De VERA ANTIQ.UORUM H E R B A Ejufckm^ue ejftcacia contra Stomacaccen, feuScelocyrben, Frijiis & Batavis D E S C H E U R B U Y C K. DISSERTATIO HISTORICO-MEDICA. A U T O R E ABRAHAMO MUNTINGIO GRONINGA-FRISIO Medicina T^o^ore , dtque in 'Patria Croning£ & Omlandi£ Acadt mia Botanices TrofeJJote. Amsteloda mi, Illuftriffimo Hcroi ac Domino Henrico Casimiro ^rlnclpl TSlaffay\ce , Comttt CattmneUiboci ^ FiamU , Die^^, Spiegelherg^ , ^c. Domino 'Bielfleniie^ 'Baroni Liefvel- did , Gubernatori H^reditario Frifice, Gubernatori& Capitaneo Generali Groning^e^ Omlandi^e, Vrenthi Qolonelloj &c. U T E T NOBILISSIMIS, AMT LISSIMIS, TOT ENflS SIMIS FIRIS Do. BINNERDO HERING.A van Groveftins, Grictmanno inFcrwerderadccl. Do. ERNESTO ab A YLU A , Grietnianiio in Weflerdon- gerdccl. Do. D O M I N I C O a S I X M A , Grietmanno in Barra - deel. Do. GELLIO WYBRANDO aJONGEST AT, Grictmanno in Hemelumer-Oldephacrt , &: Noord- Wolde. Do. TINCONI ab ANDRIGA, Grictmanno m Lemfterland. Do. LUBBERTO ab ANDRING A , Grictmanno in Vtingcradeel - Do. A B R A H A M O de S C H E P P E R , Confuli Leo- vardienfi. Do. PETRO DIONYSIO LOMARS, Confuli Fr^nclccr quam Romanorum fubirefervitutemmal- let , veneno fsepius id ten taverit fruftra. Herba pr^^eterea Clymenon Regi CL YMENO Inven- tori (iiO', ] VB JE Mauritanorum Euphorbium ^ TELE- P H O Milix RegiTelephium-, Echium, atque Anchufa Duci Athenienfium AL C IB I A DI , Famam conciliavcre seter- nam. Pri^ter hos AT T A L US Pergami, nec nonE V AX Arabum claruere Reges: Hic enim de Simplicium medica- mentorum viribus ad Neronem fcripfit plurima. His acce- dunt ARCHELAVS Cappadocii^e , MASSINLSSA Numidix, atque AGAMEMNON Argivorum Rex, quorum nomina vetuftate penitus nuUaextingui potucrunr, quoniamSummamin cognofccndis, prodendifqueStirpibus curam, ac diligentiam adhibuerunt. PHILOMETE- RVM, HIERONEM , aliofquc magni nominis Reges prarrereo^ nefolito verbofius remprofequi videar ^qui, quod reiHerbariir fludiofi cxtitcrinr indefelTi/immortalem glo- riam retulerunt, Poft hos & Mulieres quoque Hcrbarum gloriam afi^ecutas fuifle, utqu^cura^multum, fiudiique viribus earuminvefti- gandis impenderint, Poctx &: Hiftorici unanimi confenfu tradunr. CIRCES enim, 1 qua Circea Herba denomi- nationem mutuata cernitur ^ tantam Herbarum notitiam ade- pra eft , ut mirabilia fcculis illis palam patrata pro Numine potiu^", poti^s, quam e numero hominum fuerit habita- A RTfi^ M I S I A quoque M A U S O L I Carix Regis uxor , prx- clariflimialioqui nominis mulier, ex hoc memorabilis, acque immortalis gloria? extitic particeps, quoniamnomen Herb^e inditumreliquic. Illud infuper veritate non carere videmus, tantum in fe utilitatis hoc habereftudium, ut &c animaliaqtioqueirratio- naha, mirando Naturx infl:in£iu edofta, plurimarum Plan- tarum vires cognovifTe, eafque morcalibus indicaflb Cervi cnim Didtamnum Hcrbam, quoniam pafruilliusvenatorium telum vulnerati ejeceranc, fagic tarum vulneribus mederx oftenderunt. Rutam Similiter -Muftelas, Accipitres Hiera* tium, Columb^e Verbenacam y Hirundines Chelidonium j Ciconi^ Origanum , aliaque animalia Herbas invenere in- numeras, Quapropter fi mentem homines ad pr^edi^ta convertant^ fi materi^ medici^primordia fpeftent , nullum mihi dubium eft, hanc facultarem antiquitatis nobilitate, ac utilitate c^eteras antecellere ad unum omnes fublatis vocibus fatcantur. Ncque propterea huic tantum laudis, admirationis^ acgloriasdebc- turob cognitionemjucundam, &:dele£tabi!em,verumetiam obfummam utilitatem , &:abfoIutam neceflitatem. Eanam- queomnium fanitatcm, quahomini nihilchariuseflepoteft^ fuetur, atque varia^ &: innumera morborum examinafugat, ferarum virus evincit^ nec non lethalium venenorum vim demolitur: Hominum etiam vitam ulterius prorogat , acde- ploratos fxpe , quorum fcilicet fpes nulla fic falucis rcHqua, pri- ftinis viribus reftituic. Ha^c Romanorum Imperatores non pauci jure merito confi- dcrantes, inRcpublicaadminiftranda jProvinciifque guber- nandis , iifve tuendis occupatilicet efl!enc plurimum, colend^e tamcn acque illuftrandx rei Bocanica: nunquam defuere, iit inde, immorcalicatem beneficio femper demereri ftudences, utilitatis non minus , quam glorias referrent. Majorumenini * memo- .memorabili ducebantur cxemplo, qui gloriofis provocati cx- cmpliS )Regum non folumfeftis triumphalibuscxhiberiexu- vias , verum & ipfos Reges virtute bellica dcvidos 5 ac exoti- casinfuper, redolentes^ necnon agreflesPlantas, in quibus naturalium virtutum deprehendcbantur miracula , ante fe du- ci curabant, nec fe laudem exillis , gloriamve minorem, quam cxTrophoeis, Simulachris, atque Arcubusadeptosexiftima- bant, qua^ in perpetuam Perfonarum , ac rerum geftarum me*^ moriam erigicurabatSenatus^ PopulufqueRomanus. Qux cum animo attentius volverem ^ tibi Sereniftime FRINCEPS, vobifque Illuftres , Potentes , Magnifici & Ampliflimi Domini Herbam B R I T A N N I C A M , omni- busBelgii incolit, nec non militibuscaftrafequentibusj ad fanitatem tuendam quam maxime neceflariam, dicare non erubuij non quod Celfitudini Tux^ acVeftris Amplitudini- bus ullum me oper^e-precium hocmunufculo meofafturum autumem, jdenim mihi de meo tamexiguoingeniolo neper fomnium quidem fperarelicet, fedquod vigiliismeisobtan- torum Nominum infcriptionem 5 qu^ jure optimo Literati omnes colunt, venerantur & fufpiciunt, gratiam aliquam , pondufque & autoritatem captem: Eiinfuper fiduciainfalli^ bilimotus, utVeftra Autoritate, VeftroquegIori;;efpIendo- rehascmea BRITANNICA ab iniquorum non folum Sycbphantarum morfibus virulentifque invidorum dentibus tutior^ verum etiem redderetur illuftrior. Undc enimgen^ tium majorem nancifci poterit autoritatcm , unde lumen quaefo fplendidius mutuari , quam abiis , qui ampliflimo vir- tutumfaftigiointermortales velutiinterignes Lunaminores, cxcellunt. InhacenimHerba,IicetatotretrofecuHsfpreta, DEI ni- hilominus Omnipotentis clementia ingenti folatio perfun- dentur omnes, quihujus medicamenti auxiliafempermanui acoculis pr^fentiadeprehendent, quorum caufa , nc in aflli- .dionibus, qu^atrocifljmis in morbisprovcniunt>defperent, aDEO a D E O Pluribus in Belgii locis fblo emcrgensT cernitur. Sufcipe igitur hanc Celfiflime P RIN C EPS , Sufcipitc &vosPotentes Domini fronte ferena^quam hielubensafFe- ro , propono, reddo ve > donare nequeo ; Vobis enim id , quod Patrix ultro innafcens confpicitur, doni loco ofFerri nequic. Hucacceditimmcnfa veftraergaomnes clementia, atquehu- manabenignitas, qua cosperpetud promovetis, juvatis^ at- que fouetis, quosde Republicabenemeritos efle cognofcitis, prarcipue vero Medicos, utpote qui divinam potius, quain humanam excolunc faculcatem Id quod apud HebrseosSa- pientiflTimus Syrach tefl:atum reliquit Non mirum proinde Chriftum Dominum &:Serratorerrk nofl:rum hifce in Terris morcali fpecie degentem , non Impe- ratoris, non Ducis, nequcScnatoris-, Verum unius Medici nomen afl^iimpfifle, medendique juftam gloriam aon rejccif- fe, LucamqueEuangeliftam Antiochena in urbe mcdicuin- cgiflTe. Qux cum ita fchabeant, plurahicaddendanonexiftimo^ ne adulatoris munere furigi me vcllq videar. DEUM tandem ter Optimum Maximum precor fup- plcx, utTePRINCEPS llluftriflime & Vos Potentes Do- mir^i, Neftorese vit^ numerofa felicitatc femperl^ta&pro- fperi regiminis fucceflibus clemcnter beare dignetur, Valc iterum felix PRINC EPS Celfiflime 3 Vofque ILLU- STRESDomini ValetCj diuquc vivite. Dabamexmuf^o,Bo- tanicaqucofficinasediummearumGroningenfium, AnnoSal- utis Millefimo fexcentefimQ O£togefimo, Die vigefimo Men- fis Augufti. * Tu£ Celjttudinis , nec non i^mpli^ tuiinumVeJlrarum HumillimusServus ARBAHAMUS MUNTING. AD, I AD LECTOREM. Ubio procul non dcerunt 5BENIGNE LECTOR, qui O P U S hoc noftrum perlegentes vitiligent , & paf- hm damnent, acriter reprehendant, atque amarulentius fubfannent : Utpote qui poft PEDACIUM DIOS- CORIDEM, PAULUM ^GINETAM, O- KIBASIUM, ^TIUM, cxterofquetam GR^COS^quam L A T I N O S omnes , quorum non minor extat numerus , qui de BRITANNICA qu^dam , Hcet non multa fcriptis promulgarunt: Ut propterea has meas quantulafcunque nugaspublice edere non veri- tus 5 tanquam fupervacaneas , parumque neceflarias , uti urbaniiis , id - que etiam cum majori modeftia , P R I S C I S illis tot tantifque A U- TORIBUS morem meofilentiogeffiiredebuerim. Verum&illud mihi Satyricum impingent acerbius; lenet InfmMe multos fcrtbendica- €$ethes. Quamobrem anceps atque incertus confilii ipfediumihirelu£l:atus utrum id, quod jam animo conccperam, auderem, conftans tamen 6c fui tenax propoliti tandem triumphavit audacia. Nihil enim ab illis tam afFabre fcriptum fuifle exiftimo , quod noa cmendando 5 expoliendo vel ornando aut illuftraretur perfeftiiis vel red- deretur limatius: Utlocus non fuerit fequentibus: Necfcientix, ar- tifve ulla unquam extititpars, quseoftentatoresfuiplures nonhabue- rit. Neque ad unum omnes illi animo tam malevolo atque arroganti fue- re, ut rem a fe tradatam 5 relinqui ab aliis intaftam nollent : Atqueita ut plurimi illorum viam aperuennt, quam ab aliislapillis&obiceex- purgari, necnonexobfcura&falebrosafaciliorcmlatioremvelieri vel- lent. Ut mihi pra^terea fit vitio minime dandum , fi poft tot A U T O- RES atqueexpertosMEDICOS, dehac VETERUM BRI- J^SSl^ -^^ difleram Non ut cum iisdecertem, quodnobifcum fortafle Pofterifacient, Verumut ex omniumtabulis ( abfit ut naufra- giumdicam) navim acdificem, e quorumdiaishi^ecnoftraconfarcine- mus, perque illorum fo^^^ deambulansnemora, quicquid pretio- fum le£luque fit dulciffimum , colligam , ut hi^c mea ex iJIis adornem. to certe judicio & cura qua potui, ut quicquidad BRIT ANNI« C A hujushiftoriam commodiffime, excelientiffimequeadduaisillo- fum lententas, faceret^ inmedium protuh. Noa ut laureatis P R I- SCO- Ad Lc(^orem. S C O R U M laiidibus inviderem , dum horum Scriptis fortdnon me- liora, utinam a^que bona litterato Medicorum orbi proponoj Sed ut potius doftis ex illorum monumentis quam ex elucubrationibusmeis luci^ ac glori^ radicem in me derivem : Non alia du6tus ratione 5 quam utANTlQUORUMhancBRITANNICAM, adhocpr^- Yens Tempus fopitam, negleftui habitam, nec nonplanedeperditam, veram ac indubitatam prxfentibusredderem^ atquee fpifliflimisigno- ranti^ tenebris in veritatis lucem protraherem. Illorum infuper conflUo motus , qui paulo ante xtatem noftram , no- ftraque etiamnum tempefl:ate artes ad unum omnes fere extin6tas vel languefcentcs , ac evanefcentes , ut revivifcerent rurfum , atque flore- r ent 5 fuis effecere vigiUis . Inter quas h^c BRITANNICA no- ftratotius MEDICINvE potiflimum & fulcrum & ornamentum hadenus jacuit 5 quaetamenDEI omnipotentis clemcntia fuosjam nativos & Fiores & Frudus , priftinumque nitorem recuperavit. yEger- vime enim ferre potui, HERBAMhanc NOBILISSIMAM hominum incuria tam diu jacuifle 3 Utab omnibusnonfineinjuria pro dereUfta haberetur : Res inquam vitse humanas quam maxime necef- faria. Aqua, antequam inveniflem, manus non abftinui y quam pru- dentiflimi noftri MAIORES plurimi magnique femper fecerunt, quseque fefe ultro cuique, non negUgendam , offerebat : Ut ad Viri bo- ni Naturseque ftudiofi officium plane pertineret , hanc ab interitu quo- dammodo vindicare. Cufus munere fi non plane & ex quaUbet iUius parte exadfe fatis fun- gar, faltem id , quod potui ,'pr^ftare volui. Fuit pristerea in hac eruen- datam ardens 8c pertinax ftudiumdiUgentiaquepoeneincredibilis, ut multa parvo tempore didicerim , & in hac expertus fuerim , quse ha£t€- nus Medicos latuere plurimos. Non ut PamphiUus 5 quem C LAU^ D I U S reprehendit GALENUS, qui ciim non confpexerit, ne- dum per fomnium viderit , de his tamen fcnpferit. Ex quibus omnibus jion defperarem plurimis MEDICIN^E Studiofis faltem inmultis, fi non in omnibus, placuiffe. Ut mihi hac i-atione ampUflime &ma- gnifice (atisfaftum iri arbitrarer. Quod ultimum pr^ftare nunquam fperavi. Hoc enim impoflibile forenovi , idaUcui ob virium infirmitatem tmquam contigifle. Quod fi fine pra^vie acquifita eloquentia , fine ingemi judiciique miraculo illis non fatisfecero , laltem curse noftrae teftimonium oftendifle fufficiat : Sin vero aUis arriferint qux tanto ftudio perfecimus , neque nos 5 neque ** 3 noftr^ Ad Lcdoreni. iloftrac induftri^ alios penitabit. Damus autem fi non omnia , qnx po«* tuimus, tamenj propter quse reprehenfioni locus erit, nequaquam: Egregii & exquiutiHimi venatoris inftar^ quifinonnullasinfylvaferas etfi non omnes ceperit, ejus minime tribuendum culp^c cenfebitur : Cum propter rei difficultatem, ttim quod ex venatione fua alteri , fibi- que fet placuifle exiftimet. Dc me autcm nihil omnino pr^dicare poflixm , nifiquodhancmeam quantulancunque operam non pafllm neque ab omnibus reprobatum iri confidam. Si enim L E C T O R I S probi defiderium in pluribus non explevero , faltem ilH in paucis placuifle confido j dum a bene malevc dictis 5 aut excogitatis in nihilo affligetur. Interim adverfus malos, qui me calumniis clam profequuntur , nequc nifi oculis ignominiofa rubedine undique obfitis uie afpiciunt , velut elypei munimine me tuebor. Eft 5 ut eleganter P L I N I U S inquit , quoddam prodire tenus , Ji non daturultra^ etiam non aflecutis , voluifle, pulchrum eftatque magnifi- cum 5 ut faltem audacias mese asre repercutere valeam. Pr^fertim vero quum haud quaquam ex eorum fum numero , qui vel poflim , vel ^mu- lis carere velim. Verum ut faciliorem ab hisveniamimpetrem, inge- nue dico laborem hunc meum , non gloria^ ambitu fuperbire 5 verum arcis vice adverfus invidos eminus 6c cominus apparere. Interim tamen ab hoc vel illo acritcr forte reprehendar , ftylumfibi omnino difparem videri , his inquam fuggeram nos fsepiiis invita M I- NERUA nunc alacrioreSj nunc triftioreSj nunc meditabundos ca- lamum arripuifle. Neque enim continuo , fed intercifim 5 negotiis ciim publicis 5 tum privatis diftridos , maxima temporis anguftia ad momenta ha^c, qualiacunque ^ exarafl^e: Nobifque labore nimio plane confe<5tis , penfum tamen quoque modo abfolvendum fuifle. Proinde non mirum fi turbidioracprolixiorquandoquefluat oratio, Scabortivum etiam canis feftinantis more pariam- Quare qusedefunt alii quxfo fuppleant , hic cognitionem, alter cloquentiam 5 & artifi- cmm , aliique alia hujufmodi plura: Quodfifaceredignentur, maxi- mas illis aliquando gratias habituri fumus : Qiium non parum cogno- viflTe , fed in cognitione parum, ftulte atque diu perfeverafle turpe fit, atque ignominiofum. Propterea quod alterum communi hominum inr- firmitati , alterum vero fingulari uniufcujufque vitio fit attributum. Nobisfolis negociumfcioHfaceflentquidem, nihil rede faftum ca- rumniantes. Qiu etfi nihil unquam boni ediderint 5 vel edituri fint, ni- hilo- Ad Ledil-orcm. hilominus tamcn faftidiunt omnia : Et quum ad hanc immortalltatis at* que glorise fpem , ob ingeniorum imbecillitatem , laborumque mole- ftias exhauriendas afpirare nunquam poffintj veluti apum fuci , Scim- probifKmi fycophantx , nec non vani rerum oftentatores , folita fefe ef. Ferentes infolentia , adquodlibet carpendum proni , ingeniofi, umbra* tici 5 tenebriones , atque alienarum vigiliarum arrofores , ex alieni no- minis detradione cujufdam fcientias Famam ac Laudcm inter fui fimi- lcs, atqueignaros aiicupantur. Quorumindiescrefcensinvidiac^tero- rum pra^coniis miferf ime torquetur. Quos tamen non moramur^ utque hoc occukarum reprehenfionum pabulo fuam alant malevolentiam , facile patimur. Ncque etiam hos, qiii tametfi funt tolerandi mititis, quinulla alra mercede, pra^terquam rcprehendendi obleftatione omnem diligen- tiam 5 ftudiumque alienis ad exaftiffimam amuffim examinandis impen- dunt: Ut quod ipfi aliter prarftare non poflunt , nihilominus obtreda- tionis amore aflequantur. A quibus vero hoc folummodo impetratum velim , ut fi inhoc noftro operequscdam velpauca, velfortafle plurima, nequeomnia calumniari poffint, quirm ex gravi CAII PLINII fecundi fententia nullus adea liber reperiatur malus , qui faltem ex parte aliqua prodefl^e non poffit. Quare ab hoc quaefo abftineant: Hac enimrationefiet, utipfifefe fpinofa legendi moleftia 5 nos autemaccufationequotidianaliberent, il- lis haec legenda relinquentes omnia, quorum nequcaures, nequejudi- cium tam fit fuperbum, verum demiffius ^ candidius, atque benevo- lentius. Mihifufficiet OPTIME LECTOR, fi te tefaltemhujusno- ftra^ BRITANNICiE Herba: beneficio atque ufu a tot miferri- fnis morborum Endymicorum , aliorumque cruciatibus liberatum vi- deam. Faxit DEUS ter OPTIMUS MAXIMUS ut omnia profperafintSctibij &mihi5 & nobisomnibus. Vale. V Vcterum Sc Neotericorum Autorum S Y L A u s. Qmrum opera in hoc Scrt^to ujtfumus. A, BrahamusOrtelius. Adamus Lonicerus. AEtius. Agatius. Aibertus Crantzius, Albinus Torinus Vitodu- renfis. Alciatus. Alexandcr ab Alexandro, Amatus Lufitanus. Ammianus Marcellinus. Andreas Ballunenfis. Andreas Lacuna, Andrcas Matthiolus. Andreas Vefalius, Antonius Mufa. Antonius MufaBralavola. Apulejus Platonicus. Ariftoteles. Arnoldus deVilla Nova. Athanafius Kircherus. Aviccnna. C. CAjusJuliusCaefar. Callifthenes, Hifto- ricus. Cappadocus. Carion. Carolus Clufius. Cafparus Bauhinus. Caftor Durantcs. Cxlius Rhodogioius. Claudius Salmafius. Conradus Gcfhcrus. Cornelius Cclfus. CorncIiusTacitus. D. Eraocratcs, Diofcorides. E. Gcfippus, Epicharmus, Euritius Gordus. Eutropius. F. Fa- F. FAbius Coiumna. Feftus Pompcjus. Francifcus Gomara. Francifcus Hcrnandes. G. GAbrielHumeibcrglus. Galcnus. Garcias ab Horto. Gelenius, GcHtilis. Georgius Handfcius. Gerhardus Cremonenfis. Gotofridus Viterbienfis, Gualterus Rijff. Guilielmus Cambdenus. Guileimus Rondeletius. Gulielmus Rouillius, H. TT Adrianus Junius. Hcrmann us a Nuenar. Hermolaus Barbarus. Hieronymus D. Hicronymus Brunswicen- Cis, Hieronymus Tragus. Hippocratcs, Horatius. Hrofvitha Monialis. I. Acobus Dalechampius. Jacobus Goupilius. Jacobus Tabernsmonta- nus. JanusCornarius, Joachimus Camcrarius. Joannes Agricola. Joannes Ammonius. Joanncs Bauhinus. Joannes Bodgeus. Joannes Cherlerus. Joannes Chrifto vallus Cal • vetus, JoannesCrifpinus. Joanncs Fernclius. Joanncs Fungerus. Joannes Goropius Bcca nus. Joannes Jacobus Manar- dus. Joanncs Ludovicus Got- fridus. Joannes Ruellius. Joannes Wierus. Jofcphus Qucrcetanus. Julianus Martianus Rota. Juvcnalis. L.Lau- L. LAurcntius Frifius. Leonardus Fuchfius. Lucius Annasus Florus. Lucius Moderatus Columella. M. MAcer. Manilius. Marcellus. Marcellus Virgilius. Marcus Zuerius Boxhornius. Martianusjurisconfiiltus. Martinus Antonius Delrius. Martinus Hamcomius. MathiasLobelius. Matthaeus Sy Ivaticus/ Mauricius Imperator. N. NArdus A n toniusRecchus . Nicolaus Abrahamus. Nicolaus Lonicerus, Nicolaus Rigaltius. Nicolaus Wincklerus. O. ORibafius. Otto Bronsfclfius. Ovidius P. PAulus^gineta. Paulus Merula, Paulus Orofius. Perfius. Petrus Bertius. Petrus Pena. Philippus Cluvcrus. Picrius Wxnhemius. Flato. Plautus. PHnius. Pontanus. Porphyrius. Procopius. Pyrrhus Caftriotta. Pythagoras. R. REgino. ^ Rembcrtus Dodonseus. S. SEneca. Serapio. Sidonius Apollinaris. Solinus Poly hiftor. Sophocles. Statius. Strabo. Suetonius Tranquillus. SuffridusPetri. T. THemifi^n. Theophraftus Erefius. Tobias Aldinus. Trebcllius PoIIio. V. VAleriusCordus. Valerius Maximus. Virgilius. WW. Ithikindus. XX. Iphilinus. Kobt NohiliJSmi & AmpliJSimi Viri ISAACI DE SCHEPPER. Oao-Pagorum in Frilii Greetmanni Digniflimi. E L E G I A I N HERBAM BRITANNICAM, Recens erutam , novaque luce Donatam. Clariffimoy DoSiiJSimo^ CultiJSimoque Viro^ A BRAHAMO M U N T I N G H, Medt Do£t. & in Academia Groningas & Omlandi^ Botanices Profeflbre cclebratiflimo, Onne times , ne ^uis duhitet ^ te y ^h^ehe^ corU'- fcum ISloffe relegata Spargere noEle diem ? Inyentum M^edicina tuum dum militat umhrls^ Et tenehris magna ex parte Jepultajacet. Eccehis oSlo rotas Jpatiojts facula Gyris , Et /obolem latet y ah l Herha^ritannatuam. IHa decus fruticum , r^/o data planta fereno ISiataque fexcentis unamedela malis. ^PhAe^ quid incertas admittis in atria plantas. ^roji^ & amhigu^ poftihus herha not^ ? Dum , qua tercentum Vtrtute potentior herhisy Fixa patet nuUis herha !Britanna tholis. ^ * ^ X Jnne Jnne frufex Indus duniaxat arahfie tumehk ^ DoSlaque per Qoa^ cnrrere planta manus ? jitciue huic 5 quod Frijiis nafci contingit in oris ^ Conditio cedet nohilitafque minor ? Qtud juVat unde domo , Jl certam hcccherha falutem Sigenti y ante alias quct tihiculta^ tulit. Qu^que ^alatina^ tthi condere gejliit arces^ Et pia miUenis thura cremarefocts. Magrayi Vexata (ttiy yexata pruinis , jitcj^ue inconfuetis attenuata malis : Spirat anhelanti Vomlnantem peEiore pejlemy ^r^efentifque mina^ exhihet ore necis. Cumfimulh^c Latiis monftrata ^ritannica cafiris Optatam miferis approhat herha fidem. Tetlit ^ ex unisgraffantem impune meduUis S pe cititis 5 pr^fens auxiltata ^ luem. Quos tamen oh Utam fruSlus precor iUa falutem ^ Sertaque ah incolumi quernea cive tulit ? jhfcelus indignum^ fruBtis ohliVta ^ quod^^tie Exitium Latio depulit^ ipfa Juhit. Infami dum menfa luto^ putrtque fuh alga Vilis y iners per tot f^ecula lapfa latet, Et latuijfet adhuc , tua ni ^ dulcifftme rerum^ Hanc e Leth^is cura leyaret aquis^ lUuVieqtie reptirgatam ^ limoque fittique Iretinantiquumreftituiffe decus. ^ S ic tibi 7ros Jnchiftade ^ tihi fraude TSloyerc^ Cafie nimis durum Nate reperte Tatrem : J^aud prm emerltm reddmt pia Numma hcem , t>edecHS wdtgn^e quam fuhti/iis aqu jittti, qui media reVocasa morte/epultos, Et fam ClanJJimoque Viro D, ABRAHAMO MUNTINGIO M. D, & P. B, HERBAM BRITANNICAM, € tot C£CQrum , & errmtium f^culorum caligine in lucem Orbis 3 Veritatis felicijjtme protrahenti* RimitiasPhoebo facras ) artifque potentis Grande rudimentum PodaHrius ore tumenti Profequitur, plenufque Deo prascordia, florum Herbarumque ferens ver, & miracula, cunftis Numen ineft foliis , calathofque ad ApoUinis aras EfFundens , delubra novis clangoribus implet. Mox Phoebi populo cun£lis folennia templis , Vittatifque glo Sis Myftarum fefta p er oras Nuntiat j extemplo proprias Epidaurius sedes , Ocyroenque piam fortun^ , artifque Magiftram Deferiti, &plena femajeftate videndum Exhibet huic fefto , Chironque opiferquc Machaoa Ignotas cura fecum notafque vehentes Delicias nemorum , ik. terre ftrem floribus ^thram Fulgcntem radiis, rarofque ad pharmaca bulbos j Herbarum quicquid cultis innafcitur hortis , Sive jugis Arabum , vcl circum Httora Ponti Creta tui , quicquid vel Troise crefcit in arvis , Aut Amphryfiacis virtute fuperbit arenis Sufpendunt facro cultu laquearibus altis. AsT Lapathi fpecies aras ^ & templa coronans Infigni forma rapit ora , manufque ftuperitum , Sufpenfafque tholis herbas hsec una triumphat , Et ]ufto cunftas meritorum pondere vincit. Interea Phcebus rutilanti crine decorus Conftitit ante oculos Authoris, amanique Clientis Talia verba dedit, laudes effiifus in omnes. M r N T I N G 1 1 jam ccrno meum Tua pagiaa plefiram Percutit, & nodes ftudiis affixa diefque Artis ApoUineae mcns mentibus altior, aethras Incola 5 do£ta fono crilpantibus acra chordis Nominis seterno prsetudere mandat honori. Per Te fpes segri dudum inclinata refurgens*] Se levat , & chartas votis fufpirat anheb*s. Quse mala dimanant ex putrefcentibus undis , Etnitrivirus, nocuumque vehcnte bitumen Flumine, fanabis medicamine , & omine faufto DifTolvens ftri£l:os languore falutiferartus» Cui ventura parem 5 cui fecla fluentia gignent ? Aufa juvent animos 5 fis femper profper in aufis ! Spondeo : fempcr eris D 1 1 s Tu Clariffime cordi. Dixit 5 & in tenues properans evanuit auras. O fignanda dies ! qua poft tot fsecula tandem DifpuHt errorum nodes , umbrafque removit Sol meus : herbarum regina Britannica mundo Proftat in excmplum : qux tanta potentia Cxlo Floribus 5 aut herbis conceffa falubribus extat ! Extitit ! extabit ! Medico infuperabilis ufu eft. Tu toties quaefita B r i t a n n i c tefta Britannis^ AtqueignotaPadi, Ligerifque, Tagique Lyceis. A Belga detefta meo es ! M u n t i n g i u s orbi Exhibet 5 & fpiflam fugat alta induftria nubcm. Felix curarum ! cui funt, Parnaflia menti Dona Triumphantum 5 plexaeque ab ApoUine laurus In decus aetcrnum , Vaftofque accin£his in aufus Stat vigor ingenii , nullis conatibus imparf, Spe major , crebro fucceflii illuftrior herbse. Illius auxilio morborum examina captant Corporibusdepulfafugam, febrilibus omnis Ardor abeft turmis, exercitus atra malorum Siipplementa trahcns, loca deferit , ipfa rcccdit Vistruculenta, pedumflagranstortura, Podagr^,' Quxtormenta parit vix fanda 5 nefanda.tyrannis, M u N T i N G I inventa fplcndes ccu Perfide gaza Pcrfarum prxftat deteda Britannica gazis. Nunquid Phcebei feleda medulla cerebrij Vifiil Vifus es arte palam ? fulges ut fulferat olim Qui fuccis Regem validis curaverat Orci , Fortior Herculeis y & fortior Hercule, telis. Munere , Divorum felicia tempora nobis Advcnere , quibus genuinus Apollinis infans Tanto opere , & tanto dextrae molimine fortis Accenfam caeco lucem communicat orbi. Aude animis ! aude calamo ! fubfcribe vocantis Ad majoraDeimonitricibus inclyte curis! Te nunquam cefTura gradu<:onfl:antia linquat ! Sic Tua Pellasis plures Vi6toria palmas , Et Famse in varijs numerabit munera terris : ^ Enfis A lexandri quot millia mefTuit Orco , Plura fatcbuntur Tibi fe debere falutem , Optatamque diu finc morbis viverc vitam. J, AlOYSIUS BUCHORST. j{ Monfteur M U N T I N G, Dodeur & ProfefTeur en PAcadcmie de Groninge & Omlande , . ^ Ve la Medkine & Botamque fur fon Livre de UHERBE BRITANNIQUE. if\ Medicin diyin ^ ^rince des lardiniers Que Fehm te couronne aVec fes cerds LaurierSy flm monftres le premier par ta fage praSlique , Oiiel foit l echantiUon de /'Hcrbc Britanniqiic , Tartant de fiecles de tous Jcayants ignore. ^our celaheur ton nom fera toufours dore. Theod. Uchteman, ^ ^ ^ "p^fQ Viro ^raclartjjimo D, ABRAHAMO MUNTINGIO Med. Do£t. & in Alma Groning^ & Omlandi^ Aca- demia Botanices Profeflbri eximio , cutn BRITANNICAM HERBAM Ter t9t fuuU fpretm , jam vero afe de novo inventam orbl commnkajfet. ■^^^ Cce laborantem rutili fub climate Solis Artem Idieriis invigilare choris. Ecce procul veri fpeciem , limante Minerva , ^^^^^ Hippocratis quantus fertur honore gradus. '^-'^^4^J Alma Themis facrata Diis , per ApoUinis artcs Veftigat quid non officiofa manus? Officiofa manus , quicquid Phaetontis Eoi Pr^tereunt, tacite pondecorare potes. Quicquid habet tellus, quicquid Capitolia firmant 3 Hoc bene Pieridum nobile tentat opus. InPelagimedio, Thetidis quod clauditur undis , Molitur Pallas fedulitate fua. Quicquid & abfcondit Phoebus fub nubibus atris , Hoc pandit ftudiis ingeniofus amor. Vifceribus terr^ nihil e ft tam rite fepultum , Quod non difcutiat pervigil arte Themis. Omnia quid memorem : tangit M u n t i N g i u s herbam Natur^ monftrans grande latentis opus. Hoc fua mens aperit , quicquid lux aurea promit 5 Quo magis occultum fplendeat orbe decus. Namque falutifera vi furgens herbafecreta Aonia firmat nobilitate virum. Qiiae petiit latebras varias volat illa per oras , Quasque locos fraudi texerat 5 artenitet. Inclyta Muntingi Parnaffia Lumina produnt 5 Dasdak perplexum terra quod ipfa tulit. Non audita cano : pra^terquam publica vota 5 Hujus teftantur mox monumenta libri. NecfalluntmeFata: potens Heliconis arcn* MuNTiNGi fpecimenpublicaFloradedit Nuncia Nuncia fama fuit 5 tandem veftigia prifca Repperit herbarum dexteritate fu^. Palladise decus hoc 5 Muntikgh rediviva parentis Gloria, Gruniaco^rande decusque folo. Hic paribus patris paflus virtutibus sequat j [ De Medica Medicum pondera gente fercns. Vir pius evolvit Sophia myfteria dofta Germinis 5 evolvit myftica dextra malis. Scilicet in noftris germen venerabile terris MuNTiNGi invenitcura, labor, ftudium. Grande latentis opus naturse pandit in herba M u N T I N G H Frifiaci gloria tuta foli. Siccine Caftalidum comitantur dofta Sororum Agmina Groningse lumina taiita viri ? Siccine fplendefcit virtus ? fic itur ad aftra^ Sic gaudet celfum Pallas habere locum. Miremur : Latium , Sophos omnis liiira relatu Cantat, inauditumGrumagerFnenamat. Te vocat Europse pars tertia , te vocat ora Ardentis Lybise , Grajugenumque Domus* Dic igitur quah fignatum nomine curris 5 Ignotum toties fcandis ab axe PoH, Nam pudor eft duris fi nomina fuccuba Fatis^ Nonpudor, aftmajusvellefilerenefas. Quae tua fit virtus , prodis quo ftemmate ^ nar ra ^ Majori ut poflis laude vigere foras. Florida terra finus dum blandos fpargit in auram , Expediam diftis nomina n:^gna meis . Nuncuper ut merito , B r i t t a n n i c a mincu p er herba Ca^faribus quondaan nomina Diva fui. Cui Groninga quidem primos devovit honores , Nomina €ui qujondam Frifia clara dedit. Quam petiit C^far vel votis Claudius almis Pignatus quimefplendidioreloco. Nec tamen immerito : monftravit Frifia natis Sanguine de Latis 5 queismedicinafui. Tum mc duxerunt Romam 5 Capitolia preffi , Inque fuo pretio corporis ufus eram. Aft ubi (anguineus deftruxit moenia Romac Tradidit accenf^ me quoque Nero pyrse. **** z Poftei Poftea vlva quldem , mtUos quo Cynthlus orbes Luftravit, fed tum gloria nulla mi. Gloria nuUa fui Batavis occulta tenebris , Atque parum aufpiciis utilis ipfa meis. Tandem Thefpiadum fcindens M u n t i N G i u S undas Poft Spaitam ingenii repperit arte fuL PlauditePierides, felix Paeantius heros Protulithic, Medicigloriaveftrachori. Gloria vefti^a chori tandem poft mille labores MuNTiNGH obfcuro germine vi^lor ovat# Et jam Ledori pulchras oftendo figuras Quas varias veras Mufa diferta probat. Non ultra teneo 5 percurrite fingula vifti , A£ta probant hominem 5 jamHbera6taprobat. Quis titulos 5 vir mafte , tuos graviore cothurno Pro meritis igitur commemorare poteft ? ^ Dum tua Suada dedit Parnaffia munera mundo ^ Vulneris auxiHum dum tua Suadadedit. Queis patrise meritis virtutem cxtendere fadis Principibusque viris fponte placere vales. Aufpiciis faveant Coeleftia Numina porro , Semper ut immenfis floreat herba bonis. Semper ut huic magno faveat fortuna labori , Et dignum mundo pofthuma fama ferat . HerbaHcet nunquam FataHa ftamina firmet 5 Firma tamen femper ftamina laudis erunt. Quas tibi, Vir prseftans jBrittannica contuHt Herba Te vivum femper faecula laude canent. Vade igitur Medica 5 voveo , celeberrime fama Vade Hber fauftus quo vocat aura : Vale. W, WI ARDI, Dmmmnjis, jstud. Dc Pag. De VERA ANTIQUORUM H E R. B A BRITANNICA, Ejiisdemque contra Infularura Germanici Oceani, necnon V^icini Septentrionalis Saxonici Populi En?- dymicaMala, vulgo D E SCHORBUT^re^ xncdiis Naturalibus atque expertis y D I S S E RT ATIO H I S TO RI CQ-M E DI C A. C A P U T L In quode miranda T> E I potcntia , inefabill bonitatey atque clementia 3 Hominis prafiantia^ ac fragtlttate. BRITANNICjE nomine ^ fignificatione , ho^ nore , njeritate 5 nec non quorundam inani ejusdem inventionis gloria ^tra6iatm. UuM mentis human^ aciem (utcum F ra m- B E s A R r o loquai') ad fupremi , ac fumme Thau- I maturgi Numinis opera prseclarilTima , M A J E- 'STATEM^rebus etiam m minimis maxime emi- nentem magnitudinem'^ immenfam bonitatem y fapientiam, nec non pptentiam fuam 5 accurate contemplanda, acrius intendds nonpoflum non vehementer admirari, & ad nominis ipfms gloriam peipetuo celebrandam inflammari. Quis enirnpulcheiTimum omnibus fuis paitibus mundum luftrans, tanti opificii Autoremjmoderatoremque fummis non efferat laudibus? Nonne coeli undique fideribus ornati, immutabiles afii'orumordines5 difpares converfiones,. nec non multiplices curfusfuascontinenter laudes pracdicant, 6c mortales univcrfos A ad 2 De Vera Antiquoruni ad cultum & venerationem ipfius Numinis mirabiliter accen- dunt 5 omnefque Nationes gratas effe cogunt ? Nonne diei , noclifque viciffitudines^alternaaccretio & diminutio^perpetua- que conftantia, clamant atque teftantur tantorum operum Lau- dem Fortunae nec fpontaneis motibus effe tribuendam? Sed ali- quem pnxefle , qui hxc univerfa ab initb conftituerit, & fempi- ternis feculorum setatibus omnia moderatus fuerit atque con- femverit ? Quid S o l e fiderum cunftorum D u c e prse- clarius 5 quid pulchrius 5 quid jucundius, quid utilius ? Qui fulgore fuo fplendidiffimo tenebras fugat^ rebus caducis lalu- tarem & maxime vitalem fuppeditat calorem, omnes natUf ras augentem , nutricantem , fenfuque afficientem Terras exhilaratj ejus ingremio benediftum illud crefciti & multiplieami» ni y pullulentibus faecundat feminibus, & infatiabili quadam Ise- titia & voluptate omnium animantium oculos , atque animos complet ? Gujus circumve£tio tanta celeritate ab extremo fertur Oriente ad Occidentem extremum, atque inde addex- teram Goeli regionem revoluitur, ut uno circuitu integrum diem, ac noaem conficiat , modo fublimis pulcherrimos radios nobis oftentans , modo fub pedibus oculis noftris fe fubducens comnia nonne incredibilis fapienti^^ac bonitatis fiise monu- menta funt fempiterna ad gloriam fuam per univerfas Ten-arum oras infinitis feculorum ^tatibus longe lateque propagandam ? Gum vero hominem fublunarium omnium P r i n ci p e m attentius confidero , nihil illo admirabilius prseftantius , nihil perfe6tius5 nihildenique diviniusintotoTerrarumorbeanim- adyerto. Quum iprx caeteris fedulo perfpicio illum ad fui Nu- minis effigiem conditum , adeo ut ipfius in eo confpiciatur fcul- ptura 5 non aliter atque in numifmate Gharagma G ^ s a r t s. Imo quod pr^ mirabilitate obftupefcendum, ad omnium' rerum vices ac naturam ( a fummo rarum opifice uno tantum Spiritus Divini afflatu edodus) abfolutam rerum naturalium & plenariam ac intimam Plantarum cognirionem obti! nuit 5 ut primo intuitu perque earum fignaturas , nec non arca- nas operandi virtutes ^ in occulto Naturse filentio abdita^^iis- que mfufas, quid fciUcet purgat^quid febres fugat,quid vulnera fanat.perfpexeritjatquecognoverit. Quodexfola Dei vo- iuntate hbeiTima faaumjnonex uUa egentis natur^ neceffi- tate m I Herba Britannica. 5 tate, vemmnierabonitate, propter infinitam glonamfuam, om.nia ex profundiffimxO D i v i n i t at t s ftiae conceptu & re- ceflu promulgans , quis dubitet ? conceptu& recelTuegentis fu::e promulgans: Illum quoque in hoc medio mundi globo tanquam mortalem aliquem Deum collocavit , ut oculos un- dique circumferens ad confiderandum tanti aedificii artifici- um 5 Archite6tum fufpiceret ac venerai*etur : Ut qui om- nia qusecunque Coeh & Terras complexu coercentur , ejus poteftatiditioniquefubjecit. Quin& Coelum ipfum^&ad- mirabiles illos S iderum fulgores^nedumeaqu^egignuntur in Terris , ad iUius uflis &: commoditates creavit 5 ejusdemque imperio & poteftati permifit totgenera tamquedifpariabeftia- rum ficurum 5 ferarumqu? ^&c omnes aerias animantes , & quse fluminibus ^ & mari belluse occultantur. Imo & in eo magni iftius mundi formam tanquam in Ipeculo 5 aut parva tabelia adumbratam ocuhs fpeetandam propofuit. Unde non immerito fjLiKfdnso-fxog aVETERiBus nuncupatus eft. Neque folum homini priaeftantiflimis facultatibus prseditam animam , corpuf- que variisad quasqueanimse fun£liones obeundas organis faga- ciffime conftruftum tribuit, verum ejus etiam faluti ac commo- dis tantabenignitate confuluitj. ut nihil ipfi illo chaiiuSj nihil majori curse mifi^e videatur. Ciim enim humana natura ob foedlm peccati kiem primi Parentis culpa contra£tam vincuhs ac vitiorum com- pedibus obftrifta ^ morti fempiternse addifita 5 & afperrimo Diaboh imperio elTet fubjefta 5 unigenitum F i li u m fuum e C OE L o in Ten-am mortahtatem nofti'am induendum dimifit , noftra ut flagitia fui corporis facrificio, ac puriffimi fanguinis ef- fufione expiaretj & immortahtatem fuam nobis impertiret, nof- que, a denfis fcelerum tenebris, ac crudehffima Diaboh tyranni- dehberatosjadbeatiffimam Regni fuilucem&hbertatemtra- duceret. Et quoniam corporis ftatura fragihs & caduca, variifque mor- bis obnoxia eft 5 ne protiniis fuccumberet ac coiTueret^ vitave mifere &: calamitose tranfigeretur, ciim cseteras artes humanse vitae neceflarias 5 tum M e d i ci n a m imprimis mortahbus conceffit, ad corporis falutem tuendam 5 vitamque incolumem quam diut-iffime tutandam. A 2 Nec 4 De Vera Antiquorum Nec modb pr^eclara quondam ingenia ad pr^ftantlffimam medendiartem inftituendam fufcitavit, verum nova indies ad illam excolendam accendit. Etfi enim multi olim Medici induftriiac folertes , optimc de univerfo mortalium genereme^ rendi defiderio dufti 5 in fmgularibus Herbarum faculta- tibus, remediis inveniendis , ac falutaribus medendi praece- ptis in artem redigendis, plmimum elaborarunt^ Recen- T I o R E s tamen (meo judicio) noftra tempeftate plurimi, in artc magnificentiiis augenda&exornanda^egregiamquoque nava-- runt operam. Quorum ego , ut verum B o t a n i c i ftudii mancipiumjquantummcaprotenuitate haftenus praeftare po- tui, veftigia fequutus^tam mirabilis efficaciae BRITANNIC^ nomine Plantam, nunquam fatis laudandi NuminisMaje- s T A T E M hoc in vaftiffimo , pulchenimoque mundani Syfta- matis ambitu abunde deprasdicantem , Veteribus qui- dem notam jverum^ a tot retro feculis, mortalibus plane incogni- tam 5 pedibus quamvis faepiiis conculcatam , non in tot dimtia- rum mundi plagarum montibus pr^raptis , ac nivalibus , fecis opacis 5 apricis 5 filvofis 5 fegetibus , arenofis , pratofis 5 littorali- bus Sc maritimis , qux unquam humana ratione paffibus vel navibusperagraripotuerunt^ verumfoiius FRISI.E5 Hol- LANDI^5 GELDRIiE^ atqUC T R A N S I S A L A N l iE no- fii-^ humidis locis & paludofis , tanquam ex orco revocavi. Prius tamen (ut verum fateai') communicatis mihi per No- biliffimum &c Ampliffimum Dominum Warnerum Em- MEN. ReipubUcae noftrse Groninganas Senatorem fpefta- tiffimum, quibufdamde BRlTANNICA Herbacujuf- dam ignoti notis 5 quae mihi ad examinandum currenti , ad eam nne mora quaeritandi , addidere calcaiia : ut aliquod tandem laboris mei luonumentum Reipublicae Salutiferum pofteritati reUnquerem. Quod quidem hic diffimulare facile^ mihique univerlam hanc laudem foU vendicare potuiflTem , fi deteftandam inanis glorise cupiditatem feaari ftuderem. Sed illud P L I N 1 1 me maxime movet 5 ut fcite in epiftola ad V e s- PASiANUM inquit : Bemgnum efl atque ingenm fudoris fUmm^ per tjuospropcimm fatm, Vemm enim vero 3 ne Leftori Benevolo moras jufto longio- rc$ in oratiorusmeaelimineneaere meveUevideai-^.remipfam, de Herba Britattnica, 5 de Herbae BRITANNIC^ nomine a Priscis toties eelebratae ejusque genuina lignificationeincipiendo, alacriter aggredior, B R I T A N N I C A itaque magna quondam celebritatis vox apud optimos quosque Autores Historiogr apkos «ofque prasfertim 5 qui de materia medica , Plantis qjj e cdiderecommantarios, paffim occurrit. Rem vero 5 qu^e principali ea y atque propria defignatur No- menclatura , faiutare inprimis malomm multomm alexiphar- macum , nec non infirmitatum grauium , qu^ moitalium ge- neri, atque domefticis quibusdamanimalibusaccidunt, prae- fentem, expertamvemedelamjCt-ARissiMORUM, Anti- quorumque S c r i p t o r u m teftimonio fuifl^e demonftrant : V E T E R E s 5 nimirum fimplici BRITANNICtE appella- .Qpif tionejfineulkreialteriusadiedione, pulcherrimam quidem & ^Qj^^^e^^^ Herbamlongeutiliflimanjcumadverfusvariascorporis humani quondam segritudines 5 tum vero Serpentum , ac animalium venenato- hgnifica- runiidusmortiferos j Aquarumquevenenacommendatiflimam ^^^r fignificant. Qua de caulia ex ultimis Gallici Oceani infulis, quibus propria, natiua, ac vernacula eft , per varias Orbis TeiTaram partes deportatam ex nonnullis Ipeorat^ fidei Autoribus cognofcere licet. Verum Grammaticorum quorundam do6ti Com- tnentarii, BRIT ANNIC^ nomine aliis rebus adiefto, ea, quaelnfula^Britanniasfuntj hujusque agnata, afiixa, annexa, aborigines, nec non denominationes denotari docent. Sic enim Claudius Imperator , qui Anno Chrifti quadra- Clau dius gefimo quinto de Britannia, Infulifque Orcadibus penitus de- ^^^"^ vidis^ aclmperio RoMANo fubjeais, triumpheuit, filium ^^"j"*^"*^ exuxore Valeria Messalina, Natura admodum H- ^ ' bidinofa atque D i o n e tefta , foemininum aequo jure ac mafcu- ^^'O" linum fexum ad venerem non proclives exofa natum G e r m a- ^^^* NicuM cognominavit Brita NNicuM 5 qui poftea Ne- R o N I s Principis mandato 5 ut refert libro decimo tertio Anna- lium Tacitus, veneno interfeftus eft. Infute vero Albio- Tacit nis nomine quondam celebris incolas Britanni quoque funt difti, A noal. atque accedentes alii five Viftores 5 five reges ac Principes , five ^^^-^5* familiares 5 affimilefvcj B r i t a nn i c a nomina ufurpaevmnt. A 3 JUSTI- C De Vcra Antiquofumi JusTiNiANus autem optimus I m p e r a t o r , ob infig- nem etiam Herb^ hujus quondam apud Romanus exiftimatio- nem , fe quoque reliqua inter cognomina Britannicum fcripfifle credibile V &c Brit ANNiCiE familia^, lanae, oves aliaque admirandse naturas opera, Bella etiam & faftaeumin in finem vulgo^per excellentiam jBrttannica efferuntur. VETEREa enim ab Herbisquibufdam^. Arbufculis, &Ar- boribus nomina & cognomina fua fsepius mutuatos fuifle , &c Familiis quibufdam , Regionibus 5 & Eluminibus indidifl^e, ex antiquiflimis Hift:oriarum conftat monumentis. ^ Porro BRITANNICA Herba h^c propter infignes ejus virtutes^ peculiaremve excellentiam caetera inter plantarum enera ^apud probatos A u t o r e s fimul Sc M e d i c o s, foluiu iRIT ANNICtE nomen non ab Infula (utquidam arbi- trari poflent) verum ab afieftu fibifortitaeft^ quodmanifefte tandem omnes intelligent: Siquidem de illa ad eandemquo- que fignificandam atque demonfli-andam fcripturus , ufitatum^ vetus ac naturale nomen ufurpaturum me efl^e ^ illudque inter- pretaturum profiteor : quo minus interea de hujus B R l- T A N N I C veritate quicquam dubitare poflSm , aut de- beam, optimorum A u t o r u m variorum confenfus , &:fre-. quens de hac apud illos me induxit mentio 5 dum quoque nec vulgaria , nec iniocunda , verum faluben-ima, atque aurea tradunt remedia 3 quod ad fidem de incognitis , dubiisque fa- ciendam , nec non certitudinem de ignotis habendam haud parvum momentum ftatuitur : Quamvis plurima afferri argu- menta animadveitam , quibus viri aUquot perfuafi doftiflimi^ nuUam Herbam BRITANNICAM fuifle diftam , aut eam Betonicam 5 vel hujus fpeciem efle exiftimavere : Et pro BRITANNICA5 cujus caput apud P E D A c I u M Dio- s c o R I D E M Betonicae fubiicitur ^ Betonicam legendum cen* fuere 5 Betonic^ adcribenda efle omnia affirmentes 5 utpote iUis^^ quas de B R I T N N I C A omnes apud Plantai-um Scriptores^ inveniuntur, convenientia. Quodquidem eofacilius, veriuf- que inferre videntur^quoniam defcriptio B R IT A N N I C tE diverfa valde apud fummos, & quibus plurimum fit tribuenduni fidei, Autores , deprehenditur :Tum quia nemo haftenus ex tot numero Medicis 5 aut rerum mirandarum natur^ ftudiofisj,. quam Herba Britannica* 7 qmm ingentes copiae fuere , BRITANNICAM veram oftendit. Quantumvis haud paucos invenerim, quifummo- peregloriati fuerint 5 acdeBRITANNICvE inventione fibi Triumpfum popofcerint : Quorum tamen immenfas vanitates a( itritajomma paulopflres ipfa coarguit. C A P U T 1 L In hoc B RITANNIC j£ quorundam ignorantia notatur. An Magica fit Herba. ^dibus propria. §lmd ejus nomina dejignatur. An vera ftt Herba. ^e ejus inventione , defcnptione , atque figura njariorum vanitas. Ejm redintegratio. PErceptis BRITANNIC^E nominis honoribus ^ ejusdemque inextinguibili Triumphantium decore. Quid de illa S c r i pt o re s cenfuere A n t i ciu i, nunc porro confideraudum. Plurima Herbarum nomina apud P o e t a s , M e d i c o s , reramque naturalium Scriptores leguntur , quibus nondum, qui eas exponere aut demonftrare potuit 5 delius natator con- tigitjtametfi in omnium ore, fcriptifque obferventur; cujus generis M oly eft Antiquiflimi Poetse Homeri. Quod quidem vocabulum orphicum efl!e multis videtur , qui Symbo- lum potius quam Herbam eo fignificari arbitrantur : Quod inEmblemate centefimo primo hoc modo commoda An- DREAS Alci ATUS exprefllt. ^11^^^^ Emblcin. FACUNDIA DIFFICILIS. xsi. f^ntidotum fi^££ medicata in pocula Circes Mercurium hoc Ithaco fama dediffe fuit. Moly vocant : id vix radice evellitnr atra^ Vurpureus fed flos 5 la^3is & infiar habet. Eloquit candor facudiaque allictt omnes : Sedmultires efltantalaborisopus. Nec 8 De Vcn Antiquorutn NeC defunt qui Scyticum nomen id efle cenfent^l!, patientiamque interpretantur 5 iqua:: ardua laborum omnia fuperat. Deinde Spartanica , L a c^demoniis, a qui- bus nomen traxit, ufitatiffima olim Herba a nonnullis Spat'^ tama vocata fuifle traditur 5 qu^tamen an eadem {it, hiade- nus nemo oftendit 5 nifi quod nominis fidum Etymon ex lingua antiqua interpretati fuerint quidam j fed quani yc&c alibi declarabitur. Quamvis aliqui quoque xKtf^iiu eandem Spartaniam vocare npn fint veriti , nominum deinceps fimilitu- dine, reique ignorantia in vocibus interpretandis decepti. DeBritan- Halmum a quibusdam B R I T A N N I C A M diftam fuif- jiica Auto- fe fcripferunt, BRITANNICA eadem quafi eflet qu^e resquid Spananka., & ^limus qaa^ Haljmus y quum dilucide tamen mtumu ^j.^^ B R I T A N N IC A M j ' aliam Spartamcam , aliam eflb quoque E^lymm 5 nonnulla A u t o r ir m quorundam fcripta Verum enim vero ejusmodi hallucinatio 5 prsecepsquecon- fufio propter nomenclatur^ affinitatem apud imperitos (te- merarios pra^fertim ac fciolos) frequens efle folet : Quod aro- matariis in officinis , nec non quotidiana Medicorum praxi multos quoque errores, ac detefl:andasplaneoffenfionespar rere videtur : Non enim leve eft , quod quidam legens ^rmal ^xo Haymely in R U T ^ falubris^ Herb^ locum , Ckutam in primis venenatam , & SOCRATIS morte percelebrem , fubfl:ituit > ita Medicinam^grolethalem proremediofaluti- fero propinans. Sed de his pra^fentis inftituti non eft difltrere 5 cum integros Commentaiios res ejusmodi requirat. ?Kn .lib . 14. Magicas tamen quasdam hic addam Herbas, quariim P LI- cap. 17. N I U S obitcr mentionem facit , reeita^ue , , Conacefiam & 35 Celliciam Herbas aquas congeleantes 5 Menaidm alio nominc j^Cormhadem utilem fucco contra venenatorum i6tus , attin- 55gentibusaIioqui noxiam, monftrifica prorfus natura veneni, 35pr^terquam contra venena3^/^r(?A;i»i mirand^ radicis vim ^propter ignis attraaricem 5 Jglaoptiotim , cujuscolor eximius 55 afpicientes in admirationem trahit omncs^Achamemdon^didizm 55aliasHip/^o/?fc(??i^//4,quaeIndi^ fine folioinnafcitur^,, cujufque radix de die cum yino pota>, xio€tc CQnfiteantur omnia^ iheom^ Herba Britannica. 9 \^Th€ombfoim\ quae pavonis pifturis fimilisnafciturj quseque 55 mentis & juftitiae ftabilitatem provocans , aPERSARUM 55 Regibus contra corporum incommoda commeditur > ^Aba" 55 manteida , quse conteri nequit^ AYianeidem , quae colore ignea, 55 cum fol in leone fit 5 colligitur^ cujusve tactu perunfta oleo 55 ligna accenduntur > iheritonarcam , cujus vi ferx' ad unum 55 omnes torpefcunt , nec nifi Hjfena urinse afperfu recreantur : ^^Ophiufam, quapotaterrorem^ minafque ferpentium obfer- 55 vari 5 ita ^ut mortem fibi eo metu conlcifcant 5 ob id illam bi- j^bere facrilegos cogij ihalajfeglan ^ hac pota obfervantibus 55 miraculi^ lymphari homines^ Taangelida^ "quae Magosdivi- 55 nare afficit 5 GelotophjUida^ quse fi cum Myrrha & vino bibatur, 55varias obfeiYarifpecies^ ridendiquefinemnon fieri^ nipo- 55tis cumpipere & melleinvinoPalmeonucisPme^nucleisj 55 Hemefiam , ad pulchros bonofque Hberos generandos aptam^ 55 Anacampherotem , cujus ta£lu amores odio depofiti rediunt 5 ^^deniqnc Schyliceni cujustantavis^ utfi modo ore continea- 55tur5 famemfitimque omnino non fentiantj^ fic & Hippicen^ 55 qux in equis eundem eifFeftum obtinet. His duabus Herbis 55 Scytas etiam in duodenos dies in famc fitique duraix pofle 55 tradunt : Illa a Scytis denominationem tanquam inventori- 55 bus na6ta eft 5 ut P l i n i u s aflerit. Quo nominc & B R I T A N N I C A fuis inventoribus Bri- tannis poteft aflcribi : at licet multi de Herbis plurima fcripfe- runt 5 & infinitas mirafque opiniones in medium attulerunt ^ Quis tamen ha6tenus quaefo inventus eft, qui de iis aUquid certi prodidit ? Nemo profe6to 3 quin ipfe P l i n i u s eomm fono tefte nominum meminifle mirabiUum vifus eft 5 ut fuperbas potius voceSj magorum fciHcet^ magicarumque artium mi- randa citius figmentaquamcredenda^ imferit^ docueritve; quam eas ut Herbas aut noverit 5 aut revera efl^e crediderit. Id quod aliquot etiam locis longe ante P l i n i u m facit T h e- OPHRASTUS Erasius: Ad eundam modum de B R I- T A N N I C A quaedam praedicare 5 temerarium aUqui cen- fere pofllint 5 tanquaui ea quoque ex Magicarum genere foret una 5 nec contemnenda Herba 5 BRITANNIC^E no- men quoniam repraefentat 5 quam Magicse arti etiam commo- diflSmam quafi infei*viifle P l i n i u s fufliciens eft A u t o r : cujushascfuntverba. B Sed V lO De Herba Antlquorum Plin. lib. Sed quid e^o h(tc commemorem in arte Oceanum quoque tfanfgreffa^ 30. cap. I* ^ad^Natura inaneperveda ? Britannia hodieque eam tamis ceremmm attonite celebrat , ut dediffe Perps videripoffit. Jpja autem ejm denominatio , qu unde Britanniae tanquam vicinse iimum. F R i s 1 1 s Infute efl^et dicata 5 aut propria , appellatam non- nulli exiftimaverunt : Non enim Dioscoridis Iblum- modo tempore , quem C l e o pat r m ^gypti R e g i n^e^ ^'CaiiJuliiC^saris, Romanorum Imperatoris primi astate nonnulii vixifle prodidernnt 5 aut faltem P li n 11, ^^Cj.audu Galeni nota fuit BRITANNICAi verun^ Herba Britannica. \i verum etiam longe eam ante aetatem G r A c i s atque L a- T I N I s ufui extitit 3 Id quodammodo exDEMocRATis Servilii, Medici apud Gra^cos clariiEmi, verfibus doceri poteft, qui libro de Antidotis fecundo apud Galenum Gal.Hb.z. exftamt. Antid. Ex hifce quidem omnibus haud abfurdum foret , fi quis BRITANNICAM Magicam effe Herbam ftatueret, illamque ex Magic^ artis genere antiquum fiftae potius , quam verae Herbas nomen reprxfentare. Et ficut Antiquo- rum figmenta 5 fiftaque nomina abftrufa myfterium aliquod , vel naturale 5 aut morale egregiumfere continent, itaBRl- Q^id Bd- TANNICtE. nomine etiam neeotium aliquod fcitu utile ^^^^^^^ 1 . . . ^ .N V TT u r nomende-- mvolui 5 magnique momenti rem citius, quam Herbam ali- ^q^^u quam veram defignari 5 arbitrandum foret : QuodinHE- s I o D I verfibus de Malua & Afphodelo ex Orphica difcipHna nonnuUi re£te demonftrant : Interea Herb^ ilte funt notifli- mx j aUo tamen negotium totum referendum efle judicant, Ca^terum omiflis fubtiUtatibus fuperfluis , fuperftitioni- bus Magicis , nec non enucleationibus Orphicis , rem ipfam deBRITANNICA apertam in aciem candide ac plane deducam. ItatameneamfumexpofituruSjne, juxta Salo- M o N E M 5 qui nimium emungit , fanguinem ehcit , equideni rei Herbarise ftudiofos potius offendere 5 quam rem Medicam " juvare videar. Tametfi id multis haftenus non verecundise , non dedecori , non noxae , veruni quseftui 5 laudi & ambitioni fuit. Quid enim multis ambagibus opus eft ? Nec Periphrafes requiruntur 5 abfint quoque afteftatse , decoftas , obHquse , ex- pofitionefque faftidiofae 5 vel digreffiones ambitiof^ > fimplex quandoquidem veritatis oratio , ipfiufque rei vera indubitata teftimonia undique accedunt , nimirum quibus equidem eam, ^ qux V E T E r u M fuit 5 B R I T A N N I C A M 5 Recentio- Bri tannka ribus haftenus plane ignotam, demonftrare pofllim 5 quo ^^^^^""^. omnis, an BRITANNICA vera fit Herba , dubitandi Jj^^^r''' fcrupulus auferetur ^ tum qux ea olim fuerit ^ hodieque exiftat, i^nota. manifeftabitur. Nihil me movet^ nihil inquam multorum perturbat Au- T o R I T A s 5 qui fuis in fcriptis quo arrogantius eo ineptius, & fe primos hujus BRITANNICiE^in lucem a tot Sx- B z culorum II De Vera Antiquorum culorum aetatibus reftitutas inventores efle 5 demonftratorefve fuifle temere gloriantur : IIIos quoniam reIi6to ipfo corpore^ de afini quod ajunt umbra digladiari 5 pro thefauro carbones, non Gemmas, non %KHytihot, non pretiofa metalla, nec non falubriora Aromata ofl:tentare) verum plenis & expanfis buccis ante Viftoriam Triumphum canere animadverto : Quod haud dubie etiam fatebuntur ipfi, & quotquot alii veritatis ftudiofi hasc mea fcripta legere , & cum N e o t e r i c r s eo- rum hadenus editis commentariis de P l a n t i s conferre non gravati fuerint 5 ipfamque rem , attente confideraverint ftyh mei omiflb curiofiore critico. Nequeverb diftionis ele- gantiam venor 5 verumut qu^queincalamum defluunt, ita exaro : Rei veritatem aperte declarafle omnibus ingenuis credo fufficiet. Hoc tamen obfervo 5 ne quis mihi temeritatis vel arrogantise crimen impingat, quam Gr^ci (piXcouiict^ vocant : Neve ahi h^cmeapaucaquidem^&trivialiaquafi fcripta uni folummo- do H E R B impenfa, tanquam digna faftidio damnent. Nam fi^reprobeintelleaa, medetedis plurimomm erroribus . at- que falfis opinionibus refutatis , ademtifque fcrupulis rei Her- bariae veram BRITANNICAM lucidifllmis facibus illa- tis , falvo omni aliorum Autorum Clariffimorum judicio, atque honorcj amplificata Medic^. & BoTANiciE profefl!io- nisgloria, demonftrafle didicerint 5 meo huic ftudio ^quiores exiftent, Porro acquum efle judico y ut pares mihi reddant gratias, quas ipfisago, aliorumque ftudia & labores, quos legendo, obfeiTando colui^ quatenus veritatem exhibent , colant & pro- moveant. Jam annus Sc eoampliuseft, quod hoc meum de BRI- TA N N I C A fcriptum ftipprimere volui , quamvis & tum paratum ac pr^Io deftinatum 5 id verononob aliud, quam quod ex ore cujufdam, Doaifl^mos quofdam Meidcos prohxos de BRITANNICA commentarios fcripfifl^e, jamquepraelocommififle, ac mox divulgandos habuerim : Re tamenmelius intelkaa, falfaomnia efle comperi : Tum qubd iconeshae omnes, earumque ad vivum delineationes lonmus iibi temporis fpatium pofcerent. Proindc Herba Britannica. 13 Proinde moramlibenteramplexusjHoratiano coniilio^no- num in annum premere hoc opufculum ftatui, editos varii ge- neris libros expedans , fed fruftra : Paulo poft tamen ab amico quod'dm Bemefelanicorum aliquotmultosante annos in Lucem ;3rotra£tum exem.p]ar mihi communicatum , quod continua '. eftione evolui , atque nonnuUa in eo de B R I TA N N I C A, longe tamen pauciora , minufque vero confentanea , quam opi- nione conceperam, inveni : Incidit deinde in mentem , qu^ ego mn fcribam ? IUudque H o r a t 1 1 Poet^ di6lum , panurium Horat. de montesy&c. Berocefelamcorum enim Autor fibi BRITAN- artePoe- N I C nominis interpretationem vendicat, & quam fe mul- ^^^^*^ tis communicalle prsedicat , de Herba ipsa quoque fe copiosiis alibi fcripturum infinuat. Verum in interpretando nomine plurimis non fatisfacit : Etfi euma veritatehaudparumabefle demonftraverojnoniniquoferat ille animo. Ecquid petitione dignares eft venia^ patrocinari veritati, praefertim apud inda- gatores veritatis ftudiofos 5 quique demonftrandi arte excellere debent ? Tum modefte quidem at ingenue idem Autor fatetur 5 -6 R I T A N N I C A M a fe omnium primo inven- tam efle. Sed Recentiores non paucos , qui fua de Herbis fcripta emiferunt, idem fecifl^e fa^pii^is fum expertus: Gloriantur enim varii fe veram exhibuiffe B R I T A N N I- CAM5 alii veriflSmam fe novifle plurimofquedocuifle, ma- Britannr- gnoque faftu ac pompse appai^atu hbi inventionis gloriam at- cx inven- tribuifl^e: Sedhigenuini Thrafones hac de controverfia non ^^^^^^ nifi ampullas & fesquipedaHa verba jadavere. Nec tamen ^"^"^^0- haftenus inter tot numero Herbarios, Scriptorefque oantia!^^"^ Neotericos quifquam, qui veram hanc B R ITAN N I- ^ C U M oftendit 5 extitit. Ego proinde modeftiflGime quidem pro virih mea parte eam, quam illi haud vulgaris notse A u t o r e s inventionem B R I- T A N N I C >E hodie fibi adfcribunt , in optimam partem interpretor 5 ac pro ftudio & labore gratias ago : Voluntatem enim Herbam adeo utilem demonftrandi non defuifl^e agnofco 5 & pro qua in varias opiniones fe eonjecerunt 5 Hercu- leofque labores exantlarunt. Sed tamen oro 5 ne hoc fibi dici segre ferant 5 quod omnes circa BRITANNICiE cognitionem in eadem errons B 3 navi iWllii Britanni- cae vera dercriptio, iigura a Neoteri- corum nemine hadenns In medi- wni puo- lata. 14 De Vera Antiquorum naviyehuntur^&nonnifihaerefesaluntj quidiverfis opiniom- bus a veritate remoti vagantur. Nec quis admiretur 5 quod omnes BRITANNICiE defcriptrones vel piduras a NEOTERicis haftenus editas fimili creta & calculo notandas effe judico} Horum idcirco nuUius autoritate, quamvis videatur maxima, commoveor, quo minus meum hoc Scriptum elaborem , atque in Lucem emit- tam 5 ut eam , quam omnium hujus setatis Scriptorum primus inveni , & plane nobilem hanc B R I TAN N I C A M Herbamaliosdocui, mihi vindicem 5 fimulque omnibus Plan- tarum curiofis amatoribus perbenigne ac plane declarem: Qiiodetiam ebmagisjlibentiufquej&cio, cum neotericorum nemo aut verbis veris Herbam defcribat , aut piaura, vel ulla probabili fimilitudine addita, veram figuram exhibeat : Omitto nullam inventionis, verique ufus, allatam efle rationem. Ut interea omnium Fam^ parcam (neque enim infefta cruo- re gloriola , vel lenis ambitio , neque Virtus fuco perfufa placet) fi quis fe ullo acerbiore difto profciflumjaut digito monfl:ratum fufpicabitur 5 acriiis velim injun£tam enunciand^ promovendse ac defendend^ veritatis vim'6€ neceflitatem expendat : Neque enimparietem tenere^ autpulvillumcubitojacentiumfubde- re, velosalicujusoblinire, aut ad porticum magis quam ve- ntatem loqui 5 propofitum efl: , fi tum me multorum A u t o- RiTATES in medium adferre cogitet, ut impofitoribus 8c adverfus vim Herbariam malignioribus notum faciam , quantx molisfit, vel uaius Herb^ veritatem ufumque demonftrarei & fimul ipfis 5 aliisque iis , qui Herbas ignotas e tenebris eruere^ L u c I Qjj E donare conaii fuemnt 5 voto tametfi aut opinioni non fucceflit resj asternam iaudem reddere. Quis autem in re tam perplexa obligatus eft , obfcura, & per tot annos craffiflimis tenebris opprefla 5 plurimorumque Me- D I c o R u M contentionis plena , & in qua Doaifllmos Auto- RES . diflentientes 5 nec non hallucinatos efle 5 folis verbis fidem tnbuere, aut jand:antias fubfcriberejlococedere^ Veritatem fupprimere , nec rem ipfam libere profari , Ajacem , ut in fpongiamfme meritoincumbat, cogere, aut libellum publico ufui deftinatum fLibtrahere videmus. Quo quidem vera B R I- T A N N I C A j ejufdem plena cognitio 5 nec non exp ertifli- mus m Hhaharhartmt ^otunJi' J^otuuit "^tntbrtcttimt Hcrba Britannica. 15 mus olim & nunc quoque ufus in antiquum ftatum , detedis erroribus ^ mendifque expunftis 5 a fepulchro , ut ita dicam 5 ad vitam poftiiminio revocetur j Prxftat tandem aliquando potiiis, quam nunquam tam utilis & humano generi neceflarise Herbse redintegrationem fieri , tum & ftudioforum defiderio , multo- rumque expedationi exhiberi 5 languentibus quidem languen- tiumque M e p i c i s ad graviffimorum morborum , & Sym- ptomatum maritimo Septentrionalis Oceani Cimbrici tradu graflantium, curationem demonftraii. G A p U T I I I. B RITA NNIC M efficaciaconjtderatur. Inquibus locis ^ D E o creata. o quas idcirco venenatas iUi doprehenderunt 5 quod nos ^P^^^^'^ fatericogimur, Side Aquisefiet agendumj^ illudfaciledecla- ^[^ata rarcmjledahomeapergitoratio. Romanis. ^gritudini porro huic Nomenclatura apud Frisios longeeftdiverfa: Vocat enim fuo idiomate 5 ADAMICO, atque primogenito id mali genus De Sclmbuc , de Schorhut , five de Schorbum fidcH Scofbum morbm^ quod idem nomen paulo plenius pronunciant Batavi, de Schorbuick* Anglorum vero Lingua eadem eft propemodum cum his, quos vere F r 1 s i o s vocamus 5 nimirum Prifcos Saxones eos efle, quos nunc Frisios Vnfd dicimus 5 quique nativum ha£tcnus Linguam incorruptam re- tinent > indeque originem Anglos traxifle nihil certius eft : Hi enim fuccinftius enunciantes , malum id de Scborbe}; D a n i autem 5 wk^dicunt. • C Pr;^- i8 De Vera Antlquorum Pr^eterea, infraktiusrnorbi^Endymicorumque affeiStuum caufe expedientur ; Sed rei perfe6ta expo fit io fuum defiderat commentarium. Cseterum ea contramalaomnia^acmorboSjnullumeftime- Contra^ dicamentum prsefentius , vernaculum , atque antipathia mira- mala "nihU ^^^^^^^ fimplex agens 5 a medicse rei Autoribus^ aut H i storio- Btitannica G R A p H I s, ab A N T I QjLj I s F R I s 1 1 s 5 aut a mortalium efficacius. ullo inventum 5 cognitum 5 vel declaratum 5 quam hsec B R I- T A N N I C A Herba y in qua, virium fuarum mirandarum ra- tione^;Majeftatem fuam exphcaffe Natura benigne videtur^ qu^invariisFrifiaspaluftribus la^tiflimaprovenit, ubipraefer- tim noxise funt Aqu^j vel quarum vitio talia potiflimum Pathe- Biataimputantur. Hancquidem BRITANNICAM Antiqui Frisix ©ptime noverunt , quique nominis ipfius expeditam Etymolo- giam ex fua Hngua reddere potuerunt 5 id , quod filentio trans- eundum minime duco , multo minus Herbam efle contemnen- dam. Quandoquidem morbi & affeftus iUi non minuscrude- liter etiamnum 5 quam oHm in pluribus non folum totius F r i- si^ locis 5 verum 8c Infularum omnium Galhci O c e a ni SeptentrionaUs (quem nos hodie Germanicum five Septen- trionale, vulgo de l^oord* Zee dicimus) acCiMBRiCiE Regio- nis graflantur. ® Refte PHnius Gallici Oceani Infulas nominat , in quibus & morbi ilH humana vifcera populantur5&: B RITAN- N I C A crefcit. Si in hunc P li n 1 1 locum digrefliis, ut Cim- merias tenebras claro lumine illato difcutiam , & antiqua no- mina praefentibus reddidero y nec non lucidam Vetufl:ati novi- tatem jurixero , haud ab incepto ahenum mihi fecifle videbor : Quum ea praefertim qu^alibilatiiisdemonfliravi^ficobiterat- tingam^ neque ante me quifquam hanc rem expofuit, quod fcio 5 quanquam fieri poteft^ rem ahquem certe notatu dignam; obfervafle : Nemo tamen eam uUo ha6tenus fcripto , quodmihi . legere contigit^ docuit. Imprimis ergo ipfaquaefo Plinii verba, quae capite decimo quinto hbri quarti exftant, aii- diamus. Hin.lib.4. inRhenoipfoy inqnit illc ^ prope centummiUiapafUuminlon^itt^' '^2' ^ 5 • 4ip^^}^ mbiliffima Batavorum Jnfula& Camnefmm 3 aluqua Fri- Herba Brkatinica. 