rv

9

' f:Ui

CHI R VRGI A

Grseco in Latinum conueria.
V ido V idio Florentino m-
terprete,cum nonnullis
eiufdem Vidij co-
mentarijs/

Indicem audlorum & operum fequenti pagina quarnto.

Cum priuilegijs Rom. Pontificis,

GALLIA RVM REGlf, ET-DVCIS
Ferrariae, quorum exemplum indici librorum fubiecimus.

Excudebar Petrus Galcerius Lucetiae
Pariliorum, pridie Calendas Maij.

M. D, X L 1 1 1 1.

■? " ' \ 5

I,

Index audtorum & operum.

fin-

De vlccribus, i cum ViJij ii

fiftulis. >guIos libros com-

Hippocratis. De vulneribus capitis. 'nientario.

De fracturis, cum III. Galeni comnimentariis.
De articulis, cum 1 1 1 1. Galeni commentariis.
Deofhcina medici, cu III. Galeni commentariis.

Galeni —
Oribafij.

-Defafciis.

/ De lacjueis.

L- De machinamentis.

PAVLVS PP. III.

Niuerfis & lingulis, quibus hx nofira: litera: prxfentabuntur, Sa-
lutem Sc apofiolicam benedidhonem. Quum ficut diledtus filius
Vidus Vidius Plulofophus Florentinus, Regis ChriRianiffimi
Phyficusnobis nuper exponi fecit ipfe ad communem omnium
vtihtate Hippocratis de v!ceribus,de fiftulis,ac de vulneribus capitis, necnon
de fra£turis,de articulis,& de officina medici,ac Galeni de Fafcijs, & Onbafij
de laqueis, aliumque de machinamentis libros cum eiufdem Galeni commen-
tiri js in tres vltimos ex fupradidis Hippocratis libris ab eo e Gratco in Lati-
tinum conuerfos,cum comentarijs etiam, quos ipfe Vidus in tres priores Hip-
pocratis libros defuper expreffos edidit, imprimi facere & emittere intendat.
Nos ne alij lucrum ex alieno labore quterentes, fumpto inde exemplo, diftos
libros & commentarios in eiufdem Vidi damnu & pnjiudicium imprimant,
prouidere,eiufdemque Vidi indemnitati confulere cupientes, eius fuper hoc
nobis porre&is precibus inclinati, omnibus & fingulis Bibliopolis & libroru
imprefloribus invniuerfa chriftianitate conffitutis fub excommunicationis
lata: fententia; poena, in noftro vero & fandta: Romana: ecclefia: datu media-
te vel immediate fubie&o commorantibus, etiam fub amiffionis librorum &
centum ducatorum auri de Camera, pro vna Cameng noffrg apofiolioj,& pro
alia medietatibus eidem Vido applicandorum poena inhibemus, ne dndos li-
bros & commentarios intra Decennium proxime futurum line di£h Vidi li-
centia imprimere, feu impreffos vendere, auc venales habere audeant vel prse-
fumat.Mandantcs omnibus & fingulis locorum ordinarijs, & eiufdem Ratus
nofiri gubernatoribus & officialibus, vt ad omnem difti V idi requifitionem
praffentes publicent, & eas iuxta iplarum tenorem obferuari faciant & curent,
luris &fadti remediis opportunis.Cofiitutionibus Se ordinationibus apoffo-
licis, ctetefffq; contrariis non obffatibus quibufcunq;. Datu Romi apud fan-
fium Petrum fub annulopifcatons Die lexta Decembris M. D. XLIII.
Pontificatus noftri Anno Decimo.

Blo. EI. Fulgincn.

aa ij

Pnuilege du Roy.

Rancoys par la grace de dieu,Roy de France: au preuoR de Paris,
bailly de Mafcon,fenechal de Lyon: & a eous noz autres itiflicicrs,
officiers,& leurs Lieutenans,falut.NoRre cher,& bien ayme,mai-
ftre Vidus Vidius de Florece,do&eur en medecinc, noitre mede-
cin cirdinaire & Icdeur en Paris, nous a faidt dire & remoRrer,quil efloit apres
auoirlaifle a imprimer a fes grandz fraiz,nnfes & defpens,& au gand proffit
& promotion des eRudiansen niedecine, & principalement enlachirurgie
vng liure intitule, Chirurgia e grsco in latinu verfa, Vido Vidio Florentino
interprete, lequel liure ii expoferoit & feroit voluntiers tnedlre en vente, a ce
cjuil fut publie & manifeRe a vng chacun,ayniat la chirurgie,pour en predre
fruidt & erudition :Mais il doubte,que apres quii auroit eRe veu & manifeRe
(come dit eR)aulcuns impnmeurs & libraires fefforcent dele vouloir impri-
mer & vendreien nous humblement requerat a ceRe caufe, que noRre plaifir
foit Iuy oftroyer,que pour le teps & terme de fix ans prochainement venant,
a commencer duiour & datte de ces prefentes, autres imprimeursnepuiflent
imprimer ne vendre ledift liure enfemble, oti par fes parties, que ceulx a qui
lednft fuppliant permeRra. P ource eR il,que nous inclinans a la fuppheation
6c reque Re dudidt maiflre Vidus Vidius noRre mcdecin , auons permis Sc
oRioye,perme(Rons & oftroyons,& nous plaiR de grace fpecia!,que durat le
teps &. tei me de fixans,dcladatteque dcfius,il puiRe 6c Iuy loy fe laiRer im-
primer ledift liure tat defoys que bonluy femblera, & a telz maiftresimpri-
meurs quii vouldra,fans ce que durat ledidl temps autre que ceulx quii voul-
dra le puiflent faire imprimer. Si vous mandons,& expreflemet enioignons,
& a chacun de vous(fi comme a Iuy appartiendra)que de noz prefens, grace,
conge,permiflion & oftroy vous fai£tes,fouffres,& Iaifles ledift do&eur Vi-
dus Vidius, iouyr & vferplainement, & pailiblement ledidt temps de fix ans
durant : en faifant,ou faifant faire, exprefles inhibitions& deffenfes de par
nous fur certaines & grads peines a nous a applicquer, & de perdition,& co-
fifcation defdiflz Iiures,& dcamedearbitraire,a tous imprimeurs,libraires,
& autres que ledid fuppliant, que durant lcdift temps llz nayent a imprimer
ledid liure ne en latin ,ne en fracoys tranflate, finon par permiffion & conge
dudift dodteur, en les contraignant a ce faire & fouffrir par toutes voy es &:
manieres deues & raifonnablesinonobfiat oppofitions,ou appellations quel-
conques, pourlefquelles ne voullonseRre differe,cartel eR noRre plailir.
Donne a Fontainebleau,le deuxiefme iour de Ianuier, Lan de grace mil cinq
censquarante trois,& de noRre regne,le vingt neufiefme.

Par lc Roy, a la relation du confeil.

SigneHurault.

Pnuilegium ducis Ferrari* non adfcripfimus, quod vna excommu-
nicatione excepta idem contineat, quod pnuilegium Pontificis.

VIDVS VIDIVS FRANCISCO
Valefio Galliarum Regi S. P. D.

Lexander ille Magnus, quum audiret Ariftotelem foras dediffe phyficos
libros, cum eo queftus eft atque expoftu!auit,vt qui animu induxiffet ex-
teros mortales de tanta rerum naturalium contemplatione defraudare: tu
ex contrario rex regum maxime diuulgari iubes Grxcorum chirurgiam,
cuius cuftodiendx acproferende fuit arbitrium tuum, quum folus habeas non modo
has noftras interpretationes & commetaria, qux tibi fuperioribus annis dicaueram,
fed grxeum etiam volumen , quod Cardinalis Rodulphus confenfu omnium in Ita-
lia fummus literarum patronus ad te mifit munus tanto rege dignilTimum. vnicum
enim legebatur in eius ampliflima bibliotheca, nam ea pars, qux grxee lmpreffa ha-
betur,mendofa vique adeo eft,vt non fecus quam exterx, qux alibi non extant, dici
fanepoffiteo tantum exemplo contineri. Quantum vero attulerit detrimenti, huius
operis priuatio,illi quotidie experiuntur,qui diu quantumuis paruis vlceribus deti-
nentur,qui membris luxatis aut fradis, vel claudi, vel minus idonei ad folitas adio-
neseuadunt, optimeque fecum agi fibi perfuadent, quum non intereunt : qui capite
etiam leuiter ido,vbi multum vexati a medicis fuerunt, tamen decedunt, ac ne cafus
fingulosrecefeam,ex noftris chirurgicis quotus quifque tadem eft,qui, quod res exi-
git,manu appofite moliatur, comodc fafcias mijciat, idoneis machinationibus c5mi-
nuta offa c5ponat,veI fuo loco mota reftituat, capitis vulneribus medeatur? Sed bo-
na ex parte a culpa vindicantur, quod careant grxeis ausioribus, qui hanc medicinx
partem fumma cum dignitate excoluerunf.hxc quum probe noueris, tantum huma-
na: calamitatis prxfidium mortalibus non inuides,quo nomine, vt alijs compluribus
Alexadrum facile fuperas. nihil enim magis contendis, quam vt hominu generi pro-
lis,dijs immortalibus fimilis. Illos enim in primis colimus, quod quxeunque poffide-
,mus bona nobis impertiut, nos fuftinent, nos alunt, nobis confulunt atque opitulan-
tur.quarem tu,vt fi quifquam vnquam,omni opera, ftudio, cogitatione imitaris, atq;
vt iuftitiam, pietatem, prudentia, magnanimitatem, & alias virtutes omittam, quibus
rempublica adminiftras,qua vteris dij boni liberalitate,quos fumptus facis, vt bonas
artes in vetere dignitatem e barbarorum fece reftituas? Id prxter exteras academias
fenfit Lucelia Parifioru,qux ante obduda tenebris, nunc tua ope coepit caligine dif-
cuffa refpicere-.fed quid coepiffe inqua? nunc oculoru acie clanffima eft, nunc grxea,
hebrqam,& latina linguam dode adeo callet atq; elegater,vt fi maiores ad vitam re-
deant,qui eas a nutricibus didicerunt, Panfios a fuis difeernere vix poffint.nunc ma-
thematices,rhetorices, diale£lices,medicinx, naturalis deniq; ac diuinx philofophix
peritia exteris academijs ita prxftat,vt merito prima omniu effe cefeatur.qu$ omnia
tibi rex maxime accepta refert, quum vndequaq; copia vetuftiflimoru libroru com-
pares,maximis ftipendijs accerfas,& ampliffimis facerdotijs ornes, qui comemoratas
artes & fcietias publice profiteantur ac doceant.In quoru numeru quod me allegeris,
plurimum tibi debeo, quadoquide me idoneum putaueris, que non lolum inter tuos
medicos referres, fed in coetu quoq; eoru profefforu annumerares. At logius labercr,
fi perfequi vellem, q liberaliter,q benigne tam literas quam hteraru ftudiofos cople-
daris,vnu illud attinga,quod tu interea du tantx reipublicij adminiftratio ab huiuf-
modi ftudio te auertit.ne literx iadura faciant, hanc prouincia dedifti Petro Caftel-
lano viro dodiffimo Matifconenfi Pontifici defignato , ad qua de fententia omniu,
neq; aptiore quenquam inuenias, neq; meliore, quippe cum vere philofophus fuain
minimis ponat, de republica literarum vehementer laboret, & gratia, qua iure pluri-
mum apud te valet,confilio, labore, ftudio mtatur,vt prxclara,qua inftituifti, acadc-
mia abfoluatur, prompta & parata habeat libroru copiam, nihil defideret,quod ad fe
facere poffe videatur. Vale rex clariffime Lucetix Parifioru Cal.Maij M. D. XL1III.

aa iij

■HMHB

An i . Vidius leftori S.

a^nj}xc auxilii ab eo tatum, qui manu medetur jadmoueanturide officina me^Vinj^FatStt

ad vfuin inftrumentorum chirurgi fpefiet fere vniuerfa 1 d rc> cum

ad genus fpec.es referetur, de, n ^ ad vlcera quafi

ne fcnpiilfe etum Hippocrate conftat. In libro de officina m -d X Jlu pa^iu,pofti emo luxata, quo ordi-
totius artis, fummatim tamen .nult^perairri^ex h^s q^c^ih tradit principio prooemium

ticulis.qobrem Galenus hunc poft illos d^raauris cft>& dc a,-

Fafcas pratpofuimus laqueis, vt aux dentur fcnP,it’1 V'» teftatur.

quoq; obuoluatur.Mitto 9 alioqiun prius Galeni q Oribalii lib, n C°T' f vblC1ln? laqll<nmi|ciunmr,ip£
queos lcrip(imus,q, haec fimiliter pP«udTOrf Meb^e'fidei-5 t^lS ?PP°^lJl^e Par ^ut- Machinameta poft la
Quod 11 grttii ex5plar,quod pallim l^iW rnm ^ la<3“ei ^ C,tra “^hinationes aptetur,
aliter habere, cum qua in illo fcripta furit mendofiffim^/noh T CtatI°?C con&ras, coplura muenies longe
temere non fecimus, fed freti plarrunq; exSpIaribus m anu fr ' X C° a fi'er‘nt ac «Artuta, quod quidem
copia fuit, tum RomaqpneciW apud Carinat R nr|, 1 u ‘ 1PtIS’1l1‘leil>' vetuftiffimis.eoru nobis tum alibi
alia volumina fummi^hgent^^^mptunuix^o^ier v^1 P Jfronu no Arum, qui non fecus ac permulta
vt vna vel altera litera mutatiadieSa vel expiuifia fcr I ' ** “ C°Parallei «.nonnunquam mendi! tale fuit,
contulit diligens collatio vtTsatcS ad emendationem

Eo autem vbiq; ipcdauimus vt clare metem 3 eno Pertra&atum animaduertimus.

bamec de noftro quidquam Secimu1s^®1finonaomnnSl1)'tCld'rrtarC?llr’^Ua"td^aCCPeimidt’^e<llluttvcr-

hxc certe notia fentctiam n6 declarant eam m ** f ^ ^Ponc^re gr?c^/edqua;cla addita coperias,
nulla ratione potuerit, quod potiffimum in GaleJf * *** aU?orls a£k° enodat, vt line illis coprehedi

explanat de hoc enim loquitiir^u^i^e eo commetarijs accidit, vbi aliquod Hippocratis vocabulu

quide codice res ita habetiiii^tino n^item^^iliiiv0^0^1^ HlPPocratls legatur. atque in grateo

gratcenolegutur fedlatiml itavtnerHTi -f’ ^ vaba^faHippoaatrSjquiEGalenusnititurenodare
Went&LtA^maS^

quod Galenus accipit vel pro chirurdf vd uro - - Ff1*1™ Hlppocrates mutuatur verbu

muone4obrmnGa,eniinPterPreSLtS;f,^ ‘n ^

jjnc,uumuiiputatae verbo HiDDocriris - n /* • , - . — «• mcuiu non ioei a

mus, a Galeno praetermiffum/tqui g,- scis feribem 'eiufm 7 1“ ft'iT m.ore’vbi attl'c2 more indicL-
accidit interpreti, quod quiddn noned aliquid adiicerede fit' fT,' f k'™3 'Sn°rantlbui, hoc fecus

Vt autem res oculis, ac manibus teneretur in his m, mi r 0;fedaufcons ’mentem clanffimi explicare,
tione indigent, p ift uram adiecimus neque vlhm A iV U 3 V1^a ^t’ &^vt cen^et Galenus)monftra-

dmetquofduoindulgadLmifuitahqnrdp.aor,. lgOTtl2mPr:£t!:rmi<'mus-vth;£cProP°fit?reireipon-

ego latinu feci Galenii diitaxat nam qui hfcnorTr r ‘w ^ fa‘clls>Galcn»,Soran=,& Heliodorus^ qu.b»
Galeni dubitare nemo debet nivelmf ■ ^ ‘'“P1-1114 nont.Sedaneiufmodi liber germanus iit

comentario deoff^i^^c^chVerdinddi^^^rtur in G^^nc ejP-de bbcr,<lu^ [pPc pollicitiu; eh: hi Jhdo
liodoro m huc libri! inferere ne qua funfit humanim • ‘ 10 qu?da,qux placuit accepta a Sorano & He-

fuppleuim» putam», vel ab auftore omMi vellqd maeisnl ' $ FT’ ftV Vincl‘M'n hoc °Pere n° rcperMs.qt,?
lenii ta Sorano q Heliodoro pofterior? n’ .1 , . S ,bl , )'ntcicidille. neq; eni verilimile eft Ga-
lide,nec lingulis partib»( yt polhce^ )lua sunci^di rar ‘on^^f ^ mutuat, qux niic delideratur omi-

Ibqua-pofm? Hefiodof ad vincM fonu mlt '^“^^«‘“^«I-dclfcriptibAfcixvincu-
tame necelfaria fuit,pretereuda ftuife no vid # b‘°?aleni.n°1.ef;t>l,c«<;I»s meminerit fepenumero.qma

literis not.ib,m»hocpaao. EX SORANO. EX ^^or^^

Laudatur liber de laqueis i Galeno ,n libro de fafcijs qi^mids alibi o ^ reu™r-Nuc Galen».
hoc opere connetur, refertur tamen hic liber in greco exemplo ad 0?^“ m“t,0ne ^

vtililhmum eft, line qUO muita funt.quann medicinali arte nec clretnft' T T’ ‘Pj^u,'d cft'°P“

cnim laquei non modo ad fafciandu.fed etia ad extendendum olI^fr^^H Kftan P°,r,‘nt- Pernent

feuinacquahter adhibere vim oporteatitiun ad curanda atuue ,11 r 1 ' ’ f °C° mota>(b" Qualiter,

Machinametis verdnb folii vtunt archite&i,fed medici Itia cu Us robuftt.”’ ' T ”T jdhlbctl,r-

fieri poteft,hnedoloreexredat, vbi luxatis vel fraaismedaur hac ab OribafmFnbAartllter,&qU2tUm

te, Galeno, atq; alqs auaonbus, vt patet, vbi finguloru vfus & fti-ud, ' ^/ollefia funt ex Hippocra-

m curatione exhibent, multos aperiunt in medfc.nl locos qu, ^"“«^“«^'dprwerwibutefquam
quanquim m hoc libro machinamenta aliqua defunt quslalmm "H1"0 flUlt mco«'P«henfih.les.

fiim machinamentorum rationem recenlet,fcd optime nobilcum agitur, qu^i^ormn^mn^mterienintf

INDEX.

INDEX EORVM QJ/aE
cx hoc opere annotanda duximus,
vbi prior numerus pagina com-
monftrat, alter eiufdempagi-
nce lineamiqubd ficubi po-
fterior defit, fatis euidens
monftratio tibi fuerit
pagina; folius.

j BfcelTus,vbi maturari pofTunt,(i
j quid eius humoris in pus verfum

ieffundatur,noxium eft. 385.30.

Abfceffus,qui nodum vcrfus eft in finu,
quam curationem amet. 385.12.
Abfceflusquod vitium dicatur. 383.2.0
Abfceflus quo pafto vinciendi. 418. 11
Abfceifuum curatio, quomodo differat
a finibus. 385.34

Abfceffuum finus. 383.18

Accipiter vinculi genus. 438.19

Accipiter vinculi genusadnafu. 435.9
Acetum. 30.7

Acida neruofis partibus nocent. 2. o 7.15
Adarca. 35-38

Adeps. 37-r4

Adiantipuiuis. 57-3 4

Adftringentium natura. 311.2.2.

Adufta omnia tegere expedit. 147.5.&

148.1.

Aduftorum remedia.

.37-37-

Aes.

30.35.

Aes rubrum.

17.15.

aflftiuo tempore caro

magis putrefeit.

94.11.
Aes vftum.

17.46-.

Affeftus ob cofortiu orti interdum ma-

nent finito etiam morbo alterius loci.

56.5.

Ala: vinculum.

447.13.6c 448.1.

Alcyonius.

37-31-

Allium.

55.14.

Alumen.

19. 30. 6c 30-34-

Alumen Melinum.

1 6". 44,

Alumen vftu carnem detrahit, cuius loco

Aluum purgare in bona parte vlcerum
prteftat. 15.1.

Amazones fuis maribus prinus infanti-
bus articulos fua fede expellut.300.37.
Ambulandi modus.

Ambulantium diuerfitas in pedefigu-

319.31.
19.10',
35-31-
335.40.
357-7-
357-5-

veteres vtebantur chalcitide, myfi, vel
terugine. 95-15"-

rando.

Amurca.

Anchufa.

Andrete organi vfus.

Angulus acutus quis dicatur.

Angulus obtufus quis dicatur.

Ani dolentis citra inflammationem, cu-
ratio. 55.13.

A ni inflammati abfquc fanguinis fluxu,
curatio. 59.3“.

A ni madentis, & faniem fundentis cura-
tio. 57-17.

Animalia, qua: ruminat, inferiorem tan-
tum dentium ordinem habent. 1 40.9.

Ani ob iflamationcjpcidetis caufe.51.45

Ani procidentis caula. 60.1.

Ani procidentis & fanguinem fundetis,
curatio. 58.19.

Ani procidentis remedia. 58.1.

Ani procidentis curatio. 56.18.

Ani prolapfi curatio. 54.11.

Ani vinculum. 50. 47. & 458.34.

Aqua biliofis naturaliter bilem facit, 6c
prateordijs aliena. 106.47.

Aqua frigida qua ratione in viceribus ji-
ficiat. 87.3.

Aqua; calidij moderata perfufio quid ef-
ficiat. 394. 4. & ibidem ir.

Aqua: frigidx perfufio calorem reuocat.
410.18.

Aqu£ temperametum,qute fraduris per-
fundi debet, quodnam erit. 393-8.

Argenti fpuma. 1.15.

Anftolochia. 30.4 6.

Artem non fatis cfl; ratione fcire, fed vfu
experiri oportet. 143.1.

Arteria etiam vena: nomine comprehe-
debatur veteribus. 66.16.8e 91.34.

Arteria: & vente vbiqueiunfla:. 66.15.

Articuli deligati , fi inflamatio timetur,
frequenter foluendi funt. 341.37.

aa iiij

I

INDEX.

Articuli duabus de caufis eruput.119. 11
Articuli illigantur inflamatione,vbi cum
ea funt mucci. 140.41.

Articuli lijfi inferre neruorum diftentio-
nem folent. 5. 5.

Articuli luxati minime reponendi tertio
aut quarto die. 353.41.

Articuli muccis redundat magis in gra-
cili,quam in pleno. 140.33.

Articuli qua de caufa eo modo figurari
ncqueut,quoI fanis corporibus, 1 43.5.
Articuli, qui facile reconduntur, minime
inflammatione tentantur. 140.18.
Articuli vlcerati quare humida praifidia
requirant. 3.14.

Articuli vulnerati cataplafmate nutrien-
di non funt. 4.16".

Articulis quia agunt nodus in deligado
fuperimponi non debet. 371.15.
Articuloru fabricatio ad duo fpe£fat,vt
libere moueatur,& no excidat. 105. 3 5.
Articulorum intentio tribus modis in-
dicatur. 311.39.

Articulum nullum dum febris eft,copel-
lere in fuam fedem conuenit. 113.5.
Articulorum plus aut minus excidetium
differentia. 315.7.

Articulum prolapfium repellere ad con-
trariam partem eius, in quam venit, per-
petuum eff. 111. 36-.

Articulu quid vocet Hippocrates. 108.
i.8c ii5.ii.

Articulus lati fcapularu offis in quas par-
tes excidat. 115.10.

Articulus luxatus fi e regione fus fedis
collocetur,facillime recoditur.117.17.
Articulus omnis luxatus fi commode re-
(fleque extendatur, impellaturq;, reuer-
titurin fedem fuam. 339.31.

Articulus quare protinus reffituendus.
113.17.

Articulus qui facile excidit, facile ite re-
ponitur. 140.17.

Articulus , qui reconditur abftinentiam
feptem dieru requirit, ac fi inflamma-
tio fit, frequetem refolutionem, perpe-
tuamque quietem. 341.35.

Articulus vbicunq', reponitur, imperada
eff abftmentia. 341.5.

Artifices ignaris pratftant celeritate atq;
elegantia. 415.14.

Artis pratcepta alium in exercedo.almm
in docendo ordinem habent. 141.15.

Artium comunia prjcepta pluribus ver-
bis explicari debent, quam qua: ad lin-
gula pertinent. • 351.17.

Artium conftituendaru tres funt poten-
tia. 350.40.

Arum. 58.43.

Afcia vinculi genus. 155.37.8c 155.45.
8:357. 13.

Afcia vinculi fpecies, fima eff. 415.8.

Athletarum membra quare no facile lu-
xentur. 331.17.

Audlons mens tandem repetita leftione
percipitur. 155.5.

Auribus viceratis cataplafma inimicum.
4.18.

Auripigmentum. 33-39.

Auris frafta ficcantia medicamenta re-
quirit.. 171.13.

Auris fraftura ficcantia pofcit remedia,
vtpoteparsficca. 155.47.

Auris fraCtura: curatio. 1 55 . 3 5.

Aufteri medicamenti natura. 311.15.

B

Bile amara naturaliter homo redudas,
fuftineri debet potioneaquij.105.35
Bilis pura quo padto in febribus admo-
dumacutis producatur. 151.41.
Bobus potiffmu coxa: articulus luxatur,
vbi fenes funt 8e graciles. 331.30.
Bos qua de caufa pedem circumuoluit.
*3i?-45-

Boui quare articuli vltimahyeme prom-

pte excidant. 135.4.

Brachij fra£tur$ quibus de caufis citius
aut tardius confanefcant. 150.18

Brachij habitus naturalis fecundu diuer-
fa artificia varius eff. 135.41.

Brachij iuftus habitus. 158.5.

Brachij offa imequalia. 110.4.

Brachij offafummu triginta diebus con-
feruent. 145.34.

Brachij

INDEX.

Brachij offe vtroq; commuto cur mebrfi
puertatur magis qj fi alterfi tatfi.153.30.
Brachij oflibus in exteriore parte luxatis,
quare digiti extendi nequeunt. 315.38.
Brachij os fuperius facilius curatur, quam
inferius. 141.15.

Brachij pronus habitus melior quam fu-
pinus. 135.10.

Brachio in interiorem partem prolapfo,
cur digiti curuari nequeant. 315.151.
Brachium binis oflibus confiat. 1 41. 3 o.
Brachium quatuor modis fafeia fufpen-
dipotefi. 153-1.

Brachium refupinantes medici aut fagit-
tariorum exemplo figurantes redargu-
untur. 1 3 S". 3 5 .

Brachium fupino habitu collocatum, ve-
hementer cruciatur. 140.5.

Brioniaalba. 58.43.

C

CAlce violato cur magnus dolor atqj
inflammatio magna fuperuemat.
164.18.

Calciamcntum Cretenfe. 310.5.

Calcis curatio,qui a faltu ex fuperiori lo-
co fuffiinditurfanguine. 404.31.
Calcis inflamatio vbi timetur, eius cutis
fcalpello varijs locis eft exafperanda.
164. 16.

Calli jpduceditepuslfradlo 0fle.150.40
Callus in fradtis olTibus vnde creatur.
I49-43-

Callus in oris fraftune vnde increfcat.
151.33.

Callus in oflibus, quae rara funr, celeriter
increfcit. icTj. 46".

Callus quo padlo nutriatur. 150.44,
Calor naturalis quare hyemepotentior.
^7.13.

Calorquo padto cotinufi foluat. loi.jfi'.
Caluana an nfluvnius partis findatur in

contraria. 71.1 s.

Caluariaan incideda fituegracute.77.1
Caluaria: foraminum figura. 64.1.
Caluaria media duplex. 101.19,

Caluaria: offium natura- 54. 41.

Caluaria:, fradtura: diuerfe. ’ <? 8. jr.

Caluaria quare non fine futuris. 71.35.
Calx dum corrumpitur, quo pafto partes
fuperiores afficiantur. 166.17,

Calx ex faltu quo pa&o la:datur. 164.15,.
Canalis cruri fraiflo an fubijci debeat.
178.31.

Canalis & gloflocomi differetia.177.43
Canalis ex quo ligno parari potiflimtim
debet. 180.1.

Canalisquando cruri fratfio fubijciedus,
376-.11.

Canalis quid efficiat, vbi fubijcitur cruri
fradto. 186-.31.

Canalis fi cruri fubiiciedus eft, crus totu
excipere debet. 375.31.

Cacer vinculi fpecies. 416. 17. & 410.1.
Cacer vinculi fpecies $ inguine. 457.16
Cantharides. 33.41.

Capiftrum vinculi fpecies. 415. 10. &
416.1. & ibidem.i5-
Capite frafto offenfus calido coclaui de-
tineatur, non tarne fafciarum multitu-
dine prematur. 107.47.

Capite vulnerato aluus ducenda. 116.8.
Capite vulnerato, cito vicus exhibere pu
rumprodeft. 101.7.

Capite vulnerato, fi fanguinis copia fit,
fecandavena. iio.tj.

Capitis os ad membranam vfque princi-
pio fecandum non eft. 110.17.

Capitis prominentia, quas dicatur. 63.17,
Capitis parte pofteriore vulnerati, quare
plures mortem euadant, 67.6.

Capitis plagg ob tres caulas fecari debet.
91.19.

Capitis prominentia fi defit, cur futura:
mutentur. 63.13.

Capitis finiftra parte 1 5; fa, cur dextra ner-
uorum diftentione occupetur , & con-
tra. 107.35.

Capitis vlcera offendfitur frigidis taflu.

80.37.

Capitis vlcera quando fcalpellfi poftulet.

90.37.

Capitis vlcerfi curatio eadem cum alioru
curatione, cum non attingat os. 8 4. 4 3.
Capitis vicus madefaciedu no eft. 8 4. 3 7

I N D

Capitis vulnus mortiferum duobus mo-
dis. 108.7.

Capitum varietas in hominibus. 5i. 39.
Capparis. 59. 18.

Caprificus. 19.2.8.

Caput inflammationi minus obnoxium.
80.11.

Charchefius laqueus. 138.2.6'.

Caricon. 33.31.

Caricon aridum. 34.1.

Carnem exedentia medicamenta. 33.31.

& 3 4.35-.

Carnis generatio vnde. 17-40.

Carnis vocabulo apud Hippocrate quid
contineatur. 91.33.

Caro collifa cataplafmarequirit. 4.6.
Caro collifa detritaq; in pus verti debet.
8.r7.

Caro collifa integra cute , digerentibus
nonnunquam reftituitur. n.18.

Caro collifa neceflarid in pus vertitur.
80.43.

Caro detrahenda alumine vfto, cuius lo-
co veteres vtebatur chalcitide,myfi,vel
aerugine. 99.6".

Caro effbeminata. 199.35,

Caro eorum, qui exercetur, qualis redda-
tur. 199.1 5.

Caro in vlceribus producenda qualis e fle
debeat. 17.45.

Caro graciliu muccofa magis eft, quam
plenorum. 140.41.

Caro lacerata & collifa non patitur vicus
fanefeere , nili tota in pus vertatur &
purgetur. 98.38.

Caro ncceflario vulneratur,vbi os laedi-
tur. 81.38,

Caro fentiens mufculi pars eft. 183.43
Catagmatica medicamenta. 85.43
Cataphrafta vinculi genus. 4 46-. 3 3
Cataplafma adhibentes, quomodo no-
ftri chirurgici errent. 88.8

Cataplafma in quem vfurn detur. 3. 39
Cataplafma, quando oris plaga fuper-
dari debet. 11. 11.

Cataplafmate in vlceribus interdum vti
non licet. 4.^

E X.

Cataplafmate repudiato linameta etiam
vitat Hippocrates. 88. x.

Cataplafmatis & Emplaftri differentia.
ier.37.

Cataplafmatis ex farina glutinofa facul-
tas. 170.8.

Cataplafmatis ex farina hordei tofti&
aceto facultas & vfus. 93.4.

Cataplafmatu materia ac effeftus. 3.40.
Cathanfticum vbi datur, vires perpetuo
confiderandar. 109. 11,

Caua vena cur fic dnfta. 55, 11.

Cauas venas Hippocrates appellat eas,
quae grandes funt. 66. 10.

Cedri lachryma. 19.1.

Cedrinum oleum. 33.43.

Cephalica arida ad nudatum osproban-
tur. 80.4.

Cephalicorum aridoru copofitio. 80. 6.
Cephalicorum vfus. 8o-8.

Cera. 37-2-1-

Cerati duplexratio. 141.11.

Cerati, quod picem habet, vis. 189.15.
Cerati vfurpandi modus. 141.4.

Cerebri noxa deprehediturfaepius affe-
<5lu linguae. 107.14.

Cerebriiquacuq; partelgfudethale.57.9
Cerufla. 37.14.

Chalcitis. 30.35. & 35.3. & 37.18. Sc
57-35-^

Charaflia. 49-8.

Charchefius duplex. 472..

Charchefius fimplex. Ibidem.

Chia: crepida. 319. 11.

Chirurgia a quibus, per qua,quibufcum,
& circa quae exerceatur. 351.35.

Chirurgiam vbi perfequitur Hippocra-
tes,medicamentorum mentionem non
facit. 411.17.

Chirurgici firmior habitus in deligado.
159-6'-

Cbirurgoru error in adhibendis ad vul-
nera linteis ex aqua frigida madefaftis.
80.40.

Chirurgicorum error , qui vlcera omnia
vinciunt , & multitudine linteorum
onerant. 98.11.

Chirurgicoru

INDEX.

Chirurgicorum huius temporis error in
cataplaftnate adhibendo. 88.8.

Chirurgicorum noftri temporis error in
adhibendis capiti vinculis. 85.45.

Chirurgicoru noftri fecuii errori fecado
plus ollis capitis, q conueniat. 74.50.
Chirurgo quanti vngues,& quales digiti
efle debeant. 36"i.3a.

Chirurgoru error in fecando capitis ofle.
111.17.

Chirurgoru noftri fecuii error , qui vul-
neribus relaxatiainducut medicamen-
ta & mollientia, pro ficcis atq; adftrin-
gentibus. 2.3-45.

Chirurgus in medendo, quomodo ftare
debeat. jffo.if.

Ch irurgus quo padto federe debeat, cum
medetur. 358.1.& 359.14.

Chordarum ac ligamentorum proprium
eft ad ofla pertulere. no. 10.

Chordarum duo genera. 157.19.

Cicatrice inducetia medicameta. 36". 31.
Cicatricibus magnis ac duris, quod ma-
lum accidat. 309.3.

Cicatrix caua quando reddatur. 18.3.
Cicutxfemen. 58-45.

Cochlea. 5<r. 31.

Cochlea quadrata quo paifto teftudinem
moueat. 480.

Coeli vocabulo regio quoque ac tempe-
ftas notatur. iff. 4 4.

Colis vinculum. 456'. 31.

Colhfum quomodo fit. 99.11.

Commentari] quibus legendi. 131.43.
ComilTurx funt partes maxime neruofq.
3-14.10.

Coniedura artificiofa.ab ea qua: artis cft
expers, quo padlo differat. 398.44.
Contraria contrarijs curanda. 388.11.
Contraria contrarijs curari quo padloac-
cipiendum. 318.17.

Confuetudo nuncupatur natura aduen-
titia. 55,9.3.

Cotufa, maxime ab inflammatione vin-
dicanda. iff ff.17.

Corij carnem quid nominarit Hippo -
crates. iff]. 33.

Corium af-gyptium. 199.39.

Conum Carthaginenfe. iff].^.

Colla abrupta deterior cft inedia, quam
cibus. 191.30.

Coftarhols maxime funt curuq.181.45.
Cofta fradta cur vitetur inedia. ff.4 5.

Collarii fra&ura fimplex facile curatur.

191.13.

Cofta viginti diebus conferuet. 191.3.
Cofta violata, a motu atque agitatione
corporis cauendum. 7.11.

Cofta violata quamobrem fanguine ex-
puant nonnulli. 193. ff.

Cotyla. 54.40.

Coxa: articulo in exteriore parte prola-
pfo ingreffiis fit melior, qua vbi in in-
teriorem excidit. 305.43.

Coxceoflis natura. 309.14.

Coxa quid. 184.17.

Crocus. 18.17.

Crure ad talos excidente ofla minimum
increfcunt. 3 01. iff.

Crure latfo maiore abftinentia opus eft,
quam vbi brachium lxfum eft. 176". 41.
Cruri affe&o orbes e corio yEgyptio ,
quo pafto accommodandi. 198.31.
Cruri extendendo ac vinciedo non con-
uenit idem habitus, qui brachio.178.ff.
Cruri fra&o an canalis fubijci debeat.
178.31.

Cruri fracto fafciq uomodo alliganda;.

178.13.

Cruris ofla conferuent quadraginta die -
bus. 181.17.

Cruris ofle ad genu, flue in interiore, fl-
ue in exteriorem partem prolapfo, qua:
mala immineant. 32.5.43

Cruris offium,quod xgrius, & quodfa
cihiis curationem admittat. 181.15
Cruris partes. i<5’?-37

Cruri vitiato qs habitus coueniat.19 8.11
Crurum articulis vtrifque in exteriorem
partem elapfis,qux confequaturin am-
bulando figura. 305. iff.

Crurum nexus quot modis intelhgi po-
teft. 184. iff.

Crus binis oflibus continetur. 317-35-

I N D

Cubiti commifliira: varij cafus expofiti
& curatio. pag.m.

Cubiti iuduragrauibus noxis obnoxia.

H3.7.

Cubiti menfura vnde fumatur. 140.19.
Cubiti, feu fra<ftus,feu jplapfus,fed didu-
cftus fit, deligandi ratio. 113 41.

Cubitum luxatum, dum febris eft, repo-
nere minime conuenit. 113.6.

Cubitus. 141. 33. & 153.10.

Cubitus excidens, dehifcens, aut fra&us,
quo pafto figurandus. 113.31.

Cubitus luxatus qua via reftituatur. 491.
Cubitus luxatus quo pa&o iacentefcala
reftituatur. 499.

Cubitus quo excidat & curetur. 1 11 .4 4.
Cubitus quomodo reftituatur per fcanu
Hippocratis. 515.

Cucumis maturus. 59.11.

Cucurbitulam defigendam ratio. 45.9.
Curatio iufta quse vocetur. 151.13.

Cutis quamobrem fcalpcllo exafperetur
inflammatis partibus. 164.41.

Cutis refolutaab aliqua parte no excide-
da,fed iteru induceda, glutinatur enim
etiam fi nigra fuerit. 104.

Curatio ficcior debetur partibus Aecio-
ribus. 170.1.

Cyaneus. 37.19.

Cylindrus. 164.41.

D

Dksvs fpiritus quis fit , & quomodo
fiat. 19 4.4.

Deprauationibusalijs alite fufpendend
rationes accommodantur. 318.44
Digerentia aperte exhauriunt. 185.41
Digiti articulus prolapfus confirmatur
quatuordecim diebus. 3 41. 3 8

Digitoru articuli in quas partes excidat
341. 16.

Digitorum luxatorum reponendi ratio
. 342~i4-

Digitorum vfus. 3 «rj-C"

Difcrimen vinculi fpecies. 411.44
Doiftoris eft no fimpliciter imperare, fcd
via exponere qua qd inuenerit. 368.31
Dodrans. 54-4°

E X.

Dolorem tollentium medicamentorum
facultas. 59.14.

Dolor omnis ad vlcerum genus pertinc-
repoteft. 101.39.

Dorfum aduftum ficciora medicamenta
exigit. 39.11-

Dyfenteria:caufa: & fpecies. 330.7.
E

EFfoeminatacaro,qua:. 199. 35.
Empiricus nuic^ojaif refpicies,comu-
nia figna inrelligit & propria. 347.7.
Emplaftra fere ex metallicis componun-
tur. 16.1.

Emplaftra vlceri prius inducere, q vicus
exquifite ficcetur,non expedit. 15.43.
Emplaftri & cataplafmatis differentia.
r^-37-

Emplaftrorum genera. 16. i.

Epipetrum. 14.18.

Enema paucorum dierum. 314.45.
Error chirurgoru in adhibendis advul-
. nera linteis ex aqua frigida madefaiftis.
80.40.

Error chirurgoru in plaga capitis fecan-
da. 9 r.19.

Error chirurgicorum in fecando ofle ca-
P‘tis._ _ __ 74-3°-

Erroru numerus vnde in exeplaribus ac-
cumuletur. 379.11.399. 17. & 401.13.
Ery fipelate fuperueniente vlceri purgare
corpus conuenit. 10.3.

Eryfipela: pratfagitio. 15.15.

Eryfipelas. 404.10.

Eryfipelatiscaufa. lo.ir.

Eryfipela vlceri fupcrueniete,qu£e reme-
dia adhiberi conuenit. 15.4.

Exephsfcientianon coparatur.410.44.
Exeplo fingulari folet Ffippocrates co-
munis prxeepti vim exponere, 164.33.

& 199.7.

Exercitatione confueta partes , corporis
bene valent,augentur,& ad longam fe-
neclutem perducuntur. 311.13.

Exercitatorum caro qualis reddatur.
199.16'.

Experimento iudiciu fit certius. 399.17.
Expolitionis expofitorifq; offlciu.31.16.

Extentio

INDEX.

Extentio in dmerfas partes in omnibus
articulis reftituendis praecedere debet.
2-77 -9-

Extenuata corpora quatuorprijfidiorum
generibus curantur. 408.5.

Extenuatis arte caro magis eft ficca,q q-
bus alio quouis modo ob inopia alimeti.
141.11.

Exulceratarum partium curationis prat-
cipua intentio. 511.14.

F

FAbri organum. .510,

Fabri organi vfus. 335.40.

Farina lota quaenam intelligatur apud
Hippocratem. 1 67.9.

Fafcia adducenda ad contrariam partem
fradura:. 1 45.11.

Fafcia; bina: ab Hippocrate vulneribus
imponuntur ad fra Auras vinciendas, ab
aliisterns. 144 37.

Fafcie caput fuper fraduram alligari dn-
pliciter intelligitur. 143.16'.

Fafcix diftat inter fe, materia, habitu, 16-
gitudine, latitudine, ftrudura. 416". 17.
Fafcia: idonece partium Iatitudine,craffi -
tudineq; infpedainueniuntur. 377.30.
Fafcice propter quid, & quo pado cerato
inungenda:. 145.18.

Fafcia; qu£ praefidia perfe afferat. 88.31.
Fafcia:,quibus obuoluenda funt vulnera,
quales efTe debeant. 16.16.

Fafciadi rationes defcribuntur. pag.196.
Fafcia, quce dicatur orbicularis. 367.3.
Fafcia qux dicatur fima. 367.11.

Fafcia quo pado inijci debeat in omni-
bus vlceribus. 165.9.

Fafciaru ambitus ita adftringi debet, vt
prohibeat partes.nefub pulfu cbcutia-
tur, neque pra: anguftia impediat motu
arteriarum. 414.16'.

Fafciarum capita, quinam intelligenda
funt. 378-

Fafciaru longitudo & latitudo. 146.16.
Fafciarum materia. 377.15. & 381.3.
Fafciarum moderata alligatio, quibus in-
diciis deprehendatur. 147.15.

Fafciarum numerus, longitudo & latitu-

do jp magnitudine fradura: definitur.
146.19.8c 391.18.

Fafciaru qprimq iniiciutur,effeda.38i. 4
Fafciarum vfus duplex. 88.30.

Fafciarum vfus,qu; ad tenendum medi-
camenta adhibentur. 88.41.

Fafcias a dextra vel finiftra attrahere o-
portet, prout fradura: habitus exigit.
I45-3-

Fafcias adftringedi modus quo pado ex
iis, qua: a:gerrefpondet, deprehedatur.
.147. 7.

Febris in vulnere capitis quando hyeme,
& quando certate accidat. 105.31.
Fel bubulum. 18.10.

Femore in interiore parte prolapfo,qua
de caufa crus longius eft. 195.46'.

Femore 111 pofteriore partem luxato, qui
articuli vitietur, 8c quo pado. 311.17.
Femore nodum audis luxato relido, mi-
nus redditur crus totum. 2.99.5.

Femoris articulo in interiore parte pro-
lapfo quis fit ftatus corporis in ingrertii
198.10.

Femoris capite in exteriorem parte pro-
lapfo curuaricrus nequir. 301.41.

Femoris capite in exteriorem parte pro-
lapfo, quaenam accidant. 304.9.

Femoris capite in pofteriorem parte lu-
xato,quee mala fuperueniant. 306'. 17.
Femoris caput in exteriorem partem lu-
xatum,crus reddit breuius. 301.19.
Femoris caput in exteriorem parte pro-
lapfum,quo pado rertituatur. 339.11.
Femoris caput in interiore parte prola-
pfum,quo pado rertitui debeat- 333.47
Femoris caput in pofteriore parte proci-
dirte, quibus notis deprehedatur. 310.9.
Femoris caput in pofteriore parte prola-
pfum,quo pado rertituatur. 339.44.
Femoris caput quamobrem in pofterio-
rem partem raro procidat. 306.11.
Femoris figura. 183. 46.Sc 184.5.

Femoris in interiorem parte prolapfi in-
dicia, 196.16,

Femoris habitus redus praeter natura eft»
381.34.

INDEX.

Femoris in interiorem parte prolapft per
vtremreftituendi modus, 340.31.

Femoris ligamentum breuiffimu. 3 31. 11.

Femoris luxati reponendi forni £ aliquot.
34I-2-7-

Femoris os fradu valenter extedi debet.
183.6’.

Femoris os quibus vulnere excellit, fere
non euadunt. 2.06.1.

Femoris luxatio ob humorem .331. 37.

Femur abrupto ligameto quo cotineba-
tur,fua fede manere non poteft. 332,. 31.

Femur ex coxa prolabitur quatuor 1 par-
tes. r-55-35'

Femur prolap fu, qua ratione reftituatur.
501.

Femur prolapfum quo padoper fcanum
Hippocratis rcflituatur. 530.

Femur qua via reponatur crure per fcala
extento. 333-3°-

Femur qua ratione in cox£ cauum repo-
natur. 33r- 45-

Femur quare raro procidit. 117.36.

Femur quinquaginta diebus conferuet.
183.41.

Femur repofitum manere in fuafede po
teft. 333.1.

Ferula: ad fradum os continendum per-
tinent. 145.40.

Ferula: quales fraduris coueniat. 35 2.. 6.

Ferula: quibus fraduris conueniat.i 5^.3.

Ferula: quibus pars aliqua fulciri debet,
quales efle debeant. 391.39-

Fenile quibus partibus adhibcd51.16z.29

Ferulas quo tepore humero alligare con-
ueniat. 159.9.

Ficus licca. 32.. 42..

Filium neceflario colliditur. 65.6.

Fiftuladum curatur, inflamatio redi m-
teftini,quopado vitetur. 49.18.

Fiftulij curatio per potione radicis fefelis
48.8.

Fiftula: nafcentis curatio. 48.4.

Fiftula: fccanda: ratio per linum. 49.35.

Fiftula: vnde oriantur. 47-6'.

Fiftula non fanefeit nili fecetur. 51.30.

Fiftularum curatio. 48.37.

Fiftularum qua? proxime ad inteftini re-
di tunicam accedunt curatio. 51.31.

Flos atris. 2.7.45. 8c 18.28.& 29.29. 8c
45. 5. & 50.40.

Forceps ad euellendu olla pertines. 130.

Fores bipartita:, qua: dicantur. 237.6.

Forfex exciforia. 129.

Frada luxataq; oIa,in dirigedo non folu
in naturale fedem exquilite reflituenda
funt,fed etia ad cotranareg10ne.318.1z

Fradu membruiam callo obd udum ite-
rum frangi quandoq; oportet. 153. zi.

Fradii mebminitio exrcrrdedffitenio &
quarto die lenientibus curadu.z01.z4.

Fradu membru quo habitu figuradum.
134-33-

Fradum membrum quo tempore extedi
debeat. zozi.o.

Fradum membrum fi ferius extendatur,
qua: incommoda fequantur. zoz.zi.

Fradura; brachij quibus de caufis citius
aut tardius confancfcant. 150.18.

Fradura: curatio quatuor reqrit. 134.Z5.

Fradurte definitio. 133.46.

Fradura: duo genera, qua: poliunt fenfui
non apparere. 78.37.

Fradura Ksi.Ta7r4>ixx*M(i. 161.17.

Fradura: laxius aut ardius adftrida: in-
dicia. 148.1.

Fradura: offis capitis latentes. 105.19.

Fradura: offis capitis patentes. 105.5.

Fradura: qu^na ferulas admitant. 193.3.

Fradurte fpecics,qua: offis fedione exi-
gunt. ___ 7 A--1-

Eradura:,vbi vulnus quoq; adijeitur, du-
plex curatio. .i88.zz.

Fradura improprie dida. 68.39.

Fradura quare Titio magisprunat. 150.11

Fraduris qualesferula; conuen1at.39z.6-

Fraduris vlcera fupuenientia quo pado
deprehendantur & curentur. 193.6.

Frangi ex toto quid dicatur. Z51.33,

Fndio ad quid valeat. 141.1.

Fridio illigare Sc foluerepoteft.z41.3z.

Fridionis effeda. 401. zz.

Frigida: aqua: perfufio calorem reuocat.
410.18.

Frigus

INDEX.

Frigus, qua: incomoda vlceribus impor-
tet. 148.5.

Frigus quo pallo cotinuu foluat.ioi. 37.
Frigus vlceribus mimicum. 17. n.

Frons in duas diuifii partes. 851.5».

Funda vinculi genus ad labra. 441.1.
Funda vinculi genus ad nafum. 4)6.16.
& 434.1.

Fuda viculi genus adoccipitiu. 443.10.
Funda vinculi genus humerum comple-
llens. 445.14.6c 446".i.

G

G Alea vinculi fpccies. 415. 11. 8c
ibidem 18.

Galeno iugulu ab humeri capite elapfu
quo pallo curatu fit. 150. 13. & 151. 11.
Galenus poli trigelimum 8e fecundum
annum Roma: degit. 137.18.

Galenus Smyrna: verfatus. 137.17.
Galla. 15. 6\

Gangrama. 166.4z.lk 311.15.

Gangrama au&a in degenerat.

5-43-

Genu ab exteriori parte neruofis quibuf
dam ligamentis continetur. 331.13.
Genu articuli fxpius excidunt, 6e facilius
reconduntur. 110.41.

Genu articulus folus iuflam naturam ha-
bet. 108.11.

Genucommiffura:. m.10.

Genu luxatu qua ratione reftituatur.5 01
Genu prolapfum quo pallo per fcamnu
Hippocratis rellituatur. 531

Germana, qua: nominet Hippocrates.
101.5 •& 308.15.

Gibbte fpina; fub fepto tranfuerfo, quse
vitia fuperueniant. 175.18.

Gibba fpina reflituedi modus. 187.11.
Gibba fpina ad lumbos, qua; incommo-
da fuperueniant. 175.3 6-

Gibba fpina pueris,qute mala accidant.
174.3.

Gibba fpina quibus modis fiat. 1 86. 45.
Gibba fpina fupra feptum tranfuerfum,
qus mala afferat. 174.14.

Gibbi caufa. 175.11.

Gibbi quamdiu viuant. 1 76.11.

Gibbii curat tormina & varices. 2.75.31
Glandii! as ferramento candeti attinge-
re periculofum. 144.35.

Glallum. 15.14.

Glaucij vlculu.414. 14. 415. 5. 6c 411.1.
Glutinantia medicamenta. 16.1 8.
Gloflocomi 6c colis differentia. 175.14.
Gloffocomi pillura. 18. 1.

Gloffomi ftrultura & vfus. 1 80.11.
Glolfocomium ex Galeno. 481.

Gloffocomum Nymphodori. 503.
Gloffocomum Nymphodori quomodo
moueatur. 50C.

Glolfocomu quid ab Atticis appelletur.
175.14.

Gracilibus circa articulos mucci redudac
magis quam plenis. 140.33.

Gracilibus nugis procidue articuli quam
habitioribus. 135.10.

Gracilitati quo pallo fuccurrit Galenus.
406. 15. & 407.10.

Gracilium caro muccofa magis efl quam
plenorum. 140.41.

H

HEraclides Tarentinus. 3 3 3. x.

Hippocrates duo. 131.11.

Hippocrates non fuit empiricus. 18 0.15.
Hippocrates experimento comprobata
docet. 118.6".

Hippocrates in preceptis rerum fingula-
riu vim comune olm fimihu exponere
folet. i6"4. 33. & 155.7. & 354.46".
Hippocratesvno exeplo appofito omnia
intelhgit,quoru eade efl ratio. 313.37.
Hippocrates quafda figuras ac linguaria
proprietates vfurparc folet. 153.35.
Hippocrates, qua: plarrunque accidunt,
quafi perpetua fcnbit. 61. ir.

Hippocrates quo pallo veteru breuitate
imitetur, aliquid relinques, quod tamen
ex propolrtis poffit inteliigi. ix.37.
Hippocrates rationi corporum inciden-
dorum operam dedir. 180.11.

Hippocrates vbi de vna fpecie ptrallat,
complura docet communia. 185.11.
Hippocratis^aSjitjid efl fcani deferiptio.
33S.

INDEX.

Hippocratis confiliu no folum ad aegro-
tantium falutem,fed etiam ad medico-
rum laudem dirigitur. 3 ^ . 3 51.

Hippocratis liber de diutinis affedibus
pulmonis. 176.18.

Hippocratis liber de officina medici po-
lite limatus no eft,vt poffet edi. 381.7.
Hippocratis liber de vmuerfa glandula -
rum natura non extat. 144.41.

Hippocratis libri de fradturis, de articu-
lis, & de officina medici in vnu ne col-
lati fuerint, an non. 131.10.

Hippocratis libro de vulneribus capitis
quaedam aliunde inferta. 113..1.

Hippocratis librorum duo genera. 1.6.
Hippocratis fermo cenfeturprifcus atti-
cus. 131.8.

Hippocratis feculo de naturalibus iudi-
candi potentijs difceptatu eft .350.17.
H lftoria de iuuene,qui vulnus accepit in
abdomine. 77.14.

H onorem quatenus medicus atque phi-
lofophus ambire poteft. }GG.

Humeri caput imum yiyK^v^caX:. 138.17.
H umeri caput in alam excidiffe,quo pa-
do cognofcat medicus. 347.10.

Humeri caput in ala prolapfum,quo pa-
do reftituatur. 488.

Humeri caput in ala prolapfu, quo pado
per fcanu Hippocratis reftituatur.511.
Humeri caput in priorem parte excides,
quo pado reftituatur. 491.

Humeri caput luxatu, qua via reuerti in
fuam fedenr debet. 110.11.

Humeri caput quibus elapfum eft , quo-
modo adurendi. 143.46'.

Humeri caput quibus magis aut minus
elabitur. 138.19.

Humeri caput, quado contineri non po -
teft, quum reponitur. 134.14.

Humeri caput quibus faepe elabitur, qua
ratione curare conueniat. 143.35.
Humeri caput quibus fuo loco non eft,
qu£ mala fequantur. 138.37.

Humeri comiffura cum cubito. 109.6".
Humeri figura eiufque habitus varij.
138.14.

Humeri habitus redus prijter natura eft.
38‘.34-

Humeri os quibus vulnere excefft, fere
noneuadunt. zoG.i.

Humeri caput quo pado infantibus eia -
batur. 149.17.

Humeri os quo tepore coferuet. 15 9.19.
Humeri jplapfi aliquot modi, quos Hip-
pocrates non vidit. 137.11. & 146.11.
Humeri prolapfi indicia. 143.8.

Humeri quibus in vtero luxantur ytMxy-
iuo» a fiunt. 148.44.

Humeri reponendi modus J)xtS i^rafxi-
ojuS. zzy.z-

Humeri reponedi modus per humerum
alterius. 1 15.11.

Humeri reponendi modus per piftillum.
117.30.

Humeri reponedi modus p fcdile Thef-
falum,& fores bipartitas. 134.10.
Humeri reftituendi modus, pag.111.
Humeri tres mufculi 118.33.

Humerus fradus finnil & prolapfus, qua
ratione curetur. 498.

Humerus in alam prolapfus dum refti-
tuitur, triplice motu requirit. 119. 46".
Humerus lapfus dum reponitur, cauen-
dumne deorfum lapfus a mufculis in
alam trahatur. 138.11.

Humerus loco fuo motus , quo indicio
certo deprehendatur. 346.41.

Humerus luxatus comminutufque, quo
pado per fcamnum Hippocratis refti-
tuatur. 515.

Humerus ne prolabatur, quo pado adu-
rendus,& quibus ferramentis. 144.3.
Humerus quia gibbus facile peruertitur,
159.16.

Humerus vbi vlcera pura fut ad latus de-
ligari debet. 148.11.

Hyeme calor naturalis potentior.67.13.
Hyeme vulneratus in capite diutius vi-
uit,quam in xftate. 67.18.

I

IAcobus Perufinus chirurgus celeber-
rimus. 77.6.

Idus tria genera. 80.

Idem &.

I N

Idem Sc fimile quo pa&o differat. 3 5 1.3 7
Ilex. 15.18.

Imperatoris boni conditiones ex Archi-
locho. 3 01. n.

Indicia dignitate inter Ce diftat. 3 46. 3 4.
Indicia morboru ex fimiliu ac diffimiliu
notatione cognofcenda funt. 347.36".
Inflammata partes deuincicdx no funt.
387-33.

Inflammatio auda fxpein gangrxnam
degenerat. 5.43.

Inflammatio improprie dida. 53.37.
Inflammationem alicuius partis fequitur
aliquando contradio, ahquado hiatus.
387.11.

Inflammationis dura curatio. 24.9.
Inflammatio omnis diftendit ac proinde
dolorem excitat. 164.36.

Inflammatis partibus quamobrem cutis
fcalpello exafperetur. 164.41.

In fronte affluentem repellere materiam
non licet. 85.34.

Ingreffuiquatuorcommiffurx accomo-
dantur,& earum vfus. 313-30.

Inguinis vinculum. 455 .Sc 456. & 457.
6:458.

Intentio articulorum tribus modis indi-
catur. 311.39.

Inteftino redo inflammato, vrinx diffi-
cultas fuperuenit. 54.1.

Iudicandi duplex via. 332.3.

Iudicandi potentia duplex. 351.15.
Iugale os quodnam appelletur. 156.40.
Iuguli comiflura requirit quatuordccim
dies,fummu viginu ad hoc vt fanefeat.
154.10.

Iuguli deligandi ratio. 15 1.5.

Iuguli fradurx fpecies quxnam facilius
fanetur. 154.14.

Iugluifradura quomodo plxrunq; fiat.
151.45.

Iuguli vitia 6: curatio. 151.11.

Iugulumextoto fradii, facilius curatur,
licet grauis videatur fradura Sc xgre fa
nabilisiat iugulum fradu in longitudi-
nem,leuiorquide apparet cafus,xgrius
tamen curationem admittit. 151.38.

D E X.

Iugulum no nili quadraginta diebus ex-
quifitecuruaripoteft. 151.17.

Iugulum quare cito lanefcit. 2. 5 2.. 3.
Ingulu quomodo commode reftituatur.
255.5.

Iuffa curatio, qux vocetur. 152.13.

Iufte qd intelligat Hippocrates. 145.25.
Iuftum apud Hippocratem quid intelli-
gatur. 108.13. & 315.6.

Iuftum corpus quodnam vocant Hip-
pocrates. 241.41.

L

LAgopyros. 31.46.

Lamina juiuiifoffuAot]. 128.

Lanx fuccidx vis. 185.36.

Lana fuccida vfta. 35.18.

Laqueus attollens ad extendedum, con-
tinendum^ figurandu corpus in chi-
rurgia.extedit autem xqualiter. 467.
Laqueus aunculx. 475.

Laqueus Charchefius. 471.

Laqueus draco ad talum. 470.

Laqueus epagylotus ad continedas ma-
nus, du manus curatio ad hibetur. 47 4.
Laqueus ex duobus finibus ad alliganda
corpora in chirurgia propter morbos
iuxtaanum. 476.

Laqueus hyperbatus. 476.

Laqueus nauticus.extendit aute in^qua-
liter,& valet ad ferulas continendas, &
cubitum fufpendendum. 468.

Laqueus paftoralis vel Sandahus ad ma-
xillam & talum. 465.

Laqueus Plinthium ad fradura meti, &
ad extendendum xqualiter. 47°.
Laqueus qui dicitur fimplex nodus,valet
ad extendendum inxquahter. 470.
Laqueus quo ad extedenduprolapfuhu-
meru vtimur,qualis eife debeat. 2 3 8.2 5.
Laqueus ftrangulans. 476.

Laqueus Hcjasar ad extendedum inxqua-
liter. 468.

Laferpitium. 58.11.

Lati fcapularumoflls articulus cur facil-
lime prolabatur. 217.25.

Lati fcapularu offis lapfus & eius curatio.
245.37.

bb

I

INDEX.

Lati (capularum odiis fummum cartila-
ginofum cft. 150.11.

Laurion. 3°-4L

Legitimum quodnam vocet Hippocra-
tes. 154.^11.

Lenia medicameta vlceri no conueniut.
14.14.

Lenientia prohibent, ne materia prx do-
lore ad vitiatam fedem concitetur.
185.43.

Lenientia vicus fordidum efficiunt.
2,04.42,.

Lenticula. 15. 46'.

Lepus auritus vinculi fpecies. 430.1.

Lepus line auribus vinculi fpecies. 41 j.
11. & 418.1.

Lex quid fit apud H ippocratem. 3 6 9. 3 4.

Lienis affe&ibus confert capparis. 51.31.

Ligameta Hippocrates neruos appellat.
110.11 S\

Ligamenta quaedam appellatur nerui il-
ligantes. 331.41.

Ligamentorum ac propterea chordarum
proprium eft ad offa pertinere.110. 10.

Linamenta quorfum dentur. 87.38.

Linamenta vitat Hippocrates , vbi vitat
cataplafma. 88.1.

Linamentis quando impleantur vulnera.
38<5\i4.

Linamentorum vfus. 9 1.37.

Lingux affe&u mentis alienatio & cere-
bri noxa fxpius indicatur. 107.1 4.

Linteum dum imjcitur,qux animaduer-
tere oportear. 190.14.

Linteum quod vulneri accommodatur,
qualenam effe debeat. 1ff.11.

Liuidus color quis dicatur. 169.1 5.

Liuidus color quis fit. 19.1.

Locus parte corporis fignificat. 354.10.

Loti fcobes. 37. 17. & 57.4.

Lumen quo in cafu oculis infeftiffimum
xd- 3 5 <5". x 3 .

Luminis fpecies dux. 355.10.

Lupus laqueus xqualiter extendit, valet-
que in curatione herni^ ad addringen-
dum, & ad venarum capita fanguinem
fundentia. 471.

Luxata fra&aque omnia , dum dirigutur
. non folum in naturalem fedem exqui-
fite reftituenda funt, fed etiam ad con-
trariam regionem. 318.11.

Luxata membra extendenda prius quam
reftituantur. 115.10.

Luxata non commode redimuntur, nifi
ita diducantur, vt alterum alteri no in-
ii xreat. 176.7.

Luxata tribus modis redimuntur. 477.
Luxatis articulis contrarix partes graci-
liores fiunt, & molliores. 304.18.
Luxatorum differentia. 316.14.

Luxatorum numerus increuit, tum pro-
pter palxdrx vfum, tum infcitiam me-
dicorum. 137. 39. & 138.4.

Luxatum membrum mouetur mufculis
fitisineaparte in quam articulus eru-
pit^ non his qui in contraria. 177. 1 8.
M

MAchinamenta varia, quorum me-
minit Galenus. 481.

Machinamentis vti, vbi res non exigit,
ia&antixed. 178.8.

Machinationes tres valetiffim^,axis ver-
fatio, impulfus per veftem , & cuneus
adatdus. 103.it.

Machinationibus non vinculis in cruris
vitijs vtendum. 198.nr.

Machinationibus vtetem ipfa machina-
tione deditui turpe. 100.4 6-

Madefacientia in vlceribus vitanda.

85'13' .

Mala corporis nonulla grauia funt, qua-
uis leuia videantur, nonnulla contra,
grauia videntur ,quamuis leuia fint.
101.3.

Malxex multis offibus condat. 164. 14.
Malx,qux fint. 156.35.

Malxquamob caufamnon moueantur*
158. 16.

Malicorium. 18.35.

Malleolus. 116.

Manus Sepedis offium collatio. 159.41.
Manus offa quot. 160.15.

Manus jplapfa quo padto redimatur per
fcamnum Hippocratis. 518.

Manus

INDEX.

Manus quo pa&o reftituatur, vbi prola-
pfaeft. 4S5,

Marrubium. 31.14.

Maxilla: fra&a: curatio. 163.7..

Maxilla: prolapfa; indicium. 1551.41.

Maxilla: prolapfa; reponendi modus.
154.45.

Maxilla: quatuor mufculi. 161.13,

Maxil!aexduobusoflibusc6ftat.i6'4.i3
Maxilla fra&a fafcijs parum iuuatur.

161.31.

Maxilla fra&a, qua: mala impendeant.
161.1 4.

Maxilla ob quas caufas raro luxetur. 15 8.

- 3 4. & ibidem 40.

Maxilla, qua: fit. i5<5".35.

Maxilla quando procidat. M7-3-
Maxilla quomodo moueacur. 15 8.11,
Maxilla quo padlo luxetur. 156.7,
Maxilla quo pafto per fcamnu Hippo-
cratis reftituatur. 52.0,

Maxilla vbi inflammatio non oritur vi-
ginti diebus conferuet. 163.4.6.
Maxilla; vtraqueparte elapfa curatio.

160.31.

Medicamenta ficcandi vim habentia.
170.2.7.

Medicamentum interdum optimum eft,
medicamentum non adhibere. 2,70.5,
Medici male ratiocinantcs magis peccat
quam idiottE. 135.31.

Medicinam no fatis eft ratione Tcire, Ted
vfu experiri ipfam oportet. 143.1.
Medici feculo Hippocratis optime pra:-
cepta artis difcebanr. 137.45.

Medico quid faciendum in ijs,qua: cura-
tionem non admittunt. 310.38.
Medicorum auftoritati confulit Hippo-
crates. 76.8. Sc 105,5.

Medicorum error, qui cataplafmata non
minus plaga; oris inculcant, quam pro-
ximis partibus. 10-34.

Medicus agere debet celeriter, iocunde,
prompte, & eleganter. 365.15.

Medicus in ijs exerceri debet,qu£ prom-
pte ad curationem accommodantur,
341.6-.

Medicus rationalis ab Empirico qd dif-
ferat,quod ad lignorum notitiam fpe-

347-15-

Medicus fimul ac philofophus quatenus
honorem ambire poteft, 366.11.
Mei 18.13.

Mei cedrinum. 18.43.

Mellis optimi notx. 17.16.

Membra dum prxcidutur,qusenam fint
aduertenda. 317.30.

Membra luxata tertio aut quarto die ex-
tendi non debent. 353.41.

Membrana cerebri inuioIata,ficcantibus
nutrienda eft,lxfte autem lenientia fu-
perdan debent. 55.10.

Membrana cerebri, quum neque inflam-
matio vrget neq; dolor, ficcari debet:
quod fi infeftent ea, ad lenientia con-
fugiendum. uo.r.

Mebranx prxfldia ofte caluarix detra-
do,qux proprie conueniant. 55.31.
Membrana fub caluaria, vbi telo lxditur
incidenda. 85.10,

Membra, qua: extrema parte tenuantur,
quum fraifta vinciuntur, pannis xqua-
da funt. 145.40.

Membrorum naturalem habitum indi-
cant duo. 136,31,

Membrum Ixfurn fuperius contineri dc-

b«: 4i>34.

Mefiu jpfluuiu quo padlo fiftatur. 43.10,
Mentis alienatio affedtu hngux farpiiis
indicatur, 107.14.

Menti vinculum. 443.18.

Modicu, alterius extremi negatione no-
nunquam appellatur. 373.18,

Modioli dcfcnptio & vfus. 114,10,
Modiolus. 115,

Morbi mixti, mixta quoq; prtefidia exi-
gunt. 313.10,

Morbi qui dolore afferunt, quomodo vl~
ceribus annumerari pofllint, 101.30,
Morborum indicia ex fimilium ac difll-
milium notatione cognofeenda funt,
347.36.

Morboru quidam graues funt, qui tamc
leues videntur, & e contrario. 151.47.

bb ij

INDEX.

Morborum figna quibus viribus inter fe
diftent. 347-11-

Morbus, quomodo ratione exploratur ,
poftqmm refponfione hominis colle-
duseft. 7^-45-

Motu calefit, nutritur, ac firmatur corpus
177.10.

Motus ali j naturales, alij pr^ter naturam.
413.2.4.

Mouetur corpus etia Itando ac fedendo.
7-I7-

Mucci in quibus redundent,&:quid effi-
ciant. 1 40.33.

Muccofus humor, cum a medicis depre-
henditur,quo pado erretur. 171.3.

Muccofus humor quibus in partibus c5-
trahitur. 2-51 5- 1 5-

Muccofus humor quis appelletur. 19 5.1.

Muccus glutinofus aduftione curatur,
ciam per medicameta diflipari nequit.
2.95.35.

Mufculi definitio. 139.38.

Mufculi dum agunt, contrahuntur: dum
vero ab oppolitis attrahuntur, exten-
duntur. 308.17.

Mufculis priuatum corpus quodnam in-
telligatur. 2.99.33.

Mufculis proprium in feipfos contrahi.
I33-14-

Mufculi, vbi verfus fuum initium c5tra-
huntur,fuofungutur munere. 2. 03. 46'.

Mufculoruaffedus in humero aegre co-
gnofcitur. 347.31.

Mufculoru duo funt principia. 2.99.10.

Mufculorum pofitio ac natura circa ver-
tebras. 183.40.

Mufcus 34.14.

Myrrha 27.43.

Myrtus agreftis 36.26.

Myfi 35. 2. 7.

N

X. T Afi contufi alligandi, atque

J[ N di ratio habetur pagina 1

Nafifradi remedia 267.16.

Nafi fradurae modi 165.13,

Nafi fradurae, fi vicus accedat, quae cura-
tio conueniar. 169. ir.

curan-
pagina 266.

Nafi fradi deligandi ratio. 164.3 3-
Nafi vinculum. 413.10. & 434.1. &

435. 1.6 436.1. & 438.18. & 439.1.

•Naffurtium. 33.1.

Natura iuftiflima. 135.15.

N aturalis habitus adionis propofito in-
dicatur & vfu. 396.40.

Natura: iuftitia in quo confiftat. 158.1.
Nauicula vinculi fpecics. 418.1,

Nerui frigore laeduntur. 311.7.

Nerui illigantes appellantur quaedam li-
gamenta. 331.41.

Nerui proprie didi ad os non pertinent.
110-19.

Nemorum alimentum proprium eft hu-
mor glutinofus ac muccofus. 171.18.
Neruorum vulneribus per qua: mederi
conuenit. 36.15,

Neruos ligameta Hippocrates appellat.
110.16.

Niger color vnde. 106.41/

Nilei Plinthium. 483.

Nitrum. 17. 44. & 19.19.

Nodus Herculeus ad extendendu gqua-
liter. 471,

Nomina gra:ca,quae affedum figmfi-
cant, acuto funt accentu in vltima.
184.10.

Nominum ratione illam tenuem, & ex-
quifitam maiores non tenuerunt. 311.

14. 6 310,43.

Nymphodori gloflbcomum. 505.

Nymphodori Gloflbcomum quomodo
moueatur. 506.

O

OBfcurum duplex. 131.16.

Obfonia mollia, quae fint. 151.44.
Ocio effoeminatur,6c imbecillum reddi-
tur corpus. 403.13.

Oculus vinculi fpecies. 368.15. & 431. t.

& ibidem 11.& 430.16.& 431.1.
Oefypus, 19,28,

Olei facultas. 185.34.

Oleo in vlceribus vtendum eft potiflii-
mum,vbi lenia medicamenta requiru-
tur. 14. 45.

Oleum. 37.17.

Oleum

INDEX.

Oleum glutinadis vlceribus incommo-
dum. 16. 35.

Oleum quando in vicere vitandu. 16.8.

Oleum vlceribus alienum. 14.14.

Orationum diuifiones vario. 133.1.

Orbes e cono quo pado ad crus exten-
dendum accommodandi. 1518. 31.

Orbes quibus ad crus cxtendedum vte-
mur, quales efle debeant. 1515.31.

Orbicularis vinculi fpecics fimplex eft.
416.7.

Orchomenion. . 35.34.

Ordinis ratio in oratione no femper fer-
uaturidem apud veteres, qui princi-
pio proponitur. 354.36".

Ordo non idem in exercendo, atque do-
cendo. 7-5.2. 5.

Ordo pratceptorum artis alius requiritur
in docendo, alius in exercedo.142.15.

Organi tradorij motus. 486.

Organorum genera. 477-

Organorum materia. Ibidem.

Organorum partes & vfus. 478.12.

Oris apertio duplici accomodatur vfui.
158.43.

Os capitis ad membranam fecadum vel
radendum, vbi in vulnere capitis inua-
dcrc febrem intclligas. 108.17.

Os capitis ad membranam vfque fecan-
dum acutiori ferra, vbi minus tempe-
ftiue committitur vulneratus. 111.1.

Os capitis dum fecatur ferramenta fub-
inde recipienda, & in aquam frigidam
demittenda. 111.26.

Os capitis dum fecatur infpicienda fub-
mdefedioms altitudo. 111.23.

Os capitis, qua parte fecari debeat. 84.
i6".iii.3o.

Os capitis quare initio totum aliquando
fecatur. 113-17-

Os capitis quomodo fcalpro radedu,vbi
vitium eiuscognofcinb poteft.53.34.

Os capitis quo pado puruletu fiat. 57.3.

Os capitis, fi a principio fecatur, non de-
bet fecari vfq; ad membrana. 110.25.

Os capitis fi quis velit inter initia exci-
dere,quoprocepta feruanda. 113.10.

Os capitis,!! terebra perforetur, cauendu
ne ipfa per totum penetret. 113.2 5.

Os capitis vulneratum exangue redditur
tempore & medicamentis. 101.18.

Os HvfcoaJtf. I6O.27.

Os fradum feu luxatum cur opus fit ante
extendere. 133.42.

Os iugale quodnam appelletur.256.40.

Os lofum,vbi iniuriam non prodat, me-
dicamento nigro illinitur. 55.16.

Os occipitij robuftiffimum ex vmuerfa
caluaria. 66.22.

Os, quando fuo loco moueri dicatur.

161.44.

Os quatuordecaufisabrupitur. 161.10.

Os quibus decaufis prsc1dedu.205.17.

Os recedens ab aliquo o!Te,cum quo na-
turaliter ningitur, nullum in prifiinam
fedem reuemtur. 250.8.

Olla capitis cur magis abrupta, minus pe
nculo fubfint. 102.16.

Olla capitis puerorum tenuiora. 103.5.

Olla dum prociduntur, quinam fint ad-
uertenda. 327.30.

Offa frada non coalefcunt. 153.26.

Olla frangi leuius vitium eft, quam fi ljs
integris vena; ac nerui gradiores con-
terantur. 213.10.

Ofla frada vel luxata, fi valentius exten-
dantur, quie detrimenta fequantur.
400.14.

Offa gibba facile peruertuntur. 155.27.

Ofla manus. 160.15.

Ofla manus & pedis medulla carent, ca-
na funt & lapillis fimilia. 160.7.

Os facium, quod & latum nuncupatur,
exulceratum difficulter curatur. 158.3.

Ofla nec excidunt, nec nudatur, nifi cu-
tis & fupiedi mufculi fecetur. i8 8.ii.

Ofla pedis 160.17.

Ofla, qua; bina inter fe lungutur, vbi de-
hifcunt, non facile in pnftinum locum
reuertuntur. 21 3.11.

Ofla, qua; citra noxam procidantur.

327.44.

Offa quocunque rara funt, cito fanefeut.

151.3.

bb iij

INDEX.

Offa, quae extremis membris mouentur
eandem curatione, quam fradurte, re-
quirunt. 161.19.

Offa, cum frada aut luxata inter fe ceffe-
runt,cur mufculoru diftentio fequatur.
104.1.

Offa, qua fub fradura funt, quare incer-
to tempore abfcedunt. 105.11.

Offa, quo tempore impellenda. 103.18.

Os iff 0.18.

Offe capitis violato, quo pado per exi-
guam terebram detrahere fanguinem
oporteat. 104. 1.

Offe frado quo tempore callus produca-
tur. 150.40.

Offe frado, fi carnis quoque vulnus ac-
cedit,qua ratio vidus c6ucniat.151.13.

Offe lafo carnem quoque vulnerari ne-
ceffario. 81.38.

Oflibus luxatis limul & nudatis quid a-
gendum. 310.16.

Offibus quo pado pulfus ineffe intelli-
gatur. 97‘4i-

Os liccantibus medicamentis celerrime
abfcedit. 101.17.

Offe frado fumma quiete opus eft.150.1.

Ofli frado, vbi vulnus acceflit, quomo-
do ferula imponi debeant. 151.34.

Os fi reftituitur, magis neruorum difte-
tio fequitur, quam fi non reftituatur.
103.15.

Ollis fradi & prolapfi modus fimplex

qui dicatur. 151.10.

Offis. in capite excidediquatitas. 74.38.

Offis, quod corrumpitur, nota, 106.19.

Offis receffuri indicia. 194.18.

Offis fecandi caufa. 73.34.

Offis fedio in quo fradure genere requi-
ratur. 74.11.

Oflium partes extantes, ferulas non ad-
mittunt. 181.39.

Oflium pedis 6; manus collatio. 15 9. 16.

Oxyglycy. 107.14.

Oxymelinteftina inania deradit. 15. 41.

Oxymel neruofis partibus vitiatis alie-
num. 168.14.

Oxymel quibus conflat. 168.17.

]^)Alpebra ab inflammatione inteta in

1 exteriorem partem conuertitur.
387-15.

Palpebra,vbi tunica eius interior inflam-
matione preheditur,in interiorem par-
tem trahitur. 387.16.

Panniculorum, qui fafcijs fubijciuntur,
officium. 391.17.

Panni, qui fraduris fuperdantur, fafcijs
alligandi funt. 145.17.

Panni fuperdandi fradurte cerato inun-
di. ,.I45-I3-

Pannorum, qui fraduris fuperinijciutur,
longitudo, latitudo, craflitudo, & nu-
merus. 3^5-7-

Pannorum vino madentiu vis. 189.30.

Papaucr album, quod & Herculeum &
aphrodes dicitur. 55.15.

Partes corporis noftri, quibus innitimur,
qute fint. 371.11.

Partes minus aluntur Scincrefcunt, vbi
non exercentur. 301.13.

Parthenium. 3I-15.

Peden vinculi genus ad colem. 456.31.

Pedoris vinculum. 447. 13. & 448.1.

Pedem extremum quemnam Hippocra-
tes appellet. 311.36.

Pede toto, qui inambulare dicantur.
313.44.

Pedis & manus oflium collatio. 159.41.

Pedisoffa. 160.17.

Pedis offa refoluta in fuperiorem vel in-
feriorem regione, repofita, aegre in fua
fede ferualitur. 161.7.

Pedu tumores nihil fub cataplafmatede-
fidentes,qua cauia proueniant. 39. 16.

Pellis animalium duplicem naturam ha-
bet. 163.19.

Pelops prxeeptor Galeni, 184.15.

Phaleratvinculi genus. 437.40.

Pharicon medicamentum. 3 3-3 2--

Phyma. 47-3°-

Picea. 37.10.

Pix. 30.9.

Plagte grauioris vel leuions indicia.

81. ii.

Plagae

I N

Plaga; capitis ob tres caufas fecari debet.

Plenitudinis humoru in corpore noftro
caufx aliquot. 330.151.

Plinthium laqueus. 474

Plinthium Nilei. 483.

Plumbi recrementum. 60.1 7.

Plumbum. 30. u.

Plufius Placinusmiro ri&u os diducere
folebat. • 2.58.45.

Polyfpaftum. 335.37.

Pophtiscommiffurametiarn fimi exten-
dere non poliunt, nifi liniul extendant
eam, qua; ad inguen. 307.2.4.

Prxdiftio prxdara & ardua, in quo con -
fi flat- 310.44.

Pronum quid. 1 3 5. 2.3.

Pronus habitusquis dicatur. 340.51.
Puerorum offa capitis tenuiora. 103.5.
Pullus in offibus quo pafto intelligatur.
97. 4z.

Pulfiis vlcerum. 9.11.

Purgantia vicus, mordec idem. 104.30.
Purgatio, vbi febris eft continua, no con-
uenit. is 8. 6.

Pus coloris eft cinerei. 169.2.1.

Pus fit ex fanguine putri. 9. 30.

Puftultevnde. 107.19.

QVadnga vinculi genus. 446.17.

Quietem quid intelligat Hippo-
crates. 396“. 45.

Quinquefolium. 34.2.8.

R

R Aditis. _ 1 41- 3 5-

Ratione artem fcire non fatis eft,fed
vfu experiri oportet. 143.2..

Ratio in artibus magni eft effetftus.
190.45.

Ratione quomodo cxploradus morbus,
alioquin colleftus ex refponfis homi-
num. . 78.45.

Ratio vbi quid commonftrat, mutari tu-
to poteft id, quod non refte adhibetur,
neq; expeiftandus longus vfus. 190.38.
Refrigerantiu duplex eft genus. 321.10.
Regium vinculi fpecies. 414.43.

D E X.

Reponendi luxati modus k»t« ■m&Iarpx.A-

n «. 220.14.

Refina terebinthina. 37.10.

Rhombus. 144.47.

Rhombus fpecies vinculi. 368.24. 8c
411.10.

Romam terra; habitata; compedium di-
xit Polemo rhetor. 137.29.

Rubrica. 58.27.

Ruminantia animalia inferiorem tatum
dentium ordinem habent. 2 40. 9.
S

C Andaraclia. 33.36.

Sanguinem homini prafio mittedum
efle,quopa<fto intelligi debet. 44.1.
Sanguinis eruptionem quo padto Gale-
nus non folum ad contrariam partem,
fedad proximam etiam deriuat, quod
Hippocratis fententix contrarium vi-
detur. 43. ir.

Sanguinis immodice fluetis reprimendi
modus. 42.38.

Sanguinis mittedi modus prxfcribi cer-
tus nequit. 12. 11.'

Saguinis mittedi obferuationes aliquot
neceflarix. 43-i.

Sanguinis plurimum ad membra cocur-
rentis indicia. 411.13.

Sanguinis fuppurantisindiciu. 167.46.
Sanguis extra venas colore mutat.18.45.
Sanguis extra venas putrefeit. 43. 40.
& 47.31.

Sanguis in ventrem pnjter natura fluens^
necefle eftfuppuret. 12.10.

Sanguis niger vnde generetur. 19.4
Sanguis quibus de caufis colorem mutet.

1 69 . 6\

Sanguis fuffufius quando in pus vertitur,
aut corrumpitur. 168. 4 o.& deinceps
pagina 16 9.

Sanguis quo pado per exigua terebram
detrahendus ofle capitis violato. 10 4.1,
Sanguis vbi mittitur, vires perpetuo co-
fiderandx. 109.21,

Scalper cauus. 116,

Scalper in imo leticula reprxfentas.127.
Scalper in medio recuruatus. 113

bb iiij

INDEX.

Scalper, prout varie admouetur, tum ra-
dit,tum excidit. I2-3-7-

Scalper, quo iuniores ad omnes frafturx
modos vtuntur. iti.n.

Scalper quo luniores os radunt. 115.

Scalper redtus. 12-3-

Scalprioppofiti. 12-5-

Scalpri tria genera apud Galenu. iiu.

Scalpris vtebantur veteres non folumad
os radendum,fed etiam ad excidedum.
113.3.

Scamni Hippocratis deferiptio. 33 B.

Scamni Hippocratis ftruftura. 3 3 5. 2. 6".

Scamni Hippocratis vfus. 335.41.

Scamnum Hippocratis. 518.

Scapha vinculi fpecies. 411.1. & 413.15.

Scilla. 37.11.

Sedes genus fradfurx in capite. 71.1 4. &
80 .47. & 83.18.

Sedile TheiTalum. 134.10.

Sedilis ThefTali figura. 137.1.

Semirhombus vinculi fpecies.4ii.ii.&
418.1.

Senfu an mente percipiamus obieda ex-
teriora. 350.16'.

Senfu,quxcoprehendi dicatur. 348.13.

Serrx duplex ratio. 113.41.

Serram, qua caluarix os fecatur, teretem
ede oportet. 114.6'.

Serra, qua fabri vtuntur. 115.

Serrula. Ibidem.

Siccandi vim habentia medicamenta.
170.17.

Siccantia & refrigerantia medicamenta
quo padlo pus moueant, vbi caro colli-
faeft. 10.15.

Siccatia medicameta in vulneribus glu-
tinant,fordem purgat, carnem alunt, ad
cicatricem ducunt, fupercrefcetem car-
nem abfumunt. 1.15.

Signa morborum, quibus viribus inter fe
diffent. 347.11.

Signis ijfde contingit potentia maximis
eile,& cognitu facillimis. 344.15.

Simia homini limillima,vnum tame ha-
bet in fpina, aliarum quadrupedia com-
mune. 185.41.

Simia flru&ura habet homini, quamma-
xime fimilem. 306.15.

Simile & idc quo padfo differat. 351.37.

Simplex compofito prius. 360.47.

Simum grxeis quid fignificet. 367.14.

Sinus obliquus. 383.43.

Sinus, quod vitium appelletur. 383.11.

Sinus redfus. 383.41.

Sinus quo padto deligari debent. 3 8 3. 15.

Sinuum curatio, quomodo differat a cu-
ratione abfceffuum. 385.34.

Sinuum, qui vlcenbus fuperueniunt, cu-
ratio. 11.10.

Smyrnae Galenus medicinam didicit.
137.17.

Sophiftasquos intelligat Hippocrates.
136.6.

Sphacelus curatione no admittit.311.17.

Spcftaculum magnum oftentare line vl-
lo profe<S:u,turpe efl. 180.4.

Spica vinculi genus. 444. i-& 446.17.

Spina diuerfu qd efl a vertebris.186.16.

Spinain homine quid. 171.10.

Spina in interiorem partem conuerfa, ad
interitum xgrotatem prxcipitat.151.1.

Spinx & vertebraruc6miffura.180.40.

Spin^ & vertebrarum figura. 180.18.

Spinxluxarx extentio per fcalam nihil
proficit. 177.15.

Spinx medullx velamentorum origo.
181.31.

Spinx, qux pars dicatur anterior &po-
ftenor. 181.5.

Spinx vertebrarum vitia. 171.8.

Spina luxata qua ratione reflituatur. 501.

Spina luxata quo pafto per fcamnum
Hippocratis reflituatur. 518.

Spina luxata refhtuedi modus, 177.11.

Spina pluribus modis obliqua fanis red-
ditur. 186.43.

Spiritus Jhcis quis fit, & quomodo fiat.
154.4.

Spodium. 30.13. & 37.17.

Spodium Cypriu & Laurioticu. 30.44.

Spongix effeifain vlcenbus. 11.11.

Spongia, qux vlceri alliganda eft, qualis
effe debear. 13.46.

Squama

I N D £ X.

Vinculorum rationes aliquot. 36^5.1 8.

Vinculorum vfus.

418.3.

Vinculo fimilis affe£his,quis fit, & vnde
nafc.itur. m.s.& 2.40.40.

Vinculum ad frontem & partes, qua: iu-
xtafunt. 4151. r.&. 441. 45 .

Vinculu a fra&ura femper ordiri debet.

148.2.8.

Vinculum ad malas. 441.17.

Vinculum ad mentum. 443.2.8.

Vinculum ad totum caput. 415.15.

Vinculum diffincffum quodnam appel-
letur. 36'5'.3 4.

Vinculum inflammationem reprimens.
33.18.

Vinculum nafi 435. i.& 436".i.& 438.

2. 8. Sc 435.1.

Vinculum non requiritur, vbi defit cata-
plafmatis vfus. 3-34.&85.16-.

Vinculumoccipitij. 443.2.0.

Vinculum fciflum ad fummum caput,&
ei proximam regionem. 418.2.8.
VIcuiu fimpiex quodna dicatur. 166 31.
Vini facultas. 185.35.

Vini vfus, quo vlcera madefacicda funt.
156C15.

Vinum auflerum natura frigidu ac ter-
re ftre. 157.2..

V inum cur vulneribus applicetur, capitis
aute vlceribusnon item. 2.. 40. & 85.16'.
Vinum duabus de caufis ad vlcera perti-
net. 85.32..

Vinum glutinandi vim habet 1.2.2..
Vinum 111 vlceribus adhibetur, quum in-
flammatio timetur. 80.14.

Vinu in vulneribus capmsreijcitur.2.35
Vinum nigrum auflerum adftringit
glutinat,atque repellit. 2.18.

Vinum nigrum auflerum efficax pratfi-
dium,vbi os cute excedit. 142.26.
Vinum nigru & auflerum affe&as par-
tes inflammari non patitur. 312. 4.86
ibidem 41.

Vires perpetuo confideradse,vbi fanguis
mittitur, vel cathardicu datur .105.21.
Vifccra vulnerata in inflammatione fa-
cile incidunt 6^,2 8,

Vlcera adufta vacant periculo eruptionis
fanguinis 148.7.

Vlcera capitis offendutur frigidis ta&u.
80.35.

Vlcera capitis,quando fcalpellum poflu-
lent. 56.37.

Vlcera caua fiunt a telis carnem laceran-
tibus. 81.41.

Vlcera cicatrices cauas accipiunt, vbi os
quauis de caufa receflenr. 18.3.

VI cera cute innata nudari non debent.
204.18.

Vlcera exedentia vnde oriantur. 13.14.
Vlcera inflammantur, quum ad fuppu-
rationem fpecbtnt 9.zl,

Vlcera intus caua in orbem, vel ad dimi-
dium fecari debent 19.17

vlcera magna fine tumore,peffi 1113.23. 18
Vlcera omnia ficcanda, exceptis illis, vbi
monendum efl pus 11.15.

Vlcera, qua; fradhira: ob malam curantis
tradfationem fuperueniunt, quibus de-
prehendatur indicijs, & quo padto cu-
rentur. 153.6-.

Vlcera,qu<j ad lanitatem intendunt, tuto
& vtiliter lenibus medicametis fouen-
tnr- __ 14.35.

Vlcera, qua; glutinari no poflint. 18.15.
Vlcera, qua ratione reddantur diuturna.
36".io.

Vlcera(ii dolor vehemes occupet, & ac-
cedat inflammatio aut diftctio neruo-
rum) lenibus medicamentis inungere
oportet. 14.39.

Vlcera vinciendi ratio. 21.15.

Vlcera triplici de caula reddutur magna.
15.18.

Vlcera vino madefieri debent. 1.46".
Vicere minus redle purgato caro produ-
<fla plusiuftoincrefcit. 17.1-7,

Vicere recenti nec lenia nec pinguia me-
dicamenta conueniunr. 14. 16;

Vicere recenti, nifi fuerit in ventre, fan-
guinis detradho maior aut minor luuac
'I-33-

Vlceribus cur vinum adhibeatur, capitis
aute vlceribus non item. 1 . 40. Sc 8 5 . 1 6.

bb v j

IND

Vlceribus diuturnis, qux finum habent,
viftus ratio tenuis non conuenit. 5 .26.
Vlceribus frigus inimicum. 17. 11.

Vlceribus pannos vino madefaftos, aut
lanam fuccidam imponere conuenit ex

Hippocratis fentcntia. 188.36".

Vlceribus pani vino nigro madetes vti-
liter imponuntur. 1^ 6".i 8.

VlceribuSjpdeft abftinetia & aqua. 4. 45
Vlceribus, quae incommoda obtingant a
frigore. 2.48.3.

Vlceribus, qua: tepeftas coueniat-i6. 40.
Vlceribus quaratione aqua frigida pro-
fit. 8 7- 3- •

Vlceribus vetuftis, quando prodeft cata-
plafma. 4.11.

Vlceri conducunt quies & ocium. 7.1.
Vlceri emplaftra inducere prius non ex-
pedit,quam exquifite ficcetur. 15.43.
Vlceri poft detraftionem fanguinis fpo-
gia alliganda. 13. 33. & 15.44.

Vlceri prodeft , fi ex eo fanguis crebro
euadat. 13. iC.

Viceris color liuidus extingui calore na-
turalem fignificat. 2.3 .3.

Viceris color niger extin&u calorem na-
turalem fignificat. ibidem.

Vlceri fuperueniente eryfipelate purga-
re corpus conuenit. 2.0.3.

Vlceri fuperueniente tumore quid acci-
dat. 10.15.

Vlceri tumor cum inflamatione,quade
caufafuperueniat. 13.3 9.

Vlceru capitis curatio no diucrfa ab alijs,
quum non attingunt os. 84.43.

Vlcerum capitis, ventris aut thoracis cu-
ratio cur fit potior hyeme. 17.14.
Vlceru curationis fumma in perfufionc
vini fita eft primis diebus. 1517.18.
Vlceru frontis & capitis tria genera fcal-
pellurn requirentia. 51. r.

Vlcerum inflammatoru prafidiu. 11 5". 2.

E X.

Vlcerum omniu curatio ficcantibus per-
ficitur. 1.1.

Vlcerum pulfus. 3.11.

Vicus capitis madefaciendum non eft.
84-37-

Vicus capitis quam celerrime fuppurare
expedit, vbi id neceffarium eft. 38.25.

Vicus in quo collifa, detritaque caro eft,
oportet in pus verti ac tabefeere. 11.14.

Vicus malignuquodna vocet Galenus.
15.28.

Vicus quid. 155.20.

Vicus quomodo hiare dicatur. 204.10.

Vicus quonam medicamento purgetur.
183.13.

Vicus fimplexwtupt requirit. 11.6.

Vlcus,vbimale deuincitur,qutenam ac-
cidant. 131.7.

Vocabula coplura totis attribuutur cor-
poribus,qua: partium funt. 357.20.

Vomitum citantia. 170.16".

Vrina: difficultatis, qua: inflammato ano
fuperucnit, caufa. 55.41.

Vfu experienda ars poft ratione conce-
ptam do&rinam. 143.2.

Vua acerba. 17.10.

Vulnera capitis, auris, ac cutis curatione
ficciorem requirunt, quam reliqua vl-
cera. 17.40.

Vulnera pla:raque tertio aut quarto die
recrudefcunt. 201.15.

Vulnera quando impleantur linamentis.

386".i4.

V ulnerato capite potus aqu<j & viftus te-
nuis conuenit. 103.26.

Vulnere habito, quibus Tdicijs mors pro-
fugiatur. 104.28.

Vulneri fi fraftura accedat, duplici no-
mine vti abftinentia praiftat. 6. 3 o.

Vulneris magni triplex genus. 110.7.

Vulnus capitis mortiferum duobus mo-
dis. 108.7.

FINIS.

INDEX

INDEX.

Squama rcns. 30.151. & 33.37.

Scando ac fedendo etiam corpus moueri
dicitur. 7.17.

Sternutamentum mouetia medicameta.
58.17.

Stertere quibus accidat magis. 1.75.1.
5$>aulVgiaf caufa. 53.42..

Sulphur. 33.38.

Supinumquid. 135 .2.5.

Sutura: capitis facile finduntur. 83.8.
Sutune os in capite fecari no debet.8 4.1.
Sutura infirma ad refiftendum idui.
«■8.4.

Suturarum caluarite diuerfitas. 61, 23.
Suturarum in viris atque foemims eadem
ratio. 62. 36.

T

TAlus. 170.11.

Talus luxatus, quo pado reftitua-
tur. 501.

Talus prolapfus quo pado per fcamnum
Hippocratis reftituatur. 531.

Talus quo pado vinciri debeat. 165.18.
Tela acuta fecant. 77.43.

Telagrauia duraque, collidunt. 77.44.
Teli nomine quid intelligatur. 68.37,
Telis carne lacerantibus vlcera caua fiut.
81.41.

Telorum genera. 8i.3.vfque 15.

T elum proprie, quo alter alteru vulnerat.

80.3.

Telum varium quo pado varia inferat
vulnera. 80.37.

Tepus fcalpello attingi n5 debet.7 1.14.
Temporum os infirmiiTimum. 65.31.
Tempus ex quo malum incidit in cura-
tione confiderandum effe. 353-37.
T erebra,cui pila in fummo eft,per quam
circumagitur. 110.

Terebra; afid-iHim 116.6.

Terebra; conuertenda: rationes a recen-
tioribus excogitatx. 110.7.

Terebra; proprium perforare. 115,1.
Terebre vfus alienus, vbi offa vehemen-
ter funtperfrada atq; imbecilla. 1x5.13.
Terebra habena tribus modis fabri cir-
cumducunt. 11 7.4.

T erebra per maliubriolu,quo pado con-
uertatur. m.i-,

Terebranon folum perforat, fcd excidit
etiam offa per varia ferramenta, qux in
imum eius demittuntur. 111.16".

Terebra, qua: defeendere np poteft. 116.

Terebra, qua: per arcu circuducitur. 118.

Terebra, qtue per habenam & tranfuer-
farium circumagitur. 117.

Terebra, qua: per habenam in medio ar-
de illigatam conuertitur. 117.

Terebra, qu£ per manubriolum conuer-
titur. 112.

Terebra, qua: per trafuerfanum, quod effc
in fumma parte, conuertitur. 120.

Terebra qua fabri vtuntur n6".

Terebra, quando proprie aptatur. n6\i.

Terebrarum duo genera. 116.6.

Teftimonium pro figno. 168.38.

inflammationem coercet ac
lemt,fed vicus fordidu eiiicit.104.1 8.

Thais vinculi fpecies. 41 2.7. & 414.1.
& ibidem 33.

Theffali fedihs figura. 237.1.

Tholus viculi ipecies. 422. i.& 423.17.

Thorax vinculi fpecies. 448.4.

Thus. 18.26.

Thymium. 31.31.

Tibite caput craffius quam fura: in com-
miffuragenu. 170,18.

Tithymalli fuccus. 47.7.

Tormentilla. 36.30.

Tormina vnde fiant. 273.45.

Tremor duplici motu continetur. 7.17.

Tnfpaftum Apellidis , feu Archimedis
machinamentum. 507.

Triticum quodnam iudicetur optimum.
267.26.

T umores iuxta poplitem vel pede, quo-
modo curari debeant. 185.11.

Tumores qbus fint exhauriedi. 185.41.

Tumoribus quando adhiberi fcalpellus
debeat. 40.22.

Tumor, qui vulnerato capite fuperueni-
refolet,quo pado curetur. 107. 1.

Tumorum in vulnere diuerfitas. 13.15.

Tuffilago. 34. 7. & 311.41.

bb v

INDEX.

va:s.

i deterius ftatit,curruntq;,quam
vari. 501.3-

Valgi fiut,vbi in partem interiorem crus

erumpit. 301.4.

Vallum vinculi genus. 437.19.

Vallu vinculi genus ad nafutn. 438.18.
Varices luxta lubos vnde fiant. 173.30.
Varicis curatio 41.1.

Varicum in inguine generatio. 173.34.
Varicum poplite generatio. 173.34.
Varicum materia. 173.41.

Vari fiut,vbi in exteriorem partem crus
prorumpit. 301. 3. & 319.41. & 317.5.
Vari pedis modus eft multiplex. 317.19.
Varix quid fit. 41.13.

Varo pedi qu£ deligandi ratio coueniat.

318.19.

Vedes quales parari debeant ad cruris
offa impellenda. 103.1.

Vedis,quo rccentiores membrana tuen-
tur,& os attollunt. 1.18.

Vena caua cur fic dida. 99. 11.

Vena craffa in humero quinam dicatur
ab Hippocrate. 149.11.

Veni & arterii vbiqueiundi. 66. 15.

Veni nomine arteria comprehendeba-
tur veteribus. 66.i6.Sc 91.34.

Veni, qui thoracem nutriunt. 173.14.

Vena no foium in multitudine fecari de-
bet, fed etiam vbi timetur inflamatio.

194.1 6.

Venas cauas Hippocrates appellat eas,
qui grandes lunr. 99.10.

Venis priuatum corpus quodnam intel-
Iigatur. 199.31.

Ventrem homo ex omnibus animalibus
habet anguftiffimum. 186'. 30.

Veratrum. 33.35.& 34.47.

Veratrum dare, antequam corpus vidu
priparetur,fallaciffimum. 197.19.

V cratrum Hippocrates intellexit album.
1197.14.

V cratrum molle quodna intelligat Hip-
pocrates. lOS.lff.

Vertebri in interiorem partem excede-
tes curari nequeunt. 18(9.19.

Vertebrarum compofitio fpina vocatur.
171.10.

Vertebraru & fpin1c6miffura.180.40.
Vertebrarum & fpim figura. 180.18.
Vertebrarum offa, quomodo peruertan-
tur. 171.38.

Vertebrarum proceffus. 1819.13.

Vertebrarum proceffus cartilaginemad-
iedam habent. 181.14.

Vertebrarum, qui ad coftas funt, figura.
185.18.

Verticis os, quare natura tenuiffimum.
<95.5.

Vidus fimplex,& quiuis. 151.1

Vidus tenuis & exquifitus. 151.3.
Vinciendi modus. 401.41.

Vinciendi rationes ditierfi. 417-11.
Vincula alia fanant, alia fanandi funt fo-
cia. 380. 45. & 3199.1.

Vincula ad aurem. 440.1. & 439.19.
Vincula in vlceribus capitis quare reijci-
antur. 88.18.

Vinculi adflringendi modus ad offa fra-
fta. _ I43-33-

Vinculi ea moderatio effe debet, vt neq;

premat, neque oneret. 391. 3.

Vinculi elegatia,in quo cofiftat. 345. 30.
Vinculi firmitas, vel preffu coparatur,vel
numero fafciarum. 318.9.

Vinculi iocunditas,qua in re confiftat.
3(95.50.

Vinculi promptitudo,qua in re cofiftat.
399.1.

Vinculi ratio duplex. 415.19.

Vinculi rede imedi du£ fpecies.3198.37.
Vinculis in qua capitis parte vtendum.
88.13.

Vinculi fpecies orbicularis. 419.7.
Vinculi vfus alienus, vbi cataplafma non
imponitur. 4.11.

Vinculi vfus duplex. 4. 14. & 141. 6.
Vinculorum adhibendorum confilium.

3 81.14- _

Vinculoru appellatio ab euetis. 417.119.
Vinculorum genera adlabra 441. 1.
Vinculorum nomina. 417.14.

Vinculorum nomina a fede. 417.13.

Vinculorum

INDEX.

INDEX ALTER GR^-
cas di&ioncs complures, tum a Ga-
leno ipfo,tum ab alijs explicatas
coni monftras, qui verboru
quidem eft, non tamen
cuiuis cognitorum.

A

Ea-SIisw terebra. 116.6.

A 16 8. 3 8.& 167.14.

A^kIiAh. 305.34.

A^vvfo&Jis piocelTus in lato fcapularu of-

fe quis fit.

1 1 6". 3 1 .

Ayn ap.

I 40. 11.

AyfJ.0L,

131.15.

AtVf.

178.3.

AZ&0L.

14.19.

AlT&lxtt.*

*-77-4S-

151.11.

A^A^I&JJ.

93.17.

131.4.& 339.40.& 367.15.

131.4.

AftfMC.

370. 11. & 371.19. & 373.3.

A lACPoxfovTX.

140.15.

/var tfot/fap.

16-1.43.

AVoJyKH.

171.46".

151.7.

AVcJAKvJx?.

375. 15. & 384.34.

Ava7j-ivtc9?.

170.15.

AV0L(j>lJtoK3.

141.43.

AVccrCi^tf.

141. 40. & 401.37.

AVoc^u^?.

193-13.

AV&X.VH/X/0/J.

17 0. 4. & 181.16".

AirnKgt/c.

176-.7.

AV7iAaj2.H.

i^O.iO.

av&AhnJx?

Ibidem.

Avri^fi.

364.16".

oam.yjj~cc.

405.16".

A7rKV7lH^U.

176.7.

A7R£g0g6)(Jlf.

158.11.

A7T£t/jiro6V.

16-9.30.

ATntgTl.

00

A7TH(>6l>cSoft.

158.13.

A7SZlK^0C<JjUiX,

405.15.

ATJGWTrHpK'

69.38.

ATZZfJLlAl.

2.07. J4.

ATZZV&iqtoflf.

157.18.

attoIh.

375.17.& 389.46.

A7p-3yAH|fa]cthalis.

IOI.5.

A7Pc3^/Aoava/j.

i6‘3- 41.

A7P CurccafjLOC.

405. ii.

A7 PSCCffl?.

3 84. ti,&: 38^. i3.

ATPSHpOt.

389.14.

AZttSH py/uoc.

413.11.

ATPtfpiyiir.

384. 11'

ATpytlfXOC.

69.38.

AgOcJkp.

98.9.

A\>J&vAou.

319.13.

AptrQop'

179.16.

f&w. 175.47. &

176,3. & 108.1. &

it<5\ii.& 32,0,38.

AqfAcycc.

364. 44. & 359.33.

A^ovict.

414.7.

A^VIKO/J.

33.40.

ApTcsopoc,

81.16,

371.4.

48,1.

ACTK&qlSlS.

48.31,

a.^dJyctAQ^.

165. 10. & 376.11.

An^ifuet,

g

7-41-

AS/ier.

B ,

J39- 4-

319.18,

0{J

34.10.

bAiojv?,

405.41,

155. 11. & 118.10.

B gkyuot.

376,11.

*&&■

174.46,

AfiJOJJ.

I

34-15-

aAh.

148.47.

>aAiawa«f.

148. 44. & 301.15,

yufmi.

184,4.

J&uae.

411.4.

J&VITlKst

184.38,

OZvvt-

160.37,

yfyrng vinculi fpecies. 416.13. & 445.

1$.

yixA v/MetJt( imum caput humeri, 138.17,

ylyu Aufuii

138,18.

PKIwh,

176.4.

107.37,

yviml.

184.37.

yvaiQ^.

156.8. & 160,35,

INDEX.

'yvafli* 8i jeilii©^ fignificationes apud Hip-

E'kCl/fratoyMTCt.

32-7-35-

pocratem confunduntur. 2.60.41.

EX/y/o&i^u ot.

55.31.

y vo>/^k.

348. 14. & 345.43.

EJl^A-W '&}>.

351-?.

A

E KA&XS/J.

107. 1.

e coiun&io greca quo padto in ora-

e’k^2^H<93.

!85.7.

tione vfurpetur. 115.1}.

EXnrncjxx.

55.31.

155.11.

iX.'Z3hHKTl$$.

104.11.

flootinyx.

107.34.

E>t 'K^oGumyu?*

151.8.

(PlXKIVHffDU.

334-31-

EH-nfo^ua.

4°5-I5-

fictum (71?.

Ibidem.

e ycri\aoiif.

131.14.

JWOTJH.

11.30.

351.15.

J)xM7rlu> quid vocet Hippocrates. 71.4.

EKTXtflf.

315.5.

flXy.TS’^? .

185.41.

E K&c&JJ.

145.45.

flXZSlTstih&l.

185.7.

351.17.

fictmyfj.ctTct.

478.15.

351.15.

fltfjrxhctm?.

134.1.

EX-Ttifitofy.

351.18.

fitx.TW(>iyoi>.

155.1.

EKTZt^?.

350.35.8c 351.14.

flOLTTl/^m.

144.5.

iKyyixv&S.

153.1 8.

jWgGgttfllf.

175.1. & 158.11.

EK^yfxcofxx.

404.1.

ftctg fji7r&H3.

304. 45. & 305.11.

iubuiAtooir.

155.35.

floJsHfXCC.

405. r7.

EAiwu&y.

1 5 *■ 3 3-

fidi^i.yy.x.

405. 3t.

e'Ak£K

1.33.8; 155.35.

flXQctVi?.

i44-I5-

eMv^oc.

rr\

OO

rl

JixQogoc.

355.13. & 35.8.40.

EyjJoAH.

V>J

OO

-f

170.10.

e^-2jAoJoj«/jt« quid Hippocrati di-

flHfycStdl.

158. 13. & 181.35.

catur.

15.47..

JiHcaM pro ioaff.

100.31.

EVCttyt*. IO. 11. & II. 7

8c i5.i.8c 31.13. 8;

381.13.

34.38.

fiogOcotfi?.

35°-3.

jWfia medicamenta, qute dicantur. 185.

JVsjAoh.

101.33.

8.& 32,4. 16".

174.43. &t75.i3.

348.15.

407.11.

Enfyx,

181.41.

dfctoTROUSVC.

407.10.

EVtoi.

371.31.

fuffWT^lCt.

330.5.

EVtOf».

371.30.

fucvnfyiot cu{xotTQ)JH9.

331.1.

EvAp c* /&/j quid fi

gnificetapud vete-

E

res. 151. 10. Sc 157. 11. & 335.8.

/Tcav/ofj. 1 3 8. 46".& 357.1. & 398.47.

Efot/j>0£«|J.

170.34.8; 310.35.

E 'fcowt.

I59-I4-

E|ot«^^of.

185.15.

fiTdm habitus.

355-34-

Efct/jJ^of.

141.47.

pyxjl/iom.

100.11.

E^ct/pG^a^arot.

131.14.

eywifiiitt.

335>-3-

174.45.

314.11.

e in.

370.43.8; 355-35.

ftyx.

48.1.& 151.15.

Ejwt^i/J ti 'Tbi rn%CLryfj.xbs.

2-4S-47.

idya fradtura: lpccics

quid Hippocrati.

E 7nx.vog9%ed3.

381.13.

71. }6.

E7 nycwxlts.

111. 11. Sc 375.3.

i>9i Ahjj.

311.34.

imyc^Mn.

375-3.

ilJbf.

355. 11. & 358.35.

Elh&OlS.

370.40.

iir /Aquor.

INDEX.

tTrlSiofxof,

350.40.

h'iop.

278.30.

E7Tf«jKfcf.

2.01.18.

iror.

178.15.

EW^KfcOf.

305.47.

184.17.

E7T1 HCU-glJjK

164.8.

t%you.

22.1.

EzriKxagoTxZr*

246.34. 8i 313.3.

117.16.

E7nAa^H.

150.2 0.

‘laus xsd o/u«as w, quomodo differant.

ETTilA^TlK^*

16.4.

4"

rfi

d

0

h

ETifft^aTOt.

131.14.

ibcv©->*

162. 3. & 164.16.

i-n&fju.!.

218.12.

K

tg«oj uotroc.

411. 47. & 401.7.

102.36.

412.41.

H&dlKWfdZ,

141.I5.

i^dcow.

278.43.

42O.I5.

EftU OdOJUtX.

413. 41. & 402.7.

KglMvX.

IO7.38.

E^ocra.

178. 41. & 411.45.

Kcf,pct$oc.

65.3.

E gZ3t7tf .

13.16’.

Hc(,[xx{)b<nr.

Ibidem.

E’£U<tt|U0jj.

33.1.

Kgtp '7TH-

3IS-5-

E^uaaie<33.

263.1. & 286.41.

KOtjA7fU/\Sf<

314.41.

ET^>(^.

300.1.

Hg.ttb 1.

336.17.

ivrum\j.

357.14.

HgLgo?.

82.38.

EVH^f.

107.36’.

Kstgroc.

307.11.

e'u»&t«.

384. 38. & 400.1.

kccTxfi Ak^oc,

264.6.

EVGJ^VJ,

177.41.

265.35.

Ev^tra.

400.1.

KOLTtXy^OCTOC.

131.15.

Eup^r«.

384.38.

Kocrd^H^ix.

370.13.

Etpec^boji

158.40.

Y.QLT CC Ah vjtf.

375.11.

j?p£KcMa,

375MI-

xarava^afay.

161.43.

z

XOLTOi/lcCt.

360. 35. & 361.16.

ZiO}),

406.44.

XCCTOltfOTSVll.

361.18,

H

H OLTOC^^Jt»

361.10.

Particula interdum negar. 14.3*

xotTomcoir.

201.35.

Ii Hcft/.

151-37.

X.&TOCSHOW'

201.34.

h^ug<93.

3ii.i5.&ibidem34.

KCCrCCTXtflft

102,35.

7.41,

KC*CTl%l)j.

162.41.

0

xa&^sr.

410.18.

EN&jJ.

141.47.

XCdT6)jtdf«|J.

217.3.

© *9tvot/p<*.

141.46.

KOLTtofJU-O/JlQt.

127.2,

.&W.160.40.& 358. 2. 5. & 384.36

XwAi<ft>y.

t61.28.8i 405.30.

eAtJo^K.

403.45.

Ki.veotfXa.VJ,

151.37,

SfOfi#©-'.

163. 35-

Ki-veo/j.

371, 35. Si 376.1.

epfjjiutns.

163.34.

Ki.Veti/J, •

157-17-

1

141,34. & 315-20.

at^hojj.

351.11.

254.1.

i" f«Ta».

352.31.

Ibidem.

tfciiAt).

157.41.

XfctJJaAip,

415-2-

%■

151.27.8i.358.13,

K^xyojJ.

107-7,

ifuot.

184,38.

153-41-

J|if.

184.30.

K'iy>0>'iw,

334-30-

INDEX.

h/>kAs?.

153.11.

MOtOJHTHgtf.

157.14.& 158.7,

XVH/iiH. \(>9*

45. & 170. 1. & 310.11. &

Ma&aA».

118.16.

315.18.

Mo JiJtSS.

163.1.

Kei Aia.

6.11. & 11.15.

MtAt (fhjj.

1 41.16.

KOI vojj.

398. 41.

Mi Air k.

166. 46.

KOJtHvf.

311.4-

MiaDtPpH,

333-34-

K5[Ar^A}ta%.

333-2-5-

MtoB-zsAA/^oi mufculi.

153.30.

Kovfufot.

109.8.

Mi-1!-

VSVcPuA®'-

140.17.

/UtTE|fe7^0{,.

300.1.

nsgatos A proceffus in laio fcapularum of-

^ItTtCOgOAjy.

15 4. 11.

fe quis fit.

1 16.31.

[j.iT&7nouor.

411.4.

K 9g«V«.

109. 16.

(ahAiccc.

16.46.& 31.37.

K9gcivca.

Ibidem.

fxHAofj.

156.9.

KOgO>VH.

156-.44.

[xlwiyycQvAocj lamina.

118.

H9g©V0p.

Ibidem.

jUfVUOtt.

158.10.

rotvAh.

176.4.&184.18.&134.9.

jttOW.

386.15.

HgaTtvt<93.

159.11.

juo^AlKOAjf.

J-9-

Kgora^T-n^. .9

1.41.& 157.14. & 160.15.

/uucftaffa caro.

165.40.

Hgora^oi.

2-57-37-

f '«!*•

6.11.

)tvj2 >o«<$p os.

160. 17. & 163.46.

(Xlxi^V^X.

140.13.

hvka/ctk (3K

111. i.& 116.1.

N

KvMofJ.

316-.43.

avtioc.
N ,

166.39.

KuMof.

301. 5. & 405.41.

Nownaoif.

166.38.

ki/^raotf.

171.15.

Nfl/ga ena ligamenta

dicuntur apud Hip-

Ht/* 4*©^.

171.11.

pocratem.

110.31.

nvQtoott.

173. 5. & 187.4.

Nc/acm.

35-44-

A

No^uh.

370.17.

acuttM

3i.Il.

Noohmoc.

344.13.

A ,

honmyi.

375.18.

184. 31. & I93. 19. &

Nw,

348.15.

AaOTOTtk?.

303.I4.

T ^l4>V0JS'*

164.17.

A«(sp.

353-3-

ZUOfXOLTOC.

331-35-

AHfJLK.

I95.5.

Sl/?Kg.

111.3.

Atfior.

353-4-

0

At/uoK&naiJ.

51.18.

iJtylOi. 90. IO. & 191.43. & 404.5.

AtlSOp.

163.10.

o’f

151-41.

Asryim iVr£ol.

358.14.

OIVHgOi.

33.8.

As>or.

348.15.

oiiyv ii nga.

185. 36. &. 32,3. 11.

As?«? eiJidJMr. 3 4 8 . t <5".

OKSU.

351.47.

A9g<ft>?.

185.35.

ojoaf.

353.6.

Asgcfo<ny.

171.13.& 173.6.& 1S7.5.

oAfcKgavoy.

140.11.

M

oAfo&aava/j.

170.35.

Af«.

53.15.

oAiSMfuc.

107.34.

medicamenta. 14.19.&

g[xoca£? K9o. ioar , quo

modo differant .

313.7.

iOO.34.

moJaijoc.

1<>1.8.

0/4tA«fJ.

119. 11.

Mavva.

167.38.

oyjoAoy&ii,

376.4.

OjOO^iOlOf

• •

INDEX.

IfuMaor. 54.11.

OjUavUfWfJ. 400.47.

orf«©j. 175.2.1. & 2.03.H. & 178.36-.

335.10.

“V6K 175. 11. & 103. II.

ojHgOI. 33.7.

ofu^vUKif,CJU£E potio. 158. 18.

171.11.

L34r-2-3-

OTnc&oKu^tttDf.

OZlAod.

07raf.

0g>3dV0p.

0£a?0 K4)A9?.

*As/uiAIk.

«4«®.

D

A »9 M.

n n«.\l)uoTXTnL'9itfxXTat.
P0tAl>KO7TitVeiJJ.
roufoJ Aotf

35 3-7-
I54-3I-
354.45.
305. 38.66 305.1.
144.41.

153.18.

117.18.

344-I3-
157.38.
157.38.
358.15.
315.18.
154.7.

143. 3. & ibidem 11. &

'nboJgllgHftot.

7ret£ot/pjU od.

C<, /

■whctfftiufcaw.

4II.4.

HKJtflf. 351. 37. & 370. 35. & 355.18.

Wfu^ofj inflammationem coercet ac le-
nit,fed vicus fordidum efficit. 10 4.1 8.

7 rcopv<$cd.

imrmSsi,

meftop.

■cstgaf.

Tnfeivouojj.

'Trfot.gfeyjx.f.

7nfej.g(>HcPHr.

7n&i<raeAsf.

tt^hvo^.

378.35.

381.15.
315.17.

303.7.314.1.
371.!.
I71. 5.86 334.18.

35I-5-

155.8.

8.18.

110.15.
IO7.5.

-TT^dv*. 155.47.8c 170.1. 6c 105.15.&

3I7-37-

™AsinniAr. 315.18.

imAsf. 315.17.

155.10, & 315.15.
•mtf». 370.41.

■majo^sAsi, qui vocentur. 107.18.

7Tl7fcW0C.

407.H.

7l-Vm^OC JtHgttTH.

141.14.

ztitJqtcc.

407.10.

154.41.

■zjA&^cu.

181.35.

•zjAh^d/h.

171.35.

184.14

.& 185.5. & 334.18.

•zjAoaicAff.

153.44-

*sra Avo ££> -3rt A jUc^j .

317.3..

TSdAuGZrcCTDte.

335-37-

•stot). 273.1

4.86 311.5.86 315.5.

•7T§0,£ad(pp.

135-34-

f)W.

144.10.

7r£OJH£fl£c£c33.

181.35.

'nfoffTpu jj?.

184.7.

TT^afff?.

178. H.86 105.41.

■nf$v>oei(/£f.

151.14. 157.40.

ZTL/jhfcW*.

151.5.

151.3.

'mjqiViS.

144.5.

151.4.

Afj2>0f.

301.5.86 405.41.'

P P«|U|U«.

371.10.86 373.1.

pct<pcu.

414.5.

p€x$tc u. z8z.zz.Scz

8 3.1 5. 8c eadem pa-

gma 45.

PH^aa.

404.5.

Po/jSofltAiV.

183.11.

p'oij£op*

183.10.

PowefcAlV.

b>

00

UJ

M

4*-

po/jtor.

301.10.

z

AA^«JJ.

305.15.'

z za^a caro.

155.40.

Zotargop.

105.15.

Zcd/pftgcfap.

140.5.

11x410410175«™ animantia. 140.11.

Za/pJtdO&Kgc.

15.4.

<n£i/£oa.

341.30.

Z«<nf.

173.8.86 151.35.

ZH/xelcoo 'i?.

347.35. 86 385. 15.

zh/x^tikh medicinalis

artis pars. 344.8.

< rn-jp^xJjH caro.

iS'5-41.

• 0H£et3j>.

104.10.

OTfToJviOp.

2.55.17.86 158.1.

(MT E?.

155. 18.

I N D

E X.

314.45.

aiplwtotfit.

163.13.

<5T|>I>«TH£.

<nv©-'.

Ibidem.

c^aora

158.9.

St**-

oxot^oedl? OS.

160. 18. 8c 163.47.

St*s H(‘x-

151.10.

St*01*-

(TKtQgOTi^Q^.

193.38.

tySWQL.

eraeAss*.

7-43-

cyrc^-zs-otypvop.

367.15.

EVOV7t?.

crat7W53?cc.

410.17.

T TlwiopcS.

tfKAH^O?.

378.11.

TH71J.

(TKOAfOUVto^.

187.8.

ffKOA»©-'.

184.19.8c 187.10.

GKoK\<*<n$.

171.13.8c 17 3.6. 8c 187.5.

Tom ncruosa

81.44.

4.66 276".:

OfXHKT&S.

49.11.

313.2.

ozroli^uot.

404.3.

'T^OLUpX.

5TX04COp.

158.41.

sivof.

153.3-

fpecii

sbvu^o^.

Ibidem.

stwypoygpH.

2.53.1.

f^O-ZTOf. f-

SEgVo/J.

153.18.

SE^ctvfou©-' *

411-3.

153. 15. 8c 303.7.

TVgOlf.

413. 41. 8c 414-4-

103.13-

i 91.18.
159.r1.8c 160.17.

159.19.
159. 15. 8c 471.9-
139.11.8c 341.16.

341.16.

110.1.8C 157.16'.

53.10.

166.19.
146.5.

Ibidem.

1.36, 8c 61.13.
134.7.
urac. ^4-33-

141. 41. 8c 401.39.
3 c 317.19. 8c 355.14.

166.11.
61.13.8: 160.30.
177.44.

9pajf Jrg/oC.
5^«THg.

suAss*.

413.1.
53.40.

405.15. 8c ibidem 31.

131.13.
131.11.
348.41.
358.36.

auua/pSjofj locutionis figura. 380.17.

(ctuojgflgao*!?. 158. 19. 8c 164.17*

(oiiWflflftHMf. 348.41.

euurf30[xou. 347*7*

ffiaiT^o4>op. 1 9 7* 3 0 •

(Iw^oQo?. 3 8 i* 2- 5*

eion^o^Qf . ‘ X O 5 . 5 .

ffauiavujuop. 401*2"

G\)%(JXU.011QS. 2,70.14.

ov<jx.()iuoa‘ir. 18.31.

OK^VO/J. 2,1. 47-

(TTpfX/y/TJ JW VetltE 111 Collo. 66.%.

<yrf>otKi,A/fet33 • 108.2,5.

<npoc)(st.Aiow. 155.38.

tf^)(sJjOe,A9f. 15. 33. & 1 6"5 . 3 5>. & 32,1.14.

BtopOt.
f' U7TCC>«diVlOW.
tiWA«7r$op
u-zrotof.

1^1.31.
179.18.
258. 4^ *
380.41.

insvSicfxiSi?. I45*I5*^* 3^®*42"^

& ibidem 39.

U7PKty>0*«c33. 11,17.

07p|h§«. J45.41.& 3^^*47'

360. 38. & 3^i.i.
y-sra^ctW, 171.35. & 3^0,35^*
y7i°5j»e4o6t. 117.I9.

irnfioctfiuo?. 8.

144.8.

J12.2,

16-8.8,

141.43. & 151.18.

Qoiutet. 107.30. & 192.2.7. & ibidem
46". & 193.39.& 318.9.

«j)«AodXgojJ.

<£& KCTDf.
<J)Cl/}J|LcaxA/«Ad?.
<t>0UJ?3}).

^AoJojuct

qteyfj.x.

$Atyp.ow.

403.44,
5.15. & 404,7..
9P.9.& 191.44,
^aicu.

-

I

1 H lppocra tcs de vlccr ibus Vido Vi-

DIO FLORENTINO INTERPRETE, CVM
EIVSDEM VIDII COMMENTARIO.

IBROR VM Hippocratis duo elle genera c6ftat,quum Ga-
leno audtore ahj perangufte,& via quali copendiaria,quod
propofitu eft,cxequantur, licut ille, qui, quum Iit de impel-
lendis ofTibus,fu:^AiKii'fi infcribitur,in quo fummatim recen-
fuit, qua; late prodidit in opere de articulis : contra vberius
alij,& clarius rem indicet, & prope vmuerfam aperiat, atq;
hi bipaititi funt, nonulli enim adeo perfedte legutur, atque
oidinate,vt paiuadhuc defiderare luminis videantur,in horum numerum illi
reponuntur, qui tam capitis q membrorum frabturas comprehedunt: nonulli
relnSti funt informati dutaxat ac rudes, ita vt neccfTariu fit, qua: pratcife dicun-
tui,dilataie, definire, qu ij indefinite, inchoata abfoluere, qmj remota de medio
atq, inuoluta funt, explicare, eiufmodi elle huc de vlceribus teftatur Galenus,
qui frafturas vno tantum ex libris de ratione curadi,fexto videlicet perfequu-
tus,vt quam hic tradit Hippocrates curandorum vlceru rationem erueret, per-
zo fedtamque omnibus numeris demonftrarct , de ea tertium, quartum, & quin-
tum reterfit. quos libros ante hunc euoluedos elle manifeftu ell,vix enim col-
ligi animo poterit via haec fanadorum vlcerum expeditilfima, nifi qua ille ibi
aftert lucem, adhibeamus. id quod fradturis non euenit,qu^ tam late ac perfpi-
cueab Hippocrate tradutur,vt fatuis fit ante in illis verfari, dein ad leftionem
fexti de ratione cui adi, vbi Rridtim tradlantur, fe transferre. Patet autem li-
bium huc elle illum, que Hippocrates de vlceribus compofuit, quado lenten-
tia; complures, ijfd e, quibus hic verbis exprella; a Galeno fiepius laudatur, qui
fe ait commentaria in eum quoq; confecifTe,que q? interierint, ia£tura fecimus
lnciedibde.fed quia iungitur cum tati operis amillione defperatio recuperan-
50 di, nos, quoad noflra facultas tulit, excutere auftoris intelligentia contedimus,
qua,vbi licuit, ex vanjs locis colledla per multa Hippocratis volumina copro-
bauimus. Sed hactenus pra;fati lam librum exponere ingrediamur.

IN.S CR1B ITVR mftj. cAnafj,id eft de vlceribus, quo verbo folet Hippocrates
Significare, tum qmg telu & externa visintuiit,tum qu? ab interiori caufa onu-
tur.quod clare offendunt, qua; partim habentur 111 hoc libro, partim in eo, qui
de articulis eft & de fradluns^quaquam quod nomen latine vulnus di-

citur, illis impofitu efl,qux exteriori caufa inferutur. Ergo curatione omnium
vlcerum comple£htur,f;ue ab exteriori, fine ab interiori caufa oriantun.neque
folas ponit pra;ceptiones,fed propria etiam remedia, quibus, quod pr^cipitur,
40 commode pia;ftemus:cumque curatio aha fit, quiun vicus per fe elt, aha, cum
adijcitui alteri aficdtui,& fanari eo manente non poteft, Hippocrates vtram-
que adlcnbir,adeo, vt nullum reflet vicus, cuius hic limationem non reperias.
illa femper excipio, cum quibus nudatum os eft. h^c fiquidem,fi ad caluanam
pertineant, in libio de vulneribus capitis: fi ad ca:tera offa, in tertio de fradlu-
ris,& quarto de articulis vberrime ab Hippocrate explicantur.

.. t rLcera nulla madefieri debent preterquam vino, nifi fi articulum teneant.
" V quum, quod ficcum eft, ad fanumiquod madet, ad vitiatum propius acce-

a

i HIPPOCRATES

dat.Vlcus enim mader.quod fanum cft,ficcuni eft. i

Vlceru omniu, quatenus vlcera funt, comunis curatio ficcatibus perficitur,
hanc ipfc indicat, quum cauct,ne contrarijs,hoc eft, madefacientibus nutrian-
tur.cuius prxceptt eam ratione affert, q> ficcum ad fanum, mades ad vitiatum
propius accedit.hoc autem ex eo elicit, quod integra caro non madet, fed arida
tangitunquae vlcerata eft,humida eft-quare fi eo tendimus, vt quod curatur, a
vitiato recedat, fequitur,vt admotis ficcatibus, qux madefaciunt, expellamus.
Quod multo clarius fiet, fi quod de partibus noftri corporis dicitur, traducatur
ad medicamenta in hunc modu. qux ad fanum propius perducunt, quod vlce-
ratum eft,ficcant:qux ad vitiatu, madefaciunt, quum quod fanu eft, ficcum fit, io
quod vlceratu, madeat, illis autem opus eft,qu£ ad fanum propius pcrducur,&
vitium fummouet,igitur qux ficcant,vlceri neceflaria funt, quae madefaciunt,
aliena. cui fententix aucftontate adiungit,ac firmamentum natura ipfa viceris,
qux, fi ad viuum refecetur,no aliud eft,qdiuifio eius carnis, qu^ fohdaerat,&
continua. quamobrc, fi contrarioru contraria funt remedia, coiungetibus opus
cfl & glutinantibus, hxc aute adftringunt & ficcant, vicus igitur, quod per fe
eft, curatur ficcis,&(quod lure Hippocrates monuit) madefacietibus offendi-
tur. Quid q> ali j affe<ftus,quos vlceri ftepenumero adie&os videmus, ficcis me-
dicamentis fere omnes tollunturftalia enim funt, qux vel fordem purgant, vel
carnem alunt, vel ad cicatricem ducut:talia,qux fupercrefcetem carnem abfu- 10
munt.Sed Hippocratis confiliu ad folum vicus dirigitur,cuius natura intuitus
cauet,ne vlla re madefiat prxterqua vino, quod inter omnia pnjfidia eft aptif-
fimum,quum glutinandi vim, quam habet vlceribus neceflaria, ad penitiores
vfq; partes rranfmittat. quod non faciut plxraq; alia ex glutinatibus, quamuis
alioquin vino paria fint,quemadmodu argeti fpuma.h^c enim vel eo nomine
longe minus idonea experimur, quod fummas partes cogutunteriores ad quas
penetrare no poflunt,folutas relinquut,atq-, inter fe didu&as.Efle aute vinum
debet nigru,aufteru, quale accipitur ab Hippocrate ad ea luxata vel frafta, qui-
bus carnis quoq; vulnus acceflit.eo no folum vicus glutinatur, fed ab humoris
quoq; eruptione defenditur, fiquide aufteru eft,atq; idcirco adftringit & glu- 39
tinat. natura pr^terea ficcam habet ac frigida, qua repellit, neq; finit materiam
inaffedto loco recipi, atq; inflamatione excitari. Adde q> cum frigidu fit,nul-
lu fere odore mouet,& ob id caput non tentat.Siccare aute poteft duobus mo-
dis^ per fe, quatenus natura habet ficcandi,& quatenus repellit, cum repreflo
humore affe&us locus ficciorferuetur. Ergo cum tam per fe,q aliud efficiendo
ficcet, nihil miru, fi eo Hippocrates vlcera fouens,madefacietia repudiat, qux
(vt Galeno placuit) fiue id per fe pnjftet,vt qu£,ficut oleum, natura fint humi-
diora: fiue quatenus ante aliud efficiut, vlceribus perpetuo mfeftiifima funt.In
libro autem de vulneribus capitis, no folum extera humida reijcit, fed vinum
etiam ipfum,vt in eius operis expofitione declarabitur, nam vulnera ibi curat, 40
quq vfq; ad os pertinet, ita, vt id nudatu fit, quorum agglutinatio quum defpe-
retur,non opus eft vino, quod potiflimum datur ad vulnera glutinada,neq; eo
egent etiam vulnera capitis, vt repellat,cum non fint in parte, qux dependeat,
aut qux ali js fubie&a fit, vnde fuccos facile recipiat. Adijcit Hippocrates[nifi
fi articulum teneat]. qux verba, fi feparatim ex fe c5fiderentur,neq; ad ea con-
ferantur,qux au&or & in fecundo libro de fra&uris qua de pede, quum viola-
tos articulos perfundi aqua calida iufllt,& alibi(vt oft edemus) latius explica -

uit,ambigua

DE VLCERIBVS. j

: uit, ambigua videbuntur, quum & ad praeceptum, quod tradidit, ne vicus ma-
defiat: & ad exceptionem, qua ponit de vino, referri a’quc polle videantur, ita,
vt alterutrum fibi velit, vel articuloru vlcera, tam alijs, quam vino madefieri:
ve! & ab hoc & ab alijs madefacientibus offendi. Sed fublata omni ambigui-
tate perfpicua res fiet, fi ea fpedentur , quae m quarto de articulis ad vulnera-
tos fimul & prolapfos articulos ab Elippocrate adhibentur, vbi panos, lanam,
& folia beta: fuper imponit, qua: omnia vino refpergit, quod articuloru quo-
que vlcenbus idoneu fit: hoc quum ita habeat, nulla relinquitur ambiguitas.
Sed quod aitjmfi fi articulum teneantjad id refertur, quod praecipit, ne vlcera
i o madefiant, exceptis qua: in articulis vagantur : haec fi quidem licet, tum vino,
tum alijs madefacere. Quamobrem Hippocrates non contentus vino vlcera-
tos articulos refperfifTe,hqindo etiam cerato inungit.Sed roget quis, fi natura
vlcens(vt lam concefTum efl)in vmuerfum praefidia exigit, quae ficcadi facul-
tatem habeant, quid eff,quod articuli, vbi vlcerantur, contraria etiam adnut-
tunti ceratum enim tantum abefl, vtficcet, vt etiam locum reddat humidio-
rem,& glutinari plagam non linat . Hanc quaeffionem diluit Galenus, quum
eum locum exponit, vbi ait Hippocratem non vlcera intueri, fed periculum,
quod ex natura affeda: partis ingens fubeif ,ne neruoru diff entio fuperueniat:
hoc vt euitet, cerato inungit ac tepido, qui fi ad vicus refpiceret, neque cerato
2,0 prorfus vteretur, neque tepidum aliquid induceret. Quo patet articulorum vi-
cerat fi nulli alteri affedui iungantur(de his enim agit)madefacietia tamen
requirere, quod, fere fub eiufmodi plagis nerui diflendantur : ea de caufa, non
folum vino, fed relaxantibus, & mollientibus nutriuntur. Illud tamen ignora-
re non oportet, quod vbi parui articuli,quemadmodum in digitis,vlcerantur,
quum nulla fit fufpicio,ne fequatur diff enno neruorum, Hippocrates relaxa-
tia,& mollientia fubmouet, neque foliim adhibet ficcantia : fed ea eligit, qute
vehementer id pradlarepoffint : eius generis funt , qua: pertinent ad vulnera
capitis,quod ratione non caret, quum tegendum carne os fit, quod nudatum
eft.Nam fi nudatus articulus non efTet, neque plaga vfque ad ipfum defcede-
ret, eadem ope indigeret, qua ca:tera vlcera: fed quia haecprolapfo articulo,
vel aliunde illata os ipfum attingit, defperata glutinatione, fuper offie nudato
producere carnem oportet, acproptereaficcionbus vtendumelf, vt latius in
expolitione libri de vulneribus capitis mdicauimus.

» TQ Xpedit autem, quum cataplafma non inducitur, a vinculo quoque abffi-
»1 LZ.nere.Eff etiam interdum, vbi in vlcenbus vti cataplafmate non licet, ldq;
» in recentibus magis quam in vetuflis,tum in his, qua: articulos infeff ant.

Si vtriufque effedum contemplemur, cataplafmatis , &: vinculi facile cau-
fam inueffigabimus, cur vbi vnum non datur, neque alterum dari etiam de-
beat. Datur quidem cataplafma, vbi doloris atque inflammationis caufa, le^
40 mre,vel relaxare conuenit,feu pus mouere . Fieri autem folet ex farina, aqua,
oleo,& ceteris fi milibus, ita, vteffioemmet ac refoluat:glutinofos vero &z muc-
cofosfuccosnondifcutiat: fed ( vt teflatur Hippocrates, qua de aurefrada)
magis eoru copia augeat, & moleftiores efficiat fuppurationes, atq; abfceffius,
quum oneri fit, & foramina claudedo expirationem prohibeat.Itaque vbi nec
lenire dolore,nec relaxare oportet, aut maturare pus, perpetuum eff in eundis
vlcenbus a cataplafmate abffinere,atq; adeo in illis,qu£E partes occupat ficcio-
res & muccis naturaliter redundant, quibus illa idonea funt, qua: poifiint pra:-

HIPPOCRATES

fcanter ficcare. Non immerito igitur docuit Hippocrates effe,vbi in vlceribus i
interdum vti cataplafmate no licet, quum non nili ob propolitas caulas liceat,
quod magis accidere ait recentibus vlceribus, q vetuftis. Caufa in aperto eft:
nempe quod recens eft, glutinantia exigit, & ea, que humorem concurrentem
repellunt. Cataplafma quia relaxat, glutinatione prohibet, & fedem affectam
fuccis ijifluentibus patefacit. At li caro non folum vulneretur, fed etiam colli-
datur, res dum recens eft, cataplafma requirit: necefle enim eft collitam detn -
tamque carnem in pus verlam tabefcere, quod praeclare in fequetibus adfcn-
bit. V erum id vicus non eft fimplex,& ea de caufa cataplafmate non laiditur:
vbi res iam tempus habet, alio medicamentorum genere finitur. Saepe tamen IO
mteruenit,vt oriatur in flam itio, qua: poft qiurtu die magis excitari lolet, vel
orx indurefcant, & eo nomine poteft cataplafma vetuftis vlceribus prodelfe,
quod recentibus non aeque accidit. qu£ vero in articulis verfantur, qui natura
iicciores funt & muccofi,ficciora poftulatprxfidia, neque vllo fere magis lae-
duntur,quam cataplafmatedicet autem, quod neruorum diftentionem afferre
foleant, interdum madefacienda fint non tamen debento ataplafmate nutriri,
quod cauit Hippocrates etia,quum viceratis medetur & luxatis firntil. Eadem
autem ratione, qua arti culis, inimicum eft auribus viceratis: quum vtraeq; par-
tes 8c ficcioris naturx fint,& muccis redundent. Quocirca quum plagae auris
medetur, cataplafma repudiat (vt non multo ante demonftrauimus) medica- 2.0
mentumque optimum cenfet, fine medicamento locum relinquere . Sed ha-
denus de cataplafmate : reftat vt intelligamus , cur vbi hoc non imponitur,
vinculum quoque alienum fit, fi ante , vinculi vfum explorauenmus . Hunc
nobis in libro de officina medici duplicem offendit : nam vel lpfuinper fe ef-
ficit,vel efficiendi focium eft : hoc quidem continet , qua: iuperdantur : illud
vero aut ieparata comungit , aut ninns cohxrentia feparat : aut materiam vel
confluentem repellit, vel quum opus eft, concitat, aut aliud huius generis pr£-
ftat.Nocet autem, vbi inflammationis fufpicio eft, quod copreflione, ac pon-
dere male vitiatam partem afficiat, prxfertim fi caro modica fubeft,& os cute
dutaxat cotegitur.Ergo quod Hippocrates ait,quado cataplafma no ini jcitur, 5 o
vinculum quoque admouendunon effe,fi ad id referatur, quod efficiendi fo-
ciu eft,quodq-, impolita prelidiatenet,mhil ent,quod dubitari poflit,quum fi
cataplafma no detur, non opus fit vinculo,vt cotineatur.Itaq; mirum no eft, fi
Hippocrates 111 vulneribus capitis, 111 f radura auris, in viceratis fimul & pro-
laplis,& paflim,vbicuque vnum fummouet, velit ab altero quoque abftineri.
Sed fi hxcfententiain eo vinculo accipiatur, quod per fe efficiedi vim habet,
non ita perpetua erit. Vulnera quidem articulorum, vbi fufpicio eft, ne oriatur
neruorum diftentio,non minus hoc genere vinculi lxduntur,quam ipfo cata-
plafmate.Sed recentia vlcera, quibus hoc inimicum eft , fxpius vinculi opera
egent. Nam vt ora: viceris glutinentur, vbi comundte funt, vinculo interdum 40
contineantur, necefle efhplaga item recens, quum fractura: iunda eft,fine ca-
taplafmate fafciam defideratffed Hippocrates agit de fimplici duntaxat.

- A Bftinentia vero & aqua,tamcudis vlceribus prodeft, quam quod maxi-

>• i Vme:magis autem recentibus, q vetuftis. Tum vbi inflammatio vel accef-

» ferit, vel expedtetur,feu periculum inftet, ne quid corrupatur, feu articuli vl-

- cere premantur, atque inflamatione,nerui diftentionepenclitentur,aut ven-

- ter vulneretur, fed vt quum maxime, fi caput, femur,aliudve perfringatur.

Non

DE VLC.ERIBVS.

i Non alia de caufa nunc aquam potui prxdat,& abdinentia imperat, quam

qua: ab ipfo prnnu expofita fuit, quum edixit, ne vlcera madefierent: ea ed vl-
cerum naturama quum liumida iint,vt glutinentur fanefcantq;,ficcan necef-
fimo debcntduimores vero, qui a corpore ad plaga feruntur, quia madefaciut,
committi & glutinari oras non finunt:fed inflamationem concitat, & carnem
qute luxta ed,lsdut,citra cuius famtatem,quod diuiium efl, minime glutina-
tur: natura enim qu? carnem producit, & linum implet, eade quod feparatum
efl, glutinat. natura vero non intelligimus totius corporis, fed proxime carnis.
Proximam igitur carnem, vnde glutinandi vis nafcitur, integram efle,necefle
10 eft,&. omni vitio prorfus vacare. Patet autem quanto liberalius corpus liutn-
tui,& vinum meracius fumitur, tanto plus fangtunis atq; aliorum fuccoru, ad
vlceratam parte tranfmitti,& ob id glutinationem impediri, & fuccoru copia
proximam carnem didendi: confueuerunt enim, qua: redundant, concurrere
ad locum affedlu,vbi prompte admittuntur: vnde caro vitiatur, neque piamini
glutinat, neque fuo munere amplius fungitur . His ita condituris lam apparet
eundis vlceribus nihil xque prodefle,ac modicum cibu,& aqug potione, quo
vidu fi xgrotans fudineatur, noua fuccoru copia no coaddi, qui prius aderant,
exhaurienrtinexinanitur enim corpus abdinentia,nam quum nihil ingeritur,
quod piius adei at,a natura facile confumitur.Huiufmodi vidlus quaquam ad
2.0 ampliora viceram vmuerfum pertinet, magis tame quibufdam accomodatur,
qux ipfe nominarim recenfet.Habet aute ratione aftediuum, qui accedere fo-
lent,& naturx partiu,qux vlcerantur: alioquin ille vidius xque omnibus ido-
neus ed, quum vlcera, vbi per fe fine vllo affedtu curatur, nec partiu diferimen
attenditur, pantei glutinatione, ac propterea tenuiore vidlum defiderent. Pri-
mum ei go aitfmagis autem recetibus,q vetudis.] vtraque autem per fe, & ab
omni alio vitio feiun<da,eande exigunt animaduerfionem : fed qux diuturna
funt,pl£runque prxter vnitatis folutione finuantur, eum linum quum imple-
re carne oporteat, cui materiam fubminidrat fanguis,vt fit vnde caro genere-
tur,abunde hunc produci conuenit.Vino igitur & cibo pleniori opus ed,qui-
3 o bus augeatur fanguis:abdinentia & aqux potio expellendx funt. Coueniunt
autem recenti plaga:, qux nec caua ed,& pljrunque glutinari poted:ac fi que
habeat affedtum adiu<flum,is fere dolor ed,qui quum inflamationem excitare
confueuerit,nos ad eundem vidlum hortatur, quod ipfe innuit, quum fubi jcit,
[tum vbi inflamatio accedent, vel expedietur,] tenuis hic vidius, qui alioquin
vlceribus proded,potiflimu ad ea pertinet, quibus inflamatio vel accedit, vel
accefliira elfe videatur.Id quanqua recentibus accidit,nonnuqtiam tamen ac-
cidit etiam vetudis,vel ex prauaratione vjdus,vel ex motu intempediuo,aut
qi refi icetur vicus, vel afledia fedes altero vitio laboret:hxc vbi interueniut, fi
inflammatio nodum fuperuenit, tamen pertimefeenda ed. Quamobrempu-
40 gnandu ed inedia, qu^(vt fupra odendimus)corpus quodammodo exhaurit,
finitque naturam libere futim munus prxdare: quo fit,vt qux prxfens ed in-
flammatio,coei ceatui :qux expediatur, repelli fxpenumero foleat. Frequenter
autem inflamatio quum augefcit,in gangrxnam degenerat : atque hxc rurfus
in ctfxmAo^quum ita intenditur, vt lpfa particula corrumpatur, gratee enim fic
dicitur.Id malu tam in libro de fraduns,q in eo, qui ed de vulneribus capitis,
nafei ait, quum vicus male curatur, quod no modo ad medicamenta pertinet,
qux fuperinijciutur, led etiam ad vidum.Cauendum igitur ed,non folumne

a 11 j

r

6 HIPPOCRATES

madefacietiafimponatur, fed ne is vidus imperetur, qui poflit & aliorum fuc* i
coru, & (anguinis copiam contrahere.Iure ergo tenuem vidum, &aqua: po-
tionem imperat, prxcipue vbi vlcera in articulis verfentur,& cum mflamatio-
ne iungatur.Nam fi cteterte partes quum vtrunq; malum experiutur,co viftu
egent, multo magis articuli,qui(vt ante didu fuit) inferre neruorum diftetio-
nem folent.Ipfe autem fe explicat, quum inquit, [nerui diftetione periclitetur]
cui malo 8c vinum & copia cibi firmioris, plurimum obeft. Quaobrem, fi vel
articulis vlceratis,vel alia parte, neruorum diftentio timeatur, reftc inedia pu-
gnat. Sed ad articulos reuertamur. Quum ait,[articuli vicere detineantur, atq;
inflammatione] quod nos vertimus [inflammatione] gnece habet [ ^Acy^otos,] i°
quod ad pituitam fignificanda vfurpatur: quo modo fi accipiamus, non aliam
intelligemus,qqua; pufo, id eft,muccus, ab eodem niicupatur, quem plurimum
efle in articulis, paflim recefet. Fortafle igitur voluit abftinetia contra muccos
niti,vt fine impedimcto poflint a natura difcuti atq; extenuari. Nos tame ra-
tione freti, [inflamationeJvertimus.^Aty^ enim, vtinprognofticis, quum agit
de inflamatione pratcordioru, apud Hippocratem mflamatione notat, quod
a Galeno in eius loci interpretatione admonemur: ide nunc fibi voluifle ratio
didat,quum articuli vbi violantur,inflamationem,doloremq; afferant intole-
rabile, queadmodu in quarto de articulis memoria: prodidit, cuq; inflamatio
(vt aperte iarn narrauimus) magis q ntuccus & pituita circufpeftam vidus ra- a o
tione defideret.De ventre vulnerato res clarior eft,qvt luminis indigeativen-
tre autem que hoia/kjj dixit, 8c thorace intellexit,& quod ei fubiedu eft, vtrunq;
enim nomine noiAw,id eft,vetns compleftitur, cuius rei teffis locuples eft Gale
nus in quarto de ratione curandi. At vbi proprie voluit alterutru ventre nota-
ri,nana addidit vel av«s,vt no foliim venter mtelligatunfed vel fuperior vel infe
rior,hoc eft, thorax, veflquod tegitur abdomine : ide quoq; in libro de ratione
vidusin morbis acutis, tu in prognofticis atq; alibi fijpius comemorat.Vifce-
ra ergo qua; complet vtrunq; vetrem,quum vulneratur, in inflamationem,cui
maxime opportuna fut, facile incidut: tuc aute propofita ratio vuftus maxime
idonea eft. Quod fi vlcen accedent, etiam fradura,feu capitis, feu femoris, feu 3°
alterius mebn, duplici nomine eade vti abftinentiapra;ftat:quadoquide mor-
bus eft duplex, & cafusgrauior,penculuq; inftat inflamationis ingens. id quis
feruari vbiq; debeat, multo magis tame, quum vel pr^ftantifflmu quid pericli-
tatur, cuiufmodi cerebri! eft in vulnere capitis, vel grande admodu eft os, quod
fragitur,quia tuc malu quoque grade eft. Capite quide violato, dura mebrana
inflamatur. Nam neq; repelli poteft, quod cocurnt, neque facile extrahi, quod
fuper lpfa colledu eft.Ea de caufa ymenda eft inflamatio, licet alioquin caput,
cum fuperius fit,& no dependeat, no ita humoru cocurfum admittat, vt aperte
in libro de vulneribus capitis explicabitur. Verum fi mebrana, velleuiteretia
inflametur, cerebru, quod proximu eft, ob cofortiu eode affedu maxime peri- 4°
ditatur: id cu accidit, nihil propius homini eft,qvt decedat. Sed huc circufpe-
dus medicus,rem loge antepr^uides, tenuiori vidu defendet. Femur quoq; in
code periculo reuoluitur ob cafus magnitudine neceflaria: atq; idcirco in ter-
tio de fraduris,eande obferuatione pofuit femore frado,qu£ vulnerato capiti
debetur.Nec illud obftat,quod Hippocrates ad fradura coftg inedia vitat:tiic
enim grauius exiftimat coftas fine fulcro fufpedi,quod accidit cum in ieiunio,
inani vetriculo minime fuftinetur,q fanguims copia ad affeda parte traffudi.

Neque

DEVLCERIBVS. 7

* ’■ TEque fare conuenit quem vicus exercet, pratfertim fi in crure verfetuij

“ ^ ' ficut,nec federe,nec ingredi, fed quies & ocium plurimum conducunt.

Si quis ligna feu lapides, feu eiufmodi aliqua tentet,dum monentur, inter fe
glutinare, nihil minus efficiet. Immobilia enim tenere oportet, qua; conferue-
Icunt, quod per^que in animalis partibus confpicitur, na mfi quiefcant & un>
mobiles fint,nequeut vlla ratione coalefcere. Quapropter, quu vicus efl,quod
glutinationem poflulat, vitare in primis motu oportet: nocet enim abunde,ad
partem, qug exercetur, humorem euocans: hic autem & madefaciendo gluti-
nari plagam non permittit, & platruquc folet inflammationem afferre:quam-
io obrem ocium & quies vlcen optimum medicamentum efl: moueri & ambu-
lare,nifi fanis, alienunnquod Hippocrates alibi etiam protulit, quum edixit, vt
cofta violata, ab his qua: tuffim excitant a venere , ab omni motu, atque agita-
tione corporis caueremus . Sed eflo, quiefcendum e!Te,& ob id ingreffum Ite -
dere, Ii vicus fit in crure.-quid eft quod neque fare licet, neque federe? An non
quiefcimus,quum f antes, vel fedentes locum non mutamus? Qua:fl iom huic
refpondet Galenus in libro de tremore, vbi hunc lpfunr Hippocratis locum
laudat. Ofendit enim partes nof ri corporis moueri, quanuis locum non mu-
tent, fed in eodem manentes, immobiles efle videantur: nam quod in tremore
deprehendimus, infecunda valetudine latet. Tremor quidem duplici motu
i o continetur, deorfum altero, quo fertur membrum fuo pondere : altero furfum,
quo natura: viribus reuertitur : in quo cafu euidentiflimus ef natura: motus.
At quum pars integra ef , res obfcura ef : eadem tamen vi natura:, qua in tre-
more attollitur, habetur fublimis : atque illud idem mufculi praiflant , nempe
verius initia contrahuntur. Pars igitur, qua: bene valet, fuperior continetur,
etfi,quum grauis fit,fuopte nutu deorfum feratur, quod illis no contingit, qui
viribus iam folutis praecipitantur ad morte, quos in prognof icis ait nullo mo-
do fe continere pofle, fed fubinde in lef o ad pedes delabi, quum mufculi ro-
bore penitus deficiantur , fine quo contineri partes nequeunt , quo minus fua
grauitate deorfum intendat.Eam fententiam firmat Galenus allato auium ex-
30 emplo, quxper aerem mouentur, etiamfi quiefcere videantur, & locum non
mutare. Nam vbi moriuntur, protinus decidunt, neque vitra in aere verfan-
tur,vt qua: moueri etiam non poffiint.Ergo feu f amus,feu fedemus, quaquam
ne latum quidem vnguem loco difcedimus, mouemur tamen : alioquin neque
flare nobis liceret, neque federe: delaberemur enim, quemadmodum quibus
in propinquo mors ef .Itaque fi crure vlcerato,nec flare licet,nec federe: (equi-
tur vt quiefcendum fit, quod per fe manifef um ef ,& alijs locis ab Hippocra-
te explicatur , qui fraftum brachium ex ceruice fufpendit ,-crus in Ie&o collo-
cat,id quod potef ,a fradturis ad vlcera transferri: vtrobique enim fimiliter re-
fpondet. Vlceratum itaque crus fi immobile iaceat,prolubita inflammatione,
40 vt lpfe in fecundo de vnfus ratione in morbis acutis tef atur , minori negocio
ad fanitatem perducetur.Duo autem vocabula hov^/n xsu argc^li^qua: nos quie-
tem & ocium interpretamur, vel idem fignificant, vel fi diuerfa furit, alterum
euidenti, alterum latenti,& obfcuro motui aduerfaturifub nomine autem mi-
Atof, id ef , cruris, pes & femur etiam fubijcitur , qua: partes ambulatione po-
tifimum luduntur. At quemadmodum mouere vlcerata membra non expe-
dit,ita faluberrimum ef ea, qua: longius a vitio abfunt, perfricare.

a uij

8 HIPPOCRATES

POrro minii? inflammatione tentatur recens vicus omne,5c cum ipfo quod i
luxta eft,fi quis quam celerrime pus moueatpdque oris receptum numme
fupprimatur,quam fi prohibens ne fuppuret, mfi id paululum, quod neceffa-
rium eft, pugnet maxime ficcantibus,& medicamentis,qux vinculum non po
ftulant. Quadoquidem igneum redditur: dein horror accedit ac pulfus.Infla-
mantur enun vlcera, quum ad fuppurationem (pedant: fuppurant autem fan-
guine eoufq, alienato, ac feruete,vt putrefcens in eiufmodi vlcenbus couerta-
tur in pus.Vbi cataplalmate vicus nutriedum e fle videatur, reduci a plaga de-
bet, & proximis partibus imponi,vt pus euadat,& qux dura 1'unt, emolliatur.

Oratio hxc mfi prxpoftcra edet, multo minus afferret obfcuritatis,hoc eft, »o
fi ante de affe&u loqueretur, qui vlcenbus nonnullis ftatim a principio iungi-
tur, deinde moneret, quam ille opem requirat. Verum longe aliter habet.Pnus
enim docet, quid obferuandum iit,pbft ad narrandum affedu aggreditur, qui
& a principio interdum confueuit ad vicus accedere, & propofita nunc obfer-
uationem defideratps autem eft, quum caro praeter plaga,quam accepit, etiam
colliditur, de quo proxime loquetur.In eo cafu necelle eft id omne, quod colli-
fum detritumq; eft, in pus verfum tabefcat,quum aliter(vt infra dicetur) refti-
tui non poffit. Venire igitur ad cataplafma oportet,& monere pus,ea ammad-
uerfione,quam nunc & in fequentibusfled latius in libro de vulneribus capitis 10
prqcepit, nempe vt quam celerrime pus moueatur,atque exitum habeat,neque
oris plag? fetineaturrcuius praecepti eam rationem affert, quod fic recens vicus
omne,& quod ei proximum eft, no. ita in inflamationem compellatui, quem-
admodum fi detur opera, ne fuppuret mfi id paululum, quod euicari non po-
teft, medicamenta ficcantia inducatur, & qua: vinculi opera non egent. Quod
enim ait [& vinculum non poftulant] grxce habet -mfta<ratAeiJ:iure

autem ita latinii fecimus. Na niixmAk grxce fubhgaculu fignificat,nec quid-
quam venfimilius nobis vifum eft, quam Hippocratem loqui de medicamen-
to,quod non alligetunalligantur autem qua: decidunt, ficuti cataplafma, quod 3 9
ad pus ciendu pertinetihoc enim quoties ab Hippocrate rei jcitur, expelli quo-
quefafcix folcnt. Opinamur autem eius ratione in huc modum effe mftruen-
dam, minus fic inflammabitur vlcus,& quod iuxta eft, quam fi vitentur, qux
vinculum poftulant, hoc eft,cataplafmata, & pus monentia : admoueatur qux
fafcijs non egent, & liccandi facultatem habent, non finatur in pus verti, nili
id paulum, quod impediri nequit. Suffufus enim fanguis in carne, qua: collila
eft,atq; aliqua ex parte nimium detrita, prohiberi non poteft, quo nnnus fup-
puret,atque hoc eft id paululu,quod neceflanum ait. Quibus pofitis fequitur,
id feruandum effe, quod prxceptum eft.Reftat autem vt efficiat, quod allumit, 40
quod quia dubium cotrouerfumq; eft,adie(fta rurlus approbatione conuincit.
Hxc quum multis fit offufa tenebris, clare a nobis explicabitur, atque ita excu-
tietur, vt prope oculis ac manibus teneatur . Eius igitur quod affumitui, caput
eft. mfi pus cito moueatur,fed ea dentur, qux fieri fuppurationem prohibeant,
magis & vicus, &quod proximum eft,inflamatur : atq; hic effe approbationis
exitus & determinatio debet.Ita aute argumetatio habet. Solent vlcera quum
ad fuppurationem intendut, inflammatione tentari: tunc vero ad luppuratio-
nem intendunt, quum fanguis hactenus mutatur ac feruet, vt putiefces verta-
tur 111 pus: quibus pofitis conlequens eft,vt quum fanguis mutatui, feiuet, pu-
trefcensq; pus efficitur, vlcera inflamatione occupentur. At non propteiea ob-
tinetur

DE VLCERIBVS. 9

i tinetur quod propofitii eft, rufi fubijciatur, fub ea curatione fanguinem ince-
di, alienan,& ita putrefccre , vt conuertaturinpus: hoc enim alTumentes, h eo
quod proxime coclufum eft,propofitioms loco vtamur, illud proculdubio co-
gemus, ad quod peruemre confilium fuit, nimirum fub ca curatione magis &
vicus, & quod proximum eft, inflaman . Breuiter autem ha:c ab Hippocrate
fcnbuntur, atque admodum obfcure.Coclufionem, cuius gratia aetera appo-
nuntur,principio innuit, quum inquit, [quadoquidem igneum redditur, dem
horror accedit ac pulfus.] Horror quidem fit ob febrem, qua: inflamationi lu-
peruenit. Sedis vlcerata: calor igneus cum pulfu, nihil aliud libi vult, quam in-
io flammationemide eo enim pulfu loquitur,de quo egit, quum in illis fententijs,
qui aphorifmi vocantur, a vehementi vlceru pulfu lequi fanguinis profluumm
mdicauit. Accidit aute eiufmodi pulfus,quum arteria:, qua: libere mouebatur,
ob anguftiam loci, quam humorum impetus attulit, seque moueri amplius non
poliunt, ita vt homo tunc earum motu li"datur,quem antea minime fentiebat.
De pulfu vero arteriarum fine dolore, qui & morborum genera nobis indicat,
& virium robur, nihil referri ab Hippocrate, Galenus frpenumero demoftra-
uit.Sed redeat oratio illuc, vnde deflexit. Ergo quum ait [quandoquide igneu
redditur, dein horror accedit ac pulfus.] notare nobis propofitam conclufio-
10 nem voluit, ob eam fcilicet curadi rationem vicus, & quod luxta eft, magis in-
flammatione teneri. Addit [inflammantur enim vlcera, quum ad fuppuratio-
nem fpe&ant.] quod nulla ratione firmauit : quoniam fi quisid neget verif-
fime conftitutum, nunquam expertus fuppurationem eft, neque alium vidit,
quem ha:c male haberet . Neceflario enim, quum ex fanguine fit pus, affefta:
parti feruor accedit,ac pulfus, tum dolor, cum vehementi febre homine mua-
dit,vt alibi quoque declarauit. Qiiod proxime fubijcit [fuppurant autem fan-
guine vfqueadeo alienato ac feruente,vt putrefies, in eiufmodi vlceribus con-
uertatur in pus. ] affumptio eft , clarior itidem, quam vt approbationem defi-
3 o deret,quum inter omnes conftet fieri pus ex fanguine putri, & a natura fu a plu
l imum abhorrente. Ex prtcdifta propofitione atq; affumptione infertur, dum
* fanguis mutatur, atque mpus vertitur, vicus magis inflammatione tentariihoc
quia euidentiflimu eft, idcirco ab Hippocrate omittitur. At neque ha:c ( vt di-
tium eft)ea condufio eft, quam intendit, fed lpfam infert, fi propofitionis loco
accipiatur, addita affumptione hac, nempe ex ea curatione ianguinem muta-
ri,atq; in pus conuerti,quod Hippocrates figmficare voluit, quum ait [in eiuf-
modi vlceribus.] qua: verba ad affumptionem prioris ratiocinationis non fa'
ciuntffed hac alteram nobis mnuunt-In eiufmodi enim vlceribus, hoc eft, qua?
40 hoc modo curantur, fanguis fuppuratmifi fi ha:c referas ad ea vlcera, qua: ad
fuppurationem fpeftat . Sed oportebit tunc de noftro fecunda: ratiocinationis
rationem apponere, videhcet,ob eam curationem fanguinem verti in pus,fic-
que affequemur ob eandem vicus inflammari , qua: fuit complexio propofita.
V erum habet aliquid qua:ftioms, quod a nobis aftumptum eft,nimiru,fi pro-
hibeatur fieri pus,li medicamenta dentur, qua: ficcandi vim habeant, fi cata-
plafmata repudientur, fanguine magis alienari, feruere,atqueputrefcere, quam
li maturare pus contendas. Videtur enim contra res habere,quandoquidem ca
taplafma,& eius generis medicameta,eatenus pus citant,quatenus ob calidam
.atque humidam naturam, fanguinem putrem efficiunt : quod liceat, quodve
pus fieri non finit, tantum abeft, vt putrem fanguinem reddat, vt huic effectui

!

nihil magis poflit efle contrarium:eft autem natura frigidu & ficcum,id quod i
fieri fuppurationem non patitur, vt tam medici, quam philofophi fcientiftime
demonftrarunt:ergo pus niouetibus, qua: calida & humida funt, maxime ad-
uerfiitur. Q_uo pado igitur qua:ftionem profligabimus, aut ad exitum adduce-
mus,fub ijs,qua; fieri pus inhibent,magis q fub cataplafmate & medicamentis
pus mouentibusfanguinem putrefcere? Ante omnia reuocare in memoriam
oportet a fle dum illum, cuius gratia confcnbi hcec ab Hippocrate diximus, hic
autem eft, quum quid colliditur fimul & vlceratur , de quo proxime loquetur:
tunc autem necefle eft collifam carnem in pus verfam tabefcere, neq; licet am-
plius curatione vti,qua; vlceri aptetur, hoc eft,ficcis & glutinantibus, qu£ pro- i o
xime hx ifM vocauit,quod protinus cruentis vulneribus inijciantunhabent au-
tem vim adflringendi,atque item ficcandi 6c refrigerandi, ita, vt nec pus om-
nino citent, nec putre quidquam fieri permittant . Sed his reiedis, ad calida &
humida veniendum, fub quibus fanguis ille fuffufus,longe minus putrefcit at-
que alienatur,quam fi ea dentur,qua: ficcando & refrigerando funt. Hec enim
vbi adeo violata caro eft,vt necefiarib futurum fit,vt cito putrefcat,eo nomine
incommoda funt, quod calorem includant, tenuia foramina defent, atque ad-
ftringant,& expirare vapores non finant.Hinc naturalis calor in igneum ver-
titur , & fanguis alienatur, quod Galenus euemre in ea febre dixit , quce ii fuc-
cis putribus oritur. Res fecus accideret, fi prteter vulnus pars collifa non fuif- J-o
fet. His ita pofitis, apparet venflime coftitutum efle, ftinguine,qui detrita car-
ne ac venulis abruptis fuffunditur, magis putrefcere fub ljs, qua: fuppuratione
fieri prohibent, quam fub quibus couertitur in pusirelinquitur igitur,vt quum
collifa caro eft, plaga & qua: proxima funt, minus in inflammatione incidant,
fi quamcelerrime pus.maturetur, quod nunc ab Hippocrate ponitur: fed latius
explicatur in libro de vulneribus capitis, quum prtecipit dari operam, vt vicus
cito admodum fuppuret, quoniam hoc pafto,qu£e iuxta funt, inflammari non
poftimt, & lpfa plaga celerrime purgatur, ac proptcrea celerrime etia fanefcit.
Nec ratione caret ammaduerfio, quam adfcribit.vt pus exitum habeat, neque
inter labra viceris fupprimatuncoftat enim quod retinetur augere inflamma- 3°
tionem,& proximas partes corrupere:ergo lure ait,vbi cataplafmate opus eft,
hoc eft, vbi pus maturandum eft, quemadmodum in hac lpfa re, non vlceri, fed
partibus adiudhs imponendum elle:vt pus quamcelerrime euadat,&que dura
funt, molliantur, quod a platnfque medicis noftn feculi ignoratur, qui catapla-
fmata no minus plaga: oris inculcant, q proximis partibus,fed eoru errores fa-
tis oftendunus, atque explofimus in expolitione de vulneribus capitis. Redu-
cendum igitur cataplafma eft ab ore vlceris,vt puri exitus pateat, quod priece-
ptum in fequetibus etiam recenfet: Galenus aute eadem de caufii, pannu quem
ad fiftulas adhibet,medium excidit, vt puri ac famel commode exitus detur.

” Vodcunque vicus telo acuto inferatur, vel ita etia,vt alte infidat, medica- 4°

” V^rnentum exigit, quod cruentis vulneribus protinus mijcitur, quodve fic-
" cando fuppurationem prohibeat: fi quid carnis collifum attntumq; a telo fue-
” rit,ita curandum eft,vt quamcelerrime fuppuret: nam & minus inflammatio-
" ne preheditur,& necefte eft collifam detntamque a telo carnem in pus verfam
” tabefcere, deinde nouam creari.

Qiianquam vicus glutinantia exigit,& qug ficcandi facultatem habent, in-
terdum tamen cataplafmata requirit, & pus mouentia:quando autem ha:c vfu

veniant.

* «

DE VLCERIBVS. ir

i veniantqam nunc declarat, duplicem viceris rationem proponens, vnam fini'
plicem,vbi fola feparatio eft eius, quod folidum erat, quem lftum accipi acuto
telo duntaxat necefie efttquandoquidem retulo( vt clarius in libro de vulneri-
bus capitis demonftrabitur)caro etiacolliditunatquehxc eft altera viceris ra-
tio haud fiinplex, quoniam vulnerato accedit etiam collifum. Vicus quidem
fimplex, quum glutinari debeat, illis eget, qua; protinus cruentis vulneribus
inijciuhtur,mifi« vocauit,hxc adftringere & ficcarepoffunt, ac repellere, cu-
luimodi m fequentibus elle ait, quod habet loti ramenta,acetum,amurcam,&
ferum picis, quale item barbarum eft,& nigrum emplaftrum,ac extera, qua; a
i o Galeno in fecundo de compolitione medicamentorum generatnn ad morbos
attinentium, conicnbuntur.Huiufmodi igitur medicameta, tum ea qux lic-
cando fuppurationem coerceat, voluit ad limplex vicus aptari, quum ftudium
fle, quamcelerrime glutinare, nec quidquam Iit, quod debeat in pus conuerti,
ficut in altero vlcerum genere, in quo ait collifam detntamque a telo carnem,
oportere in pus veru & tabefcere,vt noua increfcat, & eo pad:o vicus ad fani-
tatem perducatur. Nam caro qux lacerata eft, & perruptis venulis fanguinc
fuffufa, nec fanari poteft,nec inhiberi, quo minus putrefeat , prxfertim quum
per vulnus naturalis calor expiret: ea vero qux integra cute collila eft,nonun
quam digerentibus reftituitur,quod Galenus euenire quoque dixit, vbi fan-
i o guis fuffunditur : ergo quum & vulnerata & collifa caro fit,necefle eft in pus
vertatur ac tabefcat,6c plaga noua carne impleatur : id ergo moliri debemus,
vt quamcelerrime fuppuret,quo fiet, vt minus in inflammationem incidat ob
eam caufam,quam in expofitione fuperioris orationis attulimus. Cataplafma-
te igitur medebimur & ficcantibus.Ex hoc loco Galenus in quarto de ratione
curandi, colligit Hippocratem voluifle vlcera omnia ficcari, illis exceptis, vbi
mouendumeftpus . Sed ad vltenora pergamus, fi prius expofuerimus voca-
bulu [JWjuot] quod mutuatur hic Hippocrates , id nos accipimus in eo vulne-
re,vbi telum altius infedit,& ideo vertimus [vel ita etiam vt altius infidat.]
vulnus enim quod acuto telo infertur, modo in ftiperficie eft, modo altius pe-
3 o netrat, atque hoc lolct appellari ab Hippocrate Jtoo7rK,vt ex ea fentenna elici-
tur, vbi docet vulnus cerebri, veficx, ventriculi, tenuioris inteftini , lecinoris
lethale elleifed clarius ex libro de vulneribus capitis.

REcenti cuiuis vlceri, nili fuerit in vetre, pro valetudine eft fanguinis am-
plius minusve e plaga ftatim fluens : nam & lpfum vulnus, & qux luxta
.. funt, minus inflammatione premuntur : prodeft etiam diuturnis vlcenbus id
» agere, vtfanguis crebro tam ab lp lis, quam a partibus adiu£hs,vtcuq; oppor-
.. tunum videbitur, effundatur: atque adeo fi vicus luent in crure, vel in digito
.. pedis,aut manus, magis quam li m alia parte corpons.exhauftu enim fangui-
». nis eruptione ficcius redditur,ac minus, neque madere vllo padto fimtur.ad-
40 de quod a putri atque alienato fanguine omnia proficifcuntur.

In curatione viceris ficcare confilium eft, & cotendere,quantu fieri poteft,
ne inflammatio fublequatur, qux vbi fit , fanefeere plagam non patitur, quo
fpeftans auftor in ea fentenna fuit, vt fanguis vel ab vlcerato loco, vel a pro-
ximo effunderetur : fic enim futurum exiftimauit , vt detrafto impedimento
facillime ad famtatemperueniat . Quamobre principio docet falubernmam
ex quolibet recenti vicere , prxterquam ventris , maiorem aut minorem fan-
guinis detra&ionem : cuius prxeepti rationem fubijcit,quod hac via 6c vi-
cus

II

HIPPOCRATES

cus, &qtnein vicinia funt ,non a:que inflammationi exponantur, qua; res i
mamfcftior eft, quam vt exponi debeat . dempta enim aliqua ex parte caula,
fano-uinis fluxu , quis dubitet minus in metu efle inflammationem? Quanto
autem fanguis citius funditur,tanto minus periculi fubeft,& ob id[ftatim]ap-
pofuit, quin & fanguis a principio fua fponte interdum erumpit , ita vt nul-
lo negocio quantumuis emanet , fed tempore nonfimiliter per fe procedit.
Quoad vero finamus effluere, Hippocrates pra;terijt, tantum dixit, [amplius
minus ve ] prout fcilicet magnitudo viceris, & amplitudo fuadet , prout item
affeftus locus, habitus totius corporis, natura offenfi,& caetera hortantur, qua:
vel ipfe, vel eius aliquis aemulus in quarto de ratione viftus in morbis acutis io
fe&avena prodidit modum mittendi fanguinis indicare : qui quum certus
praefcribi nequeat , medicinam coniefhiralem maxime redditieademque ra-
tio (anguinis eft,feu finatur ex plaga fluere, feu fccetur vena:qu£ quum ita ha-
beant, aliquando copiofius, aliquando parcius effundi hunc patiemur, intui-
ti,quacunque Hippocrates folitus efl alibi refpicere. Excepit vlcera vetris,x«-
Aiujj, id efl, ventrem, thoracem mtelligens ( vt Galeno placuit ) & quod abdo-
mine tegitur.Cur autem vulnerato ventre fundi fanguinem noluerit, in aper-
to eft: veretur enim ne dum ex plaga; oris erumpit, aliqua ex parte ad interio-
rem regionem feratur, quod quum accidat, mala affert complura. Si quidem
(vt ipfe alibi demonftrat) vbicunque fanguis in ventrem prteter naturam flu- i0
xerit,necefle eft fuppuret,vt qui naturam fuam non poflit extra venas retine-
re. Quamobre vulnera ventris hic tantum accipienda funt, qua; vfque ad lpa-
cium interius pertinent, quo periculum eft, ne fanguis fe conferat: ca:tera qua;
fummam tantum partem attingunt, nihil proprium exigunt, fed ab immine-
ri inflammatione non fecus, quam qua: funt aliarum partium, fluxu fanguinis
fine vllo periculo vindicantur.Fadla recenti viceris mentione, ne huic tantum
aptari hoc prtefidium arbitremur, pra:cipit,vt in vetufto quoque demus ope-
ram, vt fanguis tum ab ipfo,tum ab ijs,qu£ in vicinia funt, crebro euadat- Mo-
netur aute fere eadem ratione,atque in recenti. Vtrunq; enim ficcare opus eft,
illis vitatis,qu£ fanefcere plaga non finunt,quo etiam cbfilium dirigit, quum 3 o
iubet ex vetufto vicere fanguinem effundi. Iure igitur illi reprehenduntur a
Galeno quarto de ratione curandi, qui Theffah fentenuam adamarunt : vo-
lunt enim 116 modo Theflalum,fed etiam Hippocrate petere curationis con-
filium a tepore, quum hic vetufti viceris meminerit, luflefftq; vt fanguis cre-
bro effundatur: quod longe aliter habet. Non enim ad tempus refpicit,fed ad
naturam affeftus,qui ex recenti,vel ex vetufto vicere, vtihter ferri fanguinem
denunciat. Sed vtitur Hippocrates prifcorum breuitate, qui vbi recenfenda
tria eflent,e quibus primum fecundi indicium fit, tertium fequatur ex fecun-
do, contenti primum ac tertium fcripfifle, omittere fecundum confueuerunt:
quod aperte in hoc loco deprehenditur. Tria enim refpicienda funt , vice- 40
ris diuturnitas , affedhis malignitas , & fanguis ab vicere manans : diuturni-
tas viceris, quod primum eft , proculdubio alterum indicat, nempe maligni-
tatem, fine qua minime protraheretur, vbi nihil eflet in curatione pecca -
ti:vt autem malignitas omnis tollatur, debet fubinde ex plaga (anguis ef-
fluere: id erat tertium , quod Hippocrates a primo proxime fubiecit, quum
inquit, [prodeft etiam diuturnis vlcenbus id agere, vt fanguis crebro tam ab
ip(o,quam ab adiun&is partibus effundatur.] prstenjt autem fecundum, hoc

eft.

DE VLCERIBV S, rj

r eft, malignitatem viceris, quod primo & tertio lnterijciendum fuit, fed facile
percipitur, quum fignificetur a primo, quumq; tale fit, vt inferat tertium. De ->
ben enim fanguine fundi, non ex vetuflate(vt illi lentiunt) fed ex viceris ma-
lignitate colligitur. Adiecit[crebrd]quiim no tantum fatis fit,femel aut iterum
id moliri, vt exhauriatur fanguis in affe&a parte receptus, quado ille qui con-
fluit,quum nondum fublata malignitas efl, corrumpitur : quamobrem donec
particula ad antiquum flatum reuertatur, fubinde euellendus efl . hoc autem
fieri voluit, vtcunque opportunum videbitur, quod vel ad tempus referri de-
bet,ita,, vt tunc expediat, quum a tempore, hoc efl, morbi conditione requiri-
io tunvel ad locum, ex quo fanguis eqciedus lit, quem duplicem pofuit, eum qui
vulneratus eft,& eum qui luxta eftieliges autem modo huc, modo illum, pro-
ut in rem efle ludicabis, quam rem fitus lple partium, ante omnia declarabit.
Hanc medicinam praicipuc probat,quum vicus in crure verfatur, vel in digi
to pedis, aut manus. Ha: fiquidem particula: fubie&a: funt, & ab alijs depen-
dent, vnde prompte materiam concurrentem recipiunt, atque (vt in libro de
vulneribus capitis teflatur)inflammatione occupatur, quod non euemt in ca-
pite,quum fuperius fit,& aliunde non pedeat, quapropter eas partes tato ma-
gis exinaniri decet, quanto facilius inflammationi obijciuntur. Habet in fine
a putri (anguine, atq; alienato omnia proficifci. nam mala, qua; grauiflima ti-
10 meri poflunt,e fanguine oriuntur, qui putrefcens,& in famem verius, inflam-
mationem auget,qua: poftea in gangrenam degenerat, led tandem pars alie-
natur & corrumpitur, cui malo non caro foliim,fed os quoq; exponitur, quod
vbi defluente fanguine afficitur , in ea mala compellitur , qua; lpfe in fracturis
&z capitis, & aliarum partium, mdicauit. Nullum igitur tam graue malum efl,
quod putrefcete atque alienato fanguine non fiat : fed hoc periculum euitabi-
tur,fi, vt pratcipit, fanguis ex vicere profluat. Hinc patet, quantum recentiores
medici labantur, & quam longe recedant a pratceptione Hippocratis,quum id
non agant, vt ex vetufto vicere crebro fanguis euadat,quod adeo neceflanum
eft,vt fine hoc, vel nullo modo, vel certe vix fieri voti compotes poflintifedin
3 o recenti quum fanguis per fe manat, plurimum firpe laborent, vt vtiliter fluen-
tem fupprimant, neque vfum animaduertant, quem homo ex (anguinis eru-
ptione confequeretur.Sed plura qftatueram, redibo igitur ad Hippocratem,

=> jO Oft detradhonem fangumis vtiliter his vlcenbus (pongia alligatur denfa,

.. 1 mollis, incifa,ficcior,no mades, vel fpongia: fuper lnijciutur folia gracilia.

Fieri non potefl,quum fanguis euadit,quin aliquid retentum ad labra vice .
ns adha:reat,ipfumque madefaciat, & fanari non permittat, ei malo nunc fuc-
curnt,(pongiam admouens,qu£e fanguinem illum vmuerfum abforbeatihanc
voluit denfam efle, quia qua; rarior efl, non ita fanguinem combibit: mollem
vero & incifam,ne duritie & gibba mole oras viceris offendat, quod maxime
40 vitandu efl . quandoquidem ex dolore, fucci ad plagam concurrat, id etiam fi
non fieret, vitari nihilominus ea offenfa debuit,ne fruflra homo ludatur. Vbi-
que enim monet aiuftor, vt quum aliquid molimur, vbi dura quapiam re cor-
pus excipiendum fit, fubiefta lana, vel pannis aut molliori aliquo interpofito,
duritiem fugiamus,atque hoc libi voluit, quum 111 procemio de ratione vnffus
in morbis acutis imperat, vt vbi euitari dolor pofiit,a:grotans curetur maxime
iucunde.Sit igitur lpongia incifa ac mollis, vt plaga: aptetur, & duritie, dolo-
ris fenfum no afferat:anda item fit,& non madeat, quod mox de linteo etiam

x 4 HIPPOCRATES

fubijcit, quoniam qui arida dt, valentem ficcandi facultatem habet, quod vl- i
ceri expeditilTimum eft,qux madet, neque ita ficcat, neque ita fanguinem re-
tentum abforbet. Vbi ait [non madens] verbum[non] ab lpfo fcnbitur.S. quod
etil ad diftinguendum vfurpari foleat, hic( Galeno tefte)negandi vim habet,
quomodo vfitatum in Homero quoque legimus, in eo verlu:

e^Aoju’ iycv Axop tfcou ii cc&oAi$l.

Significat enim: Volo populu feruargnon perire. Folia quoque gracilia fu-
periuducit,quorfu vero aut cuius herbas, ex ahjs locis intelhgitur: infra enim,
vcrbafci,trifolij,& epithymi fohjs vtitur,vbi contra inflamatione pugnat, ob
quam in opere de articulis ad vlcerata fimul & luxata, tulfilagmis,& bet£ folia io
imponit, quas, qi modice ficcent,vlceri etiam coducunt,atq; huius generis nuc
accipi debent herbaru folia: na quce graciliora non funt,fed portulae^ vel vm-
bilici Venens,modo craflTa & pinguia,fine vlla ficcadi facultate madefaciunt.

OLeum, & quascuque medicamenta lenia funt, aut olei vim habent, his vl-
ceribus aliena funt, nili prorfus ad fanitatem iam intendant, recenti item
„ vicere medicamenta, nec lema, nec pinguia conuemut, prasfertim quum valde
„ purgari defiderat:atque(vt vno verbo dicam) oleo tam hyeme, quam asftate,

„ ad ea vlcera vtendum,qu£ facultatem eius generis requirunt.

Medicamenta, qua: nos lema interpretamur, Hippocrates ptAfloot aJVoc nucu-
pat, cuius verbi vim aperuit Galenus,eo comprehendi volens quxcunqueolei 10
naturam habet, cuiufmodi efle ait adipem, pngfertim fuillam,tum vrlina,dein
ceram, quibus annumerauit etia ceratu, quod ex cera &c oleo conficitur. Oleum
igitur & lema medicameta omnia inquit inimica efle vlcenbus his,nepe diu-
turnis , de quibus proxime loquutus eft , quum imperauit, vt fanguis fubinde
euelleretur.Nam feu glutinari hasc oporteat, feu quod caua fint, carne impleri
lenia medicamenta incomoda funt, quoniam glutinatione impediut, plagam
non modo non iiccant,fed,quod deterrimum eft, fummopere madefaciut. Et
vbi aiftate vlcen fordido adhibentur, putrem reddere affeftam particula pof-
funt,quamobrem recenti quoque vlcen aliena funt, maxime fi fordidum fue-
rit,quia vbi piiru fit, non asque nocent, nnnus item aliena funt, quum alijs me- 3 °
dicamentis mifcentur,vt in fequcntibus apparet,vbi cataplafmate ex lenticula
vtitur, oleum adijeiens. Quid quod neq; idonea funt lenia medicamenta, qua:
fuperuementi inflammationi fuccurrant : his enim medentur verbafcum, tri-
folium,!^ alia , qua: ficcandi & difcutiendi facultatem habent , vt clare ex fe-
quetibuspatebit.Excipit vlcera,qus iam ad fanitatem intendant, vt qua: tuto
& vtihter lenibus foueatur: infra enim , quum fcnbit quo padlo cicatricem in-
ducere pulchram conueniat, adipem, oleum, & fimilia imponit, quorum vfus
potiflimum in vetuftis requiritur, qua: fere dura funt & afpera.Eft tamen vbi
alioquin vlcera lenibus inungere oporteat. Solet enim dolor vehemens inter-
dum vlceratam parte occupare,prasfertim fi inflaniatio acceflent, in quo cafu 4°
pofthabita viceris curatione, colihum ad finiendu dolorem intendit, qua rem
lenia & relaxantia medicamenta,commode perficiunt. Eadem aptatur, fi pe-
riculum fit diftentioms neruoru,quemadmodu vbi cum vicere fradtum os ert,
aut luxatum, quod Hippocrates cerato inungit, lanamq; vino & oleo maden-
tem fiiperimjcif.hic aute imperat, vt, fi quado ad haseprasfidia confugiamus,
fiue £ftate,fiue hyeme, oleo potius quam «teris vtamur,puta quam adipe, re -
fina,vel cera:quando autem id vfu veniat, fatis expolitum eft.

Purgare

D

DEVLCERIBVS. lS

1 * F) Vrgare vero aluum in bona parte vlcerum pneftat, nempe in vulnere ca-
” -*■ Pic|s>vfntns, articulorum : atque vbi periculum inftat, ne quid corrumpa-
" tur: in his item qu;e luturam poftulant, vel exedunt, aut ferpunt, vel alioquin
" inueterauerint, aut vinciri debeant. 1

Si extevx huius libri orationes ita clare legeretur a Galeno expofite,vthec,
quam perfe&e aperuit in quarto de ratione curandi, mihi multo minus laboris
impenderet, fatis enim fecilTe viderer, fi nihil de meo adijciens,huc ea dunta-
xat transferrem, qua: ille vari js locis adfcripfiffet.quod nunc facia. Cenfet igi-
tur Galenus Hippocratem ad viceris naturam refpiccre,quum canet, ne made-
i° hatiad magnitudine, quum prxcipir,vtaluus purgetur, ita vtin vlcenbus fim-
pliciter madefacientia vitari debeant, non item fimpliciter atque abfolute alui
purgatio necellaria fit,fed fi tantum ex eoru genere fint,qu£ mao-na funt par-
ua enim, quum periculo careant, neque eo dolore premantur, qui euocare fuc-
eorum copiam ad violatam particula poffit, fere fine purgatione cofanefcunt:
contra, qua; magna funt, purgationem amant, vt corpore puro exiftente, purus
quoque locus affe&us feruetur, neque humores aliunde influetes recipiat^ ficq,
na tura exonerata potentiorad plagam fanandam, id enim opus no eft medici,
(ed natura; Triplici autem de cau(a,tam vlcera, quam reliqua vitia redduntur
magna vel quod proflantem locum occupent : vel qubd latius pateant, atque
*° amP , vclquod maligna. Hippocrates tria haic genera propofitis verbis
compIe£htur,nam fingula purgari corpus requirunt. Vulnera quidem capitis,
ac ventris vtriufque, fcihcet thoracis, & eius qui abdomine contegitur ideo
magna funt, quia partes occupant pratftanriores. qua; futurS aut vinculum po-
icunt, ampla lunt, quum, qua: exigua funt, fine vinculo, fine futura glutinetur,
reltu tertium genus, quod ea comprehendit, qua; ex malignitate magnorum
hbi nomen inuenerunt. hic notauit, quum meminit eorum, qua: in articulis
verfantur,aut inueterauerint, aut vbi periculu fit, ne quid corrumpatur, fiqui-
dem hxc omnia maligna funt.vocamt enim Galenus malignum vicus id quo
humor acris fertur, & vbi locus vlceratus adeo vitiatus eft, vt quidquid recipit,
30 corrumpat. Ergo illa vlcera malignis annumerari pofEunt, vbi periculu eft,nc’
quid corrumpatur, quia tunc veremur, ne caro corrupatur, cum maxime deti-
netur inflamatione,qua: poftea in gangrenam degenerat, & tandem in id vi-
tium,quod Hippocrates vocat arpulu,^, fub quo non folum caro,fed os quoq;
vitiatunqua: exedunt aut ferpunt, id fimiliter efficiunt ob coitu humoris mali
ac bniofi,fine quo nec diutius trahi confueuerunt,inde enim fit,vt cicatrix, aut
nulla inducatur, aut lnduftarurfus decidat.Haic omnia, quia eam coditionem
habent, vt fuccum non mode. vitiofum admittant, fed etiam efficiant, idcirco
inter maligna referuntur, &propterea magna funt, ac purgatione indigent.in
quorum coetu poni etiam poliunt, qua: articulos detinent, qui chordis & ner-
40 uis continentur, & carnis fere funt expertes, atque hac de caufa dolorem & vi-
gilias afferunt, & aliquando neruorum difientionem, quo fit, vt obnoxij fint
fuccorum fluxui, & quos recipiunt, facillime corrumpant.

EMplaftra aute inducere prius non expedit, quam vicus exquifite ficcetur,
quo facfto vnliter imponuntur.fxpius vero fpongia ad plagS admouenda!

" fa’pius item dandu eft linteum purum, ficcum, tum medicametum,quod ldo-
” nel,m videatur, inijciendu eft, quod aut alligetur,aut fine vinculo relinquatur,
tcc (frigit*, quod Hippocrates fcribit,latinercddimus[inducerc

ws *m

HIPPOCRATES

emplaftra]. Sunt autem haec medicamenta, quae fere :ex metallicis componun- i
tur & ficcandi beneficio vlcenbus accommodatur.e quibus alia dicuntu. wou-
ju«,qubd eruetis vlceribus ad glutinandu protinus lmjciantur, atque hic nunc
pricipue intclligit :alia o-o^aa^nsL^ubd carnem alant-.alia «raAyWiqubd cica-
tricem inducannalia detergunt vlcera fordida-.alia fuperatem carnem exedut.
quidquid horum fieri oporteat, non ante dari emplaftrum debet, quam plaga
ex toto ficca fuerit. nam, fi madeat, quum fuperitnponituremplaftru, eius vim
non fentiet,& conclufo ac retento humore, non mediocriter offendetur, hunc
ergo vniuerfum prius combibi & exiccari voluit per fpongiam lipius impo-
fitam,vt paulo fupra etiam prodidit, quum eam adhiberi mollem iuffit, tum 10
denfam,incifam,& ficcam. Sed quia veretur, ne pofiit ex toto per fpongia fic-
cari, poft hac linteum admouet,vt quod reliquum eft humoris abforbeat. hoc
autem ficcum accipit, quod madidu ficcare nequeat: pra:terea purum, vt ocu-
los dele<ftct,ne fi rubrum fit, opinionem faciat fanguinis fluentis, fi alia re infi-
ciatur,vel plag^ incommodum fit, vel indecorum. Neq; folummodo linteum
admoueri purum voluit, fed fafeias etiam, vt clare in fecundo de offici na me-
dici demonffrauit, vbi eam conditionem adiecit,vt fint molles, ne moleftiam
afferant, quum plagam contingunt.idquanuis hic pretereatur,ique tamen ad
linteum pertinet; fed fatis apponitur, quum fpongiam inijei mollem imperat.
Quid quod Galenus in quarto de compofitione medicametorum generatim 1°
ad morbos attinentium lintei nominatim meminit, edicitque,vt ad detergen-
da vlcera mollius fumatur? Vicere iam ficco, id imponi debet, quod commo-
dum videatur . fpeffandum autem principio eft, quid plaga exigat, nuinlim-
plex fit,& qua: glutinari debeat, an caua,& qui impleri, an aliud remedij ge-
nus defideretiquo cognito confideranda natura hominis, & proprie partis af-
fe&idnfpicienda item aha omnia,qm valentius aut infirmius medicametum
requirunt, quum no fatis fit genus nouiffe,nifi propria quoque fpecies mtelli-
gatur.atque hoc fibi voluit, quum inquit [medicamentum quod idoneum vi-
deatur].id quod vel obligabis, vel folutum dimittes, vtrum expediat, docebit
pofitus partis, vbicuque enim ita pars lita eft, vt neque deorfum fpe&et, neque 5°
multum promineat, tfuftra vinculum datur, quum medicamentum perfe ma-
neat, poflitquc vinculum comprimere,atque ob id inflammationem excitare:
fin ea fuerit politura fedis affe<ftl,vt nequeat emplaftrum retinere, ne decidat,
alligandum eft, quemadmodum pricipit Galenus in glutinando vulnere ab-
dominis,ea lege feruata, quam Hippocrates in fecundo de officina medici tu-
lit,vt fcilicet fafeii arctentur, quatenus contineant, fed non vrgeant.Catapla-
fma vero promptius decidit,quam emplaftrum, quod valentius hiret.quocir-
ca, vbicuque cataplafma fuperdedit, vinculum quoque adhibuit, neque id vn-
quam fine fafeia reliquit, vt nunc facit emplaftrum.

„ rx Lenfque vlceribus calida tempeftas hyeme falubrior eft,nifi fuerint in ca- 40
» i pite & ventreifalubrius adhuc iquino&ium.

Coelum, quo continemur, medicamenti locum habet, ita, vt quum morbo
aptatur, iuuare poflit:nocere,cum alienum eft, qui noxa interdum euitari non
poteft,fed contrarii facultatis remedio finitur. Verum coeli vocabulo duplex
fubie&a notio eft, regionis fcilicet,ac tempcftatis. quaquam Hippocrates bre-
uitati ftudens , alterius tantum mentionem faciens, regionem priterijt, qui
& ipfa fub eandem rationem cadit, vtraque autem ad ambientis aeris qualita-
tem

DEVLCERIBVS. x7

i tem i efeitui ,quo incuradis vlceribus temperato egemus, & immoderati tam
ugons,q camus omnino experte, vt liceat natura: id praiftare, quod fui mu-
nens e , nempe glutinare, implere, ad fuppiiratione perducere, prout vlcerum
con itio i po u at. maxime vero licebit, quum nulla coeli exuperatiaimpedie-
tui.quo pe auit Hippocrates infecundo de ratione viftus in morbis acutis,
v n is u uenit,qui cibupraiterconfuetudinem ingeflerunt: calore enim &
ugus CJUI.t’vt. ,1e yd° impedimento natura in cibi coitionem incubat. Non
immei ito iic alubenimam cenfet aiquinoilij tempeftatem,qu£ propter me-
, m quandam teperationem abvtroque cxceffii recadit. quod fi vergere ad
io a teium oporteat, ^flatem hyeme opportuniorem ducit.Excipit vlcera capitis
& \ entns, loc ei ,tboracis,& eius, qui abdomine velatur.Frigus quidem vlce-
libus inimicu eft, calor vero idoneus, quod lpfe alibi tradiditudeo magis ?ftas
piode t,quam hyems. hoc noluit valere in vicere capitis ac ventris, cur aute in
ii° °e vu nei’ibus capitis falubriorem pofuit hyemem,quo tepore hominem
alioquin ex vulnere capitis moriturum diutius trahi dixit quam atftate. mihi
non alia nunc ratio fuccurrit,magis ad rem appofita,quam qua: ab ipfo reddi-
tui, quum habitiorem rnuenem media a:ftate,neruorum rigore detetum per-
fhndimulta aqua frigida iubet,vt naturalis calor a quo folui morbum oportet,
hac via in vnum coadtuspotentior fiat. Idem accidet in vulnerato capite, ven-
10 c* urUtt^ horaee, quibus locis vifcera, vena:, atque arteria; niultx & grandiores
jub iint-quo naturalis calor confugiet coadtus frigore ambiente;& quum va-
lidior efficiatur, morbum minori negocio tollet, hoc eft, fanationem viceris
Pe' hcict- At membra, quum neque venis, neque artenjs ita magnis conftent,
natui ali calore non abundant: fed hunc ita infirmum habent , vt nequeat fri-
gidiorem aei em fuperare,fed magis cedat, propterea latduntur membroru vl-
cera,longe magis hyeme quam xRace.

” \ /Bicunquein vlceribus,qua: neque re£te,neq; vtrespoftulat, afliduepur-

" . V gataPlmsBierint,producicarocceperit,foletpIunmumfupercrefcere:in

.. ns vero, qu£ redle, atque vtrespoftulat,afliduepiirgentur,& nifi collifumali-
30 quid accefierit,ficcispra:fidijs nutriantur, pla:runque caro non excrefcit.

Locus hic mutilus legitur in codice Hippocratis , fed eum reftituimus ex
quarto de ratione curandi, vbi Galenus integru inferuit. Agit autem de vicere
cauo,quod glutinari no debet, fed impleri, quod ficcis medicametis perficitur.
Nanque viceris curatio ficcantibus(vt fupra indicauimus) in vniuerfum per-
citur, prxterquam vbi caro colhfa eft, qua: quum fanefeere nequeat, necefle
e 111 pus veitatui ac tabefeat : alioquin perpetuum eft, vlceri ficcantia medi-
camenta fuperdareiquod prgeeptum quamuis anteaproditum, tamen quia fa-
jl eft, reducere nuc in memoriam voluit. Ergo vbi caro producen-

a e , 1 v cus minus reite purgatu fuerit, plus lufto increfcit : fi comode prius
40 iccetur ac purum fiat,plairunqs excrefcit. Creatur quidem caro a natura par-
tium,qu£e nixta plagam funt, ex humore, qui ibi continetur, Probabile igitur
eft, quo minus ficcatur vicus, purgaturq; ab humore neceflario fuperante, eo
plus ali carnis atq; infirmioris, adeo vt lupercrefcat & hebes fit, quo ficcius 8c
purum magis feruatur eo minus carnis produci ac firmioris, quod in libro de
vulneribus capitis piieciarius expreflit . Monet enim ne finamus carpe humi-
dam efle,ae diutius purgari . fed quam celerrime pura exhibeamus, nam fic aft
carnem no hebete, fed firmam creari, £c minime fupercrefcere: id quod tener?

b

I

HIPPOCRATES
memoria debemus, cum eo,vt intelligamus,vbi vicus fordtdu fuerit, no modd r
carne non impleri,fed i fanie exedi, & aflidue magis fmuan,& fieri cauum.

QV od fi os vftum,aut fedum, aut alia de caufa abfceflerit,ea vlcera cicatri-
ces cauas accipiunt. . , r \

Vbi fradurs carnis quoq; vulnus adijcitur, nonunquam id os lecedit, ne-
que recddi poftea poteft,mfi aliquid ex lpfo procidatur, quemadmodum lpfc
retulit in opere de fraduris : interdum aliquod fragmentum refolutum ab alio
olle, per plagam recedit:interdum,quod corruptum vel cariofum fit, aduritur,
quocunque modo abfodst, aflerit Hippocrates cicatrices cauas induci : idem
quoque prodidit in fexto libro fententiarum,quos aphonfmos vocauit. Ratio i a
in aperto eftiquippe quum, vbi os deeft, aliquid calli increfcat, fuper quo caro
non ita producitunquandoqiiidem non a callo, fed a carne, quij eandem natu-
ram habet, creari debet . Alitur ergo caro, qua caro eft, & cauum implet, qua
callus,non item.atque id in caufa eft, cur cicatrix caua inducatur.

T Am vero vlcera non purgata, nec (i in vnu cogantur, glutinari poliunt, nec
I per fe comittuntur: gluti nari ite ea nequeut,quoru partes, qu? iuxta funt,in-
f[ amatione vrgetur,dum hxc maneat. T una illa, vbi quae vlceri proxima funt,
nigricie occupatur ob putrefcente fanguinem,aut ob varice fluxum fanguims
fubminiftrante,neq; illa glutinari polfunt,nifi_que iuxta plaga funt, curentur.

Quum nullo pado fanari vlcera poflint, mfi natura,cuius id eftedu eft, re-
de valeat, S; nulla impedimenta prohibeat, meminit Hippocrates vtriufque:
impedimenti quide cmufmodi eft fordes,quum ait, non purgata vlcera no fa-
neftere : natura vero fcilicet partis violata;, qu? caufa famtaus eft, quum mdi-
cauit proximas partes oportere prius & ab inflammatione & a nigricie vindi-
cari. Scire aute licet, tunc fanari vlcera, quum onr, qua: diuifa; erat,coha:refcut,
id quod duobus modis contingit:altero,quum fola diuifio eft, nec quidquam
carnis detradum eft, in quo cafu ora: a medico in vnu coguntur, & fi opus eft,
vinculo, fibula, vel futura continetur, ficq; fua fponte coalefcunt: altero,quum
aliquid, carnis lam perijt,ita,vt orte nequeat amplius fe contingere ac glutina-
ri,fed per carnem iungantur,qua: media inter lpfas produci tur, quem fanatio- 5 o
nis modum Galenus appellauit noera (jt/o-dgnoffifi. Hunc attigit Hippocrates his
verbisjnec per fe comittuntur] proprie enim per fe committi dicimus, 8c non
medici opera quS increfcente carne media coniunguntur, fed priore modum
fub ljs verbis compleditur[nec fi in vnu cogantur, glutinari poliunt] ea enim
vlcera fignificat,qu? fua fponte coalefcunt nulla carne inter oras produda,fcd
tantum oris in vnuni addudis,atque ita contentis. Vtrouis modo curare vicus
pratftat, tolli impedimentum necefle eft,& adiundas partes bene valere, alio-
quin,ne ora; glutinari pollent, nec media caro increfcere. Purgare igitur lor-
dem conuemt,quam vicus coritraxit,& proximas partes in antiquum ftatum
reftituere,qua; quarruiis multiplici genere vitij teneantur, tantum inflamma- 40
tionis meminit, & nigriciei,quod frequentiores fint.Inflammatiom itaq, me-
deberis,tum nignciem tolles, & fi quod aliud malum proximam federn infe-
ftet,vt quum fima fuerit, natura validior fuum prteftare munus poflit. Catteru
nignciem proficifci ait afianguineputn, vel a varice fluxum fanguims pix-
bente. Sanguis enim( vt Galeno placuit) quum aliqua partem corporis fuftun-
dit e venis ediidus, vel quod aperta;,vel quod colliix ac detrita: fuerint, colo-
rem mutat, nec retinet floretem lllu rubore, fed nigrefcit aut liuet, vel a natura

vincitur

DE VLCERIBV-S. 19

i vincitur ac fuppurat, cinerei coloris efficitur, fedinterim Iiuet . eftcnimliui-
dus color medius inter nigrum & rubicudum : qui confueuit etiam apparere,
quum fangms,qui lam niger eft,in pus conuertitur, ficq; lrnor luppurationem
denunciat. At tuc manet niger fanguis,quum nequit a natura fuperari : fed ex
toto putrefcit & corrumpitur , quem locum Galenus in fecundo de frafturis,
qua de calce, fulius enodauit.Merito igitur Hippocrates nignciem fieri ob pu-
trem tanguine indicatinequit enim a venis transfufus a natura vulnerata: par-
tis fuperari, atque in pus conuerti , vtpote qute ex uftu & inflammatione, qua:
pla-runq; fubfequitur, imbecilla fit. Accidit etiam nigricies ob varicem, vnde
10 fanguis ad viceris regionem transfunditur , qui per fe niger eft & craflus, &
multo nigrior redditur, quum extra venas Iulus, neque dilcutitur, neque fup-
puratieiufmodi ergo nigricies autereda eft, quum fanefcere plagam nonper-
mittat.De verbis autem Hippocratis,quodnos interpretamur [non polTunt]
ille habet owtifieAa, quod proprie fignificat nolunt, fed vlurpari etiam folet pro
[no polTuntJtum ab Homero, tum ab Hippocrate, vt in opere de articulis, qua
de femore in priorem partem prolapfo,vbi Galenus eius verbi vim expreflit.

VLcerain orbem, fi intus caua fiant, quod ablcedit,vel ad totum orbem, vel
ad dimidium fecan debet in longitudinem hominis naturalem.

Caufam nunc famtatis attedit, nempe naturam partiu,que luxta vicus funt,
10 quas voluit ab omni afteftu explicari, vt natura firmior, fuo munere pnjftatius
fungatur, & fanitate reftituat. Igitur prster aha mala iolent labra viceris dura
fieri & occallefcere, pratlertim quum res diutius trahitur, quo fit, vt quum lite
partes no amplius valeant, no pollit vicus ad fanitate peruemre,nifi callo prius
& duritie liberetur, quod nunc agit Hippocrates, quum vicus in orbem pro-
ponit,& intus canum: (id enim Galeno tefte inteIligit)quod oras habet duras
& callofas, vt qua:, quum cauo intus vicere abfceflennt, a fubiedta carne haud
fouctur. Pratcipit igitur, vt fecetur omne id,quod abfcedit, fic,vt fcalpello,vel
per totum, vel per dimidiu orbem linea ducatur in logitudine hominis natu-
ralem^ detrafto callo ac duritie fiat aditus, per que immittere medicamenta
3 o liceat, quod antea non licebat, quo nomine fecan plaga voluit, vt clare in libro
de vulneribus capitis tcftatur,vbi non modo eam, qua: in orbe efl'et,fed aliam,
(modo intus caua eflet)incidi iuffit, cuius praicepti ratione adfcnpfit his ver-
bis [incidere id canum tranfuerfum conuenit, qua non facile medicamentum
quodcunq; idoneum fuerit admittit.] Quum vero de vlcenbus in orbe trafta-
uitqullit, vt loga efficiatur orbe duabus lineis incifo in longitudine hominis:
nunc adijcit,vel ad totu orbem, vel ad dimidnufiquidem fefbo totum orbem
comprehedat, duplex lit neceffe eft, quod in libro de vulneribus capitis expo-
fuit: vna enim linea ab ora: principio dufta ad plagam terminatur, altera e re-
gione a plaga incipies ad lanam vfq; partem procedit : fecari enim totus orbis
40 vna perpetua linea non poteft,q> fi dimidiu duntaxat incidatur,abude eft vna
ducere. Quando id conueniat Hippocrates prstermifit-.facile autem ex caufis
intelligitur, quibus venire ad fe&ionem cogimur, ex cauo lcilicet,quod inter
oras eft,& carne (iibie&a, qua medicamentu no recipitur, 8c ex callo atq; du-
ritie.H$c fi lubfint toti orbi,fecare totu oportet: fi alteri parti, dimidiu. Redte
autem monuit, vt linea 111 longitudine hominis ducatur: cauet enim, ne tranf-
uerfi feceturmufcuh,qui paucis exceptis, quemadmodum ingume, in longi-
tudinem hominis procedunt Jlludaute ignorare nonoportetiqj fiplaga,qu<£

2.0 HIPPOCRATES

in orbem eft,fecetur,& longa fiat, quamuis neque caua fub oris fit, neque cal- i
lofi, citius tamen fanefcet, & caro ab angulis multo celerius producetur.

CVicunque vlceri fuperueniat eryfipela purgare corpus conuemt, feu de-
ie<ftione,feu vomitu,prout vlceri praeftabit. _

Curationem non modo viceris apponit, fed vitij quoq;, quod cum eo lun-
'ritur,qu6dve mfi prius tollatur, fanari plaga no poteft . Eiufmodi eft eryfipe-
la, qua: u fuperueniat, purgare corpus oportet excitato vomitu, vel alno du&a:
vtraque enim purgatio faluberrima eft, fed modo hxc, modo illa, pro fitu par-
tis affectar, qua rem nuc non explicat, fed fatis in libi o de fuccis oftenfam exi-
ffimat,vbi in humoru curfu auertendo iubemur quam longiflime ab ea parte, io
ad quam fluunt, ipfos attrahere, idq; tunc maxime,quum maximo impetu fe-
mntuncotra vero eos, qui in affeito loco recepti funt,deriuan voluit, per pro-
ximam partem edtnftos.His ita conftitutis, viceris fltum fpe£fates facile intel-
li eremus, vomitune,an alui duftione purgare hominem expediat. Quum pla-
o-a in fuperioribus partibus verfatur,fatius eft, fi humores non vitra profluut,
ad vomitum confugereifi vfque irrumpunt, fohcitare aluum. ecotiario,quum
Violantur partes inferiores, fi humoru impetus celfauit, ducere aluum pi arftat.
h manet, excitare vomitum. Quo medicameto moliri id conuemat, etfi Hip-
pocrates non doceatimaxime tamen perfpicuum eft ex his, qua; alibi de pur-
gatione egitiquam tunc probat, quum educit qua; educenda funt,hoc e i t . q u X z o
morbum faciuntific enim cofert,alioquin permciofa eft. Nunc aute eryfipela
proponitur,cuius caufa eft flaua bilis : dari ergo cathai dticu debet, quod pur-
get flauam bilem, hoc ipfe nominarim expreffit in libro de vulneribus capitis,
quum medetur erifypela:,qu£e interdum folet faciem occupare.

„ Voties autem luxta vicus, quod inflammatione vacet , oriatur tumor,

.. V^Qhic progreflu temporis fuppurat : fed fi cum inflammatione tumor non
„ cefftqdc fidentibus alijs, qua; fimul tumere & inflammari coeperunt, veren-
.. dum eft, ne orx non glutinentur.

Succi, qui tumorem excitarunt, fi inflammatio quoque acceflit,celerrime in
pus vertuntur : quod fi abfque vllo ardore tumor fit, non ita cito maturantur, 3 °
fed longum tempus ad fuppuratione requirunt. Pus igitur in eiufmodi tumo-
re, non nili procedente tempore fub fiftit, atque hanc fententiam in prioribus
verbis aperuit,ex qua ehei illud poteft, quod non mediocriter ad curationem
confert, nimirum quum tumor iuxta plagam verfatur, neque vlla inflamma-
tio fe oftedit,videturque ea materia craflior,quam,vt difeuti ac diflipari pof-
fit, vtendum elfe pus mouentibus,vt id horu ope cito aftequamur,quod aho-
quin fuit a natura diuturnitate temporis expe£tadum,quc> fiet, vt tumor cele-
rius finiatur, & eo finito vicus non magno negocio confanefcat. In altera par-
te orationis vbi ait, [fed fi cum inflammatione tumor non ceffet defidentibus
alijs, qua; fimul tumere & inflammari coeperunt, verendum eft ne non gluti- 4°
nentur.] de eo tumore loquitur, qui adiun&am habet inflammationem, ita, vt
fucci, quibus excitatur, lam vehementer incalefcant, eo malo non folum oras
viceris, fed proximas etiam partes detinete. Hic ergo tumor,fi,quum lam de-
ceflerit ab illis partibus, qua; tumere & inflammari fimul inceperunt, adhuc
oras viceris occupet, penculu eft, ne non glutinetur.Ratio in aperto eft, fi quis
ftatuat glutinationem a natura vulnerata: partis prouenire,qux fiquldem tu-
more atque inflammatione vexetur, minus probe id perficiet, quod fui mu-
neris eft,

II

DE VLCERIB VS.

i neris eft. Non prius ergo tentanda glutinatio eft, quam ore viceris a tumore’
inflammatione,& omni denique vitio liberentur.

UVibufcimq; cadentibus, vel ahopado qui iuxta plagam funt deterun-
mr, colliduntur, intumentq;,& quum fuppurant,pus ex tumore ad vicus
.. transfunditur, vbi hic exigere cataplafma videantur, ipfi vlcen ne lmpona-
» tur,fed partibus qui iuxta funt,vt pus euadat,& qui dura funt, emolliantur.
Siue de mduftna,quod ea, qui ad artem maxime pertinent, fipius reuoca-
re in memoriam expediat, (iue quod hbru neque correxerit, neq; perpolient,
idem prorfus iterat,atq; in prioribus habitu eft, id, quum a nobis abunde fuerit
i o explanatu, nihil eft, quod in eo diutius immoremur, tantum illud admonebi-
mus, quod, quauis cataplafma non debeat plagi oris fuperdari,quum pus mo-
uetur,ne ip(um retineatieft tamen vbl debet, quum fcihcet earum mflamatio-
nem difcutere,aut lenire confert, quod clarius in fequetibus demonftrabitur.

POftquam mollita funt, & inflamauo coquieuit, repellere oportet que abf-
cefferunt,per fpongias adftndas vinculo , quod a parte fana incipiat, &
*■ paulum porngatunfuper Ipongias ite folia multa inducere: 11 quid autem re-
» pelli nequeat,in caufa eft caro humida,quam detrahere neceffe eft.

Quum tumor fuppurauit,& per plagam pus effluxit , relinquitur finus ille,
quo continebatur.Hic quum cauus iit, partes non fe confingunt, fed iupeno-
2.0 res ab inferioribus recedunt. Qui autem fic abfcefferint,vrgeri debent, ita vt,
cum alijs iungatur:hireant,& vel per fe,vel per aliquid carnis, quod medium
increfcat, glutinentur, ficq; nullus maneat finus. Spongia quidem per fe mol-
lis eft,& priterquam quod humores abforbet, Galeno audore abunde ficcat,
neque premit, aut onerat, ficuti qui duriora funt : hanc fuper plagam alligat,
vt qui abfcefTerunt, reprimantur. Fafciam vero a parte fana ordiri voluit, &
paulum fuper lpfam circuire : fatis enim eft , fi hanc fuo capite compledatur,,
f deinde ad vitiatam procedat. Sed quid eft quod fuper fanam partem dari pri-
mo fafciam iuflrt,quum in opere de fraduns fuper affedam primo vincu-
lum mijciat,& inde ad violatam porrigat? Scire licet, ita natura comparatum
30 effe,vt fuccos vinculum mdepriftantius exprimat, vbi & primo inijciatur,&
ardius alhgatunex quo fequitur,vt ordiri ab ea parte debeat, & adftnngi ma-
gis,vnde expellere humorem oportet, deinde eo laxius ferri, vbi hic citra no-j
xam recipitur.In fraduris igitur & vulneribus, quum periculum fit, ne violatij
parti inflammatio fuperueniat, neceffe eft humores a violata partead fana re-
pellere,qua vel innocenter admittentur, vel certe parum oberunt. Econtrario
quum ea viceris conditio eft, quam nunc proponit, a fana regione exprimendi
fucci funt ad vicus, vt inde euadat, vbi exitu habent: neque enim timetur am-
plius dolor aut inflammatio, fed quum finus, qui a parte fana incipiens ad os
viceris pertinet, affidue humore aliquo redundet, hunc eijcerc neceffe eft, qua
40 exitus patet, ahoquin qui abfcefferunt, minime cohirefcent . Iure igitur pri-
cipit,vt vinculum, quo adurgenda funt, a parte fana orfum ad vicus feratur.
Conftat autem ex his, qui dida funt,ob eadem caufam,quaa parte fina inci-,
pit, ibi etiam ardius adftnngi, dem paulatim laxari, fic, vt,quum ad vicus per-
tinet, laxiffimum fit . Quatenus vero adftnngi debeat, in lecimdo de officina
medici prodidit , vbi vinculi facultatem exponens eundem locum dilatauit;
eatenus ante ardari mbet, vt qu<g abfcefferunt, fedem contingant, a qua didu -
da funt.Foha infuper inducit permulta, quod lple ov^iu dixit, nili legedum fit,

b 11 j

ii HIPPOCRATES

i^va, hoc eft, tenuia & gracilia, cuius generis effe ea voluit, qui fupra dari iuf- r
iit, quum effufo fanguinc vlceri fpongia imponitur, & fuper folia mijciuntur,
qua; iyycc, id eft, tenuia vocauit. Sed vtrouis modo legas, perfpicuum eft ea de
caufa admouen,vt ficcent . quare(vt ibi oftenfum fuit) necefle eft tenuia fu
mantur,qualia funt polij &c verbafci, quorum infra metionem faciet. Hoc igi-
tur padto res procedet: quod fi minus contingat , caufatur Hippocrates car-
nem hebetem atque h umidam, qua: non patitur didudtas partes, vbi cogantur,
inter fe glutinari. Pra:cipit igitur, vt hanc detrahamus , quod chirurgi modo
fcalpello,modo medicamentis exedentibus praiftant.

QVodfivIcusinfederit fub carne altiori, vtroque nomine, & quod alh- io
gatur,& quod comprimitur, intus aflurgit in fpeciem varicis . Hoc lta-
que,vtHuxui exitus detur, fecan debet ab ore, li licet, quatenus fpecillum pe-
>■ netrat,quomodocunque opportunum videbitur.quo fafto ad ea remedia ve-
” mendum, qua: idonea iudicabimus.

Sinus,quemproxime alligari, atque adftnngi voluit, ex ea tum lumSura,
tum compreflione confueuit humoribus repleri , fic, vt in tumorem attolla-
tur, quod lpfe dicit [uiroKvjov™ ] nos interpretamur, [intus aflurgit in fpeciem
vancis.l Nam iinus inftar vena:, qua: humoris copia diftenditur,& toros ex-
citat,ob compreflionem erumpente materia intumefcit, quod quum acci-
dit, vt detur exitus intus laidentibus, fcalpelli opera vtendum efl : accidit au- 10
tem magis, quando iinus ad penitiores partes intendit, quam quando vel
modica carne , vel fola cute includitur, quum materiam copiofius recipiat il-
le, qui altius penetrat , fed vbi iinus habeat os deorfum fpe&ans , etiamii al-
tius infedent, vix poterit lub vinculo tantum materia: compelli, vtdiftenda-
tur atque intumeat, quandoquidem, dum vigebitur, per os effluet, neque tam
diu fubfiftet, vt linum in tumorem attollat : quamobrem in eo accipiendam
Hippocratis fententia cenfeo, cuius os fublime eft, ac furfum vergit, vnde non
ita facile educitur, quidquid a vinculo expreiftim fuerit, fed manet ac tumore
facit.Hoc aute comprobat Galenus, qui vanjs in locis de huiufmodi finu tra-
<ftat,vbique autem pra:cipit,vt quum fublime os habet, incidatur, vtfaniesli- 3°
bere effluanquum vero deorfum fpe<ftat,fatis tunc effe eum exitum putat, per
quem abunde humores deftillent : at fi os nec fublime eft, nec deorfum mcli-
nat,fed in latus fpeflat obliquum, neque tunc etiam fcalpello vtitur,fed mem-
brum adeo viniftum ac figuratu collocat, vt os, quod obliquum erat, reda de-
orfum fpeftet, atque ita detur exitus intus ludentibus . Ergo tantum, quum os
fiipenus eft, ad feftionem veniemus,quod credibile eft nunc volulfle Hippo-
cratem,quum alioquin nec iinus intumefcat,nec opus fit alio ore: fed abunde
per id, quod iinus habet in inferiore parte verfum , fuccoru copia effundatur.
Modum aute fe&ionis definniit,quum demitti fpecillum iuflit,& quantu pe-
netrat,hoc eft,vfq; ad fundum fuper id fecan, vt iinus totus pateat, ac purgari 4°
pofiit. Addit [fi hcet]quomam interdum no licet, vel quod nimis magnu fpa-
cium occupet, vel quod aliquid fubfit, vt arteria, aut vena grandis, vel neruus,
quod penculofe incidatur : tunc autem petendum confilium a Galeno, qui in
fundo linum aperit , vt aliud os habeat in inferiori parte fitum , quod forrafle
fibi voluit Hippocrates, quum ait, [quomodocunque opportunum videbi-
tur.Jnamfituto fecare totum fimum non liceat, fecanduserit, quomodo op-
portunum videbitur, exempli caufa infundo. Se&ione adhibita ea medica-
menta

DEVLCERIBVS. ij

j menta imponentur, quae magis in rem erunt : nam vel fordem detergentia, vel
glutinantia, feu carnem producentia, & modo Esc, modo illa, prout oppor-
tunum maxime cxiftimabimus.

“ Ei e autem omne vicus, quod /Inum habet re£him,ita vt perlpici polTit, fi
” * tumore vacet, fi corruptum fit, fi caro fiibfit hebes & putris, & lpfum, &
quod luxta eft, nigrum ie ollendet, vel rubhuidum .Inter vlcera vero exeden-
tia, vbi id fit, quod graecc nominatur, vehementerque exedat ac vo-

let, tunc quoque &z vlcus,& quod in vicinia eft,nigru apparebit vel fubhuidu.

V Icens color liuidus aut niger, ille extingui, hic extinfihim elfe naturalem
io calorem figmficat: in prognofticis autem & in libro de vulneribus capitis,
quum fei uan homo non poteft,refque omni modo defperationem habet, do-
cuitplagam eiufmodi coloris fe obtendere, quare nihil mirum, fi talis confpi-
citui , quam nunc propomt:eft enim aut fine tumore, & corrupta ac putri car-
ne continetur, aut ex numero exedentium, qua: genera vlcerum pelfima fiunt.
Quod quidem ad tumorem attinet, fi in vulnere gram non- appareat, malum
eft:peius item fi,vbi fit,cotinuo euaneficat, quemadmodum lpfie alibi teftatur.
Pl^runque enim infiania, neruorum diftentio, lateris aut inteltinorum dolor
fiubfiequitur,quae fi tumor fit,fiuperuenire minime fiolent. Magna ergo vlcera,
qualia fiunt, qua: finu habet, & corrupta fiunt ac putria,fi fime tumore fint, pef-
2.0 fima habenda fiunt, quum fiummam caloris naturalis infirmitatem denucient:
quippe qui non amplius in exterioribus partibus vigeat , fied ad interiores co-
lligent,ad quas feruntur illi humores, qui confuerunt ad plagam concurrere.
Iure igitur haec, fi perlpici poflint, neque finus tortuofius fit, nigra fe oftendut,
vel fiubliuida.Porro vlcera exedentia ex fluxu vitiofi fiucci oriuntur, & ex ali-
qu.0 affieftu.qucm plaga longiore tempore cotraxerit. Hxc, fi in fiumma parte
verfientur,& cute tenus fierpanQfzrmf graece nominantur: fin fubiedeam quo-
que carnem corrumpant, «x-ytJWvw. Phagedcna igitur,altiora exeft, quare ma-
ligna eft, deterior adhuc,quum vehemetius carnem vorat, qualem Hippocra-
tes nunc pofuit. Indicat autem naturali calore lam frafito eum, qui pr^ter natu-
3 o ram eft,atq; igneus,omnia corrumpere,adeo vt nec vicus, nec qua: luxta fiunt,
priftinum calorem retineant, fied vel lam nigra fint, vel certe fiubliuida.

” ( Ataplafmata vero tumoris & inflammationis partium adiunfitarum.co-

” filum verbaficum, folia trifolij cruda, epipetn folia co6ta,pohum;cun<3:a
” ft*c,vbi purgari vicus oporteat, purgandi vim habent. Super ha:c fici atque
” oft-K lolia, & marrubium, qux omnia incoquenda fiunt . Inter haec autem ma-
” Xlmc coquere oportet viticem, ficum, oleam: vtihter etiam coquutur mali pu-
” nic$ lolia: crudis vero vtendu eft tolijs malux contritis ex vino. Item ruta: at-
” flue ongani, quibus omnibus, lini femen toftum ac bene contritum adqcitur.

Superuemt vlcen tumor cum inflammatione, modo vbi caro graui ac retu-
40 fio telo colliditur, in quo cafu, vt fupra oftendit,cataplafimate vtendu eft, quod
pus maturet, modo ex dolore,nonnunqua ex curatione aliena,vbl nihil etiam
colhfium fit: vulnerantur enim interdum partes, qua: fienfiu acriore fiunt ac ma-
xime dolent,quapropter 111 inflammationem incidut : interdum non adhibe-
tur idonea ratio vifihis,non mittitur fianguis,non purgatur aluus, vt res poftu-
lat,tum pro ficcis, atque adftringetibus medicamentis, relaxantia inducuntur,
& mollientia, quod tere faciunt noftri loculi chirurgi, qui initio ad omnia vul-
nera cataplafima imponunt, quod relinam terebinthinam, vitellum oui,& to-
fi iiij

if[

1

I

I

1 i i

11

■ |||_

d\

s

nm

fam accipit.Inflammatio igitur ac tumor, quacunque caufa oriatur, antequam t
accedat opportune repellentia inducuntur : poftquam accellit, votum eit, ne
fuppuret, atque idcirco Galenum fequuti, ad ea veniemus, qua: dilcutiunt ac
liceant, & quantum fieri poteft, affeitum fummouent. hmufmodi Galenus ait
efife feri omnia, qua: nunc proponuntur ab Hippocrate. At fi, ne hac quide via
prohibere fas eft, quo minus materia: aliquid fuppuret, acria medicameta in-
ficiemus,que id omne exhauriant, quod in pus conuerfum eft,id ,vbi cutis fo-
la fubfit,fcalpelli opera citius euelhtur.Illud autem obliuifci non oportet, quod
vbi inflammatio dura fit & parua, cerato liquido & mollienti emplaftro com-
mode curatur, quod prxclare Galenus expofuit in feptimo libro de compofi- IO
tione medicamentorum generatim ad morbos attinentiu. Auxilia igitur quae
traduntur, proprie ad inflammationem attinent, & non ad dolorem, iicuti re-
laxantia & mollietia cataplafmata, qug fcilicet ex farina,oleo,aut alio eius ge-
neris componuntur. Primo igitur ponit, verbafcum, trifolium, epipetrum, po-
lium,qua: non modo ficcant, fcd etiam detergunt,quod Galenus fuo loco de-
clarauit . lis autem vtitur codis, vt leniora fintaiam cruda exafperat,& frultra
vlceri moleftiam afferunt. Trifolium accipiedum efl, quod bitumen redolet,
de quo fufe Scribonius Largus tradauit.Epipetrum vt nonulli cenfent,ex eo-
rum o-enere eft,qux grxee appellantur au'fa«, quali femper viuentia:eo autem
monetur, quod Anftoteles habet in quarto libro de partibus animaliu,quum 2..0
ait,Ex terreftribus plantis nonnulla elfe,qux viuant & gignantur, aut in alijs
plantis, aut abfoluta, quale efle dicit, quod epipetron a quibufda vocatur, quod
viuere poteft fufpenfum.Ergo fi epipetrum intelligamus fpeciem habet

quidem facultatem ficcadi moderatam, fed abude refrigerat, quocirca vtilius
inter initia imponitur ad humoris fluxum repellendu, quam poftea,vbi mate-
ria iam recepta efl.Non enirn difeutit aut detergit vicus, ficut extera, qua: nuc
ad inflamationem tradidit. Quod fequitur cataplafma ex marrubio, folijs fici
atque oles, vicus ficcat & purgat, non nimis tamen vehementer, quum oles
folijs, qux adftringunt, temperetur ficulnea, qux acria funt. Marrubium vero
quod his admilcetur, fatis digerere inflamationem poteft, & vicus detergere. 5 0
Concoqui aute debent,no folum,vt ea mixtura lenior reddatur ac mitior, fed
vt,fi qua fit virium exuperantia, remittatur. Incoqui fimiliter voluit aliud ca-
taplafma,quod vitice habet, ficum, & oleamtadijcit & mali pumex folia, qux
nili cum proxime politis mifceantur,non intelligo, per le quo paitoadiem
pertineant, quum refrigerent & adftringant:conlilium vero dirigi ad ficcan-
dum ac digerendum videatunnili dixeris Hippocratem, non modo huc fpe-
£talTe,fed eo etiam,vt quod confluit,repnmeretur,& idcirco diuerfas faculta-
tes confcripfifle.Id autem mamfeftum eft, quod fi mali pumex folia cum vi-
tice,fico,& oIea,mifceantur, cataplafma fiet, quod prxftanter quidem, non ni-
mis tamen ficcare & detergere poterit, modo naftum fit medicu, qui oppor- 40
tune vtatur. Cruda vero fupennducit folia malux, ex vino contrita, tumrutx
atque origani, quibus adqcit lini femen toftum ac tritum; fatis aute exiftimat,
fi eiufmodi herbx,quum lenes fint ac molles contntx fine vlla coitui a unpo-
nantur.quod ad earum vires fpe£tat,malua quidem mollit ac digerit, fed ma-
gis qux fylueftris eft: ruta valenter ficcat & difcutit:origanum ficcando fimi-
liter, atque extenuado idoneum eft : lini lemen mediam qualitatem habet in-
ter calidam, frigida, humidam & ficcam,fed fi frigatur, ficcius efficitur : craf-

DE VLCERIBVS. M

i floris autem habitus eft,iungiturque vtiliter his,qua: dnfta funt,vt cataplafma
lenius reddatur, quod quidem aliquid molliet, led hccabit magis, atque mfia-
mationem difcutiet.

\ /Bicunque periculu fuerit, ne eryfipela vlcen fuperueniat,glafti folia con-
■■ V terens cum lino cruda imponito, aut cataplafma, quod linu habeat ex lo-
•' lani,vel glafti f uceo dilutumiquod fi vicus purum fuerit, fed cum ijs,quc luxta
” funtqnflamatione teneatur, lenticula ex vino decoita, ac bene contrita, & olei
• modico refperfa fupenjciatur atq; alligetur, vel cataplafma, quod fiat ex folijs
- canina: fentis,in aqua decoftis ac bene contritis. Tenui autem ac puro linteo-
1 o lo contegatur ex vino atque oleo madente: at fi contrahendi confiliu lit,cani-
.. na fcntis folia eo modo, quo lenticula, paretur, feu nafturtium, vinum, lini fe-
.. men cotntum inter fe mifceantur, aut hni femen, vitex cruda, & alumen me-
.. linum, ex aceto madefadfa.

Interdum fuper vicus eryfipela etia accedit, quam tunc timemus, quum lam
pnefentis aliqua indicia fe offendunt. Praifagimus enim tunc futurum malum
(Galeno auttore), quum ex aliqua nota, cius principium deprehedimus. Ergo
fi vlceratus locus iam incalefcat,vel doleat,aut colorem ex fiauo rubicundum,
feu aliam notam quantumuis exiguam pra: fe ferat, verendum eft ,ne eryfipela
fubfequatur.eam fufpicionem auget natura atgrotantis, tempus anni, regio, &
caiteraeius generis , quum talia fuerint, qure foleant eiufmodi vitio patere. In
eo cafuprxcipit Hippocrates, vt glafti folia cruda contrita cum lino impona-
mus. Propofitum enim eft, quod influit, repellere, incipientem ardore coerce-
re, liccareque id materia:, quod iam receptum eft,qu;e omnia pra:ftat propofi-
tum cataplafma. Siquidem glaftum,quod feritur videlicet, quove vtuntur m-
fedtoresfnam agrefte ob ingentem acrimoniam mordet,) valenter ficcare po-
teft,& tumores optime difcutere:pro acrimonia autem,adftringendi vim ha-
bet,qua repellit,refrigerat quidem, non tamen ptteftanter , cuius rei indicium
eft, quod guftu amarum etiam fentitur , quamobrem valet ad vlcera quoque
exedentia: fed fi quando vehemetius videtur, temperatur adieifta polenta, vel
j0 farina hordeacea, aut triticea. Hippocrates linum admifeet, quod (vt didunt
eft)omnis excefliis eft expers, fic vt remittere glafti vim cSmode poilit. Quod
fubijcitur cataplafma ex lino diluto ex luceo folam, vel glafti, eunde effeitum
probet, fed refrigerare magis poteft,fi (olam quam fi glafti fuccus adhibeatur,
& propterca magis repeflereded glaftnmad tumorem difcutiedum efficacius
eft.Hxc autem tepida imponeda eflfe,& nullo modo frigida, clarius eft, quam
. vt ab Hippocrate exponi debeat, qui vbi vicus fit, caneri frigus voluit, quauis
alioquin eryfipela: faluberrimunt foret. Quy h aclenus pofita fiint,quum pur-
gandi ac detergendi facultatem habeant, pertinent ad vlcera fordida, qua:,q>
acria lint,dolorent afferunt, quoniam caro, que; lorde protegitur, medicamen -
40 ti acrimoniam 116 feiitit,ficut qu£ pura eftiinterpomtur enim fordes inter car-
nem &: medicamentum. Simile quid accidit inteftinis,quK(vt docuit in libro
de ratione viftus in morbis acutis) fi inania fint acriori oxy meile deraduntur,
fi id contineant, quod ex coco&o cibo fuperat non ita oxymellis vim ientiut,
fed quod modo quodam illita fint,defendutnr. Igitur fi vicus purum fit, pra: -
fidia,qute ad inflammatione dantur, leniora effe debent,cuiufmodi funt , qua:
nunc fubijciuntur. Lenticula enim nec nimis calefacit, nec nimis refrigerat, vt
qua: mediam naturam habeat, fed ficcat,& valenter adftringit,quam Galenus

HIPPOCRATES

in quinto conunetario,in fextum de morbis vulgaribus aflerit vtiliter imponi r
vlceribus inflammatis, quum ob adftringedi vim, inflammationem coerceat,
reprimatq;,&,vbi necefle flt,humorem infidentem concoquat, & in pus con-
uertat : intenditur proprietas repellendi: fi ex vino inferueat,quum accipien-
dum fit aufterii, quale lam fatpius didum eft. quod enim aut tenue eft,& acre,
aut nimis acerbum, quum dolorem afferat, vitadum eft: mifcet aute modicum
olei,vt ex omnibus mixtura fiat, qua: commode illinatur, & poflit etiam mol-
lire.Neque oleum fufpedum efle nobis debet, quum & modicum accipiatur,

& ad vicus detur, quod iam purum elbtunc vero timendum eflet, vbi vel co-
piofe adhiberetur, vel vicus fordidum eflet . Coftat autem, quum non lit mo- io
uendumpus, licere non foliim partes, qua: iuxta funt, fed plaga: quoque oras
eiufmodi cataplaffnate fouere.Secus accidit, vbi dcbetpus euadereitunc enim
prscipit.vt ab oris reducatur. Folia fcntis canin^, qu£ inferbuerint ex aqua &
contrita diligenter fuerint, inflammationi finnliter aduerfantur, quum lpfam
cohibeant, finnt aute ex codura mollia magis. Superdatur linteum oleo ac vi-
no madens,quod ad leniendum dolorem valet, & humorem concurretem in-
hibendum. Sed quod nos vertimus, [linteolo contegatur] Hippocrates fcribit
[oflsviop iarory'»«] quod videtur fignificare linteolum potius fubijciendu efle ca-
taplafmati,quam fuperdandum,quum vm fiib notet:fed res aliter habet: nam
ratio didat cataplafma linteo madente contegendu efle, ne ille humor ad nu- r 0
dum vicus pertineat,fed per cataplafma mediu temperetur. Idem quoque vo-
luit,vbi fuper vicus fradum quid, aut luxatum eflet:antea enim medicamen-
tum inijcit,dein humorem adhibet, quo madefiat. Pra:terea fi verbum fpede-
mus, nonnuquam vfurpari in hanc fententiam inueniemus . Nam & apud la-
tinos fub,quod rao gra:co verbo refpondet,nonnunquam fimiliter accipitur.

Sit autem linteum tenue,ne onere premat : purum, vt facilius humore admit-
tat, hoc fupra etiam oftendimus,qnum lintei puri mentionem fecit. Qua: po-
ftremo appofuit medicamenta,glutinant & adftringunt , quamobremmeri-
to ait illis vtendum efle,quum necefle eft, oras viceris cotrahere,hoc eft,quiim
vicus purum eft, ac fine inflammatione, nec impleri poftulat, fiquidem tunc 3 0
ad glutinantia veniendum : h$c autem valenter ficcant , atque adftringunt
cuiulmodi funt, lolia fentis canina: , qua: fi eo modo, quo lenticula parentur,
hoc eft,fi coquantur ex vino nigro auftero,robuftiora fient, & plagcj oras ag-
glutinabunt. lenticulam enim iupra ex vino incoxitiled modicum olei adic-
cit,quod nunc vitare conuenit, vtpote glutinandis vlceribus, vt fi quid aliud,
incommodum. lungit inter fe nafturtium,lini femen, ac vinum:puto aute m-
tellexifte nafturtij folia viridia. Sic enim leniter mordent, ahoquin adurunt, fi
arida fumantur,ficut etiam femen viride.Igitur nafturtium,fi vino nigro au-
ftero,& hm femine temperetur, ficcare quidem poteft,non tamen vehemeter
calefacereitotaque haic mixtura mediocriter vlcera glutinat:magis autem na- 40
tura calidioribus atq; humidioribus aptatur, quam qua: ante polita eft. Quod
tertio adijcitur, ex viticis folijs crudis , lini frudu, alumine melino ex aceto
madefadis vtrouis fuperiore efficacius eft, & ad eos pertinet, qui natura fic-
ciores funt ac duriores.Mehnum autem alumen, quod in Melo infula fit, qux
Coo proxima eft,fecundum /Egyptium vahdiflimum eft, id aute in fequen-
itibus /AHAjaJ\x vocauit»

Vuaalba

devlceribvs. Z7

1 " \ /Vaalba immatura in vafe ex rubro xre contuditur, colataqueinterdiuin
” » foleponitur,no<ftufummouetur,neroremadefiat:interdiu aflidueagita-
” tur’vt aequaliter ficcefcat,& plurimum ex xre contrahat. Hadtcnus aute in fo-
” contineda eft,vt mellis cralTitudinem habeat, deinde in ollam xneam con-
ijcienda,in quam demittitur mei quamoptimum &vinum dulce, ex quo prius
ielma tei ebinthina lnferbuerit , dum mellis codli modo mdurefcat: qua dein-
” depioiedta vinum in ollam mfunditurimaxima portio fit vux acerbx , tum
•• vini, deinde mellis.

Pi xftantiffimum eft hoc medicametum,vbi glutinare opus eft, quum va -
io lenter admodum ficcet atque adftringat,ita vt vua acerba, fi per fe accipiatur,
prxparata in vale ex rubro xre,& in Iole arefa&a, cicatricem quoq; valeat m-
duceie,fed i emittitur vis eius adieifto tam vino dulci, quam meile, quauls hoc
detergendi quoque facultatem habeat, qux glutinationi officit, fuperatur ta-
men ab aliorum mixtura, refina terebinthina ficca eft, & modice adftringir.
V niuerfa igitur confe&io ficcando, & adftringendo maxime idonea eft. JEs
rubrum fumit,quod potentius eft. Mei autem quale optimum fit Galenus fx-
penumero declarauitidebet enim purum efl'e,atq; omnino fine fordibus, pel-
lucidum, flauum, boni odoris, guftu paululum acre, fed fuauiflimu, cohxrens,
ita,vt li attollatur, continuum defluat. Ealdem fere notas licet ex Hippocrate
2. o colhgere,qui tunc mullam incoquendam efle ait, quum mei vitiofum fit, hoc
eft fordidum, nigrum, mali odoris: quare fi contrariorum contraria funt cofie-
quentia,id bonum efle dicemus, quod contrarias coditiones habet, cuiufmodi
eft quod ex Galeno probauimus.

AA Yrrha item ftadfe, aut certe quam optima bene coteritur,diIuiturque ex
' Aeode vino, quod paulatim inftillatur,dein per fiein vino incoquitur atq;

“ agItat:in',vbi ad mftam craflitudinem peruemfle videatur, in fiuccu vux acer^

” ^>a” c°mjcitur , & nitrum quam optimum frnftum paulatim cum medicameto
mifcetur, tum floris xns minor modus quam nitri, qux vbi inter fe nnxta fue-
” llnt5 non minus quam triduum feruere oportet fiub ficulneis lignis, quo minus
30 vrantuiyvel ad prunas, ne frigantur: cunfta autem hxc, qux adijciuntur,aqux
” fint expertia, quumque mixtura hxc illinitur, vlcera ne madefiant . Ea autem
vtitor tam ad diuturna vlcera, quam ad recentia tprxterea ad cutem, qux glan-
’• dem tegit,ad vlcera capitis atque auris.

Compolitio hxc, quum ex varijs facultatibus conflet, illis annumerari po-
teft,quxgixce vocantur: videtur autem idonea detergendo, gluti-

nando,ac cicatrice inducendo, prxfiertim 111 partibus liccionbus, quandoqui-
dem ex qtubus'ea fit, valeter omnia ficcare poflunt, quamobrem vlcenbus ca-
pitis,auris, & cutis,qux glandem tegit magnopere aceommodantunill^ enim
partes remedia exigut valentifliina.Qmd quod curatio, quam ipfie tradidit in
40 libro de vulneribus capitis(tefte Galeno)longe ficcior eft, quam qux hic pro-
ditur ad reliqua vlcera? Qun patet Hippocratem loci ratione habuifle, quum
medicamentum validius proponens ad hcciores partes lubeat adhiberi. Myr-
rha quidem calida eft,& in fiecudo ordine exiccantium,ac vulnera capitis co-
mode glutinat. Nitrum tenuium partium eft, tolium prxfiertim, ita vt prungi,-
nem moueat,& no mediocriter vlcera detergit. Flos xris non fiolum deterge-
do eft, fed quum eandem vim habeat, quam xs vftum, valet quoque ad cica-
tricem duris corporibus inducendam . Ex quibus elici poteft medicamentum

2.8

HIPPOCRATES

varios effe&us prteftare, & vehemens efle:multo autem acrius effiet, nili vino i
eod£ leniretur, hoc eft,dulci:id enim fupra adhibuerat. Non immerito autem
dixit, tum recenti vlceri,tum diuturno aptari, quum hoc cicatricem, illud glu-
tinationem defideret:vtrunque medicamento polito perficitur.

» A d Edicamentum aliud ad eadem vlcera , habet fel bubulum aridum, mei
.. }\/ 1 quam Optimum, vinum album in quo loti ramenta inferbuerint, thuris,

» myrrhi, croci, Horis aris, Ungulorum pondera paria.ex liquidis maxima por-
„ no fit vini, deinde mellis, minima vero fellis. Aliud, Vinu accipit,mellis cedn-
« ni paulum:& ex aridis, florem £ris,myrrham, malicorium ficcum. Aliud, Flo-
ris aeris dimidium, myrrha duabus partibus amplius, croci tatum, vt myrrbae io
’• triplu litium exigua mellis portione ex vino incoquutur. Aliud, Thuris pars
>■ vna,galla: tantundem, croci partes tres,vnumquodque aridum per fe contun-
ditur,dein mifcentur atque in fole admodum ardente per tres dies terutur, &,

•• donec glutinofa fiant, vua: acerba: fuccus inftillatur: dein ex vino auftero, ni-!
gro, odorato paulatim perfufa madefiunt.

