Sept etu Pt 
-— - 


A 
€ 


x 


RET yusrte 


P 
Per T S 
UR OUR 


T Ege ed wc, 
P d 


- — —Ó 
We MARIUS mare Aeneane einem me na - d 


SCNUEDNRVN AA CU KDE KI DE «t CONES T —— " : m : d odadrame: A Piengibish " " , Miro onec gem 


L 
í 
* 7 [ 
D "? 
i 
1 
] 
1 
i 
. 
L 
] 
h 
' 
i 
^ 
1 
] 
y 
í 
Ü 
1 
] 
3 
1 
1 
, Ü 
D 
à H 
V 4 
D 
1 " 
i Ü 
B 1!» 
i 
nm 1 TT 
] m 
t ' 
: i 


id 


| 


ION.STONVf$ 


| 


33 : —— ; 
TE-ERRI—— SER 
T ^v fufum. ; Nature , jeti pe^99 per orben. , 
nnuumera: fparfit prodiga Mater Jd j 


Omnia JONSTONUM ., fandem conge[stt in unum. 
Omnia 4uo Junctim .laggior ille daret... Z 
Andreas Grjphiur .3 C. feci : 


| Jn 
————— 
HERI A HEEEEEES m: 


E- 
: 
d 


ANS 


SUNY 
SS 


S 
SNSS 


ANN 


* nlo r. 


QUAITEOA ATIU 


i E 


Bn. 4 
3, ^. 


1:1 


5 


ON 
ont fondo oma ttt tu 
2f $5 / ct, PM S «767 U be et 
Mr ET af i JE: ; ] 
ce A en qur um e IAS UR 
5s qo ow Ü 
die 
"C his os qug qs de. p 
di: TETUCWTIRISSIMO ET EXCEL 
LENTISS$IMO HEROI, 


DOMINO 


ABOGUSLAO, 
COMITI IN LESZNO: 
Supremo Regni Poloniz T hefaurario, Ma- 


joris Poloniz Gener ali;Sambor ienfi & Miedzyrzecenfi 


Prafecto, &c. &c. Domino & Patrono fuo 
gratiofiffimo: 


Hanc Hi ifloria Naturalis de Quadrupedibus pavtem — 
offert, utá, fe, CP faa [India , fibi commmendatá 
effe velit,obfervanter petit 


Illuftrifs. Excellent. 


) 
l 
| 


addicti [frmnm 
Se JOANNES JONSTONUS 
| Med. D. 


À 5 PRE- 


ae 


: CLA 


Nomen. 


" 


QA [ K 


* LENT 


7/41 


7, 


QVADRVPEDIBVS. 


xi] Lacet& deQuadrupedibusin genere 
( ^€3| aliquid przfari, Benevole Lc&or , fatisfadtu- 
rumq; rae confido, fi aliquid de Nozze, Parti- 
2l bus, Loco, Nutritioue, Augmento, Generatione,Fi. 
| £a, Animalibus acf ionibus,F [ue Differentiss, pra- 
mifero. Horum veró nomine Animalia illa 
|| nobis veniunt, qua mediz inter aerca & 
aquea naturz , pilis utplurimum, teftis quan- 
doque, obducuntur, & quaternis pedibus in- 
:4l cedunt. Gracé Teregimdayreveo noA ay Ter eg xe, 
J| X veresezpora, dixero. In reliquis omnibus 

inultiplex & incomprehenfa occurrit varie- 
tas,quz tibi,fibene perpenderis,ftuporem injicere poterit. Partes mihi pri- 


Plis.H.N. móexternasvide. P//o; habent quzanimal pariunt; qux ova;teftam. Equis 


11.6.59. 


funt in jubalargi, in armis leoni: dafypodi & in buccis intus, & in pedibus. 


Parte ex. Villofiflimum animalium lepus. Omnibus fene&ute craffefcunt. In folo 


fern. 


[ 


equo canitiem contrahunt.  Setis fues & hiftricesteguntur, oveslana, c2 
praaruncum dementodemirrunr. — Corzuzz Hippopotamotam craílum,ut 
inde tornentur hafta: elephantis eciam & rhinocerotibus fcré impenetra- 
bile. Nullibi major naturz laícivia, quam in Cerzibus. Sparfit hac in ramos, 


Tlin.H.N. 4£ Cervorum. Alis frmplicia tribuityut in eodem genere fabulonibus ex argumento di- 


lr.c37« 


&is. Aliorum ffnxit ia palmas, digitosá, emifit ex is, unde platyceratas vocant. De- 
dit ramofa caprets, fed parva: nec fecit deddua.. Convoluta in anfralum arietum ge- 
neri,cei ceffus daret : infeflatauris.. Rupicapris ia dorfum adunca, damis in adverfum 
Ercéfa ,rugerumd, ambitu contorta ein leve fafligium exacuta , flrepficeroti , quem 
addacem Africa appellat. Mobiliaeadem ut aures, Phrygia armentis : T voglodytarum 
án terram diretla: quà de causá obliqua cervice paftuuzur.. Alias fengulast" hac medio 
capiteaut naribus. — lamá, alis ad inciríaem vobu[layaliis aditum. Aliis aduncaaliis 
veduncas alis ad jactum pluribus modis fipina,conver[a,comnexa: omuia in mucronem 
micrantia. Auricule omnibus duntaxat animal generanubus,& quidem mo- 
biies. Minores aliis vel majores. CervistantumfífcifTz ac velut divifa ; forici- 
bus pilofz.In equis & omniumjumentorum genere,indicia animi przferüt: 
feífis emarcidz: micantes pavidis: tubre&z furentibus: refolutz zgris. 0s 
magnohiatu,cani,leoni,& venatu viventibg refciffum; mediocre,(uum ge- 
neri. Promufcus foli elephanto. Maxille longe jumentis, rotundz fimiis. Co/luzz 
leonitantum,& lupo & hyenz ex fingulis cflibus rigens.DeMamzmz hocob- 


Plia.H. N. fervatum à Plinio. Qzzbus folida ungula; nec Juprà geminos fetus , bec omuia binas 


Y.ri.c.42. 


habent mammas, uec aliubi quàm iufeminibus. Eodem loco bifulca Cj cornigera: bo- 
ves quaternas, oves caprad, btnas.. Ou numerofo facunda partu, i» quibus digiti in 
pedibus, hac plures habent toto ventre, duplici ordine, ut fues : generofa duodenas,vul- 
gares binis minus : fémiliter canes... Alia ventre medio quaternas,ut Panthera : alia bi- 


"HAS, 


ük : 


PORGEFATIO. j 


945,ut leaena. Elepbas tantum [ub armia duas : nec intefore, fed citra in alis occultas. 
Nulli in feminibus digitos habentium. Digiti quiis ex rapina vidus; quini in Plin H.N. 
prionbus,pedibus, eliquisquatemi. | Lconelupi, canes, & pauca ala; in ! KE 
pofterioribus quoq; quinos ungues habent, uo juxta crurisarticu'um de- 
pendente:rcliqua, quz func minora, digitosqinos. —7zgues omnibusqui. Plin. H.N. 
bus& digiti. Sed fimiz imbricati: rapacibus nci: czteris rct ut canibus, io 
prater eum qui à crure plerümqidependet. //z69las tolidas habentqux ' 
non funtcornigera : cornigera fere bifulca fut. Sues in Illyrico quibusdain 
locisfolidaslabere dicuntur. Veterinocanamgeneri renafcuniur.. Caude deas H.N 
denique, cmnibus prater fimias, & ova gigentibus pro defiderio corpo- "^*7^ 
rum. Nuwdebirtisutapris : parva vilo(is,uz urfi: pralongis fetofe ut equis. Ampu- 
zata lacertis venafeuntur.. Boum longi[Jruus cauliata, im imá parte birtus.. Idem afi- 
25 longior quam equis , fed fezofus veteints. — Lontiuftma parte ut bubus e$ forici: 
pattheres nou item : vulpibus e$ lupis villofusut oribusyquibus procerior. Haud mi- 
norZzzf£ergorum diverfitas. Deztes e&crti veri,apro: ferrati,cani,leoni: con- 
tinuj,equo, bovi: acuti primores: plani inetiores. — Altero ordine carent 
cornigera. Nullisexerti,quibusferraci. Nvuliexerti vel ferrati,cui cornua: - 
fed omnibus concavi,cateris folidi,fimiz u homini. Ruminantibus,leoni 
& cani mutantur. Suibusdecidunt nunqum. | Lzzgua Crocodilistotaad- 
hztet: leonibus ac felibus imbricacz eft fperitatis, ac limz fimilis: Ele- 
phanto precipuélata. Coffe fuibusdenz ,:ornigeristredecem. Cor omni- 
busin medio pe&oreeít. In equorum boim & cervorum offa reperiuntur. 
Maximum proportione , muribus, lepori Afino, cervo, hyanis, & omnibus 
propter metum maleficis. Pa/o,te[tudinfine fanguine : Chamz'eoni por- 
tione maximus, & nihil aliudintus. Zente folidipedum afper & durus: ter- 
reftrium aliis denticulatz afperitatis, aliscancellatim mordacis. | Deru- 
minantium ventribuslibro fecundo dixinus , Lzez rotundus bifulcis & cot- 
nigeris: prolixusmultifidis: przlongusfdlidipedibus: minimus pecori in re- 
gione Afix quz Scepfisdicitur. Reges omria habent quz animalgenerant: 
ova parientium;teítudofola. 744 nuli ovagignentium praccr ceftudi- 
nem: nulli, nifi fanguineum pulmonem labenti: nulli,pedibus carentium. 
De Adipe & $evoobtervatum , Corgigera ulá parte dentata , cj» qua in pedibus ta. Vlio, HN, 
los babent , fevo pingue[ceve : bifilca feiffsue in ligitos pedibus,Qi» man cormgera,adipe. "7? js 
Coucretus hic C cum refrixit fragili : (émperj, in fine carnis. — Contrapingue tnter 
carnem cutempo, [ecco liquidum. Quadam min pingue[cunt [leviliora cuncta panguia. 
Medulla igjuventarubet c? fenecfa alefeut| INonmft cams bac o[fibusszec cruribus 
gumentorum aut cagum.. Pinguis iu quibus a eps: fevofa cornigerss : Fvfés mulla : leoni 
infeminum c brachiorum o[[ibus exigia. Eytantum de partibus. Locuee plaris- Lecws; 
Queterram natura defignavit: paucis, ut Crocodilo, hippopotamo, caftori, 
teftudinimarinz,& aquam. —Exhlis &jllisquxdam latibula habent: quz- 
dam in arboribus degunt. In frigido clmate nonnulla; in calido alia inve- k 
nias. Negata in eodem fituquzdam aliquibus. In Czcia(Lycia alii legunt) Hiero 
dorcades non tranfeunt montes Syris viimos: omagri montem qui Cappadociam à Cili- "" [uU 
ciadividit. In Hellefontoin alios ffaesmon ommeant cervi : e circa Arginuffam ela- 
tum montem non excedunt. — In Pordafelese infula viam muflele nom tranfeunt : im 
Baotie Lebadia illata , folum ipfum fugiumi , qua juxta im Orchomeno tota arva fub- 
ruunt talpa. In Ithaca lepores illatimoriumuryextremis quidem in littoribus : in Ebu- 
Jo cumiculi nou funt.. Cyrenis muta fuere vase : illatis $ continente vocalibus durat ea- 
yum genus. In Olympo Macedonia mante 20n funt lupi, nec in Creta infula. Mairabi- 
lius,cervosimeadem infula, praterquam inCydoniadarum regione uon effe. In Africa 
aec apros, nec cervos,nec capreds. Frufrà & zz viciu uniformitatem quzris. Vidws, 
Heibis & fra; ibus boves, cervi, equ fues vefcuntur: humiliorem deprz- 
danturoves; altiorem,ramos,& germina caprz. Carneslupis.leonibus & 
canibusin deliciis: pifcesfibro & feli: mufcae chamzleoni, Ruminantci- 
| A 5 bum 


Partes in- 
terná. 


! 


ó ? RAEFATIO. 


bum quzdam, quzdam noritem. | Simiam & Cercopithecos inter pam: 

phaga forté re&é pofucris. |Irfus hyeme inlatebris, eo humore quem ex 

Gemirati, prioribus pedibus tum intum[centibus exfugit, vivere creditur. De Geze- 
ratione habe,concipere quzdi citra coztuz, ut poft Nili à terris receffum in 
AEgypto mures. Congredienum plzraqueautumno z'ftate vel vere coire: 

cüm ferocitate tauros & urfo$fine ea canes. Vivosfoetus maximus nume- 

rus profert: ovateftudines, Crcodili,lacertz &c. — Molam ex ventoin Lu- 

Refend.  fitania equas concipere ex Retndo difco: boves gravidos dextro duntaxat 
77 vulvz finu ferre, etiam cum gminosferunt, aliunde. — Geffatiozgis tempus 
j mirévariat. Lupus meníem el ad fummum XL. diesgeftatur: canisno- 

. vem feptimanis: fus quatuor renfibus: capra quinque: ovis circiter fex: 

bos decem: equus undecem. Tem de zumero partus intellige. Mula nun- 

quam parens creditur : lupus fmel duntaxar in vita eniti: lepus etiam fu- 

Awgme- perfxtat. De 4ugmenzto hoc dixie fufficit; woroxe»$ & bifulca, digitatis ma- 
fum. jora,chinocerotem,camclum,hspopotamum &c. fi exceperis: differreque 
in cadem fpecie propterloca mznitudiaem. — In regione Camaduatietes 
afinisnoncedunt. — Teftudinesd Taprobanam tantz ut CIII. pondo pe- 

vi. — penderint : lacertz in /EthiopiCubitor. oCto. — ita brevis quibusdam, 


Eee d i3 Wee : 
Animales apparct: Cervos centum in Hifbria invenies. — Ad Apimales acfiones fenfus 


4870. — extergi Gc interni appetitus, Gc lecomolua, pertinent. Dorcades& lynces vifa 
excellunt: hyenz & feles de no&eyident: talpe parum aut nihil. | Acuté 
audiunt lepores: Cameli;cervi, &equa Lybicz cantu cibiz oble&antur. 
Oderatu canes valere nemo ignont: fue: adeó funt debili, uene fztore cani 
moveantur. Simianos gzf/u vindt,ut vulgari verficulo traditur. — Jz£erzos 
fiattendamus, Infignis funtamemiz quadam, ut bubalus;qui capite abdite 
totum fe latere credit: Sagaciffina quzdam. Simiz nihil non imitantur. 
Vulpes glaciem transmiffurz ,adnota aure , ejusdem craffitiem explerant. 
Cancs quamvislongaitinera meninére: neculli,prater hominem memo- 
riamajor. Cerviaudito canumlitratu fecunda fugiunt aura, quó pariter 
recedat veftigiorumodor. Reliqua incapitibus de equis, capreis, lupis,8z 

Cictode aliisvide.  Maximé veró mirandun quod tam multz quadrupedes fciant, 

NacDeor. qug merbisfuismedeantur. Pantleraftercushumanumquzrit. Teftudo 

m cunilz quam bubulam vocant, pafu vires contra ferpentes refovet: mu- 

Dicuy ftela,ruta;in murium venatu,cum is dimicatione conferta.  Bosin Cypro 

ede contra tormina, hominum excrementis übi medetur. — In Appezitu Amor & 

|— — Libide,przcipué occurrit. Simiarumergafztus tantus;ut zzagza ex parte com- 
lectenda neceat. Suesfaeminz libidire turgentes adeo efferantur, uthomi- 

LiviusL41. nemlacerent.. Tantifuroris & tauri;ut vacca enea Syracufts,ab agrefli auro,qui 

Plin.H. N. pecore aberrafJet inita fit,ac femine afherfa. | Econtra Camelus coitum in propa- 

Lice. tulorefugit.. Equum detracto oculorum operimento, & cognito cum ma- 
tre coitu, przrupta petiiffe, atque exanimatum, Pliniusauthoreft. —Girca 
Locomotivam veloces quosdam, tardesalios novimus. Nullum animal cur- 

Xedoph. fu leporem zquare, credidit Xenopaon: Horatius veró cum celerrimam 

r S T curam dicere vellet, oczerezs cervis dixe. Alce tantum itinerisuno die con- 

'  ficit,quantumequustriduo. NildeArabicis afinis dicam: nam vulgares 
yox — tatdiflimi funt, ut & Tigris,docente ncsBontio. oci feré oblitifuiflemus: 
cujus tamen infignis in ifto animalium genere eft varietas. Equus namque 


hinnic: Taurus mugit: Afellus uncat: Aries blaterat : Ovis balat: Susgrun- 
niti 


Pug Aeg" qo. 7 


nit: Verres quiritat : Cervus onager glocitat : Caper circus mutit: Aper 
frender. Leo rugic: Tygris raucat: Panthera caurit : Pardusfelit. Lupus. 
ululat: Barrus barrit: Canis latrat.. Vulpecula gannit: Catulus glaucitat: 
Lepus vagit. Musmintrat: Mufteladentric: Sorcx difticat: Rana coaxat. 
Sedad Pfum deveniamus. Bonoenim noftroà Deo condita,nemo nega- — ^fw. 
verit. Hincnobis,Alimonia, Medicamenta, Ve[litus,&: talia. Alimonia.L.ac narn- 
que nobis fuppeditaat pilis przdita, ex quo butyrum & cafeus conficitur. 
Carnes jumenta, & quz in defertis vivunt cervi, apri, damz, alce & alia. 
Nec tantum ad neceífitatem provifum eft, deliciarum etiam oblivifci no- 
luit Natura. Leporis carnem , prizam zattyam Martialis vocat. Caro veróà 
etiam domefticz fuis quinquaginta modis ita condiri potcft , ut totidem 
ferinz carnis fpecies videantur. Medicamenta. Docuere enim quzdam : nec 
unum eft; quod non aliquod fuppeditet. Cunilam & rutam contra venena 
valereà muftela & teftudine accepimus. | Venas fecandi artem Hippopo- 
tamusdocuit. Du&u cervorum didamnum fagittas extrahere(cimus. De 
remediis contra morbos, Hiítoria confulatur. — Peffitus. Magna pecori 
gratia inufu vellerum: corporum tutela ipfi debetur. Cafpiorum ditiffimi 
veftimenta expilis camelorum conficiebant. Ex lanisetiamilla &unt,qua 
Cafar fübcoacta, Helmoldus Presbyter feltra & ffltra. Graci mira & msan, 
vocant. Exhis, aut ex centonibus, aut ex coriis, tunicasaut tegmenta mili- 
tes faciebant;quibus tela vitarent. Mortua pellesfuppeditant. Primz tuni- 
ca quas Deus fecerat, ex iftts. Pelle leonis inducbatur Hercules. Exagni- 
nis Rhenones Germanorum erant. Perones excorioconficiebantur: nobi- 
liorum calcei exaluta. Frifiidenique,juíIu Drufii, coria boum in ufus mili- 
tarcs pendebanr. De a/iz sfrbus hoc duntaxat dicam. Canesad cuftodiam 
facere. Felesalimenta à muribusdefendere. Equum,;afinum, mulam,Ca- 
melum,;adve&uram adhiberi. Ex nervis fiunt fides. Camelorum veretro Arift. H.A, 
optimé arcus intenduntur. Funesquibus brachia catapultarum continen- I 
tur,torquenturénervo. Dentibusaprorumlzvigaturcharta. Plebejos Dionyf 
minifítros apud Romanos quidam bovillis cornibus infonanres, ad catus co- Halicara. 
ebant. Per cornu fluentiain fauces hominum vina decurrere, dixit Ambrofius. ^: 
resin certé barbari feptentrionalespotabant. Delii Apollinis ex corni- 
bus ara, inter feptem orbis miracula recenfetur. Taurize felli pracipua poten- Pio. H. N. 
tia etiam in are pellibusa, aureo colore ducenda. Quid de Fi;zze dicam,de cujus NOTES 
difcrimineitaPlinius. Humanas dapes ad boc inprimis advocant.. Alii prefevunt plin, 
bominum potus, in coriariorum officinis, pilo madefaéfo. | Proximt fpurcitias [aum lau- 
" dant: Columella falus damnat. Varra precepta adjicit , equino , quod fit leviffimum, 
fegetes alendas : prata verà graviore , ci quod ex bordeo fiat , multasa, giauat herbas. 
Quidam etiam bubulo jumentorum praferunt , ovillumq, caprino : omnibus verà afi- 
ninum , quoniam lentiffime mandant. — De Differentis in infinitum agi poffec. Diffeestia. 
Quomodo veró in fuos ordines, totum Quadrupedum exercitum digeflc- 
rimus; Hiftoria docebit. Occurrentprimó Solidipeda: mox bifu!ca, tam 
ruminantia, quz vel cornuta vel non, quàm non ruminantia: digitata tan- 
dem,tam vivipara, quz velterreftria, vel aquatica: quam ovipara quz vel 
tegunturteftà,velnon. Sed noloinhanc rem plura. — T'u, Bezevole LeZfor, 
laborem boni coníule, & proximis nundinis, Hiftoriam Serpentum & 
Infectorum, quam Sublimium, Subterraneorum,& Homi- 
nis Hiftoria,(i DEus voluerir,excipiet, 


expecta. 


HISTO. 


Aldrov.de 
Solidiped. 
C.To 


Ariftot. H. 
A 1l.a,c.1. 


vé (3) 2e 


RIpRLIBiLLILEE 
Atcucat S V a 
TIPTTUT 


iiiiiid 
Eri 


TOPPPTPSEPII 


he 


id 
S 
TTTTT 


HISTORLE NATVRALIS 


QUADRUPEDIBUS 


LIBER I 


DE QUADRUPEDIBUS. 
SOLIDIPEDIBUS. 


CAPUT EL 

De Equo. 

zwWRutis animmanti- 
|| bus, quz fanguinem 


D GN 

«aliis quatuor pedes, 
F|largita eft natura. 
Quztot habent, La- 
tinis Quadrupedes, Grzcis rerez/móv, 
Ariftotelizéé« dicuntut, & fub tribus 
fummis generibus cótinentur. PFuum 
€i aad: £5 A09 (01 V5e CV; feu B voX ots aut pora 
»iíicupnsew£, Euripidi wor, quati 
upá tantum praditum un; ulá , di- 
citut. Plinius Solidipedem, Gaza 
Solipedem vocavit. A/rerum ett,quo- 
rum pedes binis fiffurisutrinque;hoc 
eít;à parte priore & pofteriore dedu- 
cuntur. Unde /;fzka Latini , 252 
Grzci vocaverunt, eaque chelas fcu 
forcipes pro ungulis habere, Ariíto- 


tcles dixit. Tertium mu gad ic & mh vd d- | 


xr^o,multifidum,& mulapliciter di- 
giratum , quod pedes manuum no- 
ftrarum inftar , multifidos habeat. 
Omnibus pedes ad ingreffum dati 
funt: fed digitata prioribus przterca 
ad manuum officia uti nituntur, 
quod folidipedes pofterioribus fa- 
cere, Ariftotelesannotavit. Ex .$e/j- 


dipedibus , funt , Equus , Affnus , Ozager, | 


Mulus, Monaceros, & Elepbas, de quibus 
ordine hoc primo: ibro agemus. Ab 
Equo autem incipimus, quód cjus fin- 
gularis fit, inter jazzezza; quz àjuvan- 
do noftras operas Latinis ita dicun- 
zur, przftantia, 


inter urbis munitiones recenfet. Roc 


Babehr , aliis binos, | 


maniin ejus emptione deniszris mil- 
lia é publicoperfolvebát;adimebátq; 


bello inutilibus. Cófulisaut cujusvis Diosyf.- 


Imperatoris equus, phaleris exorna- 


cautum , ne quisequos extra provin- 
ciam emittat. Circaffi equos plebeis 
permittere nolunt. M. Antonius in 
civitatibus federe in equis prohibuit. 
Atheas Scytharum Rex ipfe equum 
fuum Itrigili purgabat, ut Plutarchus 
meminit. Andromache Hectoris 
conjunx, tpanibus fuisavenam & fz- 
num Equis mariti prebuit, quod eum 
hifce delectari fciret. — Theophyla- 
&tus Lacapeni Imperatoris F.Patriar- 
cha Conftantinopolitanus ultra duo 
millia equorum habuit,&z in cisalen- 
dis adeó fuit intentus , ut piftachia, 
pincas,palmulas, uvas paílas, caricas, 
caq; omnia ledtiffima, vino fragran- 
tillimo temperata , eire etiam, 
CfOCO, cinhamomo, aliisque precio- 
fiffimis aromatibus, iis appeneret,;in 
hoc luxu , verum Imperatorem fu- 
perans; qui, ut ait Capitolinus, equo 
fuo nominc volucri , uvas pattas, & 


; nucleos, in vicem hordei in pracfepe 


ponebat.  Moxii Tartariz: populi, 
conítituto & folemni quotannis die 
equum poft aliquot cerimonias co- 
rio exuebant, carneque in menía ab- 
futnta, paleá implebant, & mox ere- 
&z arzimpofitum ,ut propitium nu- 
men adorabant;pellesque preciofio- 


Demoftheneseum | resoffercbant, ut Jofephus Barbarus 


in 


l.ro. Antiq. 
tus,ornamentum , ut apud Halvcar- ; 1 
y 


naffcum legimus. In multis regionibo' 


w 


' 
n 
IA 
)fif, 
7 
UA 
Ui 


RRSRRS 
ESRRNS RR RN 


| | ] Tab : 11, 
á — Equu; Foficur ; Iff Pferd . 


Im 


" 


Equus Fannonicus five Hungaris 
Hungarifehes Pferd |. 


So 


M 


ifch Pferd. 


[ op 


ius. A. 


ep 


E quus A. thi 


N 


SS 


SN 


Un uS 

AEN 
nU i4 
Pun 


"ab : niti. 


Equi À 


SN 
NNUS UN 
ANT 


p 
a 


N 
VAR 


DE QVADRUDPED. 


in fuo itinerario reliquit. Vixit Pe- 
trarchz, temporc in Italia quidam, 
qui zgrotanti equo quem amabat, 
auteum pulvinar, ac fericum cubile 
fubftravit: Cumque ipfe interim po. 
dagrá vinctusatqueimmobilis medi- 
corum lcgibus regeretur , nihilomi- 
ntustamen, aut fervorüm vectus ma- 
^ gibus, aut equo altero vix injeétus, 
& (uos 1miedicos fecum ducens , e- 
quum agrum füum bis cerque quo- 
tidié vifit bat , illi , fufpirans atque 
anxius aflidebar , illum leniter ma- 
nu ttactans , blando murmure fola- 
batur. "Íradit denique Ludovicus 
Romanus , Naríingz Reyis poren- 
tiffimi equum tanti pretii efle credi, 
propter incredibilem margaritarum 
quibus o:crátus cít copiani, quan- 
ti eft quzpiam ex noftris urbibus. 
In tanto apud plerasque centes z- 
ftimio equus habetur , ut pluribus 
Aldrovandus oftendit. | €axterum, 


No»; Utad Nomen ipfüm accedamus , va- 


tia tam apud Grzcos ; quàm ápüd 
Latinos fortitus eft, — Grxcis dici- 
tur /39. 353€, quod de pullo pto- 
prié futnetidutm eft ; Z»« Caribus, 
unde Alfabando | cuidam. nomen; 
xivns Hefychio & Varino , quod 
tamen equogradario duntaxat com- 

etere. videcur ; éz»G- Liguribus, 
&xG« & Ediymologo , x&6229 & 
XaG Z»uc ; 6 Syro Xu lc «A16 ilo ; quod ex 
przíepi abundé comedat; quo ta- 
ien vocabulo cm: (5 6-, feu ope- 
farius equüs tantum venit , ut apud 
Latinos vilitatis fignificationem ha- 
bet; //o- hinnus, & 299; quotum 


... illud equut qui equum habet pa- 


trem matíé afinam : hoc matr equa, 
patrem inulüim, fignificat: ab Arifto- 
tclc tamen, pro pumilo equo; ut & 
Suida , cui ^w, oi x9A260i Gv izrzrev s fü - 
mitur; xo«s noh fimpliciter equu$ 
€ít, (cd qui ab uno feffore agita- 
£ur,Varino 4(:»vQ- & 4(& — Arifto- 
phanis interpres equum geéneto- 
íum intelligit: alii fellarem , fella- 
rium, & nudum interpretantur; 
quidam , fed malé , deíültoriüm. 
a£vníumz epitheton potius eft quàm 
íÍynonimum. | Siquidem fic dicitur; 
quód zwm£ , teffe Euftathio, dica- 


tur (^eg xwrayeveQQ» Tác EA và pirum 


p 
Te/xa& Tuv izrwv cupsdéseu : id eft y ca- 
tena feu funiculus auratus , quo co- 
mz in equorum frontibus fparía 
colligantur. A Latinis vocatur E- 
quus , Ícu ab zqualitate , quod pa- 
res antiquitus Jungebantur ; feu 
quód quando quadriga jungceban- 
tür, zquabantur, paresque forma 
& curfu jungebantur ; ut lfidoro 
placet; Emiehus , apud Firmicurn; 
ut Scaligc£ notat ; Cantériuts ; Ícu 
quafi carenterius , quód caftratus fit 
& femine quod careatVarroni vifum; 

Ícu quod ipíi cauterium inuftum 
fit. Ab aliss tamen pro viliore fü- 
mitur. eredus cít equus viatorius, 

|qui neque rhedam neque cifium 

trahit ; vice rhedz tamen eft , ut 

Turnebus voluit; lfidorüs tamen 

& Feftus rhedarium effe vult ; Pro- 

; Copiuscuríus publici. — Mazzgs, par- 
vus equus dicitur Ácroni & Por- 
phyrio apud Horatium, quód man- 
fuerüdine manuum ductus fainilia- 
riu$ fequatur ; folutos ze//u£ares co- 
gnofninatSeneca. Dicuntur & Bur- 
dones , Burichi ; burdi , buridi ,. & 
bürici apud Vegetium, forté 3 7&7 
qQégruv ab oneribus , ut Gefnerus re- 
liquit; / Strabo Gygenios appellat. 
UMulimones forté dicenrnz, quód iis- 
dem ex locis habeantur. Et tantum 
de Nominibus, Equum Defrilere, 
utpote animal omnibus notiffimutn, 
noh eft opus. Itaq; de parzibus tantum 

| agemus;& vocabula que apudautho- 
rcsoccurrunt,explicabimus. Pzgule 
ima] Grsecis, quali eq; quod nec bi- 
fidz,necmultifidefint. Chbelidon, fcu 
hirundo, eft un, ularum eoncavitas à 
nido hitundinis dicta. Bazrachosfive 

| Rana, eft ea parsquz clavisfolearum 
Ízpemalé adactis lzditur ; feu teneri- 
tas offiuin referens fotmam ungulz, 
quamnutrit etiam;eiusq; radices infe 
cótinet.Barbari Tuellum vocát,Ger- 
mani einem Sert/nucleum; Siungula 
pleniores fuerint carnofzq; citra ci- 
vitatem ; Xenophon tefte Czlio, x«- 
js?«s vocat. Cofniffuram ungülz cum 
pede » feu ungule exortum, Graci s 
Q^» , Hippocrates v óvx/G- depovíav 
dicit. xu/« Hefychio & Varino func 
ungularum pars; alii vicinam iis 


B effe 


Ifidor.Orig 
l.12.6.43- 


PárieEgui. 


Plutatch- . 
de folert. 
animal. & 
inSertorio. 


"t^ 


effe volunt , ideoque xvorac vocari. 
Gefüerus putat à Ruffio appellari 
Faltem.Dicit enim(inquit)locum effe 
delicatum& nervofaüm,parumqQ; cat- 
nofum,quod for(an erit ueeoxvver. Ta- 
los nullifolidipedum effe fcribit Ari- 
ftoteles, Afino Indicoexcepto. 5f 
fi^gà id eft in pofterioribus pedibus 
quadrupedum, qtodin prioribusge- 


nu, vel, eft nodus aut articulus tub 


crure quo pedis verfura conftat , ti- 
bixQué ita annectitur pes , ut verti 
poffit. Batbari garrecws nominant. 
Bafrs fant offa quedam fub tibiis Ve- 
getio , Calcaneos forte intelligit. 
«eon eft os tibiz quod radius voca- 


tur. Cirri&fübcirri,equorum funt 
ornamenta.  Crüra equi Vegetius 


vocat gazibas quafi campas: Hippia- 
tri Graci feaxie & x^» vocare 
videntur. Vegetius etiam Latine 
brachiola in equis dixit. ^ Coxezdice; 
maximas & validiffimas habet , iis- 
que ut plurimum valet. Inde fieripu- 
tat Ambrofius Nolanus; quód feffo- 
rem ephippiumve juxtá humeros a- 
met,contra ac afini & muli, E2ea X e- 
nophonticft dori ea pats qua infide- 
tur. «exxv5« Vocant vctetinarii partem 
quandam inter armos , feu à evvepia 
interfcalpio ; A^bfyrrius «dxsar appel- 
lat. Hinc /Étogenes equi , quod 
genitivam quandam notam :» wis 
duoc xg) 16 wo habeant. — Gefnero 


HISTORIA NATURALIS.- 


apud Plutarchum vide. Qui ex collo 
dependent crines, Isfa Latinis, Xe- 
nophontix«, Ariftoteli »«o/o feu cri- 
ftà, dicuntur : qui à vertice juxta 
oculos & tempora propendent , ca- 
pronas Latini, Protocomium, Vegc- 
| tius,aexe|wo X enophontes dixit. Pa/- 
pebra inferior pilis carec: ideo repre- 
henfus pi&or,(Apelles is Ephefiusan 
Nicó, Micon,velPolygnoftus fuerit, 


ambiguum)quéd eosaddidiffet, Soli 


prater hominem canefcere , przter 
Ariftotelem, Plinius prodidit, quod 
os in quo cerebrum, tenuius quàm 


»*- 


catera pro magnitudine habeat, fed 


falíó. Nam & canes caneícunt, fub 
ephippiis etiam in Cicatrice femper 
albi proveniunt ;, feu quód cum ea 
pars fit debilis, nutrimentum non uc 
antea digeritur ; fed quodammodo 
corrumpitur, ut Ariftoteli placuit; 
feualiam ob caufam. Unicoloresta- 
men evadunt,fi hordeum toftum & 
| in pulveremredadum , quod vim di- 
| fcutiendi, detergendique obtinet, 
| infperíeris. De ColoribusinDiffe- 
rentiis apemus. Demfes utraque oris 
parte habere continuos , tradit Pli- 
nius & Ariftoteles inter averamoxra 
recenfet. Habet autem prater agna- 
| tosquilupini & fylveftres aliis & pro- 
ximá maxillz parte;pullis praíferrim 
i adnafcuntur, (ere T&V qe3e quor) qua- 
draginta. nte czteros , dentes 


veró , Coccyx, eft parsin medio der- | parvi, magnitudine fabz, in cibo ca- 


fo , juxta fpinam eminens. remus 
idem quód humerus. — Derfum Gar- 
refum barbari vocant. Mammas,tram 
mares in hoc genere , quam foaemi- 


nzhabenr;&faming quidemomnes 


binas inter femota , mares , illi tan- 
tum , qui matri fimiles prodiere, ut 
Ariftotelesteftatur. ^ Caudaz habet 
bovillz contrariam , tenorem vide- 
licet brevem, quem Plinius caufem 
appellat,pilos prolixos. Illam Ve- 
gctius zzufcerium , à mufcarii llabel- 
li fimilitudine ; hos Plinius feas , &z 
longiones quibus muícas abigunt 
Gtazci &6» vocant. | Duriores funt 
in equis quam equabus , quod ha- 
rum cauda urinà madcfadz , feras 
invalidas habeant. Quz dc Ser- 
torio fetas vellere jubeate dicuntur 
d 


piendo impediunt, unde jumentum 
Ítrigofius evadit. Ariflorelesmaribus 
quàm foeminis plures effe notavit. 
Eospro ztatis ratione equus mutat, 
ut & alia veterina.  Anterioresqui 
prius mutantur, Grzcé ipaesóís: & 
pec vocant , quafi fe&tores, aut inci- 
fores, Latini medios, Vegeriuslacten- 
tes,Plinius forté pullinos.Suntautém 
numero duodecem, fexnempein fu. 
periore,totidem in inferiore maxilla. 


mum détes medios dicitur amittere, 
duos füpetiores , cotidem inferiores. 


quosamiferüt,& incipiunt nafci quos 


4 


| Xenophon ye , ut & alii Grci Arift. H.A. 
nomifárunt , quafi taris indices... 


6.C.22.. 
Equus enim triginta menfium , pri-- 


 Incipiétesquartüagereannum,itidé - 
cjiciunt & totidem,proximoseorum . 


DE QVADRUPED. 


vocant Columellates. ^ Quintoan: 
no , incipiunt iterum eodem modo 
amittere binos,quos caninos habent, 
tum renaícentes eis fexto anno im- 
pleri. Septimo omnes habere folent 
renatos& completos,utVarro;expo- 
fuit. A compleméto;inquit Abfyrtus; 
cum reliquum trimatum agunt; dens 
rumpitur & rotundatur; & in trian- 
gularem figuram exit , quo tem- 
pore przcipuc defluxio in oraequo- 
rumdecumbit. Fiunt nonnunquain 
à feptimo anno prominuli, quos ses- 
zetlwxoras Abfyrtus ,, Varro brochos 
vocavit. Columella quoque & Palla- 
dius, feptimo anno omnes expleri z- 
qualiter,afferunt,&cex eo cavatosge- 
rere , poftea veró quot annorum fit 
comprehendi non pofle: decimo ta- 
menanno, tempora cavari, & fupet- 
cilia canefcere, & dentes prominere. 
Duedecimoanno nigredinemin me- 
dio dentium apparere , Vegetius ad- 
jecit: at Ariftoteles & Varro,niteíce- 
reinfenecta fcribunt. Pliniusrube- 
Ícere legit. Ab hac dentium varietate 
funt & aliquot equorum cognomina; 
Ao uoy Flefychio 8z Varino dicitur, 
qui nullum ex dentibus reliquum z- 
tatis habet indicium,quisesGemyrs pov 
& a vsuer dicitur. A GA (a & a GcAu Twp qui 
eos dentes rion amifit.evzegcGoA - quii 
fecundum eos dentes projicit. at»- 
m6 $^ qui primum. Petrus Creícen- 
tienfis przter indices iftos , habere 
fcaliones & molares;ait: fieriq; poffe; 
ut nonnulli plüreshabeant: fed tunc 
dentes effe duplices.Dentibusautem 
adíene&utem firmis utitur, quamvis 
duriffimis cibis vefcatur, quod à cali- 
disabftineat,fi Cardano credendum. 
qá9:9. & in homine maxillam deno- 
tat , dicitur tamen de equis potiffi- 
mum. Eandem vel faltem proximam 
partem vzxo Hippiatri appellare vi- 
dentur. Maximzillis maxilla , & à 
maximis moventur imufculis , quia 
proni eraritfumpturi cibum. In Corde 
os aliquando reperiri , preter Arifto- 


His. H.N. telem , Plinius prodidit. Fe/quidam 


J.8. c-42- 


1Í 
fed quendam inhzrere& folutioreim 
nervulum ; in quem fe genus hoc 
humoris infinuet. Ruinus vé'ó, 
qui Ánatomen equi edidit , iftius: 
modi bilis teceptaculum ; à de: 
xtris hepatis effe ait ; in ipfa cavita- 
te , plurimisque in ipfius viíceris 
fubftantiam , ramulis inferi; atque 
adeó facillimé ab omni biliofo one- 
re jecur exonerare ; deponere verà 
etiam in duodenum inteftinum: ad- 
ditque etíam , naturam in hoc ani- 
mante , folliculo , ut in homine, & 
aliis animantibus, recludi bilem no- 
luiffe , quód cum animum habeat 
Íemper in patinis ; voracitatisque 
modum nullum , ventrem quoque 
exonerare multo quàm alia coga: 
tur frequentius ; ideoque bilis fli- 
mulus femper in promptu adeffe de« 
beat, In /fgu;4 hoc obíervandum 
tradit Ariftoteles; quod pulli paulo 
fübmiffiores fuis parentibus fint, ac- 
que adulti caput nra non pos- 
fint , quod novelli facilé faciunt; 
Proditur iis innafci amoris vencfi- 


Thea- 


; hraft. dé 
cium, hippormanes appellatum,in fron- Ded 


t€ , caricz magnitudine ; colore ri- videat. 


gro ; quod ftatim edito partu devo- 
rat foeta , aut partum ad ubera non 
admitrrir. 
nium ; Theoctiti fcholiaften, & alios] 
invenies. Eft & alterum quod exge- 


Id apud Axiftotelem,Pii. Plin. H. N; 
,8;c;42. & 
*24..C. II. 


nitali equz manat , cujus & Ariftorc. Árift. Hift. 


les cum de immoderata equarum li- 
bidine agit meminit; Plinius; qui 
hoc equarum virus à coitu vocat, 
tantas habere vires, ait , in vencfi- 
ciis , ut affufum zris mifturz , in 
effigiem equz Olympix ,, admotos 
mares equos ad rabiem coitus ege- 
tit, quod etiam apud Paufaniam & 
JElianum invenies. 


An.l.6.c.19 


JElianus cón- Alián.H? 


fundit cum hippomane pulium teu 45-7: 


pulum , quod Ariftoteli eft sov, 
Plinio, cefte Hermolao Barbaro; po- 
lea , eftque illud quod equa prius 
emittit quàm pullum. Plinius eo 
nomine alicubi pulli afinini fimum, 
quem primum edidit, intelligit. Lo- 
cum fi Ípe&tes; ubique feré locorum 


& 1440418; 


habere dicunt, habere füperius citati 
Atiftot. H. JA TEN 3E 
Alzcr, € cumiisÁAbÍíyrtüs negant. Hic ta- 
Plio, HN; men de fellis vefica in hepate intel- 
Yite37. ligendus cft , quam non habere ait; 


hoc animal invenitur. Paludibus & 
riguis gaudet , gaudet & ipfa plani- 
cie : nec montes , modo rigui fint, 

B z afpet- 


R.R.lib.e. 
€.27. 


m HISTORIA NATURALIS 


Columella afpernatut. Quin Columella;,cquo- 


rum gregibus, inquit, fpatiofa & pa- 
luftria, nec non montana paícuaeli- 
genda funt ; rigua, nec unquam fic- 
canca, vacuave magis quàm ftirpibus | 
impedita , frequenter mollibus po- 
tiüs quàm proceris herbis abundan- 
tia. Locum pafcendis idoneum izzo-. 
qapGiv vocant. Pompicus & bellator 
ftabulo continetur. ld equile alii,: 
Varro Equarium,; Gtapaldus proprié | 
prxíepe dixit. Grzcisizaadv,izuisune 


Dyrrhachium obfeffi,foliis ex atbo- 
ribus ftridis , & arundinum radici- 
bus. Inregno Senegz, ob aridam 
tellurem, phafeolorum laccramentis. 
& milio utuntur. Thraces, qui ad 


Strymonaamnembhabitabant,tribuli | 


foliis. ParthiHippace herbá. Tar- 
tari arborum ramis & corticibus,her- 
barumque radicibus, ungulisé terra 
excuffis. In provincia Aden pifcibus; 
quorum ibi ingens copia ; ut apud 
Paulum Venetum legimus, lidem 


sxOpéc Qv, ut Polluxannotavit. He- | ficcati in Golcondi provincia Perfiz scalig.Ex. 
fychius & Varinus apud Lacones iz- | apponuntur : quod & de Gedrofiis, o. 


; CAPE s . : à .. 4Elian.H.A 
mixi» dici tradunt. Lignumad quod | Celtis, Macedonibus,Lydis Paoni-;, c... 


capiftrisalligantur, vàcerra nomina- 


;tur. Pluradeloco in Differentiis vi- 


de. Quantumad Cibw, frugibus vi- 
&itare, ideo inter fapientiflima ani- 
malia cenferi inquitPlinius. — Inter 
has przcipua funt, Hordeum, quod 
minus quàm avena vel triticum in- 
fla& tum equus xoa dicitur;quod 
hordeum Nicandro acofte vocetur; 
Avena , cujus ufus apud nos fuetus. 
Triticum , quod tamen Serapio re- 
prehendit; Panis denique;quiin Àn- 
glia & alibi ex fabis & Pifis in hunc 
ufum conficitur. Vi&itanttamen fre- 
quentius gramine & aliis proprium- 
que hoc equoruin alimentum. Meli- 
lotus ideó in Italia Trifolium Cabal- 
linum dicitur. Medicam herbam, 
qux inMedia crefcit, przcipué equos 
nutrire, apud Strabonem habemus. 
Prima falx , tefte Ariftotele , vitio da- 
tur, & cum fztida aqua rigatur ; in- 
commoda eft. Quater autem rete, 
interdum fexies demetitur per an- 
num ,ut Columella prodit. Ad ma- 
ciem equorum nulla res tantum 


Tis. H. N. quantum illa prodeft. De Cyrifo hec 


l13.c.24« 


Plinius. Daturanimalibus poft bi- 
duum femper; hyeme veró quod in- 
aruit, madidum. Satiantequosdenz 
librz , pauciores , minora animalia. 
Multis in locis vicia manipulatim 
colle&a apponitur. Damafei ervilia 
& ervum,ut Bellonius prodidit. Ne- 
ceffitasut & aliaapponetentur , co&- 
git. Equi Cxfarisá Scipionis exerci- 


Hirdusde tu in Africaobfeffi, referente Hirtio, 
bello AÉi- 5163 é littore collecta, &aqua dulci 


«ano. 


clota nutricbantur. Potnpejaniad. 


bus qui Prafiadem paludem habi- 
tant, ZElianus & Herodotus prodi- 
dere. Arabes camelino la&e bis de 
die nutriunt. Vere cantumteneris 
herbis paíci finunt. — Pozuzz amant 
aquam, feu turbidam, ut Ariftoteles 
voluit; feu limpidam ac frigidam, 
perennem ac profluentem, ut Vege- 
tius : feu leniter fluentem & parum 
turbidam , ut Crefcentienfis ; feu pa- 
luftres,utBaccius. | Suntqui vinum 
prabuere , cum animofos vellent. 
Sed & fanis, verum macilentis, Co- 
lumella propinat. Cerevifiam quo- 
que & olim przbitam, ex Varino col- 
ligi poteft , cui fée. eft ave- 
na , & fecundum alios frumentacea 
equorumpotio.  J£/4/ez»fi attenda- 


mus. In hujufce animalis genere zta$ Plia. H.N, 
longior maribus : legimus fane e-**** 


quum ad usque feptuaginta annos vi- 
xiffe. Jam illud non venitinambi- 
guum, quod in annum tertium & tri- 
ccfimum generet , utpote qui etiam 
poft vicefimam mittatur ad fobolem 
reparandam. Notatum etiam advet- 
timus, Opuntem notnine equum ad 
gregariam venerem duraíle annis 
quadraginta. Annofitatis proditum 
a veteribus indicium, fi contra&taar- 
morum pellis lenté explicetur: in ju- 
venibus ad fuum ftatim locum redit. 


Sunt qui ex juncturis caudz judi- - 


cent , ubi ex dentibus non amplius 


dignofcitur. Quinquiennio equas 


finem crefcendi capere; mares, anno 
addito , à Plinio habemus. ' Addit 
Ariftoteles, poft, annis fequentibus 
totidem crefcerein corpulentiam, && 

ad 


; ^ DEQVADRUPED. - 7 


ad viginti usque annospergete profi- 
ciendo : verüm celerius foeminas 


e quàm mares perfici. Salaciffimum 
Alei, Ofüfi umanimalium equutn effe, Ari- 


ftoteles prodidit. Hinc iz$6»-,iz- 
mlgav(Q. , ízrtegisie & izmreo(G. , ille incer 
homines dicitur , qui plus xquo ve- 
neri addictus eft ; & izz»uave ille, qui 
.— more equini gencris ; furiis ad can- 
demagitur. Famofiortamen equa- 
tum quàm equorum falacitas. Ideo 
Poétx Cupidinem inter equatum ar- 
fnenta natum fingunt : mulieresque 
libidine prurientescaballz, metetri- 
€es vero ssAG dicuntur. —Hasfocie- 
tate conjunctas,olfactu mares digno- 

- fcunt , etíi paucis ádmodum diebus 
unà fuetint: quód fi foeminae diverfze 
permifceantur mares alienas morfu 
expellunt , fuasque linguli feorfim 

| habentes, pafcuntur. Gravitas coi« 
Ariftot14. tum pati apud Áriftorelem legimus: 
degemr  Abfyrtus negat. Antfint hominc fa- 
PICO laciores , Gryllus apud Plutarchum 
iti dubium vocat; quód captos; por- 

€as , equas inivetinc viti , & feeminz 

infano beftíarum amore exarferint: 

- . adcoitum veró nulluti à beftia folli- 
citatum. Fuit tamen Atheriis locus 

qui diceretur ad equum & puellam, 

quod quidam Codridaram Hippo- 

triancs nomirie, qui & poftterrius im- 

peravit, filiam ii loco quodam cum 

equo furibundo inclufit, quod cIan- 

deftino concubitu vitginitatem 1z- 

fiffet , & equus puella vim intulit. 

De z/ate coitui apta divería produn- 
" Aiftet.H.egr, Coire incipere bimum;tam ma- 
&15^7* tem quàm feminam , prodidit Ari- 
^'^." ftoteles, Sed hoc in paucisfieri;& 
pullos imbecilliores effe : ut pluri- 

mum ttitnatu feu tticefimo merife in- 

cipete , & proficere fübiride ad pro- 

lis praeftantiam ini vicefimum usque 

em annum: digrié procreare poffe , cum 
dentibus mittendis ceffavere : fed 

idoneum maximé tempus cum an- 

nuni & fex menfes complevere: ju- 

tiiorum , aliquande pabuli bonitate 

Plin.H.N- & copia contingere. Plirius vetó 
"^^ equas poft tertium arinum aut poft 
unum ab enixu utiliter adriitti pu- 

tari ait ; cogique invitas : domitas 

autem fexaginta diebus equite;ante- 


quamgtegales dici. In Hispaniola, 
fi Petro Martyri credimus , decimo 
poftquam natz funt tnenfe conci- 
piunt, & geminos fxpe uriico partu 
excludunt. Columella equa bima colimeila 


fe&é concipere poteft i equus tnas F-R.Lé. 


non trimo mitor.  Illapoft decens ^"* 
nium inutilis , quod ex annofa iners 
proles prodeat, — Sic ad. vicefimumi. 
durat. Anatolius vult;utadmiffarius 
(ficlatinisvocatur, qui ad proler di- 
ligenter fervatut, Grecis óxerovs ixevs 
avcs dira mies ov Hippiatticis,ut opus 
ipfutn óxe«; & Ptoriga ille qui admit« 
tit) it quitiquennis ; decimum quar- 
tum veró itigteffus annum ; ut cofis 
quicfcat. Prurireagnofces,curm fefe . 
colligere, caüdam frequentius jacta- 
te humorem égenitalibus genitura 
fimilem emittere; pluriesétiam min- 
gere,videris. Mos aliquando uno; 
aliquando duobus tribusve,aliquan- 
do plutibus diebusimplet. Equain- 
termiffo tempore, & melius quarto 
aut quifto anno intérpofito pro- 
creat. Omniftió fi nihil plus detur; 
unum tamen interponere annüm ; &c 
quafi novalefacereneceffeeft; —.F- 
£ur« initiutfi ab zquinoctio verno ad 
folftitium, locis calidis tnenfe Aprili, 


frigidiotibus Majo. Sic;quía menfe 


duodecimo parturi edit ; circa her- 


| befcentém & tempetatiffimam anni 


conftitutionempafiet. Elcifinibus 


füis edu&as itiirifaciebant,quod fex« 


centis expeftitnefitis cognitum habes - 


fent jmirz felicitatis ptolem fic pro- 


venire. Mares matutinum témpu$. 


appetunt ; foeminz poft meridiem 
 blandiuntur. | 
itritamehta. Ábfyrtus, aflam cervi 


Daritur & falacitatis 


caudam cumi virio téfere ; & génita« 
liaillinitejubet. Alii cicerexhibent; 
nonnulli articam ori indünt pülve- 
tem tefticulorum equi iti potü exhi- 


bent ; detería foerninz fponigia loca 
| naribus admovent : fcillà cutn aqua. 
ad mellis craffitudinet contrita, na- 


tutam equarum cüm menfes ferunt; 
tangunt: urtica Vulvati perfricant: 
quidam deniq; fimo gallinaceo cum 
Terebinthina trito, partés oblinunt. 
Lybicz & Myfiz equz , tibiz cantu 
excitantur, & gravida fiunt; utapud 
E lias 


7 
Alia.H. /Flianum legimus. Genustibiz Hip- 
Police pophotbum Pollux vocat: materia, 
laurus detra&o cortice. Non omnes 
tamen concipiunt; nec omnes polt. 
quam concepére, edunt. Cujus rei 


indicium ajunt , quód fatus circum 


renesalia quxdam fpecie propemo- 
dumrenum, ita continet,ucreíciffus, 
quatuor renes habere videatur. Si, 
quot equz uni equo futhciant quz- 
Columella ras , Columella , nec minus quàm 
A.R.lé. quindecem, nec rurfus pluresquàm 
Toede viginti, unum implere debereinquit. 
Ariftoteles cricenas foeminas & pau- 
ló plures fingulis maribus tribuit. 
Palladius aftimatis unius cuiusque 
admiffarii viribus,pauca vel numero- 
fa conjugia fübmitti confulit: juveni 
equo & viribus & forma conftanti, 
duodecem vel quindecem adfícribic. 
Cencepife comperies , fecundum Ari- 
ftotelem,cum menfes ceflárunt; fe- 


cundum Abfyrtum,(i marem refpuat; | 


fecundum Plinium , quod colorem 

illico rubriore pilo , aut quocunque 
pleniore mutent. —Marez edituram 

ajunt, fi tertio ante plenilunium die 
admittatur; fitertio poft, foeminam. 

Illum feminatum colligunt , fi de- 

xtra admiffarius defilueric ; hanc , f 

finiftra. Jutta Cqua in Dharfalia di- 
cebatur , quz femper fimilem cquo 
cuiconjunctaerat, produxit, Vento 

Columella in Lufitania concipere, Columellz, 
l.c.Varo Varroni, Plinio , Solino, Alberto, 
i EAT Avicenna vifum ; in Cappadocia i- 
l$.c4:.. dem fieri Auguftinus prodidit ; at 
Sto uftinus in fabulis id recenfet , Ari- 
Auguft. de ftotcles fieri pofle negat. Circa pra- 
Civi.Dei gnantem quanam facienda fint, Oe- 
lit€e$£.— conomi docebunt. Abortiunt fi fu- 
migantis lucernz odorem perfenfe- 

rint, vel cum pregnantibus afini coi- 

verint. Annum;fecundum plzros- 

que, uterum ferunt, fecundum Ab- 

fyrtum , undecem menfes & decem 

dies.  Uteri duritiesin caufa, fi Ari- 
ftotelem fequimur.  Facillimé o- 

mnium quadrupedum partus edunt, 

& quidem erectz. Eumelus author 

eft , cum tardius pullitium enititur, 
continuó parituram, fi comprehen- 

fas leniter nares conftrinxeris. | Pa- 

riunt magna ex parte fingulos , ali- 


E 
Ly 


HISTORIA NATURALIS 


quando gemellos. Vacat admodurü 

à purgamentis in partu , minimum- 
| que emittit fanguinis profluvium, 

pro corporis magnitudine. Cum pe-- 
| petit, ftatim fecundinas devorat ;il-. 
.ludque frontiannacum hippomances. 
! Vifum prodiiffe & hermaphroditos. 

Nero tales equas ex agro Treverico, Pli, H. N. 
carpento fuo fubjuges oftentabar, ^7 
ccu plané vifenda res effet , princi- 

pem terrarum infidere portentis. De 
androgyno Princivalli V icecomitis jtà Cardan. de 
Cardanus. LInumhabebattantum aus L7. 
| teftem proprio loco , cum mammis 
 tumidisutequzhabent.  Indevul- 

vam proprio loco, & ex vulva penis 

emittebatur, non major palmo cum  . 
|eumexereret. Jocesm equicum €X« — yox. 
primere. Grzci volunt, yespuencev, & 
&nyess-miev , Qgups Tl » vel potius 
Qevcdlecf , ut Ammonius monet , di- 
cunt; Latini fremere & hinnire. Vox 
ipfa; xesuenepoc BesoraA 7 ni yj Q VO- 
catur. Deeciusmutatione ita Arifto- 
teles. Equorum etiam voces,differre 
palam eft. Foeminz enim fimulac 
natz fünt , vocem exiguam mittunt 
actenuem: Mares exiguam quidem 
& ipfi, fed pleniorem tamen & gra- 
viorem quàm feeminz & indies ma- 
jorem reddunt. Bimuscum eft, at- 
que inire incipit, vocem magnam 
gravemque mas mittit: foemina ma- 
jorem quàmante & clariorem,usque 
ad vigefimum ztatis annum , magha 
ex parte: fed ab hoc tempore imbe- 
cilliorem tam mares quàm fteminz 
reddunt. Quinunquam in aliorum 
equorum turba hinnit, hunc mutum 
effc fcribit Mizaldus. Cum ince- 
dunt, fonitum edunt,pedibus cerram 
pulfantes. IndeLatinisíonipedes, — - 
Homero ^Iryec quafi altifoni dicun- 
tur. Quoniam poplites nonadeó fle- 
&ere poflunt, afcendendo magis fa- 
ugantur, & lapfi; maiore cum impe- 
tu ruunt: deícendendo, quód qua- 
tuor habeant crura , magis contra 
pondus obnituntur.  Agilitatem & 
epitheta quz apud authores occur- 
runt, & exempla teftantur, Homero 
GkUmod*s , eegaimdes , xemhomóse , Tay Umdec, 
AaQeámós Gc. vocantur, | Oppianus, 
tantz lberos, fcripíit effe celeritatis; 

| ^" .wW£ 


Jot $$$, 


Cardan, da 
Var,Rer, 
lajee,. 


ibis 
: AU ( E 
a! 


- 


T 
j 
ba 


M 


l.15.621. 


i: 


| Aldtov. 
p.40. 


- 


"il 


"e 


— "Natura, 


n 


- Plin. HAN. 


.IDE QVADRUPED. 


utfolx cum eis Aquilz , aut Circi ac- 
cipitres comparari poffint. PerfeiPe- 
gafus alatus fingitur. Sarmatas Ion- 
ginqua fauros itinera, etiamfi nihil 
offerrent pabuli,per centena & quin- 
-quaginta milliaria infediffe , non ne- 
mo prodidit. In Arabia, (1 Varto- 
manno credimus , citatiffimo cuifu 
diem ac nodem integram nunquam 


1j 
Galenus exa&té prodidit; 
de iis quibus asfuevere : dormiunt 
plerumque ftantes, canterii magis, 
qui quod caftrati fint; fomniculofio- 
res videntur. Cum irafcuntur, ca- 
num modo dentes denudant mor- 
dentque : blanditiis maximé deli- 
niuntur: pullos vehementer amant: 
Hinc fa&um ut Darius equá con- 


ceffant. In Alanico bello captum à | Ícensá , qux domi pullum habebat, 
Probo Principe memorant;quiunius | ex prelio ad Iffum rebus fuis incli- 
dici fpacio centum obiret milliaria, | natis evaderet: & Tartari , prad paulus ve. 
vel in decimum haud. interpeliato | gratia regionem quandam , in qua netus Ls. 
labore. Czterum az equi equabus,anz | multo per annum tempore fol non ^*^ 
vice verfa velaeiores [[nt , disquiricur. apparet ingreffuri , pullos in limiti- 


Homerus cquabus Pheretiadis pal- | busrelinquunt. 


Sicenim equz rio- 


mam tribuit. Menclai ZEtha perni- | &urno itinere diligentius obferva- 
Horat.l.2. ciffima erat. Horatius quoq;equum 
Car. od. 16. quám equam quadrigis aptiorem di- 


ceremaluit. Equasinter currendum 


urinam emittere Pliniusdixit. Crau- 


xidz equa octava Olympiade omnes 


(Echecratidem Plinius vocat) prz- 
gnantem equam Olyrmpia vicifle in- 
venimus. At Oppianusmaresad vc- 
nationis ufum praftare tradit; foerni- 
nas minus celeres ad longos per ne- 
mora decurfus. | Ouidequaus admiffos 
Ciceroni fit, in Aldrovande vidc. 
Imminuitur, imó deperditur celeri- 
tas,fiocio domi marceícat. Quam- 
obrem Antigonus Rex cum fuo cqui- 
tatu obíéflus , cum exercere equos 
proptcr loci anguftiam nor petlet, 
corum capita loco fubttrinxit altius, 
quàm ut prioribus pedibus terram 
poffent attingere : deinde cogebat 
ipfum cquitatum pofterioribus exul- 
tare ac calces cmittere ; qui motus 
nonminusfudorem excitabar, quàm 
fiterrz fpacium decurriffent. Ex pu- 
trefcencium medullisevolare vefpas, 
notifimum. — Naruramfpectesdec- 
6ad« quoque funt, feu £u: bibunt 
forbendo,& os profundius aquz im- 
merguzt quod audacis infcribitur : 


..animum & os femper in patínis ha- 
..benr , & facilius fiim quam famem 


tolerant: equz crebrius mingunt, € 
per menfes purgantur : plüs excre- 
menti ficci quàm humidi,quód ficcis 
magis vefícantur , egerunt: Spumant 
fi curfu defacigentur, cujus caufam 


vicit defültorios. Hecratiris T heffali | 


to, rectà ad fuospullosin reditu con- 
tendunt. Rara denique, fed nota 


equarum rabies eft, ut cum in aqua 


fuam viderintimaginem , amore ina- 


ini capiantur, & per hunc oblitz pa- 


buli,tabe cupidinis intereant. Men- 
tis error difcatitur , fi deducas ad 
aquam detonsá jubá : tum demum 
fpeculatz deformitatem , priftinz 
imaginisaboleturmemoria. Lyco- 
fpadas equos maximé dare operam, 
ut aurigis füis formofi videantur, 
4EFlianus prodidit. ^ Ad fezfgs zzter- 


805 ; iugcuium y docilitas , memoria; 


amor & fides erga dominum, pudi- 
citia , & magnanimitas pertinent. 
Ingenirdebentur,quód inimicos par- 
tis fuz norunt , adeó ut inter przlia 
hoftes morfu petant : quód rectori- 
bus perditis quos diligebant , mor- 
tem fame accerfant : quód auribus 


quz audivere indicenc : & quód 


equitationis pezitum agnofcant. Bu- 


|cephalus Alexandri , accepto regio 


ftratu, neminemunquam alium prz- 


ter dominum vehere dignatus eft; 
| & vulneribus altis in przlio acce- 
| ptis, non prius concidit, quàm domi- 


nüm extra periculum depofuiffet. 
Equum Caii Julii Czíaris nullum 
przter Czfarem dorfo recepifle So. 
linus &Suetonius author eft.  Cu- 


jusdam medici Pannonici prz fori- 


bus folutus , etiam per integrum 


diem, donecab zgris rediiffet, expe- 
|&abat ; advenranti gratulabundus 


occurrebat. —Choreas tripudiaQue 


edo- 


fomniant Galen, ia 
Aphorif. 


f.1.45- 


4Elian,H. 
A.l.16.c.24 


Senfis in- 
terni. 


Sueton ini 
Cafare. 


Scaliger 
Exercit. 
209.Í.I. 


Suidas in 
iz». 


/ ftratus. eft quod equus, cu 


r] 


Hj 


ediceri Sybatitarum exemplo notiffi- 
mum, quico devenerant dementiz; 
ut in fympoliis equos ad tibiam fal- 
tare docerent; De illo veró quem 
Scaligervidit,itaidem. Equumpu-: 
filum deformem  circumducebat 
asyrtaquidam, eujus juffu atq; etiam 
loco interdum ille omnia faceret; | 
ambulare,fuccuffim properare, cur-- 
rere, faltare,vel quadrupes, vel bipes. 
Vinum bibere vidimus, in clunibus 
fedentem ; anteriores pedes ad pa- 
teram ferri : pelvim five malluvium 
cruribus fuftinere, quafià tonforce la- 
varetur ; qualem pictum videmus 
afellum cucullatum : humo fe fter- 
nere; porrectum atque projectum 
jacere : ciliorum comprellione an- 
nuete : caput ad heri nutum attol- 
lere: interga vertere: fupinus often- 
dere,quo corporis ficu mulier ineun- 
tem admittat virum. | Stabulum a- 
gnofcere, & fponte domum reverti, 
notum. ]ldeó Galba cum de equi 
poffeffione disputaretur , velatum 
duci ad flumen przcepit , & ubi bi- 
biffec, amoveri velum oculis, uc fta- 
bulum petere poffec. Deuxippiequo, 
ita erat edoctus , ut & fine habenis 
Moin ferretur , & illo pedeten- 
uam procedente, placidiffumé ftaret. 
Nigritarum quoque cquosnon aliter 
dominos ac canes fequi, Strabo au- 
thor eft. In ventre cubare edoctos 
à Jarcis, apud Herodotum legimus. 
Nervam in Parthia equus adorabat. 
LutetizalterReginam Ludovici xr1. 
conjugem , genibus flexis falurabar. 
Circulos ligneos tranfiliiffe , more 
canum , faltuatimque vivaciífima 
pernicitate fefe gyrando revolvitfe, | 
Venctiisanno 1636. vidimus. Meo- | 
i4 valere iaprimis tubz fonus indi- | 
Cab, quo audito, aures arrigit; nares | 
inflat, hinnit, frena cum ftrepitu ro- 
dic: pedibus tcrram quaut, loco ma- 
nere difficulter potcít. Parafitus ct- 
iam quidam apud Tzetzem | ; cüm 
equo veheretur curili , npo. fru- | e 
colu- | 
mnam Ihetz forma incidiffet , cir-| 
cum effe putas, usque ad veíper am 
circum eam fe flexitlet, cum impetu 
fempercurrens. | Taceo quod Tho: 


nd T Ye 


HISTORIA NATURALIS 


loffanus de equo cujusdam Epifcopi 
fcribit , quem frater cjus ita adfue- 
verat, ut quoties verba, Deus in ad- 
 jutorium meum idtehils audiret, fal. 
tibus crebris fc extolleret. De 4o- 
re , gratitudine cà fide erga Dominum, 
quorundam exempla teftantur. An- 
tiochi equus, occiío in przlio domi- 


no,fe & fuum fefforem Centeretrium, : 
Gallum przcipitem dedit. Scythà-- 


| tum reguli , hoftem cum victor ad 
fpoliandum veniffecictibus & morfu 
confecit. Dionyfii,ab eodem in cce- 
no relictus,ut apud Plinium ex Phií- 
lifto legimus , ut fefe exemiffer, vc- 
ftigia Domini fecutus eft, eti apum 
examen tergo hzreret. | Homerus 
Patrocli equos flcvifle dicit, Virgi- 
lius Pallantis , Cafaris Suetonius, 
fuum Afturconem Cardanus. 