19 FRislORtJM, Cauchomn , Fridabomm , Stunomn , [Marfatio • Canine- rumy qu£ [lermntur tnter Heltum & Flevum. Ita appellantur ujita , in f^^^^ diai, ^ua effufm Rhenm a Septemrione in Lacus^ab Occidente in amnem n^nt^^^^ Mofam fe [pargit. Hascille. tersy vef Verum enim vero antequam ulterius progredior, hifce in ^onync^ P L I N 1 1 verbis mendum obortum efle unicum nemo ibit infi- •^^!'^- cias, quamvis tripliciter hoc loco errafle P L I N 1 u M Ubrode fi^qLmL tribus Rheni ofl:iis audafter contendat * C lu ve ru s > Sed quo venaban- iure nunc examinandum reftat. ^ur , ut Primo itaque poft Frisios, CauchorumtcrY^mHeHuminter F/^m7i olim extitifle 5 Plinius innuitjquoddumjVeri- hiTB^tav! taticontrarium efle, A utorum graviflimorum Scripta in- 14. blande' faUibili certitudini innixa teftantur 5 hifce P l i n 1 1 verbis 5 ut ^^^i^^t, ingenuefatear, hacinreadftipularinequeo. Quippenonmo- ^^^f^ do ultra omnesRheni alueos 5 verum & Amifiam amnem ^ Sep- ae tribus ' tentrionefn atque Germaniam verfus 5 inter Amifiam Rheni nempaSc Vifurgim-coUocantur aPTOLOM^o&: Tacito, ^^^^'^ ut Ubro AnnaUum quarto , quintove clariflime patet. cap. 2 1 . Hos itaque Cauchos , Cuauchos , vel Quaucos , populariter oUm Cuauc , vocatos fuifle quis qusefo negabit ? quam vocem in fcri- bendo re£l:e Romanos exprimere non potuifle putem, quare quosdam Cauchos, nonnuUos vero Cuauchos fcripfifle vere- fimileeft: Inde etiamnum iUud in Ofnabrugenfi Epifcopatu oppidum, antiquitus Cuauchenbrugy nimcYCVo Quakenbrug ,hoc amken- eft Cauchorum ponsvocitatum, hodiefupereft. Qjare ^^^ Vfipiis , Mattiacis , Gugernis , qtim accuratifftme C 2- Hifio- Frifiabo* nes olim qtU. J3, Marr. Hamco* fol. 70. Marc. Boxhorn. cap. 3» PIin.lib.4. c.i 16^ 2D De Vera Antiquonim Hifioriarum lihfo quarto & quinto perfcriplity de Vnfiahonihus i(iis haud quidquamaddidit. Quod famyftjut^ent , fme dubio faHuYus^ Neque verofolilriftabones hujus rebeUionis expertes ejfepoiuerunt y quum omnes circhm nationes unanimi confenfu arma in Romatios fumfifent. Hoc aU" tem tempore Pliniusopmfuum condidit ;velpM4loante : Nam Vefpafian^ dedicavit. Quod fi vero ante hanc tempejlatem eosfuijfe fujpicerls j Cene lacitus 5 qui ab ufque liberio multas in his oris resgefias refert , mique de Frifiisfrequenter^ vel femel in eorum incidiffet mentionemy fi ulli ex^ titiffent. ^tqui Trifios ille in Majores folummodo^ ac Minores diflingmty tertium genus mllum prcrfm agnofcens, Qupdcunque igttur nomen bh volueris adfingerei cenm ille omnino excludene, Hcec ille. Verum hic pace tanti Viri di6l"um volo 5 eum in hoc VrifiabQ* num nomine , tanquam in Labyrintho inextricabih , halluci- nando verfai*i 5 longe^uea vera vocis iUius fignificatione aber- rare 5 dum Frisicum hoc vocabukim 5 omnibus re vera F R I s 1 1 s hodiernis antiquum ^ nuUo modo intellexifle depre- henditur. Frisiabones enim antiquitiis dicebantur Wrijiorum €9- loniy vel etiam Trijiinovi^ qui fcihcet ex Majori in minorem F R I s I A M digrelB agros , cultoribus deftitutos , illorumquc terminum ulteriiis indies extendentes, recenter colebant. B(?w^enimvel B^/;^^ Veteribus Frisiis rufticumvel Terrse inhabitatorem fonat , quod vocabulum in D a n i a , idem defignans 5 etiamnum viget : Patrem vero famiUas Hm-^ bonde , quafi domus vinculum 5 exHm^ quod domus , &c Bmde vinculum fignificat , compofitum D a n i dicunt , ut optime Martinus Hamconius libro de Viris Frifix Illuftribus 5 nec non Ma rcus Zuerius Boxhornius fuo HoIIandiae, Theatro Claiiflimi Johannis Isacii Pontani fcientia edoftus. Quorum certe ftudium & peritiam laudo^ Cluveri vero, ut abfurdam, merito rejicio. Hic enim P l i n 1 1 fidem autoritatemque indigne afpcr- natus 5 nullos unquam Frisiabones fuifle , Ta ci t u m- QjUE illorum memoremnonfuiflJe^atquein ^^/i^/W^ tantum- modo , Minorefve Frifios diftinxifle 5 tertiumque genus non agnovifl^e refert. Ad quod breviter refpondeo 3 Neminem fcilicet cincipitis tam ftolidi exiftere pofl^ 5 qui credat 5 P l i- N i u M Gentem in rerum natura non extantem duobus Ioci$ defcri- p i Herba Britannica* it defcriberc voluifle, ut ipfemet fatetur Cluverus, cum apud R o M A N o s in hifce Gallo-Belgicse oris M e d i c u m agens jFrisiam ingreffus omnia notavit accurate j ipfoque Tacito in rebus defcribendis plurimis diligentiorem fefe f^epiiis pr^ebuerit , ut ex hac Irifiabomm voce 5 a casteris negle- ^£ta dilucide fatis appai*et. Neque ipfe Majonm , Minorumve Frisiorum diilinftionem refpuit. Per Frtfiaknum enim vocabultim diminutive pofitum , non tertium quoddam F r i- s i o R u M genus , ut Doctiffimus Cluverus fomniafle yifus, verum Vrifios t^^nihm Minores (ita ex modo virium, ut Quidper inquit Ta c i t u s Hbro de Germanorum moribus , re£te vo- ^^^'^^^^: ^cati ? hi enim&: agrorum fpatio 5 &casteris numero inipares, j"^te^^^^ mirito Minores dicebantur) at per Fri^orum nomen generalitcr poiitum 5 Majores agnovifle P l i n i u m judico. Hac ergo ratione Plinium inter & Cornelium T A ci T u M controverfia erit fopita. T a ci t u s enim , qui Vespasiani CiESARis beneficio in Gallia Belgica Procuratorem egit, jam fublato (Tito imperante) e vivis P L t n I o 5 Hiftorias fuas fub T r a j a n o confcripfitj atque Irifws in MajoreSi & Minores , P L i n i u s vero, ut modo di^tum, inFnfws ^{cilicet Majores ^ &CFrifial?0ties ^ id efl: Minores difcrevit^ Quod fi liquido non conft^itifletj a lacito jurc notatus 5 nec non facile Gorrefhis fuiflet. Nunc vero ad S t u r i o s progrediendum refl:at , quos etiam Helitm inter & Flevum nmiquam extitifle mordicus tuetur Do£tiflimus Philippus Cluverus. Illud tamen au- Cluverus da£terhic nego, motus infuper Geographorum quorundam, ^^^^^^^' Clarifl[imorumque A u t o r u m fcriptis, quos quidem Sturiau Gentismemoresfuifle, nontamen verum eorum haftenus 6c genuinum locum cognovifle j indubitate conftat. STURH itaque 5 quos loco citato Plinius agnofcit^ VemsSru- a Sturio amne, cum caeteris Lacubus, Oceam quondam fero- riorum cia produao extenfoque , juxta quem , loci gemo deliciif- ^.''^"^'^ijve que irretiti , fixas olim poflidebant fedes , denominationem origo. fuam fortiti funt. Hic autem Fluvius antiquitiis primo De Stuufj five Stur , ad iUius veroripam degentes DeanStur^ vel ut Germani Di^ ^f^^ 5w diccbantur: Inde pofteahtterispopu- lorum variorum diluvio immutatis & contraftis Die ^mfiur: . C 3 Tau- Amftero- dami ve- tuftas. Plinii locus reiUtutus. BrilaBa- tavorum antiqua fecks. Tacit. lib. Annal. ii. Dionl.6o, Regino L Chron. 2. DionCalT. lib. ^f. Plin. 1.4. Ciuver. cap.2. 12. 22. Marfatiorum ; qu£ Jiernuntur inter Helium & flevum. Nunc autem Lucis ulterioris ergo a Rheni oftiis incipiam, quorum unum He/i«wi ohmdi6tumeft, cujus & nunc veftigia in PiersHiUe deprehenduntur , quod undique Infulam nunc Den Briel di6tam 5 veram Batavor um antiquam fedem al- luit 5 & in qua pagus nomen Helvoet % hoc eft Helii pes , vel Helii exitus , retinet. Hujus Helii initium unum a Mofx fluvii tergo iiunc Vahalim fluvium , ac orientem verfus alterum Leccam vo- cant 5 Anno Chrifti quadragefimo o£tavo , U r b i s verb con- ditx oftingentefimo a Romanorum Duce Domitio Cor- B u L o N E Mofam inter & Rhenum effbflam 5 ut teftantur Libro AnnaHum undecimo Tacitus, 6c fexageflmo DlON. Quicquidverb Terrarum Vahalim inter & Leccam Fluvios, ideft, BATAVORUM5 nunc De Betave , Beta'^, flve Betow ( olim verb Bataw , Latine Batua^ inde Batavia , & Batavi difti) vocant ^ ut re£te Libro fecundo R e g i n o Prumienfls Coenobii Abbas ^DionCassius, & capite decimo tertio, ac vigeflmo Cluverus notarunt. Huic vero Batavis praeter Batavorum caftellum aut Bata" wenburgum^ vulgb Battnburgy oppida antiquitiis fuere nuUa^nunc autem plurima^ fciUcet Caftrum Scenkianum , Tila, Voorna, Leerdamum^ Gorchumum , Viana , Culeburgum , Roteroda- mum, Vlaerdinga, Delphi^ Haga, Bryla, &c. Hifce CaninefateSj quos Hadrianus Junius, Abraha- mus Herba Britannica. musOrtellus, Petrus Bertius , & Marcus Borhornius Keme^ Abrah, mersi Kinheimarios dicunti (aCattis^quos hodie Hessos & ^^'^^^' T u R I N G I o s appellamus , una cum Batavis fuum antiquitiis g1^^^' ortum fortitifunt) jungunturj quorum agri a Duroftadio & TabSnti. Batavoduro, vulgo Wijhte-Dmrjiede Lugdunum Batavorum Fnfiae. ufqucjut Clu VERo placet, extunduntur, quod fane ve- Pf^f-^crt. riffimum. In illorum autem vifceribus oppida vifuntur hodier- Beifva na Vordum , Gouda , Veteraquinum 5 Montifortium 5 Ifelfte- uhnh^ " nium, Schoonhovia, &c. Boxhor. UltraMofam deinde adHehioftium T OXANDRORUM ^°''3nd. fequuntur Infulae non vero Mattiacorum( quos prx- cap fenti hoc jevo Marpurgenfes , &c Francofurtenfes , Batavis & Cattis quondam fanguine junaos , fufpicimus) ut ex Plinii,. PJin.Iib. Cornelii Taciti, nec non Philippi Cluveri fcriptis dilucide con- 3 1 • cap.i. ftat, quos hodie Zelandos orbis vocat univerfus , fe- Tacit.de quuntur., Gem. Orientem verfus alterum Rheni inflgne Tlevi gloriofo iio- iTe°mlib. mme venit , quod jam vulgo Het Vlle vocant. Huic Frisio- Annal. 4: R u M Infulie adjacent , quae Rheno ad Oceanum ufque prse- " • ^'^- texuntur,atqueatergoMarfatios,Sicambros, & Bruaeros refpiciunt,mter AmafimFluvium,Ifalam (Nabaliam antiqui- oftf cap.i! . nis) ac foflam Drufianam, ^ D r u s o, nempa G e r man i co, Xacit lib 1 I B E R II Imperatons fratre diftam, B e lg i s procul dubio, Hiftor. y. omnibus ob metum hollibus bellica virtute incuiliim, valde ^rufiana terribih ; quocirca antiquum illud , atque etiamnum hodierno dieufitatumpluribusinlocis exftat diaerium, DeDroeshaalu, Frifioruin teDRUsus auferat, anno ante natum mundi Servato- p'overbiu. R E M decimo , CiESAREAuousTo Orbis imperium ob- tinente & m Oceano Germanico Herculis Belgici qu^reme Tacit. de columnas , ut Romanorum claffem per eam cum exercitu ex ^^^^- fupenore Rheni parte in Lacum five Mare Auftrinum , vulgo ^i''"'- De ZHjder.^ee , &Oceanum, Frifios, Cauchosve petitm4, iTci.l oeouceret. Tadt.iib. _ f Risii autem Minores Rhenum inter & Flevum ^n™!-^- Lacum, Oceani Germanici exundante impetu produdum, quem (utmododiaum) Mare appellant Auftrinum , difflm- Mlnom™ auntur beptentrionem verfus, ad tradum maritimum, areno- ^ocus. ioiittoi-e infurgentemcolUbusjCuniculorum frequentium ve- natu 14 De Herba Antiquornm natu nobilltatis ^ qiios Dupen vocant , qui fefe Oceano , taii- quam vicino & infefto holii fuo, ut obices opponunt: Meri- diem autem verfus Amstelrodamum ufque extendun- tur^ atque oppida Alckmarium , Purmerentam 5 Beverwycum, Hariemium , Enchufam 5 Hornam , Edamum , Monochoda- nium 5 &: Medenblecam numerant 5 cui contermina cernitur V/ aterlandia , vulgb WaterUnd, Atque harum Urbium ac ti^a- 6tuum incolse F r t s 1 1 dicuntur Occidentales. Fnfiomm I^^de Frisii Majores utrinque ad Flevum 5 Rheni Majorum oftium, fiti , ad Oceanum& Amifiam Fluvium ufque pertin- terminus. gunt, ac Lacus ambiunt immenfos^ut eft F r i s ia Ori e nt a- LIS5 five Frisia fimpHciter difta^ ubi hodie Wefopum, MuidajNaarda^Ultrajedum^Lugdunum Batavorum, Ames- fordia^ Harderwicum, Fiburgum, Campi, SwoUa , HafleHum, Geehnuida , VoUenhovia , Steenwicum , Leovardia 5 Docku- mum 5 Franekera 5 HarHnga, Stavora, Bolswardum, Sneca, Ylfta, Slota, & Groninga Urbstoto orbeceleberrima, vi- fontur. Antiqmis ^^^^ prxjacent ad Sturium Fluvium Sturii, ut modo Sturiorum di^tum, atque ab eodem ad Lacus Harlemici terminos ac ri- terminus, pas ufque circumfcripti} in quorum tra£tu antiquo^A m s t e l- Amftelaa- i^ooAMENSiuM hodiema triumphat dioecefis, pagos iAm^ dia. fler-veen^ Slooten , Slooterdyk^y & Osdorp cum annexis vulgo diftis fiib fe comprehendens ^ ad quos prxfentem pagum Ouier-kSYk^ oHm pertinuifiJe ccrtum eft. Porro fuit haec Antiqua Sturiorum Gens, oHmhaud numerofa , arfto fcilicet terrarum inclufa tra£tu , atque ex ca- pturaiucriferacifiima animam trahens j Frifiis a T a ci to tacite procul dubio annumerata 5 aPLiNio vero feorfim accuratiris notata 5 nec non a F r i s 1 1 s nomine tenus difcreta cernitur. Horum autem Amfturiorum vadum Civitatem, Aiiiflelo- hodie Amsterodamum, Frifios Majores niter & Minores damuin fitum 5 non ab Antiquis S t u r 1 1 s , fed ab Amftela fluvio ho- diftum ^^^™^? ^ huicuTipofito^aggere^ Dam vernaculo di^to, nun- cupatum. Qiiicquid deinde Terrarum inter Rheni foflam 5 & Naba« LIAM5 del^avcl Belgice^ &c Nakl vulgo Germaniccj nunc s a la M dictam^ ufque ad maritima Frifiorum Httora porri- gitur. Hcrba Britannicar 25 gitur^a paludum multitudine M a r s ati o r u m nomen ob ti- nuit 5 Arenacum ubi nunc eft, Wageninga , Rhena, &c. Non dubito quin fint eidem P l i n i o Marfati , qui C o r- NELio Tacito Marfacty &viciniCaninefatibusjungun- Xadt. Hb* tUYyin quos Claudium Labeonem^ Batavum fcilicet , pertraiiis fecum 4. cap.5 (^t quibusdam Nerviorum , Bethafiorumque manipulu (Brabantise popu- lorum ) in arma Marte clandefiino potius quam bello publico proruijfe dicit. Populari olim vocabulo MARSATEks indigitaban- Marfa- tur 5 hoc eft 5 Paladum incoU , vel M a r s a k s e r s , id eft^ tiomtn Faludumoperarii ferreis inftrumentis , falce 5 cultro prsefciflbrio, ^^^^^ furcajligonej&fimilibus laborantes : Non procul Leiden- fium Civitate Saccorum reftat pagus , quem vulgo Sajfem^ Saxorum domicilium, nominant, His rede intelledis , in Ptolomaei tabulis , 8c Strabonis, Plinii 5 Cornelii Taciti, V e t e r u m videlicet A u t o r u m, nulla (opinione mea ) occurrere poteft obfcuritas , verum & In quibus rei veritas ex illisoptime conftabit. Inhis enimlnftilis atque }^^'^ ^"^^^- continenti Terra adjacente Lues illa paffim divagatur Scorbur butus^^^' tica, fimul & copiose provenit BRITANNICA, tum graffatur. Infiite ilias in Gallico Oceano , quem M a j o r e s noftri .primoolim CimbricuMj Recentiores deinde S a x o n i- CUM, aut Frisicum, poftea vero Germanicum vocaruntj pofitse funt. Harumautem Infulai^um hac noftra etiamnum tempeftate in Frifia 5 HoIIandia, atque Zelandia (qua^ continens olim Terra fuit , nunc vero ex meris Infulis conftans) numerus cernituringens. Imo Antiqua, fic & ho- diema Batavia , pr^ter puram Infulam , nihil unquam exitit. Fuere autem Frifiorum Infulse, quicquid TeiTarum ab Am- Friflorum STELODAMo ad Flcvum oftium ufque Lacubus crebris Inful^ atque eurupis diverfimode fcinditur. Si^^ - In his prascipue hoc aevo Infularum nomine clar^, XJrck^ Wieringen , Jexel , Eyerland, der Schelltng, Ameland , Vlieland , &c. Flevo oftio proxim^ , unde 8c nomen ei qusefitum. Intus au- tem inHoLLANDiA Septentrionali complures , quse In- fulai^um nomine haud cenfentur , quia freta inter plerafque angufta. Aliseetiam aggeribusinvicemjun6lae. Hse inquam, jam inde a P linii , T a c i t i qjj e tempore Infulse fuere, quamvis non t;am alto freto , ut hodie , cmQt^ vifuntur. D Harum %6 De Vera Antiquorum SfblTex ^^^"^ ^^^^"^ plurim^ improvida hominum prudentia condnent effed^ creduntur. Nam quum incote^ aggeribus nondum faft^. velati, affiduis O c e a n i aeftubus vexarentur 5 foflas paflito, egerunt, quibus aeftus exciperentur 5 ne agros fatui pr^pa- ratos fuperfluerent. Hinc poftea faftum 5 O c E A N u quum in totum inferioris G e r m a n i ^ littus vehemen- tius irrueret, latis ubique folum atqup altis fretis diffipafle fa- cile. Unde non male fcripfit Pli n iu s , contra quem multi arbitrantur, ex ultimis Oceani InfuHs B R I TA N N I C A M peti : Sunt enim hae Gallici Oeeani Septentrionem verfus In- fute certe extremse. Harum autem Infularum Aqux pecuHareSy paluftriuni Terrarum vapores prsefertim , humidique Aeris alterationes, eaedem nunc in his Infuhs funt^, qui€ infea;^ olim non raro, quasque mala prxdida generant fua fponte Herba paffim B R I T A N N I:C A iisdem in InfuHs abunde crefcit y quin plurima loc% ubi affatim provenit , poftea defignabo : Itaque verifimile eft oHm non minus fuiffe frequentem : Animadver* tendum quoque eft , non penitus B R IT A N N I C Her- ba^ ufum apud incolas intercidifle, ad plurima enim mala ufur- pant 5 eaque optime curant : Non tamen aHquem , qui a me de Frificis Herbarum F r i s i ^ nominibus rogatus , ulli Herb^nomen BRITANNIC^ reddidit, audivi: Quare^ an alibi adhuc ufitatum maneat nomen , dubito : Quin non- nuUi Herbai'um nomina occuhant 5 quod de quibusdam mihi relatum experientia poftea compertum eft, dum fuse Medi- Cinas quasftum faciunt 5 imprimis autem foemin^ 5 ut eo ube- riore gaudeant^ fua nuUomodo remedia, quae airanavocant^ ^ revelare volunt: Rem ita optimam fupprimunt , & non^ nifi Aums pafto filentio, magnoque munere accepto , idque fuos amicos C ATERUM5 juvandi Studu, promendiT^que verita- tis quidemcausa procul omni invidia rem ipfam benigne de- monfli-abo : Non qu^ro munus , non fiientium pacilcor 5 ne- que fub modio Lumen abfcondo. Qiiid enim P E R S I U S , eanit mxi me latet^ fcilicet. Sclu \ A Heiba Britannica. 17 SciretuumnihUeHnlJitefchehocJctataker. ^tpulchrumejidigitomonflrari^&dicier^hiccft, Verum a teneris annis non folum didici, fed etiam 8c illud C A T O N I S Diftichon inbibi, quo rerum bonaram do£tri- nam propogare jubeor : Tum quia Patri^ calamitoa hac tempeftate peffimis atque deteftandis nonnuUorum Pro- c ER u M ac M A G I s T R A T u u M artibus fanguinem quali PuWka fitientibus , multorumve militium Officialium turpiffima & coramoda damnola vecordia mifcre admodum affliajE, cui potiffimum P'"*"* nati fumus , plurima debemus : Cui forfan quamvis ingratum, „3"' inutile tamen non ent hoc quod lubens obfequium prjeftare 'debeo, nec injocundum, ftudiofifque infrugiferum , cum pro- fe6to Herbam monflxare, hominis vitam juvare , immo mortalibusvitam dare, res non fit exigua. Occultum ergofi quis Thefauram, quapropter inutilem, mfinitisufibusexpetitum reftituit, &:aperit, remplanegra- tam , omnique laude dignam ipfum pra^ftare credidero j id equidemeolibentiusfacio, quo PATRIiE rarfumFRI- SICAM Herbam, a FRISIO potms prsefertim , quam ab exterao , idque.contra Endymica malagloriofius oftendi exiftimo: Etfi in hac paleftra plurimi defudarunt , oleum ta- men & operam perdidei-unt omnes : Quin imo haud fcio , an fuisde BRITANNICA fcriptisplus rei Herbaria; Stu- diofis obfuermt , quam fi filentio BRITANNICAM transiviflent , dum falfiffima , ac pro veris umbratiHa ingeffifl^e deprehenduntur. Spero idcirco , quod nemo tam invidus, malignus , aut inju- ftus rerum xfldmator fit inveniendus , aut nunc tandcm fe mihi fit oblaturus , quin meam operam hcet exiguam boni non confulat, voluntatemque ftudiajuvandi,necnonreramcog- nitionem laudet : Ac licet quis reprehenfioni fe accingat , ac mecumin campumdefcendat,nonfinefummorubore ipfum evafurum fpondeo, veram talis quid melius, certius, potiufque orbipropinetobfecro} unde adhuc hujus iterum Herb^ cogmtae potiffima pars, 8c A u T o R ero. Infuper reai verique indagationem cseteris rebus omnibus, adeoque amicitiae anteponat, Candidum , Piumve L e c t o- D 2 REM caenomen. ig De Vera Antiquorum R E M oro obteftor, candidQ modoj utiliter, & vetx praefen- tis materix inventam quakmcunque notitiam rurfus impeitiat: Candor namque ingenuus & DOCTOS docet 5 8c currcn- tes promovet. Afturus itaque fum de illa H e r b a , quam F ri s i f Vemm Veteres proprie & vere BRITANNIC AM 5 inde Antiquo- G R^ c I 0^yi'mvUlwyvd 0(y}rocv¥iKiy afpirationis loco liquidum rwn Fri. geminando, R o m a n i autem GRiECORUM veftigiis in- • Rreffi accepta ab illis una cum nomine cognitioae & ufu, Bntanm. | r j 4 j^J ^ I C A M dixere. Ut illam y quam breviffime potero j vere oftendam , omnes primo illius Defcriptores ob oculos omnibus ponam : Sicque negotium hoc tradabo , ut , quaenam fit vera V e t e r u m B R I T A N N I C A 5. quivis intelligat : Tum imperitis obi- ter multarum Herbarum ufu,, quas in morbis curandis pro BRITANNICA ufurpant , abftinere fuadebo 5 quarum interea majus eft damnum & noxa , quam commodum & fani- tas. His expertas B R I TA N N I C facultates, communes quoqueac veros Medicinae ufuscontra plurimos afFeftus 3 at-^ que venena, fubjungam,. C A P U T I V. Smj>ta Ai^riQ^oKv M de BRITANNIC A froferuntur. Cimbrica & Frijica Lingua L a p a- T H u M quid Jtgnijicatur. Frijica Lingua omnium^ xyintiquiffima , incorruptijjima , atque etiamnum in^ tegrum idioma fervans Adamicum A p a m qua lingua ujus. R u M e x quid antiquonomine Jape^ tico denotatur. PRsemiffis quibufdam-ad BRITANNIC^ hujus Diflertationisj nec non aliorum claritatem pertinentibus, ad ulteriorem quorundam, a nemine (quod fciam) morta-. lium haftenus detedorumjHiftoriam progredior. Ut autem ab eo 5 quod primum in hoc ftudii genere obfer- vaturj^ limpliciffimo , acquirandaeque notitise convenienti moda exor-^ Herba Britannica. 29 exordiar, caeterave faciliusprofequarj&expediam, Vete- RUM anteomniahacde Nobili Herba BRITANNI- CA faftas defcriptiones fuo apto ordine appingam 5 tum va- riorum Recentiorum opiniones annotabo ^ quibus & meam inventionem atque fententiam fine livore cenfurae fiib- jiciam : Illud autem Ariftotelicum obfcrvando , quod fcilicet verum dicere non folum , vemm etiam falfi caufam aflignare oporteat , quibufdam in locis , ut rem intricatam explicem, perneceflarium erit , falfafque opiniones nonnuUorum animis eximam. > Omnium proinde Vetuftiflimus 5 qui de Plantis com- mentaria reliquere poft CratevaMjHippocratemque Crate- extat Theophrastus Eresius, qui de Plantarum va, ncc Hiftoria^caufifque uberrime quamvis fcripnt , nec tamen hic Hippocra- nec iUi unquam BRITANNICtE meminerunt, quod ^^;^"^^^^^^^^ equidem fcio 5 nec divinare refert 5 an BRITANNIC AM ftus Brita^ noverint: Quumillos, qui paulo poft fecuti funt Medici^ple- nkam no- nam B R I T A N N I C notitiam habuifTe verfus D e m o- ^^^""t- c R A T I s indicant 5 quos infra appingam integros. DioscoRiDES vero quarti libri fecundo capite de Diofcor. BRITANNICA fcripfit, cujus vulgaribus iii exemplari* lib. 4- c zl bus hxc verba leguntur. Bgeittvijui Ij SeTjoy w 'Troot t^:^cmL i \cLmJca B R I T A N N I c A aut Vctanica ,folia habet Lapatho ^gerjli fimiliay fed nigmra^ & denftora^ (quamvis tamen alii Grsecum illud Sottrvn^ , pilojiera y vel pagis hirfuta ^ verum meo judicio in- convenienter explicantes 5 hoc loco legunt 5 ut ex fequentibus palam fiet) guftu aftnngentia» Caulem emittit non magnum , radicem hahet tenuem & hrevem. Sucmfoliis extrahitur. qui fole vel igne den^ fatur. Vim hahet aftringentem^ privatim depafcentibus orts & tonftUa" rum ulceribus accommodam. Valet etiam ad reliqua^ quibmaftri£tion$ 9pmjiH. Haecille.apudquem ^t^mvi^'^ legitur, D 5 Poft- cap. 3 . I 30 De Vera Antiquorum Poft Dlofcoriaem Plinius, ut qui ftatim eum fubre- quutusj&mmultisinterpretatus cft, peritiirimus pariter re- ^im Germamcarum ( de quibus , GerxManorumque Bellis, quibus tamen caremus, libros viginti edidit) de BRITANNICA copiofusinNaturalisHiftori^librisplu- ribus locis dilleruit. fcrTpfe ^"^ ^^^" vicefimi quinti tertio capite hunc in modura Nec befttarum folum ad mcendum fcelera funty fed interm A- qurm quoque ac locorum. Jn Germania trans Uenum caftru a Germanico C^sare promotii matitimo traHufom erat AqU£dulctsfolus,qt4ptaintrabienniumdentesdeciderent, cimPag-ef- quemgemkttsftlverentur. Stomacacen Medicivocabam , &Scelotyr- beneamala. Reperta auxilio eSl Herba, qu£ BRnAtJN IC A voca- tur , non nervis modo & oris malu falutaris Jedcontra Mnas quoque & Serpemes. Mia habet oblonga, nigra, radicem ninam, Succus ejus &exradtceexprimitur. Tlorem V iBOi^ vocabant. OuicoUeilus • pmquam tomirua audiantur, & devoratus fecuros in toi^ reddit. i' ^isii quaxaftra erant , mftris demonftravere iUam, mirorque nominis caujam : N tft forte confines Oceam Britannit. velut propinquA dieavere. ^onentmindeappellatameam,quomamtbiplurimanafceretur,certma enetiam tum Britannia Itbera. Tuit quidem & hic quoudam ambitus nomtmbus fuis eat adgptandi : ut docebimus fecijfe R e g e s : Vt res lanta debeatur ,Herbaminvenire, vitamjuvare, nuncfortaffts aliquibus curammftramftivolam quoque exiftimaturis: Adeo delitiis fordent ttiam quAadfalutem pertinent : Autores tamen quarum invemntur impimU Plin. 1. 1 celebrare par eSi effeau earum difeftie ingenere morborum. Rurfum cap. 8 . ejufdem libri meminit B R I T A N N I C ^ capite oaavo rLINIUS. Medentur , ait, 5 R i Til N N I C ^ Eerba, Panacifque ^- pathi vclRumicU nominfe inteUigitur> quaeque a.Frifiis noftris hodie Bharitter aut Khontter dicitur. Hoc igitur Lapathum Plinius defignat , quiim non diflimilesab Altlua fciUcet habere effeftus Lapathum lo- quitur. De hoc agere videtur Dioscorides, dum fcribit, Diof. lib. alim eftfativHs iUi diffmtlU y ubi Codicis mendum haud male qui- 2. c. 108, dem ex Oribasio reftituunt , leguntque fic: )(^\ 7?av ^'^^^^ o/^ioy tS /tJj^jTO 5 non in omnihtisfmileprimo: Ea quidem ratio- ne nihU fortafle a Diofcoride P l i n i u s diflentiet 5 ut innuit Andreas MATTH10LUS5 imonihilprorfus. G A L E N u s lapathum idem inteUexit, ubi de aUmentorum facultatibus Ubro fccundo hunc in modtim de eo fcribit. Ru- fimpi.i. MICEM5 ut ante diximus 5 Sjlveftrem Betam quis appeUare pof-^ fet-; quumnon guflufolumy verum etiamfacultate Hortenfi Bet^z per- quam fimilis eft. Quoniam autem Beta Kumice jocundior ejl , idcirco ea magis homines vefcuntur : Quaproptcr nec hic prolirius de Kumice agen^ dum mihi videtur ; Cum in Beta omnia ad rem facientia expofuerimus. Rurfum de hoc L a p a t h o idem Ubro fimpUcium fepti- Gal. lib. mo capite feptuagefimo tertio. Lapathum , inquit, moderate di- fimpl. 7. qerentem fortitum eft facultatem. Id quod Alth res enim ad potatores , biba- ^^^"^* ^ cefque foeminas pertinet: Magis etiam meum inventum ju« vatj quod in nonnuUis P l 1 1 n i exemplaribus Canthemm^ non vero Cantherinum legitur. Ab acido etiam guftu S u r i n k vo- cant: Id aUqui imitari volentes 5«y^p|^r, Ad a mus vero Adam'. LoNiCERUS, aUique Sautampffer dixerunt , quiim interea ^T^T' P^op^^^ Friftca Acetofae Nmenclatura fit Canpfer. ^ cap. 4» Tertiaquoque i!mfl[/i,praeter aUashic minimerecenfendas, fpecies eft, montibus praefertim Helvetiae frequens , nunc vero pluribus Hortis iUata, nec non a Chymicis curiofis quibusdam ad aurea iUorumi &: argentea defideria adimplenda commenda- ta, & a nonnuUis (admodum mejudice male) inter Luna- RiARU M fpecies relata, quodfe modo foUa in crefcentis Lunse cornua expandunt : Saporintereatotuseftacidus. Ve- rum & nunc quoque de Acetosa fatis, quam Arabes H«- madb vel Eunadhy Hifpani Auderilla, GaUi O^^ille, Vinette , 6€ Salette voc^nyt:. QuodautemTrifoUum AcetofumGraecis o$u? dicitur, ad haiicclaffem pertinere non videtur , de quo P l i n i u s Ubro Flin. 1.17. vigefimo feptimo capite duodecimo fcribit. OxtU folia terna ha-' cap. 12. -^datur adflomachum dijfolutum-^ edunt & qui enterocelon habent Sed & hsec, & Plantaginem quoque tenui foUam Marinam^five Gramen Marinum, vel Acetofum DenfifoUum , quod in F r i- siA S^^^^wvocant, in cibo fuaviflimum referre fuperfedeo. Ergo ad inftituta P l i n 1 1 verba redeo. Efl & alterum genus , quod fere Oxylapathum vocan f , (atlvo idem milius. DioscoRiDES primo loco Oxjlapatham coUocavit, hifque paucis defcribit : In acmm tmditi dura habens extrema, m palujlribusmfcm. Mat- Herba Britani^ica. 45 Matthiolus ut propofito paucis fatisfacer et , rem ta- men ipfam minime demonftravit. Dicit, Rumicem tametfi hodie in HonU non feratuty fua fponte tamen fiequentijfime ik innafci , nuUis defignans notis 5 quibus Sativus delineatur. Interea Rumi- CEM Sativum non pinxit,* nondefcripfit 5 necpluribus oftendit , quemadmodum me hic fecifle , omnibus , quas mihi haftenus videre contigit , Lapathi figuris, ad vivum dehneatis, additis cuiUbet videre facile eft : Ita in Ox y l. a p a t h o tranfcurrit negotium. Lapathum in paludthw: provenit, inquit, Biofcoridi OXlf LA P THVM vocatur-y non quidem quod guftu acutum feu acidum fentitur, ut Ox ali s, quam vulgus officinarum Acetosam appellat 5 verum quod foliis in acutum definentibus proveniat : Siquidem /0^1! GRiEcoRUM appellatione modo acutum refpe£lu faporis, iiiodo mucronatum relpeftu formas fignifi- cat. Deinde Arabes fine caufa taxat 5 quod Avicenna ac Serapio omne lapathum nuUo difcrimine ^cetofam vocant: Quum imperiti Interpretes in illorum utpote ut A- RABUM Codicibus illud nomen pofuerunt, qui Rumicemy ut ipfe fatetur , Hamad vel Humadh nominarunt. Denique P l i- NiuM cum Dios^coRiDE committit. Plinius hbro vigefimo capite vicefimo primo Oxy- PHn.lib* L A PAT H u M non nifi in paluftribus nafcens Sativo fimilius cffe ^**^' fcribit > cum tamen alterum alteri diflimile Dioscorides faciat. Verum fupra oftendimus, quod corre£tus Dioscortdis Codex ex vera Oribasii le6lione Oxylapathi defcriptionem inter Dioscoridem &Plinium omnino confentien- tem faciat. Tum P l i n i u s illud innuere non vult , quem- admodum opininatus fuifle Matthiolus videtur, hoc Pliniusa fcilicet Oxylapathon Sativo fit fimilins , hoc eft 5 quod omnino Matthiolo eftLapathoSativofimpliciterfimile. "?eh^T Vcrum dicit , quod Oxylapathon quamvis tertio loco pro- ^ ^ ^ pter ufum a Sativo fit, Sativum in primo ponendo, tum ex fyl- veftribus Oxalim in fecundo, ut fit fativo proxima , inde Ox/la^ pathum in tertio : Oxjlapathon tamen ad Lapathi Satlvi formam magis 5 quam OxalU accedit : Atque id oculata fides , ac ipfa Herbarum docet infpeftio, verumque P l i n i u m dixiflle in- F 2. falbbile 44 De Vera Antiquorum fallibile exiftit argumentum. Demonftratioenimeft^ ut ipla Plinii verba id dicentis docent ^ quod idem fcilicet OxjlapathQM fativo eft fimilius, nempe ad Oxaltm refpiciendo proximum lo- Qnx inter fativo obtinentem : fimpliciter alioqui Oxylapathon 8c Lapathum lapathum fativum infpiciendo , facile inter ea diffimilitudinem 6c Oxyla- inveneris : Neque enim S^firl ita.acuta ac parva , ut Oxylapathi, Sreul foii^^^unt. Hocinpaluftribuscrefcit. IUudHortenfeeft. Hoa tj^^ * minus eftradici. IUud aliquando radices poffidet tricubitates. Addehucquxin OxYL AP ATHi defcriptioneaDiosco- R I D E omifla P L I N I u 3 ponit : Quorum intuitu accuratius novifi^ 5 ac Oxylapathum , quam Dlofcondem , defcripfifle Plinium quivis deprehenderit : Sic enim de Oxjlapatho P l i n i u s ef- fatur. Acutiorahabet foliay Yubriora. Ultimum hoc D lo s c o-^ R I D E s uon habet ^ qui pro eo 5 dura habm extrema.^ pofuifle videtur. Biofcori- Quae fi vexa funt Dioscoridis verba , male meoju- des taxa. ^i^io O X Y L A p A T H o N defcripfit : P L I N I u M enim fequi iTiallem , foHa rubriora efle dicentem , fcihcet ut ego percipio, in venis, extremitatibus , aUisve locis : Atque ita fe res habeL Hoc enim illud L a p at h i genus eft, quod humida & pa- luftria loca diligit, ac fua a rubedine S a n g u i s vulgb D r a- GONis Herba appellatun Ignoran- Hoc Matthiolt^ , & quptquot huiic fecuti funt , omnes Her- ha6tenus ignorarunt. Paulo majus Acetofa crefcit, ut fit Lapa^tho "^^^^^l^ O X A L I M & S A T I V U M L A P AT H UM5 CiE- faoguineo. tmque quam Oxalis , fativo longe fimihus. Sed nolo aHeno pr^lertim inftituto ad vivum refecare omnia : ne in digreflione quam in propofito themate diutius immorer. Sponte quidem vulgoin paluftribus y aut humidis Hortorum inlocis virefcit, vocaturque Draken^loed^ vel Latine a venis fuisomnibus e* cSner. gi^cgie rubicundis L a.pat h u m San g u i n e u m, Lapathum lib. 2. in ^^bens.YtX^ utCAMERARio placet, Erythrolapathum, Mar.c. 3 6. FltmHs hujus fylveflris generis varias fpecies , omnefque O x y- l^jf^"^' L A p AT H I nomine propemodum didgs infinuai:e videtur, a patnum. Sic enim inquit. Eft& aberumgenm , fereOxylapathum vocant. Primum fylve- ftriumgenus Oxalim pofuit. Nunc alterum genus addits atquc illud fere^ hoc eftj wn omnino j fed interea 5 qu^ in prae- cipup^ Herba Brkannka. 45 cipuo apud Medicos ulu poft Oxalim recenfentur L A p a t h Oxjlapathi nomine comprehendi dicit : Quare Oxyiapathi j(pe~ cies nonplures ponit P l i n i u s 5, alias huc referri pofle fatis elle exiftimans. D I o s c oR I D E s vero tertium Sylveftre parvum genus po- Lapathum nit^ Plantagini proximum^humile, ScmoUe. IUud ego Oxjk^ vulgaie patho fubjicio^ hujufque alteram fpeciem duce Natura, ror- ^^^^h ma 5 atque virtute habeo hoc anno recens enatam : HumiHus enim eft ac moUius 5 quam Oxjlapathum prius , 8c Plantagini vi- delicet fimile. Hoc Matthiolus non pingit ^^neque de- fcribit 5 quod fummopere miror . Neghgens profefto in rebus obviis vulgaribus 5 pai'atu faciUbus , communique ufui necefla- Reprehen- riis, & quam funt externa conventioribus 5 in Peregrinis^.^ifurMat'. fumptuofis 5 ac non adeo nobis utihbus valde curiofus. thiolus* Hoc quamvis Dioscorides re£te defcribat> a nullo tamen ha£tenus depiftum eft; prsefertim cum hujus ufus fit maximus. Hoc vulgo adhuc F r i s 1 1 noftri Lamfatt^ y cor- rupte pro Z/^&p^r^ vocant. Hocvero Lapathum in agro Frifi^ Groningenfi ante triennium inveni, maxime qua itur in: pagum Ham & Scharmer in foffis Septentrionem verflis vise illi jun6lis : Quamvis quoque poftea non in foflis folum 5 verum etiam humido-arenofis in locis virefcentem viderim. Sub hoc porroillamfpeciemjquamOx YL AP ATHo:Npingit Ma t- 9^^'^^^^' T H I O L U S 5 COUOGO. Poftea DioscoRiDES Oxylapathon, Lapathum Sati- vum 5 tertium parvum , & Oxahm pofuit , fubjecitque eorum facultates. Crudi^ inqixit^ Kumicu iUitu melicerideS) rofaceo aut Creca adje£lo dif mtiumur, Sylveftris, fciUce t parvi didi, & Oxjlapathi^ & Oxalidisfemenexaqua^ autvino utiliter bibitur contra DyfenterlaSy & Cceliacorum a§e£lus^ftomachi faftidia, ac Scorpionumi^us. Quodfiquis inpotu prafumat) mhilmoleHi ex i^u patietur. Kadices ex aceto coila, mt crud'& iUudi Lepras > Impmgtnes & Scabrofos ungues perfmant :. Sed dntealom aceto & nitro in Sdeperfticandus eft, FruritHS corporis deco" Hum earumfedatifi foyeatm^iaut infolttsBalnearumCQnfricetur. Co^ia in vino & infttUata aurium , dentiumque dolorem mulcent , Strumasy Ta* rotidasque difcuttunt Jienem cum acetoextenuant. ^liqui amoliendis fttrumis radicumgeftamine utuntm , eas cqUo appendentes. Trit<& & ad-f ftiou fmmmum profluyiafiftuntfCum vinomumpQU ugipmorbome-' F 3 dentur^, Hydrola- patbum. Hydrola- 46 De Vera Antiquorum denmycalculosvefiu commlnuum, menfes cient^& Scorpiomm i&ihm mxUimtur. Vemm enim vero juftiore experientiarum tempe- rie fingulorum R u M I c u M efFeftusPLiNius ponit. Ita- que ad hunc recurrere placet. Sunt qui HjdYolapathum tradunt in Aquis natum. Hoc quale fit nondocet Andreas Matthiolus, nec ejus memi- nit D i o s c o R i D E S5 neque, nifi me fallat memoria, C l a u- diusGalenus. Nihilominus tamen notum eft , ut quod ampHffimis foHis Hjppolapatho interdum majoribus in Aquis crefcente, in foffis aquofis 5 nec non ad rivulos quoque, Hjppo- lapatho aUas fere fimile, nifi quod fubinde majus fit , latiora quo- que foHa 5 & in medio in planum explicata , indeque in acutum tendentia habens > cujus cauhs maturefcendo rubefcit. Nec- dum didici, ut verum dicam, quo nomine proprio hoc F r i s 1 1 noftri nuncupent, quoniam infrequenter illud in Vnfia noftra vi- refcens confpicitur. Verum nunc ad P l i n 1 1 reliqua tempus mevocat. B^l & aliud Hyppolapathumy fativo majm, candidimque, ac Jpiffm. thum fyl- Palamautemeft rubrum quodammodo efle fativum, ut deeo Yc i ae. f^pj,^ j-^- . q^Qi^j^jj^ ji^it , Hyppolapathum hoc Sa^ tivo efle candidius. Interea tamen hoc Hyppolapathum non caule rubefcente 5 flava radice , aut ad rubrum alibi tendente, viridi- bus foHis rubri aliquid fubinde infperfum habentibus , neque etiam rubefcente femine carere videmus. Candidus autem non foretj nifi minus rubedinis hoc Hyppolapathumy quam Sativum illud haberet^quod Monachorum Rhabarbarum vocari dixi. Idem tamen Hyppolapathum, quod ^lbum five Magnum Sylve^re voco, interdum plus, interdum vero minus ra- bedinis in fe poffiidere confpicitur ^ nunc quoque candidius, ac majusj&fpiffiuscernitur. Nam licet R/?;e^^r&^y«w vulgare ma- gnum quidem fit, & amphffima radice : Hyppolapathi tamen foha fere majora funtj Radices minores fed tumidio- Plin. lib.2. res. Hoc Hyppolapathum olm eft magnumy inquit Dioscorides, cap. 141. in paludibusnafcens; easdem habetvires^quasfupra diifa Rumicis ge^ nera. Gal. lib. G A L E N u s libro Simplicium feptimo fic loquitur 5 Cv;- fmip. 7. lapathum miftam habet vim : Nam fimul cum eo^ quod digerity nonmhil quoque repercutit. Semen mum manifeftam etiam quandam obtinet aftri^ Herba Britannica. 47 apiaionm^ adeout Djfenterias^ & Diarrhea^ five profluvla fanet^maxi^ me Ox)lapathi, Forro Hjppolapathum quod in totum in paludibus provenit^ easdem di^ lias facultates obtinet, fedimbeciUiores, M ATTHTOLiTs de Hyppolapatho a Galeno £c Di o-^ s c o R I D E diffeiitire videtur. Sic enim inquit 5 quod iUudnon folum inpaluflribmprovenirevide" muSy fed etiam in Montibm^ iis prafertim in Locis, ubipecudes diutim fla- bulari folent , ubi eorum fimo pinguefcit folum^ iUi Plantdt, omnim re^ Jpondensy qudfubl^habarbaril^Jomenclatura paffim hodie hortis & viri" dariis inferitur. Ha6tenus ille. Quse cum fedulo infpicio , Mat- Matthio- T H I o L u M5 alias Virum Egregium ac Doftum^hic tamen non lus de qua- parum efle hallucinatum , atque paucis verbis quater ni fallor "P^ici in Charybdim impep;ifle animadverto. ^^^r^^ ■m • -11 5 TT • n /r -1 culatur. Dum enim illud HYPPOLAPATHUMm Montibus pro- venire me Hercule interpretatur. Primo quod Plantam , qu^ 'Rhabarbari Nomenclatura paflim in Hortis vulgaris exfl^at, L a- p A T H I fpeciem efle ignorat, quin imo ut fupra abunde often- di, ipfam S ATivuM eflTe L ap athum: Mirumtamenefl: ipfum eam noviflt , ac Hyppolapatho fimilem pr^dicafl^e, & M(?w- tenfe Lapathum efle Hjppolapathum ^ut^ffc^ quum fitab ebplane diverlum. v Qua de caufa 5 verum H yppolap athum eum non cognovifle , haud male argui poteft. Nam quod ipfe pingit, vel cujus figuram exhibet, illudPlinii B u l a p a t h on erit : Bulapa- Autquidem Hi/^/^d^/^jt^^^^o fimile^ verumradicisaltitudine&fo- thum. liorum quoque magnitudine diflcrre , verum eft. H y p p o- L A p A T H u m autem in paludibus a^que quam ficcis prove- nire, palam eft. Sed fic obiter notandum, Nobiliflimum Claudium Salmasium in do6tiflimis fuis exercitationibus Plinianis ^isxdTrvt^v^ idem quod Majus Lapathum denotari, litteris expres- fifle jquoniamjUtinquitjlSortf in compofitionibus apud G r ^e- c o s magnitudinem defignare legitur. Verum hicpaucis tanti Viri pace dixerim, hanc Plantam Cl. Salm, ^i^AflfiTTwJrv, cujus cognitionem non habuifle creditur (qua-^^f^^^^' propteripfius etiamnum BRITANNICiE, -aliarumque ai^VoT^* Plantarum a P lxnio mcmoratum loca neglexiflfe depre- i^jj, henditur^ 4^ ^^^^^ Antiquorum henditur ) non fecus ac B o v i n u m L a p a t hV m olim di6tum fuifle: ^oZ^ enim hic bovem indicat, inde a Grsecis /3« j^AwAyov jHerba B%lajfim vellingua Bubula difta, & ^KJcg<^(^, ^^rt^ ut bovis comu inflexa&c. Sic quoque jSs^AoiOTcS^v appella- tum^ quoniam hujus Plantse folia , bovin^ linguse confpiciun- tur effigie, non tamen magnitudine fimiHa. Neque eftNatu- ra major , quemadmodum Doaiffimus S a_l m a s i u s arbi- ti-atus fuit 3 Verum re vera minor L a p a t h i ipecies, ut ex defcriptione fequenti clariffime conftat. Pr^terea intelligendum hic erit^omnia loca Paluftria a F r i- siis noftris vulgo M w^w, MoYapn^ aut Veenen vocari, & loca paluftriafunt etiamahbiMontiumradics^utinHelvetia inter IValenftad &CRapersml4m ; AUbiad Maria,utcircaTerracinam in Italia, & in Frifia noftra, nec non omni Cimbrico & Ve- N E D I c o Scytiam verfus tra£tu. His in paludibus, locisque €tiam paluftrem naturam habentibus ficcis, quemadmodum in pago, qui dicitur vulgo Sidburen^ Slochteren^Wefterbroekj> Bngel^ tert, locisque vicinis, ac extra vallum in locis paludofis, palu- ftribusve GRONiNGiE abunde hoc H^ppQlapatkum protu- beirat Sylvefire did:um. Rhonttef , IUud autem vulgo Gemeen Rharltter five Rhoritter aut Rhorlddef Rhorid- omnibus dicitur, vel etiam Schorfloof, aut Schorflos. Qni vero Schorf. noveritj quid Rh^ ^Bit, 4ut tum etiam quid Kren fignificat, loof. is hoc nomen tanquam novuni non admirabitur, verum ut Di- Rit, Rut vinum fufpiciet. Sciet etiam ojaodiRhaVonticnmy & quid Kha barbarnm , v.el aHas Rhenum di£tum. Verum hic didionum Ety- mologias non tradimus, de quibus alias. Quod autem diciturjmanifeftumeftab elFeiStu im- prefliim, Etymonque famiUare Scabiei curanda^, Erfypelati^ Igni facro, Exanthematibus, Papulis, Puftulis, Impetigini, Scc. Sola namque nuda folia impofita tales curant affe^tusj fuccus quoque inunftus, Lepra^, nec non pruritui medetur. Hujus Hjppolapathi^ ut & reHquarum lapathi fpecierum, aHbi major, aHbi vero minor eft forma. Quod pro foH ubertate, loci- que benignitate, vel contra his ut &aHisHerbis plerumque contingit, quas aHbi luxuriant, aHbi grandefcunt^ alibi vero contabefcunt, ac pereunt. JHic quidem lubens fubftiterem^ nifii illud mihi in mcntem . , veniret. Heiba Britannic^ 4^ vemrctyqviodDracunculumLja^athi foliisfativi fcilicet depingit D10SCORIDES5 itemque P l i n i u s fcribit, quod inter Bulbi Diofcor. gmerafit^ quodque in Mgjpto Aron vocanty ScylU proximum amplitudi- ^f^^^^ ney folm LAP ATHl^ caule re^Oy duum cubttorum , baculi crasfitudine^ \q ,xiajori. radke molliorts natur<&, qu^ edatur & cruda. Plin* 1. 1 p , At nunc qui verum illum a Dioscoride defcriptum Dracunculum vidit, & folia illacum Herbae foliis, quas vulgo Monachorum Rhabarbarum perhibetur^ contulerit 5 is fere fimilli- ma inveniet. Verum enim vero ne pluribus immorari me velle videai', pofteaquam reliqua P l i n 1 1 verba nuUam Herbarum di6ta- rum caufa ampliorem requirant expofitionem, compendio in Tabula hic omnem lapatht materiam conftringendo depingam. r Hortenfe. 1 R u M E X , five L APATHUM I I Syh'eftre.J Sivc Sativum Rotundifolium Ampliffimum flore albo* Vel Rhabarbaram verum Rotundifolium, five Hyppolapathum Rotundum. Aut Rheum Antiquo- rum. Fimbriatum Rotundifolium Hortcnfe , live Kha» barbarum Rotundifolium Fimbriatum, Chtnenfe Longifolium , iivc Rhabarbarum Lanu- ginofum Vel verum Matthioli. Sativum Antiquorum, vel Longifolium. Patien- tia. Rhabarbarum Monachorum, f. Hyppolapathunu Virginianum, f. Britannica Americana» Hortenfc. five Spinachia, diftum femine Spinofo. HortenfeX Spinachia didumfemine non Spinofo. ^ un cujus fuccedaneum femen fylvo- Avicennoe ^^^^^ Granatorum, vel Lapathum Rotundum eflfepoteft. N^ra.^ Andreas vero Bellunensis Doaifiimus Avi- c E N N ^ Interpres hoc modo fiium nobis reddit. Bretanikj efl autem bu(len abrw^ , foliis Ac^tof^Sjlvefim^ fidnigredini viciniori^ bus^&maguafperis, Itaque perfpicue ex P a u l o ^ g i n e t a, O r i b a s i o, Aexio, & omnibus denique Arabibus BRITANNI- G A M L^p4i/:?(? Sj/p^/n fimilem efle difcimus. Primo 5 quis tot Autoritatibus refiftere audebit ? Tum quis triumphatrici veritatilubens noncedet? Proinde foliis Rumici fimilem B R I T A N N I C M audader aflferimus : Sed cui? S-ylve ftrh Et hic quaeritur, qui fit ille Sylvefiris Rumex , cui afllimi- latur ? Refpondeo, quod fit Sylvefiris Acetofa ab Arabum In- terpretibus quidam verfa, verum G RiE. c o r u m 6c L a t Herba Britannica. 5;^ ^TORUM OxYLAPATHUM, nonOxALis dida. Huic igitur qualic unque Oxylapathi fpeciei ita fimilis eft, ut Doftiffi- mus Ae Tius eam NiGRUM R u m i c e m vocare non du- bitaverit: Etmeo judicioquidemrefte, quoniam radix, qualis inBRITANNICA defcribitur, revera aigra eft : Herba etiam nigra, imo adhuc foliis Oxaltdts , qualis BRITANNI- C /Es foliis, nec uUi alteri e Lapathi Ipeciebus flmiiis inelle fblet nigredo^ nigrior. Quamobremex clariffimi AeTii fententia atque Autori- tate BRIT ANNICA noikYz. LapaM fyccies c& Sylveflris, Britannka ad Sativum & Hyppolapathum fua magnitudine accedens^ verum ^j}^^^^^^ alias Oxalidi perfimilisjnifiquodfoliajtefte PLjNio^oblonga fpecL** fint, hoc eft, Oxalide longiora. Haftenus quas apud Veteres, nec non fide dignos ArabesBRITANNICvE defcriptiones inveni, expo?- fui. Nunc verb, ut ad probatos Recentiores tranfeanij tempus me vocat. Ad hos igitur ftylum meum alacriter convertam, ut depa>- fcendotandemjqu^ ipfi de B R I T A N N I C A commentati ^iint, veram B R I T A N N I C A M cognofcamus:Et ut^hoc fi fieri poffit^quarundam pariter herbarum facultates^quse utiqoie cognitu utiliffima^ & perneceflariae funt, enucleatc tradamus. Haftenus nemo ex omnibus eft, de quorum ftudiis & elucu- brationibus honorifice prsefatus fum^qui B R ITAN N I C^E tanquam bonse D e ^ facra arcana orbi reveiavit : Id quod om- Bium pacedixerim^illosin re tamobfcura expeditavoluntate etiamfi deficiat facultas, excufationem mereri, &incertus re- rum humanarum cafus ingeniis ignofcendo favere. Nolim itaque ut L e g t o r hic ofFendatur B e n e v olu Sy fi attentus, dillentientes, & pugnantes interfefententias^ mul- tumque a veritate diviantes BRITANNIC^ defcrip- tiones, reperiat : Humanse namque fortis venit habenda ratio, in qu^ bona femper voluntas laudem, pacemque expofcit. Itaque Joannes Ruellius Sueffionenfis^haudfaile Ruel. lib. indo(Stus Simplicium Scriptor cognitam fibi efle BRITAN- 3- cap.77. N I C A M, paffimque in Italia Fiatamano vocari quidem afte- Piatama- rit, verum neque verbis neque ulla figuradefcribit^nominete- "o- nus indicafle fatis efle putans : Quod nec in Italia audire nemo G 3 unquanx 54 De Herba Antiquorum unquam potuit, vulgatumque non exiftimo, nec eo fub nomine uUam plane Herbam cognofcere par fui : Neque uUus eft Her- barum Studiofus^qui hoc nomen, nominifve Herbam agnofcit, Matth.1.4. autexponits quemadmodum Petrus Andreas Matthiolus Se- * nenfis apertefatetur. Gualterus GuALTERus RiFFius Argentoratcnfis Medicus fe- Ri^- dulus Herbarum Inv eftigator, quamvis contrarium de eo mul- tis vifum eftjattamen veri ftudiofus fuis in annotatiuncuHs ia DioscoRiDEM in foUo Francofurti Anno 1 549. impreffis R u E L L I o fubfcribitj additque ultinlo , B R I T A N N I- C M radicem vefcam efle , alioque nomine Biftortam vocari. lumius EuRiTius GoRDus Simefufius, natione Germanus ac Cordus. Valerii parens, diUgens certe fuo inBotanalogico, Coloni^ Anno 1534. in odavo imprelTo, Medicus, veram efle BRITANNICAM5 docerenititur. Joann. Idem Doaiffimus Joannes Agricola Ammonius Agricoia feciffe deprehenditur , ut fuo in vulgari Herbario fuperiori fe- * ^ • culo Bafilese excufo perfoicue lesfitur. enarrat.* A M A T u s L u s I T A N u s Vir Eruditus, qui egregie rem Herbariam fuis laboribus illuftravit , fuis in Difcoridem Com- mentariis ^quo audacius EuritioCordo fuffragatur, Fnchfii ^j^^q^^ fententiam voluntarie ample£titur. fememia L E o N A R D u s F u c H s I u s, cui in rei Herbaiise refl:itu- de Britan- tionePalmamhaudpauci exRecentioribustribuunt^infuade nica. cap. Stripibus Hift:oria Latina, Lugduni Amio miUefimo quingen- 'Ar^Llll' tefimoquinquagefimotypisexcufa^etiam Biftonam eflTe Vete- ?a tiis f rum B R I T A N N I C A M oftendit. 55 Serpentarix vel Colubrin^, inquit , quse & Biftorta voca- ^ 55 tur, radices vulnera glutinant, foetum in utero retinent^ vo- 55 mitum biliofum reprimunt, 6c dyfenterias fanant. Hsec An- tiquus habet Herbarius. 5, Noftrae xtatis Medici aliorum errata impudenter feftan- 55 tes utriufque radices ad ea exhibent , quibus Pedacius Diof- 55Corides & Claudius Galenus Dracuntium tribuunt, quod 55 acre admodum eft laxans, cum illa fit adflxmgens. Ut igitur 55 errorem hunc deferant, fubinde Medicos & Seplafiarios ad- 55 hortor , nifi magis perdere, quam fanare in delitiis habeant j 55 fciantque fuas ferpentarias non aliam quam B R I TA N N I- CAM Herba Britannica. „ C A M habere facultatem, afti-ingendi nimirum, privatim ad „ ea, qux in ore funt & tonfillis depafcentia ulcera, & ad omnia „ alia, quibus afeiaione opus eft. Folia ejus in farinam trita „ labiles dentes confirmant, HjEcille. Verum longe majorem hic aftriaionem F u c h s i u s Ser- pentai-iis attnbuit, quam revera habent: Nulloenim paao tamxntense,ut BRITANNICA, aftringunt UndecontraopinionemClarifilmi Fuchsii Billcna non FucMi poteftefle BRITANNICA: Neque enim Fuchfius ea onsvitia novit,^u£e in Stomacacce nafcuntur, in quorumcu- mione fortiffime adftringentibus ad evicendam humidiffimam ec maxime laniofaiB putredinem opus eft ; quxque gravi foe- torc uon caret. Petrus porrb Andreas Matthiolus Senenfis M«tla.lib. lane non contemnendus Scriptor de B R I TA N N I C A hsec '""'^- ^tTmI???' a'^?^?''''"?^"^^^"'''' inquit, qui BRI- M«thio!i "it-iT •^'^^^ «fle cenfent,quam Herbariorum vulgus de Britan- „Biftortam vocant. Inter hos Ama tus Lusir anus "^«pinio' „ qui mea fententia fallitur. Nam licet folio Lapathi nigriore! „nonvifitur tamen pilofiore, fed glabriore, Isevioreque fibris „ mtercuriantibus mbris, & ^ Terra quadantenus coefio,radice „ferebrachiali, polhcai-i fspius craffitudine , & coloris inni „mBRITANNICA defiderantur maxima. Namh^Ec „ foha habet Rumicis quidem fed nigriora, & pilofiora ; quo- „ rum ufus eft,ut 8cfuccus eis exprimitur. Radice eft tenui, „ brevi,& nigra,cujus ufum eflb ullum negat D i o s c o r i de s „ B R I T A N N I C A M, quum eafdem vires utriufque re- j5 tu.ierit. „ Ad h^c funt alii, qui Tormentillam officinis vocatam Her- " bani BiftoitiE etiam generi aflcribant^quod non facie f^d viri- n bus lUi r efpondeat. nuSam7i^#7"'^'^' ^^r^^ed^o. multanimis nugamenta efiundere me velle videar fcterim tamen Viri illius Nobiliffimi Joachimi Ca- J''-''^'""- M,BRARii fagacitatem hic jufto prsconio condecorare co- 9" gor, qui,Iicet MatthiolumGermaJicoidiomate confcrlptum cdi- De Vera Antiquorum ediderit, nuUibi tamen B R I TA N N I C extitit memof^ eamver6dubioprocul,utHerbamin rerum Natura non am- ' plius extantem, aut Recenttonbusy fibique plane ignotam, vel illis omnino dubiam filentio practerire voluit j Matthiolo de ea plu- rlbus differente, Mattliio- Verum L e e t o ^ attentus facile intelligit, in his tam pau- lus culpa- graviter errare Matthiolum: Primo , dum affirmat, DioscoRiDEM negare uUum radicis B R I T A N N I C ^ in pharmacis ufum effc: Nusquam enim hoc Dioscorides fcripfit. Imo fi Matthiolus Apulejum Platonicum legiflet, facile utique aliter fenfiflet, nec Dioscoridi fal- ^b^^de impegiflet: Ex Aetio Viro egregio faltem Lap4tU Ntgri Herbarum hoc eft: BRITANNICy^ ufum didiciflet : Tum quod iDedicami- foU^ nuUum habereufumafleritjcontraquam leonmdm nibus. Tuchfm de ea prodidit, ciim maxime quotidiana experientia pro Fuchfio fl:at. Rurfus Verum eo nomine laudandus mihi Matthioi. us efl:, laudatiir eos quoniam refutat, qui Heptaphyllum^ Biftortamy ant rormentiUam Matthio- dia-am B R I T A N N I C A M efle putaverunt : Atque hoc me fafce levavit : Stylum certe elegantem dcfcribendis Plantis appUcuit. johanHi. JoHANNES illc Ammonius Ingelftadienfis, Virrci Ammoni- Medici, nec non facrae Antiquititatis peritiflimUs in fuis de us taxatur. Gr^corum Commentariis , ni fallor^ eandem cum C0RDO5 FucHSio, & Amato Lusit ano fenten- tiam refert, verum dum fuam retinet, nec certiorem adfert, illis quoque a me annumerandus cenfebitur. Tragu s Infignis vero Medici Hieronymi Tragi Autoritate lib. I . cap. non parum moveor, qui in fuo de Herbis Ubro arroganter glo- ^5.8c 66. j^iatur, fe omnium primum BRITANNICAM veram oftendifle. ^ Poftea etiam Uerbay inquit, Dlvi PetUyGermanis BmmelfchluffeU ad Necharum^ & propdi oppidum Halprun vocatur Betonica albay vulgo Weis Bethonien^ Officinis Herba Paraljfeosy Otthoni Bronsfelfio Mar^ gareta pratenfis dicitur. His iUis verbis id obiter addam. Hermolaus Barb arus nonnuUa edidit CoroUa- ria, quse Rudolphi AGRicoLiE. Frifii fui quondam anagnoft^ induftria coi^cripfit, qua de caufa Epitaphiumho- nori- *Herba Britaftnica. ^7 norificum illius manibus compofuit, quod exftat, quodque de- bito amicitise benificio^ ac fuum erga conterraneum pietate Clariffimus ac Nobiliffimus Vir Viglius Zuichemus ab Aita Heidelbergae, ubi obiit, fumma cum laude ad a^ternam pofteritatis memoriam illius fepulchro incidi curavit : ISTunc fieri T R A G u s dicit 5 quod Hermolam Barbam iis tn CoroUariis Margaritam Bellim Plinii vocaty atque eamveram ep Bellim divinat : Quamvis Laurentitis Frijim Primulam Veru appellat. H&c tamen^ inquit T r a g u s, ea proculdubio efi Heria , qu<& a Tragus DioscoRiDE BRll ANN IC A nuncupatur, aut nuUa earum ^juidde mnnino eft, qHf7rff<^, optimus magifter experientia. 55 AngU vero maritimis commerciis dediti, & nautse potifli- 55 mum Stomacace affliguntur^ five id fit Cervifise potu ex pa- ^5 luftribus aquis co&x^ five ex Aeris putredine, coeUque nebu- 55^85 aut vaporib^s^ hujus noftri Inftituti expUcarenon eft: 55 Varia namque in utramque partem argumenta funt. lUud 55 itaque nonnuUi mihi retulerunt^ nuUum contra id maU genus 55 prsefentius exhiberi pofle remediumj quam quod ex Coch- 55 leariis paratur. Idcirco Cochleariam Schorbeygras vocant 55Haec mihi certe Do6tiflimi AngU atque fpeftatiflimse fidei 55 homines narrarunt : Etfi Herbam hanc in Frifia noftra aUis- 5^ que locis plurimis Lepel-kruid five Lepel-blad a foUorum fimi» ,1 I ■t ' I ( ! i ) I Herba Britannica. 55 fimilitudine vocent : IUo tamen remedio magnam fcio mul- 55 tos in morbo Scelotyrbico ac Stomacacico utilitatem perce- 55pifle: Deco61:um namque ex lafte^ vel laftis fero prxbetur. 55Equidem ejus ufum ex vinoaliis exhibitionis modis longe 55 anteponerem. Ita Eximius Medicus Rembertus Do- ^odonaei DON^us optime profe6to de re Herbaria meritus Cochlea- B^jf^^^j^.^ mm non efle B R I T A N N I C A M editione libri fui fe- reateniia. cunda facile declarat, tametfi a nonnullis pro Britannica habeatur. Verum etiam editione eadem ac poflirema^ non Behen Kubxum , neque Jelepkium , aut Lmomum efle exprefse narrat. Porrb^protrahendosquoque inLucemhoclocoasquumju- dico Viros de re Botanica bene meritos nec non in arte Medica exercitatifl^ mos 5 Petrum fcilicet Penam, & Mat- Pet. PenaJ THiAM L0BELIUM5 qui libro Adverfariorum folio cen- ^ j^* tefimo & vigefimo de Britannica agentes hsec Pofl;e- ^ V^,^ ^^^^ ritati tradiderunt. verfar. j^PrimumintuentiutramvisBiftortam^ videntur illsee Ru- fol.izo* ^^micum Sylveftrium famiha, quare & de Diofcoridis foHo- j^rumquc comparatione BRITANNICa judicata fuit. j^Sed majorismulto comraendationis Antiquorum Pliniique 55 elogio B R I T A N N I C A ohm fuit, quam hodie fit ex- j^ploratae notitiae. Faftum quippe videtur negHgentiufcula 55 recenfione, forte & una immutata vocula, aut fane labecula in j^radiceexprimenda, quod ufu venit noftra & avorum memo- j^ria, ut quam perditam aut ignotam duceremus, ufu tritam 55 quotidiano 5 nomine fub aHo invulgatam famiHarem admo- 55 dum habeamus. 55Quare qui Biftortam nolunt^ propter radicem Ag73)jy, id 55 eft, tenuem memoratam^ neque nihil penitus dicunt : Ne- 55que tamentantum incommodum adducunt, utcum c^etera Eo»'um de jj omnia exquifite ei faveant tumfiguras^ tum virium figna: ^ !^^/^^^^* 55 Cum ipfi nihil seque commodum^ nedum meHus efferant, fit jjilUs iUico credendum : Totum quippe difceptationis mo- 55mentuminradice vertitur: AHoqui Rumici agrefti adeo eft 55 fimiUs facie 5 ut nori pauci Rumicem di6litent. fMhdvn^ 55 ii^ ia.av-n^ fi veUicant 5 in Graccula notione trita caUigant : 55 Saturiora quippe Sc quafi purpura nigricante, ut in Viola, H 2 quam 6o De Vera Antiquorum „qiiam fjisXoiivAr vocaiit, Diofcorides nempe, Martia effefolia 5, interiora innuit Sstcrin^ non pilofiora, neque enim de pilo- 5, fis hiccomparatio eft, neque notio ea commoda hic eft ^ fed 3, rigidiora^hirta^&firmiora. jSg^^ycc^, id eft, brevem, fane vi- 3, dere licet etiam cum Lapatho, aut minoribus collata. Ag73>}V, 3, tenuem fane, utnonlubet, itainvitusdico^ fortequodverif- 3,fimumeft : Aut illum minoris Biftort^ radieem intellexiflje^ 3) quse non admodum crafia eft:, aut quempiam amanuenfem, qui brevem radicem legiCet, tenuem a craffo mutafle m^lw" »>in M£lui^ nempe rei ignarus, ratus id aptius congruere, 3> quia quse fiint breves radices ut plurimum funt tenues : Ta- 5, metfi ipfis etiam Autoribns eadem excidere pofllxnt errata le- j^viufcula, humanae Minervx. 5, Ut ut fit 5 ufus & fruftus Biftortx nequit extorqueri illis, ,> quos viginti annos, eoque plus torfit B r i t a n n i c ^ fe- 3>dula difquifitio : Qui fciunt iifdem plane viribus, & longe 55 pluribus, quam quot attribuerit Diofcorides Britanni- 5, c JE^ pollere. Quarum expenfio retinet nos in eadem fenten- tiaeblubentius, quod nullamplane videamus, quas asque 55 congruat. Hsec illi in differentiis atque Plantarum viribus inveftigandis feduh alias & Viri valde Do^li, verum in hac opinione fucata minus exercitati, dum pro Veterum Britannica fpecies Biftortas univerfas, nec non eafdem in iis virtutes, imo & majo- res agnofcunt. Verum fi hanc cum radice oculis unquam per- ipexiffent, vel ejusfoHa attente confideraflent, aut infignes ejus facultates ufu comprobaflent, lubenti animo ab omni Bi- ftortse & efligie admodum diverfam , & qualitate multb eflica.- ciorem exiftere expanfis buccis publice protuliffent. Praeterea, ne quidem affequi pofliim cogitatione minimaj Car.Clufii Virum illum fcientiflimum Carolum Clusium rei error. Herbarise Peritiflimum Libro fuo rariorum Plantarum quarto capite quadragefimo fexto, cum casteris errantem^ fuainopi- nione deceptum^ pro Britannica Biftortam excIamaflS, Fab. Co- In gua fententia & fallitur Nobiliflimus Fab i u s C o lu m n a, lum . ajj'. quondam Parentis mei per Italiam peregrinantisj Roma^ prae- foil^s'.^'^* fertim^ atque Neapoli fautor fingulaiis^;, ut patet ex;ejus Plan- tarum Hiftoria, Qiiare Herba Britannica. 6 1 Quare veriflime in D i o s c o r i d e m fcripfit infignis Vir Janus Cornarixis Zuiccanienfi Medicus : Brija N- Cornarius NICAM, fcilicet, non Offic'm<^^ nec Herbarii novere, mfiquodqutdem de Biftorta appellata conje^lant: nica Sed par erit, ut Guiljelmum Cambdenum in GuiijeL Chrorographica defcriptione Britannic^ hunc in mo- Cambden: dum diirerentiam audiamus. Chorlf Infra Greenmcumy lamefis dtvulfis aggeribus^ quhn plurima Terr^z ju^ graph/ gera ofpreffit, quo cum annoscomplufculos, nonnuUi immenfis fumptibus luciati vix molibus agendii^ adjacentes agros, contra irruentes undas tueri pojfunt. Provenit hic copiose Cochleariay no[iris Scuruygrajfe^ quamMe^ dicorum nonnuUi Plinii BKU ANNICAM effevoknt, quo nomine egoilliusjammemini, H^cille. Sed fallitur & hic^ B ritannicam fcilicet Cocbleariam efle ftolide exiftimando. Porro, Hadrianus Junius^ Virlaudedignusjnon Hadrian: folum in Nomenclatore fuo capite vicefimo quinto B r i ta n- J j^iCM meminitj verum etiam in Batavise Hiftoria hoc modo ^omen- {cxMt. I Item 5, Sed quid immoror in fecundiffimi argumenti materia di- in Bata^^^i^ fertus, quin tranfitum paro ad peculiaria noftrae regionis pro- Hifl. c.i 5. ,,pria^ Britannicam Herbam, ob fingularesvirtutes jjtransplantari jam coeptam & veluti mangonio corrumpi cce- 55 lumque mutare &c. Hollandiae itaque peculiari dono Natu- ra dedit pro ventum Isetum Britannic^ Herbce, quam pr^fentanei remedii vim prsebere in profliganda Scelotyrbe ,3 & Stomacacce , vitiis Strabone & Plinio notis, 5, experiuntur cum incolis exteri quoque > quibus malis den- 5, tes labuntur, genuum compages folvitur, artus invalidi fiunt, 5> gingivx putrefcunt, color genuinus ac vividus in facie difpe- 5>rit5 livefcunt crura, ac in tumorem laxum abeunti» Quam 3, Herbam confines Oceano Populos Britanni^ ex adverfo fitis yy velut propinqu^ dicavifl^e nominis originem^ P l i n i u s au- 5, tumat, lapfus (ni fallor) lingux imperitia, quando Herbi€ no- 33 men dedifle Cefpites videntur, quibus aggeres vallare adver- 3, fus Maris impetirm^atque munire M a j o r e s noftri docue- 3,runt: In quibus copiose nec alibi temere provenire loletj 3,quospatriovocabuIoBrittasnuncupamus5 in quibus natali- H 3 bus 55 c% De Vera Antiquorum bus pr^fentiorem longe efficacioremque Herb^e fuccique 3, potentiam quotidiana commonftrat experientia. Vulgus Rhizotomorum & Herbariorum Cochleariam afpecie no^ „ minafle videtur, quod in foliis oblongis & nigricantibus ex- 5> tremitas in Cochlearis formam rotundetur. Huic a Hberan- dis malo dentibus, quafi Vritandi^ nominis originem afTerit G o R o p I u s nofter, fingendis Etymis dexterrimus. Hsec ille. y erum Viri hujus Egregii pace diftum volo, eum nempe in eodem cum pracdiftis omnibus errore verfari, CochlearUm Bri- TANNicAM eflTe, fuamque a Brittis, quas Cefpites ftolide vocat originem, traxilfe Leviter ftatuendo. Xaeterum in Etymologico Grseco-Latino Johannes quoqi^ie F u n g e r u s h^c verba in medium adducens 5 hic audiendus erit. Johan. ^,BRITANNICA Herba, Germanis Inferioribus five inlymo- ''-'^^^^^^ communi qorundam opinione Lepel-bladen (etfi log.Gr^cc- P^^^^ controverfiam vocent) imprimis conducens ad Latino. pi'ofligandam Scelotyrben & Stomacacen^trahere videtur o« „ rigenem nominis ab Infula BritanniiJe^ex qua in HoUandiam, ^Zelandiam, Frifiam, & circumjacentia loca delata Lsetum 5,proventum facit. Ita vifum multis Legentibus Plinii „ veftigia. Lapfus tamen hic, P l i n i u s/cilicec, Junio vide^ 55tur imperitiahnguie, qui propterea origi iem vocabuli de- „dicat Cefpitibus, quos patrio vocabalo Bittas vocant, 8c 5, quibus etiam aggerum moies vallant , adverfus impetum 3, Maris. Hxc ille in Batavia Vir equidem do6tus & naris, quod ajunt €mun£t9e. 55 Verum enim verb P l i n i u m hic fequi malo , quam 55 J u n I u M5 cum haud infolens fit Hcrbis a folo nataU nomi- 55 na & cognom ina imponi. 