Aliquot fubijcit medicameta, quorum multiplex vfus ijfdem vlceribus ac-
commodatur,recentibus fcilicet ac vetuftis,& ljs quae verfantur in capite, au-
re^ cute, qua; glandem tegitiomma autem robufta fiunt, ad detergendum ac
glutinandum valent, &c cicatricem inducunt: id quodperfipicuum erit, li lin-
gula feorlum intueamur. Prima itaq; confedho fel bubulum habet, quod de- 10
tergendo & liccado idoneum eft,pra;fertim vbi aridum efhqubd li taurinum
accipiatur, acrius eft, quum erodere etiam poflit.Si qua vero elE fellis bubuli a-
crimonia, vino albo lenitur, quod frigidum eft. Mei item ad detergedum va-
let,cuius calor remittitur a vino, in quo inferbuerint ramenta loti, arboris fci-
licet,qui Galenus modo ex vino, modo ex aqua, prout res exigit, inco&a ad
adftnngendu approbat. Thus leniter liceat & detergit. Myrrha; facultas pau-
lo fupra difta eft. Crocus,quamuis calefaciat, magis tamen iiccat , ac paululum
etiam adftringit & concoquit. Flos aris detergit, qu£ omnia, fi dihgeter ifti-
memus, iudicabimus medicamenti vfium efhcaciorem effie ad detergendum,
deinde ad glutinandum, po ftremo ad cicatricem faciendam, prqfertim in ijs, 5 0
qui molliores funt. Contra quod fequitur medicamentum vlceribus, qui vel
cicatricem defiderant, vel glutinationem, m duriori corpore magis idoneum
eft, quam qs,qua; fordida funt,& purgari debent. Coponitur enim ex adftrin-
gentibus magis quam ex detergentibus: habet autem florem iris, myrrham,
malicorium. Aliorum proprietas lam expolita eft. Malicorium aute valentem
ficcandi atque adftringendi facultatem habet, fied validum eft, antequam fic-
ceficat,quod tempus exiguum eft, poftea vero quum inareficit,fimul infirmius
redditur: latius ergo eft,vbi licet, id accipere,quod nodum aruit : incoqui au-
tem ex vino debet auftero, quod neq; recens fit, neque vetuftum, qua: omnia
Galenus prodidit in quarto de compofitione medicametorum generatim ad 4 0
morbos attinentiummunc autem ab Hippocrate cum vino fimiliter mifcetur,
quod itidem aufteru accipiedum eft. Adijcit mellis cedrini exiguam partem:
intelligimus autem mei cednnu illud , quod roris modo deftillat, & 111 mon-
te Libano(vt inquit Galenus in tertio de alimentorum facultate)colhgitur ex
folqs arborum, vbi quum cedrus frequentiflima fit, ex hacpotiflimum accipi
venfimile elt.Hoc igitur Hippocrates vocat mei cedrinum, mfi fortafle fi di-
caSjduo ab Hippocrate diuerfia intelligi, fcilicet mei &c cedrinum liquore, hoc

eft, cedri

*-5>

DE VLCERIBVS.

i eft:, cedri lachrymam,quod mihi non probatur, quum nimis calida fit & ficca,
atque habitus tenuioris, ita vt carne exedat. Adde quod Hippocrates n5 con-
lungeret ea verba fimul [mei cednnu]. Idem fere prajftat, quod proxime fub-
ijcitur ex flore ains, myrra, croco, & meile : fed minus adftnngit , quum non
habeat malicorium. Quod poftremo adfcnbitur, longe magis cicatrice indu-
cit,quum ex galla etiam componatur, & vua acerba, qua: valentiffime ficcant
& adftnngunt.

ALiud, Radices ilicis ex vino dulci odorato iiiferuent, atque vbi refte ha-
bere videntur, vinum transfunditur, cuius dua: partes fumuntur cum vna
10 amurca:, quam maxime aqua: expertis, haic deinde fub leniore igne, ne vran-
31 tur,mcoquutur,moiienturq;, dumadiuftam craflitudine peruenerint. Aliud,
” Reliqua iunt eadem, fed pro vino fumitur acetum album quam acerrimum, in
” quod conijcitur lana admodum fuccida,tum aniurca infunditur, mifceturque
" fuccus capnfici, alumen melinum, nitrum, flos ens: v trun que autem vftum ad-
>■ hibendum. Medicamentum hoc ad purganda vlcera pratflantius eft, quam
“ quod proxime politum eft, quamuis id non minorem liccandi vim habeat.
Valenter vtraque compoliuo ficcat, fed qua: prius confcribitur,minus de-
tergit,quam altera.Ilex ad glutinanda vlcerapertinet,eftq; adftnngendi pro-
prietate praiftantior quercu. Idem facit vinum, in quo radices ilicis bullierint,
xo donec earum vim contraxifle videatur. Amurca ficcat magis quam calefacit,
quanquam non mediocriter calida fit,terrenam item naturam habet. quocirca
duriora corpora glutinat, reliqua exalperat, quamobre, fi vna pars huius cum
duabus eius vim lungatur, fiet medicamentum, quod valde ficcare poterit, &
glutinare. Altera compofitio finnliter amurca habet, & ilicis radices, qtng non
amplius in vino, fed in acri aceto incoquuntur, quod quum tenuioribus parti-
bus co tineatur, ad a!tiorapenetrat,& alia, quibus cum mifcetur, fecum ducit.
Lana, quam in acetum conijcit, maxime iuccida,hoc eft, qua: plurimum for-
dis habeat(quam oefipon dicunt)digerendo & concoquendo eft. Caprificus
tantam detergedi vim habet,vt etiam erodat, quemadmodum nitrum, & flos
30 xns,quanquam horum acrimonia vftione remittitur. Alumen adftringit: to-
tius igitur f acultas fitcare Se detergere poteft atque adftringere.

“ /\ Liud,Lana in minima aqua’ portione laceat, cui deinde tertia pars vini
■■ *■ Vadijciatur,incoquanturque donec luftam craffitudinem habeant, fub hoc
celerrime recentia vlcera fuppurant.

Inordinate medicameta hxc adfcribit,quiim modo detergetia,modo glu-
nnantia,aut cicatricem inducentia referat: interim qua: multiplice vfum pra:-
ftant,dein ad eadem reuertatur.Id igitur, de quo nunc traflat,reccti vicere ait
pus maturare. Quado vero eius vfus requiratur, in prioribus docuit, quum, vbi
caro collidatur, pus moueri ndlit.Lana quidem fuccida fit, qualem adhibet in
4 o quarto de articulis: vinum vero non amplius aufteru,fed aliud ex Ius, qua: ca-
lidiora funt, vt ex lana & vino ea reddatur mixtura, qua: pus concitet . quod
faciet in recenti vicere magis: quoniam diutinum, quum caro iam induruerit,
fi pus mouendum fit, multo efficaciora poftulat.

“ A Lmd, Infpergatur arum ficcum,& cortex viridis ficus cum fucco ex vino
- £ \ tritus illinatur, vel fine vino hic per fecum meile.

Quod nunc proponitur, & propter arum,& propter ficus ac mei detergere
manifeftum eft.

A Liud, Loti ramenta ex aceto albo incoquito, in quod amurcam deinde :

L i comjcito,& ferum picis crudum, tum inungito, inftillato, ac deuinciito,

> vel aceto abluens, vino madentem fpongiam fupenmponito.

Medicamenta qua; fuppurationem prohibent,ficcandi vim habent, &: fta-
tim cruentis vulneribus inijciuntur, quod praeclare in fuperionbus expofuit.
Huiufmodi ergo voluit hoc eiTe , quod ex aceto albo in quo loti ramenta bul-
lierint,amurca & fero picis componitur. Acetum enim, quod per feficcat, ad-
ftringere etia non mediocriter poterit, ac repellere, fi loti ramenta inco&a ha-
beat. Amurca: proprietatem lam narrauimus . Pix calefacit, ficcat, & modi-
ce etiam detergit,eius ferum conftat ex partibus tenuioribus, atque ea de cau- i o
fa ad recetia vulnera in tertio libro de frafluris, & quarto de articulis ab Hip-
pocrate adhibetur. Addit idem perfici, hoc efl,fuppuratione prohiberi, fi ace-
to abluatur, dem ipongia vino mades fuperdetur: vbi enim linteo vel fpongia
plagam deterfens, li aceto abluas, & ipongia alliges expreffam ex vino nigro
auftero,hoc enim maxime idoneum eft, efficies ne vicus vllo modo fuppuret.

ALiud, Plumbum contritum cum fpodio cyprio tenuiffimo iufpergatur,
tum loti fcobes, fquama a:ris, alumen , chalcitis cum aire vel feorfum , &

" lun&a item cum loti fcobe. Alioquin fi opus fit aridis, haec vtiliter infpergun-
•• tuntum fpodium lllyncum contritum cum fcobe.-prteterea ipfa fcobes per fe,

» flos argenti per fe item q, tenui ffimus:ad ha:c anftolochia rafa Sc bene cotrita. i o
Qua: nunc perfequitur plagam glutinant, & fimiliter prohibent, ne fuppu-
ret.Pnncipio enim afpergit plumbum contritum cum Ipodio cyprio : plum-
bum quidem repnmit,nec patitur citari pus . Spodium ficcum eft, & adftrin-
git,quo vtitur Galenus ad oculos, id quod etiam teftatur fe vidifle in Cypro
decidere, quum fiebat pompholigo. Ideo autem Cyprium ab Hippocrate fu-
mitur,quiapr£ftantiflimum eft, quemadmodum & gs.-regionem vero nomi-
nat, vt optimum notet, id fi non eft, aliud fumemus fimile,vt docemur a Gale-
no de corio AEgyptio,quo vtitur Hippocrates ad extendedum crus fradtum.
Loti fcobes ad idem valet, quanquam imbecillior eft. Squama teris non modo
fuppurationem prohibet, quum iiccandi & adftringedi facultatem habeat, vt 3 o
cietera; fquama:, fed carnem quoque abfumit,quamobrem vel alijs temperan-
da eft:vel,fi per fe admolietur, duris corporibus parce infpergenda,non fecus
quam my fi & chalcitis, qua: cicatricem inducunt: & nili leuiter infpergantur,
carnem detrahunt. Alumen vero adeo adftringit,vt ab ea proprietate svtt rufat
apud Grscos fibi nomen muenerit. JEs 8c chalcitis adftrmgunt,& eo nomi-
ne fieri pus prohibet, quibus praeftat vti vftis atque elotis,vt mitiora fiant. Ex
eo autem medicamento, quod fubijcitur,infcriptum ad vulnera cruenta colli -
gere licet, ha:c etiam ex vino diluenda efle,quod fimiliter eorum acrimoniam
lenit:praefertim fi id fuent,quale ftepius iam oftenfum eft. Quod ad fpodium
Illyricum, ipfe quide fcripfit tS1 iAAvjidri^cenfeo legedum aute,quod Hermo- 4°
lao Barbaro probatur,Aowgi«TiA: nam quum antea laudauerit fpodiii cyprium,
non eft quod adijciat Illyricum, fed magis verifinnle eft intelligendu elfe lau-
rioticum , eft enim launon tefte Paufania locus in Attica,vbi erant argeti fo-
dina:.In hac igitur oratione duplex fpodiu habetur, vnum cypriu ex ^re, alte-
rum laurioticum ex argento, quod lenius eft & infirmius, ac mollioribus cor-
poribus accommodatur . Florem argenti nonnulli pro fpuma accipiunt. Ari-
ftolochia,hoc eft, radix eius rafaficcando eft, & calefaciendo.-detergit etiam,

fed

DE VLCERIBVS.. 31

i feci minus rotunda quam longa ; nunc quum non detergere velit , fed prohi-
bere pus, latius eft,rotiidam intelligere. Ponitur autem ariftolochia in numei
ro herbarum, qua: malignis vlceribus aptantur.

ALiud,quod cruentis vulneribus lmjcittir. Myrrha, thus,galla,a:rugo, flos
atris vftus, alumen ^Egyptium vftum, oenanthe, oefipus,plubi recremen-
„ tum, lingula pari pondere nnxta ex vino diluuntur. Alius effedtus per eadem.
>. Acetum album quam acerrimum, mel,alume yEgyptium, nitrum quam opti-
.. mum leniter friftum, fellis paulum fimul incoquito. hoc medicamentum car-
» nem fupercrefcentem detrahit, cauatque fine morfu. Aliud, Herba qua: minu-
i o ta folia habet, cui nomen eft parthenium minuti fohj, qua: cutis glandem te-
.. gentis thymia aufertitum alumen chalcitis, & melias cruda, elatenum contn-
» tum aridum infpergitur,& malicorium contritum fimilitcr aridum.

Quamam fit proprietas glutinantium medicamentorum (gratce di-
cuntur)latein fuperioribus demonftrauimus . cruentis enim vulneribus pro-
tinus imjciunturiquamobrem vehementer iiccent,& adllnngant neceffe eft",
cuiufmodi funt ea, qua: in fecundo de compofitione medicamentorum gene-
ratim ad morbos attinentium a Galeno exponuntur. Tale elt,quod nuc Hip-
pocrates tradidit : fi qua enim accipiat non ita ficca atque adftringentia , per
h£c,exuperans aliorum vis remittitur. Adiungit aliam mixturam, qua: ex ljf-
10 dem fere confiat, qua; ad fuppurationem prohibendam, & ad glutinandum
prodidit, quia tamen alio modo mixta funt, & fellis aliquid habent, alium ef-
fedum pratftanr.ita enim detergunt, vt carnem fupercrefcentem confumant,
atque vicus canum reddant, quod tamen fine morfu faciunt,quum & nitrum
friftum fit,& fellis no multum accipiant . Alumen autem credibile eft vri de-
bere,vt infra ad eudem effedum docebit, quoniam alioquin nimium adfirin-r
git, qua: vis itavftioneleuatur, vtvftum carnem facile poffit exedere, fic-
que ad eum vfum a noftn feculi chirurgis frequentatur. Qtmd fequitur me-
dicamentum non modo adftringit , fed increfcentem quoque carnem confu-
m»t,& vicus excauat. Parthenium eligit minuti folijiquum aliud fit, quod fo-
30 ha habet latiora, quod & arthemifia vocatunid aute, dequo agit, fanare thy-
nnum fcnbir.eft autem thymium, quum fuper corpus quiddam, quali verru-
cula eminet ad cutem tenue, fupra latius, fubdurum,& in fummo perafperum,,
fdque (ummum colorem floris thymi reprefentat, vndc ei nomen eft, ibique
facile finditur & cruetatunpeflimum autem 111 obfcoenis eft. id ergo, quod eft
in cute , qua: glandem tegit, poftulat qua; valenter liccet: quamobrem,fi par-
rhenium fanare hoc valet, necefle eft, pratftanter ficcet. Adqcit alumen, chal-
citidem,& meliada. Intelligit autem Galenus meliada,id quod ex Melo infu-
la affertur, (eu alumen fit,feu chalcitis : nam ha;c quoque auftore Theophra^
fto ex Melo optima fertur : meminit etiam fupra aluminis melini . hoc loco
40 igitur aut duo accipiemus, fcilicet alumen 8c chalcitidem melinam, vel vnum
duntaxat(vt placuit Hermolao Barbaro)fcilicet alumen, quod chalcitis dici-
tur,quia fit ex lapide & melias,quia ex Melo infula optimu fertur, quam fen-
tentiam confirmat Hippocrates in fequentibus, quum dicit k ^xAh/tic.

Refpergitur igitur alumen contritum, elatenum, & malicorium, qua: compo-
fitio, licet adftnngat, carnem modice etiam exedit, atque vicus finuat.

” 1\ /t Axime implet vlceracaua,vbi pura funt, herba, cui nomen eft lagopy-
.» 1 V Irosieft autem,quum marefcit, furfuri finulis, folia habet inftar oles, led

3*. HIPPOCRATES

- longiora :& marrubij folium cum oleo . Aliud. Fici ficca: pars interiorpin- i
» guis mellisque limilis quam maxime arida, aqua: partes duar, lini feminis non
» admodum tofti ac bene contriti pars vna.

Vt nullum defideretur medicamenti genus , quod ad vlcera pertineat ,
ea etiam tradit, qua: carnem alunt. Reuocare igitur in memoriam conuemt,
qua: fit eorum natura, quibus vlcera impleantunconftat aute hsc fordem abf-
tergere,& humorem liccare,atque ita impedimenta tollere, qua: carnem crea-
ri a natura non patiebantur. Nam,& li vicus purum fit, aflidue tamen necef-
fario,& madet, & aliquid fordis contrahit, quiim fanguis in carnem degene-
rat . quamobrem, vt caro increfcat , modice ficcantibus ac detergentibus eft io
opus. Ponit igitur principio herbam, quam Axydmipf appellat, qua: ( vt Her-
molaus cenfet) ca eft, qua: dicitur a Galeno Awytnw, hsc ita ficcat, vt fluen-
tem aluum fuppnmat, ob quam proprietate aptiifima eft, vbi puro vicere in-
crefcere carnem oportet.Marrubium quidem valentius eft,quam vt finat car-
nem produci, quum eius materiam abfumat: fed frangitur adiedto oleo, quod
nimis lene eft, quod ve per fe vicus fordidum reddit, ac fi lungatur acriori me-
dicamento , adeo lpfum lenit , vt ad implendum vicus accommodetur, quod
euemt serugini teris, qua Galenus ningit cum cerato liquido, duodecim partes
huius, decimam tertiam illius accipiens: interdum tamen paulo plus ^ruginis,
interdum paulo minus immifcet,prout requirit natura aegrotantis : ergo ficut z o
a:rugo ad carnem producendam cum cera & oleo mifcetur , ita & marrubij
folia, qu;e vehementiora funt, nec fieri carnem linunt: fi oleo temperentur,
vbi caro producenda fit,maxime aptantur. Addedum autem modo plus olei,
modo minus,prout qui curatur,robufti iunt, aut natura molliores. Aliud me-
dicamentum accipit ficum ficcam, qua: aliquanto miniis quam mei detergit,

& quia quam ficciflima fumitur , modice ficcare poteft , ac propterea ad pro-
ducedam carnem pertinet. Lini femen, fi toftum admoueatur, moderate item
ficcat, atque hoc nomine ipfum quoque ad rem facit. Addit aquam, qua: qui-
dem aliena eft,& a Galeno in emplaftri compofitionereijcitur . nec eft quod
ea dicas lmifemen,& ficum ficcam temperari, quadoquidem horum vis me- 30
diocritate non exuperat: vereor magis ne locus fit mendofus: prtefertim quia
fici pondus prsterijt, quod aqua: & lini propofuerat,

„ A Liud, Ficus ficca, floris a:ns contriti paulum, fici fiuccus. Tum ficus ficca,

/ Lchamsleon niger, fel bubulum aridum, caitera eadem . Arida vero na-
.. fturtium cotritum crudum, irio, pari pondere mifcenturfitem ficus ficca:, par-
„ tes dua:,lim feminis tantundem ex fucco ficus. Vbi autem alicuius talis me-
.. dicamenti vfus requiritur,j>annus aceto madens fiuperimponitur,dein fuper-
.. mieda fpongia paulo ardtius alligatur. Qjabd fi, qua: rnxta funt,inflammatio-
„ ne teneantur, illinito quodcunque opportunum videbitur.

Qu^ hac oratione recenfentur medicamenta, quum detergere valeter pof- 49
fint, pertinent ad vlcera fordida, quum hebetem ac putrem carnem ficcare &
detrahere oportet.ficus quidem ficca ad modice ficcandum ac detergendum
valet:fed mixta cum flore arris & fucco ficus, qua: non mediocriter exedunt,
eorum acrimoniam paulu remittit, ficutifellisin altera compofitione,quum
ficum ficcam chamarleontem nigrum ac fel bubulum inter fe mifcet . Cartera
eadem fumit, id eft, fuccum ficus, quo arida hxc excipiatur, veluti qua: pro-
xime propofuit.Quod fubijcitur aridu eft,& puluis per fe,neque vllo liquore

excipitur:

DE VLCERIBVS. 3J

i excipitur : habet enim nafturtium contritum & irionem , qu« pari pondere
mifcentur. Nafturtium acre eft,& fimihter irio,quod igiffijuoii grsce appellatur,
cui Galenus eandem, quam nafturtio, vim tribuit, quove vtitur ad vlcera,qute
xgre cicatrice recipiunt:fedh«c mixtura non «que vehemens eft, atq; ea,qu£
bubulum tel vel «ris florem habet. Quod fequitur,nifi ex fucco ficus diluere-
tur,nullam exedendi vim haberet.Timet aute, ne fub propofitis medicamen-
tis inflammatio excitetur, quam prohibet fupennijcienspannos o|«^t,hoc eft,
aceto madetesmam & im^is eos appellare folet,quos vino madefacit.Sic igitur
locum ab iliflamatione defendit, pannum aceto madentem imponit, & luper
io fpongiam inijeit: Galenus vero in curatione viceris maligni, quum acria me-
dicamenta induceret, linteum ficcuadmouit,dein fpongiam aqua madetem,
leu vino, quod fimihter repellif.quamuis acetu valentius ficcet,ex quo expref-
fam fpongiam fuperdan lullit Herachdes,quum vlcera exedentibus curaren-
tur, fed quia ne fic quide inhibere interdum licet, quo minus inflammatio m
adiunftis partibus fubfequatur, pr«cipit,vt tunc id medicametum illinamus,
quod opportunu efle videatur.Docet aute Galenus ad huc vfum,emplaftrum
diachalciteos dilutu ex oleoadftrmgete,vtputa myrtino. Addit etiam vincu-
lum,quo inflamatione repnmiticircundan enim binas fafcias lubet eo modo,
quo retulit Hippocrates in primo de fra£turis,vt vtrinq; humores ad fuperiore
2.0 atq; inferiorem membri partem repellatur. Idcotingit, quum prior fafcia fut-
ium feitur,altera deorfum primo, dem furfum reuerfaeade regione, qua prior,
fimtui : has aute refoluere tertio quoq; die couemt,& eo tepore intueri proxi-
mas partes, videreq; num inflamatione vexetur, Secomodapr^fidia adhibere.

SI velis liquido vti, caricum medicamentu inungito, atq; ad eandem ratio-
nem,qua prius fcriptu eft,aIhgato:componitur aute ex veratro nigro, fan-
” daiacha,lquama, plumbo eloto abunde, fulphure, aunpigmeto,cathandibus,
” quibus inter fe mixtis , vbicunque opus fuerit, vtitor ex cedrino oleo dilutis:
” deinvbi latis diu illitum medicamentu manfent,fummoueto : & arum coetu
" contufum mijcito,vel aridum contritum ac meile exceptum, at fi caneo opus
3 o fit arido, ab his abitmebis.Proficit aute aridum ex folo veratro & fandaracha.
Adfcnbit deinde aliam mixturam ad carnem exedendam, quam Caricon
appellat. Differunt autem pharicon & caricon, hoc fiquidem componitur ab
Hippocrate, illud fimplex eft.Caricon igitur & liquidum & aridum, vtruque
valenter carnem detrahit: quare, vbi fiue q> putris, fiue q> callofa fit,abfumere
hanc oporteat, expeditiflimu eft. Veratru enim callum detrahit, & praefertim
nigrum, quod nunc accepit,quodve(au<ftore Galeno)caIidius eft.Sandaracha
non modo detergit,fed etiam adurit.Squama,fcihcet ceris, ea enim eflicacior
eft, & magis frequentata, carne fimihter abfumit. Sulphur extrahedi ac deter-
gendi vim habet,ita vt vim ad hanc mixtura conterat. Aunpigmetum, quod
40 gi«ce dicitur, aduntifcnbit aute attico more Hippocrates ajjtvntS pro

agctvtKi!. Cantharides exulcerare nemo dubitat. Plumbu elotum, quod,1 vt me-
tallica lolent, antea vrendu exiftimo, aliorum acrimoniam paulu remittit:hcec
inter le mixta liquatur cedrino oleojioc eft, cedri lachryma,qu£ fimihter car-
ne cofumit. Quum fatis carnis fub hoc medicamento abfumptu efle videatur,
remouendueft: dein, quia detraita caro 111 famem ac fordem couerfa eft, pur-
gandum vlcus:quod fieri lubet aro imefto velincofto & cotufo,vel arido co-
tritoac meile excepto. Sed caricuetiam inducere aridum licet, tuncq; aro vti

c

34

HIPPOCRATES

non oportet: quia li aridum detur, puluis qui carnem abfumet : plagam quo- i
que purgabit, & firmem detrahet . Conflat autem aridum cancon ex lolo ve-
ratro & fandaracha, quorum vires fatis funt in fuperionbus expolita:.

.. A Liud liquidu, herba cuius folia, ari natura habent, (ed alba funt ac lanugi-
„ /\neobdu£U,.& magnitudine aequant folioruhederx. hsc inqua herba ex
„ vino illinitur, aut quod trunco ilicis inha:ret,ex vino cotentur atq; imponitur.

Liquidum medicamentum, quod apponitur, vtrunque repellendi vim ha-
bet.proxime autem fubijcitur exedentibus, vt quam ha:c concitant inflam-
mationem,eo coercere polfimus. Herba, quam defcribit,no alia eft,quam tuf-
filago, qua: grxee JSiQio/j appellatur: nam haec & an naturam habet, quamuis 10
paido 'imbecillior lit, & folia magnitudinis hedera: alba, ac lanugine obdu-
£la : eadem ad luxata & vlcerata fimul ex vino nigro aultero diluta adhibuit,
vt inflammationem repelleret . viridem vero accipienda efle ita manifeftum
eft,vt expolitionem non defideret. Quod vero trunco dicis inhaeret, mufeum
intelligo,gnece appellatur, quod &c vim aditnngedi habet, Sc fngidum
eft, quamuis non multum a media temperatione recedat.

ALiud.fuccus vu$ acerb?,acetum quam acerrimum,flos aeris, nitrum, fuc-
cus caprifici. In fuccum vero vua: acerba: alumen quoque comjcito bene
» contritum, & in vafe ex rubro aerem fole dimoueto,atq; vbi fatis habere craf-
» litudimsiudices,demito. A 2,0

Conftat medicametum hoc prsftanter admodum liccarc,led, quum par-
tim acetum , vuam acerbam, & alumen accipiat,quae valde repellunt: paitim
florem aeris, nitrum, & fuccum caprifici, quae detergere validiffime poflunt.-
incertum eft, quorfum id tradat, nili fortafle dixeris ad ea vlcera pertinere,
qua: fordida funt, & fimul inflammatione periclitantur.

„ A Rida haec exedunt. Veratrum nigrum quam optime tritum afpergitur,

.. flonec humidi aliquid fe ofledat atque exefi: vincitur autem eodem mo-

» do, quo emplaltra . Aliud fimile. Salis grana q ficciflima paris magnitudinis,

» non valla in ollam vel aeneam, vel fi&ilem nouam comjciuntur,& fuper falem
„ mellis quam optimi tantum infunditur, quatum coniedtes elfe duplu iahs.polt 3 o
« haec olla fuper prunas imponitur, contineturqgdum totum id vratur.tum vi -
» cete prius fpongia deterfo ac purgato, vt fupra oltenfum eft, alligatur ac paulo
„ etiam ardtius. poltndiequa non videatur admifliim medicametum infpergi-
„ tur,copreflumque deuincftunvbi fubtrahere id volueris,cahdo aceto perfun-
dito, donec abducatur, ac rurfus eadem facito, fi opus elt,lpongia deteigens.

„ Prteter Caricon,quod fupra ad carnem exedendam pofuit,alia lubdit,qux
eundem vfum praeitant , quanquam quod nos mtepretamur exedunt, gi aecc
legitur ?»«/aa,quod verbumfvt alias oltenfum eft)glutinatia notat, qu^ cruen-
tis vulneribus protinus imjciutur,fed locus eft proculdubio mendofus: tatum
enim abfunt hxc ab his,qu$ crueta vulnera glutinant, vt nihil illis magis pof- 40
fit efle contrarimliquidem exedunt & excauat,quamobrem n/xopm potius le-
gendu,hoc eft, vorantia & exedentia.eiufmodi enim funt,qu? nunc prodidit,
quam lententia comprobat, quod lpfe de vfu veratri fubdit,his verbis. [W «* n
A tiygS ivitH xsd vWl«».]hoc elt,donec humidi aliquid fe offendat atque exefi.]
ficut enim, quum de medicamen eftecflu loquitur, habet vtpfdvs: ita, quum in-
feripnone apponit,credibile eft, no iVi/«i,fed «e^fitv*,id elt, exedentia legendu
efle ‘tum ab vno verbo labi ad alteru facile elt. V eratru nigium (vt ante oltcn-

fumelt)

devlceribvs. 35

I fum eft) carnem abfumitfinfpergitur autem in puluerem reda<ftu,& quoad
camis aliquid Iiquauerit,iniperfum relinquitur,deinde fummouetur: atque,
vbi^non latis carnis abfumpfent,. iterum inducitur, quod Hippocrates m fe-
queti medicameto praicepit. Vincitur aute' eo modo, quo emplallra.hoc eft,
luperimjcitur pannus multiplex, aut madens fpongia ardius alligatunquod
paulo lupra niffit, quum de exedentibus loqueretur, cofilium enim eb dire-
xit,vt inflammationem, qua: tunc fupcruemre folet, coerceret. Quod fit ex
lale & meile vitis valet funditer ad abfumendam carnem.mflit aumm vt eo-
dem modo, fcilicet, pano madete & fpongia fuperdatis vinciretur, fed pau-
io lo ardius quo magis impellatur eius vis, hoc , quia a:gre fubtrahitur, aceto
calido pei luditur, vt id omne, quod inhatfit, abducatur :quod li vitra exede-
re neceflarium fit, idem adhibet, fed ante fpongia plaga detergit,vt id omne
fordis ac lamei, quod lam contradum eft, adimatur : alioquin exedi caro no
polTet,qua; non medicamento, fed fame proxima contingeretur.

ALiud aiidum mordes ad humida ac putria. Infpergatur myfi in tenuif-
umumpollinem redadum, vel flos aris non ex toto contritus . Aliud
” ar^um fimihter mordes, vicere per fpongiam deterfo lana admodum fuc-
eida in telta vtitor,mda admota dum tota coburatur, hac bene contrita re-
.. fpergatur, atque eadem ratione alligetur - Aliud aridum ad eadem vlcera:
i o chamadeon niger, alumen ex fucco ficus dilutu: dilui autem debet vftum,

” cum anchufa milcen . Infpergatur item anagallis, alumen AEgyptium, or-

Qux carnem exedunt, tam illi aptantur , qua in vlceribus fupercrefcit,
quam illi, qua, quod [putris ac hebes iit, detrahenda eft. Huius generis com-
plures facultates pofuit. Sed quid eft, quod hic adiungit[mordens,lquod in
fupenonbus non fecerat? an quia hac magis fenfum mordentium excitet?
Myh, quum leuiter fuperdatur, cicatricem inducitude (tefte Galeno) fi co-
piolius aipcrgatur, detrahit carnem. Lana vero fuccida vfta, maxime dige-
rens , hcaflima ac tenuiorum partium redditur & acris, ita vt carnem ce-
jo ei ume liquet . Vtendi modum docuit Galenus , qui hac ollam nouam im-
plet,atque operculo tegit multis foraminibus diffindo. Ex anchufa vero fu-
mendam radicem exiftimo, atque eius prafertim, qua onoclia & alcibiadia
nuncupatur, qua efficacius quam alia liceat & detergit . Idem praftat ana-
galfis. Sed orchomenion, quod poftremo pofuit, vix animo cocipitur, quid
i i velit. Theophraftus quidem quarto libro de hiftona plantarum, memi-
nit lacus orchomemj, vbi multas fieri arbores humiles affirmat . idem lacus
tama Anftotele,quam a Strabone Copais nominaturun eo Plinius copio-
le nalci adarcam fcnbit,quam venfimile eft nunc Hippocratem intellieere,
liquidem vehemens eft & acris.

4° /A ? vlcera, qua: exeduntur : alumen & yEgyptium vftum & melinum:

» 1 ed ante nitrum vftum infricetur, & fpongia detergatur. tum chalcitis,

„ alumen vftum : vratur autem, dum candens fiat.

Vlcera,qua: exeduntur , qualia eife diximus herpetes , & phagedainas,
Hippocrates appellare folet vo/Ar. Ha :c quum putri carne contineantur, re-
quirunt valida praifidia, quibus id omne, quod putre eft, ficcetur ac detra-
hatur. Ad haec pertinent permulta ex his, qua: hadenus enarrata funt. & in-

c 1 i

}<f HIPPOCRATES

fuper quod hic ponitur ex alumine ^gyptio vfto & melino : nitro autem i
perfricari antea locum voluit, vt putris caro, qua: per id erofa fuit, alumine
poftea facilius abfumatur. Idem proficit chalcitis , fiue fit fpecies aluminis,

(vt placet Hermolao Barbaro) fiue intelligamus metallicum aliud per fe,
quod proprie chalcitis nominatur, liate autem leuiter infperfa, cicatricem
inducit : fed fi copiofe imponatur, carnem detrahit, quod Galenus ait, non
modo chalcltidi,fed myfi etiam accidere.

» /\ D ylcera diutina, in priori parte cruris, quae fanguine fuffunduntur,&

„ / i.ni°refcunt,flos fertulx campan^e coteritur, & meile exceptus illinitur,
Vlcera tunc diuturna fiunt, quum vel homo aliena viftus ratione vtitur, i o
vel vlcerata pars iam viuum contraxit , & fuccos recipit aliunde fluentes:
facile autem ad crura concurrunt , quum inferiora fint , & ab alijs partibus
dependeant, quod potilTimum incidit, fi vlcerato cruie ambuletur aut fle-
tui, quod cauit in principio libri, ne fieret. Hac igitur de caufa diutina vlce-
ra crurum, fanguine impletur , qui fponteahoquin ad inferiores parces de-
fcendit : nigrelcunt autem , quod ille partis vitio corrumpatur . Eiufmodi
autem reddi vlcera crurum paiTim videmus, in quo cafu detergere partim,
parum concoquere aut difeutere, vitiofum fanguinem expedit, qua: com-
mode efficit propofita compofitio : mei fiquidem detergendo eft : flos fer-
cula; campana;, & concoquere poteft & digerere. 10

“AD neruos prxeifos alligare oportet agreftis myrti radicem contufam,

- & per cribrum traiefta, oleo refperfam, vel herbam quinquefolium al-

» bum, ac lanugine obduaum,quod magis procerum eft,q nigrum quinquc-
” folium, conteritur hoc, atque oleo dilutum alligatur, ac tertio die refoluitur.
Per ea conuenit neruorum vulneribus mederi, qux valenter quidem fic-
cant,fed citra omnem morfum . id facit puluis myrti agreftis , qui, etfi vali-
dam ficcandi vim habeat, quum oleo temperetur, afferre mordentium fen-
fum non poteft . Eadem eft ratio quinquefohj : id autem quod defcnbitur
album differt a nigro, quod magis attollatur a terra . Ruelhus hocid effe
exiftimat, quod vulgo tormentillam vocant, quanuis hxc folia feptem ha- 3 °
beat, non quinque.

MEdicamenta lenia, quae & decoras cicatrices inducunt, hyeme autem
magis admouenda funt,quam xftate . Scilla; interior pars glutinofa
» contunditur: aut picea cum adipe fuilla recenti, olei paululum, refinx fimi-
„ liter ac ceruflx: tum adeps anferina & fuilla recens, fcillx atque olei exigua
. pars. Cera quam albiffima : adeps recens curata. Aut fcilla,oleum album, &

. refinx paulum. Cera,adeps fuilla reces ac vetus, oleum, xmgo xris,fcilla 8c
„ refina: accipiatur autem dimidio minus recentis adipis, quam vetuftx: alio-
» rum vero quantum opportunum videbitur. Adeps recens liquan debet,

„ in alteram ollam tranfmitti, cui adijciendum eft, plumbi recrementum dill- 4°
„ genter contritum, & per cribrum traieffum. ferueat autem ac primo dimo-
.. ueatur: tum vfque eo incoquatur, dum extrafla inde gutta indui efcat . dem
„ remota olla omnia transfundantur prxter id, quod fubfidet in lpeciem la-
„ pidis, quod refina adiedla dimouendum eft, 6c vbi detrahitur ab igne cum
„ exigua cedrini olei parte mifcendum. Cundta autem lenia, qux refiilamac-
„ cipiunt,neceffe eft, quum ab igne recipiuntur, dum adhuc calida funt, ad-

lundta

devlceribvs. 57

i iundta lefina agitentur. Aliud, Adeps fuilla vetus cera, atque oleum : arida
' °f n° ^ P*c7^ dux, thuris pars vna,tantunde adipis recentis. Aliud,
” S, !■ VeUlfta duHtaxat’ & cum hac caprina recens, aux exemptis
“ tur ,„d!nd IS CLlrejU,r’ mlmmas Part« teratur , vel bene contunda-
” 'i Iltem oleum & plumbi recrementum infpergi cum di-

i Cab,s- ** *»•

& rdiZtlrdlT' 'ne Ienk medlCame”ta, ctnufmodi oleum eft, cera, adeps,
f ‘ ” “ “ . ^ponerentur, mfiiam ad famtatem intenderent.quor-

cZZl T m debeant’nunc exponit, qudm his ad faciendam pd-

callofa VmU\ : fa;pUIS Cnlm euenlt ’ vt hxc cralfii fiat, vel fcabra

callofa&afperaitavt locum turpem exhibeat, quod malum per ea fiim-

mouet,qux tum difcutiant, tum relaxent, molliant, ac detergant,quem ef-
fedum p, xftant eius generis medicamenta . Mollit quidem adeps fi recens
STT* fi vetus, magis difcunt. Cxterum fiulla adeps frigidior eft : Z
ft na tenuiores partes habet, & altihs penetrat : caprina calore prxftat &

cutit i d° i1"” ltCr TUm reC“S £ft ’ maSis moll-t : quum vetus d,f-
utit & diuturna vlcera ad cicatricem perducit , cuius rei non modb Gale-

s,led Alchigenes quoq; aucftoreft, qui diuturna vlcera vetuftiflimo oleo

10 JmZavTd F C£bat ' 7 W m0lk & C°nC0£lult’ fi™^r refina tere-
b videlicet, qux prxftantiflima eft: fcilla mollit ac difcunt: cera me-

diam naturam habet, & nihil prxcpuum effiet, aliquam tamen xTe-

C f Sercndl Vlm CJU°d 11 ablLlatL1'- lta ™ alba fivantum viribus de-

mhetur^ quantum albedinis comparabitur : cerufla & lenire & refng ra e

Cf ffiuZlr dlffi7]e 7 elumbi —ementum, quum fimilelt ar-
fp „7 ’ r 1"terFoflto dftcrimine , quod craflius eft & frigidius:
fpodium & loti fcobes reprimunt, quibus vtitur mixtis, vt vim caprina:
adipis remittat. Chalcitis (vt paulo fupHdnftum eft) ficop.ofe mijcfatur

,0 rl’ 7 f 7 C1Catnr'7nduCendam- Cyaneus, lapis videh!et,tan-

3 ergendi facultatem habet , vt carnem polfit detrahere, quod facit

e iam alcyonium, quod fortaffie pro cyaneo legendum fuit . Hxc de fimpli-
cibus,ex quibus propofitx mixture fiunt.licet autem ex his colligere,quem
Vfum,quxque confedho prxftet, & quando re«fte admoneatur. & 4

AD V S T A.

* I i‘CJ rAdlCeS teneras lncoc3UICo’ corticem, fi maximi craffiis fit,

lenem iJ “?m minutasPartes mcidito,ac vinum album infundito, dem ad

” Cr § lncotll,lto> dum fatis habere craffitudims videatur, vt illini pof-

4 Vet' dlte,rCn " r°rd° atlUani indere. AI, ud, quod non mordet.

” V us adeps fiulla per fe fupra liquetur per radicem fcillx diuifam,fuperin-

’ '57; 'tqi a,llSatani;P°fi‘ id,e locus madefiat. Adeps fiulla vetus liquetur,

* mifceaturque cum cerd, oleo, thure, lot, fcobe,ac rubrica ,atque ea mixtura
” ^n|at- Vtftuer etiamalhganturari folia impofita ex vano atque oleo
’ deco<fta. Aliud, Poftquam receti adipe fiulla inunxeris afphodeh radices ex

c uj

,g HIPPOCRATES

, vino contritas mollidfquc, illinito. Aliud, Suillam adipem vetuflam cum re- r

. fma ac bitumine mifceto, & linteolo excipito, tum igne calefaciens induci-

» to ac deuincito. . , 11

Aduiloruin nuc remedia perfequltur,quos appellat ^«sw. eo vocabulo

Galenus illos etia notari ait,qui aqua 'calida vruntur,ita vt quacunq;de cauta
& quauis re quis aduratur vruj/itmsof vocetur.Si quis autem vium eorum, qux
Hippocrates prodidit, comprehendere diligenter voluerit, curationis ratio-
nem inuefliget,quam prxcipue mali conditio indicat. Conflat igitur in lus,
qua; aduruntur, folui quod folidum, continuum, & perpetuum erat, & idcir-
co fieri vicus, quod in caufa efl,quamobrem in hoc opere, quod de vlceribus i •
efl inferantur. Sed extra vicus eft etiam calor praeter naturam, quem adutta
particula contrahit; hic autem inflammationem & dolorem concitat ac pu-
llulas,quibus augetur vicus. Neceffe efl itaque initio calorem hunc reilin-
guere,& ne inflammatio fuperuemat,neve pullula: oriantur, vti repellenti-
bus: quo fallo, quum nulla adhuc fufpicio reflet, ad viceris curationem ve-
niendum per ea,qu? ficcent ac detergat, neque vllum morfum inferant, non
calefaciat non refrigeret, vicus enim cauum reflat, quod impleri debet qua-
doquidem crufla ipfa refoluitur,emonturq; omne id,quod adultum e t:po-
flulat ergo qua: carnem alant, quum feri purum fit, nec per ea,qux valenter
detergant, purgari defideret. abundi enim efl modice detergetia,ac citra o-
mnera morfum ficcant.a adhibere , qux n& folum ad producendam carnem
conferent, fed etiam ad refoluendam cruilam,quam decidere necefTe efl, &
quum emortua fit, feparari ab ed parte, qux Viuit. fit autem hoc eo celerius,
quo produlla caro celerius fubit,& cruflam expellit,quo ve celerius fuccrefcit
quod aduflum efl.Nam (vt ofllfum efl in libro de vulneribus capitis)quod
emoritur, fe.ugitur ab eo quod viuit, quia ficcatur:humidum enim eft, quod
viuit. crufla igitur citius cadet, fi dentur medicamenta, qux ficcent: nam fic
partim expelletur a carne,qux creabitunpartim per fe recedet exiccata.Cx-
teru abflinere ab acribus ac mordentibus oportet, & mitioia inducere, quod
Hippocrates alibi quoque teflatur. Vlcerataenim & fralla lenibus medica- 30
mentis nutrienda inquit, non fecus atque adufla. Sub acribus verendum efl,
ne locus ob procedentem aibedum exafperetur.Hxc ratio curandi, quam rei
natura demonflrauit , ex Galeno etiam colligitur , qui Samiam vel Chiam
terram ex pofca vel aceto non ita acri dilutam inter initia adhibet : ad quem
vfum probat , & ouum,vel totum vel album duntaxat lana exceptum atque
lmpofltumiprobat item diachalciteos ex aceto liquatum, quamuis hac con-
feltionem , quum varias facultates habeat , non folum inter iniua , fed per
vniuerfam curationem effe vtilem doceat : at quum puflulx non amplius ti-
mentur, ficcandum effe ait , & fine morfu,fngore,vel calore deteigendum.
quo tempore eande terram.imponi iubet, non tame ex aceto vt antea, quum 40
neq; repellere velit, neque calore extinguere. His ita coilitutis apparet idem
fui fle Hippocratis c6filium,quum primo teneram ilicis radicem ex vino al-
bo,vel aqua mcodam tradat, qux refrigerare potefl ac repellere: dein com-
plura medicamenta perfequatur,qux detergunt ac ficcant fine moifu, cuius
rei quam maxime neceflarix nos comonefacit,quum dixit[quod non mor-

det nea;

DEVLCERIBVS. 35

I det ] neque obdat, quod ex fimplicibus, qua; fumuntur, nonnulla calidiora
lint & mordeant: frangit enim eorum acrimoniam adipe admixta. Illud ve-
ro memini e opoi tet , quod Hippocrates plures adlcnbit ccpofitiones, cum
\tv lque piati olit quo vtamur, tum vt id eligi poilit , quod cuique natune
conuemar.nam vt eodem fpeftent, alia tamen vehementiora funt,alia imbe-
ci iora,atq> i£c tenens coiponbus accSmodantur, illa durioribus. Facile au-
tem compoiitionis eff'c<ftum intelliges, fi vim fimpheium attendas, quam ma-
xima ex paite indicauimusrneque enim omnia vbique inculcanda lunc.

” \ / B* vicus m dorfo, fiue ex i£hi,fiue alioquin oriatur , fcillam coquere o-
i° V poitet,& contritam ac linteolo illitam deuincire: dein caprinam adipem
.. & iuillam recentem, (podium, oleum, ac thus inungere.

Quia doi fum ficcum eft, & continetur ncruis plurimis , qui fenfus acrio-
ris lunt, quacunque de caufa vulneretur, ficciora medicamenta exigit , & qua;
dolorem non inferant : igitur, quum fcilla impolita fuit, fi quid exafperatum
eit, lenitur altero medicamento , quod ficcandi etiam facultatem habet.

PEdum tumores flue fponte, fiue alioquin oriantur, fi & ipfi & inflamma-
tio nihil fub cataplafmate defidat,tum vbi fuper parte fana Ipongiam, aut
” Ianarrbaut quid aliud deuinxeris,fi tumor atque inflamatio reuertatur,a venis
” prouemt,qme fanguinem fundunt, vbi colli fum in caula non fit . eadem ra-
i o tio eft, quum id quauis alia parte corporis accidit.

Non folurn vlceruin,qus aliunde proueniunt, curationem ponit, fed eo-
rum quoque qua; a medico fiunt . Eius generis funt , qua; in tumoris ac vari-
cis ledtione a chirurgo accipi neceffe eft , tum qua: fiunt in cucurbitula defi-
gen a,& m anguinis detraftione. hate omnia in fine huius libri exequitur.
Tumoris autem & varicis curatio alio nomine etiam vlceribus inferitur,quo-
nuim vbi htec luxta fint, fanefeere plagam non linunt . De huiufmodi autem
affectibus fupra etiam traChuit. Tumor ergopropofitis medicamentis inter-
dum non cedit, fed manus operam defiderat, quam nuc adfcnbit,vbi no tan-
tum perfequitur tumores, qui vlceribus fuperuemunt, fed illos, qui fponte ci-
30 tia omnem viceris occafionem nafcuntur, quumijfdem pratfidijs tollantur.
Pumo autem caufam indicat, cur neque tumor neque inflammatio a catapla-
fmate 1 emittantur, cur item redeant, quum antea decelTermt. propterea quod
pongia feii lana, feii quid aliud , puta duplex aut triplex pannus fuper fana
parte fuerit alligatum. Conflat enim, vbi tumorad membri extremitatem Ce
recipiat, fi quid ad fupenorem partem, qua; fana efl, vinciatur, repelli humo-
res ita, vt vitra ad imum locum non confluant : pratfertim vbi quod imponi-
tur pofca vel hquore aliquo ex reprimentibus madeat. Quod fi tumor atq; in-
ammatio, vbi hac via defedermt , reuertantur , caufatur venas fanguinem
fundentes ■. hinc enim efficitur,vt quumiam h£cdcftiterint,reucrtatur:quum
40 adlunt, nihil cataplafmati cedant: lucci enim, qui afliduea venis eunt,rurfus
in eadem parte recipiuntur:adeo , vt fi quid materia; a medicamento difcu-
tiatur,aha protinus m eius locum concitetur. Requirit igitur caufam, vt curti -
di ratione inuemat,hanc eile credit fanguims fluxu, mfi vbi colhlum fit, quo-
niam,& fi vena; nihil fanguims fundant, caro vbi colhfa efl , tumorem atque
inflammationem mouet,mfi vertatur in pus & tabefeat, quemadmodu in fu -
penoribus enarrauit. Veru quia non foltim pedibus, in quibus id frequentifli-

c juj

I

HIPPOCRATES

}

4°

muni eft : fed alijs quoque partibus poteft tumor atque inflammatio eodem r
modo fuperuemre, idcirco fubdit, [eadem ratio eft, quum id quauis alia parte ,

corporis accidit] ad eandem enim caufam refertur. ,

SEd mittere fanguinem oportet pottflimum ex venis , vnde profluit, li co-
fpicux fint: alioquin fcalpello tumor alte exafperandus eft, ac plurimis Io-
• cis:id,quod agendum eft, quodcunque aliud fcalpello exafperetur. debet au-
• tem ferramentum quam acutlfllmum efle, ac tenuiffimum. Detrado fangui-
• ne per fpecillum comprimito, leniter tamen ne locus collidatuntum acri ace-
> to perfundito, ne in partibus fcalpello exafperatis, concreti fanguinis aliquid
» relinquatur, inijcitoque medicamentum , quod cruentis vulneribus accom- io
o modetur/uperque lanam mollem ac bene carpta deuinciens, vino atque oleo
- refpergens. Sublimis autem habendus eft locus, qui expertus fcalpellum fuit,

» ac minime deuexus : neque vllo modo madefaciendus eft . Ad ha;c, inediam
.. imperare conuemt,& aquam potui proflare. Vinculo refoluto,fi locus lnflam-
- matione teneatur,cataplafma imponendum eft ex vitice ac lini femine, fed fi
” exulceratus fit,& fiftulas contraxerit, figuram intueri debes, dem extera, vt res
“ poftulat curare.

Quum tumori cataplafmata non proficiunt, caufam adimere conatur, eam
mhilaliud effe demonftrauit,quam fanguinem effiifum a venis. ideo,aut ve-
nam fecat,vnde fluit eiufmodi fanguis : aut fi non appareat, tumorem ipfum 2. o
fcalpello crebris locis incidit, vt fanguis educatur, qui fub cataplafmate difcu-
ti non potuit, neque vitra tumor excitetur. Quod praeceptum rationi minime
confentaneum videtur : fcalpello enim attingi tumor non debet, mlijuppu-
rauerit,quum periculum fit,ne maiori impetu materia in affedam fede erum-
pat, ficque tumor augeatur, quem lam oftendit eruptione fanguinis concitari.
Sed huic inftantix facile occurremus, fi eam efle Hippocratis mentem con-
ftituamus,vt fcalpellum opportune velit adhiberiitunc autem opportune ad-
hibetur, quum ante inutiles fucci exhaunutur,vel detrado fanguine, vel pur-
gato corpore per deiedionem feu vomitum, prout magis expedit.quod 111 fu-
penoribus docuit, quum de eryfipela loqueretur: quam fententiam compro- 3°
bat Galenus in quarto de compofitione medicametorum generatim ad mor-
bos attinentiu,qui in eiufmodi tumore, ante fanguinem mittit, aut purgatio-
ne vtitur, dein tranfit ad hanc afteda: partis curationem: fic enim, quum cor-
pus purum fit, nullum manet periculum, ne admoto fcalpello fanguis amplius
irrumpat . atque hoc tempore idonea denuatio eft, quam in libro de fticcis
7 appellat, cum vel affeda pars, vel certe qu£ proxima eft, aperitur, vt
Galenus de lententia Hippocratis tradidit, quemadmodum offenfo oculo,
quum vena qux in eius angulo, & in angina ea, qua: fub lingua eft, inciditur,
vbi ferramento attingere laborantem particulam non licet.Hsc fi in memo-
riam redeant,patebit conftatiffime ac rede Hippocratem lufllfle , vt venafe- 4°
cetur,qux fanguinem fundit, atq; vbi hxenon fe offendat, incidatur tumor.
Conftituit enim materiam, qux lam recepta eft in venis, luxta tumorem ex-
haurire, ne hic vitra oriatur aut increfcat:quamobrem aperire eas conuemt:

& vbi confpicu£ no fint,ipfum tumorem: quoniam fic id omne euadet, quod
luxta colledum erat , & cum corpus purum antea redditum fuerit , & eium-
pere humor defient, nulla reflabit lulpicio, ne locus iterum iuccis confluenti-
bus diftendatur. Prxcipit autem vt ferramentum tenuifllmum fit & acutifli-

mum

DEVLCERIBVS. 41

i mum, atque alte demittatur, id, quod crebris locis fieri voluit, vt fanguis ille
vniuerfus,non modo ex cute,fed ex altioribus quoque partibus educatur, ne-
que lata plaga Iit, vt poftea non magno negocio fanetur, quod perpetuum
efle affirmat, qmcquid fcalpello eadem caufa exafperetur, vt fanguis detraha-
tur . nam alioquin, licet fcalpellum etiam in fummam partem duntaxat de-
mittere: quod lpfe fecit in fradhira calcis , quum inflammationem timet: vbi
cutem q ute in calce eft , vt relaxetur , incidit , pluribus lineis fcalpello in fu-
perficiedudtis & non alte. Ergo quoties demendi fanguinis caufa hoc prse-
fidium adhibetur, alte demitu ferramentum debet: quod non modo acci-
xo dit in tumore nunc propofito, qui cataplafmati non cedit, fed etiam quum in-
ter initia adeo augetur, vt nimis inflammatam partem diftendat , quem Ga-
lenus praicepit crebris feftionibus incidi , quibus fuperans materia aliqua ex
parte pollet euadere . Poteft etiam auertendi caufa pro venae feihone con-
traria pars vanjs locis fcalpello exafperari . Htec quum incidunt , feruandum
eft, quod ab Hippocrate narratur, vt crebris locis atque alte ferramentum de-
mittatur. Se&ione adhibita, eandem fere plagae curationem prodit, quam in-
fra,quum de cucurbitula agit, vt ibi etiam patebitme quid enim concreti fan-
guinis relinquatur, locum ante fpecillo exprimit ea moderatione, nefuffun-
datur fanguinecolhdaturque:deindeacetoperfundit: quod poft eruptionem
10 fanguinis ab aliqua parte difcutere poteft, li quidin ea retineatur . quamob-
rem quum aliquid exciditur exoffe caluarix inftillatur fuper 'cerebri mem-
brana:ad eundem vfum pofca a Galeno illis potui datur, qui ex pulmone fan-
giunem expuunt. perfulo aceto aliquod medicamentum imponit ex ljs, qua:
protinus cruentis vulneribus inijciuntur, cuiufmodi facultates abunde, fupra
mdicauit. Perpetuum autem eft,quxcunq; pars aperiatur, prohibere, ne poft-
cjuam id humoris demptum eft, quod opus fuit, alius ad eam concurrat, quod
facile fit, quum eo partim lam fluere coeperit, partim dolore concitetur:quum
nunquam vel fanguis, vel alius humor tam exhauriatur, quin in corpore etiam
puro materia fuperfit, qua; tunc ad eum locum feratur : hoc ne incidat , cauet
50 duplici via: primo lanam fuccidam bene carptam, ne fcihcettadhilxdat, oleo
ac vino refperfam alligat, qua & lenitur dolor, & concurrens humor repelli-
tur: eadem vtitur ad vlcerata fimul & luxata . deinde membrum ita collocat,
vt furfum fpe&et : quod enim inclinatum eft ac deuexum , plurimum humo-
ris fluxui patet. Vbique autem, quum membrum Ixfum eft,prxcipit,vt fupe-
rius habeatur : non tamen multo , fed paulo , vt ab lpfo in opere de fraftuns
monemur, quoniam alioquin dolor, & propterea inflammatio fieret, termi-
num pofuit Galenus , qui vbi timet eruptionem fanguinis ex aliquo mem-
bro, haberi eatenus fublime voluit,ne doleat . Edicit item, ne locus madefiat,
vtpotequi iam vlceratus eft: vlcera autem, vt principio demonftrauit , ma-
40 defacientibus magis lxduntur.Abftinentia fimihter, & aqua: potio non alio
euadunt, quam vt corpus exhauftum reddatur, neque fucci 111 affedtam fedem
erumpant: cataplafma vero quod ad inflammationem fubijcit ex vitice &

. femine lini, facultatem habet difcutiendi, vtin fuperioribus narrauimus,vbi
medicamenta hxc accepit. Eft etiam interdum, quum fub hac medicina pla-
ga: non fanefcunt , fed in fiftulas vertuntur : tunc autem fpeftanda figura eft,
vt appareat fcilicet, refla; ne, an tortuofx flnt, & in quam partem indere me-
dicamentum expediatudque dandum, quod idoneum efle videatur, feu glu-

I

41 HIPPOCRATES

tinare opus fit, feu carne implere,aut cicatricem inducere.

VAnx autem vbi in crure eft, feu euidens fit, feu carne contineaturicrus ve-
ro nigrefcit, deliderareque videtur fanguinis detradione exhauriri, locus
fcalpello exafperari non debet : nam vbi id committitur, vlcera ob fluxum ex
varice plasrunque ampliantur : fedipfe varix multis locis pungendus eft, vbi
opportunum exiftimetur.

Eadem ratione qua proxime egit de tumore, ad varicem nunc aggreditur:
yterque enim, quum fcalpello curetur, ad vicus (pedativterque item,quiim fu-
per vicus fuerit, nili prius decedent, id fanari non permittit, eandemque exi-
git curationem, fiue per fe oriatur, fiue ad vicus accedent , ac fiue in crure io
aut pede verfetur , in quibus frequentius incidere folet, fiue in quauis alia cor-
poris parte : quamobrem qua: hic traditur medicina non modo ad varicem
pertinet,qui vlceri iungitur,fed ad eum quoque, qui per fe eft. Eft autem varix
genus quoddam tumoris venarum, quum craflo ac nigro fanguine diftenta:
in toros aflurgunt, quod maxime accidit in cruribus , ad qua: folet eiufmodi
fanguis lua grauitate defcendere,acfuopte nutu ferri, deinde in teftibus,poft-
eainalijs partibus corporis . Occupat autem varix modo fummam cutem,
ita vt euidens fit : modo altius defcendit, & lub carnem penetrat: crus vero
nigrum redditur, quum varix (vt diximus ) a nigro fanguine oriatur, vide-
turque exigere , vt fanguis ille detrahatur : quod monet Hippocrates ne fiat, ^ o
eo modo, quo hipra de tumore indicault, hoc eft, ne fcalpello fatis altis pla-
gis aperiatur, quia tunc fequitur, vt propter humorem , qui ex varice fertur,
vlcera amplientur & magna fiannfed pro feftione prxcipit , vt pluribus locis
perforetur, vtcunque opus fit, quo tempore fcilicet vel qua parte opportunum
videatur : fic enim effufo ftnguine refidet vena, & varix curatur . Antea ve-
ro purgandum efle vniuerfum corpus, aut venam fecandam commune pra:-
ceptumeft: & proprie ad hac rem feribitur a Galeno in quarto libro de com-
pofitione medicametorum generatim ad morbos attinentium, vbi varicibus
alia ratione medetur, quadoquidem cum his venam excidit, quod facit etiam
in opere de ratione curandi : diuifa enim cute, vena qua: dilatata eft, duobus 30
locis per hamos prehenditur , & quod medium eft , id omne exciditur , cum
eo tamen, vt laqueus vtrique varicis extremitati inijeiatur : quod Galenus iu-
bet, quum timet fluxum fanguinis ex vena grandiori : fic enim nullum peri -
culum reftat, ne varice fedo hominem perfidus fanguis exhauriat. Ha:c cu-
randi via non folum a Galeno frequentatur, -fed ab his , qui ante Galeni tem-
pora fuerunt, vt patet ex Cornelio Celfo,qui poft hanc chirurgiam imperat,
vt glutinantia fuper dentur.

VBicunque vena fecatur fanguine detrado 6c habenula refoluta,fi fanguis
non fupprimitur, mittatur ex contraria parte, atque fluit , feu brachium
fit, feu crus,vt retrocedat, ficque plus minusve temporis lacens detineatur, at- 40
que ita alligetur, ea animaduerlione, nequid in feftione cocreti fanguinis fu-
perfit: tum duplex pannus vino madens imponatur , & fuper lana lota atque
oleo inunda. Nam fi vehemens fuerit fanguinis eruptio, fupprimitur : quod
fi fanguis in fedione cocrefcat,& ita inflammetur, fuppurare folet. Eft autem
mittedus,quum homo hberahter aut parcius pranfus fuerit, ac bibent,quum-
que leuiter fuerit calefadus, calidiore die magis quam frigidiore.

Obferuationes

I

DE VLCERIBVS. 45

Obferuationes elocet m Tangimus miiTione neceflariasfin primis autem
quo pafto fuccurrere conueniat,quum fanguinem fuppnmcre 116 poflumus.
Solemus enim , quum tantum mifimus , quantum fatis efle videatur : proti-
nus habenulam refoluere, qua membrum tres aut quatuor digitos fuper lo-
cum qui fecatur,alligauimus , tuncc|; fanguis fuppnmitur, neque vitra fertur,
quod platrunque accidit : id fi minus contingat, docet quibus remedijs fifta-
tur. proximum autem eft fanguinem mittere a contraria parte atque fluit,
feu brachium fit,feu crus: retrocedit enim, quum aha parte prorumpens, alia
emittitur , definftque fluere qua volumus, alio dato itinere, quod eft reme-
10 dium Hippocrati vfltatum, qui, quum menfium profluuium iifht, cucurbi-
tulam quoque ad mammas defigit.Hoc (equitur Galenus in quinto de ratio-
ne curandi, vbi non iolum ad contrariam partem, (anguinis eruptionem at-
trahit,fed ad proximam etiam deriuat,quamuis hoc videatur cum prateepto
Hippocratis pugnare, qui materiam denuari ad latus voluit, quum fluere de-
fijtidum fluit,traln ad partem contrariam. Atqui alia ratio elt, quum fanguis
ad aliquam partem cocurrens in ea retinetur, atque inflammationem conci-
tat : alia quum effunditur, atque extra corpus fertur; in eo calu,fi ad latus de-
tinetur , ob viciniam partis periculum eft , ne affe&a: fedis inflammationem
augeat: in hoc quoniam extra fertur, & integra parte feita vena eft , nullum
10 eiufmodi periculum impendet, hcetque innocenter perfulionem languinis
ad proximam partem euocare,neque hoc a fententia Hippocratis abhorret,
qui,quuminhbrode fuccis denuari ad vicinam regionem voluit humores,
qui lam fluere defhterunt,non potuit alios mtelligere , quam qui partem ali-
quam diftendunt. nam qui profufi funt, nihil aliud requirunt:fed neque ena
quum auertimus ad contraria, eadem feruari przcepta debent, vbi materia
in aliqua parte recipitur, atque vbi effunditur: de illa edixit in fexto de mor-
bis vulgaribus, ne perfeueremus in prttfidijs auertentibus, fed aliquo mter-
pofito lpacio eadem iteremus, quandoquidem natura non aflTidue expellit,
quod moleftum eft, mfi tanta etiam copia cogatur, vt ferri amplius non pof-
50 fit. fi cuti ergo ex interuallo fucci a natura transferuntur, ita ex interuallo a-
uertendi fiint.quod videmus Galenum in libris de ratione curandi perpetuo
feruafle. At in (anguinis profufione,quum affidue fluat, affidue in auertenti-
bus manendum, donec confiftat, ne fi cefles, homo cum fanguine exhauria-
tur. Sed fentio me longius lapfum, quam exponentis partes poflularent , ve-
rum traxit prateeptionu confecutio: ad Hippocratem igitur reuertar,qui vbi
fanguinem auertimus, iubet hominem iacere: nam fi quiefeat, minus pericu-
lum eft,ne fanguis iteru erumpat, debet autem ita detineri modo breuius te-
pus,modb diutius, prout profufionis periculum leuius vel grauius impendet.
Vincire autem oportet ea obferuatione adhibita, ne quid concreti (anguinis
^ 0 in fedfione retineatur, putrefeit enim 111 quacunque parte extra venam fit, vt
lpfe & alibi teflatur, & hic etiam fubijcit, quamuis nonnulla interponat , fi
fanguis inquit infednone concrefcat ,ffcque inflammetur, fuppurare folet.
Interponit autem fupenmponendum pannum duplicem ex vino madetem,
& lanam oleo inundfam,fub quo aflent fanguinis curfum prohiberi: vinum
quidem, fi nigrum aufierum fumatur, quale accipi folet ab Hippocrate, com-

44 HIPPOCRATES

mode eum vfum prafilabitdanam vero puto ea de caufa mundam fuperin- i
tjci,vt locum protegat, & mollius infidat . Prtecipit fecudo in fangumis de-
tra£lionc,vt pranfo homini mittatur, & qui biberit . quod videtur Galeni
prEceptis, & vfui medicorum pugnare, qui leiuno fanguinem detrahunt,
lie ii homo fatur Iit, vena: , dum exinaniuntur , crudum alimentum attra-
hant. Verum (vt equidem fentio) intelligere ita Hippocratem debemus, vt
non protinus fecundum cibum & potionem mitti fanguinem iubeat, fed
eo interpofito fpacio, vt iam modicus ille cibus, feu potio nigella pene con-
cofta fit , quo fiet , vt quum yenx attrahent a ventriculo fuccum, ille iam
pene confedus fit : ficque duplex periculum vitabitur, alterum ne crudo ali- 10
mento impleantur, alterum ne tam cito fequatur animi defefho, qu£ fequi
confueuit, quum a venis inanis ventriculus fugitur : ea enim adione mor-
detur ac laxlitur,& animus continuo deficit . Sed roget quis, quid Galenus
mane lntermifla hora poli fomnum venam fecat, neque hominem antea ci-
bo leficit aut potione, quod fimihter a noftri feculi medicis fieri confue-
uit? Profedo nihil venit in mentem, quo commodius diilolui quafilio pof-
fit, quam illud, quod longe diuerfaerat vidus ratio tempore Hippocratis
ab ea, qua homines & tempore Galeni, & poftea vfi funt : tunc fiquidem
magis exercebantur, & parciores erant ac fobrij magis,quo fiebat, vt quum
pridie, ficuti confueuerant,ccenati parcius eITent,mane ventriculum ex toto i o
inanem haberent : pratfemm,quum calor naturalis ob exercitationem po-
tentior fieret, poiletque nedum parciorem coenam , liberalem etiam confi-
cere. Veretur igitur Hippocrates, ne,fifanguis leiuno mittatur, venis fu-
gentibus, quum nihil in ventriculo contineatur , animi defedio fuperue-
mat, qua: non linat tantum fangumis detrahi, quantum res poflulat: id au-
tem non fuit timendum Galeno , qui ( vt fexcenties teflatur ) eo tempore
vixit , quo homines iam defidia ac fegnitie pro exercitatione vteban -
tur: pro abfhnentia, ingluuie atque ebrietate : neque enim quidquam fibi
temperabant, quod nunc fieri etiam videmus. Nullum enim fere tempus
ell , quum in ventriculo non contineatur aliquid faltem pituita:, quando- 3°
quidem ita imbecillus efl , vt non poflit pei teflc concoquere : prarcipue,
quum immodicum fit quod deuoratur : atque hac de caufa debet leiuno
nunc fecan vena , quum aha fit ratio vidlus. Neque in hoc tantum rece-
dendum ell ab Hippocratis fententia, fed in alijs etiam nonnullis, vt quum
ad fra&uram calcis dai i veratrum inter mitiaiubet, quod Galenus ait fuo
tempoie non hcuille,quum crudiores lucci maxime redundarent. Ter-
tium adfcnbit prarceptum, vt leuiter calefa&o homine, & dic calidiore ma-
gis quam frigidioie fanguis nuttatur : interdum enim aperta vena non ita
continuo fluit, quod frigidior fit & craffior: quocirca ante modice calefa-
ciendum ell corpus , praifcrtim vbi fanguinem frigidum efle, & craiTum 4 6
conijcimus . tunc enim (vt prodidit in quarto de ratione vidlus in morbis
acutis) ad fomenta confugiendum : Galenus vero ante fomenta fridtionem
adhibet : fic enim fanguis, qui confiftit & immobilis efl,ita liquidus reddi-
tui, vt detrahi polht: pertraflan autem corpus voluit eatenus,vt fanguis eat,
neque deterreri medicum, fi interdum non fequatur, vt in attonitis : nam fi

& fomenta

DE VLCERIBVS.

45

i & fomenta ,& fridiones diu admoueamus fatis detradum iri certum eft.
pnefertim,fi, quemadmodum prtecipit, calidiori die venam fecemus, quod
quidem intelligendum eft , vbi expedare liceat. Nam alioquin, fi res acuta
fit,& vrgeat, periculum eft, ne, fi differre fanguims miffionem ad calidio-
rem die volumus, homo intenm morbi grauitate decedat , in quo cafu pro-
tinus ad wenq fedionem veniemus, neque hoc Hippocratis praiceptum ob-
feruabimus, mfi , vbi fine periculo poffit id pratfidium differri , & calidior
dies expedari.

- /^\Vum admota cucurbitula eft , fi vbi remouetur, fanguis effunditur,
io V^vel copiofeetiam,auttenuis humor euadit, cito, antequam impleatur,
” rurfus defigenda eft , & quod fupereft extrahendum ■. alioquin, quum fan-
» guis concretus in locis relinquitur fcalpello exafperatis , vlf eribus poftea
" inflammationem adi ungit: omnia vero ha:c aceto perfundere oportet, dem
cauere, ne madefiant, ne ve homo in partem iaceat , quam fcalpello attige-
” ns. Sed aliquod ex his medicamentis fuperimponendum eft, qua: cruentis
vulneribus protinus inijciuntur. Quod fi vel ad genu, vel infra cucurbitula
” admouetur,id fiat, quum homo ftat,fi ftare poteft.

Qua: nunc fubijcit praecepta ad cucurbitulas attinent, neque ab re (vt
fupra didum eft) eiufmodi locum, & eum, qui de vente fedione eft, in hunc
2.0 librum contulit, quando in vnoquoque praffdio , fcalpelli opera vtendum
eft,& vulnus mferehdum, ita vt quum vtraque via fanguis detrahitur, re-
ftet vlcufculum , cuius curationem iure in libro de vulneribus adfcribit:
praiterquam quod aliquot ex affedibus fupra enarratis luec remedia ex-
peditiffima lunt . rede itaque hic tradidit , qua ratione debeant adhiberi.
Cucurbitula igitur, fi concila ante fcalpello cutis eft, eandem fere animad-
uerfionem exigit , quam non multo ante indicauit , quum de tumore egit,
quem lullit fcalpello exafperan . eodem fpedat , cucurbitulam incifa cute
defigere,& fcalpello exafperare. Adde quod quumadmouetur cucurbitu-
la, de qua loquitur, cutis fcalpello exafperatur, & rurfus, quum hoc fit , fere
3 o neceffaria cucurbitula eft, qua: fanguinem extrahat, qui fponte non fatis ef-
funditur. Summa autem totius curationis prope in eo confiftit, vt cauea-
mus, ne fangumis aliquid in ipfa fedione concrefcat , qui & augere plagam
poffit, & inflammationem affeije.-iterum igitur cucurbitulam defigit , vt id
omne, fiue fanguims, fiue tenuis humoris, quod plaga continetur, exima-
tur, ad quem vfum ante detrado fanguine incifum tumorem leniter (pe-
cillo comprimebat . Aceto autem tam hic quam ibi fedionem perfundit:
vtrobique item madefacientia expellit, & medicamentis vtitur,qu£e cruen-
tis vulneribus protinus inijciuntur, vt violatam partem ab inflammatione
tueatur , ob quam caufam fupra imperauit, vt iublimis haberetur, & mini-
40 me deuexa : nunc ob eandem cauet , ne homo iaceat in eam conuerfus.
Sed quorfum poftremo imperat, vt quum ad genu, vel infra cucurbitula
accommodatur, homo ftet, &in redo habitu detineatur? an eo, quia cu-
curbitula magis & minori cum moleftia tunc exhauriat partem , ad quam,
datur: quam li homo alio modo figuretur,quum fic in luo ftatu naturali cu-
tis maneat, qua: alioquin nimis extenditur, aut relaxatur,ita vt vel nihil fe-
re per cucurbitulam eupcetur , vel dolor intolerabilisafferatur? Adijcit [fi

1

4<r

ftare poteft:,] quoniam interdum vel propter corporis imbecillitatem, vel i
propter cruris affectum detineri in eolbitu nonpoteft .quod quum
accidit, eligendus ille habitus eft,quem fuftmere valeat : nam vt
quimus(aiunt)quando vt volumus, non licet.

FINIS LIBRI DE VLCERIBVS
HIPPOCRATIS CVM E

POSITIONE

V I D 1 1.

47

Hippocrates de fiflrulis Vido Vi-

DIO FLORENTINO INTERPRETE, CVM
EIVSDEM VIDII COMMENTARIO.

Riuntur fiftula: partim ex collifo,vel ex phymate, partim re-
migatione,vel equitado , quum fanguis ad nates nixta anum
cogitur.putrefcens enim eoufque exeft,quai mollia funt,dum
phyma aperiatur, & vfque ad imum ani corrumpat : quado-
qulde anus naturaliter madet, & caro qua: voratur, mollis eft.
quod vbi accidit, oritur filtula, & famem fundit : inde etiam
deie£ho,ipiritus,& foetor no mediocris euadit. ex colhlo autem nafcitur,cum
fub i£hi,cafu, vulnere, equitado, aut remigatione pars aliqua prope anum col-
- liditur. cogitur enim fanguis, & putrefeens fuppurat: ex fuppuratione vero
idfequitur,quod de phymate propoiitum efh •

Siue hic liber coprehendatur fub inferiptione [de vlceribusjfiue propriam
inuenerit [de fiftulls] fueritq; ab audrore feiun&us, nihil intereft,modb fcia-
mus fuiffe ab Hippocrate copofiturmquod pister alia multa teftimomo Pauli
yEgineta; conuincitur, qui, quum recenfet fedtionem fiftula; per linum, quam
zo hic habemus, Hippocrati eam tnbuit.Mitto Corneliu Celfum,qui,vtalia co-
plura ex chirurgia Hippocratis tranftulit : ita ex hoc libro fiftula: curationem
fere vnmcrfam.Eft autem fiftula; nomen vlcen alto,angufto,callofo:quod(vt
cenfet Galenus)translatum eft ii fiftulis, quibus mufici vtuntur.Egit autem de
huiuftnodi finibus in libro quoque de vlceribus, quum alligari eos voluit fa-
fcia,qua; a fana parte orfa vfq; ad os viceris circuiret. Sed proprie nunc de illis
tra£fat,qui iuxta anum funt : quorum curatio aliqua ex parte ahjs etiam apta-
tur.In fine qutedam addit de ano procidente, atque inflammatoiqute mala fo-
lent,vbi fiftula fit, fuperuemre. Igitur propofitis verbis fiftulaiu caufam exe-
quitur: tota autem fpeflat ad fanguinem putreifeu putrefeat, quum abfcedit
30 phyma, quod eft genus tuberculufeu quum caro colliditur, perrupcisq; venu-
lis fuffunditur fanguine,que alibi dixit, quum extra venas eft, neceflano cor-
rumpi.Eiufmodi ergo fanguis, n5 fecus,quam qui in phymate fubfiftit,rode-
do finuat,ac fiftulam efficit, qu£ caeteroqum nafei poteft,quum vicus, quod al-
tum & anguftum eft, non bene curatur.occallefcit emm,& in fiftulam couer-
titurad, quum medetis culpa fiat, ab Hippocrate omittitur. Qua: ponitur au-
tem caufa,omnis(vt diximus)refertur ad fanguinem putrefcentemidiftnbui-
tur tamen in phyma & collifum.Intercaufas collidentes, iftum recenluit, ca-
fum,& vulnus iquaquarn ldtui & cafus & vulnus quafi partes generi fubijciu-
tur: ea tamen appofuit,vt eflent nftus exempla. Collidit autem nStus,feu homo
40 cadat,fiue graui ac retufo telo feriatur,fiue aliquid fuperipium incidat : ficut
clare in libro de vulneribus capitis indicauit.Quod vero ait de remigantibus,

& equitantibus, pruno feiun&um quiddam ab ahjs caufis videtur : poftea ta-
men aperte in ccetu collidentium reponitur, quandoquidem partes, qua; ano
proximij funt, ea exercitatione atteruntur, &,quod molles fint, facile linuatur
atque eroduntur: ad quam rem plurimum conducit humor, quo anus natura-
liter redundat:quiim exitum praebeat ijs,qua: fuperant ex cibo : idcirco qua:
iuxta oritur fiftula, penetrare lolet vfq; ad imum refti mteftini :quod vbi eue-

48 HIPPOCRATES

nit,deie£fioper fiftula redditur, tum foetor acfpiritus.Quod nos anum inter- i
pretamur ipfe modo g*(j nominat, modo vtrunque autem latine eo
vocabulo exprimitur.

ANte omnia igitur,quum nafci fenties eiufmodi aliquod phyma,priufqua
fuppuratio ad anum pertineat, celerrime crudum fecabis. At fi orta iam
■■ fiftula tibi comittatur,refupinato homine & cruribus diuaricatis recetem allij
n ftilum eatenus indes, vt occurrat quod renitatur, eoque fiftula: altitudine me-
- tieris. T um fefelis radix diligenter contrita quatriduum in aqua laceat, cuius
» aqu£ adiedo meile ieiuno ternos cyathos potui pr^ftato, vermes intenm pur-
=. gansidecedit enim homo,vbi fine curatione relinquatur. i o

Prouidet primum, ne fiftula oriatur: hac fieri dixit ex phymate, quum fup-
purans vfque ad anum perrodit: quod, ne accidat, cauet phymate prius fedo,
dum crudum eft,nec maturitatem expedat.leuius enim ducit id malum, quod
ex fe&ione crudi phymatis affertur, quam fiftulam,qute vitari expedata ma-
turitate no poteft.pr^terea nihil accidet ex ea fedione,quod grauius fit, quam
fnflammatio,qux,fi corpus,vt conuemt,puru fit,antequam ad fcalpellum ve-
niatur,vel nulla vel leuis admodu fuperuemt,& nullo negocio depellitur : fi-
ftula vero diutius trahitur, nec fine magno tormento atque ingenti moleftia
aufertur, vbi orta lam eft,in primis exploradum eft, quam alte penetret. Igitur
fupino homine cruribus redudis ftilualh) recente in fiftulam demittit, quan- 10
tumpoteft,ideft,duminueniat,quodrefiftat,ficq; altitudine metitur, vtiliter
autem pro fpecillo allij ftilu indit, qui quum fledatur,& mollis fit, citra dolo-
rem fiftula: flexus perfequitunneq; penculu eft,ne perrumpatur, quum non fit
afparagi modo fragilis. Mulfam vero,in qua fefelis radicem macerauerit, bibi
ea de caufa iuflit,vt materiam a pofteriori parte ad priorem, hoc eft,ab ano ad
velicam deriuet : ea enim vis eft propofita: potionis. Opportune autem tunc
deriuat, quum iam fiftula orta eft, neque humor vitra fertur : quodante,dum
phyma increfceret, minime coueniflet:quum alibi pra:ceperit,vt hutnoru im-
petus, quam longiflime inde quo confl uit, attrahatur, neq; vllomodo ad pro-
ximam partem deriuetur,nifi quum fubfedit,& non amplius irrumpit. Porro 5 o
iatxafl&ts nos latine vermes reddidimus, funt autem lumbrici minuti, qui ver-
fantur in imo redi inteftini, & idcirco facile oriuntur, quum eum locii fiftula
occupauit,quiE materia putre fuppeditet,ex qua eiufmodi beftia: fiat.Hi ergo
vermes, fi neghgantur,neq; vtres exigit, purgentur, quum materia: vitiu inte-
dant, homine coficiut. Galenus, quum eiufmodi vermes in putri vicere fe ofte-
dunt, mixtura inungit ex pari pondere pohj ac ceruflie pice liquida exceptis.

TA Oft ha:c linteum biflfinu intindu in fucco tithymalli magni, refperfumq;

1 atris flore vfto & contrito, in collui j modu ad fiftulj longitudinem lmph-
» catur,per extremum vero tum lintei,tum ftili traijcitur linum, &eo mftrume-
.. to,quo dilatantur atque aperiuntur, qua: recondita funt, & latent, vt 111 coipe- 40
>. dum veniant:quid ex anoperrofum fit, confideratur, eoq; ftilus demittitur:

.. cumq; apparet ad anu penetrafle, prehenditur, trahiturq;, dum linteum fub-
.. eat,& ab imo & a lummo ijquetunquo intro compulfo cornea glans in anum
» inditur illita creta detergete, atq; ibi finitur: quum defidendi cupiditas fucnc
.. eijcitur,6c rurfus immittitur vfq; quintu diem, fexto fubtrahitur, & linteii ex
» carne euelhtur.Tum glans plena aluminis contriti, in anu conijcitur,contine-
■■ turqs, donec alumen madeat. Anus aute,du opus eife videatur,myrra illinitur.

Explorauit

D E F I S T V L I S. 45

i Explorauit altitudinem fiftula: dennflb alit j ftilo, nunc remedium ingre-
ditur,quo illa detrahatur.eo autem euadit, vt detergat fiftula, & callum ab-
fumat, vt finus vel glutinari poflit , vel impleri carne , & aliorum vlcerum
modo confanefcere. Immittit igitur linteum intortum in fpeciem collui j,
hoc eft, figura; teretis, & altera parte tenuius, altera plenius : quod linteum
in fucco titliymalli intinguendum eft, & flore atris vfto refpergendum , vc
callum exedat atque adurat.uthymalli enim fuccus fiftularum callos adimit:
grandem vero tithymallum accipit, quem puto eum eflTe, qui charaffia quo-
que nuncupatur. Flos atris valenter quidem detergit , fed vftione adeo fran-
io gitur, vt tithymalli acrimoniam remittat: quanqu.am per fe fine tithymal-
lo, non multo poft detur ad fiftula: callum detrahendum. Aquare aute de-
bet hoc linteum longitudinem fiftula:, vt totam attmgat.fumitur bifllnum,
quod molle eft, & facile in quamuis formam implicatur, & luccum combi-
bit, in quem demittitur, vbi hoc non fit, in vicem alio vtemur , quod ma-
xime in rem efle videatur. Ergo eiufmodi linteum implicitum, & intin&um
in fucco tithymalli, refperfumque flore atris vfto in fiftulam inditur per fti-
lum alii j, qui linum ducat, quod ad linteum alligatum fit, ita,vt linteum fe-
quatur, quum linum attrahitur, veretur autem, ne redtum inteftinum,ad
quod fiftula pertinet, fub hac medicina inflammetur: quod periculum pro-
zo pulfat demifla cornea glande illita creta detergente , qua:, quum repellat,
non finit inflammationem excitari : fed cretam, quam nos interpretamur
detei gentem, Hippocrates vocauit ffpx-rf/fa, fortafle Selinufiam vel Chiam
accipiens, qua vtuntur,qui lauantur, quia o (vt inquit Diofcorides)hoc
eft, detergit, vnde cognominatur. Cauet igitur per glandem creta

illitam, ne fub exedentibus medicamentis inflammatio ad proximas par-
tes concitetur: quod etiam m libro de vlcenbus animaduerti lubet pannum
aceto madentem fuperimponens.Tamdiu autem continendam incus eam
glandem ait , quamdiu linteo callus exeditur : abunde autem efle putat vf-
que ad quintum aut fextum diem, licet infra terminum pofuent feptimum.
30 Qik> faifto alumen in anum demittit, vt , fi quid ob inflammationem influ-
it,reprimatur & ficcetur,glutineturque, quod exulceratum eft. Poft alumen
myrram admouet,qua non vtebatur ante, quodpratter ficcitatem caleface-
le etiam poflit: hadlenus autem debemus in eaperfeuerare,dum vicus abun-
de ficcum efle arbitremur.

/\ Lia curatio, linum crudum quam tenuifllmtim quincuplex ad palmi
” ^ *■ longitudinem fic tortum, vt vnitas fadta fit, equina feta obuoluendum
” • cuius caput in extremitatem fpecilh ftannei perforatam comjciendum,

" Kcluc Ipccillum in fiftulam demittendum.eodem autem momento finiftra:

" n,anus mdex digitus in anum indatur, & fpecillum, quum occurrit, educat
40 extrema parte inclinatum: cum fpecillo item extrahatur lini caput, quod in
" id comedlum erat, & cum altero capite bis aut ter vinciatur : quod vero de-

- pendet ex lino intortum ad nodum alligetur. Poft litec praecipito homini,

” vc feipfum fecet.Reliqua curatio. Quatenus linum exefa fiftula relaxatur,ha-

” elxrms cotidie coarcftari atque intorqueri debet. Sed fi linum putrefcat,ante-
11 fluam fiftulam exederit, alterum funde ad fetam alligetur, traie&umq; vin-

- ciatur : feta enim idcirco lino adiungitur, quia non putrefeit.

d '

I

5°

HIPPOCRATES

Prior curatio tantum detrahit callum, vt finus, vel glutinari , vel im- i
pleri poilit : hxc non modo id prxflat, fed cutem , qua: fuper fiftulam eft,
etiam incidit : quod fatius eft, vbi fieri tuto poffit, quum magis medi-
camentum admittant, & facilius glutinentur, qua: hac ratione incidun-
tur, quam qua: indito linteo tantum a callo vindicantur. Secandi rationem
adeo' expreffit , vt nihil defiderare luminis videatur. Excribitur autem a
Cornelio Celfo infua chirurgia, vbi prxter hxc imperat, vt id linum bis
terve die, faluo nodo ducatur , fic vt fubeat fiftulam pars, qua: fuperiorfu-
it : fed curationem duobus modis recenfet , altero, quum linum laxum te-
netur, & res diuturnior eft : alterum, quum adftnngitur, & homo celerius ie>
ab ea moleftia explicatur : celeritati adijci ait, ficut dolori, fi id linum me-
dicamento aliquo ex callum exedentibus illinatur . vtra curatione vtendum
fit a Celfo prxteritur : docemur autem a Galeno in eiufmodi cafibus re-
quirendum efle ab xg rotante, malit ne tardius ac fine magna moleftia fa-
nari, an celerius & cum maiori tormento . Fieri etiam poteft, vt ad fcal-
pellum eo loci veniendum fit: quando autem, & quo pafto id agendum fit,
Celfus eodem loco indicauit : idem aperuit Paulus .dEgineta, qui hanc
Hippocratis curationem per linum ad eos pertinere ait , qui fcalpellum per-
timefcunt.

» c Edta fiftula incidere mollem fpongiam oportet , & quam tenuiffimam t o

- ^ imponere , deinde florem atris vfti per fpecillum copiofe in fiftulam
„ conijcere. finiftrx autem manus digito indice fpongiam meile tindhm me-
„ diam intro compellere, adiedtaque altera fpongia idem vinculum dare,at-

- que vbi venx in ano fanguinem fundunt : poftridie refoluendum eft,& a-
•• qua calida abluendum, tentandumque finiftrx manus digito per fpongiam
» fiftulam purgare, rurfufque iniedto xris flore alligandum, ldque feptem
„ dies faciendum : fere enim intra hoc tempus fiftula: tunica confutuitur . poft
„ hxc,dum fanefcat, eodem modo vinciendum . fic enim fiftula per fpongiam
» coadta atque aperta, neque rurfus committi poteft, neque ab vna parte cu-

raturtab altera iterum m fiftulam vertitur, fed fanefcit vniuerfa.In curatio- 30

» neitemmulta aqua calida fouendum,& inedia pugnandum.

Propofito lino mordetur paulatim, atque inciditur id cutis,quod fupra fi-
ftula eft, quo exedto adimere callu oportet, & detergere humore, qui redun-
dat,quum callus confumitur,quod,vt fieri poffit/eruari aperta debet, & da-
ri aditus medicamentis, ne oris glutinatis fiftula reuertatur . Quamobrem
fpongiam demittit:quam molle accipit, ne tadfu lxdatuncidit , vt inde fru-
ftum tenue fumat, quod fiftula: conueniat: meile inungit, vt detergendi vim
habeat : non foliim autem fpongiam adhibet, fed flore atris vfto per fpecil-
lum copiofe fiftulam refpergit,quo fupra etiam cum implicito linteo vteba-
tunhabet autem flos xris facultate exedendi callum. Ceterum, quum vincie- 4°
di rationem eandem accommodari ait, atque, vbi venf ,qux in ano funt, fan-
guinem fundunt,fortalTe eam intelligit, quam tradit in fequetibus ad anum
procidentem,duabus autem fafcijs continetur, altera cingitur fuper ilia, alte-
ra priori medix afluitur, & per dorfum redta ad anum attrahitur, atque inde
ad zonam luxta vmbilicu porredta religatur : eode pertinet Heliodori vin-
culum,quod infcnbitur[Afluta iundtura ad anum] legitur autem m libro de

DE FISTVLIS.

* eljndem vfum habet, id, quod Celfus tradidit ad ani condyloma vKi

ait vinculum « loco linteolum efle, aut panniculum quadrarum ^ • jj

capita duas anfas, ab altero totidem fafcias habet, cunque fubieE eft an°
fis ad ventrem datis, a pofteriori parte in eas addud-r fnC-1- •• ■
mr, atque , vbi arfiata: fiunt, dexterion fimftra, fin.ftenor, de xtrs’ proce’
dit circundataique circa aluum nouilfime nodo inter fedelio-anr n '

quid horum detur, vtilc efi. Poftero die refioluit, & aqua calida In' '
fundit : qua; non modo famem abluit,fed dolorem lenit fim, ,per'
menti acrimonia excitauerit.liumorem per fpongiam ficcat ? ,™rmedlca'
,o dem wis florem indit : hoc facit, dum calloia fiftulat tunica «edatmmiiod

feie fieptem diebus fieri ait. In prioribus autem terminum (lir ■ ^

aut fextum diem: fied, prteter florem ieris, tithymalli fiucco clu,ntum’
eft, implicitum linteum inunxerat. Timet autem ne fi ftflJ J" Vebcmc"S
nus iterum occalleficat , & fiftula reuertatur. ideoque fponmS ,T cocant’fi"
gam fiemat,vt tota fimul fanefcat. eu. tat autem mfianTmauonis^enc^m
quod ob litum & naturam loc. inflat non mediocre, tum aqu/c id fo ’
uens, qua: dolorem lenit, tum abftinentia pugnans ne uleni!! a 7
,Un.

turin quarto de racione viiftus in morb.saeum ,E" 7T
10 ait exquifitamabftinentiam adhibere. figmficaii

.. tum diem relinquendus :de.n aqua calidS fouendum &' « &.v^ue3um-
“ dandum, quod polentam habeat ex aqua fubaetam k- 1 a? jt.Erna fupci -

- Jlganda. At vbiflos ains ceciderit, & SllJ" vlct p™ f* ^ 51*"*1'

- ratl°i qua: prius, admoueatur. Quod fi per locum I II fuerlt'eadeni cu'

.. fiftula alte mfedent,flore zns,j^rnl,& htro ex”rS' £

• ,bl on fiftulc accomLd tu S Ab u^

- Pel Plnnam,qua: ad veficS aihgetu v W h“

30 pullo eluatunfed non fanefic.t,n,fi fiecetur. ’ P Dquoiecom-

Exfiftulis aniahte vfiquead imumreiS-i inr^n-.V.;. , .

hadenus egit, alne proxime ad eius tunicam 111118

^Mtenus

dixit. U; S, jWaiJh. ambigueprofe(ftd,ita,vt dux diiferen^s^ni^^u^accnfi

netrat atque intro fertur: quod voluit in libro de vLribus , quum tralL
uit de fiiiu , qu, perimis non effet: cu.fiubficnpfit etiam Paulus Aimneta
Quanquam vtraque mtelhgent.a vera eft, mihi tamen hxc magis proba'
tur : quum pofi lenonem nihil Imi intorti aut linte, imphcitfmemine-
nt, qua: tamen neceflana ad curationem efTent, n, fi totam fiftulam fi -
ret : fied fimphciter voluerit exedentia adhiberi, quali credatpatere aditum,

d ij

5L

HIPPOCRATES

per quem hxc dari ad fiftulam poffint,vtpote tam exedam . Adde quod re-

nredn fubijcit ad inflammationem coercendam , quam pai eft ex ampliori

redione concitari, at non xque, fi fiftula non exciditur, ied tantum in fun-
do aperitur . Nec eft, quod in fecando fcalpellum timeat, quando necefla-
rio eodem vtitur, vt fiftulam per viam reddat . Poft fedionem comjcere ln-
tro conuenit, quod callum detrahat : refpergit autem flore atris, in quo ma-
net vfque quintum di em, antea verci non tantum hunc terminum confti-
tuit, fed fextum vel feptimum : qufim definiri tempus ex toto non pof-
fit : fere autem inter quintum & feptimum diem exefo cftlo ixfoiuuur me-
dicamentum,quod inhaerebat. Intenm, quum propter fedionem & medi-
camenti acrimoniam periculum inflammationis inftet , lenie“J“ ac^a-
xantibus vtitur: ante quidem aquS calida fouebat nunc quum ob fed o-
nem periculum grauius circunftet , non contentus fola perfufionc aqua: ca-
' hdx,betce folia admngit & cataplafma^uod fieri voluit ex polenta & aqtu.

In libro autem de vulneribus capitis, quum fcalpelh opera neceffana fuit,ca-
taplafma fimiliter ex polenta fuperimecit, fed pro aqua fumpfitacetu, quo-
niam ob loci ficcitatem ficciora prxfidia requirebantur . foha betat ficca t
& difcutiunt, qute ad vlcerata etiam & luxata ab Hippocrate fuperdantur.
Quum abfumpto callo plaga pura eft, eandem curationem probat qua:
prius admota eft : intelligit autem vel alumen & myrram, quo pnefidio fi- zo
ftulatn curauit callo per implicitum linamentum exefo: glutinare enim ac
ficcare poflhnt: vel eam obferuationem, quam proxime tiadidit , quum fe-
da per Imum fiftukf , fpongiam immifit, vt oras d.dudas feritaret, quo pla-
ga ab omni parte fanaretur : abftinentiam ibidem lmperauit, & aqua: cali-
da: perfulionem : atque hoc mihi magis arridet , quandoquidem, quum hic
fiftulam fcalpello aperiat, idem voluiffe videtur, quod fupra, quum lino eam
fecuit. Illud autem monet, quod interdum vtl fcalpe Io non licet id cuemt,
vbi,vel altius penetrat, ita, vt multum iit, quod incidi debeat, vel ad partes
pertinet , qua: fcalpello haud tuto attinguntur , vt quum inter inteftmum
verfatur & ceruicem veficx,qux, vbi tcalpello violatur , fiftula redditur 50
pene mfanabilis. Ergo,vbi confugere ad fcalpellum non liceat, exedendus
callus eft , per litrum, xris florem, myrram, qux ex vnna diluantur : hunc
liquorem infundi voluit per pinna ad velicam alligatam . Galenus pro pin-
na corneam fiftulam alligat, quum dilutum aliquod emplaftrum in imum
ini icit . nunc fimiliter pro clyftere ad aluum facculo vtimur ex cono , cui h-
ftula anneditur . licet etiam per oriculanum clyfterem eluere ,veium,v 1
craflior humor infundendus eft , aptior vefica eft, quam Hippocrates pro-
pofuit. Quod poftremo adiecitnon fanari fiftulam, mfi fecetui,in hisin-
telligendum eft, quae altius penetrant , in quas infundi eum liquorem lufl.t,
eas monet , ne putes ex toto famtatem recipere : ahx vero ad quas pertinere 4°
medicamentum poteft,quxue alt.ores non funt, curari citra feiftionem que-
unt: quod ipfe oftendit, quum eam curationem narrauit, quam per linteum

implicitum molitur. . v ,

„ Vod fi anus inflammetur,dolor & febris accidat, atq; homo crebro e-

„ V / fidat, fed nihil deliciat, videatur anus ex inflainatione decidere, & m-
„ terdunTvrinx difficultas fequatur : hoc mali accidit cum pituita ex corpo-
re ad

DE FISTVUS. 53

i re ad anum transfunditur . Remedio funt calida, hxc enim adhibita pitui-
" extenuare achquarepoflunt,efficereque,vt quod acre eft,& falfum,tabe-
” beat, ita, vt neque aiftus, neque mordentium fenfus aliquis in mteftino relin-
» quatur. 1

Diximus inter initia libri de vlceribus hoc opus ex eoru numero efle, qua;
Hippocrates nondum perfedta reliquit atque abfoluta : ille vero, qui exfcri-
plu, talem nobis tradidit, qualem accepit, ita, vt lure dici de hoc pollit, quod
Galenus ait de quarto libro de ratione vnftusin morbis acutis, fcilicet, eiuf-
modi commentarios memorig caufa fcnptos elTe, non, vt edantur, fed,vt tern-
io poreex his poftea conficiatur liber, quipaffim diuidi, &peruulgan poffit.
Hippocrates igitur, quum de ani fiftulis tradlaffet , qui locus ad vlcera perti-
nebat, nunc ani inflammationem adiecit,qua: cum fiftulis nullam habet fo-
cietatenr.fed verifimile eft, quum ani metionem feciffet,fuccurrifle aliud ma-
lum eiufdem partis, idque,&fi nihil ad fiflulas fpedlaret, tamen reminifcendi
caufa in hunclocu contulifle. Inflammatur itaque interdu anus,id eft,imum
lefti inteftini fequiturque dolor,ac febris, quiE communiter fuperuenire in-
flammationi folent : fequitur item crebra defidendi cupiditas, fed nihil de-
ijcitur. quoniam materia, qua: inflammationem excitat, craila eft & glutino-
fa, ita, vt non facile expellatur, quamuis natura id tentet,tentat autem fiepe ob
io acrimoniam humoris. Alibi autem hoc malum vocatur ab Hippocrate -rm-
o>b, quod inteftmum tendatur ab humore, qui in eo receptus eft : ille autem
eft (quantum ex propofitis verbis colligitur) pituita falfa acris glutinofa &
craila, lic, vt etiam quum natura maxime conatur, educi non poflic. Anus in-
quit procidere videtur vani rS <m i>pn«, hoc eft,ob pituitam, qua; huius mor-
bi caufa- eft: nos tamen vertimus [ ex inflammatione] nam q>A (quemad-
modum oftendimus in libro de vlceribus) ab Hippocrate, non folum pro pi-
tuita, fed pro inflammatione etiam accipitur, quod m hoc loco maximi pro-
babile eft, quandoquide pituita in ea fede inflammationem excitat, ob quam
fequitur, vt anus prolabatur, nam in libro de fradfuris,quum eos reprehendit
30 qui hinc atque hinc fafciam obuoluunt, plagam vero folutam relinquunt ex-
citari inde inflammationem ait, & labra viceris in exteriorem partem recur-
> uari : quam rem Galenus multo clarius in fecundo de officinS medici indica-
uit, fafciat vfum explanans , qua; hiantia inter fe committit : vbi caufam cur
hient, inflammationem aflignat. Igitur quod euemt vlcerum labris ob in-
flammationem , idem ano accidere credibile eft : fed flue pituitam , fiue in-
flammationem dicas,res eodem redit, quando haec ab illa proficifcitur. Por-
10 inflammationem nuc mihi lntelligito non proprie : ea enim fit a fanguine,
led calidum tumorem, latius fiquidem patet inflammationis nome:fit autem
inflammatio, de qua hic loquimur, a pituita falfa,fic,vt tumor fit calidus.Huic
40 malo accedit id eft, vnna: difficultas: fic enim latine' redditur id

vocabulum a Coi nelio Cello, quum vnna crebro & paulatim deftillat. Ga-
lenus caufam ponit eius vitij , tum vnna: acrimoniam , tum imbecillitatem
1 etentricis potentia vefica:,qua: fubinde cogitur expellere, neque ferre poteft
magnam vnna: copiam coire : adijcit aliam caufiim , quum ipfii vefica bene
valet, fed afficitur aliunde & comprimitur, vt nunc ob inflammationem re-
dii inteftini, quod naturaliter cum ea ita coniungitur,vtipfamfuftineat.-at-

d ii)

54 HIPPOCRATES

que hoc eft,quod in illis fententijs , quae aphorifmi vocantur,'dixk refto in' i
teftino aut vtero inflammato , vrince difficultatem fuperuemre . nunc itaque
ano inflammato propter confortium.vnnae difficultas fubfequitur. Ratio au-
tem curandi, quam Hippocrates dotet , in fummouenda caufa conhftit , ea
efl (vt diximus)pituita falfa craffior, atque ita inhairefcens,vt vix auferri pof-
fit; hanc extenuare prius oportet ac liquare, deinde educere. Danda ergo funt
calefacientia, fub quibus non foliim quod craflum & glutinofum efl liquabi-
tur, fed tabefeet etiam, quod falfum efl, neque vllus remanebit in inteftino
m o rfus : i n i j c i c n da infuper,qu£e purgare pituitam poffint ac detergere, & do-
lon,qui non mediocris fubeft, occurrere: eunda hasc perficimur medicamen- i o

tis,quE proxime fubiecit. r

CVratio igitur fic adhibenda efl. homo m aqua calida delidat , grana
o-iiidia fexaginta conterantur dilutaque ex vini dodrante atque olei di-
„ midio tepida per clyfterem infundantur : Ikec autem & pituitam & deie -
„ itionem educunt. Quo tempore in aqua non defidit, oua in vino nigro tepe-
.. facta ad anum admoueantur , & calidum aliquid fubijciatur , feu vefica cali-
„ da aqua repleta, feu cataplafma, quod habeat lini femen toftum contritum,

„ atque in tenuiflimum puluerem rcdadum,& faring tantundcm,qua: vino ni-
- gro odorato atque oleo excepta, quam calidiffima imponantur , vel cum hor-
„ deo mifceantur, aut cum alumine AEgyptio contrito, fingaturque glans ob- w
„ lono-a : hanc poftquam igne tepefeceris, illiueris,foueris, digitis aptato, atque
„ omnino tepidam in anum demittito: exteriores partes ceiato inungito, & ca-
.. taplafma imponito ex allijs decodis in vino nigro diluto : quo fubtradode-
„ bet homo in aqua calida defidere . Pofthaec folam fuccus , adeps anferma &

» fuilla,chryfocolla, refina, cera alba fimul liquetur, & inter fe mixta mungan-
tur. Dum inflammatio manet, perfeuerandum in cataplafmate ex allijs cali-
„ dis. fub quibus pr?fidijs,fi dolor ceflauent, fatis effifi adhuc manet, potionem
” fumat ex papauere albo, vel aliquo alio, quod pituita purget, 8e,duminflam-
•• matio eft,leuioribus cibis vtatur. . . ,

Pr^fidia haec (quemadmodum iam diximus) eo euadunt,vt pituita, quam 3 o
morbi caufam ponit, extenuet, detergant ac purgent, & praeterea dolorem at-
que intentionem leuent. Quum homo in aqua calida defidet , extenuatur pi-
tuita, tabefcicque id falfum, quod in ea continetur. Infundit in anum coccum
o-mdum, quod( vt ipfe ait) pituitam purgat, & deiedionenv.habet etiam vim
adurendi, qua (Galeno audore) differt a cnico , quod fimiliter pituitam pur-
o-at : frangit autem adurendi vim adiedo oleo & aqua . abunde enim eft,fi a-
deo calefaciat, vt pituitam liquare poffit , qua; iam extenuata efl per aquam
calidam. Accipit autem grana gnidia fexaginta, non quo hic numerus perpe-
tuus fit,fed quo eum indicet, qui plaerunque fatis eft. Admifcet vini dodrante,

& olei dimidium. Rede autem nos dodrantem vertimus, quodipfe cotylam 40
vocauit : pendet enim haec nouem vncias, quod a Galeno fipius offenditur.
Quo tepore homo in aqua calida non defidet, edicit, ne defiftamus a fometis,
fed oua adhibeamus feruefada ex vino nigro odoratoihaec leniedivim habet
& calefaciendi , cum tadu calida imponantur, & inteffinum firmadi ob vini
facultatem, fic, vt poftea valentius pituitam expellat : eodem vino vtitur Ga-
lenus ad inteftina per plagam abdominis prolapfa atque inflata, quod calefa-
cere ait.

DE FISTVLIS. 55

i cere ait & inteftinum firmare. Quo autem pacfto admoneri oua debeant, ape-
ruit nobis Cornelius Celfus,qua de ani rimis.inquit enim. Columbina quoq;
oua incoquenda ; fiunt, & vbi induruerunt, purganda, deinde alterum iacere in
aqua cne calida debet, altero foueri locus, fic,vt inuicem ytroque aliquis via-
tur .Hippocrates nunc pro aqua vinum accipit, eo fpe<ftans,vt inteftinum
con imet . Non contentus autem oua admouere, vt diutius eorum calor ma-
neat, u ijcit vefica aqua calida repletam, vel cataplafma ex lini femine & fa-
rina quamuis hoc non folum otii calorem diutius feruet, fed molliedi quoque
vim habeat, & roborandi propter vinum, ex quo diluuntur. Poli cataplafma-
1° tls & !°;nentl vflinl » g^ndem in anum demittit , quam conficit ex proximo
cataplafmate adiefto hordeo vel alumine: hac autem relaxatum inteftinum
coeicet confiimatque,ita,vt anus procidere amplius nequeat. Extrinfecus ce-
ratum inungn, quod inflammationem ac dolorem lenit : cataplafma imponit
ex alfijs decoiftis in vino nigro diluto. Allium per fe calefaciedi,& difcutien-
cft vim habetded fi in eiufmodi vino decoquatur, firmare quoque inteftinum
poterit. eo fubtrafto pnecipit, vt homo rurfus in aqua calida defidat, qua: pi-
tuitam liquet atque abluat, ne pofllt ob acrimoniam lcedere . Mixtura, quam
fubdit ex iucco folani & chryfocolla multiplicem vfum prarftat difcutiendi,
emen i, atque inflammationem repellendi . remittitur autem chryfocolla:
zo ammonia a folani facultate,ita,vt medicamentum moderatu reddatur, quod
a ectam partem non mordeat. Neque mirum eft, fi quamdiu inflamatio ma-
net,pei eueiaii in cataplafmate ex allijs calidis voluerit, quum difcutere( vc
diximus) lalfam pituitam poflint, qua: caufa inflammationis eft . Si per ha:c
parum proficitur, confugit ad potionem alicuius medicameti, quod pituitam
educat, projionitque album papauer, quod & Herculeum nominatur, & a-
phrodes,quod totum fpumans fit: cuius femen pituitam purgat, in vicem cu-
lus licet vti agarico,aut alio medicamento eiufdem proprietatis. Refte autem
i eit purgationem, neque id ea caufa tantum, quod a principio leuionbus
vn conuemat : fed quod purgatio inter initia inflammationis (vt ipfe docuit
30 lnquai to e latione vnftus in morbis acutis) maxime perniciofa fit, quippe
qua: nihil ab inflammata parte detrahat, & qua: integra funt, liquet, ac vires
conue at.iure igitur ante remedia impofuit,qua; pituitam extenuat, ac fi mi-
nus educunt, certe talem reddunt, vtpoflit cathanftici potione detrahi . Htec
autem multo poft initia inflammationis fumi voluit. Vnftus tenuis quorfum
impeietui, um inflammatio manet, in aperto eft : timet enim ne copia fuc'

H eorum lub pleniori viiftu contracfta inflammationem augeat.

Inc \ rina: difficultas fubfequitur. ob anum vefica i ncalefcit,& pituita ad
v 'P‘am ttanfmittitu^qux vnnS difficultatem affert.hsec autem pl?runque
Mia cum moi r o hnitur,quod fi parum fuccedat, ad ea medicamenta venien-
40 dum eit, qua: aci vrina: difficultatem pertinent.

Viina: difficultatis, quam inflammato ano fuperuenire dixit, nuc caufam
exponit, qua: non alia eft, quam quod vefica recfti lntcftmi morbo afficitur,
ea enim eit coniumftio harum partium, vt non modo calor ab vna ad alteram

transferatur,fed materia quoque, veluti in propofito cafu pituita, qu?, cum ca-
lore ab ano ad veiicam tranfmittitur, & quia craffa eft in itinere, vnme fe op-
ponit, neque hanc i eddi libere finit, quod malum etiam incidere ait in altero
genere febris ardentis, quod i falfa pituita fimiluerproficifcitur. Ergo ficutt

56- HIPPOCRATES

quum veficam inflammatio exercet, deiedio fuppnmitur, quod ipfe in tertio t
libro prognofticorum narrauit,ita inflammato ano vnna difticulter redditur,
quum vefica(vt didum eft)afficiatur.Ce(Tat autem hic affedus pkrunque fi-
rnul cum morbo, a quo prouemt, hoc eft, cum redi inteftim inflammatione:
quod tamen perpetuum non eft . folet enim interdum affectis, qui ob conior-
um partem aliquam detinet, ita eam proceflli temporis occupare, vt in illius
morbum vertantur, & lam finito morbo alterius loci,vnde orti funt, etiam re-
maneant,ac propriam curationem defiderd.Quamobrem,fi iam liberato in-
teftino,vrina; difficultas perfeueret, ad ea confugere oportet, qua: huius mali
remedia fint.fi vefica calefada eft aut refrigerata, cotraria pnjfidia conuemut: 10
fi humoribus craflis atque acribus repleta, illos extenuare atque exhaurire de-
cet.In feptimo aute libro fententiarum,qui aphorifmi vocatur, ad hunc mor-
bum,potionem vini & fanguinis detradionem fcnpfit. vinum quidem refri-
gerata vefica idoneum eft, vena: fedio,quum eadem ob fuccorum copiam at-
que acrimoniam inflammatur.Eft etiam interdum, quum vrina acris lpfa fibi
difficultatem faciat, quod aliarum partium vitio accidit, quas fanare oportet,

fed nunc aliud agitur. A

.. Vod fi anus procidat,per mollem fpongiam repellendus eft , & cochlea
» V_^illinendus,tum manibus alligatis homo paululum temporis fufpeden-
’■ dus & concutiendus eft . Sed fi amplius procidit, Se intus manet, ilia cingan- z o
” tur fafeia ,qtue ex zona a pofterion parte dependeatunteftino introi fus com-
" pulfio fpogia fuperdetur exprefla ex aqua calida, in qua decoda luent loti fco-

- I>es,& eadem aqua anus perfundatuntum eafafcia inter crura poi rigatur , &

> ad vmbilicum religetur . Vbi deijciendi cupiditas fit , fuper afleribus,quam

- maxime anguftis defidat: fi puer fit, foemina: pedibus inlldat ad genua ad-

- hterens.inter defidendum crura habeantur extenta : minimum enim hoc pa-
“ do anus delabitur.

Anus & ob pituitam, & ob inflammationem vfqueadeo interdum Iqditur,
vt non modo procidere videatur(quod fupra pofuerat) fed etiam piocidat ac
delabatur.quod quum accidit, imperat, vt cochlea illitus per mollem fpogiam 3 °
reprimatur. Cochlea quidem, iiue tota fumatur, fiuemuccus duntaxat,tantam
ficcandi vim habet, vt(Galeno audore) glutinofum atque alte mfidetemhu-
morem difeutiat, & quod maximum eft, fine morfiu futim effedum pra:ftat,
quod in medicamentis requirit, qu£ ad anum ficcandum adhibentur.Sufpen-
di vero hominem lubet manibus alhgatis,& ita concuti, vt inteftinum ex ea
fuccuffione in fuam fedem reuertatur. Ceterum, quum fiufpenditur,ita collo-
candum effe,vt pedes furfum fpedent, &fi ab Hippocrate prattereatur, ex fe
tamen manifeftum eft: nam fi aliter fufpendatur, pedibus videlicet deorfum
conuerfis, tantum aberit, vt anus intro reuertatur, vt magis etiam procidat.
Eiufinodi rationem fufpendendi tradidit ad reponendu femur in interiorem 4°
partem prolapfum, quam eorum effe ait, qui videri volunt egregium aliquid
praiftitiffe . ibi autem alligat manus ad latera, & deinde hominem fufpendit
capite deorfum fpedante. At vbi euenit,vt amplius inteftini excidat, quamuis
reponatur, & m naturali ftatu maneat, veretur tamen, ne iteru delabatur, & ob
id vinculum admouet,de quo fupra etia tradauimus:afluitur enim fafeia: me -
dia: alterius fafeia: caput, ita, vt amb{ fimuI,T.literam referat:dein prior fafeia
cingitur, capitaq; in priorem partem adduda, luxta vmbilicum nodo inter fe

vinciuntur:

DE FISTVLIS. 57

i vinciuntunaltera vero a dorfo demittitur, & inter femora porrigitur, atcjue ad
priore iuxta vmbilicu deuincftur,qua fafcia anus continetur ne procidat:prg-
iertim quum inter anum & fafcia fpongia detur madefadta ex aqua calida, in
quainferbuent loti fcobesdiabet enim ficcadi vim & adftnngedi modice, ita,
vt poffit procidente anum coercere, quamobre n5 foliim ex ea madefit Ipon-
gia,qua; vna cum vinculo mijcitur, fed ante anus lpfe. Cauendum autem, vt
quum maxime, ne anus procidat,vbi liomo defidit : tunc enim ob deqciendi
cupiditatem nititur, & cum deieiftione fxpe mtcftinuni expellit.quod malum
euitabitur,fi homo tunc fuper afferibus anguftiflimis confidat, vt fic vtrinque
i o anus introrfum compellatur, neq; prolabi poffit, quemadmodum in fedili late
peiforato ac patente, vbi nulla re coercetur . fi puer fit, pro alferibus vtendum
pedibus mulieris, quibus mfidat, ita, vt dorfo & ceruice, eius genibus lnhce-
leat. Ob eandem caufam pr.uci pit, vt in deijciendo crura habeantur extenta,
quo habitu anus magis adftringitur,qui contra, fi curuetur,relaxatur,quod fi-
militer euenit,fi nmuu inter le diducantur, hoc Hippocrates filentio non pro-
teri jt, quum paulo infra mbeat femora inter fedeuinciri.

QVod fi anus madeat, & famem fundat, fubluendus eft vini fece combu-
fta, & aqua cum myrto lncodta : ficcandumque adiantum eft & contri-
” tum ac cribro excullum mfpergendum . Si fanguis profluat, ijfdem fubluen-
10 dus eft , tum mlpergenda chalcitis lunifta cum pari portione fcobis contrita;,

* cuprefli, vel cedri, vel pinus, vel terebinthi: & exteriores partes craffion cera-
” to inungenda;.

Sxpe euenit,vt ob inflamationem anus madeat, ac faniem fundat,& inter-
dum etiam fanguinem,quum venarum ora falfo humore aperiatur, cuius mali
nuc remedium proponit . Ergo quum anus humidus eft & faniem emittit, ni-
hil aliud requirit, quam ficcantia & detergentia : vtitur ergo fece vini vfta, &
aqua,in qua decoffa myrtus fuerit. Fex quidem vini vehementer calefacit, ita,
vt vrere etiam poffif.quamobrem fi per fe adhibeatur, ano aliena eft, qui citra
omnem acrimoniam ficcantia exigit : fed fragit eius vim Hippocrates aquam
30 adijciens, 111 qua myrtus inferbuerit, qua; ficcandi etiam atque adftringendi
facultate habct.tuto igitur admouen hoc padlo vini fex poteft,pra;fertim quo
tempore id ani, quod prouolutum eft,humidum eft & fordiduipars enim qu£
fordibus atq; humore tegitur,non ita offenditur acribus. Anus igitur vbi pe-
riculum fit,neputrefcat, valentius detergentia exigit & ficcantia. Adianti ve-
ro puluis quem mfpergit, fine morfu ficcat.Si anus fanguinem fundat, chalci-
tide vtitur, qua; adftringendi vim habet :&fi validior fit, quam vt ano conue-
niat, mfpergi tamen debet, vt fluentem fanguinem fuppnmatmraifertim ad-
mixta cum Icobe adftnngente quam moftrauit: fic enim innocenter adhibe-
tur. Ceratum vero eadem caufa extrmfecus inungitur, vt inflammatio coer-
40 ceatur,qux folet fiub ea curatione prouemre:crafTum vero fumit,vt diutius 111-
hxreat, ne fi liquidum fit citius difToluatur . redditur autem craffius, vbi plus
cera; accipit vel cmplaftn. fit enim creatum, quum eiufmodi aliquid moleo
liquat ur:vbi magis diluitur, liquidu efficitur, quali vtitur Hippocrates ad fra-
£furas,vt a fafcijs combibatur. Adi jcitur interdum cerato pix arida, efficitur-
que ceratum, quod(vt Galenus ait) 1 nosu^a nugari nominatur, atque hoc fortaffe
nunc intelligit Hippocrates, quidquid eft, hic conftat craffion cerato inflam-
mationem externarum partium cohiberi.

53

HIPPOCRATES

QVum anus procidit, & nequit fuo loco cofidere, laferpitium quam opti- i
mum ac denfiffimum in minutas partes concifum imponito, & medica-
mentum ad nares dato, quod fternutamentum moueat, atq; homine concuti-
to, vel aqua calida abluens, in qua malicorium inco&um fuerit, aut alumen ex
vino albo contento, & anum perfundito: dein pannum fuperimponito,& fe-
mora in tertium diem inter fe deuincito : imperanfqiie inediam vinum dulce
potui proflato. quod finefic quidem altius refpbdeat, rubrica cum meile cru-
do mixta inungenda eft.

Qua via reponere anum prolapfum oporteat , fatis in prioribus indicauit:
nunc,quia interdum quum reponitur, non manet, fed iterum procidit, alia xsf- io
media adijcit efficaciora,cuiufmodi laferpitium eft, quod pituita & materiam
inflammationis difcutere atque exiccare potefl. Quorfum vero fternutamen-
tum excitet, mcertu eft, quum quatiat corpus, & fuccuflu magis procidat anus
& expellatur, non fecus,quam qua: vtero continentur, qu£ fternutamento ex-
citato Hippocrates expelli voluit. An eo nunc vtile eft,vt id inteftinum,quod
procidit, magis delabatur, vt melius purgari & foueri medicametis poffit, at-
que ita repofitum in fua fede continenfMedicameta autem, qu? mouere fter-
liutametum poflint, Galenus complura nobis tradidit, vt piper album, album
item veratrum, fuccu cucumeris agrefhs,ftruthium. Poft ha:c perfundit Hip-
pocrates atque abluit anum humore admodu ficcate atque adftrigente,dein- 2.0
de per pannu efficit, vt introrfum repellatur, neque amplius procidat.alligan-
dum vero effe per vinculum clare in luperioribus demoftratum fuit. Iubet au-
tem femora inter fe deuinciri,quod ante omiferat.Imperat abit inentia,ne hu-
morum copia redundet, & ad anum concurrat: indulget autem aegrotanti in
potione vini dulcis,quod partim nutrit, partim foluit aluum, qu£,fi ne fic qui-
dem liquatur, mei crudum inungit,quod acrius eft, Sc deieftionem educit.mi-
fcet rubricam, qua: ficcando atque adftrmgendo plurimum ad rem pertinet,
neque patitur anum cum deieftione procidere.

” Q I anusprocidat & fanguinem fundat, cortex radicis ari ex aqua inferueat,

•• dein contritus cum farina iungatur, & cataplafma fiat , quod calidum lm- 3 o
ponatur. Aliud, Bnonia: alba:(quam nonnulli vocant) radices quam

» tenerrima: conciduntur, & in vino mero nigro auftero incodla: contundutur,

” & tepefa&a: illinutur. Mifcetur etiam farina, ex vino albo atque oleo lubafta
“ ac tepida. Aliud, Cicuts femen contunditur, interim vinum album infhlla-
>’ tur,6c tepefadfum imponitur.

Egit paulo fupra de ano fanguinem fundete, nunc ad eundem fubijcit aha
prailidia,qu£e mitiora funt,quod morbi conditio afperior fit, quam qua: ante
propofita eft.quandoquidem extra fanguinis fluxum vrget inflammatio non
mediocris, ob quam anus prolabitur, atque idcirco no modo fanguinem fup-
pnmit,fed fimul inflammationem lenit, exiccat,ac detergit. Farina quide mi- 40
xta cum detergentibus atque exiccantibus,quum proprietatem habeat, quam
Galenus emplafticam nucupat,non folum fanguinem fifht,fed inflammatio-
nis impetum ac dolorem leuat. Arum & brionia alba prsftanter ficcat & de-
terguntiquod fi ex his conficiatur cataplafma, quod farinam itidem accipiat,
varium effeftum pneftare,ac maxime idoneum efle neceffe eft.Cicutte femen
fimiliterSc fanguinem fiftet,& inflammationem repellet.Iubetaute,vt ha:c
tepida imponantur, veritus ne, fi frigida dentur, quod inflammatio & fangui-

nis

DE FISTVLIS.

55

i nis profluuium exigunt, materia inflammationis, qua; crafla eft, magis fpifTe-
tur,reddatque morbum difficiliorem.

VBi inflammatio fit, radix hedera in vino inferueat,ac bene cotrita inun-
gatur cum farina ex vino albo quam optimo fubafta , & adie&o pingui
■> aliquo illinatur. Aliud, Mandragora; radix potiilimum viridis vel certe arida:
” fi viridis fit, abluatur, concidaturque ,&ex vino diluto inco&a inijciatur: fin
” arida, conteratur, & fimiliter detur. Aliud, imponitur cucumeris maturi pars
» interior diligenter contufa.

Nunc pugnat tantum contra inflammationem ani abfque fanguinis fluxu:
io fedquumhatc remedia refrigerent repellantq;, magis inter initia accommo-
dantur,quam vbi res lam tempus habet,& detergentia ac ficcantia defiderat.
Cucumis maturus prxter refrigerandi facultatem, aliquid etiam detergit.

” f \Vbd fi dolor fine inflamafione fit, litrum rubru, alumen, &falemcom-
“ N_4_biirens ac diligenter conterens pari pondere inter fe mifceto,& cumpi-
» ce quam optima iungito, linteoque excipiens imponito atque alligato. Aliud,
» capparis folia contrita in facculum conijcito ac fuperdeligato , quunque vrere
» videbuntur,fummoueto & iterum impomto.fi folia capparis non fint, radicis
.. cortex contritus , & ex vino temperatus eodem padto vinciatur , quod valet
» etiam ad dolorem fplenis.

10 Quanquam non fit inflammatio in ano, poteft tamen dolere, quod a ma-
teria pituitofa atque acri diftentus mordeatunproxime aute & pituitam cau-
iatur & bilem. hoc quum accidit, acriora adhibet medicamenta, quod non ti-
meat inflammationis feruorem,quamobrem non lenientibus pugnat, fed his,
qua: doloris caufam tollunt.htec aute valentem detergendi acficcandi facul-
tatem habent.qualia adhibentura Galeno, vbi tormina infeftent, & vires ro-
bufta: fint. ea fiquide eft propria finatio,cum morbi caufa fummouetur. Qua;
igitur primo ab Hippocrate traduntur, ficcare valenterpofliint, & pituitam
liquare atque abfumere. Capparis quidem folia & cortex detergunt, adftrin-
gnht aliquantulum atq; etiam incidunt, ac fi nafcuntur in regione calida, pof-
30 funt etiam vrere, quod ipfe canet fummoues, vbi vrere videantur, atq; iterum
imponens:cortex autem validior eft, quam folia. Valet item capparis ad lienis
dolorem, fiue extrinfecus imponatur(quod hic agit)fiue deuoretur,aut in po-
tione fumatur, folent enim lienis affeitus a craflo ac glutinofo humore profi-
cilci, quem capparis incidit, difcutit, atque extenuat, ita, vt (Galeno auftore)
aptetur lieni, vt quiduis aliud.

” | Nter ha;c cataplafmata,qua: refrigerant, fluxum prohibent: qua: calefaciut
" •*- & molliunt, digerendo idoneafunt: qua; proprietate habent ad fe trahen-
” di, ficcant atque extenuant . oritur autem hic morbus , quum bilis & pituita
” eam fedem occupant. Vbi anus inflametur,inungatur mixtura, qua: relinam,
4° oleum, ceram, plumbi recrementum atque adipem accipiat, qua: calefafta h-
” quentur atque illinantur.

Quod inquit[inter htec cataplafmatajnon tantum ad ea refertur, qux pro-
xime,led communiter ad ea, qua: haiftenus ad anum habita funt, ex quoru vi-
ribus effedlum recenfet, quod illis confentaneum eft, qua: a Galeno in primis
libris de fimplicium medicamentoru facultateproponuntur.fi quis autem m-
telhgere veht,qua: nam ea fint, qua: repellere ait, tum digerere, aut extenuare,
legat, qua: ante declarata funt, quum vniufcuiufq; vires figillatimexpofuimus.

60

HIPPOCRATES

Atqui vitium hoc, quod fupra fieri demonftrauit a pituita falla, nunc nafci ait i
a bile & pituita fimul. quoniam idem fequitur,fiue pituita cum bile iungatur,
fiue putrefcens falfa fiauincenditur enim , quum propofitum ani morbum in-
fert. Quod in fineadijcit ad inflamationem am, accipere debemus, quum do-
lor accedat: nam alioquin,fi citra dolorem fit, per ea fanatur, qua; in prioribus
tradidit, quum cataplafmata ex hedera & ex farina fuperinduxit. Ergo, fi in-
flammatio fit cum dolore, grauiori fcilicet, quum nuquam dolore penitus va-
cet,hxc mixtura vtiliter inungitur.mollit enim ac leuat inflammationem fine
morfir.quod Galenus feruari voluit, quantum fieri poteft, vbi pars aliqua do-
leat fimul & inflameturuubet enim in feptimo de compolitione medicamen- io
torum generatim ad morbos attinentium, vt mitiora dentur, liquide qua; va-
lidafunt, inflammationis feruorem intendunt , quamobrem incipiedum aita
modice calidis & valde humidis: dein paulatipi tranfeundum ad ea, qua; craf-
fiora funt & ficciora: poftremo relaxantibus ac mollientibus pugnandu. Pro-
pofita igitur mixtura maxime ad rem facit, fcilicet ad inflamatione cum dolo-
re praefertim in ano, ad quem aptantur mitiora pra;fidia,& qua; nullu inferant
mordentium fenfum. Accipit hxc compolitio plumbi recrementu, quod fine
vllo morfu ficcandi vim habet, & quod expeditiflimu eft, cum alijs liquatur,
quare ex omnibus fit medicametum maxime idoneum. Galenus ad huc vfum
emplaftrum inijcit diachalciteos ex rofa vel alio liquatum. 1 0

FINIS LIBRI DE FISTVLIS
HIPPOCRATIS CVM EX-
POSITIONE VIDII.

1 Hippocrates de vulneribus capitis

VIDO VIDIO FLORENTINO INTERPRETE,
CVM EIVSDEM VIDII COMMENTARIO.

4°

Ompofiut Elippocrates librum vnum de articulis , alteru de
fra<fturis,vbi late indicauit,qua:cunqs ad olTa,tum fraifta,tum
prolapfa pertinerent, illis exceptis, qua: capiti accidunt: hic,
quia vinciendi rationem, & totam fere curationem diuerfam
exigunt, feparatim in hunc librum contulit: quem mfcriplit
■ssStiiTaf) ijj th kmPxA h 'rfojuaTOfj.nos vertimus de vulneribus capi'
tis. -rfa/M emm,fiue -rfow/M(vt ftepe Galenus teftaturjvulnus figmficat:quod in
capite, vel in fola carne eft & cute, vel vfque ad os penetrat , hoc autem inter-
dum liditur, interdum inuiolatum feruatur, fi in fola carne eft & cute, ad li-
brum Elippocratis de vlceribus pertinet, fi vfque ad os penetrat, tradtatur in
hoc opere.Nec eft quod dubites,fitne germanum Hippocratis,quando in eo
traditur, quod in alijs libris, qui de articulis & de fra&uris funt, reflabat fen-
bendum,& tam fententn,q flilusab Hippocrate lpfo non abhorrent. Quam
rem comprobat etia Galenus, qui in fexto de ratione curadi dodtrina hanc,£c
eam,qux eft in libro de fra ituris, perfeitam fuiffe ab Hippocrate teftatur, 8c
huius operis explanationem, qua pollicetur, fe fecifle autumat, eiufq; meminit
pluribus locis, qui a nobis adducetur, vbicunq; aptari ad exponenda mentem
Hippocratis videbutur. Voluimus autem non folum interpretis officio fungi
e grateo in latinum vertentes,fed commentaria quoque de noftro adijeere, vt
multa aperiamus, quae obfcure ab Hippocrate traduntur : & fiqua defint a-
liunde a Galeno & idoneis auitonbus petamus . quod minime opus eflet , fi
extaret,quam Galenus exarauit,explanatio:nunc quoniam tanto hominu de-
trimento nulla extat, fatius duximus has noftras annotationes (quicunq; illa:
fuerint) edere, quam pati,vt, qui nos multis vigihjs multoque labore anim-
aduertimus, ab altero & labore & vigihjs itidem comparetur. Spero equide
non ingratas fore, praifertim cum curationem , quam fcnbit Hippocrates ad
vulnera capitis, figillatim cum ea conferamus, qui a noftrifecuh chirurgis
frequentatunqui dij boni quantum diftatfid quanquam explanationis fines
excedit, openprecium vifum eft, ne tanta noftra pernicie perpetuo verfari in
ljfdem erroribus cogamur, qua in re Galenum ipfum fequimur, qui, quamuis
explanationis legem ferat, interdum tamen lplam tranfgreditur. Sed lam iatn
Hippocratem audiamus.

HOminum capita nihil funt inter fefimilia.

Capitis naturam proponit , antequa eius vitia & curationem doceat,
quod inalijs quoque corporis partibus facere confueuit, qui, quum de manu,
pede,cubito, genu, tratftat, prius eorum naturam exequitur,deinde ad affectus
& curationem tranfit. ignota enim natura partis, qui fieri poteft, vt vel vitiu,
vel curandi ratio intelhgatur? Quare perfpicuum eft nonnulla, qua: in quoda
exemplari ante propolita verba a principio leguntur, aduentitia effe,& nullo
modo Hippocratis. ahoquin prius traderet pnecepta ad curada, & dignofee-
da vulnera capitis, deinde eius naturam indicaret, quod maxime abfurdum

HIPPOCRATES

eft,prscipuc cum eade magna ex parce in fequentibus fcribantur . adde quod i
lllapropolitis minime conneftuntur. Atque idcirco eam nos probauimus le-
ctionem,quam & ratio cofirmat, & exemplaria vetuftiftima habent, vt Hip-
pocrates ita ordiatur [hominum capita nihil funt inter fe fimilia.]

V arietatein capitu in hominibus maxima elTe indicat Anftoteles in primo
de hiftoria animaliu.Hanc aute intelligut omnes, quum paflim ea rotuda co-
fpiciant,oblonga a priori, vel .i poftenori parte,vel vtrinq; prominetia,& plus
& minus,aded,vt difficile iit homines fimilis capitis repenre.ficq; accipienda
eft fentetia Hippocratis, vt capita hominum nihil fint inter fe fimilia,hoc eft,
vt valde inter fe diftent, quod planum erit, fi ad brutoru capita comparentur,5 10
qux fere confimilia intuemur. Neque credendu eft Hippocratem voluiile ni-
hil prorfus fimile in hominu capitibus inueniri,fed,quemadmodu in illis fen-
tentijs, quas aphonfmos vocauit,qus plsrunq; accidunt, quafi perpetua fcri-
bic,ita nunc,qu? valde folent inter fe difcrepare, nihil habere fimilitudinis ait.
Datur itaque caput, figura & modo vere medium, quod pilam ceream vtrinq;
compreflam refert,atque hic habitus capitis optimus eft, qui ab eo recedit,vi-
tiolus. recedit aute calu aliquo, quemadmodu illis, quos dixit in libro de aere
loco &c aqua capite oblongo eile,quod ftatim natis copnmereturirccedit item
vitio potentia: corpora noftra componentis,tum materis, qus modo fuperat,
modo deficit, modo miniis idonea eft. pergit autem a diflimilitudinc figura: io
ad futuras, qua: plsrunque pro huius varietate mutantur : plurimum vero co-
ferunt,ad cognoicenda & curanda vulnera capitis.

. TV I Ec futura; caluaris omnibus eodem loco.

Suturarum caluaris, nec certus eft numerus, nec certa fedcs, qua rem
Hippocrates proxime indicat earum perfeques varietate, videmus interdum,
fed raro, caput iolidu fine futuris.non quo non ibi fint futura:, quia eiTe neceiTc
eft,vt & cerebri vapores, & illi, qui in toto corpore furfum fcrutur,exitum ha-
beant, tranfireq; poilint tam hgameta, quibus membrana, quj fub cute calua-
riam tegit, & ea,quc fub caluana cerebru compleChtur, inter fe connedtuntur,
quam vens,pet quas alimentu fubminiftratur,ad hsc,vt membrana, qus fu- 5 o
pei caluanam eft,pioducatur:fed,quo fint adeo compreffs, vt caput folidum
piqilus appareat. Contra nonnunquam futurs complures funt, atque itama-
nifefts,vt caluaris oifii dehifcere magis, quam comitti inter fe videatur, alis
his inteneCts funt,& tanquam medis, qus duntaxat rette te habent, neq; ca-
put ita obnoxium 1 eddunt aut morbis,qui ab interioribus caufis onutur,ficut
piioies,aut exterioribus noxis, fi cut poftenores. Simili ter tamen fe habent fu-
tui ? In vilis, atque in fceminisinullu enim diicrimen,aut oculis lpfis videmus,
aut ab Hippocrate^vel Galeno notatu legimus.quaquam Anftoteles in primo
de natiua animahu futuram ioennn^ vnam in orbem ponit: viri autem tres ti-
mui coeuntes,cui non fubfcribimus,fed fenfum magis fequimur, quem quum qo
lpie docuei it lationi anteponendum, quanto magis au&oritati prsferemus?

Ei go quod ad futurarum numerum & politionem pertinet, vbi caput optimi
habitus fit, vt(queadmodu diximus) a priori & a poftenon parte promineat,
tres habet futuras, vt Hippocrates etia moftrabit,quaru vna procedit a priori
paite tranfuerla,qua corons coIlocabatur:alterain occipitio iimihter trafuer-
l.i ad figuiam grsc^ liters .a. tertia per mediti caput in longitudinem fertur,

& ad vtranque trafuerfam terminatur.quo fit,vt tres fimul. H.hteram referant!

nonunquam

DE VVLNERIB V S CAP. ffJ

i nonnunquam etiam futura, qua; in longitudinem tendit, non terminatur ad
eam, qua; tranfuer/a a priori parte progreditur, fed vltenus porredba inter fu-
peicilia definit. Praeteritas ternas fiunt etiam ala an capitis lutura, vt in malis &
in illis offibus,qua; a lapidis fimihtudinc AiSoacfff nuncupantur (h;E modo dici
debeant futui ai)quaru non meminit Hippocrates, de tantum enim illis loqui-
tur,qua; caluaiia continentur, Qpiod fi caput vtrinque non promineat, fied vel
alterutra, vel vtraquc prominentia defit, quo pafto /'eruetur, & fiedes & nume-
rus futurarum, nunc explanat, inquit igitur.

O Ed qui in priori capitis parte prominentiam liabet (eft autem prominetia
io cJ id offis, quod praiter aliud rotundu extat)huic futura; caluariar. T.literam
".repr^fien tat, quum breuior linea fita fit fuper prominetia tranfiuerfia, altera per
" mediam caluanam peipetua in longitudinem ad ceruices procedat. Cui pro-
" minet pars capitis pofterior, futura; contraria ratione, atque in priori con/pi-
” ciuntur.-nam breuior linea tranfiuerfia fiuper prominentiam fertur: longior per
” mediam caluanam ad frontem perpetua. At fi caput vtrmque:& a priori & a
" poftenori parte promineat, futur^.H.literte fimilitudinem habent, & ex lineis
” longiores tranfiuerfia; fiuper vtranque prominentiam progrediuntur, breuior
” per mediam caluanam in longitudinem dufta ad vtranque longiore lineam
” terminatur . Caput, quod neutra parte prominet, futuras habet ad imaginem
io hterte.^.altera linea tranfiuerfia ad tempus tendente, per mediam caluanam in
“ longitudinem altera.

Propofita verba clariora fiunt, quam vt enodatione requirant, illud tantum
adijciam,non mirum elTe,fi,vbi vna prominentia defit, futura; mutentur: ha;
fiquidem & alijs de caufis faila; fiunt, & ea potiffimum,vt vapores exitum ha-
beant.quamobi em, vbi capitis atq; idcircocerebn modus & figura mutetur,
necefle eft,numei us quoque futurarum, Sc /edes moueatur . vapores enim, qui
a cerebro excitantur pro amplitudine eius atque exiguitate, proq; fitu in hac
parte magis quam in illa,& pluribus, & paucioribus futuris egent, & alio atq;
alio loco collocatis:hisq; interdum non ferra:,/ed vnguis vel cunei /pecie va-
3° lie referentibus. Hic autem eft vnus ex locis,qui cogutnos fateri librum hunc
e fle, quem Hippocrates compofuit de vulneribus capitis,cum proxima verba
nono libro de vfiu partium a Galeno omnia laudentur,vbi praiter quatuor ca-
pitis figuras,quas Hippocrates narrauit, iindicat quintam po/Te animo cocipi,
fed re vera non inuemn,vt ficihcet vtrinque a temporibus promineat.

" TT)Drro caluana media duplex eft, ollaque eius,& a fiumma parte, qua carne
” 1 contegitur, & ab ima, qua cerebri membrana contegit, duriffima fiunt ma-
” xnne defia & lema, fied quum a fiumma 8c ab ima dificedis,ex duriffimis & raa-
•>xime denfis, minus denfia, mollia magis, & cauainuemes v/que ad interiorem
” partem, qua inter fie conne&unturdixc autem maxime caua eft, molliffima Sc
4ofipongKE fimilis.

A /uturis caluana; ad offis naturam tranfit: & primo mollitudinem, & du-
ritiem,deinde craffitudmem & tenuitatem exequitur, vt inde prognoftica fi-
gna & morbum colligat. .os igitur medium duplex efle demoftrat, fic,vt tam
fiumma pars, qua; membrana proxime cingitur, deinde vero carneiq ima, qua;
craffiorem cerebri membranam compleftitur, duriffima fit maxime denfia &
leuis: interior vero,caua, mollis, & /pongite fimilis, quod necefle fuit propter
vapores cerebri tenuiores, qui, quauis per luturas cum craffionbus digerantur,

«4

HIPPOCRATES

non tamen adeo, quin opus fuerit in tota caluaria alijs foraminibus, non reffis i
ficut in cribro(quod nonnulli affirmarunt) fed, quemadmodu in fpongia tor-
cuofis,ne fine vlla mora aer protinus ad cerebrum afpiraret.Cgterum leue efTe
fumma parte & imam oportuit, ne fi foraminibus afpera & imequalis fiuffet,
membrana exafperaffiet. Caluaria ergo media duplex eft, neque aliter effie po-
tuitinam crafla & denfa caput nimium oneraret, denfa ac tenuis breuitate iti-
neris,per quodtelu tranfeundum eflet,fraflura periclitaretur. Reliquum ergo
fuit, vt crafla effiet, & minime denfa, ac propterea duplex, vt ab interioribus
partibus rara fpongiam referret,tum propter locu, quem facit cerebri expira-
tionibus,tum,ne podere lpfo lsderet,ac ne fraftur^ obnoxia effiet, ab exterio- i o
ribus denfa. Addit Hippocrates [leuis] quam rem exprimit vocabulo 6
quod apud lpfurn leuitatem fignificat,& squalitate corporis, non fimilitudi-
nem colons,vt quibufdam placuit \pSs nomine deceptispd vel ex eo copro-
batur,quod apud eunde Hippocratem in libro de fradturis legitur, vbi eos re-
prehendit,qui brachium pronum alligabant: mouebantur aute eo, quod bra-
chio ita figurato,partes squalitate fieruarent,quam ibi ofiQgoiaji nominat, ^gom
enim non tantum colorem, fed corpus etiam fignificat, quemadmodu 8c ^gcJr,
a quo deducitur,vt aperte colligitur ex Theocriti pharmaceutria, quiim ait.

Ai ai fcg&f aviagfc,Ti fxtu ^Aoc}i m \$oos aijuod,

us Ai/^vccrtf ohru.li iit hfrihku TrfaroHaf? 2. 0

- /^~\ Vin & vniuerfa caluaria afummo & ab imo, parte exigua admodu ex-
.. V /cepta. fpongiam repnjfentat,plenaque efl carunculs fimilis,madentifq;,

•» qusue, fi digitis teratur,in fanguine vertitur. Difcurrunt etiam in offie venulg
tenues fanguinis plens. Quod igitur ad duritiem mollitudinem & cauitatem
■> attinet, caluaria fic habet.

Caluaria non foliim media , quam duplicem pofuit , fumma & ima parte
excepta, rara eft,& fpongis fimilis : fed vniuerfa etiam, quanquam id magis
perfpicuum efl in medio. Igitur caluaris os, prster tenuilfimam partem a
fummo,hoc efl, ab exteriori parte,& ab nno, hoc efl, verfus cerebrum mftar
fpongis totum cauis & foraminibus diftinguitur : caufam fupra narrauimus. 30
continentur aute huiufmodi cauis hurnid^ carunculs fpongi^ finnles, molles
nimirum & rars,qus digitis attrits refoluunturin fanguineiprsftant autem
id,quod ceteris oflibus medulla, nempe alimetumtoffia enim qus medulla ca-
rent,rara fiunt & plena foraminum, quibus materia qusdam includitur, me-
dulla: no diffiimilis, vnde ali poffint.Hic quidem efit prscipuus canicularum
vfus-.cui addere id poflumus, quod ficut architefti fornices inanibus tefhs re-
ferciunt,ne pondere ipfo ruant, fic natura carunculis raris ac mollibus caua ofi-
fiurn compleuit,vt citra oneris violentiam plena fint. Materiam vero carucu-
lis impertiunt vens ilis tenues, quas ait in offie difcurrerc.Haftenus de molli-
tie cauitate & duritie offis. 40

QVod ad craffitudinem & tenuitate, ex vniuerfo caluaris offie id tenuiffi-
qnutn efi,& infirmilfiimum,quod inter frontem & verticem efl, idemq;

■■ pauciffima & tenuiffima carne contegitur, hac ite parte plurimu cerebri fub-
» efit.Quamobrem vbi vulnus ac telum squale fit, vel etiam minus,idhis fimilis
•> aut leuior,os hac parte magis colliditur,finditur ac defiditqn quo cafu res ma-
». gis ad intentu prscipitat, maiori negocio curatur, & vitatur mors, quam cum
» id incidit qualibet alia capitis parte . Ex pari item vulnere, pari ldtu, vbi alio-

quin

DE VVLNERIBVS CAP. s%

1 “ <3UI” P{aSa ’e^la^s fi1) honrn celerius moritur, cu hac parte caluariae percudiis
" eft,q cum alia quauis,quoma cerebra inter frontem & verticem celerrime ac
“ maxime fentit id malu,qUod accepit os & caro: tegitur enim hac parte ode te-
” nuidimo, carne ite pauca, plurimuq; cerebri inter frotem & vertice cotinetur.

Natura, qu^; nihil agit fruftra,quaueHippocrates iuftidima appellauit,os,qd
in vertice, & quod inter huc & fronte eft, no immerito tenuidimu fecit,atque
infirmidimu: h?c enim inter alias partes uftibus minime' eft opportuna, atque
ldcircomuniri no debuit craffo & robudo ode,qdfrudra oneri fuidet. Qua-
uis aute Hippocrates inter fronte & vertice ede idiusmodi os dixerit, nihdo-
10 minus in vertice etia tale repentur, qd no tatum a Galeno didicimus, fed rnfis
quoque oculis intuemur. Tantu id, quod fubdit [hac ite parte plurimd cerebri
iubeftjieferturad ea regione du taxat, qux eft inter fronte & verti ce. At cum
partis natura, vbi cognita eft, no modo curatione indicet, fed multu quoq; ad
noxg cognitione, atq; ad prognofticatione coferat, Hippocrates ex tenuitate
atq; infirmitate odis inter frotem & vertice,atq; ex eo,qdibi plurimu cerebri
fubeft, cuius momenti, plaga fit eius loci demoftrat,qu^ res etia ad exprimen-
dam partis natura coducit. inquit ergo, a fimili plaga, telo, i£tu,aut etia leuiori
os hac parte collidi, findi magis & defidere,tum malum perniciofius ede, at-
que sgnus curatione admittere, & vbi vulnus alioquin lethale fit,homine ce-
10 ^erlus decedere ,q vbi aha quauis percutiatur. caufa, quaobrem hoc accidit, &
per fe nota eft,& ab ipfo declaratur. Quod aut ait[os haeparte magis collidi-
tur,finditui & defiditjfortade obfcuru videbitur, cum no ita coftet,quat vitia
his vocabulis figmficentuncumq; nonulla alia vitioru genera fub nftu odibus
incidat, qui hic omittit. Nosin fequentibus cu quinque modos exponemus,
quibus Hippoci ates voluit os caluarig violari, quid hxc fibi velint aperiemus,
nuc tantu indicaile fudiciat ex modis, quibus percuda caluaria l^ditur,ternis,
quos nuc propofuit.magis patere os,quod a priori parte eft, minus qda pofte-
rion.Sed os verticis, quia tenuidimu eft, facilius finditur &c colliditur, fiquide
eiufmodi lftus fub graui telo incidit: hoc aut magis l?dit,qd tenue,qqdcraf-
3 o fu eft.Reftat ahj duo udus, his qug oda magis pateat, in fequentibus apparebit.

EX ceteris os temporu infirmidimu eft,q> maxilla in tepore quum caluaria
comittatur,& futium ac deorfum moneatur articuli modo, quod luxta fit
>• iter, per quod facultas audiedi eft, quod vena caua & valida per tepus intedat.
Inter caluari? oda infirmidimu ponit id, qd eft inter frote & vertice, quod
tenuidimu quoq; ede lanarrauitunter alia deinde id,qffeftin teporibus. Nos
ante cuiufmodi lit hoc os explanabimus , deinde fentetia Hippocratis aggre-
diemur. A poftenori parte capitis ad ca futura, que greca. A, htcra refert, termi-
natur quoddaos duridimu,ac lapidi fimile,qd duos exigit jpcedus, alteru fti-
lo, alteru extiemxmamille no didimile, luxta quos fit u eft forame auris udem
4 o os, cum verfus pnore parte intendit, tertiu procediim exigit, qui cu geme ode
lumftus lugale 0Sjpducit:cum vero ad fupenora porrigitur, in tepore cu fupe-
rion capitis ode c6mittitur,ita,vt vtrunq; tenuetur ad modu fquame,& infe-
rius fupenon infidat,Hoc itaq; os variu eft, in teporibus ance infirmidimu, no
folum fi ad alias fui partes,fed etia fi, illo excepto, quod inter frote & verticem
eft,ad extera caluanx oda coparetur, Hippocrates huius rei tria caufatur, co -
miduram cum motu maxilla.', foramen auris, & grandiorem venam, qux per
tempus ferturihxc vna cum odis infirmitate lpfum quoq; loeu infirmidimum

66 HIPPOCRATES

reddunt. Maxilla quide,quum in cauo eius offis alteio pioceiru,mfinuatur,cf- i
ficit,vt os ob cauu illud imbecillius fit,& locus propter mufculos, quibus con-
tinetur penculofius kdatur, ac propterea debilior fit. Ob auris vero foramen
os i £tui minus refiftit,q fi folidum eflet:pr$terquam quod neruus,per que au-
diedi facultas nobis datur, quum luxta fit, huic loco maius periculu affert, vbi
vulneretur, ac propterea illum reddit infirmiore. Quod pertinet ad vena, qua:
per tepus fertur, fcire licet pratter alias, qu^ a maxima illa vena caua diducutur
ad collum quatuor onri,quas mpx.ymPcis nuncupat, dua: per interiora procedut,
totide per exteriora, vtrteq; capitis & colli partes nutnunt,fed illa: altiores,hte
vero fummas,& per tepora quoq; feruntur, atque ibi gradiores funt. Hippo- i o
crates cauas venas intelligit grades,qure funt etia validiores: nam & vena illa,
qua: oritur a gibba locinoris parte, quod fit omniu maxima (auftore Galeno)
difta eft cauaullius etia venq,qute per tepus intendit, particula prope maxilla:
comiffuram intro ad cerebru fertur. Cum vena item arteria no diifimilis ma-
gnitudinis per tepus procedit: venas enim & arterias fere vbiq; iundtas vide-
mus,&apud veteres fub nomine veng arteria etia copreheditur. Vena ergo &

& ippter confortiu cu cerebro, & propter fua magnitudine efficit, vt locus no
fine magno periculo violetur:atq; idcirco imbecillior fit,qd infra etia demon-
ftrat,qua de plaga a medico incideda:cauet enim,ne regio, qu? luxta tepus eft,
incidatur ob vena, qua: per ea parte porrigitur, fubditq; periculu efle,nc fi vna i o
pars fecetur,altera neruoru diftetione prehedatur,qd luo loco explanabimus.^

EXvmuerfa caluaria id,qcf poft aures & vertice eft,robuftius eft,& carne co
ti netur copiofioreatq; altiore,qomne id,quod a priori parte eft. Quocirca
vbi vulnera ac tela paria fimiliaq; ola fint,vel ena maiora, atq; homo equalitcr,
vel etia grauius pcutiaturjiac parte caluaria: miniis finditur & colliditur : ac fi
alioqn ex vulnere homini intereudu fit, noxa I pofteriori parte exiftete diutius
trahitur, cu os ob craffitudine diuturniori tpe pus cotrahat,& inferius ad cere-
bru transfundat. Pr^terea hac parte minus cerebri fubeft: & pkruq; ex ijs,qui
pofteriori caluaria: parte vulneratur, plures morte euadut,q ex ijs,qui I priori.

Propofito offe tenuiffimo nimiru inter fronte & vertice, atq; in teporibus, 3 o
reftabat & id,qd a priori, & id, quod a pofteriori parte eft,hxc inter fe collata
mira nuc breuitate copleditur,fimul & eoru firmitate, & vtru firmius fit de-
moftras.inquit ergo os, quod poft aures & vertice eft,hoc eft, in occipitio, va-
lentius efle,q omne id,quod a priori parte:hoc aute lpfis oculis patetma quod
poft aures eft, lapidi fimihus videtur, q offi: quod poft vertice, fimiliter craflil
& defum eft:quod in frote,fi,cum olle tepori! coferatur,& cum eo,quod fitu
eft inter fronte &vertice,firmu eft craflum ac defum, fi cum eo,quod fecundu
aures & vertice, tenue atq; infirmu. Merito igitur inquit poftenorem partem
collidi minus & findi(nam de alijs,qu? prqter fiffa & collifa, fub l&u caluaria:
accidut, paulo poft traftabit)quam priorem, atque ex plaga pofterioris partis, 40
vbi alioquin mortifera fit, hominem tardius decedere.cuius rei caufam ponit
craffitudinem offis, quod pus diuturniori tepore cotrahit,& ad cerebru tranf-
fundit .offie quidem puruleto fubie&a membrana ac cerebrum ipfum affici, &
agru confumi nemo dubitat:qua ratione aute os purulentu reddatur, abunde
infequentibus ab Hippocrate exponitur,quumpra:cipit,vtre£le carnem cu-
remus, ne os fufa inde lanie corrumpatur : neque enim ita defum eft, quin fuis
foraminibus famem admittat, qua: tepore ipfum efficit puruletum,ide docuit

in libro

DE VVLNERIBVS GAP. er7

i in libro de fra&uris, vbi deligandi ratione tradens inquit [fi minus redle alli-
gemus, penculu efl,ne os corrumpatur, fanie a carne ad ipfum exprefla] & no
mu Ito pofl[fi fradlura vtrinque vinciatur, fames ad offa feretur, eaq; abfcedet,
qua: minime^abfceflura fuifient.jlam vero os, quod craflum eft,& defum lon-
giori tepore puruletum fit, quum non ita facile vitietur fame defluente. Quod
pofliemo fcnbit plures morte euadere ex ijs, cjui polteriori parte capitis vul-
nei antur ,euidentiflimu efbquia minus cerebri occipitiofubefl, no emmpro-
nnnet xquc atq; in fronte, id item, quod fubeff,ob craffitudine oflis non a:que
fub idu violatur, neque ita penculofe latditur atque in fronte. Quacuqueaute
parte cerebrum vulneretur, fi telum alte infederit(tefte Hippocrate) res letba-
lis eft.ex ijs, quibus telum fumma cerebri partem duntaxat attigerat, Galenus
io aliquot vidit contialuifTe,quauis & luuenem quoque feribat Smyrna: in Ionia
fit natu, cui telum \ fque ad alteiuex anterioribus cerebri v et n culis penetraue-
ratifubdit tamen, fi vterq; vetriculus vulneratus fuiffet, ne paruo quide tepo-
le feiuan li onnne potui fler fed h^c rariflima funt. Cerebri igitur vulnus let Ita-
le efl, ciimq; magis hoc incidat in priori parte, q in pofterion,no immerito ait
plures mori ex ijs, qui priori parte capitis vulneratur, qex ijs, qui in pofteriori.

HYente autem oflenfus diutius viuit,quam xflate, vbi alioquin ex vulne-
re,quacunque parte capitis fuerit, interiturus fit.
io V oluit Hippocrates corpora noilra calore innato fuftineri,ab eoq; natura-
les omnes a Itiones prouenire,& morbos exolui, cum pus moueat,molliat, ex-
tenuet,doloi e tollat, neruoru rigori & difletioni m ecleatur: fracturis deniq;8c
vlceribus remedio fit,eudernquchyernepotcntiore effe,qa:ftate: caufam nos
docuit Anflroteles, quum tradit calorem in vnu coaduna augeri -. cogi autem,
quum refugiat ambies fngus. Quaobrcm nihil nuru, fi vbi vulnus mortiferu
fit,a:ger diutius viuat hyeme,q allate. Conflat enim naturale calorem, quuin
folueie moibum no valet, certa: vita: fpacium porngere,magisque,vbi naagis
abundet & potetior fit, quod hyeme fieri offendimus. Cur autem in libro de
vlceribus pl?nsque dicat magis prodefle calidam tempeflatem, q hyeme,nifi
50 in capite fint & ventre, tunc enodauimus,quum eum locum explanauimus.

VT autem os fub telo acuto ac leui incidatur duntaxat, neque findatur,ne-
que collidatur, neque defidat,in priori ac poflenori parte capitis fimihter
•> acciditiat mors non aique inde fequitur,neque etiam fi fequatur.

Diximus caluaria pluribus modis vulnerari, atq; horu nonulhs magis pate-
re priorem parte, q pofterioreunagis enim finditur, colliditur & defidit : 116-
n ullis fimihter vtranq; exponi, quod in eo euemt,que proximis verbis demo-
ibi at : fub telo enim acuto & leui atque inciditur pofterior pars ac prior , fi de
ofle incifo tantum loquamur, quod non findatur, non collidatur, non defidat.
Videtur aute hic locus ahquatum obfcurus,fed aliquid luminis afferemus, vbi
40 hos modos figillatim exponemus. Quod iubdit [At mors non xque inde fe-
quitur,neque etia fi fequatur] duo notat, & eiufmodi cafum nonfimihter per-
mciofum elfe in pofteriori parte,vt in prion.-neque pariter morte afferre, vbi
ad intentu prxcipitat,hoc elf,non eode tepore, fed maturius decedere, quibus
anterior caluaria; pars mcifa efl,vt fupraquoq; demoftrauit,cum de ea loque-
retur,tardius quibus poflenor. Caufa in aperto efl,ciim priori parti plus cere-
bri fubfit,& id, quod fubefl,noxa magis ac celerius fentiat.os aute, quod in po
flenori parte clt( vt antea dixit) diuturniori tepore pus co trahat, & ad cerebri}

<r8 HIPPOCRATES

traffundat. Adiecit hsc, vt ex natura loci no modo indiciu vulneris & curan- i
di rationem colligat, fed prognofticationcm quoque, atque hsc lpfa ad muc-
ftiganda naturam partis etia coducit,quo nomine ab Hippocrate hic traditur.

SVtura,qus nudato offe in plaga confpicitur, quacunque parte capitis vul- .

nerata telum futura: infederit, ad refiftendum & idui & telo infirmiffima .
eft, vt, quum maxime, vbi regio inter frontem &verticem,qua caput infirmif-
fimum eft,percuffa fuerit ad futuras, quas telum attigerit.

Quum capitis natura proponeret, vt inde eiusaftedu cognito poffemus &
opem afferre, & quod futuru effet prodicere, de futuris primo tradauit, poftea
oftendit ex partibus offis, quinam periculofius lsdantur: nunc ad futuras re- io
uertitur,fimiliter periculu offendens : ait enim eum locu,qui futuris cotinetur
valde imbecillum effe ad refiftendutam idui,qtelo:addit aute maxime infir-
mas eife eas futuras, qua: funt inter frotem & verticem, quam partem infirmif-
fimam pofuit.quod clarius eft,quam vt difputationem poffuletmamquis du-
bitet,fi futura per fe infirma eft, infirmum item os, quod inter frontem & ver-
ticem,vbi hsc in vnum concurrant, locum infirmiflimum fore . quamobrem
infra, quum agit de fedione offis, cauet, ne ibi fecetur, vbi futura eft.

VVlneratur autem caluarie os tot modis, funtque vmufcuiufque modi vul-
neris,fpecies fradurs plures.

Hadenus caluaris natura, quod ad futuras pertinet,atq; offis habitu & fir- ia
mitatem profatus, ad eius iam affedus aggreditur, affedus inqua fub idu inci-
dentes(nanq; hos duntaxat operis infcriptio pollicetur)quoru varios effie mo-
dos fcnbit,& fingulos diuidi in fpecies plures. modos hic intelligere debemus
quafi genera feu differentias ipforuaffeduunv.fic enimvocabuIu-ijoW, id eft,
modus a Galeno exponitur in libro de officina medici, vbi hunc Hippocratis
locu adducit, inquit igitur Hippocrates caluaria: os tot modis vulnerari, quot
proxime fubijcit.Sed,quum res per fe difficilis fit,& locus admodii corruptus,
atq; obfcurus,ne laboremus fimul in re ipfa aperienda, & in verbis Hippocra-
tis enodandis, fatiiis arbitramur aliquantifper ab Hippocratis oratione digre-
di modos fingulos enarrantes, deinde ad eam reuerti. 3°

Caluaria(ficut infra ex Hippocrate colligitur)pro teli idus atq; offis varietate
varie frangitur.Galenus tam inhbro de morboru caufis,q in fexto de ratione
curandi eius rei tria tatiim genera propofmt,vbi videlicet, caluaria colliditur,
finditur, vel ita inciditur, vt in offe appareat, qua telu infederit.Nonulli plura
alia adfcripferunt,qus ad illa tria quafi partes ad genera, aut quafi copofita ad
fimplicia referuntur. Primu ergo fradur^ genus apud Galenu eft, vbi os colli-
ditur,quod plejrunque accidit tenera state fub telo graui ac retufo.Teli autem
nomine nunc intelligi volo, non modo id, quo alter alteru vulnerat, fed quod
fuper hominem incidit, vel fuper quod ipfe cadit, atq; hoc genus proprie dici
fradura non deberet: no enim frangitur os,fed potius deprimitur, fub fradura 4°
tamen coprehenditur, quatenus aliquo modo continuu foluitur,quod malu in
offe fradura nucupatur-.quare infra quoque ab Hippocrate collifum os ad fra-
dum, quafi fpecies ad genus refertur. Alterum fradurg genus ponitur a Gale-
no,quum os finditur, idq; fimiliter graui telo ac retufo accidit, & fere vbi stas
mduruit.h^c aute duo mala collifum, fcilicet 8c filium, non ita fiunt in pofte-
non parte ob craffitudine offis,vt abHippocrate docemur.at roget quis quo-
na pado hoc genus fimplex fit, cureturq; a Galeno in fexto de ratione curadi

fiffum

DE VVlNERIBVS CAP. g9

i fiflum fimplicirer,quod minime collifum fit:quum Hippocrates nopoflefin-
di^os velit, nifi collidatur.Huic dubitationi optime occurremus, fi (queadmo-
du Paulus aEgineta lcnbit)os & leuiter & grauiter collidi mtelligamusigraui
enim ac retufo telo ita vehementer os interdu colliditur, vt quafi plumbeu vas
deprimatur : interdum ita leuiter, vtparuipendi res debeat, & nullius mometi
exiftiman.Ergo,vbi os finditur, neceffeeft collidatur, quum idem telu colli-
dat fimul & findat, fed ita leuiter interdu colliditur, vt quafi collifum n5 fit, ad
rimam vniuerfa curatio dirigatur. Galenus cuius cofiliu & ad perfici eda,qux
ab Hippocrate tradutur,& ad curatione intendit, hoc appellat fimpliciter fif-
10 fum,quod filTum fimul & collifum dicitur ab Hippocrate, qui non curatione,
fed ratione vulnera capitis exquifiteperfequitur. aliud os, quod grauiter coi’
hfum eft,no lolum vt filTum a Galeno curatur, fed vt fidum fimul & collifum.
quin & Hipj)ocrates,quum ait[quo telo os finditur, eode etiam colliditurlad-
dit[plus minusvejno enim femper eodem pabo, fed nunc amplius, nuc minus
colliditur. Tertiu fraburat genus tradit Galenus, cum os inciditur, fic,vt in eo
teli veffigiu relinquatur, hoc leui telo fit atque acuto, quod interdu fummam
partem, interdu alte os diuidit,nonnunquam ita vt terta refoluatiperinde ac fi
afcia hgm fragmetu abfcindatur,pr^fertirn,fi ibus a latere fuerit, vocatur aute
a iunionbusiTrooKtxxjvi^or. fiquidem grace afciam fignificat.hscde

to fimplicibus fraburis.Reftat vt cunba alia, qua: a varijs auboribus traduntur,
i jfdem comprehendi demonrtremus aut conrtare.Nonnunqua frabu os defi-
dit,nc vt ceiebi i membrana vi geat, qui fradhir^ modus ex duplici genere co-
pomtui,ex colhlo & vel ex fido, vel ex incifo : duo enim exigit, alterum, vt os
deprimatur:alteru,vt ab alio,quod naturaliter habet, feparetur : alioquin fub-
iebam membrana haud premeret. Telu itaq; graue fit oportet, vt deorfum os
fubigat,neq; interert, acutu ne fit, an retufuiacuto inciditur os, & ab alio fepa-
ratur,fic,vt deorfu ferri poffituetufo finditur, fic,vt ab alio fimiliter abfcedat.

30

ac fi incideretur. Patet igi tur hunc fraburte modu duplici genere c6rtare,cuin
os collidatur,& fimul, feu findatur, feu incidatur. Iam vero os, quod frabfi de-
fidit,modo membrana vrget,modo in plura fragmetaperrupitur,qus mem-
bianai, pariter inhairent, hoc inTrito'^ illud graici nominarunt. Euenit

etia interdu, vt os,quod frabu deorfum copellitur, fimul cu telo furfum reuer-
tatur attollaturq;:quod malu( Galeno audlore ‘is vocaturixot^agi* enim(vt
ipfe obauo de vfupartiu indicat)caua orbis partem figmficat : quomodocuq;
hoc accidit, ex duobus(vt retuli)frabura; generibus copomtur. Supereft alius
fra<rtur? modus, qui ex rimaru genere eft,quiim plaga in vna parte colpicitur,
fed altera fifla eft,in qua nullum plagg vertigium apparet, humfmodi frabura
grKceajro^px/meiwoitoOT^* nominatur. Hatc funt fradtur? genera,quat vel a-
mmo cocipimus,vel fcnpta inuenimus.fingula aute(vt ortedimus)ad tria illa
40 fimphcia referatur. Nuc quod ad Hippocrate attinet,fcire couemtprqtertres
modos fimphces ex nuc propofitis binos alios hic adfcnpliile,adeb,vt quinq;
in vniuerfumrecefeat,fifl'um:collifum:tertiu,cumos deorfum fubfidit /quar-
tum,cum inciditur, feu telu fumma partem violet, feu alte penetret, ac fiue os
incidatur tatum,fiue incidatur, & vel findatur collidaturque, vel folummodb
colhdaturiquin tum, quum finditur alia parte,quam vbl plaga fe ortendit. His
quinque modis complebitur omnes differentias, quas fupra narrauimusman-
que ex duabus, quas videri potuit omififfe, vna cum frabu os attollitur, fub eo

e nj

RAT

modo comprehenditur, quum fradum defidiuquomam quod attolhturfvt dl-
ximus)ante neceffe eft defediiTe: altera, vbi ita inciditur, vt excidatur, & fra-
o-mentu inde recedat, fpedat ad eum modu, quem quarto loco narrauit. Abu-
de itaque fingulos fradur? modos expofult,neq; contentus tribus illis limpli-
cibus, vt perfede rationem vulnerum capitis indicaret, compofitos etiam ad-
didit-quod non fecit Galenus, cuius fuiffe propofltu diximus, no vulnera dif-
feretias perfequi,fed,quod in Hippocrate defiderabatur adijcere, & ad cura-
tionem intendere: ad id autem abunde fuit ternos fimplices modos narraffe.
Addit vnicuique modo fpecies coplures,quas ab lpfo audiemus. inquit igitur.

Finditur os vulnere: vbi autem findatur, neceffe eft collidi id, quod iuxta ri- i o
mam eft,fiqnidem quo telo os finditur, eode plus minusve eua colliditur,
idq; dum finditur. Hic eft vnus modus.Species aute rimarum vari? funt,non-
.. nulla; enim tenuiores funt, nonnulla: tcnmffim? ita,vt minime confpicu? fint,
..nec ab ldu protinus, nec quibus diebus afferre opem liceret, idque homine ad
» interitum pracipltat. Contra alne craffiores Sc latiores, ali? lati ifinix :t|ucd am
„ longiores, quidabreuiores:quldam rediores, quidam rediffimi, alii ma-
•> gis aut minus flexuofimonulli in fummo, nonnulla; altius defcendunt, non-

.. nulli per totum os vfque ad imum penetrant. __

Primum fradure modu, rimam videlicet, his verbis perfequitur.docet aute
findi os non poffe,mli collidatur-.telum enim, quod findit, etiam collidit: hoc 10
autem(vt fupra indicauimus)graue fit & retufum oportet : quod ipfe quoque
in fequetibus declarabit, vbi pricipiet requiri ab homine,quo pafto percullus
fuerit, vt inde noxa: genus intelligatur.hoc tame no vt peipetuu,fed,vt quod
plirunq; euenit,accipiendu eff: quoniam(vt fubdit) fi plagaad futuras fit, qui
locus eff imbecillior, quum os inciditur: poteft ena findi, quauis id telo acuto
fiat:atq; hoc eft,quod fupra diximus caluaria no folum ob l&us ac teli,fed of-
fis etiam varietate vane lidi. Rimarum fpecies varias fubijcit:quod fpedat ad
tenuitate, & fi tenues fint omnes, non tame ita,vt nullu fit inter eas difcrimen.
quoniam nonulll craffiores funt & latioes, nonnulle latiffim?,quantu videli-
cet, nm? ratio patitur, qui perpetuo tenuitate poftulat, nonnulli contra adeo 30
tenues funt,vt neq; ab idu protinus, nec quo tepore curari poffent fe oftedat,
qui res homine interimit. Quod Paulus etia teffatur , qui rima tenuiffitnam
didam a capillo -rpxioyofj, quum lateat, ac propterea non attendatur, prodidit
hominem occidere.hunc autem Hippocratis locu in gr?co codice admodum
corruptu ex eodem Paulo reftituimus.reliqu? fpecies rimarum in aperto funt.

COllidi etiam os poteft, quauis in fuo ftatu feruetur,& collifo rima non ac-
cedat:hic fecundus.collifi vero fpecies funt plures: na plus minusve col-
liditur,& altius ac totu os, vel 111 fummo magis non totum, Sc plus, minusve

” etiam quod ad longitudinem & latitudinem pertinetffed nulla conlpedu co-
„ gnofcitur qualis fit & quanta: neque enim, vbi quid colhfum eft, ab idupro- 40
1 unus, quod colhfum eft,& malum lpfum oculis patetfficut etu olle fiffo non-
nulli ex rimis, qui longius tendunt.

Alterum modum dicit collifum, fub quo naturaliter os habet, & non fin-
diturifolummodo enim colliditur. Species collili plures funt, qui a principio
latenuneque enim apparet forma & quatitas lplius noxi,nifi tempore, <juum
os nigrefcit.adijcit 111 fine[ficut etiam filio olle nonnulli ex nmis,qu? logius
tendunt] vbi eas rimas fignificat,non quipri tenuitate non apparerent, led.

7i

DE VVLNERIBVS CAP.

i qua: vel vitra plagam longius feratur, quas Galenus vfque ad finem totas per-
lequendas fcalpro-noluit, vel altera parte funt, non qua plaga illata efl, & fub
quinto modo in fequentibus comprehenduntur.

” O J fidlt °s a r,1° ftacu in interiorem partem recedes, in quo cafu etiam fin-
” J^,dltU1,a l°C]Uln mlnlm= defideret: abruptum enim fradtumq; ab alio olle,
” 'n n^utah^atu feruaturpn interiorem partem fecedm ficque neceffe ell
- quod deliciit etia findatur. Tertius hic modus, Defidentis offis fpecies funt va-
" n£:nim & P!lis & minus offis defidit:tum vel altius, vel in fummo magis.

Hunc fra&urx modu fupra abunde cxplanauimus, que 1 telo graui,quod
io interdum acutum, interdum retufum erat,fien clare diximus:co!lio-itur autem
hanc finffe mentem Hippocratis ex fequentibus, vbi telorum genera exequi-
turffub telo enim graugac retufo voluit os defidere,ideq; fi,b acuto fieri con-
Itat, ex eo,quod fubdit de modo fradurx, quum os inciditur, ita,vt telum per
totum penetretun quo cafu inquit, fi mcifum os deorfum compelleretur, eifet
ahus modus, ille fcihcet,fub quo os defidit,quafi non differat, rufi q, in hoc os
deorfum compellitur, in illo flatu feruat naturalem, fed in vtroq; os inciditur,
atelo nimirum acuto, quod in eo modo graue,in hoc leue efl-id,quod clarius
infra ofledit.quum ait [os quod fiue fiffum fiue incifum defidit] .Species hu-
ius modi funt pro olle, quod deorfum magis vel minus compellitur.

1 0 A |? fe^ tcl,Hu? ]nclfo °fi'c apparet,poteft rima etia adijci, atque, vbi rima
” 1 V llC’Pms, minus ve os neceffe ell collidatur.-quum qua parte rima incifo offi
” adlJc*tur’ ca(|eln colhfum ei, quod incifum & fiffum efl. Quartus hic modus.
" I otelt& collidi os, quod inciditur,quamuis nulla collifopncifoq; lima fuper-
■■ ueniat. fit autem fedes teli in offe: vocatur fedes, vbi olle in fuo flatu manente
" videi e licet, qua parte telum infederit . vmufciiiufc.]-, modi fpecies funt coplu-
’ r“jnam cluod ad G{lhm & collifum pertinet, fiue vtraq; fedi adijdantur, fiue
” coilli um duntaxat, varias elfe vtriufque fpecies ianr diximus.Sedes autem per
" le longior eft,& breuior,redla magis vel in orbemffuntque huiufinodi multa:
.. aux fpeciespro teli figura: na & alte' magis aut minus defcendit,& anguflior
30 ell, aut latior, aut latillima.Aut prociditur os,li£cautc noxa cuiufcunque lon-
" gitudinis ac latitudinis fuerit,ad fedem refertur: modo alia offj,qux fic incila
” lunt, naturaliter maneat, nec quod incifa fint a fuo flatu in interiorem partem
” compellantur.lic enim fedes non amplius effct,fcd os defideret.

^ Siue vnu, fiue tres nunc fcnbat fra&urx modos, res ita habet. Inciditur os,
ita,vt teli vefhgium remaneat, quod fraflurx genus appellatur ab Hippocra-
te e<fy,id efl,fedes,quum(vt lpfe inquit)appareat in offe, qua telum infederit:
fit autem(vt diftum eft)ab acuto telo, quod & lpfe in fequentibus,& Galenus
in commentario in libru de fra&uris memonx prodidit, quum fub telo acuto
incidi os dixit, atque id malum ab Hippocratem libro de vulneribus capitis
40 nominari tfyxfj, id ell, fedem. Requirit autem fedes, vt incifum os nullo mo-
do ad cerebri membranam inclinetur-.nam tunc os defideret, qui efl alius fra-
durx modus fupra expolitus. hic aute de quo nunc agitur 111 tres dnudi com-
mode potelbquomam fedes interdum alijs modis lungitur, interdum lola ell:
lungitur alijs modis, quum os,prxterquam q, inciditur,etiam finditur, in quo
cafu neceffario colliditur.-antea enim monflrauit,vbicuque rima lit,ibi os etia
collidi, atque hic erit vnus modus.interdum qaoque fine vlla rima incifum os
colliditur, qui ell alter modus.Frut autem hxc vane, pro teli diferimine, quod

e liij

72-

hippocrates

non modo acutu eft Sc incidit, fed etia graue,ita,vt collidat, & olle duro rima i
afferat, proferam, quum i£tus vehemens fuerit. At vbi fedes per fe erit:tertium
modum efFiciet,fiue pars olfis tantum violetur, flue os prxcidatur,ita,vt telum
per totum penetret.quod vitium Hippocrates «Piotx-o-zs-Hp appellat. quo vocabulo
vtitur, quum vulnus alte defcendens lignificat, vt in libro quoq; de vlceribus
offendimus. Poffunt ergo hi tres ad vnum, nempe ad fedem referri, polfunt &
quafi tres fint numerari. Verba Hippocratis vane leguntur,nos hanc ledione,
qua propofuimus, magis probamus, vt omnes hi fub fede,qux efl quartus fra-
iflure modus, comprehendantur. Poftremus,qui adhuc reflat,quintus efl: nam
fiue fedes ludta alijs modis fit,fiue fola,ac feu penetret, feu in fummo fit, tamen i o
fedes eft,atq; viius omnino fractura: modus. Nonnulla autem ex antiquis ex-
emplaribus in fine modi poftremi, qui proxime lequitur, habet [atque hic elf
feptimus modusjeade exemplaria, quum Hippocrates dixit[potelf etia collidi
os, quod inciditur, quamuis nulla collifo incifoq; rima fuperueniat]habet[atq;
hic eft quintus modus]fi cui magis hxc leftio placeat , poterit hunc quartum
modum fedem videlicet, in tres diuidere.quemadmodu monffrauimus.atque
hac via ille,qui fubijcitur, feptimus erit. Species eorum clara: funf. nam fiifi &c
collifi fupra polita; funt : fedis autem per fe, flue telum per totum os penetret,
fiue per partem , fpecies varix funt , pro teli figura : tum prout plaga fuerit
longa, lata atque alta. 10

„ Rangitur caluaria fub vulnere alia parte, quam vbi plaga eft, atque os nu-
„ JL datum, quintus hic modus,quodinfortuniu vbi accidit,mhil eft, quod lu-
uare poffis,quomam,vbi hoc malum fit, nulla via deprehedere licet, homo ne
„ id patiatur, aut qua parte caluarix.

Hic eft poftremus fra&urx modus, quum plaga in vna parte eft, altera os
finditur. Soranus, cuius feripta de vulneribus capitis adhuc extar,voluit,que-
admodum in vitro ita in offe capitis,i£lu vnius partis, no folum alteram findi,
fed contrariam, quam fententia reprehendit Paulus yEgineta, neq; enim cre-
dibile exiftimat percuifa vna parte eam findi, qux contraria eft-.neq; fimilem
iudicat caluariam vitro, quum li£c plena, id inane fit.cenfet autem euenire,vt 5 o
caput pluribus partibus percutiatur,fed in vna plaga fe offendat, in contraria
nullu plagx veftigiu relinquatur, in qua deinde abrceffu orto atq; incifo,rima
in cofpedlum venit. Nos(quicquid noffrates medici dixerint) Paulo yEgine-
tx potius fubfcribimus,quum eidem Galenum ipfum fauente videamus. Vo-
luit enim in nono de vfu partium caluariam non folidam, ac fine futuris fa<ft a,
ne percuifa vna parte, magna offis portio violaretur, quod eueniret, fi fohda
effetrefficiunt ergo futurx,vt i<ftus,quum vnam parte lxdit, alteram, qmg vitra
futuram eft ,non offendat, fed noxa terminetur ad ipfam futura. Quare fi ma-
lum,quod ab lpfo affertur, vitra futura non pertinet, multo minus contrariam
partem vexabit. Hippocrates aute non loquitur de contraria parte, fed de alia 40
ac diuerfa,qux vt findatur,non raro euenit ijs,qui 111 capite vulnerantur : telo
enim plaga fit,& os nudaturmon longe autem a plaga modo in hac, modo in
illam partem os frangitur: quod etiam in affere accidit, qui, fi malleolo feria-
tur,non finditur,qua malleolus attingit, fed luxta: atque hoc agit Cornelius
Celfus, cum inquit fieri polle, vt alia parte iftus fuerit, altera os fiderit. Q^od
autem ait nulla via deprehendi poffe,an homo id patiatur,aut qua parte, ma-
nifeftum eft ,quadoquidem ea regio teda eft, neque nudari debet, quum nui-

DE VVLNER1B V S CAP. 73

i lum fit indicium, quod, vbi rima fit,denuciet,nifi procedente tempore, quum
fuperieCta cutis intumefcit,ac vbi no nudetur, nulla ratione dignofci hoc ma-
lum potefl,nec quam partem occupet. Fit etiam interdum, licet raro, vt ex fu-
penori loco cadetibus aliquid in cerebro, vel in eius membrana rumpatur, te-
lEe Galeno in fecundo de compofitione medicamentorum ad lingulas parti-
culas attinentium , quamuis cute integra &offe,vt docuit Celfus. hic cafus
ab Hippocrate ‘omittitur, quoniam eos folum perfequitur, in quibus os nuda-
tum eft,vt infra patebit.

” |N his fra&urae modis ad fe&ionem vcniedum efl, quum os colliditur, fiue
1 les lateat, fiue in aperto fit,atq; vbi finditur, feu rima oculis fubljciatur, feu
” minus appareat. Praeterea, quum os inciditur fic, vt teli vefligium in eo relin-
10 quatur,& fimul vel finditur, & colliditur, vel fine vlla rima colliditur, in hoc
” fraCtura: modo ad fedlionem confugiendum :id autem os, quod afuo flatu re-
” cedens defidit, raro fecandum efl, & qua: maxime defidunt, & maxime per-
rupta funt,minime fetlione requirunt. Ad hxc, neque fedes teli, vbi os no fin-
" datur & collidatur, (ecari debet : neque id os etiam, quod prxciditur,fi incifio
» magna fuerit & lata,nanque haec & fedes idem efl.

A frachnx modis, quos figillatim enarrauit,ad curationem tranfit, atq; ad
eam primo, qux manu adhibetur, nempe ad fedlionem offis, indicans quibus
10 modis ea coueniat, quibus aliena fit. quod vt via cum ratione intelligatur, an-
tequam verba Hippocratis exponamus, fecandi caufam demonflrabimus . In
curatione fradli offis cauendum efl in primis, ne & in offe,& in partibus, quin
vehpfum tegunt, ve! eode teguntur, fanies colligatunh^c enim ibi fubfiftens,
quod maligna fit,cudla corruperet. Quocirca Hippocrates ad fraCta membra
i unchii am illam ex binis fafcijs adhibuit: eo cofilio, vt quicquid in vitiata fe-
de colleChiin eflet,expelleret,fimulq; prohiberet, ne quid aliunde concurrens
caufa infl amationis eilet.id,fi in capite fieri pollet, nihil antiquius. at quoniam
per capitis habitum fafcijs a vitiata fede transfundere faniem ad alias, & allu-
de cocurrente reprimere no licet, prgterquam in fronte(vt ipfe infra demon-
50 flrabit)fecan os voluit,vt patefa&a membrana, exitus detur materis, qua; in
ea recepta efl.quod fi ad membrana nihil coflueret,ipfam aperire(Galeno au-
£tore)fuperuacuum eflet. Sedin compluribus fradlur^ modis fanies ad mem-
branam caluaria: fubieCla concurrit:facile enim deorfum fertur. Ergo,vt fpa-
cium fit ad extrahedam faniem, excogitata efl fedlio offis.quare modi fra&u-
rae,qui tales funt,vt cerebri mebranam per fe patefactam exhibeat, feCtionem
non requirunt:ea tantum fraCtura fecan debet, vbi fanies, in membrana cere-
bri colledta, exitum non habet. ReCle igitur Hippocrates, quum os colliditur
aut finditur, fiue in aperto vitium fit, fiue lateat, fecan os iulfit,quum in his ca-
fibus non fit, qua fanies excedat : neque enim aperta efl membrana. Quod fi
40 caluaria incidatur (quem fraCtura; modum fedem vocauit) & praeter fedem,
vel collidatur tantum, vel collidatur fimul & findatur, aeque etiam fecadaefl:
quamuis enim fedes, vbi telum per totu os penetrauit,faniei exitum prxbeat,
non tamen vniuerfae, quum fub alijs partibus, qua: filiae funt & collifae, fanies
coeat, qux nifi membrana patefafta extrahi non potefl.quare tunc quoque ad
feClionem vemedum.Os vero quod fraClum defidit, feClionem raro pollulat,
prxfertim,quum maxime perrupitur,maximeq; defidit: fatis enim lpacij ha-
bet ad faniem educendam, & per fe,& quum citra fedtione eiufmodi os ad id

74 HIPPOCRATES

fa£ta forcipe dcmftur.na & demi alioquin deberet,fi cerebri membrana pun- t
geret:aut certe attolli, fi eandem comprimeret- etiam fi nulla fanies efiet.Saipe
autem itaperrupitur,vt poffit fine vlla fe&ione euelli, aut ab ipla natura eijci,
quemadmodu Hippocrates infra demon ftrabit, quum fubijciet offa, qua: ina-
gis abrupta funt, minus periculofa efle. Hoc igitur libi voluit, quum inquit,
[quod defidit raro fecandum eft]. Per fe aute fedes fefhonc non poftulat,non
quo femper os luet, quantu ad extrahenda famem oporteret, quum interdum,
per totu os non penetretilcd quo, vel nihil ad membrana confluat, quod veri-
fimile eft, cum leui idu telu fimiliter leue fumma caluaria: partem incidit, vel,
li confluit(vt probabile ell) quum telu maiori impetu alte per os totum defce- io
dit, exitum habeat, potillimu li fedes,amplior ac latior fuerit . quam fentetiam
comprobant verba Hippocratis, qui os incifum fic, vt telum non penetret, ait
fedionenon egere,quandoquidcm nihil in membrana receptum eftud etiam
euenit,vbi rima eft, qua: vfq; ad membranam.non penetret : tuncenim(vt in-
fra patebit)a fe&ione defiftimus,quum rima fimtur:quia,quum os totum non
finditur, probabile elt famem fuper cerebri membranam no colligi . id autem,
quod ita inciditur, vt telti per totu penetret, fi fedes magna fuerit, & lata,a:que
voluit fecandu non elfe.adiecit autem [magna & lata]quoniam,fi non hiaret,
quantum fatis edet ad famem effundenda, amplianda effet.cenfet enim fub eo
iftu,quo totum os inciditur, omnino laniem ad membrana ferri , qua: dilatata i o
fcde neceffe eft,educatur.Igitur,vt rem fummatim colligamus Hippocrates ex
quinque modis lradurc,quos propofuit, quintum omittit, quum nec fedione,
nec alio remedio curetur, vt pote, qui lateatrex alijs in primo & lecudo,fcihcet,
vbi os filium &: colhfum eft,fecari debet:tertms,quum fraftum os delidit,ra-
ro fedionem exigit, fupereft quartus,quum os inciditur, in quo adhibeda di-
ffinitio eft:nam,fi incidatur, & limul findatur & collidatur, vel collidatur ta-
tum,tunc xque feihonem poftulat:!! folummodo incidatur, vel totum incidi-
tur,vel fumma pars, in hoc cafu, quum nulla finies in mebrana colligatur, fe-
ifio fuperuacua elt,in illo fi fatis hiat omittenda, alioquin fecadum.Hinc pa-
tet quanto in errore vel lentur, plainque ex noftn foculi chirurgicis, qui, vbi os 3°
incilum eft, nulla diffinitione adhibita ad feifionem veniunt, fruftraq; a:gros
cruciant, & in periculo vita: confhtuunt. perpetuo autem fe£tio,vbi necellana
non fit, vitanda elfivt plus in olle propugnaculi cerebru habeat, q habiturum
fuit eo excilo. At non loluni decipiuntur, quum os fecant, quod fecadum non
eft, fed, quum ex eo,cjubd eijciendum eft, maiorem modum auferut,quam ne-
celfe fit,& eo magis apertam cerebri membranam periculole relinquut,often-
tantque amphora fragmenta complura, qua: a caluaria detraxeruntieoque fibi
plus praiftitiffe videntur, quo plus offis fubftulerut. Quantu vero demendum
iit, Hippocrates non tradidit, led ex Galeno & Cornelio Celfo colligitur.qua
rem optime intelligemus,fi caufam,cur detrahatur, animaduertamus. Hippo- 4°
crates( vt videmus)non alia de caufa os fecat,nifi vt detur exitus cerebri mem-
branam ledentibus.Sed(hcut diximus)detrahendum etiam os elfiquauis non
fecetur,vbi membrana comprimit aut pun git, vel, vbi fragmetum aliquod ita
ab olle integro diduitum eft, vt folidari amplius non polfit,id clarius eft,q vt
ab Hippocrate exponi debeat, qui breuitati maxime ftudet. Huiufmodi igi-
tur olla, neque ferram, neque terebra poftuIant,fed tantum aut forcipe prehe-
fa,aut fcalpro circumrafa,velpra:cifa euellutur.ergo,vbi fecaturos, vt humor,

qui

DE VVLNERIBV S CAP. 7S

i qui cerebri membranam diffringit, educatur, quam minimum ex eo detrahe-
dum eft. exempli gratia: vbi filium elt, harienus demendum efl, vt rima hiet
quantum curationi fatis eft. Celfus, vbi rima: ora alteri mfedit, fatis putat id,
quod eminet, plano fcalpro excidere, fi ora: inter fe c6pnmuntur,a latere ri m<j,
interpofito digiti fpacio terebra foramen facit, ab eoq; fcalprum duabus lineis
ad rimam agit, ad limihtudinem.C.htera;,fic,vt vertex eiusa foramine, bafis
ad rimam fit:ac,fi rima longius patet, ab altero foramine rurfus fimile finum
facit, vbi vero frarium os firmum fit, terebra in orbem perforat, & fepta,qux
inter foramina funt fcalpris excidit, quo pario fatis exitii praebet intus lxden-
tibus.Os autem, quod vehementer eft perruptum, Galenus totum auferri iuf-
fit, vbi rima longius pertineat, eam demi vfque ad finem noluit , cum caeteris
io rerix adhibitis nulla , inde fequutura fit noxa . callo enim increfcente foiida-
tur. id item os, quod deorfum mfedit (Celfo auriore) fi circumpofitx calua-
i ix ex aliqua parte inhaereat, totum auferri non debet, fed lunatus linus facie-
dus elt,& id,quod cerebri membranam premit, lamina attolledum,ac fi quid
fpinofum eft, praecidendum.

SPeriare autem in primis conuemt , qua parte capitis homo vulneratus fit,
num imbecilliori, &: capillos iuxta vulnus intueri, nanque vbi telo incili
“ fuerint, & in lpfa plaga cotineantur,verifimile eft os nudatu elfe, quod, quum
i o euenit,aflerendum elt violatum fuille a telo. Hic animaduerteda funt dicen-
daque, priusquam manus homini imjciatur.

Inordinate videtur de vulneribus capitis trariare,quum proxime loquutus
fuerit de curatione, qux manu adhibetur, nunc tranfeat ad indicia, quibus of-
fenfa: innotefcunt,dein ad curationem reuertatur. Primo enim debuit frariu-
rarum indicia tradere, poft ea earum curatione exequi. Verum non idem ordo
neceflanus eft in exercendo, atq; in docendo:dum medemur, non licet ad cu-
ratione aggredi, antequam malum fuis indicijs mnotefcat, dum docemus,ni-
hil prohibet, quin primo de curatione agamus, poftea de fignis . fatis enim eft
naturam partis, & eius vitia ante curationem fcribere.notx,qux malu fignifi-
5 o eant, poliunt ante curatione, poffunt & a curatione demonftran. ordo, vbi ne-
cclfanus elt, optime ab Hippocrate feruatur, alioquin neghgitur. Hocipfum
fecit etiam opere de articulis, vbi ante oftendit, qua ratione prolapfus liume-
lus reponatur, dcin notas,qua: prolapfum efie lllu denunciant. Hoc itaque lo-
co,quum ordo neceflanus no fit,perfequutus varios frariurx’ modos, quorum
alijs (eriio conuemt, ahjs inimica elt,vt res clarior eflet, proxime fubiecit, qui
feriionem poftulent,qui ab illa abhorreant. nunc ad figna aggreditur,vbi co-
fideranda elt coniunriio[autem]quum ait[fperiare autem in primis couenit.]
Qpiafi dicat, Verum antequam ad feriionem venias, Iperiare conuemt, & cjuij
fequuntur . interpofitis lignis reliquam curationem adferibit , vbi illud etiam
40 ammaduertedum elt, quod,quanquam in alijs afteriibus curatio feorfum a li-
gnis exponitur, in hoc cafu adeo inter fe implicatur, vt feiungi figna, & tradi
fine curatione non pofllnt.In fequentibus enim,vt frariurx fpecie deprehen-
dat,plagam dilatat, fcalpro os radit, atramentum inducit, nigritiem detrahit,
qux omnia ad curatione pertinent, quamuis morbi quoque genus & modum
fignificent. His oltefis in curationem duntaxat incumbit. Ergo exnotis,qui-
bus malum depreheditur, nonnullas Ipcriari voluit, antequam manus homini
imjciatur,nonnullaspoltquainieria elt. ante, prxcipit,vt qua parte caput vul-

7<r HIPPOCRATES

neratum fit,capillos intueamurmanq; vbi vulnus fit capitis parte imbecilliori, i
& capilli a telo incifi in ipfa plaga cotineantur,verifimile eft os nudatum efle,
atque,vbi nudatum fit,fuiffe a telo violatum, id enim telum, quod capillos in-
cidit,incidit etiam membranam, qu® fub cute caluaria complediturudemque
ob partis infirmitatem os l®dit.Hijc,quum oculis pateat, intelligi poflunt,an-
tequam manus homini inijciatur.monet autem, vt non modo intelligatur,fed
etiam prqdicantur.hoc aute fieri voluit, antequam lpfiim homine attingamus,
quia non folum ^grotantibus confidit, fed medico etiam, cuius voluit auftori-
tatem maxima ede apud ®grotates. Quocirca in opere de articulis,fiqui mor-
bi graues appareant, re vera fint leues, imperat medico, vt hos libenter curados io
fufcipiat, contra eos fugiat, qui grauiflimi funt,&fi nullius momenti habean-
tur.iubet item,vt in tempore fitqimum periculum, quod impendet, deniiciet.
Quin & in prognofticis ea etiam, quas prsterita eflent,iuflit a medico pr®di-
ci,idq; non languentis, fed fui ipfius caufa. quod tande non alio fpedat,quam
vt ®ger medico magis fidem habens, magis obfequatur, atque inde fecundam
valetudinem recipiat. Huius glori® videtur auidiorfuifle Galenus, quum tam
mira GIauconi,& Siculo illi medico pr®diceret.Iubet igitur hoc loco Hippo-
crates, vt medicus ea de vulnere capitis pr®dicat , quo magis admiratione di-
gnus fit,& prope diuinus videatur.

POftquam inie&a eft, danda opera eft, vt an os nudatum fit,aperte intelli- 2.0
gamus,& an in confpedum veniat nudatumifpecillo enim confideradum
.. eft, vbi oculis ipfis non pateat. Quod fi nudatum os inueniatur a telo violatu,

.. primo malum, quod in olle eft, videre oportet, dignofcereque quantum fit,&

.. quam operam exigat.Requirendum pr®terea de homine, qualiter vulneratus
>. fuerit, & quo moao.

Id, quod prius dignofci ac prcedici iuflit, nunc, vbi manus inie&a eft, aperte
intelligendum cenfet,fcilicet,nunquid os patefadum fit,& difcufla carne nu-
dum appareat, fiue ipfis oculis, fiue, vbi id non liceat , fpecillo nudatum efle
fignificetur. At quum eiufmodi os fub telo interdum l®fum, interdum inuio-
latum appareat , de eo,quod violatum non apparet , proxime tra&abit : nunc 3 o
de eo,quod I®fum fe oftendit, inquit, videndum dignofcendumque quantum
mali fit,& quam operam requirat, verbi caufa,num terebra neceflaria fit,num
fine hac mederi liceat. At vulneratur interdum fola cutis, ofle neque nudato,
neque l®fo:interdum etiam integra cute os frangitur ita,vt minime nudetur,
fed tadu valde perruptu fentiatur,quod euenit,vbi delidit,vel attolliturialio-
quin,fi findatur, aut collidatur, folum coniedura percipitur. Quid ergo Hip-
pocrates adijcit , fi nudatum os videatur a telo violatum, videndum efle quid
mali fit,& quam operam requirat: nonne, & vbi nudatum non eft,ide facien-
dum? Equidem arbitror, fi cutis non collidatur , fed tantum incidatur , vbi os
no patefiat, neque etiam perrumpi, quod infra ex lpfo Hippocrate colligitur,
quum inquit[fub telis, qu® a latere feriunt,os minus finditur,colliditur,ac de-
fidit:quibufdam enim vulneribus ita illatis, ne nudatur quidem] videtur enim
velle incifa cute os,quod finditur etiam nudari; nam,li leuiorfiti6tus,quaIis
a latere eft, ait, non modo non findi, fed ne nudari quidem : quafi dicat,fi fin-
deretur,nudaretur, fed non nudatur,atque idcirco no finditur. Huiufmodi er-
go vulnera, quum non differant ab alijs,qu® in reliquo corpore funt, non tra-
dantur in hoc libro, fed in eo, qui de vlcenbus eft: hic autem Hippocrates ta-

DE VVLNERIBVS CAP. 77

i tum de illis agit, vbi os nudatum efl, quemadmodum in fequentibus demon-
ftrabimus. Verum vbt integra cute caluariaperfringatur, nonne incideda efl,
vt malu appareat,& fi opus videatur fecari os poffit,& dari exitus cerebri me-
branam laedentibus? Hippocrates infra, quum dilatandam eiTe plagam ait,vt
offis vitium appareat, adijcit[nudato oire]c[uo videtur innuere, vbi nec os nu-
datum fit, nec vulnerata cutis incidendum non efie.Iacobus Perufinus R.omai
celeberrimus, atque optimus noffii fieculi chirurgus mihi refert fe longo vfu
obferuaffe magis feruan eos, qui citra fcalpelh operam partim lenietibus,par-
tim ficcantibus cuiantur,quam, quibus cutis luciditur, & os aperitur. At dum
io requiro quo pafto finies a mebranacerebri detrahatur, nifi os patefiat,& ipfa
mebrana,,dumque inflo nudati offis exemplu afferes, quod, quum fiffiim vel
colli fum eft,neceffiano fecari debet, vt humor euadac,qui in mebrana cerebri
colledtuseffineq; ibi fubfiftens putrefcat,& cerebru afficiat. Loge(inquit ille)
hi cafus intei ie diftant,quum os apertum efl, fi abfq; feflione dimittatur, hu-
moi,qui fupei membrana cerebri receptus efl, a calore, quum expirat, difcuti
non potefbquocirca putrefcens homine confumit,neque tutu efl: citra fe&io -
nem offis experiri emplaftra,qua:, cum caluaria: caufa componantur cephali-
ca dicuntur,quauis &c ha;c docetur a Cornelio Celfo, & nunc a no nullis chi-
rurgis adhibeantur, fed ea medendi ratio fallaciffima efl. Vbi integra cute os
i o perrumpitur , calor non expirat, & per fe digerere fanie potefl,& offa fohdare,
quod in membrorum frafturis aperte videmusifragmenta enim, quum nuda-
ta non funt,folidantur:vbi patefafta funt, nequeut amplius cum alio offie glu-
tinarpatque idcirco euelh debent, naturalis enim calor in nobis omnia efficit,
nuquid oblitus es illius iuuems , qui tribus abhinc annis in abdomine vulnus
accepit,ita,vt telum a priori parte ad pofterioremin altero ilium penetraret,
vulnusq; peruiu eflet. is quum minus re£le curatus fuiffiet,& plaga iam vetu-
. atque oris obcallefcentibus deiedionem alui per plagam magna ex parte
redderet, nos ambos accerfiuit,quumq; vereremur, ne (quod ratio dnflabat)fi
plagam aperiremus, & vlcerati inteftini oras, quas verilimile erat iam callum
3 o contraxiffie/calpro exafperaremus,vt vna poftea glutinaretur, homine ad in-
teritum praecipitaremus, latius iudicauimus plagam exafperare, vt eruor inde
effunderetur, tum carne producetibus lplam nutrire, & poftremo cicatricem
inducere, atque ita natura; inteftinum apertum dimittere.res autem adeo reifte
proceffit,vt ille pr^ter omniu opinionem ex toto liberaretur, & nunc bene va-
leat : nonne vides quantam vim habeat naturalis calor, fiue ipfa natura? haec
enim(tefte Hippocrate)morbos exoluit,& ad omnia fufficit, qua; animali ne-
ceffana funt,haec item,quum valida fuerir,femper viam inuenit materi£,qua-
uis crafla fit, debeatque per angufta foramina penetrare, nonne fradto offie &
callo glutinato per integram cutem fanguis euadit ita vt lintea inficiat? quid
40 ergo mirum eft,fi integra cute natura, quum potentior fit, humorem in mem-
brana cerebri colleftum difcutiat?haec llle.quibus mihi pcrfuafit eam omnino
effie mentem Hippocratis,vt quum os nudatum no efl, quamuis fra£lu, neque
aperiatur, neque lecetur, & lihoc Celfi & Pauli praiceptis aduerfetur. At fi
perrupto capite, neque os nudatum fit, neque fradfura intelligatur, fed fuper-
uemant febris & mala indicia, qua; infra indicabit, id mihi leruandum vide-
tur,quod ab ipfo prifcipi tur, vt os fcilicet,protinus fecetur,& a membrana de-
trahatur,etiam li nudatum non fit. Qjrod poftremo addit (Require dum prae-

78 HIPPOCRATES

terea de homine, qualiter vulneratus fuerit, & quomodo]gra:cus codex habet, i
03ra? ngtl nW '^07ro1u.qua: nos vertimus qualiter & qu6modo:videnturauteidem
libi velle vtraque verba, adeo, vt abunde fit alterum duntaxat adfcribere.illud
tamen non praitermittemus,quod infra, vbi de ijs tradat, qua: ab atgrotate re-
quiruntur,duo praicipue indicat, i£tum Sc telum, pro quorum varietate varie
ds Ireditur: poffumus ergo alterum verbu ad telum referre, alterum ad idum.
Quod igitur ad Hippocratis fententiam attinet, non foliim fenfu muefhgari
voluit mali modum, & quam operam requirat, fed ratione etia intelligi,ex ijs,
qute sger refpodet de telo atque idu,vt infra demoftrabimus. Tradidit enim
in libro de officina medici, pr^ceptum illud, quod ad omnium morborum co- i o
gnitionem fpedat: nepe vt intueamur fani, ne fimile lit, an diffimile id, quod
tradamus,atque vt hanc rem ex maximis, facillimis, & quibufcunque quomo-
docunque cognitis colligamus . Primo itaque confiderari voluit indicia fra-
durte fubieda fenfui, qua: maxima funt & cognitu facillima,deinde ea, qua:
e^er refpondet, qug minus efficacia funt & cognitu difficiliora, & mente non
fenfu comprehenduntur : huiufmodi funt, qua: Galenus kxt iji vocat, id
eft, ex natura rei colleda atque indicata , quum alia fcnlibus exponantur , nec
ratione indigeant.

>' c Ed,fi manifeftum non eft, violatu nec ne os fit, multo adhuc magis inter-
•> (3 rogandu eft nudato offe, qualiter vulneratus fuit,& quo modo, nam quod z o
•• ad offa pertinet, qua: collifaeffe folcnt,& fiffa,non tamen apparere., ex ijs, qua:

.* homo refpondet, primo eniti debemus ad cognofcendu, teneatur ne os aliqua
•• tali noxa, deinde rem citra fpecillum ratione Sc opera explorare. fpecillo enim
non deprehenditur,vllam ne os talem fenferit noxam, violatumque fit, an in-
■> uiolatum ferueturifed id mali,vbi os vel ita inciditur, vt teli veftigiu retineat,

*> vel a fuo ffatu recedens defidit, aut vehementer rumpitur, qtne fiquis intuea-
* tur,ipfis quoque oculis comprehendet.

Vbi os,quod nudatum e 11, fenfu violatum percipitur, interrogari offenfum
pra:cepit,vt ex his, qua: refponderet, offenfe modus & curatio intelligeretur.

At, quum nudatum os inuiolatum confpicitur, multo magis requiredum cen- 50
fet, qualiter homo percuffus fuerit, & quomodo. quum non foliim mali modus
& curatio, fed (quod difficilius eft) ipfum quoque malu inde intelligi debeat:
hoc enim, fi minus fenfui exponatur,conijciendu eft, ex ijs, qua: homo refert
de teli genere & grauitate iftus,& ex ijs,qua: fuperuemut: nam exempli gra-
tia,fub retufo telo, atque ldtu graui, findi os aut collidi credibile eff, fi homo
concidit, fi fine fenfu quafi dormiens iacet,fi oculi obcscatur, a:que verifinn-
le fit os laifum effe. Duo autem funt inter genera fraftura:, qua: poffunt fenfui
no apparere: quum os finditur aut colliditur, quia, quum inciditur,fic,vt in eo
teli veftigium relinquatur,aut,quum fradhim defidit a naturali flatu recedens
( vt ipfe inquit) oculis deprehenditur,eo cafu excepto,quum os ad futuram in- 40
ciditunvbi non fatis conflat, teli ne fedes an futura fit, quod cSfpicitur, vt ipfe
infra explanabit. Ergo, vbi nudatum os lgfum non apparet, primo danda ope-
ra eft ex ijs, qua: a:ger refpondet , vtintelligamus, num colhfum,fiffumve os
fit : dein ratione atque opera citra fpecillum rem exploremus. Caufam vero,
quamobrem hic fpecilli vfum reijciat, ipfe euidenter oftendit. At, quo padto
ratione exploranda res eft,poftquam colledtaeft,ex ijs, qua: homo refpondet?
nonne & h^c ad rationem pertinent, quum fenfui non fubijciatur,fed ratioci-

nantibus

DE VVLNERIBVS CAP. 7p

i nantibus nobis offis noxam denunciet? Dicendum e(l,vel Hippocratem no-
luiffie comprehendere fub qs,qus sgrotans relpondet,illa, qus fuperueniut,
fed folu requiri de homine luflifTe, cuiufmodi lftu perculfius fuerit, & quo te-
lo,atque inde colligi violatu ne os iit, deinde ratione ex his, que fuperueniunt,
rem explorari. Idem cofirmat Galenus in quarto de ratione curandi, cuna cau-
fas euidentes indicare morbum ait, vbi nec jfenfu nec ratione deprehendatur:
quali aliud iat per rationem inquirere morbu, aliud per caufas euidentes, qua-
uis qu£ sger refpondet, ad rationem referantur: Hippocrati tamen placuit ita
loqui. cum(vt Galenus teflatur) interdum exquiiitam orationis formam con-
io temnat.optime autem dubitationem tollet, qui affirmabit Hippocratem im-
peraffemon vt ex ijs,qu£ homo refpodet, intelligamus Isfum ne os fit, fed, vt,
quum id fcire volumus:primb interrogemus hominem, & ex ijs, qus refpon-
det,dein latione noxa sftimemus:ficque,quum ait[ratione]nilnl noui mtelli-
gemus pi stei ea , ejus sger refpondet de telo ic!u & ijs, qua: fuperueniunt.
Quid libi velit, quum aitjoperejinfra demonftrat,vbi fcalpro &: nigro medi-
camento impofito deprehendi offis noxam confcribit. Hinc aute patet caufas
euidentes atque externas, quanquam nihil de curatione indicant : id tamen
efficere, vt malum ipfum innotefcat.

Finditur aute os rimis & latentibus & confpicuis,colliditurque,fic,vt colli-
fum non appareat. & a fuo flatu recedens defidit,vbi alter alterum de in-
.. duftria vulnei et, magis quam vbi inuitus: cumque a fupenon loco telu, vel la-
.. ciar,vel manu tenens percutiat (vtrunlibet eueniat) magis quam, quum ab s-
” quali. magis item, quum robuftus imbecilliorem vulnerat. Inter eos, quibus in
" decidendo vulnerantur, qu? iuxta os funt,& etiam os ipfum, quicunque a loco
•> maxime fublimi fuper duriffimum quidpiam, & valde hebes cadit, periclita-
» tur,ne fibi os findatui, collidatur, aut a fuo flatu recedens defidat . ei vero, qui
” a loco squali fuper quidpia mollius decidit, os eiufmodi noxas, vel nullo mo-
" do, vel cei te minus fentit.E telis aute,qu£ fuper caput cadentia vulnerant, qua:

“ tuxta os funt,atq; etiam os ipfum, quod a loco maxime fublimi & minime s-
” quali incidit, quodque grauiffimum, hebes admodum, & duriffimum eft,hoc
30 findet e os & collidere potefl . at minime, quod ab squali loco, minime quod
” leue, minime item, quod acutum & molle. Prscipue autem periclitatur os, ne
.. his modis lsdatur,quum ita vulneratur, vt e regione ad lineam telo occurrat,

” ^lue h°c manu teneatur, fine iaciatur,fiue quid fuper os incidat, fiue homo ip-
.. fe cadens vulneretur,feu quomodocunque percutiatur, offe e regione ad linea
” telo lpfi occurrente.Sub telis vero,qus a latere feriunt, os minus finditur, coi -
.. liditur,ac defidit.quamuis nudetunquibufdam enim vulneribus ita illatis, ne
» nudatur quidem.

Quum os & findi & collidi poffit,ita,vt malum non appareat, cumque id
mtelligi dixent ex ijs, qus homo refpondet, iamiam perfequitur, quo pafto
4° hsc latentem olfis offenfam denuncient. Ea qus sger refpondet, femotis ijs,
qus fupei ueniunt,velad idlu referuntur, vel ad telum: hsc autem pro fua va-
rietate vane os lsdunt,ficut & csteras partes, qus vel fecantur, vel collidun-
tur, vel abrumpuntur. Secant (Galeno audtorein quinto de ratione curandi)
tela, qus acuta funt:collidunt,qus grauia duraque: abrumpunt omnia, quum
vehemens i£tus fuerit udem facit cafus ab alto, vel graue quidpiam durumque
mcidens.omma h?c ab Hippocrate accepta funt,& ab offe ad alias partes traf-

80 HIPPOCRATES

lata.Propofita igitur oratio vniuerfa ad idum pertinet, & ad ea, qu£ vulnerat i
alterutro modo,fcihcet,fiue fuper caput incidentia, fine quod homo fuper ipfa
cadat, quat nuc proprie non comprehendit nomine teli: tela enim videtur vo-
care, quibus alter alterum vulnerat, qua: proxime exponet. Indicat igitur cu -
iufmodi i<du findatur os & collidatur, fic , vt malum non appareat . at, quum
idem iiluspolfit & findere os & collidere, fic, vt malum in aperto fit, & prs-
terea ita perrumpere, vt a luo flatu recedens defidat, non modo tradat de la-
tentibus noxis,quarum gratia de i£luloquitur,fed de ahjs,qu£ fub eodem i£hi
confuerunt euenire.Idum igitur triplicem proponit, quum alter alterum vul-
nerat,quum homo ipfecadit,quum aliquid fuper caput mcidit.Communeefl io
omnium os findere, collidere, & ita perrumpere, vt defidat, quum idtus,a loco
fublimi fuerit, fiue ille, qui vulnus infert,fiuehomo, qui decidit, fiue id,quod
fuper caput cadit fuperion loco maneat, magis quam cu aiquali, atque ite cum
os eregione ad lineam telo occurrat, feu illi, quo quis ab altero vulneretur, feu
illi,quod fuper caput cadit, feu illi fuper quod homo cadit, magis quam cum a
latere. Proprie autem, quum alter alterum vulnerat, fiue telum manu teneat, fi-
ue iaciat, os finditur, colliditur & defidit : fi de indullna, magis quam fi im-
prudenter,vulnus inferat: ac fi robuflus infirmiorem, magis quam fi infirmus
validiorem percutiat.Proprium item eius i£lus,quum homo cadit, efl collide-
re os & findere,atque ita perrumpere, vt defidat, quum fuper duriflimu quid- 2.0
piam & hebes cadit : nam vbi fuper rem mollem decidit, vel nullo modo hsc
l'entit,vel certe quam minimum. At fi i&us ex eo genere fuerit, quum quid fu-
per caput cadit, proprie, quod grauiflimum durifiimumque efl, & admodum
hebes,maxime folet eiulmodi noxas afferre: minime autem, quod leue, acutu,

& molle. Quanquam,quod luper caput cadit, videtur habere eandem condi-
tionem,atque id, fuper quod homo decidit,fcilicet, vt fit hebes & durum:ad-
ijcit tamen grauifTimum in eo,quod fuper caput incidit. atque hsc poliunt re-
ferri ad telum, quamuis (vt diximus) non dicaturtelu, mfi quo alter ab altero
vulneratur. Addit in fine [fiue quomodocunque vulneretur] quafi pi ster tria
genera idtus aliud repenatur,quod tamen difficile efl mente cocipere,nifi for- 50
te fi dicas, vbi homo cadit ab alio impullus, aliud effe genus, quam, quum per
fe cadit.quod tamen (vt opinor)fecus habet:idem enim videtur genus l£tus,
fiue homo per fe cadat, fiue ab altero cogatur: quocirca illud potius fentiendu
videtur, quod Hippocrates hoc adiecerit, vt omnem tollat difficultate ac du-
bitationem eorum, qui velmt alia effe idlus genera.Tale quid videmus in libro
de officina medici, vbi de fenfibus & mente loquutus fubijcit [Qus item o-
mmbus, quibus cognofcimusintelhgi poffunt] quafi ahsprster has poten-
tis fint, quibus cognofcimus,quum tamen nulls fint.

» T) X telis autem id potiffimum os findit rimis & latentibus & cofpicuis,coI-
.. C lidit,& ita perrumpit, vt defidat,quod teres efl, orbiculatum, planum, re- 40
>• tufum,graue,& durumudem quoque carnem collidit, maturat & lacerat, vul-
■■ nera prsterea fub huiufmodi telis a lateribus,& in orbem caua fiunt, purulen-
» ta magis,atquehumida,& longiori temporepurgantur.NecefTe enim efl col-
» lifam carnem detritamquein pus verfam tabefcere.tela vero obloga admul-
» tam partem tenuia, acuta & leuia, carnem ita incidunt, & os fimihter, vt per
» totum penetrent, magis q colhdant.telum autem fic incidens in offe relinquit
.. fedem,eiufmodi aute noxa 6i fedesidem efl. Verum hsc tela non admodum

os collidunt.

DE VVLNERIBVS CAP. 8i

I ■> os collidunt , aut findunt , aut ita perrumpunt , vt a fuo flatu recedens de-
» lidat.

Quacunque ad lftum pertinent, late indicauit, reflabat telum, quo, fcili-
cet, alter. alterum vulnerat, de quo nunc agit. Ponit autem duo genera teli:
vnum, quod collidit, findit, & ita os perrumpit, vt defidat : alterum , quod
inciditaunt autem vniufcuiufque generis fpecies complures,quas, vt via cum
ratione colligamus , fcire conuemt duo potiffimum in telis ab Hippocrate
conlideran, pondus & figuram : nam durities, quam tribuit priori generi te-
lorum efl communis etiam alterius : nequit enim incidere, quod molle efl
io quod igitur ad pondus fpeftat, telum aliud graue efl, aliud leuemuod gra-
ue efl , fub priori genere efl, quod leue,fub altero. At figura, eius , fcflicet
partis qua ferit, vel infignis latitudinis efl, vel nullam fere latitudinem ha-
bet. id telum, (juod latum efl, ad genusprius politum refertur, reliquum ad
alterum . Porro, quod latum efl , vel teres efl , vel orbiculatum, vel planum:
fere enim ad hxc tria pertinent alia omnia : harc autem qualiacunque fint re-
tula efle necefle efl. Quod infigni latitudine caret, oblongum efl, vt, quod
cailim ferit , vel ad multam partem tenue , vt quod pumftim : hxc autem fi-
ueob aciem, fiueob mucronem neceflario funt acuta. Acuto telo carnem &
os incidi, retufo collidi fenfm apparet, quam rem Hippocrates, non folum
io luc,(ed in opere de vlcenbus aperte demonftrauit. Vt fummatim igitur rem
omnem habeamus, telum graue ac retufum, fiue orbiculatum, fiue teres, fiuc
planum, collidit os, hndit,& ita perrumpit, vt defidat:obl6gum, vel ad mul-
tam partem tenue incidit, & hoc acutum efl ac leue.nam quod graue efl non
medo mada e folet,fed etiam collidere, atque hoc pa&o licet ex tclifpecie
cuiufmodi fra&ura fit, inueftigare, quod fuit Hippocratispropofitum. Mu-
tuatur autem vocabulum quod nos [planum] vertimus : Sm enim

( Vt Galenus docuit) idem fibi videtur, quod xttx^ti : iaragri autem integre fi-
gmficat, vt patet ex libro de articulis , qua de nafo, & ex eo prateepto Hip-
pocratis , vbi ait,[ Qua: iudicantur, & mdicata funt integre,] & quaffcquun-
3otur. verbum enim integre vel perfefle, ab Hippocrate dicitur i-Un. Porro
ei, quod integrum efl, & perfeftum, nihil deficit, tale efl planum telum, quum
aequaliter procedat, nec quidquam habeat, quod catteras partes fuperet, qui-
bus aliquid deeffe videatur: vel, fi magis placet, dicemus «Stiou grsece fi-
gnificare aiquale, ficque eadem erit fententia , vt, fcilicet , telum fit,

quod aequalitatem habet, quod fpiculis caret, quod tandem planum efl : nam
sofx«, quod os fignificat, eatenus ad telum quatenus ad plagam refertur, cum
quale telum fit, tale oporteat effe os plagae : telum aequale , aequale item pia-
: os e icit . Quod autem voluit , fub quo telo os violatur , carnem quoque
vulnerari mamfeftum efl, quum telum primo carni occurrat, deinde oflhqua-
40 le inhbio quoque de fraduris tradidit , non admodum os frangi, nifi caro
quoque vulneretur. Eius vero, quod fubdit [a telis, qua: carnem lacerant,col-
hdunt,& maturant, necefle efl vulnera fieri caua, purulenta atque humida,&
diuturniori tempore purgari,] ipfemet rationem fubijcit , quum inquit , ne-
cefle efl collifam laceratamque carnem 111 pus verfam tabefeere : nam, vbi ca-
ro, quiE ad plagam efl, 111 pus verti debeat ac tabefeere, vlcera primo caua e-
runt, vel in orbem, vel ii lateribus , pro fpecie teli , quod carnem d lateribus,
vel in orbem detriuit, qua abfumpta vicus cauum redditur, eadem de caula

f

etiam purulenta fient & humida, quum caro in pus conuertatur , quod hu-
midum vicus efficit: adde,quod ea, quae fuperant ex fanguine, qui verti in car-
nem debet , vicus humidum fimiliter & fordidum reddunt , eademque diu-
turniori tempore purgantur, quum non prius ex toto pura fe offendant, quam
caro collifa penitus tabefeat , quod tempore accidit . hoc autem latius trafita-
uit in opere de vlceribus , vbioftendit, quae vulnera protinus glutinari pof-
fint iqutepus mouentibus egeant, quibus annumerat , quae carnem collifam
detritamque habent: huiufmodi enim caro, praeterquam, quod ita affecta eft,
vt reditui non poffit : fanguinem etiam continet, e venis fufum, quum fub
i<ftu,venuls,quae peripfam difcurrunt,abrumpantur.fanguis autem, qui extra io
venas eft, corrumpitur, fimulque caro, qua continetur, neceffe eft corrumpa-
tur. quod tamen fine vulnere collifum eft, medicamentis reftituitur, quum ca-
lor in vnum magis coadus potentior fit, & medicamenta efficiendi focia ha-
beat, vt in fequentibus patebit. Caetera in hac oratione clara fiunt, id tantum a-
nimaduertere oportet, quod poftremo pofiuit deteli genere, quod incidit, in
quit igitur [fiub eiufmodi telis non admodum collidi os, aut findi] non tamen
negat id euenire poffe, quandoquidem euenit(vtipfie infra demonftrabit) ait
enfm de plaga ad futuras fa£ta,ob loci infirmitatem interdu euenire:vt,quum
inciditur os, etiam findatur. Sed raro incidit, quod fibi voluit, quum ait [non
admodum].

OMnia vero hsc, praeter id, quod in offe oculis compreheditur, requiren-
da fiunt-.grauions enim, vel leuions plag? indicia fiunt: ad ha :c fi offenfus
„ fine fenfiu, quafi dormiens iacuent, fi oculi obcaecati fuerint, fi vertigo ipfium
.. occupauent, fi conciderit.

Cum in offe nudato nullum apparet malum, interrogari homine iuffit cu-
iufmodi telo atque l£tu vulneratus fuerit, vt inde intelligerentur frafturae ilis,
quae,quamuis lateant, interdum os tenent. Hzc igitur omnia, fcilicet,qu? fpc-
£tant ad idtum ac telum, grauioris plagae, ve! leuioris nots funt, quibus fubij-
citea,quae vulnerato homini fuperueniunt : folet enim finefeniu quafi dor-
miens lacere, vertigine prehendi, cocidere,folent oculi obcscari.Haec vbi non
fint,Ieuius malu indicant: vbi fint, grauioris noxa: faciut opimonermquae fuit
mens Hippocratis, quum inquit [ad haec fi offenfus fine fenfiu quafi dormiens

n r a ..1 T eiM«w C\ i r\<«ri i /»n 1 !•/» ^ O" £3 n 1 fTl _

2,0

30

Ult-liJ A J. w v. i uu qqvit.... **■ p — L a

iacuerit, & qua: fiequuntur]. Inter haec indicia, qua: fuperuenire

/1. A .. - 1 JcM-M-iine nnrwH t ni

rauiffi-

latuun, w. yua, 1 -j. i ' o

mum eft, quum homo fine fienfiu quafi dormies iacuerit,quod lpfie dicit
nobis enim placuit fiequi interpretatione Cornelij Cclfi,qu£ Galeni lententijs
maxime cofientanea eft:in primo enim libro praedi<ftionu,quum exponit hcc^os
vocabulum vfiirpatum ab Hippocrate, nihil aliud figmficaie ait, quam inex-
pugnabilem dormiendi neceflitatem. Alibi item fijpius fcribit,quum «.oc^s eft,
nec moueri hominem,nec fientire, non fiecus atque vbi dormit.Eiufmodi ftu-
porem Hippocrates alio loco etia multis indicqs annumerauit : eft enim ma 4.0
nifeftum indicium cerebri violati. Reliqua indicia, quum oculi obcaecantur,
quum vertigo hominem occupat,quum concidit, ad inoidinatum motu hu-
morum in cerebro tanquamad caufiam referuntur : vnum tamen lenius eft,
alterum granius. Primo enim eft tmoTor, hoc eft, obcaecantui oculi ( vt inquit

Celfus)tenebrisfuffufi:deindefequitur vertigo, poftea homo concidit, quum
res intenditur. Sed hic vomitum prsterijt, quem pofuit in illis fententijs,quos
aphonfmos vocauitinam vomitus bihofusfuper haec indicia, vel cerebri, vel

eius mebramj

83

DE VVLNERIBVS CAP.

j cius membrana: offenfam ob i&us grauitatem figmficat.

AT vbi os a relo nudetur plaga ad futuras exiftente, difficile eft afferere de
teli fede,rehcftum ne fit eius veftigiu in offe, vbi id in ipfa futura accidat,
•• quod in alio offe manifeftu eft:futura enim vna cum ipfo confpicitur, reliquo
.. offeafpenonnequecoftat, teli nefedes fit,an futura, mfi fedes late admodum
.. pateat . adijcitur etiam fedi rima, platrunque, vbi fedes lpiis futuris accidit,
.. cumque os finditur, filium affirmare difficilius eft:propterea,qubd rima fi ac-
cidit, plterunq; futuras occupet . prompte enim hac parte os finditur & refol-
« uitur,eo quod natura tenuius fit, ac magis rarum, quodq; futura facile finda-
io tur,ac refoluatur. alia vero offa, quibus futura continetur, non finduntur, quo-
.. niam hac firmiora funt. At rima ad futuram, futura: quoq; refolutio eft, quam
.. non facile eff afferere'.neque,vbi a teli fede in futura proficifcatur, cum findi-
.. tur & refoluitunneque vbi futura finditur & refoluitur, propterea,q> os &ca-
.. ro collidatur. Verum difficilius adhuc eft afferere, num filium os fit proptcrea,
.. quod colhfum. quandoquidem futuixE,qute rima: fpeciem referunt, & reliquo
« olle afperiores funt, medici animum atque oculos fallunt, nifi os vehementer
.. refoluatur, atq; incidatur, vt telum per totum penetret: huiufmodi enim ma-
» lum & fedes idem eft.Oportet autem, fi vulnus ad futuras fuerit, & telum olli
». infederit, diligenter animum aduertere, vtinueftigemus,qua noxa os tenea-
io tur,quum a fimili telo eiufdemque magnitudinis, aut etiam minori, nftu irque
.. graui,vel etiam leuiori, multo magis homo ludatur, fi telum futuras attingit,
» quam fi alias partes.

Fradhira: fpecies,qu£ nudato offe latent, duas pofuit,fiffiim & colhfum, in-
dicans qua via deprehedi debeant, nunc tertiam addit nempe fedem,qua: nu-
dato ofle(vt inquit) interdum non apparet, nimirum, vbi in futuris fit,quam-
uis in alio offe mamtefta effet: fupra enim dixit oculis patere, quum os incidi-
tur,fic,vt appareat, qua telum infederit:nunc autem futura obftat,cur non ap-
pareatmon enim patet id,quod confpicitur, teli ne fedes fit an futura, nifi vbi
fedes magna fuerit:cum fede enim teli vna futuram intuemur,reliquo offe af-
30 periorem.At quum lutura: mentionem faciat,& accidat, vt rima in ipfa futu-
ra fiat:difticihus adhuc putat dnudicatu,rima ne fit an futura:quum h^c afpe-
ritatem habeat, & rimae fpeciem repr^fentet.Finditur autem futura, vel quum
inciditur, vel, quum colliditur : quum inciditur, quia non vna tantum futura:
pars inciditur, fed alia plairunque finditur & refoluitur, hoc eft, diuiditur &
dehifcit,tum quia os ibi infirmius eft, tum quia futura paruo negocio finditur
Sc refoluitur.quamuis autem non foleat,fub eodem telo i&uque findi os atque
rcfolui, quum fupra demonftratum fit alio iftu actelo os findi, alio incidi, id
tamen poteft ob loci naturam accidere , quemadmodum nuc ob futura: quod
patet cum aliud os,quod luxta eft, integrum feruetur;Iam vero, quum collidi-
40 tur, facile futura findi & refolui nemo dubitat . Ergo in eiufmodi cafibus me-
dici,non folum afpe<ftu,fed mete etiam falluntur, mfi, fi teli fedes ac rima am-
plior fuerit . quare monet vt diligenter animaduertant : non enim fatis eft te-
lum atque nftu ipe<ftafle:fa:pe enim lcftus mitior ac telum leuius,quam vt aliud
os laideret, futuris eiufmodi noxas infert: atque idcirco fpeftare quoque fedis
naturam debemus, vt intelligamus, teneatur ne os aliqua ex illis fraiftui'is,quas
deprehendi magno negocio teftatur.

. fu

84 HIPPOCRATES

HOrum quoque magna pars fedionem poftulat: fecare autem ipfas futu- i
ras non expedit, fcd ab illis recedere,atq;,vbi fedio necelTana fit, proxi-
„ mum os fecare.De curatione vulnerum capitis, deque ratione, qua deprehendi
debeant mala offis, qua: non apparent, ita fentimus.

In fuperioribus,quum tradauit de fedione ad fraduras adhibeda, dixit ri-
mas tam latentes,q manifeftas,& fedem interdum fedionem requirere: quod
nunc etia repetit:idcirco,quia de illis noxis proprie loquitur, quatenus lutura:
accidunt. Quod igitur ad fedione pertinet, nihil mouedum eft cx i]s,qua: fu-
pra dida fiint,tantu futura relinquenda eft fine fedione, & proximu os fecan-
dum,eius rei caufa manifefta eft. diximus enim per futuras & venas trafire,& io
ligamenta, que ferro attingi malu eft.fupra quoq; futuras pofuit imbecilliores
ad refiftendu,quaniobre penculofe etia fecantur:facile enim ferra ad cerebra
penetraret. Qind quod feda futura, cu callus increfceret expiratio prohibere-
tur? Sed cum de parte trademus,qute fecan non debet, opersprecium videtur
adducere,quapotiffimuosfecadiim fit.Scire autem conuenit, cum os fecetur,
vt detur exitus intus la:dentibus,vbi liceat perpetuo ea parte fecandu effie, qua
decliuius efhfed hoc interdu prohibent, vel futung quas Hippocrates edicit, ne
attingatur, vel craffitudo offis, quod, cum no nili magno negocio difcutiatur,
efficit, vt cerebruagitetur,v-el nerui,qui inde onutur, vbi fecandu fit. Quocir-
ca Galenus, vbi eum curauit,cui fradum os inter irontcm Sc vertice erat, fic,vt 10
fradura etia ad os temporis pertineret,non teporis os, quod decliuius erat,fed,
quod inter frotem & vertice eft, excidit. His aduerfantur,qua: Hippocrates in
fine libri recenfet,vbi in excidendo offe,qua crairillimum eft:, ferramentu im-
primitiqua ambiguitate fuo loco diluemus. Hec inferuifte voluimus,vt(quod
polliciti fumus)qua: ab Hippocrate prxtermittuntur, aliunde petita fuo loco
adijciamus. Sediannam verborum ipfius expolitionem aggrediamur.inquit
igitur[Horu magna pars fedione poftulatjpofuerat fede,& rimam duplicem
proueniente,fcilicet,ex eo, quod os incifum eft, vel ex eo, quod collifu. duo po-
fteriora fedionem poftulant,quod in fuperionbus etia oftendit.id,quod prius
pofuit, fcilicet,fedes, quum os inciditur dutaxat, fecari non debet, atq; hoc fi- 5 o
militer in prioribus didum eft. Quod poftremo addit[de curatione vulnerum
capitis, & quiE fequuntur]pertinere videtur ad fupenora,quiim & de fedhone
tradauerit,& de indicijs, quibus latentes fradurae deprehendunturiaptitis ta-
men ad fequentia refertur,ad quam rem facit etiam modus loquendi, & quod
infra addit de curatione viceris , deque via deprehendendi latentes fraduras,
per fcalprum & atramentum.

VLcus in capite neq; vino,neq; alia re madefacere oportet, aut certe quam
minimum.

Ad curatione aggreditur vlceru capitis, non quidem omniu,fed folumodo
eoru in quibus os nudatu eft-.horu enim curatio ab ea differt, qua exigut vice- 40
ra aliarum corporis partili. nam (Galeno audore in commetarijs in librum dc
articulis) Hippocrates ficciore curatione tradit in libro de vulneribus capitis,
q in eo, qui de vlcenbus eft.-ea vero vlcera capitis, qu^ vfq; ad os no penetrant,
fub ljfde prefidijs,atq; aliaru partium fanefcunticolligitur enim ex eode Ga-
leno in fexto de copolitione medicamentoru generatim ad morbos pertinen-
tium,ficciora medicamenta vulnerato capiti eatenus idonea effe, quatenus os
apertum eftiquoniam capitis vlcera, vbi os nudatu non eft, nihil proprium re-
quirunt.

DEVVLNERIBVSCAP. 85

1 quirunt, magis finalia corporis parte, vbi femper fpeftanda eft natura affeftg
fedis:quocirca in opere de vlcenbus coprehenduntur. Ergo folummodb eum
cafum exequitur in vniuerfo hoc opere,vbi os nudatum eft, cuius hic fepenu-
mero mentione facit:naq;,vbi intueri nos voluit, quid mali os fenferit, & qua
opem requnat,adiecit[nudato oile] in fequentibus item nudato olle interro-
gandum inquit homine e/Te, qualiter vulneratus fuerit:fimiliter,quum fracStu-
ram,qux ad futuras eft, cognitu difficile ponit, & quum incidi plagam iubet,
vt malum oflis appareat[nudato ofTeJadiungit. Illud tamen ammaduertedum’
eft,q, ii telum membranam attigent, qua: fub cute caluariam tegit, ead£ ratio
1 o eft, atque, vbi os nudatu eft. quum propter dolorem incidenda tuc membrana
fit, quo fafto os nudatum relinquitur, vt Galenus docuit fecundo de compofi
none medicamentoru figillatim ad morbos attinentium . Inquit mturlvlcera
capitis madefacere non oportet] Madefacietia non modo in vlcenbus capitis
fed 111 alijs omnibus vitanda funt, quum non prius quam ficcetur, vicus ad fa-
nitatem perducatur, quoma(vt docuit in fibro de vlceribusjid, quod fanu eft
ad ficcum accedit, & ficcu fano magis fimile eft.Sed,qmd eft,q, ibi vinu acci-
pit,quamuis aha madefacientia repudiet: hic vino etiam interdicit? nonne &
capiti vulnerato vinum ad repellendum, vel ad glutinandum aptatur xque ac
exteris partibus ?Profe<fto nihil abfolute refpoden pofte exiftimo,nifi diftin-
1 o guatur,cum vulnere ne os apertu fit, an mebrana inuiolata tegatur, vulnerato
enim capite, vbi os nudatu non lit,eade mededi ratio ldonea^eft, atque in alijs
partibusinam feu vino, feu alijs medicametis vulnus glutinandu,ac(ficut Ga-
leno placuit, qua de dolore capitis ex idtu) vbi opus fit oras fibula inter fe iun-

gende.quod Ii cauum fit,carneproducetibusnutnendu eft, deinde ad cicatri-
cem perducendum :caro colhfi in pus vertenda: vbi fine vicere collidatur pri-
mo repellentia & digerentia, dein tantum digerentia admouenda funt:quum
timetur inflamatio,repelledum eft vel vino, vel alio eiufde facultatis medica-
mento: & 111 fumma nullu difcrimen eft in curado hoc vicere, atq; eo, quod in
alijs partibus corporis incidit. Contra, fi os nudatum fit, aliud confiliu eft, a in
3 o alijs vlcenbus, & idcirco vino interdicit, quod in libro de vlcenbus probaue-
rat: fimul autem a vino cauens, indicat no elTein vicere capitis olTe nudato id
propofitu,quod in alijs. Duabus ante de caufis pnjcipue conftat yinu ad vlce-
ra pertinere, & quia glutinat, & quia repellit, neutru opus eft in vicere capitis
olle nudato.fiquide glutinatio defperatur,quum contrafta mebrana, qu:e cal-
uariam tegit, ors vehemeter inter ferecedut,vt monet Galenus, cum ea Hip-
pociatis fentetiam explanat, vbi ait[ciim prxcifum fuerit os,autcartiIago,vel
neruus,& qua: fequuturj.Ergo cum glutinari plaga nequeat, no opus elfvino,
led medicamcto,quod carne producat.hoc,fi os nudatu eft (Galeno auftore)
ficcius cfle debet, & magis detergere, quam,vbi patefa&u non eft, quum non
4° modo ficcare,ficutin alijs vlcenbus, & detergere carnem oporteat, fedquic-
quid in olle pingue eft detrahere, vt caro qux increfcit,h$rere illi poflit. Ve-
teres ea medicamenta excogitarunt, qua:, quum fere frafto offe fuperdantur,
catagmatica dicuntuniftmfmodi eft emplaftrum nigrum fub Arifta auftore’
& id,quod ad Mofchionem refertur. Inter haic, qua: robuftiora funt, a capite
cephalica nuncupantur, quamuis non tantum capiti, fed alijs etiamnum par-
tibus aptentur: eius generis funt,Ifis emplaftrum, viride cephalicum, & quod
Deileontem auftorem habet . Hxc igitur medicamenta tam cephalica, quam

8er

HIPPOCRATES

catagmatica carnem producunt, & vbi os nudatum non eft, neceffe eft ex ah- i
quo liquore vel cerato diluantur, quum vehementiora fint: offe autem nudato
per fe carnem alunt, ldque non modo in capite , fed in alijs quoque corporis
partibus. Inter cephalica quadam arida funt, atque h^c maxime probantur a
Galeno, quum nudato offe medicamenta vitet, qua: illini poffunt, & linamen-
tis excipi . Componuntur autem arida cephalica ex thure, iride, ariflolochia,
panace, farina erui , quanquam ha:c carnem communiter in vlceribus produ-
cant: varie tamen mixta (vt Galenus tradit) varia praeftant.-nam, vbi ficciora
adhibeantur,cephalica erunt, & nudato offe carnem producent:vbi in ea mi-
xtura fuperent minus ficca,ad alia vlcera pertinebunt . In aridis itaque cepha- i»
licis a principio ad finem perfeuerabimus : ea enim eft optima curatio vlce-
rum capitis offe nudato, vbi fcilicet, caro non fit collifa : ahoquin in pus ver-
tenda effet, donec tabefceret,quemadmodum lpfe in fequentibus demonftra-
bit, deinde cephalica conuemret.Reftat altera caufa ob quam in vlceribus vi-
num adhiberi folet,ea eft, vbi inflammatio timetur, vt repellamus : tunc enim

vinum nigrum aufterum commodiffimeperfunditur.hoc etiam Galenus per-
fundebat grauia gladiatorum vlcera. quin & in alijs quoque membro cum
fradurtc offis, carnis quoque vulnus acceffit, Hippocrates eiufmodi vinu ma-
xime probauit.In vulnere capitis no seque timetur inflammatio , atque in alijs
membris, & idcirco id remedium non conuenit, quo inflammatio admodum z o
reprimitur : conftat autem non ita patere caput inflammationi, ficut alias par-
tes.quum(vt infra oftendet)non contineatur, quafi pars inferior a fupenori-
bus,vnde copiofe materia recipiat . adde quod in partibus, quibus praeter vi-
cus accedit etiam fraftura, & os nudatur, quum neceffario collidantur, maius
periculum eft, ne inflammetur, quam in capite, vbi incidi & nudari os poteft,
etiam fi caro minime collidatur : quare nnnus dolet, ac minus inflammationi
exponitur, vino ergo vti non expedit, vt inflammationem repellat. Atque hec
potiffima caufa eft, cur Hippocrates in vulneribus capitis vinum reijciat: nam
& vinculum & cataplafma,qua: proxime repudiabit, non alia ratione inutilia
funt,nifi quia inflamationis fufpicio non eft. V inum tamen, vbi aliquantifper 5 o
inflamatio nos terreret, non effet ex toto vitandu,id,quod puto Hippocratem
voluiffe,quum inquit[aut certe q minimum]. Ergo vicus 111 capite,cum neque
agglutinare expediat, neque repellentibus ab inflamatione defendi, vinu non
exigit:nam,quauis ficcandi vim habeat, tafhi tamen humidu eft,& principio
madefacit, qug res capiti mfeftiffima eft, quod imprimis ficcatia poftulat,qua-
lia funt cephalica. Huc accedit, quod vinu aufterum nigrum(de hoc enim lo-
quiturjrefrigerandi vim habet, qua; (tefte Hippocrate) vlcera non mediocri-
ter l?dit,idquc magis, cum os nudatum eft.maxime autem in capite,quod non
folum facultate, fed tadlu etiam frigidis medicamentis offenditur, ita,vt peri-
culum inftet,ne refrigerato cerebro neruorum diftentio oriatur. Ex his patet, 40
quam mifere atgrotantes occidat,qui non folum alijs vulneribus, fed illis etia,
qua: in capite funt, medentur linteis ex aqua frigida madefadismam li vinum
-A 4 JjiicommoduniTfETriuatb magis aqua? Verum multos adducunt hac medicina

'jC/vi t6 i i * . -a r 1 1 . /2 •

.Jrefututos, neque verentur aflerere id non aqu$ potentia, lea miraculo pronci-
" :fci,cum faens quibufda verbis prolatis aqua prope diuina reddatur, & id cffl-
/ ciat, quod per fe minime poffet. Qux fuperftitiofa religio eodem modo re-
jf felli poteft, quo refelluntur, qui fcorpionem volebant carminibus & fahua ne-

DE VVLNERIBVS CAP. g7

, cari, nam, fi vtrunque feorfum experiamur, idem proflare aquam per fe,quod
prolatis verbis inueniemus.Igitur,vt nugis omiflis atque ineptijs rei naturam
perfequamur, frigida aqua no aliter in vlceribus proficit, q in frigidis morbis,
in quibus, fi hominem non ita calidum nadla fit, calorem extinguit, & ipfum
interimit: fi abunde calidum, quum calor frigus refugiat, & in vnum coaftus
potetior reddatur, morbum exoluit.quod placuit Hippocrati, quum iuuenem
bom habitus atftate neruorum diftentione prehefum fanari aqua frigida fcri-
bit. cun(5isitaque?ulnelibus aqua trigidanocet:tunc autem magis mnocen-
ter adhibetur, quum natura & corporis totius, & partis affefta; calida eft, cum
i o affeftus recens, quum per tempeftatem licet frigidis vti . quod fortaffe voluit
Cornelius Celfus,vbi fine peregrinis & conquifitis medicamentis fola aqua
frigida curari vulnera tradidit:naque,vbi fuftineatur, vicus puru feruat, repel-
lendi vim habet, & naturali calore audio 'fanitate reftituit.Sed,quum os apertu
eft, ex toto fugienda eft, non modo in capite, quod vino quoq; offenditur, fed
in ali js etiam partibus. Quod vero ladlant innumeros eiuftnodi prtefidio libe-
ratos, vtinam atque liceret, interemptos afpicere, atque eos, qui conualuerunt.

» "^wJEque cataplafmate,neque linamentis curare.

•1 > Capite vulnerato, quum inflammationis periculum non fit,quemad-

dumnon opus eft vino, quod repellat, ita nec cataplafmate, quod colledlam
2, o matenam concoquat , in pus vertat , & dolorem leniat . ylcen enim, cui nui-
lusaffedus iungatur, qua: molliunt & maturant, omnia aliena fimt-.fub his
enim diutius perfeuerat,fordidum & malignum redditui :quat proxima firnt,
putrefiunt. quamobrem ex toto vitari debent, ac praicipue in capite, quod in
primis ficcantia exigit, & propter caufis fupenus addudtas,& ne(yt lpfe fub-
dit)puiulenta caio,os quoque purulentu efticiat,quo corrupto cerebri mem-
branam, & cerebrum ipfum corrumpi neceffarium effet. eS de caufa catapla-
imata iummouct, qua: tei e ad pus moucndum inflammationis cauia fiunt, at-
que ex calidis & humidis componuntur . cuiufmodi eft, quod ex farina triti-
ci vel,ordei conftat, ex oleo 5c aqua diluta, eadem quoque reijcit, in opere de
3 o vlceribus, & in eo, quod de articulis eft, qua de fradlura auris: vbi Galenus pro-
didit cataplafmaus vfum refoluere &effceminare polle , non tamen ficcare
& detergere, quod ante omnia propofitum eft , quum caro producenda fit,
& inflammatio minime timeatur, quod fi aliquando doloris vel inflamma-
tionis cauia adhibeantur, vt ad vlcera frontis,& ad ea etiam, qu^ in reliquo ca-
pite funt, quum medicus fcalpelli opera vtitur, fere componuntur ex ijs, qua:
liccandi magis, quam leniendi facultatem habent,atque idcirco non ficut cat-
tera pus mouent duntaxat, fed non mediocriter etiam liceant & repellunt, vt
ili fequentibus patebit. A linamentis quoque abftinendum,quum platrunque
delitui, vt plaga oras ad pus effundendum, vel ad os confiderandu dilatent,
40 &■ medicameta excipiant, qus, quum /urw, id eft,hnametis excipiantui',grte-
ce dicutur:quamms(tefte Galeno in fecundo de officina medici) den-

tur etiam ad fupprimendum fanguims fluxum . In vicere capitis, mfi alius af-
feftus accedat, neque pus effundendum , quum inflammatio nulla fit , neque
medicamctum fupennducendum, quod linamentis excipiendum fit.his tan-
tum, vbifanguis fuppnmendus non fit,apertaplagaferuandaeftad oscon-
fiderandum, vt infra demonftrabit . fed, quum os vel feflum lam eft, vel per-
fpeftum eft , & feftione non indiget , nihil vitra inducere linamenta expe-

f liij

88 HIPPOCRATES

Jit, aut plagam dilatare. Confueuit autem Hippocrates,vbi cataplafma repu- i
diat,linameta etiam vitare (quod in loco addudo de fi afturis videmus) & vbi
linamento vtitur, cataplafma quoque adhibete , quod paulo infra demonftra-
bit : tdque ea de caufa, quia, quum cataplafma fuperdatur (vt lam didlum eft)
fere pus mouetur, atque idcirco plagam feruare apertam conuemt,vt id eua-
dat. & propterea,quum adhibetur cataplafma, imponendum non eft oris pla-
gi,ne puris exitum prohibeat, fed(vt alibi dixit) partibus, qu? iuxta funt.Co-
tra pleriq; ex noftri fasculi chirurgicis, non modo alijs vulnenbus,fed ijs etia,
qu^ in capite funt offe nudato,fiue inflammatio vel collifum ad vulnus acce-
dat,fiue nihil tale fit,fanguine fuppreffo perpetuo primis diebus cataplafmate 10
vtuntur,quod vitellum oui habet, & refinam terebintina ex rofa diluta, neque
animaduertut eiufmodi mixtura vicus diutinum ac fordidu reddi, fubieftum
os, vbi nudatu eft corrumpi, & effe&u proflari contrarium illi, que res poftu-
lat:quum,quas in ea mixtura funt vniuerfa eius habitus fint,vt illinantur (em-
plaftica a Galeno dicuntur) & quum laxandi etiam vim habeant, pus mouet,
putrefaciunt & corrumpunt, quid quod & ipfa refina ab Hippocrate in libro
de articulis, vbi vicus eft,expellitur?quod fi eiufmodi medicina vteretur, cum
inflammatio vel collifum vulneri adijcitur,neque ipfi vulneri ( vt faciunt) fed
proximis partibus ipfam imponerent , venia digni effent. Mitto linamenta,
quibus vbique plagam infarciunt, adeo, vt ex minima ingentem ipfam eftici- i o
ant.Quid opus eft verbislmhil fereobferuant ex ijs,qux Hippocrates,no vfu
tantum,fed ratione quoque fretus prxcepit.