& 


Pli- Plin. H. N, 


nius quoque , eo affedtu plzrosque. 8.642. | 


equorum in de effe ut affectos 
lugeant., lachrymasque interdum 
defideriofundant,tradidit.  Inter- 
fecto Nicomedé Rege , equus ejus 
vitaminediáfiniit. Idem deSoclis 
juvenis Athenienfis equo, poftquát 
ab eo venditus fuiffer, dicitur. De 
Pudicitia apud AElianum , Varronerni 


TN 
L 


& aliosi invenies. Pliniisi ita breviffi- Plin. ie 


mé. Álium, inquit,equutn,detradto 
oculorum operimento , & cognito 
cum matre coitu , periifíe praruprá 
atque exanimatum. Equam cadcin 
ex cauía in Keatino agro ; laccta- 
tumque pariter aurigam invenimus. 
Namque & cognationum intelledtus 
iniis eft: itaque in grege prioris anni 
forore libentius etiam quàm matre; 
equa comitatur. De pulli ex incefto 
domini concubitu nati zelotypiá; 
vide Aldrovandum. De Magnarii- 
mitafe idet prolixe agit , fufficiat di- 
xiffe ? gr Plinius habet , nempe, 


2.3 279 


SERT. 


alone pure Claudi Czfaris fe- 
 culatibus Circenfibus;cxcullo in car- 
| ccribus aurig à, $. Neu equos pal- 
Inain 


imam occupaffe ; oppofita effunden- 


tesomnia;quz cotra amulos debuis- | 


fent;peritoauriga infiftenre,facietes: 
cum puderet hominü artes ab equis 
vinci , & peracto demum legitimo 
curfu ad metam ftitifle. moxque fub- 
jungit. Majusaugurium apud prifcos, 
plebeis Circenübus cxcuffo auriga, 
| - ita ut ftarct,in Capitolium cucurritle 
. equos fedemqQue ter luftrafle ; ma- 
7" 2. ximum vero 5, codem perveniffc ab 
! V cjis , cuin palma & coronis , effu: 
fo Ratumena, qui ibi vicerat : unde 

poftca nometi porc eft. Phido- 
ti' Corinthii etiam equa , cui Aur 
nomen , apud Paufaniam , ab ipfis 
ftitim carceribus feflore fuo colla- 
. ».— pfo, & curfum priftinum zque ac fi 
os re&orem haberet retinuit , & ci:ca 
" metam fe convertit: audito veró fo- 
— notub£& ad curfum concitata eft vc. 
hemeatius: cumq;ad ludorum prz- 
Ws fectos antevertiflet, jam quafi vi&to- 
& riz íc compotem intelligens, confti- 
tit. Sympathiam C antipathiam li atteri- 
das, fingularis equo cuin gallinis & 
. . otide amicitia: cum caelo; elephazte, 
- Jupo urfo leone, fue; ovibus, afro, ferpen- 
dibus , tracburo pifce , phoca , pomis e$ ff- 
 €ubus , hordeo quodam , gentianá , colore 
&tro, & cadaveribus, inimicitias exer- 
cent. Caelos cum Cyrus equitatui 
Crxfi oppofuiflet ; in fugam eques 
conjecere.  Xetxes Arabes camelis 
ufos , ultimos in exercitu locavit, ne 
equiconfternarétur. In bello Taren- 

.  tinoelephantorum tummagnitudine 
—— . . tum deformitate; & novo colore fi- 
mulac ftridore confternati equi,cum 
incognitas fibi belluas amplius quàm 
erant, fuípicarétur, fugam ftragemqQ; 

laté dederunt. Cafaringentem flu- 
vium in Britannia trajecturus , con- 
fcenfo elephante, equos Briranorum 
terruit; Nétytnpania quidem ferre 
poffe; ex pellibus vel elephantis,vel 

í cameli, vellupifa&ta fuerint, à Porta 
lia; H.N. author cft. Rumpi eos traditum eft, 
11029. tefte Plinio; qui veftigia Juporuzz fub 
equite fequuntur , fi calcaneum equi 
quadrigam trahentis conculcent, 

fifti, canquam eum quadriga congla- 

ciati eflent , apud /Elianum legimus. 
Nunquam tranfituros sauce lupi 


Paulan,in 
Corinthia- 


DE QVADRUPED. .- 


17 
inteftina fint dcfoffa, Pierius Valeria- 
nus prodidit. Dentes veró maximos, 
infarigabilem curfüm przftare equis 
dici, fi eis alligentur, Plinius author 
eft... De Lycofpadis & Lycophoris 
equis in Differencdisagemus. — fos 
in folitudinc tympano ex cqui pel- 
le confe&o;terreri Portz quoque de- 
bemus. Cáftrati /eogezi nulla ratione 
accedunt, dexttàárii feu non caftrati 
adoriuntür.Oves fi (tabulo in quo mu- €olumetía 
lz ; equi ; autaíini fteterunt, facile in Du lé, 
(cabiem incidurit.. Rudentessfian ^- 
Darii contra Scythos expeditione; 
equosperturbarunt. | Defergezzibus 

Silius ltalicus  p£odidit. ; Cauda £iias t. 


Plin. H. N. 
:28.6.19. 


tracbari ventri equa appenfa , abor. ^Li.ca7; 
tum procurat , fi ZEliano credimus. sir 
Phee alpe&um ferre | nequeunt. q.s. 


Animo linquuntur , fi ait mala auc * 
ficus dorfo comporratint; exanimati, 
panisobjecturevocantur. | Hordeo 
ilio abftinient, quodin quodam;circa 
Scytharim &. Medotuim dicam 
Tliraéiz regionem; loco, provenit; 
In rabiem aguntur , fi latere nares 
illiveris; |. Gentianatnabortusequa- 
bus caufam effe, Gefnerus exquodam 
feneaudivit, Securidacàm fi calca- 
verint; foleas.exuunt. Si equi ex Sy- 
bari fluvio biberint ; fternutamentis 
exagitantut : fi ex Coffinire Thracia; 
quod in agrum Ábderitarum defluit; 
in rabiem aguntur. Idem deputeo 
baud procul à Potniis Bxotiz urbc 
dicitur. Equum Catonisin Maurum 
aterritnumj;aterrimisarmisindutum; 
calcaribusadactus , fcfe inferre tecu- 
faffe,Siliuslralicusreliquit. A caea- 
veribus abhorrere apud Homerum 
habemus; Maximus quidem equo: 
rumin Cibis, medicina; bello; veia- 
tione, itirieribus, triumphis, & aliis 
ufus eft; nos tamen , quo loco dun- 
taxat in Cibz & Mediciná habendi 
fint,videbimus. —Carzibus ufos non 
tantum obíeílos ; quod in Veronenfi 
fub Maximiliano I. Novarienfi , fub 
Ludovico Aureliano ; Rupellenfi; 
fub Ludovico XIII. Gallorum Rege 
Chriftianiffimo, ut alia taceam , fa- 
ctum ; fed & gentes, apud authores 
habemo.NNotum eft, Nomadum,Scy- 
tharum,Sarmatarum,& Tartarorum 
€ Tao- 


Vui: 


18 


modernorum nomé.His volupe,vul- 
nerare incidereq; equos ca:nibusq; 


| — HISTORIA NATURALIS. 


| 


tur;eum Zoroaftrem interdum folo ——— 
lacte fexmenfestransegiffe; quod de 


etiam femicrudis veíci : caballos pri- | quodam alio Athenxus narrat, re- i 

. dié tum fponté tum morbo abfum- ferant. Medicizam quód fpe&at, viuis a- 
ptos; excifo loco apoftemato come- j habet in ca locum, lac, ferum, fan- dicina. 
dere; eorundemque reges/fiquando gms, axungia, coagulum, dentes, lin- 
commeatum fuis difttibuerent; qua- gua; os de corde, jecur , teffes, fel, pili, 
draginta hominibusequü unum dare , s2gwle , fudor , fpuma , faliva , urina, 


folebant. Sed & apud Perfasiin con- | c fferews. — Lac maxim perputgat; poo, —— 


viviis die cuitisq: natalis , affi totiap- | 


ponébantur : à Germanis veró tam 

agreftes quàm domeftici caballi,tam 

diu comedebantur, donec à Grego- 
Bruyerl.t.rio IH. abrogaretur. Ab Alpinis po- 
estos pulis pullos edi , Brujerinus fe audi- 

viffe refert. — Fuit & Sanguis in deli- 
Plin. H.N,ciis, Plinius fané Sauromatas e mi- 
$49. Jio | maxirpé pulte , & cruda etiam 
farina fanguine é cruris venis ad- 
rnixto vivete, prodit. | Miechovius 
veró & Paulus Venetus , equitan- 
tes fi fames invaferit, íttisque mole- 
fta fuerit, venas aperire, hauftoque 
eorum fanguine , famem fitimQque 
pellere , reliquerunt. Gaviíos eo- 
dem Cancanos, qui fecundum quos- 
dam Virgilio Bifaltz , fecundum 
Acronem & Porphyrium Hispanix 
gentes , apud Horatium liabemus. 
De Lace nullum dubium. Scychz 
namque liberis ftatim atq; nati funt, 
lac equinum porrigunt. Inde Hip- 
pomulgorum, & Gala&ophagorum 
nomen. lidem Soli exponunc , ut 
craffior pars fubfideat , mox fervefa- 
ciunt. Evadere produnt, ut vinum 
album effe putetur. Mofchi veró olim 
Tartarorum fervi, potum lactis equi- 
niillis tributum petentibus per du- 
cem fuum in itinere offerre confuc- 
Hippocrae verant... DeHippaccquid fit, inter 
r6 si (criptoresnon conftat. Hippocrates, 
Plin. H.N. Diofcorides, & Plinius, cafeum effe 
1:05. fcribunt, quemille virusredolere, & 

bubulo proportione refpondere , ad- 

jicit. Alii equinum coagulum effe 

credunt. Theopompus fcythicum ex 

la&e equino , edulium efle (cribit. 

Ututfi/ hác& glycyrrhizá,undecim 

& duodecim dies vitam tolerari 
Theophr. apud Theophraftum legimus: pluri- 
H.PL9- mam remporispartem caíco equino 
di ufos Hippocratis teftimonium eft. 

Nec eít quód quisquam illud mire- 


Horat.l.5. 
Carmin. 


Cromerus 
Hiftor.P o- 
lon. 1.3 9. 


" 


ut purgare Diofcorides tradat. 
rim ad ulcera renum perpurgan- €? 
da , conducit , fi ZEtio crcdimus; 
illud nempe, quodperdecoctionem 
exla&tefeparatur. Rhafismulierem : 


Mae 


iT 


$e- M.M.lai. — 


quz non concipit, fi lac cequinum AM 


ignorans biberit , & mox cum viro 
congrefla fuerit , concepturam fcri- 
bit. Invenio & apud Phinium,vulvas 
collutas juvari eodem lacte.  $a4- 
guis ícpricus eft : Equarumne qux 
admifluram expertz fünt , an veró 
mariumr zxwzév , quod Hermolao 
Barbaro placet, vel equorum utrius- 
que fexus quod Plinio, experientia 
dirimere poteft. EundemDliniusre- | 
gio merbo prodefle fcribit : & hippia- 
tri codem ad diverfos morbos utun- B 
tur.Phragmaticum de matrice detra- Vegeta. | 
&um,cumoleo vinoque tepefactum, et^ de 
& toti jumento contra pilosinunctü, T 
curat. Fe5malcficz naturz cft,fiDli- 
nio credimus , qui tantum inter ve- - 
nena damnari tradit , ut ideó flami- 
ni facro equum tangere non liceret. 
Axungia füttumigata , partum mor. | 
tuum , fiSexto credimus, forás cjicit, 
& fecundafequitur.Medullaungué- : 
tis ad fpafmum mifcetur. Coagulum 
inter dyfenteriacorum & ccaliacorü 
remedia cenferi , Diofcorides, Gale- 
nus, Avicenna, & Haly authores funt, 
Dentium farina verendorum vitiis in- 
fperfa medetur. Quiprimi equo ca- 
dunt, infantibus adalligati,dentitio- 
nem facilem przftant;idq; efficacius, 
fiterránon attigére, ut Plinius prodi- 
dit. Sextuscos,fi denté qui doluerit, 
tetigerint,remedio effefcribit. Nam 
& infans,addit, fi equi roftrum bafia- | 
verit, dentium dolorem noníentit,& , 
necequus mordebit infantem. Liz- 
fua , €X vino invcterata , ad lienem 
prafentaneo remedio fedandum da- 
tur , fi Czcilio Bioni apud Plinium 

. fides. 


» di m. 


Galen. de 


DE QVADRUPED. i 


fides. — 0s de corde, dentibus caninis. quitequi, zvezam aut bordeum pafli , os 
maximé fimileeft. LHlocScarificari «grozi diligenter collaitur : deinde ex 
dolorem,aut exemto dente demor- | caneris vivis contefts , bumorem ex- 
tui equi maxillis ad numerum eius ! prizzes , eodemá, rurfus lavabis. — Quos 
qui doleat, demonftrari, Plinius au- f vives babere non potes , pollinem dé 


FS thoreft. 7ecur thecá cedriná repofi- | caneris. aridis im clibano. toflzs infber- 
d tum;dein vino Chio & aqua dilutum, ' ge: poffguam equi fáliva abluera. Phihi- 


l.i.c.38; 


m 


D: 


boe ON 
M 


ne jecur amplius exedatur ; efficit. | ficis Jam defperatis ; falivam vel fpu- 
Lien ex aqua dulci potus , mortuum | mam cum aqua calida per triduum 
partum ejicit,apud Plinium. Tefficuli | dabis. — /Eger fine cunctatione fa- 
aridi haufti Venerem ftimulant. Lij- i nabitur; fed equus morietur; 1d à 
chenes ingenibus,& fuper ungulasin- | Plinio , Marcello, & Sexto p£odi- 
fléxu harum partium indurati ca// | tum habemus. De riza & Srercore 
triti € inazero exhibiti; comitialibus | hoc dixitfe fufficiat: illam aquz fer- 
profünr, ut Diofcorides, Galenus, & 'rariz ex officinis contra comitialemi 


qmiíceatur. 


Plinius,fcribunt. P//4 ad oftium do- 
mus alligatus , ne culices, aut Cni- 
phes peroftium involentprohibet.Id 
Rhafis & Albertus prodidere. Ini in 

guinum ulceribus equifccz ttes, tot- 
idem nodis alligata intra ulcus, re- 
mediofunr. Eorundé ex capite & fe- 
mine cinis,fanguinisprofluvium fiftit. 
Pilo circamligato verrucz tolluntur, 
quod propter ad(tri&ionem alimern: 
to private arefcaht, P'agula?um cinis 
cum oleo & aquaillitus;panos& apo- 
ftematá; in quacünq; parte difcutir: 
fed & firumas, fi urina calefaéta ad- 
Ex vino & aqua potus 


adverfus calculos prodeft. Suffitus 


^ partum detu£bat.kamenta per nares 


equoinfufa,urinam ciusdem promo- 
vcre, Hicroclesícribit. —.$udor cum 
uriria in balneo bibitus, tineas & fer- 
pentesé ventre hominisexigitfi pro- 
miffis quorundam credetidum.. Mi- 
ftus cum vino & à gravida potus; ab- 
ortum facit. Si cultelli velgladiica- 
lefacti eum imbiberint ; inficiuntur 
adeó, Alberto prodente, utlocusab 
eis vulneratus, fanguirie ; arité mor- 


| morbummifceri: hoc,;ad colicam ia 
vino albo deco&ü[|; contra Ícorpionü 
iétus; & fluentem ventrem in aqua; 
Diofcoridi, Plinio & Sexto adhiberi. 
Recensnaribus admotum, fanguiné 
reprimit, inprimis fl cum creta &a- 
ceto acerrimo agitetur. Cum puta- 
minibus ovorum in cinerem redactü 
miftüin;ne ex vulnere immódicé flu- 
at;prohibet. zmhelituzi przfervare à 
pefte quorundam commentum cft. 
Differentia feu Getera equorum varia 
funt: przcipua;à Locisspartibus,& qui- 
busdam accideutibus (umuntur. A Loc? 
equi funt, Acarz4zici,qui maximi fuis- 
fe dicuntur. Undein proverbium de 
re maximá ceffere. ZEz/iopici,quos;fe- 
ros credo; pennatos, & cornibus ot- 
natos ferunc: male à calore haben- 
tur. Agrigentizi;qui olim ad agones 
Grzciz mittebantur , & victores re- 
cedebant.. ALzzici,qui veloces & ro- 
buftiffiimi. Probi tanta celeritate 
fuiffe perhibetur ; ut diurnis fpaciis 
centuin obiret milliaria; vel in deci- 
mum diem haud interpellato labore 
ut diximus.  /zzli ; quorum boha 


pars non füccuflat , ut Polydotus Polydoz: 


tem animantis manare non definat. | pa d 
Virgilius prodit. |— 4pazsi in Sy- H-Angl.Li 
gilius prod pamienfes in Sy- Sin 


ui recens detracta, & cum 
ópuma eq ce detracta, & trabo Ge- 


oleo rofaceo infuía ; auricularum 
quamvis vehementes dolores refol- 
vit. Eádem,Marcellus,fiab equitan- 
do vexata fuerint inguina, aut inter- 
trigines doluerint ; fricari tanqüam 


.ptzfentaneo remedio, jubet. Ex 5a- 


Geínérus 
dc Equo. 


liva comtnendat Gefnerus, ifi fervi- 
do faucium malo quod z'ftare non- 
nunquam,peftilenti lue,in milites in. 
primisgraffatur,remedium.a/vae;in- 


tia , ubi fupra triginta millia ale- 
bantur equz , & emiffarii trecenti. 
Apuli,quos Varro laudat, & Volatet- 
ranus bello aptiffimos facit. — 47a- 
bes celeritatis, equa inprimis,tantz, 
utper diem noctemq;circiter,cente- 
na inilliaria itineris conficiant,fi Var- 
tomanno credendum. 47«ade;, à qui- 
bus ideó Arcadia iz2£647(. — Equis 
|& afinis admiffariis ad mulos pro- 

C 2 creans 


Martial, 
Epigr. l.14. 


-: bus clari. 


20 


cteandosclataetat. —4Armesii,qui à 
Parthis genus ducunt, nifi quód ca- 
pite firit graviores , ideó BaevxtQana 
Abfyrto. Affures (eu Affurcones, qui- 
bus forma minoriprzditis , mollis eft 
alterno crurum explicatu glomera- 
tio , fucre ólim in precio : fed bellis 
aptinonfunt. —4/7ici, qui Sophocli 
praftantillimi. Barbari qui ex regno 
'Tunetano , & Numidia habentur, 
funt perniciffimi.. Bengalenfes,qui tam 
duras ungulas habenc, ut fetreis fo- 
léis non indigeant, utcunque per fa- 
xa & montes currant; In Bifnagar 
quadringentis aut quingentis num- 
inis aureis venduntur , octingentis 
quandoque, quód aliunde advchan- 
tur. Britones; qui cruribus & auribus 
füntmutili. Burgszdiones,qui injurias 
tolerantes. Calabri, qui itineri pera- 
gendo aptiffimi. Cappadóces omnium 
feré optimi. Solebant incoiz Pertfis 
mille quingentos annuatim per- 
folvere. Carajanquià mercatoribus 
in Indiam ducuntur, & quibus inco'x 
auferre de offe caudx nodos duos 
vel tres folent , ne fefforem feriant. 
Celtiberi, qui «soago, fubalbidi; in 
exteriorem Hispaniam tradudi, co- 
lorem mutant.  C//ices, quorum uc- 
centi fexaginta albi Dario pende- 
bantur.  Corfiz » qui breves admo- 
dum,fed generofi. Procopius t£adit, 
pauló fupra oves magnitudine cfle. 
Alii , nifi claufis obequitari oculis, 
addunt. ^ Crerezfes,clatioris animi, & 

uiacceffum zgré ferunt. Cyreaaici, 
ilibus fubftri&is & parvis , pedibus 
bonis , longiore inter equitandum 
anima du&u, magnitudine pollent. 
Daci perniciffimi , quibus juba ab ar- 
mis ad terrám usque, cauda prolixa, 
caput parvum. Danilpeciofi , & viri- 
Oclaudi ex Gothici maris 
infula , totius orbis minimi, fed per- 
dociles." E/ei,qui à pernicitate lauda- 
bantur. Incolx equas finibus fuis 
cdud&as iniri faciebant , quod effet 
experimento cognitum , mirz felici- 
tatis proleminde provenire.  Epiro- 
ztici,qui mordaces & perverfi." Apud 
Elidem palmas merebantur. Nunc 
Albanos vocant. Frigiféi,quosnon mi- 
nus velocitate quàm continuatione 


HISTORIA NATORALIS 


[/ 


curfus , invitos commendat Vege- 
tius. Germaui,qui plarumque füccus- 
fatores.  Tran[ylvani , qui docilitate 
ab aliis vincuntur: curfu veró jugi &z 
longonulli cedunt. 'Grecagici, quos 
Abfyrtus fcribit , pedibus bonis ful- 
tos effe, vafto corpore, capite venu- 


fto; arduaantica parte ftatura, con- - 


cinnoque corpore,;fed clunium com- 
pagoincommoda,nec refpondente; 
pernices & animofos. Hetrufci ,atgu- 
to capite, & densàjuba. Hipazi,qui 
tefte Abfyrto, magno funt corporis 
habitu, concinno & ere&o eleganti 
capite, compage corporisluculenter 
dividuà ; fed adftridis clunibus, iti- 
ncribus obeundis pares & robufti; 
corpore nec gracili, nec ad maciem 
opportuno;caterumad curfum habi- 
les,quiin equitatione calcaribusnon 
incirantur. Quin & ab ortuad inte- 
gram usque ztatem morati & obfe- 
quentes: deinde improbi & morda- 
ces fiunt. 


RodericusSantiusait ut cumfe per- Hift. Bisp- 
cuffos in bello fentiunt, feffores fuos P^*^* 


incolumes extra prelium reponant. 
lanettos vulgó vocant, — Hollagdijau- 
ftrales inprimis , lacertofi funt. In 
Frifia generofi , torofi , & panoplix 
ferendz idonei. Huazziftss cft fecun- 
dum Vegetium;grande & aduncum 
caput;extantes oculi, anguftz nares; 
latz maxillz;robufta & rigida cervix; 
jubz ultra genua pendentes, majores 
coflz , incutva fpina, cauda fylvofa; 
tibiz validiffimz, patvx baíes, pleni 
& diffufz ungulailia cavata;totufi- 
que corpus angulofum , nulla in'clu- 
nibus arvina, nulli in mufcülis tori; 
inlongitudine magis quàm alticudi- 
neftatura,propenfior venter exhau- 
ftus, offa grandia ; macies grata, & 
quibus pulchritudinem przftet ipfa 
deformitas. "Animus modcratüs & 
prudens, vulnetum patiens. Huünri- 
cos aliásvocant:forté funt Ungarici, 
fcu Pannonii , quibus Camerarius 


Tantam eorum fidem,$sancus — 


Y 


s 
"v 
* 


dentes cadere negariait. — 15er Op- Oppianus. 


piano funt celeres , fed curfus celeri- Ni ek ou 


tatem pauca erenfi ftadia amittunt, 
corpore venufto , fed ungulà minus 
folidà. | Forté funt diverfi ab Hispa- 
nis , & ex Iberia inter Armeniam & 


Col- 


IET 


. 


ZElian.H. 
Al,13.6,9. 


/ Oppian, 


Sez 


l.c. 


DE QVADRUPED. 


Colchidem fita oriundi. Oppianus 
tamen eosdem facit. De 7zdicis dicit 
ZElianus, difficulter currentes coér- 
ceti , nifi ab iis qui à prima atate in 
equeftri fcientia inftituti funt. Hi 
currum in orbem verfare plané no- 
runt. l4fübres, (ant arduá prae czeteris 
cervice, & micantibus oculis. //ffzi, 
proceri , individu fpinà cavaque. 
Lylies , corpore oblongo, coftis & la- 
tcribus craffioribus , & ampliore ad 
rectum impetum peétorc. Solis - 
ftum & fitim meridianam facile to- 
lerant. Mzffefyli funt parvi & celerri- 
mi ,& folàvirgàreguntur, quod & de 
Mauris dicitur. Mezapii feu Geldti, 
Germanicorum equorum foli bella- 
torés,&idceoinprecio. Eosdem& 
Sicambros dici volunt." Moftifoleis ca- 
rent, ut Herberfíteinius prodidit. 
Murcilz,vixora tenaciaferro conce- 
dunt. — Neapolitani, fantanimofi,fpe- 
ciofi, & robufti. - ANz97i7:5 ob xftum 
nimium fete nulli. Idem facit,üt eo- 
rum inguina ihtumefcant, ne imejere 
poffint. Profzno utuntur fafelorum 
laceramentis , fole exficcatis : loco 
avenz,milio. Pro equophaleris & 
rcliquo ornatu inftrato, dant manci- 
pia novem, ad fümmum quatuorde- 
cem.  AJV/faj, quos maximi Oppianus 
facit omnium pulcherrimos , greffu 
molli, & frene faciles; capire parvo, 
jubà longa & multa, comis utrinque 
demiffis, (ubflavis. Medicos fuitle 
Stephanus & Ammianus Marccelli- 
nus teftantur, qui & lNefeos vocant. 
Viginti millia quotannis ad Regem 
Períarum mitti fuiffe folita , fub cem- 
pus quo feftum Mithrz celebraba- 
tur, Strabo author e(t. Norvegia me- 
dioctis magnitudinis alit, fed admi- 
rand forcitudinis & pernicitatis ; ia 
faxofis viis,cosdem.. Numidicineque 
hordeum , rieque triticum guftant, 
fologramino & tzno contenti. Par- 
thi , tefte Abfyrto , magno & amplo 
funt corpore , Oppiano Bá9vzaéxapoi 
id eft coinam geftantes denfis cin- 
cinnisnexam. De Perfíci ita Vege- 
tius. Perfis & flatura & pofitio à cx- 
teris equorum generibus non pluri- 
imum differt , fed folius ambulaturz 
quadam gratia difcernuntur à czte- 


2f 


ris. Gradus eft minutus & creber, & 
qui fedentem delectet & erigat, nec 
arte doceatur, fed naturz vclut jure 
praftetur. Inter tollutarios enim & 
eosquos toronarios vulgus appellat, 
ambulatura eorum media eft,& cum 
neutri fintfimiles, habete creduntur 
ab utrisque commune. Inbrevi am- 
plius gratiz, in prolixoitinere fxvior 
patientia , animus fuperbus & nifi la- 
bore fübjugatus , affidué adverfus 
equitem contumax , tumens , pru- 
dens: & quod mirutn efljin tanto fer- 
vore, cautiffimé decoris eft obferva- 
tor: incurvatain arcum cervix,ut re- 
cumbere videatur in pe&orc. Inter 


Pharfalicot equum fuiffe afferit Atifto- Ariftor, H, 


teles; nominejuftam, quz pullos pa- 
rerccómnesadmiflatiis equis fimiles. 
Unde forte eitiomenfa&tum. Polozi, 
ut fcribit Crometus, partim ob per- 
nicitatem & laboris incomtnodo- 
rumquetolerantiam, partim propter 
molliorem inceffum, à remotioftibus 


expetuntur. "Apud P/fjllos arictibus £lian.H. 
non majores efle /Elianus nugatur. ^67. 


Quifint Sapbareni quorum fimul cum 
Armeniis Vegetius tneminit, Poft- 
quam Perficos laudaffet, apud nemi: tia 
nem reperitur. Ego à Saphata Ata- 
bix fcelicis oppido in mediterraneis, 
cujus apud Plinium mentio ; quod- 
que Ptolomzo exozes , dictos puto. 
Sardilaudatiffimi funt, caudá procera 
atque lata; jubabrevi ; ungulisafini- 
nis; lacettofo corpore ; atre&tis auri- 
bus,(ibené Sttadanus expreffit.. a7- 
maticiygenus equorum eft , tefte Ab- 
fyrto,noii inelegans, & in füo genere 
concirnnurm , ad curfum idoneüm; 
fiinplex, grandi corporis habitu , vali- 
do capite; cervice decora. Caftran- 
tür, ne aut foeminarum vifu exagitati 
taptentur , aut fübfidiis ferocientes, 
rodant hinnitu denfiore vectores. 
Plinius hofce populos curn longin- 
qua acturi funt itinera ,inediápridie 
preparare equos ait ; exiguum ran- 
tim potum impartientes , atque ita 
per centena rnillia, & quinquaginta 
continuo curfu euntibus infidere. 
Scenite , tantz habent pernicitatis, 
Evagrio tefte , ut propter velocita- 
SveciA 
& Ge- 


tem eorum vinci nequeant. 
C 5 


BP. 
& Gotbia magnos & ad cataphra&o- 
rum przliaaptiffimos,tefte lao Ma- 
eno producit, qui, regio edicto extra 
regnum educi prohibentur, 7arzzro. 


Paul. Ve- rum plarique funcalbi. Venetus ma- 


net l.1.c.6 


Michov. 
lx. c.6. 


gnum Chamum numerum X.M. ale- 


re prodidit. Tante velocitatisfunt 
Miechovio;utunodic XX. milliaria 
Germanica magna equitent. — Sunt 
depreflà cervice, & pedibus aquam 
& pabulum fub nivibus quzrunt. 
Perniciores fub Tartaris quàm aliis 
effe, Mofciafrmant, — Z/effalz nora | 


HISTORIA NATURALIS 


ftantiores fore creduntur, quo natti« 
ra in hi$ ordinem quendam fetvafle 
videbitur, feu numcri feu patitatisác 
loci, feu re&itudinis : poft hos funt 
qui maculas rubras aur rubiginofas 
babent. Ad hos fpe&tant, Scuzulatz, 
quioblongistzniisornantur: Guzza£i 
xvi, qui rotundis fafciantur, ur pan- 
thera: & F'ariegati ; mixiAod égp-ver ; pie. 
nonnullis, aliis Homeri éeAezeAa; qüi 
pice inftaralbo & nigro variant. 7 ra- 
beati, dextros ambos autíiniftros pc- 
des albos habent, & petlimi effe ccri- 


bovilli capitis inuri folebat. Traces: fentur. Transtrabeati , alternatim pe&- | 


 Abfyrtus turpes effe fcribit, deformi ; deshabent candidos , & omnium de- 
fpecie , rigido corpore , prgrandi- | terrimi funt. Caufa utriusque quod 
bus armis;fpiná curvá,varos,idcoque | illorum pedes in utero materno jun- 
ingreffu vacillante; curfuque. Del. '&i fuerint , ob id fimul contraxiffe 
phicum tamen oraculum & Virgilius, maculam; | Faicolores Palladius ad- 
laudat. Terizgos quoque Vegetius | iniffarios legi jubet. 4// Claudiano 
commendat; & proximos Hunnifcis: funt veloces , Platoni laudatiffimi. 


facit. Tyrrheni maris infülarum prz« | 
fertim Sardinix & Corficz equos, 
brevesadmodumy,fed animogenero- 
fo, & ingreflu irrequieto, Volaterra- 
nusfacit. Et tantum de generibus 
àlocisdcfumptis. A Parzium contti- 
tutione haud paucz quoque occur- 
runt differentiz : przcipuz funt, E/a- 


phopodes à corvino pede funt qui fuf. 


fraginum articulo offa continent, & 
ideó peffimo gretlu nituntur, ve&o- 
remque contundendo fatigant. Cy- 
nobate, qui iisdem inlocis brevia con- 
dunt ofla & humilia, obidQque ungu- 
lasadinternam calcium partem ad- ! 
ferunt , ac pedes tractim agunt , inl 
eisque claudicant. iregorxi dic & erega- 
mó« dicit Abfyrtus illos qui in alte- | 
ram partem verguut feu inclinant. 
obasxin, Homero exbw, eft ille qui | 
cervicem attollit. $7«2,9.&.» qui dis- | 
pares maxillas , unam nempe durio- 
rem, alteram molliorem habec, |. Ex 
accidentibus color nobis aliquot pra- 
bet differentias,alia prxcermictimus. 
Huius ratione funt  zzaculatt, trabeati, 
zranstrabeati, uuicolores,albi nigri, [Jadi- 
ces,baliarda,cerulei, parvi,beterophtalmi, 
aétogenes, C alphorynchi. Maculati goles 
Oppiano inprimis maximis. nigris 
maculis & zonis feu per crura exten- 
fis)fcu per doríum, feu in collo diftin- 
&i,nobiliffimi habentur, eoque prz-. 


| lore palmei furculi. 


Cafios habent oculos; quód cum hi 
triplici ratione diftinguantur , nigro; 
caprino, & czfio ; corporistotius co« 
lorem,oculi quoque color confequa- 
tur. Nigricazzes laudibus efferuntur, 
maxime fi in fronte vel afterifcum; 


vellineam,albicantem ; vel denique. 


altero pede;candorisaliquid hábeát. 
Ai3«vas Homeri quidam interpretan- 
tur, id eft nigros & quafi igne exuftos 
quales difwa; & mvgiepatos in aproruf 
venatione commendat Opyianus. 
Spadicés, fait fanguinei fulgoris, à co- 
Alii palmatos 
vocant, Vatro badios, Caffius Medi- 
cus balios,nonnulli Caftancei coloris; 
& baliardas. Cerulecs Becanus cele- 
Ics facit. s«gecc equos 76 yedpamepose, 
Hetychius & Varinus vocatit. Here- 
ropbthalzmi oculos habent,aut nó qqué 
magnos, aut alterum altero humilio- 
rem. Lacuna male monoculos vocat. 
Parchi eosforcé probabant,quód pá- 
vidi& fugz aptiffimi effent. Asmyeréc 
à genitiva quadam macula quam in 
armis & cocco teferunt, Abfyrtus di- 
ci putat, Sarmatz eos ut probos ad- 
Ícifcunt:illos veró,qui aquilinam no- 
tam poné ferünt circa coxas & cau- 
dam,(iidem hicum fupetioribus nam 
at79- aquila eft) rejiciunt.| A^eegéyxor 
denique, tardius feneícere 
dicuntur. 


CA- 


RN 


rr 


? 


; m Z 
MA AMI 


m 


Mr 
A HP 
, 1/77 1, 
PM d. h 
7 /, / / 


1A 


, 
z 
Á 
7 
At 
A 
Z 
/ 
A 


2. 


ZZ ZZ 


Maul Efcl i 


Z 
DA 7 


T 


NS 


UNS 
NS 


Plin. H.N. 


18.c.45. 


Deferiptie. 


DE QVADRUPED. 


CAPUT II. 


De AÁfrno. 


Eg excipit Áfinus, defpectum 
quidem , fed non minus utile ju- 
mentum. Incredibili fané lucro do- 
minis fuiffe memoratur, compertum- 
Que tradunt , fuifle afinam quz o- 
innium przdiorum fertilitatem fü- 
peratit : fiquidem in Celtiberia vi- 
fum eft, fingulas afinas quadringen- 
tis millibus nummorum fuiffe cni- 
xas,ut apud Plinium legimus. Non 
eft ergo mirum à Q. Axio Senatore 
quadringentis nummis afinum em- 
ptum: & Heliogabalum eosdem tan- 
quam magnifica dona D. R. diftri- 
buiffe. ANomez apud Latinos fortitus 
eft,non ab à & linos,ut effer quafi fine 
fenfu animal, ut Bartholomaus An- 
glicusnugatur: fed àfedendo ,ut lfi- 
dorus fcribit , quafi affedum dicas: 
vel petius ab Ebraico Afon , quod 
ipfum afinum fignificat. Grzcis eft 
ev, «eod Tau cvew , quod noftra opera 
juvet; nifi melius a livido colore ita 
dicatur,à quo & afello pifci, nomen 
inditum arbitrantur. Dicitur Cyre- 
aenfibus 8&«s: ab improbitate ; Ari- 
ftophani 8«»AQ. , quafi bovis inftar 
ftupidus; Nicandro Bgeyr« ruditor; 
& à nimia vocisabfurditate woeux 5 
Euftathio & Suida x43», à clicellis, | 
& 9 O-5 Hefychio «9j; quomodo 
& Dores eundem appellant. Aliis | 
xu3vAdr, M29» quod ciilia albicent ; 
supipvav , uoriós Cyrillo , ivx2ós, quod 
tamen vocabulum Phocenfes , non- 
nifi 7e Dori dx erav argute pato tribuunt, qui 
& (xiAw» vocatur, éxerGas, agreftis nem- 
pe»éyweic à ruditu ; dicitur. Deftriprio- 
nem íi fpe&tes, aures ipfi pro propor- 
tionc totius longiffhimz & latz; labia 
craffa: caps? magnum : in collo & pe- 
dibus, niprz quzdam linez quas Hc- 
fychius wx veluswoes vocat: In zer- 
gorss cXordio , crucis effigiem gcrit, 
quo etiam loco quàm juxta renes, 
onera difficilius portat , quod offa 
fint mipusrobufta. P;//us corporis du- 
riufculus& lanificio ineptus.///a alba. 
Memürum genitale prac czcceris quadru- 


pedibus grande, — Nicander woes, 
quz proprié eft (464. xspa2ov/; voca- 
vit. Dentes priores menfe triz;efimo 
tum mas cum faemina amittit; fecun. 
dos fexto: quód fi non priuspeperere 


quàm PLU ,; fterilitas 


certa. Cura ei duriffima & fohidiffi- 
mautvixfuftim fentiat. C2r portione 
maximum ut omnibus timidis , aut 
propter merum maleficis, ut ait Pli- 
nius. Sangmu,ctafliflimus;pinguiffi- 
mus;& nigerrimus. Quantum ad Lo- 
cum , Nomades afinis ca£ere propter 
regionis frigus fcribit: itaque in Se- 
ptenttiene paucos invenias. Inlta- 
lia, Gallia, Germania , Grzcia, haud 
pauci, ut in Differentiis dicemustlia- 
bentur. Cibwsipfiviliffimus. Nam & 
co rure quód pafcuo caret contineri 
poteft, exiguo & qualicunque pabu. 
lo contentus. 


nisQque;vel perticisfalignis alitur; vel * 


objectofaíce farmentorum. —Paleis 
veró quibusferé omnes rc; iones ab- 
undant,glifcit. Ideo Tzetzes maxi- 
mum urbis excidium indicaturus, 
vereri fc, acuté dixit, ne afinus eam 
depafcat. Delcétatur & ferula, qua 
aliis animalibus venenum eft , & fi- 
cubus, quas cum devoraffet, & verà 
puer ut vinum afello daretur poftu- 
laffet , in tantum cachinnum Pole- 
mon, vel Chryfippus refolutus eft, ut 
eodern perierit. At in Chriftiani Mo- 


2j 


LosMdi. 


Cibhs. 


Q uippe vel foliis fpi- Columella 


RA. 75:61 


guntini Epifcopi teft eKrantzio, afi« Krantzius 
nos,tantz impeníz fa&z , quantz in ?*-9. 


potentiffimi Principisfamiliam alen- 
dam impendi poffent. Ajunt etiam 
potu aqua pingucícere, & ex cibo eo 
magis proficere , quo plus biberint. 


Maxime libidine pruriunt, id & Am. Geverariv. 


braciotarum zneus afinus quem. 
Delphis dedicavere;poftquam vi&to- 
riam dc Moleflis , pugná no&urná, 
reporta(lent , oftendit. Segnes ta- 
men efIe & infaecundos, ob tantam 
veretri enortmnitatem , pro comperto 


habetur. ldeó ZEgyptiis exofos E. J£lian,H: 
lianus prodidit. Degeneratione ita ^19 c8 


Plinius. 
ocyffimus, fed à trimatu legitimus, 
totidem quot equa & cisdem men- 
fibus & fimilimodo. Parit duodeci- 
mo meníe ; fingulatim magna ex 

pat. 


S Y Plin. id AN; 
Partus à trigefimo meníej, ciu. 


Genefc.;6, nus mali vocatur Coloffrario; 


24 
parte procreat prolem : eà namque 
.naturi cft, uc unum pariat, íed non- 
nunquam gemcllos etiam edit , ra- 
riffiipétamen. A partu dictcptimo 
marijungitur, eodemque dic juncta, 
maximé recipicinitum, fed poftmo- 
. dum etiam patitur... Solet hzc;nifi 
priusquam gnomonem amittat pc-. 
pererit; nunquam poftca initum re- | 
cipere : fin antea pepercrit , parere , 
tota fua xtate poteft... Gignit. totà 
vità,qua ei eftad trigefimumannum- 
Pragnantés opere levant... Venter 
enim labore nationem reddit dete- 
riorem. Marem non disjungunt ab 

opere , quód remiffione laboris fit | 
deterior. Admittuntur anté fol(ti- 
tium , ut codem tempore alternis 
annis pariant : duodecimo «enim 
meníe conceptum femen reddunt. 
Hucuss, Plinius. | Dolent eis à foetu 
mammxz ; ideo fexto meníe arcent 


partus , cum equa anno prope toto 


prabeant. Lacgravidz habent men- 
íe decimo; vel ut Plinius; przgnan- 
tes continuó lactefcunt,  Pullisubi 
pingue pabulum biduo à partu ma- 
ternum lacguftatle lethale eft, Ge 

Hana 
focerEfau primus equis afinos copu- 
lavit : ficque ifti fe gerunt, ut fi afi- 
nas quas equi inivere fupervenerint, 
femen , propter ejusdem fine dubio 
frigiditatem, pervertant. Quod fa- 
ciie implent, membri, ut Cardano 
vifum, produ&tioi in caufa; quáad in- 
timaurcriequz penetratur; Obfer- 
vatione dignum,quod tradit Plinius, 
ad. mularum maximé partus, aurium 
referré:in his & palpebrarum pilos 
dici. Quamvis enim unicolor toto 
corpore , totidem tamen colores 


Inimiritia. quot ibi fuere, reddere. Inimicitias 


cum ZEgi. ho, & Spino avibus , ex 
plantis cum cicuta gerunt. Spinetis 
íc Ícabendi caufa atterens, nidos z- 
githi diffipat: quod adeo pavet , ut 
voce omninó rudentis audità , ova 
cjiciat, pulli ipfi metu cadant. | Jgi- 
tur advolans ulcera ejus roftro ex- 
cavat. Spinus ideó eos odit, quód 
flores fpinz devorent , i5 in fpinis de- 
gat. Cicutam fi in Hetruria depa- 
fcantur ;profundiffimo fomno & tor- 


HISTORIA NAT'URALIS 


pore corripiuntur , ut plané mortui — 


videantur. Scaliger teftatur,multos Scalig. Ex, 


ex ejus efu ofcitantes, deinde in an- 
fractuofos gyros circumadtos conci- 
diffe. Quz de corvo, lupo, forice,&z 
equo dicuntur,manifcftam rationcm 
| habent. 
pio» & vitis palmite colit. De illo ita 
, Merula. Sipercuflus à Scorpio,fuper 
|afino rectus defideat ad caudarn , pro 
ipfo. dolorem fenfiturum alium: : 


| e jJusquerei fignum efle, quód peden-- 


domoritur. Velfiis quemScorpío 
pupugerit,in aurem dicatafino,Scor- 
| prus me pupugit; non amplius doli- 
turum dolore in afinum tranfeunte. 


| vindemiam inde ferociorém prove- 
niffe , obfervatum cft : idque cum 
multa fecuti diligentia morrales,lz- 
tiorem fibi proventum quotannis 
compararunt. Stygisaquarn nonnifi 
ungula afini pati ; & Empedoclem 
utribus ex coriisafinorum flatüs Ete- 
fiarum validos compefcuiffe , nefcio 
an inter fympathiz exempla recen- 
feri debeat. | Fizaz ad trigefimum 
producuntannum , nifi nimis labori- 
bus exhauriantur. Faemina vivaciórt 
mare eft. ox 1pforum ruditüs & on- 
catio ,utScaliger voluit, Sed & 8e«- 
popa] , & wxzouai de anis prolata in- 
venies. Soli inter animalia pilofa, 
non à pediculo tantum , fed etiam à 
zeduvioimmncs cilc dicte La- 
borant & catartho & bulimo; & hoc 
maxime , fi caricas & mala geftave- 
rint. 
tium in capite oritur, facitque ut per 
naiés pituita multa ruffaque cfiluat, 
quz fi ad pulmonem deícenderit; 


Forse Malida vocant, quod vi-- 


152. 


Amicitiam veró cüim Ícór- Amicitia; ^ 


Abrofo veró ab afino vitis palmite, | 


Vita. 


Morbi, 


moriferuntur. JElianus author eft liar. Hr 


Maurufios afinos primum ut fe in ^^ Mae eo 


viam dederunt , incredibiliter inci- 
tata celeritate iter conficere;utevo« 
larenonexcurrere videantur. | De- 
indeeos citófeffos de via, & pedes & 
fpiritum deficere;ac pedum tarditate 
ad currendum conftri&os infiftere, 


& acerrimas lachrymas profundere. . 


Claudicationis remedium videapüd 
Aldrovandum, |Quodab aqua ffi ibi, 
ut Plinius , prodidit cavent; ita o- 
mninó, ut pedes tingere metuant: 


"quod 


Natura 


A 


Ingehiiih. yaAys corum . pertinet. 


Lu 


4 SE QVADRUPED. * 


quod mirum di&u ficianc , & (i im- 
mutentur aquz , ut bibant cogendi 


exonerandive fint ; quód ri&u, la- 


biisque laté didudis & dentibus 
deformiter denudatis irridere  vi- 
deantur : quód mingant ubi. alii 
prius minxerunt , aut fuper fi- 
mum: quod menfibus multo. ex 
proportione minus purgentur: quód 
cum bibunt parcé admodum os 
mergant , propter aurium fine du- 
bio umbram : quód denique tam 
exquifiti fint auditus , ut prater 
Íolos mures catetris animantibus 
to przflare dicantur , ad Natns- 
i Singulari 
ffupiditatis privilegio damnatos effe, 
.omncs norunt, ità ut hujus vi- 
tii homines nomen afinorum | mc- 
ruerint ; de, quo prolixé. Aldro- 


" i". 


2j 


erga. omnes humano velut more 
convertebat , flexisque antcriori- 
bus pedibus. falutabat : .& quod 
maxime mirum erat, cum ad- 
ftantium omnium ftupore , ad nu« 
tum heri , per ligneum circulum 
trajecto. corpore faltabat., ad ca- 
nis imitationem : | poftremó mo« 
re canis fagacis , projectum in ter 
ram vel füdanumi vel chirothe: 
cam colligebat ,. & domino refe- 
rebat, | lantus in. iisdem | fcetus 
fui amor eft , | ut per ignes ctiam 
ad eosaccedant; tantus erga ge- 
nus fuum 4 ,ut fi viderint mori, 
anitno deficiant : obfervatumque 
eft , afinam impendio cavere , ne 
vcl in éonfpe&u hominum , vel 
in luce pariat Ponderis .magni- 
tudini imparem fe effe ; oftendit; 


autcs demirtendo.. Fuiffe carnis V/sinCi- 
aóninz j» Cu. ufum, Galenus caua. 
teftatur : fcd & hiftoria. Caroli V. deAliment, 
ab Hispanis aliquando comeftam, flr, 
Novimus etiam in obfidione Vero- 

ng Anne M. D. XVI. cum vix len: 

tem & fabam in quotidiano. ufu | 
habérent , | in deliciis fuiffe; . In 

fcfto quoque Naralitiorum integer 

japud Perías affabatur ,.. inter re- 

(glas epulas cenfitus, | Mecenas Plin; H.N, 
veró , referente Plihio ,. primus Hc: 
pullos afinarum epulari inftituit; 

co tempore onagris przlatos : poft 

eum intetiiffe authoritatem. fapos 

ris.  Petfimi effe faporis , & con« 

co&u difficillimas , ftomachumque  .. 
lzdere , ii qui vefcuntur ; teftlari — - 
poterunt. Medici Lae , Sanguinem Víuiin Me- 
Carnem , Iecur , Renes , Lienem 5. jc dicina, 
nem ,te[les , ungulas , lichenem ,urinam; 

C flercus , in. ufum traxere. — Lat Gajen,t c, 


vandus. JDoccri tamen pofle ,. a- 
liquot exemplacomprobant. —Scri- 
bit quippe Cardanus ex Lconc 
Africano , afinos ad. tibiam fal- 
tare , & voce in aurem iníufür- 
rata íponté fupinos concidere: 
claufis oculis inflati quafi vene- 
num bibiffent , nec minis interim; 
nec ptecibus , nec verberibus ad- 
duci poffe ut furgant: Caterum 
blanditiis adulationibusque ac fpe 
« potiffimum , vehendi formofas mu- 
lieres propofita, fubitó alacres ex- 
furgere: ubi veró audierint ve- 
hendos effe anus , demiffis. au- 
ribus fe claudos fimulare. Incer- 
rogati etiam an formofz juvencu- 
lx illis placcant ; capite annuere: 
demum etiam formofiffimum in coe- 
tu adítantiam , deligere, Similia 
fcré de cireulatoris Johannisà Grua 
Gefaerus. afina , oculatus teftis Gefnerus pro- 


Johannes 
Leoinde- ' 
fcript.Afri- 
EE. 


pt 4 dit. Afina , inquit , ter primum | Galeno tenuiffimum ; fi ad jumen- detuenda 
£ c s Tm . 2 « : 
A. pro. foni diverfitate  tripudium | torum qux apud nos mulgeri fo. fanir. i 


]ent lac comparetur : eraflum ; fi 
cum camelino.& equino conferas; 
Nifi ita diftinguas , — contradicere 
fibi dicendus eft : cum & Plinius 
centüiffimum lac camelis effe fcri: 
bat , mox equabus , craflfiffimürti 
afinz , üt coaguli vice utantur; .. O- 
ptimüm veró erit ; fi afina fana fit; 
bené nutrita , juvenis ; nec longé à 
partu,  Tabidis, à quibusdam Me« 

D dicis 


immutabat: tripudiabat autem an- 
reriortibus pedibus credis fum- 
ma cum alacritate : mox vclut 
gaudio in maximum converío moc- 
rorem ; in terram fe profternebat, 
ac velut apopledica immobilis 
jacebat , & (i pedibus calcatetur, 
ut fe movetet, adduci non po- 
terat : dein juífa ur fpe&tatores 
| omhes falutaret , oculos caputque 


wy. cow 


26 


Plin,H. N. dicis ita exhibetur , ut ipfimet id 
p RE exugant , ne quid à nativo tepore 
UU emittat, | Galenus melle mixcum, 
juveni cuidam;qui feré contabucrat, 
àbalneoftatim exhibuit. |; Idem fto- 
imachum exulceratum per fe porum 

teficiti & adtuffim,extenuationem 

&: íputüm fanguinis commenda- 

Plin. H.N.tur.. Si doleantubera,la&tis ejusdem 
lic. 4t. potu ips!centur ; ur. Plinius tra- 
dic; fi veró addito melle fümatut, 
purgationesmulierum adjuvat. Ca- 

' piti tamen infirmo , & vertigine 
laboranti non convenit.  Priva- 

tim contra gypfum , & ceruífam, 

& fulphur , & argentum vivum 
prodeit. Gargarizatur quoque fau- 

cibus. exulcetatis utilifümé. — Sunt 

inter exetnpla; qui lac afininum bi- 
bendo ; podagrá ;, cliiragrive li- 

berati funt. Alii veró feri a(ini- 

ni potu , eosdem cruciatus eva- 

Plin. H,N. fere.  Conferre aliquid & cando- 
li.c4t- Bj jn mulierum / cute exiftimatur. 
Poppza certé Domitii Neronis con- 

jux , quingentas fecum per omnia 
trahens fztas , balnearum etiam fo- 

lio totum corpus illo la&e macera- 

bat, extendi quoque cutem cte- 

dens.  Sazguize fluxum fanguinisex 
Plia; H. N. Cerebro fedari, funtqui dicant. Pli- 
la£c16. pio veró , cít genus febrium quod 
amphemetinum vocant , hoc libe: 

rari tradunt, fi quis é vena autis afi- 

ni , tres guttas fanguinis in duabus 
heminis aquz hauferit. 
Hartnarn. poft aures captum , Hartmannus in 
inPraxi mania vehementer commendat. 
ehymiati^ y inceola munda, nulli ufui ante ex- 
pofita , in eo maccrantur & exfic- 

cantur. Ex his portio in hauftu a- 

qux fontanz maceratur , & aqua 
ebibitur. ldem de Carze 4Elianus 
teftatur. 
Cretenfem rabie peticlitantem , ab 

hoc graviffiino malo afininz cat- 
nisimperato ufu,reftituiffe. Phthi- 

plis, HN, ficis! easdem mederi Plinius pro- 
li&16. didit; hocque genere maxime in 
Achaja curari id malum: quod & 

apud Avicennam legitur, Sed & 

contra cotmitialem morbum biben- 

dam dari , idem author eft. — 7ecuz 

etiam comitialibus efü prodeft , 


Eundem 


HISTORIA NATURALIS |. 


Tradit enim  Bathylin| 


fed jejunis edendum  przcipitur. 
Alii admixtà modice panace, ori 
inftillandum docent.- Lies ad lie- 
nis vitium tam efficaciter datur, .- 
üt triduo fentiatur utilitas; Idem 
contritus , & ex aqua impofitus, 
mammillislac provocat;fiSexto cre- 
dimus. -Inveteratus vulvas fuüffi. 
tu corrigit , ut Plinio placet.  e- 
4e$ triti&in vino mero dati , ve- 
ficz medentur , & urinz imconti-- 
nentiam prohibent. Cinere gezi- 
talis. Ípiffati capillum putant, in-  - 
quit Plinius , & à canicie vindicari 
fi rafis illinatur, plumboque tritis 
cum oleo. ef dexter in vino 
potus , vel brachio adalligatus , ad - 
coitum ftimulat. | Uterque contra 
faicina valet. —Pe//4 injc&ta impavi- Plin. H.N. 
dos infantesfacit. Annulusex7- 119.15. 
gula , in qua nihil fit nigri , ab epile- 
ptico geftatus , prohibet ne conci- 
dat. . Cinis per dies multos potus 
eosdem adjuvat , & oleo füba&tus 
ftrumasdifcutit. Tarentinusillisad 
multos pifces capiendos pro efca 
utitur. — Licbez combuftus, vrítus, & 
exoleo vetere impofitus, tam validus 
cft in producendis capillis; utfi mu- 
lieri inde maxillam unxeris , barba 
ei nafcatur. Ex aceto  illitus le- 
thargicos excitat. —7Friza4 cum (íuo Plia; H.N, 
luto illita , & clavos abolet , & cal- !:6.c-16.& 
lis medetur , ut Marcellus prodidit. VET 
Savanorola in narium fctore uti- 
lem effe fcripfit. Diofcorides ne- 
phriticis mederi in potu. Ideó ab 
ca minimé fibi tempcravere antiqui. 
De Szercore ta Plinius.. Fimum afini- Plin, H.N, 
ni pulli, quod primum edidit à par- 48.1. 
tu, poleam vocant. - Syri dant ina- 
ceto mulío contra lienis vitium. . 
ldem czliacis & dyfentericis con- 
fert: infapa decoctum, colo magno- 
pere prodeft: datum faba magnitu- 
dine é vino , medetur morbo regio 
intradiemtertium. | Fadem & ex c- 
quino pullo fimiliterque vis eft.1dem 
ad fanguinem fluentem adhibetur. - 
Tarentinusin Coriandri fuccotnade- 
facium, & cum fimilagine in maffas - 
redactum,adtrachuros melanutosq; 
Capiendos fummoperé comtnendat. 
Deufuinoneribusferendis ;in mola; 

p. & bel- 


a 


Onager ! Wald Efel : 


L upus Marinus 


Meer Wolff 


Capra JSplueftris . 


| 


biferentia. 


Scalig, Ez- 


&rcit.217. 


Nieeph.H. 
Eccl.l.o. 


Oppíaü; 
Cjaeg ili. 


& belload aratrum &c. taceo. Hoc 
addi poteft , tibias ex offibus afini- 
nis fieri , & argutiores czteris efle: 
€X corio cretato palimpfíeftos ; ex 
pilis pannos apud Arabes , parari. 
Differentias & Genera aliquot fortiti 
funt; Dantur Myf à Myfíix te- 
gione ita di&i , qu.bus perraro re- 
&a funt ilia. Fari ; qualem Tur- 
carum Rex Ferdinando Regi Nea- 
politano mififfe , Poritanus author 
efl. Miraculofo erat pilo ;, vir- 
gato corpore , diverficoloribus ae 
paribus lineis. Parvi, quales Il- 
lyria, Thracia , & Epirus profe- 
runt, AMagsi,quales Antron Thes- 
faliz urbs producebat. 7eleces, qua- 
les apud Euphratem Xenophon in- 
ventos fuiffe ait, qui equos curfu 
facilé füperarent, — Ín ZEgypto veró 
eam efle afinorum tollutariorum 
tum patientiam tum velocitatem, 
Scaliger fcribit, ut XL. M. pafluum 
diei unius opera expediant absque 
ulla noxa, | 


CAPLILET ifl 
 DeOnagro. 


Qhese ; afini fylvefttis homen 
eft: Grzci oae» dixere; quafi 
óvoy teu feu ay gA0Vi Defcrtbere cum 
videtur Nicephotus Calliftus. a- 
gensdelndia;cum dici Hac ea- | 
dem regio ; & aíinos feros magni- 
tudine ingentes fert , pelle mirifice] 
pr&ter morem verficolores ;albo fci- 
licet & nigto colore; admodum in- 
ter fe variatis; Et zona quzdam 
à fumma dorfi fpina ad latera & 
ventrem demiffz ; atque ibi divi- 
í£, & converfionibus quibusdam 
intet fe implicatz , mirificam & no- 
vam efficiunt plicaturam & varie- 
tatem. Oppianus argenteum co- 
lorem illi adícribit , quod Gefnerus 
de cinereo fplendido fumit, eodem 
dtgétrra pertinere exiftimat. | Quod 
totus albus non fit exinde patet, 
quod Oppianus addat ; nigram lix 
neam per mediam fpinam decur- 
tete , hinc atque hinc niveis pulchré 
diftin&amcorcllis, Pellesipforum 


/ 


DE QVADRUPED. 


27 
oj dicuntur , tefte Suida; — Degunt 
in folitudinibus , locis inprimis pe- 
trofis & przaluis, in Africa; Lycao- 
nia , Narfinga. In Lycia mons 
tem qui Cappadociam ab ea divi- 
dit. tranfire negant. — Garamantca 
€os maximé venantur , fi Luciano 
credimus. In Pfara /Egzimaris in- 
fula, fpecieshabetur, quz alio trans« 
lata non vivin Apud Scythas non 
haberi quidam volunt, — At Strabo 
apud Mxotidis paludes incolas vc- 
nationem eorurm inflitui rcliquit. 
vAluntur hetbis , virentibus inpris 
mis ; in quas fi inciderint, prz gau« 
dio rudiunt, nec ab iis ; eciamfi in- 
fidiis fe peti viderint ; avelluntur; 
Unde forté Strozzz fegnes di&ti. 
Oleribus maxime delectari, mira- 
culum ab Hieronymo in vita Hila« 
tionis oftendit. 
quod concernit;I(idorus & Bartho- 
lomzus Anglicus ; zquinoctio ver« 
no, per fingulas no&is & diei horas 
fémel ruj;ire ; inde zquino&dtium 
cognofci fcribunt: quod potius Cy- 
nocephalo competit; Homine con- 
fpe&to in iisdem ftare veftigiis: mox 
rudentes ímmotis anterioribus pes 
dibus; pofterioribus calcitrare, Sca- 
liger prodidit. lbi ram propé 
venator accéffit ; ut inànu queat 
contingete , fugá fefubtrahit. De 


eorumi zelotypia ita Plinius &Plia.H.N; 


Aaturam £ mores Naiwiadp 
Mott, 


Solinus; In hoc geüete finguli l*e«« 


imperitant gregibus foamitiarutn: 
AEiulos libidinis fug metuünt. 
Inde eft quód gravidas íuas fer- 
vant ; ut ih editis maribus ; fi qua 
facultas fuerit ; generandi fpem 
morfu detruücent ; quod caven- 
tes feeminz , in feceffibus partus 
occulunt , & furto parere gau- 
dent. Sitis impatientes ; ex ía- 
cris literis colligimus. —Nonhulli 
pro mulorum procreatione , ona- 
gros prius manfuüefactos elipunt: 
Manfuefcit hoc animal facillime; 
nec , cicutatum ; ad priftinar foli: 
tudinem redit. | Carnem Onagro- 
rum amaram ZElianus voluic; Gale- 
nu$, boho babitu preditorum ac 
juvenum ; cervinz & bubulz pro- 
pinquam. 

D z 


V/us. 


Scaliger dum calet, fz- saiig x. 
tere j ere206/64 


Genera. 


Scalig.l.c, 


Nomen. 


28 


terc;trefrigeratam neq; olere neq; be- 
néíapere. Plinius veró ícribic Moe- 
cenatem pullos afinorum epulari in- 
ftituiffe, multumque eo tempore 
fuiffe onagris przlatos , poft eum 
tamen , interiiffe authoritatem fa- 
poris. Medici fella fuperabfceffuum 
veftigia utiliter illinunt, admifcent- 
que emplaftris contta ignes facros, 
fi Avicennz credimus. — 4deps cum 
oleo coftino ad lumborum & re- 
num flatulentiam commendatur. 
Caro dor(i cum oleis articulis do- 
lentibus utiliterapplicatur. —7rz4, 
tefte Avicenna , calculum in vefica 
frangit. — Medulla inun&ta podagras 
curat, & dolorem extinguit. Fimus 
cum vitello ovi permixtus fronti 
illinitur , ut fanguis erumpens fifta- 
tur. ldem cum felle bubulo inun- 
-&us, capillos crifpat. Scaliger duo 
nobis Gezera defcribere videtur, dum 
ait .In montequiNarfingeregnum 
dividit à Malabaris,multz ferz habi- 
tant. Alitidemonagros cquifacie, 
colere cinereo, agiles adeo, ut capi 
haud facile queant. Africanis quo- 
que ea eft celeritas: ut curíu illi 
uni cedent ferz , quam Lant , vo- 
cant. 


CAPUT IV. 


De Mnlo , €9 Zebra 
Indica. 


MU nomen quatuor animalibus 
commune eft. Mula enim non 
folüm ex equa & afino, fed ex afina 
& equo , itemque onagro ut equa; 


Columella Columella prodente,generatur. Ex 


R.R.lib.é. 
€,36, 


afina & tauro Gratianopoliin Gallia, 
fubnomineJumar, habentur. Qui 
ex cquo & afina nafcuntur , mares, 


Plis, HN. Hizzulos & binnos fccundum Plinium 


J.$.c.4 4. 


antiqui vocabant: contraque mulas, 
quos afini & equ generent. Varro 
tamen ex equa & mulis tales dici pu- 
tat,fiNoniocredimus. Forte func 
Martialis pumilii. .Hinnus enim 


Varro R.R. (verba funt Varronis) ex equo & afi- 


1.2.c.8. 


na procreatus, minor eft quam mu-- 


lus corpore , plzrumque rubicun- 
dior, auribusut cqui, jubam & cau- 


HISTORIA NATORALIS -.- 


dam fimilem afini habet. Caeterum 
Muli nomen,ex Grzco tractum exi- 
ftimat Ifidorus, ex eo fcilicet, quód 
jugo piftorum fuba&tus , tardas mo- 
lendo ducat ingyrum molas. —Me- 
lius velàs»e- labor, vel ab Ebraico 
Maal, quod prxvaricationem figni- 
ficatdeduxeris. Laboriofum quippe 
eft animal ; & per quandam ordinis 


naturz uansgreffionem, quod Grz- 


cis eft y»we»,nafcicur. Apud Grxcos 
plurima fortitum eft nomina. Dici- 
tur namque spi», quod ex afino & 
equa originem ducat. «se26; à robo- 
re corporis; «ywouox 9 O- à fterilitate; 
éregojovoY (oov, quod ex diverfo femine 
nafcatur ; 9eic , (0yQ. vi puovavifyic y oAxaz; 
quod tamen mulz duntaxat compe- 
tit;ut ce&c mulo; 462499, quód &oecav 
laborare magis poffit , quàm cztera 
jumenta; seeUc; «vp. 0 ógdem, cg iov ov" 
10451 Cr&i Seem TO (ov, OIOV e'yovoy. O'z€so, de- 
nique, e^Q., & cío., de quibus confu- 


lántur Lexicographi. (Cum equam peferigtio. 


habeat matrem, afinum patrem, par- 


tim matri , partim ctiam patri fimilis 
eft ; magis tamen patri quàm matri, 
cujus quoque vocemrefert. In Hin- 
noomnia contrafe habent. 4wricule 
ipfi afini inftar longz , easdemque 
procomii loco ad oculos defenden- 


dos,ut ait Xenophon, accepit ; crux 


in humeris pedes exigui, & corpus ma- 
cilentum;reliqua funt equi,nifi quód 
cervixerectanonfit. Dezftes triginta 
Íex uterque habet, 44) 72e seseQvao feu 
agnatos & annexos , ut Ruellius ver- 
tit. Mutarieos, ex Ariftotele norum 
eft. In quorundam corde osinventum 
efle tradidit Hierocles.  Fe/le caret, 
ut folidipeda omnia. — Lecuz fi fpe- 
&es,lzdi calidis & obfcurisajunt, & 
quodammodo amentes reddi: gau- 
dere veró ftabularifub dio,tectique, 
veltantum illis fufficere fi caput fo- 
lummodó operiatur: cztera abaére 
non offendi. 
Felice, Anglia, Scotia, Polonia, fini- 
timisque regionibus. 1n Eleo agro 
ex imprecatione quadam gigni non 
potuiffe; Herodotus prodidit. Care- 
bantillis & Orientales Indi,utrefert 
Francifcus Lopoz. In Scythia nec 
incipientem quidem hyemem irm 

nfu- 


Nulli func in Arabia 


» 
t 


Loct. 


| ; | Tab: v. 
Zebra. | Indica. 
Indianifee Maulther 


p A BE 

D 22 2 m 
rA ; LL 
N ur at n 
z— AZ 


Equus Indicus 


Indianijfc? Pferd . 


Equus Hirfutus 
Rau* Pfecd 


D TT 

AU EPA 

1 P d zu 

Y 777 
b 


Qr ; 


| 


Infula quzdam, Diodoro Siculo, nu- 
| trit quidem aliquos, fed eos magna 
$rabo & fonora voce.  Abundat eis The- 

"ERU mifita, tefte Strabone. Cappadeces 

' . duo millia Perfis quotannis folve- 
bant. Perfiam, Mefopotamiam, & 
Babyloniam iisdem refertam, vel ex- 
indepatet ; quód Alexander M. Sufis 

. captis, ad tria millia abduci curave- 

rit, qui & doffuales & jugales effent. 

Cil. ye(cuuturfrugibus & herbá, potu ma- 
ximé pinguefcunt: ad maciem de- 
pellendam nihil Medicá nobilius: ex 
frequentiore Hordei uíu hinniunt. 
Vigentà dentiumortu, & ad multos 

annos vitam producunt. Quendam 
o&togefimumannum egiíIe cum tem- 

plum Athenis zdificaretur, quidam 

Generatio. anthoresprodunt.  Anfíteriles fint, 


Aiflor 12. disputatur interauthores. | Ariftotc- 
cul. ^-]esitade Mulo. Mulus masfepten- 


nis duntaxat generat;uc ajunt: fcemi- 
na improlis omnino eft, quia perdu- 
cere ad finem, quod conceperit, ne- 
queat : fed mas generare interdum 
poteft, quoniam & calidioris natur 
quàm fcemina mas eft, & nihil cor- 
poris per coitum confert ad genera- 
tionem: quodautem facit, gizzu cft; 
quod mulus oblzfus & pumi:us eft, 
ut in porcis zzeracberuz. | ldem de 
Mulaapud Juvcnalem invenies.Pro- 
diderunt tamen non diffimulandi 
Varrol.ce. Authores M. Varro , & ante eum 
; Dionyfius & Mago, mularum fatus 
regionibus Africz adeo non prodi- 
giofos haberi , ut tàm familiares fint 
incolis partus earum , quam fint no- 
bis equarum. Caufam fterilitatis in 
Oderati.. ]ibrisde Natura explicabimus. 04o- 
vandiíeníu przcellere;atque ejus be- 
neficio dereli&tos alicubi vel odore 
folo in femitam redire , proditum à 
quibusdam. Hinc fit utfacilius vim 
tabidam a£ris concipiant, & pefle in 
ficiantur , quod & canibus accidit. 
De Morbis vide Aldrovandum. 5yz- 
v pathia ipfis cum nantibusavibus five 
hz anferes five anates , fingularis, 
eorundemque confpe&u fanari di- 
cuntur. ContraRhododaphnes flo- 
res& folia homini faluberrima,venc- 
-naipfisfunt.  Ipíis veró mul snefcio 
quid ineft muribus exitiale, Sienim 


t 


Sympathia 
e Antija 
thia. 


DE QVADRUPED. 


———o——— PD — Ja — ^ ——————— — 


29 
muli ungula finiftra domus fuffiatur, 
fugantur. Semper cicures funr. Fce- 
ininas vivaciores effe compertum 
quàm mares, casdemquc feriusfene- 
Ícere. ^ Ezdemurinz profluvio pur- 


gantur : mares olfa&u urinz prius fe- 


nefcunt. Volutationi indulgent, ut 
àlaffitudine recreentur. A patre pa- 
tientiamlaboris,à matre celeritatem 
accepere. Ab illo & audaciam mu- 
cuárunt. Scio,inquit Varro, mulo- 
rum gregem dum pafceretur, coque 
veniflet lupus , ultró mulos circum- 
fluxiffe , & ungulis cedendo occi- 
difle. Expavefcunt tamen rerum in- 
folitarum vifu, & quidem ita ut in di- 
(crimen adferant. — Calcitrantcon- 
tumaciífimé. Vifusquiuno domino 
excepto , czteros non admitteret. 
Pertinaciz füuntinfamis. ^ Vidi,cum 
Romam Neapoli téderem;quz nulla 
ratione ut prairet cogi poterat. Ab 
aliis deftituta,procubuit,nec quidem 
fine noftrum omnium rifu , & infi- 
dentis facerdetis indignatione. De 
aftutia exemplum apud Plutarchus Plutarch, 1, 
in mulo Thaletis habes : de beneficii Ur. ani- 

: ans «7^. fal, 
memoria apud Plinium. Mulum,in- pi; p, N, 
quit; octuaginta annis vixiffe , Ache- 1.8.c.44. 
nienfium monumentis apparet : Eo "CAE 
gavificumtempluminarcefacerent, ^ ^ 
quod dereli&tus fenecta,cadentia ju- 
menta comitatu nifuque exhortare- 
tur,decretum fecere, quo caveretur, 
ne frumentarii negociatores ab in- 
cerniculis eum arcerent. Noncal- 
citrare cum vinum biberint ; quidam 
fcripferunt. De veritate rei alibi 
agemus. Magnz funtcontra venena 
efficaciz. Infuütus recenter occifi 
ventri, qui veneno infe&tus eft, eva- 
dit, fi tam diu manferit, donec calor 
animantis omninó evanucrit, Eo cu- 
tius evafurum fi pluribus ufus fuerit; 
fuiffeque Principes qui triginra & 
quadraginta impendio,mortem cen- 
Íerint, Maranta author eft.  Pulve- 
rem in quo fe mula volutaverir,; cor- 
pori infperíam ardores amor's miti- 
g.re;àquibusdam apud Plinium pro- 
ditum. |. Cor,teftes,renes,caro, for- 
des aurium , fterilitatem inferre di- 
cuntur. Cogunt concipere invitas, 
inquit Plinius , fct e. cauda mulz, fa 

D jun- 


Varro R.R.. 
la. c.8. 