5, Tale Rha Ponticum, Abfinthium Ponticum, Conyza Me- 55 dica, Celtica Nardus , Petrofehnum Macedonicum & Tha- 55 marindus Indicarum Pahnularum fruftus, ne quid ampHus 55 addam in re certa & omnibus nota. Accedit quod nos Frifii, 55 quorum Hngua haud multum difcrepat ab ea, qu^ Batavis w vernacula eftj non Cefpites^ aut Cefpitum frufta vocemus Brie- Herba Britannka. 6^ j^Brietcn, aggerefque non iis, fed pr^longis & craflioribus fru- 55 ftis ligonum operadetritis&Terri^eablatis (Soden noftrates 55 vocant) muniamus. Ut Vir M^gnus in aliquid novi commiT- 55 nifcendo leviter hic cefpitafle videatur mihi. H^c ille. Qui, quafi uno faltu duos apros leviter cepiflet 5 alterum ja- £tando fub re£ti fpecie perftringit^ ipfevero majoris ignoran- tix revera reus facili negotio cernitur: B R I TA N N I C A M enim non folum Cochleanam, verum etiam ab Infula Britannia denominatam, indeque in H o l l a n d i a m primb delatam fuifle 5 audafter confirmat : Quod tamen conti*arium inferiias clare ac perfpicue fatis docebitur. Nec verifimile eft^ Romanos Herbam in Belgio primo^nonverainBritanniarepertam , qux fui juris^ nec eo tempore Populo Romano fubjefta fuit, ut fuis in P l i n i u m caftigationibus fcribit H e r m o l a u S5 aUenas; Gentis nomi- Hennol. ne quamvis confinisjappellare voluifle : Hoc enim ambitu Her- Barbar. ^ basquas invenerefuis adoptandi nominibus femper laboravit ^^^*^^^^^ Antiquitas : Cur ergo hanc Britanni^ tribuerent, quam Frista ^ ^^* Romanis demonftravit? Quare & hic fumum qui nobis v endere conatur^ fumo periat. Clariflimus vero M a t t h u s S y l v a t i c u S5 de re Matth. Medica prxclare meritus^ de BRITANNICA capite ^y^^'"^- centefimo quarto Fandeilarum opere admodum fcite hunc in ^^^' ^^^' modumfcripfit. ^RIT^NNJC^ Berha eft, folux hahens Lapathio ^grefti fimi-^ lia, fed paulo nigriora^ lanofa, gufiu ftiptica. Haftamverb habet lon- ganiy radicem parvam & tenuem. foliajjus exiccantur, Succus ejm €olle6lus in folepomtur & ficcatury eft illi Vtrius ftiptica, Ejus fuccus in fole pccatusvulneribmprodeftvelcancris orU(^ faucium cumvmoy & hisqui pttfim incurrunt. Quidam Lapathum efte acutum diiium. Haecille. Porro in fanitatis Hortulo. qui vulgo A r n o l d o de V i l- Sanit. LA NovA magno laneMedicoaflcribitur^fit etiam admo- Hortni. dum elegans B r i t t a n n i c ^ mentio : Quisnam fit A u- y^jf^^ T o R5 non multum laboro^ fic enim B R i t a n n i c a m de- nova ad- fcribit. lcript. £KI1AN2>^ICA eft, inquit, llerhafolia habens Lapatho Agre- Tra<^am fimiliay paulo tamenmgriora, giftu fiyptica.*- Haftam hahet longamy ^^^^^^^^^ ladicem non parvam nectenuem, lolia ejus exiccantur: Succus ejus^^^'"^ colle^ 64 De Vera Antiquorum {oUeammfoleponkur.mftccetur: Stjpticx virtutis eft: Prodefl vulne- iibus'. Oris cancris, & faucmm cum vtno, iUqae qm Pthifm incurrum 5 quidmidicmtquodLapiithumfit acutum. Ha6lenus ille. Verum in eodem adhuc libro legitur, B r i o hoc eft B r i- T A N N I c A : Et hujus tamen nomine Herba, quce vel Lepi- dmm vcl Draba dubio procul eft, delcribitur. Qaod propterea fiericredo, quia ab efFeau (quem eundem cum vera Bri- T A N N I c A, aut confimili habet) nomen feplffime ac aptilTime Hei-bis impnmitur : Sin ab efFeau, jam ut dixi Cochleariam ab Anglis vocan Sclmbygras. Neque vero diffimilis eft faculta- tis leptdmmy Cochlearia, Draba, Iberu, Thlafpi, 8c Commune Naftur. tmm ; qua: propter manifeftum calorem vitiofa incidunt, val- de humida, & marcida digerunt, propter acredinem, vel falfe- dmem putredini refiftunt, abfterguntque, nec non infarfta ex- purgant. Unde his Scelotyrbicismalis nonnunquam utiliter remedio funt. PofteaineodemLibroaliaHerba Briftoris vocatur, quodque Britannica fitjdiciturj quseetiamabeffeaudenomi- mtioreaaeft, fed male res accipitur } Credo etiamfcriptura fcnptumfuiffie Brift ; Scpoftea, oris vitiafanat : Inde Imperi- tiores Brift & oris junxerunt , feceruntque Bnfims : Interea Brift ScBritannica hxc oris ulcera fanare dicitur : In- terini fub Briftorts nomine aliquam Confolida fpeciera defcribi multi autumant, quse plurimum vulfis, ruptis, fradis, ulceratis, Britannica putndifque, nec non fimiUbus prodeft: Quiim propter infi^nes confohds rupta,vulfa,ac ulcerata fanandi facultates ipfa B r i t a n n? c a annume! f^}^^^^ Confolida nominibus condecoraii poffit. Verumdehis landa. ia.tis. PriEterea non contemnend^ Doaiffimi Medici J o a n n i s W I E R I Lucubrationes Salivam adeo mihi movent, ut pauca ex iis huc transferre cogar, quibus fententiam fuam declarat. Wierus lam mo, inquit, neque Cochleartam efe eandem cum Pl i Nii sitiinatur. BRIT^NNIC^ PUntam,ut nonnullis placet, hincprMr cmrade- monftratur, quod fit altera rfDioscoRiois ^RIT^NNICjI, qu£fylveftiis Upathi fortitur folia,fed ni^riora, pilofiora, & guftu aftrin- gentia. CocMeariaautemrotunda,viridiora, Afarofimilia, lma,mim- me hirfuta, utnec Ullo modo aftringentia. Vrtnametenim promovet; proinde etiam AnginA miUatenus conductt, veluti iU, m P l i n i u s Vlllt, Herba Britannicat vult. AVI^I C A item hahet caulemy CochlearU vero pedkU" los cum fingulis foliis ab una radtce multos, qua etiam hicad Spithami IoH'* gttudinemtendit,iUiusbtevisefl, Hsecille. Ex quibus Vimm hunc Clariffimum Britannicam non cognovilTe fatisabunde patet. Profert enim, Cochlearu ra- dicem ad Spithami longitudinem tendere, Britannic^ vero brevem efle. Verum hanc Doftiffimi Wieri hallu- cinationem , qux mox fequetur, vera BRITANNICiE noftrse demonflratio facile coarguet. Huic merito J A c o B u M Dalech ampixtm aequipa- Jacob. parari pofle ftatuo, qui libro Hiftorias Plantarum, nonocapite 1^^^^* vero fexagefimo fextoineptam plane Britannic^ loco i^ib'"i||jtof^ Plantam omnium ocuHs exhibet, atque in defcriptione radicem phntar.^Jl fbrofam^ plurimos caules^ valde nodofosiac adunim tantummodo pedis cap. 66- altitudinem afccndentes; foiia verblonga^ anguftay& hirfutaynec non IFlores plane luteos^ CalenduU perfimtlesy tandemque per ^ere evolantes Britannicam proferre narrat. Hunc in omnibus imprudenter fequutus Guilielmxjs Gulliel. RouiLLius ViraliaslaudedignuseandemHbrofuoHifto- ^b^hift"^ rias Plantarum nono Britannic^ figuram omnibus pro- piantar.' ponens , eandemque legitimam efl^e ac veram Dalechampii nono. Britannicam, ante Viftoriam plenis buccis Trium- phum canens, tute contendit. Verum Viros hofce Dodiffimos ahas, nunquam tamen Britannicam veram aut vidiflTe, vel cognovifl^e ipfa fequens BRiTANNiCiE oftendet de- fcriptio. Sed venio tandem ad obfcurorum Medicorum opinio- nesjinter quoshodie non pauci funt, qui Ccr/^^e^w, ScHerbam g^ri^annl^^ vulgo Becabungam didtam putant efle Britannicam, quam Doftiores hodiitrm uinagallidem ^quaticam vocant. Hujus fuit fententia: GuilielmusTurnerus, qui <^"iHeI; anno millefimo quingentefimo & quadragefimo inclareifcere g^j^^ ann caepit^quumexAnghaprofugus inFrifiam Orientalem Nor- fementia, dae curam famiUae gerens, Medicam oHm praxim feUciter exer- ceret. Verum poftea fententiam fuam Libro de Herbarum natura mutavit, Cochleariam BRITANNICAM efle dicens. Reinerm Fr^dimtu Vir fme Egregius ac conterraneus meus pr^JdbfuV I in profercur» Vera Antiquorum in Groecia litteris plurimum verfatus, Cepdsam contra Scorbuf X\m laudare folitus fuit. BRITANNICAM tameiii non elfe vidit 5 ut cui forma viribufque nullo modo refpon- deret. • , Non defunt qui Veronkam Britannic am effe arbi^ trantur, nominis quadam fimilitudine decepti, ficut qui BetoT ntcam pro B r i t. a n n i c a extrudunt. Nqn oniitto Ar o jm a t o r i o s, quorum opera^ peritia 8c Laus in Herbis&: Simplium cognitione ac ufu infignis eft: Ut; qui muJtarumHerbamm noniinaj cognitiotiem & ufum in integrum reftituerunt. Admii^or nonnullos, qui his Viris tam diligentibus & quaff i:ei Medicae confqrvatoiibus negotium faciunt, & malediftis incefTunt : Si confentire, obblandiri his, aut palpum obtrudere nolunt, non utique conyitiis ad iram prQvoqandos efle judico. R,e£te faciunt meo judicio Aromatarii, quod multis fua nomina Herbis indidere : Ne fcihcet fcioli & imperiti artem Medicain exerceant, ignoranti^ ab Aromatariis convidi, nul- lius vitas injuriam inferre audebuntj, quin potius aUo fecedent^ aut artem poftponent : Adde huc quod M a g .i s t r a t u s pluribu3ReipubUcascurisfaepius diftra£lus huic parti parum Pharma- vacare poteft. Itaque Aromatarii hoc ReipubUc^ officium cppolx pra^ftant 5 nec non fimul promtuai'ium paratifii mum omnis ^e- iieris remediorum contra nigruentes , morborum neceffitate^ habent : Aut igitur M e d i c u s praxim exercitaturus fuam habeatmedicamofficinamex Hippocr atis Divi prse-; fcripto, aut artis peritus Aromatariorum beneficio contentus fitjiiludque Epicharmi meminerit : v?4)£ f>ts|wv>^? dms&lv.f, ^i^^ 'vcujjulcay c|)f svw v, SM [obrlus & diffidere mmento^ hi funt arr ticulivelneYVianmi,^ Fiet huic alioqui quod Medico Doftiffimo Bernardo Dessenio Croneburgio qiiondam Groningse acci- dit, & quod multi aUi non fine Famx, rerumque fuai^um ja6lu- radidicere. Si Circulatiores, Seplafiarii, & Sacchararii narthecia fiiama-: gno mortaUum commodo, & fumma cum laude ufibus inve- huntj & tanquam Chiromi Deorum hominumque Nepemh^ proltituant, SiJatraUpt^inforisfuamagnoapplaufu remedia propo»,. Herba Britannicat 6j proponant, & divendant. Si Rhizotomos olim fuifle honora- bilcs, ut H I p p o c R A T E S fatis oftendit > cur non honorifi- cam . A R o M A T A R I o R u M mentioneni facimus ? qui cum iliis de Palma contendunt. Hic Groning.x profe£to crepitan^ Betula, & mucronatum os^ tum copise Sturiac^e cornu , ac * Iponfus Penelopes certatim medicamentaconficiuntjipfamque artem ne intereat fuis egregie potionibus refociilant : Pruden- tes in hoc uno nimium funt, quod dum BRIT ANNI- CAM non cognofcunt, hujusloco fumptuofas confeftiones arroganter obtrudant. ^quum efle quemque ad qua^ftum fuum caUidum jubet P l a u t u s. Si qui ambitiofiores exi- ftunt:, acdeBRITANNICA nonnunquam fomniant, ilhs, quod Rhmocerotis nafum habeant, objiciatur. Nontamen defunt convitiis infrafti, qui Confolid^ fpeciem DeBritan^ Buglam didam BRITANNIC^ loco oftendunt. Ahi ^«ca muh Symphjmm. AHi Naprtium ^quaticum. Ahi SamcuU jheciem. ^'''""^ '^^' Alii PruneUam. AHi Pulmonariam. Ahi Pjrolam. Ahi Linguam '''''^^^'^' Cervtnam. AHi Limonium. AUi Irtfolium. AUi vero Perficariam efle firmiter exiftimant, ut apud plurimos legitur. Nam Her- barum experimenta asgrotantium periculo facere a prifcis tem- poribus huc ufque ufitatum 6c triviale fuit, deinde convenien- tia atque varia imponere vocabula artis eft. ^ Sed horum omnium fententias rifuvere dignasmerito re]i- cit, nec fuam profert, pr^clare eruditionis atque Scientise Vir JoANNEs BoD^us a Stapel egregiisfuisin Theo- Joan. Bq. PHRASTUM Commentariis. . <^3cus a Necfatismirari poflUm, quod Casparus^&Joan- f^i^^f^ nes Bauhinus, nec non Johannes Henricus Cafpar. 'ac Cherlerus, Viri certe de re Botanica prseclare meriti & Joan.Bau^ DoMmi, BRITANNICAM non cognoverint, acpro ^^^"-^^ ^tftord aliorum errata fequentes Tomo tertio partis fecundse cZw librotngefimoprimocapitever6:vicefimo quinto habuerint : citamur: Muum tot Autores evolverint, ac perfpexerint, atque conti- nuis lucubratiombus tam ingens, nec non mirandum imo plane obltupeicendum tot Plantaram opus, iheamm fcilicet Betani- cum tnbus yoluminibus comprehenfum confcripferint. Sed me admirationis vis non occupat, in ilhs Helvem locis , in qui- &US ilhs Medicorum Heroes vixere, BRITANNICAM I 2 inve- 68 De Vera Antiquorum inveniri veram forte non potuifle, quiim nufquam gentium^ (quod fciam) nifi in pa.luaofis FRisiiE, Transisala* NiiE, GELDRiiEj atque HoLLANDiiS noftra: pro^. veniat. C A p; VII. Chirurgi Medicis antiquiores, ^luale ^rivikgium Me^^ dicis ab Augusto conceffiim. Jatraleptarum audacia^ atque ignorantia. CMira^tdum exemplum» ^luorundam (uperbia. Triftia ac deploranda in me^^ dium adducuntur. jD. Hieronymi atque G A L E N I querela. Herbarum Inve?2tores quibuSj oUm honoribus afficiebantur. , Q Uidfuisde BRITANNICA fcriptls promulga- runt tam Veteres^quam Neoterici Autores, audivimus. ^ Jam-autem ad C ^ s a r i s munificentiam, Circumfo- raneorum infcitiam, nec non invidorum malevolentiam prope* r?Lrc videor. Prius tamen ad Chirurgos magnis Heroibus quondam amiciffimos vigilanter tranfeo^ & qui prius in Rem- publii:am Romanam, quam M e d i c i admiffi funt^ ftipendia- •que meruere. teant^. Verum enim verb anno pra^cedente Salvatoris incunabula Lud. Got- decimo fexto, vel ut alii paulo ferius, Urbis vero conditse fep- frid.lib,4. tingentefimo trigefimo quinto (quiim ex diftillationibus jeci- DionCafT. nore vitiato periculose laboraret Octavius Imperator lib. A u G u s T u s^ atquc jamjam ad defperationem redaftus, per Joan. Xi- fngida tamen medicamenta, calidis auxilium negantibus, ab philinus p^^rj. Q j Q ]vj u s A Medico eximio priftin^ valetudini refti- Sueton. tutusj a Caefare, totoque Senatu Romano benigne, magnifque Ttanq. in donis ac muneribus exceptus fuit, inque tanti Medici aster- vita Au- iiam gloriam ftatuam osre in unum coUato juxta ^ s c u l a p ii Pfivii-<>i- fignum SuETONio tcftc crexit, ipfiquc aurcum annulunl «m Medi- geftaudi privilegiumj omnibufque deinde caeteris Medicinae ^ruino ^ Do£to-^ Herba Britannica. Do(5toribus propter eum munificentiffime concelTit) majores habitifuere. Ex his hoc mihi ^vo notus & familiaris fuit quidam e Chi- rurgorum numero J a c o b u s R e n e m a n n u s, Vir fingu- laris experienti^ in Chirurgia, ulcerumque curatione Reipu- bhci€ Groningenfi fidefiter dum viveret inferviendi, qui Ar^ Umifia fpeciem quandam, quam nonnuUi Herbam San^i lacobi (non tamen fatis commode meo judicio) vocant, B R I T A N- NICAM efi^eputavit: IUa tamen raro nifi in externis contra lligmata, & ulcera ufus fuit, expertiffimum ahoqui Scorbuti curandi remedium habuit, cujus adhuc infra mentionem forte fa£turusfum. Sed quam m.ultiiunt5 qui vix a hmine Chirurgiam falutave- runtjmox tamenex fcliedulis in aromataria officina inventis, aut ahunde fiirreptis Morbum Galhcum curandi artem profi- teri audent. Nec rarb contingit, quod ufu Decofti Ligni Guajaci nonnullos occultis morborum calamitatibus hberentj quorumtamen morborum curam nihilominus profeffi caufas Scremediaignorant. Itaqueverbafualatius extendunf, 5ceo- dem remedio Scelotyrbicos affeftus curare nituntur > rem fu- fpiciunt fimilem, ac fi quis uno calipodio omnes calceare profi-r teatur. Certe methodi falubemmse ignari, medendi rationem Mor- bo GaUico laborantibus, eandem ac Scelotyrbicis curandis exi- ftimant 5 cum longe diverfa fit ratio. * Fi6taBenigne Lector non refero, verum ea, qu^ mihi Deploran^ exploratiffimafunt.Namquasdeplorandamalatalesfurreptith danar- Sclarvati Curatores f^piiis commiferint , Scquam multis hic Groninga^j variisque in locis necem inutelerint 5 hic comme- morai'e fuperfedeo. Peritiores vero quidam ex Medicorum ordine quseftus causa connivent^ & ut meffis eb fit fertihor, ta« les in plunmorum exitium exercere patiuntur. MoNspESsuLANENSES tamcu in deprehenfos curiose animadvertunt : Afino enim impofitos, convitiis, flagris^ lapidi- busjbacuhs^projeduque moloflbrum qu^ morfu civitate quam citiffime expellunt. Vulgb haud inepte fertur, Ne ultra crepidam^ /«^(^r.Externarum enim rerum jadura minor ac tolerabihor exi- ffitj ut Sc corporis detrimenta animae malis funt leviora > omni- I ; 3 bus. Cbntra circnm- foraneos ajiosque. Inaiidi- tumexem- plum. Aduniver- fos fineera admoni- tio. Perlii did;uin. 70 De Vera Antiqiioriim biis tamen malis quantum licet valide refiftendum eft Quare merito coercendi funt D e ^ M e d i t r t n te merani cultores, nec in ullam Rempublicam admittendi. ue quibuscarerepoffumus, corporis & fortunarum omnium in- commodis affligamur : Quod fi unusquifque fuorum faltem negotiorumdiligenterefretinfpeaor minus laboraremus: ut is quondam Enchul^ articulo proculdubio Nemefis Karulinie trigefimo quinto eruditus, qui uxore dubia, an pr^gnans ellct necne, ejus ventrem denudatum Telefcopii beneficio eminus proJiciendo,& cominislynceisoculis afpiciendo^ pr^gnantix mt allibilia agnofcere poterat indicia. Verum quemadmodum hic vitam fuam praxeos alicuius ig- naro temere committit: Ita alter Medicinam difpari conditione temere adhibet. Nam uni quseftus eft, ut ut cadat res : Alteri pr^fens femper damnum. Etfi hominum plurimi adeo creduli, ac fenfibus deftituti reperiantur, ut verborum aucupio facile fefe illaqueari finant: Chriftiani tamen pe6tons non eft pro pane lapidem, & pro pifce ferpentem tradere petenti : Quod facere omnes videntur, quicunque vel rudespraxeos Medicinsein- cognitxfacultateSjvelHerbas ^gris contrarias oftere non ve« rentur. Itaque meminerint qu^fo 8c illi rerum earum ignari illud quoque P e r s 1 1. Metm fe quemquefuo modulo ac pede verum e/K Sednontiullosadeoimpudentesexifterefcio, ut necprsece- ptisj nec legibus coerceantur, vixque poenis reprimantur> & quodjuxtaproverbium, S-^crvgi^ aiA.xS-Zay audaxignormiaeft, Quamobrem quod mei eft officii, non omittam, unusquis- que ergo ejusmodi perfonatos Clinicos, in multorum pernitiem fatuorumpraefertimnatos, a fe longe removeat, quiinMedica praxi criftam femper erigentes , illudque, cseteros calumniis clam profequendo, animo quotidie perpendentes plenis buccis exclamant : Nos Poma natamus : Quafi omnia fciant, imo fcire vdint, quum nuUam revera experientiam, nifi ^grorum fuo- rum deploranda pernitie edoai, poflideant, nequeetiamab aliis Viris egregiis cum laude praxin exercentibus quicquam unquam boni viderint nec didicerint. Satismalorummulta^propter originis noftr^ peccataundi- gue iucumbunt ; Ideoque incuria noftra, 6c humana infolentia ea Herba Britannicai 71 ea ut augeamus , nifi poenas amemus, opus non eft Lacum enim qui aperit, in eum plerutnque incidit , & qui dolorcm commovet, hunc in caput fuum couverti, nec non nequitiam propnum verticem aggravare fentit. Eleganter proinde canit H O R A T T U S. Navem agere ignarus navis tmet, Abrotanum dgro^ non audet nifi qui didkit dare. ^od Medicorum ^,, Tromtttunt Medici, Tra£iant fabriliafabri. Contra tamen nonfolum Glim,.verum & hodierno Hoc tem- porehenvidemus,&quiabomni Herbarum cognitione alie- T^Tjf M'^"^'^^^ nihilominus quibushbet, de BRL 1 A iN JN 1 C A, de HeUoro, aliisque loqui, & Medicinam fa- cere audet : Sicut radis ille Circunforaneus, qui in Groningen- S3vP-P'fi "^°' '^'«^'^'«vuIg6diao,hofpkem fuum, quem ^ ftomachi infirmitate utpote ex nimia potatione contrada la- Jjefn" bo antejndato Mro mox interemit, captus quidem ftatim W. a Judice, verum folo ignoranti^ titulo defenfus , & dimifllis, ommbustamen EMon ufum commendare, nec non propinare aufus fuit. Itaque ficut alibi de Poetis H o r a t i u s Scribimusindom dom^iue poematapafftm. vYT.^^^^A^^"""'"^ in Bibliorum pr^fatione ad 5. Hiero. 1_ A u L I N u M„ de impentiirimo, fcientiam Theologicam illo- «vmus laLlntatuT"'^ ^'^^ Pedibusque fua tempeftate tnvadente, , ^"^2. ^.^l;f N XJ s Medicoram omnium Princeps de impu- dentiffimis Theflaha. Medicis , fcerociffimis natur^ huma^a. Tyranms, plurimum ubique ftomachatur : Ita nunquam hodie quorundam Jatral.eptarara, nec non fecuh noftri Chimicoram ac Medicorumquorundam,indomitamaudaciam fatis deplo- rarepolTumuSi qui nullo difcrimine incognita loco coSo- tprum habent , unde incertis cafibus fnl ratione reSur & plunmorum fanitatis funt pra^dones. Veram de fis fatis veram BRITANNICAM non monflravere Ouod e^ epumeratis tot opinionibus nuUius fcienti^e aut foIiS^expS xxtxxxxx. . De Vera Antiqnorum rientiae fulcris innitentibus palam effc. Reftat autem ut cla- rioris fententix explicationem ulterius profequamur 5 quan- quam multorum aliorum Medicorum, de Herbis plurima tra- dentium, ut, Nicolai Winckleri, Hieronymi Brunswicenfis, Ottonis Bronsfelfii, Adami Loniceri, Valerii Cordi, Joannis Manardi, Antonii Mufse Brafavolse, Nicolai Loniceni, Cafto- ris Durantis, Tabern^montani, Joachimi Camerarii, &:fimi- lium mentionem non fieri : Non tamen horum operam impro- bo. Id vero fieri, quia nihil de BRITANNICA fcitu dignum prodiderunt, eamque plane ignorafle vifi fuerunt, & quafi fua inveftigatione dignatam non cenfiierunt. Idcirco illud, quod defideratur, nuuc cum bono D e o fupplere cona- bor, atque, ut mea fententia ac demonftratione non parum gaudebunt , quicunque in manus fumpferint, atque hsec mea fcripta perlegerint, efficiam. Valer. Dubio procul non deerunt, qui operam meam tanquam fri- Cord. An volam, ac faftidio dignam damnabunt : Quse nimirum levifli' DioVcor ^^videatur, quod exigui momentirem & umus folummodo lib°/ cli. Herbae demonftrationem contineat : Praefertim quum intelli- gunt eam exhiberi Herbam^quse pluribus in F r i s i noftrx, HOLI. ANDIiE5GEI.DRIiE,,atque TRANSlSALANIiE locis abunde provenit, ac pedibus faspe conculcatur. Ad Zoi- Eam igitur cum pro vera B R I T A N N I C A proferri au- los. diverint, ut nuUiusufus, nuUiusque ponderis pluribus vifam, ac ab optimis Rhizotomis, Herbarumque Clariflimis Pro- FESSORiBUS inter Lapathi fylveftris fpeciem annu- meratam haud parum admirabuntur. Nafutiores vero etiam (mopinamm) quidefle exclamabunt, neca fubfanna- tione abftinebunt. AA.r.\.^. Interea tamen fualubensvolentibus permittolsedoria; At- que h oc maxime (jrrasco moveoraaagio yLQm^^w Tii d-ccosov *j jw/jiycijVaizfif. Citius quis reprehendety quum imitabitur. Quandoqui- dem Regium eft Dei immortaUs munus juvare mortales, quomodocunque Hcet, rerumque ignotarum^verumtamen uti- lium ac neceflarium uftim docere. Quadecaufa Gra^ci ac LatiniVeteres Herbarum nomina partim Diis fuis, partim fummis & magnibus Regibus dedica- vere : Imo ftatuas quoque ingentes nonnuiUs propter unius Herbas Herba Britannica. 75 Herbse inventionem ac demonftrationemj ut plurimae teftan- Herbamm tur hiftorise^peremii orbis Scfeculorum memorias confecrarunt. i^^/^"^^- . Si improbos etiam mercatores multi laudant, quoniam res ex "^"^ ^^^' nos. orbe alieno peregrinas invehunt, quum tamen iis carere perfa- cile poflumus > quanto magis laudandi funt hi, qui res ignotas paratu faciles, Scufu addefe6tus humanos vehementer utiles, nec non necellarias, etiamdominatasinmedium depromunt : Quorfum Indiam in medio ^eftimamus, & petitam e Mari Ru- bro medicinam haud periculofo ulceri apphcamus, quum ft fciremus pauperrimus etiam quifque domi fuse nat;a remedia coenet, pedibus terat^aut agris evulfa aBjiciat ? Quod ex Herba^ quam hic ad vivum demonftro^ fatis apparet : Cujus cognit^e pretium inxftimabile dicent, facile fcio 5 neque eam amphus morefohtoprojicient. Habeo quoque ad manus quorum ex- emplo me defendam. Themison enimde Plantagine fola etiam vul- Themifon gari Herba integros commentaiios edidit, ScPythagoras ItahcxPhilofophias Princepsunum ScjU quem afpirante Divini Numinis gratia ab eo malo, & fimul ab iliaco affeau, quo graviffime affligebatur optime brevi temporis fpatio Hberavi } atque mde per aniios aH- quot fequentes bene habuit. Interea igitur Matrona illavere Nobilis illic praefens inter alianarrando mihi profitebatur, fua in jurisdiclione acerbe, magnoque quafi contagio Stomaccen, Sceletjrben, & tibiarum mahgna, vermiculofaque ulcera undique graftari, qu£e vulgo de Haamorm, de Vlegt ^c. vocanti i contra quse mala poft plurima adhibita remedia, atque adeo Balnea naturaUa, nec non artifi. ciaha tam humida quam ficca, etiam quse in furnis fiunt, fruftra K 2 omhia y6 De Vera Antiquorum omnia a fe efle tentata aflerebat, ideoque illa uti propofuifle,^ quam ab aliis faepenumero valde commendatam, & inter alias Herbas contra vitia prasdifta caeteris prasferri audiverat. Pro- inde fcilicet ficut prudentem 5 ingeniofam, atque Herbarum ftudio deditam mulierem decet, illius Plantaginis A- Qjj A T I c ^ plurimis in asgris jam fe feciflepericulum palam profitebatur. Seddicam nunc, quod in foemina extreme ex ^celoiyrbe de- cumbentej & propemodum macrafino confumpta iilius H e r- BiE, vires experta fuerit : Exhibuerat autem Deco6tum cum Aromatibus calidis, ut Maro^Croco^Liqmntu^xAytrQ^ & Gemian juxta iliud, qmite & invenietu, pulfate & aperie- m itth tur vobu: Rurfum, Vitula mea mfi arajfetis, non invenijfetis: Nec |ud i falso joculari jadatur adagio , Vaccas lac dare non propter comua verum iUas mulgendas ejfe : Scriptum enim eft,, Petite Cr daHtur Vobls. Quemadmodum e moUi le61:o veneranda non furgit fcientia, verum afliduo labore parta triumphat : Sic H e r b a r u m ^cognitio, ut plurib^s vifum, nonadeo faciliseft : Egetlabore, peregrinationejdiligenti infpeaione^ nec non plurimarum H.v].,rn Plantarum collatione. uum vero auipicus res cepta malis bene cedere nefcit: miTlto i Verumfelici qua;funt ominefaclajuvant, nequc rei Herba- nxdeleaatioullum inquifitionis taedium fentit: Itaquenon prms ab hoc incepto deftiti , quam ciim votis dexter eventus uitisfeciflet. Cum enimvideremnoftras cetatis homines in iisdem, inqui- ous antiquK, atque etiam in majoribus vitse periculis verfari, liobis tamen deeife veram illam, ac generofam V e t e r u m Worum BRITANNICAM, qua fe a tot miferrimis cru.- c 8o Vera Antiquorum cruciatibus expedite liberarunt omnes olim Romani, C a j o JuLio CiESARi, cseterifque Romanorum Impe- RATORiBus hifce in P A T R I ^ locis militantes, ingenui i Studiofx tamen intentioni foelicem fuccelTum refpondifle tan- dem paucis enarrabo. . Anno Salutis noftrae millefimo fexcentefimo feptuagefimo fecundo ex paterna mea Groningensium Civitate ad febricitantis curam in pagum Wefter-bmk^ diftum, medium miliare Germanicum aut paulo plus ab Urbe Orientalem Can- cri Tropicum verfus diftantem vocatus, partim navicula, par- tim Andabatarum more eb profeitus fui. Accidit pofl:ea eo Quo die ipfo die, nono fcilicet menfis J u li i , quo hoftem Urbi nofti^aer ^i?dn^^^^^ appropinquare ab omnibus nobis obviis rumor non falfusfpar- trlnf?" gebatur, dum interim, ^gro reli6to, navigando varias in fofla- rum margmibus enatas Herbas m hortum meum transreren- das perluftrarem^ inter alias Herbam ex obfcuro virore nigri- cantem quafi, & L a p a.t h o efiigie non diflimilemj antea a me quidem fsepius vifam, fed non fuo in nataU loco cum femine & adhuc quibufdam flofculus onuftam, confpexi. Ideoque ftatim naviculum ad foflse marginem appellare& Herbamut penitus novam una cum radice quam ftudiofiflime eveUi jufl^, pofteaquehancvalde nigrameflTe radicem curiose contempla- vi, deinde egregiee lotam, fuum tamen retinere maxime ex parte colorem fenfi, digitofque nigredme quadam inde tin6tos fuifl^e deprehendij a mequoque deguftatam, incredibiU aftri- ftione pr^ditam efle cognovi, ideoque hanc veramSc legiti- mam Antiquorum Frifiorum eflb BRITANNI CAM nondubitavi. Cum vero hoftem paulo poft eminus propius accedentem & a pr^miflb jam equitatu meum quafi latus prementem con- fpicerem, ne in illius manus devenirem, domum, varias mecum Plantas nihilominus deducens, illarumque foliis inpro- Britannica ximae ViCTORi^ Symbolum pileum exornans, properavi, Viaoria ^tont ita trophasis quafi fplendidus Urbem incolumis ingrefllis mdiaum.^ Eftautem ager ille ex parte incultus, & paluftris, ex parte verb plane cultus , & Terra nigra : Qnx vulgari idiomate Moer vocatur, unde nomen Moeras deducitur, quod paludofam Terrajn Herba Britannica. 8 1 Terram profundam, veftigiommque impatientem indicat, ille Bmk^: Unde pagus Wester-broek nuncupatus eft. Utriufque nomina Latini parum deflexa retinuerunt, utMoRiNoRUM & Bructerorum. Qui Bruiieros ^^'^^^^'^ eos efle putantj quos nunc PruJfenosvocAvrmSj longe meojudi- p^^^g^^ cioerrant. Quod fi Terra paluflris quidem, verum humidior & altior variique coloris fit, tum V E N & Veen appellatur. Unde olim Veneti ScHeneti denominationem Veneti, fiiam fortiti, atque a Belgis , anno Urbis conditas centefimo ^"yjj^Jjf fexagefimo fexto, & fequentibus, in finu Adriatico commige- jfci, rantiDus geniti funt, atque inde, ut refte STRABO nar- StraboL-fi rat, fiiam originem referunt. Quinimo a- Vena , quod alibi ut Viena plenius pronunciatur, dedu£tum eft nomen Vendy Vmd^ 6c continua derivata compofitione 5 defcendit hinc appellatio Vindelm vulgb Vendelen di£ti ; Venen ende Elen : Vien die an de El leggm : Ut hinc Vendeluy & Latinis Vtndelici^ qui Vindelicorum adhuc in Frifia Orientali vere Saxonica Pagus r eftat, hodie a Viena & Mora nomen relinquens , diiturque Vienmora, hoceftPagus Venetorum &; Mo RIN0RUM5 & alius Wimora , qui non longe abeft a quodam monafterio Dunen- broek Bructero rum, quamvis ab omnibus hoc tempo- re corrupte admodum ^^wer vocitetur. Verum nominis F^w^e, Venna^ Vienndi, Civitatis Auftriacx, & Vienfiigidior intophoy ' ^mjue &h,c probmur, .Dulces enim levesquefacit &colando coLel L z PoN- 84 ^^^^ Antiquofum Pdntanns PoNT A NU s autem tenuem voC4t lophum^ S^Cperquemfacilh de Tophc.^^^^ y^jj^^^^^ Unde fic canit. < ■ RivulusetenuimanatTopho. Quanquam T^p/?«i hic multis viris D o c t i s 7r»f ®- Afperi Lapidis genus dici videtur, qui facile in arenam deteritur , aut refolvitur V & de quo haud minorem Gentium Commentato- Ovid. lib. res OviDixJM libro tertio Metamorphofis locutum effe ai'-^. Metaiib 3 . biu^antur ^ quiim ait Et levibus Tophis nativum duxerit arcum. Sed tamen quam re£te illi fentiant, 8c H e r m o l a u s in caftigationibus Plinianis hunc locum exponat, aHbi clariiis docebitur. St^tius lib. Eft enim T(?;/;r^ fordidu^ S t a t i o libro Sylvarum quarto Sylv. 4* di&us, ubi inquit. CoBo pulverey/drdidoqueTopho. lum veYQ etiam nigrtcans in fecundo juvencarHm ventre lophm efl^ nuUo ponderey agre parturientibus remedium fingulare ^ fi lerram rwn Attigerit^ utPi>iNius refert, & ipfemet experienta conftat» Hauddubie lophus hic a fimilitudine Sc natura^quam cup TerraTophacea habet^ nomenobtinuit. Neque contemnendum eft^ O v i d i u M tenues Tophos vocare, & Plinium refeiTC juvenc^ Tqpte nullo efle pondere, lofumque{oxdadi}xm a S t a t i q appellatum. rophum certe Terram effelevem, moUem, & pilofitate qua- dam mufcofa cohserentem inteUigo.. Quare cum Afpero lapide in arenam friabili, contra multo- rum opinionem^ nihil habere fimihtudinem convincitur. Neque fcio an ulla fit Terrae fpecies, qu^ lophi in fecundo^ ventre juvenc^e enati fimilitudinem magis referat, quam Te r- Primum r a Ven e t ig a^, quoloco ficcior^ vel^ftivo Sole exicca- Argumen- eft. tum quo invenitur leviffima, minuslevis, 8cqu9s nigricans ponderis Venedi- aUquidhabet : Quin ex pondere de ejus bonitate & fohditate catn Ter- conjeauram faciuntjUt quas exiccata ignem diutius alat. Nam ram veen- qui^ ieviffima cft. iu flammam cinejem facile abit. mm, -v ^ - ^ . Vcrum Herba Britannica. Verum illud manifeftb erroneum eft^jquod fcilicet pumicem vulgo Jt- Vel pumicofum lapidem lophum efle ideo nonnulli arbitrantur, quoniam propter tenuitatem nec non continuam apparentem Tophace-^ raritatem multis Toffteen vocatur ; Idem enim pronunciatione am terrain. Te^j^e^», ac Tophum Lapidem, denotari putant. Verum Plinius perhibetjper T(?^/?«wiaquam percolari, i.Argmnj, id quod per Pumicem non fit. Nam in fe aquam abforbet, tranfitumque poftea denegat : Unde operofis ftrufturis 8c mo- Kbus contra aquas infumitur, ficut & puteolanus pulvisj vulgo Sement di<5lus. Atqui Venettu tem natura rara eft, humoribus inftar fpon- gise repletur 5 ac intumefcit. Unde S x a t i u s haud inepte fordidum Tophum denominavitj tanquam fordes^.terreafque Aquarum {xirtes retinentem. Porro P L I N 1 u s inquit, illam e contrario seftu exiccatam eontrahi > :tum frigidores quas continet, quafque remittit, dul* ces &C leves aquas reddere, quia colando fordes continet, has- que colando feorfim remittit 5 qua de caufa puteorum lateribus ii:iducitur. Sed nemo Autorum omnium, quos equidem legi, talem vim Pumici attiibuit : lopho autem eam omnes aflcribunt. Deinde Autorum fcripta docent,aUud Pumicemi aHud Topham* Sicenim Sidonius fcripfit. j.Ar^^mni Hk fcabn fufm fub TumkeTophi. ' Atque idem rurfus afio loco. . Saxanec exefiim fipplebtmt marmQraTdphum^ Prseterea, lophaceaterh {xxotcmfovt Scpaulo ante exerceri coepit. Illud autem, qucM Tophacea TeiTa coli, curari, 6c fi^u- mento conferi coepit, fignificare vult. I ta enim Virgtlius faepe exercendi vocabuUfignificationeufus eft, ut in Georgi- cprumprimo,. ' ^.Argum,. i^tftritkeaminmejfemrobujlaqueterra Exercebis humum^folisque infiahis ariflis^ Et Georgiqorum fecundo ; L 3 Smi- B6 De Vera Antiquorum Semimbmpojfitis /uper ejl deducere terram S£pim ad fapita^ & duros jaSfare bidentes Aut prejjo exercere folumfub vomere ipfa FleSfere luBantes tnter vinetajuvencos. Et ea iii fignificatione frequens eft apud reliquos Autores vocabuli exercendi ufus : Sed ne Grammaticorum fchedas excutiamus^hic addereplura fuperfedeo. Verum pumicofus ille aut Afper kpis coli non poteft, neque Sementi idoneus eft, neque ufquam quod fcio ad fationem exercetur. Omnem enim fuccum ebibit, quo ipfum Semen injeftumali debet^ n^quein foUdo ficco quicquam provenit : Paluftris autem Terra, quam vulgo Veny five F^^«, id eft Vena^ ego nunc Veneam, vel Veneticam voco, fehcijflime pluribus in locisexercetur, pr^fertim ubi fubpinguior, pau- loque foHdior, nec non foflxs, fulcis derivato humore ficcior eftj conleritur Avena, Ferragine, Secah vulgo 'Eiogge • eoque cereali, x^aodnonn^jiAilragotYophon^ aliis Er>;/?w«?w, aUisvero Panicum vel 'Frumentum SaxYacenicum, Sc popularibus Boekvfeite vocatur : Inde BrumaH tempore illato omnis generis fimo, &c ftramine putrido Isetificatur. 5*Aigum. Huc quoque Virgilius libro Georgicorum fecundo refpexit, ubi eandem Terram T(^f ^«/w vocat ; Hoc enim modo canit. P7x humiles apibus cajias roremque minijlrat Et tophus Jcaber^ & nigris exeja ch^lydris Creta^ negant alies aque ferpentibusagros ^Dulcem ferre cibum^ & curvas pr^bere latebras. Etenim haec fola Vir gilii Autoritas quintum mihiar- gumentum eftjquoperftiafusiumj^wrk^fwl^^fr^wnbftratem paluftrem, & fationi aptam, paratamque Tophaceam efle. Quin ut fupra attigij virides, nigrofque diverfi generis Ser- pentes & Lacertas occultare, nec non illorum matrem, nutri- cem, & finuofis in lateribus confervatricem exiftere. Pumi- cofi interea aut Afperi Lapides Serpentesnon admittuntjuec /aUmenta pr^eftant > quemadmodum Venetica hsec Terra^ Sc quae crctacea molUs, triabiUsp nec non exefu facilis eft. Non Herba Britannica^. Non pamm quoque ad opinionis mex probationem ftatu- Argumi minandam facit 5 Terram illam etiamnum apud F r i s i o s ijiQos prasfertim, quse levior, & fpongiofior eft 5 lojUni vocari. Huicfeptimum addendum eft argumentum , quodexipfis 7. Argmn; Plinii verbis coiligitur.. IUeNaturalisHiftoriselibrodeci- i^Jin-Hb. ' mo feptimo capite quaito fic fcribit, ^ 7« "p. 4, iV^fwTophus fcaber natura filMisexpetitUY quoque ab AutOY^^ Ex inftituto P l i n i u s ibi de Regionum 6c Terrarum qaalitate agit 5 Terrifque Tophum annumerat, ut ex fequen- tibus patet. Virgilius & quse Wicem ferat non improbat., Salfaeque Terras multo meiius creduntur, ab animaHum inna- fcentium vitiis tutiores. Porro, oaavum argumentum Ovidius mihi fuppeditat, 8. Argurm quifecundoFaftorumlibroiiafcribit. Ovid. Jib^ KAntra fubit Tophis laqueata^ & Tumice vivo ^^^^^'^* Garrulusinprimo liminerivuserat. Hinc clare admodum patet aliud Tophum , aliud vero Pu- miceni efle ^ tum ex Topho antra laqueata dicit. Pluribus certe in locis apud Saxones Frisios antra ad folum arenofumufqueexcavata^ &Venetica Terra conteda videre licet , tuguria quoque, quorum ma^gines &: laquearia illa ex Terra Venetica exiccata conftruda funt ^. confpiciuntur. C A p u T X; Gejpitis mminis orig^ Ad qu£ in Frifia, aliisve pluri- hus locis Cefptttbus utmtur. Sagma unde dedu£ium: Saxones non a Sacis orti, Scp£ quare Sac£ diBi. Sacr Saec, Sas &c. quid Ter Sagma quid inteUigitur. S^axen, & Saxo quid demtant. Saxonici nominis ori-. go. Saxorum mores. Saxones, Franci diBi^ Frifti funt, Franeker unde dicium. Franci oUm Germani vocatl Cimbricagens olim qu^fuit. Infgnia Saxo^ ma Bucum qiia. Saxorum vocabulumunde. T>u- ctm, -I* 88 De Vera Antiquomm cum SaxonUjus in Frijtos quare venditum. Alberti ''Ducis^Groningenftbm petitio. ^lu^inter Sagmi-^ na&Verbenamdifferentia. Clarigatio quid. Cejpes vivus quid. p Ofl; T o p H I confideratam P t; m i c i s qj; e Lapidis di- fcrepantiatn, ad Cefpitis, Sagmatis, S a x o n u Fran- c o R u M, aliorumque Nominum fcaturiginem defcen- dendumftatuo. Itaque porro quod a praedicEtse Ten'se fupcrficie prsefcindi- tur^vulgo S(? five 50^^ dicitur : Inde forfan Latinis dedu6tum Cef itis Cejpetis nomen quadam duarum Scyticarum di6tionum ab- iiomen breviatione, ut So 6c Spit^ poftea nomen Cejpitu latius tranfiit, ende. imo etiam ad fuperficiem a qualiscunque Terrai mafla ab- fcifiam. Hinc forfan re^le Virgilius CeJ^itis meminit, antiquifil- mum ufiim, 8cquihodiein Frisia noftra paflimretinetur, infinuans ubi externis moribus incon*upta manfit. Sic enim inquit. Et nunquam patrios longo pojltemporejines ^auperis & tuguri congejtum Cefpite cuimen. IPoJi aliquoty mea regna videns^ mirabar^ arijlas. Etenim hodierno adhuc die mea inPatriatuguria^difica- ta multa videntur, quorum cdmina Cejpitibus congefta tegun- tur, nec non farta baculis 8c Salicis vimine connexa firmantur. # Antiquifiima hsec asdificorum extat ratio, minimique im- ^ pendiij & quse fibi quifque parare poteft: Quinimo nDmines illo tempora coeleftia magis quserebant, & vacui inanium cura- rum terrenas haud adeo curabant, fumptuofasque xdes , ac fplendidapalatia, qualia olim Babylonii^ Sc deinde ejus- dem progeniei Opifices fibi conftuxerunt : Nempe ccelo pro- pitio & univerfaU potius admirabilique iUi domo , quam claufis feptis, opacifque cubicuUs includi gaudebant, 8c una omnes utiUtati pubUcse fe confecrabant. Pr^terea, Horatius quoque Cejpitis mentionem fa- jcit, dum rudem 8c antiquam facrificandi formam oftendit. Ita L^at^jtmt Acuitwv • ' Herba Britannica. 8p Ita onim libro Carminum primo Ode canit decima nona. Hic vivum mihi Cefpitcmy hic Horat.lib. Verkms ponite Thuraque Ode i^. Bimi cum patera meri Ma&ata vcniet lenicr hojiia. Nam ex congeftis Cefplnhus^ & arse olim fiebant, & in Frisia noftrapaffim adhuc fepulchra eriguntur, quse quotannis vivo Cejpite^ vel quoties opus fucritj renouantur. Jam quoque porcorum har^, & pauperum tuguria Cejpite conteguntur, quibus non folum pecora, verum ipft etiam ho- mines excipiuntur, feque a Coeli injuri?i defendunt. Ac hxc fediUa ex vivo Cefftte alibi in Hortis 5 Campis 5 & juxta ^des 3 alibi etiam in sedibus 5 &: maxime in tuguriis ifiunt. Multis quoque non eft alia cibi menfa, quam Cejpes ereftus, qui nihilominus hifce exiguis contenti, quietiores ac mehores Dei memores & acternae falutisfii^vivunt, quam qui mar- mora calcant^Sc altiora capitibus laqueariahabent cruftulata, variis Emblematibus diftin£ta. Quae autem Terra profundior eftoditur, Sag vel Sagde di- citur. Latinis reftat S^^fw^/ij & in Bibliis Leviticorum Levit. 15^. decimo quinto Sa.gma legitur : C^od nonnuUis placet a fe~ cando Segmen^ &: poftea Sagmcn formatum efle , ipli vi- derint. Etenim vdy^ob Gr^cis ufitatum eft, 8c ndftratibus Germanis, nec a fecando illud deduxerunt : Quod cla- rius fiet^ cognituque jocundius, fi altius paulo refpexerimus. Sac namque faccum fignificat 5 omnibus fere linguis notifli- Sac quid mumvocabulumj&aquoichneo S^^i, SaguUj Sag£, Sa- denotat* gm(t^ Sagena, & reliquorum id genus derivationes manant. Quin imo in Sacsonia^Sc Saxonibus, idem vocabulum deprehenditur ^ quanquam Saxones vel Sassones fcribatur : Origo tamen & Nomenclatura antiquiflima S c y- TicAab Adamo ufque perfeverat. Neque S a x o n e s oriundos efle a Saceis exiftimo, ut li- bro Chronicorum tertio cum pluribus opinatus fuit Ca- ^^P?^}' M R10N5 ^ 5>o De Vera Antiquorum R I o N 5 quoniam nuUa ratio probabilis de illa originatione . afferri in medium poteft, neque ex genealogia conftat. Crediderkn potius Saxones effe Sacis antiquiores , & Scytas ab Europaeis Saxonibus in Afiam tranfgreffos denominatos effe Sacas. plin. lib. Quia P L I N I u s 8c multi alii Autores funt, ex Europa My* y^^F-S^' fos&Phrjges tranfmlfe^ &quoque ihyms, IquibusUjfh Fhryges, &- Bithyni appellantur, Simul dicendum videtur & de Galatia, qua fuprapofita Fhrygia agros majori ex parte tenet^ caputque quondam ejus Gordtum quipartem eam infedere GaUorumlolifiobogty& Votun,& Ambiani vocantur, uttefta- Solin. turquoque Julius Solinus Pol YHisTOR>Quam- Polyh. c, vis tamen Ambituti reftius, meo judicio, quibusdam in Codi- 43.fol. cibus legitur, id Clariffimo etiamnum atteftante in Solinum Cl. Sajm. Salmasio, quos exJuLii C^SARis nec in Sol. fol! A M M I A N I M A R c E L L I N I teftimoniis Gallo-Belgicie 277* Populos Martinus Antonius Delrius fuiffe exiftimat. Hse nam- que Gentcs ex Europa in Afiam, atque alia Europae loca plu- rima Afi^ finitima tranfgreffae Regionem omncm a fe occu« pata Galatiam dixerunt, ut folio o£tingentefimo feptuagefimo feptimo idem Nobiliffimus fuis in exercitationibus Plinianis fcribit Salmasius: Qm Moeonia & Paphagonu Regionem, Jrog-^ mi dicuntur : FrAtenditur Cappadocia a Septentrione & Solis ortu^ cujm uberrimam partem JeSofages , & Jeutobodiani occupavere. Quse omnia Gallorum nec non Gallo-belgicae Gentium no- mina ab illQrum Ducibus originem primo traxerunt, atque inde Temporis progreffi ipfa Galatia Gallo-Gr^cia a plurimis etiamnum vocata legitur, ut libro Geographicorum Strabolibo duodecimo S trab o narrat. Jam vero Myfi^ Brygse, & Thyniomnes eas orbis Europa partes pbtiuent, quse Saxoni^ funt. Itaque vere S a x o n e s ex Europa progreffi, & SACiE fimpliciter tum di6ti Scytiam Afi^ invaferunt, Sacarumque nomen retinuerunt. Tacolib.de Alterum autem Argumentum eft^ quod Cornelius moA T A c T T u s fubminiftrat : Is libro de Qermanorum mori- ' bus manifeftp ipfos G e R M a n o s indigenas docet , mini- meque aliarum Gentium adventibus & hofpitiis mixtos. Veriim G e r m a n o r. u m Regionem circa Amafim, Vi- furgim Herba Britannica. pt furgim 8c Albim fluvios latiffime patentem nomine S axoni^ Infignem efle alibi late demonft:ratum efl:. Ita ut confliet S a- X o N E s (quos nunc variis nominibus diftinximus 5 & weftfa^ loh Oflfdosy Wtfiofque mari vicinos vere Saxones vocamus) Saxones |)otiffimum Germani^ Populum eflTe. qui. Si itaque G e r m a n i indigense fiant, nuUo modo S a x o- N E s a Scytis, Sacifque diftis, Saceifve oriundi funt, nec S a- x o R u M filii nuncupari poflunt. Atque adeo veritati diflenta- neum eft, ut contrarium afl^ererC) acr^ipfa comprobare fit dif- ficillimum. Verum nunc expatiari nolo. Nominis tamen rationem non omitam 5 ut qu^ hujus rei veritati non parum fuflragatur. Quemadmodum vero Sac ficcum : Ita Saec gladium 5 fer- Saec quid* rumque acutumrebus fcindendis, ac corporis defenfioni ap- tum: CnifffxvG Cnyf cultrum quotidianum^ nonlongum 5 fed Cny£ latum &c acutum in Frifia noftra lingua ^ &c Sas per catara^tas ^uid. Aquae defluentis locum fignificat : Saes vero falcem, Saicht fe- ciA^wi^SachefiveSage ferram: Saece iiveSaeke caufam contro- verfam, quse poft prout quis ea utitur, vel fe gerit prodefle vel noceregladii inftarpoffit, cujusufus honeftus 6c necefl^riusj abufus autem noxius eft. Praeterea, Ax quoque gladium vel fecurim denotat 5 qua Axe quid. hodie adhuc omnes fabri hnguarii in operibus fiiis utuntur^ eam Axe five Axe-byl ad alterius fecuris vulgaris differentiam vocantes : Inde Latinis etiam Afcia di6ta. Porro quod Coelius Rhodiginus annotavit lcuti thecam dici Sagma^ Anftophanis interpretis Autoritatem addu- cenSj qui in Comoedia ita: i^ig yi^yov i^iyi^iy onS j, ^ 0 srXs^ 5 Sagma.onus^ farcina. Et galt. in Mauritius Imperator I. Strategic. capite fexto: Gloflar. *;raro/f flwyjuocTa^ 5 CabaUrn Sagmatarius. C^terum Saxm vocantur populariter illi 5 qui induti funt M z faccis. Gotof. Viterb. Witliik. lib. I. Herofvith. Mbnial.de Yic. Od- donum. 9^ De Vera Antiquorum faccis, vel eo veftis genere, quod facci formam retinet ; Latini Sagum & Sagulum vocant 5 gladiifque femper alfueti funt : Qiiales quidem* funt, quos hodie S a x o n e s tum de caufi dicimus ^ tum etiam quod falcatos gladios fecuris inftar ge- runt 3 quos Saxen dicunt : Quod teftatur Gotofridus ViTERBiENsis partc decima quinta, ubi fic : Jpfi brevis gladius afud tllos Saxo vecaturr Unde fibt Saxo nomefi peperijjeputatur. Inde quoque Antiquiffimis hifce in verfibus (a Belga, qui dc San6to Amne Colonienfi Archiepifcopo varia in L ucem memoranda protulit) annos ante quingentos & quod excurrit. Germanice confcriptis hoc modo confirmatur. Von den Mezzeren alfo Wahfin Wurden fiegeheizen Sachfin. Dehacporro veritate dubitabit nemo, qui prsefertim anti- qua Frifiorum fcripta avideperfpexit, in quibus hoc inter alia memoratu dignurr occurrit. Engistum Frifia; Pf incipem feliciter ih Britannia bella gerentem fijos, ne illud caperent Britanni, Frifice compellafle Frifios : ' Nimmet oure Saxen. Woc eft : lY^kt «tJj^ m^en ofRQW^cyks^ii: cultros veftros ftringite falcatos. Withiktndiu s etiamnum, qui O t t o n i s fecundi Imperatoris tempore floruit, atque Saxorum fa£ta Heroica fcriptis promulgavit Hbro fuo primo idem veritati fubjecit. Quod prseter hos quoque rerum Frificarym plurimi fide digni fcriptores conftanter affirmant. Aliam tamen nominis Saxonici origincm in Tra£ta tu de Vi^ tis Oddonum adfert He ros vith a Mont ALis^ubific. JuJJit Francorum transferri nobile regnum^^ Ai claram Gentem Saxonum Qnomen habentem K^Sdxo^per duritiem mentis bene firmam. Sed illud nihil, nifi mera & vana eft fpeculatio. Nam vide- mus hoc pkiribus de caufis talibus gladiis inftrudos efle, & ar- mis exerceri. Primoj Herba Britannica. 93 Primo, qula contra ^ftum &: Oceani impetum armata manu, armatoque corpore faccis duris, coreaceis tegumentis, loricis- que, & ocreis, tum furcis, gladiis, ligonibus , haftis, clafle &: Curribus dum aggeres reparant, 6c tuentur quotannis depug- nare coguntur. Tum quia oportet propter ingentia frigora depellenda in Biaxima copia armatis & ferreis inftrumentis hanc Terram Ve- neticam effbdere, & infolando, verfando, ventifque exponendo exiccare, ut ex illa ignes faciant. Qua de caufa gladiis, Hgonibus^ furcis, fpathis, clypeis, 6c tormentis minoribusfivefclopstis armati tanquam ad bellum profefturi quotidie magni Virorum 8c foeminarum exercitus exeunt. Ad quorum quinque armorum generum geftamen, illorum- que perpetuam ad manus promtitudinem^ corporis contra ho- iies defendendi , 8c Maris ferociflimi impetus apte refiftendi j^^g"^" cauaFRISII omnes Legum a fe conditarum vi^ in perpe- ^^i^ tuum quondam obftrifti incedebant, quod ex Antiquiflimis jure Fre- FRIS liE Legibus titulo de Jure Trejena & Schelta 3 Sic & fena & ejusdem fententice Lege altera, quinta fcilicet in conftitutione Schelra. " i C AROLOMAGNO5 Magno F O RT E M A N N O .Jl^^ FrifiorumDuci poft captam Romam tradita^ clare ad oculum tione Ca- demonftrari permittitur. . roli Magn* Deinde cibi quoque caufa Terram exercere quotannis im- crx^ila, pelluntur, quse quum non fit adeo faccunda improbo labore e- vincenda eft, ut Cerealia & Leguminofa producat. Cujus ^i^ero, cu- quoque caufa Ligones, falces, gladios virgultis exfcindendisj g^rem ff- maximaaratr% furcesbidentes &tridentes^necnongraviflima cio , ju- inftrumenta habent ruftica, iisque inftrufti in campos quotidie gum im- exeunt. Adde huc quod meflSs tempore falcibus, & fimihbus P^"^» armatifubdioverfantur. _ ^^^^' Si quid deinde otii ab Agricultura contigit, id armatu manu cdyyL(Xy rurfus eft impendendum aqu':€du61:ibus 5 foflis, aggeribus, acervus, effodienda: Terrss, fecandis hgnis^ atque ^dium reparationi. cumulus, Continuam omitto neceflitatemmateriam inufumfternen- ^^^^^^"^ darum viarum fecandi, firmandorum pontium^aggerumjCa- con^eri taraaarum^perquasCe^^if^^ five lurfs navibus impofitx pro- pinquiora in loca devehantur, motuum Maris impetui obji- mores. M 3 cien- ixorum P4 De Vera Antiquorum ciendarum, fabricandarum navium, liorreorum, sedium, plau itrorum, rhedarum, mftrumcntorum rufticorum , & fimilium JNunquam enim externis rebus importatis uti Iblent , qua^ domi ekborare pofTunt. Quisque fuum fibi, familiaeque po- tum, panem, cibumve feciebat, fuo lanificio, & linificio pro- ipiciebat. . ^ Quos mores hac mea jetate 6c longa ante mutatos plurimum elie animadvertimus. Quintb propter rerum fuarum defenfionem armatos fuiiTe deprehendimus, & armis uti oportuit, quia nullis aut paucis L.egibus confuetudme magis quim fcripto receptis ufi funt, Anti,„. SXnrn.'r ""^f"^^^ mutandiillis jus fuit Ftifioram' ^^'^unqpam fervitute quadam ^ Principe vel Praefeao fe urgente omnia voluntarie, atque propno motu ultroneaeque oblationis afFedu fiebant Franco- ^er^^P^^t Tf ^ibertatis ftudiofus nuUis Legibus coer- rum no- ^ ^ > le F R a N c o s id eft liberos vocaverunt. Quare men quid. "^etus r i s; o r u m mftitutum fuit , ut omnes lequaliTure gauderent, iiulloque modo muniri Civitatem, aut validas arces extrui paterentur, ne in iUis habitantium major, qu^m c:«tero- rumiuismPagiscommorantium dignitas emineret. Tandem tamen Potentiirimis confenfu communi concefllim, ut Burm Buf.un- a/''^' ^"^"Irf ^"habitarent , feque contra externorum doS 8C ^;"'^?']^^™. Unde B«r5««yi & Burgundmes appellabuntur, Burgun- ^ hodierno die m Galha id nomen retinent. IUorum vero dis: nomi. mcolas Burgers, Priefeai autem, & Reaores Burgi-comites n-s ongo. Burgh. Graven, & Burgemeefteren vocabantur. Quare ob frequen- BuJfh-'' ^mgos, Burgundia difta. Vocabulum verb B«r£, gravcBur- ^des bafilice aedificatas fofla, muro, vel vallo munitas fignifi- gemeefter, cans,&hodie omniuminore verfatur, atque fcriptis promul- &Bargh gatum CXtat. r r quid. * 1 ^^^^ ^^ate, ob communem metum ac pericu- lum belh a C a r o l o Burgundise Duce oaavo, Groning^ baxiie Civitatis incolis indiai , plurimorum Frifiorum, Dren- tinorum, nec non ipfius Vilte Groningenfis incolai-um confen- iu, junftis viribus & amicitiis, muro tandemSc vallomuniri coepta eft: Ea tamen lege, ut qui inpagishabitarent, cum O R o N i N G civibus com muni &: anriquo jure, libertate, nec Hcrba Britannica. nec non SoGioram appellatione gauderent. Quamquam id antea feplus a Groningenfibus irrito conatu fuit tentatum, dum a beilicis Drentmorum clavis , ac munitis ferro contis, Frifiorumque maritimorum fecuribus & lanceis coeptis ope- ribus defiftere compulfi fuere. Strenue pofl;eaJl.eligionem coluerunt Chriftianam, ut quae tranquiliitati, & libertati eflet confervandse. Deinde iidem a- deo armis libertatem tutati funt 5 & fuas res defendere afllie- verunt, ut in Proverbium tandem abieret 5 Trancum amicum ha- Proberbiu. heaSimnveYovkmum. Omnis enim Saxonicus Populus maxime circa Rheni flumi- iiis oftia, Amafim 5 & Vifurgim Germaniae fluvios habitans, olim F R A N c u s fuit, & aiiquot adhuc Pagos Franci nomine infignes obtinet , Oppidumque adhaec in Frifia Occidentali Iranecer nunc Iraneker hodie re &c nomine Uberum reftat, Franeker quamvis iftius Urbisnomen nonnuUi a Vmn-ak^r non male ""^edi^ dedu6tum exiftimant. dnxm. Super Moenum fluvium Meridiem verfiis F r a n c 1 de fe Francofordum , Gentemque Francorum adhuc ibi didam 8c iiiperOderam Fluvium Orientem verfus etiam aliud infigne Oppidum Francofordum condidere, verfus Occidentem Gal- lij^ Regnum occupavere, ac de fe Francricum, mox Franco- rum Regnum^ inde aUi purius loquentes Latine Franciam di* xerunt. ^ Qui verb diligentiflSmum Procopidm Equeftris digni- PA'ocopius tatis Virum rei hujus peritiflimum, Autoremque fagaciflimum legerunt, illos hsec latere non putem j ille enim J u s t i n i a- N o I M p E R A T o r I a Ubellisj eidemque in omnibus Bello- rum eventibus comes individuus feras haec Pofteritati reli- quit. Vbi Khenus in Mare Germamcum prmpitatur, funt non modica paludes , ubi primim Germani habitabant^ Gens Earbaray nec magni tunc momenti Viri , qmnunc franci appellantur^ lis finitimi Arbonci nant. P A u L u s vero O r o s i u s ubi de Imperatore Va l e n- P^ulns T I N I A N o agitj hunc in modum hbro fuo feptimo fcribit. ^^^^* ^ ■ yalentinianus Saxemm Gentem in Oceani littoribusy & paludibm inm [ttam^ vimte^ atque a^tlitatc teryibilempericulofam Komanisfi- • nikmj p6 De Vera Antiquoriim ^ fiibtu emptlonem magna mole meditantem inipfts Franmumfinihtis op^ preffit. Poilb"'"' EtTREBELLIUS quoque POLLIO in PRQ, ckatur. CtESARIS vita F R A N c o s ait i.^ invits paludibus fitos. Saxones quod de Saxonibus PaulusOrosius retulit. Franci Sic & Antiquiffimns, nec non Graviffimus Hiftoriographus qiiO]ue £ GESIPPUS5 obfefla a Romanis Hierofolymaj J o s e p h u m Egeiipp. inter alia, a pofti'emis moeniis 5 prioribus ad fundum everfis, de Bello nonnihil remotum 5 T 1 T I Imperatoris juffu , noto Juda^is Judaica Civibus alloquio hoc compellandoenarraflefcripfe. ca \y " ^^^^^ univerfiE Terrae Vi6toribus , quibus O- * j^ceani fecretajlndiaequepatentextrema? QuidBritanniasin- 55 terfufo Mari toto ab orbe divifas^ atque a Romanis in Terra- 55 rum Orbem redaftas attexam ? Tremit hos Scotia, qui€ Ter- 35 ris nihil debet. Tremit paludibus inaccefla, atque inviis fep- 55 ta regionibus S A X O N I A. Qurc licet beUi curam augere jjvideatut, ipfaque frequenter captiva Romanis acceiflerit jjTriumphis. Validiffimum hominum genus, & caeteris prse- 55 ftans perhibetur : Myoparonibus nihilominus piraticis , non 55 verb viribus nititurj atque inde fugae potius quam bello para- 55tum. ^ Hifce autem paludibus profundis nuUse ahbi reperiuntur majoresj quam ubi Rhenus inOceanumfefeexonerat, inFri- fia nimirum Occidcntah, Groningenfi, Amafonica, Vifurgiana & Albiana : Quare & eos dlAmy S a x o n e s & F r a n c o s oHm fuifle necefle eft. Agathins A G A T H I u s prxtcrea Autor Graecus, qui J u s t i n i a- adducifur. N I Imperatoris temporibus fua fcripta orbi communicavit, Francos aVeteribus Gemanos ejfe di£ios mrr^tj quodexeoutiqu& . fatis liquet. Hi enim circaRhenum habitant^ ejusque propinquas incoluntpartesj GaUiarum quoqu& maximam mnc Kegionem^ non propriam Jedvi ar^ misimpoflerumoccupatam posfident* Eahent pr atque induti faccis incedunt. Hi, oltm in acie^ tefte Valerio Maximo, tanquam glo- Valer. 7iose&felicitervitaexceJfmi,exultabant^ inmorbo cpntra, quafi tur- Maxim. pter acperiturimiferahiliter^ lamentabantur. Quare illorum animi ^^^-V pr^ftantiani celebravit idem Auto r . cim^m « Porro Cimbrica Gens olim qua^ fuit nifi Saxonica 3 tum ,r^o.es, N Gothicaj De Vera Antiquorum Gothica, Wandalicajinde Hunnica, poftea Anglica, dein Lon- gobardica, hinc Francia, demum Saxonica? Quse armis femperfereviftricibusfuperioromniaolim invafit: Ita etiam- num a Bellis otiofanoneft, licet multis cladibus oppreffa, Sc a fe quafi avulfa confpiciatur : Etfiubique ftipendia mereatmv & omnia fe velle depopulari minitetur. Unde a vit^ genere &C Saxfrifii, moribus vere olim Saxfrisii &: Saxones nuncupati fuere. Ducum Quin-imo ipforum Saxonias Ducum antiquiflima h^redi- Saxonix taria & vere in hunc quoque diem ^nKf^^^m (fide dignum tefti* infignia monium) Victoriarum & beUicx virtutis ufitata in- quamtamenBellorum diuturnitate fef- fi - femnd^e impotentes, jus fuum Anno millefimo quingen- Saxonfe tefimo decimo qumto C a r o l o Auftriaco , P h i l i p p i J^^^., filio, Hifpaniarum Principi centum mille aureis venun- l,^svcndu dedere. ^^^' Albertu s quoque Crant^ius in fua Saxonia & Albemis Metropolinegotiumhocuberiusprofequitur profcrtur' " Quod nempe Superioris Saxonix Duces t rilicum toedusoc ^ araicitiam fervaverunt^tam diuornamentum^fu^que familias bafim ac potentias haud exiguum momentum habuere. Poftquam vero amicitiam in fervitutem convertere conati funtj & foedere & adminiftratione excidercj nec non vires fuas perdidere. Acceffit huc eorum, qui Chrifti Religioni praeerant, avaritia, ac deteftabihs vita, tum aliorum mutua contentio^ nec non in- teftina dominandi libido, idque praevalefcentibus quorundam opibus, & nonnuUarum Civitatum munimentis admiffis, aixi- bus quoque validis inPopularium oppreffionem aedificatis. Albertus quidem Saxonix Dux Groningenfes ut fuse ditionis homines & Saxonicum Populum, bello invafurus Civi- tatem obfedit. Verum paucis poft diebus plumbe^ glandis e tormento majori emiflk: i£tu Isefus, a Groningenfibus petiit Ducis Al- (magnaprivilegialiberaliterpromittensj ScadhucmajoraolFe- berti a rens) ut in Civitatem receptus a Chirurgo curaretur, qui tum ^^^-"^"J^, puMicis ftipendiis condudus ob artis fuae experientiam mirum ^q^^^^^ in modum commendabatur. Habuit certe RefpubHca illa tunc temporibus , ut 8c hodie Viros omni doftrin^ genere, omniumque artium Celeberrimos, &C nimium fcehx, fi, quod ViRGTLius agricoHs imprecatur, fiia bona nofceret, atque privatum commodum pubUcae utiHtati poftponeret. Hoc tamen auxiHo Duci denegato , Emdam tendens in Amafis fluvii trajeftu , quem P 1. 1 n i u s Amafium vocat, fatis ceffit, ejufque vifcera ibi in fummo templo funt condita fepulchro , affixa lamina ex ^re du£tiH qua^ S a x o n i ^e. infignia , &c ad seternam rei memoriam hoc continet Epita- phium. N 2 Sijh loo^ De Vcra Antiquorum Sifte precor gradum qui tranfis ijla viatoty Atbertt Uucu Saxoni^ prtmiGubernatoris Frifi£ hic exta qulefcunt. ^ui pofi SycambroSy Prifiosque Trium phos ViBori ' Trincipibus timor^ Gentibus tremor fuit. Obiit pefie febrili^ ex Gromngenfium obfidione S ub Hyemem fugiensy hic exta remanere voluit. Corpus Aromatibus conditum in Oppidum Saxoni^ defertur. Saxones ^ Quamobrem long^ errant illi^qui Saxones a Sacis deducunt. dedulr^^ Nec res haec ipfos Saxoni^ P r i n c i p e s latere potcft, ut- ^ " pote qui Genealogias Majorum fuorum longiffimas &: certiffimas, rerumque geftarum annales, Sc Chronica poffi- dentjtametfiomniaeditanoixfint : Nec fcilicetPopulus taha curat. Feflus ^ Verumad Sagmina redeo, quorum ratione ab inftituto ni- Pompejus mium fum digrefius, ut qu^ plurimos & fere omnes haftenus " ' latueruntj atque indifcufla jacuerunt, in Lucem revacem. Festus itaque Pompejus Sagmina Verbenam interpretatur 5 qua coronati Pater Patratus, & Fseciales , vel cum hoftibus foederapafturijvel iis Bella denunciaturia Re- pubhca mittebantur. Unde inepti nugantur Grammaticij Sagmtna h^o^o^njilw^ vel ^^h^ioy>A Herbam fignificare 3 quam Latini Verbe- NAM vocant. Flin.Iib. AUter Pltnius rem exponit, qui rede Hbri fecundi dc ia.cap. 2. vicefimi capite fecundo fic refert. Interim^ inquit, fortim augetur ^utoritasy qu£ quanta ettam de^ beatur furdis^ hoc efi^ ignobihbm Herbis perhtbebttur, Siquidem Romani Imperii^utores, Conditorefque immenfum quiddam & hinc fumpfhe^ quontam non aliunde Sagnma in remediis pubticis fuere^ & in Sacris^ Le^ gationibmque Verben quemadmodum etiam percutiendi foederis, aut denunciandi belli Princeps ele£tus eminebat. Adde Plinium Sagmma efle Gramen ex arce cum fua terra evulfum aflerere : Hoc idem efl: fi convertatur, Sagmina ter- ram cum fuo Gramine ex arce evulfam efle. Sagmeii Unde perfpicuum eft, mafl^am Terrae efibflam vel evulfam, quid pro- aut erutam five cum Gramen, five citra Gramine Sagmen pro- ^^**^' prie dici. Sed de his alibi fuo loco: Ne ex^tra Oleas divagari confpiciar, ad penfiim recurro. Satis enim hic genuinam Sag- minis fignificationem attigifl^e, nec non a Sagmine V e r b NAS diftinxifle videor. Subjicicioitaque^Terram Veneam vel Veneticam didomilLn^ fimilem, & radicem ferpentibus fibris plenam^ optimos • Jpites foco infljuendo & alendo fubminiftrare. Ad quorum certe Cefpitum fimilitudinem etiam illud, quod ex alterius Terr^e, fuperficie prsefcinditur 5 Cespes dici- tur : Qui Gramine viridi veftitus, vivus vocatur. Hi ab omni- Cefpes vi- bus Soden plerumque, vel P/^^ neque exiccat^e aliud nomen proprium dedifl^e, & quatenus eam Terram coli vidit, Tophaceam putavifle, qualis etiam in Flandria Gallise Belgica^ Provincia apud Morinos efl:, &: quos olim B r i t a n- Carion N I prope Geflbriacum , Iccium portum olim, nunc Caletum ^^•J^.'