AT neque adftringere etiam couenit capitis vicus, nifi fuerit in fronte, aut
in parte, qua; fine pilis fit, aut ad fupercilia atejue oculum, vlcera enim his
locis cataplafmata magis & vincula requirunt, quam alia capitis parte. Siqui-
" dem reliquum caput fronte vniuerfam continet; vlcera autem vbicunque fue-
.. rint,ob finguinis curfum ex ijs,qux continent, inflammantur, intumentque.
Capitis vlcera, non modo cataplafmata, fed vincula etiam reijciut. caufam
quamobrem hoc accidat, partim hac oratione docemur, partim in libro de of-
ficina medici, vbi fafeiarum duplicem vfum propofuir.nam aut ipf? per fe ali- 3 o
quid efficiunt, aut efficientia nimirum medicamentum tenent. Inter ea pratfi-
dia,quas per fe fafeias afferunt,id non poftremum eft,<puod,quas diduda funt,
in vnum cogutiquamobrem vtiliifimeinijciuntur, quumampliorplaga glu-
tinanda eftud item, quod ab inflammatione defendunt, materiam, qua: aliun-
de ad affe&am fedem confluit reprimentes, & eam, quas iam recepta eft, ex-
pellentes . ad quem vfum excogitata eft iun&ura illa adeo celebris, membro-
rum fradturis accommodata:hxc dari in capite nequit ob eius figuram,quum
non habeat partes fuperiores & continetes, ficuti membra, brachia fcilicet,&
crura. Quamobrem feduo offis neceflariafuit (quemadmodum fupra Galeno
audtore demoftrauimus) vt quod 111 cerebri membrana colligitur, extrahatur. 40
Ad ha;c cum patefatfto offe glutinari vulnus nequeat, non opus eft fafcia, qui
didu&as oras coniungat.lllx aute fafcix, qui ad contineda medicamenta fu-
perdantur, in capite neceffari^ non funt, vbi fimpliciter vulneratu efticum ca-
taplafmata (vt dnftum eft) non conuemant. quare neutrum fafeiarum genus
capiti accommodatur: de eo tamen hic loquitur, quod continendi caufa inij-
citur, quum de cataplafmate & vinculo fimul traftet. Inquit ergo [neque ad-
ftringere etiam conuenit capitis vlcus]in alio codice non legitur adftringere.

DE VVLNERIBVS CAP. g9

i fed alligare, quod idem fibi vult: fxpe enim cofueuit vnum pro altero mutua-
n. varia autem vincula ex linteis fciflis,vel ex fafcijs glomeratis, qua; Galenus
& antiquiores ad caput in libris de fafcijs tradiderunt , ad id fere fpe&ant, vt
capiti impolita medicamenta contineant, qua; inflammationis vel collifi caufa
fuperdatunad quemvfumadmouenturab Hippocrate, quum plagam capite
a chirurgico fecatur, vt proximis verbis docebit . Igitur, ybi fimplex vicus fit
ofle nudato, nec medicus debeat fcalpello plaga dilatare, nec aliud vlceri ad-
ljciatur, vincire non oportet. Excipit autem eas partes, qua; magis inflamma-
tioni patent, huiufinodi eft fions, qua videtur diuidere in duas partes, in eam,
io qua: caret pilis, & eam qua; eft ad fupercilia atque oculos . vtraqu e autem ad
frontem pertinet.quibus locis vinculum non repudiat, cum eo teneantur me-
dicamenta,qua; inflammationi aptantur.iple etiam adfcribit caufam,cur vin-
culum &c cataplafma tantum ad frontem, & non ad alias partes capitis perti-
neant. quoniam (inquit) reliquum caput frontem vniuerfam cotinet, id,quod
continet,matcriam tranfmittit,& inflammationem concitat in eo, quod con-
tinetur, vbicunque vicus fuerit, in membris enim inferiora fuperionbus con-
tinentur,& ab illis materiam recipiunt:in capite frons refpondet inferioribus
membrorum partibus, reliquum caput fuperioribus, atque hoc frontem con-
tinet,quum prominens ab eo dependeat, quafi inferior pars a fuperiori,& ld-
2.0 circo humores recipiat a reliquo capite tranfmiiTos. Huc accedit,quod magis
carnofa eft, atque ideo magis inflammationi obnoxia ob materiam, quam co-
piofius admittit. Itaq; no alienum eft cataplafma, vt, quum hxc pars lnflama-
tur, lenire dolorem pollit, & fi quid reliilum in ea fuerit digerere, aut conco-
quere. Redte itaque cataplafmatis caufa vinculum quoque adhibetur, quod a-
lioquin omittendum eflet: in libro enim de vlceribus memorix prodidit pla-
gam, qua: cataplafmate non eget, vinculum quoq; non requirere, quo,fcilicet,
medicamentum teneatur . Sed, quum in fronte periculum inflammationis in-
flet^ ea de caufa detur cataplafma & vinculum, quo teneatur, videtur etiam
polle obuolui vinculum, quod repellat, fi cut fit in fradluris,cum vicere : quod
} o tamen(vt opinorjaliter fe habetun membris enim adeo continetur partes in-
feriores fuperioribus, vt prompte ab illis materiam recipiant, poflitque eadem
rurfus ab inferioribus ad fuperiora trafmitti citra noxaman fronte, licet con-
tineatur a reliquo capite, & materiam inde transfufam admittat, non licet x-
que eandem repellere, ne ad cerebrum dedufta graues inflammationes afferat
cum periculo mortis. Quocirca Hippocrates, tametfipr£cipiat,vt cataplafma-
ta & vincula ad frontem adhibeatur, qu£ cauerat,ne ahjs vlceribus capitis im-
ponerentur, nullam vini mentionem facit, quod fupra eiecerat, quum (vt di-
ximusjnon exiftente inflammationis fufpicione repelledum non eflet. Com -
probantur hxc per ea,qux Galenus tradidit in quinto de ratione curandi, vbl
40 pugnans contra fanguinis fluxum ex naribus, non audet fronti repellentia fu-
perinducere,ne cerebrum lxdat,fed auertentibus nititur. In fronte ergo,qua-
uis inflammationi pateat, nihil de vino loquitur, vt qui repellendum efle non
cenfeat, fed folum cataplafmate & lenientibus vtendum, & vinculum fuper-
dandum,quo teneantur . Ex his etiam intelligere pofliimus, quantum noftri
temporis chirurgici a ratione & aprxeeptis Hippocratis recedat, quum non
folum in fronte, fed in capite vniuerf*, vincula adhibent, quandoquidem &
cataplafmata (vt fupra demonftrauimus) atque vbl fafcix opportunx funt ad

>o HIPPOCRATES

medicamenta continenda, eas adffringunt, quod inflammationi maxime efl: i
inimicum, vt ab Hippocrate in libro de fra&uris, & de officina medici doce-
mur,& infra etiam, quum cauet,necaro inflammetur & comprimatur: praeter
luec adeo eradas & toties obuolutas ipfas inijciunt, vt,vbi nulla lit, inflamma-
tionem excitent.Sed ninus longe laberer, fi fingulos eorum errores in fafeia-
dpperfequi velim. Ad Hippocratem igitur reuertar , qui, quod in fine verti-
mus [inflamantur,intuinentque]gr$ce fcripfit his verbis ct>teyt*.xlm,vu in-tmtSt-
tmi™, quibus vocabulis notat inflammationem cum tumore, nam quatdam
inflammatio tumore caret: fed 4>Aeyf «v« apud Hippocratem fignificat inflam-
mationem omnem, & oihptt limiliter omnem tumorem : htec duo vocabula io
fimul lurnfla inflamationem notant, eam fcilicet,cui tumor accedit, poflumus
etiam, fi magis placet , duo accipere per fe, inflammationem cum materia, &
tumorem fine inflammatione, cuiulcunque generis fuerit, quod tamen ait de
fanguine, priorem opinionem magis comprobat, vt vnum lnec duo vocabula
exprimant, nempe inflammationem cum tumore; fiquidem huius caufa efl:
fanguis,de quo loquitur.

, 7Erum,necqux in fronte funt,pertotutepus cataplafmate nutriri debent,

„ V Ad quum inflamatio ac tumor ceflat, tunc a linametis vinculo & catapla-
„ fmate adhibendis defiftendu efl. In ceteris aute capitis partibus, nec linamen-
„ tis,nec cataplafmate vtendu,neq; alhgadum,nifi fcalpelli opera neceflana fit. 10
Sicataplafma & vinculum inflammationis caufa adhibetur, lure, vbi haec
conquiefcit, nihil vitra expedit cataplafma inducere atque alligare.repetit au-
tem,quod iam diftum efl, in ceteris partibus capitis,nec cataplafma, nec vin-
culum conuenire:cataplafma quidem, quum non ita inflammetur: vinculum,
quum, & eas nequeat ab inflammatione tueri, & non opus fit cataplafma co-
unere. Quod fi ad plagte fedhonem veniamus, tunc opus erit cataplafmate, li-
namento^ vinculo . Non addit vinum, quia in reliquo capite ea fummouere
propofitum efl, qua: fronti idonea pofuitrin qua, cum nullam vini mentionem
faciat, non necefle habet hic illud expellerefiatis enim fuit fupra dixifle vlce-
ra capitis, neque vino etiam madefacienda efle.Quod vero aitfaut certe quam 3 o
minimum] accipiendum efl in eo cafu,vbi fit inflammationis fufpicio, quem-
admodum, vbi medicus vtitur opera fcalpelli. Quando autem fecari plaga de-
beat,ipfeproxinns verbis fubijciet: quam vero curationem admoueat, quum
cataplafmate non vtitur,hic pra:terijf. fed, quum produci carnem nudato ofle
conueniat, nulla magis aptantur, quam ficcantia & proprie arida medicamen-
ta,qux fupra cephalica nuncupari diximus.

» HV Ofiulant autem fcalpellum vlcera capitis ac frontis, quum os nudatum efl,

»1 & venfimile fit fuifle a telo violatum:ipfa vero breuiora funt atque angu-
.. fliora,quam vt perfpici patiantur, num quid mali os fub telo fenferit,& cuiuf-
.. modi fit,& quantum :quatum item carnis collifum fit: contra etia num os fub 40
>. telo inuiolatum feruetur,mhflq; ltefum fit,quidquc opus in curatione fit, tam
.. quod ad carnis, quam, quod ad offis vitium pertinet, haicitaq; vlcera fcalpelli
» vfum requirunt. Quod fi nudato ofle vulnera intus caua fint, abunde incidere
.j id cauum tranfuerfum conuenit,qua non facile medicamentum, quodeunque
» id fuerit, admittit, vlcera infuper in orbem, atq; admodum intus caua, fcapelh
» quoque operam poflulant.orbis enim 4uabus lineis incidcdus efl in longitu-
.. dinem hominis, atque vicus longum efficiendum.

Proponit

DE VVLNERIBVS CAP. 91

i Proponit tria genera vlcerum,qui in fronte & capite fcalpellum requirut,
primum, vbi os nudatum confpicitur, proba bileque eft lefum fuifTe a telo, ne-
que plaga hiat,quatum fatis eif ad intuedum vitq genus, modum & curatio-
nem. in boc enim cafu amplianda eft. qua ratione autem hoc agendum fit,in
fequentibus demoftrabit. Alteru genus eft, quum vicus intus valde cauum eft,
ita, vt latius pateat,quam extra, neque poflit ea medicamenta recipere, quibus
nutriendueft.atquehoc fimiliter incidi debet fcalpello tranfueria linea duifta,
qua parte medicamentum non admittitur . Quod autem addit [nudato offe]
dubitandi caufa eft, quum etiam non nudato cauum vicus aperiendum fit. an
io eo hoc adiecit,quia folum illa capitis vulnera hic perfequitur, vbi os nudatum
eft?citera enim(vt fupra oftendimus)non aliam curationem poftulant,quam
reliqua vulneraiatque idcirco ab Hippocrate omittuntur, vt,qui fatis effe exi-
ftimet,qui de illis trabauit in opere de vlcenbus. T ertium genus ponit vlce-
ra, qui in oibem ftint & caua, qui (vt in libro quoque de vlcenbus tradidit)
fecare etiam oportet, fic,vt dui linee fcapello ducantur in longitudinem ho-
minis,altera nimirum a ftiperiori parte orbis, ab inferiori altera, quo pado vi-
cus longum reddetuneoque fiet,vt medicameta facilius admittat, & carne ci-
tius impleatur.plaga enim, qui in orbem eft, quum non habeat angulu, vnde
caro increfcat,diuturniori tempore impletur.Sed,vtinam chirurgi nunc & in
2.0 tribus propofitis cafibus perpetuo plaga fecarent,quod non faciunt, & in nul-
lo alio pi itei hos fcalpclli opera vterentur, neque mconfiderate plagam am-
pliarent,quum primum ad igrotantem accedunt, vt intueantur oflis noxam,
qui vel fatis patet, vel nulla eft, quum os nudatum non fit.

VBi caput incidendum fit, citeri partes eius tuto inciduntur, tepus & re-
gio fuperior mxta venam, que per tempora fertur, hic inquam locus fcal -
” Pell° attingi non debetieum enim, qui incilus fuent,ncruorum diftentio pre-
.. hendit : ac fi tempus fimftrum inciditur , dextrum neruoriim diftentione oc-
» cupatur,fi dextrum, nerui diftenduntur in fimftro.

Caro & cutis qua tegitur caput, vbique tuto fecatur, priterquam in tepore
3 o & regione, qug fupra eft, per quam vena proceditmam in citeris partibus ca-
pitis nihil eft, quod periculole incidatur, per tempus &c fupcriorem remonem
tendit vena grandior, cuius nunc meminit, ob quam fupra etiam dixit tempus
cile imbccilhusicum vena etiam arteria fimul lertur, quam luxta veteru con-
fuetudinem fub veni nunc vocabulo complebitur . Eiufmodi igitur vena in
caufa eft, cur tepus penculofe vulneretur, vt fupenus prodidit, vbi aliam quo-
que caufarn adiecit, videlicet maxilli motum, qui cum capite iuxta tempus
committitunilligatur enim mufculis,qui a temporibus oriutur. quare pericu-
lum eft, ne, vbi ea regio fecatur,neruorum diftentio fuperueniat. eadem nunc
ratione mouetur,quum edicit,ne ad tempus & regionem, qui fupra eft, fcal-
40 pcllus adhibeatur: fiquidem neruorum diftentio fequeretur, violatis ea parte
mufcuhs,quos in opere de articulis a temporibus nuncupauit . mu-

fculi enim, qui maxillam mouent,dum os clauditur, a temporibus nafcuntur:
hi ergo,fi incidantur, neruorum diftentionem afferunt. Vbi aute finiftrapars
fecatur , dextra neruorum diftentione tenetur, contra vbi dextra, fimftri id
malum accidit. nam, fi pricidantur mufculgqui maxillam ab vna parte c5ne-
debant, nequeunt amplius prohibere, quo miniis mufculi alterius partis ad
fuum initium contrahantur, qui proprie natura eft omnium mufculorum. hi

I

HIPPOCRATES

enim ante a maxilla tenebantur, qua: mufculis alterius partis illigabatur, qui-
bus prscifis, quum non a:que contineatur, non a:que poteft contraria: partis
mufculos continereimerito ergo contraliutur.Simile quid accidit, vbi maxil-
la ab vna parte prolabitur,in quo cafu eam ferri dixit verfus integram partem,
quum ab hac mufculi contrahatur. Multa quoque fcnbit in opere de articulis
hoc modo germana effle, quod ad neruorum & mufculoru extefionem perti-
net,ita, vt, quum vna pars lxditur,cotrana fijpe afficiatur. Attingere ergo fcal-
pello tempus non couenit, nec regionem, qux iuxta eft. quadoquidem vulnus
lethale eft propter mufculos, qui neruis cerebro proximis cotinentur, atq;, vbi
dextra pars fecetur,contra£tio apparet in fimftra, quod (vt oftenfum eft) alijs iQ
quoque euemt,qua: germana funt in corpore.

„ TfRgo, quum nudati offis caufa plaga in capite fecatur, vt appareat, Ixfum
C nec ne a telo fuerit, eatenus incidi debet , quatenus opus effle videbitur, o-
„ portet autem, vbi fecatur, diducere ab offe carnem, qux mebranx & ofli lun-
„ fta eft, deinde vicus vmuerfum hnametis implere, qua: in pofterum diem mi-
„ nimo labore lpfurn apertum exhibeant.vbi autem linamenta datur, quamdiu
„ adhibentur, imponendum eft: cataplafma ex polenta tenuiffima,qu£,ex aceto
„ fubadta incoquatur,& maxime glutinofa fiat.

Tres caufas pofuit,ob quas fecari plagx in capite debet. Prima eft, quum os
nudatum efl,vt in confpedu veniat, quid mali fenferit, & que curatio necefla- 1 o
ria fit:altera,quum vicus cauunv. tertia, quum in orbem eft. de duabus poftre-
mis, abunde fupni traftauit , nunc ad primani reuertitur, docens, quid obfer-
uandum fit, dum vicus inciditur, vt nudatum os liceat mtuen.Pnmd igitur de
modo fedionis agit,prxcipitq;,vt incidamus, quantum fatis effe videatur, ad
os,fcilicet,infpiciendum & curadum. De fedionis figura nullam mentionem
facit, ex alqs tamen idoneis audoribus colligitur ita fere fecan dam effe plaga,
vt tota.X.literx fimilitudine referat,fic,vt vna fit linea lpfius plagx,altera,qua
fcalpello chirurgicus ducit.antea vero radendu caput eife clarius eft, quam vt
dignum fit, quod ab Hippocrate feribatur. In fedione autem caro, quae, cum
offe & membrana conne£titur,ab offe diducenda, atque erigenda eft; at non 30
modo carnem, fed & membranam, quae caluariam tegit ab offe diduci debere
maniteftu eft,quandoquide vicus ea de caufa inciditur, vt os appareat. Sed, qui
fieri poteft, vt appareat,nifi membrana quoque detrahatur? Carnis autem vo-
cabulo Hippocrates & cutem figmficat,& membrana, qux os compleftitur:
hanc inquit ofli iumftam effle, & membranae, illi videlicet, quae fub caluaria ce-
rebrum tegit.ligamentis enim,qu£ per futuras tranfeunt (vt fupra didum eft)
altera cum altera conneditur . hoc fado vicus vmuerfum linamentis implen-
dum, qux(vt Galenus in fecudo de officina medici teftatur)plaga facile aper-
tam feruant in pofterii diem,prxterquam quod fanguinem fiftunt. Iam vero,
dum linamenta dantur,cataplafma fupermducendum eft,vt lemat,& inflam- 40
mationem arceat, in prioribus aute cataplafma eiecit, quoniam de plaga fim-
plici loquebaturqn qua non ita erat inftamationis fufpicio,nec vehemens do-
lor-.atque idcirco carnem producentibus & cephalicis dutaxat opus erat, qui-
bus contraria funt, qua: leniendi vim habentmunc agit de ea,qua medicus fa-
cit,cui, quum os nudetur cute & membrana detrada,fuperuenire dolor & in-
flammatio folet,atq; ideo cataplafma necefflarium eft, quod leniat, & inflam-
mationem coerceat.lllud autem annnaduertendum eft,quod in vlcenbus cu-
rantis

devvlneribvs cap. 53

I i antis confilium dirigi adeo ad ficcandum voluit, vt etiam, vbi inflammatio-
nis cauta lenire expedit, ficcantia admifceat, quod in libro de vlceribus clare
con (picitur, quum ad vlcerata fimul & collifa, verbafci folijs vtitur : id,quod
nunc multo magis in capite obferuat,cum cataplafma imponat, quod farinam
habet hordei tofti ex aceto fubadtam atq; incodtam, fic,vt maxime glutinofa
reddatur: ha:c enim farina ficcandi facultatem habet,acetum ficcadi fimul &
refrigerandi: redie autem adhibetur (vt tradit Galenus fecundo de cfipofitio-
ne medicamentorum figillatim ad particulas attinentium)cum cerebri mem-
brana dolet, fed patefadla non eft,cu rofi lenire volumus, vt eius vis per os pe-
ro netret acetum admifcemus, atque iftiufmodi mixturam inter frontem & ver-
ticem damus, voliter etiam ad, jcitur medicamentis , qua: plaga: oris in capite
fupermducutur,nifi grauis inflammatio vrgeat,aut dolor intolerabilis, repri-
mere en, m valenter poteft,& nullam lenffd, vim habet., n hoc cafu,cdm pro-
tinus a fediionedetur,nondum inflammatio eft, nec dolor intolerabilis: atque

idcirco re die cataplafmari mifcetur, vt repellendo inflammari affedium locum
non patiatur.adde, quod codiura vis eius remittitur. Propofitum igitur cata-
plafma reprimere & ficcare poteft, cumq; redd, maxime glutinofum debear
nonnihil etia lemre,ac fiquid repelli non poterit cocoquere . huiufmodi enim
glutinola (qua:, quum illinantur a Galeno dicuntur) puri mouendo

i o aptantur. Alij non cataplafma, fed vinum oleo temperatum ftatim admonet
vt,qui magis dolorem timent: quanquam hxc medicina non leniendo tatum
idonea eft, fed etiam repelledo. Iubemur autem cataplafma imponere, quam-
diu linamentis vtimur.nam(vt ex fequentibus colligitur) poftea magis ficca-
dum eft : vtemur quidem linametis,quamdiu plaga aperta opus erit, ne os cu-
retur,dein ficcantia nimirum cephalica fuperdabimus,fub quibus, fiquid olfis
abfceffurum eft, maturius abfcedet, quemadmodum mfrd demonftrabit . Sed
antequam ad Hippocratem reuertamur,illud reftat exponendi!, quod Sa*,™,
grarcc idem fibi vult, quod latine polenta, fcilicet,farinam ordei tofti: hac vbi
ex quopiam liquore fubadta eft, Hippocrates fuffai appellat, ficuti nunc, quum
30 ex aceto diluitur. 1

» p Oftndie vbi linamenta fubtraxeris, infpiciendum eft quo malo teneatur
“ o-Sfluod h,cuiufmodi noxa fuerit,comprehendi nequeat, nec confpicuum
, it num mah aliquid fenferit,probabil6que fit telum os att,gifTe,,pfumd; vio-
” a(!e’(ca,P™ radendum os eft m altitudinem ac longitudinem hominis, atque
- etiam tranfuerfum, propter rimas, qua: confpediui non fubijciutur, & propter
” collifa qua: atent,quum os non defedent ab alio capitis offie recedens: fcalpro
" enim depreheduntur olfis vitia, fi alioquin mamfefta 116 fuermt.Item,vbi teli
* fedem ,n offe intuearis, radenda eft & ipfa fedes & offa, qua: mxtd funt: inter-
” dum enim fedi adijcitur filium & ; colhfum, vel collifum tantffqua: deinde la-
40 tent,cjiium conlpe£hii non fubijciantur.

Iis faflis,qua: fupra indicauit,oftendit quid poftridie agendum fit,fumma
vero totius orationis eft docere, qua via deprehendantur offis noxa:, qua; ipfo
etiam patefafto non apparent.fcalpro itaque radit, infri, vbi fcalper non fuffi-
ciat, nigro atramento vtitur, atque hoc eft id operis, quo fupra dignoici voluit
latentes offis oftenfas,quum primo interrogandum eifie hominem ait, deinde
rem opere explorandam. prxcipit igitur, vt poftridie fubtradiis linamentis os
conderetur: atque vbi noxa minus appareat, & venfimile fiat (ex nftu, fcihcet

telo

I

94 HIPPOCRATES

telo,& ijs,qmE fuperueniunt) violatum fuiffe os a telo, vt fcalpro radatur, non i
modo in altitudinem, fed in longitudinem hominis ac latitudinem . fic enim
qua; latebant, oculis exponuntur, fupra autem oftenfum eft fiiTa praecipue la-
tere & collifa-.htec autem radendo dignofcunturinam vel os no fui coloris in-
uenitur,vel interiores partes fanguine fuffufai,aut huiufmodi quasdam pr^ter
naturam fe oftendunt. Ad haec,vbi os(vt ante indicauit)ita inciditur, vt appa-
reat,quii telum infederit,folet interdum vel findi & collidi, vel collidi tantum,
licet huiufmodi noxas mamfeftx non fint.iubet itaque, vt,cum teli fedem in-
tuemur, fcalpro & fedem ipfam,& os adiuftum radamus, hoc pa&o fiquidem
in confpedhim veniunt. 10

POftquam fcalpro os deraferis,fi tibi exigere fe&ionem videtur, fecare de-
bes,neque pati,vt res tertium diem excedat, priusq feces, fed intra id fpa-
. cium fecabis,prcefertim,vbi tempus calidu fuerit, tuq; principio adhibearis.

Offis noxa non alia de caufa requiritur, mfi vt curatio admoueatur: quam-
obrem,vbi fcalpro deraferis, videndum eft,num res poftulare fedhonem offis
videatur.Supra autem fcripfit hos fradturas modos feftionem requirere, nem-
pe collifum & fiffum,vel per fe, vel cum fedi vtrunqgfeu alterutrum adijcitur-
item, cum os prascifum eft, fed modice, in his enim cafibus iubemur ad feftio-
nem confugere, quare nunc quoque imperat, vt poftquam os deraferis, fi tibi
fecandum videatur, hoc eft, fi fit aliquis ex fraftur^ modis, qui lupradi&i funt, 2. o
feftionem requirere, intra triduum feces, prasfertim(inquit)fi calidum tempus
fuerit, & asger tibi initio tradatur. ceftiuo tempore caro magis putrefeit, & os
gangrasna periclitatur ob faniem defluentem, & ideo, quo celerius os fecatur,
eo celerius cataplafma fummouetur , & plaga lanefcit impolitis medicamen-
tis,qu£ magis ficcandi vim habent, minufquc os periclitatur.inquit autem, fi a
principio adhibearis, quoniam medicus non intra tres dies, fed longe tardius
fiEpenumero adhibetur.Scnbit enim in libro prognofticorum,mori nonnul-
los antequam medico tradantur, nonnullos paulo poftqua traditi funt,vfque-
adeo negligentes funt, qui accerfere ipfum debent , quamobrem exequi hoc
praeceptum non poteft. Expeditiffimu itaque eft principio os fecare: naintuc 30
non eft inflammatio, qua; poft triduum infeftare hominem cofueuit:quare os
hoc tempore tutius tradlatur. iubemur enim ofla frafta,aut prolapfa intra hoc
lpacium componere, vel 111 fuam fedem collocare, vbi hoc non fiat,expe£lare,
dum inflammatio conquiefcat: quod tempus hic quoque expeftandum vide-
retur,mfi fufpicio effiet, ne fames affeftam fedem prius corrumperet . quo mo-
lientur iuniores , qui aiftate vfque ad feptimum diem , hyemc vfque ad deci-
mumquartum fecari os polle exiftimant, neque animaduertunt id cum pra:-
ceptis Hippocratis pugnare.

.. “I /Erum, fi fufpiceris ne os fiffium,collifum,vel vtroque modo violatum fit,

.. V de fermone hominis coniefturam faciensiquod vehementer uftus fuerit: 40
.. quod a valido vulnus acceperit, vbi alter ab altero vulneretur:q> telu quo per-
.. cuffus fuerit, ex eorum numero eft,qu£ grauiter lsdut, dein,quod vertigo fe-
.. quuta eft, oculi obctecati funt aeger line fenfu,quafi dormiens lacuit, concidit.

.. li£c,vbi fuperueniunt, mfi patet,os ne fiffum, collifum, aut vtroq-, modo lefum
.. fit, neque alioquin videre licet, inducendum eft fuper os medicamentum ali-
.. quod nigrum, quod dilutum fit,ac fuper plagam linteum dandum, & ex oleo
». madefaciendum, dein cataplafmate ex diluta polenta impofito alligandum.

Poftndie

V

DE VVLNERIBVS CAP. 5J

i » Podridie aute redoluere oportet,& purgata plaga os radere:quodd integrum

»• non fuerit, fcd fidum & collifum, reliquum, quod rafum erit, albuinuemetur:
" fidum vero & collifum,quum medicamentum combibent, dilutu & nigrum
» in alio ode, quod album erit, nigrum confpicietur.

Nudatum os interdum lniuriam fcntit, quanquam videatur lnuiolatum.
quocirca iullit,vt intelligeremus,an Isium ii t : p rimo ex ijs,qu£ liomo reipon-
det,tum ex ijs,quae fuperueniunt,ac deinde rem opera exploraremus.-fcalpro,
fcihcet,de quo fupra tra<ftauit,& atramento, quod nuncponit.Ergo,fi nudato
olle audias iftum fuifle vehemetem, & telum ex ijs,quae malum magnu affe-
io runt(vtruque enim propofitis verbis expreflit) os violatum ede credibile ed.
fuperuenientia aute, quae videtur feiungere)ab ijs,quae homo relpondet,fi(vt
m (upenoiibus etiam notauimus talia fint, qualia nunc retulit, laefum fimiliter
ede os tedatui.nam in ieptimo libro fententiarum, quas aphordmos vocauit,
malum ede docet, quum percudo capite homo ed attonitus:id,dquidem ade-
di non modo odis, fed cerebri quoque facit opinionem. Igitur, vbi, qua: pro-
polita lunt, telum, fcilicet,nftus, & quae fuperueniunt, fractum os denunciant,
neque malum fcalpn vfu deprehenditur, medicamentum nigrum, quod dilu-
tum fueiitjcuiufmodi ed: atramentum fcnptonu,fuper os ind ucit, deinde pla-
gam linteo contegit, & oleo madefacit, tum cataplafma ex diluta polenta iu-
2.0 pei imponit, & alligat,continedi nimirum medicamenti caufa, ante etia idem
cataplalma lmpofuit a lcalpelli vfu protinus, vt indanti dolon occurreret, atq;
inflammationi, cui licet caput non atque obnoxium dt, ac caetera membra, vt
antea dnflum cd, carne tamen & membrana lacerata, inflamatione prehendi-
tur.Nuncinluper oleum adijcit, quod vlcen perfeinimicu ed, vt ipfe in libro
de vlceiibuspiodiditiaccommodatur tamen ad leniendum dolore, qui proce-
dente tempoie, materia ad affedu locum concurrente, folet intcdi & inflam-
mationem augere, atque ideo non contentus cataplafmate, oleo etiam vtitur.

C au edum autem, ne cataplafma oris plagae imponatur: dc enim lamei exitum
prohiberet.tantutn ergo adiundtis partibus dipcrdandum,quod clare in libro
30 de vlceribus expredit.Podndieautem refoluit, & purgato vicere atrametum
detrahit:dquidem nigritiem continet, quod ddum ed aut collifum, cum atra-
mentum admiferit,quod integrum ed, album confpicitur.

- T Terum quoque rima, quam nigram intueris, alte radeda ed. quod d raden-
" 1 do huiufmodi rimam, quae nigra apparet,ita fummoueris,vt dehtefcaticol-
” lifum quidem os fuit magis aut minus, atque ob id etiam ddum rima, quam
” icalper detraxit. Res autem minus terribilis ed, minufque negocij faceflit,ri-
„ rna dehtefcente: vbi altius defcendit,& fcalpro detrahi non poted, ad fedio-
„ nem veniendum cd.

Radendum os, vt album praeter rimam totum appareat, quo fadlo raden-
4 o da item rima, quam nigram intuemur: nam vel dehtefcit,vel ita alte defcedit,
vt fcalpro detrahi nequeatiquae delitefcit, minus terribilis ed,& minus ta me-
dicum,quam aegrotante fatigatiquae alte infedit, exigit, vt os fecetur.Sed cum
duo membra oppodta dnt, duoque eorum vtrunque confequantur, in vtroq;
membro alterum duntaxat apponit, volens ex eo rehquu intelhgi, vt qui ma-
xime in breuitatem incumbat . membra igitur funt , rima fub fcalpro delite-
fcens,quam minus terribile ponit, & ea quae altius deicendit, quam ait fedio-
ne egere, in rima, quae delitefcit, id omidt,quod ledione no indiget, in ea, quae

5s- HIPPOCRATES

alte defeendit, proterit magis terribile cffe.Idem quoque fecit in fecundo illa- i
rum fententiaru,quas aphonfmos vocauit,quuni inquit [ybi fauces a:grotant,
aut puftula; in corpore nafcuntur, intueri deie&iones oportet : nam, fi biliofa:
fuerint , corpus vna aigrotat : fi vero fimiles fanis tuto nutritur] qui perfe&e
fententiam vniuerfam perfequeretur, ita feriberet. fi deieddones biliofiu fue-
rint,corpus tegrotat,neq; tuto nutritur: fi vero fanis fimiles, corpus no a;gro-
tat,& tuto nutritur. Rima igitur, qua; alte dcfcendit,metuterret,& fe&ionem
poftulat,cum fub huiufmodi iftu verifimile fit famem fuper cerebri mebra-
na colligi, qua: non mfi detrafto ofle eijci poteft. qua ratione os vel ferra, vel
fca!pris,vel terebra detrahatur, in fine operis demoftrabimus, ad quem locum i o
inftrumetorum formam diftulimus: vbi rima fcalpro finditur, res leuior eft,q
vt purgandam efle cerebri membranam credendum fit, atque idcirco fedrio-
nem non poftulatiquod fupra euam narrauimus, quum in fede teli altius non
defcenditioftendimus os minime fecandum efle. Quid quod leuioricuratio-
ne etiam eget, & emplaftra, qua: cephalica dicuntur (vt ait Galenus in fecun-
do de compofitione medicamentorum generarim ad morbos attinentium)ad
has fradturas pertinet, qua: vfque ad fummum os inter medium & imum per-
ueniunriQuod autem inquit, fiffum os, colhfum quoque fuiffe, etiam, fi rima
fcalpro dematur, clarum eft,quum(vt in prioribus narrauit)quo telo os findi-
, •» tur, eodem collidi neceffarium fit. 10

SEdhone autem adhibita cattera facienda funt,qu<j viceris curatio poftulat,
cauendumque,ne os a carne, qua: minus rede curata fuerit, aliquo malo af-
.. ficiatur.os enim, quod & fe&um eft,& quod alioquin nudatum, aut integrum
.. eft,aut quamuis a telo violatum fit,integru apparet, vbi caro, qua: ipfum cin-
.. git, male curetur,inflametur & comprimatur, magis periclitatur, ne purulen-
tum fiat, licet alioquin futurum non effet. igneum enim os ipfum redditur,at-
.. que admodum inflammatur, vt quod ob fuperiedam carnem calefiat, inflam-
metuiynotu pulfuque tentetur,& in omnia mala incidat, quibus caro lpfa ve-
.. xatur,qute,quum ita fe habeant, purulentum efficitur.

Perfcquitur curationem, qua:, cum duo mala fint, ad vtrunque fpedat, ad 3 o
fradhiram, in qua, fi res exigere videatur, adhiberi fedione iuflit, & ad vicus,
de quo nunc agit, eos enim, qui vni confulut alterum negligentes in opere de
fraduns reprehendit, vbi membro frado fimul & vlcerato confilium partim
ad fraduram dirigendum efle, partim ad vicus demoftrat. Nunc igitur com-
monet,vt, qui fecuit in ceteris vlceri medeatur,id eft,ea pr^cepta obferuet,qug
in libro de vlcenbus traduntur:nam,vbi caro colhfa eft,m pus verti debet, vbi
increfccre hanc oporteat, ficcantibus modice, & detergetibus plaga nutrien-
da eft, hoc multo magis neceffarium eft ofle nudato , atque adeo fedo, quod
mox fubijciet. Galenus a principio ad finem in aridis cephalicis perfeuerat:
hiec enim carnem producunt, fed in alijs mebns ficca nimis cffent,cum minus 40
ficcis ea immifeet: in capite ofle nudato, cum ficcioribus opus fit, nulla re vim
eorum frangit. Facienda ergo func,qu£ viceris curatio poftulat, hoc eft, danda
funt ficca, qua: offis caufa validiora fint. Curandum itaque vicus eft, vt caro
fanefeat, fed multo magis, ne purulentum os fiat, quod fibi voluit propofitis
verbis. Afficitur autem a carne os, quod fecatur,id,fcilicet, a quo fragmentum
detrahitur,atque illud etiam, quod quamuis non fecetur, nudatum eft,fiue in-
tegrum fit, fiue larium, fed integrum videatur, de eo autem, quod non folum

violatum

DE VVLNERIBVS CAP. S7

i violatum e/fifcd etiam videtur, nihil loquitur. CSftat enim, vbi a carne vitic-
tm os, quod integrum eft,& quod la:fum,fed integru apparet,multo maffis id
affici, quod ita grauiter laffium effivt noxa oculis exponatur, os itaq; pus° :on-
tralnt,cum caro(inquit)maIe curetur, infametur, & coprimatur, quibus voca-
bulis tria licet accipere. Nam,quodait[malecuretur]admedicameta pertinet,

per que, fi collifa caro eft,q celerrime pus mouendu, deinde ficcandu,alioquin
ltatimab initio ficcadd, vt proxime indicabit, vbi humida fit, fi madefacietia
fuperdetur, caro male curatur, quod fiibdit[inflametur]ad multitudine refer-
tur coru,qua= fi.perinijciutur.cumfmodi funr panni, fafcise ac lintea.hzc enim
io in affeda fede calorem mouent,& inflamationemiquocirca in libro de offici-
na medici, vt hanc noxa vitet, edicit, vt panni & fafciai, tenues acleuesimicia-
tur:in opere etiam de fraduris,cum inflamationem timet, cauet a multitudine
linteorum & faficaru: expedat autem, dum inflamatio foluatur, antequa hxc
adhibeat, fi alioquin necellaria funtiquoniam calorem auget, onere infeflant
& exp, rationem prohibet.quamuis non modo Mc de caufS inflammetur, fed
etiam, fi ea praecepta neghgatur, quibus docemur corpus exinanire, materiam
fluentem auertere ac dolore leuare. Quodpofiremb ponitfcomprimaturl vin-
cu a figmficat,qua; coardatur,ficq; dolorem excitat, & inflammatione.quare
m locis proxime addudis.cdm infirmationis fufpicio effires tamen vinculum
10 P° U at;’ffo vt'1»1' laxiori. Vicus igitur, quiim ab inflamatione defendedum
iit, non lolum adftnngi non debet, fed ne alligari quide, nifi,vt ora; ad eluti -
nationem ningatur.vel vt cataplafma contineatur, vbi vicus fimplex fit, cata-
plafin aahenuefi, quare &vmculu quoque, vtin libro de vlceribus indicauit.
quod ii necefle lit medicamentu tenere, eatenus vinculu adftringediim efl: vt
contineatpion tame comprimat, quod abundi m libro de officina medici de-
claratur. Caro itaque, vbi minus rede curetur, inflametur,& comprimatur, os
purulentum efficit, quum hoc pado famem contrahat, qua: fubiedu os afficit
quod latius in opere de fraduns aperuit, quum vinculo minus rede iniedo os
corrumpi ait, fame a carne ad lpfium defluente . nunc vero fcribit reddi os pu-
3 ° rulentum quoniam igneum fit,atq; admodd infirmatur. Ouod nos vertimus
[igneumjid eft valde calidum, gratcus codex habet arvjmW*, quod febricitas
iignificat,& in libro de fraduns fimihter vfurpatur. Verum apud Hippocrate
idem eltin corpore noftro igneu atque febricitans : nam & 7rv?t-n!f,quai latine
ebi is dicitur, grmce deducitur «ar i n 7rveir, id eft,ab igne: in libro etid de vl-
cenbus,& in eo, qui de fraduns efl:, idem notare volens, dixit -nvfifit ffieft
igneum pro quod febricitans figmficat.Quod fubdithitque admo-

dum inflammatur idem exprimit, mfi hoc ad qualitate & materiam, igneum
vero ad folam qualitatem referatur. Cur vero os igneum fiat & inflammetur,
caufatur carnem, ob quam incalefcit, inflammatur, motu pulfudue tentatur &
40 omnia mala contrahit, qua; carne' habent.Incalefcere aute' os & infamari, tum
a fame, quam admittit, tum ab inflamatS carne, qua tegitur, euidentiffimu effi
Sed qui fleri poceffivt pulfu tetetur, quum non fentiat?nam(Galeno audore)
pullus apudpnfcos motu venarum cum dolore fignificat.caro enim lnflama-
ta, idcirco dicitur pulfare, quia ob angufliam loci venarum motum fentit-ante
enim libere mouebantur, quum nulla re infueta comprimeretunquamobrem
motus earu,neq; cu do!ore,neq; fine hoc a carne percipiebatur, qua:, vbi ma-
tena inflamanonis diftnngitur,pulfum lam fentitmam & vena; du mouentur

g

/

5S HIPPOCRATES

ipfam vrgent,& ab eadem comprimutur.In o fle, quum fenfus expers fit, pul- i
fus efle nullus poteft, nifi forte, fi dixeris, aut proximam membranam huiuf-
modi pullum fentire, aut venas, qua: per os ipfum procedut,&,quum mouen-
tur, comprcfl^ dolent (vt aperte colligitur ex fine libri de officina medici) vel
Hippocratem vfurpafle pulfum pro caufa pulfus, quum dolorem accipere pro
doloris caufa confueuerit, atque hoc padbo os pulfu tetabitur,id eft, caufa pul-
fus,inflam matione videlicet. Adfcribit aute Hippocrates duo,pulfum & mo-
tum,qus fere idem fignificant.quod nos motum conuertimus,gra:ce legitur
a^o) j, quo verbo motum figmficat & perturbationem, vt bis ex libro de ra-
tione vnftus in morbis acutis colligitur, vbi fyxfofj vfurpatad figmficandam io
perturbationem fiuc motum, qui de cibis diuerfarum facultatum in ventricu-
lo oritur. Hatc, quum ofli fuperueniunt,pus cotrahi necefle eft. Vide,obfecro,
quantum diftet curatio, quat a recetionbus fcribitur,& a noftri temporis chi-
rurgicis frequetatur, ab ea, quam Hippocrates ipfa rerum natura edodlus me-
mori^ prodidit : mitto medicamenta . quod ad tegendam plagam & alligan-
dam pertinet, quonam fpe<ftant?quid animadiiertunt?quem dele&um linteo-
rum habent? in primis vlcera omnia vinciunt, etiam, fi a vinculo abhorreant,
inflammatas partes adftnngunt, caput velant, & linteorum multitudine one-
rant.Dicent protegendam a frigore plagam efle. At non adeo, vt ipfa & reli-
quum caput ita cotegatur,vt oneretur & calefiat,quod fepenumero videmus, 10
quum fafeias abunde fuperinijciut. non folum autem vicus in capite compri-
mendum non eft,fed ne alligandum quidem, nifi fuerit in fronte, quod Hip-
pocrates optime in fuperioribus expofuit.

. \ a Alum aute in vicere carne humida efle, hebete & diuturniori tempore

- Ivi purgari. dada vero opera eft,vt vicus q celerrime fuppuret.hoc enim pa-

» fto,qu£e mxta funt,inflaman no poterunt, ipfumq; purum q celerrime efficie-

- tur: necefle enim eft lacerata collifamq; a telo carnem in pus verfam tabefeere.

- Poftquam purgata erit,ficcari vicus debet : na fic mature admodu fanefeet, &

- caro no humida,fed ficcajpducetur.fic etia in vicere caro minime fupercrefcet.

Vnmerfa vlceru curatio(vt antea didtu eft)(iccatibus cotinetur, quaobrcm ; o
fimplex vicus non aliud a principio ad finem requirit, q,quod ficcadi laculta-
tem habeat. Perniciofum itaq; in vicere carne humidam,atq; hebete efle: nam
(vt in libro de vlceribus docuit)quod ficcu eft, fano fimile eft, quod humidu,a
fano plurimum recedit. vbi vlcen affe&us quilpia iirgatur, qui humida & ma-
defacietia defideret, qualia funt,qute pus mouent, is, q celerrime idoneis prte-
fidijs tollendus, deinde ad ea ficcantia tranfeundu,qua; capiti conueniant,cu-
iuftnodi eft medicamentu ex fucco vua: acerbq,quod in libro de vlceribus di-
xit ad vulnera capitis pertinere. Caro quide,cum lacerata eft & collifa,no pa-
titur vicus fanefeere, nifi tota in pus vertatur & purgetur, cuius rei caufam in
fuperioribus indicauimus,vbi de retufo & graui telo agens eande fententiam 40
propofuit. Ergo, quum colhfa caro debeat in pus verti ac tabefeere, malu eft, fi
diuturniori tempore purgetur . feftinare enim conuenit ad pus mouendum,
quum, quo citius fuppuret,eo, qua: mxta funt, nnnus inflammentur, nam car-
ne in pus lam vcrla, dolor ceflat Sc calor, quibus inflamatio folet in proximas
partes cocitari.huc accedit, quod fi cito fuppurat, vicus quod purgari ante car-
nis fuppurationem nequit, cito etiam purum efficitur. Vicus lam purum licca-
tibus nutriendum efbnanque hoc paifto cito fanefeet, quum caro non humida

alatur.

\

DE VVLNERIBVS CAP. S9

i alatur, fed ficca & firma, quod fummoperead viceris curationem confert. hac
item via caro fuper aliam non excrefcet , vt in libro etiam de vlceribus prodi-
dit. iolet enim, quum h umida eft, adeo increfcere, vt coercenda fit & exeden-
da, quod faciunt medi camenta vehementer ficcantia,qua: materiam eius ab -
tumendo, produci ipfam plusiufto non finut. Ad id nunc a chirurgis adhibe -
tura umen vftum, veteies vtebanturchalcitide , myfi, vel auugine, &modo
hoc, modo illo, prout natura ficca magis vel minus effiet.

.» I Dem quoque refpondet in membrana, qua: cerebrum tegit:nam,fi os pro-
» 1 tinus & fccetur,& patefada mebrana detrahatur, h*c quam celerrime pur-
10 ganda eft & ficcanda,ne diutius madens hebes fiat & attollatur, que, quum ita
» accidunt, periculum efl,ne putrefcat. 1

Cerebrum fub caluana duabus cingitur membranis, altera molliori, qua:

proxime ipfum amplentur, altera duriore, quam caluana proxime contegit
Hippocrates(vt aperte declarant eius verba, )de hac loquitur, quam M»',,n*,,d
elt,membianam fupra etiam vocauit,quum in fecanda plaga praicepit, vt de-
traheretur caroiunda ofli & membranai.Hocitaqua:,quum patefada eft,fe-
do ac detracto offie,in eodem periculo reuoluitur, atque caro, fi diutius made-
lcattatque idcirco, ficut in carne imperauit,vt,vbi collifa effiet, mature ad fup-
purationeni perduda purgaretur, ita nunc in membrana, cuius eadem elfie ra-
1 0 tlo“em a??t. nam, fi inuiolata fit,ficcatibus nutrienda eft:fed fi ltefa cSfpicia-
tur(eo,fcihcet modo, quo kdi membrana cerebri potefbnon enim colliditur,
quum nihil durum oppofitum habeat, quod Galenus ait requiri, ad hoc,vt ali-
quid collidaturjleiuentia fuperdari debent, & qua: dolorem finiat, quum non
acile ita violetur, vtmftar carnis ad fuppurationem perducenda fit : deinde,
qua: ipfam puram efficiant atque exiccent,ne,fi longiori tempore madeat, he-
bes,id eit, humi da fiat, & minus firma, atque in tumorem affiurgat,qu2doqui-
dem fame contrada inflammatur, intumetque,& tandem putris efficitur.ma-
gis autem cauendum hoc eft in membrana,quam in carne, quo ficcior eft, &
ffiarco madefada magis luditur, quo ite cerebro propior,ne putrefies ipffim
30 afficiat. Repurganda igitur membrana, & detrahendus fanguiseffufus,& fu-
Pd 'P a colledus, vel fames, in qua hic conuerfus fuerit. Qu<g vero proprie co-
ueniant membrana: pratfidia offie detrado, Hippocrates non pofuit: Galenus
iniexto de ratione curandi, duas curationes tradidit maxime inter fe contra-
rias: altera enim mitis eft, qua tunc Roma: frequentatam dixitraltera maximi
j 1 eit, qualem laudauit Meges Sidomus.hanc Eudemus adhibebat, qui nu-
datj membramg protinus fuperinducebat emplaftrffiquod Ifis vocatur, & ex-
trinfecusoxymelqua curatione Galenus teflaturpluresferuatos e fle, quam le-
menteiadijcitq; illa fe vfurum fuiffie/i in Afiamanfiffiet, fed cum Roma: de-
geret,le vrbis morem fequutum efle. magis itaque fubfcribit Eudemi curatio-
40 111, tum auris exemplum affert, cuius foramen non modo ad cerebri membra-
nam,fed etiam ad ipfum cerebru pertinet, & nihilominus tolerat medicame-
ta \ ehementer ficca,cuiufmodi eft Andronis paftillus. videtur aute huius fen-
tenti?,quauis rem non ita explicet, vt antequam inflamatio fuperuemat, fuper
membrana vehemeter ficcatia inducatur.nam in vmuerfa curatione arida ce-
phalica infpcrgit: vbi inflamatio occupauit,!emetia fupcrdctur. id quod voluit
Hippocrates, quum eandem eifie rationem pofuit membrans atq; carnis.caro
4utem ficcispr?fidijs eget, atq;, vbi lacerata fit & inflamata, lenientia poftulat,

g 'j

>

,00 HIPPOCRATES

deinde ficcatia. Quare membrana etiam,cum lacerata non eft,aut collifa, hoc i
eft, quinn neq; inflammatio vrgct, neq; dolor, ficcari protinus debet, alioquin
primo lenientia fupcrimponenda funt,tum ficcatia & detergetia. Conflat au-
tem Galenu patefada cerebri mebrana, non modo inflamauone vrgente, fed
etiam doloris caufa lenientibus mederi, cum in fecudo libro de compofitionc
medicamentoru ad fingulas particulas attinentiu, vbi Apollonij medicameta
perfequitur ad capitis dolore ex idu,detra<fto ofle tepida rofam infundi luper
cerebri membrana voluerit-.eiufdem meminit, qua de fanguine colubino, qui
iugulata coluba, vel vena feda in ala, ftatim calidus vtiliter fuper cerebri me-
brana inducitur: magis tamen a Galeno probatur rofa tepefafta fic,vt colum- IO
bini fanguinis calore (jquet.Ergo iuxta Hippocratis & Galeni fentetiam,vbi,
nec dolor fit, nec inflamatio, valde ficcantia membran? infpergenda funtido-
lore vel inflamatione infeftante ad lenientia confugiedum. laudat aute Gale-
nus ad lemendujin primis rofam, deinde fanguinem columbinu,ad ficcadum
emplaftra,qua: cephalica dicutur.Idem comprobat Cornelius Celfus, qui,nifi
inflamatio oriatur, a principio ad finem in ficcatibus perfeuerat. Excifo enim
ofle primo mebranam acri aceto refpergit, vt, flue aliquid fanguinis ex ea co-
fluit,prohibeatur,fiue intus concretus eruor remanet, difeutiatur: tum aliquod
emplaftrum adhibet, ex ijs,qua: caluarix caufi componuntur, ex aceto molli-
tum,& cotidie vulnus curat, bis etia a:ftate. q> fi membrana per inflammatio- i o
nem intumeat, infundit rofam tepidam: fi vfque eo tumeat, vt fuper offa quo-
que emineat, coercet eam bene trita lenticula, vel vitis folijs contritis, & cum
receti vel butyro, vel adipe anferino mixtis, vbi minus pura membrana vide-
tur, parem modu mifcet eius emplaftri ac mellisfidque fuperinfundit,eiufque
continendi caufa vnum vel alteru linamentu inijcit,& fuper linteolo, cui em-
plaftrum illitum fit, contegit: vbi plus pura mebrana eft, eadem ratione adijeit
emplaftro ceratum,vt carnem producat. Eandem fere Paulus curationem ad-
hibetun eo tamen differt, quod vbique initio rofa vtitur. linteolu enim fuper-
imponitex rofa madefa&um, deinde lanam fimilitermadefada, & haec vfq;
ad tertium diem ita dimittit, interim fiepe rofam fuperinfundens,cum timeat 3 o
(quatum conijcio)dolorem,quemadmodu & noftn fieculi chirurgi,qui inter
initia perpetuo ad rofam confugiunt, a tertio die Paulus mebranam ficcanti-
bus nutrit, qualia funt,qua: protinus cruentis vulneribus lnijciuntur. Quod fi
inflammetur, fic, vt intumeat, eam fouet rofa calefa<fta,& aqua 111 qua foenum
gnjcum, femen lini, althea,anthemis, atque huius generis,alia deco&a fuerint,

& cataplafma ex farina hordei fuperimponit, vel ex lini femine & aqua qixi-
me pofita.fed iam logius labimur,dum,qu£ praefidia mebrana; proprie apte-
tur, offendimus : ad verba itaq; Hippocratis reuertamur, illud ante in memo-
riam reuocantes, cerebri membranam,vbi vulnerata eft, nepeta: fucco & fari-
na hordei ficca optime glutinari, quod Galenus ab Apollonio acceptu recen - 40
fenvbi fanguine copiofe effundat, vtiliflime id medicamentu adhiberi, quod
duas partes aloes accipit,& vnam thuris, vbi vtendum eft, oui albo dilutas, &
leporinis pilis exceptas, protinus enim fanguinem fiftit.hoc Galenus no fem-
per eodem modo temperatum compofuit: nam interdu plus thuris, interdum
minus adiecit,pro natura hominis ficciori vel madentiori.

OS autem, quod capite vulnerato abfceffurum eft ab alio offe,fiue ita inci-
fum fit, vt offendat, qua telu infederit,fiue alioquin plurimum nudatum,

abfcedit

IOI

DE VVLNERIB V S CAP.

i .. abfcedit, cum exangue admodu fit. Exhauritur aute fanguis 111 ofle, tempore,
" & maxima parte medicamentorum: celerrime vero abfcedet, fi quis vicus ce-
” lemme purupratftct, deinde & ipfum, & os ficcet,idq; & plus & minusinam,
” quod celerrime arefcit,attenuaturque, eade caufa potiffimum abfcedit ab alio
.. ode, quod quidem fanguinem habet & vnnt, quia redditum exangue, ac fic-
» cum, ab eo, quod fanguinem habet & viuit, valde recedit.

Vulnerato capite, cito purum vicus exhibet, & ficcat.quod non modo carni
prodcft,& cerebri mebranseifed olli etia,eo nomine, quod non patitur ipfum
fieri puruIetum,quod lam fupra expolitum eft: fed, quum apertum os, ab aere
io alienetur, Iquamam necellario remittit.qua; priusquam refoluatur,non poteft
os cotegi, neque vicus impleri:& idcirco expedit, emfmodi fquamam cito re-
cedere,ad quam rem fuperior quoque curatio conducit, quod propofitis ver-
bis exequiturmo folum autem iquama ab olTe confueuit abfcedere, fed inter-
dum tefta etia.quod abunde in opere de frafturis expofuit, quum eius fra£tu-
rx curationem docuit, cui carnis quoque vulnus acceffit, & in qua expediatur
tefta, qua; ab ofle recedat, proxime autem proferet carne fubcrefcete a reliquo
olle fragmenta leparari, quod fimiliterfub eadem curatione citius procedet.
Nunc igitur ait, fi os exangue fiat, abfcedere ab aho ofle:fit autem exangue, &
pei feprocedu temporis, & ope medicamentorum, qute plurima admouentur
i o liccandi vim habentia, qua fanguinem exhauriunt, cuiufmodi funt cephalica,
qii£(vt Galenus docuit in fexto de compofitione medicamentoru generatim
ad morbos attinetium)offis fquama remittunt. Si quis autem recedere os ma-
ture velit, fefiinare debet ad purgandum & ficcandum vlcus,atque ipfum os:
hoc quidem, vt exhauftu fine fanguine relinquatur : vicus, ne fi aliter curetur,
oshumidum efficiatur. ad dit[& plus,& minusjquum non omnibus atque fic-
ca medicamenta conueniant, fed ficciora, quibus natura quoque ficciorefl.
Sic autem conficit, celerrime os ficcantibus medicamentis abfcedere . ffatuit
ab aho o fle, quod viuit, & fanguinem habet, os ea de caufa recedere, quia fan-
guis ficcatur,quod,fi ita habet, coffat id citius abfcedere, quod citius liceatur:
30 exangue enim redditum, atque emortuum, ab alio, quod viuit, & fanguinem
habet, admodu abfcedit.In feptimo etiam libro fentetiarum,quas aphorifmos
vocauit, dixit os abfcedere,vbi corrumpatur: quam rem id confirmat, quod in
arboribus videmus. decidunt enim folia, quonia fuccus,per que furculo inhat-
1 ent,exiccatui ,eoq; fit,vtipfa iam emortua a viridi ac viuo furculo refoluatur.
Idem quoque euemre carni & cuti verifimile eft. crufta enim(vt olfenfum cfl:
in Iibio de vlcenbus) multo celerius refoluetur, fi locus ficcionbus pr^fidijs,
quam fi madefacientibus nutriatur.

QVodcunque etiam os a fuo flatu recedens defidit, vel quod perruptum
fitjVel quod late omnino prateifum, minus periculofum eft mebrana m-
40 uiolata:quod item pluribus rimis & latioribus traltum eft, minus adhuc peri-
" culofum vff->& facilius euellitur,neq; huiufmodi quidpiam fecare oportet, aut
" penculofe conari, priusquam fponte fequatur,detrahere, quod tunc fieri par
•• eft, quum primum fubeunte carne relaxatur, fubit autem ab eafede, qua par-
“ tes duplicis offis inter fe conne&untur : & ab eo , quod fanum eft, fi fuperior
” tantum pars offis corrumpatur. Hac vtique via & caro quam celerrime fub-
“ crefcet,ac producetur, & offa remittentur, fi quis 111 vicere ad pus mouendum
“ ^ purgandum feflinet. quod fi totum os defidat, fic,vt vtraque parte tam m-

g iij

102,

HIPPOCRATES

fenori, quam fuperion nitro ad membrana lecedat, vbi eadem cuiatio adhi- i
beatur,celerrime & vicus confanefcet,& offa defidentia remittentur.

Saipius euenit,vt mala, qure corpori noftro incidunt, quamuis grauia fint,
leuia videatur: & rurfus nullius fint momenti, qua: grauia cefentur. ac,ne lon-
gius a propofita oflium materia difcedamus,iugulu,quum tranfuerfium fran-
gitur, curatu longe difficilius videtur,quam,quum in logitudinermres tamen
contra fe habet, nanque hoc valde medicum tangat,illud paruo negocio con-
feruefeit. Spina,fi cocutiatur,grauiora mala afferre folet,quam fi peruertatur,
quanquam minus credibile exiftimetur. Colla fradta minus periculofa efl, &
facilius famtatem recipit, quam colhla,& fi metu magis terreat, qua frafta eft. io
hax omnia Hippocrates alibi latius exphcauit. Nihil ergo nurum, fi (vt nunc
ait)offa capitis,quo magis prtecifa & magis abrupta funt, ac fiffa,eo minus pe-
riculofia fiunt, quanquam fiecus intuentibus videatur. Adiecit autem[membra-

nainuiolata]quomam,vbih?ckdatur,malu maxime perniciofium eft, quem-
admodum in fradtura coft$,fi,qua cingitur membrana, abrumpatur: malum,
quod per fie leue effet,grauiffimum efficitur. Caufia autem, cur olla capitis, quo
magis abrupta fiunt, eo magis periculo vacet,in eo cofiftit,quod, vt exitus ae-
tur fianiei,qu£C in membrana cerebri collefita eft , non oportet os fecare,neque
periculofe terebra caput concuteremam fatis fipacq praiftat frafitura ad laniem
extrahendam. atque idcirco fiupra,vbi tradlauit de t racturx modis, qui lefitio- 2.0
nem poftulat,hos excepit. Demitur quoque per fracturam fianguis,qui in olle
interdii nimis abundat, quemadmodu in pueris, atque idcirco lolet puiulentu
os facere .Illud etia periculo fubtrahit, quod res magis in aperto eft, nec quod
lateat, & non attendatur,homineinterimit:quod(vt infra oftendet)euenit in
frafilu rrs.qux non apparent, tum, quod fragmenta, qu£ expellenda fiunt, (pon-
te fequuntur,neq; vullella, magna vi educi debet, huius rei caufiam ponit car-
nem,quae fiubit inter integram atque emortuam partem, & quod ablceflit fia-
gmentum expelhtihocipfiumautemmodoaluperion parte offis, modo a fiu-
periori inferiori finiul abficedit . Caluana enim (vt Hippocrates narrauit)
media duplex eft,atq; idcirco nonnunqua tota kditur, nonnunqua fola parte 3 o
fiuperion. Expellitur ergo fragmentu a carne lubcrefcente, fiue id a fuperiori
parte recedat, fiue ab vtraque.fiubcrefcit aute caro ab ea fede,qua duplicis offis
partes inter fie conne£tuntur(<fra?w»)j nominat) & ab olle integro. rncdiu quide
duplicis offis, fpongiae fimile eft, & fuis canis carunculas continet, vnde caro
producitur, fed ab ea (ede duntaxat,qua integru eft. quare, vbitefta tatum fiu-
penor abficedit, expellitura carne, qua; ab inferiori parte increficit:vbi vtraque,
caro tuc vndiq; a lateribus producitur in integra fiedc,qua fimihter partes du-
plicis ollis ititer fie conneftuntur,non tamen ab inferiori parte,quum non am-
plius integra fit. At quorfium hgclTradlauitHippocrates de curatione, fub qua
mature pus mouetur,& vicus purgatur:dixitqj,lub ea cai nem celeri ime lanc- 40
fcere,os minime puruletum fieri, &celerrime' fiquamam remittere:nunc fubdit
fragmenta, qute abficeffura fiunt, fiue fuperions partis fint, fiue totius offis cito
ab (cedere, quod fialuberrimum effe euidentius eft, q vt lumen rcqunat,quum
aliter lanari plaga non poffit.Infieruit autem nonnulla de frafiturs periculo, ac
de fragmentis, cur abfcedant : omnia tamen eo pertinent, vt offendat ob pro-
pofitam medendi viam, offis teftas cito recedere, quum a fubcreficente carne
expellantur: htec autem eo citius alitur, quo maturius vicus purgatur. Contra

nunc

IO

10

DE VVLNERIBVS C A P. 10}

1 nu.nc clJli™rSIcl non expediant, vt os a naturi refoluatur, fed ante ferramentis
lpfum lfcutiunt. Paulus ^Egineta forfice id pracidit. Galenus fcalpro, qui in
uno lenticula: imaginem refert, de quo infra loquemur : lioc,vbi os ita perru-
ptum lit,vt line vlla vi educi queat, reijci non poteft.

P Verorum olla tenuiora 1'unt & molliora, quoniam plus fanguims habent,
& caua funt,non dura, non denfa,n5 firma:atque,vbi a telo pari, vel etiam
” lmbec, ion, ^qualiter, aut etiam Jeuius vulneretur tenerioris pueri os macris
.. ac citius Purulentum euadit,qulm robuftions. Qubd ii vulnus alioqum mor-
“ tiferum iit, citius decedit tener, quam robuftus annis.

Qua ratione mederi conuemat capiti vulnerato hadlenus magni ex parte

demonftrau.t,caues in primis, ne os putrefeat. fed, quum quadam offa n«
e.ulmod, noxa: exponatur, atque idcirco propriam ammaduerfionem requi-
rant vt hanc quoque exequatur, docet quoru offa magis ac celerius putrefeat.
quod,vt in aperto iit , in memoriam reuocandum eff calore vini cum humore
in cauia eile, cur qmdpiam putrefcat.quanto igitur os calidius fuerit & humi-
dius,pus tato citius, ac magis contrahit, patet autem pueroru corpora calidio-
ra e e & hunudiora,ac propterea oiTa etiam, qua:, quum fumma magnitudine
non impleuerint, tenuiora funt & humoris copia molliora, citius ergo putre -
icunt & facilius. Hoc videtur cum his pugnare, qua: fupra de hyeny protulit,
quum ait homine diutius viuere hyeme,quam affate, vbi alioquin ex vulnere
interiturus hr.quod propter naturalem calorem fieri diximus, qui hyeme po-
tentior efhatque idcirco, fifoluere morbum non poteft, certa: vita: fpaciu ex-
tiahitmeque enim naturalis eff is calor, qui corrumpit,fed prater natura. Pue-
rorum ers;o calor, quo padfo iinct oiTa magis corrumpi, & homine citius in-
terire,quum idem fit in caufa,cur partes noff ri corporis feruentiir incorrupte,
& vita: fpacium pomgatunan eo h?c fient, quia humor maius pondus habeat
in corrumpendo, quam in conferuando calor, qui ex idiu atque inflammatio-
ne prater naturam iam efficitur? hoc no poteft ad hyemem transferri, in quo
naturalis calor, quum poteuor fit, efficit, vt pus, vel nullo modo, vel diuturmo-
3 o re tempore contrahatur,mfi vbi fit humoris redundantia, quemadmodunxm
puens. in his etiam magis abundat fanguis, quadoquidem in vmuerfo eorum
corpore copiofus eff , quum eos calidiores reddit & Immidiores . oifii etiam
caua habent , quibus (anguinis abundantiam admittant : attate autem proce-
dente, quum^juod cauis offium continebatur, ficcum euaferit, cauum duno-
i i materia obffruituriquo fit, vt os, quod in pueris molle erat & cauum, defum
magis ac hrmum & durum reddatur.quare minus purulentu efficitur, & lon-
giori tepore. Contra euemt in offe puerili, atq; ideo,vbi aquali telo, aut etiam
debiliori, icfu fimili aut leuion percufliim fuerit, magis ac citius putrefeit, ex
quo (equitur, jt, vbi ex vulnere, non quidem propter attate, fed offienfam gra-
4 o uiore, intereudum fit, citius intereat tener, quam robuftus.os enim,vbi puru-
lentum eff,cerebn membranam afficit, & cerebrum ipfum,atque homine in-
terimit. Ergo, quod citius, & magis purulentum efficitur, hac mala citius af-
fert, videtur autem vulnerato capite, vbrfcilicet, homo flarim ex icflu non mo-
riatur,pracipuam caufam mortis ponere os purulentum . quod fecit etiam in
principio huius hbri, quum, vbi res mortifera fit, diutius trahi homine dixit,
qui pofterion parte capitis vulneratus eff, quoniam os ibi craifius eff, & lon-
giori tempore pus contrahit, & ad crebrum tranffundit.

g “‘j

io4

HIPPOCRATES

VErum oportet, vbi os nudatum fit, id opera dare, vt cognofcamus, quod i
confpectui non fubijcitur,intelligamufque num os fidum fit & collifum,

„ vel collifum tantum, vel non ita incifum,vt oftendat, qua telum infederit , &

„ pnEter id collifum aut fidum, vel vtroque modo ltefum fit:atque,vbi aliquo ex
„ his modis violetur, detrahere fanguinem oportet ofle per exiguam, terebram
„ perforato, fubinde autem os confideradum eft : tenuius enim & minus altum
» eft tenera astate, quam firma.

Animaduerfionem ponit proprie in ofle puerili, quod magis periclitetur,
ne purulentu fiat ob fanguinis copiamiin eo autem cofiftit,quod oportet fan-
guinem demere exigua terebra ada<fta,vt,qui in mebrana cerebri receptus eft, i ©
euadat,& minuatur, qui in cauis odium continetur, hoc autem praxeptum ad
eos tantum fradturs modos pertinet, qui feftionem poftulat, fcilicet,quum os
colliditur, vel finditur & colliditur fimul, fiue liare per fe fiant, fius os prajter
ea ita incidatur, vt in eo teli fed es appareat . in alqs aute fradrurz malis, cum os
vel defidit: vel ita incifum cft, vt oftendat, qua telu infederit, modo neq; col-
lifum fit, neq; fiflum,ex ofle haud oportet fanguine detrahere . fatis enim per
fe profluit, fatis etia ille exitu habet, qui cerebri membrana diftringit. Contra,
fi fradtura ex earum numero eft, qute latere folet(de quibus abunde in pnoi l-
bus trac5la#iit) vt fanguis euadat, exigua terebra perforadum os eft.Itaque,vbi
os nudatum fit, diligenter intueri oportet, num fiflum aut collifum fit dunta- 10
xat,fi.ue prxter hate ita incifum, vt teli veftigium retineat, atque, vbi horu ali-
quid fit, perforandum eft exigua terebra admota, cum amplior & grauior olft
tenero aliena fit. Subinde autem attollenda manus eft,conliderandaque fora-
minis altitudo, ne terebra membranam violetios fiquidem puerile tenuius eft,

& fummum magis,neque ita craftum atque altum, ficut aitate lam firma.In fi-
ne etiam huius libri, quum pro ferra adhiberi polle terebra dixit,camt,ne vfq;
ad cerebri membranam penetret. _

» t vBicunqtte autem ex vulnere intereundu fit, neq; poflit homo frnitate i e-
* yt cipere, neque feruan, ex his notis intelhgere conuenit monturu, &quod
.. futurum eft,prsfignificare.h£ec enim aigrotanti accidunt, quum quis fraftum 3 o
„ e fle os percepit, fiue fiflum fit, fiue collifum, fiue quouis modo ruptum, neque
■> id radat, neque fecet,quafi non egeat & inuiolatu fit . Hyeme platrunque ante
„ quartumdecimu diem,asftate poft feptimum febris accedit:qu3e,quum fupei-
» uenit, vulnus reddit, non fui coloris, & faniem modicam effundit, quodque ex
■■ ipfo inflammatum eft , emoritur, glutinofum efficitur, & carnem falc condi -
>■ tam reprefentat,ruftum,fubliuidu, tuncq; corrumpi os incipit, & nigium fit,

„ l^ue exiftens, tande fubpallidum fe oftendit,vel albidum. At vbi iam purule-
■■ tum eft,puftulae in lingua nafcuntur, & laborans mente non conflante confu-

>. mitur. Plxnfq; etiam neruorum diftentio in altera parte corponsfupeinafci-

>• tur, fiquidem vulnus in fimftra parte capitis fuerit, neruoru diftentio dextram 4°
>■ corporis occupatifi dextra capitis vulnerata fit, nerui in finiftra corporis dif-
■■ tenduntur. funt & qui attoniti fiunt, ficq; atftate ante feptimum diem, hyeme
- ante quartumdecimum pereunt. Idem vero figmficant hate indicia vetufto
» vulnere atque recenti.

In libro prognofticorum,vt facilius prognofticationem declararet, vu£ cu-
rationem inferuiticontra nunc,vt melius curatio percipiatur, prognofticatio-
nem interponit, & figna mortis. Res autem fic habet: propolitum eft docere,

qua ratione

i05

DE VVLNERIBVS CAP.

i qua ratione caput fradum curetur, fed, cum febris nonnunquam interueniat,
quam fequunturpoftea mala complura, vtoftedat quid ineo cafu medico fit
agendu,ante indicat, vbi res lethalis fit,pnmo febrem, deinde aha mala fuper-
uemre,monetque,vt ex illis quid futurum fit, non modo intelligat, fed etiam
prsdicat.confuht enim medico (vt fupra etiam monftratiimus) & vbique eo
Ipedare lpfum iubet,vt audoritatem fibi & dignitatem comparet, ac tueatur.
Sequuntur autem huiufmodi mala,vbi os fradum eft,neque a medico fecatur
aut raditur, fed quafi integru fit,relinquitur:tunc enim prster inflamationem
viceris, fanies quoque in membrana cerebri colleda eft, &,quum exitum non
io habeat, mala infert, qu<j ab lpfo adfcnbuntur. In oratione Hippocratis lesitur
[quum quis fradum os efleperceperitjquod potius legedum negatione adie-
dla cenfeinus[non perceperit] ita, vt mens verborum fit, medicum non intelli —
gere os fradum efle,& idcirconequeradere, neque fecare,fedipfum dimitte-
re,quafi non egeat, & fanii fit.mouemur autem, quod magis verilimile eft de-
bitam curatione a medico prattermitti, quum fradu e fle non intelligit,quam,
quum id fradum cognofcitieam fententiam comprobant, qua: ab lpfo fubij-
ciuntur [quafi non egeat, & muiolatum fit] nam ii intelligeret os Isium, non
dimitteret quafi integrum : magis cmm credibile eft id taquam integrum di-
mitti,quod nullo modo violatu videtur. Adde, quod modi fradurae, quorum
i o meminit, ex eorum numero funt,quos fupra latere pofuit,fcilicet,quum os vel
filium eft,vel colhfum,quamuis adijciat[vel quouis modo ruptujid poteft re-
ferri ad os, quod ita inciditur, vt oftendat qua telum infederit,& fimul etia vel
finditur, vel colliditur, vel vtroq; modo lceditur. Solet enim incifo oife,& fifta
& collifa,qus iuxta funt,latere:atque hi modi funt,quos antea dixit, prscipue
fedionem requirere. Sed nolim tibiperfuadeas fraduram, qua; oculis fubijci-
tur,pet iculo vacaremam & ipfi quoq; fedis caufa eft,multisq; afteiftibus iun~
gitur: tamen, fi cum latente c5feratur,plsrunq; minus periculofa eft,vt abun-
de in prioribus expolitum fuit. Quamobrem,vbi os fradum fit, medicus vero
noxam non deprehendat, ac propterea neque ipfum radat, neque fecet, fuper-
3 o ueniunt mala indicia, qus proponutur, cumque vel omnia, vel plzraque con-
currunt, certum mortis indicium faciunt. Febris primu sftate poft feptimum
diem,hyeme ante quartumdecimu accedit: accedit hsc interdum etia a prin-
cipio,fed non ita terret, ficut,quai procedente tempore fupernafcitur : a prin-
cipio enim & doloris caufa & loci, qui inflammari c cepit, febricitare firpenu-
mero sgrotatem videmus:qus poft feptimu diem oritur, quo tempore (vt ex
libro de fraduris colligitur) ceflafle inflammatio folet,malu indicium exifti-
maturifignificat enim inflammationis grauitate cerebrum, vel eius membra-
nam aftici,cum materia ibi colleda exitu non habeat: putrefeit enim, & febre
excitaticitius aute hoc accidit <jftate,quam hyeme ob eande caufam,ob quam
40 fupra didum fuit,vbi mtereundu ex vulnere fit, diutius trahi homine hyeme,
q sftate,nam humor calore prster natura sftate magis putrefeit, quod Gale-
nus cxpofuit in tertio de ratione curadi.magis enim tunc viget: feruatur aute
. a calore naturali, qui potentior eft hyeme, neq; ita-cito vincitur, aut ipfum pa-
titur in famem verti. Ita aute obferuatum eft,vt gftate non mfi poft feptimum
diem, hyeme ante quartudecimu febris inuadat, temporibus, qu£ inter hye-
mem funt,& sftatem medio Ipacio inter feptimu & quartumdecimum,hanc
fupernafei verifimile eft, citius autem vel tardius, prout ad sftate magis vel ad

ios HIPPOCRATES

hyemem accedunt. Cur intra hoc tepus fequatur,philofophus inueftigetime- i
dico fatis fit, rem ita habere, quod non tantum ab Hippocrate obferuattim eft,
fed cotidiea noftris chirurgicis verum efle comperitur. Nominat autem dies
feptimum & qua, rtumdecimum, quibus natura folet,veI morbum vincere, vel
ab eodem fuperari. quare aiftate poft fcptimu febris fuperuenit, id eft, non an-
tequam feptimus accedat , hyeme ante quartumd ecimum, id eft, priusquam
quartusdecimus finiatur. Septimo ergo vel quarto decimo die febris fuperue-
nit, medijs temporibus, vel nono vel vndecimo,qui dies eiufdem generis funt,
ac feptimus & quartusdecimus, ficque inuadent mala-hxc femper eo die, quo
de xgris iudicari folet,quum malum fignificent:nam(tefte Galeno)qua:cun- IS
que his diebus figna fuperueniunt,fiue mala,fiue bona leniora funt . Febre fu-
pernata vulneri adijciuntur alia mala, qua: gradatim,vt fequuntur,ab Hippo-
crate propofita funtdeuiora enim incipiunt, deinde increfcunt, donec homi-
nem tollant. proueniuntautem (vt fupra narrauimus)ab affefhi cerebri, & ab
inflammatione, qua: augetur, & quanto grauior fit,vulnus tanto deterius effi-
cit. AuSa igitur inflammatione, & in gangranum degenerante color viceris
corrumpitur, neque vitra rubicundus feruatur,qui.t fucci magis biliofi cocur-
runt,atq; aded,quni innatus calor paulatim extinguitur.Ex vicere item pauca
fames procedit, pauca quidem, qj vis nutriens imbecillior fit,& fucci ad inte-
riora fecedantifaniem vero dixit non pus, eo quod materia ibi male cocoqua- 1 0
turmam & in libro de fra&uris iftiufmodi vicus nimis inflamatu a lachryma-
rum fimilitudine JVagva.ftr fieri dixit, eo quod lanies cruda & tenuis inde pro-
fluat,quemadmodum lachryma: ab oculis, quum vehementer inflammantur,
poft haic emoritur, quod inflamatu eft,& glutinofum redditur : propterea,q>
caro tabelcat,& quafi in gluten vertatur, at, quum iam tabuit, & non amplius
alitur, rcpnefentat carnem falc conditam.Siccatur enim id vicus, quod malum
clt(ficut in libro prognofficorum indicauit)quum nutriens facultas languet.
Color autem in vulnere rufius eft,& fubliuidusiprimo quidem rufius, quum a
rubicundo verfus nigru tendat-.deindc fubliuidus,quiim calor innatus ex to-
to deficit, quo tempore corrumpi os incipit.Nequemiru eft, fupra enim dixit 30
omnibus malis affici os, quibus caro vexatur.iure igitur corrupitur, quum ca-
ro Inuda eft-.talis emm(vt alibi teftatur)a:grotante ofle malum fignificat. Se-
quitur autem, quum os corrumpi coepit, vt leue lit,& nigrefcat: Ieue quidem,
vel naturaliter, quum nondu adeo affeftum fit, vt lenius aut afperius fe offen-
dat: vel magis, quam antea eflet,ob liquatam carnem ac tabefcetem: qua:, cum
glutinofa fit & pinguis, osl^uius reddit, quod, ex contrario, acri humore exa-
lperatur, quemadmodum Galenus in libro de morborum caufis indicauit.ni-
grclcit autem, quod album erat ob ingentem inflammationis calorem, ac de-
inde, quum iam purulentum eft, pallet, vel albidum efficitur: huiufmodi enim
eft color puris. Tale quid lignis euenit,quum vruntur-.igne enim primo nigra 40
fiunt, deinde in cinerem verfaalbefcunt.prouemt autem niger color (auiftore
Anftotele in libello de coloribus) a calore, qui & aqua; & aeris humorem ab-
fumit.Sed,cum terra per fc alba fit,liue cinerei coloris, vbi rei cuipiam mngi-
tur, alio modo coloratuneo autem c6lumpto,cui admifcebatur,terra ad albe-
dinem reuertitur. Ligna itaq;,quutn nigra funt, fi ab igne rurfus calefiant, ab-
fumitur ex toto materia, qua nigra efficiebantur , & fola terra vel cinis reftat.
Hoc reipodet etia in ofle, quum alieno calore primum nigrefcat, deinde fub-

pallidum

D E V V L N E R I B V S C A P. Ioy

i pallidum fiat vel albidum, quod sxAumofj dixitdioc autem verbum vel maxime
album fi gni fica t, vel quod albo proximum eft, quamuis aliquatulum recedat,
nos, fecundam figmficationem fcquuti, albidum vcrtimusitale enim fit ospu-
lulentum. Sunt, qui aliter huc locum exponant, referunt verbum lene ad illud
os, quod natui aliter habet, & inquiunt os, quod leue eft,tande exalperari, ldq;
ob famem a carne defluentem, qua: cil admodu acris, mutantque 7rtfxvi>(j,quod
nigrum interpretamur, in quod afperufignificat:facileenimpotuit(vt

inquiunt)hbi anus pio 7 r. fcnbere «.• & pro x, Mutuatur autem Hippocra-
tes vocabulum xWi!f>, ad afpentatem fignificandam, vt patet in opere de ar-
10 ticulis, vbi & cibum exaiperantem, & vocem afperam nonnnauit. iu-

xta quam explanationem nullam faceret coloris mentionem, nifi, quum, vbi
purulentum eft, pallidum fieri, vel albidum ait, fed folam afpentatem & leui-
tatem intelligei et. Vbi os lam purulentum eft, puftula:(inquit) in lingua na-
fcuntur,& atger mente non conftante confumitur . puftulas noftri chirurgici
1 ai o vidci unt,vt, qui cubantis linguam non intueantur: pratfertim,quum de-
lirat,& in propinquo mors eft.afficitur autem lingua ob cofortium, quod in-
ter cerebrum eft & oris partesifanies enim a cerebro ad palatum defluit,& ad
linguam, ibique infiftens,quum acris fit, puftulas excitat.prodidit enim m fe-
cundo de moibis vulgaribus puftulas acri , & rodente fucco mouen, eas au-
10 tem nominat QAvtmim. funt ha: (vt fcribit Cornelius Celfus) varis fimiles &
quum rumpuntur, intus quafi caro exulcerata conlpicitur. nafcuntur igitur in
lingua ob famem a ceiebro transfufam, id,quum accidit, famei copiam in ce-
rebro demonftrat,qua fic opprimitur, vt non modo linguam afficiat, fed male
etiam fuo munere fungatur, quum mens non confiftat. Saepius autem ab Hip-
pocrate obferuatum legimus lingua; affedtu mentis alienatione, & cerebri no-
xam indicari. in Jibro enim praidnftionum, lingua; tremorem ait labatis men-
tis efle indicium, atque item mentis alienationem cum lingua: diftentione ac
tremore perniciem denunciare, tum ficca atque arida lingua febricitantium
infamam oftendi. Hxc igitur mala, quum fuperueniunt, ad vltimum ventum
3 o effe tcftantur,non quidem quum vnum quoduis aut alterum accedit, fed cum
vel omnia, vel pkraque, vel certe grauiora fupernafcuntur:nanque,vbi febris,
vel aliquod aliud oriatur,infra docuit ad fe&ionem protinus confugiendum:
quod no faceret, fi res omni modo defperatione haberet. Propofitis malis fa;-
pius(inquit)adijcitur neruorum diftetio, cuius caufa eft affeiftus cerebri . Sed,
cur latfa parte capitis finiftra, neruorum diftentio dextram corporis occupet,

& contra dextra parte capitis ?grotante,nerui m fimftra corporis diftendan-
tur, neque ipfe caufam fcio, neque fubfcnbo iunioru commentis:fi quis tamen
velit contrahi cerebrun^quemadmodu in morbo comitiali, vt malu expellat,

& quum in fimftra fit, incipere cotra&ione a dextra & ex cotrario: ficut eue-
40 nit in ventriculo, & alijs partibus corporis, qua;, quum quid expellere ab vna
parte debent, a contraria contrahuntur, fi quis(inquam)velithuiufmodi con-
tra&ionem intege partis neruorum diftentionem excitare in eaparte corpo-
ris.qus e regione eft, huic aducrfatur,quod a Galeno fcribitur de cerebro &
medulla fpinx,in quibus natura dextram partem a finiftra per velamenta fe-
parauit, ne noxa vnius alteram afficeret . qui fiet igitur, vt dextra parte capitis
la;fa finiftra contrahatur, quum noxam non fentiat?magis enim verifimile eft
finiftram contrahi, qua: kfa eft.Subijcit[funt & qui attoniti fiunt, & qua: fe-

io8

HIPPOCRATES

quuntur]a principio etiam cafus interdum ita grauis eft, vt inde ftatim homo i
decedat, vel intra paucos dies,vt, cum attonitus fit, ac ftupet, id,quod ftepenu-
mero ab ictu protinus accidit, nonnunquam etiam primis diebus : platrunque
autem hominem occidit, qltate ante feptimum diem,hyeme ante quartudeci-
mum. air<urAK|/a enim, cum, fcihcet homo attonitus fit, per fe lethalis eft, neque
poteft vitra hos dies produci, adeo grauiter cerebrum vitiatum eft.Ex his coi -
ligi poteft duobus modis,capitis vulnus mortiferum eflfe:altero,quum a prin-
cipio graue efl,ita,vt vel protinus, vel non multo poft, homine abfumat,que-
admodum,quum attonitus redditur: altero,vbi augetur mflamatio, vicus pu-
tre,& os purulentia efficitunquod quum accidit, nota: nunc propofitie fe olte- i o
dunt,ac tadem afficitur cerebrum, & mortem affert. Poftremo addit idem no-
tare fignahaic, flue res vetufta fit,fiue recens : fimiliter enim mortem hgnifi-
cant. hoc autem ideo apponit, quod fupra dixerit ea fuperuenire xflatepolt
feptimum diem,hyeme antequartumdecimu,ne credas, fi citius vel ferius ad-
uenianr, aliud indicare: prius etiam, quum poft feptnnu & ante quartumdeci-
mum dixit,adiecit[pl:eriinque]vt offenderet id non effe perpetuum.

VErum,vbi intelligis febrem inuadere, vel quid aliud fignii languenti fu-
peruenire, nihil ceflarc debes, fed os vfque ad membrana fecare, vel fcal-
" pro radercfacile autem fecatur,& facile raditur: in canteris vero eam curatio-
” nem admouere,quam idoneam iudicabis,quod fit intuitus. j, 0

Quod fi caluarite fradura initio non deprehenfa neceflaria prcfidia ornit-
tanturiprocedente autem tempore, vel febris accedat, vel aliud ex fignis,qu£
fupra narrauit, nihil morandum eft, nec differenda curatio, donec reliqua fu-
perueniant:tunc fiquidem nullus effet omnino medicin^ locus, quum cerebru
corrumpatur. quod ipfe alibi tsi dixit, fed protinus fecandum eft. quod
principio intra triduum fieri debuit, fi malum & pcrfpedu fuiflet,& redte cu-
ratum.Sedo enim ofle datur exitus materia:, quae in membrana cerebri reti-
netur: id item os , quod exciditur, nec putrefeit, nec mali quidqua, aut fentit,
aut alteri infert. Non folum autem exciditur os, quum ad id fado ferramento
fecatur,fed etiam, quum fcalpro detrahitur, cuiufmodi autem effe debeant in- 30
ftrumenta, quibus fecatur os, vel raditur, aut perforatur, fuo loco demonflrabi-
mus . cur item facile fecetur & radatur, inaperto elt, quum putrefcereiam in-
ceperit, & mollius euaferit . quod ipfe etiam fubijciet indicans celerius os pu-
rulentum fecari.Excilo ofle caitera facere conuenit,qua; comoda videbuntur,
diredo cofilio(vt Hippocrates ait) irps to >no^t*o,u,id eft, ad id, quod fit, nimi-
rum ad rem ipfam,qu£ tunc homine vexat.non folum enim comodis auxilijs
vulnus curandu, (cd fuperuenientibus malis etiam fuccurrendu: quod proxi-
mis verbis oftendit,fuperuemetis tumoris curatione proponens, inquit igitur.

VBi autem in vulnere capitis,fiue fcdio adhibita fit, fine non nudato ofle
tumor rubicundus, & ad eryfipela: natura accedens, in facie atque oculis, 40
vel vtrifque,vel alterutro oriatur,ffq; tadtus doleat, febris item fuperuemat,&:

’> grauis horror: vicus vero, quod ad carnem pertinet, redte habere videatur:os,

■■ & qu£ luxta vicus funt,redte procedant, excepto faciei tumore, cui nullus alius
error in viftus ratione adijciatur:aluus homini ducenda eft, dato medicamen-
” to, quod bilem moueat. Poft quam purgatione febris ceflat, tumor finitur, fa-
nitas reflituitur . fed, quum medicamentum datur, seftimands funt vires ho-
>■ mims,vt valeant.

T umori

DE WLNERIBVS CAP. J09

i Tumori fubuenit,qui vulnerato capite ita,vt os apertum fit,fiue fecetur, fl-

ue citra fedlionem relinquatur, occupare interdum oculos & faciem folet.huc
proponit rubicundum, & eryfipelx naturam habentem, qui tadlus doleat, cui
febris & grauis horror adijciatur . huiufmodi tumor magna ex parte a flaua
bile prouenit, quae, quum acris lit,& locum diftendat, dolorem aflert: cumque
putrefcat, febrem & grauem horrorem mouet. tranffunditur autem ad faciem
atque oculos natura lpfius capitis validiore exiflente, & medicamentis confir-
mata, fic,vt malos fuccos non admittat, nam, quum vel imbecillius eft,vei ma-
defacientibus nutritur , bilem aliunde tranfmifTam facile recipit , & eryfipela

io coiripituriquam nudato ofle alibi malum efle nos docuit, cum materia ad in-
fei loies paites non tianfmittatur,fed in oris plaga; recepta tempore os lpfum
corrumpat: de qua nunc non loquitur, quum eum cafum proponat, m quo pla-
ga ledte habeat. Eigo,fi plaga, quod ad carnem attinet, bene procedat, vt,fci-
licet caro fit fui coloris, non hebes, fed firma, ac fine inflamatione,& oris mini-
me tenuatis. ledte item os habeat, & qux vulnus cotinent, ita,vt nihil liuidum
flt,mhil puiulentu (haic enim fupra cum febre accedentia fignificare mortem
dixit)fed fupeifit tantum faciei tumor, nec quicquam invidius ratione aberre-
tur,ita, vt xgrotans a cibo & potu vitiofo,ac nimio fib» temperet, ceteraq; ob-
feiuet,que in genere vita; morbi ratio poflulat, bilem purgandam ait,flauam,

z o fcihcet,hxc enim eryfipelx caufa eft. imperat aute, vt medicus hominis vires
intueatui : perpetuo enim vbi fanguis mittitur, vel cathardlicu ditur, fpedlare
medicu luilit, num vn es luilinerc eiufmodi auxiliu pofTint, an periculum fit,
ne couellatui. pui gato homine caufa lam fummota ell. lurc igitur febris tolli-
tur, tumor euanefcit,& cum vulneris, & eoru,qux proxima funt, curatio redle
cedat, fger ex toto liberatur, modo nihil (vt lpfe docui t)in reliquo vite gene-
le peccetui.Omiiit aute, quod vit£ genus conueniat,vt fatis alibi declaratum,
cum in libio de vlceiibus,qui hunc prxcedit,iuflent,vt vulnerato capite aqua
potui daremus, & vidtu tenui vteremur , ldque non immerito : morbus enim
acutus eft,& talem vidlus ratione poflulat, qualem tradidit, & in libro de ra-

3 o tione vidlus in morbis acutis, & in illis pr^ceptis,qui aphorifmi nuncupantur.

monuit item in opere de fradturis, vt vbique ad grauiora vulnera diu tenuio -
rem vidlum adhiberemus, &vbi femoris vel humeri os fradlum, & per vul-
nus excedes reponeremus, eadem ratione mederemur, atque in capitis fradlu-
ra abftinentiam imperantes . abunde igitur in alijs locis aperuit, quo vidlu fu-
Ibnendi fint, quibus caput fradlum eft.Placuit etia Galeno(qua de capitis do-
lore ex idlu)in vulnere capitis abflinendu efTe a vino & a cibis robuftioribus.
Sed, quum ad vidlus ratione aliquo modo fpedlet, etiam locus, vbi degere of-
fenfus debeat, de hoc nonnulla adicribere operxprecium arbitror. Calor(vt
Hippocrates fxpius tellatur) vtilis eft nudatis oflibus & fradlis . quare perru-

4 o pto femore, non fecus quam in fradtura capitis vitandum efle frigus ait. idem

repetit, vbi tradlat de articulis per plagam excedentibus , & in fumma in quo
cafu neruorum diflentionem timet, frigus alienum efle proponit, quod in ca-
pite tanto magis euenit,quam in alijs partibus, quanto ell: prxftatius,a quo &
medulla, qux in fpina eft,& nerui depedent. Capite igitur fradlo offenfus ca-
lido conciam detineatur, nihil frigidum vulneri fuperdetur. At no propterea
veIamentis,hnteis,fafcijs(vtnonnulh confueuerunt)premendum atque one-
randum efl.hxc iiquidem aliena funt, prtefertim, vbi inflammationis fufpicio

IIO

HIPPOCRATES

fit: abunde enim ell plagam protegere, ne ad eam frigus afpiret. Haftenus de i
genere villus. Reflat, vt de alui purgatione, ac de miflione fanguinis tralle-
mus: quoniam purgationem, & fanguinis detra Ilione in hoc libro praeterijt,
non fecusac vi Itus rationem, de quibus trallauerac in opere de vlceribus . ta-
rum dixit purgadam efle bilem,vbi eryfipela in facie oriatur. Verum in libro
de vlceribus vulnere exiftente magno aluum catharllico purgada efle prodi-
derat,vbi triplex genus magni vulneris pofuit:quod in parte corporis praelta-
tion incidit, quod malignum, quod amplu efl. proprie autem capite vulnerato
(qute pars praftantiffima efl)aluum ducendam efle indicauit,idq; non aha de
caufa,mfi vt fucci ab affelta fede auertantur,quod fit, cum edulii non amplius io
ad ipfamferutur. quin & in libro, qui de fraltuns,& ineo, qui de articulis ell,
ad veratru confugit, vbi cafus afpenor efl: verbi caufa,quum calx luditur, cum
os per plaga excedit. Quod fi fanguinis copia fit, non ahenu ell fecare venam,
quod ex lpfo Hippocrate colligitur -• tum ex libro de vlceribus, cum prscipit,
vtfinamus ex plaga fangume fluere, quo patet(vt inquit Galenus) vbi fpontc
non effundatur, a medico fella vena mittendum efle , ne inflammatio fuper-
ueniat:tum ex opere de articulis, quum cofta collifa fanguine ex cubito detra-
hit,vbi Galenus ait,etian fi in corpore fanguis non redudet, in eiufmodi pla-
gis ad vena- feltionem decurrendum efle: miraturque, cur Hippocrates calce
percuflb, potius hominem medicameto purget, quam fanguinem exhauriat: 2.0
id 11011 folum in fralturis accidit,fed etiam in alijs cafibus : nam lateris dolori

interiores partes infeflanti Hippocrates veratro medetur , Galenus vena: fe-
ltionem proponit. Nos igitur Galenum fequuti,ab Hippocratis lege non ab-
horrentes,quum parum fmguinis ex vulnere profluet, venam lecabimus, nifi
alij fucci in corpore admodum redundent,quos tunc purgare potius expedit,
quam fanguinem mittere, alioquin fanguinem detrahemus, quodpraifidium
laudatur etiam a Galeno ad capitis dolorem ex i£lu.

•• C Vper fdlion e vero, quando necefle fit hominem fecare,hoc obfcruandum
O efl.quod fi principio tibi curatione tradita ad feltionem venias,os vfq; ad
membrana excidere flatim non debes, quum non expediat detradlo ofle hanc 3 o
.. diutius patefadla relinqui, vt qua: grauiter luderetur, & tande putrefceret,atq;

hebes fieret:aliud item periculu fubeft,fi felium os flatim a membrana euella-
„ tur,ne lerra in ipfo opere membranam laceres. Verum in feltione id obferua-
dum efl, vt, vbi parum iam efl, id, quod fecandum fuperefl : iamq; os labat, ex
» opere te recipias, finafq;,vt os per le abfcedat: nam ofli,quod felium eft,& fi-
ne feltione rehltu, nihil fuperuenire mali potefl, tenuatur enim iam, quod re-
_ linquitur.In caiteris ea curatio admolienda ell, que coferre ad vicus videbitur.

Hoc videlicet, quod proponitur.quum principio ad feltionem venias, non
debes os vfque ad membrana excidere,quamuis enim & a principio intra tri-
duum fecandum os fit,& inter feptimu & quartumdecimu diem, quum mala 40
illa feollendunt, non tamen fimiliterin vtraqueoccafione fecandum efl. Do-
cet igitur, quum initio ad a:grotantem adhibearis, quid in feltione obferuan-
dum fit:nam,fi asger tibi initio non tradatur,qua ratione fecandum fit,in fe-
quentibus aperiet.quod etiam fupra expofuit,qiuim malis indicijs accedenti-
bus praecepit, vt os flatim vfque ad membrana excideretur, initio igitur, cuna
os fecatur, excidere totum vfque ad membranam non conuenit,idque duplici
de caufa, altera, ne membrana diutius fine olfis tegmeto relilta intumeat,pu-

trefeatque;

III

DE VVLNERIBVS CAP.

i trefcatque:quaecunque enim velata eflc & claufa confueueriint,vbi detefta at-
que aperta lunt, externo & infueto fpiritu circundata alienantur, & vbi lic ha
bentur, diutius putrefcunt, id euemt omento , quod interdum procidendum
eft,quum abdomine vulnerato per plagam excedit, fed hoc tanto citius, quam
ceiebn membrana corrumpitur, quanto humi dius eft. diutius itaque fine ofTc
relinqui membranam non expedit: Alteram caufam ponit penculu, quod in-
ibat,ne, dum initio os exciditur, membrana cerebri violetur, qua rem procedit
temporis, quum ad fedtionem venitur, no timet: vel, quod membrana defidat
magis, & ab ode i ecedat, vt colligitur ex Galeno in lex to de ratione curandi:
10 vel quod cogatur maiori neceditate vrgente os detrahere, quum incertum pe-
1 1 culum certa delperationc lit potius. His igitur de caulis imperat, vt a princi-
pio eatenus os fecetur,vt moueatur, & parum fit quod fccSdu redet.quo faedo
totum abfcedet,& a natura expelletur, caruncula lubeunte,vt in prioribus in -
dicauit.-ncquc timedum eft(inquit)ne quid mali accidat odi, quod & fefhim
eft,& parte aliqua line fe&ione relidtum.quoma tenue eft, quod relinquitur,
& non bolum natura, fed medicamentis etiam, qua: liccandi vnn habentia in-
fperguntur,adidue tenuatur. At qui funt,qui hoc tempore lftiufmodi prsce-
pta obleruentlnonne etiam a principio, vbi os fecant,totu auferunt, & mem-
branam nudatam relinquunt? fed, quod deterius eft, pauci in hanc parte pec-
i o eant, quum plasnque non intra triduum omnino fecandu ede os cenfeant, fed
fatis elle exiftiment, fi aiftate intra primum feptenarium, hyeine intra fecun-
dum, hac medicina vtatur: quod quanto atgrotantiu periculo fiat,& ab Hip-
pocrate docemur, cum inter initia dimilla fedhone fuperuemre, tot mala nar-
rauit,& experimento compenmus, cotidie videtes eos decedere, qui a princi-
pio non curantur, atque idcirco tot aftedtibus obruuntur.

” f Am vero, dum fecamus, ferra fubinde recipienda eft,& in aqua frigida de-
” I mittenda. calefa dia enim, dum circuagmir,calefaciendo ficcadoq; os adurit,

“ efficitque, vt plus abfcedat eius odis, quod (edlionem cdplectltur.q abfcediiru
- edet. Quod li os protinus excidere vfque ad membranam velis, deinde ipfum

3 o eijceredubinde fimiliter recipienda ferra eft,& in aqua frigidam demitteda.

Obleiuationem docet ad fccadum os pertinentem, cumque hoc interdum
vfque ad membranam excidatur, interdum no totum fecetur,vtrobiq; necef-
fanam ede hanc dcmoftrar. Proxime quidem tradauit de eo ode, quod totum
excidendum non eft, quando, fcilicet initio intra triduum fecatur,nunc fubij-
cit,quid in eo fecando ammaduertendum lit, idemq; adfcnbit obferuandum
ede, quum totum os vfq; ad membranam exciditur , hoc eft, quum non prin-
cipio fecatur, fed procedente tempore, quando mala indicia fupernafcuntur.
Piecipit igitur, dum lecamus,vt id ferramentu,quo vtnnur,figpius attollamus,

& in aquam frigida demittamus. Caufam,quamobre hoc edicit, ipfe euideter

4 o expredit,incalelcit(inquit)ferra,du circunducitur,quod omnibus euemt, qu^

mouentui. condat enim motum caloris caulam ede, ferra mcalefces os calcfa-
cit,cumque omne id, quod nimium calefit, etiam ficcetur,ipfum quoque exic-
cat,quo pacfto calefatdum ficcatumq; os aduritur . quare non immerito abfcc-
dit,nam fupra quoq; dndum fuit,os ab alio abfcedere,eo quod ficcetur,& ex-
angue fiat:quamobrem,qud plus odis fecatur, eo plus abfcedere necedanum
eft. cumque extra id, quod feftione comprehenditur, vratur item, quod luxta
eft, hoc etiam recedet,quod alioquin recelfurum non fuiflet.

IU

HIP"POCRATES

AT fi inter initia non accederis, fed homo alteri prius traditus, minus tem- i
peftiue tibi comittatur, acutiori ferra excidere os protinus viq; ad mein-
.. branam conuenit.fubinde autem attollendum ferramentu eft,& tum alia via,
tum demilfo fpecillo eius circuitus confiderari debet : quia citius exciditur id
„ os, quod pus contraxit, & ipfum traffundit: fatpidfque os fummum inuenitur,

.. pi£cipue,fi plaga ea parte capitis fuerit, qua os magis tenue eft, quam craifum:

.. quod ne te lateat,caueto,quum ferra adhibes. Perpetuum vero fit, qua os craf-
„ filfimum videbitur ferrarn imprimere, fubinde confiderare tentareq; dirno-
.. uendo os demere. Reliqua curatio talis conuemt, qualem vulnus defiderat.

Adfcribit alia prijeepta ad fedione pertinentia, qux conueniunt,vbi os ex- i0
ciditur,& a membrana cerebri detrahitur.hoc autem poteft ob duplicem oc-
cafionem accidere: & cum principio ad curatione abhiberis, de qua non mul-
to poft tradatur: & quum atgrotans ab altero curatus tibi traditur, quam rem
nunc agit. Euemt igitur interdu,vt homo tibi n5 protinus tradatur, fed poft-
ea,quiim iam necelfitas fubigit os totu excidere,& a membrana euellere : ex-
empli gratia, cu mala indicia, qute fuprapofuit,fuperueniunt, in quo cafu pro-
pofita prarcepta feruari debent.omnia autem eo euadunt,vt caueamus,ne fer-
ramento membrana cerebri violetur, ex quo graues inflammationes cum pe,
riculo mortis onuntur.Monet autem,vt-7r§/ovi ^otijoocrajioc eft, ferra acutiori, &
que bene imprimatur, os incidamus, in alqs locis, vbi totum os noluit auferri, 2. o
folummodo[ferra]dixit,nonadijciens[acutiori]ficut hic, vbi pr;Ecipit,vt totu
vfque ad membranam excidatur.Iubet igitur, vt ferram fubinde recipiamus,
videamufq; & lpfis oculis, & fpecillo indito altitudinem itineris, quod vbiq;
attendi debet, fed pratcipue,quum os totum exciditur, & multo magis, quum
purulentum eft: tunc fiquidem,quum minus durum fit, celerius opinione fe-
catur,quod etia accidit, cum plaga ea parte caluariat fuerit, qua os tenuius eft:
tunc enim in fummo magis repetitur. Vides ergo quam rede aprincipio cal-
uariat naturam monftrauerit,qua: non modo pertinet ad cognofcendam offis
oftenfam,fed etiam ad curandam.Os igitur, quod inter frontem &vertice eft,
tenuiflimum propofuit,crafliflimum,quodin occipitio. ergo inter frontem & 30
verticem fiEpius,quam in occipitio confiderandus eft ferr£ circuitus. Alterum
prateeptum efl,vt ferramentum impnmamus,qua os crafliifimum eft, no quo
os adeo patefadum fit,vt poflit ad hanc partem, vel ad illam ferrametum ad-
hiberimam platrunque hoc non licet, quum id ollis, quod apertum eft, totum
tenue fit, fed quo imprimeda ferra grauius fit, atque vrgenda audader, qua os
craflius eft, hoc eft, minus tenue, ciim in toto plag£ circuitu no fit ^qualiter te-
nue. Sed huic videtur repugnare Galenus in fexto de ratione curandi, qui ne
cerebrum cocutiatur ob crafiitudine oflis,non fecat in loco decliui, quod alio-
quin feciffet. vitat ergo craflitudinem oflis.nec qua parte ea eft, ferramentum
adhibet, ficut Hippocrates, eo autem tollitur c6troucrfia,qubd ille non time- 40
bat, ne cerebri mebrana violaretur, quum os ex toto no excideret, quod timet
Hippocrates,qui totum excidit, qua in re longe grauius eft penculu,quod in-
flatote membrana cerebri laceretur,quam quod ex concuflu affertunquocirca
ferramentum admouet,vbi os craflius eft, quia, quum diuturniori teporis fpa-
cio fecetur, medicus interim, quantum fedu fit, fubinde intuetur. Poftremum
prateeptunt eft tentare dimoti endo os detrahere, antequam totum ferramento
prtecidatur, quod eo fpedat,vt euitetur periculum inftans, ne membrana ce-
rebri

DE VVLNERIBVS CAP. „3

i rebn Iidatur.In gricis exemplaribus multa lnterpofita hic legutur,quf,cum
nihil ad rem faciant, omittimus : magis enim referenda videntur ad opus, in
quo de morbis renu, vel ad id,in quo, de aere, aqua & locis tradatur, fine Hip -
pocratis fint, fiue alterius audoris. Atq; hic fortaife lunt, de quibus meminit
Galenus, qui, quum in procemio quarti commetari j de ratione vidus in mor-
bis acutis indicaret multa reperiri in eo libro , qui non edent Hippocratis:
idem quoq; ait euenire in libro de vulneribus capitis. Ad hic, qui in fine hu-
ius adfcribuntur, propofitisproxime fubijci necclfe eft . quamobrem citera,
qui inferuntur, aliunde omnia huc accelfifle credibile eft.

/'"A Vod fi principio ad curatione adhibearis, velisq; os excidere, & a mem-
V^/brana detrahere, ique fpecillo demilTo, ferri circuitum confiderato,&

” pcrpctuo,qua os cralTilfimum erit, ferram imprimito, dimouendoque eijcere

- os nititor.

Canit in luperioribus,quum os a principio fecatur, ne totum pricideretur,
nunc addit, fi quis velit inter initia id excidere, & a membrana detrahere, ea-
dem pr^cepta feruare debere, atque illum, qui poft principium id totum fecat,
atque expellit.Caufam vero, quamobrem initio nonnunquam totum fecetur,
ipfe non apponit.duo autem licet animo concipere, vel nunquam rede ab ini-
tio os vfque ad cerebri membranam excidi: fi quis tamen auferre id tetet,mi-
10 nus errare, quum propofita pnqcepta non omittit; vel interdum aliqua de cau-
fa,vt,quum vehemens idus fuerit, os initio demendum clfc, quum probabile
fit materiam copiofe ad cerebri membranam confluxilfe, quam protinus exi-
tum habere necelfaritim eft.-atque in eo cafu,quum exciditur, nihil ex ijs, qui
nunc imperat, pritereundum. Sunt igitur obleruationes, quas nunc perfequi-
tur,eidem, atque illi, qui proxime expolit^ funt,vt ferri circuitum fipenu-
mero confideremus, vt ferram ab ea parte, qua os cralfilfimu eft, imprimamus:
idq;(ficut antea didum eft) no alia de caufa,nifi vt a mucrone terebri feruc-
tur membrana cerebri inuiolata, atque intada.

” A T,vbi terebra vtans,caue, ne vfque ad membranam penetret,fi principio

30 /lper terebram curationem aggrederis, fed(quemadmodu in fedione olfis

- propofitum eft)tenuem olfis partem relinque.

Hadenus de excidedo olle per ferram tradauit. fed,quum id etiam per te-
rebram fiat, edicit, ne, fi os terebra initio perforetur, lpfa per totum penetret.
Verum, ficut, dum fecatur, aliqua tefta olfis intada relinquitur, ita, quum tere-
bra res agitur, os totum perforari non debet, ob eandem caufam, quam in fe-
dione moftrauit.In prioribus etiam, quum tradauit de puerili olle, quod per-
tundendum eft,paruam terebram admoueri iuftit,& fubinde os confiderari.

V erum, quia ferri terebri & fcalpn mentionem fecit, openprecium eft,
vniuscuiufque rationem exponere, quam in finem operis diftuhmus, ne cum
40 expolitione verborum Hippocratis ipfam confunderemus.

Serri itaque (vt ab hac incipiamus) duplicem elfe rationem conftat, alte-
ram longam, teretem alteramdonga fimiLis eft illi,qua fabri vtuntur, hic fer-
rula vocatunpertinet autem ad cxcidcda offa, non tamen in capite, cui(vt in-
fra declarabimus) teres dutaxat aptatur, qui citeris partibus aliena eftiexem-
pli gratia 111 libro de fraduns, quum Hippocrates lecari iubet id olfis, quod
prohibet, ne, quod per plagam excellit, in fuum locum collocetur, compona-
turque,pro tereti ferra longa vtendum eft: hac fi tentes caluani os fecare, qui

ii4 HIPPOCRATES

poteris?quum os non ita nudetur, vt citra carnis laceratione admoueri queat: i
ac fi nudetur, etiam i neptiflima fit,neque poflit,quod prsecidi debet, in ambi-
tum comprehendere, fed fecet,quod fecandum non eft, quod inutile eft,relin-
quat:pra:terquain,quod ob imjqualitatem caluariae inaequaliter excidit, quum
humiliorem eius partem vix attingat, per eminentiorem ita penetret, vt peri-
culum fit, ne cerebri membranam violet. Quamobrem Terram, qua caluaris
os fecatur, terete efle neceffe eft, quod aperte ex ipfo Hippocrate intelligitur,
qui, dum caluarie os fecaretur,confiderari fubinde ferra: circuitum voluit. At-
qui,circuitus non mfi ad teretem ferram refertur, quam Celfus modiolum vo-
cat,cuius rationem in hunc modum fcribit.Modiolus ferrametum concauum io
teres eft, imis oris ferratum, per quod medium clauus lpfe quoq; interiori orbe
cinftus demittitur:fi vitium in angufto eft, modiolus potius aptatur, quam te- .
rcbra:fi caries fubeft, medius clauus in forame demittitur:!! nigrities, angulo
fcalpn finus exiguus fit, qui clauum recipiat, vt eo infiftente circumaftus mo-
diolus delabi non poftit . deinde is habena quafi terebra couertitur, eftq; qui-
dam premendi modus, vt foretur & circumagatur. quia fi leuiter impn mitur,
parum proficit, fi grauiter,non mouetur. neque alienum eft inftillare paulum
rofte vel la£bs,qud magis lubrico circumagatur, quod ipfium tamen, fi copio-
fius eft,aciem ferramenti hebetat.ac,vbi lam iter modiolo preflum eft, medius
clauus educitur, & ille per le agitur.hinc patet, non modo figura teretis ferrg, 10
fed & ratio omnis, & quid obferuandum fit, quum admouetur . huius etiam j
meminit Galenus in fexto de ratione curadi, vbi nonnullos timidiores ait pro
terebra id eft , modiolum adhibere. Paulus eum eijci , tanquam no-

xium a iunioribus teftatur. Sunt ex noftri temporis chirurgicis, qui ipfo vtan-
tur,quos neque laudamus, neque vituperamus.nam fi circumfpe&e lpfum ad*
hibeant, eaque feruent, qua: Hippocrates voluit in eius vfu feruari, proficit.
Tutius fortafle res agitur fcalpns,de quibus infra tratftabimus. Illud autem a-
nimaduertedum eft, quum modiolum adhibemus, quod teque ac terebra no-
cet o ilibus infirmis, & vehementer perruptis, quum periculum fit, ne huiuf-
modi ferrameta fimul cum ofte protinus ad cerebri membranam compcllan- 50
tur.Harc de ferra.

Serra qua

DE WLNERIBVS CAP.
Serra, qua fabri vtutur. Serrula. Modiolus.

i Terebra aute Aprili efi:pforare,cu acutu mucrone habeat, vt infra declara-
bimus,vbi eius ratione jpponemus. Hippocrates aute in hoc opere bis terebrae
metione facit: & cum timens, ne puerile os fanguinis copia putrefcat,iubet,vt
parua terebra pforetiir: & in fine,cu docet quid obferuandu fitjfqp ferra initio
terebra adhibeatur.Sed cu terebra perforado fit,diitaxat,n6 potefl: ferriE mo-
do excidereiqobre neceflana fcalpri quoq; opa eft,quis Hippocrates filetio id
ptereat. Terebra enl(vt ait Celfus)forame fit i lpfo fine vitiati offis atq; ltegri,
delde altcru no ita loge, tcrtiiiq;, donec totus is locus, q excidedus eft,his cauis
cin&us fit:tuc exciforius fcalper ab altero foramine ad alteru malleolo ada&us
io id,q5 inter vtruq; mediu eft, excidit, fitq; ambitus fimilis ei, qui in anguftiore
orbe modiolo imprimitur.ide Galenus edocet, cu os terebra in circuitu pfora-
tuiubet admotis fcalpns excidi. Ceteru de fcalpris deq; eorii varietate abunde
agemus in ijs,qu£ fequctur.Nuc de terebra, cuius vfu fcire couenit alienu efle,
vbi offa vehemeter fun t pfra&a,atq; vbi per fe lbecilla fut.In ofle aut pueroru,
qd no admodii Ibecillu eit, Hippocrates parua terebra vtitur,fed, fi oflibus ad-
modupruptis,atq; lfirmis terebra vtaris, vix glubere poteris, ne,du circuagi-

ll6 HIPPOCRATES

tur,& ipfa & os ad cerebri mebrana vrgeatur,& cerebrum coprimat. Aptatur i
aute Jpprieterebra(Galeno au£tore)cuofTa plurimu firma funt,fed metuendu
eft,ne,dum agitur, mucrone cerebri mebrana violet, qua de cauia Hippocra-
tes imperauit,vt in lpfo vfu caueamus,ne nimis alte deicedat. Nonnulli (inquit
Galenus) vt euitaret hoc periculi, eiufmodi terebras excogitarut,qu£ altius de-
fcedere no poiTent,quas ob id aterr/sst nucuparut.ficq; terebram duo genera
funt,alteru fimile ei, quo fabri vtutur:alteru,quod non potefl: altius defcedere,
quoma paulo fupra acutu eius mucrone extat quida circulus, cuius generis te-
rebra coplures habedij funt,qug omni caluari^ craflitudini fufficiat.na crailio-
n ea couenit, quiE inter extante circulu & mucrone logius fpacium habet, te- to
nuiori cotra,qu£e breuius.Huc etia pertinere videtur defeript^ a Celfo terebr?
capituli logioris,qd ab acuto mucrone incipit, dein fubito latius fit, atque iteru
ab altero principio paulo minus, cj ^qualiter furfum procedit . prohibet enim
capitulu, quod fuper mucrone fubito latefcit,ne terebra altius penetret.

Terebra,que defcedere non poteft. Terebra,qua fabri vtuntur.

DE VVLNERIBVS CAP.

117

1 Chia ratione circumagatur terebra apud veteres auftores non inuenio. ex
Cornelio Celfo,qua de modiolo, colligitur hanc habena conuertedam elTc.ait
enimlmodiolus habena, quali terebra couertitur] non tamen conflat, quo pa-
fto voluerit habenam admoneri . videmus enim fabros habena tribus modis
terebram circumducere. V110 quidem inedia: terebrae ardte illigata ficpius cir-
ca ipfam obuoluitur : deinde mucrone adafto,terebr£E caput altera manu fu-
penmpofita continetur, ac leuiter deorfum compellitur,a!tera ducitur habena
viquadam,donec tota fere euoluatur,& mterim terebra circumagat, tum pro-
tinus relaxatur, terebraque per fe in contrariam partem conuertitur, ipfo im-
10 petu & circumaftx pila:, quam adiundtam habet, & iplius habena:,qiium hu-
uifmodi omnia, qua trahuntur, fi in ipfo impetu dimittantur, fere eode reuer-
ti confuerint,vnde vi abdubta funt. Terebra itaque,quum fuopte nutu rediens
in contrariam partem agatur, iterum habenam obuoluit: hac manu aque ite-
rum dmfta euoluitur,quod tertio & quarto fit, donec, quod perforandum eil,-
perforetur, atque hic modus non nimium eft efficax.

Terebra, qua: per habenam in medio ar&e illigatam conuertitur.

HIPPOCRATES

nS

Alter eft,quum exiguus arcus admouetur,{ic,vt chorda femel circa terebra t
voluatur.arcus enim manu prehenfus adducitur, reduciturque & interim te-
rebram circumagit.

T erebra,cjuat per arcum circumducitur.

Terebra, qua:

DE VVLNERIBVS C A P. llJf

i Temo modo habena terebra ducit, cum terebra in trafuerfarium infentur

quod mediu perforatum eft,ita,vt facile furfum ac deorfum per ipfam feratur:
lumma vero foramen habet, in quod habena coijcitur, cuius capita ad extre-
mitates trafuerfarij alligantur, fic,vt habena cum tranfuerfario.A.hterg fimili-
tudine referat, bafis fit ipfum trafuerfarium. Deinde, vbi perforadum eft,traf-
uerfanu circa terebra agitur, fic,vt habena per ipfa obuoluatur,& quafi in co-
chlea lerpatrtum altera manu trafuerfarium copreheditur,iti,vt ab vno latere
terebr? tres poftremi digiti trafuerfario fuperponantur,ab altero pollex fubi j-
ciatur, index iuperdeturratq; hoc padlo deorfum ducitur, & habenam euolues
to terebra circumagimnde manus attollitur, terebraq; ipfo impetu perfein con-
ti arram partem conuertiturdioc autem agitur, quoad foramen fiat.

Terebra, qua: per habenam, & tranfuerfanum circumagitur.

IiO

HIPPOCRATES

Hi funt modi, quibus habena terebra couertit:primus, minime flabilis efl: i
alter,quamuis flabilior, non fatis tutus videtur, cum facile delabi terebra pof-
lit,dum arcu ducitur, quod non eque accidit,vbi tranfuerfarium adi jcitur,qui
modus a fabris maxime frequentatur.quocirca,vbi per habenam terebra con-
uertenda fit,nullam viam hac tutiorem animo concipimus, quaicunque apud
veteres in vfu fuerit.

REcentiores citra habena alias conuertenda: terebra: rationes excogitaruc.

quidam manibus lpfam circunducunt,vel ambabus aduerfis ad mediam
terebram datis, vel altera fummu ipfius comprehendente, cui vel pila, vel traf-
uerfum aliquid conexum fit, qui modus non videtur multum in rem cfle,cuin i
effedtum no celeriter, quod efl prteceptum Hippocratis in chirurgia, fcd lon-
go temporisfpaciopraflet, quod vulneribus capitis maxime ell aduerfum.
docuit enim Galenus in odlauo de vfu partiu offa capitis, quam celerrime ex-
cidenda e fle, ne cerebrum refrigeretur.

Terebra, cui pila in fummo
efl, per quam circumagitur.

T erebra,qu£ per trafuerfariu,quod
ell in fumma parte, conuertitur.

12,1

DE VVLNERIBVS CAP.

i Alij vero manubriolo vtuntur in hunc modum. Ferramentum fit ima par-
te quadratum, vbi cauum habet, cui breue aliud ferramentum inferitur, exci-
dendo offi accomodatum,quod latius infra explicabimus, illud igitur ab imo
tres digitos re&urn furfumprocedit,indead vmusvel alterius digiti fpacium
fledhtur, ac rurfus palmi fpacio redtu fertur, qua tenue eft, & affixam fiftulam
habet, qu£ circa lpfum facile conuerfa,vbi vtendum eft, manu prehenditur, ac
voluitur : deinde iterum ad vnius vel alterius digiti fpaciu fle<3;itur,poftea re-
dum tendit, donec finiatur, quo fit,vt duos redtos angulos offendat e regione
libi refpondentes,ab interiori parte illius receffus,quem manu prehendi dixi-
io mus:duos item ab exteriori, qua flexum a redfa linea declinat, &in latus con~
uertitur. in fummo autem annexa pila eft, in qua paruo momento circundu-
citur. vbi vtendum eft paruum aliud ferrametum in lpfum demittitur, & offi
perforado vel excidendo imprimitur, altera manu pila, qua: in fummo eft,co-
tmetur, altera, fiftula circumagitur, atque hoc pafto id offis, circa quod ferra-
mentum agitur, in orbem praciditur.

Pnetcr mucronem ad perforandu varia in hoc ferrameta demittuntur, om-
nia tamen aciem acutam habet.ex ljs enim aliud reftum eft fumma parte qua-
dratum,fic,vt cauo alterius in quod conijciendu eft, rcfpondeat,in imo femi-
circulatum, vbi vtendum eft, angulo fcalpn finus fit, qui media & prominen-
to tiorem femicircuh partem recipiat,tum hoc ferramentum admouetur, couer-
fumq; os exciditinec ad cerebri membrana defcendit.quum partes,qu£ minus
prominent, caiteras penetrare non patiatur, mfi chirurgicus de induftria vio-
lare cerebri membranam yelit:huius autem generis coplura habenda funt la-
tiora & anguftiora. primo quidem latius admouendum eft, deinde anguftius,
fic,vt quum os dimidium excifum eft, maxime anguftuadhibeatur. Nonnulli
aliud demittunt, quod ima parte vnguis fpeciem referat, qui medius duabus li-
neis fedlus fit,fic, vt inter vtranque mucro fit, qui partes hinc atque hinc a late-
ribus paulum excedatflia: vero aciem acuta habent,qus in vno latere ab exte-
riori parte acuta eft, ab interiori hebesicotra in altero, vt facile tam in finiftra,
30 quam 111 dextram couerfum excidere poffit,& fcobem educere, ne fedtionem
impediat.In ofle itaque, quod pra:cidendum eft, medius mucro imprimitur:
manubriolo autem circumadio latera os in orbem excidunt , neque nimis al-
te defcendunt:fiquidem partes humiliores non ita finunt eas,qux magis pro-
minent,altius penetrare. Sunt, qui, vbi altero ex ljsferrameus iterpreflum eft,
lpfum educat, & aliud demittant, quo tutius id,quod relinquitur, ex ofleprj-
cidant, id ab ima parte quali in pomum definit ftnatum , cuius extantes par-
tes aciem acutam habent. hoc igitur adadtum, vbi os aliqua ex parte excifum
eft, quod reftat,abfunnt,& ob figuram, quam habet ad cerebri membranam,
non defcendit.

111

HIPPOCRATES

i Cauum,cui breue aliud ferramentum inferitur. x

i Ab imo tres digitos furfum procedit.

3 Ad digiti fpacium fle&itur.

4 Fiftula,qu;E circa ipfum conuertitur.

5 Iterum ad digiti fpacium fledlittir.

6 Redum redit.

7 Pila annexa in fummo.

A Ferramentum in imo femicirculatum.

B Ferramentum, quod ima parte vnguis fpeciem reprxfcntat.

C Ferramentu,quod ab ima parte, quafi in pomum definit ftriatum. io

T erebra,qux per manubriolum conuertitur.

Expofitis

DE VVLNERIBVS CAP. X1J

I Expolitis, quo ad terebram pertinebant, reflat, vt ad fcalpros tranfeamus,
quibas Hippocrates radi os dixit, ac prarcidi, non iecus ac ferra. cuiufmodt au-
tem fuennt,non fatis conflat, illud pro comperto efl,quod veteres his non fo-
lum ad os radendum vtebatur,fed etiam ad excidendum . offe enim in ambi-
tum per terebram perforato huiufmodi fcalpns, ab vno foramine ad alterum
malleolo adadis, fcpta,quo reflabant inter foramina, procidebant. nam Cel-
fo audore fcalper, quum planus admouetur, radit, quum in latus conuertitur,
excidit, quamobrem in excidendis feptis,que reflabant inter foramina, caueri
voluit, ne angulo fcalpri membrana cerebri violaretur . hic(quatum conijcio)
i o non potuit elfe redus, fed in medio recuruari necelTe fuit, alioquin radendo
minus idoneus fuiflet.certo enim loco radedum efl, vitra quem,fi fcalper traf-
eat,aut inutiliter radet, aut carnem attinget, & dolore mouebit. fcalper,fi me-
dius recuruetur, vbiuis facile fiflitur, fi redus efl, vix continetur , quo nnniis
vlterius delabatur.

Scalper redus.

Scalper in medio recuruatus.

12,2,

HIPPOCRATES

Apud Galenum tria fcalpri genera leguntur, vnum cauum, quem urtmp i
dixit:alterum,qui in imo lenticula: imaginem refert, vnde «Mowrif appellatur:
tertium radendo idoneum, quem fvsSj* nuncupauit: hoc tertio fcalpri genere
ad rimas vtebatur,cuiufinodl autem eius forma fuerit (vt hinc ordiamur) non
licet ex Galeno intelligere. Veteres quali fcalpro raderet, iam diximus.Iunio-
res ferramentum inuenerunt, quo duntaxat os radunt, neque enim aptum eft,
vbi os praicidendum fit. id reftum eft , ac fere duorum palmorum longitudi-
nem implet: in imo autem recuruatur,fic,vt paruum finum in orbem oftcdat:
ora; autem, qua; vtrinque a lateribus lunt,aciem acutam habent, in lpfo autem
vfu ferramentum in latus vertitur ,& vtriufque manus digitis, parum fubie- io
ais, partim fuperpofitis,ima fui parte os attingit, du&ufq; id radit.hoc Vtun-
tur ad omnes fraflura: modos, vbicunque difcutiendum os eft.iadendo enim
exitum prebet intus cerebri membranam laidentibus , & id offis , cjuod aufe-
rendum eft, in orbem praicidunt . adeo , vt nonnulli hoc folo ferramenti ge-
nere contenti fint, neque fcalpro malleolo adadlo cerebrum concutiant, ne te-
rebrae mucrone laedant membranam, qua: fub caluana cerebrum tegit , quum
affidue os in confpedum veniat, pateatque quando perrumpitur, adde, quod,
quum ad imam offis parte peruenerunt,fcalprum leniter imprimunt, & vtun-
tur maxime angufto:complures enimhabent, & latiores, 6c anguftiores.Pi^-
terea fi quis manu ftrenua fit, & exercitatus,opus hoc fcalpro celerrime perfi- zo
ciet:ita,vt mirum fit,cur Galenus huiufmodi fcalpns(fi tunc tempons muen-
ti erant) ad omnes frafturae modos non adhibuenf.folummodb enim fcalpns
radit, vbi rima eft,fiue in fummo fit,fiue altius pcnctretun alijs fra<fturis,fi of-
fa firma erant(vt fupra offendimus) ad terebram veniebat, fi vehemeter per-
frada ad cauos fcalpros,de quibus mox agemus , & ad eum, qui m uno lenti-
cula: imaginem repraefentat. Hippocrates nullo interpofito difcnmine exci-
di os iuflit,fiue ferra vel terebra admoueatur,fiue fcalpro radatur, tantum exi-
guam terebram ad mouen iuffit ad os puerile, illud autem os, quod valde ab-
ruptum eft , citra ferramenti vfum ficcis medicamentis refoluit , vt antea de-
monftratum fuit. 50

Scalper,

DE VVLNERIBVS CAP.

n5

Scalper, quo iuniores os radunt.

i Ponitur a Galeno alius fcalper exciforius, quem ktoa/otojj appellauit, & ca-
uumelfe voluit, hunc (mfi fortalfe fit ille, qui proxime politus ad recentio-
res refertur)puto redtum fuilfe & ima parte, quii acies continetur in canalicu-
li fpeciem vtrinque a lateribus finuatumific enim & cauus efl,at ad circuli fi-
guiam accedit, vnde xmA Imos vocatur . ifliufmodi fcalpris ligna a fabris ex-
cauantur. admonentur autem plauunque malleolo ada<5h,vtro modo Galenus
cauis fcalpris vteretur,non docuit. vtrunque licet animo concipere, tamen ve-
rifimilius arbitror Galenum intelligere cauum fcalprum malleolo adigedum
elTe, quum dicat excidendi olfis rationem,quar per canos lcalpros admmiftra-
io tur, vitio non carere, quod immodice cocutiat. hoc non faceret, 11 caui fcalpri
citra malleoli operam admouerentur. Adhibet autem Galenus cauos fcalpros,
quum os vehementer e/lperruptum.nanque his tantum olfis excidit, quatum

I tS

HIPPOCRATES

fatis eft ad demittendum fcalprum referentem in imo lenticula: fpeciem, de i
quo proxime tra&abimus. hoc deinde indito,ac malleolo adadto,quod pro-
cidendum eft, vniuerfum procidit . Sed cum olfe terebra pertufo, fepta, quo
inter foramina erant, excidi luflit, an cauis fcalpris , an alterius generis vten-
dum voluerit, non conflat: conflat tamen cauos fcalpros parum apte ad fora-
mina adhiberi, atque idcirco magis credibile eft Galenum admoueri maluif-
fe, vel eum fcalprum, qui ima parte lenticulam refert, vel eum, qui planus radit,
& in latus conuerfus excidit, quo veteres vtebantur.

Reliquum

DE VVLNERIBVS CAP. I%7

i Reliquum fcalpri genus apud Galenum id eft,quod in iitio lenticula fpe-
ciem habet,atque hanc hebetemfin logitudinem vero aciem acutam, quo vti-
tur,quum vel cauo fcalpro os excidens, vel forcipe, quod valde comminutum
eft attollens, aut cSuertens, aditum facit, per quem lenticula immittatur: hanc
enim fuper cerebri membranam collocat, fic, vt lata fui parte ipfam attingat:
deinde malleolo fcalprum ferit, quo fit, vt membrana inuiolata feruetur, cum
protegatur a lenticula, qua; in excidendo prsit,& membranam, ficubi adlne-
ret,ab olle innocenter refoluit:acies vero fcalpri, quam elfe in longitudinem
diximus,ipfam iniequitur. Hanc excidendi rationem Galenus pratter ctetcras
io approbauit,vt qua; celerrime efferum proflet, ldque fine vlla membrana; cc'
rebri noxa.

Scalper in imo lenticulam repratfentans.

iiS HIPPOCRATES

Qui ante Galeni tempora fuerunt, vt membranam ab angulo fcaipri tue- t
rentur, (**»iyyo$iAoiKa, id eft, laminam cuftodem membrana: demittebant: hic
autem a Galeno in commentarijs de officina medici , chirurgicis inftrumen-
tis annumeratur, qua etiam vtitur in corporibus incidendis, vt, quum coftam
fecat,eius mebranam intadam relinquat. Hic(vt inquit Celfus) lamina inea
eft, firma, paulu refima ab exteriori parte leuis, qui demittitur, fic,vt exterior
pars eius cerebro propior fit, fubinde autem ei fubijcitur, quod fcalpro diicu-
nendum eft : ac fi excipit eius angulum, vitro tranfire non patitur, eoque &
audacius & tutius fcalprum malleolo fubinde medicus terit, donec excifum
vndique os cade lamina leuetur,tolliq; fine vlla noxa cerebri poteft: hac etiam io
attollitur quicquid deorfum infedit. Simile quodda ferramentum habent no -
ftri chirurgi, quem vedem dicunt, cum eo attollant os, quod tere totum exci-
fum eft, & iam labat, non fecus, quam grandiores lapides vedibus lmpellun-
turiquanquam eodem ferramento cerebri membranam cuftodiant. eft enim
lamina ferrea anguftior, ab ea parte, qua os tanglt,afpera,ab altera leuis, no re-
da,fcd media duobus locis recuruata.

V edis, quo recentiores membra-
nam tuentur, & os attollunt.

Lamina cuftos membrani.

DE VVLNERIB V»S C A P. IZJ>

i Hadtenus omnia ferramentoru genera propofuimus, qua: ad caluaris fra-
cturas^ a veteribus fcripta inueniuntur,& a noltris chirurgicis frequentatur.
Reliant folum illi fcalpri exciforij,qui oppolitt nuncupantur, quibus detrahit
Paulus yEgineta caluaria; os grauiter fra&um, ljfde Galenus in oCtauo de ra-
tione corporis incidendi, pnecidi collas lubet.Hos igitur fcalpros inter fe op-
politos,non aliud efle cefeo,quam forficem, qua fabri, vel xs,vel aliud tale ex-
cidunt . chllat enim duobus ferramentis oblongis fibula paulo fupra medium
fic inter fe connexis,vt alterum adduci ad alterum poffit,& rurfus reduci, hxc
mperiori parte latefcunt,qua aciem aduerfam habent, ita, vt vmus acies contra
, 0 aci «alterius lita fit.Scalpros igitur oppofitos non aliud fuiffe,quam iltiufmo-
di forficem opinamur.

Scalpri oppofiti, fine forfex exciforia.

Forceps autem, qua: ad euellendum offa, vel dentes accommodatur, fimili-
ter ferramenta duo habet oblonga,fibula paulo fupra medium , inter fe con-
nexa, fic, vt a:que inuicem adduci & reduci queant . quo magis autem verfus

i

i3o HIBPOCRATES

fummitatem feruntur, eo tenuiora funt, vtruque ab interiori parte in fummo i
quofdam proceiTus habet, & quofdam finus, ita, vt vnius proceffus cauo alte-
rius refpondeat.quo fit, vt, quum aliquid prehenderint, arfte ipfum teneant.

Forceps ad euellendum olla pertinens.

Poterant plura alia de ferrametis adduci,fed ljs conteti efle voluimus, qus r
ad hanc rem maxime pertinebant. Paucis autem ad haic additis,iam finem fa-
ciamus . Nolim mireris, fi,qme a nobis tradlata funt, fubinde Cornelij Celfi
auftoritate comprobantur.quoniam in prinrn chirurgia excoluit, in qua per-
multa funt,quz fine eo vix affequi liceret.

FINIS LIBRI HIPPOCRATIS DE
VVLNERIB VS CAPITIS CVM
EXPOSITIONE VIDII.

J

Galeni

I

Galeni in Hippocratem de fradtu-

RIS, COMMENTARIVS PRIMVS. VID O
VIDIO FLORENTINO INTERPRETE.

Cire licet, antequam lingula exponamus, pofle expofition
omnem, quacunque in opere obfcura funt, aperire . aliquid
autem ex ijs,quai icnpta funt, vel vt verum demonftrare,vel
vt falfum refellere, tutariq; ii quid a. cauillatore quopia repre-
henfum fuent,prteter expofitoris officium eft, confueuitta-
men fieri ab omnibus fere, qui libros exponunt.quam rem ab
expolito re modice attingi me hercle nihil prohibet : fed certare de au£toris
fentetijs abfolute, expofitoris fines excedit. Hoc igitur, no illud refpicies,vbi-
que ljs.qug vere expofitiones funt, pauca ad cofirmanda,qua: proponutur,ad-
tjciam. Verum, quum duplex fit huius expofitioms differenriaiquadoquidem
& idipfum,quod obfcurum eft, duplex eft,dc hoc quoque aliquid profari ex-
peditius arbitror.quod paucis explicabo, quafi quoddam compediunt faciens
eoi um,qua: in libro de expolitione feorfunr latius enarratu . ibi enim oflendi
aliud reuera obfcuru ede, aliud ob id pnecipue, quod multa funt auditoru a e-
10 nera,vt lermone eruditi funt & exercitati, vel omnino rudes: tu vt natura per-
lpicaces lunt,& prudentes, vel hebetes, & imprudentes. Ac,nelongiiis exepla
petamus, m hoc propolito libro de fradturis, vbi Hippocrates inquit [Dicen-
dum ergo efl e medicorum erroribus, quos docere volo, quofque dedocerel
verba per fe obfcura funt, quum minime exiflimcmus quofdam efle errores,
quos docere conueniat.Huiufmodi etiam illud eft[Preterea articulus ita exte-
rus recuruatur in hochabitujintento enim brachio curuari inquit cubiti iun-
(fluram, videtur autem, & hoc abfurdum, id curuari dicere, quod redtum eft.
Item, quod inquit [ Nam fi ita collocetur imum caput humeri, quod cardinis
modo in cubiti finum comjcitur, efficit, vt brachij, atque humeri ofTa dirigS-
3 o tur, quafi totum vnum fit[fed,li quis vident, quale vtrunque os fit, de quo agi-
tur,nullam habet obfcuntatem.iure autem verba exiftimabit obfcura,quiifa-
turam cubiti iumftura: ignoret.Ego,quoniam phrique eorum,qui libru hunc
legunt,in incidendis corporibus minime funt verfati, melius duxi omnia hu-
ius generis explicare : qua: vero talia non funt prarterire, adhuc de his illud
pi flatus ijs,qui libru huc leRun funt,vt fi qua ex verbis a me expofitis obfcu-
1 a lpfis aliquo modo videantur , ante omnia fpedfent , num quid mendi fit in
fuo hbiOjCum exemplaribus fide dignis illum conferentes, examinatesq;:tum
fi le&e habere vifus fuerit, eadem verba attente iterum, & tertio legat. ego ve-
ro, quumpiaifens praifenti librum aperio, ad vnguem conijcerepoflum ex -
4° pofitionis modum, vbique addifeetis ingenium infpiciens : at cum omnibus
fcribo,ncc quid maxime, nec quid minime idoneu exigat, conijcio : nam illud
plauiique obfcurum cft , hoc iniquo animo ferunt, qui in rebus claris immo-
rantur. Optimum igitur cenfeo,quid mediocre ingenium poffulet, coniicere,
atque,vbi non fuccedit,magis ad id fpe£tare,quod prteftantius efl : neq; enim
commentauos legendosputo, quibus ingenium eft inferius mediocri, quibus
cum bene agitui, fi poftquam eadem fatpius de dodlonbus audierunt alijs at-
que ahjs verbis expolita percipiunt.

1 'I

r&v

1}t defractvris

_ tv yj Edicum oportet, qua: fuo loco mota funt, & frada, redo admodum fta- i

.. IVI tu intendere.

Nonnulla orationes, & fi nihil doceant, quod magni momenti fit, tamen
expolitionis particula cenfentur, quales funt,qua feriptura varietate notant,
cuiufmodi quidpiam nunc videmus in propofita oratione, qua ab alijs lcnbi-
tur[medicum oportet]ab alijs abfq; primis verbis[medicum oportet] Atticis
enim hoc prorfus eft vfitatum,quoru linguam Hippocrates aliquantum vfur-
pat,ita vt eius fermo a nonnullis pnfcus atticus cxiftimetur.Nos autem in alio
paruo libello, quid de fermone Hippocratis iudicemus, fcorfum demoftraui-
mus.N uc explanationis initio fatis eft admonere omnia hac a me pratermit- i °
tenda, quum propofita materia necefiaria partes non fint, & expofitionem
reddant nimis longam[qua luo loco mota funt,& frada, redo admodu flatu
intendere] appellat aute,ciim offa citra fradura fuo loco moucntur,non folum
iaTrfa)1uaTx,fed etia lfcvj>6g!ao'<lr,& t$u(>tyto[*ccToc. Quod ad fi acturas pertinet,
id ammaduertendu eft Hippocrate, vt firpius n«.T<x.yn!LTa,rzr6 nuncupet,
eo vocabulo, quod rarius vfurpauit,hoc opus infcripfiffe : quo fit, vt nonnulli
velint non feiunxiffe hoc Hippocratem ab opere, quod infcribitur[de articu-
hs]fed vtrunq; in vnum contuliffeidiuifum vero fuiffe poftea in duo pra rna-
gnitudine,atq;,vbi in vnum ambo c6uenerat,infcnptu tuillc[de ofticina me-
dici]. Quam rem male conantur teftimomo firmare afferentes feriptum fuiffe 10
librum vnum de officina medici, ab homine antiquo primo Hippocrate, qui
patrem habuit Gnolidicumdibellu vero, quem nunc ita mferiptum habemus,
compofitu no fuifle a magno illo Hippocrate, qui maximus inter graicos ha-
bitus eft, audor ac medicus. Sed quia in his duobus operibus tradatur de ijs,
quij in officina medici fiut, idcirco aiut inferipta fuiffejde ofticina medicijatq;
ea de caula hic etiam exquifitum ordine in docedo non feruari.ipfum enim in
hoc opere de fraduris mentione feciffc de articulis quibufda luxatis,atq; ope-
ri,quod fequttur de articulis,non pauca de fraduris inferuiffe. V erum quibus
placet opera h?c,non ab aliquo feiundaffed a principio duo compofita fuiffe,
ab ijs, circa qua; magis verfantur, inuemffe inferiptionem affirmant . ita enim 3°
opinantur ipfi inferipta fuiffe, atq; inde initio fermonis accepto longius labu-
tur, oftedentes plairaque ex operibus Hippocratis hac ratione inferibi. Equi-
dem in vnum ne contulerit Hippocrates ambo haec opera, an non, dicere non
habeoiprocedente autem fermone oftefurum me polliceor fraduras, & ealu-
xata,qute tradantur in hoc opere, dodrinq cognationem inter fe habere, atq;
item luxata, & eas fraduras, qus in opere de articulis. At quamobrem in pro-
pofitis nunc verbis [qute fuo loco mota funt,& frada]orationis ordinem per-
mutet : fcripfiffe enim debuit [quae frada funt, & fuo loco mota]eo quod an-
te de fraduris tradet.poffum vnam duntaxat caufam reddere, hoc pado . fic-
piffime videre licet Hippocratem, & ex maioribus eos, qui eloquetiffimi funt, 4°
hunc enunciandi modum vfurpaffe. Fortafle igitur non ordinem dicendo-
rum,fed ordinis concentum attenderut,vel adeo exquifitum ordinem in hu-
iufmodi orationibus neglexerunt. [redo admodum ftatu intendere]. Mem-
bra,qua: luxata funt, aut frada, dum intenduntur, praecipit redo admodum
habitu figurari, fed qua de caula intendi debeant, hic omittit: de modo, quo
collocari membrum conueniat, dum intetio adhibetur, latius pertradat. cum
poffet in opere rem iplam docens, nihil de his, qui fecus fentirent, meminille-

Atqui

133

C O M M E N T. I.

i Atqui non in Iiac oratione tantum, fedin csteris omnibus ignorare non o-
portet, orationum alia fummatim rem proferri , atque ha:c omnium breuilfi-
ma e it : alia huic maxime contraria rem plene explicari , in qua nihil omnino
pr£termittitur,quod vtiliter dia potuiiTe videatur: reliquasvero omnes his m-
tcnedlas eile , & alias ad breuilfimam, alias ad longiffimam propius accede-
re, licut alias rurfum paulum a media diftare. vtnufque autem generis lege-
re fingulas debes pro arbitrio , atque ocio : eos autemnullo modo accufare,
qui, vel quod breues ede laborent, obfcuri fiunt : vel, quod orationis perfpi-
cuitati fludcant, longius labuntur.illis enim dare legem non couemt, pnefer-
io tim,quum nihil fit profutura , fed accipere ab vnoquoque, quodiibi vtilelit,
cum co,vt intelhgas docendi propofitum non eil'e ide in omnibus libris, ver-
bi gratia, m his duobus de fraduris,& de articulis, plene fcnbit:fumatim vero
in eo,qui,quum de impellendis olfibus tradet, infcribitur, vbi, quod
ad res pertinet, idem agit.Ell autem plene explicandi ratio ad perfpicuitatem
maxime accommodata:compediaria vero ad memoriam. huius rei, quam fe-
mel indicaui,vbiq; memento.Sed iam pergimus ad ea, qua: tradutur,dilio-en-
ter animum aduertito. Ipfe ergo in fequentibus caufam inquiret, cur, liue&fra-
dum os componendum, fiue luxatu in fuam fedem collocadum fit, ante opus
iit extendere. Mihi aute rei explicanda: locus hic videtur, vt qui operam dem,
io vt plane exponam: ad quod plurimum coferre orationis ordinem, quum nul-
lam controuerfiam recipiat, nihil ell, quod demoliremus: ficut nec ab ijs qui
quidpiam exponunt perfpicuitatis grati* , non folum ordinem , fed modum
lingularum omnium orationum attendendum eiTe . nulla enim alia de caufa
expolitionem fcnbimus. In opere igitur de motu mufculorum oflendimus
ma^mc proprium elFe mufculorum, fi ad reliquas corporrspartcs referantur,
ii ad leiplos, maxime commune ad exemplulori, chorda:, aut funis, in feipfos
contrahi .nam, ficut ha:c dillenduntur, vbi eorum extrema prehendentes m
diuerla diducimus, & vbi finimus, pommiifque, contrahuntur, ita mufculi of-
iibus vtraque extremitate innexi comundione habent ijs, qua: manu prehen-
J o duntur,refpondentem, ab ipfis autem in contrarias partes attradi medi j inter
exti emas partes, hoc elt, fuo corpore vniuerfo intenduntur, qua de caufa, vbi
eorum fibra: omnes tranfuerfie prociduntur, partes plurimum inter fe rece-
dunt , vna quidem furfum ad totum mufculi initium, altera vero deorfum ad
extremum, qua parte poli articulum cum altero membri olfe coniungitur. Id-
circo, vbi integro mufculo articulus fuo loco moueatur, finis mufculi mndtus
illi parti, m qua os excidit, vt pote, qui totus ad fuum initium contrahatur,fe-
cum attrahit partem membri, cum qua coniungitur, hoc ell, caput olfis, quod
in recelium inferitur,quo contradlo vna contrahitur totum os. in quo cafu ac-
cidit, vt caput eius olfis, quod in commilfina fubiedum ell, priltina fede fub-
40 limius coi ocetur.quare nullo modo rellitui in fuum locum poteft,pnufquam
toto membro intento eatenus deorfum compellatur , quatenus furfum pixeter
naturam venit . Hac itaque de caufa offa, qua; prociderunt, prius intendenda
lunt. quod autem comminuta quoque olTa intendi debeant, vel ex eo potilfi-
mum colligitur, qubd ficut in luxatis rellituendum ell, quod erupit, itl in ijs,
qus fiada funt,quod alledlum ell^componi debet, fic,vt comminuti membri
extrema fe tangant.ell enim fradtura perpetui olfis abruptio, perinde, atq; vl-
cus carnis, vtrunq; autem tunc ex toto rcftituitur, cum ad pnllinam vmtatem

j . . j lCt*c\ yf 1 Jhrrf /rf. ■} eak.t

' ) lifrv cw/cn mr/X"- j £ - caf . 7 -

J-rafhvtTO rn ojfr (j-rr, &erficaX(KToiy/tt\

■rn e&rnof*. pfrtrfr mfrrtCtrru cyc vi/fn' -
-raPit ne (%' a. ca. refrmns tfc ^ieefu-r vuin <,

humoy aertmiynnj £ctfn r*

i54

DE FRACTVRIS

ida&umeft. quod fieiinonpoteft,nififradti olfis 'partes e regione collocetur, i
qiiiE curatio grcttcc dicitur. Itaq,,fi leuis fiaifturafiucrit,vtiaq> laifi ollis
pars fuo loco manet: fin os penitus perfringatur, neceffe elf partes inter fe ce-
dere, hac,vt puta in priorem, illa in pofteriorem regionem veniente, atq; alia
in dexteram, alia in finiftram. Quamobre ambabus manibus, vtrinquc mem-
brum prehendentes, quod in priorem partem erupit, retro cogimus: quod in
pofteriorem, compellimus in priorem: quod in finiftram excidit, in dexteram
trudimus : quod in hanc prolapfum eft, in contrariam repellimus, ita, vt om-
nes comminuti offis partes per manus componentis in contrarias partes vr-
geantur . Dum hatc itaque fiunt, periculum eft, ne aliqua: fradti offis eminen- io
tix confringantur, non enim redditur ex toto leue vtrunque ollis extremum,
perindequali fe&um fit ferra gladium referente : nam qua: dentata eft,8c
lpfa cxafperat. Quare fradti offis partes in diuerfa,partim furfum verfus,par-
tim deorfum deducentes, ad componendam fradhiram venimus, cauentes, ne,
dum coniunguntur partes offis, quarum altera fuper alteram excellit, aliqua:
ipforum eminentia: perfringantur, quod penitus aflequemur, vbi olfa iyngii-
•nfoiS, id eft, condatur, vnum icilicet fub altero, eo enim vocabulo vtitur Hip-
pocrates, vbi fracti offis partes in fuum locum reponuntur. Ergo, vt,qua: re-
celferunt,iungantur, necelfc eft alteram partem furfum, alteram deorfum at-
trahere, quod iam omnes medici faciunt , rem interdum folis miniftrorum i0
manibus committentes, interdum laqueos mijcientes, vbi maiori vi opus fit,
in diuerfa contendere. Oftendimus autem tam lnlradlorum, quam in luxa-
torum offium curatione,principio intendendum elfe : adhibendam vero in -
tentionem hanc membro non temere figurato, deinceps dicemus, atque illud
in primis, quum in fra&ura: curatione quatuor agere debeamus, intendere,
componere, alligare, & continere, eundem habitum omnium effe comunem
oportere . componimus quidem, dum intendimus: vbi compoluimus, proti-
nus alligare couenit,faluo eodem membri habitu, quo compofitum efhquem
rurfus feruare decet, vbi continetur: nam, fi moueatur, vinculum quada par-
te laxiores habebit circuitus, quadam anftiores. laxiores, quum offa moueri 3°
patiantur, quod compofitum eft, corrumpent -.ardiores, quum dolori fint,
inflammationem excitabunt. Quatuor igitur,qua: agenda diximus,commu-
nem habitum requirere demonftratum eft . confideremus pofthac , quid in-
tuiti, hunc habitum inueniamus.Porrb,quum membrum inteditur, ille opti-
mus eft, fub quo no magna vi leparata ofla in diuerfa diducuntur: quum con-
tinetur,ille, qui minime lcedit. vtrunq; pratftat, qui ita figurat, vt mufculorum
fibra: direda: intendantur.direfta: autem intenduntur, quum ab ima membri
parte vniuerfus mufculus collocatur:nam,fi mufculus,qui fuum initiu habet a
parte interiori, ita collocetur, vt medius ab interiori parte mebri, extremus ab
exteriori, vel fic,vt medius a fuperiori, extremus ab interiori fitus fit, hoc pa- 4°
<fto circa membrum in cochleam ferpens magnam vim requirit, cum intendi-
tur.Itaque,fi hoc modo figuratum mufculum extendas, dum frafti offis partes
abunde diducantur, vehementer dolebit, magno cum periculo, ne conuella-
tur. conftat enim intetionis vi conuulfos interdii mufculos fuifle. Quare eun-
dem elle habitu coftat,qui minime lfdit,& qui mufculos nullo modo peruer-
hjiihan fcfui-rt fos continet:quod aperte Hippocrates exprellit, volens brachium cubito tan-

r inniti non ex toto curuatu,aut extentu, fed in medio inter h<£c collocatu.

Quem

quafoor ventunf tten^a'
1 Hrr tjfti oaxatfrne'

n jrtfl

COMMENT. I. ,

i Quem habitum ipfe docuit optimum eiTe, primo, quod cubiti os longius eft
radi, lede ipfumque firmiter fuftmet:demde, quidmufculi,qu> onuturabin-
tenon tuberculo humeri, extrema habet ab interiori parte totius brachii: qui
ab exteriori incipiunt, ab exteriori fimuntur.Cuius autem mufculi initium
finis ab interiori parte funt totius brachij , huius & reliqua; omnes partes,’
piopterca totus iplc mufculus.Simihter cuius extrema ab exteriori parte funt,
& iple totus ab exteriori parte eft totius membri. Quin & expenmentu indi-
cat hunc habitum minime Igdere. Ex duobus vero, quibus hic interijcitur,fu-
pmusmufculos plurimum peruertit,& vehementem dolorem mouet, pronus
.o minus peruemt.minufque dolori eft. Habes de brachio figurando fiimmatim
omnia, qua latius deinceps Hippocrates docebit,ea oratione vfus,qua: pcrfe-
<fte planeque rem exponit, ita, vt paucis omnino opus fit ad ea exponenda , iis
prxfertim, qui imbuti funtpuerihbus difciplinis, vel de doftore hbru audie-
runt:,quibus lane commentaria fcribuntur.

’ FA fiquidcm e fi: natura iuftiflima.

f cj^rl1t maxlrr>e conueniens.nam,vbi, quod cduenit vnicuique,

lei uatur, res mfte habet, atq; adminiftratur. Quid aute corpori c6ueniat,pr*_
ter id, quod fecundum naturam eft, haud facile mtelligitur. ergo cum fingulis
partibus conuen.ens meft figura, color,& magnitudo, optimfhabent.

1 0 S I • ln hanc,vel 1 am Partem declinatur, m pronum habitum peccetur.

“ leuuts enim peccatum eft, quam II in fupinum. ‘

Duos habitus pofuit, fupinum & pronum, qui & ad vniuerfum corpus re-
feiutui ,& ad vnam lpfius partem, nempi brachium. Totu igitur corpus pro-
num dicimus lacere, vbi dcorfum venter fpeftat, dorfum vero in fuperiorem
parteimcotra fupinum, vbi ftnfum venter, in inferiore partem dorfum. Quos
habitus comemoras loquuturum fe de brachio mdicauit, qmim nequeatrar-
pus totum frangi, aut excidere. Sed caufam, curprxftet in pronu declinarem
infupmum vbi quis deceptus redu non alTequatuiypfe in feque'tibus aperiet.

- " O caPm™ confilij,plxruque nihil errant.Ipfe en, m, qui deligatur,

? V^nc mica natura coadtus brachium porricit.

Medici inquit, qui ante naturalem brachij habitum,mhil attendunt , plx-
runque melius curant quam qui mal^ ratiocinantur. Idiota enim, qui alligan-
dus eft, medico brachium porrigit figuratum , quemadmodum minime la:-
dat,tnftru<ftus a natura, quam nunc mftam dixit. Quippe, qux generationis
initio, & poftea in tota vita degendi ,d eft, conuemente fingulis parti-
bus habitum inuemt. [Ipfe enim, qu. deligatur brachm porngitl vocabulum
porngit, XTropy» dixit,quod nonnulli accipiunt pro oeQa, id eft, porrigit me-
dico,nonnulli pro awatuAifl, hoc eft, non permittit, vt medicus indoiftior me-
bium m contrarium couertat.omnes enim homines natura fingulas partes fi-
40 gurant, quemadmodum mininae laedantiquena habitum indicat Hippocrates
efte maxime retftum. Porrigut igitur xgri feipfosita figuratos : atque xgre fe-
iunt,vbQliter a medicis collocentur, renituntiirque, atque ob dolorem duceti

non paret, hoc aute volunt Hippocratem fignificalfe verbo i^Qa.Sed vtro-
uis modo acceperit,res eade manet, nam idiota;, quum ita brachm collocent,
quemadmodu numme lxdat,pr?ftantiores funt medicis, qui, cum fibi fapien-
tes videantur, male hoc figumt. Sut & qui ad vtrunq; id referatjfic a mfta na-
tura coadtus brachiu porngitJ.Sed cumpropofita res feruetur,quomodocuq;

i mj

tis DE FRACTVRIS

verbum id acccipiatur/uperuacaneu eft in ijs amplius infiftere, inutilia enim t
funt,& inuetu facilia, que ambiguis verbis tradutur. Quare illi omitteda funt,
qui tepori parcit,quiim in ijs,qux vtilia funt,id confumere magis conueniat.

SOphiftx aute medici vtique funt, qui peccantiporio bracilium fraftu non
magno negocio pertra£tatur,idque(vt ita dicam)cuiuis medico facile eft.
Sophiftas intcliigit eos, qui fapieter aliquid fibi inueilifle videntur: enates
tamen,atque idcirco non obferuantes, quod re£te omnes idiotx cognouerut.
f~\ Vem locum cogor latius explicare, quoniam medicos vidi,qui, cum de-
V yligarent.fipientes habiti funt a brachio figurando, vnde par fuit videri
lgnarosTMulta enim alia,qux funt huius artis, ita ludicatur. Na, quod nouum i o
eft, quauis nondum conftet,vtrum fit vtile, anteponunt ei, quod confuetu eft,
quod iam fciunt vtile efi~e,atq; id,quod alienum eft, ei, quod receptum.

Ipfemet tibi oftendit in fequentibus,qux omnia obfcura funt, cur fermone
de figurando brachio dilatauit, quaquam loc.us per fe,nec difficilis eft, ne? ita
multa verba defiderat,ex quo protinus caufim inuenies,quamobre in ijs,qux
tradidit, ordine omnino exquifitii non feruarit.quifq; enim prius de eo, quod
magis vrget, verba facit. Ergo, quia medici eius fxculi pro comperto habebat
ad omnem, tam comminuti, quam prolap fi oflis curationem intentione opus
efle,fed ignorabant, quinam habitus fecundum naturam elfet, idcirco de hoc
in primis egit. Ac multo adhuc magis,quia medici quide optimo deterrimum 10
habitu anteponentes, prauis rationibus eam rem fibi ipfis,atq; alijs perfuade-
bant. Quod fi ignari omnino fuiflent, oportebat veru lpfos docere.at,cum no
foliim ignari eflent, fed etiam cognitionem fibi vendicaret, neceflefuit Hip-
pocrateid primo couellere, deinde animum iam puru vera fcientia inftituere.

Dicendum igitur eft c medicorum erroribus, quos docere volo, quofque
dedocere de brachij natura.

Dedocere vult ea, qux medici non putant vitio danda, quum tamen vitia
fintidocere qux putant vitia, quum non fint.

ETenim,quod hac ratione traditur, ad alia quoque ofia corporis pertinet.

Non iniuria dicit orationem hanc ad aha quoque oflafanada pertine- 3°
re.ea enim ad qua: fpeftantes,inucnire naturalem vniufcuiufque habitum co-
ueniat, omnium communia funt.duo autem funt(vt fupra indicauimus)nepe
vt dolorem euitemus, & reftumftatum tueamur, illud experimento compe-
riturihoc partium quoque fitu,quem corporibus incidendis comparamus.

ERgo brachium, de quo fermo eft, quidam vinciendum dedit pronumdiic
aute coegit collocari modo fagittariorum, quiim humeri caput conijciut:

■ atque ita deuinxit exiftimans hunc efte naturalem eius habitum. quam rem eo
1 argumento comprobauit, quod ofta omnia, qux in cubito funt, inter fe diri-
■ gantur,tum fuperieiftx partes xquentur,quod etia tam exteriores, quam inte -
riores inter fe direiftij collocentur.ita enim inquit & carne,&neruos naturali- 4°
ter fitos efte. fagittanos praeterea tcftcs adduxit, his autem dicendis, prxftan-
difquc fapiens habebatur. Aliarum vero artium immemor erat, quxcuquc vi,
aiit artificio quidpiam moliuntur, nefeiens alium alibi efte habitu naturalem.
Quin & in eode opere, alius erit dextra:, exempli caufa, alius finiftrx habitus
naturalis. Aliter enim brachium naturaliter figurant iaculantes, aliter fundito-
res ,aliter rurfus, qui lapides conijciunt, aliter pugiles, aliter, qui in ocio funt.
Quotquot enim artes reperiri poflunt,fingul£, naturali ter brachia requirunt.

non

C O M M E N T. I. IJ7

i •• non eodem modo figurata , fed ad inftrumentum, quo in fingulis vtendum,
•. & ad opus, quod efficiendum eft, accommodata.

De his quoque feniel aliquando meminiflcoportet,quam rem nos minime
pixten bimus. Quida ex Ilis medicis, qui lapientes habentur, propoli ta verba
[Ergo biachium de quo fermojtanquam mendola mre fuo corrigens gratee
ita fcripfit [tJ(j oip orffei us o Ao-yor £„] adie&o verbo fy,hoc e 11: [er at] fua no-
bis oftentans difciphnam, qua fuerat a grammaticis, lhetoribufque eruditus,
ita,vt ignoraret modum prateifeloquedi omnibus antiquis v litatum. Erit au-
tem plena oratio, fi perficiatur hoc modo[Ergo brachium, de quo fermo erat,
io quidam vinciendum dedit pronumjldiotaepkruquc medicis brachium por-
ligunt conuenie ter figuratum, fed horum quidam nimium curiofi ab eopro-
polito recedentcs,quod fpedtari naturaliter debet(id autem fuit doloris care-
tia)pronum habitum eligunt, vt pote, quem commodiorem exiftimet . nullus
tame idiota medico bracilium porrigit refupinatum . multum enim abeft hic
habitus ab eo, qui minime kdit.nonnulli autem medici, & ob iiifcitiam,& vt
fapientes videantur, ipfum interdum admittunt, atque ea de caula fagittario-
rum exemplo brachium vniuerfum collocant , quidam penitus refupinatum,
quidam non multum ab huiufmodi habitu recedens. Peccat igituiyio modb
in hanc partem, fed quod extetum figurent, quos Hippocrates prodidit ea ra-
i-o tione moueri,quod vbi totu brachium fagittanorum exemplo figuretur, olla
diliguntur, & totius brachij fuperiefta: cutispartes a:quantur . fed hate valde
probabilia (unt,& fe viciffim cofcquuntunillud reuera non fic habet,carnem
& neruos eo habitu,pcrinde, atque olfa in refto litu omnibus partibus ferua-
n: quod fi ita res haberet, non modo probabiliter, fed firmiffime demonftra-
icnt humfmodi habitum naturalem cfle. Verum hxc tolerabilia funt. traffer-
re autem huc fagittariorum exemplum, exiftimari debet prorfus fatuum,lati-
ufq; fuit eos ab Hippocrate nullo modo comemorari, quam acerrime refelli.
nam,qu;Epiorfus liulta funt, deridenda magis funt,quam a feriptoribus con-
futandainon tamen prohibeo, quo minus, dum viuentes agunt, redarguatur:
3° acpratfeitim,vbi,qui h^c nugatur, audientibus perfuadet,vt libi ipli hominis
curationem committant. Fit etia interdum, vt nos quoque in fcnbendo ftulcis
opinionibus contiadicamus,vbi multos videmus ii Iis credere, quali vera: fint:
quod nunc accidit Hippocrati,qui nihil elfe commune fagittarijs,& vincien-
tibus oftendit.Qua: vero afferuntur de oflibus,neruis,& carne refto ftatu col-
locandis, quamuis nullumper hxc luillet Hippocrates reprehenfurus, per fe
necelTana fuerant ad optimum habitum inuemedum, cuius caput eft, fi argu-
mentum ex ligno colligamus, doloris caretia. id enim neque lpfos idiotas la-.
tet. verum,li rei caufam, naturamque Ipedlemus, redluspartiu ftatus,qui idio-
tis non item patet , fed illis duntaxat , qui incidendis corporibus operam de-
4° deiunt .Qua: ab Hippocrate fubijciuntur , maxima ex parte plana funt, nec
quidqua habent, quod in quatftionem vocetur.quare vmuerfa hsc nnhi prx-
tereunda,quod non accidit ljs, qui librum legunt, quibus longiori tepore funt
confidcranda.Quod inquit[Hic autem coegit ipfum collocari modo fagitta-
riorum , cum humer i caput comjciunt] obfcurum eft, & incertum . quocirca
nonnulli vcrbu[comjciunt]quod dixit efxJ3aAA avi. propterea feriptu ab Hip-
pociate exiftimat,quod extento brachio humeri caput in linum ceruicis, qua:
in lato lcapularum offe cft,conijciatur,in quem antea non conijciebatur,cum

i38 defractvris

brachium demiffiim erat. tunc enim luxta erat duntaxat,& cotingebar.quam i
rem his verbis expreflit[Verfatur humerus in lato fcapularum olfe trafuerfus,
vbi brachium iuxta latus extenditur]. Cenfent ali j ipHocAA amp dixifle Hippo-
cratem tranflatione vfuma nauium impetu, c^jSoAh graice dicitur, vbi datur
opera, vtnaues hofhum mergantur, quadocunq; figno dato prora aptatur ad
nauem alteram perfringendam, potifhmum a latere, totamque diffoluendam,
ac fubmergendam,tuncquafi paratu eiTe adl/uSoAtifyd eft,ad impetum facien-
dum aiunt. Item apud comicos porre&a membra dicutur ad i^jSoAiip, id eft,ad
impetum faciendum parata ; quod Ariftophanes offendit, quum inquit,

AogJV as i|uj3«.Aff, id eft,redfa accedit incuruus, quali ad impetum fa- i o
ciendum paratus. Qike fubdit omnia, fi animaduertantur manifefta funt,vf-
que dum inquit.

IN fagittanjs par efl hunc alterius brachij habitum optimum effle: nam fi ita
collocetur, imum humeri caput, quod cardinis modo in linum cubiti coijci-
.. tur,e£ficit,vt brachij, atque humeri offa dirigantur, qua fi totum vnum fit.

Scribit nunc aduerfus eos, qui vnmerfum brachium intentum deuinciunr,
ficuti fagittarij finiftrum continent. Ait enim adid agendum lure opusfuiffe
brachio extento, quum neruus dextra tenditur verfus partem pofferioremito-
tus vero arcus in eadem regione cotinetura fimftra, ne in alteram partem m-
chnetur.Nam fi neruus dextra valide in pofferiorem partem intentus totu ar- 10
cum fecum adducat, duftio fagitta: in pofferiorem partem impedietur, vtquij
debeat a valido neruo cotentoquc emitti. Ergo, quantum ex vlnma contetio-
nc remittitur, tantu demitur de emiflione fagitta:, quod,quum in confefTo fit,
Hippocrates caufam adiugit huiufmodi.[Nam fi ita collocetur imum humeri
caput, quod cardinis modo in finu cubiti coijcitur,efficit, vt humeri atq; bra-
chij offla dirigantur, & brachium totum fine inclinatione feruetur.] vocat aute
yiyyAvjjoet^ls imu caput humeri, quod cardinis modo cum cubito committitur,
quandoquidem cardines(grtece>i'»Auf«i)& quofda finus habent, & quofdam
procelflus, finibus recipiunt eorum, cum quibus committuntur, procefflusipro-
ceffibus in ipforum finus mlerutur. Similiter imum caput humeri in gibbum 3°
ambitum delinens duo a lateribus tubercula exigit, vnde fimihtudo trochlea:
fit.ha:ret autem huiufmodi ambitu trochleam referente in finibus cubiti. Ex-
tremus hic ambitus, & a priori, & a pofterion parte cauum habet, in vtroq; fc
mfinuant cubiti procefTus roftro fimiles.Siquidem cubiti caput fuperius.f.li-
teram refert.qua,cum humero committitur, accipftque humeri ambitum, qui
trochleam refert,fere totum,vbi brachium fic collocatur, vt cubitus,atque hu-
merus redtum angulum offendant. At rurfus,vbi humero quiefeente, cubitus
circa gibbum eius ambitum moueatur, fi in priora feratur, cubiti commilTii-
ram fledht: fi in pofferiora, tendit. in maximo quidem flexu prior cubiti pro-
ceflus in humeri cauum,quod a priori parte efl, conijcitur: in extenfione po-
fterior procefTus in poftenus cauum, quod, quum maius fit, maiorem procef-
fum accipit. quare plurimum extendere, & curuare totum brachiu pofflumus:
quod nullo modo contingeret, fi nullum cauum in humero fuifflet.Quum hu-
iufmodi ergo fic cubiti iun<ftura,vbi totum brachium ad refhim angulum fi -
guretur,ita,vt humerus & cubitus reftum angulu offendant (quem habitum
Hippocrates folitus efl appellare tyyamfj) ambitus trochleam referens medius
h^reteauo cubiti,quod.f.literam reprasfentat. At vbi totum brachium exten-
ditur

C O M M E N T. I.

135

1 ditur, cubitus in poftenore parte fertur, & proceffiis,qui ab ea parte eft, motui
pratelEccffat autem, quiefcitq;,quum primu ad humeri cauum, quod ea parte
eft,peiuemt. Quo fit,vt comifliira extedatur, & imum humeri caput, cardinis
modo,finu cubiti innitatur. vocat autem Hippocrates jSad/uJVtj non modo hu-
meri linum, fed catteros omnes, in quibus recipiuntur oflium proceifus.

FRaitd ca articulus ita extentus recuruatur. ergo vcniimile eft fic eu locum
minime fledh,maximeq; intendi, neq; a neruo, quem dextra tendit fupe-
” rari, neque illi cederc:ad hatc neruum ipfum plurimum adduci.Quo fit,vt fa-
.. gitta: a valida, lubitaque vi emittantur.qua; autem fic emittuntur, maiori im-
10 petu celerius feruntur, longiulq;. fed vincientis & fagittarij nihil commune.
Ex modis, quibus brachium figuratur, extefio flexui contraria eft,fupinus
habitus prono. I11 ergo extremi funt,& quafiquatuor habituum exceflusiduo
alij medij funt : vnus quidem inter extremum flexum & extenfionem,quem
Hippocrates(vtdixi) tfdmp appellat:alter inter pronum & lupinum, fub quo
ait cubitum radio fubi jci. Igitur, ficut huc luftum & retftum dicit, fic etiam il-
lum,qui tifavii gp dicitur, fub quo humerus cum cubito ad redhim angulu collo-
catui.quod fi hic habitus retftus eft,fequitur,vt,vbi brachium extenditur, non
debeat 1 edlus appellan.fi redtus no fit, certe erit in exteriorem partem recur-
uatus:quemadmodum,fi in pofteriorem parte ita recuruetur os cubiti, vt cum
io humero angulum oftendat,quod iam nonnullis accidifleperlpeftum eft, qui-
bus necefle eft pofterius humeri cauum altum efle,in quod fe mferitpofterior
cubiti proceflus. Quod fi huiufmodi cauum nobis omnibus altilfimum eflet,
fleftcie in pofteriorem partem brachium pollemus, vt dixi de his, quibus ali-
quantulum id licet vtpote qui pofterius cauum non fecundum naturam pe-
nitus habeant, fed nimis finuatum.

QVi brachiu deligat, vbi fic figuratum contineatur, multa alia affert mala
j^rauiora,q vulnus.nam,fi curuari brachiu imperet, non olla, non nerui,

” non caro eunde habitu feruabunt,fed vinculis cedentibus 111 alia atq; alia par-
” tem mouebutur.Ecquid opus eft fagittanoru habitufquain re nullus fortaflis
30 error fuiflet,fi fophifta pmififlct, vt homo ipfe vulneratu brachiu porrigeret.
Qui intentum brachiu dcumcit omnino (inquit) vel ita contineri iubet,vel
curuari finit: vtrumuis fecerit, ^grotantem Icedic. nam, fi m eode habitu coti-
neatur, dolor aflidue vrgetilin aliter figuretur, deprauatur brachiu fub vincu-
lo,quod eo lpe<ftat,vt membru,ficuti compofitu eft ab lniedhs fafcijs conten-
tum,fine vllo preflii tueatur . at,li aliter figuretur, contrarium accidetinempe,
vt fradtura vinculo non cotineatur, fed moueatur, trafferaturq; vna cum ner-
uis habitu mutatibus, mufculisq;, quos carnem vocauit, eorum nobis naturam
oftendens. Sunt emm mufculi caro fentiendi vim habens a fimplici carne, ex
qua maxime conflat, caro nominati, per quos fibra: diftribuuntura neruis ac
40 ligamentis didufta:. creatur enim totus mufculus a natura eiufmodi fibris co-
tentus, quibus caro fimplex vndiq; concrefcit,atq; h^c eft propria mufculi na-
tura,per que verne & arteria; difcurrut,vt non fecus ac cetera: partes, alatur &
v luat, pi opi ili veio mufculoru corpus fibra; funt, que fimplici carne cingutur,
plunmum quide medijs mufculis,tum fubmde minus, prefertimq; in initio ac
fine lpforu. quocirca extremi mufculi neruofi magis funt, medij vero carnofi.

“ v ldam alms medicus refupinatu brachium extendi iuflit, atq; ita figu-

” demnxit, fi bi perfuafum habens huc ftatum naturalem efle,quod

140

DE FRACTVRIS

» ex cate conijciebat,& ex eo, quod offa fic tueri naturalem habitum exiftima- i
■■ ret.quia id offis, quod in prima palma: parte extat a parte minimi digiti, e re-
.. gionc collocetur eius offis, vnde cubitu metimur.Hasc adducebat ad compro-
bandurn huiufmodi habitu effe naturale, ratiomq; confentanea loqui videba-
.. tur.Sed brachiu vehementer cruciari,fi fupinum extendatur, experiri quilibet
» in fuo poteft.nam fi extedatur,hunc habitum dolon effe coperiet. quin, fi im-
„ becillis homo manus prehendat valentis ita collocatas, vt cubitus refupinatus
curuetur,vtiq;,quo volet, ipfum ducet. Manus item eo modo collocata, fi gla-
diu tcneat,vti eo numme poterif.vfqueadeo iftiufmodi habitus violentus eft.

„ Ad ha:c, vbi brachiu in eo habitu vinciatur , grauiori dolore torquebitur ho- io
„ mo,duin ingredietur, graui, dum cubabit, quod fi brachium fle&atuiyieceffe
„ eft mufculos contrahi, & offa in eodem habitu minime contineri, ignorabat
„ autem illud, pratter alia, qua: in huiufmodi habitu incommoda accidut,quod
os in prima palma: parte extas a parte minimi digiti, cubiti pars eftullud vero,

„ quod in cubiti mnftura eft, vnde cubitum metimur, eft humeri caput.

Si quis brachium refupmauerit, videbitur humeri caput ab interiori parte,
quod gra:ce ndvAAgp, id eft, tuberculum nominatur, effe caput fuperius cubiti,
cum quodammodo e regione feoftedat capitis inferioris, quod in prima pal-
ma: parte extat a parte minimi digiti. Non tamen omnes cubitum metiuntur
ab humeri tuberculo : fed funt, qui metiri incipiant, ldque refte a cubici emi- 10
nentia, qua gra:ci oAixgocvojj dicunt & ccyncSv *. At Hippocrates, vbi ait[vnde cu-
bitum metimur] fignificare videtur, vel omnes, vel pl^rofq', inde metiri. (Quo-
modo autem fefe res habeat, hic quaerere fuperuacaneum eft. illud memimffe
oportet, quod inferius cubiti caput fitum in prima palmee parte e regione fu-
perion capiti refpondet, vbi fecundum naturam brachium figuretur, vt fcili-
cet curua pars interior fit, gibba exterior, in quo habitu fit,vt minimus digitus
ab inferiori parte fubijciatur, pollex a fuperion infidat.

“ T T Ic vero putauit hoc idem os effe atque illud,& alij complures.

1 1 Non ita dixit[hoc idem os effe, atque illud] ficuti alique eundem cum
feipfo dicimus, vt Aiacem Telamoniu eundem cum Aeacide, fed quod vtru- 30
que offis extremum intelligat eiufdem effe, nempe cubiti.

“ ] ] S T autem idem cum illo eminentia cubiti, cui potiflimum innitimur.

C V ocabulu[idem]accipiedum nunc quoq; eft eode modo,quo proximis
verbis explanauimus,ciim eiufdem offis partes effe exiftimarent,quod in pri-
ma parte palma: fitu eft,& quod ab interiori regione comiffura: cubiti extat.

” r] Rgo,vbi brachium refupinetur,partim hoc os peruerfum cofpicitur, par-
” L.tim nerui,qui ab interiori fede,& digitorum, & prims palma: partis pro-
" cedunt, fupino brachio peruertuntur . tendunt enim huiufmodi nerui ad hu-
“ meri os, vnde cubitum metimur, errores, atque ignorationes natura: brachij
tot ac tales funt.Si quis autem(vtprxcepimus) fraiftum brachium extedat,di-
rigetur os, quod a parte minimi digiti ad cubiti eminentiam tendit: dirigetur
•• item nerui, qui a prima palma: parte ad extremum humerum pertinetffulpen-
■■ fumque brachium in eodem habitu cotinebitur, in quo fuerit colligatum, ne-
*■ que dolori erit,aut molefti£e,fiue ingrediatur homo, fiue cubet.

Q_uum accidit,vt offis cuiuipia,vel nerui, vel mufculi initiufitab interiori
parte mebri, finis vel ab exteri ori, vel ab inferion,coftat parte haneperuerfam
effe. Re&e igitur dixit omnia hteeperuerti, vbi totum brachium refupinetur.

Ac ne

C O M M E N T. I. r4i

i Acne longius exempla petamus. nemi, qui ab interiori parte feruntur ad ma-
num,cum cubito iunguntur circa totum humeri caput. Fiet itaque refupinato
brachio, vt neruoru,qui cubito illigatur, initia ab interiori parte collocetur, fi-
nes a fupcriori.idem accidet mufcuhs,& ipfius cubiti offi. horu enim omnium
initia ab interiori parte funt iuxta tuberculu humeri. Poterant aute per fe mu-
fculi,cum peruerterentur, abunde dolore excitare, atque ed de caufa mflama-
rionem.Si quis aute brachiu figurauent,vt Hippocrates iuflit,mufculi,qui ab
interiori parte cubiti oriuntur, toti ab interiori parte fiti erut,qui ab exteriori,
m hac fimiliter continebuntur, quemadmodu, qui a fuperion, politum a fupe-
io riori tuebuntur in vniuerfo mebro. Ab inferiori aute cubiti parte nullus litus
elt omnino mufculus. fed,fi cubiti mufculoru omnium fitum cognofcerc tibi
cui a; eft, ex primo libro ae incide do rum corporum ratione addi Icere poteris,
tum ex opere de mufcuhs incidendis,vbi mufculorum omniu natura ad com-
pendium confertur magis, quam in libro de incidedorum corporum ratione.

COIlocari lic hominem oportet, vt id ollis, quod excedit, ad lumen quan-
tum maxime poteft,illuftre conuertatur, ne chirurgicum lateat, dum in-
>• tendit, quando latis fuerit direflu. Porro, qui vfum habeat, quum admota ma-
nu os excedens continget, rem optime comprehendet.

Siue iacerc, fiue federe figmficare voluerit verbo [collocarilquod xafimvucfc
a o dixit,cum altero, alteru quoque intelligendu eft. Nam fi £gri vires, & fradurg
magnitudinem intueamur, ipfum modo iacentem,modo fedente vinciemus.
V erum vtrouis modo- collocetur, vt vitiata pars cofpeftui magis pateat, ex lu-
minibus qua; dantur, fpe&are debet ad maxime llluftre.

De brachio.

OSlium bracili), cum non vtrunque fradtu eft,facilior curatio eft,vbi quod
luperius eft,cominuitur,quauis plenius fit, tu quia Integra, quod fubie-
” *Llni eft,fundameti vicem pra;ftat,tum quia facilius reconditur, prxterqua in
- vicinia manus.fuperius enim os carne plurimu contegitur, id vero, quod fub -
lefhim eft, minime carnofum eft,xgre conditur, ac maiori vi extenditur.

3 o Indicauit bracbiu ex binis oilibus coftare,vbi ait &:}J pii afxcpoTtfa, id eft [cum
non vtrunq;]no enim cofueuit dnftio ifxipoTtfx grxee vfurpari ad vnu vel tria,
vel plura figmficanda.Ex his ergo binis oflibus, quod fubiedhim eft ttS^w, id
eft, cubitus proprie vocatur, idque fane longius eft : quod fupennfidet xtgHiV,
id eft, radius. Plana aute eft, non modo oratio liate, fed reliqux fere omnes hu-
ius libri. Illa duntaxar explanationis mihi vifa funt indigere, que a me enoda-
tur. Quare fi quid prxter hxcobfcurum tibi videatur,fpeaato,numquidin
exemplari fuerit medofum,vbi enim correxeris, fi quid ledtu femel non com-
prehenderis,iterum ac tertio relegens, quod propofitum eft, optime percipies.
\ /B* n°n hoc, fed illud fuerit comminutu, fimpliciori vi opus ad intenden-
40 V dum-.vbi vtrunque extendere valentius oportet. Pueruiam vidi plus iu-
» fto intentum, fed plsrique, minus quam res poftulat,extenduntur

Vim fimpliciorem,& qua; no magno negocio adhibetur, q>wjAoT4g«}j dixit,
enim apud veteres grxcos,non folum fignificat vitiatum, fed fimplex.

» T Ntentione adhibita, conuemt admotis prominentionbus palmarum parti-
„> 1 bus dirigere.

Prominentiores partes palmarum appellat «a«/p« dedu&o vocabulo a per-
cutiendo, quod 6t/»a;j grxei dicunt, vt nonnulli volunt, qui verborum inter-

i4t DEFRACTVRIS

pretationibusftudent.Qmcquid enim percutimus, prominetioribus his par- i
tibus percutimus. Alij non omnes pronunentiores palma: partes fic appella-
tas exiftimant,fed eas tantum, qua: pollici fubijciuntur.

DEinde cerato inungere non ita liberaliter,ne fafeia: fuperinnatent, atque
hoc modo deuincire.

Vinculi vfus duplex eft,nam & cominuti oiTIs partes, qua: rede inter fe co-
poiita: fuerint, fideliter continet, & lintea liquore aliquo refperfa,vel illita me-
dicamento,quod ad repellenda inflamatione pr^fentiflimu efle putauerimus,
decidere non patitur. Adhibet itaque nonnulla medicamenta, qua: linteis illi-
nuntur, lns qua: excepta imponunt, yinculufuperdantes. Alij humore ahque io
ingerunt ad rem idoneum, quale eft vinum, vel per fe,vel cum oleo, & fatpe li-
quidum aliquod medicanjeturn,cuiufmodi eft ceratum hoc. cuius duplex ra-
tio eft: interdum, fiquidem ceratum ex rofa,vel oleo liquatur: interdum, arida
pix adijeitur, hincq; ttinu^x «.«joth gra:ce nominatur.Sed liquida medicamen-
ta,fpifla quoque funt & crafTa,cuiufmodi eft liquidum ceratum. Fiunt aute,&
ex emplaftris inflammationem arcentibus, liquatis in oleo, de quibus loquuti
fumus, & in opere de fimplicium medicamentorum facul tate,fed latius in eo,
quod fcripfimus de ratione curandi, & in eo, quod de compofitione medica-
mentorum. Hippocrates igitur liquido cerato vtitur,quod inulto magis infla-
mationem coercet,quam quod duru eft, ieu quouis alio nomine libeat appel- t o
lare. Modum vero vtendi huiufmodi cerato indicauit inquiens [no ltahbera-
hter,ne fafci£ fupeiinnatentjled contrarium terminum,^: pote, qui nobis no-
tus fit,pra:terijt.is autem eft, ne ceratum ita parum inungatur, vt inieda lintea
ficcefcant,priufquain tertio quoque die refoluatur. At qua de caufa cerato nuc
inungendum dixent.confiderandu eft, quum, vbi os cute excedit, vinum ni-
grum aufterumfuperinfundiiuflerit.Mihi fane videtur vinuexcogitafle ad
luec tanquam prtehdium efficacius: omififle vero in alijs frafturis,vbi nullum
ex comminutis oftibus nudatum eft. eo quod vini vfus fummam diligentiam
poftulet,nam,nifi fubinde infundatur,arid£ fafeia: maximo funt detrimento.
Pla:rique autem ex iis,qui laborantibus feruiunt,recufant fubinde infundere, 50
no&u pnefertim.Sed quia extremus morbus extrema curationeperfe&e refti-
tuitur, idcirco quibus excedit os, vt vinum fuperinfunderetur,edixir. Sed plu-
ra de ficultate vini dicemus , vbi eo vtitur. nunc illud indicafle fatis fit.quod,
cum alia: fra itura: fola cerati inundtione curari fine vino poflint , non necefte
eft hoc adhibito grauiter interdum ob miniftrorum negligcntiam peccare.

At, quum fummum periculum circunftat,tunc & lpfi vitro fatigandos fe pro-
bent, & nobis imperantibus parent. Adde, quod nos etiam ob periculum in-
gens frequentius his adfumus, atque interdum vniuerfam noite immoramur,
vbi veremur, vt miniftri reite exequuturi fint,qua: pra:cepimus.

CVra habita, ne manus inferior iunitura cubiti collocetur, fed paulo fu- 4o
perior, ne fanguis ad imum fluat, fed retineatur.

Cubitum itafigurandum effe,vt radio fubiiciatur, atque ad reitum angu-
lum cum humero collocctur,in fupenoribus proditu eft. Sed, quum hoc fieri
poflit,manu &z fupra & infra cubiti regionem pofita, merito hoc quoque de-
finiuit, imperans, vt manus paulo fublimior, quamiunitura cubiti habeatur.
Conftat enim, vbi membra dependeant, ad ima concurrere materiam, ac pro-
pterea, quemadmodum, qui totum diem inambulant, qmbufq; crura calidio-
ra funt.

xo

COMMENT. I.

i ra funt,maximi mometi cenfent nodu ha:c vniuerfo corpore fublimiora c5
tmere,ita mbet Hippocrates, vt caueamus ne manus dependeat,fed fublimior
collocetur . quod fi cubiti mndura multo fublimiorem figurari luffilTet, hu-
lufmodt habitus in iis etiam, qui paululum in eo perfeuerant, dolorem afferret
vniuerfo brachio potiflTimumque mufcul.s a priori parte humeri fida, eum
autem habitum dolon effe docebit ipfa expcrientia.doloris vere, caufam ofte-
det natura mufculorum, cubiti lunduram mouetium. funt enim & a priori &
ab interiori parte humeri, atq; ybi cubitum fleamus, ad fuum initium cotra"
huntur,& furfumverfus intendutur,cumq; ipfis contrahitur, ac furfum tendi-
1 o tur totum brachiu cm fuis imis partibus lungutur. [ne fanguis ad imum fluar,
fed retineatur] Verba h a:c referenda funt ad illud [ne manus inferior mndurS
cubiti collocetur] interpofuit autem [ fed paulo fupenor] fic, vt tota oratio fit
huiulmodi.Cura habita, ne manus inferior mndura cubiti collocetur nefan-
guisad imum nuat, fed paulo fupenor retineatur.

POft ha;c fafcia alligare, capite, qua fradura eft,iniedo.

Poteft inijei caput, vel nfi mijcfiqui fradura eft,dupliciter.cfim id mo-
do in longitudine membri, modo in latitudine accipiatur. Termini aute im i -
ciendi fafcia: caput in longitudinem membri funt, vbi primus fafcia: circuitus
in orbem attradhis fradura vniuerfam complectitur. Quod fi, vel fupenus in-
ijciatur,q vt fraduram contingat, vel inferius, q vt ad ipfam perueniat, caput
hoc vere quis poterit aflferere minima imeilu efTe,qui fradura eft. fic mihi m-
telligito miedu,vel no in.edu caput, qui fradura eft. fed in latitudinem, cum
fafcia: caput primo fuperdatum, vel quifradura eft, vel extri procedet . Hic
igitur Hippocrates membri longitudinem intuitus, caput, qua fradura eft,in-
!j ciendum eflepropofuit hoc eft,neq; fradu.d inferiis, neq; fublimius . quod
indicauit per ea qua: fubd.t,quum inquit. [Vbi fuper fraduram iterum & ter-
tio circumierit, furfum feratur]. At in libro de officina medici, cum ait [Prin
cipia mijcienda funt, no qui vlcus,fed hinc vel hinc], ad membri latitudinem
fpedauit, vt ibi rurfus demonftrat verbis «8« S «fa, id cft; [hinc vel hinc] his
enim vocibus gneci latitudo figmficatur. Pkraque autem exemplaria fic le-
guntur. [Principia mijcienda funt, non qua vlcus,fed qui nodus.]

" O fc vt infidat,non tamen vehementer adftringat.

«O Docet hoc loco vinculi moderatione', id fiquidem infidere debet eate-

nus,du fradi offis extrema immobilia tueatur.-non tamen iti ardari,vt dolo-
rem afferat laborati. Quilibet enim dolor, cum perfeuerat,pra:fertim fi ex c5-
prefiionc eft,inflamationem concitat. Ha:c igitur fpedan debet in fafcijs co-
ardandis,qua: initio ad vnguern comjcere non licet: licet aute, vbi fiepius de-
uinxerimus.nam diligenter ammaduertetes modum adftringendi,cum vin-
culum iniecimus,interrogantefq; homine, qualem circundata fafeiam fentiat,
40 iterum a:que ac primo mijcientes, laxare vel adftnngere oportet: fiquide pre-
mi fe dixerit, proculdubio laxare ; fin vinculuita laxum affirmet, vt inie&um
minime fentiat, adftnngere. Licet autem, priufquim eum alligemus, que fra-
dura male habet, exerceri fanum pueruftepius vinciendo, fed cum eo,vtper-
, contemur,qux paulo ante interroganda propofuimus . fic enim promptiores

erimus ad fraduras deligandas.Ulud etiam perfpicere oportet, quod qua:cun-
que corpora robuftiora funt ac duriora, vinculum fuftinet ardius adftndum:
qua: vero infirmiora funt & molliora, lenius adftringi debent.

30

144

de fractvris

,T rBi fuper fradluramiterum,aut tertio circumierit, furfum feratur, vt fluens i
. y/ fanguis retineatur, atque ibi fubfiftat. ....

Ipfe caufam expofuit,cur primo velit fafcia furfum ferri: vult enim fangui-
nem prohiberi, quo minus a fuperionbus membri partibus defcendat.hac au-
tem vinciendi ratione, non folum coercetur ille, qui fluit, fed, qui circa fradl u -
ram coijt,exprimitur:qui fluit, vno dutaxat itinere fertur a fupenon parte de-
orfum:qui exprimitur vtroq;,& a fuperiori parte deorfum,& ab interiori fur-
fum. Depelli enim aliquid poteft, & ad fupenorem membri partem, & ad in-
feriorem.monet fane, vt vtnquc operam demus, quum duasadhiben tafcias
iubet, quarum vtraque ordiatur ab affedla fede , habita longitudinis ratione, j
deinde prior furfum procedat, fecunda deorfum. quoniam pnjftat fanguinem
a vitiata fede exprimi ad fummum membrum, atque ad totum corpus, imum
enim minus eft,quim vt fine imuria recipere fuccorum copiam poflit.quado-
quidem,poftquam fub priori fafcia fanguis tranfmitTus eft ad fummum bia-
chium,fi altera ardlius adftringatur, inflammatio luxta prima palma: paitem
& digitos orietur. Hac igitur de caufa ante ad tuperiora depellendum eft,po-
tiflimumqgfi fieri potefl omne id,quod dolon foret*.fed,fi paru quid rehdlum
fuerit , exprimendum ad inferiora, altera fafcia lnicdta. Totam hanc fenten-
tiam perfedtius intelliges in fermone de ratione vinciendi.

PRiorfafcia,longanelit. ^ A. . . 1

Iure hoc adfcripfit, prior enim fafcia, quum a fradtura incipiat,& ad fu-
periora feratur, atque ibi definat,breuior fit,necefle eft, quam fecunda. Hanc
enim voluit a fradtura orfam primo deorfum ferri, deinde furfum, ad eum lo-
cum,vbi prior finiebatur.

SEcunda primum fuper fradluram inijeiatur.

Non immerito, inde enim excerni plurimum fanguinisconftituit.

AC femel fuper ipfam circumeat.

Secunda: fafcia: caput femel circuire iuflit, non bis vel ter, ficut prio-
ris. vult enim ob propofitam caufam furfum magis, quam deorfum tranfter-
l i id, quod ad fradluram colledlum eft.

TVm deorfum demittatur, lenius adftringatur, atque ex maiori interuallo
circundetur.

Minus adftringi membrum iuflit a fecunda fafcia ob caufas propofitas:
quin & eius circuitus non ita lpiflos adhiberi, quum id opis , quod Ipifli af-
ferunt circuitus,a priori fafcia fatis afferatur.

.. A /Tpoflit relata ad eam partem, qua prior definit,peruenire.

V Hippocrates, antequam pannos fuperimponat, binas fafeias adhiber.
alij vero ternis vtuntur : vna, qua: a fradlura incipiens furfum tendat, quem-
admodu Hippocrates prarcepit: altera, qua: a fradlura deorfum: ac tertia, qua:
ab inferiori parte furfum per priorem vtraq; in cochleam ferpat. Verum Infe-
cundam fafciam duabus prioribus breuiore inijciunt,illas vero inter fe squa-
les.propterea, quod prima fafcia fuper fradluram ipfam iterum ac tertio cir-
cumeat,membrumque lpfum fpiflion ambitu compledlatur. fecuda femel fu-
per fradluram voluta ex maiori interuallo circundetur: tertia fuper vtramque
obuoluatur, & quia minus fpifle circumagitur, pnm£ longitudinem non ex-
cedat.Sed conftat(etiam me tacente) tres politas fafeias duabus, quas Hippo-
crates prodidit, contineri. quum fecunda duplicem vfum pra:ftet, que illi par-
titi funt.

3°

40

I.

C O M M E N T.

45

IO

IO

30

40

1 uti funt,vnam inij cientes, quae a fraftura procederet ad partem inferiorem a!
teram, qua: hinc furfum,qua prima finiebatur.

“ A Ttrf,"e Verf.[fAfcias !n hoc cafu’vel a dextri debemus, vel a fimfttamro-
" 1 ab hac’ vel lllaParCc adfraftune habitum, atque inclinationem in hac,
>■ vel illam regionem confert.

Offa, qua: fub fiafturis pemertuntur,modb in dextram membri parte', mo-
do in hniftram declinantur. Quocirca priores dua: fafcis attrahi /contrarii
debent, ab ea fcilicet orfe,in quam membrum couertitur, atque in contrariam
indinatat./ic enim fradfum os a;que in vtramque partem inclinabit, atque hoc
elt, quod nunc ab Hippocrate proponitur, quum praecipit, vt fradhine habitu
intuiti fafciam circumagamus, hoc eft,vt ad contrariam partem, atque fradtu-
ra inclinat, fafciam adducamus. 1

P& ftibSrc”11*' fUperdftur^ ,nodlco Cmt0 '"‘'"^hfiquidem leniores funt.

Panni duas fafeias priores fulciut, quas proprie vocat.iniiciutur

autem contraria ratione ac fafciamlla; enim ferpunt circa membru tranfuerfx-
pam vero in longitudine dantur, vniuerfmn vinculu ex binis prioribus fafciis
excipientes, mflit autem cerato modici inungi, fluerent enim, vbi cerati co-
pia labarent, non fecus ac, fi pardm inungerentur, quod fubiedis fafciis mini-
me coirent . exhibet cmm ceratum vicem glutinantis . conflat autem in aliis,
qua: glutine^colhgatur modum efle optimum. Panni igitur comprimunt vbi
hea imponatur. cui opponitur, quod inquit[leniores] ficut & quod dicitlfta-
bihoi esjilhs contrarium eft, qui ob cerati copiam non hxrent. Iure itaque ait
[fiquidem leniores funt,& flabiliores.] namque, vbi panni nullo paito cerato
inungantur, non amplius lenes funt,vbi plus iuflo vn&i fint, no amplius fla-
biles, labuntur enim copia cerati.

TT I fafcijsalhgadi funt inter fe aduerfis, alijs I dextri parte, ah'js a finiftra,
i 1 pluri mu ab inferiori parte furfum dueftis, aliquatenus I fupenon deorfu.

ra(cia:,qua’ primo dabatur, non circuibant inter fe aduerfx,fed vtraq; me-
bi um,quod peruerfum erat a contrario habitu adnaturalem reftituebat • fed
qu? pannis fupennijciuntur,ciim eb pertineant, vt membrum vniuerfum alli-
gent, tueanturq; vinculu vniuerfum, quale exceperint, aduerfa: inter fe proce-
dunt,atq; vna quidem a dextra parte, altera a finiftra circumagitur : fimiliter
altera a fupenon, altera ab inferiori: fic enim, quum inter fe aduerfa: fint,vin-
culmn.qualc acceperint, potiflimu feruabunt. Quare quatenus I dextri parte,
limft1 a procedutqudhira ex toto fit squalis: quatenus vero a fupenon, vel
c or 1 feiuntur altera non longe alteram excedit.fxpius tamen circuit,qus
ab inferiori parte furfum tendit.hoc fiquidem tutius eft, ob caufam,quar pau-
^upiapo ita e ,v nuffit fanguine a fra<5hira depelli ad fummu membrum.

O . au 1UU1H1U nicmui UII1.

( ) vs extremitate tenuantur, pannis aquanda funt in orbem datis,qui,vbi
V^eadingimus,non fubito,fed paulatim plurimi obuoluendi funt.

^ r ““f‘ul'^iuuuumcnuiiun[.

Tenuantur membrorum extrema.qux dixit u-nifyx. Has igitur partes cir-
cundatis pannis tranfuerfis compleri voluit, & pluribus fafeis circuitibus cin-
gi,quum eo, vt quod tenuius eft, no fubito (fic enim vinculum insqu.de red-
deres)fed paulatim impleatur. 1

Axsque circa primam palma: partem varijs locis vinciendi.

Solet iuxta vitiata fede loca omnia lnflamatione affici, ac prqcipue me-
le

146"

DE FRACTVPvIS

brorum extremitates.quoniam paru? funt,& minime carnoHc,& idcirco ma- r
tenam a locis, qui iuxta fradturam funt, defeendente non recipiunt citra no-
xam. Eas igitur leuare confticuit cerati inun&ione . quod profedtb Tatius fuit
per fe membris imponi fine vllo tegmento, neque alijs fafcijs vti.fed quia ca-
put & finem habentes fine aliquo fulcro, cito caderent, idcirco vfus eft fafcijs
totius frafturx, quas iure laxas ini jcit, vt nullam afferant moleftiam , fed id
vnum duntaxat efficiant, vt inflammationem arceant . non enim admouen-
tur ad id, quod fradtum eft continendum.

Vod ad linteorum multitudine pertinet, duas partes primo abunde eff
V_^fuperdarc. 10

Ad vniuerfum vinculum, quod primum omnium damus, cenfet pauciori-
bus linteis opus efle, quam procedente tepore futurum fit . docuit enim pau-
lo infra,quo tempore plurimis vti fafcijs conueniat. Sed,quiim linteoru mul-
titudo fafeiarum & pannorum numero, longitudineq; augeatur- quxretquis
num idoneo tepore maiora,an plura lintea inijei velit:quin & quanta fingula
efle debeant. Porro logitudinem & latitudine fafeiarum defimuit in libro de
officina medici, quum inquit. [Quod vero ad longitudinem & latitudinem
pertinet, impleant trium, quatuor,quinque,aut fex, logitudinem quid em cu-
bitorum,latitudinem vero digitorum]. At neque numerum nunc filetio prai-
terijt, ex fafcijs enim, quae primae inijeiuntur, duas dari luffit per vniuerfum ta
vinculum . pannos item duplices triplicesve fupermijciendos efle,ibi quoque.
explicauit,quos efle voluit tot numero, vt compledh queant vniuerfum mem-
brum. Sedfafciae, qua: fuperpannos dantur, plxrunque dux fint, quarum vna
ab inferiori parte furfum tendat, altera a fupenon deorfum. has etiam licet, &
ternas, & quaternas imponere. nos aute binis vbique vtimur.igitur,qui in h^c
incumbet duas linteorum partes initio, fed quo tepore vitiatus locus inflam-
matione vacat,tres dandas efle conqciet.In libro itaque(vt diximusjde offici-
na medici, fafeiarum longitudinem definiuit,iubens,vt fupcrinijciantur lon-
gte ternos, vel quaternos cubitos, nimirum hominis, qui dcumcitur. nam ridi-
culum eflet puerum exempli caufa bimum vel trimum fafcijs ita longis alh- 30
gare,vt robufti hominis quaternos cubitos xquent: vel ad robuftum ita bre-
ues adhibere, vt quaternos pueri cubitos impleant.Sed in hoc opere, fafeiarum
longitudinem non fiatuit, ficut neque latitudinem, ea nobis conijcienda re-
linquens.Conflat autem fradlura: magnitudine mfpefla inuemn a nobis lon-
gitudinem fafeiarum, quum(vt lpfe imperauitjdebeat vinculum femper plu-
rimum lntegrs partis comprehendere. Hatc non conuenit eadem vbique, fed
pro magnitudine fra<ftura;,vt diximus. Quod fi iteru,aut tertio fuper fraflura
circumagenda prima fafcia eft , poftea crebris circuitibus voluta non prius fi-
nienda,quam integra fedis plurimum complexa fuerit , plane debet ita longa
fumi,vt propofitis ab Hippocrate circuitibus fufficiat. Eadem ratione, & aha- 40
rum fafciaru longitudo tanta fit,vtpoffit partes, qua; ab ipfofcnpta:funt,am-
plefli.Porro fafeiarum latitudinem compenes,fi ad ea, qua; ipfe docuit, refpe-
xeris. inquit enim, [Fulciatur, non tamen cogatur]. figmficat aute fulciri quafi
hairere.quod fiet,vbi fafcia; non ita latx parentur,hx fiquidem rugant, quum
circuaguntur. nam ahoquin latior fafcia,vtqux plurimum ample6latur,frafti
offis partes firmius continet. atq; hac de caufa latiflima fafcia ex vfu maxime
eft. verum, quia, qus talis eft, rugas contrahens, quum fuper afte&as partes eft

obuoluta.

C O M M E N T. I.

i obuoluta, laxior fit ,& <juz fubieda fiunt, minus fideliter continet.idcirco ex-
pedit,non ita latam imponere, fied eatenus eius latitudinem augere, quatenus
nulla pars laxatur. Quamobrem experiens hatc omnia melius prteftabit- emi-
modi enim obfieruationes comedurales fiunt, neque fcriptura copreliendi,aut
ledidne poffiunt.Ob quam vero caufiam plures faficiars dari poftea velit, tuc in-
telliges,cum ad eum locum peruenenmus.

* 1— | Inc autem c°gnofices reifte hominem curatum efl'e,ac terminum delma-
,11 di,vbi num prematur, rogaueris, atque is refipondent fie premi quidem,
, ied leuiter,idqueprarfiertim qua fradura eft.Haic itaque, fic habere, necelfie efit
io lateatur, qui rede elt alligatus.

Quoniam ea,qua: nos fpedamus in fiaficijs obuoluend.s, intelligit non co-
prehendi ficietia,fiea comedurf, ex certis indicijs mdicadum cenfet,qui redd
imedtai fuerint, qua: male. Quod fi homo abunda fiub fafciis vrgeatur, celer-
nme foluentes aptius deligabimus . fin faficiarum circuitus iufto laxiores fiue-

r, nt, non patiemur diutius iic habere.Nam,qu? aretnis adftnnguntur, dolent

inflammantur, & interdum etiam extrema parte emonuntunqug laxius, pror-
fus eiuimodi periculo vacant, led non prohibent membrum, quo minus, qua
fraftura eft, deprauetur. Vrget igitur ardior mndura fic, vt neceffe fit eodem
die loluere , & rurfus deligare , qua: laxior eft, non item : poteft enim vnum
10 diem, & interdum alterum fiuftmen. Hac igitur de caufia diligenter rogare
eum, qui alligatus eft, conuenit,qualem fentiat faficiarum circuitum, vt ex iis,
qua; relpondct aliquid de faficijs emendandis intelligamus . Debet enim (m-
quit) refipondere, qui alligatus eft, fientire fie vinculu ardius iuxta fraduram,
quam alijs partibus lpfius membri, ea enim fedes inter eas, qua: adftringutur
acerrime lentit.quod & mgra fit,& fafica i nobis magis comprefTa,vt pot^m
operam dederimus, vt fimguis vmuerfius 1 fradura longe ad vtramqtie mem-
bri extremitatem exprimeretur fiquidem hac via futurum fit , vt quod vitia-
tum elt, ab inflammatione defendatur.

MOderationis autem indicia fiunt, fi eodem die ac node, quo deligatus
fuent , jpfe libi videatur non leuius , fed valentius adftrinei . poftndie
” vero tumor in manu oriatur mollis ac parmis, indicant haic vinculu fiiiffe abs
te moderate adltndum.

Quum adftringendi modus in vinciendo omnium maxime momentum
habeat, quumq; hic vanari confiueuerit,tam quod quaidam partes mollitie ac
duritie inter fie diftent,quam quod alia corpora hebetioris fienfius natura fiunt,
a ia acrioris,mento contendit ex pluribus notis fiecuntatem atgrotantium m -
ueltigare, atque hac de caufia non contentus folapofiuiifie indicia, qua: ex in-
teri ogation e fumuntur, mfpiciendas etiam nobis lpfas partes exiftimat,po-
tiffimum extremas. Inquit enim, vbi moderate adftrinxcnmus , futurum po-
40 Itndie in manu panium tumorem mollem, hoc eft,cedentem,fi fiuperdatis di-
gitis pi ematur. Quare,fi tumor hic, vel nullus appareat, vel durus, plane ficire
licet vinculum, vbi nullus appareat non fatis fiulTe adftndum, vbi durus, ni-
mis ardatum. Conftat enim extremum membrum fiuccis fiub vinculo adip-
fum tranfmiffis, quum multi fint, impleri, digitifique preflum non cedere . id-
que tibi indicio eiit vinculi valentius adftndi, no fiecus atque, vbi manus nul-
lo modo tumeat, comjcere poteris. nihil fuifl'e fiub vinculo exprelTum nan-
que adi tngendi modo modus eorum, qua: exprimuntur , perpetuo refipon-

k ij

148 defractvris

det,& huic modus tumoris. Quare non immerito renititur tumor in extremi- i
tate membri, atque ingens eft , vbi comminuta pars eius fortiter fuerit adftri-
&a: cedit atque exiguus eft, vbi leuiter : non fecus autem , vbi non adftringi-
tur, nullus tumor excitatur . ergo cuidentifTimum eft , vbi poftridie in manu
tumor magnus fit, & renitatur , membrum folui protinus debere , perfuhdi-
que multa aqua calida, cui oleum copiofe fuerit adiedum , rurfufque alligari
modice adftndum : vbi poftero die nullus tumor appareat , tertio refolui , &
ardius alligari, quod fi tumor modicus fuerit, Hippocrates tertio die refoluit:
nos vfque quartum , interdum quintum diem trahentes , hyeme potiffimum,
nihil vidimus deterius accidifle. i o

„ T Abenteiamdie minus adftridas fafcias fentiat , fed tertio die pene refo-
.. L lutas, fcire autem licet, fi quid horum, quas propofuimus,abfit, vinculum
„ non fatis ardatum: fiquid fuperet,fuiffe iufto plus adftri&um.Haec itaque in-
•• dicia intuitus, deinceps, vel laxius alligabis, vel arde magis.

Relaxantur fafcix, non me hercle(vt nonnulli putant) quod intentae tem-
pore longiores appareant: fed quod membrum extenuatum contrahatur, vbi
rede fuerit alligatum , quod euidenterin omni fradura perpetuum confpici-
tur, quemadmodum & ipfe Hippocrates oftendet.

» '“P Ertio die,poftquam extenderis, atque direxeris, foluere membrum opor-
.. 1 tet. quod fi primis diebus moderate deuinxens, paulo magis fafcias ad- io

»> ftringes . deligare autem incipies a fradura , quemadmodum pi ius . nam, fi
.. hanc partem prius deuinxeris, materiam inde ad vtramque membri extremi-
.. tatern depellesifin aliam prius adftrinxeris, inde ad fraduram deduces , quod
„ intellexifle pertinet ad multos locos . Sic ergo ordiri femper vinculum debet,

„ atque huc locum primum adftnngere, alios vero pro portione, quo enim lon-
.. gius a fradura procedit, eo lenius ardari : nuquam vero ex toto laxari,fed ad-
„ h terere, poft hxc adijciend^ faCcix funt,quotiefcunque deuincimus . rogatus
» autem homo refpondeat adftnngi fe paulo magis quam ante : prxfertim,qua
„ frafhira eft, atque alibi pro ratione.Tumeat item membrum, vrgeaturjcuetur
. pro ratione prioris lunftunj. Abhinc tertio die fentiat falcias relaxari. tum fol- 3°
.. uere conuenit,ac rurfus deligare paulo ar&ius omnibus fafcijs inieftis, quibus
„ vtendum erit, poft hxc laboranti omnia eueniat,qus in fupenonbus alligan-
„ di circuitibus expolita funt.

Si primo dic homine propter fraduram dolente, quantum adftringendum
eft, non adftrinxerimus,vbi, omnibus rede fadis, tertio die dolor remittatur,
ardius alligamus, neq; tunc quoque quatum res poftulat.hoc fiquidem,quum
omnia rede procedunt, quinto die conuenit. quare tunc plurimis fafcijs vte-
mur, & quantum res exigit , adftridis,non obliti hoc ab lpfo prtecipi, vbi o-
mnia conuenienti ordine fequantur . nam , fi propterea quod aliquid interim
peccatum fit, brachium nondum quinto die ex toto inflampatione vacet, ne- 40
que nos fafcijs omnibus vtemur . Exhibet quidem fafciarum multitudo ( vt
ipfe ait) vinculi firmitatem.potiflimum vero ea vtemur ,quo tempore defedit
locus, qui circa fraduram eft, & ipfum os, quod perfradu eft, laxius effedum
eft, & facilius tradatur , vt componi poftit. At fi quando hoc quinto die non
cedat, differemus 111 alium circuitum, qui ad diem fepnmum perueniet- ltibet
enim donec ferula: ad fraduram detur, tertio quoque die folui ac rurfus deli-
gari,ea de caufa,vt aqua calida infundatur ad educendos fuccos in comminu-
ta parte

COMMENT. I.

i U parte exiflentes, qui tenues funr, & feri naturam habent, digeftionemque
requirunt, &fimul etiam ad leniendum dolorem, & pruriginem finiendam.
Iraque, vbi nec dolor, nec prurigo hominem exerceat, atq; indicia illa omnia
ie offendant, ex quibus re<fte fraduram habere cognofcimus : etiam fi quar-
to quoque die folues , nihil laedes, hyeme potiffimum , atque adeo magis ho-
mines agreffes, qui lauan fere non confuerunt, fed eos , qui cotidie lauin fo-
lent: & qui pratferti m bis id faciunt, couenit non longo interpofito fpacio re-
foIuere,ac praecipue, vbi carne fuerint molliori.

- T Nde vb. ad tertium diem ventum erit, qui feptimuscft i primo, quum
io 1 miechim vinculum fuit , fi redte alligatus fuerit, tumorin manu apparebit,

.. lique non admodum magnus : locus item , cui vinculum imjcitur, quotieff
“ cunque deligabitur, tenuior, & gracilior confpicietur, feptimo autem die, te-
” nuiflimus , atque offii perrupta tranabuntur facilius , magiTque ducentur, vt
.. diligantur, quod fi hxc ita habeant , dirigere oportet, alligareque, ac feru-
” lis excipere, pauloque amplius, quam ante adffringere, mfi, fi tumor, qui in

- manuelt, maiorem dolorem afferat . vbi vero fafeias inieceris , imponenda:
” feiuli funt , fuperque fafcia: alligandte admodum laxi, fic, vt circundati
” ferulx contineantur , nec quidquam brachmmadftringant. Quofadto pre-
" maturoftenfus eodem modo, & releuetur, atque in prioribus Vinciendi cir-

t o cuit ibus . At , vbi ad tertium diem perueniens laxum vinculum fentiat nc-
celle elt ferula: magis anftentur , potiflimhm qua fradura eft, atque alibi pro
.. ratione, iiquidem lpfum vinculum laxum potius erat, quam adftndum Ple-
” mores autem adhibcdi ferula: funt ab ea parte, 'qua fradhiraextat,non multo
" tamen : videndumque eff, ne e regione pollicis collocentur, fed hinc vel hinc-
.. neque item e regione minimi digiti, qua os in prima palmi parte excedit, fed
” hinc vel hinc. Verum, fi fradura omnino ferulas requirit, his locis breuiflimi
” iuperaccommodandx , fic, vt ad offa, qua: in prima palma: parte extant, rni-
” mme pertineant : periculum enim effec , ne vicus fieret, & nerui nudarentur.

» debemus autem ferulas ardare tertio quoque die paululum omnino , id fpe-
30 antes, quod eo nomine imponuntur, vt vinculum tueantur, non vt adftrin-
” Sant’ Qu°d fi optime perfpexeris , offa fub prioribus vinculis abunde fu i fle
" direda, neque locum prurigo aliqua infeftat , neque vlla exulcerationis fuf-
picio elt, vitra vigefimum diem finito alligatas ferulas-manere. nam plerifque
.. lummum triginta diebus brachij offa conferuent.

S,1 tertius dies fradum os nobis daret, quale fere feptimus exhibet , necef-
lario ad ferulas veniremus, fed quia ( vt lpfe dixit ) feptimo die W». id
elt, tenuiflimum apparet , quo vocabulo fignificauit gracilius fieri, quam,
quum erat in priftino flatu lalubri , idcirco eodem die ferulas circumponit,
tunc fcilicet membrum diligentius componens, vt pote, quum offa laxiora
40 hnt . eo autem ferula: pertinent , quo & pannos ante diximus, nempe, vt fra-
ftum os contineant, at, quum offa obficcitatem naturalem nequeant carnis
modo coalefcere , callo circa fradura: oras increfcente, quafi quodam vincu-
lo circundantur . hic autem creatur de eo quod fuperat , ex ipfo fradi offis a-
limento. quod fi laborans,vel non idoneo vidu vtatur, vel plenus fit, id, quod
fuperat, copiofius eft, effufumque fafciastotas veluti craflo fanguine made-
facit. Quicquid igitur ex eo , dum effunditur circa fr aduri oras concrefcit,
tempore ab offe, cui hiret, mutatur, & fimile lpfi redditur, callufquenomi-

k 11 j

*5°

de fractvris

natur.Ergo, fi frafti offis ovx agitentur, dimoueanturque, prohibebitur, quo i
nuniis adftn<ftum maneat , atque ob eam rem creari callus non poterit . quod
enim gluten lignis efficit, qutc glutinantui, id callus piaiftat oilibus fradtis.

Iure igitur fiimma quiete opus e It ad tractui as,qu^ callo debent lolidai i. nam,
fi agitetur coaftus callus, diffoluitur, perinde ac gluten, quo ligna cohxrent,

& coaftum lac. fummam vero hanc quietem prebent tafcia: adftrufta:, & qua:
ffiperdata continent : porro continent fafciarum multitudo, ac ferula! . Qux
deinceps fequuntur, omnia plana funt , his, qui animum adiungunt . piaici-
pit enim , vt licubi vinculum laxetur, ferulx tertio quoque die ardtentur, non
tamen refoluatur tota lunftura, mfi homo ingenti prurigine vexetur, vel ex- io
ulcerationis alicuius fufpicio fit . prurit autem fraftura initio magis , deinde
minus, quoniam vitiata pars exhauritur . excitatur enim prurigo a vaporibus,
qui ab eo, quod fupereft, protuli Ieuiter mordet. At, vbi acrius mordeant,pi u-
rigini lam dolor lungitur: igitur, quando pars inanis eft, nihil omnino tale fu-
perat,vel certe, quiim minimum.

Nihil autem perpetuum eft: multum enim & stas ab xtate diftat.

Non dixit limpliciter differre xtatem ab xtate , fed adiefhi coniun-
ftione indicat alias etiamnum caufas effe,cur non omnes brachij frafturx tri-
ginta diebus confanefcant, fed quxdam paucioribus . funt enim in caufa,an-
m templis, regio, natura xgrotantis, anni temperatio, ratio viftus, & vincien- 10
di modus. nam citius conferuefcunt,hoc eft, callo firmantur, & ob materia.-, ex
qua callus oritur, quantitatem, ac qualitatem moderatam , & ob robur virium
jpfam cogentium, diutius autem trahitur ex materix inopia, quod enim bre-
uiori tempore ob materia: copiam vires efficiunt, id longiori prxftantob in-
opiam , & interdum etiam ob copiam immodicam . callus enim concrefcens
abluitur humore , qui ab interiori parte fluit, vbi multus fit , & continuetur.
Porro materia craffa commode fpiffefeit, & in callum vertitur, humor autem,
vbi aquofus fuerit, & habitu tenuis, fpiffando callo maxime eft alienus. Vi-
res quoq; quum valent, mature fuo munere fungi, fero, quum imbecilla: funt,
nihil attinet dicere.quibus de caufis callus diuerfo tempore fra&is oflibus cir- 3 »
cundatur. hxc autem ipfa,qua! nunc dicuntur ob caufas prius politas mutan-
tur . quoniam materia, & plus,& minus abundat,& craiiior eft, ac tenuior ob
temperamentum, tam vniufcuiufque naturale, quam aduentitiunnpfiusfra-
fturx eo tempore, quo curatur, atque item ob vi&us rationem, qua homo vti-
tur,& ob modum, quo deligatur, prxter hxc,xtatem, tempus anni, regionem,
ex quibus omnibus validiores vires funt, aut infirmiores.

VBi folueris,aqua calida perfundito, & rurfus alligato fafcijs lenius, quam
ante adftri&is, paucioribus item, quam ante mieftis : inde tertio quoque
. die foluens rurfus laxioribus fafcijs,& paucioribus deuincito.

A primo die, vfque dum ad ferulas veniat, & fafciarum numerum auget, 40
& ardtiiis adftringit : eas autem imponens feptimo die, membrum non fol-
uit vfque ad vigefimum, ftatuere quafi firmam bafim volens calli producen-
di, quo circundato fra&uram penitus immobilem non amplius tuetur . nutri-
re enim callum oportet , vbi altius radices egit . nutritur autem , quum mate-
ria in lpfum denuatur: quam licuti ab initio auertimus ab affeffa fede ad alias
corporis partes , ita nunc euocare debemus aqua calida perfufa . quin & ini-
tio fafcijs multis atque adftrnftis, quo miniis ad vitiatum locum conflueret, ex

toto

COMMEN T. I. 1Jt

I toto lpfam prohibuimus, nuc paulatim numero demimus , preflumque laxa-
mus,quum non expediat prohibere, ne confluat.

^ alligatis ferulis fufpicio fit , ne offla refte concurrerint, vel aliud
” . ,Plam hominem infeftet,vbi dimidium teporis pretenent,vel pau-

” lo ante (oluere oportet, & rurfus deuincire.

Qu? fupia pofita funt,intelhgi debent, quum omnia redte procedanunan-
que,vbi fit fenfiis aliquis doloris, vel exulcerationis fufpicio, aut vereamur, ne
fractura male compofita fit, aut cafu aliquo interueniente membrum motu fit,
foluere vinculum ante vigefimum diem cogimur, id autem ipfum definiuit,
io ne quis exiftimet perpetuum effle , quod fupra imperauit , fradhiram quamli-
bet vlq; ad vigefimum diem feruandam effle peni tus immobile, femper enim
pugnare medicus debet aduerfus id,quod magis vrget, neque obligare fle
pr?ceptis tanquam legi, quam contemnere nephas fit, quum omnia prteter ra-
tionem eueniunt. r

» Vibus initio cutis non abrumpitur, neque os cute excediQdonea eft ra-

V-<no vidius prope quaiuis, minus tamen cibi fumant vfque ad decimum
” diem,pra!rertim,(]iidm qiiiefcant.

^ su vocabulum folent veteres graici fere omnes vfurpare, quum fiani-
ficaie voliint[fimpIex]aut [quo duis] huic opponitur exquifitum, quod Iones
io appellant. Sicut igitur exquifitam vidus rationem vocat, ita, huic

contrariam iMAtotq; hac ratione nunc eam, qua; prope qusuis fit,^^'A%
dicit, quee media eft inter quamuis fimphciter,& exquifitam. Exquifita vidus
rationem imperat, quibus initio, pratter offlis fraifturam, carnis quoque vulnus
accedit, ac pr®cipue,quum ex fradto offle aliquid cute excedit: fitnplice,id eft
quamuis ilhs,qui omnino periculo vacant : prop^ vero quamuis mediamque’
quibus os fradtum eft primis diebus, quorum terminum conftituit decimum,
non quod non interdum maturius, interdum ferius mutare vidhim liceat-, fed’
quod plterunque ita accidat. vtitur aute media vieftus ratione, propterea, quod
neque ita magnum periculum eft,ficut ciim offla nudantur, neque ita res tuta,
30 ficut cum mtadfo offle caro fimpliciter vulneratur . merito igitur ijs,qui medij
funt inter eos, qui periculo vacant, & eos, qui periclitantur, mediam vidius ra-
tionem indicit. pnjfeitun, quum vfque ad decimum diem, quibus brachiu fra-
ctum eft,ex toto quiefeant, quod Iones iAnviaw dicunt. Itaque par eft exqui fl-
uori viftu fuftinendos elfle quiefcentes,quam qui mouentur . at, quum a deci-
mo die platriquc fufpenfo brachio inambulent: mento praicipit,vt in eum vf-
que diem medio vuftus genere vtantur,pra:fertim quum quiefeat. Quod [pro-
feram] vertimus, Hippocrates habet SM, quod plairunque tempus imtat , fed
adijcitur etiam ad aliquid comprobadum,vt,fi dicamus, & ob alia,& tJX, hoc
cft,pnfeitim piopter hxc credendum huic, faciendum hoc eft, quomodo vi-
4° detur nunc ab Hippocrate vfurpatu, fic,vt oratio talis fit. mediocri vnftu vte-
dum vfque ad decimum diem,& alia de caufa, & prifertim, quum homo in-
terim ex toto conquiefcat.

” A Dhibeantq; ex obfonijs mollibus, quaicunque modice ahium deijciunt.
/i. Ptifflanam videlicet, betam, aut maluam, atriplice, fiue blitum, vel cu-

curbitam,& pifces teneros.

- Q>Ed a vino,& carne fibi temperent,
v) Docuit lpfe exquiliti vidtus rationem, & eius, qui quinis eft,& eius, qui

k mj

15t

DE FR ACTVRIS

prope quiuis,quam nunc prxcipit vfque in decimum diem feruari . nam, cum i
ager carne edit,& vinu potat, vidtus fimplex eft,& quiuis: fed cumfoloptif-
fanx cremore, & mulfa viuit,vidtus tenuis eft,atque exquifitus.inter vtrunque
eft ille, quem proxime indicauit,quum inquitjadhibeantque ex obfonijs mol-
libus quxcunque aluurn modice deijciunt].

, '"T"' Vm paulatim fe reficiat.oratio hacc lex iufta fertur de curatione fradfcurij.

X Reficiantur,dixit meuupl$ iSri, quo vocabulo nihil aliud figmficat,quam,

vt cui comminutum os eft,poftea recreetur.fcnbit autem U ^ora-ysyyH^hoc eft,
paulatim, cui contrarium eft repenteidamnat enim, quod fubito plurimu im-
plet,aut demit, vel quid aliud prxftat. i o

QVare danda opera eft, vt iufta curatione adhibita res bene procedat: vbi
aute non fic procedit, fcire licet aliquid curationi dcfuiffe,aut fuperaiTe.
Iultam vocauit eam, qux laboranti omne id prxbet, quod eiconuenit, &
nihil praetermittit . curationem vero, quam dixit, vel pro chirurgia, vel

pro vniuerfa fimpliciter rerum omnium admotione accipit.grxci enim tx-
wfads dicunt, non folum,qux manibus prehendunt, fed quxcunq; tradfant .

ILlud prxterea animaduertere in hoc fimphci modo conuenit,quod medici
non admodum attendunt:quanquam,fi non redte fiat,corrumpere curam
„ omnem, omnemque vinciendi rationem potefl.

Simplicem modum fradti offis, & prolapfi vocat, vbi no accedit vicus, non i o
nudatur os, neque quod perfringitur, in multas partes comminui tur,quod fra-
dturx genus recentiores a farina appellant.ita,vt nullus ex propofitis

modis limplex fit, fed ille dutaxat,vbi fradhirx nullus alius cafus adijcitur. fic
autem a fe vfurpari vocabuhun[ii-z*S;j,id eft,fimplex] aperte oftedit paulo in-
fra in hoc ipfo libro, vbi proprie eam rem agit . quod h offa fimphci fradhirx
modo perfringantur, peccatur, videturq; id peccatum leue,fi quis tamen dili-
genter fimul omnia xftimet,maximu momentu habet.id enim, fi comittatur,
priorem curam vniuerfam corrumpit.quid aute hoc fit,in fequentibus offen-
det. Scribitur item aliter eadem oratio fic[quaquam,fi no redte fiat, corrumpi
omnis cura,omnffque vinciendi ratio poteftjvbi curam ipfam,quum aliquid 3°
peccatur, damnare videtur,vt,qux corrumpere poflit, quxcuque ad laboran-
tem particulam redte adhibita funt.

_ V od fi vtroque offe cominuto, vel eo,cjuod fubicdtum eft tantum, deli -
_ V_^eatum brachium mitella fufpedatur,eaque plurima circa fradtura detur:

„ partesvero hinc atq; hinc fufpenfx fint,neceffe eft os ad fuperiorapcrucrti.
Diligenter voluit animaduertedum effe,qua ratione totum brachium fuf-
pendatur,quum homo iam ingreditur, & no amplius cubat, hoc eft, a decimo
dic.ante fiquidem plxrunque cubabat brachiofquemadmodu fupra oftefum
eft)ita figurato, vt manus paulo fubhmior haberetunfed, quum iam inambu-
lat(vt fieri confueuit, brachio ex ceruicibus fufpenfo) mitellam adhiberi prx- 40
cipit fic latam, vt brachium vmuerfum fuftmeat,totumq; xquahter anipledta-
tur, neque vllam partem eius relinquat, quam non fulciat, quo fieret, vt brachij
os a parte,cum qua iungitur,deorfum inclinaret, ac deprauaretur.nam pnuf-
quam vitiaretur, totum perpetuum erat : corrupta autem eius vnitate,vbi per,-
ruptu eft,poteft altera eius pars a fubicdta mitella fubftineri , altera vero pars,
vtqux non amplius cum illa continuetur, deorlum inclinata peruerti . Poteft
item ex eadem parte, vbi no redte mitella fubijciatur, altera extremitas ab hac

elata

C O M M E N T. I. ,55

i elata furfum ferri, altera deorfum inclinata peruerti . Quatuor igitur modis
mitella brachio male fubijcietur . primo, vbifracfturamfolummodb fuftinet,
partes autem hinc atque hinc fufpenfa: manent:fecundo,vbi extrema; brachij
partes & fupra a cubito, & infra a manu diligeter mitella fulciuntur, medium
non fufpeditur:tertio,& quarto, vbi interdum prior brachij pars, interdu po-
lterioi mitella excipitur.Ex his quatuor modis binos dutaxat fcnpfit,qui ma-
xime membru peruertunt, reliquos binos praiterijt,vt,qui ex enarratis intelli-
hgi pofTint. eorum, quos fcripfit,alteru propofitis verbis oftedit,vbi cenfet in
ljs, quibus vtrunque brachij os fraftum iit,vel tantum id,quod fiibieftum eft,
io (cubitus proprie nuncupatur) intelligendu effe primum ex propofitis modis!
led commune, id eft, duobus modis, de quibus verba faciet.proprium vero eft
vtriufque.-prioris quidem,quem nunc indicat, fubiefta brachio mitella angu -
ftiori,quam,vt totum membru comple<ftatur,fra<3:uram folummodo fulcire:
alterius rurfus,vtranque membri extremitatem fuftinere,fradtura tantum non
fulta.Dcprauari aute inquit priori modo brachium in fupenore partem con-
uerfum,ied in inferiorem altero modo, que fubdet proximis verbis .priorem,
qui furfum verfus peruertit,nunc propofuit.Nam,quum brachium, qua fracftfi
e it, a mitella fuftineatur, partibus, qug vtrinque funt, deorfum inclinatis, quum
non fit,cui firmiter innitantur, accidet, vt quod a mitella excipitur, altius exci-
t o tatum callo glutinetur. Eum vero habitum, quo membrum callo folidetur, m
jmfterum perpetuo feruabit. quare faipius neceflariu eft, qua: ficperueria funt
a nobis de integro abrupi, extefto membro rurfus fradturam, qualis initio fue-
rat,reddetibus, quam fupra diximus nullo modo coalefcere,fed alligari a cal-
lo,qui circundatur. hunc igitur extendendo diiToluimus, rurfufque opem da-
mus, vt callus increfcat fraftura conuenienter figurata, videre autem licet in
alijs animalibus comminuta offa non omnino coalefcere,vt in fue,apro,boue,
capra, oue, gallo, gallina, fi quado inuenies(inuenies autem fiepe, quemadmo-
dum & nosjfrafhira: oras callo inter fe glutinatas, vbi hoc tibi cure fit, callum
deradens confpicies fradiura: oras fe contingere, non tamen coaluille,folida-
3 o tafque e fle eo modo, quo in vulneribus glutinata caro coalefcit . At cur, vbi
vtruque brachij oscominutum fit, &,quod proprie cubitus vocatur, & quod
ladius, accidat, vt membrum adeo peruertatur,fi in fufpendendo aliquid pec-
cetur:fed minus, fi alterum tantum, cubitus fcihcetrac fi radius per fe, nihil o-
mnino deprauetur,non magno negocio compenes,fi eorum, qua; ipfe retulit,
meminens.quia,quod fubiedlu eft(inquit)fundameti vicem pra:ftat ei, quod
abruptum eft, atque ipfuin deprauari non patitur: fed radius, vbi intadhis fit,
cubitum quodammodo fecum dirigit, fi refte vinculum adhibeatur, tueri au-
tem lpfum a deprauatione ex toto non valet, vbi aliquis error fit m fufpen-
dendo, quandoquidem cubitus fubiedhis nihil habet, quo fulciatur, pneter
40 vinculum ipfum. r

** ^ ° fTibus fic t la&is mitella manum duntaxat, & articulu cubiti excipiat,

” reliquum vero brachiu fufpenfum fit,deprauatum inclinabitur deorfum!

Ex quatuor modis, quos paulo fupra declaraui, fecundu hic tradit, qui pri-
mo cotrarius eft: fi quidem in priori mitella folam fra&ura fuftinebatun hoc,
quum csteia fuftineatur,fola fradtura fine fulcro eft. Quemadmodu igitur in
priori fufpendendi ratione, vbi fia<ftura,quum fola a mitella fuftineretur, fub-
limior fuit, reliqua: vero partes vtrinque humiliores, iurc dixit deprauari bra-

i54 D. EFRACTVRIS

chiam totum in fuperiorem parte conuerfum: ita nunc, quum ea tatum mebri i
pars, qua fraftura eft,no fuftineatur, deprimetur, & deorfum verfus inclinabi-
tur,quo fiet, vt brachium iri eam partem curuetur, atque ea de caufa, vbi callus
circundatus fuerit,peruerfum deorfum fpeftet. Expofuimus igitur vniuerfain
propofitq orationis fententiam. legitur autem fcripta duobus modis, fi vocem
fpedtemus, maxime inter fe c5trarijs:re tamen, fi animaduertatur, inter fe mi-
nime difcrepantibus . Itaq; brachium fufpenfum nonnulli intelhgunt,quod a
mitella non excipitur, (ed folum in aere fufpeditur: ahj contra, omne id,quod
a mitella fuftineatur, vt pote, quum in inferiora minime inclinetur, neque fiat
ob id humilius, quod fufpenfo contrarium eft.Mentb igitur fcnptura:, verbis io
inter fe pugnant, fententia conueniunt. nanque ha:c vox /untujop, hoceft,fuf-
penfum, quum apud expofitores cotraria fignificet, a quibufdam eorum citra
negationem fcnbiturjreliquum vero brachium lu(penlum]ab alijs negatione
adiedtajreliquum vero brachium non fufpenfum] verba, vt illis videtur, acco-
modantibus ad vtramque fignificationem vocabuli («Ttapr, hoc eft,fufpenfi.

DEbet ergo brachium fufpendi per mitellam latam, mollemque, multum
brachij cum prima palma: parte aiquahtcr fuftinentem.

Duas hic indicat fufpendendi rationes, quas praeterierat, eas inquam duas,
quarum commune eft extremam brachij partem fuftinere : proprium autem
vtnufq-„vel eam,qua: a cubiti commiffura,vel eam,qute a manu tantum. Exe- zo
quutus enim eam fufpendendi rationem, vbi mitella folummodo fradlura ex-
cipiebat,atque alteram, vbi vtramque extremitatem, deinde fubqciens verba
proxime polita, in quibus precipit,vt plurimum ex brachio, cum prima palme
parte, mitella atqualiter fuftineatur, reliquas duas fulpendedi rationes euiden-
tcr reprehenditiquum non habeant id,quod maxime requiri voluit. liquidem
neutra primam palma: parte, & plurimum ex brachio tequaliter fulcit, non ta-
men proprie eas hic expreflit : pratcipue (vt dixi) quod intelligi ex fuperiori-
bus poflinr.tum quod leuem omnino noxam afferant, vbi nihil in deligando
peccetur.dua: enim fuperiores lulpedendi rationes, ea de caufa plurimum erat
alienae,quod fradtura cotineretur contrario modo, atque eius partes vtnnque, 30
quum interdum fola a mitella attolleretur nulla eiusparticula fulta, interdum
fola deorfum conuerteretur.

FINIS PRIMI COMMENTARII
GALENI IN HIPPOCRATEM
DE FRACTVRIS.

Galeni

C O M M E N T. II.

H5

Galeni in Hippocratem de fradtu-

RIS COMMENTARIVS SECVNDVS, VIDO
VIDIO FLORENTINO INTERPRETE.

De humero.

T vbi humerus perfringatur.

Teftantur nonnulli ex ijs, qui libi u lninc exponunt, Hip-
pocratem, vt fupra t vocauit modo eam parte totam, qua:
inter manu & cubiti articulum eft, modo cubitu, qui e duo-
bus oflibus longior eft, ita nunc humerum appellare JS^W,
* nempe id os, quod a cubiti articulo pertinet ad humeri caput.
Alij non l^fa olla, fed partes,qti£e inter articulos funt,volut ijs vocabulis nun-
cupari,quod confueuerimus ita loqui, ille in capite plagam accepit, vel in ma-
lis,aut nafo,& vbi plaga cutem tantum violauit,& vbi altius aliquid latfit, pu-
ta mufculi membranam, neruum, arteriam, aut venam, quin, quum humerum
exulceratum dicimus, oftendimus humero id maliincidifTe,quod vicus voca-
tur.at,quum definitione viceris caro contineatur, quamuis nominatim no ex-
10 phcetur, viceris tamen vocabulo notatur, carnis enim diuifionem appellamus
vicus, fic,vt, cum dicimus Dioni exempli caufa humerum efle exulceratu, car-
nem humeri fignificemus. eadem ratione, quum fraftum humerum dicimus,
figmficari volunt os huius partis eo vitio teneri, quod fra&ura nuncupatur.
fcdcontrouerfiahiEc de nominibus, ac figmficatiombus nullo modo ad fra-
dlurx curationem pertinet.neque enim quidquam officit,aut prodeft.que ve-
ro in fequetibus docet, qua ratione curare fradtu humerum conueniat , offen-
dunt, cundta autern(vt mihi videtur)plana funt,non fecus,atq; alia, que fupra
de brachio tradidit. ea enim paucis admodum verbis exceptis, clara erae, lon-
gius autem lapfi fumus, quum caulam adiecerimus, cur fingula praecipit: qua:
30 res,& fi expolitionis fines excedat, fieri tamen(vt retuh)ab omnibus expofi-
tonbus confueuit . at, quum ha: rationes alibi paucis ab lpfo offendantur, ne-
que nos hic eas tanqua au&ores adiecimus,fed ordinem mutauimus. totus au -
tem nunc propofitus fermo,fi per fe examinetur,c6fidereturque, perquam fa-
cilis eft.adde quod ratio finguIorum,qua: tradlantur, fuit in fermone de bra-
chio explicata. ad communia enim pracepta,quq ibi tradita funt,ha:c quoque
referuntur . primum de vniuerfo brachio figurando : tum de extendendo, de
componendoipoftremo de continendo ac fufpendendo,qua: continendi Ipe-
cies eft. His itaque habitis, fi quid fe offeret, quod breue fit, 6c non planum in
fequ entibus aperiemus.

40 ^ I brachium extendatur, eoque fic figurato intentio adhibeatur, humeri la
•• meri lacertus habitum mutabit.

I certus intentus alligabitur, atq;, vbi, qui deligatus eft, cubitum curuet,hu-

Propofitte orationi illud adijeere oportet, quod anteii diftu eft, fcilicet,vbi
humeri lacertus ab iniedto vinculo aliter figuretur, futurum eife, vt alias eius
partes vehemeter vinculum comprimat, ahjs laxius fit, atque delabatur: com-
preffg item partes inflammatione tententur , fed relaxatis vinculis membrum
peruertattir. Quare brachij habitus nullo modo vanadus eft, fed perpetuofvt

i5<r DE FRACTVRIS

fupra demonftratum eft)a principio ad finem feruandus. At contra, fi ille ha-
bitus feruetur, in quo extentum membrum deuindtum eft: vinculum quidem
nullo loco ardius erit, aut laxius, fed ipfe habitus, quum vitiatus fit(vt fupra
declarauimus)dolorem, atque idcirco inflammationem afferet.

» T Vftiffima itaque intentio ad humerum fic adhibetur, lignu, quod cubitum
■■ liquet, vel paulo breuius fit, qualia fiunt ligonu manubriola, habena ab vtra-
que parte alligatum fiufipenditur : homo autem fiublimiori alicui fiedi infidet,
» brachiumq; fiuper manubriolum imponit, fic, vt id in alam indatur ea rnodc-
ratione, vt ille vix confidere polfit,nihflque propius fit, quam vt fiufipendatur.
» tum aliquid aliud paretur, cui brachium inharreat ficorteo puluino fiuperdato
•• vno,vel pluribus, ita, vt ad eam altitudinem perueniat, vt cubitus ad reChim
angulum collocetur, commodiffime autem lorum molle, latumq;,fieu lata ha-
bena circundatur, atque inde magni ponderis aliquid fiufipenditur, quod ex-
» tendere conuenieter polfitiaut in vicem huius, robuftus aliquis in inferiorem
>■ partem cogit cubito cum humero ad redum angulum figurato.

A Lignum quod cubitum sequet.

B Habena per quam fiufipenditur.

C Sedile fublimius.

D Brachium fiuper manubriolum impolitum.
E Aliquid aliud cui brachium inhaireat.

F Scorteus puluinus.

G Cubitus ad refihim angulum.

H Lorum molle, fieu lata habena.

I Magni ponderis aliquid.

i58 defractvris

Oftenfum eft in libris de philofophia, natura; luftitiam in eo confiftere,vt i
quod vnicuiq; conucnit, diftribuat,no lege aliqua, fed fuopte nutu. quod iam
fupra quoque difUim eft.diftu eft infuper,eum efle ltiftu habitum, qui aptum
fitum vniufcuiufque particula; membri tuetur.demonftratueft etiamhuiuf-
modi habitum minime omnium lsdere. hic autem in brachio eft, vbi cubi-
tus cum humero ad reftum angulum collocetur. toto itaque brachio fic figu-
rato pratcipit hominem ledere,iuxta ipfum vero a priori parte poni lignum
tranfuerfum, quale ac quantum eft ligonis manubnolum.ligones vero appel-
lat «ct4>/oi, quibus terram fodimus (grsci cmnl-iHuu dicunt) his annumerantur
etiam bipalia( Attici pxnxs vocant). vult autem huiuftnodi lignum, quod iu- io
xta collocatur, immobile reddi, fic, vt dum manus admouetur,nec furfum fe-
ratur,nec deorfum.quod continget,!! ab vtroque extremo habenis vinciatur:
qii£ ad aliquid fublime religentur, vt lignum inde fufpendatur. Prscipit igi -
tur,vt aeger brachium ante (uper ipfum imponat, hoc eft,vt lignum tranfuer-
fum ala; fubijciatur: tu is,cuius humerus fradtus eft, fedeat ita fublimis, vt pa-
rum abiit, quin fufpendatur. federe autem sgrum lubet, vt vires, dum manus
adhibetur, lufficiant,neq', propterea quodftet,conuellantur.neq; in humilio-
ri fedili hominem collocat, fed quam maxime poteft aIto,quum fedet : & ob
ipfum medicum, vtreflus agere pofiit,neq; plurimum cogatur deorfumin-
clinari:& ob a;grotantem lplum , cui magis expediat ita federe . folent enim, 10
quibus brachium extenditur, pra: dolore ducentem fequi, atque attolli, nec in
cade fede penitus, qua collocati funt a principio, permanere, quo fit,vt inten-
tio remittatur. Hoc igitur canens imperat, vt homo fedeat, quantum maxime
poteft lublimis,& prope lu(pedatur,ac fi paulu attollatur, ftet.quod, vbi eue-
niat, neque ipfum aegrotantem, neque alios latebit, atque, vbi non lateat, paruo
negocio rurfus,vel ab alijs,vel per leipfum in priore fedem reftituetur. quin,
vbi homo ita fedes ftabit, paululum mutabitur: plurimum vero, vbi humilior
fuerit collocatus. Quare ex fefiionis mutatione minimum laeduntur, qui fub-
limiori infident fedili, plurimum, qui humiliori. Conftat itaque tranfuerfum
lignum ab Hippocrate ea de caufa fub alam demitti, ne brachio ab inferiori 30
parte intento, sger fequatur, atque intentione foluat . quod nos fine ligno fo -
liti fumus fa;puis facere per laqueos ais circundatos, quorum extrema verfus
poftenorem partem extendenda funt . non fecus etiam alqs laqueis circumli-
gatis fraftum os in diuerfa diducimus, vbi intentio, qua; per manus adhibe-
tur,imbecillior fit, quam oporteat. Verum, fi hanc credamus per fe polle effe-
<ftumprsftare,vtin puerili corpore, no opus eft amplius laqueis, & multo mi-
nus machinamentis habentibus axes, ad quos extremos laqueos alligates va-
lentius in diuerfa contedamus. quo extendendi modo ad luxata potiftimum
vtimur.In ea autem extededi ratione, quam nunc probat, praecipit, vt brachiu
rei cuipiam haereat, quam ipfe vocat hoc eft,huiufmodi quidpiam,cui 40

firmiter infidat, fcorteis puluinis fubiecftis : deinde ab imo humero luxta cu-
biti articulum graue aliquod corpus fufpendatur, quae pondera smifjLiou nun-
cupauit:haec funt, quibus vti confueuimus,ex ferro, aere, aut plumbo cofe&is.
praeterea lorum molle, latu, vel habena valida imo humero circundetur,vndc
pondera fufpendantur.

DEbet autem medicus curare,ftans altero pede fuperquapiare fublimio-
ri collocato: componere autem os prominetioribus palmarum partibus.

facile

C O M M E N T. I L

*53>

- facile aurcni componitur . ea enim extendendi ratio optima eff, fi quis conud-
” nienter ipfa adhibeat:poft fafcias inijcere a fradhira orfustreliqua vero omnia;
" vt antea iuffus eft exequi, eademq; de homine requirere:tum ex ijfde indici js
* intelligere moderata, necne fint.-ac tertio quoq; dicfoluere, & rurfus deliga-

- re,ardhufqueadftnngere.

^ Eligit huc chirurgici h abitum tanquaha firmiore, idem in opere de offici-;
na medici pra:cepit,curn.inquit[ftante vero oportet pariter ambobus pedi bus
bene infidere, fed agere altero infiffente,at non eius partis, cuius manus agit.]
” PyEn %tlmo auc nono die ferulas alligare, quod fi vereatur, ne recteoffa
0 A — 'concurrerint, interea fo)uere,dirigenfque rurfus deuincire.