Vfn:. 


Plin. H;N:; 
1.3.6.45. 


SEM US 
jun&is evellantur intet fe colligat 
in coitu. Stercus combuftum, tu- 
fum, accribrarum vino dilutum;in 
fluxu uterino Hippocrates bibere ju- 
bet. Genera quod attinet, duplex 
genus Ariftotelifuitnotum. — Szerzle 
Ariftot.H. nempe, de quo jam egimus, & fecun- 
AL6635. diy, de quoipfeita. Sunt in Syria. 

quos mulos appellant, genus diver- | 
fum ab eo quod coitu equa & afini , 
procreatur, fed fimile facie: quomo- 
do afini fylveftres, fimilitudine qua- 
dam nomen urbanorumacceperunt. 
Et quidem , ut afini ipfi feri, fic muli 

rzítant celeritate. Procreant ejus- 
modi mulz fuo in genere , cujus rei 
argumento illz funt , qux tempore 
Phatnacis patris Pharnabazis in ter- 
ram Phrygiam venerunt, qux adhuc 
extant: tres tamen ex novem, quot 
numero olim fuiffe ajunt, fervantur 
hoc tempore. Theophraítus vulgó 
parere in Cappadocia tradit, fed efle 

Aldrovand.id animal ibi fui generis. Mulo per 

M n. omnia fimilis eft Zebra, nifi quod tae- 

* cunda fit. Fimbriatisautem linea- 
tisque pilis miro afpe&tu videri. Et- 
cnim à dorfifpinaad ventrem usque, 
pictas habet lineas triplici colore , ni- 
gras nempe, candidas, acfulvas, juftà 
proportione dispofitis fimbriis , ac 
tresferz digitoslatis. Sylveftriseft 
gregalis , & pernici curfu inclyta: 
pofletque , cicurata , in equi locum 
fuccedere. Mulam foecundam Ari- 

Pigafeta in ftotelis quidam etfeopinantur. Ita 


Genera. 


Purchaf. 
Navig.l.7. 
€,15.f.7. 


delerit de ca Pigafeta. Nafcitur quoque in 
Fia hoctra&u, (Congo)ut & inaliis Bar- 


bariz & Africz locis , animal aliud 
Zebra di&um: quod cum mulz quo- 
ad formam & ftaturam fit. limile; 
mula tamen, (parit enim)non eft, & 
colore non tantum à mula,fed etiam 
ab omnibus aliis animalibus differt. 
"I ribus enim diverfis coloribus , ni« 
gro,albo & fpadiceo; qui per lineas 
tres digites latas, corpusaà dorfo ver- 
fus ventrem hemycicli in modum 
ambiunt , per totum corpus diftin- 
&um eft, caudá colore rubicundo & 
lucente. Pes&ungulx ut mulz,in- 
ceffu alioqui levi & alacri fimiles 
equo , quem rurfus velocitate mul- 
cum fupetrat, ita ut Lufitanorum pro- 


HISTORIA NATURALIS. 


vetbio anfam prebuerit, quicumce- 
lerem aliquem dicere volunt, Zebrá 

velociorem dicunt. Parit quotannis; 
unde & maxima habetur copia; fed 
incolis, qui eá utineíciunt, eftinuti- 
lissequorum enim loco ipíis tam pace 
quam bello effe poffent , naturà eas 
equorum loco ; quibus hoc regnum 
deftituitur,fubminiftante. | Incolz 
veróiypari, cüm equos non habeant, 
& boves jugo fubdere nefciant, ze- 
bras infuper domaie & frznarc non 
valeant , variisque aliis animalibus 


uti non poffint, hominum adhzc 0s 


mnia operá uti coguntur. Atque ita 
ut omnia hominum fuper imponun- 
türhumeris, ita quoque ipfiab homi- 
nibus vel inle&ticis , aut fedibus por- 
tatilibus à Sole coopertis circumfc- 
runtur; ad manus femper fervos au£ 
aliosadid conductos habentes. Et fi 
magnum aliquod iter brevi tempore 
eft abfolvendum , multos tales quafi 
a, oumQécess circumducunt ,ut priori- 
bus dcfeffis , alii atque deinceps alii 
poflint fubftitui ; qui etiam ita alter- 
natim fubinde mutati, cantz funt ce« 
leritatis, ut equos curfores antever» 
tant. Tantum Pigafeta. 


CAPUT V. 
*De Elepbanto. 


indivifi hi,neício quomodo à folidi- 


tuscít,non tam àmagnitudine; quód 


formam montis praferat , ut Jfidoro Mattisfu, 


apud Vincentium Bellunenfern pla- 
cet: quàm velabEbrzo Alaph diíce : 
re, quód docilitate reliqua animalia 
fuperet : vel ab Eleph bos,quia ma- 
gnum eftanimal, & Cc augendi voca- 
bulum: vel quafi 6s ab 9« palus, 
& Bav» quód ob gravitatem ibi faciat 


vas pí£ec: Vel ab e«qaigo ]xdo: vel ab - 


iere involvo , quod-involutam ha- 
beat probofcidem : vel denique ab 
4^9éc , albus , quod ebur de colore 
triumphet. Hefychio & Varrino 
meis dicitur. Aliifimpliciter 3neia,. 


pow 


D 


De & Elcphanti intet poris Aldrovand] 
locus. Etfi enim ungula ejus jn t oh j 


digitos videatur cfformari quia tarné c, i 


pedibus excludi poffit. Nomen Íorti- Nemen 


e&icoi 


iP) 


quod Plinio belluz, vacant. Ro- 


. lucerent. — Indis Barruzz,á voce dici; 


Defcriptio, 


inum, alii ad decimtütüi tercium jalii 


Plin. H.N, 
l8, €,9, 


in tanramque duritiem folidatur , ut 


Plin. H. N. 
Li.6,49. 


guáSabini itaappellari volune:unde 


4DE QVADRUPED. » 
extremitate pilis prodit : & invenitur 
in. defcriptione Guinex iffiustnodí 
caudis tnufcas abidolis mulieres ar- 
cere. lpfe denique P. inius, quafi fuí 
oblitus,fie fcribic. Indimité gaudenr 
longitudine eotum ; (fmaragdorum) 
folosqQue getimarutu effe predicant, 
qui catete auro tnalirit ; ob id, perfo- 
fatos elephantorum fecis refigant, 
Caput quoque deforme liabetit : fe. Plin. H.N, 
cundum tempora fpiramétum quod. 9555 
| dam, pet quod mas pitigue quoddam 
tempore congtcífus emittit; idqüe & 
feeminz cam patens; fi Sttaboni c16« Strabo Ge- 
| dimus. - dures pto corporistatióhe, 9815 
fecundum Oppiarium ; exigug funt i e don 
3 Cyaeg. L£: 
quaqua vetfurn gemini palmi magni: v5». 
tudine,fubqaeillislocus;cai Scalpto 
i&tu mallei adaéto intetficiuntur. Li. $olis.Pol- 
vius Hasdrubalis inventurn effe cre- "E 
didit, Apud Sambtos ZEthiopis po- Deko. 3 
pulos ; auribus carete ex Solino & 
quàmtaurinoftratesquinque. Nigri | Pliniohabemus... Qc quoque ma- 
funt omnes przter ZEthiopicos : | gni, fed pto tariti corporis tagnitü- 
Narfingz tamen Regetn album ha- | dirie exigai appatent; illique gtavi« 
buiffe, Indicatumnavigationum fcri: | ter fetrnoventes. |. 0s in pectere , u£ 
ptores' prodidere. ^ Cwrez? habent Cadamuftus prodidit ; atque hoc; 
cancellatam; feu ut Cafliodorus lo- | hon ptobofcide fügunt; tefte Elias 
quitur , ulcerofis vallibus exaratam: | no & Atiflotele ; qui &/ímguaimn cis Áriflor. Be 
| effe fcribic perquam exiguam , atque ^16 
intetius pofitam , quàm fit iti caeteris, 
ita ut vix eatu Videre poffrs. ^ Dentes Ariftot. Ht, 
ipfis intusad mandendum quatuor : ^44: 
| pratetque eos qui promibent,; tná- 
linus veté dicat; Duriffimum dorfo | fculis reflexi , fatminis. re&tt. aeque 
tergus,ventresmolles. Pilofanefit | poni, | Quam pritiium naícuntur, 
auglabra;nec Plinio quidem conftat. | habent: fed gtandes illos ;.noti tati 
Alibi eium , fetarum nullum tegu- | perfpicaos.. His cibos conficiunt; 
mentum, ne in cauda quidem przfi- | atque in farinz fpeciem molunt. Si- 
dium abigetido txdio mufcatum;effe | ti func in fuperiore tnandibula ; & 
dicit : alibi vétó elephantorum cor- | quidern ftapenda aliquando tnagni- 
pora impenetrabiles fetas habere|tudine, — Vidit Vartomnannus in Su- 
(nifi forté cetras fit legendum )fcri- | matra duos; quí appenfi, libras cre- 
bit. Cardanus quoque tion folum | centas & triginta fex pendebanr. 
nudam ait, fed & cur talis effe debuit | Vidit á&z Cadamuftus occifüm ; cujus 
rationem reddit, At Cadamuftus | dentium amplitudo pahmos ternos 
fcíe pilos qui nigricabant , & quafi | excedebat; eminebant ad duos pal- 
duorum palmorum menfütam exce- | mos. De corutidem magnitudine ita 
debant ; evulfiffe ceftatur, — Gillius] Plinias.  Magtiitado dentium vide. Plin. HN. 
quoque author eft , ad duorutn pal: | tur quidernin remplis precipua. Sed kBiedp. 
morum magnitudinem  acceffiffe. | tamen in extremis Africz, qua con- 
Vartomannuus denique , caudam lia: | finis ZEchiopiz eft; poftium vicem it 
bere fimilem bubulis ; trium forte | domiciliis ptebete , fepesque in iis 
dodrantum longitudine , paucis ín | & pecorum ftabulis. pro palis ; Ele: 
phan- 


mani, qui elephantes pttmürm Pyrrhi 
Regisbello videre; Lucasboves; ap- 
pellarutit; feu à Lucatiia; ubi primó 
vifi; feu à luce , quód longé propter 
inauratos regias clypeos, quibus eo- 
rum turres crant ornata ,alofige re- 


lüdorus author eft : alii tameti lin- 


& Ebur vocatum Servius patat, Ma- 
gnitudo Elephantis diverfa eft ,ut in 
Differentiis exponemus. —Gillius 
meníus eft Conftantrinopoli quen: 
dam , cuí erant ab oculo ad extre. 
mum tergum pedes uridecim; ab o- 
culo ad extremam proimufcidem o- 
&o. lüprocetitatealiiad duodeci- 


ad decimum quintum dodeantem, 
accedunt. Aloyfius Cadamüftus vi: 
diffe (c fcribit , plusltaberitem carnis, 


putes effe ofleam. Ideo Mauri ea- 
dem pro clypeo utuntur, & Pegnani. 
locó armorum geftant  Duriof ta- | 
men ir dorfo quàm in ventre ,utSo- 


34 
phantorum dentibus fieri Polybius 
tradit;authore Guluffa regulo. Gil- 

lius fz pe adlongitudinem decem pe- 
dum augefcere ; memorat. WVenc- 
tus veró mercator , unum aureis tri« 
ginta fex emiffe dicitur; lengitudine 
dodrantum ipfius quatuordecem, 
ctaffitudine dodrantum. quatuor ; 
tanto pondere, ut humotollere non 
potuerit. Sed & Sabellicum autho- 
rem habemus , fuiffe Firmo , duos 
clephantinos dentes , tam enormi; 
magnitudine , ut Aurelianus Firmi 
victor, eospro miraculo Romam de- 
portandos curaret,longitudinem ho- 
rum duorum pedum fuiffe: dicunt. | 
Dentes hos alii cornua dicunt ; an 
re&té, Aldrovandus & Cardanus ex- 


plicant; nosalibi dicemus; hoc dun- | 


taxat hic addere placet;mandibulam 
inferiorem ; edendo folum moveri, 


Arifto.H. fuperiorem femper quiefcere, Quo! 


^Llncm, boco.aliisanimantibus nafüs eft, ele- 


phantes habearit; partem:quandam 
endentem , anguftarn ac longam, 

adeó utad terram pettingat,in fine 
perforátam ,cortilem, flexilem, lu- 
bricam, volubilem  ferpentis in mo- 

rem. ' Latinis dicitur Proboféus tuba, 

Cicerol.1. 754525 , quod apud Plinium & Cice- 
deu ronem ihvenies, manusnafuta, quod 

cor 

Caüffiodor, apud: Caffiodorum, ptomufcis, quod 
L1. Vario- apud Vitruvium. Grzci vocant ox 
TAS Gorxída, pvyw TP eg pavxapucoy Gc areyvapuadan. 


HISTORIA'NATU RALIS 


tem orbi menfario a(fimilát. Ex cal. 
lo nigerrimo & ampliffimo conftant. 
Digiti in pedibus informes, numero Plin, H.N, ^ 
quidem quinque, fed indivifi ac lc. les 
viter difcreti,ungulisquenon ungui - sudes 
bus fimiles. Mamas habenrfub ar- 
mis duas; nec in pe&tore, fed citrain 
a:is occultas... Gepizale equo fimile, 
Íed parvum, ; nec pro corporis ma« 
'ghitudine.. Plinius avería dicit,aver- 
fosque coire, fceminz inter femora. 
Teffes non foris conf; icui; fed i intus een 
circatenes conditi , quo circa initum 
| celeriusagunt. Ctetias DUugatur, Íc- 
men adcó iridurarificcefcens, ütcle- 
&ro. fimile efficiatur. JFentres dpfis Plia,H, N, 
quatuor Plinius cradit :. Atiftoceles pe ur 
veróita finuofum in tcftinum,ut qUA- A.La.c. ii: 
tuor ventres habere videatur; i inque 
hoc-etiam : cibum reperiri... Galenus 


idem latiffimum & equo fimillimum 
facit; exta -fuillis proxima. ... Jecur 
quadruplo majuscft bubulo, & rc]i- 
qua pari ratione excepto liene :, hic 
enim;ex proportione minor. | Pulzze- 
zen lioiusbubulo quadruplo majo- 
rem facit. Felin jecore adeílencgat 
Ariftoteles : incisà tamen parte, quá 
adherere folet. ; humorem. felleum 
plus. minus efluere. Galenus etiam. 
xeNidoxor: veficulam. habere allhirmat. 
Idem ex difledti corde magnum os ex- 
emit; illud veró duos tantum ventri- 
culos, nontres ut apud Ariftorelem, 


Isipfiusüfüs que manus. Eà namque liabere obfervavit. . De eodem ita jas H, 


cibostaüificcosquàm humidos col- 
ligurit ;'capiunt'& ad os admovent. 
Eadem fpirant, bibunt, odorantur. 
Lucretius ideó Angvimans vocavit. 
"Malleolos pofterioribus imis cruribus, 
Ariftot. H. tefte Ariftotele , potffident : fed de 
Alnen  Cypyupflexu alitur aliitradunr. Alii 
enim crura fine-nodis articulisque 
habere , -offa folida & inarticulata, 


ideó crura. tibiasque: fle&tere non. 
poffe; &,fi cadant, necfürgere, fcri-. 


Plia, H.N, bunt : alii,ut Plinius;in pofterioribus 
| 53e128 articulos breves obtinuiffe, & popli-. 
ri tes intus hominis modo fledtere;pro- 
didere, quod & experientia docuit, 
Pedes ejusdem cum equinis funt ro- 
tunditatis, fed ampliores , ut planta; 
quoquo verfum ad binos dodranrtes 
accedat... Vartomannus rotundita- 


4E.lianus. Duplici. tum corde, tum Ad.4.6.31. 
Íenfu animi clephanrus eile dicitur, " 
& altero quidem ira incendi, altero 
mitigari & leniri, Maurorum Íermo- 
nibus pervagatum. Duorum deícri- 
prionem apud Aldrovandum vide. 
Inveniuntur in Africa, Afia, & vici- 
niciiiccinbilis Ec in Africaquidem 
in faltu poft Syrtes, folitadinibus Sa- 
]z Mauriraniz oppido vicinis, L yb: a, 
Getulia; proximis Aclanti monti fal- 
tibus &c. Symbari interÁrabiz mon- Plia. H.N; 
tes & Nilum, ipforum venatibus yi-! 6.€.30. 
vunt. . Sunt. & in Ethiopia Ophio- 
phagorum. corundem venatus aPto- 
loma Philadelpho AEgyptiorum Re- 
ge inflituti, Quantum ad. Afiam, Plin.H. N.. 
Rex; Parthalis 4. prodente . linio;  6e*ar. 
DCC. aluit, Audatz mille , Palibro- 
: torutn 


Locust 


e| eofant. 


a 
A. 
MS. 


NSWNSMS 


SN 


NSSSSESSS 
NURSES 
CONS 


NSNS 


SNSNNN 


SNSNSS 


NNS 


TN 
Ww». 


es 
^E lio 
iz 
-— 
e 
S2 
A) 
«f. . 
MS 
SUM 
fX 2 
DE OTt S 
M Nus 
NOSSA NN. 
SM NNSN SN 
'M 
[^ 
d 
-— 
&., 
U 
u 


ROC. 
AE 


SS 


De 
T AN SS 


e 


-— 
$es 


E 


es 


SNL 
Nasce 


NN 
m P a 


RS 


RU QCBIN UNES 


; Tab: xc 


| Flephas HAS Pepbant. 


Á 

At z 

RA inr T E re d MATE 
[^ E Em - 


SS 


FSSSSSSSY NS 


y 
AA 


DE QVADRUPED. 


torum IX.M. | Chryfzi ,. Parafan- 
gz, Afangz, CCC. armabant. |n 
laprobana ; Oneficrito Alexandri 


M. prafe&to prodente ; majores & 
 bellicofiores quàm in India habe-: 


bantur. 

& fummi ingenii éflé ; Joliannes 
Metellus prodidit: Siamenfis Rex 

XII.M. habere dicitur , é quibus 

quatuor millia femper ad fubitos ca- 

fus armata funt, /— Sub imperio ma- 

gni Mogul L. M. habentur. 1n Mo- 
fambique quoque iníula ; armenta 

eorum oifcndie Vártomannus, & in 
Benomotapa Johannes de Daros. 
Acinfulam quoque Zanzibar multos 
mercatores eboris emendi caufa ve- 

| nile M. Paulus Venetus prodidit. 
Cibi  Roícidis autem & paluf(tribus locis 
Fan. maximé delectantur , amnesque a- 
mant,in calidioribus inprimis regio- 
nibus; Frigorisfuntimpatientitlimi, 
Vitium Elephantorum quod fpe&tar; 
veícuntur herbis paluftribus , arbo- 
rum foliis,truncis, fructibus Mufz,& 
Plis, H.N, ficus Indice radicibus, Devorant 
$545 aliquando & terram & lapides; Eam 
; tamen ediffe, iis cabificum eft; inquit 
Plinius;nifi priusmandant. — Cicu- 

tes hordeo vefcuntur ; ejusdemque 

novem interdum Macedonicos mo- 

dios abfümunt; Antucrpiz oftenta- 

tus ; quatuor modios pomot£um in 

diem abfuümfit; Lufitani melonibus 
vehementer delectari fcribunt; Po- 

tus ipfis aqua ; fed nonnifi turbida; 

vinum ex oryza & alis frumen- 

tis factitium ; nec non noftras. 
Antuerpienfis ille; unà vice plu- 

tes quàm fedecem libras bibebar; 

idque toties iterabat ; ut menfuram 

Áriftet.H. potus ab. Ariftotele proditam , fa- 
A355. clé xquaturus videretur. — Sitis ta- 
men furit patientiffimi ; & fine po- 

tioné oco dics peragunt Dc 

Gara. Coilué tempore & modo divería 
Pinle ab authoribus produntur; Plinius 
| fmarcm coire quinquennem , de- 

Atift. H.A: centiem faeminam;ex Ariftotele pro- 


lee: — dir. Ariftoteles modo vigefimum 


"4 


annum uttiqueaffignat;modo faemi-. 


ra duodecimum , eum celerrime; 
decimum quintum , cum lentiffimé 


po H.congrediuntur, Aversé coire apud 
A 4500. 


In Zeilaria hodie maximos 


33 
Solinum ex P/inio invenies ; cui & 
Horatius de Canida fuccinit : fo- 
minam in coitu federe , marem fü- 
perveniré Albertus M. feü ut 
Ariftoteles , clunibus fubmiflis in- 
fiftere pedibus ac inniti; marem fuz 
pervenientemi comprimere. n a- 
qua aurem przcipué iniri dcfiderant: 
indeque tam feeminz quàm mari 
commoditas accedere creditur,quo- 
niam is & coittirüs pet aquara facis 
lius tollitur, & poft congreffum 
facilius deícendi:. Nunquam au 
tem nifi in abdito co&unt ; & mas 
coitum triennio interpofito tepe- 
tit, candem praterea nunquam paz 
titur. Diennio coite quinis ; nee 
amplius in anno diebus Solinus ex 
Plinio fcribit : nec prius ad grega: 
rium numerum reverti , quart 
vivis aquis abluartur. — Tetüporé 
veró coitus , maximé efferans 
rur , & ftabula Indorum fterhünct: 
Quamdiu uterum getunt, in du: 
bio quoque. Alii annum & fex 
menfes; alii ttiennium , quidam , ,, . .. 
decennium flatuunt. Ariftoteles A'ifto Hi 
biennium affignat ; Strabo meníes Susbole. 
ut minimum fexdecem ; ut plüti- 
mutr octodecem, cui Diodorüs Si- 
culus & ZElianus accedunt. Sunt 
qui o&avo à coit anno patete pro- 
nuhciant. Pariunt enitefite$ pofte- 
riotibus cruribus &  fubfidetites 
cum dolore; Partus annotante ZE- zii, gi 


liano ; in caput procedit in lucem. A.1.4.c.5r 


Unicum ederé. ; apud Átiftotelem 


|& Diodorum Siculum legimus : 


quaternos urio partu ; apud Cada: 

mufturn & Scaligerüm. Magnitudo Scalig.E&- 

fetus inftat porci integra ztatisercit2o4; 

fecundum ZElianum , vituli ttime- 

ftrisfecundum Plinium. . Statim ac 

natus eft ; cernit & ambulat , & 

ore fugit ; non promüfícide. La- 

&ant usque ad annum. octavum. | 

Inimicttias gerunt. cum Rlünócerore; Ántiparbia: 

Letonibus , Tigridibus j arietibus, pr- 

t6 y ferpentibus ec Dracomibus . óüi- 

busdam. coloribus € izue..— De Rbino- 

cerote ita Plinius; In ludis Pompeii pin. Hi, N. 

Magni vifus eft Rhinoceros.  Al:18.c2o. 

ter hic genitus hoftis clephianto, 4 |^» 

cornu ad faxa limato , przparat ——— 
fe 


7 


24 HISTORIA NATURALIS 


fe pugnz in dimicatione alvum ma- 
ximé petens , quam fcit effe mollio- 
rem. Longitudo ci par,crura lon- 
ge brevióra: Apüd Hefperios ZE- 
thiopas leohes elephantorum pul- 
los ággrcdiüntur ; quos cum vul- 
ieraverint; matribus fupervenienti- 


raros ad quingentefimum prodit: 
circiter ducentefimum  robuftiffi- 


mos eífe. Philoftratus quendam Philoftr. 
ex illis qui. contra Alexandrum '^** 


M. pugnaverant , quinquaginta 
fupra trecentos poft Alexandrum 
annos fuperfuiffe tradit , ut de Ele- 


bus fügiunt. "Tigridem in caput|plianto Jubx ; Ptolomzi Philadel- 


Elepliànti infilire ; facileQue euii-| 
dem 1üffócare , Arrianus aüthor: 
eft. Si feritate effertur ; ad arietis: 
confpe&um ftatim | mánfuef(cit: 
KliaH. Grünhitüm porci exhorrere apud 
Puto AEliánum; Strabonem ; & Senecam 
inveaies: De Draconüm & Elephan- 
Plia.H,N, torüri pugna ita Plinius. India 
15i& — fest elepharites ; bellantesque cum. 
T eis perpetua diícordia dracones ran- 
tx magnitudinis, ut & ipíós circum- 
flexu facili ambiant ; néxüque nodi 


przftringant. Commoritur ea di- 


micatio : victusque corruens com- 
plexum elidit pondere. | Mira ani- 
malium pro fe cuique pracipua fo- 
lertia cft;ur iis(draconibus)unaícan- 
dendi in tantam altitüdinem dith- 
cultas. Dracoitaque ad pabulafpe- 
culatus , cxcelfa fe arboré injicit. 
Scit ille imparem fibi luc&atumi 
contra iiexus : itaque arborum áut 
rupium attritum quzrit. Cavent 
hocDracones , ob idque creffus alli- 
gant cáuda. Refolvunt illi nodos 
manu.  Áthiinipíariare caput con- 
dunt , pariterque fpiritus przclu- 
dunt; & molliffimas lancinant partes. 
lidem obvii deprehenfi erigunt fe in 
adverfos,oculosque máximé petunt. 
Itafit, ut plzrumque czciacfame ac 
moerotis tabe confecti reperiantur: 
Inter colores puniccum itiprimis & 
candidum refugiunt ; cuius caufa 
alibi explicabitur. "Terreri igne; 
Elephantorum Hannibalis exémplo 
docuit Livius, qui per ignem in Ca- 
| puanaobíidione exactifunt. In tan- 
tum autem confternantur ; ut nulla 
ratione , ut gradum revocent ; ad- 
Aw. ducipoffint. Dezte haud cadem 
traduntur. Alii enim ducentos ; 
alii trecentos ; quidam centum 
& viginti annos vivere ajunt.| 
Oncficritus apud Strabonem ad 
trecentefímum | annum vivere , 


phi, & Seleuci Nicanoris taceam. 
A fexagefimo juventam incipere, 
apud "Plinium ex Ariftotele ha- 
bemus : ex quantitate dentium 
&tacem fututam cognofci , apud 
Cadamuftum. —Ftrigoris impatien- 
tes funt : maximüm hoc malum, 
inflationemqué & profluvium al- 
vi , nec alia morborum genera 
fentiunt. Hüic potione aqua 
calidz , & cibo fzni melle imbuti 
fuccurritur. — Z/Elianus tamen ocu- 
lorum  affe&iionum | quarundam 
inentionem facit. Vulnefa ca- 


ptorum primo aquá tepidà elüuun-- 


tur: mox ;, fi lucülenter funt 
alta ; butyro inüngüntür ; poftea, 
fuillE carnis recentis & f[angui- 
ne madenus admotu ,; inflarn- 
matio lenitur. Quotannis etjam 
in furorem agi reperio ; tuncque 
nuli obvio parcere. lndicium 
inftantis , óléofa materia ; qua ex 
illorum .auribüs effluit. Me- 
delà ab objurgatione. — RKarionibus 
rectores demionílíánt, vilis & de- 
generis effe animi, ob amorem 
ita in furias agi.  Catartho labo- 
rare , eumque in lapidem aliquan- 
do abiviffe ; cuius & iconem cxhi- 
bémus; proditum. — Gradatiim am- 
bülant, propter corporis gravita- 
tem.  Nemiriem tamen ajunt tan- 
tz efle pernicitatis ;. quem fuo 
inceffü non comprehendat. Po- 
plites intus fle&ic; hominis modo; 
ut Plinius loquitur. Et qüia arti- 
culos crurüm fiori tám fublimes ha- 
bet; ut aliz anitnántes ; fed humi: 


liores terrám verfus , ideo infi- 


dendi infüetis ; naufeam commo- 
vet. Qiuüod tamen de provectio- 


tibüs intelligi debet. Siquidem ,- 


Vartomaüno á&  Gyllio atteftan- 
tibus ; éx adolefcentium molli 
gradu ; feffor tantopere dele&ta- 

tur, 


Morbi, 


tüt ; ac fi mula gradaria vehercetur. 
Naturam e£ ingenium lingulare mul. 
ta teftantur , ut non mirum dixiíle 
Plinium ; omnium quadrupedum 
fubrilitatem animi prazcipuam per- 
hiberi illis Ab aquis fibi metuc- 
Bisra ME fuperius diximus. — Ideo difficul- 
VineWP ab Hannibale ,. Polybio & Li- 
LiviusHift, Vlo teftibus, perdu&i (ünt: & apud 
Plinium, Puteolis averfis vcfíti- 
giis , éarundem tnetu , é navi abi- 
ville ; legimus. Attamen L. Cz- 
lius Metellus junctis doliis per ma- 
re Siculum eos transmilit , cum 
naves deeffent : & aliquando in- 
terdiu flumina transmittuni; | Foe- 
mina máre mültó eft robuftior, 
easque in loc genere plané viri- 
! les, Vaftomannusteftatur. | Arifto- 

teles tamen. tinidiores  affeverat. 

Fagos, oleaftros, & palmás dentibus 


datura C 


Ingehium. 


l2 


Opp: fubvertere Oppianus autbor efi: 
oe edificia evercere. Ariftoteles. Ab 


tantz vaítitatis , ur vix à viginti qua- 
Vartomaü. éQor movere potuerit ;  Var- 
^'^ tiomaünts prodidit , & addit ; à 
tribus maximàm  Liburüicam in 
ficcum pertractam. — Pegzaz£ inter 
fe vYchementer , ut tradit. Arifto- 
teles , & alter alterum. dente fe- 
rit. Victus vocem fugit vi&oris; 
terrami acvetbenasporrigens; Her- 
bam victori à vido porrigi ; vel 
proverbio conftac ; quod tamcn vix 
cum Voflio eonccflero. —Jmjuriam 
ulciíci apud Acottam habes. Nu- 
cis putàminé à milite in fronte qui- 
.dam petitus ; fervatum ; ih eun- 
dern in platea déambulantem ; ali 
quot poft diebus conjecit; Sin: 
gulari & rederes amore profequun- 
tur , itjuriarum quoque ipfis illa- 
tarum memorc$ , ut optime Serieca 
fcripfetit ;  Elephantorum ferita- 
tem üsque in fervile obfequium de- 
meteri cibum. | Sané à quibusdam 
aurigas fuos ; quiin certamine ce- 
^ ciderant ex przlio ; exemtos ; a« 
$tiába 6é- jios ab aliis fervatos , Strabo au- 
eg thor eft. Caffiodorus veró ícti. 
lao.Vatior.bit ; cuni thagiftrri compendia fua 
putet alimenta , motu corporis à 
diverfis poftulare ; quod ci porri- 


|DE QVADRUPED. 


(nare potlet. 


— — ——À 


3j 

gat. Quod fi, inquit, aliquis prz- 
bere, contemferit poftulara, veficaé 
colle&taculo patetacto , cantat di- 
citur alluvionem egerere , ut iri 

eius penatibus quidam fluvius vi- 
deatur intrafle, eontemtum  vin- 
dicans de faztore. Quidam Co- 
chini , militem magilítro fuo de via 
cedere renuentem , aliquotics flu- 
mine merfit , fi Chriftophoro Aco- 

ftx credimus, | Plutarchus denique Pluiatcli; 
referc , loro Indorum Rege vulne od 
ribus confedo , elephantum fen- poo 
fun ac leniter multa fpicula promu- 

Ícide retraxiffc ; & iptum jam malé 
affedum , non prius tamen procu- 
buifle , quàm fentiret Regem extan- 
guem delabi : tum demum , ne cor- 
rueret , paulatim fe demififle , uc 

Rex commodius fe ad folum incli- . 


1imere naturaliter ho«.— 
Elephas, Plia. H.N; 


minem , Plinius feripfic; 
48; C10; 


inquit , vefligio hominis animadver- 


uno arboris truncum proftratum |fo priusquam homine , incremilcere 


infidiatum metu, fubfiftere ac olfa- 
&u circumípectare; iras proflare; 
néc calcare , fed etutum proximo 
tradere , illum feqüeriti ; nuncio fi- 
mili usqué ad extremum ; & tunc 
agmen circumagi & reverti, aciem: 
queditigi; Adeoomnium odoti du: 
rare virus illud majore ex parte ; ne& 
nudorum quidem pedum. — 47cos 
homini Cicero innutt, dum dicit,opi- Ciceioí;;; 
nionem eiusmodi effe , quandam illi 4c Nat: 
belluz eum genere humano focie: ro 
tatein. Innuic & Philoftratus, dui Phioftrat 
fcribit , ubi femel ad hominem dc vir2A- 
adfüefcit ; ab eo omnia pati , ex eo-[. uud 
qüe forum f[imilitudinem in fe - 
transferre ; ricque aliter quàm par- 
vos canes , ex hominis inahü gau. 
dere cibum fíumere , atque ad fe 
accedenterh. promufcide comple: 
&i , eumque caput intra fauces im- 
mittere facilé ram diu pati ; quo: 
ad homini libitum fuerit. Quz de 
cuiusdem clephantis erga infan- 
tém amore produntür , apud A- 
thenzum & /Elianum vide.  Tra- 
ditur quoque uhus amaffe quan- 
dam in /Egyptó corolla$ venden. Plià.H.N; 
tem ; ac ne quis vulgariter electatn 
putet ; miré cum gratam Ariftophani 

«V E 2 €cles 


36 

celeberrimo in arte Grammatica. 

'Docilitatis efle fingularis multa funt 

Plin.H.N.argumento. — Pliniusenim perauras 

L9 — arfná jacete non auferentibus ven- 

tis ; inter (e gladiatorios congreífus 

edere , aut lafciviente pyrrhiche col- 

ludete,fctibit. | Ubi,utidemait,mi- 

rum maximé , adverfis quidem funi- 

bus fubire ; fed tcgredi magis utique 

Seneca prohis, Sicíe rem habere , prater 

Epif36. Dplinium, Seneca & Suetonius, ne de 
Sueton, i... ED SE É à 

Nerone & Xiphilino dicam , innuunt. Romz 

Gia. — quidam gytos facere explicatu diffi- 

etn ciles do&us , increpatus , no&u fua 

Animi. Ípontefe ad lunam exercere dceprc- 

henfuseft. llle quem Emanuel Lu- 

fitaniz Rex Leoni X. Pontifici dono 

mifcrat cundem de feneftra profpe- 

&antem ter genibus flexis,& demiffo 

corporis habitu , venetabundus faiu- 

tavit, Oforio prodente. — Áugerius 

fimiliter Busbequius in epiftolis 'ur- 

cicis fcribit , vifum fibi elephancrum 

juvenem, qui ad cantum tripudian- 

tium more alternos moveret pedes. 

Euridem & pilá lufitaffe quam palma 

viceferirecproboícide. Linguas,in- 

telligete Zeilaneníes , apud Metcel- 

lum habemus ; quendaim literarum 

du&us Grzcarum didiciffe , folicum- 

que perfctibere ejus linguz verbis. 

Plis.H.N. Ipfe ego hzc fcripfi, & fpolia Celtica 

Mee — dicavijaapudPlinium. Humano mo- 

re convivatos aliquando apud ZElia- 

num invenies: neque cx iis vifus eft, 

quispiam Vofax,ncque majoris partis 

Klia.H. Capax. Cum effet bibendum , uni- 

A15.c51- cujiquecrater exhibebatur, & hi qui- 

dem promufcidibus potionem hau- 

rientes , moderaté bibebant: deinde 

circumftantes leviter & feftivé ad- 

fpergebant. — Mimi magiftrive offi- 

cium exhibere , & aliis falientibus 

choreasque ducentibus prazcinere,; 

Xlianl$. Arrianusfe vidiffejactat. Inter cz- 

H.A.e19- tera folertiz documenta, eft & hoc; 

quód cum profundas & fuperatu dif. 

ficiles foffas tranfeunt ; major ftans 

medius tanquam pons omnes trans- 

mittit: alii ingerentes foffz farmen- 

ta, eundem fervant. Sed & pabuli 


confueti quantitatem agnofcere , 


Plutarchus prodidit , permiftamque 


eidem farinam artificio agg [ccer- 


» 


HISTORIA NATURALIS 


——M—— — — 


nere poffe /Elianus. At quod Aco- | Acofta 
fta de quodam lebetem ut-um per. Pt Aror- 
tufüs eflet , aqua haufta probante, 
ícribitftupendum eft. Solem & Lu- £i, 
nam novam venerati ; homini erran- A.18.c47. 
ti viam monftrare; humana adulteria | 
& homicidia obíervare, ac detegere; 
fed & , patrium intelligere fermo- 
nem,loqui, vel fcribere , inter fabu- 
lofa repono. De 7s clephantum, 
in bello, fpe&aculis, triumphis, & 
aliis,alibi dicetur. In Ci/zs fuiffe qui- 
busdam certum. Unde & Elephan- 
tophagorum nomen, qui circa Dra- 
bam,in montibus Afachzis,& contra 
Meroénhabirabanr. Adiabaras, feu 
Magabaros authores vocant. Quin ptis. H. N. 
& Plinius, T roglodytas folo elephan-.$.c* 
torum venatualitradit. — Caro pon- 
derofa,frigida , & abominabilisRha- 
fi. /Elianus przter promufcidem,la- ztian.H. 
brum , & cornuum medullam , nihil 4.110.c.12. 
eículentum iniis effeait. ZEthiopes, 
tefte Gyllio, pofteriores partes appe- 
tunt... Renes tamen maximé inde- 
liciis, & regum epulis,fi Vactoman- - 
nus veraprodidit. —Medicizazm quód 
fpe&at , /Elianus adipem contra o- 
mnia genera ferarum remedio effe, 
reliquit, coque inunctum, etiam nü- 
dum inter ferociffimas illafüm ver- 
fari poffe fabulatur. Probofcidis cà- 
&u , capitis dolor levatur; efficacius, 
fi& fternuat.. Dextra ejusdem pars, 
cumremnia rubricaadailigata,impe- 
tuslibidinumftimulat. Jecur,comi- 
tialibus morbis prodeft. Fimo,fiilli- 
natur,pediculi fugantur. | Eborz, cu- 
jus nomine Plinius illam przcipué 
partem dignatur , quz circa os eft, 
quodque alibi elephantis , & dentis. 
Indici appellationem forcitum eft, 
fingularis eft & natura & ufus. Gau- 
det humido & ficcitate offenditur, 
cariemque fentit. Emolliri poffe 
Democritus oftendit; emolliturque 
potienis genere, quod zychum voca- 
tur , ut apud Plutarchum extat. Plutarchi. 
Emollitutn, conformatur, & in varia dio "4 
tornatur. Parabanturquippeexco — ' — 
meníz, le&i,capuli cultrorum;enfes, . 
vaginz , pharetrz ,fceptra ,fellze cu- 
rules,portz,& alia, de quibus Aldro- AE 
vandum confíüle, —Politur ut ligna; Fe. 1 
| acc«0, 


Vut. 


Ebur. 


I 


ele 


DE QVADRUPED. 


ac poriffimum fquatina , ut teftatur 
Plinius : nitor vero,hebetatur menfi- 
bus muliebribus. Vis ipfi adftrin- 
gens, quz tarnen guftu non percipi- 
tur. QConceptüm juvare, & ventri- 
culo humido prodetfe , Pra&tici pto- 
diderunt. Kamehtitis cum melle illi- 
tis,nubeculz in facie colluntur. Sco- 
be , paronychía fanantur. — Contra 


lumbricos cum cornu cervi miíce- | 


tur. Siuratur,ut decet;Spodium vo- 
catur , pro quo tamen aliorum ani- 


maliumoffaobtruduntur. Frequen- | 
Prz- | 


tior hujus quám eboris ufus. 
parationem videapadAldtovandum 
Difeei|oco citato.  Differemtie & Genera, 
àlocis inprimis fumuntur ; feu Philo- 
ftratum ZElianum , & Plinium fpe- 
&es,feurecentiores. Suntenimalii 
paluftres , alii montani , alii campe- 


rum meminit. Pa/vffribus dentesfunt 
lividi, rari, tractuQque difficiles, &z in 
plzrisque parcibus foramina ; inaliis 
veró quafi grandinis graria tumores 
quidam ínfurgunt,& arti minime ob- 
temperant. Dementeslevesque effe; 
Philoftratus addit. Moztazi perverli 
funt, & infidiofi, & nitralicuiusreiin- 
digeant, erga homines minimé fidi. 


Dencesli;bent minores ,fufficienter | 


albos, & in quibus nihi eft difficile 
reperire. Campeffres benigni haben- 
tur , manfíueti, & imitacionis amato- 

res.  Denteshabentomnium maxi 
mos, albiflimos , & fe&u faciles , ut 
nullo labore in quamcunque manus 
voluerit partem deducantur. Sy/ve- 

^ ffres,inregnoSenegz ad fluviumin- 
primis Gambram invenies. Ibi enim 
gregatim,utapud nos apri,incedunt. 

Ly'ici, ícu Mauri Indicis funt mino- 

Polybius res, & nec vocem, nec odorem ho- 
B4els . rum ferre potfunt, ut apud Polybium 
habes; imo neccontueri quidem eos 

audent , uc apud Soliaum legitur. 

Indici, funt quidem maximi ; non e- 
jusdem tamen omnes magnitudinis. 

Ideo Solinus duo eorum genera tra- 

dit ; nobiliores índ/carí magnitudi- 
nc,minores notltos dici. —Prafgap- 
Scilig.Ex- pellantur qui maxími funt , quales 
ercit.04. forté jam Madaygafcar , refte Scali- 


ftres, alii fylveftres, aliiLybici , alii | 
Indici. SolinusPrafiorum,& Taxila- | 


327 
gero,;producit. Taxilas vocafit, qui 
fecundi ab his magnicoci c. exifti- 
mantut. Illos & in Sumatrainvenies, 

animi robore , & virruris inde iis 

qui iti continenti fünt ptzftantes. 

ldeo magnis navibus in continen- lias. H, 
tem transportati , Calingarum Re. A4ac.c.ts; 
gi vendebantur ; ut /Elianus pro- 

didit. 


| 


CAPUT vl. 
«De Monocerote , €9 Afinis 
— Corzutis. 


M 9sceroris vocábulum , quod Aldrovand; 
Latinis uniu$ cornu aninial fo- Hift- Qua- 
| nat , pluribus atitnalibus cotnpetit: 
ftridé tamen foli illí; quod 3e 2 ss 
&te1 € , à folo cornu dictum eft , & 
ideó Unicornis, & Unicornu. Brach- 
manorum Diale&to xaerz(ovo, voca- 
tür. Aninterumnatura fit yelfue- 
rit; alibi; poft Baccium , & Bartholi- 
num , magni patris ragtium fium, 
disquiretur ; nunc breviter fide au- 
thorurm qui de eo fcripfere; de eo- 
dem agemus. — Defrriptionem aque Strabo Ge- 
quod attinet ; Strabo ; ex Oneficrito ?g£ ^. 
equos unicotrie toto fere corporc rce- 
ferre fcribit. Philes caudá ap um piis i, 
Leonem rictu przferre ait... Piinius, Jambis. 
reliquo corpore cquo fimilem, capiti 
cervo , pedibus elephanto ; cauda. 
apro, facit; & uno cofnunigra; me- 
diáfronte cubitorum düurri etmirien- 
te,infirui. Plinium Solitius fequitüt. Plin. H.N, 
lfidorus cum Rhiínocetote confun- «8 2: 
dit, & cornu ita acutum & val.dum 
effe;ut quicquid impeuterit; aut veri- 
tilet; aut pérforet, addic.. M. Paulus M. Paulus 
| Venetus , Magno Cliam Tattariz à Venetus 
fervitus ; in regno Lambri confpici Npede 
ait ; Elepharite minores ; depteflum 
caput gerentes ápfino fimile ,fpinosá 
linguá, quá obvia petunt ; nigrican- - 
tibusque oculis ; Khinocerotis fot- 
mamadunguemamulantur, Ludo- Vartem. 
vicus de Varthema Bononienfis de" '* 
Monocerotibus à fe vifis, ita fcribic. 
Ex altera templi Meccani parte clau- 
ftra funt , quibus bini Monocerotes 
vivi includuntur,qui pro re fingulari, 
ut funt, monftrantur. Eorum hac 

E.3 fors 


drup.1. 1. 
€,6; 


[ 


p HISTORIA NATURALIS 

forma erat. Majorequinum pulum | vera cenfet Baccius, inter diverfa ab 
xxx.menfium imitatur,unumquein | antiquorum unicornibus. Andreas 
fronte cornu przfert, crium circiter | Marinus; quod antiquorum unicor- 
ulnarum. | Alter Monoceros, unius | nibuslongioratintnecftrias habeant 
anni fimilis , cornu quatuor palma- | Monoccrotis E iani , adeoque fub- 
tumhabet. | Colorferz,utequifa- | tilia, ut pocula inde nulla confician- 


gmaci obfcurior, capite cervino,col- | tut. Colore funt cornu cervini po-. 


lo brevi;rarisque circa illud pilis, & ' liti,& pallidinonnigri Ferunturoc- 

brevi juba ab altero tantum latere. cupato Byzantio inV enetorumR eim* 
dependente. Crus fubrile habet, publicam tranfcripta , cum x11. pe- 

gracile hinnuli inftar : Pés anteriori &oralibusfatellicrum Imperatoriano- 

parte parum fiffus , ungula veró ca- rum. — Hépazicum , cuius fruftulum 

pria, pedesque dextrum latus pilo- | Philippus IV. Francifco Barberino 

fum. Enimvero feritatem prz fefert, | Cardinalieminentiffimo  & in pere- 

& naturam folitudinis amantem. ! grinos Heroas humaniffimo , dona- 

Quz Garzias ab Horto habet, non | vit , nihil fingulare habet.  Z/traje- 
appono. Repcriri dicunturin Ara- | cezfe; longitudine Parifienfi par eft; 

biz folitudinibus, ibique à mercato- i fufhcienti amplitudine. —Gyii fie- 

Bartholin. ribusvifos, Thomas Bartholinusac-|quentiores ad cxuemum apicem 
de dnicei" cepit. Garziasfuosinter promonto- | circumdu&i , recto tractu obliteran- 
Garzhs H. tium Bond Spei, & illud quod vulgó | tur.  Cruftz color cineritio fimilis; 
Arom.li. de Currentes nuncupatur , inveniri | medullà candidiore. In magno pre- 
ex Ícribit: PaulusVenetus fuos inre- , cio habetur, & pro vero venditatur, 
gno Bofma & Lambri locat. /Eneas | ucinfiniram auri vim,repetundarum 

Sylvius, in extremis Afix partibus, in | damnata Colonia Agrippina, contra 
quadam provincia nomine Macino, |liciraretur. —He/veriorum » ad oram 

inter montes India: & Catajum ,ubi | luvii Arulz propé Brugiam , anno 

: vulgó cteditur habitaffe Sericos. | M. D. XX.inventumeft.  Interiori 
Aloyíius Cadamuftus in novo orbe. | facie eft album, flavefcens exteriori, 

Cornu in pluribus exhibetur locis. | fine ftriis, duorum cubitorum lon- 
Decantatiffimafunt S.Dionyfianum gum,fed;ut moíchus,odore preftans, 

in Gallia, Venetum , Hispanicum, | przfertimignivicinum.. Dagicum in 
Ultraje&enfe, Helvetorum, Dani-'caftello Friderici Burgi affervatur, 

cum , Mercatorum Venetorum , & longitudine fcprem pedes Romanos 
Bacciusl,;. Gedanenfis Empirici. 5. Dizyfianum, | excedens , fi partem alveo excipia- 
e.ult. inter prima melioris notz reponit | musinclufam, cujusmeníuram pedis 
Baccius; quia rudioriforma , non po- 

litum , ad nigrorem vergens inftar 
cervini, quam proximé ad veterum 
unicornuaccederevidetur. ]naffi- 
gnanda longicudine variant autho- 
Renod.L;. res. Renodxus hominis procerita- 
Phann-21 tem gquaretradit, ea fide qua & no- 
bis patuit: Baccius & Marinus ad fex 

cubitos extendunt : Gólnitzius ad 

fex & temis pedes metitur: Bellonius 
femiffem complens ad feptimum au- 

get. NNecde pondere confentiunt. 
Cardano libras decem & feptem 
pendere vifum , cum tertia parte. 
Golnitzius ad vigefimum quintum 
pondusafcendit. | Egofublatum,ad 
decem & octo libras, cum Bellonio 
cxtenderet, Pesera unicornua inter 


l 


linus deprehendit. Ambitusífepteii 
minimum digitos compledtitur ,. z- 
quali gyrorum flexu in acumen defi- 
nens. Color ex candido mixtus & 
cinericio , quem per intervalla , ni- 
griores flrix , linezque obfcuriores 
diftin; uunt. — J'ezeterum mercatorum 
unicornu ex Germania allatum eft, 
coloris fplendore & varietate veri 
cornu fpeciem promittens , eoque 
magis, quód abrafz particulz, non 
dentium inftar in ramenta, quz fri- 
cari poffunt , concidant ; fed inde 
quisquiliarum fquamz eádem plané 
vifciditate & lentore refultent, quo 
fe&ta quzvisanimalium cornua. De 
Gedanen(rmihiloccurrit. | Empiricus 
f Con- 


Bartholin; — 
de Uhnicor; 
C17. 


unius cum meníuris duabusBartho- | 


DE QVADRUPED. 


Conftantinopoli redux, magno illud 
nonita pridem venditabat. |. De re- 


Adian.H. liquis quz hucfpe&tantita Aelianus. 
^416.620 Dicunt omnium maxime animalium 


abíonam vocem & contentam emit- 
tere ; & ad alias quidem beftias ad 
Íe accedentes manfíuefcere , cum 
gregaiibus veró fuis pugnare. Neque 
"modo mares naturali incer fe qua- 
dam contentione diffidere ; fed con- 
tra etiam feeminas certare; pügnam- 
' queusqué ad mortem vidi ingrave- 
ícerce. Nam & reliqui córporis ro- 


29 
inde palmi altitudine quovis raptan- 
tes beftias, umbrane aut vi emanan- 
te , intra quadrantis horz fpacium 
ambas necafle. Non eft ergo mi- 
rum tanti efle pretiijutGermani mer- 
catórestefte Baccio,pro uno XC. M. 
coronatórum pofcerent ; & Pontifex 
Romanüs, erectá in Vaticano phar- 
macopza; fruftüm XILM.aureorum 
à mercatoribus Epidaüriis redeine- 
fit; quo non femel Auguftinus Ric- 
chus Pontificius tunc temporis Ar- 
chiater, feliciffimé , modo fcrupuli; 


bore maximo przditus éft , & cornu | inodo decem granorum pondere;ex 


inprimis incxpugnabiliarmatur. De- 
ferciffimas regiones perfequitur , fi- 
mul &íolitarius ertaé£: —Cosus cem- 
pore ad féminam manfuüeté man- 
fueícit, & pariter pafcuntur.. Cum 
hoc tempus tranficrit; & ventrem. 


vino, velaliquá cordiali aquá uceba- 
tur. Echzcde Urnicornununc fuffi- 
ciant, pluribusalibi agemus. Quan- 
cum ad Z//zes Corzutos ,tribus in locis 
cos celebrariinvenio, in India, nem- 


pe»Scythia; & Africa. De Afris He- 


ferre foemina coeperit , rurfus effe- |rodotum authorem habemus. — De Herodot: 
ratur, &íolusvagatur. Praíiorum, | Scythis apud Aeclianum habetur Y S. 4 
Regi:llius pullos etiamnum teneros | addit; Cornua aquam fluminis Sty- Aclian.H. 
ajunt deportari; eosdemque feftis & |gis continere ; quz tranfímittit vafa A.L1o.c.4o 
panegyricis diebus ad pugnaini com- [omnia ctiam ex ferro ; miffaQ; ab A- 

| mitti, adrobur oftebdendum. Nam [lexandro Delplios ut Pythiz dedica- . 


integra ztatis & pérfeGtz ; nullum [réntur: De 7adicis ita ideni, Aelia: Aclian H. 
* DTI 


AlberH, dünt, 
A.l.23. 


unquam quisquam meminit captum 
fuifle. Tantum Aelianus. Aliad- 
adéó animal hoc puellas vit- 
gines venerari , ut fifinüs venienti a- 
periancin illum;ferociá depofita,ca- 
put ponat ; ficque foporatum velut 
inermc capiatur. De 7/4 intet o- 
mnes notum, ad venena maxime 
commendari. ^ Eo veró przíente 


füdarc, & in humore cbullire, ficquc 


verum dignofci ; nonnullorum eft 
fententia. Aloyíius Mundella ad- 
verfus morfum canisrabidi, aliorum- 
que animalium: maleficorum , nec 
non vermes eorumque fymptomata 
commendat. Antiqui Indorum Re- 
ges, ad quorum notitiam prirhum 
hoc cornu pervenit, pocula exeo fibi 
fabricabanrt, ut dum cx ijs bibebanr, 
contra venena,ebrietatem,fpafmum, 
epilepfiam, & alios malignos morbos 
munirentur. Narrat Jordanus Ju- 


Iordan.,de dzum quendam Venetiis, in menfa 


pete. 


cornu circulum delineaffe, poftmo- 


dum ícorpium &zarancum injecifle , 


qui nunquam tranfilire potuerunt 
ambitum cornu circumfcriptum; de- 


nus. Sylveftresaíinos equis magni- 


tudinenon inferiores apud Indosna- 
fci accepi ; eosque reliquo corpore 


albos; capité veró purpureo , oculis- 


que cyancis effe: cornuque in fron- 


te gerere fefqui cubiti longitudine: 
;cujus fuperius puniceum , inferius 


autem album , medium veró plané 
nigrum fit:atque non omnes quidem 


Indos , fedpotentiores ; quuin tan- 


quam armilli$ quibusdam brachia; 
(ic cornua auro ornarunt , ex his ipfis 
biberefolere; | Exhoc cornubiben- 
tem ab i&fanabilibus morbis tutum. 
fieri; néqueeum ipfum convulfioni- 
bus corripi, nequefacro morbo ten- 
tari , neque venenis ullis. ferunt. 
Quinetiam fi quid prius peftilens bi- 
berit, tum id evornere,tümquéad fa- 
nitatem redire. Quum autern catc- 
ri afini quibuscunque in terris fint, 
tam domeftici, quam fylveéftres; tüm 
c&tera folipeda animalia, talos non 
habeant, neque felin jecore, ut fer- 
tur: afinosIndicos cornigeros, Cte- 
fiasinquit, talis primum iisque nigris 
preditos effe: cosdemque fi quis con- 

frege- 


Au 
fregerit , interiora quoque nigra de- 
prelienfurum effe : ncque felle eos 
carere: rniéque modó corporis velo- 
citate longé multumque czteros afi 
nosfüperate,fed & velocitate cadem 
multó equis & elephantis praftare. 
Quum aütem in viam fe dederunt, 
tardius primó ingrediuntur, deinde 
paulatim tantum confirmantur ad 
contendendum iter, eos quidem ut 
affequi nemo poffit. Pofteaautem 
quàm foeeminz pepererunt , patres 
circa pullosà parturecentes ,fummá 
cuftodiá verfantur, eorumque com- 
morationes locis Indiz defertiffimis 
funt. Quum à venatoribus Indis in- 
vaduntur ; pullos fuos adhuc xtate 
infirmos ; à tergo fuo paícentes ha- 
bent ,atque proeispugnant: contra 
equites audent venire, eosque cor- 
nibusferire. "Tanto fané hi robore 
exiftunt, nihil eis utobfiftere queat; 
quin ftatim concedat, vel, fi non ces- 
ferit , frangatur,aut aliteratteratur, 


HIST. NAT. «DE QVADRUEP. 


& evadat inutile,&z perdatur. Equo- 
rum eciam incurfu latera difcerpunt 
ac lacerant, ut vifcera effundantur: 
ex quo fit, ut ad eos equites appro- 
pinquare valdé metuant ; appropin- 
quatio enim capitalem 1píis parite£ 
& equis mul&am miferabiliter in- 
fert. Pergraviter calcibuspugnant. 
Eorum morfus catenus acerbiores 
exiftunt, utquicquid comprehende- 
rint,funditus diripiant./— Ex hisqui 
funt confirmata xtate, vivos non cé- 
petis, jaculis & fagittis perimuntur. 
Carnes eorum , quód amaiiflimz 
fint, haudquaquam efculentz. Ea- 
demferé Philofttacus fcribit. 1con 
quem adjicimus , ferz quidem eft 
corpore auribusQue afininis , binis 
armatz cornibus , quorum alterum 


L 


Philoftr.iàü 
vita Apols, 
lonii;l; 9s 


é narium, alterum ex oculorum re. 


gione exit: fed quianecfolipes eft, 
necunicornis, Áfinus Indi- 
cus cornutus effe 
nequit, 


HISTO. 


Aldrovand 


dcBifuleis 52. 


l.r.e.1, 


n 
Feftus dei 
verbor. fi- 
guificat. 


Vatro L.L. 
la. 


ES 


Cp 


dibélhethetoetadibéibeiadio 


HISTORLE NATVRALIS 
DE 


QUADRU 


PEDIBUS 


LIBER II. 

De Quadrupedibus bifülcis. 
TITULUS PRIMUS 
De Bifulcis terreflribus. 
CAPUT I. 


De Ruminantibus Cornigeris in 
144 2^Zere. 


em 'Actenus Solipedum hifto- 
[ priam períecuti fümus : fe- 


E e dan 44445, quz ungulam 
dividere iü facris legimus,quod mul- 
tifida , quamvis pedes in digitos fcis- 
Íos habeant , facere non dicuritur. 
 Duotaliuminveniogetiera, Terreffre 
nempe & Aquaticum. | Ex terreftri- 
bus alia zzizizant,alia zóz.  Exillis 
quz ruininant , quadam funt Cor- 
nigera , quxdam aon cormuta. lain 
genere GC in fpecie confiderabimus. 
RumiH4usiia autem illa vocamus; 


quz pabulum: femel: deglutitum, | 


mox ad os regurgitans ; revolvunt. 
Unde Ruminationis actum , Apu- 


nius , remandere., Grazci, prevxoCers 
pneAx2Y s «pd Td phauew y quod eft rec- 
volvere, ,., dixerunt. — Latinorum 
. quidam à loco ad quem farfum a 
^os repellitur , «1d eL. i rumine, 
"quod , 
ventrc quó cibus deniittitur ; & 
unde redditur. deduxerunt. At 


Servius à à ruma , qua ruris , & fru- 
men alus j4quam. ait emirieritiorenm 


colli j partem effc , ad quam demiiffus 
ELT à talibus anirmartibus revoca- 
: Mercürialís veró ab erumnis; 


quuntur 2ijfulca : Gracis 4| 


nempe 
venter ; reticulum ; ortiafüm ; abo- 


lex argumento 
& | ldüic. 
ttítifecus , intus reticulis fiüliéram ." 
at aic Feftus , locus; eft i in | 
|vénter majot.- 


quód Arnobius fcribat, érumnaseffe 
prima in gurguliohibus capita. 
ceffariam autem hifce animantibus 
ruthinarioneni effe, cüm exinde col- 


ligas, quód duriore pabulo veícan- 
tur; tum ex co, quod füperiorisman- 
 dibulz dentibus careant; & inferio- 
 re&minimé habeant ferratos. 


: . Inde 
fadum , üt dentium defe&um vez- 


E7777 multifédine natura penfaret. 


Sunt enim talibus quattor ; xX9iAia; 
$ xeXQUQaA(G- y Od sn vvepov ;feu 


mafüm.  Güla ab ore incipiens ad 

ülmoneni feptemQüe transverfum 
Sea Hr tendit : hinc fe ad. dezzrem 
applicat majorem ; qui parte: in- 


lejus rumigare ; Quintilianus & Pli- | teriore afper intérceptusque ^ eft; 


ac prope gulz commiffuram , fi- 
tium fibi adüexüm habet; quém 
reticulum "appel 
Eft-'enim ventri firáilis ex 


itüplexis, magnitudine müftó quam 


ne reticuli. "lomafüm venter. ab 
eo alius jungitur ; magnituditie am. 
pliot omafo , 'formá óblongior; 


| cancellis intus & cruftis multis, ma- 


EF 


gnis; 


Ne- co 


Huüneé excipit: ófzia-, 
Jumr parte intétiote afperum jcan- 
| cellatüm , cruftatum , hiábnitudi- 


Arnob.1. 7: 
contragen- 


S, 


Ariftot. H. 
A.lI. z cule: 


42 
magnis, & levibus innormatus , mox 
inteftinum conícquitur. ]n prima 
alvi cavitate rudis adhuc eíca cer- 
nitur ;, quin & feftucz & vix lace- 
rati furculi. In fecundo amplius 
conficítür cíbus , & magis adhuc 
in tertio elaboratur,ut in noviflimo 
tánderm concoctio abfolvatur ; uübi 


in cremorem lacteum abic. Nec ta- | 


Áriftor. H. 


men fola illa quz fuperiore dentium 
A.]. 9.c.ult. 


ordine carent; ruminant. Ruminat 


namque inter piícesScarus,quod ob-.- 


tuífos denteshabeat: inter animalia; 
mus vulgaris,& Ponticus,lepus& cu- 
niculus,ut in Levitico habetut. Mo- | 
dum & viam ruminationisfi inquiras,. 
cibum temanfum ex üno ventre in. 
alium mitti , quousque à poflremo 
in inteftina labatur, réfpondet Ari- 
Galen.l.deftotcles. Galenus ait , primó ex. 


ad undE ventriculo revomi in os : deinde ab 
€. ore in reticulum ; indé in oma- 
fum , tandem in abomafum miti. 
Poft ia&ationem .ruminare inci-| 
piunt, & Ícprenis menfibus, cicurcs 
intellice ; ruminant. | Gregales le- 
m^ vius minusque tempus, quia foris pa- 
Di Ícuntur. Hycmetamen magis,quám 


cateris annitemporibus, videntur(j; 
, nonminusruminando quam edendo 
dele&ari. Quietem trum poíccre, vel 
exindeliquet, quod in mandris plz. 


HISTORIA NATURALIS |... 


In hoc quidem genere & feminis 
tribuit: in multis cantüm maribus. 
Rupicaptis i in dorfum adunca; Da- 
mis in adverfum. ^ Erectaautemru- 
garumque ambitu contorta , & in 
levefattigium exacuta ,ut lyras dice- 
res , Strepficeroti , quem audacem 
Aífricaappellat. Mobilia eadem,ut. 
aures , Plirygiz armentis; Troglo- 
dytarum in terram dire&a , quà de 
| caufa ; obliquà cervice pafcuntut. 
aut naribus : Jam quód aliis ad in- 
curfum robufta , aliisad ictum: Aliis 
adunca, aliisadjactum plurimis mo- 
dis,fupina, convería, convexa. .O- 
mniain mucronem migrantia," Hxe 
Plinius , qui DE. à colore 
omifit. At is quoque variat. NNon- 
nullis eft fimplex, albus , nigricans; 
cinereus, flaveícens: aliis varius , ut 
infingulisfpeciebüsoftendetut. Ha- 
bent & proprias quasdam corporis 
partes cornigera, ut talum & fevum: 
habent & communes fed fitu diffe. 
rentes, uc uterus, lien,rmammz: Lez 
plerisque reründus: Inteflina amplio- 
ra: Mamma cx Que binzinterfemotra. 
F'ierus ,acetabula habet dum partum 
getunt.74lo quoque permulta inftru: 
&afunt; eundeinQüe ctutibus pofte- 
rioribus continerit. Sed de hisi in ipes 


tumque id muneris obeant ;jacentia. | ciebus plura. 


Ariftot. H. Lac. córum- folum coire , ipfaque 
^e. coseu]um in ofnaío habere , & la. 


liem d 
puni" &e abundare ; ab Ariftorele ptodi- | 
C15. tum. . Caufasomnium alibi expone- | 


mus. Corzua ruminantibus, Camelum 
fi excipias dara funt; defenfionis & 
offeníionis gratiá... Nutrimentum 


quod ad füperiores dentes quibus cá- |. 
rent, abire debebat, in cornuá abit, | 
funtque multiplicis differentiz. Nec | 


alibi;;major lafcivia naturz lufit; 
animalium armis. Sparfit lixc ,in- 
Plin, H,N, quit Plinius;in ramos, ut cervorum: 
11.637.  4]jis, Bedlisia tfibuit.; utin eodem 
genere fubulonibus ex argumento di- 
Gissaliorum finxit in palmas;digitos- 
que emifit €x eis unde platycerotas 
appellant. Dedir taiofa. capreis, 
fcd parva; nec fecit decidua :. «on- 
voluta. in.;anfractum ariecuin gene- 
ri, ceu czftus daret; infefta. tauris. 


- 


pru CAPUT 


De Tuemninanitibis Cornigeris 
custuig Um [pecres 


ARTI C üu L u s Í. 
De Bise domeftreo, 


E tancüm dé animalibus 


v4 


Qij&áa 


/& corni;« étis iii i eere. Species. 1i: 
lasténdas à ; furit inter Ééa , Bof j. "abi 
doniefticus quám fylVefttis ,' Ov, 
Capra & Hijciun tama dotnéfticus quam 
Gies 2. .Cerius s T: arandia s. | Ae, 
Rbinoceres. : is Bove' autem ierità 
incipimus , ; animali ; qüai fibi omnia 
fere qua. ad vicum i 95 & feliqua 


SM 12 AV4, 


en : 


Aliis fingula, & hzc medio capite. 


qua? Aldrovand. 
drupedibus bifulcis rüiminantibüs Hitt. Qua- 


e sb UU 
b2p1I51 


DE QVADRUPED. 


repofcimus,vendicat. Cuncacerté 

. legumina frumentaQue , ut verbis 

ka oo Vegetii utar , bobus meritó aratris- 
Pear que debentur. Vinearum ipfarum 
maiz. — ufus periret, nifi corum adminiculis 
carpenta fudarent. Quid de di- 
verforum munerum comparatione 
referamus , dum inter mobilia , & 
quicquid gravius eft, absque vehicu- 

" lispené reddaturimmobile? Reliqua 

omnia animalia, ipfzque cohortales 

aves , ex corum capiunt labore füb- 
ftantiam. ' Unde enim equis hor- 

deum , undc cibum canibus , unde 

X percis pábulum dominorum folertia 


fubminiftraret , ni parentur bouni | 


labore frumerita? Et ne longàm fa- 

ciam bobus: debent alimenta ; quic- 

^ quidalii poteft.  Apudalios genus 
mularum,; apud alios camelorum; 

apud paucos elephantorum , etfi 

exiguus ufus eft ;, nulla poteft ratio 

Tadt.de effefinebobus. | Noneft itaque mi- 


Eid rum tali olim. boves in precio , ut 
Rhodig. Germani junctos uxori ducenda do- 


1ntide& tis nomine mitterent, quo venire fe 
"»"7* faborumipericulorumque fociam his 

incipientis matrimonii aufpiciis ad- 
monetetur:Athenienfes nullümlon- 
£o tempore , eujus opera aratro vel 
curru utébantür,immolarent:Pytha- 
$oras;nie quisiftiusmodi operofaani- 
malià interimecet,inftitueret: Phiry- 
gesqui bovemaratorem interfeciflet 
morte mul&arent:Imperator Valens 
lege caveret, tie quis per Orientem 


Alian.H. 
À.112.6,34« 


43 


centena Caroleorum millia, preter 
ea quz in quotidianum alimentum 
cedunt cogere , ut Adrianus Junius 
prodidit. Diverfa pro tate & fexu 
Nomina Íortitur. Przcipua funt, Bos, 
Taurus, Vacca, Imvenucus , Inpixs ef 
Vitulus. Bovis nomen proprié ca- 
| ftrato impofitum eft: caürum tamen 
quoque & vaccarü fignificat ; ut & 
apud Grzcos £«« nomeii eft generi- 
cum , & tefté Tzetze aliquando vi- 
rulumfignificat. Tauruscftbosante- 
quam caftietur, dáx & matitus vac- 
carum. Oppianus tamenhoc triomi- 
ne ta&quam digniore , totum bubu- 
lüm pecus co£bp'editur. Dictus eft 
Ethymologo quafi 7av/sg'9-, à caudae 
| extenfione , 3 58 cevé sla) eov; vel 
quafi yesgQ- ; id eft; fuperbus : vel à 
Syriaco Tor & Taur , ut Scaligero 
placet. — Facca fe&mina tauti eft, & 
apud Gracosá bove mare perarticu- 
lum diftinguitur.FlorentinusQs9/aeur 
aut 24v reddit , quod nomen o- 
mni animali in juventa Phocion tri- 
buit,juvencz alii; svezcz& vituli 
homen non diftinguünt fatis autho- 
res ; nec Varro fibi conftac ; quin & 
Poétz juvencos & juvencas vocant 
boves & vaccas;,nec rion vituloós;qui- 
bus nondum érupere cornua ; cum 
tarüié Ifidoro juvencus dicatur, quod 
incipiat hominum ufus in excolenda 
terra juvare , quód ex Varrone ha- 
bet; juvencinomen bovem nobis in- 
dicabit, qui jam non amplius vitulus. 


vitulinà vefceretur : & Conftantinus;| Iuzix eademi videtur quz juvenca. 


ob civilia debita boves afatorios pi- 
 gnoricapivetaret. | Quin & virtutis 
premium boves dati; & Decius Mus 
tribunus militum , cum Romanum 
exercitum ab hoftibus Sabinis cir- 
«cumventumy;citrcuitiorie montis con- 
fervaflec, auream coronam, & cen- 
tum bovesaccepit;Lelius poft expu- 
gnatam urbem,triginta. - Taceo tri- 
buti nomine à Bohemis Carolo Ma- 
gno quotannis centum & triginca 
boves miffos : furto fubreptos belli 
caufam, prodente Homero ; & Pau- 
fania fuiffe: & Batavos, qui ex cafeo 
& butyro , qux in extrema loca 


Dubrav. in 
" Hiftor.Bo- 
hemica, 


Taufan, in 
Mceffenia- 
€is. 