^' didumy &BrabantiasCampinienfes filos vocabant. Verba hoc ^^"^^ loco P L I N 1 1 adfcribam. jjSunt vero& in Septcntrione vifenobis Gentes Caucho- Plin.l. i<5. ^^rumjquiMajoreSjMinorelqueappellantur. Vaftoibimeatu 55 perpetuis bis dierum^ noftiumque fingularum intervaUis ef- 55 fufus in immenfum agitur Oceanus 5 seternam operiens re- 55 rum naturx controverfiam^ dubiumque Terrx fit in parte an 55 Maris 5 iUic mifera Gens tumulos obtinet altos > aut tribuna^ 55 lia manibus flxu£ta ad experimenta altiflimi aeftus^ cafis ita j^impofitis^ ut navigantibus fimiles fint^cum iutegant aquse 55 circumdatae 5 naufragiis vero ciim receflTerint 5 fugientefque 55 cum mari pifces circa tuguria venantur. Non pecudem hos 55 habere^ non lafte ah, ut finitimos : Ne cum feris quidem di- 55 micare contingit omni procul aba£to frutice. UluaSc pahi- 55fli*ijoncofunesne6tunt ad praetexendapifcibusretia: Cap- 55 tumque manibus lutum ventis magis quam fole ficcantes. 5,Terra cibos & rigentia Septentrione vifcera fua urunt. Hadenus iUe :. Ex cujus verbis patet, Lutum & Terram ignis caufaexiccari. Quo nomine proprie iUud Lutum, iUaque terra fit diftin- guenda^nemohaftenus tradere aggreflus eft : Quum de mi- nimis vermibus bc Infe£lis commentati^ ac de cuUce elephan- tem facere multi & maximi A u t o r e s gravati non fuerunt : Quoniam in Naturse contemplatione nihil videri poteft fuper- fluum5&: nufquam N a t u r a magis tota eft^ quam in mi- nimis. Si idcirco hujus Terrae fpeciebus enarrandis inha^fero^ non improbabiturj. nec faftidio dignum reputari debebit. C A PU T 104 t)c Vera Antiquorum c A p u T X r. Unde B R u € t E R I diSfL Vene£ & CMorin^ Terr£ Jpecies quot. CeJ^itum genera^ illorumque Nomina varia, Morin^ & Fene^ Terra color^ ac pr^paratio. Unde Mori vocati. Frifta qm tempore Occidentalis di6ia. Terra Venetica quo anni tempore ejfodttur. LtitumTliniiquid. Vuirenquid. T>ura7iecefjitas quid perficit. Hodierna Frifi£ & Antiqua Infignia qu£. Torven^Torf'land6^Vennequid. Ubi BRL TA NNLC A inventa. Veterum B RLTA i\& NIC /E defcriptio. QU^haaenusinter Sagmina & Verbenam di- ftinftioj quas olim apud Romanos clarigatio, quidque Cefpes vivus fit, annotavimus : Nunc verb de Venes^ & Morin^ Terrae fpeciebus a colore, omnibusque Cefpitum generibus, nec non efFodiendi Tempore, pluribufque diduri mmus. Deomnibus itaque Septentrionalis Plagse Terris , qujie no- tae funt, una eft Bituminofse natur^ ac igne^, utpote alendo igni accommoda, & vul^aris materia. Hujus ingens copiaaDEo Optimo Maximo Sep- tentrionali E u r o p ^ parti data, integras ac immenfas palu- des replet^ unde a multis paluftris Terra dicitur. F R i s 1 1 adhuc noftri ufitato nomine antiquiffimo 'Bmc & Brof /cnominant, mdeque incolas Brucfters. Romani enim Scri- Bruaeri ptorcs P R i s ci paucis immutatis litteris eosBRucxERos imdedi- appellant. ^*- Deprehendo autem duas ejus generis Terrse fpecies, ut Vencanh Sc Morinam nomine Latinis ufitato utroque in Phenici- bus, Fenisj Venetis, Poenibus, & in Morinis. Ha^c nigrior, gravior, denfior imas partes petit : Illa candi- dior, levior, & rarior fummas, 6c Cimbrica interpretatione ju- venumnatura: inditum nomen obtinetjhaud paucis in Locis F R i s I iE utraque tali ordine coh^ret, ut V e n e r i s Sym- bolum Herba Bntannica. 105 boluili repraefentare demonftrari poffit, fi hac de materia agere mihi allubefceret. Alibi tamen Venea fola eft, & eam Avena, vel alterius generis Terra fuftinet, vel coeno aquofo innatat. Alibi Morina fola, & fere fubjeftam habet arenam. Verum tum adhuc Momam duum generum Terram inve- nio, unam nimirum corpulentam, eamque maflam dense com- paftam , ex cujus interioribus vifceribus optimi Cejpites five Torfe. Torf^ laterum coftilium duritiem habentes efFodiuntur , vo- canturque vulgo Harde-lorff vtl Harde Turfy aquibusdamvero Harde- in Agro Groningenfi Kljn -lorf^ qui plerumque cseteris mino- "^o^^- res paulbj ac graciliores, verum magis compa£li nihilominus \ folidiores, durabiUores, atque notae melioris inveniuntur : Klyn Klyn quid enim Saxonice corruptam, compaftam & folidam Terram Ve- F^i^ce neamdenotatjinde KlyniaciCe(pites denominati. Alteramverb ^^^^^^^- coenofam & fluidam, cujus quoque extra6ti Cespites HaY' Gemeinne de*torven dicunturquidem^attamennon adeb dure glutinofi^ Harde- nigri vel graves, verum fegmentis virgultorum intermeantibus £c paluftribus cannis interfici, gravitate mediocres, ac promi- fcui ufus ftint. Atque ita Venea quoque altera eft molem habens, e qua pro- dudi Cbspites a pluribus expetiti?^ a^nodum fungofi, valde leves, ac rufefcentis coloris funt, atque ab omnibus Lich" JE:^^^^^^ te-torven dicuntur, quapropter cerevifiariorum cortinis, aut co- quorum clibanis inferviunt : Alteralutofa^cujus Cespites ' omnium leviffimiac viliffimi exteriori Terrae fuperficie inh^- Graauwc- rent, &: a plebis paffim fece Graaum torfy Witte-torf, veletiam ^^}'^- hic GRONiNGiE loverfchen , Latine prseftigiatrices appel- "^^f^ lantur, quoniam fub veri fpecie illud efle demonftrat, quod re- Tover* vera non funt , legitimi fcilicet ac boni Cespites^ quare ^chen. plerumque negliguntur , aut replendis evacuatis Cefpitifo- dinis 5 vel comburenda calce , aut figulorum furnis iafervire folent. Lutofa autem & Cmofa tam Mortna quam Venea in humili- Morinas bus aut defoffis locis invenitur, fed Morina nigra eft ca^ni atri ^ Veneae inftar, f^enea BoU vel rufefcentis coloris, minusve fufci quam jor,ac prse- illa. Illam adhuc incolae exercitam cum effbflb fimul luto paratio* €tiam ficciorcj fed tamen ejusdem naturae fubigunt, fubadam- Boius O que^pu^^ Medicos Terrac ^enus eft coloretn pallido- riibrum obtinens. Unde Mori de- Qominati< Arbores> aliaque fub hac Vcnetica Terra de- tefta» Quo tcm- pore Terra hxc Vene- tica annU' tiin effo- ditur* \oC De Vera Antiquorum que pro arbitrio per planum areae ficcae fpatium palmari craf- fitiei forma diffundunt , ficcatam fcindunt , & in quorundam receptaculorum coUibus coUocatam^ut probe exicceturjignis- que ufibus deftinent. M o R I N A talis Flandrica, & Morino Populo inde deno- minatotetro eft odore^ minoreve lumine, cujus igne prasfen- tiumfacies mortuorum inftar pallent, 6c nitrofa fuligine ocu- los intense pungit. Frisica vero&quaein Septentrionali HoLLANDiiE parte nomen Frifise Occidentalis adhuc retinente colligifur, quo nomine fub H a r o n i s quinti Frifiae Ducis imperio, diu ante Septentrionalis per Flevum Maris inundationem, An- no Salvatoris noftri tricentefimo innotefcere coepit, excellen- tior eftjBituminofior, atque ignes exhibet Luculentiores ; multis nimirum taedarum putrefaftarum, 8c Hgnorum , radi- cum^fibrarum, corticum,fimiliumquemarcidorumfragmen- tisplenaeft. Imohodiernohoc tempore in Drentia, ahifque Fri- s I JE noftr^ locis interdum fub ea tellure ^ interioribufque ejus penetralibus reconditac dcteguntur integrx arbores, ea- rumque trunci, Noachis tempore per Diluvium procul- dubio, & multi aiHumant 5 Aquarum vi, ejufque venti impul- fu coUapfsc, qui inter Austrum & Zephyrum collo- catur medius. Omnium enim cacumina ad Orientis Regio- nem Septentrionemque mediam procubuifle cernuntur. In- ter quas ciim omnis generis fint, tum illarum, qux coniferas dicuntur, maximum exiftit miraculum : Pr^cipue quod 6c plurimx&longiflimfe alta fub humo jaceant^ quum nuU^am- plius hac ^tate noftxa iUis in campis provenire videantur : Pr^ter has, iV^/c^^ quoque AveUmd^^c^Xcdy aedium fragmenta^ nummiincogniti, lapides infohti^ atque antiquis infcriptioni- bus quibufdam infigniti^ armorum fragmenta^ aliaque plura inveniuntur, quorum qu neque novum eft uni rei diverfo refpeftu varia efle indita nomina. Porro agri iftius fundus plane arenofus, cujus fuperficiem Vene^ telluris reliquiae plerumque obtegunt, a Terra Venea Venne Veme diciturj atque indeomnis gramineaplanitieSjqu^ fof- quid. fisundiquein Frisia, atque Hollandia noftra, vel aggefta terra ab alterius dominio feparari confueta eft , aut pratum , in quo vaccse , equi, vel boves pafcuntur 5 Vaccarum Venrit^ vviXghKoeye vcnnen^ a Majoribus noftrisoUmappella- bantur. In qua In hac igitur Terra H e r b a M hanc ad aquas crefcentem Terra ipfo primo afpeftu quafi vulgarem, neque prorfus Rumici Syl- Biitannica ^ maxime OxYLAPATHo abfimilem animadverti j inventa. q^^j^j^ nunquam in omnibus peregrinationibus meis vide- ram. Hanc (ut didum) protinus eradicavi, & radice confpecta ni- gerrima, eaque deguftata , & fortiflimx aftriftionis facultate percepta, BRITANNICAM efle veram divinavi: Quam tantopere haftenus quasfiveram ^tot Medicorum acerrimis certaminibus illuftrem. Etenim hujus Herbae obiter inventx formam cum BRITANNIC^ defaiptionibus juxtabonorum&Antiquorum Scriptorum Autoritatcs cdla- tam. Herba Britannica. iii um^ manifefte convenire inter fe ociilata fide deprehendo • Quemadmodum id ex omni defcriptione, omnibufque illius Herbse facultatibus primum per fenfuum inftrumenta dete- &is^ ac ipfo poftea ufu comprobatis docere poffiim. Ita dum ratione, certaque nitorexperientia^meprocul omni errore, & haefitatione rem veram invenifle, fidclimmeque tra- didifle cenfeo : Tametfi in radicis defcriptione juxta Peda- cii DioscoRiDis &Clariflimi Oribasii exemplaria fcrupulus quidam obortus fit , (juem tamen Claudii Galeni, Pauli j^gmctx , Aetii , & plurimorum A r a b u m fcripta confentientia eximere mihi videntur : Ut mox Sc fequentibus patebit. ^ Primo itaque BRITANNIC^ defcriptionem 8c om- nibus Veterum Autorum monumentis coUeclam talem efle invenio. BRITANNICA eft Herba, qu^rddiceshabety eaulesjfolid, Veterum fiores, & femina omnia Lapatho Agrefti ftmiUimay nifi quod nigm jint ra- ^^^'^^""i- dicesiohlongtora foliayCrasfiora^ & illiusfoliisnigrioray caulis non multo ^-naUo. tnajory catera omnia confona^ ut dixi. Uerba tota ormiibtis fuis partibus aftringendi vim non vulgaremyfedinftgnem habet^ & quodammodo valida fenetrandi potentia mirabilem ; quum aftringentia medicamenta vim hanc fere in fuperficie exerant^ ipfaqueaftriSiionepenetrationem impe- diant^viamqueprMludant. Pleniflima autem haec B R I TA N N I C ^ defcriptio eft, V E T E R u M tefl:imoniis comprobata^quantum ha6tenus mihi obfervare licuit. Namquodin Dioscoridis &Orib a- s 1 1 vulgatis legitur codicibus, radicem fcilicet eflx: tenuem & brevem, quis omnium noftrorum mendofiflSmum efle lubens non fatebitur Claudius enim Galenus h^c Me- dicorum Schola^ tradidit .BRITANNICAMi;; omnibus ^ireftibus Lapathis effe perfimilemy ni[t quatenus nigrior & denfior fit ? Quod fi, in omnibus, ergo in radicibus quoque SyMeribus Lapathis eritfimilis,utquas Oxylapatha dicun- Lapathum turj icleoque^primo loco a Dioscoride rcferuntur. fyl veftre Neque vero D i o s c o r i d e s Galeno contrarius eft , ncc ^^y- m fimphcium cognitione peritior : Pluribus enim in locis k ^''^P'^^"^- Oaleno corrigitur: Tum Gale.nus nontmnus, imo Laudatur aa cognolcendam reto Medicam magis attentus, quam Gaienus. Dios- Diofcori- cies & O- robahus emeada- tur. Diofcori- dis exem- plaria mendis 112, De Vera Anticjuoruni DioscoRiDES fuitj magifque peregrinatus commodiores difcendi oportunitates habuit, nec non omnia Fortuna; bona difcendi ftudio poftponens mirum in modum omnes artis Me- dicas partes illuftravit, atque abfolvit. Deinde Galenus fcriptis Dioscoridis adjutus^ ac Pr^ceptorum optimorum inftitutione fideliter eruditus, in omnigena Autorum le£tione affiduus fuit Me dicus^ 8c quafi fui temporis Phcenix , ac abfque controverfia M a x i- M u s 5 taU in pretio ab optimis quibufque femper habitus fuit, quamvis nonnuUi RecentIores aUter de ipfo noftra hac tempeftate fentiant. Omnisdemum veritatis^fuit amiciflimus, omnifquemethodi5& qualefcunque materias cognofcendi pe- ritiffimus, atque in hac contra perverfos homines arte Medica. exercitatiffimus. Pr^terea Paulus ^gineta Vir fingularis lubens G A L E N o ^fubfcribit, & exprefse , BRITANNICAM facie^&figura onmnoy hoc eft, in omiiibus fuis partibus, erga Sc in radice quoque Sjlvefln Rumici perfimilem effe dicit. Hujus exemplaiia corre6tiffima funt 5 ne quis his de verbis dubitet : Quare ergo affirmavit Avicenna, quod omni- bus modis Lapathi Sjlvefiru foUis &radici affimilatur^ nifiqua- tenus nigrior ac denfior fit ? Interpretes lapathi loco Acetofam pofueruntj quod nihil aut parum ad rem facit. Denique cur Actius Amydenus hanc inter VMmi^ ces enumerans nuUa aUa nota a mmicibm diftinguat, quam quod nigrajdenfa^&aftringens fit? Unde& jugAtwvfltH vocat ; Cor- rigendus eft itaque Dioscoridis &; Oribasii Co- dex i Legendumque cenfeo pV^*» ^iKouvoLv ^ my&ictv^ Kadtcem autem nigram & craffam. Sic enim D i o sc o r i d e s & OrIBASIUS GaLENO, j^LoiNETiEj AcTlO, & Arabibus confentient. Rationi enim confentaheum eft, ut minores & pauciores peritioribus ac pluribus cedant : Tum quia DioscoRiDis exemplaria multis mendis infefta fue- ■ re, a quibus vix maximis multorum laboribus funt repurgata, & etiamnum fcaterc Uquido conftat : Si enim res tulerit 5 id facile demonftrabo. O R I B A s 1 1 opera penitus habemus utila, & infinitis er- roribus pk na 5 quae Dodi aUquot hinc inde fupplere, & cx in- corre(5tis Lapit^ttrrv ± Sanqtamuwu Herba Britannica. ' M eorre6tIs exemplaribus reftituere conati funt, fed plus in multis ^ nocuerunt, ut nunquam Oribasium intpexifle profuiflet, Sc minus me hercule errorum habuiflemus. Ga P U T XI 1. In quode B RITANNIC jE foliorum forma$ ra- dicis quantitate^ Caulis altitudine^ Floris coioreyejus^ demque nominis Antiquiffmi genuina fgnificatione^ Bronchocele^ nec non quorundam enoribus^atque aliis agitur. DE LuTo Plinii, duris Frifiorum neceflltatibus , in quo Terrae genere BRITANNICA- inventa, ejufdemque a Veteribus fa6ta defcriptione tra£tavimus. Refl:at , ut ejufdem formam, illiufque antiquum fignificatum, aliorumque errores detegamus. His itaque prselibatis, nunc Herbam, quam inveni, cujulquemagnampofteapluribusin Frisi^ locis frequen- tiam animadvertij veram eflfe BRITANNICAM oft:en- furus fum. Utautema FoHisordiar. Haecipfo afpeftu Sylveftris lapathi Biitann! foliis fimillima funt, nifi, ut Plinius inquit , quod oblonga ^oJio- fint. Nulla enim inter omnes Rumicis fpecies adeo oblonga poflidet folia quemadmodum haec nofl;ra lUrha. Tum nigfa^ id eft , obfcure virefcentia funt. Hicilludanteomnianotatudignum occurrit, quod/ fcilicet Herba nulla folia habeat perfe£te nigra, excepta Spica Nardi Indica. In cseteris alioqui ha^c foHorum nigredo relatione ad aliquid intelligitur, ficut familiariflimum Dioscoridi, & omni- busaliiseft. IUe enim inquit, BuglojJonfoliahabetVerbafcopmiliayin^erram decidua, mgnoray a(peray ac BubuU Lingua conformia : Et Viola folia habet Hedem fimilia at nigriora ; Rurfum perfonalia Cu€Urbittzfolta ta- men minora^ duriora^ nigriora^ & hirfutiora. Tum Vrtica una incultior^ a^era latiformiapfoliacrnigrigrahabet, P Sim- con o V Ol"s Atrnm Joan. Crirp. fol. 368. Fab. Colum. Plant. ali- quot hift. tol. ^4. Joan, Bos» daeus Sta- pelius in Theoph. coniment. . 676. Britanni- cce folia 114 De Vera Antiquoriim Simplicker folia raro nigra dicuntur ^ ut qua^ excellentem nigredinem oftentant, ficut communis BralTica:', & qu^x: Herba inde meritb Olm amm dici poteft : Folia autem B R I T A N- N I C fafta relatione ad Rumicis Sylveftris folia , nigra pr^dicantur, quibus nigredine praeftant. PofteatraditDiofcorides, BRITANNIC^ folraeffe moi%^ji^^ lj.i\otvn^ Km i^<^^^^ hotnuOca ct;^i<^; craffiora y wi- griora & Lapathe Agnfi fimilwra, Idem habet O r 1 b a s i u s. Hic JoHANNES RuELLius locum vertit : Fi?/i^ Sylveftris Lapathijed denfiora, & nigriora^guftu aftringentia. J A c o B u s vero G o u p i l i u s fic interpretatur : Mta habet Sylveftris Lapathi pilofiora. Hunc fere fequutus Matthiolus, magU hirta fcribit. Eftautemoptimuminterpretandigenus, fiquis propriis Au-^ toris verbis4oca ejus obfcuriora enucleat. Itaque Dioscorides inquitiPotamogetonisfoliafunt iolTiot. : Alii hoc verterunt denfay aUi verb hirfuta > nec male^ nai;n ut vult fuo in Lexico Grxco-Latino J 0 a n n e s C r i s- PINUS5 ut&Doaiffimus Fabius Columna, genui- num totius Itali^ miraculum 5 utrumque fignificat. Verum quiim hirfuta nonfmt^ haud dubiead denfitatem refpexit eo vocabulo ufus. 1 ^ r m- ^ Ideminquit, Cirsion foUa habet Bugloflo fimiha ujtt- ici ahi verb fubhirfuta verteruntj quiim tamen hirfuta nuUo modo fint 5 at fubdenfa. JoANNES quoque Bod^eus Stapelius dodiffi- mis fuis in T h e o p h r a s t u m commentariis foUo fexcen- tefimo feptuagefimo fexto h^c habet. Quidam Botanici Biftortam BRITANNICAM efte vo. lunt.acvocesiJtAivn^. & W^te^^ bunc m fenfum exponunt. mKfHVTsc^ inquientesyqu neque, ubirerum teftimonia , inprimis vero autdpfiae adfunt , multum opus eft verbis. Sequitur nunc Radix, Quam omnes in B R IT A N N I- Radicis CA vera nigramefle affirmant Autores. colorex-. Verum noftrse Herbse radix nigra eft. Scio verumtamen DioscoRiDEM Nymph^ae albse, Peucedano , Symphito majon, Helleboro Nigro, Alysmati 5 Terrae Tuberibus 5 Cy- clamino, Apios radici, Mandragoris, & AftragaHs nigras appin-. gere radices : Quemadmodum quoque & P l i n i u s facit. Interea tamen nigrse tantum funt extrinfecus illarum qusedam, intus aliquse albedinem fijmmam, aliquae vero exiguam forti- tas fiint. Verum Herba noftra merito radice nigra depingitur, ut quas foris nigerrima eft^ etiamfi in locis pallidam Terram foventibus proveniat, quod rarum eft : Quamvis tamen ipfa faspius experientia edofitus, tandem temporis longitudine ali- quid in ejufmodi terra, vel Hortenfi quoque, defuS. nigredine e Semine pr^fertim natam perdere, & ad fufcum ac fpadiceum quafi colorem declinare perfpexi : Naturaliter alioqui Terrae nigri^e innafcitur, in qua etiamnum valde admodum annofas ra- dices fufci quoque coloris, fenium quafi verum indicantis, imo etiam intus plane fpongiofas fiepiflime deprehendi : Intus au- temepallido rubentealibiluteum (in adultioribus prsefertim) alibi vero & fsepius, recens nempe evulfa albicantem omnino accarididum coloremhabet^ qua parte Rhabarbarum quo- dammodo imitari colore videtur. Verum & hic internus color albus tempore, dum radixin- terea exiccatur^ fufcus ferme evadit. In casteris alioqui radix magna, longa, & crafla eft, qualis Oxylapathi vifitur, longe tamen corpulentior & Ipongiofior antequam exiccatur : Turget enim radix plurimo fucco , & qui potentifliimse aftri- £tionis fiiccus ad multos ufus commendatur. Unde vere P 1. 1- N I u s fcripfit, quod fuccus ex radice BRITANNICiE exprimitur : Quod utique non fieret , fi eflet inutilis radix, quemadmodum Clariflimus Andreas MmhiolHs exiftimavit. Error P Z Huic Mattliicli^ Caulis conlidera tio. ti6 De Vera Antiquoriim Huie radici optimae facultas ineft in adftringendo inffgnis^ adeo ut haud fciam, an alia qua^diam Herba illi in hac excellenti virtute par fit: VaUdiffime enim aftringit , & grato amarore quodam aromatico linguam , gingivam, labia, & fauces , fi de- guftetur 5 contrahit : Salivam quoque in ore detenta exiccat, quemadmodum de BRITANNICtE radice plurimi Autores probati fcriptis tradidere. Satis igitur manifeftum eft ex foliorum & radicis defcrip- tione , Herbam hanc mkandam , quam hic pubUce exhibere non erubefco, veram Veterum BRITANNIC AM ale- xicacum Stomacaccen, & Scelotyrben efle. Verum ad reHqua, qux huc quoque non parum faciunt, par erit ut pergam. Decaule igitur dubitationes quoque quafdam toHere non omittam. Plinius itaque BRITANNICtE caulem tribuit non magnum : Sicutenim omnibus LAPATHifpe- eiebus cauHs non adeo magnus eft5 HYPPOL.APATHo major, & Hydrolapatho maximus : Ita huic Heiv bse mediocris plerumque caulis, ut vere , magnum adeo non efle 5 internodiis, colore , forma, raritate , & agnatis, cseteris Rumicibus Sylveftribus fimilem efle prorfus , dici poffit. Etfi hanc quoque Herbam in paluftribus juxta H y p- POLAPATHUM reperi.: Folia tamen hujus fua longitudine femper fuperantem 5 caulem vero interdum altero minorem, interdum vero majorem obtinentem. Quapropter a M a t- TH^o Sylvatico, Arnoldo de Villanova in Horto Sanitatis , ahifque magnus , vel altus merito diftus fuit : In his enim paludofis pro foH ubertate ad pedum quatuor & ultraj in iUis vero ad duum tantum , triumve altitudinem a{? cendit. Quamobrem Parentem meum pix memorias H e n r i^ cuM Muntingium (cujus NobiHffimorum & AmpHffii- morum Dominorum hujus Provincise G r o n i n g je &0 m- LANDiiE Procerum munificentiffima benevolentia & fa- lapathum vore in Profeffione Botanica iridigniffimus ante viginti annos Paluare & quod excurrit deftinatus fui fucceflbr) hanc Plantam pro nigrum Rumice Aquatico LongifoHo , five Lapatho Paluftri nigro, Mundn Belgice Wam ^dder vulgo di&o (veram efle B R I T A N- NI.CA]Vt Altitndo caulis. Herba Britannica. 117 N I C A M ha6fcenus ignorantem) fepius nobis demonffcraffe, mirum non eft, neque etiam in eo 5 quicquam fuifle erratum, coram omnibus libere pronunciojquum revera ad L a p at h i Britanni- clafrempertinerefatisliquidoconftat. ca, vera Verum reftat ut ad l o r e s hujus deveniamus ^ quos ^^^^^^ etiamab Autoribusa Lapathi Sylveftris Floribus non diftin- gui videmus. Unde BRITANNIC^ Flores Lapathi Flos quoqueSylveftrisFloribusrefponderedebere, fatis fanepatet, ^"^^'s. quemadmodum in hac mea Herba ab omnibus deprehende- tur, cujus Flores cum Oxylapathi, vel Hyppolapathi Floribus iidem vifuntur. Verum illud hic non omittendum efle exiftimo, quod P l i- N I u s fcriptum rehquit : F l o r e s fcilicet B R I T A N- NICyE Vthnes vocari. Vibones. Hic forfan quis rogaturus eft, quales illse fuerint Nationes, quas illis illud vocabulum indidcre? Ad quod paucis F r i s i o s fuiffe refpondeo. R o m a n 1 enim, omnefque qui Romanis aderantHerbam pkne ignorabant. Ideoquc Frifii illam Ro- manis demonftravere. Hanc tamen Frifiis noftris felicitatem invidens Clariffimus Jacobus Dalechampius, verseque Britanni- J^^lg^g^^J CJE plane ignarus ipfa Luce clariora Plinil Secundi ^^i^ur. verba. Hbri vicefimi quinti tertio capite nullo jure invertere nititiir, necnonproFrifii, ji^/^?, ex Hermolao B arba- Hermoi. RO^ fuis inPUnium notis marginaUbus abftirdiffime legen- ^^^"^^^; , dum cenfet. Sic enim poftea P l i n i u s. Ergo Wifii eam etiam^ ^^^' ^^'^^ ejmque Florem fuis nommbus vocajfe dehuemnty ut qmbusejfet nota y & ^^"^ a qulhus demonftramuY : C^uare hxQ nomina horumque Ety- ma num Frifica fint, ut diUgentioribus fatisfiat , qusefo ex- ecutiamus. Gonftat namque plurima nomina Roma- Nos etiama Germanis mutuatos, iisque famiiiariter ufos fuifle 5 quseque etiamnum in Germania vigent , ut ex Plxnio patetin yerbis Gan':^^ ^ugftranm^Glaf , &fimi- Ubus. Vulgo namque adhuc Ganfen anfhes^ Augtranen Oculomm La- chtymas, Vmum Glas dicimus. Si itaque Vibon vocabulum eft, ut dico F r i s i c u M5 hujus utique adhuc extare vcftigium debet, in Lingua prpefertim P 3 vetu- Vibong quid de- notat. 1 1 8 De Vera Antiquorum vetuftatis temciffima & incorruptiffima ? Ita certe, nec vefti- gium folummodop verum & totum nomen in hodiernum uf- que diem adhuc integrumeft, noAYzlingua Vibong profer- turj quod Plinius in Vibones transformaffe vifus eft , ut Latinis auribus, nimirum delicatis fatisfaceret , refpuentibus fcilicet earum vocum enunciationes, quas fua lingua difficul- ter pronunciare poterant : Und e nimis inepti veras Adamicas, ac naturales voces , vocumque prolationes Barbaras appellare non funt veriti. Verum enim eft illud Jvyie AI.1 qubqui^ indo^ioreo impudentior. Eft autcm Vibong ex Vi &c Bong compofitum. Hoc eft a Vien^ quod dilpergere, efFundere, diffipare, & Bong tumorem prieter naturam fignificat, qu^cavitatem, veltumorem, ob inclufum. inutilem flatumj habet. Vibong itaque iilud eft, quod humorem pr^ter naturam vel flatuofum, aut ex humore colleftum difpelht. Tum vero Bong noftrates AngmAm vocant, in faucibus tumorem, ut frequen- tiffime m Scelotyrbicis contingit, adeo utvix degkitire pof- fint. Id vero xlquarum cruditati, vel Cervifiae inde cod^ im* putatur. V y Quemadmodum ex famiUari propriarum Aquarum ufii in nonnuUis AUobrogum, Helvetias, Avernisej & Calabrise par- Bronclio- tibus ^foy^x^^^^^ Bronchocele^ qui 5 ut Hbro feptimo C o r- ceie^quid* nelius Celsus, tn cervice inter cutem & ajperam arteriam Ceir \ 7. ^^^^^/^^^^ tumor eft y cuimodo caro, modo humor aliquis melli^ adipi^ cap. 1 3 . P^l^h aqu^ve fimilis includituvy ut Hbro feptimo J o a N N i M A- Joan. Ma- N ARDo placct, indigenarum plurimi laborant : Ita noftro in li^^.^* Il^* Frisi^ traftu ex domefticis Aquis his Angints vexan- Epilt. Me- • r» # T 1 • /t dic. 7. ^^^' ^P^^ deBong vocant : Id autem communis Aqu^ vaporibus adfcribo : BRITANNIC^E quoniam Flores Anginas ejusmodi depellunt, ab efFe£tu reftiflime Vibong vo- cati fimt. Hoc autem eft 5 , quod Latine reddidit Plinius, & a F R T s 1 1 s didicit, dum fcripfit. Herba contra Angmas & Serpemes palet. . Etpaulopoft, Vlores Vibones vocabant^ qui coUe£ti priusquam to-^ nitrua audiantur^ & devorati fecuros in totum reddunt^ fciHcet ab Anginis. Ita Herba Britannica. iip Ita namque negotium hoc, ut latius infra declarabitur , ex- planat Afulejus. Quod autem de Tonitru additur , in- dicmm eft Antiquos Frifios ad Deum, Coelique operatioues inferiorum virtutes iempa- optimojure retuliffe. Utinam tantum & hodie faperent , Deumveverumimmor- talem in omnibus exintimis cordis penetralibus fubmifle co- lerent. Hac breviffimaEtymologia difficultates infinit£E, Neote- ncorumque nonnullorum nug nifi de B R I T A N N I C ^ Etymologia nova nuper exorta fuiiret opinio, paucillimis totani rem fuif- fem complexus. Verum nunc oportet^ ut prius M A J O R E S audiamus. V Quidamenim e Gente Fmsius Medicinae peritiffimus Dominus de Aylua Nobiliffimis fuis in Plinium Commentariis, BRITANNICAM diftam elTe, ab eo quode^Tet Vnftmdua, hoc eft, quod fricandis vel detergendis Vriftan- dentibusvaleret, annotavit. dica. Necfane(meojudicio)male. Nam olim non folum rr^fir^;^- diu , verum etiam Rmannica nuncupata fuit > unde adhuc Ritannica. manet Ritteren^ Rit, vel ut nunc Ruity quod F r i s 1 1 s vulgo Rit , & Serpigo^ Scabies^ autulcusferpensdicitur. Hinc Ritteren^ vel Ruit, quid Rorittereny Herba quae ferpentibus ulceribus medetur. ^''^^^^^ JoANNES porro GoRopius Becanus de hoc f^an.^^^' Etymo libro Nilofcopii tertio prolixe agens ha:c verba pro- Becaii. fert. fol.310. Verumne^ contra utilitatemde nomine Brittendijputemy adjiciam appendtcem non contemnendam j qua & opinionem meam confirmem^ & Plinium a dubitatione cjuadam eximam : Qua de caufa non dubitoy (i revivifceret, quingratias ailurm ejfet^ ^fcribam itaqueprius ejus verba^ tnoxdeindeLucemallaturus, In Germania &c. Stomacace&Scelotyrbefymptomata funtfmf' fmaejusmorbi.quem nos Scorbut vocamus : AGr<&cis JAedicis add^gros mandos caftra fequentibus tum primum ut exijlimo mmenclaturasfuas fortitat^ eoquod os & gingivas malignis ulceribus & plus quam Chtromis depopulemur ^ & pedum tendines ac ligamenta itafolvanty ut pedes velut fafcioU nonnunquam pcndm videantur: Plerumquctamen ^ radicibus i dentium ,2.2 De Vera Antiquorum dentlum conuptus & Mer fanguinis mucorpmciploginiivasinvadit^at^ que hinc malum nifi curetur latius f ^rpit. Sed nos hic de morbo & ejus caufis ac fymtomatihus non amplius ; alibi fottajfis : Hoc agtmus hic , ut inteJligatUY, qua caufa Herba ad hujus morbi cmationem inventa BRlJANlSilCA nominetur, in quk Flinm laboravit. Breviter igkur rejpondeo & citraambages Herbam ita a Frifiuv&^ cdtam^ quod dentes ab ejusmodilabe liberaret, Vri enim ft nomen fity tdem eft^quodliber: Siverbum^idem quod libero. SedGrm V. con^ fonum in Beta fuum mutarunt ^ eo quod hac Latinorum confonanspe^ culiarem fibi in Grma figuram non haberet ; Sed fi quando transfe- renda ejfety pro B. notaretur. Qu^ctmvis altqui imperitius loco confo^ vantis hujus Gracam diphthongumfcripferunt-^ de quare alibiplura. Latini etiam nefcio quorum impulfu pofierioribus temporibus pro V. frequenter ^nrd pronunciaverunt ; quod haUenus Hi^ani fiequenter obfervant , adde etiamnum Gafcones, pro Vivere Bibere , pro Vino^ JBtnoy pro Volo Bolo {non citra rifumeorumquiGf u s ae Benevolus L e c t o r in- extricabihum Labyrinthorum flexibus fuperatis, eam plenam efle di6tionem Frijicam; utpotequam Plinius ilUs inge- nuetribuit: Et ubi Herba ipfa omnium primb inventa^ genui- no nomine infignita, ac Romanis fuit exhibita. Intelligit etiam non folam Inftilam illam 5 quam nunc A n- G L I A M vocamus, oHm Bntanniam fuifle appellatam : Verurn etiam Belgicse GaUicx partem Oromanfacu, & Pago Ge(fonac6 Plin. lib. (ubinunc Caletum) vicinamj uti Plinius teftiseft, 4.cap. 1(5. Nec coifje<5tura deforet plurima aHaloca eoohm nomine cla- 27 ruiflTe, fi id docendi neceflitas mihi incumberet. Nam quiim tempore hyberno Aquis gelu conftri6tis re6ta quisexpago Uelm ^ in OrientaH Omlandici agri parte fitOj aut SchjtebuYmfi^ vel aliuade ex Pago l^eo-ecclefienfiy ia Occi- Herba Britannica. ii^ Occidentali cjufdem agri regiohe Groningam peterc intendit, aut vice verfa , is primo ad ^des in tumulis tanquam folidis Infulis Aquarum undique ftagnantium copia cin^tas, quas Britanien paffim vocantur, accedit, inde pergit Schenne- Britannieo tam^ atquehinc Groningam, Sed dehacrealias. 4"i^' Reftat enim expedienda BRITANNIC^ nominis Etymologia, qua^ a nonnulHs e Grasco reddenda efle videtur. Verum nimis longe petitum eft dicere BRITANNI- C A M denominatam effe a fB^ix^ ^ o*^^ vTWf, & per Synco- "pcn ^^fiisvTiKlwy acinde B^sTavtKlw, Nos hujusmodi Synco- pen, fynserefefque Litteratoribus, & CabaUiftis rcHnquimus. Quandoquidem jam di6tionem nec Gr^cam efle, nec alterius penitus Linguse, quam F r i s i c ^ demonftravimus. ' Itaque ratio didlitat, ut ex ea Hngua, cujus eft, interpretatio de- promatur, & confirmetur. Enim-vero conftat 5 Frisios noftros, quum rem disje- ftamefle uniendam fignificarevolunt,. vel coagmentandam, confagminandam, comprimendam , confoHdandam , idque vi caloris, vel fortis impreflionis, BYtten dicunt rem quidem uni- tam ac confolidatam Brit vocare, fi nomen eft, ahasficonju- Bnren, Sc gationeverbienunciaturj confolidarejjungendoj vel coflando B^^^ >q»i<^ unire; ^^^^^^^^ Nequetemere quisdixerit, eandem efle cum panis fecun- darii Nomenclatura origineur, quem Bre vcl Brit antiqua vo- ce^ velutnunc Brod mt Brood vocant. Etenim Farrago, vel Hordeumj^aut Avena, vel Triticum rch digitur mola infarinam, feparato, vclpermixto unoquoque Gerealium genere pro ut placet. Farina vero afperfione Aquse, multa fubaftione, nec non fermentatione in mafl^m cogitur, qu^ deinde egregie elabo- ratamultis prcflionibus certasinformasorbiculares dividitur, VidePjin. C.I I yel oblongas aut rhomboides , vel ovales 5 fiuntque paftilli, qui j: ^ ^ . in furno cahdiflimo aut chbanis aflatoria, ut fic dixerim , co- pajis^^'^'^^ £i:ione confohdantur 5 ita ut efui fint 5 diuque fine corruptione aflervari poflint. Unde panis ille nihil afiud eft^ quam mafll?:* ex^farina Cerea- lium fubactx fedio , vel paftilius in furiio aflatione convenienti cpnfervationis cibique caufa confohdatus, verequenomen Bre 0^3 ^^^1 it6 De Vera Antiquorum Biikke, vel Brit obtinet. Verumvox Brikh oYhkulum^ Eret vcvo Breen, ' folidum aflerem fignificat > ut ficut ab aflando afler, ita a Breen^ ^uki h^t Breden derivatio Bnt & Brik. deducatur. Adhxc Briet» ficant! " rem folidam & latam notat 5 Breet vero duri, torridique Cefpi- tis folidum fragmentum. Adjeftivum quoque nomen ad Viros tranfit , qui M a g i- s T R A T u Ri in Civitate gerunt, latumque Dominum admi- n Li Iran t. IUud namque efl:, quod apud Hiftoriographos legitur, fcilicet fumnium Ha^duorum Magiftratum oHm V e r g o- B R E T u M fuifle vocatum, penes quem necis vitasque poteftas juL Cccf. erat, ut legere eft apud Julium Cssarem libroprimo lib.deBel. deBelloGallico. Gallico. Athenienses vero poft ejedos triginta Tyrannos, qui mille &c quingentos cives indemnatos necaverant in Senatu, qui ex quingentis Viris conftabat 5 in fummo honore 8c Autori- tate habiti fuere 5 tamque Senatus Prasfe£tiQuindecim Viri, amorem conciUantes j aliorum diflidia extirpantes , nec non mutua benevolentia animos conjugentes 7i^vtd(.vSs 3 hoc efl:, BjRYTAN^ diaifunt, Sencca Apud Senecam quoque fic fcribentem legitur: Non profertur. ^iji Conful aut Prpanis vel Cerix Rempublicam admimjlrare. Ob- fervatum eft 5 neminem ex Athamantis genere natu maximum Prytanen (ideft Judicem) fieri. Prytanis Prytanes enim oUm dicebantur Senatores illi, ^iaid, qui Corinthiaca in Urbe quotannis ex Nobili FamiUa BACCHiADa creabantur. - Nolo autem hic meam de Praetoris origine conjefturam aperire^ne Varroni, Sexto Pompejo, cacteriftiue omnibus injuriam facere videar, quoniam ab ipfis tradita Ety- mologia contentus non fum : Multo minus Linguas Latinx Studiofos in certamen provoco 5 haud pauca vocabula a P r i- scis Latinis efl^e ufurpata, quse ipfa origine naturaUter Germanica funt. Germani autem M vel Brie rem co£tione unitam^ pultem fritiUam, fritamque 5 item congregatiojiem, junftam- que coUeftionem tum hominum tum rerum aUarum vocant. (^ed^dmodnmm BriareoCentimariOy in Brigida, Bri^aday Bri- gantibm^ Brigantinis, ac Wteitis, qui viginti fex miUtum numero con- Heiba Britannica. 127 conftatjdeclararelicet. Verum diftionis iS^ Grascis omni- B^bov bus notiffimae interpretationem omitto. Quandoquidem Br)^a mulcus Sc Heliiy calahiay Brinca fcilicet Bria hinca^ jfimiliaque nomina ho- ^^^'^^ dierna adhuc tempore ufitata idem Adamicum primigenium ^^^^^^^' ichnon refervant. Verum enim vero unde digrefla eft recurrat oratio. Brit Bdt quid enim congeftam foHdamque TeiTam, aut rem, fi fubftanti vum ^^* fit, fignificat. Plurimi equidem Groningenfi in agro Pagi ejusmodi termi- natione denominati hoc manifeftum faciunt^ ut Mittelbrit^ Bri'^ gelbrit, Letterbrity Oldebrit^ & Niebrit. Sunt enim Pagi , illorumque Templa in eminenti Terra congefta circumquaque ftagnantibus Aquis pofita^ & Pagus 3rit vel Bred vicinus Saxonum Hufise aggeftus eft foHdo in loco paululum altiore, quam vicina Tellus : CereaHa ibi^ atque Legumina fosliciffime proveniunt. BritTLert 8c Brit:^m quo- que in Frifia Occidua egeftum locum tenet. Jam vero in A n- G L I A Oppidum Britlingtony & Briton ad Trentam fluvium al- tis in locis fuum fitum habent. In Wefterwoldia (oHtudo , {patiumque quod inter Wed- damjReidam;^ & Aflchendorpumverfuseft, Brit-angel voca- ^f^t-ngcl tur, ut etiamnum quibufdam Veterum Geographorum Ta- ^^^* buHs notatum extat 5 nimirutn foHda eft^nec non alta Venea pore,&i" & Morina Tellus itimedio paluftriumlocorumfita, &adA- (juofunda quas pertingens^ in^cujus penetraHbus arenaalbaHnea recla ^j^^^^^ hinc inde denudata excurrens deprehenditur , quam proprie ^P^^^^^" I>^ngel^aculeum denotans, impropri^ vero DE TANGE "^' vocant 3 in qua hodie FortaHtium aptiffimo loco , patenti fci- licet arenofoacfoloUlvaundiquete6fco& paludofo inacceffi- bili cin£i:o cernitur , quod Anno millefimo quingentefimo no- nagefimo tertio ab Illuftriffimo Heroe ac Domino W I L- HELMO LODOVICO Naflbuise Comite, Frifi^, Groningse, & Drentias Gubernatore extru6tum fuit^ quodque ab eo primum in fingularem rufticorum vicinorum , iftiufque locidemonftratorumgratiam, DE BOERT^ANGEL, Ab. Ortel non verb, ut Ortelio Theatro m Geographico placet, F»iii3e DeBoeren lange appeUatum fuit : Quamvis mudhodiernohoc ^jj,^"* temporeabomnibusdepravate pro ^ ii8 De Vera Antiqtiorum pronunciatur : Hanc Terram imperitiores ?Jii corrupte BtYtangel nuncupant, ut & Middelbert ipro Mtddelbnt ^ &cc. Idem error committitur &: hodie in reliquis. Quamobrem crediderim equidem Caftrum in Chattorum Hoi.LANDi^ vico,vulg6 Catvici^ cujus hodierno die ad- huc rud era & fundamenta Maris int erdum b eneficio denudata vifuntur, a Romanis ohm ad oftium Rheni extruclum , quod, poftea^languefcente Romanse Majeftatis potentia, a Norman- norum Barbarie immaiii ^que ac Mafis exaeftuatione dirutum, 'tHimte infigne nomine 't HUI S TE BRI T TEN, & BRIT^ Bdtten TENBURG ab HoUandis non efle denominatum a Fr/-, Romano- ^ eft, a Ubmndis defendendi%Ue illis finibus contra damTr"* boftium impetum. Tametfi iUud quondam ROMANO., immenr RUM Armamentariumfuifrehaudignorem : Cujusnomen tariiim. obfcurss atque abftrufe originis Cluverus, ejus Frific^ Cluv.c.14 di(5tionis plane ignarus, exiftimat. (^od quidem Johannes Chriftvallus Calvetus in coronationis P h i l i p p i Secundi Hispaniarum8c Indiarum Regi s, necnonHol- landiae Comitis Itinerario ab Imperatore Cajo Caligu- L a extru6tum fuifle fcripfit^ eamque molem 'T mis te Brit" ten (hoc eft, Britannica domus ) ideo vocatam efle , Britanni quoniam eo faepiijs appellerefolebantjUtRheni oflium fubi- rentjcui imminet, vel quod facihs inde trajeaus in Infulani eflet BRITANNIAM, quae dm poftea ab Anglorum in- curfu ANGLIA difta eft. De B.iitan^ AHi pr^terea a SEPTiMo Severo Imperatore molem nica arce perfe£lam ifle exiftimant, ejufque rei fe tabulas legifle affir- quorun- ^^^^ . nomiuis rationem Britannix Infute aflignant > nec ta- tdon^s^^ men exponunt unde ipfa B r i t a N N i a nominis originem traxerit. Egoquidemhoc Romanorum Caftellum in plano aperto- quehttorea DrufoGermanico, C^sare Imperante Au- G u s T 05 non verb a CALiGULA extrudum fuifle credi- derim : Hic namque Lucio Annxo Floro teftante, ultra quin- Siieton.in quagintaper Rheni ripam Caftella erigi curavit. Caligu- Caligula. L A M vcro turrim tantummodo ingentem, e qua, ut ex Pharo, Florus lib. nodibusadregendosnaviumcurfusjignes emicarent, memo- ^'P- ' ' • rande addidifle, Ut in iilius Principis vita Suetonius Autor re- ^ liquit. QiJ^^ Heiba Britannica. Quod fi porro diftio Bntten ipfis Germanis eiret incoo-ni- tajhaud inepte ad Vrhend refpicere atque aliudere poflemus. Verum quum imbricis infcriptio pro(^at ex G ER. I N F. Qu3c quoque infcriptio ipfis inlateribus exhupsCaftemfun- damento Anno millefimo quingentefimo & vigefimo, item. millefimo quingentefimo quinquagefimo fecundo^ ac quin- gentefimo lexagefimo fecundo erutisj inventa fuit 5 qua Ger- maniam inferiorem fi ve B e l g i u xM denotarunt R o m a n r^. quoniam aBelgis hilateres quondam confeai fuere; idcirco & Germani Inferiorcs, pr^fertim. Frisii optime noioint, quid vox Bmten fignificat^ non utique ambagibus uti , nec iion diverticula qu^rere opus erit : Sed intelligamus, quid ipfi ^ ^ Frisii, utquorum incorruptiflima eft Lingua, &:Antiquif. Fth^T fima^ Britten nominefibivehnt. omnium In agro transamafano Orientahs Fr i s i ^ ad Am.afium Flu- ^"^^m^^ viumpropepagum leer monticuH ahquot e Terra foHda tan- Sa* quam unitae moles congefti funt^ad eos operse ruftic^ refe£l:io- nis diurnx tempore dato inde figno plerumque conveniunt, & cibum capiunt ; Ibidem fua veftimenta reponunt, & quse fervatavelintutfuotemporeufurpent : Adquas moles terreas ufque feftis quoque diebus fpatiantur. Similes aliquot moles funt in Cimbrico Pago Amafio , quem hodie admodum corrupte Simers-y^olt pro Ctmbers-^olt nomi- nantj Nobilium quondam ab Olderfumy riunc verb civitatis Emdan^ ditionis^ ubi verb ill^e moles Brittenberg^ hoc eft^ Bdtten- ' BritanniciMontesappellantur. berg. Quare illud Romanorum Armamentarium ab Incolis V mis \ Huis t€ te Britten > id eft, Britannica Arx^ ideo vocatum fufle non dubi- Britten to, qubd coiigefta & in folidis finibus firmata, eminentiorique "P^^ loco moles ellet. diaum# Ufus autem hujufinodi molis plurimiis eft . Etenim congre- gationi faciendxpappellendis, dirigendifque navibus, rebus in inundationis periculo confemndisj Maris xftus, Bellij incen- dii 5 hoftilis incurfus qualiscunque 5 defendendis limitibus, fa- ciendifque per Mare Speculis, per Flumina^ Paludes, Terras, necnon Sylvasdeftinatainfervit. Durnapud Aristotelem libro de Mundo, fi alioqui Ariflot.cfe utvulgbhabeturlegitimus 6c verus ejus Autoris paitus fuit, Mnndo. R omnium jyry Dc Vcra Antiquorum omniumprimum c{5jujcwg/« Legi , ea etiamnum fpecuks dic eminentiores inveni, e quibus oftentatas faces e longinquo quid in unaquaque Regione novi fieretj vel fadum eflet, praefigni. ficabantj adeb ut taliumufu uno die quid in tota Afia fieret, Persarum Rex percipere polTet : Deinde (p^vKra^ id genus elle /^^«, quibuslonginquisfignum fieret: Haud ab- furde mihi ejusmodi fpeculas cum congeftis illis Frificis e Ter- ra foiidis monticulis confeiTe videtur . Nominis interea rationem obiter attmgens eandem &: no- minis & rei originem 5 ac ufum efle non ammadvertebam. Parva enim difterentia (p^vnv & /Sjyr^sy infcribendo faci- le occurrentem litterarum inverfionem y immutationemque repr^fentat : Res verb eadem, & quae. ufitatas prifcis tempori- bus ejufmodimolesfpecularumgratiafuifle declarat, & nunc dubitandi fcrupuium aufert > unde domus illa in vico C a t- T o R u M ad aliquod Rlieni oftium ( cujus tum alia plane quam hodierno hoc tempore facies cernebatur, cujusque nunc rcrum viciflitudine exitus arenofis tumulis a Mari elevatis con- ftipatus clauditur) in HQllandicum Oceanum fluentis pofita, He Bntten eft nuncupata; Namde facibusinterdiuaccenfisfumi caufa, & no£t:u lu- centibus, aliifque fignis, quae inde navigantibus^ pifcantibus, itineraterreftria facientibus, excubitoribus , nec non vicinis agricoHs deftinabantur, non eft hujus loci perftringere : De- monftraflfe namque fufficiat, quod Britteny fi fubftantivum eft, molem ficcam^ altam, & foUdam fignificat. Britannise Quoniam verb A N G l i A in ipfo Oceano moles firma 5 m Inftil^ no- concufla 5 &C eminens fit , at incoHs fedem , communifque vi- fiienunde. h^bi^ationem prsebens 5 vere oUm dida fuit Britan- NIA. GRiSLCi autem haud ignorant fuum m^ijiuvmvy quodLa- tini etiam Prytanseum vocant , cujus originem cum Britannia eandem efle, quis non vel mediocris Ledionis, Antiquitatum- que Studiofus animadvertit ? Neque me latet 5 aliquos P r y- ' T A N iE U M lisv^S miAHQv , hoc cft ^ tntm pemm , interpre- tari. Alii autem nervofius hic indicant, locum emioentem, in umiinid. q^o de Republica benemeritis vi6tus gratis dabatur 5 ac ubi guber- Herba Britannica. 151 gubernaiidse Reipublicae Magiftratus creabatur ^ fignificare : Quodfi ad ipiiim Prytaneifitum& ullim refpexerimus, con- venientiflimam & maxime propriam rei Nomenclaturam de- prehendemus. Quae vero nonnuUi de B r i t a n N i a, D a n i a v e fin- guntj nugantefque fomniant, ac nova parturiunt, hic kibcns omitto 5 ne in orcum delabi videamur, unde pedem j:evocare nonhcet. Nam juxtapar^miamtutiffimaviaj qu^eab omnibus trita eft> utpote quam omnes noverint. Quocirca ad vocem Frisiis noftris famiharem J?ri/mj alacriter regredior. Ut de qua, quatenus fubftantivum nomen eft, qnx haftenus cognitu utihavifa fuere^fatis copioseegi: Quatenus autem adjeaivum 5 idem, ut modo ex parte diftum, quod confohdare, compingerej unircj firmare, nec non conne- dere fignificat, deque reparandis , firmandisque aggeribus, dibus, a:dium teftis, navibus 5 viis, atque fimihbus rupturam, rimas vel ruinam minantibus celebratis. y erum h^c additis loquendi fententiis doceremus 5 fi Anti- quiffimss Lingux Germanicae Lexicon, quse vere Saxonica eftj condere propofuifl^emus. £rit ergo confohdandi fignificationem habere indicavimus. 7an vero dens eft, res fcihcet omnium partium humani corpo- ris ficciffima &; duriffima, cujus contrarium eft Nat, quod hu- humidum & molhffimum corpus denotat. Nunc vulgo Delta fubjungitur 5 fcribiturque 7and. Porro Ica vel ///r^ idemquodeje£tiovalet. H/c enimge- Vera Bn- minatavocah, quemadmodum in compofitis a jacioj &inadji- ^^^^'l-^ cio, vel injicio auditurj ejedionem rei ahcujus, vel excuffionem ^^^"1^1 Ipfe enim fingultuSj in quo cum Luftatione hahtus vel cor- catiof porisflatus ejeaioeftjvulgodicitur Hjc vd Hjck^: Ipfaetiam Hyc^uiti pullorum exclufio, foetus ruptis ovorum teftaceisputaminibus ie exerunt, eoque vocabulo ufitate fignificatur. Nunc verb ut penfum abfolvamusya pofteriore di6tione pro- greffi totam explicamus. lca eft ejedio, 7an autem Dens> unde Ica, Tan, T^m^:^ dentium ejeftio eft. . ^cTanica Talis namque Natur^ morbus S c o r b u x y s deprehen- "^"^'^* ditur, quod corrodendo dentes, ipfafquegingivasconfumen- R 2 ' ' do. 13 2. De Vera Antiquorutn do efficitj ut dentes excidantj excutianturve nifi remedi um ih tempore adhibeatur : Quod vero contraria facultate poUet^ id debet, quse fluida, flaccida, labilia, diflblutaque diffluunt 5 uni^ rejdenrarejfirmare^acitafolidare, ut naturalem fuam molem, integritatemque recuperent 5 diciturque BntUni vel Bnleny •non Vmn. Quamobrem fi Herba eft^ qu^e oris medetur m.alis^ nimirum qux halitibus, dentibus^ diffluentibufque putredine ginguivis opitulandi virtutem obtinet, & diflblutas oris partes, aut alio- rum membrorum aftringendo inpriftinum habitum reducere, ac ne quid amplius depereat 5 inhibere, utque naturahter par- tes nutriantur & augeantur pr^ftare valet, inprimis autem hoe corporis vitium^ & cartilaginofa, acofl^eafubftantia, oflibufque dentibus, ut quibus hic moribus potiflimum tenaciter in- h^retj difliculter eradicari poteft. Hax utique H e r b A fummo rationis jure B R I T A N- NICA nuncupari poteft : NamOrtographiieexactumadeo hacinvoce, Latinis omnibus peregrina, judicium non ^ > . curamus ; eadem res defignatur , five B R I T A N I C SuS BRITANNICA, aut BRITANHICA fcri- five Bri- tanhica, idem. C AP XI V. B RITaNNICM Herba cognltio quando periit. ^^0 Tempore de novo inventa. Covordia quo di^ re^ cuperata. Groninjta quandiu obfejja. CAnglonm da£is perdita. BRI TANNIC A ab effeciu di- Ua, Frijtorum nomiyia in vocalt dejinentia. Lingua Friftcapluribusdifficilis. BRIT ANNIC A di^ Siio Frtfica. Dentilaria quid. Scorbuti not£ defcri- buntur omnes. RytaniSjPrytan^umj Scquid Bnua.ngtU WitunUtghUc. fignificaiit^ expofuimus. Jamveroad BRITANNI- C perditiomsj inventionifque Tempus^ nec non F r i«- SJORUM Herba Britannica. 155 s I o R u M 5 aliarumqve Provinciarum ferreum fasculum prd^ gredior. Quemadmodum vero hxc Nobiliffima, atque effica- ciffima Planta, omniumque inFriiiajatqueHoUandianafcen- tium R E G I N A5 fub Gothorum Normannorumque in F r i- Britannia s I o s crudelitate inaudita fcvientium horribiH armorum llre- Gotho. pituperiitjita Annomillefimofexcentefimofeptuagefimo fe- cundoj unitis ferme omnibus B e i. g 1 1 Provinciis quafi di- ^^t? Gai- ma6lerico5 fub terribili tubarum, tympanorumque fono de lorumve- novoame inventa eft : Et quidem eo ipfo die^ nono nempe f^denuo Julii menfis, nobis Groningenfibus revera trifti ac nigro : IIlo ^"^^"^^- enim hofds nofter^ omnibus ex ^qao inimicus 5 Potentiffimus Galliarum Rex Chriftianiffimus Ludovicus, nominis iftius decimus quartusj Principis Eleftoris M a x i m i l i a n i H E N R I c I Colonienfis Archiepifcopi^ nec non B e r n a r- D T a G A L e N Monafterienfium Epifcopi du6tu 5 primo Geldria, Trajeclo ad Rhenum , Tranfifalaniaque Provinciis, necnon VefaiiajZutphaniajCovordia (qux vigefimo dieDe- Covordia cembris ejufdem Anni a nongentis militibus Hcet cuftodita, recuperaca violenta tamen manu per undecim G r o n i n g a n o r u m centurias (mirabile di6tu) gloriose rurfum expugnata fuit) aliifque Urbibus 5 ac Arcibusj non regiis vi£lricibiis armis, fed fcelerata quorundam militum Prsefe^toruni vecordia, ipfo- rumque M a g i s t r a t u m ac P r o c e r u m, in propriam fubditorum fuorum ( hoftili ferociae mifere ingemifcentium, & Provinciarum fuarum ttatum, tot copiarum invafionesj pu- plicas devaftationes, Religionis & Dominii mutationes , L i- bertatis privationem, fervitutis iugum, nec non innum e- rasalias calamitates, quas premere filentio magis , fi fas eflet^ quam meminifle hic allubefceret, trifti ac horribih fane ejulatu deplorantium) pernitiem flu£luantium 5 turpiffima atque de-^ teftabili quadam arte fucofe deaurata fex feptimanarum fpatio fuba6tis^ in campurn noftrum proceffit, & ingentem ad viginti tria hominum milha ex omnium Gentium colluvione com- mixtum poft fe trahena exercitum 5 atque in nos fatale ferrum ftringens 5 quo cervices noftms demeteret, Groningam GronIa in nuUivisiUa contu- Herba Brkannica. i^y bernium femper manfura conceffit : Servat ilk fibi jus fuum, quod eft ad minimum aurse flatum pro libitu mutari 5 ficut ra- ris fe profperam femperj ita raris femper exhibuit adverfam, Ferendum jam vobis eft^ quod aliter noluit efle D e u s, & cum ipfo D E o conftanti pede gradiendum. Bellorum eventus ancipites femper deprehendi 5 imo fsepe fatales I m p e r i o- R I o R u M periodi fuerunt. MeHus jam vobis erit temporum furori ac neceffitati nonnihil prasfenti cedere, 8c illatas per vim contumehas, ac damna, Chriftiana fortitudine potius^ quam ut illa ulteriori ruina ultum eatis, devorare : Rependet dies , re- pendetvobis Deus, ac ea qux Bcllorum iniquitatibus fub- trafta funt, copiofo cum foenore aliquando refundet. Verum ut redeam, unde digrefllis fui, Tempus me vocat. Ad H E R B A m igiturcujus antea mentionem feci gradum rurfus facio. Illa enim Nomenclatura, ac Etymo ad rei pro- prietatem fignificandam, ejufque effeaus exprimendos, ad de- Britanni- clarandas facultatum vires 5 aptiflimo BRITANNICAc^e nomen olima Priscis Frisiis vocatafuit: Herbanimirumfo-' efteau lidarum partium prsefertim dentium contabefcentiam , aut ejeftionem confolidans. Quod autem didio in vocalem definit 5 ideoque multis a L A T I N I s effbrmata, & e Barbarico, rudique fono in politio- rem tradu6i:a videtur, paucis hicea dere Sententiam meam aperiam. Primo, conftat in F r i s i c a Lingua nomina in vocalem & hanc prsscipuam Alpha definere, novum non efl^e : Quem- admodum in Familiarumj Dominiorumj & Titulorum infcrip- tionibus palam eft. Itaque paffim audiuntur Manninga y Tam" ^nriovum minga^ Grepinga^ Ailua , Bumamay Mberda^ Ripperda : Et ^^^^^'^^^ Brinca , Selvarda , Hufwgay Frama , Ludema , & qu^ his funt a"o^& f^^^^i^- , EdeWen- Tum verum Antk^jj um ]us Frisicum fcriptum tia. hoc docet, in quo diftiones plurim^ vocalem terminationem fortiuntur, ut obvium eft in Frivilingo, vel Imiinge^ Uunfmgo vel Eunfinge^ & c^teris. Deinde fi a Latinis diffio hxc ad certum typum reda£ta fuiflet, non tot, tamquc diyerfis modis ea in li^ bris Autorum exmta inveniretur. S Unus 138 Vera Antiquorum Unus enim Apulejus nunc Brit anicen, nunc Bretanicam, inde Bretanni, rurfum Britan- N I c A M vocat. Totum autem negotium ex eo pendere videtur, quod olim in noftra Terra Frilica R o m a n i , & qui in Romanorum caftris aderant G r ^e c i M e d i c i, diligentes rerum Natu- Fiifica ^ rae indagatores^ pronunciatse a Frifiis BRITANNICyE Lingua ab fonum non imitari , imo multo minus exprimere convenienti- nonTntel. buslitterispotuerunt. . ^ . ^ li^ibilis. Nam etiamnum externi, quiin F R i s i a nati non luntj nec a teneris ejus Lingux fonum imbiberunt, vix aut difficiie eum fando confequuntur. Britannica Omnis igitur BRITANNICA didio Frisic^ nilnifi originis, &pronunciationiseft5 eamque, quam modo paucis Friiica contra plurimorum opinionem habet, veram tam.en ac indubi- diaio dk. ^^^^^^ Etymologiamreddidi. Ceflent igitur curiof^ multorum quxftiones 3 neque opm eft 5 ut fe quifquam liujus nominis caufa amplius torqueat^ vel alios divexet^aut inutile negotiumfaciat. Nec vero G r ^ c i idiomatis voces huc applicare animus eftj ne prolixior commentarius modum excedat5& qui jam opi- nione mea longe ampHor excrevit. Poflem aUoqui hoc loco originem multarumque diclionum Gr^carum vim non fme utiUtate forfan exponere, ut- fBeJ^c^} iS^iS^, /3{U6), 7rfuT<36Veio^^ 7iivTcl)iy,g^ &denique Pritannica^ Infute. C^terum aUb me revocat BRITANNICA5 obiter- que perftrigendus eorum error, jam tamen fi^pius explofus, qui Betonicam vocant BRITANNICAM> ut in mul- Betonica tis Gr^cis Lexicis legitur : Non eft autem Grammaticorum non eft novifle ^tnaracum , aut B R I T A N N I C A M : Longe Brfunnica ^^.^^ f fignificat & fuo Etymo, 8c fuo pariter ufu : H^c vero Herbam labiles dentesj horumque varios aff e6i:us confo- Hdantem notat : Itautquge Herba inveniri poteft excel- lentia hac atque occulta vi^ & fimul aperta facultate praedita, ut Stomacacen fcilicet orisvitia^dentium dolores, inftabilita- tes, erofiongs, vermiculationes, ftupores, gingivarum putredi- nes 5 & Phaged-^nica, fimiiiaque Oftonopici morbi Sympto- mata^ Herba Britannica. i jp mata, aliorumque curet : Eajure optimo non Dentila- Dentiik- R I A folum, verum etiam BRITANNICA vocetur. ^'^^- Jam vero nefcio ulium fimplex in rerum Natura , quamvis aliqua ex parte huic ftudio me tradidifle profitear y quod qua- litatibus manifeftis, tum etiam propria &: naturali fua virtute adeb dentibus, gingivis , fimilibufque non folum oris , verum etiam faucium vitiis, quam hsec mea H e r b a, profit : Quam idcii^o veram efle BRITANNICAM affirmo. Eodem plane modo in eo 5 quod P l i n i o aflcribitur de piin. vo- • Remediisad omnes corporis morbos Volumine capite tricefi- Inm. derc* mo o£tavo traditur. med.c.38. Si Agrefiis Lapathiy quod JUqnl R u M i c e m quoque vocant , radix commanducmY , & fuccus in ore comneatur > ftatim dentium do* loremtolli^ ^hemna(ifli; at cumaceti cyathutribusvel quinque radice CQ^aiacetoinore detentoidemfieri, Quo locp non aha Herba intelligitur , quam hxc nofl:ra Sola Bii- BRITANNICA : Utpote qusefola exomnibus L a pa- ^^""i^^^^"' T H I fpeciebusj atque unica adftringitj omnibufque oris vitiis noftrl oii)i5 efl: utiliflima. ^ Lapathi Sicnamque Veteres Frisii ab ipfis mundi incuna- bulis, & R o M A N I5 aliique omnes poftea per tot annorum ^^^'i^g^^- centurias hac Herba ad dentium varios afledus mafticando, fricandoj fuccum inungendo^ ac decodlum ore continendo uti eonfiievere. Ejus tamen ufus plurimus fuit propter Scorhutum familiarif- fimum 5 & ut antea fa^piiis monitum Endymicum Frifi^ mor- bum, propter Stomacacen & Scelotjrben hujus morbi Sympto- mata non modo in Frista, verum etiam in ipfa Arabia, tcfte Strabone graflantia. De Romanorum enim exercitUj DucEyELioGALLo, Smho l ^ . in x^rabi^e loci^^hoc morbi genere DiviAugusti tempore divexatoUbro fuo Geographicorum decimo fexto fic refert. Quare in albumvicum fervenity jamexercttu oris & crurum vitiisy c^terisque ejus loct maltstentato : Quorum illa circaosy haccircacrura tefolutiones quddam f int ob Aqua6 & fruBus proveniemes, C R A T E R I quoque Medici fervumi referente P o R p h y- Pf>^p^^y^ R105 novoquodammorbo (nempfe Scorbuto) cavtum fmjle, ita ut ^tv' cams ejui ab epbm dfcederent. ab animal. S 2 Ne- V Wier. ob- fenr. libro. Scorbuti qualitas. Scorbuti Schor- mund 140 De Vcra Antiquorum Neque verb hic mihi difputandum erit, an fint morbi, an Symptomata 5 non magis 5 quam fi contendam, an Lippitudo G.R^cis ocf^JtxAiufV, fit morbus^an Symptoma: Quis enim morboseflenefcitj fiper fe & principaliter ingruant , &aaio- nesimpediuntv efle fymptoma fi alium morbum fequuntur, necaaionesfolumteduntjverum & a£tionum ipfarum tefio- nes funt fadse ? ufitato tamen & proprio vocabulo quid vetat uti, & fimul approbatum Frificx di6tionis ufum fequi ? Sclmhuc dicitur, & fic morbus cognominatur. Vulgb enim fertur, De Schorbuc krankte , Scorbutus mor- buSj vel De Schembuik: fiekte ; J o h a N n e s etiam W i e r u s in fuo obfervationum Medicarum Hbri Scorbmum infcribit. Efl: autem intemperies frigida & humida, ofla, ofleafque par- tes, nervos & nervofa refolvens, cui portiovenenatahaud du- bioadeftj ideb quodvariisaccidentibus& labificiis corruptio- nibus corpus alterat : Quorum omiflb horrore , quatuor prx- cipua genera perftringam. Primis duobus G r ci M E d i c i , qui Romanorum caftra fequebantur, Graeca nomina indiderunt, quoniam F r i- s I c o R u M nominum Etymon ignorabant aut ipfa etiam vo- cabula exprimere non poterant : Pofterioribus duobus nec- dum quis veranomina Gr^ca vel Latina tribuit. Primum eft autem & vulgare, ac quod morbi initio erumpit Symptoma, oris nigredo, dentium mobiUtas, Uvor, erofio, gin- givarum putredo, & ulceratio, nec non faniofi & foetidi cruo- risfubatri effluxio, dolor cum pruritu, ut etiamin Serpigine, Miilgb de Sprou'!^ (a ferpendo di6ta) vcy^ Scorbun fpecie^ la- borantibus cernitur, quod G r iE ci ^(xciK»KKlwy oris malig- nitatem xocant ^ quia dentes potiflimum laborant > aUbi Schormond five Scheurmond, id eft, buccae vel oris rupturam dicunt, qua gingivx a dentibus difcedunt : His medetur B R I T A N N I C A : Ideo hoc nomen a dentium foUdando- rum cura ne excidant fortita eft . Alterum eft quod fequitur, fi morbus ab initio non curatur, refolutio fciUeet nervofarum partium 5 compagifque in geni- bus, anguium inftar, & quafi mortua membra tremore vacil- lant ipfa crura > GruECis nuncupatum eft (mihorvfSn ; aUbi verb pronuuciatur Schorhm vel SchQrbeen ^ hoc eft ti- biarum HerBa Eritannica. * 141 biamm ruptura s qui dolor aliquando ofla penetrando perci- pitur, vel fenfum fradorum offium infert: Unde aliqui pu- Oflago: tant hoc Fi^ife malum vocandum €lle Schorhty & Latine Ofcedo. oftraginem, vel oftaginem, aut juxta Marcellum Ofce- dinem : Quamvis a quibufdam etiamnum Belgico idiomate De Lamme Schorbot vocetur. " Lainnae Qui vero ffKiKorv^^Slwy Scorbutum 5 aut faltem Scorbuti Schoibot fpeciem non efle exiftimant^ illi mihi vero Scorbuto laborantes ^^^^^ nunquam vidille videntur, cujus definitionem in definitionum libro ponit Gl a udius Galenus : Gui quoque malo BRITANNIGA opitulatur, fed diverfo modo, quam Stomacacci^j quemadmodum poftea declarabitur. Tertium eft Symptoma cutis decoloratio 5 multorumque TcftiEm* nigrorum ftigmatum in tibiis 5 partibus nervofis , ac frigidis eruptio. Hoc fxpe per fe ufu venit inhocmorboj maxime initio fi pauca materia eft, vel inmorbi ftatu, fiNaturamor- bumfuperat: In multishxc ftigmataperfeverant, &curatio- nem admittunt, in nonnullis exulcerantur, &maIorum ulcc- rum principia funt G r ^ ci & L a t i n i nomen non de- derunt : Vulgo aliqui I6terum Nigrum 5 Frifii Dt Blaufuchty mtvus HoIIandiverb De Blau-fchuity ficFnfn quoque puniceas ma- culas De Flekken vel Plekken vocant. De Blau- Quartumeftquafiprincipale & infeparabile accidens , ven- Q^anum!' tris dolor cum torfione fubito ingruente & mox recedente > & nifi provideatur, intendi, & lentas febres ipfum corpus fenfim exhaurientes inferre folet : Ne hoc quidem Gr^ci aut Latini, ut notum eft, aliquo nomine donaverunt; Frifii Schoybmk^ paffim nominant, tanquam inviduum quid, Schoibuik & morbo, qui inde nomen obtinuit^femper conjunftum : quafi totus venter, & hypochondria ruptur^ lenfu diftentionem pa- ^^^^^^' tiantur. Verum de hoc fatis. Graflatur autem hic morbus apud eos potiffimum, qui Vi- num non bibunt, verum quibus continuus Cervifi^ potus eft, pr^cipue qui in Seri defeilu , yel aqu^ decoda^ crudam ali- qiiando deguftant, . C A V U T 14^ De Vera Antiquoriim Caput XV. NonmiUa B RITANNICM expenmenta tn me- diumproferuntur. Et ad qu£ B RITANNICA conducit hoc loco dicitur. Seininis coniide- vatio. mal is [oann. Fcrnel. lib. V.de part. mo- rjb. cap.8. Gallib. 1. de Aniid. RITANNICAM veram efle di£l:ionem Frillcani perfpicue vidimus, omniumque Scorbuti fpecierum de- fcriptiones narravimus. Nunc autem, ad quae BRI* T A N N I C A valet, annotandum propero. Quas igitur facultates ad Stomacacen curandam in hac mea Herba expertus fum, paucis enarrabo, ut cjus ufus^ & quod pa- riterverahsec BRITANNICA fit^ omnibus conftet. De BRITANNICi© femine nihil, prsetcrquam quod fuperius annotavi, tradunt A u t o r e s : Qui quidem omnes fatis fuperque illud femini Oxylapathi efleperfimiledemon- ftrant, dum BRITANNICAM Rumicibus Agrefti- bus in omnibus efle fimilem fcribunt. Hujusautem, quamhic ad vivum depingo , cum Sylveftri- bus L A p A T H I s prorfus idem femen eft , nigrius paulo, quanto iliud eft rubicundius 5 magis etiam hoc 5 quam F l o s aftringit. Valet itaque faucium maUs, Aphthis five uleribus in quam- vis oris partem fjepenumero ferpentibus, ut fcribit Clariflimus JoANNES F£RNEL'ius> Dyfcntcriis^ Cceliacifquc : Ma- lignis omnibus medetur ulceribus, nec non vencnatis i£tibus uriiverfis, fi pulveris modo infpergatur. Qiiod autem inter Antidota hujus ufus non fit exiguus , id ne quidem Galenum latuit. Sic enim Ubro de Antidotis fecundo apud eum legitur^ ubi inter aUa Alexicaca contra Hy- drophobiam BRITANNICA inter Democratis verfus commendaturs quos fic Julianus Martia- N u s R o t A vertit. Hanc Herba Britannica. 