Quod in fuperioribus,qua de brachio,fupplendu effe exiftimaui,idem nuc
cxiftimo,fciIicet,quum omnia commode refpondeat, eo tempore ferulas im-
ponendas effe. Verum, vbi de brachio egit,feptimo die fimpliciteriuffit feru-
las circundanun fermone vero de humero, coniundiione, quam difiungentem
appellat, vfurpauit.ait cnim[feptimo aut nono dieferulas alligarejeo quod in
humero ob mufculorum,quibus continetur magnitudinem, qute circa fradtu-
ram funt, diuturniori tempore ex toto gracilia fiant, laxaque.vbi vero talia ef-
fent, offendimus opportune tunc ad ferulas veniri.

H V meri os fere quadraginta diebus conferuet, quos vbi excefferit,foIuere
oportet, & paucioresfafcias dare,leuiufque arftatas, ac diutius vti vidtu
• magis exquifito,quam anteiintueri autem manus tumorem, & vires.

Coferuere,quod npcAnSi dixit, intelligit, vbi fradti offis partes callo firma-
tur,vt in fupcrioribus etiam, qua de brachio. Quo autem grandius eff humeri
os,eo longiori temporeper callum glutmatur.Reliqua omnia, ex ijs,qu£ didta

funt de brachio, plana funt. nulla igitur opus eff explanatione.

ILlud etiam ignorare non oportet, quod humerus natura ab exteriori parte
gibbus eff,& peruerti facile folet,vbi male curetur, quin & alia offa omnia,

. qua; naturaliter aliqua parte gibba funt, vbi comminuta curantur, facile ab ea
. peruertuntur. Ergo, vbi tale quidpiam timetur, lata fafcia humerum excipiens
in orbem circa pedtus agatur: &,qutim quiefcere humerum oporteat, pannus
■> multiplex implicitus inter cubitum, & latus lubijciatur, vel quidpia huius ge-
•• neris aliud. hac enim via os gibbum dirigetur . eff autem cauendum,ne nimis
» in interiorem partem conuertatur.

Qua: in fermone de humero vfque ad finem fcnbuntur, omnia clara funt.
namq; ipfe caufim exponit, cur in exteriorem partem conuertatur, & quopa-
dto in contrariam coadtum dirigi debeat, iuflit autem, vt multiplex panus in-
ter latus & cubitu demitteretur, ne humerus attingat latus, fed in medio fpa-
ciurn fit, quo cbpulfus habena ad pedtus adducente minime deprauetur, quum
natura in exteriorem partem fpedtans ad interiorem conuerfus dirigitur.

40 Depede&manu.

» V) Es hominis ex multis minutifq; offibus conffat, quemadmodu & manus.

1 Similitudinem quandam habent inter fe totius cruris & brachij partes,
qualis enim eff humerus in brachio, tale eff in crure femur: quale item in bra-
chio eff id, quod eff inter cubitum & manum, tale in crure id, quod inter ge-
nu eff & pede:reliqua vero pars,fcilicet manus, pedi refpondet. Ceterum ma-
nus apud gratcos proprium nomen non inuenit diftindtum a toto brachio, fi-
cut pes, qui nomen habet diffindtu a toto crure. quare Hippocrates mento pe-

jo

Iffo

DE FRACTVRIS

dem fimpliciter -aifa vocauit «kj ojj vocabulo nonadie&o: manum vero non i
vno verbo exprelTic, fed jfijut dixit, quod brachium fignificat adijciens,

quo extremum notatur. Sed fatis dixi de vfu nominum, venio ad res. Ijs,qux
fuperius traftauit, proximus erat fermo de manu.ipfc vero non tantum agit dc
hac, fed etiam de pede,fermonemque de ipfo dilatat, quod maiore diligetiam
requirat.Dicit ergo vtramque parte ex multis minutifq; offibus conflare, nos
autem adiungimus[& duris] quandoquidem medulla carent, caua minimum
funt, &a lapillis paruis non abhorrent. Simile igitur efl totum brachium to-
ti cruri, atq; itidem vnius extremum extremo alterius, qualis enim in manu
primx palma: pars ell,tale efl in pede id, quod inter talos efl & plantam, tum i o
qualis in manu palma, talis piata in pede efl. fimihtudo autem, qua: inter digi-
tos efl, vel me tacente, clara efl.prxterhxc in pede funt offa iuxta calcem, atq;
idcirco de pede plura verba facit, quam de manu. qua: quidem pes habet, com-
munia quoque ipfius manus primum enarrat, deinde illa fubdit, qux proprie
ad pedem pertinent. Primam igitur palmx parte complent odio olla, palmam
quatuor.at finguli digiti ternis offibus continentur, vt in vniuerfu offa manus
feptem fint & viginti. fed in pedequatuordecim funt offa digitoru.nam ma-
gnus digitus ex binis conflat, planta ex quinis, quocirca in vtraque parte funt
decem & nouem.Totidcm in manu palmam & digitos explent, quum planta
vno offe palmam excedat, ac digiti manus, pedis digitos xque vno offe exu- 10
perent. quocirca, fi vtraque pars ad vtramque coferatur, idem erit offium nu-
merus.Reflant in manu offa odlo,qux primam palmx partem conflituunt: in
pede autem ea pars, qux inter talos & plantam lita efl, cum calce ac talo, qux
omnia offibus odio continetur.Calcis autem os, omnium, qu£ in vtriufque ex-
tremitate funt,maximu, fuflinet talu & crus, ac prope corpus fert vniuerfum,
vbi flamus : a priori autem parte committitur cum offe, quod a cubi fimilitu-
dine xvCmJtr appellatunperinde atque tali caput, cum eo offe, quod, quia fca-
pham reprxfentat, mx<toaSts dicitur, cum vtroque horum iungnutur alia offa,
qux partem potiflimum inter talos & piatam explent. Si quis aute velit talum
extremo cruri reddere, idem erit offium numerus in vtriufque membri extre- 30
nutate, ita, vt docendi modo, non natura ipfa rerum inter fe difcrepent,qui vi-
gintifeptem,& qui viginti fex offa pedis effe aflirmant.erunt enim vigintifc-
ptem,vbi talus non annumeretur cruris offibus, fed fine hoc vigintifex.Redle
igitur fcribitfpes hominis ex multis minutifq; offibus coflat, quemadmodum
& manus.] agit enim cu ijs,qui prima elementa didicerunt, & incidendis cor-
poribus operam dederunt, in memoriam reuocans, qux perceperunt ad hunc
locum facietia.quum non folum fcirc conueniat propofitarum partium vtra-
que ex multis duris minutffque offibus conflare, fed meminiffe etiam habitus
& magnitudinis fingulorum,& qua ratione cu proximis connedlantur. quod
•Jdoifyd efl pofitionem vocant, vt, vbi aliquod ex offibus, qu^ his jfartibus fita
funtffuo loco mouetur, prompte reflituamus.

- /^\Sfa hxc fere non rumpuntur, nifi acuta, vel graui quapiam re carnofx
» Vy partes vulnercntur.Dc vulneratis autem dicemus, vbi vicerunt curatio-
>• nem perfequemur.

Carnofas partes ^cStx. nuncupauit, quo vocabulo vocant Iones, quidquid
in noflro corpore carnofum efl. cuius generis prxeipue funt, cutis, & mufeu-
h, tum membranx ac vifcera . offa vero cartilaginem & ligamenta ftuw vo-
cabulo

I

C O M M E N T. I I. l6t

cabulo non fignificant . ad hoc etiam exemplum videtur vfurpari ab Home-
ro,quum cutem vocat his verfibus.

Jiul 1$ heu jjcif tfi-mfos S nsd «jt laus. Et iterum,

rft M [M nocuum K9 iri id-nfw.

Propofitarum igitur partium oiTa ait , fere- non perfringi fine vicere, illud
enim [mfi camofie partes vulnerentur] idem fibi vult, quod [fine vlcerc.lnihil
autem intereft,quod ad hunc locum attinet, victis ne an vulnus nominetur.at-
qm carnolapars extremis membris minima eft , plurima autem in humero &
remore. Ea igitur tota facile laeditur, vbi externum aliquid fuper manu vel pe-
ro dem incidat, quod frangere aliquid poffit ex ipforuoffibus. Abripitur autem
os quatuor de caulis maxime generalibus, fuper ipfum enim vehemet, impe-
tu incidit aut aliquid coteredi vim habens, quod plane necelTe eft natura du-
rumefle, & mole non exiguum :aut aliquid, quod non tanthm cutem, & auz
intei cutem funt & olla, fed hate quoq; fecare poffit. quem morbum Hippo-
crates in libro de vulneribus capitis l**» appellat: nonnulli etiam ob faltutn
ex alti ori loco fregerunt tibia, vel femoris os, quod ficciora his effient, & non
ita denla: videmus item in pakftra cominui os ^i-^AM^hoc eft, vbi ti-
ia vna cum mapeifiingitur, tk pister fr adi uram, vulnus quoque magnum
accedit, atq; offa nudantur, quod fradturai genus accidit, cum luftantis mem-
a o brum cruri ipfi tranfuerfum fubijcitur, atque vtrunq; eius extremu,tam quod
a genu, quam quod apede eft,deorfum verfus cogitur.Euemt huiufmodi tale

hgms,qu$ nos de induftna rupimus, impofita enim fuper vtrunq; femur ob-

Jiqua, & manibus ab vtroq; extremo in inferiore partem coaffia effringi me-
dia videmus. Quemadmodu igitur, neq; magnu lignum, neque validum, fed
panium & infirmum hac ratione fragitur,ita, cum os infirmum natura fuerit,

niedium fub propofitispakftra: generibus perrupitur. At oflh, quibus extre-
ma membra continentur, fub huiufmodi pakftr? generibus, fine ex fuperiori
loco laltates deorfum ferantur, & ,n terra incidant, fiuepes vehementer con-
uellatur,non facile rumpuntur, his enim iftibus franguntur ligamenta offium
3 o magis, quam ipfa offa, cuius caufa eft, eoru non tam exiguitas, qu^m durities,
fed neque externa, quum magna vi fuper incidut, poffunt harc offia facile per-
fringere, nifidunora filis fint,& grandia.at quod tale eft, neq-, carne inuiolata
relinquit, queadmodu nec lftus ab acutare. nam &hicpriufqua attingat offa,
quat ipfis fup en media funt difeutit. Quare meritb dixit offahec feffi non ab-
lumpihne vlcere.fed quoniam in iequentibus feorfumdefradiurisaget,qui-
bus carnis quoque vulnus accedit, htec ad eum huius libri locum referuauit.

C ;qu1s erumPat ex digitoru articulis, vel aliud quidpiam ex iis offibus, qui-
- cj bus continetur pars pedis, qu? inter talos ScplStam eft, compellere fingu-
.. Ia in fuam ledem oportet, quemadmodum in manu.

4° Quod ait[quemadmodu in manu]accipiendu eft, non quafi aliquid prefa-

tus fit de offibus,qua: in manu fita funt, fed quafi ita fcripferit,fingula offia pe-
dis in fuam (edem compellenda funt, id,quod etiam fieri debet in manu. Co-
pellei e autem Hippocrates dixit vel,vt alia exempla habent k*™.

»*W«F,quod idem fibi vult, ac fi dicat, os fuo loco motum reftituere.mouetur
autem, vbi hgameta,per qu? cum proximis annecftitur,abrupuntur.non tame
abrumpuntur omnia ligamenta, qua; prolapfum os in orbem comprehendut.
raro enim id ex toto accidit.in quo cafu os, quod ita luditur, fuam fedem relin-

1

I(fl. defractvris

quens ad cutem prorupit, praftertim quibus ea laxior eft,iu,vt ofli,quod pro - i
fabitur, parum renitatur . ea vero de caufa fere non folet os, quod mouetur, m
inferiorem parte pedis excidere, quia cutis, qua: pedi fubieda eft graece

dicitur) craffa eft & dura . adde, quod, qua: pedem feriunt, pkrunque a fupe-
nori parte fuper ipfum cadut. Ergo hac vna via os, quod fuo loco mouetur, in
inferiorem parte excidet, fcilicet, quum ex fuperiori loco quis faltauerit fuper
rem aliquam , qua: eminentias habeat admodum afperas acutas ve . Qmecun-
que igitur vndique prorfus refoluta funt, vbi lua fede mota in fuperiorem,vel
inferiorem pedis regionem veniunt, aegre recoduntunfiquando autem (quod
raro accidit)recondatur,femper magno negocio in fua fede feruantur.namq;, i o
vbi os rurfus vehementer moueatur, nihil erit , quod ipfum contineat , vtpote
folutum ligametis, quibus alligabatur: qua: fi non fuerint ex toto abrupta, fed
aliqua ex parte integra, ficut euenit, quibus procidere folet, diftedentes totum
pedem vrgebimus. . ’

■-pVm cerato mederi pannis fafcijfq;, non fecusatq; vbi frangitur, excepto
1 quod omittedte ferula: funt,eodemque modo adftringere,ac tertio quo-
„ que die alligare. is autem, qui deuincitur, fimilitcr atque in fiafluusadftringi

„ferefpondeat,vel laxari. „

Qualem' curationem ad fradturas tradidit, talem nuc adofla,qua: extremis
membris mouentur.praccipit adhiberi. Primo,fiquide extendere conuenit ad i o
hoc,vt ofla,qua: prolapfa funt, in fuam fedem compellantur, tum, vbi repofita
fuerint, deuincire,cofilio ad idem direfto . propofitum enim eft membrum ab
inflammatione, tu eri, & fub linteis adftringere,continereque os, quod reftitu-
tum efl: . In fuperionbus autem oftenfum efl: hxc nullo modo redte fieri polle,
nifi fanguis, qui in affedta fede fubfiftit, ad fummum atque imum membrum
depellatur, prohibeat urque, quo minus alter cocurrat.Hqc itaq;,fnn memoria
habeatur, fpeftantes vmuerfam vinciendi ratione fratfturis idoneam inueme-
mus, quam hic vtenda dixit, mfi q> ferul? non debet circundari .quandoquide
loci natura eas non patitur.nam partes quibus ferula: mijcied^ funt, atque pla-
nS e fle debet,cuiufmodi non eft ea pars pedis, qu? inter talos & planta fita eft. 3°

OMnia hate viginti diebus perfefle ad fanitate perducutur, nili, qua; cum
cruris offibus iunguntur,vel ex eius regione fita funt. interim vero lacerc
„ conuenit, non tamen id fuftinent, qui morbum paruifaciunt , fed ingrediun-
tur priufquam conualefcant, eoque fit,vt plxriquc non bene fanetur, fed fub-
inde languoris fenfu aliquo tententur, atque id quide non iniuria.ferunt enim
.. pedes onus corporis totius. Vbi ergo nondum conualuerut,fi inambulat, arti-
„ culi,qui moti funt, male cofirmantur, atque hac de caufa fubinde ofla dolent,

» qua: cruri mnguntur. Porro qua: cruris ollibus lungutur, cattens maioia^funt,

„ & ciim mouentur, longiori tepore confirmantur,fed medendi ratio cade eft.

Cruris ofla intelligit tam fura,quam tibiam, volens autem fignificare e re- 40
gione, Ksn-% dixit,quam loquutionem fa:pius varijfque in locis vlurpauit.fed
& paulo inferius eadem ter ex ordine vtitur,de crure pertra<ftas,quum ait [fe-
moris enim caput fuperius corpus fert.id autem ab interiori cruris parte fitum
eft,at non ab exteriori, fed e regione tibia:, tum quia pars altera corporis e re-
gione huc propius accedit, quam ad exterius os.adde,quod os interius plenius
eft, quam exterius, non fecus atque in brachio, vbi os, quod e regione mimmu
digitum Ipedhit, tenuius eft,& longius.]

Pluribus

■■p'

COMMENT, II.

16-3

) Luribus autem fafcijs,panmfque vtendum eft.

■ ■ Vt repofita funtffuo loco mancant/olet tum fafcue.nim pan-

mcircumdan,prxfert,mq-,,cUm Ion inxquahtas alligari ferulas non finit.

" H . 3UtC hm=«qth“c Vlnc,rf c5uenit- adftringereq;, ficut extera omnia
’’ 1 caParteP0tiffimu,qua osprolapfum eft, primuq; ibi fafeias circumagere
“ InPnonbuS imperamt vbi fradum os m aliquam partem conuertatur fi

dextram ' aTJ1 T ^ adduC*tur:fl ad hanc <P^at, vrgeatur ad

inc! n ? ' vbialhgare pedem oportet, in neutram partem debet vinculum

.0 !!qi 0fla,C1L,a: fua fede cxcldunt’ non ad fed ad fuperiorem,

10 \ei interiorem partem conuertantur. r

’ O V°tlefcUntI’ Vlnculum ‘°lu^r,multd aqua calida fouedum.in omnibus
” '“Xta ar“culos funt affeftibus liberaliter calida aqua perfun-

" de"d‘l eft^U°d ad laxar!clum veI adftringedum pertinet , ijfdem temporibus
” fadenyndlCla offendant, que in fupenonbus: refoluereitem,& rurfusde-

- hgare fim.hter expedit. Hi autem quadraginta diebus ex toto conualefcunt:
” praffertim,fi lacere fuftinent,fin minus, in eadem mala incidunt, qute lupenus

- polita lunt, atque etiamnum grautora. r

Quum leniendus dolor eft, & corpora, qu? adftrifta funt,laxada,tunc pre-
cipKjVtmuIta calida aqua perfundatur.id potiffimum accidit in affeftibus ar-
2,0 tlcuIorudul;m hx partes offibus magis, & neniis contineantur. Adftrmgun-
tur igitur fub inflammatione, & magis dolorem fentiunt,quod magis nemo-
ix line. Appellauit autem aftedus oma, quoniam affici <rtWo% dicit.

De calce.

QVicunq; ex fuperiori loco faltantes, calci vehementer infiftunt, his offa
diducuntur venx fangumem effundiit, carne circa os attrita, tumor ma-
* glU1S 01'!.t“r’,& dolordlo5 cnlP1 o* exiguu non eft, ex tat$ a regione fub tibia.

dixit venas, fignificare volens effundere fuccum, quem continent,
nempe fangumem quod fit, quum colliditur earum tunica. corpora enim qux
5o colliduntur, naturalem vn.tatem amittunt, qufim pluribus exiguifff partibus
dmellantur, quibus fanguis fuftunditur. Hunc igitur effufum fangumem reci-
piunt ioca,qu£ venam cingunt, quibus non feruatur, qualis recipitur : tempo-
re liquidem mgrefcit, perinde atque vbi extra corpus effufus diu manet : con-
cielcit infuper,quam rem gratci appellant, hinc factum eft,vt fanmiis

propterea quod concrefcat iam,& dicatur, & fit.prius autem mgrefcit,

deinde redditur admodum putris. Atqui n5 poffunt grauiffima hxc accidere
languingqui a venis in corpore Funditur: namqgvbi natura vincit, hunc non
lecus mutat, atque alium, qui in inflammatione fuppurate continetur, vertitq;
in pus. Ad hoc autem vt partium natura fanguinem fuperet, duo obferuanda
40 funt, alterum, ne inflamatio corpori fuperueniat, id qua ratione fiat, fupra ha-
buimus: alterum, vt fanguis,qui effufus eft, detrahatur. In h?c itaque incubens

Hippocrates omnia, quae fubijciuntur,pr^cepta figillatim tradit. Diducuntur

(inquit) olla his, qui ita faltant, abruptis nimirum ligamentis, quibus ipfa ne-
ctebantur,ficut paulo fupra de ea parte, qux inter talos & plantam eft, diceba-
mus lungitur aute cum calce a fuperiori parte talus, a priori id os, quod a cubi
iimilitudine grsece miMf vocatur, ficuti cum talo a priori parte id offis com-
mittitur,quod a fcaphx fimilitudine axa&eilfr grxee nominatur.cum vtroque

1 <j

Iff4 defractvris

autem horum, fcilicct cum eo, quod cubum & cum eo, quod fcapham refert, ,
quatuor offa,qux inter talos & plantam funt, committuntur.omnia aute h*c
offa tam manus, qudm pedis in commentario de oflibus expofita funt
„ ^ Oniungitur item venis & neruis grandioribus, poftenorq; chorda huic
„ 0ffi jnneftitur. Hos igitur curare oportet cerato pannis fafcijsqj: ad haec
. calidam aquam large infundere, fafeiarumque numerum augere, tum alijs vtt
optimis praefidijs, ac maxime lenibus. ,

Comungitur, inquit, os calcis neruis quos nominat imaijw, id elt,gradio-
res,tum venis non paruis.Inneditur item huic offi poftenor chorda, qua: di-
ducitur a mufculis, qui fiu funt in parte cruris , qua; carnofa a poftenon parte io
prominet. De his autem abunde diximus , tam in eo libro, qui de corporum,
quam in eo, qui de mufculorum incidendorum ratione eft.ea autem tenere ad
vnguem debet, qui affequi vult, qua; nunc ab Hippocrate traduntur.

„ ybd fi cutis,qux calce tegit, naturaliter tenera cft, relinquenda eft, quo-

. vAnodo fe habet: fin dura & craffa, qualis in quibufdam cofpicitur.xqua-

•> literfuccidenda eft, atque extenuanda, non tamen vulneranda.

Propofitis vitijs circa calcem, atque adiundtas partes periculum eft , ne in-
gens dolor atq; inflamatio non modica fuperueniat. huiufmodi enim partes
oflibus continetur,non quibullibet,fed valde minutis, ita, vt vel leuis inflam-
matio mao-num dolore poffit comprimendo excitare. chorde vero, quo calci a 1Q
poftenon parte innc<ftitur,cum grandior fit, vbi mflamatur, periculum ent,nc
neruorum diftentio fuperueniat. quin & cum hac parte luguntur multi nciui,
qui offa contingunt, quod in libro de incidendis neruis offendimus. Reliqua
igitur vmuerfa curatio diligentem animaduerfionem requirit, & quod ad vi-
llum tenuem pertinet , & quod ad modum calida; aqua: perfundenda:. fed &
cutis, quse pedi fubiefta eftOxv©' grarce dicitur)incidenda eft magna cu mo-
deratione. vbi dura eft, altitudo plagc debet duritiei altitudinem aequare.oc-
calefcit enim quibufdam, ita, vt ne paululum quide fanguinis fundat, nifi lcal-
pellus alte admodum demittatur. Illa igitur fecanda eft, qua: fanguinemnon
fundit : qux vero ftatim cruentatur, relinquenda eft. nam,fi fecetur, dolet. At 3 o
neque in illa, qua; dura cft, quouis modo, fed aequaliter incidere conuemt, id,
quod ex ipfa cute durum eft . fpe£bre autem tria debet , qui aequaliter incidit,
primo , longitudinem fe&ioms , deinde altitudinem , tertio, interuallum. fe-
duones autem aeque longa:, atque altae fint, oportet, & aeque inter fe diftan-
tes, vt vniuerfa cutis, qua; pedi fubiefta eft fine tormento inflamationis tem-
pore fimilitcrdiftendatur. Conftat autem omnem inflammationem diften-
dere, quodque diftenditur dolere , atque idcirco inflammationem augeri , &
neruorum diftentionem excitari . Quemadmodum igitur liberalis aqua: ca-
lide perfufio,cui oleum copiofe fit ad.iecftum, faluberrima eftqta etiam fecan-
dam cutem duxit fcalpello eatenus alte demiflb , vt haec minime cruentetur. 40
vtihter autem excogitauit huiufmodi fedfionem. quandoquidem in alijs par-
tibus, vbi vehementer inflammantur, cogimur cutem fcalpello exafperare:
partim educentes aliquid eius fanguinis, quiin inflammatione fuperat : par-
tim expirationem efficientesipartim laxantes, eju? fub inflammatione diften-
debatur. At in pede inflammatione nondum orta feftinabimus ad cutem in-
cidendam,eo quod duriflima fit. vbi vero talis eft, nequit fub inflammatione
amplius extendi, quamobrem dolebit hxc,Sc vehementiflime premet mten-
r none

C O ffl M E N T. II.

16-5

cone quadam proximas partes , pnecipueque latam chordam , qua; illi iuntta
ell, cuiufque lmtiu m eft ex fine vnms ex mufculis fitisin pofterion parte cru-
ris qua; carnofa prominet . Igitur, vbi hatc dolore , atque inflammatione ten-
retui, periculum eft, ne totus mufculus eadem fentiat. id fiaccidat, nemorum

carerer VeaGmde Cft’ ?b- h*C omnia cutem, qj* fub pede

eft,fecare,vr didhim cft,conuenit, deinceps, vt retulit, extenuare, hoc eft te -

natm Adi"1"' ^ ^UCCm.fiet: fl mo!,latur ipfius dunt.es, & multitudo exhau-
riatur. Ad ha:c ambo valet oleum, & aqua calida, fi copiofe i,ifundatur:a per-

.0 ;f^mT,“"1"n'd"“r-^<I»oan»lia,,mllr,ngc„dlpvlm

“ H beni al,%are non cuiufufs eft-nam fi quis vinciat eo modo quo «e-
•• 1 1 rera circa talos vincuntur, fafcia modb ad pedem dari, modo ad infam

” ^ n?Am,CnCTa<an f3raX c°niPrcffio>«Icem,qu5 icflus fuit, expellet P
Didionem [bene] iyMt dixit, facpd enim ab alijs veteribus ,ri vfurpatur
piatcipit autc vt v.t.a,quS circa calce' funt, vincantur ei ratione, qui fraLre'
eos ieprehcndens,qui eo modo deligant, quo deligare fjpius confueuimus vt
medica menta, feu cataplafmata/eu quaidam ex perfufione madenti “Se

1 1 loTiimorfa "o b h' nf1°dus’<Iuem.damnac’ & habet. Fafcia ab alteri parte

talo, um 01 fa,obhqua fertur a priori parte extremi cruris, qua talus extat quem

1 o vocant, inde tranfuerfa fub pede demittitur, ebque «nudato vfque

ad cotramm panem obliqua rurfus inferne furfum procedit ad priorem plr-
em tah,eique mijctur quemadmodum anri. At vbi iri circumeat necefTe efl
'] f parte pedn s £bi occurrat, &.X.1, teram repnefentet,.nde in orbe' cr-
ea talos data coredeat,vncri incepit, f.c autem iterum creun agitur, ,ti vt eo-
den reuertatur,tertioque f. militer voluta rurfus ad fuum initium rodit atque
inde . urfus circa talos porrigitur, verum alij,vb. tranfuerfam fub pede fafcnm
dederat, non protinus obliquam furfum attrahunt ad talos, fed aL per fiip

ZZrr peiv “ °rbCm quemadmodum alij fnoiTm

caca talos, fic,vt obliqui circuitus ab ijs,qui in orbem funt, comprehe'dantur

romnmdCnl " a ratI0"« *d propofita v.t.a minime ac-

fit neauf calx vV °d ^ lmPonatur’ M* continedum

f t,neque calx vitio vacet,ficut in eo cafu,qui illas requirit, fed ipfe pr.mb lefus

exSSco^“-7C1-!J I\ra7^udmadcalcem^ngume'exprimat,,pfum

expelht.at contranu fieri debet.fanguis enim a calce ad partes que iuxta funt

- a^^^afupridemonflrauit, eadem, giturnunc vt.tur.

que hoc pafto periculum eft, ne os calcis corrumpatur.

teres dire °rr,Umpatur dlxit «N^wnam.qutim pars ex toto corrupitur.ve-'

■, n ! 1 d VTm r°km quod, vbi carnofis partibus accidit, aliis

40 nominibus appellant. Vocat item Hippocrates carne, qu!e putrefei t^J-

, * ^ ■ atSue aIlJs etIain num vocabulis. At vb, os ex toto corrumpi-

tur vfurpat,quod vitium offibus accidit, vbi i fupeneda carne pern,-

crnla (ames profluit, qua; hatcipfa irrigando corrumpit.

' Vocl vbi corrumpitur, morbus suum durat.

V^Apertms dixiifet totam attatem hominis .habet autem ipfius oratio
hanc mentem.fi quado calx corrumpatur, cafus curatione non recipit, quod-
que ex eo (equitur malum, totam tetatem hominis durat.

1 nj

3°

DEFRACTVRIS

NAm alioquin, vbi calx hoc modo non corrumpitur, fed quod nigrefcat, i
quia dum homo iacet,negligeter habitus fit vel quia crus lamdiu grauc
- vulnus1 acceperit, quod calx etia fenfit, vel Vitiati femoris, aut alterius aftedus
„ cau£ dm iacuerit, diuturna tamen res eft,& molefta.tum fubinde recrudefcit,

» mli fumma diligetia, & longa quiete attendatur. Quare quaecunq; hoc modo
»■ corrumpuntur, praeter aliam noxam, corpori fummu quoque pericul u atterat.
Calcis os(inquit)non modo ex propofitis aftcdibus vitiari folet, fed ex eo,
quod calx diu iacuerit(quam rem dixi?)nigrefcit fipe, quando neg i-

crenter fuerit collocatus.id autem euemt,vbi fuper quapiam re dura cotinetur,
neq- fubinde attoUitursfedijs, qua: fubieda funt,cotmeter calefit, premiturq;. ro
O uocirca attolledus eft,mutandufq; orbiculus ex lana molli, que nonnulli ex
snecis dicunt.eius autem cauum refpondere debet magnitudini calcis,

quo orbiculo ita calx fulcitur, vt imum eius attollatur ,nc comprimatur : ne m-
calefcat,ne expirare prohibeatur.

.. C Equuntur enim febres acut$ admodu,continentefq;,cum tiemore,iinguI-
- C) tu, mentis alienatione, qua: paucis diebus hominem praecipitant.

Hxc fieri inquit,vbi calx corrumpitur, non ea de caufa , quia os alienatur,
io fum enim, fi per fe circufcnbatur, nullam fuperioru partium afficit, fed quia
ad partes, qua: ipfum cingunt,ipfiq; alligatur, eius vitium pertinet, idcirco u-
penores quoque corporis partes kduntur.Chorda igitur, qu? calci inneditur,
vbi inflammatione teneatur , mufculos quidem pofterions partis cruns , qua:
carnofa prominet , propter confortium afficiet, quum ab lpfis oriatur, quibus
mufculis affedis,nerui,qui per eos diftnbuutur, prompte ludetur, queadmodu,

& atterite, per quas cor noxa fentit, ficut per neruos cerebru. Sed quoniam cor
innati caloris fons eft, cerebru vero per fe rationis domicihu habet, & per mu-
fculos partes mouet motu, que volutarium dicunt, cofequens elt,vt propter cor
febris oriatur, metis alienatio, propter cerebrum, tremor, neruorumque ditten-
tio, propter mufculos, fingultus, propter ftomachu,qui plunmu neruofus ett.

■ T T Is accedunt, venaru (anguine fundentium liuor,naufea, gangrina. caula

.. Ocompreffioeft.poffunt hic alioquin incidere, etia fi nihil corrumpatur. 3°

- Hadenus de ijs,qu$ fuperuemunt,vbi idus vehemes admodum fuerit.plira-
- que tamen leniter colliduntur, neque ita magnum ftudmm & diligentia exi-
„ o-unt, fed curari nihilominus rede debent.quod fi cafus videatur alpenor , rul-

cire oportet, aliaque efficere, qulpropofui. . T

Sanguinem fundentes intellexit venas gradiores,quadoquidem his diuilis
fanguis effunditur, quod exiguis venis non accidit parum enim ab his (angui-
nis profluit, celeriter^, citra noxa in oris plaga: concrefcit. Naufei nome du-
xit a naufeantibus, atque ea de caufa vomeribus, quam appellauit <«“®,cum
Iones ,«.Mid eft,naufea fic appelle't.ac fere, quod ante dixit vocat

nunc vbi veni fanguinemexpuunt,& quafi vomunt: tum luaimbe- 40
cilli tate quam inflamatio attulititum multo viuofoq; fanguine o^>pielii,que
conflat Sb huiufmodi affedibus vitiari. Gangrenam vocamt quum vena: ex
ingenti inflammatione emonuntur.quorum omniu caufam etteattirmat a le-
nam vinciendi rationem, qui duplex caput habet : vnum, quod calcetn non
comprehendit, fed nudum relinquit:alterum,quod partes, quas compledi ur,
ardius adftringit.Diligentiam expreflit vocabulo ^tAerw.fic enim ab Ionibus
appellari folet, ab ipfo fepius nominatur. ^ ^ ,mquc

1

C O M M E N T. II.

i6"7

” pAfciamq; maxima ex parte ad calcem dare, & modi circa extremum pe-
•• X dem, modo circa medium, modo etiam circa crus obuoluere:tum,qua> his

- proxima funt,hmc atque hinc omnia comprehendere quemadmodum fupra

- oitenium eft, neque ar£te admodum alligare. r

Vinciendi rationem probat contrariam ill.quam fupra damnauit,qux>que
apud multos m vfu eft,fub qua fanguis ex ahjs partibus pedis ad calcem tif-
mittitur . debemus enim fupcratcs (uccos, a calce ad alias partes depellere huc
vincentes, quomodo fupri ad frafturas docuit, fafcimque maxima ex parte
lpli obuo!uentes,non tamen nimis ardtantes. r

” C Ed linteorum numerum augere.

io O In fuperionbus etiam indicauimus Hippocrate' velle, vtvinculi firmi.
tatem,vel falciarum numero moliamur, vel ardius adftrinaendo.

MAxinie item ad rem pertinet veratrum eodem die epotum, vel certe po-
lteriori.praiterea tertio die refoluere,& rurfus deligare. '

Veratrum potui preftat, non eo nomine tantum, vt qute fuperfunt, purget
fed & in aliam partem aucrtat . conflat autem dari ab Hippocrate albu quod'
voimtum excitat, & a toto corpore materiam in ventriculu auocat,priufquam
ad inteflinorum finus deducatur, quod autem albu intelligi debeat, plani li-
cet ex fequetibus colligere. Inquit enim [fed fi homo vacat febre, per fuperio-
io ra couemt purgare ficut didu eft ] Quod igitur ea,qus fuperant,vtihter edu-
cantur,quodq; ad cotranam partem, atque affeda eft, materiam depellere ma-
gnum momentum habeat, euidentiffime apparet : at num albo veratro moli-
li id expediat, nondum eft manifeflum. ftrangulare enim interdum folet, vbi
redundat in corpore glutinofus fuccus,aut craiflis . quocirca hic prius diffipa-
ri debet vidu extenuandi vim habente, de quo totum librum compofuimus.
Fallaciflimum ergo eft veratrum dare,antequa corpus vidu pr?paretur,qufim
fepius no facie fit vt quales corpori fuperfint fucc,,dlgn0fc5tui- Hippocratis
laiculo vei atrum albu fortaffe tuto fumebatur ob rationem vieftus eorum ho-
minum qui curabantur, qui vita: genus non ociofum fequebantur, aut intem-
3 o perans,ied laboriofum,paucifque ahmetis erant contenti, fic, vt craffos fuccos
nulla ratione contraheret. neq; enim nos latet fieri hos, cu ocio, tum abudan-
tia.Quod li vim xflunauens corporum eius faiculi, quam ex eiufmodi vnftu
comparabant, magis adhuc dari veratrum permifens. quum, qua: vomitus af-
rert incommoda, ferre homines illi facile potuerint.

■ P X eo auteintelligitur, futurum nec ne fit.vt hi affedus recrudefcant.naq;,

” 1.. vbi ianguisa venis tranftufus, nigrities, & qu? his proxima funt,fubrubi-
" eunda (unt & fubdura, periculum eft ne recrudefcant.

Malos affeftus qui recrudefcut,vocat toA <>k»to di-

cit,quali mak rurfus fien.Docet autem quibus indicjscognofcanturpropo-

40 liti aftedius, quando futurum eft,vt rurfus mali fiant. Qua: indicia ad fuperue-
nientem inflammationem fpedant,quam in primis cauit,ne oriretur. Qudi-
bet igitur inflammatio rubicundiore durioremq; cutem efficit, quorum neu-
trum opus eft affedis partibus, mollis enim effe debet, ac fubuiridis fanguis a
venis tranffufus.hunc enim voluit citra inflammationem fuppurare . quare, fi
membrum molle fit,& non rubeat, mflamationem abefle demonftrabit.fup-
purantis fanguims indicium erit carentia vtnufque coloris , ruboris fcilicet &
nigritiei, nam, vbi ruber eft, inflammari: vbi ex toto niger eft, neque fuperan,

1 liij

lff8 defractvris

neque concoqui fe a natu» denunciat,fed cocretum effe. Hoc enim ipfi acci- .
dit,vbi diutius extra venas maneat, etiam, fi in corpore contineatur, fiquidem
in eo cafu nunquam in pus vertitur. Contii.fi naturam corpore funeret, verti-
tur m pus, fi ea vincatur, putrefiat, non fccus,ac vbi extra corpus eft, atq; adeo
magis, quum in calido loco retineatur. ,

C Ed,li homo vacat febre, vomitu purgetur, ficut didum eft: idem couenit,

5 fi febris fit, fed non continua-.vbi ea non intermittat, abftinedum a purga-
tione,a cibo & forbitione,aqua potui danda, vitandd vinum, fed no dJvjWr,

Purgare dixit.cofueuit enim Hippocrates vfurpare id vocabu-

lum,non vbi quatuis medicamenta adhibet, fed folum,vbi purgantia, pratee- i o
pit autem, vt veratrum eodem die detur,vel poftenon, priufquam inflamma -
tio in affedis partibus onatur,atque homo febricitet, fed, fi febris pi iEuenent .
fiquidem leuis eft, veratro nihilominus vtitur , nos vero neque integro homi-
ne dare veratrum audemus:!! vehemens, id pratfidium omittit, fed maxima ni
abftinentiam imperat, non cibo, non forbitione vtens,folam potioncadhibet,
neque hac vini, quod licet nufquam pofuilTet,fugiedum efle mamf eftum erat,
permittit autem, vt xger ea potione vtatur,qux dicitur o|u>?suio.c,vel etia mulla,
liate enim potui prarftat m tenuiflimo vi£tu,& tertiu ad hxc oxymel,quod ex
mulfa,& aceto coftat. fed dfv^vxw fauos habet dulciflimos maceratos, atque m
codfoSjficut etia nuc in Hellade coponitur, cuius ratio eft.Faui expreflo meile 10
in ollam conijciunturqn qua pura aqua fit: tum inferuet, donec omne prorfus
humorem in aqua pofuifTe videantur.is autem humor reponitur, lciuaturqu e,

6 teftiuo tempore bibitur ad fitim tollendam, frigida aqua dilutus. Hac eigo
potione nunc vtitur Hippocrates, fi ea non eft, fumere mulfam licet.fed oxy-
mel,vbi neruofic partes vitiatx fint, alienum eft . aceto enim tentantur,quam
rem & vfus docuit, & ipfe demoftrauit. quibus vero idoneu fit oxymel, ofte -
dit in libro de ratione vnftus in morbis acutis, quem male nonnulli infcnbunt
[In Cnidias fententias]nonnulli [De ptiflana] neque etiam hi re&e.

SEd,fi nullum periculum eft, ne recrudefcat, fanguis fuffufus, nigrities, pro -
xim£ partes fubuirides funt, & citra duritiem.

Vis horu verborum expolita eft in eo fermone,vbi inquit[namq;,vbi fan-
guis a venis tranffufus, nigrities, & qux his proxima funt, fubrubicunda funt
& fubdura, periculum eft, ne recrudefcant] illis enim, fcilicetfubrubicundis &
fubduris, nunc opponit fubuirides,& fine duritie . fiunt enim fubuirides, vbi
paulatim in pus vetuntur: duritie caret, propterea q, inflammatio non eft ad-
modu vehemens.id enim caufa fuit,quaobre effufus fanguis verteretur in pus.

, /^vyod idoneum teftimonium eft, vbicunque fanguis tranffunditur me-
. V Anendum non efle.ne malum recrudefcat.

Idoneum dixit quafi certum ftabile, verum, perpetuu. teftimonium

pofuit pro ligno, fiquidem teftis eft,nobffque opinionem facit eorum, qua: ab 4o
Hippocrate propofitis verbis traduntur . Inquit igitur politum indicium cer-
tum efle, vbi fanguis fuffiinditur, non folum in calce, fed in cxtens partibus ^
etiam, Idque iure,quum non ex partiu indicatione, fed ex ipfo fanguine trani -
fufo intenigatur.Malus autem tranffufi fanguims a Aedus, non par affert pen-
culum.differt enim pro natura partiu, quibus fuffiinditur. Prouenit tamen pe-
riculu non ex ijs partibus, fed ex fanguine fuffufo,qui in pus non vertitur.quo
minus in pus vertatur, prohibet ingens inflammatio, vel fub aliena vinciendi

ratione

C O M M E N T. II. lS-9

i ratione orta, vel ob fuccos,qui,aut copia fui male habet, aut corrupti funt. qui-
bus Hippocrates fuccurrit purgatione per medicamenta, nos per vena; feiftio-
nem,miiamurq, iplum hac fola contentum non fuifle, quum hoc pratfidium
nouent, atque ad huiufmodi cafus adhibuerit . liquide in libro de articulis in-
ter alia,quibus opus efle cenfet ad collas colhfas, venam incidi in cubito lubct.
” C In dtlra; funt,& liuent, nigritie periclitantur.

O ^ Sanguis etiam, qui fuper terram funditur, interdum diutius coferuatur,
modo magis flauus fit, modo m nigriorem, modo in euideter atrum conuer-
titur. verifimile autem eft ab aere,in quo c6tinetur,fereno,nebulofo, humido,
io ficco, calido, aut frigido vane colorari. Pr?cipua. vero caufa varietatis colorum
confiftit in ipfo fanguine,qui varius eft,ficut in lingulis hominibus confpici-
tur,vel ad atram bilem magis, vel ad flauam feti pallidam, vel ad pituitam ac-
cedens,vel etiam aquoius.Id quod illi etiam accidit in animalium corporibus,
namque a venis tranlf ufus in varios colores conuertitur,& vbi non fuperetur,
& vbi a partibus, qua: ipfum continet, in pus vertatur. Mento aute hoc tepore
huidusapparet.color enim liuidus illis mteriedlus eft, qui nigri penitus fut,&
qui floridum colorem habent, qualis prtefertim eft rubicundus, & flauus. fed
& hic color, liuidus inquam, a colore florido recedens, ad nigrum accedit, qui
appaiere etia lolet,vbi,qua; nigra funt,duin fuppurat,inalbefcunt.Sxpe enim
10 videre licet, qua; nigra funt, quum incipiunt verti in pus, liuida fe oftendere:
tum paulatim nigritie amifla ad ignis colore accedetia, albidiora euadere.eft
enim pus cinerei coloris. Indicat ergo Hippocrates nuc diferime in eo fangui-
ne,qui tranffufus limdum fe oftendit. nam, fi cum duritie fic appareat, partes
inflammatione tenentunfi fine duritie, inflammatione vacant, qua; lnflama-
tione carent, naturam robuftam demonflrant, & fanguinem concoquendum
ef^,& mpus vertendumiat inflammatio natura: infirmitatem indicat, que ob
inflammatarum partium imbecillitatem, & multitudine mali fucci fubliften-
tis,tranffufum fanguinem, nec concoquere poteft, nec in pus vertere.Scquitur
itaque, vt nigrefeat & corrumpatur.

3° O £dcm vero expedit na collocare, vt reliquo corpore platrunq; paulo fub-
" 1 hmior habeatur, fanefeit autem fex aginta diebus, fi quiefeat.

Si pes humilior fit,fanguis,qui ex crure ad ipfum cofluet,inflamatione ex-
ci tabitifi fublimior,mhil confluet, atq; idcirco fublimior omnino continedus
eft,non tamen multo.dolet enim, fi diutius hac ratione contineatur.qua vero
dolent, in inflammatione incidunt.Subhmiter ergo figurandus eft, quatenns
non doleat.hoc aute coperies.fi tedi pede fenties ,vbi paulo altior cotineatur.

De crure.

CRus bjms olfibus continetur, quorum alterum altero ab vna parte mul-
to,ab altera paufo tenuius eft.

40 Vciba ha:c, quibus crus appellat kvh^iIuj, eorum confirmare lententiam vi-
dentur,qui volunt fyxytcm, xmplw , ^o/j vocari ab Hippocrate,n6 totum

id, quod compofi^im ex olfibus &partibus fuperi£<ftis eft, fed fola ofTa. At re-
uera ex his ip fis Verbis colligitur, non hoc modo , fed illo etiam accipi pofle.
quare nomina h^c, quibus vtitur, duobus modis accipere licet, ficut accipiunt,
qui ea refcrunt,modo ad ipfa ofla tantum, modo ad olfia fimul & partes, qui-
bus offa fupercontegunfur,fic,vt mh/xh appelletur id, quod inter pedem eft,&
genu. Duorum autem olfium,qu$ in ea parte fitafunt,alterum fcihcet tibiam
I

IJO

DE FRACTVRIS

graice appellari , reliquum fcilicet furam, 7r^oviur.ad ha:c tibia pleniorem
eile, furam vero tenuiorem, ac medium, quod minime carnofum, & per vm -
uerfam hanc partem a fummo ad imum in longitudinem fertur, & in his, qui
graciles funt,confpicitur(gnece «jthh.vh^1'oii vocatur)tibiai partem e (Te, no furs,
atque alia,qu£cunque ad offa pertinetia fcire licet, omnia expofuimus in libro
de oflibus confecimus, ad eos,qui primas inftitutiones addifcunt.

quem

H

JEc ad pedem inter fe iungunttir,communeniq; appendicem habent-

Communem non debemus ita accipere, quali continua, atque omni-
no vnam,fedquafi vtriufque appendices inter fe iungantur, & vnius tantum
opinione faciant.ita enim inter fe conueniut hte appedices, vt vna elfe videa- i o
tur.extrema: vero earum partes rotund^,qua carne nudantur, non refte a qui-
bufdam talus nominatur . perpetua enim chorda talum continet ab interiori
parte,qui ab hac teftus nec vifu comprehenditur, nec taftu.

>• Q Edredta in crure dehifcunt.

O Dehifcunt propoli ta duo olTa refta in crure, hoc eft, in longitudine cru-
ris non fe contingunt, neque inter fe connedhintur.

'•AD femur auteiunguntur,& appendice habent: appedix vero diferimen.

In commilfina genu, caput tibia: longe cralTius eft, quam fur^,atq; id -
circo appendix tota elfe tibia; videbitur, ipfamq; ab exteriori parte fura fulcit.
Diferimen, quod /la4>i4vj vocat, id intelhgit, quod in medio extat neruofum 10
cartilaginofumq;,quod procelfus femoris, qui in tibia conijciutur, diftinguit,
fed in olfibus eorum corporum, qute iamdiu mortua funt, corrumpitur, lic,vt
aliquis decipiatur, falftimque exiftimet,quod ab Hippocrate fcnbitur, miuria
quidem, quoniam in recenti cadauere id femper apparet.

” I Ongius autem paulo eft alterum os, quod a parte minimi digiti eft.natu-
- 1 — < ra ollium cruris fic fe habet.

Quod inquit longius, ego licfcribendum cenfeo [longius autem paulo eft
alterum os a parte minimi digiti.] Quod fi non hoc modo,fedillo Hippocra-
tes fcripfiifiet, confirmaret prorfus tibuE appendicem in genu communem efle
vtriufque olfis, non propriam tibii’. nam fimpliciter longius elfiet,non ab ima j0
parte duntaxat.

•• T Vxanturhaic modo a parte pedis.-ac tunc, modo vna cum appendice olTa
' * 1 < ambo, modo appendix tantum mouetur,modb alterum os.

Putant medicorum aliqui verbum oop8{t~(j vfurpariad caoila fignificada,
qua: toto loco mota lunt,fed oAioEhuvaii (quo verbo[luxatur]exprelfit)ad ea,qu<j
paululum, non tamen ex toto naturali fede excelfierunt. V erum hi non viden-
tur legifle librum de articulis , vbi initio protinus ait[articulum, qui cum lato
{capularum olfie committitur, vidi vno modo excidere nempe in alam]in quo
loco verbum excidere oAuSuwjj dixit .atqui totum humeFi caput eo finu moue-
tur,in quo recipitur , quum no poifit paulum excedere, ficut ipfe Hippocrates 40
docuit, vbi caufarn adiecit,quam habebimus, quum ad eum locum veniemus.

» T I JEc quidem minus molefta funt , quam qua: in prima palmiE parte , ho -

.. I Innnes modo quiefcant.curatio autem in vtroquecafu fimilis requiritur.

» namque htec conijcienda in fuum loeu funt, intenta perinde atque illa,fed va-
» lentiorem etiam intentionem requirunt,quatenus corpus hac etiam parte va-
•• fidius eft.Plairunque fatis duo homines funt,qui in diuerfa contendat.qui,vbi
•• nequeant abunde extendere, facile eft validiorem intentionem adhibere.

Non modo

COMMENT. II. Iyi

i Non modo minus molefta fijnt,quam qua; in prima palma; parte,fed mul-
to magis, quam qua; in pede. Sed quoniam de pede & manu communiter tra-
ftauit , ideo abunde exiftimat alterius partis duntaxat meminiffe, qua;, quod
ad moleftiam pertinet, media eft inter crus & pedem. quato enim maiore mo-
leffiam affert, quam crus , tanto minorem, quam pes, & pra;cipue quam calx,
de quo paulo fupra egit.

•• TN TAm vel rota; modiolu defigere oportet, vel aliud quid fimile: tum molli
.. 1 > aliqua re pedem obuoluere,bubulifque loris latis circumligare, & eorum
capita, vel ad pifiillum,vel ad aliud lignum deuincire, eiufque unam partem,
io in modiolum demittere, fummamrecuruarc : alios vero & ab humeri capite,
& a poplite in contrariam partem extendere.

A Rota; modiolus.

B Lorum latum.

C Piftillum.

D Ab humeri capite extendentes.
E A poplite extendentes.

Lignum defigi iubet,quod recipere poffit imam partem vedtis, per quem
membium debet ab inferiori parte extendi . ubi vero ignotum effe non cre-
do, iota; modiolum -ssAnfivZujab Ionibus appellari. cum apud poetam hoc quo-
40 que vocabulum legatur. Commonet autem Hippocrates, vt vbique ex ijs,
qua; ad curationem conducunt , illis vtamur, qua: in promptu funt: & nunc
etiam mennnit modioli rota;, qui pratfto nobis efle poteff vbiuis gentium: fi-
militer piftillo pro vede nunc ad extendendum vtitur . Sed qua via adhiberi
ha:c debeant, ipfe filis verbis, fi animaduertantur, aperte declarauit.

SEd a fuperiori quoque parte adhibere vim licet.

Vim, hoc eft, valentem in vtramque partem intentionem ha.yu.hu appel-
lauit,vt vehementem eius potentiam indicaret.

I

>71 DE FRACTVRIS

» TA Ores etiam, vbi velis, alte lignum defigere rotundum ac leue, fic, vt pars
“ I eius extet,qua: inter crura, media inter anu & naturale demittatur, vt pro-
- hibeat fequi corpus, quod ii pedibus extenditur.

Redlum flatuit lignum hoc firmiter inha:rens, ne corpus ( vt didlurn eft) a
pedibus extentum fequatur,quod collocatu fit hoc lignum inter anum & pri-
mam naturalis partem, quem locum arf&vtuofj appellat.

» 1 \Einde,ne corpus inclinetur in id crus, quod inteditur, collocare aliquem
* JLv a latere oportet, qui clunem repellat, ne corpus ducatur.

In plarrifque exemplaribus, qua: nunc proponuntur verba, proxime poli-
tis fubijciuntur,quanquam fine his vniuerfa fententia maneat, vulc enim me- io
dium lignum flatui inter vtrunque crus , atque ita ab inferiori parte affedtum
crusextendi,aliquofurfum clunem repellente,ne corpus ea parte trahatur, Sc
in alteram partem inclinatum permittat crus ducetem fequi. namque,vbi hoc
accidat, intentionem remitti neceffe efl .

A Lignum rotundum ac leue.
B Extenfio a pedibus.

C Repellens clunem a latere.

10

I

C O M M E N T. r I. I73

ID dem quoque fiet, fi ad vtramque alam Iigntl figatur, brachia verd feruen-
tur extenta,& alius genu prehendens nj contrariam partem adducat.

A Lignum ad vtramque alam.
B Alius a genu prehendens.

Modum alium docet, quo prohibere poliis, ne totu corpus extetam mem-
bri partem (equatur. figit enim lignum ad vtramq; alam, quod corpori obie-
3 o dum, hominem fequi non patiatur, quum partes inferius exteduntur. Sed nue
nihilominus oportet crus, quod ab inferiori parte extenditur,proprie a genu
prehenfum in fuperiorem partem attrahi, atque ita in diuerfa diduci.

Nihil etiam prohibet, fi placeat, lora aha ad genu, vel ad femur alligare,
ahumque rota; modiolum poft caput hominis figere, loraq; ad aliquod
“ lignum dare, quod in modiolum demittatur.

Vbi velis crus a fupenoriparte extendi,vt in diuerfa diducatur, moliri eam
rem poteris inieris loris, quorum capita furfum addu&a ad vedtem religetur:
ima; autem vectis parti, qug haerere pauimento debet, necefle eft cauu aliquod
fubijciatur, cuiufmodi elL rota; modiolus, qui obex vedti fit, vtpoffit in con-
4P trariam partem attrahere. *

” CTat* contraria, atque ad pedes attrahat.

I, Ad contraria dixit rhont*. Sed li feriptum inueniremus (■ntitTxwrrix)
quidnam obfcurum in verbis aut lentetia elTet? Veriim quia legimus
finepratpofitione nsot,qux fignificat ad, duorum alterum exillimandum eft,
aut principio ab eo, qui libru defcriplit,omiflam fuilTe particulam uV,veI ufoc,
aut ab lpfo Hippocrate de induftria, vel, quod idem fignificet, vel, quod voce
[ravxvnV] vfurpet pro aduerbio, quali dixerit atxrnos.

:74 DE FRACTVRIS

PRo modiolo etiam poteris ledo mediocrem trabeculam fubijcere,eiufque i
vtrunque caput ftabilire,ligmfque recuruatis lora extendere.

A T labecula.

B Ligna recuruata.
C Lora.

Ante, binis modiolis , binifque vedibus in contrarias partes extendebat,
vno infra pedem extento, altero fupra caput.Sed quoniam(vt retuli)in eo ex-
erceri nos voluit, vt pratfidia in promptu habeamus , alium modum docens,
in fimilium inuentione te exercet. nam,fi modioli non fint, tignum, quod le-
di,fuper quo tegrotans iacet,longitudinem atquet, fubijciendum eft. Ctetera
omnia, eadem atque ante efficienda funt.lora enim corpori inijcienda eo mo-
do,quo fuperiiis docuit, vinciendaque ad ligna,quibus, quafi vedibus ad ex-
tendendum vtimur.Sed pro modiohsnunc adhibentur extrema longioris ti- 04
gni,qu£ capita dicuntur, vt modice vtrinque ledum excedentia, & a capite, &
a pedibus, extendentibus lignis, mora fint . trabeculam vero, quod lignum in
longitudinem ledo fubijcitur, (JtaiA dixit, quafi Jimy, id eft,paruam tra-

bem figmficans.

Commode

I

C O M M E N T. I I. !75

COmmode item extendes per axiculos ab vtraque parte collocatos . funt
etiam alta: extendendi rationes, cjuam plurima:.

i o Axes folitus eft appellare oW, quemadmodum, vbi fcnbit [Axis verfatio]
nunc vero axiculos nommauic o*i<ra*f, vfus nomine diminutiuo,ficut in fupe-
rioribus verbis, trabeculam AtJJk dixit, paruam trabem fignificans. Exerceri
autem debes, non folum in ijs, qua: prompta iunt,excogitadis atq; admonen-
dis,fed etiam in machina mentis, qua: parantur a medicis ad has mtendedi ra-
tiones. Axes itaq; collocandi funt, no redii in longitudine corporis, fed tranf-
uerli ab ijs,qua: hinc', atq; hinc funt, partibus corporis, quod curatur, id autem
non aliud figmficat,quam alterum ab inferiori parte a pedibus, alterum afu-
periori a capite collocanduefle. Poft litcc linedia lora extrema ad axes danda,
qui verfati crus, quod curatur,in diuerfas partes diducant.

3° /^~\Ptimum autem efl,fiquis medicina m magna vrbe exerceat , paratuha-
” Vehere lignii, per quod vim omnem adhibeamus,ad fradta & luxata omnia
■■ reflituenda,tum extendentes, tum impellentes. abunde autem erit lignum ta-
•> le, quales funt quadrata: columna: querntc,quod ad longitudine, latitudinem,
■> 8c craflitudinem pertinet.

Organi cuiufdam,feu machinamenti,quod. haberi voluit, metionem facit:
in libro autem de articulis, qui huic fubijcitur, docet eius fabricatione, nos ibi
fi quid obfcuru fuent,exponemus.nunc proximu eft ad ea trafire,qute fubdit.

VBi fatis extenderis.

Crus videhcet,de crure enim agens circa talu prolapfo inferuit exten-
40 dendi rationem:ficq; rurfus ad fermonem reuertitur, quem initio propofuit.

” /\ Rticulus facile reconditur. diducitur enim ab antiqua fede,fic,vt e regio-
” l\ne fupraipfam fpeftans non h aneat. prominentioribtis itaque palmarum
- partibus dirigendus eft, partim, quod extat adurgentibus, partim infra talum
•• repellentibus.Eo reftituto crus,fi fieri poteft, extentum alligandum eft-.fin Io-
” ra prohibeant, ea foluenda,& dum vinculum imjcituiyn contrarias partes ex-
» tendendum.

Hippocrates articulu ajSfoy dixit, quo moueritur,qui volunt fic apud ipfum

i7s DE FRACTVRIS

vocari extrema ofla, qua: in cauis recipiuntur, fic,vt totum id appelletur JVag- x
committuntur extrema oflium, qu£ in flexu atque porre&ione mo-
nentur. Ex vtroque autem offe id , quod inferitur , cegBgop: cauum,quod recipit
ko tu Ah, vel VKlw* ab Hippocrate dicatur.fed hgc nominum dilceptatio reijcieda
eft.Deincepsvero oftendet luxati reftituendi rationem vniuerfam,ficut nos in
primo horum commentariorum diximus, vbi intedendi vfum explicauimus,
demonftrantes non poffe luxata commode reflatui, nili ita diducatur, vt alte-
rum alteri non inhatreat.protinus autem terminum habes,ad quem vfqi exte-
dere conueniat.namque,vbi iam videbuntur eatenus extenta efle, vt altero al-
teri non inhterente, diducantur, extendere delines. to

T~\ Andum in fu per eodem modo vinculum eft, asque capitibus ea parte, qu£

1 — 'extat,impofitis ubique primo & plurimum circundadum,& pannis plu-
» rimis iniedlispotiflimum adftnngendum.

Capita flimmatim comemorauit illius vinculi ad fra&uras pertinetis,quod
ante declarauimus.Meminiffe autem oportet, ea,qute in manu, pede, calce, ta-
hTque,fuo loco excidunt, eo modo vincienda efle, quo fra&uras, atque idcirco
in hoc libro omnia comprehendi. Caufam verb,quamobrem ita vinciendum
fit,fiue fradtum os fit,fiue prolapfum,in fuperionbus habuimus.

TVm hinc atque hinc plurimum obuoluendum.

Hoc etiam docuit in libro de officina medici, quum inquit [compre- i0
hendatque vinculum integr^ partis quam plurimum]. Caufa in prioribus po-
lita efl.fatius enim eft fuccos,non folum exprimi a vitiata parte ad ea loca,qu£
iuxta funt,fed repelli ad ea, qua; plurimum recedunt, & longe cohiberi.

“ T I Vnc autem articulum, vbi primo deuincimus, comprimere magis debe-
•• i lmus,quam qui in manu.

Modum comprimendi, &c fafeiarum numeru conftituit pro magnitudine
articuloru, intuitus etiam, quam neruis contineantur, & quam acris fenfus fint.
hos fiquidem minus comprimi iubet.

INiedto vinculo pars deligata, reliquo corpore fublimior habeatur, fic tamen
continenda eft,vtpes minime fufpendatur. 3 o

Pedem continendum efle reliquo crurepaulo fublimiorem, fupra quoque
dnflum eft.Dnftum eft mfuperipfum eatenus excitandu, quatenus exteti mu-
fculi non laborant.Nunc pr^ceptum adiungit,quod ad tuto continendu per-
tinet,vt pes,ne minimum quidem fufpedatur. id autem fit,vbi lana molli vn-
dique angitur . quin & pars eius extrema , qua cutis eft , ipfi fubiedta , molli
aliquo, vt puluino fulcienda eft , tum ligno aliquo ere&o, ad quod per mol-
lem habenam vinciatur.

EXtenuari autem corpus debet, prout ofla grauiter fuo loco excidunt.non-
nulla enim leuiter, nonnulla plurimum mouentur.

In aperto fane eft, qua: paululu exceflerunt parua curam exigere, qu^ pluri-
mumpiolapfa funt,& maiorem abftinctiam,& ctetera,qua; corpus extenuat.

M Agis omnino ac diutius extenuare corpus oportet, vbi crus, quam vbi ■
brachiu latditur, quum illud maius fit, & craflius,quam hoc. neceffe ite
•> eft corpus quiefcere,atq; iacereffed foluere articulu, tertio quoq; die, & rurfus
” all,gare, nihil prohibet, nihil item cogit. reliqua omnia eadem fieri debet, qu£
in prioribus pofita fu nt. Quod fi homo quiefcat,& iaceat,abude funt quadra -
” ginta dies, modo offa in fuamfede reftituta fuerint.fin quiefeere nolit, tegrius

crure

C O M M E N T. I I. I77

i crure vtetur, cogeturque diutiffime vinculum adhibere . Ipfe caufiim reddi-
dit eius, quod pracepit, inquit enim [quum illud maius fit, & craffms , quam
hoc.]quibus tertium adijcit,quod homo cubans confanefcat,non ingrediens,
ficut vbi brachium offenditur . Hxc igitur in vmuerfum pertinere ad omnes
articulos arbitramur.

” \ /E™m’vbl offa ex toto 'n Euam fedem non reuertuntur,fed aliquid abeff,
V tempoie extenuatur coxa, femur & crus:ac,fi in interiorem partem exce-
” dant,exteriorparstenuatur:fi in exteriorem, interior.

Si qua ex integris partibus diu quiefcat, vel leuiter moneatur , tenuior fit,
io quam prius effet.motus enim corpora calefacit, eorumque vim firmat, quo fit,
Vt partes melius nutriantur, fed, vbi luxatum aliquid non fuerit perfeftere-
fli tutum, derenus peificiuntur motus, prtecipueque a contraria parte illi, in
quam venit, quandoquidem locus ea vacuus relinquitur, quum os in contra-
riam moueatur. Homo igitur facilius illi parti inhsret,in quam articulus ex -
cidit • fuperiores enim partes fedem requirunt, quam inanis locus non exhi-
bet,fed plenus, quum nihil pofft inani loco hairere, atque ea de caufa crus ab
eaparte, in quam articulus erumpit fuflinere corpus folet , & tantum mufai-
lis, qui ea continentur fuo munere fungi, hi fiquidem bene nutriuntur: inex-
ercitatis vero non fatis alimenti fubminiftratur , hi autem in contraria parte
io continentur.

.. T^Lteraque tamen in interiorem partem promouentur. fed, fi integra cute
» X vtrunqueciui is os comminuatur,vahdiusintendedum eff.fi vna parsfra-
” £turx valde fuper alteram excedat , aliquo vtendum eft expropofitis inten-
.. dendi modis: abunde quoque efl , &c per homines extendere .fere autem fatis
■> funt duo homines robufli,qui m duieria contedant:vnus ab vna parte, alter ab
>» alteia.Extendeie autem leffa fecundum naturam oportet, & e regione cruris
- ac femoris:tam fi huius quam fi illius fra<5ti offa extendantur.

Qike excidunt ab inferiori parte, qua cum talo committutur,in interiorem
partem magis prorumpunt.cuius rei caufa eft fura; proceffus, qui ab exteriori
30 parte talum magis complectitur, quam tibia; proceffus ab interiori.

ATque ita extenta ambo deligare, vtrumuis deuinxens. at non eade cru-
ri ac brachio accommodatur, namque vbi brachij vel humeri offa com-
" minuta deligantur, brachium fufpenditur, atque, vbi extentum alligatur, caro
•• alio modo figuratur, dum cubitus fieffitur. nequit enim cubitus extentus diu
■■ haberi . non enim folitus eft iiepe in hoc habitu detineri , fed curuatus . quin,
*> quum homines ingredi poflint brachio comminuto, neceffe habent cubitum
.. curuarc. crus vero, quia ambulando & ftando in inferiorem partem, nunc ex
" toto, nunc prope ex toto intendi fecundum naturam, & ferre etiam reliquum
>• corpus confuetut, idcirco fine moleftia extenditur, quum opus eft. quid quod.
40 & in lefto firpius hoc modo continetur figuratum? Sed, vbi fragitur, neceffi-
■■ tas hominis animu fubigit.nequit enim excitari, quare de curuando crure, aut
de furgendo nullum verbum facit, fed ita figuratus quiefcit,& cubat.

Siue femur, fiue crus alligetur , praecipit, vt vtraque commiffura extenda-
tur,fcilicet, qua: 111 coxa eft,& qua; in gcnu.Cur ita figurari debeat,ipfe dein-
ceps adijeit euidenti demonflratione vfus, cuius mentem facile comprehen-
des.Horum itaque verborum capita funt.Confueuit crus,& eorum, qui flant,
& eorum qui ambulant, extedi.a natura enim corporis ferendi gratia fa£him,

m

I

178 defractvris

ab eadem ad hunc habitum praeparatum ed, atque ea de caula in cubado pix- t
runque extentum feruatur, fed brachia & in ingreffu, & alioquin fere modice
curuata continentur, quandoquidem nemo extentis brachijs ambulat.ac pro-
pterea brachio etiam deuindto mitella cubitum excipiete ambulare xger po-
tefh at crure perfradto, priufquam callo firmetur,ingredi minime licet.

- /^\B has igitur euidentidimas caufas non conuemt idem habitus brachio,

.. V7 atque cruri extendendo ac vinciendo. Quod fi abunde fuerit per duos
•> homines adhibita vis,frudra laborandum non eft. iadfantix enim eft vti ma-
.. chinamentis,vbi res non exigit. At fi duo homines non fatis extendant, con-

■» fugiendum ad eum expropofitis intendendi modis, qui expeditiifimus fit. to
.. Intetione fatis adhibita offa facile redimuntur , & in fuam fedem compellun-
tur, prominentionbuspalmarum partibus diredta atque didudta . Podquam
.. redituta fuerint, extenta fafcijs alliganda funt, qux fiue a dextra, fiue a fini-
dra parte magis attrahi debeant, illis primo inuoluendx funt.Ordianturau-
tem ab ea parte , qua fradtura ed, primoque ibi circumeant , deinceps ad par-
.. tem cruris fuperiorem porrigantur, quemadmodum odenfum ed in ahjs fra-
.. ituris, fafcix vero latiores & longiores, ac multo pluresad crus adhibeantur,

» quam ad brachium, vbi deligatum fuerit, fuper aliqua re plana mollfque col-

- locandum ed,ne in hoc,vel illud latus deprauetur,neve in anteriorem,neve in

.. poderiorem partem peruertatur. io

Euidentidimas caufas appellauit uto^cJtra^quamuis caufx,quas propofuit,
verx fint , neque id vocabuli ad falfas caufas fignificandas (vt vfurpan folet)
mutuatur; paulo infra etiam eodem modo lplum accipit, quum inquit, [Ob
has igitur euidetiffimas caufas, fi os, quod ab exteriori parte ed,confringatur,
mature homo ingreditur.] Id quod de fura dixit veram caufam reddes, cur ea
fradta crus celeriter moueatunatque, vbi tibia perfringitur, longo fpacio opus
fit ad hoc,vt homo vti crure podit.

” I\ /i Axime aute pro valetudine ed ceruical fubijcere ex lino aut lana, quod
"IV 1 medium in longitudinem molle fit, vel quidpiam tale.

Crus fulciri iuifit eo modo, quem pofuit, ceruical magis quam canalem ad- 30
hibens, proxime autem fubdit, cuius rei illos accufet,qui canali vtuntur.

~ 1 \E canali, qui fradio cruri fubijcitur,incertus fum quid dem confilij,fub-
JLyijcmecneclebeat.proded quidem, fed non quantum exidimant,qui il-
•• lum admouent. non enimquifeere cogit, vt arbitrantur, nam neque fi reli-
•' quum corpus in hanc, vel illam partem conuertatur, prohibet canalis, quo mi- _
" nusfequaturcrus, nifiipfc homo caueat. Neque item prohibet, quo minus fi-
» ne corpore crus in hanc, vel illam partem moueatur.Sed & fubiedhim lignum
•• immite ed, nifi molle aliquid in ipfum indatur : ed tamen commodiffimum,
quando vel derni ledtum, vel defidere hominem oportet. Licet igitur, & cum

- canali, & fine eo curationem bene vel male admouere. Vulgo fibi perfuafum 40
» habent medicum culpa magis vacare, fi canalem fubijciat, quanquam res mi-

“ nusartificiofa ed . crus enim redtum prorfus iaceat , oportet , & fuperplana ac
>■ molli aliqua re, quum necede fit contineri vinculum, ne peruerratur,du mem-
•• brum iacet,quocunque fe vertat, & moueatur.Refpondeat item, qui deligatus
» edead em,qug fuprapofita funt. Nam vinculu tale ede conuenit,& tumorem
•• in extremis partibus adurgere, & eodem modo laxari, ac tertio quoque die rc-
” folui,6e rurfus deligariiad hxc id, quod alligatur tenuius inuemri, tum ardlius

vinciri,

COMMENT, II.

i vinciii,& pluribus linteis vti, pedemque non ardle comprehedere, nifi fradu
ra ad genu proximi accedat.Debenc etiam offa modici extedi.ac diligi, quo-
“ tiefcunque vinculum inijcitur. nam, fi curatio idonea fuerit, & tumori vt con-
uenit, procedat, alligata fedes tenuior eft , atque gracilior, & offa facilius tra-
, flantur, & ducentibus magis parent.fepumo ante vel nono dieadferulas ve-
» mendum eft, quemadmodum dnftuni ell in alijs frafluris.

Quofdam medicos noui, qui etiam nunc cruri vel femori affefto canalem
vel gloilocomum fubijcmnt, vbi femur quidem Ixfum eft vnmerfo cruri- fed
fi quod inter genu & pedem eft,lsdatur, nonulli vnmerfo cruri lignum fub-
io ljciunt, nonnulli eam partem duntaxat gloffocomo fulciunt . Ixdunt, qui vna
leniur etiam comprehendunt,fed minus quam alij. noxas docuit Hippocra-
tes iic aperte, vt mea explanatione non egeant: verdm, fi quid iudicauero in
verbis cius fore cuipiam obfcurum , illud explicabo, atque ante omnia, quid
inter canalem, & gloffocomum interiit. Gloffocomum ab atticis appellatur
arcula illa, in qua feruare homines (olent eas res, quas in precio habent, & fen-
pta, qua: recondi volunt, qua nonnulli ad itinera vtuntur. At nihil refert, fine
gloffocomium,fiue gloffocomum nominetur, ficut neque fiue perduplex.tt.
ime per duplex. ll.Conftat autem gloffocomum, quod cruri fubijciedum eft,
longius elle debere, & anguftius,quam qu? in vfu funt.eius enim latitudo pa-

2,0 rum excedere debet cruris latitudinem ,fcucrafritadinem, feu quomodocun-
que libeat appellare. vt lana vndique adiefta bene crus firmetur, fic,vt loci an-
gultia , etiam li xger velit, crus moneri non patiatur, fed, ne in dextram par-
tem, vel finiftram moueatur , poteft impolita lana efficere : at qu6 minus in

fupenorem vel inferiorem feratur aut excitetur, prohibere nonpoteffi Quo-
circa Hippocrati huiufinodi ligni vfus non placet, quoniam prxeer extera in-
commoda durum eft. nam immite, quod ipfe dixit durum figmficat,

& infuaue,quod nihil cedat, quemadmodu ceruical, & illepuluinus,qui cdm
cubito fubijciatur , grxee' dicitur. Ha c enim modice cedentia cru-

ri minime infefta funt. Commodum autem eft machinamentum hoc, quum
3 o defidere homo debet, vel ad leflum alterum tranfferri,vt ille in quo iacet,fter-
natur,qua potiflimum caufa eius vfum admittinnis-quaquam alij ceruica'l ad-
hibentes habena tranfuerfa initio illi protinus fubiedta, atque, vbi crus in id
conieflum fuerit, habena: capitibus inter (e aduerfis vtrinque duftis in alti-
tudinem cruris, & in fuperiori parte membri inter fe deuinflis, fideliter con-
tineri crus exiftimant . quoniam ceruical, vbi homo ex vno leifto ad alterum
tranffeitur, ciuri vicem gloffocomi prxftat. Adiecerut nonnulli ad imam eius
panem lignum redtum lana fuperdata , vt pes extremus mora habeat : ne ho-
mo videlicet, cius vel ad fuperiora attrahat , vel ad inferiora demittat, ad fu-
penoia enim ferri, vinculum non patitur-.ad inferiora vero, lignum, quod pla-
40 tat adijcitur. Verum,vt hxc a medicis ftabilia prxparentur,non tamen prohi-
betur motio articuloium , quum languens poffit articulum tali ac genu pau-
latim dimouere. De coxa: enim articulo nihil attinet dicere, quum nec a vin-
culo, nec a gloflocomo comprehendatur, canalis vero in exteris ffioffoco-
mo fimilis eft, fed figura ipfa differt, quum ab exteriori parte teres fit , ab in-
teriori cauus,ad exemplum fiflilis canalis, vnde nomen traxit. Videtur autem
hic ad propofitum vfum maxime idoneus . namque vmuerfum crus in or-
bem compledhtui, magis quam gloffocomum, m quo nonnulla loca inania rc-

m ij

,80 DE FRACTVRIS

linquutur,poftquam demilfum crus fuerit . quidam vero medici plures cana- i
les paratos habent , vt ad fingula membra eo vtantur , qui idoneus fit, id li-
gnum conquirentes, ex quo cauare eos poiTint firmos, albos, & molles. Apud
nos autem quidam medicus eiufmodi canales complures habebat ex tilia co-
fe£tos,fic,vt ad fingula crura eos adhiberet, qui magnitudini membri refpon-
derent, non fine vinculis, qua: (vtrecenfui) a quibufdam ceruicalibus fuper-
dantur.Sed vincula in ceruicalibus laxatur, & compofitum crus corrumpunt:
canales vero, dum homo ex vno lefto ad alterum tranffertur,ob ligni mollitu-
dinem,fine vlla comprelfione id continent.

Ad continendum autem firmiter,Glolfocomum aiunioribus medicis in- io
uentum eft,feu femur, feu crus fra&um fit, cuius ftrudhira vfumque fubijciam.
id autem non ab re mihi videtur fuilTe excogitatum , & tam fi femur, quam
fi crus comminutum fit,vbi callus circudatur,commodilfime adhibetur. Ha-
beat ab ima parte axem, ad quem extremi laquei in diuerfa extendentes deli-
gantur. inijeiatur laquei extremis partibus olfis, quod curatur, fiantq; ex dua-
bus habenis,fic,vt quatuor vterque capita habeat, bina a dextra parte,totidem
a finiftra.Ex ijs capitibus,qute inferioris laquei funt, per foramina fafta in in-
feriori parte glolfocomi ad axem duci debent , qua: fuperioris, primo proce-
dere ad fuperiora : deinde ipfa quoque per latera glolfocomi perforata traijci,
quibus foraminibus trochlea: inclufe fint . vtrinque autem ab exteriori parte zo
glolfocomi fuperioris laquei capita ferenda funt ad axem . His enim ita con-
llitutis vna axis conuerfio pariter ambos laqueos extendit, deorfum verius il-
lum,qui ad inferiora fradti olfis alligatur, furfum alterum, fic,vt,vbi crus iacet,
liceat in pofterum cotidie hanc laqueorum in diuerfas partes mtetionem cor-
rigere,valentius vel lenius extendendo. Laqueum igitur, qui in inferiori parte
eft,dire&a dudione axis extendit, eum, qui in fupenori parte, intercedere alio
motu,gra:ci <7* /jiraAnTilDtHr toccios dicunt.

A Axis ad quem laquei alligantur.
B Laqueus fuperior.

C Laqueus inferior.

D Inferior pars glolfocomij.

E Trochlea:.

F Superioris laquei capita ab exte-
riori parte glolfocomij.

Glolfocomium.

C O M M E N T. II.

181

GLOSSOCOMIVM.

- / ' A uendumeft, ne ferula; e regione talorum, vel eius chorda:, qux a cru-
» re ad pedem tendit, imponantur, conferuent autem offa cruris quadra -

ginta diebus, fi redte curentur; fed,vbi fufpicio fit, ne quid offis dirigi debear,
>■ neve aliqua interim fadta fuerit exulceratio , infra hoc tempus foluere opor-
z o tet, tum dirigere, & rurfus alligare. At fi alterum os abrumpatur, lenius inten-
» dendum eft, fed non propterea omittenda incentio eft, aut neghgenda . po-
h tiffimum autem, vel cum fradiura primo deligatur, vel certe quam celerrime,
extendenda femper offa funt, dum in fuum locum reuertantur. Quodcunquc
.. autem membrum oflibus non redte compofitis fub vinculo adftringitur, ma-
.1 gis indolefcit.Reliqua curatio eadem eft.Ex offibus cruris interius, quod con-
.. Ipicitur in priori parte cruris, quam grteci aiZ.nmfuoii dicut, curationem tegrius
admittit, & intentionem poftulat valentiorem, neque latere poteft,vbi non
.. rc&e ofla concurrant, totum enim fe oftendit, & fine carne eft, multoque tar-
.. dius homo ingreditur, vbi hoc fractum eft: Quod fi exterius os abrumpatur,
30 cafus longe tolerabilior eft, neque id ita facile deprehenditur, quum minus
redte componitur, quoniam carnofum eft , maturius item argerpedibus con-
.. fiftit. maximam enim oneris partem fuftinet os, quod ab interiori parte fitum
** eft . tum quia magis laborat, & ob lpfum crus, & ob pondus, quod e regione
.. eft. femoris enim caput fuperms corpus fert, id autem ab interiori cruris par-
te fitum eft,at non ab exteriori, fed e regione prioris partis tibixitum quia al-
.. tera pars totius corporis e regione huc propius accedit, quam ad exterius os.

- Adde, quod os interius plenius eft, quam exterius, no fecus, atque in brachio,
•• cuius os, quod e regione minimum digitum fpedlat, tenuius eft,& longius.

Extantes odium partes, cuiufmodi funt tibia;, furxq; extrema, ferulas non
40 patiuntur. Cautio igitur effe debet, ne his locis circumdentur, [imponantur]
dixit edtfotf quafi ifycit , adiedia prijpofitione w,vt clarius rem ipfam expri-
meret. Hxc Itaque offa, quum extern , & carne minime tegantur , impoli-
tis ferulis premuntur. Magis autem premi dicantur, non ipfa, fed mufculi illis
fupenniedft , tum quidam mufculorum fines & cutis . hxc enim collocata in-
ter duo corpora dura , nempe inter ferulas ab exteriori parte , & os ab inte-
riori, premuntur, atterunturque,& farpius ita laeduntur, vt exulcerentur. Calci
vero a poftenori parte verfus priorem inneftitur chorda, qua; ab vno diduci-

m iij

,8* DEERACTVRIS

tur cx mufculis,qui continentur in parte cruns poftenon,quxcarnola pi omi- i
net. h<jc, quum carnis maxime expers fit,potiflimum in homine gracili, fuper-
impofitam ferulam no fuftinetifed, quum acerrimi fenfus fit,fi comprimatur,
inflammatione vrgetur.ea vcro,qu£ tibiae furxq; tuberculis fuperime&a funt,
ob duritiem eorum, quibus(vt diftum eft)excipiuntur,coniprefla eatenus Ix-
duntur, vt exulcerentur, fummx autem cutis exulcerationes lub comprimen-
tibus ortx,«BAi/aomc ab Hippocrate vocantur.

» "I /Erum logioris oflis ftrtnftura in inferiori articulo diflimilis eft.non enim
» V fimiliter fle&itur cubitus, & poples. Ob has igitur euidentiflimas caufas,

>> fi os, quod ab exteriori parte eft , perfringatur, mature homo ingreditur: fi, 10
■■ quod ab interiori, tarde.

Quumipfe in prioribus dixerit, fura; os longius, quemadmodu &in bra-
chio os cubiti , vtrunque autem e regione minimum digitum fpedtare , &
tenuius efle, quam id, cum quo lungitur : deinceps addidit , qua ratione inter
fediftent. Explicauimus autem in commentario deoffibus,prxter alia, quo-
modo fe habeat vtriufque commiiTura:atquemfuper radium in brachio cum
interiori tuberculo humeri committi, ac circa ipfum moueri in exteriorem
vel interiorem brachij partem conuerfum : fed in crure, tibiam folam cum fe-
more committi, quia fura nullum motum prxftat. Nam, neque hic articulus
in latera vllo modo mouetur , licut articulus cubiti , fed curuatur duntaxat, 10
ldque non eadem ratione, qua articulus cubiti, vbi humeri ambitus trochlx-
am referens in cauo cubiti recipitur, at in genu duo procefliis femoris in fi-
nus tibia; fe inferunt . Adde , quod ex cubiti’ proceflibus roftrum referenti-
bus, pofterior in pofteriori finu humeri recipitur, vbi maxime articulus ex-
tendi tur : prior in priori, vbi maxime curuatur . quorum neutrum tibi x acci-
dit,quum nullum penitus proceflum habeat roftro fimilem. no enim limiliter
fledtitur cubitus ac poples . cubiti vero eminentiam clarum eft vocaiTe ctnuSm,
quo nomine vfus eft etia in fuperioribus,de cubito agens, quum dixit [eft au-
tem idem cum illo eminentia cubiti, cui praecipue innitimur.] Eandem emi-
nentiam & aAcxfocvMj dicunt, & kojBiXji. led nunc ait [non enim funditer fle- 30
ftitur cubitus & poples] idem fignificans, ac fi dixiflet, illa commiflura, qux
iuxta cubiti eminentiam eft, & illa, qux iuxta poplitem, diflimiliter curuatur.
Cuius rei exemplum infra habet,qua de luxatis,vbi aflerit,qux in cubiti arti-
culo funt,molcftiora efle. illud aute multis in locis meminifle oportet, exqui-
fitam nominum rationem, ne ab vno quidem ex vetuftis grxcis feruari,quum
quibufdam abutantur , quxdam a proprijs rebus ad alias tranfferant . Atqui
poplitis nomen tale eft quale ipfa ala , qux locum fignificat fub humeri capi-
te.at poples id appellatur, quod a pofteriori parte ipfi genu opponitur: genu
autem notant, priore partem huius articuli vniuerfam. Quare, fi cui hacparte
cutis exulceretur, eum hominem inquiut teneri vicere in genu, quod fi chor-
da,qu£ fub cute os cingit, fecetur,genu accepifle vulnus dicuntmon fecus,etia
fi patella vitietur, quam grxci & puAlw,&c k-nvyrmTlJk vocant. Ad hxc,qui latera
corporis exprimunt, modo ab interiori parte genu, modo a pofteriori vicus
ortum aiunt, vmuerfum enim hunc locum a lateribus, genu vocabulo appel-
lant.eademratione,& poplitem, & alam,& humeri caput: fic etiam cubitum,

& talos, & primam palmx partem ad totum locum figmficandum vfurpant.
fxpe etiam adijciunt, articulum capitis humeri, aut cubiti, genu, coxx, vel ta-
lorum.

COMMENT. II. l8j

i Iorum, conftat igitur Hippocratem varie nominibus vti, aliorum maiorum ex-
emplo(vt retuli) contempta, quam iuniores excolunt, curiofa verborum ratio-
ne.qux ab ijs,qui in ea verfantur,exquifita diligentia dicitur.

De femore.

“ A T fi femoris Osfraftum eft, valenter omnino extendi debet, he minus a
” f *res P°ftulat,id dat. liquidem plus iufto intentum non Ixditur.Nam offa
” ll£EC’ ftua\Pfr vim didu <fta funt, fi fic recedentia inter fe vinciantur, non fane
" Poteri,nt,ita didwfta, vinculis contineri, quin celerrime concurrant, quum pa-
ro mum,qui extendunt, ex opere fe receperint.

Quia maximi funt mufculi, qui femur circundartt, non immerito veretur,
ne(quod fxpe contingit) non fatis membra extendatur. Ergo, vt auda<fter ex -
tendamus, mtentio(ait) iufto valentior non lxdit . fieri enim in hac parte po -
j ’ ftu°d lufPeaum effet in alijs. At quid hoc eft? vt dcuinciaturos fratftum,
dum lpfius partes, qux pertraftantur, inter fe recedunt, quas non fccus, atque'
v bi membrum naturaliter fe habet, coire oportebat nullo relidlo inani fpacio,
in quo ex cStrafta fame periculum fit,ne os corrumpatur, Siquado enim fratfti
offis partes, quum vehementius intenta: fuerint, diducta: vinciantur, non po-
terunt poft lmedtum vinculum, vt in exteris locis cotineri, in quibus circum-
io a£tc fafcix mufculos immobiles feruant.quod in femore monet pertimefeen-
dum non efle ob magnitudinem mufculorum.quum hos vinculum non fupe-
.. ret,fed cedat, quam rem propterea dixit, quod proprietas eft ,vinculi quidem
femur tueri, ejuomodo deligatum accepit: mufculi vero ad fuum initium con-
currere. Quum contraria igitur fit proprietas vtriufque , fi vinculum fuperet,
naturalis mufculoru motus cedet, quum fradti offis partes diduCtg tonnnean-
tur:fed,fi mufculorum motus vinculo validior fuerit, ipfi ad initiu cotrahen-
tur,atq; vna trahet, & ad fupeqora adducent comminuti offis parte inferiore.

CRaffa enim ac robufta caro vinculum fuperabit,atnon fuperabitur. Id
ergo, quo de agitur, extendi valenter oportet, ficque, vt in neutram par-
30 tem conuertatmyieve minor vis, quam ipfum exigat, adhibeatur . quum tur-

- pe magnopere fit, atque incommodum, femur breuius reddere.brachiu nam-

- que, fi breuius fiat, celari poterit, neque noxa magna erit: crus fi breuius red-
" datur, hominem claudum demonftrabit . ab integro enim, quod longius erit,

>• piodetur, adeo, vt illi, qui male curandus fit, fiitius fuerit vtrunque crus fran-
“ gijquam alterum, xque enim in vtraque partem inclinaretur, vbi vero exten-
“ tum fit abunde, prominentionbus palmarum partibus, eodem modo,quo fu-
“ pra politum eft, dirigatur,ac deligetur: fafcixq; caput imjciatur,vt ante indi-
» cauimus,ipfaq; furfiim verfus porrigatur: tum itidem refpodeat,vt in fuperio-
» ribus:prxterea,& magis vrgeatur,& laxius vinculum fentiat ljs partibus, qux
40 fuprapofitx funt : adhxc finuliter refoluatur,ac rurfus deligetunferulxq; eo-

dem modo fuperaccommodentur.coferuetautefemurquinquagintadiebus.

Hippocrates vfitato vocabulo carnem appellauit, quos in fuperioribus mu-
fculos diximus, nam quxeunque caro fentit, mufculi pars eft, atq; hxc in me-
dijs mufculis potiffimtim fe oftendit,quum in extremitatibus mufculi neruofi
magis quodammodo fint,minufque carnis habeant.

” TjLlud etiam fcire licet, quod femur ab exteriori parte gibbu eft, magis quam
- l_ab interiori, & a priori magis quam a pofterion.in has igitur partes conuer -

m iiij

lg4 defractvris

„ titur,vbi no reXe curatur. quin & in his partibus miniis carnofum eft, quam in i
„ alijsivt quado peruertitur, latere minime poffit. Ergo,fiquid eiufmodi fufpe-
„ dium fit, tale quidpia moliri oportet, quale traditu eft ad humeru peruerfum.

Gibbum dixit, v«u®5.at quod hxc vox gibbum fignificet,res ipfa declarat,
Equidem femur no omnino reXum eft, fed a priori, atque exteriori parte gib-
bum,ficut a contrarijs fimum. Vtrum vero vox poftrema fyllabaacui

an penultima circumflexi debeat, incertum eft. non enim frequenti in vfu eft
apud grecos id verbi quidam a fimilitudine duXi penultimam circufleXi vo-
lunt,quemadmodum, Keu^rotj^cujjgp^/tiujoriquibufdam vero magis placet viti -
mam fyllabam acutam e ile. quoniam omnia nomina duaium fylla [> .irum jtic io
affeXu fignificant, acuto funt accentu in vltima,^sAJf,As{i)Sf,«>t£Ajf,HV5w,M«irof,
g cttjBof : nec folum,qus duabus fyllabis confiant, fed fere quxcunque affeXum
notant, ag'^jrnidf,'3Afl>giTnisV, hsf&tikoV. Coccdito igitur, vtio quis velit modo pio-
nunciare. at jauroV, efferenti tibi vltima acuta (eos enim, qui librum legunt ire
in hanc fententiam tantum comperi) fi quilpia aduerfetur,exiftimans debere
penultimam circumfleXi, tu quoque, vtcunque illi placet, pronunciato. Quod
fi alium rurfus naXus fueris, qui malit vltimam acui, tu itidem facito,nomina,
atque accentus paruipendens,vtpote,qua: nihil ad philofophiam confeiat, &
multo minus ad geometriam, arithmeticen, muficen, aftronomiam. Quaie, fi
nulli arti ad fiium finem importuna, contemnendaque nominum inquifitio- zo
ne opus eft,non modo horum hominum non probare ftudium conuenit, fed
quam maxime deridere.

, y — 1 1rcundare autem aliquot lintea oportet, eaque in orbem circa coxam &:

■■ ilia.vt inguina etiam, & quod inter anum & naturale eft (-aAn^ed Jk graici

** vocant)inuoluantur.quod & ob aliam caufam vtile eft, A necxticmxiciiila:

- nudam partem offendant.

Coxa, id eft os illud, in quod fe inferit femoris caput, ‘Xl°V gr?ce nuncupa-
tur,ficut & lpfius cauum kotuAs. vtroq; nomine vtitur poeta in hoc carmine.

-E \dxL

fgjto ys^aLoiH ripluj 30

Ilia dixit i|tW, qux nonnulli accipiunt pro ilium oillbus , nonnulli pro parte,
qua: fuperipfa eft, qux Act7roJ{£ proprie vocatur, quod verbum apudpoctam
repentur in eo carmine, - oV™ Aorn-a^iui.

Equidem de vocabulo AoraroJjar dicere poffem,adduXus experimento, & Hip-
pocratis ac poeta: vfu, tum ipfo morbo, eam fignificare partem, qua; inter offa
pcXoris, & qua: proprie appellantur offa ilium, eft inteneXa. de quo fuo loco
agemus. Qux autem partes ijit? nominentur, non eft quod multis agam.ob id
enim, quod poeta numero fingulari ifi«* fcripfit in illo carmine,

BaMtr ijuiui WcJvoir agotfuioiss. _ 04

tum ob id, quod credibilius eft zona dari inter ilia & thoracis offa, exiftimet
aliquis hac lpfam parte corporis ifu«* appellari. Contra vero ex eo, quod Hip -
pocrates multitudinis numero /fio? dixit: quodque ad ilium offa, voluit vincu-
lum pertinere, iure arbitrabitur aliquis IJiW hxc ipfanucupari.Quod ad hunc
locum attinet, quado fuperior femoris pars cominuitur,fafcia no iolum vfque
ad inguina ferri debet, icd vitra aliquam ex fuperionbus partibus comprehe-
dere. tales funt, primum coxa, deinde offa ilium,poftremd ea pars qu<j fine offe

C O M M E N T. II. !8j

i cfl(A*7rcti{(Wvocat)quain, vbivis,compledh licet, dum ilium ofla etiam deuin-
xeris, quibus omiffis, fafciam protinus ad hanc fedem, porrigedam effe mini-
me puto, quum Hippocrates maximi fecerit, nullum relinqui locum nudum,
fed £queperpetua,donec ex integra parte coprehenfum aliquid effe videatur,
omnia fafcijs alligari. •sAH^oJt&quidam per fcnbunt : quidam per
eo vocabulo fignificatur,quod inter vtrunque crus fpacium eft. vnde Hippo-
crates diuancari vocat Unsi-zstiiSi K9tl Ji&zsizshHSs. Na & poeta <bif’ 4itsiAh<uct2> -esi,
Ao-i dixit, fignificare volens[diuaricabant pedibus.]

A Qua femper vtnnque fatis recedere debent.femper autem cautio fit, ne
imponantur luper offa in articulis naturaliter promi nentia, neque in arti—
.. culorum vicinia fuper neruum.

Solet Hippocrates, vbi de vna fpeciepertra&at, complura docere ex ijs,qu£
communia funt ac generalia, monens ea non effe propria vnius fpeciei, fed ad
omnes, vel multas, vel aliquot pertinere. Adijcit autem orationi modo parti-
cula[femper]vt in propofitis verbis:modo[quod intellexiffe pertinet ad mul-
ta loca] interdum [hoc ad omnia vtile eft.] Eft enim reuera,quod nunc ab ipfo
proponitur, femper commodifTimum,non in femore duntaxat,fed in vniuer-
fum in omnibus fra&uris, qua: ferulas pofiulant. Breuiores enim fint oportet,
quam vt ad eam fedem peruemat,qux fafcia non excipitur.quod potilTimum
1 ° ait,vbi ferularum extremitates proxima: funt offium tuberculis.

” I 'Vmores vero rnxta poplitem vel pedem, aut alibi fub conftringentibus
- i. vinculis affurgentes, multa lana fuccida curentur,bene carpta,& vino,&
oleo refperfaitum cerato mundi dehgentur:atque,vbi ferula: vrgeat, citius la-
xentur. extenuaretur autem tumores, fi furfum verfus ad ferulas tenues fafcia:

■> vincirentur, qux ab imis partibus orfie ad fuperiores intenderent.
Tumores(inquit)fub conftringentibus vinculis affurgetes (quos
dixit:) propterea,quod fucci exprefli magno impetu feratur, curari debent al-
ligando multum lana: fuccida: bene carpta:, item vino atque oleo refperfii.cu-
tem vero, cui ha:c fuperimponuntur, iubet cerato inungi, atque ad eadem ra-
3 o tionem vinculum adhiberi a tumoribus furfum procedes.Fafciandi rationem
lpfe aperuit, docens a qua parte quis inceperit deuincire, ab eadem tranfmitti
materiam, atque depelli. At de facultate medicamentoru,quibus vtitur, abun-
de diftum eft in operibus, qua; de illis funt : dicentur & nunc capita eoru,qute
in illis fuerunt oftenfa. Ergo oleum dolorem leuat, & difeutiendi vim habet.
Vinum ficcarepoteft, repellere, & concoquere, item mollire & digerere.Con-
ftat autem lanam fuccidam(quamnonnulh 61 vocat)& ceratum praitcr
leniendi vim, digerendo quoque effe & repellendo. No fine ratione igitur ab
eiufmodi medicamentis prtefiduim peti jc. quoniam vero tumor fit mfto ma-
ior ab ijs,quai fub vinculis eo exprimutur, curatio primum dirigi debet adid
40 exhauriedum,quod in tumida parte preeter naturam fubfiftit. At, quum mul-
ta fint, qua: hoc efficiunt, quibusnam vtemur? digerentibus,repellentibus, le-
nientibus : digerentibus quidem ac reprimentibus , quoniam aperte exhau-
riunt : at lenientibus eo nomine, quod prohibet, ne materia pra: dolore ad vi-
tiatam fedem concitetur, atque ob hanc caufam lenius digeretia,ac reprimen-
tia ad inflammatam partem admouemus.nam, qua: horum vtrunque fortiter
pra:ftant, dolore irritant. His ratiocinationibus duiftus Hippocrates, lana fuc-
cida vfus, hoc eft, affypo redundante, curationi adijcit oleum, vinum ac cera-

x8ff

DE FRACTVRIS

io

tum, Ianamqueipfam bene carptam effe vult, quo lenior fit, & dolorem Ieuet: i
qui elota quidem eft, carpta facile mollitur : at fuccida ob fordem non facile
t radiatur, carpiturque,eoque fit,vtnegligeter carpta, dura dolenti parti mhx-
reat. quod Hippocrates, quum aliquando negledtum animaduerteret, addidit
[bene carpta.]Iam vero copiofe iplam adhibet, vt vino atq; oleo mades con-
leruetur,quum facile ficcefcat,qux exigua imponitur. Ad primum etiam con-
filium pertinet ratio vinciendi tumoris , qui ex tumidis partibus (vt didtum
eft)ad fuperiora fuccos expellit.

.. T T Ac fiquidem via tumor celerrime extenuaretur.

1 I Diceret extenuari membrum, non tumorem, qui proprie loqueretur,
danda fiquide opera eft, vt tumor ex toto euanefcat. maiores tamen complura
fic loquuntur, prijfertim,qui eloquetiffimi funt contempta, quam iuniores ex-
colunt,curiofa nominum inquifitione, non exquifita dillgetia,vt ipfi nuncu-
pant,qui in ea verfantur. Sed digni vtiquc effent, quos laudaremus, fi hac vel
exquifita, vel propria (vtcunque ipfi nominent) verborum inquifitione, rem
clarius aperirent, quam Hippocrates : fin obfcura atq; humilis eft eorum ora-
tio, prxftat maiorum xmulari negligentiam.

•• T ' T ad priorem iundturam fuperferretur.ad quem deligandi modu venien-
” L dum non eft,nifi tumor aut puftulis,aut nigritie periclitetur. Sed nihil ta-
•• le fequitur,nifi quis fradluram vehementer adftrinxerit,aut fiuerit dependere, i Q
•> aut manu fcalpferir,aut aliquid cutem attigerit,quod ipfam irritauerit.

Vna quidem hic fcriptura eft[& ad priorem iundluram fupcrferreturjpu-
tant tamen expreflo tumore ahj materiam depelli fuper iundluram, alij ad lo-
ca,qui iuxta funt. quorum cotrouerfiam diiudicare facile eft, fi ante vincien-
di ratio conftituatur. vbi enim ferulis relaxatis, tumida pars(vt fupra oftefum
eft)alligetur, aliquid languinis ad loca, qui iuxta iudlura funt,depelletur:fed,
fi ferulis fummotis, atq; omni vinculo penitus refoluto de integro vinciamus,
fimul & eam iundluram adhibetes,qui fradlurij accommodatur,&: eam,qux
a tumore incipit, fuccus hac via expreffus vitra partem prius deligatam ad fu-
periora tranfferetur.

■■ CI quis femori canalem fubijciat breuiorem, quam vt vitra poplitem perti-
» neat, noxam magis quam opem afferet . quadoquidem prohibere non po-
» terit, quin corpore aut crure moto, femur quoque moueatur.popliti item infe-
*■ ftiffimits erit, vbi adhibeatur, cogetque id fieri,quod minime eft opus, mini-
■> me namque opus eft curuari genu.omnia enim deuindti cruris ac femoris vin-
.. cula neceflano mouerentur, fi quis genu curuaret: neq; fieri poffet, quin mu-
.. fculi alio atque alio modo figurarentur, comminutaque offa dimouercntur.In
» primis igitur danda opera eft , vt extendatur poples . videtur autem femur in
- eum canalem vtiliter conijci,qui a coxa ad pedem eft.

A tumoribus ad canalem aggreffus eft, que euideter expofuit. mox autem 40
adfcnbet canalem vel hoc eft, qui totum crus excipiat, vel nullo mo-

do fubijciendum effe.Gloffocomum vero machinamentu diximus redte fuif-
fe a iunioribus repertum.

» 1 \Etur item fafcia lenta iuxta poplitem cum canali ,quo modo & infantei
” ' inuoluuntur in cunis, fic enim , vbi femur in fuperiorem partem, fiue in

>. latus vertatur , cum canali alligatum melius continebitur. Canalis igitur , vel

3°

■ totum excipere crus debet, vel nullo modo adhiberi.

Quod

C O M M E N T. I I. lS?

i Quod inquit [cum canali] duobus modis exponitur, nonnulli exiflimant
canalem extrinfecus fafcia circundandum, ita,vt htecfit Hippocratis fenten-
tia.Fafciam dare laxam conuenit,qu£ vtrunque comple datur, & hominis po-
plitem & canalem, qui lpfum excipit, id eft, vt ipfe poples no feorfum,fed vna
cum canali comprehendatur. Alij circumligandum efle poplitem intelligunt,
Vt cius immobile cum canali contineatur, hoc eft, lubiedo etiamnuin canali,
quum neque vinculum per fe poffit fatis fideliter continere, neque canalis, led
ambo fimul.

TTem maxime videndum efi,vt in fradura tam femoris, quam cruris, quan-
1 0 Itum poteft,imus calx optime contineatur, na m,fi dependent e pede crus re-
liquum fulciatui,necefTe efl olla gibba in priori parte cruris confpici ; fin calx
lufto fiibhmior collocetur, reliquo crure leniter lufpefo,os in priori parte cru-
ns iufto magis fimum neceflano fe ofi edet,idque adeo, fi calx hominis natu-
” r aliter eft grandior. Ad hate omnia ofTa tardius conferuent, vbi non figuran-
" tur naturaliter, neque in eodem habitu detinentur. Prteterea callus infirmior
•• circumdatur.

In fuperioribus,vbi de cubito mitella fufpendcndo pertradauit, diximus a
quibufdam fcribi[brachium fulpenfum] dempta particula [nonjaquibufdam
ea adieda [brachili non fulpenfum] & illos quidem intelligere fufpefum bra-
10 chium, quod non inhaeret, neque fubieda: alicui rei infidet: hos vero id, quod
fidehtei fuftinetur. De ciuie aute, quod fulcitur 'fc^aotTiojuclHj dixit dudo voca-
bulo a fulcris,qu$ dicuntur gratee tgnocT«,quoru meminit poeta in eo carmine.
-nSOTWfwjiUjpiT* v»<S«. Sic igitur accipitur vocabulum Sftm-iqucw.

FINIS SECVNDI COMMENTARII
GALENI IN HIPPOCRATEM
DE FRACTVRIS.

Galeni in Hippocratem de fra&u-1

RIS COMMENTARIVS TERTIVS, VIDO
VIDIO FLORENTINO INTERPRETE.

Nterueniunt hiec, quibus os quidem fra&um eft,ac non exci-
dit,nec alioquin vulnus acceffit.

Hadlenus fimplices fra&uras propofult, in quibus neq; os
cute excidit, fic, vt nudum fe oftedat, neq; vllo modo vulnus io
acceffit. Conftat autem offa nec excidere, nec nudari, nili cu-
tis & fuperie&i mufculi fecentur, fieri tamen vicus poteft,etia
fi nihil ex comminutis oflibus detegatur. Tranfit ergo lam atque aggi editur
ad frafturas, quibus carnis quoque vulnus acceffit, fiue id folum fit, fiue pu-
ter id. os etiam nudetur.

/~\ Vibus fine fragmentis offa fimplici modo comminuta, eode die, vel cer-
V_^te pofteriori repofita funt, atque in fuam fedem reftituta,nec terta; alicu-
ius expcclatio eft, qua: ab offe abfcedatiaut quibus vulnus quidem eft, fed ab-
, rUpta offa non excidunt, neque fradlura talis eft,vt metuendu fit, ne terta qu£'

, piam ab offe abfcedat. his omnibus aptiffima deligandi ratio eft, quae fimpli- 10
. ci fractura: accommodatur.

Fra£turx,vbi vulnus quoq-, adijcitur, duplicem curationem docet, alteram
quatenus aliquid fradti offis nudatur, vel terta vrget,qua:a contnto^offe didu-
fta eft '.alteram, quum nihil tale eft, fed extra fra£turam,quae recfte copofita eft,
Vno vulnere folicitamur. Nam, fi nudum os cute excidit, quod protinus bene
compofitum fuerit, & reftitutum,mutadum effe fuperius genus curationis no
cenfet. Verum alia requiritur curatio,vbl vulneri adiefta fraffuraos excedens
reftitutu eft, neque fufpicio eft, ne aliqua tefta a perfra&o offe refoluatur: alia,
vbi os tegitur cute, fed expe&atur tefta, qu$ refoluta procedete tempore a na-
tura per vulnus expellatur- In priori cafu vtitur iundtura, quam pofuit conue- 30
nire,vbi os integra cute perrumpitur •. in altero variam curationem adfcribit,
vt mox euidenter oftendet.fatius enim eft ipfum audire.

NOnnulli(atque hi non admodum proficiut,aut obfunt) vlceribus impo-
nunt aliquod ex purgantibus mcdicametis, vt ceratum, quod picem ha-
. bet,vel quodpia ex ijs,quas cruentis vulneribus inijciuntur, vel quoduis aliud,

„ quod componere foleant.Illos autem laudo, qui pannos fuperdantes vino ma-
.. defaftos,aut lanam fuccidam, vel eius generis aliquid deuinciut : vbi vero vl-
.. cera pura funt,& iam glutinantur, tunc lintea complura adhibent, & per feru-
„ las dirigunt. Htec ratio curandi aliquid confert, neque multum laedit : ofla ta-
.. men in fuum locum non fimiliter reponuntur, fed hac via fiunt aliquanto tu- 40
» midiora, quam par fit.

Retuli ad eas frafturas, quibus carnis quoque vulnus adijcitur, curationem
duplicem ab Hippocrate admouerfinunc orfus ab ea, quam primo loco pofui,
eos primum reprehendit, qui male vlceri illi medentur, in quo, quum fraftum
os bene compofitum eft, nihil aliud,quamipfum reftat, neque vlla fufpicio eft,
ne fragmentum ab offe refoluatur. Qmdam(inquit)medici eos, qui Iic affe£h
funt, inter initia curant, perinde, ac fi vicere lolo detinerentur : vbi hoc ad fa-

nitatem

DEFRACT. COMMENT. III. ,g5

i nitatem fpe(ffat,tunc ea vinciendi ratione vtuntur,quxad fratffuras pertinet.
Caput igitur propofitorum verborum huiufmodi eft.multus autem eft in eo-
mm curatione narranda ,qua nonnulli vtuntur. eo quod fingula pcrfequatur.
Equidem fcripfi eos ita curare, ficutfli citra fraiffuram vulneri mederentur : ac
iple, , quibus etiam medicamentis vterentur, expofuit, facfta mentione cerati,
quod picem accipit, tum medicamentorum, & qua; protinus cruentis vulne -
ribus inijciuntur, & qua: purgandi vim habent, item panni vino madetis.Re-
<Se autem medicameta,quiE cruentis vulneribus inijciuntur, cfcupt vocat.nam-
que etiam nunc apud medicos id vocabuli eft vfitatum , quo ea medicamenta
10 nuncupare folent, que vulneribus fuperdantur, vt primum illata funt, & non-
dum ex toto ficca,led adhuc cruenta, hoc eft,cum cruor(grxce cupa dicitur)ex
cute ipfa vulnerata, feu etiam ex carne, in roris fpeciem deftillar. purgans vero
medicam e tum eft, quod modice ficcat (quam rem demonftratu eft caput cfle
in vlcerum curatione)ac detergendi facultatem habet, qua vlcera pura reddit.
Huius genens funt mixtura;, qua; ex xrugine arris & fquama componuntur,
quarum duplex ratio eft. fiquidem xrugo abahjs coquitur, ab ah js adijcitur
cruda, qua: crudam accipiunt, virides dicuntunqux codfam ruffx,a colore, qui
in vtnfquefe oftedit. Igitur hxc medicamenta purgare vlcera poflunt, quum
mediocrem habeant detergendi facultatem.huiufcemodi efl'e,qii£ fordem ab
-to v Ic eribus detiahut,ficut contra, qua: cruentis vulneribus protinus inijciuntur,
carei e detergendi facultate indicauimus . varie autem mifcentur ficuti priora.
At, quemadmodum in illis exempli gratia, xris xruginem attuli & fquamam,
potui & alia fimiha eadem ratione proponere . nuc autem abunde fit illud in-
dica fle, quod cicura vocata, quibus abeft detergendi facultas, funt, qua: ex bi-
tumine componuntur. Horum exempli gratia mentionem facia,quum omnia
qua; id prxftant, in opere de medicametisfuerint explanata. Ceratum autem,
quod picem habet, inter omnes fere conuenit, lenire dolorem, & pus mouere!
tunc vero c6fert,quum vicus iam inflammatione tenetur : alioquin lpfiun ne-
mo imponeret, quum neque detergere fordem poirit,neq; vicus glutinare, aut
50 aa cicatiicem perducere. Ac panni vino madentes ob vinum ipfum repellunt,
dantur enim ad continendu ab ijs, qui hoc modo medetur, qui adhibere vo-
luntjvlcens caufa eas falcias, quibus ante lniedhs ahx fuperdatur.Qux autem
ftire opoiteat eu, qui redte vlcera curaturus fit,pofita a nobis funt, quo ordine
fingula lequirebant, in tertio & quarto libro de ratione curandi, atque etiam
abunde in expofitione libri de vlcenbus : quod ad hunc locum pertinet, fatis
e It ha: c retuhfle.nam de curatione propofitorum affedhium furfus traftadum
nobis ent,quum Hippocrates illam exequetur: nunc meminit aliorum medi-
coi um ,quos ait, non fimiliter grauem noxam afferre, atque illos, quoru men-
tionem facit. Quid igitur eff , quod errat? fiquidem, quum primum id cogni-
4° tum fuerit, coftabit etiam iure ab Hippocrate fcnbi illos non admodum pro-
ficeie,aut obefle,qui vlcen non male prouident, fed fradfura initio negligut,
idoneum vinculum , poftea fuperdantes , quod proditum eff ab initio con&ue-
nire,quamobrem (inquit) offa fiut tumidiora. Satius igitur eff per omnetem-
pus curationis comprimi hxc, atque adftringi , quod prxfidij ad non paucos
dies initio prxtefmittut.aflerit emm,vbi iam futurum eft,vt vlcera glutinen-
tur,tunc, qui fic medentur, incipere deligare eo modo, quo fradturx conuenit.
Conffat autem vlcera fuppurarc, deinde purgari, priufquam glutinanda funt,

I

15)0

DE FRACTVRIS

quod triduo fieri nequit, aut quatriduo.

.. Vibus tam ciuns,quam brachij vtraque oflii fuerint cominuta, breuiora
» V_^etiam fiunt.

Breuitatis Hippocratis proprium eft id,quod in propofito fermone defi-
deratur, aperte ex eo, quod fubucitur, indicare. quam rem nuncfeciffeperfpi-
cuum eft. praefatus enim eorum, qui fuperiori ratione curantur, offa reddi tu-
midiora,no defimuit,omnium ne an aliquorum . at nunc ex propofitis verbis
euidenter colligitur, non omnium, fed eoru duntaxat, quibus alterum fradum
eft, quum partes, qua: rnxta fraduram funt, minime ipfum contineant, vt,quae
per omne tempus curationis, nec adftrida: fuerint, nec coardata:. Membrum io
tamen breuius no redditur, quandoquidem alterum os integrum manet, quo
naturalis longitudo feruatur.Sed,vbi vtrunque comminuitur, mufculi(vt an-
te expofuimus)contra(fti,ad fuperiores partes vitiata quoque offa contrahunt,
quamobrem extendi ea iubct, antequam coponantur. Sed, quia fine couenien-
ti iundura compofita offa nequeut contineri, ea de caufa, donec increfcat cal-
lus,curiofedeIigat.Quamrem qui negligunt,& viceris curationi infiftut, non
folum tumidum magis quam naturaliter conueniat, membrum reddunt, fed
breuius etiam efficiunt.

T) Vrfus ahj repelluntur, qui lintea in eiufmodi cafibus a principio proti-
„ 1 Ynus circundantes vtnnque deuinciunt : vicus vero ipfum relinquunt, & io
„ nudum efle patiunturideinde fuper ipfum imponunt aliquod ex purgantibus
medicametis: tum pannis ex vino madentibus ac lana fuccida medetur.Hsc
„ quidem curatio aliena eft,qua qui & in his fraduris, & in alijs vtuntur, longe
aberrare verifimile eft. Maxime enim ad rem pertinet nolfe, quo pado inijci
„ primo linteum debeat, & qua vaientiffime coardariiitem quid conferat, qua
potiffimum parte conuenit, quum fafcia: caput fuperdare , tum adftringere:
quid ve fequatur incommodi, fi alia parte, atque opus eft,orfa fafcia fuerit, nec
„ qua maxime expedit, fed hinc vel hinc fuerit ardata. Vtriufque vinculi effedu
„ in luperionbus demoftrauimus,cuiusteftimoniueft ipfa medicina. Illi enim,
qui fic deligatus fuent,necefle eft vicus in tumorem aflurgere- 3 o

Eorum nunc meminit, qui fummopere ltedunt, & qua; ab his admonean-
tur,plane docctitum errores ipforum aperte redarguit, fic,vt mea: expofitio-
nis' non egeant, qui in ijs,qus ab ipfo afferuntur, laborare non recufent.

NAm, fi carnofa pars, qua: fana eft, hinc atque hinc vinciatur, media non
comprehenfa,ea pars, quse relidaTine vinculo fuerit, maxime turgebit,

.. minufque erit fui coloris. Quo pado igitur vicus hxc effugiet?

Hippocrates quamlibet carnofam partem appellat vt fupra quoque

indicauimus. Nunc illud animaduertedum eft, quod qui rationalepi medici-
nam profitetur, vbi praifidium idoneum effe comperit,non expedat longum
vfum. putant autem, vbi vicus fine vinculo dimittentes, vtrinque fafeiam cir-
cumagunt, excitari inflammationem, & vicus male affici ex mala conditione
affedus,at non ex ea, quam adhibent, curatione . cuius primus rudor feipfum
falfa ratione decepinfucceffores vero vlitatam hanc curationem feruarunt, eo
quod mutare non auderent, ex quo magnum malum fequitur . id illis merito
cuenit,qui artes vfu,fine ratione pertradant: vna enim ratio eft, qua fretus ali-
quis, rei natura demonftrante mutare tentat, qua: male fuerant longo vfu re-
cepta. Qua ergo ratione motus Hippocrates ipforu curationem mutauit? non

herde

c O M M E N T. III. I5r

i hei cie piobabili afliimptione,aut aliena, fed qui fcientiam faceret, ac necefla-
na eflet. Quod fi corporibus bene valentibus, fub ea vinciedi ratione materia
vti inq, in medium fpacium inter partes deuimflas expreffa inflammationem
excitat,qui non longe magis id faciet igrotantibus?

’’ I 9ltul nccefleeft, decoloretur vicus, & materia ad ipfum exprimatur, tu la-
" 1 chrymet,ac numme fuppuretrofla verd,& qU? abfcelTura no eflet,abfcedat.
Qui accidant, vbi male vicus deuincitur, hoc loco declarauit. Cunda au-
tem ab inflammationis magnitudine proficifcuntur. quandoquidem ob hanc
viceris labra in exteriora vertuntur, perinde atq; ea,qu? proprie oris labra no-
10 minantur, vbi inflammatione vexentur. Totus aute locus mah coloris non in-
mna confpicitur,quod & ipfum conflat ex immodica inflamationeproueni-
le.Deftillat vero ab vicere tenuis, & cruda fanies,fimiliter ac lachrymiab o-
euhs inflammatis. inde tranflatione vfus, dixit lachrymarc vicus, vbi ficaffici-
tur. Priterea fucci,qui inflammationem excitarunt, crudi permanent, dum ea
vinculi latio admouctur . fed & offa necefTe eftprocedete tempore vitiari.his
enim ci udorum fuccorum abundantia madcfa&is mirum no efl , fi qua parti-
cula ablcedat,vbi qui fi c medetur, ab alieno vinculo non defiflat.Singula,qux
in vmuer fo fermonc reflant, euidentiflima fient, fi quis( vt diximus) animum
adiungatjtum in memoria habeat, qu^ fupraoftenfa funt.eb enim hic omnia
io pertinent, &(quemadmoduipfe Hippocrates admonet) his illa cofirmantur.

" \ /Lens item pulfu affligetur, atque igneum erit, tumor item coget catapla-

- V fmata fuperdari.quod incommodum fimihter afferunt, qui vtnnque de-
” !San^-fluumPr^ter alium pulfum, inutile quoque onus adijciant. Fafcias tan-
“ 7,Cm/O U jnt,vbi vicus recrudefcere confpiciunt,& reliquo tempore fine iun-

- ctura medentur, nec fecus curant quoq;, fi aliud vulnus na«fli fint. fiquidehxc
" euemre minime cenfent,eo quod hinc atq; hinc deligauerint, Se nudum vul-
” nus reliquermt,fed aliquod aliud infortuniu caufantiir.Quod fi hac delman-
” i viam, penitus alienam efle, frequetari vero a compluribus, tum maxime ad
“ ;em Pe™nere eam dedifeere, aperte non cognouiITem,n6 tam multa fcnpfif-

;o iem. Adde, quod hic teftantur,qui fupra expolita funt, maxime ne, an mini-
” me adftnngendum fit, rette fuilTe tradita. Oportet autem (vtfummatimdi-
“ ^am)ybl nu^um expediatur os,quod receflurum fit, fimihter curare, atque vbi
•• ime vicere frachiraeft. extendenda enim ique offiifunt, ac dirigenda. Se co-
cm modo vincieda. Ad hic vicus cerato, quod picem habeat, inungendum,

" jCnu’v' Pann° duplici contegendum, proximique partes albo cerato illinen-

- di. falci* vero, citeraque femdenda paulo latiora, quim fi vicus non elTet,Sc
" Aua Pa' tc pnmum dantur,latiora multo danda, quam vlcus.quum,qui angii-

loia lunt, inftarzoni ipfum cingant, quod minime expedit, primus enim
.. circuitus totum vicus compledli debet.

40 Indicauitpaulofuprafubhacvinciendiratione,turnoremexprirniad ipla

vlcera. tumorem vero o/JW nuncupat, fic,vtfermo talis fit. Sanguis, qui fiib
aliena vinciendi ratione vtrinque ad ipfum vicus exprimitur , tumorem facit
priter naturam, huncq; & cUv.ux folituscft appellare. Tumori autem,
quum pulfus accedit, atque ardor, inflammationem perficit, qui proprie <Mt-
fupenus appellata efl, quod vocabulunon fic accipiebatur apud veteres,
eo fiquidem notabant omnem ardorem, quemadmodum fipenumerd decla-
rauimus: ab Erafiftrati vero ficulo confueuit vfurpan ad illos tumores figni-

15,1 DEFRACTVRIS

ficandos, quibus no modo ardor accedit, fed renixus etiam &puIfus,necefTa- i
rioq; rubent . rubore efficit ingens ardor.renixus & pulfus a multitudine ori-
tur.Poterat Hippocrates igneum vicus dicere -isvgmMir quafi febricitans: di-
xit autem ravgiS&f, fumpto vocabulo ab igne, quem grsci vocant, quo ar-
dorem(vt mea fert opinio)nobis reduceret in memoriam, quoniam & febris,
qu£E gra:ce nuncupatur, ab eodem vocabulo ducitur, quum nihil aliud

fit febris natura, quam igneus calor.

- T~'Eratur item fafeia pra:ter vicus ad partes etiam, que fupra funt, atque infra'.

J-1 Veteres quum fuperiorem atque inferiorem partem fignificare volunt,
rarowSw xau wWfcribut. his enim vocabulis plairiiq; exprimunt partes vtrinq; 10
a lateribus fitas: Hippocrates tamen hic antiqua exponendi figura vfurpauit.

.. t ' Rgo caput fafeia: inijeiatur e regione viceris, & laxius paulo attrahatur,

.. £2 quam fi fradura effet citra vicus. circumagatur autem eo modo, quo fupra
.. pofitum eftufintqs fafeia: molliores femper, quam fi integra cute os effet abru-
.. ptum, neque pauciores, quam prius diximus, fed aliquanto plures.homini ve-
.. ro,quum inuolutus fuerit, videantur aptiffime inhxrentes, non tamen adftri-
„ diE,afTeratque fuper plagam maxime inhsrere. tum eodem tempore, quo fu-
.. pra indicauimus,ipfas & bene infidetes,& laxiores fentiat. deinde tertio quo-
.. que die foluantur,& rurfus alligentur . In ca:teris fimiliter agendum, vt in fu-

- penoribus : hic tantum latius, q ibi coardentur. Quod fifiat,qu£ rationi con- z o
„ fentanea funt, locus in quo plaga eft,& reliqua etiam fub vinculo comprehen-

.. fa, femper graciliora fe offendent, iam vero & pus ocyus orietur, quam fi alia
.. curatio admoueatur.CarucuIa: praeterea, quiE in vicere nigrefcunt,& emoriu-
„ tur,celerius fub curatione hac refoIuetur,& recedent, quam fub alia,atq; vicus
.. celerius cicatricem rectpiet,fi hac via, quam fi alio modo curetur. Cunda hxc
..propterea fient, quod & locus exulceratus:& qua: iuxta funt,extenuentur.
ffijj femper intelligit Hippocrates[e regione] modo in longitudinem cor-
poris,modo in latitudinem. veluti nunc, quum voluit prima: fafeia: caput dari
fuper dextram, vel finifixa viceris partem, dein fuper ipfum vicus inuolui, fic,
vt vniuerfum conrpledatur, neque vllam partem nudam relinquat. 30

- TQ Eliqua curatio effe debet, perinde ac fi offa citra plagam perfringantur,

.. lY nifi qi ferula: non funt imponendij.quamobrem pluribus fafcijs hic opus
.. eft, quam alibi, quum & minus adftnngendu fit,& ferul? tardius circudandq.

Interdicit, ne ferula: imponantur, vbi frado offi vulnus acceflit,ventus ne
comprimant,atqueob eam rem preeeipit, ne ardius fuper has fafeia: deligen-
tur,fed vtraque de caufa plures imponantur. Memeto autem, ipfum imperaf-
fe,vt plures inijeerentur , propterea, quod & minus coardantur,& ad ferulas
tardius venitur.

» r'T~' Arnen, fi ferulte fuperaccommodentur,e regione viceris minime circum-

i. ponantur, deturque opera, vt laxiores fint, ne vehementer adftndic pre- 40

.» mant,quarem in fupenoribus quoque propofuimus. Tenuiori aute cibo diu-
>■ tius contenti fint, quibus a principio carnis quoque vulnus acce(Tit,vel offa cu-
■> te exciderunt, &(vt vna complexione compledar) grauiffimg fradurj ratio-
» nem vidus tenuiorem amant,& diuturniorem.

E' regione nunc intelligit in longitudinem, in hanc fiquidem ferul^ irnpo-
nuntur.Supraloquutus eft,vt,qui ferulas fummouebat:nunc,vt is, qui nonnu-
quarn ipfas accipit.Inquit[Tamen,fi ferul^ fuperaccomodentur] Quid ipfe 111

eiufmodi

3°

40

COMMENT. III. IO,

eiulmodi calibus facere confueuerit,& in ipfo crure etiam, non ell,quod con-
tendam,quum rem minime definiuerit. Exponam tamen id,quod facio.in il-
lis fracturis, quibus m longitudinem membri, carnis quoq; vulnus accedit, fe-
udas vmnque a lateribus vulneris adhibeoifed fi lioc tranfuerfum fuerit, non
patitur ferulas fuperdari,pratfertim,vbi grandius fit.

F I'!'6 curat*011em requirunt vlcera,qua: non i principio fradt urat,

rri V£ °b hntea",miUm il'aa':a’ vel ob 'mpofitas ferulas , ali£ve de cau-
a, lub curatione poftea oriuntur. Cognofcitur autem, vbi vicus fubell ex do

o.i e ’ & P“1(u’ ltem ex tumore, qui tunc extremis partibus indurefeit & fi di-
gito P te neris, exprimitur, ac rurfus c.tb reuemtur . Igitur, fi quid tale fufpe-
aum lit, (oluere oportetiatque vbi, vel ea pars, cui fuperdantur illa: fafciat que
pnmat in.jc.untur,vel altera, qua: deumeta fuerit, pmriat,.„ vicem alterius ce-
lati inungenda elt eo, quod picem babeat.

De vlcenbus nunc agit,qua: procedente tempore frado ofli ob circum po-

fitas ferulas fuperueniut.Docet ergo, quibus de caulis fiant, quibufq; mdic.js
c o g n o fca n t u r , v b i lam orta funt: poli bate pra;cipit,ne per conliietum tempus
alligatas ede fafcias finamus , fed celerius fubtrahentes, idoneam curationem
quam lple euidenter expofuit,admoueanius.

A T-.f n,bl^ ^ufmodi fit,led ipfum vicus irritatum, nigrum valde, aut for -
2 V. i um repellatur: tum caro puruleta, futurumque etiam fit, vt nerui ex-
edant,bos non conuemt ex toto nudare, neque fuppurata hxc timere , fed in
caitens eadem ratione mederi, atque vbi initio vulnus adieftum ell.

Nudare dixit lioc ell, vinculum detrahere fradtura: idoneum vt

vicus nutriatur.non enim vult nulla re impolita, nudum prorfus ipfum relin-
qui,fed ad ij ciens [non conuemt ex toto nudare] mediam curationem indicat,
eflet autem media humfmodi qu?piam,fi in vulnere aliquod ex propofitis fi-

gms apparet, imperat, vt quam primum foluaturmnaurafraaisoffibusacco-

modata,& vno atque altero die curatio, qua vlcera poftulant, adhibeatur, me-
brumque rurfus deligetur, quemadmodum fubiefta verba demonftrant.

T An.njUm j rX laX*admodlim odiantur a tumore, qui in extremitatibus

■ 1 elt, deinde lemperfurfum verfus circumagantur, neque vllo modo coar-
clentur.inlideant item vlceri commodiffimc, alibi vero laxius vmciantur.fint

• autem hate prima lintea munda, non augulta, & eorum , qua: circumdari fo-

■ lent vbi ferula: imponutur, vel numera a:quent, vel non multo pauciora lint.

Imperat hoc loci,vt vinculum orfum a tumore , qui in extremis membris
anur git, inde ita feratur,vt nihil nudum relinquat, donec ad ipfam fradluram,
qua parte exulceratio ell, porrigatur, ita, vt in vnum committatur vinculum,
quod tumoiem curat, & quod fradturam deuincir.vnaque fit vtriufque inten-
tio,quat paucis circuitibus abfoluatur.Iubet autem fafciam commodiflime vl-
cen iniideie,hoc eft laxam efle eatenus,vt nullo modo adfhingatur.-fuper ce-
teias veio paites, atq; adeo luxta fradturam magis edicit, vt minime coarfte-
tui. peipetuum enimelfe voluit anilius eam partem vinciri, vnde farmuis ex-
primi debet . monet autem, vt in extremitatibus, qua: tumida: funt, fafeia la-
xius alligetui,ad id confilium diriges, vt vinculum in vnum committatur. At
non propterea vniuerfam illi curationem committit.non enim id ell, quod in
hoccalu lemediofit fradus partibus, vbi nigrE funt , atque emoriuntur: fed
tumori, de quo ad verbum fcripfit. [Tumor extremis partibus indurefeit, & fi

,54 DEFRACTVRIS

dio- ito profleris, exprimitur, ac rurfus cito reuertitur.]Hsc tumoribus fuper-
ueniunt. iure igitur non aeque eos negligit, atque vbi molles funt, nec ad eof-
dem diri git praecipuum totius curationis confilium.

„ x rLceri abunde eft pannum inducere albo cerato inun£him.nam fiue caro,
„ V fiue neruus nigrefcat, procidef.his enim acria fiuperdare non expedit, fed
» mitia, non fecus atque aduftis . Infuper tertio quoque die Coluere conuenit, ac
■■ rurfus deuincire: tum ferulas vitare, & magis quam ante conquiefcere , atque
„ abftinere. Scire etiam oportet, vbi futurum fit, vt vel caro, vel neruus excidat,
„ hac ratione vitium minus ferpere,& celerius multo excidere, ac proximas par-
„ tes fieri longe graciliores, quam fi vicus linteis refolutis, quopiam ex medica-
„ mentis purgantibus nutriatur. Iam vero, vbi excidat, quod purulentum eft,
citius caro increfcet, & cicatrix maturius inducetur hocpadto, quam fi alio
„ fuccurramus. Hxc omnia igitur eo pertinent,vt fciamus redte,& cum mode-
» ratione deligare. Eo etiam confert idoneus habitus, leliqua viflus ratio, & fa-
.. fcia quam aptiffima.

Declaratur ipfe aduftorum exemplo, cur acriu medicamentorum vfus eiuf-
modi vulneribus noceat . fiquidem orta funt ex calidorum atque acrium fiuc-
eorum mixtura. Cum quo fimul etiam ofi enditur , albo cerato aenus eile id,
quod picem habet.pix enim eo eft acrior cera, quo calidior.

..AT fi quis deceptus recenti vulnere nullo modo exiftimans fore , vt os re-
„ cedat, quod receifurum fit, eam vinciendi rationem adhibeat, quam fim-
» plices frafturce poftulant,eiufmodi medicinam no debet pertimefcere.quan-
.. doquidem nullum ingens malum apportabit, dum poflit modo re<fte,& citra
^ noxam manu deuincire.

Timere, inquit, non oportet modum alligandi fraftura: idoneum, quam-
uis recefliiri olfis indicia le oftendant. quatnam illa fint , proximis verbis ad-
difees.

DEnunciat autem futuru eflc,vt fub curatione hac ofla recedant, pus, quod
ex vicere amplius profluit, & videtur ad exitum feftinare.

Vbi copiofitis,quam pro viceris modo, pus feratur, verendum eft,ne fubie-
flum os vitiatum lit:fcd,fi preetend videtur ad exitum feftinare, quod of>av!
dixit, hoc eft, fi fefiinanter .i vitiata parte expellatur, iam certa res elf. At vn-
de cognofcemus membrum feftinare ad expellendum? Primum ex oris pla-
g£,qu£ inter fe no committuntur, fed dehifcunt, & in interiora vertunturide-
mde ex hominis fenfu, qui exiguum quendam motum fentire fibi in altiori-
bus partibus videtur, vbi c a: teras nonlenfu, non animo aduertes,hanc vnam

obferuet,cui ha;c fuperueniunt.

REfoluere igitur ac deligare frequentius oportet ob humoris abundatiam.
cum alioquin febres excitetur, & vicus, cum his, qua: proxima funt, fi ni-
„ mium vinculis coar£tentur,emacrefcant.

Humoris abundantiam(vt folitus eft)appellat uiW<fk3,feu tenui habitu fit,
feu craflo, quale nunc eft pus, quod,quado pars qua:piam ab ofle recelfura eft,
dixit copiofius euadere.

.. p Rgo,vbi expeftatio eft tenuium partium, qua: ab ofle recedat, haud mul-
.. £2 tum expedit variare: fafeia tantum laxior circumligetur, nepus retineatur,
« fed exitum facile habeat, &, dum osrecedat, firpuis foluatur,ac deligetur : fe-
.. rulsque omni modo vitentur.

In quibufdam

I

io

IO

30

40

COMMENT. III. I55

In quibufdam exemplis fimpliciter legitur [ variare ] non adieda particu-
a[niu cum.] e veiifimiliu.s fitillam adijci debere, nam, quum ratio fradhi-
r* al"gand* tr'bus m°dls varia fir,muteturc|iie5non diceret fimpliciter f haud
expedit var.arejquandoqu.dem additi etiam particuliffimultum Idicet aliquis
Hippocratem falla prxd.caflc , propterel quod imperet nunc, vt fiffiia laxior
muoluatur, vt fep.us refo luatur , ac deligetur , vt ferula; non imponantur, &
qua. to id quod vb.que ab ipfo prxc.p.tur) vt fafc.arum numerus augeatur,
vb. vel laxius deligantur , vel ferula; omittuntur . fed, quod feruatur, eft mo-
ous ille vincendi qu. pertinet ad fraduras , cuius hab.nl ratione dixit in cu-
ratione [haud multum expedit yariare.jFafcjs enim vtendum,quC pnmb m-
ijciuntur , quarum vna a yitiataparte orfa, vb. ter fuerit fuperipfam voluta,
definat in fuper.or. parte, eoque modo feratur, quo nntd propofuit, altera item,
qux fuper priorem fertur ab eSdem parte incipiat, tum deorfum duda ad fu -
penora reuertatur, m.nufque ardetur : Pann, quoque extrinfecus inducendi

ad eundem modum , quo in prioribus declarauit, & fuper hos fafcix dande,

qux omnia docuit , vbi vinculum fradurx idoneum indicauit. At, fi fufpicio
eft ne grandior offis terta recedat, non ampliis ad quem modum fradurx
poltulant, deuincit, vt proximis verbis fubijciet. Iure igitur hic fcripfit [haud
multum expedit vanare.] quod fi detrada particula [multum] legamus, au-
diemus ipfum afferentem, non mutandam effe rationem deligandi, qux ad
fiaduias pouta eft . nihil enim mouet, quiim fimiliter atque ineafafcijs illis
vtatur,qux primo in.jc.untur,& .deligare inci piat, ac pruno circumagat poft-
eaque adducat, item panos atque inijciat,& alliget, quod nihil aliud eftWm
eandem rationem ieruarc. 1

T quibus grandius fragmentum expedas ab offie receffiurum, fiueini-
tio pratfenlens,, fiue poftea cognouens , non amplius eadem medicina

;endum pertinet, idem

•A

i q r — * wg«wui.ua,iiun ain

• opus elt.led quod ad intendendum membrum, ac diri;

3°

40

ficn debet : panni vero duplices fint, non anguftiores, qulm vt dodrantis di-
midium Squent(qua in re contemplari quoque vulnus cuiufmodi fit, oportet )
tum, quod ad longitudinem, paulo breuiores, quam vt bis fradum membrum
compledantur, multo autem longiores, quam vt femel , totque numero fint,
quoties poftulat.Tindi autem in vino nigro aufteroprimu medij fuperden-
tur, perinde ac fafcix,qux a medijs orfx in vtramque partem attrahutur-.poft
hxc ad figuram afcix dextrum caput ad finiftenorem partem , finiftrum ad
dextenorcm procedat.

. hb‘‘° d[: orcina medici, de circuitu fafcix iijquit [ fimplex orbicula-

lis aicia.JEft afcia breuis ille circuitus, qui redus incipiens ad latus attrahitur,
nondum tamen eft obliquus, definit.], adfimihtudincm afc.x, qu£ fabri vtu-
tur. namque a reda linea paulum recedens curuatur , vnde nomen afcix tra-
xit. In hanc igitur figuram prxcipit, vt panni fuper fradum membrum im-
ponantui . eorumquc capita ducantur, non fecus atque, vbi fafcix a medijs
orfx vinciuntur, hoc eft, vt panni fuper membrum medij primum dentur
deinde eorum capita per vitiatum locum ferantur , non in orbem , fed pau-
lulum inclinati fic, vt a contraria parte, atque inceperint, ad X literx finii -
litudinem inter fe committantur, quod non fieret, fi circumagerentur in or-
bem. Nam, qux ita procedunt , plane inter fe coeunt . Pannorum longitu-
dinem indicauit, quum inquit [paulo breuiores, quam vt bis fradum mcm-

n ij

19S defractvris

brum complebantur, multo autem longiores, quam vt femel ]. pracipit qnim i
membrum ab Ius fxpius excipi, fic, vt finguli femel ipfum amplcbantur . At
non continerent firmiter, fi qua parte committuntur, eadem finirentur, neque
vitra procederent, aliamque membri particula compleberentur. Fere aute to-
tius membri dimidium fecundo pannis inuoluendum efle intelligit,quum in-
quit [paulo breuiores, quam vt bis frabum membrum complebantur : multo
autem longiores, quam vt femel] quod fane continget, vbi hi dimidiu mem-
bri ambitum amplexi definant. Quare fi panni pedalis vtputa longitudinis
totum membrum lemel inuoluant , duplo longiores efle conueniet ad hoc, vt
bis p ne flare idem poffint:fed,fi fecundo vitra dimidium no ferantur, eo lon- i o
o-iores fint, quam vt femel totum membrum excipiant , quo breuiores funt,
quam vt idem bis efficiant, erunt autem fic felquipedales . Diligenter igitur
contemplari membri craffitudinem oportet, & de lpfa pannorum longitudi-
nem comebare , eofque tantos admonere , vt primo circuitu totum, fecundo
dimidium duntaxat , complebantur. Vbi minus tua; comebura; confidas , fi
eos fuper integrum membrum inducas, ad vnguem longitudinem repenes.
Dubium autem non efl, quin panni ita cohxrcre intci fe debeant, vt nullum
inter lpfos inane fpacium relinquatur. Flos docet ex vino inadefien, quod co-
lore numina fit, guftu aufterum, habitu vero, quale llliufmodi vinum efl, ple-
num videlicet . nam ex cunbis vini generibus ad hxc vitia, id optimum efl, z o
quod nigrum & aufterum efl . communis enim illi gratia efl, ob quam in vl-
cerum vinculis ingeritur, pratterquam, quod nnnus moi det, quam aliud vi-
num ex adftrin gentibus, quod permagni in eiufmodi curatione refeit. often-
fum enim efl fub dolore inflammationem fe concipere. quare potius efl, quod
modice,quam quod vehementer aufteru eft.quandoquide hoc dolorem mo-
net, quum carnem vitra debitum cogat, comprim atque. Quamobrcm,ncc id
vtiliter adhibetur, quod tenuium partium, quale albu eft,aut flauum,aut ruf-
fum.quum ad altiores partes exulcerat^ carnis penetret, doloriq; fit, eam com-
primens^tque adftri ngens: at plenum, culufmodi nigrum efl, ad cainem al-
nus non defcendit , fed illam refrigerando & contrahendo , qualitatem dun- 30
taxat impertit.repellit itaque fuccos,qui iam recepti funt,& eos, qui influunt,
coercet. Ratio igitur eligi vinum hortatur, quod nigrum fit & aufterum. qua-
obrem, vbi velis etiam experimento comprobare , periculum faciens eius fa-
cultatis in maximis grauiftimffque vulneribus, verum dixifTe me cognofces.
Dibum autem cft etiam in fupenonbus, oportere vicus ex eo contineter ma-
dere. quandoquidem, vbi fuperinieba lintea paulatim ficcentur, atque mca-
lefcant, vicus inflammari necefle efl ,potiffimum aifiate. Quo tempore, quum
pontifices Pergami apud nosfemper gladiatores darent, eos, qui grauiffime
vulnerati fuerant, curam, multiplicem pannum vulneribus induces, lftiufmo-
di vino madentem : extrinfecus vero fuperimponens fpongiam mollem : de- 40
inde totum fere diem nobemque perfundens. Vulnerato autem membro pel-
lem fubieci leniter a pedibus finuatam, perquam procederet infufum vinum,

& quali per canalem efflueret, atque mani pelui receptum , regeftumque
rurfus infunderetur . Extra alios vius , quos vinum hoc pra;ft at , feic nullum
odorem mouet,id ,quod inter caitera commodiflimum efl. cum ex alqs quod
odoratum efl , maxime caput tentet. nigrum & aufterum , neque etiam eo
nomine officit, fed fi vllum excitat odorem, ille exiguus efl, cum natura frigi-

COMMENT. III.

1 rtm rn-0(letmUS “ llbr° ^ fi-pl— medicamentorum facul-
t te, vinum aufterum natura fngidu efTe ac terreftre.Tale igitur, quum ex mi

mmitCAt qTim 'l ^reftrftlUe’Ca,ldos «po«s ad fupermra mmim£ tranf-
littit. At,quum platrifque eorum,qui idh funt, Inuus pr?fid,j vtendi copia no

fit, quo nos ad gladiatores vfi fumus, diximus inter mitia protinus fimum
commentariorum inungendum eiTe liquidum ceratum, quo Simplices fradiu-

Spodir^g.r Vln° lmbCCllllUS fatIS tamen efficere P°tcft H

■ I&ntUr aUtemA‘ fuPel' iPCu“ vicus, & fime atque fiinc, neque vllo mo-
jo Ido adftiingantur/ed eatenus infidant,vt vicus fulciant ^

Nunc rurfus quum(fimc atque fiinc) rf** wi ^ dixit, vt longitudinem
membri, non vt latitudinem , ndicct. feruat autem commune pneeptum vt

cumm^xim£arUm PuPerlnt:e8ratnParcem ferantur, vb« ingens vitiL eft,vt

" A D Vlce,ra Vel'° a^moueatur ceratum, quod picem fiabeat, vel aliquod ex
” ^'Jsmcdicamenti^qua: eruetis vulneribus inijciuntur.yd aliud ex iis qu?

” 'donea funt, qua; perfundantur. “ J ^

Summa cuiatioms in perfufione fita eft primis diebus, quibus & exprime-

. v ceiata parte conuemt, quidquid fiumoris in caiam contractum fuerit
& ,d prohibere, quod a lupenori parte concurrit. A tertio d.e ceratu, quod pS
cem accipit, expeditius elfiquo maturatur, qu? in vicere collega funt. A t Hip-
pocro .««rato m.tio cum vim proprietate vt.tur, quod vlceratas partes anSL

fdfinW T° pUr°Vfed !nedmm allCluicl lntenici>nc qua illis iniuria propter
adftnngentem vmi facultatem accedat, non en, m medetur vulneribus enfis

lIiatIS’fed quibus mxta omnis caro plus minfisve quodammo-
do necelleeft, atteratur fiqu, dem fub quo idtu frangitur os, caro etiaatterfiur

« ^PCriP VlCra lmLP°m Volult al,quod medicamTum
finar n l ^ • yulner,bus mijciuntur,vt attrita curet, ac mitiora ef-
h „'P Pq n,vt ldo"ca Agantur, qu? id,quod extnnfecus infunditur,

30 admittant, idoneum autem fioc loco dixit.

C I mitas fuerit, panni fubinde vino madefiat: fuperdeturfiyeme multa lana
" iuccida vino atque oleo refperfa.

tion^rT*1 V!t'abax ’ 'I3* vehementer frigefiunt, interdum ncruorum diften-
PtereTven aUtUI’ /l‘nUm tUm habltu’mm natura frigidu infunditur, pro-
plr aZueSfnC 4 8““^“ accldat’ &*gid* medici na: tem-

!ens 2 §US aCCe,dat’ 0^CUmt ‘mmodico frigor, lanam multam indu-

01,0 ner tfv T‘ °j' ‘ P,a“Ium adie,ftum fit, imper^tque, vt ea fuccida fit,

quo per oefypum afiquid calefa«at,& modici refrigeret.

- (- Vbijciaturque pellis fic figurata, vt humor per ipfam facile defeendat •.&
40 quod efhinditur,recipiatur.

Pellem vocauit.quo nomine caprin£ ne tantiim figmficetur , an alia
q ?uis,qu?iere in arte hac fuperuacuum eft, quum non verborum expofitio
fed vitiorum curatio propofita fit, in qua nolle id fuffict, quod fubijcere pel’
opoitet raram non denfam, per quam feratur quafi per canalem, non rao-

peJ^^pS^;f etiam faniei’ ablumir : *

n iij

i»>S

io

de fractvris

MEminiffe etiam debemus exulcerari ciufmodi partes , fi diu in eodc ha- i
bitu perfeuerent,& a; gerri me ad fanitatem poftea perduci.

Qux cimuint os facrum(quod & latum appellant)calefa<fta, atque exefa in
torporem incidunt, & vitra cutem exulcerantur, edque exulceratio difficulter
curatur, quum fub cute fint cartilaginof? offium extremitates, qux nudata: ci-
catricem vix recipiunt. ru

» I N iis, qui aliquo ex fuperioribus modis, vel ex ijs,qui poftea (ubijcietur, ltib
„ 1 vinculis nequeunt ad fanitatem perduci, eo potiffimum incumbendum eft,

» vt pars comminuta re£te contineatur, atque e regione corporis, ea obferuatio-
„ ne,vt ad fuperiora magis fpe<ftet,quam ad inferiora. ^

Praecipit, vt crus omnino e regione corporis collocetur, fed extrema parte
paulo fublimius. De ijs enim fupenus iam pofiii ex humiliori habitu ad crus
plurimum materiae concurrere, ex fubhnnori dolorem excitari. Hac igitur de
canfa vbique canendus eft humilior membri habitus , fupenor vero hadenus
accipiendus, quatenus cruri dolorem nondum affeit. . .

„ ^ y0d f, bene expediteq; rem agere quis velit, necefle eft machinationi-.

„ Wbus vtatur,vt fradi offis intentio iufta fit, ac minime violenta . prxcipuc
- autemTd crura machinationibus opus eft. Quidam fane repenutur, qiu quo-
» ties crus abruptum eft,& alligatum, extremu pedem ad ledum deuinciut,aut
- ad aliud lignum, quod luxtaledu defigunt.Hi ergo omnia mala efticiunt,nec i o
- quicquam boni.eo q, nihil ad extendendu conferat vinculum pedis, quoniam
•> nihilominus reliquum corpus ad pedes fertur , atque ea de caufa non amplius
- exteditur.-neque etiam ad continendum e regione aliquid coducat, fed potius
- peruertat. reliquo enim corpore in hanc, vel illam partem conueifo, vinculum
.. non prohibebit, quo nnnus pes, atque offa quibus c6tinetur, reliquum corpus
- fequantur quod fi nullo modo vinciatur, nnnus vtiq; peruertetur.minus enim
- relinquetur, vbi reliquum corpus moueatur. . . .N . r ‘

Intentione, qu£ per organa adhibetur, quam in his latius, & iam cxpofuit,

& nunc exponit,xque totum membrum extendi, neque vllam fini particulam
peruerti, fupenus offendimus. Qu? vero fcribit de ijs, qui pedem vinciut,pla-
na funt, pergamus ergo iam ad fermonem de orbibus.

SI quis e corio Aigyptio binos orbes fuat, qualibus vtuntur, qui diu in ma-
gnis compedibus detinentur, fintq; orbes hi vndique tunicis inuoluti, al-
„ tioribus quidem a fradiira,ab articulo humilioribus, tumidi pixteiea,& mol-
„ les, accommodentur autem vnus quidem fuper talos, infra genu alter, a lateri-
„ bus vero vtrinq; habeat ex fimplici vel duplici loro exiguos quafi finus, alios
„ vtrinq; a talis, alios a genu,finu(q; fupcnoris orbis, e regione illis lefpodeant,

„ qui in inferiori: Deinde cornea bacula eiufdem magnitudinis prehedat, fcili-
„ cet digiti craffitudine,& ea longitudine, vt quum fleftutur, diducere offapof-
„ fint,fic,vt non inhaireant.

3°

40

A Orbis infra genu.
B Orbis fuper talos.
C Sinus vtrinque.

D Cornea bacula.

Sermo

C O M M E N T. III.

*99

Sermo de orbibus, ejuos Hippocrates excogitauit,mihi ita clarus videtur, vc
mea explanatione minime opus fit.Sed quoniam nonnulli f?pius dixerut ne-
fcue fe, quomodo fe habeant, qua: ab Hippocrate tradutur, incertum eflquid
agam.ijs enim, qui negarunt intelligere fe Hippocratem, orbes lpfos moftra-
ui,ac librum legens, fermonem planum feci, lingula eius verba accommodans
ad eam orbis partem, qua monftrabam,dequa ipfe tra&auerar.In libro autem
non licet orbes demonftrare,fic,vt nefciam,qua via hanc orationem aperiam,
h quis enim Hippocratis verba, qua: plana funt, comprehendere nequeat, nec
3 o mea etiam comprehendet. Ea igitur fatpius legat, ac diligenter confideret.cer-
tum enim fcio,cum,qui hoc faipius fecerit, fi ante n5 intellexit, omnino mtel-
lefturum . equidem quicquid lucis addere potero, non omittam. Orbes i outur
non debemus tales intelligere, quales funt pila:, quibus pueri ludunt.illte enim
vere orbes funt, fed quos Hippocrates parari rnbet a compedibus (vt lpfere-
tuht)non abhorrent , quorum afferre limilitudinem licet . eos enim concipi-
to anguibus fimiles vel farcimini. ergo,quemadmodum coqui inteflinorum
hnus limilagine infercientes, vel carne concifa,vel alio eius generis quopiam,
farcimen parant. fic tu quoq; corium fulto , quod inane inteflinu repnjfentet,
& molli aliqua re impleto. Prgcipit aute,vt corium fit AEgyptium,id qft,vali-
40 dum & molle.quod fi in Italia, vel Thracia, aut vbiuis getium eiufmodi corm
habeas, v-Egyptium ne quamito.Sit aute affutum corium ita longum, vt cope-
dum modo talos compledi in orbe poflit. Alter pratterea orbis ad regionem,
qua: fub genu eft,fimihter detur, his enim binis opus efl ad fingula membra’
qu$ curantur.quorum item multa paria difpans magnitudinis habeantur , vt
prout vnicuiq; conueniut,huic quide maioresulli vero minores imjciatur.ha:
autte tunic£,quas ajpai^, id eft,orbes vocauit, ex toto effe in orbem no debet,
neque paris latitudinis, aut altitudinis, fed qua cuti h ament paulatim patefeen -

n inj

2,00

DE FRACTVRIS

tes

Lt, quodammodoiqua vero attolluntur, rotunda!, neque etiam cxquifita: tales, i
fed ab interiori parte magis in altitudine attollantur, inde in orbis fpeciem de-
fi dant, dum ad cutem perueniant a parte exteriori. ea pa i s ,tju a' defidit,in inte-
riori orbe ad pedem propius accedat, in fuperiori ad genu . Orbibus igitur(vt
didlum eft)conftitutis,qu£da appendices innedtantur,quas in vtroq; vult duas
elTe, binas in inferiori orbe,quarum finus furfum Ipedtet ad genu, binas in fu-
periori, quarum finus contra deorfum conuertantur • ha; autem a lateribus af-
luantur ab ea nimirum parte, que maxime attollitur, hinc vna,atque inde alte-
ra.in quas comjci vult quatuor bacula extrema, qux,vbi coniedta fuerint, eo-
dem pene momento paulatim curuentur, vt,dum ad naturalem redtum habi- io
tum redeunt, orbes compellant, fupenorem ad fummum mebrum, inferiorem
ad imum. hoc enim facto tractura: partes in diuerfa extenta: redle componun-
tur,feruanturque. Imperat autem, vt ob firmitate ligni bacula e coino accipia-
tur,conlfatque ad hunc vfum ex eo vtilius adhiberi. GlolTocomum vero ma-
chinamentum membris in contrarias partes diducedis aptiflimum efle, in fu-
periori commentario indicaui,vbi exequutus fum eius ftrudluram.

M Agna cura, ne ima; fuftium partes cuti infidant, fed extretpis orbibus.

Parentur autem baculorum paria tria, vel plura: fintq; alia ali js aliquan-
to longiora breuioravc,vt,vbi magis extedere volumus, commode poftimus-
denrittanturque hinc atque hinc a talis. _ io

Infidere dixit I^tAcrtt^quafi i n h xrcre figmficas. edicit enim, ne bacula, qu^
ad orbes data lpfos, alterum ad fuperiora, alterum ad inferiora compellut, cu-
tem tangant, fed, fub limiora ip fis orbium finibus inhxreant. Cornea veio ac-
cipi iuflit ob firmitate, vt, quum induntur, vehementer inflexa rurfus dirigan-
tur,& ad pnfhnum habitum reducantur.neque dubiu eft,& furfum, & deor-
fum orbes per ha:c eatenus copelli, quatenus extenta in longitudine procedet.

H^Ec,fi recte parentur, iufte intendent, tum pariter e regione, nec fiadtuia
aliquod tormentum fentiet.nam,fi quid exprimatur, partirn ad pedem,

, partirn ad femur trafmittetur. Commmodius autem bacula collocantur a talis
hinc atque hinc , nefitum cruris impediant, 6c vtfradlura bene oculis lubij- 3°
, ciatur& facile curetur.

Aiimias, id eft, iufte dixi ab Hippocrate poni pro iW,id eft,xqualiter.fedide
fignificare videbitur op«As5f,id eft, ^qualiter, & imif,id eft, pariter, quod pioxi-
me fubijcitur. Verum iW in partibus vnius rei accipitur,fed oputys minimum
in duabus rebus.Nunc aute,quod inquit[iufte lntendetjintelhgendum eft de
intentione,qua; per duos orbes in cotranas partes adhibetur, & de corneis ba-
culis in eos demiflis.quod vero fubdit[pariter]de ea intentione, quam fingula
prxftant,puta orbis, qui a talis eft, li per fe xftimetur, dein is, qui luxta genu,
poft ha;c ea pars,qux a dextro baculo,dein,qux a finiftro.

Nihil autem prohibet, fi quis velit, vel duo bacula fuperiora inter feiugc- 40
re. vel aliquid etiam fupennijcere,fic tame, vt,quod fuperinijcitur,afra-
, dtura attollatur. Si orbes igitur leues,firnu, molles, ac noni fuatur, & bacula re-
, die extendantur(vt iam propofuimus)machinatiomaximeidonea eft -.fed, fi
. quid horum no redle habeat, oberit magis, quam proficiet . P erpetuum autem
■ eft, alias etiam machinationes, vel redle, vel nullo modo adhibendas efle. tur-
■ pe enim eft,& ab artificio plurimum abhorret, machinationibus vtentem ipfa
■ machinatione deftitui.

Quatuor

ZOl

COMMENT. III.

i Quatuor erat bacula, ab vtraque parte cruris duo,vnii fuperius,alteru infe-
rius.duo(inquit)qu£e a fuperion parte funt, alligari inter fe poffiint,vt maneat
reda, ne, du magna vi curitantur inter fe aduerfa, ad proxima loca couertatur.
" T) Linque tamen medicorum, fra<ftur£, feu integra cutis fit,feu vulnus etiam
.. ^ accefFent, primis diebus lana fiiccida medentur, neque id videtur ab arte
“ alienum. Quicunque fanerecentioribus fraduris protinus, vbi lintea no iunt,
” coguntur lanam imponere, maxime venia digni funt. fiquidem linteis exce-
.. ptis nihil eft,quod multo commodius, quam lana fuper vitia hxc alligetur, ea
” vero copiofe danda eft,tum bene carpta, non afpera. pauca enim & mala, pa-
io rum quoque proficit.Sed, qui vno die, aut altero vinciedam lanam cefent:ter-
” tio autem, & quarto lintea inijeientes, tunc maxime adffringut, atque exten-
•> dunt, medicinalis artis funt ignari, atq; admodum imprudentes. In vniuerfum
“ enim omnia vulnera tertio & quarto die minime vexanda funt,ommfq; ope-
” lafpecilli fugienda eft his diebus, & quibiifcunque alijs vulnera recrudefcut.
” In fiimrna enim vulnera plteraque tertio aut quarto die recrudefcut , tum qua:
“ inflammatione , tum qua: fordibus grauiter excipiutur, aut febrem inferunt.
” quo pnecepto nullum aliud tradi poteff vtilms. Nam quas funt mmededi arte
» grauiflima, quibus id non fit commune? non enim pertinet ad vlcera tantum,
» fed ad alios quoque morbos complures.

2.0 Propofitum audoris efl: prauam emedare confuetudinem medicorum, qui
fatius exiftimabant, non protinus a principio fradum membrum extendere,
fed primum duobus aut tribus diebus lenientes, tertio aut quarto die a princi-
pio vim adlubere.Hippocrates vero curandi ratione docet huic maxime co-
trariam, nempe initio membru extendedum efle, tertio & quarto die leniedu.
Quod li,qing hic fcributur, lingula cofideres, plana erut. aperte enim loquitur.

Nili fi quis dicat, alios quoq; morbos effe vlcera, quod quodammodo ve-
rifimileeft.

Verifinule dixit quali probabile.id autc propterea pofuit,quia non-
nulla a ratione prorfus abhorrent. Quo igitur argumeto monebitur, qm alios
30 morbos vlcera efle aifirmet?Morbi (ane, qui dolorem afferut, probabiliter ad-
modum annumerari vlcenbus poflunt . indicaui enim dolorem inde oriri, &
quod continuufoluatur,vbi fecatur,extenditur,aut contunditur: & quod im-
moderatum incidat temperamentum. A tqur (olutionem cotinui ad vicus Ipe-
dfare, cuiuis mamfeflum eft:fed immoderato temperameto,vbi fubita muta-
tio accidat, aliquam fieri cotinui folutionem, in opere de fimphcium medica-
mentorum facultate demonftrauimus. Calorem quidem conflat penetrare, Sc
quali exedere, quod continuum efl: frigus item, quod Vehentes efl, cum fubi-
to cogit, qua: foluta funt, aliquam creare folutionem, in eodem opere oflefum
efl. Iuxta hoc igitur non folurn probabile, fed verum quoque erit dolorem o-
40 mnem ad vlcerum genus pertinere: at non a:que vere, atque id, quod propofi-
tum efl, non tamen abfurde morbi omnes poterunt viceris nomine appellari,
quandoquidem, quum plirifque morbis dolor coniungitur, a quibus fermo
tranfleretur ad omnes, quum ratione quis contedet totum corpus omnino, vel
immoderato affici temperamento, vel contundi,extendi,auteuidenterfecari:
deinde conficiet a quolibet immoderato temperamento continuum aliquid
folui.id,quod,quanquam euideter fenfui non fubijcitur,rationali tamen con-
templatione verum efle comprobatur, hoc adeo magis accidit in ijs, qtue ex-

lOt

DE FRACTVRIS

tenduntur, & contunduntur, ha:c fiquidem proxime accedunt ad ea, qua; di- i
uelluntur,qu£e res continui folutio cft.

SyEpenumerd alij alijs germani funt.

Quos confueuimus fimiles dicere,coniuiffos, aut cognatos, Hippocra-
tes folet appellare germanos.quo vocabulo fumma rerum coiundtionem con -
fortiumq; fignificat.Nam,cum multi inter fe cognati fint, nulli magis proprie
cognati dicuntur, quam germani. Eos igitur, qui maxime coniudi funt , quali
eandem coniun&ionem habeant, quam germani, eo verbo nuncupat.

QVicunque vero exiffimant lana vtendum effe, donec ad feptimum diem
ventum fuerit, dein extendendum, dirigendum, & fafcijs vinciendum, io
non ita videntur imprudentes . tunc enim inflammationis impetus coquieuit:
atque offa ab bis diebus laxantur, & facile traftari poffunt . Hac tamen cura-
tione longe melior eft, qua; a principio vinculum adhibet, fub qua feptimus
dies membrum exhibet ex toto alligadis ferulis idoneum, quod fub hac mul-
to poftcrms contingit.

Illis in fuperiori fermone reprehenfis, qui tertio, aut quarto die adhiberent
vinculum fhnffura: accommodatum, ad eos nunc tranfit, qui poff feptimum
diem ad id veniunt, quos minus errare indicat, vt qui partes extendant non ita
inflammatas: fed, qui tertio aut quarto dic id efficiunt, quo tempore lnflama-
tio,quurn maxime vigeat, Ienietibus eget,ab eo non mediocriter accufantur. i o

A Lia etiamnum affert incommoda , qua; omnia perfequi longum effet.

Longitudinis temporis accufauit eam curationem, qua: non nifi poft
feptimum diem vinculo vtitur fraffuris accomodato,nunc fubdit in alia quo-
que compellere incomoda,qute, ne multus Iit, omittit. Nos fatius ducimus ea
fubijcere,moti ab ijs,qu£ in fuperionbus demoftrauimus.vbi fradhira medio-
cris fit, partes fub hac vinciendi ratione tumidiores fiunt, vt fupra etia offen-
dimus: quod fi os afperius &: grauius perfringatur, periculu quoq; eff in eo ca-
fu,ne corrumpatur, fi vinculum, quod ad fradturas pertinet, dum tranfeat, fe-
ptimus dies differatur. hoc enim lubet a primo adhiberi,quoniam in vtramque
partem a fradlura exprimit fuperante fangume,qui,fi diutius ibi fubfiftat,no- j0
nunquam efficit, vt offa vitiofa fame plurimum irrigata corrumpantur.

/^\ Vibus offa fraiffa & cute excedentia reffitui nequeut,hoc modo in fuam
V 4Hedem collocantur.

Solent gr$ci,qui Afiam incolunt,vfurpare verbum Ksmtwri^vt fignificent
in fuam fedem collocare. vnde mihi videtur Hippocrates ducere nomen Kscra-
jKocffif per. o\ tertiam fyllabam feribens, fic,vt idem fignificet,quod n&Sicfric/it,
quod vocabulum nihil aliud fibi vult, quam aliquid in fuam fedem collocare,
quam rem R9tToJjwn(j dixit. Male igitur fcnbunt nonnulli usctoJtowp, abfque.o'.
non enim per intentionem, quam ng-Tulrocmi notat, fed & per impulfum nuda-
ta offa in fuum locum reconduntur.

FErramenta facere oportet ad fimilitudinem ve&ium, quibus in lapidicinis
vtuntur, latiora ex vna parte, anguftiora ex altera, qu^ terna habeatur, aut
etiam plura, vt femper adijei aptiflima poffmt. quibus demiffis offa eode pene
momento,quointenduntur,impellendafunt.Innitanturauteab imo, inferiori
offi,a fummo,fupenori:atque(vt vno verbo dica)non aliter, quam fi veiffis ad
lapidem vel lignum fortiter impellendum admoueatur . fint autem ferrameta
quantum fieri poteff firmiflima,ne flecffantur.Hxc itaq; curatio maximu mo-
mentum

40

COMMENT. III.

2.03

1 - mentum habet, fi ferramenta idonea fint,& impulfus conuemens adhibeatur.

Conflat fabricanda efle ferramenta ad figuram vedhum, quibus in lapidi -
cinis vtuntur,non tame atque magna, cum, qug ad impellenda ofla adhibetur,
ab ljs no abhorreat, qii£ ad vrgendos dentes comparantur. Verum ad ofla im-
pelleda parari multa debent, quoru ahaalijs pleniora, vel tenuiora fmt, vel mi-
nora,ab extrema parte, qua maxime fuum cffedum proflat, fed qua via vti ei fi-
dem ferramentis conueniat, Hippocrates lpfie euidenter declarat . fi quis eius
verba non intelligit,alia expofitione, aut interpretatione 116 indiget, fed ocu-
lorum fenfiu. quadam enim res natura tales fiunt, vt aliqui nec dificere,nec do-
ro ceri eas poirint,mfi in confpedtum adducantur.

” Ffi X vniuerfis enim machinationibus, quae ab hominibus excogitat® fiunt,
•’ JL.h® tres funt omnium valentiffim®, axis verfatio, impulfus per veftem, Sc
’• cuneus adaffus. namque homines fine aliquo vno, vel line omnibus, nullum
•• opus, quod maxima vnn poftulet, perficiunt, quare non paruifaciedus eff im-
•> pulfius hic.fiquide ofla, vel hac via, vel nulla alla,recoduntur: fed, fi id os, quod
” luper alterum excedit, vecffi idoneum locum non prxftet-.fitque ita acutum,vt
vedtis effugiat, fcalpro excauandum, donec vedli locus fiat, cui firmiter hercat.
» Impellere autem oportet, atque extendere eodem die, vel poftndie,fed no ter-
tio:quarto vero, vel quinto mimme.nam,fi his diebus iaceflita olla nequeat in
r-o luam fiedereuern,inflamatio fiuperueniet,ac nihilominus etia,vbi reffituatur.

Axes nuncupantur ab Hippocrate vocabulo ov» & o«/<raou.Horu itaque ver-
fiationem ait vahdiffimam efle , ficut & vedtis impulfium , & cunei admotio-
nem, quam vocat «pHvaoifj, qu® lignorum per cuneos didudfionem, diuifio-
nemque figmficat.

■* A Tqui multo magis neruorum diffctio excitabitur, fi os reffituatur, quam
- I lfireffmnnequeat.quod quidem ignorare non oportet. na, fi condito olle
•> neruorum diftentio fiuperueniat,in angufto fpes eff ipratffat autem iterum ex-
•• pellere,!! poteft citra moleftiam fieri.

Caulam,quamobrem his omnibus vitijs inflammatio accedat, vbi ofla co-
30 dantur, ipfe deinceps omnem perfequnur,femel ipfiam explicafle contetus, no
fiecus atque aha multa, qu® in medicina maximu pondus habent, vt, qui tranfi-
ferendum nobis fermonem cenfeat ad extera emfidem natur® omnia. Ecce ti-
bi adferibam eius verba, quibus vniuerfum hoc, quod ad multa Angularia
pertinet, exponit.

NEque enim 1 js,qu® iuffo laxiora fiunt, neruoru diffentio,aut rigor fuper-
naficitur,fied ijs,qux vitra debitum intenduntur. Quod ad hunc loeu at-
>» tinet,propofitis diebus irritare non conuemt,fed operam dare,vt vicus quam
- minime inflammatione tetetur,& quam maxime luppuret .-atque vbi feptem
- dies, vel paulo plures tranfierint,fi febris non fit, atque vicus lnfiatnatione va-
40 cet,tunc minus prohibemur eniti ad reponendu,vbi voti compotes fieri pofle
- non defiperemus, quoniam fine effedlus fpe non couenit,& fibi & alteri mole-
» ffiam aft’erre.Ergb,fi ofla in luam fiedem collocentur, qu® curatio admouenda
» fit,iam declaratum eff,fiue abfceflura credamus, fiue non. Qrmd fi abfceflura
- efle videantur(vt dixi)fafici® in omnibus his ordiri a medijs debent, plxruq;,

- quemadmodum ill®,qu® pnm® circundantur,m vtramq; partem attratff®.
Offenfium eff in libro de motu mufculorum fingulos mulculos fuo mune-
re fungi, vbi verfius fuum mitium contrahuntunqu® res, quando inuitis nobis

J.S4 DE FRACTVR.IS

accidit ob inflammationis magnitudine, nerui diftenduntur-Cur igitur, fi re- i
ponantur offa, quae fra£ta aut luxata inter fe ceflerunt,mufculoru diftentio fe-
quitur? Quatftio ex eo praefertim diluitur, quod membrum redditur breuius,
quum fradhim,vel luxatum os cute excedit : fed poftquam in fimm locum re-
pofita funt, quae nudata erant, fu am longitudinem recipiunt . in quo cafu co-
guntur mufculi,quos inflammatio exercet, vna cum toto mebro diftedi . duo-
bus igitur modis diftenduntur, & fiib inflammatione, & nunc, quum ad pn -
fitinam longitudinem reuertunt.

ATtendenda infuper efit figura viceris, ne fub vinculo hiet, ac diuaricetur.

Traflatione vfus duo haec verba vfurpat, hiare fcilicet, quodn/juSsdi- io
xit, duito quidem veibo a labijs oris : & diuancari,quod fcjesAHn.rec33.j a cruri-
bus plurimum inter fe diduftis. didufta enim crura diuaricata dicimus : labia
vero, quum fine motu maxilla: inter fe diftant,hiantia.namque,vbi os fic ape-
ritur,vt labia non coeant, detes vero inter fe committantur, hiare dicitur. Ca-
uet autem, ne or^ vulneris didudt? vinciantur, vult enim eas cotrahi cutis par-
tibus fuum fitum recipientibus. quandoquidem fubieftum mufculorum vicus
hac via minime comprimetur, & maxime tegetur, fcire enim licet, quaecuque
cute conteguntur, hac eade dele<3:ari,nihilque nudari innocenter. At quid mi-
rum eff, fi ea, quibus cutis proprium, atque innatum velamentum eft , femper
velamento gaudent innato , caeterfifque omnibus laeduntur? Equidem , quum 2.0
nihil ex cute praeciderem, fed eam ab vlterionbus partibus fuper locum indu-
cerem, a quo detracta erat, agglutinatam vidi,&(quod magis admiratione di-
gnum eft)quum locus iam nigritie occuparetur.Illud item loge admirabilius,
quod non modo adolefcentibus,fed fembus non paucis, cutem ita detraffam
protinus, vbi in plaga nigrefceret, fiepe agglutinaui. At nuda caro, fi fine cu-
te relinquatur, aegre ad cicatricem perducitur, pr^terquam quod morfum om-
nino fentit,& fordida redditur, medicameta enim, qua: inflamationem coer-
cent,ac leniunt,cuiufmodi efit, quod & quod nuncupa-

tur, affe&am partem ab inflammatione tuentur, fed vicus fordidum efficiunt:
qua: vero vicus purgant, ob detergendi facultate mordent. Sed, vbi pars, a qua 30
detradta cutis eff,eade contcgatur,nulli eiufmodi noxa: patet.quod fimile eft,
atque vbi puffula: fub vanjs caufis orta: in tumorem affingunt , & interdum
grauem afferunt dolorem, acuta enim acu (vt nofti)eas aperio, vt exitum ha-
beant,colledtoque ibi humore leuiter exprefTo,fuperie£tam cute relinquo. Ha:
deinde iterum miplenturpraclufo foramine, impletaeque eodem modo ape-
riuntur,humore exprelTo cutis ad carnem compellitur, fematurq;, dum quod
fub ea exulceratum efl, ad cicatricem perueniat . Haec dixifle volui, vt aper-
te' offenderem vicus quodlibet innata cute contegendum effe. hic autem non
quodcunque tradatur, fed quod alte penitus infedit , quum caro tota ab ofli-
bus difcuffa fit . non enim cute excederent, nili prius vniuerfam carnem inci- 4Q
diflent.Hac igitur melius eff proxima cute velari, namque, vbi nuda fit,con-
tadfiu medicamentorum , quibus nutritur, fi oleum accipiant, & vicus mitius
reddant, fordida euadit:fin purgent fordem, & detergendi vim habeat, mor-
fum fentit. At, vbi miciffa medicamenta, per cutem, fuam facultatem carni ex-
ulcerata impartiant, nulla ipforum particula penetrante, proderunt quide,fed
nullum afferent ex fupcnoribus incommodis. Iure igitur Hippocrates magni
momenti exiftimat oras huiufmodi vlceriim contrahi,id,quod bene vtiq; ce-
det,fi

C O M M E N T. III. 105

i det, fi diligerer figura viceris animaduertatur.fi vna enim ora in alterum latus
inclinetur, fafcia inde orfa ad contrarium conuertenda eftifi pariter mvtrum-
que, media primo mijci debet, atque orte vulneris inter fe committi.

” P Afaa commode quibufdam a dextra parte attrahitur, quibufdani a fini-
” 1 ftra,alijs in vtramq; partem ducitur. Quacunque ante offa reuertl in fuam
.. fiedem non potuerunt, haec fcire licet abfcelfiira efl'e,non fecus etiam ea,qu? ex
» toto cai ne fiunt nudata. nudatur autem quibufidam pars ii i p c r i o r , p 1 e r i fiq u c ve-
>• ro emoritur caro,qute circa fra&uram eft.

Cwrffous dixit, vt commode figmficaret, inutili tranflatione vfius,quod mihi
io libuit notaffe.quandoquidem eloquetiffimus quifique tranflationem vfiurpat,
vt rem apertius declaret. f

quaidam fiub fii actura diuturna alijs putreficunt, ali js minime, & qui-
” bufidamgrauius,quibufidam leuius--tum modo gradia, modo exigua ofi-
" fia l n fellantur. Ob ha:c igitur, qua: pofita fiunt, non licet vno verbo explicare,

- quo tempore abfceffura lint. nonnulla enim, & quod exigua fiunt, & quod in
fiummo continentur, celerius excidunt.-nonnulla non exadut, fied arefafta, &

- putria fiqtiama remittunt, pratter hxc multum curatio alia ab alia differt. Fere
tamen offa illis celerrime abficedunt,in quibus celerrime pus apparet, & celer-

” rime etiam, atque optime caro increficit.caro enim, qua: in vitiata parte fiuccre -
10 ficit,pla:runq; os attollit. Ambitus ergo totius olfis, li quadraginta diebus abfi-
cedit, optime abfcedet,quum nonnulla vfique ad fexagefimum perueniat.Ra-
noia quide ofla maturius ab (cedunt, firmiora ferius, alia, qua: minora fiunt in-
•• tra tempus multo breuius, atque alia aliter.

Ofl'a,qU£ putreficunt ocaKlifis£udixit,verbo duffo a nomine ra7i?».nominant

autem quaicunque corrupta fiunt, uKirga, ldque non redle. quscunque enim &

vetufta,& diuturna fiunt, ab ipfio dicuntur m-rr^u.

His autem de caulis os pr?cidendu eft,fi reltitui nequit, & parum quid ex-
cedeie videatur, abficindere hoc licet1. fi noxiu fit,& carne aliqua ex parte
vulneret, ac moleftiam afferat, nudatumq; fit, hoc quoq; ablcindendu eft.Re-
3 o liqua veio non multum refert, procidantur necne. fcire enim certum licet olla,
que carne nudata fiunt ex toto,& arida, omma penitus abficeffura.ea vero pro-
cidi non oportet, a quibus fquama refiolueda eft. ex propofitis autem indicijs,

” conijciendum eft, qug penitus ablceffura lint. Ad horum curationem pannis
vtendum eft, ac vini peifiufione,ficut ante mdicauimus in o Ilibus, qu^ abficefi-
fiuia fiunticauendumq; ne frigida aliqua rea principio perfundantur .nam pe-
nculum eft, ne cum(ebre grauis horror fequatur , neve neruorum diftentio
fiuperueniat.nam frigida fiemper neruorum diftentioncm afterunt, praffertim
t lcenbus. Illud item ignorare non oportet, quod membra, in quibus vtraque
offa comminuta fiunt, dum inter fe cedentia curantur, & ea quibus fragmen-
40 tum a toto offis ambitu recedit, neceffe eft breuiora fiant.

Caulas appcllauit •ji$o(pcdo‘MJ patet autem ab eo hic quoque fic vocari, non
tallas, fied veras caulas, vmuerfius autem lermo de offibus putribus planus eft,
quum imperat, vt id ex lpfis pra:cidatur,quod in caufia eft, cur non condatur,
vt quod proximam carnem pungit , atque (vt ipfie ait ) moleftiam affert, hoc
eft, cum perturbatione, atque tormento reponitur. Addit lnluper fiuturu pror-
fius, vt ea offa abfcedant, qu£ nudata protinus reftituta non fuerunt, ad hxc,
qua: inaruerunt.

io 6

DE FRACTVRIS

QVibus femoris vel humeri os excellit, fere non euadunt. funt enim offa r
hac grandia, & medullofa. adde, quod multa ac magna fimul laceren-
■ tur, nerui fcilicet,mufculi,ac vena. Quod fi reponantur, folet neruorum dif-
’ tentio fuperuenire : fi non reponantur, acuta, bihofaque febres cum fingul-
. tu, ac nigritie.non minus euadunt, quibus nec reponimus, nec reponere tenta-
■ mus : magis adhuc euadunt, quibus inferior pars offis, quam quibus fuperior
■ excefiit-Euadere etiam poliunt, quibus reponnuntur, raro tamen . multum e-
• nim curatio, multumque natura corporis, alia ab alia diftat, quod ad facile fc~

• rendum attinet : multum quoque refert, an ab exteriori humeri femorisve
. parte olfa excefferint . multa: enim, & grandes vena: per interiorem partem io
* feruntur, quarum nonnull; vulnerat; hominem iugulant: per exteriorem vc-
• ro pauciores intendunt. In eiufmodi igitur cafibus, periculi meminiffeopor-
11 tet, quod proprie circunftat, ldque in tempore pradicere . quod fi reftituere
" cogaris, fperefque te id affequuturum , neque offa nimium inter fe cefferint,

» neque mufculi contradi fint( confueuerunt enim ad fuum initium recurrere)

- haic quoque per vedem impellendo, extendendoq; in fuam fedem reponito.
Confiat quibus offa h;c nudantur, non tam offium, qua inufculoru, neruo-
rum, arteriaru ac venarum magnitudine periclitari: ad h;c quoniam propiora
funt neruorum,mufculorumque initijs. diximus autem in opere de mulcuhs,
vbi olla inter fe cefferint, eos facile in feipfos contrahi , id quod fapius addu- i o
ximus.Catera, fi animum admngas,in aperto funt.

” A J Bi reftituantur, veratrum molle potui dadum eft eodem die, fi eodem die
•> V reftituuntur,alioquin,ne tentare quidem oportet.vlcus vero curandu eft,

•• non aliter, quam caluaria offa,vbi comminuuntur, nihil frigidum imponen-
” dum, a cibo penitus abftinendum.

Incertum eft, quid fibi velit [molle.jpatet autem, vel qualitatem potionis,
vel modum fignificare.nemo autem de modo exiguo, molle, proprie didum
exiftimaret,nec qua ratione Hippocrates praparari ipfum velit, facile intelli-
gitur.Nos fane radiculam ex oxymelle interdum dedimus, in quam veratri
radicum furculi duntaxat per totum diem , ac nodem fuiffent infixi . Huiuf- 30
modi autem purgatio per veratrum leuior eft . lpfa autem res comprehendi
fane non poteft, quum non adiecerit , quo padlo dari debeat . fcimus enim &
veteres medicos , & iuniores, & qui inter hos funt, fumendi veratri varias ra-
tiones prodidiffe.

SI homo naturaliter amara bile redundat, fuftineri debet potione aque,cui
oxyglycis odorati paulum afperfum fuerit: fed,fi amara bile non redudet,

" contentus fit aqua potu, fiquidem continenti febre laboret, non minus qua-
” tuordecim diebus hoc vidu vtatur-.fin febre vacet, feptem.

Contrariam huic fcnpturam habet Artemidorus,qui Capito cognomina-
tus eft, volens, vbi amara bilis non fuperet, dandum oxyglyces: vbi fuperet,a- 40
quam.Scriplitautem hoc modo [fi homo naturaliter amara bile non redun-
det,fuftineri debet potione aqua:, cui oxyglycis odorati paulu afperfum fue-
rit: fed, fi amara bile redundet , contentus fit aqua potu.] Quidam ahj cum
Artemidoro fcnpturam hanc fiiperiori pr;pofitam habent. quanquam in li-
bro de ratione viftus in morbis acutis Artemidorus ipfe eum locu , vbi Hip-
pocrates agit de potione aqua, ita fcribit[Alioquin, nec fitim tollit, fed ama-
ra efficitur, biliolis enim naturaliter bilem facit, & pracordijs aliena efhinfe-

ftiffima

C O M M E N T. III.

107

1 ftiflima vero eft,potiflimumque bilem facit, & vires conuelht,aim mani cor-
pore affumitur.] Qui locus, quum a quibufdam ita fcribatur [ bilem enim na-
turaliter facit, &prxcordijs aliena eft] Artemidorus ipfe priori fcripturx po-
tius fubfcripfit,in qua adijcitur [biliofis] atque ita legit[bihofis enim naturali-
ter bilem facit] volens aquam non fimpliciter cuilibet, fed biliolis dutaxat bi-
lem facere. Quo pado igitur nunc dat aqua bibere, quibus amara bilis abun-
dat,mfi forte li exiflimat amara bile redundantes, quos Hippocrates vocat-m-
Hgo^Aw, alios efle, atque biliofos . fed nemo eft, qui nefciat illos vocari mgo^1-
A w, in quibus amara bilis redundat . namque altera bilis, qux nigra confpici-
10 tur, acida eft.-qug vero pallida, & flaua, amara. Patet aute ob vitia, quibus lan-
guens detinetur, vinum remoueri.fi quis autem amara bile naturaliter redun-
det, quum ab aqua: potione plurimum Ixdatur, quemadmodum di&um eft
m opere de ratione vnftusin morbis acutis, huic tantum permittit dari paulu-
lum omnino oxyglycis, quam mifturam nominat etiam a-ara^tAi.Eligit autem
id, quod dulc? eft, ne tentet partes neruofas.nam,quod magis acidum eft, ma-
gis nocet, ac prxfertim,vbi ex meile coftat,& aceto, non ex fauis(vt fuprain-
dicauimus) quo modo in Hellade quidem, atq; Eli potiflimum componitur,
nos in alijs regionibus ex fauis conficimus, acetum melli adijcientes,poft hxc
incoquentes, donec eoru qualitates in vnitate coierint, atq; aceti vis fragatur.
2-0 'TA Einde paulatim pro ratione ad quelibet vidum reuertatur . quibus item
» 1 — 'recondita offa non fuerint, eadem purgatio couemt : eodem modo vul -
” nus nutriendum, & eadem abftinentia feruanda: pars item corporis , qux tu-
» mida eft,extedi non debet, fed contrahi potius, vt fpacium in vicere laxius fit.

•> Olla autem longiori tempore abfcedunt, quemadmodum fupra diftum eft.

.. Canere autem hxc oportet, prxfertim, fi bella cautio eft . fiqmdem fpes in an-
» gufto eft,& pericula multa circunftant, atque vbi olla non reponantur, medi-
» cus videtur arte deftitui : vbi reponantur, homo ad interitum magis prxcipi-
■= tatur, quam liberetur.

Antea quoque diximus quamlibet viduis rationem, qux exquifite contra-
3 o lia eft ab Hippocrate QouiAlw nuncupari.

VBiofla genu, vel toto loco mota funt, vel paulum excefferunt, cafus mul-
to mitior eft, quam vbi ea, qux in cubito funt, vel toto loco mouentur,vel
■■ paulum excedunt.

Qrium offa toto loco mouentur oAisxf/x-ra dicit, quum paulum excidut
xivti^ara. mitiorem vero cafuna &JHr3£sQ>oii appellauit, luxta propriam fignifica-
tionem verbi i»hW, quo fignificatur bonos habens mores.nam, fi ftolidus gr<j-
ce vocatui &jh&s, fimihter dicitur,atque >Avxeja$e icgcMela. quidem vo -

eant luem, vbi dijs immolatur, vt blande rem appellent: KsiAWap vero finuam.
nam ab hoc quoque vocabulo cauent , quod teftatur Callimachus quum ait[a
40 vocabulo ferx per horam caneto.]

NAm pro magnitudine tenuior eft articulus femoris,quam humeri.

Commiflura genu duobus offibus continetur inter fe commiffis, fe-
moris fcihcet, ac tibix. fed,ficut in exteris commiffuns neceffe eft quoddam
cauum effe,in quod fe inferat caput offis, quod recipitur,atq; ipfum caput ro-
tundum effe,vt prompte facileque in cauum conijciaturiita etiam in commif-
fura genu, extremum quidem femur infinuatur, tibix vero caput recipit.nam,
quum hxc femori lubieda fi t , duo eius tubercula , duobus cauis admitti re-

io8

DE FRACTVRIS

fpondentibus,qua; media apte diflinguuntur cartilagine quadam neruofa. i
Merito igitur Hippocrates ex o ilibus, qua: inter fe committuntur , articulum
VOCat, non id, quod proximum proceilum accipit, fed, quod in cauo recipitur,
nunc autem inquit [Tenuior efl articulus femoris, quain h umeri]. quoma,vbi
articulus hic, id efl, imum femoris caput cum tibia comittitur, temnor efl, hoc
efl, miniis tumet : non tamen fimpliciter efl minor humero, qua cum cubito
coniungitur, fed, fipro portione aiflimetur. nam, fi imum femoris caput ma-
gnitudini femoris refponderet, longe maius effet . fed res aliter habet . multo
enim maius efl femoris os, quain humeri: imum vero femurpaulo maius efl,
quam imus humerus. IO

/\ Tque hic vnus iuflam naturam habet, eamque rotundam.

/l Femoris articulus, qui in genu efl folus, inquit iuflam naturam habet.
Conflat autem (vt ftepenumerd mdicauimus) iuflum ab ipfo intelligi , quod
aiquale efl. Si ferutemur itaque diligenter, qua ratione dicat hunc vnum natu-
ram squalem habere, inueniemus nullas in eo partes excedere , quum omnes
inter fe fimiles fint,quumque vnarn tantum comifluram habeant. Igitur, quia
femur ea parte in duos rotundos procefTus finitur cequalis magnitudinis ac fi -
gura;, qui in duos tibia: finus aquales conijciuntur : & quia vtrunque extre-
mum femoris fcihcet,ac tibia: ficum efl e regione totius offis, ea de caufa m-
re quis dicet articulum huc iuflam naturam habere, fuperius enim femoris ca- z o
put,quod cum coxa committitur, neque e regione femoris efl.fiquidem vide-
tur in interiorem partem proiectum, neque magnitudini eius refpondet, cum
multo plenius fit femur, quam humerus, ac nihilominus fummum caput hu-
meri longe minus fit , quam femoris: at neque lpfum humeri caput e regione
humeri fitum efl. Quod fi ca;teras fpedtes commiffiuras, nullam inuenies ha-
bere omnem £equalicate,quam in genu propofuimus. Ac no longe abieris, ex-
trema tibia, qua; Cnrx iunlta, cum talo committitur, neque appendices, neque
finus habet offibus refpondetes.neceffe enim fuit, fi ita fe habere debuit, que-
admodum tibia longe craffior efl, quam fura, fic eius appendicem & ab inte-
riori parte comiffiura: , qua caufa efl, & ab exteriori, qua gibba, maiorem elfie. 30'
fed res aliter habet.quin Se ipfe talus non fimplicem figuram repnefentat,qua
committitur, fed variam, partefque habet plurimum inter fe differentes.Inue-
nies autem ab his non abhorrere commiffuram cubiti ,& radij cum manu.
Quod fi omnia perfequi velim, cogar longius labi, Se multo magis, fi caitero-
rum articulorum omnium naturam exponam, vt maxilla: vertebrarum, & of-
fis,quod latum appellatur, fatius igitur duxi rem fummatim,breuique fermo-
ne compleSlens ad alia tranfire.is fermo fic habet. De natura omnium offium
fcnptus efl a nobis liber vnus, vbi vniufcuiufq; magnitudine, figuram, com-
nniluramque explicauimus. quem, fi quisprs manibus habeat, inueniet vere
hoc loco propofitum effe, inter commilluras omnes, folam, qui in genu efl, ad 40
vnguem iuflam effe.

T T Vmeri autem articulus magnus efl, & pluresreceffus habet.

1 i Quum propofitum ipfi fuerit genu, & cubiti commiffuram inter fe
conferre, quumque oflenderit cafus genu mitiores effe, quam cubiti, hanc rem
conficere volens, dixit [ nam pro magnitudine tenuior efl articulus femoris,
quam humeri] & infuper adiecit [atque hic iuflam naturam habet] .Quoda-
bunde fuiffet,fi genu cum cubiti commiffura duntaxat comparaffet. fed quo-

C O M M E N T. I I I. t09

i niam orationi adijcit[vnus]quum inquit [atque hic vnus iuftam flaturam ha-
bet] cogitur articulorum omnium natura referre, quam nullus fimplicem ha-
bet,fed tum figura: ac magnitudinis imcqualis,tum partium diffimiliu.Nunc
jgituisquum ad cubiti commifliiram veniat, oftedatque partes eius diffimiles
e te,& in?quales,nos quoque verba eius fequuti,quai proponutur,fingula ex-
plicabimus. Magnum ergo e fle inquit humeri caput in cubiti commifluragd-
que non immerito, latefcit enim hac parte, plurdq; habet capita inequalia, que
gratce dicunt . at nullum eorum cauo recipitur, quemadmodum eue-
nit m genu,nih gibbum quoddam, quod inter ea mediu eft,& trochlea: ima-
ro ginem repraftentat.quum ex magnis tuberculis humeri, quod interius eft, cum
nullo ofle comungatur. quod ab exteriori parte eft, committatur cum radio in
lummum eius linum conieftum. Haftenus humerum videmus excipi cubito
ac radio: fed ahorurfus modo humerus cubiti proceilus excipit, cum ab vtra-
que parte quantum fatis eft, finuetur, minus quidem a priori , magis a pofte-
non, fiuum & cubiti procefliis , quos a roftn fimilitudine gratci , & fcemini-
no genere m^vw, & neutro vocant, non fint atque' magni, quique a po-
itenori parte eft, maior fit. Quocirca cubiti commiiTura varia & lmjqualis eft,
ac diflimilium partium .atque ob hanc caufam refte ait Hippocrates iuftum
e: fle : articulum in genu, in cubito no item. Sed cur dixit [& plures receiftis ha-
10 bet 1 • anLeo dtn-t voluit cubitum cum genu coferre? funt enim in genu duo re-
ceiius tibia: dutaxat, ficut & duo femoris tubercula, fed in cubici commiffura
vnus eft magnus cubiti recefTus,qui duobus jceflibus terminatur, vno quidc
breuiori a priori parte, a poftenori altero magis oblongo, ipfe autem humerus
duobus receffibus excauatur quafi foueis quibufda,in quos coi jci diximus cu -
biti procclTusiexculptus item eft alio receffii,qui medius trochlea repnefentat.

A HEc^ofliu cruris longitudo fimilis eft, fed quod ab exteriori parte eft,
- i 1 paululu excedit, idq} non eft animaduerfione dignu, nihila; mao-ni mo-
» menti prohibet, ab hoc oritur exterior chorda, quieiuxta poplitem fita eft.

Paulo maius effe ait exterius os, quod zr^ovltu, id eft furam dicut, quod & in

30 fuperioiibusiampofuit,cum fimplicis fratfturg cruris curationem tradidit.nos
autem,quod eo loco diximus, nunc etia repetimus, ima parte furam tibia lon-
giorem eiTe, a genu aute magis dicendum eft tibiam eflfe longiorem. n5 enim
comugitur femur cum fura,veru(vt paulo ante diximus)caput furar, quod ab
exteriori parte eft in cauo tibia;, ab eade parte recipitur. Sed qua de caufa di-
xerit,a fura nihil, quod magni momenti fit, prohiberi, mamfeftu eft ijs,qui li-
bium de vfu partium legerint, vbi oftendimus in omniu articulorum fabrica-
tione duplex fui fle conlilium, nempe, vt permittat membru fineimpedimeto
fuos vfus prarftare, prohibeatque(quod Hippocrates dixit vfut) ne fuo loco
ofla moueantur.vt permittat quide membrum fuos vfus pratftare, efficiunt, &
4° caua m funimo exiftentia, 8c ligamenta laxa.-ftabilecommifTura reddunt caiia
admodum finuata,altiorefque oras habentia, tum firmioris naturg ligamenta,
breuioraque,ad harc robuftar chorda: valentefque cingentes commiffuram i
parte extenori.Sura igitur ad firmitatem commiffura: genu nihil confert, mfi
paululum quid, id quod expreflit his verbis [ab hoc oritur chorda, qua: iuxta
poplitem fita eft]. Ad eius autem exquifitam cognitione no debes expeftare,
dum corpus incidatur, cum in omnibus gracilibus euideter quoque fe oftedat
ante corporis feftione. At quamobre chordas ,id eft, extremos mufculos, cum

Z1G

DE FRACTVRIS

in neruos degenerat, iiwms vocet. fiepenumerb declaraunnus. Chorda hcccab t
exteriori parte poplitis fita ab eadem commiiTuram quoque adftringendo ad
huius partis firmitatem conducit, prohibetque, ne femur in eam prorumpat.

SEd brachij offa inzquaha funr,quodq, breuius eft, multo plenius eft,quod
tenuius, plurimum vitra articulum fertur, atque excedit.

Inaequalia dixit brachijofla, non quod cum crure haec conferat, quali crus
inaequalia offa non habeat, quippe, quum in eo pofuent longius effe, quod ab
exteriori parte fitu eft:fed,quod exterius os tibiam excedat, minimum tamen,
cubitus vero plurimum. nam, fi diligenter fumma pars cruris infpiciatur,fura
videtur paulo minor quam tibia, eademquein imo crure aperte longior con- i
fpicitur. Ergo, quia furain fumma parte paulo minor eft,praevt in ima exce-
diticubitus autem tota fua eminentia radium excedit, idcirco dixit vitra arti-
culum ferri, articulum nominans, vel commiffuram vniuerfam, vel extremum
humeri, quod cauo cubiti fi literam referenti inferitur.

N

Eruis item illigatur, qua parte offa inter fe coniunguntur.

3°

Ligamenta nunc neruos appellat, vbique autem eos ita vocat: lata ve-
ro ligamenta, & quafi membranas circa commiffuram nominari neruos pate-
bit exijs,quz proxime fubijcit,fed & abfque illis euidentiffitnum eft, nullum
ex ijs,qui proprie nerui nominantur, ad os pertinere, hoc fiquidem proprium
eft ligamentorum, ac propterea chordarum, quum ha: naturam habeant mix-
tam ex neruis ac ligamentis . Hic autem omnia abfolute tradita funt a nobis
in libro de motu mufculorum. fed , nunc ad id veniendum elt , quod in pro-
pofitis verbis exequitur. Illigatur(inquit) id cubiti, quod excedit, id eft, emi-
nentia cubiti, ligamentis commiffuram comprehendetibus,qua parte olla in-
ter fe iungutur, cubitus fcilicet & radius, quod idcirco protulit, quia vitra huc
locum, totum id, quod in pofteriorem proieftum elt, carnis eft expers, neque
hgamentiscommiffurz aliquo modo comprehenditur, ipfienim innedlitur
latefcens chorda mufculi illius, qui cubiti commiffuram extendit.

.. l") Luribus autem neruis ad humerum alligatur id os, quod tenuius eft, quam
» quod craffius.Natura igiturhorum articulorum, atque offium talis eft.

Ex his verbis colligi diximus totius commifiurs hgameta v6uja,id eft, ner-
uos ab Hippocrate nominari, quig quidem ab imo humero orta,fummo cubi-
to, ac radio ea parte inneffu tur.euenit enim in omni commiffura, vt lata liga-
menta, qua: ipfam comprehendunt, ita communia fint offium , qui inter fe
committuntur, vt craffa: membrana: videantur. ha:c autem capiti radij etiam
iungunturffed magna ex parte cubito.atque ea de caufa dixit[pluribus autem
neruis ad humeru alligatur id os, quod tenue eft, quam quod crallius] hoc eft
cubitus, quam radius, fiquidem ambo ad humerum alhganturper ligamenta
innexa, qua: nunc retuli id eft, neruos ab Hippocrate appellari, fed pluri-
bus alligatur cubitus. 40

OB cuius naturi modum offa, qui in genu articulo funt, fiepius excidut,

& facilius reconduntur.

Offium enim, quibus vtraq; commiffura continetur, ftruftura arffior eft in
cubito, laxior in genu. Huc accedit, quod multi proceffusmultiquefinus in-
ter fe commifli, vndequaque cubiti commiffuram adftnngunt : at in genu fe-
moris tubercula in exiguos ac refnpinatos tibiz finus conijciuntur.Iure igitur
articulus hic magis pro!abitur,& celerrime reuertitur.

Inflammatio

ZII

COMMENT. in.

i“ [ N^!mmatl° ver° non magna fupernafcirur, neque articuli vinculum .

Oritur inflammatio vi,qu3 offa expelluntur, quaq, in fuamfedem collo-
cantur.Sedin genu, quum vtnmqne facili, & fine magna vi incidat, inflam-
matio non oritur, quae, quum abfit, articuli vincukl non fequitur. fub quo cum
neque faci e extendatur, neq; facile curuetur, igffi pofl curationem mouetur.
Fit autem huiufinodi vinculu ea de caufa, quia articulus infle&itur ob neruos
ac ligamenta, quibus continetur qui fub immodica inflammatione exrndun-
tui Quocirca articulus ob quafdam inflammationis reliquias ita aW mobilis
redditur, vt alligatus effe videatur.Na.quum chordi ac ligamenta, quS ipfum
io illigant, compreheduntque,& extendi, & in omnibus prompte fequi mufcu-
os articulum monentes non poffint, fed propter duritiem in contrariam par-
tenmttrahat, affedus vinculo fimilis proficifcitur. Verum in cubiti commiffu-
ra quum tenues extremitates proceffuum cubiti interdum confringantur &
vbi excidunt, & vbi conduntunquumque multorum concurfus fit. Vinculum
articuli grauius oritur, & curatu difficilius.

pLarrunq; autem in interiorem partem mouetur, interdum in exteriorem

” 1 nonnunquamin poplitem, qui mutationes vniuerfi difficiles non funt!

- led li 111 1 exteriorem vel interiorem partem erumpat, fuper fedile aliquod hu-

- nnle collocare hominem oportet, crure fubhmion quidem, fed non multo.

10 v ^aPane a™culusmaglsadftnngitur, ea minus elabitur.perfeac mitur
a priori parte adftring.tur, qua patella eft,quam nonnulli medici,ci'im toti ge-
nu oppolita fit, gric£ mento appellant.hac ab exteriori parte con-

tinet lata quidam chorda, cuius initium efl i Iigame'tis, qui i priori parte fe-
moris funt. ea vero per totam patellam fertur, ac tibii capiti inneftitur. Prio-
rem igiturpartem commiffur? genu, & patella, & chorda, qui(vt didhim efl)
ad tib.i caput pertinet, optime tuentur: fed pofteriorem exqu.fite rotundam
adlhingit caput eius mufcuh,quo curuatur crus, eft quidem hic mufculus exi -
guus, atq; ob eam caufam ipfa commiffura abfconditus, latet eos, qui corpora
incidunt, maxime autem craffum caput habet , quod vahdiffimis ligamentis
3 o annumeratur. Superfunt dux partes in commiffura genu, exterior & interior
qui nulla tali re fepiuntur,quah prior & pofierior. atque idcirco femur in eas’
prolabitur. magis autem in interiorem, vt que minus fepta fit.

” pErcVans modice extendere, crus fcilicct ab inferiori parte femur a con

■■ 1 trana. r

Quum extendendi aperte mentionem feciffet,de reponendo nihil memi-
mt,vt de ie,qu? plana fit, quod optime nouenmus perpetuum effein articulis
omnibus reponedis ad cotranam partem eius, in quam venit, prolapfum arti-
culum repellere. At, vbi reponimus, fi quidam eminetia offis non longa ex-
tares,quod reponendu efl, dirigere conuemt.quod etiam docet non fecus,ac
40 fecerit 111 cubiti commiffura. Nihil autem de genu articulo meminit, quum in
poplitem prolabitur,quoniam eade ratione conditur, atque vbi in exteriorem
vel interiorem partem mouetur. membro enim in diuerfa diduffo, articulus
. qui excidit in priorem partem, adurgendus efl.

MOieftiora funt,qu? in cubiti, quam, qu? in genu articulo incidut,& ma-
iori negocio refiituuntur,idquc ob infldmatione,& ob naturam ipfam
■■ nili protinus reihtuantur.Excidunt quidem hic minus qudm illa, fed igriiis
" in fuum locum collocantur, dirigunturq; magisq; infldmatione prehenditur,

o ij

iM, defractvris

•> & callo circumdantur, hac item fere paululum excedunt , idque modo ad pe - i

- <ftus, modo in exteriorem partem : articulus autem non toto loco mouetur,fed
.. aliquid ex cubiti procefiu,qua excedit, in humeri cauo manet. Hac igitur,vbi
•• in hanc vel illam partem procidunt, facile reuertuntur. fatis autem efte regio-

ne humeri refla extendere, hc, vt vnus brachium a prima palmee parte exten-
„ dat, alter prehendat hominem fub ala: alius item vna manu ad os, quod extat,

» admota, prominentiori eius palma: parte ipfum propellat , altera vero prope

- articulum data cogat in contrariam partem, atq; h ac quidem luxata non agi e
.. m fuam fedem reponuntur, h pnufquam inflammatio fuperucniat,recondan-

•• tur. Plarunque igitur in exteriorem partem veniunt, veniunt & ininterio- 10
» rem. figura autem lpfa expnmutur , fiapiufque hac licet abfque valida inten-
*• tione reftituere.Necefle cft,vbi in interiorem partem erumpant, articulum ad
„ naturalem fedem repellere: brachiu vero magis in pronum habitum conuer'

„ fum circumducere. Cubitus ergo plarunque in has paites excidit, fed, fi h li-
.. meri articulus in hanc, vel illam partem moueatur vitra cubiti procefliim,qui
■> in cauo eius recipitur, quod raro accidit:fed,fi accidat, ad hac luxata non am-
„ piius accommodatur direfla extendendi ratio. namque vbi fle extendimus, id
„ cubiti, quod excedit, prohibet, quo minus fequi humerus pofflt. Qua igitur
,, fle luxantur, eo modo extendenda funt,qui ante tiaditus efl ad extendendum
.. humerum fraflum, quum alligandus eft.ab ala enim conuenit furfutn Verfus zo

„ extendere, a cubito deorfum cogere. Humerus enim hac ratione diduflus e
.. regione fui recefliis collocabitur, fic,vt non harcat.hoc, vbi accidet, facile re-
.. ftituemus prominentionbus palmarum partibus , partim id humeri, quod ex-
M tat, impulfum reponentes, partim id cubiti, quod luxta humen articulum eff,

» a contraria parte coadum in fuam fedem collocantes, eodem modo in vtroque

- cafu.htec autem intentio ad huiufmodi luxata iuftifflma efl: : reftitui etia pof-
•• fent, fi refta intentio adhiberetur, minus tamen, quam fi hoc modo intedan -
■■ tur. At humero vt in priorem partem erumpat raro admodum accidit . Sed,

■> quid fubita vis non expellit? multa enim fuo loco excidunt, licet magnum fit,

» quo prohibentur. In hoc autem cafu grande efl, quod fuper os craflius exce- 30
.. dit, plurimumque nerui tenduntur, quibufdam tamen excidit, cuius rei id fi-
» gnum efl, quod neque minimum quid curuare cubitum poflunt, quod etiam
» articulum contingenti pater. Nifiergo fubitd reponatur, graues, vehemen-
.. tefque inflammationes cum febre onutur : fed, fi ftatim occurratur , non ma-
« gno negocio conditur. Expedit autem linteum durum, implicitum, non ma-
gnum, qua parte cubitus curuatur, tranfuerfum inijcere,tum repente cubi-
.. tum fle£lere,& quantum maxime poteft, manum ad humeri caput porrige-
» re. hac enim reponendi ratio, ijs, qua fic luxata funt, abunde efl. Poteft item
.. diredus intendendi modus ad laanc reponedi rationem aptari . debet autem,

.. qui reflituit, prominentionbus palmarum partibus id humeri, quod, qua cu- 4o

- bitus curuatur, praeter naturam extat, retro cogere: alter ab interiori parte cu-
.. biti eminentiam adurgere, fic, vt ad cubitum ipfum e regione fpedet. Valet
» autem ad huiufmodi luxata ille extendendi modus, quem fupra narrauimus
» pertinere ad extendendum humeri ofla comminuta , quum vincienda funt.

- Intentione adhibita prominentiores palmarum partes admolienda funt,que-

- admodum in prioribus demonftrauimus. Verum, vbi humerus lnpofteno-
.. rem partem erumpat (id quod raro accidit ) maxime omnium dolore mouet,

& febrem,

COMMENT. III. tI}

i - & febrem, eaque fub pura bile continuatur, mortifera eft,& paucis diebus ho-

- minem pracipitat: homo autem extendere brachium nequit. Quod fi a pnn-

- cipio protinus adhibearis, coge cubitum extendi, ac per fe reftitlietur : fi iam
" febns anteuerterit , non amplius reponendus eft. adhibita enim vi dolor ho-

- minem interimeret . atque (vt vno verbo dicam) nullum articulum , dum fe-
■•bnseft, compellere infuam fedem conuenit, fed minime omnium cubitum.
“ Obnoxia ite eft cubiti lundura alijs grauibus noxis, hoc enim os craflius eft

quumque ab altero diducitur, ea neque curuari, neque extedi fimiliter poteft.
•• id patebit, fi quis priorem iundura: partem tangat, qua diuiditur vena, qui a
io fuperion parte lacerti procedit.qua: res vbi accidit, non facilereftituitur.Ne-
.. que enim alia offa, qux bina inter feiunguntur,vbidchifcunt, facile in prifti-
.. niim locum reuertuntur. fed neceffeeft offibus ficdidudis partem reddi tu-
" nudam. rationem vero , qua deligare conuenit, pofuimus, vbi vinculum eius
* commiffurae,qux ad talos eft, oftedimus . Eft etiam , quum perrumpitur, in-
.. terdumos cubiti, quod humero fubiedum eftiinterdum eius cartilago, a qua
” nafcitui choida, qux fita eft in humeri parte poftenori. id, quum accidit, te-
.. brem concitat, & malis vitijs annumeraturiarticulus tamen fuo loco remanet.
” bafis enim eius tota hac parte excedit . At , quum ea pars comminuitur, quae
" fubieda eft humeri capiti, articulus huc atque illuc mouetur,fi tranuerfa peni-
to tus frangitur.Sed(vtfummatim rem exponam)leuiora vitia funt, fub quibus
.. os frangitur,quam fub quibus hoc mtiioiato venx ac nerui gradiores ibi con-
" teruntur, hxc enim hominem magis ad interitu pr?cipitant,quam illa, II con-
•* tinua febns accedat, fed huiufmodi fiadura raro accidit. Eft etiam interdum,
“ quum imum humeri caput frangitur, qua prominet.id aute multo grauius vi -
.. detur vitijs, quae cubito incidunt, fed aliquato leuius eft. Qua ergo via reftitui
» ponffimum, curarique luxata fingula debeant , diximus : atque id etiam , ar-
.. ticulum protinus reponedum effe, q, nerui celerrime inflammatione prehen-
” dantur. nam fi,vbi excidant, ftatim recodantur, nerui rame contrahi (olent, &
.. aliquandiu confuetam porredionem, contradionemq; non pr^ftare. Curare
30 aute haec omnia fimiliter conuenit, & qu? c6minuuntur,& qii£ dehifcunt,&

” piocidut.omnia enim pluribus fafcijs panffque & cerato nutrienda funt,

- non lecus ac extera, qux franguntur. Figuranda autem eft in his omnibus cu-
“ biti commiffurafficut quando humerus & cubitus fradus deligabatur. humf-

- modi enim habitus maxime communis eft omnium, qux excidunt, dehifcut,

” aut franguntur : maxime item communis mutationis, qux poftea fequitur, fi-
.. ue curuari illa,fiue extendi debeat.ab eo enim habitu mota £que,& curuari, &

” extendi poteft. Prxtci ea membrum ita figuratum citra moleftiam x°rotan-
" tis continetur atque fufpenditur. Ad hxc, fi extento brachio catius obducere-
" tur,contmeietq,,fatius effet nullo modo lncreuifle. multum enim eilet impe-

40 dimeto,& paium pioficeret. expeditius autem eflet callo curuatum brachium
” firmari, multo aute melius eft callum circumdari brachio medio inter hos ha-
" bitu collocato. Hadenus de figurando. Deligare autem conuenit fafcix capi.

” te fuper vitiata parte imedo, feu frada fit, feu pro!apfa,feu diduda, eaq; pri-
” mos circuitus dare, ac maxime adftringere, fed hinc atque hinc leuius, vincu-
•• loque & humerum & brachium comprehendi, & vtrunque magis,quam pl?_

- nq; foleant,vt a vitiata fede tumor, quam longiftime ad partes, qux hinc funt

” atque hinc,depellatur.Inijciatur autem vinculum eminentia: cubiti, fi ea par-

ii4 DE F R A C T. COMMENT. III.

te vitium fit, ne tumor ibi excitetur. Cauendum infuper eft, quantum poteft,
ne in vinciendo plurimum vinculum coIligatur,qua cubitus fledtitur. adftrin-
genda vero eft, quam maxime pars vitiata, reliqua eadem fequantur , quod ad
vinculum fpedtat, ardhus ac laxius : atque eodem tempore lingula , quo fupe-
rius fcripfimus in curatione fradturi : tum tertio quoque die fafcia: foluan-
tur,ac rurftis ailigentur,fentianturque tertio die laxi, ficut in fradluris. Ferulee
quoque debito tempore circumdentur, nihil enim alieni funt, tam fi fradhira
fit, quam fi non fit,mfi homo febricitet, laxiftimi autem imponantur, ac tum
ad humerum, tum ad brachium dentur, neq; cratiat lint: adlnben item de-
bent inatquales inter fc fic,vt vna alteram excedat, quantum conferre
ad flexum conijciemus . quin & panni fuperinijciendi funt ea-
dem ratone,qua ferulas diximus, fed qua vitium eft, pau-
lo pleniores. T emporis vero coniedluram facere
oportet, & ex inflammatione,& ex ijs,
qui fupra fcripfimus.

FINIS TERTII COMMENTARII
GALENI IN HIPPOCRATEM
DE FRACTVRIS.

Galeni

I

ir5

Galeni in Hippocratem de articu-

LIS COMMENTARIVS PRIMVS, VIDO
VIDIO FLORENTINO INTERPRETE.

Ibrum hunc illi proxime fubiedlum efle, qui de fradturis eft,
in commetarijs in eum lam diximus, quod nunc paucis etiam
dicemus. Eam rem ante omnia plane demonftrat principium
vtriufque libri. in illo enim ita orditur [Medicu oportet, quee
fuoioco motafunt,& fradta redo admodum habitu incede-
re] vbi aperte de fradtis ac luxatis tradlaturu fe indicat. Sed in
itio protinus [A]coniudtionem,qua [aurcm]vertimus,adiun-
git.qua: ibi adijei folet,vbi aliquid agitur,cuius ante mentio fadta fueritmun-
quam tamen in principio fermonis adferibitur. quanquam nonnulli adid fa-
pientiat deuenerunt,vt Xenophontis librum, qui ceconomicusdicitur,addu-
eant, inde putanttes fidem facere , veteres folitos efle [<R] coniundtionem in
principio fermonis vfurpareiac propterea Xenophontis libri tale efle initium
afleiunt , Hicoitfot Atznm 'zrfii oikov<yx/«j to!uS\ fiot dWAtj^evi?, non lntellmen-

zo tes eum librum poftremiim efle inter eos, quos de Socratis didhs ac fadtis me-
morabilibus fcripfit. Ad htec ipfa rerum dodtrina teftatur librum hunc ei, qui
de fradturis eft proxime fubijci . ibi enim pollicitus de fradtis luxatifque tra-
dtare,qua:cunq, ibi explicanda reliquit, hic exequitur,fic,vt nihil in opere de-
fideretur, atque ea decaufadixi Hippocratem mxta quorundam fententiam
vniuerfum hoc opus in duos libros non fecafle,fed vno colligafle,eumque in-
fcripfifle de officina medici, qui pra: magnitudine poflea ab altero diftindtus
fuit in duos. Nullum autem fradtura:, aut luxati genus fuifle ab Hippocrate
pr^termiffum, exceptis, qu£ ad caput pertinent, cum alio libro ab ipfo tradan-
tur, euidentiflimum eft,II in memoriam reuocetur,& qmg in libro de fradturis
50 prodidit, & qutE in hoc ipfo oftenfurus eft. In libro itaque de fradturis fcripfit
de brachio,cubito, crure ac femore comminuto, tum de ijs,qu£e pedi incidunt
& manui, poflea de illis fradturis, quibus vicus accedit, & offa nudatur, poftre-
mo de omnibus vitijs genu & cubiti. reflabat adhuc ex luxatis humeri caput,
quod cum lato fcapularum ofle committitur, & femoris caput , quod coxa re-
cipitur,maxilla & f pina : ex fradtis, cofta:, maxilla, nafus, auricula:, qua: in hoc
libro perfcquitur.fed & de oflibus,qua: dehifcunt,ac deijs,quq circa articulos
conteruntur in vtroq; libro tradlat,& fi quid in eo, qui de fradturis eft pr^ter-
ijt, in hoc adiecit, ita, vt nullu fuperfit genus fradli,prolapfi,aut didudti offis,
fcnpfit etiam de mufculis, venis ac neruis collifis,& de alijs,qu^(vt retuli) fatis
40 teflantui hunc librum illi, qui de fradturis eft,fubijciendu efle. Huc accedit, q>
in hoc ipfo exponit vmuerfam flrudturam machinamenti illius, quod ineo
voluit paratum haberi medicis , qui iri magna ciuitate medicinam faciunt,
fimulq; in memoriam reducit, illius fe ante mentionem fecifle . Id machina-
metum a medicis, qui poft ipfum fuerut,fcamnum Hippocratis appellatur.fed
fatis hadtenus offendimus hbru hunc proxime fequi eum, qui de fradturis eft.
Ad expolitione igitur eius veniamus, adhuc illud praifati, quod in enodatio-
ne libri de fradturis propofuimus , nempe fennonem Hippocratis planu efle,

o liij

2-lS

DE ARTICVLIS

minimaque expofitione indigere apud eum, qui primis difciplinis inftitutus i
fit, quique fuerit in Hippocratis fermone verfatus . fi quis enim ita paratus of-
fium hominis, vel certe fi miae, cSmiffuras lnfpexerit, facilius adhuc compre-
hendet, qu£ in hoc opere traduntur.fi quis autem incidendis mufculis operam
dedent, & prudens alioquin natura fuerit huic(ce{tu fcio)fuperuacua videbu-
tur complura eorum, qua; in ijs commetarijs pofuimus. quandoquidem verba
Hippocratis prius tenebit, quam a me exponatur . fed quoniam non his com-
mentaria fcribimus,fatius arbitror alioru habita ratione, fi quid vel parum vi-
deatur obfcurum , id nullo modo prteterire.

’’ /\ Rticulum autelati (capularu offis noui vno modo excidere, nepe in alam. IG
/1 Oftefum iam eftin fuperion libro Hippocrate fohtueffe mutuari no-
men (quem ardculu interpretamur) ad fignificandum olfiium, quai intei^
fe committuntur, non cauum,quo proximi oiTis caput recipitur,fed ipfum ca-
put.nunc vero memimffe etiam oportet humeri caput, quod grande elt, infe-
ri in extremitatem ceruicis lati fcapularum ollis, qute leniter caua eft : tum co -
iuelTe Hippocratem interdum eiufmodi res ita exprimere, vt nunc, quum in-
quit[articulum autem lati fcapularum offis], interdii non ita, fed ac fi diceret.
Articulum, qui cum lato fcapularum offe committitur, quemadmodum in li-
bro de fra<fturis,vbi fsep enumero fcribit[articulus,qui ad genu], [vno modo]
inquit, hoc eft, in vnam partem fcire fe hunc articulum excidere, quod an vere
lic habeat in ijs,qua; fequuntur,confiderabimus.

- | N fuperiorem vero locum, aut in exteriorem nunquam.

1 Catium id,quod(vt retuli)in extrema ccruice lati fcapularum offis fitum
eft, in priorem partem fpedtat.quare vbi humerus in fuperiorem partem por-
rigitur, illius caput eo cauo prorfus toto recipitur. At, quum commiffurte vni-
uerfiE fex fint partes circunftantes,fuperior & inferior, prior &pofterior, ex-
terior & interior, pars huius commiffurae exquifitx fuperior tegitur carnofa
parte illius mufculi,qui,quum literam.A. reprtefentet aeA&bc !is aquibufdano-
minatur.qua vero ad collum inclinat, fupenedum habet dorfum lati fcapula-
rum offis, qua id lummum cum iugulo coniungitur.ab interiori parte obijci- 30
tur p locellus lati fcapularum ollis, quem nonulli ab anchorij fimilitudinc vo-
cant ccjrHvgo^Jft , ali j a roftri figura KcfxuiaJff: hic itaque prohibet, quo minus in
eam partem articulus elabatur, in pofteriorem quis noftrum potent cocipere,
quum ibi latum fcapularum os fitiReftant quatuor loca non fepta,in qux pu-
tare licet articulum erumpere , quorum omnium meminit : inferioris quidem
initio libri, quum inquit[Articulu autem lati fcapularum olfis noui vno mo-
do excidere, nempe in alam]. reliquorum vero trium nominarim, primo fupe-
rioris, deinde exterioris, tertio prioris. Confideremus igitur quid de duobus
modis dicaE,quosaggrellus eft proximis verbis.

” KJ O" eft tamen, quod contendere cupiam, excidat ne annon , &,fi de eo 4 a
•• 1 > non defit, quod dicam. fed in priorem parte elapfum, nec vidi vnquam,

- nec elabi polfe exiftimo.cenfent tamen quidam medici in priorem parte plu-
» rimum excidere. decipiuntur autem maxime ijs, quorum caro circa articulum

- & humerum tabe confampta eft.fiquidem in his humeri caput in priori parte
" prominens le oftendit. Ego quum in eam partem procidiffe articulum nega-
■■ rem, propterea,& a mc dicis, & a vulgo male audiui . vnus enim habitus fum
” ignarus. caitenq; omne s periti, vixq; perfuadere illis potui rem ita habere.

Exequutus

2I7

COMMENT. I.

1 r nE*TUtUS dl'*S Partes’in fluas excl faperiorem fc, licet, & exteriorem
teftatiifq, ex vtiifquem neutram fe vidiffe articulum luxatum.quafi de vtra -

riZtrd<C'V r11"' V^aProP°rult' Qiiod ante poftea ponit, ciim
nqu.t[& fi de eo non defit, quod dicam, j aperte videtur ad alteram propofi-
a um par tium referri, nam fi referri ad vtramque volu,fTer,nS loquim/effiet
I numer°[d® e°]-An defolo exterior, loco intelhgit, fiquidem verba
hac ab eo loco proxime fub,)auntur[ & fi de eo non defit, quod dicaml^Po-

ouen "01,T ‘ rClPr nt)r r™* '°CO ,d fcnPfiffc> vlus a"t,qua lo-

quendi figura, quaf, «a fcripfem [& fi non defit de ei re, quod dicaml. Aiunt

10 Sf T Polle’fcr,Ptu,;ani ,lanc corruptam effe, cuma primo librario no
1 effe fucnt de(cnpta,&, quum nemo deinde aufus fuerit iplam corrigere ha-
aenus corruptam per fenerare. Nos autem m quodam exemplo itd fcnptu 111-
uemrnus[& fi non defit de iJs,quod dicam] quum aliquis non dubitant aliter
ibeie,quam alibi repenretur. led,fiue de vtroque loco, fiue de altero tatilm
dicat [non eft quod contendere cupiam], opereprecmm nobis eft vtruq; con -
templan,quod attinet ad eius verba illo duntaxat adiefto, quod verbo
ligmficauit contendere cupio. ,d enim nihil aliud notat , quemadmodum &
verbum .+«, videre cup,o,vnde Homerus deduxit vocabulu 4,!« fimnfi-
cans cupientes videre, quum inquit, Vf «V 4«'»»™ «V e ^Ul0. Confi-
2° deremus igitur caufam quamobrem ait nolle fe aliquid dicere, & fi non defit

fiUndd A t,PrJm° lntClgemeSfiClUa:nam fint,qu? dicere pollet. Confiat aute'’
fi quid dicendum omnino fibi ftatuiffiet,ex partium naturi inuenicdum fuif-
le.partium autem naturam demoftrauimus ad vnguem in libro de oflibus, in
eo, qui eft de mufcuhs incidendis, & m eo, qui de ratione incidendi corporis
natura enim arteriarum venarum, neruoru nihil ad hunc locum facit, qui* ca-
fus omnes, vbi articul, exedut, fiunt ac prohibentur, & ob offiumcommiffi,-
ram,& ob mulculos, quibus illa comprehenditur, ad qua rem nihil conferunt
aut prohibent venar, neru,,& artenai. Acnelongiiis a propofito 4, (cedamus
lati fcapularu .offis articulus inter ceteros omnes facillime prolabitur.quoniam
3 o vnius tornis eft,& fimplex,non duplex, quemadmodum, qm ,11 genu eft, neq;
varius, & nullo modo fimplex,quemadmodu,qui m cubrto : & quoniam hu-
mer, caput grande eft,& fine oblonga ceru.ce ,n finii pariim defidente con, j-
citur.femur vero caput paruum habet, & ceruicem oblongam, id vero cauum
quo recipitur, valde finuatum eft,& altis labris cingitur.adde quod in fumum
capite pei validiffimum ligamentum ad fuum cauum, qua maxime altum eft,
diftinetur. Iure itaque femur raro procidit, fiepe humerus, vt qui neque liga-
mentum habeat,neq; m altion cauo fe mfinuet.Neceffe autem eft, cum prola-
bitur,pnncipio in eam partem moneri, m quam compellitur vi illius habitus,
quo figuratur, vbi manere neceffiarffi 116 poteft, & quod fuopte nutu deorfum
40 feratur, & quod interdii prohibeatur anguftia loci, fiue ob offium proceffiis
fiue ob mufculorum vires.Igitur lati fcapularu offis comnuffiira fupeneftum
habet a fuperior, parte fummum lati fcapularu offis, qui cum mgulo con, un-
gitur,& ideo, quamuis in eam aliquado articulus moueatur, quum ab oflibus,
qua; ibi funt,non admittatur, ftatim pondere inclinatum deorfum feretur ■ ab
exteriori verb magnis mufculis continetur, prarterquam quod articulus deor-
ium naturaliter inclinatur, interdum tamen violentus habitus, qui mulculos
pollit inter fc diducere,poteftinfpacium,quodinter eos eft, articulum com-

ri8 dearticvlis

pellere , quo deinde adftridtus mufculis contineatur, atque hac de caufa dixit t
Hippocrates nolle fe contendere, excidatne articulus humeri, an non. quate-
nus enim deorfum fertur, manere in priori parte non poteft:didu£hs ante mu-
fculisfvt dictum eft) nihil alienum videtur adftrnftum ibi contineri. Hic ad-
ducere potuit de humeri capite luxato in alium locum,quam in alam.fed,cum
id nunquam viderit, commentitias caufas ieribedas effe minime credidit, vbi-
que magis fide dignum exiftimans,qudd euidenter apparet, quam quod a ra-
tione ducitur . Sic & quaicunque ipfe ad curationem excogitauit , priufquam
nos doceat , experimento comprobat . non licut nonnulli ex iunioribus me-
dicis, qui in fcriptis de ratione medendi , nobis ea imperarunt, quanpfi nun- io
quam ante funt experti. Sed & ipfe Hippocrates in hoc libro, quum traflaflet
de ljs, qm fpinse incidunt , fubdidifletque pofle experimento redaigui, qua;
ipfe cxcogitaffet, inquit [ Pulchra enim huiufmodi monumenta funt eorum,
qu£e,cum experti fumus, fine effe6lu inuenimus,& caufarum, propter quas pa-
rum procefferint].

” C I quis carnem detraxerit ab ea parte, qus fuperiefia commmura: h Arnen
.. cum lato fcapularum offe ad ceruicem intendit , & ab ea, qua litus eft mu-
„ fculus,qui verfus fuperiorem partem extendit, & a chorda iuxta alam, & a iu-
gulo ad pedtus humeri caput, quamuis prolapfum no fit,in priori parte admo-
. dum feoftedet.naturaliter enim humeri caput in priorem partem prominet:

„ reliquum vero offis humeri in exteriorem conuertitur.

quem humerum vertimus, dicitur ea totius brachij pars, qua: inter
duos articulos lita eft . duos autem articulos mtelligi volo , & cum , qui ad la-
tum fcapularum os, & eum, qui ad cubitum eft:iira^f vero illa, que fuperieda
commiffur? humeri cum lato fcapularum offe ad ceruices intendit. enim
gr^cc nominatur ex tota commillura id,quod oculis fubijcitui.nam quod lati
fcapularum offis minime fe oftendit, a pofterion parte ficum eft : ab inferiori
omne id,quod apparet, quum totum brachium furfum porrigitur, ala ^ciJah
grxee nuncupatur. Profatus igitur Hippocrates, vbi in came, qua: humeri co~
miiliiram contegit, macies fumma oritur, caput humeri itaextansconfpici,vt 30
quibufdam cxcidiffe videatur, docet vmuerfam eius natuiam ex artecoipo-
ns incidedi, praecipies, vt fi quis aperte intueri ipfam velit, ab ea paite,qua: fu-
periedta commiffurte humeri cum lato fcapularum offe ad ceruicem intendit,
carnem detrahat, hoc eft, fcalpello circumcidat, donec, quae in cbmiffura funt,
offa nudentundetrahat fimiliter ab ea chorda, quae iuxta alam eft . teini enim
hic mufculi funt, primus a lato fcapularum ofle ac iugulo oritur, quem a fimi-
litudine literte a vocat Huius mufculi, quod carnofum eft, tegit vni-

uerfam commiffuram, chorda in longitudinem tendit per os humeri, cui illi-
gatur altera chorda grandioris mufculi, qui a peffore incipiens cum fuperiori
coneffltur, qua fita vena eft, qua: fub ala ad cubitum procedit. Meminit etiam 4®
huius ipfius,quum inquit [ & a chorda iuxta alam] :fed, quum ait[& ab ea qua
fitus eft mufculus,qui verfus fuperiorem partem extedit]. potuit loqui de mu-
fculo, qui a literam repraffentat, cuius, quod carnofum eft, operit vmuei fam
commiffuram. potuit etia mufculum illum intelligcre, qui orfus a priori parte
ceruicis, a duobus capitibus ligameta valida habet, quorum alterum a lati fca-
pularum offis proceffu anchorz fimili,alteru a fublimion labio ceiuicis eiuf-
demoflis dependet.

Verfatur

:Vi

2.0

C O M M E N T. I. ZI9

Erfatur humerus xncauo lati fcapularufn offis a latere, vbi brachili iuxta
atus exteditur.-at vbi totu in priorem partem porrigitur, humeri caput e
” 'C§IOne Caul )atl f«PuI^-um offis collocatur, neq; amplius videtur in priorem
p rem exce ^eie. rgo, quod propoli tum eft, nunquam vidi humeri caput in
p oiem pai te piomoueri,non tamen contendere velim, eo necne promouea-
“ ur’^um humerus igitur in alam excidat, complures reftituendi peritia ha-
" , ’ U 'PPe cluum cxc>dat: callere aute' omnes modos, quibus medie.

- uxarum reponant, & qua ratione lpfisvtendum fit, eruditi eft. Tunc aute ad-
‘ rfZ' modum vahdiffimum debes, cum maximi vi opus effie intefligis . va-
o lidiiiimus autem eft, qui omnium pofttemus adferibitur.

Verfari dixit ^iaSf, quod Vocabulu gratee fere mutuantur antiqui, n5 ad fi-

gnihcandu colloqui, quemadmodu nunc platriq;,(ed hac voce mtelligut inter

j couem‘e>& quafi vna verfari, quod «aS* dicebat.quin & Homerus eo -
dem modo id vfurpat in ijs,quS feribit in clipeo appiba fmffie i Vulcano, cum
inquit, tiufAOf»Sn lao\ fyoU Humeru itacj; a latere ait verfari in cauo lari fca-
puiarum oniSjvbi brachiu iuxta latus exteditur, dices verfari, vt eo ver-
bo hgnihcaretfimul effie, & ipfum contingere. At vbi (mquit)brachiu totum
mpiiorem parte jiorrigitur, humeri caput e regione finus lati fcapularu offis
collocatur, neq;, cum crcriii maneat, videtur amplius in priore parte excedere.

( \Vibus humeri caput fepenumero excidit, ipfi per fe reftituere poffunt
V^Jn commentar. js quoque de fraburis ofte'di articulos duabus de cau-
lis frequenter vel leui occaiione erumpere, aut enim ob lpfos finus parum de-
iidente^atquciplislabrisrerupinatos: aut ob humorem earum partium, qua;
commifluram comprehendunt,ob quem laxantur, & facile extenduntur. Ad-
leci etiam articulos ljfdem de caulis prompte reftitui.quamobrem ab aigrota-
tibus per le citra operam medici reponuntur.

- T N alam enim conijcietes tubercula digitorum alterius manus, articulum ad
1 luperiorem partem adurgenr.cubitum vero ad peftus adducunt.

Primus reftituendi modus hic eft, quum feu atger ipfe,feu medicus aliquis
3° humeri capitis digitorum tubercula fubijcit, no quouis modo, fed a parte in-
teriori,vt primo ad priorem partem caput humeri compellat, dein ad fuperio-
rem,ipfumq; e regione collocet fui caui. vbi(vt arbitror) mufculi,qui comif-
ftu am complebuntur: ipfi fubferuient,& efficiendi foci j erut.ipfe enim ait m
opere de fra£turis,quod & nos in libro de motu mufculorum , id propriu effie
atq; innatu mufculis,vt in feipfos contrahatur.non enim a feipfis,fed quiefee-
tes atq; ociofi,ab ijs,qui in contraria parte fiti funt, tenduntur. Hic mufculoru
motus humeri caput in alam luxatu no patitur in eode loco manere,fed ipfum
attrahit ad latus, du expellatur, fubijciaturq; ceruici lati fcapularu offis. Quo-
ciica tua ln rcftituendo funt agenda.primo quide in priorem parte impellen-
40 dum eft, deinde 111 lupenore,poftremo in pofteriore.hoc fiquidem neceffie eft
qilocunq; modo quis reponere id tentauent.Igitur,vbi partes, qua: comiffura
comprehendunt, naturaliter madent,& lax£ funt, humeri caput, vel leuiter in-
tento brachio m priorem parte adducitur:at,vbi validg fi nt, valentius intendi
debet:Quamobrem plurcs inuenti funt reftituendi modi,quon1 omniu caput
d i vnu eft, quod ego retuli. fpebat autem ad ea tria, qua: propofui ageda.tnue-
niuntur h#rc ex eo, quod maxime commune eft & generale, politum quidem
ab Hippo crate :demonftratum vero a nobis in libris de ratione curandi, quod

2. to

DE ARTICVLIS

& nunc etia docebimus, quantu poterit breuiflime, nempe cx ijs,qu;E natura- t
liter habent, nihil ede corrigendum. liquide ea nobis conii liurn eft no tollere,
fed tueri-.qu? vero prqter natura funt,propofitii eft in naturale ftatu reftituere.
necefle autem elt id,quod in antiqua fedem,vnde excedit, reuerfuru eft,rurfus
idem iter tacere, quod perinde eft, ac li dicas cotrarium iter facere.nam ijs,qui
Athenis Eleufine proficifcuntur iter contrarium non aliud appellari poteft,q
Eleufine Athenas. quanqua primum iter,quod fecerunt Athenis abeutes,po-
ftremum eft, vbi redeunt. CSfiderato igitur in fingulis luxatis, vnde coeperit
articulus expelli, qua Jpceflent,& vbi coftiterit. oportebit enim excidcdi fine,
principium efle reuertendi, atq; inde rurfus ad excidedi principiu procedere, io
Ac ne logius difcedamus in propolito cafu , cum humeri caput fuo loco motu
in priore parte venit, ob pondus deorfum fertur, deinde in pofteriore partem
ad latus vi mufculoru attrahitur.cumergo reuerti ad fuam fed e debet, inchoa-
ri a pofteriori regione necefle eft, tucq; primo in priorem parte impelli,poftea
furfum adduci:deinde,cum litu eft e regione fui caui,duoru alteru faciendum
eft, vel res tota mufcuhs committeda,vel vna cum lplis attrah etibus adurgen-
dum eft.at,vbi rem mufcuhs comi feris, in feriore locum line fuldura ne relin-
quito. fuftineri enim hic re aliqua humeru oportet, ne, cum mufculi nondu lic
confirmati lint,vt lpfum attrahant, deorfum feratur, priufqua ab illis in fu a fe-
dem adducatur. Ergo, cum triahtec itinera fint,optimu eft, vnuquodq; ad re- 2 o
dam lineam fieri.primb quide in priore partem, deinde in fuperiore, tertio in
pofteriore. fgpe aute non fic,fed circa ceruice lati fcapularu olfis circuducentes
humeri caput rcftituimus, cuius fane generis eft primus reponendi modus per
digitos, vel lplius hominis,vel medici. Eum modu appellat Hippocrates
sjifoinpaAoty, qui citra noxa proficit in comiflura humeri cu lato fcapularu olle,
quippe, qua; nullu oblogum proceflum habeat, neq; in capite humeri, ex toto
enim rotudum eft, neq; in labris illius caui, quo recipitur. Qmbus itaque ftepe
jpmouetur, necefle eft comiflura efle laxa,& cauu exiguis labris cotineri, atq;
ea de caulii ipfi per feiplos articulu reftituunt, quibus ita habet, integre manus
digitoru tubercula in ala c5ijcietes,fic,vt inter latus & humeri caput demitta- j0
turun quo cafu digiti vice vedis proflat, cum tubercula in acutu delinat ad ef-
figie fummi cunei, hac igitur fummitate facile inter humeri caput, & latus in-
ferutur,quod fi ibi femel admittatur, cum facile reftitui polfit ob humore par-
tium, quij comiflura coprehedut, digiti quide ea parte jptinus admiffi articulu
a latere in priore parte reducunt. at cubitus, quum ad pedus adducitur, hume-
ru attollitrcuq; digiti fimul interim impellat, & circuducant iuxta inferiore &
priore parte comilfurg, humeri caput ad fui caui oraafcedit.q> fi femel eo fue-
rit c6pulfum,leuimometo in ipfu cauu reuertitur.hic aute reftituedi finis fuit.

•• 'i”' Vndemreftituendi modu adhibere medicus poterit, fi fubalaab interio-
1 .n parte articuli prolapfi digitos demittens, a latere ipfumreducatifuu ve- 40

- ro caput ad renitedumobijciat,quaiugulum cum lato fcapularum oflecom-

- mittitur, genibus iuxta cubiti mnduram ad humerum datis ad latus repellar.

- Expedit autem eum, qui reftituet,manu ftrenua efle. vel ipfe manibus & capi-
te, quod didum eft, prsftet, alter cubitum ad pedus adducat.

A Digiti demiflifub ala ab interiori parte articuli prolapfi.

B Caput obiedum, qua iugulum cum lato fcapularumoflecoijuttitur.

C Alter cubitum ad pedus adducens.

DE ARTICVLIS

Medici in reftituendis luxatis quidam agunt, idiotis cjuoque communia, i
id quod nunc faciunt in propofito reftituendi modo: quidam proprie adij-
ciunt ijs,qui communia lunt. commune eft medicorum pariter & idiotarum
per digitos impellere, & humerum attollere: fed proprium medicorum, caput
obijcerehomini,qua iugulum cum lato fcapularum olTe committitur, & hu-
merum adurgere genibus ad imum eius datis. Obijcitur autem caput, ne ho-
mo fequatur, quum humerus digitorum impulfu in priorem partem adduci-
tur,qua: primo fieri debent, tum tertio genibus adurgedum, quod in eo tem-
pore totius curationis, qui per manum admouetur,opportuniflimc fit, quum
humeri caput a latere penitus redudtum, no protinus occurrit ceruici lati fca- i o
pularum offis . tunc enim neque oportet articulum in priorem partem addu-
cere,fed in fuperiorem compellere.quod optime continget, 11 quis lmumhu-
merum ad latus trudat, quatenus enim in interiorem atq; inferiorem partem
fertur, eatenus, quod ipii opponitur, in contrarias partes ducitur. At,vbi hu-
meri caput in priorem fimul & fuperiorem venit, facile recoditur. Sed, fi no-
lit medicus genibus imum humeru adurgere, imperet alteri, vtipfum ad pe-
dtus adducat.hoc fupra oftenfum eft fieri ab idiota, quod fepe articulus exci-
dat,edodto qua ratione agendum fit: fed cui nunc primum excidit, non licet
id efficere, ni fi fi generofus eft, atq; aduerfis rebus non perturbatur, hic fiqui-
dem iuffusa medico per fe ad ccruicem humerum excitabit. io

REponitur item humeri caput, quum brachium retrodatur ad dorfum,tum
altera manu eminentia cubiti furfum compellitur, altera a pofteriori par-
• te vrgetur articulus.

Hoc reftituendi modo magis circumducimus, quam fuperiori,fedffub ipfo
etiam neceffe eft in tres partes articulum agi, qui tamen fingulipropnjs fi-
nibus non circumfcribuntur , neque angulum efficit , quum ex vna parte ad
aliam tranftertur, fed in orbem deducitur . perinde ac fi anguli a quadrato re-
tundantur. Quid autem accidat, quum articulus in orbem agitur, circumduci-
turque, plane intelliges ex defcriptione huius figuri.

Concipito caput humeri, quem articulum lati fcapularu offis 30

E> A. vocat, quum primo agitur, ferri a latere ad partem priorem per

linea C.D.inde furfum per lineam D B. poftea in fuum cauum
conijci,vbi A. quod fi ita feratur, non circunducitur: fed, fi an-
D C Bu*‘ D-B- quafi infringantur, non amplius per tres lineas reiftas

— ^ feretur, fed per vnam curuam.Sic itaque circumadlus humerus

ad oram adducitur fui caui. ad quam vbi venit, modico impulfu in fua fedcm
reuertitur. Atque hoc commune eft omnium, qui circumducendo reponun-
tur.id quod etiam euenit ei reftituendi modo, quem nunc exprimit, fiquidem
brachio in pofteriorem partem du&o ad fpinam , quum neceffarid humerus
fequatur, caput huius in priorem ac fuperiorem partem tranflatum circumdu- 40
cetur, primo circa inferiorem partem commiffuri, deinde circa priorem, do-
nec afcendat ad oram fui caui , in quod , vbi comeitum fuerit , continebitur,
tuncque reftituendi finis eft. Quemadmodum autem in fuperion modo refti-
tuendi,ne homo fequens in priorem partem conuerteretur, pricepit medico,

vt capite

COMMENT. I. li3

i vt capite obiefto furnmum lati fcapularum offis, qua cum iugulo committi-
tui, retro repelleret :ita nue, ne in poftenorem partem conti ertatur, contrarium
impeiat, vt fcihcet manuobiedta a pofteriori parte totius commiflurg, homi-
nem in priorem repellat.

Hic leponendi modus, atque is,qui fuperius politus eft, fecundum naturam
non funt: circumagentes tamen in fuam fedem articulum cogunt.

Dixit non fecudum naturam effe, eo quod articulus ad redam lineam non
feratur, fed in orbem magis, vt oftenfum eft. qua in re periculum eft, ne abfein-
dantur proceflus aliqui. Quod autem inquit[cogunt] vim eorum indicat.

Q Ed,ciu^per calcem reponere nituntur, prope fecundum naturam cogunt,
io Qua de caufa hunc reponendi modum afferat prope fecundum natu-
rameiTe, aperte mtelliges, quum ipfum vniuerfum cognoueris: quod fiet, vbi,
qua:fubijciuntur,animaduertas.

HOmmem oportet humi refiupinare, medicum vero ab ea parte, a qua ar-
^ ticulus eruperit humi federe, deinde filis manibus hominis brachium af-
" fedum prehendere , ac deorfum verfus extendere, & calce in alam demifio,
” dextio quidem in dextram, fimftro in finifiram, in contrariam partem vrge-
” le. neceile autem efiin linum ale rotundum aliquid demittere, quod ibi apte-
" tur,maxime idones funtpilx pania; admodu,ac dura:, qux e corio fere fiinn-
10 tui. nana, rufi tale aliquid indatur, non poteft calx ad humeri caput peruenire.
” brachio enim ab inferiori parte extento, finuaturala, quoma chorda; ab vtra-
que parte alam conftringunt inter feaduerfie. Oportet autem aliquem ab alte-
" ra parte eius, qui extenditur, fedentem, continere hominem ab integri humeri
" cum lato fcapularum offie commilfura , ne corpus ducatur affecto brachioab
,, alteia paite extento : poft , loro molli abundelato pilam in alam coniedlam
excipere, cunis lori vtrunque caput alter extendat, qui a capite hominis fedear,

” pedeque eam partem repellat, vbi iugulum cum fummitate lati fcapularum

” offis comungitur. Pila vero, quantum maxime poteft, intus conijciatur, atque

- ad latps , & a capite humeri recedat. ’ 1

ix4 DE ARTICVLIS

A Medicus fuis manibus brachium affe&um prehendens, ac
deorfum verfus extedens, & calce in alam demiffo in co-
trariam panem vrgens.

B Aliquis ab altera parte fedens , continens hominem ab inte-
gri humeri commiflura cum lato fcapularum offe.

C Lorum molle, quod pilam excipit in alam conieftam.

D Alter extendens vtrunque lori caput , & pede repellens eam
partem, qua iugulum cum fummitate lati fcapularum offis
committitur.

COMMENT. I,

i Si quis, qua; fic traduntur, non intelligat.huic opus eft non verbo expone5
ie fed agendo rem monftrare. atque idcirco mihi placer, quemadmodum fu

VtqiLSooc™ Jl°’Vrt<]UOdprOp0nitUr’,ntell1g3tui.£qu.demt,bi,

repmfendi 3u " m T 7 t£ncnU’Caulam quamobre hunc

eponendi modum prope fecundum naturam efTe affirmet, quofque fi, nerim

pofuit, anquam non fecundum naturam reprehendat. Primo quidem hic re
ponendi modus humeru extendit, quod neuter ex funenm-,1 n

-Cur.errdenddmquep erpe^

emusm opere quoque de fradun, oftendimui. Demde.m hic cuLione ea,

, “"'rotepellnur ne fequatur , quim brachium attrahitur. Hatcira-

que duo agentes indiuerfa contendimus, loro quidem circa alam /a. 1

tenr d' P°^rlorem Partent duciinus.fideinpriommrepelhmus pmer af

lm eUndem verunque efficiens in diuerfa contendit. H*c inorat'

fi o i eponendi modo fecudum naturam adhibentur, fed, quum inipuLJb
fit, a conuenieti modo recedit, eo quod nequeat exigua pila inter latus & hu
men caput penetrare , ac multo nunus etiam calx . At, vbi eo nihil indatur
eo * "5 ”»1»"»». n eque reponere ^uilm^

P

COMMENT. L

Primus reponendi modus, quempofuit, per digitos fine, fine argrotancis.
Ime media : alter per calcem : tertius eft , quem vocant d)« <% eo

quod Hippocrates dixit, k is quum ftgmficare voluit

eum modum ,quo fuper fummum humerum alterius hominem collocant.
Quomodo aute hoc fiat, ipfe aperte docuit, quum pnccepit.vt qui fuper fum-
mum humerum collocaturus hominem efTet, fuis manibus prolapfirmipfius
brachium prehenderet, atque ita fummum humerum fuum attollens in ho-
minis alam comjceret, vt cauum,quod in eaeft, eiufmod. eminenti* locum
prae itaret.