Ideo Cornutus ad Perfium , junices 
tenerz ztatisboves, que nondum ad 
fummiatn atatem pervenerunt ; eflc 
dixit. Vitulus 8 virula, prima zta- 
tis nomen eft. líidorus à viridi 
xtate ; alii à vitulando, id eft, lafci- 
viendo;alii à vita derivané, Apud 
Grzcos variaobtinuit nóinina. Di- 
citur namque zéreAG» uio, B" uiii es 
wOpmn$ , Wwogic » (Qc y MopAAdA Qe 5 nvigs 
alu) GC mtuwv » xn , pac. qONIO 
xyada^(G., quotum tamen quinque po- 
fteriota rauro & bovi potius compe- 
tunt. aéreo dicuntur vituli apud A- 
thenzum , 379 tTáv x«edroev ; orav ew T 


exportantur , in fingulos annos du- | éxzéraAatyorre, id eft,à cornibus patu- 


centics feftertium , id eft , decies 


lisfeu exilibus,utCzlius Rhodiginus 
Fa inter- 


Nomen: 


Defcriptio. 


44 


interpretatur ; patulis potius , planis, 
& inlatitudinem exteníis,ucalii. Mo- 
4G, quod utrique fexui commune 
eft, dicitur, vel quod pé vocem edat: 
AUt ep T? erp a oS T" Wer 5 aut eph Tà 
po Trà? QwrO , qu) De alo arn Lo éyga 
ded: 3c pmegs: ideft, aut quód ma- 
trem olfaciant ; aut quód u5 voce 
quzrant ; aut ptopter affectionem, 
quam habent verfus matrem. — M- 
exees 5, Grzci noftri temporis nomi- 
nant. Iló»ris Hefychio eft vtoyvoc 355 
à quo mordxiovs TóeAc apud Henri- 
cumStephanum eft vitulus & vitula; 
«bà il) me-av ab itinere ; ita ut fit 
píxez Bec, ut Suidz verbis utar, £ 2- 
fapím vus Tic WmTd vov qegeoe. —EeA" 
i Hefychio &  Vatino we (xe 
Mo»a^oQ. itidem: Hw Grzci vo- 
Cant , 7L &navaidiay 349) wivov tvàc. Dis; 
bovem anniculam. Reliqua bovi 
vel tauro magis competere dixi. 
ngz^ namque Varino & Hetychio ef 
taurus. «i£ , bos aut agnus qui al- 
terum cornu perveríum habet. Ka- 
eó((Q- bos cui cornua funt lunata; 
ut x'/eeiQ» taurus oeoxepwe iisdem: 
Pos apud Tzetzen taurorum Scy- 
thicorum genus eft; ése vocatur 
bos colotis nigri. ««J«2« quoque ZE- 
Íícliylusbovesvocat; In Deferiptione 
fingularia duntaxat adfcribam; No- 
tiffimum namqueanimaleft; de cor- 
nuum veró Difterentiis poít agemus. 
Pilumitaq;hocanimalgerit;quiquot: 
annis,tefteAriftotele decidit,tenuio- 
rem & denfiorem quàm fuum:in dor- 
fotamen & cervice denfior eft, & pe- 
culiari nomine xé»elappellatur,quód 
cx ipfo avaGegarlopérs ; id eft, fervefa- 
G&o, 9x2«, feu gluten fiat, feu ut 
Varinus, quód ex eo «2aaa6:, id eft, 
claviculi , quibus remittuntur & in- 
truduntur in cithara fides, parentur; 
Quz in collo confpicitur reduplica- 
tio «AQ» appellatur,utidem ait. Za- 
biorum prominentiam habet craffam: 
craffam item & obtufam fuperbam 
maxillam, ideó breves herbas decer- 
perenonpoteft. Frozrez; imagine V 
figurari Cxlius notavit: Democri- 
tus & /Elranusexeéctos latiorem tau- 
ris habere obfervarunt. Inter. u- 
srumque cornu maxima offium eft 


HISTORIA NAT'URALIS 


durities , injuriis valdé refiftens & 
fra&u contumax.  Lzzgwam.avul- 
fam per totam diem palpitare, Car- 
danus fcripfit. — PeZes illz quz ex 
gutture dependent , palear feu pa- 
learia dicuntur.  Varino forte a«- 
y4^ov, nam 78v (9ówv vas TOY Tg nov 
x«^«cui,explicat. —Dezzes füntcon- 
tinui , & bis mutantur. Mutant 
autem bimi , utaic Plinius. 
riori dentium ordine. carent : id 
eít ; primoribus quatuor ; ideo; ut 
diximus , ruminant.  Pez5 tentigo 
tanta , ut fi initurus à loco aber- 
ret,vaccam vulneret. Vacca Mara- 


245 habent inter femora ; binas; 
ut habet Ariftoteles ; quatuor , ut 


Plinius ; fingulis papillis ,. quas ha- 
ber quatuor , tefle. etiam Arifto- 
tele, mammam ; utapparét; tri- 
buens.  Pedicez hiare innuit Ho- 
ratius. Caude tenor longus eft; 
pili breves. Plinius caulem vo- 
cat. Caro ficca eft &  atrabilaria. 
Nervi duri & robufti ; tauris tamen 
duriores.  Sazgmm ; fibris refertus; 
ideó omnium celerrimé coit & du- 
refcit. — Articulumfemorts,laxum ma- 
gis bos habet quam alia .animalia: 
ob id magis quàm alia pedem tra- 
hit; maximé cum macilentus eft é 
fenex;  Lapillum feruntur in capite 
geftare ; eumque fi necem expe- 
&enrt;expuere. Auguftinusinjecore 
quoque & renibushaberefcribit. In 
corde 0s gerere ; Plinius author eft; 
ex Ariftotele fine dubio. — kzezzs fi- 
gura oblonga eft ; ipfe nigrior quàm 
in fue przfertim ubi confenuerunt: 
Renés , humanis , tefte Plinio , fimi- 
les ; velut € multis renibus com- 
pofiti. Tal à cameli ralis difte- 
runt, quód pauló majores funr. 
In fecundo juvencarum ventre , ni- 
gricantem pilz rotunditate tophum 
reperire, nullo pondere; Plinius au- 
thor eft. Aldrovandus duasin mufxo 
habuit ; unam colore ruffo ; alteram 
atro, quód ille ex ruffi coloris bove; 
hzc ex nigro effet eruta ; cum fit 
earum ortus ex pilis ; quos in ipfa 
ruminatione lambendo , ut fit 
nonnunquam , exteriores corporis 
partes deglutiendo colligunt , ad-. 

mifta- 


Dlia. H.N. 
lar.c.37. 


Supe-. 


Plin, H N, 
1.8. €.45. 


Aiffot. H., 
A.l.z.c35. 


DE QVADRUPED. 


miftaque pituita paulatim in ova- 
lem figuram feré cogunt. De Loco 
non eft quód multis agamus: | Cz- 
bum fi fpectes , omhivori quidem (unz 
boves: maximé tamen gramine Cy- 
tifo , ervo , medicá herbá ; : loto; 
carice , falice; quercu, oleá, a- 
rundine , aino nigra , vite; hordeo, 
olyta, arinca, milio;panico; cicera; | 
lupino ; glindibus; nucleis dacty- 
loruri, olearum , & vifco, delectan. 
tur. De gtamine omnibus noturx 
eft, cuihyemefznum fuccedir. .— 1n 
Narbonenii provincia in fonte Or- 
ge; quoddam nafcicut in tantum 
bobis expeditum , ut id meríis to- 
tis capitibus quaerant. ldem in 

Ligceri amne ; qux per velaunios 

fluit faciunt, & in Sebufianorum 
pifcinis. ld corundem quoque la- | 

cunis , ftagnis ; & pigris aquis , gra- ; 

men diafclour longitiimis foliis , fu b- 
Dileéham rubris , ininatantibus aqux ; quorum 
etiam tam avidi funt boves , ut 

dum ea perfequuntur ; ad venirem 

usque fe immergant ; & toto capite 

fub aquam dejecto ea depafcantur: 

quo pabu!o éximié fAginantur ; vac- 

6x autem plus lacis; quàm quz 
 Plis.H.N.in vicinia przbent; Ex cytifo co- 
lié:i& | piofüm & dulce lac provenit : fed 
dum floret incommodus eft ;, quód 
tantisper urat & extinguat. Ervum 
commendatur, fed non menfe Mar- 

tio fatum , quod cerebrolos déxeal 

Plinius on folum menfe Majo ew 

tum, noxium bobus dici afferic: fed 

& autumno gravedinofum. Made- 
factum , pluribus diebus mitefcere. 

Ideo Democtitus tale ; ne boves 

fiant debiles, fingulis menfibus in 

potu exhibet. Singulis boum ju- 

eis, quini modiifufficiunt. Exme- 

dica omne émaciatum jumentum 
pinguefit , zgrotantique pecori re- 

medio eft , ut Fheophraftus prodi- 

dit. ldcó fyiveftrisin plerisque Hr. 


Plin. H. N. 
L19.c.22. 


fpaniz locis, przíertim Valentino, | 


diligenter , tefte Dalechampio, feri- 
tur. Parciustamen dandum, quod 
Ariftotcles,laCtis copiam extin ue- 
re,quod univerfum pabulum in Ífan- 
guinem, adipem & carnes, faceffar. 
Lotus alimétum plurimum optimurm- 


12] 

que przbet, quia fübdulcis eft, & fc- 

mel fata herba reftibili , per aliquot | | 

annos fcecunditategermitiat. — 7/7; Colümellà 

Acriniz inprimis frondes dpud Ro- R.R..5:c.6. 

manosolim in precio. | Sicáaffidué 

pecus alueris, & poftea generis : alte- 

tius frondem date inflituetis , fafti- 

dium. bobus afferet. Sali fit à- Virgil..Ge- 

pud Virgilium mentio ; fiec Lucre- serbe 

tius eiüs oblicus eft. Ficulnea folia" i 

bubus probé dari poffe ; fi fit cotüm . 

copia ; ftribit Columella. Idetn Columella, 

quernam ccu meliorem & oleagi- RR. 6. ef. 
neam prafert , fed cius generis quae 

fpinas non habet; — 4/zi nigra folia 

lactis copiam gernetant.  Hordeum, 

& reliqua ex frumehtis de paleis in- 

tellipe. —. Mi/ivzz tamen inltalia bo- 

jam pabulum feri; Portafcribit. — Ci- Colum, &, 

| Cera ervi loco ftaíÀ datür in Hispa- R.l.2, cit, 

; nia Baetica, qua cum fufpenfa mo- 

la divifa eft , paulum aquà mace- 

ratur , duin leBrefrac: Lupini mo- 

dir fihguli bovetn unum fatiare va- 

lidamqQue przftare ; apud Plinium 

legimus. . Maceratusinaqua | fluvia- 

ali & marina tridde; dulcetcit , & 

ita ficcatus ad. ufüm reconditur. 

Glandes Cato poft Íemetitem colligi 

przcipit ; ;&in aquam conjici , ut 

inde femodius patrata fementi , ver- 

|ino módius bobus fingulis detur. 

.De iisdem Plinius. Bobus glandem 

|circa brumam  afpergi convenit; 

in fingula juga modios 24. — Lar- 

gior valetudinem infeftat : & quo- 

| cunque tempore detur, fi tninus tri- 

ginta diebus continuis data fit, nar-. 

rant verná fcabie poenitere.  Nucleos 

| dac ylerum in. aqua. maceratos apud 

Babylonios bobus ovibusQue in pa- 

bulum exhiberi , Strabo author eít: 

vifcoalijndeque pinguefcere, Theo- Theophr. 

phraftus. Aluntur & pifreapud Pzo- :: de cauf, 

plant.c.2 5; 
nas quiPrafiadem paludemaccolunt. 
NNecezeuzaabftinent,(eu viridi,feuari- 


da:necaranunculis]|zduntur. De 

Patu ,nó eft quod multa dicam. Aquá Polus. 
'cáque clarà delectantur. Vegeuus 

tamen nec fordida quidem Idi te- 

ftatur. De ratione cibandi confule 

: Aldrovandum,&agriculture Ícripto- 

res.De erazeita breviter Plinius, Vi- — Eme. — 
|" foeminis XV. annis longiífima, AER 


mari- 


F3 


Ctefcent. 
1.9. C.64. 


46 
maribus XX , robur in quimatu. 
Cognofcitur , inquit ;. Crefcentien- 
fis, quandomutántdentes. Mutant 
enim ánteriores anno evoluto , & 
décém vel octo inénfibus: deinde 
poft fex menfes paulatim amittunt 
proximos , donec intra triennium 
omnes mütaveriat. Quo quidem 
tempore optime habiti funt , & iri 
vigore ad decem usque vel quinde- 
cem annos pérfeveránt. In ftatu 
dentes habént pulchros ; longos, 
& zquales? qui per fene&tütem eis 
imminüuntuf, nigréfcunt, Gz corro- 
duntur. Gefnerus ait ; Helvetios 
ex circulis quibusdam qui citca vac: 


HISTORIA NA'T'URALIS 


tam. Libidinemaugent,falíabovis 
caro juglandis magnitudine ori indi- 
ta: Orobanche comefta, & alia,qua 
Columella przcipit. Coítwslaborio- C 
fior eft quàm equis, tuncQue poriffi- ^ 
mum tempus, cum foemina à menfi- ' 
bus purgátur,; quz fua fponte marem 
patitur. Cozcepiffe coz nofcitur,fi Ari- 
ftoteli credimus , cum menfes ceffa- 
runt, fpatio temporis trimeftri,bime-: 
ftri, quadrimeftri,femeftri. Ferunt 
ventrem ménfes decem: decimo pa- 
riunt, tefte Varrone:quicquidantea 
genitum eft,virale cffe Plinius negat; 
tantQ; authores, qui ipfo complente 
meníem decimü mente parerc ajunt. 


olumella 
.R.l.6. 
14. — 


Viculiinuteto fitusicone exprimitur: (Membra-- 
ut & fecundina uteri interna qua fae- ^? lareri 
jnterna&c. 


fer, dé etate jüdicare: illos autc 
cus contineri folet , cum füis cotyle- n s. Mem- 


in quimatu fermé ternos efle ; po- 
branafztü 


Generatio. 


fteaplures. Effeetiam; quiquorics 
fata fuerit ; toties fingulos adnaíci 
citculosputent: Circa Gégerationem, 
libido , coitus , & partus occurrunt; 
Illam 1i fpe&es, coitus tantum tem- 
pore cum foeminis paícutitur: bis dé 
die annofiores,ízpius juniores &z qui- 
dem eandem ineunt: & tanto motu 
genitalem nervuni admovent, ut íe: 


Ariftor. H. men fine motü emittánt.  Exectum 


A. lj. C.2. 


vaccam impleviffe Ariftoteles tradit: 
Columcellx veró judicio , unus ma$ 
quindecim vaccis abunde fufficit. 


VartoR. R. Varro tamen multo plures tribuit, 


laic. 


inquiens ;habere fe tauros totidem; 
quot Atticus , ad matrices feptua- 
ginta, duos, unum anniculum ; alte- 
rum bimum.  À gravidis abftinct, 
& fponte; à conceptu, divortio quafi 
fa&to fecubat, ac ut in Epiro maxi- 
mé videre eft, trium plarumq; men- 
fium fpacio non apparet ,fed feorfim 
. à vaccarum confortio convictuque 
pafcitur. Haud minus famofa vac- 


Aiftot.H. carum falacitas. Teftatur Ariftote- 
A.1.6,018,]es, libidineadeó accendi,ut bubulci 


AElian,H. 


Al.10.c.27 


eas tencre & capere nequcant ; in- 


diciumque fuz libidinis indicare;. 


genitalis fpeciem prominentiorem. 
Crebrius mingere , more equarum: 
Tauros ctiam fupervenire ; & fequi 
fcduló, & affiftere. Turgere ad coi- 
tum plus minores quàm majores. 
Mugitumdum prurit edere, ZElianus 
prodidit;à triginta etiam ftadiis diffi- 


carumi cornua nàícünrur fuperne 


donibus , externaQque oftenditur. 
Quamvisautem fingulos pariant; ra- 
roquebinos: xtate tamen Pcolomzi 
jun.oris,vaccaquzdam,tefte Dioge- 
niano,eodenipartu fex edidit vitulos: 
miraque eft harum animantium in 
Hispaniola fcecunditas. Plzrumque 
binospariunt, undecimo menfe tau- 
rüm admittunt. Etiamfi verogemi- 
iios ferait, negant tamen bovesgra- 
vidas, przterquàm dextro vulvz finu 
ferre. Maremanfoeeminamconce- 
| perit, ex de(ultu poft congrefIum ha- 
.riolantur. Sinamq; dextra parte dc- 
| filüit, marem feminafle dicunt, fila- 


continens. 
n.7.) 


va,faeminam. 4micitiam colunt cutn Sympatbia 


apibus,inimicitias,cum crabronibus, 
tabanis, mufcis, ricinis,uríis,fue,cor- 
vo; plantarum aliquot, & coloribus 
quibusdam gerunt. De apibusinnuit 
Plinius dum fcribic, circumliniri al- 
veo$ apum fimo bubulo utiliffimum. 
Cognatum hoc iis innafcentes be- 
ftiolas necat; arancos, papiliones, te- 
redines, apesque ipfas excitat: & ali- 
bi : In totum reparari ventribus bu- 
bulis, recentibus$ cum fimo obrurtis: 
Virgilius juvencorum corpore exa- 
nimato, ficut equorü vefpas; papilio- 
nes,terediries : apesque ipías excitat. 
Crabronüaculeoi&i;ceuimaniffimo 
quodam doloreaffe&ti; ad curfum in- 
citantur. Mufca adco eés vexant,ut 
in Leucade panegyri muícis bovem 
immolare , confuetudo fuerit , qua 
illius 


e» Antipa- 
thia. 


Czlius 


, Rhodig. 
Antiq. lect. 
l.23.c.30. 


Seáeca de 
Yra. 


' fo; nonattingitut: ^ 


^E QVADRUPED.. 


illius diftentz | cruore confelftim eva- 
nefcere credebantur: A ticino di- 
vexati minus piaguefcunt, & ad là- 
botesfüntlentiores. Urfitautos ex 
ore cornibusQque corum pedibus o- 
mnibus futpenfi ^ pondere farigarit. 
lNec altcri animalium in maleficio 
ftultitia folertior; ' Süisfirnusbobus 
noxiuscít. Corviadvolantesoculos |! 
eorum lacerant. Sevo , fuümhe 
an aliud i tioro , fi lingua taüri per- 
uhgátur ; morituros citiüs quàm 


47 


feminantem , ne femina boüm cor- 
nibus incidánt : hzc enim xseac- 
G2A& intractabilia,, nominari , & ftc- 
rilia efle. . Pliniasait , in incendiis 
i fimi aliquid egeratür é ftabulis, 
facilius exttahi ;nec recürrere boves 
ovesque ferri, quod quis etiam non 
ihiretut. De Mois & Foece paücu- 
afufficieht. | llle lentus eft, ne di- 
Ccám,piger. Uude bove leporem ve- 
naridicimus. — f'expto tate & exu 
variat: Vitulis graviorem effe « quàm 


comeftutos ; nifi [ile & aceto ab- | adultis , bubüs faemínis quàm ma- 
ftergatur, ;iiidamvenditant. Q.uarn- | ribus Ariftotcles & Plinius afferunt; 
tum ad plantas , fi táres taüri oleo !é contrario roütati ; fi caftrentur. 
roficco ilinantur , vertiginofus e- /Proprié aütem horum ánimàántium 


vadit. Laíer naribus itiditurh eun- 
dem inflammat. Nigro ' iellebo- 
fo necantur. Clanixleontis fuc- 
co juvencas necari anpinz modo, 
Plinius fcribit: Caprificus catnes 
teneras reddit. Folia fraxini ju- 


.mentis mortifera ; Cateris rumi- 


nantiuim innocua ; fi Plinium fequi- 
mur ; quod de taxo vetüm cft. 
Circa Scytliatüm | &'  Medorunz 
di&am Thracix regionem ; lócuiri 
effe ajunt ; viginti fere ftadiorum 
ÓÍpacio, qui Hordeuti producit, quo 
homines quidem vefcuntur , equi 
veró & boves, citeraque 'animalid 
abftinent. Tragusquatidam hetbatn 
ititer vicia frugum defcribit ; cujus 
folia ab initio plané milium refe- 
runt; | longis , afperis ariftis ; ; arima- 
tam y quz lapparum int(tar veftibüs 
háredhPs ; in arvis milio & hordcó 
confitis frequentem ; bubus valde 
noxiaim;ab tisque : évitati;/ Aconiti 
cxrulei fpecies bübus;tefté Gefne- 
"Debona herba; 
Calrli2 Alpina, Perfonatà; aie Gti | 
nerum & T ragurn:: Pérfonata, Get? 
manicé' bfaffen / Cüim rore madida à 
bobus depafcitur adeo eós inflat;uc | 
aliquando rütmpdántur; hifi curfu agi- | 
tati , iricalefcant , & per alvum reji- | 
ciant Excolotibustubro & qui ad | 
illam accedünt ; itirantut; "Admi- 
randüii Vér&'efF;boves-deilide fon 
arátüros jqu£aliquém: ad füppliciumr 
devexerint* veli drent; 


eft boare , & ür Varro boüuare , ut 
Pacuvius boire. Vulgaris autem 
boum vox ponia s ; pooxins & iuxud- 
pàc 39m T8 ucaued dicitur. 


nobis boves tnülta przbent , carnes ^* 


nefnpe, cerebrum linguam, cor, je- 
cur ,lienem , tenés; otnafüt, intefti- 
na, pedes & siedáflam , praeterque 
iftajlacjex quo cafeus & butyrum pa- 
rdtut. Cara przcipuus ufus eft: &z 
quamvis AEgyptii Vaccinà abftine- 
tent; taurinà vefcerentür 3 Romani 
tàmen ; eámpliustaurina cáro Ven- 
deretur prohibuerünt; quàd ex ejus 
efu ; peftilentía in gravidos mulieres 
regnante Tarquinio Supetbo inci- 


ditfet. Appofita eftapud Homerum Athen. Di- 


Vóx. 


lü Cb Vus i in Ci. 


Hetoibus, quod" & Athetizus nota- P^o- Lt 


vit. Lylandto in Jortiam pfoficifcen- 
t, bos & placenta dono rhiffa func. 


In t Tégno Seucga nonaliicarneinco- | 


IZ vefcuntur- Prometheus, tefte Pli Pli. LN; 
7 


nto ; primus bovem occidit; Vete- 
ies in conviviis lautis' integros. aífos 
appofuiffe Ariftophanes' teftatur. 


c.36. 


Turce qüóq; in Afia tninote feü Na. Bellon.obf; 
£óTia: j;cüm puer aliquis, cujus parétes' 4L, C. 60, 


iriéémmedioéritérlautafunt,  circüm- 


wo» 


| eje fi iicégio vervece,quiy ;'alli- 


narii; cüi osünrinfercum fic, eciamin 
lalvo- contineat ; craíTa fuda infigére 
| (olétit , T.4 Tucalentoigneaffare, quià 
paertfangüine junctis abfurnatur. 
Qualitàté bübulzfifpé&tes Celfus ex 


tám non'| doméfticis plutimialimenti& ftoma- 


efle: latüram frü&urm//Géó ohicivé- chóapriffinii dicit;ifitetq; ca quz tni- Hippocr. 


ró tradunt; quód SM Ed ee nimé corrüpuntür. T PPaeraie) vali É rat. vi&t, 
dam "" 


2 A uow wel 


Brujer.l.15. 


c.8. 


uec co HIS PAS 
dam effe teftatur,fiftereque,fed diff- 


culter concoqui. Galeno minimé 
quidem eft humida pituitofa ac len- 
ta , 1ocet tarüen admodum ob duri- 
tiem & iri alterando difficultatem: & 
quamvis alimentum corpori fugge- 
rat, non mediocre , neque diffipatu 
facile:farigüinem tame generat cras- 
fiórem. Quod fiquistemperamento 
naturali inelancholicus magis fuetit, 
affe&u aliquo melancholico prehen- 
deturfilargius eà veféatut. Lien ct- 
iam à tali fucco quibusdamintum uit; 
quam iüox cachéxia fubfecuta cít. 
Pejoris veró bovesfuntífucci vere pri- 
mó & tnedio dum teneriores herbas 
pafcuntur, & graciles: melioris, cum 
herbz denfetcünc, & ád femen pro- 
duceridüii feftinant. Sale condita, 
& fumo indüratà ; Belgz , Scoti; 
Angli,& aliiSepterttionales vefcun- 
tur. Medio potiffimum O&obri € 
Novembri fale maceratüt : ubi fu- 


H ( 
NATURALIS — 
| bus,tefteBrujerino, menfem unum, 
; aliquando eo minus natos, nonnun- 
quam fesquimenfem, laniis tradun- 
tur. Roma fxpe integroanno lactare 
petmittuntur, & ab herbis & alio pa- 
bulo depellunt, Cupedizque exinde 
lautiffimz , & Francifcol. Galliarum 
Regi in ufu. Donatus Antonius 
F'errus illorum carnes maxime lau- 
dat , qui à partu tribus aut qua- 
tior menfibus remoti funt,atque an- 
num unum non diu .tranfiere. 
Q uantum ad jzvezcos,commodiores 
quidem funt adultioribus , fed infe- 
rioresvitulinis.  Lu;dunenfbusan- 
niculz , femeftres , bimz aut trima 
juvencz placent. BruJerinusqua ve- 
, neremexpertz non funt, laudabilio- 
res cxiftimat.. De parzibus jam vide- 
! bimus.  Fituli caput elixari, & cali- 
.dum edi, notum.  Cerebruz capiti 
| exemptufn feotfim modicé in aqua 


| cotum, mox tunicisliberatumyin vi- 


fpenía cft , accenfis , à quibusdam, | no coquitur, & aromatibus afpergi- 
juniperi ramis mox extinctis , fuff- | cur. De Maxilla,Cratinus tefte Athe- 
tur. Nonnulli carnis colorem com- | nzo , ubi de foro cupediarum agit, 
mendari putant, & tubefcere magis; | mentionem facit in Plutis.. Ob bovi- 
fi aridis urticz fafcibus fuffiatur. | nam maxillam pugnans. . L/agua in 
Parcius veró & ifta attingerda eft: | Germania & Belgio in precio habe: 


quippe parum autnihil abt, vivitque 
diutiffime in ftotüachio, ac diffcilli- 
mé perficitur ; confecta , peffimum 
fuccum prebet.. Cerifeturmediz- 
tatis, & quz laboribusfra&anon eft, 
utilior.:. vetulorum , tamen | faginz 
promptiot,viditque Brujerinus,quos 
Averni miferant ; tam infigni obefi- 
tate graves, ut nonnifi plauflro im- 
'ofitos ;, qui emerant , alió trans- 
CUBE Morbofos ma&tare, 


..lege , pracipuis in urbibus cautum 


cft: deprchenfi, mulé&ta gravi mul- 
&antur. Scilicet; vitiata caro.vi- 
tiatos humores fpiritusque generat; 


ipfa etiam perfe fatgravis,  Virnlina, | 


tanquam temperata, ;, optimi füeci, 
grata guftui , facilis concoctionis & 
bonum generans fanguinem ; ab.o- 


mnibus laudatür , & multi hzdiná, 


laudabiliorem fenriüt. Sed Crefcen- 
tienfis , quindecemaà partu diebus €. 


(tur. Sacris nonerat olim adhibita, 
| quod facerdotes fub fpecie religio- 
, nis cam fibi refervarent. . Quidam 
! Ccondimeritis fat&am in veru affant. 
Fhera , elixari folent , & mox ad- 
dità pinguedine , aut butvro , frigi 
in fartaginc , aromatibusque afpería 
inferri ,,Fezgtres inter cibos olim ab 
antiquis celebratos, | Ózzafuzm inter 
gulz cupediasolim, faltem apud Ro- 
manos,ex his Pliniiverbis innotefcit: 
Hocanimal tante apud priorescurc, 
ut fit inter exempla damnatus à po- 
| pulo Romano, qui concubino pro-. 
.caci rure omaíum fe ediffe negante; 
occiderat bovem ,actusq; inexilium 
tahquam,colonofuo intetemto. La- 
|&fes magnatuminenfas cohoneftant, 


|enim ,ut Dalechampins exponit la- 
ium, uc Natalis Comes ipreftinorü, 


| | meminitEpichagmüs Sedéc exeo 
 laplis;occidendos cffe monet:alii vix. |iisdem in ufücNec Pedes rejiciuntur. 
ante trigelimum ztatis diem, marri- | 
- buseripiunt: in multis Galliz trati- 


Diogenes Cynicus quód crudum de-- 


| & abantiquis celebranzur.-T4yxoedr. 


Plin. H.N. 
l.8.c.45. 


95 s2^t20 , 


| voraffet,rmortuus eft. fusip Medicina V[w in Me- 


qu Ó d dicina. 


UU 


| 
uA 


Castratus Bos 


laurus 


Verfctniltener Och. , 
K 


nul 
SNSEN ANN N M WM 
SQONMODISM A 


3 


A 
I 


Jl cm 
vv ua 
TI iai s 
- (4T000 Wt : 
AW 


NM 


" 


NS 
Y 


NNUS 
N 


SN 


NN 
NN 


SS 
SS 
NSSS 


Tab: xiu. 


HII 


NS 
b 
iN 
N 
! 


Vcn 


NS y" 


E / 


yn 


á d rr, 
rnnt] 


m 


zr tt 


| Bs 


C 


j Zl mw 


/ 


Dor Domerhticts |. 


Zh 
"im 


0 S Tabzxmna 


SS 


| inChymia- 


DE QUADRUPEDIB. 49 
quód fpe&tat, Carobubula tumorem | & vefperiinungantur, Pliniusbubu- 
fanat; & calida impofita panos & a- | lam ex dextro crure priore tritáà cum 


poftemarta difcutit fi Plinio fides eft. 
Vaccinam veretro impofiram ulcera 

ejus & epiphoras mire fanare, Mar. 

cellus Empiricus prodidit. Iz carzis 
bubulz ventris fluxus biliofos, refte 
Simeone Sethi, compeícit: vaccinx 
ulcera oris & rimasíanat;vituli, incer 
cceliacorum & dyfentericorum au- 
xiliarecenfetur. Caro vitulina, re- 

cens cum aceto cocta, madidaque a- 

, lis impofita, foetorem hirci teterri- 
mum tollit: fi cum ariftolochia inaf- 

fata à mulieribus edatur, circa con- 
ceptum, ut mares pariant, facit. Sor- 
bitionem ex pedibus Brudi Lufitani, 

apud Aldrovandum vide. Jecur bo- 

vis uftum potumque ventris & fan- 

guinis profluvium prohibet, ut Haly 
prodidit. Ex vituli mafculi & tan- 
tundemfoliorum falviz minutatim. 

pariter concifis, collectus ftillatitius 
liquor,contra durumin tranfvérfum 

inimo ventre fupra pudenda cumo- 
Hartmann. rem prodeft. 5p/ezzs bovis extractum 
in menfium fupprethione opitulatur. 
Superftitioía funt & magica quz Pli- 
Plin- H.N.nius prodidit.  0;4f/ quoque jure 
liien. poto, venena expurgari putant: pri- 
vatim vero aconita & cicutas. A re- 

CR in centibus adhuc & calidis vituli exzzé 
' minutatim concifis , liquor cum z- 
qualibus partibus falviz 8z meliffo- 
phylliextrahitur, quo membta frigi- 

da, tabida, & refoluta, perfricantur. 
Gezitale in accto maceratum & illi- 

cum, fplendidam, tefte Sexto, reddit 
faciem. "auri rubri aridum tritum 

& aurei pondere propinatum, fafti- 

dium coitus adfert : recentiores ve- 

nerem in viris excitare,affirmant. Me- 

dulla, viculiinprimis, inter emollien- 

tia cenfetur. Vaccinea cum farina. 

tenui fubactam, & inftar excocti pa- 
nisincibodatam, miré dyfenteriam 

fanare Marcellus Empiricus fcribit, 
maxime (1 & cafeus bubulus recens 
manducetur, Taurinaficcior eft, & 

in vino trita potataque torminofos 
emendat. Liquata & cum quarta. 

parte myrrha rubentis & olei laurini 

tanto mifta , nervorum conrracturas 

folvic, à ea pedes manusque diluculo 


tria. 


fuligine, pilis ac palpebrarum vitiis 
anc ulorumque occurrere ait. Quan- 
cumad fevum, de taurini przparatio- 
ne ita Plinius. Quz ratio adipis,ea- 
dem in hisquz ruminantfevi eft; aliis 
modis non minoris potentiz. Perfi- 
citur omne, exemtis venis, aquá ma- 
riná velfalsà lorum , mox in pila tu- 
fum;afperfum matinà. Crebró poft- 
eacoquitur donec odor omnis abo- 
leatur. Moxafliduofalead cando- 
remreducitur, Árenibusautem;o- 
mne laudatiffimum eft, Si veró vetus 
revocetur ad curam, liquefieri prius 
jubent , mox frigidáà aqui lavari (a- 
pius, dein liquefacere affufo vino 
quàm odoratiffimo. Eodemque mo- 
doacízpius coqüunt, donec virus e- 
vaneícat, Quomodo odoramentis 
imbuidebeat, Diofcorides docuit. 
Suillo eft multó calidius & ficcius , 
leonino temperatius, ad fcirrhos & 
phlegmonas accommodum. Cum 
tefina & creta Cimolia omnem du- 
ritiem diícutit: Acículapius cum ce- 
raimponi jubet, & forté melius cum 
ad Galenitetrapharmacum accedat. 
Vincit maculas in facie, cum femine 
cunilz, accinereé cornu cervino, fi 
canicula exoriente cóburatur: Cum 
arborum re(inis & melle panos & fi- 
miliafanat: cum adipe urtina & cera 
permixtum, pari pondere, parotidas 
miroremedio comprimit: vitiligines 
cum ftrychno & ruta, necnon verru- 
cas,ftrumas,& fimilia emendat.77:4- 


 inusadepsexfeemine fublatus, cum 


aquz cotylis tribus, deco&us, & for- 
bitionis more fumptus, cceliaco pro- 
deft. Cum fale tritus phthiriaft, & ca- 
pirisulceribusuciliffimus eft. Cum 
nitro modico permixtus,& cerotiin- 
[tar cefticulis impofitus, tamores o- 
mnes & dolores perfanare dicicur. 
Eundemcontra venena quz exulce- 
ratione enecant , valere Plinius ali- 
cubifcriptit. Dc eodem ita Marcel- 
lus. Sevusm vituli cum adipe an eY12017- 
pofrum, vimas feiffurasq, orts optime iun- 
git. Rigores cervicum bubulo fevo 
optimé perfricantur, nam continuó 
mollefcunt,& dolor omnis abícedit, 


fe Effi- 


46 
Efficax eftvitijsfedis. Clavos fanat 
cum thuris polline: lepras, furuncu- 
los, lichenes, & pforas fal emendat 
cum paffauva exemta cjus ligno, & 
fevo bubulo atq; origano ac fermen- 
to, velpane. In furunculis illinitur 


HISTORIA XCATURALIS - 


apponere, & per tresdiesappofitüra 
haberi: Tertiáveró die, fel bovis ra- 
di,& ramentum oleo dilutum,linteo 
exceptum apponi & tres dies appofi- 
tum haberi , poft cum viro concum- 
bere,;jubet. Mirum deniQ;eft, quod 


n Alim; de 
fevum bubulum,cum fale, fimiliter& aede 


Profper Alpinus fcribit, nonnullas qcaicisa - 
captinum. Sole adufta fevo bubulo 


mulieres inÁegypto,ut pinguefcant; Aegyptia, 
in balneis accipere novem diebus , *^ 


cum rofaceo aptiffimé curantur &c. 
De Fellehzc habentur. .Ulcera ca- 
| pitis, tefte Marcello, fubito fanari; fi 
cum ftercoris afininifucco  & ícillz 
contuíz pauxillo , fel taurinum mi- 
Íceatur: vel cum nitro , vino, & o]co 
quartum fatis miftum; adhibeatur; 
Cum rérra Cimolia ; & nitro, lepras 
furfuresque exterere , Diofcorides 
teftis cft. Phagedznis & fiftulis im- 
mitti cum fucco porri aut lacte mu- 
lierum, Plinius. Idem cum lana um- 
bilicoillitum, lumbricos egerit: cum 
melle anginis inungitur : fedis vitia 
ad cicatricem perducit: occlufas hz- 
morrhoidesaperit : in lana colledtü, 
& alvo fuppofitum ventrem folvit: 
cum butyro,medullá cerviná,& oleo 
laurino perfri&a genuafanat: Con. 
tragenitalium & fcroci dolores, cum 
melle utiliter inungitur:ptzrygia di- 
gitorum aqui calidi ditfolutum le- 
vat. Mulierum purgationeslani fuc- 
cidaappofitumjuvat. Bubulum,mel.i 
admixtum , tefte Rhafi, ferrum infi- 
xum vel fpinam extrahit. Idem ad 
. craffirudinem mellisfubactum, & il- 
litum, permixto alumine & myrrha, 
caquaz veretris ferpunt, mira cceleri- 
tate perfanare dicitur. De eodemita 
Plinius. Panos & apoftematain qua- 
cunque parte fel bubulum difcutir, 
utfanguis etiam & caro bovis calida 
impofita. Cumoleocicino, & rofa- 
ceo zquis portionibus,aurium dolo- 
ri & vitiis medetur: tinnitum eorun- 
dem,cum goflypio impofitum , dif- 
pelliSunt qui regium morbum pelli 
credantfafcia linea, in bubulo felle 
calido tin&ta, & corpori fub coftis 
incin&a:quod triduo faciendü ajunt, 
ita ut quotidie renovetur medica- 
mentum. Hippocrates;fi muliernon 


concepit , menfibus apparentibus , | 


tertiáà aut quarta die alumen tritum, 
unguento dilutum, lanà exceptum. 


r 
fellis vaccini chirat, in aqua vaccina 
|! diffoluti. De Felfe vitulizo fcito , id 
lendes cum aceto calefa&to tollere: 
cicatrices oculorum exrenuare, cum 
melle inprimis myrrha & croco tti- 
tum;auriculzinfertum cuim felle vi- 
tulino & aceto, & exuvijs ferpentis, 
maxim utilicotis effe : Cimices fu- 
gantur,fiamurcx coctz mixtum cum 
|oleo;cis infperferis. Laptsin felie bo- 
ivis, fieuriannuli, philotopbis Alche- 
|ron , tritus & naribus attractus ,, a- 
, ciem oculorum promovet; & prohi- 
bet, ne quishumor defcendens in o- 
| culis: colligatur: comitialibus pro- 
deft, (i magnitudine lentis inde ca- 
| pjatur cum fucco bétz , & hauriatur 
| naribus, Eft & Corio & Glutipi fuusin 
| Medicinaufus. Combuftoillo fanan- 
| turtefte Plinio, perniones, ex veteri 
inprimis calceamento : cum meilé 
phagedznas in ulcerum genere ab- 
| rOdit: veterisveró folex crematz ci- 
| DIS attritus calceamentorum fanat. 
| Glatinum ex coriis boum excoquitur, 
taurorumque przcipuum. Praftan- 
üflimum fitex auribus taurorum , & 
genitalibus. Necquicquam effica- 
ciusprodeftambuftis. Sedadultera- 
tur nibil zqué, quibusvis pellibus in« 
veteratis,calceamentisque etiam de- 
co&is, Rhodiacum olim fidiffimum; - 
eoque pictores & medici utebantur, 
| Hodie praftantius, colore fere fpa- 
diceo, quàm maximé durum, & vitri 
inftar fragile, Germanicum cogno- 
minatur, & duplo carius vulgari; 
quod fubnigrum eft,venditur. Dio- 
Ícorides xylocollan , quód in lignis 
ferruminandis cjus fit ufus;alii tauro- 
collan vocant.Inventionem ejus De- 
dalo refte Plinio debemus, quo tena« 
ceinexu hzrerent fimul, quz conjuti- - 
gi apiusnon poterant. Scabiem ab- 
olet in aceto liquefactü addit? calce, 
fipro- 


DE QUADRUTED. 


fiptofunda non fuerit. Aceto remif: : 
fum, adjectofulphure; leni igne de-- 


coctum; ita ut ad mellis craffitudi- 
nem perducatur; futculoq; ficulneo 
dum coquitur agitatum ; ac bis pet 


diem impofitum ,impetigines agrias,. 


ideftferas,fanat; — Liquefactum, & 


' tertio die íolutum, recentes plagas 


ferroillaras;ad cicatricem perducit: 
Cumaceto & inelle mixtum; lendes 
tollit. Medetur & dentibusaquá de: 
co&um illitumque, & mox pauló de- 


tractum, uc confeftim colluantur vi: | 
'no,inquo decoGti funt cortices mali 


punici duicis. Bibituretiam cum ri- 
busobolis,cum calidaaqua,in vetere 
fanguinis excreationc. 
quoq; ventris inflationi cum eadem. 


feliciter imponitut; Cerz& mucro 


exu(tus , duorum cochlearium pon- 
dere,addito melle,in pillulis devora- 
tus,Phthi(icis prodeft,fi Plinio credi- 


mus$ GCombuftum & in pulverem 


tenuiffimum teda&uin, duorü coch- 
learium pondere; cumiaquz calida 
cyathis tribus; & paülulo aceti, fple- 
heticojejuno pertriduuri; bibédumi 
re&é datur; Habet & 7zgulatuurm 
ufum, Elixx & cum finapi comeftz, 
venenorchítunt. Uftz & à mulieri- 
bus qüibus lac defecir, injuículo, vi- 
no, vclalioliquore potz ; idem refti- 
zuunt. Carbonibus impo(itz mures 
fuffitu enecant,vclalió abigüt.Scobs 
tali cumi melle pota ; lumbricos edu- 
cit, cum accto mulfo fplenem ininuit: 
vino excepta ; & dentibus mobilibus 
appofrta;eos confirmat; — Frivolum; 
nontamen omittendum; inquit Pli: 
mius,ptopter defideria mulierü ; Ta: 
lum candidi juvenei , quadraginta 
diebus no&ibusque , denecrefolva- 
zurin liquorem deco&tum;, & linteo- 
loillitum;candorem cutisque eru ga- 
tionem przíftarc;  Cox« uruntur bi- 
bunturQue, ut Rhafis fcribit, ut fan: 
£uinem fluenté & menfes cohibeant. 
Membranae partu madida faciei ulce- 
raíanat. Lapis quiin capite invenitur; 


ex cadem aqua quam bos bibit, po- | 


tus dolorem capitis efficaciter tollit; 
L«c, utpote cra(lum & pingue, minus 
peralvumfecedit: Plinius camen eo 
maximé alvümfolvi (cribit: ideoque 


Coeliaci |, 


« 


j 
perver purgandi caufa bibi , quod 
tum omnibus herbis & multum pa: 
fcantur; Diofcoridés,addit; Venena; 

illa inprimis que rofiones & uftiones 

| siiein expurgat: privatim vero 
contra dorycnium;colchicum; cicu- 
tam; & lepotem marinum facit. Ca- 
lefa&um & gargarizatum tonfilla- 
| rur dolores & tumores citó fedar. 

Tepidum inco&ü fubinde fumptum 

exulceratum quoque ftornachum fa- 

nat; Cyathi unius menfurd; cüm pari 

Íevi cervini reinifli dofi, & pice prz- 

€oqua,quam vifcofíam vocanz;rubri- 

caque Scythica,quz piffafphaltus di- 

citur,periclitanti phrhifico mire fub- 

venit. Vaccznigrz;ut Hippocrates 
prodit, cum fe(amo tritoad quadra- 
ginta dies ; ex partu fanguinem vo- 
menti bibendum , donec probé ha- 
beat; Idem decoctum ; fecundum 

Marcellum & Diofcoridem, exulcez 

ratosalvi fluores & tenefmüii rniti- 

i gat & tollit, recens mul&um, aut ad 
ignetu decoctum , affidueque agita- 
tum; donéc ad tertías fir reductum; 
In dyfentericis addi mellis exiguuti 
przcipiunt; ut Plinius notavit : & fi 
tormina funt;cornus cervi cinerem, 
autfeltaurinum cumino mixturn, &z 
cucutbite carnes umbilico impone- 
re. Nec hoc rantum Aétij, Gale- 
ni , & Plinij przceptum. ^ Noftri 
enim temporis Medici idem faci- 
unt, & in eo ftomoma five ferri a- 
ciem optimam novies cCandcefa- 
&am extinguunt,; idque, calidüm z- 
gro velper clyfterem exhibent. Pro- 
pinabatür ólim ab Hippocrate & alii 
liquoti imfnifturn. IsnamQque; cum 
vulnerato intettirio refpiratio prodit 
ioferné inconfpicua juxta vulhu$, & 

.evacuantur pedtora,lac & vinuiri pá- 
riaqu& menfurà admixtá, dati jüber; 

| Sed & Geínerus teftatur,aliquos ad- 
verfus quartanas remedium przdi- 

| care ; fi ex vino & lacte confufis; ii;- 
quor in balneo Mariz extra&tus per 
aliquot d:es bibatur. — Buzyrum etf 
gentium duntaxat barbararum lau: 

| datiffimum cibum, quique divités 4 
plebe difcerüeret Plinius dicat; ma- 
gnarum tamen & hoc apud Galenü, 

| Dioícoridem,& alios virtutum. Vi- 

i| a ai talis 


3 
talisde Furno Cardinalis & medicus 
eximius, ficde co fcripüt. —Buzyrum 
naturaliter calidum eft, & humidü,cum 
dominio caliditatis, vifcofum, & un- 
. &uofüm. Idem fzpé comeftum, 
ftomachum humeéctat, ventremfol- 
vit, pe&us lenit;ulcera pectoris & in. 
teftinorum fanatimaximé valet,quà- 
dorecenshumane complexioni pro- 
ximum.  Valetetiamadleniendum 
pectus & pulmonem, cirandumque 
maximé fi ibi fuerit apoftema; quia. 
propria éjus vis maturare;humores& 
fuperfluitates omnes pe&oris diffi- 
pare & mundificare ; maxime fi cum 
melle & faccharo comiedatur. Bu- 
tyrum rcpugnat venenis, metnbra 
humeéctat, afperitatem oculorum e- 
jus litura mollificat & emendat, apo- 
ftema diffolvit & maturat ; vulnera 
pe&oris,pulmonis, inteftinorü mor- 
fus mitigat, nervos contra&os emol- 
lit& laxat. Contra venena interna 
fingulareetft remedium , fi is qui ve- 
nenum potavit, inlacte calido folu- 
tum bibatabundé : nam fuá pingue- 
dine meatus obftruit, ne venenum 
fubitó ad corfurrepat.Recensautem 
eft laudabile, vectuftum minus & c. 
Tantum Cardinalis. Cafeus dyfente- 
ricis& ccliacis prodeft. Hippocrates 
codem in tertia tabis fpecie ucitut. 


Donatus ab Alto mari cafei Siculi ' 


glandem melle il!itam, puero aícari- 
dibus laboranti contuliffe fcribic. 5e- 
zum caliduman frigidum (tt, alibi di- 
fputabimus : certum eft craffitié hu- 
morum extenuare, abítergere, & al- 
Galen.l. ;. vum fubducere. Ideó veceresad alvi 
de alim&- (i5 duCtionem frequetiffimé ufifunt, 
d PERMET in iis inprimis , quos fine acrimonia 
purgare volebant , quales funt, atrá 
bile laborantes, coritiales, leprz, e- 
Diofco. lephantiafes, & toto corpore papu- 
M. M.l.*- ]aruüm eruptiones. Ante omnia or- 
^*^ thopnoicis prodeffe, cum nafturtio, 
Plin. H.N. apud Plinium habemus. 7rizabovis 
111€.38.. caftrati,fuccino ufto & in eaextin&to 
caftigata,imporentiamtollit. Hip- 
pocrates eidem uterum muliebrem 
purgat,ut conceptus fequatur, Tau- 
ri urina lepras ac furfures tollit: ca- 
pitis manantia ulcera fanat: & au- 
rium dolores cum myrrha inftillata, 


(————————— — 
———r——ü € 
———— —À———M—M——————————————M————————————————— 


HISTORIA NATUOURALIS 


lenit. Denique, fi major fit gravitas 
aurium, ut Plinius inquit; urina capri 
veltauri,vclfullonia (id eft humana) 
vetus calefacta prodeft, vapore per 
lagenz collum fubeunte: admifcent 
& acetitertíam partem, & aliquid u- 
rinz vituli, quinondum herbam de- 
guítaverit. De Sanguine bubulo fcri- 
bitur, cum aceto & modicé fumptü, 
contra fanguinis rejectionem facere: 
canum rabiem recentem fanare ; & 
abíceffus , (i cum fevo ad ignem em- 
plaftrum fiat concoquere. Taurizus, 
tefte Dioícoride, duritias, cum po- 
lenta illitus mollit: apoftemata , in. 
quacunque parte;aridus difcutit:fer- 
pétesnecat; & illitus maculasomnes 
de facie tollit: Peftiferum potu effe, 
quod celerrimé coéat ac. durefcat, 
Midas Phrygixz Rex , Pfammenitus 


JEgyptiorum, Themiftocles & alii, 


qui haufto periére;exemplo effe pof- 


funt. Excipiturà Plinio Aegyra,urbs Plin.H.N. 
1,20.c.15. 
& 1. 29, €- 


fine dubio Achajz, ab Homero Hy- 
perefia di&a. Ibi enim facerdos T er- 
rz, vaticinatura, fanguinem tauri bi- 
bit, priufquam defcendat in (pecus. 
Symptomata, quz ab illius hauftu af- 


13. 


ficiunt, funt , fpirandi difficultas & . 


ftrangulatus, faucium tonfillarumq; 
przclufio, linguz rubor, dentium in- 
feétio, &alía. Occurrere ei folent, 
amarantho, braffica, Caprifico , Ca- 


lamintho,latere, nitro,pipere, petro- . 


leo, foncho ni»ro, rubo , & chymo, 
De Fmo non eft quód multa adji- 
ciam. Taurizus, tumorcs & duritias 
folvit. Bubulus & ad chiradas & ad 
tumoresomnces fcirrhofos, ex aceto 
in cataplafmatis formam compofi- 
tus, imponebacur. Cum melanthio 
catbonibus impofitus,finaribus hau- 
riatur,hemicraniz medetur. Ad coli 
doloremrecens, expreffum, & cum 
vino dilutum, vehementer laudatur. 
Ex eodem tufo & cribrato  fteriliuta 


purgatorium paratur. Fitulini vires. 


non multum à bubulo difícedunct. 
Marcellus ftatim fubveniri fcribit, fi 
recens articulis laborantibus illina- 
tur. Prebentveró & adalia,quxdam 
partessfuz;ne de agricultura, frumé- 
torum excuflione, ve&uri, geftatio- 


ne, bello, vel fpectaculis quicquami 


dicam. | 


DE UDUMDITO PE. $2 
dicam. Ex cornibus, prxter po- | pici in PreteGani regnis tantorum 
cula , Gutti , Cucurbitulz, Lucer- | cornuum utex iis vafa qux quinque 
nz, litui,buccinz,& arcusfiebant:ex | íexve metretas fingula capiunt, 953 
corio, fícuta,loricz,galex, parma, | mentur. Africanz funt tam parvx 
tentoria, navigia, cala balthea, nü- | vaccz, ut vitulorum noftratium ma- 

mi, buríx,utres,folles,fcuticz,calccei | gnitudinem vix cquent:fed multi ro- 
& catero formantur. Efitata Pyrz- | boris& laboris patientifimz. Idée de 
ziin Grzcia, Rupellzin Gallia obfi- | Alpinis feu potius Altinis ( Altinum 
dionesteftantur. Ex extremitatibus | urbsolimin littore Venetig florétiffi- 
glutenfit./—. Ex zervis , flagella.fiunt | majuxta Aquilejam)Pliniusreliquit. 
fractu contumaciffima, & quàm ma- | An.liciboves cornibus & miro car- 
ximé flexibilia. Denzibus politur char- iU oi ny fuperbiunt. Americani 
tà, Cleanthes philofophus;off/Zus bu- | in partibusfeptentrionalibus, carent 
bulis & teftes fictilibus perfcribebat, | palearibus & gibbofi confpiciunrur. 
quz à Zenoneaudiverat,cumpecu- | In Dariena, tefte Lopezio, ungulis , 
nianon fuppeteret ad chartas emen- | funt minime bifidis, mulis non abfi- 
- das. Exiisdempulvis contra cataz- | miles,magnisauribus, promufcide e- 
rhum & podagram paratur. —Sazguz | lephantis, colore cinereo;carne deli- 
malthis faciendis, quód quàm czte- ; cati. Ex Hifpania inHifpaniolam de- 
rorum animaliüm craffior fit , & citó | vectz vacca , in tantam faecundita- 
coéat,durecurque, perquam accom:- | tem excrevere, uturia vacca proleta- 
moduseft. Viculiveró cum carnibus | ria; in viginti fex annis, octingentos 
valdé cóciíis in vafe tili per decem | feetus ediderit, dum ex filiis filii rur- 
dies detentus , inefcationis pifcium | fum procreantur. Aoniorum boum 
aptiffima materia. Ex Seve laudavi. | variis coloribus diftin&orum perpe 
fimz candele, juvencz iriprimis & | tux indivifzQ:funtungulz, & unum 
circatrimatum.  Fe//e bubulofemi- | ex ore egrediens cornu;quod Aeclia- 
na macerari Apulejus jubet , an-| nusprodidir. In Arabiavidit Varto- 
tequam fpargantur, adverfas mu- ! mannusSultano donatas vaccas;qui- 
resagreftes. Necaccedentad arbo- ! buserant cornua cervinis fimilia, co- 
remformicz, fi radici,vaccinum illi- Iorenigro:quibusdam & unicornu in 
natur. Eodem & amurcà Lycium|fronte. | Apud Arachatas , boves Ain. rn, 
adulterarzur:& aureüs ducitur color. funtfylveftres,tefte Ariftotele, colo- 4:,c.: 
Sets bubulis veteres ad fcopas ve- | reatro,ri&u leviter adunco, cornua 
ftiarias,veceresutebantur:& pi&ores  refimatiora gerentes. Armeniis du- 
fuos exinde habebát penicillos. Tro- | plex'cornu; fic erratis flexionibus fi 
glodytafenio confecti, Diodoro te- | Aeliano fides; táquam hedera retor- 
fte,gutture bovis cauda adftri&to fi- | queretur, & fimucrone petitur , ob 
niebant vitam. -F/zj; Chinenfes pi- ! corneam duritiem,ferrum retüditur. 
fces alunt, ut pingues evadant. |. In | In Bengalaprovincia, M. Paulo V c- 
hocvaccarum fimo cafg adverfus pu. | neto authore , craffitudine elephan-. 
licesinungütur, ut Linfchotanus pro: | tosequant. In Hollandia vere, plz- 
c didit. zgulis beftiolaz à vitibusarcen- | rzque qua miaculofz, plurimum la- i 
Difew- tur. — Differentieboum plurima dan- | &ishabent, Aliquibus partibus die- 
1 tur, à magnitudine, cornium yarie- | bus zftivis ; quataor & quàádraginta 
 tate,variarum partiumád naturali có- | ladtis hzminas fingulz in :muláralia 
ftitatione declexu,loco;& aliis. Aden | refundunt. In Nofocomio Amfte- 
infulz, quz forté Madoce & Ocellis | lodamenfi,quod Leproforum domus 
veteribus, vacczz,camelum magnitu- | dicitur, viginti duz'tenentur vacca, 
dine zquanr, nivis inftar candida, fi- | exquibusaureos circiter quingentos 
ne cornibus, auribus proceris, ac pe- | inla&te & cafeis , prater quod in u- 
S uecde dulis, fi Francifco Alvarezio credi- ! fum quotidianum cedit, quotannis p... 
cns. ' mus. /Egyptiosboves Grzcismajo- | confici, à fide dignisfeaudiviffe Pon- Amftcloa. 
res Ariftoteles pronunciavit./Ethio- | tanus prodit. Noneft ergo mirum, l»-c25. 
| | G 3, ex ca- 


4 
ex cafeo & butyro ibidem, quz in ex- 
teralóca éxportantur; in fingulas an- 
nos ducenries fefterrium ; id eft , de- 
cies centena Caroleoruüm milia co. 
giquodapudHadrianum Juniumle- 
gimus. |nScotia boves funt fylve- 
ftres colore candidiffimo; juba den- 
faac demilfla,cruculenti & ferijadco- 
que abliumanogenete abhorrentes; 
'utabiis quc homines vel manib.con- 
| tre&tarínt, velhalitu perflaverint; per 
multos dies abítineant, dolo capti; 
moriantut; — Carnes cartilaginofas 
. -. habent. Inagro Camanduano; (ver- 
5calig.Ex- ba funt Scaligeri), boves ajunt cffe 
ercin206.6  xXimos , brevibus ramen cornibus 
& hebetibus. Nulla macula candor 
vitiatur, Cameligibbusceis& robur 
par. Onera fufcepturi, camelorum 
more ad agafonis jufum genua fle- 
&unt. Haüudfício, an eosdem intelli: 
Plia.H.N. gat Plinius dum fcribit: Carici boves; 
L$e4$ ig parte Afiz fedi vifu; trubere fuper 
armosá cervicibus eminente; luxatis 
cornibus , excellentesin operenat. 
rantur : c&teri nigri coloris candidi- 
ve,;ad laborem damnantur, Cyprii 
boves ftercore humano pafcuntur. In 
urbe Diu, citante Maiolo;boves funt 
exigui; przgrandibus & rectis corhi- 
bus, fedprater oneris ferendiindu- 
ftriam, & fub freno currere & cqui- 
tare dociles, equotum gradariorum 
morc. Epiroticz vaccz, fcribente A- 
Arif.H.A. riftotelc, amphoras fingulas fingulz 
ise]  jmplentla&de. Eri iturqui mulget, 
aut paululurm fe inclinat:quoniam Íe- 
dendo ubera contingere nequit, De 
bobus ibidem, ques incolx Pyrrhi- 
Plinias.H. cos vocant;ita Plinius: In noftro orbe 
N..3. 6.45 Epiroticislaus magna, à Pyrrhi, (ut 
ferunt)iam inde fegis cra; Id confe- 
cutus eft, nonantequadrimatum ad 
partus vocando. — Pfzgrandes itaq; 
fuere: & hodieque reliquiz ftirpium 
durant; Atnuncanniculz adfecun- 
ditatem pofcuntur: éoleratiustamen 
Aelian. H. bimz. In Eubzxa boves feré omnes 
Nl. albos Odoardus Barbofa affirmat; 
xd quam & axgyrobozon Eubzam Poet 
dixere. In Gaíata Africx monte bo- 
ves Italicis octimeftribus vix pares; 
cum fenuerint, Leoniusteftatur. In 
regione Garamantuia aüt Vicina qua- 

/ 


L. 


H1STORIA XUATUOmRALIS 


dam, przpofteré pafcuntur, fi Hero- goaor: 

doto fides, Nam fireie&a ( vel potius 1.4. 

jrecta)ad paftum ora dirigant; officiüt 

prona in humum cornua & obnixa. 

Helvetii à teneritüudine carnis, cum 

alibi, tum maximé iuxta Zofingam 

! oppidum agri Bernenfis commenda- 
tur. In. /zdisfuntunicornes & tricor- 
nes,folidisungulis,necbifidis.  Iis- 

| dem Pliniusaltitudinem camelerum 
tradiait, cornuain latitüdinem qua. 
ternorum pedum.  Allatumab inde A-liési: H. 
Prolomzo lI. cornu; quod tres am- ^l 
phoras capiebat. Ibidem pates equis 
currunt, Deiisforté Plinius dumita 
ícribit Atrociflimos habet ( fcilicet 
India ) tauros fvlve(tres ; maiores a- Plin.H;N. 
greftibus, velocitate ante omnes; co- Lisciats 
lore fulvos, oculis ceetuleis ; pilo inz 
contrarium verfo, ricti ad aures de- 
hifcente, iuxta cornua mobilia ; ter- 
gori duritia filicis omne tefpués vulz 
nus. Feras omnes venantur;ipfinon 
aliter quàmfoveis capti feritate fem: 
perintereunt. Ánfint illi , quorum Bellos; 
caudas tenuesadmodum&tenuus pi. 9*flase: 
li; tantique pretii;ut fingulz quatuor ^" 
vel quinq; ducatis zftimentut , San 

| giaci & Bafl Damaíci adhibenc , i- 

i gnoro. Legimusetiam dari in India 
bovem,& indigeté voce Ignaragnam 
nuncupari ;- dicique babitare iuxta 
caftrum S. Spiritus, aliisque quibus 
dam locisubi frigus remiffiüs eft. A- 

! nimalefleimmentz molis ; vefcique 

! herbis duntaxat; quz ruübrifint colo: 
ris; Corporis mole noftrates boves 
füpetare, pellem haberefimilem ele- 
pháto, bina iüxra pectus brachia, fub 
quibusmammg latcant;,quibus fcetus 

fuosenutrit. Capiteatqueoreboves 
noftratesreferre. Carneeffe fuavis 

fina; Ihdisque przcipué experità. Ex 
pinguedine liquamen parari bütyro 
Írmile, quo in condiendis cibis atün- 
tüt, Offaeius duricia cboti vix ce- 
dere; bri pr£cipué cirea Clitu- 
mnumamnem fant quoque celeber- 
rimi, Pliniusícribit; eam oram gi« 
gnere omnium Italie maximos ; in. : 
quibus plurimi fintalbi. $a5/z7 quo- 
quefpeétati funt: & legimusapud Li-.— 
vium; bovem olim in Sabinis cuidam 

| patrifamilias iniranda rhagnirudine 

| j | Acípe. 


Lu 


í 


DE QVeAD'RVP ET. 


acfpecie effÍenatum , cui monumen- 
tum miraculo fuerint Romzin vefti- 
; bulo templi Dianz , fixa per multas 
&tates cornua. — Leutricorum boum 
Cornua atq; aures ex una ftirpe cog- 
nata,atque fimul contexta efle cefta- 
tur Ariftoteles,utcitat Aelianus. In 
Cathaje provincia quadam funt albi 
& nigri, equina cauda, fed pilofiore; 
ad pedes ufque protenía : pilos ha- 
bent fubtiliffimos in modum plume 
volatilis; magno prctio , quos equi- 
tes in cacumine lancearum fufpen- 
dentes , egregiz nobilitatis infigne 
ducunt. Cornua ab occipite in fpi- 
nam tanta longitudine extenduntur, 
ut elevato capite cornibusattingant 
caudam. Suntautem grandia cor- 
nua, utincolz amphorarum loco eis 


Alia. H. utantur; Apud Myfíosnullaboves ha- 
4^.V3:65t- bent cornua,tefte Acliano. Apud Ni- 


gros,nulle vaece ruffz;omnibus color 
niger velalbus, vel exutroq; mixtus. 
In. Nomadibus qui ad Mzoticas pa- 
ludeshyemant, & dieszítivosin cá- 
porum zquoribus vivunt; ex bobus 
pars üne cornibus nafcitur, pars fer- 
xuliabícinditur. Tauri Paonii , ut 
Ícribit Paufanias, hirto funt corpore; 
cum omni ex parte tum pracipué pe- 
€toribus & mentis. Theopompus ve- 
róreferéce Mizaldoapud Peoza: tra- 
dit bovestam magna geftare cornua; 
uttribus vel quatuor vini fextariis vix 
adimplerentut, ex iisq; reges ac pro- 
ceres pocula conficere labris ebore 
autargento obductis. Huzgaria tam 
corundem abundans,ut Sigifmundus 
Baro Herbetfteinius reliquerit ; per 
folam viam Viennenfem uno anno 
plufquám o&oginta millia boum in 


; Germaniam ada effe, Regio Co- 
T'áuíus Ve- : 
metlic, mandu abejusdem urbe appellatain 


254 


Períia , boves habet maximos & in 
univerfum candidos,; cornua brevia 
& minimé acuta in capite geftantes, 
camclino gibbo dorío corumimmi- 
nente , teítePaulo Veneto, Unde 
tam robufti;inquit, redduntur, ut ad 
magna onera geftanda facile affue- 


Nierem5, fiant. Habenturtales & in Quivira, 


«ft, 


| H£.Ls. "Tauri ibi ( inquit Nierembergius ) 


quoddam genus fylveftre , fulva fpe- 
cie; humili corpore; incurvo dorfo, 


| 


| 


5 


Írequentibusjubis, & laciriiis promif- 
fis, eduli carne,falubri, necinjucüda. 
Cauda vefícuntur incole , epotato 
cruore:pellibus proteguntur. P/azi- 
cum vaccae eius funt magnitudinis,ut 
Phoenicum libriapud Aelianum ha- 
bent,utvelproceriffimi paftores cüm 
mulgent ftent, minus proceri fcabel- 
lum atcendere cogantur. In P/zygia, 
prodente Ariftotele ; boves cornua 
utauresmovét;quod & de Erythrzis 
Aclianus prodidit. — In Norvegia ls- 
landia, Gothia;Feronia,füunt quidam 
fylveflres , nec homini nec aliis qua- 
drüpedibus parentes, quibus cornua 
vulgaribus minora, fub mento barba 
prolixa dependet, —Venatoresinter 
arbores fe abícondunt: ipfi veró ab iis 
vulnerati vel iniuriam ulcifcuntur , 
velfeipfosinterimunt; Facit & Vac- 
cz matinz Olaus Magnus mentio- 
nem,atque dceeaíic feribiG — Vacca 
marina moníftrum eft magnum , £o- 
buftum; iracundum, & iniuriofum; 
edens partum fibi fimilem , fed non 
fuprageminum,unum tamen fzpius, 
quem plurimum diligens; fecum fol- 
licit& ducit, quocunque tandem fe 
per mare tráfmittit, aut in terra gref- 
füs dirigit; decem menfibus imprz- 
gnatur. Demum hocanimalaliquan- 
do C X X X.annis, per caudz ipfius 
amoputationem vixifle probatum eft, 
Inaquiilonaribus quibusdatü novior- 
bis provinciis; exertos elephantum 
modo déteshabent,fi Cárterio apud 
Rhamufium ctedendum, In Carica 


Aelian. Hr. 
A:.16.c.53. 