141 Hanc quoque ad eos qui timent aquam fibi T)icebat Niceratus confiare & fimul Kyfmicisy qui mirandasjudicare Medicinarum proprietates queant. Titii ^atricii optimi tresobolos ^r^fiaret indicium fi id adeffet tibi. ^ies jubebat viginti duos dare Jejuno ut dixi nuper morfis j & ex aqua Facere fucctis BRITANNIGj^ ferttif idem ^atus quo Lyciumpr£cepimusmodo. Hoc quidam etiam multum admirantur. Huc refer Plinii verba, ex quibus fatis elucefcit ad venenata, & Serpentium i£tus BRIT Herbam plurimum valere. Verum ha^c mea Herba contra venena, morfufque ve- Contra nenatos infignes habet efFeftus. vencna Succi porro expreffi e foHis &: radice BRITANNICtE efiicax, Antiqui fcre omnes, & LATINI mentionem faciunt. Succum medicatum l^oh Arabes vocant. Primo 5 quod fuccus omnibus ex partibus B R I T A N- N C colleftus, ad Stomacia, Scelotyrben 5 malaque ulcera faciat, argumentum eft 5 Herbam antipathia, ac proprietate occulta iila propulfare mala 5 quemadmodum in hac noftra BRITANNICA Herba erpertus fum. Nam quod tibix quoddam ulcus nullis emplaftris in milite quodam mihi vici- no 5 item ahud in quadam foemina Dorothea fimile curari po- tuit, illud equidem hujus Herb^ fucco expedite fanavi. Succus ad Tum autem ex nulia Herba^ quod fciam, expreflus fuccus ulcera. ita facile igni condenfatur ^ coquendo enim brevi temporis fpatio fpiflaturj & denfi mellis inftar fit^ necnon vehementer ffipt icus eft, ac aciditatem quandam penctrantem retinet. Pofteaquam igitur collata defcriptione ^ Etymisque, hanc veramefle Herbam BRIT ANNI C AM^ fitis demon- ftravi j Noncontentus tamenhis, idem facultatibus^ quas ipfa experientia cognitas habeo^ quod ncc inutile 3 nec cognitu in- jucundum erit^ confirmabo» Intor 144 De Vera Antiqiiorum Inter facultates igitur , quibus hxc BRITANNICA poUet, primb occurritj ilkm dentium malis (ut jam diflum) mederi. Adverfus Clariffimus Aerius Amidenus plurimum ad dolo^ dentium Yem & dentiummobtlltatem commendat, ut jaminRumice Ni- dolores. gro (uperius oftendi. Plin. Vo- Idemfacere Plinius videtur , qui eam pr?eterea contra lum.de dentes Rheumate vexatos ufurpat, ut ex tricefimo illius capite Remed. conftat. BRITANNICiE fuccumy inquit^ cum vino veteri & aceta ad tertiam decoquesy pofteague ore continea^s^ Idem paulo poft tra- dit^quod ad cavum dentem BRITANNICA Eerba com- tnajlicetur. Alii igitur Stomaticam efle Herbam, 8c contra Stomacac- cem pariter valere prodiderunt. Nunc quid ego expertus fum hic obiter referam. Experi- Pauloante, quam Anno millefimo fexcentefimo feptuage- mentomm fimo fecundo Groninga Emdam proficifcerer, civis qui- meorum Jam Groningse dolore dentium 5 gingivarumque humiditate enarratjo. vexatus fuerat : Hic poft multa a fe, ac aliis applicata verum e^Feftu inutili remedia, a me hujus Herb^ B R I T A N N I- C JE ufu citiflime fanatus f uit, idemque femper fatebitur. Alim etiam faber ferrarius Stomacace per biennium, & am- plius lavoravei'at 5 omni Sorbitionum genere ufus in extre- mam valetudinem reciderat. Adhunc accercitus mese B R I T A N N I C ex Saccha- ro, Zinzibere, ScGlycirrhiza Deco£lum exhibui, & poftea paulatim mehus ille habuit , reftius ingredi , quiete dormire, fine doloribus, fuafque res peragere ccepitj & ad debita N a- T u R JE^ fuique opificii munera reverfus eft. Recurrente interea morbo fubindeidem Deco£tum repe- tere fuafij undepriftinx fanitati reftitutus adhuc pancratice vivit. Terciiim Tertium nunc quoque experimentum addam, ut in ore e3.'pen- duorum^ triumve omneftet & verbum, & veritas. Quidam nomine Jodocus Petri GRONiNGiE Frifiorum morbo imphcatus fuerat Scelotyrbico, in foetidam primb cloa- xam delapfus 5 impuris fefe aquis ingurgitaverat , ac ex non probas \ Herba Britannica. 14^ probiE Cervifia^ potu per multos annos male afFeftus a nemine curari potuerat : Huic equidem Deco6tum Herb^ me^ BRITANNICyE per viginti feptem dies calidum exhi- buij ac fubittde vinum antiquum perpotare juffi 5 unde leniiis habuit. Verum poftea Legvardiam & ulterius profe^tus, in itinere refrigratus fuit, morbufque recruduit^ quare ad me reverfus priorem medicationem commendavit 5 fuumve erro- rem profellus auxilium petiit. Interea tamen meis dum utitur Medicinis 5 a Vetula quadam novo & ut curaretur modo perfuafus in peffimam valetudinem relapfus eft. Tertio itaque ad me reverfus tandem hujus B R TANNIC^ ufus optime curatur. Pr^terea, hoc fine ja6tantia didum voloinomnibus, qui mihi^meifque confiliis obtemperarunt, BRITANNIC^ Herb^e fcrhcem femper fuceeffiim Stomaticis , Scelotyrbis^^ item Spleneticis, Hepaticis, Dyfentericis, nec non Rheumati-' cis hominibus comperi. Ideoque quartum adhuc experimen- ium hic addere non difpHcebit. Ergo Joannes Loudewel Leovardienfis ac publico fcrib^e Oaartiim munere fatis notus, frequenti circa ^ftatis medium pifcatus Experi- labore defatigatuSj foUfque aeftu quafi torridus ac fitibundus mentum. fubitaneo cerevifias hauftu, circaque Bruma retis caufa prisci- piti in Aquas lapfu morbum non fme prsefenti vitse difcrimine contraxerat : Febre enim continua, maxima atque indefinente cephalalgia 5 inexhaufto ad fuftocationem ufque vehementer peftus petente capitis rheumatifmo, nec non deploranda tufft cum fumma tam dexteri quam finiftri lateris punclione trium menfium terminos ultra miferrime fuit excruciatus. C^are Medicorum auxiUum amorbiprincipioimploraviti Sednul- lis Pharmacoporum viribus curari, aut laterum cruciatibus po- tuithberari: Verum macie tandem exefusj & a Medicorum turba pro defperato habitus crudehffime dereli£lus eft. ^gri hujus conditioni non fine commiferationis aculeo in- doluit Nobiliffimus Dominus ISAACUS DE SCHEP- PER, ofto Pagorum in Frifia, vukb ylcht Carfhelen, GREETMANNUS Digniffimus, meque confeftim, ut huic mifero falutari confilio fuccurreremj rogavit. Annui, T eique CViintum Experi- mentum. Aliud. • 1^6 De Vera Antiquorum eique fimplex meum B R IT A N N I C Pecoaum fine mara exhibui 5 quo feptimum poft diem imminuta parumper vifa eft vehemens illa deftillatio, atque ab eo fe melius indies habere coepit. Eodem igitur iterato , priorumque Medicd- rum rejeaispharmacispriftinoe reftitutus valetudini 5 vegetif- que pollens viribusa conterraneis non fmeingenti eorundem admiratione publice confpicitur. Tandem, ut rehqua prxtcreamj Wynoldus Jacobi pro tenj- pore Hortulanus meus, poftquam jam ultra biennium male fe- fe haberet, ac indies mifere ajfili£tus in pejus ad maximum meum incommodum ruens, tandem adeo incurvatus proceffit, ut erigere fe ampHus impos plane exifteret , quapropter ad me accedensfepertotum corpusmifere cruciari pra:fentibus ahis profitebatur 5 fimul nudatis brachiis, varias Uvidas, imo nigre- fcentes ferme & quafi fubluteas intermixtas Scorbuti maculas oftendebat. Ihco propterea BRITANNICiE Decoaum fimpleXj quod fequitur, paratum exhibui , quo dum utebatur , oftavo die prsediftx omnes maculse ita evanuere, ut illarum ne qui- dem minimum veftigium amphus fuperfueritj poft decimum quartum quoque diem bene habuerit, atque erefto corpore in- cederepotueritj necnonhgonemrurfum arripiens opusfuum fohto more perfecerit. PorrojVetulaquaedam admodum deformis BeUingawolda a multis jam annis Scorbuto laborabat^ cujus uno Symptoma- te, quod os invaferat intolerabiUter cruciabatur, jamque os ni- gricabatj dentes corrofis gingivis ac quafi per gangr^nam cor- ruptis tanquam ftyU, vel parvx- fiftulx inftabilesj exefi, ac atricolores non finefummo doloreomnino eminebant, pala- tum Uvidis etiamiium macuUs midique variegatum apparebat. Hsec quijm GRONINGAM veniflet audita hujus- H E R B inventione , ihco ad me properans remedium ob- nixe petnt, fimulque nihil fe habere pecuniar, quam mihi cxhi- bere poterat^ palam profitebatur. Verum percepta iniusmuUensintegritatc, parumque pau- peris pecuniam curans, protinus jufli, ut hujus me^ Herbx ra- dicem^quam veram efle BRITANNICAM profiteor, ore per nodcm contineret : Paruit iUa^ & poftridie ad me re- verfa Hetba Britannica. J47 verfa ingentes mihi gratias egit, multifquein Hortopra^fenti- bus mirabiles plane hujus operationes, perceptamque inde uti- litatem laudabihter narravit ; Non pruritum folitum , non pun^hiras, non faHv^, & puriscopiam, non oris foetorem, non denique ullam dentium corrofionem fenfiffe > quin etiam horum confirmatas efle radices, omniumque dolorumfe ex- Addolo- peitem dicebat. remdcn. Dentifricium proinde ex hujus Herb^ radice, fcil- lingio illius, quod mihi tradere velle videbatur , fpreto , una cum Decoao BRITANNIC^ fimphci , quod fequi- tur, HberaHter dedi, quibus ufa paucis diebus a terribiii illo ma- lo Stomacace di6to ex inopinato curata eft. Poflem hic pluri- nia mea experimenta referre , verum hxc pauca aUorum om- nium loco fufliciant. Prumpta fane mirandae hujus B R I T A N N I C ^ ope- ratio fatis oftendit, illam occulta quadam quahtate contra plu- rima mala operari : Quemadmodum enim propria vi P oe o- Herbamm N I A comitialem morbum curat, Lignique Guajaci decoftum Morbum GaUicum : MiUipedes auriumdolores,SuccusCy- fates. renaicus coIumeUae inflammationes , Hyrundinum nidi terra An ginam : Galgulus avis Ifterum Morbum^ MajorisCheU- donii Succus oculorum fufiufiones , & ungues , AnagaUidis fuccus oculorum obfcuritates, Asplenion vitia & Lienis inflationes, Eupatorium jecinoris affe6tus , Aloc ventricuU, Ruta inteftinorum Abfinthium utnufque ma- la, Oenanthe renum, Solanum Veficarium veficse , Liquiritia &Pulmonaria pulmonum, Buglosson cordis, A rte- M I s I A uteri , S a l v i a Cerebri , & nervorum , nec non S T OE c H A s arteriarum vitia depelUt. Sed de hac SimpUcium proprietate aUas cum bono D eo plenius tradabo. Eodem profefto modo B R I T A N N I- C A noftra dentium, oris, faucium, & Ugamentorum , om- niumque ofl^um malapropulfat. C ^ T E R u M omnium vi occulta agentium SimpUcium corufcat perfeaiflima, iUiufque infaUibiUs femper fuccedit operatioj corporibus nuUo aUo modo , quam eo contra quem antipathia BRIT A NNIC A poUet, aftVaibus : Si vero corporaimpura, aliisqueimpUcitamaUsdiftenduntur, ab iUa T z auxi- 148 De Vera Antlquorum auxilii parum fortiunturj quin imo fepius pejus habent. Quar illud verum eft. Lumina quot quondam Juncnitis Argm habebat Tot circumJpeBus debet habere C^ledens. NuUum adeo prxclarum medicamentum 5 niil fuo tempore &; modo detur , quin venenatam in vim traofeat facile ^ eft, Sic, Temporibus Medicina valet nam tempora projimt^ Et data non apto tempore Vina nocent. Omnes itaque RESPUBLiCiE bene conftitut^:^ a me- dica praxi imperitos ftrenue femperremoverunt. Verum Barbaris reique hujus ftupidis nulla cura eft, ut quorum (fi D 1 1 s placet) corpora medicamentis virtute, ope- rationeque falubribus indignantur, Scpejushabent: Imo fine periculo per dolores tutum, multorumque mortcs medica- mentorumpericulumfacere exiftimant. - Catalogus foret nimis longus , fi quos hic G r o N i N g folummodo Alyptarum 5 nec non Pilicreporum 5 aUorumque infcitiainteremtos fcio, recenferem : Ubi & Vetulae meretri- cio quxftu deftitutse plerumque veneficas fiunt, ac impune in hominum vitam graflantur. AdPro- Sed viderint PROCERES illi patrise, quibus coni- ceres. mifla RefpubHca eft, quique dubio procul ejufinodi admiflb- rum aliquando rationem D E O reddituri lunt ; avertat ter OPTIMUS iUeac MAXIMUS ne Schifmaticis fa- ftionibus fovendis peccandi feneftra magis aperiatur, quam ReipubUcse tranquilhtati, hominumque faluti confulatur. Verum nemo, nifi medica methodo a DIVO HIPPO- C R A T E5 Magnoque G A L E N O perfede tradita fucrit * exercitatus, remediorum ufumreftenoverit. A quaquidem re Seplafiorum ilkid, & Circumforaneorum vulgus longe non folum abeft, verum etiam plurimi folo no- mineMedicij quibuscerteftivamtraftarejquamMedicinain infamando Herbar,um judicium profitcri praeftaret, ^ quorum Hcrba Bntannica. j^p quorum cur^ ne canem meum male habentem committere vellem. Equidem ^ primb nunquam B R I T AN N I C A , nifi corpore bene cognito atque etiam pnieparato , cui illam ap-. plicarem j ufus fum : Qiiamvis poftea 5 neceffitate urgente, longe fxpius aliter fine noxa tamen. Hinceftjquod cum magna multorum utilitate illa femper Britannica a me ufui^ata fuerit, nuUa f^piias habita ratione segrotantium ^'^i"^^it>ct Temperamenti , imo illius omnino neglefta qualitate , quem- J^^^'^^^^" admodum quoque experimentur illi , quibus remedia appli- convc- candi ars fatis cognita eft. niens. Sed tamen fciet hic Benevolus LECTOR5 plurimis Scorbuticis ante Herbx hujus ufum, hanc, vel ejufdem generis alteram, prxfcribendam eJTe purgationem : Sci- licet. Rhabarbari eleili. 5j. Agarici Trochifcati. Seminis Anifi. ana 5C Spic^e Indica^. . Cinnamomi. ana grana x. Foliorum Sennsemundatorum gij, Aqu^ Fumarise |iiij. Macerentur per noaem in loco ealido, Mane expreffioni adde . Syrupie Cichorio cumRhabarb. 5C Cremoris Tartari. 5!!' Mifce fiat Hauftus, mane j ejuno ftomacho fumendus, V E L.. Extradi Catholici mei. ^{T. Fiant mde Pilulas numero quinque vel feptem : Inauren-. tur, &jejuno ftomacho mane fumantur. Paratur autem illud iiiXtractum hoc modo. T i Pul- De Vera Antiquorum jjt. Pulpae Colocynthidis g.x. Radicum Hellebori Nigri. Rhabarbari optimi. Aloes Lucidae. Scammonei ana |j. Foliorum Seniiae mundatorum §j f. Turpethi Gummofi |f. Agarici Trochifcati gvj. Cinnamomi. Caryophyllorum. Nucis Mofchatas ana gj. Specierum Diarrhodonis Abbatis ^ij, Spiritus Vini optimi quantum fatis. Mifce, fiat Extraftum fecundum artem. Interim notandum, in Scorbuto laborantibus venae Seftionem inftitui quoque pofle, fi fanguis abundat. Verum hxc in genere paucis hadenus fint obiter per - ftrifta. Capht XVL Fires ac B RITA NNI C M qualitates omnes , nee nonpraparationes deteguntur, §luo tempore & quan-^ diu aRomanis ufurpatafuit^ ^iiando feriit. ^ul- veris Acida vel fimpliciter habentur, ut poft Acetum eft Oxalis, OxylapathuMj Aizoon, Biftorta^ &c. Vel dulcibus faporibus permifta, five acribus, five amaris^ ut Mala P u N i c A5 & vinum ex his^ Pruna, Vuse immatur^ej Ompha- cium^ Mora immaturaj ut et Ceraia^ Stibium, Rubus, Equi- fetum, Lyfimachia, &c. His annumerabitur viridis BRITANNICtE, Herba, ejufque Flores. Ut in quibus guftu aciditas, aftringendique fumma viscum dulcedine in amarorem deprehenditur. Talia vero quae funt, omniailla humidarum^ atque aliarum etiam partium ulcerationibus opitulantur ^ nec non nervofa membra confirmantj qux putridis ac acribus humoribus ffuxa infirmantur. Vere igitur ad qiix olim commendata eft B RI^r AN- NICA^. t^t De Vera Antiquorum NICA5 ea iii hac mea Herba quotidie 5 imo multo plura^ quorum veneranda A N T I QU I T A S plane ignara fuit, experior : Quippe quis vulnera exiccat, & conglutinat : Qu^ oris fauciumque nialis fubvenit 5 ibique ac aliis in corporis membris putrefcentia fanat ^ qux ferpentia coercetj nervos at- que offa corroborat, humores fuperfluos abfcindit. Etfi Herba acriter adflringat > radix tamen ea potiffi- mum vi pollet 5 fed Folia & fuccus lenius paulo guftum con- trahunt. » Tanta nihilominus femper adftringendi poteftate prsedita fnntj ut A N G I N A s etiam curent , vel prseguftata praefer- vent. Nam quod P l i n i u s de Florum colle6tione prodidit, antequamTonitruaaudianturj non omninb vanum^ nec ma- gicas fuperftitionis eft 3 quoniam Tonitrua diebus fiunt ut plurimum Canicularibus 5 ante quos , F l o r e s hujus col- legiflei, expedit 5 ut fucci plenos, nec externo calore alte- ratos. Piima Primse igitur BRITilNNICy^L facultates hx perci- hujus piuntur, ut in o:radu primo Folia fintfri2;ida, ficca vero in qualitas gradus tertumitio. R a D I X autem in primo gradu fimiHter frigida, 8c in tertii gradus fine ficca eft : Non minus enim exiccat, quam A l u- MIEN5 yErugo, Myis&os^ Sccsetera, qux tertio gradu recen- fentur. Secundae Porro fecundse BRITANNIC^E qualitates manifefto Brit|innic? etiam inhacmeaHcrba explorantur, ac Veterum Au- qu3 ita ws. YORu M verbisrefpondent. Omnibuseniminpartibusaftrin- git Herbaj indurat item & conglutinat > intus idem operatur, nifi^quando Folia alui deje&ionem propter aftriclionem exaccidentimoliantur^uti&fuccus, cum fcilicet corroboratis vifceribus vis expultrix au€ta irritetur : Propter aftri£tionem, & refrigerandi vim omnia putrefcentia, ut Eresypelata tamulcerataj quamintegra^ ErpeteSjPhagadoenicajGangrse- nas, & c^tera inhibet^ & fanat : Undecunque fluentem fangui- iiem 5 H7EMORRH01DES5 fimul & menfes fiftit : Diflb- lutionem, Hypochymatis in Jecinore, Liene^ & Renibus, gin- givarum, omniumque adenolarum partium cogit^ toliit;, ac in- tesr-"^ Heiba Britannica. ^53 tegrx unioni reftituit 5 unde fanguificam vim 5 caloremque naturalem reparat^ atque confervat. Tertiaquidem hujus BRITANNIC/E qualitas eft, Tertia illam nervis, eorumque incommodisj ruptis, vulfis, contraftis, ^^^ljtas. tremulis, fpafmo, pai-alyfi, febrilibus ^ftibus, necnon rigori- busmederi: Venena, & ferpentes abigere, ac iftus eo- rum fanare^ quare jure inter Alexipharmaca nu- meratur. Omnes Angin^ fpecies^ quas vulgo Scliarantias vocant, uvul^ relaxationemj Parifchenia, fimiUaque oris, faucium, nec non ventricuh mala aftridione egentia, ac apoftemata^ tumo- res, & ulcera probe depellere, variaque Rheumata auferre: Unde in mentem mihi hsec venit conjeftura, BRIT AN- N I C A M hanc ei fimilem eflcj quam adeo fub Plantaginis Aquatic^e nomine THEMISON celebravit, quemadmo- dum verbulo fuperius notatum. Quarta denique & ultima utpote occulta huius BRI- Qs^rta TANNIC^ qualitaseftj ^ Frisiis noftris comperta, "^^^ & divulgata, illam latentium caufai'um morbos , Stomacacen fcihcetj Scelotyrben, cruraque ulcerata antipathia fua cu- rare. ^ Foha imponuntur ulceratis partibus per horas duodecim Viridia, renovanturque alia : Succus quoque caniculari S O- LE induratus, autigne infpiflatusinungitur. Credo majori N a t u r ^ inftindu rerum vires olim me- . liiis fuifl^e cognitas , quam hodie funt. Optima quoniam ab A N T I Qij I s tradita nunc paitim ignoranturj partim verb in- telligi prorftis nequeunt. ' Ufitatifl^ma quondam apud Frifios Herba, &: a R o m a- N I s, G r ^ c I s Qu e admodum expetita in ufus fuit B R I- TANNICA. Quiim enim Caii Julii C^saris tempore, qua- 0^° j!^»- draginta circiter annos ( f ilvo calculo ) ante Christum |^^!^'^'^^^ Dominum noftrum natum , item Octavii Augusti, mani Bri- Duce Quintilio Varo, ob fuperbiam haud fecus quam fevi- tannica. tiamomnibus Germanis odiofo , qui ingenti ftrage Anno ^^^''j'^*^' CHRISTI decimo a Bclgis & Germanis Herminii ^''^^*^- Principis dudu inter Lippam Amifiam fluvios fuit afFeaus, V . in 1^4 ^^^^ Antiquornm inquaultra triginta fex Romanorum millia, per faltusj frute* 6lafimul&: patientia paludofa, coenofaqueretrocedenteS j at- que infueta Belgici Aeris inclementia Brumali tempore tremebundi, imbriumque potentia madidi mifere occubuere 5 quo commotus O C T A V I U S, eum quotannis cladis diem moefto animo lugubrem fecit. Imperatoris etiam Tiberii, Duce Germa- Nico Cxkvc^ Drusi filio, ejus adoptivo , qui Anno CHRISTI decimo fexto Cattos Sc Brufteros, Belgiipo- pulos, omnes inopinata clade attrivit 5 ac fuperavit^ atque Anno fexto poft cruentam & exitiabilem Quintilii Va- Ri cladem Romanorum ofla nondum humata honorifice fepeliri 5 illorumque fepulchra vivis Cefpitibus probe tegi^ atque exornari curavit. Hic LuciuM Apronium Inferioris GermanisePro- prartorem, Uberis F r i s 1 1 s tributi pretium ftipulato majus folver e negantibus , Frificam tellur em ut invad er et mifit, qui a DioGARO Frifiorum PRINCIPE magna armorum contentione in fugam verfus, nongentos ex fuis apudLucum BadiihennA nomine ingentem, ubi hodie, kico tam maris per Amafim inundatione,, quam terra levi fubmerfo, partim vero coefojpagus Boidegamlday Benmngawolda^ vel ut nunc Biffiw^- mlda dia:us5 in Veteris Praefeftur^, Civitati Gronin- GAN iE, fubjetej finibus fitus extat : Atque fecundo die VicTORiAM profequens , in ViUa Cruptorick vulgb Crops^ Abr. On. ^Qlda^ ut re£te Libro Geographicorum Ortelius, 6c in Antiq^ P E T R u s B E R T I u s pofuiflc vifi, milHare Germanicum Vll'r ^u^vf Orientalem verfu3 Cancri Tropicum ab Urbe G r o n i n g a in Belg. diftantc, mfinito elapforum gemitu ultra quadringentos ex Vet. Tab. utroquektere paludibus inckifos, deque fuo periculo conter- Dion.1.60. ac morte prsefente paUidos miferabih ilrepitu trium Annai. 4. horarum fpatio^ ingenti prasda F r i s 1 1 s reUaa, perdidit. Sueton. in Dehac autem clade hocmodo T a cit u s loquitur. Claudio. Mox comper^tum a ttansfugu^ mngentos Romanorum apud lu^ cmiy mem Baduhennavocanty pugna inpofierum extraHiyConfeilos : It aliam quadringentorum manum^ occupata Cruptoricis quondam ( fiipendurli viU, po^quam proditiQ metuebatur, mutuis iUibus procu- ktiil[e, Hunc Herba Britannica. i^^ Hunc Baduhenn^ hncum (ut hoc obiter dicam) Phtlip- Cluver. Pus Cluverus in eo Frifiae tra^lu, in quo hodie Septem ^^P' '^^' Sjlvjii vulgo Seven Wouden fternuntur : Romanorum vero ac Frisiorum pugnam inter Leovardiam & Snecam Urbes commiflam fuifle autumat. Cruptoricis quoque Villarfi prope Baduhenn^ lucum collocat. In quibus Vir ille lagaci in- genio quamvis pr^^ditus, leviter nihilominushicerraflevidc- tur. Univerfis enim Frisiis notiflimum fliat, /^pr^w Sjr/m ab oppidis hifce binis longe remotas, adque ad Transifalani^e hodiernjs, Bructerorum oUm, terminos fitas efle; illa veroFIevum lacumverfus, nunc Aufl:rinumMare diftum, fefe pnxfenti hoc sevo, ut antiquitus extendifl^e. Proinde idem in CruptoYicisVilla collocanda error committitur. R o M A N o s enim, iUis poft:quam innotuiflTet, F R I S I O S, Flevi caftelli folutione fafta^ad fua tutanda in Frifiam digreflbs, A p R o N 1 1 Qjj E adventum in armis ftantes gnaviter ooferva- Ye, per Vadofum Mare vulgo het Waty & Oceanum ad Ama- fimflumen velisfecundisnavigantes (quodaFIevi exitu unius diei curfu peragi potuit) eo appuIiflTe, Frifiofque eodem in loco plane fecuros, ut putabant 5 aggreflbs poftero die a tergo fuifle 5 atque Romanos , e pugna confervatos , per Cruptoricis Villamy compendiofam fcihcet ac viam tutiflimam paludibus undique munitam, nec non Bructerorum, nunc Bruaed Drentinorum, agros, Vidrum fluvium , Sociorumve Caftra ad Rhenum pofita petere propofuifle, tute exiftimo. Sremini! Hac ergo Diocarus Victoria potitus, magifque Trans- apud Romanos tefte T a c i t o inclarefcere coepit Frifiorum i^^^Iani, 8c fama, aquibuspoftea Scvirtute 8c amicitiain Romanos pr^- Jwentani cellentibus, iisque fortitudine terribilibus per annos aliquot xaclt lib abftmuere: Quare a fuis DIOC ARUS PRINCEPS Annai.13; Segony id eft, Viclor (5^^^enim Frifiisidem, quodViaoriam denotat) cognomento diftus eft, filiumque Dibbaldum Winf. CLAUDII CiESARIS per tempus aliquot militi^ S^^;^"; commifit. tni, hb.u Hic poft parentis obitum domum reverfus , inque Princi- pem ele£tus5 ob vacuos Tubantum agros Rom am Verri- Ahr. oru tum & Mallorigem Legatos mittit , qui forte fortuna Urbem ^^^""^' perluftrando in Magm P O M P E I Theatrum deduai, inter V z SE- De Vcra Antiduorum SENATGRES intrepidi locum occuparunt 5 quod dum humaniteraPatribusacceptumviderent, nullos aut armis vel fide Germanos F R I S 1 1 S praeferendos elle ad imum omnes palam exclamarunt. M. Ham- Deinde a N e r o N e crudeli P r i N c i p e ambo Civi" £0^1 r^^' ^^^^ donati, & per Petrum G h r i s t i Apoftolum converfi, Cappad. fidem Chriftianam amplexi funt. in £ccl . G .-E T E R u M G A J I etiamnum Imperatoris C A L I- Frif. hiil. GULyE, qui Frifiam & Bataviam avide ingreflus , pra^ter turrim altiflimam Brittannic^e Romanorum arci, B r i tt e n- B u R G vulgb dictse, ad Rheni oftium extruftx additam^ dig- num notatu nihil peregit. Unde de tanti Principis feveri faci- Sueton. in noribus heroica virtute perpetratis C a j u s S u e t o n i u s Caligula j^^^ pofteritati reUquit. ^^ap. 44- yidmonim de fupplendo Batavorum mmeroy quos clrca fehahehat^ expeditionis GermantC(X> impetum co^pity neque dtpdit, Et mox infra : Cap. 4^. Tofiquam caftra attigit, ut fe acrem & feverum Ducm oficnderet^ lega* tosy qui auxilia ferius ex diverfis locis adduxerant^ cum Ignominia dimijit. Et deinde : A^ox deficiente beUi materlli,paucos de cuftodta Gmnanos iraficiy occulique trans Rhemm jusfttyacftcpofi prandimn quam ttmul^ tmfisfime adeffe hoftm y Frisium nempe Germanum, nunciari. Quo fa^o, proxipuitfc cum amicis^ & pavte equitum prsitoria* mrum in proximam fjlvam; truncatifque ^rhrihHs^ & in modum tro" phoeorum adornatis , ad lumina reverfm eomm quidem qui fequuti non effent, timiditatem & ignaviam corri^it Comites autem & Viiiorm participesy novogenere ac nomin^Mronarum donavit^ quas difiinilas folts, €ap. 45. ac lunAi fjderumque Jpeciesy.exploratorias appellavit. Et paulopoft: FofiremOy quafiperpetraturushellum^ direlia aciein litore Oceani y ac halltfiisi machinifque difpofiiis^ neminegnaro ac opnante^ qutdnam ccep-' turrn ejfety repente ut conchas le^erenty gakmque & finus replerent^ im^* peravit : Spolia oceani vocans^ CapitoliQ Palatioque digna. Praeterea, CLAUDII quoque CyESARlS, quide- vi&is Britannis 5 per paucos dies in Belgio commorans (fex enim menfium fpatio Roma exiens^ totam Britanniam fubegit^ & R o M A M denuo ingreflus eft) audita ab A u l o P l a u- Tio Senatore (quem Brittannorum^ ademptis prius armis, ducem conftituerat, poftquam fratres CataiAum & Togodu- riumiilorum Imperatoresfuperajlet^hujus cum admiratione BRI^ Herba Britannica. 15 7 BRIT ANNIC^ fam% fibi ilico demonflrari, in tabula depingi, Romam deportari, inter castera Ipolia cum navali qua- . dam Britannorum corona, clafficis ea in regione Vi£toribus ex- hiberi confueta 5 aliifque, tefte Suet onio, domiti quafl Oceani infignibusin T r i u m p h u m duci, nec non in C a- p I T o L I o ut Palatio.debitam fufpendi curavit, quse tamen poflea Neronis Principis mandato cum ipfius propria centum 6c viginti pedum longitudine figura 5 ut Cai. li- STENEs Hiftoriarum G:rif5tor ailerit, in Hortis locata Ma- '^^^^^^"^' rianis fulmine accenfa^ cum Horti parte potiori conflagravit. Deinde 6c N^eronis Imperatoris, Ducibus Pompejo PauUino, ac Didio AvitOj utfcribit libro decimo tertio Anna- Tacir. lib. iium TacituS. Anaal,i3. Tum quoque Vespasiani nondum s a r i s , in hifceBelgiioris Anno Christi, atteftante Paulo Mcrula^ quadrageiimo fexto, C l a u d 1 1 Imperatoris voluntate, Mi- litum Tribunum agentis, a quo in Germaniam primb ac Bel- gium, deinde in Britanniam miffas^ tricies & bis, ut refert libro feptimo de Romanorum geftis Eutropius, cum hofte Entrop. dimicavit^&C Vigtoria potitusfuit. lih.y- de Sic & D o M I T I A N I Cacfaris, Duce Lucio Maximo, qui ^efth^"^^' Antonium Belgaiaim Gubernatorem Anno Chrifti oftogefi- ^ mo o6tavo ingenti praeUo vicit. Nec non aliorum Romanorum I m p e r a t 'o r u m tem- poribus, ciim Belgis fupcratis, incognito , &: infoHto morbo Romani Stomacace & Scelotyrbe mifere cruciarentur, ad unum omnes BRITANNICtE hujus ufu in priftinum ftatum ac meHorem valetudinem reftituti funt. Quam fingularis hujus Herbii^ mirati facultatem Romani, - eam in fummo honore habuermit^ & ab omnibus poft (utante ^'^^j^^^^^ ab ipfo mundi exortu) morbo Scorbuto aSiftis ultra ofto an- ^ ^r^o""a- noMm centurias frequenter ufurpata fu it. nis £ui t Quum verb 5 Anno C h r i s x i S e r v a t o R i s noftii u^a. feptingentefimoquinquagafimofeptimo, o£tirigentefimo no- no^aHifquefequentibus Gothi & Normanni, homi- QJ:^^"^^ nescrudeHtateacinrabiem prxcipites, inopinate, &quafi ex P"^"^^- ^^^^^ Aere rapti cum magno prxdatorum exercitu obibnato mrorCj ujt crudeles Tyranni^ in F r i s i a m irruifient . 5 &: Hbertate V 3 op-.^ i^S De Vera Antiquorum opprefla, atque extinfta Religione in turpem^ miferamque fervitutem Populum nuUi parccntes, adegiflent, omniumque fortunas voraciffimo ac infatiabili hiatu abforpfiffent : Atque deindc omnibus in confufionem funeftumveliorrorem a£l:is, Urbes maximaex parte incendio confumpfiflent, agrosdeva- fliaflent, phana combufliflent, ac tot miJUum innocentium fan- •guinem atrociter efllidiflrent, necnon innumera fl:upra- com- mififlent, difciplinafque ad unum omnes extinxiflient, obU- vioni penitus confecrata N o b i l i s haec P l a n t a fuit. Horror profecto mihi efl;, illud vel fola cogitatione T e m- pu*s pcrcurrere, atqueutinamfaepiiis percurreremus, 8c vel fola meditatione fummam illam Frisiorum nofl:rorum calamitatem deUbare non dedignaremur > fieri quippe non poflet 5 quin ad commiferationem adamantina etiam pedora romperentur. Quid enim tum in Frisia mifera inventum eft:, nihil certe, nifi florentiflSmse Regiones totae jam moribundae, ac no- viflSmse lachrymse fanguinis voces obviis omnibus propinantes? Quid nifi longa viduarum (ufpiria, viduitatem fuam ac mari- torum Ci^des jugiter deplorantia? Quid nifi difpalantes orpha- ni de parentum, quos truculentus gladius abfumpferat, orbita- te, anheUs fingultibus balbutientes ? Quid nifi decrepiti fenes, dulcifllmi pignoribus ac fenedutis fuse fulcris , quse martius furordisjeceratjfublatis, domeftic^ foUtudini acerbe ingemi- fcentes ? Quid denique nifi innumerabiles omnis generis & ftatus homines 5 omnibus divitiis paulo ante affluentes , mox I R o pauperiores, omnibus exutij incertis paffim fedibus ob- errantes & vagantes ? Ipfa Literarum ftudia, quibus ad gloriam &; aeternitatem juventus aUtur, quantum illa deUquium, quan- tumve ecUpfin pafla. Hoc inquam mifero fataUque Frisiorum tempore hu- jus BRITANNIC^ Herbx plane periit cognitio. Quamvis poftea ab Avicenna rurfum demonftrata fuit, nihilominus tamen in hunc hodiernum ufque diem , in quo nunc iUam L u ci de novo lubens reddo, ac pubUco non in- video, nec non rerum Divin^ Majestatis miran- darum omnibus ftudiofis reprxfentOjpedibus quafi conculcata & Ipreta latuit. Herba Biitannica. i^^ij C^TERUM, ut ad inftitutum revertamur compendio Platonicus ille Apulejus natione Afer , qui H a - D R I A N I Imperatoris tempore floruit , hujus B R I T A N I C vires optime complexus eft, quas noftra hac in Her- bafrequentius expeitus fum. A u T o R fane ille omni fide dignus, Herbarise ftudio excel- luit, ejufque veri funt, qui exftant Commentarii, ut Albinus Torinus Vitodurenfis, & Hermolaus Barbarus^ aliique credidere^ quiillius Autoritatem fubinde citant. Nam 8c voces Latinis infolentes, & Apulejo dignre infunt > plurima Unguarum peregrinarum congeffit vocabukj quod ftudium eo fpe6tat , ut fi forte unius Nationis Nomen- clatura res parum perfpici poflet, alterius magis pecuhari evi- dentius eluceret : (^emadmodum hac in Britanniga curiose obfervavit. At utinam exemplaria ejus correfta, ncc adulterata exta- rent. BR n A N N I C Ay inquitj Hbro fuo de Herbarum Medica- Britanni- minibus capite mihi vicefimo nono, vel Bret ANIC A, hoc cxVhes eft Beta altera, fcilicet mgra-^ Damafinlon, vel DamafineoSy Italis ^^^V^^^]^ BRir ANNI C Ay altu Bido vocatur {male enim Bth legitur) vel Bipo. Gracis dicitur Britanni , vel Britannice : Sed horum nonnuUis Medicai etiam Beta^ vel Flamago, aut Blantagmis Beta , vH Vidon nomi' cap» 29, natur. H meHus tamen ofl^e- dinem quis legeret, quae Scelotyrben fignificat. Vnde Herbami (i viridem non habueriSi etiam aridam contufam, & cum Vine coCfamy ut melliscrajfitudofiaty fumito. Eodem modo viridts ajfampta parem effeilum habet. yld dentium dg - loremf&fihilaxlfuemti Herba BRIIANNICA mirafuccurf0 fotentia, Reponendm efi amen^peT hyemem fuccm^vel ejuspulviu Nam non succusj fmper V\xhh i6o De Vera Anciquoruiii quomodo fcmpcrappmt. Sticcum ejtis Herbain arlemoYafe, velejtu com fer- ierrandu5. ^^[^i^ ; Anetm cmu Abtetmam vm multiyfcd male accipiunt : Vemm (mea fententia ) argenteummulto melius pofuit Do- ftiflimus HiTMELBERGius fuis in APULEJUM Commentariisj quamvis vitreum omnium optimum exifti- marem. Vulvcrem quoqueeoincornu YCponito, Nam ad eosdemufus cumvino quoque fumptus efficaciter aqu€ prodeji. concitandam aU vum vMet : Herbx enim fuccus pro virihus cujusquef imptus per fe fine pe- nculo purgat. Ad paralyfm viridis BRltANNlCA comufd ciim^ rAdiclbus,ac cum vino mero epota optlmo ad duos irefve Cjathospodefl mirifice. AdAngmamy quhn Grm Synanchen vocant, BRlTiNNiCy^ Jierbiz Tlos anteqnam quis tonitru audiat y€oUe£luSy & devoratmeam per tmim annum declinabit j ad oculorum & dentium dolorem H^r- ^RITilNN lCil Aquo pondere cum vino ^ger accipiat y & in pr^efenti cejfabit dolor. Hsec ha6tenus de Herba B R I T A N- N I C A, ut Codex meus antiquiflimus habet, retulit A p u- , L E j u s^qu^ hujus mese Herbas experimentis confirmata funt. Reliquus adhuc mixtionis ejus modus efl:, & ufus. Equidem aliquandoex aceto&oleofoliis, vel ejus pulvere, aut etiani Deco£to eoque ex vino cum Saccharo, vel mellc utor j aut Apozema, quemadmodum communis praxeos ratio pofl;ulat, ut in fequentibus conficio. Ex fero laftis quoque, vel ex Ptifana, aut aqua & aceto/ebris praefertim cum adefl:, Decoftum dedi. Herb'je pulvis, ut & radices aridas, perfeefitat^ jecinoris, Scfplenis emphraximj nec non alui duritiem habentibus no- cet : Validius enim acquo in ejufmodi corporibus adftringit. Qiiocirca per fe Dyfentericis 5 Coeliacis , Lienteriis , Diar- rhoeis5 nimiis vomitibus, cognatifque malis utihter prxbetur : Aphthis quoquCj oris ulceribus^ ac dentium doloribus appli- catus fuccurrit. Quemadmodum radix per fe fumpta alvum fiftit & fanorum vifcera nimis conftipando tedit ita ex vino, aut aqua mulfa, Vel fero minus nocet radicis Decoftum : Quinimo contra ma- gnos henes, Hepaticos, Stomaticos^ Stomacaccios, Scelotyrbi- C0S5 & Paraly ticosj atque Convulfos ufus eft incredibiHs, pr^- fertimfi hocmodo4ecoquatur, DE« Mixtionis inodus 6c tio. / !li '■m Herba Bricannica. DECOCTUM BRrTANNIC.E COM- POSITUM. ^t. Radicum Britannicae §iiij. Herbarum Brittannicae man. ij. Centaurii Minoris. Betonicse. Cichorii. Buglse. Majoranse. Chamsedris. Chamaspitys. Linguse Cervin^, Meliflx. Rorismarinf. Epithymi. Fumarise. anaman.£ Florum Stcecfiadis. Seminis Anifi. Fbeniculi. ana Zin^iberis. jif. Corticum Citri. Aurantiarum* ana 5iij« Sacchari § vj. Vini albi optimi lib. vij. Incidantur, conturidantur, ac in Vino per no^tem maceren- turi iVianelentoignead tertias partisconfumptionem inBal- neo Mari^, ut vocant CH YMICI, per bihorium deco- quantur. Coletur poflea, & fiat Decoctum. Hujusdofi^ Unci^ tres funt, mane jejuno ftomacho per quatuordecim diet continuos fumendse. ALIUD. Herbarum Britannicas Man. iij. Becabungae. - Nafturtii Aquatici. Cardui Benedidi. Man* ij- Fumari^. J^; Aqui- t6t Dc Vera Antiquomm Aquilegise. Chelidonii majoris. Meliffe. Lupuli. Sanicutei Confolidae majoris. Raphani Rufticani. Rutse Muraria^. ana Man. C Radicum Britannicae |iij. Incidantur&coquanturinVinialbilib.viij. aut Aquaehor- dei, vel laftis caprini Hbris xij. Quod fi fiat, hujus media paj:s segro fufficiet, Colaturse nondum frigefadae adde;,, SacchariLib.fl'. Piperis longi pulverifati. Macis. Radicum Galangae pulverilat. Gentian^e. Tormentillx anajj. 8c fn ©enuo paj*umper coquantm*. Et in vitreo^vel ftanneo vafe dd* codum fervetur. Hujus capiat aeger mane §iiij. Poft con* fumptionem vero, fi opus ftterit, detur Purgatio. DEINDE. . ., * Theriacas optim jj.. Aquse Boraginis. Cardui Benedi£ti ana Mifce fiat Hauftus/equenti die poft purgationem xmo ma.;^ ne jejuno ftomacho adfudores eliciendos Vel prasparari poteft hoc modo^ quo fe^ime utor, Decoaiim DECOCTUM: BRITANNICtE simplex €x fimpl. 9^- FohorumBritannicaemanip.ij. rBrumaii vero atqpe Radicum Britannicse |iiij. / Hyberno tempore, Glycyrrhizse 3ij. vfoliis virorem neg^n- Zinziberis 5j. Itibus, Radicum |vj. Sacchari giiij. Vjni G4Hci optiQPii libiiij. Herba Britannica. fncidantur, & contundantur groflb modo , tilacerentur per noftem, atque ad tertise partis confiimptionem vel per fefqui- horam in duplici vafe lento igne decoquantur. Coletur poftea, & fiat Decoctum. Hujus dofis, uncise tres erunt, mane jejuno ftomacho per quatuordecim dies continuos aflumendse. Quod non folum, utpr^cedens compofitum, contraprae- Adverfus di6ta mala omnia efficaciffimum eft, verum etiam H ^ m o r- ^q"^^* RHoiDES, earumque dolores atque ardores internos facili negotio depellit, nec non mirabih fucceffii Hydropem nondwm inveteratam toUit. Quod primo in duodecim anno- rumpuero expertusfum, quiita intumuerat, ut incedere am- plius non potuerit. Et quamvis in hoc Vini loco, cerevifiam ad medietatem de- Ad Hy- codamj fumptuumratione, applicui, nihilominus tamen intra ^i'opc*«» quindecim dies omni Hydrope Uberatus, in hodiernum ufque diem optimfe habet. Idem poftea eodem foelici fiicceffii in adultioribus me do- cuit experientia : Quod hic fane in multomm commodum reticere nolui. Verum tum Unciarum quatuor radicum BRITANNICyE loco^fex, immo plures interdum , ra^ tione fubj edi, BramaU prsefertim tempore, fumendae funt. Idenpt Decoctum Anno millefimo fexcentefimo fep- tuagefimo quarto civi cuidam Leovardienfi morbo omnibus notiffimo Bel^ice vulgo De Spmwy five Squlnmcle dido (acutum aeque quam peftiferum morbi genus, ut libro, & capite quarto fcribit infignis Mcdicus AURELIUS Corn.CcL CORNELIUS CELSUS, cujus ab his tres, ab illis ^^^^ veroquatuorfpecies, ex Scorbuto originem ducentes, annu- merantur) Latine Squinancia, Grsece vero Synanche , vera Angina periculofiffima, jamjam fuffbcationis metum incutien- te (unde Grxcis re£te crvv«'y^,j Sth S cvvot^HV, a fuffocando difta cernitur) mifere laboranti, cujus nomen Iet%.o PeteniHay Contra exhibui : Ad hunc enim, dum Leovardi^ per aliquot Anginam. dies commorarem, decimoquarto Septembris die vocatus ac- ccffi. Hic poftquam mane & vefperi per triduum hoc Decodo Simplici, ut & fequenti Syrupo, atque Gai'garifmo ufus fuiflet, die decimo fcquenti oftavo menfis didi Septembris omni X 2 plane V i64 Vera Antiqiiorum plane faucium inflammatione, rubore, acerbo dolore 5 trans- glutiendi ac refpirandi difficultate, internis ai^Joribus, nec non acutafebre, quam biliofi fanguinis fluxio e venarum jugula- , rium ramis in fauces repente irruens excitaverat^liberatus fuit, atque non fine cognatorum 5 vicinorumque adftantium admi- ratione inopinato valide fatis locutus eft 5 ac poftea materiam omnem depravatam £c phlegmaticam abfque omni moleftia exfpuit, atque ab eo momento plane convaluit. Fuit autem liuic a^gro Syrupus, G ARGARisMtJS hoc modo praefcriptus. s y R u p u s, Dlamori. Mellis Rofarum. Syrupi Florum Britamiicae. Violarum. ana|f. SalisPrunellae. 5f Mifcefiat Syrupus. Quo os Scgutturfaepluslavarine- ceiTe eft. Componitur autem Syrupus Florum BRITANNI- rCM hocvulgarimodo. ij^. Sjucci Florum Britannicae depurati Ubras tres. Sacchari clarificati Hbram unam 8c fcm, Decoque fecundum artem in Syrupum. GARGARISMUS. Aluminis. SaUs. Gall^. ana. §f. Nucis Mofchatse. gij. CorticumGranatorum. 5j. RofarumRubrarum. Manip.f. SeminisBritannicas. Manip.j. Anifi. Staphifagrise, ana ^f. Contufis contundendis, coquantur in AquajVel Vino Rhe- nanoy aut GaUico rubro per mediae horx fpatium. Colatura: adde, Mellis Herba Britannica. i £^ Mellis quantum fatis. Mifcc fiat -G G A R I S M U Sj quo guttur interdum gargarizatur. Vel hoc modo praeparari conceditur. ^L. Succi Britannicx. Plantaginis Aquatic^ ana libr.fem. Aceti §iij. Mellis |ij&:fem. Salis Prunell^ jij. Mifce fiat GARGARisMus^in hoc morbo omnium optimus. Caeterum^attenteconfiderabit hocloco Leftor Bencficus, A N G I N A M, hoc fequenti CATAPLASMATE, unius diei civilis decurfu tolli, nec non omnino curari pofle. ijt. Foliorum Britannicas. Lentis paluftris. ana manip. iiij. Malvae manip.unum 8cfem. Florum Britannicae manip.ij. vel ejusloco Radicum Britannicae |iiij. Coquantur in Cerevifia veteri lento igne ad moUiciem, addendo Farinse Secate Libram unam, Cata- MeUis Rofarum. plafma, Olei ChamasmeHni. Aceti Sambucini ana. |ij, SaHs Prunellse |ij, Croci 5j. Denuocoquanturadfpiffitudinem. Etfiat Cataplas- Ma. Quod calidelinteoloinvolutumgutturiapplicandum. A L I U D. f Pulver. Florum Britannicas manip.tres^ Meliloti. Chamomill,e ana manip.ij. - - X 3 * Lentif i56 Dc Vcra Antiquomm Lentis Paluftris cultro in particulas diffeflac, Foliorum Britannicae ana manip.iiij. Farin^ Foenugrcci. Secaloe. Lini. ana. |ij & fem. Decoqtrantur in la£le, vel cerevifia veteri ad pultis confiften- tiam. Addendo Olei Chamemaemelini. Liliorum Alborum. ana Mifcefiat Cataplasma, A L lU D. i Foliorum Britannicas manip.odo^ Florum Britannicse manipul. duos. Butyri Veteris |vj. Faiinas; Secalas ^viij. Coquantur in La6tis libris quatuor per horam , & fiat Cataplasma. Quod inter duo Linteola calide gutturi applicandum > &C fexies aut faspius, pro re nata, dum frigefcere incipit, viginti quatuor horarum fpatio (la6te interdum admixto, uitaobcrajlitudinemviaebi-^ tur) renovandum, Idem Decoaum Medici Clariffimi MATTH^I fiYLVATICI, necnon ARNOLDI de VILLA N O V A fcientia edo6tus , Alettae Hjlksns^ Joannis Jacobi panNoard, Groningsepiaoremagentisuxoriper viginti fere annorum fpatium Tabe propemodum confumptas bibendum dedij quoper quatuordecim dies continuos amimpto, ab in- ternis inflammationibus ex parte liberata, melius habere coe- pit. Quare deco6lum idem 5 aliis medicaminibus negle6lis omnibus, repetii, atque tertio iterare propofui, eoque fex tantum feptimanarumfpatioadpriflinumftatum DIVINO favore pervenitj ac profpera valetudine jam fruitur. Eodum rurfum Deco6to Anno millefimo fexcentefimo feptuagefimo tertio quater iterato Hemicum Oorland vicinum mcum fub cohorte itrenuijSimi Capitanei Reinoldi Solkemd Herba Britannicat i6j militantem per DEI clementiflimi gratiam felicilHme cu- ravi. Hic vero ultra nouem menfes cruentiflimis dejeftionibus, ab inteftinorum exulceratione profedis kboraverat ante- quam auxilium mcum imploravit. In eo autem veram & pro- prie didtam Dyfenteriam dominari facile obfervavi, dumbre- AdDy- vibus intervallis & cum torminibus a-uorisparumalsefisinte- faitcriam ftinis excernebatur 5 nec ea lcvis quidem, fed jam ad extremum magnitudinis gradum erat perdu6ta , cum non cruenta modo, verum 6c ramentofa dejeftio, imo & ipfamet cai'nofa intefti- norum fubftantia exefa per alvum nonfine doloreingenti fe- cederet. Hic tamen trimeftris fpatio immortalis D E I clementii fdlius hujus Decoai BRITANNIC^ fimplicis ufu ad profperam valetudinem pervenit, atque hadenus firmis plane viribus utitur. Eundem optatum fticceflum tam in Dyfenteria bilioia , pi- tuitofa, quam lienteria 5 & coeliaca paflione plufquam femel obtinui. Item in homine Diarrhoea melancholici periculofa labo- I^^o ^i^^i fante, ut non modo ex nigris alvi dejeftionibusfinefebreultro procedentibus, verum etiam temperamento aegrotantis frigi- db & ficco manifefte confpiciebatur : Scribit enim Aphorif- mo libri quarti vicefimo primo D I V U S H I P P O C R A- Hippocr. TES Ksmx^^^il^^^ fA^hitva c/hqTqv <»tfAX jWftXasr, oTcp- couivfji.uTM ^^^' 4* iivru >^ ^lw vrv^srco 3^ ctvgv Trc^pgT» Koici^i. Dejeiliones nigruccus ulceribus inungitur, Unguenti inftar, ita Y 2 & jyt De Vera Antiquorum & vulneribus, ac fanguinis profluvio opitulatur. Idem fuccus ad oris, fauciumque inflammationes, madorefve nimios garga- rizatur. Sncco, Flos per fe, vel aceti beneficio fumitun Semen ex Blore, & Vino ut plurimum capitur. Semine C ^ T E R u M Pcritus M E D I c u s cognita: Herbx ufum \iomo^do f"^^*^^ obfemibit. uiimm. Verum Idiotse dum Herbas mifcent, 5c coquunt pliarmacaj permultis funera & exequias parant. Quare ne his malefaciendi occafionem prasbeamj h^c de« clarandse H e r b je^ ejusque ufui referendo fuffecerint. Veterum Compofeiones 5 quibus mifcetur BRI- T A N N IC A5 ha6tenus apud Galenum^ Aetium, ^gine- tam^atquealios nuUas legi. Illi enim quorum compofitiones recitat , G a l e n u s, haud dubie BRITANNICAM Agreilis Lapathi fpeciem fecerunt. Unde ad dentes Lapatho Gal lib 5* ufus fuit Galenus quinto de Compofitionibus fecundum loca de Comp' Ubro in aUquot mixtionibus : Sum idcirco illorum, ut & G a- mt^ 2. locaia leni veftigia fempcr fequutus j & quemadmodum ilU illis- aliq. mix' exafte preffis, Lapatho ih Odonticis^ Stomaticis^. atque Epaticis, ego BRITANNIC A utor. Foeminse verb, cui dentes prope inftabiles exciderant, hoc modo DENTIFRICIUM paravi. j-^gj^^.. Radicis Rumicis mei nigrijhoc eiljBrit^nnic^ |viijo feiciumi. GalangaeMajoriSjSiij. Cyperi rotundij gij. Thuris. *• Maftiches. Myrrh^^anasj. Oxyfacchari, |ij. Syrupi de Abfinthio compofiti, ^f. " Incorporentur fimul terendis , tritis, pulverizatisque fiat D E N T I F E R I C U M. Quo gingivas iUinat. Di6tu incredibile eft, quam citb inde confirm.atos, & fine dolore dentes^ fluxuque fixos iUa fenferit, a ftomacace fimul Uberata fuerit > Verum Scelotyrbi curandiT, ex B R I TA N- NICA corieci ELECTU ARJUM, ut..vocant5 eo- aem Herba Britannica. 173 dem modo, ut illud Diacorum, aut Diagalangaj vel etiam Dia- poeonios, &:c. Veletiamhocmodoj ut amicorumprimipilos partim docendo, partim juvandoj amicitias meae ilia in illos cfFundam. 9i Confervse Britannicae, |iij, Chamxdris. Melill'^. Rofarum incarnat . fiv. Pallid. Provincial AcetofitatisCitrijana 5vj. Conditi Calami Aromatici. Corticum Citri. Radicum Pimpinell^ conditai'. ana ^iij. Extraai Juniperi. - EI,^,,,, Abjfinthii,- numBr^ Seminis Sinapi,. umicx* Erucxjana^iij. Cinnamomi. . Cardamomi. ana §j. Tartari Vitriolati, 5j. 6c fem. Olei Anifiij 9j. Cinnamomi53fem: Cum Spiritu de Britannica5&: Cinnamomo quant. fatis. Mifcefiat Electuarium. Hujus dofis eft Juglandi^ magnitudo^.manajejuno fiomacho lumpta.. ALIUD BRITANNIC^ ELECTUARIUM. Ad peftem, Serpentes, &rabidi canismorfum. . R RadicumBritannicseconditarum. 5i.6cfem» n rieienn. contra ve- Valeriana?. ncna prsc- Imperatori^. fervans. \ AngeHG^,ana3ij. Inenaces Diateflerij |j. HerbarumRutie. Scordii, ana 9ij. . Confeftionis Alkermesj 9j. Grocip 9f Y« 3j Succi 174 V^''^ Antiquorum SucciRutJe, 5j. Specierum Diambrse, jij, Cum fufficieiite quantitate Syrupi Acetofitatis Cltri. Mifcefiat Electuarium. Hujus capiat asger bis in die, mane fcilicet 8c vefperi juglan- dis magnitudinem. Sequitur BRITANNICt^ Extra£lum 5 in omnibus convulfionibus vulgo lermyn five Stuypen^ Epilepfia, C2ete- rifque ejufdem generis affeftibus pra^ftantiflimumj hoc modo fequenti Ghymic^ paratum, fcilicet, Extiaaum ?4 Radicum Britannicae. Poeoniae. Vici Quercini^ ana partes sequales. Macerentur in Aqua Lavendulae 5 Florum Britannicas , 8c TiUse, vafe calente tefto. H^c ubi per horas duodecim in in- ' fufione fteterit, ac Radicum vires proleftaverit, transcolata ' feorfim adfervetur , & prioribus radicibus alia rurfus Aqua Lavendul^ Sc Britannic^ fervens afFundatur, idqueeodem modo ter iteretur. Tandem omnis Aqua radicum vim habens, jun6la ac dili- genter colata ampull^ vitreas indetur^ extilleturquc inde omnis humiditas, donec extradi fpiffitudo mellis inftar in cu- curbitse fundo refideat. Hujus EXTRACTI dofis eft Drachma unica cum Aqua Florum Liliorum ConvaUium. , r T, Velprseparatur hocmodo^utdocet celeberrimus JOSE- C^ercet. P H U S QU E R C ET A N V S fua Pharmacopoea Dog^ Pharmac. maticorum reftituta capite vicefimo quinto. Dogmat. rcftft. fol. ^ Radicum trium diftarum, vel 2^^^^^ ^ • folius Britannic^ quantum volueris. Purifica optime, contunde ac exprime fuccum , hunc in Phiola digere Balnei Mariae calore, donec in rubeum colorem convertatur. Materia in rubedinem converfa, omnique hypoftafi five craflamento ab ea feparato, feparetur liquor, qui colore albo inde Jht ijf Herba Britannica. 175 inde deftillabitur, extra6to in fundo remanente fub fapse ru- bicundae forma. Quod excellens eft omni in Scorbuti genere, caeterifque morbis ex eo originem ducentibus , nec non innu- meris aliis, fi nempe exBRITANNICiE tantummodo radicibus Extractum perficitur. A L I U D. 9t Herbae Britannica^Iibramunam. Ejufdem Aquae libras decem. In ampuUa per viginti dies ad ignem macera : Per fetaceum poftea cola. Colaturam in angufti oris vitrum deftilla. De- ftillatum liquorem teft^ inditum, eaque tenui linteo obduda evapora : Illud femper quod margini adha^ferit abfterge, & cum fidente fucco remifce. Exhauriatur tenui foco , atque quiim ad juftum craflamentum deventum fuerit, recondatur Junftum datur hoc E X T R A C T V M cum jufculo, vino ' aut hquore alio, vel aliis mixtum medicamentis a Drachma unica ad duas, ftomacho manejejuno. Non folum omnibus exhibendum Scorbuticis, verum etiam AfthmaticiSjTufcientibuSjTabidis, ParalyticisjHydropicis^&c. C ^ T E R u M, ad eofdem morbos prxftans eft prarfens hir BRITANNIC^ SPIRITVS, hoc modo feqenti Chymico conrectus, ^ ?t Radicum Britannic^ recentium confciflarum Sp quantum placet. Spiritus Vini tantundem in vafe terreo vitreato fupcr-infunde, ut unius digiti latitudine fuper- natet 5 macerentur per oftiduum : deinde per Marias Balneumjlege artis^evocetur S p i r it u s, Ex BRITANNIC^ Semine SPIRITVS, ?^ Seminis Britannicaeprobe contufilibramfem, Spiritus Vini fimphcis menfuram unam. Macereturper oaiduum^Sc Spiritu3 perBalneum Marias eliciatur. EM^ m Emplafir. Britanni- cae. ij6 De Vera Antiquorum EMPI.ASTRUM vero Britannic^ advulnera5c julcera efficaciffimum hoc modo parare confuevi. ^ Herbarum Britannic^ |xij. Nicotianas, Betonicae. Confolidx Majoris. Salvia:. Agrimonise. Hyperici. Pulegii, ana |v. Myrrhse. Maftiches. Thuris, anagiij. Ireos. Ariftolochias rotund^j auaSvj. Ceras alba:. Terebenthinse, ana |viij. RefinsePini, 5vj. Olei Abietini. Vinialbi, ana, quantum fatis. Mifce^fiatfecundumartem Emplastrum. A L I U fjL PulverisRadicumBritannicae. Olei ex Ranarum Spermate per macc- rationem ac co£tionem legitimo modo confedi, ana hbras tres. Ceruflkcri- brat92. Libr. duas & fem. Coquantur leni igne ac lento rudicula continub agitandaj deinde in ipfa admifce codura. Vitrioh albi. Aluminis crudi in f. q. Ranarum fpermatis refolutij atque per hnteum fponte deff uxi, ana|iij. Omnibusjampercoauram ad debitam Emplaftri con« fiftentiam redaftis, adde Cersealbae |viij. ^^^^* Herba Britannica* 177 Tum ab igne remove, atquc immifce Pulveris Maftichis. Thurisana §ij. Demum Emplastrum dum fere refrixeritjadde Camphoras in f q.olei Rolar. prius diflblutx |ij^ Et fiat E M p L A s T R u M, in omnibus vulneribus, nec non inflammationem, &c. Nobiliflimum. / A L I V D. Ad omnium ulcerum genera prseftantiflimum , ea exiccan- do, mundando, aftringendo , excrefcentia reprimendo, fordes mahgnas ehciendojfaniem detergendo, putredinem abfumen- do, duritiem emoUiendo, & carnem proferendo fanans, nec non ad cicatricem perducens. J?4 SucciBritannicaslibramunam&femo Lithargirii. Olei Olivarum, ana libr. j, Cerae flavae |viij. Magnetis |iij. Gummi Ammoniaci Siii. & ziii, BdeUii §ij. ^ Galbani. Mynte ana|j. &5iJ, Thuris§.&5j. Maftiches. r Opopanic. Ariftolochiae longas. yEruginis ana^j. Mifcfe fiat E M p L A s T R u M lege artis. Et BRITANNICA etiamnum Lavamentum, ad omnis generis fcabiem valde efiicax hoc fequenti modo paratur. ^ Radicum Britannicae recentium §iij, lavameji^ F oliorum Britannicse, manip. ij. tum, Nicotianas. Buxi, ana manip. fem. Aceti libras tres. Coquanturadlibramunam^ &:fiatLAVAMENTUM. Z Se- 1^3 De Vera Antiquorum Sequitur BRITANNIC^ UNGUENTUM. ad omnem fcabiem Scc. valde commendabile. ]^ Radicum Bntannicae recentium., gij. mllf Rrf-' Kerbarum Britannicae manip. j. Nicotianse. Buxi, anamanip. Butyri vetuftiffimij |iiij. Cerevifiae primariae vetuftas. Acetiana librasij. ^ Coquantur ad medietatem^poftea dumfrigefa£l:um fuerit, recipe Butyrum , eique probe commifce pulveris Radicum BRITANNICtE |j. & fem. Et fiat bonas confiftentiae UNGUENTUM. A L lU D. ^ RadicumBrittannic2eadmollitieminacetodeco(5t. Butyriveteris, analibramfem. Sulphuris. Aluminis crudi, anagvj. Mifce, fiat fecundum artem UNGVENTVM. A L I V D. ij^. Radicum Britannicae in Aceto decoftarum, |iiij. Butyri recentis |v. Olei Rofarum |viij. Terebenthinse. Lythargyrii. Ceruflae albae^anagj. ccfem. AcetiRofacei §ij. Sulphuris vivi ^vj. Salis communls giij. Mifce, fiat U N G V E N T V M. A L I V D. Ad Ambufta, Vlcera, Vulner^ 8cc. i?4 Succi Herba Britannica, Succi Britanuicse §ij. Nicotianse §j. OleiRofacei |ij. Thuris pulverirati. Corticum Sambuci, ana Cerse. Terebenthinae, anaquant. fatis. Mifce,&fiat VNGVENTVM ALIVD. Succi Confohdse majoris. Pervincse. Nicotian^5 ana|iiij. Britannicse §vj. Plantaginis. Serpentarise, ana |iij. Olei Britannicce. Nicotianse, ana Ubram fem. Coque ad formam Vnguenti. Deinde adde Vifci Lumbricorum |f MeduU^ crurisbovisj |iij* Cerae. Mumi^, ana |v. Mifce^ fiat lege artis VNGVENTVM. Lumbrici foece terrena exinaniri, 8c ter aut quater fontana aqua leviter ablui debent, aquam femper abjiciendo, ahamque innovandoj ut omnis terreftritas auferatur. Cumjam praepa- rati, atque cum oleo B R I T A N N I C yE &c Nicotia-- codi fuerint 5 feparatim bovis medullam inda, poftea Mumiam : Quibus modb codis & confumptis, fuccos fta- tim injice, adque eorum confumptionem coque. Poft vero Ceram minutim incifam immitte VNGVENTVM confice. ^79 ALIVD iSo De Vera Antiquorum A L I V D. Butyrimajalisinfulfijlibramunam. Herb. Britannicae cum toto quant. fatis, Contunde, macera, &infolaperdiesaliquot. Deinde ad humiditatis confumptionem coquatur. Et fiat lege artis UNGVENTVM. A L I V D. Ad nervos corroborandum 5 defluxiones acres^ & tumores peftilentialestoUendumjVulnera &ulcera fordida ac difficilia emendanda, detergenda, glutinanda^ exefam putrilagine car- iiem reftaurandam, emolliendam, 6c contra ferarum morfu% atque adufta. R SucciFoliormiaBritannicaejSviij. Nicotianae §iij. Olei Terebenthinse. Olivarum^ana ^viiij. Cerae flavae, §j. & fem. Refinae pm ae |j. Gummi Ammoniaci inaceto diflbluti, Opopanaci, ana §fem. Terebinth.communis. §j. Pulveris FoHorum Rorismariui. Sabinae. Britannicae, ana ^vijo Olei diftillati Majoranas. Rprifmarini. Mucis Mofchat. expreflij ana 9j.. Spica, gf. Mifcefiat legeartis UNGUENTUM. , A L I U D, Ad pr^diftaj nec non Erj' fipelata validiflimu m. i^L RadicumBritannicae admoliitiemin aceto deco- ftarum». ^ Butyri Hcrba Britannics» i8i Butyri veteris, ana libr.fem. Gummi Ammoniaci m aceto diflbluti. Opopanaci ana^iiij. Terebenthin. communis. Pulveris Foliorum Britannicsc, ana 5vj. Rorifmarini. Sabinxj ana 5iij. Nicotianas |ij^ Myrrhse. MaftichesjanaJsv. Sulphuris 5iij. OieiOHvarum. Terebenthin. ana |j. Mifce,&fiat VNGUENTVM. Tandem OLEUM BRITANNIC.E5 adambufta fanandajvulnera glutinanda, atque contufa membra corrobo- randa Excellentiffimum, hoc quoque loco non negligendum fequitur. Olei Omphaclni. Succi Britannici, analibr.fem. SummitatemHvpericicumFloribus 5vi^ Oleum 1 erebmthm. clar. gv. Croci 9&fem. Vini Rubri quant. fat. Mifce, fiat ex lege O l e u m. Stent Hyperici fummitates in vini rubri infufione caHdoci- nerepertriduumv coquantur poftea in duphci vafe perme- dium horae fpatium. Colato & expreflb adde ex Hyperici fummitatibus tantundem, & rurfum pofl; tertium infufionis diemcoque^ atquetertib repete. Deinde adde Oleum Om- phacinum, BRITANNICyE Succum, Terebenthir nam,& Crocum pulverifatum,atqueunaad totalem Vini ex- halationemcoque: Et ufuiferva. A L I U D. ^ SeminisBritannicsecontufi. Hbram unam. Aqux fontana^;^ Hb. x. Z 5 Stent l8z De Vera Antiquorum Stent in digeftione per dies novemj addendo Manipulum Salis. Deftilletur per veficam, 8c O L E U M ab aqua feparctur. A L I U D. E Floribus. R Flores Britannicae ficcos. Contunde, 6cin vas fidilevitreatumpone, addito fale, atque Aquam fuperinfunde calidam. Stent per quatuor- decim dies, deftillatis 5 OLEUM per veficam extra- hatur. Caput XVII. ^id de BRITANNICM Compojitiontbm An- tiqui. ^anacea Belgarum quid. ^uibus in locis BRIT ANNIcA virefcit, i^quarum Bitu- mino/arum y iUarumque Cerevifiarum qualitates. Mirabilis Natura operatio, Unde Clunia di^fa. Radicum^ Foliorum^ & Seminis BRITANNI- CjE coUe£iio quando, Contra Scorbutum invetera- tum remedium pr ajiantijfimum^ QUandiu ROMANI olim ufi fuere BRITAN- N I C A5 deque illius fervandi, ac mixtionis modo dixi- mus : Itaque par erit, ut ad illius loci Naturam , nec nonTemporis coUeftionem pervigiliftudionotatamdevenia- mus. Endymicicrgo FRISIyE morbi, Infularumque Gallici Oceani Prifcis^ Medicis GR^CIS, LATINIS, nec non ARABIBU^ penitus incogniti, vel folo tantum no- mine exaliorumrelafuauditi, modicequeperfpeftifuere, nifi ROMANORUM Kxercitusin iftis partibus endymicis iftis maiis fe affli6tos fenferint. Mirum ^cetofa. Mtrwr LarLceolata. . Jcl tBx Herha BrTtannica. igj Mirumigitt- minimeeft, illosadverfus liorum morborum DeBritan- miferias nallas ex B R I T A N N 1 C A nobis compofitiones ^®*»" reliquilTe. ["^^'^v"*" Quumpraeterhosplurimosfuiflemorbos, quos nec ab aliis rcsnihih^" cognitos, nec eos curandi modum indicatum efle conftet; Quoniam non Veterum ignavia, aut rerum imperitia illud effecerunt, fedpoiius infinita gulse blandimenta, inex- plebilis libido 5 immenfaque voracitas, quibus, ut fapienter Seneca difputavitj&poft ipfum Plutarchus novi^ Seneca morborum fpecies genitae funt, &adhuc quotidie gignuntur, ^r^^- 9^ quarum aliie ferb, alii^ nunquam medelam receperunt. Quam- J^^^^^^^^^c^- diu enim homines rebus contenti pauciffimis lautas menfas, sympos opiperave convivia non cognoverunt , atque ante indu£tam probl 9, paulatim propinationis confuetudinem (id quod primis iliis fe- cuhs extitiffe memoriae non proditum eft) morbi diverfi neque apparueruntjneque eorum etiam nomina innotuerunt: Nam ad SocRATis ufque tempora diftillationum quas Gr^ci Kxraffag (Latini Catharros) dicunt, nomen, quo nihil hodie frequentius, ignoratum efle tradidit Libro de Repubh- ca DiviNus Plato. Qua de re eo Tempore Medicinse Platolib. autpaucos omnino, velufus plane nullos, nullaque principia ^^e^^^publ. extitiffe certum. Nos tamen obfervata illorum methodo nunquam BRI- T A N N I C A utimur nifi cum iis, quorum Sympathia mor- bis depellendis nata deftinataque mixtio perfediorem iUius operationem fortiatur. Ad hancautem methodum nos Compofitionesillseperdu- cent, quse Lapatho, Acetosa, Plantagine, atque Ba LAUSTiis conftant ^ quas apud G a l e n u Mj ahofque peritos Medicos numeris infinitas in Autori- Bus paffim obvias colhgere licet. Ilhs propterea fuperfedeo. Quod tamen Scorbutus altas adeb in quibufdam egit radi- ces, ut ex fohus BRITANNICtE Decodo optimo & excellentillimo, certifque experientiarum fulcris faluberrimo parum commodi fentiant, hanc ob caufam confeftum medi- camentum, a nemine mortahum haftenus, quod fcio, fcriptis pubhcatum, ia hujusLibeUi calce apponere volui^ ut omnes noti- / V I 184 De Vera Antiquorum notitiamilliushaurire, fibiquefacilinegotio pararepoffints eft enim auro pretiofius, ac domi adverfus omnem morbi S c o r- B u T I fufpicionem inseftimabilis inftar Thefauri habendum. • Quibus omnibus Ingenue Lector probfe perfpeais, palam hic profiteor, BRITANNICAM hanc Fri- Panacea s I o R u M non folum, verum etiam Belgarum omnium Bel^arum. jm-e meritiffimo pofle Panaceam vocari. Quum non tantumin omnibus prxdidis segritudinibus atque mortalium incommodis, verum & univerfis ferme morborum generibus hodiernis hifce diebus a me feliciffime ufurpatur. Quse jam in Herbarum defcriptionibus obfervari folent, Locus. Loct fcilicet reftant confiderationes. De Nomine enim in prae- cedentibus fat didum. Veteres quanquam Locum BRITANNICi^:, particularem, nifi quod ultra Rhenum apud F R I s T o s Herbae hujus Indagatores creverit non ex- preffere : Certum tamen divinare mihi fi fas fit, e paluftribus, humidis, Bituminofis, & foflarum pr^cipue marginibus fine controverfia crevit : Exprefse enim P l i n i u s narrat,. F r i- sios eaniy qua Cajlr4 erant, demonjlravijfe : Et prius : Geu- MANicu M CiESAREM mantmo tra^H Cajira, guo aqu^ dul^ cisfonseratjpromovtfje. R o M A N I enim ad Aquas & Fontes aquarum cau^a caftra Veget.1.3. metabantur: Utex VEGETII Ubro de re militari tertio ^^P* ^ • capite o£tavo fufficienter doceri poteft. Jam dulces Aqu^ paluftribus F r i s i ^ locis fulphureis, ac Bituminofis potiffimum tanquam fontibus ortum fuum ha- bent, & per foflas Mare verfus defluunt. Hujus generis extant hodie Fontes Groningiaco fylvarum in agro, in Drentia, nec non Wefterwolding^ ditionis territo- rio. Juxtaque Fontes illos Herba haec, & in fofl^arum la- teribusj RivuHfque provenit copiofiffime. Sicenim Superis vifumeft^&c Natur.