10 p pAea conuertatur, quafi fed.h velit infidere, eb fpeftans, vtfummo fuo
" 1 JlTero fSf’ ak f“fPendatur: vero feipfum ab eo humero magis ex-

.. citet,quam ab altero, fufpenfique humerum ad fuum pedtus quam celerrime
.. adducat . ita vero figuratus concutiatur , quum hominem fufpendent vt re-

" AqU'TrCi°rpUS,m COTan?m Pa«em inclinetur, atque humerus contentus,
” Qlioci h homo leuis admodum fuerit, appendatur ei a poftenon parte leuis
“ aliquis puer. Hi reftituedi modi omnes adpalatflram funt aptiflimirouoniim
” ,*ata ibi,ytreftituantur, nullum aliud machinamentum defiderant , quibus
» alibi vti etiam conueniet. 1

dixit verbum [conuertatur] fignificare volens, fummum hume-
zo rum, fuper quem homo collocatur, conuerti , ficut quando ad fedile accedi-
mus, vt illi inudamus, aegrotantem vero, quum ab humero pendebit, con-
itar a tergo eius, fuper quem collocatur, fufpendendum effe . hac fiquidem
vmin contrariam partem ducetur, atque brachium, quod a fronte trahitur.
Quod fi leuis fuerit, qui fufpenditur, appendi leuem puerum praecipit, vt gra-
uius reddat pondus, quod tendit in partem contrariam . vult etiam concuti
artioulum humeri lpfius aegrotantis ab eo, fuper quem collocatur, vt e regio-
ne fua;fedis c-onftituatur . faepiusenim diximus, vbi articulus ita collocetur
facile recondi . quum nobis etiam nihil impellentibus , mufculi , quod expe-
dit, efficiant. 1 r

3° C Ed & qui fuperpiftillum cogunt, prope fecudum naturam reftituunt.In-
” ^ uoluatur autem piftillii molli aliqua fafeia, miniis enim elabitur.-atque in-
” tcrlatlIS & humeri caput demittatur. Quod fi piftillum breuius fuerit, homo
’ a‘lcu^31 Eedeatjfic, vt vix inijeere humerum fuperpiftillum poflit- Fere autem
“ piftillum adhiberi longius conuemt, fic, vt homo ftans pene' ex eo pendeat.
" Deinceps humerus & brachium iuxta piftillum extendatur,corpus vero alter
“ in alteram partem adurgeat, manibus ad collum datis iuxta iugulum.

Atque hi etiam, quatenus in diuerfa contendunt, fecundum naturam re-
ponuntiquatenus vero humeri caput(vt in fequentibus oftendit) piftillo cir-
cumducitur, a reponendo fecundum naturam abfunt . qua; autem hic fcribit,
40 fingulain aperto funt.

•• I I lc reponendi modus moderate fecundum naturam eft,ac reftituere arti-

..11 culum poteft,fi redte adhibeatur.

Hunc modum fecundum naturam effe affirmat moderate, quod fignifica-
uit verbo imaxi ior, quemadmodum & homo moderatus gr xce dicitur,

putarut nonnulli verbum i-manur vfurpari pro maxime, atque idcirco(vt opi-

P ij

12.8 de articvlis

nor) in principio huius orationis remouerunt di&ionem [ prope ] ita fcriben- i
tes [Sed & qui fuper piftillum cogunt, fecudum naturam reftituunt ]. Debue-
runt autem,etiam fi Hippocrates id non monuiflet,per fe intelligere, cuius rei
hunc reponendi modum in fequentibus accufet.accufatenim,quuminquic
[licet enim piftillo humeri articulus inh^reat, periculum eft, ne corpus in hanc
vel illam partem labatur] ac propterea ait eum modum, qui per fcalam adhi
betur, meliorem effe.Modus igitur, qui piftillo vtitur, ad fummum perfe&io'
ais non accedit, quare neque verbo £mii(/£r[maxime]figniiicatur. magis enim
eum probat, qui per fcalam eftunagis item eum ,qui per fpatham habentem in
fummo capitulum rotundum ac leniter cauum. r k

„ / \ Vin & alius quidam modus cftper fcalam adhuc melior, quandoqui-
» V / dem tutius fufpenfum corpus non magis in hanc, quam in illam partem
.. inclinabitur . licet enim piftillo humeri articulus inhcereat , periculum eft , ne
.. corpus in hanc vel illam partem labatur.

Qmntus hic eft reponendi modus. ob quam vero caufam vtilior fit, quam
qui politus eft quarto loco, aperte ipfe expofuit.

ALligandum autem eft fuper gradum rotundum aliquid, quod ala; finui
conueniat,quo humeri caput in fuam fedem compellatur.

Ex eo ipfo

z,3° DE articvlis

Ex eo ipfo !igno,ex quo gradus conficitur, tale quidpiam extat initio pro- i
tinus,quiim fcale machinamentum paratur, quo nos etiam frequenter vtimur.
fimile autem eft ligno , quod proxime fubdet ,quod fummum habet capitu-
lum rotundum ac leniter cauum , vnde apud recentiores medicos fere omnes
grsce «jujS»r nomen inuenit . confueuit autem illis organis adijci , qua: ereifta
collocantur-.cuiufmodi eft organum tum Andrea: tum Fabri. neutrius autem
ftrutfturam adfcnbere nunc oportet, pofita enimeft a fexcentis architeftis
junioribus ,qua de organis fcribunt . nobis autem inftitutum efi: Hippocra-
tem explanare, qui ad omnia validiflime in contrarias partes, feu extendenda,
feu impellenda, eo machinamento vtitur,quod fcamnum appellatur. IO

" I Nter omnes reponendi modos hic pratftantiflimus eft. lignum accipitur ad
■■ lfummum quinos, vel certe quaternos digitos latum, craflum vero binos, aut
■■ etiam minus, longum cubitos duos, vel paulo breuius , quod ab altero extre-
■■ mo rotundum fit, anguftiflimum ac maxime tenue, in fummo capitulum ro-
•> tundum ac leniter cauum habeat, parumque extet ab vna parte, non quidem
” verfus latus, fed verfus humeri caput, vt huic fubieftu,als iuxta latus accom-
.. modetur.Summo item ligno, vel linteum, vel mollis habena agglutinatur, vt
..mitius fit: deinde caput ligni in alam demittitur intro quantum poteft inter
.. latus & humeri caput : brachium totum fuper lignum exteditur, aihgaturque
.. paulum infra humeri caput fupra cubitum, & fupra manum, vt quam maxime 2.0
., immobile fit. eft autem maximi mometi extremum lignum vitra humeri ca-
.. put in alam intime indere.

Sextum

COMMENT. I.

2,31

dEARTICVLIS

Sextum reponendi modum, quem potiflimum laudauit, hic docere ingre- i
ditur, aperte expones ftnnfturam ligni, cuius extremo fuperimpofitum eft ca-
pitulum rotundum ac leniter cauum. Hoc quia fi mile eft labro , quod grata
vocant medici totum lignum appellant, tale fiquidem labrum

elt, quale videmus in ollis conuerfum in interiorem partem , verfus cauum.
vnde quidam comicus,vt per iocum morderet, dixit quendam ollarum
delingere. Attici igitur mafculino genere Iones foeminino

huiufmodi labrorum figuras appellant.Commodiffime autem capitulum hoc
demittitur inter latus atque humeri caput, vtiliflimumque eft ad impellen-
dum,quum firmiter, quod gibbum eft ex humeri capite , excipiat . in.vniucr- i o
fum autem fingula iplius verba plana funt.

„ 'p\Ofthsc tignum tranfuerfum inter duas columnas bene alligandum eft,

” 1 fuperque id brachium cum ligno imponendum, ita, vt ab vna parte bra-
» chium fit, corpus ab altera,fed tignumiuxta alamidein ab alteia paitc cnca
tignum attrahedum brachium cum ligno, ab altera reliquum corpus. Vincia-
„ tur aucem tranfuerfum lignum. fublime,vt reliquum corpus fufpenfum imis
.. pedibus fit. modus hic reponendi capitis humeri praiftantiflimus eft . luftif-
fime enim impellit, modo lignum retro magis, quam humeri caput demit -
„ tatuniuftiffime item in contrarias partes inclinat, ofque humeri tutum feruat.

.. ybi cafus quidem recens fit, articulus citius opinione reconditur, prius item, 10
•• quam extentus videatur. v

Columnas conflat ab lpfo siAw appcllari.tignum vero tranfuerfum, quod
ab vna columna ad alteram peruenit, spurSg*.

£x eo

454 DE ARTICVLIS

• C" Ed &qugiamdiu exciderunt, hoc tantum modo reponi poffunt,nifi tem- r
” Pore caro in cauum venerit, atque humeri caput locum fibi tritum fecerit,

» in quem veniat. Vbi autem luxato humero malum ita inueterauerit, hac via
» arbitror poffe relfitui . nam quid non moueat iulfus impulfus. manere tamen
■■ fuo loco non puto,fed prolabi, vt confueuit.Idem efficies , fi fupcr gradu vim
.. adhibeas, hac reponendi ratione vfus.

Locum tritum & callofum nominauit leiCop , quem efficit humeri caput,
quod adflnftum diu continetur in ea parte carnis, qua luxta commiffuram
eff, in quam forte a principio erumpens conffitit. m-waIw dixit cauum com-
miffura, quod (vt di&umefl) fuper infidet extrema ceruicilati fcapularum io
offis. Plarunque autem' tam ipfe,quam ali j medici mujAm appellant alta cauaac
magnis oris fepta: fed nunc iure fuo mutuatus eff hoc vocabulu ad fignifican-
dum cauum, in quod proxima caroconijcitur, quum articulus luxatur, & lo-
cum occupat, in quo humeri caput ante recipiebatur. Igitur & propterea,qubd
ipfe finus capitis humeri obftrudtus eff, & propterea quod locus, in quem ve-
nit,occalefcens, finus vicem praflat,fit, vt,fi quando reponatur, cotineri non
poffit.cum caro,qua iuxta erat,finum prater naturam occupet, & ea, qua olli
locum facit, occalefcens commiffura unum referat.

- P Atifque omnino fuerit, fi recens adhuc vitium fit , fuper magnum fedile

» ThefTalum vim adhibere. fed parari lignum conuemt, quemadmodum di- 10

- 6fum eff, atque hominem in latus conuerfum fedili infidere, brachio cum li-
•> gno fuper eam partem fedilis iniefto, cui fedentes dorfo inharent , atque ab
•• vna parte corpus attrahere, ab altera humerum cum ligno. Idem quoque face-
■> re licet fuper fores bipartitas. His autem vtendum eff, prout praiflo funt.

Sedilis quondam

t

COMMENT. I. 137

Sedilis quondam ha:c figura fuit potiffimum in TliefTalia,vt ad redlaraa li-
neam attolleretur ea parte, cui fedentes dorfo inhorrent , fupcrquam adhiberi
voluit vim in diuerfa extendendi, quemadmodum ante fuper tignum docuit.
Veium, quomodo collocare languentem fuper fedile oporteat, lpfe aperte ex-
plicauit.Idem efficient fores bipartiti, fi fuper eas vis adhibeatur : inueniun-
tui autem huiufmodi fores, in quarum medio lntericdlum cft lignu firmum,
quale paulo ante dixit tignu inter duas columnas . ex his foribus altera ab in-
feuon paite aperitur, a fuperiori altera, atque hac de caufa bipartitas fores vo-
cauit,quafi duplicem quandam duas in fe continentem paruas. Docet igitur
io piolaplum humerum fuper lignum inter duas fores fitum imponi,vt intentio
in diuerfa admoueatur.

De humero ijs modis prolapfo,quos Hippocrates non vidit.

TE flatur quidem Hippocrates humeri caput prolapfum in alam duntaxat
fe vidifleiquidam vero ex recentioribus medicis fcnbunt,in alias quoque
partes excideie,vt in quas etiam prolabi polTit. nos autem quinquies hadlenus
eiufmodi cafum nadh lumus,femel in Alia, Roma: quater, nec faipius arbitror
Rome accidilTe,quonia medici omnes, vt me confiderent, qux prarter opinio-
nem euennent,mihi offendebant. Quater igitur procidit,ac femper in priore
io partem, erat autem difcrtme, eo quod nunc magis ad comifluram accedebar,
nuncabipfa magis diducebatur in longitudinem, vel latitudinem membri.
Mnabai autem quodammodo, qui fieret, vt Hippocrates hoc nuquam vide -
nt.ex recentioribus vero vnus dicat femel fe vidifle, alter bis inemo autem ita
fa:pe,ficut nos hadlenus cofpeximus,& forte rurfus etiam confpiciemus. Exi-
fhmamus autem non cafu, fed ratione id nobis accidille, vt deinceps oftede-
mus.In Afia noftra primum infpeximus humeru ita prolapfum, quum Smyr-
nx adhuc a prarceptoribus erudiremur (eft autem harc vrbs multo maior illa,
cuius vbique meminit Hippocrates) vt qui ibi plurimum effiemus. Pofttrige-
finnim & fecundum annum Romr degimus , quam vrbem tot homines ha-
30 bitant, vt Polemo rhetor eam celebrans dixerit terne habitata: compendium.
Quod autem quater hadienus eiufmodi cafus euenerit , patere plane poteft,
eo quod omnes medici(vt pofui)mecum communicarent, quascunque pneter
opinionem nadli eflent . ac non modo Roma: nihil me latere huiufmodi po-
tuit,fed neque in poitu, atque in proxima vrbe,qua Hofliam nominat, quum
omnibus anncis vterer,quicuque illis locis medicinam exercerent, qux & ipfa
frequentiflima fiunt. At vrbes, quarum meminit Hippocrates,vbi diutius egit,
non plures incolunt, quam Roma; vicum vnum . nihil ergo mirum , fi in fre-
quentiflima vibe plures incidunt in idem malum . Illud prxterea experientia
difcens, dudlus fum ad caufam inueniendam . nonnullis enim palarftra, non-
40 nullis medicorum opeia, vilus eft articulus eo modo excidere . nana duo qui-
dem ex ijs,quos vidi,aiticulum in alam venille mihi retulerutimedicis autem
imperite vrgentibns,mufculorum complexu ardte contentum fuiffe fecus ac
• principio apparuiflet. Quocirca, fi Roma: has duascaufas prarter hominum
fi equentiam adijcias, requires, non quidem cur tot nadlus fim, quibus humeri
aiticulus ita procident, fed cur non plures. Hippocratis enim foculo medici o-
ptime artis prarcepta difcebant, atque ea prxfertim,qus ad huiufmodi manus
operam pertinent. Ea nunc a medicis, vel nullo modo addifcuntur, vel certe

i38 DE ARTICVLIS

exiguo temporis fpacioideindepalatdra: vfus mirum in modum increuit, vbi t
eius rriagidri membra vanjs modis contorquent, atque peruertunt . Requires
igitur(vt dixi)non curtot,fed cur in tot hominu milibus non plures viderim,
quos magidrorum numerus in palatdra, & infcitia medicorum in huiufmodi
noxam compulerit. Redituutur autem luxata hxc ijfdem confilijs fcilicet ex-
tendendo,impellendo,& collocando.Non conuemt aute ita impellere in hoc
cafu,ficut quando in alam articulus eruperat.ibi enim opus erat articulum pri-
mo in priorem partem, deinde furfum adducere, dum collocaretur e regione
fui caunnunc autem, quum penitus in priori parte commiflurae fit, fiuein in-
teriorem, fiuc in exteriorem partem addridus a mufculis inclinetur, impelle- »o
re ipfum oportet ad contrariam regionem, in quo faciedo penculu ed,ne lpfe
deorfum lapfus a mufculis in alam trahatur, quam rem in diuerfa extendentes
praecipue vitamus.nonedautemabre,dumindiuerfi conteditur, locum Cx-
pirc,qui fub ala eft,quod nos Smyrnas fecimus, ad articulum in priore partem
elapfum. accidit autem in palasftra, quum brachium cuidam a ludante dupli-
caretur, fub quo modo potiflimum articulus in priore partem prorumpit, nos
vero homine refupinato intetionem in contrarias partes adhibuimus fimilem
illi,qux per calcem fit,quodam a poderion parte fedete,ac loro lato fub ala m-
iedo,finu aliqua re prius c5pleto.Nos(vt diximus)articulum e mufculis, qui-
bus addringebatur, expellentes, dein remiffa intentione fiuimus attraftum aio
mufculis in feipfos recurrentibus in fuum locum reponi . Hic igitur prompte
rediturus ed-in palxdra enim protinus curationem aggreffi fumus, fatifq; fuit
affedum brachium a nobifipfis extendi, non fccus,atque in eo reponendi mo-
do, vbi calce vtimur. Interdum etiam extendendi caula laqueum lnijcimus.fit
autem laqueus ex ljs , qui facultatem habent, extendendi tequaliter, qualis ed
duplex Carchefius,qui ex duabus habenis conficitur. Sed, vbi iamdiu proci-
dit,opus fuit fcamno Hippocratis, quod ipfe in fequetibus tradet. Higc de arti -
culo prolapfo: pergamus lam ad ea,qux tradat de corporum varietate, quibus
magis aut minus humeri caput elabitur.

- T Llud autem ignorare non oportet, quod in luxatis facile redimendis, natura: 3 o
la naturis plurimum differunt, & multum cauum a cauo didat.nam hoc qui-
■> dem facilius, illud vero minus facile fuperatur. multum etiam difcriminis ed
” inter eos, quibus nemorum coniundio laxa ed,& quibus tenta.

Cum fermone de redituedo abfoluerit,caufam docere incipit, qobrem no-
nullis facile quiuis articulus excidit, ac fine magno negocio repomtur,n6nul-
lis cotra raro excidit, fed magno negocio redituitur.qua in re nos fupra 6 c of-
fium comiffuras caufati fumus, & fupenniedos mufculos valentes, aut laxos.

» /^\ Vibufdamenim hominibus humor in articulis ed propter adiundos
V -C_neruos,fi natura laxi fuerint, & extedi facile patiantur . Coplures autem
videre licet ita humidos,vt vbi velint, fine dolore articulos fua lede moueant, 40
•• atque item fine dolore redimant.

Commutaffe nnhi fermonem videtur, quum ncruofa corpora laxiora fiant
ob humorem hominis naturalem :at non propterea quod laxiora fint, idcirco •
humor fit in articulis, cuius oppofitu indicant Hippocratis verba. Videtur au-
tem mihi voluiffe neruofa corpora propter humore hominis facile plurimum
extendi, non tamen hoc fua oratione aflequitur,fed particula [propter] abufus
Icdorcm adducit ad intelligendam caufam.

Differunt

*3 9

COMMENT. I.

i T~'\lfferunt etiam inter fe corporis habitus, quibus enim membrum boni ha-
.. Labitus eft,& carnofum, articulus minus excidit, & tegrnis reponitur : qui-
.. bus quam foleat tenuius eft, & minus carnofum magis elabitur, & facilius re-
.. ftituiturl cuius rei indicio funtboues, quibus femur fuo cauo magis erumpit,
„ tunc, quum ipfi emacrefcunt. emacrefcunt autem boues maxime vltima hye-
.. me. Tuc igitur maxime his articuli luxatur: modo quid talein medicina fcri-
.. bere conueniat, fed certe conuenit.

Naturte atque articulorum differenti^, fub quibus ipfi,feu prompte, feu vix
procidunt,& reuertuntur,dua; funt,quas fatpius recenfui, cuna in fupenonbus
io habeantur. Illis nonnunquam tertia accedit, quam nunc exequitur, a craffitu-
dinevel macie corporis orta, quam id elf, habitum dicunt, hominibus
enim, quo habitiores efficiuntur, eo articuli atgrius excidunt, ac reponuntur,
quoniam carnis copia vndique confringuntur: cotra ijs,qui emacrefcunt, re-
laxatur cutis eius carnis, qu£ commifluram compledutur, parumque prohibet,
quo minus articulus excidat, & reuertaturmec quidquam deterius agitur cum
his, qui natura graciliores funt,quam cum his qui pleniores. Oftedimus enim
in libro de temperamentis graciliorem effe naturx ficcioris, pleniorem magis
madere. Quocirca mufculi,quum gracilibus robufhores fint, commiffura co-
arftant.plenioribus caro, quatenus magis abudat, adftringit id, quod articulu
10 ambit.-quatenus autem mollis eft, facile peruertitur, quum rotudorum offium,
qua; fua fede mouetur, capita admittat, fic,vt vtriq;, quod ad articulos excide -
tes attinet, aquales fint.Si quis tame habitior aliquado emacrefcit,facilius huic
articulus elabitur,ac rurfus recSditur, tunc, quam antea: no fecus etiam, fi quis
natura gracilis, carne impleatur, ei vix procidit, atque aegre reuertitur. Quam
rem coprobat per ea,qu£ in bobus apparet, ita aperte loquutus,vt nulla expla-
natione opus fit,mfi alicubi in vno,vel altero vocabulo, qua; a me notabutur.
.. O Ede enim fcripfit Homerus ex omni pecore boues tepore hoc maxime

- 1 V pati,atq-, inter boues,qui arant, quum hyeme laborent.his igitur maxime
„ articulus excidit, quoniam maxime extenuatur. Namque aliud pecus pafcere

3 o exiguas herbas potefb.bos non item,priufqua grandiores fiant.aliud enim pe-
.i cus tenuem habet labrorum prominentiam, tenues item malas : bobus contra
.. labrorum prominentia craffa eft , mala; item hebetes & craflar, atque idcirco
.. exiguis herbis non poffunt eas fubijcere.

Pecus nunc dixit , figmficare volens vniuerfum pecus, quemad-

modum & in libro de morbo comitiali, vbi ad verbum legitur[5)t csv «Mo -nfo-
fn&fi M « &is Mii Simile quid apud poetam legitur, vbi ait,

-noMcJ mi irSoj&rroJ esi. Vult enim figmficare gregem pecudum armen-
tumque,quam vocem e maioribus multi fimiliter vfurparunt.

.. T J Erum animalia, qua: folidi pedis funt,vt pote, qu? vtnnque fint dentata,
40 V vellere poffunt, & exiguis herbis dentes fubijcere, gaudentque eiufmodi
.. herba magis, quam gradiori. omnino enim melior eft ac firmior exigua her-
.. ba,quam qua: gradis eft, antequam ad maturitate veniat, ac propterea fcnpfit.
.. Sicut quando redit gratum ver bobus, in orbem

- Crura quibus vertuntur- quoniam grandior herba lucundiffima illis

- videtur. Sed & bos natura hunc articulum laxiorem reliquis habet, atque ea
.= de caufa pedem circuuoluit, magis quam caetera animalia, praefertim vbi ma-
« cie,fenioq; confedtus fit, quas ob res omnes boui maxime prolabitur. Plurima

J- 4° DE ARTICVLIS

” de ipfo fcripta fune, quoniam ha:c fidem faciunt eorum omnium, qute propo- i
“ fita funt.fed,vt eo leuertatur oratio, ynde digrefla eft.gracilibus magis prola-
» bitur articulus, ac citius reponitur, quam ijs,qui bono habitu funnminufq; in-
- flammatione tentantur madentes ac graciles, quam ficci & carnofi.

Vellere Hippocrates dixit, quo vocabulo nonnulli fignificari vo-

lunt labra vehementer inter fe coniungere, fic,vt herba: partem auellant : ahj
inferioribus dentibus cum fuperiori labro ide cfficere.nam qui derident (<mr
KscfovTO griece dicuntur) dentibus labrum mordent. Verum illi quidem fupe-
rioribus dentibus mordet labrum inferius: animalia vero, qua: ruminant, cum
inferiorem tantum dentium ordinem habeant, eo ad mordendum vtuntur. ac io
piopteiea accipiunt ahj vocabulum in illis, qua: dentes inter fe com-

mittunt, quoniam, qu«c carnem vorant (tfoupiufyccyoifvTOL vocantur) tam fupeno-
ribus, quam inferioribus detibus vtuntur. atque his videtur fauere verba Hip-
pocratis,quum ffoupK^ajj dixerit, no de ijs,qu£e ruminat, fed de ijs, quas vtrinq;
dentes habent, qua: a.fj.QuH&XTu. gratee nuncupantur. Htec quide paicere exiguas
herbas poliunt, cuiufmodi funt equi, afini, muli :at ex ijs,qu£ ab vna parte tan-
tum funt dentata, illa dunt3xat, quibus labri prominentia tenuis cftiatque id -
cuco intei animalia, qua: herbis vcicuntur, foh boues hyeme paftu indigent,
quoniam nequeunt exiguam herbam aut o-<vp^«p,id eft, dentibus abfeindere,
aut labris prehendere . boues enim non habent labra ita tenuia , vt exiguam 2.0
herbam circumplicare atque comprehendere polTint, quemadmodum & ca-
pra: & oues . Haic tria animalium genera multifidos pedes habent : fed folidi
pedis funt, qux vtnnque funt dentata. appellantur autem grasce [*dw^x cotra-
£fo vocabulo, vt airerunt,qui nominum interpretationem excolunt a didtione
eo quod vnum vnguem habeat, gratei jwnji 0 dicunt.folidipedum
enim pedes extremi vnguibus hominis refpondent.[Minufq; inflammatione
tentantur.] Quum facilius articulus excidat, fequitur, vt fimiliter recondatur,
quo fi t,vt nulla vel certe quam minima inflammatio fiiperueniat.namque,vbi
magna vi procidat, ac reuertatur, mufcuh dolore vexantur, quem fubfequi-
tur inflammatio. ;o

" J\ /1 Inulfl)le pofterum articulus alligatur . atqui, fi citra inflammationem
1 V Xmucci niflo pluies fuerint, idcirco etiam facile procidet, fere autem cir-
•• ca articulos mucci redundant magis in gracili, quam in pleno.

Quod mquitfin pofterum] referri poteft ad duo tepora, & ad id , quod re-
pofito articulo proximum eft, cum inflammata: partes curatur, & ad id, quod
deinceps citia moleftiam infequitur. eo quidem tempore, quod repofito arti-
culo proximum eft,vbi inflammatio fit, articulus ab lpfa conftringitur. quod
lpfe etiam narrauit : poft curationem a validis eiufmodi hominum mufcuhs,

& a quadam duritie , quam mufculis ingens inflammatio relinquit, articulus
quafi vinculo coanftatur.

” ^ Ed & caro quoque gracihu, qui arte non fuerint reifte extenuati, muccofa
” >3 magis eft quam eorum, qui pleni funt. Vbicunq; aute mucci cum inflam-
» matione (unt, inflammatio articulum illigat, ac propterea non admodum ela-
“ bitur, vbi mucci redundat, qui lapfurus vtique fuiflet, mfi locum vel amplius,

•• vel minus inflammatio occupaflet. Qui repofito articulo, partibus, qua: mxta
funt, nulla inflammatione affeiftis protinus humero vtl fine dolore poliunt,
hi nulla cura fibi opus efle arbitratur. Sed medici officium eft prsfagire con-
tra eorum

COMMENT. I. i4r

i » tra eorum opinione.fiquidem his rurfus prolabitur, magis quam quibus nerui
.. inflamatione tentatur.Hoc in omnibus articulis ita habet, & prtecipue in co-
- miffura humeri cu lato fcapularum ofTe,ac in genu.namq; hi pr^cipue luxatur.
” At quibus nerui inflamatione vexantur,humero vti non ponunt, dolore enim
•• prohibentur, atque inflammatione extendente. His itaque mederi oportet ce-
>■ rato pannifque,& multas fafcias circumdareitum lana mollem ac mundam in
” alam fubijcere,donecid cauum compleatur, vt vinculum fulciat, & articulum
” fuftineat. Continere autem humerum oportet, plxrunque in fuperiorem par-
“ tem conuerfum.fic enim fiet,vt humeri caput longe collocetur a loco, in quem
i o proruperat, conuenit autem humeri articulo deligato humerum ipfum ad la-
>• tus deuincire,fafcia in orbem circa corpus porrefta.

Quicuq; feu fame, feu obfidione, feu luftu,feu moerore, flue etia cibi fafti-
dio alimenti non fatis fumentes extenuati funt, caro non ftatim ficcefcit,ficut
illis, qui arte re&e funt extenuati •• fed fere in omnibus propofitis cafibus ma-
dentior efficitur, quibufdam tunc ob inopiam liquatis, magis adhuc tabefcut,
qui in moerore funt;quc gra:ci poet£ idcirco dicunt,quafi rnebra edat,

deuoretq;. fub hocitaq; adeps omnis tabefcit,& quaicuq; caro mollis ac reces
concreuit- fed,vbi medicus deinduftria corpus aliquod extenuat, per ea, qua:
excogitauit, moliri id coteditideinceps friftione vtitur,quo tepore opus eft, fi
io quid liquatur exhaurire, vel per fudore,qui fenfui fubijcitur,velp expiratione,
qu£ non fenfu,fed ratione percipitur. Ad lnjc par eft ipfum efculenta & pocu-
lenta no temere dare, fed conari per hqc,vt quijcuque educeda funt,bene exitu
habeant, non modo, qua: per deie<ftiones,fed & qua: per vrina.eo enim pafto,
fi quis in corpore humor liquaretur, vndiq; extra corpus efflueret. nam,vbi in
corpore maneat, tepore muccofas carnes efficit. Qtiodcuq; igitur tenue omni-
no,ac feri natura habes liquatur, effertur, & per expiratione, qua: fenfu no co-
preheditur, magis q alio modo difcutituntatum aute fubfiffit id,quod aliqua-
tenus craffum eft, quod tepore glutinofum efficitur, & a muccis no abhorret.
" Tv TEcefle eft infuper humeri comiffurafenfim,molliterque perfricare. opus
30]^ >1 autem medico eft multarum rerum & fridhonis etiam experiente.liqui-
» dem ab eo, quod eode nomine appellatur, no idem effedtus oritur.poteft enim
» fridtio laxiorem articulum illigare , & lufto duriorem foluere. Verum de fri-
> dlione alibi pertradtabimus. Ergo hanc humeri commifluram couenit molli -
■■ bus manibus perfricare, tum leniter, quod alioquin vtile eft.

Efficit frnftio fenfim molliterq; adhibita, ne qua: remaneant inflamationis
reliquit:. vane autem jpceda^oportetjtnodo manus a fuperiori parte deorfum,
modo ab inferiori furfum feratur, deinde obliqua: no folum ab inferiori parte
furfum,fed a fuperiori deorfum, poft h^c in orbe,& quafi trafuerfe a dextra in
finiftra,& rurfus a finiftra in dextra, vt mufculoru fibr^ omnes molliatur. Ma-
40 iores enim gra:ci ad fndtionem fignificadam mutuati funt vocabulu

pro -reidcmr.at nolim tibi perfuadeas (quemadmodum nonnulli exiftimarunt)
Hippocrate velle manus in perfricanda humeri commifliira ferri ab inferiori
parte furfum, quod -rti^ friCtionem, ava furfu fignificet. nam verbum caxieiSjp
vniuerfum fridhonis genus exprimitmon eam duntaxat,qug ab inferiori par-
te furfum procedit, quod & iple indicauit, quum inquit, [fed de fnftione ali-
bi pertratftabimus] vbi frnftionem vocauit. non enim pollicetur fe de

vna fpecie tra&aturum catteris omnibus omiffis. Sed in libro etiam de offici-

i41 DE ARTICVLIS

na medici omnes expofuit, genus vniuerfumivciJie<44!jaPPeMa'ns>(]uum inquit, i
[frittio ad refoluendum valet, & adfinngendum,praiter ha:c ad impledum ac
minuendum, & qu<j fequunturjqua: tum in commentari jsin eum libra perfe-
quuti fumus, tum in opere de tuenda fanitate latiffime narrauimus.

„ /\ Rticulus non violeterdimouendus eft,fed quatenus citra dolore mouea-
„ /itur.confirmantur aute omnes,alij quidem longiori tepore,alij breuiori.
Inflammatione remifla nihil expeditius eft, quam eiufmodi motus . foluit
enim illius reliquias omnes, quibus negledis articuli cotrafti atq; illigati red-
duntur vtrifque enim vocabulis appellantur.

His autem indicijs exciderit ne humerus, intelhgendum efl. io

In libro de fra£turis,ante ad eos, qui errat, aggreditur, quod nuc quo-
que facit. nam poftqua errantes redarguit, reponendi ratione fubijcit, qus no
folum fequitur , quod propofitum erat , led eius etiam fidem fiicit. Eam ergo
primum exequutus,nunc deinceps indicia lubijeit humeri capitis luxati, qu®
in exercenda arte neceflario procedunt, in tradenda non item neceflfario.eoru
vero,qua: prtecedut,aut fequuntur, illud tibi indicio fit, q> non recte effici po -
teft opus, quod fequitur, aut percipi, quod pr^ceptum eft, antequa intelligatur
quod praecedit. Ratio quidem luxati reftituendi, antequa intelligatur in quam
parte articulus eruperit, aperte demonftrari nequit : fed nihil eam addifei pro-
hibet, priufqua notte enarrentur. Principio itaq; orationis, fi id vnu edodi fi- 10
mus, humerum in alam prolabi, & lpfi inuemre modum reponedi poflumus,

& ab altero etiam doceri-.non tamen comprehendere modum reponendi, nifi
ante fciuerimus humeru in alam procidere, ficut neq; quo pafto in alam pro-
cidit,nili prius nouerimus natura vniuerfa: comiflura;. Si quis igitur reftitue-
di modum pratfatus, deinceps adijeiat, in quam parte articulum luxatu refti-
tui docuerit, neceflarium ordinem perturbat. id quod accidit etiam ei, qui pri-
mo incipit oftendere,in quas partes articulus erumpat, dein tranfit ad cbmif-
fura: naturam exponendam. nam ,fi quis penitus nodet, quomodo articulus in
alam excideret , fuperuacuum effiet commifiurte naturam hunc docere: fed, fi
quis primo audiat, percipiatq;, quonam modo hxc habeat, deinde in qua par- j0
tem articulus venerit, huic nihil opus efl: ad hoc,vt reftituedi modum docea-
tur.Eodem etiam modo nunc nihil nos prohibuit fignoru infcitia,quo minus
reponedi rationem intelligeremus. qua: res communiter euenit in omni cura-
tione tradenda.poteft enim doceri quis, qua ratione curetur inflammatio ioci-
noris,feu vetricuh,feurenu,fiue inteftini craflioris, antequam ipforuaffiedlus
teneat: non tamen curare poteft,priufqua eos intelligat, ficut neq; ratione cu-
ratione inuenire,aut doceri ab altero, prmsq natura calleat partis, qu^ curatur.

■■ p\ Artim quidem, quum homines iuflum habeant corpus, & brachia, & cru-
" ra,ad exemplum integri extimare vitiatum oportet, & ad exemplu Vitiati
•* integrum, neque fpeftare alterius hominis articulos. 40

Quod ab vtraque parte tam dextra, quam finiflra atquale efl ad vnguem,
iuflum appellauit. Sed quoniam membrorum forma in hominibus varia efl,
imperat, vt affeftum membrum cum pari hominis membro conferatunatquc
inde quatenus a naturali flatu receffierit, coniedlura fiat
- /\ Lijs enim magis extant,alijs minus, fed lpfius laborantis, an mtegervi-
» /~\tiato difflmihs fit.

Eos,quibus articuli naturaliter extant,prominentque appellauit.

Quires

COMMENT. t

M3

t - Va: res rcftc quidem oftendetur, magna autem eius infcitia eft. Hac de
" ^caiila non fatis eft ratione arte Iianc fcire,fed vfu experiri ipfam oportet.
Infcitiam dixit Trcufeimuitmis non omnem (impliciter intelligens, fed eam,
qua: coiundtaeft acproxinjafcientiij.indicabit autem ipfein fequentibus,qm
fiat,vt interdum decipiantur, qui protinus cum vitiato integrum conferunt.

M Vitis enim articuli pr j dolore vel alia de cauia,vt no exciderint, nequeut
tame eo modo, quo in fanis corporibus figurari.Intelligere igitur,ac fci-
” re huiufmodi habitum oportet.nam multo magis in ala fentitur caput humeri
” prolapfi, quam eius, qui naturaliter habet : ad haec locus, qui a fuperiori parte
to fuper commilTuram eft,cauus apparet: item latum os fcapularum fummu,qua
” cum iugulo comittitur, extare videtur, cum articulus inferiori loco recipiatur.
Infcitiam, quam ipfe znopotftutmjj dixit, nunc vnam ponit, qua: in figurando
accidit.Interdumennn nequeunt affe&a mebra aliquo modo figurari, quam-
uis hoc atgris no accidat, propterea quod articulus eruperit, fed vel dolore, vel
mufculorum intentione.deinceps infcitiam alteram fubijcit.

»TN quo etiam accidit infcitia , de qua in fequentibus agemus . eft enim me-
” 1 moratu digna.

In eo quod locus, qui humeri commiftiira: fuperieftus eft,cauus cofpicitur,
quendam incidere errorem ait, quem in fequentibus dnfturum fe pollicetur.id
2,0 autem interdum euenit,vbi iugulum a lato fcapularum ofle diducitur.

„ T'\ Artim etiam a latere cubiti eminentia recedere magis yidetur ab eo hu-
„ 1 mero, qui prolapfus eft, quam ab altero-- fi quis tame cogat, adducitur qui -
„ dem,fed cum dolore.

Indicium quoque hoc fallax eft,nifi fub ala humeri caput cotingas,quod in
eam venit.quo fit,vt brachium adduci ad latus fine dolore non polfit.

„ A Dde q> cubito exteto brachiu iuxta eiufde partis aure no ita porrigi po-
„ / l.teft,queadmodu & integru,neq; in latera fimiliter.H^citaq; indicia funt
.. humeri capitis luxati. reftituedi vero modi hi,qfcripti fut, & curationes eijde.
Hoc quoque fignu ex illis eft,in quibus effe infcitiam propofuit. quod eui
dentiflimum eft ex ijs,qu£ prodidit, cum inquit, [Multis enim articuli pr£ do-
lore, vel alia de caufa,vt no excidennt,nequeunt eo modo,quo in fanis corpo-
ribus figurari]. Si quis(vt ipfe ait)prompte brachium poflit ad latera porrige-
re, id certum indicium eft articulu naturaliter habere : quod fi aliqua ex parte
prohibeatur, poteft huius rei caufa eflc dolor, vel mufculorum intentio.

MAxima aute animaduerfionedignu prqceptu eft, qua ratione curare eos
coueniat,quibusf<jpe humeri caput elabitur.cu multi ob calamitate hac,
quanq ahoquin idonei, certare prohibeatur, multi etia ea de caufa redditi fint
„ inutiles ad bellu,ac perierint. Ob id etia animaduerfione dignu eft,q> nemine
„ nouerim,qui rede curaret: fed alios quide manus homini no inijcerc, alios co-
40 trariu ei, quod expediret, excogitare moliriq-,.Aduflerunt ia coplures medici,
„ vbi humeri articulus excideret, eu loeu, qui a fuperiori parte comiflura: eft, &
.. eii,qui a priori, qua jp minet humeri caput, & a pofteriori parte paulo infra fu-
„ periore fede comilTurat.Profetftb huiufmodi vftiones cornods fuiflent,fi hu-
„ meri caput in fuperiore, priore, aut poftenore parte veniffet:nuc,cum in infe-
„ ripre erupat, expellut magis q, cohibent, excludunt enim humeri caput a fpa-
* cio fuperiori. Sic aute adurere hos couenit.cutis fub ala prehededa digitis eft,
>, atq; attraheda e regione potiflimu eius partis, in quam humeri caput elabitur.

h ‘i

30

144

DE ARTICVLIS

In hac etiam oratione platraque plana funt.quare a me pra:termittentur,nifi t
fi cjua videantur obfcura.

„ '~T~' Vm,cute fic attraftapta admouedu candes ferramentu eft,vt traijciatur.
i. Imperat, vt ex cute exteta nihil relinquatur,.quod no vratur, fed cades

ferramentu traijciatur a dextra parte ala: in finiftram, atq; ab hac ad dextram.

FErramentis autem adurere oportet, non cralTis,neque nimiu rotundis, fed
oblongis. celerius enim manu impulfatraijciuntur.

Ferramenta extremitate rotunda appellauic qx.Aux.eu, cuiufmodi funtcapi-
tulata illa, quibus ad alas vtuntur(-7iugl«w , vel Stxnu^m nuncupanturjatque item
fpata: capitulatat-.qua: vero his contraria , oblonga funt, vscfulxu dixit, quorum i o
extremitas non eft rotunda, fed acuta.lllis aliquo modo limilis, qua: ad perfo-
randum accommodantur.

„ Q Intq; candentia, vt traijci quam celerrime polTint. quaicunque enim plena
„ funt, tardius traijciuntur, & cruftce inde latiores refoluuntur,periculumq;

.. eft, ne vlcera abrumpantur. quod,& Ii nihilo deterius effet, turpius tamen atq;

.. expers artis penitus haberetur. Vbi ergo candens ferramentum traieceris,fere
.. abunde erit in inferiori parte duntaxat adufTilTe.

Candentia elTe voluit ferramenta, qua: ad alam admouentur, quod expref-
fit vocabulo

AT fi nullum initare periculum videatur, ne vlcera abrumpantur, fed ma- zo
gnum fpacium in medio integrum relinquatur,inftrumentu,quo ad illi-
- nendum vtimur,tenue trai jciendu eft,ab vna vftionis parte ad altera, cute ad-
.. huc extenta, non enim pollet aliter traijci. quo fadio remitteda cutis cfbpoftea
.. inter vtranque plagam alia media facienda eft, admoto tenui ferramento can-
.. denti, donec ad prius demidum inltrumentum pertineat, quatenus vero pre-
» hendere cutem fub ala conueniat , hinc conijcere poteris, quod glandula: fub
.. ala fita: funt, atque in multis alijs corporispartibus.

Vlcera vocauit a-re(A«,quemadmodu & poeta, qui de receti vulnere inquit,
o"cpx inuf/tTi IQ/Mjj ximScrty 01-mXZs. Vbi extentam cutem (vt aitjtranf-
uerfam ferramento traiccens a dextra in finiftram prscipit , vt iterum aduras, 3 0
demiffo candenti ferramento, non amplius trafuerfo ab vna parte ad alteram,
fed prorfus in altitudinem.Oportet autem inter vtramque plagam, quam can-
dens ferramentum fecit, non exiguum fpacium interijcere.naq;,vbi exiguum
fit, periculum eft, ne vlcera abrumpantur, atque vna magna exulceratio fiat,
quamobrem &fi nihil deterius accidat, fiquidem adurimus, vt partem exicce-
mus, atque adftringamus. no tame necclfe eft magna indudta cicatrice locum
deformem reddere, quum per exigua foramina liceat a:quc fuccurrere.

*. Ed alibi glandulam vniuerfam naturam perfequemur,quid fint,quidq; &:

- Jin quibus indicent,autpoflint.Glandulas itaque prehedere non conuenit,

» nec quxeunque glandulis interiora funt, id fiquidem valde periculofum eft. 40
Glandularum vniuerfam naturam appellauit vAsf*. iaIIw , quam pollicitus eft
alibi docere, non tamen extat hic liber Hippocratis de vniuerla glandularum
natura. Sed quidam ex medicis limioribus, qui Hippocrate fequutur,paruum
libellum confecit, quem infcripfit[Hippocratis de vniuerfa glandularum na-
tura] qui, tam loquutionibus, quam fententijs, longe fuperatur a germanis li-
bris Hippocratis : adde quod neque vllus veterum medicorum eius libri me-
minit, neque ab ijs,qui indicem tcnpferunr, commemoratur.

Proxime

COMMENT. I.

M5

3°

40

PRoxims: enim funt neruis,qui magnam vim habent. extra glandulas plu-
rimum prehendendum eft, nam id fit innocenter.

Subiedlos efle ait glandulis in ala neruos magna vim habetes,quos nuncu-
pamt -roW. Ridicule igitur quida ex recetioribus medicis exiftimant neruos il-
los d lui taxat ab lpfo appellari nivw, qui coniugati a cerebro oriuntur, quoniam
in fecudo de morbis vulgaribus, cum dixit[duo enim nerui a cerebro luxta os
magnai vertebra, & qua: fequunturj neruos appellauit njvirr. nerui enim, qui ad
brachia intendut (vt in confeflo eft apud omnes, qui incidedi corporis peritia
habent)a fpine medulla in ceruicibus dependent, qua parte ad thoracem acce-
' dit,quos conflat ab lpfo nominari *iBvir?,tu in propofitis verbis, ac deinceps bis,
in ijs,qu$ fubi jciuntur-.tu infra rurfus,vbi de fpina agens, neruos appellat uW.

ILlud etiam ignorare non oportet, quod vbi humerum valde in fuperiorem
partem porrexeris, nihil prehendere ex cute fub ala poteris, quod extendere
• operasprccium fit . nam, vbi in fuperiorem partem porrigatur , cutis, quie fub
■ alii eft, abfumitur. Ad ha:c nerui etia nulla ratione violandi funt. hi fiquidem
■ in eiufmodi habitu prominent, atque exteduntur.Sed,fi humerus paulum ex-
■ citetur, multum cutis apprehendi poterit, & nerui, quos cauere oportet, intro
> magis recedent, longiufque aberunt ab eo, quod apprehenditur.

4 b fumi in ala cutem ait, vbi totum brachiu furfum porrigatur, ante fiqui-
3 dem laxa erat, ita, vf fuperefTe videretur.brachio autem fic figurato extenditur,
circa partes , quas contegit, ita, vt quod prius fuperefTe videbatur, pereat , &
quafi abfumatur,quum brachium furfum porrigitur.

AT nonne in vniuerfa arte in primis danda opera eft,vt quo pa£to lingula
lufte figurentur, inueniamus?

Iulle intellexit quafi atquahter. hoc autem fit, vbi (eruatur, quod vmcuiquc
rei con Lien it, iSc proprium eft. Id nuc,quo de agitur, vflio cutis in ala eft, quam
admouere oportet, humero conuenieter figurato. nam,fi ita demittatur,vt la-
tus attingat, nimis parum excitabitur, neque poterit altitudo ala: fe oftendere,
neque cutis fane digitis extendi atque aduri:fed,fi humerus plurimum attolla-
tur, digitis extendi 11M1I fere cutis poterit, fub hoc enim habitu circa fubie-
<ftas partes extenditur, adde, quod nerui prominent. Eatenus igitur attolle-
re humerum conuenit , atque ab ala reducere , vt locus in confpechim veniat:
fitque qua fubijcere digitos facile poffimiis,& cutem extendere, atque adure-
re . Qua: , quum primum excitato brachio fieri poffiint , admolienda manus
eft membro ita figurato, neque vlterius attollendum . non enim alia de caufa
humerus attollitur, nifi vt poffit cutis fub ala digitis extendi hadtenus,vt can-
dens ferrametum admoueatur, prout ipfe indicauit,ita,vt li ha:c praiftare po-
tui flemus humero demiflo, eiufmodi habitu nihil antiquius'fuiflet , quum la-
xiorem cutem efficiat . fic enim plurimum attrahitur, ac manus fine vllo peri-
culo penitus admouetur.

HvEc circa alam, fatifque eft fic prehendere, modo qua conuenit, canden-
tia ferramentademittantur.

Prehendere dixit de cute.

Xtra alam dua: tantum fedes funt, quum aduruntur morbo auxiliantes.
Di£honem[extra]dixit £K&o&jj,qua pofuit non vt loci differentia nota-
ret, fed quemadmodum apud Demofthene,atq; alios rhetores vfurpatur, qui
cum hw dicunt, pmer rem fignificare volut. Id igitur, quod

q llj

E

I

DE ARTICVLIS

Hippocrates aflerit,tale eft.Pratter vftione alx,dux alix fedcs funt morbo au- i
xiliantes.quum aduruntur, vfus aute eft vocabulo -n/uigiiW, quo conftat ipfum
non aliud li^nificaffe, q, auxiliares, quod fecit etiam Euripides, cum Oreftem
induxit h<jc ioquetem uiootitfc npjSjj ls£ ira-rei-Differunt aute inter fe

uf.oe<Sji,& Ji^^^quod vocabulu cum accufandi cafu iungitur,hoc fiquide
fio-nificat crucias, eade ratione & Menadri fabula infcribiturtoui^Tipe^w©'.

VNa quidc eft a priori parte inter caput humeri, & chorda, qux ad ala eft.

Nes quoque vidimus articulum contineri in hoc loco, qui pars totius
prioris regionis eft . nam, quum ea lata fit , vna quidem eius in medio ad vn-
guern eft, dux autem vtrinque: vna ab interiori parte , cuius nunc meminit, io
altera ab exteriori, de qua paulo infra loquitur . Eft aute admiratione dignus,
qui, quum nunquam viderit humeri caput in aliam partem excidere, quam in
alam, non contecus fuerit ipfam tantum adurere , fed adiungens duas alias re-
giones,illas cciecerit, in quibus nos vidimus caput humeri fixu-.ex his in eam,
qua vena fita eft, per fummu humeri; procedens, vbi duo mufculi concurrunt,

& magnus ille, qui a pe&ore oritur, & qui a literij a fimilitudine AtA nun-
cupatur,quater vidimus humeri caput prorupiffe : in exteriorem vero partem
medix regionis femel, de qua tra&abit in lequentibus.

Va demittere candens ferramentum couenit, vt cutem traijciat, no® ta-
.. .V ) men nimis alte.proxima enim eft craffa vena, ac ncnius, quoru neutrum r o
» calefaciendum eft.

Craflam vena intelligit nunc eam, que per fummu humeru fertur ad cubi-
tum aiuaia gr^ce vocatur, quafi latam vel grandem .cui innectitur comumftio
duorum mufculoru propofitorum, cuiq-, adiugitur neruus, qui diftribuitur in
partes cutis,qu£ iuxta venam eft.cauendum aute efle, ne in adurendo neruus,
aut vena attingatur, aperte declarauit,non tame oftedit,a priori ne an ab inte-
riori parte vene,vel prorfus fuper ipfam adurendu fit.Fieri enim hoc poteft,in
primis cute attrahendo, quo modo in ala diximus, dein trafuerfam aduredo,
poft hqc inftrumentum,quo ad ilhnendu vtimur,traijciendo,atq; in orbe ite-
rum aduredo. Quemadmodu autem in ala,quamuis lilifint nerui maximi, & 3 o
cum ipfis arteria ac vena latiflima, tame aduri cutem voluit, fecuritatem fub-
ietftarum partiu comparans eo inftrumeto, quo ilhnimus,demiiro, fic 111 pro-
pofita nunc vftione nihil mirum, fi cutem ven^ fuperie&am aduri lubeat.illos
autem neruos dixit , quod vocabulum mutuari folet ad ea , quae

magnam vim habent, quemadmodu illi,quod non longe diftent a fpin^ me-
dulla ,& maxime pleni fint. Sed circa venam, qua: ab interiori parte tendit ad
cubitum, neruum fimpliciter dixit, non adijciens imiuujow- multum enim di-
ftat a medulla fpinx, atque exiguus eft.

>■ O Vrfus alio loco licet adurere ab exteriori parte multo fupra chordam, qux
- l\ ad alam eft, paulo infra humeri caput. traijciatur aute cutis candenti fer- 40
- ramento, fed non nimis alte.ignis enim neruis eft inimicus.

A Regio fuperior. F

B Inferior. G

C Interior. H

D Exterior.

E Prior. I

Pofterior.

Linea media fine latitudine.

Vena ad interiorem cubiti fe-
dem pertinens.

Linea fupra lineam mediam.

Venit ad

C O M M E N T. I.

*47

Venit ad traiftandu reliquum ex ijs locis, in quibus recipitur humeri caput
prolapfum.hic autem eft in exteriori parte prioris regionis, m qua femel etiam
confpexi humeri cap>ut venifle.non redte aitfem m plgrifque exemplaribus le-
gi tur[Rurfus alius locus quem licet adurerla pofteriori parte eftjhic enim lo-
cus non a poftenon,fed ab exteriori parte commiflura: eft. Si quis igitur ex-
quifite definire loca velit, qua: luxta humeri commiflura fiunt latitudinem ha-
bentia,hic profeilo omnia intuitus in priori regione mediam dicet eflequan-
dam lineam, fine latitudine conceptam in medio ad vnguem, qua: fuperne in
humeri longitudinem tendat:& vtnnque m latitudine terminari priorem re-
gionem , ab interiori quidem parte ea vena , qua: ad interiorem cubiti fedem
3 o pertinet, ab exteriori vero aha quadam linea, qua: diftet a linea media, fine la-
titudine concepta, quatum lpfa vena recedit. Hi fiunt ergo termini prioris re-
gionis.duo autem ahj vtrinque fiunt, qua feruntur chorda: ad alam,vnus inte-
riorem regionem, alter exteriorem finit . eam vero intelligito interiore com-
mi flui a: regionem, quce eft inter venam, & chordam, qua: ab interiori parte
alam terminat: fied exteriorem, eam, qua: incipiens a linea, qua: tantum difta-
bat a media linea fine latitudine concepta, quantum ipfia vena,tendit ad chor-
dam,qu$ab exteriori partealam finit, quare iuxta diuifionem hac quidquid
ent fupernis choida, qua: ab exteriori parte ala: fita eft, non dicetur vtique a
40 poftenoii legione commifl lira1, fied ab exteriori . fiquidem regio poftenor in
commifluia eft, qua latum (capularum os fimum eft: infcriorin ala cotinetur:
fiupenor veio mtei lati (capularum odis fiumnntatem atque humeri caput.

POrro mederi in tota curatione vlcenbus debemus,videtes,ne multum at-
tollatur humerus, fied modice , quatenus vlceru curatio poftul.it, quoniam
” frigus eo minus adfipirabit. adufta enim omnia tegenda fiunt, non fiecus etiam
" moderate curanda . nam fic minus hiant, minus (anguis erumpit, minus ner-
” uorum diftentio (equitur.

q iiij

14S DE ARTICVLIS

Caufas ipfe expofuit,cur edicat, ne multu humerus vnquam attollatur.pri- i
mum,q> vfta omnia tegere expedrt,fic tame,vt curari poflint,& non frigeant,
quum alioqurn(vt ipfe teftatur)frigus vlcera mordeat, cutem induret, pus fieri
in dolore non patiatur, ac multo magis in ijs, qute calor excitauit , ficuti nunc
ignis[minus(inquit)hiant]hoc eft diducuntur vlcerisorat.ob id enim frigore
magis excipiuntur, & tardius fanefcunt, grandioremque cicatricem recipiut.
Quod autem fubdit [minus fanguis erupit] communiter ad omnia vlcera re-
fertur,non proprie ad ea, qua: propofita nunc funt. nam fi quis fic cutem vrat,
quemadmodum pratcepic , periculum nullum fanguinis eruptionis fequetur.
fortaflfe autem nerui tantum diftentione periclitabuntur ob frigus, quod cute i o
nudati contraxerunt, cuius rei in fine orationis meminit.

„ T rBbi vlcera pura fint,& ad cicatricem intendant, tunc fane oportet hume-
.. y rum diu noftuque femper ad latus deligatum continere.

rf-raAaf nunc proprie de cicatricibus dixit, non de vlceribus , quemadmo-
dum ante, monet autem maxime dandam operam effe ,ne humerus, nili pau-
lulum duntaxat a latere diducatur,idque,quum vlcera curantur, quoniam pu-
ra vlcera opportuniflima funt illis omnibus cafibus* quos in oratione proxime
pratcedente narrauit, atque ijs praefertim , qui ab exterioribus caulis oriun-
tur. antea fiquidenr fordida erant,atque inflammata, fordemque & humorem
pister naturam fuperantem pro velamento , ac tegmento quodam habebant, 2.0
quin & inflammationis calor extrinfeco frigori obfiftebat : at,vbi inflamatio
conquieuit, & pura reddita funt, ac fine fuperante humore, magis quam ante
fentiunt ea, quibus laidutur. ob h^: igitur omnia facile fub exterioribus caufis
ac prateipue frigidis dolent, & refngeratur, propter fenfum vero acriorem ve-
hementiori dolore cruciatur, cui accedunt ea mala, qua: fequi dolorem folent.

„ A T vbi vlcera conualuerunt, humerus diu debet ad latus fimiliter deligari.

„ / i. namque hac via cicatrix maxime confirmabitur, atque id fpaciu, in quod
.. maxime humerus procidit, contrahetur.

Hic etiam indicauit,quo confilio hate pr£ceperit,quum inquitjnamq; hac
via cicatrix maxime cofirmabitur, atque id fpacium, in quod maxime hume- 30
rus procidit, contrahetur] quafi ita dixerit, quo minor cicatrix inducetur, eo
magis ala: cutis contrahetur. Quod maximum mometum habet in prolnben-
do,nc in hanc partem humerus elabatur.

„ Vibus recondi humeri caput non potuit, fi adhuc crefcut, humerus non
„ V^^que augetur atque is, qui integer efli fed quauis aliquid augeatur, alte-
- ro tamen breuior redditur.

Ea nunc perfequitur,quai neceflario ijs accidunt, quibus humeri caput fuo
loco non eft. Primum ac maxime commune, cui reliqua omnia fuperueniunt,
eft, quod minus alitur . quam rem, fi membrum iam perfefte increuit, gracili-
tas fcquitur.fi adhuc augeatur, exiguitas. No alitur autem membrum ob mu- 40
fculorum & venarum, quas continet, deprauationemieius quoq; rei caufa eft
totus articulus immobilis . nam & integra membra , vbi diutius omnino im-
mobilia maneant,aperte graciliora confpiciuntur.

IAm vero, qui a primo natali die humeros breuiores habet(*nAia>!c<avM gra:ce
appellatur)ob duplicem noxam id mali experiutur,vel quod dum in vtero
- funt, humeri luxetur, vel aliam ob noxam, de quapofteaaliquado fcnbemus.
Didine fint ^aAial^vif a fimilitudinefehs (}o!Ah grxee dicitur)an ab alio

quopiam

C O M M E N T. I.

■49

i quopiam, relinqueda quxftio eft ijs,qui in huiufmodi ftudia incumbunt.me-
dicum vero fcireconuenit nafci quofdam vtriufque humeri articulo luxato,
dextro & fimftro,ficque humeros breuiores eiTe:neque ignorare alteram hu-
ius vitij caufam , de qua tra&aturum fe pollicetur . Difficile autem eft alteram
muenire, prxter illam , quamipfe deinceps ait illis accidere , qui teneri funt.
Inquit ergo.

10 Maxime vero brachio vti queunt, quibus a primo natali die humeri breuiores
” ^unt ■' neque ipfi tamen furfum ad aurem porrigere brachium poliunt , cubito
" extento, mfi multo minus, quam ab integra parte.

Poteft hoc etiam, dum in vtero funt, accidere : aliam vero noxam, qua: ijs,
qui in vtero geruntur, caufa fit, vt articulus elabatur , difficile eft inuemre , fed
has adibas accidere nihil prohibet, poteft enim, dum infans in vtero eft, a na-
tura fuppuratio fieri, aperiri , & ad cicatricem vicus perduci . quod magis ad-
huc euemt,vbi humeri caput elabitur ob humorem infantis naturalem, & quia
cauum commifiiirx ipfius humeri tale eft, vt facile articulum expelli patiatur.
” /^\Vibus vero xtate iam robufta humeri caput erupit, neq; reftitutum eft,
io V_4^pars,qux fupercommiffuram eft, tenuatur, & gracilioris habitus fit, vbi
’’ dolore liberatur non xque pr^ftare poflunt opera omnia, quqcunq; requirunt,
" vt cubitus a peftore diduftus in latera attollaturiad ea autem valent quxcun-
que efficienda funt humero vel in priorem partem , vel in pofteriorem ad pe-
■> <ftus addu<fto.nam terebra, ferra, fecure,ac raftris vtuntur, dummodo cubitum
non admodum attollere necefle fit, atque ad alia omnia idonei funt, qua: bra-
chia poftulanc ita figurata.

His, qui hoc vitio tenentur, pars, qua: fuper humeri commiffuram eft, pro-
tinus etiam inter initia tenuior apparet, & gracilior , quum humeri caput lati
fcapularum offis cauum reliquent,fed & lftiufmodi in pofteru adhuc amplius
confpicitur.eo quod procedente tepore emacrefcant partes mufculi, a literam
referentis, quod redditus fit imbecillis, quiim fequens humeri caput, vi deor-
fum feratur ad alam:& quod immobilis maneat, neque fuo munere fungatur,
quod erat humerum attollere . quare frigidior & imbecillior redditur , atque
cmacrefcit. quandoquidem labor firmat, ignauia tabidum reddit.

50

De fummitate lati fcapularum offis, qua cum lugulo coniungitur.

” f V ibus lati fcapularum offis fummitas diducitur, extare videtur os, quod

.. V-Z.rccedit. eft autem hxc ligametum luguli cum lato fcapularum ofle. Di-
■■ uerfa autem eft hac parte natura hominis a exteris animalibus, medici itaq; in
40 hoc cafu maxime decipiuntur.excitato enim ofle, quod recedit, humeri com-
miflurae pars fuperior apparet deprefla,& caua,ita, vt quafi prociderit hume-
■■ ri caput, prouideat. Noui ergo complures medicos alioquin non ignobiles, qui
■■ fummopere lxderent,dum niteretur huiufmodi humeros reftituere,vt qui lu-
» xatos effe extimarent,nec prius defifterent.quam vel rem defperarent, vel in -
» dicaret per fe non pofle humeri articulum reftituere. His eadem curatio con-
» uenit,qux exteris eius generis, nempe ceratum, panni, fafcix, atque eade vin-
•• ciendi ratio: veruntamen deorfum cogendu eft id,quod excedit, tum ea parte

i5° DE ARTICVLIS

plurimi panni inijciendi, maximeque adftringendum,humerufquead latus i
continendus eft,fufpenfus a parte fuperiori. Hac enim ratione id, quod recef-
fit, proxime adducetur.quam rem fcire optime licet, atque prodicere, omni pe-
riculo vacare, fi alioquin ubi videatur, ex hoc enim cafu,nec paruum, nec ma-
gnum in humeri commiffura oritur detnmetum, fed aliquid decoris eo loco
amittitur, nunquam enim huiufmodi os in naturalem & antiquam fedem re-
uertitur,fed neceflarib,fiue amplius, fiue minus a fuperiori parte jpminet. ne-
que ennn aliud os vllum in priftinam fedem reuertitur, quod recefferit ab ali-
quo olfe,cum quo naturaliter iungeretur.paucis autem diebus a dolore libera-
tur latum fcapularum os fummum,fi commode vinciatur. io

Indicat lati fcapularum offis fummitatem effeconiundionem : dicit etiam
ipfam effe os, quo alligatur propofita offa ambo, confiat autem fummitate la-
ti fcapularum offis efle chartilaginofum os, quod fitum eft, qua iugulum cum
lato fcapularum offe committitur, a quo dependent membramg, quibus extre-
ma offium colhgantur.Hoc,vbi recedat, iugulum etiam fequi c6fueuit,& id-
circo refiituitur lugulo deorfum compulfo,fic,vt ea parte in orbem quodam-
modo inclinetur.quo fit,vt in iuuenibus facilius cogatur. nam, quo magis £tas
procedit, eo magis corpora noftra ficcantur.Ergo, quemadmodum ficca ligna
minime idonea funt,que curuentur, madentia aute & viridia facile id patiun-
tur.eodem modo & offa eorum, qui adhuc increfcunt, coada curuari poffunt, i o
ac multo magis, vbi rara fint,& cauis plena, quale eft lugulu . Equidem expe-
penmento fenfi iugulum in meipfo curuari. nam,quum vinculi vi vehemecer
compelleretur, alte vrgebat. quod ego pertuli quadraginta dies, quibus lugu-
lum ad humeri caput ita addudum eft, vt ijs,qui nunc afpiciunt, nuquam re-
ceffiffe videatur, quique tunc quum receffit, didudum interuallo trium digi-
torum viderunt, rem admirentur.Inde tamen fadu eft, vt humerus id tempo-
ris minime nutriretur, ita, vt penitus emacrefceret, cumque eo brachium etiam
nutriri defineret.Sed his ommbus,vno vinculi prtefidio fuccurrens,non mul-
to tempore a foluto vinculo totum membrum refeci, i n adolefcente autem, ac
multo magis in puero,os facilius vinculo cogitur, ego vero, quum id mihi ac- 3 o
cidit in palatftra, annum agebam crigefimumquintum. nullum tame alium ex
ijs,qui firmiffima attate effient, atque licuit ad fanitatem perducere, eo q> vin-
culi vim minime ferret.lpfe igitur locum fenfi frigidum prorfus,fic,vt totum
diem ac nodem perfundere calidum oleum cogerer, pelle toto corpori fubie-
da , fuper qua nudus iacebam , quum caniculat atfius vigeret . A pedibus igi-
tur inani pelue fubieda pellis ita figurata erat , vt oleum per eam commode
funderetur, quidquid autem in pelui coadum erat, in ollam conijciebaturiu-
xta ignem, vt calefieret, eoq; inde accepto totus affcdus locus perfundebatur,
at quum, vel modicum quid aliquando intermittebatur, fentiebam continuo •
mufculos ltixta ceruices diftendi, fic, vt aperte conftaret fequuturam effe ner- 40
uorum diftentione,fi ignaui fuiffent,qui perfundebant. mihi etiam aliud cue-
nit,quod non parum in caufa fuit,vt mufculi male afficerentur, atque id quoq;
enarraffie operatpreciu erit, ne quis exiftimet male affici mufculos,propterea q>
iugulum duntaxat deorfum fuerit coadum. In palxftra enim lati fcapularum
offis fummitate diduda magifierintuitus partem fuperpofitam humeri com-
miffur£e,depreffam, exifinnans humeri caput in alam excidiffe, intentionem
tentat, atque impulfum,quig quidem arcificiofe agit.at quum fine vllo profedu

op eram

C O M M E N T. I. 15I

i operam percieret, arbitror peccari aliquid in impelledo, quamobrem alios ad-
hiberi iubeo,qui cum ipfo humerum, & ab inferiori parte, & a cotraria exten -
dant, atque ipfe integrat manus digitos,quantu poffum, intro demitto ad hu-
merum, qui xxcidiile videbatur , vt inditi inter latus & humeri caput , ipfum
impellerent: nihil autem inueniens in ala pratter naturam, iubeo, vt extende-
re ceflent, qui cummagiftro fimul vim adhibebant, eo quod humeri caput
non procidiffet. hi vero exiftimates me fra&i animi ob dolorem efle, hortan-
tur,vt fibi meipfum committa,necab extendendo dcfiftunt,ita,vt mufculum
auulfillent(qu£e res alijs iam accidit)nifi forte alter adueniflet,qui optime no -
io uerat me nullo modoob mollitiem extenderes prohiberedric eos remouet, ac
me rogat, quid mali fit, quidque faciendum cenfeam, relpondeo fummitatem
humeri didu&am efle, opus aute mihi eiTe oleo, linteis, lana, eo igitur ad bal -
neum, multoque oleo perfufus maneo in labro, quoad pofl~um,du,qure ad cu-
rationem facerent,afferrentur. quare mufculis affidua perfufio neceflTaria fuit,
quum male affefti ea ratione findent, multi aute vinculum non fuftinct, etiam
fi id non accidat, fed malunt in pofterum, qua: ex eo malo moleftia fequitur,
ferre, quam id quadraginta diebus iuftinere. neque enimbreuiorilpacio con-
fequi eos poflfe exiftimo, vt iugulum ita exquifite curuetur . Reliqua Hippo-
ctatis verba plana funt.

10 De iugulo.

” T Vgulum comminutum, fi ex toto fractum fit,facihiis curatur: ii in lonffitu-
” 1 dinem, agrius, hxc autem contraria funt, atque aliquis exiftimet. Id igitur,
” quod ex toto fraftum eft, magis vtiq; in fuam fedein copelli poteft, ac fi fum-
'ma cura prouideatur,quod fublimius eft, magis deorfum cogetur idoneo ha-
” bitu,ac debito vinculo. quamuis autem ex toto in fuam fedem non collocetur,
" tamen ea pars,qu£e excedit, non valde acuta apparebit: At quibus in longitu-
" dinem frangitur, fimile vitium eft, atque vbi offa diducuntur, de quibus fupra
” traftauimus. non ita enim in fuam fedem reftituitur,extanfque offis extremi-
3 0 tas afpicitur admodum acuta. In vniuerfum autem fcire couenit, nihil hume-
” ri commiffuram aliamve partem l^di,quum iugulum frangitur, mfi(quod ra-
" 10 accidit) corrumpatur.

Ex toto frangi dicit, quod nulla parte hxret, cuius cotrarium eft, quod non
ex toto abrumpitur.Id vno modo fieri expreffit,quum inquit[fi in longitudi-
nem, atgrius]fimulq; demonftrauit,quod ex toto abrumpitur, trafuerfum ab-
rumpi:quodnon ex toto,in longitudine, ergo, vbi ex toto comminuitur, par-
tes cedere inter fe platrunque folent,atq; vna furfum ferri, altera deorfum,tum
altera in interiora, in exteriora altera . qua de caufa videtur frafhira grauis, &
ggre fanabilis. V erum altero modo, quum fradtura in longitudinem eft,leuior
4° quidem apparet, agrius tamen curationem admittit.nequit enim iugulum fa-
fcia excipi in orbem, ficut membra, qua via duntaxat propelli, atque adduci
poffiet,quod in longitudinem fidum eft. Quod fi ha:c,quai nunc oftendimus,
in memoria habeantur, nihil obfcurum videbitur ex ljs, qua: ab Hippocrate
in fequentibus ponentur.

- T V gnli fraftura deformitatem affert , deformitas autem principio maxima
» 1 eft, deinde minor.

Satius fuiflet dicere [ minus apparet] principio enim rei nouitate deforme

t5t DE ARTICVLIS

vitium videtur: procedente tempore, ficut alia omnia, quibus alTuefcimus, ita i
deformitatem paruifacimus.

- r1 Anefcit autem cito iugulum, atque alia oda,qiKEcuque rara funt.quoniam
•> callo ha:c maturius obducuntur, igitur, vbi cafus recens ed, atgri folliciti

- funt,putates malum grauius e fle, quam fit, medici autem fedulos m probe cu-
„ rando fe exhihcnt :procedente tempore laborantes, vt qui non doleant, neque
.. ingredu, neque cibo prohibeantur, rem contemnunt, at medici, vt qui locum
.. reddere decorum non pofliint,fe fubducunt,nequeoffenforum negligentiam
■» iniquo animo ferunt, interi m callus feftinat increfcere.Deligandi aute ratio ea

» conuenit,qu? plenfq;, cerato, pannis,fafcijs mollibus, adhibitis-Hxc aute pro- 10
» uidiflfe oportet, atque item nouifle in hac prxfertim curatione, plurimos pan-
nos qua os extat obijciendos elfe, ac fafcias plurimas, lbiq; maxime premen-
dum. Nonnulli exiftimarunt plumbi aliquid alligandum, quod oneri eflet,vt
.. deorfum cogeret, quod extaret. fortaflfe autem nec illi fapiunt, qui (impliciter
.. vinciunt.quandoquide neque propofitus modus fradoiuguloconuemt.nihil
.. enim fere cogere poteft, quod excedit. Sunt & ahj,qui cognofcentes vincula
.. ipfa aliena eiTe, neque in naturalem locum adducere, quod extat, deligant qui-.

.. dem emfmodi xgrotantcs pannis fafcijfq; fuperdatis, perinde atq; ahj-.fed ho-
.» minem fafcia aliqua cingunt, qua parte comodidime cingitur, vbi pannos ob-
.. iecerint,qua fradura extat, fic,vt ea parte in tumorem aflurgant, caput fafcne 10
■> ad cingulum a priori parte deuinciimt,fafciamque e regione iuguli porrigunt
... ad partem pofteriorem, & in cingulum demidam ad priorem adducunt, at -
.. que inde rurfus ad pofteriorem. Alij fafciam in cingulum non demittunt, fed

- inter anum & naturale , tum iuxta anum ipfum , dein circa fpinam ducentes,

•• fic fraduram comprimunt. Hxc, quum ab eo audiuntur, qui vfum non habet,

.. prope videntur fecundum natura eiFe: at, vbi quis ea experiatur, inutilia com-
» penet.neq; enim aliquod tepus immobiles manent, etia fi homo cubet,quanq[

» hoc modo proxima edent, tame fi cubans crus dedat, aut ipfc curuetur, omnes
.. fafcias mouebuntur.prasterquam quod hxc vinciendi ratio alioquin foeda ed.

Caufam ipfe adiungit, quamobrein hasc celeriter fanefcant : fed cur callus jQ
mature increfcat, caufam no expreflit,vt qua ex natura odium, de quibus tra-
datur,percipi poflit. quoniam in ijs,qux rara funt, multum humoris cotrahi-
tur. In prioribus autem demondrauimus , effufo humore ob adedi odis vim
fpidato,in oris fradurce callum increfcere, qui, vbi fatis increuic, fradura: oras
illigat, atque addringit.nequeenim os altioribus partibus folidatur,quemad-
modum caro,fed(vt didum eft) in fummo , quafi vinculo addringitur . qux
fequuntur,fi diligenter confiderentur, omnia plana funt.

" C Iquidem anus comprehenditur, fafcixq; in hac loci angudia colliguntur.

” Qjqod vero ad eas tafcias pertinet, quxin zona induntur, non ita arde h^c

•’ cingitur, quin furfum ferri cogatur . quod vbi accidit, necede ed totu vinculu 40
” relaxari . Proxime autem moliri quis fibi videbitur, quauis nihil magnu effii-
” ciat, fi fatcias nonnullas in cingulum demittat, fed plasrafque ad primum vin-
” culu adhibeat . hac enim ratione maxime dabiles erunt, & alteri circuitui al-
ter auxiliabitur. Plurima quidem dida funt ex ijs,qux ad iuguli fraduram at-
“ tinent.fcire aute licet, iugulum plxrunq; ita fragi, vt ea pars, qug a pedore ed,

" furfum feratunqux a fumnutate lati fcapularum odis, deorfum. cuius caufa ed '
“ pedus,quod neque admodum furfum,nequc admodum deorfum mouetur.

Loci

C O M M E N T. I. 153

i Loci angufliam dixit siwy^fllui. quod nomen(vt quibufdam placet)non
componitur ex vocabulis srvS,& yggn?, qua; fignificarent humidu angu-
ltum locum, fed deducitur a voce swuy^ovs. quat nihil amplius libi vnlt,q sivo/j,
quod fignificat anguflum. vnde quadam additione (quam figuram ylw
dicunt)deducitur swy^ygg/». quo nihil aliud fibi vult , quam anguftiam. quod
ex ljseuidenter colligitur, qua: Simonides, ficfcribit «totI? S Ta Jiumfasd. tpmp
«Hg Ae>i7KcAif),5A TTH^AAifj fuiXo: sinypSI (jwniyjfi cj ut^o 'ascf. effertur autem fecun-
da fyllaba tenui fpiritu.

EXiguus enim efl motus articuli, a parte offis pedoris.

Exiguum motum vocauit ni>«Ai<7d|j. At liue vocabulu fumatur a mota-
cilla aue,qua; graice Myi&K dicitur, eo quod affidue cauda moneat, fiue a quo-
uis aho, non pertinet proprie ad huc locum: fed magis perfeqm caufam opor-
tet,cur commiffura iuguli cum pedore, quamuis ficut alio nonulls referri in-
ter mimmasnon debeat, tamen nihil fere monetur, fed quam huius rei caufam
Hippocrates tradat, audiamus de verbis ipfius.Ospedoris siTAr appellat, quo
nomine figmficaffe nunc videtur , non omne id, quod ell a priori parte tho-
1 acis, fed medium os, in quod fe inferunt cofla:, quod grocea limioribus me-
dicis ssgvop vocatur, de quo rede dixit.

” T Pfum enim os pedoris fibi continuatur, & fpinar.

10 1 Os pedoris libiipfi continuari manifefliflimumeflifed&fpina: etiam

liquido conflabit, fi quando m cadauere detrada carne collas videris apofle-
riori parte, fpinje,a priori, offi pedoris inhatrere.

^ Ed, A iugulum piope humeri articulum fiipernatat. cogitur autem moue-
“ ^ n %iflimc,eo quod cum fummitate lati fcapularum offis iungatur.Maxi -
•> me autem,' vbi perrumpitur, pars. qua; ab offe pedoris efl,furfum fertur, neque
” htede i"°let deoifum repelli. quoniam natura leuis cfl, lpaciumq; ipfi latius pa-
” tet a fupenon parte, ejuam ab inferiori datum vero fcapularum os, humerus, &

- qua’ his inhatrefeut a collis, & offe pedoris optime foluuntur. quaobrem pof-
- funt plurimum attolli, atque demitti. Itaq; vbi iugulum frangitur, ea pars, qua
3 o ell a lato fcapularum olle, deorfum conuertitur . facilius enim deorfum fertur
.. vna cum humero, ac lato fcapularum offe, quam furfum. Quando igitur lic fe
» les liabet, decipiuntur, qui cenfentpolTe,quod fuperexcedit os, deorfum com-
.. pelli . namque in aperto ell inferiorem partem ad fupenore adducendam effie.

.. ea fiquidem mouetur,ea a naturali fede recedit. conllat autem hanc aliter nullo
.. modo propelli poffe . vincula enim nihil magis adducunt , quam repellant. Ii
■■ quis autem humerurrf, ad latus, quantum poteft, addudum furfum attollat, vt
» humeri commiflui a maxime acuta fe ollendat , hoc pado concurret cum offe
■> pedoris, a quo receffit.

Solet Hippocrates quafda figuras ac linguarii proprietates vfurpare, qua-
40 uis cofuetam locutione fequatur. Simile quid apud Xenophotem legitur.ipfe
enim,fi quifqua ell, qui vfitata locutione vtatur, in his nome profitetur Ilium,
faipius tamc infeiit vocabula lingua: propria, ac traflata.quod rarius apud huc,
fiequentius apud Hippocratem repentur, quemadmodum in procedentibus
verbis, vbi xiyjaiqwfj dixit paruum motum, nunc vero, zsKocLj^s esi, quod fuper-
natat. id autem quafi fine fulcro fignificat . cuius rei teflimonium facit, quod
fubi]cit,quum inquit[cogitur autem mouen fiepiffime, eo quod cum fummi-
tate lati fcapulaium ollis coniungaturj. at fummitas lati fcapularum offis rur-

2-54

DE ARTICVLIS

fus ob humeri articulu fapifTinic mouetur,quum ipfe imbecillis fit,& maximi i
motus. initio vero fermonis[prope] dixit . dubium autem eft ad locum ne , an
ad rem debeat referri. vel enim accipiemus, prope articulum, frequenter iugulu
moueri, quam fententiam magis probo, vel (vt quibufdam placet) [prope] re-
feremus ad frequetem motum,ita,vt mens eius fit.Iugulum maxime prope ac-
cedit ad ea, qua: frequenter mouentur,quiim humeri articulo iungatur.

SI quis igitur legitimum vinculum adhibeat, vt celeriter glutinetur , citera
vero omnia extra huiufmodi habitu fuperuacua exiftimet,rede vtiq; fen-
tiet,celeriterq', homine ad optima valetudine perducet, quem iacere maxime
ad rem pertinet, fatifq; funtquatuordecim dies,fiquiefcat,fummum viginti. io
Legitimum vinculum appellat, quod omnibus in confuetudine eft, ac iam
eft veluti lex quidam non feripta. fic enim •& in vita fit,vt quos mores, omnes
ftudent,le2;ibus fimiles fint. Vinculum igitur, quod ad fraduras pertinet, huc
non admodum accommodatur . atque idcirco fufius de ipfo fcripfit in primo
de fraduris.hic autem nullum vitium exponitur,ad quod eiulmodi vinculum
adhibeatur. Oftendimus enim in commetarijs in eos libros, & nunc etiam in
memoriam redigemus morbos omnes, quibus accommodatur id vinculum,
quod ad fraduras pertinet , traditos fuiffe ab Hippocrate in eo volumine : in
hoc autem omnes, qui alteram vinciendi rationem poftulant. Porro autem in
eo vinculo, quod ad fraduras pertinet, fafeia fuper affe&u membru in orbem 2.0
circumdatur,fed in altera vinciendi ratione fertur ad alias partes, ac plurimum
'ad eas, qua: vitiat^ fedi cotrari^ funt,quod in libro de officina medici teftatur,
cum inquit [cofentit autem cum capite humeri fafeia ad altera alam demiffa].

" I in luguli fradura(quod raro accidit)contrariu euemat, vt fcilicet id offis,
quod a pedore eft, fubijciaturid, quod a fummitatelati fcapularum offis

1 i n/- /im^r /•vrp/l-il' nnllr» m an-nn nro»lir1ir*nniK dc—

s:

«Tublumus feratur,ac fuper alteru excedat, nullo magno prifidio op
„ miffo enim lato fcapularum offe, cum humero, rede offa inter fe concurrent,

•» ac quiuis ratio vinciendi fatis erit , & callus paucis diebus increfcet.

In fupenonbus quidem demoftrauit, vbi totum iugulu tranfuerfum abru-
patur,fcre quod a pedore eft,furfum conuertiiquod a fummitate lati fcapula- 30
rum offis, deorfum.nunc eum modum perfequitur, qui rarius accidit, fub quo
ea pars iuguli,qu£ eft a fummitate lati fcapularu offis, furfum fertur, qui a pe-
dore demittitur, atque hic(vt ait)facilius fanefcit.nam demiffa fummitate lati
fcapularum offis, fimul etiam demittitur ea iuguli pars, quse ipfi continuatur,
ficque alteri iquata illigatur, curaturque.

.. /'“A Vod fi non comminuatur hoc pado,fed ab hac vel illa parte in latera e-
.. V J rnmpat.in fuum locum collocandu erit, lato fcapularu offe vna cum hu-
mero excitato , quemadmodum & in fuperionbus explicauimus. vbi reftitu-
» tum fuerit in priftinum ftatum, reliqua curatio celerrime perficietur. Plirun-
» que igitur, cum partes inter fe cefferut,ipfo humero furfum coado reftituitur. 40
Q_uod ab ipfo nunc proponitur, accipere debemus in offe, quod in interio-
rem, vel exteriorem partem prolabitur . intellige nunc, quam dico interiorem
partem, eam, qui alte fita eft in corpore:extenorem,qui ad cutem.

VBicunque autem, quod a fupenori parte eft in latus, vel in inferiore par-
tem veniat, commode reftituitur,fi homo refupinetur fubieda aliqua re
inter fcapulas,qu£ attollat fic, vt pedusquam maxime recuruetur: aliquis item
humerum luxta latus extentum furfum adducatimedicus vero altera manu ad

humeri

COMMENT. I. i55

i •• humeri caput data prominention palmat parte repellatialtera quod didudum
•• eft, componat. fic enim maxime in naturale fede reffituet, fed(licut iam dixi-
mus) fupenus os deorfum ferri maxime folet.Plgnfq;,vbi alligati funt,conue-
” Illt: ttaiiguiaiijVteubitusiuxta latus cotineatur,ficq; humeri caput excitetur.

Vbi pars iuguli,quat cum pedoris olTe comittitur, velin latus, vel in in-
feriorem partem prorumpat, tunc ait commode reftitui, fi homo refupinetur,
fubiedo inter fcapulas rnxta fpinam puluino,feu ceruicali, fiue tali quopiam,
vt hac via thorax totus recuruetur . hoc autem expreffit vocabulo
quod poeta etiam vfurpauit, quum inquit, St ^5«

10 Homine igitur ita figurato, pra:cipit,vt medicus altera manu humeri ad latus
addudh, caput in exteriorem partem repellat , fic enim diduda: mguli partes
plurimum inter fe recedet, recuruato pedoris habitu multii ad eam rem con-
ferente: altera manu componat, atque m vnum adducat didudas iugulipar-
tes. humerum vero luxta latus furfum compelli interdum fatius efTe in feque-
tibus adferibit. ^

•> ^ Ed quibufdam(vt narrauimus)debet humeri caput furfum vrgeri:cubitus
" O autem ad pedus adduci;manus vero ad fummitatem lati fcapularu offis ab
- integia paite porugenda eft. Quod fi homo cubare no reculet, aliquid lmpo-
nere conuenit,quo fulciatur, lic,vt humeri caput maxime fublime Iit: at fi in-
io ambulet , fundam a ceruicibus fufpendere ex fafeia oportet , qua: cubiti emi -
.. nentiam compledatur.

Hsc figurandi ratio efficit, vt humeri caput in exteriorem partem compel-
latur, cum quo adducitur, & iuguli pars qu£ fiimmitati lati fcapularu offis ad-
iunda eft. Sed eiufinodi habitu inquit fere opus non effe. quod fuperiori fatis
reftituatur, fub quo humerus luxta latus extentus adducebatur,cubito ibidem
collocato,non quemadmodum nunc pedori fuperimpofito. Abffinere igitur
debemus ab imponendo cubito fuperpedus , non quo hic habitus prionfic
deterior, fed quo per illum duntaxat, platraquepraffiari poffint, qua: ad repo-
nendum idonea pofitafunt. Quo modo, fi res non fuccedat, ad habitum tran-
30 fibimus fecundo locooftenfum.

FINIS PRIMI COMMENTARII
GALENI IN HIPPOCRATEM
DE A R T I C V L I S.

15 s

DE ARTICVLIS

Galeni in Hippocratem de articu-1

LIS COMMENTARIVS SECVNDVS, VIDO
VIDIO ' FLORENTINO INTERPRETE.

Axilla paucis hadlenus toto loco mota eft.

Qui operam dant corporibus incidendis vvcJAjj dicut eam
parte, qux genis fubiefta elbgenas vero, qua vocat,eas,
qux leniter rotunda: in facie prominent. Quemadmodu igi- i o
tur Hippocrates dixit[articulum autem lati fcapularum ollis]
pro articulo, qui cum lato fcapularum olle comitutur, fic nuc
maxilla: articulum intellexit , quum maxillam ait , quam vvctJ appellat. Sic
etiam poeta dixit, w-nfoii 'a^oni^tn \ccfxoil oLimms oJVr«,

r*(Jea[j ^tAcJmujUi evit at A#i iWgta. vbi videtur appellaffe ytulsxt malas &
maxillam, quas ipfe etiam Hippocrates in fequentibus vvdAw nominat. Atq;
hstc de vocabulo, cur autem fcripferit paucis maxillam toto loco moueri, iple
deinceps docebit, animum igitur adiungito.

OS enim, quod a malis procedit, cum eo coniugatur,quod ab aure, hoc au-
tem maxillt; capita excludit. quorum vnum a fuperiori parte fitum eft,al - z o
terum fubiedtum . Item ex maxillx capitibus vnum quidem ob longitudinem
non facile expellitur,quod roftro fimile,iugalc os excedit.

Antea quoque diximus in expolitione libri de fra&uris, & in primo com-
mentario,li quis non intelligit, qua: ita clare ab Hippocrate exponuntur, huic
opus efle monftratione olfium,prxcipuc hominis, vel certe fimie. fatius autem
eft non tunc, cum liber legitur,fed prius per ociu olTainfpicerc.Diximus item
fcriptum fuilTe a nobis libru de ollibus ad eos, qui primas inftitutiones addi-
fcunt,in quo ante exerceri melius eft eum, qui percepturus eft,qu£ ab Hippo-
crate fcribuntur. Atqui, vt in fuperioribus fcripfi , lic etiam nunc faciam me-
diam quandam expolitionem, inter eam, qua: conuenit ijs,qui infpexerint,& 30
eam,qug ijs,qui n5 infpexerint.Hoc enim padto,qui infpexerint molefte fer-
monis longitudinem non fe: et:qui non infpexerint quali defcriptione quan-
dam habebunt exquifitx cognitionis, qua: haberi non poteft,nili offa ipfa in-
fpiciantur . Intelligito igitur ex partibus oris, qua: dentes continent, eam, qux
mouetur,effe maxillam, qux immobilis eft,malas:in vtroque item offe dentes
contineri, tam magnitudine, quam numero inter fe xquales. Procedit autem a
malis os tenue continuatum illi olli, quo continetur angulus oculi temporibus
propior, cum hoc alterum os iugiturqn quo fitum eft foramen auris, qua vero
coeunt hxc inter fe,comiffura fit futurx fimilis.Hoc igitur os, quod malas ca-
piti anne£lit,ab ijs,qui incidendis corporibus operam dederunt,iuga!e os ap- 40
pellatur, quandoquide & ipfe Hippocrates[coniugatur]inquiens,oftedit duo
offa inter fe coniungi,quafi iugo fubieffa. huic autem iugo cauum fubiedtum
eft non mediocre,in quod fe inferit alterum maxillx caput, quod roftru refert,
hoc & foeminino genere u^atlw, & neutro kojovuvs grxci appellant.Iuxta hunc
proceffum maxilla quoque alterum exigit, per quem cum capite prope aurem
committitur. Sed hic breuior eft, alter multo longior, vterque diftinguitur 111-
gali offe, quod medium inter vtrunque fitum eft, longiori humilius, breuiori

fublimius.

COMMENT. II. i$7

i fubljmius,vtrofq; maxills proceflus Hippocrates nominauit capita, quum in -
quitjnoc autem maxillg capita excludit]hoc eft, diducit, feparatque inter fe, al-
terum ab mfenori parte, a fupenori alterum. CSftat igiturpocidere maxillam
non polle, mfi proceflus roftro fimilis iugali ofle humilior demittatur, at non
propterea fimpliciter luxabitur, vbi illud" accidat, aperto enim ore in fuu locu
reuertetur . Ad hoc igitur, vt luxetur, necefl'e eft reditum prohiberi, eo quod
ipfa in latus conuertatur.Re&e igitur in fequentibus inquit[luxan autem non
poteft, nili ore vehemeter aperto in alteram partem conuertatur] neque enim
ferri poteft ipfe proceflus infra os iugale,priusq maxilla a malis plurimu didu-
io catur.quod accidit,vbi homo maxime hiat, neq; reditu in fuam fedeprohibe-
tur,nili in latus couertatur.a-Egre igitur prolabitur & obh?c,& ob mufculoru
robur, quibus ad fuperiores partes alligatur, de quibus agit proximis verbis.

” T Am vero ab vtraque harum fummitatum neruofte oriuntur chorda:, quibus
** jL mufculi illigantur, qui dicuntur.

Qua; ante x^Aa^id efl, capita maxilla: vocauit, nunc Sjtew,id efl, fummi-
tates appellat, ab vuifq; inquies ncruofas chordas oriri, quas TcW«t vocat.folet
autem fic appellare eas mufculoru extremitates,qu? gnjcc ab ijs,qui verfantur
in corporibus incidendis nuncupantur.femper aute magis neruofe

funt,q medius mufculus. Verum inter fe differunt, eo quod alite natura magis
2-0 neruofam habeant, ali<j minus.vbi carnofa natura plurimum abundat, mufculi
extremitate carnofam vocant, contra vbi neruofa fuperat,neruofam.nuc quia
neruofac magis funt,q carno fc,iure dixit ab vtroque horum capitum neruofas
chordas onn.Innecfti enim inquit fummitatibus maxilla: mufculos,qui
tf-rcu & nuncupantur.Sed incertu efl, num eofde mufculos his voca-

bulis appellet, an alios effe velit K^or«<f?T-ad?,alios ^«irajmi^af.quoniigquipoft Hip-
pocratem veifati funtin corporibus incidendis vocant cos,qiu a te-

poru offibus oriuntur, quos, vbi intenduntur, claudere & contrahere os aperte
videmus: eos vero,qui maxilla;, qua latefcit, illigantur, vtrinque fcilicet vnus,
nominat, eo q, in mandendo maxilla circumagant, quod efficere n5
30 amplius poliunt, qui a fuperiori parte oriuntur.hi enim furfu folumodo ipfam
adducunt, no tamen 111 latera mouent. Quocirca lpfis opns efl in cotrahendo
oie, non fecus etiam, vbi prioribus dentibus aliquid mordentes abfondimus,
vel vbi commuere aliquid caninis volumus. Sed, vbi cibum, vt contundamus,
conteramufq;,fuper maxillares imponimus (qua: adtio /*oJo*oacip gratee dicitur)
mufculi tunc fuo munere funguntur,qui maxilla, cui illigantur, qua latcfcit,in
laterajnouent.Probabile igitur efl hos mufculos appellari e: eos vero

KforcatTrea, qui a mufculis iuxta offa teporum (qua: gratei nSorJ<tvi dicut) oriun-
tur,qui & neruofas chordas continent,maxilla: fummitate roftro fimilem cir-
cumagentes. Atqui conditum efl in ore par aliud mufculorum,qui fuperneab
4° ofle,quod ab a Larum fimilitudine tilQiyifo vocatur, & a toto finuiuxta pofito
oriuntur .iungutur aute maxilla, ea potiflimtim parte, vnde proceflus ad com-
mifluram feitur. peiuemunt autem hi mufculi ad eos, qui dicuntur,

quique(vt dixi)maxillx lnhxrcnt ab exteriori parte, qua latefcit, quum ab in-
teriori parte duo,qui propofiti funt, vtrinq; vnus maxillam, qua latefcit, com-
prehendant. Ergo, quum Hippocrates ait [Iam vero ab vtraq, harum fummi-
tatum neruofe oriuntur chorda:, quibus mufculi illigantur, qui xjoto $79, 8c qui
pcffOT-riigtf dicutur] conflat nullo modo loqui de mufculis,qui ab exteriori parte

158

DE ARTICVLIS

maxilla fuperinijciuntur,fed duo mufculorum paria indicaffe,eos fcilicet,qui 1
euidenter ab extrema fronte oriuntur,& eos, qui iuxta finum offis T^ijoa^St.hi
enim alteru proceflum attrahunt, que inferi in comiflura: cauum diximusifed
alterum mufculorupar, quod(vt retuli)maxiila extremitatem roftro fimilem
in orbem ample£titur,rurfus ipfos maxillg proceffus furfum ad caput adducit.

PRopterea igitur vocantur,ac propterea mouentur, quod inde illigantur.

Quum propofitos mufculos dixerit nominari i^xmiitv^x caufam reddi-
dit, cur ita appellentur . inde enim illigantur, hoc eft, maxilla: fummitatibus:
propterea mouentur, quum mandimus, & fiaouuTtiftt vocantur.

■■ 'N. TAm,quum edimus, loquimur, aut aliter ore vtirnur. io

I >1 Maxilla folumodo monetur, quum a malis ipfam reducat priores duo
ceruicu mufculi,cumq; illam adducant.Iure igitur euidenter mouen-

tur,quum ei offi, quod maxime mouetur, illigentur. Didi aute funt ob huiuf-
modi motum ^raj#THg«,a mandendo, qua: maxilla adlio valentiffima eft, leui-
ter enim mouetur, dum loquimur.

MAl? quide quiefcut.inneiftutur em capiti,fed no infinuatur vt articuli. at
maxilla mouetur,vt que articuloru modo cu malis & capite comittatur.
Verbum^nneftunturJiouHjrhD dixit, nonnulli fcnbunt mW^a-m^id eft,iun-
guntur, propterea quod Hippocrates velit fcwdflgaaKs effe naturalem oflium
iun«5turam,interdu eorum,qu£ vix, interdum eorum,qua: nullo modo mouen 2.0
videntunficut cflagOgonfi naturalem commifluram offium, qua: aperte mouen-
tur.In propofitis aute verbis commifluram articulorum cbrajSixao-ip vocat, quod
idem notat ac Jlag fijuffif. fiquidem & ccm^cSSi fignificat.

” A Tquamobrem neruorum diftentionis ,rigonfque hic articulus primus
„ jr\ indicio fit, vbi contrahitur: & quamobrem plaga: in temporum mufeu-
„ lis graues fint,& ftuporem inferant,alibi explicabimus.

Paucis perfequi rem potuit, quoniam hic articulus ad neruorum initiu pro-
pius accedit,primus neruorum diftentionem concitat,plagafque habet ftupo-
rem inducetesmefcio autem quo padto referuauerit. fortaffe voluit in feriben-
do demonftratione vti, mentionem faciensneruoru,qui a cerebro ad hos mu- 30
fculos perueniunt,quod neceflarium non fuit,in propofita do&rina, atque id-
circo in alium locum, perfe&um fermonem diftulit.

„ A Tqueha;cauf£efunt,curnonadrnodumprolabitur.
il Sed quanam funt? nempe no aha:, quam qua: didtie funt, quarum du-
plex eft caput, natura offium(vt narraui) & robur mufculorum.

ILlud etiam in caufa eft, quod nulla fete in edendo neceflitas eft, qua: cogat
hominem aperire os, vitra quam poflit . luxari autem aliter maxilla non po-
„ teft,quomodocunque figuretur, quam ciim ore vehementer aperto in alteram
„ partem conuertitur.

Prteter duas fuperiores caufas,qua: efficiunt, vt maxilla raro luxetur, tertiam 40
adfcribit,fcilicet nifi plurimum os aperiatur, luxari minime poffe. Verum non
farpe fit, vt nobis opus fit ore plurimu aperto . quandoquidem eiufmodi aiftio
duplici vfui accomodatur, vel vbi volumus ore magna molis quidpia appre-
hendere,vel vbi quam maxime hiamus, quorii illud raro accidit, hoc deliran-
tibus duntaxat. Quod & aliquado accidiffe vidimus Plufio Placino,cum qua-
tum poterat, os aperiret, deinde maxilla in latus deduceret, cofueuerat aute fic
fubinde figurari, ac tanq egregiu fadtu vitro femper hiare amplius conabatur.

V eruntamen

C O M M E N T. II.

o 1

VEruntamen illud etiam efficit, vt maxilla excidat, qiiod c
uis ac mufcuhs,qui iuxta articulos liint, vel non longe ab

M*

. ex omnibus ner-

II ■ ,qui iuxta articulos funt, vel non longe ab articulis, quibus

ijaniu.qmcunque in vfu frequenter dimouentur.dum extenduntur, maxi-
" rimf’ C]lU eXtCntl feffi«ntur, perinde atque coria, qua;, quum optime

- mollita funt, plurimum extendi poffimt. 4 P

rarSSr0P°^SaCal,raS attlnet’ne,cefre ^ mixiUS, vel nullo modo, vel

adeYw Tn'aU JeCUrtarme" re* aliter habere.excid.t enim rarb,at non
deo vtpei multi noftrum eiufmodi cafum non viderint, quod m iis euemt

>o fcubnT"anffTe0elrC1UOd emrmodlComm,^ra multu monetur, mu-

ou l leiUTe'pl tenduntur, &°pportunioresfunt, qui extendantur, quam

qu bus raro motis opus cft : quemadmodum(ait)& coria hoc eft,

nfa^me Tp ita^P u ^mum extendi poflunt.quoniam poeta verbum mu-
niatur ad fignificandum mollire, quum inquit Jtjilntf ijlMm,

” pRgo(quodpropofitum erat) maxilla raro excidit, mutatur tamen fubitb
“ Imt’ Vt compluribus alijs mufculorum , neruorumque

Mutatur fubitb dixit , quod verbu quid fignificet,inteIh'gemuS,fi ea,
cum quibus m oratione comungitur, animaduertamus. inquit enim [vt com-
pluiibus ahjs mufculoru , neruorumque motionibus accidit], quare ^ vi-
io tium eft neruorum ac mufculorum articulo non erumpete . Quidnam hoc vi-
tij Iit , aperit , quum inquit [motionibus] . voluit enim ex naturali litu m alte-
rum mutati, idque fubito . idem & paulb pbft indicat fignifican verbo v-W,
quum ait. [Dein fubito mutare ad tres habitus fimul confilio direftol vbi mu-
tare dixit ^ hoc eft , fubitb mouerepriorem habitum . adde , quod nunc
etiam in Co , ac fere in omnibus Grxcix ciuitatibus dicunt id , fuper

quod pedem imponentes, protinus efficiunt, vt id in carceribus cadat, cui ad-
itant,qui curfuri funt. In palcftraitem verbu «t^fignificat brachium a prio-
ri fitu celeriter retrahere. Vbi ergo dixeris maxillam <>>><«, ad mufculoru vi-
tium referendum eft repente mutantium alias partes, fic,vt mufculi antiquam
3 o fedem numme retineat-.fed aliqua ex parte deprauetur, aliqua etia extendatur.

-*h;

» roftrt

[ i vj,.„Uvuu,auvJua tua CAlCIlUaCUr.

Inc autem euidentiffimu eft,ciim excidit, maxilla enim in priore partem
proijcitur,couertiturq; in contraria, atq; vnde luxata eft, fumitafque offis
tu referens magis extat iuxta malas, maxiil%,e cu malis icgre comittitur.
Diximus etiam in fupenonbus os, quod iugale appellatur , ita fitum effe,vc
fuperimjciatur maxillae fummitati roftrum refereti : ac mfi m alteram partem
prolabatur, maxilla ad fuum loeu reuerfuram.Neceffe igitur eftffiquando ma-
xilla excidat, propofitam fummitate extra iugale os fern.nullus enim alius lo-
cus eft, in que impellatur. Quare merito extat iuxta malas, qua fitum eft iugale
os, fed qua potiffimum fitum fit, facile percipies in homine gracili, mufculum
40 temporis, genamque intuitus. inter vtrunque enim fitum eft iugale os.In me-
mona itaque habes eius fitum,vbi alique videris, qui os claudere nequeat, ma-
xilla in priorem parte proiefla, atq; in altera inclinata, conari debes, exquifite
oculis, digitilque fummitatem comprehendere, qua; iuxta genam & iugale os
extat. At vbi fic habere comperies,optimum indicium erit maxilla excidiffie.

3 " 1 — I qua latione apeiteieponi debeat, in aperto eft. oportet enim aliquo la-
“ 1 1 borantis caput continente, alterum digitis maxillam ad mentu compre-
” hendere,tam ab exteriori parte, quam ab interiori, homine hiate quantu mo-

r ij

Di

DE ARTICVLIS

. dice potefhac primo quidem aliquamdiu maxillam manu in hanc, atque illam i
’ partem addudam dimouere,imperareque,vt ipfc homo maxillam relaxet, fi-
, mulquc cum medico ipfam adducat, & adducenti quam maxime pareat.

Ratio reponendi euidentiflima eft ijs,qui in corporibus incidendis, partiu,
quas narrat,compofitionem diligenter infpexerint, ad quos refpeftum habes,
lixc fcripfjt. Que deinceps adiungit de reftituendo, omnia plana funt,nifi fi-
cubi vnum vel alterum verbum occurrat, quod a nobis notabitur.

. Ein fubito mutare ad tres habitus fimul confilio direfto. fiquidemab ea
) fede, in quam peruerfa eft, ad naturalem adducenda, prxteiea in pofte-
, norem parte adurgenda efhtum xger obfequens eam debet cum malis com- io
. mittere, ac minime hiare. Ratio quidem reponedi huiufmodi eft, neque iepo-
, ni maxilla poteft,fi aliter figuretur, lenifq, medicina abunde eft, nempe panni
> cum cerato,laxiori fafcia alligat i. Tutius aute eft admonere manu homine le-
• fupinato,capiti fubieito fcorteo puluino, maxime farfto, vt q minime cedat.

Vbi, prius neruis & mufculis agitatis, atque emollitis maxilla deorfum tra-
xerimus,& quantu poteft a malis reduxerimus, debemus agere, quod ab Hip-
pocrate lubemur, quum inquit [Dein fubito mutare] quod «tamu dixit, id eft,
repente, ac fimul articulum collocare e regione fui fedis: tum ita collocatum
rurfus in pofteriorem partem momento impellere , homini imperantes, vt os
claudat. Antea quidem prxcipiebat,vt homo hiaret, laxa maxillam prxbens, 10
id eft, nullum mufculum intendens, id enim maxime confert ad neruos mu-
fculoique agitandos, repenteque ad naturalem fedem adducendum maxillam
deprauatam, atque ad compellendum in pofteriorem partem. Nunc lam, vbi
vtraque maxilla: fummitas fita eft e regione fui fedis, permittit mufculos,qui
jqoratpiW dicuntur agetes eam tota ad leipfos attrahere, agunt enim, vbi igei
comprimere, claudereque os velit.

ALiquis autem caput offenfi contineat.

Du maxilla agitatur,ac modice deorfum demittitur, pr?cipit,vt caput
cotineatur,ne fequatur maxilla, quod perpetuu eft in omnibus, qui in dluerfa
duci debet. Offenfii appellauit -a^wp.Iones enl qualibet offefam dicit. 3 o
. Vodfi maxilla vtraque parte elabatur, curatio eade eft: fed homo minus

„ V /comprimere os poteft. tunc enim menti magis prominet,fed in neutram
.. partem inclinatur . intelliges autem in neutram partem inclinari, pricipue ex
. dentium finibus, vbi inferiores e regione fuperioribus refpondeant.

[Maxilla ab vtraque partejdiXit ■yvoiJA)i ccpQoTfp tu, videbitur autem ^vcJfiw ap-
pellafte non maxillam totam, fed vtraque eius parte, qua latefcit: metum quo-
que cum yctuxs dixerit, videri potent intellcxiile maxillx imum, qua nudum os
eft fine carne, quum inquit[tunc enim mentu magis prominet] led paulo poft
maxillam totam nuncupauit 7 quum ait [fed fi maxilla, qua ad mentum
iungitur, diducatur, fola autem hic lundura eft in maxilla, in malis multi]. 40
Quare apud Hippocratem fignificationes verbi >vai8s &cyw®' confunditur,
quod tame ait in propofitis verbis huiufmodi eft. Quod fi maxilla luxetui ab
Vtraque commiftura, magis quidem in priorem partem propellitur, quam vbi
excidit altera parte duntaxat , magifque a malis recedit : non tamen depraua -
tur,autperuertitur, fed naturalem fedem fine inclinatione tuetur.id autem in-
dicant dentes, qui e regione refpondet,hoc eft, inferiores fupenoiibus, qui fe-
cant fecantibus, canini caninis, maxillaribus maxillares.

His qu.im

'7

i*

'7

a. ,4°

COMMENT. II. ltfr

T I Is quam celerrime reflituenda efl. qua autem ratione fupra explicauimus.

JL 1 Celerrime quidem reponenda efl, priufquam mufculi difce'ci ob con-

lortium cerebrum afficiant, modus autem reponendi, quem docuit, vbi altera
parte prolabitur,mihi non videtur ex toto idem nunc accomodari. tunc enim
paulatim maxilla in alteram partem couertitur.nunc pariter in vtramq;. quare
fatis e concutere, mentuq; adducere deorfum,vtprocefTus extremitas roflro
limius, rngali ofTe inferius collocetur, ficq; in interiorem partem vtrinque to-
tam maxillam compellere, fimulq; prscipere homini, vt os claudat.

” yrei,era nequeat, mortis periculum inflat propter febres contineres, atque
io marcorem, & inexpugnabilem dormiendi neceffitatem.

Periculo quidem no vacat maxilla, etiam fi altera parte luxetur:fed,fi ytra-
que,a’gnus reflituitur,quum mufculi omnes, quibus maxilla cotinctur, inten-
dantur funt autem quatuor(vt didum efl) duo fcilicet,qui a temporibus inci-
pmnt:duo,qui a finibus iuxta os, quod nominatur.Habent autem hi

mufculi neruos ab ipfo cerebro, ac prope ipfum contingunt, quo fit,vt celerri-
me afficiatur. Hi ergo quatuor mufculi, vbi maxilla prorumpit, maxime affli-
guntur, quum mter omnes pnecipui fint , vt qui neruos ex cerebro habeant a
tertia comugatione,qua: non longe ab ipfo principio fita efl. Atqui fit etiam,
vt mufculi, qui maxillam extrinfecus coprehendunt,orti ab vtraque parte eius
zo pratter naturam extendantur, vbi maxilla luxetur, quanquam non itaprateipui
fint ficut quatuor pratdidli. magis enim a cerebro recedunt, neruufquc,qui in
hos diftnbuitur, longius oritur, & non ab ea colligatione, vnde nerm ad qua-
tuor mufculos ferutur, qui & ipfi non paru vfui funt, perinde atq; ahj vmuerfi
corporis mufculi, & fi non teque pratcipui fint, atque hi.Ob h^c igitur omnia,
periculu mortis impendet,quumprgter naturam mufculi intendantur, ac pro-
pterea doleant,& idcirco inflammatione premantur, ac fimili vitio cerebrum
afficiant, quo affefto acuta: febres fequuntur, fimulq, kduntur omnes animi
adtiones. non enim folet, vbi cerebrum inexpugnabili dormiendi neceffitate
prematui , eius vitio fenfus duntaxat latdi & motus, fed ratiocinatio , memo-
3° lia, fenfus & motus voluntarius corrumpi.

HViufmodi enim mufculi inexpugnabilem dormiedi neceffitatem indu-
cunt, quum alienantur, & pricter naturam extenduntur.

Potefl vtrunque ex propofitis inexpugnabilem dormiendi neceffitate in-
feire,& alienatio mufculorum,& dift entio,quum vterque affe&us ob confen-
fum ad cerebrum pertineat. Diffentio inde proficifcitur,quod fibre,qua: prius
laxa: eiant,nunc omnes ad reftam lineam extendatur.alienatio, vbi vitra mo-
dum calefiant, fiigefcant,madefcant,ficcentur,inflamentur,eryfipela prehen-

dantui,v elputrefcant,in quibus omnibus eoru natura alienatunfed in diften-
tione fobix duntaxat extenduntur citra natura; lpfius alienationem.

His folet aluus bilem puram, atque exiguam reddere, ac fi euomant, vomi-
tus purus efl.

In febnbus admodum acutis nihil miru,fi pura bilis in corpore producitur,
fiquidem & adeps & caro tenera ac paulo ante concreta, fub huiufmodi febri-
bus tabefcit,& fanguis aduritur. cocurrere autem luse ad alnum, atque intefli-
na,quum tabent, piopiium efl, vbi tantum neruofic partes laborant, cum ipfis
enim vitiatur, latditurque os vetriculi,quod maxime neruofum efl.Redle aute

ab ipfo docemur proximas, comunefq; partes primu potiffimumq; afficiipne-

r iij

X»

a 2

a

3

dearticvlis

tcrea vbi ventriculi os laedatur, dolore ne leuem quidem polTe fuftinere.fequi- t
tur enim animae defeftio , vbi lpfum male affligatur, &,quum animus deficit,
omnia qua: fuperfunt, tenuia ad ventrem concurrut.quinetiam, li hoc non ac-
cidat,'fub vehemeti dolore, atque moerore, qua: fupcrant in corpore huius ge-
neris,5 videntur ad vetriculum, atque inteftina decurrere.qua: in ventriculo co-
eunt, vomitu excernuntunquae in inteftims,deie6honc.

DEcedunt autem hi maxime decimo die.

Verbum [maxime] ^«Aimdixit.inuenitur autem, &c apud alios veteies
ita acceptum, ficut nunc ab Hippocrate accipitur, vt comcdluram numeri eius
rei, qua: proponitur, proxime oftendat,quafiita dixent.Hi ergo decedutplx- 10
runque circiter decimum diem, ita vt,quamuis nono vel vndecimo intereant,
vera oratio fit. Teftatur autem exempla vocabulum^aAu*] ita vfurpari.Thu-
cidides quidem in primo libro inquit. [Ha; omnes gr?coru,& inter fc,& con-
tra barbarum res geftx fuerunt maxime quinquaginta annis], atque ibidem
[ diftat fexaginta ftadia maxime ] Andocides item de myftenjs inquit [ ho-
mines maxime trecentos] vbi maxime naAu«dicunt,in quam fignificationem

huiufinodi vox a graicisfaipenumero accipitur.

„ C Ed fi maxilla comminuatur, vbi non frangitur omnino tranluerla,ied ah-
„ cJ qua’ parte ifta offa inter fe cohxrent, in fuam fedem compellenda funt, di-
.. sitis vtnnque prementibus, tum ab ore, lingua in latus addutta: tum a cute,vt i o
. conueniet repellendo. Quod fi peruertStur dentes ad frafturam moti, vbi offa
.. in fua mfedem collocata funt, non folumbini, fed etiam plui es intei fe ligandi
- funt auro potiffimum,vel certe lino, donec offa confirmentur. Quo fa&o vin-
„ cire oportet paucis pannis ceratoque inie&is, paucifque fafcijs, non valde ad-

- ftri&is, fed laxioribus. . ,

Vbi comminuto offe nihil integrum relinquitur, partibus inter fe receden-
tibus,ita, vt nullo paiSo cohxreant, huiufmodi fraftura: fpeciem recentiores
medici graice a frafti caulis fimilitudinc appellant . eo quod Hippo-

crates illud [vbi non frangitur omnino tranfuerfa] dixerit ^ ™aIo3S
mnirmot]. Reliqua omnia tam in hac oratione, | in fequentibus plana funt. 30

fed, fi parum quid offendemus, id quoque explicabimus. v. .. .

SCire autem conuenit maxillam frafta fafcijs parum iuuari,fi recte mijcian-
tur: vbi minus reftc, multum Ixdi-

Commune eft omnibus frafturis fummopere Ixdi a vinculo,quod non re-
£te fuperdetunat non admodum iuuari maxilla: fradturam vinculo redte mie-
<ho non pertinet comumter ad omnia offa, fed ad ea duntaxat,quc iafcia com-
prehendi in orbem nequeunt, qua vitiatum os quo modo a medico compofi-
tum exceptum fuerit, feructur. Adde quod in maxilla vinculum pixcipue m-

feftum eft, quum femper folita fit nuda effe, ac fine velamento.

SVbinde autem circa lingua alte inquirere oportet, ac diutius digitis vtnn- 40
que reprimere, diri gereq; id offis, quod inclinatu eft.optimum autem eflet,

. fi femper id fieri poffet,fed non poteft.Quod fi os tranfuerfum omnino abru-
. patur,quod quid e raro incidit, collocare eo modo, quo didtu eft, os in luam le-
, dem oportet . Quo faffo deligare dentes inter fe conuenit, velim fupra oltedi-
„ mus . hoc fiquidem maxillam valde immobilem prxftat , fi quis capita recte,

„ vt oportet, futura infuper coniunxerit. vmuerfam vero manus curationem ad

„ vn^uem fcribere non facile eftffed ex iis, qua: fcnpta funt,expnmenda eft.

0 MdJ5Ji<33

C O M M E N T. I I. tgi

i mxt\i3s fignificat inquirere, fed ityixfySi alte inquirere, ficut nunc,vbi alte in-

quirere iqud^tSs dixit.praicipit enim Hippocrates digito in os demiffo confi-
derari,numfra<fti offis partiu altera fuper alteram excedat:atq; ita digito ad-
urgeri,quo expedire videatur, id quod in interiorem partem couerfum eft, in
extenoiem repelledo. In aperto autem effe exiftimo Hippocratem imperare,
non vt medicus affidueffed vt teger hoc efficiat.

2. 5 P) Ein,fi is,quem fraffura male habet, puer fit, fatis erit corij Carthaginen-

A — 'Iis, exterioris partis id,quod durius eft,& magis denfum,admouere:fed,
" h robuflior fuerit, lpfum corium.Incidenda autem habena eft, qua: trium di-
io gitorum latitudine aiquet,vel quanta conuenit,tum maxilla gummi inungen-
da.maxilla; enim, qua tranfuerfa frafta eft, firmius lueret extrema habena ag-
glutinata intei pofito digiti fpacio, vel paulo longiori, ldq; ab inferiori parte:
incidaturquc habena ha;c media in longitudinem vt vtrinque mentum com-
pledratui. altera item habena aqualis , vel paulo latior fuperiori parti maxilla:
” agglutinetur , diftetque a fradtura quantum prior, fcindatur autem , quatenus
” poffit aurem comprehendere.

Molle accipi voluit corium, cuiufmodi tunc fortaffe fuit Carthagini.huius
enim exempli caufa nommatim meminit, quemadmodum TEgyptij corij an-
tea in opere de fraffuns.conftat autemin eo cono partis, qua: maxime fumma
10 eft, id quod durius eft,ac magis denfum,nunc ai-zotjj ab ipfo nucupari. At quo
modo illud adhibeat, vt maxilla: frattat partes in diuerfa extendat, ipfe nobis
aperiet, fi quorfum de his agat intelligamus. vult fiquidem frafti offis alteram
partem deorfum a mento extendi, alteram a capite furfum.

Z.S ” A Cuantur autem habens, qua coniungi,alligaffque inter fe debent.

J. 1 Pr^cipit hic,vt habena:, quodammodo anguftiores fint,paulatim la-
titudine imminuta, quo ltinclura firmior reddatur. capita enim, qua: lata funt,
quamuis fumma cura vinciantur, non tamen fideliter continentur.

-2.7 ”TN glutinando corij caro cutem contingat, fic enim magis inhxrefcit.

1 Corium fit ex pelle animalis duplicem naturam habente.id enim ex ipfa,

5 o quod exterius eft, cum ambienti aeri obieftu fit, magis denfum euadit, & ner-
uofum eft: quod interius, mollius & rarius, atq; ex hoc ipfo minus id,quod ad
exteriorem partem magis accedit:quod ad interiorem qua id tangit, quod cu-
ti fubijcitur, rarius eft & carnofum, quod fine corij carnem nominauit, a qua
parte glutinari voluit. nam, quum rarius & mollius fit, ad eiuftnodi vfum ma-
gis accommodatur.

” 1 Einceps extedenda eft huiufmodi habena, magis autem, qu$ a meto fita

” 1— J eft,vt potiflimum cautio fit, ne maxilla in acuta figuram ducatur.in ver-
.. tice autem lungends funt vtreq; haben^,dein circa frontem fafcia alligandte.

Vtra:q; habenarum extremitates dari debent ad caput laborantis, atque in
40 vertice deligari. magis autem extedi voluit inferiorem, ne maxilla (vt ipfe di-
.. xit) «-5rei7xiAal*a,ideft,in acutam figuram ducatur.

” A Liquid etia fuper omnia extnnfecusinijci debet, vt fieri folet, quo vincu-
.. / lia immobilia reddantur, cubet aute homo in maxillam integram, no ta-
men huic , fed capiti innixus . corpus vero extenuandum eft, vfque decimum
» diem-.poftea reficiendum eft non tarde . nam, vbi primis diebus inflammatio
=■ non oritur, maxilla viginti diebus conferuet. celeriter enim callus increfcit,fi-
» cut m alijs o ilibus, qua: rara funt,mfi cormmpatur.fed reftat alius fermo logus

r iiij

^0

3 3

i(r4 DE AR.TICVLIS

de cun&is offibus, qua: corrumpuntur . intentio autem, qua: per gluten adhi- 1
betur firmiter manet, intendi & minui poteft,& ad multa dirigenda fepenu-
merd proficit. Medicorum vero, quicunque incogitantes funt, & in alijs cafi-
bus & in maxilla: fra&ura prompte manus admonent . comminutam enim
• maxillam varie, & bene, & male deuinciunt.

Quod fuper omnia extrinfecus inijcitur KscroJfAH^a appellauit , fiue panni-
culus fit.fiue aliud eius generis, vocat autem panniculum Wg<upfut,ficut etiam
nuncdici folent 7rctgd^otTa, qu^ ex veftimentis prxcidutur ab ijs,qui ea fuunt.
hxc fiquidem ad propofitum vfum propter mollitiem commodiffima funt,
qute vbi non fint, licebit aliquid fimile admouere. io

OMne enim vinculum maxilla ita abrupta: ad fra&ura offa inclinat, ma-
gis quam fecundum naturam.

Maxilla: inquit ita abruptae, hoc eft,qux tranfuerfa frafta fit, vinculum ad
frafturam magis offa contiertit,q dirigat. propterea,q> fafcix in orbem circu-
dari nequeant, circa fedem affe<ftam,fed ab exteriori parte duntaxat imponi.

.. Q1 Ed, fi maxilla, qua ad mentum lungitur, diducatur, fola autem lundtura eft
.. ^ hxc in maxilla, in malis multg,fed a propofito fermone difcedere cofilium
„ non eft, in alijs enim morborum generibus de ljs dicendum eft, fi iuiuftura in-
» quam, qua: in mento eft, diducatur, componi a quouis poteft.nam quod extat,

„ intus repellendum eft digitis fuperdatis : quod in interiorem partem conuer- 10
.. titur,in exteriorem adducendum digitis adurgendo, ha:c autem facieda funt
» offibus in diuerfa didudhs.

Maxilla quidem ex duobus offibus conflat, qua: in imo mento ad vnguem
inter fe iunguntur: Mals vero,ex multis, qua: lunduram habent omni motu
carentem, ks itk dicunt, fed curiofum hoc huiufmodi vocabulorum

ftudium apud veteres non fuit, atque idcirco Hippocrates iun&uram offium
malarum fub iv^cpioiat genere pofuitqd tantum in lpfis mdiciu fpeftans,quod
in eiufmodi offium iunfiuris nullus fit motus, qui fenfui fubijciatur.

». Sfa enim facilius fic m fuum locum reuertentur,quam fi quis tentet alte-
•> V_y ro fub altero condito compellere, quod fcire licet in omni commentario. 30
■■ compofita maxilla alligare inter fe dentes conuenit,qui hinc funt atque hinc,

» ficut antea quoque diftum eft,medenque cerato, ac pannis paucis fafcijfque.
Confueuit Hippocrates in ijs pra:ceptis,qua: fingulis communia funt,cum
femel vnius mentionem facit,exponere vim rei communem effe omniu fimi-
lium. quemadmodum & nunc volens maxillam prius extentam ita componi,
fubijcit [offa enim facilius fic in fuum locum reuertentur,q fi quis tentet alte-
ro fub altero condito copellere] Hoc aute,quod nunc proponitur, attinere co-
muniter ad offa omnia, qus componuntur, propofitis verbis indicauit.

.. \ rlnculum autem exiguum variumque maxime huic loco accommodatur.

„ V prope enim fine inclinatione eft, quanq non ex toto fine inclinatione fit. 40
Pars exquifite fine inclinatione eft, vbi fimillimam cylindro figura reprx-
fentat. voco autem cylindrum, non quo pueri ludut, fed qui columna: imagi-
nem refert : hxc autem ex toto 111 nullo offe repentur, magis tamen in femo-
re atque humero , quam in alqs offibus confpicitur. In maxilla autem conftat
non effe huiufmodi figuram, quocirca eam inclinatione vacare non protulit,
prope tamen fine inclinatione effe, eo quod fimftra eius pars dextra: ex toto
iimilis fit,& xqualis, atque idcirco, quod ex vtraque componitur fine inclina-

tione

C O M M E N T. II.

5

i tione eft, & in neutram partem inclinatur . admittit autem maxilla varia vin-
cula,ficut in fafciando,qua; exercitatio omnium prima eft,didiciftis.

A ” A Etrahi autem fafcia debet, fi maxilla a dexto latere extat, a parte dextra.

" ./a. tunc autem a dextra parte efle indicatur , cum dextra manus fafciam du-
” CIt:; fcd fi altero latere maxilla excedat, alio fanc modo attraheda fafcia efl;.

vbi autem i ede componatur, atcjue, vt oportet, immobilis feruetur, cito fane-
" fcit,dentefc|ue integri remanent: fin fecus, longiori tempore confirmatur, tum
“ peruertitur, dentes autem vitiantur, atque inutiles redd uiitur.

Antea quoque dictum eft in vlcenbus , quibus ora; excedunt, caput fafcia
° i fecundum oiam excedentem inijciendum effe, atque ita fafciam voluendam,
vt ad alteram oram viceris, lpfim adducat. eft autem hoc perpetuum in omni-
bus,qua; reflatui ad pnftinam naturam debet, quod commune etiam nunc fer-
uandum eft, quo excedens pars repellatur, cogaturque. id autem continget, fi
ea fafcijs ad alteram adducatur . adducetur autem, fi dextra parte, vc puta, ex-
cedente fafcia inde orfa porrigatur ad finiftram.-fi finiftra Iaifa fit, ab hac inci-
piens ad dextram feratur. Hippocrates igitur, vbi a dextra parte incipiens ad
alteram fifcias adducit, huiufmodi vinculua dextra parte nuncupat, attedens
non quo ferantur fafcix,fed vtra praicipue manu attrahantur.namque,vbi in-
tuearis medicu e regione eius, qui deligatur, collocatu, fafcia, qua: a dextro la- •
2,0 tere maxille ad fimftru procedet, a dextra manu attrahetur. cotraria,a finiftra.

De nafo .

" /"AVod fi nafus perfringatur, fradura: modus non eft vnus.

^-4 Ipfe deinceps modos adfcnbet, aut enim pars eius abrupitur, ipfe ta-

men feruaturperpetuus,fic,vt neq; deorfum inclinetur, nec in alteram partem
conuertatur . aut horum alterum fit,idque aut in parte eius, quae cartilaginofii
. prominet, aut m reliqua, qua: offibus continetur.

£ " C Ed,qui prxftantia vincula amant fine mente, complura alia laidunt, atque
» Oadeo nafum.

30 [PrxftantiajioiAa dixit irridens, non quo vere fignificaueritpneftatia, quo-

rum confilium eft affedam partem ad fuam naturam reftituere,fed pulchra &
afpeiftu iocunda. qualia ha:c fint, in fequentibus oftendet.

•7 - I Nter omnia enim vincula hoc maxime varium eft, ac plurimis locis afcia:

1 imaginem refert, & aliquod fpacium cutis nudum , ac line fafcia intermit-
•• quo rhombi varie admodum reprajfentantur. Igitur (vt di&um eft)qui fi-
■■ ne mente huiufmodi vinculis ftudent, comminutum nafum libenter deligat,

■■ led vinculo inie£to, vno, vel altero die medicus lattus eft , laitus item, & qui
» deligatur, deinceps tegrum cito fatietas capit ,inuentio enim noxia eft, abun-
.. deque medico eft,oftendifle peritiam, quam habet, nafum varie dehgadi. Ef-
40 ficit autem hxc vinciendi ratio omnia contra , atque oporteat, tum quod, qui
>. ob fradturam fimi fiunt, fi a fuperiori parte adftnngantur, magis adhuc fimi
» euadent : tum, quod quibus in hanc, vel illam partem, feu qua cartilago eft,feu
.. fupra nafus conuertitur,nihil fuperpofito vinculo iuuandos,fed magis ligden-
*. dos efle manifeftum fit.

Afciam appellat , vbi fafcia a tranfuerfo circuitu recedens paululum incli-
natur, vt lupra oftenlum eft.fpacium vero, quod fafcia intermittit, dixit Jix 5-
5‘o>«s:rhombi vero figura, eam, qua: equa latera habet, fed angulos non redos.

1.66

DE ARTICVLIS

nam & Euclides ita rhombum finit.nofti autem ex fafcijs primam fere nomi- r
nari rhombum, quum eam figuram potiffimum reprajfentet.^

„ p jc autem panni a latere nafi haud bene aptantur.quanquam neque hoc fa-

>• Ociunt, qui alligant. „ ,

Nihil coferre ait vinculum ad nafum fub fra£tura in latus conuerlum, cum
id prjeftare non pofiit,quod vtile effe videtur. videtur aute vtile eiTe per pan-
nos nafum fulcire ab ea parte, in qua iacet, fed neque ad hanc rem inquit id
prorfus accommodari. ^

>. Roxime autem vinculu mihi videtur occurrere, fi in medio nafo,qua acu-
.. {tus eft, caro iuxta os conteratur, vel paululum etiam os ipfum kdatur, nf io
tamen multum . his fiquidem nafus callo obducitur, & aliquanto afperior fit,
neque tamen vinculo egent magni negocij,fi fane alligandi funt.

Commune vinculu nafi proxime ad falubre accedere videtur, vbi in medio
cutis contufa fuerit, vel os parumper vitiatum, fequitur aute,vt promineat, qua
callo circumdatur. Vinculum itaque in huiufmodi cafibus coeicens,iepellen(-
que affeftum locum, prodeffe aliquid videbitur . fed neque his vllo modo ne-
ceffarium eft. conari enim debemus, qux contufa funt, maxime ab inflamma-
tione defendereiatq; vbi inflametur, celerrime inflamationem tollere-quin &
'callus,quum paruus increfcit, nihil profefto huiufmodi vinculis eget.

„ C Atis eft ad contufum, pannum admouere cerato inunitum, dein femel fa- i o
„ ^ fciam circumdare, qus in vtramque partem ducatur.

Media fafcia medio nafo inijcienda eft , cuius vuaque capita ad pofterio-
rem capitis partem non magna vi adducenda funt, atque inde fronti circum-
data inter fe vincienda.

/ \P cimum tamen pnefidium eft illinere htec farina tncitici huius anni, lo-
.. V_y ta g!utinoia,refperfa, pauca.

Qui optime videntur verba Hippocratis enodare, afferunt rarawofj triticum
ab ipfo appellari, id quod fatum eft mus, quod attici vuaque fyllabi per t.
prolata THitr dicunt, quo verbo fignificari volunt [hoc annojid eft, quod vere
fatum eft, quod & duorum mefium,& quadraginta dierum appellatur. Equi- } o
dem in Co,& in tota Grxcia Afiat vidi tritici genus uuravwfi appellatu, fed paru
furfurum habet, & eius farina ex aqua fuba&a plurimum gluunofa eft. quam
rem nunc Hippocrates maxime exigit, quemadmodu ipfe deinceps narrabit,
qui vbi farina hsc no fit, imperat, vtpuluis qui ex concuffo thure habetur, vel
gummi admifceatur. feritur autem eiufmodi triticum vere ineute, vt duorum
menfium fit,re<fteque fic dicitur, quoniam fummum ad id temporis perduci-
tur,cuius farina ex aqua fubaifta maxime glutinola redditur, vbi molito triti-
co furfures ex toto detrahantur, id quod fit,& cribris tenuibus, & tritico ante
eloto. Nam idem tritico euenit, atque hordeo, ex hoc enim, vbi ptiffana pr^-
paranda eft, cortex magis remittitur, fi antea madefa<ftum fuerit. Quo paifto 40
igitur dixit [lota]?quum non ide fit madefieri, & lauari. in quolibet enimpi-
ftrino madefit triticu,priufquam molatunnon tamen lauatur in quolibet, fed
in compluribus Afia; ciuitatibus, vbi calathos habent magnos intextos ex te-
nuibus luncis exigua fpacia intermittentibus, per quat excerni puluispoflit &
arena, fed triticum retineatur. Id ergo triticum, quod moiendum eft, primo m
calathos conijciunt , atque excutiunt : deinde calathos in aquam demittunt ,
fic,vt triticum lauetur, ac modice madefiat: calatho ex aqua recepto humoris

plurimum

COMMENT.IL Z <t7

i plurimum effluit, tantum autem in tritico remanet, quantum idoneum eft, vt
molipoffit.nam mfi madefiat, cortex circumpofitus,quitanquam innata cutis
eft,fub molam tenues partes diflipatur,atque ita, cum farina per cribru excer-
nitur, educitur aliquid etiam ex furfuribus in tenues partes diuifis : fed tritico
prius madefa&o, furfures, grandiorum partiu quum fint, manet,& cum farina
non excernutur.atque idcirco tritico prius madefafto farina magis purgatur,
& quod ab interiori parte eft tritici huius anni, lotum (vt ait) & glutinofum,
quod fcilicetpoftcutem eft, veluti caro ipfius, in farinam, vt propofui,reda-
<ftum, valde glutinofum reddi tur.Puto itaque ab lpfo lotam farinam appellari,
io vbi ex tritico fit, fic purgato , & prius madefafto . nam, mfi ita accipiatur, re-
ftat,-vt intelligamus farinam, vbi ex aqua madefa&a varie agitatur, deinde fi-
nitur confiftere,tum fuper innatas aqua excipitur, ac decoquitur, quod in far-
re etiam fit, fed huic repugnat, quod refpergi farinam nibet, decoqui enim di-
xiflet, non enim refpergiturhuiufmodihumor,fedcoquiturdutaxat. Ex ver-
bo igitur[refperfa]quid fibi voluerit magis demonftratur.
d L ■> 1 rTi autem conuenit ad omnia ha:chuiufmodi farina, fi ex optimo tritico
V fuerit, facileqne duci poflinfed, fi no omnino bene ducatur, modicu pul-
■■ ueris illius, qui ex thure concuflo habetur, in tenuiflimum polline redadti, Sc
aqua diluti farinae adijcere, vel paulum omnino gumini fimiliter admifcere.
zo Quibus igitur fraftus nafus in inferiorem partem demittitur, fimufq; effici ~
» tur, fi ab inferiori parte, qua cartilago eft,defidat, poteft in nares indi aliquid,
» quod dirigat .-quod vbi non fiat , omnia hrec excitanda funt digitis , fi fleri
>• poteft, in nares comedlis.

Optimum triticum dixit «>« -mic w, maiores enim foliti funt «.ytSSi vo-
cabulo vti,ad notandum id omne, quod in fuo genere primum eft.nuc autem
omnes, qui in panificijs verfantur, afferunt optimum triticum efle, quod den-
fum eft.nam quod rarum, multis furfuribus continetur, farinaque eius ex aqua
fuba&a non atque efficitur glutinofa, atque illius, quod defum eft. glutinofum
autem expreflit, cum ait[facile duciturjea loquutione fumpta ab eo, quod ipfi
3 o accidit.quandoquidem a nobis in diuerfa attra<5him,feruatur perpetuum, ne-
que diffipaturicontra quod minime glutinofum eft, quum ita tra<£latur,diuel -
litur, fed fi diuellatur, quo padro fequi dicetur ,ciim manu trahitur? ac fi non
fequitur, quinam dicetur facile duciiid vero quod no diflipatur, fed perpetuu
eft,iure quis dicet facile fequi, quemadmodum & vifcum , hoc fiquidem ma-
nibus noftris prehenfum in cotrarias partes plurimum attrahitur, quare ex his
conftat velle Hippocratem farinam ex aquafuba&.im glutinofam elfc, atque,
vbi huiufmodi non fit, gummi velpuluerem ex cocuflo thure colled:u(quem
appellat) adi jci lubet, vbi eius pulueris copia non fit, contundere thus
ipfum ea de caufii oportet, atque ex eode id,quod maxime pingue eft.Ego in-
40 terdum,quum nec thuris, nec gummi copia eflet,refina liquida vfus fum, hac
forte nadusiat vbi,neq; liare fit, meile vti poteris, fed vtilius puluis ex concuf-
fo thure vel gummi adijcitur.nam mei & refina quodammodo calefaciut, fed
talia ab initio aliena funt: procedente vero tempore remanentibus inflamma-
tionis reliquijs,vt fi quid aliud commodiflima. Quemadmodum igitur in fu-
perioribus gratia exempli meminit prius corij -fEgyptij, ac rurfus Carthagi-
nenfis, fic etiam nunc tritici huius anni, quafi ita dixerit.Farina vti debemus,
quat ex aqua fuba&a glutinofa fit, qualis efficitur ex tritico huius anni, quod

ier8 DE ARTICVLIS

42

m Tctmu appellauit. fortaffe eiufmodi vocabulo fignificare volens triticum o- t
mne,quod denfum eft,& farinam reddit glutinofam,ita,vt nome ab eo, quod
ipfi accidit magis, non ab aliqua fingulari fpecie fumptum fuerit.

••A /EI certe eo inflrumento,quo ad lllinedum vtimur, pleniori digitis corn-
V pulfo,non in priore parte, fed qua defidet.extrinfecus autc digitis vtrinq;

>• compreffis impellere fimul conuemt,& excitare. fed, fi fradura omnino in in-
•• feriori parte fuerit, licet aliquid in nares inferere, ficut iam diximus , vel lina-
» mentum, vel aliud linteolo cindu,vel magis Carthaginenfi pellicula,circufu-

- tumq; & ita figuratu, vt idoneum fit, quod in hunc locum demittatur. At, vbi
fradura fuerit fuperior, nihil demitti intus potefl . nam, fi in inferiori parte id io

” prajfidium alienum efl, qui non in fuperiori? Primo itaq;,& ab interiori parte
’• dirigere nafum oportet, & ab exteriori vtrinq; copellere, atque in priflina fe-
’■ dem reflituere.commodiffime enim refli tuitur nafus fradus,pra:cipue eodem
” die, vel certe paulo poft. fed torpent medici, & primo mollius rem pertradat,
q opus fit. vtrinq; enim digitos, qui nafo accommodentur, demittere oportet,

•• quantum fieri potefl in imu, & ipfum ab inferiori parte furfum copellere, atq;

■■ excitare, fimulq; ab interiori parte dirigere. ad quam rem nullus alius medicus
magis idoneus efl, fi homo id dare opera velit, audeatq;, q ipfius digiti indi-
” ces. hi enim maxime fecundii naturam funt . admonere aute vtruque digitum
” conuemt, vttoti nafo inh^reat,atq; itaquiefcere,potiffimu,fi fieri poffetafTi- ro

- due, donec glutinaretur, vel certe plurimu tempus, vtdnflu efliaut fi non ipfe
•• aegrotans, falte puer, vel mulier aliqua digitos demittat, mollibus fiquide ma-

mbus opus efl,vt optime nafus curetur. Verum, vbi n5 reddatur fimus, fed de-

- orfum fpeflans,in neutram parte inclinetur.cquide nullu vnquam nafum vidi
•• ita fradum, qui non poffet protinus coponi, fi priusq callus increfceret, ccm-
” pelleretur, modo quisrede mederi vellet. Atqui deformitate homines maxi-
■■ me oderunt: curatione vero partim ignorant, partim non fuflinet,nifi dolore

prematur, aut mortem pertimefcat.quanq in naribus callus cito increfcit,nam
>■ dece diebus fanefcit, mfi cormpatur. Quibus os a latere abrupitur, curatio ea-
» dem efl. dirigere nimiru oportet, n5 jque ab vtraq; parte, fed ea, qug inclinat, 50
•• ad naturale fitum adurgere ab exteriori parte copellendo: in naribus item alte
■' conquirere, quod in interiorem partem conuerfum efl,dirigedo affidue,dum
reftituatur,cum eo,vt fciamus nafum, mfi protinus dirigatur, dirigi poflea no
poife,fed peruerti. Quo ad naturale fedem compulfo, ad eum locu admouedi
’* funt digiti, vel vnus,vel plures,feu ipfius hominis,feu alterius , vt qua excedit,

>• repellatur, du fradura fanefcat. fed & minimus digitus in nafum fubindeco-
ljciendus efl, quo componatur, qua: declinant. vbi his inflamatio fuperueniat,

» farina vti conuenit ex aqua fubada: digito fq; fimiliter dare, eiufmodi etia fa-
■> rina induda. Verum, fi qua cartilago efl, nafus a latere perfringatur, neceffe efl
» extremum peruerti. itaque oportet ad extremu nafum aliquid ex ijs,qua; dida 40
» funt adhibere, quod ipfum componat, vel aliquid tale demittere, multa enim
» inueniripoffunt accommodata, qua: odorem non monent, & alioquin mollia t
•• fun t.Ego interdum fruflum pulmonis ouilli coieci, id enim forte nadus fum.

" nam fi fpongite indantur, humorem combibunt.

Si nequeant(inquit)digiti in nares demitti, adhibendu efl id inflrumentu,
quod nuc ficut in fuperioribus etia appellat.quo verbo intelligitur

omne id, quo ad illinendum vtimur, qualia funt fpecillum,fpathe,idq; inflru-

mentum,

C O M M E N T. 1 1. i.ss

i mentum, quod JWffowi» dicitur, qua; omnia in fummo capitulum habent ro-
tundum, fed quemadmodu in fupenonbus ad alce vftione opus fuit tenuifli-
mis, ita nunc plemoribus.quandoquidem & digitos, vbi licet, admouemus, &
in nares comjcimus,eos nempe, qui aptantur;& qui fraiftam nafi partem com-
ponant.qua ratione autem vti coueniat hoc inftrumento, lpfe aperte expofuit
imperans, vt indatur in cauum,non in inferiorem partem nafi, fed qua potifli-
mum fraiSi pars in eius canum decidit . ea fiquidem eft, qua: impulfu eget, vt
excitata poflit in fuam fedem reuerti.mhil enim aliud eft componere quamli-
bet partem, quam vnamquamque eius particulam in futim locum compellere.
10 Qme fubijciuntur,per magnam partem orationis plana funt.

» /\ D ha; c ex parte exteriori con j Carthaginenfis incidenda habena eft,qu£
" vel pollicem lata fit, vel quantum conuemt,& extrinfecus nafo,qua decli-
” natur, agglutinanda-.poft hxc intendenda eft,quantu expedit, paulo aute ma-
” gls qua vt nafus dirigatur, intendi debet: tum fub aure(longa enim efle habe-
" na debet) furfum circa caput adduceda. licet autem fronti extremam aggluti-
“ naredicet & vlterius ferre, & circa caput volutam vincire . hsc fiquidem iufte
nafum dirigit, & intendi, & remitti poteft,atque vbi velis,nafum in contraria
” partem, ac lacet, magis aut minus repellere. Nam & quibus a latere nafus abru-
” pitur,in exteris eadem curatio couenit,qux propofita eft.plarnfque aute opus
10 eft nafo extremam habenam agglutinare, vt in cotrariam parte repellatur, at-
>■ que inclinet. Qjaod fi fra&ure vicus accedit, nihil follicitare nos debet, fed nu-
>• triendum eft cerato, quod picem habeat, vel aliquo ex ijs medicamentis, qua;
.. protinus cruentis vulneribus mijciuntur. hxc fiquidem-facile curationem ad-
■■ mittunt.yEque etiam,vbi ofla receflura fint, primo dirigere aftidue conuemt,
» nulla re prxternufla, & in pofterum digitis compellere laxius fuperdatis , fu-
.. perdatis tamen. nafus enim ex omnibus corporis partibus facillime componi-
- tur. Atqui habena agglutinata, & impulfu in contrariam partem, atque nafus
>■ declinatur, nihil vti omnino prohibet, neque fi vicus fit, neque fi inflammatio.
.. innocenter enim eiufmodi prxfidia adhibentur.

30 [Appendatur]dixit quo verbo fignificauit vniuerfam ratione exte-
dendi,& quafi dirigendi nafum peruerfum,per ea, qux agglutinantur . quod
autem nunc precipit,experimeto imbecillucompcn.nam,(i habena veheme-
tiusintedatur, gluten difcutitur,refoluiturque:fi modice, nihil fere proficitur.

De

d i

IN fradrura auris quodhbet vinculum inimicum eft, neque enim ita laxu cir-
cumdabitur,quod fi magis adftringatur, plurimum officiet . quadoquidem
» integra auris fub vinculo adftricfta dolet, pulfu vexatur, atque inflammatione.
Vbi continuum foluitur grxee 111 carne tA*©-1 appellatur, in olle usirxyfxXjin
40 cartilagine non habet proprium vocabulum, fed eam fra&uram Hippocrates
abufus nomine nuncupauit.

s fi » Q Ed & cataplalmata,qux maximi oneris funt,penitus aliena funtiplxraque
•> >3 etiam noxia lunt, atque abfccfllim concitant, & muccos plurimos , fuppu-
■■ rationemque infeftam reddunt. quibus minime opus eft auri comminuta:.
Omnia figillatim ijs confentanea funt, qua: oftendimus in libro de ratione
curadi . namque Hippocrates etia nunc lxdi aurem aflerit cataplafmate,quod
experimento confpicitur.abunde enim ficcari eam voluit, quum natura ficcif-

i7° DE ARTICVLIS

fima fit , eo quod ex cute conflet, & cartilagine.Oftefum autem eft vnaquam- i
que partem, quatenus ficcior eft,eatenus ficciorem curationem requirere.

7" TARoxima quidem eft(modo quid fuperimponicoueniat) farina glutinofa.
”1 H?c autem neceflario gratiis ne fitac minimum contingat. interdum enim
optima medicina eft, medicinamhon facere,& ad aurem, & ad alia multa. Ca-
» uere infuper homo debet , ne in eam partem dormiat . extenuare aute corpus
expedit, illi potiflimum,qui auris fuppuratione periclitatur, & aluum mollire.

Proximu inquit eife ei,quod non obcft,cataplafma ex farina glutinofa, con-
flat enim hoc magis ficcare,quam alia. diximus aute paulo ante, vbi de illinen-
do nafo traftauit, qualem appellet farinam glutinofam.huic fimillimu catapla- ,
fma conficiunt experimento edodli , qui in palteftra verfantur, ex farre in ace-
to madefado,dum maceretur, atque ita temperato.

SEd,fi homo facile vomat, vomere debet,vt modice exhauriatur.

V eteres appellabant ffugnouejuir, quum modice homo exhauriebatur,feu
vomitu, feu deie<ftione,tale quid nunc fieri iubet eodem vocabulo vfus. Multa
autem funt medicamenta, qus hocprteftant. nam & mei copiofe aifumptum,
& mulfa minus diluta, vel cremor ptiflame ex aqua decodus, feu per fe, feu cu
meile, magis adhuc vomitu citat radicula, & bulbus narcifli. His efficacior eft,
nondum tamen valens radicula, in qua furculos radicum veratri albi defixeris,
data poftridie,fiuc perfe,fiue ex oxymelle. 2

” C Ed,fi ad fuppuratione veniat, no eft celeriter aperieda. multa enl ex ijs,qu£
iD videtur fuppurare,interdu abforbentur,etia fi nullu cataplafma inducatur.

Cauendum efl,n« auris incidatur ob cartilagine cuti fubie<fta.nam,nifi,vbi
incifa efl,confolidetur & glutinetur, periculu eft, ne cartilago obefa reddatur.
[Abforben] (quod miccmnSi dixit)hoc eft,difcuti ac digeri pus ibi colle<ftu,no-
nunquam per ea, qua: fuperimponuntur fimplicia medicamenta, ac leuia fine
morfu ficcandi vim habetia.cuiuimodi eft mucetis cochlea: adiedo thure: ac,
fi valentius ficcare opus fit, vel aloe,vel myrrha,vel vtrifque. Eode modo fic-
carepoteft mei atticum inunctum infperfo quouis ex propofitis medicamen-
tis,bene contrito, voco autem fine morfu thus, aloen & myrrham.

* A T,vbi incidere coadus fis, celerrime fanefcit, fi candens ferramentum ab
” vn^ parte ad altera demittatur, fcire autem certum licet aure curtam red-
.. di,& mancam magis quam altera, fi candens ferramentum traijciatur.

Curta neceflario fit,& manca,cum non exigua pars & cartilaginis,& cutis
lpfam comprehendetis,vftione ab fumatur. Ad quod praifidiu monet, vt con-
fugiamus,nonnunqua veritus, ne cartilago sgre finefcat. namque vbi nuda-
tur,cicatricem non recipit, praifertim fi res aliquot dies protrahatur, neque eu-
tis a fedione protinus coeat & glutinetur.

SP I f . D ...

£d li candenti ierramento non traijciatur , incidere conuenit, quod magis
excedit, fedione non admodum exigua.

Ne quid fuperfit puris, quo cartilago lxdatur,incidi non parum iubet.

■ f ^ Vandoquidem pus altius inuenitur,quam quis exiftimet.
V.^i_JPecipiuntur,qui fecant,in cognofcendo pure, quod fubiedum eft, ita,
vt exiftiment id in fummo contineri, & cutem tenuem efle.Qijo pado autem
111 hunc errorem incidant, lpfe Hippocrates proxime demonftrabit.

^ rErum(vt fummatim dicam) cstera quoque omnia, qua: muccofa funt, &
muccos producunt, vtpote glutinofa,vbi tangatur cito in hanc, vel illam

partem

jo

40

VI

COMMENT. II.

171

1 “ parte digitis elabuntur.quaobrem altiora ha:c medici reperiunt,q cxiftiment,
In dignofcendo loco fuppurante,vbi in affeifta parte, quum tangeti mode-
rate cedit, fe&ione adhibita contentu pus muemtur, medici poftquam eiidem
cedendi modum in quauis alia parte comprehenderint, putantes eam bmiliter
fuppurare,vt ilis, quas prius intuiti fuerint, venientes ad (editionem errat, ifque
error interdum duplex eft,& quod nullo modo ibi pus inueniatur, quum ha zc
multo craffiora fint quam opinentur, & quod medicis ea fuppurare videatur,
qus muccofum humorem in fe continet, id, quod euenit, quoniam huinfmo—
di humor(vtipfeait)vbi tangatur, cito elabitur. contrahi autem folet in carti-
10 lagine,chordis,neruis,ac ligamentis, vt deinceps oftendet.

43” /^\ Vandoquidem,& ea tubercula, qu£ ganglia dicuntur, cum humida furit
•• muccofa carne conti nentur, a multis aperiuntur mde fluxuruhumo-

•• rem putantibus. Medicum itaqjin feftione animus fallit.-fed ei, qui fectus eft,

■* nullum affertur detrimentum. qua; autem loca aquofa Iint,vel muccorum ple-
•• na,quibusvc partibus lingula, qute aperiuntur, hominem intenmant,Yel alte-
" rus noxa: caufa fint,alibi exponentur.

Hscenim ganglia circa cartilaginofas partes, & circa neruos exhoru ali-
mento increfcunt,onunturque ex humore glutinofo ac muccofo.hoc enim eft
proprium neruorum alimentum.

VBi quis igitur aure fecuerit, abftinereab omni cataplafmate, atque omni
linamento debet,mederique vel medicametis, qua; protinus eruetis vul-
“ nenbus inijciuntur, vel alio, quod neque onere laidat, neque moleftiam afferat.
Auris quia ficca eft, idcirco ficcantia medicamenta requirit, non tamen plus
lufto ftccanda eft, vbi a fedione protinus medicameta inducuntur, diftedunt
enim, cum nihil habeant, quod leniat. Sed neque onerari auris debet mole eo-
rum, qu£ fuperimponuntur. dolet enim & infeftatur. Optimum eft igitur a
feftione medicamentis vti,qu£ modice ficcent,cuiufmodi liint, qua: cruentis
vulneribus protinus ini jciuntur. Cataplafmata leniunt quidem, fedrefoluunt,
atque efforminant.fuperantem vero humorem non difcutiunt,pr?femm cum
3 o glutinofus fit & craffus.

■ ^wTAmque, vbi cartilago nudari incipiat, coitumque habeat purulentum ac
” 1 v nuiccofum,rcs infeftiffima eft.

Adijcete orationi oportet[humorum]ficut nonnulli adfcnbunt, vt vmuer-
fa fit huiufmodi[Namque, vbi cartilago nudari incipiat, coitumq; humorum
habeat]. Vocat autem <OT)sa[raf coitum humorum, qui intus continetur, & ex-
cerni debent puris videlicet & mucci.res (inquit)infeftiflima eft, hoc eft, do-
lorem affert, quod patet, quum cartilago vitiatur.

“ Vius illa curatio quoque caufa eft.In omnibus autem, qua; recrudefcunt,

■ maxime abunde eft candens ferramentum traijcerc.

4° Quam curationem damnat?eamne,quam paulo fupra indicauit, prtecipies
vt cataplafma, linamentum, quod onerat, quod dolorem excitat, vitemus?

f 5

K

FINIS SECVNDI COMMENTARII
GALENI IN HIPPOCRATEM
DE ARTICVLIS.

I

z7z DE ARTICVLIS

Galeni in Hippocratem de articu-

Lis' COMMENTARIVS TERTIVS, VIDO
VIDIO FLORENTINO INTERPRETE.

De fpina: vertebris.

Pina; autem vertebra;.

Adiccit [fpinte] non quod in ahjs corporis partibus verte-
brx repedantur, omnium enim vertebrarum compofitio vo- io
catur fpina: fcd quafi ita dixerit vertebra;, quarum fitus eft in
fpina. Qmbufdam tamen ex iunioribus placet fpinam nomi-
nari,non vniuerfam vertebrarum compofitionem,fed earum
tantum, qux ad thorace funt,& lumbos.iuxta quos Hippocrates nunc de ver-
tebris agere videtur, qua: in lumbis tantum, & dorfo lita; funt,non de ijs,qua:
in ceruicibus. vertebrarum vero compolitionem vniuerfam in libro de offibus
ad eos,qui primas inftitutiones addifcunt,ad vnguem narrauimus,in quo ex-
erceri illum volumus,qui percepturus eft ha;c commetaria, intuitum exquifitc
qualia fint lingula olla in cadauere arefadto hominis, vel certe fimia:.

QV ibus ob morbos trahuntur, vt gibbum efficiant. 10

Gibbum dixit xtftjiou.vocatur autem fpina gibba, quum in pofterio-
rem partem conuertitur,quod vitiu i-m&a*.uQams gratee nominatur: licut curua,
quado in priorem partem. dicitur aute hoc gr^ce Asgtfbmr: fed <nwA/«<«,cum de-
prauatur a latere. Nonulli autem exiftimant fpinam in pofteriore partem per-
uerti (quod vitium quoque gratei nominant) vbi in ea fuerint cruda

tubercula magna, dura, ac diuturna, quorum onere vertebra: in pofteriore par-
tem compellantur.neque intelligunt,ft lupinus homo iaceat,non poffe fubie-
dtas vertebras tuberculis onerari, neque etiam fi ftet,aut fedeat,ac neq; li in la-
tus couerfuscubet.Adhxcabfurdum eft, exiftimare tubercula ad tantii pon-
dus,ac duritiem peruenire,vt offibus grauiora liant,& duriora.-fed,& a crudis
tuberculis fpinam in priorem parte conuerti Hippocrates ipfe paulo poft do-
ccbit.Illud item animaduertendum eft,non folum eos,quihbrum hunc expo-
nunt,fed Hippocratem in propofitis verbis dixiffe [trahutur, vt gibbum effi-
ciantjquum dicere potuiffet[impelluntur]quemadmodum his placet. Abfur-
dum vero videbitur affercre vertebras, que in pofteriorem partem erumpunt,
trahi a morbo in priorem, hoc fiquidem magis propriueft illius vitij,fub quo
fpina in interiore partem conuerdtur. Quonam igitur padlo res vera fit, quid-
que Hippocrates fentiat, conabor exponere. Vertebrarum quidem offa per fe,
neque peruertuntur a tuberculis,ncque trahutur, fed primum vitium eft in ijs
corporibus, quibus vertebra; alligatur.Igitur,vbi ad vertebras tuberculu oria- 40
tur,cum in tumorem affurgit,atq; augetur, ab interiori fiue priori parte, vtro-
que enim vocabulo appellatur, neccffe eft,vt tuberculum fequantur ligamen-
ta,atque hxc rurfius vertebra:. Itaque, fi in vna parte dutaxat tuberculum oria-
tur, vbi h^c in interiorem trahatur, fpina in priorem partem conuertetur:fed,fi
in duabus, vbi aliqua interiedta fit inuiolata, gibba euadet.vtroq; enim tuber-
culo adiundtam vertebra trahente,qiue in medio funt,a pofteriori parte gibb$
fiunt, quod euidenter intueri licet omnibus euenire, qua: curuari modice pof-

funt,

C O M M E N T. 1 1 i. 173

i funt,cuiufmodi funt virides rami, & ex fcriptorijs calamis pl^nq;, quos /i quis
dexcix digitis ab vna parte, fimftrte ab altera, prehedens ad fe traxerit, mediu
in contraria parte attradtu gibbumque cofpiciet. Atqui neq; alia de caufa fpi-
na ad latus conuertitur,q ob crudum tubercuIu,quod a latere eius fit.Hec au-
tem tria vitia in fpina incidunt, cum vertebra; loco mouetur.na vel fit,

ve , Asecto^vel moAifflro.cum in pofteriorcm quide partem conuertitur,
quum in pnorem, quum in latus inclinat, <mc\Lsl!. £ xtra hxc quartum

vitium in fpina incidit, quod <mmS vocatur, vbi vertebra; loco manent, fed ea-
rum compago dimouetur,

10 pLairunque folui nequeunt , pra:cipu8, vbi fpina fupra fepti tranfiierfi con-3

” 1 lunflionem gibba fiat.

Nonnulla(inquit)qua:in fpina incidunt, argre foluunttnyprtecipueque vbi
fupra eam regionem, qua cum fepto tranfuerfo coiungitur,gibba fiatjioc eft,
in vertebris thoracis.dixic autem •anni, fignificarc volens [prxcipue] quemad -
modum etiam in principio buius libri, quum inquit[Ommno enim melior eft
ac firmior exigua fierba quam grandior, pratcipue antequam ad maturitatem
veniat], vbi verbum pratcipue dixit -anni. Sed qua ratione atgre tubercula fol -
uantur, proximis verbis intelliges.

” T ^f"la vcro foluuntur cu varices in cruribus fiunt.illi aute magis gibba
LO A fpmam foluunt,qui in vena poplitis oriuntur, fiunt etia & in venis inguinu.

Q_ua;dam(ait)yicia infra thorace, nempe ad lumbos, a varicibus vel tormi-
nibus foluuntur, cum fucci,qui ea faciunt, primo ferantur in venam maximam
lpfius fpina;, deinde in eas,qu£ ab eade didudlij ad crura intendunt, huiufmo-
di autem in thorace nulla vena eft, qua: poflit vitiatos fuccos recipere . quado-
quidem vtnnq; odto coftis vna ahmentu fubnnniftrat : fed fupcrioribus, duae
aha; tenues, fcihcet ab vtroq-, latere vna.qux omnes per thoracem diftribuun-
tur,diffipanturque. Idcirco, fi fuccus aliquis ad ipfas ex tuberculis tranfferatur,
exceini non potelt, pi eteiquam q> £gre etiam admittitur, fucci enim, qui cru-
da & dura tubercula faciunt, glutinoh funt,& crafli, quare no facile per tenues
30 venas feruturifed vena, qua: ad lumbos eft, latiflima elt, & fanguine ad venas
omnes tranfmittit. ergo, cum hos crafTos ac glutinofos fuccos receperit, fi affe-
dta; partes vilibus adeo valeant, vt quod fuperat, expellant, ad venas hic fitas
tranfmittit.quo fit,vt latefcant,& in varices aflurgant,vbi quide fucci craflio-
res fuerint, id accidit in inguine protinus,fin mediocriter crafli, in poplite, na-
que,vbi primum, eo q, crafli fint,& glutinofi,conferti fubfiftunt,ibi vena dif-
tendut,dilatantq;. Etenim, quibus citra caufam hac varices in cruribus oriun -
tur, videre licet venas pro portione fuccoru craflitudinis latefcentes,vbi craf-
fiflimi fint,latiflimas,cuiulmodi ven^ funt 111 inguineivbi minus crafli, minus
latas,quales in poplite. Interdum enim, quum maiores venas obftruunt,hunc
40 afFcftum excitant : interdum ad inferiores concurrunt, qua: anguftiores funt.
in vniuerfum autem in varicibus crafliis fanguis counetur.nam id vitiu plx-
runque a fucco melachohco, interdu etiam ab alijs crudis craflifque cocitatur.

.. £ Olutum quoque iam id vitium elt a torminibus diuturnis. i

i_X Vbi fucci, qui pratter naturam in corpore funt, ad inteftina tranfferun-

tur, tormina fiunt, quum abradatur inteftina ob fuccos acres, qui ad lpfa con-
fluunt, nempe, vbi tubercula fuppurant, neque enim aliter ob fuam craflitu-
dinem confluere ad inteftina potuiflent. fed infuppurationibus crafli fucci

f

4

s

Z74 dearticvlis

extenuantur, & naturam affeda: partis ad expellendum excitant id, quod in t
ea contentum iam moleftum eft. ^ ^

1 Vibus ver° aclbuc Puerls *Fna Sibba fit’ antcclua corPus perfefte incre-

" V s fcat,his corpus ad fpinam non augeturifed crura & brachia dutaxat per-
hcumtur,qute funt ad fpinam, non complentur.

Nihil miru eft, fi in his morbis fpina n5 merefeat, queadmodu fupra in lu-
xatis tradidit, cum inquit, [Quibus recondi no potuit]. Nam & propter venas
peruerfas,& propterea,q> tegnus mebrum moueatur,naturaq; in eiufmodi af-
fedibus langueat , \xte partes neceflario deterius, q. ante nutriuntur. Quo fit,
vtqus iam perfede increuerunt, emacrefcat, qua: adhuc increfcunt,incremeto io
' juxta fpinam prohibeantur.Sed,qu£e a vitiatis partibus longius abfunt,vt bra.
chia,& crura, fine noxa omnino leruantur . ea enim, qua: fic vitiata funt, non

totum corpus, fed folummodb proximas partes afficiunt.

g ” Vibus item fupra feptum tranfuerfum gibba fpina fit, cofta: in latitudi-
V^Znem augeri non folent,fed in partem priorem.pedus vero latum non fit,

„ fedacutum-.fpiritus difficulter mouetur,& cum fono,quiim cauum, quo fpiri-

.. tus recipitur, atque emittitur, anguftius reddatur-

De ljs ages, quae adhuc increfcunt, dixit, que iuxta fpina funt, his augeri no
cofuelTe.Ergo,vbi fpina gibba fiatin vertebris thoracis, h? maxime increfcere
in longitudine jphibentur. Hac igitur de caufa,& illa etiam, q> vertebra:, cum 2 o
fpina gibba fit, 111 pofteriore parte conuertatur, necefte eft thorace anguftum
reddi, atq; acutu: & idcirco interiora caua, quae fpiritui accomodantuiyninora
effici, fic, vt,vbi fpiritu attrahunt,corpus minori modo ipfius fruatur.Diximus
aute, & in libro de difficultate fpintus, vbi is minus attrahatur,quam opus fit,
necefte efle breuion temporis interuallo proxime rurfus attrahi, quam fi prius
fecudum natura attrahi coepiffet. fpiritus aute, qui breuiori interuallo attrahi-
tur, creber redditur, in quo confiftit id genus fpiritus difficultatis , fub quo Sc
exiguus, & creber coontur.fonus autem adijcitur, ob anguftiam iuxta fauces,

Sc afperam arteriam. auget anguftiam hanc id,quod proxime fubijcit.

7 ” A Tqui cogutur etia ccruices iuxta magna vertebam in priorem parte con- 30
/1 uertere,ne caput in eandem proijciatur, hoc autem fauces reddit admo-
■■ dum anguftas.nam ijs etiam, qui natura redi funt,id offis, fi in interiore par-
- tem inclinetur, fpiritus difficultatem affert,dum repellatur. Ob id igitur, quod
ita figurentur, guttur his hominibus magis extare videtur, q bene valentibus.

Cum vertebi £,quai ad pedus funt,vbi gibba fpina fit,in pofteriore partem
fpedet, necefte eft collu in priore couerti.quare & lpfu caput, illi enim e regio-
ne fuperimpofitu eft- Accidet igitur ijs,qui gibbi funt, ambulare ita figuratis,
ficut caiteris omnibus,cum totu collu fpinaq-, inclinat, & vtruq; curuates a po-
'fteriori parte gibbi terra fpedat.quod vt euitet,qui gibbi funt cogutur collu in
poftriore parte recuruare,eius vertebris, vt quij mimmu moueetur,ad hocparu 40
coferetibus: fed, qua potiffimu mouen aliquid poftiint, valde recuruatur. pof-
funt aute qua dua: prima: vertebra: inter fe,& cu capite comittutur. Quemad-
modu igitur figuratur iuxta capitis comiflura illi, qui bene valetes caput in po
. fteriore parte copellunt,ita gibbi, cum eredi funt.prctere.i,vt ijs,qui natui ali-
ter habet, guttur extat, vbi caput in pofteriore parte recuruatur, fic gibbis, cum
redu cotinetur.vocauit aute eos,quibus extat quo vocabulo

verifimile eft, vel afpera arteria totam, vel guttur dutaxat appellafle. hinc aute

maxime

COMMENT. III.

2.83

1 maxime fir,vt fpiritus cum fono reddatur, quandoquide maxime etia ftertunt,
qui fic figurati dormiur. q uaobremfcribit [nam & ijs,qui natura re&i funt,id
oilis,Ii in inteiiore partem inclinetur, fpiritus difficultate affert]. dicit autem id
offis, ad illud referes, quod principio orationis propofuerat,cum inquit[Atqui
coguntur etia ceruices iuxta magna vertebram in priorem partem couerterej.
vnde pollet quis conijcere magnam vertebram appellari fecudam, qui magis

poteft in priorem partem vrgeri, atque inde rurfus repelli. Coftat autem ean-
dem legionem, & pnorem,& interiorem ab lpfo vocari. priore quidem, quum
vertebri apofteriori parte in eam erumpant: interiorem, quum lit in profun-
IO ditate corporisffi fpe&etur fumrna pars fiue prior, fiue pofferior. ^

” I_J Is tubercula plirunque circa pulmonem funt, eaq; dura & cruda.plirif- "
1 1 que enim eiufmodi tumores funt caufa gibbi, Se diffecioms, quibus pro-
•• xirni nerui afficiuntur.

Qu^ibus fpina fupra feptu tranfuerfum gibba eft. his platrunq; ait tubercula
ficu circa pulmonem: coftat autem, & cjuibus ad lumbos <*ibba fic, his ea parte
tubercula verfari.Dixit[plirunq;]jppterea q; & cafu,& nftu fpina gibba red-
ditur^ tum in priore partem, tu in latus conucrtitur. At cum inquit[plirunq;
ennn eiufmodi tumores caufa gibbi funt, & diftctloms] eande fentetia tradit,
qua a pnncipio,cum ait,[fpin ^ vertebri, quibus ob morbos trahutur,vt gibbu
10 efticiat]. Quod aute nunc feribit [quibus proximi nerui afficiunturjad neruos
dorfi refertur, ac vertebraru.nos vero antea caufati fumus vertebram ligamen-
ta attrahetia, quibus cum Se ipfig vertebra; trahutur.non enim arbitramur ner-
uos,qui a fping medulla oriutur, attrahere fecu vertebras poffe, cum Se propter
exiguitate,Sejppter mollitie longe imbecilliores fint, q vt priftare id poffint.
quippe, qui ab oflibus nodepedet,quemadmodu hgameta, qu£ firmiora funt.
Se nei tiis coniuncfta,ac,fi tuberculis afficiantur,fecu trahere vertebras poffunt.
” \ 7"Erum ex his quibus fub fepto tranfuerfo gibba /pina eft, nonnullis renum
" V & vefici vitia fuperueniunt. fed Se abfceffus ad ilia Se inguina, qui diu
- manent, Se igre fanantur, quorum neutrum gibbum foluit.

30 Ob cofenfum fime propofiti afteffus fuperueniunt. cofenfu aute afficiutur,

Se qui funt eiufdem generis,Se qui vicina, qu£ fupra fignificauit, quum pro-
ximos dixit, fed que comunia primo funt, maxime l^dutur. Tormina igitur, 8e
varices, quoru caufa erat fuccoru tubercula excitantium trasfufio,gibbu curat:
fed ex ijs malis, qu^ cofenfus caufa oriutur, nullu eft,qd priore morbu depellat.

” I I E autem coxi extenuantur, magis quam quibus ipina fupra gibba eft.

A A Quibus fpina ad lumbos gibba eft, his coxg graciliores funt,q quibus
ad pecftus.hinc autem mamfeftum eft coxas, quibus fpina ad peiftus gibba eft,
graciles modice reddi, propter confenfum, quem habent cum fpina.

TOta autem fpina longior his eft, quam quibus a fuperiori parte gibba eft.

His qui itate nodu robufta funt,preterq q> cbmunis eft macies, acce-
dit q> aftefti partes 110 augetur,queadmodu Se antea diftu eft: Nuc diferime
aliud adiiigit,non ab £tate,led a locis affe&is.nam fpina,quo magis verfus fuu
initium vitiatur , eo minus augetur, cu habeat Se origine Se incremetu fupne.
T~\Vbes autem & barba ferius increfcit,& minus completur, minus item fce-
- J[ eundi fiunt, quam quibus gibba eft pars fupenor.

Ad communem rationem confenfus accedit differetia ex natura locorum.
Communis igitur ratio eft,vt qug vitiatis locis proxima funt,c5fenfu affician-

9

» O

J O

I 2.

ZjG

DE ARTICVLIS

r*

i C

tur: propria autem, vt,vbi ha: partes 1 ceduntur, qux fpiritui accommodantur, i
fequatur,vt fpiritus xgre,& cum fono moueatur, vbi,qux infra feptum tranf-
uerfum, pubes ferius increfcat,lxdaturque etiam barba.

13 .. Ed quibus corpore iam robufto gibba fpina fit, his euidcnter foluit morbfi
„ S tunc exiftentem. tempore tamen eius aliquid fc oftedit, ficut & ijs,qui iu-
„ mores funt,aut plus aut minus, plxruq; autem, hi affe&us minus maligni funt.
Euidenter amftxgi nunc dixit, quod nonnulh ahj ex veteribus dixei-utal-
^JK.pco,- Aperte igitur, &(vt dixerit quis)q.uafi res manu teneatur,gibba fpina ad-
mittit ea, qua; quum morbus iudicatur,id eft, foluitur, expelluntur, videturque
ex toto morbus fummotus.fuperfunt tamen reliquia: paruce, qua: irritantur, fi IO
quid vel in ratione vi&us peccetur,vel noxium extrinfecus occurrat.

/<f>, A A Viti quidem gibbi, facile, & no fecus, quam bene valentes lamvfque ad
.. i vlfeneftutem id mali fuftinucrut,prxfertim quibus corpus carnis plenum
" & pingue effe&um eft ■. pauci tamen ex ijs ad fcxagefimum annum peruene-
» runt,plcerique enim citius moriuntur.

Ob validas vires, ob morbum Ieue,iamq; ob vniuerfam vittus ratione, qua
viuunt, nonnulli gibbi quafi fani ad feneftucem vfque vitam degunt.

NOnnullis eua vertebnj ab hac vel illa parte in latus mouentur.Hxc tame
vel omnia, vel coplura incidunt, eo q> fpina ab interiori parte deprauetur.
Antea ia diximus fpina ad latus conucrti orto ab eius latere tuberculo, quod z o
ad fe traheret ligameta.hoc Hippocrates fieri dixit wi -rov»r,id eft,p neruos.

QVofdam etiam in id vitium compellit, vna cum mor.bo habitus ille, quo
jacere confucuerunt.

Cocurrit ad fpina gibba efficienda,& quod materia magis confluat ad id,
quod humilius eft,& qcf pars, in qua quis cubat, magis coprimatur. Prima aute
& prxeipua caufa, & tuberculi, & cuiullibet vitij eft partiu natura morbo op-
portunior.Demonftrauimus eni ad eiufmodi partes cocurrerc ea,qu? fuperat.

1 j „ T xErum de his agemus, qua de diutinis affe£h'bus pulmonis.ibi enim de his
. v futurorum pulcherrima: prognofticationes traduntur.

Multa quoq; alia in hoc libro feripturu fc pollicetur,quce nuc non extat.Ea 30
fortafle vel non fcripfit, vel interierunt, quemadmodu &c multa alia antiquo-
rum volumina, quee nunc non extant, de quoru interitu complures fcripferut.

De diutinis igitur affe&ibus pulmonis multa habentur , & in maiori libro de
morbis, cuius initium eft - [Si pulmonis arteria exulceretur], atq; etiam in pri-
mo libro de morbis, qui non reifte ita inferibitur, cuius initium eft, [Qm vtiq;
interrogare de curatione re&e velit, rogatufque refpoderc]. Sed in neutro ho-
rum plene exequitur,qux hic pollicetur.

/ V „ /^~\ Vibufcunq; cadetibus gibba fpina fit, paucis ita coualefcit,vt dirigatur.

V ) Adhuc fcripfit de fpina citra exteriore caufa deprauata.quij dclceps ad-
fcribit,oia lut de vertebris, qu^ob cafu vel i <ftu alique ledutur. Pleraq; aute pia 40
na funt,nifi ficubi opus fit omifla caufa adijcere,queadmodu & nuc,cu aflent
raro luxata fpina reftitui.cuius rei caufam,& fi nuc afferre potuiflet,in fequeti
bus demoftrat, cu feribit vertebras cardinis modo Tftru<ftas,ita, vt, vbi vna ali-
qua quouis modo excident,! fua fede magno negocio rcuertatur,cu in fingu-
hs multi jpceffus fint, multi linus.hoc aute & afpedtu lpfo in oilibus didiciftis.

'9 .. T Ani vero intetio, qua: fuperfcalamadhibetur,nullum,quodfciam,reftituit.

« 1 Ea potiffimiim vtutur medici, qui apud vulgus videri volunt magnum ali-
quid

COMMENT. III,

177

x » quid moliri. Apud hoc enim admiradum eft fufpenfum hominem intueri, vel
” proie<ftum,vel tale quidpiam,femperque hac ab ipfo laudantur, cui nec vitra
” curae eft, quinam efte&us fequatur ex Iiuiufmodi pra:fidio,bonusne an malus.

medici vero, qui ha:c ftudent, rudes funt,quos quidem noui .Inuentio quidem
>• vetufta eft, atque ego fine primum audlorem laudo, non foliim Inuus, (ed cu-
” machinamenti fecundu natura excogitati, minime enim diffido nonulla
leftitui polle, fi quisreifte praeparans concutiat.fed turpe exiftimaui eiufmodi
” morbis ita mederi, quum eiufmodi machinationes magis fint impoftorum.

Quoniam (vt oftendimus)in omnibus articulis reftituendis, procedere de -
1 o bet in dmerfas partes extentio, eandem quoque ad fpine offa neceile eft adhi-
bere. qua vero ratione intendere in diuerfa conueniat,in fequentibus docebit,
nunc de ea intentione loquitur, qua: minus refte adhibetur, quod facere con-
ftieuir, fient 111 prioribus lam monftratu eft. Primo enim reijcienda funt, qua: -
cunque male a quibufda medicis fiunt, deinceps tradenda funt lalubriora.Igi-
tur,quum medici complures luxatam fpinam per fcalam extendant, affem 111
primis eiufmodi inuentionem nihil proficere:!] quis tamen ea vti velit, docet,
quomodo facere id optime poffit . Ergo in intendenda fpina propofitum eft
fuperior.em partem intendere per vincula prope affe&um locum iniecia, infe-
riorem,per corporis pondus. Ad hoc itaque fpe<ftans,qu£ ab ipfo fubijciuntur,

10 percipies, maxima enim ex parte clara funt.

( V ibus jppe ceruices fpina gibba fit, par eft minus fuccurri intetione ad- 1 0
Jubita per caput d eorfum demiffum,paru enim ponderis habet caput, &
vtrinq; lati fcapularu oflis fummitas.cum deorfum lpe&ant: fed hos verifimi-
” le eft in pedes deorfum cocullos magis reftitui.in ea enim parte demifti maius
pondus habent. At quibus infra gibba fit, hos concutere magis couenit capite
” deorfum fpedlate.Si quis igitur cocutere velit, rem ficre&e molietur, fcala fter-
“ nere fcorteis puluinis tranfuerfis debet, vel ex lana bene alligatis, ac paulo plus,

” & longitudinis, & latitudinis fcala: tenentibus,qoccupet hominis corpus.

Quum fpina vel prope initium ledatur, vel prope fine, vel in medio fpacio,

3 o primo agit de noxa ipfius prope ceruices. Ergo in hoc cafu,fi quis fuper fcalam
a pedibus hominem fufpendat,ficut nonnulli medici Hippocratis feculo con-
fueuerunt, nulla fere intentio fiet ab inferiori parte, quiim parum ponderis fit
in capite, & ceruicibus:fed,fi in ima vitium fit prope os facru, maxime fpera-
rc quis poterit huiufmodi vim ab inferiori parte abude futuram . fubdit dein -
ceps,qua ratione id optime fiat.

) Oft harc homo fuper fcala refupinetur,dein pedibus non diuaricatis iuxta a 1
talos ad fcalam alligetur vinculo , quod quide firmiter ac fine copreffu te-
» neat, fed molle fit: vinciatur ite, & ab inferiori, & a fuperiori parte circa vtruq;

40 genu,& tu circa coxas, circa ilia infup & pedtus habena ita lata,vt cocuti nop-
» hibeaturifed brachia iuxta latera extenta ad ipfu corpus, no ad fcala religetur.

Exprimit omnia euidenter. vinculum, quod firmiter ac fine compreffu te-
neat (ilofera dicit.

» C Cala ita pra;parata attrahenda eft ad turrim altam, vel ad culmen domus. **
O Turrim dixit -nigo-fjjjCulmen vero domus,id eft,altiflimam partem ipfius
«crojux.ita enim appellat eam tedh partem, qua: attollitur in fpecie trianguli. Si
quis enim folarium faciat, pro tegulis tedlum ftruet planum, quod calorem no
prohibeat: fed, fi tegula imponantur, propofitu eft,vt pluuialis aqua poflit cf-

f nj

ip:

178

DE ARTICVLIS

fluere. Hac igitur de caufa medium tedum in longitudinem a priori & pofte- i
riori parte attollitur, .'vtrinq-, autem a parietibus humile eft . Maiores igitur ad
cxemplu alarum demiflarum hanc partem domus ab aquila videntur ap-
pellafle, quo vocabulo tedum appellat & Pindarus in pleiadibus, vbi ait,

& Euripides in Hyfipyle,cum inquit,
tt^os tuAgiti^ct|UtAA»maid5(uy^cJ7T[8f 0101 -ngoirMcrasji -rora-. quod -ivjinr turrim
fignificet, idoneus teftis eft Diocles Chariftius,qui iuxta verba(-m>oJ<jWi(j gr£-
ci dicut)Iocu huc exponit I libro de fafcijs. Inquit igitur[attraheda fcala eft ad
turrim alta, vel ad culme domus]vbi turrim, qua Hippocrates dixit.

LOcus autem fuper quem concuti homo debet, renitatur : qui vero furfum 1 o
attrahunt, non ignari fint,vt tequaliter,rede, & in neutram partem incli-
nantes repeteque demittant, ne fcala in alteram partem inclinata ad terra per-
ueniat,ne ve ipfi in priorem partem conuertantur.

Summam fcalam a fublimion loco fufpenfam,qu:e(vt didu eft) alligatum
hominem habeat, in pauimentum fubitb demittit, vt cadente hac, atque con-
cufta recondantur fpinte vertebrte fuo loco mots. Merito autem ad huc vfum
duro & renitenti pauimento opus eft.nam,fi ita molle fit, vt cedat,fpina: con-
cuftiis remittetur, ac fine vllo effedu res erit.

VBi vero a turri demittas, vel a malo, qui carchefiu habeat annexu, como-
dius adhuc rem parabis, fi a trochlea, vel ab axe funes demittas, fed mole- 2. o
ftum eft in his longius immorari. Per has tamen machinationes concuti quis
maxime poterit. Quod fi fpina in parte admodum fuperiori gibba fuerit, at-
que omnino concuti hominem oporteat, expedit in pedes concuti, vt iam di-
dum eft. hoc fiquidem pado magis in inferiorem partem compelletur.

Quum fcala ex fublimiori aliquo loco fufpenfa in terram demittenda fit,re-
pente,a:qualiter,& in neutram partem inclinata, fatius eft, inquit, vincula ipfa
circa trochleas volui, fic enim facile, atqualiter, & fine inclinatione ducentur.
Antea turris tantum, & cacuminis domus metionem fecit, nunc malu adiun-
git,quem issfi appellat, figmficas maximu atque eredum tignum, cui fummo
fuperpofitum eft aliud lignu tranfuerfum,a quo fufpenditur velum,quod hlofi 30
grxccnuncupatur.Differuntenim inter fcislop trium fyllabaru,&i'si>r duarum,
hoc fiquidem vocabulo malus fignificatur,qui(vt retuli) tignum eft, quod in
naui eredum affigitur.-fed illo linteu,quod a vetis inflatur, funes vero in fum-
mo malo carchefij nominantur. Ergo vbicunque ad fufpendendam fcalam
malo vtendum eft, id efficiendum eft per trochleas,& carchefios . nihil etiam
deterius efle affirmat ad hac vti axiculis,quos appellat 01W

FVlcire autem pedus debes ad fcalam fortiter alligans, atque item ceruices
habena valde laxa, quatenus, quod exceflit in fuum locum reuertatur: atq;
infuper caput a fronte ad fcalam deuincire,ac brachia extenta ad corpus non
ad fcalam.reliquum tame corpus folutum fit, nifi quod pluribus locis habena 40
laxa circumdetur,quatenus,quod exceflit, in fuum locum reuertatur.

In fupenonbus quoq, oftendimus exserat dici ab Hippocrate fulcimenta, &
ifixtulvm fulcire: atque hocefle,quodapoetafcribitur, fdpv/i 'i^ecne m£)i.

A Scala cum fcorteis puluinis.

B Turris alta.

C Locus,fuper quem homo concuti debet.

D Trochlea.

Sed videndum

iSo DE ARTICVLIS

o<. C Ed videndum elt, ne huiufmodi vincula concuti homine non finant.cru- t
» O ra vero non ad fcala, fed inter fe vincienda, vt e regione fpimj dependeant .

- hxc fiquidem ita admouere couenit,fi homo fuper fcala omnino concutiedtis

- fit.turpe autem eft m omni arte, nec minus etia in medicina fine vllo profe&u
magnam adhibere turba, magnu fpe&aculum polliceri, & multa verba facere.

Quod fi homo, qui concutitur, nullis corporis partibus, exceptis fuperiori- .
bus, ad fcalam vinciatur, facile in latera deuoluitur: at rurfus, fi fortiter allige-
tur, vt immobilis fit , concuffii nihil leuatur . Ambo h$c igitur fpe&antes ita
hominem vinciemus, vt neque immobilis fit, quum cociititur fub vinculis fir-
miter adftriftusmeque ita laxe fuper fcala contineatur,vt in latera deuoluatur. io
Hippocrates autem huiufmodi extendendi rationem contemnens, quo tamen
modo optime adhiberi po(Tet,adfcripfit. Quandoquide vidit, qui ea vtuntur,
nefeire lpfam optime adhibere.huc accedit quod fuperius dixit[minime enim
diffido nonulla reftitui poffe, fi quis re&e prsparas extendat].
if„TN primis quidem cognofeendum eft, qua: fit natura fpina: . ad multos enim
.. 1 morbos ea opus efi.

Notare femel alicubi volumus, atq; in memoria reducere, qu£ a nobis di&a
funt ii principio in primo libro de ratione corporu incidedorum Hippocratis,
in quo empiricoru impudetiam cognofces, qui audet Hippocratem appellare
empiricu. Fuit enim omnium, qui medicinam exercuerut,maximrtxpericns, 10
maximeque experimentorum fpe<ftator,ijfque omnia comprobauit,qu<g mul-
tis fretus rationalibus argumentis inuenit . potiflimumque rationi corporum
incidendorum operam dedit, vt qua: mirum in modum ad artem conferat,
quod nunc aperte docet, cum fpinx naturam intelligi velit, quam empirici non
fecus quam caiterarum partium omnium elfe inutilem dicunt.

■2. 7 - T rErtebrx igitur ab interiori parte , qua ad ventrem fpedtant , inter fe funt
> y xquales.

Vertebra: a pofteriori parte proccifum exigunt acutum, extrema parte car-
tilaginofum,qui fpina nuncupatur-.a cotraria veropriori fcilicet, fiue interiori
(vtroq; enim vocabulo nuncupatur) xque cartilaginem fuperie&am habent, 50
qua rotunda: funt, & leues nullumq; acutum proceifum exigunt, neque pror-
fus eminetiam aliquam, vel breuiflimam, quemadmodum & a pofteriori par-
te^ a latere. Quales igitur fingularu vertebrarum procefliis fint ex cadauere
arido intelliges . ex quo planum etiam fiet id, quod ait vertebras ab interiori
parte elfe «quales, hoc eil,sequari fingulas, qua inter fenmguntur. Quoniam
igitur ea parte nullum proceifum habent, aptiffimeque inter fe conueniunt,
xquales elfe inter fe dixit, hoc efi: aequari, ea parte, qua cohaerent.

•2 S .. A Lligantur autem inter femuccofo ac ncruofo ligamento, quod a cartilagi-
» / l.ne orfumvfqueadfpinxmedullamprogreditur.

Naturam comtnifiurx vertebrarum ad vnguem indicat, non enim alte ad- 40
modum in vnitatem coeunt a parte interiori, ficut nonnulli exilbmarunt. nam
fic vbi in pofteriorem partem plurimum curuanda fpina eifet,vel ex toto reni-
terentur, vel diuellerentur . nunc autem res aliter habet . quum non coeant in
vnitatem, fed veluti vinculo alligetur muccofo,neruof6que, atq; idcirco leni-
ter aliquid hac parte monetur, qua nullo modo mota: fuiffent,fi continuaren-
tur. At neque vinculum earum ad fpin^ medulla vfquepertinet.Sed interiefla
afpera membrana in orbem medullam ipfam complefhtur, qua: non fecus, ac

cerebrum

COMMENT. III, z8i

i cerebrum tenui membrana primo velatur, poftea craftiori . fed boc tegmento
fpina: medulla fepta eft praeter ea, quae in cerebro funt, ne doleat, quum verte-
brarum olTibus offenditur, vbi fpina mouetur. Circa lpfas aute vertebras in-
natum eft vinculum muccofum,hoc eft glutinofum,& quali pituite plenum,
vt vertebra promptius moueantur,ipfumque vinculum minus laidatur.In ve-
hementi enim motu abrumputur, qua; ficca funt,& fine humore, atque idcir-
co qui loris ad vehicula , & lumenca vtuntur, ipfa inungunt, quanquam eiuf-
modi muccofus humor in omnibus articulis ob eandem caufam inuenitur.

" Vaedam alia etiam hgameta.nemofa, perpetua adnafeuntur, & hincatq;

0 '^-^hinc a lateribus ipfarum intendunt. '2-9

Perpetua ligamenta intellexit, quee a fuperiori parte deorfum feruntur plu-
rimum longa, nihil tamen habeo, quod fcribam,quamobre ligamenta, que iu-
xta intendunt, neruofa dixerit. dicendum enim fuit, no neruofa,fed nerui, nili
ft valida appellauit neruofa . nerui autem cuidenterper vniuerfum thorace iu-
xta vnamquanque vertebram intendunt, quorum fuperiorem originem in cor-
poribus incidendis demonftrauimus . ad ceruiccs autem & lumbos fuper ver-
tebras mufcuh funt, per quos feruntur nerui.

TA E venis aute & arterijshuc pertinentibus alibi trababimus,quot & qua-3 °

.. 1 / les fint,vnde inchoentur, quidque in quibus poflint.

o flas quoq; didiciftis in corporibus incidendis . fed & in libris, quos de ve-
nis & arterijs,de neruis item incidendis habetis.qira omnia diligentius tradi-
dimus in libro de ratione incidendi corporis . quare pluribus hic de illis agere
operatprecium non eft. quum neque ipfe Hippocrates perfequi in hoc opere
Vniuerfam carum naturam velit, fed eam ficut alia multa in alium locum diffe-
rat.hcet,qira de venis &artcrijs fcriptanuncpollicetur,non extent. de neruis
autem iuxta vertebras tendentibus in fecudo libro de morbis vulgaribus, non
plene quide,fed in commetarij modu tra<ftauit,tanquadealijs,que nos oftedi-
mus in eo libro commetarij modo, & no plene ab Hippocrate fcnpta.folumo-
do enim primu & tertiu libru de morbis vulgaribus abfoluit,ita,vt edi pollet.

Vm de medulla fpina;, quibus tegmentis tegatur, vnde originem duceti.
bus,qua parte fimtis,quibus cum coniunbis, quidque valentibus.

Tegmenta ac velamenta alicuius rei veteres appellant tMusp, atque idcir-
co Hippocrates nunc medulla; fpina: tegmenta nuncupauit, qua: nos

paulo ante narrauimus.duo quidem intrinfecusomnino funt: extnnfecus vero
communia omnium vertebrarum ligamenta. Oriuntur autem membrana: a
membranis,qu£e cerebrum tegunt,fed tertium velamentum, quod extrinfecus
eas complebitur, originem habet a caluaria,qua cum prima vertebra commit-
titur.Huiuftnodi autem ligamenta no fecus, atque ipfa medulla ad imam fpi-
nam finiuntur[finitis] Hippocrates dixit xjaWi, ficut poeta quum inquit,

40 K9U- u-nAtoiuwojj sstu. quid vero po(Tint,exquifite iam often-

dimus in opere de ratione corporum incidendorum, atque etiam in propnjs
libris, inter quos pracipuus eft,qui de vfu partium infcnbitur. nunc aute feri -
pfifle abunde eft membranas, qu£ cingunt fpina: medullam, eundem pnjftare
vfum, atque in cerebro, quod crafta membrana defenditur, ne a circumpofitis
oflibus latdatur.Eft & aliud cerebri velamentu,& quafi cuus innata, quo lrac
nebuntur,nempe tenuis membrana.de tribus aute his tunicis in medulla /pi-
nae paulo fupra pcrtraclauimus.

■:T

3 >

DE ARTICVLIS

jiJN vlteriore autem parte, vertebrx cardinis modo commifTuras Iiabenf. i

i Quum explicare fpinx naturam inftituerit,orfus ab interioribus partibus
ipfius,qua vertebrx apte inter fe cohxretes ad ventrem fpedtat,& inter fe funt
xquales,iure nunc fubdit, [In vlteriore aute parte vertebrx cardinis modo co-
mifluram habet]. vlterior enim pars ijs,qux propofitx funt, erit pofterior,qua
inquit vertebras cardinis modo inter fe comitti.non debes aute intelligere po-
fteriorem parte eam,qu£ fita efb contra ligamentum propofitum,quod fcilicet
a iundura vertebrarum procedit, is enim locus medius exquifite poftcrior eft,
vbi Ipina tantum eftifed eam,qux vtrinque eft a commifluris lpfaru vertebra-
rum, qux, fi ad fpinam referatur, erit a lateribus fpinxifi ad priorem partcm,in io
qua dixit vertebras inter fe colligari, pofterior.fcrip fit autem eas commilfuras
cardinis modo effe, quoniam quatuor exigunt procelfus, quibus comittuntur,
duobus quidem admittunt eminentias proximx vertebrx, duobus fe in alte-
ram infinuant. efficitur autem quodammodo ftrudtura cardinum fimilis.

3 3.. "VTErui omnium comunes,& ad exteriore parte, & ad interiore procedunt.

I Pars vertebrarum, qux ei opponitur, qua illigantur, poftenor & exte-

rior appellari poteft: ficuti eaipfa,qua illigatur, interior, & prior, verum a po-
terion parte non reperiuntur nerui,quos nunc isvw dixit, fi nerui intelligacur,
qui motum voluntarium prxftant. qua enim vertebrx inter fe committuntur,
foramen eft, per quod vnufquifque neruusa fpinx medulla traiedus, profmus 10
diftribuitur, cuius alix partes ad priorem regionem intendunt , alix ad pofte-
riorern, atque in mufculos diflipantur, qui, quum fpinx lupericcti fint,

• grxee nominantur.

3 4” Ingulx autem vertebrx, tam maiores, quam minores in exteriorem partem
.. iJ) fingulos procelfus exigut.his autem proceftibus adiedta eft cartilago, atq;

.. ab ea germen oritur ligamentorum, qux ncruis exterioribus germana funt.

Singularum vertebrarum procelfus per medium dorfum intendunt, atque
vniuerfam Ipinam componut.extremo autem proccftui cartilago innexa eft,a
qua oritur germen ligametorum,qux( vt ipfc ait)neruis germana funt,quo fi-
gnificauit,vel fimillima,vel inter fe coeutia,immixtaq;,vtruq; enim veru eft. 30

3 5* A Diunftx aute coftx funt capitibus in interiorem partem fpedlatibus ma-
“ JlVgis cj. in exteriorem, qux ftgillatim cum vnaquaque vertebra comittutur.

Coftx, id eft, thoracis olfa,qux a fpina intendunt tranfuerfa ac modice ob-
liqua ad pedtus, grxee non modo ab Hippocrate , fed ab omnibus limioribus
medicis,nominate funt aA&gtu.Has inquit cum vertebris committi, quod ntoo‘-
hjBjcSA dixit, quafi dicat quod vocabuli apud iuniores medicos ma-

gis in vfu eft.eo enim fignificat offium commilfuras quibus talis ineft motus,
vt fenfu aliquatenus percipi poflit. Coftarum capita vocauit extrema, per qux
cum vertebris coniunguntur,in radices proceffuum a lateribus fe infinuantes.
Exquifite autem dixit ipfas magis in interiorem partem fpedtare . noftis enim 40
rem ita fe habere, ipfarum vero commilfuram quodammodo duplicem con-
fpeximus. quam rem Hippocrates pr^termifit , vel quod non ex toto vniuer-
fam naturam commifture fuerit intuitus, vel quod tam diligentem cius lnqui-
fitionem ad propofitum pertinere non cxiftimaueric.

3 |\ A Axime autem flexx funt hominis coftx, & modo eoru,qux curua funt.

* JL Inter omnia animalia homo coftas habet maxime curuas, quoniam
& pedtus omnium latilfimumiex exteris vero animalibus, alia magis, alia mi-
nus acuto

COMMENT. III. 183

i nus acuto pedtore funt.Iatiffimi autem pedoris efl homo, dem limia, qua: pe-
ctus habet anguflius homine, latius quam extera animalia. Commune elt au-
tem omnium animalium, qux thoracem habent, coftis effe ab exteriori parte,
qua tangimus,gibbis,a cotraria,intrinfecus fcilicet,fimis.Id enim neceflarium
hominibus fuit,vt thoracis fpaciu latum redderetur, quoniam iuxta os pedo-
ris dirigi coltas oportuitireliquas earum partes, quum deberent ad fpinat ver-
tebras peruenire, opus fuit plurimum curuari. Res igitur, quam proponit, ex
eo aperte intelligitur, quod lpfe ait collas maxime curuas effe, quodque earum
figura tale fe oflendit. Reflat qu£eflio,qu£ ad rem non pertinet, ficut prior, fed
io ad voce, quum Hippocrates explanationis, vel exempli caufa vfus fuerit verbo
joiCoaffc^quod maiore affert obfcuritate, qres lpfa, cuius gratia id exeplu affer-
tur.tunc fortaffe vox erat vfitata,alioquin verba hxc[modo eorum, qua: curua
lunt] non dixiffet joiJSo^eot cJjotoas: deinde vfuexplofa, obfcura effeda efl.Vox
quidejowoJJeocper x,apudTheocntucuruufignificatin eo carmine, vbi inquit,
p‘onujj S'i xares ctypitAttW Afmgix k
Idem quoque figmficat apud Archilocum,quum feribit,

AfAcc [jj.kvU tk ejw, H9U mftl mlftai

p'omit x<ffpx.Aia{ fiifinxas -sraoi ntvptTiW zsXiae. Apud Nicandrum fimiliter,
aMoi iffhqtts cot Ta. Trccyxgair, yvlac. fioufuvormu.

xo Per fi autem feriptum g°i£o;jnefcioqiiid fibi velit. Quanquam in nonnullis ex-
emplaribus per fi feribatur, fed in magis probatis, per x.

•• /'"SVod autem inter collas efl, quodque inter proceffus offium vertebraru, 5 7

“ V-^vtrinq; complent mufculi, qui a ceruicibus orfi vfq; ad nexu intendunt.

Qiiod in corporibus incidedis apparet, non admodum confentit cum ver-
borum fententia.nam quod apparet Luiufmodi efl. a coflarum capitibus, qua
cum vertebris committuntur, mufculi funt a pofleriori parte, qui t&yi-mjL nun-
cupantur, ali j in longitudinem fpin^ tedunt vfque ad initium crurum-.a priori
parte in longitudinem mufculi non procedut, fed tranfuerfi inter coflas, quos
appellant: deinde ad aliquot coflas pertinent mufculi, qui ftoma-
30 cho fubiedli funt , a quibus totum collum in priorem parte attrahitur, & pau-
lulum etiam annuit , vbi capitis commiffura non moueatur . ipfa enim per fe
maximum habet motu in annuendo, & abnuendo, fi quis eam cum vertebris
conferat, qux pofl primas funt. aliarum enim inter fe commiffura: paululum
mouentur: fed & a regione iuxta lumbos procedunt ad extremas thoracis co-
flas eorum mufculorum fummitates,qui .J-oVidicuntunin medio autem thora-
cis ad coflas mufculi non pertinet, qui fiti funt ad vertebrarum proceffus a la-
teribus pofitos, qua comitti coflas pofui : funt & ahj duo mufculi angufli,at-
que exigui, qui ab exteriori parte per vniuerfum thorace iuxta mufculos, qui
faymu. dicuntur, intendunt a priori parte, non a pofleriori verius fpinam.Hxc
40 igitur efl pofitio,ac natura mufculorum circa vertebras, quj ex corporibus in-
cidendis inuenitur. Videamus deinceps de quibusnam Hippocratesmemine-
lit.ac de 1 js quidem, qui inter coflas funt, patet ipfum minime egiffe, quum ait
[mufculi , qui a ceruicibus orfi] fuperefl igitur , vt eos intellexerit, vel qui $«.-
■ynuL dicuntur, vei,qui iuxta hos fiti funt. fed neutri redte dicentur, quod inter
coflas efl, quodque inter proceffus offium vertebrarum, complere.g^racqui-
dem mufculi vmuerfis propofitorum offium commiffuris in toto thorace fu-
periniedti funt a pofleriori parte, nihil relinquentes, quod non contegant, fed

i84 DEARTICVLIS

omnes collarum radices, & vertebrarum procefliis, qui a lateribus funt, ad Irate r
quod inter ipfas radices eft,coniple£hintur. Angulli autem mufculi,qui iuxta
hos verfus priorem partem liti funt, protinus poli commiflura funt, ad extre-
mitates eorum procelTuum,quos vertebra a lateribus exigunc.-quinetia, quod
in fine projJofitorum verboruadiungit [vfque adnexum] fi de angullis mu-
fculis intelligatur, necefle ell: ad fepti trafiuerfi nexum referamus, fin de ijs, qui
vocantur, ad crurum nexum, quem dixit, crurum fortafle iun-

fturani intelligens. Equidem verba lrac nequeo accomodare ad id,quodfen-
fui apparet, arbitrorque initio protinus errafle primum librarium, ficut in alijs
multis veterum feripturis. Sed, quum ita habeant, qu^ in corporibus apparent, i o
quatllio idonea: expolitionis communiter omnibus proponatur.quod autem
diltind:u,& aliquatenus probabile videtur, huiufmodi ell. Collas accipiemus
pro ipfarum collarum capitibus : procefliis olfium vertebrarum , pro o ilibus,
qua: fpinanr conllituuntifed mufculos complentes vtrinq; eam regionem,qu£
intenedlaell, (aereis intelligemus: nexum fepti tran fueris. Pelops autem prae-
ceptor noller collas, nunc ab Hippocrate voluit nominari omnes vertebrarum
procefliis, qui a lateribus funf.fed nexum retulit ad feptum tranfuerfum.

3 SO’ T Pfaautem fpina in longitudinem re£te obliqua ell.

1 Obliquam dixit <reoAiVpeam fic appellare fohtus,qu£e in latus inclinata ell:
nunc autem no in latus, fed in polleriorem & priorem partem fignificare vult, z o
fpi na enim in ISgitudinem refta paululum in polleriorem & priorem partem
inclinatur,vtipfe deinceps docebit.

1j AB olfe facro vfque ad magna vertebram, qua in hairet erarum nexus, fpi—

” ii. na caua ell. quoniam vcfica , partes naturales, & idinteltinum , quodla-
” xum ell fupra anum, hac parte continetur.

Crurum nexus, multis modis intelligi potell, maxime quidem proprie for-
taflTe is,qui a coxarum commiflura ell, quum fcilicet femoris caput coxaru oflfi
per lata ligamenta illigatur, & per id, quod rotundum ell, quo altiflimis par-
tibus caui lplius coxa: inne6htur,tum per mufculos, qui commilluram femoris
mouent . merito vtique dici potell crusnefti fuperioribus partibus '.deinde per 30
neruos,pollea per arterias, & venas. Videtur aute hic Hippocrates nexum per
neruos exponere, quum ab extrema lumborum vertebra, qua: comittitur cum
oflfe,quod & latum & facrum nuncupatur, oriantur nerui,qui tendunt ad cru-
ra, comprobatur autem, vel ex eo, quod in corporibus incidendis apparet, ve-
ficam,& partes naturales, & id intellinu, quod laxu fupra anum elt,hac parte
contineri, quamobre ab xteriori parte gibba llrudta eft. Naturales partes quas
dixit, intellexit eas, qua: generationi accommodantur, yterum mfoemi-
nis , qua: femini aptantur in maribus , vwrW nuncupantur . id autem , quod
laxum ell fupra anum dixit ^ocAoupojj id fiquidem facro ofli fuperimpo-
fitum ell,& reuera laxum ell, quum non habeat mufculos, qui extremum inte- 40
llinum redlumadllringunt.

«/».. A B hac ad fepti tranfuerfi nexum, redla in interiorem partem recuruatur.

■* 1 Hac parte nihil tale fpinte infidet, quales in inferiori vterus & vcfica.
Quale non necefle fuit ab interiori parte limam efle, atque idcirco, neque ab
exteriori parce gibbam, fed hac parte fpinam paululum intus fpedlare. fulci-
ri enim ab ipfa magnam arteriam, ac venam oportebat.

Atque

1

C O M M E N T. III.

i - A Tque hic locus folus ab interiori parte adiundtos habet mufculos , quos ^ '
.. / Ijw appellant.

Ex his potilfimum verbis conijcere cjnis polfet,Hippocratem fpin£ non an-
numeralfc vertebras ceruicu . quali enim fpma vniuerfa lato offe & vertebris,
qua: ad lumbos,& qux ad thoracem funt, contineatur, dixit [Atque hic locus
folus ab interiori parte adiudtos habet mufculos]. Nam,fi fpinx ceruicu quo-
que vertebras annumeret, falfum vtique erit hunc locum dutaxat habere ad-
lundtos mufculos, cum & in ceruicibus ab interiori parte grades mulculi coti -
neantur, quos, quum grandes fint , non latuilfe Hippocratem nemo ignorat.

10 quando etiam , fi exigui findent , nullo modo ipfum latuilfent.horum tamen
mufculorum,qui 4““ nominantur, particulam vfque ad eam regionem perti-
nere,qua feptum tranfuerfum inne£titur,propofitis verbis non notauit, vt qui
operxprecium elfe tam exquifite docere non exiftimarit.

■> /\ B hoc item ad magnam vertebram, qua; fita eft fublimior comilfura hu-4 £

•• A meri cum lato fcapularii oiTe, redta in gibbum vertitur, fed magis adhuc
.. videtur, quam II t. habet enim fpina in medio odium proccffus altiflimos , ab
■■ vtraque autem parte humiliores.

Vertebrx, qux ad collas funt, ab interiori parte lima; paululum videntur, a
polteriori gibbee multum propter fprnx procelTus.vcrtebram autem, qua ma-
10 gnam dicit fitam fuper commilfura humeri cum lato fcapularum ode, noui-
Itis, Sc reminifcedi caufa habetis in commentario, quem de olfibus fcripfi.His
autem, que proponuntur,accommodanda illa funf.ncque opus eft me vlterius
explanate, nili fi quod verbu alicubi occurrat, quod expolitione requirat, cuius
caufa huiufmodi comentariafcribuntur.queadmodu euenit mhocipfo loco.

- T Pfa vero cerulcum commilfura in interiorem partem fpedtat. Quibus igitur -4 3
.. 1 vertebra: gibbe fiunt,magna vi coniudtionc abrupta expellitur, vel vna ver-

•• tebra,vel plures.qux res non accidit multis,fed paucis.non enim facile incidut
■■ huiufmodi cafus.nam nec facile m exteriorem partem veniunt vertcbr^,nifi a
.. priori per ventrem vehemeti idtu trudantur, fic autem homo interiret: aut nifi
30 quis ex fuperiori loco decidens in coxas , vel fcapulascadat,fed & fic quoque
expiraret. A polteriori aute parte non facile expellitur vertebra in interiorem,
nili aliquid graue admodum fuper lpfam incidat . olfa enim, qua; ab exteriori

- parte procedunt, fingula talia funt,vt potius frangi podint,quam coadtis liga-
.. mentis, valde in interiorem partem erumpere.

Speftat in priorem partem, dixit A9g<)£|j . ita enim confpicitur. Dux autem
funt prima: vertebrx, quibus ceruicum commilfura edicitur, pod quas relin-
quuntur tres, quarum non meminit, quomodo collocatx fint inter fecunda, &
fextam, nempe tertia, quarta, & quinta, que maxime videntur redtum politum
habere . hx autem vertebrx longe minores funt duabus , & prxeipue tertia,

40 quarta enim hac maior eft,ficut his rurfus quinta, fexta vero non his duntaxat
maior elt,fed feptima etiam. Ab hac aute vfque ad extremam fpinam pro ra-
tione alcera maior altera eft.fi hxc in homine perpendatur, vel in ea fimia,qu£
hominis faciem magis reprxfentat, & magis quam exterx, redta inambulat,
namque hxc, & inalijs,& in olfibus homini fimilhma eft. vnu autem in fpi-
na habet aliarum quoque quadrupedum commune, quod in homine non re-
peritur,nempe lumbos pro magnitudine reliquarum partium corporis logio-
res,quam homo, cui ad lumbos quinque duntaxat vertebrx funt.In fimijs au-

2.86- DE ARTICVLIS

tem ficut in alijs quadrupedibus fex. Illud autem animaduertere in propofitis i
verbis oportet, quod Hippocrates, quum de fpinx figura tradhre codituiffet,
orfiis hoc modo[Ipfa autem fpina in longitudine refta obliqua ed]in extrema
oratione adiecit [ ipfa vero ceruicum commiflura in interiorem parte fpe&at].
videbitur enim hic rurfus ceruices fpina: partem pofuilfe.
ir CT articulis, qui alios recipiunt , & in alios conijciuntur. medulla item fpi-
» n® laboraret,!! parumper loco mota inclinaretur, vertebra hoc modo ex-
.• pulfaduxata infuper vertebra medullam coprimeret, fi non laceraret. hzc aute
.. compreffa , detentaque multis locis grandibus, & praecipuis, torporem affer-
» ret,ita , vt medico n5 amplius curx edet, qua ratione dirigere vertebram debe- i
ret, circumdantibus multis alijs malis violetis.fed manifedum quoque ed re-

- ditui non poffe, neque concutiendo, neque alia via.

Vertebrarum articulos dicit in procelfibus a lateribus fitis,quoru alter al-
terum excipit, eos autem aitrecipere,& in alios conijci, eo quod vtraque ver-
tebra duobus procefTibus fublimioribus cum fuperiori vertebra committatur:
duobus humilioribus cum inferiori, lic.vt alijs proxima; vertebra: procef-
fus admittat, alijs in alterius proceffus conijciatur. qua: perfefte exequuti fu-
mus in libro de ofiibus.

45 ” XTlfi hominem feces, deinde manu altem ventrem indita ab interiori par-

- * ^ te in exteriore compcllas.quod quidem mortuo fieri licet, viuente, nullo z
•• paflo- Quorfum igitur hxc feribimus 'quoniam nonnulli fibi perfuadet fe fa-

•• naffe eos, quibus vertebra: articulis ex toto excedentes in interiore partem vc-
» nerunt. Qua 11 quam nonnulli facillimum exidiment vertebris eo modo luxa-
•> tis euaderc,nihilq; opus ede reditu ere, fed eas per fe reditui. Multi faneigna-
ri funt, & ob imperitiam lucrum faciunt, vulgo enim fuadent?hoc itaq; paffo
d ecipiuntur.fpina,qu£e in dorfo extat, putant ede ipfas vertebras, nam fingti-
latadu ibi rotunda fentiuntur: neque intelligunt htecoda a vertebris proce-
•• dere(de quibus paulo fupratra&auimus) ipfas vero vertebras multo magis in
•• priorem partem fitas ede. Siquidem ex omnibus animalibus homo pro ma-
gnitudine ventrem habet angudidimum a poderiori parte in priorem, pr^ci- 3
>■ pue ad thoracem . Ergo,vbi aliquod ex ijs odibus,qux valde excedunt, com-
■■ minuatur, fiue vnum,fiue plura, is locus humilior fit, quam qui hinc ed, atque
" hinc, ac propterea errant putantes vertebras in interiorem partem procidide.

quos item fallit habitus eorum, qui idti funt.nam,fi curuari velint, dolent, cimi
•• qua parte percudi funt, cutis tendatur, ficq; od!s fragmeta carnem magis vul-
•• neret:fin ita figurari, vt fpina a poderiori parte caua fit,leuatur.cutis enim, qua
» fradtura ed, laxior efficitur, & offa miniis vulnerant . quin fi ea parte tangan-
tur,cedunt,fpinam in priorem partem compelleres, ifque locus inanis & mol-
lis tangenti apparet. H xc omnia, qua; difta funt, medicos fallunt . cito autem,

>> ac fine aliquo detrimento huiufmodi homines per fe fanefcut.Hxc enim oda 4
» omnia, qua; rara funt,callo celeriter glutinantur.

Manu alte indere in ventre,caufa conquirendi, qua: ibi funt, dixit iquei/onA.
i T Am vero ijs, qui fani funt, obliqua fpina fit pluribus modis : namque & na-

- 1 tura,& vfu fic habet, fed & ob lenium, & fub dolore.hxc liquide colhgan-
» di vim habent. Gibba aute planunque fit,quum homo vel in coxas, ve! in fca-
” pulas cadit, necede enim ed in fpina gibba vnam aliquam vertebram reliqua-
». rum omnium confpici maxime fublimem.eas autem, qug hinc atq; hinc funt,

minus.

I

COMMENT. III. 2.87

*■ minus.Nec plurimum huiufmodi vertebra ab ali js recedit, fed parum, quando
•> fingula: fubito plurimum cedunt. Hac igitur de cau(a,& fpinue medulla facile
•• fert, quum ita peruertitur,quum fiat gibba 111 orbem, non ad angulum.

Vbi fpina gibba fit, hoc eft, in pofteriorem partem conuertitur,nu<jiBoi*j ap-
pellat . Aigctomjj vbi curua fpedatq; in priorem: vbi obliqua & in latera umA/go-i/j,
quo verbo vtitur alio modo ad omne fpina; deprauationem fignificadam, in-
dicans verbum generale magis effe quam alia. in qua fignificatione nunc quo-
que ait fpinam <raoAia«tc9?, quali dicat quouis modo peruerti:atq; in fuperionbus
etiam dixit, [Ipfa autem fpina in longitudinem rede obliqua eft] obliqua vo-
10 cans TOoA/iu,vbi eam inclinare 111 priorem & pofteriorem partem indicauit.

•• /”^\Portet autem reftituedi rationem huiufmodi pratparare.commode qui-^ 7
” > — ' dem lignum firmum ac latum, quod in longitudinem incifum fit, fodi-
» tur: commode etiam pro ligno paries in logitudinem excauatur, quod cauum
.. apauimento, vel cubitum, vel quantum res exigit, attollatur. Dein veluti qua-
drata columna querna tranfuerfa adhibetur, qtne a pariete eatenus recedat, vt
aliquis inter vtruque vbi opus fit,tranfire queat, fternitur columna h^c, vel tu-
nicis,vel quapiam re,qu£ mollis fit,& non admodum cedat.Homo fouetur,&

>> fi fuftinet multa aqua calida lauatundeindein ventrem iacet, extetus bracmjs
fecundum natura porredis, atque ad corpus alligatis.Loru item molle latumq,
io abunde, & longum , quod coftet duabus habenis, medium medio pedori in-
.. iedum bis circumdatur,quatum poteft luxta alas, poftea, quod ex loris fuper-
*• eft, circa alas humeri capiti obuoluitur, capitaque ad aliquod lignu cuiufmodi
piftillum eft, alligantur, eorum enim longitudo aptatur longitudini eius li-
■■ gni,quod fubiedum eft,vt hoc piftillo extendenti mora fit. Huiufmodi etiam
•• aliud vinculu fuper genua,& fuper calces datur, capitaque eius ad aliquod ta-
lelignum vinciutur. Aliud infuper lorum latum molle ac valens habena; mo-
•> do conuenienter longum, ac latum coxis in orbem firmiter deuincitur,quam
■■ maxime poteft prope coxas:deinde lori, quod fupereft vtrumque caput fimul
■■ ad lignum, quod ad pedes fit, alligatur. Homine ita figurato intentio in di-
30 uerfa adhibetur, fine vlla inclinatione fimul, &reda. nullum enim magnum
>■ detrimentum inferre ciufmodi intentio poteft, fi rede praeparetur, mfi quis de
>• induftria id agat:medicus vero vel alius quiuis modo pratualens fit,& no im-
•• peritus, fublimiori vnius palma: parte, qua fpina gibba eft, data, atque alterius
•• palma: fublimiori parte iuperinieda comprimit, intuitus num reda deorfum
.■ verfus caput,vel verius coxas debeat comprimere. Adhibetur autem hoc mo-
.. do vis maxime innocenter: innocenter etiam, fi quis fuper eam parte, qua fpi-
.. na gibba eft, fedeat,fimulque vbi homo extenditur, fe attollens concutiat: fed
■. & pedibus confiftere fuper fpina, qua gibba eft,fuftinerique & leniter concu-
~ tere,mhil prohibet, ad quam rem fatis idoneus eft quilibet palaiftra: affiietus.

40 Aptiftimc autem cogitur, fi paries, qui excauatur, vel lignum, quod foditur,

.. quatenus conuemre videbitur, infra hominis fpina incidatunafler vero e tilia,

.. vel ex altero ligno non tenuis fecetur.tum fuper fpina, qua gibba eft, vel mul-
>. tiplex panniculus, vel paruus aliquis puluinus fcorteus imponatur, fed quan-
tum minime poteft, conuenit hic iubijcere, videndum eftfolummodo,neaf-
>• ferpra: duritie fruftra dolori fit : ea autem pars fpina!, qui gibba eft, fit maxi-
». me e regione eius partis, qua paries cxcifus eft, vt afler, qua maxime fpina ex -
.. tat,fuperimpofitus maxime premat : adhibitus vero afler a miniftro vno, vel

x 88 DE ARTICVLIS

. altero fi opus fuerit, cogatur,alij(vt fupra oltefum efi)hinc atque hinc in lon- t
.. gitudinem corpus intendant. Licet & per axes extendere, vel iuxta lignum
» defoffos, vel contentos in quibufdam lignis in ipfum defixis, qus erigantur,

., fime vtrinque a lateribus paululum extantia, fiue in vtraque eius extremitate.

.. Accommodatur autem vis, quz per hzc adhibetur, & vbi vehementiore , &

, vbi leniore opus elt. tantum enim roboris habet , vt fi quis non in medicina,

.. fed ad torquendos homines eam adhibeat, przftanter ad id valeat.ita, vt,fiue
..tantum extendamus in longitudinem, hinc atq; hinc nihil vitra cogentes, fiue
.. citra intentione aflerem duntaxatadmoueamus,abunde fit. Optimum autem
.. elt vti ciufmodi via, quam in ipfo vfu,& intendendo, & remittendo modera- i0
.. ri potes, quz ve fecundum naturam eft. Qutecunque igitur extant comprefla,

.. in fuum locum redeunt: quz pratter naturam coierunt , intenta fecundum na-
.. turam compelluntur. Equidem cogendi alium modum meliorem , aut iuftio-
.. rem habeo nullum.

A Quadrata columna palmi vnius
altitudine pannis lirata.

B Piftilla ad caput Sepedes.

C Laquei pedtus circumdantes, qui
feruntur ad fuperius pillillum.

D Laqueus fuper genu & talos.

E Lorum coxis firmiter alligatum.

F Paries excauatus.

G Affer e tilia fpinae, qua maxime
gibba eft, fuperiinpofitus.

Quz fubijcit.

i-90

DE ARTICVLIS

Qui fubijcit, plane omnia explicat.quare fi quis noq percipit, qui propo- i
nuntur, huic non explanatione opus eft, fedmonftratione. quin & commen-
taria ad eos fcribuntur, qui eiufmodi curationes iam infpexerint. Monui etiam
in fuperioribus,vt,fi quis prima le&ione no intelligat,qui ita clare ab Hippo-
cratefcribuntur, iterum & tertio, & fipius diligenti animaduerfione relegat.

„ quod, fi hoc faciat, qui plane ab ipfo traduntur, omnino intelliget.

44,, -v TAmquum e regione ipfius fpim intentio adhibetur, ab inferiori parte,

- | >1 & iuxta os, quod facrum appellatur, non eft locus, qui prehendi poflit : a
«. fuperion iuxta ceruices & caput , eft quidem , fed afpedfu indecorus , priter-

•• quam quod,fi corpus ab hac parte valentius extedatur, alia quoque noxa affe- i a
retur. Expertus ahquado fum vtremnon inflatum, quem refupinato homine

- fpim, qua gibba erat, fubieci,dein fiftula inea demifla inflaui, fed paru pro-

- ceflit.cedebat enim vter, quum homo bene extendebatur, neq; fpintus lmpel-
■■ Iere quidquam poterat, fed alioquin vter prompte labebatur,quum fe compel-
•• lerent & gibbus fpim locus & repleti vtris tumor: at contra, quum non valde
“ homo extedebatur, vter ob fpiritum in tumorem afliirgebat,fed homo magis
” quam expediret, in priorem partem couertebatur.De induftria aute hic feri-

- pfi. pulchra enim huiufmodi monumenta funt eorum, qui, quum experti fu-

- mus,fine effe&uinuenimus,& caufarum, cur parum proceflcrint.

Locum, qui prehendi poflit uxhxajJiuj, quali ca7iA«$£a>, 5c dixit, eo 2.0

quod obex,& mora fit imedis laqueis, fic,vt hireant,qua eminet, & minime
decidant. Ab ofle facro nullus talis locus eft : a fuperion parte, quamuis cerui-
ces fint,& capuc.homo tamen ftrangulari videbitur, fi liac parte prehendatur,
atque idcirco ea intendendi ratio indecora habebitur,fed & noxam inferet, fi
laqueus ad guttur delabatur.

QVibufcunque autem vertebri in interiorem partem couertuntur, vel q»
homo ceciderit, vel quod graue aliquid fuper lpfurn inciderit, pl^rimquc
nulla vertebra valde ab ahjs lecedit.vbi non valde recedat, fiue vna,fiueplu-
“ res, hominem non pricipitat,ficut antea dnftum eft, cum fpinain orbem, non
- ad angulum peruertatur.his quidem vrina,& aluus magis fuppnmitur, quam 30
■ quibus vertebri in exteriorem parte conuertutur,pedefque,& crura tota ma-
- gis frigefcunt,atq; hic magis mortifera funt, quam qui pofita funt, quibus, fi
~ euadunt.vnna fine voluntate magis prorumpit, cruraq; magis rcfoluuntur,&

» torpent. Quod fi fuperior fpina in priore partem conuertatur,vniuerfum cor-
•• pus refoluitur ac torpet. Machinationem aute nullam habeo, qua fpina refti-
- tui poflit, vbi fic luxatur.quod fi nilnl proficiat concutiedi modus, qui per fca-
.. lana admouctur, vel alia fimilis curatio, feu extendedi via, qualis paulo ante di-
» £ta eft, nullum noui impelledi fimul & extendendi modu, qui id pnjftare pof-
” fit, quod aflfer, vbi fpina gibba erat.nam, qui fieri poterit, vt a priori parte per
>■ ventrem impellatur?.Ergo,neq; hoc licet, neque tuflis, aut fternutamentu vim 40
•• aliqua habet, qua ad extentionem coferat. Nihil etia proficies, fi fpiritu in vc-
trem indas.quin,& qui magnas cucurbitulas defigunt, vt furfum attrahat ver-
■■ tebras,qinj in interiorem parte exciderut,fummopere aberrant.expellut enim
magis,quam attrahant, quam rem ignorant,qui eas defigunt . nam quo maior
*■ cucurbitula eft, eo magis fpina caua fit, quum a fuperion cute vi geatur. Alios
» item concutiendi modos priter iam pofitos adducere poflem, quos exiftimet
” quis ad vitiu magis pertinere, fed eos(vt pote quibus parum cofidam) omitto.

Illud

■19

C O M M E N T. III.

i » Illud aute in vniuerfum, vt fummatim dicamus, intelligcre oportet, quod, vbi
*» fpina in interiorem partem conuertitur, ad interitum aigrotantem pricipitat,
” & infeftiffima eft : vbnn exteriorem, vacat mortis periculo, vnnam non fup-
■■ pnmit,& plirunque torporem non infert.

De vertebris agens in interiorem parte luxatis, inquit cafum afperiore effe,
quam fi in exteriore ferantur . caufam effe in aperto dicit.nerui enim omnes,
qui a fpina: medulla oriuntur, in interiorem partem procedut. Premutur ergo
rnagis, vbi fpina in lianc partem conuertitur, quam vbi in exteriorem, cumq;
ljs vrgentur, quicunquc partes fpina: fuperinfident. quo fit, vt interdum fu -
i° perior quoque pars veiicx comprimatur, & qua: cum his confortium habent,
omnia inflammatione occupentur. Quamobrem neque vefica vrinam, neque
aluus deiedtionem reddit . expellentis enim facultatis, qua: vna ex naturalibus
eft, vitium eft vnnam atque aluum fupprimi. torporis autem membroru cau-
fa eft,neruorum affe&us.fed vefica & inteftinis affeffis, periculum eft, ne ho-
mo interim decedat , dum tollitur inflammatio, qua: efficit, vt nec aluus, nec
vrinarefpondeat. Quemadmodum autem mufculus, qui veficam adftringit,
cum nimium fuo munere fungitur, no patitur vrinam euadere,ita verifimilefit
aftici mufculum ani, quem grici ab adftringendo ‘npi>UTH$x nominarunt.

QV um nec alui itinera diftendat, nec prohibeat , quo minus facilem exi-
tum habeat,fpina,quum in exteriorem partem conuertitunfed quum in
- interiorem, vtrumque hoc efficiat, accedantquc alia complura.

Quum pioxime piopofuent his vrinam &c aluum magis fupprimi, quam
quibus \ ei tebi a: in cxtenoicm partem conucrtuntur, nunc caufam adiecit his
verbis, [quum nec alui itinera diftendat], id eft, exitum eorum, qui per vefi-
cam per anum expelluntur. Diftendi autem partes, per quas hic fer ut ur, &
a compreffione vertebrarum, & a confortio , quod cum neruis habent, a ra-
tione minime abhorret.

* I\/i ^t0 aucem pluribus crura, & brachia refoluuntur, corpus torpet, vrina
" 1 VI fupprimitur, quibus vertebra: nec in exteriorem partem, nec in interio-
30 rem exciderint, fed conculli vehementer fuerint, manentes e regione fpini.
•> quibus fpina deprauatur, miniis hic patiuntur.

Vt depiauationem exprimat, mutuatur vocabulum tanquam gene-

rale,agens de vertebris, quomodocunque fuo loco motis, vmuerfa autem ora-
tio clara eft. venit enim ad quartum genus vitiorum fpina;, quod grici a con -
cutiendo ramp appellant. Id autem eft, quum vertebraru fpini compago vm-
ueifa dimouetur, penculumq-, eft, ne conu cllatur atterat urque fpina veheme-
tei concufla, quod malum ipfe teftatur multo deterius efle , quam, fpina non
concuila vertebra: peruertantur. In fequentibus ad coftas pergit, quibus abru-
ptis huiufmodi quidpiam accidit.

/o

40

De fradfura coftarum.

MVlta quoque aha in medicinali arte quis infpiciet, quorum, qui vehe- 4 li-
nientia funt, quum morbi momentum omne in fe contineant, non no-
- cent : qui leuiorem offenfam afferunt , mala concitant diuturna, & reliquum
■ corpus plurimum afficiunt.

Locutus de vitio, fub quo fpina concutitur, vertebris nullo modofuafe-
de excedentibus, fubijcit multa in medicina leuiora effe re vera, quanquam

1

DE ARTICVLIS

grauiora videntur, multa enim, quas miniis afficiunt partes cum vitiato loco t
confortium habentes, vt,quas nullam ex praecipuis partibus lasdant, fed in fe
morbi momentum habeant , minus molefta funt, quamuis grauiora videan-
tur.In fequentibus gratia exempli de collarum affcflibus meminit , indicans
eorum alios graues apparere, alios elTe.

/'"X Vin & coftis abruptis tale quidpiam accidit, quibus enim colla vna, vel
V y plures abrumpuntur , ficut permultis abrumpi videmus, fi comminuta
offa, neque in interiorem partem compellatur, neque in fuperiorem, pauci ad-
huc febricitaruntffed neque multi etiam fanguinem (puerunt,nec multis item
contraffum eft pus in thorace, aut linamentis opus fuit, aut vitiatum os eft. vi- i o
£tus autem quiuis idoneus eft.

Ex propofita oratione, qua: longa eft, non parum intelhgi poteft orationis
modum ad facilitatem coducere. Nos priorem partem fupra attigimus, quam
Hippocrates longius labens obfcuram fecit , paucis autem ita loqui potuit.
Vbi cofta abrumpitur, fi fradtura fimplex & fola fit, cafus quidem afperior vi-
detur, licet lenior fit, quam vbi atteritur . celerrime enim curatur, & fine peri-
culo, fed abique fradlura, vbi caro circa collas atteratur, in maximo interdum
periculo reuoluuntur,qui lic affedti funt. Caput quidem orationis huiufmodi
eft, lingula autem deinceps videamus.Si primam partem huius orationis pau-
cis Hippocrates exphcaffet, quemadmodum ego, quum dixi, vbi fola & fim- io
plex collarum fractura fit, apertius fcripfiffet. verum ipfe, quali exponens ait,

[Si offa abrupta, neque in interiorem partem compellantur], vocauit autem
interiorem partem interius fpacium thoracis, in quod erumpere os abruptum,
per fe non poteft, nili nudetur a tota carne fuperiedta, nili item fcindatur me-
brana,quas collas cingit, per htec igitur fimplicem frafturam indicauit : dein-
ceps notauit cafus leuitatem, quum ait, paucos febricitaffe, raros item fangui-
nem expuiffe, aut pus in interiori thoracis regione contraxiffe , raroque opus
fuiffe linamentis, vel collarum os vitiatum fuiffe,& idcirco abunde effe viftus
rationem quauis.hanc ipfe(vt didicifti) vbique <ptw\lw nominat, eam,qus ex-
quifitij cotraria eft, figmficans.Propofitg igitur partis orationis vniuerfus fen- j0
fus huiufmodi eft.ad reliqua igitur pergamus.

QVin, & vbi contines febris non inuadat,detenor eft inedia, quam cibus,

& dolore,febrem,ac tuffim magis concitat venter enim modice repletus
coltas dirigit, quas inedia fufpendit. at vbi fufpendantur,dolorem inferunt.

Tumor ventris codas fulcit. Quare, vbi has rumpuntur, qui magis ventri -
cofi funt , minus dolent : quibus gracilis venter eft & contradhis, dolore ma-
gis vexantur , quum collas fentiant fine fulcro fufpenfas. Quod fi continens
febris hominem occupet, inedia vti debet(quod ipfe fignificauit verbo
>«ap)quoniam magis laeditur a cibo, quam a coftis no ful&is. At fi nulla febris
fit, expedit eatenus cibum fumere,vt venter in eum tumorem affurgat,vt co- 40
Ilis fedes fit,ac fulcimentum citra offenfa: partis compreffionem.

AB exterioriparte vincire quouis modo fatis efhtantum cerato, pannis, fa-
fcijfqueleniteradftridlis debemus xquale vinculum reddere, aut etiam
lan^ aliquid fuperinijcere.Conferuet autem cofta viginti diebus.in huiufmo-
di enim offibus cito callus increfcit.

Vinciendi modum, quemuis qmAsii vocat, quemadmodum & vidum, qui
contrarius eft ei, qui fumma diligentia adhibetur.

At carne

COMMENT. III. 1J?J

1 " /\ T carne circa coftas detrita, quod homo percutiatur, cadat, re aliqua vr-
Ageatui,aut alio tali modo, multi lam fanguinem expuerunt.

In memoria habendus eft hic fermo propter eos, qui exiftimant in lateris
o oie necefianum effe, aliqua ex libris pulmonis afficiatur, nam, quum pro-
ximus ht lateri inflammato, afferunt aliquid ad eum tranfmirti ex tenui ('an-
guine,qui in inflamarione fubfiftit. pulmone ergo nihil violato, fed cofta af-
fecta,quofdam ait fanguinem expuere.quo paifto aute hoc liat, licet per ocium
requirere. Nos fanc qusftionem hanc perpendimus in his, qua: fcripfimus in
librum Eraliftrati de fanguinis fputoinunc ilhid duntaxatintellexiffe abunde
io elt,quofdam fine vitio pulmonis fanguinem fpuere, propterea, quod morbus
enca coftas verfetur. Vidiffis fspe,& in alijs inuiolata cute, qua: fradturam te-
git effundi cruorem,lic, vt fafeias impleat, quamms cutis membrorum denlior
multo ht, quam membrana, qua: coftas amplcftitur. Quare nihil mirum eff,fx
fanguis per hanc ab affeda cofta in interiorem regionem ducatur, dein proti-
nus in ipfa expirationein afperatn arteriam, qua: in pulmonem diftributa eft,
transferatur, quemadmodum in ijs videmus, quibus membrana hsc vulnera-
tur, quicquid enim per vulnus in thoracem inftillaueris, per os continuo red-
detur. qua rem, quum Erafiftratus ignoraflet,abfurda feri p fit in libro de fan-
guinis fputo.fed qua in re decipiatur, eius feripta de me audientes fspenume-
3.0 ro didiciftis.

VEna: enim & arteria:, quee per id, quod eft inter coftas,intendunt, & ner-
ui,ex ijs,qus in corpore prsftantiffima funt, oriuntur. Multi igitur fspe
” tl,fli, tuberculis, pure in thorace colleifto opprefli funt,& ad id venerunt,vt li-
” narnentls egerent, coftaque vitiareturifed & quibus nihil tale fuperuenit,car-
■> ne circa coftas attrita, tardius dolore liberantur, quam quibus perfra&a cofta
” cff)atc]ue in eiufmodi cafu dolor fspius locum repetit. Verum nonnulli longe
■■ magis ha:c mala contemnunt, quam li abrupta cofta effer.

Arterias & venas optorir vocauit-.quod autem eft inter offa lingularum co-
ftarum A «ra/pif, dixit, qua parte mufculi funt, qui, quum medijs coftis interie-
50 (fti fint^ira-sAfllpoigrgce nominantur.ncruos vero appellauituliw.Oriri aute ait
htec omnia ab ijs,qu$ pr^ftantiflima funt, quoniam initium harum venarum,
peunde atque arteriarum eft in vicinia cordis-.neruorum autem ad fpins me-
dullam.qua; ad thorace eft, quibus aliquid cognationis eft, cum alio pari ner-
uorum.qui a cerebro proficifcuntur.Qux deinde adlcnbit, euidetiflima funt
ijs,qui meminerint, qux prodita funt in prioribus commentarijs.

SEd & curatione egent magis exquilita, li fapiant. conuenit enim inedia
extenuari, corpore quam maxime conquiefcere,abftinere a venere.
Exquifitiorem vbique appellat mSjottjKpjCui contraria eft limplex &qus-
uis,quam <Polu\Iw nominat.

4° T sh efculentis pinguibus, & fauces exalperantibus, ac tuflim mouenti-
.. 1 bus,& ab ijs, qua: valentiflimte funt materis.

Efculenta,qus fauces exalperando tuffim mouet,H^^vcicAi nuncupat. huiuf-
modi autem lunt pinguia, acuta, atque acria, valentiflims materis intelhgit,
qus sgre concoquuntur.In exemplaribus autem magis idoneis, verbi h^o-
•Tcfflss fecunda fyllaba fcnbitur per v,dudto vocabulo a milio, quod Iones w*-
appellant, id accidit, vbi in faucibus afpera qusda mihj modo exigua fen-
nuntui.Quod autem m fuperioribus dixit, deijs, quibus circa pulmonem tu-

t iij

154 DE ARTICVLIS

bcrculafunt, diuturna, quteatgrc ad maturitate perueniunt,& fpiritus redditur i
cum fono.J^af abfque v,fcribitur.ducitur autem a verbo id^quod fonum
notat, qui, vel anguftia loci,quo fpiritus redditur, vel humoris multitudine ac-
cidit,plxrunque tamen vtroque concurrente, quem fpiritum nonnulli
eft, afperum vocant . fed qua de caufa abftinere hominem velit ab efculentis
tulhm mouentibus mamfeftum eft, quum affeda: partes omnes quietem po-
ftulent, atque idcirco filentium rurfus imperat:manifeftum item eft, cur caue-
' n voluerit ea, qua: vehementer dimouent vniuerfum corpus . quandoquidem
cum toto pars etiam dimouetur.

» A D haic venam fecare m cubito conucnit,& quam maxime ftlcntium ha- 10
~ / ibere,inducereque fuper fedem attritam pannos no multiplices, fed com-
" plures,& multo latiores quam fit attritus locus, cerati inudione adhibita, hn-
•* teffque latis, ac fafcijs item latis, & mollibus alligare, modiceque adftnngere,

» ita,vt qui deligatus eft, dicat fentire fe vinculu no valde adftndum, neq; itent
” laxum. inde autem ordiri debet, vbi locus eft attritus, lbiq; maxime infidere.

Memimfle huius loci oportet aduerfus eos, qui exiftimant venam folumo-
do fecandam efie,vbi ea concurrunt, quae multitudine denunciant. E quorum
numero eft Menodotus Empincus.oftedimus autem in opere de ven? fedio-
ne,& in eo, quod de multitudine fcripfimus,falfam effe eiufmodi opinionem,
qua: praeter aha multa, vel ex eo rei jcitur, quod, vbi quasdam partes eiufmodi zo
plagas acceperint, medici ad vena: fedionem confugiunt, quanquam, qui ldr
lunt, multitudine no tentatur. eo qj,mfi ljs fanguis detrahatur, maxim^ lnfla-
mationes onutur, quod, cum euemt,alia infequutur,qu? morbo accidere folet.

- T Nijciendum vero vinculum medium eft,& in vtramque paitcm attrahcn,*

” 1 dum, ne cutis circa coftas in alterutram partem inclinet, fed fine inclinatione
” feruetur.deligandu autem, vel fingulis diebus, vel tertio quoq; die..fatius item
” eft aluum mollire leui aliquo medicamento, quod deiedionem citctiac decem
” diebus inedia vti,dein corpus reficere & implere.

Cutis fuperieda coftis plaerifq; laxa eft,pra:fertim, fi quo tepore homo pla-
gam acceperit,plemor no fuent.his ergo ait magis quam alijs opus effe fafcijs, 3 o
quee medias primum inijeiantur. nam cutis peruertitur, fi ab vno capite fafcia
ordiatur.quod fi,vt cautior fis,craftos quoque ita alliges,mhil laedes, praecipue
vbi regio prope alam atteratur,ibi enim cutis femper laxa eft.

AD haec dum offenfus inedia vtitur, ardius alligandus eft-. vbi pleniore vi-
£hi, laxius. Quod fi ab initio fanguinem expuat, quadraginta diebus ha-
„ benda cura,alligandumque eft:fi fanguinem non expuat, fere viginti abunde
funt.conijcere autem tempus ex vi cafus oportet.

Comune hoc eft omnibus fraduris, quod vna cum multis alijs, qua: hic ab
' 'ipfo traduntur, ante etiam expofui, quum librum de fraduris explanarem. Ea
igitur magis funt vobis in memoriam rcuocanda,qfaepius a me repetenda. 40

QVicunque autem rem parui fecerint ob huiufmodi idum, fub quo atte-
runtur,qute circa coftas fiunt,quamuis in aliud malum deterius non inci-
.. dant,carnem tamen magis muccofam habent in loco attrito,quam prius. At,

„ vbi talis relinquitur, nec curatione ad bonum habitu refti tuitur, res peior eft,

» fi muccofa circa os lpfum relinquatur, quum caro non amplius fimiliter os at-
■. tingat, & ipfum os morbis opportunius reddatur, ob eiufmodi autem caufas
.. offa multis vitiantur,quod malum diutius extrahitur.

Muccofum

COMMENT. III.

Muccofum li
gitur

»S!

luccofum humorem appellare confueuit glutinofum & album, qui colli-
rin partibus exanguibus, vt in ofle, & cartilagine, vbi ipforu natura redle
concoquere ahmentu non poflit.relinquit enim quafi quoddam femicoftum,
quemadmodu relinquut infirma: oculoru membrana: pituita craffiorem,qux
Ah>» grxee nominatur, vis aute imbecillior redditur, vel ob fiiamtemperatio-
nem immoderatam , vel ob multitudinem concurrentis humoris, quod etiam
euemt in tumoribus praeter naturam, extera omnia orationis huius clara funt.

” V°d fi no,qu? mxta os funt,fed ipfa caro muccofa fiat, nihilominus fub-
“ ^ morbus & dolor reuertit, fi quis corpore laborauerit. quocirca da-
io re vinculum expedit, & bonum, & valde accommodatum, donec ficcetur,dif-
■■ cutiaturque fanguis inattrito loco fuftufus , & caro integra ibi augeatur, au-

- getur autem offis caro.

Caro & quxhbet pars, ianguinem habens non per fe muccofa fit. id enim,
quod proprie in ipfis fuperat,tale eft, quale in fluxu, atque in deiedionibus ob
iocinoris imbecillitatem coipicitur. Quocirca, vbi offa, cartilago, membranx
lxduntur,muccofus humor fxpe cotrahitur: carne affedta raro,idque vel pro-
pter cofortium,quod h^c habet cum ciufmodi partibus. vel propter humorem
copiofe defluentem, vbi muccofus fuccus,aut pituita in ea contrahitur, conflat
autem eiufmodi fuccu maximo negocio excerni, eo qs nec perfufione,carapla-
i o fmate,aut medicametis euocari,digerique poflitmeq; alio prxfidio educi, nili
ex toto antea tenuetur, atque in vapores refoluatur. Ergo, quia fuccus glutino-
fus in vapores foluendus eft, idcirco xgre mouetur. vbi vero tale aliquid fupe-
rans relinquitur, leui de caufa pars affligitur, cum ob infirmitatem quidquid in
reliquo corpore qualitate, vel modo fuperans colleflu fuerit, prompte recipiat.

- Vibus autem negle&us morbus inueterauerit, & locum dolor exerceat, & f
» V^caroque muccofa fit, his ferramentu candens medicina optima eft. quod

* fi caro lpla muccofa fit, adurere conuemt vfque ad os, ea obferuatione, ne hoc
” ipfum calefiat: vbi inter coftas hxc fuerit, neque fic,in fummo couenit adure -
re.cauendum tamen eft, ne candes ferramentum penetret vfque ad partem in-
3 o tenorem . vbi fedes luxta os attrita efle videatur, fed recens cafus fit, neque os
" adhuc vitiatum fuerit , fi exiguum vitium fit, ita vrere conuemt, ficut dnftum
“ eft: lin oblongum fit , quod in ofle attollitur , pluribus in locis adurere expe-
dit. De coftis autem vitiatis dicemus , fimulatque de ijs traftabimus , ad quo-
•• rum curationem linamentis eft opus.

Muccus glutinofus cum diflipari per medicamenta non poteft, reliqua cu -
ratio eft adurere, qux quo paifto admouenda fit,aperte declarauit.

EXe femore ex coxa prolapfo.

nv° '

o tuor

poftenorem excidit quidem, fed raro,

Qui coxx cauum infpexerit,non eft,quod defideret caufam a me doceri,
quamobrem in interiorem partem f^piflime moueatur, deinde in exteriorem,
quum imum caui,non fit omnibus partibus xquale:& articulus, qua parte ora
humilior eft,facihus elabatur.

VBi ergo in interiorem partem venit, crus longius eft, fi cum altero confe- ^ "7
ratur,idque iurc duplici de caufa.oifi enim, quod a coxa furfum procedit

t iuj

4

iVod fi femoris articulus c coxa prorumpat . prorumpit autem in qua-
40 v-^tuor partes, ftpiflime in interiorem, deinde in exteriorem, in priorem &

i i

Z<)6

DE AilTICVLIS

„ aJ pe&mem femoris caput inh teret , ccruixque articuli cauo fuftinetur , rurfus r
„ ab exteriori parte clunis cauus apparet, vt pote quum femoris caput in interio-
.. rem partem exciderit.

Orationem hanc fere vniuerfam initio orfus ipfe ita euidenter adfcripfit,

Vt nemo loqui poffit euidentius : fed & eorum, qua: tradit, caufas etiam adie-
clt Quare quod firpius dicere confueuimus,nunc etia adducemus, fi quis con-
fideret,qu^proponutur , ea, li non vbi primo, faltcm vbi fecundo, vel certe ter-
tio legerit, percipiet.

f<i » T“' Xtremum rurfus femur iuxta genu fpeftare cogitur in parte exteriorem,

.. fimiliter crus & pes. Ergo, quum pes in exteriore partem conuertitur, ini- i o
•> peritus medicus, quum hoc alterum confert, non hunc cum fano, atque idcirco
■■ crus laffum multo longius videtur ,quam integrum.

Hoc etiam communiter pertinere ad omnia offa luxata antea quoque de-
monftrauimus, quum altera extremitas fpe&et femper in contrariam partem ,
atque ea,quij prolapfa efi.Nunc igitur femoris capite in interiorem parte pro-
lapfo, altera extremitas, qua: ad genu eft, merito in exteriorem conuertitur.
fj „ A /J Vltifquealijs modis error in his accidit.

1 V I Errorem Tnupafiuitmjj dixit, quo vocabulo confueffe Hippocratem ap -

pellare non quemlibet errorem, fed eum, qui vero proximus eft,& ea de caufa
probabilis, fupra quoque indicauimus. Errant ergo nunc, quatenus in confe- 10
rendo affedam partem cum integra in naturali habitu decipiutur . debuerunt
enim integrum cruri redo ftatu extento, quod vitiatu eft comparare, fed con-
trarium faciunt, integrum enim a:ftimant ad exemplum vitiati.
jc„ Vin,nec ad inguen fleftere crus poffunt, fimiliter atque ab integra parte.

.. v / Adde.cp femoris caput, fi contingatur,inter anum & naturale promines
.. fentitur. ex his itaque indicijs colligitur in interiorem partem femur veniffe.

Fiedut quidem, fed cum dolore, ac minus perfecte . cuius rei caufa funt po-
fterioris partis mufculi illis, qui femur infledut, oppofiti. quod donec ex to-
to femur curuetur,fine dolore non fequantur.quoniam,vbi fic femur exciderit
in maximo flexu finguli plurimum prteter naturam extenduntur. 50

-j i » /^~\ Vibus ergo articulus prolapfus fuerit, neq; repofitus fit, fed reponinon
.. V^potuerit,negle£tufque fit,dum ingrediuntur, crus circumagut, perinde
» ac boues, plurimumque integro pede nituntur.