Scotiz provincia fupra Gallovidiam . 


boves funt, quorum caro tenera fua- 
vifque cíüi eft; c&terüm pingue tiun- 
quami conctefcit , olei liquidi modo 
fere femper luens. Varro deüique 
tradit; bovesiuxta Toronam; paucis 
ante partum diebus, la&te carere:re- 
liquo temporc habere perpetuo, Ve- 
trem ferre decem mentes. Dc bobus 
"Tartaricis in Ergimul, qui fünt ele- 
phantum proceritate pilo perenni ; 
levi; ac prorfusalbo aut prorfus ni- 
gro ; qui in bumeris more leonum 
pralonguseft, non minus pedestres; 
mira mollicie , perinde ac fericum, 
fuperius dictum. Ut & de gibbofis; 
quales Tartaricos Scaliger,Syiiacos, 


qut 


Nieremb. 
H.E,. 9. 
€.19. 


jé HISTO R IA 

qui palearia non habent, Plinius effe 
ait. Et tantum de Differentiis pro- 
mifcué. Hucpertinetanimal, quod 
in Congo Empalazga vocitant , figurá 
& magnitudine bovem referens, nifi 
quod & caput & cervicem gerat ere- 
ctam cervorum more; cornua quoq; 
habeatin capite re&ta & longa; no- 
dofain fümmitate,interiusparumin- 
flexa: quod quamvis etiam fit filvc- 
ftre; nemini tamen eftmoleftum; ne- 
quéadeó etiam eft ferum; quia facili 
negotio aratro,fiádefletincolarü a li- 
quod ingenium ; accómódati póller. 
Quantum ad Monftra; vifus eft Me- 
diolani & Saturz vitulus biceps: vi- 
fus in Thurimgix vico Sextipes ;*il- 
leque gemino capite & uno podice: 
vifus & feptipes ; maffam carnis é la- 
tere dependentem geftans. — Vifus 
oculis, naribus & auribus humanis: 
biceps duplici facic; quodammodo 
bicorporeus: duobustantum pofte- 
rioribus pedibus & agnináfacie. Vi- 
fus Ba(ilez Rauracorum an. 1551.bos 
quinq; pedibus, qualé nosolim Lon- 
diniinÁnglia vidimus;alibialius cer- 
vice cornu gerens: & cruribus brevi- 
bus inftar nani, Monftrüni bicorpo- 
reum creétum quinque auribus, ut & 
Caput vituli hic etiam expreffum ha- 


bebis. : 
ARTICULUS IL 


De Bobus feris. 
PUNCTUM 


De lvo. 


B9vs feri, Gracis 2yo44, qui aba- 

greftibus dyeav»ocin eo differunt, 
quod hi quanquam manfueti fint & 
ex manítuetis orti;liberi camen foluti- 
que in montium , fylvarum & agro- 
rum paífcuis relinquantur ; illi veró 
nó tam naturalociquàm naturi pro- 
prià & genio fere (inr, funt rus, Brfoz, 
Bonafas, Bubalus Africanus, Buffelus, ef 
Bos Strepficeros. Frinomen Gallicum 
Macrobius facit, Gefnerus & Aldro- 
vandus Germanicum potius. Ut e- 
nim vel fylveftrem, vel magnum, va- 


I. 


i 


NARU RALIS 
ftum,& maximarum virium Germa- - 
nisantiquis ignificabat. Servius ta- 
men Gtzcum efle vult, & ab ;,5;, id 
eít,montibus deducit.Polonis faltem 
in Mafovia & Samogitia Tas voca- 
|tur, quem Geínerus veterum T aran- 
dum effe judicat. Lithuanis Zumbros 
nem dici, Scaliger fe inveniffe tradit; 
An Rhezes Iphicratis fit; alibi diíqui- 


. mos.c.;. 
tum Romanorum vulgus; tefte Pli: pi, rw, 


nio;faciebat. Cromerus Bifoz£em ap- s.c v. 
pellat. In Deftriptione ditcrepantali- ed xut 
quantulum authores,nififorte diver- o» 
fa eorum fint genera. Cxfar & Pli. 
; nius nullam villorutn mentionem fa- 
ciunt: Erafinus Stella, tempora villo- 
fa, & mentumbarbatum ; ipfis adícri- 
 bit;quod&apud Albertum Magnum 
invenies, quiurum cum bonaío con- 
fundit. De cetero magnitudipe funt 
| paulóinfraelephantos;ut Czfar pro- 
| didit, fpecie & colore & figura tauri, 
| Albertuslongitudine aliquádo quin- Albert. B. 
decem cubitorum facit, ^ Magnitu- ^l^* 
dinis illius hoc etiam eft argumen- 
tum, quodincapiteinter cornuatres 
homines confidere poflunt. Hifpi- 
dum haber & villofum corium , & 
fub mento palearia. Corza4 denfani- 
| gta, brevia ; Oculi veríus exteriorem 
| cànthum rubicundi. Capaz craffum, 
Facieslata. Colrferé niger, fed ma. 
ximé intemporibus,mento,collo. In 
facie, lateribus, cruribus, cauda, ad 
puniceum vergit. Re; eriturinfylva 
Hercynia, Podolia, Samogitia, Ma- 
Zovia,& Hungaria. —Adíuefcere ad 
homines, & manfuefieri, ne parvuli 
quidem excepti poffunt," Excellen- 
tium eft virium & velocitatis. Cor- 
nibusequum cum feflore correptuim, 
in fublime identidem jactat; & arbo- 
res mediocricraffitudine evertit. Ca- 
ro ejus conditain deliciis eft magna- 
tibus. Cornibus Barbari Septentrio- Plia H,N. 
nales potant , unasque binas capitis !*- 
uniuscornuaimplent. | Aliis praefixa 
his pila cufpidant. Apud nos addit 
Plinius,inlaminasíecta translucent: 
atque etiam lumen latius inclufüm 
fundunt, multasque ad delitias con- 
feruntur , nunc tincta, nunc füblita, 


nunc - 


retur. D. Hieronymus Bubaluz ap- Bieron.l.s. 
pellat, quod & Martialis, & imperi- Com.inA- 


Capricorne Marino 
Meer. Steinbock... 


onoceros llnicornu . 
Eimnhorn . 


Onager Aldro: wal4 Efel : 


Monoeceros feu tnicornu Iubatus 


Einbori mit Mábnen. 


N 


5 


L— 


Ls 


— 


m] 
E 


rt rte n^ 


) 
— 


Meonoceros feu Wnicornu. aliud 
Einborn mit Ma^nen em andr avt 


u 


RU y) 
: Tab :xvii, 


MAT TM 
TX e xx 
EIAS 


T 


Locobardus 
Bifon. . 


[LUDERE 
TUTTA 
iN 


D 
A 


z 
E A - á PP 


e 2 
ra, 
PE, TL E LL 


XVIII. 


" 


^ 


Tab 


Bonasus Murnfter .. wil4 Ochfen. gefchlecht : 


ll, 


("t lL BL 


SES 


777 


zd 
DLE 
A a a P m 


zz 


z 2/7) 
M A. 


7, 
7 


uz 


1CATLLLF 


Afr 


N 
Y 
i 
N 
Y 
N 
N 
N 
N 
N 
Ny 
N 
N 
N 


Macr 


Bubalu; 


ww 


NY 


Ta LX 


Donnafuf/ alius. — € Tab LXIX 


2 
2 


Z 


Cafoblepa. Lrux 
' Lóbicu: ; 


M vitat 


DE QUADRUPED. 7 


nuncquz ceroftrata pi&urz genere | Medicina hoc duntaxat habet Pli- 
dicuntur. Forté & taurus illefyl- | nius. Pros e? bifontes Graci in experi- 
veftris, qui Macedoniam vaftabat , | zsenzis 2on habuerunt , quanquam bove 
ad pedemOrbeli montisMacedoniz | ferorefertis India fyluis: portione tamzn 
à Philippo Rege confoffus,cujus pel- | eadem effcaciora omnia ( quam cx do- 
lem & cornua cepas Vel reeexeonos- | mefticisfcilicet bubus ) ex bi credipar 
Joxodueg., id eft , quatuordecim pal- | ei; videlicet quoad medendi vim.  Hu- 
morum,in veftibulotempli Herculis | jus. generis fuerinc Tauri Florida 
Aldrov. d, COnfecravit, uruserat. De capieridi | noviorbisinfulz, quos Buzroze: bar- 
Bialcisl, ratione, vidc Aldrovandum. bari fui linguá nuncupant, prodente 


Lei Ambrofio Parco. Cornua gerunt 
PUNCTUM II. pedalia; &gibbum in dorfo; Cameli. 

| no fimilcm, Pilo funt prolixo & ful- 

"De ifonte P. vo, caudaleonina. Nunquam cicu- 

rantur. Ex pellibus fiunt tegmina, 

Aldrov. Ifontis vocabulum abGermarico | quibus barbari advetíus hyemis ve- 
Hiftor. Bi- A^ Vifenedi&um eft. Oppiani codi- | hementiamutuntur. Cornibus veró 


fulc,l.1,c.7 / NE s É 2 A S i: zu ZONE . j 

! cesQízos liabétà Biftonia forté T hza- | quibus alexiteriám vim inefle fibi 

MIR cixzíylva,fed malé. Dion gíceove; VO- | perfuadent; adverfus venena fe mu- 
in.l.c. 


cat. Plinius & ex eo Solinus, boves niunt. Hucpertinet & Bifon Scoticus. 

feris fimiles effe dicit, fetofos , colla | Candidiffimum effe ajünt,in formam 

jubis horridos. | Oppianus, jubam | !conisjubam ferre, cetera manfüctis 

circa armos terribilem in crafsá cer- | fimillimum, verum adeó ferum & in- 

. , vicequatereait,necnon circa maxil- | domitum, humanique confortii ho- 
"ien lasautmentum. Cornuurmi mucro- | ftem, utquas herbasaut frutices hu- 
uon, — hibuseflehamatis & aduncis;nonin- | mana contréctatas manu fenferit , 


teríe recexis , fed furfum verfus fur- | plurimos deinceps fugiat: captum 


gentibus , ut Gyllius vertit. Seu ut 
Geínerus, non effe patula vel exten- 
fa, utin ceteris bubus, nece regione 


autemarte quadam,mox prz moefti- 


tia mori. Cum verófe peri fenferit, E) 


' obvium quemcunque magno impe- 


in diverfumad lateraabire vel excen- | tu irruere. 
di , ( epicaríion enim transverfum | AUN à Pus 

eft) fedre&à furgere , ita tamen üt: PUNCTUM IL 
Urris fint, id eft , dorfum vertus incli- | 


nent, & circa hinenr hari inftar tum 
recurva tum acuta fint , uhde xózes 
abacumine vocantur, Surrio jubati 
funt & villofi circa collum, & in ar- 


. mosbarbaa mento propendente,pi- 


lis mofchum redolentibus ,. capite 
brevi oculis grandioribus, & torvis, 
quafi ardentibus, frentelata, corni- 


| *De :Bonao. 

B9»3fusAriftoccli ose Bonn 
| 77 795 Pxonibus uéraz (2. fivc ut alii 
| Ícribuht wee incerta origine dici- 
tur. Auguftinus Niphus ab Alberto 
Magno qui Bonafum & Urum con- 
funditdeceptus, vaccam Indicam à 


Alárov. de 
Bifulcis l. 
Dc. 


recentioribus vocari ícribit, Ita veró AqgocpH. 
cum Ariftoteles defcribit. | Boriafus A.L4.c.71. 
.  hominesinfidere, queant. — In tergo | nafcitur in Pzoniz monte Meflapio, 9 59lig 
extatgibbus elatior priore ; & pofte- | quifeparat Pxoniaim à Media re; io- 
riore corporis parte humiliore. Cor- | ne. Vocant eum Pxenes Moriapum. 
^ nu Gefínerusapudaurifabrum ar ;en- | Tauri eft magnitudine:fed bove ceat- 
to includendum vidit , tigredine| fior, Neque enim longus eft. Ejus 
' fplendens, duos dodranteslongum, | corium diftentum capit quantum cft 
aduncum inftar unguium in rapa-| feptem convivis. Czterum fpecies 
cium avium genere. Lizgmam Op-| bovis eft , nifiquód habet jubam ad 
pianus afperam habere ait , ut cum , fümmos ufque armos , ficut equus; 


lingit;/ fanguinem eliciat. Deufuin verumpilus eius mollior quàm equi- 
nus» 


bus plarumqueadeo didactis & por- 
rectis, ut iniis tresbené corpulenti 


f 


Deoaco HIS 214 ACATURALIS 


nus, & demiffior: color pili flavus, 
Lon;üusetiácrinis ad oculos ufq; per- 


rüffum: non qualis equarum quas Pa- 
roas vocát; fed fquallidior atq; fubtus 
lánaceus. Atriautgilvi vehementer, 
nullifunt. Vocetn lirnilé bovi habet. 
Corntia autem curva & adveríointer 
fe flexu curva, atq; inutiliadd pugná: 
inagnitudine palmi aut non rpulcolo. 
giora:craffitudiric fingulis,quanta ca- 
pipoffit, non multo rainus femifextaá- 
rio. Nigredoautern pulchra & nitida 
cornu eft, Antiz veró ad oculos ufq; 
pertinenr,ita acin latuspotius, quàm 
antrorfum propendere videantut; 
Supériotibus caret dentibus ; ficut 
bos & alia cornigéra omnia. Ciuraau: 
tem hirta, & eft bifülcus. Caudam ha: 
becminorém quam pro fua magpitu- 
dine: majorem camen bubuli. Spar- 
pit pulvetem & terram fodit, tauri 
raorc, Coriumeft adverfusictum va- 
lidum. Carne eftíuavi: idcitcó euni 
vcriatitur. Percuflus fugit: delaffatus 


fiis. H.N, fübfiftit, Tüetüt fefe calcibus, & fter: 


L8.c,15. 


core, quodabfefe quaternis paffibus 
(peclimé Plinius trium jugerum lon. 
deum eiáculatur. Cuius 
ufiis perfacilis eft. Szpé veró etiam 
comburit , adcó ut deglabrentur ca- 


^nes. Perturbato veróatq; perterrefa- 


&o poteft hoc efficere ftercus: pacato 
noncomburit. Ferz facies ac natura 
taleseft. Imminente autém tempo- 
tc pariendi univerfiin montibus pa- 
riunt: ac priufquam fobolem edant, 
circum locurmi alvum exonerant:tan- 
quam ponentes munimentürni.Emit- 
tit hxcfeta largam quatidam copiam 
excrementi huius. Hucufque Arifto- 


teles, ex quofine dubio, quz dehoc. 


animali , apud Plinium, Solinum & 
Aclianum habentur, defumpta funt; 
An cornua,vertebra,omoplata,& co- 
fta, prout cas Caimusad Gefnerü de- 
fcribit, huiusanimalis fucrint, incet- 
tüm eft. Cornuum longitudo pedum 
duorumerat, palmorum trium & di- 
giti femiffis: in ambitu ubi capiti iun. 
gcbantur, pedisunius & palmi fémif- 
tis. Spaciurn frontis inter cornua pal- 
morum Romanorum triuti cum fe- 
miffe. Vertebra erat tantz maghitu- 


dinis; ut nifilógitudine triuni peduri 


Romanorum, & duorum palmorum 
tinens. Colorejusinter cinereum & jcum femiffe circumdari potuerit. 


Cofta longitudinis fex pedum erat. 
Deorüoplata taceo. Iconem Capitis 
& offium;appofuimus. 


PUNCTUM IV. 


De Bübalo veterum. 


pUbsli nomen confufum quidem Ajay. 
non folum hodiefed & Plinii vo Hift.de 


fuifle videtur: nec peculiare aliquod 
apudGtecos nomé habet; & multi di- 
verlos fylveftres boves; prefertím inz 


cuntür,bubalos appellant: quida bu- 
balijinter capteasrelato, cómuneno- 
inen effe volunt:nos tamenab ifto di- 
ftingaimus:eumq; fylveftrem boverni 


^ 


Quadrüp;. 


l:2:c.5. 


intellizimüs; quem Ariftoteles timi- Acift. 1.4; 


dü effe, & fanguinem fibris caténtern 5.6. 


liabere fcribit, & qui cum Bove Afri- 


cánoidem eft. De eo ita Scaliger. Bu- scalig.Ex« 


balin, cuiusfanguis & inftrumentum 
pugne cornuaab Ariftotele defcripta 
tünt; Pliniüsaitefle vitulofimiliorem 
| (Cervove: ) Quidigitur eafite An Ga- 
; Zella? noifané; Quare quod ex Afri- 
canis hiftoriis percipere potui, tibili- 
benterimpertitüm curabimus: Afri- 
canorum boum parvitastanita eft, üt 
noftratium vitulorum vix zquérma- 
: gnitudinem. Multitamen roboris;ac 
j doloris patiétiffimi funt. Dahtautem 
& Lant,& Elantinvenioappellatur.; 
Facic bubula eft; fed ut minor, ita 
multóagilior & expeditior. Einfmodi 
fertur effe celeritate,ut curfu feras o- 
mnéesantevertat; Corium adeó firmü; 
utcuivis telorumferreo generi fit itn- 


E regionib. àd quas aliunde addu- 


$4 


penetrabile. Sclopi tamen globulo 


perviü. Pilus eisalbet. Ae(tate capiü- 
tur, quodaranéarum fervore ungula 


movearitur ac vacillent;Tantü Scali-- 
ger.Belloniusalium Bové Africanum . 
ita defcribit; Jam ztate,inquit;eradis Beilon.ob- 


etat, corpore minor cervo; fed habi- 
tiore & maiore quámi caprea, tá qua- 
dtato & bené formato eorpore; uto- 
culisgratus effet eius afpeétus. Nà c- 


ferv. l.z. 
2 


[D 1^7 


ius pilus flavus, adeó fplendés & levis 
erát;üc expolicüs videretur. Alvü ma 


gisruf« 


EX 


ercit. 206; 


Bubalus |. Buffel : 


2 


424 
H 


*. 
AN NS "y 
SS NS N 
SNSSSSN 
NN S S 
SAN 


o A 
A 


UL CL 
"M. 

7 
7 


TN 

NS 
NNS 

NN 


H 
NN 


NN 


z. 


T 
 , 
A 
S MI, f. 
7 oo, 
75 


SN 
N 
SS 


SS 
SSSSSNSS 
» 


S 
SEN 


NW 


NA 


VY 


" 


Mw 
Wy 
ER Wes sett x 


SSNSSNSNNNM 


m 


Tàb :xxi. 
i Be; SeyPricus 


"Tm 7 
MT 
AM AM 
IATHMMM 


bi 
DAN 


A 

MAPA 

// 1f 
/ 


I 


DE QUADRUPEDIB.. 


gisruffam ad flavuri colorem teridé- 
tem habet quàm dotfum;quodad fu- 
fcum accedit. Bubuli pedes,breviaq; 
& firma illifunt crura: Collü craffum 
& breve, exiguis$przditit palearibüs: 
Caput bübulo fimile 5 cujas vettici 
inGdent cornua nigta; & admodufti. 
incutva,üt Gazellz, lunzq; crefcetis 
ín modum inflexa; quib. haud miultü 
fe tueri poteft, cum infefefintrecut- 
va. Bubulis aurib.przditus eft,armos 
füblevatos & plenos liabet: caida ut 
Cainelopardalis utq;ad poplites pro- 
miffarn;nigtis pilisfult, duplo quàm 
equini cratlioribus. Bovis mugicum 
habet.fed non adeó fonorum. Diver- 
fus eft ab hoc ille; cujus icotié Hota- 
tius Fontanaad Aldtovaridum mifit. 
Capite etim erat colloq; longé pro- 
cerioribus atq; exilioribus : cernibus 
item retroinflexis, & üt in rupicapra 
iticufvis.  Áurespro Capitis propor- 
tioneliabebatmiaiufculas;juxta colli 
initiumt: faciet cerviriá, aütcapreo- 
luni potius quàm bovem referétem. 
Quareà quibusdam intet Áfticanos 
capteolos referebatut. Tot animal 
excepto toftro& cornib.que nigtica- 
bát,flavcfcebar, Pilo eraclogiüfculo. 


PUNCTUM Y. 
De Baffclo, €" Strepficerote ». 


Atdr. Hift. BUsetum feu Bubalum vulgarem 
Quadrup ; A" diverfum à Bubalo Ariftotelis cf- 


1.1.c.6 1 D *n SLE * 
^*. fe,velexcollationchiftoriz utriufq; 


patebit. Videtur aütécum inter bo- 
vesfylveftres nullo exprefío homine 
repofuiffe;dum fcribitapud Aracho:- 
tos (Indie civitatemjboves fyIveftres 
effe,qui differuric ab urbanis,quátum 
interfues urbanos & fylveftres inter- 
cft: colore atro; corpote tobufto, ri- 
&u leviter adunco,cornaagerunt re- 
fupinatiora. Fuetitq;forte etiatn ifte 
noftet buffelus, bosille fylveftris ni- 
ger, cx quofi (anguine ticinilübi per- 
urigátuf, tnulieticzdiüm veneris fic. 
ri dicit Oftliaries apud Plinium. De- 
Lit sedi o habec. Attimaleftbo- 
| viimile, fed majusaltiusq;, corpore 
valdé ctaffo,cute duriffima,membris 
macilétis. Pilos habet nigros, paucos, 
& parvos, in cauda feré nullos. Frozs 
eft afpera,crifpa,& intcícata pilis. Ca- | 


59 
pstut plutimuri pronü ad terra , pat- 
vi pro fportiotie toti? corporis. Cer- 
4u4lóga intorta & nígta. Albertus a- 
liquando interius juxta collü depeti- 
dere vetfus ititerriam pectoris parté 
áit; dliquaíido e£c&a effe: Colluz ett 
craffutn longatnd;. Infetior 47/7 pats 
caüdá ver(us declivis, Caudzipía bre- 
vis, parva ; & frullis fer pilis. Crura 
craflajrobufta, & reliqui corporis re- 
fpe&u btevia; Frequectiffimé in Afia, 
Gízcia, Aegypto;infüla Borneo, Siá, 
Italic utbib.£epetiantur. Citca Furi- 


| di quam plutimos vidimus. lá aqüis 


iiorati gaudet. Mugitus eis tertibilis, 
Lacbuüftela habet;& tempoté coitüs, 


| & in principio pattu$, ut Niphus an- 


notavit. Irituiti manfuetudihé pra fe 
fetunt;irritati, ( irtitaritut rubro co« 
lore)indomiti évadurit. Petfequédo 
ré&a fertur, tiéqi declinat. Creíceii- 
tienfis tradit, übiiraícitur áquatu in- 
gredi, & fe mergere ad osufq;, ut fari 


| guiszftuans reftinguatur, In hocge- 


nefe vaccaaltériusgeneris vacca vi-- 
tülum rion adtnittitfed odore agnitü 
rejicit/fin aütem vitulus vaécino fter. 
Coteillinatut ; decepta odore, lactac 
& ptoftio éducat. Laboris eft pates. 


| Ferreusaüt neus cifculus pef nares 


éitfajicitur;cuialligato fune, velha- 
bena, ducituracregitür. Tradünt (i 
nimium fit onus decümbere, fiec vcl 
verbetib.poffe ad furgendü cogi, nifi 


lévatopriusonere. Carnes ipfotüR o- 


mz venales proftant,&udeis fapote 
füobládiuntur: verumtaüto lentore 


| predic funt;utiti parieté ada&z te- 


naciffimié adhzreatic. Cafei,quos Pi- 
ftorienfis ager copiosé fubmíinifttat, 
Marzolinorü nomine , figütá fere o- 
vali, bubülislógé przferütur,utpoté 
palato gratiores. Ex ungulis ve! cor- 
nibusannuli fiunt; qüi fiiri digitis vel 
manuü velpedutr fubinde geftecur; 
ririfice adverfus fpafiiios audantut. 
Suntqui iisdé quatetna fila ex totidé 


 metallis,auto, argento, 2re, & ferro 
fabricata inzriectüt , fic cfficaciorafu- 


tura credentes. Ex corio fiunt veftes 
ac przcipué choraces. In Narfinga c- 
quorum otnamefita co tegüntur.Sia- 
menfes ex cornib.afcus cóficiunt. Bos Aídr.Hift. 
Strepíiceros à urbitiata cornuü confti- Quadrup : 
tutione íta dicitur, Facie capreolo "^^ 

i potius 


Plut.de efü 
Catne 


Athen.Di- 
pn.l.s. 


Agell. l.i, 
€,I. 


Nomen, 


60 


potius quàm bovi fimilis eft.Caudam 
tamen bubulam habet, quamvis bre- 
viufculam. ^ Totum animal. colore 
cervo feré fimile. 


ARTICULUS 
"De Ove.» 

A Bovishiftoriaad Ovis defcriptio- 
^nemtràa(imus, Aegyptiis olim fa- 
crz, & apud Áthenientces tati zftimii, 
ut & actio cótra cü inftitui juberetur; 
qui vivuin excoriaffet ariete, ut Plu- 
tarch. teftatur; & antiquilege ftatu- 
tum effer, ne quisexgrege centü ca- 
pite habente;pecudemintoníam aut 
quz nó peperiífet, jugularet; quod a- 
pudAtheneum habernus;qui etid ad- 
dit, fuo tépore in Palladis facrificiis, 
neq; agnà mac&tatam,nec cafeum gu- 
ftatü fuiffe. Adde;apudR oman.olim, 
nóvili ovium boumqiimpendio mul- 
Gadidam, xodente idAgellio: ibide 


11I. 


homicidii noxium, pcenam arieus da- , 


mnoluiíle,ut inlegib. Regum,fcrihé- 
teServio,extar;oves deniq;olim apud 
Perfas,8& Medosinter tributa riuime- 
ratas fuiffe, Cappadocesenim Perfis 
LM.Medi duplum pendebant, Ecne 
longiusabeamus,fcribit Ambrof. No- 
lanus,à Stabiisquotannisma, num & 


album agnum, cum cornibu: auratis, : 


Noláad Prafulem tributi honotisq; 
nominc mitti, Nil interim de eo dica, 
quod agnina caro lis qui gryphos e- 
nodabant, necnon poétis, przmiüm 
erat. Vnde Aevsdooa MEER as 
gni przmia canebat, Inter Nomiza O- 
visapud Latinos, eft Ovis, Aries, ÀA- 
gnus, Ada(ia, Minz, Apicz, Lanata, 
Bidens,Pecus, Ovis nome eft femel. 
]x. Feítus tamenabantiquismafculi- 
no genere,cum demulé&a fcil.ageba- 
cur, ufürpatum fcribit, Abifto voca- 
bulo eft Oviaria ovium multitudo, à 
qua & oviariü pecus dicitur, Aries vo- 
cabulum eft maris ; Agzwsillius quz 
nondumanunua exceffit. Adafía voca- 
tur, tefte Fefto, vecularecentis par- 
tus: Matrices, qux agnos nutriunt Pal- 
ladio, quas Florentinus «42e; dixit, 
paícales,quz paffim paícuntur. Mize 
quz ventre funtglabro. 4pjce qua nó 
amplofünt corpore,necmultam la- 
/ 


HISTORIA NATORALIS 


nam circa rotum corpus habent. L«- 


zat4, epithetum ovis eft, fed fzpé pro 


oveponitur. Bideztes íunt oves duos 
dentes longiores. czteris habeiites, 
qualesin hoftia effe debebat, Dicun- 
tur Gc Apsbidentes,& Duidentes: quam- 
vis & apud Feftum ambidens & bi- 
dens;que fuperioribus& inferioribus 
eft dentibus, vocetur. Pecorum nomé 
iisquidem animalibus accommodari 
folet, quxfuntautad vefcendum a- 
pta: autufüihominum accommoda. 


p : . & 
"ta: Plinius tamen pecudemízpiffime 


proove ponit. Apud Grzcoshaud 
pauciora & Ovis& Arieshabent no- 
mina. Dicitur namq illa, Zpyon , 2pvoo, 
84e Laconibus; (»«ex apud Hippo- 
cratem interpretatur Varinus ae39."- 
soie. Ethymologus fée exponit ae:- 
Baro. yira Hlefychio & Suidz ovis eft; 
44r bidens, 9/u« oves que gemel- 
los peperere; yyaac ovis lac habens; 


£Uipay eft ovis mollis lanx 5 iepeiav OVIS - 


immolanda, ueraeee: oves agnos fub 
uberibus habentes, feu zz Jes aet- 
Baro, uscuNnec mediw ztatis inter a- 
gnos, & jam majores natu ove$. Kae 
kd Qr katg ccs dics bts TU, Qnvt6» nomina. 


 funtovis fuplicia, Aries vocatur ae 
(ets ke4oc d eveie, deddlov, i9eis, quod no- 
, men exfedto fcd verveci profrié có- 


petit; «a 9» grepis dux, pedo uae 
quod tamen nonnifi de fylveftri ac- 


| CIpItUt ; aeg ro auc axe1ac (Qoien , quod 


per vertices montium eat. Ad ver- 
vecum differentiam , quiarietesnon 
caftrati, Nefrendes dicunturilli, qui 
caltrati non funt, "Age, djeócs Goran, *d- 
Sero, xz, Ggaoe, 7 E9 mvioy ag mec 6a 
xira, Tegvor y ayiov, agnorum funt a- 


pud Grzcos nomina. Def(riptionsnon Peferipio. 
eft quod immoremur. . Noriffimum 


namqueanimale(ft. Memorabiliffima 
tamen apponemus , quorum & au- 
thores métionem fecere. Capar itaq; 
iphiinfirmiffimum natura tribuit, Ce- 
rebrum owywn2,hoc eft,ut Theodorus 
vertit, fqualidiufculü, feu minuspin- 
gue. Corguá tenuiota faeminis plz- 
rumq;, multis nulla, agnisaliquando 
ab ipfo partu connata, arietum gene- 
riin anfractum, ceu caftus, cóvoluta, 
aliquádo plura quàm bina. Cardanus 
vétveces quatuor cornib. infigties fe 
—— vyidilfe 
vi - p 


ndr w d 


» 


TAY 


, 


p" " C -—-—— VW gv Ü "7 " à FW! s JU PIT "OCT "m " " VN Wer ERR Lu * 


vw, 


Tab 234 | 
Vervex | aliud 


j um m 
" Jj 1 
(M I 


T, JD 


p——7—- 
pL 
—- 


* Ovis Aerabica. . 


£i 
( ( 


) 


o» oiu 
NN Na 


V 


MNT TT SD EET 


B 
uM Ua 


| £16. 


DE QVeA4D'RVP E. 


vidiffe fcribit; Hictricornis& fexcor- 
nisiconem exhibenius. Evirati cor- 
nuum fitum mutant, eaq; éconttario 
gerunt. Oculos habentin latera defpi- 


enerat.a- D. : ZA : NN 
Bndllg: cientes,maximé inter fe diftantes,fu- 


Ariftor. de 


eL Íícos autfubhigros, & patulos, Labra, 
E n infuo genere tenuia,cohtraacin bo- 
bus; Deztes; continuos, quorum ovi 
paucioresquàmarieti. Petrus Cre- 
Ícentieníis fcribic mutari poftannum 
unüm & dimidiü; nempe duos an£e- 
tiores; & poftea pet fex menfes duos 
proximos; deinde ctetos,ita üt trib; 
annis vel ad fummum quatuor eiiciá- 
tur omnes. Juniorib.etle dentes inz- 
quales, in flatu zquale$, ztate prove- 
€&tis difcalceatos, hoc eft, à carne de- 
t Venttes nudari,minui, & corrumpi. P'ezfres i- 
agniaper. pflS, utin ruminaritibus plures. Áper- 
s qi tosagni exhibemus, ubi, A.ventticu- 


lum, B, Keticulum; C. Omatum, D. 
Ábomafum denotareícito. 7effes ad 
erura deciduos. Maze feeminz binz, 
totidémq; papilla. Fe/ apud Chalci- 
dem Euboicam parte quadam nullü; 
Áriftot.de in Nexg adeo copiofum; ur exuperá- 
M prodigiiloco habeatur. Aelianus 
Pis. H.N. hic duplex effe aitin Pótoetiam nul- 
«37 lum, Additin regionibus perfrigidis, 
cuni nive & hyeme vehementi anfii 
tempus infeftum eft ; fcllis expertes 
effe; intrag;ovilia compulfüm; novo 
pabulo non uti:inceünte vere, cum ad 
paftiones proficifcicur, teile impleri, 
quod ipfum Scythicis ovibus au ma- 
ximé evenire folet. In Scepfiregione 
Lienemliabent minimum i ubique ro- 
tundum. Rezes zquabiles; & denfius 
circa ipfos fevum, pinguiündiq;ob. 
ducantuf, intereunt, idq; pubertate 
pabüli, ut in Sicilia, agro Leóntirio. 


Aclian. H. 
Á. l. 17. 


Undefero dieiagereoves ad pafcua, | 
paftoreslociilliusfolent, qüo minus ; reperifTe & ( 
| Unde & Ariftor.author eft;oves qux 


capiant pabuli, Bellunenfis teftatur 

in arietibuscaftratis,in Syria,adipem 

intet cutém & carhem abundare , ut 

in porcis. Pedibus antefioribusac po- 
fterioribu$,concretio quzdam inhc- 

. f6t,parte quáiterrarm calcant, ( verba 
odi futit Lemnii ) verniiculi fubtotundá 
mircu. formijlanuginofa intus;ac crinità có- 
Licf  gerie» qualiseft iti rofarám fpongio- 
lis, ac calicibus ,quibusfemeniriclu- 
ditur,molli tenuiq; lanugine implici- 


iy 


óÍ 
cum: Exemi autem rale quiddain fz- 
pius ex deco&is ejus pecudis pedib.; 
teredini, qui vermicolofo ac cariofo 
ligno inieffe folet;aüt nucib;avellanis 
plané adfimile. Opiliones auté pafto- 
refq; oviüm eáfunt opinione imbati, 
riullum hoéaniináte in cürfu fore ve- 
locius ;hifi tale quidda articulis quib. 
fulciuntut,fuübeffet. Caulis cauda vil- 
 lofuseft; Pellem à Borea penetrari He- 
fiodusnegat, quodtatmen pilisfeula- 
nz potiüs ttibuendum eft. Locus fi Loc: 
fpectes, nullibiferé hon inveniuntur: 
in quibüsdá tamen inajoté copiá; fni- 
hofein qüibusdam; Quomodo veró 
ratione locorurh diffetant, in DiBe- 
tentiis diccinus. Quantum ad Cibus, cibis 
funt ahimalia 7/9«j« feu herbivora; 
quamvis & frohdibus pafcantar, Ex 
herbis func jücundiffimz; qua aratro 
profciffis arvis nafcantu5deinde qug 
pratis uligine cafentibus. Faftidium Colárells 
j E£bito fale occutritur , quod velut ae 
ád pabuli condimentum per zftatem — ' 
cánalib.ligneisimpofitur, cüm e pa- 
fturedietint,laimbunt; Hyeme ftor- 
dib. ülmeis,fraxinéis, & betulinis, & 
feeio aütutürniali ; quod Cordum vo- 
catur,commodiffiré vefcüntur: Cy- 
| tifo quoq; & fativa vicia, & fi neceffi: 
| tasurget, exleguminibus paleis. Vi- 
fiacea & furfures alicubi modicé ob. 


riofesac füaviores carnes ptoferunt; 
quales oves prepinguesin Oflienfia- 
gro,eiq; finititno Portuéfi;decimo ab 
| urbe lapide, qui Tiberi fluvio inter- 
fluente , multis hincindé palüdibus ; 
atq; etiam falinis funt circumfufi, fefe 
guftaffetradit Gor efius. Gome(i.i, 
de Sale, 
falfiufculataquam bibunt, matütius 
coite, & à pattufaleftuéntés , ubera 
j magis diftéca latte demittere. Alber- 
tus ctia fcribit;in quibusdá cerris ma- 
 rinisin quib.ficca & falfa habétür pa- 
Ícua;ovesper 26.annos vivete;atq;et« 
iam parere. In Scotia vefcuntur pef 
incultalocacytifo. In India & rnaxi- 
inc Praffiorum regionc herbisliquida 
pluviirorantib. In Ponto amariffimo 


H 5 abfyn- 


o2 o 
abfynthio pinguefcüt,quod Alexan- 
derMyndius Acliano authore prodi- 
dit. DeLafetpitio ita Plin. Laferpitio 
velcifolità pe&ora, pfimoq; purgari; 
inox pifiguefcere,carrie rnirabilemin 
inodum jucunda, & alibi. Si quando 
incidit pecus in fpem nafcentis; hoc 
depréhéditurfigrio; ove; cui come- 
derit dormiente protinus, caprà ftet- 
nütarite. Apud ludzos nuclei palma: 
rü illisapponebátut, qui etiam fabris 
ferrariis apud Babylonios pro catbo- 
nib.erant. Delectantur étiám; colu- 
thea;áphace, liérba lanatia,gémus vi- 
tium;adiaritho;galli ctiftà; thymo, e- 
rici, apud Brábantosinptimis; hoede- 


)vrrw 


Plin.H,N: 
l.19.c.3, 


Strabo 
Gcog.lit: 


áftro;ut T héoctitus prodidic; E- 


ftrato fides,in provincia Áde; fi Pau- 
lo Veneto;pifcib.aluntüt.In Lydia & 
Macedonia ex iisdem pinguefcunt; 
Quantumad Pozuzi, Albertus türbu- 
; lenta & multá aqui pinguefcere ait; 
ue. ' Plutarcli; aquam imbris übi ftatirn à 
ventó immittitur;laudát. Vitalisde 
Fürno, Zftate feptenttionalem frigi: 
dani; liyeme metidiorialem tepidam 
VarroR. depradicat. Varroaque mutatioiiem 
Rlxc? huicpecorinocere;faltem eo temipo- 
Co:tus (o : ; KT ERET, EC re 
Pens r6) quofitadmiffüta, (cribit. Ovesa- 
Arift,H.4. niculz coéunt& uteruniferunt,tefte 
Mee" Ariftotele;przitantiortámena proles 
quam feneícentes mares & fceminz 
procrearunt. At Columella vulcfae- 
ininambimami fübmirti; & ufque ad 
quinquenniü fzturz neceffariam ef. 
fe, feptimo deficere. Florentinüs in 
tertio aino matrices probat, Áriftor, 
aurem ád octavum ufq; parere ait, i- 
mó6, fi bené cu£enturt , vel in utideci- 
mum, quod & apud Palladium inve- 
nies. Notaüduim veró etia, árieti na- 
turale effe agnas faftidire ; fenectam 
3 ens ovium cofcGari, ut ait Plinius, addit- 
que; & ipfum fenedtà meliorem effe ; 
illifq;utiliorem. Coitus vero omnibus 
ab Arétuti'occafu;quod eft à tertio. 
dusMajas, ad Aquila occafum, id eft, 
ad decimumtertium Calend. Augu- 
fti, ut Plinius prodidit;idqiideo,quód 
quz poftea coricipiunt,fiunt vxgrari- 
Colamella des & imbecilla. Columella: tamen 
IXR.7.. primumadmiffure tépus vernum Pa- 
i rilibus, fifit ovis matura, fi veró faeta, 


Arift.H.A. 
15.044, 


——À——M áá——— 
p———— À— — — — ——— BS 


HISTORIA XL ATURALIS 


circa Julium menfem. Feruntquinq;. 
menfibus, & pariunt, maximi ex par- 
te fingulos , fed aliquando etiam bi- 
nos,cernoS,& quaternos, Alicubi pa- 
tiufit getinos;tum pabuli beneficio, 
tum fipateraut mater vim eam gemt. 
nandipernaturam obtineant. Sunt 
& loca, ubi bisterve pariüt; utin Dif- 
ferentiis dicemus. Terno fz pius aut 
quatefno coitu implentur, & aliqua- 
do toti gregi unusaries fufficit. Pariüt 
honnunquám & monftra, Albertus, 
Cinirum vocarifcribit; qui ex ove &z 
hirco nafcitur. Apud Helvetios;tefte 
Gefnero, nafcuntur caprz pofteriore 
párte , anteriore oves vel arietes, fed 
vivete nó poffunt;& paulo poft mori- 
untur. Albertus Mofmonem €x capra - 
& ariete nafci,refert, Apud Columel- 
lam vcró refertür,ex ovib. & arietum 
ferorum coitu faetum cócepturn pa- 
ternum colorem retuliffe,eumque fi- 
militer duraffe per fobolem & nepo- 
tes:lanatü veró; in primo quidem foe- 
tu hirtam:fedinnepotib. & deinceps 
molliotem fuiffe. Ejusautem coloris 
faetus erit; cujusvenz linguz iti prz- 
| gnatefunt, Maresautfoeminz vitüm 
aquarum tum admiffariorum $ene- 
rantur. Ariftot.vcto docet, auftrinos. 
flatus caprandos efle,fi faeminc gene. 
rari debent: feptentrionales;fi mares, 
Idem efficies;preeunte Plinio,fi aric. 
tilzvum vel dextrum teftem ligave- 
ris, Quod deaqua ex Ariftotele di- 
&um, probat Paufanias dum ait, ex 
Charadro fluvio bibentia pecora ut 
plurimum mates patere.Ut veró coi- 
tum arietum,fale; velgenitalium fale | 
& nitro petfrictione excitant: fic & 
conceptio à quibusdam pinguedine 
nempe nimió, impeditur. Ex congref- 
fu deannifelicitate przfagiurn furni- 
tur. Nam fi majores natu tempeftivé 
libidine incitantur , annum effe feli- 
cem gregi paftores confirmant: fi mi- 
nores,nfelicem, | Poft ordinarium. 
coéundi tempus concepti, Cordian- 
tiquis vocantur, Inter Oves & Ca- Sympatbis 
ptas occulta quzdam amicitia vi- 4" 
get, ideó fimul libenter pafcuntur, 
Ex arierinis cornibus tufis & defof- 
fis, afparagos nafci, quidam fcripíe- 
re, negat Diofcorides. Si eaden 
fepeliantur ad radicem fici arboris, 
fru- 


Bellos.ob- 
fer d. $t. 


- 


ZB:áétal; 


Vox. 


De QUADRUTED. 


67 


fructus ejus citiusmaturefcere; fcri- | Manfueta funt eedem, & cum cetera 


bit Albertus Magnus. Quz de ve- 
fpertilione produntur ; intet niagica 
vanitatis fpecimina reporit Plinius. 

Inimicitias creduntürfovere,cüm lü- 


I 


animalia in partu velà partuíevire fo- 
leant,; hx, tcfte Ariftotele; non fzx- 
viunt. Quamvisautem quacunq; oc- 
cafione perhorrefcere Quintus Cala- 


po, urfo, cigri, elephanto, lupoinpti- berinnuere videatur: agnos tame aud- 


mis, corvo; ; aquila; ferpenuibus, api- 


bus,etuca: Stirpes vero iisdem noxia 


fülitiAcdaitüy Nerio,Evonymus, Sa- 
bina Sanguinaria, Polygonii, Numu- 
laria, Calamogtoftis, Anagallis;Ervü; 
Glans,Duva & Thapfia: Quz delupi 
inteftinis, tvmpano, & aliis dicuntur; 
alibi examinabimus; Sanguinariam fi 
comederinctoto ventre diftrahütur; 
&fpumà quandam tenuem tetri odo- 
tisexípuunt. Calamogroftis comefta 
fitim, rnacié;& tábé invchit,& fangui- 
nemin ventriculum elicit. Duvá(her: 
ba eftapud Gallos: fic iisdem verna- | 
culé di&ta)t guttaverint,innafcuntut 
injecorc parva quzdam animalia ní- 
gra,qua fimil iter Duve vocantur. Er: 
vuminoxium eft; quod menfe Martio 
feritur; Siglandem copiofius come- 
derinc;abortü faciunt;ln Attica Tha- 
píiz radicem nori tangunt, peregrinz 
depafcunt , & aut alvu$ folvitüur, aut 
intereunt. Tonittu coníternatis, fia- 
., liqua nócoticurrerit,abortit.In T hra- 
cia veto, tit Bellonius prodidit, biras 
Turcz putant efle ftellas,Iulio & Aa- 
guíto noctuapparetes, fibi plane ver- 
ticales; quarum [plendorem fi oves 
caput attollentes cofifpiciant, inter- 
eaut.Ideó cum füb te&tis habetur. Vi- 
táad detiosannos,fed magnà ex parte 


pauciores vivünt. Facit tamen & loci | 
' diverfitas ad longzvicatem, Albertus | 
namq; in quibusda locis (iccis & ma- | 
| ftescumconífenuerunr,à propriis foe- 


rinis ad viginti arinos vivere fcribit. 


Ariftotcles,ducespecoris ad quinde- | 
nos. Oves Aethiopicz ad duodece & , 


tredecemannos viram agür. Jox ipfis 
sppria balare, Grzcis vxo. Flome: 
rustamé pxepeas dixit agnos; & apud, 
Claudianum, agnos grundiffe; leges. 


Átift.H.A. Peculiaté in coitu babere, Ariftoteles | 


l.4.c:4. 


Naátufa 
ngehiu, £cnium & Motesoviü, 


Mores. 


author éft. Quantum adN aturam,In- 
adcó funt fto- 
' lide & amentes, & homo sof«lodw & 
aio»; pro ftolido & fatuo nomine- 
tur, &in proverbiumabive:it,nullam 
ovium utilitatem efle , fi paftor abfit. 


dacesHotatius dixit: Preter paftoremi 
& canem itineris ducem arietem ha- 
bent quem tamen paftor primo infti- 
tuit; viderefq:é ftabulo egrefTas mili- 
tari quaftordine incedere; prafertim 


 fià paftore, cujus vel fibilum intelli- 


güt,depofitz fuerint; Árietes pugna- 
ciffimosefle; fimulac ipficornua in- 
creícere incipiunt; notü. Non modà 
fui generis fimiles,fed& alias,homine 
adcoóipfüm;inceffunt. Sxvitia repel- 
litur,ft,menfurz pédalis; aculeis cófi- 
xam tabulam, adverfam ftonti corni: 
bus religaveris; vel cortiuafecündum 
auriculas quà cutvanrur inflexu tere- 
bráperforaveris; veletià cafttaveris; 


'Eosdem per fex menfes hybernales 


fihiftto incubare lateti,ab equinoctio 
verno fupra dextrümlatus;quomodo 
Ícil. folab eodem tempore dextrü he- 
mifphzrium;reliquo ambit finiftrum; 
quod Macrobius & Aelianus prodi- 
dere;experientia falfüm eft.De cxte- 
ro;amat hoc pecus frigidos fohtes:ra- 
dicitus herbas carpit , & atbores de- 
ftruit: lacper o&to mefeshabet: ante- 
cedente hyeme copiofius avidiusque 
pabulum ventti ingerit, quafi de via- 
tico profutura ibdigentia follicitum 


| frigoriseft impatiens ; quamvis vefti 


tiflimüm: illztamé minus perhorrce- 
fcant,quibus cauda amplior. Eü Íequi 
folere; qui vellere aures ipfarüm ob- 
rüraverit; Mizaldus prodidit. Agre- 


tibus aluntur; Aghos odore poftétío- 
rum nofcere, apud. Xlbertü légiinus: 
Cubatdifficilius quàm eaprz.Feemi- 
né urinam craffiorem reddunt quàm 
mages. Menfesipfis & capris cempo- 
re coéundi indicari; idemq; poft coi: 
tumetiam fieriad tempus ; mox de(i- 
ftere; donec parturiat: «um denuó ín- 
dicari:itaq;paftores proximü effe par 
cumintelligere:à partuautem purga- 
tionem fequi abunde , primuin Ievi- 
ter cruentam , poftea valdé , Arifto: 
celesauthoreít, Agninam veteribus 


defpi- 


Vfus in 
Cibo. 


64 
defpicatui fuiffequidam, & inter eos 
Turnebus,credunt;Plautus ramé co- 
ramfuiffe Romz,tradit: & Horatius 
in deliciis reponit, ut extaagnina Jam 
imemotatus Comicus. Athenis quon- 
dai iiiterdictumi fuiffe ne quis inton- 
fum agrium iii cibo fumetet ; Athe- 
nzusaáuthor eft. Modicé veró eft ca- 
lida, cüm fuperflua hümiditate , quz 
quó agnus junior, copiofior; Ideó ctfi 
robuftisutilis; infirmis tamen ventri- 
culo,quód vifcofoliuinoré adhzreat 
noxia: quaquam Crefcéntienfis an- 
niculos commendat. Columella au- 
tumnalé verno prafert. Capita inter 
delicatiores cujusdam convivii cibos 
numerantuürt.Agnüus Syringatus, T er- 
píanus,Pafticus,diverfi apparat? funt 
nomina. Arzetizá caro minus eft humi. 
da, & fibené cócoquatur, fanguinem 
laudabilem generat, maxime caftra- 
torü. Donatus Antonius Ferrus, ver- 
vecina omni ztati,regioni & témpori 
fificiuvenis,bimula,mediocriter pin- 
guis, & in optimo aére ficco, optimis- 
que herbis educata;convenire it; ta: 
lesq: effe afferit verveces;qui in fübli- 
mi Trivicáno móte nutriuntur: fecus 
autem effe;qui humidis alunturin lo- 
cis, & propterea in Campania nulla 


Bcllon-ob- fere precio haberi.Bellonius longe fa. 


ferv.l, 1. 
€. 60. 


Athen.l. 4. 


pidiores cffe iudicat, fi integri , quod 
paftorib.in Thracia fupraNeffum flu: 
vium fuetum,affentur. Teftesaptd 
Athenzum inter delicatiores cibos 
cenfencur. Medullaminter venena, 
cui phafiani caro obfiftat;repofuicAr- 


Homer.1- noldus: at Homerus, Aftyanacta ca 


liade 10, 


vcefci fuiffe folicum;author eft. ovi/la 
faporis cft ingrati ; nimis humidi , & 
mali fucci. Quia x(tate minus quám 
verno temporc convenit;ideó in qui- 
busdá locis,magiftratus poft Divi Ja- 
cobifeftum, id eft, vicefimü quintum 
Julii,ma&ari prohibet.Pedesnonex- 
empto vermiculo, ut fup. monuimus; 
naufeam ftomachoinferunt. 47245 e- 
lixus & refrigeratus fxpe editur. Ex 
pulmone minutal fit... Ex fecere apud 
Helvetios Tigurinos, Gefnero refe- 
rente, tomiquadrati, qui omento cir- 
cumvoluti, & herbis odoratis aliquá- 
do, verubus ligneis transfixi, incrati- 
cula affantur. Suntqui integrum dili- 


) 


HISTORIA X ASFRALIS 


genter cii medulla panis cotundunt, 
& perlinteum vel cilicium transmit. 
tunt, deinde aromaribus ad faporem 
coloremq;commendandum,modicé 
infperfis,fervefaciunt,& turdosin iu- 
re carnium elixos, ac modice butyro 
frixos imponunt. Lac cít tanto melius 
quanto recentius,idem.de Cafeo fen- 


uendum. Improbatur ctiá nimis fal- y;, j, yr. 


fus. Medicinam quod fpe&at;agni mor- 4iciza. 


fui veneriato;calétes, poft cucurbicu- 
lasimpofiti, venenum extrahere Aé- 
tius prodidit: iusin quartanis uciliffi- 
inü efle Brunus; Cerebras maniz con- 
ferrejexquodam manufcriptoGefne- 
rds. Decoctü jeduz doloribus veficae 
Plin. Tefficulos arietis tritos & cüaqua 
potos,comitialibus. Pz/mozes arierum 
excrefcentes in ulcerib, carnesad z- 
qualitatém reducüt:affus prefumptus 
cbrietatemarcet: Livores & fugilla- 
tiones miautatim cócifus& impoficus 
[tatim fanat, & nigras cicatrices ad 
candorem perducit.Eft eiusdem& in 
pürgatione utérorum ufus. Zecur,ocu- 
lis craore fuftufis, eximié pdeft, fi pa- 
tiensinfletübidem meracius preben- 
dumin cibo,fuadet Hippocrates. £;ez 
toftus & in vinotritus potusq; ileo re- 
fiftic, fi Plinio credimus, qui alibi hoc 
fuperftitiofum recenfet. Pecudis lien 
recens, magicis preceptis fuper dolé- 
tém liené extendicur,diceteco q me- 
deatur, liceniferemediü facere, Poft- 
eaiubéteumin parte dormitorii eius 
tcctoveincludi, & obfignariannulo, 
terq;novies carmen dici. eficaz ovil-. 
lam uftam bibendam iubet przbere. 
Galenus his, qui feinfomno permin- 
gunb;idemq;remedium Mizaldusre- 
petit. Fe| pecudis cum melle aures, 
purgire prodidit Plin,.Eodem tollun- 
tür porrigines cum terra Cimoliailli- 
to capite, uc inarcícat. Cum fuofcvo 
lenitpodagras.Lac laudatur contra o- 
mnia venena, przcerquam bu preftin 
& aconitum. Contra quartanas qui- 
dá,referente Plinio,tres cyathos ante 
acceffione, cüfimi hirundinü drach- 


mauná, fumiiubent, Sextariofiquis |... - 


adiiciat Cnici purgati denarios qua- 
tuor,& decóctüita bibat, molliet vé- 
tre. Alvi exulcerati fluores& tene(mi, - 
eodé ignitis calculis decocto fifti; pio- 

—. Ícori- 


Plin.H.N. 
Y25. 62; 


.das;clavos,penfiles verracas,thymos, |(fic Oe 


cinis cum melle mutisaranei morfurü | exegerit. Cochlearc plenü,colico ex 
fanat. Coagulumi contra paftinacam & | aqua calida;tifebricitavericfin mins, 
omniumimarinorutnictus velinorfus; | cum vinopet triduum dabis. £ellera 
drachmz podere ex vino fumi/fcripfit ! puraaut perfe impofita,czcis dolori- 
Plinius.Infantibo etiam;qui lacte có- | bus;aut accepro fulfure mederi, re- 


NQtmwy od 


torofaceo commiíces. Fimus exace- | quide facilé füccos cóbibunt, quibus 
toillitusapudDiofcoridem,epinyai- domergürtirs & ob pecüdüm fordem 
ypum vocac)emolliüt. Canis 

& aimmbuftaigni;rofaceo cerato exce- |rabiofi morfibus inculcata poft diem 
prus. Galenus exoleo tritü,;inftar ca-| feptimum folvitur,tefte Plinto;redu- 
taplafmatis imponi jubet, ad vulnera |viasque fanat ex aqua frigida, ex oleo 
tecétiagladioautligno illata. Magna |calido humidis un medetur , uc 
| PM ait 


— 


Wfus in ex- 
ternis. 


Laert.].6, 


( 


66 


aitMarcellus.R efertHerodotus,Px- 
nos paftorales infiliis quadrimis , ve- 
nas vérticislanafuccidainurere,non- 
nullosvenastérnporum,ne unquá fci- 
licet pitüitae capita deflues, officiat. 
Quod fipüerisinurendis fpafmus có- 
tingat,urina hirciafpería €o5 liberari. 
Si tálüm aut ungulam bovis vomer 
lxferit , picem duram & axungiam 
cum fulfute & lana fuccida involuta, 
candente ferro fuper vulnusinuri ju- 
bet Coluniella. Pliniusfanguinem 
& naribus lanà fuccidi, ait fifti; cum o- 
leo rofaceo;&alio modo aurib9 (zpio 
obturatis indita: fed & alibi fiftic; fa 
articulos extremitatum przligaveris. 
Ocfjpo feu fordibus lanis inhzrentibo, 
Galenus cóncoquendi vim tribuit; 
cum aliqua digerente facultate. Dio- 
fcotides cim /Etio;excalefacere; ul- 
cera explere; & emollire ait. Apud 
Plinium, vulvz iriflammationibus & 
fedis rhagadiis,& condylomatis,cum 
butyro & meliloto,medetur. Secun- 
dum eundé vulneribus medetur cum 
hordeicinere & xrugine quis parti- 
bus,ad carcinomata quoq; ac ferpen- 
tia valet. Erodit & ulcerum margines 
carnesq; excrelcentes, ad zqualiraté 
redigit.Ignifacro medetur cum pom- 
pholyge & tofaceo. Sornnos allicit cu 
myrrha mométo,in vini cyathis duo- 
bus dilutü. Maculasin facie cum mel- 
le Corfico; quodafperritnü habetur, 
extenuat. Quomodo & colligatur & 
paretur,vide apud Áldrovandà. Syl- 
vio deniq;;nefcio quo authore,cutim 
pedum & roftrorum bovis& ovislen- 
toigrie diu coquittaditr, donec veluti 
coagulum rernittat, idq; exemptum; 
ficcatumque,ín aére perflatiliad her- 
nias commendari.Ettantum quidem 
deufu in Medicina. Dantur & in ex- 


ternis quidam.Lana enitn veftitus eft. 


materia: fed & pelles humani corpo- 
ris funt operimenttü. BedeviniexAra- 
bum genere Vitriaco tefte;plarumq; 
iis veftiütut. Zeno etiam Citicusapud 
Lacrtium, Cratem T hebanü ovis pel- 
lem pallio fuo infuiffe fcribit. Vulfta- 
nus quoqueY igarnienfisin Ánglia E- 
pifcopus veftitu ex pellibo ovinis ufus 
cft,quód nonlynces Dei,fed agnus in 
templis cátaretur. Ín ttagcediis etiam 
earum ufus, unde qui geftabant 2/e9s- 


HISTORIA NATURALIS 


eíaj dicebantur. Cavendum tame eft, 
neoviumquz pefte periere pelles ad- 
hibeantur.Pauci enim ex talibus,non 
phthiriafin modó ,fed & facrum igné 
gignunt. | 
4Elianus. Ex ovis àlupo demotfe lana 
veftis, pruritum in corpore cjus exci- 
tatquiceaveftietur. Exeademlana 
cingula fiebant; quibus novz nupta 
apud Romanosprzcingebantur, Pe- 
[cia,in Saliari carmine capucia ex pel- 
libusagninisfuere. Molloftans voeat 
Feftus pellesovillas quibusgalez te- 
gebantur.Earundem pellium ufuslo- 
co chartz fuit. Ventre Diophanesad - 
necanda animalcula noxia utitur. Ex . 
tefticulisarierinis crumenasolimfa- 
€&as, Ciceroad Herennium innuere 
Videtur. Suffifcus etiam folliculus eft 
teftium arietinorum Fefto, quo pro 
marífupio utebantur. Inteftina mino- 
raadfides& arcuum netvosadhiben- 
tur. Menfe Majo cafcum coagulabi- 
mus fyncero lacte; coagulis agni vel 
hzdi. Lrina nitrifactiui materia cft. 
Offa manubriis cultellorü inferviunt; 
Stercusagrisutile. Candelam exfyn: 
cero arietisfevo;fcriniis tenuilinteo- 
loinfertam , veftiariam fupellectilem 
à cineisinoffenfam cuftodire; Mizal« 


dus tradit. Differeztias à pilofeulana; biffetesá, 


& locofumem9,easq; promifcué tta- 
dem?. AriftotelesScythicas pilo mol- 
li effeaitiSauromaticas duro: Hotati* 
Tarétinas pellitas cognominat,;quod 
mollioris fint velleris.Colonice dice- 
bantur,hirfutz,g, quz agris coleban- 
tur. Cujusiconé hic damus.Egdem& 
Montanz dicuntur;undeZeeseipaimov, 
exfquallida& nó pe&inatalana.Sunt 
& fera oves,non quidetn multó noflris 
domefticis,ucGillius exOppiano tta: 
dit;majores, fed certéad curtendum 
veloeiores ; & ad pugnandumfottio- 
res ;tumrertortis cornibus, cum infe- 
ftis, & robuftis frontibus armatz.Sa- 
pé in fylvis apros impetuofos ad tet- 
ram abjiciüt ,interdum impetu facto 
interfe pugnant. Julius Capitolinus .- 
teftatur, fuo cempore extitifle Gor- 
dianifylvam memorabilem,in quá pi- 


€ tum continerentur, tum alia di- 


vería animalia ; tum oves ferz cen 
tum. In AdimainLybix folitudini- 
bus, 


Mirum vetó quod fcribit Alian.H; 
A.l.r, c.8. 


v^ 


DE QVADRUPED, 


Scalig. Ex. bts; animal eft formá arietinà, afcili 
j 9129 maghitudine,aurium oblongarum & 
Africe7. pendularum, lanam curtam gerés, & 
fefloris patiens, tametfi non ad eum 
ufum,fedadlac habeatur. | Contra 
quam noftratib. foeminis cornua,ma- 
ribus nulla. In defertis Lybiz frequé- 
ter reperiütur,alioquin rari,licet plc- 
rumque in agris Numidiz videantur, 
quod prodigii loco habét.InZEgy pto 


lana ovium, pilo propior quam lanz, 


tete Plinio, exqua vettis detrita ufu ; 


tingitur,rurfusq; zvodurat, Ibidem 


oves majoresquam in Grzcia; Circa | 


Damiatam,verveces rotundis & tam 
amplis caudis fpe&tàtur, ut vix easfu- 
ftineant. Leo Africanusíe,quz pon- 
dete libras quinquaginta , aliquando 
centum viginti zquarent,vidifle fcri- 
Sab ibl: bit. In ZEthiopia non habent lanam; 
thecl4. Ííed camelorum pilis hirfurz funt, 
MElian.[H. quod Diodorus Siculus, /Elianus & 
Puoi Strabo prodidere.. Johannes Bohe- 
mus veró parvas effe addit, & incolas 
caudá hujus pecudis pudenda fua ob. 
tegere. In Nubiaarietescornutina- 
fcütur;,nec modó mares, fed & foemi- 
nz cornua gerunt , cui miraculo z- 
quandumeít,quod ibidemoves,tefte 


» 


Diodor.Si- 


Plinio,quarte nonni( die bibant. T u- | 


netietiam proutin /Egypto reperiun- 
tur,adeó craffas caudas habentes , ut 
íelocodimovere non poflent: verum 
qui eorum curam gerüt, caudam exi- 
: guis vehiculisalligaces , gceadum pro- 
Bellon.obf. movere faciunt. ln Anglia prater ro- 
ph rem cceleftem nullum bibunt porü,& 
La. deinduftriaà fontib9 arcenturiquod 
4liaa-H. experientia docucrit;bibere ipfis exi- 
A.lio.c 4. |. , , 
tiale. In Arabia quedam tricubitales 
trahunt caudas;prodenreHerodoto; 
quedam cubitum latas uc apud ZElia. 
numlegimus. Talesvelhis fimiles in 


Arabia Petrza & Feliceinveniuntur. 


Cauda aliquando viginti fex ; aliqua- 
do quadraginta quatuor libras pedit. 
. lbidemarietesfuncufq;in terram cri- 
niti.Fic,quifüb nomineIndici dacur, 
fed revera Arabs,cornib. omninó cà- 
tet, laná haber promiffam, cauda ter- 
tam contingit. Arictisfpecies cft aries 
Moromorus,utcum Nierenbergicus 
vocat, Rafus eft, & ftupiditatis quoda 
gcftu folet confiftere;& fcrene atten- 


Nieremb: 
H.E.1.9. 


£.$2i 


67 


dere obviosaliquádoterritusaufugit 


cum farciná. Aries veró Guineenfis Marcgt. 


| feu Angolenfis ita à Marcgravio de- 
| Ícribitur. Magnitudine arietis noftra- 
tis. Caputhabetcraflüm arictinum, 
| occipirtio tamen magis. prominente 
! quamin noftratibus: aurcs pendulas: 
|] caudam usq;ad füffragines pédulam: 
Íctotum magnuin,&penem in medio 
ventre: cornua patva deorfum usque 
ad oculosincurvata & quafi torta: ad 
, collum inferius, jubam habet pendu- 
lam longis pilis coftantem, in reliquo 
corpore brevespilos hircinos:nullam - 
lanam.Caput& aures funt nigrescau- 
dz quoq; dimidia parsab exorru,reli« 
qua parsalba: ad occipitium pilifunt.- 
albi;crura anreriora usq;ad genuaal- 
ba, inferior medietas nigra; pofterio- 
ra cruratota nigra & circaanumi cer« 
pus & dorfum album;in lateribusau- 
tem nigras habet maculas. Crura & 
pedes haber, altos hitcinos , diabus 
ungulisnigris. Variant tamen bz o- 
ves colore uti noflrates; & quxdam 
fpecies caudam habet tibiam huma- 
nam craffam ad fuffraginem ufq;pen- 
dulam & pinguem; carer illa fpecies 
juba illa ad inferiuscollum. Lanam 
quoq; non habet fed pilos caprínos. 
Grandiores funtnoflratibus& inglu- 
vie pendulainftar bovis. In Afia ru- 
bram quzdam habent lanam. Regio 
 Camandu,ti M.Paulo Veneto credi. 
mtus,non minores afinis alit, illasque 
pulcherrimas & pingues,quarü cau- 
da octoginta libras aliquando pen- 
dat. Canufinislana eft tuffa,feu ful: 
va. In Chio funt parva Íftatura ino- 
pi& pabuli,fed cafeum ex iis laüdatis- 
fimum fieri, ZElianusauthor cft. 
Clazomeniorum agris,tefte Herrao- 
lao; pecora procreari ajunt , aliis lo- 
cis leucophza, aliis pulla , aliis cora- 
cino colore. Coraxinorutolanitium 
omnium pulcherrimur , teffe Stra- 
bone; Ideó admiflfarii arietéstalento 
emütur. Apud Cicrenfesin Ida inon- 
t€ func, ovcs paftoribus Striphoceri 
di&z, cornibus.crectis, ucunícornu, 
inambitu canaliculatis,& cochlez ini 
modum cótortis. Arictem hoftratem 
magnitudinenó fuperát.in Erythrza 
infula,quz forté Gades,ovium lac,fe.. 
2, Fur 


v NS TN 


68 | HISTORIA NATUR ALIS 


cornei:roftrum autem, pedes, & te- 
ftes caudzque parsinferior candica- 
bant,cateraruffus. Iftriz feu potius 
Liburniz ovium lana, pilo propior 


$uabol. rum propter pinguedinem non ha- 
bet; quin & intra triginta dies fuffo- 
cantur , nifi aliquid fanguinis detra- 
Gum fucrit. IAn quadam Scotiz re- 
gione, fi Hectori Boétio fides, flavae 
habentur oves, dentium aurei plane 
coloris , carnes habentes croceas, & 
Oppiae.de anas. In Gortynide, Oppianusrefe- 
venal2. rente /Eliano,tradit oves effe ruffas 
&quadricornes. In Gothlandia, (i 
Olaus 17, 65 Olaus M. non fallit, arietes funt, 
2C quibus quaterna vel octona cornua 
crefcunt , à quibus tantum ferocix 
mutuantur , ut fibi & aliis animalibus 
hifi ferrá demantur,incommodent. 
Lanam habent mellem & longam. 
Boetiade- Hirta ex Hebridibus una , fert oves 
tope. vel maximos hircos altitudine fuper- 
antes , cornua bubulis craffitudine 


zquá , fed longitudine aliquantum | apparent cornua in capitibus arie- 
ctiam fuperantia , preter caudasin tum. InMacedoniaquicandida (ibi 
,naíci pecora volunt,ad Aliacmonem 
ducere:quinigraaut fufcaad Axium, 


terramusqueprominentes. lnHi- 
fpania, tempore Matinei , canta erat 
ovium copia , ut multos fe ibi noffe 
Ícribat pattores , quorum unusquis- 
que ovium XXX. M. poflediffec. In 
cadem agnos melius quàm alibi nu- 
trire Julius Alexandrinus author eft. 
Ariftotin. Apudlllyrios ferunt pecorabisanno 
p Hie parere, & quidem plaerumque gemi- 
nos, multa veró ctiam ternos, & qua- 
ternos, quandoquequinos.  Ladtis 
quoque fesquicongium ab cis emul- 
geri. Indorum oves,apud ZElianum, 
ad maximorum afinorum magnitu- 
dinem accedunt, quatuor fztrus cum 
plzrumque pariunt, tres cum mini- 
mum.  Caudz longitudo ad pedes 
usque pertingit, quz etiam matrici- 


ex adipe earum oleum exprimatur, 
 abfcinduntur. Arietum quoque dis- 
fecantur , & adipe exeinto , iterum 
confuuntur,& quidem tam exa&té,ut 
ne veftigium quidem cicatricis appa- 
rcat. "Quorum iconcs arietum hic 
damus , unus erat fine cornibus & 
cauda, loco eius nefcio quid habens 
extuberans, & fub mento veluti pa- 
learia , torus candicabat, prater ca- 

, put & extremas ungulas, qua erant 
nigra. Altereratinfigniter mutona- 
tus; reflexis & convolutis cornibus, 


quàm lanz , ut ait Plinius. 


In Italia 


genus quoddam ovium effe; Gefne- 
rus ex amici relatione fcribit , quod 
naturà , quaterna aut fena cornua 
aliquando gerat, fed imbecilles eas- 
dem , & lani inutili. . Laodicez in 
| Afia brevesoves, villo fummam no- 
bilitatem habent,tefte Plinio. Inter 
Lufitaniz fertilitatem , quam Athe- 
nzus ex Polybio deícribit , agnis 
trium vel quatuor obulorum pre- 
cium effe confucviffe ait; füem , qua 
ad centum librarum pondus acce- 
dat, quinque drachmis in coenam 
emi, ovem duabus. In Lybia cito 


LU] 


| Theophraftus tradit. In Madagaícar 


reperiuntur oves caudis maximi 
ponderis. In Magnefia & Mefopota- 


mia bispariunt. Milefix tertium bo- 
nitatislocum obtinent; Apud Mo- 
Ícos , in defertis campis circa Bory- 


fthenem Tanain & Rha, ovis eft fyl- 
veftris,quamipfi Seigios vocant,nar- 
rante Barone Herberfteinio magni- 
tudine capreolz brevioribus ramen 
pedibus,cornibusin altum porrectis, 
| &quibusdam circulis notatis(ex qui- 


Athen.1.8; 


bus Mofci manubria cultellorum : 


transparentia faciunt ) velociffimi 
curfus,& altiffimorumíaltnum. Na- 
bathzi, referente Strabone oves ha- 
bus , tum ut facilius ineantur, cum ur | bentalbas. In Naxo duplici funr fcl- 
le. ApudPanchzam plurimum ab 
aliis mollitie differunt. In Peru oves 
ad afellorum magnitudinem cre- 
ícunt;longis cruribus;craflo corpore, 


capite longo , collo & effigie quafi 
cameli, carne optimá, agnorum ma- 
xime. Caflratosaratum duci, & dot- 
fo ferre ligna : non clamare, colore 


effe,albo, nigro, & cinereo. 