^, utexve- n^natc^ Aquse potu cpntradis vitiis , juxta ejufmodi Fontes M iranda enata, harumque noxam frangens reperiretur medela. Dei provi- ^^^^ jjj^ infalubres etiamnum funt, quod, falvomeliorc judicio Bituminis ac fulphuris admixti praedominio imputan- Aquae Bi- dum ftatuo ^ eandemque ob caufamin ejufmodi aquis, aUis mmiaoixj quoque Hmpidioribus Ucet permifceantur, nuUos aut perpau- 1 Herba Britannica. 185 tos inveniri pifces 5 pot^ quoque crudx lienis inflationem, indeque febres quartanas, dentium dolores, StomacaccenjScelotyrben, ^^^^'^i^^^^* aliaque malaconfeftimaccelerant. In^I^fce Quin etiam codx inde Cervifise nocent^ malave fimilia fed aquis qua- tamen Te mporis progreflu fenfim fine fenfu inferunt. repifces His meam notatu dignam (ut faltem fuipicor) opinionem "."'^^ ^^P<=- adjungam. : rmntur. Indis ad laxandam alvum, utScvicinisGentibus^qiiod cibo potuque, ac Cceli temperie alvus alias nimis illis foret aftrifta, R HABARBARUM dedille Natura videtur : Sicque ibi Aeris, Cibi, nec non potus proprium incommodum, utili- tate & R H A B A R B A R I vcri 3 Herbse nullibi fponte alias^ quam ibi crcfcentis commodo compenfat Natura. Verum Gallici Oceani Infularum fedes colenti- j^atuni bus Frisiis cum laxantem ventris Aerem humidum, & quam mi- maxime aquam, qua pota diflblvuntur, ac corpora diffluunt, rabiliter vifcera humore nimio interna lubricantur , N a t u r a tri- opcrarur- buifletj Herbam fcilicet BRITANNICAM fimul his fo- ^ lummodo Infulis ut neceflariamj i ta & propriam addid i t, quse noxas aquae afl:ringendo corrigeret^ ac exterminaret , R h a- B A R B A R i facultatibus omnino contrariam, quamvis forma alias non yalde diflimilemj nifi nigra foris quod fit^ atque angu- ftiora foliaproducat. Quod autem Aqjlj.e illx Bituminos^ Frifiseque palufl;res ventrem deturbandi, dejiciendique vim habent, quo- tidiana in hominibus, bobus, vaccis, 8c equis nobis oftendunt exempla : Unde iftis in locis boves, vaccx, &: oves pabulum nonquasrunt^aut illisimmorarividentur 5 vel fi qu^rant, alio ad arenofarum Terramm aquas accedunt. C E R V I s i vero ex ejufmodi Aquis coftse ventrem pluri- mum purgantj nifi laxans aqu^e vis multa coftione, &: Cerea- lium Leguminumque adftringentium immixtione aut avenar, qu^ fua femper N a t u r a* adftringit, 8c toftarum fabarum^ fimiliumque infringatur. Hinc Groning^ talibus fere ex Aquis ubi Cervifia coquitur, illud jaftatur proverbium , Aiedtci non requmntux : Proverbiu Purgantem enim & lenientem corporajventrefque Cerevifiam ^'"«'^««g'^- nofti-ates habent , optimam prxfertim , quam C l u n i a A a vulgo i8(5 De Vera Antiquorum vulgo Kluyn^ vocant, plurimi nihilominus tamenj quihac quotidie uti confuevere, pinguefcunt, & optime habent > unde Clunia non nemo nuper C l u n i a M efle diftam, quUClunes graciles unde diaa p^^guefacit^ jocose exclamabat : Interim tamen inde fic primo fuifie vocatam, potitis exiftimarem, quoniam haec, ut optima & craQiffima, non nifi optimis olim Cefpitibus, Kljn five Clyn appellatis^ a Majoribus noftrisj fecus quam hodie fit,, coquebatur. Hsec itaque inprsefentiarumpaucis attigi^Terrarum, Aqua- rum, nec non Frifias Cervifiarum, Infularumque G a l l i c i O c E A N I5 id eft, G E R M A N I C I, proximarumque Re- gionumnaturasuberius aliquando cumbono DEO expofi- turus. Simul etiam hiq venenatis Aquis contrariam plane Her- ban| Natura procreatam y ac faluberrimam , quippe qu^c & Ser^entum idus, nec non telorum vulnera fanat, demonftravi. Necfinecausahocmodocecinit OVIDIUS. Vulnus ^chilleo qu£ quondam fecerat hojli Vulneris auxtltum Telias hajia fuit. Sic noxiae Aquse proxima eft B R I T A N N I C A Herba, & quos excitat morbos, ac mala, illa omnia hujus unius B R I- Qaam fit T A N N I C /E virtute rurfum curantur, & juxta foflarum muabilis j.jp^s 1^^-^ provenit, quantoque intenfius Aqu^ laxant > Tanto bus"" fuJ ^l^^ vaUdius & adftringit, & quod mirandum^ aromatica fua vi, Deus, atque ftyptica corroborat. Tandem T e m p o r i s ratio exponenda fupcr eft, quo fci- Mcet viret 5 6c Foliorum fuorum omnium palla cernitur in- duta. l-empus. Ecce initio V e r rs^ vel circa finem A p r i l i s F o l i A. fenfim protrudit, arque ante folftitium aeftivum fuos plerum- que Flores perfefte exhibet, Semen autem menfe AuGUS To maturum habet : Ixlem quoque in Agrefli La- patho obfervatur, nifi quod hoc maturefcendo pr^occupet: Secundum omnium in F R i s i a G r o n i n g e n s i obfer- vationum dihgenter a me peraftarum normam. Herbam enim in Hortis cultam nusquam vidijnec ahis in locis ejus Tempora ^bfervare potui, In- Herba Britannica. 187 Interea circa menfis Sepi^embris injtium firpms F o- LiA adhuc inveniuntur viridia, poftea vero exarefcunt, at- que emoriuntur, radice folummodo fuperftite. Quapropter V e r i s etiam principio, aut Septembris ^^^'^^ medio optima radicis colle6tio eftj FoLioRUM vero ac ^^^^^^j Florum dies ante Canic4ilai'es j Seminum autem poftim- ^ mediatum eorum finem. Folia exiccata, utSc radix, nec non cxprefTus fuccus fervantur. Hic lubens fubfifto, neque plura de huc Britannica in medium adduco ; Omnibus itaque miffis finem operi nunc impono. Quae ergo r ^fixotlm , V E t e r u m , fuerit V e r a Britannica demonftrarc placuit : cujus hic data defcri- ptione^collatis undique plumis, forma & viribus expreffisjhanc a me recens in Frisi a deteftam, & iconibus delineatam manifefto docui 5 Aetii fcilicet Nigrum Rumicem Hbro pri- Aeuns mo tomo primo infignitum veriffimam efle Britanni- l.i.tom.i» c A M, 8c Stomacci, Scelotyrbi, omnibufque morbis ortum ex iisducentibuSjputridisacSerpentibusulceribus, ferpigini fi- milibufque vitiis^ quae Germanici Oceani Infularum incolas mifere infeftant, mederi. Interim a^quo pioque Lectori, Frisi^e noftr^e, nec nonuniverfo Belgio fatisfaftum efle fpero, cujus Endymi- cis morbis auxiliantem Herbam, atque domefticam red- didi: Faufto idquehaud dubieconatU5 6c DEI ter Opti- M i M A X I M I Herbas in fubfidium &: utilitatem hominum non folum , verum etiam animalium produceritis benigni- tate. Ab eo enim Epidemicorum morborumque En- DYMicoRUM remedia partim petenda, partim quoque efl"e demonflrata 5 omnis confirmavit A n t 1 qju i t a s. Certe morbos humano errore. qui puUulant, coeli influxu hominum arti opitulante, curari Autorum clafles teftantur univerf^. DEO itaque OMNIPOTE NTI fit laus, honos, & gloria in fempiternas feculorum myriades, qui nos omnes mor- talitatis vi£l:imas ex immundo hoc mundo ad immortalis vitse patriam favente coeleftis fuas Favonio producat obtefta- mun A a i OP. De Vera Antiquorum GPTIMVM5 Scadveifus SCORBVTVM iplmoin- veteratum praefentiflimum R E M E D I V M» 54 "Croci |ijc Macis. Glycyrrhiz^. . Cinnamomi Optimi. Piperis Nigri. ' Radicum Gentianae, ana |iij, Britannicae Ivj. ©mnla groflb modo pulverifata : Immifceantur Vini Hifpa* nicifpuriilibris fedecim, aut pintis HoUandicis quatuor cuiu dimidia, vel quarta tantum unius parte. Aceti Sambucini^yel alterius fortifllnii, lib. iij, . Ovorum recentium vitella tria.; Macerentur fimul in vafe lapideo vitreato probc obturato perhoras feptuaginta duasincinere calido ^ fimo equino , vel arena calida, eo tamen modo, ut ultra caliditatem tepidum noo procedatur. Reponatur deinde, & ufui fervetur. Hujus D E c o c T I tres, quatuor, quinque, vel fex etiam Uncias 5 pro natura fubjetSfci fumat a^ger mane jejuno ftomacho per dies quatuordecim, vel viginti aut plures. Bibat etiam quo- tidie ad extinguendam fitim vinum Rhenanum optimum : Vel fi Cervifise fit afliietuSj fumat non recentem, fed defceca- tam, beneque coftam : Ac quoties illam aeger bibitj toties ipfi hujus vini cochlearia tria exhiberi necefle eft. Notandum tamen , quod fi in ejufmodi xgvo ficcif as qu^- dam, Tuflis vehemens, .vel Tabis fufpicio adfit, Eiperis loco, fumat Glycyrrhizse |vj. Vinoufu fermeconfumptOjvinireli- quis adhuc femel, vel bis tantum vini addi permittitur. Hoc Vino non folum brevi Temporis fpatio inveteratus ScoRBUTUS morbuSj praefertim fi abfque febri, vel inflam- matione fit, verum etiam reliqua Scorbuti genera omnia^ inveteratas HERNI^^ Paralytici, atque GallicQ morbo ipfefti feliciflimo fucceflu curantur. € A PU T Herba Brltannica. ' , 8^ Caput XVIII. veftribus,atque ex ytt^^^^^^^^ Stirpikufyl. fequeretul ' ' '""^' ^ gendM fore non exiairnft .!f ' . \ lemponbm pera^ SmtcLrerum tmT^^^ f">IP''' ^^ f^^lmerfuJdant. ^im^ mentTpZe fZrT^T f""^'- ^'^ G 1 L r rr , ^, ':^"^'^^^ ^^of- ^e Ventu entm hoc modo rcripCu V i n Namquihac in fcientia revoIetproffff'r;n..f. a r ignarus oportet: vS^^lS^^fir^ conveniat,quidrepuS ''^' 'l"^^ ^"'^"^ Pl=^g? moriarep^tlt, neTefSs ml^h r^'"'' ''""^ &occarusm^e: choetatquelaWruSr^^^^^^^ r-es intueatur ; NeaurenJm .Ji P P''?^^"^ ^^q^e anni mo- habitumgeruiu necomnZc "^'^ ^''"P'^" ^^1"^ pr^fcripto neque. AutuVn "conH l''^ ^"^^^^ PJ"-^^^* anilni Lumme, a?que ^^^^^ 4 ijo De Vcra Antiquorum Qiuqulnegmty & audkndi mihividendtque fenfum fiigdYe riden* iur. ^am & Vere flmfcum Uevb<&, JEjiateeadem crefcunt^ Autumm femma^fruausque maturefcunt. At pofiremum itaH}eme quiefcunti m ad Vernam creationem fefe novam injhtuant. Quas leges aflrorumperneceffarias ommbus fciendumputo^iis verbmd" xime^quibuslMadn^egotiationesfuas exijiunt necejfariay ut ex impenfo labore (rfiu^um& utUttatemtayjdem recipere queant, ne cura minimA negleHa (quodfummoperlefi omni inartificio reptdenfibile) operam& oleum perdant. Qu^are omnium L AP ATH ORV M hailenus mihi cognltorunt^ vec non inpr<£cedenti idula enumeratorum hiftoriis confervandi^ regendij^ propagandiquemorcshic adjungerenonerubui. BRITANNICA ANTIQJJORUM VERA. SlVE LAPATHUM LONGIFOLIUM NIGRUM PALUSTRE. Mirandarum fane virium Planta hasc, circa Ap r i- L I s annuatim medium, aut extremum, vel pro benignitate, Radix aut Coeli inclementia Ma j i menfis initio e radice crafTa, ^U2c- magna, rotunda, lata, ac omnino fpongio{a (annofa dum fit) Sc manus longitudinem modo magis, modo minus continente, atque in varias partes craffiufculas, non tamen adeo longas infe- rius divifajuec nontenuibus quibusdam radiculis fibrofis, ac circulis nonnullis in adultioribus plus eminentibus, canalis modo excavatis, venufte circumdata , colore externo plane ni • grojinternoverb^rccensefFolla, candido fpeciose donatS. (qui tamen color ilico poft in alium e luteo rufefcentem , R h a- B A R B A R I veri Rotundifolii non diflimilem , transfertur, tandemque exiccata, plane fufca evadit) atque Natura fucco- foliorum ia, & longxva protrudit Folia numero haud multaj magnitu- omnium Lapathorum caeterorum longiflima, inferion parte quafi ex uno radicis loco juxta fe pofita provenientia, non arde, fed feparatim difpofita, furfum femper vergentia, fesquipedem, aut duos, plus minus pro annofitate, aut Plant^ -magnitudine^ longa^ tres& quatuor digitos transverfos lata, Herba Britannica. in medio ktiora} atque ia mucronem acutum taudemdefi- nentia, colore a parte fuperiori quafifaturo viridi, &quari pu.r- puro-nigncante obduaa, vel pouus e ccEruleo atro-virentia -tnftia & non fulgentia, ab altera vero parte pallidiora , unica in medio majori vena, e qua plurimas minores alise tenerrimje colore pallido virides, refta primo linea in latera excuiTentesJ deinde circa ca femicirculariter quafi coeuntes proveniunt exornata } fubftantia craffiufcula , tadu duriufcula , Naturl denfa, conftipata, & firma, marginibus interdum , prEefertim qu^ cauli annexa, casterifque minora vifuntur, pai-um crifpis pr^dita, redoque caule, modice longo, craflb, fuperiore parte plano,mferiore vero rotundo, ac ftriis variis parumper eminen- tibus, nec non juxta T e r r a m colore rubido fa;pius obfito mnitentia (quas tamen rubedo in iis, qux Morinis & Veneis locis, quam ftagnantibus Aquis, aut Rivulis , vel foflarum marginibus innafcuntur , major cernitur) atque ore mafticata valde aftringentia, nec non ex paite acida, quotannis etiam fub A u g u s t i menfis finem , & ferius quoque natali m loco, m hortenfi vero citiiis rurfus evanefcentia. Equorum medio C a ulis furgit unicuSj aut pro mag- mtudine, vel annofitate PlantEe, pIures,duos,tres, Scquatuor .'^^^^°^"°" intei-dum pedes longus, redus, rotundus, grata viriditate ob- dudtus, atque mterne excavatus, cui F o l i a qu^dam infe- nonbusmmora,tumexhac, tum ex illapartefupra fe prove- nientia, & tam furfum, quam deorfum parumper vergentia vi- funturannexa; intra quae cauliculi quidam non adeb copiose, verum tenuiter difpofiti refurgentes confpiciuntur, multifque undiquegemmulisparvis, rotundis, 8c rare non tamenarticu- latim difpofitis, brevibufque & teneris petiolis annexisdeor- fumplerumque pendenubus, nec non fuperiori parte parum- perrubidiscircumdati,quasgemmul£Efefefub Junii men- Gs exitum , yel J u l 1 1 initium aperientes, Flosculos paryos trifoliatos, colore virides , duodecim albefcentibus in- Florum ternis appendicibus poft biduum decidentibus,vel in fe mai-ce- fcentibus, atque ab utraque foliolorum parte duabus e pallido colore albido hirfutis gemmulis , in nullis Lapathi fpe- ciebus, praeterquam ia Britanniga Americana; vifendis, ac aliis adhuc internis tribus foliolis minoribus pra;.- ditoSj,. 102- De Vera Antiquorum ditos,deraonftrant: Qni Fxosculi perpaucosdiesaper- ti,in fe tandem non marcefcunt, aut in Terram decidunt,verum Scminis contra indics majores apparent, Semenque ad plenam ««"fi'*'^- maturitatem poftea deveniens parvum, triangulare, coloreve fpadiceodonatum exhibent. ^ Quod umbrofo in loco S e p t E m i vel O c t o b r i cfefcente Luna, vel Martio, aut Aprili menfibus, olle,vellifTneo vafiad digiti unius latitudmem rerr? impoii- tumVsc a?ua f^pius madefaaum, trium, aut quatuor hebdo- madarumfpatio, Septembri vero 6c Octobri men- fe Terr? mandatum quod fuit, antc Vernum Tempus m Lu- cem rarb produ6tum cernitur. , . „ » • Que inde poftea exorte Plantul?, ih Hortis coUocat? humi- da & aprica, vel umbi-oia loca, probe tamen ftercorata dihgunt, neque in illis radices, ut in natali folo, nigras j verum R h a- B A R B A R I modo extemo colore e fufco lutefcentes , atque ■ interno plane ex obfcuro, grato tamen, luteas, nec non m lon- mores etiamnum particulas c?terorum Lapathorum more divifas acquirunt, Sc vix ante tertium velquartum annum primos fuos Flores, maturumque S e M E N proterunt, ^tqueultravigintiquinque&plures annos innatahfoloperen- nlt, quapropter Ug^v^ dicuntur : In hortenfi vero vix nonum annum fuperare vifmntur. RHABARBARVM ROTVNDIFOLIVM VERVM. five LAPATHVM SATIVUM ROTVNDIFO- LIVM AMPLISSIMVM FLORE ALBO. Vel RHEVM ANTIQVORVM. Elegansfane Planta, & univerf^ mortalitati pernecef- Aadix faria i R a d i c e m polTidet natura long?vam, craffam, rotun- dam, fepius in partes quasdam divifam, C E N T A TJ R I majo- ris figura non diffimilem, minorem tamen, externe colore ru- bidam, i-ecensprefertim evulfam, qu? poftea tamcn tem^^i^ Herba Bntannica. ipj lapfu exlccata fpadiceum colorem acquirit, vel tendere ad ni- gredinem videtur j interne verb e luteo rufefcentem, ac circu- lo quodam albefcente artificiose in medio donatam , in odo- ram, fubftantiam moUem, levem &: fpongiofam in fe continen- tem, guftu amaram, ac alicu jus caliditatis non expertem, qusc oreman{a& parumper in eo agitata,luteum Croci inftar colorem editj ac glutinis modo lentelcit. Quse omnia vera ac Legitima An tiqjjoru m Rhei five Rh ab arb ari indicia conlpiciuntur, quemaamodum de iis Pedacius D I o s c o R I D E s fuo de materia Medica libro tertio capite Diofc. l^. fecundo, & Claudius Galenus libro de Antidotis ^^^* Mcd, primo capitedecimo quarto: Item libro Simplicium odavo, ^^P* capitede Rheo abunde teftantur. Amid li E qua Aprili menfe Folia annuatim producuntur nu- c^p.i^. fit mero plura, compendiofe conjun6ta, nullo modo deorfum Sl-npU vergentia, verum fupra Terram non alte tamen furfum Pe- ^^^^^*^*^* tasit is in modum difpofita, magna^ferme rotunda^ duos FoHorum pedeslata^nonverotam longa, abanterioriparteproeminenti ordo. parum arftiora, & in obtufum mucronem definentia, margine plano, ac rubido colore praedita^a fuperiori parte, qua Solem fpeftant, viridi colore obfcuro, ab inferiori vero pallidiore multOij iiec non tenui ac moUi hirfutie donata, parum fulgentia^ Natura non plane expanfa, verum plicata, ac quafi in rugas contrafta, fubftantia crafla, in medio feptem venis majoribus craflTtscoloreque pallidis, equibus innumerse aliae minores or* tum fuum deducunt, egregie exornata j guftu cum amaritu- dine quadam parum acida, ac inodora ; Longo cauli, pollicem craflbjimomterdum cra{fiori,afuperioripaiteplano, & quafi impreflb canali lato prsedito, ab inferiori vero rotundo, &: pa- rumper interdum rubido, nec non ftriis five coftulis permul- tis re£ba linea per eum excurrentibus circumdato inhaeren- tia. E quorum medio circa M a j i initum C a u l i s oritur Canlis unicus, tres, & quatuor interdum pedes longus, crafl^iis, ro- magni* tundusfere, eundem cum foliis Colorem retinens, variisexter- ^^^^' nis tuberculis quafi ftriatus j nec non intus excavatus. Cui FoLi A alia, di£tis minora adnafci vifuntur^ inter qux non fecus quam ex pallidis vcficis Majo menfe Flores ortum Bb tra- 194 Vc^^ Antiquorum trahentes, fuis quoque caulicuHs infiftens proveniunt, multH tudine innumerabiles, arfte adeo in unum quafi fe congloban- Flofum tes, ut nonnifi unicus racemus vel Fl o r es fpica pulchre color. videatur > colore funt albo , S a m b u ci Floribus minores, deorfum plerumque vergentes, grato pra^diti odore, fex folio- lis, quorum exteriora tria, tribus interioribus minora exiftunt, conftantes 5 interne appendicibus quibufdam pufillis albidis exornati ) paucis diebus folummodo fuperftites, deinde non decidentes, verum fuis in petiohs tandem marcefcentes^ copio- Semen. f^tn brevi temporis fpatio Semen triangulare, omnium L A P A T H I fpecierum, quas mihi haftenus videre contigit, maximum primo pallido colore viridi externo fulgente tamen, deinde rufefcente, dum maturitatem J u l 1 1 initio acquirat, obduftum^necnonNatura quafi veficatum, ac interne candi- dum producunt. Quod menfe A p r i l i crefcente Luna, vel in lapideo va- fe (ut per Hyemem domi commode confervari poflit) menfe Propagan. N o V E M B R I di6ta Luna ad digiti unius latitudinem TerraK di modus. mandabitur^ficaut Aprtlis initio^vel fub Junii finem iiiLucemproduftum cernitur y quodpofttrium demuman- norum defluxum primi fui Floris fplendorem maturumque Semen, optimo ac Soli probe expofito loco plantatum, cahditatis utpote amans^ nec liumiditatem acftivis Temporibus refpuens, proferrevidemus. RHABARBARUM ROTVNDIFOLIUM FIMBRIATVM, five LAPATHVM HORTENSE FIMBRIATVM ROTVNDIFOLIV Radicis Emittit e radice crafsa, rotunda, refta, f^pius in T e r r a M coniUtutio L i N E A defcendente, fefeque tandem ahas in partes forma interdum^ fed non perfefte ovah rotundas^variifque ftriis nigris filorum inftar adnafcentibus egregie circumdatas diflipante, externo colore rubido, interno vero paUefcente luteo, nec non pluribus purpureis hneis internis longiformibus ac luteis ro- Herba Britannica* jptj tunditate perbelle interpofitis, Solem quafiradiantem ef- formantibus, venufte praeditaj inodora, intense nihilominus amara, guftu valida , ac ore commanfa aftringente , nonnihil quoque caHda, & Hnguam pungente ; Neque , ut & praece- denti contigit, adeo laevi, ac fpongiofa, verum paululo fubftan- tiofiore atque humidiore exiftente, Folia haud paucaj non late, fed juxta fe quafi conjundim difpofita , nec non fupra Ter RAM parum elevata, anteriore tamen parte deorfum nonnihil vergentia, non pr^di6ti Lapathi figura adeo Foliorum rotunda, verum longiformiora, ac minora, maxima fefquipe- magnitu- dem longaj&ultrapedcmlata, unicain medio crafiiori cofta five vena hinc inde rubris macuHs contaminata, e qua plurim^ aHse minores ac minimse ad lateraexcurrenteSjScjuxtaea fe- micirculariter concurrentes difpofit^ proveniunt, praeditaj colore herbaceo parumper fulgente, fimbriatifque marginibus exornata, juxta caulem in duas partes parum acuminatas quafi diflefta, fubftantia non adeo, ut de pr^cedente diximus, crafl^, taftu tamen xque moHia, plane infipida, parumper etiam rugo* fa, inmediotamenplana^longis cauHcuHstcnuioribus, rotun- dioribus , ac ftriis quibufdam inordinate difpofitis , nec non colore tam viridi quam rubro obfitis, neque ftiperiori parte ita planisj latisj ac tam profundo canaH prseditis inftrufta. E quorum medio unus, duo, aut tres interdum fimul , pro iUius annofitate^ Caules, ad duum vel trium etiam pedum Caulis. altitudinem afcendentes provenire confpiciuntur. Sunt au- temiHi externefermeperfc£le rotundi, interne vero exparte cavati, colore paUidoviridi, multifque ftriis , atque hinc inde majoribus macuHsrubicundis circumdati: Juxtaquos modo ex hac, modo ex altera parte aHa foHa quo altiora, eo minora in L u c E M producuntur, ad quorum ortum permulti parvi, ac modice longi cauHcuH ita conjun6tim funt difpofiti , ut par- vam una Pyramidem non inepte efficiant, in quibus innume- rabilesj parvi, ac raro ultra tres dies durabiles Majo menfe ap- Earent Flosculi articulatim arftiffime conjundi,' brevi- Flormn ufqueactenuiSus cauHcuHs annexi circum caules deorfum, ^^^^* capillamenti inftar, pendentes, & colore virefcentes, nec non parumper rufefcentes, interne quibufdam fubluteis appendi- cibus (ut in Acetos.a RotundifoHa Romana) pr^- Bb 2 ditij 1 9^ De Vera Antiquorum diti 5 fex foliolls conftantes , quoriim extcrna tria mlnora interna vero majora exiftunt , deindeque in fe non marefcen- tes, neque in Terra m decidentes, nihilominus tamen permanentes , ac grandiores evadentes , triangulares tandem, I fuperiorifcilicet parte latiores, inferiori vero acuminatiores, atque tum fub tribus foliolis, triangularem quafi veficam efformantes , triangulare quoque Seminis receptaculum, carneum primo colorem fpeciose fulgentem, poftea vero fub J u N 1 1 finem, & J u l 1 1 initium fpadiceo colore ciu- Scttfinis ftum acquirentes , S e m e n qjj e interne triangulare non conliclcia. adeo exiguum hepatico colore obdudum abfcondentes cer- nuntur. Quod menfe Aprilt Luna crefcentc ad digiti unius latitudinem Terrx impofitum, brevi temporis fpatio in L u- CE M provenit, & poftea tertio demum aimo primum F l o- REM, nec non bonum ac maturum Semen hifce in locis acquiret. E femine quoque deciduo fponte interdum pro- du£tx Plantse deprehenduntur , vel etiam A p r i l i menfe, Cultura. femine prsefertim Brumali Tempore Lunt prsedifta Terrse cpinmiflb. Ex qup enatas Plantulis, naturse longaevas commodum, probeque Soli expofitum locum , necnon Terram optime ftercoratam defiderant. RHABARBARUM LANGINOSUM. five LAPATHUM CHINENSE LONGI^ FOLIUM. Rara admodum in hifce Regionibus Planta^ vifii peramoena> atque ad hominum infirmitatibus medendum, ab Immortali DEO , ad illius gloriam perpetub celebran- dam liberali manu benigne produ£ta 5 e longxva R a d i c crafla, ferme rotuoda, parum ultra femipedem longa, fibris quibufdam brevibus ac crafliufculis undique enatis onufta, colore oblcuro externe fufco, velquafie rubedine nigrefccn- tCy interne verb grato luteb, rubris nonnullis ftriis venufte permixto (qusetaman radice poftea mai'ccfcente 6c exiccata emor* Raclicis Herba Britannica. i etnortuae confpiciuntur) belle donata, Natura liquore plena, mterneque fuccum ex parte vifcofum e rubedine flavefcen- tem, poffidente, oreve commanfa , admodum amara,nec non guftu^ngrata FoLiA protrudens numerofa} arfta conjun- Foliorura Cta , & quafi fimul e radicis fupremo , ferie rotunda mirabili feries. unum fupra aliud pauld elatius provenientia; manus unius lon^itudmem, aut paulo plus continentia , inferiori partc adeo angufta , ut ultra digiti unius latitudinem eo in loco vix quicquam poffideant, in medio tamen latiora, & in fu- premo vel anteriori parte latiffima, ibique triura digitorum transvcrforumlatitudinemmodo magis modo minus compre- hendentia , ac m mucronem plan^ rotundum definentia, molli lanugme, m marginibus maxime vifibili, obduaa, non dif- leeta , neque plicata, verum pkna , colore grato viridi fupe- nori, mfenonyeropartepallidiore, nec non unica in medio lauon ac ma}on venl, e qud plurima: minores in latera un- dique excurrentes, accircaea parum incurvate difpofits pro- veniunt, prazdita; Naturaquidem furfum tendentia, ante- rionmhilominusparte Struthio-cameli plumaram mltar, ouodmagnam Plantse venuftatem addit, parumdeor- lum fefe mcurvantia i fubftanti^ modica crafia, guftu amara» nec nontaftu molliai qu£e Temporis fluxu abinferiori pri- mo parteflavefcentia, deinde ffaccefcentia , ac tandem in 1 E R R A M decidentia vifuntur. E quorum medio annutim P e d i c u l"u s unicus, ad PedicuJI tnum, & quatuordigitorumtransverforum longitudinem fu- pra altiora ac interiora Foli a- nafcitur confpicuus, non craflUs', fed tenuis, rotundus, gratoque colore eviridi purpu- ""^'^"^5 obdudus, cujus fummo gemmute non adeoparva-, craHiuIcute, atque ovi modo rotunda; infidentes 0^0, decem, aut duodecim numero, brevibus pediculis nitentes, 8cmodd ex haq modo ex illa caulis parte provenientes, confpiciuntur : pofb ahquot dierum fpatium ab inferiori paite fucceffivc apertxomfefeaccingentes,& Flores pallido colore cceru- Ffon.m leo non mgrato donatos, forma & magnitudine Leuco ti wloratia. arborcf&ntis Floribus non valde diffimiles, a quinoue pfe- rumque, quamvisinterdum quatuor quoque foliolis fufirotun- ais coaltantes, odore admodum ingratos, cerebrum nonpai-um Bb 3 per- ip8 De Vera Antiquomm perturbantes 5 &: fuccum ferme coeruleum edentes vifuntur. Hiaperti Flores brevi marcefcent, ac tandem in Terram decidentes, S e M e n in hifce B e l g 1 1 locis nunquam, aut vix, nifi ficca & ferventi iEftate, ad maturitatem perventum relinquent. Quare praetiofa hasc, & jocunda afpe£l:u P l a n t a in hifce plagis frigidioribus a nemine vel rarb multiplicari poffe fta- tuitur. LAPATHVM SATIVUM ANTIQVORVM, aut LONGIFOLIVM, five Patientia. Natura humanse conftitutioni vel confervandas , vel curandae proficua, falubris , 8c perneceflaria eft P l a n t a : Protrudit e radice ultra uhiam longa, imo interdum longiore, Radicis ac Hnea quadam re£la profunde Terram perforante , digiti longitudo. craffitiem parte, fuperiori obtinente, colore externo pallefcen- te luteo, interno vero citrio fpeciose donata , parum amara, Folia. ^cri, nec non ore mafticata nonnihil adftringente, F o l i a in longitudinemexcurrentia^numero non multa , quorum non- nuUa pedem unicum Romanum , quaedam verb fefquipedem longa, femipedem aut minus lata, circamedium latiflima , & tandem in mucronem modice acutum definentia, anguftiora (exceptis quibusdam FoHorum exempHs in obtufiorem mu- cronem fxpius decHnantmm) vifuntur : Primb furfum erefta, circa cauHs ortum parum incurvata, tandemque anteriori parte nonnihil deorfum vergentia , colore fuperne obfcuro virefcen-> • ' tia, inferne verb ex viridi coeruleo paUidiora, Natmi in medio tubercuHs quibufdam fefe nonnihil contrahentibus quafi ru- gofa, tenera , ac taftu moHia, modice crafla, margine plano pr^^edita, ore commanfa, mifta quadam dulcedine^ acefcentia, nec non crafla in medio vena colore paUida & macuHs quibuf- dam rubefcentibus inquinata, e qua plurimx minores aH^ in latera excurrentesj &;juxta ea femicirculariter rurfumconve- nientes Herba Britannica. ig^ mentes profiliunt. Caulibus quoque modice cralHs ac lon^is fuperiori parte canalis modo planis, inferiori vero femirotun' dis, ftriatis, atque pallido colore viridi, nec non rufefcentibus quibufdam maculis infperfis nituntur. Equorum meditullio VernoTempore adquatuor&quin- Caulis que pedum altitudmem Caulis tantummodo prorumpit 4"^^^"^^^ unicus, rotundus digiti minimi craflitiem obtinens, colore ex- terne rubro circumdaxus parum ftriatus^ nec nbn interne viri- dis, atque excavatusj cujus fuperiori inparte iconis tantum- modo particula, femine onufta, a Piftore expreffa cernitur, dum integram ejus longitudinem ob loci anguftiam hic ponere nonpotuerit. Cui Folia prsediftis minora, atque audiora, modo ex illa C a u l i s parte numero pauco provenientia, late quoque a fe invicem diftantia, juxta caulem latiora, in marginibus rubra , canaliculata , nec non deorfum fa^pius de- pendentia, anneftuntur. Inter quae juxta Caulem diverfi cauliculi non longi, innumeris gemmulis angulofis mira ferie congIomeratimdifpofitis5 & brevibus filamentis dependenti- bus onufti, producuntur 3 quse fub M a j i finem , J u n 1 1- Qjcj E initium apertioni fefe accingentes, Flosculos tri- Flores. angulares, colore viridesj ad Solem tamen nutantes, fupe- riori parte rufefccntes, tribus foliolis conftantes, & floccos in- terne tresalbos, cumduodecim Luteisappendicibus, atque externe tria perpufiila foliola 5 claufos adhuc Flofculos com- prehendentes, demonftrat. Qu'^ Florum foliola per paucos dies aperta, acpen- dula, non decidunt, nec marefcunt, verum perfeverant, gran- diorafiunt, Scquafi alata, ac primo rufefcentia, deinde vero plane rubra apparent, nec non in medio S o l e m verfus gam- mula quadam rubro-fatura pulchra admodum exornata : Tan- demque fub iis S e m e n quoddam triangulare, pallido colo- Semem re fufco, fulgente tamen^ obduftum abfcondentia, cernuntur. Quibus in T e r r a m decidentibus^ tota emoritur P l a n- TA, quoniam ultra bienniumnonvivit. Nihilominus tamen femine fponte defluo, vel aliis in Locis Verno Tempore crefcente L u n a Terrse non pro- funde levi manu mandato , copiose multiplicari poteft : Illam vero S o L I probe expofito xque, ac umbrofo in folo, ligonis ope 100 Dc Vera Antiquorum ope diligenter fuba£to, nec non fufficientis fimi quantitate imbuto (quoniam Sc hunc, & illum diligit) reponi neceflc eft. BRITANNICA AMERICANA, five LAPATHUM VIRGINIANUM. Pr^clara faiie mirandarum virium fuarum ratlon^ diutinique Temporis bcneficio durabilis hiiec P l a N t a^ pro- trudens, ad BRITANNICtE Antiquorum Ve.k/& Rtdix. modum, e radice crafl% atque in varias partes divifa^ nec non fibrofis quibusdam appendicibusonufta, colore externo fcT^ fufca (qux quo vetuftior, eo obfcurior atque nigrior cernitur) interno vero e rubcdine quadam, Rhabarbari Rotun- difolii Veri modojlutea, interna tamcn meduUa, in craC- fioribus fcilicet radicibus ac vetuftioribus, e fufco rubra , nec non intrinfecus albo quodam circulo fpeciose exornata, fub- llantia firma quidem & folida, poftea tamen ad exiccandum depofita/pongiofiore, N A t u r a fucculenta, inodora, guftu amara, aftringente ; ac ore parum mafticata, fuccum quafi lu- FoHornm teum exhibentc, Folia non adeb copiofa, vilu haud in- ordo. grata, & ar6te quafi conjunfta e Tellureprovenientia , Natura fiirfummagis, quam deorfum tendentia, magnitudine diverfai minora , breviora , ac rotundiora , fcilicet Planta nondum F L o r E s emittente, majora vcro, ac acutiora, Flores produ- cente, infima cum petiolo cui inhserent, fesquipedem circum- circa longa, a pofteriori parte ubi latiflima, {ex & feptem trans- verforum digitorum latitudincm comprehendentia , ac tan- dem in acutum mucronem parum fefe contorquentem defi- nentiajmodicecraflTa&pinguiajfupcrioripartejqua Solem fpedant, herbacco colorc grato, acrubedine quadam , multis- que maculisy & pundis rubris donata, inferiori veroeviridi quafi fubcoerulea, non tamen fulgentia, marginibus plerum- que rubris , nec non vcnufte criipis aut fimbriatis cxornata, unica in medio fibra vcl dorfo majori rufefcente , ex qua per- multce aliae minores fiiperius rubidae, infcrius vero parum aut Heiba Britannica, toi nihil raboris habcntes, ac ad latera femicirculariter coeuntes, proveniunt ; quemadmodum in icone confpicitur j ore com- manfa, intenfe BRITANNIC>*: Antiquorum V e r ^ inmodumafl:ringentia5&guftuacida> brevibusaccraffiufcu-. ' hs petiolis 5 digitorum tranfverforum quinque longitudinem poffidentibus, inferiori quoque parte rotundis & vai'iis coftu- lis ftriatis, fuperiori vero planis nitentia. E quorummedio menfe Junio f^epius Caults erum- Caulls* pit unicus, mfima parte pollicis craffitiem tenens, tres ultra pe- ^ des longus, rotundus, multis eminentibus ftriis donatus, inter^ ne excavatus, externe colore viridis, ac juxta unum quemque articulum, vel foliorum fedem ad digiti fere unius transverli altitudmemplanerubidus,cui Folia qu^edam, modo ex hac, modo ex iUa parte adnafcentia, deorfum quoque f^penu- mero ver^entia, ac inferioribus multo minora, nec non quo altiora, eo anguftiora, imo ad unius ftraminis latitudinem tan- dem devenientia, atque ad partem exteriorem ade6ar£tein- curvatajutnilnifiduplicatumfoliolum, acinmediopartisfolii mferioribus venam tantummodo oftendentia vifantur, qu^ ta- men deinde, Floribus produftis, rurfum fefe explicant, 6c alio- rum fohorum modo fe habentia adnafci confpiciuntur. E cujus deinde C a u l i s meditullio five apice primo, non vero mter folia ei annexa, ut in omnibus L a p a t h i fpecie- busaliasnotatur, fub Julii medium , initium , vel finem Flores m LucEM producuntur: Quitamencaulispo- Florum ftea in paucas quasdam partes transverfas, admodum anguftas, ^i^pofitio. ac a fe invicem feparatas, diffipatur, quibus inferius pauca quse- dam F0L10LA5 non tamen, ut io Brit ANNiCA An- TicLJJORUM VERA fit, fupeiius afceiidentia ac iiumerola, cumque Floribus provenientia adhserent. Sunt autem hi Fl o r e s cum albidis fuis gemmulis plane lanuginofis , ipfis ab utraque parte Florum foliis annexis (qu^ m nulla alia Lapathi fpecie, nifi in hac, & ipfa duntaxat V e r a Antiquorum BRITANNICA cernuntur) longi- fohiLapathi Aquatici Nigri Floribus per omnia fimi- les 'y exceptis hifce. Primo, quod hujus Americani Lapathi FIo- ribus multo languidiores deorfum dependeant. C G S E*" loi De Vcra Antiquorum S E c u N D b, quod tria F l o R u M foliola fuperiora plus rubefcentia exiftant. • j • T E R T 1 6, quod per tres aut quatuor dies aperti, non deci-. dantjverumfuis in petiolis permanentes, grandiores fiant, ac Scmen. poftea prEediftarum Lapathi fpecierum modo Semen aliquod triangulare nitidum, ac Septembri menie per- feaum,pallidecolorefufcoobdu6i:umpraebeant. QuARTO, quod Martio vel Aprili menfibus crefcente Luna ad digiti unius tranfverfi profunditatem Terrje, ollx, aut ligneo vafi impofitum , demandatur ; quo modo brevi temporis fpatio in L u c e m producitur, acpoft trium annorum decurfum Flofculorum fuorum primitias , ac probum Semen exhibet. _ n • i Confer- Quumverooptimaha^c Planta Aen noftro mclemen- vandi tiori expofita, hybernum frigus azgre fuftinet, per illud Tem- niodus. aedibus pauca, aut nuUa ipfi humiditate exhibita, fecure confervatur ; Sed C e s p i t u m pulvere, vel lOf Bclgice diao, qubd a futoribus ex illorum coriaceis fcrobibus abjici- tur, ac ftramine contra gelu probe muniri, nec non calido quo- quelocoa Boreali plagalibero reponi necefleeft. Quod fi fiat, nonnihil tamen ex Planta domi fervandum con- fulerem. Equidemin Brabantia, Gallia, cxtenf- que Regionibuscalidioribus inteaam finenoxa, vel uUo m- commodo Plantam hancfupervifturamcrediderim. O p T i M A h£EC L A p A T H i fpccies, uou folum vulneri- bus, ulceribufque curandis, oris quoque 6c faucium toUendis Vkes. incommodis,verumetiam Scorbuto, CEEterifque, quibus VeraAntiquorum BRITANNICA apphcatur, prvEfens proftatremedium,illatameninhifce Frisi^ orispaulbim- becillius,econtraver6fuoinnataHloco, docenteid experien- tia efficaciter operatur. . Adverfus omne Venenum incredibihs efticacias 1 l a N t a eft, atque fanguinem purificans , quare in V i r g i n i a , ac Novo Belgio A m e r i c a n i fuccum ejus in Bello femper prceftb habent , cumque telis venenatis faucii vulnenbus m- duntjbrevique Temporis fpatio curantur, nullumenim adver- fus veneni efficaciam efficacius remedium hujus fucco I n d i - norunt,quare AKovTinsv meritb vocari poteft. Ra- Herba Britannica. 105 Radix ejus Natura adftringendi vi quamvis eft pr^dita, nihilominus recens tamen extraftam, vel coaam, vel crudam alvum per accidens aliquando ieniter folvere pofle^ in me ipfo expertus fum. LAPATHUM HORTENSE, vulgo SPINACHIA. Annus hujus Saluberrimae, atque omnibus ufitatiflimse Plant.^ fpeciesinOrbereperiunturgemin^ (quarum al- Huius tera Semeh producit valde Spinofum altera vero rotundum ^^^^^* plane. & nullis omnino? Spinulis horridum) omnibus fuis alio- qui partibus inter fe minime difcrepantes, fed per omnia fl- miles. Natura fua e tenui, brcvi, ac colore albido pr^dita, fuperiori tamen parte parumper fufco obduda, atque ore commanfi nonnihil vifcofa, & aftringenti, nec non ex parte guftu amara radice, ad unius, fefquipedes, aut duorum ad fummum pedum Romanorum altitudinem virefcit 5 F o l i a producens vifu FoHorum noningrata, quorumprimo natahumoincumbentia^fecundo ofdo, vero fupra eam elata, omniumque maxima , ac poftea etiam- num primo rurfum lutefcentia, nec non emorientia, quinque, & fex transverforum digitorum longitudinem, trium vero la- titudinem in fe comprehendentia, ac caulibus fuis quo altiora, eo minora 5 nihilominus tamen multo ardius ibi, & brevius, quaminferius, connexa, adhisrentia i colore viridi obfcuro vel atro-virefcentia, ab inferiori autem parte paulo pallidiora, non fulgentia, fubftantia crafTa, ac pinguia, taftu mollia , tene- ra^furfumplerumque vergentia, in acutum mucronem^ defi- nentia, ac inferius faepiffime duabus particuhs acuminatis, au- ricularuminftar,vel etiamquatuor nonnunquam venufte, la- tiflimam ibi foliorum partem efFormantibus, atque unica in medio fibra, e qua multa: ali^ minores in latera, finml Sc in di- ftas geminas partes inferiores acuminatas refta linea excur- runt, praedita j ore mafticata, parumper acria, quamvis alias fere infipida, aUquantulum aut nihil aftringentia, cauliculis Cc i 204 Vcra Antiquorum modicc longls nitentia, fupra fe ciimexhac, tum ex illamajo-' ris ae craffioris parte caulis, interne excavati , & colore pallido viridis, quafi quadam rotunditate provenientia Inter qusc parte inferiori , raro vero fuperiori Caui.iculi quidam transverfi emergunt, quibus permult^ rotundae & virides gcmmulae, articulatim ipfi cauliundlqne innafae & arftiflimc coniun&5 uon fecus quam rotundos Atriplicis Bacci- ferx ViRGiNiAN^^ modo, globulos efformantes belle, Flores vifuntur, qwsz fucceflu Temporis apertioni fefe accingentes, ^uinam. . pufillos 8c vix vifibiles Flosculos pallido-virideSj & qua- tuor perpufiUis foliolis interne cuKvatis conftantes^ om.nibus re- prxlentant > e quorum medio quatuor pro tenuitate longiuf- culi, ac pallido-virides cauliculi, fuperioriparte quatuorexi- . guis viridibus gemmulis , tanquam quatuor vix vifibilibus pro tenuitate foliolis conftantibus exornati in Lucem produ- cuntur^ qui deinde, perpaucos diesaperti, marcefcunt, &c pereunt> tumque biangulariaqusedam,triangularia, velqua- drangularia, acuta valde & horrida viridia feminis receptacula, vel (ut di6lum) in altera fpecie rotunda, plana, neque ullis pua- gentibus fpinulis obfita (quemadmodum in hoc appofito cau- liculo ad vivum delineato apparet) poft fe relinquunt^ quse- que deinde ad perfeftam maturitatem dum pervenerint, colo- rem ex pallido obfoletum acquirunt, nec non internc parum Seminis fupprefliim, ex parte tamen non vero perfe6le rotundum S confidcra- MEN, colorcque fufco donatum contineot. ^o- . Quod crefcente Luna F e b r u a r i o , vel M a r t i o, aliisque per totam yEsT ATEM menfibus, vel etiam Au- G u s T o non profunde^ neque in uno loco nimis copiofe Ter- rse inferitur : Sic brevitemporis fpatio in lucemproduciturj Se MEN quoque maturum profert, atque poftea emoritur, in vivis quoniam diutius Natura non permanet. Nihilominus tamen ex Semine Augusto vel Sep- TEMB.Ri menfibus di£la Luna, Terr^ mandato prolat^e Plantulae, haud frigido in loco pr^fertim pofit^, per H y e- MEM f^epiflime fuperftites remanent 5 illudque fub Majj menfis finem probum omnibus Semen benigue largiunt un LA- Herba Britannica. ^05 LAPATHUM VULGARE ALBUM FOLIO SUBROTUNDO, Sive HIPPOLAPATHUM SYLVF /V I, K I I IVl gnom L«fath(i!n ii j_# i.Vj , fouar, incompo, fitioinbas cdIib - apud Gixcos Natura fua vulgaris quidem , nihilominus tamen omnibus Jlubris exiftit Herb a, undique humidis aquofis, incultis, feHr iSC liccisquoquein locis fpont^ circa viarum margines copiose SSu'.;'^. provemens,&ad.duomm interdum trium, aut ultra, pedum altitudinem, pro foli, cui innafcitur, pinguedine, macritudine, faccitate,velhumiditateafcendens}ha£c enimnon folum ve- rum etiam omnium Lapathorum fpecies pineue fo- him natura potius, quani fterile, aridum, compaltuS, aut nullo fimo fubaetum deflderant. R A D I c E M oftendit vix ultra pedem Romanum longam, r adFx polhcis craflitiem mfe comprehendentem, & in varias ptrtes qualis. divifam,coIoreexterns ferme fufcam, interne' vero ex albido lubluteam , unaque circulo quodam pallefcente fufconon in^ grato donatam, non fpongiofam, fed fubftantia folidam , ore mafticatam valde amaram , ac guftui ingratam , nihilominus aitringentem,nec non modice fucculentam. E qu^ FoLiA producuntur numero nonpauca, inferius Foli^ juxta le ^olita, tam furfum quam deorfum vergentia, non om- nia^que magna, plerumque tamen manus, atque unius modici pedis longitudmem obtinentia, quinque & fex d.gitorum transverforum latitudinem polTidentia, quamvis quoque & ma- .jora, 6c pro loci ubertate, ac fterilitate minora vifuntur effigie Rhab arbari FiMB RiATi foliis nou valde diflimilia, margimbus parumper plicata, juxta caulem fspius latiffima, acmobtufum mucronem, quibufdam etiam in loeis acutiorem delinentia, colore obfcuro viiefcentia,,non tamen fukentia, uiiica inmedio praedita fibra ingenti, a fuperiori parte Iriis ac macuhs quibufdam rubris afperfa, ex qua permuItiE alice mino- res^ ab intenori quam fuperiori parte magis vifibiles , ortum fuumducunti guftui abfque uUa aciditate ingrata, nonnihil C c j tamen io6 De Vera Antiquorum tamen adftringentia •, atque amara> caulibus, digitos clrcum- circa quatuor transverfos longis, modice craffis, ab mfenori • parte rotundis, afuperiori vero canalis itiodo nonnihil planis, atque maculis quibufdam fanguinolentis contammatis mteu- CauHs. Equorummedio Caulis unicus, autplures,proPlant£e magnitudine ad duum triumque pedum altitudmem , colore Bet^ modo pallido-viridis, interne candidior, non tamen concavus, fed rotundus, nec non ftriis quibusdam exiguis, ac tuberculis quafi obfitus, oritur : Cui Folia mfenoribus multaminora, & modo ex hac,modo ex illa parte ad fupre- mum ufque provenientia, confpiciuntur inhaerentia, inter quae multi cauliculi transverfi furfum vergentes , variis gemmulis pallido-viridibus, pr^cedentis modo rotunditate quadam arti- cuktim deorfum dependentibus , pauloque arftius difpofitis praediti furgunt : Quales gemmulae ad totius Junii decur- Flores. fum, ac J u l 1 1 principium aperiuntur, exiguos F l o s c u- Los tribus foliolis acinterne decem albis appendicibus con- ftantes oculis exhibent, fed tamen tria hxc foliola vn-idia, diais appendicibus decidentibus , ut etiam pra:cedentes, non mar- cefcunt, aut pereunt, vel in Te r R a m delabuntur, vemm N A T u R A permanent, accrefcunt , atque externe tres per- pufiUas eemmulas oculorum inftar protuberantes , prinio al- befcentes, deinde rufefcentes iis infidentes acquirunt, fub qui- Seraen. bus S E M E N puhllum confpicitur triangulare,& fulgens, co- loreque primo pallidum, deinde fpadiceum ad maturitatis per- feftionem attrahens. , . , • i Quod crefcente Luna Septembn, Oaobri, Februario vel Martio menfibus (quoniam diu Telluris eft incola, citius- que interdum illa exiens) T e r r ^ imponi curabitur, nihi- lominus tamen undique e defluentis feminis copia fponte pro- venit , 6c fecundo demum anno primo F l o r e produtto, non emoritur, verumperannumunum atque alterum adhuc laete virefcens perfeverat. LA- Hcrba Britannica. LAPATHUM VULGARE RUBRUM Retufo-folio. Sive HIPPOLAPATHUM SYLVESTRE RUBRUM. P L A N T A hxc vulgaris omnibus fuis partibus prsecedentj Albo Sylveftri Magno L a p a t h o folio fubrotundo con- fimilis eft, eo quamvis natura facpius hmilior paulo exiilat, hoc tamcn unico excepto, hanc cauHbus, Floribus, nec non omni - bus fuis Seminum receptacuHs rubro colore imbutis confpici ^ nihilominus tamen S e m e n ipfiffimum effigie , ac colore ad unum omnibus praedidis nuUo modo apparet diffimile. Quare de hac plura in medium huc adducere , fupervaca- neum effie exiftimo. IUud tamen hic addere non difphcebit, hujusfcilicetut 8c pr^cedentis Hippolapathi Sylveftris quibusdam in locis aham etiamquafiminoreminvenirifpeciem, quas tamen minor re vera non eft, eam vero loci tantummodo fterihtate, ut ilHus ubertate majorem , in harum Regionum paludofis acque, quam ficcis provenire videmus. LAPATHUM UNCTUOSUM. Sive BONUS HENRICUS. Mxc fane non contemnenda P l a n t a, radice cernitur ^^dh longa, modice crafla, colore tam interne, quam externe plane 1'^^^' albo donata, ore commanducata^valdeamara, Natura tamen nonnihiladftringente,necnonultrao6loaut decem annos in- terdum fuperftite : E qua annuatim Aprilis initio Fo- lia producuntur numerononpaucajcaulibusmodicecraf- ^^^^f.^ lis 5 ac digitos quinque transverfos f ere longis, nec non iupe- rioriparte canaliculatis^inferioriverofimirotundis, & palHdo colore viridij ac rubris quibufdam ftriis obdudis, ut & ilirfum ver- Caulis difporuio. flofculi quaies. Seminis color. m 2g8 De Vera Antiquorum vergentibus inhserentia, manus longitudinem continentia) feptem, ofto, plurelque transverfos digitos lata, inferiori parte Atriplicis Sativ^ Rubr/e modo in duas partes divifa, ibique latiffima, atque inde in anguftiorem, & obtufum mucronem definentia, nec non marginibus minimc planis , ve- rum multis partibus non profunde incifis, obtuse mua^onatis, atque inordinate difpofitis, & parumper quafi crifpatis praedi- ta, femicirculari vel canalis in modum difpofita, taftu mollia, crafiiufcula , ore manfa, primo herbaceum quendam guftum pr^bentia, poftea vero acredinem quandam in gutture exhi- oentia^coloreatro-viridi noningrato, ad luteum tamen levi- ter inclinante donata, atque in medio unica craffiori vena , e qua plurimae minores aliis in latera excurrentes, ibique fat vi' fibiles proveniunt, exornata. Equorum medio Caulis adduumpedumaltitudinem vel paulo plus quotannis renafcitur unicus , vel etiam plures, rotundi, parum ftriati, colore viridi haud ingrato obdufti, non adeo craffij neque interne excavati, verum omninb fohdi. Quibus F o L I A nonnuUa prxdi£lis minora > & modo ex hac, modb ex illa parte provenientia , articuHque longitudi- nem a fe invicem diftantia, confpiciuntur annexa^ inter qu^ aliamultominora Luci interdum exponuntur. E quorum culmine permultse, arftiffime conjunfta^, atque angulofae virides gemmulse, in fpicam, mediidigiti longitudi- nem plus minus continentem, atque inferibri parte craifliorem aclatiorernjfuperioriverb anguftiorem, non inique difpofitse, producuntur. Qusedumfub Maji menfisfinem, vel Ju- Nii initium aperiunturjpermultos Flosculos, quinque perpufiUisfoliohs viridibus conftantes, interne circa medium quinque lutefcentes ac proeminentes floccos albis filamentis fultos, Gcuhs objiciunt. Qui per quinquc, fex, vel feptem dies aperti^ in T e r r a M non decidunt, aut flaccefcunt, verum pcrennaiit, atque interni S E M E N quoddam e plano fubrotundum, primb quidem viri- de, poft ea verb nigrum, fubminiftrant. Qiiod Septembri menfeLunacrefcente, Februa- Rio, vcIMartio add gitiuniustransverfiprofunditatem Tcrrae mandatum^ Maio deindcjvel JuNio menfibus, aut Herba Britaiinici. mt paulo ferius folo cmergit^nullos tamen caules^vcl F LO r e s nifi fecundo anno de novo protrudens. LAPATHUM ACUTUM, five OXYLAPATHUM. VtJLGARis quidem, valde tamen falubris Herba, in pluribus totius Belgii humidis & aquofis, paucis verb in F R I s I noftr^e locis, nec non humilibus in campis Na- tur^ inftin£lu exoritur. E R A D I c E5 pollicis crafiitiem in fe comprehendente, Radicis ferme rotunda, re£la dcorlum linea Terram perforante, ac pe- examina^ dis unius longitudinem, & paulo etiam ulterius continente, at- que in varias parte$ inferiiis divifa, colore externo pallefcente fufco, interno vero luteo donata, producit F o l i a vifui haud Folfa ingrata, unicum circumcirca pedem longa, digitos transverfos qualia* duos^autplus interdum lata, a pofteriori parte, qua pediculis anneftuntur^ latiflima, atque inde in acutum mucronem defi- nentia, non moUia, fed tadu dura, tenuia, a parte fuperiori co- lore atro vel obfcuro virefcentia, ab inferiori vero pallidiora, marginibus planis cxornata, atque unica circa medium majori vena, e qua aliae minores plurimse in latera excurrcntes, & circa ca femicirculariter difpofitse ac coeuhtes, proveniunt prsedita 5 ore mafticata, parum acida, adftringentia, & pungentia 5 tam deorfum quam furfum vergentia. Equorummedio Caulis in altum afcendit unicus^ vel CauHs. etiam pro P l a n t magnitudine, aut foli ubertate, duo > N A T u R A reftus, fesquipedemj vel duos longus, rotundus, colore purpurafcens, interne excavatuSj & variis ftriis^ multif- que undique foliis tiim ex hac, tixm ex illa parte fe fuperanti- bus onuftus, circa apicem in duas, vel tres partes divifus, quas multis undique trifoliatis Flosculis, non aiticulatim dis- Fios qualfs pofitis, verum sequali fcrie a fe invicem diftantibus, ac quibus- dam interne luteis appendicibus multiplicatse, ^ut &: breyibus petiolis re£tis innitentibus praedit^e vifuntur : Qui paucis die- Dus aperti, internis interim decidentibus appendicibus , non P d marcidi • 11 o De Vera Antiquorum marcidi 5 aut in Terram defluentes, verum caeterarum fpecierum in modum grandefcentes ac maturefcentes , exi- guum aliquod , triangulare, atque e fpadiceo colore nitidum Semen, S E M E N exhibentes confpiciuntur. Quod Septembri , Oaobri, Martio , vel Aprili menfibus L u N A crefcente ad digiti unius transverfi profunditatem TcYYX imponitur, indeque fatis copiose, ut ex Semine quoque defluente tam V e r n o , quam s t i v o Tempore L u- c E M nov^ Plantute falutant : Qux anno fequenti novos rurfum F l o r e s, novumque Semen fubminiftrant, illisque immoriuntur , interdum tamen pro adulta fua magnitudine diutius fupcrftites, vifuntur. LAPATHUM LONGIFOLIUM CRISPUM. H E R B A eft j biennii terminos Natura vix excedens : E Radixq[ux radicemodice longa, rotunda, tenui, colore albefcente exter- ne, eodemque interne 5 ac flavedine aliqua, necnon ftriis per- multis tam albefcentibus, quam gryfeis five pallido fufcis , ac circulo fatis magno affabre exornata, guftui quoque initio non ingrata , poftea verb amar% parum aftringente , atque natura Foliorum fucculenta > FoLiA profert numero non pauca, quorum ejcamen. quscdam fupra Terrae fuperficiem parumper elevata, nonnuUa verb ipfa in T e r R a requiefcentia conlpiciuntur , ultra pe- dem imointerdum fesquipedem longa, tres digitos undique lata, atque in acumen definentia, colore herbaceo abfque uUius rubedinis indicio circumdata, inferiori tamen paite pallidiora, marginibus crifpis & quafi undulatis, ac circa medium gibbo^, vel vena quadam majori unica, ex qua plurimae minores ad la- tera excurrentes ^ & prope ea femicirculo quodam coeuntes corufcant exornata > guftu AcETOSiE in modum acida, ac fucco multo referta, nec non caulibus modice craffis, fuperiori parte planis, inferiori verb femirotundis, digitorumque qua- tuor transverforum tongitudinem rarb fuperantibus inh^e- rentia. Caubs. £ quorum medio C a u l i s unicus, aut plurimi, alios ad- huc transverfos minores fibi undique adnatos oftendentes re- furguntj Natura rotundi, plani, colore absque uUa rubedine pallido- Herba Britannica. in palHdo-virides, interne nullo modo excavati , verum duorum, triumque pedum longitudinem, fecundum loci bonitatem, cui innafcitur, poffidentes : Quibus Folia adh^rent pr^e- di6lis multo minora, & modo ex hac, modo ex ilia parte fe 0cu- lis fijftentia, inter qusemulti pufiUi caulicuh , exiguis qtloque foliolis, nec non plurimis triangularibus gemmulis onuftire- fplendent^ quae tcmporis requifiti fluxu apertioni fe accingen- tes, Flosculos exiguos, colore virides, tribus foliolis P^orc«> conftantes, Scinterne duodecim albis appendicibuspr^ditos, inodoros, articulatimque acconjunftimcauHcuHsinnafcentes, ncc non deorfum femper vergentes Junio & Julio menfe omnibus monftrant fpe^tatoribus, qui, di£lis appendi- cibuspoft uniusatque alteriusdieiobitum delabentibus, non marcefcunt aut pereunt, verum tribus interioribus foUolis, Rhabarbari Rotundifolii Fimbriati in modum de die in diem grandefcentibus, interne parvum aliquod S e- Seminis M E N triangulare, Natura adftringens, ac guftu amarum , pri- confide-^ mb quidem viride, deindevero fulgentem colorem fpadiceum acquirens recondunt. Quod Septembri, Februario, vel Martio crefcente Luna ad digiti unius profundam latitudmem T e r r tradi ne- cefle eft, ficque modo hoc, modo illo Tempore per totam iE s T A T e M Lucem afpicit , eodemque modo ex Semine foonte defluo fe propagat, rariffime autem uno in loco plures Jfimul Planta^, verum ubique fingulatim plerumque oitse vi- funtur : Qnx (equenti anno, FloribuSjSc maturo femine quoque, produftis, moriuntur, quum illx ultra id Tempus in vivis exiftere amplius non poflTunt. LAPATHVM SANGUINEVM, Sive SANGUIS DRACONIS HERBA. Exigua quidem ^ & humilis , verum vifu pulcherrima eft P L A N T A : Radice triumphat pam^ brevi, tenui, ac rotun- Radix da, colore externe pallefcente albo, ut &: interne, nec non fla- ^omut. vqdme quadam permifto donata^guftu adftringeate) amara, Dd 2 atque %it Dc Vcra Antiquorum Folia qua:-' atque fucco repleta-, e qua Folia fe expHcant numero pauca , interdum parum elevata, fepius tamen^ humo^ incum- bentia, prsefertim in annis vegeta, ac non adulta Planta, rotun- dumquafi circulum efformantia, manus vix longitudinem, at duorum digitorum transverforum, & ultra^ latitudinem com- prehendentia, in obtufum interdum mucronem definentiaj marginibus rubidis venufte ac tenuiter crifpis, &: quafi plicatis prasdita, fubftantia tenuia, a parte fuperiori , qua S o l i s ra- ^ dios excipiunt, obfcuro, liKido tamen, virore, ab inferiori ve- ropallidiore circumdata, ac vena. in mediomajoriunica, co- lore plane rubicunda fpeciose exornata, e qua mmores ejuf- dem coloris plurimse, modice latx, ac circamargines rotunda quafi ferie coeuntes, profiliunt, qu^ tamen omnes ab inferio- ri Foliorum parte non adeo faturo-rubrac ^ verum gratiffimo rubore quodam lucidiore donatae confpiciuntur y quapropter Oiiarefan- ^^^^^^^ Draconis hsec Herba, vulgo Draaken'- ^:^Dra. bloed ^ five DraakenMoeds-krMyd a multis appellatur j hac ta- con.diaa. men veri Draconis Sanguinis vices in Officinisnon obeunte> Veras^ cum Plantae cujusdam plane alterius vel arboris potius fuccus fanguinolentius exiftit, Acre 6€ Sole induratus^ guftu Draconis o n • • t - quid. parum acida, atque aftrmgentia, nec non Lmguam parumper pungentia, atque brevibus petiolis, fuperiori parte exiguica- nalis modo pianis , inferiori verb rotundis ^ atro-rubentibus quoque, cruoris inftar, ejufdemque naturae fuccum interne habentibus inhaerentia. Caulis. E quorum medio unicus faspenumero C a u l i s (raroplu- res) per totam ^ s T A T E quoniam non folum Verno^ verum etiam yEsxivo TEMPORE foras prodire videtur, nafciturs Natura in varios cauliculos ab utraque parte prove- nientes. & quo altiores, eo minores divifus , unius , vel fesqui- pedis altitudinem, pro loci ubertate, cui innafcitur, obtinens, fere rotundus, lineis variis protuberantibus five coftulis ab imo ad fupremum excurrentibus cirumdatus ^ colore externo atro- purpureus, interno vero non Foliorum petiolorum modo cruoris inftar, verum expallido viridis^ cui Foli a yifun- turanncxa, modo ex hac, modo ex altera parte provenientia, prioribus multo minora, anguftiora^ atque in acutiorem mu- cronem defmentia, inter qux fsepius alia adhuc perexigua foliola m Herba Britaonica. i i j foliok S OLis fefplendori offerre^ac tandem mterilla varise atque perexigu^e gemmulae articulatim, non vero adeb Cae- terarum L a p a t h i fpecierum modo copiof^, fed brevibus petiolis rotunditate infignes ac pendulx vifuntur : Quseapertse, perexiguosviridesactribus foliolis conftantes Flores. Flosculos^ interne fex longiformibus & fubluteis ap- pendicibus (ut in aliis quoque Floribus apparet) pulchrere-- prefentant, Qu^ exigua Flos culoru m foliola poft paucos dies non pereuntjaut marcefcunt^verum falua permanent/e longius cxtenduntj & duas, trefve rotundas exiguas gemmulas ocu- lorum inftar 5 colore rubras fpeciose acquirunt^ fub quibus Semen aliquod pulchrum, parvum, triangulare, ac nitidum, Seminis primo quidem parum viride^poftea vero fpadiceum colorem ^^^^^- reconditum fervant. Quod colledum, Septembri, Gdobri, ve! Novembri menr v bus L u N A crefcente digiti unius transverfi profunditatem Terr^ nancilcens reftituitur, ante Vernum vero,. vel iEsTivuM Tempus, diu in Terrae gremio latitans , raro Telluris cubile egreditur: Quamvis interea Februario vel Martio eadem Luna fatum, Verno quoque Tempore proveniat, quod etiam a Seminefponte defluo perfici annua- tim^ produftifque Flofculis^ ac novo Semine, eadem ^ s t a- T e rurfum perire, aut etiam perfeverare videmus, quiim xque Natura annua interdumj quam biennisreperitur. LAPATHUM PLANUM PALUDOSUM. Oris in F R i s i ^ noftris admodum infrequens^ ac vifu rai^a eernitur h^^c P l a n t a, in aquofis, vel locis paluftrem natu- ram habentibus^ aut circa ftagnantium margines in .ficcis fpon- te quoque exoriens. E Radtge modice longa^^ & quasdam in partes recla Radlx transverfas, fibrofis quibusdam radiculis exornatas, divifa, ^"^^^^, digitum crafla 5 colore externe fufco 5 interne albo recenter evulfa. atmox inluteum verg-ente donata, ore quoque com- rr ' ^11 j/x • \. t?