Quum vitiatum crus logius reddatur femore ita prolapfo,neceffe eft homi-
nem bouis modo ingredi, ille fiquidem coxa: articulum laxiorem habet, ficut
ipfe fupra in principio huius operis teftatur. fortaffe autem no oportuit laxio-
rem duntaxat articulum caufari, fed mouetium quoq; mufculorum imbecilli-
tatem.nam, fi validi fuiffent, facile vtique comiffuracuruaffent,quo faftonon
neceffe effet crus in exteriorem parte circumagere . ambulamus enim vtrumq;
crus in vice fiftentes,mouentefq;,vbi enim fimftrum fiftimus,tuc. dextrum ex 40
pofteriori parte in priore agimus, quod vbi in priori parte ftabiliuimus, alteru
rurfus a pofteriori parte in priore transferimus,ficque rurfus hoc in priori par-
te fiftentes ad dextrum moucndum reuertimur, altero crure redo humi inni-
xo,altero, quod mouetur, excitato. Quod fi crura nec ad inguen, nec ad genu
curuarentur, cogeremur prorfus vtrumque transferre hgni modo, aliquantil-
per altius excitates,& circumagentes:at quum poffint ad vtramq; comilfuram
cumari modis inter fc cotrarijs,qui rame cruri toti aptiftimi funt, ambulamus,

ha;c

COMMENT. III. 157

i ha:c neque circumagentes, neque tanquam ligna excitares, quoniam commif-
fura,quai ad inguen eft, attollit femur in parte priorem, qua; ad genu id, quod
lnteripfos & talum eft,in pofteriorem. Quare crus,quod transfertur, fi longius
effet, quam ejuod humi infiftir, nihil oporteret in exteriorem partem circum -
agere, modo haberet idoneos mufculos, qui celeriter fleftere vtramque com-
mi ll uram poirent:fed,quum oh imbecillitatem fledlere prompte nequeant,&
ob dolorem recufent,fupereft,vt in orbem circumagant, quum infirmi ac do-
lentes mufcuh nihil excitare fubhme pollint , quod hgm exeplo nequeat cur-
uari.Hac igitui de caufa, magis quam quod crus longius redditum fi t, circum -
»° agi in orbem, dum homo ingreditur, euidenter intelliges , de exemplo, quod
iple Hippocrates adijcit.in fequentibus enim ait, [Quandoquidem quicuque
vicus habent in pede, aut crure, non ita poliunt crure vti ad ambulandum, &
puei i quoq, ita inambulant]. his enim licet crus longius non reddatur, accidit,
vt ita ambulent ob fuperuenientem dolorem, vbi comifluras fle<ftant,pr£cipue
circa inguen & circa genu,ac tertio, eam, qu?ad talos eft:, cum necefie fit iuxta
comifluram hanc, extremum crus fimum in ingrelfu euadere,& fublime ferre
pedem vniuerfum. nam,mfi hoc fiat, offendet, ac potiffimu in folo inaiquali.

- Oguturq; regionem iuxta eius partis ilia, & iuxta articulum prolapfum, 7 j.
» V-/ canam offendere & obliquam.

xo Necefle habent ita figurari , non vbi crus integrum fiftetes moueant quod
luxatum eft,& in oibcm transferunt'.fed,vbi vitiato innixi, quod integru e It ,
tiansfeiunt. nam, quod vitiatum eft,fuperpofiti corporis fulcrum effe non po-
teft,eie<ftum,ficut quando naturaliter le habebat ad redi a lineam folo haerens,
fed obliquum, ita, vt ab inguine in exteriorem partem conuertatur , in quam
etiam inclinant id corporis, quod e regione eft affe&i cruris, quum periculum
fit,ne in contrariam cadant.quo fit,vt corpus circa ilia prehendant, ilia autem
vocat HMicSva, eam regionem intelhgens, qua; eft inter offa coxarum, & coftas
nothas, qua; omnino fine offe eff. fed, quum neque fic vitiatum crus ferre cor-
pus poffit,& propter imbecillitatem, & propter habitum, ope indiget, quam
30 afferunt nonnulli i£grotantes,qui re lpfa do£li affeiftu crus manu fulciunt, qua
maxime opus eft, ab exteriori parte femoris infidete.quie res, quum eos cogat
fpectare in regionem cruris affe<fti,eius partis ilia obliqua magis reddit, qua; fi
crure etia in exteriorem partem non couerfo,ita figurentur, caua videbuntur.

“ /<~'1 Lunem vero integri lateris necefle eft ab exteriori parte rotundum effe. 7?
’’ V_> fi quis enim ambularet pede integri cruris in exteriorem partem conuer-
» fo, reliquum corpus a vitiato crure ferri vtique cogeret, a quo fuftineri minime
” poflet.nam quo pa<fto?necefTeigitur eft honunem ambulare integri cruris pe-
” de in interiorem partem conuerfo,non in exteriorem, fic enim integrum crus,

> & partem fuam,& eam, qua: ad vitiatum pertinet, maxime feret
40 Explicandi ordine permutato paulo obfcurior fit : conuenientem vero or-
dinem feruaflet,fi ita fcripfifTet,ficut ego nuc. Clunem vero integri lateris ne-
ceffe eft ab exteriori parte rotundum effe, eo quod homo inambulet crure hoc
in interiorem partem fpe<ftante.nam,fi in exteriorem fpeftaret, reliquum cor-
pus vitiato crure ferri vtique cogeret, quod fieri minime poteft. fiquidem hoc
modo integrum crus ( vt didtum eft) maxime corpus fert, fcilicet quando ho-
mo ambulat integro pede in interiorem partem conuerfo. fic enim corpus to-
tum ita fuftineri ab ipfo poterit, vt nequeat facile peruerti.

t5g DE ARTICVLIS

4” A T quum regio iuxta ilia eius partis, & iuxta articulum finuetur, parui ap- i
„ / l parent, & a latere cogutur ligno inniti ab integro crure. ea enim parte in-
.. digent aliqua re,qua: obie&a refiftat.in hanc enim clunes conuertuntur, & ab
„ eadem onus corporis fuftinetur.

Quia vitiatum crus corporis parte fibi fuperieftam ferre nequit , propterea
integro toto maxime in interiorem parte compulfo nituntur, & in id fpe&ant
corpore vniuerfo.Euenit igitur, vt in alteram partem inclinati in periculo fint,
ne cadant in eam partem, qua: vitiatg cotraria e ft. quemadmodum igitur, cum
vitiato cruri innixi fanum tranfferunt ad priorem partem, vitiatum manu fui-
ciunt:ita,quum periculum fit, ne conuerfi in integrum grauiter in terram ca- io
dant, ad baculi praefidium confugiunt.

7c, » / — i Ogunturitem inclinari, necefleenim habentmanu, qure e regione affe-
=, V_> di cruris eft, a latere femur fulcire,quoniam, vbi transferenda crura funt,

.. non poteft,quod vitiatu eft ferre corpus, nifi.cotineatur, deorfumq; vrgeatur.

Rurfus hic etiam obfcurus fuit, quum no praefatus fit pergere fe ad alteram
:■ parte ambulationis.ha&enus enim de ea parte tra&auit, in qua crus, quod na-
turaliter habet, humi c6fiftit,affe<ftum in priorem partem fertunnunc agit de
altera , in qua affedo cruri innixus, fanum transfert, de qua parte ambulatio-
nis paulo fupratra&atum eft.

7 6 „ T T Is itaque modis figurari neceffe eft eos, quibus articulus in interiore par- io

.. I Item elapfus, reconditus non fuerit, homine nullum confilium capiente
„ quomodo aptiflime figuretur, fed calamitate ipfa edodo,ex his figuradi mo-,

.. dis, qui dantur, eum eligere, qui fit commodilfimus.quandoquide quicunque
„ vicus habent in pede, aut crure, non ita vti crure poliunt ad ambulandum, &
pueri quoque ita ambulant, ingrediuntur enim affedo crure in exteriorem
» partem conuerfo.

Quum non vno tantum, fed duplici ftatu in ingreflu vtantur,qui fic affe&i
funt, merito dixit[His itaque modis figurari] vnus quidem ftatus eft, cum fe-
mur manu fulciunt-.alter, quum integro cruri innixi in id toti inclinantur, at-
que idcirco baculo egent, quo fit,vt in contrarias partes corpus inclinent, mo- 30 •
do in dextram, vbi dextro pede infiftunt,modb 111 alteram, vbi altero. hi quo-
que magis indecore ambulant, quam quibus femur coxa excidens in exterio-
rem partem prorupit, quos 111 fequentibus perfequetur.

7 7.. Vo autem lucrantur,duobus enim indigent, nam corpus in ingreflu non

.. 1 ) seque fertur eo crure, quod in exteriorem partem conuertitur, atque eo,

.. quod in interiorem, quum onus no fit e regione illius, fed multo magis huius,

» e cuius regione in ambulando & cruribus transferendis onus collocatur. Pr^-
» terea,fi ita figurentur, vt affedhim crus Ipe&et in partem exteriorem :quod in-
>. tcgrum eft, in interiorem, integru vicem alterius, q citiflime fubibit. Quod ad
•> propofitu attinet, magni mometi eftinuenire ftatum corpori cSmodilTimum. 40
Vbi ltefum crus in exteriorem partem circumagunt, & integro fpedate in
, interiorem, nituntur, duplex fibi lucru comparant. Siquidem quod lajfum eft,
nec toto corpore fuperiori oneratur, nec diu iubferuit,cum quod integrum eft
paulu interualli moueatur. nam, fi diligenter intueri tempus volueris, quo cius
vtrumq, fubferuit,non modo duplu,fed & triplum repenes. per breuiflimum
enim fpacium celeriterque reda duntaxat integrum crus fertur.-per multu tar-
deque,quod affedum eft.fiquidem conlpicuum eft, quanto longior fit ambu-
latio in

C O M M E N T. I II.

1-99

i latio in orbem, quam qua: refta eff ,quamuis vtraque ijfde finibus terminetur.

” I — I Is autem, qui nondum perfedte tncreuerunt,(i excidens non recondatur, y s
»11 breuius redditur femur, crus, & pes.neque enim offa, fimiliter in logitu-
» dinem augentur, fed breuiora fiunt, femur praffertim.

Minus ait reddi crus totum, quibus nondum auehs, femur luxatum relin -
quitur.quod ( vt in fupenonbus ofledimus) omnium quoque articuloru com-
mune eft. Communis autem rei nunc caufam affignat, quemadmodum folitus
eft.feme! emm,vbi aliquod lingularium tra£ht,cius meminit, quod commu-
ne eff. hac igitur de caufa inquit crus his non augeri, neq; ali, parti m quod ar-
10 ticulus loco motus fit:partim,quod nequeat fuo munere fungi. Ego autem in
fupenonbus retuli ocium caufam effe,cur partes neque augeatur, neque alan-
tui,que ambo euemut articulo luxato, quare non video quo patffo Hippocra-
tes luxatum articulum caufatus, ocium fubijciat. luxata enim non poffunt pri-
mo prohibere, quo minus partes alantur , fed intercedente venarum & arte-
riarum deprauatione,atque ocio.

“ Rus item vniuerfum fine carne , & fine mufculis efficitur , ad ha:c effice - 7 <7
” minatum, tenuiufque.partim quod articulus loco motus finpartim quod
» nequeat fuo munere fungi, quum naturalem ffatum non retineat.

Partes, quibus mufculorum natura cotinetur,caro funt, vt in mufculis inci-
to dendis firpe vidiftis,quum duo effe eorum principia demonff rarem,qu<j fen-
fii comprehenduntur, nempe fibras neruofas,6c carnem fupenpfas fpiffatam.
Ergo,vbi quis exercitatione, & fri&ione robuftior euadat, fibra: melius alun-
tur,caro gracilior fit, fed firmior, ignauis cotrarium fere accidit, graciles enim
fibrjfunnat caro admodum quidem abundat, fed ob humore mollis eft.eiuf-
modi enim carne cafeus,qui adhuc cocrcfcit,repra:fentatur: fed carne eorum,
qui exercentur, ille, qui iam fpiffatus effi. quocirca his mufcuh duri neruofi, &
propnjs finibus circumfcripti confpiciuntuninexercitatis vero molles, & car-
nofi apparent, ac vel nullo modo,vel vix circumfcripti. quibus propterea fine
carne crus reddi Hippocrates afferit, fed quum hoc quoque fieri ex multa ex-
30 ercitatione intelligeret,vbi dixit [fine carnejproxime fubiecit [fine mufculis]
quali mufculis non circumfcriptis a finibus,qui fenfu comprehendantur . nul-
lus liquidem ex ipfis mufculis ex toto corrumpitur, fed,ficut corpus fine venis
dicimus,vbi vena: non apparent, ita fine mufculis, cum mufculorum fines pe-
nitus delitefcunt. Ad h £c,quum clarius offendere vellet, in his cuiufmodi for-
ma cruris fequatur, adiecit effoeminatum, hoc eft madens, molle, non adftri-
<ftum,fed laxum, quales funt foemina:, de quarum carne conuementer haec o-
mnia dici poffent,a quibus tranllatione vfus mutuatur verbu [effoeminatum].
Adiungit autem m extrema oratione [tenuius] indicas partes eius omnes ex -
tenuari,qua rem in principio dixerat Ilis verbis [breuius redditur], nam quod
40 ait[fine carne] ad fola carnis carentiam refertur.quod vero dicit breuius reddi
crus, ad partes omnes, qua: breuiores redduntur.

NAmque vfus aliquis id, quod valde effoeminatum eff , confirmat, foluit
etiam aliquid ex eo, quod augeri membrum in longitudinem prohibe-
» bat.potiffimum autem luduntur, quibufeunque, dum in vtero funt, hic articu-
» lus elabitundeinde quibus id accidit, dum m £tate funt admodum tenera, mi-
- nime, quum iam robufti funt. Qffil ratione autem ingrediantur, qui robufti
» funt, iam offendimus.

300

DE ARTICVLIS

£2

A 3

$4

Verbum[aliquis] f*t dixit, quod apud Iones nihil amplius libi veh i
le,quam quod nobis dicitur ?ri(Jwf,id eft alter, licet ex Herodoto colligere, vti-
tur enim eo frequenter, ficut & verbo /at-7tfe-n$oi,quo fignificat id, quod nos vo-
cabulo ntW,id eft aliquiifed & nuncquoq; (utujfr^ortalequidpiam fonat.prte-
fatusenim ob ignauia crus iplis minui , ne quis fortaffe rem minus bene acci-
piens exiftimet quemlibet partiu motum efficere, vt alantur, afferit no omne,
fed quenda hoc praiftare, nepe moderatum, ficutcqtera omnia in vniuerfo vi-
dtu falubri . quod ipfe,& alibi, & in vno capite in fexto de morbis vulgaribus
teftatur,cum inquit, [labor, cibus, potus, fomnus, venus, omnia moderata].

1 „ /~\ Vos tenera xtate calamitas hsec inuafit, plairique in dirigendo corpore io
„ V^negligentes funt, maleque fuper integrum crus circumuoluuntur,manu,

„ qua: e regione eius eft,deorfum vrgcntes.negligentes item nonulli funt in re-
.. dte ambulando, quibus poftquam stas induruit, hoc vitiu accidit. Sed, qui te-
•• nera a:tate huiufmodi calamitatem experiuntur, fi refle educetur, integro cru-
» re re£te inambulant, baculum tamen alx, qua: integro cruri refpondet, fubij-
•• ciuntmonnulli baculum ad vtrumque brachium admouet, vitiatum vero crus
.. fufpenfum habent.

Qjjum homo state lam robufta eiufmodi calamitatem experitur, crure vti
potcft,quanquam claudicanteiparuuhs pueris (qui,quamuis crura naturaliter
haberet, quonam ijs padto vti poffent?.)fuperuenit ignauia quxda circa mem- io
bri aftiones, atque ea de caufa i^.r«.Ii\ou<.Rio\jSni o{6S£5, id eft,in dirigedo corpore
negligetes funt,atque ignaui. At quid mirum, fi ambulantes pueri retffe clau-
dicare non ftudent ,quado ij,qui iam robufti funt, non fuftinent i nterdu clau-
dicare,fed(vtipfedixit)fuper integrum crus circumuoluunturfmanifeffe au-
tem aperuit modum motionis lpforum verbo[circumuoluntur].

- T" O autem facilius agunt, quo affcdtum crus breuius habent.

j1. Facilius agentes appellat eos, qui promptius ingrediuntur, quod cotin-

git,vbi vitiatu crus breuius habent.non enim cogutur id circumagere, quem -
admodum,qui etate firma funt, quum luxatus articulus non reponitur, quibus
crus ob prolapfum articulum longius efficitur, cogunturque (vt lpfe antea in- 30
dicauit)ipfum,dum ambulant, in orbem circumferre.

•• A Tque integro crure nihilominus valent, quam fi vtruque integrum effet.

/i. Mento hoc adiungit, iure fiquidem integro crure vtuntur, atque ac fi
vtrumque integrum effet, vt quod eundem vfum prxftet,atque vbi vtrumque
integrum erat,fimiliter nutriatur,& robuffum fit.

.. T Am vero his omnibus caro cruris effoeminatur, plsrunque autem magis ab 5 6
.. I exteriori parte, quam ab interiori . nonulli autem ferunt A mazonas fuis ma-
.. nbus protinus infantibus articulos fua fede expellere , alias ad coxas , ad genu
.. alias, vt claudi fiant, ne fcilicet maresfoeminis infidientur, fed operarum loco
.. fint,& futoriam, fabrilem aliasvc fedentarias artes exerceant. Qua: vera necne 40
fint,ignoro:fed h xc fequi certo fcio,fi,dum infantes funt, articuli expellantur.

Omnibus ait effeminari carne ab exteriori parte, magis quam ab interio-
ri, vbi in interiorem partem prorumpat.quandoquidem ea pars magis in ocio
effinam femoris caput ab interiori parte, licet pratter naturam moueatur, mo-
netur tamen aliquantum, vbi femoris caput interiori parte continetur.

» T N coxis quidem multum refert, in interiorem ne partem articulus excidat,

~ 1 an in exteriorem : in genu refert quidem, fed minus, fuusvcrd claudicandi

modus

I

C O M M E N T. I I I. ?or

modus vtriufcjue eft.mrn quibus in exteriorem procidit, vari magis fiuntuni-
” nus autem redti ftant, quibus in interiorem partem luxatur, fimiliter, vbi circa
" ta os au‘cu^us Prorumpat, fiquidem in exteriorem partem, vari fiunt, fed ftare
” queunt: fi in interiorem, valgi, & ftare minus poliunt.

Varos dixit «Mit, quo nomine quidam fignificari volunt deprauationem
quamlibet, generale lpfum exiftimantes:ahj,eam folummodo, fub qua mem-
brum in exteriorem partem couertitur,in quo cafi, neceffe eft extremum eius,
pedem (cilicet,in interiorem partem fpedtare . qua; res non mediocriter ad id
cofert,vt pes firmiter infiftat,ita,vt ij,qui naturaliter curuis funt cruribus(e‘<u6>)
io aut («nui graecc nominantur) firmius pedibus infidam, & maiori negocio iiib-
uertantur, quam ij,qui retfta penitus habent crura, id vel ex Archilocho patet,
quum inquit, [Imperatorem magnum non probo cruribus diuaricantibus/ed
paruum cruribus curuis, pedibus firmiter infiftente,& animi audacis]. Verum
cunola inquifitio fignificationis verbi «»MS, nihil ad praffentem locum con-
f ert.ex ipfia enim oratione ita planum fit.vt Hippocrates nullo modo obfcurus
elTe videatur . Ergo quibus m exteriorem partem articulus procidit, ftare rna-
gis polle affirmat, quam quibus in interiorem venit, nam quibus coxx articu-
lus in exteriorem partem excidit, pes e regione totius corporis collocatunrece-
dit aute a fitu, qui e regione eft, vbi articulus in interiorem partem couertitur.

2.0 conftat autem omnes homines, qui naturaliter valgi funt, deterius ftare, neque
poffe celeriter currere, tum paruo mometo,ac leui de caufa cadere. Hoc igitur •

lerum difcrimen in coxa maximum eft, deinde in genu, tertio ad talos.comif-
fura- enim magnitudinem noxa quoque magnitudo confequitur . hinc ergo
manifeftum cfl eos melius ftare, atq; ingredi,quibus femoris caput in exterio-
rem partem prolapfum eft, de quo paulo inferius tradiabit.
s .. D Atio aute incrementi offiu hac eft. quibus ad talos crus exciderit, his pe- t £
“ 1 V dis offa minimum increfcut.hacenim vitio finitima funt: m crure aime-
" tiu,neq, multo minus, caro tamen minuitur, fed quibus articulus, qui ad talos
.. eftffuo loco manet, ille,qui ad genu,elabitur,his cruris offa n5 aque increfcfit '• -
3° fed breuiffima fiunt, vt qua vitio proxima fint,atin pede minuutur quidem’

” fcd non fimiliter, quemadmodu paulo ante didhim eft.quomam articulus, qui
” ad pedem eft, inuiolatus feruatur. quod fi vti pede liceret, ficut cum varus eft
" minus adhuc his minueretur pedis offa.quibus vero coxa articulus promoue-
” tur,his femoris os non pariter increfcit.proxime fiquidem vitium attingit fed
- integro breums euadif. his tame offa cruris & pedis etia,non aqu£ increfcere
.. piohibentur.id autem euenit,propterea q, & femoris articulus, qui cum crure
.. committitur, & cruris, qui cum pedeffuo loco manet :crus tame vniuerfum his
” gracilius redditur. Quod fi crure vtl poffent,offa magis adhuc augeretur ficut
.. antea quoque di&um eft, femore excepto, & minus caro minueretur, multo ta-
4o men magis quam in fano crure.huius aute rei indicio funt illi, quibus humeri
» Juxati,vel a primo natali die, vel dum increfcunt,priufquam robufti funt, bre-
.. uiores redduntur, hi humeri os breuius, brachium vero & manum fanis paulo
" minora habent ob caufas fuperius dnftas. quia humerus laifo articulo propior
" eft, idcirco breuior redditur, brachium vero emfmodi noxa; non fimiliter ce-
“ dit, quoniam humeri articulus, qui cum brachio committitur, in priftina fede
manet mianus item longius diftat a vitio, quam brachium. Ob propofitas igi-
tur caufas, quacunque offa vitiu attingunt, incremento prohibentur, qua: non

30t

DE ARTICVLIS

97-

„ attingunt, no prohibentur. Multum autem facit ad bonu habitum totius bra-
»chij labor manus. nam qui humeruiam luxatum breuiorem habent, pleraque
•> ex manuum operibus non minus proflare poliunt, manu eius partis, quam in-
>• tegro. neque enim, quemadmodum cruribus, ita manibus teredum corpus eft,

.. fed earum opera lcuia funt. propter vfum vero ijs, qui luxatum lam humerum
„ breuiorem habent, caro manus , ac brachij non minuitur, fed & humerus in -
„ de aliqua parte impletur. Vbi vero in interiorem partem coxa: articulus exce-
■■ dit,vel in vtero matris,vel adhuc infatibus caro magis minuitur, quam in bra-
.. chio,ea de caufa,quia crure vti non poflunt.

Sermo hic, qui fequitur,vniuerfus perfpicuus eft, do&rino ante capita hu-
iufmodi habet. Qui; ad prolapfos articulos propius accedunt,magis increme-
to prohibentur,emacrefcuntque,minus,qu? longius abfunt: femore autem lu-
xato multo magis membrum incremento prohibetur, atque emacrefcit , ii in
interiorem partem, quam fi in exteriorem prorumpat, fiquidem deterius mo-
uentur,& claudicat magis. meminit autem eorum, quos ^aAmJyiuim vocat,quo
vocabulo retuli apud ipfum fignificari eos, qui ob humeri caput in alam pro-
lapfum,du adhuc increfcunt, humerum breuiorem habent . his ait minus Iodi
brachium totum, quam crus totum illis, quibus luxatur articulus, qui in coxam
inferitur . quoniam in multis vita; operibus fatis laborant : at non fimihter vti
crure poflunt, quibus femoris articulus in interiorem partem promouetur. :

HJE c ita habere id teftabitur,quod paulo infra fubijcicmus.

Quonam funt, quorum teftimonium addufturum fe pollicetur? hoc
fane,quod ex ijs,quo proter naturam habent, quo minus mouetur, magis ali-
mento,incrementoque prohibentur. Pollicetur ergo ipfe Hippocrates oftefu-
rum fe in ijs,qu; paulo infra fubdet,eorum teftimonium. ego, quum ad locum
, veniam, vbi eam rem agit, hanc ipfam orationem in memoriam reuocabo.

fo

De capite femoris in exteriorem partem luxato.

SV,

50

QVibus in exteriore partem femoris caput elabitur, crus, fi cum altero ex-
tendatur, breuius eft, idque non immerito . quum femoris caput non fe-
„ ratur luper os , ficut quando in interiorem partem procidebat, fed iuxta os,

.. quod non prominet,fed natura relidet, in carnem humida cedentemqueinfi-
~ gatur.hac itaque de caula breuius apparet.intcrior aute regio,qua crura didtl-
.. cuntur,caua magis confpicitur,& gracilior fir.exterior vero gibba, vt in quam
» venerit femoris caput.fed & clunis apparet fuperior,quum,qu<; ibi caro eft,ce-
~ dat capiti femons.femoris item extremitas, que ad genu eft, intro fpeiftat,non
fecus etiam crus & pes.

Agit nunc de coxa; articulo in alteram partem luxato, narratque mala, qui;
ibi apparet, & caufas adijeit, quemadmodum in omnibus fecit, nihfiquc pro-
terit ex ea do(ftrina,quo in experimento confiftit. quo oratio vniucrfa fimili- 40
ter in aperto eft.

i. £ Ed neq; curuare crus poflunt, perinde ac fanum, ha: funt ergo noto femo-
- ^ns in exteriorem partem excidentis.

Hoc vero accidit ob mufculos pofteriores, qui flexui pugnat, quoniam ita
figurati plurimum extendi non fuftinent.

) o- Vibus ergo otate iam robufta prolapfus articulus non reuertitur, totum
■ V rus breuius fit, calx ingreflu terram non cotingit, fed planta ima,cxtre-

miq;

COMMENT. III. 303

1 mique digiti parum in interiorem partem fpe<dant,meliufque id crus fuperius
» corpus fert, quam quibus in interiorem partem excedit . partim quia femoris
•• caput, & articuli ceruix,quum natura a latere contineatur, magna ex parte co-
•■xx fubijcitunpartnn quia extremus pes non cogitur in exteriorem partem in-

- clinari, fed prope e regione corporis ed, & aliquantum magis in interiorem
partem conuertitur.

Imam plantam dixit s«»3nf,quam zdJtop appellant, qui corporibus incidendis
verfantur,ea ed ad radices digitorum . nam pedis medium naturaliter cauum
ed,quod calce extremo a poderiori parte terminatur,a priori piata: principio.

10 fic,vt pes humi infidat calce ima planta, & ea carne, qute extremis digitis fub-
ied:a ed, reliquis partibus omnibus, qute propoli tis interie&a: funt, attollatur,
excepta pedis parte exteriori, qua humi totus infidet. Habent autem nonnulli
pedum Itru&ura prauam,vt quibus medius pes ab interiori parte n5 fit canus,
quos a pedibus planis gratci nominant Aao-zj»&?.fed hos, vt qui fimilem valgis
pedum drudturam habeant, in hoc fermoneprattenjt. Qike fequuntur igitur
animaduertens in ijs,qui naturaliter figurati funt perpende.namque hi, quum
moderate progrediutur,toto calce ima planta ac digitorum parte carnofa hu-
mi hsrent.g) fi enitantur maxime progredi, principio calci infidunt : deinde,
quum iamtranft erunt in priorem partem alterum crus, tunc im£ quo que pla-
to tatinnitutur;podremb,vbi plurimum fimiliter altero pedeprogrefli funt, cal-
ce terram contingere incipiunt, tuneque pedis ante confidetis calcem quidem
attollunt, extremos vero digitos in folo collocant. Eorum igitur, qui naturali-
ter habet, ambulatio huiufmodi ed . fed,vt quibufda ex vitio aliquo crus lon-
gius fit, aut breuius,vtrumque duplici de caufa accidit . longitudinis caufa ed
humor inultus neruorum, vel articulus luxatus, quo modo fupra diximus-.bre-
uitatis ficcitas,6c articulus luxatus in eam partem quam nunc propofuit. prio-
res quidem ingrediuntur ad eum modum, quem paulo fupra indicauif.reliqui
ficutnunc docet, primo odendens femoris caput carnofo loco excipi, &non
ode, vt in primo cafu femoris erumpentis, quem propofuit. Cedit igitur in hac
3 o parte caro, fingulifq; mufcuhs ad fuum initium attra&is fit, vt totum quoque
femur furfum trahatur. Merito itaque crus breuius altero fe odendit,neq; ter-
ram cotingere fimiliter poted, atque vbi naturaliter habuit, hi ergo, quum in-
gredi necede habent, contrario modo pedem figurant, atq; i j,qui ante propo-
lin funt, quibus affeftum crus integro logius reddebatur.illi enim iuxta talum
pedem fimum figurabant digitos excitantesicontra hi pedem inclinat, infle-
duntq;,& terra contingere extremis digitis cupiut, atq; hac de caula ab afFe-
<da coxa fe demittut,vt humi innitantur, non folurn extremis digitis, fed ma-
gna ex parte ima piata, qua retuli ab ijs,qui in corporibus incidedis verlantur,
vocari ratcftofjiHippocrates aute eam dixit siu%r. q, fi velint calce terra cotingc-
40 re, demitti multuab affedla coxa cogentur,periculuq; erit, ne inclinati in alte-
ram partem cadant.qua de caufa neque vti calce eiufmodi homines tentant.

- \ /Bi caro, in quam articulus excellit, iam trita cd,& glutinofa euafit, dolor 5 <
•• V tempore conquiefcit, quo cedante, ingredi abfque baculo polTunt, fi alio-

quin velint, potedq; affeido crure ferri corpus, his ergo, cum crure vtantur,ca-
.. 10 minus effoeminatur,quam paulo ante propoli tis.effceminatur aute, vel ma-
gis,vel minus-.fere autem magis ab interiori parte, quam ab extcriori.alij vero
•• ex ljs nequeunt calceamenta fe induere, propterea quod crus no curuetur,alijs

f

3o4 DE ARTICVLIS

” id licet. Quibus aute feu in vtero matris, feu vi dum adhuc increfcut,huiufmo- t
» di articulus iam exciderit, neq; repofitus fuerit, quibus ite morbo elapfus fue-
rit,expulfufq; (complura enim talia eueniunt)vbi aliquibus horu femur corru-
■■ patur, fuppurationes habent diuturnas, & linametis indiget, atq; offa nonullis
» nudantur, & femoris os,tam vbi corrupitur,quam vbi non corrumpitur, mul-
to breuius redditur, neque ad fani exemplu augetur, pra:terea offa huius cruris
» breuiora fiunt, q alterius, paru tamen ob eafde caufas,quai ante expofita; funt.

Locum tritum dixit traflatione vfus a locis ambulatione tritis, eft aute eius
oratio talis, femoris caput fuo loco motu in exteriorem partem figitur in car-
nemiijs vero , qui fic affedi funt, a principio dolet caro, quam premit femoris i o
caput, procedente tempore occallefcit, perinde quafi fofforum manus, vbi id
accidit, fedes fit commiffuri fimilis, quum femur trito loco vtatur, non fccus
atque antea cauo coxs.nam praiter castera quidam ea parte humor colligitur,
qui principio quidem copiofe ob inflammationem coit,dein tenuiori fui par-
te,^ aquofa magis a fuperiedis medicamentis diffipata, reliqua remanet, qua:
glutinofa eft, & muccofa, hsc ad motionem capitis femoris maxime confert,
ob quem humorem trito hoc loco,taquam articuli finu vtuntur. magis autem
inclinantur in exteriorem partem, quam in interiore. Didum autem eft in fu-
perionbus quoq; partes cotrarias ijs, qua: luxatum articulum recipiunt,graci-
liores fien,& molliores, quatenus magis in ocio fut : eas vero in quas prolapfus i o
articulus figitur, quamuis praiter naturam, aliquantum tamen monentur: illa,
vnde receffit,per fe quidem non mouentur,fed paululum per alias, qua: primo
mota: funt, quum partes in quibus articulus erat,effoeminetur.atque hoc eft id
teftimonium,quod allaturum fe pollicitus eft. in fequentibus de partibus, qus
plus minusue emacrefcunt,extenuanturque.
j a •* T Ngredique huiufmodi homines poffunt,nonulli quidem eo modo, quo illi,

■■ 1 quibus state iam firma articulus excidit, neque repofitus eft : nonnulli vero
■■ toto pede infiftentes,cogunturq; ob cruris breuitatem in ingreffu a redo ha-
“ bitu,& qui fine inclinatione eft,in affedam partem inclinari, & ab inclinatio-
■■ ne,qus in affedam parte eft,rurfus attolli, atque erigi. Hscitaq; fic eueniunt, 30
vbi,& quod ad figurandi ratione attinet,& quod ad cstera,qus conueniunt,
fuerint diligenter apueris inftituti,priufquam ita confirmentur, vt inambula-
■■ re poflint, diligenter item ac rede poftquam cofirmati fuerint. Summam vero
■■ curam poftulant, quibus £tate maxime tenera hoc infortunium accidit. nam, fi
negligantur,quunr teneri fint, crus vniuerfum inutile efficitur, & minime in-
» crefcit,caro item totius cruris magis minuitur, quam in fano, multo tamen nri-
niis ijs,quam quibus in interiorem partem exceflit,idque vfus ac laboris caufa.

•• quum ftatim vti crure poffint , quemadmodu fupra de ijs diximus, quibus ob
- humeri caput iam in alam prolapfum humerus breuior redditur.Inueniuntur
autem nonnulh,quibus in vtero penitus, alij, quibus fub morbo vtriufque cru - 40
ris articulus in exteriorem partem prolabitur. his ergo offa eiufmodi vitio ve-
xantur, fed caro minime effoeminatur. crura autem habitiora fiunt, nifi fi ab
interiori parte parum emacrefcant . ea vero de caufa habitiora funt, quia hi
“ vtroque pariter vtuntur.

A redo habitu, & qui fine inclinatione eft, in affedam partem inclinari, &
rurfus ab inclinatione attolli atque erigi, JWjsTOjj dixit, quod quid fibi velit,

& in fuperioribus offendimus, & hic quoque offendemus. namque vbi femur

in exteriorem

C O M M E N T. III.

305

1 111 exteriorem jiarte promonetur, a mufcuhs,qui tbi funt,furfum attra£lu(que-
admodum ante diflum eft)innexum crus totum fublimius reddit, atque ea de
caufa vix terram contingit.quamobrem coguntur ima tantu planta humi in-
fidele,dum ambulant vnmerfo corpore in afteflum crus conuerfo, quum huic
lnmtutur.necelTario itaq;,vbi fano inniti debent,ciim quod Igfum cfit in prio-
rem partem tranfferunt, in fanu rurfus conuertutur femore ereflo. ita,vt fem-
pei in lngreifu duos habitus inuicem mutent,varientq;.nam,quo tempore in-
tegio cime infiftunt,ere&o corpore attolluntur fimul & ambulantiquo rurfus
lxlo nituntur, demittunt fe,atq; in id inclinatur. Mutare igitur corpus modo a
ro reflo habitu, & fine inclinatione in affeflam partem inclinando, & ab inclina-
tione, qua; m affeflam partem eft , rurfus attollendo, atque erigendo
dixit, vno verbo propofitam habitus mutationem exprimens.

Similiter enim ab vtraque parte in mgrciTu agitantur , clunibusque apparet $$
admodum in exteriorem partem prominentibus , propterea quod articuli
» exccfferint.

Quibus vtrique crurum articuli in exteriorem partem exciderunt, mutatio
totius corporis, dum ingrediuntur, in vtroq; crure fimilis eft habitui, qui acci-
dit, quum altero diitaxat luxato xger ipfo innititur, atque ad ilia curuatur,de-
piinnturque. altero enim tantum luxato, quum homo affeflo cruri infiftit, eo
10 modo, quem nunc diximus figuratur.-fed contrario, cum alteri nititur, corpus
enim attollit, engitque,6c ilia refla continet. conftat ergo eum tunc diffimili-
ter figuiaiijfed in hoc cafu £gri eode ftatu ab vtraque parte tam dextra quam
finifti a continen tui. agitantur autem hic nihilominus , dum inuicem vtrique
cruri innituntur,quod lpfe dixit [oaAu/wrijj d th ocfbrcn^/H, id eft, in lngrefluagl-
tanturjagitari expreflit vocabulo skA&'«;j, quod idem fignificat,ac</lxjgeTO^.ac-
cidit igitur hic, vt fimiliter vtrxque corporis partes figurentur, quum vtruquc
crus inuicem terne inmtatur.quod( vt oftenfum eft) ipfis ante non euemebat.

" C Ed, nifihis offa vitientur, neque gibbi fupra coxas fiant (nonnulli emmji -4
•• O humfmodi vitijsprehenduntur)mfi inquam tale quid euemat, in exteris
30 fatis fani desunt.

O

Nonnulli ex ijs , quibus crura fic luxantur propter communitatem gibbi
fiunt. nempe, quum inflammatio in vertebram ligamentis primo oriatur, tum
durx qua; da reliquia: remaneat.id fiquidem Sc extrinfecus accidere videmus
popliti, cubito, & digitis non raro, quum articulus contrahitur, «j-nuAiuj grx-
ci dicunt, patetque m huiufmodi cafibus articulum prx tumoris duritie con-
trahi,cum chorda mufculos,qui eam partem tendunt, minime fequatur, ficuti
cum ob duru tumorem fleflentes non fequitur, comiffura, qux fic affefla eft,
tenditur, quod malu gr^ci nominat og-DoKuAsfj. Poteft igitur ob talem quendam
durum tumorem Ipinadeprauari: poteft & propter cofortium fub crudo, du-
40 roque tuberculo idem vitiu experiri . Sed quo paflo eiufmodi affeflibus fpi-
nx peruerfio fuperueniat, fupra pofuimus, vbi de lpfa proprie tradtauimus.

” j\ /1 tamen c°ro eorpcji-e increfcunt capite cxccpro.

1 V 1 Quibus cox? articulus in exteriore partem prolabitur,melius ingre-
diutur,quam quibus in interiorem, vbi inflammationis periculu effugerint, &
prxeipuarum partium, cui opportunioresfunt,quam illi, articulus enim, cum
m interiore partem luxatur ftiper os fertur,quod no premitur, cum durum fit,
neque huic malo patet. -at exterior femoris regio, cum maximis mufculis com-

3ocr DEARTICVLIS

prehendatur, ingenti dolore torquetur, premutur enim articulo in eam prola- i
pfo,terunturq;,& extendutur tumore pratter natura, nempe femoris capite, &
fentiunt omne id, quo vexantur, ac propterea dolent.Ergo propter mufculos,
qui articulum admitteres teruntur, premunturque, atque idcirco inflamantur,
ctetera: partes adiun£he,& qua: circa fpinamfunt, afficiuntur, qua: liquando
afficiantur, & xger adhuc increfcat,non fecus ac femur incremento prohiben-
tur,& minores fiiit, atque omnino deteriores. Illius autem meminiffie oportet,
quod lam fijpius di£tumeft,& eorum teftimonium eft,qu£ paulo antepropo-
lita funt. vbi,qui adhuc augentur, fic lxdutur, partes minus increfcunf. quibus
vero attate firma id accidit, minus aluntur, molliores euadunt, fpina minus io

au&a, fequitur, vt reliquu corpus huiufmodi hominibus minus reddatur, in-
fra enim crura afficiuntur, fuper crura vfque ad caput fpina lita eft. Itaque, vbi
ha:c minor fit, minus item crus totum, merito dicit his hominibus vmuerfum
corpus minus increfcere excepto capite.

De femoris capite in pofteriorem partem luxato.

<, A T vbi in pofteriorem partem femoris caput proIabitur,prolabitur autem

„ raro, extendi non poteft crus, neque ad articulu luxatum, neq; admodum

ad poplite-.fed ex omnibus partibus, in quas hic articulus excidit, vbi in pofte-
„ riore excidat,comiITura,qu£e ad inguen, & qua: ad poplite, minime exteditur. 2.0
Femoris caput ob caufarn, quam fupra declarauimus , in propofitam nunc
partem raro excidit, quoniam fcilicet caui altitudo inaequalis eft.quocirca qua
minor eft, magis procidit, atque ea de caufa magis in interiorem partem : qua
maior, raro, & ob id in pofteriorem raro procidit, in quam vbi mouetur, crus
ad inguen nullo modo extenditur , ad genu non ex toto . vtriufque caufa eft
mufculorum litus, quorum naturam perfe&e indicauimus in opere demu-
fculis incidendis, & in fecundo libro de ratione corporum incidendorum, vt
autem in memoria habeatis , quae ftepius intuiti eftis incifa fimia. (hoc enim
animal ftru&uram habet maxima ex parte homini fimilem) primum memi-
nifle debetis mufculi,qui a lumbis ortus ad paruum femoris tuberculum perti- 3 o
net, deinde alterius, qui ab olle, quod pubi fubeft ad idem tuberculum inten-
dens,cum fuperiori coniungitur.hi ergo vehementer extenduntur, quum fe-
moris caput in pofteriorem partem elabitur,ibi implicati, & circa coxc cauum
in orbem voluti, atque, vbi is, quem hoc vitium exercet, extendere articulum
tentet, oportebit vmuerfum femur in pofteriorem partem circumuolui.in quo
cafu propoliti duo mufculi potiffimum ludentur, vt qui plurimum trahantur,
extendanturque . nam, quiun longiores, quam ante fadti fint, vlterius extendi
citra dolorem nequeut, cumque longiores fieri non poflint,commifluram ex-
tendi non patiuntur. Hac igitur de caufa, qui lic affedti funt, extendere crus ad
inguen non poliunt, neque etiam ad genu . propterea quod femoris caput fuo 40
cauo prolapfum continetur in pofteriori parte illius offis, a quo recipi folet. q>
fi futurum e flet, vt femoris caput extentum ad genu, inguine penitus curuato
multum attolleretur, neceffe effiet, vt femoris caput a coxa plurimum in pofte-
riorem partem excederet, quod fieri no poteft, nifi conuellatur nrufculus, quo
exceptus eft, quum ex naturali fedeprocidit.In comiffura ergo,qu£ ad inguen
eft, ncutru fieri poteft ex ijs,qua: fiebant, priufquam articulus procidiffet,nam
neque perfe&e extendi, neque perfe&e curuari poteft. Quid ergo Hippocra-
tes alterum

COMMENT. II L 3o7

i tes alterum duntaxat adfcripfit? An qma,poftquam luxatus articulus eft, crus
curuatum protinus apparet, vt pote, quum imum femur ad genu eatenus in
priorem partem excedat, quatenus fummurn in pofteriore,& quatenus ad in-
guen crus curuatur.quo fit,vt pofteriores niufculi,qui ad poplitem funt,fupe-
rioribus capitibus extendantur, quum femur fic retro prolapfus eft. his autem
fupernc exteiltis^extenditur vna reliquum eoru corpus vfque ad chordas, qua:
perueniunt ad crus, quibus extentis poples curuatur. quocirca quibus fic ar-
ticuli luxantur, curuatx merito vtrarque commiffurx confpiciunrur. lgitur
quia extendere ipfas nequeunt, prxcipue eanqquxad inguen eft, idcirco non
10 dixit folummodo has commiiTuras non polfe extedi, fed in ea, qux ad coxam
eft, id fimpliciter protulit, in ea, qux ad genu adiecit xdlg-™,hoc eft admodum,
vt pote, qua: extendi poflit,non admodum tamen. nam, fi id poftet, nihil a na-
turali ftatu recederet.ftiperuenit autem hxcnoxaob eadem caufam,ob quam
ab articulo luxato protinus poples curuatur . Illud enim fcire licet commune
omnium deprauationum, quod,vbi partes aliqux extendantur, qux cum his
continuantur, feqtientes adipfasconuertuntur. nulla enim ex ijs,qtix fic fuo
vitio conuerfte funt, naturalem fedem relinquit, fed ab ea,cum qua continua-
tur,attrahitur.h^c autem attrahit comuni vna ratione quod tendatur, fed ten-
ditur,non vna de caufa,fiquidem intedi folet,vbi vitra debitum humore im-
ao pleatur, ficcefcat,inflammatione,vel duro tumore teneatur, vel locum mutet,
quare eunda hxc Hippocrates in fequentibus latius adfcripfit, cuius nos fer-
nionem fequuti verba omnia enodabimus.

" T Llud etiam ignorare non oportet, vtiliftimu enim, & maximi momenti eft,^
- iacplxrofq;latet,qubd nec qui bene valet, extendere poplitis commiffuram
” poliunt, nifi fimul extedant eam, qux ad inguen, praeterquam, vbi pedem ad-
“ modum attollunt, fic enim pollent . hi ergo poplitis articulum curuare non fi-
■> militer poliunt, fed multo xgriiis,mfi inguinis quoque articulum curuenr.

Coniun£honem,quam pofuit in partibus , qux moueri aliquo modo pro-
hibentur,non fuo vitio, fed earum, cum quibus confortiu habent, nunc doce-
3 o re incipit in mufcu!is,qui naturaliter habet, quorum nullus initium fumit a fe-
more, quanqua multi funt. nonnulli enim ab offe,quod ad ilia pertinet, oriun-
tur: nonulli a coxaivnus tantum ab olle, quod pubi fubeft. hac igitur de caufa
commifluras moueri fimul necefle eft, ficut nunc in pede &: poplite oftenfum
eft, in quibus apparet etiam confortium,quod cum inguine habent.nam(ficut
demonftratum eft)quemadmodum niufculi,qui poftenorem ipforum partem
mouent(vt dixi) in imo femore ad radices tuberculorum incipiut, ita,qui per
priorem cruris partem feruntur, ex eodem imo femore dependet.quare necef-
fc eft intendi pofteriores quidem, quum poples extenditur, priores,quum cur-
uatur,vbi ergo tendantur magis, quam eorum natura; conueniat, oppofiti re-
nituntur,& minime fequuntur . voco autem oppofitos eos, qui extendunt ijs,
qui curuat,id eft priores pofterionbus. Duobus autem mufculis gratia exem-
pli contentus ero ad huius loci explanationem, quum qui in corporibus inci-
dendis omnes cruris mufculos intuiti funt, ex his poftint de reliquis facere co-
iedturam: alijs vero, qui nullo modo intuiti funt,neq; fermo de duobus clarus
erit. hi ergo orfi ab eo o fle, quod ad ilia pertinet, procedut, primo quidem per
femoris commiffuram, qua: ad inguen eft, dem, vbi per femur totum ad alte-
ram eius commiffuram, qua: ad genu eft, intenderunt, alter, qui anguftior eft.

3o8 dearticvlis

fertur iuxta interius femoris tuberculum , quod humilius eft, tum fpedans in i
priorem tibia: partem, cruri ex interiori parte mneditun alter, qui magnus eft,
latefcit degenerans in valentiflimam chorda, qua: mifcetur cum altera chorda
dependente a maximo ex mufculis prioris partis,qui a clune inchoatur, pa-
tella autem primum fuperinijcitur,dein fertur ad crus. Itaq; fi crus ad inguen
fledatur, ea parte mufculi breuiores reddentur.-fi extendatur,Iongiores. com-
mifltira vero genu ac poplitis, vbi extendatur, qui fuper patellam fertur, bre-
uior fit: qui ab interiori parte, longior . quare cogetur maxime extendi, qui a
priori parte eft,fi extendentes commiffuram,qua: ad inguen eft,conemur po-
plitem curuareiqui a pofterion, fi poplite extento inguen curuetur. ex fubli- 10
miori enim loco per priorem partem femoris defcendens fleditur , inde con-
uertitur obliquus, & ad priorem tibia: partem porrigitur, merito igitur ipfe
longior euadens primas partes cruris ac femoris longiores reddit, vbi excitan-
tur . oftendimus enimin libris de motu mufculorum fummacontradionem,
fummamq; extentionem dolori efle,& mufculos quide contrahi, dum agunt,
extendi vero, dum ab oppofitis attrahutur. fiquando autem, quum mufculi in
feipfos cotradi agunt, oppofiti non dolent, fimul extendutur, naturaliter qui-
dem in commifTuris,quse propofitum confortium habeant, prteter natura ve-
ro in illis, qus deinceps adfcnbentur.complures aute medici decipiuntur, pu-
tantqiie eos mufculos afiedos eife, quorum prohiberi adionem viderint, quod 10
magis adhuc perfpicuum eft in fequentibus.

MVlta quoque alia in corpore inuemuntur,qu£ fimiliter germana funtide
neruorum item extenfione & mufculorum habitu multa etiam funt, &
magis fcitu digna, quam quis exiftimet : praterea de inteftinis ac ventre vni-
uerlbjd e vtero,qul huc atque illuc fertur, cotrahiturque.Sed alibi de his verba
faciemus germana his, qua: nunc tradutur.quod ad hunc locum attinet,& ex-
tendi crus n5 potcft (ficut iam didum eft) & breuius apparet duplici de caufa,
tum quod non extendatur, tum quod articulus in carnem clunis eruperit.

Antea quoq, diximus confueffe Hippocrate eas partes nominare germa-
nas, qu£ interfe confortiu & cognationem habent, quarum id caput eft, quod 30
vna parte vitiata alterius adio,fitus, habitus, vel magnitudo la:ditur. commu-
nis horum omnium caufa eft 111 contrariam regionem extenfio.In litu exem-
pli caula (vt ab euidentiffimis ordiamur) multos vidimus, qui mederi aggre-
diuntur,quod non rite didicerunt,& protinus, vbi aliqua pars c6traheretur,&
breuior fieret , pnftinumquc fitum penitus non feruaret, ad eam ipfam reme-
dia adhiberet, quamuis nullo vexaretur affedu, qui curatione indigeret.itaq;,
vbi mufculi ab altera maxilla: parte refoluatur, fit, vt altera breuior appareat, &
quali contrada,fed,qu£ la:fa eft, eam fequuta, extendi videatur.nam,cum mu-
fculi omnes vnam propria habeat adionem, qua fcilicetad fua initia cotrahu-
tur,quado illi, qui a fimftra parte maxillij fiti funt, agendi poteftate priuantur, 40
qui a dextra funt robufti,ac naturaliter habetes agunt, dextra maxilla vmuer-
fam,& labra adfe contrahentes, atq-, ita confpicitur fi mftrfi labrum exterum,

& longius redditu:dextrum breuius, & contradu.ergo in hoc cafu breuius fit,
quod integrum eft, attrahens ad feipfum maxilla parte, que refoluta eft. Alibi
vero ab eo, quod affedu eft,attrahitur,conuelIiturq; id,quod fanum,ficut vbi
mufculus vel chorda, cum induruit, nequit fimul cu oppofitis,du agunt, exte-
di. Multa quoque fimilia euenire conftat,in digitis manus, cubito, poplite, cum

cotrahutur

C O M M E N T. III.

S°s

i contrahunt propter vitia mufculorum & chordaruinteriorum,fed,vbiexten-
dnutur greci dicunt,ita enim app ellare medici folcc articulos, qui ex-

tenti lunt,& curuan non poffiint. Huiufmodi quid accidi t cicatricibus magnis
ac duris qua; quum ab interiori parte funt, articulum contrahat, cum ab exte-
ri°n(vt dixi)bc extendunt, vt curuan non poffit,quod ob ficcitatem,& ob in-
gentem humoru vel fpimus mflantisconcurfum euenire ecia folet. nam, quum
paites,que fic affedra: funt,in feipfas contrahutur, fequitur,vt oppofiti mufculi
agere nequeant, quum, qui contrahutur, partes in contranu auellant.fic nemo-
rum diftentiones fiunt, quum ipfi mufculi primb ac prateipue feipfos, deinde
io paites,ad quasperucmunt,ad fuum mitiu contrahunt.Sic & vterus interdum
ludum fertur, nonnunquam in latus couertitur.non quod ipfe fuS aftione na-
turalem fedem relinquat, fed quod ab alio trahatur. multa vero funt, que attra-
hunt,nam & ea, quibus appenditur, & nerui, & arteris, & vena:, qua: cum eo
'unguntur, efficere id poliunt, vbi m tumorem affingentes eatenus breuiores
fiunt, quatenus in latitudinem augetur, namque hoc commune eft corporum

omnium, quS extenduntur, contrahuntiirque, non modo animahu, fed eorum

qusinanima funt , cuiufmodi funt vtres, facculi, calathi. Vterus igitur hac de
caufa furfum,ac deorlum fertur: & quaidam inteftina,mufculique complures
ac propterea membra, & maxilla . fimile quid fupra oftenfum eft in fpina, vbi
zo gibba,caua,vel obliqua redditur.

P S T enim hxc natura offis coxa;, vbi & caput, & ceruix femoris recipitur, , k
" l . quod, quum hoc luxatum m exteriorem parte natium decliue fertur, cur-'

” uaie quidem homo crus poteft,fi dolore non prohibeatur.

Tenuis eft natura offis coxs,in quo cauum continetur , patet autem, quum
femoris caput m poftenorem partem prorumpit, ab ea parte, qua: poft cauum
eft,fuftineii,vt inter cauum & femoris caput id os fit, quod a poftenori par-
te cauum compledhtur.hoc quidem eft pars coxa:, cuius nunc meminit, quum
ait, [in exteriorem partem natium decliue fertur] . Manifeftum eft autem iis
qui viderint eiuftnodi locorum fedtione, femoris caput vi cum totaceruice ex-
30 pelli in magnum mufculum natium, qui commiffuram hac excedit, a quo mu-
fculo chorda oritur, qua: a membrana non abhorret , coniungitfirque cum cl
chorda, quam paulo fupra diximus, qua: ex duobus mufculis orfaapnori par-
te femoris vitra patellam tendens cum tibia: capi te conneftitur. Ergo hic mu-
jculus prolapfum femoris caput admittens omnium maxime torquetur, quum
lub lpfo prematur, diftedaturque.quare necelfe eft inflammatione ipfum pre-
hendi, furfumque ad fe trahere chordam , quam paulo ante commemoraui-
mus a membrana non abhorrentein.quodquum accidit, confeques eft,vt ho-
mo dolcat,vbi poplitem fleftit , quatenus enim hic flecftitur, haftenus chorda
extenditur, attenturque a patella.haic autem extenta mufculum exte'dit,^ quo

40 dependet, nempe magnum illum, quo(vtretuli)recipitur femoris caput, pro- '

cedente tempore, quum mufculus hic ab inflammatione foluitur, cotrahitquc
humorem quendam glutinofum, pars eius, qus articulum contingit, occalle-
fat,i5c poples citra dolorem extcnditur.ad quam rem faciunt & alia, que prius
pofita funt de cruris mufculis. ' r

" J clus Pes modice refta fe oftendunt, neque inultum in hanc vel il-
" 1 lam partem inclinata.

Hippocrates modice uSilidar dixit.quo verbo fignificari,neq; perfedte, aut

V iij

l O O

J

j,o DE articvlis

omnino vehementer, neque ex toto, fed mediocriter, ex ipfius verbis colligi- i
tur.ipfe enim fubiungensjneque multum in hanc, vel illam partem inclinata]
aperte demonftrat,quum adfcripfent[multum], id cruri accidere, vt non mul-
tum,fed,vt parum peruertatur,depraueturque, atque ob eam rem dixit, [tum
crus & pes modice reda fe oftendunt], quafi dixerit has partes apparere me-
diocriter re<flas. ,

PRsterea in inguine caro mollior fentitur, praefertim u tangatur, vt pote,
quum articulus in alteram partem exciderit : fed in natibus, li tangatur fe-
„ moris caput, videtur magis prominere, his ergo notis indicatin femoris caput
in pofteriorem partem procidifle.Cui autem state lam robufta prolapfum,re- i o
„ ftitutum non fuerit, ambulare quidem poteft, quum tempus proceffit, & do -
„ lor ceflauit, atque articulus volui in carne confueuit, cogitur tamen, dum am-
„ bulat vehementer ad inguina curuari, ldque duplici de caufa, quia ob ea, qus
“ propofita funt, crus mulco breuius redditur, & multum calx abeft.vt terram
„ contingat, nam fi vel paulum tentet eo pede fufhneri, nulli alteri rei innixus,

” cadet vtique in partem pofteriorem . coxs enim , quum magis in pofteriorem
” partem , quam pedum bafis excedant , in eam plurimum inclinabunt, & fpi-
„ na item in coxas, vix qus ima planta confiftet, neque hoc accidet, mfi ad m-
„ emina fe curuet,& alterius cruris poplitem fleftat . quandoquidem necefle eft,

„ vt manu, qua; a parte aflfeifti cruris eft, in quolibet paflu fupei femore hsreat. zo
“ qU? res cogit ipfum flecfli aliquid ad inguina.nam quum in ingrelTu crura per-
” mutentur, nequit corpus affero crure fuftineri,nifi id crus manu deorfum ad
” terram compellatur . quoniam articulus corpori non fubijcitur , fed in pofte-
,, norem partem ad coxam prominet: ambulare tamen oftenfus ftne baculo po-
„ teft,fi alioquin afliieuerit. propter ea, quod bafis pedis e regione priftina fpe-
.. £lat, neque in exteriorem partem conuertitur.idcirco igitur nihil egent bacu-
.. lo,quod renitatur , quicunqtie velint femur non amplius comprchendcie, fed
„ in vicem baculo inniti, quod ais ab affeifto latere fubijciatur . quod fi longius
„ baculum admoueant, magis eredh ambulant , pes tamen teiis non innititur,

M fi inniti velint,breuius admoueant.cogentur autem ad inguina curuari. Ema- ?0
.. crefcit etiam ijs caro pro ratione,quemadmodum antea diximus.nam quibus
.. fufpediturcrus,mimmeque laborat, maxime extenuatur: fed, quum in ingref-
,, fu vfui admodum eft, minime gracile fit . integrum tamen crus non iuuatur,

.. fed potius deformius redditur, fi vitiato vtantur terrs innixi. nam dum fanum
vitiato fubferuit,coxam & poplitem curuari necefle eft. quod fi vitiatum crus
terram non contingat, fed fufpenfum fit, & homo baculo innitatur , hoc pa-
„ iflo integru robuftius reddetur, quum naturaliter habeat, & exercitatione ma-
gis firmetur. At dicet quis hscprster medicina efle.nam,quid vltnWcirc no-
„ bis conuenit de ijs,qus curationem non admittunt?conuenit tamen fummo-
.. pere.intelligenda enim hsc funt ab eodem profeflbre, quum tanquam aliena 40
.. feiungi nequeant . fiquidem traeflare debemus, qus curationem recipiunt, ne
„ infanabiliaeuadant,intelligentes qua potiflimu ratione occurramus, quo mi-
.. nus infanabilia efficianturulla vero 111 quibus medicins locus non eft, digno -
.. fcenda funt, ne maxime noxia reddantur.Prsclara autem, & ardua pisdnflio
» in eo confiftit, vt intelligamus, quo, qualiter, & quando lingula terminentui,

.. ac fiuc in ea mala vertatur, in quibus remedio futurus locus fit, fi ue euadeie in
» infanabilia debeat. Ceterum quibus vel a primo natali die, vel alioquin, dum
• increfcunt,

C O M M E N T. I I I. 3II

i ” increfcunt, articulus fimilitcrin pofteriorem partem excidit, neque reconditas
fuit, feu vi,feu morbo excident(multis propter morbos fic articuli Iuxatur)cu-
M lulmodi veio fint hi morbi pofthac lndicammus.Si prolapfus(inquam)reuer-
fus non eft, femoris os brene efficitur, vitiatur ite crus vniuerfum, minufq; in-
” crefcit, & gracilius redditur, quum nulli vfui fit.

Prifertim -a nS dixit , quam vocem in fupenoribus etiam retuli abHip-
pociate vfurpari , vbi intendere velit, quod proponitur, eft autem eius oratio
tahs-In inguine caro mollior fentitur,fi afpiciatur,& multo magis fi locus tan-
gatur . Quatfequuntur omnia patent ljs, qui in memoria habeant, qua: ante
10 pofitafunt.

Vitiatur enim his & articulus, qui ad poplitem efl, quoniam nerui ob pro- 1 o x
pofitas caufas intenduntur, quare, quibus fic coxa exciderit, extedere po-
.. plitem non poilunt.nam(vt fummatim dicam) quaecunquc in corpore ad ah-
■> quem vfum fabricata funt,fi quis moderate vtatur,exerceatq; in eo laboris ge-
.. nere,cui fingula affiieuerint,eo padto bene valent, augentur,& ad longam fe-
" neftutem perducuntur: fi in vfu non fint,fed ociofa degant, morbis patet, non
■> augentur, & mature fenefeunt. id pnecipue accidit nernis, atque articulis, nifi
" quis illis vtatur. his igitur de caufis vitiantur magis, quum hoc modo articulus
>. luxatur,quam cum alijs. totum enim crus incremento prohibetur, & quod ad
10 carnem,& quod ad offa pertinet. Huiufmodi ergo homines, quum aitate iam
.. robufta funt, fufpenfum , curuatumque crus tenent, fed altero feruntur bacu-
lo innixi vno, vel etiam altero.

Euidentiffimum eft Hippocratem dixiffe coxam excidere, pro coxa: arti-
culo.fiepe emm narrauimus maiores noftros nondum tenuiITeexquifitam te-
nuemque nominum rationem, in qua poftenores exercetur, fed fat exiltimaffe
in ijs,qua: explicabant, eo tantum incumbere,vt qua: dicerent,ab auditore m-
telligerentur. Quod inquit igitur huiufmodi eft . quibus femur in pofterio-
rem partem prorupit, vitiatur no folum articulus luxatus, fed & qui ad popli-
tem eft.propterea[&]coniun6tionemadiunxit, neque fimpliciter dixit[vitia-
30 tur articulus, qui ad poplitem eft]. quo autem vitio occupetur, lpfe aperte ex-
pofuit,cum ait, [nerui intenduntur] fed neruos ne intellexerit eos, qui proprie
nerui funt, quique a fpinx medulla oriuntur, vel in quas mufculi degenerant
chordas, qua: ad crus pertinent, 111 hoc loco nihil intereft, cum vtraque fidem
facere pollmt redte a nobis expofita fuiffe,qua; ab Hippocrate dicta funt, vbi
afferit non polle poplite extendi, quibus hoc modo femur promouetur. Qua-
dam prteterea communem rationem adiecit, nempe partes aliquas vane laedi,
quod ad habitum pertinet, magnitudinem, politionem, ac motum, quamuis
lpfa: nullo proprio morbo laedantur, fed a quibufdam alijs afficiantur, quibus
cum confortium habent.Intentionem vero in huiufmodi affedhbus praecipue
40 caufatur,quam perfequutus tribus modis indicat, vno, quum mufculus aliquis
rcfoluitur,tunc emm, qui integer eft, contrahi videtur:altero,quum oppofitus ,
tenditur:tertio,vbi quod integrum eft, trahitur ab aliquo eorum, cum quibus
coniugitur,ficut accidit, quum vterus mouetur. Nunc ergo, quum pofleriores
nerui,mufculi,& chorda: tendantur, curuatus poples extendentibus mufculfs
non paret.Caiterum de chordarum, mufculorumque extefione antea didtum
eft.nunc de neruis,qui a medulla fpina: orti ad crura intendunt.quorum initia
tria funt: vnunj a priori parte iuxta magnii forame offis, quod pubi fubiedtum

V iiij

ili

DE ARTICVLIS

i»J

I 0/f-

eftialterum ad inguina-.vbi neruus fertur,& cum magna vena,& abfque ipfa a i
priori parte femoris, atque ha:c parua funt: maximu autem neruorum initium
a pofteriori parte fertur ad vniuerfum crus, primumque procedit ab ea regio -
ne,qux eft inter os latum, & id,quod ad anum terminatur, noiotvf grijce dicitur,
hoc igitur initium, vbi articulus in pofteriorem partem elabatur, premitur,te-
diturque. atque idcirco diximus Hippocratem hoc loco pofle intelligerc eos
tendi, qui proprie nerui vocantur.

De femoris capite in priorem partem luxato.

AT quum femoris caput in priorem partem erumpit (quod quide raro ac- io
cidit)perfede extendi crus poteft,fed ad inguen minime curuari.laborat
.. enim homo, etiam fi fledere poplitem cogatur, ad calcem vero,&: in vniuer-
.. fum crus lEque longum confpicitur.

Propter cauum,quod non atque vndique altum eft,articulum in aliam par-
tem rarb,in aliam frequenter luxari , antea fatpenumerodemonftrauit. nunc
autem de femore diflerens in priorem eIapfo,c5trario modo affici ait eos, qui-
bus in hanc luxatur, atq; eos, quibus in pofteriore.dll enim extendere crus non
poterant, hi, cum in ipfo flexu nunc fit femoris caput ac ceruix,curuare ad in-
guen non poliunt , nec ad poplitem propter mufculum priorem, qui oritur ab
olle, quod ad ilia pertinet, ille enim comprimitur, tenfulque attollitur a femo- ^ q
ris capite,cumq; extendi amplius non poffit, renititur, fi quis fledere poplitem
conetur, apparet aute cruris logitudo confimilis.In fupcnoribus aute de femo-
re luxato in partem interiorem fic ad verbu fcripfit [os enim, quod a coxa fur-
fum procedit ad pedinem, femoris capiti inhatret, ceruixque articuli cauo fu-
ftineturja quo prius non fuftinebatur ex toto, fed magna ex parte in eius caui
altioribus partibus infidebatun cafu autem, quem nunc ponit, in inguine pro-
minet,atque is locus intentus apparet, cum femur nunc a fuo cauo recedens in
priorem partem & paulo inferius venent.quo fit, vt vitiatum crus fani longi-
tudinem asquet.id,quod pratfertim ipfis accidit ad calcem,extremu enim crus
minus demitti in terram poteft. cuius rei canfa in ftipenoribus explicata nunc 30
rurfus fummatim etiam enarrabitur.

SEd pes extremus (pedare minus poteft in parte anteriore, crus vero totum
redam pofirione naturaliter feruat,nec in hanc aut illam parte inclinatur.
Poteft, dixit i,&Aa, vbi verbum id eft [velle] pro [pofle] vfurpauit,

quemadmodu etiam Homerus, cum ait, «<f’ cAAt irtojgfajjjvbi ponit, «J' tAAt,
id eft[noluit]pro[no potuit]. Extremum pedem appellauit eam partem pedis,
qua; a planta ad digitos eft,& vngues. accidit enim(queadmodu (upraoften-
fumeft)vt extento poplite non bene articulus tali in priorem partem incline-
tur. Hscitaq; nunc exponere volens ait[fed pes extremus minus fpedare vult
in partem anteriorem] indicans digitos, quibus continetur extremus pes non 40
facile extendi pofle, aut deorfum conuerti,& terram contingere.

Ere autem his dolor protinus accedit, & vrina fupprimitur,magifq; quam
fi articulus in aliam partem luxetur.

Quamobrem hatc fequantur,ipfe caufam adiungit.

’ - 'X /Enit enim femoris caput maxime prope neruos magnam vim habentes,

•• V & in inguine prominet, atque is locus extentus apparet, in clunibus rugs
•• con(piciuntur,& fumma gracilitas. Quas quidem diximus, nota; funt femoris

in priorem

/03. p

COMMENT. III.

31}

1 -in priorem partem prolapfi.

NeruosappellauitaiW, eos intelligens,qui cum vena & arteria per inguen
, feruntur[magna vim habetesjvocauitcTmwafOTciJTM, ficut in fuperioribus etiam
didicimus. habet autem hi magnam vim, quum medulla: fpinai proximi fint,
atque inde oriantur, vndeinitiufumut nerui,qui ad veficam feruntur, quo fit,
vt femoris capite in hanc partem luxato, vefica quoque afficiatur, inflamme-
turque,& reddere vnnam nequeit.fortaffe etiam aliquando ob inflammatio-
nis magnitudinem, qua vefica: ceruix affligitur, vbi mufculus eft,qui eam ad-
ftringit,vnna fuppnmitur.eo q> inflamatis partibus excicatum iter claudatur. 1 °
10 Vibus vero altate lam robuffa articulus in hanc partem elapfus, minime
., V-4jeftitmturJii quum dolor finitur, & articulus afluefcit in eo loco couer-
„ ti,in que procidit, redi protinus ingredi poflunt fine baculo, ac redi ex toto.

quum vitiatum crus, neque ad inguen, neque ad poplitem facile complicetur.

.. Ergo, quum ad inguen non fledatur, crure in ingreflu magis redo vtuntur,

.. quam quum integrum erat.

Qjro tepore articulus excidit, dolorem dixit protinus accedere, & vrinam
fuppnmiiprocedente vero tempore, vbi hic cedant, ingredi hominem pofle.
at qua dc caufa lnjc finiantur, quanquam femoris caput maneat, comprimatq;,

& limiliterneruos extendat, docuit, quum orationi adiecit [& articulus affue-
ro fcit in eo loco couerci in quem procidit]. Videtur enim in ea re cSfuetudinem
caufari. quoniam, qu<j ab aliquo premuntur, quum tempore occallefcant,id fa-
cihus ferunt, & ea,qul tunc tedebantur, quum huic moleftii affueuerint,do-
Iere cedant. Cur vero fine baculo redi ingrediantur, ipfe fubiecit. caput autem
orationisideft,quod crus eredum feruatur,& neutra commidura, nec qu£ ad
inguen, nec qua: ad poplitem ed,fleditur.

•> \ | Onnunquam etiam pedem per terra trahunt, vt,qui fuperiores comiffu- 1 a j
» I x ras non facile fl edant, quanquam pede toto inambulant, namque hi mi-
.. nus calci, quam priori parti pedis in ingreflu nituntur.

Superiores conimifluras nominat, eam, qui ad inguen efl, & eam, qui ad
30 poplitem. quatuor autem connlTuri ingreffiii accomodantur, qui ad inguen
eiffqui ad poplite, qui ad talum, & qui ad digitos, podremam quauis mul-
tiplex fit,vt vnam tantum annumero, quum vfum atque adionc communem
priftet.hic non admodu confert, dum per iquale folum ingredimur: ea ve-
ro,qua; ad talum, ad progrediendum, atque ad crura tranfferenda nihilprofi-
cit, maxime tamen efficit,vt pes humi hireat,ad quam rem parum faciunt di-
gitorum comnnfluri.Vniuerfa autem cruris adio,dum ingredimur, & multo
magis dum currimus, a commidura, qui ad inguen ed,& ab ea,qu? ad popli-
tem proficifcitur.his enim curuatis crus a terra attollitur ac facile traffertur. At
nunc, quum neutra fledatur, mre per terram trahi pedem, ait.adiecit[ nonun-
40 quam] propter foli differentiam, & vimnoxi.illi enim, qui per iqualia & de-
clinia loca ingrediuntur, fi vel parum quid crus ad fuperiores commiffuras m-
fledant, pedem haud trahunt: fed,qui per iniqualia ambulant, & accliuia,mi-
nimeque eas curuant, tantum ab eo ab(unt,vt pedem non trahat,vt etia offen-
dant in ea, qui in folo eminet, [quiq; pede toto inambulent] inambulant pede
toto, qui calce, planta & extremis digitis terram cotingunt.illi enim, quibus in
pofteriorem partem femoris caput elabitur, de quibus ante hos tradauit,cum
breuius crus redderetur, non vtebatur calce in ingreflu, fed terram continge-

DE ARTICVLIS

(0^

l#0

; ii

bant ima planta, duntaxat,qua:(vt diximus)ab ijs, qui in corporibus inciden- i
dis verfantur, zx jVom dicitur. Verum quibus in priorem partem coxa: articulus
promonetur, calce primum in terra confidete,quiim ea parte pedis, qua: ad di-
gitos eft, ingredi nequeant, qua poftea vtuntur, quum lam affefto cruri infi-
ftentes tranfferre alterum incipiunt.

» y 7-Erum,fi valde progredi poflent,calce admodum ingrederentur . nam &
y qui bene valent, quanto maxime procedunt , tanto maxime calce ingre-
" diuntur,quum vni pedi infiftunt,& alterum attollunt.

Eos, qui valde procedunt, calce terram contingere fupra oftendimus, quod
euidentiflime apparet: non minus etiam in aperto eft, no pofle omnino valde i o
procedere, qui fupenores commifturas curuare ob quamuis caufam nequeunt,
id autem lpfis accidit, propterea quod moleftiam non ferant, qua, dum tranf-
ferunt extremum crus, vexantur. nihil enim aliud prohibet, ne maxime proce-
dant. quod fi fano cruri infiftentes id facere vellent, poflent quidem, fed no fi-
ne labore, quamobrem fatius fortafle fuit hanc orationem, ita explicare. Qui-
bus coxte articulus in priorem parte erupit , his nihilominus quam ima planta
& digitis, ad ambulandum vti calce licet: ac fi fuftineant longius affefto crure
procedere, & calce omnino ingredientur, verum non fuftinent, quoniam, vbi
.extentum crus cum difficultate tranfferunt,dolore torquentur.

.. TV Rijterea, quibus fic procidit, magis adhuc calci inh^rent,quam priori par- 10
» 1 ti pedis.

Inhatrere dixit fc>j$fti[8*,quod vocabulum mutuari folet ad ea fignificanda,
quorum alteri alterum inhijret,iuxta quam fignificationem eo vti tur, quum in
fra&uris componendis imperat, vt frafta oflfa prius intenta inter fe diducatur,
fic enim ait facilius componi, quam fi t7>j/fifovTO,id eft, quum alterum alteri in-
hxret, propellantur. Quod igitur paulo ante propofuerat, clare in hac oratio-
ne demonftrauit. namq; hi nihilominus calce ingrediuntur, quam priori par-
te pedis.quod clarius adhuc & melius dixiflet hoc modo, [non enim minus hi
calce ingrediuntur,quam priori parte pedis, fed magis etiam], non tamen ad-
iecit in fuperiorioratione[fed magis etiam].

.. TA Edis enim anterior pars, quum reliquum crus extentum eft, non atque po-
.. | teft in priorem partem curuari, atque vbi flexum eftmequeitem fimus pes
.. redditur,vbi crus inflexum eft,ficut vbi extentu. crus igitur natura, quum be-
.. ne valet, fic fc habet, vt diximus. vbi vero articulus luxatus reftitutus non fue-
.. rit,homo ob propofitas caufas inambulat,ficut oftenfum eft, crus tamen altero
.. gracilius redditur, & aclune,&a carnofa parte, qua; in poftenori crure pr6-
.. minet, & e regione pofterioris partis, quibus itaque tenera state articulus ela-
.. pfus minime reftituitur, vel a primo natali die id mali incidit, femoris os ma-
» gis minuitur, quam tibia:, aut pedis.

Pars pedis, qus ad plantam & digitos eft(quam priorem appellat) extento 40
poplite contingere terram non poteft . vocauit autem huiufmodi pedis habi-
tum tetfimAsjj.id eft curuum. nam commifllira,qus ad talum eft, neque exteta
dici folet, neq-, flexa,ficut ea, qua: ad poplitem, & ea, qua; ad inguen. Ergo, vbi
priores mufculi eam partem pedis,qus inter talos & piatam eft, attollunt, dici
folet aliquo modo pes id eft, fimus fieri: vbi vero pofteriores calcem ad

fe trahunt, vna cum ea parte, qux inter talos & digitorum radices eft, nullum
eft nome vfitatum,quo iftiufinodi habitus nominetur, quare Hippocrates(vt

oftendimus)

C O M M E N T. III.

3[5

i oftendimus) cum appellauit vocem inueniens rei, quam exprimit,

accommodatam. neque enim poteft pes fimus fieri , attolliq; a prioribus mu-
fculis, quod non aliud eft, quam fimum fieri, quum crus inflexu eft,ficutqua_
do erat extentum: quemadmodum nec curulis fieri , mfi crus fledatur , poteft
autem vtroque modo figurari, fub vtroq; cruris propofuo habitu, fed paulum,
Sc violentciynultu & fine vi, non poteft. Ergo, cum mufcu!i(vt diximus) orti
apofteriori parte cruris, qua; carnofa prominet, no ab anteriori calcem & vni-
uerfum pedem trahunt ad partem pofteriorem,eiufmodi habitum pedis, gre -
ce nonnulli K9i/U7rluj, nonnulli timatp nuncupant, quemadmodu,vbi pes in con-
io trariam parte a prioribus mufcuhs mouetur,ah) 4K.r«.o-i/j,ahj u&inrlw nominant,
in quo cafu(vt retuli)dici folet pes fl^S.33, id eft, fimus fiernin cotrario nullum
eft nomen, de quo inter omnes conueniat/ed nihilo deterius habet rerum pe-
ritia propter vocabulorum diflenfionem. Equidem abfque vocabulis, de qui-
bus non cSueniat inter omnes, oratione vtruque mihi clare videor explanafle.

” /1 fn‘murn autc femur minuitur, quum in hac partem promouetunniinui- (

" i V Itur tame caro vbique,a poftenori parte prtefertim,iicut in fuperionbus
” quoque didum eft.Ergo quicunq; rede educati fuerint, vti crure pofltint,cum
» increfcunt, quanquam aliquanto breuius altero eft, baculo tamen fulciuntur a
■■ parte cruris vitiati. nequeut enim abfque calce ima planta cofiftere, quod qui-
10 bufdamaha de caufa claudicantibus licet, quamobrem nequeant, paulo fupra
■> declarauimus. idcirco igitur baculo egent.Iis vero, qui negligenter habiti fue-
” rint, neque crure terram contingant, fed id fufpenfum habeant, offa magis mi-
” nuuntur, q alijs, qui crure vtuntur: circa articulos autem crus, quod ad redum
- habitu pertinet, magis deprauatur, quam quibus articulus alio modo luxatur.

Quidam ex ijs,qui huiufmodi didiones exponunt, tatam videntur earum
habereperitiam,vt[minimum]arbitrentur [nullo modo]fignificare:[non mi-
nimum] [maxime]. hi ergo Hippocratem dixifle exiftimarent his, qui fic affe-
di funt, femur nullo modo minui. At minui ipfum conftat, non aique tamen,
atq; vbi in alias partes prolabitur.caufe enim,ob quas minuitur, leuiores funt
3 o in hoc cafu,quam in lllis.Duas autem caufas reddidimus, inftrumetorum de-
prauationem,& adionum noxam, ob quam parum crure vtutur. fed, quum in
hanc partem femoris caput erumpit, pneterquam quod inftrumenta non ad-
modum deprauantur,adio lpfa cruris non multum latditur.

I 2. .

FINIS COMMENTARII TERTII
GALENI IN HIPPOCRATEM
D E

A R T I C V L I S

31(5-

DE ARTICVLIS

Galeni in Hippocratem de articu-1

LIS COMMENTARIVS QVARTVS, VIDO
VIDIO FLORENTINO INTERPRETE.

T fummatim igitur dicamus articuli, qui excidut, & dabun-
tur, non eodem modo femper excidunt & elabuntur . modo
enim multo plus, modo multo minus. vbi quidem multoplus,

& elabuntur, & excidunt, in vniuerfum maiori negocio refti- io
tuuntur, ac nili reuertatur, offa, caro, atque habitus, & magis,

& apertius deprauantur,vitianturq;: At,quum minus excidut
& elabuntur, offa hxc facilius coduntur,& vbi vel negligantur,vel reponi ne-
queant,minus debilitantur, & cum Ieuiori detrimetom hoc cafu, quam in eo,
quem proxime pofuimus.In reliquis ergo artticulis multum intereft, magis ne
an minus fua fede excedant: fed vtruq; caput tam femoris, quam humeri fem-
per omnino xqueprolabitur: quoniam abfque vllo exceffu fimpliciter rotun-
dum eft,& cauo recipitur, quod in orbem eff,& optime fibi aptatur, quocirca
euenire non poteft, vt in his articuli dimidium procidat.nam,ciim rotudus fit,
vel totus erumpet, vel intro reuertetur. Id ergo, quo de agitur, ex toto fua fede 2.0
mouetur, alioquin non excideret , interdum tamen magis, interdum minus a
naturali fede recedit, quod magis femori euenit,quam humero.

Non modo huius orationis, fed & omniu, qux fequuntur, caput vnum eff,
luxata non mediocriter inter fe differre, quatenus magis, aut minus a naturali
fede recedunt. nonnulla enim multum, nonulla parum abfunt, vtrumq; autem
m agis, aut minus patiutur. In ahjs quide articulis res clara eff ,vt in cubito, ma-
nujcrure, pede, digitis: fed humeri & femoris caput indicat non poffe paulum
fuo loco excedere (quod vitium grxei dicunt) quum rotundum fit,

& in cauum inferatur, quod oras in orbem habet, in quibus confiftere caput
nequeat.neceffino enim, vel protinus recoderetur,vel ex toto excideret.vtru- 30
que tamen caput ait interdu longe, interdum paululum a naturali fede recede-
re, vbi vero &: plurimum & minimum datur, non paucas, quod ad plus & mi-
nus attinet,differentias intercedere manifeffum eff.

’• Vandoquide nonnulla ex ijs,qux a primo natali die fua fede mouentur,

■’ v_^fi parum excefferint,reftitui poffunt,prxfertimq; ad pedis articulos.

Quod ait [primo natali die] nonnulli ad eos referunt, qui in vtero funt, alij
ad eos, qui non multo ante nati funt. horum fententiam comprobant, qux fe-
quuntur: fed illi proculdubio errant, qui accipiunt in ijs tantum, qui in vtero
funt.latius enim eff ad vtrofq; oratione referre. Prxterea,qux fequuntur cum
alijs facere paulo poft demonffrabimus,vbi eum locum aperiemus. 40

•> f A Vibus a primo natali die crus varum eff.

,Crus varum, id eff, in exteriorem partem conuerfum,fupra etiam nu-
cupauit avMo/j, vbi fpetffare intro pede ait. dixit ante pedis articulos, quoniam
plures numero funt omnes luxta tali commiffuram liti, cum quo non vnum os
tantum comittitur. fura enim ab exteriori parte, ab interiori tibia, vtraq; ma-
gno proccllu copletffirur talum, cuius pars prior, qux rotunda eff, & quali ca-
put habet rotudum ceruici fuperimpofitum,a cauo excipitur illius offis, quod

fcaphs

C O M M E N T. I I I I. JI7

j fcapha; fimihtudinem refert, qua parte commiffurte pes potiffimum & furfum
extenditur, quum fimus efficitur, & in polteriorem partem ducitur : fed & ab
inferiori parte talus cum calce committitur , quomodo in libro de offibus ex-
p anauimus,in quo exerceri iulfimus eu,qui debeat in his expolitionibus ver-
laii. Verum pes tunc potiffimum varus redditur, ciim tibia in exteriorem par-
tem creuit,fic,vt liiferior.fura: proceffus.quo talum ab exteriori parte comple-
ctitur, fine vlla fuldfura fufpendatur.

PLaniq, fanabilesfunt,nifi ita magnus excelTus fit, aut pueris iam adultio--^
i ibus les incidat. Comodiffimum itaque bis elt celerrime fubuenire,ante-
io qu.un & pedis offmni,& carnis in crure magna admodum defeftio fequatur.

Adultiores vocat eos,qui plurimum inacuerunt, quoru offa non teque tra-
ctari & componi poffunt,atque infantium propter mollitiem. Hinc itaq; col-
ligitur Hippocratem de ljs agere, qui nati iam funt : at loquatur ne de iflis,qui
in vtero funt,no fimihter manifeftum eft, fed in fupenonbus faipius retulit in
vtero matris articulos luxari.

MOdus ergo eius vitij,fub quopes varus fit, no fimplex eft, fed multiplex. ^
pla:runqueaute varus redditur, non quod articulus ex toto luxatus fue-
.. rit,fe-d quod pes confueuerit re aliqua exceptus figurari.

Modum dixit, quod verbum plgrunquc mutuari folet,quum de vno-

'l° <fUO(E eorfi loquimur, qu? inter fe differunt fingulaffed nunc agere poteff,qua
ratione pes varus fiat, quod multis modis accidit, namque id, quod fubijcitur,
vtramque fententiam comprobat, quum ait,[pla;runquc autem varus efficitur
non quod articulus ex toto luxatus fuerit, fed q, pes cofueuerit re aliqua exce-
ptus figurari].nam,quum inquit[non q, articulus ex toto luxatus fueritlvnum
quendam vitij modum expreflit: quum vero dixit, [fed quod pes confueuerit
re aliqua exceptus figurari] vnde is fiat, offendit. Neq; enim alienu efl depra-
uan tenera, & veluti cerea infantiu offa,praue a nutricibus figurata,cum in cu-
nis collocantur quodamodo cotorta, vel pluribus velamentis inuoluta,vel fic,
vt a quibufda etiam vi geantur, a quibus omnibus deprauationes fiunt.

3° TT ^Ec autem in curatione animaduertedafunt.os cruris, quod ad talos ex- 6
1 1 tat, ab exteriori parte in interiorem propellendum, dirigendumque eft:

” calx contra e regione eius in exteriorem repellendus, vt offa, qua: cxcefferunt,
inter fe concurrat, & in medio, & a laterepedis : digitiq; omnes vna cum pol-
*■ lice repente in interiorem partem inclinandi, atque ita cogendi funt.

„ ^ribit ipfe in libro de fradturis[crus binis offibus continetur, quorum alte-
ru altero tenuius eft,ab vna parte multo, paulo ab altera], folent aute recentio-
1 es hoc os, quod ab exteriori parte fitu effgnjce nominare Tr^dvfiu.iubet igitur,
vt illud in interiorem partem cogatur,fimulque calx repellatur lii exteriorem,
ldq; praffertim ex calce, quod e regione eff, cruris videlicet, quod fuperipfum
40 naturaliter fitu eff . De hac autem reffituendi ratione antea f?pnis mentionem
fecit, qu$ omnium communis eft.fiquidem neceffe eff , quod naturali fede ex-
ceffit,in priftinum locum propellere, vt offa inter fe concurrant. Qua: fubiicit
de lplis dirigendis euidentiffima funt ijs,qui in memoria habeant, qua: fupe-
rius diximus m expolitione huius libri, & ante, eius, qui de frafturis eft.fiquid
autem occurrat, quod oblcunus videatur, illud duntaxat enodabimus.

" Eligare item conuemt adhibito cerato, quod relinam copiofe acceperit, -7
JLy& fafcijs mollibus, non paruis, neque admodum arftatis.

3,8 DE ARTICVLIS

Partibus compofitis aptatur ceratum, quod refinam acceperit.quoniam fa- i
(cix cuti melius inherent,& partes corporis magis ficcantur.ex eo quod fafci?
inhxrent,fequitur,vt partes,qua: curantur, immobiles, vt compofita: funt, fer-
ucntur-.ex eo quod partes ficcantur,vt fpiflentur,& confirmentur. qu$ res etia
compofita fideliter tuetur. Porro aute fafcias molles adhibet ob corpora mol-
litiem, qu£ infantium corporibus propter aetatem ineft,quas leniter adftnngit
cauens,ne vehementer arftata; comprimat, pr^cipue cum corpora mollia fint.
fed quia miniis adftringit, idcirco imperat, vt plures fafcia; inijciantur. fcripfit
enim vinculi firmitatem, vel preflu comparari, vel numero fafciarum.
i \ |On fecus autem circuagenda fafcia cft, quam fi pes manibus dirigendus 10
„ 1 >lfit,vt paulo magis valgus appareat.

Hoc item prxceptum comuniter ad luxata fra&aque omnia pertinet, quod
fiepius ab ipfo memoria; proditur. non enim vult in dirigendo, qu? compofita
funt in naturalem fedem exquifite reftituta,ita relinqui, fed paulo vitra copel-
Ji,vt ad contrarium eius loci,in quem diuperuerfa (pedarunt, a nobis impulfa,
confiftant in medio, quod prorfus fecundum naturam fuit.nam fi collocata in
hoc dimitterentur, ad diuturnam deprauationem redirent.Coftac autem prj-
ceptum hoc ad id confilium pertinere, quod in curando maxime comune eft,
in quo contraria cotrariorum efle pratfidia docuit, quum nec refrigerata,mo-
derate calefaciamus, nec calefa&a, moderate refrigeremus. fed eatenus amedio 10'
in contrariam partem recedamus, quatenus in alteram morbus recellit. Nunc
quia pes varus eft, cui vitio contrarium id eft, fub quo valgus efficitur, idcirco
Hippocrates iubet, dum componitur, vt in valgum conuertatur/cihcct vitra
fedem prorfus naturalem.

j Q Olea item conficienda eft, aut ex pelle non multum dura, aut ex plumbo.
i_) Hoc etiam ad ftabiliedam iunfturam mohtur,quamobrem iubet ipfum
poftremum omnium fuper iun&uram dcuinciri,vt eam tota contineat,& car-
nem ipfam non comprimat, id quod in fequentibus expreflit,inquit enim.

,j. A Lligandaque non vt cuti infidat,fed cum poftrema lintea circumdantur.

.. / v vbi iam alligaueris, caput vnms ex fafcijs, quibus vincitur, e regione mi- 50
.. nimi digiti alluendum eft, illis fafcijs, qua; fub pede funt, vt dum moderate fe
.. habere videatur, fafcia furfum dufta circa pofteriorem cruris partem, qux car-
nofa prominet, voluatur, atque ita firmiter maneat . fed(vt vno verbo dicam)
quali ceram fingamus , debemus & manibus in naturalem fedem compellere,

& vinculo fimiliter non magna vi, fed leniter adducere.

E' regione minimi digiti, hoc eft, ab exteriori parte pedis fafeiam appedit,
quam attrahit ad pofteriorem partem cruris,qu£carnofaprominet. quando-
quidem pedi varo medetur, quod fi valgum curaret, ab altera parte fafcix ca-
put aflueret . quoniam inclinare pedem oportet in contrariam parte atq; con-
uertitur, fic,vt,qux extra fpe&ant, compellantur intro: qux intro, fimiliter in 40
contrariam regionem cogantur.

1 " A Sfuendx aute fafcia: funt, vt quomodo opus eft,fufpendantur. Alia enim

•• iYdeprauatio aliam fufpendendi viam poftulat.

Quod ego nuper pofui,ipfe nuc declarat alijs deprauationibus alias fufpen-
dendi rationes accommodari, coftat autem, vbi pes in interiorem partem fpe-
<ftet,ita fufpendendum effe, vt extremum crus in interiorem partem compel-
latur,pes in exteriorem : vbi pes in exteriore inclinatur, ita, vt cras in exterio-
rem

C O M M E N T. IIII.

i rem, pes in interiorem vrgeatur. vbi in vtramuis parte paulum exceflerit, ap-
penfa fafcia moderate in cotrariam partem cogi debet: qui longe a naturali li-
tu recedit, validius repellendus efb Ideo deprauationem(quam dixit)

commune nomen omnium prauitatum accipito.

CAlcei vero e plumbo inflruantur,qui fuperiunburam obligentur, ad eam
forma, quam Chia: crepidx habebant.quibus opus non eft,li quis mani-
" bus rebe componat : rebe item fafcijs alliget : rebe fufpendat. Curatio igitur
*. Irae, neque feilionem, neque vflionem, neque aliam varietatem requirit, cele-
■■ rius enim opinione huiufmodi vitia curationi cedunt, tepore tamen fuperan-
10 da funtjdum corpus inflo habitu increfcat.

Qiranam fuerit chia; crepida forma, non fatis patet. quoniam neque Hip-
pocratis fatculo in vfu erat, atq; idcirco inquit [ad eam forma quam Chia; cre-
pida: habebant]quum potuiffct dicere[habent]. Conflat aute infantibus, cum
diriguntur, id calciameti genus maxime idoneum ede, quod ad vngue pedem
excipit, & carnem non comprimit, ad qua rem fpebantcs parare nuc idoneum
calciamentu poterimus, quauis cuiufmodi chiij crepidj fuerut,n5 requiramus.
” \ /Biantem ad calceos veniatur, aptidimi funt, qui per loca luto plena gefla-
■> y ri folent, -mte-miliSis nuncupantur.

Veniut ad calceos pueri, qui curantur,quum pars,qu£ dirigitur,confirmata
10 fuerit, & aliquid increuent, atque ofla lpfa non amplius mollia fint.na nec per-
mittendum ell,vt prius inambulet, ne pars ad priorem deprauationcm iterum
reuertatunat vbi tuto ingredi poilunt, calceis vtantur licet, quos Hippocrates
U?Hv\xs appellat, efl autem calciameti genus cauum,quod arbe pedem vniuer-
fum exquifite vfque ad talos complebitur. Manifeftu efl autem eiufmodi ede,
ex eo, quod Hippocrates fubijcit,quum inquit, [miAsTO-nA? nuncupantur]. hoc
enim nome inuentum ed.quod fi per 7r,fcribatur,7m/j7rtt7icftf,dubum erit a lu-
to, quod tth/Jc grace dicitur. quum ab ipfis lutum calcetur, calcari en 1111 7tk.TO(33
dicuntifi per a luto fimiliter,& a verbo ambulare, quod di-

cunt,quum,qui ijs vtantur, tuto in luto ambulent.

30 V TAmquehoc calciamenu genus apede minime coercetur, fcd magis ip-
.. j_ x/um coercet.

Et natura, & vfu, alius homo alio modo inambulat, alius enim pedeprorfus
rebo, alius in interiorem partem inclinato, alius in exteriorem, atque infuper
alius planta ima, alius calce magis ingreditur,alius atque toti pedi infidit. quin
& calcei videntur femper inambuladi modo fimiles reddi, vbi neque alti lint,
neque exquifite pedem comprehedant, quorum calceorum fi quem intuearis,
comjcere licet quomodo ingrediatur,qui illis vtitur . calceus enim rebus, & in
neutram partem inclinas,fed talis permanes, qualis ftrubus efl a futore, homi-
nem rebo pede ingredi denunciat:fed,fi vel intro, vel extra fpebet, inambu-
lo lantis pedem couerti in eam partem demoftrat.Idem euenit,vbi calceus vel in
poflenorem,vel in priore partem vergit.Non fecus etiam claui,vbi attriti ma-
gis fint,vel ad calcem, vel ad planta, vel ad exteriorem partem, vel ad interio-
rem indicio funt ambulantis pede in eas partes conuerti. Hunc igitur calceum
Hippocrates coerceri ait a pede, hoc efl fuperari : ficut a contrario, qui rebus
feruatur,& in neutram partem declinat, coerceri pedem, cogfque rcbu,ac fine
inclinatione terra infidere.caput autem huius flrubura,id eft,vt calceus vni-
uerfurn pedem arbe contineat, & abunde altus fit. arbe autem complebi pe-

1 2-

1 3

M

3io DE ARTICVLIS

dem non poteft,nifi multis locis.findatur. Quamobrem venatores huiufmodi i
calceis induuntur, cum per incequalia loca, & faltare,& currere necefle habeat,
in quibus obtorquetur conuelluturq; luxta talos, nifi calcei ex toto cuti hqreat.

IDonea item eft ratio calciamenti Cretenfis.

In Afia noftra, & non minus in Creta nunc calciamenta in vfu funt, qua:
ad mediii viq; crus pertinent, in quibus filia pellis eft multis locis, & ab vtraq;
parte dextra fcilicet & finiftra aequaliter extenta : extremis partibus foramina
habet, per qua: traie&um lorum partes pellis incifas inter fe contrahat. In aper-
to autem eft huiufmodi calceis pedem cum vniuerfa commiffura,que ad talos .
eft, contineri, atq; adftringi.his aute vtuntur apud nos venatores potiffimiim, i o
quum feras feftatur.quandoquidem in afperis, atque inaequalibus locis no fo-
lum currere, fed faltare etiam coguntur.Eadem caufa Cretefes ad talium calce-
orum vfum impulit ob vaftos infula: montes, atque afperitatem.

De oflibus, qua: excidunt fimul,& nudantur.

VBicunque cruris oflibus luxatis accedente vulnere articuli , qui ad pedem
funt,fiue in interiorem, fiue in exteriorem partem penitus excedant , re-
ponendi non funt, fed finendu eft,vt cui placet medico, eos reponat.fcire enim
conuenit, vbi repofiti feruentur hominem decedere, paucilq-, diebus vita tra-
here.nam pauci ieptimu diem excedunt, cum neruoru diftetione abfumatur. 10
Offa K«Hju*f5id eft, cruris, furam intelligit,ac tibiam, qua: xvhjuk grarce dicitur,

& cognominis eft cum eo toto, quod inter genu & pedem eft.nudantur au-
tem haec Sc cute excedunt, ad vtramque cruris commifluram,cum pede fcili-
f et & cum femore. ante igitur traftat de commiflura cruris cu pede,imperans,
vt,vbi tibij os luxatum nudetur, a reponendo caueamus.propterea,qudd ner-
uorum diftentio fuperueniat.Qjjod vbi incidat, di&ii eft in opere de fra&uris
.mufculos alios conuelli, alios contineri,& continuatos feruari.vbi ergo ad fuu
initium contrahantur, vmuerfum membrum breuius redditur, fequitur enim,
quiim a mufculis attrahitur.quare fi quis extendes os extans reponat, mu fcuh,

8c ipfa intentione non mediocriter lsdentur,& longitudine mebri fimul dif- 30
tenti dolore fentient intolerabilem. atque idcirco, quum mufculi grandes fint,
neruorum diftentionem fequi necefle crit.nam & vbi exigui eflent, quemad-
modum in digitis, neque fic res periculo vacaret. Multi tamen ex his ob fum-
mam in curatione diligentiam feruantur. haftenus,quod curationi vtile erat,
fupereft quaeftio qutedam ad locutione fpe£tans,quij curationi no prodeft,aut
officit-vt fi requirant aliqui, cur Hippocrates de cruris oflibus i^ouj>ega/j,id eft,
luxari dixerit, quum id vitium effe eorum offium affirmet, eju x in canis fe in-
linuant,non eorum, qua: proceflus accipiunt, hos enim vocat agflga, id eft,arti-
culos,vt ante ftepius oftendimus. non debuit igitur(inquiunt) dicere
de crure, fed de talo.Iis,qui haic requirunt, refpondendum eft, id quod in prio- 40
nbus faepenumero diximus, Hippocratem eo tantum intedere,vtpropofitam
rem exprimat, quod ipfe Plato & praecipit, & primus exequitur. Alibi autem
demoftrauimus veteres non alio quam huc fpeclafle-folus enim Prodicus ftu-
duifle videtur tenui huic nominum inquifitioni,quam qui Prodicum fequun-
tur, folent exquilitam diligentiam nucupare. Hippocratem vero nihil obfcu-
rius rem expreflifle,cx verbis eius aperte confpicitur,quum inquitjvbicunque
cruris oflibus luxatis articuli, qui ad pede funt, penitus excedut].nam,fi omni-
no dep feris

COMMENT. III I.

311

1 no dempferis verbum luxans, apertum eft quod proponitur. fe d Hippocrates
hoc adiecit nihil refpiciens ad tenuem humfmodi nominu inquifitionem, cui
qui ltudent, plwunque non funt eloquentes, nam, qui dicendi facultatem ha-
bent,ad vim enunciationis refpicientes. verba fingula non attendunt, fed gre-
corum more illis ytuntur, quorum copia habent.quomodo videtur nunc Hip-
pocrates loqui volens ofla cruris a commiffura recedetia cute excedere, ii quis
enim id, quod extat , & extra commifTuram valde prominet , luxatum dicat,
clarius rem exponet, auditoremque imagine rei docebit.

». p Ede infup & crus gagrena prehe'dit,qu? fic futura effe certu fcire coucnit. . 7
1 o 1 Gangrena quoq; his fuperuemre ait,ob inflamationis fcilicet magmtu-
dincm, vbi excedentia olla recodita fuerint.inflamata: ergo partes, cum rubor
inflamationis recedit, liuida: cuadut,mmuique dolor videtur, eo q, fenfus tor-
pear.fed,ybi,quai fic affefte funt, ex toto fenuedi facultate caret, grace id vitiu
non amplius gagr?na,fed fphacclus vocatur.Inter huc aute & magna inflama-
tionem media gagryna eft,qu? tato grauior emfmodi inflamatione eft,quato
leuior fphacelodub hoc em natura mebri vniuerfa corrupitur,ideq;,vbi ia he-
ret, curatione no admittit, fed folum a principio, cum nondu fphacelus eft, fed
magna gangrena fphacelo vicina. V eru abutimur interdu vicinoru affeftuum
nominibus, ad eos figmfic5dos,qui ad hos accedut,quanqua nondum ex toto
10 IPf?rl’ 1 fPcclf & natura habent, fic igitur & ingente inflamatione,cum no am-
plius fuu colore tuetur, dolonq; eft, interdu nominare gangraina cofueuinms
que quauis gagr?na nodu penitus fit, futura tame eft paulo phft,ii negligatur!

NEc mihi etiam videtur idoneum e fle veratrum eodem die datum & rur-
fus epotum, (ed vt quoduis tale ad idoneum proxime accedere, cui tamen 1 *
" conhdo. quod fi neque ab initio reponantur, neque tentet aliquis ea reponere
•• plasrofqiie fe explicare manifeftum eft.

Traftauimus de vfu veratri ad eiufmodi vitia 1 cometarijs I libru de fracturis. 1 9
I Vlcire autem crus & pedem oportet eo modo, quo lpfe velit.

1 Fulcire crus Sepedem dixit, hoc eft, ftabiliter collocare, quo fpe-

30 ctans irnpei at, vt membrum figuremus, quemadmodum maxime cubantem
muat.nam,quod ait [eo modo quo ipfe atger velit] huc euadit.

” I Antum ne dependeant, neue moueantur.

-*• . El lls dpod nuc ait[neue moneatur] vim ante jppofuit,cum fulcire pre-
cepit,qd lignihcauit verbo ijfd^.neq; enim aliud eft fulcire mebru, q ab omni
parte ftabiliter collocare, fic,vt nullo paffo moueri poflit.redte aute adiecitfne
depedeatj. profatus em cotinendua nobis mebru, queadmodu cubante iuuat,
no ignoras cotineri mebru pofTe etia depedes, edicit, vt emfmodi habitu vite-
mus,cum ad afredmlocu materia cocitet,qu? caufainflamationis cft.Memini-
ftis quide eius,qa narrauit I fuperiori opere de crure figurado,vbi extern pede
40 collocari voluit, paulo fubhmiore,q vt exquifite reiftus" feruaretur: nuc vero p-
mittei e £gns videtui,vt ljifum re£fu habeat.na cu tribus modis figurari poffit,
dependes, rectus, ac tertio in (uperiore parte fpeftas, permittit £grotati,vt quo
padto velit, crus figuret, modo no depedeatifed antea preccperat,vt fublimiore
dutaxat cotineret.Perfpicuu itaq; eft Hippocrate in humfmodi affe<ftibus,eo
potiflimu Icubere, vt dolor vitetur, veritus ne fequatur neruoru diftetio,quSin
neruofispartibus dolor maxime infert. qobre,fi qu? hoc modo vitiata fut,neq,
refrigeretur, neq; dolore tentetur, neruoru diftetione prehedi, minime poflut.

fi O

Z I

2 a

2?

JU DE ARTICVLIS

• A /1 Ederiq; cerato, quod pice habeat, paucis panis ex vino madetibus non i
, |y]_ valde frigidis, quadoquidem frigus in his neruoru diftetionem cocitat.

De hisquoq; iamloquuti fumus. nam ceratu, quod picem habeat, vlceribus
accomodatur: vinum, pnefertimq-, (vt ipfe docuit) nigrum & aufteru affe&as
partes inflamari non patitur.quod aute inquit fugiedum eife frigus, cum ner-
uorum diftetionem efficiat,in carnofis partibus forte aliqua expofitionc indi-
get,in neruis euidentiflimu eft,quibus vtruque ineft,nam & facile refrigeran-
tur, vt qui natura frigidi fint, atque exangues: &, cum la:duntur,in diftentione
incidunt.cum neque in alia parte diftentio incidere pofiit, nifi nerui affician-
tur. comifliiras vero inter alias partes maxime neruofas effe manifeftum eft,in i o
quibus mufculi pofita carne, quam ali js fuis partibus habebat, in chordas de-
generant. Quare magis inquiredum eft,cur vtatur modice frigido, quum non
mediocriter frigidum, fed calidu adhibendu videatur.cuius ratio fic habet .In
curandis partibus exulceratis propofitum eft , vt ab inflamatione defendatur:
defendentur aute,fi nullus humor ad eas concurret, qua rem eas refrigerando
confequemur.nam,fi admoueantur,quat calidu & humidu corpus efficiut fta-
timrubicudius, paulo poft tumidius lpfum exhibebunt, & in alium affedtu in-
flammationi fimile copellent.cotraria omnia prxftat, qua: refrigerar,cum non
modo nihil humoris a fuperioribus partibus ad refrigeratu locu concitent, fed
quod in eo fubfiftit, exprimat, & ad proximas partes depellat. Eft autem refri- z o
« erantium duplex genus, qua:da aduentitia qualitate taftu frigida fentiuntur:
quedam innata refrigeradi facultate habent.adftringentia quide frigida funt,
ficut in opere de fimpliciu medicamentoru facultate demoftrauimus,vbi reli-
quum genus refrigerantiu ab his diducitur , ad hoc fpe&at papaueris lachry-
ma,madragorx fuccus, cicuta, & extera, qus madefaciunt fimul & refrigerat,
naq; auftera omnia terrena natura habet cu facultate refrigeradi. De vfu aute
horu medicametoru no pauca fcripfimus,in eo volumine, quod eft de ratione
curadi,necno in comentarijs in libru Hippocratis de vlceribus.Sed qd ad huc
locu pertinet, id nouifle abude eft, qd madefacientiu &cefrigerantiu medica-
metoru vis penetrat omnino ad altiores partes eoru corporu, quibus admoue- 3 o
tur,citoq; ipfas vitra debitu refrigerat, torporeq; affert potetix corpora admi-
niftrati. Qmj vero cu refrigeradi vi terrena natura habet (vt oftefu eft in libris,
quos comenioraui)ad cofiuetes fuccos depelledos maxime aptatur,atq; hac de
caufa illis vtimur.fed quia calor ad fe humores cocitat,ideo aduetitia qualitate
frigida admouemus,neq; illa calefacimus. Nuc vero qd Ipeftat ad exulcerata-
rum partiu affe6tu,Hippocrates frigidis vteretur,queadmodu & I alqs vulne-
ribus: fed quatenus neruoru diftentione timet, qua afferre frigus folet, veretur
ex toto frigida iponere,atq; idcirco adijcit,cude his loqtur[no valde frigidis].

— E£te etiam folia betat, vel tuflillaginis, vel cuiufpiam alterius talis in vino
. nigro auftero femico<fta,vlceri atque adiedtis partibus imponuntur. 40
Tuffillago herba quxda eft propoflto affedhii falutaris, quiim modice fic-
cet,id quod in omnibus vlceribus requiri demoftrauimus.De vino autem ni-
gro atque auftero loquuti fumus in comentarij s in librum de fra&uris.hoc re-
pellendi facultatem habet, fimiliter vt alia vina,& cum craffiorum partium fic
quam ipfa,exulceratas partes non mordet, ea de caufa prxftantius eft.

' Epido item cerato vicus inungitur.

Admouet nunc ceratum, non vt vlceri medeatur, oftendimus enim in

expolitione

R1

.

T1

C O M M E N T. 1 1 1 1. iL}

i expolitione libri de vlceribus, vitari ab Hippocrate huiufmodi medicamen-
ta, qua; vlcerum glutinationem prohibent: fed quoniam nunc vlceri quatenus
vicus efl, non fuccurnt,quum neque id glutinare propofitu fit, ficut alia rece-
tia vulnera. primum autc curationis con filium eo fpedat, ne homo neruorum
diftentione prehendatur, quocirca neque reponedum articulu cenfet, fed ma-
gis permittendum, vt crus ex vicere turpiter claudicet . non tamen fimpliciter
adhibet lema medicamenta, qua: vocat in libro de vlcenbus ^A-Wj^quam-
uis poffint inflammatas partes lenire . primo enim eo incumbit, vt inflamma-
tio minime oriatur, atque idcirco repellentibus vtitur, neque his rurfus per fe,
r o quemadmodum in alijs cafibus.timet enim neruorum diftentionem/ed com-
po litam curationis rationem indicat, per medicamenta contrari? facultatis iu-
fto modo inter fe mixta , quo maxime tendere in fequentibus videtur, ad qua:
lam animum adiungito.

{ \ Vod fi hybernu tempus fuerit, lana quoque fuccida madens ex vino atq; :2.-f
” ''-4s2iSO tepido imponenda efl. & perfufioneinfuper vtendum.

Neque medicamenta tepida adhiberet, neque oleuprorfus adijceret,li loco
fubueniret, quali fimpliciter vlcerato, fed(quod fupra retuli) veretur neruoru
diftentionem, atque ob eam rem oleum admifeet, & tepida cufla fupenmpo-
mt,nec,vt qui tantum pugnet contra neruorum diftentione, viceris curatione
2.0 relinquit: fed neque ad vicus fpeftat duntaxat. mixti enim morbi mixta quoq;
pi amdia exigunt, quocirca pratcipit,vt lana fuccida inducatur,qua oiairmjai di-
cunt,propterea quod cefypu habeat.quadoqmde( vt in libro de fimpliciu me-
dicamentoru facultate oftedimus)huius medicina: proprietas fimplex no eft,
fed mixta ex contrarijs qualitatibus ac viribus, adftnngendi fcilicet & modice
calefaciedfi Perfundi aute voluit hos affed:us,non hyeme tantii,fed filate etia.
hoc liquide, quod in fine fubdit,comune efl: totius propofitte curationis, quo-
niam huiufmodi affe&us non hyeme duntaxat afliduam perfufionem requi-
runt,quum fflate quoque magis eam poftulent quam hyeme, quo tunc his la-
na impolita magis ficcefcat. imperat igitur, vt hsec omnia aflidue perfundan-
30 tui. id veioquo perfundimus tale efle debet, quale in principio protinus cura-
tionis admouen iuflit, nempe vinii afflate per fe, hyeme cum oleo. caloris au-
tem modum conijcies ex temperamento aeris, in quo viuimus,vbi enim valde
frigidum fueric, humoris, qui perfunditur, calorem augebis: vbi calidu,remit-
tes.ad calidi enim vfum nunquam venit, quocirca caloris modum augens atq;
remittens, pro ambietis coeli temperamento variabis, in quibus omnibus me-
minille debes eoru, quann vniuerfum dixit, nec omnia vbiq; velle percipere.

At quamam hate funtlmmirum ea, qua: in commentarijs in eas fentetias Hip-
pociatis, qua: aphorifmi infcribuntur,& m alijs compluribus reccfenda duxi-
mus, quorum, vbi vnum aliquid politu fuerit, ommu, qua: eandem vim habet,

40 memini fle oportet, exiftimareq; fermonem in omnibus accipiendu efle, quali
ommu comunis fit. Sic igitur & nunc Hippocrates hyberni teporis meminit:
tu vero legione, a:tatem, vfum, corporis naturam reuocare in memoria debes,
nempe regione frigidam, atatem femlem,vfum eoru, qua: corpus refrigerant,
corporis natura frigidiorem, liquide haje omnia idem hortatur, ac tepus, cuius
Hippocrates meminit.Sed quemadmodu hyeme curationem calidiore adhi-
bet,lic a:ftate cotra tu frigidiore admouebis,& ficut in ijftiuo tepore, ita in £ta
te, regione, confuetudine,& natura corporis calida.q, fi omnia calefacicdu efle

x ij

3 14

DE ARTICVLIS

denunciet, calidioribus prqfidijs vtcris,fi refrigeradu,frigidioribus:fin alia ad i
calefaciedum,alia ad refrigerandu horrentur, ipforu numerum ac vim fpe&a-
bis.fic enim maxime conueniente calefaciedi & refrigerandi moduconijcies.

Z TV TEque vlla re quidpiam deinncies, neque aliquid lmpones.fcire enim licet
„ huiufmodi vitijs omnibus modis alienum efle preflum &onus.

Subtrahit in hoc cafu no modo eas fafcias,qua: pnmij imjciutur,quas vbiq;
ad comminuta, & ad luxata offa adhibuit, fed & eas,qu£ fuper lanam voluun-
tur.cuius rei caufam ipfe reddit, cum inquit [huiufmodi vitijs omnibus modis
alienum efle preflum & onusj.fufficit autem ipfis folumodo lanam imponere,
qua: cu mollis fit,& lcuis, oneri efle non poteft.hoc aute timet,no vt qui vlceri
medeaturffed, vt qui nudatis attritifq; chordis ac neruis caueat,nc diftedatur.

2 (f » A Dhsc autem pertinent nonnulla ex ljs medicamentis, qua: cruentis vul-
». ilneribus inijciuntur,ea fcilicer,qua: idonea funt, quibus impofita lana vi-
no perfufa, longiorem moram trahat.

Medicameca,qua: vulneribus ftatim inijciuntur,& in his libris, & in eo, qui
de vlceribus eft, appellat, inter hxc,qua: longiori tepore rcfoluuntur,&
interim,dum foluatur, perfundi poffunt,admoueri potiflimu debet.fiquidem
conftituit, quemadmodum in tota reliqua curatione eo fpe&adum efle, vt le-
niendi vim habeat. hac enim de caufa neq; vinculum imponit, neq; frequeter
foluit.ex medicamentis autem, qua: cruentis vulneribus protinus inijciuntur, :
ea longiori teporis interuallo foluere licet, qu<g validiorem ficcandi facultatem
habent, ea tamen cautione, ne ob vehementem vim contrahendo 1 cedant. duo
autem medicameta,qua: nota vobis funt, gratia exemph comemorabo.legun-
tur enim in omnibus libris de medicamentoru compofitione, quales funt duo
Andromachi,& vnus Hera:,&alioru permulti, componuturmedicametahgc
ex bitumine, alteru barbarum, Cyzicenu alterum nominatur, hoc cum magis
ficcet,q opus fit medicamentis, qua: cruentis vulneribus inijciutur, obeft ma-
gis qproiit, cum membra contrahat, & dolorem afferat: alterum vero medica-
mentum idoneum eff ,fi moderata mixtura fuerit, ex ijs liquide nonnulla plus
inflo exiccat,& dura funt. verum de huiufmodi medicamentoru difcrimine in
opere de copofitione ipforu fufius tra&auimus . qute poft ha:c ab Hippocrate
fcributur,magna ex parte plana funt, fi qu£ fupra,& in cometarijs in libru huc
de articulis, & ante in eu,qui de fradturis eft, jpdidimus,in memoria habeatur.

2.7 » V cecunqi autem ex ljs medicamentis, qua: cruentis vulneribus protinus

” V-^jnijciuntur,paucoru dierum funt, vel picem accipiunt, non teque atq; illa
proficiunt, quadoquide vlccrum purgatio porrigitur in longius tepus, diutius
•• enim madent. horum tamen nonnulla vtiliter deligatur.fcire aute aperte con-
■■ uenit neceffe efle hominem turpiter claudicare, quum verfus parte fupenorem
■■ pes trahatur, & offa luxata ab exteriori parte promineant.fere enim nullum ex
» ijs oflibus nudatur mfi paululum quid, neq; recedit, fed cicatrix inducitur te- 40
■> nuis, atque infirma, eaque non nifi multu temporis conquiefcant. alioquin pe-
* riculum eft, ne remaneat vlcufculum,quod curationem no admittat.Sed,quod
” ad propofitum malum attinet , fi hac ratione curentur, feruantur : fi articulus
“ reponatur, maneatque, in exitium pnecipitantur.

Qiiamam ex ijs medicamentis,qus cruentis vulneribus protinus inijciun-
tur,paucorum dierum vocet, non magno negocioinuenies, fi in memoria ha-
beas,qua: in explanatione proxime pofit£ orationis tradidimus.patet enim eii

fic appellare.

30

C O M M E N T. 1 1 1 1.

3*5

3°

40

fic appellate, qua: ex paucorum dierum interuallo foluuntur. ex interuallo aa-
tem paucorum dierum foluere conuenit, qua:cunque ex propofitis infirmiora
funt . patiutur enim in vlcenbus multum colligi faniei,eo q, no fatis exiccent.
hxc a nonnullis ex veteribus refina extrinfecus excipiebatur, cjuorfum nefcio-
multa enim dici poffent:fed,quum Hippocrates ab omnibus bis medicamen-
tis abftineat, longius labi opcraiprcciu non eft. in opere enim de medicamen-
tis,qu? de bis fcire conuenit, omnia cxequuti fumusmunc autem, quod attinet
ad propofita,fatis h^c fint. Qua: fequuntur omnia prcteribimus,quum mani-
fefta fint ijs,qui eorum meminerint, qus ante explanauimus.

E Adern ratio eft, fi brachij ofla ad manuadiedto vicere, fiue in interiorem
partem, fiucin exteriorem excedant.certum enim fcire c6uenit,bomincm
paucis diebus interiturum tali genere mortis, quale fupra pofuimus,fi repofita
ofla fuerint, cotineanturqueffed, fi nemo b®c,vel repofuerit, vel reponere ten-
tarit, longe faipius liberatur, cui malo mederi eadem ratione expedit, qua fu-
pra diximus: deprauationem vero deforme reddi, ac digitos manus infirmos
atque inutiles fieri neceffc eft.

Quemadmodum in crure totum id, quod inter talum & genu eft, duobus
oflibus contentum kvh^/oj appellant, fic bracilium, quod inter manum & cubi-
tum eft 1™j(V(/,quod fimiliter no ex vno offe,fed ex binis conftat, quorum alte-
rum x4*lf,id eft radius, alteru gra:cc 7 rQw proprie nominatur, id eft, cubitus,
quod fimiliter euenit k»™ t5 *vQ»?,hoc eft, in crure.commiflura igitur, qua: ad
manum eft,commifliir<; tali refpondef.qu? ad cubitu, illi, qua; ad genu. Maio -
rum tamen partium mala, feu fradlas, feu prolapfie fint, femper grauiora funt.
quam rem fi animaduertas,exigua expolitione ad fequentia indigebis.

NAm digiti, vbi offa in interiorem partem luxentur, curuari non poffunt, 2-5
vbiin exteriorem, extendi.

Cui luxan dicat in fupenoribus oftendimus, vbi cruris offa adiedlo vicere
dixit ad pedem luxanmuc reddere caufam volo,quamobrem,ciim brachium
accedente vicere in interiorem partem prorumpit, digiti curuari nequeant, in
hoc cafu fane accidit, vt brachij offa ab interiori regione oflibus, quae in prima
palnuE parte funt,fuperinfidant,ab exteriori fubijciantur,quum prima palma:
pars tendatur a chordis, qu$ ab exteriori parte ad ipfam peruemunt, furfumq;
ad humeru tendunt.quod,quum euemt, neceffeeft digitos verfus exteriorem
regionem trabi, quo fit,vt extendatur, idcirco neq-, fledti ex toto poffunt, cum
exteriores mufculi, & chorda: fledteribus renitatur, farpius enim diximus per-
fici adhone non poffe,nifi oppofiti mufculi ijs pareant, qui agere nitutur.hinc
etiam fit,vt digiti minime extedantur,cum brachij offa in exteriorem partem
mouetur.interiores enim mufculi, &chordievebemeterintenduntur,atq; id-
circo cum cedere exterioribus nequeat, neceffe eft exterioru adtio intereat.Sed
& ipforu offium politus, cum brachiu in interiore parte elapfum prirn^ palrnj
parti infidet,jphibere flexu potefticum in exteriore promouctur,porredhone.

VBicunque autem cruris os ad genu cute , fiue in interiorem, fiue in exte- 3 o
riorem partem excedit, quibus reconditur, maturius intereunt, quam alij,
quamuis illis quoq; vita: periculu inflet: fed,fi curationem adhibeas reponere
minimum tentans,hac via tantum fpes falutis fupereft.ha:caute offa eo magis
• periculofa funt, quo fuperiora funt &robuftiora, Scarobuftionbusprolabu-
• tur. Quod Ii femoris os ad genu luxetur, ybi ponatur, maneatque, maiori vi,&

x iij

3J.<r DE ARTICVLIS

» citius adhuc homo abfumitur,q fuperioribus cafibus:fi non reponatur, res lon i
„ ge periculofioreft, quam in fuperioribus. htec vna tamen falutis fpes fuperefh
Hoc etiam, & id, quod proxime fubdit, non parum comprobat, qua: paulo
fupraindicauimus de offibus, & ad talum , & ad manum cute excedentibus,
neque enim talus in commiffura cruris, qua: ad pedem cft,nudatur,ncque pri-
ma palmae pars in commiffura cubiti cum manu , fed in crure offa cruris, & in
brachio finnliter offa brachij.iure igitur excedere hxc,& luxari dixit, vt,quae
' extra commiffuram excedant. Nunc itaque crus interdum excidere inquit ad
tali commiffuram, ac modo ab exteriori parte, modo ab interiori, quanquam
fubdit, non crus, fed femur luxari, idq; non immerito, nam in commiffura ge- io
nu modo crus,fhodd femur excidit, ad pedem vero crus dutaxat,ficut ad ma-
num brachium. extera, qua: in hac oratione funt,ijs patent, qui in memoria te-
neant, qus fuperius di£ta funt.

EAdem ratio eft articulorum, qui ad cubiti commiffuram funt, nempe cu-
biti & humeri. quicunque enim ex his cum luxantur, cute excedunt, ii rc-
„ ftituantur, omnes mortiferi funt:(in minus, res non omnino deiperatione ha-
„ bet,fed ijs,qui liberantur membrum remanet deprauatum. magis autem mor-
.. tifen funt,fi recondantur,articuli fuperiores,fed & ijdem,ii non recondantur,

.. alijs fimiliter funt periculoiiores.Si cui ergo fuperiores articuli luxati,cum vl-
„ cere cute excedant,vbi reftituantur,celerrime in exitium prtecipitant;vbi non 2.0
„ reftituantur, exteris periculofiores funt. curatio autem, qu^ mihi commodiffi-
„ ma videtur, iam expofita eft. At quibus digitoru pedis , vel manus articuli lu-
.. xati adie&o vicere cute excefferunt,offequide non fra<fto,fed ab ipfa comiffu-
„ ra recedente, ii repoiiti maneant, neruorum diftentionis periculum impendet,

„ niffrefteattendantur.expedit tamen, vbi pnedixens fummacura &diligen-
M tia opus effe, eos reponere, facillime autc & maxime prompte, magnoq; cum
„ artificio reponutur,ii adigatur paxillus, quemadmodu fupra diximus in offi-
„ bus fraftis,luxatifq;.quo fafto quiefeere homo debet, cubareq;, & modico ci-
.. bo vtiffatiufq; eft leui aliquo medicameto,quod vomitu citet, ipfum purgare.
Merito hic articulos dixit multitudinis numero, quemadmodum in genu: 30
vbi vero de commiffura, qua; ad talum, & de ea,qiue ad manum loquitur, non
pofuit articulos multitudinis numero.propofitam vero nunc partem non vno
tantum articulo contineri in tertio commentario in librum de fraftuns offen-
dimus, eandem inquit rationem effe huius commiffur£e,& eius, qua; ad genu,
de qua prius traftauit . nam quemadmodum ibi modo tibiam , modo femur
excidere diftum eft , ita nunc modo cubitus , modo humerus in idem malum
compellitur. Qute fequuntur, omnia plana funt.

" A Vxilium aduerfus vlcera in medicamentis eft, qua: cruentis vulneribus
.. ilprotinus inijciuntur.in illis fcihcet,qua: perfufioni accommodantur, aut
.. in buphthalmo herba, aut in ijs,qua: fraftis caluarix offibus fuccurrunt . nihil 40
.. autem induci debet valde frigidum, ac prinn quidem articuli minime pericu-
» lofi funtffuperiores magis periculofe lxduntur. Eodem autem die reftituendi
.. funt, vel certe poflerion , tertio aut quarto minime- fi quide quarto die malum
.. recrudcfcere maxime videmus, vbi ergo non protinus recondantur, his diebus
.. fuperfedendum eft , contineri enim (olet , quod intra decem dies conditur.

.. Qirbd fi repofito articulo neruorii diff entio fupernafcatur,cito expelli debet,

- 8c fubinde calido humore perfundi.

Quxnam

C O M M E N T. 1 1 1 1. 31 7

1 Quinam ex medicamentis, qua cruentis vulneribus protinus inijciuntur,

idonea fint,qua: perfundantur, antea declarauimus.pnecipit autem, vt herbae
buphthalmi(quam •ssz>Auo4>.5ttAfWi)j appellat) non fecus atque ante, tuflillaginis,
qua: eandem vim habet, folia imponaturdiuius quoque herba; meminit Dio-
iflesin libro de oleribus. Totius autem curationis caput ait id eiTe debere, quod
in libro de vulneribus capitis demonftrauit,in quo oftenfum a nobis eft cura -
tionem requiri ficciorem,quam qute in vulneribus circa articulos pnefertim.

” ( ^ Onuenit item vniuerfum corpus magis curuatum efle, quam extentum. 3 3
>• expe&andum tamen eft fore, vt repoliri digitorum articuli abfcedant.

pl?runque enim ita accidit, fi quteuis inflammatio fuperueniat. Quare, nifive-
" rexctur medicus, ne vulgo imperitus haberetur , nihil reponere prorfus debe-
•• ret.offa igitur, qua; ad commifliiras funt,fi cute excedant, vbi recondantur(fi-
■■ cut oftenfum eft)periculofa funt.

Extentum efle non idem figmficat,atq; extedi, lient neque curuari,& cur-
liatum eile.li quis enim membrum extentum dicat, vnu tantum exprimit eius
habitum, redhim videlicet, qui neque plus,neque minus admittit : li curuatum
omnes eius habitus, qui poft extcnlionem funt , notat vfque ad vltimum fle-
xum,qui quatenus maiores, minorefque funt inter fe differunt.fi quis extendi,

& curuari dicat, motum, qui accidit, vbi mutatur habitus membrorum, figni-

10 ficabit. nempe, quum extendi ait, eum, qui euenit in mutatione, qua; fit a fum -
mo flexu ad fummam cxtenfionenv.quum curuari, eum, qui a fumma ei&en-
fione rui fu s ad fummum flexum. Nunc erg& Hippocrates curuatum inquit
corpus efle magis conuenit,quam extentum, verbo [extentum] reftum habi-
tum notans, quem folum vitandum cenfet:fed,cum ait curuatum, habitus me-
dios inter hunc & extremu flexum fignificar, inter quos ille eligendus eft, qui
maxime accomodatur,modo qui parum, modo qui longius ab extremo flexu
abeft.quo tempore, vterq; accipicdus fit,hccbit, 6c ex fupenoribus comjcere..

Deoflibus praicidendis.

3 0 Vaicunque circa digitorum articulos ex toto abfcinduntur,pl^runq; de-Jcf

” v^tni-nentu non afferunt, nifi,dufecantur,homo animi defedhone ludatur.

Nunc tra&are incipit de oflibus pixecidendis.aperte autem, fic omnia nar-
rat, vt mea explanatione opus non lit. illud duntaxatmeprtefari abunde eft,
quod feie qutecunque ab ipfo traduntur, mtelhges, fi id fpe<ftes,quod oftefum
eft in articulis cute excedentibus(iuniores medici dicut)dimetie-

dum,fcihcet effe periculi magnitudinem, pro magnitudine articuloru. quod
ficut in illis euenit, fic & 111 oflibus, quj pra:ciduntur,euenire folet.adijciemus
tamen eorum, qua: obfcura videbuntur,expofitionem.

4° X — T Is autem vlceribus,qua:uis curatio idonea eft.Sed & qutecunq; offa, non 3 5
>■ 1 lad articulos, verum ad aliqua aliam regionem pneciduntur, fimiliter fine
” noxa funt, & alqs promptius adhuc curationem recipiuntifimiliter quicunq;

" offa fraifta in digitis cute excedunt, non ad articulos, htec quoque innocenter
” reponuntur.ex toto autem offa, ad articulos, in manu, in pede,& in crure non-
.. nullis ad talum, atque in brachio, nonullis ad primam palma; partem, plterun-
» que citra noxam pra:cidutur,mfi protinus anima deficiat, vel quarto die con-
» tinens febris fuperueniat.caro tamen corrupta, & in vulneribus fanguine fun-
“ dentibus, & in his, qua; valentius adftringuntur, tum in oflium f racturis plus

x iiij

3 1 8

DE ARTICVLIS

3

•• iufto compreffis, in ijs item, quateunque vinculis violenter comprehenfi fue- i
.. lint, compluribus decidit, quorum plairiq; liberanturdiberantur & illi, quibus
in femore pars aliqua carnis & offis decidat , & quibus in humero , fed citius
» adhuc & facilius ad fanitatem perducuntur, quibus aliquid in brachio & cru-
, re decidat. Quibus verd fraffis offibus aliquid protinus alienatur, & nigrefeit,

.. his cito abrumpitur, & quibus cafurum eft,cito cadit, quum offaiam cefferint:

..at quibus offc inuiolato nigrities accidit, his celeriter caro emoritur, os vero
.. tarde abfcedit, & qua nigrities terminatur,& qua nudatum os eft.

Curationem quamuis Qculhlw dicit, quo vocabulo lam fxpius offendimus
Hippocratem nuncupare eam,qux exquifita: contraria eft. io

./Eterum partes, qux citra finem nigritiei fuerint, vbi lam prorfus emo,

.. V nantur, & dolorem non fentiant, rnxta articulos excidedx funt ea anim-

-. aduerfione,ne quid violetur . nam, vbi qui fecatur, dolet, quum nondum qua
.. fecatur, emortuum corpus fuerit, maximum periculum eff,ne fub dolore am-
•> ma deliciat, eiufmodi autem anima: defedl io plurimos repente iam fuffulit. At
-. femoris os hoc modo nudatu vidi o&ogefimo die abfcedere. crus tamen huic
homini ad genu vigefimo excifum eff,mihi verd propius etia videbatur, cum
>• non eodem tempore, fed ante prouidendu exiftimarem. cruris verd ofla,qu?-
>. cunque nudata fuerat , circa medium omnino ex huiufmodi nigritie fexage-
.. fimo die deciderunt, curatio enim a curatione diftat, quantum ad id pertinet, 2.0
» vt, nudata offa maturius, vel ferius decidant : preffus item a preffu diffat, qua-
.. tenus vnus altero validior eft, ailt imbecillior, ad efficiendum, vt nerui, caro,

- vena: citius, aut tardius emoriantur, nam, qua: emoriuntur, quamuis non fue-
=> rint adftridta, non omnia ex altis offmm partibus decidunt, fed quxdam ex
=> fumrnis. Quocirca tempus, intra quod lingula hxc foluuntur, certum defini-
•> re non licet.

Quum dixerit neceffarium effe,vbi nigrefeat & corrumpatur caro,qux li-
ta eft circa offa,vt offibus tempore idem eueniat, atque ea de caufa nnperaue-
rit,vt prxcideretur, nuncprscipit,vt excidantur, ea cautione, ne integra: par-
tes violentur, ne pra: dolore anima admodum deliciente homo xgerrime re- jo
ficiatur. Ad articulum autem, fi fieri poteft, prxcidi membrum voluit ad cele-
ritatem fpe&ans. namque, vbi medium prxeidatur, multum temporis abfumi-
tur, quum offa fecantur, fed iuxta articulum affefta membri pars mtadlo offe
abfeinditur.

3 7» A Ccipiendx prorfus eiufmodi fanationes funt, magis enim terrent, dum
.. / l.accipiuntur,qiiam dum adhibentur, atque hxc omnia lenem medicinam
.. requirunt, ipfa enim per feipfa foluuntur. Eft autem viffus expeditiffimus il-
.. le, qui febri aduerfatur.

Hippocrates confilium dirigit, non folum ad xgrotantes,fcd etiam ad me-
dicos, vt apud xgrotantes a culpa femper vacui fint,& laudem plxrunque in - 40
ueniant . quamobrem mala, qua: grauia videntur, monftrat, difcermtque ab
ijs,qux vere talia funt: in q,s enim,qux vere grauia funt, non tamen talia fe o-
ftendunt, monet, vt medicus fe fubducat,illis manum inijciat,qux grauia vi-
dentur, quemadmodum & hxc, qux nunc proponuntur, vbi enim pars ali-
qua ex toto emortua iit, non amplius grauiter afficit, qua: vicina funt . hanc fi
prxcidas,cauens ne, dum manus curatio adhibetur, anima: defe&io fequatur,
malum aliud non afferes vllum.

Adhxc

COMMENT. IIII.

1 ■' A D hseciufto habitu figurare corpus oportet, iuftus habitus eft, vbi nihil 3 i
“ hufpenfum eft , nihil deorfum fpedlat , fed furfum magis, praicipue do-
.. nec ex toto lefolutum fuerit . periculum cnini eft, nc mterim fanguis erum-
” pat. Quamobiem vulnera inclinari in inferiorem partem non debent, fed fu-
>. periora haberi.

,A Oftcndimus iam fa:pe[iuftum]apud Hippocratem vocari id, quod poten-
tia aequale eft. hoc autem illud eft, quod vnicuiqueconuenit. quandoquidem
& luftitiam huiufmodi quid efle mamfeftum eft. Quod quidem ad mufculos
attinet , ille luftus habitus eft, fub quo tam qui membrum fledlunt, quam qui
10 extendunt, in neutram partem trahuntur: quod vero ad collocandum mem-
brum in inferiorem, vel fuperiorem partem fpedtans, iuftus habitus videri po-
terit,qui medius erit inter eum, qui furfum,& eum, qui deorfum fpedlat, hoc
eft, qui ad reftam lineam prorfus extentus eft. hic autem, vbi nullum pericu-
lum fit, ne fanguis erumpat, & facillime ab atgrotate feratur, eligendus eft. de
quo etiam paulo fupra traftauimus,vbi ofla cute excedetia perfequuti fumus.

At nunc in oflibus abfcindendis, ficut dum manus adhibetur , vnum pericu-
lum eft, ne pne dolore intolerabili anima deficiat, ita poftquam adhibita eft,
vnum aliud circumflat, ne videlicet fanguis erumpat, id quod euenire folet,
vbi putrefcentes corporis partes refoluuntur.Conftat autem habitum, fub quo'
zo membrum dependet, eruptioni fanguinis efle opportuniflimum. Quatum er-
go fpedlat ad fanguinis eruptionis periculum penitus tutoque euitadum,prg-
cifum membrum fuperius omnino habendum eft et, fed quia ftatus hic dolo-
ri eft, idcirco moderate in fuperiorem partem conuertitur. Manifeftu item eft,
quuminijfdem verbis augere vellet , quod proponitur, adieciflc vocabulum
[pratcipucjquod dixit, quafi ita fcnpferit,vbi nihil fufpefum eft, nihil de-
orfum fpedlat, fed furfum magis, potiflimum,vbi putria ex toto refoluta fue-
rint,periculum eft, ne intenm languis erumpat.

” "VTAmque,vbi tempus proceflerit,& vlcera iam pura fint, non amplius ac- j p
" i. > commodatur huiufmodi ftatus: fed ille, qui redlus eft,& interdu ille,qui
30 verfus inferiorem partem inclinatur, tempore enim nonnullis ofla abfcedunt,

.. & illa; fafcia: neceflarite funt, qua: prima; inijciuntur.

Non fecus,atque vbi fanguinis eruptionem canebat, redlum membri fla-
tum,quamuis medius & iuftus eflet,eatenus in eum, qui furfum (pedlaret, co-
uertebat, quatenus membrum fine dolore excitabatur, nunc quoque pratcipit,
vt membium moderate in inferiorem parte inclinetur, vt fames effluat.quan-
doquidemyvbi nullum periculum eft, ne vel fanguis erumpat, vel propter con-
fomum aliqua ^>ais afficiatur, vel inflamatio fuperueniat, atque vlcera iam pu-
ra tantummodo ad cicatricem perducenda funt, danda in prinus opera eft, vt
nec pus, nec fames aliqua tenuis tunc fubiidat, fed omnia exitum habeant. At
40 fiqua ibi pais finuetur,hoc enim accidit fub fame, qua; illas partes erodit, dum
nos canentes ne fanguis erumperet, membrii fublime habuimus, ad fafcias ve-
niendum cnt,qu£ primj inijciuntur, quibus finus coerceatur. Vinciedi autem
ratio in eo cafu contraria eft illis omnibus, qua: fupra didite funt, in quibus fa-
to? ab inferiori parte orfg in fupcriori terminatur, fed in propofitis affedlibus,
vbi eo cofihum tedit,vt pus excernatur, a fuperiori parte incipiut, & deorfum
verfus intedentes paulo fupra os iplius finus fimutur, vt quicquid in imo finii
relidet, fub hac vinciendi ratione exprimatur, & ore aperto protinus euadat.

3 3°

DE ARTICVLIS

^ o=. T N his autem procedente tempore expedanda: funt deiediones crueta:,cum i
i plterifque 8c ex nigritie, & ex fanguine ab vlceribus fufo,cruenta; deicdio-
nes fuperueniant. fiunt autem piierunque, vbi nigrities & fanguinis eruptio-
» nes foluta: funt.

Cruentam deiedionem Hippocrates fwwrfylku vocauit , quo nomine vfus
videtur, non vt exulcerationem inteftinorum, quemadmodum placriq; medi-
ci: fed vt cruentas inteftinorum deiediones fignificaret.fic,vt,vbi propter io-
cinoris imbecillitatem cruentum defcendat,id quocjue vitium <iWwri>/K appel-
letur.quod a medicis vfurpari,ac dici nouimus,f?piufque homines ita affedos
medenuum infcitia perijffe vos non latet . interdum enim , quum propter de- i o
iediones acres, principio quidem pinguedo, proceffu temporis quaedam ftri-
gmenta,quae ab inteftinis deraduntur, vna excernantur, platrique medici ne-
gledo iocinore, vlceri duntaxat inteftinorum medentur, atque idcirco aegro-
tantes prscipitant. Eft ergo morbus & iocinoris imbecillitas, & vicus intefti-
norum.-cruenta vero aluus communiter fuperuenit non proprie caufis propo-
fitis, quum inteftinorum venis prae fanguinis copia adapertis, cruentum deij-
ciatur,fic,vt fimilis affedus fit, atque vbi ora venarum non in ano, fed in inte-
ftinorum anfradibus , aut ad initium redi inteftini longe ab ano aperiuntur.
Permultos autem. videmus..experiri hoc malum, quibus membrum excifum
fuerit, qui ve repente vehementes exercitationes omi(erint,quibus ante aftiie- 2. o
uerant.quum nonnulli certarent, alij foderet, vel quid htiiufmodi laboriofum
vits genus fequerentur . nam, ni fi, quemadmodum exercitationi, ita aliquid
dempferint cibi, aut potionis ab undantia:, qua vtebantur, dum exercerentur,
nonnullos celeriter inuadunt ea mala, qua: a multitudine fiunt, alijs, qui nnnus
aduerfa fortuna vtuntur, aluus cruenta deijcit,quam rem Hippocrates propo-
fuit Jio-cmgnV? vocabulum vfurpans, quo (vt retuli) cruentam deiedionem fi-
gnificat.quofda ego iam vidi, quos fanguinis per nares eruptio hberauit : ali-
os,quos tentauit cholera. his autem omnibus a:quali fere teporis circuitu fan-
guis effunditur.languentes enim repente exhauftfirefrigeratfquein pofterum
vidus ratione curiofa non vtuntur, fed rurfus inordinate viuunt,rurfus multi- 3 o
tudinem colligunt priori a:quale,& aequali tempore. Horum ergo affeduum
1 communem caufam in multitudinem referemus , qua: adapertis venis , vel in
naribus, vel in ano, aut inteftinis eijcitur . cisftig«tff-attt^^
qui liberaliter, vt foliti erant, cibum fumunt,fed fanguinem,quem ex aflum-
pto alimeto contraxerunt,minime abfumunt. ad communem horu affeduum
rationem fpedat, quod ab Hippocrate proponitur, quibus enim aliquod me -
brum abfeiffum fuerit, alimentum, quod ante trafferri ad ipfium folebat,in ve-
nis coit,& fanguinis multitudine producit. Hos itaque omnes monere opor-
tet, vt minus cibi capiant, quam antefffque infirmior fit: fubinde aluum ducat,

& quantum poffunt, exerceantur: multam fridionem adhibeant: ii cibo non 40
lauentur,fed ante fa:pius.rede autem confulent,fi digerente aqua vtantur,vbi
eius copia fuerit. Hsc preeterpropofitam rem adieci,quiun tamen ab re non
fint. Cur autem nonullis, quibus copiofefanguis effunditur, aliquo interpofi-
to tempore cruenta deiedio fuperueniat,adijcere fermoni oportet, fit ergo in
his,vt ob vehementem fanguinis profufionem corpus refrigeretur, atque id -
circo minus quam ante per cutem exhauriatur, quod vero non exinanitur in
corpore fubfiftens fanguinis multitudinem auget, quse(vtfupraoftenfum eft)

efficit.

COMMENT. IIII. 33r

i efficit, vt, vel cholera fuperueniat, vel fanguis per nares erumpat, vel td/j.KTcij)tr
Jwcrnffi/x fequatur(ita enim appello clarioris do&rimj gratia)hoc eff, cruentum
deijciatur. Proficifcitur autem huiufmodi deieftio ex multitudine fanguinis,
quem natura tentat magis ob vinum robur , quam ob infirmitatem expellere,
quatres contrario modo fe habet, quam in iocinoris affedtibus, in quibus fan-
guis per inteff ina ob vifceris imbecillitatem defeendit. Quod fi per ora vena-
ium,qua; ad anum, inteftina, aut nares pertinet, natura, quod fuperat exinani-
rer,bene ageretur cum eo, cui hac via multitudo detraheretur, vbi multitudo
non recipitur his locis , fed ad thoracem, vel pulmonem confluit, malum iam
i o graue eft.alterutrum enim, vel pulmonis inflammationem, & lateris dolorem,
vel fanguinis fputum fuperuenire liecefle eff.

MAgno autem impetu concitantur,fed nec diuturna funt, nec mortifer^. i
nam neque homo valde propter cibi faftidium abffinet, neque alioquin
.. exhauriendus eff.

Adiungit hxc Hippocratcs,non vt hiftoriam confcribat eorum, quij fic af-
feiffis euenerunt , quemadmodum Thucidides, vbi peffilentiam illam recen-
fet,fed vt cruentas has deiedtiones diftinguat a torminibus, qua: alijs de cau-
fis accidiit. Quare hxc,quamuis ad propofitum opus proprie non pertineant,
exponere tamen alienum no fuerit,quum medici complures morbos, fub qui-
2.0 bus fanguis deijcitur,difcernere no poflint. nonnulli enim exiftimant vbique
cruentam deieftionem ex intcftinoru vicere prouenire,quos magnopere ani-
mus fallit. Sanguis itaq;,quum ab ore venarum, qus in ano funt, funditur, ne-
que laborantes ipfos latet, fed, vbi cruenta deiectio a fuperiori parte ad anum
feratur;quxdam protinus a principio defeendit, quarda procedente aliquo ta-
li. Quod fi repente eruor multus deijciatur, fcire conuenit, adapertum efle os
vena: natura id,quod podere moleffum eff, depellente, cuius generis eff, quam
nunc Hippocrates proponit, cruenta deiedlio, qua: magno impetu concitatur,

& cito quicfcit,pra:terquam quod homo ob cibi faftidium non adrnodu abf-
tinet,ficut quando ob iocinoris imbecillitatem aluus cruenta eft. quaquam ra-
30 10 initio, quum iecur afficitur, huiuftnodi aluus feoftendit. platrunque enim a
principio tenuis fames cruenta deijcituraquij fimilis,in qua lota caro fit.-inter-
dum tamen incipit iocinoris affe&us cum fubita fanguinis deiedlione, vbi vi-
delicet vifceris imbecillitati fanguinis multitudo acceflerit:poft principiu ve-
ro vtrouis modo res accefterit,& a;ger maxime cibu faftidit,& fanguis modo
purus & non multus,modo flaua; bili immixtus fimul, cum derafa inteftino-
rum pinguedine deijcitur, poftea quafi fex fanguinis defeendit, vbi iecur iam
peflime habet.Sub huiufmodi ergo deieftiombus, prasfertim vbi aliquid bilis
admixtum fuerit, quaidam lpfius inteftini partes excernuntur, qute, quum de-
radantur, Ive/xc era. vocant, nam , qu$ per inteftina defeendunt , eo quod acria
40 fint,fummam ipforum partem cradunt.in quo cafu quata maxime poteft,abf-
tinentia imperanda eft: fed ijs,quifuperantem fanguine deijciunt, conuenieti
modo cibus dari debet, quum iecur valeat, & poffit ipfum conficere.

Qua ratione femur in coxa: cauum reponatur.

- A /Bi femur a coxa elabatur, fi in interiorem partem venerit, hac via refti- ^2.
- V tuendum eft.

Reprehendut Hippocratem, quod ponere tentet femur a coxa prolapfum,

33! DE ARTICVLIS

quum iterum protinus elabatur , primo quidem Crefias Gnidius eius cogna- i
tus.nam ipfe quoque ex familia fuit Afclepiadaru,poft Ctefiam vero alij non-
nulli.Sed, quum hac omnia duplici via iudicetur,altera,cum ipfis oculis com-
prehenditur,quod requiritur:altera, cum non expeftato longo vfu aliquid de-
monftramus,iudicio ex ipfius natura fumpto,nos quoq; vtraque via iudicabi-
mus. Natura igitur rei fic habet.in hac ipfa commiffura ligamentum rotudum
validiflimum inclufum eft , quo fummum femoris caput altiflimis atque inti-
mis caui partibus inne£btur,ita,vt quis, licet ligamentu ipfum no viderit, pof-
lit ex hac narratione intelligerc id breue eiTc.nam,cum femur femper couerta-
tur, quod Poeta retulit, cum ait, in coxa conuertitur,nec vnqua caui oris exee- i o
dat,necelTe eft ligamentum breuiffimu effe.Hoc ipfum igitur, dum naturaliter
habet, excidere femur non patitur. Poteft autem no abrumpi folum, fed & ob
humoris copiam in cauo colledla prarter naturam adeo extendi, vt finat femur
fua fede moueri,quod vbi accidat, quamuis ftadm pofituin fuerit, non potent
fuo loco manere, nam, quum canum deuexum lit,onus vero totius cruris,quod
appenditur grane, leui momento rurfus fuo loco excedet , ii quis in ingreffu
tentet paulo celerius moueri, vel aliquid tranfgredi,quod ob pedes fit, ita, vt fi
quis atquali folo paulu moueatur , hoc modo fortaffe tueri naturalem pofitum
affidue poterit, fed videtur id fieri minime pofl'e,nam fi non adaliu vfum,cer-
tequiimlauatur, cogetur homo pedem attollere, vt ingredi in labrum poflit. io
Hoc igitur paffo rei natura monemur, vbi ligametum abrumpatur, femur re-
pofitum in fua fede cotineri non poffe.Sed 6 c illud vere adijceretur,quod co-
miifura genu ab exteriori parte neruofis quibufdam ligametis continetur: fe-
mur vero hoc vno, neque vllum aliud habet tale, quo commiffura ab escteriori
parte illigetur, fed nec mufculos etiam, qui non parum quoq; conferut ad con-
tinendos articulos, ne procidant, praffertim vbi boni habitus fuerint ac validi.
Quamobrem athletis, quamuis in palteftra vehementiores iffus patiantur, ca-
dant, diftedantur,contorqueanturque ad articulos, nihilominus membra non
luxantur, eo quod validis, Sc grandioribus mufculis vndique circumdentur.
Scripfit etiam Hippocrates inter initia huius libri, bobus potiflimum cox£ ar- 30
ticulum luxari, vbi fenes funt,& graciles. Femur igitur abrupto Iigameto,quo
continebatur, etiam, fi in fuam fedem collocetur, manere 116 poteft, ijs prasfer-
tim,qui graciliores fuerint. Spe&emus deinceps,fi ligamentum humoris copia
relaxatum excidere femur finat, ldque reponatur, quid futurum effe credibile
fit. mihi quidem, & in hoc cafu res manifeftiflima videtur, namque, vbi idem
humor maneat, fimiliter erumpet: fedffi inarefeat, ad naturale firmitatem re-
ducetur . femur vero ob humorem excidere, & ipfe Hippocrates docet, qui in
fententijs illis, quae Aphorifmi infcribuntur,fic inquit, [Quofcunq; coxa: do-
. lor exercet, his fi cox2 articulus excidat, & rurfus recondatur, mucci fuperue-
niunt]. muccis autem in commiffura colledis,hoc eft, glutinofo humore, ma- 40
defit ligamentum ac relaxatur.nihil autem intereft,feu ligamentum, feu ner-
uus illigans vocetur.quiEcunque enim ligamenta neruorum exemplo rotunda
funt,ab ijs,qui in incidendis corporibus verfantur, vocari folet nerui illigan-
tes.fed & nos quoq; femur hac de caufa luxatum bis iam reftituimus, neq; am-
plius poftea procidit. diu autem oportet ficcantibus medicamentis commiffu-
ram circumdare, dum neruus illigans abunde ficcetur,ne amplius ita extenda-
tur,vt femur oris caui poflit excidere, fed intus in naturali fitu ipfum cotineat.

Manere

C O M M E N T. IIII.

i Manere autem interdum femur, vbi repofitum fuerit, idoneus teftis eft Hera-
clides Tarentinus, homo, qui nec, vt fedta coprobet, mentitur, ficut foliti funt
iationahumpligriq;,nec medicinj vfus eft expers, fed optime, vt quinis alius in
medendo exercitatus. Audiamus ergo, qua: ab ipfo tradutur in quarto libro de
latione curandi ea,qu£ funt extnnfecus,fic autem ad verbum habent. [Errant,
qui cenfent femur repofitum no manere, quod abruptus fit neruus, qui ad co-
xam lpfu alligabat, cum in vniuerfum re negent. neq; enim Hippocrates,Dio-
cles, Philotimus, Euenor, Nileus, Molpis,Nimphodorus,& ahj nonulli de re-
ftituedi ratione tradtaflent. Sed & nos quoq; id cofequuti fumus, Vt duos pue-
io ros fanaremus, quibus fa:pius,& magis q iis, qui astate iam robufta funt,exci-
deie aiticulus folet.Rem igitur ratione ludicai e non oportet: fed, quum inter-
dum maneat, exiftimare non femperneruum abrumpi, fed relaxari, Se iterum
conti ahi.quoniam expedit hoc requirere, quanquam non omnino commune
eftj. Adiecit hoc Tarctinus in fine orationis, vt quam profitebatur Empirico-
rum fedlam tueretur, quorum ea fententia eft,vt in iis,qua: ita manifefte appa-
rent,vt inde proferre vtilitate ad artem iam poffimus, inutile fit caufam que-
rere. Sed & poft Heraclidem multi alii ex iunioribus reftitutu a fe femurper-
petuo feruatum efle in fua Cede teftantur.

" I — I -^c quidem reftituendi ratio bona, iufta, Se fecundum naturam eft, per 43
10 A quam fubito fere ad finem peruenitur, fi quis oftetationiftudeat. Homo

” pei pedes ab eo ligno grandiori, quod tranfuerfum ab vno pariete domus ad
” alterum peruenit, vinculo fufpendatur, firmo, molli latoque. pedes aute habeat
” quatuor digitos, aut minus etiam inter fe diftantes: vinciatur item fuper genua
“ loro lato ac molli, quod ad propofitum lignum adducatur.

Qui cum oftentatione aliquid efficiunt, ab atticis Ktyc+flJtiSj dicuntur,quem-
admodum nunc ab Hippocrate, qui oftentationem exprimere volens vfus eft
verbo Kjpjltifwgj.nam & antea, vbi hominem fuper fcalam refupinauit,ad id
praefidium eos venire dixit, qui vulgo videri volunt magnum aliquid moliri,
id tamen fcripfit, quia viderat multos fui fteculi medicos, qui eo minus redle
30 vterentur.ita etiam nunc oftedere voluit, qua via crure per fcalam optime ex-
tento femur reponatur, qua vti fortaflenon erit ab re,vbi non fit fcamnum,de
quo poftea tradlabit . Prascipit igitur, vtfcala, fuper qua homo loris alligatus
fuerit , fufpendatur a ligno grandiori , quod tranfuerfum ab vno pariete do-
mus ad alterum pertinet, fj.imfij.lw vocat, id videre licet in magnis diuerforiis,
vbi iumenta habentur, & ruri fimiliterin asdibus rufticorum.vult ergo pedes
ad tignum furfum fpeftare, caput v ero deorfum verfus non multum recedere
a teira, ita,vt ille, qui aiticulum reponit, ftans ad reponendum fuis vti mani-
bus poffit, quomodo in fequentibus docebit.

Q fid affedlum cius duobus digitis magis quam altcru extendatur, caput ve- 44
4° ro lecedat duos cubitos a terra, vel paulo plus, aut minus : brachia deligata

•> fint ad latera molli aliqua re. qua: omnia paranda funt homine refupinato, vt
■> quam minimo tempore fufpenfus maneat.

Partibus, quas commemorauit, quomodo inficienda vincula fint, aperte ex-
pofuit.Ula igitur, quibus affedtum crus appenditur, robuftiora efle voluit &
mollia, idque non iniuna,cum tota intentio ad ipfius curationem adhibeatur,
ea ratione, qua: communiter requiritur in luxatis omnibus reponendis. Igitur
femoris caput, quum cauo excidens in interiorem partem eruperit, a mufculis,

334 DE ARTICVLIS

qui ibi funt,attra<ftum primo in inferiorem partem attrahendum eft,vna fcili- i
cet cum femore, deinde in exteriorem impellendum: cumq-, e regione fui caui
collocatum fuerit, tunc vel folis mufculis committendum eft, vel fimul etiam
adurgendum. Septus autem diximus,mufculos naturalem vim habere, qua ad
fua principia contrahuntur . attrahunt igitur limul & femur , quod attraftuin
fuo capite in cauum cox$ conijcietur.

A1’ ■■ T T Omine iam fufpenfo peritus aliquis, & no imbecillus traijceremanude-

1 Ibet inter femora cius, qui curatur, collocareque brachium inter caput fe-
•> moris luxati, & eam regionem, que inter anum & naturale media eft, tum tra-
•> ieftam manum altera prehendere, & reiftus afliftens repente corpori fufpenfo io
appendi, ita,vt fublimis maxime atqualtter fufpendatur. In hac reponendi ra-
*■ tione omnia fecundum naturam funt.nam corpus lpfum fufpenfum fuo pon-
” dere deorfum vcrfus cxtenditurris, qui appediturin inferiorem parte extedit,

& femoris caput excitari cogit, e regione fui caui, fimulque ofle brachij lpfum
•• vrgec,truditque, fic,vt in pnftina fede reuertatur . necefte autem cft aptiifime
•• vincula inijcere,eaanimadueriione,vtis,qui appenditur, validiflimus fit.

Solet Hippocrates eam regione, qua: eft inter inguen vtnufque cruris nun-
cupare ■zsAioteJt/!£, cuius medium infeiv°uo;j vocat, qua ab initio naturalis ad anum
pertinet, qua ceruix vefica: fita eft, inter hanc itaque regionem, quam -znA« xaJIt
nominat, in medio eius in longitudinem , & caput femoris, iubet, vt,quitra- 10
hit femoris caput, manum demittat, cum qua altera coniungat,ficut ipfe aper-
te declarauit, atque ita fufpendatur. quo fiet, vt femoris caput, non folum tra-
liatur, fed in exteriorem commifiura; parte impellatur, v t e regione caui,quod
in coxa eft,collocetur.

A A T(quemadmodufupra narrauimus) homines plurimum natura inter fe
i. / x differunt, quantum ad articulos attinet facile, vel vix reftituedos.Qmim-
.. obrem plurimum differat, diximus qua de humeri capite . nam femur quibuf-
» dam abfque vlla praiparatione reuertitur. fiquidem leui adhibita intetione,&

~ exiguo motu manibus in fuam fedem compellitur.

Ante uwAiqu.iii mafculinogeneredixit,nuncfoeminino Kiyxxitn^quod vo- 30
cabulum Slxunmii, id eft, exiguum motum fignificat.quoniam verbu J) coummi
mutuatur ad id fignificandum, quod leuiter dimouetur, cuius meminit, cum
tradidit qua ratione luxata maxilla reponeretur.

A 7 » / — 1 Omplunbus etiam, quum crus ad commifluram hanc flefterent,circum-

.. V adhis iam articulus reuerfus eft : fed plsrunque non paret cuiuis prxpa-

.. rationi. quamobrem, quas ad fingula efficaciflima funt,in vnaquaque arte fcire
.. conuenit,& ea vbique adhibere, quas accommodata videbuntur.Supra exten-
» dcndi modos diximus, vt quilibet eo vtatur, cuius copia fit-oportet enim praj-
ftanter ab vna parte crus extedere,ab altera corpus, nam, fi bene extendamus,

.. femoris caput e regione fui caui excitabitur, quod, vbi fic excitatum fuerit, no 40
.. facile prohiberi poterit, quo minus in fuam fedem reuertatur, ita,vt iam quo-
>. uis modo impellere, ac dirigere abunde fit.Sed minus extedunt,quam par fit,

.. idcirco maiori negocio reponunt.

Vbi crus ad inguen diruatur, femur vniuerfum fufpenditur. in qua aftione
prolapfum femoris caput dimouetur, circumadtumque reftitui nonnunquam
folet.Quid fit circumagere, quod accidit, vbi prolapfius articulus,vel qui in la-
tum fcapularum os inferitur, vel qui in coxam reftituitur, ipfe in fuperionbus

declarauit.

C O M M E N T. IIII.

335

i dedarauit, vbi docuit non polle articulum in his commifluris fuo loco paulu-
lum excedere, vt ad cubitum, ad manum, ad genu, ad talos. nam, cum & femo-
ris caput rotundum fit,& ora; eam m quo recipitur in orbem, nullo piifto fieri
poteft,vt caput partim in cano fit,partim extra, vel orte cani htereat, quoniam
vbi primum voluetur,vel intro reuertetur, vel excidet, igitur quia paruo mo-
mento in vtrauis parte caput copellitur, hoc quod fit circuagendo fieri afferit.

" KI °n ailtem pedibus inijeienda vincula funt, fed etiam fiupra genu,

” ^ ’ ne hoc magis, quam coxs articulus vinculo intendatur. fic itaque exten-

» dere a pedibus conuenit. Verum, vbi altera parte vis adhibetur, no Colum circa
io pe<ftus,& alam inie&o laqueo m cotrariam partem attrahere debemus, fied lo-
•• rum longum, duplex, validum, molle, inter anum & naturale demittere, a po-
” fteriori parte ad lpinam,a priori luxtaiugulum adducere, & religare, atque ita
■> in diucrfia contendere, alijs ab vna parte, alijs ab altera ducentibus. Ammad-
■■ uertedum autem, ne lorum, quod inter anmn& naturale demittitur, fiuper fie-

- moris caput extendatur, fied inter femoris caput, & eam regionem, qua: inter
anum & naturale media eft . Dum intentio adhibetur, femoris caput in exte-

•• riorem partem propellendum, pugno ipfi inharrente. vbi, qui cxtcdit,fufpen-
ditur,vna manu traie&a, & alteri iumfta,fimul & extendere debet, & in exte-
” riorem parte vrgere,fied alius ad genu iemur in interiore parte leuiter dirigar,
io Vbi homo per pedes appendatur, capite deorfum fipefitante, omnes articuli

extenduntur. At propofitum eft eum fiolum extendere, qui ad inguen eft. Iu-
re igitur fuper genu vinculu inijcit,quod femur furfium extendat, nam, fi per-
mittamus attrahi crus fiolum a vinculis,qu£e infra genu funt, fiet vt genu, non
minus, imo magis quam coxa: articulus extendatur, quum propiusYit vincu-
lis fub fe extendentibus.

” Q Vpra etiam diximus expeditiflimum efle ijs,qui in frequenti ciuitate me- 4 0
” O dentur, lignum habere quadratum, fex cubitorum, aut paulo logius, latum

- cubitos duos, cuius craflitudo,fi dodrantem impleat, abundi eft.

In opere de fra&uris huius machinamenti meminit, ita, vt huic quoque te-
3 o ftimomo innitantur,qui aiunt compofitum fuifle principio ab Hippocrate li-
brum vnum,infcriptumque [De officina medici], deinde in duos diuifium ob
magnitudine, eiusq; priorem partem i nferipta [De fra&uris] : altera vero [De
articulis]. quale autem ftrui velit machinamentum hoc,mamfeftum eft ijs,qui
id viderint, quod fcamnum Hippocratis nuncupatur, fic enim ex multo iam
tempore a medicis appellari confiueuit. Plterique autem formulas paruas ha-
bent,ad eius exemplu fabricatas, ftepiflime vero adhibetur, articulifque refti-
tuendis per fe abunde eft.fi quis autem velit alijs quoque vti, eft ■zmAvvrmnti ita
appellatum, quod multis orbiculoru circuitibus, facilitatem praiftet,quod ite-
rum facientibus maxime idoneum eft.refertur autem ad Archimedem aiufto-
40 rem. in vrbibus vero non alienum eft Fabri vel Andrea: organum, vbi erefto
opus eft: vbi plano, fcamnum hoc Hippocratis prateipue aptatur, quod a non-
nullis ex recentionbus medicis varie iam ftruitur , heut machinatio fpatha:,
qua: in fummo capitulum habet rotundum ac leniter cauum. Deinceps igitur
ad organi ftru&uram, qua: ab ipfo traditur,animum aduertite,ea,qu£ Hippo-
crates fcribit,ijs,qua: in ficamno infipexiftis accommodantes . ha;c enim, ficut
antea quoque ditftum eft,fiola monftrationeaperiuntur.Equidem ijs,qui apud
me librum legunt, rem facile demoftro, organo luxta collocato, ftepe ipfio ma-

33<r

DE ARTICVLIS

gno,fepc paruo aliquo ad magni exemplu fabricato, cuiufmodi ad liunc tan- i
tum vfum paramus,' vt oftendere legentibus poflimus, quum per tales formu-
las nequeant articuli in fuam fedem vrgeri. nunc autem monftrari hatc mini-
me poflunt,fed exponere licet, 0 quid ex verbis Hippocratis obfcuru fit.quod
&c in fuperioribusfeci, & nunc etiam faciam.

EXcauetur praeterea hinc atque hinc in longitudinem, ne machinamentum
iufto fublimius fit.

[Hinc atque hinc]dixit « Ajj ksu m A(j,quod accipit pro a dextra parte, & fi-
niftra,id vel eo patet, quod adijcit[in logitudinemjquod idem fignificat, atq;'
longum. nam, fi. excauari voluiflet fupra a capite, velinfraapedibus,tranfuer- io
fum potius dixiffet,non in longitudinem, mens autem totius orationis huiuf-
modi elt, quam non ab re eft perfpicuitatis caufa non longe a verbis receden-
tem exponerc.Excauetur praeterea hinc atque hinc in longitudinem ligni, id-
que canum eam altitudinem habeat, qua: ad impellendum accommodatur,ne
machinatio inito fublimior fit.Verbum[iuito]ipfe fcribit-S xmfi , graici enim
ita dicunt , & interdum etiam quod [debitojfignificat.ergo al-

titudo cani tanta cflc debet, vt vedlis, qui ad impellendum aptatur, illis lnhte-
rere, atque obijci poifit.

POitcs item ab vtraque parte adijciatur, breues,robufti, qui axes cotineant.

Nominat axes 6«tOTN;poftes vero, qucefunt ligna, quibus axis fuilinetur zo
<j>Ai«.higc magno ligno adijci voluit, ab vtraque parte,a fuperiori fcilicet & in-
feriori. Religantur autem ad axes extrema laqueorum , qui quo tempore con-
uenit m diuerfa diducere, laboranti inijciuntur.

SAtis autem eit in dimidio ligno, nihil etiam prohibet in toto,paruas quafi
foflas quinque, aut fex excauare,qua: palmum inter fe diftcnt,& trium di-
gitorum latitudinem atque altitudinem aequent.

Foflas dixit HjmtTKf, quod verbum non pauci ex veteribus graecis in eadem
fignificationem acceperunt, id mutuatur nunc Hippocrates tranflatione vfus,
ad ea caua figmficanda, qua: in fcamno ea de caufa fiunt , vt illis obijci ve&es
poflint,que caua praccipit,vt in altera ligni parte magis, hoc eft in inferiori ex- 3 o
culpantur . nihil etiam (inquit)prohibet, quin in fuperiori quoque parte fint,
quanquam non necefle eft.hocfiquidem machinamentum, quod nunc expo-
nimus,non folum ad coxte articulum pertinet, fed & ad vertebras quocunque
modo luxatas,& ad humeri caput reponendum. Coplura autem fint caua h^c
oportet, quandoquidem, qui curantur, state, magnitudine, & vniuerfo corpo-
ris habitu inter le differunt.quam magna efle debeant, & quantum inter fe di-
ftare, ipfe euidenter expofuit.

MEdium infuper lignum alte in quadrata figuram trium digitorum ex-
cauetur, in quod cauum,vbi opus eile videatur, defigatur lignum, quod
cauo' conueniat,& fuperius teres fit. figatur autem, quum ad rem pertinere vi- 40
debitur, medium inter femoris caput & eam regionem, que inter anum & na-
turale media eft. quod lignum extans corpus fcqui non permittit, quum a pe-
dibus trahitur.interdu enim hoc fufficit,abfque intentione, qus,vt membrum
in diuerfa diducatur, a fuperiori quoque parte adhibetur.Interdum auteni,vbi
crus ab vtraque parte extendatur, lignum hoc verfus hac, vel illam partem la-
xum demittitur, vt femoris caput in exteriorem partem impellat, hac enim de
caufa & caua exculpta funt, vt cuneus, vel vecftis ligneus, in quod expeditius

fitjdemiflus.

COMMENT. 1 1 1 1.

337

i •. fit demiiTus,aut luxta articulorum capita, aut ipfis prorfusinhxrens,eode nio-
" mento impellat, cjuo intentio adhibetur, fcu in exteriorem partem, feu in mte-
» riorem impellere opus fit.

Excidi voluit in (canino quoddam cauum, quo recipi id lignu poiTit,quod
eredum collocandum cft, inter prolapfi femoris caput, & eam regionem, qua;
clf inter anum & natiuale.Cui autem lignum hoc, dum extedimus, adhiben-
dum fit,ficut cetera omnia, qua; deinceps fubdit,ipfe aperte indicauit . ob eos
tamen, qui hebetioris funt mgenij, verba hxc aperire aliquantulum non ma-
nabor. Hoc igitur lignum, quod eredum collocatur inter caput femoris pro-
io lapfi, & eam regionem, qux media eft inter anum & naturale, renixus caufa
obijcitur,quum ab inferiori parte crus extenditur, firpiiis enim oftedimus,vbi
membrum extenditur, nifi a contraria parte tendatur , fequente xgro inten-
tionem refolui .tenditur autem, & per laqueos fuperioribus partibus micdos,
fed firmitatis caufa lignum hoc adhibet, quo nonnunqua nnnus firmiter hx-
rente ad impellendum vtitur.

” /\ C feuteres vediseffc debeat, fau latus, alius enim alij articulo conuenit,

” / lhuiufmodi impulfus. fi intentio quoque accedat, ad omnes crurum arti-
” culos reponendos efficacilTimus eft. propofito autem articulo vedis teres ac-
” commodatur. Quod fi per hoc machinamentum vis adhibeatur, fieri non pof-
2.0 fecxiftimo,vt aliquis fit articulus,qui non reponatur. Reperietquis,& alios re-
■■ ponendi huius articuli modos.

Ipfe deinceps oftendet tereti vede tunc vtendum efte, quum femur in in-
teriorem partem impellitur, quod nunc inftituit, quum femoris caput in inte-
riorem partem prolapfum reponat, nam, fi in exteriorem luxatu fit, latum ve-
dem admouen iubet.Nunc quidem prxeipit, vt medium inter caput femoris
prolapfi, & eam regione, qux eft inter anum & naturale, inferamus, conemur-
quelublimius pau!o,quam femoris caput demittere: fed, quum in exteriorem
regione articulus veniet, vbi' fatis fpacij eft, latus vedis firmius obijeietur, quod
ipfe paulo infra oftendet, vbi aget de ipfo feparatim.

3° 'XTAm, fi magnum hoc lignum medium duos poftes habeat pedales, eius j ^
” 1 >1 altitudims,qux idonea videatur, ab vtroque latere vnum:tum fuper hos
duos poftes tranfuerfum lignum in fpeciem gradus ftatuatur : deinde Integra
" crus inter poftes nanciatur, quod Ixfum cft fuper gradum comode collocatur,

" fuperq; aptatur, qua articulus exceflit. gradum vero iufto fublimiorem ftabi-
” l‘re oportet, & multiplicem vefte, prout couenire videbitur, corpori fubijcere.

Poftes nominari ab Hippocrate, non ea ligna tantum, quibus axis fuftine-
tur, aperte ex hac oratione colligitur . in media enim regione longitudinis to-
tius fcamni fitum eft lignum tranfuerfum , quafi gradus, quod a dextra parte
ad finiftram pertinet, fuper quod crus, quod luxatum eft, exteditur, non fim-
pliciter,fed cum altero ligno alligato, quod in longitudinem a fuperion parte
cruris ad inferiorem porrigitur, ita , vt (uper gradum crus cum eo ligno coga-
tur. Conftat autem integrum hominis crus fuper gradum habendum cfle in-
ter <jai«. fic enim vocauit poftes, ligna intelligens, qux gradum fuftinent,
quorum vtrinque vnum ftruit in ipfo fcamno.Hippocratem vero vfum tranf-
latione a portarum poftibus ita nominare ligna, qux in fcamno funt, pertpi-
cimm eft.

4°

y

338 DEARTICVLIS

A Lignum fex cubitos longum, latum duos,craflitu-
dinis nouem digitorum.

B Qjratuor ligna pedem longa extremis partibus rotunda.

C Axes habentes in medio clauos, & in extantibus capitibus
manubriola duftaria.

D FolTk, quarum altitudo tres digitos atquat.

E Pnapifcusfupenus teres, demiflus in medium lignum alte
in quadratam figuram excauatum.

F Duopoftes.

G Tranfuerfum lignum in fpeciem gradus .

Scamnum Hippocratis.

3 P) Oft hate lignum, quod conuenientem latitudinem habeat, & longitudine 1

>■ 1 vfq; ad talum perueniat, cruri fubijciedum,fic,vtvltracaputfemoris,qua-
•> tum poteft, feratur: crurique alligandum, quot locis opus efle videbitur.

Lignum alligandum efle ad totum crus, fupra etiam oftendimus, fed nunc
fuperiore ligni extremitate, fuperiorem capite femoris collocadam exiftimat,
adijciens orationi[quantum poteftjfi quidem, quod nunc fieri litbet, difficilli-
mum eft, nili ea pars longi huius ligni, qua: inguini hsret, humilior ftruatur,

qua: Ipeftat,

C O M iVl E N T. I I 1 1.

335

* 7

40

is

qua; fpedfat in exteriorem partem, fublimior . nam, fi squale fit,paremquc al-
titudinem habeat, difficile admodu fuerit ipfius fiummitatem fimul in ingui-
ne ftabilirc,& fuperiorem femoris capite demittere.

QVo fadto,dum crus intenditur, vel per lignum, quale piftillum eft, vel per
ahud ex ijs,quai idonea ad extendedum funt, fimul oportet crus cum al-
ligato ligno fuper gradum deorfum compellere, & ad coxam ab aliquo homi-
nemcontineri, hac enim via femoris caput intentionis vi e regione fui caui fu-
perius collocabitui,& fimul ob impulfum in fiiam fede trudctur.qus cogendi
lationes valida; funt:& fi redte admoucantur, vitium fuperant . fed(quemad-
modum ante didium eft)articulus hic , imbecilliori vi , & plsrunque quauis
prsparationcin fuum locum reuertitur.

Femore fuper gradu extento prolapfus articulus humilior redditur, qu? res
ad reftituendu aptiflima eft . nam fic ora caui humilior femoris capite cotine-
tui. Sed, quum elapfus articulus, mfi caui ora fuperior fit, reponi nequeat , vbi
fublimior fuerit, optimum erit humiliorem col!ocare,atque ita extendere. Ce-
terum laquei, quibus crus extenditur, religandi funt, vel ad lignu, quale piftilfu
eft, cuius ima pars firmiter in pauimento oppofita: mors obijciatur: vel fi hu-
lufmodi ligno vti ad intendendum nolis, lori capita ad axem, qui in fcamno a
pedibus eft, vincienda, id enim fibi voluit, quum ait, [vel per ahud ex ijs,qus
idonea ad extendendi! funt] [ex ijs]intelliges,qus propolita funt diuerfa a li-
gno,quale piftillum eft, quae fubijcit in hac oratione manifefta funt.

AT vbi in exteriorem partem femoris caput excident, ab vtraq; parte, quo
modo ante diximus, extendendi! eft: fed impelledum per latum vedtem,
fimulq; dum intentio adhibetur, ab exteriori parte in interiore vrgendum,ve-
dte ad clunem, ac paulo fupra accomodato, &,ne corpus cedat, aliquo integrs
partis clunem repellete, vel manibus, vel alio huiufmodi vecte fuperimpofito,
qui cano ilh,quod magis in rem erit,obijciatur:femoris ite luxati, quod ad ge-
nu eft, ab interiori parte leuiter in exteriorem cogendu.Sufpendere tamen, vbi
articulus in hac partem erumpat,alienum eft. quadoquidem cubitus illius, qui
appenditur, articulum a fuo cauo reduceret: impulfus autem per fubiedhim li-
gnum videbitur alicui ad hoc genus luxati peitinere , in quo cafu ab exterio-
ri parte accommodandi! eft. quid pluralfi commode redteque extedamus:re-
dte item impellamus, quis articulus ita luxatus non reuertetur?

Si crus valenter extendatur, non necelle erit per lignum impellcre.manibus
enim prehendentes femoris caput totum iuxta clune cogere, ab exteriori par-
te in interiorem poterimus, donec e regione fui caui collocetur . Patet aute te-
retem vedtem ad huiufmodi impulfum inutilem eife. quum & latus etiam no
fufficiat,nifi qua clunem attingit, talis ftruatur, quale ftrui voluit capitulu ro-
tundum ac leniter cauurn fuper eam fpatham,quai ad reponedum humeri ca-
put aptatur , dicitur . Ipfc autem ad verbum fcripfit [ vrgendum vedte ad
clunem ac paulo fupra accommodato] . refimum autem hunc eife neceffe eft,
qua clunem compledritur,non ex toto recftum. qua: fcquuntur in hac oratione
omnia clara funt.

AT fi in pofteriore partem femur exciderit, extedere oportet, & in diuerfa i j?

diducere, eo modo, quo diximus:imponereq; fuper lignu, veftem multi-
plice,vt molle admodu fit,& homine prono extendere. eodem aute mometo,
quo exteditur,per aflerem cogedum,non fccus atq;,vbi fpina gibba eft,ita,vt

y

34o DE ARTICVL1S

- affer e regione clunis, feu fupra,feu infra coxa magis collocetur . cauiim in pa- i
» riete e regione afferis non fit, fed magis deorfum fpedet ad pedes . hxc repo -

.. nendi ratio articulo in pofteriorc partem luxato maxime fecudum natura eft,

■> acfimul etiam valentiffima . Satis fortaffe fuerit alique pro affere infidere, vel
» manibus vrgere, vel pedibus repete cofiftere, attolliq;,quo tepore intetio ad-
.. hibetur. nulla aute alia reftituedi ratio femori ita luxato fecundu naturam eft.

Hxc etiam, qux de femore fic luxato tradit, ijs, qui eorum, qux propofita
funt, meminerint, in aperto omnia funt . edicit enim , ne hos vt priores refupi-
nemus, fed in ventrem conuertamus. hic fiquidem eft habitus pronus. Valen-
ti ergo intentione adhibita a poftenori parte in priorem compellere articulum i o
oportet, na, cum homo ita iacet, vt prxeepit, pofterior pars fublimior colloca-
tur,prior fubijcitur. quocirca neceffe eft, vt qui reftituit, femoris caput deorfum
compellat, quod commodiffime prxftat inapulfus, qui per afferem adhibetur,
idem efficeret, qui qua prominet femoris caput infides, magna vi cogeret.fed,
mfi clunis eminentia luxato capiti hxreat, nihil hominem muabit.Hxc igitur
curatio virum fummx dihgentix acprudentixpoftulat.

60" C ^ 111 Pnor^ Parte venerit, idem conuenit extendedi modus: fed aliquis ma-
>• lJnuadmoduftrenua,& maxime peritus, fublimiori vnius palmx parte in-
•• guen adurgeat, eandemq; manum altera coprehendat, fimulq; quod exceffit,

■> in inferiorem partem trudat, &: verfus priorem genu fubigat. hic extendendi i o
•• modus, vbi femur fic luxatur, maxime nature conuenif.fed & ille, qui homine
•• fufpendit, prope etiam naturx aptatur, in quo neceffe eft,vt is,qui appenditur,

•> no ignarus fit, ne brachio articulu impellat: fed inter partes naturales & anum

- iuxta os, quod facrum dicitur, appendatur.

Ad quartum genus luxati femoris aggreflus eft, de quo euidetiflime omnia
prodidit, ijs prxfertim,qui in memoria habeant, qux antea dida funt. Quare
nihil eft quod nugas hic agamus.

6 i •' T Nuenias etiam laude, fi fine vtre articulu huc reftituas: fed quofdanoui, qui
•• 1 eum prx infcitia,& vbi in exteriore, & vbi in pofteriore parte eruperet,re-
ponere per vtre tentaret,neq; intclligeret,hac via expelli magis qin fu a fedem 30

- reftitui.primu vero audore coftat vtrem adhibuiffe, vbi articulus in interiore
" partem elaberetur,fcire tame licet aha multa ex vfu magis effe q vtrem. Datur
•• ergo inter femora vter no inflatus, fic, vt quantu maxime poteft,fublimis inter
•• anum & naturale collocetuntum femora inter fe vinciutur habena, qux a pa-

tella ordiatur, & vfq; ad dimidia femoru parte intcdaf.pofthxc inflatur vter,

» diftediturq; demiffa xnea fiftula in vnu ex pedibus, qui folutus fit, & xger in
» latus cubat, vitiato crure furfum fpedate.Prxparatio igitur huiufmodi eft, fed
•• plgrique hanc adhibent deteriore, quam ego dixerim. cum non alliget bonam

- femoris partem (vt propofui)fed genua duntaxat.adde q> intentione,qu9 ma-
xime neceffaria eft,omittunt.nonulli tamen luxatu iam reftituerut,vt qui rem 40

>. facilem nadi fuerint, fed huiufmodi impulfus no magnopere tolerabilis eft. fi
•• quidem inflatus vter, qua maxime tumet, eam regione no attingit, in quapro-
•. lapfum femoris caput iacet,qua potiffimu impellendu eftifed infra illud, vt qui
in medio femoru, vel interius etia contineatur. ad hxc femora naturaliter funt
•• curua,a fuperion enim parte carnofa funt,& ppe inter fe iungutur,ab inferio-
•> ri tenuatur.quare & femoru natura vtre expellit ab ea parte, qua prxcipue ad-
mouedus eflet,ita,vt fi paruus vter inferatur, cu vim exigua habeat, nullo mo-
do vrgere

COMMENT. II II.

34i

30

49

' do vrgere articulu poflit. Oportet ergo, fi vtendu vtre fit, femora ad magnam
' parte inter fe dcuincire,&vtrem inflare, eode momento, cjuo corpus exteditur,

■ cruraque extrema parte inter fe colligare, vbi hac ratione articulus reponitur.

Docet qua ratione quis vtatur modo reftituendi per vtrem , quamuis eum
non probet.cunda autem plane explicat.

IN tota arte medicinali id m prinus dare operam oportet, vt quod male ha-
bet,ad fanitatem perducatur . quod,vbi cotingere poflit pluribus modis, ille
’ c%^us eft,qui omnium minimo negocio comparatur . hoc fiquidem magis
■ officium eft probi viri,& plus habet artificij,nifi quis in popularem auram in -
1 cumbat. fed, quod ad hunc locum attinet, quidam modi extendendi corporis
• per ea,qux domi habentur, parari poflunt,fic,vt ex ijs,qux prxfentia funt, in-
■ uenire liceat, per qux prompte curatio adhibeatur.

Oiatio hec poftrema eft,in qua iubet,vt in i)s exerceamur,qu£ prompte ad
curationem accomodatur,ita,vt quamuis nec fcamni copia fit, neque alterius,
ex ijs,qu£ propofita funt, excogitare per te aliquid fimile poflis.fed de his eui-
dentiflime in fequentibus tradauit,vt neque breuiflima expolitione opus fit.
omnia enim perfpicua funt ijs,qui meminerint qux propofita funt-explicabo
tamen, fi quid mihi obfcurius e#fle videatur.

QVod fi vincula ex loris non fint mollibus, & qux facile tradetur, fed tan-^3
tum vel catenx, vel rudentes, vel funes, nccefle efl: ante fafcijs vel panni-
> culis e lana eam partem inuoluere, qua potiffimum inijei vinculum debet, &

• vlteriorem quoque, pofteadeuincire.

Nauium rudentes grxei vocant i>-siA«,quod Poeta indicat in eo carmine,
usis J' tW ipCsijn o4iAo(jvtof Conflat etiam Hippocratem, quum

rudentes 'ozsKx. dixit, eos funes intellexifle,qui in nauibus habetur. nam eos, qui
in vrbibus, & qui in agro communi funium vocabulo appellauit <%mx.

AD hxc fuper ledu,qui ex ijs,quoru copia eft,firmiflimus fit,& maximus, tf 4
rede homo cxtendatur.ledi aute pedes, vel qui a capite, vel qui a pedibus
- funt, vel ab exteriori, vel ab interiori parte fulciatur, ita,vt fulcra limini firmi-
ter hxreant:fed ad alios pedes collocetur lignum quadratu tranfuerfum,quod
perueniat ab vno pede ad alteru,ac fi tenue fit ad pedes ledi deligetur, fi craf-
fum,fine vinculo relinquatunpoft hxc vinculoru capita tam eoru, qux verfus
caput procedunt, q eorum, quae verfus pedes, vtraq; ad piftillu,vel ad aliud ta-
le lignum vinciatur, vincula aute vel reda iuxta corpus porrigantur, vel paulo
etia fuperiora conucnienterque a piftillis intendatur, qu£ ereda fint,fic vt vnu
limini obijciatur, alterum ligno, quod adiedu eft,fic igitur per piftilla ad fe at-
trada adhibere vim oportet, fatis aute efiet loco liminis & ligni appofiti fca-
la,qux gradus firmos haberet, ledo fubieda, vt piftillis hinc & inde admotis,
vincula extederentur.Repomtur item hoc modo femoris articulus, fiue in in-
teriorem,fiue in priore partem eruperit. Scala defoditur, cui homo infidet in-
tegro crure, leniter extero, & qua comode poterit alligato : vitiato cruri vas fi-
dile appenditur aqux plenu,vel calathus in quem coniedi lapides fuerint. Efl
& alter reponendi modus ad eos, quibus femoris caput in interiorem partem
luxatur.tranfuerfum lignum inter duas columnas dcuincitur, quantum res po-
ftulat fubhme,& ab vna parte extra columnam cubitu porrigitur, deinde ho-
mo vcftimetis pedore obuoluto fuper eam partem tranfuerfi ligni, qux extat,
collocatur, ac pedus perlatam habenam ad columna deuincitur, integru crus

y ‘‘J

DE ARTICVLIS

» ab aliquo tenetur, ne fubuertatur,fed affecto appenditurres aliqua, qua: grani- i

» tatem habeat conuenietem, vt fupraquoq; di&um eft.Ante omnia igitur fci-
re licet omnium offium commifluras platrunque finii & capite contineri, & in
» alijs filium cauum efle,& oblongunv.in alijs parum defidetem.Semper autem
■> reftituere conuenit omnes articulos, qui exciderut, protinus, quum adhuc cali-
di fiunt, vel certe quam celerrime.nam,qui reponit facilius, & citius reponit, &

■> igger minore moleftiam fientit,vbi priufquam locus intumuerit, articulus refla-
- tuatur.Perpetud item, vbi reponendus articulus cft, emolliri ante debet, & di-
■. moneri , fic enim promptius reuerti confiueuit . vbicunque autem reponitur,

» imperanda abftinentia efl maxima,vbi maximus fuerit, & difficillimus ad re- io
•• ponendum:nnnima,vbi exiguus, & facile recondatur.

■■ articuli fiemper aegrius reftituuntur.excidunt autem in quatuor partes, vel fiur-
fum, vel deorfium, vel vtrinque ad latera, fed maxime in fuperiorem parte, mi-
» nime in latera, quod accidit, vbi vehemeter moueantur.qj fi a latere prorupat,

» ab ea parte, in quam veniunt, quafi capitulum rotundum confipicitur,& leniter
•• cauumifi in fuperiore vel inferiorem partem prolabatur, quum hic locus lcuior 1Q

- fit, quam qui a lateribus, fimulq-, procidetium articuloru exceflusparuus,faci-
» hus reconduntur. Reponendi ratio fic habet.fummus digitus fafcia vel aliqua
" tali re inuoluitur,fic,ne dum inteditur,extremaparteprehenfus elabatur, quo

- inuoluto vnus eam regionem, quae fuper prima palma: partem cft, alius inuo-

- lutam partem, ad fe vterq; valenter attrahat, fimulq; excedes articulus in fuam

- fedem compellatur. Si a latere excedat ratio extendendi eadem eft.namq;, vbi

- videbitur loco exceflifle,fimul dum intentio adhibetur, protinus in fua fedem

- cogendus eflifed interim alius ab altera parte debet digitu repellere, canes, ne
* in eam rurfus prolabatur. Comode quoq; reflituuntur per digitorum tegme-

- taex palmis intexta, qua a lacertis gratee nuncupatur: vbi in diuerla di-

•• gitum extenderis, prehendens altera manu prima palma: parte, altera tegme-
» tum,pohto articulo, debes quam citiffime deuincire fafcia tenuiflima,inun(fla
•• cerato, quod nec nimis molle fit, nec nimis duru,fed moderate, cum quod du-
■■ rum efl, a digito recedat, quod liquidum & molle digiti calore tabefeat & re-

- foluatur.Soluendus autem efl digiti articulus tertio aut quarto quoque die.at-
que in vniuerfum,fi inflamatio locum occupauerit, frequentius foluendus efl,

•• fin minus, rarius, quod communiter de omnibus articulis intelligi volo, cofir-
matur autem digiti articulus decimo quarto die. eadem vero curatio efl digx-
torum manus ac pedis. Quicuque articulus recondatur, debet homo inedia ac
>■ tenui vi£tu vfque ad feptimum diem vti, ac, fi inflammatio fit, frequentius re- 4Q

- folui,aIioquin rarius, femper autem quiefeere vitiatum articulum conuenit, &

■. quam optime figurari.

De digitis luxatis.

Vod fi digiti articulus excidat,feu primus, qui ad manu pertinet, feu fe-
cundus, feu tertius, eadem efl 8c atqualis reponendi ratio, maximi quidc

FINIS COMMENTARII QV ARTI
GALENI IN HIPPOCRATEM
DE ARTICVLIS.

Galeni

343

COMMENT, I.

1 Galeni in Hippocratem de officina

MEDICI C OMMENTARI VS PRIMVS, VIDO
VIDIO FLORENTINO INTERPRETE.

Pus hoc ad medicum pertinens infcripfit [De officina medi-
ci],fatis autem fuerat[De ijs,qii£e in officina medici]ficut no-
nulli Dioclis,Philotimi & Manna; opera inferibut. nam, cum
linguh horum de eadem re libros confecerint, legitur quidem
in pltmfquc inferiptio fine pratpofitione, atque pronomine
[Officinainedici]:in paucis autem pra:pofitisillis[Deijs,qu£
in officina medici]. fed eoru volumina prceceptis plena funt : Hippocrates ve-
ro,vbi in fuo libro earccenfuit,qua: medicinam manu curatem perficiunt, fa-
fciandi rationem exequitur,cui voluit medicum primo afluefien,que res in li-
gno, quod in hominis fpeciem exculptum fit, vel certe in puerili corpore fieri
poteft. Ha:c liber ipfepnufquam Lingularum panium explicationem aggre-
derer, praefari me coegitiiam venio ad ea, quae me impellit non liber,fed qui-
cunque maiorum feripturam prompte immutat , ad quamcunque fentennam
io voluerit, ipfam traducens. Qmda igitur conati funt vetuftiffima volumina in-
uenire, trecentos abhinc annos fcripta,qua: partim habent in membranis, par-
tim in tiliij libris, ficut Pergami apud nos videre licet.conffitui ego omnia (jfti-
marc, quae tradita a primis expofitoribus fuerut, vt de plurimis ac maxime fi-
de dignis germanam feripturam comperirem, quod nnhi longe melius ceffit,
atque putaueram.nam omnibus fere tum exemplis, tum expolitorum comen-
tarijs,animaduerti inter fe conuemre, ita,vt admiratus fuerim audacia eorum,
qui vel nuper exponut, vel fuo iure omnia Hippocratis volumina edunt, que-
admodu Diofcorides & Artemidorus, qui Capito cognominatus eil, qui c 6-
plura in vetuftiffimis fcnptuns innouarunt.Sed longius labi mihi videor, ex-
30 plicando, fi feripturx cuiuflibet fecero mentione, melius igitur duxi antiquas
folum adferibere, paucis quibufdam,qux immutata: paulum fuerunt, adiedtis,
de quibus praeferam conueniat inter eos, qui ante libros enodauerint.qui,ciim
quatuor fint, duo, Zeuxis & Heraclides omnia Hippocratis opera explicarut:
at non omnia, fed obfcura tantum, Bacchius & Afclepiades. Ac de his quidem
hadtenus. quo tamen clarius exordium fit, a principio repetentes breuiffime
agemus, quafi nihil praefati.

Liber Hippocratis, qui[De officina medici]infcribitur,primo totius artis
commune prooemium habet, vt mox indicabo, atq; ea de caufa nonnulli ante
omnes libros iure legendum efle exiftimarunt, quippe, qui tale docendi viam
40 polliceantur, qualem in fuis libris, quos primas inftitutiones appellant, rccen-
tiores aliqui tradiderunt : proxime a communi prooemio fubijcit,quae medi-
cinalem artem nunc primum addifeentibus vtiliffima fint, ex ljs , qua: in offi-
cina medici fieri poliunt. Quam rem ita efle liquido conflabit, fi ad verborum
ipforum enodationem animum adiunxeris.

» A N fimiha,an diflimilia,principio a maximis, a facillimis, a quibufcuque,
.. /i. quomodocunque cognitis.

Siue quis bene valere, liue bonam valetudinem, fiue aliud quid tale, medi-

y "ij

344 DE OFFICINA MEDICI

nalis artis finem conftituat,hunc ipfiim propter fe ftudent,qui in hac arte ver- i
fantur. Neque vili dubium eft, quin contemplatio qutedam Iit, cui operam da-
re oporteat eum, qui reftituere velit naturalem noftrum fiue habitum, fiuc ad-
miniftrationem,feu ftru&uram,feu quod eft aliud verbum, quo placeat nomi-
nareiat non propter fe extera omnia, que ad artem fpe£tant,addifcimus, doce-
mus,aut deniq; audimus, fed quod ad finem fingula eoru conducant. Quem-
admodum in propofito fermonc eam partem, qua; ad indicia pertinet (recen-
tiores gratei mpa aWp dicut)tradari necefle eft, quibus reifte mederi propofi-
tum eft,antequa eam,qux curat,aggrediantur,vt,quiim fimile quid na&t fue-
rint, morboru diferimina ad vnguem m egrotantibus teneant.Nihil autem in i o
fequentibus intererit, habitum noftrorum corporum naturali adminiftrationi
contrarium, morbi vel affe&us vocabulo nuncupare, ficut grxei omnes cofue-
uerunt, interdii vorata, interdum genus hoc vniuerfum appellantcs.N unc

igitur docet, partis, qux ad indicia fpe£Iat,maxime generale propofitu, quem-
admodum fit in parte, que mcdetur.nam ficut m hac curationis cuiufq; c5mu-
ne confilium eft contrarijs per cotraria fubuenire: ita in illapofte cognofcere,
quatenus ea, qua; in affefto corpore confpiciuntur,bene admodu valentis funt
fimilia. Quod Hippocrates ipfe in prognofticis indicauit,cum inquit, [Maxi-
me ad rem pertinet intueri, an fibi quis ipfe aliqua ex parte fimilis iit]. Idem in
libro quoque de articulis propofuit, quum vitiatam corporis partem ad eam, i o
qute integra eft, conferri iuflit,vbi fimiliter voluit non fimpliciter comparari,
fed affefti hominis dextram partem cum finiftra conferri, nihil alienis articu-
lis,hoc eft aliorum hominuinfpccftis. Quod etiam nunc faciedum duxit, cum
ait [An fimilia, an diffimilia, principio a maximis,a facillimisjac fi ita dixiflet,
laborantium corpora ab initio protinus mlpici debet,quatcnus fimilia fint fa-
nis,quatenus diflimilia.quam rem, quum agemus, ex ijs,qux maximi mometi
funt,& in quibus expedita admodum cognitio eft, morboru notas lntellige-
mus. quandoquidem nos ignorare non oportet, non elTe alia maxima, alia fa-
cillimaifed ljfdenr fignis contingere potentia maximis efle,& cognitu facilli-
mis. huiufmodi funt, quae in prognofticis ftatim a principio traduntur his ver- 3 0
bis, [Nares acuta:, oculi concaui,collapfa tempora, & qute fequuntur]. Namq;
hxc maximi elfe momenti in pra:notione,eorum, qui mediocriter in medici-
nali aite fuerint exercitati, nemo eft, qui nefciatiefle vero cognitu facillima, o-
mnes fime vel artis etiam expertes intelligunt , quum nullam corporis partem
prius facie protinus videat, qui ad cubantem accedit. Ergo ipfe cubans,fi cum
feipfo conferatur(vt prxcepit)certiorem quoque notam exhibet- atque hac ra-
tione ab ijs,qux facillima & maxima funt,imtio fumpto,iam poterit, quod ad
artem attinet aiftimari. Forte autem interdum fiet, vt decipiatur quis homine,
qui natura habet nares acutas, oculos concauos,collapfa tepora. fed, fi laboran-
tis corpus plxrifque hominibus fimile comperiemus,nullo perniciofo morbo, 40
aut affeftu detineri homine facile intelligemus. vbi,quod ab Hippocrate feri-
bitur, notabimus, fi reliqua: totius corporis nota: falute denunciet, confifi eam
elfe naturalem hominis faciem, vt rem magis perfpe&am habeamus, de ijs,qui
ante lpfum nouerunt, percontabimur, qui vbi idem afleret,noftram prxnotio-
nem confirmabunt.non perinde tamen fciemus,ac fi lpfi homine nouiflcmus,
atq; adeo,fi vfi familiariter eflemus.eo enim quod bene valetem fatpenumero
viderimus, in fignis, qua: in ipfo apparent, nunc,ybi aduerfa valetudo eft,dif-

criminis

COMMENT. I.

* , -* 4 5

i cuminis modum certius deprehedimus. Vt enim audiuerimus, coiecerimufq;
hominem acutis naribus efle,concauis oculis, familiaris duntaxat modii intel-
ligir,qui res medico in primis neceflaria eft . non enim id folum nouiffic ope-
r?precium nobis eft, quod corpus a naturali habitu receffit,fed quatenus nares
acutiores fint, oculi magis concaui, tempora colIapfa,& alia fingu!a,qu? dein-
ceps exequitur, e quibus, quod fimili maxime contrarium eft, non fimpliciter
graue dixit, fed grauiffimum , eft autem maxime contrariam, quod a naturali
habitu diftat longiffime.ergo, quemadmodum, quod maxime contrarium eft,
non fimpliciter graue, fed grauiffimum pofuit,fic graue magis minusue dixit,
io quatenus plus minusue contrarium fe oftendit.Noti igitur, qui in facie funt,
nullo negocio percipiuntur, & plurimum ponderis habent, tum quas a princi-
pio protinus reccfuit,tum quas de oculis fubiecic. Complura autem ex ijs,qui
mprognofticorum libris traftauit.fi mentem adhibeas, intelligespartim non
maxima effe, parum non facillima,partim quibus vtruque abeft, vis fcilicet &
facilitas. qui in eorum libroru expofitione latius perfequuti fumus, perfeque-
mur & nunc exempli caula nonnulla.Nam,qubd iger fupmus cubet brachijs
cruribufq; fimihter tacentibus, vtrefolutis, non modoob grauem affecftfi eue-
nne poteft,fed ob mollitiem quoque hominis, delitiafque vitra modum. quare
mfi mores agri cognitos habeamus, facile decipiemur. At fieri minime poteft,
zo vt quos curamus, omnium nobis mores innotefcat.quamobrem percontari hos
oportet, praeterquam in paucis.comperimus quide aliquando non magni mo-
menti rem denunciari,vtin ijs,cjuic ad cubandu pertinent -.interdum maximi,
vt in Viro ornato, vbi trucem vultum habeat,aut vocem. Spiritus itidem cum
crepitu doIorem,aut mentis alienationem figmficat,fi in eo fit, quem id face-
re audiente aliquo puderet: fed fi nullam prifentium rationem haberet, nihil
is pioilus oftenderet . Quocirca hic etiam nouiffe hominis mores conuenit,
non fecus atque coniuetudinem in ventrem cubantium , eorumque naturam,
qui pei fomnum dentibus ftrident, vel quorum palpebri non committuntur,
namque hic,vbi cubantis mores, vel naturam medicus nouerit, aut ab altero
3 ° qti<tfieiir,qui eos cognofcat,indicium faciunt, idq; modo bonu,modo malum.
In viina vero nigra, nigro ite fputo, tum in atra bile morbi initio maxima vis
ineft,& expedita cognitio, iicut e cotrario in acutis morbis fummam fecurita-
tem pollicetur facile fpirare,fubfiderein vnna albuleue & iquale-Hicdc ljs,
qu^ ad cognitionem pertinent,pofuiffe voluimus, vt fint exempla eorum, qug
maxima vim habent, & cognitu facillima funt, tum quorumcunq; quomodo-
cunq; nobis innotefcant,feu experimeto,feu ratione.quanqua non tatam vim
habent, nec ique facile percipiuntnr,nifi £gri vfus,natura,mores,vel fciantur,
vel quiiantui. Deinceps mihi iermo erit de ijs,quj attinent ad chirurgiam, vt
autem res magis in aperto fit, quodda exemplu apponemus, quod habetur in
40 libio de articulis intei initia protinus, vbi de prolapfo humero agitur. 111 quo,
idem quod maximum eft, nullo negocio comprehenditur, nam, fi quid rotun-
dum ac durum fub ala fe oftendat, id ibi eife nulla ratione poteft, nifi humeri
caput fuo loco motum in alam exciderit. Sed finusin ea parte,qu£ humeri iun-
duri fuperiefla eft,comune indicium eft, & humeri prolapfi, & lati fcapula-
rum offis, quatenus fummum a lugulo recedens, attollitur, atque idcirco debe-
mus affeflam partem integri comparare, qui vbi non fui naturi deprehen-
datur, exiftimare licebit humerum excidifte . In hoc igitur figno, non ique

34ff

DE OFFICINA MEDICI

magna vis ineft,& expedita cognitio,atque in tumore fub ala.imbecillius ad- i
huc eft, quod ex motu colligitur, humerus enim furfum non porrigitur,& vbi
huius partis mufculi atteruntur, tenduntur , inflammantur : & vbi aliqua; ip -
forum fibra; altius abrumpuntur. Ego autem huiufmodi cafum aliquado na-
ftus fum . latum fcapularum os fummum ante a mgulo receflit : deinde alte-
rius brachij humerus loco fuo motus eft , quod accidit in palajftra. intuitus
autem medicus fedem lundura; humeri fupenedam abvtraque parte a;qua-
lem inconfideratc dixit eum ipfum locum plagam accepifle ,& mre homi-
nem dolere,iun<fturam vero lllatfam effe.quocirca pr^cepit,vt in balneum iret
quam celerrime , & multo vfus oleo in folio moraretur , atque vbi exiret lana i o
unda in oleo, cui paulum ctent; adiedum effet, idam partem obteges, fe con-
tineret in ledulo,quiefceretq;. His fadis homo, quum totam node dolore vr-
geretur, mane eundem medicum, & quofdam alios accerfiuit ex ijs, quos non
ratio, fed fola fuftinent experimenta. Qui pridie ob temeritatem deceptus, ar-
ticulum bene fe habere protulerat , vbi ad atgrotantem acceflit , videns duos
alios medicos fe ignobiliores, vt qui paruipcderetur,iniquo animo tulit, id ta-
men diflimulas promptius adhuc ob indignationem dixit articulu nullo mo-
do Iaffum efle,quum vtramque partem iundura; humeri fuperiedam finrilem
inueniret, cumque inflammatio iam idum humerum occuparet . Perfundens
igitur hominem multa aqua calida fubinde oleum copiofeimmifces,iuflit, vt 2.0
lana rurfus circumdatus eadem ratione conquiefeeret. At, quum per hac nihil
proficeretur, ego tertio die adhibeor, cofpicienfque partem iundura; fuperie-
dam magis cauam effe ab eo humero, qui dolore vacabat, quam ab eo,qui do-
lebat, nimirum inflammatione auda,humeru,qui integer videbatur, diligen-
ter infpexi, vifumq; eft mihi ab ea parte fummum lati offis fcapularum in fu-
periorem partem recefliffe.Hoc igitur addudus, & eo quod per idoneam cu-
rationem homo nihil leuaretur, fub inflammati humeri alam digitum demit -
tens,ibi humeri caput inueni.quo tamen res certior effet, animaduerti alterius
humeri alam , in qua, vbi nullum huiufmodi tumorem repperi , pronunciaui
humerum quidem luxatum effe, medicos vero id latuiffe.eo quod ignorarent 30
latum os fcapularum in altero brachio fummum a iugulo receflifle, compara-
rentque percuffum locum ad illud perinde, ac fi in ftatu effet naturali. Nobis
inquam difeere licet ex homine percontantibus , num ab altero brachio, qua
cum iugulo latum os fcapularu mngitur,aliquado plagam acceperit, ille prin-
cipio non habet, quod dicat:dein,quum fibi in mentem veniret,fe quonda ex
vehiculo decidetem percuffum fuifle fatetur, fed paruo negocio liberatulana
oleo tinda tribus aut quatuor diebus fuper idam parte mipofita.Sed quorfum
hxd\t oftendam quantum dignitate inter fe diftent mdicia,per qua; innote-
fcunt morbi manus curatione requireres. Non poffe enim affedum brachium
furfum porrigi multis quoque alijs commune, quum & chorda; mufculorum, 40
qui ea parte fiunt, & fiepenumerb ipfi quoq; mufculi, vbi indurati, aut inflam-
mati funt,tum contuli, aut alte abrupti, vel vbi aliqua; ipforum fibra; perrum-
puntur, furfum ferre brachium non fuftineant , neque folum fub hoc, fed fub
omni etia motu indolefcant. Sinus vero ea parte, qua; iundura; humeri fuper-
ieda eft,& ipfe communiter recedentisquoqueoflis facit opinionem. At ro-
tundus, durufq; in ala pratter naturam tumor abunde humerum loco fuo mo -
tum teftatur. quare is minime decipietur, qui ei tantum confidet.quid quod &

COMMENT. I. 347

i ipfum cognitu facillimum eft,folumque oportet tumorem contingere dicitis
in alam coniedis, qua humeri caput euidenter (eoftedet . Sed mufculoruaffe-
dus,fub quibus neque lurfum porrigere humeru poliunt, neque citra dolorem
mouerc, exercitatam rationem, fummamque animaduerfionem exigunt. Has
igitur notas illis annumeramus, quj plurimum valent, & facillime comprehe-
duntur,fiuequis rationale,fiue in experimentis pofitam medicina profiteatur.
Empiricus enim infpicies quas Qu/tyofia; appellat, qua: nihil aliud iunt,qcocur-
lus eorum, qua: morbis fuperueniunt,vbi Impius eadem notauerit,a:qiieoinniu
fimul m tempore meminit : dcin,qnum ex hac obfcruatione multoru concur-
i o fuum vfu habet, tunc ex ijs,qu^ morbis fuperucniunt,qu£ na in multis concur-
fibus viderit, & que mvno duntaxat,dignofcir.atq; hoc pacto communia in-
telligit,& propria, quam rem fequitur rurfus notitia lignorum, quatenus inter
fe viribus diftet. nam, quod in multis, vel omnibus concurlibus fuerit animad-
uerfum, longe ijs cedit, qua; notatur in vno tantiirmquod autem in paucis mi-
nus vincitur, acpr£ecipue,quod in duobus, medicus autem, qui fpeftat experi-
menta communia, perinde ac propria intuetur, & in memoria habet, cum h^c,
quaicunq; fint, & quocunq; modo cognofcantur, vna cum proprijs venientia
obferuauerit.Qui ratione nititur, multo magis celeriufq; fingulorum morbo-
rum indicia comperit,& vbi comunia fint,& vbi propria, nec Empirici modo
io diu moratur , fcd ne diem quide aut horam, concipiens enim humeri caput in
alam excidiflc,id fimul intelligit,primb quidem quod tumor ea parte non na-
turalis apparebit: deinde quod finus erit fuper humeri c6miflura,cum humeri
caput, vt quod in alam venerit, ihdeabfit, vbi efle cofueuerat:tum quod ceruix
lati fcapularum offis humero fupenmpofita furfum porrigi brachium non ita
finet,& quod mulculi admodu do!cbunt,quum vehementer extendantur, vbi
attollere humeru conentur , quodque non abfimile tormentum fentient, cum
ad latus tentant aftedum membru adducere. Atque ita qutecunq;,& quomo-
docunque cognita, nec, qu£ magnam vim habet foIum,fed cgtera etia intelli-
get.quoniam hac vna via eunda inueniuntur,quum altera in obfcuro iinqqug
jo non funt facillima, fed indicatione comprehenduntur. Humeri quidem caput
in ala magna vim habet, & nullo negocio cognofcicur : at mufculoru affedus
maiori egent cogitatione, fed & a tumore, qui in ala confpicitur vtroque viri-
bus fcilicet & facilitate fuperati, eadem contemplatione artificiofo medico in-
notefeunt . Mento igitur Hippocrates ante alia artis opera, id eft,ante prarno-
tionem & curationem, eam parte, qua: ad morborum indicia pertinet (iunio-
res p nuncupant) intelligi ex fimilium ac diffimilium notatione voluit:

merito etiam ex valentiffimis,& cognitu facillimis, item tertio ex quibufeun-
que, cum his quomodocunque cognitis, dignitace vero Sccognofcendi faci-
litate inferioribus. Hadenus itaque pnefatus a quibus vitia indicentur, nempe
40 ab ijs,quce rede habentibus fimilia funt, aut diflimilia, deinceps cuiufmodi il-
la fint, ea nunc perfeqmtur ijs verbis.

» /^\ V$ & videre,contingere,atque audire licet.

V Z Quum voluerit eam medicina; parte, qti£ de morborum notis eft,per

ea exerceri, qua: in aftedo corpore ad exemplum lanoru fimilia funt, aut dilfi-
mihatitem qua:dam maxima efle & facillima, qu£ da cum ipfis necefland per-
cipi,nunciam (quod fupracommemorauijquxnailla fint, exequitur inquies,
[Qti£ & videre, cotingere, atque audire licet]. Videre quidem licet, qua: con-

34» DE OFFICINA MEDICI

fpeiftui fiubijciuntur, contingere,quas taflu, audire, qua; auribus comprehendi i
poliunt. Ergo, qu£ inter prognofticoru initia de facie proponutur [nares acu -
ta;, oculi cocaui,coIlapfa tempora]fentiuntur vifuitaiftu, frigida: aures-.taftu fi-
mul & vifu, cutis faciei dura, arida atque extentaiqua: eodem libro fequuntur,
auditui fubie&a funt, nempe fternutametum,tuffis, crepitus, ftrepitufque ho-
minis prarter naturam loquentis, vel quod mens non conflet , vel quod vox fit
flridula, rauca, aut huiufmodi quopii vitio affedta. In morbis autem, qute ma-
num pollulant, oculis expofita funt, qua: nigrefcunt, rubent, tum que quamuis
ratione fuum colore variant aut retinent.adde exempli caufa in humero, quod
finus in parte eius articulo fuperieda,& extremitas lati fcapularum offis elata, i o
vifu percipitur, caput in ala contingitur, auribus accipitur ftrepitus in corpore
aegrotatis, queadmodu, vbi thorace perforato e plaga fertur fpiritus cum fono.

QVx item oculis,tadhi,auribus,odoratu,guftatu,mente fentiuntur,

_^Subiecit hic omnibus fenfibus mentem, quam dixit (gratci co-

mumter *ow & vocant & Asjofi, hoc eft rationem) fed quoniam & in voce
quaedam ratio eft,phi!ofophi illam dixerunt hoc eft, interiorem, vt

ab hac ipfant feiungerent. Comprehenditur interiori quid cuique confequens
fit, quidque contrarium, ad h xc diuifio, compofitio,refolutio,demoftratio,&
fi quid eft generis eiufdem. Requiritur autem non immerito, cur olfaciendi &
guftandi fenfus ante feorfum mentionem non fecerit, quum dixit [qua: & vi- io
dere contingere, atque audire licetjpoftca vero omnes quinq; propones, men -
tem quoque adiunxerit. Multi fane dixerunt nonnulla abfurda, & qua: feribi
non merenturralij vero probabilia,ac memoratu digna, hinc autem ordiutur,
Hippocratem dicunt pra:cepifle, vt ex eorum, qua: fub fenfus cadunt, fimilitu-
dine ac diffimilitudine, morboru notas intelligeremus . Proprie aute fub fen-
fus cadere volunt ea,qu?,vt comprehendantur, non aliam potentia requirunt,
fed vna fenfuum coprehenfio fufticit: fub fenfus cadere fimiliter, fed non pro-
prie, qua: pluribus fenfibus fimul, & tum memoria, tum ratione, quam vocant
componente, & colligentem, accipiuntur. Colorem vero ex eoru numero efte
cxiftimatvqua: proprie fub (enfus cadunt, itidem fuccum, vaporem, voce, pne- 30
terea duritiem, mollitudinem, calore, frigus, & vno nomine qualitate omne,
qua: tafhi comprchcditunat mali, mali punici, piri,aut cuiufuis alterius rei to-
tam naturam fenfu minime percipi, fed(vtPlato dixit)opinione cum fenfu ra-
tionis experte, omniaque efte opinabilia arbitrantur, & proptereaquofda fx-
pitis in ipforum cognitione decipi, cum vel colorem tantum, vel figuram, vel
vtruque naturali non abfimile intuentur, mala enim, mala punica, pira, vuam,
nucem iuglandcm, & plura alia ex ijs,qua: edendo funt,vbi ex cera coponun-
tur,priufquam vel ad nares admoueantur,vel guftentur,tanganturquc,a veris
abhorrentia non videri, eum vero falli non polle , qui ipforum vfum lingulis
fenfibus a:ftimet, omnibus autem rem difeutere fine memoria & enumeratio- 40
ne non licere, & hanc non ad fenfum,aut memoriam pertinere,fed ad metem,
nominant autem enumerationem, no folum fed etia myum^cuu-

Mp.Hippocratcm ergo, quum inquit, [Qu^a: 6c videre, cdtingere, aut audire li-
cet] volunt eorum, qua; fenfibus fubijciutur,meminifle,vt exemplum aliquod
in medium afferret, atque vbi ab ijs,qua: fenfibus fimphciter,&: proprie fubie-
<fta funt, ad totam naturam tranfijt lure tunc fenfus omnes, &c metem quoque
commemorafle,ita,vt vniuerfa oratio fithuiufmodi. Aggredi medicus debet

ad vitiorum

COMMENT. I. 34£

i ad vitiorum notas, orfus a fimilium ac diffimihum infpeftione, interdu folam
qualitatem, interdum tota conferens corpora . qua; quidem expofitio ratione
non caret. Eft & altera hunc in modum, Hippocratem, quum inquit, [Qua: &
videre.cotin gere, atque audire licetjde medico loquutum e fle : quod vero ad -
ditjqua: item oculis, tactu, auribus, odoratu, guftatu,mete fentiuturjad tegro-
tantem ipfum referri, ita, vt medicus no modo indicia colligat ex ijs,qu£ lpfe-
met,fed ex ijs, que a:ger videt, tangit, olfacit, guftat, tum ex eius mente,quate-
nus labat aut confiftit.qubd autem medico ad cognitionem expediat, nouifle
mente, ne homo labatur, an fui compos fit, in aperto eft. Placet alijs, quod fcri-
io biturjqua: item oculis, ta&u, auribus, odoratu, guftatu] ad atgrotantem, quod
adiungitur[mente]ad medicum pertinere.fiquidem ex ijs, qua; cubans videt,
audit, contingit,guftat,medici mens aliquid ratiocinatur.conijcit enim dela-
borantis guftatu aliquid ad ipfum pertinens, non fecus ac de morbo, na, fi gu-
ftanti amara omnia videantur, quemadmodum ijs, quos morbus regius male
habet, redundat in lingua bilisdi falfa,pituita falfa : li acida, acida fimiliter pi-
tuita plurima in ea eft.ficq; hominem dicunt qualitatem fui fudoris interdum
in os deftillantis percipere. Hoc patfto enodatibus aduerfari videtur, quod ol-
fadtum medici pi£etenerit,quamuis eo fiepius vtatur,cum indicia ex deie&io-
ne,vrina,fputo,vlceribus,fpiritu ^grotatis collefta olfaftu a medico aiflimen-
10 tur. Porro autem a ratione non abhorret, fuifle hunc a librario prtetermiflum,
ficut aha multa in plurimis Hippocratis, ahorumque voluminibus, partim o-
mifTa inueniuntur, partim euidenter deprauata.Nec abfuerunt, qui locu hunc
ita explanarent, non idem fcilicet fignificari his verbisjQua: videre,cotinge-
re, & audire licet], atque illis[oculis , auditu, ta&u fentiuntur].poteft enim vi-
dere quis cotingere,aut audire nullo modo re comprehenfa: fentire vero fine
comprehenfione non poteft.Referturhuiufmodi explicatio verbi [fentirejad
Sennum ftoicum , cui propterea fubfcripfit Iphicianus Quinti difcipulus, qui
floicani philofophia fequutus eft . Quod cenfent igitur huiufmodi eft. priora
verba folumodo in rerum genere, ex quibus nota: fumuntur, accipi debentife-
3 o quentia in eodem ad vnguem habito atque comprehenfo, quafi ita fcripferit.
Colligenda: nota: funt ab ijs, qua: in corpore tegrotantis fute naturij fimilia &
diflimilia fe oftendunt.Sunt autem ha:c ea, qua; fubiefta funt fenfibus,atq; ex
ijsipfis, non qua non bene videntur, aut audiuntur, vel quouis denique fenfu
non bene fentiuntur,fed,quK fingulorum fenfuum comprehenfione & men-
te percipiuntur . abufum vero Hippocratem dicunt vocabulo [fentiuntur] de
mente verba facientem. Ita, vt in prioribus verbis fenfum vnum vel alteru pi'£-
ternnfent,vniuerfum enim eoru genus fub exemplo demoftrauit : in fequen-
tibus omnium meminerit, & mentem adiecerit, magis exquifita, firmiorem-
que cnunciationem reddens, nam commune eft omnibus comprehenfi obie-
40 ftifpeciem imprimere. Sed, cum, quod polliciti fumus, prajftitenmus, referen-
tes, qua nonnulli probabilia attulerunt, ne videretur Hippocrates eadem fie-
pius repetere, proximum eft,vt ad ea, qua: fequuntur, veniamus: tu vero fupe-
lioresfententias ferutatus optimam eligas. Vfurpat autem yi^s vocabulum
more prifeorum, quod idem lignificat, atque mens, fiue intelligentia.qua rem,
& fi poftem multorum teftimonio confirmare, pauculos tamen adducam, qui
mentem ym^lui dixerunt. Critias igitur in primo aphorifmo hscfcribit,[Nec
qua: reliquo corpore fentit, nec, qua; mente intelligit]. & iterum, [Intelligunt

350 DE OFFICINA MEDICI

homines mete an fanus aliquis fit]. Et in primo libro, qui decolloquijs inferi- i
bitur,[Si ipfe excitatus ita fuifles, vt mente valeres, non fic ab ipfo tibi iniuria
fieret], & in eodem fipenumero,& in fecundo colloquioru yvdfxHS fijpius men-
tionem fecit, fenfibus iplam in diuifione oppones. Ad hic Antipho in primo
de veritate, [Qjai hic intelligit,nec oculis longitudine comprehendit, nec qui
longitudine intelligit,fine mente eam intelligit].priterea, [Omnes enim ho-
mines,tam in fecunda,quam in aduerfa valetudine, atq; in alijs omnibus mete
vtuntur].Et Plato, ficut pniisrfepe, ita in quinto derep.[Huiufmodi igitur co-
gitationem, vt cognofcentis mentem, ita opinantis opinione refte dicere pof-
fumus].Et Lyfiasin Pol yuchu[Ille enim, in omnibus rebus, quas fua vfus me- io
te, pro noftro populo geffit, multorum bonorum in noftra ciuitatc caufa fuifle
Videbitur, & multa hoftibus attulifle incomoda].v£fchines item Socraticus in
Miltiade, & Hyperidesin Dioclem,& alij rhetores, medici atque poeta:, quo-
rum ommu mcminilfe fuperuacuum eft, eode modo id vocabulu vfurparunt.

OVi item omnibus, quibus cognofcimus,intelligipofTunt.

Iu re etiam hic quaeritur, quas priter fenfum,& mentem natura nobis
potentias dederit ad percipiendu obie&a exteriora. Adiungit enim [qui item
omnibus, quibus cognofcimus,intelIigi poffuntjperinde quafi non enumera-
uent omnes.Explicabo igitur, quamobre h<jc adferibi ab ipfo exiftimem, illud
prifatus, quod & fequentibus neceflarium eft, & memorii proditum fuit aio
multis veterum, quibus placet ex opinionibus, quas videtur feftarum auilores
inuenifle nullam elfe noua,fed,qui priori foculo tradita fuerut, vna cum alio-
rum mente interijfle. Si quis in opinione ad res ipfas animum aduertat, neque
Pyrrhonis fettam, neque Academicam, Stoicam, Peripateticam, nec quamuis
aliam,poft Hippocratem fumpfiffe initium iudicabit,quum ipfi Pyrrhonei ad
vetuftiffimos auflores fuam referant feflam. Quocirca verifimile eft, vel adeo
non verifimile, fed neceflarium Hippocratis foculo de naturaliSus iudicandi
potentijs difccptatu effe,Sc quofdam nullam talem pofuifle, quemadmodum
poftea Pyrrhonei, quofdam (enfum duntaxat, alios nihil huic tribuetesid ve-
rum putafle, quod vulgatum eft.[Mens videt, mens audit, citera furda fiunt & 30
cica] alios vtramque dedifle iudicandi potentiam, fenfum in ijs,qu£ fenfibus
fubijciuntur, mentem in ijs,qui comprehenduntur intelligentia,quofda alias
animi noftri potentias concepifle.Itaq; Hippocrates, vt eorum vitaret impor-
tunitatem, generatim duarum potentiarum meminit, fenfus & metis, quas fo-
las in nobis(vt fcitis) vbiq; docui cognofcendqac iudicandi vim habere: pro-
pter cauillatorcs autem orationi adiecit, [Qua: item omnibus, quibus cogno-
fcimus,intelligi poffuntj.Iam vero aliqui cenfent aliam efl c natura intelligen-
tn, aliam mentis, aliam illius rationis, quam d> vocant,atque haru plu-
res adhuc potentias introducut.Nos autem in libris, qui de communi ratio-
ne funt,tres hominibus in vniuerfum inefle potentias demoftrauimus, quibus 40
ad artes conftituendas,librofque conficiendos vtuntur, fenfum, mentem, me-
moriam:atque in memoria quidem hirere,feruariq-, quicquid fcnfu ac mente
conciperetur, quum lingularum rerum naturam non inueniat,fed eorum, qui
inuenta funt, receptaculum quoddafit,ad ea vero, qui inquiruntur inuenien-
da,iudicandaque natura nobis mentem declifte ac fenfum. Sed, vbi de his ver-
ba fiant, demus,fi qui ita fentiant,aliam vim efle intelligentii, rationis aliam,
rurfufq;,fi velint,aliam mcntis,aliam confilij,quumaduerfus eos id nobis fuf-

ficiat,

COMMENT. I. 3JI

i ficiat,quod omnes homines euideter cognofcunt, malum, mefpilum,vuam,&
alios fru£ius,fiue vna animi potentia, fine altera, fiue tertia, fiue pluribus com-
prehendantur. Omnes autem homines a-que hbiperfuafum habent fenfum,
mentem, memoria & voluntate efle. qua: Alclepiades, quafi nulla fint,pr$ter
aha multa conatus efl: funditus euellere.His igitur propofitis fatis planam efle
caufam exiftimo,quur ijs,qua: poftremo perfefte docuerat, adiunxerit,[Qua;
item omnibus, quibus cognofcimus,intcHigi pofTuntJ. Inire medicus debet ar-
tis opeia,initio ab afletfluum cognitione accepto, comparans ea, qua; in atgro-
tante apparent, ad ea, qua: m fanis coni piciutur, in tui tus, qute fimiha,qu£ item
i o difTimilia,& haic atque alia omnia fenfu ac mente comprehendere: tum,fi qua
fit piattei has potentia, qua; communiter poflit fecudum naturam de omnibus
iudicaie,hac etia pennde,atq; illis de i nuentis ludicare.ficut etiam cognofcere
omnes homines pofTunt, quemadmodu nos in medicina; operibus , principio
habentes pro materia, que fenfu coprehenfibilia funt,his verbis, [Que contin-
gere atq; audire licet] .-potentia vero hsc iudicatem duplice, fenfum fcilicct &
mente, quam oftedit.cum inquit, [Qu^ item auribus, odoratu, guftatu fentiu-

turj. vtrique aute euidentermemoriafubferuit.fi quis aliam quauis potentiam

introduxerit, nihil pugnabimus, modo fubiefta: materia: vtilis videatur. His
enim verbis,[Qua: item omnibus, quibus cognofcimus,intelligi pofTunt], &
2.0 mentem con iplect 1 1 ur, & permittit, vt fi quis aliam indicandi potentia efle ar-
bitretur,illam quoque nobis declaret. Hattenus igitur, quae in hoc libro tradi-
ta fiunt ab Hippociate comuniter ad vniuerfam medicina: artem pertinet, atq;
idcirco ea efle prooemium totius artis propofui. Proxime autem trafit ad me-
dicina: partem, qux manu medetur, & ex ijs,qua? huius partis funt,ad ea,qut?
in officina medici difeere poflunt, aut traftarc, qui in arte primum exercentur.
Nemo autem exifhmet expofitionem me logiorem prstermeum morem fe-
cifTe.fiquide,qug totius artis communia funt, pluribus verbis explicari debent,
quam qua: proprie ad fingula pertinent, vt quum maxime, vbi quis in aliquo
opere ipfa pertra&et, nunquam alias commemoranda, id quod ego cfiflituiin
30 horum librorum Hippocratis expolitione, vbi de mete ac fenfu omnia perfe-
quutus,eorum,qua; proxime retuli, nullam amplius faciam mentionem. Quin
ha:c dixi paucioribus fortafle,quam res petebat, quia quiim proponere poflem
agitatam de numero potentiarum animi, controuerfiam, ac de ea pronunciare,
magis oper^preciu duxi eum, qui harum abfoluta notitiam requirit, ad librum
de communi latione rei jcere. Aliud etiam vertitur in dubium, vbi pnecipit,vt
ab infpedhone illius, quod fimile efl, &c diflinule inchoemus. propterea, quod
non ita diAinfte omnibus notum fit, quo fimile & idem inter fe diftent. quod
lpfum de indufhia omifi alibi explicatum. Attinent ad eandem cotemplatio-
nem,& aha multa, qua: fimiliter pra:terij,& hoc vtrum,qui medicinam in vfu
40 politam profitentur, eorundem vel fimilium obferuatione vtantur.ex ijs enim
quidam fimiha cenfent ammaduertenda: alij cautiores ea, qua: fute Ce£tx vni-
uerfe confetanea funt tenentes, omnia eadem obferuan volunt, feu ad morbos
fignificandos, feu ad prognoftica, feu ad curationem pertineant, & Dionem
phreneticum eundem efle, atque Theonem phreneticum, quatenus ambo fe-
bricitantium infania opprimuntur: alij neque fimile vno modo vfurpan dicut
atque inteihgi,fed duobus, vno quidem fimile fignificat, quod nulla coditio-
ne differt, vt Caftor & Pollux: altero non huiufmodi, fedid,in quo maius Sc

552- DE OFFICINA MEDICI

minus confpicitur.Quin & apud vetuftiffimos medicos ac philofophos,quo- i
rum feripta adhuc extat, videre licet fimile ita vfurpatum . vt qui confufc lpfo
citra omnem diftindtionem vtantur, & modo eandem formam habentia nul-
la ratione diftantia fumlia dicant, vt dextrum oculum & finiftrum,cum vter-
que in eodem homine confideratur: modo, vbi vnus glaucus, cifius alter eft,
aut niger, .vel quatenus oculi funtin diuerfisquoq; hominibus,fimiIes vocet.
Magis tamen confuetum eft apudipfos glaucum glauco, & cifiumcijfio non
fecus ac nafum aducum adunco,fimum fimo, redhim re£lo fimilem appellare.

QV i autem ad chirurgiam, in officina medici.

^_Huiufmodi breuitate confiat cos de induftria vti,qui volunt obfcure io
quid cnunciare. nam,vbi interdum vno nomine, aut verbo adiedto, interdum
altero aut fummum tertio, lucida reddi oratio poterat, cur neget quis eius au-
ftorem operam dedifle obfcuritatft Equidem verborum formam adiungam,
qua quis claram fecifiet oratione, ea efi . Medicinalis ars vniucrfa in affeftuum
cognitione ad ea commune confihu dirigit, que fanis fimilia funt,aut diffimi-
lia, ex illis, que mente ac fcnfu aperte comprcheduntur,inueniens atq; diiudi-
cans,e quibus, qua: chirurgi tantummodo funt, exequar, atque ex his ipfis,qui
in officina medici oftendi addifcetibus,aut prseftari aegrotantibus poffimt.Sic
igitur diceret, qui clare loqui vellet. Officina medici appellat, cuius

nonnulli poftremam fyllabam per.H.fcribunt,quo modo fi fcribatur,fignifica- zo
bit,in arte medicinali, non in loco, quem es appellamus, quafi ita dixerit.
Que in medicinali arte eius partis funt, quae manu curat, talia funt- Infequeti-
bus autem patet euln,qui librum compofuit,feu Hippocrate ipfum feu Thef-
falum eius filium non explicaffe omnia chirurgi munera, fed neq; omnia, qu^
in medici officina aguntur, fed ex his ipfis, quicunque addifeere debent, qui
primas inftitutiones aggrediutur. Quin & inde originem traxit inferiptio li-
bri,quam poftea fequuti funt Diocles,Philotimus,& Mantias-Satius aute fuit
fic infcribi, -mfti r Hstr/B-rfSo^hoc eft, de ijs, qua: in officina medici fiut. Miror
autem Afclepiade,qui feripturam feruans,putauerit fi gnificare ar-

tem medicinalem, quam ustriK-Tei^fignifica^at non nsi.r'i»7jai!(j,fic,vti'ct<^£ii!vpro 30
officina accipiatur, m-t&h ad morbos curados pertineat. Sed huiufmodi conte-
plationes attinet ad nomina, quibus parum lnfiftere debent, qui in reru verita-
tem incumbunt. Ea vero, qua; propohta funt, proximis verbis docere incipit.

AEgrotans,agens,miniftri,machinameta,lume, vbi, quomodo, quot, qui-
bus,quomodo, quando, coi pus, inftrumenta, tempus modus,locus.

Omnia hic percurrit a quibus, per qui, quibus cum, & circa qui chirurgia
cxerceatundeinde narrat quale efle pridnfiorum vnuquodq; debeat, & quo-
modo,aut quo tepore adhiberi. Ex his pleraque in aperto funt,ficut igrotans,
agens, mimftri, machinamenta, lumentfed & in fequentibusab ipfoquoq; au-
ftorc exponutur,quum referat, quomodo iger fe medico exhibeat, qua ratio- 40
ne medicus agere circa ipfum debear, & afliftetes fubferuire.Non fecus etiam
quicunque de machinamentis, & lumine nouifle nobis neccflarium eft ,in
fequcntibusperfequitur.Poft hic vberius dcfafciandi ratione pertra&at, non
quo multa verba faciat,in toto enim libro ftudet breuitatnfed quo nihil, quod
vtile fit, voluerit priterire . Ergo quicunque propofitis verbis continentur,
priterquam[igrotans, agens, mimftri, machinamenta, lumen] examinanda
funt, atque ante omnia [Vbi],quodprimbpropofitumeft 'oW dixit, cuius di-

(ftionis

COMME NT. I. 353

i ftionispofteriorem fyllabam Iones per *, nos per ,r fcritimus. hdc fignificat
“T/" ^U1* flCus «Iuocir« non ab fur de dicet aliquis ad omnia, qua:

ditta fune, eam referri.Siqmdem atgrotanti idoneo Joco opus eft, vocantur au -
tem ^rotantia, quibus manus curatio adhibetur, ijs non rninds idoneum Jo-

cum requirunt, medicus &inftrumenta. ex luminibus vero, quod artificiofum

elt, licet vbi volumus collocare . Quod deinceps adiungitur [quomodo] oW
dixit,nos per -r fcnbimus Wnotat aute non modo apud nos, led apud Iones
quoque rerum, qua: traduntur, veluti qualitatem.eos enim qui artem addifeut,
non lolum fcire loeu conuemr,vbi sgeriaccns,aut fedens manu curandus eft,
io led quomodo figurandus, quomodo item, qui agit,& qui agenti fubferuiunt.
Machinamenta item non folum debent loco idoneo collocari, fed in ordinem
quoque difpom.fingula enim & medico & eiusmimftro, ficerut maxime ad
manum. Videtur autem hic omififfe inftrumeta,vt qua; intclligi ex machina-
mentis poliintued quamobre inordinate eorum meminerit, mox cfifiderabi-
mus. nunc autem explanare couenit, qua: proxime fubijciuntur[quot, quibus
quomodoj. Singula hxc ad ea referuntur, qua: fuperiiis didta funt,quat ad chi-
rurgiam prsparata fcire debent addifeentes, quot fint,& quibus ex ipfis quo-

modo vtendu fic,vtparticula[quomodo]quum paulo fupenusparticulc[vbi]
lubijciebatuiqfituminuncvtendi ratione fignificet.Ibi ergopomtuifquomo-
2.0 dojiuxta aduerbium loci [vbi]: hic autem luxta relatiuum ad exponendum,
quibus instrumentis machinamentifque agendum fit. Quod adijeit [quadol
occahone aperte demonftrat, per quam vu fingulis conueniat. Qua: fubijciu-
tur his verbis [corpus, inftrumenta, tempus, modus, locus], nonmimemb re-
quiritur,quid libi velint.nam,quum [a:grotans] dixit tegrotantis corporis, fi-
mi iter verbo [ quando ] temporis, verbo [quomodo ] modi, verbo I vbi] loci
vim notauit. cur igitur haic repetit, & turbato ordine inftrumeta inferit, cum
proxime a machinametis ordine poni magispotuitont?quanquam,& fi nui -
us eoium meminiflet, intclligi ex machinamentis poterant. Sed his occurre-
re poflumus affirmantes inftrumenta nunc intelligi fcalpellum, terebram, ha-
3° mum,fcalprum, laminam membrana: cuftodem,& qua: fi milia funt,qua: pof-
lumus etiam ex machinamentis comprehendere, quiim fint eiufdem generis.
Huiuimodi inftrumenta , quia proprie parata funt curationis gratia , idcirco
nuncupauit.quod vocabulum in opere de ratione vnftus in morbis acu-
tis, qua de balneo vfurpauit, quum inquit, [quippe in paucis domibus, vel in-
Itrumenta( qua: dixit,) vel miniftn inueniuntur]. fcaphia igitur, rotas,

peluim, labra, & quaecunque accommodantur aegrotantibus , fub eo nomine
compiehendito credibile eft.Reftat adhuc abfurdum in reliquis, quorum vna
fit mentio cum inftrumentis . FortafTc autem corpus nunc dixit afferam par-
tem : tempus vero id,quod lpfi adiungitur. nam, vbi manus curatio admoue-
40 tur, fcire conuemt.quamdiu inceperit afFeftus.qui curandus eft. Ipfe enim ca-
mt, ne teitio aut quarto die membra extenderentur, aut articuli reponerentur.
Poteft item [tempus] nunc dixiile, dum manu curatio fit. quandoquidem co-
nari in quibufdam debemus manu quam celerrime vti , quum periculum ma-
xmium ex frigore iam fequatur , ficutin ijs, qui fuuntur , celerrime enim in-
tolerabili dolore prehenduntur , qui manu curantur: in alijs autem, vt fuffu-
iiombus longiori tempore agenda res eft, quum demito acus diu contineri ed
parte debeat , qua non fluere, fed vehementer infidere fuffuflonem volumus.

2

?54 DE OFFICINA MEDICI

Ac modus vitiorum originem nunc fignificarc poteft , quum ipfe cenfeat co- i
g no Icendum eile medico , quomodo os fraiftum cft , aut luo loco motum , li -
cut ipfe etiam in libro de vulneribus capitis indicauit, quibus modis illata pla-
ca fuerit, vbi ait, [Vulneratur autem caluaria os tot modis]. & rurfus [funtque
vniufcuiufque modi fpecies fradturx plures]. addit praeterea [collidi etiam os
poteft, quamuis in fuo ftatu feruetur, & collifo rima non accedat, atque hic eft
fecundus modus], tum alium adijeiens, inquit [tertius hic modus cft]:& rur-
fus[quartus hic modus] . Illud infuper a ratione videtur alienum, quod locum
iterum adferibat, quum fupra dixerit [vbi] quo aduerbio locus fignificatur.
Quare nonnulli eam di&ionem aliter expofuerut,fimulq, feripturam immu- io
tarunt,fic,vt pro [locus] iterum [vbi]legatur. hac tamen feriptura libri expo-
fitores non latet, quam non ignorant plurimi eorum, quos experimenta fufti-
ncnt.Sed,vt res magis perfpicua fu, eam rcpetam.habec autem fic,[AEgrotans,
agens,miniftri,machinamenta,lumen, vbi, quomodo, quot, quibus, quomodo,
quando, corpus , inftrumenta, tempus, modus, locus|. volunt igitur, quando
inquit primum [vbi]id fimpliciter lntelhgendum, quum liceat id verbum re-
ferre ad agrotantis corpus & inftrumenta, vocanque hic inftrumenta credunt
ea, qua; fupra machinamenta dixeratiat quum fecundo repetit [vbi] definifle
laborantis corpus , & inftrumenta idoneo loco collocanda. Sed, fi prior feri-
ptura,& fupcnorexpofitio maneat, locus in fine totius orationis affedtam cor- r o
poris partem fignificabit . Confuerunt enim medici tam locos dicere , quam
corporis partes, & a quibufdam confefta funt integra volumina de locis affe-
«ftis.Hadtenus percurfa funt fola capita rerum, qua: traftari debentidocerc ve-
ro proximis verbis ingreditur . quapropter ad ea adiungendum animum exi-
ftimo-nam,fi quid eorum non re&e intelligatur, in arte exercenda detrimen-
to erit : ex ijs , qua; adhuc propofita funt , fi quid non bene acceptum fuerit,
non admodum officiet.

A Gens, fiuc fedeat,fiue ftet, commode, tum fui habita ratione, tum illius,
qui curatur, ac luminis.

Antea expofui illa ab Hippocrate recenferi,a quibus, per qui, quibuf- 30
cum, circa qua: chirurgia exerceatur: [A' quibus ergo ] intelligcre debemus
medicum & miniftros: [per qua:] inftrumenta: [quibufcumjlumen & locum:
[circa qua]corpus totum laboratis, & vitiatam partem,qua & propofitis ver-
bis & fequentibus fingula exequitur, qualia eile oporteat , non tamen eo or-
dine,quo enumerauerar. quandoquidem orfus fuerat ab agrotante , quod ab
antiquis omnibus fieri folet, atque, vbi velis, fexcenta legas exempla apud o-
mnes . quod autem pertinet ad hunc locum , fatis erit, quod a Poeta fecundo
Iliados in enumeratione profertur.

Dic mihi Mufa, virum, quis maximus eft,vel equorum,

Atridas pariter, qui funt in bella fequuti? 40

Primo enim propofuit viros, deinde equos, non tamen primo de viris
relpondit,fed inquit.

Prima Pheretiada debetur gloria equarum.

Quas auium in morem celeres Eumelus agebat
VEquales atate, pares tergoque piloque.

Monte in Pierio, quas enutnrat Apollo.

Infignes ambas, & martis terrore carentes.

Maximus

355

C O M M E N T. I.

i Maximus at longe fuit Aiax ille virorum.

Indignatus adhuc, dum nulla fubibat Achilles

Praelia, nam pugnans omnes virtute preibat- Alibi rurfus,cum dixiffet,

Triftis erat gemitus toruo & iadantia vultu.

Subiccit prius fatiffaciens ilIi,<]uod fecundo loco propofitum fuerat.
Cxdentum,& dura miferi,qui morte peribant.

In feptimo autem Iliados volens quafi de mduftria indicare , non ede ha-
bendam huiufmodi ordinis rationem, quum perpetua quinq; tradidiffet, pri-
mum de fecundo tradauit, tum de quinto, pofthxc de quarto, deinde de ter-
io tio.qui locus ab his verfibus incipit,

Beotij hic, Iones, prolixa velle decori
Et Locnj & Phtlnj,& qui refplendebat Epeus.

Hsc de ordine orationis nunc femel dixilTe fufFiciat , ne quis alibi de huiuf-
modi ie cupiat audire. Qua: igitur ad agentem attincnt,id eft ad chirurgum,
clara funt omnibus, qui ad ea volent animum aduertere. Oftendit enim agen-
tem,liue fedeat,liue liet, dum manum adhibet, comode figurandum elfe,tum
quod ad fcipfum pertinet, tum quod ad xgrotatem & lumen. Quod cofiiium
quum perpetuum ftatuerit in fingulis,qu£ dida funt, commoda deinceps col-
locadi rationem demonftrat orfusalumine,quod poftremum politum fuerat,
zo T Vminis quidem dux fpecies,vna communis, altera artificiofa. communis
„ 1 — ■ non eft in noftra poteftate-.qux arte comparatur, lita eft in nobis.

Speciem dixit stT©-', quod vocabulum nunc femel intelligens vbiq; in me-
moria habeto. Maiores enim grxce foliti funt appellare, & Ihctqxjga?, ta ei' jx, &c
partes, qux generi fubijciuntur. Dixit igitur nunc Hippocrates luminis
elleduas fpecies, quali differentias duas,& modos dixerit.Eft aute commune
lumen,quo omnes homines vtuntur,fub dio potilEmum, deinde in ampliffi-
mis xdibus, quibus paterniores fores funt,ac luminis plenx, quales nunc habi-
tant in multis ciuitatibus,qui medicinale artem exercent, quas a medico dudo
vocabulo medicinas appellant : artificiofum lumen maxime fit, .vbi lucernas,
30 faces, lampadas, aut tale quid accedimus, deinde, quum totas feneftras, aut ea-
rum partem patefacimus, feu alias claudimus, alias aperimus.quod xque in fo-
ribus accipiendum eft.

” arum vtriufque duplex vfus lumine aduerfo,aut auerfo.

nec curari queut,vbi homo ex aduerfo luminis collocetur.atq; idcirco fugien-
40 dum eft aduerfum lumen : auerfum aute ita fit oportet, vt is, cuius oculi a chi-
rurgo tradatur, vel a lumine auertatur,vel ad lpfum fpedet obliquus. Loquor
autem nunc deiplis oculis, no de palpebris, liquidem hx tradan poliunt, & II
homo aduerfo lumine collocetur, licuti quando aquofa vefica extrahitur, vel
pih laqueo excipiuntur, aut futura palpebris inijcitur, aut denique vbi medi-
cus didudis palpebris no eget.Igitur,!! lippies aliquis vehemeter exulceretur,
vel id morbi experiatur, fub quo figura in oculo fit acino fimilis,auerti ex toto

Duplicem proponit vfum vtriufque fpeciei luminis, & communis, &
eius, quod arte comparatur, aduerfi fcihcet,aut auerfi. aduerfum nominans nfoi
tuiylw, vbi fcihcet id, quod a chirurgo curatur, aut infpicitur,ad lumen fpedat:
auerfum vero wr myri, vbi a lumine paulum declinat, quod in fuffufione fit,&
vno nomine in omnibus vitijs oculoru, quorum affedus neque bene cognofci.

a lumine debet per omne tepus, nili quando medicus oculis remedia adhibet,

z ij

35s'

DE OFFICINA MEDICI

cum eorum pars, qu«e laeta eft, fine lumine fubijci curantis cofpe&ui non pof- t
fit. id quod etiam accidet, fi in oculo excidere vngue velit, fuffufionem dedu-
cere,vel manu tale quid pr^ftare.fed obliquus ad lume fpeftare debet, cui ma-
nus inijcitur, ita, vt nec lumen pupillam feriat, nec medicus prohibeatur arte,
hoc eft afpeftu earu partium, quibus medetur. Grgce autem aperte dicetur, qui
auerfus a lumine eft, non n$os cwylw, non V7r’!tu'yuj,fed potius W t5 ourytif,aut Asfof
cwylu i: Hippocrates tamen vfurpare inrtuiyii: maluit, quam xnrw-yis.

AVerfi quidem luminis exiguus vfus,& euidens moderatio.