Qui n- 


quaginta onerum pondo fuftinent, . 
& tergo fublatum , ad aliquot pas- 
fuum millia vehunt: vefci camen fi 
urgeantur , fedentes , ore converfo 


quz ,ut& totum caput, coloris erat | ringentes; foedo odore confpurcant, 


i 


fionu- 


BE s 


DE QQVADRUPED. 


fionuftz fint;:tum humife acclinant, 
necinde ulláà verberum vehementia, 
nifi penitus clitellis exonerentur, 
propelli poffunt. Lanz tenuitate, 
longitudine & copiá noftras fuperát. 
Frumento veícuntur, fed adeó pauci 
funt & cibi & potus , ut triduo imo 
quatriduo abítineant. — Mathiolus 
nobis eius exactam deícriptionem 
dedit, dum air. 


69 


offendit:fed miro admodumingenio 
abillatafe vindicatinjuria. Namubi 
aliquis illud vexet , vel circa clunes 


 opprimat,non calcibus aut mor:fibus 


fe defendit, fed vomitu vel cibi vel 
humorisin vexantem retrorfüm cum 
impetu ejaculato;ad protenfam colli 

longitudinem. Salaciffimum hoc effe - 


animal, id mihi conje&turam facit, 
Refert hocanimal | quod cum fui generis fzmellis fit de- 


partim camelum , partim cervum, | ftitutum , magui cum prurigine ca- 
adeó ut redté quidem Graco 1dio- | pris fe commifceat, non tamen ere- 
mate A«qQox4pi^cr appellari poffe cre- | &is ut aliàs caprz hircoafcendente 
 diderim. Longitudorotius corporis ' folent , fed humi ventre accubanti- 


. ácervice ad caudam fex pedum eft:  bus,ita cogente animalianterioribus 


altitudo veró à dorfo ad pedis plan- | cruribus. 


tam , quatuor cantum, & collilongi- 
' tudo à fcapulis ad cervicem, duüm. 
Capite , coll ore, faperioris prafertim 
labii fciffurà , ac genitáli Camelum 
feré refert., At capuz oblongius eft : 
aures habet cervinas , oculos bubu- 
los. Anterioribusezzibus in fuperio- 
ri mandibul$ caret , fed molares u- 
trimq;habet;utbifulcaferé omnia,& 


utilla etiam ruminat. Dorf? eft fenfim: 


prominente , quod per injuriamà pi- 
é&orc neglectum efl. Scapulss prope 
collum depreffis , Jazeribus tumidis, 
ventre lato, clugibus altioribus : & can- 
da brevi fpithamz fere longitudine: 
quibus omnibus cervum feré refert, 
quemadmodum etiam erazióss, pr- 
fertim pofterioribus. Pedes illi bifulci 
funt, diducta anteriori parte divitu- 
ra. Vngues habetacuminatos;qui cir- 
ca pedis ambitum in cutem craffam 
abeunt. Nampedis planta non un- 
gue fed cute ut in multifidis & in ipfo 
Camelocontegitur. —Re£romizgir ut 
Camelus & :effes fübftri&tos habet. 
Peéfore eft amplo; fub quo ubi thorax 
ventri connedtitur,extuberat globus, 
ut in Camelo, vomicz fimilis, é quo 
nefcio quid excrementi fenfim ma- 
nare videtur. Coler colli, cervicis, 

ectoris & anteriorum: crurum eft 
illi albus, reliqui vero corporis fub- 
ruber, vel exnigro rufcícens. Roftro 
tamen eít nigro &anterioribus cru- 


ribus à genualbicantibus. Cicur ac 


manfuetum eft animal , fed frigoris 
impatiens, ut alia qua ad nos é cali- 
dis regionibusafferuntur. Neminem 


Itaque fupetafcendens 
coit, non autem , ut falío de retro- 
mingentibus animalibus affirmat A- 
riftoteles, averíis clunibus, | Adeó 
venere vernali autumnalique tem- 
pore ftimulatur hoc animal, ut iilud 
viderim humile quoddam przfepium 
avenà refertum conícendiffe , geni- 
taleque illi magno cum murmure 
tamdiu confricaffe, quousque femen 
redderet, plurimis una hora replica- 
tis vicibus. Non tamen concepere 
caprz hujufce animalis femine refer- 
tz, tüm; quod, ut puto, vi coactz illi 
proftiterint continuó balantes ; tüm 
quod cum hoc animali earum non 
conveniat fpecies.  Indicam ovem 
appellabat hoc animal , qui illud ad 
nos advexit , atqui à noflris ovibus 
quantum diftet, tu ipfe judicare po- 
teris. HactenusMathiolus. | Abhis 
plurimum differunt , oves illa Chi- 
lenfes , quarum iconem iftam Belge 
attulerunt. | Satisomnia quadrant, 
inquit de Laeztizs , quoad corporis 
compofitionem ; przterquam quód 
poftici pedes ungulas bifulcas ha- 
beant, priores autem in quatuor di- 
vifosungues, & quod prolixisadmo- 
dum villislanz veftiatur,quam inpri- 
mis commendant. Czterum natura 
bene convenit cum przcedentibus, 
ita ut haud dubium fit unius generis 
animal effe , tantum ratione cceli fub 
quo degit variare : nifi forte inter 
utrumque fit diftin&ioilla quam ob- 
[ervavimus in defcriptione Ind. Oc- 
cidentalis utomnino cxiftimo. Spu- 
tum ejaculatur in vexantes ; & ícri- 
I 5 bit 


Martial. 1. 
I4. Epigr. 
157. 


Aldtovaad. 
de Bifulcis 


€.9. 


V4 
bit P. Alonfo d' Ovaglie in Hiftorica 
Relatione Regni Chill, vulgo credi 
in parte corporis humaniquam fpu- 
tum illud contigerit, fcabiem gene- 
tari, Pollentiajuxta Alpes, oves ha- 
bet cani velleris, ut apud Martialem 
extat. Apud Rhztos,arietesfex vel 


feptem annorum ad priora cornua, 


alia veluti adnata ; parva, bina, vel 
tciba producunt , illaque non ante 
quin:um aut fextum annum adna- 
Ícuntur , primis robore & crafífitie 
proficientibus. Sauromaticz duro 
funt pilo.Syriz cubitalesovium cau- 
dz, plurimumque in ea parte lanitii. 


Circa Tarnafari urbem Indiz , oves: 


confpici, cornua damis haud abíimi- 
lia habentes, noftris longé majores, 
Ariftoteles author eft. Vifi & Mon- 
ftrofiagni, quorum eriam hic Icones 
damus. Unus erat capitefuillo ;alter 
duobus capitibus & quinque pedi- 
bus. Tertius pedibusequinis & ca- 
pitefimiz. Quartustriceps. Quin- 
tus, dotío duplici conjuncto, pedi- 
bus octo. 


ARTICULUS IV. 


De Capra €9' Eirco do- 
dr meflicas. 

N hiftoria hac , de Caprz primo; 

mox Hirci,tandem Hzdi nomine, 
in principio agendum eft. — Capras 
à carpendis virgultis dictos effe fcri- 
bit, Varro, Cicero,& Nonnius.  Fe- 
ftus tanquam crepas vult dici; quod 
cruribus crepent. Martinius à «rio 
voro , quód fit animal euaéQay» de- 
ducit. Pro xtate & fexu variant no- 
mina. Grzcis dicitur e£ ab «í£exev rue- 
re, & cum impetu ferri. Dicuntur 
Vero a»« tam ie«o recens nata ca- 
pra,quàm pae; quz funtanniculz, 
vel mediz ztatis;&adulte quz eco; 
licet hoc nomen maribus duntaxat 
competere videatur.- Synonima oc- 
currunt plurima, Modernis Grzcis 
vocatur 34e, Tyrrheniis x«zeg, Cre- 
tenfibus xeegve.. Hefychius win oe, 
csrynu vertit Capras ; «ease funt cas 
prz foemelle quz cornua ut pluri- 
mum habent, xd; caprz infronte 


HISTORIA NAT'URALIS 


fignum babentes inftar calli. ja c; 
qua mulgentur: uvas agreftis : «ues 
hyeme nata. Grammatici tamen 5:- 
uxen , pro omni caprario genere , o- 
mni xtate & utroque fexu inte! pre- 
tantur. Sed & qvíee & pxxadi« caprae 
funt. Hircus,qui Sabinis fircus,vel ab 
hirfuto,quod ab Ebrao 1^n adurere, 
| quod animal fit libidinofum, dicicur. 
Grazciselt 7e2y/G-, vel à «&9yev & vez- 
yev edere , quód vorax fit: vel ete s 
Te yu déQua cya , à peliis afperitate: 
vel m? 2 «exeo, currendo. Capri-no- 
menobtinuit, qui caftratus eft: Zgy- 
ptis Mendes. Haus eft id quod ex- 
capra & hirco nafcitur. Ab Ebraico 
potius 74 quàm quafi foedus dicitur, 
Martialis fatum quarule rudem ca- 
pellz appellat.  Hefychio & Echy- 
mologo dicitur ie«9G., V arino ad tres 
vel quatuor menfes; poftea j/pago di» 
ci, donec pariat & mulgeatur. Rho- 
diis audit x«eewQ», aliàs etiam wxevqa-. 
^(-» aUt xps. 2]axaA aoro pxec Y 
quadamlege dicuntur,quód frugum 
calamos depaícerent. — Bifulcas eile Deferigtio, 
capras, & cornigeras, haud uno loco 
Ariftoreli proditum. |. Colorem mu-, 
tant; & interdum varié generantur. 
Pilus differtfexu. —. Crafluselt hircis, 
mollis & tenuiorcapris. Etquiahoc 
| genusapprime hirfacum eft ideo Fe- 
| ftus, denforum pilorum homines hir- 
| cipilos vocavit. Corzzaomnibus ete 
negat Plinius ; verum in his quibus 
funt,indiciaannorum perincremen- 
ta cíle affirmat. Sunt autem ea lon- 
ga& acuta. In Delo infula, proden- 
te Varino, vifum eft hirci bicubitale. 
cum dodrante,ponderis librarum vi 
gintifex. — Ocuios.quosin angulorum 
anguftiascontradic,habetaliquando 
diffimiles ; In tenebris fplendere lu- 


cemqQue jaculari Plinius, prodidit, Plin.H: N 


Nafofuntfimz. Deztes capt füperio- "767" 


res non funt praeter primores gemi« 

nos , ut idem ait, & pauciores alii. 
quàm hircis, quod prodidit Ariftore-, 

les. Dependet mento omnium v//zs;. 
quiaruncus , fpirillus , Graciszej[9., 
Íecundum quosdam xe/«(- dicitur. 
Noneolas vocati tradit Feftus papil^ 

las quz ex faucibus caprarum depen. 

denz, Y arro mammillas nuncupat,las - 

| ! ciniá$ ( 


ze 


Ariftot. H. 
A.l.r. car. 


Loca. 


Ifidor. l.í4. 
' €i6. 


DE QVADRUPED. 


DelLadanolibetPlinii verbis Plin E. N. 


ciniasPlinius,verruculasalii. Dinas 
in feminibus mammas habent : pe- 
des macilentos. Per aures& nares 
fpirare, przter Alcinzonem vel po- 
tius Archelaum , /Egypti fapienres 
quoque credidere.  Philes fignum 
addit, quód nafo obftruéto nihil of- 
fendantur. | Oppianus id de fylve- 
ftribus credidifle videtur , dum eis 
meatum quendam à medio inter 
cornua locoad pulmones pervenire; 
cui cerá infusá fuffocentur ; fcribit; 
Bartholomsgus quoque Euftathius; 
hüic fententix accedere videtur; 
dum fe aliquid fimile in homine in- 
veüiffe prodit; Ariftoteles camen 
in conttarium nititur;  Jecur extra- 
€tum diu moveriajunt; Fentres funt 
plures. ZLiez rocundus.  4Affera arte- 
*iatalisqualisinhomine, Quantum 
ad Locuzz jin aquilonaribus terris ab- 
undant. In Greta magna ipfarum 
Copia,;quódlupis careat; Ithacem 


VI 
tam. 
uti. Arabia,inquit, Ladano gloria- 
tut;forté cafüque hoc; & injuria fieri 
odoris; plures tradidere. — Caprás 
maleficum alias frondibus animal; 
odoratorum veró fruticum appeten- 
tius, tanquam intelligant pretia, car- 
pere getminum caules pra dulci li- 
quore turgentes;deftillantemque ab 
| his (cafus miftura )fuccüm, improbo 
barbarum villo abftergere. | Hunc 
glomerari pulvere;iticoquifole. Er 
ideó in ladango caprarum pilos efle. 
Recentiores tradutit fylvas Atabutn 
paftu caprarum refringi ; atque ita 
jfzseam villis inherefcere. | Verüm 
| autem ladantim Cypri infülz cfle, 
| fimiliterQtie & ibi ficti tradunt , & 
| cfypum hircorum barbis genibüs: 
| inhzrens;fed ederz flore derofo, pa- 
| ftibus matutinis cum eft rorülentá 
Cyprus. Deinde nebula fole difcus- 
| fa , pulverem madentibus villis ad- 


TTelemachus apud Homerum y&« | hzrefcere atque ita ladanüm depe- 


« vocat. InRhetia Helvetica prz- 
ftantes cafeoli caprini fiunt , przci- 
pué iis inlocis; quicirca thermas Fa- 
barianas montanifunt; Reperiun- 
tur quoque in Achaja, Africa;Nubia; 
Sardinia , Cephalonia , Mileto; Da- 
maíco , ldia, novo orbe, Hispania, 


Corf(ica & cxteris locis , de quibus in 


Differentiis agemus. Terram pa- 
fcendis aptam , Graci aiyiGomr, di trop 
&ariGorx vocant, — Cibum & potum fi 
attendas , miu^.ezyn funt. — Ihprimis 
Veró frutetis ,arbuto ; alaterno, cyti- 
fo agtcfti ,iligneis & quernis frondi- 
bus,maximégaudenrt  Exglande,fi 


' eirca fatietatem data eft , abortum 


facere , Columella author eft. 1n 
deliciis quoque habent oleam ideó 
Minerva inimica ; vitis tenellos pal- 
mites,ideó Libero patri immolaban- 
£ur; ficus & farinam, tefte ZEliano; 
fraxinum, tamarifcum , barbam hir- 
cinam, & tofam caninam. Fabzlar- 
gius datz , copiam lactis efficiunt: ut 
& pentaphyllon,ti priusquam bibant, 
quinque dierum fpacio ipfis voran- 
dum detur. Ejüsdem reigratia; & 
dicktamnum ventribus alligatur; Vo: 
rantalicübifcammorieéam,veratrum; 
clematidem ;& tefte Lucretio ; cicu- 


&i,&c; Vulgatiffimum porro pabu- 
lum gramen eft , aculeatis inprimis 
foliis, capriola Kuellio,quod prz ca- 
teris grata fit. — Salfedine delectari; 
nec tortoribus ighotum: | Dracula 
Transalpinz Hungariz przfe&us, 
fzpe numcro captivis Türcis pedes 
excoriatos contufo. fale petfricuit; 
mox capras adhibuit;quz linctu cru- 
ciatum augerent. 
gnantes & mortuz , quaeque diu iri 
vafisftetere;improbantur.  Albér- 
tus,cum moventur, poft meridiem; 
plus aquz potatutas dicit; Prodi- 
giofum, quod in Zacintho Antigo- 
nus notat, nempc , quo tefnpore fpi- 
rant Etefi£ ; captas hianites ftare ver- 
fus boream;eoque contentos,aquam 
nonrequirete,neque bibere; . C 


J£.€.17. 


In potu; aqua fta- 


Cabré Gorátic. 


 (anradmodüm venercz,tefte Pliio. Plio-H.N; 


Ideo meníefeptimo & adhucla&an- 
tes incipiunt coire: idemque t£adit; 
animam ipíis quàm ovibus ardentio- 


494 €4j4 


 rein,calidioresque coticubitus. An. Vatro RR. 


niculx etiam coCunt , & tetiio aüt 
quaterno concübitu implentur : 
quod fi à coitu imber acceflerit , ab- 
|ortum infert. 


uterümferunt;,  Pariunt maxima ex 


parte fingulos ; fed aliquando & bi- 
nos, 


20,3. 


Quinque menfibus Arift. H.Á; 
].5.c.14..& 
TUE 


Áiiftot. H. 
A.1.6.c.18. 
Ariftoc. H. 
A.1.3. c.10. 


Sympatbia 
€? Antipa- 
tbfa. 


Plin. H. N. 
Lh20.C.14. 


Plin; H,N, 
1.9.c.3. 
"Theophr. 
de anima- 
Jib. quz in- 
vident. 


-« 


P2 


HISTORIA NATURALIS 


nos,& ternos, & quaternos. * Sicle- Inimicitiaipfis cum lupo; pardali, ele- 


meritia a&ris & pabuli accefferir bis 
pariunt. Fertilitas ad octo ahnos 
durat. Ariftoteles camen tota vita 
coite afferit , & gemellos parere ; fi 
pater aut mater vim eam gemiriandi 
ànatüra obtineat. In trimatu funt 
inütiles; Pinguedine ftetilefcunt; 
Cdmmodiffimum tempus coéundi 
hybernumfolftitium. Unde Plinius. 
Concipiunt Novembti tnenfe , ut 
Martio pariant turgefcentibus vir- 
cultis: Quidam ad denas capras 


phanto; caprimulgo ave , faliva hu-. 


mana,melle;evonymo, vite; & cony- 


za. Lupus caprasdcvorat. Pardalis lia. B. iN; 
] 10.c.40. 


JElian H. 


easdem invadict. Elephas exhoi ret. 
Caprimulgusavisubera fugit. Unde 
uber emoritur ; caprisque czcitas; 
quas ita mulsére;obotirur. Huma- 
nam falivam vitare ; 7Elianus reli- 
quit: | Haufto melle debilitantur, fi 
Alberto fides. Evonymi folium & 
fructus capras interimicgüftatus nifi 
purgentur : purgantur atitem ano- 


Ail.c.a6. 


fingulos adhibent hircos ; alii ad. cho; quod quid fit, vide Aldrovan: Aidiovahd. 
dum. Aquam fi biberint in qua fo- deBifulcie 


quindecem : nonhulli ad viginti. 
Quomodo educari debeant, ad Oe- 
conomicam pettinet;/ Vchémen- 
tiorcm coitum fi excitate volueris; 
genitália, delibutis multo fale & ni- 
tro manibus perfrica: vel eadem pi- 
pere;auturticz fructu perunge. 5e- 
minalein humorem capris ante coi- 
tum & parcum deftillare , Ariftoteles 
authoreft. Idem, uberaillarum quz 
coitum non patiuntur , à paftotibus 
montis Octz urtica vehementer per- 
fricari, ut dolorem infligant; prodi: 
dit; Inde primó cruentus humor 
elicitur, mox putulentus; poftremo 
lacnen minusquàm ex íis qua Vene- 
rem paílz funt. Idem de mulieribus 
tam viduis quàm virginibus Alber. 
tus fcripfit. — Ztnicitiam colunt,cum 
ovibus, cigri, fargo, pulegio , & eryn- 
gio. Deovibusnoh cít quod quic- 
quam dicatur. Tigri, fi hzdus por- 
rigatür , abftinet cibo per biduum: 
tertio die efuriens aliud pofcit , nifi 
porrigatur, caveam convellit;hado 
veró,tanquam contubernali fuo par- 
cit; quod Plutarchus prodidit. Sar- 
gus pifcis umbra quoque ipfarum dc- 
lectatur , & ftantes in littore, actin- 
gere geftit ; ad faliendum per natu- 
ram inhabilis. Pulegium à capris 
guftatum , fi Plinio fides ;, balatum 
concitat, indeque Graci quidam li- 
teras mutantes blechom vocavere: 
Si veró eryngii caulem capella mor- 
fu defecturffore fuftulerit, totus fta- 
tim fubfiftit erex , relictoque pafcen- 
d: ftudio, novo veluti fpectaculo.at- 
tonitus, non prius mirari rem definit; 
quàm paftor caulem illum abftulerit. 


;lia rhododendti maduere ; pereun 
lisdem & Sabina venenum. Oleam 
filambendolinguá contigerit; pritno 
| germinata fterilefcit. Pulino aílus c- 
 brietatem prohibet. Conyzam €den- 
tes moriuntur fiti enecte: zZEgolerchrü 
herba in Lycia;eisdem exitium. ln- 
de nomen fortita:. 72x ipfis eftapud 
Grzcos was id eft mutire; ur Ho- 
| fpinianüs vertit. lande Hometo w- 
x«d& vecantut; Apud Latinos, & ba- 
lare;quod commune cum ovibus, & 
fremere; Inde qewase» de hirco. 
Varinus 5 hircing vocis imitatio: 


hém efle afferit.. Mobiles fünt & €e- aria; 
UndeVarroin Sora&tiFifce- »oresiz- 
genium. 


leres. 
lio capras feras ; e faxo ; pedes plus- 
quam fexagenas falire fcribit. 


| tientes: fztz inprimis quzgelicidio 
hyemis conceptumfecere. A 


peftrem fitum: afperisq; etiam mioti- 
tofis ac fylveftribus optimé pafcun- 
tur. ltaauteminhzrenrrupibus,ue 
infra eas intuentibus videantur pen- 
dere. Undecapratum & hircorum 
grex, afi; quaft aimmiviov; (ablimium 
converíatio dicitur : ipfz veró perra 
dyxm«. Proxime etiam ripas vago 


res.  Hippocrari funt cruditatis;fla- 
tülentie && ruétuum generatrices. 
Minus tamen zílivo rempore , quo 


hyeme;meliorem fanguinis eonifequi 
habi- 


t. E3202. 


N 


patfu lafciviunt ; comam fluvii tom- ; 
dentes. De Carziwm caprinarur yj, ;, c. 
qualitate non convenit inter aütho- £i. 


| melius pabulum hbabentnoxix: Auc Gilende 
trumno deterrimas Galenus fecit ; alim.faculg, 


3C. X. 


s ) j Fri- Varro IE. 
| goris porius quam atus funt impa- £c. 


Am aht €olutelfa 
potius dumeta quam prata, & cam- F-K17:c6 


DE QVYADRUPED. 


habitum, & naturalem intempceriem 
àtemperatura cemporis contractam 
Ccorrigete. Ar Athenzus fi conficia- 
tüt,etíiolida fit, plurimum alere;plu- 
timumque corpori robur addere; re- 


Athen. Di- 
pnof.l.9. 


7/3 
beneficio ; de nativa caliditate ali- 
quidretittere, & humcGiores tené- 
rioresq;fieri. Olim etiatn apud Eth- 


| hicosjin conviviis citcümferebantür; 
lafete & aliis condita. Sanguis Iti ci- 


liquit: Clitomachumque Carthagi- | bum fotmatus;fanguiculus,tefte Pli- 


nenfem nova Academiz fectatoretn ! nio, dicitür. 


folitum ferri dicere, quendatn athle- 
tam Thebarum , omnes fux ztatis 
vitos füpetaffe, quod captinis carhi- 
bus vefceretut , tenacibus illis ; & 
concodu difhcillitis , quarum efu 
olidusé corporefudor,manaret. Mi- 


litarem cibum effe; Homerüs in ÀA-- 


chille legatos Agaitiemtionis exci- 

Galen.de piente,ofterdit. Lac, intet cxtera 
Due dd s getiera moderaté fe liabet; etfi 
bisce, , fhinüsquam humanum temperatuti. 
Eft tamen & in eo, fi xtatem , paftio- 

iles; anni tempus; & fpacium quo à 

pattu edito diftant; difcrinien. Sine 

melle periculose fumi; author Gale- 

nus quod iri ventriculo coaguletur. 

. Minus idem alvum tentat, nifi Ícam- 

Ludovio, ilonio & aliis vefcantur. In quibus- 
Romad|l.j; dam Otientis locis , cettio rnenfe ab- 
dino la&tati infenfos,codem ali folent. La 
&is natüratn Cafe; fequitut. At bir- 

torum Càto, tum ad coquéndüm, turi 
adbonumfüccumgenerandum , de- 

terrima eft : libidinisq; inprimis tem- 

pore vitiatur & fxtet. Apüd ÁAn- 
.tiphanem tamen ezyQG- oi6das ifi 
convivio apponitur. Teftes quoque 

& jecora damüatncur. De Hadiza 

non eftüna authorum fententia. San- 

&is in V.T.olimin deliciis: Afcrzus 

Poéta tvxsior td) tvaerloy Vacat. Plati- 


nà poft Galenum; domefticorum a- 


nimalium laudabiliffimam effe,quod 
patum rectementi haberet , facilé 
concoqueretut ;bené aleret; fangui- 
nem calido & frigido temperatum 
Brje.de genetatet , fcripfit. At Brujetinus 
i yam eas vitupetat, quód captz febretiuri- 
'"^'' quam careant: nec poffit fanum 
temperamentum à matre motbida 
Jul. Alex, factus fortiri, Julius Alexandtinus 
E Lt veró calidas quidem effe affetit; (ed 
E. naturalem quz in adultis eft ficcita- 
tem ,teneritüditiem ztatis emetida- 
re, & ad temperametnitum quoddam 
ducere: (imul la&entes, minime qui- 
dem xtatis ratione, verum alimenti 


Ideó Pliiius ; millia remediorum 
| ex capta demonítrati dixit; Demo- L:.cao. 
' critus etiatn effedus ejus auget, qui 


Fortnabatur & ii ci- 
bum:Unde uas £opes apud Lacones: 

& Pollux «juzso» ; obfonii genus ex- 

ponit. Jécinota & pülmones quofno- 

do coqui debeaüt ,. vide apud Api- 
ciumi. Magni & in Medicina ufüs. nem Me: 


Plin; HN; 


fingulatis nátus fi; Carnes capri- 

n£ comitialibus in togo hominis to- 

ftz exhibentur, ut volunt apud Pli- 

niutn Magi. Hircorutninaqüua deco: 

&is patios & apoftemata difcutiunt. 

Jure captino cantharidesexpuonan- | 

tur. Drufus Tribunus plebis caprizuzá Plin. H.N, 
fanguinem bibitTe dicitur, cum pallore la8.65; 


| & invidiá veneni fibi dati infitiulafe 


Q.Cepionceti inimicü vellet; Eodem 
mácülas contrac&tás ablui Marcellus 
fcribit. l'ormina inteftinotfum & alvi 
fluores fiftere it fartagine frixuimi , a- 
pud Galenüm & Diofcoridetn habe- 
niüs. .Hircizus abíceffüs calidos citó 
tnatürat:in cerato quodam podagti- - 
co apud Z/Etium admifcetur: luício- 
fos$ fahat : hetbis diuteticis nüttiti; 
aridus & tritus inque vino cum pe- 
trofeliriofumptus;calculofis vehemés 
tet prodeft. Quomodo & quande 
colligi debeat ; apud Aldrovandgym 
vide. Medicamentum hoc manus 
Deivocatur. Patiaibidem ex Már- 
cello;Fuchíio,& aliisinvenies$. Áda- 
tantem €o folvi & emolliri tnaghi 
authores , intet quos Scaliger & Joü- 
bertus prodidere. Si in fanguine 
codem & íucco fenecionis vitrum 
efferbuerit, aüt maccetatum fuerit; 
reddetur tam molle , quàm eft cera 
vel argilla , ut quidvis ex eo fingi 
poffit : priftinz naturz reftitues , fi 
aqui immetíeris; Hoc eft Geberi, 
Alberri , & ingetiiofi cujusdarn Bi- 
turicenfis vitrariifecretüm, quod ille 
moriturus Antonio Mizaldo, ut ipfe Mizald. - 
memorat, ultró donavit. Idem cutn pono 
aceto miílus fanguitiis vomitui & phoritis. 
ex- 


Z4 
exfcreationi prodeft. — Serum com- 
modé illis , qui mordicatione pa- 
tiuntur ,aucinrecto inteftino, aut in 
colo , injicitur , quod ob craffitiem 
citius concrefcat , ut Galenus do- 
cuit. Secundum Avicennam magis 
refolvit quàm cztera , cum mcelan- 
thio,fulfure,& iride,lentiginesque& 
maculas tollit. Cumadipeanferino, 


HISTORIA NAdT'URALIS 


Iecur affum cxliacis convenit , ma- - 
gisque quàm hirci, cum vino auftero 
deco&um potumque , vel ex oleo 
myrrheoumbilicoimpofitum. Idem 
ad ny&alopias facit, & illos qui co- 
mitiali morbo funt obsoxii depre: 
hendit, convulfion: mque iisdem in- 
fert. Quin &ad canis rabidi morfum 
laudatur , quo impof/to ,ne tentari 


quidem aqux metu affirmant. Hip- Hippocrat, 


Plinio tefte, ac medulla cervina , re- 
pocrates , fi pariens inflata fueric , he. denatura 


finaq; & calce, labiorum fiffuris effi- 
muliebri. 


Columella 


€.14. 


Diofcorid. 
M.M.].2. 


C€.94. 


cax eft. | Cervix boum fi intumuit, 
comperimus, inquit Columella, au- 
reum effe medicamentumy,ex pice li 
quida, & bubula medulla, & hircino 
Ícvo,& vetere oleo;zquis ponderib9 
compofitumatq'e incodtum. Cum 
calce ftrumas difícutit, tefte Plinio & 
Marcello ; cum cera, ulcera ferpen- 
tia fiftit ; addità pice & fulfure 
percurat; manantia item verendo- 
rum cum melle rubique fucco. 
Pet fc datusadeps , tefte Diofcori- 
de , cantharidum venenum obtun- 
dit. Magi utcitacPlinius,.commen- 
dant comitialibus cum felle rau- 
rino pari pondere decorum ; & in 
folliculos fellis reconditum , ira 
ne terram attingat bibendum fub 
limine ex aqua. Marcellus prifa- 
nam cum eodem coctam tormino- 
fis in declinatione convenire vult; 
& apud Diofcoridem habemus , ca- 
prinum adipem decoctum cum po- 
lenta , thoé , & cafeo , dyfentericis 
dari , & cum fucco ptifana infun- 
di. Plinius denique in forbitione 
aliquá inteftinorum vitiis magno- 
pere predeffe aíferit , ita uti pro- 
tinus frigida aquihauriatur. Idem 
remedium hydropicis Sextus Em. 

iricus commendat. | Canarü , ut 


Cadamufts refere Cadamultus , fzvo hircino 


Navig. c.8. 


conjun&do quorundam herbarum. 
fucco carnem inungunt , ut cutis 
fa&a inde denfior algorem ferat 
facilius. Nudienimincedunt. Ad- 
hibetur & podagricis cum fimo 
caprz & croco , finapive , cum 
caulibus hederx tritis , vel flore 
cucumcris fylveflris. Idem , po- 
matum ingreditur , ad fifluras la- 
biorum conimodiffimum. ^ Medufla 
poft cervinam & vitulinam laudatur. 


par ovillum aut caprinum calido 
cinere obrutum, edendum pracipit 
meracius ad dies quatuor , & vi: 
pum bibi vetus. Ex fe//e multa quo- 
que apud Plinium. inprimis Ííunt 
remedia. Veneficiis. ex. muftcela 
rufticá factis, contrarium eft : cum 
cinere aluminis , ícabiem  abolet: 
ad porriginem cum ctetá. cimo- 
lià & aceto facit, ita uti capilli 
paululum inarefcant. Idem len- 
dgines tollit admixto cafeo & vi- 
vo fulfure , fpongixque cinere , ut. 
mellis fit craffitudo : Strumas etiam - 
difcucit , fi fzpius incipientes. ca 
tangantur. Superciliis impoficum 
pilos abolet , nihil de angina. & 
aurium vitiis dicam. — Invenitur de- 
nique apud Dydimum, non fore in 
lecto cimices, fi fel hirci aut tauri, 
accto acri diluatur , indeque le- 
&us aut parietes ilinantur. De 
Liene hoc habemus, |. Calidum , id 
eft , ut é pecude exemtus eft, & 
fuper lienem hosuinis impofitum, 
miré intra paucos dies dolorem au- 
ferre , fi poftea ad fumum fufpenda- 
tur , ut illic areícar. Caput cum pi- 
lis (nis decoctum , & contritum in- 
cia inteflina folidat. ^ Cerebrum 
Magi per annulum trajectum au- 
reum , priusquam lac detur infanri- 
bus inftillant contra comitiales, cz- 
tcerosque infantium morbos. .. /E- 
Íículapius cum melle carbunculos ía- 
nare. vult... Sextui veró aquam, 
quz € capra palato effunditur , & 
quicquid comedit , íi miíceatur 
cum melle & fale : ex. eo caput 
& corpus fi fero fricetur , pedicu. 
los extinguere promittit , aitque 
idem remedium cfle ad ventris do- 
lorem. . Cer& cinis ex oleo illi- 

tus 


la 


|DE 0VADRUPED. 


tus perniones miré abolet: ramen- 
ta cum pumice trita , acceroque 
permifta , exanthematis profunt. 
Siftitur nimia in faemina cx na- 
ribus hzmorrhagia , fi mammillz 
cjus corrigio caprino vinciantur. 


Pili ufti luxus omnes fanant: com- | 


bufti adjecta pice & aceto , na- 
ribusque inferti , fanguinem fu- 
bitó reprimunt. Accenfi ferpen- 
tes fugant. Corzu combuftum & 
mixta farinà impofitum ,- furfu- 
res Ícabiemque in capite emen- 
dat. In flamma uftulati , cruftz 
cum aceto ícillitico tritz , com- 
modé igni facro adhibentur. Ca- 
piti infirmi fuppofitum , vigilias in 
fomnum convertit. Alarum fzto- 
rem , rafum vel cxuftum , & cum 
felle hirci , myrthaque miftum , tol- 
lit , fi eo perfricentur. - Comitia- 
lem morbum deprehendit... Nido- 
re fuo lethargicos excitat ; & uftum 
ad albedinem | dentes | detergit. 
Yngulas ad ferpentes prohibendos 
Palladius uri jubet : íi cinis ea- 
rundem ex aceto illinatur., alo- 
pecias fanat. Eft & Lac Caprinum 
in multis contra morbos remediis. 


Plia.H.N.Scio, We Plinius, Damocratem 


1.24. c.7.. 


primis alexiteria. 


in valetudine Confidiz M. Ser- 
vilii confularis filie , omnem cura- 
tionem aufteram recufantis , diu 
effcaciter ufum la&e caprarum, 
quz lentifco pafcebat. Vis ci in- 
Hauftus cum 
uva taminia , contra i&tus ferpen- 
tum juvat. Quod primum mul- 
getur ; leviores facere in quartanis 
acceffiones , five efum five potum, 
Sextus Empiricus author eft. Ma- 
gorum veró quidam fimi hirun- 
dinum drachmam unam é la&is ca- 


'prini vel ovilli vel paffi ; cyathis 


tribus adverfus quartanas ante 
acceífiones dare folent. Eodem 
perundz gingivx faciles denti- 
tiones faciunt. Potum cum fale 
& melle alvum folvit. Schiftum, 
datur comitialibus, paralyticis , me- 
lancholicis , leprofis ; elephantia- 
cis&c. Fervens adjedo polentz 
quantum fatis , ut pulticuls in- 
ftar fiat , dyfenterico bibendum 


"d 
datur. Sanantur eodem & Liezses, 
poft bidui inediam , tertiáà die he- 
deri paftis capris , per triduum po- 
to fine alio cibo. ^ Cafes recens 
morfibus animalium imponitur : fic- 
cus ex aceto & melle purgat ulce- 
ra : mollis cum melle fubactus & 
impofitus, pannoque aut linteo de- 
fuper tectus , fugillationes livores- 
que celeriterabftergit. Recens coa- 
gulatus fuper oculos pofitus , dolo- 
res citó lenit, fi mulier cibos aver- 
fans utero doleat, & febris ipfam ac 
rigor corripiat , Hippocrates pe. 
plialbiquintam , dimidiz chani- 
! cis partem , & feminis urticz tan- 
itundem , & cafei caprini rafi dimi- 
diam cheinicem , fimul cum vino 
vetere mifcet , & forbenda propi- 
nat. Ectalibi,fi quid in utero com- 
putruerit , vel fi fanguis aut pus ex- 
cant , cafeum caprinum affatum 
velrafum, vel (fimpliciter , cum z- 
quali parte polentz miícet , & in 
vino jejuno propinat. Quantum 
ad Ceagulus , KHizxdi contra pa- 
ftinacam & marinorum morfus , 
drachmz pondere ex vino fumc- 
batur. In profluvio fanguinis bi- 
bebatur , & contra concretum lac 
affumebatur. Idem tertia parte ex 
aceto potum , fanguinis excretio- 
nes reficir: magnitudine fabz , in 
vino myrtheo remiffum , & jejuno 
cliaco datum, efficaciter prodeft. 
Hippocrates quoque hzdi coagu- 
lum adverfus alvi profluvium lau- 
dat.  7rizam quód concernit , ea 
cum aceto fcyllitico haufta , con- 
tra ictus ferpentum valet : apofte- 
mata , in quacunque parte difcutit: 
opifthotonon, auribus infufa levat. 
Pani paftoralesin filiis quadrimis,ur 


J 
] 
! 
' 


Hippocrat. 
de morbis 
maliebr. 


refert Herodotus;venas verticis laná Herodot, 
füccidáinurunt; nonnulli venastem- 4 


porum ;ne fcilicet, unquam pituita 
defluensexcapiteofficiat. Quodfi 
pueris inurendis fpafmus contingat, 
urinà hirci afpersà eos liberant. 
Diofcorides , candem ad aquam 
quz cutim fubiit, cum nardi fpica, 
quotidie , binis cyathis , cum 
aqua bibi fcribit, urinamque per al- 
vumextrahi. Sextus,mulierimen- 

K z firua 


pé. HISTORIA NATURALIS 
ftrua provocare ; fi bibatur , credit. | nia minore propé Betolin & Iffan lus 
Omnium creberrimus ufus Fim,|vios, velideo magnamcaprarum co- 
roe Gr&ci eveg9s ptoprié nominant, | piamali,& quotannis tonderi. . Af- 
iR digerentis & acris facultatis adeo, | ferit & Bellonius, fele&iorcs T'urca- Bellona ob- 
ut induratis fcirrhorum in modum rum pannos, undulatos, ex pilis ca- "eu 
tumoribus ; congruat , non tantum prarum Ancyrz Cappadociz metro- 
lienis, fed & aliarum partium. |. U.- poli confici: fed & capetes, ex iisdem 
ftusq; tenuioris quidem fub(tantiz,  conftare. De chartis quod dixi,illz, 
verum haud manifefté redditur a- | Pergami Troadis primüm inventa 
crior. Datus aliquando ex aceto | fuere, & exinde nomenfortita funt; 
ad viperarum morfus, exvinoadau- | De Differestis pauca occurrunt. pifferentia., 
ruginem , cum thure ad proflu-| /Egyptiz fztus quinos pariunt, 
vium muliebre. Inquietos infan- | quod fxcundiflimas Nili aquas bi- 
tes, fimo ifto alligato panno, cohi-| bant. In Phrygia hirci funt qua- 
beri tradit Plinius, maximé puellas.| dricornes , referente Scaligero, 
Luxatis cum melle illinitur. | Ex| pilo admodum prolixo , xquantce 
aceto decoctus , flrumas difcurit. | candorem nivis , quem vellunt ad 
Ex eodem fübfervefactus, & illi- | textrinam,nonautemtondent. JE- 
rus,ulcera,quz ferpunt,fanat. Cum | gyptii apud Plutarchum , afhrmant, 
melle paratus & appoíitus cancro- | capras fuas , quoties cum fole , eo- 
fos, & carbunculo ventris laboran- | dem plane locoSyrius oritur, in or- 
tes, f^nat, & eosdemdiícutit..— Am- | tum omnes converfas, có refpicere, 
bufta fine cicatrice fanat. — Tritus | atque hoc fyderis hujus revolutio- 
& cum aceto ícyllitico  miftus, num argumentum certiffimum efle. 
frontique applicitus , hemicraniam | In A4quilenaribus terris , i Olao Ma- 
tolli. Cum eodem fuba&us ad | gnocredimus, hircifunt magno cor- 
craffitudinem | mellis. articulorum | pore, craffis cruribus, plená & brevi 
contra&iones relaxat , & tremu- | cervice, auribus Hexis , & depreffis, 
lis prodeft... Cum farina hordei & | capite parvo, fpitlo, longo, ac niti- 
aceto impofitus , maxime in duris do collo ; cornibus alus. & latis. 
& rullicorum corporibus , reme- Feré omnes colore funt albo. Hye- 
dium eft ifchiadicis. | Pillule inter | me paícuntur pinorum corticibus, 
remedia mepfium & (ccundinarum | muíco, & populeis virgis. Pelles 
pellendarum | apud Hippocratem. | maximis navigiis, quzitus & lucri 
Hifce adjicere libec , quod ipfemer| caufa ; in Germaniam exportan- 
hircus peftilentiztemporedomi ala-|tcur. Cafe capra , ut ZElianus 4lian.H. 
tur, quafi zdium vaftitas, virofo va- | exponit ; & albillimz funt & cor. ^37 4 
pore , quem hircus exfpirat repleta, | nibus mutlz ,  & ad maximorum 
aditu auram venenatam repellat. | equorum magnitudinem accedunt. 
Vfu varii. Prater hec , fiunt ex caprillis villis] Eorum villi adeo molles. , ut cum 
cilicia: ex pellibus indumenta, cal. | Milefiis lanis comparentur , ex iis- 
cei, ftragule, utres,lagenz;rates,fol- |que Cafpiorum facerdotes, & di- 
les, vela; charta denique & fcuticz: tiffüimi , veftes confectas gerant. 
cornua hircina Pyrrhus criftz loco|In Cepbalegia caprz non  bibuntAtiftot ia 
capiti impofuit. «. Locrenfes , quos | quotidie , fed adverfum fibi ven- Mirabilib, 
Ozolos vocant, reae 44 93:4, id | tum. ore hiantes ,excipiunt. ld-. 
eft, ovium & hircorum pelles gefta- | eó Theophraftus fex menfibus non £lian.H.. 
bant, & plazrumque inter caprarum |bibere dixi. In Cilicia , refe- sce 
greges verfabantur. Sardos quo-|rente Plinio , circaque Syrtes, 
que & Getulos capratum pellibus|villo tonfili reperiuntur. - Dasma- 
Varo R.R. amiciri confueviffe , author eft Var- | reze , fupra palmum. longas habenc 
le6* ro. In Cypro etiam Zambellotum | auriculas , ubera multiplicia ; funt- 
é pilis caprarum conficitur ; & Jo- [que admodum fccunda : Circum- 
fcphus Barbarus teftatur ; in Arme- | ducuntur quadraginta vel quin-. 
j qua: 


Xavetiüs 
2 Epift.:5. 


- 


Aldtovand. 
Hift.bifulc. 


€46,. 


DE 0VADRUPED. 


EL 


Ó 


quaginta ab eis quibus lac eft vena- | «gos; doe£, ognac; Jogo, Jopiclv , ied; 


le, & ubi lac emere volueris ; in 
fuperius. devehuntur cznaculum, 


ctiamfíi triplex foret contignatio, fera Latinis efl. 


ubi coram in vafaftannea , lac emul- 
gent. Narbezezmfes auriculas latio- 


7e , QxGaAQ. ; GaAQ.; veGaoc ; Kp 26s 
X6A(«s reae NDS — "Ai ayoj OD ; capra 
Solinus tamen 
fagittas dictamno herbá extrahén- 
di morem qui ab Ariftotele, Flieo- 


res fuis habete, Gefnerusaudivic, at | phrafto ; Cicerone , Virgilio ; ai 
quá ád dodtantem longitudinis a6« ! e 'yetois fimplieitec ita dictis ttibuitur; 
cedant.  7//yrice, i Alexandro Myn- | ad illas adiltringere videtur ; qua 


dio credimus, ungulas quidem ha. 
bent, fed non bifidas. Aliquando 
ternos , quaternos aut quinos fztus 


Cretam & ldatm montem potiffi- 
mumincolunrt,  Et,fi Virgilio effet, 
fera capra qux Ariftoteli &£ àyeiQs 


edunt, & la&is fesquicongium. Idem | manifeftiflima inrer utrumque con: 


Indicis propé urbem Tarnaffuri , & 
Africanis ad promontorium capitis 
viridis contingit. "Hircum ad Am: 


- boinamla&tefuo patvos alentem hz- 
dos, fe vidiffe, Francifcus Xavetius! & Aldrovando videtur , ubi 
Jefuita , corruptz illius de Chrifto 


& Petro hiftorix , quam Perfice 
coníctipfit author;teftatur, — Ube: 
re enim quad ptopeé geniralia uni- 
cum habebat , tantum lactis red- 
debat quotidié ;, quantüm fcutella 
capete poteft.  Marmriza capra in 
regione Damiata , fert equitan- 
tem,fellam frenum, & cztera qui- 
bus equi inftrui folent : auriculas 
usque ad terram demiífas habet, 
cornua deorfum revoluta fub ore. 
Pharos infula ZEg&i tnaris ; gignit 
capras cervis colore fimiles; ma- 
guitudine majores. Eft aucem eis 
cornu longum ad düodecem pal. 
mos, rectum, & quod unum fo um 
habet porrectum ftipitem , fi Surio 
credimus. In Sardinia feribit IN$m- 
phodotus , pelles capratum tamu 
mirificá vi efle , ut hyberno tempo- 
re calefaciant , aftivo refrigerent. 
Ezdem forté funt, qux Mufmones. 
In eadem hirci quidam celeritate o- 
mnes beítias fuperanr. Ex Monftris; 
tricornis caprz imaginem hie exhi: 
bemus. 

^ ARTICULUS Y. 

De Capris [yloefteibus in 

Cere. i 
D* Captis fylveftribus in genere 

& in fpecie agendum eft. Illa- 
rum plutima apud Grzcos occur- 
runtnomina, "AZ4ye4G.; nempe, di- 


| 


co fexu differre exiftimat. 


tradictio effer. — C um hic feras ca- 
pras in Africa effe neget , ille haberi 
oftendat, idcó per capras fcras 
Virgilii ; Caprcas exponit Servius; 
pro 
fpécie fumenda eft , illam intelligi 
debere ; quz domefticz eft fimi- 
lior. Sane Varro , capras quas 
ds , à capris fetis ortas dicit, 
iploque capr& férz nomine, priva- 
dim uti videtur. Varino a£ zyes; 
4j45:9- & Hefychio dicitur : quam 


tamen Vocem Oppianus peculiari Oppias; 
fpeciei ; illi fcilicet ; quz Triden- MEC 
tinis & circumvicinis populis Ca- t 


mozza vocatur , ttibuit; — Aiyékegas; 
cápticorhus eft Latinis ; quam vos 
cem barbari tefte Scaligero; capra 
fylveftri impofuere , & feli Suidz, 
genus eft animalis.  aóe£ & dJoguak 
folo nomine differunt ; etfi quidam 
apud Herinolaum animal diveifum 
effeopinentut; Alibi ptó eo cze£le- 
gitut ; interpres Strabonis Damam; 
Nicandti, Capream vertit. | Damas 
etiam tradücunt apud Oppianum 
Gillius & Bodinus icexes; qui sexe; He 
fychio: Diofcoridestamen à Dorca« 
de manifefté diftinguit;. Cornarius 
rupicapram intelligit; que coriiüa in 
dorfum adunca habet. Dercadz no- 
mine Plinius ira utitur ; tanquam ci 
nullum apud Latinos vocabulum re 
fpondeat;fentitque capream capreo- 
lum & dorcadem ; tria. animalia; 
unum duntaxat animal denotare; 
Aldrovando ea vox nomine generis 
ufurpari pofle videtur. Aliis,ut Ethy- 
mologo & Vatino ; cervinus pullus 
effe creditur,fed malé. Cordusa dors 
Scaligef 


K 3 per 


74 HISTORIA NATURALIS 


per dorcadem caprcolum , per dor- | e» quoq; dici produnt. Marius Gra- 
cum capream intelligit. | U[t ut fit, paldusdamá reddidit: Solinus etiam 
«bà. và iios Digxev , venit, quód acu- | Damam efle oftédic, dum fcribit. Ive- 
tiüs videat. Aíferunt namque hi, | brodi damarum copia nomen dedit , quem 
(Origenis apud Aldrovandum ver- | dama c hinnuli gregatim pervagatur,in- 
ba funt)quibus medicinz peritia eft, | de Nebrodes diéfus. Kc» 9- ex Scy chic & 
ineffe huic animali intra vifcerahu- | Sarmaticx gentis capris fylveftribus 
morem quendam, qui caliginem o- cenfetur. Magnitudinc eft inter cer- 
culorum depellat,& obtufioresquo- vum & arietem , albicante Corpore;. 
ue vifusexacuat. ideo Echymologo eximiz fuper hos levitatis ad curfum: 

Cor Eod'egic 42) Ups» dicitur. n- naribuspotanstrahicad caput. Hinc Strabo Ge- 
venitur & 2cexorin Canticis Cantico- pofimodum complures dies fervans ogr..7- 
£um; quz ramen vox,authore Myrti- adcó;ut per carentes aquisagros fa- 
lo apud Athenzum , parum ufitata. cilé pabulum carpat. Capree yox apud 
eft. Videturomnem capramfíylve- Latinos , fepe pro omni capra fumi 
Ítremfignificare. az«exaa/Jec apud Op- | videtur. — Awpicapra , etfi in fylveftri- 
pianum brevembhabentcaudam.Gil-. bus fpecies eft Plinio , ratio tamen 3 
lius cervos tranftulit,fed perperam. nominis poftulat , ut generis ctiam 
Abiftisnamqueapud eundem diftin- | vicem fubeat , quandoquidem per 
guitur. Heox« V arino funtécea24tov, fummas verfarirupes,non illitantum 
7 doguadovcid G-- At Ariftoteles,dumdi- cui cornua in dorfum adunca, con- 
cit,felnec cervum;nec eec habere; venit. Dele&anturinuniverfum ex- 
& fanguinem ubi eflluxerit concre- | celfis montibus, & tam infublimi ha- 
fcere omnium , przterquam idQs Q | bitant, ut vix humanis obtutibus pa- 
«59: ab invicem diftinguit. Gaza | teant. Quodfialiquando ferarum vel 
Damam vertit. Nomenàceleritate, | hominum adverfitatem perfenfere, 
3m oesit«st, Gramatici füamunt. rl»Z | de altiffimis faxorum cacuminibus 
àquibusdam & lepus & dorcas expo- | fefe przcipitantes in fuisfe cornibus 
nitur,cervus item & veGecequa omnia | illzfas fufcipiunt. Plurima inter ma- 
animalia funttimidiflima. Sed & 4o£ ! res difcordia propter foeminas, tem- 
idem cít quod 7ia£ timidus, feu pavi- | pore libidinis.  Domefticis, omni- 
dus , quofenfu Homerus zloxe A«yoo», | um confenfu , faporis alimentique 
dixit. K««icapud Hefychium exponi- | bonitate , conflitutionis tenuitàáte, 
tur, vel hinnulus, vel cervus, vel dor- | coaco&tionis facilitate , excremen- 
cas. Ex caprearum genere effe;negat | rorumque paucitate. praferuntur. 
Scaliger. Sunt , inquit , in cervis , ut | Sicciores tamé pauló carnes habent. 
in bobus junix & juvencus.  ZElia- | Idtó inventum Arabum oleo eas in- 

Kliaa.H. nofpecie àcervo differunt. Twrbizz, | coquere,utinde lumefcant. Diocles 

Ab1e61* inquit , zgffar celerrime fertur , flavis |tamen ,; Archidamus & Galenus, 
pilis ectatur. — Cauda est albiffimá,tum | quod in oleo coquitur ficcum eva- 
ex albenti ejus oculi cyaneo colore tinci | dere , & glutinis vinculo amiflo, fo- 
videutur , aures. peraltis. pilis. referta, lutile fieri cenfent , Jo5vao, nem- e 
ueque 10dó im terra pedwm celerita- pe 8z wwoow..— Vfum in Mediciua. quod 
tem offendit , fed etiam cum. in flwvii  ípe&at , Caprez in cibo. fumpta 
confluentem. inciderit » Fngulis. pedum | dyfentericis profünt., lecur feu. in- 
vemigaus , flucíus perrumpit , e veró|alfatum , feu tritum czliacis o- 
àn lacubus natare gaudet, unde fibi pa- | pitulatur : Vapor in aqua calidá 
flum. comparat. — Virides juncos c» Cy- [falfa coQti ; oculis exceptus-j. ny- 
perum depafcitur.. «629v hinnulum in-| étalopas juvat... Combutftum & a- 
terpretantur, Cordus, Marcellus, & | fperíum fanguinem fiftit , maximé fi 
alii. Aldrovandus peculiarem quan- | contritum naribus indatur.. San- T 
dam caprz fpeciem hoc nomine in- | guis cum palma marina tcfte Plinio | indi 
digitari; apud Diofcoridem, fcribit. | pilos detrahit :: fecundum --Marcel- i 


NamVarinus&Ethymologusqes«s v- | lum;abfceffusmaturar. Fe/theriaca 3 
eft 


! / 
iu 
NC. 


! 


Rupicapra. : 
Gem: - 


DE QVADRUPED.. 


eft morfibus venenofis.. Idem contra 
fuffufionesincipiences,oculorum ca- 
ligines,genarum & palpebrarum fca. 
bricias,facit. Cum rofaceo aur fucco 
porri tritum & tepidum navibus in- 
ftillatum,tinnitum tollit. Cum mel- 
le Attico faucium dolores levat , & 
veretri exulcerationem fanat. — Fi- 
mus aridus , tricus & cribratus , ex 
vino odorifero cyathi menfürá ium. 


ptus, auruginem tollit ,. fi Galeno. 
| |titione, quz pernicies evenerit, ope« 


Credimus. i 
ARTICULUS VI. 
De Capris (yloeftribus in 
m LA ete. 


PUNCTUMI: 


"Minna Rupicapra £9 
| Dama. . 


^ ponohón fvlveftrium | fpecies 

; (unt , Rupicapra , Dama, Ibex, Buba- 

li y, Pygargus Capra ferepficeros , Dama 

vulgaris , Capra Mofchi , Capra Beqpardi- 

cay Subak Scytbarum , Orys , ci» Capra au- 

Aldrovand.yshus demifus,  Rupitapra Diofcoridi 

Hift Bifale. ^ cos, Oppiano aijssiQ feu aljape(Q» 
CE. : S SJpP A 1202€ 

? Varroni Caprea , nifi fallot, dicitur. 

M Magnitudo ei qua caprz villaticz, 

pauló tantum altior , & corporisfor- 

ma feris altisfimilior. Bellonius mi- 


79 


tis nodofis circulis exafperata , mi- 
poribus paulatim,in unconullis,quin - 
levis & acutus eft hami inftar. Para- 
lella fere , id eft , aquis undique 
intervallis furgunt.; folida , ab ini- 
tio tantum pollicis circiter men- 
furá cava , & teretia magis quàm 
domefticis. Ajunt, inquit loco cita- 
to Scaliger , mucronibus cornuum, 
id quod capras quoque facere vide- 
mus, tergum fcabere. Ex eafcalptu- 


rz pretium eft cognofcere. — Credi- 
tum eft tanta illas illo in pruritu per- 
fundi voluptate, ut extremum cor- 
nus faftigium, in coríum cousq; adi- 
gatur,underetrahinequeat.. | Quo 
circa ex altiffimis ruere locis, atque 
affli&ari , aut à venatoribus forté de- 
prehenfas, proculve obfervatas capi, 
autfameinterire,  Rupesmontium 
colunt, non füummas tamen  utibex ; 
neque tam alté & longe faliunt: de- 
ícendunt aliquando ad inferiora 
Alpium juga. Conveniunt íxpe 
circa petras quasdam arenofas , & 
inde arenam , ut capra fal , lin- 
gunt, quo linguz inertem pituitam 
defricent , & appetirum excitent. 


"Cum in venatione urgentur , al- 


tius femper afcendunt , donec nul- 
lus ad eas canibus pateat acceffus: 
deinde cum venatores per faxa 
manibus pedibusque fequi vident, 
de faxo in faxum tranfiliunt , ac 


. norem damá facit. Colzrecítinterfu- | montium cacumina petunt , do- 
Ícum & ruffum , qui zftate magi à nec nulla ícandendi reliqua fit 


ruffum ,hyeme magisad fufcum ver- 
Scalig.Ex- git. At Scaliger zxfítare pilo fulvo, 
trcic297. hyeme cinereo effe dixit. Gefínerus 
] partim albam partim ni»ram , di- 


ftinctis coloribus vidit : fed & alba | eunt. 


" . totz interdum , quamvis rariffi- 
Bellon.obf. mé , conípiciuntur. — Oculos habet 
Ieef rubros , 4wres arictinis longio- 
res ; colore gilvo , atramque |i- 
. meam utrinque recta à cornuum ra- 
dice fupra oculos ad. extremum os 
du&am , & in labra fuperiora defi- 


nentem. - Frontem veluti ftella in-- 


figpit. — Caude fuperior pats pilo- 
fa, nigra, & rotunda ; ut dorcadis 
longa. Cormua ei nigricant, no- 


vem aut decem digitos longa, mul- 


facultas, llic fe cornibus reti- 
nent , & quali fufpendunt. Sic 
vel bombardis feriuntur , vel in 
przceps pelluntur , vel fame per- 
Mox à Divi Jacobi die fri- 
gidiores montium clivos petunt, ut 
paulatim frigori asfüefcant. —Ca- 
ptx , aliquando cicurantur, Ex 
pellibus fiunt chirotecz equitanti- 
bus. Ubi exrabundz quzrunt no- 
vasfedes , aut paícua perfpectà proxi- 
i3 rupe, projectopede, fzpe ericli- 
tantur cjus Bde br P hilis ne 
finanlubrica. llludfeftivum, addit 
Scaliger , In aula patrui Bonifacii, 
vidimus cicures affilire ad aulxa 
pendentia , in quibus fimiles effent 

inte- 


8o 


intextz ferx... Quantum ad 77fas, 


caro eft ficcior , & melancholici hu-. 


moris patens; odorisiylvatici. | Ve- 
natores ex recenti fanguine fcatu- 
rientern , ranquàm infigne vertiginis 
remedium forbeüt. Apud Plinium 
legiinus , fevi cyatho ; & la&tis pari 


inenfurà 5 visus phthificum | 


convaluiffe. conem duplicem hic 
exhibemus ; Rupicaptz nempe ;& 
"Capri montani, Da» duplex eft, 
Una véteiuim; dé qualiicialtera vul- 
gátis fivé recentiorum; Gracis aAa- 
quxeguc dicta quam Gaza forté intelli- 
git;cum sexe apüd Atriftotelem da- 
inam vertit. — Plinius caprarum fyl 


veftrium generibus, quz rransrnarini 


fitus mittunt , annumerat. Forte 
Diotceridi & Nicandro,de coagulo 
ágentibus »v6ec appellatur: Grapal- 
dus etiani »:620» damam reddidit. 
Animaleft capra magnitüdine & co- 
lore dorcadis. Ovidius fulvo ter- 
gore damas vertit: Famofa eft in- 
primis earum timiditas. ldeó raró 
manfuefceré Plinius tradit; —Cor- 
nibus tariquam utco prominentes 
tupes apprehendünt ; neque aliter 
inacceflas montium verrucas [fus 
perant. 


PUNCTUM ll 
De lbice. 


Aldrorand. Lone in capite de coagulo; 
Hift bifulc. hujuscaprz non meminit , & vix 
rad forté aliquis eft ex veteribus,qui me- 
minctit ; Horneto excepto qui /Zaao 
&j« vocat. Effe vetó eam quam Ger- 
mani Steigbock vocant, omnes docti 
Pli, H.N, ufio ore teftantur. Plinius totam 
L5.65; hiftoriam breviffimé complexus eft, 
dum iüquit. Ex capfatum fylve- 
ftrium genere fünt etiam ibices in 
Alpibus,petnicitatis mirandz,quan- 
quámonetato capite vaftis cornibus, 
gladiorumque vaginis ; in hzc fe li- 
brant ; ut tormento aliquo rotati in 
petras, potiffimumque é monte ali- 
quo in alium tranfilire quzrences, 
atque receffu pernicius quà libue- 
rint,exultant. Egregium eftanimal 
& corpulentum, fpecie feré cerviná, 


HISTORIA NATURALIS * 


| mos Lybicorum montium vertices 


minus tamen :crur;óus quidem gra- 

cilibus ;.& capite; parvo: cervum ex- 

primit. Color gef/ fufcuseft.. Senc- 

é(tute cancícuht, & fecundum dorfi 
longitüdíhem nigram lineam excur- 

rentem habent. | Qculi. fplendidi & 
pulchri; «Fegule bifulcg: & acuta. 
Foemipà in hoc genere marc minor 

eft minusque fufca , major caprá vil- 

laticá ; rupicaprz non adeo diffimi- 

lis: Mares prolixam nigticantem Bellon.obf. 
barbam geítant, quod nulli;ut Bel: se 
lonius tradit, alteri animali cervinis 

pilis predito accidic , preterquam 
forté hippelapho. | Magnipondetis 
cornua ei reclinantut^ ad dorfum, 
afpera & nodofía , eoque magis quo 
grandior ztas praceflerit.  Augen- 

cur enim quotannis, donecjam vctu- 

lis tandem ;, nodi circiter viginti in- 
crevetirnt. Bina cornua ultimi incre- 
menti ad pondus fexdecem aut odto- 
decem librarumaccedunt. — Bello 
nius quaternos cubitos longa vidit. 

Tot autem transverfosnodos fett ta- 

dios habent; quot annis animal na-- 
tum eft. De pernicitate aliquid ex 
Plinio diximus... Nulla cette tmon- 
tium rtpes ràmaltaeditaautpreceps 

eft, quam non faltibus aliquot fupe-' 

ret, fimodóafpera fit, &fpaciatanta ^ ^ — 
promineant,quanta falientis ungulas uu 
excipere poflit. Bellonius ex fco- 
pulouno in alium fex ctiam paffuutu 
intervallo diftantem , defilire folete 
ícripfit. Dum cadit exalto, totum 
corpus incercornta à collifione pro- 
tegit , & ictus lapidum magnotüm; ' 
cornibusexcipit: De Venatione Al- «5 | 
drovandum confule,. Duo eatum |; ^ ^^ - 
genera Bellonius dari prodit, in Cre- 

ta : id fe ex earum cornibus inde & 
Cypro delatis didiciffe,addens. De- 
preníz libero apetto capacique cur- 
fuslóco,in venatorem irruunt; eos- 
quederupe dejiciunt, | Cum impe- 

tendi locusnoneft; defpondent ani- 

mutn & facilé cedunt. Ejusdemge- 

neris eftilla fera Lybica,quam ZElia- £fian.H. 
nus ita defcribit. Caprz ferz ad fum. ^11. 


commorantur: ad boum magnitudi- 
nem accedunt : ipfarüm armi & cru- 
raluxuriofis pilisfluunt: tibiisparvis, 

EX fron-- 


Tab : xxv. 
" "Vw DS teinbock L 


VILI 


" 


CERTI 


Tab: xxvi. 


Capra Cani, 


LN 


' o) fu 
WM Ww 
p. / P wf 
RT T NC 


j 
| ) NNNM 
M pda, uz" 
X6 3 N 
eMe 


Mambrina. 


M 


SS 


m 
x 


Miumon. 
DBubal 
VLF Aldi s; 
lardicus 


dictu 
Ce 


Caper 


nan 
o 
I 
a 
S 
Es 
e 


Dama. Veterum. 


lab :xxvni 


e 
Muftímona. , 


TAM 
uui, í 
Áhj fly) 
- / 


E 


WI 
Ms 


MTS 


e 


7/ 
A, 


27/7 
14 
ri 


Tab: xxxur 


Cap t"eó lus 


M aim [2 


ADDE 


frontibusrotundis, oculisraris & có- 
cavis,non valdé proje&is funt : Cor- 
nibus poft primum exortum utrius- 
que abaltérislongé diverfis, & aber- 


QUADRUPELD. fr 


prehendere,dummodoó impar fit nu- 
meruspillalarum,in morrarium mit- 
tes, atq; adjiciespiperisgrana vigin- 
ti quinque diligentiffime trita: tunc 
rantibus & incurvis. Non enim fim- | addes mellisoptimiheminam, & vini 
pliciter ac aliarum caprarum reda. | veterrimi optimi fextarios duos , & 
exiftunt, fed eatenus retorquentur, | cótritis prius pillulis univerfa mifce- 
ut ad armos pertingant, — Ex captis | bis, & reponesin vafculovitreo. Sed 
longé maximc adifalienduniliabilita: | ut major fit medicaminis efficacia, 
tefunt. Namex cacumine, in aliud | luna decima feptima id facere debe- 
longédiftans cacumen tranfiliunt: & bis,& cum daturusfueris remedium, 
tametíi fxpe carum quzpiam, dum à die Jovis incipe, & per diesfeptem 
exuno vertice inalterum (altare có- | continuos dato, ita uc qui remedian- 
tendit, ob nimiam intervall: rum di- | duseft, (tans, infcabello contra Ori- 
ftantiam, perprzruptafaxa przceps | entem bibat, Hzc Marcellus, qua 
agitur, nihil tamen lzditur. Sic e(t| meré funt nugacia. 
adveríus(axorum duriti£, membro- | 
PUNCTUM IIÍ 


rumrefiftente Birm:tate , ut nec cor- | 
De Bubalo frveBubalide, 


nuafrangat,neccaput diminuat. In 
£5 "Pyrargo. 


fummis montibus plurimas folertia 
E Bubalidehzc Aldrovádus ha- Aldrov. 


quadam captandi caprarii generis, 
nimirum, vcl jaculis, vel retibus, vel 

D j ] E lh * Y Hift Bi- 

ber. Arbitrabar, inquir, alias,bu ile irg. 


laqueis, à do&rinaarus venaticzin- 
ftru&ticomprehendunt. ]Jaminpa- 


| tentium camporum zquoribus, qui- 
libetvel tardus pedibus easquódibi- 
demnon valeantcaperepoffit. Ea- 


balum fpecie differre à Bubalide, de- 
ceptus nim'rum &c. Vidc Aldroy. 
| pag-305- ufquead finem, quam bobus 


! rumpellis & cornuaaliquor commo- | eeibiezíam judicabam. Quantum 


ditateshabent. Nam in frigidis tem- ! ad Nazurag domefticam ledemimiri- 
peftatibus ad frigorum vim , atque! fice ample&itur. 1n alienum dedu- 
hyemem excipiendam, paftoribus & | &tuslocum, & ad pafcua demiflus,ve- 
fabris materiariis pelles mirifice pro- | terem repetit, In metu,occultocapi. 
funt. Cornuaad hauriendum de pre- : te, latere fe putat , ut ftruthiocame- 
terfluentium rivorum cóAuentibus, | lus. Belluasferocespugnacesque fu- 


aut é fontib. potionem, ad depellen- 
damfitim, n6 minori ufui habentur, 
quàm vel calicesipfi, Tanta enim ca- 
pacitatc funt, utin bibendo refpirare 


| git.Sangzuis aliquantulo magis fpiffa- 


tur quàm leporis & cervi:quippe, qui 
roximé ovillo, aut pauló minus con- 
fiftat. Placet & de Pygargo Aldrovan- 


Aldrovan, 


fitneceffc. Ab homine expoliédi be- | diverbisagere.Pygargon;(verba ejus pig. p 
né perito cornu politum, tres menfu- | func)Plinius, in przcitatis verbis &c. (ulc.c.rs, 
rascapere poteft. Habetzz Mediciza p» 394. à. ufque ad finein frequenter 
ufum. Coagulum easdem cum lepo- fylvofa & deferta. 
rino vires habet;ut tradit Serapio.Sá- 
guis,ad calcu!umin vinoapiato apud 
Gefnerumcommendatur. líchiadi- 
cis & arthriticisunicum remediumL, 
fic Marcellus Empiricus componit. 
Fimum ibi cum lunáà decimà fepti- | 
mi colli es; quanquam & d 
luná collectum, fires urgebit, fimili 
efficaci profic, dummodo medica- | (are Plinii , Capreolus nofter Aldrov. 
mentum decimá feprimà luná cópo- eft, quem Germani QXef vocant, Eos 
natur, Exco er ófimo quantum u- | Cerviseft colorenon diffimilis , fed ro 
nius manus pugno pleno potucris có- ! mole corporislong? inferior, qui vix 
capram 


PUNCTUM IV. 