^ Foliorum manlafaporis experte, nec nonadmodumaalmngentej, r o- ^^^^f^^i^^ LiA profert nonmulta, Acetofx Vulgaris efiigie nondifli- ratio. Dd 3 niiliaj 114 De Vera Antiquornm milia, pkna & explicata, manus longitudinem vix xequantiaj duos digitos fere lata, juxta caulemlatiora, in mucronem de- finentia, colore viridinon ingrato obduftajftaturaduriufcula, cauliculis longis nitentia, marginibus planis, interdum vero paulifper quafi plicatis prasdita, in medio dorfulo five majori quadam vena, a fuperiore S o l i expofita parte rubro inter- dum colore, vel rubidis quibusdam maculis, aut punftulis con- taminata, e qua plures aline in latera excurrentes, atque circa ea femicirculariter concurrentes profiliunt , donata j ore mafti- cata parum amara, nec non valde aftringentia ; inter quae 8c alia qu'^dam minora, longioribus cauliculis nitentia, Natura plana, in mucronum quoque obtufum finientia^ nec non fub- ftantia atque effigie Vulgaris AcEXOSiE foliis perfi- milia procreata cernuntur. CauHs di- E quorum medio unu^s menfe Majo, vel pro Plantse ma- fpoiitio. gnitudine duo Cauliculi, admodum re£ti , ad duum pedum altitudinem plus minus afcendentes , Natura tenues, duriufculij rotundi, tenellulis quibusdam ftriis pra^diti^ colorc plerumque rubei, interdum vero pro loci natura ex parte viri- des 5 nec non interne e pallido colore albefcentes aflurgunt. Quibus alia annexa F o l i a, modo ex hac, modo ex illa cau- lis parte procreata, atque raro a fe invicem diftantia, ac primo e radice produftis latiora, complanatiora, breviora, atque in ob- tufiorem mucronem definentia, nec non effigie Vulgaris A c E T o s ^ foliis fimilia videntur adhserentia 5 inter quae a fuperiori parte ramuh tenues, cxteris L a p a t h i fpeciebus fere omnibus numero frequentiores , permultis foliolis minori- bus, atque in acutum plane definentibus, nec non fuo in virore ad Seminis perfeftionem, illiusque plenam maturitatem per- feverantibus onufti, in L u c e m producuntur. Interquae gemmute qusedamminoresnonpauc^, virides, ofto, decem, vel duodecim conjundse, atque articulatim quafi a fe invicem difpofitiie, cauUculofque in medio comprehen- dentes exoriuntur, quas fub J u l 1 1 menfis finem fefe aper- f lorej. tioni accingentes 5 Flosculos virides , tnfohatos deor- fiim vergentes, atque fex in medio albidis appendiculis fubito in T R R A M decidentibus repletos omnibus de- monfti'ant. Herba Britannica. iifr Qui per paucos dies aperti, nondecidunt, neque marces- cuntjverumpermanent, majoresfiunt, ac tribus externegera- mulis ex albido rubentibus, oculos protuberantes noninique cfformantibus onufti confpiciuntur , tandemque Semen Scmen. fub fe pufillum triangulare, colereque fufcum maturitatem acquirens A u g u s t o menfe recondunt. Quod crefcente Luna Martio menfe, vel citius TerriE manHatum, Ma- jo menfe Lucem afpicit, atque fequenti anno florefcit, nec ultra tnennium nifi raro in vivis exiftit, LAPATHUM VULGARE MINVS. In ficcis potius, quam locis paludofis produci Natura cer- niturhiEc Pl ant a, eradice fere lutea, digitos fex trans- Radix yerfos circumarca longa, fuperiori parte digitum vix crafla, mferionveroin acutum definente, nec non radiculis quibus- damtenmbus fibrofis pra:dita, Folia proferens nonnulla Foliocum vifu pergrata,Naturaparua,digiti longitudinem modo magis <"d'*. modo mmus poflldentia, ac pollicem plus minus lata, in obtu- fum naucronem finientia, fuperiori parte grato virore obduara, ab mfenon veropallidiora, quasdam pr^ pediculorum te- nuitatefoloincumbentia,qusdam vero fupra illud parum fefe attollentia, plana atque explicata, nonnunquam tamenpaulif- ^er quali crifpata , dorfulo five venula in medio majori unica, e qua minores aliae, circa latera in femicirculum convenientes profiliunt, donata } necnon gufl:ui ingrata, atque nonnihil in- terdum amai-itie quadam acefcentia. E quorum medio Cauliculus producitur tenuis, fes- C.iuHs quidem aut duos longus, rotundus , colore parum rubefcens, altitudo. parumper ftriatus, varios inramulostransverfos graciles divi- fus, quibus nonnulla exigua foliola, inferioribus acutiora , ab utraque parte provenientia, raroque difpofita adhserefcunt, . e quorum fundamento varije conjunftae gemmute, articula- tim a fe invicem difpofitte, brevibufque petiolis nitentes pro- veniunt , quas fefe fucceflive aperientes , pufillos Floscu- Flcum' Los deorfum nutantes, colore viiides, ac tribus exiguis folio- iis conftantes vifui ofFerunt. Qui per aliquot dies aperti, reliquorum inftar non decidunt, vcl zi6 De Vera Antiquorum vel macretuditie confumuntur, verum permanent^ ac grandef- cunt^ tandemque S e m e n quoddam pufiUum , triangulare^ pallidum primo, deinde ad maturitatem perventum fufco co- lore obdu6tum retment. Quod aut fponte decifum, vel B R u M A L I5 aut V E R N o Tcmporc crefcente Luna Ter- rx commifTumj copiose in Lucem Naturxinftindu duci- tur. LAPATHUM MINUS DENTATVM. P L A N T A haec tenera eft, atque pufiUa , in ficcis Natura petrofisj raro vero humidis , vel paludofis in locis proveniens, Radix. ^ Radice tenui, tuberofa, fibris quibufdam circumdata, ac manus latitudinem longa, tamque interne , quam externc Foliomm colore pallido lutefcente obduda, Folia alit numero pau- ca, inferiori parte juxta fepofita, & quafiexunoloco emer- gentia, pufiUa, digiti longitudinem vix continentia, a parte pofterioi-i, qua brevibus admodum petiolis annefituntur, pol- licem circumcirca lata, indeque anguftius fe contrahentia , & tandem in acutum mucronem definentia, colore fuperiori par- te^qua Solem fpeftant, grate virefcentia, nonnulla tamen ob- fcuriora, ab inferiori vero pallidiora , folo plerumque incum- bentia, interdum tamen quaedam fupra id elevata, undique ferme plana, marginibus ex parte rubidis, parumper incifis autgratedentatis, nec noniinica in medio majori vena , e quS. plurimse aliar perexiguas in latera excurrentes producuntur, prsedita 5 atque ore commanfa guftum valde tenuitur ferien- tia. Caulis E quorum medio unicus f^pe proftans C a ux i c u l us altitndo. confpicitur, Natura valde gracilis, fesquipedem aut plus , mi- nusque longus, rotundus fere, parum ftriatus , colorefpadiceo circumdatus, interne excavatus, fupraque folum nonadmo- dum alte in quinque, fex, velfeptem ramulos transverfos ab utraque parte provenientes diffipatus > quibus F o l 1 o l a qusedam exigua, vix tamen aut nihil crenata, verum inferiori- bus planiora vifuntur annexa, modo ex hac, modo ex illa paite nafcentia, proculque a fe invicem diftantia ^ juxta quorum fundamenta, aaticulatim rotundam quafiferiem efFormantcs, ac Herba Britannica. 117 s ac tenuibus admodum petiolis innitentes, Flores deorfum Florum pendentes, Natura perpufilli, colore pallido-virides, appendi- ^^^g^i^ cibus quibufdam interne luteis exiguis pra^diti, tribufque ^"^^* foliolis conftantes infurgunt : Qui tres , quatuor , etiam pro Aeris velcalore, vel frigorequinquedies aperti, in fe caetera- rum L A p A T H I fpecierum more non marcefcentes, neque in Terram cadentes , verum permanentes, ac mirabili Naturic inftinftu grandefcentes, ac plene maturefcentes , S e m e n Seminis pufillum 5 triangulare , ac nitidum, colorcque omnino (padi- color. ceum continent. Quod fingulis annis fponte in T e r r a M decidens , vel crefcente Luna Septembri , Martio , aut Aprili menfe loco cuidam , Terrae pondere haud preflb , fed recens culto non profunde mandatum, tam V e r n o, quam s t i v o Tem* pore in L u c e m denuo produftum cernitur, BULAPATHUM PLINII, Sive LAPATHUM FIBROSUM. Humilis hsec Natura^ 8c exigua eft P l a n t a: E radice te- Radids nuijbrevijcolore purpurafcente paUido obdufta, nec non plane exami- fibrofa, & nullo modo (ut caeterse Lapathi fpecies uni- '^^"^* verfse) tuberofa, oreve mafticata amariufcula, atque fapore potius ingrata, Foli a oftendit haud pauca, rotunda quafi Foliaqux. ferie quadam e Tellure fe protrudentia, tam deorfum , quam furftim vergentia, brevibus petiolis inhserentia, effigie ac mag- Viitudine Sanguinei Lapathi foHis , quse parvam Nominis bubulamlinguamrepr^fentarevidenturjnondiflimiHa) juxta origo. petiolos latiora , & tandem anguftiora, in mucronem definen- tia^unica circamediummajori venapaUido-viridijrubris qui- bufdam punftis interdum afperfi, e qua ahae minores non pau- cas^juxta latera femicirculariter coeuntes, nafcuntur, donata; parvas manus longitudinem 5 duorumque digitorum transver- foi 'um latitudinem contnientia) colore {uperne atro-viridia, in- ferne pallidioraj plerumqueplana, interdum tamen in hac vel ilia marginum parce parum inverfa vel quafi plicataj ut ex fi- E e gura X i8 De Vera Antiquorum gura ad vivum delineata clare apparet, fubftantia modice craiTa, ore commanfa, parumper acida,^ aftringentia, atque amaritudi- nem quandam propinantia. Caulis. E quorummeditullio Caulis faepii^is furgitunicus, na- tura tenuis , fefquipedem aut circiter longus , rotundus fere, ftriis quibufdam, rubrifque infedus maculis, interne excava- tus, colorefoliisnonobfcurius virefcens, verum pallidior^ 8c quatuor, quinque, vel fex foliolis pufiUis hinc inde exfurgenti- busonuftusjnecnon circa faftigium in partes duas trefque di- vifus, in quibus permultx gemmuteviridesparvae, acrotun- d^5 brevibus petiolis furfum primo refpicientibu% deinde vero deorfum vergentibus innitentes, non articulatim, verum undi- que ^quaU femper ordine cauliculos ad fummum apicem cin- Fioi am ^entes difpofitae vifuntur, quae apertae, F l o s c u l o s tribus conlidc* foliAlis conftantes, quatupr aut quinque dierum fpatium ratio. sequantesjinterneque appendicibus quibufdam pallidis dona- tos in Te-rram non decidentes, vel marcefcentes , fed Sem?n. permanentes, ac grandefcentes, nec non maturefcentes , S e- MEN ahquod pufillumjtriangulare, ac fpadiceovelfufcoco- lore nitidum Satoribus exhibent. Quod crefcente Luna Martio, vel Aprili menfe non profunde Terrae tradi necefle eft, quo fedo, menfis unius fpatio, citiufque, vel feriiis etiam L xj ci nov^ fefe Plantute committuntj quse eadem ^ s t a t e, novis Floribus , novo- que Semine prolatis, faepius, non tamen femper emoriuntur. Nihilominus fi ^Estatis, vel Autumnt demum menfibus proveniant, ut faepifTime contingere videmus, ad hyberni rigoris exitum perfeverant^ prxfertim fi oUis impo- fitse in ^dibus recondatur, F l o r e s deinde ipfo Verno Tempore, S e m e n autem maturum circa M a j i exitum producunt. OXYLAPATHUM TUBEROSUM AMERICANUM. N A t u R A fuaperpetua , faluberrima , &: ad varia humani corporis deploranda incommoda efficaciffima Planta, at- que Americ^ plagxalumna: Quare in hifce Belgii ons tio. Herba Britannica* x i ^ oris admodum infrequens & vifu rara , neque nifi rariffime ad fefquipedis altitudinem afcendens : Anno autem millefimo fexcentefimo feptuagefimo quinto e femine ex H i s p a n i a miflb meo in Groningcnfi viridario fcliciter praeter fpem enata. Eradiceultrapollicem nunquam longiore, crafla, ovalifor- Hadlds ma rotunda, tuGerofa^ angulofa, nec non fibris quibusdam, ^"^^^^^^^ numero paucis, hinc inde enatis donata^ colore luteo externc obfcuro vel fuluo potius, interne verb candido plane praedita, quotannis inchoante Majo menfe, vel Aprilis fine, F o L I A prima protrudit csetcrorum Lapathorum ^P^^^j?!^ modo rcfufcentia, ac vifu grata, ex angufta origine in latius fi- ^ ^^^^ nientia, fex digitorum transverforum longitudinem, in medio autemduorum triumque latitudinem circumcirca continen- tia^ atque ibidem rotundiufcula Sc latiflima, in mucronem ta- men obtufiim fiiperius definentia, inferius vero Terram vcrfus modice longo & angufto quafi pede nitentia, mollia, & leviter fiaccefcentiaj Solem verfiisobicuro velatroquodamvirore grato, partevero inferiori paulo pallidiore obfita, interdum paucis quibufdam maculis pufillis hinc inde rubidis contami- nata, marginibus omninb planis prasdita, in medio majori vc- na, e qua plurimae minores ad latera exurrentes profiliunt, do- nata, orc mafticata, palato pergrata , quamvis & acidiufcula^ ac parumper aftringentia, quse A xr g u s t o menfe fenfim ma- critudine confumuntur, flaccefcunt , atque Septembris initio 5 radice permanentc, pereunt. E quorum medio circa J u n 1 1 finem, aut citius vel ferius ^^"^^"^^ paulb unus, duo^vel trcs fimul C a u l e s, pro radicis magni- ^^^^* tudine, annofitate, aut craflitie, ultra pedem Romanum longi, five paulb altiores, rotundi, tenues, duobus parvis aliquando fibi ab utraque parte ex oppofito refpondentibus, aut feparatis omnino foliolis, vel unico tantum, aut faspius plane nullo onufti refurgunt. In quorum fuprema parte tres, quinque^ vel feptem^ nonnunquam gemmulae parvae^ ovali forma rotundse, ac parum angulpfae, a fe invicem feparataej bin^ tamen femper ab utra- que caulis parte juxta fepofitse, fuifque feorfim pufillis cauli- culis infidentes, in cacumine nihilominus in unam 5 T r i f o- L, 1 1 more, definentes vifuntur j qua: fucceflive Temporis pro- Ee 2 greflii 2io De Vcra Antiquorum Flornm grellu apertioni fefe accingentes, Flosculos magnitudw confide- mediocres, a pra^cedentibus L apathi fpeciebus om- ^ ' nibusforma^magnitudineyfoliisj accolore plane diverfos de* monftrant, ex albido fciiicet rufefcentes, explicatos & omnina rotundos, conjun6tim interdum aut quafi coacervatim difpo- , fitos, e foliolis lex tenerrimis, intrinfecuS) feu medituUium ver- fiis admodum anguftis , extrinfecus vero latioribus , atque in tres particulas ibidem acuminatas Cyani modo incifis con- ftantes , nec non perpufiUis quibusdam in meditullio luteis appendiculis oriuftos : Qui per triduum aperti, in fe tandem marcefcunt, atque nullo haftenus femine hisfce in oris relifto in T*fi R R A M decidunt. Quod ob praeftantiflimas, ejusdem- que mirandas facultates deplorandum, quum illius folius bene- ficio multiplicari, atque aeternitati confecrari poflit. Vires. Hujus autem efficaciflimae P l. a n t iE folia prlmo gradu humida & jun6ta quadam frigiditate ficca funt, radix vero, quas foliis longe potentior exiftit , atque ab A m e r i c m indige- nis magis ufitata, dulcis eft, & palato gratiflSma, nec non gra- du primo humida & frigida : E]us vero fuccus in ardentibus ac malignis febribus, ejusdemqc€ generis fervidis morbis per- utilis 5 cun£tarum enim partium ardorem non tantum toUit, verum etiam cor y vifceraque omnia, ac debilem ventriculum corroborat, nec non appetentiam excitat, veficam emoUit, uri* n^e alperitatem obtundit, peftoris & faucitim vitiis tam inter* nis quam externis omnibus medetur, omnique veneno, ac ve- nenoforum animalium idibus, quovis modo fumpta, refiftit. Cultura • Pingue Solum, arenofum, & minime compadum , aeftivis quoque diebus Aquae plurimum, ac locum Soli probe ex- pofitum diligit, B e l G i ci vero Aeris imbriumque fi'equen* ' tium inclementiam Brumaliatque Hybernotempore aegerri- me perfert, quare fi6:ili in vafe plantata , Hyeme durantc fub aedium tegmine ab omni frigore penetrabili 3 nec non fur perfluaMmiditati immum? fervanda. ACE Herba Brkanniea. izi ACETOSA VULGARIS, Sive RUMEX CANPFERINUS. Pluribus haec innotuit P l a N t a, e tenera, longava , ac pallido colore fufco obduaa radice, Folia in Lucem Folia. proferens multa, cauliculis teneris, & digitorum quatuor trans- yerforum longitudinem plus minufve continentibus nitentia, furfuni crebro vergentia, pollicem modo magis , modo minus lata, digitum aut circiter longa, juxta caulem in duas particu- las, auricularum inftar, dilfeaa, in obtufum mucronem defi- nentia, colore fuperiori j^arte atro-virentia, inferiori vero palli- dxcH-a, nonfulgentia, m^gincplano veftita, crafTmfcula, nec noavena m medio unica, e qua aliae nonnullae cuti inteme quafi iiai£erentes profiliunt, donata. E quorum medio Cauliculi nonnulli unicum , vel etiam duos nonnunquam pedes longi, rotundi, parumper ftria- ti, graciles, viroreque grato herbaceo obdudi, nec non interne excavati,fefe elevant. ?^?j"n ^P^^^ qu^dam alia brevibus petiolis nitentia, Caaliculo ac late diftantia, &mod6 exhac, modo ex illa partc furgentia, ''"'nferics, necnon inferioribus in acutiorem mucronemdefinentia, vi- funtur annexa, Inter quse, ut & Caulium fummo, non- nuUi cauliculi tranfverfi promanant, quibus aiticulatim fupra fe rotunda quadam ferie quatuor, quinque, fex, vel odo paiTX gemmute rotundiufculEe, conjunaim difpofitx, atque bre- vifilmisfilamentis nitentes, ac M a ji menfis medio prove- nientes, adhasrere confpiciuutur ; Qiiae dum fuccefiivje ape- nuntur, Flosculi pufilli, colore virides, rubedine tamen Flofculi. ilhsimmixta, fexnumero perpufiUis atque tenernmis foliolis conftantes, nec non duodecim interna appendicula pallido- lutea, atque in extremitatibus rubefcentia pofildere , cernun- tur. . pi?^^"^ dcinde per paucos dies apertis, tria illa exti-ema fo- liola furfiMn incurvantur, ac tandem marcefcunt : Reliquain- tenm tria non folum vivida permanent , verum etiam gran- • Ee 3 defcunt. 211 De Vera Antiqiiorusi defcunt, triquetratandem evadunt, poftcaque pufillum trian-.^ Semen gulare Se m e viride primo , menfe deinde J u n i o fpa*' quaie. diceum colorem acquirens recondunt. Quod Septemeri, Februario, vel Martio L u N A crefcente non alt^ rurfum T e r r uE mandari ne- ceffeeft, quo copiose augeatur, ACETOSA MINOR LANCEOLATA. Parvahxcpedalifque Planta^ e multiplici, tenera, co-^ loreexterne pallido-fufco obduda ^ interne vero albefcente^ Terram quoque copiosfe ferpente, atque guftu fatis amara ra- Folioriim dicc, FoLiA producitnumero nonpaucaj ar&isadmodum conridera- nexibus iiiterfe difpofitaj caulibus brevibus digitum^ velpol-- ^^^* liccm vix longis inhcerentia, furfum facpiffime ereda , aiticuli longitudinem plus minus, minimi verb digiti, aut circiter la- titudinem continentia, marginibus planis donata , in medio latifEmai, in acutum definentia, a pofteriori parte juxta caulicu- lum duabus partibus acuminatis, auricularum inftar, furfiim plerumque vergentibus, bipennis formam non inique often- dentibus , pr^dita > quaedam tamen recens emergentia , iis omninbcarentia, taftu moUia, crailiufcula , fuccofa, colore atro-virefcentia^ non fulgentia, guftu nonnihil acida ^ necnon unica in medio crafliori vena, e qua plures ahae multo minores furfum vergentes, ac cuti quafi innat^j atque ab inferiori parte magis vifibiies profihunt, exornata. CauHculi. E quorum meditulho cauhcuh quidam rotundi, tenerrimi, viridi colore herbaceo obdu6ti 5 inferius tamen juxta T e r- RAM rubefcentes, nec non parum ftriati, atque intrinfecus nonexcavati, Luci exponuntur: Quibus fohola, modo ex hac, modo ex iUa parte, nec late a fc invicem diftantia 5 adnaf- cuntur^ inter qux aha adhuc multo minora oriuntur , quo- Tum fupremo plurimae pufiUae gemmulx infident , quibus Florum tandem fucceflive apertis, F l o s c u l i perpufiUi , deorfuni orcio. penduhjfexfoliohs conftantes, nec non interne duodecim e luteo ac rubro coloratis appcndicuhs repleti vifuntur j quo- rum tria fohola interna poft paucos dies grandefcunt, atque Seminis Semen quoddam pufiilum, palhdo colore fufco fulgente coler. gb-*. Heiba Britannica. 213 obduaum JuLio menfe fuggeruut. Quod Brumali deinde, Vernoqjje Tempore Luna crefcente Ter- R ^ mandatum, vel fponte defluum, abunde provenit. ACETOSA LANCELOTA MINIMA. Natura fua tenera Planta atque pufilla eft,- palmse etiamnum altitudinem, aut paulo plus rarb excedens. R a- ^^^^'^ DiCEM exhibettenerrimam^fibrisfuisTerram inconftanter perforantem, fpadiceo colore obduftamj ac annofam, ore com- manfam ferme deprehendes infipidam. E qua Foliola Foliolo- inHortorum areolas prorumpunt plurima, longiufculis cau- licuHs nitentia, atro-viridi colore donata^crairiufculajarticu- lum plus minufve longa, majoris ftramenti latitudinem vix fu- perantia, circa medium latiilima, in acutum mucronem defi- iientia^duabusjuxtacaulem acuminatis partibus , velut auri- culis, arde interdum ex oppofito conjunitis, interdum vero late fejunais^necnon parumper incurvatis;, pr^edita^ quredam vero ex minimis iis plane carentia, uuUifque omninb interne fibris^.verum folo dorfulo quodam circa medium inftru6ta. E quorummedio teneri multi, rotundi, herbaceoque co- CauIkuIL loreviridiobdudicauliculi, fefe expandunt, quibus alia Fo- L I o L A minora, modb exhac, modb ex altera cauHculorum parte provenientja 5 nec procul fe invicem diftantia y adha:- rent. Ex quorum fummitatibus fub M A j I exitum permultse pufilte, in fpicae modum ereftae, rubefcentefque gemmulce vifum recreant, qux J u n i t tandem initio apertse , parvulos admodum virides, fex foliolis conftantes, &duodecim internis longiformibus, rubrifque appendiculis fubitb in Terram de- €identibus repletos, Flosculos vifui offerunt : Qui ta- Flores. snennecdecidunt, nec maixefcunt 5 tria autem illorum Fo- liola Temporis fucceflu grandefcunt, parvumque aliquod, craffiufculum, ex parte rotundum^ , triangulare tamen Seminis receptaculum, pufillo, ac pallido colore fpadiceo fulgente, nec non triangulari Semine, J u l i r initio, aut paulo poft, juftam semen.^ maturitatem acquiixnte repletum, condunt. C^od aut fponte defluumj vel tempeftive^ colleaum, Ter- r^cve; 224 ^^^* Antiquorum . Yxvc mandatnm , in L u c e M de novo copiofiflimc cducU tur. ACETOSA ROMANA ROTUNDIFOLIA. Vifu hxc non ingrata Planta, radicem fovet natura loii^evam, rotundam, tenuem, colore externo fufco, interno vero albido praeditam 5 ore mafticatam, pauco fapore 5 eoque adftringente imbutam, Tersequeimalatetransmeantem. Folia E qua F o L 1 o R u M fcaturit multitudo/ cauliculis palmae qualia. longitudinem obtinentibus , coloreque pallido-viridibus , 8c ficuti transludicisj ac ferme rotundis inha:rentia> duos arti- culoscircumcircalata, ac longa j nonnuUa anteriori paite ro- tunda, quasdam verb in obtufum mucronem definentia, juxta cauliculosinduaspartes auriculatas fefe lateextendentes, pa- rumque fefe inclinantes, ac in fuperioribus aeque foliis, quam inferioribus magis mucronatas, divifa^ natura craffiulcula, ac taftu valde mollia, ad margines plana, tam fuperiiis quam infe- rius ex virefcente colore pallido quafi fubcoerulea, guftu ad- modumacida, necnon venulis circa medium quinque majori- buSj e quibus nonnulte alise minores cuti tanquam innatse, vi- fibiles tamen 5 &: in latera excurrentes proveniunt, condeco- rata. Cauliculo- Quorum medio cauliculi emanant non pauci, unius, vel rum ordo. fesquipedis aliquando longitudinem obtmentes, ex parte craffiufculi, rotundi, ferme translucidi, colore externe c viridi pallefcente donati, interne vero fuccofi, nec non Natura folidi, minimeque excavati : Quibus Folia late a fe invicem di- ftantia, modo ex hac, modo ex iUa parte adhserenti interquae aUaquoqueminora, Luci fefe exphcant. ^.----E quorum fummitatibus, parce tamen e lateribus , plurimse conjundim, ac fpicse, digiti unius plus minus longitudinem continentis , in modum d.ifpofitse, virides, nec non angulofas gemmulas confpiciuntur 5 qnx fucceffive J u N 1 1 initio aper- Florum tae, Flosculos brevilfimis caulicuHs fultos 5 tribufque conaitutio tantum minimis, anguftifque foHoHsviridibusconftantes, in- terne tamen duodecim tum anteriori parte , tum per totum quoque rubris, atque intrinfecus magis e pallido colore lu- tefcen- Herba Britannica. 225 tefcentibus appendicibus longiformibus refertos oftendunt. Quibus deinde appendicibus fucceffive in Terram defluis, alia foliola numero tria, cseteris paulo latiora^ ac hirfu- tie quadam fpeciofe velata confpiciuntur 5 qua^ ut prsedifta triaj non marcefcunt, vel pereunt, verum perfeverant, fuaque in hirfutie diminuuntur, dum grandiora fiunt , S e m e n au- Semen. tem quoddam, triangulare, ac in Belgii noftri oris frigi- dioribus raro , calidiori tamen , humidiorique V e r i s cle- mentiaad juftam maturitatem nonnunquam perveniens, fub- miniftrant. Quo Planta h^ec atque una cum radicuhs fuis an- nexisj Brumali, vel Verno Tempore Luna cre- fcente transplantatis, adaugetur. ACETOSA HISPANICA MAXIMA, Ufitatiflima hxc & maxime neceflaria eft P l a n t a, in Belgii noftri plagis emicat duorum pcdum altitudinem fre- quenterfuperans. E modice longa, ac craflli, Natura longseva^ Radids parumper fibrofa, fupra extimam Terr^ fuperficiem colore rubicundo f^pius obfita, paulo verb profundius e luteo fufco, interne autem albefcente donata, ore commanfa, guftu amara^adftringente, fatifquefuccofa radice, Folia alit Foliomm ar£le conjunftaj manus longitudinem aut paulo plus in fe «i^agnitu. comprehendentia, tres, quatuor, aut quinque digitos transver- fos lata, Natura admodum teneraac mollia, craflJiufcuIa^ fuc- cofa, furfum plerumque vergentia , margine plano , interdum tamen hinc inde parumper crifpato, juxta caulem anguftiora, ibique in duas partes auricularum inftar quafi divifa, anteriori parte latiora^ac in obtufum plane mucronem definentiajcolore obfcure virefcentCj dilucidiorem at tamen paulatim referentia^ nonfulgentia guftu admodum acida, circa medium lato angu- larique quodam dorfo aut majori vena , e qua plurimse alise minores latera ftipantes, atque tam ab inferiori quam fupe- nori parte multo vifibiliores profiliuntj nec non brevibus^ craffis tamen cauliculis, fuperiori parte planis & quafi canahcu- latis, inferiori vero femicirculariter difpofitis, ac fupra Tellu- rem rubro quodam colore grato, deinde vero pallido-viridi bbduais, nec non ftriatis nitentia. F f E quo- zi6 De Vera Antiquorum Cauljs E quorutn medituUio unus, vel plures C a u l e s fufcitan- longitudo. tur rotundi, digitum minimum circumcirca craffi^multis proe- minentibus lineis ftriati , ab inferiori parte grato colore rubro . circumdati , in reliquis pallido-virefcente obdu£ti , nec non interne plani, minimeque excavati : Quibus F o l i a quaedam pauca, inferioribu^ minoraj & quo altiora, eaminora, late quo« que a fe invicem diftantia, atque modb ex hac, modo ex altera parte furgentia, innituntur. Quorimi cacumini gemmulas qu'xdam rotundiufculse, in ftiperficie tamen parum acumina- tXj ac fpicse in modum difpofitx, coloreque e viridi lutefcente obdu£t^ innafcuntur , quse rarb admodum hifce in Regionir bus aperiuntur, ac multo minus Semen aliquod probum exhibent. Nihilominus tamen , Anno miUefimo fexcentefiiTio quin- quagefimo feptuagefimo tertio menfe J u n i o ineunte^ co- FIofciiH piofis coeh* imbribus fefe aperu erunt, ac Flosculi admo- ^^uo colore dum pufiHij tribus perparvis foUohs rotundiufcuHs^ fubviridi- Imbiiu. ly^^^^ marginibufque parumper rufefcentibus confpefti funt> tribus interne pufilUs gemmuHs e. purpureo colore fpeciose rubro quafi hirfutis, ac tenelluh$ fiUs, non nifi apertis plane Flosculis vifibilibus , ac pendulis, exornati 5 quos gem- mulxexiguse admodum molis intuituinfigura hac advivum delineari non potuerunt : Quibus tamen fe rurfum diminuen- tibus, fermeque pereuntibus, earum in locum fiiccedebat triangularis qua:dam non ita parva, ac pulchre admodum alata gemmula, interne viridis, alis tamen coiore pallide rubentibus, in quibus parvum, fulgens, triangulare, nec non exiguum Semen Seme N fpadiceo colore admodum.venufte obduftum^^ ac fijtjalc. menfe J u l i o perfecle maturum deprehendebatur. Quo Brumali, vel Verno potius Tempore, Luna crefcente ad digiti minimi latitudinem Terra: commifib, seque quam adnatis luis radicibus , Septembri, vel Propaga- ^artio menfe avulfis, ac caUdum quendam in locum de- ^'^' plantatisj in hifce Regionibus adaugetur. A.CE- Herba Britannica, 2Z7 ACETOSA VESICARIA MEXIOCANA. Naturaannuaefl^vifiiqueperamoena Planta, in hifce ^ B E L G 1 1 oris unius ultra manus longitudinem rarb afcendens: Radice nititur tenui^ brevi , pallidoque colore albefcente ob- du61:a. E qua duo primo fibi ex oppofito refpondentia parva , for- ma o vali rotunda^ crafla admodum^ nec non articuli longitudi- nem obtinentia erumpunt Foliola. E quorum medio Folioruiii FoLi A alia majorafubrotunda, juxta caulem plana, expli- examen. cata, ibique latiflima, ac in mucronem rotunditate quadam ob- tufum definentia, nec non marginibus tenuiter admodum cre- natis prsedita , Natura modice crafla^ fuccofa, gufl:u grate acefcentiajmagnitudine insequalia, maxima tamen duos arti- culos longa, & lata tribus internis , vel, pro magnitudinis ra- tionejquinquemajoribusvenisfurfum re6ta linea excurrenti- bus 5 e quibus plures aliae minores venulae ab inferiore parte magi&,quam fuperiore vifibilesjcutique quafi inna ptserofiliunt, ^ atque modo ex hac^ modo illa cauUum parte provenientia, aclatea feinvicem difl^antia, longis quoque petiolis^ modice craflis, reftaque linea furfumfrequentertendentibusnitentiaj nec non hinc inde macuUs quibufdam parvis rub efcentibus in- terdum infe^la, gratoque colore virefcente palhdo, in quibuf» dam vero nonnunquam paulo obfcuriore circumdata, confpi*- ciuntur. E quorum corculo a parte inferiori, ut & ^ateribus C a u- L I c u L I nonnulU modice crafli, rotundi^ c o^ore paUido- vire- fcentes, fucculenti, nec non ab inferiori parte interdum rufe- fcentes vifum aUiciunt^in quorum fupremo gemmulae varias in fpic^ modum, late tamen a fe invicem difl^antes, ereft^^, brevibus teneUuUs, fpeciose rubicundis^ deorfumque femper vergentibus fiUs adhxrentes, angulof^, cr afliufcula^, 6c rube- fcentes nafcuntur. Quibus ab inferiori parte fucceflive apert foni fefe accingen- tibus, F L o s c u L I pufiUi, vir idi colore imbuti , 6c pkirinia Florum ^ ' Ffz in.^^^^^- xi8 De Vera Antiquornm interne longiufcula, fublutea & rubefcentia retinentes appen- dicula confpiciuntur : Qui aliquot dies aperti^ non marcefcunt^ vel in Terram decidunt , verum perfeverant ^ Temporifque progreflu varia vifenda, magna, longiformia 5 nec non paliido colore obdu6ta S e m i n i s receptacula^ veiicas, alis o6to late expanfis perbelle exprimentia monftrant, qu^^e venulis veficae plurimis pulchre admodum rubentibus exornatae 5 Luna^que Semen mi- dimidiatse forma quafi difpofitx, contemplantur, quarum an- randis ve- guli arfte adeo comprimuntur 5 ut non nifi quadrangulares ^lufum " videantur, interneque S e m e n quoddam triangulare, a parte Seinen ' pofteriori craffiufculum, ab anteriori vero mucronatum, atque quando colorc fufco pallido fulgente obduftum, J u l i o qjj e ^qae inaturefcit ac AuGusTo menfe maturitatem fuam acquirens recon- dunt. Quod fingulis annis menfe A pr i l i vel M a j o crefcente L u N A Terrse de novo non profunde mandari necefle eft, quo non folum augetur, verum etiam in hifce Regionibus per- petuo fuperftes exiftit. ACETOSA ANNUA OCIMI-FOLIA LUSITANICA. Plantula hxc admodum parva^Naturae vita Msta^ 'ti s unius terminos non fuperat^ neque nifi raro ad manus longitudinem afcendit. c^i;n.nm E parva, tenui, & fufco colore donata, nec non fibrofa ordo. radice Folia protrudit non magna 5 cauliculis articuli longitudinem continentibus nitentia , digitum minimum ferme lata, forma ovali difpofita^ prope cauliculos angufta, in medio latiffima, indeque in obtufum mucronem definen- tia, Natura craffiufcula, marginibus planis, colore fuperiori parte obfcure virefcentia, inferiori vero paululum pallidiora, guftu acida , atque unica in medio tenera, lineaque refta ex- currente venula, e qua aliae qu-aedam pufilk, acvix vifibiles exoriuntur. Equo- Herba Brltannica. E quorum meditullio unicus, duo^ vel tres CAULTCULr, vixmanum longi, ftriati, ac ferme rotundi fucceffive fe exe- runt : Quibus alia qu^dam F o l i o l a pri^-diftis minora, anguftiora , magifque acuminata , digiti latitudinem a fe invicem diftantia, & modo ex hac, & modo ex illa parte provenientia 5 ac quo altiora, eo minora vifuntur adhseren- tia : Quorum fummo faftigio , fpicse in modum articulatim tamen difpofiti Flosculi, breviffime ac arfte admo- Flofculi dum fiiis Cauhculis Augusto ac Septembri menfi- qualcs. bus adnati, colore e luteo virefcentes, fexque fohohs mi- nimis conftantes, nec non intrinfecus longiformibus qui- busdam appendicuhs, ut in casteris fpeciebus, referti, in- nafcuntur : Qui dum per paucos dies aperti , tandem con- volvuntur, marcefcunt, ac denique Seminis quoddam receptaculum prochve , L u n in cornua falcatse modo difpofitum^ interiori parte rotundiori parumper purpuraf- ^^^^^^ cens, pluribufque fpinuhs quafi moUiufcuhs planum, nec mirabile, non longiformi cuidam , crafiiufculas y &c angulofe parti, ut in CALENDULiE Scmiue cerniturj annexum poft fe re- Hnquunt. Quod raro hifce in oris frigidioribus 5 nifi in Lapideo vel Ligneo vafe plantatum , ac cahdo quodam in loco S o l i fa- tis expofitum , ad juftam maturitatem excoquitur, Deinde menfe quoque Aprili vel Majo crefcente Luna Terrae arenofse fed proba^, non ultra ftramenti latitudinem, rurfus mandatumj & caute admodum adverfus A e r i s in- temperiemy frequentefque pluvias te£lum Lucem denuo alpicit. ACE^ 220 De Vera Antiquorum ACETOSA ANNUA AFRICANA: Praecedenti Natura , atque forma non adeo diflimilis exi« ftit Ivxc PlantulAj neque etiam ultra iEftatem unicam in vivis permanet, nihilominus tamen hifce in B e l g 1 1 no* ftri Regionibus paulo altius nonnunquam afcendens. E tenerafuajparva&fufcocoloreobdudraradice, Folia ocuHsoffert effigie, ac magnitudine praedidis sequalia, Na- tura tamen rotundiora^ inque obtufiorem mucronerh defi-» nentia. E quorum medio ^ ut 8c Caulium lateribus inter ortum FoHorum ramuH quidam parvuh 5 fucceflive L u ci fe pan- JFlofculi. dentes , & in fummitatibus Flosculis quibusdam prse- cedentium modo in fpic^ formam di^pofitis , fibique fimili- bus pra^diti, afliirgunt. Qui menfe Augusto ac ferius in- terdum apertionifefeaccingentes, tandemque marcefcentes, Seminis S E M E N quoddam moUibus fpinulis obfitum , ac praedi£to confidcra- perfimile, nec non ferenis Brum^ diebus in hifce oris ' rrigidioribus juftam , humidioribus vero ac frigidioribus ra- ro aut nunquam , maturitatem acquirens, Hortulanis relin^ quunt. Quod praedi£to modo menfe M a i o Terrse eadem Luna commiflixmj Junio pofteain Luc em denovo proditur, eodemque ritu annuatim multiplicatur^ ac in vivis perpetuo permanet. tio. ACETOSA ANNUA ITALICA. lcendum Semen in Plantula hac cer- nitur. Ut c^eterse, elegans fane haec Plantula, atque hifce in oris vifu rara, omni ex parte Annu^e. Ocimi Lusi- TANiCiE prsenotatse vivit perfimiHs j Solo tamen Seminc excepto 5 quod miranda fane effigie bovinum vel vaccinum caputj fpinulis fcilicet quibusdam tam erefte quam incurvate difpofitis, cornua atque auriculasperbellefpe6tatorum turbas exhibet, Annua Herba Britannica. 2 j i Ani^iua qiioque eft, ejufdemque S e m e n quotamiis menfe A j o Luiia crefcente oU^e arenofa Terra oppletse non profunde mandatur, Solisoue radiis probe exDonimr n excluia lemper humiditate cuoCta^ cujus Semniis beneficio dimodus. P L A N f A inftar revivifcentis P h oe n i c i s fingulis annis € VESTiE. matris penetralibus refurgit. S I V E ALOES MtlCRONATO FOLI AMERICAN^ MAJORIS, Aliarumque ejufdem fpeciei HISTORIA. In qm Floridi illius Temporis, Loci^ Natufae^ CultmXi, necnon Qualitatum Ratio paucis enairatur. AUTORE ABRAHAMO MUNTINGIO, Groninga-Frisio. CHedkin£ T>o£iore , atque in Tatria i^cademia Gromg(&&OmUndu Botmces Vrofejjore, Anno cIoIdc lxxx» Hoc Ecclefiaftici Liber cap. i8. v. 3. fcriptum cxhibct. Cuinam contulit ut T)ei opera enunciet ? Aut quk magna iUius fa5ia pervejligavit? , UrU non pedes circiter quinque hgneos, aut ulnas binas Hollandicas confide. fua circuitione continente, atque nmumerabihbus ahis tener- latiQ. rimis ex ea undique provenientibusj Natura fibrofis, rotundis, primo colore albidis^ in principio ore commanfis palato non ingratisj atque guftum Pifa xmulantem pri^bentibus , deinde hnguam &iauces afperitate quadam veUicantibuSj poftea verb angulofis & rubra pelhcula pergrata teais, nec non albam in- Foliorura tusmedullamvalde tenacem poflidentibusdida. Equa Fo- Qido, LiA in LucEM emifla cernebanturrara, acvifu peramoe- na, quinquaginta o6lo & plura numero^ fex pedes plus minus longa, in ima parte integrumpedem crafia^atqueinde ad fu- premum fefe magis magifque diminuentia , & parumper in , fummitate flexibiha, Natura tamen femper nonnihil arcua- tim re6ta furfum vergentia, in imo pedem & ultra lata, ibiqae latiflimaj atquefua craflitie triangularem quafi rotunditatem com- Hiftoriat f compreliendentia 5 deinde multo anguftiora, tum demum in medio ktiora, tandemque in acutum mucronem definentia, canaliculatim difpofita, mutuo fefe ampleftentia , fucculenta, guftu parum amara, acida^ atque acria , marginibus tenuibus planis 5 quibufdam tamen proemincntiis undulatim difpofitis exornatis, quibus variae innafcentes parvx^ tenaces, acutiffima^, . lata bafi donatae, tam refta tendentes, quam in lianc vel illam partem fefe incurvantes, coloreque ex obfcuro rubefcentes fpi- nulse confpiciebantur, pr^dita s omnia tamen in mucronibus^ Ipina quadam maxima, ultra articulum longa, firmiflima, te- naciffima, acutiffima, horridajatque colore ex obfcuro fpadiceo fulgente obfitadonatav externe coloree viridi coeruleo quafi lurida , vel pellicula quadam (qua fublata gratiflima Foliorum viriditas lierbacea cernitur) Tuliparum inftar e viridi ci« neracea parcliamenacea tenui, prsecedentium etiamnum im- preflaFoliorum veftigia, fpe6tabili miraque ferie difpofita, diu- retinente tecla, interne vero om.nino aiba^ atque innumerabili alborum ibidem, rotundorum, tenuium , tenaciffimorumque fiiamentorum varias in tenuiffimas partes crinium inftar facile divifibiliumy nec.nonpr^di6tt€ fpinse mucronacx maxim^ in-^ liasrentium multitudine prxdita. E quorummedio Anno millefimo fexcentefimo feptuage- q^^^Iq^ fimo quarto die menfis A u cu s t i primo (poftquam per an- quo reii>~ num integrum, 8c quod excurrit, naturalem ulterioris folio- pore pro- rum procreationis curfum fiftiffietj atqueinipfo locum medi- venere. tullio plane vacuum caverni^ inftar reliquiflet , ita ut intrinfe-- cus frequenti pluviarum decifione cor omnino corruptum, vel, licetprobe curatum, invifibili tamen putredine confumptum firmiter ftatuiflem ) G a u l e s fimul tres cum admiratione prorumpere confpexi, quo vifo Frifiacis hifce in oris frigidio- ribus Natur^e miraculo, attonitus fteti , & prx nimio gaudio, ut qui thefaurum plane inxftimabilem reperiflem, exultavi , atque ad tant^K novitatis fpe6taculum lynceis oculis curiose perfpiciendum plurimos rerum naturalium demirato- resftudiofeallexi. Horum autem bini menfium duorum fpatio ad o^Elo pedum^ Jiiorum fabri omnes Lignarii metiuntur, proceritatem ^ neque ulterius P^o^^^^^^^^* afcendentes cerncbantur ^ tertius tamen pedes ultraquinque 6 Aloidarum Qao die vix procedebat. Poftea vero die menfis Sept^imbris poiteriores ^ertio, novi adliuc ftoloiies alii tres vehementi quafi impetu e dTum"pro- F o L I o R u iM medium attingentium fedibus in omnium dudl fpeftatorum ingentem admirationem prorumpere coeperunt, qui gradu lentiffimo, ob Hyemis inclementiam , procedentes, ad prsediftorum nihilominus o6to pedum Romanorum altitu- dinem fequenti anno fub Februarii, Martiique menfium finem pervenere : Ita ut PLANT A h^c elegantiffima uno eo- demque tempore fex fimul CauUbus ad Stuporem ufque vi- '^Fr.Gom. fendis onufta confpiceretur 5 quemadmodum ex appofita hac Mexioc^^' figuraadvivumdeUneata fatis dilucide patet 5 quiim aUoqui finem. * Caulem ufitato Natur^ curfti unicum, craffiim ad- Car. Cluf. modum, atque ad tres, quinque, fex, aut viginti o£to^ vel etiam hift.Plant. triginta pedum proceritatem, arboris inftar non minoris non- Fib "col i^^^^q^^^^ afcendentem acquirat, ut *Franciscus Go- lib.mirius MARA, Carolus Clusius, fuisquc annotationibus 6c additionibus ad Antonii Recchii rerum Medicarum Nov^ rarior. Hifpanise volumen , NobiUffiimus FABIUS COLUM-- Ant^ e^h* item Ubro rariorum & minus cognitarum Stirpium ca- l.s^f^ssj.* pite undecimo, nec non TOBIAS ALDINUS5 aUique Tob.' Al- teftantur, ut etiam ex icone Ubro de Herbarum Cultmi tertio din. Ra- ^nte aUquot annos Belgico idiomate a me confcripto fatis fu- ^^uTpknt p^i^q^ieiiquet. defcrip^t" ' C A u L I u M autcm quiUbct rotuuditatcm brachii modo cap. 14. planam obtinens, duorum m ima parte brachiorum ferme cuaffitudo. craffitiem, atque latitudinemj in fuprema vero unius tantum fuperabat. Fuere autem ad unum omnes ftriis angulofis externe per- multisj coloreque grato viridi obfcuro, in principio parum fulgente ac paUido, interne verb candidiffimo donati^ nec non atque viridibus, poftea veroficcis ac aridis planfe evadentibus fuUginofo colore nec non obfoleto imbutis foUoUs, manus lon- gitudinem, aut minuspauloa fe invicem diftantibus, ac lata bafi caulem ex parte ample6tente prxditis undique obfita. Inter quse ab imofaepiiis inhis^in iUis veroamedioad fu- Ramorum premumdiverfi Ra mi u-ansverfi^ brachiatim difpofiti, ovali difpofitio. ^ forma Hiftoria. 7 forma five e plano quafi anguloserotundi, parumper interdum ftriati, interne fpongiofi ac albidi, quorum quidam fesquipe- dem, vel ultra pedem, unicum, nonnulii vero pedem circum- circa, femipedem, aut plus minufve longi, necnon umbelk- tini conftituti infurgunt ; partibus in quorum proeminentibus quinquaginta , oftoginta , centum , centum 6c quinquaginta, plurefque FLORUM gemma: conjunaim difpofita;, Ma- Florum lorum P U N I CjO R U M, five B A L A U S T I O R U M effigie ^mula?, reda furfum vergentes, brevi, rotundo tamen ac modice crafib pediculo infidentes, pedemque,, vafculum, vel feminis potius receptaculum, craflum, rotunditate fere triangulare, ipfumque Florem longitudine fuperantem poffidentes, annumeranturi quarum prima Anno millefimo fexcentefimo feptuagefimo quinto die J a n u a r 1 1 vigefi- Quo di» mo oaavo fefe ex paucis aliis , reliquis abfolutifiimam perfe- Fl5s pii' aionemmmnne attingentibus , verum claufis adhuc in Ter- ^^'^^ ^^^^ ram decidentibus , aperuit , verumque FLOREM exhi- ^^''"'^* buit. F uere autem F l o r e s colore pallido-virides, inodorijarti- Florum culum plusmmus lorfgi, fex quoque foliolis anguftisjCraffiufcu- ^Q^^^'* lis, in hifce FRISI.^, pkgis inclementioribus fefe non plane aperientibus, verum dehifcentibus tantum conftantes, quorum tria externa paulo reliquis latiora , viridiora , planiora, articulum longa, nec non in acutiorem mucronem defmentia,, internavero parumper obtufiora, tenuiora, ad albedinem ma- gis vergentia, atque in medio extrinfecus viridiquodampro- tuberante dorfulo exornata cernebantur : In quorum medio eredumj capitatum, modice cralTum^ rotundum ac lutefcens^ iiec non fuperiori patre Granatorum Citini in m.odo fex parti- culas^foliavelutiexigua, dehifcens ftamen emergebat, cuifex alia tenuia, dura, foHda, ac grato colore primo albefcentia, deinde lutefcentia ftaminula fuis cum anguftis , fatis magnis nihilominus y fpeciose luteis^ ac dorfulis quibufdam a parte fu- periori ftriatis prasditis, ab inferiori vero planis, digitique lati- tudinem longis, atque ex F l o r i b u s ipfts proeminentibus, nec non varios in gyros fefe contorquentibus fex appendicibus circumftantia confpiciebantur. Qiii poftlongum Tempons fpatium marcefcentes^ atque in 51t7urai^ ipfis us. g Aloidafium ipfiscaulibus exarefcentes, nuUoque reli£l:o Semine in Ter- ram decidiife deprehendebantur. Ipfa deinde non extinda fuit, fed vivida permanfit^ P l a n- T A, atque anno fequente thyrfos de novo miraculose in L u- c E M protulit numero feptem, fex prioribus paulb breviores, Sc multo tenuiores, ■ ^ . ' Anno tandem fequente tertio Caules denuo qumque F l o- RiBus onuftos, quinque pedum altitudinem vix exceden- tes, omniumque prsecedentium exiliores non fine ftupore pro- Qaotcar. duxit: Ita ut triemiii fpatio oftodecim fcapos innumerabili- les trium busFLORiBUS undique condecorato LUCI edidifle fp«io"" Quibus omnibus tandem deperditis, nulla puti-edine , vel protulit. vitio quodam confumpta fuit, verum m meditullio hadtenus fine corde, atque permultis ftolonibus juxta T e r R a m pul- lulantibus exornata, in hodiernumufquediemgrate vu-efcens E{n« gian- confpicitur, jamque annum habens quadragefimum fecundum dxvitas. etiamnuml allubefcit. N O M E N. , Vera h^c Americani orbis indigena ab A U T O R I B U S ■probatiffimis vulgb ^loe mcronm Folie ^y,^f '«f^ nuncupatur. Ab INDIS M.etl, MMgm, wd Allaguey. Ah HISPANIS verb Cardon, ob aculeorum pungentmm multitudinem, & Hjlo y Agm^, quod filum denotat & acum, quod extremx ac maxim^ foliorum fpm^ acus , filamentofa: verb interiores fibrse filorum vicem praebeant. A^ ra n- cisco verb Hernanpez, Novi quondam Orbis Me- SdlnJvx dico, QuAmetlAxv^ M^gmyLontamm-, qui rudem valde atque «i^P.«- imperfeaamhujusplaneiconemexhibuifle, nec non mter alias "P- fpecies ejusj diverfes hifce paucis tetigifle atque defcnpfifle videtur. Tertxa (fcilicet fpecies) hudent\ colore, fikata radtce, & longo,mjfoque infigni fmculo, HxQnlc. CUL' Hiftoria, C U L T U R A. Leve Solum & probum diligit ALOES hxc fpeciofa Quale fpecies, iion vero pingue, compadum vel preflum, aut ingrato ^?^^^ odore, alioque incommodo vitiatum^fed corrupti moUibus in- ternis Salicum^ Tili aru Quercuum, Abie- T u M5 aliarumque arborum Cseiarum, emortuarumque me- duUolispartibuSjnec nonmodica annui fimi equini quantitate permixtum, VERNO ac yESTIVO Temporelocum minime humidum aut frequentibus pluviis obnoxium, neque umbrofum, verum ficcum potius 5 apricum, SOLI opti- me expofitum, atque ab Aquilonaribus injuriis omnibus in- gratis immunem. Brumalibus vero Hybernifque diebus^in Superioris seque P«»^Hye-' quam Inferioris GERMANI^ plagis omnibus, & foris ^"^^4 ^"^" & domi fumma ficcitate, ingentiquehypocaufticalorefemel, Tuur aut bis, vel pro^ Hyemis feveritate ter in die , omni frigoris acrimonia fedulo exclufa, eft excipiendia , nec non fub S e p- T E M B R I s finem gelidae humiditatis plane expers (quoniam QH^^ndo facih negotio, acerbisque deciduae nivis erofionibus, ingrata dX^. pruma, vel exiguo gelu fenfim fine fenfu exinguuntur) fub da. ;^dium tegmine collocanda 5 neque in hifce B E L G 1 1 re- gionibus ante vicefimam Aprilis, interdum diebuspuroaere QpoTem- ferenis per feneftras omnimode patentes ipfi exhibito radiis ^^^'^ ^^^" Solaribusjtepidifquepluviisrurfumexponendaeft". ' ' n^nda!^''^ Stolones plerumque frequentes, admodum longi , pollicem &;ultra craffi, rotundi, atque internodiis quibufdam articula- tim difpofitis cin^ti inter teneras radices ex valida ipfius Plan- bafi quotannis tanto nonnunquam impetu eoque naturah in medium profiliunt, ut fupra TERRAM nonnuUiplane incurvati , quidam verb anguftas vaforum ligneorum rimas Mira fuf. tam inferiori , quam fuperiori loco parumper dehifcentes mi- ^^^^^^"^ randa tenuitate perforantes cum ftupore enafci5& ab ipfo natali P'"^^^"^^^^ momento radicibus quibufdamfibrofis^modicecraffis, colo- reque candido obfitis fingulari N a t u r ^ beneficio prse- diti vifuntur : Quare annuatim Aprili vel Majo men-^ fibus crefcente Luna de matre avulfi (quo validior evadit , ma«- V 9 lo Aloidarhim plantartcH que crefcit adulta) in ligneo vel fiftili vafe transplantantur, in Teinpus. remotiora locaamicistransmittuntur, eorumqueopeSc opera hifce in regionibus copiose adaugentur. V I R E S. Elegantiffimse hujus P L A N T tE liquor frigidus primo gradu eft 8c humidus , atque e foHis tenerrimis , internifque germinibus evulfis^ vel cramori excavata radice, trunco primo vegeto nec tamen adulto decifo, quantitate copiofiffima fse- pius colle£lus, Serapiique modo fubito denlatus, alvum leniter Nard. franeit, menfes movet , nec non ambuftis. tefte Nardo Ant.R.eGC. . ^ ' , . ' ' lib. rer. AntoNIO, COnducit. Med.NTov. Intcgra P l a n t vel craffiora foliorum frufta^ aut folia Hifpati. §. totavivis carbonibus, vel fub calido cinere fufficienter aflata, fol. ^7o. palato pergrata funt, vulnera praefertim recentia efficaciter Folia confolidant, ulceraque fordida curant, vitiato & afte&o impo- elixaad fita loco convulfiones adimunt^&dolores depellunt, fenfum ^"^* hebetant 5 atque torpidos reddunt mortales > qu^ omnia 8c fuccus calide quoquie exprefllis, inftillatufque prseftat , Abfin- thii etiamnum in tepidis AMERICyE partibus crefcentis fuccoprobepermiftus Serpentium, Viperarumque morfibus venenatis utiliffime applicatur. Ex eodem prseter hsec fucco Saccharum Americani Orbls in« Quidex digense, aut Mel^ Sjrupumy Vinumy Acetum, Aquam, &c Oleum^ fucco aliaque plura ad miferrimse vitae humanie fuftentationem per- paratut. j-i^^^^j^^i^ parare norunt, fitenim decoftione, aut diftillatione fuccus idem fpiffior, & folito fuavior, tandemque dcpuratione fa6ta in melleam , Sacchareamque fubftantiam fapore facile convertitur. Deinde ex eodem fucco & Aqua fontana AURAN- TIORUM, CITRIORUMQJUE Malorum,corti- cibufque aliorum commiftis Vimm , Americse incolis admo- Vide dum ufitatum, minus tamen falubre conficitur, quoniam illo- ' ^y^^^^^f* rum anhelitus impurae fentinse, vel cadaveris inftar peffime fub hiftor. foetet, 6c capita illorum vehementer affligit 3 quo potus genere Mexican. INDI brutorum more fe ingurgitant. linem. ' . Rur^» Hiftoria. i ^ Rurfum ex Saccharo fupra difto in aqua fcilicet communi diflbluto, ac per dies aliquot inte£to S o l i expofito Acetum atque e novis germinibus, foliolofque tenerrimis Ccnferva cor- ruptioni valde obnoxia efficitur. Pr^eter hafce facultates ufufque medicos innumerabiles fro- pemodumalii, evariis ejus partibus ingeniose defumpti repe- UfLisvarit. riuntur. H^cenimtota Homrum&c agronm fepienderumy Itgno^ rumque yicem fupplet , caules autem tignorum F o l i a vero tegendi ^des teguUrum, lancium^ 6c cham in quotidianum fa- crificiorumpi6torumque commodum, nec non filorum Canna- bis more paratorum , non tamen muliebri manu , verum pro- vido ipfius Naturx beneficio venufte duftorum ufum prse- bent, e quibus refles^ fuuesy Jlorea^ calceamentomm genera Alfer- Calcei, gates H 1 s p A N I s difta, Chlamides , Cingula , Capifira ^ Linteay Indufia. reticula/tndufia, aliaque veftium genera conficiuntur, qusehifce in oris e Lino, Cannabe^ Goflipio, aliisque hujufmodi pluribus ftudiose noftratibus parantur. Pr^terea, e fuperioribus vaHdiflimis acutiffimifque Fo- L I o R u M cufpidibus conficiuntur acus^ acicuUy militares tribuliy AciguIk; nec non rafliHa, pe6tendis fubtegminibus idonea , item aculei & cUviy quibus fubulorum vice ad corpus leviter vulnerandum Clavi. INDORUM Sacerdotes aurefque atrociter perforandas demonum cultui vacantes utuntur. Prxparantur porro e radicibus etiamnum firmiffimse, atque ad plurima y^y?^^ aptiflimse. Fit quoque e Fohorum combufto- Reftes: r um cinere ti mium ad multa idoneum . Morbum denique GaUicum hac P l a n t a vi eliciendi e corporibus fudoris pollente AMERICANOS curare pofTe feliciter, atque indufia e foliorum majorumfibris artifi- ciose contexta Hispali venalia proftare, fcriptis Clarifl^- mus Vir C A R O I. U S C L U S I U S , doftrina & varia- Carl.CIuf. rum rerum ufu praeftantifllmus fedulo promulgavit. Hor^hift^^' ALOE AloMarium ALOE AMERICANA MINOR. PL A N T A hsec valde infigniSj caeteris A l o e s fpeciebu^ univerfis , quas mihi hactenus videre contigit , Natura: Radix. inftinftu revera Minor : Radice donata viget ultra digi- tum nonnunquam craflfa, nodulis diverfis geniCulatim diftinfta, colore plane albido prxdita, nec non innumeris fibrofis , primo albefcentibusj pofteavero ad helvum decHnantibus radiculis ditata. Folium^ FoLiA vera protrduit fefe mutuo ample^lentia, pedum Romanorum duorum longitudinem nunquam excedentia^pro illorum autem brevitate admodumlata, fex, ofto, & novem transverforum digitorum latitudinem faspiiis fuperantia , circa eorum apicem caeteris etiamnum obtufiora, ibidemque in bre- vemmucronemdefinentia, rehquarum fpecierum more craf- fa, circa margines nihilominus tenuiora, nec non frequentiori- bus idem atque exihbus plane fpinuHs exornata. Hanc Alocs fpeciemab A m e r i c indigenis The- o M E T L vocitari referebat Nauclerus, qui mihi hanc ex Nova Hifpania recens allatam, amore erga me fingulari motus, ultrb obtuht 5 atque ab Hispanis^Indis qjlj e priie caeteris ^ftimari, ejufque fiiccum optimo fucceflii ad trium, quatuor- que cochlearium menfuram omnibus febricitantibus , ab Hi - Vires. Ipana muHere, cum qua ftimmam famiharitatem contraxerat, edo£lus exhiberi^ Cujus in femetipfo, ac poftea ingeminis ifineris fui Sociis epibatis periculum fe feciffe conftanter afle- rebati An hxc eadem fit ? quam Ubro Rerum Mexicarum oftavo Frandf. Theometl, feu Maguei Divinum vocat Fra n- Heinand. ciscus Hernandez, me judicent Do£iiores 5 fic enim iib. 8 . capite decimo nono loquitur. jhcometUfeu Maguei Dmmmi Jpecies Maguei inter numerofas alias qU(& reperiuntur^ eadempene facultate , &forma) longa radice^fibrata- qHe^ & exilibm fpinis. Duas Jpithamas longa funt tantum folia. Succus vero epotmi aut iUitufy febres extinguit, Nafcitur in fiigidiSf &calidis hciSi editis^ atque camfeflnbm^ Haec prodidit ille. ALOE Hiftorla; 13 ALOE SERRATA MAJOR UMBELLIFERA. HUjus Nobiliffimae Pl A N T ^ Radix N3,tu.r3. brevis i^adicis eftj craflatamen, coloreque fubfufco obdufta^ necnon contidera» fibris frequentiffimis ex ea undiquefurgentibusdonata. ^i^* Prsecedenteomnibusfuispartibusmajor j Uucronato tamenTo- lio Minor, eique effigie ac Foliorum difpofitione perfimilis eft, nifi quod F o l i a paulo fint latiora , ac magis canaliculata, Foliorum attamen breviora, viridiora, atqueab utraque marginum parte ordo. fpinulis craflioribus 5 horridioribus, & modice longis, ac Serras in modum belle admodum, non tamen adeo ar6te difpofitis, nec non in apice fiio horrido ac craflb quodam mucrone e pur- purse colore obfcuro prasdita, quatuor pcdes plus minus longa, tegularum etiam, vel pedis unius Romani latitudinem vix con- tinentia. E quorum medio, jam fenefcente Planta, C auli s brevi Canlis aL tempore adduodecim^ quatuordecim, & fedecim faspius pe- timdo. dum proceritatem furgit unicus, ima fua parte human^ coxen- dicis craflitiem comprehendens, atque paulatim inde in Pyra- midalem angufl:iam Cupressi inftar definens, & numero- fioribus, quam in prsecedente Mucronato Volio Majorey foHolis, caulem arftius compleftentibusprseditus'. E quorumbafi in parte fuperiore C a u l e s undique nafcuntur diverfi 5 Um- bellse in modum venufte difpofiti, numero tamennon multi, quorum F L O R E S fupremo apici infidentes, fuifque cau- pjQj-ujn licuHs brevibus 8c teneUis nitentes vifuntur 5 vix plures con- formaac junftim, fed feparatim difpofiti omnes 5 ultra articulum longi, color* minimum digitum crafli, in imo juxta pediculum viridi qua- dam ac detenta coronula externe ciniti, in fupremo vero in fex foHola divifi cernuntur , quorum interiora tria hiteo colore grato donata, exteriora vero e pallido lutefcentia funt , ftra- menti latitudinem continentia, inque mucronem finientia, atque digiti latitudinem plus minus longa, nec non radiantem llellam pulchre effbrmantia, atque fex in medio, circa eminen- tem albidam in medituUio columnulam, luteis ftaminuhs plane & fpeciofe faepius expHcatis , fefe etiam contorquentibus inter- dum y. fuifque proeminentibus appendicibus onuftis pr^diti, B J qui 14 Aloidarium qui Temporis progreflu lauguefcunt , in fe marcefcunt, nec non in hifce F r i s i .e, locis nuUo S e M )[ N e in Terraru defluunt. Qno anno Exafto triennio, quo hortenfis meus illam accepit fundus^ ficruit. florerevifa eft ingens certe Planta, fcilicet millefimo fexcen- tejHmo feptuagefimo quinto. Verum me aegrotante, Hortu- lani incuria pellime B R u M a l i irruente gelu neglefta fen- fim mifere periit. Franclfc. Hujus fine imagine defcriptionem apud Franciscum Gomar. GoMARAM, ut crcdo, Clusio tcftcjhoc modo reperics. fubMex. Metl, mnnuUi Maguey^ aliis Cardon, arbor efi 1 nem. ^^^^^^^ /^^^^^^^ ^/^^^^^^^^ ^ autmajore affurgensyhuman<& coxecraffi^ tudinem aquans^ inferiore parte craffior & denfior, deinde paulatim in pyramidalem formam definens iw^^r Cu p res si 5 Quadragena tUi Folia , tegularmn amplitudine propemodum^ & eodem modo carimta^ fedinferiorecrafia, deindein mucronem definentia, lateribus tenuiora, crafla autem fpina mucronem occupante. lantaiflic (videlicet circa Mexico) copia nafcitur, (juanta apud nosVites: Facit Spicam, tlorem & Semen. Ex ea ignem flruunt ^ ejm cineres parando lixivio idonei : Iruncus ligni vicem pr^zbet^ Volia tegula^' mnautimbricum. Hsecille. Re6tius tamen hanc, me judice , Franciscus Her- NANDEZ5 & Nardus Antonius Recchus loco fupra citato hunc in modum fcripfiffe vidpntur. Metl Flantaj quam MEXlCEi^ SE S Maguel appeUant^ plures funt differentiay de quibus feorfmagemusyincipientes ab ea, qua folia Alocs fertyfedknge majorai& crasfiora (arboris enimme^ diocrisinterdum aquant longitudinem) utrinque (pinifera, ac in rigidumy acutumque defmentia mucronem. Caulem duplo majorem , & in ejus parte fumma Elores luteosy oblongos, juxtacacumenfteUatos y ac proce-* dente tempore^ Semen Afphodelino perfimile. Radicem vero craffam, bre-^ vem,&fibris fcatentem. Seritur ex germintbm qut circumcirca matrem oriuntur^ quovis folo^ fed prmpuefertiliiatquefiigido. Non enim tempeftatum, aut inclemen - tioris ccclipatet injuriiSi autper ficcitatem ftatim marcefcit. E nuUa rc proventuseft amplior, Vlanta hdicunica^ quidquidviu effepoteftneceffarlHmypYizftarefacii:^ pofeft^fielfeirebmhummsmodus^ Haecille. Hiftoria. 15 ALOE PURPUREA LyEVIUS. RAra hxc^ longaeva, atque vifu digna Planta, Anno millefimo fexcentefimo fecundo ex calidis A m e- R I c partibus per Naucleros noftrates in F r i s i a m advefla, radice nititur copiofa, ftramenti inftar crafla, longa, Radicis colore pallido externe fufco, interne vero candefcente obdu- ^ualitas. fta, nec non fibris permultis tenuioribus ex ea hinc inde pro- venientibus prasdita. Equa Folia adduumjvelproanno- pojiorum fitate Plantae , trium pedum longitiidinem , aut ulterius afllir- forma* gunt, digitorum vero trium, quatuorque transverforum latitu- dinem^ autminuSjobtinentia, juxte imum nihilominus paulo auguftiora, in medio parumper latiora, ibidemque latiflima, at- que inde in anguftiorem ac modice longum mucronem fpinu- la quadam e fufco nigricante vel purpurafcente potius colore exornatum finicntia, marginibus tenuibus, lasvibus acplanis, nulUfque omnino fpinulis obfitis donata^ HYUC^GLO- R I O S in modum carinate vel Lunae falcatse inftar dilpo- fita, externe maxima ex parte e viridi purpurafcentia, aut pur- pureisquibufdammaculishincindqcontaminata, interne vero ad albedinem quandam vergentia, Is atura folida, femper refta furfum tendentia, nec non permultis filis interne albicantibus, cseterifque A l o e s {peciebus omnibus tenuioribus, ac pre- tiofioribus repleta. E quorum meditullio Caulis ad o£lo, decem, vel duo- CauHs decim nonnunquam pedum altitudinem in Lucem protrudi- c^ofti^"tic> tur unicus, raro plures, frequenti Foliorum minorum carina- torum C A u L E M ab utraque parte artificiofe ampleftentium, neque late a fe invicem diftantium ferie undique venufte fep- tusj atque in fiipremo apice varios in ramos umbellatim difpo- fitis, fuifque Floribus^ ex Nauclerorum relatu , e pur- pure paUido-rubefcentibus, cum fuis luteis in medio Cxtero- rum more appendicibus , ac quinque foUis conftantibus onu- ftosdivifus. Qiiostamen hadcnus, neque iUorum Semen vi- dere mihi contigit. NihUominus tamen abnatis circa radicem recentibus Plan- tuUs, ipfis fe ulterius augendi copia &: facultas conceditur. Bel« i6 Aloidaiium. BelliHima hxc Planta, fi mihi conjeaandi licentia Franc coocedatur, a Francisco Hernandez Fati^ five Hernand. ^ ^ lerMmo foUo vocitatur. cuius defcriptionis verba h^c le- lib. 8. rer. / ^ . ^ ^ ■ ' radic. nov. g^^^^l^ f^q^^^^^^- Hifp.c.2o. Path f^^ ^etly ex quo jiunt lenisfimafilai fimilis eft M e t l, fed foliis angu^ionbus^ mmonhuSy & tenuionbus^magnaque exparte purpu-^ rafcentibiiSieYadice fbratayCrajfaque. Speciesefl vocata Pita, Faran^ tm ex ea^fila tenm(ma^ in ma^no habitapretio^pannis^ue tmndis ap-- tisfima. - • ALOE FEROX. Ifu rarum atque admiratione fumma dignum eft hoC ^rsefens A l o e s genus, Anno millefimo fexcenteiGmo i^eptuagefimo tertio in SeptentrionaH Pelago ad lnfulas vulgo Schiermonkoog vocitatae Uttus, cum tribus aUis ejufdem generis marinorum flu6tuum , procellarumque vi abreptis, a Pifcatoribus inter alia fluduantia fubmerf.5^ navis , atque ex India HOLLANDIAM petentis mercimonia, radice etiamnum panno corivoluta in ficco, FoHifque omnibus , uno duntaxat excepto^ iltefis, & ad externam fpeciem etiamnuni vividisj inventum. Quapropter vitx fuperflitis fpe non exigua duftus, T E R R ^ Plantam alacriter demandari curavi. Ve- rum poft duorum menfium decurfum , appropinquante jam Hyeme, ob attradam undarum marinarum falfedinem non fme dolore tandem putrefcendo in vivis effe defiit. Aloc La- Fuit autem Species ex tribus corruptis una foliis moUi la- nuginofa. nugine obdudis, nec non rubris fpinis & radicibus ^ Altet^ vero radicuHs omnino purpurafcentibus exornata : Tertm de- mum FoHa marginibus luteis , ac parvis fpinuHs frequentiori- bus fpcciose condecorata : Quae tamen ob putrefcentem ffac- ciditatem neque manibus tradari , neque depingi uUo modo potuerunt^quare iUarum luauofoadmodum damno etiamnum ingemifco. ^ Radids sunt autem hujus Radicute cujus figuram hic exhibeo, ci- €xamma. ^^^^^^ ^^^^^^ obfcuro circumdatoe , tener^ , modice longa^, plane fibrofse, nec non e bafi craffa, rotunda , retufa 5 nonnihil ftriata atque ex parte mb^rculoi'^ pullukntes. ^ ^ - ----- FOLIA Hiiloriat t^j F 0 L I A verb maxima duorum pedum altitudinem cum di- FoHorum midio attitigunt, circabafim autem latiora, ac craffiora , inde- ^^^P®^^^^^' que CUPRESSI modo in Pyramidalem anguftiam , at- que tenuitatem fe finientia confpiciuntur 5 femipedem plus minus lata^ ab utroque gracili latere Ipinis digiti unius trans- verfi longitudinem aut circiterpoffidentibus, admodum craf- fis ac ferociffimis, colorc e nigro purpurefcentibus horride confita, Natura omnino atrovirentia, inque mucronem 5 lon- gitudine fua, latitudine, atque craffitieterribilem definentia, ore commanfa palato non ingrata, nec non filis quibufdam al- befcentibus interne donata. Huic congenerem fi non fit eadem inter alias fpecies a Francisco Hernandez capite decimo quarto Francifc; MEXCAL METL vocata figura convenientiori, ut exi- Hernand. llimoj rudi licet penicillo adumbrata eft, quam fpeciem hifce ^^^* verbis notatam invenies. M E X c A L M E T L, feii Ma^im apum ut ajfum comedatur, Jpeciesejl Metl parvdyvalde Ipinofa, &virore admodum exaturattf lin^d) cujm folia eduntur ajfa^ & Junt ptd caterisgratagufui. Ofendi" tur eainmonubmlepf^lianenfihm. Hiscille, ALOE VERA VULGARIS. Lanta hsecj quam Gr-^ci Veteres umver*- Nominis fi 'AXilui i a voce procul dubio ''AKccriwn j quod lalum ^"S^* fonatjcujus afflatu fummopere deleftatur, ut credidere multij & quoniam foris, reliquarum ad mare nafcentium modo albedinis non nihil 5 falis inftar in externis fohorum partibus continet, nomen olim obtinuifle credidere. Quamvis in de- ferds quibufdam INDI^E locis, tefte Garcia, a mari ^^^^^*^''^.?^ 1 • r Horto iib, longe remotis etiamnum virelcit. Aroma. i, Latini Autores Chriftiani, ut 6c Neoterici cap. 2/ omnes, Belg.