Hoc fupra demonftratu eft, nulla enim pars exceptis oculis in eiufmo-
di lumine manus curationem defiderat. fed quoniam (ficut diximus) nullo pa- io
<fto admoueri manus poteft, vbi aeger ex toto auerfus eft a lumine, praecipit, vt
inter aduerfum lumen, & auerfum figuretur.at no propterea £que in omnibus
morbis a lumine auertedus eft, fed quatenus res ipfa cogit, nam, fi exulceratio
eft, aut pus fubeft,aut in oculo figura fimihs acino fit,aut ingens inflammatio,
feu acris materias curfus oculum exercet, lumen vel modicum infeftiftimu eft,
fic,vt momento, materia curfum excitet, & dolorem moneat: leuiorem ofFen-
fam fub lumine fentiut, quibus curatur fuffufio,vnguis,vel tuberculum in an-
gulo, quod parum palpebras diduci patitur. Iam vero qua moderatione auer-
tendus homo fit a lumine,facile comperies,fi in hasc duo incumbas,vt & chi-
rurgus id, quod agit, in oculo aperte videat, & asgrotans non magnopere af- a o
fligatur, quod fi vtrumque contrarie figurari hominem hortetur, ei, quod ma-
gis vrget,infiftito: fi neutrum fuperare iudicaueris , homine prorfus medium
collocato inter lumen aduerfum, atque auerfum. Nosfane tibi viamindicaui-
musihac vfusinuemes, qua moderatione ager a lumine fit auertendus. Hip-
pocrates vero ita loquitur exiftimans omnibus euidentem futuram , fi qui in-
uenire ipfam ftudeant.non enim rudes docuit, quemadmodum nos nunc, fed
admodum in difciplinis afluefinftos, fic, vt ex eorum, qua fupra oftenfa funt,
confequutione,taha per fe nullo negocio aflequantur.

.. Vod vero ad aduerfum attinet, ex luminibus, qua dantur, conferuntque,

» V-Zconuerti ad illuftriifimum oportet.cui manus adhibetur. 50

Vt plane coipi cari chirurgus poiTit, quicquid in corpore asgrotantis moli-
tur,in omni corporis parte, oculis exceptis, eligere loeu debet maxime lucidu.

Eft aute maxime lucidus fub dio in fole,vbi nihil officit eius luci . fed talis lo-
cus interdum nullus eft in asdibus agrotantis:fepius eft quidem, collocare ta-
men ibi hominem no expedit, hyeme propter frigus, aftate propter ardorem,
vtnufque enim fua noxa eft.adde,quod cauere perflatum oportet, cuius caufa
fape non modo idoneo aeri hominem non comitamus, f?d cauemus,ne pro-
pe portas & feneftras ducatur, fi vehementior perflatus accedat. Vitamus au-
tem, vt quum maxime perflatu, vbi veremur, ne quid neruofum patiatur, ficuti
rurfusfolem in ijs, qua: putrefcut,vt pote quibus periculum fubeft, ne fanguis 40
erumpat. Re&e igitur adiecit[ex luminibus, qua: datur, conferuntq;]. no enim
fimpliciter ex luminibus, qua: dantur, eligendum eft maxime lucidunufed in-
tueri etiam oportet an llluftriftimum fit, ex ijs,qu$ conferunt.

Nlfi vbi quidpiam,aut latere oportet, aut confpici non decet.

Sententia fua his verbis autftor minus euideter expreflit, ita, vt partes,
qua: tra<ftatur,no videatur in aduerfo lumine collocanda;, quandocuq; aut la-
tere quidpia oportet, aut cofpici no decet, at longe aliter fenlitpdcirco fubijcit.

In quo

COMMENT. I. 3S7-

i .. T N quo cafu id, quod manu curatur, ad lumen conuertendum.-chirurgus au-
.» 1 tcm ad id, quod curatur, cum eo ne lumini officiar.

Debuit enim lpfe totafentetiam aperire hoc modo.quod veroadaduerfum
attinet ex luminibus, qu? dantur, conferuntq„c6uerti ad llluftriffimu oportet,
cui manus admonetur, no tamen puru ac fine vilis tenebris lumen feruareifcd,
vbi latere quidpia oportet, vel confpici no decet, feipfum ita collocarent par-
tes,qute curatur,fibi confpicue fint,cum casteros omnes lateat. Vniuerfa igitur
orationis fentetiafic habet. Roget fortaffe quis caufam, quaobre medicus ve-
lit afliftentes cadare.an quia docere magifteriu chirurgi? aliquos ex praifenti-
IO bus nolet, tanqua indignos, qui id percipiat, quin & ab xgrotantiu neceffanjs
ct'a cauendu,quod no ferant id incidi, quod neceffanu eft corporibus, qua:
eiufmodi manus opera requirunt.indignantur enl,& chirurgo quafi carnifici
iuccenfent. Quid quod res fepenumero cogit, vel putre tefte abfeindi ex toto,
velneruum tranfuerfum fecari,nehomo neruorum diftetione prehenderetur,
quida vero idiota:, nec videre fuppuratione fuftinentiahj ne fuppuratem qui-
dem locum plane aperiri a medico permittut, in quo cafu medici propofitum
eft, vt his minime aduertetibus abunde affe&u locum fecet, & pus vmuerfum
cffundat.id quod &ob laborantis timore nobis interdu accidit, nonulli Equi-
dem ita manus curatione pertimefcut,vt exanimetur metu ipfo tormeti,pnuf-
10 q. incidatur, in quo cafu medicus dicere probabiliter debet, quatum fpe&at ad
manum adhibenda, poftero die fe cofideraturum, nuc fe nolle manum inijee-
re, fed perfundere aqua, vel fpongijs fouere,vt loeu cataplafmati, aut medica-
mento idoneum icddat,atq; intenm timidum hominem nec opinante fecare.
H?c quide medicus affiftetes cx!at,vt ipfos afpeftu prohibeatialia vero ob la-
borantis pudore, vbi graui animo fert videri a multis, quo vitio in ano vel ob-
fc oenis partibus affligatur . has enim partes inuitiffimus quifque alteri oftedit:
foemina: vero clunes, pedus, ventrem, atque adeo magis pubem. Porro autem
quidam Hippocrate reprehendens, harc ait ab ipfo ridicule appofita.nam,qui
has partes catlari volunt, qua: manu curantur, his in procliui cft omnes cijcere
3 ° foras, & medico dutaxat, aut vm cuipiam, vel alteri ex ijs,qui adfunt maxima
familiaritate coniun£ti,rem committere. Verum qui h?c profert, ignorare vi-
detur complures, quos ?que pudet prohibere prefentes afpe£hi,& milfos face-
re,atq; fuos affeftus cofpici.Fit ctia ficpe,vt,& fi iufli fuerint difcedere,curiofi
quida aut nonnulli ex familiaribus atq; amicis folhciti fiudio cognofcedi qua:
ad aigrum fpeftat,remaneant impudeter.pcr huiufmodi ergo occafione, ineat
medurus gratia apud egros,qu? nihil obeft,po!hceaturque lpfis feorium nullo
audiete,fe manu ita adhibituru,vt multos lateat. poteft emm(vt dixi)dum vel
aquam perfundit,vel fpongqs fouet, quafi nondu fit manutn admoturus, mo-
mento effeftum perficere,ijs,qui videre cupiunt, aliam rem agentibus. Verum
40 huiufmodi quasftioncs pratter medicina: prateepta funt, qua: nos eorum, qua
dnSa funt,confequutione impulfi, & contradicetium importunitate commc-
morauimus.Sed proximum effivt ad fequentia tranfeamus.

>• T I Ac «nim via, qui agit, videt, quod tra&atur confpefhu non fubijcitur.

1 1 Hic quoque, perfe&a oratio huiufmodi eft. [Hac enim oratione, qui

agit, partem cernit, qua: manu curatur, caq; ipfa cerni ab alijs non potefl:]. ne-
que enim, quod parti accidit, qu? curatur, vtrumque ad medicum refertur, nc-
pe,vt oculis expofita fit,& lateat.

z iij

35g DE OFFICINA MEDICI

VErum fui habita ratione, du ledet, pedes habeat e regione genuum deor- i
fum ad reftam lineam, quodque ad interuallum fpeftat, non magnopere
- inter fe coniunftos-.genua vero, paulo fupra inguinum regionem, didufta fic,

„ vt cubiti infidere illis poffint,& vtrinque dari ad latera.

Poftquam modu expreflit,quo chirurgus refpefhi luminis debeat figurari,
ad habitum venit, quo fui ipfius habitaratione comode collocetur.fupra enim
inquiens, [Agens, fiue fedeat, fine fiet, commode, tum fui habita ratione, tum
illius, qui curatur ac luminis] ideinde primo exequutus,quod poftremu pofitu
fuerat, & neceflario fimul mentione fafta moderationis, qua collocari debeat,
ratione eius, qui manu curatur, iam docet, quo pafto feipfu intuitus debeat co- io
mode figurari, comode autem refpcftu habito ad feipfum collocari nihil po-
teft,quod fimplex fit,& quafi articulis diftinfhim:fed,fi partes confideres, va-
rie poteft alias alio modo figurari, ficque interdum etiam commode collocari.
Ergo, fi quis feu cofidat,feu fiet, crura plurimu inter fe diducat, erit eoru habi-
tus a moderatione alienus, perinde, ac fi ex toto liate committat, efficiatq;,vt fe
cotingant,vel alteru alteri fLTperimponat,atq; adeo, fi in longitudine crus totu
extendat, vel fi pedem non fiatuat e regione genu,fed verfus parte pofteriore,
multum a refla linea declinante.Mcrito igitur Hippocrates doces qua mode-
ratione,fedes chirurgus fui habita ratione, vtatur in fingulis partibus colloca-
dis,pi'£cipit,vt pedes e regione genuum contineat. Sed,cum[e regione]accipi io
bifaria poflfit,modb in his, qui mebrum in logitudine extendunt, modo in ijs,
qui lpfum refta deorfu c6nnent,ficut,vbi fiamus, iurefdeorfum ad refla linea]
addidit.vt femperaute confueuit,fitu e regione i'|ruappellat.Iubet igitur pedes
modice inter fe diduci, genuaq; paulo inguinu altitudinem excedere, eo cofi-
lio vbiq;,vt decore figuretur, vt paratus ad opera fit,vt fic fiabihs fedeat, ne la-
bct.quare genua & femora tota vfq; ad Iguina,eatenus inter fe diduci iuflit,vt
decore, vt tuto fine curationis impedimento, cubitis & aliqua brachioru parte
modo femoribus lfidat, modo vtrinq; porreftis vtatur. qua rem his verbis ex-
preflitj/Sto^ fignificauit femoribus iniidereiverbo Tn>otAo,(| dari vtrlqi ad latera.

„ A 7Eftis fuccinfta,diftinfl:a,a:que,fimiliter,m cubitis atque humeris. 30

V Succinftam dixit pro collefta,vt neque fluat, neque medicu ftragulet:
verbum[diftinfl:a] ad vefie refertur, cuius nulla parte voluit duplicari. Quod
pofiremis verbis adiugitur [atque, fimiliter in cubitis atque humeris]ambiguu
eftiaut enim[^que]8c[fimiliter]vtnufque brachij,& cubitu & humerum vefie
velandu exiftimat,ita,vt brachia inter fe conferatur,quod grtecorum pl^nquc
dicut: aut cubitos cum humeris comparat, volens cubitos teque & fi-
militer, vt humeros in vtroq; brachio circudari. Confiat aute noluifle veftem
fupra cubitos tern}inari,cum eos nudari turpe fit, n5 folum medico,qui artem
adeo lioneftam exercet, fed &c forenfes caufaspublice agentibus, quos pudere
manifeftum eft athletaru more fupra cubitos vefie reijcere, fed & huiufmodi 40
genus annflus expelli ahoquin debet, vt pote fub quo non modo ad cubitum,
led ad totum brachium frigus afpiref.non tamen ofiendit, quatenus vitra cu-
bitum velari brachium debeat.an id omifit,quia manifeftum erat, Sf inueni-
ri a nobis omnibus facilepoterat? quum in qualibet opera, no magno negocio
conijeiatur, quatenus vitra cubitum tegendum vefie Sracbiu fit, fi in decus,&
propofitat manus curationis vfum hic quoq; incumbamus. Verum, quod pau-
lo fupra, ybi latere quid oportet, contraria confilia efle propofui,nepe obfcuro

aere

COMMENT. I. 359

i aere opus efle,ne quod curatur, oculis patere poflit, claro lumine, vt id chirur-
gico confpicuum Iit: illud autem fequendum efle,quod fuperat,ac fi vtrunque
idem polle videatur, medium prorfusaccipiendum : idem hic faciendum eft,
& vbicunque confilia contrarias res hortantur, medium fiquidem inter vtru-
que femper eft eligendum, fi alterutrum fuperabit,ad illud vergendum. Quod
igitur ad manus curationem pertinet , ipfa per fe nudari totum brachium exi-
git: contra, decus velari totum. quamobrem deligi femper vtriufque medium
comienit, atque in id, quod vrget,inchnari.

AT ratione habita partis, qua: tradatur, quod pertinet ad longe vel prope,
ad fupra vel infra, ad hinc vel hinc, ad medium . quod quidem ad prope
>> vel loge termini funt cubiti, qui in priorem partem vitra genu, in pofteriorem
>• vitra latera ferri minime debent:quod ad fupra & infra, non fupenus quam vt
*■ manus ad mammas peruemant,non inferius quam vt pedore fuper genua in-
■■ cumbente, manus cum humeris ad redum angulum figurentur , qute quidem
•• in medio funt,itafc habent : fed,quod ad hinc vel hinc, porrigatur corpus, Sc
■■ huius illa pars, qux agit, quatenus inclinari conuenit, modo fede non excedat.
Cum medico imperauerit,vt tum fui habita ratione,tum illius, qui curatur,
i o ac lummis,commode vel federet,vel flaret, & primo commoda pro vno quoq;
horum trium feflionem aggreffus fuerit , orfus a lumine, deinde ad feifionem
medico idoneam tranfiens, hanc ipfam expofuerit, venit ad tertium, quod re-
flat,fedendi moderationem oftendes, quantum fpedat ad eum, qui manu cu-
ratur.neq; enim federe chirurgum maxime prope hominem conuenit, ne loci
anguflia manus ab agendo prohibeantur, neque ita recedere, vt vix ad illum
perueniant . hic igitur terminos quofda conftituit, quos chirurgus in priorem
aut pofteriorem partem excedere non debet .illud autem obhuifci non opor-
tet, quod primo fedencis mentionem facit . Chirurgum igitur iubet adeo re-
cedere ab tegrotante, vt cubiti nec in priorem partem quam genua, nec in po-
fteriorem quam latera porrigatur, hos itaque fines ftatuit interualli , quod ad
priorem & pofteriorem partem refertuiyd quod in longitudinem appellatur:
30 in reliquis vero duobus, vno in latitudinem , altero in altitudinem, fiuepro-
funditatem(vtroque enim vocabulo dici)altitudinis eum finem chirurgo po-
fuit,nc fuperius quam fit mammarum fitus, manus porrigat, nec inferius quam
vt pedlore fuper genua incumbente ad redtum angulum cum humeris figure-
tur, quem habitum appellat , hic autem medius eft , inter vltimum cu-

biti flexum, vitra quem fledti, & vltimam porredlionem , vitra quam extendi
brachium non poteft : latitudinem , qute ad vtrunque latus pertinet dextrum
fcilicet & finiftrum, eo finit, vt catenus inclinari vtile fit, dum fedes non mo-
neatur,hoc eft illa; partes corporis,quibus fedemus,fedilique innitimur . Scri-
pfit quidem terminos perpetuos noii eodem tempore, quia non licuit, quando
40 egit de longitudinis interuallo, latitudinem aut altitudinem docere , ficut nec
vbi de altera , reliquas duas . vult autem (vt arbitror) medicum i|ifum animo
ha:c,quae commemorauit, omnia quocuque tempore perfequi.quum,quicquid
agatur, omnia fimul vfui fint.Sed,quiim medius quidam fit felfionis habitus,
vbi medicus nihil intuetur,nihil agit, in eo figurari decorum magis atque ho-
neftum eft, quali pingi debeat eius imago, aut fingi. At, quum ad chirurgiam
venit, mouere manus debet interdum in priorem & fupenorem partem fimul,
tum in finiftram priorem ac fupenoremuurfus ab eo habitu in poftenore par-

2 iiij

3*0 DE OFFICINA MEDICI

tem,vel vtramque manum, vel alteram tatum adducere, fic & in inferiorem in- i
terdum & rurfus in fuperiorem,aut in dextram vel finiflram. interuallis enim
inter fe c5iun£lis, varie flatus mutantur.commune eil omnium feflionem tue-
ri,quam nonnulli relinquunt ex interuailoru termino excedentes.nam,fi pars,
qua: tradatur, adeo fublimis fit,vt medicus manus ferat fuper mammas, coo-e_
tur interdum fublimior a fede leuari,vt quafi confurgens,neque fedeat, neque
flet,fed fitus fit in medio vtriufque, neque ha:reat. at fi plurimum in dextram
vel finiftram partem inclinet, ob id fedili mouebitur,ita,vt periculum fit, ne de
eo cadat . quid attinet dicere , fi in priorem vel poftcriorem parte conuertatur
idem ipfi in vtraque euenturum efle? Tantum, vbnn inferiorem partem in- io
clinet, praeterluam quod indecore fedebit, lumini etiam officiet.

S Tante vero oportet pariter ambobus pedibus bene infiflere, fed agere al-
tero infifletem, at non eius partis, cuius manus agititum genu inguinis al-
” titudinem xquare, perinde atque vbi fedctfin catteris feruare eofdem fines.

Qu^iim feflionem abfoluerit, ad flandi rationem venit, eadem prorfus iix-
bens obferuarc flantem, qua; fedenti fupra imperauit, excepto quod id, cui pe-
des in fi fiunt, non debee atqualem vtrunque pedem fiuflincrc. alteru enim vult
fublimiorem haberi, qui tamen non fit e regione manus agentis, in quo flatu
perfeueradum efle, quoad manus opera vtitur,modo pars, qua: curatur, neque
ereftior fit,neque multum in longitudinem aut latitudinem recedat, nulli du- z o
bium cfl,qui eorum, qua; didla funt, meminerit. Pars enim, qua: adeo fublimis
fit,vt medicus cogatui fuper fuarum mammarum regionem manus admoue-
re, illum plus iuflo furfum trahendo,loco dimouebit: eudem loco excedere fi-
militei coget,fi longe rurfus adeo diflet,vt in priorem partem ferri neceflefit.
Quoniam vero alteium pedem voluit rei cuipiam mhxrere , hic quoque alti-
tudinis modum declarauit,pra:cipiens genu eodem modo ad inguinis altitu-
dinem figurari, quo in fedentibus dixit, ibi enim ait genua habenda efle pau-
lo fupi a inguinum iegionem,quandoquidem huiufmodi feffio flabilis maxi-
me ell,& ad agendum honefliflima, atque expeditiffima. Sed nunc alteru ge-
nu tantum vult haberi fublimius ad inguen fpe£lando:ibi multitudinis nume- 50
ro genua pofuit,quum vtrumque crus aique altum contineretur.

A Egrotans autem ceteris corporis partibus chirurgico fubferuiat, flans, fe-
" ^ A. dens, aut cubans, fic,vt in eo habitu facillime perfeueret, obfertians flu—

” xum, flatum, inclinationem ad latera, inclinatione deorfum,ita,vt conucnien-
” tem habitum, fpeciemqueaffeifta: partis tueatur, in porre£tione,in tra&atione,

>■ in habitu, quo contineri poflea debet.

Non immeiito expofitores huius libri varie hunc locum explanarunt.nam
& quatuor vocabuloru obfcuritas (inqua) quo ipfe fluxu indicauit,

v^sunaj quo flatu, ea-refijw^quo inclinatione ad latera, & i«;™fe,quo incli-
natione deorfum : & quod paucis fignificare multa voluerit, in caufa fuerunt, 40
vt de piopofitis diffideret . quippe qui audloris fententiam, vt pote obfcuram
opinione, & cSieftura magis, quam fcientia perfequuti in varias diffenfiones
incini ei unt . Equidem, quod in huius generis omnibus facere confueui, nunc
quoq; conabor.omiffis enim, qua: minime funt probabiha,referam,quai mihi
non fine ratione excogitata efle videbuntur, fimulque, quid ipfe inhaere fen-
tiam, explicabo. initium vero facia ab obfcurorum nominu enodatione.fiqui-
«. em fimplex compofito prius efl: & fxpc fimplicium copofitio facit obfcurD

tatem,

COMMENT. I. iSl

i tatem,quauis ipfapIanafinr,idquod videre licet in propofitis verbis. Namq;

quidam in humoribus acceperunt, atque hi bipertiti funt.nonulli re-
ferunt ad eos, qui extrinfecus infunducurial.j ad eos, qui ex corpore fluunt. Sed
& iorum quidam loqui Hippocratem aiunt de ijs, qui educutur, dum manus
curatio adhibetur; quidam poflquam adhibita eft.Eadem diffenfio eft de vo-
cabulo iraasW nam, cum flatus humoru fluxui aduerfetur, iure de hoc quo-
que controuerfia eft. Alter expofitorum grex n5 de humoribus, fed de folidis
corporis partibus vocabulum dnftum exiftimat, volens

figmficare erediorem fitum,vel partis, qui tradatur, vel corporis vni-
10 uer a-Mtfwjj vero inclinatione deorfiim, perinde quafi Wj^dixiflet.vfuri
pauit enim in hanc fentetiam vocabulum tuerajja in prognoflicis, vbi inquit,
[M vero grauius eft,fi feipfum aiger continere non valens in ledo, fiibinde ad
pedes delabiturjvbi delabitur dixit Ksmtjjila.cuin hac expolitione faciunt vo-
ca b uja MTjhg&j & qua: fuperioribus proxime fubiecit.namq; inclina-

tione ad lateraM7?tgyappellauir,fiue totius corporis fit, flue partis qu? curatur.
K0£T<"7“'J vero dicunt accipi proprie in membris, non fecus atque m toto

corpore, vbi enim corpus vniuerfum in eade fede cotineatur crure aut brachio
immobili, & deorfum delabatur, eiufinodi litu aiunt ««roJ^TPy appellan.qui
lpfa pei fe veia dicut,quamuis 1 ibi non fatis in vmuerfa oratione conflet. Ali-
1,0 5“ enim °mnes lterfi lntcrfe dikrepant,qubd eum habitum, qui quatuor ver-
bis,nempe flatu, fluxu, inclinatione ad latera, inclinatione ad inferiora fio-ni-
ficatur,ahj feruandum efle,ahj canendum aegris velle Hippocratem arbitran-
tia. Nihil autem intereft, quod attinet ad totius orationis lentendam , tripli-
cem feripturam efle vocabuli «m el-gar. quum nonnulli fecudam eius fyllabam
per -r. ?. t. feribant, nonnulli. o-. quoque primo adijeiant Mspigu fcribentes,alij
& M7ag.1v! petr. e. i. nos enim fiipra vnam duntaxat adfcnpfimus. Propofita
lgitui vocabula manifefta funt, a verbo enim Mtffndte ducitur M-^tgr, a ver-
bo U-reifitSs M7aq.if.quum feriptura nihil aliud velit, quam vt hic ab igrotan-
tibus obfeiuentur . videntur tamen omnes, qui hunc locum explanarunt, au-
5° doris fententiam pei fpexifle ex parte: totam tamen ad vnguem comprehen-
deie minime potuifle.fi quis enim annnaduertat, quod poflremd additur, [in
ponedione, in tiadatione, in habitu, quo contineri poflea debet], omnes ve-
lum dixifle videbuntur, quum tribus temporibus aliter alia fint aigrotantibus
profutura, fcihcet in porrigendo, mmanu adhibenda.in continendo poft cu-
lationem . non tamen poterunt omnia coniungere,quod liquido conflabit, fi
hec tria tempora difcernatur.Pnmum eft, quum aigri (eipfos medicis tradunt,
vt,vitiu bene cognofcatur, quod 4 7ra/i>lf«, id eft, in porredione dixit. -alterum
deinde, quum medicus circa vitiatam partem aliquid agit, quod vocauit jfigio--
f*oy,id eft, tiadationemitertium, quod dixit 4 tam tbtoc tjcj,id eft, m habitu, quo
4° continen poflea debet. tunc enim ad id confilium dirigitur, vt homo affedam
partem eodem modo contineat figuratam . Deduxit ergo vocabulum habi-
tus,eo quod fe habeat in eodem. In omnibus autem tribus temporibus, quod-
dam commune eft omnium, quoddam proprium fingulorum . commune eft
feruare vitiatam partem immobilem , quod requiri didum eft, nifi medicus
aliquo modo motiere lpfam tentauerit : inde ad perfedam curationem fin-
gulorum proprius eft vfus, in porreftione, vt medicus exquifite quid curatu-
rus fit, intelhgat, in manu admouenda, vt, vbi ofla fraifta funt m diuerfa ex-

jfft DE OFFICINA MEDICI

tendat, redte componat, atque deuinciat:vbi prolapfa, in diuerfaextedat,repo- i
nat, vitiatam partem idoneo vinculo comple&atunvbi fcalpellum adhibet, vt
pus vel famem effundat,vel quod putre alicubi eft, excidat, aut candenti fcrra-
meto adurat. His igitur vtilis eft humoru fluxus, ac ftatus,ille,fi excitetur, ex-
cerni fiquide oportet humores a natura alienos:hic,fi cuitetur, cimi fubfiftere
intus noxium humorem n5 expediat . fed interdum fubfiftere comodum eft,
ficut vbi in magna fuppuratione fubitb excerni pus , aut humorem aquofum
volumus. Multo autem magis in membris, qua: tradantur, dum manus adhi-
betur(vt diximus)obferuan ftatum,ac fluxum conuenit,fimiliter & in folidis
partibus animalis obferuari,qua: dida funt, a laborantibus debent, vt eade ra- io
tione fiat per tria tempora, nimirum porredionis,tradationis,& eius habitus,
quo contineri poftea conuenit. Pars enim, fi dum inciditur, nimis porrigatur,
chirurgum coget alieno loco fecare,ac nec modu aliquando, nec, qu£ leruanda
funt, tueri, propterea quod atger anteueniat fcalpellum atque anteuertat: fi re-
trahatur,efficiet, vt curatio minus abfoluatur, &c a medico interdum dimidia,
interdum quoq; minor relinquatur.quod accidet tegrotantibus,interdu etiam
dcligatis,vt,vbi,dum ad ventrem manu curantur, aut fe attollunt ad fpinam,
aut conuertutur in latus, quod fignificauit, quum dixit[in latera inclinatione]:
aliquando aute nihil tale moliuntur, fed mufculos vehementer intendunt, atq;
hanc ipfirn mutationem mihi videtur indicafle, quum ait, oJa, id eft,[conue- i o
nientem] vbi inquit, [Ita,vt conucnientem figuram, fpeciemque affeda: partis
tueatur]. Cuilibet autem in aperto eft, quod malu afterat a:ger,vbi oculus per-
foratur,li habitum fpeciemq; non feruet,aut tranfmutetur vel intendatur, ita,
vt facies fanguine fuffundatur: atque etiam exquifitam manus curatione cor-
rumpit, fi medico caluarite os excidente , paulum caput attollat, aut demittat,
vel in latus inclinet, id quod etia euemt,fi fe vehementer extendat, moto enim
habitu mouetur quoque fitus partis, qua: curatur. Efficiunt autem intentiones
in alijs quidc partibus, vt fanguis erumpat,in mufculis non foliim hac ratione
nocent, fed & partem interdum fublimiorem pratftat, interdum humiliorem,
vbi enim fubieftuos eft, mufculus attollitur : vbi inane/pacium,c6trahiturac 30
deprimitur, ficut euenit in fede,qua: inter coftas eft,& 111 ea, qua: rnxta ventre.

X rNgues,nequelongiores,nequebreuiores fint, digitorum fummitatibus.

- V 1° exercendo vtendutn digitis quidem fummis,plf runque indice cu pol-
» lice-.tota autem manu prona, ambabus vero aduerfis.

Quum de icgrotate egerit, quatenus illi cum cteteris comumtas eft, iterum
his verbis ad chirurgum reuertitur, indicans quati efle vngues debeat, & qua-
les digiti, tum qua ratione illis vti oporteat. Vngues igitur ad fummorum di-
gitorum opera, qua: propria digitoru funt, neque lpfos exuperare, neque exu-
perari optimum effe vbeniis in primo de vfu partium explicauimus,vBi totam
manus naturam oftendimus.quod ad hunc locum attinet, fatis erit verba du- 40
taxat exponere, duplex autem fcriptura,quum fit, vtramque explanabo. Alte-
ra huiufmodi eft,[Vngues neq; logiores, neq-, breuiores fint digitorum fum-
mitatibus]. exigua fiquidem corpufcula, quiEfummisdigitiscapiuntur,& ad
qua: fummorum digitorum opera egemus, hac ratione facilius legetur: dein-
de ab altero capite exorditur[In exercendo vtendum digitis quidem fummis,
plsrunque indice cum polllce]fic, vt prioribus verbis magnitudine vnguiutn
digitorum compledlatur, fed his digitorum vfum : Altera vero fic habet, [V n-

gues.

COMMENT. I. JffJ

x gues neque longiores, neque breuiores fint . Dehinc alterum principium eft,
[digitorum fummitatibus in exercedo vtenc una] vocabulo fummitatibus fex-
u cafus polito , vt vniuerfa fententia fit huiufmodi . Vngues neque excedant
oportet digitorum longitudinem, neque exuperetur ab hac,fed prorfus ipfam
aiquent, fiquidem eorum fummitatibus vtimur. Videbitur hoc falfum, nifi,vt
congruum eft, accipiatur . nonnulla quidem opera totis manibus pratftamus,
brachium femur ci us aut aliud quid huiufmodi vtraqs manu prehcndentes,in
diueifa ducimus, intcndimufquepn quibus operibus digiti agunt tanqua par-
ticula: manuii, perinde atque prominetiores palma: partes, & alia: particulx.-ac
io vbiin oculum demittimus acum, vel fuperiorem,inferioremue palpebram, auc
oculi vnguem incidimus, tunc digitis vtimur, vt digitis, non vt particulis ma-
nus,fimihter,vbi fcalpello, vel quopia alio tali quid agimus.in omnibus igitur
digitoru a (itionibus fummis ipfis vtimur,ac propterea dixi redle fcnptum cfle
digitoiu fummitatibus vten dum. Deinde ab altero capite incipit, [digitis qui-
dem fummis platrunque indice cum pollice] vna oratione declarans plsrafque
mulculoru a&iones fieri, vbi index pollicifquem xin^x vocant)e regione oc-
currit,fic videlicet, vt quod comprehendendum eft, fummis ipfis vtnfquc ca-
piatur. tunc enim duntaxatpropofitis digitis vtimur: quin,& fi tribus digitis
aliquid coprehendatur,vt,vbi fpecillo illinimus, aut acum demittimus in ocu-
z o lum , maximam partem opera: duo illi prteftant, aliquid etiam confert & me-
dius.Sed tota manu prona vtitur chirurgicus, eius finu id prehendes, quod cu-
1'Vur. digiti quidem affedti abundi altera manu exteduntur,componunturq;:
at non abunde brachium, femur &: crus, fed exigunt huiufmodi partes ambas
manus ex aduerfo concurretes,vt membrum vniuerfum in orbe comple&an-
xur.Infuper manu prona opus cft,vbi cucurbitulam dcfigimus,& vbi paruum,
quo adurimus, ferramentu comprimimus, & fpongiam lmponimusifed & in
multis mcdicinx operibus, qua: fortalfe euidentiora funt, quam vt ncceffaria
fint,qux propofuimus.cuihbet enim per fe venire in mentem poteft omnium
aftionum,& digitorum, & manuum, quaspartim vtraque manu, partim alte-
30 ia tantum, digitis partim molimur.

OPtima autem digitorum ftruiftura eft, vbi ipfis magnum fpacium inter -
ieftum eft,& e regione pollex cum indice concurrit.

Non enim fieri aliter poflet,vt in agendo e regione pollex cum indice con-
curreret, mfi fpacium eflet inter eos latius, quod & in ah js digitis commodif-
fimum eft, vt , vbi vaftius quidpiam oporteat vndique in orbem comprehen-
dere,plurimum inter fe diftantes id pratftare valeant.

” A Orbus, quo & Ieduntur,quibus a primo natali die, vel in educatione af-
>■ i Vl fueuit pollex fub alijs contineri, patet.

Cum eade fit vtriuiq; icripture fententia, du^ enim repenutur,ad eam, qua:
40 dilucidior eft, primo aggrediar. Arbitrantur nonnulli, qui rationem ignorant,
referendum hoc eiTe ad confuetudinem eorum, qui folet pollicem fub alijs di-
gitis tenere, quo fit, vt laboris expers paruus fit, & interuallum inter ipfum &
indicem minime augeatur, qua: res in morbum manus, quod perinde eft, ac fi
noxam dixerit, terminatur. Placet alijs referri rem ad morbu, oriri vero hunc,
vel pollice fu a fede excedete, vel loco, qui inter pollicem & indicem eft, exul-
cerato & in curatione dura cicatrice indufta,ita vt mufculus, qui inter eos eft,
induratus, vel quopiam vitio tabefeens alimento, incrcmetoque prohibeatur.

1*4 DE OFFICINA MEDICI

interdum etiam carne inter digitos, quod valde putruerit , abfumpta, ac dura i
poftmodum cicatrice induda, interuallum angultum inter pollicem & indi-
cem redditur, & lpfi inter fe, quali vinciuntur, ac prateipue, vbi locus(vt dixi)
duram acceperit cicatrice . quin & huiufmodi vitia in pueris negligi plterun-
que verifimile fitieos vero, qui firma attate funt,iulTos a medicis mollire polli-
cem, mouerequc, interuallum, quod inter ipfos eft, alimeto idoneum reddere,
adde, quod ijs totum corpus increuit,& fi quid Ludatur, ali diitaxat definit : at
infantibus, vbi primo incrcfcunt,cum morbo ipfo opprimuntur, pratter id vi-
tium,quod digitos no moueant,afteda: partes no augetur, & propterea, quod
inter digitos eft, interuallum contrahitur. Quibufdam hoc inquiunt euenire, io
alijs vero ob cicatrice duram, & aliquod eius loci, quod in medio eft,vitiu du-
rum. quare quali aliquo vinculo continetur, hoc eft, prohibetur pollex ab alijs
diduci. fic enim accipiunt aliqui verbum[contineri] & fi his illud maxime ad-
uerfetur, quod iuxta hanc expolitione non debuit Hippocrates [fub alijs] di-
cere "Lsss t aAAs>fJ,quod caufam,fed ocv' r «AApfi, quod loci interuallum figni-
ficat, cum mala,qu$ inter ipfos tncidut, interuallum contrahant, atq; alligent.

De his igitur, vt tibi videbitur, iudicabis, eligens,quod maxime probabile fit.
verba enim ita obfcura diuinationem magis exigunt, quam fapietianv.nos au-
tem ad antiquam feripturam reuertemur, quam Afclepiades fortafle vitiatam
fufpicatus integram hoc modo habere comecit. [Morbus, quo & l^dutur,qui- 2.0
bus a primo natali die, vel in educatione alTueuit, & qua: fequuntur]. fortafle
autem hatefuit germana Hippocratis feriptura. Putauit Heraclides Taretinijs
intelligedos ellc affedus,vt perfeda oratio tota fic fcribatur[morbus a quo,&

1 ardens affedus, quibus a primo natali die, vel in educatione], & qua: fequutur.

A Gens vti vtraq; manu ad omne opus debet, & ambabus fimul, fiquidem
amba: limiles funt,id fpedans,vt rede,vt decore, vt celeriter, vt iocunde,

” vt eleganter, vt prompte.

Prarftanquoduisiubet vtnufque manus auxilioiid enim ad celeriter ac de -
core agendum maxime accommodatur.pollct quidem medicus tetare dextra,
vbi dexter hominis oculus curatur, acum dimittere, vel excidere vnguem, vel 3 o
aliud quid tale, & idcirco adducit ldfpedas vt rede, vt decore, vt celeriter, vt
iocunde, vt eleganter,vt prompte quoniam harc confequemur, fi, qua ratione
propofuit, exerceamur, quale autem vnumquodque effc debeat, mox indicat.
Quod vero ad hunc locum attinet, illud mcminilTe conuenit, quod omnium,
qua: hic habetur,caput eft[quomodo]id vnum ex illis eft, qua: prima diuifio-
ne comprehenduntur. Illud etiam obliuifci non oportet, quod manus limiles
appellauit,quanquam lpecienon diftant.

” ]\ /1 Achinamenta autem, quando, & quomodo exponentur, vbi oportet, ne
.. i V 1 operam impediant, neue longius diftent,quam vt prehendi pofiint, led
.. collocentur iuxta eam corporis partem, qua: tradatur, quod fi ab altero pra:- 40
„ beantur, is paulo ante paratus fit,exequatur autem, vbi imperaucris.

Non foliim fpatham habentem in fummo capitulum rotundum, cauumq;,

& fcamnum, cui ab vtraque parte axes funt,& alia, qua: machinationum ftru-
dura continentur, fed & qua: communi nomine id eft,inftrumenta vo-
cantur, venire fub og?«vffljj,id eft,machinamentoru appellatione plane hic ofte-
dit,quum inquit[q vt prehendi polTmt]deinde[quod fi ab altero prsbeatur].
namq; hgc,du manu abhibemus,& nos lpfi prehedimus,& ab alijs accipimus.

Iam

COMMENT. II. 3<r5

i T Am vero affiftentes,id,quod curatur, eo modo pratbere debent, quo traditu
» 1 fuerit, reliquum vero corpus continere Iic,vt immobile prodent, item habe-
» refilentium,& ei,quipra:eft, aufcultare.

Clariora harc verba funt, quam vt explanationem defiderent.

FINIS COMMENTARII PRIMI
GALENI IN HIPPOCRATEM
DE OFFICINA MEDICI.

io

Galeni in Hippocratem de officina

MEDICI COMMENT. SECVNDVS, VIDO
VIDIO FLORENTINO INTERPRETE.

Inculi ratio duplex, altera illius, quod inijeitur, altera illius,
quod inieftum elbquod ini jcitur,vt celeriter, iocunde, prom-
pte,eleganter. celeriter quidem, vt opus expediatur: iocunde,
Vt facile pr^ftetur:prompte,vt vbique fit in prompttr.elegan -
ter,vt oculos deleftet.qua v|fb exercitatione hatcaffequa-
mur,didum eft.

Qmjdam communia funt vtriufque rationis vinculi: quadam propria alte-
nus.prompte,& celeriter proprie ad vinculum pertinent, quod imjcitur:re£le,
& decore, ad id, quod iam inie&um eft(ipfe autem id, quod inijeitur, vocat eg-
jafofiwofjjquod iniefhim eft, «g>«c7/erijj)iocunde,& eleganter vtriulque funt co-
munia, iocunde quidem, tam voce, quam fignificatione:at eleganter, quod ad
vocem fpeftat, commune eft vtriufq;,quod ad figmficatione no ita. nam ele-
3° gantia vinculi, quum adhibetur, in manuum motu confifiit; quum iam adhi-
bitum eft , in ambitu linteorum . PoITumus autem dicere fafcias eleganter cir-
cumdari,loquetes de vinculo, quod inijeitur. At iocunditas num magis etiam
attenditur, cum adhibetur,quam quum iam adhibitum eft, fiquidem hoc folo
fafeiarum prellu dolore affert , at quod adhibetur, & eo nomine, quod mem-
brum incommode continetur , interdum enim ea de caufa comprimitur, licet
fafciaredlecircumdetur? Neq; alienum eft etiam cenfcrc communem vtriuf-
que efle compreflum eorum, quibus tanguntur, qua; vel comprimunt, vel non
comprimunt, eius quidem, quod inijeitur, quatenus pars, qua; curatur, premi-
tur,vel non premitur fub continentibus : at eius, quod inie&um eft, quatenus
40 fufpenditur,vt quum brachium mitella excipitur,vel quatenus continetur, vt
quum ea cruri fubijciuntur, quibus fulciatur. Non mediocriter autem confert
ad vinciendi iucunditatem, agendi celeritas: celeritati vero maxime prompti-
tudo conducit.quin & ha: funt perfe&iones vinculi, quod inijeitur, potiflimu
propri^, vt & fine preffii contineat, & promptu fit, atque paratum-namque er-
ror in collocando ad partem quoque alligatam fpedlat,fed nunc agit de mem-
bro vinciendo , vbi commode figuratur. Statui vero fua: funt perfefiiones &
vitia, non fecus ac fafcijs, quarum, omiflo ftatu,in prxfentia mentionem facit.

}6S DE OFFICINA MEDICI

Ergo,vbi paratum vinculu adhibeatur, opus mature perficitur, ipfe enim, quid i
fibi vellet promptitudo,expreflit,cum inquit, [prompte, vt vbique fit paratu]
quod euenit,vbi,qui deligat, prouidit,vt nilnl ambigere, nihil ferutan debeat
in agendo, hoc ne, an illo modo circumagere fafciam conueniat . promptitu-
do igitur, quo idem eft:, atque proparatio, operam facillime abfoluit. Iocundi-
tatem ipfe docuit fitam efte in facile agendoifed celeritate confiat cum prarpa-
ratione & agendi velocitate coniungi.Iocuditas igitur illis annumeratur, quo
magnopere ei conducut,qui manu curaturiatque ob eam celeritas, qua prom-
ptitudine,dum agimus,facile confequimunelegantia vero afpedti gratam (fi-
cut ipfe deinceps adfcripfit)proter ea, qua: neceftaria erant, in chirurgico po- io
fuit, vt qua; ipfius gloriam augeat apud vulgus , cui obnoxius efi ambitiofus,
perinde quafi amore captus.hacquanquam non capitur, qui humanus efi, non
tamen laudem afpernatur,eb incumbens, vt magis apud ogros valeat audori-
rate.quandoquidem fibi magis obfequentur,qu£e res illis vtihiTima eft. Huius
ergo audoritatis apud vulgus gratia non modo medicus illam no afpernatur,
fed nephilofophusquide . magis enim homines iuuat,vbi apud eos in hono-
re & admiratione eft,vt qui magis ipfius fada imitetur, & iulfis eius obediar,
non fecusac numinis cuiufdam.[Qua vero exercitatione hocaflequamur,di-
dum eft], qua exercitatione celeriter, iocude, facile, prompte agamus, (inquit)
didum efi. id potiflimum docuit, vbi ait, [Agens vti vtraque manu ad omne 2.0
opus debet, & ambabus fimu!,fiquidem amba: fimiles funtjitum vbi oftendit
in exercendis digitis plxraqugagenda efte pollice atque indice,tota vero ma-
nu prona, & ambabus aduerfis.

QVod iniedum eft,vt rede, vt decore. Decore quidem, vt fimpliciter, vt .

diftinde,aut fimilibus & £equalibus,a;qualiter &fimilitcr:autinsqua-
libus & diflimilibus, ina:quahter,& diflimiliter. Species autem fimplex orbi-
- cularis, afeia, fima, oculus, rhombus, dimidiatus.aptetur vero fpecies fpecieqac
» morbo illius, qui deuincitur.

Quum dupheempropoluerix vinculi rationem, vocas quod inijeitur ig>a-
5o'f<o»ojj,quod inieifium iam eft, dg><xc$u«!o}j proxime pratfatus qua via, quod inijei- 30
tur optime inijciatur,nunc id exequitur,quod inicdu eft, vbi decore ait inie-
flum efle,fi fimplex fit, fi diftindum. fimplex eft, vbi linteum non implicitum
eft, non duplicatum, non rugofum,fed eque ab omni parte extendituridiftin-
dum, vbi iterum aut tertio circa idem conuenienter datur . ex duobus autem
in quibus confiftit iniedi vinculi decor, alterum, nempe fimpliciter, tanquam
clarum, mihi videtur fine expolitione protermines in enodatione verbi [dif-
tinde]fequentia omnia adiecifle,ad qu$ animum adiungas oportet, non obli-
tus me dixifte dudu,diftinde,idem fignificare.quod conuemcnter.Siquidem
propofitum eft, vt alter fafeio circuitus primo interdum oqualis ad vngue fit,
ac nullo modo impar,interdum inoqualis. fit autem oqualis, vbi extremo fa- 40
fcio partes in latitudinem eodem loco ita finiantur, vt neque exuperent, neque
exuperentur, fed in vtroque circuitu delinat non aliter, ac fi inieda fit ima fa-
fcia duplicataieademque ratio fit tertij circuitus,& quarti, fi hoc quoque opus
fit.Ergo & in eo, qui rhobus,& in eo, qui femirhombus dicitur,exquifita hoc
obleruatio adhibenda eftifed vinculi fraduris accomodati,qutim ad brachiu,
humerum, aut femur datur,item diftinda ratio eft, in quo priorem fafciam iu-
bet furfum ferri, fccudam vero prius deorfum, deinde furfum duda, qua prior

definit

C O M M E N T. II.

ls7

i definit finiri, quod fieri no poteft, niti, quod fpedat ad latitudinem lintei, ora-
rum altera alteram excedat . hcec igitur squalis erit, fi tota sque in ea inclina-
tione perfeueret, qua a circuitu in orbem recedens orfa eft. Vocatur autem or-
bicularis, qus affe&am partem ex toto in orbem fine inclinatione compledi-
tur,in quo oi'£ fafcia: fecundo & tertio circumadsalijsin fident, fic,vt neque
excedant, neque exuperentur:atin eo, qui declinat, neceiTe eft fafciam,vel ferri
ad vitiate partis regionem fupenorem,vel ad inferiorem dimitti, quod, fi vbi-
que fimilem inclinationem habeat, diftindu vinculum pratftabit. Quare,fi ea,
qua: dida fiunt, diligenter confideraueris, plane intelliges circuitus in orbem
io vnam duntaxat etfe ratione, vbi nihil plus eft aut min lis : at non vnam eius, qui
declinat, quum alter altero declinare plus poffit aut minus. Hic tamen tranlla-
tione vfius illum, qui paulum inclinat, aficiain,qui multum, nuncupauit fimum,
aficiam fabri dicunt inftrumentum quoddam extrema parte, qua ligna inci-
dunt, modice incuruum,& labrofium in fipeciem labri: fimum grsci appellant
locum, vbi planities cum colle coniugitur,qua enim committuntur, fimu effi-
ciunt,quum neutru per fie fimu fit. cum planities lpfia reda fit,& squahs:colhs,
accliuis, &c altus, at vbi inter fie coeunt finiam figura reprefientant, eade figura
fit, qua dechuis via, cum acclini committitur, eode modo in nafio fima pars illa
dicitur,qu£ vtrinq; fublimioribus partibus terminatur, tamq; ab hac parte to-
to tus nafius nuncupatur fimus. Coftat enim plura vocabula in totis vfiurpari cor-
poribus,^ nonnullis duda,quce partibus accidunt, quo modo fimus homo di-
citur.fiquidem non eode modo vocatur fimus-, quo plenus,ac tenuis, aut albus,
aut niger, fied ficut glaucus, csfius,vel gibbus, nafius igitur, vel via proprie fi-
mi nominantur: vinculum vero fimum ab Hippocrate appellatur ead e ratio-
ne,quaan£n fipaths capitulum rotundum & leniter cauum,& <ra47r«f«o\s,id eft
aficia, genus quoddam circuitus ipforum linteoru.namq;,vbi pra:cipit,vc pan-
ni in aficij figuram imponatur,diducit ab orbiculari circuitu eum, qui fabi oru
aficia: modo declinat, non enim cenfiet pannos ita oblique circumponedos,vt
ab orbiculari circuitu nimium abfint,fied paulum declinent, fic,vt fideliter co-
3 o minuta offa contineant . Patet autem in vtroque horum circuituum maiorem
& minorem elfc inclinationem, cum neuter fimplex fit & vnius forma:, cuiuf-
modi eft orbicularis, quem cum fimpliciconiunxit: fied aficiam verb,& fimum
feorfumperfe,quafi diftindos fiubiecit. [Diftindejaute fignificat,vt fit, quali
difcrctum,& minime implicitu. fit autem(vt dixi) cum quilibet fafcis circui-
tus eofdern habet latitudinis fines , vel inclinationem ordinatam . voco ordi-
natam inclinationem, quum, qu£ ex latitudine vinculi confipiciuntur,a:que in-
ter fie diftant, quod vtiq; fiet, vbi, qui deligat, quam ab initio inftituit,tequale
vbique inclinationem fieruet. Artemidorus aute & Diofcondes,fic,vt alibi an-
tiquam ficripturam nouant,tranfiponuntque, ita hic cafum mutant, nempe di-
40 (ftionem fimplex orbicularis , fimplex in orbem ficribentes. bene aute rem in-
telligunt,fiedaudaiftei' ficripturam immutant, plurima tamen, qua: non fatisin-
tellexerunt,aufi fiunt immutare, atque ea de cauta eoru nunc mentionem facio,
quauis fexcenties ha&enus, vbi fcriptura immutarunt, filetio prijterierim.cum
hoc re£le intellexifle,& clarius mutatione reddidifle mihi videatur, quaquam
in paruis,non eo modo accipientcs,quo audior voluit, decipiuntur, (ed de his
fatis eft femel dixiife. Profatus autem Hippocrates decore quidem, vt {impli-
citer, vt diftindte, deinde fiubijciens aut fimilibus, & squalibus, ^qualiter, &c

3ffS DE OFFICINA MEDICI

fimiliter:aut in«qualibus & difl]imilibus,in«qualiter & dilfimiliter,quafi c5- t
muniter docuit, quo confilio diftinde vinculum adhibeatur, «qualia enim &
fimilia corporis membra fafciam vniuerfam «qualiter, & fimiliter per omnes
partes circumadam requirunt:in«qualia & dilfimilia,in«qualiter & diflimi-
hter.Hec autem verba m vetuftis exemplaribus, & in libris expolitorum pre
ale leguntur, non adiedis inaequaliter & diffimiliter,fcd,cum folum fcriptum
lk, aut inaequalibus & diffimilibiis,intelligi etiam volunt inaequaliter & di/Ti -
militer, idq; ab Hippocrate pnetermiflum fuiiTe,qubd manifeftum videretur,
eo quod propofitis confeques elTet. Verum h«c ratio fcribendi non breuitate',
led errorem manifeftum pr« fe fert.Satius ergo fuerit, fi ita fcriptum inuenia- i o
mus,exiftimare liate vcluti complura primorum exemplariu efle 'corrupta, id -
que propterea fieri, quod librarius ea pratterierit, atque error hucufque manfe-
m. Ergo fu per humerum fimiliter & ?qualiter circuire fafcia poteft.minus au-
tem fuper femur & brachium, fed paulo magis fuper crus : at in capite hume-
ri,& in coxa contrarijs partibus indigemus,quemadmodum & vbi caput a la-
tere vinciendum eft.frons quidem & nafus fimilem & «qualem amat orbicu-
larem fafci« circuitum, non fecus ac vertex, qui etfi in orbem circumdatam fa-
fciam non poftulet, «quahter tamen & fimiliter procedentem requirit, de his
autem diligentius in fequentibus tradabitur, nunc ad verba, qu« reftant per-
gamus. Hippocrates pofitis tribus fimpliciu vinculorum formis, nempe orbi- 10
culari, afcia, lima, deinceps criuaTcompofitoru meminit, oculi rhombi & di-
midiati,dimidiatum femirhombum etiam appellant, quibus adiuno-iftaptetur
vei o lpecies Ipeciei ac morbo illius, qui deuincitur]. commones, vt accommo-
detur^ viuat« partis formS,& vitiq,quo detinetur.fpecies enim vinculi, qua
oculum appellamus, ad oculum adhibetur, vbi vel periculum eft, ne procidat:
vel contineri quippiam volumus ipfi fuperimpofitum . rhombus vero, vbi vel
. capitis futuras didudas' adducere mvnum oportet, vel hians vicus interdum
contrahere,& valde refolutam cutem adducere atque agglutinare.no abfimi-
em effedum pr«ftat femirhombi vfus. V erum eminuero hxc feripta funt ab
Hippocrate tanqiiam exempla, ad quorum fimilitudinem inueniedum nobis
eft, vel ab his, qui compererutdifcendum, quod vinculum ad quamuis corpo-
ris partem atq; valetudinem accommodetur, expedit aute dodorem non im-
perare fimphciter,fed viam exponere, qua ipfe vinculu inuenerit . eo enim fit,
vt difcipulus, liquando obliuifcatur, in memoria redeat, &qu« ab altero non
didicit, poflit cogitare. quocirca non ab re fortafle fuerit,fi librum coficiamus,
vbi de falcijs & corporis parti & vitio accommodatis pertrademus.

REfte miedi vinculi du« fpecies,firmitas in preflu, & linteorum multitu-
dine confiftit.

Didum eft in fuperioribus cofuefte Hippocratem to «'a, id eft,fpecies ap-
pellare J)«4„gir,id eft differentias. pr«buit autem maxima quaiftionem dilTen- 40
iioms caufim inter huius libri expofitores, quiim duas fpecies nominatim no
poluent, quod ante in ali js fecit . vna quidem in vinculi modo fita eft, quam

iple firmitatem dicit, eam explanauit, quum inquit, [Firmitas in preflii,vel lin-

teorum multitudine confiftit]. eft enim moderatio quatdam in vinculi firmi-
tate,quam li partes comprimens excedat, dolorem «grotantibus affert: fed la-
xius continet,!! ad eam no perueniat. Alteram vero fpeciem rede miedi vin-
culi noupofuit,fedijs,qu« de robore ioquutus eft,fubijcit.

■>« . ’ "

Vinculorum

I

C O M M E N T. I I. J<r

Vinculorum aliud per fe remedio eft, aliud ijs, qua: remedio funt,fubferuit.

Hxc profecid non fune altera fpecies refte inie<fti vinculi, vt pote, qua;
comune vfum cuiuilibet vinculi cSprehendant.quin & poft h?c de oram vm-
cid! moderatione agit, qua ratione ('eruetur, deinceps de nodo, tu quod fubie-
“um e» doces lic incipit[licct quide' ben£ fciente ad partes decimes, & quS m
extremitate tenuStur, labi fafcia omne,vtin capite, furfum, in crure, deorfum
& qua; fequuntur]. Ab ijs trafit ad qualitatem vinculi, cuius item, quum partes
lint,nofle, vnde incipere fafcia in fingulis vitijs ac partibus debeat, & qua no-
uiffime finiri, tum qua via, dum circuit,circuagi,& obuo.lui fingulis partibus,
io hxc quoq; indicauit.nam,vbi inquit, [Q3 monetur, vt articuli, qua curuatur]
obuoluede fafci? ratione exequitur,poft hxc adferibit, quomodo extrem? fa-
fcix fideliter in ijs cStineantur, inde pergit ad fafciaru vfus exponedos, fic.vt
reifte ipieifti vinculi altera fpecies, qu? firmitati opponitur, totius vinculi quali-
tate cotineatur.Fortaffe aute q, difficile fit comuni vno vocabulo copledi An-
gulares dlffcretias,eius fpeciei, qua; e regione firmitatis eft, ea no tentauit vno
verbo notare.Rem aute ita habere verba ipfa teftatur, quibus oftedit, qua: va-
rietas iniit in fingulis capitibus a me comemoratis. fed , vt rem clariore magis
ac breuiorem faciamus, vocetur totuipfum genus qualitas vinculi. [Firmitas in
prellu Sc linteorum multitudine confiftit], quemadmodum potentis nomen
?.o mterdu imbecillitati contrariu dicunt, interdum ad id fignific5dum,quod ro-
boris & imbecillitatis commune eft, vfurpant , fic & magnitudinis vocabulo
Vtuntui, A alijs qplurimis,paitcs totu comuni nomine appellantes, ita nunc
quoq; vfurpat firmitatis vocabulu.debet enim affe&c partes fafcijs, neq; vale-
tei adftringi,neq; ita leuiter,vt homo mieiftu vinculu non fentiat,quin & lin-
teorum multitudo pro numero accipieda eft, at non ita intelligeda multitudo,
quali e legione fit paucitatis, fiqcnde moderatio reftum vinculu prteftat.reiftu
appellat, quod confeit,iuuatq;. At dum coparantur inter fe duo vincula, vt ea,
qua; ex comparatione fpeftantur,quod adftridtiuseft, validius, reliquum in-
fiimius dicemus. neque abfurdum eft, fi vinculum habita ratione fubiedti viti j
30 moderatum fit, fed comparatum, cum altero validum dicatur, aut imbecillum.
Qmindo autem foluere,aut arctare vinculum expediat, velfafciaru numerum
augere, aut minuere, ipfe in opere de fraituris demonftrauit.

.. 1~AE quibus lex quidem eft.

1 — ' Lex m ciuitate ratio eft,qu£ iubet ea, que facieda funt^hibetq; cotra-
lia. his legibus limilja dicit, que nucproponutur,cuc6ie£turale nihil cotineat,
aut ambigtiUjVt quijda alia ad medicina pertinctia.Ide quoq; dixit in opere de
fra&uris, libera oratione moderatus. non enl fcripfit fimpliciter[de quibus lex
quide eft]ficut nuc,(ed oiatio h^c vcluti lex lufta fertur de curatione frailura:.

„ T N ijs autem maxime ad vinculum pertinet, vcariftetur, quide, fic, vtquxin-
40 1 ledfa funt,neqpe recedant, neque comprimant, fed fulciatur, non tamen co-
» gantuiydque minus quidem in extremis partibus, minimum in medijs.

In his inquit, qua; traduntur de ea fpecie,qux ad firmitatem attinet, potiffi-
ma vinculi pnecepta funt,vt qua; vitiata; parti imjciuntur, hoc eft lintea, neq;
a corpore diducantur, neq; ipfum premant, fed fulciatur, hoc eft firmiter mfi-
dant,at non cogant, dicitur autem vinculu cogere, quod ita anfte affeftis par-
tibus circumdatur,vt dolorem afferat. Hxc aute prxeepta de modo premen-
di,qua vitium eft, minime omnium conuenitprxterire.quod & in extremita-

A

37o DE OFFICINA MEDICI

tibus quoq; prorfus eft attendendum, fed minus q in medio. liquide optimum i
eft artem culpa vacare:!! quid tamen peccet, id in illis partibus ac vitijs eucni-
re vbi detrimenti minus affertur, minime vero errare, vbi noxa ingens eft.

NOdus & filum non ferantur deorfum,fed furfum,in porre£tione,inpr£-
paratione,in vinciendo, in habitu, quo poftea continetur.

Cur hxc fine ordine adijeiat ijs,qux de vinciendi ratione pertra&at, pau-
lo poft perfequemurmunc id primum ftudedum,vt quod propofitum eft, in-
tclligamus.Diflentiunt expofitores inter fe,cum[deorfum & furfumjalij fim-
pliciter ad longitudinis fpacium referant, alij adaffc<ftu,fed neutri di&ionem
[ferantur]nec quod ad nodum, nec quod ad filum (pedat, explanant. Conftat io
autem omnibus id appellari «fipt, id eft nodum, quod fit in fafciis,cum ambo
capita implicata inter fe vinciuntur, vel alterum fcinditur,vel tertio, quum cx-
trinfecus ad continendu adijeitur id,quod gr^ce i&tcJah[x/xx vocatur: ve-

ro id eft filum id vocari, quod in acum comjcitur,vel vt incifx corporis partes
inter fe coniungantur, vel vt extrema pars fafcix inferioribus afluatur, quin &
nunc loquitur de filo ad hunc vfunr parato. iubet quide furfum hoc ferri, quod
ipfe dixit Tlw vo/xlw >eri<33. quid autem appellet vo/jlIw ab ipfo difeere oportet,qui
eo verbo ftepius vtitur ad fafcias,quum a principio ad finem ferutur. Itaque in
fraduris iuflit, vt vtriufque fafcix caput fuper fraduram inijeeretur, fed prior
fafeia furfum ferretur, altera vero ante deorfum, poftea furfum, w/Ai vocas qua- zo
fi iter quod fafcix tunc faciunt, cum a principio ad extremum laborantis cor-
poris obuoluuntur.fimile eft id, quod wph figmficat in filo, nam, cum liceat acu
a fuperiori parte deorfum, & cotra ab inferiori furfum trafmittcre,& prxterea
in neutram partem inclinatam, fed fine inclinatione, aut a dextra in finiftram,
aut a finiftra in dextra demittere, prxeipit omnino, vt furfum feratur. Quod fi
extrema pars fafcix dutaxat inferioribus afluenda fit, in eo quide vinculo, vbi
contrarijs partibus no indigemus,vt in brachio,humcro, femore, crure, in qui-
bus etiam necefle eft vel a finiftra parte in dextra acum immittere, vel contra,
vtrobiq-, nobis enitedum eft, vt furfum tendetes extrema fafeiam hac ratione
cum inferioribus partibus coiungamus: vbi cotraria parte opus eft,vt in capite 30
humeri, & in coxa,dada opera eft,vt fafeia, dum furfum fertur, finiatur, ibique
acu ab inferiori parte furfum traieda hoc modo afluatur , neq; debet fupcrior
vinculi pars deorfum attrahi ,fed inferior furfum, vtruq; enim fieri poteft,dum
fafeia fuitur.Ergo trafmifla acu filum ducete, inferior pars fili furfum adduce-
da,non tamc fupcrior deorfum, cofilio ad id direfto,vt inferiores vinculi par-
tes a fuperioribus trahantur, quod facere ab ipfo iubemur,& quo tepore homo
affedam partem videndam medicis porrigit, & quo manus curatio paratur, ac
tertio, quo vinculum inficitur, quod & ipfum ad manus curationem pertinet,

& quarto, quo poftea membru continetur, vocauit primum d s-ccplja, id eft in
porre£tione,alteru « fj-aa, id eft fiipr^paratione, terrifici uSiifeirh id eft in vin- 40
ciendo, quartu d th 'imrx. cJ4, id eft in habitu, quo cotineri poftea debet.quan-
quam ahj 0» «JI, id eft in compreflione feribat, fed priorem feripturam magis
probo. nam in fuperioribus dixit id temporis w effiid eft in habitu. Neq; dubiu
eft, quin, ficut eandem figuram partium,quxvinciutur,ijs omnibus tempori-
bus feruari iubet, fic & filum & nodum, quum feruntur, femper furfum attrahi
velit, in primis quidem extremitate fafcix furfum firmiter attracfta,& conten-
ta,atque ob ipfam fafeia tota.Illud vero animaduerfione dignum ab expofito-

nbus

C O M M E N T. II.

37‘

i toribus Hippocratis inta&um relinquitur, quod nodum & filum ad fuperiora
affe&a: partis ferri voluit, dum argrotates feipfos medicis tradut,no fecusatq;
in ahjs teporibus . pro fuo enim arbitratu, quidam ad medicum pedibus eunt,
quidam gcftantur,modo affefta parte fufpenfa,aut deuin&a,modb vtroq; fa-
(So. Nodus igitur & filum in eoru poteftate eft, no medicorum a quibus infpi-
cicndi funt,aut curandi, cenfet fortafTe tunc quoque interdum laborantes me-
dicis vti.nam in itinere & ruri nonnunqua tenuioris fortuna: homines, plagas
accipiunt, vulncraturq;, vel ofTa lpfis fuo loco mouctur,m quo cafu ad curatio-
nem pluriu mcdicoru conuentu opus eft, tum diligenti infpeftione, machina-
i o mentis quibufdam,aut inftrumentis,aut linteis, aut etia laqueis, qua: ruri vel in
itinere nulla funt.quare fi eo tempore medicus adfit,Ia;fam partem fufpendet,
& deligabit linteis illis quoru copia erit. conftatq;,fiue nodo, fiue futura opus
ent, medico haec apte efficienda e fle. Quo faifto in ciuitate rurfus £ger conflic-
tos medicos adhibebit, primum vt diligenter vitili cognofcaf. deinde, vtpro-
lapfum articulum rcftituant,vel fraflum os componant, aut plagam fuant, aut
colhfisre&e opem ferant:poft ha:c medici idoneum vinculum admouentipo-
ftremo, quod deuinxerut, prouident,vt eodem modo figuratum contineatur.
» F) Rincipia & nodus inijcienda funt,non qua vicus, fed hinc, vel hinc.

1 Quid nunc vocet «fifi*,id eft nodum inijcere,oftenfum eft,in prioribus
2.0 enim verbis e regione gcJppi&r, id eft, fili ponebatur, nuc alterius tatum memi-
nit,q; poflit & filum delinere in nodum, nam in quauis futura in hunc finitur,
cum acu non fola, fed fequente filo traijciantur, qua: fuuntur, &: nodo inter fe
adftringantur.S^pe quide euenit,vt inter fe proxima fint fili capita, & nodus,
ficut,vbi cutem fuimusunterdum diftat, quod fa:pe in vinculis accidit, vbi fili
partes longe adducutur, vt comunem nodii accipiat. Venfimile ergo eft nunc
ipfum edicere, ne fili principia, qua vicus eft, inijciantur. quo priecepto illud
quoque lntelligitur, q? neque nodus fuper vicus collocetur, vrgeretur enim no
folum nodo, fed fafcia a nodo fortiter prefla, eo q> vehementius effiet coanftan-
dus,vt fafciam cotineret.Eode modo fi citra filum fafcim extremitates inter fe
30 complicate nodu accipiant, vel aliquid extrinfecus vlceri fuperdetur,no debet
nodus fuper vicus imponi, impolitus enim ipfum copnmeret, prtefertim fi fa-
fcia anteobuoluta tenuis effiet, Stabfque lana circudata.Nunc fane mihi vide-
tur Hippocrates de filis agere, fiue habenulis, quce inter fe coplicatij in nodum
finiunturifed cenfent ahj velle ipfum principia fafciarum fuper vicus non im-
poni.ex quibus nonulli variarut fcriptura,vere quidem, fed propofite orationi
parum conuenienter,cum non de fafcijs, fed de filo tra&are nunc propofitum
fit, quam quidem fcripturam veram & artificiofam effienon inficior, fic autem
habet [fafciaru principia inijcienda funt,non qua vicus, fed hinc vel hinc] hoc
eft, ab vtraque parte eius, vel dextra vel fimftra- fic autem fiet, vt id verum fit,
40 quod ab ipfo traditur in opere defradturis,& huic loco minime repugnec.Im-
perat enim ibi,vt fafciarum capita affie&ie parti fuperimponantur, fiue fradlu-
ra,fiue vicere laborent, non tamen fupra, aut infra. in eo enim libro de dimen-
fioncin longitudinem loquitur: nunc, quum non ad hanc fed ad latitudinem
refpiciat, principia inijci dixit, non qua vicus, fed hinc vel hinc, hoc eft, ab
vtraque parte eius, cui non aduerfatur,quod neque fupra neque infra inijci de
bent,quod tamen latet expofitores huius libri. Merito igitur dubitant, quum
Hippocrates inquit[principia & nodus inijcienda funt, no qua vicus, fed hinc

A ij

37*-

DE OFFICINA MEDICI

vel hinc]. Placuit etiam quibufdam principia fafciaru intelligi r« OTjKTO^uauis i
■ivzs-if>x& f nomen latius pateat, a§;*jif,id eft,q principi), quod & Plato nos do-
cuit, afferens tcc -nigret principium effc & finem. Ergo, fi liceat latiori vocabulo
pro eo, quod anguftius eft, rem appellare, licebit nobis tam principium, quam
finem nominare -nigar, non tarne finem nuncupare principium. Iam vero prin-
cipia,ad nullum aliud referri poliunt, quam ad fafcias fila & habenulas. cumq;
nullo modo fieri poflit,vt hic de fafcijs loquatur, necefle eft principium in filis
accipi, & habenulis, & fi placet etiam in panniculis. quandoquidem hi quoque
comprehendere vinculum poliunt, non fecus atque habenula:, quarum extre-
ma inter fe complicata vinculi vicena exhibent. io

"X TOdus non ea parte fit, cui innitimur, non ea, qua agimus, non qua inanis
.. q > eiTet,ne inanis collocetur.

Quum proxime in praecedentibus iullerit, vt qui futuram adhibet , princi-
pia fuper vicus no ponat, fed alia parte, qua nodus etiam collocandus eft, nunc
docet, quibus locis ponere nodu oporteat. Docemur autem res interdii per ea,
qua; iplis non accidunt, fic enim appellatur, quae, cum accidere poffmt,non ta-
men accidut. Vis aute orationis huiufmodi eft. Nodu non couenit ponere qua
parte vicus eft, fed qua ferri poflit verius fupenore regione, cum eo,vt cauea-
tur pars, cui innitimur, equa agimus, & tertio, qua: inanis eft. Vocat autem qua
agimus eam parte, qua vtimur,cum extendimus, curuamus, vel ad latera porri- 2.0
gimus.pars vero cui innitimur, in ambulando quide eft planta pedis,in cuba -
dototudorfum,atq; eius pars potiffimu, que in eo extat,pr^terea capitis partes
pofteriores,in fedendo,ima pars natium.fi quis aute deligatis brachijs aliquid
agere debeat,confideraquidna illud fit,& circa qu^ externa, in ea aiftione po-
teris partem, cui innititur, inuenire.agunt quide articuli,quamobrem vbiq; vi-
tandi funt,atq; illi prtecipue, quibus agere vindis atgrotantibus couenit.Con-
ftat autem refte ipfum edicere, ne nodus, qui continere totu vinculu debet, fu -
per eam partem ponatur, que in motu figura mutat, necefle enim erit nodum,
vbi fuper articulos coliocetur,modo lufto laxiore fieri, modo coanftari.Quod
111 fine orationis dixit citofj,id eft, inanis omnes accipiunt pro ftiperuacuo,pcr- 30
inde ac fi dixiffet nullu ad vfum.grjci enim «dr, dicunt eos,qui a primo natali
die furdi funt,& voce citra verboru conformatione obftrepunt.queadmodum
igitur hi ad vitee adtiones prorfus inutiles funt,fic aiunt ab Hippocrate appel-
lari wto(j,quod nihil ad vinculunvconducit.Potuit id verbi ab ipfo feribi per.a.
xutow, corrupi vero ab initio protinus atq; ita feruari.fed,quod ad fentetia per-
tinet, ide h^c feriptura fignificat, liquide «tofi eft, quod a nobis dicitur
ft ct-nuofj, hoc eft inutile. (ed quia multos videmus, vel ob infeitiam, vel q> velint
diligetes videri, nodos adhibere fafcijs inutiles, idcirco Hippocrates nuc prg-
cipit,ne ponantur «Y ■Mviojj,hoc eft inanes, quod videlicet inutiles fignificat, &
fuperuacuos.Putauitquidam ex ijs,qui hunc libru explanarunt, Hippocratem 40
intellexiffe inane, locum inanem, vt puta alanftpoplite, inguen, ex aduerfo ca-
pitis humeri, genu, coxa;, ea diduces, inhterere erum dixit oportere nodu cor-
pori,at no perinde collocari,quafi fufpenfus fit, quod eueniret in ala atque in-
guine. Si quis aute & hoc probabile indicabit, ipfum poterit accipere. Nam in
obfcuris,vel eo quod mediocriter probabile eft,conuenitacquiefcere.

NOdus & filum, molle, & non magnum.

Hic rurfusjficut principio duo vocabula proponit, cum & res inter fe

diduiftx

C O M M E N T. I I. 373

i didwSla: fint,quibus illa indita efle videntur. id eff, filum vocatur, quod
vna cum acu traijcitur, cuius materia linum eff, fiuelana, fiuc quid aliud eius
generis: afifiot, id efl nodus, qui ex habenulis, vel fciflis fafeite extremitatibus
implicitis efficitur. Patet aute vtrunque molle conuenire,fi futurum eff,vt non
comprimat.quod vero non magnum cfle expediat, indicio eff celeritas, quam
lpfe in agendo laudat, eam prohibet logitudo,vel fili, vel feparatim etiam ha-
benulaium fcifTa: extremitatis, aut eorum, qua: continedi vinculi caufa fuper-
lmjciuntur. Pendebunt igitur hate a nodo fruftra,pra:terquam quod ttedium
afferent, quum nonnunquam vulnera contingant, dum complicantur . exqui-
10 fitius autem fcnpfit [non magnum] quum potuifTet fcribere paruum], verum
fi cut magnum vitari oportet propter ea, qua: retuli, incomoc a,fic & paruum,
quum in agendo prehendentes digitos effugiat, atque ob id remorans tempus
pioducat,tum in vinculo propter breuirate ficpius ab eo, cum quo deuinftum
eff, elabatur, atq; idcirco nos cogat in eodem iterum verfari. Adde quod cum
opinionem aliquando faciat rei deligata:, nodus exiguus poftea foluitur , vbi
contineri debet. Merito igitur cauendum eff, tam quod omnino paruum eff,
quam quod magnum:& hic perinde atque in ahjs, quod modicum eff elige—
dum.id alterius extremi negatione nonunquam appellat, quemadmodu nunc
Hippocrates[no magnu]qui fi non paruum dixiflet.ldem vtiq; fignificaffet.
10 j f cet quide bene fcientem ad partes dechues, & qu£ in extremitate tenua-
” J — . tur,labi fafeiam omncm,vt in capite furfum,in crure deorfum.

Si pro[fcientem](cnberetur[fcire]pcrfefta foret oratio, at nunc pendere vi-
detur,& cum aha conmngi,eoquefit,vt nonnulli copulent, qute fequuntur,fic
vt tota fit huiulmodi. [Licet quidem bene fcientem ad partes dechues, & qua:
in extremitate tenuatur labi fafeiam omnem , vt in capite furfum in crure de-
orfum . deligare dextram partem ad finiftram, finiffram ad dextram, pratter-
quam in capite] fed nullo modo continuari videtur, quum non propterea de-
ligare eo modo conueniar,quia nodus confueuerit ad partes labi decliucs, &
qua: in extremitate tenuantur, aha enim de caufa luffit (vt in fequetibus offe-
30 demus)dextram partem ad finiffram, finiffram ad dextra deuinciri. quoniam
cum his[licct quidem bene fcientem ad partes declines, & qua: in extremitate
tenuantur labi fafeiam omnem] conneftuntur ea , qua: fic tradit [qua; autem
adijciuntur ad continendum quidem, qua: circa ha:c funt : ad fufpendendum
vero fafeiam omne, qua corpus <^uiefcit,& magis cauum eff,fupenmponenda,
& qua; fequuntur] qua; paulo poff exponemus hoc ipfum clarius demoftran-
tes:nunc qu£ interiedfa fine ordine funt, per fe confideremus.

” 1 \Eligare dextram partem ad finiffram, finiftram ad dextram, prjterquam
» in capite, hoc enim e regione.

Prxceptum hoc potiffimum ad fradturas fpedfat.perpetuo enim in contra-
40 riam partem inclinandu eff. vbi vicus ab altera fuerit, vt fi dextra pars IxCa. fit,
in finiftram,fi Ii£c,in contrariam, ficut vbi totum os tranfuerfum fradtum eff,
vinculum in neutram partem mclinadum, quiim panni in orbem fuperimpo-
nentur. Huiufmodi igitur eff, quod proponitur. Quum deligamus, fi dextra
pars affecta eff , in finiftra inclinare debemus, & contra fi finiftra,in dextram,
quod fit, vbi caput fafcix fuperaffedtam partem ponimus, non exquifite qui-
dem fuper fra£lura,aut vicus, fed vtrobique hinc vel hinc : reliqua vero fafcia,
quod affe&um eff , in contrariam partem attrahimus, & fimul etiam adft ringi-

A iij

;!j

374

DE OFFICINA MEDICI

mus. At quum hanc ad contrariam partem adduximus, ibi non amplius atque r
adftringimus,& multo minus etiam inclinamus, donec in orbem circumadla,
ad fuum principium reuertatur. ibi enim id manu prius tenebamus, cui rurfus
fafcie partem, qui lpfum contingat, fuperpofita valeter continemus fic,vt ite-
rum incipiat circuire fuper partem prnis inuoluta fimiliter adftridta,& in con-
trariam partem inclinata, tum eodem modo circumdata, vbi rurfus ad princi-
pium redierit, atque fafeiam altera manu continemus, altera coarftamus, atque
in contraria vitiat^ fedis attrahimus. No folum autem hoc modo membra de-
uincimus,fed & latera. nam, fi affedla fit pars dextra, orfi ab ipfa fafeia eo mo-
do,quo dnftum eft, ducimus ad finiftram: fi vitium fit in fimftra,ab hac,fafcia io
incipientes, quafi iter facimus verfus dextram. fed caput non licet ita in orbem
comprehendere, quod non patiantur id ceruices,qua cum ipfo committuntur.
Quamobrem liue dextram, fiue finiftram partem occupet vitium, quod vin-
culum poftulat, fafeiam e regione, hoc eft,re£tam ducimus per fummum qui-
dem caput porredtamqnde ad extremam maxilla demilfam , poft hic iterum
adaffe&um loeu fimiliter datam, fiue iterum, fiue tertio ipfam circuire ab ude
putamus, Sc dum finiatur, circumadla. finiatur aute in vertice prorfus, is enim
locus maxime idoneus eft, qui fideliter contineat.

" Q Edm contrarijs fafeia in vtramque partem attrahatur , quod fi ab vno ca-
” ,3 pite incipiat, fiimhterqua firmiter cotineatur,vt in medio capite,& fiquid 2,0
aliud eft huiufmodi. _

Duplex effe poteft huius loci fententia, vt vel ad omnes corporis partes, vel
ad caput tantum leferatur.quia, quiim dixerit[priterquam in capite dextram
partem ad finiftram,hoc autem e regione deligadumeffejciteras eius partes,
qui inter fe contrarii funt, quarum quidem hic pofterior eft,& in occipitio,
illa vero prior, & in fronte deuinciri iubet,fafcia in vtraque partem dudla. du-
citur autem in vtramque partem, vbi media affedtg fedi iniedta, vtruque caput
iquahter ad cotranam attrahitur. Ergo fafciarum,qui fic voluta: funt, extre-
mitates valentius continentur,fi in fronte, quam fi in occipitio collocetur.Ve-
tum, li deomnibus corporispartibusloqui Hippocratem ftatuamus,c5trarias 30
dicemus partes, quarum vtriufque ftructura eft fimilis, nempe dextram & fi-
niftram,priorem & poftcriorem,que vbi pariter vitiati fint,ficut in tranfuer-
fa fradlura euenit, fafeia in vtramque partem attrahenda eft, quemadmodum
faciendum diximus in pannis,qui in figuram alci a: fuperdantur. Qjaod fi(in-
quit) ab vno capite incipiat, perinde ac fi in vtramque partem duceretur, cir-
cumagenda eft,ficq;, qua firmiter contineatur, adducenda, vt ibi finiatur.pro
exemplo autem loci, vbi firmiter contineatur, attulit medium caput, cotentus
nunc eo folo, quum paulo pofi:, perfefle vniuerfam orationem fit explanatu-
rus,docens qua parte delinere fafeiam conueniat, vt iun&uram totam fideli-
ter tueatur.Particula autem [fimiliter] in vtroque accipi potefi, &in totofa- 40
fcii circuitu, & in fine.

QVi mouentur, vt articuli, qua curuantur, minimis , & maxime colle-
ftis, veluti poples : qua extenduntur, fimplicibus, & latis, veluti patella
circumdari debent.

Minima lintea danda effe docet circa poplitem, citeraque eius generis, &
maxime coIlc£ta,hoc eft,cotra£la in anguftunnpartcm vero popliti cotrariam
fcihcet patellam, contraria via. eft autem contraria via, vbi lata funt, &,quantu

minime

C O M M E N T. II.

375

i minime potcft,c6tra6hi.quod omnibus articulis couetut, qua curuantur, que-
admodum poplitiiqua extenduntur, quemadmodum patella:, quam nonnulli
vocant dSi>Wi/2t,ficut alij haymaliJit. fuper hanc igitur dixit latam fafcia exten-
dendam efle, fic, vtipfam vmuerfam c6pledfatur.nam,qu£ non fic obuoluatur,
furfum vel deorfum facile feretur, ad vtramq; enim partem labetur, propterea
quod patella gibba eft. At poplitem contrafla fafcia, inuol nedum cenfet. nam
neq; admittere, neque feruare eam poteft, qu;E in latitudinem explicatur.

” V x autem adljciuntur ad continendum quidem, qua: circa haic funt : ad

” V-^filpendendum vero frfciam omnem, qua corpus quiefeit, & qua magis
io cauum efl,fuperimponenda,vt fupra vel infra genu.

Laudare eiufmodi breuitate decet, qua: vno vocabulo aperte id notare po-
tefl,quod oratio. Quemadmodum & nunc, vbi[ad continendumjiotTttAH'^.©-'
dixit, quo verbo figmficatur oratio, qua proferre fic pollemus, vinculoru, qute
ad articulos adhibentur, extremitas firmiter teneda efl extra articulum aliquo
infuper vinculo addito : [ad fufpendcndum] vero mxAh^.Q-' , quo monemur,
vt magnopere jpuideamusjiie fafcia ad partes decliuiores delabatur, neue fur-
fum tedat ad gibbas, quas lpfe fupra dixit «7f>'j#,id efl:, in extremitate tenuatas,
quum inquit, [licet quidem bene feientem ad partes decliues, & qua: in extre-
mitate tenuantur labi]. plane aute confiat ex verbis ipfius, redte id a nobis di-
10 <fium efle, quod qua: nunc proponuntur, continuata illis funt, quibus ait, [licet
quidem bene fciente ad partes decliues, & qua: in extremitate tenuantur labi],
quin & breuiffime fedes commemorauit idoneas, quibus fafcia finiatur, duo-
bus vocabulis eas comprehendes, quum inquit, [quiefeit, & cauum eft].Quie-
fcunt qutecunque extra articulum funt, in vtroque oflium,qua; inter fc comit-
tuntur,vt,quod ad genu pertinet, qua: in femore funt, aut crure, haic fiquidem
magis caua funt.Caua autem, KcnrMfaT^ct dixit, partes fignificans, quarum con-
trarius habitus efi, atque extantiu,hoc efi, qua: deprefla: funt ac defidut.omne
enim, quod cauum efi, defidit. Proprie autem vox Aa7roejnJp,inanc fignificat, fi-
ent A«7ra|«i,exinanire.nam illud iA/ojj ‘Jia.Kct.mlm. 6? TrfoA/tflfoss, exinanire

30 vrbem Troite frequentem fignificat. Aoraroupa item dicunt illas corporis partes,
qu$ inter cofias nothas pofita: funt,& ofla, qua: ad ilia pertinent. Iam vero o-
mne quod defidit, Awsra/pdfj appellant, tranflato vocabulo ab eo, quod commu-
niter accidit. fiquidem omne,quod vacuum eft,neceflarib defidit.

» Onfentit autem cum capite humeri, fafcia ad alteram alam demifla: cum
■■ inguine,ad alterum iliumicum crure, fuper partem huius pofieriore, qua:
.. carnofa prominet. Quibus autem furfum labitur,ab inferiori parte fufpeden-
» da cfbquibus deorfum a fuperiori.

Vbi vinculum non eorum commoditate, qme laboranti particula: fuperim-
ponuntur,fed propter fe adhibetur, eo confilio primum potifiimumq; inijei-
40 tur,vt affecflam partem, & quo modo compofita eft,feruet,& ab inflamatione
tueatur, quod plene oftenfum efi in opere de fradhiris. fed quia pratftare hxc
vinculum nequit, nifi contineatur, ne ad fuperiora vel inferiora corporis pro-
cedat , idcirco necefle efi fafeias dare ad partes integras : & vbi venfimile efi
vinculum totum furfum ferendum efle, a contraria parte fufpenfum deorfum
attrahere. In quibufdam igitur partibus a contrari js fufpendimus vtilius, ficut
in capite humeri, & in inguine.exquifidus vero ait in capite humeri, no ad al-
terum humeri caput, fed ad alamfin inguine ad alterum ilium ducendam efle

A iiij

de officina medici

fafciam.cum neque humeri caput, neq; nates fideliter feruare iun&ura queant, i
ficut ala, atque ilia. Vocatur autem(vt mox retuli)i&vtoiv;, quod inter thoracem
eft,& os, quod ad ilia pertinet, ita diftu propterea.quod inane fit, hoc eft,defi-
dat. Iam vero coftat confentire,quod ofuXsya^dixitjpofitufuiflepro cogruere
& conuenire.nam,qui bene fa&is cofentiut,non modo nihil cotra faciunt, aut
dicunt, fed perficiendi focij funt,fic ex locis,qu$propofitafunt, alia, quum ad
hate quoque fafcia pei tineat, aha adiuuant . fimiliter &c in crure, cuius partem,
qua: carnofa prominet, facile iuftura efFugit, ad fuperiorem partem fafcia vti-
htci datui, vbi videlicet carnofiim lpfius prominentiam vinculo comprehen-
di neceffeeft. Locus fimiliter, qui luxta talos eft, fortiter vinculum continet, io
quum inter duas eminentias politus fit, nempe fune, tibiaique extremitates,
quas nonnulli perperam vocant aspotjaAw. idem quoque prigftacfuperior locus
per eam cruris partem, qua; pofterior carnofa prominet.

” \ /Bl ca^e eft, quemadmodum in capite, qua maxime a:quale cft,conti-

” » neri debet, & duci quam minime obliqua, vt poftrcmb obuoluta,

" qua valentiffime htereat, vagos circuitus contineat.

Qua ratione jaartes vinciri debeant, iuxta quas nulla talis fedes eft, quale in
crure dixit, quibufue non eft contraria pars altera, quemadmodum humeri ca-
P'ti,& inguini, oftendit nominatim capitis mentionem faciens, lubetque qua
maxime aiquahtas eft, totam lundturam contineri, nempe extremitate in neu- zo
tram partem inclinante, i etftam finiri, vel in fronte, vel in medio capite,vbi ea
pars eft,quq vocatur. nam, vbi ad mentum fafcia ducitur, comode fini-

tur in medio capite attrafta fic,vt nullo modo inclinet: vbi vero in orbe circu-
datur,in fionte fimilitei citra omne inclinationem, nam, qu£ fi c Circuit ad po-
fteriorcm partem feretur, qua occipitium eft, quod inter collum eft,& gibba a
tergo caluaria: parte. Dixit aute poftremo fafeiam quam minime oblique cir-
cumagenda effe, idcirco, quia priores ambitus, vt diuerfis locis affefta fede in-
uoluat,f^pius nccefle eft obliquos duciifedpoftremus minime obliquus prio-
res continet,qui moibi caufa oblique funt adhibiti. hos itaq; conftat hoc mo-
do contetos immobiles permanere. Quemadmodum lgiturin capite, & fupra 30
vel infra genu poftremus circuitus feruari penitus fine inclinatione debet , iic
in vinculis, quie dantur ad inguen, vel humeri caput, vbi ad contrarias partes
porrigeie iafeiam cogimur, extremi circuitus citra omnem inclinatione in or-
bem effe debent, in ilibus quide ab vtraq; parte, vbi deligare inguen volumus:
ab vtraq; ala, vbi caput humeri. quod fimiliter feruadu eft in cubiti comiffura.

V Erum, vbi nec contineri, nec fufpendi commode poteft, cotineri filis de-
bct,velfubie<ftis,vcl ad futuram adhibitis.

Quod piopomtur, huiufmodi eft . in quibus vitijs, aut partibus difficulter
extrema hnteacontinentur,aut fufpenduntur,in his oportet filis, vel in orbem
dans, vel futura adhibita ad extremu vinculum, efficere vt contineatur. Vtrum 40
vcio fieri poflit,vt aliqua pars, qua difficulter extremum linteum contineatur,

& fulpendatur, filum facile ferat, nihil cum expofitonbus dicere poffum : ne-
fcio autem an aliqua fint partes, qua: huiufmodi lunfturam non fuftineat, fed
quofdam noui,qui,vbi paulum vitiata pars mota effet, intolerabili dolore pre-
meretur,ficut is multo ante,cui,quum ex alto caderet, regio iuxta fpinam i<fta
eft, ita, vt ne fi paulum quidem moueretur, ferre magnitudine doloris pofffet.
nccefle ergo fuit tunica illi primum detrahere, non exuedo, fed futuras omnes

fcindendo.

C O M M E N T. II.

377

i fcindendo, deinde tradere hominem plurimis, qui totum corpus continerent,
Sc fufpenderent fic,vt in neutram partem inclinaret,tum extendere fuper lato
fcamno panniculujam hapfo fuperinieiflo.quod imperauimus,vt,<]uum pri-
mum homo ab ijs,qui illum cotinebant,a cubili attolleretur, celeriter fuper id
imponeretur, fubijcereturq; in latitudine fpinS hominis fublati.nos vero alte-
rum lan? hapfum, calido oleo madente, vbi depta tunica fuit/pimj abfq, mora
fubijci entes, fuper fubiedlum panniculum, cui alter hapfus lana: fuperimpofi-
tus erat, homine collocauimus.poft ha:c madetis hapfi extremitatum ab vtra-
que parte vnam ad priore corporis parte adduximus, deinde fuper ipfas attra-
to ximus extrema ficci hapfi, tum lintei, qu? futura coniuximus. Quod fi non fu-
tura, fcd filis contineri quis iuneflura voluerit, primu illa fub paniculo extedat,
oportet-hoc fiquide fieri no debet vinculo iam iniedo, quod fimiliterin coxa
couemt,tum in femore, in humero, & interdu in ceruicibus a pofterion parte.
“ II^Afcii mundi, leues, molles, tenues.

1 Materiam nunc docet fafciaru,eas adhiberi iubens,mundas,leues,mol-
les, tenues. mundas quidem, ne ob fordes fenfum mordentium excitent, neue
humorum, qui fuperinfunduntur,vim penetrare vfque cutem prohibeant : Ie-
ues,ne vitiatus locus oneretur:tenues,vt leuiores fint,& molliores, facileq; per
eas tianfeat, quod infunditunmolles, ne premant. Coftat autem hate omnia ad
io id valere, ne inflammatio affe&as partes muadat.

.. Ircumagendi autcm,velambabus manibus, vel vtraque in vicem.

-f Quod fupra dixerat comuniter de omnibus operibus chirurgii,pri-
flari ea volens vtraq; manu, vel ambabus fimul, id nile de fola circuagendi ra-
tione fcripfit.huiufmodi enim manuu exercitatio celeritati, qui in dolore po-
tiflimum requmtur, magis eft accSmodata.Ergo ambabus manibus fimul cir-
cumagitur fafiia,qui in vtraq; partem attrahitur: citer j, altera tantiim.fed &
in his vtraq; in vicem fqfciam prehedit, nam,vbi in vtraq; partem attrahitur,
ambi eodem tepore fimiliter agunt: in reliquis in vicem, altera maxima iun-
<3uri partem efficit circumdans, cui minifterio vtiliter altera fubferuit.

3° T Doneis vero vtendum, partium latitudine, craffitudinequein(pe<Sa.

1 Imperat,vt idoneam fafciam inueniamus, partiu,quas deuincimus, latitu-
dinem, craflitudineq; intuiti. Sed, quum refte fafcia adhibeatur per ea,qu£ di-
<flafunt,in quibus docuit, vnde incipere debeat, qua ratione affeifli fedi circu-
dari,quafq; partes cuipfa coprehendere,tumqua finiri, & quomodo adhibere
ibi nodum & filum expediat,fcire conuemt nihil indicari ex his. fiquide nihil
ex ijs,qui piopofitafunt ex partiu, qui vinciutur, latitudine, aut craffitudine
colligitui,fed ex ipfo morbo, & ex figura partis, qua morbus occupat, nuc igi-
tur par efl: ipfum tradere, quisnam fit profe&us fafciaru,vbi partium, que vin-
ciuntur,latitudine & craflitudinem attedimus.hinc enim ipforulinteorulon-
40 gitudo ac latitudo mtelligitur. Paruulo puero exempli caufa cofcntaneum efl
fafeias inijeiedas efle, qui, quod ad Iogitudinem fpeftat, breues fint, quod ad
latitudine, angufli,vt magni flaturi luuem longas, & latas, proq; eoru pro-
portione ceteris corporibus,qu£ inter magna funt,& parua.fi quod enim cor-
pus vinciatur, quod penitus media inter vtraque latitudine & craffitudine ha-
beat, fafeias adhibemus, quod ad logitudme & latitudine attinet, medias in-
ter eas, quibus ad magnu corpus, & quibus ad exiguu vfi fumus:fed fi ad alteru
extremu magis accedat, augetes vel minuetes pro eo illaru modu variabimus.

I

37** DE OFFICINA MEDICI

» y''"'' Ircuituum capita, dura, aqualia, diftincSta fint.

V Vtraq; Fafcia circuitu habet, & qui laborantis corpori nondu circum-
data eft,& qui locu affe&um comprehendit.Capita vero fafciaru, quatcunq;
illa fint, vtriq; comunia funt,feu capita nunc intelligatur principia fafciarum,
feu fines, fiue vtraque,& priter hxc ctia extremitates in latitudine,hec omnia
attinent ad vtrumque fafcia: circuitum, vbi ficilicct per fe glomerata eft,& vbi
laboratis corpori obuoluta.quare hoc explicare nullo padto difficile eft,quauis
de eo huius libri expofitores inter fe diffideant , vera enim oratio eft, feu refe-
ratur ad glomeratam , feu ad eam , qua corpori fuperdata eft . Quin & omnes
extremitates intelligimus,non,vt quida iftimarunt,cas,qu£ in longitudinem, io
vel,vt alij,eas,qul in latitudinemulli ad folas fafcias,qui extra corpus funt re-
ferentes: hi arftatum fafcia circuitum indicari ab Hippocrate cenfentes. con-
flat autem fafeiam per fe,priufquam corpori mijciatur, ar&adam efTe.fic enim
facilius prehedetur, quum & tenuior fit,& circuitus habeat tenuiores, eo quod
in globum intenta coardfctur, quum adftringi aliter nequeat . fola vero capi-
ta adftnngenda efle aperte falfum eft, quum non hac tantum, fed tota fafcia
debeat coardtari.Ergo vclutinre ambigua id,quod fcntio,iam explicabo. Ca-
pita intelligenda funt omnes tam in longitudinem , quam latitudinem fafcia
extremitates: exiftimandumque eft minus proprie didta fuiffe, dura, atque ea
de caufa orationem efle obfcuram.prafatus enim fupra [fafcia munda, leues, 10
molles] qui nunc rurfus eas duras inquit? Equidem arbitror vfum fuiffie eruAiijai,
id eft dure, vocabulo rei, qua fignificatur, accommodato. nam Copius in extre-
mitatibus linteorum, qua quaterna lunt,bina in logitudinem, totidem in la-
titudinem,vel folum flamen confpicitur, cui fubtegmen vfque finem no con-
neflitur,velfoIum fubtegmen fine flamine, eft etiam interdum, vbi alterum
eorum laxius extrema parte refidit, vel alia parte refidit,alia extat.In his igitur
linteis circuituum capita molliora funt, quam in quibus flamen &: fubtegmen
perpetua vfque ad finem procedut. His, qua hoc modo molles funt, dura ad-
uerfantur (vt dixit) conuenientcr glomerata, fatius autem fuiffet dicere non
molles, vr fupra dixit de nodo[non magnum], quacunq; enim mediafuntin- 30
ter immodica(vt retuli) proferri negatione alterius exuperantia folent . capi-
ra igitur dura lurefic accipi potuerunt, tum quod nihil aliud, vel mediocriter
probabile afferri poffit,tum quod Hippocrates de huiufmodi errore circa lin-
tea nullo alio loco pertraftet.TEquaha fignificat ea,qu£ tota fine vlla varietate
fimilia funt,id quod fit, vbi nulla pars lintei durior eft aut latior, nulla ite mol-
lior,aut anguftior,tu vbi nihil deeft, nihil corrofum eft, grici di-

cunt) ficuti videmus in telis, quarum textura miqualis eft.Diftincfta vero fie-
ri accipimus,quum atque omnes partes extent<j funt,neq; vna extenta & fim-
plex eft,altera duplex, atque implicata.

CAlura fane deteriora funt, quum cito cadunt.-hic autem fic,vtneq; pre- 40
rnant, neque decidant.

Hic loquendi ratio perturbata omnino eft , quomodocunque accipiatur
verbum a-OT ■oimvrffl(j,quo[cadunt]expreflit, fiue iuxta atticorum cofuetudinem
diftum exiftimemus, qui gcnitiuumparticipij pluralem pro tertia perfona
pluralis imperatiui ponunt, cuiuftnodi illud eft 'iuiroi F is : fi-

ue genitiui cafus, cuius re&us Jfit ccTPTmnms, oratio perturbata eft- nam,ii prius
fignificatum admittamus, talis erit,[Cafura deteriora cito cadant, vel fi mauis

cadat]

COMMENT. II. i79

i cadat] cum di&io, cafura, neutri generis fit . hoc autem in numero multitudi-
nis acceptum gratce verbo iungitur tam lingulari, quam plurali.-iuxta alterum
figmficatum , eiufmodi reddetur oratio [cafura deteriora funt ,ipfis citoca-
dentibusjfed fatius fuit fic fcnpfiiTe[Cafura fane deteriora funt, quum cito ca-
dunt].Colligitur autem euidenter ex hac oratione, & ali js quibufdam, librum
hunc rudem adhuc editu fuiffe,propterea quod partim auftor ipfe vnam vel
alteram literam pra:termittendo,addendo,aut variando errauit, quemadmo-
dum plures fcribuntipartim pcccauit primus librarius, qui quqdam ab auftore
obfcuris literis fcripta minus perfpiciens, non bene coniecit. adde, quod litera
10 pericrit,velconfufafueritabrupta charta, vel alio cafu interueniente . fortaffe
etiam alij errauerunt,literas pra;poftere componentes, & nonnulli vetere fcri-
pturam immutantes . ex quibus omnibus fit, vt magnus errorum numerus, in
multis exeplanbus accumuletur.Htecprofedo vel femel habita, memoria te-
nenda funtnn fingulis enim erroribus eade repetere lo^um eft. Dantes autem
integra verba fic habere[Cafura fane deteriora funt, quum cito cadunt]inqui-
remus, de quibus ha:c dicantur, num de quibufdam corporis partibus cafuris:
an de fafcijs: an de ijs,qua: affeflte parti ad fanitatem comparadam imponun-
tur,qualia funt cataplafmata, medicamina,linamenta, laquei, naque extra htec
tria genera nihil videtur ab xgrotantium corporibus polle cadere, quin & ab
10 ijs,qui librum hunc explanauerunt,figillatim vnumquodque didtum eft,non
tamen omnia tria, quanquam,fi cui lingula probabilia vifa fuerint, poterut &C
omnia videri. Equidem non alienum exilhmo accipere orationem hanc in li-
namentis,qu$, vel per fe fiepius imponuntur vt ad fanguinis eruption em, vel,
vt medicamenta excipiant, vel,vt eadem fuperdata contineant, expedit enim
prorfus ea decidere, at no cito,ficut neque laqueos: fed,vbi fuppurationefa&a
perfefte caro produfta fuerit, & circa venas fanguincm fundentes increuerit.
At neque cruftas etia candeti ferramento, vel adurentibus medicametis indu-
iftas conuenit cito cadere.Sed complura medicamenta, qu£ partim liquida pu-
trefeentibus partibus infunduntur, partim infpergutur arida, partim ad lieno-
30 fos dantur, & ad aquam inter cutem fummopere profunt, quum non celeriter
decidunt: medicamenta item, qua;, qi benchnha:refcant,cpcM<>Ma dicuntur, ad
alias partes, atque affeflus impofita valde proficiunt, fi diutius cotincantunad
frafturas etiam, & ad humeri caput frequenter excidens, tum ad pedum, coxa-
rum, renum, omnium articulorum tormentum, capitifque dolorem acutu ex-
perti fumus admodu conferre, nili cito decidant, e quibus qua; cunque dicun-
tur cum ita glutinentur,vt vix refolui poffint,& corpori inhacrefcant,

vinculum non requirunt:alia vero decidunt, nifi fafcijs cotineantur,de quibus
nunc loquitur.inquit igitur[ha:c autem fic,vt neque premant, neque decidat]
quafi ita fcnpferit,qua:cunq; medicamenta non expedit cito cadere, ita vinci-
40 enda funt, vt affe&a parte fub vinculo no coaifta valenter teneantur, quodide
figmficat ac non decidant. In his igitur, qua: extrinfecus fuperdatur, fatis ver-
ba ha:c exculfa funticonfideremus rurfus,num de partibus corporis, illud vere
dicatur[Cafura fane deteriora funt, quum cito cadunt]nonnulh fiquidem ora-
tionem hanc falfam exiftimant, quos fallunt partes putrefeentes, qua: celeri-
ter excidantur necelfe eft . quod ipfum per fe verum eft, nihil tamen illi repu-
gnat, multu enim intereft inter ea, qua: cafura funt,& qu£ excidi debent.fiepc
enim offis tefia, vel fquamula tempore decidit , quas prarftat a natura copulfas

3«o DE OFFICINA MEDICI

tempore paulatim abfcedere, quam fub irritantibus prxfidijs , aut fub inftru- i
mentis refoiuentibus cadere, qua:cunque enim fubita vi extrahuntur, finus fi-
ftulis fimiles relinquunt : vbicunque cafura fubcrefcente callofo quopiam, ve!
carnofo remittuntur,locus quamprimum plenus confpicitur,& celeriter ad ci-
catricem perducitur, fi medicina modice ficcans,atq; adftringens adhibeatur.
Atqui nonnulla etiam neruofa,& a membranis non abhorrentia, fatpius exci-
dunt,paulatim tuto longo tempore fuppurantia, qua: fi cogantur vehementi-
bus medicamentis , id eft acrioribus , vel fi inftrumento quopiam , feu digitis
noftris euellatur, reliquas partes afficiunt, inflammationem, febrem, delirium,
nemorum diftentionem concitantia. Iam vero ad reliquum, nempe ad tertium io
genus eorum, qu^ cadere diximus, pergamus, hg autem funt(vt nonnulli coci-
piunt)fafcia:,quas aiunt, vbi laxa: fiunt, futurumq; omnino eft,vt cadat, vtilius
longiori tempore cadere, fed hoc falfum eft,fiquidem,qua: male aftedhs parti -
bus circumdata? fiunt, fauus eft cadere quam celerrime, ne dum temporeiatque
adeo expe&are non debes, dum illae cadant, fied cito ipfie iundtura fioluens rur-
fius moderatius deligare. quare nonnulli ex ijs,qui fic exponunt, fatetur expe-
ditius cile, laxas fafcias cito cadere . Sed, quod ab Flippocratc effertur, prateife
dicitur, mfi quidda aliud intelhgatur,vt vmuerfia oratio fit huiufmodi [cafura,
quum diutius manent, deteriora fiunt ijs,qu<j celeriter cadunt]. fied ,fi hoc detur
[cadere] minime probabiliter refertur ad alias fafcias. Ecquis tamdiu expeftat 10
in ijs,qua: fponte fiunt cafura, cum poffit celeriter foluere,& recfte deligare? alij
vero in contrariam partem inclinantes, veram quidem dixerunt oratione, fed
explanando verba contorferunt.nam,qui non contorta eft hxc expofitio?Ca-
fiuia deteriora fiunt, quam non cafura, pr^ftat tame ea cito decidere, vt vna feti-
da. contineatur priori parte orationis ha<ftenus[cafura deteriora fiunt] & rurfius
ab alio principio orfi legamus[T«^of x7PmtmvTo/j,hoc eft cito cadant]. At con-
torta eft(vt diximus)ha:c expolitio iuxta figuram loquutionis ouu'tt/p9§o(j appel-
latam. Adde quod fi illud[cafiura fiane detcnora]in vmuerfium accipiatur, fal-
fum eft , compluribus enim cadere bono eft. melius eft igitur(vt narrauimus)
orationem ad ea referre , qua: fuperimponuntur , & ad partes cafuras : fafcias 3 0
vero,& poftrcmam expolitionem reijccre.

AD qua: autem falci* Ipe&ant, vel qua: fiuper alias dantur, vel qute primx
inijciuntur,vel vtneque.

Supplendum eft,[hxc fiunt]dein protinus Iegedum[fafcia:, qute prima: 111-
ijciuntur, efficiunt, vt qua: abfcefferunt,propellantur]& qua: fequuntur. [Spe-
<ftant] dixit eo fignificans , quali defiderant , & libi vendicant , & Ipe-
&ant,qua: rurfius omnia idem libi volunt, nempe, qute vinculi vires fin^qux1-
ue opera. Voco autem nunc opera, non operas , fied effefta, quomodo domus
opus elisdificatoris, fabri ledus, textoris veftimentumJn vinculis itaq;,prx -
ferum qu£ ad fratfturas adhibentur,binx falci* obuoluuntur, antequam pan- 40
ni lmjciantur , fecundum hos rehqus. Priores duas Hippocrates proprio no-
mine dixit 'izsbkojJjks: iun£turam vero, qua: ex his fit,nuncupauit u-zmAnf). Au-
diamus deinceps ipfium dicentem , qua: prxftare poflint tam illa: fafcix, qua:
primo imjciuntur,quam faficix communiter, debuit autem primum explicare
cuius gratia vincula a medicis inijeiatur, quomodo primum partitus eft, affe-
rens aha fanare, aha fanandi locia elicitum qua via lnie&um vnumquodq; eo-
rum fanct.ad curationis enim confilium relpicietcsidoncam iunifturam muc-

memus.

COMMENT. II.

381

1 niemus.indicabit autem confiliu valetudo, qua; curabitur. Hippocrates tamen
non ita fcripfit,fed hadenus prsfatus, qualem adbibere iunduram debeamus,
tranfit ad opera, & vires ipfius.

.. T~Afcia:, qua: prima: inijcnintur, efficiunt, vt qua; abfcefTeruqt, propellantur:

» 1 hiantia coniungaturicontrada fepareturiperuerfa dirigatur-.aut cotraria.

Abfceffiffe nunc dicit, quacunque corpore integro cu ahjs partibus ltinge-
bantur,ha:c,cuni aduerfa valetudo eft, vnitatcm & contadum 116 amplius re-
tinent. Vmtas quidem abeft omnibus fraduris,vIceribus,fiiTis,contufis:conta-
dus vero abfceffibus, finibus, inflationibus, tumoribus. Hiantia dicit, qtng plu-
10 rimum inter fere cedunt, quod fit duobus modis, vel vbi lpfa tota, vel vbi orx
duntaxatinter fe diflant.Ergo confihum curationis eft,qu<j abfceflerunt pro-
pellerediiantia coniungereiperuerfa dirigere, quod communiter ad omnia fu-
periora pertinet. graici hoc 3,& tflogOSoh dicunt figmficantes, qua;cun-

que aliquo modo excedant, in flatum reflituere moderatum . confilia igitur in
vinculis adbibendis, ha’c funt: quanquam eorum vis non modo haic prahlat,
fed interdum etiam contraria, cum rede inijciuntur,ha:c: quum male, contra-
ria. Merito igitur in extrema oratione adijcit [aut contraria] .conflituit enim
offendere, quid fafcia:,qua; primo lmjciuntur, efficiat, & non tantum de rede
adhibitis tradare. In principio fane huius orationis [Ad qua ante fafcia fpe-
zo dant, vel qua: fuper alias dantur,vel qua: prima: inijciuntur] loquitur de omni
vinculo, non de optimo tantum •• fi quis tamen de optimo tantum velit ipfum
agere, quod in extrema oratione additur, hac fententiam habebit. Sicut in ha-
bitu praster naturam alia diduda, hiantia aha, nonnulla peruerfa confpiciutur,
fic videre licet alia vitia his cotraria. corpore enim bene valente, quum mode-
rata eunda fint,omne vitium inde oritur, quod moderatio corrumpitur.Ergo,
ficut quacunque naturali habitu funt, vbi cum quibufdam continuantur, vel
quaida contingunt, amiffa vnitate,& contadu £grotare,& habere pra;ter na-
turam dicimus, ita etiam, qua: neque continuabantur, neque fe contingebant,
vnitas,& contadus morbo imphcabit.quare,quum ha:c contraria fint,vbi cu-
jo rentur, contraria confilia exigent.Iila vero videbuntur rationi repugnare,qute
contraria funt perucrfis,diredaq; nuncupantur.oportebit cnim,& li£c(quan-
tum ex propofita oratione colligitur) peruertere, qui effedus non amplius eft
vinculi idonei, fed alieni, verum.fi quis meminerit eorum, qua: ab Hippocra-
te de femore,& de humero traduntur, comperiet his redutn habitum prxter
naturam effe, quum fecudum naturam in exteriorem Sc priorem partem gib-
ba fint.Sed quendam hoc latuit, qui femur humerumue tranfuerfum fradum,
primo quidem redum compofuit,tum callo glutinaduin in eo habitu deliga-
uit: fed, quum naturalem offium habitum ammaduerteret, eumque feruadum
effe intelligeret,fentiens fradum os nondum callo folidatum,aqua calida per-
40 fudit oleo copiofeadiedo,dein vehemeter extendens, primo quidem perfre-
git, vt initio fradum fuit, tum naturali figura feruata compofuit, poft ha;c ita
figuratum naturte commifit callo glutinadum. Quare veru eft non folum im-
prudentes medicos ob alienum vinculum contrariam vtilitatem fuperioribus
afferre, fed optimos etiam de induftria. quoniam, qua: pratter naturam dupli-
cata funt, ad contrarias partes conuertunr.in ijs,qu£ coalefciint,coiundionem
foluunt. videmus enim quibufdam exulceratos digitos cohatrere, ita labra, &
palpebras. Spedare igitur hcc oportet in buiufmodi vitiorum curatione, quo-

38* DE OFFICINA MEDICI

rum Ungulorum propriam iunifturam fubijcit, primo proximis verbis ao-ens, i

qua via parari fafcia: debeant.

IAm vero fafcia; parentur Ieues, tenues, molles, munda:, lata:, fine futuris, fine
eminenti js, ita valentes, ne extenta: rumpantur, & paulo amplius, non licete,

•. fed eo humore madentes, qui fingulis fit idoneus.

Scriplit lam ante de fafcijs,fed mutila qua:da,cx quo colligitur librum huc,
neque ab Hippocrate fuifTe adeo polite limatum, vt edi pollet, neq; a filijs.ne-
mo enim poli obitum Hipppocratis eadem, vel breuiffima etiam oratione at-
tigilTet,fed vel hec,vel qua: ante propofita funt, rcfecuiffet. dixit enim fuperius
[fafcia: mund£,leues, molles, tenues]nunc adiungit opus etiaeffe, vtlata; fint, 10
fine lu tui is, fine eminentijs, tum valentes, non fiolum fic, vt non rumpantur,
quum vehemetius extenduntur, fed eo etia amplius,hoc eft valida fint,& fir-
ma:,quo fidelius teneat. Precipit autem, vt fine futuris fint imequaliter promi -
nentibus, & fine eminetijs,qux funt in ijs,qutE texuntur, interdu de induftria,
interdum inuito textore, oblongis quibufdam extaribus, modo ex ipfo fubte-
gmine,modo etiam ex purpura.fed & fcemina: in iis, quas vocat Tnx/p^data
opera omnino hoc faciunt, qua: omnia caueri iubet. At quod inquitffafcie pa-
rentur latiejiis annumerari poteft,qua: minus accurate proferutur. nam, fi an-
gullls comparentur, poterit quis redarguere, conferens eas cum iis , qua: iufto
latiores funt: fed h ad moderatas, quod a moderato in vtramuis partem rece- 10
dit,fiue amplius fit,fiue minus, id omne vitiofum eft. Quorium adhibeantur,
tenues, leues, molles, mudx, fuperius diftum eft. quod addit[non fice®, fed eo
humore madidae, qui fingulis fit idoneus] ad fafcias quoq; refertur.quo autem
motus argumeto id praicipiat, euidentifliinum eft. in nullo enim vinculo fic-
cas admouedas ccnfet,fed ex eo humore madefa<ftas,qm inrit£o<fof,hoc eft ido-
neus fit fingulis vitiis, qmj curantur. Siquidem cerato liquido fimphci,& quod
picem habeat, & vino nigro auftero madefieri has docuit in opere de fradfu-
iis,& de articulis. Quod li inficiantur ficc;e,pra:terquam quod ea ope carent,
quam afferunt madef adte, compnmedo ipfas partes, quibus fuperdantur,ea-
rum calorem^augent,atq; ea de caufa proximoru locorum humores euocat ad 30
fedem affedta,quod cu tumores excitet,cuiuis conftat maximo effe detrimeto.

” abfcefferunt quidem, eatenus,vt qug fublimia funt,fede contingant:

*> V-^atnon piemant.incipiendum vero a parte fana, & qua vicus eft finien-
.. dum,vt quod fubeft,effundatur,neque aliud vitra coeat.

Siue fiadti offis partes pr^ter naturam inter fc reccfferint, fiue qu£ coniudta
fiunt, inter fe delnfcant,fiuc magnum vulnus fit,coniungeda funt, dum fe tan-
gant,non tamen vrgeant.quadoquidem partes, qu£ fic deligarentur, inflama-
tio dolor inuaderct. De his autem nunc potiffiinum loquitur, qu£ ventricu-
li nuncupatur, ldque exempli cauia, hoc enim lpfe explanauit in fequentibus.

Illud vero[eatenus,vt quj fublimia funt, fedem cotingant,at no prematjcom- 40
muniter lefeitur ad alia omnia, quorum naturalis conca£tus,vel coniundtio fo-
luta eft. fed, qua: proxime fubncit,cum inqtiit[incipicndu vero a parte ian a,&
qua vicus eft,fimcdum]patct de tumoribus dnftum effe.ab.iis enim faniem ef-
fundi opqi tet, & glutinationis tempore nullum fuccum cocurrere ad partem,
quod fane continget, vbi imum finum adftnngamus, dum comprimatur: tum
paulatim vinculum laxemus, vfque ad os finus,quod feruan apertum debet, &
dcuexum.finus itaque,vbi puros reddiderimus, glutinare volentes.ea ratione

deligabimus.

C O M M E N T. I I. 383

1 deligabimus. At vbi latum os fcapularutn fummum a mgulo rece/Terit, fubli-
mior ipfius pars valeter comprimi, & cogi debet, nullum enim afferet incom-
modum eiufmodi preffus, quemadmodum, vbi iugulo comminuto altera pars
eius fublimior fit, minus tamen comprimemus hanc quam latum fcapularu os
fummum, alias infuperfraduras minimum, venti ipfam inflammatione. Nos
itaque de omnibus, qua: abfcefferunt,locuti fumus, Hippocrates aute exempli
caufa de folis finibus, m quibu's deligandis, moderationem aperte docuit, cum
ait[quat fubhmia funtjhoc eft,qu;E abfcefTenmt[fedcm contingant, at no pre-
mant]fede videlicet id nuncupas, quod abfcedenti corpori fubiedum eft.per-
10 petuo autem debet inhterefcere, infiderequequodadmouetur. fiquide priuf-
quam partes fe contingant, nullo modo poliunt inter fe glutinari, glutinantur
enim, cum fecontingunt,& non vrgent.In aperto fane eft neminem (implici-
ter imperaturum, vt finus, qui glutinatione indiget, ita vinciantur, cum primo
vindicadi fint ab inflammatione, dein purgandi, aut ficcandi-.praiterea fi quid
carnis tabuerit, reficiendunnat nec fifla,nec contufa, qu§ad vlcera fimul & fi-
nus fpedant, per propofitum vinculum conuenit purgare, quum primo inci-
dunt,fed fimul atque inflammatione vacant, & ficca funt. In vtrifque aute di-
xit cotinui folutione carnofas partes afflidari,cum eo quod aliquid (anguinis
inter eas fubfifiic,quod commune eft abfceflus & finus.pars enim,qug fic affi-
xo citur,quoufque aperta non eff,abfcedere dicitur, ldque vitium nominatur ab-
fceflus. Verum, fi qua aperiatur, vt humor, qui receptus eft, exitum habeat, vi-
tium iam no amplius abfceflus, fed finus vocatur.Omnia igitur h$c mala per-
petuo iundurampoftulant,ca;terum imperpetuo fimilem. quoniam fuperue-
mente inflamatione iundura ne per fe quidem expetitur, ficut neque vbi fup-
puratio fitiquum finus iam eft fadus,& caro increuit, moderata admoduopus
eft, ita, vt qua; abfcedunt,fedem non contingat, per eos enim demittenda funt
purgantia, & aperientia medicameta: vbi glutinadi tempus eft, quod Hippo-
crates nunc agit,neceflaria eft vinciendi ratio, quam tradidit.Sed nemine de-
cipi velim exiftimante velle Hippocratem finus omnes ita deligari, oftenfum
30 enim eft non omnes, fed quibus nullum aliud accedit rnalu, nempe, quum nec
inflamatio eft, nec putrefeit caro, nec fordes aut fuccus fubfiftit. quoniam ipfi
vnius generis foli per fe fuam curationem admittunt. Hijc autem abunde fue-
runt a nobis diffimta in libris de ratione curandi.

” A Tqui obligentur reifta rede, obliqua oblique, eo modo figurata, &quo
„ / \^minime lsedantur,& quo fafeiae non premant, no laxetur, quem habitum
» non mutabunt, quum fufpendendi,aut collocandi caufa mouenda erunt : fed
.. fimiliter ha:c omnia fe habebunt mufculi, vena:, nerui, offa, bene contenta, &
- bene fufpenfa.

Reda & obliqua nunc dicit non partes corporis, fed abfcedetia, de quibus
40 agit exemplo dutaxat finus addudo, qui ad logitudinem eius, in quo fit, rela-
tus, prorfum vel redus eft,vel obliquus.Redum igitur nuc intellige decliuem,
obliquum vero eu, qui talis non eft. Vocauit autem redu finum,cuiusosin in-
ferioribus partibus (itum eft, imum in fuperionbus : obliquum vero, vbi fpe-
dat ad latera. Verutamen fiunt etiam finus, quoru fitus his cotrarius eft, quip-
pe quorum imum ab inferiori parte fit, os a fuperiori, quos, vt detur exitus fa-
niei,imos aperire rurfus oportet.quod fi os ab inferiori parte penitus non fue-
rit,fed a latere, necelfe eft commodum partis habitum & vinciedi modum,vc

I84 DE OFFICINA MEDICI

inde lanies excernatur inuenirc. tanta enim in talibus eft habitus vis, vt fepe- i
numero nos,co variato, os, quod a fuperiori parte videbatur, in inferiori collo -
cauerimus. Femur itaq;,in cjuo finus verfabatur,os habens prope ingue imum
prope genu,fanauimus, quum ita figuraremus, vt inguen genu fupcrms effet
quod facile ceffit,ac fine dolore popliti fubieflo puluino molliieadem quoque
vm finus in porter, ori parte cruns, qua; carnofa prominet, quorum os popliti
finitimum erat,ad famtatem perduximus, extremu pedem fublimiore poplite
collocantes; brachium praeterea finu detentum mitella fufpendentes,rtepe cu-
rauimus,manum cubito altiore conftituentesicubiti articulo fimi liter offenfo,
fic,vt finus luxta lpfum infidens a fuperiori parte humerum, ab inferiori bra- i0
chium occupet, maxime accommodatur, qui nuc dnftus eft habitus, in quo ar-
ticulus vtroque offe humilior collocatur, cubiti fcilicet & humeri, in quo cafu
duabus vtimur fafcijs, quarum vtraque a vitio orfir ad os, quod in articulo eft,’
fimtur.Ergo.vbi finus redtus omnino fit, iudhiram adhibebis, qu? in neutram
partem inclinet, perinde, ac fi fradtum membrum deuincias, quod retftum de -
beat contineri:(ed,fi ad latus conuertatur, vinculum xque eodem fpeiftet & is
habitus feruetur,quo fames exitum habeat.deligare autem debemus afferam
partem eo ftatu,quo continenda eft, fcientes ea, qua; mutantur magnopere
Ia;di,ita,vt nece/Te fit, nonnulla ex Ius, qua; attollebantur, fubfidere,qua-dam
qua; deprimebantur affurgere, quo neceffanb fiet, vt qua; attolluntur, vrgean- io
tur a falciJS,qua; fubfidunt,cum fafcia: relaxetur, non contineantur. Dixu au-
tem Hippocrates in fafcijs, qua; premunt «TreQiyfain ijs,qux laxantur, Msi-
«Wmperauitque,vt propriam finui .undluram inijeiamus, eum habitum deli-
gentes, fub quo neque fafcia: premant, neque Iaxcntur.nam,vbi laxentur, co-
guntur afledt a: partes mutari. Quod fi vinciedi tempore fimpliciter obliquum
linum duntaxat fpedtemus, obliquam lundturam admouebimus in eo habitu
in quo durare vitiata; partes non portunt, vbi contineantur, aut fufpendantur!
vbi autem alligata; partes moneantur, nonnulla; adrtringentur, nonulk laxa -
buntur.qua; in figurado mutentur, ipfe nominatim expofuit,chm inquitlmu-

lcufi,venas,nerui,orta]his enim continetur corporis moles.Intelligeda: autem ,Q

vena; funt mxta maiorum confuetudinem, non folum,quai nunc vena; nucu-
pantur, fed etiamnum arteria;. Mens igitur totius orationis hxc eft, cuius lin-
gula verba non admodum obfcura funt, fortaffe tame non ab re fuerit ea pau-
cis declarare.MxAi/.jfcffir,hoc eftfufpendedi vocabulum accipit in brachio,quod,
vbi deligatu eft,collocatur in mitella, qua: a cubito ad manum excipies, lpfum
fulti neat: Aw , hoc eft continedi in crure. Patet autem id, quod fufpenditur
comprehendi fub genere eorum, qua; contine'tur. In fine orationis [bene con-
tentaj 0 A™ dixit, [bene fufpefa]^™, illud ad crura,hocad brachia refertur.

"T Vm eo modo figurata iufpendantur,&iaceant, quo minime lxdant, &

J. lecundum naturam fint.

Non aliud eft, quod minime kdit,^quod fecundu naturam cft-.fed vni &
eidem contingit fecundum natura e!Te,& minima I?dere.quid hoc fit in ope-
rede fracturis fatis ab ipfo expolitum eft.quod & hic etia fuo loco exponetur.

/ \Vx vero non abfcefleriint, contraria ratione.

quidam adiedta negandi particulajfion] fcripferunt [qux vero non
abfceirerunt]aireruntque,vbi abfceffent aliquid, vte'dum elTe vinae'di ratione

lupenus polita, vbi non abfceflerit, contraria. Ratio fuperius polita, incipiebat

a parte

40

COMMENT. I I. 38j

1 a parte fana,& fuper vicus defluebar, coanftadi vim remittens. contraria igitur
incipiet ab vlcere^ac fra<ftura,& fupcmis procedet laxius adftringens. Sed qui
veiba ha:c declarat citra negatione fcripca,comonere lpfum aiunt,vt,vbi ope -
ram damus, vt qua: prarter naturS cotrada funt,aut c6mifla,abfcedat,fuperio -
rem vinciendi ratione immutemus. Perfpicuu aute eft,vbi ea, qua; admodum
inter fe lunfta funt, quocuq; modo no conuemeter inter fe cocurrennt, dedu-
cere volumus, cotraria vinciedi ratione opus efTe.quin & 111 multis magnis vul-
neribus,in quibus,ima parte no fanefcete, cutis agglutinatur, vel ex duplicatis
oris altera fuper altera excedit, item ad fimilitudine oraru cutis, in illis fra&u-
10 ris,vbi fradi offis extremitates alte funt didufta;, qua: concurrerunt, abfcedere
debere, id quoq; in aperto eft. quod lpfum illis quidem offibus accidit, qua; in-
tnnfecus multum caua funt.Hqc quide per fe vtilia effe certo fcirnus, qua: quis
nunc reprehedere poffiet,vt male adduita, eo q, propofitis verbis nullo modo
accomodentur,ita enim habent[qua: vero abfcellerunt cotraria ratione] at no
idem lignificaturhis verbisfqu? vero abfcefferutjatq; illis, [quf vero vt abfce-
dant, operam damus]debucrunt hi licut priores negationem proponere verbo
[abfcefferut] ficq; oratione fux fententise confona reddidiffentffcripturaq; ita
mutata potuiffent fuo iure exponere, nam, fi ita habeat, vt nunc habet, coru ex-
planatio aliena eft. Ne putes igitur hic de ijs tr, litari, qua: opera damus, vt ab-
10 fcedant,hsc fiquide in fequetibus oftendet:fed de ijs,qu£ abfcedut, & nondu
perfe&e abfcefferunt,vel quauis jrerfefte abfcefferint, nodum tamen verfa funt
in finum.amant enim ha:c primo curatione, que dolorem leniat, concoquat, &c
pus moueatffed poftqad fuppurationem venerunt apcrieda funt, vt exitu ha-
beant,tum fi qu£ remaneat inflammationis reliquic,qua parte continetur pus,
quod effunditurffolued^ funt ex toto:deindc(vt pofui)ficcare couenit,& car-
nem producere: quibus ta<ftis,vbi vnus ipfe relinquitur finus nulli vitio iuitus,
ac neq; inflamatio eft, nec fordes,nec fuperat humor, aut deeft caro, ad glutina
tionem vemendu.Ergo nihil miru eft, fi lubet contraria fieri in his,qu£ abfce-
dut.nouit enim quilibet, qui medicinale artem profeffiisin operibus eius ver-
3 o fatus fit, abfceflibus,qui maturari poftiint, inimicum efle,fi quid eius humoris
in pus verfum effundatur, magis enim ad rem pertinet, expeditiufq; eft intus
fubfiftetem reliquum luuare. in quo cafu affeita pars, quod ad morbu attinet,
vinculu no requirit, cum hoc abhibeatur,no quo per fe curet, fed quo iuuet cu-
rantia. Diftat ergo abfcedentifl curatio a totis finibus, in abfceffibus enim ex-
pedit priusqad maturitate peruencrint, nihil effundi icotra in finibus, excretis
omnibus nihil intus relinqui. Pr^terea abfceffibus nullo ore prorfus eft opus: fi-
nus os requirunt, idq; apertu.Ite qu£ abfcedutffub calido cataplafmate,& ma-
defaciendi vim habete coqui debetifinus per vehemeter ficcatia puros redde-
re,ficcofq; oportet. Ad h xc finus propofito vinculo curatur: abfceffus no alio
40 nomine vinculu poftulant,qfanatiupra:fidioruc6rnoditate. Sed Afclepiades
illud, [qua: vero abfcefferut cotraria rationejreferes ad vinculu, eius mete vni-
uerfam effe autumat. Quod fi parte fic figurata deligaueris,vt fafcijneq; pre-
. mat,neq; laxetur, hoc totu feciidu natura eft-.in ijs vero fafcijs, qu£ abfceflerut
cotraria efficito, hoc eft conario modo figurans deuincito.Scribit aute ad ver-
bu fic[Si quo modo parte figurata vinculu abfcedat cotrario figurata alligato,
vtfi,vbi exteto cubito humeru deuinxeris,fafcia no maneat, fed recedat, cStra,
atq; vbi exterus erat figurato, hoc eft cubitum infletftesipfum denuo vincito.

B

385- DE OFFICINA MEDICI

quoniam vero fecundum naturalem habitum crura extenta funt, fi, quemijs i
curuatis deuinxifti,extedere ipfa iufleris,cum mufculi loeu mutent, diducetur
fafeia ab illis locis, a quibus mufculi receflerunt,q> contrario modo figurentur,
atq; vbi curuata erat.fiquidem crura exteta vincieda funt,eoq; modo figurata
cotinenda]. Ha&enus Afclepiades^ximu lam eft,vt ad alia verba trafeamus.

•> A J Bi vero hiantia coniungenda fint,in exteris eodem modo,tantumab vl-
■> V tenoribus aliquid adducedum erit, & paulatim coprimendu. primo qui-
» dem minimum, deinde magis, maxima comprefiio contafhi terminetur.

Reducamus in memoria, id, quod fummatim Hippocrates a fafcijs,qu£ pri-
ma: inijeiuntur, fieri dixit his verbis, quorum principiu eft[Fafcix,qux primte r o
inijciuntur,efficiunt,vt abfcedentia propellaturjtum ea, qua: hadtenus ab ipfo
prodita funt.fupplebimus enim hac via id, quod jppofite orationi videtur de-
efle,fic,vt eo adiefto talis fiat[Vbi vero hiantia coniungere oportet, in exteris
eade agemus, tantu ab vltcrioribus aliquid adducemus] & que fequutur. Hia-
tia vero nunc ab ipfo dici exiftiinandu eft,qux,pr£terqua q> vitra debitu inter
ferecedut,vtraq; etia oram habet in exteriore partem couerfam, quod in vul-
neribus fieri coftat, vehementi interdu inflamatione accedente,vbi cum carne
alte admodum vulnerata trafuerfus mufculus incidatur, deinde no glutinetur,
iungaturq;,fed magna mflamatio fequatur,fub qua extenta cutis vtrinq; pro-
xima oram attrahat, ab vtraque parte vulnus hiabit.Eiufmodi figuram repr£- io
fentant labra infiamata palpebra:, & cutis, qux glandem tegit: in capite etiam
cum aperta cutis eft,vt locus terebra: fit, adieda inflamatione hiantiu fpeciem
videmus, idq; fiepius accidit, potiflimu, vbi cute coafta fpaciu, quod in medio
eftjinametis implemus. id quod interdum facimus,vbi, aut mufculoru vulnus
tranfuerfum alte infederit,aut fanguis eruperit, lintea carpta (qua: vocat,

id eft linamenta)inferetes, atque vbi timemus, ne cutis fanefcat,vtnnque con-
tra&i mufculi partibus no glutinatis.Poftulat fane cufta hxc vitia & alia prx-
fidia,qux inflamationem fubmoueat, verum ipfe nunc non qualibet cuiufquc
morbi curatione exequitur,fed eam, qux proprie vocatur chirurgia. Hiatium
igitur vinculu idem eft, quod abfcedetiu,quod ad reliqua Ipetftat, orfum enim 3 o
aparte fana paulatim ad cutem venit aperte vlcerata, fed eo diftat, q in his ab
vlterionbus incipit, q in abfcedcntibus, quodque copreflionem intedit vfque
ad hiatu. In finibus igitur vinculu ab imo incipiebatiat in hiantibus non reifte
inde orditur,vbi quafi radix eft, fed logius a parte fana.pr^terea cute paulatim
adducit ad vicus, qua copreflionem non remittit, fed paulatim intetum primo
ambitu cute premit, deinde magis. Vocabulu[primo]nonuIli accipiunt in vno
vinculo, nonnulli in pluribus. q> fi ad vnu referatur, notabit vinculi principiu:
fin ad p!ures,primu vinculum vniuerfum oftedet. vtruque autem vere dicitur
aliter in ahjs affecftibus,n6 genere, fed magnitudine inter fe difcrepantibus,fi -
quidem orasleuius in exteriore partem couerfas vno tantum vinculo reducere 40
ad naturale habitum conabimur: vbi amplius hient, vi non cogemus,cum pri-
mo deligabimus, tunc enim magis ad rem pertinet infiftere inflammationi, q
coponerehiatia. Adijcituraute poftremis verbis [maxima copreflio conta&u
termineturjquonia hiantia magis adduci poliunt, q vt fe cotl'ngant,fed vbi fic
addufta funt, alterum altero vrgetur,& dolet, eoqueipforum inflamatio auge-
tur.ducenda ergo funt,qux hiant, vt fe contingant, fed non vitra id.Haic aute
fcnptura dupliciter legitur, in quibufdam exemplaribus [maxima compreflio

contafhi

COMMENT. II. 387

1 contadu termineturjqua agnouit Afc!epiades:in alijs autem [maior compref-
fio cotaftu terminetur]. qua;[maxima]habet,ficut potior eft, ita etia vctuftior.

" T N diducendis ijs,quae contrada funt, fi inflammatio eft,cotraria ratione vti

.. 1 oportetifi ea non eft, praeparatione eadem, fed vinculo contrario.

Contraria ratio eft contradionis,atq; hiatus, fiquide fub hoc labra plurimu
inter fe in cotrarias fedes recedunt, fic,vt alteru in dextram parte, reliquum in
finiftra couertatuncontra ita inter fe cocurrunt qute contrada funt, vt vel vnu
alteri tnfidat,vel inter fe duplicetur quodamodo, vel inftar eoru,qua: inuoluta
funt,implicetur,id, quod interdu ob inflamationem accidit, non aliter q con-
io trarium malu, fub quo hiantis corporis partes plurimu inter fe didudie in co-
trarias fedes recedunt.neq; miru efl, fi ab eode morbo inflamatione videlicet,
hi cotrarij cafus oriutur,cum non iifde particulis vehementer inflamatis vtruq;
accidat, vt hient & cotrahatur. in oculis cnim,vbi exteriore palpebraru cutem
ingens inflamatio male habeat, & intetione quada proximum locum afficiat,
palpebra ob inflamatione intenta, in exteriore partem conucrfa aperte depre-
henditur: vbi non cutis,fed interior tunica, quae vfque ad nigru oculi pertinet,
valde inflametur, palpebra tunc in interiorem parte trahitur, qug res, cum am-
babus accidit palpebris, morbu facit, que dicunt, fub quo aperire aeger

oculum no poteft. quod vitij genus labris interdu incidit, tum cuti, quae glan-
10 dem tegit, & ano,quoru caufa eadem eft, exteriores enim eorupartes inflama-
tionis vi in interiora vertuntur, eade vitia & in foeminaru naturalibus verfan-
tur.fimilequodda accidit & vulneribus, & ijs,quae vtcunq; vlceratur, interio-
ribus enim partibus inflamatis peruertuntur vlceru labra in interiore parte-.fed
concidunt etia intro, in quo cafu extenuari & emacrefcere ac putrefeereeade
labra necefle eft.na, qui aliter fieri poflet,vt prompte introrfum cSuerteretur?
Deficit etia pars interior, vel q> non fubminiftretur alimetum, quae res ad tabe
perducit, vel g> fubiedae carnis fcalpelh opera plus iufto excifum fuerit , vel q>
putrefeens abiumatur.Ergo huiufmodi affedibus fuccurrit idoneu vinculum,
quod vbi inflamatio accedat, no iolumper fe non iuuat,fed onere etiam laedit.
50 Adhibetur autem comoditate medicamentoru inflamationem curati um. quo
fpedas dixit Hippocrates debere nos,qute cotrada funt diducentes, vbi infla-
matio quide eft contraria ratione iuuare,hoc eft a vinculo cauetes.quonia,nifi
magna neceflitasvrgeat,vtquaeda teneantur inflamatis partibus fuperinieda,
nullo modo deuincimus, cumq; haec cofidimus pofle fine vinculo manere fa-
fcias ad continedum non inijeimus. Accipimus aute lintea qtenuiflima, & le-
uiflima,ac circuitibus, quantu fieri poteft, rariflimis, vel vno tatum etia cotenti
fumus, qug res plures medicos latuit inflamatis partibus,qua tumor eflet,fuper
cataplafmata imponetes duros & graues panniculos, multa lana, plures fafcias,
qu£ per fe omnia funt inflamationibus aliena, cum onere potiffimu offendan-
40 tur.Iam vero in ijs,quae citra inflamationem contrada funt,iubet,vt fafeiarum
praeparatio eade fit, quae prius: vinculum vero contrariu, atque in hiantibus.fi-
quidem in illis fafcia longe orfa,a parte fana,euoIuta ad ipfum hiatu procede-
bat,paulatnnq; compreffio eius intendebatur : at in contradas ab affedo loco
incipientes fafeiam euoluimus fuper cute, quae iuxta eft. Adiungi vero hic de-
bet, quod ab Hippocrate praetermittitur, vt qui non coftituent ipforum, quos
memorat, affeduum vniuerfam curatione docere, fed eam duntaxat,quae ma
nu adhibetur.nos vero vt fermo abfoluatur,quod reftat adferibemus. Vbi quid

B ij

388

DE OFFICINA MEDICI

eorum, qua: cotrafta funt(vt didtu eft) diduxerimus fubie&u Iocu,in que labra i
inciderut, implere linamentis debemus, velidoneo medicameto, donec cotra-
partes proxime cuti tequentur,tum propofita vinciedi ratione admouere.

» 'TNIrigere item vbi peruerfa oporteat, extera fieri eadem debet.In ijs autem,

« 1 'qu te recefferunt, adducendis, vincire opus eft per fafcias, qua: primo ini j -

*■ ciuntur,tum glutinare, atque fufpendere,in contranjs vero contra.

Corpus peruertitur, vbi aliquid lua fede,modo in exteriora corporis, modo
intro in fpaciu quodpiam laxius monetur, quemadmodum in nafo,qui,fi quid
vel offis, vel cartilaginis in exteriore partem recedat, ab exteriori parte depra-
uatur: finin foramen interius, ab interiori, ad cuius exemplum reliqua: partes io
pcruertuntur.Coftat ante & in ijs comune cuiufq; curationis confilium pr<jfi-
dia oftenfuru. eft autem comune vbiq; confilium contrarijs contraria curare,
quocirca nunc etiam, qua: recefferut,8c per alia auxilia (de quibus tradtare nuc
propofitum non eft) & per fafcias coniungeda iunt.docuit aute lpfe deligandi
modos hucpertinetes,iundura(vtipfe antea fcripfit)ad ea que abfcefferut,qu£
hiant, & qua: contradta funt:glutinatione,vt in opere de articulis ad liafum &
maxillam ifulpendendi ratione, quemadmodu, vbi in libro de fradhirisinquit
[Quod fi vtroq; offe commuto, vel co,quod fubieftum eft tantum, deligatum
brachiu mitella fufpedatur, eaq; plurima circa fraftura detur, partes vero hinc
atq; hinc fufpenfa: fint, homini ncceiTe eft os ad fuperiora peruerti: fin offibus 10
fic fradlis, mitella manum duntaxat,& cubitu excipiat,rehquu vero brachium
fufpenfum fit,deprauatu fpeiftabit deorfum. debet ergo brachiu fufpendi per
mitella latam rrtolleq; multu brachij cu prima palma; parte tequalitcrfuftine-
rem].H$c igitur verba aliena fufpedendi ratione, deprauantemq; indicantia,
deprauatoruquoqi curatione demonftrat. Demus brachiu cuipia in inferiora
peruerti, fufpendendu erit mitella angufta ab inferiori parte exceptu: at fi fur-
fum intendes deprauetur,ea vtendu erit fufpendendi ratione, qua: in inferiora
peruertit,per qua & regione luxta prima palma: parte, & cubito mitella com-
prehenfis, quod inter ha:c eft, nulla re fulcitur. Cofimih modo, vbi prima pal-
ma: pars in fuperiora conuertatur,iun<ftura adhibebimus, qua: deorfum indi- 30
net, hac complexi, qua; in vicinia cubiti funt,altera extremitate a prima palmg
parte fine fultftura relinquimus . itidem cubitum in fuperiorem partem inten-
dentem fic fufpedemus ,vt ipfum fine fuldura relinquamus, qnce fufpendendi
ratio efficiebat, vt, cum nondu peruerfus effet in inferiore partem inclinaretur.

Sed (vt fummatim dicam)qua:cunquc deprauare poffunt,qua; deprauata non
funt, eadem dirigut, qua: in contraria partem funt peruerfa. Ad horum autem
fimiiitudinem deprauantur,dirigunturq;,qua: in femore, & qua: in crure, cum
totum crus iacet. quod enim in brachio efficit fufpendendi ratio, id iacendi in
crure, fed fupplere oportet[iacere] vbi Hippocrates inquit [fufpendere] . Illud
aute in fine fermonis[in contrarijs vero contrajpotcftadprtcdiftos deligandi 40
modos referri, intelligemus enim ipfum velle vitia, qu£ ijs contraria funt, con-
trario modo vindta curari, hoc eft iis ,qua; peruertunt ea, qua: praiter naturam
retia funt, quorum in fuperioribus mentionem feci.

FINIS COMMENTARII SECVNDI
GALENI IN HIPPOCRATEM
DE OFFICINA MEDICI.

Galeni

COMMENT. IU 385

1 Galeni in Hippocratem de officina

MEDICI C OMMENTARIVS TERTIVS, VIDO
VIDIO FLORENTINO INTERPRETE.

N fra<fturis,quod ad pannoru attinet longitudinem, latitudi-
nem,craffitudine,numerum,logitudoc[uide, vinculi longitu-
dine tequetdatitudo trium fit, vel quatuor digitoru:quod ve-
ro attinet ad craffitudine, triplices detur aut quadruplices.-tot
aute numero, vt neq; plures fint,neq; pauciores, q vt ambiat.
Scnpfit in opere de officina medici , primo de naturalibus
iudicandi potentijs, quibus vmuerfi homines & ad traftatione omniu artium,
& ad totius vita: ratione vtuncuiyreceffaria: liquide fuerunt, no folum ad pro-
pofitam medicina: parte, qua; manu medetur, fed ad omnes in medicina mor-
borum notas(mfiaauw gra:ce vocatur)que fane mdicadi potentijs difeernutur;
proxime in propofito opere docui t, quibus confiet medicina: pars, qua; manu
curaf.tertib, quale adhibere vinciendi ratione debeamus, tum ab affeftij partis
natura, tum ab lpfo affe£tu indicium Tumentes. Inpropofitis autem verbis dc
zo fra&uns agit,qu<j fpe&ant ad comune vitium continui folutionc. fic enim ego
Tohtus Tum hoc morbi genus appellare : fed Hippocrates corpora, qua: huiuf-
modi malo torquentur, abfcedetia dicit, quare & malum non iniuria abfceffus
nuncupabitur,fietq; abTceffus morbi qua:da fpecies,qua grsci atesamp proprie
Yocant & <x7p's-Kp(..Ha;c ffixnnus,vt in memoria redigeremus, qua: in fuperiori
expolitione narrauimusifediam pergamus ad reliqua. De fradhiris verba faci-
ens, pannos ante omnia proponit, iuSens,vt horu longitudo fit aqualis vincu-
lo,quod cofiat ex fafcijs,qu<j primo inijciutur,cum eo nomine illi adhibeatur,
Vt has fulciat, atque immobiles teneat: latitudo trium, aut quatuor digitorum,
hominis videlicet qui dehgatuntum quod ad craflitudinem pertinet, triplices
j0 fint,aut quadruphces.quonia,vbi fafciae,qua: primo inijeiutur, fuldlura egent
firmiori, quadruplices, vbi non tanta opus fit, triplices obi jci abunde putat. Il-
lud autem euidentillunum eft, quod, quo magis commuta offa funt,co debent
firmius contineri. Numero autem tot, inquit, effe oportet, vt affedlu membrum
compledhintur.atiugulum fraftum,& cofta comprehendi in orbem nequeiir,
fed magnitudo fradhira: inquibufdam pannorum numerum indicabit. iugu -
lo ternos pannos quadruplices plairuquc imponimus, duos quidem primos ad
finnhtudineinhtcra:.X.vt medium vtriufque, qua inter fe committuntur, fra-
(ftura: obijeiatur. tertium extendimus fuper reliquos duos in logitudinem iu-
guh,vt ea,quie fubiefta funt,adftringat,& fracfturam ipfam adurgeat.

A T quum hi complendi caufainijciuntur, longi fint,vt ambiant-, latitutu-
u ildinis & craffitudinis coieftura fiat de eo, quod deeff, id autem complea-
_ tur non conferam.

Miror Hippocratem non docuiffe prius vfum panorum, deinde viam, qua
quis cutn poflitcopararc.Vfus quidem duplex eff,vt contineantur fafcia:,qu£e
primo inijciuntur,& vt impleantur partes,quij in extremitate tenuantur, quas
lpfe nominare folet a-sjiifH S: cuiufmodi brachium eft iuxta prima pal-

ma: partem, & crus iuxta pedem, quibus iubet pannos in orbem circumdari, vt

B iij

3.9° DE OFFICINA MEDICI

poftquam inicdta: illae fafcix fuerint, quse alijs fuperdantur,iun<ftura fit xque i
crafla - Ergo, quum panni duplici de caufa fuperdentur, & ad continendum,

& (quod M geacrjjj dixit) ad complendum, commonet, vt ita longi adhibean-
tur, vt corpus quod alligatum eft,comple<fti in orbe polfint : lati vero, & cralfi
pro eo quod complendum eft. nam, fi longiores fint, quam vt partis ambitum
xquent , necefle erit extremitatum alteram alteri infidentem reddere mem-
brum tumidum magis ea parte, quam vtrinque,fic,vt iunftura inxqualis fiat,
atque idcirco Iaxionfin breuiores fuerint, quam, vt extremi fe tangant, quum
inter ipfos aliquid inanis fpacij relinquatur, iumftura itidem contraria ratione
inxqualis erit.fiquidem locus in ijs neceflario reddetur inanis & cauus,perin- 10
de atque vbi longiores erant, gibbus &c eminens. Edicit, ne huiufmodi panni
femel fubito inijciatur,fed paulatim, tenuiores quidem a fuperiori parte, craf-
fiores ab inferiori, quod fi vnurn fubito iniecens, locus talem habitum acqui-
ret,qualem primo habuit membrum.

” JZ] X fafcijs,qux primo lnijciuntur duc funt, prior ab affeftu orfa in fuperiori
” JC parte definitialtera ab affe&ii deorfum procedit, inde furfum finitur.

Supra quoque oftendi fafcias,qua: ante panos affefta; parti primo mijciun-
tur, u-mSiay.tJb.s ab Hippocrate nominari . Scripfit autem in libro de fra&uris
quorfum Vtraque imponatur.prior namque ex lpfis non modo prohibet, quod
concurrit, fed & eius quod in affe&o loco receptum cft, furfum aliquid expel- z o
litialtera nonnihil fanguinis in vitiata parte fuperantis ad extremu membrum
tranfmittit. Commune eft vtrique compoficu os fine deprauatione continere.

” A Dftringendij autem maxime funt, qua morbus eft, extremis partibus mi-
•> /Anime, alibi pro ratione.

Horum item ratio in commentarijs de fraifturis expofita eft. In vniuerfum
autem fub omni vinculo, vbifubiedla caro magis adftnngitur, humor inea
contentus ad proxima loca propellitur: vbi vero lenius, admittitur quod pro-
cedit ab ijs,quce vehementius comprimuntur.

Omprehendatquc vinculum integrat partis quam plurimum.

Qua ratione hoc quoque confilium dederit,manifeftum eft, quia cum 30
vinculum mtegrx partis multum complcftitur, firmius continetur, & humor
ab affefta parte ad ea, qua: iuxta funt, magis expellitur, rcpnmiturq; valentius,
quod a lupenon parte defccndit.

“ A T quod ad fafeiarum numerum, longitudinem,latitudincm Ipedlat.nu-
mero quidem tot accipiantur , vt a vitio minime fuperentur, vt ferulas
~ comprimere non finant, vt onere non lxdant, vt inclinationis caufa non fint,

- nec effoeminent.

Alq fere omnes fub eodem nomine fafcias habent, qua: prima: inijeiuntur,

& qux his fuperdantunfed Hippocrates priores appellat pan-

nis fuperdantur uSfftqixN . has igitur quot, quam longas, quam latas adhibere 40
conueniat,nunc perfequitur. imperat itaque, vt tot fint, quot compofitu os fi-
deliter contineant.illud enim[vt a vitio minime fuperenturjid fibi vult quod,
vbi non fuperent,in contrarium incident, nempe vt cedant, & a vitio, hoc eft
vitiata parte fuperentur.quod fi tunc vincunt, quum compofitam partem im-
mobilem confcruant,fi quid hxc moueatur,iure dicet quis eas fuperari. Quod
autem inquit[vt ferulas comprimere non finant] nihil amplius notat, quam q5
ferulx,vbi fafci£ iufto pauciores fint, membrum prement, hoc eft, cogent atq;

vrgebunr.

COMMENT. III.

39«

i vrgebunt,qua noxa violatam quoque fedem affrcictiquin fi tot adhibucris,vC
laboratem oneres, fic quoque peccaueris,quum modum excedas, qua; duo ca-
uentes fafciarum numeru comjcicmus, ea obferuatione adhibita, vt neq; pre-
mant,neque oneret. Sed ne fafciarum numerus (inquit)caufa fit inclinationis,
quam dixit verbo inde du<5to,q> iundtura tota in alteram partem de-

xtram vel finiftram Tnfotjiff-mi, id eft, inclinetur, id quod accidit ob exuperantem
numerum fafciarum. Vfurpat autem verbum effoeminarc,quod Abdixit,
quidam in partibus vitiatis accipiut, vt quas redditurus fit infirmas & molles
fuperimpofi torum linteorum numerusialij in ipfo vinculo, quod imbecillum
io fiet, quum ferula:, fub iniedtorum linteorum numero laxius contineantur.

» / \ Vod Vero ad longitudine & latitudinem pertinet, impleant trium qua-
.. V^tuor, quinque, aut fex,logitudinem quidem cubitorum: latitudinem ve-
» ro digitorum.

T ot igitur digitorum, & cubitoru illius fcilicet,qui alligatur, fuperdari vin-
culum iubet. neque vnum Ilatuit longitudinis & latitudinis terminum, eo
nullum fit vinculum, quod adhiberi omnibus aque logum debeat, fed nume-
rum, longitudinem, & latitudinem fafciarum pro magnitudine frafture defi-
nit, atquehoc eft poftremum vinculum, quod in opere de fra&uris inijci vo-
10 luit, quo tempore inflamatione a fede affe&a fublata veniedum eft ad ferulas.
» A Mbitus itaque panniculorum totidem fint, nec vrgeant.

/X Imperat, vt panniculi toties fafcias cingant, quoties earum vnaquaque
circuierit.Illud autemjnec vrgeant]ad modum refertur adftringendi. eatenus
enim coarftari panniculi fuper fafcias debent, vt firmiter maneant, fed no vr-
geant. At quid magis prsftat, quam coniundte hanc partem contexere cum
priori, vt tota oratio fit huiufmodi[Ambitus itaque paniculoru totidem fint,
vt ne vrgeant]. quandoquide premunt, vbi fapius circumdentur. Expedit for-
tafle pro (pffouiVa, id eft totidem, legere init wtol, id eft talia. tr.tertia litera fcihcet
verfa in.t. nam ambitus panniculorum qualitate potius, quam numero vincu-
30 lum exhibent moderatum.

» A \ Ollia autem adhibeantur, & minime crafla.
i V 1 Hac omnia videlicet praecipit mollia adhiberi, & non crafla, cauens,

quemadmodum fuprade linteis diximus, ita etiam nunc ne fubie&a corpo-
ra comprimantur.

/^\Mniaque haec pro longitudine, latitudine, craflitudineque fedis affefla.
V — / Idem quoque iam lupradiftum,vbi alia res agebatur, no huic diflimi-
lis.Meminifle autem vbiquc conuenit ad vitiata: partis longitudinem, latitu-
dinem^ craflitudinem referri, quidquid de longitudine linteorum, tum la-
titudine,craflitudine,numer6vepropofitum fuerit.

vEterum ferula, leues, aequales fint, ab extremo refimae, ab vtraque parte
40 vinculo paulo breuiores,crafliflima,qua fractura extat.

Spetlant tam ferula, quam panni ad Habilitatem vinculi, ac firmitate, pan-
ni quide,vt fafcias tueantur, qua primo inijciuntunferulg vero,vt omnia, qua
fubiefta funt,mtiniant,fic vt in vniuerfum quatuor fint, qua fingula fuu vfum
praftant.In primis enim fafcia,qua primd inijciuntur,compofitum os conti-
nent^ affeftum inflammari non finuntrdeinde panni, qui fuperdantur, dela-
bi ipfas non patiuntur: tum ferula firmant, quas circumponi Hippocrates iu-
bet leues,& planas.eft autem contrariu leui afperu,in^quale aquali, idq; quod

B iiij

35*-

D E OFFICINA MEDICI

afperumeft, omnino inatquale eft-.at no fequitur, fi quid inaiquale fit, id pror- i
fiis afperum efle,quemadmodu nec via idcirco afpera eft, quia imequalis . po-
teft enim ciim afcenfu & defcenfu contineatur non afpero imequalis & eiTe &
appellari. quin & ferulas nihil prohibet leues eiTe, non tamen equalcs,nam,vbi
in latera, vel furfum,aut deorfum fpedtent, squales vtiquc non erunt, poteruc
tamen efle leues.Fraifturis itaque faluberrimum eft ferulas nec afperas efle, nec
peruerlas,vtraque enim de caufa comprimunt, prsterqua quod,qus peruerfs
funt, vinculum quoque peruertunt,quo deprauato pars etiam, qu^ comminuta
eft,deprauatur. Monet aute,vt ab extremo refim^ imponatur, refimas intelli-
gere pofliimus leniter ab inferiori parte derafas,cum,qu? ad finem vfq; squa- io
Ii craffitudinc funt, vinculum ibi squeatq; in ceteris partibus cotineant,quod
minime opus eft fadlo . placuit enim ipfi medium ariftius adftringi, inde ver-
fus extrema laxari, extremifque partibus omnium efle laxiffimurmtum ferulas
vinculo ipfo breuiores fuperaccomodari,ne vitra ipfum vlla in parte cute tan-
gant,qus fspms intumefcit, eo quod humore admittat fub fafcijs depulfum.
Crafliores item ferulas imponi voluit, qua fraftura eft, quandoquidem ad huc
locum potiftimiim pertinent.

" A [ ll’ ^bi panes gibbg funt,& natura minimum carnis habet, vereri opor-
“ -/~\tct,qua: eminent, vt iuxta digitos, aut talos, vel imponendo, vel breuitate.

Cauere mbet, ne iuxta oflium eminentias fcruls fuperaccommodcntur, id 2.0
quod duplici ratione fit, vel vbi nullo modo ab lllaparte lpfius vinculi datur,
vel vbi adhibentur breuiores, quam vt ad cminetiam pertineant, priufque de-
linunt,quam illam attingut,quod expeditius eft. In quibus autem vitamus fe-
rulas,ne quid lsdant, ab illis plane abftinentes, dixit [imponen do]:at [breui-
tate] cum longitudini aliquid demimus, quali ita dixerit. Cauere debemus, ne
fei uls-tangant,quod eminet, vel non imponentcs,vcl breuiores dantes.

“ T) •^‘nn'cil*‘ ver° debent, at non comprimere primo.

A Paulo fupiaproxime a fafcijspanniculorummentionemfecit, nonta-
men expi effit panniculos illis fuperinqciedos efle , fed illud nobis cofequutio
ordinis indicauitinuc autem ait[fulcire debentjid eft firmare acftabihre,cum 30
eo vt ne premant.idq; vbi pruno vinculum inijcimus,ita,vt fi homo fequeti-
bus diebus rogetur, refpodeat fe nihil fentire,quod comprimat, cum liceat no-
bis per panniculos feiulas coardlare . Scripferunt quidam [primo] non in fine
propofitorum verborum, fed in principio fequentiu,ita vt habcant[Primo m-
uoluereoportet ceratum, molle, leue, purum] ifatius autem fuit cerato molli, lc
ui, puro, in fexto cafu accipere, ita, vt oratio reddatur.Primo circa fraftam par-
tem cum ipfo circumdare fafeiam oportet.

- Eratum, molle, leue, purum.

V — j ^ Non enim fafcijs lpfis aridis mieiftis folam vitiatte partis cutem cerato
inungedam.cenfetjfed fubinde fingulos etiam fafeiarum ambitus. nam, fi cute 40
tantu illita ficcas fafcias dederis, eo praifidio affectas partes priuabis,quod per
ceratum erant confequuturat, cum lintea ceratum ipfum,quod cutem madefa-
ciat,abforbeant,& eam ob id ficcam reddat. Patet autem quam ob caufam ce-
latum eiTe molle velit, cum eo in vicem perfufioms vtatur, quai perficere qui-
dem hoc ipfum potcft,fed tutius id ceratu p nefiat, pratfcrtim vbi tunc aflide-
dere vfq; medicus non poteft,nec mimftru nouit hominem laboriofum,quiue
fedulo det opera xgrotanti. Iubet infuper,vt ceratu illinatur non folilm molle,

fed &

COMMENT. III. i9}

i fed & puium, hoc eft, cui nihil fit immixtum propolis, fordium,atit terreni vel
arenofi,pra:ter ceram. id aute protinus etiam leue eri t,ni fi propter eas, cjug vo-
cantur iyu?tSi;, latius pateat leue, quam purum. Leue autem Ash ab Hippocra-
te dicitur.quod verbum non folum inuenitur fic fcriptum,fed aI&h etiam, adie-
£ta litera.&ante.H.ttincque non leue, fed liquidum fignificat. Sic autem mams
fcnbendum putant, quicun^ue fignificatione verbi[purum]cenfent leue quo-
_que continen.liquidum vero dicunt e regione aridi efle, quod non eft tale.

" O V ad Calore!i:l Pertinet>& copia, calor vehemetior non fit, quam
" mfiifa ferri poflit a imnu:copiam,vbi relaxandu,extenuandumq; eft,

io efle conuemt maximam, vbi caro producenda eft, aut molliendum modicam.

Exigit fradtura; curatio, vt de aqua nonnihil etiam dicamus. Vbicunqs igi-
tur fafcie refoluuntur,confuerunt medici omnes fra&uras aqua calida perfun-
dere, vt pote eius opem euidenter experti. V erum in duobus peccare folet, qui
ea vtunturdn modo & qualitate.m hac quide,quod calidiorem infundant, vel
frigidiorem, quam opus fit:in modo q> 16giori,vel breuiori tepore faciant hu-
lufmodi medicinam. Temperameti igitur in qualitate iudiccmconftituit ma-
num lpfius curatis,qui manum fuam aqua perfundens, quam infufurus fraftu-
ix eft,poteftprofra<3:ura temperatione luftam conijcere. late aute patet, quam
dico temperatio: & ad communem hominum fpeciem,non ad offenfum dun-
10 taxat i efertur.ea enim interdum, & ipfi lufta videbitur.Ergo,vbi primum fa-
fcias folueris, hac perfufa poteris de homine qu$rere,nimfsne calida, an gelida
ftbi videatur, atque ita calidiorem vel frigidiorem perfundens pro at^rotante
appofi te temperabis. Teperatum ergo aqu£ calore indicari primo noftra manu
voluit, quem quidem proprie admodum perfeiftiflimeque & omnium optimi
iudicat lenfus Xgrotatis . lam vero quamdiu in pcrfufione aqua: calida: perfe-
ueradum fit,ex eifdem colligitur animaduerfiombus, quibus fri<ftio,& quod-
uis pr^fidium calefaciens, hatc fiquidem admota, non modo euocare poflunt
ad affedfam partem, quod luxta continetur,fed etiam digerere. quocirca aqute
calid^,& ob corporis modum, & ob diuturniorem & breuiore vfum contrarij
50 cfte effeftus videtur. quoniam toto corpore inani digerit magis quam euocat:
contra lepleto, magis euocat, quam digerit, tum paruo tepore admota implet
amplius quam detrahat : fed li longior mora in perfufione fit, digerendo plus
poteft,quam implendo. Iure igitur dixit, vbi relaxandu tenuandumq; eft, ma-
ximam copiam requiri:modicam,vbimolliedum,& caro producenda. Exte-
nuantur piotinus, qua: exinaniutunnon tamen ita protinus relaxatur,qua; ex-
tenta funt, fed alijs mcdijs in terieftis. quacunque enim multitudine diftedun-
tur,cuiufmodi funt omnia, qua: inflamatione tenetur, vbi exinanita funt, rela-
xantur. qua: veio frigore fpiflante,vbi calefafta funt:qua; ficcitate diftendun-
tur,vbi madet acta, relaxantur. Reifte ergo ait aquam calidam laxare, vbi piu-
40 nma coipori infunditur, cum ha:c praeftarc valeat. Mirari vero te nolim, fi di-
ximus aquam calidam pofle,& fuperatem humorem detrahere, & fohdu cor-
pus madefacere, alibi enim vtrumque efle verum demoftrauimus. Hsc igitur
aqux calida: vis eft,qu£,vbi pauca fit, quid pr^ftare poflit, proferre {impliciter
non Iicet.fi quis enim iterum vel tertio infudiflc,aut per fpongiam fouiflc co-
tentus fit, operam penitus luferit: fed, fi modiceperfufione vtatur, Hippocrate
audlore carne jpducet,mollietqi quibus eiuftnodi prsfidio opus fuerit. Quor-
fum vero adiecerim^quibus opus fueritjcognofce.moderata aqua: calida: per-

354 DE OFFICINA MEDICI

fufio graciliori corpore, ac repleto fupcranti humore caicfadta parte implebit: r
fed, fi corpus macrum fit,& mini me repletum, carnem fimul producet, & mol-
liet.creatur enim caro in illis partibus, in quibus ali,& crefcere debet, quum te-
peratam naturam inter frigus & calorem habet, & fanguis fincerus iufto mo-
do ad illas confluit, vtrumque efficit calida aqui moderata perfufio.quando-
quidem fanguinem concitat ad fedem perfufam:& ibi prius exiflente carnem
temperat, fi frigida prius erat, calefaciendo, fi calida,refrigerando, quum calo-
rem euocat ad exteriora, & vtili humore madefacit , atque idcirco etiam refri-
gerat. quemadmodu balnea aqua: dulcis, hic liquide eos calefaciut,qui ex iti- -
nere immodico frigore emoriuturiexuftos vero non Iidunt. videtur enim te- jo
perati aqui folio deledlari,& vindicari poft balneum a fiti. Id etianum valet
perfufio aqua: calidi, qua: fi moderate adhibeatur, carne implet, & ob id par-
ticula reddit molliore.caro enim nuper coadta mollis eft,vt pote, cum languis
haud ira pride concreuerit, quoniam cafei modo, qui reces cogitur, generatur.

, TNeo quod perfunditur, hac moderatione vtendum, vt, dum intumefeit, fi-
» i niatur,priufquam refidat.primo enim attollitur,poftea extenuatur.

Modus eius perfufionis, qui carne producere, & mollire debet, eft,vt dc-
fiflamus, antequam perfufus locus incipiat refidere-primo enim attollitur, hoc
eft in tumorem affuigit naturali maiorem , tum quia funditur fanguis, qui in
ipfo continetur, tum quia a fuperioribus partibus eo defcenditipoft hic exte- i o
nuaturiquia multum fanguinisdifeutitur, tam cius, qui a fupenori parte con-
currit,quam eius, qui ibi (ubfiftebat.

.. ✓" ' Ontineantur aute molliter, iqualirer , & altius excitata quicunque ex-
•• V_> tant in corpore, cuiufmodi calx eft,& coxa, ita, vt neque curuentur, ne-
.. que peruertantur.

Orationem hanc alij legunt, quafi totam coniundle contextam:alij in duas
partes feiungunt, & vtramque feorfum explanant. Prior itaque pars ita circu-
feripta eft, vt fuum habere abfolutum fenfium per fe poffit.Ergo,fiue contineri
partes communiter intelligamus, vt fub continendi verbo comprehendantur
etiam qui fufpenduntur, veluti brachiumifiue ad folum crus referamus,opti- 30
mum erit molliter contineri, & iqualiter,& fublimiores. molliter quidem, ne
laborans eo loci prematur, Sc ob prementiu fenfum inflamatione periclitctur,
neue coadtus flatum mutare,fradlumembruperuertat,quod feruari immobile
debuit,& ex toto coquiefcere: qui vero iniqualiter continentur, dolet fimul,

& deprauatur,cum alia parte fine fulcro fint, alia vrgeantur, non iniuria itaq;
ccnfet iqualem habitum effe dchgendumiad hic,vbi altius excitetur, defen-
duntur a materii curfu, cui, quum opportuna fint, qui in inferiorem parte in-
clinantur,inflammatione prehendutur.Conflat igitur prioris partis orationis
fenfum vnum effe poffc,redleque ita explanata effe. Alterius vero partis, liqui -
dem per fe legatur,mens hic erit. Quacunque in corpore extant,vt i n calce & 40
coxa,redle contineantur,vt neq; curuentur, neque peruertantur. Sed quia non
adiedtum eft[redte contineantur] idcirco nonulli eam pnjcifam exiflimat,co-
gunturque cum priori parte ipfam coniungerc.Rurfiis,fi coniundle ambi le-
gantur,oratio non amplius manet communis, fed folum ad continendum ex-
tantia pertinet. Qm in omnibus hic accipiunt, commune orationem fieri di-
cun^eo quod cum extantibus partibus, & reliqua intelligantur- qum,& Hip •
pocratem oflendunt,non in hoc libro tantum, fed & in alijs multis, ex vmus,

vel

395

COMMENT. Iit.

i vel alterius rei exemplo res vniuerfas copletfti.quum id, quod proponitur, eui-
dentia antecellat ea, que fune eiufdem generis, fic,vt ex ipfo intelhgantur,que-
ad modum nunc ex calce, & coxa. Etenim, cum omnes eiufmodi partes, quan-
do affecta; funt, molliter, & aequaliter iacere,& fublimiores haberi debeant, in
extantibus qualis coxa eft & calx, id maxime feruandum efle perfpicuum eft.
Sgpius autem diximus huiufmodi loquutiones prgbere anfam alijs ad alia tra-
ducendi,fic,vt quod cuique vifum fuerit, probabile credatur.quare de opinio-
ne,qua: vera videatur, non conuenit fentetiam proferre. Hoc igitur meminifTe
nos oportet, illud etiam non ignorantes in diferepantibus expofmonibus, vbi
io in fententia non peccetur, no diu efle infiftendum, fimus enim efle, tranfire ad
id, quod ad artem maxime pertinet, atque in eo immorari , quod nunc facere
pratftat. Ergo , quum conueniat partes omnes molliter collocandas efle , tuin
aequaliter, & fublimes,potiffimum qu^ extat, qualis coxa eft,& calx, ad ca,qii£
relhnt, veniamus, vbi inquit, ita,vt neque curuentur, neque peruertatur. Rur-
fus hoc loci ljs, qua: ad artem pertinent, annumerari debet extatis partis collo-
canda; peritia.haec,fi iuflo altius excitetur, mebru curuabitur.fi humilior erit,
peruerteturac pra:fertim,cum is error accidit, vbi primo collocatur. Qua; vero
prxter medicinalem artem in oratione funt, longam requirut explanationem.
In commentarijs autem de frafturis,ficut perfedte tra&atum eft de alijs omni-
xo bus,quai ibi prxcipiutur,ita etiam de calce continendo, vbi ait[Danda potifli-
murn opera eft,vt imus calx optime cotineatur]. Sed confuerunt nonnulli ad-
deie omnia vbique,ahafqj alibi pofitas orationes, quibus idem prteceptu cotl-
netur,adfcnberc, quod neque biduo perpetuo fieri poflet. quocirca feriptaita
exponetium nemo legit breuiori fpacio q annuo. Iam ergo quum in libros de
articulis, & defradhiris commetariafcripferimus,hictantum monuilfe necef-
feeft.Si quis igitur cos libros legerit percurrens celerrime, quod nunc propo-
nitur,ad vltenora pergar, doctus a nobis, qui periculum fecimus, perfedtos fie-
ri artifices lata,plenaq; docendi ratione, non breui & compendiaria,qua allo-
qui. vtile efle non inficior, cum paucis conteplationem vmuerfam copledtatur.
3° Analis vero crus non dimidium, fed totum excipiat.Speftetur aute mor-
- bus,& extera, qua: oriuntur incommoda manifefta.

Agit hic,vt quum ijs,qui commentaria de articulis, & de fradturis legerint,
id manifeftum appellans, quod quiuis vnus e populo intelligit, nonulla fiqui-
dem ita confpicua funt,vt vniuerfis appareant, qualia funt,qux proxime prx-
cedentibus verbis narrauit . omnes enim intelhgunt fradtum membrum mol-
liter & xquahter cife collocadum, incommoda tamen, qux canalis affert, non
videt, liifi qui ab ipfo perceperint in opere de fra&uris,his verbis, quoru pnn -
cipium eft [De canali, qui fraifto cruri fubijcitur, incertus fum quid dem confi-
hj] caufam vero,curiure incertus fit,fubijcit. Ac rurfus alibi in eodem opere,
40 vbi incipit. [S 1 quis ipfi femori canalem fubijciatjtum compluribus adieitis in
extrema oratione ad feri bit. [Canalis igitur, vel totum excipere crus debet, vel
nullo modo adhiberi]. Voluit autem propofitis verbis canalis vfu.m neceflariu
non efle, fi adhibeatur tamen, fubijciendum efle toti cruri inguinibus tenus,
non ad genu duntaxat pertinentem. ex illis ergo manifeftum eft, quod propo-
nitur hoc loco, neque lpfum per fcipfum patet. Quoniam quantum fpc&at ad
verba[non]dixit[»J,qu£ vox accipi poteft,quafi diiiungat,fed ea ab ipfo vfur-
pari ad negandum Icimus, ccnfet enim canalem vniuerfo cruri fubijciendum

?S6- DE OFFICINA MEDICI

innocenter.Eodem modo etiam vfurpauit ipfam Homerus in eo carmine, i
Tutari incolumem populum non perdere conor, ybi [non] dixit[S]quin
& Thucidides etiam ita mutuatur.Vult autem fpcftadum effe morbum, cuius
gratia canalis admouetur,& alia omnia,qua:la:dere potiunt. Morbus quidem
eft fraitura grauis olTium cruris, ad cuius curatione opus eft crure penitus im-
mobili. canalis enim probatur a quibufdam, vt qui vtiliffime tunc fubijciatur,
quum aiger e leftulo furgit.id autem accidit, vbi vel defidere cupit, vel cubilis
duriciem non ferens, ad alterum traffertur iam tunc flratum,quod in opere de
fradtuns expofuif.vbi illud etiam oflendit,q> canalis, fi non fit longior, quam
vt vitra genu pertineat, non prohibet crus, quum mouetur,infeftufqueeft, & io
fiepiiis comprimit. Imperat autem, vt morbum intuiti, cuius gratia canali vti-
mur,& ea, qua: canalis affert incommoda, lpfum modo accipiamus, modo re-
pudiemus . namque , vbi moleftia, quam canalis exhibet, exuperet, vitandus
erit:contra,fi vincat vuhtas,pra;ftabit crus, non vfque ad genu tantum, fed to-
tum canali excepiffe.

•• F) R teter hac porre6tio,ab inferiori parte intentio, in diuerfas partes dudtio,

* 1 compofitio, aliaque fecundum naturam fint.

In prioribus di<5tum efl porrectionem, quam Wgififj dixit vocari, quum lan-
guens feipfum praibet medico curandum . quo tempore medicus primum co-
gnofeit affeCtum ipfum infeftantenr.deinde ad curationem ipfam accingitur, z o
At quum neceffe omnino fit affeCtam partem aliquo modo contineri, iure vi-
detur fecundum naturam e fle continenda, nam, fi pratter naturam iaceret,non
mediocriter Itederetur.Poflquam porreCta eft, vel intedi folurn debet ab infe-
riori parte, vbi adeo tenera efl,vt abunde fit, fi a fuperiori parte teneatur: vel in
diuerfa diduci, vbi validior eft.conflat itaque, & hoc tempore fatius elTe aegro
eum feruare habitum, qui fecundum naturam fit. Quo fa£to proximum eft,vt
componatur, ac tunc etiam conuenit eundem habitum tueri, dehinc fequitur,
vt contineatur, vel fufpendatur,qute duo non commemorauit nominatim,fed
fignificauitjdum dixit[aliaque].

.. r^E natura, quod ad adhones pertinet, animaduertendum efl, quid requi- 30
.. 1 — 'rat opus,quod fit, quod ad haec, attendenda quies, medium, confuetudo.

.. In quiete quidem, atque ocio confiderare reCtum habitu oportet, puta braclnj:

» in medio, porredlionem, atque contraCtionem, quemadmodum, vbi cubitus
.. cum humero prope ad redtu angulum figuratur : confuetudo idcirco fpedtada
» efl, quia non alius habitus facilius fertur, cuiufmodi eft in cruribus, vbi exteta
.. habetur.quij enim hoc modo collocantur,immobiliadiu facillimeperfeuerat.

Profatus in fuperioribus verbis[fecundum naturamjnon immerito hic ex-
primit, qutenam fit haec natura, quaeue fint eius notae. feribit autem [De natu-
ra,quod ad adtiones pertinet, animaduertendum eft, quid requirat opus quod
fitjquafi ita dixerit, naturalis habitus in adtionibusquidem adtionis propofito 40
indicatur, & vfu,cui deftinatur [quod ad haecjid eft ad ea,quae nunc propofita
funt,fcilicet ad porrigendum, extendendum, componendum, collocandum,
quum homo ad nullum opus laefa parte vti debeat . Alias animaduerfionesin
perueftigatione habitus naturalis deinceps adiungithis verbis, [Attendenda
quies, medium, cofuetudo] quietem intelligit, quum homo feriatus ex toto in
ocio eft. vnde colligi reCtum habitum teftatur, ficut in brachio docuit, fubijci
cubitum volens,eiq; radium infidere. Eo medio ait apparere habitu inter ex-

tremam

COMMENT. III. 357

i tremam porrectionem, & cotradione, quod fcribitprope accedere ad redum
angulum cubiti cum humero, quem ipfe eyraJnofi dixit, quo volunt habitum ap-
pellati,qui eft ad redum angulum, fic,vt cubiti os cum humero redum angu-
lum oftedat. V erum additur[prope] vetuftis omnibus exemplis, quam fcnptu -
ram agnofcunt,qui hunc librum explanarunt . bis autem peccatur in hac fcri-
ptura, fi irfdm/j accipiatur pro habitu, qui acutum angulu habet. Quum q, acu-
tus angulus dicatur, qui redo minor elt,nam, vbi reda linea fuper reda duda
angulos efficit ab vtraque parte inter fe £quales,vterque aiqiiahu anguloru re-
Clus eft,fed qui redo minor eft, appellatur acutus, licut qui maior, obtufus,ha-
10 bet redus angulus ea magnitudine, cui nihil addi, nihil demi poteft,fed acuti,
& obtuli anguli numero funt infiniti , in redo angulo, nulla penitus declina-
tio eft, quando quidem reda linea fuper redam duda tunc vtrinq; redum an-
gulum facit, quum in neutram partem inclinat, at vbi linea, qu$ redum angu-
lum facit, vergat in alteram parte reda; linea; fubieda:, inclinationes maiores,
ininorcfq, fiunt innumerabiles, no licet ergo,vbi quis rectum angulu exprimi

fimpliciter veht,dicere[prope]acutum,fiquidepnusintelligiturredus,poftea

acutus, quonia(vt retuli) vnus eft redus, acuti vero innumerabiles, merito igi-
tur dicet quis acutum quempiam angulum prope redum accedere, fed, quum
plurimi fint acuti anguli, intelhgemus illum efle, prope redum, qui parum ab-
lo eft, neque concurfum redarum linearum, a quibus producitur, ita acutum ha-
bet,ex qplunmis itidem agulis obtufis eos intelhgemus pi^opc redu accedere,
quibus redarum linearum, a quibus fiut,coniundio modice obtula eft, aliquc
vero angulu piope ad acutu accedere incoprehefibile eft, cum acutus angulus
non fit vnus, no poteft ergo iy^mp dici quod ad acutu angulu figuratur: Tum
nemo ex gratcis appellat aut tiiaviop per duplex if,aut SCyawop per SJ fy liabam
acuti anguli figuia,fed,quc redum angulu habet, ea $ramp per diphthongu,
& per duplex.if. nuncupatur. An iymmp neceffc eft accipere id, quod ad
redum angulu figuratur, quod accidit, vbi cubitus cum humero facit angulu
redum: exquirere autem, cur Hippocrates prope, adiungitlDicemus igitur &:
30 nunc, quod Irepius dicere confueuimus, obfcur^ orationis explanationem non
esito fcin,fed,fi qmdprobabile fit, cum eo vt quod propofitum eft verum fit,
& audons lententia: non repugnet, accipiedum efle. huc itaque incumbentes
verbum [prope] conabimur enodare. Statuamus fyjyviofj figuram, quum vna fir,
neque minui poffe,neque augeri: nobis autem no licere brachium ita colloca -
re,vt offa ad angulum redum fine vlla inclinatione inter fe committantur, fed
fatis effe,fi non ita multum ab huiufmodi figura recedant. prelertim cum neq-,
Hippocrati placaet is totius brachij habitus , demonftrabo enim naturale ha-
bitum prope redum angulum effe , fed paulum recedere ad obtufum , hoc eft
/pedare ad porredionem,demonftratione vero ab ljs accipiam, qua: ipfe feri-
40 pfit,nam de quiete ait, & de confuetudinc indagare nos poffe naturale habi-
tum, ex ambobus coniundis conficitur confilium vnum compofitum, perin-
de quafi quis ita dixerit.Collocandi rationes, quibus iacere lingula: partes fo-
Jent,quum ociofe funt, in curationibus quoque eligi debent, nam in partibus
commode figurandis,id patet primo ftudendum effe,vt minime doleant. Ve-
rum,fi huiufmodi quiefeentium habitus a laborantibus non feruetur,fed alio
modo laceat fine dolorc,haud diu manfuros effe mamfeftum eft. Igitur, fi re-
fpcxens ad homines ociofos , plxrunque comperies brachia non penitus me-

DE OFFICINA MEDICI

dia inter porredla ex toto,& ex toto curuata,fcd ad porredtionem magis acce- i
dentia, id quod etiam accidit in altera habituum oppofitione.Cudti enim ho-
mines,vbi defelfi funt, brachia aperietes, habitum eligunt medium inter pro-
num prorfus,& lupinum, vt qui omniu maxime dolore careat, cogutur tamen
paulum inclinare in pronum. Volens igitur Hippocrates hxc exprimere, ciim
non eflet, quod rem pluribus explicaret, adiecit verbum[prope]. Quod autem
ea ratione, quam dixi, inter citeras maxime collocari cubante iuuet,pnEcipue
intelligut,qui funt in eiufmodi artis operibus verfati,hac enim oratione audi-
ta veram elFe rem comprehendunt.Itaque,vbi mens audtoris propter obfcuri-
tatem dubia eft, expolitorem tueri audtoris fentetiam,& propofitie rei verita- io
tem oportet, fic enim, qui difcunt,vtilitate confequentur.hoc igitur confilium
feruare in omni expolitione conor, quod quidam expofitores,neq; fi operam
darent,allequi pofient, vt qui medicinalium operum fint expertes, & cauilla-
torum veftigijs infiftant,fiantque ex eoru numero, qui As-ynto! i*cf>oi vocantur, id
eft verbotenus medici, quorum caufa vulgo fufpedti funt qui redle vtuntur ra-
tione.Htec,& liraro explicetur, teneri memoria debent.accedamus nuc ad ea,
qux proximis verbis fubijciuntur, quemadmodum habitus inter pronum &
lupinum omniu minime dolori efl: , cui aflueti funt fere omnes plurimu tem-
pus itatis, ita etiam fe res habet in cruribus extendendis, exteta enim crura ia-
cere diu queunt immobilia. Mutandum vero neceflarib no efle membru in al- % o
terurn habitum minus iocundum oflendimus in libro de mufculis, vbi muta-
tionis quoque caufam adiecimus, quare id non amplius oftendendu efl, fed in
memoriam reuocandum, quemadmodum & illud etiam, quod cito ad eudem
habitum reuertemur.fed neceflarium non efl caufam referre, longiorem enim
fermonemdefiderat, fatius itaque efl fententia Hippocratis ad vnguemfer-
uata aliud quid pro caufa tradere, quod iuuenibus magis expediat, quodque a
nobis difputatum efl in libro de motu mufculorum. Igitur in commiflura hu-
meri cum cubito, habitus naturalis medius efl inter vtruque extremum, nem-
pe eius, vitra quod porrigere, & eius, vitra quod curuare brachiu non licet. Ap-
paret autem, vbi olla carne nudentur, duobus proceflibus terminatum cubiti 30
cauum,quo recipitur humeri ambitus cardine reprefentans, quem duo tuber-
cula medium compledhmtuntum in vltima porredhone poflerior cubiti pro-
cefllis coiedtus in finum humeri jiofteriore,non fecus quam in extremo flexu
prior in priore.quibufcunque vero finus poflerior natura magis finuatur,prat-
ter extremam porredhonem cubitum adducunt ad exteriore partem, ficut co-
tra,qui eum receflum lufto minus cauum habent, perfedte brachium non ex-
tendunt. Vt non funt autem cofimiles in omnibus ftrudhirae articulorum, ne-
que certi in omnibus extendendi fines, fic neque mediu erit in omnibus idem,
quare vbi medium habitum inter extremam porredtionem, & vltimu flexum
naturalem efle affirmamus, medium non ad vnguem accipimus, fed fic,vt late 40
pateac,quod mediu Hippocrates appellat xotojj. Verum, ficut nullo modo fieri
poteft, vt medius ex toto habitus feructur, vbi, nec adijeere latum vngue , nec
demere queas, fic non expedit brachium loge ab hoc medio figurari. Id enim
intereft inter artificiofam coniedhiram,& eam,qute artis efl expers,quod arti-
ficiofa exquifitam moderationem prope attingit, qu£ artis efl expers, plurimu
nonnunquam aberrat, pollet itaque Hippocrates luxta hanc fententiam mo-
nuilfe,vt feruetur habitus prope eifavrajj,hoc vocabulo redlum angulum appel-
lans.

C O M M E N T. 1 1 I. i99

i Ians,vt qui nos coniedtura dudtos,no longe recefluros efle ab exquifita mode-
ratione exiflimet.Sed lamia perfequar,quod pollicitus fum me relatum iurno -
ribus,quod ad hunc locum maxime conferat.Habet cofuetudo pratcipuam in
medicina vim, ita, vt a clanfTimis medicis natura aduentitia nuncupetur. quam
conflat mtei ea, qua: neccflario admodti fpedtantur, Hippocratem vbiquenu-
meraflc m indicandi facultate tribuentem ei fecudas, illa videlicet primas oc-
cupante , qu® a natura illinitur . collocandi enim ratio , qua: ab hac indicatur,
eatenus inferior efl, quatenus exquifite in omnibus eadem efle non potefl, fed
pro cuiufque cofuetudine variatur. Confpexi ergo quofdam totum diem con-
io fidentes, qui artes exercent fedentarias, alios flantes, aut ambulates, cenfuique
non immerito ljs magis extenta figurada crura efle, qui bonam temporis par-
tem habere fic collocata confuerunt : ex contrario minus extenta , quibus cur-
uata diem vniuerfum detinentur.experimento autem rem comprobans, com-
peri qualem Iperaui. Brachiorum vero eadem efl ratio, iacere enim ad redtum
angulum debent, fed propius ne accedere ad ipfum oporteat,an logius abefle,
ex confuetudineintelligitur. Verum homines, quum qug a ratione excogitata
funt, experimento diiudicant,tunc rei excogitata: certum indiciu habent, vbi
experimentum a ratione non diflentit. itaque pratceptu hoc ab omnibus ami-
cis comprobatum firmiter lam conflkutum efl ad ha:c maxime pertinere. Ar-
2.0 bitramur ergo Hippocrate voluifle habitum, qui ad rectum angulum ad vn-
guem efl, pro confuetudine variari : mutationem vero exiguam efle, hoc efl,
prope rcdlum angulum accedere.

IN mutatione vcro,poflquam adhibita intentio efl, hec fimiliter fe habeant,
quod ad habitum pertinet, 8c fitum,mufculi, venar, nerui, ofla bene admo -
dum contineantur, & bene figurentur.

Harc fupenus etiam didla funt, fi quis autem ex toto ipfa detraxerit, pnece -
ptis nihil dempfent. Accidit enim in huiufmodi libris, quibus multa fumma-
tim continentur,vt audior cafdem res aliter atque aliter adferibat, ea de caufa,
vt confideret, quibus verbis, eas potiflimum exphcetdibrarius vero poflea,vbi
30 leppent (cripta nonnulla in margine, nonnulla in lpfo fpacio,in quo contineri
fcnptuia folet,vnmerfa in ipfum fpacium cogerat, quo ordine maxime cenfet
conuenire.Id igitur, quod propofitis verbis oflenditur,eius generis efl. Com-
plura diximus attedi tempora in eo, qui curatur, primum, vbi ad medicum ac-
cedit aliquo prorfus modo figuratam habes afledtam partem: alterum deinde,
quum fe pratbet medico, qui intuitus partem, & vitium eius cognofcat, & qua
pr^paiatione ad curationem opus fitdequitur deinceps tempus preparatioms,
& poflmodum intentionis, tum ofla componendi, vbi fradla fuerint, & refli -
tuendi, vbi prolapfa, dein alligandi, poflremum omnium efl tempus fufpcn-
dendnn brachio, continendi in crure, &in locis luxtafpinam, & caput, ffnu
40 igitur,id efl habitum hic vocauit n-cupa 1» ej<fip,quod habeat eam rationem, qua
partes continentur figurata: eo tempore, quod ab iniedto vinculo proximum
eftdiuic e regione oppofuit fitum eorum, que continentur, nempe trium cruru,
capitis, & totius fpina;, fic, vt habitu accipere in alijs debeamus, vtputa in iu-
gulo, brachio, latere, capite humeri, lato fcapularum oflfe, malis, maxilla, & fi
quid aliud fimile efl.cenlet enim opus efle, vbi pr^didlj partes affecte mutan-
tur,nonnullas redte iacere, puta qutecunque contineri poflunt, nonnullas redle
figuratas haben,nempe,qua: contineri non poflunt. Dixit autem, qute conti-

zo

400 DE OFFICINA MEDICI

nentur «/"Arvalia vero 6tfcf.nL. cetera in alijs ex didis temporibus diuerfa funt.
Commune eft omnium vnum & idem naturalis fcilicet partiu ftatus,ad quem
fpedare iubet illum, qui poftremo tempore vinculum diu feruandum confti-
tuit. nam, fi membru alio modo figuretur, dum alligabitur, poftremo tempo-
re etiam mutabitur mufculorum,venarum,& neruorum pofitio,ac neq-, M&tu
crunt,neque %tT*,hoc efi neque re&e continebuntur, neq; rede fufpendetur.

“ T Ntendere autem illa valentiffime oportet, qute maxima funt & crafiifTima,

.. 1 & vbi vtrumque os comminutum efi, minus vbi id, quod fubiedum eft,mi-
•• nime,vbi id, quod fuperius.

Intendere(inquit) valetiffime oportet, qua: maximis & crafliflimis oflibus
continentur, & corpora, qua: ipfa cingunt, hoc efi: mufculos. hi enim funt, qui
potiffimum intetione indigent, vt quibus maxime vis infit ad fua initia recur-
rendi.ex harum partium numero efi: femur, deinde humerus & crus, poft htec
brachium, poftremo, qua: luxta manum funt & pedem. excipe hic qiue in fpi-
na fita lunt.Sed quod ait, vbi vtrumque osfradum efi, magis extendere opor-
tet,intellige cubitum & radium: quod vero fubijcitfmimme] id eftleuiflimc,
ac maxime moderate, vbi id,quod[fuperius]accipe in brachio radium, qua: o-
mnia( vt retuli)difcufla funt in opere defraduris.

” Vod fi iufto valentior intentio adhibeatur, noxia erit,prsterqua in pue-
» ' — Zris:partes autem paulo altius excitentur.

Si olla in pueris, vel vbi franguntur, vel vbi fuis fedibus excidunt, minus q
expedit, extendantur,tantum rem procedere non finent.nam nec componen-
tur,qus frada funt, nec qua: prolapfa funt,refiituentur:fed fi valentius exten-
dantur, proprium affertur detrimentum, quo quidem tempore vis adhibetur,
dolor excitatur, poflea inflammatio fiuperuenit, febris, neruorum diftentio, Sc
interdum etiam lefolutio.quod teffatur fe vidiffe Erafift ratus in humeri capi-
te nimium extento. minus tamen alijs, pueri latduntur, fi vehementius exten-
dantui,piopter humorem corporum & molliciem. nam,vt lora plurimum ci-
ti a noxam diffenduntur,quum mollia funt & madida, abrumputur vero, cum
arida funt & durauta mufculi, atque nerui, quum madent, & molles funt, du- 30
centem facile fubfequuntur,neque multum dolent, neque rumpuntur, ficci ve-
ro,& duri, quum mfi magna vi cogantur, extendi nequeant, grauion dolore
vrgentur,non folum fi iufto magis, fed etiam fi modice intedantur.in eo enim
calu neruorum ac mufculorum fibra: conuelluntur,rumpunturq;, quoru nihil
manet pueros,neque enim poft ea inflammatione, atque idcirco febre, delirio,
neruoi um diffentione,ac refolutione prehenduntur. Ipfe igitur de pueris ver-
ba fecit, qua: tranfferenda nobis funt ad eunuchos, foeminas, tum ad eos, qui
natura, fiuc confuetudine madent, & molli carne funt, cum lftiufmodi corpo-
lum temperamenta ducenti facile pareant, neque fentireofFenfam vllam gra-
uiorem ioleant,fi vitra debitum extendantur; at quibus vel natura, vel cofue- 40

tudine corpus induruit, vix cedunt extendentibus, atque cade caufa minus

ipfecenfuit a medicis efle extendendos, valde fiquidem luduntur, vbi immo-
dica vis adhibeatur. Quod vero ait[partes autem paulo altius excitenturjitem
duplici de caufa proponuur,& vt fidelius contineantur, dilabuntur enim, qua:
contraria funt: & ne doleant.

ARticuli exemplum fit, qui cognominis,qui par, qui fimilis,qui fanus efi.
Cognominem Flippocrates dixit fatnisautem fuitdixiflc

OIWUVV^IO^J,

C O M M E N T. I I I.

i Gu*Vo|j, alia enim fut qu? hic tra<aatur.homini quide homo,& equus

equo, tum canis terreftris terreftri, marinus marino, cft.qugcuque au-
te nomina in multis Angularibus fpecie vn5 fignificSt in ipfis dicun-

turicotra ea, quibus dlfferercs fpecies appellitur, vocare folemus h^as didta,
&qua; lub ipfis funt,atque exprimurur,o>^othabetur.qui dicetur igitur bra-
chiu brachio coparatu i^vW,quado fpecie eandem_habet?Sed n5 e°xpedit m
verborucotrouerfia immorari, qurfequuturmagnu in medicina momentum

habent, quibus iubemur,cum prolapfum articulu in fuam fede reftituimus,vti

exeplo cognominis, paris, finulis, fani. cognominis quide, vbi humerus cu Ini-

ro mero coferrur, cum brachio brachiu, femur cum femore, crus cum crure: paris
m eodem homine, & non in alio, quam rem in opere de articulis declarauit his
verbis[ipedtareq-, in articulis, non quidem alterius hominis]: pari aute adiecic
iinnIe,potelt enim, cum quo confertur, par effe,vt fane fimilis no fit, cum farpe
alter humerus vitio quopia tabuerit, aut abfcelTu a:grotauerit,vel crus valgum
fit, aut varmatque idcirco fanfi rurfus adfcnpfit,ne quid nos perperam accipia-
mus, no granatus verbu,quantu eftin vi,ide penitus iterare, nam, quod pai efi,
Vtiq; fanu eft,fi fimde fit, nifi vbi vtruque membrum eodem modo fitafFead!
tunc aute in alijs hominibus fpefHdu erit, in quo cafu couemt fimili fanu adij-
cere fed,fi in eode homine cofideretur, abunde erit dixiife fanu,qd fimili co-
io preheditur. fortaiTe aute Hjppocrates vtruq; fcripfit,vt in alijs fcriptu inueni-
tur,animo accipiedi no vtruq;, fed alterutantu, librarius vero vtruq; adfcripfit.
“ L Riitio ad refoiuendum valet, & adftringendum, praiter Iiaicad linplen-
" 1 dum, ac minuendum. nam, fi dura fit, adftringitur corpus:fi mollis, refol-
” uitur.fi multa, minuitur*. fi modica, impletur.

Adftiingere intclligit durareirefoluere, laxare, & mollire: minuere, exte-
nuare.lub dura cnimfnaione carnepertradtata verifimile eil, reddendam effe
fri<5liom fimilcjdum adftringiturpremiturq;:fic & fub molli carne fimileaffi-
cienda,eo q, cotrana pneflet, atque duraimulta infuper, ciim demere plurimu
poilit, extenuari corpus probabile eft:fed non fimiliter plairuque refici ea,qute
30 multa; cotrana efi, pauca videlicet, veru modica, qd fuperius dixit de vfu aqu£
cahdat.pauciffima enim fricatio, no fecus,ac exigua aqu? perfufio nihil efficit,
quod fenfu percipiatur. Perfricare igitur oportet, vbi impledum eft, quoad in-
dicia confpiciatur,qu£ tradita de perfundendi moderatione fuerunt, quum ait
[dumintumefcit priufquarefidat finiatur, primo enim attollitunpoftea, exte-
nuatur]. demonftrauimus autem in fecundo de tuenda fanitate ex ijs,qu$ fri-
ctio proflat, nihil ab Hippocrate pratermiflum.lllud vero, quod multos latet,
ignorare non oportet, quauis ivifurfum figmficet, -r fn<aionem,i»<i'rfu4tiJ
vocan a gratcisno modo eam fruitionem, qug ab inferiori parte furfum proce-
dit, fed quamlibet quouis modo intendat:raroque legi apud lpfos vocabulum
40 -jetdwtfiConfuerunt enim appellare a*oJ-rei^<.u,quam nunc dicimus -reivfuj.

” Q Ed,quod ad vinciedum attinet primu vinftus premi fe maxime dicat, qua

•• cJvitiu efl,extremis vero partibus minime-.fulciri item fafcias,& non vrgere

fe,idq; no vi,fed numero, eo ipfo die, quo deligatus e/t, ac node paulo magis,

" P°fteriori minus, tertio aute laxari, reperiatur poftridie in extremitatibus tu-
” momnollis, tertio die cu refoluitur, quod vinculo exceptu fuit, extenuatu. idq;

•• feruadum eft quotiefcuq; alligatur, cumq; iteru vincitur, intelligendu efi: con-
- uenieterne imeftu vinculum fuerit, in polteru enim expedit plura atq; ardtio-

C

4oj, de officina medici

.. ra lintea dare,abhinc tertio die plura adhuc atque ardiora, deinde feptimo die r
.. a primo refoluto vinculo ofia gracilia in confpedum veniant, & facile traden-
.. tur. At,vbi ferulis alligatis locus gracilis fine prurigine, atq; exulceratione fue-
.. rit,fuperfedendum eft vfque ad vigefimudiem ab iduifi quid fufpedu fit,fol-
„ uere interim ferulas conuenit,& tertio quoq; die coardare.eode autem modo
figurata: habedie partes funt,du fufpeduntur,du continetur, atq; du alligatur.

Fulcimenta condat a grtecis appellari, non folum ifiuoJofwoQed igeio7«iT«,vel
ex eo, quod Poeta ait in eo carmine, 45^01™ vadvs. ad cuius fimi-

litudinem fulcire didum eft ab Hippocrate quod quafi infidere fignifi-
cat,& inhterefcere.Id autem fieri iubet linteorum numero magis quam preflu. 1 o
caueri enim per fe voluit linteorum preflum. fcd h<jc & alia multa, qus &prae-
pofitis, & fequentibus verbis continentur, abunde explanata funt 111 opere de
fraduris,& de articulis, quare, fi quid obfcurum eft,n5 eft, quod exponamus,
tranfferamufq; huc quaicunque ibi perfede prodita funt, atque ideo quafi rem
apertam prartermittendum exiftimo.ille enim qui non modo magis appofite,
q ego,fed,qui omniu optime potuit dicendo fenfa mentis aperire turpe duxit,
Quod clare expreflum eft iteratis dicere verbis.

His igitur relidis,vt pote, qua: plana funt ijs,qui commentaria de fraduris, &
de articulis legerint, ad ea, quae reftant, progrediar.

CApita figuradi ex confuetudine,& natura vniufcuiufque mebricolligu- 20
tur.fpecies vero, ex curfu, ftatu, cubandi ratione ex adione & ocio.

Aperte quoque ex his verbis intelligitur librum hunc, qui fummatimrem
compleditur,poft obitum audoris editu fuifl'e.nam,qui huiufmodi libros ex-
feribunt, fi qua fint, qua: duobus modis, vel in margine etiam appofita fint ab
audore, vt poftea confideret vtro exprimere mentem fuam pr£eftet,folitifunt
omnia deferibere in ipfo opere.quis enim adduci poflet,vt crederet eu voluif-
fe hic eade iterare nulla ratione cogete, pratfertim cu fummopere ftudeat bre-
uitatftSed cum maiores noftri h jc duxerint explanada,nos quoq; illos feque-
mur.patet igitur capita collocandi dida efte quafi propofita,ad qua: intedetes
ldoneii cuiufq; partis habitu inueniemus.quin & confuctudine vnu efte ex ijs 30
propolitis fupra memoria: prodidit, cum inquit.Praeter h<pc porredio,intetio,
in diuerfis partes extefio,c5pofitio, aliaque fecundii naturam fint. De natura,
quod ad adiones pertinet, animaduertendum eft, quid requirat opus, quod fit,
quod ad lnjc,attendenda quies, mediu,cofuetudo. in quiete quide atq; ocio co-
fiderandus redus habitus, puta brachij: in medio porredio,& cotradio,que-
admodu,vbi cubitus cum humero prope ad redum an^ulu figurlturiconlue-
tudo idcirco fpedanda eft, quia non alius habitus facilius fertur, cuiufmodi eft
in cruribus, vbi exteta figurantur, nam, qua: collocantur hoc modo, diu facilli-
me poliunt immobilia perfeuerare. htec cu paulo antea fcripferit, qui deterius
iteru hic repetet?jppofita igitur cofuetudine & natura vniufcuiufq; mebn,de- 40
inceps fpecies,hoc eft differentias ipforu colligedas effe ex adionibus arbitra -
tur.Nonulli verbo[fpecies]adiecerut[mebrorum]ita,vt oratio fic habeat[fpe-
cies membrorujde cruribus aute gratia exempli dixit [ex curfu, inceflu, ftatu]
cui addidit cubandi rationejquod ide eft, ac verbum fupenus fcriptu,videlicet
[quiesjhis rurfus fubiecit[ex adione & ociojadione accipies pro inceflu, cur-
fu,ftatu, Angularibus adiombusiocium vero pro quiete. Quare nihil amplius
his verbis exequicur,q adionem & quietem, neqjpropterea, quod 111 principio

huius

COMMENT. III. 40}

i huius orationis naturam membrorum nominauerit, exiftimari velim alterum
nunc collocandi modum indicade, cum nullum aliud natura: tradiderit indi-
cium priter aftiones, cjuod totum fic habet, quemadmodum in verbis paulo
lupra (criptis docuit.quocunque aurem tempore curationis eorum afFeftuum
qui manus atixiliu defiderant,vnus feruandus eft partis habitus, qui fecundum
naturam eft, quem inuenin ait ex quiete atque ocio, id eft, vbi quis coquiefcit,
tum ex medio, quod fcilicet eft inter extrema, atque ex confuetudine,fub qua
aftio & quies manifefte compreh editur. Htec itaq, duo maximi comunia in -
dicia, medium fcihcetinterextrema, & cofuetudo vniufcuiufque partis natu-
10 ralem habitum nobis exponent.ego autem in libro de motu mufculorum hxc
perfequutus,& partium compaginem indicans, quam ex ratione corporu inci-
dendorum inucni , naturalem partium habitum iuxta Hippocrate in libro de
fra&uris docui. Videri aute poffunt diuerfa depropofitis rebus dici, cum alias
aha verba & nomina vfurpetur, veluti cum quis dixerit collocanda e (Te mem-
bra, quemadmodu minime Isdut,non alium habitum inueniet, quam eum, in
quo detineri (olent quiefcctes, qui medius quoque eft inter extrema, fed & in-
dicatione fumpta a partium compagine hic idem inuenitur.

QV oniam labor firmat, ignauia refoluit.

Hoc etiam pcranguftc traditum fuit ab auftore.quod fortafle confti-
10 tljclrat ™.'atat'e ln co libro, quem erat editurus.Legitur aute in quibufda exern-
plis[Quid labor firmaj, ignauia refoluit?] proponete fibi ipfo au&orerein ex-
quuere vtiliftimam no modo ad medicina: partem, qus manu, fed & ad eam,
qua: viftus ratione medetur, omne igitur corpus, vbi in ocio degit, effoemina-
tur,& imbecillum redditur: firmatur aute & vires colligit, vbi quid faciat, hoc
eft, a liquem vfum praiftet.cuius orationis duo fidem faciut,experictia omniu,
qui ammaduertunt euidenter apparentia, & indicatio, qua; a naturali compa-
gine fijmitur, qua in libro de tuenda fanitate explicauimus.Quod vero ad chi-
rurgiam attinet, non debet diu affefta: partes haberi immobiles,ficut nonnul-
1 fecuritatis gratia faciut : fed inflammatione fublata modice dimoueri,quod
30 pnmo tantum faciendum eft, quum afFedta; fedi calida aqua infunditur, dein-
ceps in balneis, poftea etiam fine his.

” A Dftringcndum eft numero potius, quam prelTu.

Av Item hoc ipfum ab auflorefummatimperfefcriptum a librario fane
j C tran^atum finr fupra enim clare perfe&eque explicatum eft, nunc pra:ci(e
adfcnbitur. fupplere autem oportet [linteorum] vt vniuerfa oratio fic habeat
[Adftnngenduin eft numero potius linteorum, quam preiTu}

" ^ /Bicunque (anguinis fuffufio eft,feu c5tufum,fiuc abruptio, fine tumor, 11
y inflamatio no eft, fanguinis plurimum a vitio furfum expellatur, paulum
" 7ero deorfum.fed nec brachium, nec crus depedeat.fafcia aute ab affefto loco
40 incipiat, lbiq; validiflime infidat, extremis vero partibus minime, medijs mo-
” dice : extiema ite furfu addufla vinciatur: nmneroq', potius q copreftu fafei^

" adftringant.huc aute maxime accomodantur tenues, lenes, molles, mund?,la-
” ta:,valetes,vt qua: fine ferulis adhibeatur.Perfufione infuper copioia vteduin.
Hippocrates iuxta Ionu linguam(vt folitus eft)contufum appellauit Aacy**
per.4. id, quod a nobis per.9. 6A atffj.ee dicitur, accidit autem hoc vitij, vbi grane
aliquid decidit in corpus,quod quafi carnem abrumpendo, atterendi vim ha-
bet. Verum vbi contufa caro ad regionem, qua: fub cute eft, fanguinem tranf-

C ij

404 DE OFFICINA MEDICI

mittit, hxc fanguinis faffufio dicitur ex^u/uaptjfub qua cutis inuiolata fcruatur. i
fcindi autem tenues venas cum carne, vbi id exoritur, manifeftum eft.Incidic
autem abruptio (quod cm-dqua dixit)quum mufculorum fibrx plurimum ex-
tenduntur, ita, vt nonnullx abrumpantur, cuiufmodi mala recentiores medici
proprie appellant. FIuic fubiecit Hippocrates tumore, que dixit
quo vocabulo folet omnes prxter natura tumores notare: iuniores difpertiun-
tur hos in inflammationes, quas vocant, & in duros tumores, atque in

molles, & pituitofos,quos jpprie vocat oicAijuxrot.led ^At^om folet ipfe appellare
4Aorairar, vnde nomen inditum eft calidis tumoribus. accedit ad priores tumo-
res is, qui eryfipelas dicitur, quod perpetuo quidem inflammatum efl:, non ta- io
men perpetuo tumet. Hi ergo morbi omnes nominatim politi ab Hippocra-
te, quod ad rationem vnflus ac medicamenta pertinet , aliam curationem exi-
guntiquod vero ad manum, vinciri cduenienter debent, pr£fertim,vbi oriun-
tur ex prxcedetibus vinculis, de quibus nunc pertradat. Illud veroja vitio fur-
fum expellatur]dixit a, quod quali exprimatur fignificat.nonulli aper-
te fcribunt hoc efl expellatur, vt nulla apud grxcos explanatione lit

opus. Ceterum deligari h^c in libro de fracturis voluit, fafcia orfa a loco turni-
doinunc vero a vitio partis, quod Tfti/aaXf nomine expofuit, fed vinculu,quod
ad fraduras pertinet , hic eatenus variat , quatenus fafcias plurimum ferri do-
cet ad fupenora, parum vero ad inferiora. Illud item[Sed nec brachiu,nec crus 10
depedeatj commune quoque efl eius vinculi, quod ad fraduras accommoda-
tur,fed id adfcripfit, vt pote, quod magnum in propofitis momentum habe-
ret,ne(vt cofueuimus)negligentius agentes fummopere lxdamus. quum, qua:
ingentem noxam aut opem afferunt, prout quis rede vel no rede vtitur, Hip-
pocrates commemorare frequentius non grauetur:contra,qux parum prodef-
fenouit,aut obefle contentus Iit femel tradare.Ergo in fraduris,cuin primum
alligantur, antequam vel inflammatio, vel aliud ex didis nunc vitijs accefferir,
cautio efl hmiliter,atque in his, ne quid ad affedam fedem concurrat : at non
aeque in illis danda opera efl , vt qux affedam partem occupant , digerantur,
quocirca perhifionc hic adlungit,non quo illic quoq; non adhibeatur, fed quo 30
hic magis . perfundenda enim copiolius hxc funt aqua calida , vt quod in tu-
midis partibus colledum eft,difcutiatur. Qjaamobrem ipfe, cum loquutus efl
de calce, qui a faltu ex fuperiori loco fanguine fuffunditur, prxter cetera auxi-
lia ad id hoc quoque pofuit, aqua calida copioie perfundendu m, vindumque
locum fine compreflione fideliter continendum. Igitur hqc quoque ad fradu-
ras docuit, licet plus habeat ponderis in malis, qua: nunc comemorantur, nem-
pe ea de cauia,vt citra omne pireffum digeratur, ac propterea fine ferulis quo-
que deuincit,ita,vt iundura hxc duplici modo differat ab ea, qua fradur^ po-
ftulant,tum quod fafcias requirat nunus ardatas,& potiflimiim leues, tenues,
molles, mundas. his enim maxime indiget, quxcunque adftringi leuiiisopor- 40
tetitum quod digeftione opus fit vchemetiore. Adiungit prxterea vnuquod-
que,ex propofitis vitijs inflamatione vacare debere, fi, qua docuit ratione, cu-
randum fit.fiquidem inflammationes ne modicum quide preflum ferut. con-
tra eas igitur nitimur per cataplafmata, per afliduam calid^ aqugperfufionem,
perq; liquida medicamenta, qux fuccurrere fcilicet inflammationibus poflint.

VBi articuli fuis fedibus excidunt, aut his intadis,qux lpfos continent, rc-
loluuntur: aut offa, qux citra commiffuram fe contingunt , diducuntur:

velqu£

COMMENT. III,

. . 4° 5

i » ve! qua 111 neta erant, abrupto eo, quo continebantur, inter Te dehifcunttfeu m--.
“ xta articulos comminuuntur.aut peruertuntur,cuiufmodi funt,qu£ vara funr
" Jnalctram partem inclinantia, ab ea parte, a qua mota funt, lenius vinciri de’
“ bcnt; a,'ams ab ea> In quam, vt quum deligata funt,in contrariam fpeftent, ac
pnulquam deligarentur, idque paulo plus aquo, quod & fafcijs agendum eft,
“ & Pann>s,tum fu fpendendi, collocandi, in tendendique ratione, praterea con-
•• uertendo, dirigendo, plurimumque perfundendo.

Mala hac vmuerfa late pcrfequutus eft in opere de articulis,& de fraeduris,
qua : nunc ncul .alia multa in compendium contulit, quod breuitatis caufa per
io fe obfcurum eft, at ljs, qui ea volumina legenntplanum. nos, quum lpfa antea
explanauerimus, vt memoria redintegretur, pauca in medium afferemus : fi
quis autem ab officina medici initium acceperit, huic praceptore opus eft, qui
res enodet, & quacunque ab Hippocrate in opere de fra duris , & de articulis

lcnptafunt,m commentarium tranflata huc proferat. Dixit igitur Hippocra-
tes propofitis verbis M^r«,in articulis, qui fuis fedibus excidunt:
vbi mtado articulo, qua mxta ipfum ncruofa funt, refoluuntur, quod prafer -
tim accidit, quum ambulando vefligium fallit: cum offa, qua citra

commifturam naturaliter fe contmgunc , pra affeftu quopiam diducuntur, in
opere etia de articulis, & de fraduns nominatim mentionem facit de oflibus,
10 qua inter fc diducuntur, vt de cubito & radio in commiffura brachij cum hu-
mero,& in manu de ijs, quibus illa continentur, & in crure fimiliter de ijs,qu£
iuxta genu funt, pedemque in vicinia calcisii-smcnraiTxcdrct dixit, quum abruptis
ijs,qua offa inter fe conne<dunt,ipfa, qua prius iungebantur, plurimum inter

fe dehifcunt , quemadmodum ipfe de extremitate lati fcapularum offis oflen-

dit : fed dicit , qua iuxta articulos comminuuntur, vocantur a

lunionbus imljfixrx , de quibus in fine libri de fra duris meminit , inter cubi-
ti noxas, vbi «.myfix fcripfit,eo ducuntur, qui poft ipfum hoc vocabulo nun-
cuparunt quamcunque tranfuerfam totius offis fra (duram in vicinia articuli, in
qua videlicet f radi olfis partes inter fe plurimum recedunt , offa, qua fic fran-
3° guntur,recentiorcs dicunt frangi «mAifc, quum caulis modo abrumpantur:
vocauit,qua peruertuntur,ab ijs aute qua dixit, differunt

«OotgofppatTO, quatenus hac aliquo modoperueniuntad articulum leuiterfpfum
deplanantia, fuaque fede commonentia, id quod euenit pr^cipue vni offi tibi£
in pueris, in quo cafu vincimus, vtrinque ad dirigendum obijeientes lignum
ex tilia,vel ex tali aliqua materia firmum molleque, tenuem inde regulam pa-
rantes. Refte aute addidit,vbi commemorat ea, qua peruertuntur[in alteram
partem inclinantia]etiam,fi legamus vt nonnullis placet [cuiufmodi funt, qua
valga luntjhcc in alteram partem inclinatia] vtrique fcnptura optime couenit
adijcere[in alteram partem inclinantia] fiquidem totus articulus fape in inte-
4° riorem partem vel exteriorem conuertitur,idq; cruri accidit frequenter prope
genu & prope talos. Vocantur aute, qua in exteriorem partem vergunt Mtani,
id eft valga, qua in interiorem {'s£a, & xvMi, id eft vara. His omnibus vincu-
lum prqdeft,qupd duo fpe<dat,vtab ea fede, in quam prolapfaparseft, fafeia
ad ducatur, vrgeantq; : locus vero.vnde ea receffit, laxior fit,vt admittat, quod
fub vinculo ad ipfum compellitur, hoc eft,vt fafeia ibi laxa fint,non andata.
Supplere autem oportet[venerut] vbi inquit[ab ea, in quam] fic, vt totus fermo
nc.j ab.ea parte, a qua mota funt, lenius vinciri debecjhoceft fafcig laxiores efTe

C iij

• 40^

de officina medici

ardius ab ea, in quam venerut,vt fpedent in contrariam partem, atq; venerut. i
terminum autem conuertendi in contrariam partem non prifcripfit natura-
lem ftatum, tunc enim morbo vinculum caederet, quum deprauationi diu pars
affricuerit : fed paulo vitra naturalem flatum partem adducendam ccnfet, at-
que hoc eft,quod ait [fdque paulo plus iquo] nam, quod naturale efl,tequum
efl. Csterum pratcipit, vt ad contraria conuertamus per omnia ,qui ad vin-
ciendum admouentur. qua: ipfe nominatim cum fafcijs recenfuit , quum in-
quit [& pannis, tum fufpendendi, collocandi, intendendfque ratione , pri-
terea conuertendo dirigendo] quum poffrt vinculum per hic omnia plus iu-
flo ad contraria inclinari. Scribit, [item plurimum perfundendo]addens[plu- ro
nmumjquod in proxime pricedentibus verbis omifit,intelligi tamen potuit
ex ijs,quas propofita erant. ibi itaque digerendi, hic vero molliendi caufa, co-
piofe aquam infundit.

» [ N his, qua: extenuata funt, plurimum integra: partis comprehendatur, vt ex
.. 1 tranffufione, quiexhaufla funt, magis quam fuapte natura emacrefcerenr,

.. diuerfo vinculo ad incrementum fpedent, & carne impleantur.

Percurrerunt locum hunc expofitores huius libri, non fecus atque alia mul-
ta,circuitioneque vfi pauca quadam attuleruntiqui vero enodare aperte lpfum
contendunt, veritatem non attingunt , ita, vt mirum fit, qui potuerint exte-
nuatis,hoc efl gracilibus partibus, &c qui ali deflerunt naturalem habitum re- 2,0
flituere. Equidem cenfeo quateunque, vel ad verborum fignificationes atti-
nent, vel adquiflionescaptiofas, vt perperam accipiantur, nihil ad artis ope-
ra difeentibus obefTe : qua: vero contraria idonei curationi traduntur, necef-
fario ijs officere, qui medendi artem exercent . Ante omnia igitur docebo qua
via curauerim, qui fumma macie confedaeffent, vtqui addifeunt, iam eius
ope fruatur: deinceps accommodare veritati propofita verba enitar, vbi enim
latebra efl obfcuritatis, conabor rei veritatem tueri, eique ,fi vlla ratione fie-
ri poterit , verba Hippocratis confentanea demonflrarc , quod fi interim non
dabitur, iuuenis certe remipfam, vt fefe habet, comprehendat. Ergo macies
partium platrunque, vel ex diuturna quiete,vel ex eo vinculo, quod ad fradu- 30
ras p ertinet , proficifcitur , quum ob illam robur quiefeentium panium emo-
riatur: ob hoc regio, qui vinda efl,fanguine furfum partim, partim deorfum
exprefTo, alimento pnuetur.Quocirca contrario modo, atque contradum fue-
rit,mederi vitio debemus, nempe affedi parti vim reflituentes,efficientefque,

Vt eo fanguis affatim concitetur, vires quidem reficit moderata infridio,per-
fufio, motus , debet autem effe idonea moderatio in vtroque genere, in qua-
litate fcihcet & modo : fanguinis vero plurimum euocabunt , propofita nunc
ratio alligandi, aqua: calid^ perfufio modica, motus, & fridio,qu£ & vires eti-
am confirmant, omnia autem modo & qualitate moderata effe conuenit, cum
non fatis fit fridionem, motum, calidi aqui perfufionem, nec multa effe, nec 40
omninopauca:fedoporteatfndionemquoquemediamefTe,tain inter duram
& mollem, quam inter inulta & paucam, fimiliter aquam ita temperari, vt me-
dia fit inter eam, qui nondum calefacit (j.Aiitfofj, id efl tepidam vocant) &qui
iam dolori efl, calore mordens(?fo(j,id efl feruentem dicunt)in modo item me-
diam inter multa & pauca. verum de modo fupra tradauit,cum dixit[dum in-
tumefcit priufqua refidat, finiatur], hoc autem tempore, fi pars cum feipfa co-
feratur, rubens maxime apparet. quicunq; ergo gracilitate, macieq; tentantur.

COMMENT. III. 4o7

i plane magis exanguia confpiciuntur,quam qua: bene valent, vixque & quum
pertra£tantur,& quum aqua calida perfunduntur, rubefcunt. hoc autem nobis
propofitum fit, quod ad modum pertinet, vt membru rubore offundatur, quo
tempore tumidius quoq; exhibetur, fed,nifi ceffet qui fricat, vel perfundit, tu-
mor definit, & rubor finitur. Maciem vero vel medicinam non admittere, vel
fanabilc efle indicio erunt tumor ruborque, prompte vel magno negocio ex-
citati.quibus hi quidem tegre contingunt fuccurrere foleo perfricando corpus
aliquo ex calefacientibus medicamentis, atque ex ljs pra:cipue,qua: modicum
accipiunt thaplix non vetuftat:fed & huiufmodi gracilitates inugo aliqua mi-
10 xtura,qute picem habeat, qualia funt medicamenta, quas Tnifara, vel tyamx.i sx
grsce a quibufdam dicuntur.quie,fi -mifiaot & nominari audies, sque

intelhges,Iicebftq; tibi appellare, vt velis.inftituimus autem in his commenta-
rijsiuniores atticifmum no docere, fedperfequi medicinalis artis effedtus vti-
hflimos, atque eospr{cipue,qm ex confeftionibus pice habentibus ad propo-
fitapertinent. Igitur, fi primus vfus partem reddat tumida & rubram, iam cef-
fandum eftifin minus, iterum & tertio inugendu, in ahjs quotidie, in alijs ter-
tio aut quarto quoq; die, prout affedta: parti maxime opus efle iudicabis. Illud
vero,quod pars, qua: fricatur, aut pice illinitur, incalelcfcit, inter ea, qua: fpe-
ftantur interdum non enumero, quoniam fub rubore c6prehenditur,cum eo-
io dem tempore caleat,rubeatque. Ego hac ratione gracilitati pr$ter natura fa:-
pe occurri, raroque vfus fum vinculi opera, & fi quando vfus fum,eo modo al-
ligaui, quo docet Hippocrates infpeftis verbis iplius [diuerfo vinculo] quod
enim inquit[diuerfo]illi vinculo opponitur, quod pertinet ad frafturas, quod-
que affeftam fedem vehemetius vrget.diuerfum itaque vinculum primo pro-
tinus fafciarum ambitu diferepat ab eo,quod pofuit ad frafturas, no enim or-
dimur a parte cui medemur, quemadmodu facere in vlceribus, fradturis, fan-
guinis cffufione,cseterifque omnibus paulo ante propofitis confueuimusiprg-
terhKcaffedtum locum no adflringimus,fed remittimus, maxime aute com-
primimus parte integram, vndeincipimus.inde enim pra:cipit,vt fafciavfque
30 adaffeftum locum laxetur, atque vbi eo ventum eff, laxiiTima inuoluatur. hic
fiquidem hyeme obuoluendiis eff, ne calefiat, laxus videlicet nec minimum
quid adffrnflus : fed teffate debet integra fedes vinciri, vt qui in ea fubeff fan-
guis,ad locum, qui refeftione indiget, depellatur, partem vero quij curatur, fub
vinculo calefacere & digerere alienum eff. Vbi autem crus totum , aut totum
brachium valde emacruit, alterum par membrum deligare conuenit, initio ab
imis partibus accepto, dein fafcia dufta in crure inguine tenus, in brachio ad
alam vfque,& humeri caput.quadoquidem eodem modo vena:, qua: cruribus
alimetum fubminiftrant, ab inferiori parte luxta os facrum deriuantur a vena
caua, atque ilis, qua: brachijs,a iuperiori luxta iugulum. fanguis itaque, qui ad
40 vnum fertur ex paribus membris, vbi iter daufum eff, ad alterum deducitur.
Adftringi aute fanum membrum hadenus debet , vt ob compreffionem mi-
nime indolefcat:fed,quod vitiatum eff, vel nudum relinquendum, vel pauca
lana vfque ad inguen obtegendum,vbi cadum frigidu fit, fed, vbi non fit tale,
expedit nudum efle, & fubinde linteis perfricari, tum calidis medicametis fo-
ueri,fi locus Kgre incalcfcat.namq;,vbi prompte, oleum cui parum cera: adie-
dlum fit, per fe idoneum eff, liquide diutius manet, & minus refoluit. Eadem
omnino ratio cft in brachijs,in quibus vinciendu id eff, quod bene valet, per-

4°S DE OFFICINA MEDICI

indequafi crusipr^ftanterque ca!efaciendu,quod aigru eft,& fridione & mo- i
tu, hominem vero, vbi prorfus ftupidus non fuerit, rogare pratftat, num in ea
parte, qua; curatur,aliquid eius caloris, qui excitatus fuerit,fentiat fupereffe; an
aperte defijfte fibi penitus videatur, quod fi ceflafle refpondeat, iam tepus eft
iterum adhibere, qua; calefaciant, & partem confirment, quoru quatuor gene-
ra funt,fridio per lintea, calida: aqua; perfufio, fridio per calida medicamenta
vel per oleum, fimplicis dropacis inudio. vbi vitiata pars refrixifle plurimum
videatur , dropax varius fit , habeatque bitumen , modicum fulphuris ignem
non experti, & pyretru. Curanda vero fic e(Te corpora extenuata, experimen-
to comprobaui plurima reficiens. vtrum autem verba Hippocratis rede expo- io
fuerim non eft, quod contendam, quum me non lateat obfcurte orationis ex-
planationem eo euadere poffe, vt probabilis fit, non tamen vt firmiter fciatur.
Declaro autem verba Hippocratis non ficut platrique fic fcripta[vt ex tranffu-
fione exhaufta magis , quam ipfa emacrefcerent], fic enim abfurda fententia
eflet,fed( vtalij legunt) adiedo pronomine his verbis[vt ex tranffufione,qinj
exhaufta] vocat enim exhaufta, qua: extenuata funt, qipterea, quod in ocio de-
gerint, fuenntquc alimento deftituta.htec ait ex tranffufione fanguinis (quafi
ex curfu dixerit)fanari, nimirum fanguine ad affedum locum copiofius coci-
tato, quam fi naturaliter haberet. Siquidem hac ratione implebitur, quod ex-
tenuatum erit, fi diuerfum adhibeatur vinculum ab illo, quod in prioribus in- 10
dicauit, cuius diferimen nos paulo ante demoftrauimus, ex quo neceflano fa-
cultatis diflimilitudo proficifcitur , illud quide ab affeda fede fanguinem ex-
pellit.hoc amplius ad eam concitat, quam fi rede valeret, nam, cum bene vale-
bat,abunde erat, qui in ipfa continebatur, & ideo non opus erat amplius tranf-
mitti, quam qui, partim in alimentum fubminiftrandum confumitur, partim
digeritur: nuc vero, quum vitiatus locus inanis fit, atque exanguis, multo plus
concurrere fanguinis oportet, non modo vt alatur ficut in fecunda valetudine,
fedreficiatur etiam, pratterquam quod nunc plurimum neceftario digeritur,
quum fubinde calefiat, calefaciunt enim quateunque ad ipfum pratfidia adhi-
bentur, fiue fridio, fiue motus & medicamenta, fiuepix il|ita,& confediones 30
picem habentes, ac tadem calida: aqua; perfufio. nam & hac Hippocrates vfus
eft,fortafle ob eius fecuh inopiam balneoruminos aute hoc feculo aqua, quam
in balnei labris habemus, conteti fumus, ad affedas partes modice calefacien-
das, tollendumque eam laflitudinem,qux extendentium fenfum repriefentat.

Iam vero partes exerceri neceile eft in adionibus vfitatis,id quod quotidie fa-
ciendum cft,non fubito femel, verum fubinde, quomodo etiam fridio adhi-
benda eft, donec excitetur calor, tuneque ab ea defiftendum. Verbis igitur fic
veram curationem accommodo, cuius vim experientia demonftraui, fexccn-
tos,qui fub vinculo diuturnoque ocio extenuati erant, recreando. Sed iam eo-
rum, qui librum hunc enodarunt, mentem aperire tempus eft . ex ijs plierique 40
(vt retuli) vfi circuitione duntaxat integram verborum obfcuritatem relique- •
runt:pauci conati funt iuxta verba ipfa ad vinculum relata hoc modo vniuer-
fam fententiam enodare. Hippocratem prateipere aiunt, vt eorum, qu^ exte-
nuata funt, curatio a vinculo inchoetur, quo exhaufta, hoc eft extenuata ma-
gis,quam ante extenuata fuerant, in cotrarium habitu mutcntur.multos enim
morbos putant hac ratione fanari, afferuntque exempla & eorum, qui naufea

prefti fumpto

4° 9

COMMENT. III.

i preffl fumpto medicamento vomitum ciente ad fanitatem peruenerunt, & qui
aflldue cita & acri aluo exerciti cathar£h'co confanuerunt, & quorum tuflis fi-
nita eft ob praifidia vebementiorem tufTim excitantia.Nec defunt ex illis, qui
commemorent, qua: Hippocrates in illis fententijs, qua; aphorifmi vocantur,
ad verbum fic fcripfit. [Eli etiam, quum in neruorum rigore citra vicus luuene
Iiabition, media afflate gelida: aqua: multa perfufio calore reuocat] ergo,ficuc
contra morbos (inquiunt) non folum pugnamus per auxi lia lp fis contrana,fed
etiam per fimilia , ita nunc ab Hippocrate iubemur gracilitati occurrere ab eo
vinculo orfi,quod magis extenuare poreft.id quod tranffufione fieri aiut,cum
io partes paulatim plurimumque fub vinculo contabefcentes,iterumrecurrenti-
bus humoribus recreantur, & idonea: fiunt, qua; carne impleantur. Sed quum
videant,qui fic exponiit a fe nullo modo explanari illud pofle [diuerfo vincu-
lo]fcribunt[diuerfo habitu] fic,vt terna: reperiatur feriptura; inter fe differen-
tes,quarum vna habet [diuerfo habitujnamque in nonnullis exemplaribus fic
feriptum repetitur. Qui feribunt igitur[diuerfo habitu] locum hunc in vincu -
lo non accipiunt,fed in parte sgra, quam alterius habitus exiftentem ac prius
effiet, fpedare ad refe&ionem dicunt,eumque habitu comparari vinculo pluri-
mum extenuante, quafi exhaufte partes non amplius vinculo extenuentur, fed
nunc fortalfe futurum fit,vt inde reficiantur.Itaquequum vinculum, quod ad
io fia&uras pertinet, communis(vtpaulo ante dixi)& aliorum affeftuum, quibus
annumerabantur fanguims fuffufiones, contufa, abruptiones, extenuandi fa-
cultatem habeat, quis conficiet, vt de eodem refici extenuata; partes incipiant,
quamobre nonnulli ita legunt [vt ex tranffufione, qua: fuapte natura exhaufta
funt] concipientes id abfurdum , quod oratione (equitur, effugifTe, eo quod
partes fuapte natura fint extenuata:, atque id, quod nuc prateipitur, non perti-
neat communiter ad omnia, qua: extenuatur , fed ad ea tantum, qua: fua fpon-
te.ficautem commune hoc pi£eceptum,& generale pauca complefterur,pau-
ciflima enim funt,& rari llima, qua: hac de caufa tabefeunt , reliqua omnia ob
diuturnum vinculum, fimulque ob vitiata: partis quietem in hunc morbum
30 incidunt,eaque poti (limum fas eft commemorari ab Hippocrate, quum fub ljs
fiant , qua; fuperiuspofita funt. docuit enim ha&enus de ffadluris , & dequi-
bufdamahjs affedhbus, qui fimile vinculum exigunt, quibus quum maciem
partium fuperuenire lntelligat, indicare mento voluit, qua ratione ad fanita-
tem perducatur. Sed iamiam exequar,cuius maxime accufari poffent, qui pu-
tant Hippocratem monere ,vt extenuans vinciendi ratio adhibeatur . confi-
lium quidem eft reficere, qua: exhaufta funt, quod contingere non poteft,mfi
& vires reficiantur, & materia alimenti abunde fubminiftretur. vinculum ve-
ro, quod tradi ab Hippocrate volunt , & fanguinis concurfum prohibet, &
robur infirmatifed quod nos dari ab eodecredimus,diuerfum eft ab illo, quod
4° extenuat, inchoandu enim eft a parte fana, 110 ab £gra,& per multos circuitus
adftnngendum comprimendumq;,dumne compreflione excitetur dolor, qui
pollet inflamatione mouere,fafcia item vfque ad affeilam fedem trahenda eft:
paulatim vi compreffionis remifla. Illud pra:terea,quod integrucrus vna cum
a:gro deligari conuemat,ipforum expofitioni minime congruit, vbi inquiunt
Hippocratem velle vinciedum elfe, vt qua: extenuata funt magis, exhaurian-
tur,quo non modo nihil confert vinculum alterius cruris, fed etiam obeft,fan-
guis enim, qui ante ad illud ferebatur, nunc omnis ad affedtu depellitur. Quod

410

DE OFFICINA MEDICI

autem fuperioris expolitionis au&ores male huc exepla tranfferant, in aperto i
eft, quum nullam fimihtudinem habeant cum ijs,qu;c ab Hippocrate tradun-
tur.quoniam qui refte rationi innititur, fi fubito eijci velit omne id, quod cau-
fam exhibet,nempe,quod ventriculi tergoribus ita inhterefcit,vt vix inde ex-
trahi queaf.fimihter & acria, qua:paulatim deftillant, & ita ventrem irritant,
vt defidedi neceflitas fit, fubito non iniuria educet-, quemadmodum euemt in
tufli mediocri, qua: ljs exoluitur, qute ipfam concitant acriorem, fed nulla his
communitas eft cum eo, quod putant affe&um locum, vt recreari incipiat,ex-
hauriendum efle,quum ex vinculis, neque tabefeentes partes firmari poffint,
neque alimenti materia deduci. Illud vero, quod afferunt de neruorum rigore i o
maxime alienum eft, ignaros enim fe oftedunt artis, quam tradidit Hippocra-
tes, quum docet medendi rationem effe, vt contrarijs tollantur contraria. At
nonnulli minus verborum vim percipientes ad contradicendi ftudiumcon-
uerfi funt,quod fere faciunt, qui inconfiderateaduerfantur,atq; ea labefadare
contendunt , qute nunquam didicerunt . tantum enim abeff, vtperartificiofa
illa, qute traduntur ab Hippocrate,id tollatur, quod cotrariorum contraria fint
auxilia, vt etiam confirmetur. Quin & inaddu&a fentetia dixit[frigida: enim
aquatperfufio calorem reuocat, haec autem calore finiuntur], hunc vero calo-
rem,qui medetur frigidis vitijs interdum fridfione mouemus, interdum cali-
dis medicamentis, modo exercitatione, aut calida aqua infufa, atque vbi vehe- i o
mentiore calore opus eft,bitumine(vt ftepius retuli) vel pice illita,interdu etia
&: aqua; frigida perfufione . fed caitera omnia, vt pote quae calefaciendi vim
habeat, ijs partibus ac morbis, quibus calore o|)us eft,vbiq; vtilia funt : frigida
aqua,vt qux frigida eft, quantum in fe eft,raro vtiliter adhibetur, atque ei tan-
tum corpori, quod potetem habet innatum calorem.In habitiore quidem cor-
pore (inquit ipfe)eft,vbi vtilis fit aqua frigida, neque in hoc, quolibet tempo-
re,fed a:ftiuo. frigida: enim aquiE potionem duo afferre, vel noxam ex frigore,
vel plurimum caloris ex altionbus partibus redeuntis, quis non nouit,aut non
docuit ex ijs,qui de ea confcripferunt? Corpore itaque abunde calido fit, vt a
frigore non fuperetur calor,qui in ipfo eft, fed cute denfata, atque ijs, qua: ex-
pirare debent, reli£fis,augeatur:at fi calor imbecillior fuerit, quam vt fubeunti
frigori obfiftat, vi ipfiusad altiora corporis afpirante, homo frigidis morbis
excipitur.fortaffe ha:c fuperuacanea nunc attuli, quum alibi(vt dixi)ea fuerim
cxequutus. Qua: primo igitur medentur, primo necefft eft contraria fint. pri-
ma autem dicuntur, qua: nullius medij auxilio his opponuntur.quj medio in-
digent,non primo efficiut,fed alia adiuuando efficiedi fociafunt. Agunt au-
tem nugas, qui alui purgationem, medicinam tuffim mouetem, frigidam per-
fufionem proferunt.nam Ii£c,quamuis reifte interdum fiant, plurimum tamen
ab eo, quod nunc proponitur, abhorrent, in quo demoftrandum eft, qui fiat,vt
vinciendi ratio, qua: extenuandi vim habet, vel quod exhauftu eft, confirmet, 40
vel plurimu eo fanguinis concitet. fruftra aute,dum ha;c oftendere nequeunt,
exempla adferibunt praerquam quod exemplo ftabile, certamque fcientiam
non efficiunt . oftendimus enim in libro de exemplis, non effe exempli vfum,
vt qui rem non cognofcunt,cius fcientiam acquirant . quod quidem nonnulli
afferunt, qui rhetorum more,vt fcientia comparctur,exempIa adhibentes tota
aberrant via, non fecus atque vbi Platonem dicuntplierunque per enumera-
tionem dcmonftrare.oftenfum enim eft illum vti enumerationibus gratia ex-
planationis

C O M M E N T. III. 4tt

i planationis: quicunque vero tenetur /ludio exquifitius intelligendi enumera-
tionis vim,& exempli, ad eum locum adeat, vbi de vtroque tradatur, qua: nos
alibi exequuti fumus. Sed nunc ad propofitum rcuerramur eos hortati , qui in
hifce libris verfantur,vt quum hadenus diligenter legerint, ad fequetium ex-
politionem accedant, qua: procedentium fidem faciunt. ad ea iam igitur pro-
grediamur vniucrfa,quo vt in aperto magis fint,non adfcnbemus tota fimul,
fed membratim coque modo etiam explanabimus.

» vEterum proflat partem, qua: fuper aliam polita efl,ficut femur fuper id,

” V^< quod a genu ad pedem eft, fimulque alterum crus cum integra parte de-
io ligare, vt fimihus fit, pariter quiefcat,& atque ahmetoprohibeatur,arq; alatur.

Paulo ante propofitum eft rationem deligandi extenuatas partes diuerfam
effe debere ab ea, quo ad fraduras pertinet, hoc liquide adhibetur, vt fangui-
nis curfum prohibeat, quod in afFeda fede colledum eft, furfum deorfumque
exprimat, mebra quieta feruet,& immobilia, cum hac via vitiato partes inter-
dum ab inflammatione penitus defendantunat nunc non eo incubi tur,vt flu-
xus fanguinis repellatur, vt quod in ipfis fubfiftit educatur, vt immobiles co-
tmeantur,fed ad omnia his contraria confilium dirigitur. Fafcia itaque(vt fu-
pra fcripfi)ordiatur a parte fana,premendoq; hanc, fanguinem, qui in ipfa co-
tmetur, ad extenuatam tranffundat, non tamen ex toto integram partem ex-
10 hauriat. Crure igitur aut brachio ogrotante abunde eft vinculum incipere ab
inguine, aut ab a!a:fed,fi malum hoc femur infeflat, aut humerum, necefle eft
contrarium mebrum deuincire, vinculo ab ima parte orfo, & vfque ad inguen
vel alam porredo. Si quando autem brachium, aut crus vehementer ogrotet,
expeditius eft vtruque deligare, & quod fuperpofitu elt affedo parti, & quod
integrum, vt prohibeatur alimentum, neque illi fiibminiftretur. atque hac de
caufa dixit Hippocrates[ficut femur fuper id, quod a genu ad pedem eft, fi-
mulque alterum crus cum integra parte deligare, vt pariter(inqtiit)quiefcat]id
eft,ociofum fit alterum crus,atquc illud, quod affedum eft,& oque ipfius ali-
mentum intercipiatur. Illud vero [vt oque alatur] idcirco pofuit, quia mem-
30 brum,qtiod vincitur,noIuit ita jhmeto prohiberi, vt nulla pars penitus ad ip-
fum feratur. Quod fi vehementer quis adftnngat, ex totO ferri alimentu pro-
hibebit,periculumque protinus erit, ne pars emoriatur, id fi non fiet, alimentu
quidem certe tam in femore, quam in crure auferetur. propofitum quidem eft
non extenuare femur, fed crus reficere, veru quia vinculi ratio alimetum detra-
hit, huiufmodi noxam aliquandiu admittimusideinde poftea,vbi crus modi-
ce carnem contraxerit,vtnque comuniter confidimus. Quare llliaudiedi non
funt,qui volut Hippocrate iubcre,vt cum extenuata parte, ea, quo fuperpofita
eft, atque alteru crus extenuetur,vt gracilium partium macies occultetur, ne in
aperto fit, neue ex plenioris membri coparatione deprehedatur. cum nec me-
40 dicus quiuis vnus e populo, nedum Hippocrates hac curadi ratione probaret.

Linteorum numero, non prelfu.

In fuperioribus iam fope imperauit, vt hoc idem fieret, vbi deligatum
membrum fanari penitus fine dolore voluit.

„ T Axandum eft primo, quod maxime indiget, ac fri&ione vtendu,quo lm-

„ I <pleat,&: perfulione citra ferulas.

Verbum[primo]vel ad tempus retulit, vel ad vim, fi ad tempus, vel in vno
vinculo,velin his, quo fequutur,interfecollatis. Sed quia vere hoc omnia di-

411 DE OFFICINA MEDICI

cuntur, idcirco quod proponitur claru eft,nifi fortaffe fi ita fcripfit, volens cun- r
<fta hxc a nobis intelligi. Protinus igitur in primo vinculo, quoniam conuenit
plurimum integra: partis coprehenderc, linteaque primo ambitu anftari, tum
fubinde magis laxari, maxime ante ea parte, qua: refedHone maxime indicet,
probabile vtique effet verbum[primo]ad vim relatum de parte dici,qu? ciua-
tur:ad tempus vero, de primo vinculo. Quod fi accipiamus in omnibus vin-
culis intei fc comparatis, mes erit huiufmodi.fi in primis vinculis cum integra
paitem quoque vitiatam deuinxens, interdum nudanda tegcr prcebebit,quod
ipfum primo agendu eft in ijs,qua: refe£lione indigent, atque ea de caufa mi-
nus bene nutnuntur.at quum fanguis ad vitiatum locum & fruftione concite- i o
tur,& alijs,qu? paulo fupra narraui,ipfe magis citiufque carne implebitur. Ve-
ium Hippociates & fridhonis & pcrfufionis aqua: calidx meminit, no tamen
medicamenti, quoniam hic fola docet manus prxfidia . neque exi (limandum
eft praetermiffum ab eo fuiffe membra eatenus dimouenda effc , ne ad laffitu-
dinem dentui, quum ea oftenderit , qux funt eiufdem generis, & motus qui-
libet pei macra: partis ad id genus fpedlet, ad quod frnftio,quiim vero quiefce-
le luilent altei um cius, non fccus atqs integra partem, & nunc fruitionis men-
tionem lecerit,motu quoque vtendum eiTe plane ccnfuit, nihil enim prohibet,
quo mimis abfque humero brachium, & crus abfque femore moucatur.quum
non opus fit aduerfus maciem immobili crure ac brachio, conftat enim curari 2. o
ha;c,dum mouetur tranfmiffo alimento per partes fuperiores,qua: eo non fru-
untur, fiquidem illa: potiflimiim fricentur , pice illinantur, & calidis medica-
mentis curentur . Plurimum vero fanguinisadmcmbra concurrere extremis
partibus calefadtis magnum tibi fit indicium cocitatus ibi calor & rubor-Ho-
rum autem plenam curatione habes, quum his, qua: Hippocrates tradidit, ad-
lecerimus calefacientium medicamentorum admotionem , cuiufmodi cft in-
unctio picis. Hippocrates nihil penitus in hoc libro de medicametis meminit,
quanquam plures affeCtus memorat medicamentoru auxilium poftulantes,ex
quorum numero funt fanguinis fuffufiones, id vitiu fub quo refoluuntur,qu£
aiticulos continet, prajterhxc abruptiones, cum eam perfequi medicin^ parte 30
inftituem,qu?manu medetur,atq; hanc(vtdixi)no vniuerfam,fed parte,qua:
maxime neceiTaria fit, & vtihflima his, qui ad medicinale artem aggrediutur.

- p Vlcimenta vero, ac firmamenta ,velut peCtori, cortis, capiti, caitenfq; eius

genens, alia pulfiis caufa adhibentur, ne quid eo concutiatur, alia propter

- commifluras,qux dehifcunt,ad orta caluaria:,vt fulciant, fed ad tuftim,& fter-
" nutamentum,aliumue motum.cuiufmodi in peCtorc & capite excitatur, vt fir-

- ment, quorum omnium eadem in vinciendo moderatio cft, nam qua vitiu cft,

- maxime adftnngi debent.Subijcienda igitur lana mollis, qu$ morbo aptetur’

’’ alligandumque eft,non arCtius, qua nepulfus concutiat, extremitatefque com-

- miffura: dehifcentis fe concingant,neq; circa tuffim,& fternutamenta,fed fir- 40
“ ment, ita, vt neque cogi, neque concuti finant.

Quid fibi velit verbum fulcire, quod Hippocrates dixit iei“^,indc aper-
te colligitur,vbi luflit fulciedum vinculis effe,non tamen comprimedum,tam
quum panniculus fuper fafcias inijcitur,quam quum faCcix ipfx circumdatur.
DuCta autem vox eft a nomine t-reu. ficenim fulcimenta grxee vocantur,
quorum meminit Homerus in eo carmine, - ^
quafi nihil differat, id eft fulcimenta ne dicatur, an subara, id eft fir-
mamenta.