De CapreatPlhiniiCapra Stre- 
p/icerote, €9' Dama, 


vulgari. 


Vireil. Ec- exili, dentes non mutat. 


log.z. 


Marcet. 


Hift. Bra 


l.6,c,10. 


Á 


E 


capram zquat. Mas cornuain capite 
gerit fenis plarumq; ramis diftinda. 
Fuit qui decem & feptem haberet 
cornua,cujusicon Aldrovando à Du- 
ce Bavarix miffus erat. Plinius de iis 
ita. Dedit ramofa capreis, fed parva, 
& fecit decidua. Vifu eft acuto, voce 
Virgilius 
maculis diftinctum oftendit. Servius 
fparfos albo exponit , qui habent ad- 
buc maculasà prima qtate venientes. 
Acceílu enim temporis inquit, mu- 
tant colorem, & corum maculz gra- 
ux minoris efTe incipiunt. Multa in 
regionibus Helvetiorum Alpinis ca- 
piuntur. Humiliora camen loca amat 
quàin Ibex vel rupicapra. Faemina fi 
maritus capiatur, alium quzric, cum- 
quc fecum ad priítinz habitationis 
locum adducit. Foemina veró captà, 
maritus alió difcedit, 8 aliam fequi- 
turconjugem. Cornibus vel uti nc- 
Ííciunt, vel nonaudent. Cum perdi- 
cibusamicitiam colunt , & in iisdem 
locis pafcuntur.Flantem ventum pe- 
tere currendo Bellifarius ait, ut refri- 
gerari fpiritus curfu laborantes pot- 
finc. Paremillis & apris alimenti bo- 
nitatem Julius Alexandrinus pofuit, 
nifiquod illius caro fit concoqui f 
cilior,& citius fugiens. Huc perti- 


(, nent Caprez Brafilienfes, quae dupli. 


ces Cagua ciere nempe, & Cagua cua- 
ara, llla funt noftris capreis fere fi- 
miles. Caps feptem digitos circiter 
longum, oculis magnis, & nigris: zari- 
bus longis & patentibus;ere nigro, cure 
fplendente , auribus quatuor digitos 
longis, duos & femislatis, vez/ con- 
fpicuis; colo rotundo & magis glabro 
pilis;quamin reliquo corpore:eftque 
longitudo colli circiter quinque di- 
gitorum & femis. Corporis longitu- 
do à colli exortu ad initium cauda 
duorum pedum, Cauda brevis ut ca- 
preiseffefolet. Crwra quatuor, prio- 
ra pedem , pofteriora fefquipedem 
longa: fes quilibet duas habetungu- 
las nigras; & fupra has duas minores 
fuprafeinvicem pofitas. Pilis vefti- 
turglabris; quiin toto cotpore; cru- 
ribus & pedibus rufeícunt , in collo 
& capite fufci, fub gutture & inferio- 
ri collo albi. Cauda quoque inferius 


HISTORIA JCAJ3FRALIS. 


eftalba. Aures interius albefcunt,ex- 
terius funt fufci & feré carent pilis. 
0sinferiuslongius pauló quam fupe- 
rius? Kuminatcibum. Manfuefcitfa- 
cilé. . Quando unius aur. duorum 
mení(ium ztatem habet totum cor- 


gatum,quz fucceffu cemporis evane- 
Ícunt, Cugvacu-apara Brafil.enfibus, 
caprea cft cum cornibus,pauló major 
fuperiore, at ejusdem coloris. . Cor- 
nua tria brachia feu digitos habent; 
nimirum infernum brachium quod 
longum, & apicem bifidum. Thyrfus 
Íeu fcapus pollicem humanü eft crat. 
fus & octo vel novem digitos Rhyn- 
landicos longus. De Capra Strepfi- 


ficus mittunpStrepficerotes & c.pag. 
3o5.ufquead finem. Cretenfisimagi- 
nemex Bellonio. Daza vulgaris , de- 
Ícribente Bellonio, corpore quidem 
cervum refert, & capreolo major eft, 
fed colore differt. Dama minus ca- 
put habet cervo. Cornua etiam illi o- 
mni anno decidua ut cervo, quzan- 
trorfum protenfa habet prater alio- 
rum confuetudinem. Gilvam habec 
dorfi (rinam , atramque lineam , fe- 
cundum dorfi longitudinem excur- 
rentem. Cauda longa eft ad popli- 
tesufque dependens, uti vitulo. Sz- 
pé accidit utejuslatera candidis ma- 
culisafperfa fint, qua vetuftate per- 
eunt. Accidit eriam fzpe numero,ut 


prz exiftimari poffint , nifi pilum ad- 
modum brevem haberent. 
duntur ejus cornua ingentis ma ni- 
tudinis variisin locis, qualia(unt, ea 


fianz arcis confpiciuntur. Caro cum 
capreolis fere in qualitatibus conve- 
nit, fanguinem tamen ad atram bi- 
lem tendentem aliquo modo efli- 
cit. Aliquando vervecisin morem 


tino przparatus, capillosau- 


gere dicitur. 
X 
» 


faeminzomnino albz fiat, fic ut ca- 


pus maculisalbis eleganter eft vatie-: 


ceroteita Aldrovandus. Plinius inter Aldro.H;- 
fylveftres capreas, quas transmarim Bif. c.17 


Often- Bcellon. 


obf 1, t. 


€.$ 4. 


quz in gradibus & afcenfu Ambo- 


pinguis eft. Fimus cum oleo myr. . 


- 


C apra E trephi (evor 


EL — 


TE 
Xe 


UE VY 9" 


ENSE 


x Gazella. 


—- Meer e E 


, 


Capreolu; Meofcht ; 
Bifem thier : 


Aldrov. 
Hift. Bi- 
fulc.c,i9. 


D€ QUADRUTED. 


PUNCTUM. V, 
De Capra mo[chi, 

E Capra Mefchi ex veteribus foli 

Arabes fcripfere. ^ Recentiores 
Grzci,ut Á&ius & Paulus Acgineta; 
fi quid habent;ex iisdem fuümfere. $i: 
veautem hanc feram; dorcadem ca- 
preamve;autgazellamIndicam, pe- 
rcgrinam aut orientalem appelles ; 
aut dorcadem moíchi ; vel fimplici- 
tcr, animam mofchi, patum ; inquit 
Gefnerus;intereft. Aldrovandus Ca: 
pram mofchi vocat. lfdorus & AI- 
bertus,forte à moícho,qui vul; o mu- 
ícus , musquelibet. Volatertano eft 
mus mufcus, quem cx Arabia &. Áe- 
thiopia vehire tradit, A Divo Hiero: 
nymo ad Demetriadem ; , peregrini 
muris pellicula inter odoraméta qui- 
bus delicatiores diffluunt ; numera- 
tür. Alii mofchum (gni&cari arbi- 
irantür: Hermolausanimal ex quo 
Zibethum: Geínerus folliculumani- 
malis mofshi, in quo hoc odorameü- 
tumcolligitur. In defcriptiorie variat 
authores, etíinondefint; qui éx au- 


thopfía delineent; Conveniunt ta-- 


ien quódex caprarum five gazella- 
rum genere effe flatuant &c. Vide p. 
307- a.uíq;; alioquire&tafünt. Ferunt 


odoratis paíci; ac potiffimum nardo; 


undeetiam mofcho, id eft; fanguini 
circaumbilicum collecto, odot con- 
cilietur. Propterinfignium velocita- 
temraró vivz capiuntur. Morfü in. 
períequentes fzvire, Alexander Be- 
hedic&us prodidic;qui etiam manfuc- 
Ícere exetiptis dentibus logioribus, 
addit. Inprovincia Tliebeteas$ cani- 
busvenantur. ln China, etiam Per- 
fia, Africa, & /Egyptorepcriri, qui- 


$7 
quod illi, uóxsé; uoaziden & poa/téuparras s 
novos teneriorefque in plantis ftolo- 
nes vocént; quorüm fimilitüdine ini 
animalibus ; qu& mofchum ferunr, 
noyi, odoramentoillo pleni nafcün- 


| tUr folliculi: vel quod ariimalia illa ; 


mediàihtet capream & vitülami natu 
rà & magnitudine ; fulvoqüe vitula-- 
rum colorc videntur, quas Grzci et- 
iam Ihe aris & pose cipit appellent: vel 
quód mofchi£olíiculus,à vafculis cz- 
parum femen in fümmo cáule fervá- 
tibus ; quz G: zcis wis, figuià nofi 
longéabfit: vel denique, ut Ethymo- 
logo placet, quód é medio, utnbilico 
Ícilicéranimalis,fundatur,qüod Gre- 
cis efl, &« utsexasX. Taceo poltlederi: 
vati, velà verbo &«, quód ab omni: 
busrequiratur: velab c» oléo, prz 
pofita p litera; vel áprivatione faeto- 
ris , Xl sdguaw auc ducezdías. Ie éeüim & 
bené & malé olere fignificat. De vrzz 
ipfius noh omes eodein rhodo refe- 


runt. SimeonSethi, (utor Aldtovan- Aldrcyas; 


di verbis) mofchümni omnem fundi af- (; 
fcrit,& c; Vide pag. 307. b; ufque; fic 
Fuchfius. In E/ecZiege haüd etiatt có: 
fona fcribantauthores. Piateatio o- 
riniüoó niger ron probatur; laudatur, 
quiad fpicz nardi colorem accedit, 
Bratavoloodoraciffirnus eft fübniger; 
ex Cathaja allatus. Sunt qui Tür: 


| bafcinum propter pabüli copiam an- 


tepohunc;quiin folliculo maturefcit; 


| przcftantior eo; qui in àére füfpeüdi: 


| 


tur. Jeftis enim Brafavolus,imma- 


| curum,etíranimaliadhzrentein, gra- 


veolete; Abenfinnz ; mofchus me- 
lior Antebiüs vel Áfciltios; deinde 
Jurgiüs,poftea Indes marinus. Ellu- 


| chafim in Tacuinis folliculos eonti- 


nentes. mofclium Cubit effc Ícribic, 
fubtili ex veficula & mofcho: Gérge- 
ti effe follicufo$ his conttarios ; qui 


dani prodidere. Caterüm odorarné- | mofchus minus eft fübtilis; & minus 
| arornaticus:MofchusCliatum medio 


£umillud quod hxc gazélla fert, bar- 
baris zuféus Latinis mofchbus dicitur. 
Appeilacionis indé forté fumpta ra- 
tio, quód plantaruni müfci, quarun- 
dam przcipué aiborum, üt cedri & 
populialbz, ad varia odoraménta & 
Cófpiffa&da anguenta,apüd antiqüos 
ufus effec. Alciatus mufcum Arabem 
Vocavit. Grzcis dicitu£ pg» vel 


ihtet hos loco : Salmindi véró dete: 
fior; De probatione ita Aldrovan- 


| dus; An mofchuslegitimus &c. Vide 


p.308. b.ufque;adulteratinotarn effe; 
Adulteratur multis modis; praecipue 
riget ; & adfubruffum colorem ten- 
dens, admixto pauco fanguine hirci« 
nomodice affo;ita ut cres vel quatuor 

L "3 pat- 


Vus. 


OlausMa- 
gnusl.16, 
€.13.14* 


Aldrovan ; 
Hift. Bi-, 
fulc.c.z 1. 


$4 
partes;ex iftis contritis,ad unam mo- 
íchi adtnifceantur. Sed panis affus 
friabiléreddic; fanguis hircinus cum 
frangitur , lucidus eft & clarus inte- 
rids.. Saraceni fzpe cum folliculis 
vendunt, quos adülterato inferfere. 
Aléxandet Benedictus jecore hcedi- 
noatefa&to,& avis cujusdam fimo vi- 
tiarifctibit. Radice Angclicz à qui. 
busdam, prodente Gefnero auge- 
tür; qui etiam. faditium defcribit. 
Odoréin, fi aliquid aromaticum ad- 
dideris,amittet. Átfiin vafe vitrco 
dénfo & cerá oblito aífferves , retine- 
bit. Recuperabitamiffum ;.fiin olla 
apertain cloáca fufpenderis. Quan- 
tum ad Pfaiz , inaffignatione tempe- 
rainenti, aüthores variant. Averroes 
calefacere & ficcare in fine fecundi 
Ícribit, Sethiintertio; Tenuiflima- 
rum eíTe partium apud oránesin con- 
feflo. Mercurialis naribus appoíitum 
fanguinem prolicere tradit; & neidé 
affumtus faciat, metuit, quod vafa a- 
perirevideatur, De cztero, in re- 
ftauratione virium, tremore, fynco- 
pe, flatibus, caputpurgiis, pilis odori- 
feris, fuffumigiis, fmegimate, trage- 
matis oris, & uriguentis mofcatis , ve- 
hementer adhibetur. Quibusdam 
tamen mulieribus uteri fuffocatio- 
nem adfert;quod Venetis & Septen- 
trionalioribus fi Olao Magno credi- 
mus, contingere folet, | 


PUNCTUM VI 


De Capra [roe LHirco Bez;oar- 
tico, "vel potius Paz;abar- 
fico,€9 aliis, 


lIvetfi diverfa circa defcriptio- 

nem Caprz Bezoarticz profe- 
runt. Bellunenfis negare illam vide- 
tur, dum lapidem Bezoar nuncupa- 
tum, iri fuis eruivenis, ex Thiphafi 
Arabeprodit,. Arabes incervis eum 
nafcicredidere. Monardes teftimo- 
nio eorum;qui ex illa regione,ubi Be- 
zoarticum animalreperitur, rediere; 
conftareait, cervieíle magnitudine, 
ejufdemq; quodammodo forma &c. 
Vide Aldrovand.pag.51i.b. ufque. in 


| 


—— 


-— 


HISTORIA ACATU RALIS 


Arabia ex capris quibusdam huncla- 


pidem extraxiffe. At Bozfio, Capra Bontius 


1 
i 


iftz non valdé abfimiles funt capris Med.la- 


Europzis,; nifi quód habeant erecta 
acloneioracornua, ac quzdam ex iis 


verficolore fint pe!le ; ut tygrides, ' 


pulchroafpe&u, quales duas; inquit, 
hic in arceBatavia quotidie videmus. 
Prout magnum aut parvum lapidem 
gerunt, eó moleftius velcitius ince- 
dunt, quód aftutiffimis Armeniis & 
Perfisbené notum eft. Idem addit, 
heiba quadam croco ac hermoda- 
&ylis perfimili vefci, ex ejufq; efu la- 
pides in ventriculis conctefcere. In- 
de fa&um,Teixera prodente,at cum 
infula quzdam , inter continentem 
Chormandcel & Ceylon infülam, à 
LufitanisIsle de vaccas vocata, hor- 
ribiliinundationz fubmería effec, ut 
caprz fervatx neceflarió alió trans- 
ferri debuerint; herbi illa deftitutz, 
nullos protulerint lapides; infula vc- 
ró falfuvine liberata,reducte,eofdem 
produxerint iterum. Tam veró capris 
bis molefti funt , quàm hominibus 
calculiveficz & renum. Unde colli- 
gerelicet, vanailla effe, quz feu Mo- 
nardes,quiin inteftinis,feu Fragofus, 
quiin renibus, (eu Mofes Aegyptius ; 
qui in veficula fellea nafci produnt, 
Ícripfere, de quibus Aldrovandum fi 
placet,confule. | Namiftius lapidis 
quidamPafan effe volunt;alii Balfaa:: 
at DontiusPazahar, id eft, contra ve- 
nena,quafi Antidotum;vocari tradit. 
Nafcitur przcipué in Perfia, in loco 
quodam Stabanon dicto , trium die- 
rum itinere fupra Laram , ubi Reges 
Perfarum vigiles locare folent, ut o- 
mneslapides qui certum pondus ex- 
cedunt, fibi vindicenv. De formarum 
diverfitate ita Aldrovandus. Obfer- 
vandumitidem magnam effe horum 
nativorum lapidum diverfitate, &c. 
VideAldrovand.pag.;12.b.ufque.alii 
tamen pretiofiores atque efficacio- 
reshabentur. Conficiexmaffa qua- 
dam adulterinos, Monardes ex rela- 
tione Guidonis de Lavaretis prodit: 
genuinos, qui exlaminis feu cortici- 
busfe invicem amplectentibus con- 
ftant, illisque adcó fplendentibus, uc 
politz videantur;iintus pulverem ha- 


bere. 


dor. p. 46. 


. fendatis: pulverem morfibus animà- 


Monard, 
de lapide 
Bezoar. 


Nieremb, 
H.E.I.g. 
€,$9» 


rántes,& alios. Sed magis mulieribus nz genus Taruga,perniciot;grandior; i 4 
? ? 


DE QUADRUPEDI B. f 
bere. Garcias paleam vocat. AtBon- tur, Adobvios quoque fugax, Infu. 
tius genuinum efle credit, qui,fipau- | gapramitttit fobolem , cujus parca 
ca calce fricetur, colorem puniceum | eft; Capitur celebri venatione. Coée- 
oftendit; fiin pelvim aquárepletam. | untufquead tria millia barbarotum , 
conje&us,& ibidem per duasaut tres | circumdant montem ; fic paulatitn 
horas relictus , idem prout antehac | coguntinunam fedemferas,;aliquafi- 
pondusretinet;adulterinum,qui cal. | do plufquam trecentas: dimittunt ad 
ce fricatusrimam ducit, autaquáex- | prolem feminas. Aliter capiuntut 
emptus, pondus vel remittit , velau- 
get.De Fzribus, plurima à Serapione, 


cum ad conveniens intervallum ac- 
| cedunt, conjectis ad pedem funibus 
Monarde; & Garzia ab Horto fcri- | plumbo innexo extremitati quibus 
buntur; nempe, nudz parti cotpotis | impeditur curfus, Tonderit illasad 
applicatum, facere, nc à veneno of- | ftragula. Lana carum fubtilis & de- 
licata inftarfericoram.Pertinacisco- 
loris eft, quippe nativi, nulla tinécturá 
opus habet; In zftu recteat, iuvatre- 
num inflammationes: quamobreri 
culcittas ex ed inferciunt. — Dicitur 
| 
| 
| 


rnitigaré etiam podag:a. Caro haud 


tium iafperfum, cosdem fanate: ipfis 
ferisinje&tum  torpidasreddere: vi- 
peras, inje&um cum aliquo liquore; 
enecate, Omnemdeniquein vene- 
nis fopiendis & febribus malignisex- 
pugnádis inanem curam,nifi & hunc , iucüda; nihilominus Indisedulis. De 
adhibueris: recitasq; Monardes ali- | falubritate Jofephus Acofta narrat;a- 
quot eorum exempla, qui ipfius be- cetrirnum dolorem oculorum pzné 
ncficio ex faucibus Orci efepti funr,  fübitoplacafle fibi impofito fruftulo 
Juvat & melancholicos , quartana- ' carnistfecenteroccifz Vicunz. Ge- 
rios, fyncopticos, epilepticos; verti- | nefatitín vifcere bezoar, fecundum 


ginofos, calculofos, lumbricis labo- | poft Orieritalem, Proximum Vicu- fürtemf) 
* 9193s 


uàm viris prodeíffe obfervatü. Sunt | tortidíor colore, riollib. & deciden- 
q P | 


in India;qui fe ejusufu rejuvenefcere | tibusauribus:norigaudet focietate & 
poffe, fomniant. De quibus Monar- | grege,rupesfola peragtat.. Repertus 
dem in peculiari tra&iatu confule, At | inhis Bezaar maior virtute &z mole. 


Bontius,non tantasin co vires, fe mil- Ha uon » 
PUNCTUM VIL 


le experimenctisinvenitfe fcribit. Co- 
De Subak Scytharum, €5' Ca- 


rollariiloco ex eodem addo, lapides | 
Pa.zahar in ventriculis fimior. na- 
praaurtbus demifitr. 


tos, qui teretes furit, & longitudinem 
digitialiquando exceduncinter pre- 
ftantiffimos haberi. | Ad Hircut. 
P'azaarticum referri poteft Páruza; cf 
Taruga,de quibusita Nierembergius. 
Sunt apud Peruanos quzdam perni- 
ciffima animalia qua P'icuzas vocant. 
Q uidam putavére; ab Ariftotele & 
Plinio capras dici, fed ignotas prifcis 
Vicunasceníeo cum Acoftá. Corriu- 


E Sabak. Scytharum ita. Aldrovan. Aldrov. 
dus. In Scythia latiffimis &c.Vi. fil sg. 

depag. 313. ufquead finem. — Capras 
auribus demifts , Ariftoteli debernas. 
Menfurá hz palmari, & dodtantali, 
& nonnulle ita demiffz, ut fpe&ent — 
adterram, Forte exhisiffa, cuius I- MUST 
conhicponitur, & quam Capram Ip- ' — 
dicam, & Mambrinam S9riacam vocant. 
Lanáfeu pilis facieque & cornibus o- 

vem potius quàm capram referre 


videtur, Coloralbus eft. 
nS 


tumilli animal fic vocarunt , vicuna 
cornu exertmis, cztera licet fimilis fil- 
veítri caprz, cujus & fo:taffe genus 
eft. Necobeftinopia cornuurn;nam- 
que & canes cornuti alicubi ferun- 
tur, cum cornimnunes éxcornes fint. 
Gaudet montanis & rupibus , frigus 
& deferta amat, gelu & nive videtur i 
rccreari, focictace & grege delecta- | 


Lg PUN- 


86 
PUNCTUM VIII 


De Oryge». 


"]' Ria animantium genera Orygis 

;* nomine apud Grzcos celebran- 

$spo, Tur. Unumaquaticum, duo terre- 
Gcogr.1,;. fttia. Illiusapud Strabonem mentio, 
«ibi de Turdezania agit; quod, tefte 

Aldo vaa ;Hermolao, quidam; Orcas marinas 
HitBi- effeopinantur. Horum, duo effc ge- 
fulc,c.:4. pera, ex Plinio & Oppiano colligere 
licet. De Oppiani Orygein fequen- 

tibus agemus. Hic Grecis eg 7 6- 

es lev feu ie/ecen, fodere dicitur; quod 
adotcum ut pofthac dicemus, acce-- 
'denteluni, prioribus pedibus terram 
effoderedicatur. Plinius, à Formam 
Íípe&es,unicornem & bifulcum facit; 
& quidem ex Ariftotele. Ex capra- 
rum Iylveftrium eosdem genere. Có- 
trario pilo veftiri, & ad caput verfo; 
quod & tauro Aethiopico, competit, 
Eundem perpetuó ficiétia Africgge- 
nerare, & naturalocipotu carétem, 
" & mirabili modoad remedia fitien- 
tium,apud eundem legimus. INam- 
que Gerulilatrones, eo durant auxi- 
lio, repertisin corporcipforum falu- 
berrimiliquoris hauftu veficis. .Al- 
bertus, magnitudine hirci efle, bar- 
batuni fub mento, in erérno verfari , 
& facilélaqueo decipi fcribit. Hero- 
dotus magnitudine bovi comparat. 
Nec nos quicquam certi de ipfius 
forma habemus. Cornuain othnium 
feré muíxis oftenduntur atra, in ex- 


Forma, 
Plin.H,N. 
1.41.c.46. 
Arift. H.A, 
liz46:t. 


Plin.H.N, 
l.10.c.73. 


tremo miucronáta,pto ccare animar- | aut pifcis venenati morfu lzfi, aquá ; 


tium,longitudine, craffitie;& numce- 
tonodorum variantia. Icones düo- 
rumhicdamus. Anejusfint;an Afini 
Indici,ne Aldrovandus quidem defi- 
nire audet. At quia Aethiopes qui 
Sili vocantur, iistanquamarrmis cons 
tra Struthiophagos utuntur; & hzc 
duriffimafint, mucronata; longa, & 
cavà, videntur ejusdem efle. /Egyptii 
multa deco commentifunt.  Syrii 
nempe ortum fentire ; atque etiam 
clamore edito fignificare : contueti 
ftellam, ac veluti numen adefte fen- 
tiat; procumbere adorabundum: feu 
fingulari quadá fympathiá,fcu, quod 


HISTORIA ACATORALIS 


Japud Albertum legitur ; imbrem & 


leícunt, | 


& frigusprzteriiffe, frigoris nimium. 
impatiens, percipiat... Quomodo fe 
erga Lunam & Solemgerat, Aldro-, 
vandi verbis exponam.lidem,inquit, 
4E gyptiiimpurü,utinquit Orus &c. 
Aldtov. p.515.b. D. ufque. ingratus &c 
impius in eam Oryx videri debeat, 
Addunt, ad ortum folis converfum 
alvum dejicere; & perpetuam fitim. 
perfetre, Meminit Orygis Columel- 
la& Martialis:fed vix ejusdem credo: 
Hiceum fxvum vocat : Ille inter ea. 
qux ad cultrum in leporariis repo- 
nuntur,enumerat. Oppiazi Orygemita 
Aldrovandus, interprete Gyllio, de- 
Ícribit, Oryx, inquit; in fylvis verfa- 
tur feris infeftiffimus: colore eft la- 
Ceo &c. Aldr.p.5r6.a. D.ufque. Fla- 
ctenus Oppianus, Diverfumà fupe- 
riori effe; vcl exinde non malé colli- 
gas, quódilleinter capras; quz.timi- 
dzreferatur;hicveró, feroxfiu De 
cornu quidem nihiladiecit ; at adie- NR 
ciffetfi unum habuiffe fciviffet, Ae- A144 
lianus quadricornesit Indiareperiri 

fcribit. |. AmbrofiusParzus , cuius- 15... ,. 
dam ferz ,in quadam marisrubri in- L«cs.,- 
fülà Cademothà Arabibus di&a,;in- ^" 
colis Pyrrafoupi dictz,ex Cofmogra- 
phia I hevetimeminit; Magnitudi- 
ne eft mulo par; capite nonabfimiii; 
urfinis veluti pilis veftica , fed haud 
adeo obfeuris, verum ad flavum in- 
clinantibus, bifulcis,ut cervus, pedií- 
bus. Duo procera fed minimeéarbo- 
rea capite geftat cornua;unicorniurà 
cornibusafbnia. Indigenz; beftiz 


Aldr. Hifi. 
Bif&l. e. y. 


in qua aliquot dies eiufmodi cornua 
infufa fuere, hauftá ;, ftatim cohva- 


— 


ARTICULUS VIL. 
De Cervo. 


(CC Erinomen, à cornibus quz gé- Aldtovid,. 
rit, (ea Grecis x£e&(& ) apud Lari: Hifr-Bifal 

nosfümtum eft. Apud Grzcos plu- PRA 

rima obtinuit hoc animal nomina. 

Dicitur namque ihadQ., vel quali 4s 

Q0; id eft,levis; vel quaft £Ao$Q. 2jg 72 2A- 

x&v 35) b youget 2g: av wuxrapay Tícopei $5. — 


- 


lab:xxxv. 


Cervus : 


z22 LL. 
a m A 


LZ 
rm a aa aa 
b e 


Hlippelaphus ma: 


Cervus Bur 2 
gundis, ; 


SS 


ud TA 

Ww 
Mus 
MNA 


Tab :xxxvi 


Cervus 
mirabili . 


Oryx Cervi fpe: 


aer aliis Afco. 


N 


"t 


DE QVeADRVPET. 


Yon) 7G lAxérey TSc 0Qéc » 9] 2209 78 £A: » nl 
mirum quód circa lacus & aquas li- 
benter verfetur; aut quód cornu ejus 
fuffitum ferpentes fuget; autquódi- 
píe cervuscornu ad faxum attrito ni- 
dorem excitet , quo ferpentes é ca- 
vernis pelli. Dicitur &z A499. ae- 
esvocdei, Bios Det? 9-, Laconibus 
inprimis, xyroc, Nicandro , veeorówos; 
"y e Ac mepydes (epi vme, V arinus zaetAaQse 
Td; mpuTov TixT&T4c, CL Vas primum pa- 
ticntes, Procas VOCAU, Qveaixas, mTWXac 
Hinnuluscervi,dicitur, i33,222acvar- 
Sede, ve[Oposs «ejas, quafi XoTjeus y quód in 
fpelunca adhuc jacét, xeupiae & pne 


é7 
quindecem oftentabant ; Gefnerus 
prodidit. Differunt veró hzc cervo- 
rum cornua abaliis, quód cum omni- 
bus fint cava & in mucrone demum 
concreta;cervis tantum folida fint; & 
cüm czterorum offibus adhareant; 


Ariftot. E, 
Adz.c.1. 
& V.3.c. 9. 


; j - in.H. 
cervorum tantum curibus enaíeun- l'ireg^ 


cur, Necullum animal przter cer. 
| vumeadem mutat. Fiunt adco foli- 
da & dura,ut foliditate ad lapidum 
| naturam accedant. Ínveteratum per- 
quam leve redolicur , przfercim & fub 
; diofuerit;itaut nunc humeat; nunc 
ficceícat, | Gefnerus obfervavit in 
confümmati cornibus muctrones, f1- 


Difrigi , Animal eftbifulcum, forcipé proun- | ve ramulos fupremos ; qui bini alio- 


gue habens;pilo molli, & fi Junio cre- 
dendum, intus cavo, idcó commod? 
natat. Coloremipfi Pollux tribuit, ém- 
£a; qui fit tnigixr(Q- Aevnaic yes s 
foemina przcipué, & hinnulus. Eu- 
ripides &aX/o» vocat, fcu fpadicei co- 
loris, EuripidiezuS94,,à colore 75e7«- 


Plia.H.N, 5;c; feu phazniceo dicuntur. Dantur 


1.8.6,31. 


tamen & albi,qualis erat Sertorii cer- 
va, quam effe fatidicam Hifpanix 
gentibusperfuafit, Cornuaipfiinter 
reliqua animalia maxima: Cervg nul. 
la; repertz tamen cornigerz , quos 
Maximilianus Czíar obífervavit , & 
Scaliger vidit. Anniculis nondum 
cornua nafcuntur , ni(i quoad indi- 
cium, fitinitium quoddam protube- 
rans, quod breve hirttumque eft. Bi- 


 misprimumcornuaoriuntur fimpli- 


cia, & rectaad fubulonum fimilitudi- 
nem, quamobrem zws72A/u, fubulo- 
nes,cos perid temporis vocant. Tri- 
misbifida exeunt, quadrimistrifida 
atque deincepsad hunc modum pro- 
cedit numerus, ufque ad annumíex- 
tum. Conftat tamen in multo plu- 
res ramos illud diftribui. Habuit 
Guilhelmus Bavariz Dux bina; quo- 
rum utrumque, unum & viginti ra- 
mosfundebat. Albertus teftatur ca- 
demin Germania ad undecimum di- 


Aemiliae, vidi. Vidit Aemilianus in penu Fer- 


de Kumi- 
nancbus. 


raric Ducis,cervuminterfectum,ma- 
| gnitudine equo pauloinferiorem;cu- 
juscornua adeó erant ramis referta ; 
utneillis Germaniciscederent. Sed 
& Antuerpiz in pharmacopolio vi- 
ía, quorum fingula ramos cirgitcr 


| quiaut terai fubinde fpe&tantur, fe: 
| ptenos, & in codem loco flipitis lati- 
tudinemfex digitorum ; inferius au- 
tem fuiflealios binos ramos & admi- 
nicula. . Obfcrvavititem inter cra- 
nium cervi & cornua , oflicula five 
tubera gemina oflea protuberantia, 
levia , duos circiter digitoslonga, eó 
brevioraquo cervus natu major eft, 
Horum fingulis fingula, ait, adnaíci 
cornua, perfymphyfin quandam & 
quaficoarticulationem, | Addit de- 
nique, fubulonis cervi cornua fe vi- 
dite , dodrantis circiter longicudi- 
ne : furcariivero vulgo didi, quitri« 
museít, duorum & amplius dodran- 
tum. Quz hic expreffimus, lzvia 
erant, albicantia , $& minimé rugo- 
fa. Singulisannisítato veris cempo- 
re caamittere , Ariftoteles prodidit: 
qui etiam tradit, captum fuiffe, cujus 
cornibus viridis hedera innata fuif- 
fe quod & apud Plinium habetur. 
Caltratis deluere Oppianus author 
eft, Ethzcde Cornibus. Quantum 
adalias partes, Facies ipfis eft carno- 
fa, nafus imus, collum oblongum, za- 
resapud Oppianum quaternz , toti- 
demque meatus. Mufculi tempora- 
les & exiles & debiles; aures fcitac ac 
velut diviíz, fed przeipitanter, qua- 


pfo monte verfantur, Dezres habent 
quatuor utrinque , cum infra, ut an- 
notat Albertus, quibus molit cibum; 
& infuper duos alios magnos;qui tna- 
ri quam faeminz majores funt ; ver- 

gunt 


Arift. H,À. 


l.4.€.f. 


Oppian, 
Cyüeg. 


les peculiariter iis Ariftoteles ad. Arift H.4, 
(cripfit; qui circa Arginufam in Ela- '« re. 


$g HISTORIA 


untautem omnes deorfum , ut re- 


pandi videantur. "Vermes conti- 
nentomnes fuo in capire vivos, qui 
pde naíci folent, prodente Ariftorele fub 
Plin.H.N. lingua , in concavo, circiter verte- 
Buc. bram quá cervici caput innectitur, 
vermibus qui in carnibus enafci fo- 

lent; haud minores, continuos, nu- 

mero viginti. Ac fuere qui plures vi- 

dere, & quidem difcretos: fuere & a- 

lii, quinullos. Dicunctitidem intra 
oculios vefpas enafci & provolare. 
Ariftor,H. Sa2g25,aqux fimilis eft, & nullas con- 
A1.3.66. tinet fibtas, fi Ariftoreli & Piurar- 
chocredimüus: Baldus Angelus Ab- 
batius,coagulatum fc obfervafle fcri- 

— bit, idemque aliorum obfervatione 
Plinle. | conftare, Oculos habet magnos. Cor 
item proportione inagnum , quan- 
tumomnibus timidis effe foler. De 
lapidein oculi cantho varii varia. A- 

ricola lapidem Belzahart : Bellu- 

Scllig.Ex- neníis Bezaar.. Scali.er lapidem effe 
set pegar. Antecenrefimum;inquinan- 
numincervo pulla eft. Poft eam z- 

tatem accreícitad oculi canthum ;i- 

píis offibus atque in os protuberans 
concreícit, e duritie qui cornu fu- 

peret. Quáparte prominet, rotun- 

da elt, infigni nitore, coloris fulvi, 

non fine veft giis atriorum venula- 

rum, Taatalevitateur pene tactum 
effugiat. Ita enim fefe tubtrahit, ut 
fcipíam propemodum movere videa- 
tur,&c. Scribonius, oculifordes vo- 

cat. Offiin corde omnibus prope 

cervis reperiuntur: aunofioribus ta- 

men majora, minora junioribus, cru- 

Jordan, de  &. : : 4 - í 
phznome. tO interfecta, inquit Jordanus. Vi- 
nispftis di, inquit idem , exedtos propé co- 
pi lumb;ni ovi magnitudine , laminis 
conflatos, & quod jucundum fuit a- 

fpe&tu, poftquam comminutus fuit, 
repertum eft osin meditullio, fimile 

cxteris offibus corde prognatis, cir- 

ca quod putamina hzc fefe aggre- 

gando amplificaverant , & in hanc 

molem atque duritiem calore cordis 
extorrente lapillum  produxeranr. 
Gefnerusá medio Aucutíti duntaxat 

ad !dus ufque Septembris inveniri 

ícribie;, Renodzus in junioribus, 
nonos,fed cartilaginem efle, Ner- 


NATUR AL TS 


cis interdum formi, decuffatim mu- | fexuintelligit. In Africa nonreperi- 


52i dió cii imc 


vum feu cartilaginem nerveam Bra: | 
favolus vocat. Andernacus, finiftro 
dete&tofinu, maximequearteriz to- 

tà bafiapertá,firsdicesilliu: & mem- 

branarum fequaris , inveniri tradit. - 

Nam artceriz aortz, venzque arte- 

rioíc & membrznarum earundem ra- 

dix, ex offea illa carcilagine cordis 

procedit. Cauda ipi exigua cft , v:culi 

marini modo. Crar4 perquam graci- 

lia, Featres plures. Geziralenervofum - " 
more Came]i. Inzeffinum vam tenue Ariftot. 
imbecilleque , ut etiam leviter per-B-A.s —. 
cufferis, poffitrum,;i cute adhuc in. ^" 

tegrà. Felle vacareajunc, fed intefti. Plin.H. 
numadeó amarum, ut ne à canibus P," 
quidamattingatur, nifi cervus prz- 
pinguisfit. Achaini in cauda id ge- 

rete creduntur; efleq; quod ibi con- 

tineri aiunt , colore quidem fimile 

| felli fed nonita utfel humidum, fed 

lieni parte anteriore fimile. — Cerva 
cervomiaorceft : animalahàsafpe&tu 
egregium, mutilum cornibus, vifu a- 
cuto,mirz velocitatis, Quaterna ha- 
betubera,utvacca. Galenusde fz- Ariftor. 

| tus tunicis agens, acde venis & arte. «^. 

| risque exuteroinipfum inferuntur, ^ 
| aflerit , quód in omnibus animali- 

| bus, quz fuapte natura ad filicodum 

funt proclivia, uccervis & capris, va- - 

forum productiones matricibus funt 

connexz, non per tenues modó mé-- 
branas,fed cumeisetiam per carnes 

V wilcafis , Velut pinguedioem quan- 

! dam, fpecimen effe mirabilis provi- 

| dentiz. Dorfu dum pingue efle Op- 

| pianus dicit , de utroque (ine dubio 


Locwus, 

ri Ariftoteies& Plinius prodidit,con: ener: 

tradicente Virgilio & recentioribus, RN 

In Apulia fzpé exercitus fpeciem. 

prebent, & Ferdinandum Regem 

Neapolitanum eo deceptum , nec 

non Jacobum Caldoram folertiffi- 

mum fuz zt.tis Imperatorem,prodi- - 

derefcriptores. In Cathaix provin- Pontas.l. 

cia Bargu & copiofifunt, & fepétam Mimi: 

cicures, ut eisinfideant. . In Bata- ek 

via, referente Hadriano Junio, toto lunias Ba- 

illo colliumarenariorum tractu, cum MUR. 

interiectis convallibus, qui Egimon- | 

dam ufque ab Ha, ienfi nemore in. 

longum potrigiturymagna eorundem - 
| Copia. 


/ 
i 


» 


Aelian. H, 
A.l.5.c:56, 
Arift.H.A. 
ló.c,219,.- 


"Martyr. 
Decad. O- 
€€an,7,C. 2 


nia aluntur. 


DE QUAD 
copia. InBritannia palmatorum Ca- 
pitolinus meminit: albos & nigros 


| 


RUPEDIE. 


iumentorumutuntur. Vehiculo,in- 
quit Sigifmundus Herberfteinius, in 


dari quidam affirmant. In regione | Ícaphz pifcatoriz formam facto,cer- 


Chicorariorum in orbe novo, tefte 
PetroHifpalenfijadcó cicuresfünt;ut 
perindeacapud nos caprz, alantur. 
Cretenfemagrum cervo egere Soli- 
nusícribit, Cydoniatarum regionem 
fi exceperis, At Varinus Achzina- 
rum cervarum meminit,quz & ezrabu- 
và dicuntur,ab Achza infulzillius 
civitate. Bellonius quoquenon pau- 
cosibi reperiri reliquit , quod infula 
noxiis animalibus careat. In Cyprum 
€ Syriaideó transnare , quód pattio- 
num quzillic ampliffimz dicuntur; 
defiderio teneantur, apad Aelianum 
habemus. In monte Afiz Elapho a- 
pud Arginuffum fcilfis funt auribus, 
quod & Hellefponti cervis, modó ci- 
tatus authoradícribit, M. Aurelius 
Imperator, cicuresibi nafci, addidit. 


, Vosiungunt, inquo homo, necervo- 


rum citato curfu excidat , pedibus al- 
ligaturilorum,quo cervorum curfum 
moderatur finiftra, dexteràveró ma- 
nu baculum tenet, quo vehiculi, fi 
forté in aliquam partem plus zquo 
vcrgeret, cafumfuftineat. Atque co 
vehendigenere viginti milliaria fe u- 
n3 die confeciífe, cervumq; tandem 
dimififfe, camq; ad Dominum fuum 
ftabulaque confueta rediiffe ; dice- 
bat, Tantaamoris libidineflagrant, 
ut totá diead venerem ferantur, Ad 
menfem ita agitati, mox defzvientes 
alterum pauló minus menfem abíu- 
mere,Budzus prodidit. Certanc cum 
pro foeminis, & victori, ut domino, 
obedit vi&us, fequiturque ut herum, 
Ifi Albertofides.  Impletis foeminis, 


Apud Scotos grandes funt, & tam |feparari per feipfos mares, & propter 
frequentes, ut folemni plarumq; ve- | libidinis graveolentiam , quemque 
natione,nuncquingenti, nunco&in- | folitariumícrobes fodere, nore hir- 
genti , nunc mille profternantur. | corum foetere , facies quoque nigre- 
Suntexhisnonnunquam quiadipem | fcere afpergine, & ita degere,quo uf- 
decem polliceslatam habent... Dan- ; que imberaccedat, tum paícuarepe- 


8p 


Geaeratio- 


tur & numerofi , in Hebridum infu- ! tere, Ariftoteles author eft. — Coire Ariftor. 


larum monte , cuià Cervo nomen 
eft. Xapitanoviorbis regio,referen- 
te Petro Martyre, cervorumarmen- | 
ta habet,ut nosboum.Domi pariunt, | 
domi nutriuntur ,foluti per nemora. | 
paftum quzrendo , luce durante va- 
gantur, ad vefperam pullos domire- 
lictos revifunt, & intra cortes claudi 
íc, ac natis fuis depaftis mulgeri fi- 
nunt,In Gallia quoque circa Fontem 
bellaqueum funt numerofi: In Flori- 
da funt partim domeftici, quales fot- 
téin Xapato; partim fylveftres, quo- 


. rum quidam bovem adzquant, qui- 


dam mínores funt. In multis Germa- 
niz locis cicures in foffis circa mce- 
In Helvetia minus ho- 
die abundant., quód fylvz propter 


" frequentiam incolarum , indies mi- 


bÉec 


nuantur. InFercynia , colorenigri- 
cantesreperiri,à quibusdam accepit 
Gefnerus. In Dikilapporum denique 
rcgione, funt eorundem greges, & ' 
NorvegisRhen dicuntur,noftratibus 
cervisaliquantoó maiores. Lappivice 


| 


incipitmerife Augufto & Septembri 
abAr&uro,implenturque paucis dic- 
bus & multz. Cerva plzrumque fuüb- 
fidens coit, quód marem ob conten- 
tifimum impetum fuftinere neque- 


l : . 
at:aliquando tamen more ovium fu- 


ftineb;/& focias declinat, cum turgen- 
teiam venere,coitum appetit, Op- 
pianus magni celeritate currentes 
feminas iniri reliquit : mares veró 
duobus pedibus quantum poffunt, 
curfimque fequentes coitum abfol- 
vere, Tranfeuncin coitu ad alias ii- 
dem,redeuntque ad priores. Plinius, 
cicuresnon concipere, nifi ab infan- 
tiafuerint educatz ait, Ferunt ute- 
rum o&o menfes: pariunt magná ex 
parteunum. Incrementum hinnulo- 
rum velox, Cerva cum parit,pituito- 
fo humore purgatur, aliàs aunquam. 
Dü lactat, fefe dimittere Pollux pro- 
didit, Ge(nerus rcfellit, Delongzvi- 
tate cervorum quzdam apud autho- 
res occurrunt. Heíiodus in verfibus 


A,]. 6. 


* * 


029. 


Plin. H. N. 
1.10.c. 63. 


! 


Arift, Lc, 


Asti, 


qui tamen in operibus non extant, . 


M 


corni- 


Vox. 


Sympatbia 
ev Antipa- 


thiaA. 


Plin.H.N. 
l10,c55. 


Plin.H.N. 
l.8 c.52, 


Ingenimm. 


p HISTO'RIA XuUTURALIS 
cornicinoveém noftras etates tribuit, |ftendunt. Gaudent Goo feula 
quadruplum ejus cervis. Sic feré cis incultis,fylvoíis, & nemorofis, ubi 
360o.annos viveret. Plinius;poft cen- | fdlum bonum & pingue eft.  Sylvas 
cum annos aliquos captos cum tor- | quoque;vineas & locaapricaamant 
quibus aureis, quos Alexander Ma- | Mas eli&tis paícuisadfylvam fe cele- 
gnus addiderat, adopertisjam cute; | riter recipit, fed eandem non ingre- 
in magni obefitate. Tempore Caroli | ditur: foemina, denfioracjusloca fc- 
Gallorum Regis , qui tempore fchi- | quitur, Meliora quandoque pafcua 
fmatis inter Clemécem & Urbanum | na&i,femper tamen ad priftinaubi e: 
VI. vixit;captus eft ad Sylvanedtum. ducati funt, redirefolent. Eminens, 
cervus, iti cujus torque latinis literis | uno minore cervo comitatusincedit, 
fcriptumerat; Hocme Czfar dona- | quem argzgerus venatores vocant, 
vit. De Cajo Julio Cacíare etfiid capi | Pafcuntur tota pené die: & füb meri- 
vix poflit: poteft tamen ad Carolo- diem ubi fol maxime fervet,in umbra 
vingorum aliquem referri. Theo- | delirefcunt.— Adeó funr timidi , ur 
phraftus etfi octogenatio major obi- | inproverbiumabiverint: & Cantba- 
verit; conqueftus nihilominus eft de | rion Arcas ab oraculo cervus fit di- 
natura,quoód cervis longiorem quàm | &us. Saltuvalere,vellocus non pro^. 
homini vitam dederit. Taceofacram | cul Francofurto, à cervino faltu no* 
Dominz cervam apud Paufaniam.; | men mutuatuso(ftendit. Duo ibila- 
quz tempore Agapenor:is hinnulüs| pideserecti, prodente Gefnero, cer- 
erat: nec non Diomedis cervum, qui ! nuntur , interítitio pedum hominis 
rempore Agathoclis,poft aliquotné- | mediocrisquafi fexaginta. Tanto e- 
pefecula,captuseft. Cafíaris Augu-4 nim fpacio faliiffe illic cervum,idque 
fti cerva , cum inícriptione torquis, | etiam fupra plauftrum oneratü ; cum 
Noli me tangere, quia Cefaris fum, innu- | venatoresinftarent. Requiefcunt in 
meris propemodum luftris ab ipfius fuga , dum quiinfequitur , appropin- 
impcrio , deprchenía fuiffe dicitur. ' quet, & tum iterum fugiunt, Ubiani- 
Q uidamztatem ex ramorum multi- | mum defpódere, relictis fylvarum o- 
tudine colligunt,quodAtiftotelinon | pacis, in campeftria fe coniiciunt, & 
placet. AuthorPhilomelz cos glo- | interdum ad vicos & villas propius 
citarcícripfit, Virgilius graviter ru- | accedunt. Secundo vento plerurma: 
dere. Mutantvocem profexu, Bre- | feruntur. Dejfolertiain eludendis ca- 
visfaeminis, maribusproductior. 4- | nibus;ita Budzus.So/ere cervos aJüt; 
micitia ipis cum attagene ; at cum | fimul ut fenferint rem fibi efle cum 
aquilá, vulture, ferpente, canibus,ti- | afleclis infeftis , fimul & fagacibus, 
gride, belluis; aricte, vulpium ganni- primumaliosaliosque fugz lapfos; 8c 
tu,cacto;afpalatho,rubris pennis, ho- | gyrosconglomerare; deinde fiporró 
ftilitatem gerunt. Attagenes fxpif- | urgeantur,ftabula cervarum popula- 
fimé dorfoipforum infident, & pilos | rium, cervorumq; diverforia petere; 
vellicant. Aquila infidens cornibus | ibiq; inter turbam promifcuam,quafi 
multum pulverem voluratu colle- | intranebulas erroris canini fefe con 
&umexcurit in cervi oculos, pennis | dere, interdum gregarios aliquorin- 
ora verberans , donec przcipitet in | deabigere,atq;adaliquantum fpacii 
rupes. Cum ferpente ipfis puzna. In- ; permixtim veftigia facere , ad nego- 
veftigantcavernas , nariumq; fpiritu ! cium canibus exhibendum. Cum au-- 
extrahunt renitentes, Ideo fingulare | temaliquantifper hac ratione conte: 
abigendis ferpentibus; odor adufto | chnatifunt,abillorum comitatu fubi- 
cornucervino. In Libycis finibus ab | cófefubducentes, per tramitem de- 
iisdem jacentesimpeti, apud Oppia- | vium longiufculé abfcedunt, deinde 
numlegimus. Cactum (i cervuscal- | interfiftunt, utinterim canes veftigia 
cet & faucietur, offaejus nullum fo- | cervulorum aut cervarum excipien« 
num edere poflunt. Afpalatho tatus | tes, diverfiabeis auferantur. Cumqi 
cmeritur, Ingenium íequentia o-! hzc ftropharum commenta canum 
, ; expe- 


rr  ÀAÀ€—Ó Qa n 


A 


Acl, H, A. , E AUN 
t'.' rummotfum, cácros. Sollicité etiam 


1.1.c.8. 


2^*D QUADRUT?TED. 


' expetientüiffimorum odorandi vis vi- ] mentoaliquo przditum, idq; mirabi- 


cerit , ad alia denuofe vertunt fubfi- 
dia; cujufmodifunt, per fua quadan- 
tenus veftigia recurrere : deinde fpi- 
ras fugx intorquere multipliciter & 
varié,& quàm fieri poteft perplexiifi- 
mé , tum raptim longius procurrere - 
&c. Vifusquidam in armentum bu- 
bulumirrumpere,;in bovemq; primo- 
ribus cruribus infiliens armisq; com- 
plexusadlongiufculum fpacium vel- 
ut equo ve&us, poflremis pedib. cer- 
ram ftringere, ut odorem fui, quoad 
fieri poffet incertum, canibus relin- 
queret. Vifus,referente eodem Bu- 
. dao, qui inatboremin denfo & opa- 
co (itam infiliveric, in cademgq; fubli- 
mnis, ramis fruticis ipfo faltu divarica- 
tis fLecerit, ficintercept?, ucinde de- 
filire non poflet. Contra noxia grami- 
nacinaram edunt: contra phalangio- 


cavent, ne quandoin vulnera recen- 
tia folis radius incumbens , carnem 
priufquam cicatrice obducatur, pu- 
ttefaciat.Dictamnum herbam extra- 
hendis fagittis montítravere percuffi 
co telo, paftuque cjus herbz eje&to; 
quod Diofcorides & Tullius capris 


Pin.H.N. adícribunt. Maria tranant, gregatim 


18.c.52. 


HN 


nantes,porredto ordine, & capita1m- 
ponentes przcedentium clunibus , 
vicibusg:sadterga redeüres.Hoc ma- 
ximé notaturà Cilicia Cyprum traJi- 
cientibus, nec vident terras;fed in o- 


^: dore earumnatant. Ínfirmos ponunt 


inultitno ; nec citius folvunt, quàm 


-Adian. B. (ecundos ventos fenferinc.. Pingue- 


A.l,5. c.56. 


ícuntzítate, & idcó latent, quód fe 
fuz corpulentiz pondere facilius ca- 
pipoffefentiant. Sed & cum cornua 
depofuere occultantur interdiu, idq; 
in opacis locis , ut mufcarum tzdio 
vacent; pafcunturque perid tempus 


Arift. H.A, hoGtu, donecrecipiant cornua; qua 


l.9.c.5. 


ubi concreverinr, foli exponunt, ut 
excoquantur & ficcefcant., Ubi ve- 
róattrituarborum,, cum caffcalpunt, 
nihil indolerefentiunt , in patentia 
prorampunt. Defodere, poftquam 
depofucre eadem, fama cít.. Verum 
alii, alterutrum duntaxat defodere, 
Ícribunt. Dextrum cotnuncgantin- 
veniri, inquit Plinius, ccu medica- 


91 


liusfatendum eft , cum & in vivariis 
| mutent omnibus annis : defodiq; ab 
| lisputant. 


ruifcribat. Abiectain vivariis negli- 
gi, nechumo obrui, obfervatum eft: 
quin & in fylvis in aperto iacentia fz- 
péreperiuntur. Serpentibus abundé 
faturati, ne venenivirus noceat , ad 
flumen contendunt, & ore fummé ce- 
nus corpora demergunt , nec citius 
bibunt, quàm vifrigoris cogéte hau- 
ftum venenum per oculos defudádo 
clachrymaverinr. Vincentius Bellua- 
cenfis efu ferpentum caligini oculo- 
rum mederifcribit. Capri,nonfolum 
cicurantur,íed etiam vocati ad homi- 
| nemaccedunt. Frena & iuga ferre,a- 
pud Calpurnium legimus. Certé fe- 
prem cervorum bigas in pompa Pco- 
lomzi fuifíe, author eft Athenzus: 
Helio:abalus veró iundtis quaternis, 


in publicum proceffit. Taceo Mithri- Aclisa, H. 
dati Regi Ponti pro corporis cuftode Abg eeg 


fuiffe;& Sertorio Romano Hifpanor. 
Ducicervamalbá in comitatu, quam 
ille Dianz numen fingebat. Affucfa- 
&umá Ptolomzo quedam ut fermo- 


nem Grzcumintelligeret, Aclianus Ael-H.4, 


refert. Inpariendofemitas minus ca- 
vent, humanis veftigiis tritas, quàm 
quz íccretz& ferisopportutz.Sceícli 
ante partü purgantur;utfaciliori utá- 
tur utero: poftquá peperere , involu- 
crum primüm exedunt, mox herbam 
quandam deguftant , fic ad prolem 
redeunt. Non qualibet autem partus 
fuos educare, Solinus auther eft ; te- 
neros ftadiosé occultare, &abícondi- 
tos inter pfunda fruticum, vel herba- 
rum, pedum verbere caftigare adla- 
tendü;scum maturueritad fugárobur, 

| exercitio docere curfus,& affucface- 
refalireperabrupta, Mulcétur fiftulá 
| paftorali& cantu,interdum ita, ut in- 
| terim pafcua negligant. Quantumad 
fenfum, fierectas auriculas teneant, 
acerrime fentiunt;fin demiflas, facilé 

| opprimunctur. V ifu valere velid argu- 
mento cft, quód woe^eréc Oppianus 


vocat. Dc fuia Cibis in diverfa abeüt piis Ci 
lüdorustradit,carnesha- 


authores. 
bere teneras; &faciles concoctu pro- 


M 


p puer 


tai Ariftotelesid definiftro Atiftot Le. 
prodidit;quamvis inEpiro dextrü ob- &14o. 


02 

pter motus frequentiam : fiveró ca- 

ftrentur,antequam cornua crceícant, 

Peu 5i magis temperatas fieri. Galenus du- 
im tfa- * " . . 

rasfacit, difficiles concoctu & me- 


cult 1.5 c. 
e.&t,  lancholicas;alibi,afinorum carni fi- 


miles. Simeon Sethi, bilem atram gi- 


gnere profitetur, cavendasq; zftate, 
quód tum propter lerpentum etum 
venenatz fint: fi frequentius fuman- 
tur,corpus tremulum facere:per hye- 
mem tutius fumi. Jülio Alexandrino 
praíftac caro hinnuli ,, quanquam & 
vetuftioribuslaus, neq; tamen vetu- 
lis; aetatis longitudo in caufa, uc velin 
trimaátu commendaripoflint.. Gon- 
fiftendiatas, uclongiffima, fic dete- 
rior cadem, creícente feraper ficcita- 
Arift-H.A. te & carnis duritia, 'Tépore libidinis 
4629. eam vitiari, & hircorum inftarfcece- 
re, apud Ariftorelemlegimus. Avi- 
cenna quartanas ejus etu induci pu- 
tat, AtPlinius,quasdam fe faeminas 
principes fcire teftatur,omnib.matu- 
tinis carncm eam deguftare folitas, 
& longo xvo caruiffe febribus, quod 
ita demum exiftimant ratum; fi vul- 
ncereuno ihnterierint. Alii,diuturnita- 
tem cervinz efu fibi pollicebantur, 
quód vivaciffimum animal effet. He- 
p«r pravum effe Vincentius Bellune- 
fisfícribit. Cerzaa recenter enata, in. 
delicatorum etiam: cibum venere, 
Bruycrinus;clixati & pofteainfruftu- 
V^ inMr- |a frigifcribit, In Mediciza, pili. pellis, 
du woedulld fevum, cerebrum, pulmo, genita- 
le,cor y offa, coagulum urina, lachryma, cor- 
auinprimis, locum habent. Pzl vulvx 
fuffiuntur ; fuffitus contra abortum 
Gilen.in. facit, Pe///sramenta defecta pumice; 
Euporill5 &^ ex acero trita, igni facro illinun- 
tur. Si cadem cum pedibus dextris 
portz infigatur, ingreffum animalis 
venenofiprohiber. Eadem adinvo- 
luntarium urinz exitum , in ftratis 
remedium. Med4/;leniendo doloti 
eft przítantiffima: ferpentes inuncta 
fugat : perfufis aqui aliove liquore 
fervido, peculiare eft remedium: in 
aqua, potui data, inteftinorum tor- 
mina fedat: dyfentericos dolores per 
clyfterem injecta , fopic : utererum 
duritiem inpeffisintrufa emollit. De 


Iul.Alexád, 
lir.car. 


Galen. ; À i. T urit 
Boer ejusdem in menftruisapetiendistifu, 
c. s. ita poft Agricelam Mizaldus, Simc- 


HISTORIA XCATURALIS 


dullz cervine drachmas duasvel tres 
pro corporis & etatis modulo;inclu- 
dantur ín linteolo murido & rato, 
poftea püdetido muliebri inferantut, 
filo extra pendente utretrahipoffint, 
módo tunc fe offeraropportunum ac Mizald-— 
ftatum purgationis tempus , & pr- Na 

i i : phor. 96. 
paratum fuerit corpus, prefcriptaque 
vitz ratio, Sevwm,podagricos dolores 
lenit: adlentigines facieiadhibetur: 
combuftum & cüm oftrea tofta com- nisocr. 
mixtum, perniones fanat: uteris ex- res de 
ulceratis , recensac viridis fubditur. REN 
Cerebrum, incoxarum &laterum do- 
lore,reftituendisque fra&uris laudat 
Rhafis. Pulzo, clavos, rimas, & cali 
vitia tollit,íi Plinio credimus:impofi- 
tus & fepe renovatus, ex calceamen- 
tolzíos pedes, affirmante Marcello, 
perfanat,.Suntqui phthifico profuifle 
Icripferüt; ficcatum infumo , tritum- 
que in vino. Cinisin olla fidtili exufti, 
multisad fufpirium& dyfpnzam pro- 
fuit. Gezizale ficcatum & tritum cum 
vino contra viperarum morfus exhi- 
betur:tauro cum vino illitum, ad co- 
icum eundem excitat; aridum;,contrà 
difficultatem mingédi aut colicá va- 
let,fiaquainquaablutü fuerit biba- — 
tur. Magi,utauthoreft Pliniüs;partü 
contineri promittunt, fi mülieti can- 
dida à pectore hyenz caro, & pili 
feptem, & z enitalecervi; illigenrur 
dorcadis pelli,& collo fufpendantur. 
Offa ad ventris profluvium Galenus Galen.Eu- 
inungijubet. Sextus veró, patellam Po" * 
cervinam,fitecum habeas,negatfür- - ' 
gere inguina, & qua ántefürtexe2 ^ ^ 
runt, eadem tacta redire. "Cor cum 
pelle & cornu combuftiim; vulnera, 
iisdem cumoleo inunctum;fànat, Os 
de corde;initeranridota habetur. Ea- 
pis quiin! corde aut vulva reperitur, 
contraabortum facit. Codzu/us hin- 
nuli in utero occifi ; przcipuum eft 
cótraferpentium morfus remedium. 
Uuliter quóque bibendum, morfoà 
canerabidodatur. Quin contra ci- 
cutz & fungorum efümfacit. 7riza, 
fplenis dolorem anat, ventriculoque 
& inteftinis inflatis prodeft. Lachry- | 
724, intet füdorifera cenfecur, tdntosr de 
queciet , utpzné totum Corpus Íolvi ad praxia, 
credas, in vinimomento exhibitum, "P245 


Quá. 


I 


- 


DE QUADRUPED. | g 


Quiparteprominet, rotunda eft, in- 
figninitore colotis fulvi, non fine ve- 
fligiis atriorum venarum , tantálevi- 
tate, ut penéta&tum effugiat : ita e- 
nim fcfe fubtrahit ;. ut propemo- 
dur feipfam movere videatur. Cor- 
zumaximusufus cíl. | Excyphisfan- 
guine adhuc madentibus, aquarhi- 
Zotica, contta malignas febres deftil- 
latur. ritur aperto igne & phi- 
lofophicé , & non tantum ad fudotes 
& adverfus venena commendatur ; 
fed & contra varios morbos. Floridz 
infülzincolz infantiumlabiis perfo- 
ratiseaimponunt;ficà vetieno illefos 
fore fibi perfuadét. Andernacus col- 
lyrium exeodem;cum thure,plumbo 
ufto; opio &c. & aqua plaviali; cotifi- 
cit.ldem;acetoincoctum vel tritum; 
porrigini & impetiginibus inungitur: 
cum lenticula & fevo cervino; lenti- 
gines dc facie tollit:accenfum, nido- 
re fuo morbum comítialem prodit: 
adverfusfcrophulas tritim cum fpó: 
giis;in quibuslapidesreperiuntur, z- 
quali menfura ex vino aut aqua quo» 
tidie bibitur:ad polypum cum fanda- 
racha natibus inflatur : ad dentium 
albedinemin cinerem in olla nova 
redactum, cum maftiche, & fale am- 
moniaco mifcetur:cruduminq;aceto 
fervefactumi,maxillàrum,à dentitio- 


cant. Quidam rubei,quidamalbi to- 
ti. Hos cervorum Reges dicunr Indi; 
& yXtac macaiie appellant. Alii noftra- 
tibusautiidem, aut valde fimiles for- 
tia,magnitudine, ingenio: Acz/buame 
nuncupát. His minores O)zsubrlama- 
carse in magnam generofitacem de- 
genetahtà ccrviná cimiditate:effero- 
ciuntvulnerati, adoriüntür venato- 
res,fzpé occidunt, Ejusdem molis & 
motis funt 7 balbuicamacame , fed im 
pates animo. Minimi funt £azazzaca- 
74e , fortaffe potius caprarum $enus. 
In Duarhe, Xapidá, & aliis noviorbis 
plagis$;cervorum erant attüienta,qu&- 
admodum nobis boum, ( prout fupe- 
rius diximus. ) dorni pariunt;nutriüt. 
| Soluti;pernemora paftum quzrendo 
luce durante vagantur, ad vefperatri 
pullos domi retentos revifunt; intra 
cottes claudife ac natis depaftis mul- 
geri patiurirur , nullumaliud lac ; aut 
ex aliola&te cafeus. In aliquib.Occi- 
dentisregionibus vexati cxfiq; à ve- 
natoribus, querunt herbà Atochielt; 
(fic vocant Batbati; & fpecies pulegii 
eft) hac tecteantut reftauratione vi- 
rium; novam pertiicitatetn ácquirüt: 
majoris illis ufus eft, quam dictamni 
! virtus.In Virginià cervilongiote caus 
| dà funt przditi quá noftrates, & cor- 
| huum exttema in dorfut recurva 


. ne doloreniadimit: aduftum & cum ; liabent. Cervorum Ameticanorum 


Nieremb , 
H.E.1,9. 
€.59. 


vinotritum;deinde Circumlitum,va- 
cillantes dentes confirmat. Hxmo- 
ptoicis cum trazacantho medetur: 
dyfenteriam feu uftü,feuingalredam 
reda&tum, fanat: ad vomitum, cut. 
fulphiatís vivi pufillo ; in ovo forbili 
exhibetur. Sextus cóbuftutn ex oxy: 
melle fplenetn ficcate affirmat, — Ad 
colicam ex iisdem tenierisremedium 
Marcellus habet , cüiüs defcriptio: 
néapud Aldrovandum vide. Contra 
lumbricos Galenus cum ebore pro: 
pinat; Sunt qui cretam , feineti fan- 
&um, vitellam affum , admifcent, & 
cum melle placentam parant. : Ad 
profluviurà deniq: muliebre, & pr&- 
focationes uterinas adhibetur. In 
Differentis nihilferé occurtit, prater 
eaquzapud Nierembergium legun- 
tur. Cervinü,inquitifte;non fimplex, 
Novz Hifpanix genus. Macagme vo- 


| quodddgenus Lerius vocat Seeuaffeu; 
: qui differüt à noftris,quód rultó fint 
| humiliores, mitiota geftét cornua, & 
cqué pilos demittantatque noftrates 
caprz. Inplagisnovi Mexici caudam 
habentvaldepilofam, alii prolixam; 
nonaliterac mulz, cujus zquantaut 
füpetant molé. Maximi róboris funt. 
Duxquidam Hifpaaus duos injanxit 
manfüetos rhedz fuz vehendz. De 
Cervopalimato, ita Aldrovandas. Dixi- 
mus ex Tulio Capitolino, Gordiani 
fylvam memorabilem picta in domo 
toftrata Cn. Pópcii; interalias pidtu- 
| rás,cervos continuiffc c c. paltnatos: 
| hof: Gefneto prímü vifos,cosdé cum 
dorcadib. platycetotis. Carerü cum 
pottmodum]oan.Cajus medicusBri^ 
tannus hzcilli cornua ex Britania mi- 
fiffet,mutatà fententiá, doctiffimo ili 
! médico, qui cervum palmatü revera 


M 3 efTc 


| 


ax 0 HdÓSTOR pk 


NATU RALIS OR 


€ffe judicabat, quod & mihividetur, 'nonimpreffisalté veftigiis,& pernicíi-: 


alfenfit. Nam cum cornua bhxcautz- 
quent;aut etiam fuperent, &longitu 
dine & craffitudine cervinum; cófo- 
num eft;corpusanimalis,cervi potitis 
quàm platycerotis fimile effe.In Per- 
fia circa Schamachiam, Karabach, & 
Moragé,fpecie Dame,fubfulvos;cor- 
nuatretrorfum incurva, abíque nodis 
habentes,quos Turca I zeiran,Períe 
Ahuinveniri, Oleariusauthor eft. 


Olear. Iti- 
ner. 
Orient. 
pj. 


ARTICULUS. VIII. 


De ragelapho , €9 "arando. 
T Begelaphus indc nomen fortitus 


efle videtur, quod hirco & cervo 
fitfimilis. Volaterranus & Gcínerus 
Hippelaphum Ariftoteli dici volunt, 
Ícu à fimilitudine ica dicatur; jubam 


Aldr. Hift. 
Biful.c.29. 


tate infidiantiain vallib. animália ef- 
fugiat... Cornuageftat prealta, qua: 
ftatim à fronte ramis duob. latis mu- 
cronantur quafi indigitos. In medio; 
ramulus veluti internodiurn intetie-, 
&us, inde rurfus in ramoslatos, digi-; 
torü expanforum fpecie muctonacos, 
exeunt. Cornuafunt alba;venulisq;: ' 
longis -diftin&a. Diffcrunt ab alces 
cornib. alutudine, à cervilatitudine,. 
ab utrifq;colore; & ramorum. multi-. 
tudine-Currédolea in rergü demittit: 
nà (tanti; frontem pené ramiinferio- 
restegunt.His inferioribus,concreta 
frigoribus fluminaad potum capien- 
dumrumpere fertur. Sylvarum fru- 
&ibus& arborum mufco vefcitur.La- 
tibula ftruicin montib.Septentriona- 
libus, & in Mofibergum, aliosq; Nor- 
vegiz montes intefioribus frigoribus — , 


enim habet , feu à magnitudine ur | procedit. Capitur ab hominib. adu- 


hippofclinum; majorcnim & craffior 
cervo eft. Germani Coranbtbitfch vo- 
cant, feu, quod fit nigrioris coloris 


fus domefticos. Namad conficienda 
itinera domaturà curforibus;ad ope- 
raruftica ab Agricolis, Caro eius é 


b y 
quàm cetyus, ut Agricole placet; feu. ferinisillorumlocor. optima & deli- 
quód loca in quibus carbones fiant | catiffima. Natura animaleffegregale; 


frequentet, & herbisibidem nafcen- 
tibus pafcatur,ucFabricio vifum. Ma- 
joreft & robuítiorcervo. Villos ni- 
gros ingutture, longosin armisgerit. 
Ideoàcervo,barbirantum & armor. 
villo diftare fcripfit Plinius. Suprema 
pars dorfi cinerea eft , ventris fubni-. 
gra; villi circa genitalia nigerrimi, 
Cererisá cervo non differt. Nonalibi 
quàm iuxta Phafin amnem nafci pro- 
didit Plinius,fed falso, Nam & apud 
Arachofios inveniuntur Tragelaphi: 
& in 'Torantinis Konigfteinianisque 
Mifniz faltibus Bohemia vicinis ca- 
piuntur, In Anglia quoq; cervi nigri- 
cantes reperiuntur, ab hisforté non 
diver(i. Tarazdus Barbaris Pyrandrus 
& Pyradus , Hefychio forté £42ae0;, 
Septentrionalib. Reezfchier ; dicitur. 