^: item &: Angli ALOE. Arajbes Nomina Cavar. Chaldxi AUuavan. Africani Saber & Subar. Hifpani ^'^g"^' CaviUa , yerva di Acibar^ 8c Terva Babofa , quoniam glutinofiim, nulliufque pretii fuccum f^piiis exftillat, ut fcribit Ruellius, Rueli-J- 3« Amat us L u fitanus, &: Gaixias ab Horto . G e R M A N I Aloe^ Am.LuQc. C patick^ 1 8 Aloidanitfl Com. in patickj BlUer-^^un'^ Itali EerbadiAloe. GAt.r.T Aloes, Diofc.1.3- perroquet, pfittacuni quoniam viridem colore ac habitu belle Garc"* loco videatur. Columella verb in Cai'minibus Succi modo ci- ejus amari causa, Sedum Amarum. Recentiores quoque tato* non pauci, Sempervivumi aut Sempervivum Mamumy maritimis Columella q^Qjji^ni gaudet, ac virore aeterno, quem e conclavium laquea- " 10- ^^j^j^ cruftulatis fufpenfum diutiffime retinet, paffim nuncupants ASItE Natura, AFRIC^, nec non EU- ROPiE quarundam ferventiori Soli fubjacentium regio- num alumna eft. In Frifia^ loco paterno frigido FLORES etiamnuni Groningas Anno millefimo fexcentefimo quinquagefimo fecundo, fexa- ^^J^^^e^T gefinio nono 5 Hc feptuagefimo fexto a noftratibus non fine vSdTrfo^gaudioproduxiflevifaeft. Etfi illa Veterum & Neo- floruit. TERicoRUM fcriptis ubique Terrarum eft celebrata , ejus tamen exaftam Hiftoriam partiumque omnium , nec non ele- gantem fpeciei varietatem nemo mortalium ha£tenus fatis feh^ citer orbi tradidit. Ra di ei s R A D I c E itaquc nititur longxva, firm% duos, trefve polH- ^ualitas. cesjuxta T ERRiE fuperficiem crafla^ colore externe obfo- letOjVel hepatico potius cin£ta^ interne autem e luteo albefcen- te prsedita, ore mafticata hifce in Belgii plagis minime amara, fed palato grata, fuccofa, & hnguam ac fauces acriter pungente, inferius verb fibrofis quibufdam radicibus non adeo ctaffiis, fed tenuibuSj brevibus , numero paucis, nec non ex al- bido flavefcentibus donata , fupra T e r r a m nihilominus truncofa, atque annofitatepraeteritorumjVel vitio corruptorum FoHorum veftigia diu retinente. Foliomm EquaFoLiAinLucEM producuntur vicefimum nu- ordo. merum neutiquam vel rarb faltem excedentia , maxima, pedes duos & fesquipedem, reHqua verfo minus longa , inferius tres digitos transverfos plus minuslata, indeque Pyramidis modo in obtufum mucronem, gemmuhs quibufdam exiguis nonni- hil rubefcentibus, coronidis loco juxta fe pofitis exornatum definentia, Naturafupina, vel retrorfumtendentia, fuperiori parte plana, inferiori verb femirotunda, crafla, parumper ful- gentia^ab utraque marginum parte fpinulis frequentioribus di- Hiti vel pollicislatitudinem nonnunquam a fe mvicem diftan- ^ ^ tibuS) Hiftoria. 19 buSj pufillisj brevibus, crafliufculis, moUibus, ac minime pun- gent bus , coloreque lucefcente albido afperfis condecorata^ grato quoque virore herbaceo 5 nec non candefcente quodam vel cmerarceo pulvere fa^piiis contaminata 5 atque tam inferius quam fuperius maculis quibufdam candidis hinc inde fpeciofe pr^dita^adflavedinemetiam Temports progrefTu leviter vergentia , atque interne nervis etiamnum pauciffimis , rare diftantibus, colore albefcentibus , & filamentorum inftar vel venularum potius, fucculentam foUorum carnem per longum fecantibus, ac fucco gravem odorem fpirante, copiofiffimo, e viridilutefcente,tam HYEME quam ^ST ATE ama- riffimo, dilucidiffimo , pingui, crafla , & tenaciffimo ditata, necnonmanupauHfperflexa, velbrachio ex improvifo leniter tadafacillime rumpi fepatiuntur. E quomm meditulUo Caulis aflurgit unicus, ultra duos Caulfs pedes cum dimidio, vel circiter longus , digiti minimi craffi- ^J^^^^J^; ^ ciem fuum juxta fundamentum 5 non veroinfuperficie obti- ^ nensjcoloreeviridinonnihil flavefcente ac nitefcente, necnon ftriis quibufdam paruis , 6c macuUs ex obfcuro albefcentibus donatusj rotundis, foUdus, planus^atque apice fupremo in duas, trefve partes, mediocris manus longitudinem poffidentes, di- vifus j inquibus FLORES ocuUs exhibentur deorfum Florum dcpendentes caulem undique fpicae in modum cingentes, ^olor,& fucceflive apertionifefeaccingenteSjrotundi, articulum Scul- ^^^?o^nio. terius longi 5 digiti minimi craffiitiem nondum adasquantes, breuiffimis etiamnum cauUcuUs affixi non vero late fefe expan- dentesjverum Coron^ Impertalis, vel Fritil- L A R I ^ in modum tantummodo dehifcentes, ibidemque in quinque particulas obtuse mucronatas non profunde crenati, atque colore obfcuro luteo & gilvo intermixto ad gratiofi fpe- £tacuU commendationem condecorati 5 odore plane nuUo, verum duabus interne tribufque guttuUs, ut in C o r o n i s Imperialibus, Umpidiflimis, ac meUe dulcioribus, deor- fumque vergentibus> nunquamtamen decidentibus pra^diti, quatuor pufiUis internis ex obfcuro lutefcentibus appendici- bus, ut in L I L 1 1 s, atque in eorum medio unico tenuiflimo proeminente fufco ftaminulo deorfum etiamnum tendenti- bus onufti. Quipoftquartumdieminfe marcefcentes 5 nullo C 2 lo Aloidafiutn femine in hifcc B E L G 1 1 relido in Temro decidunt. A L O E V E R A M I N O Dlgna vifu Planta e radice, prsecedenti colore ac forma non diffimili, Foliis veftitur tenuibus prxdifto conhciera. modo difpofitis, at refta magis furfum vergentibus, ^^*^' unius pedis Romani longitudinem hifce in B e l g 1 1 oris vix fuperantibus, modice craffis^inferius fefquidigitum , aut pol- licem latis, indeque inanguftum mucronem finientibus , ac ideo non ultra digitum in medio latis, in fupremoverbangu- ftioribus , colore non cinereo vel albefcente ut pr^efcriptx fe exhibuerunt Plantse, verum viridi plane fatui'o undiquc exor- natis, neque totj tantifque maculis albidis ab utraque parte cir- cumdatis, fed paucis duntaxatminoribus, iifque iu extremo mucrone tantummodo juxta fe pofitis condecoratis , non ful- gentibus , fpinulis verb a parte utraque frequentiffimis , exi- uis, craffiufculis, lata bafi nitentibus, coloredilute albefcenti- us vel e luteo candidis, parum aut nihil pugentibus, fed mol- liufculis, atque in priori P l a n t a multo ardiiis difpofitis, ruptu quoque eundem in modum facilibus, nec non ejufdem fucci genere repletis, ac lineis per medium introrfum du- ftis. Flores nondum appaiiierejquostamenDeofavente biennii fpatio expeftamus, ALOE VERA COSTA SPINOSA. AD modum praecedentis Alocs ver^ vulgaris FoHa oftendit h^ec P l a n t a, qux colorum varietate, latitudinis nec non longitudinis menfiira^ imo & tota ef- figie parum inter fe differunt , craffiora tamen funt , neque in mucronem adeb acutum^ fed paulo latiorem definentia , fupe- rioriquidemparte^qua Solem refpiciunt , plana, verum infe- riori quafi ex obtufo triquetra, ibidemque in eminente fcilicet dorfo, ut &: abutraquc iUorum parte inufitato Naturjc mira^ culo Hiftoria. 21 Culo fpiiiulis ejufdem colorisy at magnitudine atque crafHtu- dine eadem fuperantibus prsedita, nec non variis latioribus fimul & anguftioribus albidis maculis undique confpicua, quibusdam etiamnum lineis interne ex albido lutefcentibus ac raro difpofitis repleta, ruptuque facilia. Flores Anno millefimo fexcentefimo feptuagefimo quinto Fiorcs. meo in Viridario Groninga-Frifico mirando Naturse inftinctu edidit mirabiles, thyrfo rotundo, tres circiter pedes alto , digi- tum in imo, in fuperficie vero haud craflb, redcoj foUdo, colore ex obfcuro luteo quafi hepatico obfoleto fulgentc, atque fu- perius in tres sequales partes femipedes longitudinem fupe- rantes divifo inhaerentes, nec non VULGARIS in mo- ' dumdcorfumtendentes^paulo tamen rotundiores fefe often- dentes, eandemque figuram nihilominus atque longitudinem obtinentes : At verb colore omnino diflimiles :, Hi enim albe- fcentem non ingratum : lih vero ex obfcuro luteicentem : Ahi vero variegatum colorem, kiteumfciUcet ftriis diverfis gratio- sealbicantibus diftin£lumommumocuUsvenuftefubjicientes. Quapropter miror Pedacium Diofcmdem^ loannemRueliiumyAda- ^ap. xV^' mum Lonicenim^ HieronymumTragum^Kemb, Dodonmmy ca^teros- Ruell. 1.3. que ALOi^i VERiE Florem adfcripifle album. Mathio-- cap.19. lum vero iion tantum album, verum & purpurafcentem. Con- ^^^^^^^^' radum Gefne7um mtcmy Tabern^montanumy loachimum CameYarium, „.^1 \ ahofque omnino luteum. cap. 47. Credibile enim eft hafce fpecies ilHs in locis album, inhis Trag. verbluteum, in ahis denuoadpurpureumvergentemFloremj ^^^^j^^^^j^ Chmatis proculdubio Coehque mutationevarium producere, hiihPuL ut in hac noftra pra^fenti Planta ad vivum dehneata, ahifque cap. 2. manifefte obfervavimus, qu*^ m natah TEthioprx folo^ unde ad Matth. 1.3* nosdelata, Florem forte exhibet omninb album, qui hifce in ^^J^^f"^' Frifias locis Aeris alteratione in luteum convertitur. ^ GeCnlv*de Nec dubito, quin elegans hxc Alocs vERi^ fpecies dkp.hoxu Flores ahquando inmedium addu6Lurafit planeluteos, fino- Ge^man. ^ bis diutius (ut fperamus) fuperftitem dcfloreicentemque vi- jjf^"'^"^^; dere contingit. fea.io. Pr^terhoc, ahum portentofum in hac Naturx^lufum de- dmer. ia pr^ehendimus :.Ejus enim Foha biennii fpatio, poftquam Planta MmUih. in Hortum meum tranflata fuit 5 macuhs multo copiofioribus l^^^J^'^^''^ C 5 nec it Aloidarium nec non latoribus 5 atque fpinulis in marginibus ac dorfo folito majoribus, pergratamPlantae venuftatemadferentibus, exor- nata confpiciebantur. Quod Coeli folius folique mutatione nec non prxparatione accidifle ftatuo. Quapropter ftupendamhujusiconem ad vivum delineatam huic loco inferere non erubui. ALOE VERA MAJOR. Ifuha^c pergrata Planta, cujus magnitudinem fimul & f ormae elegantiam cum primo intuerer , obftupui, ejus tamen partim deteftanda fculptoris negligentia, par- tim corporisimbecilUtate figuram graphice deUneatam jufto ofitio ^j^^ ^^^^ exhibere non potui : F o l i a edit V u l g a r i s ^ A L o e s in modum difpofita , eodemque ordine , fimihque formx afpe£i:u ac colore donata, fed longe majora, maxima enimultra quatuor pedesRomanos longa funt, ut ex Planta Navarchi ex India reducis dono omnibus fpe6tatoribus Hqui- do conftat : Caetera tamen pro illorum ferie paulo minora, atque magis ordinate difpofita > in imo , ubi latiffima , feptem 8c o6to digitos trans verfos lata , tres vero plus minusve crafla. Ita ut verum efle hic palam fateri cogar, Gentem Belgii Nau- ticam in ^thiopia Regione u^iuada Sambras VLif^micc voci- tata, a Bonse Spei Promontorio ultra centum milUaria & quod excurrit diflita, copiofas admodum tantaeque altitudinis e lon- ginquo ALoes vidiflTe Plantas 5 ut homines 5 vel loci iftius incolas eflfe opinarentur : Quemadmodum in Diariis quibus- dam nec non obfervationibus noftratium nauticis ftudiose no- tatum legitur. Imo afleruit mihi Jacobus Henrici Plathoek epibata, qui hanc mihi ultro obtuUt, fe prope GammaronPer- G.X Urbem in monticuUs hanc A L O E S fpeciem Corporis fui longitudinem excedentem deprehendifle. Ac poftea in Infula Soccotora ad Sinum Arabicum fita, hifce Plantis foecun- da^neclongea prxdidaUrbediffita, ubi laudatiffima abindi- genis ALOE5 omnibusque Medicis notiffima conficitur, plurimas ejufdem altitudinis A L O E S 5 quas S E M p e r- vivuM vocantj ocuUs luftrafle. Hujus Hiftoria. 2j Hujus pr^terea Folia tanta^ amarltudinls fucco referta oftendebanturj ut amaritiem ore proprio deguftatam ferre non potuerim. Harum Nobiliffimarum Plantarum fuccus in aluta, utribus, vel veficis concretus , S o l i s qjj e calore induratus , hodie etamnum revera, ut olim, ALOE Antiquomm Vera vocitatur ^ quam a tot Veteribus ac Neotericis laudibus innumeris decantatam videmus : Quiim ufus illius per totam Terrarum Orbemad alvum, aliaque corporis vitia deturbanda frequentiffimus fit. A GRiECIS primo 'aaoV. a LATINIS vero, ut Succicon- ipfa Herba, ALoe diftafuit. A Turcis, Arabibus, cretino- ac Persis Cebar. Indis in Guzaratte , & Decan Areaa.^'^.^^^^'^^' Lanarinis Catecomer, H i s p a n i s Acibar^ atque ^7evar, LusiTANis vero ^t.aure. Hujus autem concreti liquoris in Officinis prsefenti hoc Ejus tna Seculogenerareperiunturtria, ex India, Arabia, Syriaj^gy- genera. pto 5 piurimifque calidis Terrse regionibus pellibus f^pe- numero involuta, in Orbem Europeum noftrum de- lata. ^ Quorum in S o c o t o r a , Indias infula, ultra centum & Gardas ab viginti o6to milliaria a Maris Erythrsei freto diftante parandi Horto 1. 1 . rationemexunaeademque Planta, vel coadunatis earum fpe- ciebustalemeffepercipio. Quemadmodum Do6tiffimus Jo- HANNES Bauhinus fcriptis quoque prodidiffe credi- (oh.Bauh. tur. hift.Plant. FoLiA ad unum omnia, radice in Terra permanente, P*^^^^-3^ abfcindunt, in frufta fecant^atque planecontundunt,.necnon per triginta horarum fpatium in vafe quodam fidili vitreato di mochs". reponunt : Quo fafto, fupremam fucci partem , ut pinguiffi- mam, ad ejufdem ufque evidentem omnmbdifferentiam de- munt, quam in alutam 5 vel veficam, Solisc^ue calore / exiccandam deponunt, eamque Alocn Succotori- N A M 5 ejufdem Infulx , ut Indiarum indigen^ omnes vo- cant?. Deindein medioconfiftentemfuccum, uterculis exiccandi caufa concredendum, tollunt^ quem H e p a t i c a m dicunt, quoniam colorem hepatisreprsefentare videtur. Tan- i Cap. 4. 14. Aloidarium Tandem vero ex fola remanente illorum fece, Cae al- lu I N A vocitata omnium fcilicet impuriffima eodem modo pcrficitur. Plin.l. 27. Verum Plinium alium plane Alocn conficiendi modum omnibus pra^fcripfifle liquido conftat s Sic enim libro fuo vigefimo feptimo loquitun Quidam & caulemmte feminii maturitatem incidunt fuc^i gratla'^ aliqm Crfolia: Invemtur& per felachrjmaadharensfqnod Gar- CIAS5 ut teflis oculatus, loco f^aepius citato falfum fcribit) ergo pavimentandum ubi fata fityCenfent^ut lachryma non abforbeatur^ Sed pavimentum fubfterni laterculis, ad fuccum excipiendum, negat Autor: idem: Jota quoniamin Infulatanta non exflat pc/m^^, utlatiusexeodem Autore inferius docebitur. Verum hoc etiam loco audiendus erit Nobiliflimus FA- BIUS COLUMNA5 qui ante feptuaginta, & quod ex- curritjannos ALOES SuccumNeapoli prxparavit, atque ipfa edoftus experientiaj in Italia laudibilemseque^quam ipfa in I n d i A exiftere, hifce verbis ingenue docet. Succi^ inquit, eliciendi occaftonem atque modum^ a nobis inven^ vum , ac experientia comprobatum , nunc in medium adferemus , ut A L o e N vul^ cognitam veram effe teftificetur : udtque etiam ex ea^ ^^^'^^^^' Socotera iJla vulgari officinarum Aloc prd^fiantiorem fuccum elici arp.c. ^^' noftroccelo (fciHcet NeapoHtano) magisque refpondentem fut hiflorta facicy viribusque. Dum^ ut c^teri dubitaremus^ an h5 cum exigua fit iis in regionibus gummi & Acacise copia : 55 Imo, ut verum dicam, nuUa, quemadmodum a Viris fide di- 55 gnis accepi. IUud vero non negaverim, quin^ tranflatumjaHis 5y in regionibus adulterari poflit. ,5 Porro, quod laudatiflima fit quas in Soccotora nafcitur, 55non folum vulgari fama, fed a Celebribus Virisaccepijqui jjcompertumfe habere ajebant, Aloen quidem plerifque jjaUis Indise locis nafci, quse cum Socotorina deferretur Aden^ 55 & Gida (quam nonnuUi corrupto nomine Juda vocant) 6c jj indeterreftri itinereCairum, pofteain Alexandriam adaftia 55 NiU 5 vel Ormus, deinde Bacora, poftea Cairum &: Alexan- jjdriam: Facile tamen dignofci eam quse in Socotora nafci- 55 tur> ab ea quae a Cambaya, Bengala, aUifque locis advehitur > 55 Socotorinarque prxtium quadrupla majus efle , ejus quae 55 aUunde adfertur pretio. Inter reUquas autem notas hane 55 commendabant, quod Socotorina foUda fit& bene compa- 55 6ta : Alterius vero partes non poflunt perfefte coire 5 quod 55 fuccus ex diverfis Plantis coUe£tus fit. 55 Nec ejus plura funt genera , ut volunt ArabeSj fed unicum 55 duntaxat tametfi varia iUi indant nomina. Quod vero D i a s c o r 1 0 e s oc P l i n i u s laudatifll- 55 mam ex India adferri fcribunt. AUi vero ex Alexandria aut 55 Arabia, non fimpUciter id inteUigendum eft, feddeea quse ^5 ex Socotora primum in Indiam delata cft. Nam etiam ex Cambaya 6c Bengala Ormus, Aden, & Gida defertur. Ita- que Hiftorla, 2p 5, que minus tnale Mesues, qui unum Aloes genus ex j^Socotora adferrifcribit, aliude Perfia, tertium ex Armenia, , , quartum ex Arabia. Nam qux in Lufitaniam adfertur ( uti „ liis oculis vidi) ea ex Socotora allata eft. Alexandrinam au- 33 tem e quibufdam pra^ferri hinc fa6tum eft^quod fuperioribus „annispleraque Aromata Ormus deferrentur, deinde Bafota, ^Aden^Gida^indeCamelisSueZ) qux. in extremo maris Ery- 3> thra^ifitaeft, 6c Alexandriam ad Nili oftium, unde Veneti 5, petentes ea reHquae Europ^ communicabant : Non autem 3, quod in Alexandria fiat A L O E. » Nafcitur vero non modoin maritimis, fed etiam defertis 5, Indias locis, cum eam ubique viderim ducentis leucis itinere j, terreftriper eas foHtudines confefto. Nullum ejus invcniri j^gummicertumeft^fed interdum aquaqusedam vifcidae fo- j, his ftillat, at neglcfta §€ nulHus ufus. 5> Hujus ufus eft non modo apud Arabes, Turcofque Me- 5, dicos (qui Avicennam AbohaH apud eos diftum, & ejus Hbros 3, quinque Canum edidicerunt , legeruntque Razen quem 3> Benzacaria vocant 5 item HaH Radoam & Mesuen iUis » Menxus appeHatum^ tametfi non is fit qui apud nos in ufu eft, „HippocR ATis pra^terea, Galeni, Aristotelis »& Platonis omnia opera, minus tamen integra, quam , i Orisco fermone confcripta) fed etiam apud Indos, in purgan- , > tibus medicamentis & Conyriis, tum etiam in vuHieribus car- 3 > ne explendis : In quem ufu m plerumque in fuis officinis me- 5> dicamentum habent, cui nomen Mocebar ex Aloe . 3 & M Y R R H A paratum, quo etiam plurimum in equis cu- 3, randis, & vulnerum lumbricis enecandis utuntur. 35 Medicum vidi magni Sultani Badur Regis Cambayse, ip{a 3,Herba Aloc utentem pro medicamento famiHari, inhunc modum. FoHa Alocs concifa cum fale coquebat, ejus 3> decofti octo uncias propinabat, qux alvum fine moleftia 8c 5 > nocumento fubducebant quater aut quinquies. In hac Urbe >,GoA Alocn probe tufam &: cum lafte mixtam iis pro- 5, munt, qui ulcere renum aut veficx laborant, vel qui purulen- 3>tas exeernunt urinas, non fine magnofucceflu & ^grorum commodo : Nam iHico curantur. Ejus ufus etiam Aucupi- » bus notus eft , qui confrada avium crura ea conglutinant.. D 3 Hiq 3° Aloidarinm 5, Hicfimiliterin India maturandispMegmonlbusidonea; Mattlt. in ^ > Quamobrem hallucinari mihi videtur Matthiolus, Diofc. 1.5. jjqui Aloen ad Ipectaculum potius foveri afrerit, quamad cap.ii. ,,medicura ufum. Qiiod verb Antonius Musa in »SimpIicium examine Aloen Herbam amaram eile ne- >,get5magis mirum: Nam fepe deguftatumadmodumama- 3,ram inveni3 quoque vicinior pars erat radici, ebamariormi-.* 5> hi viCi eft : Extrema autem folia amarore carere mihi vifa- yfunt. TotaPlantavirofoodorepnisditaeft, 5> C^^terum, quoniam controverfia eft inter nonnullos A u- jjT OREs, debeantne ea medicamenta, quac Aloen acci- r> piunt, ante cibum fumi, an verb fecundum cibum, & an iUi- >iCO a cibo, pauca vihim eft hic adjicere, tametfi a doctoribus Qiio tem- » Medicis potius hsec erant petenda. G a l e n u s ejus quin- benda ^^^" ^^^- ^'^^^^P^^^^ exhibet, &: bene quidem, quoniam h^c ratione A^loe! » capitis dolores fedat. Plin. 1. 27- » P L i N i u s autem efficaciorem eflJe, fi pota ea fumatur ci- cap. 4. j, bus, modicus videHcet & boni fucci : Quse ratio multum 3, mihi probatur, eamque fequuntur hujus regionis Medici, Cum enim A l o e medicamentum fit debile, non evacua- ^ V bitj nifi ftatim vires confirmentur modici cibus ejufque boni " ?> fucci fumptione, ut eo digefto melius evacuare poffit : P a u- Paul. JE' ?>L.us tEgineta contra, mane fumendam prxcipit, eof- gin. lib. 7. „ que reprehendit qui eam a cibo exhibent : Corrumpit enim, jjinquitjcibum. Singulifuisnitunturfirmisrationibus &Au- toribus, fed conciliari facile pofliint. Cum verb controverfia fit admodum vulgaris, & a multis agitata, an cibus cum me- " dicamento mifceatur, fupervacaneum eflejudico de his plura *'agere. Sed priieter inftitutum facere mihi non videbor, fi hic pau- ' cula qu^dam inferam de vulgari ratione quam Indi Medici in exhibendis medicamentis obfervant. Catapotia & Hqui- dioramedicamentafummodiluculo exhibentur, noftratium more, abftinendo deindequinque horarum fpacio a cibo, po- tu, 8c fomno. Quod fi inirahoctempus non purgentur, ro- "^borando ftomacho ftudent ex AviCENNia prxcepto^ quod fit fumptis duabus Maftiches drachmis in ftillatitio ''Rofarumliquore diflblutisj alvum bubulo felle inungentes, .pan- 3» 09 3> 53 ^ pannumque Iineiim felle madentem umbillco imponentes ad medicamenti operationem juvandam, expultricemque fa- cultatem excitandam, fi opus iit. Sin poft has quinque horas '^' bene folvetur alvus, propinantur iliis tres uncia* jufcuJi p-aUi- linx^ aliud praeterea nihil : Deinde haufto rofacea! aqux^pau- xilloj parumper fomno indulgent; Bxc medicandi ratio fuis *' rationibus & fcriptorum teftimoniis niti videtur. Tametfi Ruellius magnopere commendet potio- ^rd] ilh ^'nemillam Rufi quss Aloen, Ammoniacum, Myrrham & s.cap.i^". " Vinum recipit, ibique occafionem na6tus , acrius in Arabes invehatur, qui rejedo Ammoniaco & vinojCatapotia ex Aloe Croco, & Myrrha concinnent, eamque compofitionem ac' ^'eeptam R u F o referant : Facit pro fiio Recentiorumqiie Scriptorum more, qui in Arabes plcrumque invehi folent, ut Grxcos tanto magis extollant. Non negaverim certe R u- ^'fi medicam.entumfinguIariremediopollere adverfus peftis •^contagia: lilud tamen certumeft, Catapotia Rasis qui- bus utimur , efficax efle medicamentum & a multis mag no fuccefiti expertum. Additur vero Crocum, quoniam cor ro- 'J^ borat & aperitj tum ob alias facultates quibus prseditum eft. M A N A R D u S5 aliique nonnulli Recentiores acerrime in Man. 1. ^'Mesuem, SerapioneMj 8c Avicennam inve- ^^'^^' huntur, quod affirmaverint A l o e n venarum ofcula adeo referare, ut indc poftea fanguis facile fluat 5 eamque ob cau- 'fam hxmorrhoidibus non convenire : Deinde quod fcripfe- riiitmeUiadmixtam minuspurgare^minufque ftomacho no- xiam efle , quam reliqua purgantia medicamenta. Dicunt enim Manardus &huicfimiles5 Aloen nonmodo non aperire h^morrhoides , fed eas potius obftruere , nequc re6te fcribere Mesuem, qui illam ftomacho minus no- '*xiam faciat, quandoquidem huic fit admodum utilis, nec no- cumentum ahquod adferat, meUique admifta magis evacuet '^*rehquispurgantibusmedicamentis. Priora confirmant Ga- '^' L E N I audoritate : Poftrcmum vero, quod mel, cum fit pur- gantis facultatis, alteri purganti adjundum neceflai*io magis *'purgaredebeat. Reftius Antonius Musa Examine Simpliciura, " qui in nuUius magiflri verba jurans M e s u e s opimonein ?5 coa- 5t Aloidariuiii. confirmat 5 fepius expertum fe efle affirmans , A l o e "Hi^morrhoidas aperire. Sic & fepenumero expertusfum ''fummos dolore, cum H^smorrlioidum fluxu excitafle, quod ''hicile pr3efcarc potefl: Aloe ob amaritudinem , venarum ofcula referando, & expultricem fucultatem irritando. Hac ratione purgat fel animantium, umbilico illitum, tefte Serap. lib. S E R A P I O N E. fimp- cap. »' Q^^Q j ^QY^ ofcuk vcnarum obturare aflerant , cum J a- c o B o de partibus refpondeo, foris quidem adhibitam ad- "ftringere, intro autem fumptam aperire. Quam faculta- ''tem obtinent pleraque medicamenta, quae intro fumpta, di- verfas & contrarias vires exerunt , quam fi foris adhibean- " tur, veluti S ci l l a , quac comefta cnecat 5 foris ilhta ex- " ulcerat. Ad ea qu^ objiciunt de melle , M e s u e n videh- ^ cet aflerere , A l 6 e n cum melle mixtam minus purgare, fic refponfum volo. Quandoquidem utrumque medica- mentum purgatoria facultate prasditum eft, vahdioris facul- tatem, debihoris, melhs fcihcet, facultate infringi : Sic etiam ftomachum roborat & firmat accidentahter, evacuando vide- hcet fine nocumento, aut eo certe perexiguo , humores qui " ventriculum infeftant. Plinium mirari fubitj qui Aloen metaUicam fupra cap.4. 5»HiEROSOLYMAM invcniri tradit. Ego non modo Medicos Judaeos, fed etiam Pharmacopo- las qui Hierofolymorum incolas fe aflerebant 5 dihgenter de ''hoc Plinii loco interrogavi. Sed iUa in tota Palasftina '''hujufmodi Aloen unquam fuifle repertam conftanter "negabant. tt. • -ir • Plinius k Hadenus G A R c i a s. Sed pace hujus V in Clariflimi di- Garcia £tum volo, P L I N I u M ipu propria autoritate , fed aliorum male re- j^^taxat rclatu eo in loco metaUicam A l o e n inveniri, fcn- ^ ptis proaiailie. CUL Hiftoria. dULTUR a/ Audentte ALOES VER^ (ut 8c prsecedentes onines) folo, a^re, 6c loco eodem , quemadmodum dc priori Ameriuna muctonato folh exade retulimus. Invcniuntur nihilominus qui hafce Brxjma.li Tem- l> o R E ob gelu Solo eximunt, atquc radice panno involuta in Hypoaiuftis tota Hyeme fiifpendunt, quo quidem fsepe- numeroab omni corruptione non tantum immunes fervantur, verum etiam non modicum capiunt incrementum : Terraeta- men Vcrnis diebus rurfus commiflas, radiisque Solaribus, Aerc pluvio & nubilo expofitas V naturalem tandem virorem depo- fmSc^ nec non quafi in ipfo interitus procindu ingratum atquc obfoleto-hepaticum induifle, pofl:eaque vircfcentem rurfus, gtque nativum fuum colorcm omnino recuperafle afterifco notamus : Nunquam tamen thyrfum florefcentem co produ- xifl^emodoj Quod fanefiin TeiTaomni humiditatc deftituta permanent, iii his inclementioribus F R I S I plagis fer- vidis pr^cipue anni temporibus nonnunquam fieri videmus, F I N I S. INDEX VERBORUM, QUJE HOC IN OPERE D E HERBA BRITANNICA. Nec non A l o i d ^ r lo contincntur. i ABamanteida- Pag. /• Abrahamus Ortelius. 22. 2 1 27,1 54. Acetofa. 4». 49. Nigra Avicen- n^.52 . Vulgaris. 49. EjusHifto- ria. 2ii. Minor Lanceolata. 49. Ejus Hiftor. 2x2. Lanceolata Minima.4^.EjusDefcriptio. 223. Romana Rotundi. 49. Ejus Hift. 224. Hifpan. Maxima. 49. Ejus Defcript. 225. Veficar. Maxiocana. 49* EjusHift. 227. Annua Lufit. 49. Ejus De- fcript, 228. Annua Africana. 49. Ejus Hift .230. Ann. Italica. 49. ^ ^ ■ 230.231. 8. 23.?. 35- Quid de 21. 70. 7^- EjusDefcript, Achamenidum. Acibar. Adagium Graecum. Adam Frifice locutus. Adamus Lonicerus. 4^. Aloe. Adomnes admonitio* Ad Zoilos. . « Aetius Amidenus. 51. Quid de Bri- tannica. ibid. 1 1 2 . 1 44. 1 8 7. Agathius. 9^. Aglaoptiotis. 8. Ejus color. ibid. Agricultur^e Studium omnibus ne- ceflarium. j. 8 9. 190. AxovTJxoV. 202. Albertus Crantzius. 99. Albertus Saxoniae Dux. pp. Ejus petitio. ibid. Albinus Torinus. ijp. Alciatus. I o. Alckmarium. 24, Alexander ab Alexandro. i o i . No- tatur, ibid. Alimus. 8. Alifma. 75- Allaguey. 8. Aloe. 23.^. Quo tempore cxhiben- da. 30. Mucronato folio Ameri- cana. 3.8. Spinofa. ibid. Ejus mi- randa aetas. 4. 8. Quo anno Flo- ruit. 4. Ubi. ibid. Radic. confi- deratio. ibid. Fohor.ordo.^id. Caulium difpofitio. ibid. Illo- rum proceritas.ibid. Craffities.6^ Ra_ I N D E X. Ramorum difpofitio. 4.7. Flo- Amftel-Dam.vel. Amfterdam. 13t' rum numerus. 7. Color. ibid. Amftelrodamenfes quinam ? 17« diuturnitas. 7. 8 . Nominum Va- Amfterodamum- 22.24. Ejus Ve- rietas. 8. Cultura. 9. Vires 8c tuftas, 12. Undedidum. 24^ ufus. 10. II. Amftur* ix» Aloc Americana Minor. X2. Ejus Anacampherotes. p. Ejus facultas. Hiftor.ibid. Vires. ibid. ibid. Aloe Serrata Major Umbellife- Andreas Alciatus. 7, ra. I j.EjusHift.ibid. Vires. 14. Andreas Bellunenfis. j2, AloeFerox. 16. Ejus Hiftor- 17. Andreas Lacuna. • 27.28, Lanuginofa. x6. Margineluteo. Andreas Matthiolus. 37.74.77. ibid. Notatur. 38. 41. 44. 11 j. Rc- AlocPurpurealasvis.15. EjusHift. prehenditur. 45- 56. Accufa- ibid. Vires. 16. tur. 47. QuiddeBritannica. 55. Aloe Vera Vulgaris- 1 7. Ejus Hi- 1 14. Laudatur. 56. 58. Quid dc ftor.i8. ip. Quoties Groningae Aloe. 2r.p, Floruit. 1 8. Succotorina. 23.25. Andreas Vefalius de Rad. China. Hepatica-ibid. CabaUina. 24.26. 73. Vera Minor. 20. Vera cofta Spi- Angel quid. 127. nosa ibid. Hiftor.ibid. 21. Vera Angina.118.163.Quid.118.Quam Major. 22. EjusHiftoria. ibid. citbtolHtur. i6j. Succi Nomina varia. 2 j . Pr^pa- Angha. 1 2 8 . 1 3 Unde di£ta. 1 2 8, randi modus. ibid. 24. 25. Ele- Olim Britannia vocata. 124. £l:io. 25.26. Vires.ibid. Tem- Quare Britannia di£ta. 130, peramentum. 27. Cultura. 5 3. Anthracites quid ? 108, Aloidai'ium. 3. Antonius , Belgarum Gubernator. Amatus Lufitanus. 17. 54. Quid 157. ARomanisviftus. ibid. de Britannica. 54. Antonius Mufa* 5 7. 6 8 . Ejus honor Amaranthus. 74- acgloria. ibid. Amafis. 23.24, Antonius Rccchus. 6. i o. 14. p. Amatfbns. 82. Aproxis. 8. Ejus vis. ibid. Amazones. ibid. ApulejusPktonicus. 120. 1 38.155;. Ameland. 25. Quo tempore floruit. ibid. Amesfordia. 24, Aquas Frifii^ Bituminof^ noxi^. Ammianus MarcelHnus. 90. 185. Quos morbos generant. 1 7* Ampfter, vel Amper. 42. In iis quare pifces nulli- 1 84. 1 8 5. Amllel 22. Aquai'um Venese terrx color. 82. Amftela fluvius, olim Sturius di- Areaa. , ^hP* dus- 17. I ^ Are- I N D E X. Arcnacum. 25. Betow. ibid. Arianeides. p. EjusvIs* ibid. Beverwycum. 14. Ariftotcles. 3 7«^ ^9- Bibo. 120. Armamentarium Romanorum. Billingawolda. 154* 12.8.1Z9. BirtangeL 127.128. Armel. 8, Bivo. 11 9. 120. Arnoldus de Villa Nova. 63. x66. Blau-fchuit. 141. Quid? ibid. Quid de Britan. 63. Blau-fught. ibid. Aromatariorum laus. 66. Bockweite. 86, A fcia. 9 r . Quid ? ibid. BoertAngeK 127. Afpaltites Qiiid. io8, Boeren-Tange. ibid. Aftrorum Leges quibus necefla" Bolfwarduna. 24. rix. J90. Bombiquid? 134. Athanafius Kircherus. 51. Bona. 20. Augtranquid? 117- Bong.Qiiid? jiK Avicenna. 52, Quid de Britannica. BonusHenricus.49. ^o^.EjusHi- ibid. ftor.ibid.&: 208.209. AulusPerfiuS. 26. Branders quid ? 134. Ax. 91- Brequid? 125. Axe. Sive Axc-byL ibid. Breden quid ? 1x6. Azaurc. 23. ?• Breen quid FrificG. ibid. A^evar. ibid, Bremenfes. j 7. Bretquid? iid. 127. " Briahinca. 127. i Brie, vel Bri quid ? 126. BAduhennalucus. F^/. 154.155. Brietquid? - ibid. Barba Sylvana. 75- Brigada. ibid. Batavi. i7.Undedia:i.22. Septen- Brigantes. . ibid. trionales. 17- Brigida. ibid. Batavia. 22. 25. Brik. Brikke quid ?• ibid. Bataw. 22. Brilaquid? * 22. Batawenburgum. ibid. Brilenquid? 132. Batenburg. ibid. Brio. 6^. Batua. ibid. Brift. ibid. Benningawolda. I54- Briftoris. ibid. Bera Quid ? 82. Brit 5 6c Britten. 1 24. t 3 1 . Qiiid ? Betavc. * . 21. iif. iz6. 127. 129. 1 30. 1 31. Betaw. ibLd% 132. I N D Britangel quid? 117. Britanien quid? xz j. Britanniisnomenunde? 130, Britannica. 4. 5. 6. &c. America- na. 49. 200. Ejus Hiftor. ibid. & 201. 202. Antiquorum Ve- ra. 49. 190. Ejus Hiftor. ibid. Verum Frifiorum Nomen, 27. Ab efFeftu inditum. 137. Sok inter omnes Lapatlii Species ftftringit. 139. Quid ejusnomi- ne figruficatur, 5 Qiiibus pro- pria. ibid. Unde di6la. 6. Eam nullus haftenus Veram oflen- dit. 7. Qiiorundam vana Ejus inventionis gloria. 7. 1 3 . An Scy- ticum Nomen. 8. An Spartani- ea. ibid, An Halymus. ibid. Quiddeea Autoresftatuant? 8. Ejus Nomenantiquiflimum. 10. Quibus nota. ibid. Neotcricis hadlrenusignota. II. Ejus figu- ra a nemine in medium addu^ 6la^ 14. Quid afficit. 15.142, In quibus locis a Deo crea- ta. 16.26.184. A Frifiis de- TOonftrataRomanis. ir. AnMa- gica fit Herba. 9. An Lapathi Species. 31. 53. An Syh^eftris Rumex. 52. An Biftorta. 54. 55.59,60, 61.61. An Betoni- Ga^ vel Vetonica. 57. i 38. An Telephum. 58. An Cochlea- ria. 59. AnLimonium.ibid. 6c 67. An Behen Rubrum. ibid, An con- foHd^ Species. 64. 67. An Be- cabunga. 65. An Csepaea. ibid. E X. An Antagallis Aquatica. ibid. An Vcronica.66. AnBugla. 67. An Symphytum. ibid. An Naftur- dum Aquaticum. ibid. An Sani- cula.ibid. AnPulmonaria. ibid. AnPyrola.ibid. AnLinguacer- vina. ibid. An Trifohum. ibid. An Trifohum. ibid. An Perfi- caria, ibid. An Artemifia. 69. An Herba Sanfti Jacobi. ibid. An PlantagoAquatica.78. Non eft Betonica. 138. Quo modo inventa- 75. Quando. 133. Qiio die. 8o.^ InquaTerra. 110. Vi- <£tori2e indicium. 80. Ejusexa- minatio- ixM^t. 190. jDefcri- ptio. ibid. Foliorum confidera- tio. 113. 151. ipo. FoUa quid ^erfe pofliint. 171. Radicis co- -or. 115. 190. Colle6tio. 187. Caulis altitudo. 116, 191. Flo- ris examinatio. .117. Seminig eonfideratio. 142. 151,172.192. Anginas depellit. 118. 165. Britannicse Etymon enuclea- tur. 121. 125. 126. 191. EftFri". fica didio. 124. 138. Quando periit ejus cognitio. 135. 157. 158. Ejufdem Experimento- rum enarratio. 144. Cujus li- bet Temperamento conve- niens. 149. A Romanis 6c Grsecis expetita. 153. Inhono- re habita. 157. Qiio Tempo- re 5 &: quandiu ea ufi fuerunt Romani. 153. 157. A Claudio Ci^fare depingitur. 156. 157. E 3 Ro- I N D Romam deportatur. ibidem. In Triumphum ducitur. ibid. In Capitolio fufpenditur. ibid. Ful- minc confumitur- ibid. Ab Avi- ccnna dcmonftratur. 158. Quan- diu Spreta latuit.ibid. Ejus mix- tionis modus &ufus. 160. Ejus fuccus ac pulvis. 159. Quid pof- fit* 171. Quomodo fervandus. 159.160. Prascautio.ibid. Ejus Decoflum compoiitum. 16 Simplex. 1 6 2 .Ejus Syrupus. 1 64. Gargaiifmus. 165. Cataplafma. ibid.i66.Unguentum. 168.178. 179. 180. 181. Julapium. 169. Emplaftrum. 169. 176. 177. E- jus Potio Vulneraria univerfa- lis. i^o.Dentifricium. 171. Ele- auarium. 173. 174. Extraflum. ibid. Spiritus. 175. Lavamen- tum. 177. Oleum. x8i. 182. Britannica & Rhabarbarum con- traria. 171. Quid de ejus Com- politionibus Vetcrcs. 172.^83. Ejus proveniendi & florendi Tempus. 186.187. De Britannica multorum error. 64. Britannicas nominis antiquiflima figfiificatio. 13». Britannicx Vires ac Qualitates. 1 32. 1 38- 1 39. 142.143. 144.145. 146. 147.151. i5^-*53-*59-^^o* 163. 167. 171. 172. Britannici montcs quinam ? 129. Britannica Domus five Arx. 128. 289. 130. Aquoextru6ta. 128. Undedida^ ibid. E X. Britlington. Briton. Britfchen. Britfiim. Brittenberg* Brittenburg. Britze. Britzcrt. Brygae. Brytanse qui? ibid» 127. Z2p. 124. 128.156, 124* 90.' iz6. 104« 1x8. Brod. 8c Brood quid ? Broek. Broihana quid ? Bronchocele quid ? Bruc. 104. Bru6teri- 1 7.1 04. AnPrufTeni. 81. Unde di(Sti. 104. Quinamolim &nunc. 155, Brufters. 104. Bulapathum quid ? 47. 49. Ejus Hiftoria. a 1 7. Buna. 20, Burgquld? ^ 94, Burgemcefteren unde di£ti. ibid. Burgenfes & Burgers qui ? ibid. Burgh-Graven qui ? ibid. Burgundia. 94. Unde di£ta ? ibid. Burgundi. C. CAjus Caligula. FoL 1 ^6. Turrim Britannicse Arci addidit. ibid. Caj us Julius Csefar . 153. Cajus Valgius. 7J* Calabria quomodo olim di(Sta. CaUiftenes Hiftoricus. 1 5 /• Campi, ^4* Cani- I N D E X. Canlfetas. 1 2, Unde di£li, x 9. Glaudius Imperator. Fillum Bri* Carbo quid ? 108. tannicum dixit. ihid. 156. Cardon. 8./^, Claudius Salmafim. 47, po. Eius Carion. 89. loj. error. ^g^ Carolus Clufius. 60. Quid de Bri- Clunia quid ? 82- 1 8 j. Unde di£ta! tann. ibid. Quid de Aloe. 6. 1 1 .p. j g Cafparus Bauhinus. 67. Quid de Cluverus. 19. 22. ijj. Culpatur! Britann- ibid. 20.21. notatur. 128, Caftrum Scenkianum- 22. Clynquid? ig^] Catecomer. 2 3 . Cny CnifF. quid ? 5^1. Cateraquid? 28. CoeliusRhodiginus. 91^ Cauchorum pons. 19. Coitaquid? 82. Cebar. 23-^- Commoda pubHca privatis antepo- Cellicia. 8. nenda. 27. Cerevifise exaquisBituminofisno- Gonradus Gefnerus. 57. Quid de cent. 1 8 5. Ventrem deturbant. Britann. ibid. Ejus error. ibid. ibid. quiddeAloe? zj.p. Cefpes. 88. 89. 105, Ejus Nomen Coriacefia Magica Herba. 8. unde. 88. Quibus ufibus infer- Corinthades- ibid. vit. ibid. & 102. Vivus quid? CorneHus Celfus. 118. 163. Quid ibid. de Bronchocele. ibid. Cha^ci. 17. Majores.ibid. Mino- Covordia. 1 33. Rccuperata. ibid^ resv ibid. Craterus Medicus. 139. Chirurgi ante Medicos a Romanis Crops- wolda. 1 54. admifli. ^8. Cuauci. 19. Cicuta. 8. Socratis morte cele- Cuauchenbrugh. ibid. bris. ibid. Culeburgum. 21. Cimbers-wolt. 129. Cimbriqui? 3 5- 97« D. ^ Cimbricus Pagus quinam ? 129. Circumforanei an admittendi ? 7o>-T^ Elphi. FoL 1 2. Cirfion. 114. Democritus. 73. Clarigatio quid ? loi. Dentillaria. i^p, Clafils Anglorum diruta. 135. Deplorandanarrantur. Claudius Galenus. 31. 71. 141. 142- Deus quam mirabilis in operibus 172.193. QuiddeBritann- 31. fuis. 186. Quid de Lapatho. 37. Lauda- Dibbaldus. 155. tur, 1 1 1 . X z z. Didius Avitus. 1 57. Dio. I N D E X. DiocarusFrifiaePrinceps. 154.155. . DionCallius. 22. Diofcorides, Quid deBritana^p. citatur. 40. 41. Taxatur. 44. Emcndatur. m. 1 9 j , Quid de Aloe? ' i8. 2i.p. Dockunium. 24. Doaninus de Aylua. 121. Quid de Britann. ibid. Domitianus Csefar . 157. Domitius Corbulo. 22. Drakenbloed. 44. Drufiana fofla qu^ ? 23. Druliis Germanicus. ibid. Duynen. 24. Damum. ToL ^4. Egefippus. 96. Elburgum. ^4. Enchufa. ibid. Endymica mala qu^nam ? 16, -Engelbrit* 1^7. Ens, ^ ^5- Eyerland. ibid. Eryfimum quid ? 8 (5. Erythrolapathum. ^ 44. Euritius Cordus. 54. Quid de Bri- tann. ibid Eutropius. 157' Exemplum inauditum. 70. Trifte. 7^- F. F Abius- Colomna. VoL 60. Ejus de Britann. error. ibid, 114, Quid de i\loe ? 6. i^^i 5.^, rianus. 74, Feftus Pompejus citatur* 100. Fleckenquid? 141. Francer* 95, Franci qui? 94. De illis prover- bium. 95, Francifcus Gomara. 6^ io:i^,p^ Franeifcus Hernandez, 8. 12. 14] 16. 17.^] Franekera. 24' Franeker. 95. Undevocata. ibid,* Frifia. 24. 25, Ejus Antiqua&: Ho- diernainfignia. . 107.108* Frifiabones qui ? 1 7.1 9.20, Frifii Majores. 17. 20. Eorum ter- minus. 24. Gens Hbcra. 98. O- rientales. 17.24. Occidentales. ibid. Frifli Minores. 19. 20. 24. Eorum! terminus. 2j. Frifiorum Endynici morbi. 17. Eo* rum proverbium. 23. Infulse qu'X? 2 5. Illorum linguse ha<9:c- nus inviolata. 36. Ab externis non intelligibilis. 138. Eorum mores. 9 3 . Nomina in A. E. ik: O definentia; I37« Frumentum Sarracenicum quid? 86. G. GAbrielHumelbergius. Fa/.ii^. Taxatur. ibid. Gagat es quid ? toi^ Galatia. 90. Unde denominata, ibid. GaL I N D E X. Gallo-Gra^cia. Ganz quid ? Garcias ab Horto. 17, Aloc.ibid. Geelmuida. Geldri. Gelotophyllida. 9. tjusYis. Georgius Handfcius. Germanicus Caefar. Glafs quid ? Gorchumurti. Gothica Gens qua^ ? Gothi Frifiam invadentes. Gotohidus Viterbienfis. Gouda. 5)0. HarHnga. 1 17. Harmel. Quid de HaflTeHum. ibid. 8. 24. 1 8, ^i^p. Hehi pes &c exitus. 2 2. 24. Helvoet. ibid* 81* 17. Heneti. Unde denominati. ibid. ibid. Herbarum cognitio non facile ac- 77* quirenda.79. Quarundamfacul- 154. tates. 147^ XI 7. Herbarum Inventoribus Honos. ^ 73, 98. Hermefia.^.Ejuspotentia. ibid. 157. Hermolaus Barbarus. 56. 63. 84. 92. 159. Notatur. np, 23. Herofvitha Moniahs. 9^* Groninga. 24. 1 33. Quandiu 8c a Hicaquid? M^- quo obfelfa. ibid. Ejus Cives im- Hieronymus Tragus. ^6. Quid de perterriti. 1 34. BelHcofa eorum virtus. 135. Gualterus Riffius- 54. Quid de Bri- tann. ibid. Hippicis. 9. Ejus vis. GuiHelmusCambdenus. 61. Ejus Hippocrates. deBritann. opinio. GuiHelmus Rondeletius. Guihelmus RoviUius. 65. Quid de Hyc. 131. Quid ? Britan, ibid. Hyck. Britann.ib 57. quid de AIoe?i r .p. Hieronymus Sanflus. 71. Ejus la- mentatio. ibid, ibid. ibid. Hippophonada. 8 . Ejus miranda ra- >4. dix. ibid. ibid. ibid. GuihehTius Turnerus. ibid- Ejus Hydrolapathum. 46. Nigrum* 49. deBritann. Sententia. ibid. 190, Hylo yAguia. 8./^. H. Hyppolapathum. 46. 47. 48. 198. Ejus Hiftoria. ibid. & 199. Ro- tundum. 49. 192. Ejus Hi- ftor. 193. 194. Album Sylve- ftre.49. zo). Ejus Hiflor. ibid. 8c 206. Rubrum Syh^eft.49.207. Ejus defcriptio. ibid. Holiandia. , 25. Homo ^tKfiUKs^l^(^ diStixs- 3. Ejus F prcE- HAarworm. foL 75. quid ? ibid. Hadrianus Junius. Z2.6i, Ejus deBritann. opinio. ibid. Haga. 22, Hamadquid? / ^ 43. Harderwicum. 24. Harlemium. 24. I N D E X- I praeftantia- 2- fragilitas. 3 • Horatius. 1j.7x.88. Horna. Hoftisfuga. i?5» 'tHuisteBritten quid? 128. 129« 1 30. Humadhquid? 4S» Hunielbergius. 1^0, Hunnica Gens quae ? 9 ^ • Hus. 20. Husbonde. ibid. I. t Acobus Dalecliampius.6 5. Quid J deBritan.ibid.reprehenditur. 117. Jacobus Goupilius. 1x4. Quid de Britann. i^id. Jacobus Tabernxmontanus. 72. QuiddeAloe. ax-f. Janus Cornarius. Quiddc Britann. ibid. Icaquid? I£terus Niger. ^4.^; Joachimus Camerarius. 44. Quid / deBritannica. 55. De Aloe.2i.p. Joannes Agricola. 54- Qiji^ ^^.^F^" tann. }^^^' Joannes Ammonius. 56. Quid de Britann. ibid. Joannes Bauhinus. ibid. Quid dc Aloe. Joannes Boda^us a Stapel. 6 7. Quid deBritann. ibid.Scxi^. Joannes Crifpinus. . ^ ^ 4* Joannes Chriftovallus. »28. Joannes Fcrnelius. ^ 4^ • Joannes Fungerus. 6 1 . Ejus de Bri- tann.opinis ibid. Joannes Goropius Becanus. jj. QuiddeBritann. 121. 1X2. Rc- prehenditur. 123.124. Ejus de PHnioopinio. 122. Joann. Henricus Cherlerus. 6j. QuiddeBrit. ibid. Joannes Manardus. 118. Quid dc Aloe. 3i./>. Joannes Ruellius. 53.114. Quid de Aloe. Joannes Wierus. 64. 140. Quid de Britann. 64. 6 5. Taxatur. ibid. Jofephus Quercetanus. 174. Ifala. Ifelftenium- Julianus Martianus Rota» 1 42. Julius Csefar. 126. Juftinianus Imperator. 6» ibid. Km KHifitaquid? Klvn miid d 2. Klyn quid denotat? i o j. 1 8 6. Klyniaci Cefpites. 1 o I^. LAmpatz. 45. Lapathum qualis Herba? 34. 37. Quid Cimbrice deno- tat. ibid. Quo nomine Japetico dicitur. ^6. Sativum quod- nam? 38. Ejus defcriptio. ip^. An Monachorum Rhabarba* rum. }8. A Plinio Rumex di- dum. I N D £ X. 5tum. 39. Hoftenfeloniceri. ib. deBritann. 55. Ejuscnw. ibid- Cantlierinum. 40, 41. Sangui- Lcovardia. 24.155, neum. 44. 49. Ejus Hiftoria. 1 1 1 . Lera. 129. Sylv eftre, 49 .Sativum Rotundif, Letterbrit. 127. iD.i^a. Propagandi modus. 1 94. Lingua Frifica omnium antiquiffi- FimbriatumRotundif. 49. 194. ma. 119. Ejuscultura.196. Chinenfelon- Lippitudo quid ? 140. ;ifolium.ibid. Ejus folioram ac Lithanthraces qui ? 108 Wum feries.i^/. Sativum An- Longobardica Gens quse ? 98. tiquorum. 39.49. 148. Ejusra- Lucas Chinus. 74. dix , Folia , & Flores. 1 90. 1 9 1 ♦ Lucius Apronius. 1 54, 192. Longifolium Nigrum Pa- Lucius Maximus. 157. luftre. 49. 190. Ejus Hifto- LuciusModeratusColumellaaS^. ria. 198.199. Vulgare Album 5 Rei Agreftis pra^ceptor» ibid. & Rubmm. 49. 205. 206. 107. Quid de Aloe. i8./>. Eorum Hiftor. ibid- Un6tuo- Lugdunum Batavorum. 24. fum.49.207. 'EjusHiftor. ibid. Lutius Annasus Florus. 128.153, & 208. 209. PaluftiT Nigrum Lutum Plinii quid ? 103.106,107, Hen.Muntingii. 116. Virginia- num. aoo. Ejus Hiftoria. 200. 201.202. 203. Confervandimo- TV/T Alloriges. foUiSS* ' dus. 202. Vires. ibid. Horten- •*-^-*-Manguei.8.Montanum.ibid, fe. 2 o 3 . Ejus fpecies , & Hiftor. Divinum. 1 2 . p. ibid. hc 204. Acutum. 49. Ejus MarcusCato. 73, Hiftor. 209. Longifolium cri- MarcusZueriusBoxhornius. 20. Ipum. 49. Ejus defcriptio. 210. Manilius adducitur* 36. rlanum paIuaofum.49.Ejus Hi- Mare Belgicum. 1 2 3. Frificum. ib. ftor. 213. Vulgare Minus. 49. Vadofum. 155. Auftrinum. 23. Ejus Defcriptio. 215. Minus Marfakfers. 25. Dentatum.49.EjusHiftoria.216. Marfatii quinam ? 16.25. Eorum Fibrofum,49. Ejus Defaiptio. nomenunde. ibid. 217. Matianus Jureconfultus.ioi.refu- Lapatzens-kruid. 39. tatur. ibid. Lapis Leodienfis. 108, MartianusHamconius.2o.io8»i2 3. Lappatz. 45. Matth-^us Sylvaticus.6 3. 1 66.Quid Lecca fluvius.22. A quo efFoflus.ib. de Britannica. 63. Leerdamum. ibid. MatthiasLobelius. 59. EjusdeBri- LeonardusFuclafius.. 54. 78. Quid tannica opinio. ibid. F % Mat- r N Mattlacl quinam ? Mauritius Imperator. 91. Medenbleca. 24. Medici quo tempore Chirurgis D E 23. Nabel. X. ibid. Natura quam mirabiliter opera- tur. 185. Qjiid Indis dedit? ibid. Quid GalliciOceani incolis.ibid. Majores habiti. 68. 6p. Eorum Navel. 24. Privilemum. 68. Ncceffitas dura quid excogitat? ' ^ 108. Menaides qualis Herba. 8. Ejus Natura. ibid. Nerolmperator. Metl. 8.14. 17.P Mexcal.Metl. 17 -p MtWxofjU©^. 3 Nicolaus Abrahamus. Nicolaus Rigaltius. Niebrit. Mindanenfes. X 7. Noord-Zee. i;7> 67.168. 91. 127. 127. Miranda Dei potentia; t . Bonitas. Normanni Frifiam occupantes. ibid. Mittelbrit. 127.128. Myfi. pc). Moer. 80. Moly Homericum. 7. An Orphi- cum Vocabulum ? Symbolum, velHerba? ibid. Momma quid? 82. Monafterienfes . 1 7» Monochodamum, 24. Montifortium. 2,3. Moras. MorafTen, Mooren. 4^- Morbi Frifix Endymici Prifcis m- Oldebrit. cogniti. Mori unde dcnominati ? Morina Terra. 103. An lutum Pli- nii. ibid. EjusSpecies. 104. 105 106. Color, Sc prxparatio. 105 Muida. Numifma Studiofis O. exhibitum. 154. OCeanus GalHcus. Tol. 18.123. Germanicus. ibid. Cimbri- Muma quid ? N N. Aarda. Nabalia Fluvius. cus. 25. Frificus. ibid. Saxoni- Gus. ibid, Septcntrionahs. 18, 06tavius Augultus. 1 5 3 . 1 54. 80. O^ltV Grxce quid denotat? 41.42. :43- - 1 2 7, 182. 01denburgenfe$. 17. 106. Ooftfali. ■ 91. Ophiufa. 9. Ejusvis. ibid. Oribafius Sardianus. 51. Quid dc Britann. ibid. Emendat. 112, 24. Ofcedo, »4^» 82, Ofdorp. Ofnabrugenfes* Ofledo. Oftago quid ? Ouderkerk. lol, . 24. 23. 24. 24. V- 159. 141. 24. Ovi- I N Ovidiu^. 84. 1 8 7. Quid de Topho? 84» 87. 9 7, Oxalis. 40.41. Annua Lufitani- ca. 49« Annua Africana.ibid, An- nua Italica. ibid. Hifpanica Ma- xima. ibid, Lanceolata Minor. Minima ibid. RomanaRotum difolia, ibid Veficaria Mexioca- na.ibid. Vulgaris. ibid. Oxylapathum . 4 5 . 44. 49. ^09, A- cutum. ibid. Fibrofum. 49» 1 7. Longi fol : erifpum. 49.2 10. Mi- nus bentatum. 49. 218. Minus Vulgare. 49. z 1 5. Planum Palu- dofum. 49. 213. Sangui- neum49.2 1 i.Tuberofum Ame- ricanum. 49. Ejus Hiftoria. 218. An Lapathum Sylveftre. m. P. PAnacea Belgarum. Fol. 1 84. Panicum. 86, Paratella. i^- Paratilk. ibid. Parella. ibid. Paricella. ibid, Paritilla. . ibid. Pati. i^. Patientia quid? 40. 49. 198. Ejus Hiftor. ip9- Patziens-crud. 39' Paulus >Egineta. 51. Quidde Bri- tann. ibid. Quid de Aloe. 30./>. Paulus Merula. 157* Paukis orofius. 95- PcrfiiDiftum, - 7^* ) E X PetrusBertius. ^3. 154.' Petrus Pena. j^. Ejus deBnfanni- caopinio. ibid, Piatamanoquid? 53, PiersHille. 22. Pyrhus caftriotta. 73. Pythagoras. ibid. Plaggenquid? 102. Plato citatur. 5^.183. PlantagoAquatica- 75. 77. Exami- natur. 76. An vera Britannica? 78, 79. AnThemifonis. 78. Plekkenquid? 141 Plinius. 8. 9. 1 8- 10 3-1 39. 144. No- tatur, &: corrigitur. 19. 32, De- fcnditur. 21.40. 101.123. Refti- tuitur. 22. Quid de Britanni- ca. 30. 116. 117. Qiiid de La- patho ? 3 2 . 3 3 . A Matt. hiolo male reprehenditur. 43. Quid deTopho. 83. 85.87. Quidde Aloe* 24.28 3 2 . A Garcia male rcprehenditur. 32. npt/jcm^ quid? 130, U^VKro^ice. ibid, Upvnv» ibid. Plutarchus. 183. PompejusLcn^us» 73^ Pompejus PaulUnus. 157. Pontanus. 84. Porphyrius. 139, Potentia Dei miranda. 1 3 5. Privilegium Medicorum. Prytanseum. 1 30. Quid? ibid. Pry tanis 5 & Britanes quid ? 126, Procopius citatur. 9 5- Protheus. 10. F 3 Pro- I N D E X. Proverbium Groninganorum. 1 8 5. Rheum . 48. Antiquorum. 49. 1 9 Providentia mira Divina. 16. 1 55. Rhoridder, 48. 184. Rlioritten ibid^&ni, Pruflani. 8 1 . Non funt Bru6tei'i. Rit. 48. Quid Frifice- 121. ibid. Rittannica. ibid» Purmcrenta. 24. Ritteren quid Frifice ? ibid. Robquid? 143.' Roterodamum. QUakenbrugh. I^qL 19. Ruit. 121. QuidFrifice. ibidt Quauci. ibid . Rumex. 3 3 7, j i . Sativus. 3 9. 40. lj|umtilius Varus. *53'^ 54- Canpferinus, 49. Ejus Hifto- ria. 2 2 j . Cantherinus. 40. Niger R. J£x\\. 51.53,187. Sylvefter exi- guus. 4i*49^ REgino Prumienfis. F^/ 22. Rut. 4^^ Regnerus Pr^dinius. 65. Regum duorum Claflis fuperata. S. Rembartus Dodonasus. ^l-n^ C Ac.89.Quiddenotat?ibid.&9i. Quid de Britannica. ibid- & 59. ^ Sac^ qui ? 90. Ejusprudentia.58.59.Error.57. Sacci, Sagi, Sagae, Sagenx 8cc. un- QuiddeAloe. s^i-f- dediaa. 89. Remedium optimum adverfus Sache^ &: Sage quid ? ibid. Scorbutum. ^88. Sachonia. 89. Rha. 48. Saecquid? 91. Rhabarbarum. ibid. VerumRo- Saece, &:Saeke quid? ibid. tundifolium. 49. 192- Verum Saesquid? 91. MatthioU.49. 196. i97.Rotun- Sag,&:Sagdequid? ^ 89. difol. fimbriatum- 49. 194. La- Sagma, & Sagmen. ibid. Quidde- nuginofum.ibid.&: 196. Mona- notat? 91. 93. loi. 102. Torri- chorum. .49.198. dumquid? no. Rhaponticum. 48- Sagmina. loo, AnVerbenamdc- Rharittella. 37- notent. ibid.&ioi. Rharittel. ibid. Sagumquid? 92. Rharitter. ibid. Saichtquid? 91. Rharitteren» ibid. Sanguis Draconis Hcrba. 44. 49- Rhena. ^ Hiftor. 2^y^. I N D E X. Saflen; Sallbnes. Sallbnia. Saxen qui 8c quid ? 91. 98. 89. 98. 91.92.98. Saxfi-ifii. ibid. Eorum Nomen un- de? ibid. Saxones prifci funt Frifii, 17.90. AnaSaceisorti, 89.91. Eorum mores. 93. Antiqualibertas. 94. Franci di6ti. 96. Cimbri voca- ti. 97,. Eorum vocabulum un- de. 98. II 9. Saxonise Ducum infignia qua^ ? 98. Eorum j us venditum. 99. Der Schelling. 2 5. Scelotyrbe. 16. 17. 75. 139. 157. X87. &:c. Sclieurmond quid? 140. Schokken quid ? 102. Schylex. p. Ejus facultas. ibid. Schoonhovia. 2,3. Schorbeen. 140. Quid ? ibid. Schorbey. 1 7. Schorbek. ibid. Schorbygras quid? 6^. Schorbuc , & Schorbut. 1 7. 140. I4I* Schorbuik. ibid. Quid in fpecie. ib. Ubi graflatur. ibid. Schorbum. ^7'^40- Scorbutus morbus- ibid. in quibus locis grafl!atur. 2 5- Qiiahs depre- henditur. i j 1 . Ejus quahtas.140. NoKe. ibid. Schorfloof. 48. Schorflos. ibid. Schormond quid ? 140. SedumAmarum: iS.p. Segonquid? Sementquid? gy^ Sempervivum.i 8./^. Marinum» ibid! Seneca. 126.185, Septem Sylvac. I5J. Serapio quid de Aloe ? j 2 .f. Sicambri. Sidonius. v gj^ Simers-wolt. 129. Synanche. 1 60. Quid? 163. Unde difta- ibid. Slota. 24, Sloterdijk. ibid. Slooten. ibid. Sneca. ^ ibid. So&Sodequid? 88.102. Sol fiderum Dux. 2 , SoIinusPoIyhiflior. 90. Spinachia. 49. 203. Ejus fpccies, 8c Hiflior. ibid. Spit. ^ 88. Sprouw. 1 40. Quid ? ibid. 8ci 3 . Squinancia. ibid. Statius. 84. Quid de Topho. ibid, Stavora. 24.155. Steenwicum, 24. Strabo. 81.90. 139. S tink-potten quid ? 134. Stomacace. i6. 17. 75. 139, 140, 157. 187. &c. Sturquid? zi, Sturii qui? 16. Eorum locus» 21. Antiquus Terminus. 24. Qui olim fuere. ibid» Unde denomi- nati? 21^ Sturius Fluvius. 17. De I N D E X. DcamStaf. ^i. DeStuur. ibid Stuypen- 174. SuetoniusTmnquillus. 6 8 . x 2 8 . 1 5 6 . SwoUa. ^4- T. ibld' ibid. iio. I0(?, IIO. ibid. TAangclida. Tol. p Ejvisvis. ibid. Tacitus. 5. 2o- 21-2.2.90* 96. 123* 154. 157. &c. Tan, & Tand . quid ? 151. Tanica quid ? ibid. Termyn. 174. Terra Lutofa 105. Coenofa. ibid. Morina.ibid.io6.Venea- ib. 109. Topliacea di£ta.. ibid. Texel. .25- Thalaflegla. ^.Ejus facultas. ibid. Themifon de Plantagine. ^ 73- Theombrotium. 9. Ejus vis.ibid. A Perfarum Regibus in deliciis habita. ibid. Theometl. i^-P- Theophraftus Erefius. 9.&:c. Nec hic 5 nec crateva 5 neque Hip- pocrates Britannicam noverunt. 29. Theriionarca. 9. Ejusvis. ibid. Thyni. 9^- Tiha. Tobias Aldinus. 4.6.^. Toffteen. 85. Toflandquid? 87. TophoceaTerra. 85. Quid deno- tat. ^ 102. Tophus. 8 3. 84. 85. 87. AnPumex Lapis. ibid. Tor. 109. Quid ? Torf. ibid. quid ? Torf-land. Torf-torfe quid ? Torridum Tophum quid ? Torven. 199. Quid? Toverfchen quid ? 105. Toxandrorum Infulse qax ? 2 3 . Tragotrophon quid ? 86. TrebelliusPonio. 96. Turf Quid? lo^.HardeTurf 105, Grawe Turf ibid. Lichte Torf. ibid. Witte Torf ibid. Bagge- laar Turf5&: Bagger Turf 107. Modder Turf. ibid. Spondc Turf ibid. Vaale Turf. 109, V. VAccarum venni. Vahalis Fluvius. Valeria MeflSilina. Valerius Maximus. Veen. Veenen quid ? Vegetius. loL 1 1 o. 22. 5. 97- 81.86. 48. 184. Venas. 8 1. Unde did:x. ibid. Vendelen. ibid. Vend. ibid. Ven. ibid. 6c 86. Venenum.8 1. Unde vocatum.ibid. Venerea. ibid. Unde denominata. ibid. Vcneti.ibid. Undedi6ti.ibid.Eo- rum pagus. ibid. Natura. 82. Fixmina^^. ibid, Venetia. 8 1 . Unde di£ta. ibid. Venetica, flve Venea Terra. 83. 84. 8 6. Qiiid pofiit.ibid. An To- pha- I N D E X. phacca Terra veterum. 85.86. Voorna. H 100. Optimos Cefpites fubmi- Vordum. 2/ niftrat.102. AnlutumPlinii.ioj. Urckinfuk \ ' 107. Ejus variac fpccies. 105. Vriftandica & Vrijftandica. ii j Color &: praepafatio. ibid. Quid? * Ij^l^* Venofus. 81. Undedidus. ibid* Vuircnquid? 107* Venus. ibid- Unde deriominata. ibid. Wr, Verbena. 1 01 . Quid dcnotat ? ibid, Vergobretumquid? ii6. VV Wandalica Gcns quse ? og Verritus. 155. Waterlandi quinam. 17' Vefpafianus Caefar. I J7, Quoties Water-Ridder. ' ni cum hofte dimicavit. ibid. MetWat. Veteraquinum. 23. De Wee, i<$5>. Quid? ibid Veteres quibus Herbis ufi fu^re. Wener. 81' iSp. Wefbpum. 24' Vjana. zz. Wefterbroek.8o.undediaum.8,! Viboquid? 119. Weftfali. „1 Vibonesquid? , 117. 118. Wieringen. 2/ Vibongj & Vibon quid? ibid. 8c Wimora. ibid.' 120. Withikindius. Vienmora. 81. Wijk-te-Duirftedc. H, ViUa Cruptoricis. 154. 155. ^ Vind. 81. Vindelici. ibid. xr Virgilius. 8 5. 8 8 7. j 8 9. Quid de JL Lfta. TophaceaTerra, 6cTopho.8j. 8<>.io8. Z. Vlaerdinga. 22. DeVIegt.75. Quid? ibid. r-^Elandia. ' Fs/.2f.' HetVlie. 23. ./1/Zelandi. 2j. yiieland. 2j. Zuyder-Zee. 23. Vollenhovia. 24. Zutphanienfes, 17. f ff/. 24. ERRA- 4 ERRATA MINIMI MOMENTI Hoc modo emendanda. FOlio 2. linea ij.ingremio, lege, foh 6i . lin. 2* Zuiccanienfi , \. Zuicca* in gremio^ Ijn. eadem crefciii > uienfis» lin.6. Cborograpbica, 1> Cbo- lege, crefcite. lin. 51. rarmn, rograpbica» !♦ 7. diiTerentiam,!. diffe- lege, rerum. fol.?. lin.29 • trium- rentem* lin* 27* S T R AJB O N E, U phevit, Jege, triumphavit. lin^^i» tefta, STRABONI* fol. 62* lina^^qfio. lege, tefte. lin. 58. ufurpaevrunt, lege, qufe, !♦ quoaue, foK 64* lin* 7. eundem^ ufurpaverunt. fol.6; lin. 5.6. ininfi- 1* eadem* foL66. lin.i^ Cepseam, IXoe- nem,lege,in fin^m. fol.^.lin.^.Trium- paeam» )in* 8. AROMA lORlOS, 1. pfum,lege,Triumpbum. lin.8. nomi- AROMATARIOS* lin.9. fimplium, Da , lege , nomine. lin* 22. commpdai !♦ fimplicium. lin ulr^ Jairaiiptae , L ]a- lege, commodfe. fol,8. lin. 22. Armal, traleptas^foUd^^ praeclare,l;pr2eclarae* lege,ArmeL lin.31. congeleantes,]e- fol/dojin.29anuielerint,l.intulerint. ge,congelantes. foU^* ERASIUS: Ad FoU 70* lin* lo^ cominis, 1. cominus. eundam , 1. ERESIUS : Ad eundem. foU72. lin, 32*quiam,l* quam* lin^ ^7. foUio. lin.3. ceremsniis,l. cerempniis. magnibus, l.magnis^fo]*^^. lin* 33. Vi- lin. i5.fpecias,l.fpecies. lin. 34. pro- tos,U Viras» fol.74* lin. 4. Bacharim, didernnt,!.prodiderunt. folai.inmar- LBaccbarimJin.io* Pharmacopaeruni, gine, diani;, !♦ plane. fol. i2. lin. f . oft- 1. Pbarmacop^otum. lin. 16. patribu$, tentare , 1. oftentare. fol. 14. lin. 34. 1. partibus* loU75* lin.8. capite, !♦ ca- jgndantise,]. jadaniise. fol. i7.1in.2. pitiStfoK^^^lin^i.morbQrum addidif- JBatavis,]. Batavi. foUi8. linai^hodie fe, 1. mprborum remedium addidiffe» Germanicum,l.hodie MareGermani- lin. 17» non alia, 1. an alia.lin. ead. ii^. cum.foK iQ.lin. 30* Frifiacoexprelfa, querire^UinquirereJin.^g'. ANAGA- Frifiaco adverl\is exprefla* foLz^. LIDDI, 1. AN AGALUDI. £01.7?. Iin> I. Borhornius, 1. Boxhornius. fol. lin. 32* abfit prorfus , 1, abfitj prorius» 24. lin.27. ex capturd, 1. ex pifcium ca- fol.8o>lin.3. ingenui, I^mgemui. linaQ* ptura.fo].32.1in.7.Lapathis,l. Lapa- flofculus, l.flofculis* lin.20. navicu- thi. lin* 18. candidisque, 1. candidius- lum , 1* naviculam^ lin* ead* appellare^ que. fol. 34. lin. 38. laboriofosjMabo- !♦ appellere. lin* 23* egregiefe, U egre- r10fis.fol.38.lin 6. ERASIUS,1.ERE- pb. fol,82jin,ii, i2^ Efiiunt, U£f- SIUS^lin.7.ALTHEA,l,ALTH^A- fluunt* ]in.22.Baras, 1, Berae.mmarg, fol48^1in.i2.radics,l. radices. lin.i^- Groningani kilifit, l.Groninganis kili- V£NEDICO,l.VEN£TlC0.1in.26- fyt*fol.83,lin,24.Britannafque,lBri. Rhenum, !♦ Rbeum^foL ^i^lina^. af- tannicafque, fol, 84, lio. 6, minorem, tringit,!. aftringirjin* iS^tomi prmio, i,minorum»lih,27*fimilitudinemJ, fi- Ltomi primi primo. foUs^^.lina^* Bcr- inilitudinis, foU8^ lin, 1 1* rara, l.rara^ lanibi, l.Berlaniki* fol. f^, lin. 11. evi- lin.i6, frigidores^l.frigidiores^ fol,86^ cendam, Levincendam* foL 56. lin.23* lin,26*alies, Ualios* foUS^Jinao.qisa- Medici, L Medicae. fol* ^7* Hn. 24* litate,], qualitate, fol. 88.1in. 1 1, cef- DIODONiEIJ^DODON^L fol* petis,l,cefpitis.lin,25.^dificorum,], 58. lin.7* fuppofitium, l.fuppofititium^ ajdificiorum* lin. 27* tempora, 1. tem- lin* 22* 8c in marg* Ofedo, !♦ Ofcedo. pore, foU S^.lin, i2* Ac, U Ad* fol, 90^ TFoU-JQ.inmarg^fenieniia^Ufententia. lin, 27^ progreflTi, Kprogreffu, lin*3o, orbi^s E R R A T A. orbis EufOpa,Uorbis in Europajin.jS, MAGISTRATUM,UMAGISTRA - indigenas docei , !♦ indigenas effe do- TUUMJoJ.isj.lin.^.exitit^Uexii- cet, fol^ 91 Jin* 4, ofttalos, l oottfalos* iip;Iin, 11, licet, ], fcilicet, lin ' i\ pb" lin,i6. Frifia, U Fnfic^ lin, 17. falfem, nam, ], plenam, lin, 18. unam,\ ununi> I^falcem^ lin^ajjinguarii, ]Jignarii* fol, 156.1^^,24, fequitur , ],fequetu/- fol.92.1inaP. AMNh, ANNONE* foUi37.iin,6, IMPhRlORlORuM. ],34,hoc,Uhos*fol,94.]in,a6.inco]a2 ]. IMPERIORUM, lin.i^, ad,l,ac* Biirgers, 1, incolae Burgenfes, Burgers. lin, 3^, Fri vilingo, 1, Fivilingo, fo],*38. foL95.1in. i4*adhaec,L adhaecjina^, lin.26*Pritannicae5l,Britannic3eJin,2g* Pranecer, h Francer, fol, 96. lin.^f, perftringedus , 1, perftringendus, fo]* dixv^^i 1. ci^ova^. foJ, ^jjin, 20. Ta- i39»ini«arg, Strabol^J.Strabol.xvi^ kque^UTelaqueJin^ap^inftrumenfam, ^^l» i4o* lin« I2, librij, libro, lin.^p^ Linftriimentum, foU 98, lin, 2, Fraa- ^^ocant, !♦ vocanr.fol, 142^ lin^2o^ule- cia, U Francica^ foU Q^Jin, r^proecer, ^ibus, I, ulceribus, fol* 143, lin^ ip^ ],pr^ter. lin,28.temporibus, ],tem. BRITANNCvE, U BRITANNl- poris,foUiooJin,35^ruptas,l,rapias* CiE, fol^ 144^ iin. 24, lavoraverat, fol, loi* lin. 3 1 . farebat, l^ ferebat, lin, laboraverat, in marg, experitum, l,ex- 37,38. FOECIALUJVi, l.FOECTA- perimentum, fol,i45. lin.j.refrigra- LIUM. fol, io2jin, 8, cum Gramen, ^.^s, 1, refrigeratus, lin, 15, ufus, I.ufu, five citraGramine,]^cum Gramine,five 3^* pharmacoporum, pharmaco- citra Gramen*Jin,24, Venaae, l^Vene^^ ^""^^* ^^^* ^46» li"* «larS, mora^ fol. fol^ 104, lin, 14» a eolore , l^ac colore, ^^47* lin/12^ curata , Ucuraia, fol, 149, lin, 29, Poenibus, 1, Poeonibus, fo],ior* ufurpaia, 1. ufurpata, lin, 10, ex- lin,22. CBSPiTES, I.CESPITES, perimentur^l.experienturJin.af.Rha- fol^ 106, lin^ 22^ at multi , l^ ut multi^ barb. gfl"* l* Rhabarb^ fol^ 150, lin^ liii,3f^6ccio, ]♦ ficeior^foU I07^ Venea, 26*mofbos prae;, l^ morbos,acpra?,fo]^ l^Venea?* fol* loS* linv6. magnamina, l^ J 51, iin^ 15, 16, Chalcicitis, Chalci- magnanitHa^ lin^i^^Frifii, l^Frifiae^ lin^ tis. fol* if8* lin*23* dulciffimi , dul- 164 OMLANDIA etiamnum, l^ OM* ciflLnis^ foJ^idfJin^^^^falis prunellae LANDIA) etiamnum^foUio9*lin^2*3^ ^ijj^falis prunellas^ lin^ 27^ Croci jj, St Brabantia, 1, & in Brabantia. liu.24, l Croci ana gj. fo],i68^ lin.xp, fifiller, fignificationes,l,fignificationis. lin.^p, i fiitilTet. fol, 171. Hn, 17, hauftis , I, RuHcJ.Nunc,lin,3r,nommi,]*nomi.- hauftus.fol, i^zjin.ii, hoo, l.hocjn ms,fo],riiJin,ii,mox &,Umoxex. marg.ij.fecund, foU 173 Jin, 16, ana lin, 13, & om-, 1, ex om% lin. 32, fyl- ri}; ana rii fol, i74Jin* vici, ], vfteribus,] lylveftribus.fol.ii9 lin.24^ vilci. foU i^^ilin.^Jnflammationem, oppidum,Monte, Uppidura Montis, inflammationibus, lin, 27. ana zj. 1. io],i2oJin,i2*atqui, L atque.fo]^i22. -r- r ^ or ^ . lin.2T.plurimus, i.plurimis. fol.U^. ^"^lj- foM78Jn%6. ana mamp 1 ana vaiiusjj. ^nriitovaiius^ roi^ igo^ i»n,i^ t iAicrt*.ixiiix.M---^. dic, I, dici, fol, 131, lin, 2, Prytanei, J, ^3- Britannic^,^viiJ. i-Britannicae 5VIJ, Prytan^i, fol.i^i^ Hn^ ginguivis, U lin. 17. Mucis,L Nucis. lin. iS.Spica, gingivis^ lin^i^* moribus , Umorbus^ ^fs- 1. Spic2e|fS' fol. 187. lin. 18. Sto- lin,2i^Herba,]^Herb^*fo]^i334in,23t macci, 1. StQmacacci.f fpl. i8S-lJn-i7- , G 2 " tepi- 1 E a R A T A. tepidum, l.tepidam. fol*i9oJin«6» n«- gociaiiones, U negoiiationes. foK i^i» iin. 33. CENTAURI, K CENTAU- RIL fol. 194« lin. I. infiftens, Uinfi- ftentesJin.3.FLORES,UFLORUM. foLi96. lin* n:iarefcentes, U marcefcen- 'tes> lin*2i. natara2,UNatura.lin*24* L ANGINOSUM, U LANUGINO- SUM. foi* 197» lin. II* transvctforum, Ltrans verforum» lin. 25. annutim, Uan- naatim* lin.28»29» purpurefcente, U purpurafcente* fo]*i99. li"*^* P^ofi- liunt* Caul: 8cc» le. proliliunc , donata. Caul: 6cc. lin, 12, 13. atqueaudiora , mod6 ex illa , K aique audtiora , modb cx hac , mod5 ex illa, pauco, U pauca» lin. 27»marefcunt , Umarcefcunt* lin. 29, 3o.gammula, U gemmuU* pulchra, l.pulchrfe. foU2oo* lin,33* fimbriatis cxornata,unica dcc. Ufimbriatis, atque unicd 5cc. foU 201 . lin, 2* confpiciiur 5 ore, I.confpicitur;exornata: ore* liri. 19. inferioribus, l*inferioris. foU2o?*lin*8* Annus,UAnnuae, lin* 17* fefquipedes, L fefquipedis* foU 2o6. lin, 1 1. multa, L multo* foU 207. lin*3 1, fimirotundis, ]. femirotundis» fol, 2o8. lin* 8* feipi- circulari, U femicircularia^ lin^??^ in- terni, U internfe. foK 212* lin,;?. cirum- datus,Ucircumdatus* foI.2i3* Hn. 16. 17* menbus, U menfibus^ foL2i4<4in*3. ftatura, K Natura> fol, 21 f . lin. Z6, 27* fefquidem, Ufefquipedem. fol. 2i8# lin* 29 . recondatur, U recondantur . iol* 2i9*lin^ 12. refafcentia,Lrufefcentia- fol. 223Jin. 17* aulHfque, I^nulHfque; foU 224. lin. 7. Teraeque, 1. Terrxque. fol. 227* lina^. innaptorofiliunt,]. in- narae profiliunt. foi. 228. lin. 33. exo- riuniur, l.exoriuniur, donata, fol.229# lin. 17. planum, U plenum. IN ALOIDARIO. FOI.4. lin. 31, didi , lege, ditatl» Fol. lin. ;S. pedum , fabri &c. 1. pedum , quibus fabri* fol. lin. 1 1^ condecoratOjUcondecoratos^^oI.^.li.^. corrupti, l.corruptis. lin. extinguun- tur, 1. extinguitur. fol. 1 1. lin* 3. folio- losque,l.foliolisque. lin. 13. fuues,L funes. foU I2.1in.9. protrduit, Lpro- trudit, lin* 16 idem, U ibidem* fol. i^m lin* 55. abnatis,!. adnatis^ foU 18. lin^ 25» ctaffis , !♦ craffis, fol* 19^ lin. i»2# pungenibus, i^pungentibus» lin^^^ci- nerarceo , U cineraceo* lin. iz^ crafla !♦ craCTo. lin^ 20. rotundis, 1. rotundus» foU2o*lin. I. BELGII reHdo, 1. BEL- GII oris relidto» fol. 24. lin.29» 30. noftra,!. noftr«» foU^s^Jin.^^. doeer, 1. docer* foU z6. lin. 14^ 15. sequfe ol- fadlu , U seque ac olfadlu* foU 28» lin* 27. quadrupla, I. quadruplo. fol.^p. lin. ^^. quibusdam, l^ aquibusdam* lin» 6» Balbta, 1. Bafora. foU 30. lin^2T^ confirmentut modici cibus> 1, conir» men lur modici cibi# F I N I S. f 1 i i I