COMMENT. III. +i3

i mamenta. Conflat aute Hippocratem fepius dixiffep^uiftajjJnon tam in faCcijs,
quam in pannis panniculi(que,quod eft firmare fignificat,qum Sc ex-

pofitores vbique pro eodem acceperunt. Nunc vero duoru nonnnu jxxtx,
fic enim dixit fulcimenta, Sc wfyfMTx., quo firmameta expreffit, proxime alte-
rum alteri fubijcienspndicafte videtur no fignificari idem ab vtroque. An 4g-
tx<xofj.xTCL intellexit, quxin vinciendo fubijciuntur,circumdanturq,,vt affedam
partem immobilem teneant, ac primo quidem fafcias,qux primum inijciutur,
qua; prxter alios quofda vfus,euamnum s^aSousijjfid eft fulciunt, dein pannos,
qui & ipfi non modo fraduram,fed & faicias fulciunt, pofthxcfafcias, qu£ fe-
io rulis fuperinijciuntur,& panniculos. liquide hxc omnia, cum ea de caufa den-
tur,vt contineant qua; ante inuoluta funt, non ea tatum,fed fraduras quoque
fulcire poliunt. Verum dt33?»giV^>>ir«,id eft firmamenta, mihi videtur appellare
quacunque fine vinculo xgr^ parti vniuerf^ fuperdantur,aut a finiftra vel de-
xtra parte, aut a fuperiori vel inferiori. voco autem fupenorem vel inferiore ad
cralfitudinem refpiciens totius corporis, in eo enim fpacio,quod in ipfius craf-
fitudinem eft,qux fubijciuntur,ab inferiori parte funt,quij fuperi mponuntur,
qualiacunque fint, a fuperiori. Firmatur autem extremitas reda aliqua re, qua;
ab inferiori parte erigatur, caput puluinis & ceruicalibus,tum lana & paniculis
molhbusicanalis cominuto cruri itemfubiedus vtrinq; iplum firmat. Sed pila
zo ex lana demiftam fub alam, in qua humeri caput exciderit, licet & fulcimentu
& firmametum appellare,eo enim, quod & ipfa alligetur, pars quodamodo fit
totius vinculi, queeunq; aute ad fulciendum thorace Sc caput fuperdantur, fir-
mamenta magis dicuturq fulcimenta. Hxc a medicis excogitata funt propter
motus partium neceffarios, quoru aliqui naturales funt, vt refpiratio pedoris,
pulfus membranarum-.nonnulli prxter natura, cuiufmodi tiiftis,fternutamen-
tum,fingultus,& quicuque pullus inhamatis partibus accidunt, aut fub vehe-
menti capitis dolore in temporum arterijs,& fxpe palpitatio prxcordioru: eft
etiam interdum, cum alix partes firmamentum requirunt. Debet itaqueadhi -
beri firmameta fafcijs nonnuquamper fe iniedis,vt ad temporum arterias, vbi
30 caput intolerabili dolore torquetur, aut ad prxeordia palpitatia,aut ad vulne-
ra,111 quibus veremur, ne fanguis erumpat, nonunqua vero fafeia lanam cora-
prehendimusiinterdum tamen nulla adieda fafeia fimpliciter firmamus. tho-
racem quidem & ceruices lana, caput puluinis mollibus, aut leuibus faeculis, in
quos milium calefadu comedum fuerit, vbi fimul & firmandum & fouedum
cftimaxillam vero prolapfam, mollia firmameta admouetes interdum firma-
mus.Ergo, cum comunislit id eft fulcimenti, ac id elt fir-

mamenti vfus,iure putant, qui libru hunc expofuerunt, ab vtroque ide figni-
ficari, quibus fijpe verbis nos quoque vtemur nullo difcriminc interpofito. eft
autem comune confiliu,id,quod paulo ante dicebam, vt partes motu minime
40 concutiantur, fed,ciim(quod proxime declaraui)propriu quoddam diferimen
inter h^c fit, vbi curiofius agere volumus, sugfy^oc-ra. dicemus, qux fine vinculo,
c5f*aoYi«-ra,qua: cum hoc adhibetur:ficq; ftatuemus ea vocari s»g/7|u«r«,quij par-
tibus illis dantur, quarum motus necellarius eft, a quo ceffatio no eft in nobis,
4{(iao7i«T0i,qua: immobilibus. Motus fiquide cruris & brachij in nobis efhtho-
racis vero & membranam non eft in noftra poteftate,neq; item palpitatio ali-
cuius partis, neque tuftis,neque fternutamentum, neque fingultus, quibus, quo
minus moueantur, obfiftcre aliquadiu non licet, vrget enim poftea neceftitas.

4r4 DE OFFICINA MEDICI

vbi,qua concitantur, caufa vehemens fuerit, videturq; valentilfimi viri eluta- i
xat polle refiftere,prohibereq;, ne moueantur. Sed aliter Hippocrates in pro-
pofito loco feri p fit, quod ad pulfus pertinet, ne concutiat, tum quod ad comif-
furas capitis, ne dehifcant, verbo vfus: ^ly/j-xTup vero ad tuffim &

fternutametu ahumue motu,cuiufmodi in pedore, & capite excitatur. Dehi-
fcunt igitur in capite futura:, qua: u dicutur, cum,vbi offa capitis fe tan°-ut,

proprie dicatur agiicv/ou,fed traflato vocabulo g«4eu.caluari£ enim offa ad vn°ne
inter fe id efteomittuntur, atque idcirco ipforucontadus i^«?,u<,»/*,jco-
mitti merito dicentur, & a fimilitudine eoru,qua; fuuntur, id eff futura:,

hj autem facile interdum hiant, & interdu dolorem monent, quum ea inflam- io
mantur,qua: connedunt membrana caluariam tegetem cum ea, qua- dura fub
caluaria cerebrum cingitificpiusitem vena; tenues, qua; per futuras tranfcunr,
inflammatione tentatur, quo fir,vt motus dura; membrante fuper inflamatam
partem cocidentis, dolore afferat, ad exemplu motus arteriarum, qui aliquado
qb inflamationem dolori eft.Harc quidem vitia curiofam firmameti modera-
tionem poftulant,fic,vt nec ita laxum lnhtereat affeda: parti, qua: monetur, vt
ipfiim quoq; facile concutiatur, & ea de caufa moleftu fit: nec rurfius plus iuffo
in fi dens premat, & doloi e exafperet.Tpfa autem alligandi moderatio fuperius
ab ipfo pofita eft,& ad alios quofda morbos, quibus idem vinculum quod fra-
duiis conucnit ,atquc ldcnco nunc Icripfit [quoru omnium eade in vinciendo 2.0
moderatio cft[quprum]intelligens,qua: nunepropofita funt.cumq; cande di-
xent modeianone efle, deinceps moderatione lpfam refert, cum inquitlnam
qua vitium eff, maxime adffrmgi debetjid eft,vbi vitium eff,fiquide verbum
[qua] h ab ipfo dicitur, quod nunepro aduerbio loci accipitur, ac propterea de-
bet adfpiratione,& circuflexo accentu proferri. Itaque iu,quod ad huiufmodi
vitiu fulciendum vel firmandu adhiberi vtiliter teffatur, adftringi voluit, ni-
miium fafciarum ambitu, no magis, q vt prohibeat partes, quo minus fub pul-
fu concutiantui ,quod eff pra: anguftia impedire motu arteriaru, hac enim eff
caufa doloris. Ahurn infuper finem prgfcripfit,qui proprie pertinet ad futuras,
qua: diducuntur, quum inquit[extremitatefque commiffurf dchifcetis fe con- 3 o
tingantjextremitates vocans,vltra quas non poflimtcomiflura: fe contino-ere.
Intelligitur autem ex hoc vehemes & immoderata compreffio. nam, vt diduci
oflium commiffuram non cxpedit,ita,nec plurimum comprimi, quandoqui-
dem hoc quoque natura; alienum eft.Hi ergo fines funt valentioris preffusde-
nioris, deinde adfcnbit[neque circa tuffim & fternutamenta] quafi ita dixerit,
neque in tuffi & fternutamento,ita,vt affeffte partes nulla re content? concu-
tiantur,agitenturque . tunc fiquidem acriores motus concutiedo laxiores par-
tes,& minime fuldtas vehementius quam vitiatis opus fit, earum dolores exa-
cerbarent. Qua: vero moderatio adhibeda fit in fulciendo, ipfe poftremb ad-
iungit,vbi ait[ita,vt neque cogi,neq; concuti finat] id cft,nc,qute vitiata funt, 40
conprimantur valenter, neue motu concutiantur, hoc, eff neque nimis ar<ffe,ne
que nimis laxe colligentur.

FINIS COMMENTARII TERTII
GALENI IN HIPPOCRATEM
DE OFFICINA MEDICI.

Galenus

I

DE FASCIIS.

4D

Galenus de fafcijs Vido Vidio

FLORENTINO INTERPRETE.

| Ippocrates ille auftor vetuftilTimus mundicie fpedtans,quam
■ exigunt alia artes in agendo, mihi videtur non inconfiderate
protulifle[Nobis fane placet in arte vniuerfa animi lntentio-
;! nem adhiberi, in quacuque enim opera decore agere rcfteque
polTumiis, decore ac redde agere conuenit; quacunque mun-
diciem celeritatemque admittunt, celeriter mundeque confi-
cienda funtiatque vbi euitari dolor poffit,quammaxime locunde: tum reliqua
huius generis omnia praeclarius agere debemus, quam alij eiufdem artis pro-
feflbres].Siquidem(vtin nonnullis, que efficiuntur, videre licet) artifices vfum
habentes non alia re pracftant ignaris & expertibus, quam celeritate atque ele-
gantia.Medicum ergo eo magis quam alium artifice fungi decet fuo munere,
quo fibi nobilior eft fubiefta materies , & idcirco, fiue fecet, fiue adurat, fine
alliget, fiue quid aliud manu moliatur, non modo vtihtati findere debet, fed
mundiciei & elegatia, quemadmodum lpfe alibi rurfus tefiatur, quum inquit
[V inculi ratio duplex, altera illius quod inijcitur, altera illius, quod i meftu eft.
2.0 quod inijcitur, vt celeriter, locunde, prompte, elegater. celeriter quide,vt opus
expediatuniocude, vt facile praftetur.prompte,vt vbique fit in promptu-, ele-
ganter,vt oculos deleftetJ.Mala enim in nonnullas corporis partes incumben-
tia,idoneam vinciedi rationem poftulant, eamque per fc homo fapiffime de -
coram expetit. quare tam folius xgrotantis gratia, quam ornniu, quibus fui vi-
dendi copiam faciet, fcire oportet, qua vincula & fimplicia, & varia, fingulis
partibus accommodentur: nec ignorandum eft nonnullis vtraque conuenire,
nonnullis alterutra, nempe varia, licet alij fecus exiftiment, de qua cotrouerfia
primo diiudicare operepreciu eft. Expellunt nonnulli varia vincula, no modo
tanquam nihil proficietia,fed veluti vfum praftantia maxime alienu.id quod
3 o nulla ftabili ratione firmantifcd teftimonio maiorum nituntur, primum Hip-
pocratis,quum inquit[Sed qui praftantia vincula amant fine mente complu-
ra alia Ixdunfjprxftatia id eft variaideinde Mantix referentis cuidam oculos
procidifle, cui pharmacopola caput & facie vario vinculo dcligauerat, ldque
nire putant euemfle. quod fafcis ob varietatem inxquales vrgeant, & idcirco
moucre inflammationes poffint, atque abfceflus. Sed fatius fuit eos dignofce-
rc,non vinculorum varietate accidere, quod adducUt,fed infeitia alligantium,
qui valeter adftringut.oportuit enim ita deligare, vt Hippocrates docuit, cum
ait[In his autem maxime ad vinculum pertinet, vt arftetur quidem fic,vt qux
iniefta funt, neque recedant, neque comprimant, fed fulciatur, non tamen co-
40 gantur] <;quum autem fuit, vbi Hippocratem citarunt, illud adiungere, quod
in Hippocratis oratione reftabat,non enim fimpliciter fcripfit. [Sed, qui prx-
ftantia vincula amant, complura alia lxdunt]. verum fubiecit [fine mentej in-
telligat autem ex ijs,qu£ mox perfequar, vinculum variu nullo modo ab Hip-
pocrate fubmoueri : lpfe igitur in libro de officina medici fafeiandi rationem
agens, vbi narrauit quid vincula requirat dum inijciuntur,quid poftquam m-
iefta funt,fubdit.[Qupdinie£tum eft,vt reifte,vt decorejrefte lntelligitinie-
iSum,quod confert:decore,quod elegans eft. vt autem exponat quid fibi velit

41* G A L E N V S

decore, addit. [Decore quidem, vt fimpliciter.vt diftin<&].adiungit aute ver- i
bum (impliciter non quo ex toto declaret decori, fed ex parte, quafi dicat vin-
culum fimplex fit & diftimffutn, quod euidentius colligitur ex iis qua: fubie
cit.[Aut fimihbus & squalibus, squaliter & fimilitenaut inxqualibus & di f
fimihbus insquahter & diflimiliter. Species autem fimple x orbicularis, afcia
lima, oculus, rhombus, dimidiatus, aptetur vero fpecies fpec lei, ac morbo il-
lms,t]ui deuincitur]. Ergo vinculi fpeciem, qus fimplex eft, orbicularem e(Te
nccclleelfled alcia omnino (ima eft, atque ita quod prorfus squale eft, erit fi-
i . . > Slu°d msquale diffimile . num igitur deterrentur iarn de fententia

qui vana vincula repudiari ab Hippocrate voluerunt/atentes afciam, oculum’ IO
rhombum, dimidiatum , varijs affignari? an prster hsc , lUis commemorem
eundem Hippocratem in libro de articulis, ad fraftu lugulum, vinculum ad-
monere,quod a gruis fimilitudine nominauit,idque varium efllflSciat

autem quibufdam partibus, cuiufmodi femur eft, vbi repofitum eft, atque hu -
merus & cubitus aliaque plura, nullum aptari vinculum pofle nifi varium. Ha-
ftcnus de his-pergamus iam ad fafciarum vinciendique rationem, fcrutemur-
quein primis, vt fafcis inter fe diftent, materia, habitu, logitudine, latitudine,
ftrudhira. Materia igitur interfe diffident, quonam nonnulls lintes funt, no-
nulls exlana,ahs ex membranulis, quarum vfus,quum neque vnus fit, neque
limilis, jed difpar,vbi opus erit, eas accipere conabimur, qus morbo maxima , „
congruat, quacunque ergo adftringenda erunt, linteis alligabimus, at vbi ad-
(hmgere non oporteat, propter^ quod hoc inflammationi fit inimicum, fed
abunde fit continere vel tegere, ex lana, ex membrana vero fccuti Hippocra-
tem, vbi nafus vel maxilla comminuitur , extremitatem membranuls parti,
qu? vinculum poftuIat,agglutinantes:Habitu,quum alis glomerat?, alis fcif-
, fint affuts ahs,glomerats funt, qus ex habenS in logitudinem fiunt, qui-
bus nihil a (Tuitur, tales funt, quibus perfrafta membra vinciutur,fcifls,qus ex
vno linteo extremis partibus vel alibi feiflb conficiuntur, quales funt, qus ad
capitis vulnera dantur(cancri dicuntur)fiue in quatuor partes fc, udantur, fiue
in (ex, fiue in ofto afluts ex pluribus habenis vani figurS inter feiuftis com- i0
ponuntur, quales funt, qus fufpedunt,qus cingunt, quS mammas deuinciunt
qu? mammis & loco prstcrea.qui luxta anum eft,accommodantur:Longitu-
nr CUnj fluidam breuioresmusdam longiores finttLatitudinis eadem ratio

cltjliquidem tam h?c,quam illa debet vinciendis partibus refpodere: Strudtu-
ra, nam alis texuntur, alis conflant ex materia per fe coafta, vel certo ordine
implicata, qu? fimphci textura fiunt, nonnull? hac de caufa texuntur, nonnul -
s conficiuntur ex te.a, qus ad alium vfum texta fcinditurin fafcias, his pls-
runque vulnera obhgamus,illis vtuntur venatores ad crura defendenda esde'
pruns palms parti circumdantur, qus ex implicata materia fiunt, ab aurigis
ad latera cotinenda adhibentur. Eft autem perpetuum, vt qui vinciunt, fafciis 40
abundent, & quas habent, fciantquamoptime adhibere, atque vbi deligendi
locus eft, tales accipiant, quales docuit Hippocrates, quum inquit[Iam vero fa-
lcis parentur, leues, tenues, molles, mundx, lats, fine futuris, fine eminentiis,
ita valentes, ne extents rumpatur, & paulo amplihs]. Mundas quidem e(Te co-
uenit, quoniam fordidsprsterquam quhd indecors funt , liquore aliquo re-
lpens,non madefcunt,detenufque id reddunt, quo perfundutur, e(Te item fui
0 ris e ent, ne fi puipuia inficiatur, vel aha huiulmodi re, eandem noxam

afferant,

D E F A S C I I S. 4i7

i afferat, aut coloris fimilitudine currente fanguinerepr^fentetitenues infuper,
ne ambitus in tumore nimiu afTurgant:molles,ne ob duritie vrgeantdcues, ne
onere infeftcf.fint pretcrea fine futuris ina:qualibus,ob quas futurum effiet, vc
coprimerentitu fine eminetijs,hoc eft no fint or? a lateribus ipfa textura con-
fedta;,velalioquin verfie atq; c6fut£,necqu£da extantia, quali fibra:. cum que
eminent, vinculu reddat imjquale,que extat,non patiatur fafcia facile circuire.
Quod fi fafcia: exincifo linteo fiant, incidatur no trafuerfum, fed in logitudi-
nem,ficut intextu eft,fe<ftione ad flamen dire<fta,fic enim lintea facile fcindu-
tur,quod fecus habet, fi qua fubtegmen jpcedit, hoc tentetur, adde, quod qua;
io in longitudine fcindutur fafci£,quod vimftu eft, firmius continet. At vinciedi
ratio qua:da(vtfuperiusdixi)fimplex eft,&qua:da varia, atq; hic modo no-
men inuenit a fede,cui adhibetur, modo ab euentis, nonunqua traflato voca-
bulo a fimilitudine animalium. a fede,qua; vincitur,nome trahit, oculus, nafus,
inguen, catteraq; huius generisiab animalibus, cancer, accipiter, ari es, lepus, te-
ftudoifed ab euetis,vallu feu coiun<ftu,feu difiunftu, operculu, habena, 6e qute
his fimilia funt.Praitcrca ex huiufmodi vinculis quatda funt vincula tatum,vt
tholus, regiu,fcapha,difcrimen: quteda vincula fimul & laquei,cuiufmodi eft
lepus auritus, paftoraIis,ca;teriq; cofimiles. Vinculu infuper aliud ab altero fa-
fciarum capite incipit:aliud a medijs fafcijsialiud vtroq; modo. Quodda item
i o certis fedibus idoneu efl, reliquis alienu cum fit ‘.quoddam alijs quoq; aptatur.
Super ha:c aliud a priori parte cofpicitur,q; priore hominis parte duntaxat al-
ligata oftedatialiud a poftcriori, aliud ab vtraq; fimiliter & priore & pofterio-
rem parte a:que vinfta demoftras,atq', htec nunc c6fimili,nunc difpan ratione
veniunt in confpe<ftum,qua: omnia plana fient, cum ad fingula ventu erit.Sed
confiderandu eft,inquirenduq; an quomodolibet ordiri fafciasoporteatnna-
iores enim omnes ftatuerunt certas corporis fedes,a quibus fafcia: ordiri debe-
rent,exeph caufa in capite, ob quacunq; caufam vinciatur, fafcig caput in occi-
pitio collocat, inde ipfam circuagentes,iun<3:ura c5ficiunt,nec quidqua intue-
tur,quod agiit morbo ne, cuius caufa vinculu adhibent, fecundu fit, an aduer-
funv.in alijs ite partibus infcitia velignoratione(vt credibile eft)deccpti, locos
3° prtefcripferunt. neceffieenim eft re<fte vincietemaudloreHippocrate eo mefi-
bere,vt n5 fohim deligada: parti, fed affe<ftui quoque vinculum coueniat. Nos
igitur no vndecuque, fed qua maxime expedit,ordimur, extremaque fafeiam
imponimus,qua docuit Hippocrates,cum inquit, [Que mouentur,vt articuli,
qua curuatur, minimis, & maxime coIle£hs,veluti poples: qua extedutur,fim-
plicibus & latis, veluti patella, obuolui debet. qua: aute adijciunturad cotine-
dum quide,qu? circa hxc funtiad fufpendedum vero fafcia omne, qua corpus
quiefcit,& qua magis cauum eft,fuperimponcda,vt fupra vel infra genu.Co-
fentit aute cu capite humeri fafcia ad altera alam demiffia-.cu inguine, ad alteru
40 lliurmcum crure, fuper parte huius pofteriorem,qua: carnofa prominet.quibus
aute furfum labitur,ab inferiori parte fufpendeda eft-.quibus deorfum,a fupe-
riori. vbi nihil tale eft,queadmodu in capite, qua maxime aiquale eft,cotineri
fafcia debet, & duci qminime obliqua, vtpoftremo obuoluta, qua valetiffiime
Iijreat, vagos circuitus cotineat]. Oportet prteterea deligatem ad ea refpicere,
qu£ in viculo requirikur,cuius Hippocrates duas effie fpecies teftatur,vna eius,
quod inijeitur, altera eius,quod imedtu efl. vtrobiq; aute fumma cura enitendu
eft, dum vinculu inijeitur, vt celeriter, iocunde, pr6pte,elegater.celeriter quidc

D

4*8 G A L E N V S

vt opus expediatur: iocude,vt facile pratftetur:pr6pte,vt vbique fit in proptu: r
elegater,vt oculos deleftet.cu inieiftu eft.vt re&e.vt decore habeat, nihilo; ab-
fit ex his,qu? fiipra opus e fle retulimus.Devfu aute vinculoru fcire licet queda
ea de caufa adhiberi, vt cotinedo curatibus prarfidljs fubferuiat : alia no opter
lioc,fed vt ipfa pei le agat, quibus curatio coinittitur.in his maxime attedendu
aqua parte falcia ordiatur, qua circueat,qua dcfinat.qug fingula exquifitius co
fcnbi no poflunt, docere tame via licet per qua medicus facile iudicare de An-
gularibus poterit, natura fingulariu partiu perfpiciens,q facile alligetur, fufpe-
dantur,collocetunatq; infuper quid vinculu valeat, efficit enim,vt qu? abfcef-
ferut ^pellatur, hiatia coiungatur,peruerfa dirigatur, atq; omniu cotraria pr£- i o
itentur. Oportet aute, fi quid abfceffit,ita deuincire,vt qua; fublimia funt,fcde
contingat, hoc eft locu,vnde receflerut,at no prematiincipiedum vero a parte
fana,& qua vicus eft,finiendti,vt qd fubeft effundatur, & aliud vitra no coeat
Sed qu? abfcedere volumus, cotrario modo penitus alliganda funt.atq; vbi in
vnu adducere couenit. veru vby,qua: hiat, hoc eft, qua: in exteriore' parte' con-
uerfa funt,loge initio accepto coiungeda funt,in ceteris eode modo vinciedu,
tantu ab vlcerioribus aliquid adducendu erit, paulatimq; coprimedum, primo
minirnu deide magis, maxime copreffionis terminus fit,vbi fe cotingut,aptS-

turm.fednovrgft.yeruindiducgdis.quscotraaafunt.fiinflSmatioeft.fuper*

fededum eft, fi ea no eft ,pra:paratione eade vtendu,fed vinculo cotrario. diri-
gere item vbi peruerfa oporteat, cetera fieri eadem debet, tum qua; rcceflerut 1 °
adduceda funt,c6traria aute' contrfiH?c omnia medicu quafi leges tenentem
obferuanteq; expedit id eligere, quod lingulis vitijs idoneu eft, minimeq; ad
certos locos conuliu dirigere.Nos,quanqin vno quoq; cafu, qua primu ordiri
vinculu oporteat, perfefte explicare difficile eft,dum tamen fafciaru rationem
indicabimus, vt res euidentior fit, locos ftatuemus,a quibus ordiri potiffimum
conueniat.-medicus vero in agedo vbique iliu eliget, qui maxime in rem erit.

Linteum Icilium ad fummu caput5& ei proxima regionem. I.

^Linteum iuft^ magnitudinis fcinditur in partes fex,& mediu qua verticem
coplectitur,intcgru relinquitur, ex partibus vero pedetibus media; findature
regione auriu ac fub metum demiflc.nodo inter fe vinciatur. Quo fadto altera 3 °
f afciola angufta media occipitio inijcitur,extremaq; ad fronte adducutur,& i
fatere capitis nodu accipiutiquatuor vero partiu, quas pendere linebamus, hec
rauo eft poftenores jpe nodu anguftions fafciol?, priores fupra occipitiu in-

fibulYnI!ponerc'’1CCC ^ n°d°’allJ'S fublc£tls> allft %erdatis,poftrema:

D E F A S C I I S. 4Ij,

Linteum fciffum ad frontem, & partes, qua: luxta funt. II.

'In quatuor partes fcinderelinteu oportet, medio intaffo qua froti circumde-
turipriorefque partes fuperpofteriores,qux depedeant,ad occipitiu dare,ibiq;
inter fe dcuincireipoft hxc reliquas duas conuerfas, in fummo capite colligare,
qu^ fub mentu etiamnum demitti poffunt,& ibi nodum accipere.Hoc vincu-
lo ad occipitiu quoque vtimur, partibus a latere capitis nodo inter fe deligatis.

Linteum fciffum ad totum caput. III.

Linteum fcilTum in partes ofto, ita, vt medium integrum fit, donec tegere
caput poffiit,toti capiti obuoluatur; tum ex pendetibus partibus, dux luxta au-
res fiffx fub mento inter fe deligentur, e reliquis vero, binis a priori patte, qua-
ternis a pofterion, dux a poftcnoriextremxfuperahas ducantur ad frontem,
30 altera alteri fubie<ffa,vt a fuperiori contineatur, deinde priores dux ferancurad
occipitium, fic,vt xque alteri altera infidat, his comprehenduntur qux prius
fuerant circundatx, rehqux dux pofferiores ad frontem attrahantur, altera fi-
militer alteri fubie<5ta,extremxque a latere fibula inijciatur.Hxc vinciendi ra-
tio efficit, vt caput fine nodis lnuolutum defendatur a txdio , quod hi compri-
mendo afferre plurimum folent.

III

4io G A L E N V S

Cacer, fiue vinculu capitis, fiue operculu fciflu in partes o&o,ad caput. 1 1 1 1. i
Medium amplc&i debet vniuerfum caput, fic vt quatuor partes a frote refte
depedeat, ab occipitio totide:cx illis exteriores, ad occipitiuporreftij Iter fe alli-
getur: ex his-extenores fimiliterfrSti circudat£,a latere deligetur, tu ex reliquis,
qug in frote fcill^ partes funt,ad occipitiu, qu? in occipitio, ad frote attrahatur.

Operculum ex fafeia lata trium capitum (<nreWsj>* dicitur) & ex al-
tera,qua: hanc continet (loi&js! vocatur) & tertia, qua: prohibet,
ne totum vinculum diducatur, HstAAaflif nominatur. V.

Pertinet ad obuoluendu vniuerfum caput, dicitur aute -nftum tWsp*. eft quide 10
fafeia logior, qua: in orbe faciei & capiti circudatur, vt operculu coprc-
,hedat:fcd ex fafeia fit obloga,adhibeturq; eo nomine, vt diduci vin-

culu no finat.quaru ha:c ratio efi.Linteu adhibetur fic latu,vt caput vniuerfum
copleftatur, longius qvt duplicatu, hoc efFiciat,cuiusalteru caput occipitio da-
tur,alteru a frote depedet: tum anguftior faicia fub metu media inijcitur,& in
vtraq; parte per malas attrahitur inter fronte & vertice, inde fub metum rurfus
dcmittitunpofl: hxc alterius anguftioris fafeia mediu froti inijeitur, capitaque
in orbe ad occipitiu porre6h,ibi & inter fe,& cu alterius anguftioris fafeia ca-
pitibus alligatunat qd a facie pedebat in longitudine, vfq; duadfupercilia vc-
tum fuerit, diuiditur in duas partes, qua: in fronte altera fuper altera infidete ad 3 o
fimilitudine liter^.X.in orbe ad occipitiu ducutur, atque ibi deligantur. Poteft
aute vna fafeia dutaxat longior, & operculu cotinere,& prohibere, ne tota iun-
dfura diducatur, ad hunc modu,fi media inter fronte & vertice ordiatur.capita
vero redla per malas fub mentu demifla, ibiq; altero fuper alterum excedetc in
fimilitudine hterce.X, fub imas aures ad occipitium dentur, vbi rurfus in fpe-
ciem literas.X. inter fe aduerfa ad fronte ducantur, & nodo a latere deligentur.

D E F A S C I I S. 4lI

i Hactenus defimphcibus vinculis,fequitur,vt de varijs dicamus, fi id antea
oftendenmus,quod fafciar circuituum alius dicitur reiftus, alius trafiierfus, ob-
liquus alius, quid^autem hi fibi velint, nomina declarant : tum alius svfxvicuQ',
ptrUTOu©-' alius, n n>««f alius, alius »1« : pister hsc aliud vinculum orbiculare,
aliud in orbem ferpens nuncupatur, afiudpoftrembafcia. eft autem i«@^’

qui coronarum modo inter frontem & verticem tedit: p.iTaimXQ', qui frontem
ambit: je«Af,qui fub mento circumagiturn^air fimiliter a malis per quas duci-
tur,nomen habetiilla demum vocatur afcia,qus lunata figura ab vna parce fi-
ma eft, ab altera gibba.Circuituum igitur iftsc nomiiia funt.

10 Rhombus alter fimplex, alter Hippocratis, de quo nunc. VI.

Aptiffimum eft vinculum hoc(vt quidam fenferunt) ad futuras, vbi dehi-
fcunt,vcl(vt alijs placet)ad partium, quas vulnus diduxit, glutinationem, atq;
ad emittedum humorem, eo, quod comprimendi vulneris vim habeat, fic au-
tem circuli c dcbet.faicia a latere capitis oria,ob liqua ducen da cfi ad verticem
atque alterum tempus , deinde malis vtrinque circumdanda, & oblique parti
prius obuolutte aduerfa in modum liters.X. ad occipitium demictenda, inde
obliqua, fic,vt a priori circuitu diftet, per malasporrigenda eft ad alteras ma-
las,ac rurfus obliqua furfum danda, vt bis.X.Iiteram reprsfentet, quodque in
10 medio eft rhombi figuram accipiat, quo facio ad occipitiu fereda eft,& fronti
in orbem inijcienda,eatenus aute circuagenda,vt qus nuda funt, includantur.

Semirhombus vel lepus fine auribus. VII.

Huic, & illi, cui nomen eft Tholus,in omnibus eadem vis efl:. Ratio adhi-
bendi huiufmodi eft.fafcis capuc occipitio inijeimus, camque fub infima au-
riculam oblique inter frontem & verticem ad occipitium ducimus , tum inter
frontem & verticem priori parti aduerfam,ac fub infimam auriculam ad occi-
pitium attrahimus, po fi: h^c fronti circumagimus fic,vt quod medium eft,fe-
mirhombi effigiem referat, extrema vero fafcia,non modo in hoc, fed in alijs
quoque capitis vinculis, fibula a latere vincienda eft. Poffiimus etiam, fi ex vfu
jo fit,fafciam circumducere, non ab inferiori parte furfum, fed contra.

VI

4

II :

I 11

sil

4tt G A L E N V S

Vinculum ad caluariam,vel fcapha,vel Tho- j

lus,feuDiochs,feu Glauci j. VIII.

Maxime idoneum cft, vbi fummum caput, & quod inter ipfum Sc frontem
cft, vincire couenit.hoc autem modo ipfum inijcies.orfus ab occipitio fafeiam
refte per verticem duces ad fronte, ibique finiftra: manus digito indice conti-
nebis^ iuxta priorem partem rurfus ad occipitium demittes, ab eoque tertio
ad frStem porriges iuxta partem priorem, vbi lpfam obuolues per eum fimim,
qui a digito tenebatur, poftremo fronti circumages.

Thais Perigenis,quamalij ad Molpieam auflore referunt. IX.

Adhibetur eadem caufii,qua Tholus,fedquandaprseter vfum elegantiam io
habet. Vbi Tholus vinculum fuperdatum fuerit,anguftioris fafciole caput, fub
eius ambitum indatur, eaque porrigatur obliqua ad fummum caput , & inter
ipfum & frontem, tum in fronte fub prioris fafeiaefinum agatur, inde obliqua
ad verticem, per id, quod inter ipfum & frontem cft, ducatur, poft ha:c ad oc-
cipitium, dein lub infima auricula dextra inter frontem & verticem, fub infi-
ma auricula finiftra rurfus ad occipitium reuertatur. Nos vero, vt fidelius co-
tineatur, alium quoque ambitum per frontem adijeimus.

Thais alia fine auflore. X.

io

30

Tholo obuoluto,fafcioIa,quae digiti latitudine a:quet,vel etiamnum angu-
ftior fit,orfa ab occipitio refla ad fummu caput, & ad frotem,per id, quod in-
ter ipfam & vertice cfl, adduci debet, ibiq; duplicata rurfus adoccipitiupor-
refta couerti, atque inde per dextram capitis partem ad vertice, & inter ipfum
& frontem procedere, deinde ad fimftrum tempus demitti, qua duplicada eft,

& per partem prius obuoluta,ad dextram capitis attraheda, inde fimiliter du-
plicata ad tempus, quod tertio fiat,vt tres finus duplicatse fafeise cincinnorum 40
imaginem referant, fed poftquam tertio ad dextram occipitij partem ventum
fuerit, fafciola ad fimftram partem conuertenda,vt seque in altero tepore con-
fpiciatur,poftremo,vt bene priores ambitus teneat, fronti circumagenda.

Difcrimen. XI.

Ad eofde pertinet ad quos Glaucij Tholus, inijciturque hoc modo, fafcix,
quod fatis cft, a facie depcndeat,& reliqua eius pars ad fummum caput, per id
quod inter ipfum 8c frotem eft,feratur,inde ad occipitium, ibiq; tradatur mi-

niftro

D E F A S C I I S. 4l,

i niftro continenda, poft hxc couerfa circa frontem detur, quo fadto caput a fa-
cie pendens, per partem primo iniedlam, redte ad verticem, per id, quod inter
tpfum &c frontem eit, procedat, inde ad occipitium, ibique finiatur.

Scapha, feu Tholus Diocleus. XII.'

Redlc datur, vbicunque coniungere didudta neceffe eft, vc! quod ob diuti-
num materia: curfum ad oculos incila cutis fuerit, vel quod fros alioquin vul-
nus acceperit. Obuoluitur autem hoc modo, fifciam ab occipitio orfam trahi-
mus fub infima auricula dextra, vel finiftra, prout ab hac vel illa prius ducen-
dam xftimabimus, inde ad tempus adiundtum , ab eoque tranfuerfam inter
frontem & verticem, porrigimus ad alterum tempus, inde fub infima auricula
ad occipitium, qua caput prius fuperiniedlum adftnngimus, dein fuper aurem
fronti circumdamus, lic,vt ambitus hic,illi fubijciatur, qui inter fronte & ver-
ticem procedit, ac vterque e regione alterius, ab interiori parte fit refimus,tum
quoties opus eft eodem modo circumagimus.

Imjcitur & aliter per duos fafcig ambitus, circa ea futura, qu£ ad aures p ver-
5° tice tendit, fic,vt alter ambitus fuperfutura fit, alter infra, &vterq; ab interiori
parte fit refimus, inferior aute furfum jpcedere debet, fupenor vero deorfum.

D ii ij

4L4

G A L E N V S
Thais fub incerto au&ore. XIII.

Illis idonea eft, quibus quod inter frontem & verticem eft ac proximas par-
tes,conuenit deuincire.Eam fic admoneto, vbr femirhombum inieceris,fic ta-
men , vt fafcia frontem non comple&atur , ipfam ab occipitio obliquam , ad
verticem & frontem porrigito, ibique conuei tito,facitoque, vt circa frontem
Iunx figuram imitetur,& cornua furfum fpecftenc,ima parte fita inter fuperci-
liaipoft hxc ab altera parte verticis ad occipitium ducito, ficque circa frontem
attrahito.huiufmodi vinculum pratter eam, quam femirhombus affert vtilita-
tem.eft etiam aliquo modo fpeciofius.

Glaucij vinculum fupcrimpofitum,vel additum. XIIII.

Ad eofdcm confert, ad quos vinculum ad caluariam, fed huic magis fiden-
dum. igirur,vbi vinculum ad caluariam adhibitum eft, aliud fuperinijcito.cui
nomen eft lepus fine auribus, ne longum faciam.

Regium. XV.

Ide efficit, quod Thais fub incerto au<ftore,nimiru, quod inter fronte & Ver-
ticem eft, ac proximas partes,deuincit,cuius lixc ratio eft.fafciij quantum fatis
eft dependeres facie finimus, quodque ex ea rcftat, inter frontem & verticem
ledis ad occipitium trahimus , inde conucrfam fub ima aure inter frontem &

verticem

D E F A S C I I S. 42.5

1 verticem oblique ad occipitium, ab hoc oblique item ad id contraria: partis,
quod inter verticem & frontem eft, tum per tempus, ac lub ima aure ad occi-
pitium ducimus, deinde caput, quod a facie pendebat, ad frontem attrahimus,
terque ibi replicamus, fic,vt iinus ad fimilitudinem graduum, fe excedat, quos
poftremo comprehendimus fafcia circa frontem obuoluta.

Capiftrum,quod dimidiatum, vel ad
alteram partem dicunt. XVI.

ExpeditiiTimum eft,vbi maxillam feu vulnerata, feu pro!apfam,feu ob di"
ftentionem oris ahumue morbum oportet ab altera parte vi-nciri. fafcia ab oc-
cipitio orfa, obliqua per verticem, & inter ipfum & frontem per tempus ferri
debet ad malas, inde fub mento & ima aure alterius partis ad occipitium, de-
inde fub imis auribus ac mento attrafla eodem reuerti, atque ad eandem ratio-
nem,quoties opus eft, circuire. Tunc vero commodum ita circundatur, quum
a luperiori parte deorfum deligandum eft,fin ab inferiori parte furfum, fafcia
ab occipitio incipiat, & fub infimam auriculam, metumque procedat, tum per
30 malas ducatur, & obliqua inter frontem Sc verticem ad occipitium, dein fub
mentum circumagatur, poftremo frontem ambiat.

GALEN VS

Capiftrum ad vtramque partem. XVII. t

Ad eos pertinet, quibus maxilla vel vtrinq; fuo loco mota eft, vel alio quo-
piam tenetur, ex ijs,qU£ di&a funt in capiftro ad alteram partem. fafcia occipi -
ti° primum iniedta , oblique per verticem & inter ipfum & frontem ad malas
porrigitur, demiflaquefub metum maxilla, & malas ab altera parte ampledti-
tur, inde inter frontem & fummum caput per partem prius irnela in fpeciem
liter a;. X. ad occipitium reuertitur, & fub imis auribus ac mento rurfus ad oc-
cipitium data,nouiIfime frontem complectitur.

XVII

Idem ab inferiori parte furfum. XVIII.

Ab occipitio ordiatur, & fub infimam auriculam, ac fub mentum detur ad
malas, inde oblique per fummum caput ad occipitiu tedat, ab eoq; fub infima
auricula alterius partis, & fub mento demittatur, tum ad malas, poli hxc obli-
que inter fronte & vertice ad occipitium ducatur, & fronti poltea circudetur.

Idemin vtraq; parte du&umafuperioripartedeorfum. XIX.

Media fafcia coplecfti occipitiu oportet, capita^; eius per vertice obliqua in- , Q
ter ipfum & fronte porrigere, fic,vt.X.litera repr?fentet, deinde per malas fub 3
metu, &lub imas aures ad occipitiu rcuerti, poli li?c circa frote obuolui,& ad
occipitiu addudia fub metu demitti, poftrcmb ad occipitiu per fronte circuire.

I

4*7

DE FASCIIS.

Idem aliter. X X.

Media fafcia fuper frontem detur, capitaque eius ducantur ad occipitiu,ibi-
que figuram accipiant literat.X. poft ha :c fub imas aures ac mentum ad malas,
inde inter frontem & verticem obliqua ad occipitium demittantur, tum fub
mentum, nouiflime per frontem circumdentur.

Aliter XXI.

Fafcia mediaab occipitio oria, capita fub imas aures mentumque attrahen-
da funt, tum per malas, quod fuperell eodem modo obuoluendum, quetnad-
modum in ea, qua: proxime polita eft.

Capiftrum obliquum ad alteram partem, quo vinciuntur,
qua: iuxta aurem funt,& maxilla: procelTum. XXII.

Ab occipitio initium fumat, & fub infimam auriculam ad tepus, atque inter
frontem & verticem oblique ad occipitiu,& circa fronte procedat, fijpiufq; ad
eande rationem circumeat.quo modo procedere debet, cum ab inferiori parte
0 furfum attrahitur. Sin expeditius fit a fuperiori parte deorfum, ita porrigatur,
incipiat ab occipitio, & oblique per vertice & inter ipfum & frotem ad tepus
procedat, ab eoq; fub ima aure ad occipitiu rcuertatur, deinde fronte ambiat.

4*-8 G A L E N V S

Quod alij lepore fine auribus, alij femirhombu vel nauiculam dicut
ad vtramque partem, commodiffime ad frontem, & ex parte etiam
ad id, quod inter ipfum & verticem eft, adhibetur. XXIII.

Occipitio primum fafciam inijcimus, ab eoque fub infimam auriculam ad
tempus, & inter frontem & verticem adducimus, & obliquam ad occipitium
demittimus , inde ciica frontem luxta angulum oculi tempori propiorem , &c
inter liontem & verticem oblique ad occipitium, inde oblique inter verticem
frontem, paiti prius inie£iai aduerfam fic, vt ibi.X.litcram reprtefcntct,po/f
hxc fub infimam auriculam ad occipitium, poftremo circa frontem-

Idem in vtraque parte, du&um a fuperiori parte deorfum . XXII I I.

Media fafcia occipitium ample£fitor,capitaque cius per vertice inter ipfum
& frontem adducito, fic, vt ibi.X.literam repr^fcntent,inde fub imas aures ad
occipitium,poft hxc circa frontem attrahito.

Idem ab inferiori parte furfum. XXV.

Fafcia media ab occipitio orfafub infimis auriculis in vtraque partem duci- 30
tur ad angulos oculorum temporibus propiores, ab his inter frontem & verti-
cem ad occipitium reuertitur, deinde frontem comprehendit.quibufdam pla-
cet hanc fub mentum quoque circumagi.

FASCIIS.

4 2-P

D E

Vinculum a fuperiori parte iundtum. XXVI.

Capiftrum re&um ad vtramque parte adhibemus, fafciamque non amplius
fub mentum, ficut in illo,fed per medium nafum agimus ad occipitium, & iu-
per eam futuram attrahimus, qux ad aures per v erticem tendit.

Vinculum Glaucij valde iundtum. XXVII.

Eadem ratione obuoluitur, atque id, quod a fuperiori parte iun&um inferi-
bitur,nili quod fertur etiam fub mentum.

Perigenis galea gladiatoria. XXVIII.

Aptiffima eft,vbi caput ac malig pluribus locis vulnus acceperut.capiftrum
obliquum ad vtramque partem inijcitur,dein Glaucij fcapha,poft h^c rurfum
capifmim ad vtraque parte.nonnulli, vt vinculum hoc elegantius reddant, id
capitis ornamentum, quod appellant, parantes afluunt, adhibetur item

& alio modo fine obliquo capiftro,& fafeia per malas minime porre&a.

Galea aliter ad eofdem. XXIX.

Fafeia quod fatis eft a fronte depedeat,reliqua ad occipitiurc&a ducatur, &
j0 eatenusobuoluatur,vtre<3:u capifh u efficies totas genas & caput copledatur,
quo fado, caput quod a frote pedet, furfum couertendum eft, & re&e per ver-
ticem ad occipitiu attrahendu, ac, fi placeat, fub imas quoq; aures adducedum.

xxym xxix

I

43°

G A L E N V S

Lepus auritus. XXX.

Sic appellat femirhombu, vbi laqueus ille accedit, que auriculas nuncupat,
qui vel gladiatoribus decoris caufa datur, vel vt caput cotineat,vbi propter ali-
que faciei affcftu pertra&are id oporteat.fi decoris caufa, auricula; breues fint
& in medio frontis, nam fic animalis imagine referut:fin vt cotineat,in medio
fimilitcr,& magna;, vt digiti in carum linus coniefti, continere caput queant.

Alius ad tempora. XXXI.

Hac ratione obuoluitur. ex altera parte fafeia: laqueus fit paftoralis, vel qui
duos habes finus nominatur(quos fgpiusllibro de laqueis breuiter declaraui-
mus) & fronti inijcitur,fuper que deldc femirhobus,vel nauicula circuligatur. io

XXX.

Simplex oculus, vel tenue vinculum ocularium. XXXII.

Fafciam ab occipitio orfam ducimus per verticem inter ipfum & frontem,
inter fupercilia, ad oculum fic, vt ipfum cotegat,inde fub infimam auriculam
ad occipitium, poftremo circa frontem.

Idem ab inferiori parte furfum. XXXIII.

Ab occipitio initium fumit,& perfummum caput inter ipfum & frontem
inter fupercilia ad oculum, tum fub infima auricula ad oculum, inter frontem
& verticem agitur, poft ha:c ad occipitium,& circa frontem.

XXXII

431

DE FASCIIS.

Duplex oculus a fuperiori parte du&us. X X X 1 1 1 1.

Oiditui ab occipitio, & per fummum caput, atque id, quod inter ipfum &
frotem cft, inter fupercilia fertur ad oculum,tum fub infimam auriculam alte-
rius partis, ad alterum oculum, inter fupercilia inter frotem & verticem ad oc-
cipitium, pofica circa frontem.

Poteft etiam, fi ad rem magis pertineat, initio conuerti,& ab inferiori parte
lurfum circumdari. r

XXXim XXXIIli

Duplex in vtramque partem dudlus a fupe-
riori parte deorfum. XXXV-

Media fafeia .ab occipitio orfa, ducere capita oportet inter frontem & ver-
ticem,atque inter fupercilia, fic, vt ibi.X.literx figuram accipiat, tum ad ocu-
los,atque inde fub imas aures ad occipitium & circa frontem.

Aliter XXXVI.

Media fafeia ordiatur a fronte, capita ad oaripitium detur, inde ad modum
3 0 litenE.X.fimiliter, atque in fuperiori vinculo procedant.

XXXV

XXXVI

43*-

G A L E N V S

Oculus redus ad. alteram partem. X X X V 1 1.

Orli ab occipitio fafciam per fummum caput, & inter ipfum 5c frotem di-
reda ad oculum ducimus, inde per eam partem, qua maxilla cum malis comit-
titur,fub mentum, & fub infimam auriculam ad occipitium & circa frontem.

Duplex ex eodem dudus. XXXVIII.

Priufquam frontem comprehendat, ab occipitio ad alterum oculum trahi
debet, tum reda, qua maxilla cum malis committitur, fub mentu,ab eoque fub
infimam auriculam ad occipitium & circa frontem.

Idem ab inferiori parte. XXXIX.

Fafciam ab occipitio orfam ducito fub infima auricula, ab. eaq; fub metum,

& qua maxilla cum malis comittitur,ad oculum, inde inter fronte & verticem
‘ad occipitium, poli: hxc fub infimam auriculam, fub metum, qua maxilla cum
malis ex altera parte committitur,ad oculum attrahifo,tum inter fupei‘cilia fu-
per partem prius iniedam ad modum litcrte. X. inter frontem & verticem ad 3 o
occipitium porrigito, & circa frontem nouiffime circumdato.

XXXIX

Idem in

433

D E F A S C I I S. 433

i Idem in vtramquc partem duChis. XL.

Falcia media non fccus ac in ea,quat obliqua oculii vinciebat, occipitio inij-
ciatur, capitaque a fuperiori parte, vel inferiori attrahatur, poteft etianum me-
dia fafcia fub mento incipere.

$r

XL

IO

Linteum fciffum ad nafum. XLI.

Fafcia eatenus lata efle debet, vt nafum complectatur, longa vero, vt dupli-
cata a naribus ad occipitiu pcrueniat.Orfam igitur ab occipitio reCta per ver-
ticem & inter ipfum 8c fronte ad medium nafum adducimus, & quod, ex ipfa
fuperejft a facie finimus depedere, quod reftu in duas partes fcindimus, vfque
dum ventu fit ad fuperius labrum, quo faCto alteram fafciola mediam, ab imo
nafo orfam fuper eam,qu$ fcilfa pendet a facie.in vtramque partem, fub imas
aures ad occipitium ducimus, fuper partem primo inieCtam, fic,vt lbi-X.lite-
ram repra:fentet,miniftr6que tradimus, deinde partes fciflas a facie conuerti-
mus ab vtraque parte nafi inter fupercilia,vt ibi literas.X. fimilitudinem acci-
30 piant, ac per fummum caput obliquas ad occipitium porrigimus, & cum prio-
ri capite lungimuSjfuper quas deinde capita a mimftro conteta circa frontcip
attrahimus, lic,vt a latere nodo vel fibula inter le vinciantur.

434

G A L E N V S

Funda ad nafum ex quatuor capitibus. X L 1 1.

Scindendu linteum eft in partes quatuor, mediumq; integru relinquendum,
qua vincire debet imum nafum. ex capitibus verb,qu<j fuperiora funt, pendere
deorfum oportet, inferiora per genas primum ad angulos oculorum teporibus
propiores procedere, inde inter frotem & vertice ad fimilitudine.X.litera; in-
ter fe comilTa a miniflro contineri, reliqua duo fub imas aures ad occipitiu de-
mitti, ibfq; literat.X.fimilitudine accepta, circa frontem agi,& a latere inter fe
deligari, tum qute a miniflro tenebantur,in occipitio delinere.

V na media inijcitur fub imo nafo,capitaq; eius per oculoru angulos tepori-
bus propiores inter fronte Sc vertice ducuntur, ibique aduerfa ad imagine li-
terre. X.a miniflro continetur, altera media datur fuper imu nafum, 5c in vtra-
que partem ducitur ad occipitium, ibfque accipit nodum cum capitibus a mi-
niflro contentis, tertia orditur a fronte, & capiti circumdata a latere deligatur.

Eadem ex duabus. XLIIII.

V na fub imo nafo dari media debet, capitaque eius per angulos oculorum
temporibus propiores inter fronte & verticem porrigi, atq; inter fe aduerfa in
fpeciem literai.X .miniflro fimiliter tradi: altera media mijci fuper imum na-
fum,& capita eius ferri fub imas aures ad occipitium, & ibi.X.litcra; fimilitU'
dinc accepta per frontem circumagi, & a latere deuinciri.

435

XLV

i Nafusexbinisfafciolis. XLV-

Vna fuper nafum in longitudine detur,dimidiaq; pars a fronte dependear,
reliqua pei vertice redta ad occipitium porrigatur, fed alterius mediu dandum
elc fub unum nafum, capita vero fub infimas auriculas ad occipitiu ferenda, vbi
debent litera.X.fimilitudinein accipere.poil liate prioris fafcia: quod a fronte
pendet, furfum conuertedum , & fuper partem primo volutam refta per verti-
cem ad occipitium demittendu.quo fadto, capita quae ibi literg.X.figuram ac-
ceperant,id complexa, poftquam fronti circundata fuerint, finienda funt.

Accipiter ad nafum ex tribus fafciolis. X L V I.
x o Vna fub imo nafo media Icipit, cuius capita vtrinq; iuxta nares inter fupcilia
ducutur ad imagine literx.XJde ad fumu caput atq; occipitiu datur, ibiq; coti
netur. altera media fup imu nafu obuoluitur,capitaq; eius fub infimas auriculas
ad occipitiu demittutur,& ibi inter fe,& cu capitibus,qu? c6tineb2tur,vinciu-
tur: tertia mediaafrote orditur,& Ivtraq; parte circuadia a latere capitis finitur.

Idem ex binis fafciolis. XLV II.

3 o Prior fafcia perinde atque altera circumagenda eft,fed capita huius in occi-
pitio ad litere. X. fimilitudine inter fe aduerfa, vbi fronte coplexa funt,finiun-
tur: illius vero fub his compreheduntur, vel ipfa quoq; in occipitio in fpeciein
literiE.X.inter fe aduerfa fub mentum adducuntur, ibique inter fe alligantur.

43«'

G A L E N V S

Fafeia glomerata ad idem. X L V 1 1 1.

Fafeia; pendere tantum a facie finito, quantu a naribus poflit ad occipitium
peruenirc, reliquant eius partem refta per nafum, inter fupercilia ad fronte &
verticem trahito, inde per medium caput ad occipitium demittito, ibique co-
uerfam fub infima auricula ad imum nafum attrahito fuperparte pendentem,
inde fub infima auricula alterius partis ad occipitium ducito, ibique contine-
to,pofl hqc caput, quod a facie pendebat, redta fuper partem priorem volutam,
ac occipitium dato,fic,vt a reliqua fafeia comprehedatur, quam poftremo cir-
ca frontem adducito, & ad occipitium reuerfam a latere capitis deuincito.

10

Funda. XFI X.

Orfa ab occipitio obliqua per verticem & inter ipfum & frontem tendit ad

angulum oculi tempori propiorem, indeper genam adimum nafum, ab ebque
ad geiiamfimiliter alterius partis, oculiangulum tepori propiore', inter fron-
tem & verticem, ad fummum caput fertur priori parti aduerfa.poft h ec ad oc- 3°
c.p.tium demittitur &fub infimis auriculis porredh ad occipitium reuemtur,
nouiifimeque fronti obuoluitur. r ’

Eadem

437

DE FASCIIS.

i Eadem aliter. L.

Fafciam occipitio primum inijcimus, deinde obliquam per vertice ad tem-
pus atque angulum oculi tempori propiorem adducimus, ab eoque fub imum
nafum,atquc infimam auriculam rurfus ad occipitium demittimus, ibfq; con-
uertimus, & priori parti aduerfam obliquam ducimus ad tepus , ac fub imum
nafum ad infimam auriculam contraria: partis, poli: bsc ad occipitium, dein-
de fub infimam auriculam,fub imum nafum, ac fub imam auriculam alterius
partis ad occipitium, poftrcmb circa frontem obuoluimus.

Ia

Amints vallum. LI.

Orli ab occipitio, fafciam oblique per verticem ducimus, atque inter ipfum
& frontem inter fupercilia, inde a latere iuxta angulum oculi, naribus propio-
rem reda ad proximam narem, inde qua maxilla cum malis committitur, at-
3 o trahimus, tum fub mentum demittimus, & fub infimam auriculam ad occipi-
tium damus, ab coque per verticem oblique interipfum & frontem, atque in-
ter fupercilia porrigimus, priori parti aduerfam in fpeciem liter$.X.poft hxc
a latere nafi,ex contraria parte & qua, maxilla cum malis comittitur,fub men-
tum atque infimam auriculam alterius partis ad occipitium , inde fronti cir-
cumdamus,poli: liaic fub infimam auriculam, per medium nafum, ad alteram
infimam auriculam atque occipitium . pratter heee nonnulli quoque mentum
complectuntur. Adhibetur autem commodiffime, vbi vel inter fupercilia, vel
medium nafum deligare opus eft.

Phalera, feu vallum. L 1 1.

Ab occipitio inchoatur, & oblique per fummu caput atque inter ipfum &
fronte procedit inter fupercilia, inde iuxta angulu oculi nafo propiore per ge-
nam fub imam aurem ad occipitium,ab eoq; per contraria partem, fic,vt inter
fupercilia literat.X.figura accipiat, tum oblique inter frontem & verticem, per
verticem ipfum ad occipitium demittitur, deinde fub infimam auriculam, per
medium nafum, atque alteram infima auriculam, item ad occipitiu reuertitur,
poli hate circa fronte agitur. Quidam, vt fpeciofius vinculu efficerer, per eam

43» G A L E N V S

quoq; futura, qua: ad aures per verticem tedit,circuire voluerunt. Poteft etiam r

Menecratis accipiter. L 1 1 1.

. Farcla primum occipitio detur, & reda per verticem inter fupercilia tendat
tuxta anguju oculi nafo propiore, & ab altera nare fuper imum nafum feratur lo
luxta alteru angulum nafo propiorem, & inter fupercilia, vt ibi fimilitudo li-
terat.X. fiat,poft diatc reda mxta partem pnds voluta ad occipitiu reuertatur,
ibique conuerfa fub infiim auriculam, & fuper imum nafum, ac fub infimam
auriculam alterius partis, itidem ad occipitium adducatur, & fronti nouilfime
circumdetur, quam agere etiam licet fuper eam futuram, qua: ad aures per ver-
ticem tcndit.Nonnulli,vt elegantius vinculum reddant, adiiciunt femirhom-
bum, cuius rationem fupra lndicauimus.

Aminta; vallum ad nafum in altera partem declinatum. L II 1 1.

Fafciam ab occipitio orfam reda ad fumnium caput adducito, deinde inter

ipfum & frontem, atque inter fupercilia ab altera nare fub imum nafum attra- 30

nuo, inde fub imam auriculam alterius partis, & fuper imum nafum, ab eoque
iub imam aurem ad occipitium obuoluito,inde circa frontem.

Hippocratis

435

D E F A S C I I S. 43i)

i Hippocratis vinculum adducens. L V.

Idem prxftat, quod proxime pofitum. fic autem obuoluitur . membranula
palmas longior accipitur, cuius vnum caput glutine ve! gummi illitu nafo ag-
glutinatur ab ea parte, in qua iacef.alterum fub imam aurem ad occipitiu ad-
ducitur ab eoque ad frontem, qua iimilitcr agglutinatur.

LV

Ad aures linteum fciiTum in quatuor partes. L VI-
Medium auriculam compleftatur, ex partibus vero fciffis, qux fuper auri-
culam funt,vbi.X.literas figuram accepennt,vnaper frontem, altera per fum-
mum caput, ad occipitium porrigantur, tum quxper frontem procedebat, qua
X.litcrx fimilitudo eft,attrahatur,qux per verticem, ad frontem ducatur, & a
latere capitis ambas inter fe vinciatur, fed partes fubie&x aduerfas inter fe pro-
cedant , & altera per pofteriorem partem, altera fub mentum detur ad occipi-
jo tium,ibique nodum accipiant.

“J

440

G A L E N V S

Auris ex fafcia glomerata. L V 1 1.

Fafcia poil latfam aure jipe occipitiu orfa,per ipfam ferri debet, vt ex parte
eatidc includat, inde inter fronte & vertice attrahi non loge a fronte, tum per
priore partem prope altera aurem ac fub mentum ad aure affefla, deinde inter
verticem & frontem ad poiteriorem parte integra: auris, & fub metum,atquc
infimam auriculam ad occipitium, inde circa frotem, acrurfus ad occipitium.

Aliter. L V II I.

Occipitio primu inijcitur,& fub infima aure fana inter frotem & verticem
ad priorem partem affeiSa: auris porrigitur, atque inde fub mentu,& fub infi-
mam aurem ad occipitiu, deinde oblique fuper aurem, pofth^c circa frontem.

L/VIII 40

Linteum fcifTum in partes fex ad regionem luxta aurem. L I X.
Medium lupei locum vinciendu inijcimus ex partibus vero alijs a ceruice
ependentibus, alijs fuper caput collocatis, eas, qua; a priori parte funt, inter
1 ornem & verticem nodo inter fe deuincimus, medias vero in fummo capite
& mter fe,& cum prioribus alligamus, poiteriores ad occipitium addu£las,vt
X.Iitcram referant, circa frontem agimus fic,vt a latere capitis finiantur.

Iun&ura

DE FASCIIS.

441

Vna media inter fronte & verticem inijciatur, capitaque eius per malas fub
mentum demittatur, ab coque per malas luxta priores partes inter frontem &
verticem procedant, ibique inter fe colligentur, quod fi oculos quoque deuin-
cire volueris, ducatur no luxta priorem partem, fed per oculos, tum inter fron-
tem & verticem data in fpeciem literie.X.ad occipitium adducatur: altera ta-
fcia media inter frontem & verticem oriam vtraque partem attrahatur iuxta
oculorum angulos temporibus propiores, ad mentum, atque ibi nodum acci-
piat:tertia media medium nafum ampledatur, capitaque eius fub infimis au-
riculis ad occipitium adducantur, ibique. X. Iitera; fimilitudine accepta per
frontem circumeant, & nodo a latere capitis vinciantur.

3°

40

I/X

Longa ad frontem & regionem, qu$ inter fu-
percilia eft ex fafeia glomerata. L X I.

Dari primo fuper occipitium debet, poft haic reda duci ad frontem & inter
fupercilia, deinde ad occipitium reuerti,& poftrcmb per frontem circumagi.

44

G A L E N V S

Funda ad iabrum inferius fcilTa in t

partes quatuor. L X 1 1.

Medium, quod integrum eft,inijcito fuper labrum inferius, fuperiores vero
partes ad mentum adducito, atque inde ad occipitium, ibique in fpeciemlite-
ra:.X. altera fuper alteram excedente, ad fummu caput, & inter ipfum & fron-
tem attrahito, miniftroque tradito, reliquas vero binas parces fub infimis auri-
culis ad occipitium porrigito, atque ad formam Iitera: -X.ad frontem attrahi-
co,& has,& qua: a miniftro continebantur, inter fe deuincito.

Eadem ad labrum fuperius. LXIII.

Media fuperius labrum comple&itor, inferiores partes iuxta angulos oculo- to

rum temporibus propiores adducito inter frontem & verticem.vtibi.Xdite-

n figuram accipiant, inde ad occipitium demittito, reliquas duas partes fub
infimas auriculas adoccipitmm attrahito, ibiq; inter fe aduerfas circa frontem
agito, & inter fe deuincito.

Fafciaglomerataad labrum inferius. L XII II.
rditur ab occipitio, & fub infima auricula fertur ad labrum inferius, ac fub
inhma auricula rcucrtitur ad occipitium.

Eadem in vtramque partem d u<fta. LXV

Alia. L X VI.

“r LCC1^in0’& fub auriculam ad labrum fafeiam duci-

mus,ab eoque fub infimam auriculam ex altera parte ad occipitium inde per

PCI malas fub mentum ad malas ex alfera parte, deinde inter frontem & vem-
m m fpeciem liteiai.X.inde ad occipitium, pofrremo circa frontem.

... Ad labrum fuperius. L X V 1 1.

an-uIUmCr'in°frrdiatUr’& ob%uadetulint« verticem & fronte' iuxta oculi
tCP°nbus P,r°P10^m ad ‘brum fuperius, ab eoque ad alterum tem-

Lrtem l nT T 7 'Pfi F°pmrem,tum interfrontem & verticem fuper

partem piius miefra ad imagine licerae.X.inde ad occipit.u & circa frontem.

Eadem

443

DE FASCIIS.

t Eadem a medio orfa, L XVIII.

Media fuperius labrum cop!e£l:ere,capitaquciuxta tempora, oculorumque
angulos temporibus propiores porrige, tnde inter frotem &c vertice, vtibi.X.
Iiteiam referant, tum ad occipitiu,pofl: ha;c per frontem, rurlus ad occipitium.

K

LXVII

L X VI _ __

lo . lxvttt

Funda fcifla in partes quatuor ad occipitium. L X I X.
Media occipitiu coprchendit,ex partibus^erd,qinj fubieftc funt per malas
atcjue angulos oculoru temporibus propiores inter frotem Sc vertice feruntur,
lbique inter fe deligantur.rehqua: fub infimas auriculas ad occipitium ducun-
tur, vbi ad modum Iitenc.X.altera fuper altera excedit, quod fi b reuiores fuc-
nnt,in occipitio cum prioribus aptatur, fi longiores, ad frontem adducuntur.*
Quum de vinculis tam fimplicibus, quam compofitis, qua: faciei & capiti
conuemunt, abunde dixerimus, proximum elt,vt ad reliqua pergamus.

Iundtura ad mentum EX SORANO. LXX.

Fafciam ab vtroque capite fcindetes,fic,vt medium, quo mentum compre-
henditur, intadtum relinquatur, inferiores quidem partes, rcfta per malas in-
^ ter frontem & verticem porrigimus, fuperiorcs per mentum trafuerfas ad oc-
cipitiu attrahimus, nodoque inter fe alligamus, prodefl; autem quibus deuin-
cire mentum conuenit.

444

G A L E N V S

Spica Glaucij.Nunc G A L E N V S. LXXI. i

Nomen inucnit a fpica, quam fuo ambitu imitatur , maxime autem profi-
cit,vbi iugulum fradtum cft, aut humerus excidit, eius ratio eft. Hapfus lante
mollis ab ea parte, qua: vincicda cft,aliE fubijcitur, donec id cauum compleat,
pofi hxc fafcia glomerata, qua: longitudinem & latitudinem habeat propor-
tione eius, quod alligatur, ab altera ala incipiens obliqua per dorfum tendit,
qua iugulum cum lato fcapularu olle committitur, inde fub ala affeifii hume-
ri ad eam partem reucrtitur,qua iugulum cum lato (capularum ode committi-
tur, ita,vt ibi.X.literam repratfentet, deinceps obliqua per pedtus procedit ad
alam integra: partis, inde per dorfum obliqua ad iugulu, ita, vt parti prius ob- io
uolutte aliquantulum infidat,ab eoquefub ala iterum datur ad iugulum, fic,vt
fecundo fimilitudo.X. litera: fiat . pofiremb ad alam integra: partis, atque ad
eandem rationem circumagitur.

Eadem media primum iniedla. L X X 1 1.

Adhibita (pica brachium figurandum efi: ad angulum redtum, atque alte-
la fa(cia media lnuoluedum, cuius capita recta duccdafunt, qua lugul um cum
lato fcapularum ofle committitur, atque ibi in fpeciem litera:. X.aduerfa inter
fe ad alam integi x partisattrahenda,poftha:c per latera atque affedtum hu-
merum circumdanda eatenus, vt omnia includantur, & fub ala fana: partis fi-
nienda. 1 4°

Eadem in vtramquc partem dudta. L X X 1 1 1.

Media alam affedti humeri compledhtur,& in vtramquepartem dudta, qua
iugulum cum lato (capularum ofle committitur.X.hterte figuram accipit, in-
e oblique pars vna per dorfum, altera per pedtus procedit ad alteram alam,
atque ad hunc modum, quoties opus fuerit voluta, finitur.

Geranis

DE FASCIIS.

445

Geranis (ita enim appellatur a gruis fiinilitudine) Hippocra-
tis, fiue(vt alijs placet) Perigenis. L X X 1 1 1 1.

ia Iifdcm conuenit, quibus fpica.in hunc autem modum obuoluitur,vbi Epi-
cam iniecerimus, femel circa humerum dan fafcia debet, inde ad iuguiu pro-
cedere tum oblique ad alteram alam, atque ibi delinere.

Funda humerum compleftens,qua; idem
pra:ftat atque Geranis. L X X V.

Spicam adhiberi prius conuenit.tum ab ea parte qua iugulum cum lato {"ca-
pularum olTe committitur,fafciam femel redta ferri ad brachium,quod ad an-
gulum reftum figuratum fit, atque inde rurfus ad eam partem, qua iugulum
30 cum lato fcapularu ofie committitur, deinde ad alam integra: partis, pofl; ha:c
humero & lateribus circumdari, & fub ala nodum accipere.

44« G A L E N V S

Eadem aliter. L X X V I.

Media vitiati humeri caput amplexatur, capitaque eius reXa ducantur ad
brachium vicinia cubiti, &rurfusiuxta partes prius inieXas, qua iugulucum
lato fcapulaiu ofle coniungitur,inde ad alam integra partis, poft hatein orbe
Aliter. L XXVII.

Media circumdanda eft ais integr? partis, capitaque eius in orbem ad late-
ra atque humerum attrahenda, tum fub ala integra: partis iterum demittenda,
inde obliqua ducenda funt ad eum vitiats partis locum, vbiiugulumcum la-
to (capularum ofle committitur, deindereXa per humerum ad cubitu, ab eo-
que rurfus ad eam partem, qud iugulum cum iato fcapularu offe committitur, xo
inde ad alam integra: partis, poftremd in orbem circa humerum.

Spica d uplex,quam alij quadrigam dicunt. L X X V 1 1 1.

Commodidime ini jcitur, quum vtrumque humeri caput male habet . eius
ratio hsc eft.ybi (pica fimplex data fuerit, fafeiam fub alam vinXi humeri de-
mittentes obliquam ducimus ad alterum humerum, atque ad eam partem, qua 3 °
iugulum cum lato fcapularum ofle committitur, (ic,vtibiX. Iiteram referat
deinde ad alteram alam, atque ad eandem rationem circumagimus.

CataphraXa. L X X I X.

Nomen habuit a fimilitudine thoracis Romani, que' cataphraXam dicunt,
piodelt aute quibus de hgareiuxta lugulu couenit latum os fcapularu, peXus;
dorfum aut latera.quod vinculi aliqua ex parte duplice fpicam reprefentat, fic
aute obuolmtur. Ais primo circudatur, tum obliqui per peXus ducitur prope
illam iegione,vbi lugulu cum o(Te peXons c6mittitur,inde per ceruices ad la-
tum (capulam os humeri contranj atque ad alam fubieXS.ab eaq; ad ceruices
fuper parte prius inieXa, ita vt prope ceruices fimilitudo.Xd.ter? fiat, poft hec 4o
obliqua datur ad latu fcapularu os ex altera parte, atq; ad alam, ab ala ad cerui -
ces, vt in vertebra colli. X. Iners figuram accipiat, deinceps fub ala & oblique
prope eam regione, vbi lugulu cum o(Te peXons comittitur, fic,vt hic quoque

limi htudmX.hters Iuxta cerulces & luper latu fcapularu os,& fub ala,
vt quater. X.htera reprsfentet,mmiru femel i priore parte, femel i pofterion,
bis piope lugulu. Ad eadem aute rationem quoties opus eft,circuit, deinde in
oibem attrahitur circa peXus & latera fic, vt tota iunXura thoracem referat.

Eadem

DE FASCIIS.

447

Lxxvm txm

Eadem in vtramque partem duffa. LX XX.

Sub ala dari media fafeiam oportet, &c in vtramque partem ferri ad proxi-
mum iugulum,fic,vt prope ceruices.Xditeram referat, deinde oblique porri-
xo gi ad contrariam alam, ab eaque ad proximum iugulum,vt ibi prope ceruices
fiat fimilitudo hter£.X,inde ad alteram alam oblique, poftremo in orbem cir-
ca pe&us.

Softrati vinculum re&um ad alam & peffus. L X X X I.

Maxime conuenit,vbi medium pe&us,vel dorfum aut latera, feu thoracem
volumus deuincire. duas igitur fafciolas iufias longitudinis humerorum capi-
tibus ini jcimus,earumque capita refta finimus depederc:deinceps fafeia glo-
merata thoracem totum obuoluimus & latera, vt contegantur, extremamque
fafeiam nodo alligamusicapita vero, qua: & a priori & a pofteriori parte pen-
debant, fafeia: circuitibus affuimus, ac, fi longiora fuerint, furfum couerfa,qua
50 iugulum cum lato fcapularum offe committitur,inter fe colligamus.

LXXX

LXXXI

448 G A L E N V S

Vinculum in fpeciem Iiterat.X.ad alam Sepedius. L X XXII.
Quasjpxime pofui fafciol^no redte,fed oblique depedeat,ita,vt ta a pedtore a

adorfofimihWo.X.hter?fiat.c?teraeadcfierideber,que,vbiredt?adhibetur.

Amintat thorax. L XX XIII.

Huic & vinculo, quod^ad alam pofui, eadem vis eft,fic autem fafciatur.ini-
pofita catapli radia ad vtraquepartem dudla,vbi tafcia catenus circuierit.vt vf-
que ad vnibilicum complexa omnia fuerit, capita inter fc vinciri debent, fic,vt
lupus laqueus fiat, quodque ex his vitra laqueum relinquitur , ad ilia vtrinque
addudtum prioribus circuitibus inferitur, fic,vt extremum pedeat, quod qua-

Exxxni

Thorax ad idem.X.literam repratfentans. L X X X 1 1 1 1.

Fafciam ilibus primu a dextra parte inijeito, & oblique per latus & medium
pedtus trahito ad humeri caput, ab eoq; ad alam,atq; iteruad humeri caput fii-
per partem priore ad effigiem. X.literat,pbft oblique per dorfum ad lliafuper
caput primo iniedtu, deinceps per ventre ad ilia finiftra: partis in orbem circu- 3 0
ducito,deinde per dorfum priori parti aduerfam,fic,vt ibi eiufde literc fimili-
tudinem habeat, ad caput humeri dcxtru,pofl hxc fub alam demittito, & rur-
fus ad caput humeri circuagito fic,vt ibi fimilitudo.X.literat fiat, pofl hic per
mediu pedlus ac latus oblique ad ilia finiftri partis, nouiffimein orbe circu-
dato, atque ad cande ratione voluito,dum qui ligada funt, omnia includatur.

Stella.’

I

449

DE FASCIIS.

Stella. LXXXV.

Adhibito vinculo, cui nomen eft thorax.X.literam repnjfentans debet an-
guftior fafciola dari in orbem femel aut iterum circa pe&us & dorfum, & ex-
tremo capite fibula deuinciri.

Geranis in fpeciem fifcellx. L X X X V I.

Idem poteft,quod cataphra£ta,eius aute ratio eft.a dorfo incipit, & oblique
per fcapulas ad eam parte jpcedit, vbi iugulu cum lato fcapularu ofle comita-
tur,inde fub ala demifla eode reuertitur, vt fimilitudine.X.literj fuper eadem
commiflura accipiat, poft hec obliqua per maniam ad vmbilicu,ibique couer-
io fa oblique trahitur ad alteram mamma, atque ad eam partem, vbi iugulu cum
lato fcapularu ofle comittitur,vt ibiliten.X. figura accipiat, deindeper dor-
fum demittitur, & in orbem datur circa latera, atque ad eande ratione circuit.

Stella a pofteriori parte feoftendens. L XX XVII-
Vtiliteradhibetur,quibusdeuincire dorfum oportet. fic aute circumdatur,
ab ilibus or fa puta finiliixe partis, per dorfum tendat ad caput humeri dextri,
3 o inde ad alam, ab eaq; per latu fcapularu os finiftrtc partis ad alam atq; humeri
caput, dehinc oblique per dorfum feratur priori parti aduerfa, poft haec femef
aut iteru in orbe circa ilia detur, coque ambitu extrema pars contineatur.Ean-
dem quoque fic circumagere licet, vt a priori parte oculis exponatur, id quod
fit, vbi non a priori parte,fed a pofteriori atque circumeat.

F

450

G A L E N V S

Vinculum, quod a fulmine x$sw'vi&> appellatur. LXXXVIII. i
Idem efficit, atque illud, quod proxime politum effifafciam iullse longitu-
dinis atque latitudinis mediam in longitudinem fcindimus, dum recipere ca -
put poflit, ex capitibus vero vnum a ventre, alterum a dorlo patimur depen-
dere, poft hSc imponimus id vinculi, cui nomen eft Thorax.X.Iitera reprefen-
tans,imaq, capita prioris fafcix fcilTain plures partes pendere linimus.

to

Simplex vinculum ad ceruicem. L X X X I X.
Commodiflimum e!t,vbi res pofeit alteram ceruicum partem alligari, in-
cipit autem a medio latere, & per dorfum fertur ad ceru ice & pedtus pofthxc

ad latus luper caput primo imedtum, deinde per thoracem m orbem.

Duplex. X C.

n Faf?‘ Pnnfn circunida” dehet,tum oblique per dorfum ad ceruicem
procedere , inde ad pedtus & alam atque alteram alam , poli hxc oblique per
pedtus ad ceruicem ita,vt lbi.X.literam reprxfentet, deinde oblique perdor-
ium ad alam, ac poftremo in orbem circumagi, atque ad eadem titionem cir- j o

CulpiSj

DE FASCIIS.

45*

Cufpis,fiuehamus. X C I.

Bina: fafcioIx,qua: & longitudinem conuenientem habeant, & duoru di-
gitorum latitudinem non excedant,medix humerorum capita complex^ de-
pendent^ tam a dorfo,quam ab vmbilico.X.liter^ figura accipiunt, poftlnje
fibula inter fe iunguntur,cpio fado obuoluitur Geranis in fpeciem fifcellx.

Rhombus fimplex. XCII.

Iifdetn prodeft, quibus proxime adfcripta, conficitur autem ex duplici vin-
culo ad ceruices,& ex Geranide,antc didis.

XCII

Rhombus duplex ad idem- XCIII.

Fafcia ab ilibus orfa obliqua per iugulu fertur ad latum fcapularu os, inde ad
alam, ab eaq; ad iugulu ita,vt qua iugulu cu lato fcapularu ofle comittitur, re-
ferat fimilitudine hterx.X.poft hxc trafuerfa per collu ad alteru iugulu, tu fub
ala demittitur, atq; ad ide iugulu reuertitur, vt ibi quoque fimilitudo.X.literj
fiat, inde obliqua per mama porrigitur ad ilia cotraris partis fic, vt in pedore
3 o eande litera referat, poftea in orbe circa ilia fertur, & obliqua per dorfu tendit,
qua iugulu cu lato fcapularu ofle comittitur, inde ad ala dcmiflfa eode reuerti-
tur,tum trafuerfa per priore parte qua iugulu cum olle pedoris, & qua cum la-
to fcapularum ofle comitti-
tur, & obliqua ^er dorfum
ad ilia, poftremo in orbem.

Cum hoc etiam imponitur,
vel duplex geranis, vel fim-
plex vinculu,ad ccruicem,
vel etiam duplex.

XCIII

F ij

45»

G A L E N V S

Soltrati XCIIII.

Proficit vbi inediu pedtus & dorfum deligandu elt,fic ante obuoluitur duo *
mijci vincula oportet, & q3 cufpis,& qdltella nucupatur, tatummodo capita
qua;in Itella per fibulJ inter fe Jungebantur, ad iliaaddudta dependent.

Apollonij iunioris «fim^culviQ' XCV.

FafcioIas,quas in cufpida: adhibuimus, ad humeroru capita damus, tum du-
plex vinculum ad ceruices inijeimus, deinde geranida in fpeciem fircellar.

Soltrati parua ara. XCVI.

Speciofa elt, liquide obuoluta paru? arx angulos repnefentat.Primum de-
ligetur vinculum ad ceruices, deinde geranis in fpeciem fifceIla:,quo fadto ad- io
ijcitui vinculum Softrati ad pedtus cum fafciolis fufpendentibus.

Eiufdem paruum templum. XCVII.

Hoc etiam & decorum elt,& idem proficit, redto vinculo Soltrati impofi-
tOjiJludmijciendum eft,quod Quadriga nominatur.

Apollonij Thinj paruum templum. XCVIII.

Bime fafciola: fuper dorfum dantur, quemadmodum in vinculo redto So-
ltrati ad pedtus,poltea fimplex rhombus circumagitur.

Geranis in fpeciem fifcella; in priori parte fe oltendens. X C I X.

A latere orfa obliqua per pedtus eo ducenda elt, vbi mgulu cum lato fcapu-
larum olle comittitur, inde fub alam, ab hac eode' reuerfa per collum trSfuerfa 2. o
ducenda elt ad comiffbra luguh alterius partis cu lato fcapularum olfe, deinde
lub ala a prioriparte verfus polteriorem ad eandem commifTuram porriVen-
da inde obliqua per pedtus, & poltremc, in orbem circa ilia.idem quoque vin-
culu a poiteriori parte fe oltendet,fi circuitus, qui a priori parte fuerant in po-
Itenori collocemus, & eos, qui a poiteriori, i n priori.

_U_

feS ' A

X C I x

40

Auriga. C.

- Va’ei,a.d latera dc,'gada,atq; ad hunc modu inijeitur. Media fafeia collum

coprehcdiimisxapitaq, obhqua per pedtus attrahimus, ibiq; inter fe implicata
ub alas adducimus ad dorfum, vbi rurfus implicamus, atque ita, donec totum
101 act c igauerint,modo a poiteriori, modo a priori parte imphcamus.ex-
emaq, inter e deuincimus,quo vinculo vtutur auriga: ad latera continenda.

Expolitis

Expolitis fafcijs, qua: thoraci accommodantur, proximum elt,vtad reli-
quas pergamus.

EX HELIODORO.

Aflutafafcia ad mammam. CI.

io Fafciam, cuius longitudo ac latitudo Iit pro portione hominis duplicamus,
tum initio fadto a medio eius partis, quas duplicatur, fuimus deorfum oblique
tendentes, deinceps omne id, quod fuper futuram eft, excidimus, vt pilei mo-
do finus fiat, qui mammam, & quod fuperiniedtum eft, capiat. vtrunque huius
fafcix caput in duos fcindimus,deinde ab altera parte finus, qux contra futu-
ram eft, & veluti labrum lintei, fafciolam latam circiter digitos duos a latere
fuimus fic,vt alterum caput longius fit,breuius alterum, qux fafciola cingulus
dicitur, vinciendi ratio eft. finus datur ad mammam, vt ipfam comprehendat,
longius vero cinguli caput per dorfum attrahitur ad integram mammam, &
cum breuiori nodum accipitex capitibus fciflis priora duo furfum feruntur ad
j 0 ceruices, ita, vt dexterion finiftrum, finifterion dextrum procedat, pendere-
que linatur, quibus cum reliqua duo capita colligantur.

454

G A L E N V S
Glomerata fafcia ad mammam. CII.

Logioris fafci?,qu? tatum latitudinis habeat, quatum vfus requirit, caput in
duas partes fcilTum detur mxta integra mamma, fafcia vero per dorftim obli-
que ad vitiata mamma procedat, ab cacp ad aiter3,pod Iicec fuper dorfum,inde
ad aftefta mamma a fuperion parte deorfum porrigatur, yt inter vtraq; mam-
mam. X.literj figuram aecipiatjf^piufq; ad eandem rationem circumeat, dum
qu* nud;> fu.nt, omnia cotegatur-extrema vero fafcia fcindatur,tum fcilTe par-
tes inter fe vinciantur altero nodo fub integri mammi, altero fiipri collocato
EX SORANO. t

r'eX ln vtr%ue ParCem dll&a>a fuperiori parte deorfum. C III
Med,? fafci?,qu? peftor, trafuerfa circudetur, altera affiiitur, donec vtraq; m3-
millaptrafier.t :hxc capitibus fuis redi ad collu datis ex eo fufpe'ditur illa per
dorfum procedit, vtnufque capita inter fe vinc.utur,vt deligSdis mamis acco-

It

CI1 ^

Vinculum fufpendens fex habens capita. CIIII.

3° Sulpendenti vinculo quatuor capitum circa media futuram, alia fafcia traf-
uei a afluitur, cuius capita,vbi (vt didium eil) deligauerimus,in dorfo interfe
vinciuntur, ne, aut refolui vinculum poiTit,autrugofumfien.Habct aute eun-
dem vfum,quem proxime traditum.

CUlt

CIIII.

DE FASCIIS.

455

NVNC GALENVS.

Iun&ura ad alterum inguen. C V.

Expeditiilima eft,vbi alligare inguen oportet.Inijcitur aute hoc modo, fa-
fcia ab ilibus orfa oblique per clunes ferri debet a parte inguinis vitiati inter
anum & naturale, poft hfc furfum procedere ad inguen, tum in orbem per co-
xam ad ilia fuper partem prius iniedam,& ab inferiori parte furfum adduci.

Ad vtrumque inguen. CVI.

Abdomini fafeis caput inijcito,eamquc oblique per coxam inter anum &
naturale attrahito ad inguen ab inferiori parte furfum, deinde iuxta caputpri-
mo imedum ad coxam, atque inter anum & naturale ad alreru inguen ab in-
feriori parte furfum, poft h$c infra vmbilicu,ficque circumagito, dum in°-uen
vtrumque includatur.

Eadem in vtramque partem duda. C V 1 1.

Media fafeia incipit ab inguine, capitaque eius ad coxa data literat.X. figu-
ram accipiunt, & vnum ad inguen, alterum ab exteriori parte procedit, deinde
ambo in vnum adducuntur, atque ad eandem rationem circumeunt.

F iiij

45ff G A L E N V S

Aliter ad alterum inguen. CVIII.

Vnum fafcie caput, quod breuius fit, nec duoru vel trium cubitorii longitu
dme excedat ab inguine depe'deat, alterum verb glomeratu, per ilia ad coxam
detur atque abdomen, inde oblique ad coxa & inguen circumagatur ab infe
nor, parte furfum,tum ad .lia & cox5 ac per ,lia contrari? partis ad abdomen
tuncq; caput depedens ad ingue furfum couertatur fic,vt ibi finus fiat qui al-
tero capite, quod glomeratum eft,c6prelie'datur,poft hxc rurfus qd glomera
tu efl, per ingue & coxa ducatur ad abdome,rurfufq; primu caput duplicetur
a fu peri ori parte deorfu,& eo, quod glomeratu eft,coprehendatur,ac du fafcia
delinat, alteru qu.de duplicetur, alteru fuperdetur,nouilfime fibula Iponatur. i o
Aliter ad vtrumque. CIX.

Fafciola media lumbos compleamur, cap.dque eius ab inguine non fecus
^uarn in lundlura ad alterum inguen finimus dependere, tum alteram fafciam
a ventre oriam, quemadmodu in lundura ad vtrumque ingue circumdamus
capita vero, qua; pedebant, quemadmodum in fimplici dnftu eft, duplicamus ’

CVIII.

Pedten feu vinculum fulpendens ad colem. C X.

Fafciola media lubis inijcieda eft.capitaq; eius fuper vetrem addu&anodo
inter le vincieda,tum alterius fafcia; glomerata: caput zona: inferendu,reliqua
pars ad cole data in zona rurfus a fuperiori parte deorfum coijcieda, poli liate
lub colem & ad zona,poftremb tefticulos coplcxa,in zonam demittenda eft.

30

Aliter.

1

457

DE FASCIIS.

Aliter. CXI.

Inie<3a zona fafcis caput ftiper cole imponatur, eaque circa ipfum in orbem
cietur, do nec totu includat, deinceps ad zona feratur, ab eaque ad colem,atque
inde rurfus ad zonam, nouiffime tefticulos amplexa in zonam demittatur.

Idem ex fafcia fcifla ac zona. C X 1 1.

Linteum iulis magnitudinis fcindito in partes quatuor fic, vt medium in-
tegrum relinquatur, quo cole excipito, tum ab altero capite fciflas partes in vi-
cinia colis findito, m qus fiffa coijcito partes alterius capitis,cinguloque infc-
rito,& nodo alligato.

^ V-»

EX HELIODORO.

Vinculuad alteru inguen, quod nonullidixerutcacru ja inguine- CXIII.
Fafcia ab ilibus contrai ^ partis incipiens obliqua fertur ad lumbos, deinde ad
inguen, quod vinciri debet, ab eoquead fumma coxam porrigitur, poli Injcad
idem inguen reuerfa datur ad regione, qua: fub vmbilico efl, vt.X.liters figu-
3 0 ram accipiat, ab eaque ad ilia alterius partis,ficq; circuagitur, donec, qus nu-
da funt, omnia copledlatur,tuncque vtiliter femel in orbem ambit circa lubos,
Sc infra vmbilicum.Prodell autem quibus deuincire inguen oportet.

CXIXIi

45«

G A L E N V S

Ad vtrumque inguen. C XI III. f

Vbi vinculu adhibuerimus ad alterum inguen, omiffo circuitu in orbem,in
vinculo ad vtruq; inguen fafeiam a lumbis attrahimus ad alterum inguen, de^
inceps ad fummam coxam, ab eaq; ad idem inguen, vt in altero fimihtudo.X,
liteixc fiat, deinde ad lubos adducimus, poft ha:c eatenus hac ratione obuolui-
mus, vt qua; nuda funt,includamus. Valet ad vtraque inguina deliganda.neq;
ab re eft vitra propofitos circuitus, in orbem quoque fafeiam circumagere.

Iundura ad inguen tuendum. C X V.

Fafcia: glomerata:, a capite duodecim interpofitis digitis fafciolam affuere
duoru cubitoru oportet, coque capite fuper ilia cotrariae partis iniedo, fafciola 10
rectam a pofteriori parte per lumbos & clunes demittere inter anu & natura-
Ie,obuohitaq; inguini vitiato furfum porrigere, deinde glomeratam fafcia bis,
terue circumagere, per que ambitu fafciola attrahitur quafi per nodu,vbi vero
huiufmodi circuitibus in orbem inguen adftridum eft, fafciola ad fumma co-
xam porrigitur,ab eaque ad idem inguen, & ad eam regione, que fub vmbili-
co eft,quo fado ex fafcia glomerata vinculum fit ad alterum inguen, nodum -
que accipit fub vmbihco. Pertinet autem hoc vinculum ad eos, quibus propter
varices, qui inguen implent, manus curatio admouetur.

Fafcia fumi debet eatenus longa, ac lata,vt huic iudura: fufficiat,cui ab vno
capite altera valetior fafcia lata circiter digitos tres tranfuerfa affuenda eft,ha;c
zona: nomen inuenit: tum eide fafcia: interuallo puta nouem digitoru alia fa-
fcia tranfuerfa, perinde lata vt zona,fimiliteraffueda eft, cuiuspartes vtrinque
adiunda crura nucupatur-.alteru vero caput redf fafcice,quod cotra futura eft,
fcindedu in duo crura.Homo igitur explicata zona cingatur, reda vero lafcia 40
per lubos jpcedat ad anuatq; inter ipfum & naturale, eiufq; crura ad inguina
duda zome inferatur-.poft hijc adiuda crura ardata in zona demittantur,atq;
ibi cu cruribus alligetur, quod vinculu fine adiudis cruribus nonulli ad calcu-
lofos,vbi calculus euulfus effet, adhibuere. id nos ob nodoru inzqualitate reij-
mus,ne pars vmbilico fubieda vrgeatur. vefica enim inaequaliter coprcffa in-
flamationi obnoxia eft. deligamus aute, quibus calculus euulfus eft, parua fa-
fcia,qua jpxime ad inguen jppofuimusffed nuc breuiore redam fafciola affui-
mus.

mus,extremaq; fcindimus in duas partes, hsc aute iundura illis longe como-
dior eft,q cjug ani caufa mijcitur.fiquide glomerata fafeia in orbe voluta lum-
bos Sc omne id,qd fub vmbihco elt, tegit, extremaque fub vmbilico prionbus
circuitibus affuitur.ex reda vero fafcia,quod integru eft,ad anu & interipfum
& naturale demittitur, partes vero fcbl^ ad inguina attrad^ in priores circui-
tus immittuntur, qua: vinciendi ratio, cafculofis,vbi fedi funt, aptiflima eft.

CXV I .

Sciffum vinculum ad ferotum. C X V 1 1.

Linteu p hac ipfa iundura longulatuue,ab vtroq; capite in quatuorparteis
diuiditur,fic,vtab vno breuiores fint, ab altero logiores, deinde a medio ver-
fus breuiores exciditur, donec, vbi vfus reqritur, coles eo cauo excipiatur.zona
ergo inijccreprimu homini oportet, tucq-, ex breuioribus partibus lintei me-
dias duas in zona demiflas, inter fe deulcire, & reliquas duas in eade zona co-
ledas pati dependere.quo fado coles p id cauu excipi debet, ferotuq-, totuco-
prehedi Itegro linteo, ex cuius partibus logioribus,due exteriores feroto luol-
30 uede fut, ita, vt dextra liniftcriori,dexteriori finiftra jpcedat, deinceps in zona
demiifj eo modo, quo priorespmitted^ funt pedere,reliqu£ due medie feroto
fimiliter iniedae,vt dextra finifteriori, dexteriori finiftra jpcedat, per fummas
coxas in eade zona demittedte,6e cu prioribus partibus pedetibus alliganda;.

■

G A L E N V S

4<s'o

EX SORANO.

Iundura ad ferocum ex tribus capitibus. C X V 1 1 1.

Vni extrema: fafeia: afluatur altera media ad imaginem litera:.T.haru,qux
tranfuerfa eft, hominem cingat: qux reda, feratur ad ferotum, ibique eatenus
incidatur, quatenus coles fuo cauo recipiatur, extremaque ad zonam alligetur,
vt feroti vitijs accommodetur.

EX HELIODORO.

Fafeia glomerata ad cubitum. CXIX.

Incipit ab imo humero in vicinia cubiti, atque in orbem circumagitur, poft:
hxc obliqua ducitur per priorem cubiti partem , qua fecari vena: folent , tum
brachio in orbem obuoluta obliqua ad humerum reuertitur,fic,vt in priori
parte cubiti. X.literam reprxfentet,fic autem circuit, donec tegantur, qux nn-
da funt, & vbique a latere nodum accipiat. Illud autem commune eft humeri
brachij alteriusue membri vinciendi, quod fafcix in orbem ferri debent, cum
eo vt interdum etiam obiiqux pr<jcedant,quo vinculum firmius hxreat. Hu-
ius vero fafeia: extremitas vel inferioribus afluenda eft, vel anguftiori iafciola
vincienda eft, aut in duo capita fcindenda,qux ab altera membri parte nodo
mter fe alligentur.

Iundura in orbem, quidam adijeiunt
fub audore Hippocrate. C X X.

Huius vinculi ratio eft,vt fafeia fuper aliquod membrum pluribus circuiti-
bus in orbem ambiat, rede autem inijeitur, vt membrum contineat, quod in
fuum locum reftituitur, magis vero pertinet ad corporum, qua: abfceflerunt
glutinationem, his feruatis,qua: ad artificiofam fafeiandi rationem pertinent,
abfccdentium enim ore in inferiori parte fito fafeia a fuperiori parte deorfum
procedit, vt humores excernantur, & eorum, qusabAelferunt alterum alteri
infidat, vt glutinetunfed fi vicus fuperius fit, vt materia ab inferiori parte fur-
fum fub vinculo excernaturivbi vero abfcedentia corpora trafuerfa fint, fafeia
ab ipfis circumdetur verfus os, vt humor emittatur.

Menecriti

DE FASCIIS.

Menecriti vinculum ad partes extremas. C X X I.

Ab extremo brachio prope manum or!i,vbi fafciam femel in orbem duxe-
to rimus, obliquam attrahimus per primam palma: partem, deinde per palmam
ipfam circumagimus priori parti aduerfam, ita,vt ad prima palma: partem re-
uertatur, prope ipfam prius.X. [itera; fimilitudine acccpta,atque ad eadem ra-
tionem obuoluimus, dum qua; nuda funt,contegantur. Adhibentur aute vti-
liflime,vbi & primam palma; partem, & palmam alligari neccffe fit.

Cancer. CXXII.

Anguftioris fafciola;, cuius latitudo exephcaufa digitum atquet, capite fu-
per primam palmij partem impolito, ipfa per palmam attrahenda eft,& ab in-
teriori parte verius exteriore oblique ad pollicem adducenda, tum circa ipfum
ab exteriori parte oblique porrigenda ad primam palma: partem aduerfa par-
3 o ti prius iniens fic,vt fuper exteriora pollicis.X. literam referat, atque ad ean-
t: ■ dem rationem eatcnus voluenda,vt omnia compledlatur, nouiilimeque circa
primam palma: partem data, finienda eft.commodiffime autem obuoluitur ad
vinciendum pollicem, quem vocant.

C XX.

CXXII.

I

4*1 G A L E N V S

EX SORANO.

Iun&ura ad primam palmee partem. C X X 1 1 1.

Orfa a prima parte palma; obliqua verfus palmam ducatur, deinde per pal-
mam ipfam tranfucrfa,poftremo in orbem circa primam palmee parte, vt qui-
bus hanc ipfam vincire volumus, accommodetur.

Vinculum oppofitum. CXXIIII.

A prima palmx parte incipiens, poft ipfam oblique circa pollicem obuolui-
tur,tum oblique a priori parte manus ad prima palma: partem porrigitur, lbi-
que in orbem attrahitur, vt vinciendo pollici aptetur.

Vinculum, vt in palatftra duttum. C X X V.

Adhibito vinculo oppofito fafeia infuper oblique jppe prima palma: parte
verfus digitos circudamus, deinde in orbe circa indicem,poft h^c oblique ad-
uerfam parti prius iniedx^pe prima palma; parte attrahimus, ideq; facimus
circa reliquos digitos, vt illis idoneum fit, quibus tam quod prope prima pal-
mae partem verfus digitos eft,q quod poft digitorum articulos, vinciri debet.

Rhombus ad medium membrum. CXXVI.

Fafeia: caput membro inijcimus,eamq; fuper id obliqua ducimus,poft hxc
in orbem, deinde aduerfam parti prius obuolut£,atque ab altera parte in orbe,
vt ad eas fradturas conferat, quibus carnis quoque vulnus acccflit.

CXXV.

CXXVI.

DE FASCIIS. 4*}

Rhombus multiplex ad vnicum membrum. C X X V 1 1.
i Super extrema vnius membri partem fafcia imponitur, & per ipfum atcjuis
mteruallis quafi in cochlea ferpit vfquc ad altera extremitate, quam in orbem
complexa, oblique circuit, & in orbem datur aduerfa parti prius ime&s: certa
leruansinterualla,vtijs, qua: comprehendit, accommodetur.

Palma habena. C XXVIII.

Orfa a fummo mebro, obliqua permediu ad imu feratur, & in orbe circa ip-
fum detur, poft parti prius inieftc aduerfa ad fumu reuertatur,& iuxta eofdem
circuitus ambiat, vt eas partes fideliter cotineat,qu£ receti callo glutinate funt.

EX HELIODORO.

Rhombus aqualium crurum. C X X I X.
o Tradita iuftura hac eft ad femur, vbi id aliqua parte vulneratu fit,& adiu&£
partes abfcedat,cuius ratio efl. Ab inferiori parte viceris fafcia in orbe Circuit,
inde obliqua ducitur a latere viceris, & rurfus in orbe a fuperiori parte viceris
attrahitur,tu obliqua ad imagine litera.X. deorfum demittitur, deinceps co-
uementi interuallo bis iuxta vicus obliqua porrigitur femel ab inferiori parte
furfum,femel a fuperiori deorfu,ita, vt bis litera.X.reprefentetur,& in medio
rhobus fuper vicus collocetur, quo per mediu interuallu nudatu humores ex-
cernantur. Circuit aute ad eandem ratione, donec qua: nuda funt excipiat, co-
que fit,vt qu£ abfcefTe-

4ff4

G A L E N V S

Rhombus marquahum crurum. CXXX. i

Vbiq^ximu vinculuinieceris, requirit qdnuc^ponitur,vt fafcia per vulnus

feratur, ena obliqua, eo vfi funt, quibus operiendi quoq; vulneris confiliu fuit.

Afcia. CXXXI.

Scribuc,qui huiufmodi iumfhiram adhibueriit, ipfam vtiliter inijci, quibus
vulnerato femore jpximj partes diducuntur, fic ante inijci debet, volueda fub
vulnere fafcia eft in fpecie afcia: fic,vt pars gibba deorlum, fima furfu fpedlct,
demde fup vicus iteru in fpecie afcia: priori aduerfj circuageda cft,atq; ad ea-
dem latione attrahenda, du qua: nuda funt cotegat, ab inferiori parte furfum,

& a fuperiori deorfum procedens, interdum etiam per vicus, vt ipfum operiat, io.

Vinculum a latere.X.Iiteram repra:fentans. C X X XI I.

Fafciam imo femori in orbem prope genu circumagimus, tum oblique du-
cimus^ rurfus parti prius iniedlg aduerfam attrahimus fic, vt a latere genu li-

terx.X.fimilitudinem referat, eodemq; modo circuducimus.Potiflimum au-
tem pertinet ad eos, quibus genu in altera partem lapfum reconditum cft. re-
pra:fentanda vero.X.litera elt ab eaparte,in quam excidit.

Teftudo. C XXXIII.

Super genu fafciam tendere in orbe oportet, inde obliqua a fuperiori parte
deoifum pei patella demitti ad poplitem, lbiq; fub genu in orbem iterum cir-
cumagi, & parti prius inieftx aduerfam fuper patella procedere in fpecie lite- i »
rar.X.pofl: ha:c per poplitem & patellam in orbem circuire, atque ad eandem
rationem obuolui.couenit autem patella:, quomodocuq; fua fedeprorupent.

Ad Calcem. CXXXIII1.

Circumageda fafcia efl: circa talos in orbem, inde a pofteriori parte ex vno
latere nerui lati oblique ducenda ad alterum latus, tum circa calcem voluenda,
ab coque ad fuperiora pedis porrigenda, atque ad eandem rationem circum-
danda, valet autem ad calcem alligandum.

Ad talos. CXXXV.

Fafcia fuper talos datur, inde obliqua ad fuperiora pedis porrigitur, poft
hsc fub plantam demittitur fic,vt ad fuperiore partem reuerfa.X. litera; fimi-
litudinem referat, alligata vero planta circumducitur in orbem. Valet, vbi vin-
ciri talos oportet.

Spica

D E F A S C I I S. 46-5

Spica ad plantam. C XXX VI.

10 Fafcia in orbem magnum digitum cople<datur,ab eoq; perplantam proce-
dat circa talos, inde obliqua reuertatur ad plantam fic, vt non longe a minimo
digito fimilitudo literij.X.fiat, poft hsc ad fuperiorem partem pedis intedat,
& ad eandem rationem circumeat. Maiores vinculum hoc ad magnum digi-
tum deligandum memoris prodiderunt: nobis vero fuperuacaneum videtur
digitum alligare ad plantam atque ad talos, abunde enim exiftimamus,fi cum
digito , & planta pars pedis fuperior vinciatur ( quemadmodum propofitum
eft in digitis manus).

CXXXV I

G

4ff<r GALENVS DE FASCIIS.

EXSORANO. j

Calceus C XXXVII.

Fafciam primo talis inijcimus,tum per ipfos obliquam ducimus ad piatam,
ab eaque ad alteram partem taloru obliquam attrahimus, poftremo circa crus
in orbem porrigimus, vt illis accommodetur, quibus deuincire talos coucnir.

Ad calcem. C XXXVIII.

Fafcia; caput fub talis inijcito, eaque circa ipfos oblique ad plantam demit-
tito,tum oblique circa calcem, & in orbe iuxta talos adducito, vt illis aptetur,
quibus obligare calcem volumus.

C XXXVII. CXXX VIII.

FINIS GALENI
DE FASCIIS.

ORIB ASIVS

Oribafius de laqueis ex Heracle Vi-

DO VIDIO FLORENTINO INTERPRETE.

Qmce ratio Iit laquei attollentis.

D attollente habena adhibetur duplicata, cuius vtruq; caput
uniltra manu cotinetur, finus vero dextra preheditur, & ca-
pitibus hipinijcitur, fic,vt capita fita fint in medio flnu. quo
nt,vt ex vna parte, laquei nexus feratur, capita ex alteri Ha-
bet aute hic laqueus facultate extendedi a:qualiter,peitinetq>
non modo ad extendendu mebra,fed etiam ad continedum,

n n v em^0Pclluntur>& ad figurandu corpora, vbi quid manu fieri
oportet. Re&equide eas partes intedit, qua; binis offibus continetur,quando-

cunq; enim alteru vmofu fit, fimus fuper ipfum, capita fuper intetrru imponun-
tur, na Imus corpori mhsretes affedam parte vehementer diftedunt, at capita-
cum recedant a corpore, eam parte, qu? bene valet, vel nihil omnino intendut,
vd certe qminimu.Mebris quoq;,cum reponutur,aptiffimus eft,ficuti cubito
cu in aliqua trium pamu excidit, in quas vbi jlapfus eft,brachiu curuu eft.ne-
10 que extenditur, id eft in poftenorem, interiorem, atq; exteriore.in quo cafu la-
queus offibus brachij mxta prima palma partem inijcitur, capitaque eius fub-
limiora feruntur, &, vt retinacula iint,ad aliquid immobile deligantur. Ad fi-
gurada mfuper corpora, vbi manu medemur, adhibetur commodiffime. in iis
enim, qua iuxta anum vitia mfeftant, vbi tradantur, brachia poplitibus fubi j-
ciuntur,& huiufmodi habeng attollentes ad brachia dantur in vicinia manus,
eorumq; capita ad ceruices hominis adduda, inter fe vinciuntur.quoniam at-
tollens laqueus non folum inijcitur implicitus, fed fuper membru quoque cir-
cumponitur. fufpenfa enim fafeia finus membro fubijcitur, capitaque eius per
medium linum traijciuntur,eaque ratione circumpofitus conficitur.

4<?8 O R I B A S I V S

Quomodo laqueus Nauticus debeat adhiberi. i

Ex medio finu duplicatae haberuj duos item Unus facere oportet, cofque in-
ter fe permutatos ita collocare, vt interior extrinfecus, exterior ab Iteriori par-
te fitus fit. hac enim via nexus laquei ab vna parte, capita ab altera procedunt.

Eft aute idoneus ijs,qu£e extendi inaequaliter debent: valet item ad continen-
das ferulas, quae frafturis accommodantur . iunftura namque adhibita vnum
habente caput finiftra manu teneatur, alterum vero per affeda partem volua -
tur,fic,vt vnus & alter finus fiat, per quos reliquum habente caput traijciatur,

Vt ab ea parte, qu$ in nos fpeftat, verfus contrariam porredhim finiftra rurfus
contineatur.quo iniefto ferulae in finus demiftie ad vitiofum membrum den- I0
tur, capitaque attrahantur, & inter fe alligentur, vt ferulas teneant. V alet item
ad cubitum fiuftinendum, non fecus atque ad intentionem, aut ad ferulas con-
tinendas,imponitur enim,implicaturque ad cubitum fufpendendum,vbi lata
fafcia non eft.in quo cafu finus ita inter fe diducendi funt,vt alter prope cubi-
tum fit,iuxta manum alter, capita vero ad ceruicem adducenda funt , ibiquc
nodo inter fe deliganda.

ao

Laqueus yi&sis quomodo implicetur.

Ad habena duplicanda eft, cuius vtrumquc caput finiftra manu con-

tinendum: finus vero dextra prehenfus conuertendus eft,fic,vt capita ad fimi- 40
litudinem literie.X.aduerfa inter fe fint, inde enim nomen habuit quo
fatto finus capitibus. X. literam referentibus fuperinij ciendus , quodque ex
his fubieiftum eft, per medium linum attrahedum. eoque fit, vt medius laquei
nexus appareat : a lateribus vero, hinc finus vnus, inde duo capita fe oftendar.
Valet autem, vbi oportet inaequaliter diftendcrc.

Paftoralis

DE L A Q_V E I S-

4 69

Paftoralis laqueus, qui & Sandalius
dicitur,quomodoinijciatur.

Paftoralis,di(3:us a quibufdam fandalius,cum eo implicatur, quem no-

minauimus,hic fiquidem primo eft adhibendus, vt Sandalius fiatiquo inieifto
2,0 finus eius dependes attrahi debet ab inferiori parte furfum, per mediu eius fi-
nus,qui contra capita fitus eft.Gc enim ab vna parte laquei nexus, ab altera ca-
pita collocantunin nexu vero terni finus,duo fcilicet alateribus, tertius in me-
dio confpiciuntur. Adhibetur autem commodiffime ad talum prolapfum,vbi
reponitur, vnus enim finus a pofteriori parte tali fuper latum neruum datur, a
priori alter ad partem pedis fuperiorem, medius, hoc eft tertius, piante fubijci-
tui.quo fadlo capita ad id vinciuntur ,quo extendedi caula vtimur, neque ta-
lo duntaxat conuemt, fed maxilla:, qua: excidit, vbi in fuam fedem compelli-
tur. vnus enim finus ad frontem hominis, alter ad occipitiu datur, medius per
os procedit vtrinque fub malis, capita vero per tempora ad sgri caput ferun-
30 tur,ac fiue, vt retinacula fint, fiue, vta fuperion parte extendant, ibi inter fe
vinciuntur

47°

ORIB ASIVS

Draco laqueus, qua via inijciatur. j

Ad laqueum draconem media habena a pofteriori parte tali, incipiat iuxta
latum neruum-.capita vero verfus priorem ferantur ad fuperiorem partem pe-
dis, vbi .X. litene fimilitudine accepta, ad plantam porrigantur, & rurfus in-
ter fe aduerfa eandem literam reprafentent,poil: hatc circa talum, vel ab infe-
riori parte furfum,vel a fuperiori deorfum circumdentur, tum deligetur ad id,
cuius opera ad extendedum vtimur.Facit autem hic laqueus ad talum fuo lo-
co motum, vbi reconditur.

Qjaa ratione is laqueus adhibeatur, quem
fimplicem nodum dixerunt.

Laqueus,cui nomen eftfimplex nodus, a quibufdam Perineos appellatur.
Quomodocuque autem vocetur, eius ratio eft. Habena fimplicem nodum ac-
cipiat, eiufdemque finus attrahatur,capita vero depedeant: deinde mebrum,
quod reponere opus eft, inter fiiperiores finus collocandum, tum alter finus in
alterum infitus,ad capita ducendus, communique nodo cum capitibus ad id 30
vinciendus, quod ad intendendum adhibemus. Habet autem lnarqualem ex-
tendendi facultatem.

Lupus

471

DE L A Q_V E I S.

i Lupus laqueus, quomodo ne&atur.

Dui habena: iufti longitudinis duplicentur, fic vt capita ab eadem parte
collocetur, finus inter fe aduerft fint,tum capita, que ab inferiori parte, furfum,
qua: a fuperiori,deorfum vellantur, fic,vt medius laquei nexus, vtnnque vero
bina capita fe offendant. Habet autem vim extendendi iqualiter,pertmetquc
non modo ad offium,qui refhtuuntur, intentionem, fed in hernii curatione
ad membranam abdominis adftringedam, item ad vincienda venarum capi-
ta fanguinem fundentia. Nos autem in finus conijcerelina fimplicia conlue-
uimus,qui communi medicorum vocabulo, quod relaxent, %.xwp'cu dicuntur,
10 neque hic ipfa temere adijciuntur,fed vt, vbi qui ardtata funt, remittere vo-
lumus,per lina id prifiemus,& non per capita.

Ad nodum Herculeum, habenam adhibere oportet, qui duos nodos acci-
3° piat interfe diftantes,quo fit,vt Herculeusnodus vtrinq; fe offendat, hinc au-
tem finus, inde vero fint capita duo. Valet vbi iq&aliter intendere confilium
efl . Quod fi finus, qui contra capita eft, medius incidatur,a lupo laqueo non
differet.

4 71

Simplex charchefius, qua via implicetur.

Ad fimplice charchefiu,qui vim habet extcdedi ^qualiter, duplicari habe-
na debet, capitaq; eius finiftra manu cotineri,finus vero dextra furfum couer-
fus fupimponi capitibus, qua: media opus eft aduerfa inter Ce collocare in fpe-
ciem.X.literat.eofa&o finus capitibus iniedus, a fuperiori parte deorfum at-
trahatur,per medium eius partis, qua. X.literg fuit accepta fimilitudo.fic enim
laquei nexus medius apparet, ab vno latere finus vnus,ab altero duo capita.

Duplex charchefius quo modo implicetur.

Duplex charchefius arqualiter diftedit, ac fimplici longe eft efficacior.eius
autem ratio e fi:. Habenam prehendimus duplicata, capitaque leua cotinentes,
linum patimur dependere.tum ex capitibus, qua: cotra finuin funt, alteru du-
plicamus, fic,vt paruus finus fiat, quem in finiftra manu ponimus, alterum per
linum traijcimus, deinde nexu per finus couertimus,& in finiftra collocamus,
quo fa<fto,ex capite, quod cStra linum eft, rurfus alteru finum efficimus, quem
nexui adiungimusipoftremo pendentem finum per mediu nexum trahimus, 3 o
ab inferiori parte furfu.quo fit, vt ab vno latere fint duo capita, ab altero vnus
finus, quibus laquei nexus medius interijciatur.

473

DE L A Q_V E I S-

Duplex charchefius, quomodo ex fimplici fiat.

Cum duplex charchefius varie cofueuerit implicari, fiquidem per fe inter-
dum,interdu fit ex fimplici, nonnunqua conficitur circumponendo,fupra de-
monftratum eft,quo modo per feinijciatur, nunc qua ratione ex fimplici fiar,
exponemus.Adhibere igitur primo fimphce charchefium oportet, finufq; al-
terum ab altero diducere, deinde eum, qui fubie&usefi,in fuperiore conijcere,
& fimiliter vtruq; diducere, ac per fpaciu, quod ipfis mediii interijcitur,finu
qui contra capita efi,ab inferiori parte furfum attrahere, fic enim rurfus laquei
nexus medium fefc oftendic,hinc vnus finus,inde bina capita confpiciuntur.

Duplex charchefius, quomodo implicetur circumponendo.

Quonia vehementi vahdoru corporuintetionc, laquei capita, ex vna parte
fepius rupuntur,ante perfe&a intentione, ne cogamur intedetis adhuc laquei
3 o capita relaxare, charchefiu circuponimus.Tenetcs igitur finiftra manu caput,
circa mebru refiituendu tres finus efficimus inter fe diftates ita,vt ex his quod
fatis eft,dependeat:poff h^c primu finu in pofircmu demittimus, &: femel aut
iteru eos couertimus,per quos mediu linum rurfus attrahimus. quo fit, vt circa
mebru laquei nexus, ab vno latere vnus finus, ab altero duo capita fe ofledat.

474

O R I B A S I V S

Plinthi), quod alioquin quadruplex
circulus dicitur, qute ratio fit.

Ad Plinthium laqueum, adhibetur habena circulum reprefentans,id eft fi-
ne capitibus, hsec ab interiori parte manus, pollicibus mininnTque digitis cir-
cumdatur,necnon vtrique indici, vt finus in vtraquc manu terni fint,vnus cir-
ca minimum digitum, circa indicem alter, tertius fuper pollicem.pofl: ha:c, fi-
nus, in quos infiti pollices fiunt, ad proximos minimis tranfiferutur, tum ad in-
dices,qui minimis imetti fuerut, deinde finus, in quos indices demiffi poftrc-
mo erant, medij a pollice a fuperiori parte deorfum velluntur, ficque ab vno
latere duo finus, totidem ab altero, medius inter hos laquei nexus ad rhombi
fimilitudinem confpeftui fubijciuntur. Habet autem aqualem intendendi fa-
cultatem, & non folum ad intentione,fed videtur ad menti quoq; fradli com-
pofitionem pertinere. nam mentum lpfium fiub fra&ura aliquando peruerfium,
in laquei complexum, rhombum referentem infieriturab exteriori parteifinus
vero per malas, parteffquc fiupenores,ad fiummum caput ferutur, atque ibi in-

Ad Epangylotum, vnum habena: caput, inter finiftrte manus pollicem &c
indicem collocamus, eamque extrinfiecus vitra primam palmg partem adduci-
mus, inde per palmam ipfam,datam, inter pollicem & indicem vtriufiquema-
nus attrahimus, pofthtec inter minimum & proximum digitum demittimus,
eofadto habente caput dextra manu fiurfium vellimus, extremamque partem
inter minimum ac proximum digitum tenemus.quo fit, vt duo finus efhcian-
tur,inter quos attradlus nodus apparet. Facit autem ad corpora figuranda, vbi
manu curatio adhibetur.inter finus enim vtraque manu honnnis comeda, re-
liquis habente partibus totum corpus firmiter continetur.

ter fie deligantur.

inijcitur)qua via inferi poilit.

Ratio

475

DELA Q^V E I S.

Ratio eius laquei, quem auriculas nuncupant.

Ad auriculas, epangylotus primo inijeiendus, danda aute opera eft,vt alter
finus amplior fit, quem implicare oportet ad modum laquei chiafti, fic,vc duo
finus oculis exponantur, inter quos, quod ex habena dependet, duplicatum le
oftendat.Re&e autem adhibetur, vbi prolapfa maxilla reponitur, tum ad jaro-
ceiTus capitis rccondendos.finus enim dantur ad tempora zgrotantis, quodq;
inter eos duplicatum confpicitur, ad frontem, deinde vinculu illud lmjcitur,
quod leporem auritum appellant, poftremo auricula:, vel vt contineant, vel vt
a fuperiori parte extendant, fuper caput offenfi porriguntur.

4 76

ORIBASIVS DE

L A Q_V E I S.

Laqueus duos habens finus(quem nonnulli minus pro-
prie ftrangulantem dixerunt)quomodo mijciatur.

Laqueus, quem duos finus habente appellant, ex binis conflat chiaflis quo -
rurn alter ab altero diducitur. Eft aute aptiflimus ad corpora figuranda vbi vi-
tia mxta anum curantur.fiquide brachia fubie&a poplitibus, eiufinodilaqueis

adftnnguntur:atpars,qus media inter finus duplicata dependet, ad ceruicem

hominis fertur, atque hac via corpus figuratur.

•4. Ratio laquei, quem flrangulantem proprie nuncupant.

Laqueus, qui proprie ftrangulans nucupatur, ex fimplici fit charchefio hic
cmm primo mijcitur fic,vt alter finus ab altero diftet. Cofert aute ad quos p-
xime expofitus, brachia naq; rurfiis conieda in finus coardStur, & ea pars ha-
bens,qus duplicata eft, media fimiliter collocatur, in eaq; ceruicesinferutur.

.©.Quomodo adhibeatur laqueus 0astgjS*2,f,id enim
nomen traxit ex eo,quod fupra feratur.

Hypeibatus fit ex laqueo Nautico, liquide in hunc primo implicitu brachia j o
lnlen debent, finufque inter fe diduci, & capita ad ceruices deligari.

Laquei igitur, quorum expeditiflima comprehenfio efl,huiufmodi funt.

FINIS ORIB

ASII DE L A QV EIS.

477

Oribafius ex Heliodoro de ma-

C HIN AMENTIS VIDO VIDIO FLO-
RENTINO INTERPRETE.

Quibus modis luxata reftituantur.

Vxata in fuam fede tribus generalibus modis collocatur.qui-
busalij fere omnes continentur. V nus vocatur pal<jftricus,ad
quem fere folas manus adtnouemus, atque hic, vtpote imbe-
cillis,aptatur ad mollia corpora, muliebria nimiru & puerilia,
tum ad mafcula,qu$ illis robuftiora funt,modo reces vitium
fuerit-.alter methodicus dicitur, ad quem inftrumeta adhibe-
mus,quoru vfus in comuni vita eft, hic omnibus idoneus eft, pueris, foeminis,
mafculis iam robufhoribus,& corpori iuuenili,atq; ijs luxatis, quasiam vctu-
ftafuntitertiusreponendi modus, qui per organa eft, maius mometum habet,
valet enim ad prolapfa, vbi malli diutius trahitur , valet ad corpora athletaru,
prasterea quascunque prolapfa curationem recipiunt, &. fub methodico modo
curari nequeunt, omnia organorum opera reponuntur.

2,0 De organorum differentijs.

QRganoru medicinahu differentis in vniuerfum,& quafi generales,fum-
mum(vt alij fentiunt) ternas habentur, alia enim tradoria funt, alia ma-
chinamenta, alia qus ereda collocantur : nobis autem placet nonnulla trado-
ria efle,nonnulla machinameta, nonnulla,qus ereda,nonulla, quas plana col-
locantur. Tradoria funt, quai, quum pania breuique fint ftrudura, extendendi
duntaxat facultate habent.hsc vt fuo munere fungantur, aduentitia qutedam
poftulat,vt fcamnum,ledum,fca!am, eo quod per fe vfui elfe minime poflint.
quocirca & alligata,& in plano lita nuncupantur- nam,vbi in agro, aut folitu-
dine quapiam, que fuo loco mota funt, reponimus, ac neque fcamni, neque le-
3 o di, neque fcalas copia eft, aliquid in folum defigimus, ad quod tradoriu orga-
num alligemus. Machinameta funt organa tradorijs ampliora, minora tamen
alijs, quas non modo intentionem, fed impulfum quoque pollicentur, ac pras-
cipue quorumdam membrorum gratia comparatur. Ercda organa fublimio-
rem ftruduram habent, & non folum ad extendendu valent, fed etiam ad im-
pellendum. Porro autem plana organa funt,quoru humilis ftrudura eft. ex ijs
conftant,quas & extendendi &c impellendi vim habent, ita, vt homine illis m-
fidente, recondi, quod elapfum eft,poflit.reperiuntur etiam in his quasda pro-
pria ftrudurte diferimina.

Ex qua materia ftruantur organa.

40 "T) Afis, crura, latera, tranfuerfaria, cubiti, teftudines,adiunda crura, hasc om-
J3 nia,quas in organis ampliora expediuntur, ex robuftiori materia conficie-
da funt,vt puta ilignea, vel fraxinea, qu£ fecundas obtinet. Oportet aute ea de
caula,vahdiflimam elfe organorum materiam, vt vim queanc in codendis ar-
ticulis fuftinere,quod in ijs potiflimu organis requiritur, quas ereda collocan-
tur. Vertebras, radices, claui,vnci, catenulas, vedes, omnia quascunque exigua
funt,quasque plus efficiunt, asrea vel ferrea comparetur, vt quod ftruduras exi-
guitas detrahit, materite firmitas reftituat. Aliquado autem quasfitum eft, fer-

47« ORIB ASIVS

reane,an xnea furni debeant.inquiunt,qui ferro res proferunt, hoc leuius e fle i
& facilius tradlari, minufque rubiginem trahere q ferrum: contra, qui xri fer-
rum anteponunt, validiorem huius materiam laudant, xre enim efficacius ro-
buftiufque ferrum eft.atqui de ferro couenit, firmius efle,fed fuperuacuum eft
eximium robur, vbi eius nullus eft vfus, cum liceat hxc ex a: re fabricare, quod
mollius eft,& fatis roboris habet.licet tamen & ex ferro. Quod fi ex xrefiant,
fumatur id, quod ducitur, nam, quod coflatur, facilius rumpitur, comminuitur-
que,ita vtpr?ftet ex ferro h?c parare, quam ex fufo tere.Sed quoniam ferru cito
rubigine obducitur, idcirco aliquot interpofitis diebus fubinde pingui aliquo
inungendum, ac, ne rubiginem fentiat, manu perfricandu. At dicet quis, fi fer- io
rum negle&um rubigine corrumpatur, id culpa domini ipfius organi fieri.

Ex quibus partibus organa conftent,& quis fit earum vfus.

COntinetur omne organum non omnibus, fed quibufda ex ijs,qu? nume-
rabo,nempe, bafi, cruribus, tranfucrfarijs, cubitis, axibus, regulis, teftudi-
mbus, cochleis, tympanis, clauis, manubriohsdu(ftarijs,ve<ftibus, baculis ver-

fantibus, obicibus,cuneis, item lunatis lignis, orbiculis, trochleis, foftis, opercu-
lis, vertebris, fibulis, radicibus, vncis,catenis, forficibus, fedilibus,priapifcis, ad

hxc cochlea foemina,qu? grxce appellatur, cuneolis, chinifcis, colu-

barijs,ergata.hxc fere Junt, quibus organa componutur, quorum vfus figilla-
um iam nunc exponendus nobis eft. Bafis ad id potiflimum ftruitur, vt fuper to
eam erefta organa ftatuantur. Crura in organis & latera dicuntur, in ijs, quee
erefta collocantur, proprie crura, minus proprie latera, fed in tra<ftonjs proprii
latera dicutur, minus proprie crura- hxc fere in organis ftatuuntur, vt ipfoi um
machinationes contineant: proprie autem in organis eredis crura rede com-
modeque dimenfa,ad illam pertinent condendi ratione, qua: excitando pne-
ftatur.Tranfuerfaria, qux J)x-my^xrx dicuntur, vtgratcum nomen indicat, ad
crurum laterumque compaginem fiunt, ad quem vfum primo praicipueq; de-
ftmantur.huc accedit, quod machinationes quoq; fuftment,vt puta trochleas,
cubitos atque aha quxda. Cubiti ad eum vfum in organis comparantur, vt per
ipfos,qux fuo loco mota funt,a fuperion parte extenta reponantur, queadmo- 3 o
dum videre licet in organis Fabri atque AndreaQn quibus cubiti per fuperius
tranfuerfarium demiffi in teftudinem figuntur, vt hac elata, qu? prolapfa funt,
a fuperion parte intenta recondatur.latx cubitorum fummitates alx ab archi-
tedis dicuntur, ima: vero partes quadrat?, calces.hi ergo proprie cubiti nomi-
nantur, fed quidam vocabulo abutuntur. Spatha: impellendo funt idonea:, ea
autem fpatha,quse in Fabri atque Andrese machinamento eft, vtimur,vbi ex-
trahendo impellimus, ad femur in poftenorem partem erumpens, funt &alix
fpathxin quibufdam organis, ad alios impelledi modos fabricata:. Radices Sc
fibulx complures vfus in organis prxftant . primo enim radix & fibula in or-
gano Fabri fpatham diftmet ad teftudinem. eft quide'in teftudine radix, fpa- 49
tha vero, qua parte quadrata eft, medium habet cauum, in quod radix eadem
inditur, deinde fibula continendi caufa,in fpatha ac radicem pertufa inferitur.
proprie radices ad id fiunt, vt recipere vncospofllnt,& alios effecftus prxftare:
fed fibulx ite gratia eft , quod machinationes immobiles feruat, vt puta axes.
Catena: eo pertinent, vt fibul? ex ipfis fufpendantur,quo feruentur in organis,
neque decidant. V nci adijciutur,ne mobiles machinationes moueantur,veluti
axes,quoue in radices conie&i quxdam organoru machinamenta fiftant. Per

vertebras

DE MACHINAMENTIS. 47<,

i vertebras (quas graeci dicunt) fere id efficimus, vtquaidam organa

immobilia moueantur,ficuti crura organi Andrca:. crura enim in organo traf-
uerfa fefta,vertebris fibulifque cotinentur,vc organo, modo eredlo, modo per
vertebras inclinato, circumducendo impellamus, ad exemplu buius ItrudJra;
organi Andrea; Plinthi; crura prope balim feda funt,rurfufq; vertebris conti-
nentur,vt organu modo erigatur, modo per vertebras motum, adiundis cru-
ribus innitatur, vfumq; illius organi prsftet, quod planum collocatur, hi fune
effedus vertebraru in organis. Axes ad corporu dudione, hoced intetionem
fpedant,quoru quidam ab vna parte ad alteram penetrant, ac per fe mouetur,
io quidam latent, & per alias machinationes conuertuntur.penetrat axis in Plin-
thio Nilei, & in fcamno Hippocratis-.Iatet in Apellidis organo, quod, quia per
tres funes circumuoluitur,trifpadum appellatur,& in Nymphodori glofToco-
mopenetrantes igitur axes per fe manibus couertuntur, latentes aute per alias
quafda machinationes, exempli caufa in Nymphodori glolfocomo per tym-
panum^ cochlea ad lentis imagine fabricata, in trifpado per funes alligatos.
Ad c!auos,qui in axibus infiguntur, funes alligantur, vel habena atque humf-
modi alia ad extendedum pertinentia. Manubriola dudaria, bacula verfantia
& vedes, omnes ha: machinationes ad axium cochlearuq; verfationes datuu-
tur.primas occupant manubriola dudaria, fecundas vedes, quibus minus effi-
io cacia funt bacula verfantia. platraq; enim ex iplis exigua, quum fint, vna manu
conuertuntur. Chinifci,cuiufmodi funt in lyra, excogitati funt ad axes con ti-
nendos-vbi enimfibulj no fint, quid poterit aliud vtilius inuenirifquod enim
ad vim pertinet, vfum habent fibularuidecoris autem caufa, infculpta habent
anferina capita lignea. Statuutur in organis phliat, vtab vno latere ad alterum
penetrates axes cotineant, cuiufmodi funt in fcano Hippocratis, & in nodro.
Ed & alia media, phlia in organo Hippocratis ad fimilitudineliterj.u. eo no-
mine fabricata, vt ad eam impellendi rationem, qua; extrahendo fit, vbi femur
excidit, accommodetur.Trochlea: in organis collocantur, vt funes libere duci
podint,veluti in organo fabri, quod duphee trochleam, qua tedudo mouetur,
30 in fuperiori tranfuerfario cotinet.in nodro quoq; organo rurfus trochleg funt,
qua; per inditos lunes,axes attollut. verum trochlea fere ad id fiunt, vt axes &
habena celeriter ducatur, fimulq; vt ad intentione, qua alio intercedete motu
fit,accomodentur. Orbiculi druuntur ad trochleam motionem, que per fe funt
immobiles,collocatur autem in medio earu, quemadmodum in Demodhenis
cc sT°otl.S»,& ad funes c5tinendos,vt in trifpado Apellidis. Cuneus pr^fertim pa-
ratur ad humeri caput in alam prolapfum, ac deinceps ad alios quoq; vfus. At
* lunatum lignum prodefl, vbi humeri caput in priorem aut podenore partem
excidit. Ed aute Polus lignum infixum fuperioribus cruru extremitatibus in
organo Philidionis. luxato enim humeri capite brachiu extenditur, polufquc
40 obijeitur ad hominis ceruices . Epipoma vero, quod & Epipigma dicitur, ed
n. figura in ligno infculpta, in quam conijcitur.n.inuerfu-.qualisconfpicitur in
eo organo, quod Hermes dicitur.fit aute hoc, ne ab Hermis vultu corpora te-
rantur, vt in organi copadlioneodendemus.ioiAaAojj vero & tmiAxAw/Jcomuni-
ter parata funt,vt epipigma ferat. Edquide lignum fex digitorum in

medio hebes-ngcAod^op vero lignum fex digitorum rotudum, quod angudiori
bad nititur, & quaffillo fimile ed. Sut & in organis quatda columbaria infcul-
pta ad limilitudinem columbarum, qua: ornandi caufa fa<da funt, atque ad id

48o ORIB ASIVS

etiam, vt aliud ferat epipigma.Tympanis hic gratia eft,quodquida organo- i
rutn machinationes, qui maximu vfum pr?ftant,per ipfapaulatim mouentur,
vt axes & cochle?.eft autem tympanum rotunda machinatio dentata. At Del-
phines detibus inclufi, machinationes motu jphibetjqubd vnci quoq; efficiut.
Teftudines in organis ad id collocati funt, vt corpora, qui reftituutur,paula-
rinr, Sc minime concufla extendatur, quemadmodu enim teftudines animalia
lento gradu procedunt, ita machinationes, quibus illa referuntur. Porro autem
ex teftudinibus nonulli trafuerfarijs fimiles funt, alii oblongi, alii cubi fpe-
ciemreprifentant. trafuerfarijs fimilesfunt,in organo Andre?, Fabrfueioblo-
gl in quadrata columna, qui appellatur Hermes.-cubu referut in rotunda co- 10
lumna Eraclidi Ephefij. priterea teftudinum alii cubitos & fpatlid attolliit,
alii cuneatam & lunatam appedicem,quidam nihil attollunt, fed foltim funt
ad extendendum inuenti. cubitos attollit teftudo, qui furfum fertur,in orga-
no Andrei: cubitos & fpatham teftudo, qui eftin organo Fabri, cuneata, Sc
lunata appendix ea tcftudine excitatur, que in Herme eft.nihil attollit, fed fo-
lummodo extedendo eft, ea teftudo, qui in rotunda collina Eraclidi Ephelij
collocatur, fimiliter & qui deorfum fertur in organo Andrei. Ali autem Sc
dracones fibuliqi infixi clauoru vfum priftat, proprie ante dracones, quod
ad materia pertinet,in vice manubrioli duftarij fabricatur. Qiiomim vero te-
ftudines plirunq-, ii cochleis mouentur, proximu eft,vt cochlearum ftrudtura, m
atque vfum expona. comparantur ergo cochlei in organis, ad alias machina-
tiones impellendas,puta tympana & teftudines, quo paulatim & nulla ratione
concutiendo extendant. Cochlearia, quida quadrati funt, quida ad imagine
lentis, qui figuri nomen inuenerunt, relati ad capreolos, at non ad ftrudhira
fcapi, quilibet enim cochlea rotunda eft ad tornu rotundata. differut cochlei
capreolis, q> ali? quadrat?, ali? ad lentis imagine dicutur.quadrata cochlea eft,
qui capreolos habet quadratos, atq-, ex ljs non folurn quod pminet/ed etiam
qd cauu eft,cuiufmodi cochleas videmus in organo Andre?-, qui in letis fpe-
ciem funt, id capreoli, qd cauu eft alte anguftii habet, latu vero in fumo, contra
quod jpminet a baft latu vertice lpfo tenuatur, limilisauteeft huiufmodi ca- 30
preolus leticul? dimidiat?,a qua figura cochlea h?c ad imagine letis dnfta eft.
cochlei igitur ta quadrati, q ad imagine letis ad motione diuerlaru machina
tionu ftatuutur.quadrat? enim teftudines c5pellut.-que funt ad imagine letis,
primo quide tympana,interdu etia teftudines i ijs,qu? pencochlia nucupatur.

Qua ratione quadrata cochlea teftudinem moueat.

DEmus teftudines efleita fabricatas,queadmodii in organo Andrei, qua-
ru finguli pertufi fint,atq; in id cauu cochlei demifli, ab interiori au- •
lem parte caui ferrea, vel mea lamina teftudini infixa fir,qui quidem lamina
dens nucupatur-hic igitur dens teftudinis,in cochle? capreolo includitur, quo
fit,vt in quadam cochlei conuerfione, lamina, qui dens nuncupatur,teftudi- 40
ni infixa, atq;in cauo capreoli cometa teftudinem moueat. pr?terea ex ijs iplis
cochleis quadratis alia fimplex eft, aha duplex, fimplex cochlea eft, qui vno
duntaxat capreolo eft cxcauata, vnaq; teftudine impellit-.in duplici, bini fedi
funt capreoli, hic & binas teftudines mouct, qualis cochlea reperitur in ma-
gno Andrei organo, quod Plinthium nuncupatur, excauatum enim lignum
eft a medio ad tranfuerfana capreolis inter fe aduerfis,ita,vt quadam cochlei
conuerfione orfi teftudines, vel a medip vetfus tranfuerfana, vel a tranfuerfa-

rijs verfus

DE MACHINAMENTIS. 481

i rijs verfus medium impellantur, cfl 8c alia cochlea duplex in eo, quod hu^kioij
appellatur excauat-a a fummo principio vfque ad extremum aduerfis, capreo-
lis, qua; rurfus duas teftudines mouet, quemadmodum in ipfa organi ftrudlu-
ra videmus. At cochlea ad imaginem lentis tympanum mouet , fiquidem ca-
preoli cochleas, tympani dentibus infiti machinationem conuenunt, quemad-
modum cochlea, qua: baculo verlante,vel manubriolo d initari o conuertitur in
tympani dentes conueniens machinationem mouet: mouer interdum eadem
cochlea teftudinem,fed no amplius per decem, quemadmodum quadrata, ve-
rum in femina cochlea contenta, qua: in ipfa teftudine ftruiuir. quoniam te-
10 ftudinis cauum,in quod cochlea demittitur, excifos habet capreolos aduerfos
ijs.qui funt in cochlea lentis formam referente, fic,vt id, quod prominet ex ca-
preolis cochlex lentem referetis, in cauo capreoli foemina- cochlea recipiatur,
quodque cauu eft in capreolis cochlea;,id,quod extat ex capreolo cochlea fe-
mina capreolis admittat. Accidit aute in cochlee conuerfione,vt teftudo mo-
do furfum moueatur,modo deorfum,quum cochlea in lpfius capreolis volua-
tur.huiufmodi ftrudturx plurima adhibentur ad organa, que plana collocan-
tur. ad id enim fabricantur, vt homines, quibus luxata reftituuntur, inclinatis
organis infidant.organa enim, qua plana collocantur,ita parata funt, vt agris
fuper ipfa, vel fedentibus,vel cubantibus, luxata reponantur. PriapifcCis,qui Sc
x o ftilifcus & fcalmus nuncupatur, in quolibet organo, quod planum collocetur,
jftatuitur.fic autem ea de caufa,vt ei parti, qua inter anum Sc naturale eft, obex
fit,vbi,qu£ prolapfa funt, reftituuntur. eft igitur priapifeus lignum odio digi-
torum,magna ex parte rotundum, ab eo, quod fupereft quadratum, fic vt qua-
drata ipfius pars conijciatur in cauum,ad liter». n.fimilitudinem quadratum,
in organo, quod planum collocaturireliqua vero pars, que extat, inter anum Sc
naturale obijeiatur. Configitur autem in tra fu erfariutn.rr. ferreum, vt firmiter
priapifeum cotineat.fed in noftro organo videre licet magnum, n. ferreum ad
alium vfum comparatum, nempe ad gibbam fpinam per preflum impellenda*
Opercula in organis paratur, vt machinationes fub ipfis occultetur, ne, fiabf-
3 o que operculo fuerint,idiotis pateant. Annuli adhibentur ad organa tradtoria,
vt alligari poflint: ad alia vero, vt machinationes cotineant,queadmodum in
Mcnecriti Bucranio,vbi axis continetur, atque eade de caufa in alijs organis.
Forfices in organis ardte tranfuerfaria cu cruribus iungut,ad hunc enim vfum
infixas forfices aeneas inucnimus. Adiundta crura id efficiunt, vt organa, quae
credia collocantur,ilhs innixa, inclinataque eundem vfum proflent, ac fi plana
ftatuerentur. Profatus ex quibus omnia organa parentur, Sc quorfum fingula:
ipforum machinationes fpedlet, declarabo in fequentibus,qua:nam ex organis
immota, fuo munere fungantur, Sc qua: mota-.tum ex ijs,qu» mouentur,qua:-
nam fuo loco maneant,qux locum mutent, dum mouentur : rurfus ex ijs, qua:
40 immobilia funt, qute perpetuo Sc vbique immobilia maneant, qua: eximi pof-
fint,ad alios quoque vfus idonea. Haec itaque immobilia funt in organis, bafis,
crura, latera, tranfuerfttria, cuneata Sc lunata appendix, fe dile, priapifei, atque
alia complura. Vfui funt, quum mouetur, vertebrae, vnci, axes, tympana, cubi-
ti, cochle^, teftudines, atque huius generis plurima.Moueturineodeloco ma-
nentia: vertebra: vnci tympana, cochlex,plaeriqueaxes.Locu mutant teftudi-
nes,cubiti. Eorum, qux in organis immobilia funt, quaedam fe mper Sc vbique
immobilia funt, guxda Sc eximi, Sc inferi poffuijt.femper quidem immobilia

H

' ORIBASIVS

manent, bafis, crura, latera, tranfuerfaria, radices, fediliajunata appendix : ex- i
trahi poliunt in quibufdam organis, quamuis immobilia fint,tum cunei, tum
priapifci,qui ad alios quoque vfusfa&i extrahuntur, & immittuntur.

Ex Galeno de machinamentis.

A Rticulis reponendis Hippocratis fcamnum per fe abunde eft. fiquis au-
tem velit ali js quoque vti, eft polyfpafton(ita appellatu, quoniam multis
orbiculorum circuitionibus facilitatem pr<;ftet)qubd iter facientibus maxime
idoneum eft, refertur autem ad Archimede au&orem.in vrbibus vero no alie-
num eft Fabri vel Andrea: organum, cum erefto opus eft: ybi plano, fcamnum
Hippocratis praecipue aptatur. I0

De Gloflocomo machinamento.

NOn ab re quidem mihi gloffoconiu videtur a iunioribus medicis inuen-
tum,quod feu femur, feu crus cominutu fit,vbi callus circudatur, como-
dillime admonetur. Habet autem ab imaparte axem, ad quem extremi laquei
in diuerfa extendentes deligantur. Inijciantur laquei extremis partibus offis,
quod curatur,fiantque ex duabus habenis,fic,vt quatuor vterq; capita habeat,
bina a dextra, totidem a finiftra.ex ijs capitibus, qu£ inferioris laquei funt, per
foramina fa&ain inferiori parte gloffocomi ad axem duci debent : qutefupe-
rioris, primo procedere ad fuperiora , deinceps ipfa quoque per latera gloffo-
comi perforata traijci, quibus foraminibus trochlea: includantur, vtrinque er- i®
go ab exteriori parte gloffocomi, fuperioris laquei capita ferenda funt ad axe.
his enim ita conftitutis, vna axis couerfio pariter ambos laqueos extendit de-
orfum verfus, illum qui ad inferiora fracfti offis alligatur, furfum, alterum fic,vt
compofita fradhira in pofterum liceat quotidie hanc laqueoru in diuerfas par-
tes intentionem corrigere, valentius, vel lenius extendedo.laqucum igitur, qui
in inferiori parte cft,dire<fta duffionc axis extedit;eum,qui in liiperioff parte,
intercedente alio motu, graeci J)a c- raicc as dicunt.

A Axis, ad quem laquei alligantur.

B Laqueus fuperior. ja

C Laqueus inferior.

D Inferior pars gloffocomi.

E Trochlea:.

F Superioris laquei capita ab
exteriori parte gloffocomi.

Nilei

485

DE MACHINAMENTIS.

i Nilei Plinthium.

FAftum efl Plinthium Nilei ad eoru organorum exemplum, qme vocatur
traftona quadrata obloga. duo enim habet latera longa palmosquatuor,
digiti craffitudine,qute extremis partibus trafuerfarijs inter fe compadta funt.
Eft autem tranfuerfariorum craffitudo &c latitudo, quanta laterum, (ed longi-
tudo palmum implet.merito igitur, quum tahs compaftio fit,vt latera quatuor
palmos longa fint,tranfuerfana vnum, totius organi quadrati ftrudtura oblon-
ga confe&a dl. Licebit aute,fi quis, voluerit latera breuiora,quam diftum eft,
efficere , quandoquidem organum, per vnicum axem, effedfum proflat, me-
10 dxa itaque latera pertufa funt rotundis ac peruijs foraminibus , per qua: axis
traijcitur, qui media parte clauum infixum habet, capitibus vero, quibus la-
tera excedit, veftes atneos, vel ferreos decem digitorum magnitudine. Sunt
item in organo quatuor annuli lateribus affixi, bini ab inferiori parte, totidem
afuperiori. Antiqua huius organi ftruflura audtore Nileo tahs eft. Herodo-
tus quidam architeflus tranfuerfariorum priores partes medias excauauit ad
figuram literas. . ne habena: , qua; a corporibus, quibus vis adhibetur , ad
axis clauum feruntur, extantibus angulis atterantur, fed reda procedat, ha£te-
nus Herodotus, nos vero quam accepimus, hifloriam referemus, ferunt Pafi-
cratem architedtum Sidoni organum hoc vidiffe, quod a ftatua cotinebatur,
10 aliter tamen fabricatum, nam, quum eadem compadtio eflet,confpi ciebantur
in eo organo ab extantibus axis capitibus £neoru draconum complexus, quo-
rum capita e regione ad caudas fpedtabant, fed quo pertinebant hi dracones?
non alio,nifi vt in vice vedtium axes couerterent: tum in organo, quod Sido-
ni erat media, tranfuerfaria pertufa erant rotundis foraminibus, qu£ clauo axis
refponderent.conlf at autem foraminum eudem effe vfum,qui in organo He-
rodoti,nimirum, vt habemj, quibus corpora extenduntur, ad clauum, redtg per
ea foramina porrigantur. Retulit infuper Paficrates axem inclufa habuiffe in
vicinia laterum tympana quatuor ex tere dentata, duo ab interiori parte, toti-
dem ab exteriori, atque item in lateribus foramina fuiffe detium ordini refpo-
30 dentia, vt poffquam abunde extenta corpora fuiffent, fibula: inter detes eo de-
miffa:,vbi in luxatis reflituedis opus effet,axem fifferet.Sed recentiores tym-
panis omtffis priori parte latera pertuderunt: pertuderunt item in orbe aliquo
mtermiffo fpacio,& ipfa axium capita,quo ad vfum didlu fibulj indita: axem
immobilem tuerentur.Ego autem, quum fibula: decidant, ad eum, quem dixi
vfum,vncos lateribus infixi: axis vero capita foraui fic, vt huius foramina illis
conuenirent,qiue erant in orbem in lateribus aliquo fpacio interiedfo, quo, vbi
vellem in luxatis condendis axem immobilem reddere, vncum includerem in
foramen, quod effet accommodatum. Communis Plinthij tra&orij fabrica-
tio huiufmodi efhveriim ego aliter Plinthiu ftruxi, falua enim eadem laterum
40 menfura, inferius tranfuerfarium furfum tranftuli, quatuor digitis infra tranf-
uerfarium extrema crura relinquens , axem vero collocaui in medio tranfuer-
fariorum, cui parti gratee (jmii nomen eft, & fcamnum quoddam, quale in lu-
do videmus, ab vna extremitate excidi cauis quadratis atque oblogis, vt pro-
pofitorum crurum extrema in eiufmodi caua conuenirent,ipfa item latera ex -
tremis partibus trafuerfa pertudi, foraminibus ab vno latere ad aliud penetra -
tibus,vt fibula in foramina coniedta Plinthiu contineret. Ha:c de organi lfru-
dtura,nunc ad ipfius motionem aggrediar.

DE MACHINAMENTIS.

485

A Duo latera.

B Tranfuerfaria.

C Rotunda, ac peruia foramina.

D Axis, qui media parte clauum infixum habet.
E Vcftes tenei.

F Annuli.

G Tranfuerfarij priores partes excauat* ad fi-
guram liter*

H AEneorum draconum complexus.

I Foramina rotunda.

K Tympana atnea dentata.

L Fibula indita.

M Vncus.

N Scamnum quale in ludo videmus.

O Caua quadrata.

P Fibula.

H iij

486"

O R I B A S I V S

Demotu organi tra&orij. x

Voniam tra£toria organa imperfe&a funt, nec prxftare quidquam per
Je poftunt,fed alterius operam requirut, puta fcalx, ledi, fcamm, qua; vbi
non funt, eorum vicem exhibet pauimentum, terraq; adprolapfareftituenda,
mihi operteprecium videtur, quafi doceam in ludo,gratia eoru,qux nunc tra-
dantur,fuper fcalam prxparatam, organi motum enarrare.

Scala prxparata ad humerum reftituendum in alam prolapfum.

P Aratur fcala vna ex ijs, qux in communi vfu funt, non lata, qua: oblique
collocatos gradus habeat, fiquidem talis luxatis reponendis eft aliena, fed
atque crafta fit,quadratlTque gradibus conftet,leuatis angulis, ne corpora con- [
terant, atque in rotundam figuram reda&is. huiufmodi fcala: vbi copia non
fit, quo mollius corpora infidam, gradus lana inuoluantur . Ordiar autem ab
humeri capite in alam excidente . Oportet igitur, vbi id reftituitur , cuneum
funibus fiifpcnfum collocare fuper gradum idoneum,cui brachium(vt often-
di)fuper imponatur, & per funes ad eum alligare, eft autem ille gradus repo-
nendo idoneus, quem retuli.brachio fuperiniedo intentioneque adhibita fuf-
pendedus homo eft fic,vtduos palmosa pauimeto recedar. & cuneus ad gra-
dum firmiter alligandus non temere, fed eo obferuato,vt ex partibus, qug cum
cauo quodam capitulata eft, ad humerum detur,qux gibba luxta eft,ad latus.

A cuneo vero deorfum verftts alterius, fiuc tertij gradus interuallo , organum i
ad fcalam vinciedum eft per eos quos habet annulos & funes, aut habenas, aut
aha quatpiam traie&a.ipfa item fcala in pauimentum fortiter adigenda eft, ne
in extendedo moueatur,fed ftabilis maneat, ac fine vlla inclinatione, quatuor
praeterea trochlea:, fiue folids, fiue ex duobus lignis curiofius faftte alligetur,
quarum du£ a fummo gradu fufpenfx deorfum fpeftent,dua: ab imo furfum.
qua fabricatione parata cuneus ad id,quod prolapfum eft reponedum, admo-
ueatur, tenui lana mollxquc obuolutus, tum vt lignum, quod duru eft,circum-
data lana minus ta&u lsdat,tum vt fudor,qui proprie oriri folet ala plurimum
calefa<Sta,ma gifque aegrotantis metu ac labore, lana cuneo impofitacombiba- 3
tur. Hxc autem fcala, vel contineatur ftabiliter ab afliftentibus, vel extremis
partibus in pauimentum defigatur, cuneifque(vt propofitum eft) cofirmetur.
Illud autem in aperto eft fcalam bene logam effe debere, vt poftquam demifla
in terram fuerit, quod extat,vbique pro magnitudine eius,qui curatur, abun-
de longum fit.fcala confirmata fubfellium iuxta collocetur.

A Cuneus funibus fufpenfus, ac
fuper gradum alligatus.

B Organu ad fcalam alligatum.

C Trochlea: du£ a fummo gra-
du fufpenfx deorfum {pe-
dantes.

D Trochlea: dux ab imo gradu
fu fp en fa:, furfum fpcft antes.

E Subfellium.

De humeri

483

ORIB ASIVS

De humeri capite in alam prolapfo. i

SVper fubfellium homo afcendens,brachium fuper gradum traijciat,ita,vt
cuneus apte' in alam demittatur, poft hijc duplicata habena media inter cu-
lleum & humerum detur, capitaque eius extrinfecus pendeant, deinde char-
chefius laqueus, vel alius atqualiter extendens humero mijciatur, no circa me-
dium, ne lacertum vrgeat , fed citra lacerti tumorem vel vitra . fic enim cubiti
inarqualitas laqueum deorfum labi non patietur , pneterquam quod hoc mo-
do vtilius imponetur, fequuntur enim facilius ea corpora,qua: ampliori mter-
ledo fpacio adducuntur: qua: exiguo, difficilius. Circud3to laqueo capita eius
reda deorfum duda ad clauum axis religentur, & axis vel per vedes, vel folis io
manibus conuertatur,vt eius conuerfio direda dudione ab inferiori parte in-
tendat. eodem autem tempore, quum auda lam intetio eft, fubfellium fubtra-
hatur,vt homo a fcala pendeat, atque ita excitando reponi luxatum pofTit. Su-
fpenfo homine, minifler afliftens apoftenori parte vtramque manumfimul
lundam ad ceruicem eius adducat, collumque in cotrariam partem cogat, id-
que fiat, quo tempore intendimus, atque excitamus, quum laquei atgro miedi
poff ea laxentur. Neruis abunde didudis, debet qui reponit, afliftens habena:
capita prehendere, cubitumque ad fcalam repellens, humeri caput per habe-
nam extrahere. quo fado remittenda intetio eft, & ipfe articulus furfum com-
pelledus,vt in regionem priftinam reuertatur. Ratio direda; dudionis ita ha- i o
bet.Sed vt tuto reponamus, optimum fuerit, priufquam nerui extendatur, ha-
benis & crura hominis inter fe & mtegru brachium ad latus deuincire, ne ob
tormentum, quod in condendo articulo fentiet, vel fuper fcalam afeendat, vel
manu laquei capita contineat. Licebit etiamnum alio intercedete motu ab in-
feriori parte extedere, id qua ratione fiat, fubijcia.Iifdem omnibus fadis,qute
precepimus,quum ab inferiori parte extendentes direda dudione vtebamur,
laquei capita per inferiores trochleas traijciutur ab interiori parte extra, atque
ad axis clauum religantur, vel duda ab exteriori parte verfus interiore ad axis
vedes vinciuntur, vt axe verfato alio intercedente motu ab inferiori parte ex-
tendamus . nihil item prohibet, quominus eadem fabricatione parata duplici 30
motu contrario intercedete ab inferiori parte adducamus, quod ad quem mo-
dum fiat, indicabimus. Laquei capita ad inferiores trochleas duda, ibfque tra-
ieda,ad fupenores referuntur, tum deorfum attrada, ad axis vedes alligantur.

Vt eius conuerfio duplici motu contrario intercedete ab inferiori parte exten-
dat. poftquam abunde extenderimus, proximum eft, vt impellamus, eo, quo
offendimus, modo, vbi de direda dudione loqueremur.Hi funt modi, quibus
ab inferiori parte intedimus. Poftquam reconditus articulus fuerit, fubfellium
ad fcalam referendum eft, vt a:ger luper id ftatuatur, tam a fcala, quam a cu-
neo remotus, collocato humero( vt antea dixi), verum, quum maiores noftri
idem organum idoneum a fuperiore parte attrahendo tradiderint, fequitur, 40
vt nos quoque a fuperion parte extendendi rationem vobis aperiamus. Ergo
(ficutdixi) placuit maioribus luxati reftituendi modum, & a fuperiori parte
adducendo, & 111 diuerfa trahendo explicare . potiflimum autem a fuperiori
parte intenderunt, vbi humerus non folum elapfus eflet, fed etiam perfradus.
fpedemus igitur, quibus modis voluerint luxata reftituere , a fuperiori par-
te intendentes . Scala igitur in catteris eodem modo prsparata, cuneum non
amplius ex funibus fufpenfum, ad gradum alligant, fed folum fuperimponut:

funium

DE MACHINAMENTIS. 48<>

i funium vero capita admodum loga per fuperiores trochleas ab interiori par-
te extra traijciunt:poft hicc deorfum demiifa ve£tibus,qui pro clauis lint, cir-
cumligant. His ltaconllitutisfubfellium ad fcalam ponunt, fuper quod homo
afcendes, brachium fuperinijciat, vt cuneus rurfum in alam indatur, deinceps
carchefium laqueum, vel alterum aiqualiter extendentem humero inijciunt,
capitaque eius deorfum dufta, vt contineantur, ad aliquem fcalte gradum de-
uinciunt. quibus ita contentis axis conuertitur, per quam conuerfionem cunei
funis alio intercedente motu attra&us a fuperiori parte intedit. Neruis, quan-
tum res poflulat, intentis impulfus adhibetur, & per duplicem habenam ex-
10 trahendo, & manibus furfum compellendo. Equidem huic reponendi modo
non fubfcribo, ea de caufa, quam adiungam. cuneus elatus circumagitur, qui
quum fub ala non manet, articulus ex toto non reponitur, ac potiiTimum, vbi
quis velit (ufpenfo homine excitando illum reponere. Ea vero extendendi ra-
tio,qu* ab inferiori pane adducit, Habilis eft cuneo fuper gradum collocato,
& per funes alligato, vt antea diximus. At quo pafto nos a fuperiori parte ad-
ducentes firmiter reftituamus, paulo poli intelligetis, vbi condendi luxati ra-
tionem recenfebimus. Ratio autem, qu£ in diuerfa diducit, fic habet, csteris
omnibus ordinatis laquei capita non amplius ad gradum vinciuntur , fed ad
axis clauum dantur, per fe dantur, vel alio motu intercedente, vt prius fcilicec
% o per inferiores trochleas traijciantur,tuncque ad axem deligetur. Eadem nunc
culpari polfunt in hac in diuerfa extendendi ratione, qu; paulo ante difla funt
in illa,qui a fuperiori parte extendit, vbique enim probo, quum is, cuius arti-
culus reponitur, reftus collocatur, folarn ab inferiori parte extendendi ratio-
nem adhiberi. Nunc proximum ell,quum de humero in alam prolapfo dixe-
rimus,vt de eodem quoque in priorem partem excidente pertradtemus.

451

DE MACHINAMENTIS.

i De humeri capite in priore vel pofteriorem partem excidente.

AD humeri caput in priore vel pofteriore partem elapfumfcalaead e ratio-
ne modoq; pr^parata vel figurata organoq; & trochleis(vt antea didum
eft)alligatis,rurfus,vbi reftituere volumus, fubfelliu iuxta ponimus, lanaq; vel
linteis cotegimus gradu idoneum, fuper quem reftituamus:cui(ficut oftenfum
eft)inuolutoalainfidat:tum carchefium laqueum, vel aliii ^qualiter extedendi
vim habetem humero(vt propofitu eft)circiidamus, cuius capita deorfum at-
trada ad organi axem religamus, quemadmodu ad humeruin alam jplapfuni
rradidimus,vt conuerlus axis direda ductione ab interiori parte intedat.eode
io momento,quo intendimus,aliquis rurfus a pofteriori parte affiftes,vtraq; ma-
nu ad ceruices hominis data, corpus in contraria parte repellat. Licebit aute in
hoc cafu magis & extendere & ducere ad inferiora. Subfellio itaq; fubtrado,
homo fufpeditur,vt fimul & articulus excitetur, & qua; illi fuperieda funt,la-
xentur vbi,quantu reponendus articulus poftulat, intederimus,circuducendo
impellimus, liquide in priorem partem, humeri caput exciderit, ab ea fede,in
quam venit ad eam,vbi e/Te naturaliter debet, prominention palma: parte vr-
gemus,atq; altera manu cubitu a pofteriori parte in priore adducimus, quo fa-
do mimfteraftiftens manu apertam lato fcapularu ofii opponat, atq; id repel-
lat,ne vis opera: refoluatur: verum, fi in pofteriore partem prorupat,contrariu
io fieri debet, humeri quide caput prominention parte palma: vrgedum eft, vt a
lato fcapularu ofle in fuam fede reu erratur, atq; altera manu cubitus ad pofte-
riorem parte prorfus adducedus. Hac igitur ratione humeri caput rfcftituendu
ducimus, vbi in priore vel pofteriorem partem eruperit. Sed alij in vtroq; cafu
eam reponendi ratione probarunt, qua: a fuperiori parte extedit, hoc, quo pa-
do agant, videamus. Scala eode modo parata duplicat^ habente, vel lunis me-
dium lana,vel linteo inuolutum ais fubijciut,capitaq; eius per fuperiores tro-
chleas traduda deorfum ad axis vedes taquam ad clauos alligant, deinde hu-
mero carchefium laqueu,vel alium, qui a:qualiter extendere valeat, circudanr,
cuius capita deorfum demifia,vt contineantur ad alique fcala: gradum deuin-
30 ciunt. quibus ita conftitutis axis conuertitur, quo couerfo & continet, & a fu-
periori parte intendut,ac poftquam abunde cxtederunt,adducedo impellunt.
At cu in diuerfa cotendut, capita laquei, vel direda dudione,vel alio interce-
dente motu, funis vero per alium motu intenedu ad axis clauu alligat, vt con-
uerfo axe in diuerfa diducant, poftquam fatis intenderunt,adducendo impel-
lunt.Intentioncs quidem fuccedunt, fed impulfus fallax eft. fiquidem homine
excitato, & fufpenfione diftrado xgre articulus reftituitur. atq; ob hanc cau-
fam nunc placuit extendendi rationem tam a fuperiori parte , quam ab vtraq;
pra:terire. Humeri ergo caput, in quamcunque partem venerit, conuenit ab in -
feriori parte extendendo reponere, ciim eredus homo collocatur. Qua via hu-
40 meri caput reftituatur,expofuimus. Pergamus igitur ad cubitum.

De cubito.

A Eque duo brachij ofla in quatuor partes crupunt,in interiore, exteriore,
priorem & pofteriore, atque vbi in tres partes venerint: exteriore fcilicet
interiorem & pofteriore, brachiu curuatur,& extendi no poteft. Comune eft
horum triu cafuum,in quibus curuum brachium minime exteditur, fcala cum
organo(vt didu eft)ad reftituendii parare, poftea homine iuxta fcala colloca-
re,vt fuper fubfellium afeendes brachiu fuper conucnientem fcal j gradu inij-

45i

O R I B A S I V S

ciat,tum ea iudtura,qua: palma nucupatur,humcru continere, & laqueum in- i
aequaliter extende nte,vt attollentem chiaftu,aut nauticum brachio in vicinia
manus circudare,eiufq; capita ad vnu fcala: gradu, vt retinacula fint, deuinci-
re,vc vbi vis adhibetur, redii anguli figura fideliter coferuetur, eoq; fadto me-
dium duplicat? h.aben?, brachio jipe cubitu inijcere, capita vero deorfum du-
cere ad axem,ibiq; vel diredla dudlione ad axis clauum alligare, vel alio inter-
cedente motu, no fecus ac vbi humeri capuc reponitur, vt fimiliter axis couer-
fio ab inferiori parte intendat.Traditur etia ad cubitum ille reponedi modus,
qui a fuperiori parte extedit, cuius ratio eft ha:c. Cattens ommbus( vtjppofitfi
eft)coftituus, humerus no amplius, vtc6tineatur,deuincitur,fed laqueus car- io
chefius,aut alius ex ijs,qui ?qualiter extenduc,ipfi circuligatur, cuius capita ad
fupenores trochleas addudta ab interiori parte in exteriore attradla deorfum
fei untui,& ad axiu vedfes quafi ad clauum alhganturiduphcate vero habente
capita deorfum addudta, vt retinacula fint ad aliquid immobile datur.cSuerfo
igitui axe & cotinemus,& alio intercedete motu a fuperiori parte extedimus.

At modus, qui in diuerfa extedit, hinc manifeftus eft, vbi enim in dmerfii ex-
tendimus,laquei capita per fe ad clauu axis, vel alio intercedere motu ad eiuf-
dem vedtes deligatur, vt eade conuerfio in diuerfa extendat Neruis.quatu res
poftulat,extetis couemeter impellere oportet, adducedo,fi luxata in duas par-
tes venermtpn interiore fcilicet & exteriore:extrahendo,fi in pofteriore quas 10
impelledi rationes in opere de articulis expofm.HSc igitur fieri debent, quado
cubitus in^pofitas partes erupit. Verum, fi in priore', in quo cafu diximus ex-
tentum brachiu non curuan.iteru eade' fcala atq; organu coparatur,a:gcr fcal?
aitiitens brachiu fupercomodu eius gradu imponit, humerus ad fcala per ean-
dem ludtuiam vincitur, laqueus ?qualiter extendes ad brachiu datur in vicinia
manus, cums capita deorfu ferutur ad organu, vt ab inferiori parte attrahatur,
ii quis aute velit agere hoc tum continendo, tum a fuperiori parte adducendo,
humerum no amplius ad fcala deuinciat, fed vtriq; mebro laqueu iniiciat., qui
arqualiter intendat, vnu fcilicet humero, alteru brachio, & fuperioris quide la-
quei capita furfum ferat vitra caput, alterius verb deorfum, vt(quemadmodum 30
in alijsreponendi rationibus declarauimus)cxtendat.quod vbi abunde fecerit
nunc reponedi caufa duo modi impelledipotilTimum aptantur, qui premit, &
qui circumducit.fed ante quidem premere couenit,dum mtetio adhuc manet,
dehinc circuduccre,quos impelledi modos multo ante expofui in opere de ar-
ticulis. Oportet aute eo, quod luxatu eft,reftituto brachiu curuare atq; exten-
dere, pronumq; & fiipinu collocare, vt ex toto reftitutu effe inteliigas, tum ad
angulum redtuin fequentem curatione figurare. Vtraq-, igitur brachii oiTa,vbi
loco luo no funt per fupenores modos reponutur . verum quonil vtruq; per fe
proprie vitiatur, cum fuo loco monetur, pofthac necelTe elt fcnbamus, quona
modo cubitus erumpes, radiufq-, didudtus ab inferiori parte exte'ti, reuertatur ,0

A Cuneus fubala per funes fulpen-
fus.

B Organum ad fcalam alligatum.

C Trochlea: a fummo gradu fufpef?.
D Trochlea: ab imo gradu fulpcnfa:.
E Subfelhum.

F Iundtura,qu? palma nuncupatur.

G Laqueus attolles i vicinia manus.

H Capita laquei, vt retinacula fint,
ad fcala: gradum deuin&a.

I Medium duplicata haben? pro-
pe cubitum lniedtum.

K Capita ad axis clauu diredta du-
ctione alligata.

454

O R I B A S I V S

De cubito & radio. i

MOuetur per fe cubitus interdu loco, & rurfus per fe radius diducitur, ijs
modis, quos in opere de articulis declarauimus. Ad h?c igitur offa refti-
tuenda/cala fimiliterparatur,humerufque ad gradu vincitur ea iun<ftura,qua:
palma dicitur : ad ipfum vero brachiu vtiliter datur laqueus aliquis, ex ijs, qui
inaequaliter extendunt, cuius laquei finus a parte, qua: reftituitur, capita a con-
traria,hoc eff ab integra collocetur, proprie enim laquei,qui intequaliter exte-
dunt,eas partes magis cogunt,quibus finus h terent, minus vero, quibus capita,
fiquidem confilium eft,vbi fuperius os excidit, ab inferiori parte attrahere: ad
id, quod fuo loco eff, vim minime adhibere- Huius igitur laquei capita ad axis io
clauum dari debent, vel dire<ftadu<ftione,vel alio motu intercedente, vt couer-
fio axis ab inferiori parte extendat, fed vbi, quantum reffituendum os pofeit,
extenderimus, idoneis impellendi modis vti conuenit, cubito quidem in inte-
riorem partem excidente, radioque in exteriorem addu<fto,vtriufq-, manus di-
gitos inter fe iunftos eminenti^ cubiti fubijcimus,prominentiorefque palma-
rum partes vtrinque ponimus, atque his fummopere vrgentibus adducimus:
fed, fi in pofteriorem partem prorumpant, cubitus pr^fertim,ea reponendi ra-
tio efficaciflima eff, que extrahendo impellit, fin radius in priorem parte con-
uertatur, expedit premendo & circumduccdo impellere, quemadmodu ofte-
dimus,vbi vtrumq; os in priorem partem elapfum ponebamus. exquifitos au- io
tem reponendi modos in opere de articulis expofuimus • Repoiiti autem olfis
indicium erit, in cubito libera brachij cbtradlio atq; porre<ftio:in radio,in pro-
num vel fupinum habitum couerfio.quo modo igitur per fcalam homine cre-
&o reftituere luxatum conueniat,dem6ffrauimus . verum quia ltifta aliqua de
cau(a,aut ob imbecillitatem, aut ob femur, feu crus fimul comminutum, aeger
ftare nequit,dum luxatu reftituitur, neceffe eff in fequentibus aperire, qua: ra-
tio fitreffituendi homine fuper planam fcalam iacentc.

B Organum ad fcalam alligatum.

C Trochleae fuperiores.

D Trochlea: inferiores.

E Subfellium.

F Iun£hira,quae palma nuncupatur.

G Laqueus inaequaliter extendens-

H Capita laquei duplici interceden-
te motu ad axem data.

I

49«- ORIB ASIVS

Quo pa&o iacente homine refhtuatur
humerus in alam prolapfus.

S Calani collocare planam oportet, & vt a pauimento attollatur, extremitati-
bus lapides vel ligna ab vtraque parte fubijcere, atque xquadi gradus cau-
falinteufuperimponere.huiufmodienimle61:us,quodpertinet ad sgrum ia-
centem,dum reftituitur/camni munus pr$ftabit.organum vero ad fcalam al-
ligandum ab inferiori crurum extremitate, rurfufquetrochlea;(quemadmodu
difturn eft)bina; a fuperiori fcala: parte, totidem ab inferiori vincicnd$. latius
autem eft ad luxata relfituenda pro fcala adhibere fcamnu, quod ab altero ex-
tremo, quadratis foflis excauatum fit,vbi organum firmiter inliftat. quxprx- io
paratio efle debeat,di£lum eftmiodos autem, quibus humeri caput reftituitur,
exequemur.Prolapfo igitur humeri capite, collocare hominem couenit, fic,vt
iaceat fuper fcalam, organo ad pedes conftituto,fupinus, vbi in alam vel prio-
rem partem exciditiin vetreni,vbi in pofteriorem. Igitur, vbi in alam conuer-
titur, funis capita fuper caput a priori vel pofteriori parte adduceda, medium-
que habente duplicat g dandum efi: ad humerum fi c, vt inter ipfuni & cuneum
demittatur, capitaque eius ab exteriori parte ferantur, atque ita pendeant: pofl
ha;c laqueus charchefius,vel alius ex ijs,qui «qualiter extedut,humero(vt fu-
pra oftenfum cft)inijciendus, cuius capita deorfum ad organum adducenda,
quum capita ergo ad pedes ferantur , agemus vel continentes , & abinferiori io
parte extendentes, vel in diucrfa trahentes, fiue dire&is du&ionibus vtamur.
fiue alius motus intercedat,vt antea indicauimus: cum fatis extendcrimus,co-
dere humerum debemus,idoncam impelledi rationem adhibentes. Prxcipue
autem duplex impelledi ratio idonea cft,&: qu« articulu extrahit, & qux fur-
fum compellit, manente intentione duplicata: habena; capita tenentes, vi hu-
meri caput extrahimus, eodemque mometo cubitum in interiorem partem ad
latus repellimus.eo enim fit, vt humeri caput facile prompteque in exteriorem
partem ducatur, moueaturque. quo fafto renuda intentione, protinus furfum
compellimus, poli haic humerum prehendentes, attolli mus, vt in fuum locum
collocemus. Hxc funt, qua; fieri oportet, vbi humeri caput in alam excidit. 30

45>7

Cuneus alligatus ad funem, cuius capita dantur ad gradum fupra caput

Organum ad fcalam alligatum.

D fc>

Trochlea aiummogradu CaCpcnCx deorfumlp enantes.

Trochlea ab imo gradu.

Habena media denuda inter cuneum & humerum, cuius capita fpe&ent
in partem exteriorem.

Charchefius ad humerum datus.

4?8

O R I B A S I V S

Dc humeri capite in priorem vel pofteriorem partem excidente. i

SEd fi humeri caput in priorem ve] pofteriorem parte conuertatur, homine
(vt didtum eft) figurato, nempe fupino,fi in priorem parte venit, in ventre,
fi in pofteriorem , funis aut habente medium lana fiue linteo obuolucum , ais
fubijcitur, capitaq; fupra caput feruntur, non quide e regione vitiati humeri,
fed obliqua verfus partem contraria, ad rem aliquam immobilem vinciuntur,
qua retineantur. Ambigitur vero,quamobrc capita non refta feratur, fed ver-
fus contrariam partem obliqua. Paficrates quidem atq; ahj nonnulli hoc ea de
caufa fieri aiunt, ne a medio funis humeri capite furfum attracto jphibeamur,
quo minus ab inferiori parte extendamus, fed decipiutur fimilitudine femo- io
ris,quum res aliter habeat, fiquidem femur ad. r. liters fimilitudine declinat,
at humeri caput dimidium orbiculatum eft, neque potelt femoris modo a me-
dio fune furfum adduci, quorfum igitur id fitfne fub medio fune, qua: fub ala
funt comprefia, ais regionem compleat, completo enim receiTu,humeri caput
locum non habebit,in quem recondatur. Nos etia non fecus atque ij, qui non
multo ante nos vixerunt,ob propofitam caufam, habenam vel funem fimiliter
collocamus . confueuimus interdum & aliter continere, duos enim laqueos ex
ijs, qui inaequaliter extendiit, implicantes, thoraci, dorfoq; fub alijs circumpo-
nimus, eorumque capita continendi caufa ad gradum, qui contra fitus eft, alli-
gamus,qua continendi ratione adhibita laqueum atqualiter extendentem hu- i o
mero circuponimus.quemadmodu tradidimus, qua de humeri capite in alam
prolapfo, cuius deinde laquei capita ab inferiori parte ad organu demittimus,

& ad axem deuincimus,vt eo conuerfo contineamus, & ab inferiori parte pa-
riter extendamus. Vi, quantum res exigit, adhibita, vt articulum reftituamus,
premendo impellimus. prominention enim vnius manus palma vi humeri ca-
put coprimimus, altera vero cubitu huc atq-, illuc agitamus. Indicium aute rc-
pofiti offis in fuperioribus explanauimus . fit cua interdu , vt ad humeri capue
luxatu, medij quoque humeri fra&ura accedat, cogaturq; medicus eode tem-
pore vtriq; vitio fubuenire. Docedi aute gratia fermoni infiftam,qui eu cafum
explicet, vbi & caput humeri in ala excidit, Si medius humerus cbminuitur. jo
De humero fra&o fimul & prolapfo.

QVxfitum efl a maioribus noftris,qua via hxc reftituatur. Paficrates qui-
dem os fuo loco motum primo reftituit, q, maiorem vim in reftituendo
poftulet,quam fra&ura. Ac fi quis fub fra&ura laqueu inijeiens eode momen-
to velit, tam quod fra&um eft, quam quod excidit, reftituerc,dum vis ad luxa-
tum,quantu poftulat,adhibetur,fra&ura plus iufto intenta partes frafturx fu-
perieft^ vitra debitum extenta: Ixdentur,rcfoluentur nerui,aut abrumpentur,

& fortalfe corpora tota, priufquam articulus laxetur, atque hac dc caufa cefuit
ipfe laqueum fuper fra&ura imponedum, Si ante quod luxatu, dein quod fra-
ftum eft, reftituedum. Voluit Ariftion eodem tempore, & luxatu, & fra&um 40
humerum reftituere.ne fi luxatu prius reponatur, dum fra&ura cSponitur, pr£
vi pofitum humeri caput erumpat. Qua: dicuntur in vtroque cafu fequi detri-
menta,vere fic habent.quapropter nobis placet,ante articulum reponi, proxi-
meq; fra&uram curari, ea cautione, ne dum quod fradtu eft, ab inferiori parte
exceditur, articulus elabatur. Ad luxatum igitur reftituendu cuneus a funibus
dependens in alam conijcitur,rurfufque capita funis furfum adducuntur fuper
caput, humero fuper frafturam Charchcfius laqueus imponitur, vel alius, qui

aequaliter

DE MACHINAMENTIS. 499

i aequaliter extendat, eiufque capita, deorfum demiflfa, vt retineatur ad aliquam
inoram vinciuntur , atque a fuperiori parte attrahedo articulus reponitur, quo
fadto cuneus in ala relinquitur, vt humeri articulus maneat, laquei vero capita
ab inferiori parte refoluuntur,& fuper caput addutta tanquam retinacula vin-
ciuntur,vt vtriufque praefidio cunei fcilicet & laquei, articulus fuo loco ferue-
tur.poft haec Charchefius laqueus, vel alius aequaliter extendens humero ini j -
citur, cuius capita deorfum dcnnila ad axem, vt ab inferiori parte intendant^
rehgantur.quo fit,vt frattura ab inferiori parte intenta componatur, fuperio-
ri articulo non excidente. hactenus de humeri capite, nunc de cubito,
io De cubito luxato.

CVbito in illas treisparteis conuerfo,in quas vbi procidit, brachiu curuum
eft,neq; extenditur, homo refupinadus efl:,fuper aflerem fcalae infidente:
alligatis trochleis organoq; ab inferiore parte, laqueus inaequaliter extendens
brachio jppe manum inijciedus, cuius capita fuper caput addufta ad oppofita
moram alhgetur.tum duplicata; habenae mediu iuxta cubitu dadum,capitaq;
eius deorfum adduceda.Dantes igitur capita, laquei quide humero iniefti,fu-
pra caput, duplicata: vero haben^, deorfum, cotinebimus fimul, & ab inferiori
parte cxtedemus,vt oftefum fuit in fuperionbus.neruis abude intetis eo mo-
do impellemus, que paulo fupra diximus, cum de ere£ta fcala pertra&auimus.
10 At fi in priore parte elabatur, in quo cafu brachiu extenditur, refupinato itide
homine, laqueus ^qualiter extendes humero inijciatur,capitaq; eius fuper ho-
minis caput attrahatur, tum alter laqueus aequaliter extendes ad extremu bra-
chium alligetur, eiufque capita deorfum ducantur . intentionem vero a pedi-
bus adhibendam effe antea expofui. Eodem autem modo, vbi articulum refti-
tuimus , impellere oportet, premendo fcilicet , & circumducendo, eademque
ratione, qus in opere de luxatis dida eft • verum, fi alterum os praeter naturam
habeat, fiue cubitus excidat, fiue radius diducatur, laqueo rurfus aequaliter ex-
tendente ad humerum dato,capitibufque eius furfum fuper caput adduftis,vt
retinacula fint, brachio laqueus inijcitur,qui inaequaliter extendat, queadmo-
30 dum explicauimus, capitaque eius deorfum ad organum adducutur, & ijdem
impellendi modi accommodatur. Abfoluimusiain fermonem vniuerfum, de
cubito atque humeri capire;rcftat,vt ad manum accedamus.

De manu.

M Anus in quatuor partes mouetur, interiore, exteriorem, priore &pofte-
riorem.Refhtui aute debet, vel fuper fcamnu,vel fuper fcalam,quae pla-
na collocetur.homine itaque iuxta fcalam vel fcamnum fedete, figuretur ma-
nus,fupina,fi in interiorem partem erupit: prona, fi in reliquas tres . deinceps
circa finum manus, ferramentum, quo adurimus tranfuerfum vel tranfuerfus
axis detur, atq; ad ipfam palmam vinciatur: tum extremitatibus propofiti ve-
40 <dis,feu ferrameti finus laquei inaequaliter intendetis vel medis habens inij-
ciantur, capitaquc a priori parte ad organum feratur, brachio autem in vicinia
manus circuligetur laqueus aequaliter extendes,cuius capita ferantur a pofte-
liori parte, rurfufq; intetio adhibeatur, qua: paulo ante expofita eft,vel conti-
nendo & feu ab inferiori, feu fuperiori parte extendendo, vel in diuerfaaddu-
cendoipoftquam abunde intenderimus, impellere debemus, quemadmodu in
libro de luxatis cxpofuimus,premedo, vbi m interiore vel exteriorem parterrt
Venit: vbi in priorem & pofteriorem, adducendo.fed venio ad fpinam.

1 'j

joi

DE MACHINAMENTIS.

i De fpina.

SPina gibba ex recenti idtu reftitiutur.Oportet in reftituedo homine pro-
num collocare,vel fuper fcalam, cuius gradibus affer imedhis fit, vel fuper
fcamnum,trochleafq; (vt didtueft)adhibere: poft h«c ad fpina dare binos la-
queos «qualiter extendentes,vnum a fuperiori parte gibbi, alteru ab inferiori,
vel quaternos ex ijs,qui in®qualiter extedunt, inter f^oppofitos, binos a fupe-
rion parte, totide ab inferiori, & fuperiorum quide capita furfum, inferiorum
verodeorfum adducere, fiuevt retinacula fint, & vel ab inferiori, vel a fupe-
riori parte intendant, fiue vt indiuerfa diducant, verum, vbi in diuerfa didu-
i o cimus,trochleis vti mur alio intercedente motu agentes. Poft quam abunde in-
tenderimus,eo modo impellimus, que in libro de articulis enarrauimus. Sequi-
tur autem, vt de modis reponendi femoris pertraftemus.

T^Emurin quatuor partes prorupit, interiorem, exteriorem, priore & poftc-
1 riorem,atq; vbi in tres partes couertitur, crus extentum eft, & curuan mi-
re. nimepoteft: quod fi in pofteriore partem prolabatur, curuatur, fed non exte-
ditur. Igitur, fi in illas tres partes venit, vbi extentum crus minime implicatur,
refupinandushorno eft fuper fcalam vel fcamnu, & duplicat® haben® vel fu-
nis medium lana feu linteo circudatum inter anum & naturale ini jcienduin,
capitaq; eius fuper caput adducenda. Si in exteriore quidem & priore partem
io femur eruperit, media habena varie quacunq; parte inter anu & naturale dari
poteft:fed,fi in interiore partem exciderit, inter femur integru adhibenda eft,
& articulu,qui reftitui debet, ne fi femoris capiti fubiedfa fuerit, membrum ab
inferiori parte attrahi no finat.quo fadto Charchefius laqueus vel alius «quali-
ter extendes femori extremo circuponedus eft, capitaq; deorfum ad organum
ferenda, & ad axis clauuni alliganda, vt adhibitis retinaculis couerfo axe coti-
neamus,& ab inferiori parte extedamus. nihil item prohibet, quo minusafil-
periori intedamus,queadmodu didtumeft,quade humeri capi te. Neruis, qui-
tum fatis eft,didudhs, ljfde vtendu eft impellendi modis, quos in opere de ar-
ticulis indicaiumus- At, fi femur in pofteriore partem prolabatur, vbi coplica-
30 ri crus diximus, fed nullo modo extedi, organo ab inferiori parte alligato £ger
fedeat, magis tamen in fupinum habitu conuerfus, in altera coxam inclinetur,
poft hxc contineatur, ficut in opere de articulis oftendimus,tunc Charchefius
laqueus, vel alius «qualiter extendes femori circudetur,eiufq,) capita deorfum
demiffa,vt ab inferiori parte extendat, ad axem religetur.neruis, quantum res
poftulat,intetis, oportet eade ratione in reftituendo impellere, qu® in opere de
articulis expofita eft, fpatha premendo idonea extrahere, & femoris caput in
exteriorem partem adurgere, ficq; crure deorfum extento, atque homine refu-
pinato articulus reponitur. crus autem reftitutu teftatur eius flexus, atque por-
redfio. in quamcunqiie enim partem venerit, vbi reftitutum eft , liberam eius
40 adtionem (pedtamus, flexum fcihcet & porredhonem.

De Enu in tres partes erumpit, interiorem,exteriorem,& pofteriore: vbique
vj autem crus extentum eft. Si in interiorem & exteriorem parte veniat, ho-
m ' minem refupinare conuenit: fi in pofteriorem, pronum collocare, tuneque la-
queos «qualiter extendentes mebris inijcere,vnum quidem femori prope ge-
nu,alterum cruri fuper eam regione, qu® carnofa a pofteriori parte prominet,
rurfufque organo ad inferiora deligato, eafde adhibere intendendi rationes,
qu® in alijs luxatis funt oftef«,impulfumque in opere dc articulis declaratum.

I nj

50x ORIBASIVS

De talo.

TAIus modo in interiorem, modo in exteriorem partem prolabitur, non-
nunquam etiam in pofteriorem.rurfus itaque oportet homine federe, ex-
tentoque cruri laqueu imponere, qui tequaliter extendat, eiufque capita ad po-
fteriorem partem porrigere, ad talum vero fandalium, vel draconem laqueum
dare, capitaquea priori parte ad axem adducere, continendoque ab inferiori
parte extendere, & ijfdem vti modis impellendi, quos in opere de luxatis ex-
plicauimus.Reftituendi rationem pra;terimus,quoniam de hacpr^cipue agi-
mus, vbi organorum, qux plana collocantur , pratfertimque noftri machina-
menti,motum declaramus. i

Laqueus inie&us cruri aequaliter extendens.
Sandalius laqueus ad talum datus-

DE MACHINAMENTIS.

5°3

Gloffocomum Nymphodori.

GLoffocomum Nymphodori tradlorium organum efl quadratum, habet
ante duo latera, qua; extremis partibus per duo tranfuerfaria inter fe iun-
guntur, laterum vero & tranfuerfanorum eade efl magnitudo, funt enim lon-
ga lataque duos palmos, crafla digitos totidem, quare, quum equalis iit eorum
modus, iure glofTocomu ex eoru numero efl, qua: proprie quadrata appellatur.
Media igitur latera exculpta , cauataq; funt cauis non nimis alte penetratibus,
quibus includitur axis habens in medio tympanum, cui ab vtraq; parte ferrei
10 vnci funt, duo in vniuerfum,vel foramina, in qua: poffint conijci funes, quoru
haec ratio efl.funes duo vncis medij circumligantur,& ab vtraque parte prope
foramina nodu accipiunt, quorum capita, quum quatuor fint, duo traijciuntur
per tranfuerfarium prius,ab interiori parte extra, reliqua duo per id, quod po-
flerius efl. Secundu tympanum cochlea fpecic lentis referens reifla collocatur,
ha:c compofito vocabulo gra:ce dicitur . eius extremitas demittitur

in cauu non penetrans prioris trafuerfarij:pars vero, qua: cochlea: modo flria-
ta efl, iuxta tympanum collocatunquod fuperefl ex eius longitudine per fo-
ramen tranfit, extremaque parte baculum verfans habet, quo torquetur, vt co-
chlea per id verfata tympanum rnoueat, conuerfo hoc axis verfetur,quo moto
2.0 funium capita, qua: extra procedunt, ad intendendum ducuntur.Sunt item in
glollocomo opercula ,vt qua: in eo funt machinationes occultentur: tum qua-
tuor annuli ad latera fixi, bini ab inferiori parte, totidem a fuperiori,ea de cau-
fa,vt alligari organu poffit.Huius fabricationis audor efl Anftion filius Pafi-
cratis,fiquidem aliter flruftum fuit a Nymphodoro.in vetufla enim ftrudura
cxtat cochlea non pertranfuerfarium,fed, qua opercula fita funt,traieda. duas
enim forfices ferreas ad latera affixas habet ad medium pertufas, quarum vna
axi fubijcitur, altera fuperponitur , vtraque a latere tympani collocatur , infe-
rior anguflius foramen habet, fuperior latius. Cochlea igitur ab ea parte, qua
opercula fita funt, traiedla, atque a forficibus contenta, alterum operculum fine
30 impedimento clauditunaltcrum claudi non patitur pars cochle;E,quam pene-
trare diximus , cuique baculum verfans affigitur, hoc itaque operculum me-
dium tranfuerfum 111 duas partes fecatur, quarum altera manet immobilis, al-
tera clauditur, atque htec media in longitudinem lunata figura exciditur, vr,
quum operculum clauditur, lunatum eius cauum propofitam cochlea: partem
excipiat. Hanc Nymphodori flruduram no accepit Anflion , fe d adiecit or-
gano axem habentem tympana foraminaque, vt axis, qui in medio efl, motus,
vbi velis, confiflat,& vi minime voluatur. tranflulit item annulos iuxta prius
tranfuerfarium, ne organum a parte operculi, fed a parte prioris tranfuerfarij
alligetur: traiecit praeterea funium capita per opercula, hxc quidem a fuperio-
40 ri parte,illa vero ab inferiori.quod quidem pertinet ad annulorum fitum, vna
nobifeum fentit,fed axem, quem adiuxit,tanquam fuperuacaneum reijcimus.
fiquidem vnus axis ex robulla materia praeparatus, quod opus efl, abunde ef-
ficit . Sed quum glolTocomi fabricationem abfoluerimus , fequitur , vt ad eius
motum veniamus.

I iiij

5o4 ORIB ASIVS

I, Capita funium per pofterius trafuer-
fanum traie&a.

K Coclea fpeciem lentis referens.

L Manubriolum.

M Quatuor annuli in tranuerfarijs.

N Ferrea forfex.

O Pars operculi, qus manet immobilis.1
P Pars operculi in lunata figura excifa.
Q^Axis habens tympana foraminaque.

Nymphodori GlofiTocomum claufum.

A Latera.

B Tranfucrfarium prius.

C1 Tranfuerfarium poftenus.

D Canum non penetrans.

E Axis habens tympanum in medio.

F Foramina in qug funes coijcipoffint.
G Funes duo.

H Capita funiutraie&a per prius traf-
uerfarium.

50 6

O R I B A S I V S

De motu organi.

VBi humeri caput fuo loco moueturpratcipueque fi in alam veniat, ad fca-
lam eodem modo paratam, quo in Ndei Plinthio expIicauimus,nuncpro
Plinthio Glofifocomum alligetur, n5 ab operculis,ne fub cochlea habena ab-
rumpantur,fed a priori tranfuerfario, annulis prope ipfum affixis. Aperiantur
item opercula, capitaque funium ad axem alligata excipiantur, hatc quidem a
fuperiori parte, illa vero ab inferiori: ac deinceps, vbi refhtuere voIumus,fub-
fellium prope fcalam ponatur, fuper quod homo afeendens brachium fic tra-
ijciat,vt indatur cuneus in alam : circumligetur infuper humero Charchefius io
laqueus, vel alius atqualiter extendens , eiuique capita ducantur ad fuperiora
funium capita, vt machinationum motu, aut direftis dudtionibus ab inferio-
ri parte intendamus, aut alio intercedente motu, aut per duos contrarios mo-
tus interie&os, hoc modo. Laquei capita per inferiores trochleas traijciantur,

& cum funium capitibus colligentur, quo rurfus fit, vt machinationes mota:,
alio intercedente motu ab inferiori parte extendant : verum, fi per fuperiores,
laquei capita traqciantur , deinceps per inferiores demifla, ad funium capita
vinciantur , rurfus machinationum motus per duos contrarios motus inter-
iedtos ab inferiori parte extedit.lmpulfus vero, quos deinde res poftulat, fiunt,
quemadmodum didlum eft,vbi humerus in alam prolabitur,& per duplicem io
habenam extrahendo, & intentione remifla per manus furfum compellen-
do. Retulerunt alij organum hoc, vbi a fuperiori parte extendere volumus,
idoneum efTe,tranlferunt enim ipfum ad fuperiorem partem fupra caput, cu-
neumque ad gradum adherentem, folutum tamen, in alam comjciunt, dein-
de capita funium cunei, ad inferiora capita funium organi religant , & Char-
chcfium laqueum humero inijeiunt , cuius capita deorfum addudta ad imum
fcale gradum immobilem deuinciunt, vt per hec retinaculis adhibitis dirc-
ftis ductionibus a fuperiori parte intendant . licet etiam organo ab inferiori
parte alligato a fuperiori extendere alio intercedente motu, alligatis enim la-
quei capitibus , vt( quemadmodum didtum efi) retinacula fint, cunei funium J o
capita per trochleas traiedta, cum fupenonbus capitibus funium organi vin-
ciunt, vt machinationibus motis alio intercedente motu a fuperiori parte ex-
tendant, aut laquei capitibus non amplius retinaculi vicem exhibentibus, fed
ad funium organi capita alligatis, vel ad fuperiora diredtis dudtionibus , vel
alio intercedente motu ad inferiora idem proflent, cumque abunde exten-
derunt, eofdem adhibent impulfus, quos paulo ante propofuimus. Qua: re-
lata funt,adfcripfimus, probamus autem, &in hoc, quod de Nilei Plinthio
diximus, vbi fcala eredta collocetur , intentionem ab inferiori parte adhiberi,
cuneo ad fcalam alligato: eam vero, qux vel a fuperiori parte trahit, vel in di-
uerfa deducit, ex toto prattermitti, eiufmodi fiquidem imbecilles funt.C^udd 4°
fihomoiaceat,fic interdum cenfui luxatum reponi, contentus fum propo-
fitis reponendi rationibus exempli caula propter organi motum huc alla-
tis. omnia enim luxata per hoc quoque inftrumentum reponi poliunt, non fe-
cus ac per Nilei Plinthium, vtriufque machinationes funt diuerfie, fed repo-
nendi rationes esde,fic,vt liceat ex fuperionbus vmuerfum huius organi mo-
tum intelligere.

Trifpaftum

5°7

DE MACHINAMENTIS.

' Trifpaftum Apellidis,feu Archimedis.

1L!ud in primis fcirc coucnit,quodneq; Apellidcs,neq; Archimedes medici
fuerunt, led architefti, qui machinamentum hoc excogitarut(quemadmo-
dum nos accepimus de hiftoria) ad naues deducendas funibus no per manus,
led per ergata attradhs, illius autem feculi medici eius ftrudluri modu mmue-
tes trifpaftum organu medicinale ad luxata, fracftaq; reftitueda fabricarunt in
hunc modum. Totum organum ex eoru genere eft,qu£ oblonga quadrata nu-
cupantur. eft aute hoc modo compa&u. duo latera longa palmos quatuor, di-
giti craftitudine inter fe coagmentantur per tranfuerfana longa palmos duos
io crafta digitum, latitudo potiffimu pofterioris tranfuerfarij fex digitos atquat:
prioris propter opercula palmos duos.Vt retulit autem Paficrates, media late-
ra excauata funt,cauis non nimis alte penetralibus, quibus duo axes includun-
tur,rotas habentes in vicinia laterum, vtnufq; axis roti perforata: funt peruijs
foraminibus, qui non alia de caufa faffa funt, nifi vt in ea funes immittantur,
quorum ratio hic eft.funes duo extrema parte nodum accipientes, coniedti in
prioris axis foramina attrahuntur, ita, vt nodi fuper foramina collocentur.tum
lunes circa fuas vtcrquc rotas inuoluutur, Se per pofterioris axis foramina tra-
iedli nodu accipiunt. Pofterior axis medius inter rotas foramen habet, in quod
rurfus funis conijci debet. fumitur funis longus, qui ab vtraq; extremitate no-
1 0 dum acceperit, deinceps per propofitum foramen traijcitur lic, vt nodus fora-
mini iungatur , poft hic circa medium axem inuoluitur, quo fadto altera eiu^
extremitas perpofterius trafuerfariu,quod medium perforatum Iit, traijcitur.
at quid nunc fit fune traiedofmanu tradlus euolutufque pofteriorc axem con-
uertit,quo conuerfo alia capita funium, qui extra procedunt, ducuntur. Adhi-
bentur autem funes quatuor,duo,& item duo, atque ad hunc modum immit-
tuntur. Sumuntur funes duo, qui extrema parte nodum acceperint, & per duo
foramina prioris axis, qui inter rotas funt,traijciuntur, attrahunturque iic, vt
nodi foramina contingant , tuncque funium capita per prius tranfuerfarium
perforatumab interiori parte verfus exteriorem traijciutur.aut prehenduntur
3 ° funis vnus duplex, cuius capita conie&a in prioris axis foramina attrahitur, vt
medius funis inter foramina ftatuatur, poftea eiufdem funis capita traijciutur
per foramina trafuerfarij prioris.Duo item ali j funes fumuntur nodo extrema
parte deuin£ti,hi per foramina inter rotas pofterioris axis fa£h,& a medio fo-
ramine recedentia attrahuntur, cjui deinde, vbi eoru nodi ad foramina perue-
nerint,tuncducuntur,traijciunturque perpofterius tranfuerfariu perforatum,
fic,vt quinque nunc fint,fumu,qui extra feruntur,capita,duo per prius tranf-
uerfarium, tria per pofterius. Ilis pofterioribus manu attradlis, inclufifquc fu-
nibus(vt di&um eft)inuolutis atque euolutis, capita eorum, qui exterius fere-
bantur, ducuntur, extenduntq; capita habenarum, quibus diftenditur corpus.
4° Huiuftnodi organi ftrufturam Paficrates exponens reprehendit taquam mi-
nime efficacem, vniuerfum enim organi opus cofiftit in dudtione funis pofte-
rioris,qui manu attrahitur, at nequit manus in relfituendis luxatis vim tantam
fuftinere,prifertim,vbi magni articuli funt, & corpora robufta. quamobrem
organi ftrutfuram immutauit,duofque axes, qui inclufi erat, ita ftruxit, vt pe-
netrarent,& priorem,minorem exiguis capitibus extantem, pofteriorem ma-
iorem & longiora capita habentem, & ad prioris quidem axis extantia capita
clauos confixit: poft eriori vero veftes adiecit. demiffis axibus duobus digitis

5o8 ORIB ASIVS

machinamentu in reftituendo fic mouit- Habenas extendedis corporibus in- i
iedas ad extantia prioris axis capita deligauit,vt pofteriori axe conuerfo prior
moneretur, & euolutis,inuoIutifq-, funibus nerui extenderentur. Sed Anftion
Paficratis filius patri aduerfatur,vc vetufta organi ftrudtura ignoranti. in vetiu
fla enim(inquit)organi ftrudtura,axesnon mouebanturin lateru cauis,fed cir-
ca ferreos chodaces affixos lateribus in capreoli forma excauatis, quod videre
Jicet in organis ad aquam haurianda coparatis,qu;E ob fabricationis rationem
facile conuertuntur, neque tamen rotte in fe continent armillam, fed chodace.
quoniam igitur axes per armillas mouentur circa chodaces, & rot£ per choda-
ces circa armillas, axes prompte admodum verfibuntur, atque idcirco fine im- io
pedimento erunt, etiamfi funis manu ducatur. Ob id autem ipfum trifpaftum
organum appellatu efl, quoniam tres funes agut,vnus quide extra dudlus,duo
inclufi.Ha<Senusipfeprobabiliterfcripfit,fed vera funt,que a Paficrate addu-
cuntur, non enim potefl manus fune ducens bene reftituere,fed forrafle mon-
flrationis eaufa in ludo organum mouere,vis autem, qu^ in reflituendo requi-
ritur per manum minime poterit adhiberi, atque ea de caufa ljfdem omnibus
fa<flis,qute in vetufta feriptura funt oftenfa, tertium axem organo adijciedum
iudicauimus, cuius capita traiedla per latera effent, vt pofterior axis nunc me-
dius fiat , medius autem perforetur , in extantibus capitibus vedtes demittan-
tur,vel manubriola, aut bacula dudtaria . medius vero funis pofterior, vbi circa
axem eft inuolutus,traijcitur per foramen axis penetrantis, fuoq; ibi capite al-
ligatur.His ita conftitutis couerfus pofterior axis, ille inquam cuius capita ex-
tant, funem circa fe inuoluit,quo fit,vt medius axis moueatur, quo moto prior
quoque axis mouetur.Tnbus axibus conuerfis, funium, qui extra ducutur, ca-
pita tenduntur, cum quibus vinciuntur habente, que corpora extendut.Habet
item organum opercula,veluti gloflbeomum, ne machinationes oculis expo-
nantur,atque item annulos ad latera affixos, quibus alligetur. Ha?c eft vniuerff
trifpafti fabricatio. Reftituedi autem modi aptantur ljdem, quos pofuimus in
gloflbcomo,diftat enim foliim, quibus mouetur, machin ationibus : pratterea
funium eadem eft dudlio, habenis ad eos alligatis. Sed iam trifpafti fabricatio- }o
nem explicatam habemus.

A Duo latera.

B Prius tranfuerfarium.

C Pofterius tranfuerfarium.

D Duo axes habentes rotas in viciniala-
terum.

E Funes circa rotas inuoluti.

F Funis coniedlus in forame medium in-
ter rotas pofterioris axis.

G Funis duplex, cuius capita traiedla per
foramina prioris axis, per prioris traf-
uerfarij foramina traijciuntur.

H Tertius axis, cuius capita traiedla fint
per latera.

I Vedtes in extantibus capitibus demiffi.

K Annuli ad latera affixi.

Fabri

5io

ORIB ASIVS

Fabri organum. 1

j— i Abii organum ad Iiunc modum fit. fuperbafim,qua; agirerls' nominatur,

X pro organo dimenfam ftatuuntur crura duo, quorum longitudo duos cu-
bitos & femiffem a:quat, aut etiam excedit : latitudo impiet digitos quatuor:
craffitudo tres . crura hatc per duo tranfuerfaria inter fe coagmentantur, alte-
ro ab inferiori parte, quod quinque palmos a bafi recedat, altero a fuperiori,
qua crura finiuntur, inferiori tranfuerfario fubijcitur affer tranfuerfus , qui &
cum lateribus organi, & cum tranfuerfario committitur, hunc afferent fedile
C‘ill'ucrunt ornncs appellare , cuius medium ad tranfucrfarium exciditur ad io
efrigiem.n. inuerfi, qua parte tranfuerfario infigitur ameum.u. Accommoda-
tur tam cauum, quam. u. demittendo priapifco odio digitos longo.Inrer tranf-
uerfaria ab interiori parte crurum canaliculi excauantur,in quibus, dum luxa-
ta reponuntur, moueatur quadrata teftudo,fpatham & cubitos mouens.quan-
doquidem prior pars teftudinis (frontem dicunt) peruio foramine pertundi-
tUn 'j ra<^'X con,iclt.ur’cl,ius extremum, qua extenuatur,ad pofteriorem
teftudinispartem percraffitudinetraijcitur. Propofita pars radicis peruio fo-
ramine pertuditur, per quod fibula demittitur, ne radix euellatur, fed manens
in foramine torqueatur. Fibula autem in extrema radice fcutulo fuperpofito
includitur. Radix eo pertinet, vt fpatham in organo fuftineat, habet enim or- 10
ganum fpatham capitulo leniter cauo affurgentem, ita longam, vt a teftudi-
ne ad fuperius tranfucrfarium , quod caput nominatur, pertineat, & cuneati
axis modo excedat.huius fpathx extremitas, qua: contra capitulum eft, media
in quadiatam figuram exciditur, atque in id cauum includitur radicis extre-
mitas lata,qux perforatur, perforaturitcmfpathaab vno latere ad alterum, in
quod foramen fibula demittitur, vt fpatham detineat ad radicem.ipfa vero te-
uudo iuxta medium pertunditur foraminibus quatuor, vel ordine difpofitis,
vel duobus a priori parte, totidem a pofteriori conftitutis,qua: no alia de cau-
fa fiunt, ni fi vt funes in ea indantur, vt in fequentibus offendam. Medium ca-
put,hoc eft fuperius tranfuerfarium,in quadratam figuram excauatur,in quod } o
cauum duplex trochlea inditur , qua: circa axiculum verfatur. habet item fu-
perius tranfuerfarium duo alia caua quadrata peruia, nempe ab vtroque tro-
chlea: latere vnum.in qu£ conijciuntur quadrata; cubitorum partes,duo enim
cubiti per fuperiustranfuerfarium demittuntur deorfum, & teftudini inhse-
1 ent,qu£ quadrata caua in fummo habct.Imas cubitorum partes quadratas te-
nuefq, architefti calces nuncuparut : fuperiores latas ac rotundas dixerut alas.

In alas ergo cubitorum, qua: fuperius tranfuerfarium excedunt, Sc peruijs fo-
raminibus pertufe funt, axis conijcitur, cuius capita vtrinque excedunt, me-
dium cuneatum eft, in extremis capitibus veftes funt, vel manubriola dmfta-
ria, quibus conuertatur. Alarum partes priores iuxta foramina & axis capita 4°
rurfus forantur, vt,fiquado opus lit in foramina fibula; demiffa: feruent axem
immobilem. Organo praitcrea iuxta crurum extremitates alia duo funt adiun-
<fta crura, vt liquando fcdilis vicem exhibeat, fuper bafim atque adiunfta cru-
ra laceat. Verum quia teftudo per funem e lata, & cubitos & fpatham attollit,
in lequetibus qua ratione funis indatur, adijciam.Sumitur funis duplex, CUIUS
capita per duo Ioramina,qux vel iuxta cubitos funt, vel a priori parte, vel a po-
eiioii,v el in medio traijciuntur, vel ab inferiori parte furfum adducutur, fic,

vt medius

DE MACHINAMENTIS. 5n

i vt medius funis inter foramina collocetur, deinde capita furfum feruntur, &
circa duplicem trochleam prioris tranfuerfarij inuoluuntur, atque (vt didhina
eft) permutata deorfum procedunt , & ad clauos penetrantis axis religamur,
continetur enim organo Fabri alius axis conie&us in crura, cjuie fuper trafuer-
fanum inferius digitis cpiinc[ue interpofitis perforata funt. in axis medio duo
claui funt infixi in extaribus capitibus veftes vel manubriola dudhiri a, quibus
conuertitur axis, cuius conuerfio per funes teftudinem attollit, atque vna cum
fpatha fimul cubiti & axis, qui alis continet ur,furfum feruntur ad luxata, qux
a fuperiori parte extenta mfuani fedem collocantur. Huiufmodi eft antiqua
rc> fixudura organi, quod ad Fabrum refertur auftorem.

ac o

B Crura duo.

C Tranfuerfariu fuperius.

D Trafuerfarium inferius.

E Affer tranfuerfus fubie-
ftus Iferiori trafuerfario.

F Medium afferisexcifi ad
formam .u.inuerfi.
Priapifcus.

Canaliculi excauati ab
interiori parte crurum.

I Quadrata teftudo.

K Spatha.

L Cubiti.

M Priorparsteftudinisper-
uio foramine pertufa.

N Radix.

0 Fibula demifla p radice.

P capitulu fpatha: cuneati

axis modo.

Q^Extremitas fpath^I qua-
dratam figura perforata.

R Foramina quatuorteftu-
dinis.

S Duplex trochlea Tdita in
canum fuperioris tranf-
uerfanj.

T Caua duo quadrata fupc
rioris trafuerfari j,in quas
demittuntur cubiti.

V Ini£ partes cubitoria qua-
drati-

X Supiores cubitoru partes
rotudl,queali dicutur.

Y Axis in alas cubitoru de-
nnffus.

Z Fibul^demiffg in alasp-
foratas, qui axe immo-
bilem feruent.

a Alia duo crura adiuniffa.

g Funis duplex.

r Alius axis, q in cruribus
continetur.

a Veftes, quibus conuerti-
tur axis.

1 Bini trochlea: ad bafirn.

{ Bina: trochlea: ad fumma

crura.

h Cuneus.

5*4

O R I B A S I V S

Demotu organi. T

Vum eredta organa comparentur ad reponendum humeri eaput exci-
endo, & alijs quoque modis idonea fint, de humeri capite reflituendo
tradlare conllitui.ordiar autem ab eo cafu,fub quo in alam prolabitur. Verum,
vt organi motum perfedtum habeamus, quaternx trochleie organo adijeien-
tur,binatab inferiori parte, qua bafis furfurn fpedlat, totidem a fuperioriad
fumma crura. vbi ergo luxatum reftituere volumus, cuneata pars axis primum
lana vel linteo circumdetur, fubfelliumque iuxta organum ponatur, fuper
quod homo afeendat, deinceps vinciantur crura quide habena inter fe,fed in-
tegrum brachium extentum, ad latus, in foraminaautemalarum,indantur fi- i0
bulx,vt axis feruetur immobilis, vfquedum eo moto opus erit. His itacon-
flitutis brachium fuper axem imponatur, atque, vbi cuneata pars axis in alam
coniedta fit, laqueus Charchefius, vel alius xqualiter extendens humero inij-
ciatur, eiufque capita deorfum addu£hi,ad clauum eius axis, qui cruribus an-
nedlitur, alligentur, fune nfo amplius indito, quemadmodum in organi fabri-
catione retulimus, axis conuerfio diredfa dudlione ab inferiori parte exten-
det. id quod etiam, alio intercedente motu, ad hunc modum fit.Laquei capita
primo per inferiores trochleas traducuntur, inde furfurn data adclauosaxis
alligatur, vt hic verfatus propofitam intentionem moliatur. Idem quoque ef-
ficitur duplici cotrario motu interiedlo, laquei erfim capita per inferiores tro- 2. o
chleas traiedla ad fuperiores feruntur, inde ad axis clauos vinciutur,vt duplici
contrario motu interiedlo ab inferiori parte extendant. Tales funt modi, qui-
bus ab inferiori parte intendimus.Si quis autem a fuperiori intendere volue-
rit, fune in tefludinem coiedlo,veluti in organi flrudtura pofuimus, laquei ca-
pita deorfum adducat, & tanquam retinacula ad aliquid immobile deuinciat:
poflhsc axem conuertat. quo conuerfo tefludo alio motu intercedente, per
funem elata a fuperiori parte intendet.Ex his quoque ille modus comprehen-
ditur, qui in diuerfa extendit, hic non amplius requirit, vt capita retinacula
fint,fed ab interiori parte ad axis clauos vinciantur, vel per fe vel alio motu in-
tercedente, vt per vnum machinationis motum, propofitus extendendi mo- 50
dus adhibeatur. Seruetur autem in intendendo axis immobilis, quemadmo-
dum declarauimus.Pojftquam abunde intederimus, fibulat, qua: moneri illum
non patiebantur, recipienda: funt, atque lpfe per vedtes vel manubriola dudta-
na conuertendus,vt cuneo aliqua ex parte inclinato, extrahendo impellamus,
ficut in alijs organis oflendimusipofl liate dum reflituimus humero deorfum
intento, minifter a pofteriori parte affiftens, manus det ad ceruices hominis,
vt corpus verfus pedum regionem cogat iri cotrariam partem. Verum, vbi re-
ftituimus, miniftro id pra: flante, quod ofledimus, fubfellium pedibus homi-
nis fubie6lumfubtrahatur,vtipfefufpendatur ab organo, tum(vt alibi didtum
efl)eodem momento, quo ab inferiori parte extendimus, atque excitamus, per 40
cuneum extrahendo impellemus, deinde intentione renuda furfurn cogemus,
vtraque manu membro comprehenfo,&,vt in fuum locum recondatur, elato.
Hac igitur ratione humeri caput in alam prolapfum reflituitur.

Verum, fi

O R I B A S I V S

Verum, fi in priorem partem aut pofteriore veniat, vertere fic axem opor- i
tet, vt quod ex eo cuneatum eft, deorfum fpedet, furfuin, quod arquum eft.
hoc fiquidem nunc aptatur ad reponendum humeri caput, quod in propofi-
tas partes eruperit. Eo fadohomo fiuper fubfellium, quod luxta fit,afcendens,
brachium fuperponat, fic, vtaxi infidat : deinde humero inijciatur laqueus
«qualiter extendens, cuius capita deorfum ad axem alligenturieatdemque in-
tendendi rationes adhibeantur, qua: tradita; fiunt, vbi in alam excidit. Neruis
abunde didudis impulfiusconuenit,quem in aliorum organorum motione
monftrauimus.

Sed fi neque cubiti fint, neque axis in alas coniedus, humeri caput in alam io
prolapfium ita reftituitur. agitatur fipatha fic, vt capitulum eius, perinde atque
cuneata pars axis fiuperius tranfiuerfiarium excedat, tum duplex habena me-
dia inter fipatham & trafiuerfiarium datur, cuius capita ab exteriori parte pen-
dent.In reftituendo autem, a:ger ad organum afliftens, brachium fiuper tranfi-
uerfiarium imponit fic, vt fipatha in alam indatur, poft ha:c Charchefius la-
queus, vel alius «qualiter extendens humero inijeitur, cuius capita deorfum
demifla ad tranfiuerfiarium vt retinacula deligantur : fune ad teftudinem da-
to axis conuerfius teftudinem, cumque ea fipatham attollens a fiuperion parte
extendit. Aptatur item ille extendendi modus, qui in diuerfia ducit, laquei ca-
pita mutata ad axem alligantur , tunc fiquidem conuerfius axis in diuerfia di- 2.0
ducet, poftquam fiatis extenderimus, duplicis haben« capita continenda fiunt,
&per hanc ipfia fipatha , vt per fipatham extrahendo impellamus. Quo fado
intentio remittenda eft, membrumque fiurfium adducendum, vt quamcelerri-
meinluum locum articulus collocetur. Atfiorganumnon fipatham habeat,
non cubitos, non axem illis contentum , humeri caput in alam veniens per
cuneum fic reponi debet, cuneus, in quem funes comedi fint, fiuperiori tranfi-
uerfiario infidat, & per funes ad ipfium vinciatur, deinceps «ger brachium fiu-
perimponat, cuneufiq; in alam conijciatur,quo coniedo laqueus Charchefius
humero circumligetur , eiuique capita deorfum denuda dentur ad axem , qui
cruribus cotinetur, vt axis verfiatio ab inferiori parte extendat. At vbi fiatis in- jo
tendcntjimpellere oportet, velutin alijs organis demonftrauimus,aut extra-
hendo,aut furfium compellendo, qui modi, quum ab inferiori parte extendi-
mus, potiflimum ad rem pertinent. Placuit alijs per teftudinem ita repone-
re.funem primo refoluunt,ipfumque duplicant, cuius duplicati capita per duo
teftudinis foramina traijciunt, a fiuperiori parte deorfum , & ad inferioris
axis dauos alligant, attollunt itaque teftudinem prope fiuperius tranfuerfariu,
tuneque reftituendum brachium fiuperinijciunt , cuneumque in alam demit-
tunt , poft haje brachium per palmam iunduram ad teftudinem vinciunt, his
ita conftituris , inferior axis conuertitur, teftudoque a fiubiedo fune deorfum
verfus attrada ab inferiori parte ducit.quo pado intentio quidem ab inferiori 40
parte adhibetur , fied humero ad teftudinem alligato prohibetur conueniens
impulfus.

Cubito in illas tres partes e!apfio,vbi brachium curuatur, interiore inquam,
exteriorem, & pofteriorem,iuxta organum ab omni parte prteparatum ftare
«ger fiuper fiubfielhum debet, atque axis conuerti, fic, vt pars eius, qua: cuneata
eft, deorfum fpedet, fiurfium, qua: «qua, dehinc brachium dare liiper axem,
quofado humerus ad axem per palmam lunduram deligandus eft : brachio

Ycro

DE MACHINAMENTIS. 51 7

1 vero in vicinia manus inijciendus eft laqueus inaequaliter extendens, eiufquc
capira furfum adducenda, & ad alam, vel ad cxtans caput axis e regione alli-
ganda i brachio fic ad redum angulum figurato, habens vel lata; fafcis me-
dium ad eam regionem detur,qua: proxime fub cubito eft, cuius capita deor-
fum ad axem porrigantur. Quod ad extendendum pertinet, ijdem modi con-
ueniunt, quos, vbi humeri caput reftituitur, oftendimus , nunc fiquidem lice-
bit,vel continendo, & a fuperiori parte extendendo, vel in diuerfa ducendo
vim adhibere, qua abunde adhibita, eadem impellendi ratio accommodatur,
qute tradita eft, vbi de aliorum organorum motu pertraftauimus. At fi cubi-
io tus in priorem partem moueatur^aquo cafu brachium extenditur, membro
fuperimpofito, humerus ad axem deligetur, tuc Charchefius laqueus, vel alius
atqualiter extendens brachio inijeiatur, eiufque capita deorfum ferantur , ea-
dem intendendi ratio adhibeatur : poft idem impellendi modus expeditiffi-
mus,quem in tradandis organis demonftrauimus. Proprie autem fpatha plu-
rimum videtur ad cubitum reftituendum pertinere. Videamus autem, quo-
modo vbi neque cubiti in organo fint, neque axis in alis codneatur, opus hoc
efficiendum fit. Funis igitur refoluitur, duplicaturque, & eius capita per duo
foramina teftudinis a fuperiori parte deorfum traieda, ad axis clauos alligan-
tur. teftudo autem, cum fpatha prope fuperius tranfuerfarium attollitur, de-
10 in fpatha torquetur, & brachium fuper tranfuerfarium , cui lana circumda-
ta fit, imponitur, humerufque ad tranfuerfarium per palmam iunduram alli-
gatur, brachium vero ad fpatham toto membro curuato. conuertitur igitur
axis cruribus contentus, teftudoque deorfum verfus a fune coada fpatham fi-
militer deorfum adducit, ficque ab inferiori parte intedimus. At, vbi fatis ex-
tenderimus, aptatur impulfus, quem paulo fupra pofuimus, fi in exteriorem
vel interiorem partem cubitus elabatur, adducendo : fi in pofteriorem, extra-
hendo. Porro ab inferiori parte extendere poffumus, impulfu autem, eo, quod
brachium deuindum fit, ad fpatham extrinfecus prohibemur, nili, quum ra-
dix euelli ex foramine poffit, extrahendo impellamus. Magis autem accom-
30 modatur fpatha, vbi cubitus in priorem erupit, quem fi reftituere velimus, fu-
nem demittere fimiliter oportet , finereq-, vt fpatha dependeat, deinde mem-
bro fuperiniedo, humerum ad tranfuerfarium deuincire , brachium vero ad
fpatham, poft hsc ab inferiori parte extendere, vi, quantum res poftulat, ad-
hibita impellere , ante quidem premendo , tum circumducendo , Ipatha cum
brachio torta curuataquc, premendi caufa.hadenus de cubito luxato.

5i3

ORIB ASIVS

Ex Ruffo fcamnum Hippocratis. x

Hippocrates maxime admiratione dignusmultis in locis fuum organum
appellauit, in quibufdam etiam «ttAW.recentiores id j5a3S0(j,id eft,
fcamnum dixerut, eoq; affixis cruribus & pro organo & pro fcamno vfi funt.
ftruitur autem fic. Paratur lignum fex cubitos longum, latu m duos,nouem di-
gitorum craffitudine,refupinaturque, &quatuor alia ligna pedem longa ex-
tremis partibus rotunda, duo fcilicet & duo cum eius extremis iunguntur,hu-
iufmodi ligna, qua: 4>Ai«t ab Hippocrate vocantur, in latitudine peruijs fora-
minibus pertunduntur, quibus continentur penetrantes axes in medio clauos
habcntes,& in extantibus capitibus manubriola duftaria ad conuertendum. io
totum lignum in medio vfque ad alteram partem quatuor digitorum fpacio
inie&o caua habet, quoru altitudo pariter & latitudo treis digitos $quet . ca-
uahxc Hippocrates nuncupauit.Mediu praiterea lignum alte in qua-

dratam figura excauatur, quo fcalmus demittitur, qui priapifcus vocatur. Alias
item habet <f in medio ad fimilitudinem literx.n. non inutiliter adiedtas.
Strudhira igitur Paficrate auctore huiufmodi efficui deinceps fubdam,qua ra-
tione moueatur fcamnum Hippocratis, quod, vbi vetuflam ftrinftura habeat,
homine iacente,ad luxata omnia rellitueda idoneum effivt dum fingulaexe-
quar, declarabo.

A Lignum fex cubitos longum, latum duos,
craffitudinis nouem digitorum.

B Qjratuor ligna pedem loga extremis par-
tibus rotunda.

C Axes habentes in medio clauos, & in ex-
tantibus capitibus manubriola dudtaria.

D Folfj quarum altitudo tres digitos xquat.

E Priapifcus fuperius teres demifius in me-
dium lignum altem quadratam figuram
excauatum.

F Duo polles.

G Tranfuerfarium lignum in fpeciem gradus.

De maxilla

5io

OR1B ASIVS

De maxilla reftituenda. ,

M Axilla excidente, fiue ab altera parte, fiue ab vtraque homo refupinatur
fic,vt caput iuxta axem,qui ab eius parte eft, collocetur, brachijs ad pe-
<ftus, atque abdomen alligatis, crunbufque inter fe, & omnibus ad fcamnum
organum deuindiis. tum capiti ea iun&ura imponitur, qua: lepus auritus dici-
tur,eiufque finus ad ea ligna,qus proximum axem fuftinet,vt retinacula fint,
deliganturimedia habena in os inditur, quantum poteft intima, iuxta eam re-
gionem,qua maxilla cum malis committitur, inter dentes maxillares, eiufque
capita deorfum dcmilTa ad axem, qui a pedibus eft, alligantur, aliaque habe-
na media mentum compleditur, & in vtramque partem vitra caput adduda io
ad axem,quifupcripfum eft, diducendi caufa deuincitur. his ita conftitutis,
inferioraxis torquetur, vt continedo,& ab inferiori parte extendendo vis ad-
hibcatur.Poftquam intenderis, quantum res poftulat, ad eos impellendi mo-
dos venies , quos in opere de articulis expofuimus . Si maxilla quidem ab vna
parte exciderit, tria efficies,adduces,premes,& furfum compelles: fin ab vtra-
que extrema mota fuerint, premere conueniet, & furfum compellere . hsc de
maxilla, nunc venio ad humeri caput.

A Iundura lepus auritus.

B Sinus leporis deligati ad ea ligna, qua: fuftinet
axem proximum, vtretinacula fint.

C Habena, qua: media in os inditur.

D Capita habens alligata ad axem, qui apedi-
bus eft.

E Aha habena, qus media mentum copledhtur.

F Habens alterius capita diducendi caufa ad
axemdeuinfta.

De humeri

ORIB A SIVS

511

De humeri capite ia 1

alam prolapfo.

T /Bicunquc humeri caput reftituimus, fi in alam vel in priorem partem ve-
V nerir,refupinare hominem debemus : fi in poftcriorem , pronum collo-
care. vbi ergo inalam prolapfumreftituimus,cuneus eo immittendus eft,fic,
vt qua capitulum affingit rotundum ac leniter cauurn, in priorem partem fpe-
der, qua atquus eft, in pofteriorem. expedit autem cuneum, vt mollior fit, lin-
teo vel lana inuoluere. omne enim lignum (audore Hippocrate ) durum cft,

& taftu laidit, atque hac de caufa potiffimum lana circumdatur, adde, quod 10
hate fudorem abforbet , qui in ala oritur & ob curationis metum , & ob calo-
1 em eius partis naturalem, qui ad diducendum confert: & quod cuneum la-
bi non patitur, deinde funium capita, haic quidem a priori parte, illa vero a
pofteriori fuper caput ad axem adducenda, media item habena fub ala inter
cuneum & humerum danda eft, vel (vt ahjs placuit ) inter cuneum & latera,
ciufque capita ab exteriori parte attrahenda . Ipfi autem humero Charche-
fius laqueus.vcl alius atquahter extendens, inijciendus non qua laceratus eft,
ne quum neruofus fit, fi adftringatur, doleat : fed fupra vel infra. pl?rique fu-
penorem legionem anteponunt tanquam magis idoneam, quod proxime ad
articulum accedat , fed locus hic ad curationem minus accommodatur, pro- 2,0
hibetenim re&um impulfum. Sub mufculo igitur deligandum cenfemus, &
ob hanc caufam, & propterea quod locus, qui iuxta adftringitur , aigre laxa-
tur, qua: vero mediocri interiebfo ipacio attrahuntur, facile iequuntur. Ex-
pedit autem, vt laqueus mollius infidat, humerum lana obuoluere, deinde la-
queum imjcere-.tubercula enim cubito fubiedta prohibent,quo minus laqueus
fub extendentium vi deorfum labatur, his ita conftitutis laquei capita deor-
fum demifla e regione ad axis clauum alliganda funt, vel circa ipfum obuo-
luta, vel nodo inter Ce deuimfta. magis autem ad rem pertinent, vbi inter fe
alligata clauo circumponuntur, tunc fiquidem opus fuum firmius pratftant.
neceffe autem eft, vel continere, & feu ab inferiori, icu a fiipenori parte ex- 3°
tendere, vel per organi axes in diucrfa contendere. Abunde vi adhibita, pri-
mum conuenit impellere, per duplicem habenam extrahendo: & eodem, quo
extrahimus , momento cubitum altera manu ab exteriori parte in interio-
rem agere, intentione adhuc manente: tum hac remifla laxataque manibus
furfum compellere. At fi caput humeri in priorem partem moueatur , homi-
nem fupinum collocamus : pronum, fi in pofteriorem. cuneoquc omiflo, me-
dium duplicata: habena: lana inuolutum fub alam demittimus, capitaque eius
fupra caput adducimus, non c regione humeri vitiati, fed verfus contrariam
partem, homine refupinato, fi in priorem partem articulus exciderit. Qutefi-
ta autem caufa eft,quamobrcm id fiat. Paficrates quidem id propterea fieri di- 4°
xit, ne humerus detineatur habena e regione furfum verfus attrafta : recen-
tioresnon ea de caufa, capita oblique ducenda efle dixerunt, fed, ne corpora,
quibus ala continetur, comprefta lati fcapularum offis linum impleant : no-
bis vero cum omnibus conuenit, capita oblique danda efle ad contraria:
partis ligna, quibus axis continetur. Rurfus autem humero Charchefius la-
queus inijciatur,vel alius, qui atqualiter extendat,eiufque capita deorfum ad
axem, qui a pedibus eft, demittantur, vt vel retinacuhsadhibitisabinferio-

ri parte

DE MACHINAMENTIS. 52.3

i ri parte intendamus, vel(fi placeat) in diuerfa contendamus. Conuenit autem
impulfus, quemadmodum fupra declarauimus manibus pricipue adducen-
do, comprimendoque. Similiter autem, vbi humeri caput in pofteriorem par-
tem moueatur, homine prono eadem moliri conuenit , qu£,vbi in priorem
venit, tradita funt. At vbi fatis extenderimus, manibus premere, & adducere,
& furfum compellere neceftarium eft.

A Cuneus.

B Funium capita ad axem fupra caput
addufta.

C Habena media inter cuneum & hu-
merum data.

D Charcheiius laqueus humero inie&us.

E Laquei capita ad axem, qui a pedibus
eft alligata.

I

DE MACHINAMENTIS. 515

De humero luxato comminutoque.

NOnnunquam accidit, vt prolapfo humero fradtura quoq; adijciatur me-
bro medio comminuto, in quo cafu recondere articulum oportet, & fra-
dtura coponere.quodad reponendu pertinet retinaculo vti expedit, & a fupe-
nori parte extendere: quod ad fradtura, fimiliter vti retinaculo, & ab inferiori
parte attrahere, fed ante reftituere,quod prolapfum eft, oportet: deinde, quod,
fradtum. Ergo, vbi volumus, quod prolapfum eft condere, cuneum in alam in-
dimus,capitaque funium fuper caput attrahimus, ac mediam habena inter cu-
neum & humerum de mittimus, cuius capita ab exteriori parte procedant- tum
10 infra cuneum ac fuper fradhiram charchefium laqueum inijeimus, eiufque ca-
pita deorfum ad ligna, qua: axem fuftinent,ad retinendum, alligamus: fed fu-
nium capita ad axem, qui fuper caput eft,vincimus,vt eo conuerfo & cotinea-
mus,& a fuperiori parte extendamus. Neruis abunde intentis per conuenien-
tem impulfum articulum reftituimus.quo fadto laquei capita fuper caput data,
retinacula fiunt, & alter laqueus «qualiter extendens, cuiufmodi charchefius
eft, humero inijeitur, cuius capita demilla ad axem, qui a pedibus cft,vinciun-
tur,vt &i retinendo, & a luperioii parte extendendo vis adhibeatur.neq, nunc
eft, quod timeamus, ne fradtura ab inferiori parte attradla repofitus articulus
excidat. fiquidem, cum a fuperiori parte tam a cuneo, quam ii fuperiori laqueo
ao retineatur . Vi fatis adhibita fraduram manibus componimus, quemadmo-
dum fspius indicauimus . Quod fi humeri caput in priorem vel pofteriorem
partem venerit, vbi reftituitur, eafdem animaduerfiones defiderat . hadenus
de humeri capite.

De cubito.

CVbito in illas tres partes elapfo,in quas vbi venit, brachiu curuum eft, ne-
que extenditur, interiorem exteriorem & pofteriorem, homo fuper orga-
num refupinetur,quo commode figurato charchefius laqueus, vel alius aequa-
liter intendens humero circundctur, cuius capita, vt retinacula fint,furfum fu-
per caput vinciantur, brachio aute in vicinia manus laqueus mijciatur, qui in-
3° aiquahter extendat, puta Attolles, Chiaftus, aut Nauticus, cuius capita (urium
adduda ad ligna, quibus axis continetur,religetur,vtrumque fcilicet ad id, ad
quod fpedat e regione fic, vt cubitus cum humero ad redum angulum figu-
retur .tum duplicatce habente, feu late fafcie medium ad brachium detur iuxta
cubiti lunduram, cuius capita ad axem,qui a pedibus eft,vinciatur. Datis igi-
tur capitibus laquei, ad (upenora, duplicata: habens, ad inferiora, binifq; axi-
bus vno fuper caput, altero iuxta pedes collocato, vim adhibebimus, vel con-
tinendo,& a fuperiori, vel inferiori parte attrahendo, velindiuerfa ducendo:
eaq; ratione impellemus, quee reponedo articulo idonea fit. vbi in interiorem
vel exteriorem partem conuertatur,adducemus: vbi in pofteriore, extrahemus.
4° Quod fi in priore partem articulus elabatur, in quo cafu curuari extetum bra-
chium nequit, homo fupinus iaceat in vitiatam partem inclinatus, brachio fu-
per fcamnum extento charchefius laqueus humero mijciatur, cuius capita fu-
per caput procedat, extremo ite brachio in vicinia manus alius detur laqueus,
qui «qualiter extedat, cuius capita deorfum attrahantur, item eadem vis adhi-
beatur,nempe retinaculis, & intentione a parte inferiori. Equidem fatius duco
in diuerfa contendere, nam hoc ad articulu reponedum efficacius eft, quam fi
ab inferiori parte folummodo extendamus, oportet autem, quiim abunde ex-

L

5«-<r O R I B A S I V S

tenderimus,ad commode impelledum tranfire, premendo nimiru & circum- i
ducendo, premendo quidem intentione adhuc manente, circumducedo,pofl:-
quam re mi fla fuerit. Condito articulo, vt eius reftituti certa indicia habeatur,
experiri oportet naturales brachij a&iones, flexum inquam & porre&ionem,
pr^terea fitum in pronu habitum, ac fupinum, quoniam, vbi huiufmodi aftio-
nes liberat fint,perfe&e reftituti articuli fidem faciunf.poflumus & conferetes
cum altero cubito, num ex toto luxatum reftituerimus, colligere, quo perfefte
reftituto brachium commode ad redium angulum curuetur, contineaturq; in
fequente curationem. Duo igitur brachij ofla,vbi fuo loco mota funt,his mo-
dis reuertutur.fed poteft feorfum vtrumque etiam offendi, cum cubitus erum-
pat,radius diducatur, quod nunc quoq; explicabo. Luditur per fe cubitus radio io
inuiolatordehifcit feorfum radius, cubito in fua fede manente, vtrumlibet ho-
rum oflium lsdatur,vbi per hoc organum reftituitur, humerus iniefto laqueo
ad ligna, qua: axem fuper caput continent, alligatur, extremoq; brachio rurfus
laqueus circumdatur, qui insqualiter extendat, ficut Attollens, aut Nauticus,
cuius capita deorfum demifla intendedi caufa ad axis ciauos vinciutur. In cir-
cumdando laqueo, qui insqualiter exccndir,id obferuatur, vr finus fuper eam
partem, qua: reponitur, capita fuper contraria collocentur, fiquidem laquei in-
squaliter extendentes proprie illas partes magis cogunt, quibus eorum capita
infident, minus vero contrarias. Ergo, cum brachium duobus oflibus cotinea-
tur,vbi alterum fuo loco motum reponitur, cogere id potiflimum expedit, &
alterum, fi fieri poteft, non vrgere.Intentione abunde adhibita, illi conueniunt 10
impellendi modi, quos luxati genus poftulat, fiquidem cubitus in interiorem
partem venerit, vtriufque manus digiti inter feiun&i ab exteriori parte radij
eminentiam cubiti comple<ftuiitiir,prominentiorefque palmarii partes a latere
dantur, vt his impellentibus quafi adducendo, os in fua fedem collocetur. At fi
cubitus ad poftenora radij pro ruperit, brachio aliquatilper curuato, codc mo-
mento,quo ab inferiori parte extendimus, prominetiori palms parte premere
debemus,vt os in fuam lede reponatur, hsc enim premedi ratio ad reflituen-
dum proprie aptatur. At, vbi radius in priorem partem reccdat,exteto brachio
perinde agere conuenit, quafi vtrumque in eande partem exceflerit,adhiben- , Q
da itaque vis eft,& continendo, & ab inferiori parte extendendo, quo abunde
fadto duplex impulfus accommodatur, & qui premit, Se qui circumducit, qui
premit intentione manente, hac remifla.qui circumducit,vt oftcnfum iam cft.
Commune eft vtriufq;,vbi reftituta fuerint, fpe£tare,an brachium fuo mune-
re fine impedimento fungatur, curuetur nimirum, & extendatur, & fupinum,
pronumque figuretur, qua: a<ftiones,fi libera: fint, ex toto reftitutu efle teftan-
tur.quo fado brachium, in fequentem curatione ad redtum angulu collocetur.

A Charchefius laqueus humero iniedtus, cuius capi-
ta furfum,vt retinacula fint, adducantur.

B Attolles laqueus in vicinia manus, cuius capita ad
ligna, quibus continetur axis, religantur.

C Medium duplicats habens ad brachium data: .

D Capita duplicata: habens religata ad axem, qui
a pedibus eft.

Manus

O R 1 B A S I V S

52.8

De manu. j

M Antis in quatuor parces prolabitur, m interiorem, exteriorem, priorem,

& pofteriorem. Oportet, fi in interiorem partem veniat, fupinam collo-
care,fuper fcamnum homine fimiliter refupinato, prona, fi in reliquas tres par-
tes elabatur: deinde Charchefium laqueu vel alium q qualiter extendente bra-
chio inijcere,& fuper finum manus dare veflem tranfuerfum,Vel ferramentu,
quo adurimus, ad palma ipfam deligare eo vinculo, quod [Ad extremas par-
tes] infcnbitur: tum veflis vel ferramenti extremitatibus inijccrc, vel medias
habenas duplicatas,vel laqueorum intequaliter extendentiu finus, deorfumq;
demittere, atque alterum laqueum aequaliter extendentem brachio circumpo- 10
nere,eiufq; capita fuper caput adducta, vt retinacula finc,dcuincire : qua: vero
deorfum ferebantur capita extedendi caufa ad axem, qui a pedibus eft,religa-
re,vteiusc5iierfione & contineamus, & ab inferiori parte extendamus, quam
rem vbi fatis pr^ftitimus,couenienter impellimus. N une aute maxime ad ma-
num reftituendam pertinet adhibito retinaculo, ab inferiori parte extendere:
licebit priterea &: furfum adducere, & in diuerfa contendere. Neruis abunde
diduflisimpulfus necelfarij funt, qui eam compellere in fuum locum poflinr.
quod fi in interiorem vel exteriorem partem exciderit , prominentiori parte
palma:, aut etiam calce fuperdato prefla olfi coguntur, deinceps manus iuxta
digitos huc atque illuc agiturifin in priorem vel pofteriorem partem eruperit, t o
vtiiiter adducendo impellimus.

De fpina luxata.

Hippocratis organum luxatis omnibus reftituendis acc6modatur,fed pr£-
cipue fpina:,qua:,vbi gibba faflt eft,tunc maxime curari pofle cenfetur,
cum recens ex iflu vitium eft.collocatur igitur homo pronus fuper fcamnum,
vt laquei capita e regione ad axem ferantur : circumdantur fpin® laquei duo
xqualiterextendentesjvnus fupra gibbum locum, alter infra, aut quaterni ex
ijs,quiina:qualiterextcndunt,binia fuperiori parte, totidem ab inferiori inter
feaduerfi imjciuntur,vt in opere de luxatis explicatu mus. Vis neruis adhibe-
tur potiflimum in diuerfa deducendo, interdum tamen continendo, & vel ab 3°
inferiori, vel a fuperiori parte extendendo. Intetione abunde adhibita, ille im-
pulfus,quo prcmiinus,accommodatur. Hippocrates varios tradidit impelledi
modos, & per prominentiorem palma: partem,& per fpatham premedo ido-
neam.Impulfus per huiufmodi fpatham illis reftituendi modis annumeratur,
qui facile comparatur.cxtremitasenim fpathij in fofla aliqua demittitur, vel in

lignum cxcauatum. Nos, vt fpath^ obex opponeretur, Hippocratis fcamno.n.

ferreu adiecimus,quod & extrahi & infigi poffet,& fpathg refpoderet,pertu-
fumque pluribus foraminibus effet,&: in foramina cruru organi demitteretur,
VC.n.pro gibbi magnitudine accomodaretur, fpathaq, extrema in.n.coiefla,

eius parte premendo accommodata fuper gibbu dantes premedo impulimus. 4°

Alij duplicata: habena: mediu organo fubijcietes eandem fpatham fuper loeu
iniefla premunt. Premedi modu in opere de articulis cxquilitius indicauimus.

A Laqueusaequaliterexteodes fiipra gibbu, cuius capita refla ad axe ferutur.

B Laqueus aequaliter extendes infra gibbu, cuius capita refla ad axe ferutur.

C Spatha,

D n. ferreum.

De femore.

53°

ORIB ASIVS

De femore. i

FErnur in quatuor partes promonetur, in interiorem, exteriorem, priorem,

& pofteriorem; fi in tres partes prolapfum eft interiorem , exteriorem &
priorem,crusextenfumeft,implican'quenon poteft,fi in pofteriorem, curuum
eft, neque extenditur. Ergo, fi in illas treis partes erumpat, in quas vbi venit,
crus extenfum efi, refupinato homine medium duplicat® habenx lana inuo-
lutum inter anum & naturale demittedum efi, capitaque eius fuper caput ad-
ducenda : vbi in alias partes venerit, nullo interpofito difcrimine inter anum
& naturale dari habena debet : fed ea animaduerfionc, fi in interiorem par-
tem exciderit, vt ad integrum femur magis fpedet,ne femoris caput, cum ex- io
tenditur,habena media detineatur, cuius capita vel ad axem alligentur, vbi in
diuerfa contendimus, vel ad ligna, quibus axis, qui a capite eft, continetur, vbi
& retinemus, & ab inferiori parte extendimus. Extremo autem femori pro-
pe genu Charchefius laqueus inijciatur, eiufque capita deorfum demifta ad
axis clauum vinciantur, vt eo conuerfo, & contineamus , & ab inferiori parte
adducamus.Neruis, quantum res exigit, intentis veniendum eft ad impulfum.

De femore in interiorem partem prolapfo.

PRoprie autem ad femur in interiorem partem prolapfum excogitata funt
ligna ad fimilitudinem. n.a lignis, quibus axis continetur, non abhorretia. i o
Vbi ergo femur in interiorem partem erumpens reftituitur,xgerin integrum
latus verfusiaceat,euulfoquepriapifco integra crus propofito ligno fubijcia-
tur, ailigeturquc ad fcamnum ita, vt immobile perfeueret, eademque ratione
& brachia, & reliquum corpus, crus autem vitiatum detur fuper tranfuerfari-
nm lignorum, qux. n. literam reprxfcntant, ita,vr tranfuerfanum inter anum
& naturale collocetur . fed extremo femori iuxta genu inijciatur laqueus, vel
Charchefius, vel alius, qui xqualiter extendat, eiufque capita ad inferiorem
axem demittantur. Super ipfum vero lignum, n. literam repr^fentans fub cru-
re,quod reftituitur, detur fpatha,qux premendo aptatur, vel lignum habes in
fummo capitulum rotudum ac leniter cauum,ab interiori parte a fummo cru - 3 o
re ad imum pertinens. Quo fafto vbi reftituere volumus, axis conuertitur,cu-
ius conuerfio ab inferiori pane extendit, poftquam nerui abunde extenti fue-
rint fpatha vel eo ligno, quod in fummo capitulum habet, fuperid lignum,
quod.n.litcram refert,cum crure magna vi deorfum addu<fto,impulfus extra-
hendo adhibetur , poft quem alius idoneus eft , qui furfum verfus compellit,
quemadmodum diximus de humero in alam prolapfo.

A Poftes. n. literam repratfentantes.

B Tranfuerfarium.

C Charchefius laqueus.

D Lignum a fupenori parte cruris ad imum pertinens.

De femore

53^ ORIB ASIVS

De femore in pofteriorem partem prolapfo. i

V Erum, fi femur in pofteriorem partem elabatur, neque pronum, neque fu-
pinum hominem co!locamus,fed fedetem, magis autem in integram co-
xam inclinatum.Homirie ita figurato, duas prehendere habenas oportet, ea-
rumq; vnam fimplicem extendere, atque alteram duplicem demittere in me-
diam fimphcem, & fimplici cjuidem hominem cingere, duplicem a fuperiori
parte deorfum demittere, ab ea regione, qua: vmbilico proxime fubijcitur, ad
tam, que inter anum & naturale eft,cSe per anum furfurn adducere, vt quatuor
habena; capita a pofteriori parte ad retinendum vinciantur . Retinaculis datis
lata pars fpatha:,qu£ premendo acc5modatur,coxg fupponatur,imoq; femori io

iuxta genu laqueus inijciatur,qui «qualiter extendat,cuius capita ad inferiore

axem demittantur, vt eo conucrfo,& contineamus,& ab inferiori parte mten-
damus.Intentionc fatis adhibita, du adhuc intendimus, caput femoris per fpa-
tham in exteriora propellatur, apertaque manu «ger refupinetur,per hac enim
vini femur in fuum locum compelletur.Repoliti autem indicium erit, compa-
ratio cum altero crure, & liber® ipfius actiones, nam, fi citra impedimentum
complicari & extendi potcft,ex toto intus efTe comjciendum eft.

De genu.

GEnu in tres partes prolabitur, interiorem, exteriorem, & pofteriorem in
omnibus his cafibus,crus extefum eft, & minime complicatur. Oportet, io
fi in exteriorem partem prociderit, hominem extento crure fuper fcamnu col-
locareitum duos laqueos «qualiter extendentes, cruri inijcereialterum a fupe-
rioii parte fuper femur, alterum infra genu; dein capita fupenoris fuper caput
adduceie,inteuoris ad axemmeruofque intendere, quemadmodum in reliquis
ait iculis di (ftum eft,fiue rctinaculisviiab inferiori vel fuperiori parte intenda-
mus,fiuein diuerfa diducamus.Neruis abunde didu6lis,fi in latus ab interiori
vel exteriori parte motum fuerit, ille impellendi modus conuenit,qui adducit:
fi in pofteriorem, & ille qui premit, & ille, qui circumducit, quos impellendi
modos, ciun fimiles illis fint, qui ad cubitum traduntur, commode in hunc lo-
cum tranfferuntur. ^ 0

De talo.

TAlus modo in interiorem partem procidit, interdu in pofteriorem quoq;

conuertitur,in quas partes vbi venerit, «que refupinare hominem conue-
nit crure extento:ac cruri Charclrefium laqueum «qualiter extendentem cir-
cumponere,eiufquc capita a pofteriori parte ad axem, qui fupra caput eft, ad-
ducere : talo autem draconem vel fandalium laqueum inijeere , eiufquc capi-
ta ad inferiorem axem alligare, tuneque mebrum vel in diuerfa diducere, vel
continere,& ab inferiori parte extendere .Neruis quantum respoftulatdidu-
tftis conuenientei impellere, vbi in interiorem vel exteriorem partem eruperit,
retro cogendo, vbi in pofteriorem, extrahendo.nunc liquide' ob eum habitum 40
impulfus extiahendo aptatur.De modis autem impellendi diligentius tradfa-
bimus in opere de luxatis.

A Charchefius laqueus.

B S andali us laqueus.

JC

FINIS OR.IBASII DE

MACHINAMENTIS.

Errata, cjtise inter relegendum obuia fuere.

Prior numerus, pagina:alcer, lineam notat.

7. 7. pro cnim.legcftcm . 4. tf.lcge.v^aplafinate. 8. i.porro.lcge porro autc. 10. i;.conuertiturin pus.
Addctquandoquidem illa pro pure laniem mouenr.

11. 14. &,legedcin._ 19. iS. legecelypon. 30. 4 5- lege Laurion. 31. 5. lege ectypus. 3 3. 41. lege dfffWkV.

3 4- tres primx linexlnnt notatx.se li cflcnt Hippocratis, cimi tamen (Tnt Galeni. Infecunda linea poft verbum, detrahe-
re.adde:aut intelligi voluit hic quoquearo vtendum cffe.vt in fuperiori dixerat.

3f. i S. lege digerens. 51. 18. lege AiftoxTovup. yi. io. fegemyrrham. S S. 8. cant-.lcgc eunt, 90. 41 .lege quidq;.
99- itf.lege JUaque. 104. 13. legefiue. io£- 4. lege quartumdecimum. ioK. 33. lege Ixue, & 34. Jeuius.
fic folio fequetepaflim. 144; xy. parum.legc paulum. 1 6$. 33. lege vertuntur, m. n- lege vt q»x minus. 113.19.
leg.firrafuerfa. ny. 19-Jeg.TotaK^oi. u<r. iS. Icg.JWoe^. 117. igJcg.mfoiyc^iiovJtfdvj. 219. iy. lege
cofiiMo/j. 1I9. 4 y. di vnu,aufcr di. 14 4. 10. Icgc fpathx. 14 6. 1. legCTijutof iwau.. linea 6.rt^b!/xivo(. 137.40.
leg.irjifuyceufi? vocatur. i<S?- 5 8- lege vtrxq; habenx. 2<5y. 3.1eg. a dextro, zss. z6 .lege farina tritici. 2^9. i.
lege Piuzrifivofj. 170. 4. lege ne fit, ac. 171. 1 6. lcg. alterius noxx. 184. 38. lege ytvvHTlk*- 303. 14 . Icge yj -fti
ofroiuo? f*r. 311. ?. lege pofthac indicabimus. 31 7- 3 leg.zroAvocpflaA^o/j. 33°. ig. lcg.<$Wovrf>Yaf. 3«fi. io. leg'.
S^ti- '371. t.leg.zrifetjof- 37S* iJ-leg.iATop t|azraA<*|>. 397- 37- lege placeat. 411. 4y. leg.tfjUaTa. 411.4.
/ttTaznaictf. 411. 7. leg.^tvvetay. 4$i. vbieftmanus C X X. lege CXXI. 461. 33. lege dv7/^«fa.

/

y

!