Plin,H,N. 
1,8.c.32. 


Magnitudo ei qux bovi, caput majus | 


cetvino necabfimile,villus albus ma- 
gnitudine Urforum. Tergori tanta 


duritia,utthoraces ex eo faciant. Pe- 


Aldrovan. 
Hift. Biful, 
€.36, 


cócavas, &mobiles.In curfu enim cas 
explicat. Ipfe ad celeritaté expeditif- 
fimus, ira ut & fümmas nives calcet 


! & milletarandorü armenta, in vaftis 
Icptentrionis fylvis aliquando cófpi- 
ciferunt.Faemellzramiscarept. Re- - 
periunturin Norvegia, Suecia,Lapo- 
nia, & Polonia, AuguitamV indelico- 
rum bini cumfellis, phaleris, &phre- 

,nis,erantaliquandoaddudi. De co- 
loris in ipfo mutatione , ita Soelizius. Solin. Po- 
Hunc tarandum, aftirmant, habitum lyhiftc.j5. 
metu vertere, & cum delitefcar , fieri S. 
fimilé cuicunq; rei proximayverit,five | 
illa faxo alba fit, feu fruteto virés; ive - 
quamaliamprzferat qualitatem. Fa- 
ciunt hocidemin mari polypi,inter- 
ra Chamzleontes,Sed & Polypus,& 
Chamleonglabra funt, & pronius 
eft cutis lxzvitatefpeculi modo proxi- 
mantia emulari.In hoc novum eft;ac 
hingulare, hirfutiam pili, colorü vices 
facere. Cetezumquis ille Plinii & So- 
lini Tarandusfit, nec Gefnerus qui- 
demre&é noffe vifuseft. Nam modo 


tht | cam Turone,modó cum Rangifero, - 
&us habettorofum , ungulas bifidas, | 5 


dequoiníequentibus eundem facit. — 
Ácon quam hic damus,veriffi- T 
.maelíle creditur. 


*o* 
t d 


ARTI. 


4 


XXXIV. 


, 
, 


Tab 


phus 
cenmima 


2ela 


K 


'gargtus 
Hip 


" 


BE 


4 


E 


"ab:xxxvit 


^ 


Reínthier 


Cervus Palmatu:s 


2T S 


pyiefien 


"Tarandus z lara 


ALII 
D ANRSS 
EAS CU OS E ORAN OR NE EE EET. 
S REDE TAS NDS ANA ANE AEN NERONE REREN NS 
EE SEES SS 


I : SENS ASERSNS 
: : WES TAG AA E — AANN 


BÀ 
SE ANN 


€ eo 
-- ORE S S ERN 
A A 


| 
r] 
i 


CODE QVwADREPET " 


recetvorum, altitudine & ctaílitudi- 


ARTICULUS IX. neafello pares , tiBiarum grácilitate 
| : fuperant. Caputhabent inftar vitu- 
De Rangifero; li;jcollumjubatüm velut equus: Cor- 


nuafroridofa, lzvia, gracilia , oblor: 
gà,adtérgum porrecta: Cztera; fia- 
bita ratione & fervata magnitudinis 
proportione, cervos communes imi- 
tantut; TaccoJulium Caíatem Sca- 
ligeram, quzrangiferoab Olao Ma- 
gno tributa alciadícribit: Utuc veró 
fit diftinctum ab Alce; vel inde colli- 


Et IN Defcriptione Rangiferi j quem. 

eju, — .' Kee2 Vocant ; non conveniunt au- 

 thotes, Albertus fpecierii cetvi re-. 
prafentare dicit , fed majorem elle, 
Corpore, colorc infignem; & ad fu- 
gam celeberrimum. Tres, fecundum 
eundem, cornuüm ordinesin capite 
gerit, itautin fingul:s bina fint cor- | gerelicet, quód Olaus Magn rerum 
nua, & caput ejus virgulis compofa- | feptentrionalium peritiffimus, diver- 
rum videatur, Exhis duo czreris , fislocisde iisdem agat. Inveniuntur 
majora, inloco cornuum cervi , quz | in Lapponia, Suecia; Norvegia; & vi- 
adperfe&am magnitudinem augen- | cinis Ar&tico locis; Cibus ei mufcus 
tür, adeóut quinq; cubitorum men- | montanus,eandidus, przfertim hye- 
furamaliquando attingant, & ramis | me nivibus in fuperficie foli cooper- 
vigintiquinque confpiciantur. Duo | tus: quas licet denías naturz inftin- 
etiam in médio capitis ; ut damatuim | &u pérforat, cibum Pup Ae- 
habentur, mutilis & brevibus ramis | ftate veró foliis ac frondibus atho- 
mucronata; Denique alia in fronte 
antrotfum véría , offibus fimiliora; 
quibus in pugna potiffimum utitur; 
Olaus Magnus tricornem effe feri- 
bit; de genere cetvorum, fed long? | 
proceriotem, velociorem, lógiorem. 
Rangiferum duplici ratione dici; 
tam quódin capite alta corhua, vel- 
üt quercinarum arborum ramos fc- | 
tat: cumquod iuftrumierita cofnibus | 


rum, ftando eundoque mélius quàm 
fc inclinando floribus ac herbis , pro- 
pter cornua nimis antrorfum incur- 
vata vefcitur; idq; laterali & obliqua 
eapitisinclinatione: Edu&iin tranf: 
marinas terras non diu fuperfunt, ut 
in Holfatia € Pruffia compertum: 
Hucà Guftavo Rege Ann. 1553: miffi, 
& fylveftrilbertate donati; an fobo- 
lem reliquerint, nunquam comperiri 
pe&orique;quibu: hyertaliaplaüftra | potuit; Quia vero & fylvefttesfunt 
trahit, impofita; ranga & loga patrio | & domefticishorum lac,pelies,rietvi; 
Íermotie vocentur. —Cotnuurn vc- | offa; cato, ungulz, pili;u(ibus huma- 
ró duoczterismajora, éoloco liabe- | nisinferviunt. Lac nutrimentum eft 
re quo cervus : aliud in medio capi- ! domefticum;ferum, potus. Pe//js te« 
tis , ramufculis circumftantibus c: | gendis & corporib. & lectis; & equo: 
teris brevioribus fitum , quo contra | rumfellisinfervit. Quia valida & te- 
infeftasbeftiaspugnat. Jubaturmige- | tax; ad culeos & diverforum opifi- 
rere collum,& ungulasrótündas.Jo: | camfollesadhibetur, Nervi loco li- 
lanes Agricola ttidentem dunta- | ni confuendis veftibus deputancur. 
xatinfaftigio cornuum liabere, & ifi ' Ofs & cornua ad arcus parandos fu- 
. faltibus Poloniz repéftiri , prodi- | muntur, Carzei vento & fumo fic- 
peecte, dit. Julius Caar bovem cervi figu« | catzzad plures annos durant. ,. Un- 
Gaio, tam facit, cüjusà media fronte intet | gulzípafmaticis profunt. Pali pre 
aurcs, unumicornu exiftar excelfius, | — farciendis fcllis & pulvinaris 
magisque dire&um his, qua mobis bus ütuntuf£. 
notafüuntcornibus. Abeiusfummo, Tu 
addit, ficut palma ramique late dif. | 
funduntur. Defcriptio Damiani à | 
Goés , alei potius quàm Rangifero 
| competit. Apollonium Menabenum | 
Medicum fifcquimur, funt ex genc- | 


ARTI- 


96 
XOGUPDAROEICULL IUS »d 
De ees s 
S Ed & defera A4lcemire au siis di- 


(crepat. Paufanias fpecieinter cer- 
vum & camelüfacit; nafci apud. Cel- 


Aldr. Hift. 
Biful. c.52. 


Paufan. in '*. au UT d 
Elias, nibus non poffe ; hominum odore à 


Baoticis. ]Gmepercepto,;in foveas & profundif- 
fimos fpecus fefe abdere. Secundum 
Czfarem, funt in Hercyniafylva, ea- 
rumq; con(imilis capris figura & va- 


rictas pellium, fed magnitudine pau. 


Cafar 1.6, ló antecedunt, mutilequefunt corni- fent. 
bus,& crura fine nodisarticulisq;ha- | 


de bello 


Gallico. benoneq;quietis causà procumbunt: 


neq; fiquo affli&ta cafu conciderunt, 
etigerefefe aut füblevare pofsüt, &c. 
PliaH.N. Pliniusjumento fimiiem facicni pro- 
L$645. — ceritasaurium & cervicis diftinguat. 
Haudilli diffimilem, tiotam in Scan- 
dinaviainfula, nec unquam vifam in 
hoc otbe , multis tamen narratam 
Machlin , fed nullo fuftraginum fle- 
xu:ideoquenon cubaater, fedaccli- 
vem arboriin fomno, eaque incisáad 
infidias capi, aliás velocitatis memo- 
ratz. Labrum ei (üperius przgran- 
de, obid retrogredi in pafcendo , ne 
in priora tendens involveretur. Idem 
apud Solinum legimus. Dodoneus 
hucStrabonis verba trahit, qui dicit, 
$uabo — Alpes, peculiarisformz belluam, ut 
GcogiJ,.4 memoriaz prodidit Polybiusgignere, 
habitu quidem ad cervi ftaturam, 
collo duntaxat excepto & villis , in 
quibus capro perquam fimilis eft; ge- 
rereque füb mentocarnis globum ad 
palmz magnitudinem , capillofum , 
crafficudinem pro cquini pulli cauda 
habentem. Cardanus alcem à Julio 
Czíare deícriptam putat; aliis credi- 
tam, magnum animal appellat. Sca- 
ligerlicet duas alces effe dicat; hoc 


Solin. Po- 
lyhift. 32 
& 3j. 


tamen animal bifontem nuncupat. | 
Olaushancferamalcem ubiq; vocat, | 


& onagrum. Erafmus Stella medium 
quafigenus inter equos & cervos al- 
cem ponit, easdemque cornua quot- 


Lémnius annisamitterc. LevinusLemruus ca- 
in Mira- , : 

E [ [o - 
cu.Nar, prarum effegeneriscredir. Miecho 


vius crura abfque articulis przlonga 


HISTORIA CATVRALIS. | 


tas, explorari, inveftigariq; ab homi-: 


habere, utbifontes,ait. Germanis 
dicitur (*fenb/feu mifcria; tum quód 
fin. ulis diebus morbo cotniriali la- 
boret, neccitiusab eolevetur, quàm 
dextri pofterioris pedis ungulam au- 
riculz finiftrz immiferit; tum quód — 
leviffimo etiam vulnere accepto; éx-- 
fpiret. Caterum magnum animal | 
ita defcribit Cardanus. Sub boreali pp- c... 4L 
lo animal nafcitur cervo frmile, cruribus vo.de (abs 
arterioribus longioribus » carmeam habens vate 
promufcidem brevem tamen. Habet 

cornua peculiari quadam forma pradita, 

e nulliferme animali fimilia. Nam cra[f- 

fà ab imo , ubi affendunt , latiora palmo 
Menabenus veró hanc par- 

tium exteriorum defcriptionem de- - 

dit. Habes boc animal crafüitiem , altitu- 

dinem & proceritatem mediocris & 
pinguis equi. Hwmeri deprefhores &z 
humiliores funt partibus pofteriori- 


! bus, Capite aliquantulum pronum 


incedit. A fummo capite ufque ad 
humeros, & maximóé in cervice e(t 
huic magna pzlerum prolixitas & fyl- 
va, ita ut collum & barbam hirci re- 
praíentet. Ia aliis corporis partibus 
pilorum longitudine non differt ab 
equo, fed deníitate fuperatur, craffi- 
tie verofuperat. Color plxrumq; ver- 
gitad cinericiam albedinem; provi- . 
cif&cudine tamen anni temporum , 
pili varias habent in colore mutatio- 
nes. Caput eftoblongum & gracile, fi 
conferatur cum toto corpore. Labra 
magna;prominentia & crafIa, & ma- 
xime fuperius , quod premufcidem. 
Cardanus vocavit. 0slongum. Dez- 
?e non admodum magni, neclon- - 
gi. 4wreslongz latzque.  Fammi- 
neusfexus cornibus caret, at mafcu- 
linum genus multifida , , & ramofa 
cornua producit; fed non tam longa 
& frondofa ut cervi vulgaris. La- 
tiufcula fünc craíficie feré duorum 
digitorum. tranfverforum. Si unius 
cornufiguramfpectas, ttiangularem — | 
feréformamdeprehendes,& magnz 
avis alam extenfam dices: fi pondus, 
duodecim feré librarum majorum e- 
rit. Cornua, additidem , mutat hoc 
animalftatutis quibusdam tempori- 
bus,ut-cervi folent, Unumaliquam- 


diu 


ou 


Tab: xxi : 


Dromedari 


RN hy 


NS 


I 


c 


ACER 
NEN 
OM 
p 


Dromedary Tab:xun 


arr, 
7 uu, o 
", 


TIU 


72 


NN WW j 
N NS Ni 


Sc 


- Mio Sete, .' 
€. afp: Merian | feeit. T - 


Ss 
[f ia 
di ANT E. 
APA 


Tab:xriv 


T A E E TRES 
ARIES 


em WRRCT 


TERR 
SN 


Miro 


retyont mntm 


Gefnerüs 
n Alce. 


e eíLinfpitata diícernitur. T ransmittit 


3mac, nüllam in pilis cavitatem fepe- 


DE 0QVADRUPED. 


diu fuitapud me;qued ut matura po- 
ma folent, fponté deciderat. . Id 
ftirpe manifeíté dignofcitür ; duo 
alia parva habeo; duorum aut trium 
forte ab ottu menfium , pauló ante 
animalis mortem abfciffa , quz inolli 
quadám lanugine ; anguine etiatn 
imbuta erant. — Eft praterea, obe- 
fo & grandi ventre ut vacc& fuat. 
Cauda mirüm in modüin brevis, 
ungula biüdz ; ut bobus; Ec hxc 
omnia Deodozes ád alcemi refert; 
quz alibi , DEo volente, exatina- 
bimus. De Pee fcribit Géínetus; 
denfam & folidam effé , üt validos 
etiam i&us pun&ira czfimqüe factos 
avertat, & fertei choracis inftat ho- 
dié expetatur. Adthoráces 4b alu- 
tariis, pifcium adipe praparatür ; üt 
imbtemarceat. A ceérvina cui firhilis 


A LLLLLLLLLÉLBÉLLLLL—————————————— 


enim fpiritum üt ab oppofita inanti 
percipiatur, quód fit ncatibus plena, 
& concavos pilos habcat; Gcínetus 
tamen iü ungula intcgta, quatn cum 
ima parte tibiz pilofa fe vidifle aftir- 


tit. Poffünttamen meatus quiin vivis 
erant , in mortuis collabi, przferrirà 
longo poft temporc. Cornua dem,li- 
bras circiter duodecem appendere 
tradit , effeque longitudine feré duo- 
rum pédum;nó ramofa;,üt cervorum; 
mucronibus tamenaliquot divifa,do. 
dtantem latajarmi potig quam cornu 
figurá, & advchi ex Litliuania. Cor- 
nu veró Magnz ferz nomine ad AI- 
drovandum miffum , feptem rantüm 
libras duodecim ünciatum appendit, 
&a juxta caput craffitudiiie ut vix iiia- 
nu comprehendi poffit, quinq; órria- 
tum miuctonibüs hinc inde binis,mox 
abuno latere,alio, & ab altero, Ctiam 
alteriusoftendetis rüdimeriturn, lati- | 
tudo iriter primos ramos trium feré | 
dodrátum. Tota fere tibia fimül cam 

ünguibo libras pendebattres cam di- 
midia;lcon quz hic exhibetur Aldro- 
vandieft. Ad Naturam ipfius fpedat, 
quod animalhocá venaroribus agita- 
ruümad aquas cohfugiat;Scaquam ore 
hauítam , fervidath ih canes evomat: 
quod raró folum confpiciatur,fed ter- 


pa—————————————Ó ÀÁ—Á— 
——————— — 


xánivibusobté&a multa progredian: | 


: | 97 
tur fimul: Unum proceditproperan- 
do,utoccalio poftular;alia fingula fe- 
quüntür cundem tenorem& modum 
fervando , & primi veftigia calcando; 
ita ut fiquisrei infciusipfairfequatur 
uniustanturn veftigia fe cernere exi- 
ftimet: quàd fitis laborisque adeó fit 
patientilfimum, ut diem noctemque 
iminenfa fpacia privatürn cibo,confi- 
cere poffit:quód pülli caprüadeó fuc- 
ceflivé maníuefcát, ut riatutali utgé- 
te fiti maxima cerevifiz vafa à difcü- 
benribus propináta ebibát:qnód tan- 
tám vim in ungula geraht ; ut tactum 
ictülüpum illico interimat,&claben- 
te cane;oppofira arbor elidatür,quafi 
fungusadeflet:. De7/rincibis;hec 
dixifle fufficiat; carhibus ubig; vefci 
tegionisincolas,& recentibus, & fale 
conditis: ctaffi tamen& melancholi- 
ci fucciapparere. In Medico ufa,cornua, 
Aervi,& naue, laudantur. Corzaac- 
lim intef adftringetitia duhtaxat há- 
bebantut:poftintet antepilepticare- 
lata funt; modo inter feftuth affüm- 
tionis B: Mariz virginis & nativitatis 
ejusdemabícinderehtur. Alii;die ZE- 
gidii fefto demi debere opinantur. 
Ner viadípaftnuminSuccia adhibern- 
tut. Modusadhibeündi; zonam ex eo 
facere;& tnetnbro Ixfo circufnligare. 
Fàgusícuungula,Epilepfiz & bvfte- 
ricz affe&ioni convenit. Conditia- 
nes ad efficaciam requifitx ; ab Olao 
Magnopohüntur. Ungula exterior, 
inquit ille , dextri lateris pofterioris 
pedisonagri;(fic alcem vocat)iaícu- 
li,qui non genuit, abfciffi à vivo pede 
fecuri, velalio inftrumiento avulfa, 
poft mediü menfis Augufti, fpafmum 
aut tnorburi cáducum patienti adhi- 
bita,continuó fanat. Applicaturre- 
&6, fi velfiniftrz manusannulati;ad- 
ponatür: vel annulus ex eodem fa- 
&us , eidem indatur: vel pars unguis$ 
finiftrz palmz imponatur;manusque 
in pugnum complicetür: vel ejusdem. 


| portiuncula in aurem fihiftram mifla; 


& aliquandiu veluti fcalperido mo- 
veatür.Suffocatai mulieri,rafüra cuim 
Zedoatia, anaticis partibus feliciffi- 
- mé exhibetur. Formulas ex ea 
antepilepticas in autho- 
ribus vide. 


N ÁAR- 


Vfesr: 


08 
ARTICULUS XI 
De «Rbinocerote. 
Rsoceen nomehná cornu,quod | 


ih nare püllulát , nomer darum 
eft. Quidam apud Diaconum, /é- 


Diacon; 
ions vem AEggpim Appellant» alit e 
Baonc, Paüfáia ; AEtbiópicum quadrupedems 
íed taürüm ; fed falsó. In ZEgy- 
pruim non potuit nifi fortuito cafu 
infeiti; Paufanias veró ii ZEthio- 
pia taurim effc dicit; qui ob fimili- 
tudinem cornü ab ignaris Rhinoce- 
ros appelletur: Nullim ánimal eft, 
cujus defcriptio ; inquit Aldrovandi 
continuator ; magis fit in lubrico. 
Plin. H.N. Et certé Plinius breviter fe expedit. 
hTe19.— pyuum ejip narecormi longitudinem cum 
elephante parem ; crurá multo brevio- 
ra , colorem buxeum.  Tantundem & 
Phous — Agatharchides apud Phorium pró- 
Biblioth. tulit, Nicolaus de Comitibüs V ene- 
Cod.z;o. 


tus, Rhiinocerotem fuillo capite, bo- 
viná caud, elephantino colore, cor- 
nu bipedalis longitudinis gerenteril 
nobis fingit ; in provincia Mangi. 
KlanH. ZElianus , qui Grzcorüm permultis 
A117.€.44 & Romanorum vifum& bené notutn 
defcribere frigidum cffe putat , in 
fumma nare cornu gctere ait,mucro- 
nis acuti , robore nec ferro quidem 
concedens: pellem tante firmitatis; 
ut zgré jaculo penétrari queat. 
De Corzu maxima eft ditcrepantia: 
Tertull... 1 ercullianus unum tantum adíignat: 
contraPra- Martialis veró duobus deprazliari 


rem. an feribit. Utrumque hoc,fecundum 
carrda, eundemin capite; fecundum aliosin 
o7 — humero dextro alterum & brevius 


efle. Nummus Domitianiutrutnque 
innaribus ponit. — Alii majus cotnu 
in nafo, minus in fronte, aliquo fu- 
pra fpacio , collocant. Sédnec de 
forma ejusdem conveniunt. Alii 
redum inftar tubs , linei nigrà 
transcurrente ponunt : alii fine li- 
$trabo Ge- nea. Attemidorus apud Strabonem; 
£446 qui Rhinocerotes longitudine pa- 
rum ab elephantis excedete Ihagni- 
tudine tauri , formá apro proximà 
Diodorsi. efle ait , recurvum & omni olle 


cul. Biblio- 
thec.l. 4. 


bum, hzcque de ea à fe dici,quód fibi 
| vifa effet. AcBontius,quem in 


durius facit. Diodorus fimum,| Dimicaturus , cornu ad faxa limato 


HISTORIA NATURALIS 


Agatharchidas & Solinus repan. Solin Poly-. 
dum vocant. Addit Artemido- hike 63. 
rus , belluam duo cingula tanquam 
Draconum volumina dorfousque ad 
uterum circumeuntia habere , alte- Á 
rürn jubam verfum , alterum ad Jum- P. 


Capra Bontius 
Medic.In 


Pazaartica citavimus , quique Rhi- ; 
dor.p.16. 


nocerotem vel centies non tantum 
cavez iticlufum , fed & in fylvis va- 
gantem vidit, ita nobis eum defcri- 
bit. Cute nigra eft cinericia, in- 
ftar Elephantinz , rugofa admodum, . 
cum profundis plicatutis circa latera 
acin dorío: cratffamadmodum habet 
pellem ;, ut quz i&ui Japonicz ma- 
charz facilé refiftat.. Neque enim 
hzc beftia , (ut apud no$ pingitur) 
fcutis munita eft ; fed hx plicatura- 
hos clypeos menriuitur, neque una ! 
parsdurioreftalteri. Roftroeftpor- ' — ^ 
cino; fed ante acutiore ; neque tam 

obtufó ; in cujus extremitate cornu 
iftud extat , unde nomen fortita | — 
eft bellua; aliad altero majus pro 
ztate Rhinocerotis., Coloreetiam 4 
cornti vatiat , mod nigrum , mo- m 
dà cinericeum ; riodó album eft. | .- 
Magnitudine autem corporis medio- 

cris ftaturz , Elephantem proxime 
accedit inediocrem , nifi quód pe- 

dibus fit longé humilioribus , & 
propterea etiam tam confpicuum- - 
non eft animal. Locus íi quaras, 
invctiitur in Africz defertis ; Aba- 
fia; multis Afix locis, regno Ben- 
gala,& Jacazru. Neczvo Ariítote- 
lis Grzcis notus erat , nec Romanis 
ante aum uztbisconditz DCLXVI. 
Q uis primus monftravcrit ,nteran- 
tiquariosnon convenit. Dio ab Au. Dio Hift 
guíto primum in triumpliali pompa Tr. 
ttaductum; ait: At Plinius, Cn.Pom- ptis, H.N] 


^ 


Pompeii Romana fpe&acula,Rhino- x: 
cerotem nefciviffe; reliquit. Herbis Bontius | 
& virgultis perquam fpinofis vefci-l* 
türjnatn linguam habetatfperrimam. 
De Na£sr4 hoc duntaxat conftat,cum 
Elephante inimicirias gerere , nec 
fzvire in hominem nifi laceffitum. 


prz- 


Tab: xxxviu | 


| 
l. 
J 
u 


y 


[| 
) 
M 
) ii i 
(Nim 
N Wiz 
(A WA 
ANSA (4l , 
: hi L ii 
og — z 
9 SN 
T 6 
A ^R 
m 
z 
o 
j [o 
J) . 
4 a5 
2 o 
4 ^ 
" Ha 
2 | - 
5 a zu 
INS Y 
i 7, fax 
, E 
/ fu 
3 
SN TS A 
NN ES EA 
NSNNSSSSNS zz 
NS ; 
NS ; 


- 


preparat fe pugnz : in dimicatione 
alvum maximé petens , quam fcit 
effe molliorem ; perruptoque car- 
nium ambitu exahguem facit: quód 
fi alvum contingendi copia non da- 


tur, contra ipfe à probofcide & den- 


tibus idus; deficit ; & opptimitür: 
lrritatus , inquit Bontius ; homi- 


- hem fimul & equüm, tanquati puli- 


 Catrzibus vefcuntür Mauri : quz tam 
ncrvoía , üt dentes fetratos exigat. 


.. quzdain diftingui, affirmare non au- 


cem ptolternit ; quem deinde lám- 
bendo necat, dum afperitatelingu&, 


. cütedccarneusquead offahominem 


denudat. Sclopeto lafus, dumper 
fylvas fugit ; quicquid obvium eft; 
cum fümmo fragore ac hotrore au- 
dientium profternit, etiam fatis crás- 
fasarbores. Hiftoriam infignis ejus 
ferocitatis, videapud eundem. Huc 


pertinet ex eodem & illud ; quod: 


caro iirificé gaüdcat , tiec pius 
etiam  irritatus vindictam  exet- 
ceat ; quam catulo fuo provideri: 
Fote lües imitatur; ^Grunnit enim: 


Gutisin vino macerata ; à Zacüto ;in 
malignispropinatur; Corhüvene- 
no extinguerido quidarn propinant: 
lautiotibus apud Romanos pro gut- 
toinbalneiserat. Ineo oleumaffer: 
vabaturloturisidoheum. Iti Geserá 


fim. Diciturtamenin Africa depre- 
henfus ; magnitudine afini fylveftris ; 
tornü bicubitali ; pedibus eetvinis; 
auribus equinis;cáudá boviná; 
CAPUT Il. 
De "Ruminantibus non Cor- 
nugeris. 

ARTICULUS 1I. - 


DeCamelo: 


JDE QVADRUPED. 


99 
áptiffiunum : velab aua) humile & 
breve ; quód quando onerantur; 
dt huthiliores fiaht ; accumbanr : 
vel quafi spp. cürvus , quod 
inedia femora curvet ; ntpote ju- 
Xtd crurum 
furi ac decurtatum ; ut Artemido- 
tu$ ex Eveni fententia derivat ; di- 


altitudinem | conci- - 


citut. Bifulcum eft animal ; fed ita, pecrisri). 
ut à pofteriore parte ad fecundam Ariftor. H. 


usque digitorum flexioném pei bi- 
pertiatur: át anteriorleviterbiparti- 
tus fit; ad primos usque eorundem 
nodos : fiflurarum veró intervalla 
éxpleat quid , quale & anfcribus. 
Peculiaris ipfis in dorfo. gibber ; 
quo cztera animalia carent.  Ha- 
bent & itiferné alterum fuperiori 
fimile : quo £eliquum fulcitur cor- 
pus, übi genua fumrmittit: Papillz 
eiquaternz;quot& vaccis. | Cauda; 


A. I.C.I. 


Scalig.c.&. 


afininz fimilis. — Gezizaleponé idque haiftot. H, 


tam nervofüm ,ut ex eo cohfici pos- 
fit; quo arcus fidiffimé intenduntur. 
In unoquoque crure genu unum: 


A. ljicoi, 


neque plutes plicaturz ut Herodo- Herodoc; 
tus innuit: verumtot videntur, quód 9 Thalia: 


alvo fubduétafunt: | Similisbubulo 
Jalsi; . Clune pro Corporis ratione 
exiguz; | Fel non ditcretutn, fed ve- 
nulis quibusdam confufum. Nulli 
in fuperiore maxilla priores . Zezres. 
Soliexnoncornigeris duo ventriculi, 
quód fpinofüm ligaeumque alimen- 
tum depafcatur. Ideó & membftana 
oris interior , ex toto afpera cft; & ca 
quz ventribus obducitut , fimiliter. 
Medullz & fevi apud authores quo- 
que mentio: Keperiuntur in Africa 
& Afia; Bactrianos inprimis & Ara- 
bas; Anaxagorasetiam inJonia ad 
ütbem Clazomeniam;agtos fuosgre: 
gibus & Camelis depafcendos re: 
liquitut ex Suida vertit Hieronymus 


Atiftor; de 
partib, ani- 
mal.l.5.c.r4 
Plin. H. N: 
l.15.€.37. 


Loctas. 


Wolfius. Romz fuüperato ad Rhyn- Plutarch, 
dacum amnem Mithridate, primtüm in Lucullo? 


vifos putavit Salluftius : at pote- 


o pA [T Á&énus de ruminantibüs Cor- | rantbello Achaico & Afiatico videri. 
lic. " win À , m. : 
n "7 4 Anigeris aéum eft ; fequuhtur, | Prolomzus Lagi Ba&rianam totain uci; 


noh ruminantia; Cael némpe ; & 


nigrám inter alia fpe&tacula exhi: Prome- 
buit. Dclectantur fpinofo ligaeo- 5, 
qué alimentó;juncopraíertim,cujus Galen. Aü- 
fummitatem fzpenurnero abrodunt, tíd.l.-i14, 
Sed nec hordeum purüm vcl cum 

Na feno; 


Carnelopardalis. — Camelus vel ab | E- 
braico Gamal ,. quod. Camolüm fi- 
gnificat ; vel à «pr» laboro , quod 
fit animal ad labores doffuarios 


- . - L 
lu -—————————— ———————— ÀÓB o —— —" —À————— DO — M —— A €—————————————————————————————————ÓA——————— 


HISTORIA NATURALIS 


dem inungunt. Inter Morbes qui- Mri 
bus vexantur , podagra eft & calvi- 

ties. Illa facilé moriuntur: hanc cum Ariftor. H. 
hominibus communem habere pro- A Li, cam, 
ditum authoribus. Rabie corriji- 

untur genitur& cupidi, adcó ut inju- 

riz aliquandoillatz memorcs, in ob- 


100 


fzno , vel gramen tenue & humile 
negligunt; fxpe & catduis contenri. 
Hodie Arabiz deferta transmitten- 
tibus , hordeacea liba quinque qux 
malum Cydonium fnagnitudine non 
fuperent, quotidié dantur. De Pere 


Vartom.Lr. 
€.7. 


Soin Poly- ita Solinus.  Sitim etiam in quatti- 
(te6 Quum tolerant: verim cum occafio 


bibendi data eft, tantum implentur, 


düantum & fatiet praeterita defide- 
tia,& infuturum diein profit. — Lu- 
tulentas aquas captant , puras refu- 
giunt , denique nifi cznofror liquor 


fuerit ; ipfi affidua proculcatione lí- 


murniexcitant,uttürbetur.  Actc- 
centiores, etiam iti duodecemimó in 
quindecem dies toros , fi fors ferat, 
abítinere potü folere fcribunt : imo 
oculatorum fide conftat , in hara & 
Biled Elgerid ; nunquam bibere, 
quam diu viride gramen, quod depa- 
fcant,invenire poflint. De Gezera- 
tiene hoc habemus, à C. Plinio prodi, 


Generatio. 
Plin, H,N, 
1:10.c.65. 


item. Hujus enim verba.  Cameli 
fedente feeminá coéunt , nec averfi, 

fed comple&tente mare ut czterz 
Ariftor. H. Quadrupedes agunt, & coitum toto 
A..j.e«i. die exercent. Detunt receffuum 
folitudines, cum libet coirc , nec ali- 

quis eó cuto accedere poteft, przcter- 

quam paftorarmenti. Degeftatio- 

ne & partu, non conveniunt autlio- 

res. Suidas, decetn menfesgeltare, 
undecimo parere, & annointermiflo 

rurfus prurire fcribit. Secundum 
Plinium , duodecém menfibus fe- 

runt, à trimatu pátíunr vere, iterum- 

Ariftot. H. que implenturapartu. — Atiftoteles 
Ade. ver) , geftationi duodecem dunta- 
xat menfes affignat, & íemperunum 

tantum modo parere, & quidem (xf 

TÓV |L04 AQ. TW QA Va ua Vat) fcribi. Alibi 

Aer Hs tamen decem duntaxat menfium 
Ioiriniia. Tn minit; & vernalistemporis.. Tres 
inprimis hoftes habent, Eqswm; Leo- 

zem & Tabanum. | De equo Cyri hi- 

ftoria teftatur , qui immiffis contra 
Craíi equitatum camelis , eundem 
diffipavit , quód equi ne olfa&tum 
uidem camelorum paterentur. A 
leonibus infeftari ,. /Elianus author 
eft. A Tabanis ne infeftentur , o-: 
mnium pifcium adipe Arabes. cos- 


Alian.H. 
A,1.17. 6.36 


averfüm coire ; ab Ariftotele non 


vios & ductores ad internecionem 
| usque deízviant. Quadraginta die- 
bus totis id fieri, quidam prodidere. i 
Affedionem defcribit Hieronymus. Hieronym, 
In quibus,inquit, Camelum Bactrum D vira Hi- 
enormis magnitudinis, qui multos E 
jam obttiverat, triginta & co amplius 
viri , diftentum folidiffimis funibus, 
cum clamore adduxerunt. Sangui- 
neierantoculi,fpumabatos, volubi- | 
lislingua turgebat, & fuper omnem | 
terroré, rugitusperfonabat immanis. 
De Ziate non convenit inter ícripto- 
res. Ariftoteles plusquamquinqua- AM 
ginta annis viverefcripfit. Solinus Solin Poly 
in centum durare ni(i forte translati hift.c.e:. 
in percgrina, infolentia mutati aris | 
morbos trahant. Plinius quinqua- Plia. H.N 
genis annis, quosdam & centenis vi- pw 
Ad t GA ian. H 
vere prodidit; quod de Ba&riánisab, |, c, 
AEliano fumitur. Ad Jsgezium. & Ipgenmm. 
Mores Ífpedtant , vindic/a , Decilitas , 8c | 
mufices amor , verecundia , pietas & Qivo- | 
sie. Percuffusaliquando; iram re- 
penit longo tempore, & ubioccafio- | 
nem nactus fuerit, malum retribuit. | 
Ad tympani fonitum choreas ducere Bafil. He- | 
edocetur. Includitur , inquit Leo ^ "-ho-. | 
Africanus, junior camcelus , ubi pavi- 
mentum przcalidum fit, ut alcerna- 
tim pedesattoli^c, dum calor urget, 
idque frequentiffimá alternatione 
facit , dum hunc dum illum pedem 
attollit pungente calore, atque intc- 
rim femper ad forestympanum per- 
cutitur, Iníchola hujusmodiícho- 1coA&icas 
lafticus hic exercetur ad arinum in- nusinAfii- 
tegrum,autcirciter. fu igitur con- spl 
firmato hác diuturnitate , quoties- 
cunque tympani fonitum audierit, 
eidem pedumalternatione, eodem- 
queloco per(iftens;duminfonerttym- 
panum , chorez ductum fpe&latori- 
bus prz fefert.. Muficá delectari vel 
exinde colligas quód fefIus non ver- 
beribusfed cantu ad progrediendum 
invitetur. Inmatrem tanti eft reve. Aiiftor.in 
ren tij, Mirabil. 


Em. | 


:£236] 


mil.$. | 


| 
| 


DE QVADRUPED. 


rentiá,ut eam nunquam ineat; nec 
fc,utfaciat,cogi patiatur. Opertam 
cum aliquando violaffet,admifforem 
pauló poft necavit. — erecundiam de 
gencratione.expofuimus. —JPfetatem 
compaífio exprimit. Totá node 
manducant;quod fi aliquis in ftabulo 
zgtotet , cibo abítinent. | Qrosseyrar 
Indidetexere. Cum celeritate ma« 
ximá uti cupiunt , fztus Cameli per 
aliquot milliaria cum matre abdu- 
cunt ; illà abaQi , pullos relinqunt. 
Düm redeunt,mater paffus duplicat, 
quo citius pullisreftituatur.. fum in 
pluribus przftat. — In. Medicina , taro 
provocaturinam.  A4depsgibbi,fuf- 
famigatus confert hzmorrhoidibus. 
Cerebrum exticcatum cum aceto epi- 
lepíiz. Felcum mellepotum anginz. 
Sanguis conceptioni & prafocationi 
inatricis , fi poft purgationem men- 
flruorumadhibeatur. acventrem 
lenit, valdé fubtile & aquefum; 
afthmati confert, & defiderium cibi 
excitat. risa quz fullonibus uti- 
liffima , quod apud Plinium legimus; 
ad dentes quoque dealbandos& put- 
gandos,vim babere credebatur. Caz- 
daarefacta,(olvitanum. | Fizsi cinere 
cum oleo mifto crifpatur capillus. 
Idemalbus cum melle cricustumoeres 
reprimic, & vulnera mundat,. Sere 
é cauda contortx & alligarz finiftro 
brachio quartanis medentur, fi cre- 
dere fas eft. Invenit & zzcibislocum. 
Arabas novimus camelorum lacte 
Gilen.li. vefci. ^"Carnes, teíte Galeno, Alc. 
"Joc id xandtinisinufu, — Heliogabalus ali- 
-Lamprid.ig QUOties in cocnis exhibuit: & calca- 
Hcliogab. nea , quia rnaxime tencra , Apicii 
| éxemplo, comedit. . Apud Judzos 
intet vetitos cibos habebatur. Car- 

nem & lac quidam inter fuaviffima 
cenfent... Hoc; partui vicinarum ca- 

feofz & butyroíz fubftantiz minus 

liabet. In ve//sadhibitos paffim apud 
Hiftoricoshabetur. |. Hinc armatu- 

rz , qua in expeditionibus muniun- 

; tur,nomina;de quibusfi Drus volue 

ritin Philologicis.  Itinera in Ara- 

bia, ZEgypto, &c. vel hodié absque 

Solin.Poly- camelis conficinon poflunt. Sunt & 
hifc.61.. oneri ferendo accommodari, fed nec 
ultra juftum pondera rccipiunt. 


"Izetzes 
. Chiliad.1s$, 
£494. 


lin HN. 


A8,c,8, 


4pul.L1. 
«pol. 


I0T 


Sexcenta pondo communiter ge- 

(tant, licet; fineceffitas urgeat , mille 

ferre pofhnc..—. Dum onerantur, auc 

onere levantur, in ventrem procum- 

bunt, & utíentiunt fe quale viribus 
! fuisonus in:pofitum ,; exfurgunt; nee 

plus recipiunt. | Africani moleftias 

itineris hon incermiffi quinquaginta 

diebus totis haud zgré fuftinent. 

Species Camelorum apud veteres bifitriwis. 

funt variz. Sunt pingues, macri,fu- 
| fcialbi.Dedit & curíus differentiam. 

Dromedarii enim & Dromades dicun- 
| turjqui minoris quidem funt ftaturz, 
fed curfusperniciffimi. Centum & 
amplius tnilliaria uno die peragere 

folere, lfidorus Hispalenfis habet. 
Ariflozcles equis Nifanis vel potius Atiftot, Hi, 
Nifzisprzponi. | Feeminas cffe ve- ^'9*99* 
lociores ab Aclimete Scirimio & 
aliisobfervatum eft. — Przcipua dif- 
ferentia à regionibus fumitur. Sunt 
Arabici, Bacfriani & Cafhii; — llli, bina 
| tübera in dorfo habent. Unde 2/vo 
& dísvem dicuntur. lftifortiffimi ha- $olin.Pol;- 
behtur,& fingula intergo tubera,al- bift.c.e1., 
terutn veró in pe&tere , cui incutn- 
bant,gerunt. Hos, ad equorum ma- 
ximorum fnagnitudinem accedere, 
| YEliahusait. ModernideDifferens Zlian.H. 

tiis Africanorum ita agunt, & in his Pufiehe 
| Samuel Purchafiu. — Camelorum tres Peregiin. 

fpecies habent. | Prima vocatur Hg- -6.e4.fa, 

giumjngentisftaturg & roboris,pon- 

domillelibrarumferens. Secunda 

minor, duplici intergo tuberc, one. 

ribus ferendis & equitationi apta, 
| Bechbeti , dida , quam folam Aliatici 

agnofcunt. Tertiam vocant agva- 

bil, macilentam & gracilem, ad fola 
| itinera non accommodatam. .. Eatzi 

quippe inequitant;conficitque uno 

dic amplius quàm centum paffuum 

millia. Atque iis Rex Tombutifolet 

mittere Nuncios Segelmeílem aut 

Darham , nongentis millibus pas- 

fuum diftantem, feptem aut ad 
fummum octo diebus,fine 
ulla in itinere mora 
 autrequie. 


$ 


N 3 AR- 


Li dnllcan s. 


Vatrol,4 i; 
Und utr; 
guru 


"m HISTORIA NATUR ALIS 


- ARTICULUS II. 
De Camelopardale. | 


Àldrovaid. f^ Amelopardalis,feu ut Aliis placet 
BT S paulo barbaré; Camelopartdalus; 
PR À Camelo & Patrdalé nomen fortitus 
e(t. "Corporis vaftitie Camelum; 
macularum varietate Pardum imita- 
Deczteéro fi Varroni atreadi- 
mus, nomen hoc Alexandria, unde 

iftud animal Romam eratadduéctum, 

venit; Multas auteni fortitum eft 
POM: appellationes; Dicitur enim Qv 
Heap. féra; quod in aviis regionibus degat; 
& ovi manfuetudine. refpondeat; 

. Nabis apud Solinum ; Nabuza ZEthio- 
pibus ut apud Plinium legitur i 47a- 
bula & Saffarat, Alberto M. quz no- 
minat ex-aliis detorta cfle Judico; 
Orafius Majolo ; fed falsó , cum Vin- 
centius Bellovaceníis pulclierrimum 
animal effe fcribat ; Camelopardus 
veró fit deformis; modernisdenique 
Giraffa , ex quo Saffarat corruptum 
eft. - Nec Ariftoteles ejus meminit; 
Strabo Ge- nec /Elianus ; Strabo vero & Aga- 
A hah tharchides ex veteribus in diverfa; 
apud Phor. in: eo. defcribendo abeunt... Hunc 
ded fi fequimur , varictatem à Patdale 
Dérii, habet, magnitudinem a Camelo, 
monftrofarn craffiriem, collum adeo 

longum ut fummis arboribus pabu- 

lum earpat. A pud illum. legimus, 
nulláre pardali fimilem ; cutis varie- 

tate hinnulo fimillimum. ^ Addit; 

virgatis pilis diftingui ; pofteriora 
huümilioraeffe anterioribus ,utà cau: 

da federe videatur ad bovis altitu- 

dinem : verticem fublimiorem Ca- 

melo habere : neferam quidem effe; 

plis. H.N.fed pecus. — Pliniuscollofimilemfa- 
L&ci. — cit equo, collo & cruribus bovi, ca- 
ite camelo , albis maculis rutilum 

Dio Hit. colorem diftinguentibus. Dio pat- 
te tes pofteriores humiliores habere 
fcribit. Heliodorus tenuem cervi- 

cem, de reliqua corporis mole in olo- 

rinum collumfetendere,ait. Inter 

Bclloa.ob- £ecentiores exquifitiffime Bellonius 
fev.c9«  & quidem oculatus teftis defcripfit. 
Giraffam, inquit, Grzci & Latini vo- 

cánt Camelopardálem. —Vidiinur- 


be Cairo tres, duo cornicula:exfron- 


|" |teeminebant circiter fex digiros, in 


fronte media tuberculum exiftebar;. 
velut tertium cornu, altum circiter 
duos digitos; collumlongum feptem 
pedes; cum caput extollit; fedecem 
pedesà terra effert;  llliuslongitu- 
do à cauda ad capitis verticem eft 
duodeviginti pedum ; tibiz tam al-.— ^ 
[t& pofteriores quàm priores, atfes 
mora anteriora longe altiora pofte- 
rioribus. Nimirum, dorfum à cau- . 
daad f(ummum verticem capitis; vel- 
ut fcala, velutque tectum carinatum 
attollitur. Totum corpus grandi- 
bus maculis diftinguitur coloris cer- 
vini,obquadratis,fed in collo;magis- 
que in corpore quoquo verfus latis | 
circiter dodrantem, at claufula ma- | 
cularum alba digitolatior. . ltaque 
rotum corpus reticulatum eft: neque | 
tamen utPardalis maculas habetro- | 
tundas; fed áut obquadratas, aut ro- | 
tundas. Peseft bifidus ur bubulus; | 
labrum fupertim longé eminet infra — i 
inferum ; Gauda tenuis& exigua;in — 
acumine pilofa: ]Jubam habet. ut 
equus ; à dorío ad capitis verticem, 
In gradiendo claudicare ; videtur; 
nuhbc dextris nunc finiftris, non mo- 
dó cruribus fed etiam lateiibus;curá 
exterraautpotumaut cibum necefle 
| haberet; crura latiffimé diftendebar 
priora. JNonnifi enim laté didu: | 
| &is, longeque diu arcuatis tibiis. cis 
bum extetra capere poteft.: Adden- 
dum ex Jofaphati Barbari Veneti itis... :.. 
nerario , Linguam duos pedes lon- 
gam,;fubofcuriquafiviolaceicoloris; ||. 
terecem ficuranguillis; habere: lie «35 
ramos frondes, herbasqüe.carpere;. 
mit celeritate iri os trahendo ; ut vix 
ab attento fpectatore videatur. Pux- 
chafius ex Fernando J e(uita stam va- 
ftumanimalefle fcribit; ut eques re» 
&us íub ejus-dorfo tranfire poflit: 
Reperitur in Africa; apud Troglodyz 
tas,ut ex Sttabone habemus; & ZE- 
thiopia.... Romanis omnium primus solia.Poly- 
 ]udis fuis exhibuit Czíar. Dictatot: hift.c.45. 
poftea. Gordianus decem. exhibuit; 
Aurelianus aliquot in trintnpliodu- |... 
xit. Leonilmperatorioblatus eft ab Suis. 
JEthiopibus ; ; Frederico. à Sultano 
f Baby- 


Loesest. 


A* 


» 


Tab:xxxix ..— E e 


] | | Carmelo -pardur fe Girafra- Jj 


y 


E ardalus 


(f 


LM 
ZP- 
/ 

4 

T 

" 


—W 


DE QVADRUPED. 


Babylonio ; Laurentio Mediceo ab 
alioSultano. Tractu motuque t tam 
facilem hanc feram Heliodorus; pro- 
dit, ut eam quo velit; tenui capiftro 


vertici devin&o ; veluti fortiffimo 


Nomen. 


r] 


Varro R..R. 
12.c,4, 


vinculo,magifter perducat. Judzis 
prohibita eft in cibis. Unde forte 
frequentiorem olim in Judza fuiffe 
colligas. 


CAPUT IV: 


De Quadrupedibus ; 205Ó Yu- 


minantibur; 
ARTICULUS I. 
«De Sue: 

Qs: in defcriptione Suis oc- 

currunt nomina, videlicet , | $45; 
Porcus , Scrophe, Verres, & Majaló. Sus 
Grzcis eft «, nomen & Apro, com- 
mune , unde Latinuni fluxiffe vide- 
tur. Olim ,ut verbis Varronis utar, 
dicebatur 7 Pyfui di&a , ab illo verbo 
quod dicunt9ve» quod eft imriolare: 
Ab fuillo enim genere pecoris im- 
molandi initium primum fumptum 
videtur; cujus velti;ia ; quód initiis 
Cereris porci imriolantur , & quód 
initiis pacis faedus cum feritur, por- 
cus occiditur ; & quod nuptiarum 
initio; antiqui Reges ac (ublimes viri 
in Hetruria in conjunctione nuptia- 
li, novus maritus & nova nupta pri- 
mum porcum immolant. Prifci quo- 
que Latini & etiam Grzcí in Italia 
idem feciffe videntur. | Nam & no- 


103 
incertz. Quidam ex fono fidum 
nomen ajünt. Grzcis eft 2eopipas & 
exeaQa: Significat (uem quz (x pius 
peperit, & aliquando pre ipfa porca 
peculiariter fumitur. Verres, dicituc 
porcus non caftratus & manfuecus; 
Marcellus fylvaticum] pro dpro dixit. 
Majali. eft verres feu porcus caftra- 
tüs; ut inter equos canterius , inter 
gallos gallináccos , Capus. Hybridas 
antiqui vocábant fues femiferos ; id 
eff , ex domieftico & fero progenitos: | 


Deftriptione notiffimi animalis etfi o- Deferiptio. 


pus non videatur, paucis tamen fin- 


gulariá quaque attingemus, (& qui- 


| dem perfaturam.) O [fibus icáque pa- 


rum medullz ineft. 
rigidiores & erc&i , eta dicuntur, 


Pili, qui quod 


craffiores funt quám ín bubus & ele- 
phantis: apüd nos feré ruffi; i in Gal- 
lia & Italia nigri,in Provincia, quod 
f bené à nobis obfervatum plarum- 
que verficolores ; qui in cervice ri- 
gent, AoQas vocamus. Pinguedo i inter 
cutem & mufculos colledta , lardum 
dicitür: axungía ver, ades fuillus 
inVeteratus, aut cum fale ; aut fyn- 
cerus. Cerebrum pingaiufculum eft, 
& magis minuitur luná' dectefcente 
quàm, ulli animali; Oculi cavi pro- 
fundique, utfine vita periculo eximi 
non poflint ; ; quare vel altero tan- 
cum privati extinguuntur. Supercilia 
hafüm verfüs deorfum nutant , ad 
tempora veró retrabuntur. Nafi pats 


extrema craíla eft; fro»; angufta, [abra 
lata. Ostotum valdé porrigitur, & ut 


facilius ínfodiat,latumeft. — Roffrum 


dicitur,& cutemineo;,callum Gram- 


ftrz mulieres, addit idem, maximé 
nutrices naturam quá ÉEfhinE funt;| 
appellant porcum , & Grzccé xoig; 
fignificantes effe dignum infigni nu- 


maticivocant. Dezres foeminis] pau- : Plin, HN, 

ciores fünt quàm rmaribus j nec un- l Ariflor. H. 
Into 

quam decidunt. Ceríum circà CEÉ- 417.c;. 


vicem düriüs,x9»»r« vocant. ^ Corda Arift.1.5.de 


Iádor.l.12. 
c1. 


priarum. Porcus Midoro quafi fpur- 
cus dicitur , quod fe cceno & limo 1l- 
linat;immergat & ingurgitet. Var- 
ronis locus , in quo dicitur ; Porcus 
quod Sabini dícunt de Aptino: Porcó 
Poridus; inde Porcus nifi à Grzcis; 
quod Athenis in libris facroruni fcri- 

tum eft, xaz&o 493 v?0x*»; difficilis nimis 
eft. Videtur tamen effe Grzcuman- 
tiquum fed obícüratum quodnunc 
cum vocant zig». Scrapha originis cft 


inarticulatiorá habent fues. In au;. partib.c.4 


cula invenitur humor quidam felli 
fimilis, minus tamen liquidus , fed 


 denfitate fua humori [plenis fimilis. 


Fentriculus amplus cft flexuofusque, 
ut diutius concoqüat, cum levibus & 
paucioribus cru(tis. In jecigore la- 
pilli candidi inveniuntur. Caro exos 
infra umbilicum SpeZile dicitur: Pi 
res habent foeninz Mam; toto 


ventre duplici erdine , quód nüme- 


rofo 


10:4. 
rofo fcecunda fint partu ; generofz 
duodenas,vulgares binis minus. Ez- 
dem gezitale eà continent patte , quá 
pecoris ubera habentur: & cum pet 


libidinem. turgent ac pruriunt ad. 


coitum ; furfuii tantisper hoc retra- 
hunt, vertuntque foras; utinde mari 
coitus fit facilior: Refciffum idlon- 

é produ&ius, & dehifcens amplius 


Ariftot.H. eft, Apria vulvz inter fcemina ad- 


A.1.6;c,18, 


Zootom, Plinium legimus. 


hzret, quà maribus teftes maxime 
continentur. Casdaz intorqueht; & 
talo probiore carent;inter folipedes 
& bifulcosambigui: Sine Liézge pu- 
tantur inveniri , qui vel ex tamarifci- 
nis alveis bibére, vel rádicem fplenii 
comedére; Coflas iisdem denasapud 
Sed de interiori- 


Demociit. bus fuis ita Severinus. In fue afperz 


pit99 


* 


artcriz circuli cartilaginci obliqué 
deícetidentes. Verum cum primus 
circulus, qui latiffimus elt omnium, 
fit pauló minor ; quam transverfus; 
cxtcri vero inferiores fint obliqui; 
neceffarió inter hos, & primum crat 
intercapedo , quz ut compleretur, 
poluit natura quartatn circuli par- 
tem , quà refpicit pofteriora. latio« 
rem ; quà veró in anteriora definit, 
auctam. Aliud eft notandum abhis 
non diffimile : In circulis paulo infe- 
tioribus; quam fint medii ; fecit na- 
tura duos femifectos , qui fibi parte 
acutiore invicem occurrunt , cujus 
varietatis ufus adhue ignotus. In in- 


teftinis tenuibus ileo quippe, parte 


externá tubercula quzdam vifa du- 
riufcula feminis lentis magnitudine 
& fguti, que, me trahente , fecuti 
funt ab interna parte lumbrici duo; 
alter longitudine palmi: alter lengi- 
tudine digiti. UIterquecavus & ple- 
hus fucco s albo veluti chylo aut colo: 
flro: forniam autem referebant am- 
bo: veri lumbrici terreftris. | Difce 
igitur fic hzrere lumbricos huma- 
nis inteftinis. llla autem durities 
nodofa , in quam infertum erat o5 
lumbrici, facta cft, puto, ab ulcere & 
moríu lumbrici. Curicula in fue 
concolor cft pilis albis nigris , &c. 

e utero vero fuis à fe [Ey ità fcri: 

!t- Preterea quz fcribicSylvius, in 


extremis cornubus appendiccsquaz- | 


HISTORIA. NATU RALIS 


dam membranez exungues ; in qui- 
bus, ut apparet, refervantur fecum 
& urinz reerementa. Vená umb:li- 
calis bifida, cüm appropinquat üutc- 
ro; umbilicalia vaía prímo fub alam 
finiftram tendentia , mox cervicem 
transveríim ample&entia, reyolvun- 
tur extrinfecus ad brachium de- 
xtrum. In ftu veró ipfo circiter | 
menftruo oinnia fere vifcera interha 
confpicua; |. Hejar;ventticulus;inte- 
ftina, lien, renes, diaphragma, COE; 
pulmo. Qoi albidum, pulnio eon- 
color hepati, heparrubrum opacum; 
renes magni, prorationé venz appa- 
rentis per re&os pedes anteriores; 
pofteriores ; fed magis per'poftcrio- 
res. Item jugularescetiam illz;qu& 
ad caput aícendunt , labdz quafi fi- 
guram facientes. In porcello Vero 


perfecto dete&to thorace per 'tfans- 


verlas duas fectiones, prim üm ittue- 
ris nervülos düos , qui jugulüm per- 
forantes & pericardio adlixicícen: 
tcs rc&ta per cordis latera defcen- 
dunt ad diaphragma , cujus circulo 
nerveo inferuntur pet duos famulos 
aut tres, hinc tranfic alius ramüs ad 
ventriculi! os füperiüs. 
Genfpicue divaricationéimn venz axil- 
laris & thymizz. Auriculae cordis iis 
tus cava , divulfz àco:de parte afité- 
riote ; conjundtz pofteriore. Pro: 
enini urachi à fundo velicae poft là: 
tos digitos duos inferitur in at cétias. 

In fihc pena glandüla rotunda : In 
cervice vefica,glandulz düz; adhanc 
committcuntür vafa cjáculatoria,que; 
utappatet, ad proftatas, alias glán- 
dulas , mediis venis deferüntur , & 
hinc ad exortum penis. 1n entriculo 
& inteftihisfüccus vifeidus cólore in 
ventriculo,ui tovi albüii,i in 'ihteftinis 
vero,ut meldilutius. Venáfine pati 
in medio fpinz ad coftas fingulas 
utrinque mittens tamufcülos.' Ubi- 
que feré iri noftris regionibus inve- 


Vides hic. 


) 


Locus. 


nitur. Strabo Galliam togátafu füibus Strabo Ge- 
ita abundare fuo tempore fcripfit, ut 98" hs. 


& porcorum gregib us qii ibialebáan- 
tur, Koma alerétut ; ex Lugdunenfi 
yero Galliajoptitnaí fálfamerità, €ó ap: 
portarentür. Sed& Syracüfa provet- 


biumob bonitatem merucfe. Cafe "s 


Sich- 


DE QVADRUPED. 
Siculus , à Syracufis fües. Solinus nullos 


in Arabia haberi prodidit, nullos in 
India /Elianus , ira ut ne naíci qui- | 


0j 
inventum Á picii fuit. Angli perinte- 
grum annum faginant, cujus pingue 
folidius & lautius fieri voluerint. Ca- 


dem , illatos exfpirare putent. « Át| terumusqueadeó fuspínguefcere fo- 
in terra Auftrali ; nihil effe quadru- | lec;utfe ipía flans fuftinerenon poffit, 
pedum;quz in noftro orbe inveniun- ' nequeprogredi usquam.Itaque eas fi 
tur,przterbubalos,vaccas,capros,& quis quo trajicere velit in plauftrum 


P Cibus. 


- 


Plin. H. N. 


l16.c.6. 


* 


Colümella 
AR.RL1.7.c.9 
& 10. 


porcos, Heflelius Gerardus in defcri- | 


ptione terrzAuftralis reliquit. Quan- 
tum ad Czbwz,videntur fues effe quafi 
m«pQxyi Vefcuntur ex plantis& ea- 
rum fructibus; radicibus, glandibus; 
caftaneis, da&tylis, vinaceis, cytifo, 
bulbis, rapunculi fylvatici radice, ci- 
cuta, cicere, hordeo,tritico, furfure, 
& aliis. Glans fagcafuem hilarem fa- 
cit,carnem co&ibilem ac levem & u- 
tilem ftomacho : iligna fuem angu- 
ftam, nitidam, ftrigofam, pondero- 
fam:querna,ditfufam,&zgravitlimam. 
Proximam huic cerream Nigidius fa- 
cit,necexalia folidiorem carnem,fed 
duram. llignatentantur; nifi paula- 
tim detur.Fungofa caro fit;efculo;ro- 
bore,fubere. Haliphlzi glandemat- 
tinguntquidem, fed nonnifi, cum a- 
liud pabulumnonfuppetit. De Ca- 


ftaneis,poftquam przítantioragene- 


tareceníuiílet,ita fubdit Plinius:Cz- 
terz fuum pabule gignuntur,ícrupu- 
loíz corticis intra nucleos quoq; ru- 
minationc. Da&ylis in ZEgypto,Cy- 
pro;Syria,& Seleucia Atlyriz fagina- 
tur. "Fraxiniquoque fru&u pingue- 
Ícunt. Cytifus aridusab Ariftomacho 
Athenienfi miris laudibus depredica- 
tur. Bulbiillud genus in Bavaria ideó 
fuillum dicitur. Rapunculus veró ille 
fylvaticus,violarum folia habet, acu- 
tiora, radicem candidam , dulcem, 
noníinela&e. Hyofciamo fumpto 
infaniunt. Ad viridia pabula haud 
fine noxa deducuntur. Neccarni- 
busabítinent. Occiforum à latroni- 
buscorporain fylvis devoraíle,exem- 
plis probari poffet. Propriis fetibus 
non parcere,necà gallinisautanferi- 
bushyeme inprimis, abftinere,expe- 
rientia me docuit. Effodiunt & lum- 
bricos;limacibus quoque & teftudi- 
nibus nemoralibus paícuntur. Pin- 
guefcunt fexaginta diebus,fed magis 
tridui inediáfaginationeoría. Fico, 
caricáfaginare , & à faticrate necare, 


| que fuisàácute ados; pedem & HILdi- 
.gitos fuifle. In Atcadia fpe&tavit Var- 
ro fuem , quz pro pipguitudine car- pj; gw. 


imponit. ]n Hispania ulteriore in 
Lufitania cum fus effet occifus , Atti- 
lius Hispanienfis minimé mendax, & 
multarum rerum peritus, iri doctrina 
dicebat , Lucio Volumnio Senatori 
miffam offulam cum duabus coftis, 
quz penderec]H.& XX. pondo,ejus- 


nis,rion modó furgere non poffer;fed t1:.c.;7. 


etiam ,ut in ejus cotpote forex exefá 
carne nidum feciffet , & peperiffec 
mures. ÍdemBafilez accidifle , Gef- 
nerus, prout accepit, prodidit. .Sitis - 
ipfi per etatem infefta , (ed curbidà 
aqui pinguefcit ; vinaceis veró col- 


luviei imrmiftis ,iüebriatut.. De Ge- Gevrario 


ueratione ita breviter Plimus , Suilli 
pecoris admiffürá ; à Favonio ad z- 


Varro R.R; 


. 


Plin, H. N; 
1.8,c.51. 
Ariftor. H;, 


quinoctium vernum , atatis octavo A-L2.cxr. 


quarto , usque ad feptimum annum; 
in aliiseratad odtavumannum. Par- 
tus bisinanno. Tempus utero qua- 
tuor menfium: nurerusfzcunditati 
ad vicenos, fed educare tam multos 
nequeunt. Dicbusdecem circa bru- 
mam,ftatim dentatosnafci, Nigidius 
tradit. Implenturuno coitu, qui & 
geminatur propter facilitatem ab- 
ortiendi. Remedium,neprimifuba- 
Gione , neque ante flaccidas aures 
coitus fiat. Mares non ultra trimatum 
generant. Faeminz fenectute feffz, 
cubantes coéunt. His adde Luna de- 
crefcente coire,ut Plutarchus prodi- 
dit. Verrem unicum vel decem fuibo 


€.18. 


implendis fufficere:fubantis veró vo- Plin..c. 


ce auditá, nifi admittatur,cibum non 
capere: propter copiofum humorem 
multü ac diu coire: initum matutinü 
appetere,faeminas,poft meridie blan- 
diri: & fi pinguet,ernnibus anni tem- 
poribus,interdiu& nocu,inire poffe. 


Idemantequá fit atiiculus prolé vitio- C 
í . . 75 


íam generat;at foemina afiicula quidé ? 
parit, 


9» 


Plutarch. 
delfide & 
Ofiride. 


osi digo decor gon] Y HN 
menfe , quibusdam in locis etiam, 7, 4 


106 


parit , fed menfe Februario iniri de- 

bet : ubi decimum quinrum annum 

nacta eft efferatur , nifi forté bene 

Pli. H.N. nutriatur. Subans veró in tantum 
L*65- etiam efferatur , ut hominem lace- 
ret, candidà inprimis vefte indutum. 

Rabies ea miti;atur aceto natura 
afperío: nec;prxgnás venerem arcet. 
Eandem tantum coitu fpumam fun- 

dere diligentiores obfervarüt.Q uan- 

tum ad Partus , apud nos fedecem 

parere audio, inquit Gefnerus, fed 
raró:fxpe octonos vel denos. Pau- 

ciffima , prima partione edere, vige- 

re fecundá , nec fenefcentem co- 

pià fztus defici , quanquam lentius 
Ariftot. H, coat, Ariftotelesauthoreft. Aliis 
Ades placet , tot parere debere porcos, 
quot mammas labec. — Foecundior 

tamen putatur alba. Fztus qui in 

utero lzfus minutusque fuer:t, Me- 
tacherum dicitur , quati Poftlhumum 

voccs. Pollux cordos & parvos por- 

Cos perzxoies appellat. Hyemeediti, 

hunctexiles , & infelici(fimeé aucriun- 

tur. Helvetii Martio natos preferunt. 

In calidioribus regionibus melior eft 
hyemalisquam zftivus. Cumífcro- 

| fa peperit, primas mammas , primo 

qui editus fuit porco przber. Ex 

func faucibus proximz , & pluri- 

mum la&is habent. Suam quoque 
quisque novit in fztu quo genitus eft 

, ordine, eaquealitur,necalia.  Dc- 
tracto illa alumno fuo,fterilefcit illi- 

Plin, H,N, cO acrefilit, Uno veró exomniturba 
LI relicto,fola munifex,quz genito erat 
attributa , defcendit. Si gravida 
glandem copiofius ederint , abor- 
Antipathia, Cum faciunt. Ag£ipatbiam gerunt fues 
cum Z/ephantis, Lupis, Salamaudris, V n- 

guento amaracino,muflela,hyofcyamo.fcor- 
pionibus,equis & novellis fecetibus. Ele- 

Phle in. phas grunnitum corum ferre non 
CHm. — poreft. Lupus ewcesc feu compa- 
Ícuos aggredi non audet ob vocem. 

Alias. H. Salatnandras absque periculo devo- 
A..5.c:8. rant. Amaracinumunguentum ipfis 
PR venenum eft. De Muftelz difcordia 
Arifto:. H. apud Plinium legimus. Hyofcyamo 
A-1835. enecantur.In Scythia áScorpionibus 
unicoi&uexanimantur. Equo;,teter 
odor,turpis grunnitus;foedus halitus, 

infenfa. Cum dentesnunquam amit- 


HISTORIA NATUORALIS 


tat , debiles ramen & toti vit in- 
firmi redduntur , poft guftatas fe- 
getes novellas ; naturà pené indo- 
mitam obfíceni pecoris ingluviem 
fic ple&ente , quando aliter reprimi 


non poteft. De.;4te hoc habet  z. 
Plinius, oculo amiffo putari cibo ex- Ttg H.N, 
* (C51. 


tingui , alioquin vita ad quinde- 
cem annos quibusdam ad vicenos. 
Inter Merbos ; quibus fues laborant; 
eít precipué xZ^eíe, fcu grando, 
uz in viventibus latet, in diffe- 
d apparet: nec ulla feré eft, quz 
non grandinis tria ad minimum 
grana habeat. Subjedz inprimis. 
huic , quibus crura , collum & armi 
carne humidiore conftant.. Cogno- 
Íícuntur , quod inferiore lingug parte 
hzreant , & fi fetam dorío evellas, 
cruorem pili inverfi radices exhibe- 
iant. Cumàmagnofervoreinfrigi- 
damincumbunt,przfertim finon fta- 
tim pergere cogantur , membris o- 
mnibus convelluntur. Infeftantur & 
à pediculis; & xtate, nifi frequenter 
excitentur,lethar, o capte dormiunt. ) 
Corripiuntur & raucedine , anginá, 
ftrumis, & alvi profluvio. Nifi affa- 
tim biberint , pulmonariz evadunt. 
Ad Iagenium pertinet, quod de £ruza- 
litate, purcitieyimmenfa li! idine,Gc vora- 
citate dicitur. Maxime cerré brutum Plin. H.N, 
eft,animamqQ; ei profale datam,haud LSeesit, 
illepidéexiftimabatur. Volutariin /— . 
| luto efteorum requies ,utlavatio ho- 
minis. Locain quibusíe volvunt,vo- 
lutabra dicuntur. De Ardvre in veze- 
rem,averius diximus.Gryllus camen, 
apud Plutarchum fingularem in ea- 
demmodeftiam& continentiam pro- 
bat.Nonhic,;inquit;ucinter homines, 
faeminz fimulatione ludunt, autlibi- 
dini, fraudes, przrítigias, denegatio- 
nesq; prztexere folent: neq; mares, 
ftimulo & luxuria agitati , mercede, 
labore , aut obfequiis coitum redi- 
munt/fed doliexpertem & cempefti- 
vam fectamur venerem;qua ftatoan- 
ni tempore, cupiditatem animalium, 
velutgermen quoddam excitans;illi- 
córeftinguit. De voracizate ctiamfüu- 
perius aliquid attactum. NNecadave- 
ribus quidem fui generis abftiner. In- 
extinguibilis hzc vorandi aviditas; 
- 5 nt s phyc. 


DE QVADRUPED. 


Rhodig. [aphygmus dicitur, ut Czelius Rho- cunt. 
VPE diginus obferv: vit. 
magnarum intellectus perrinet.. Com- 
pertum agnitam Suarii,furto abaGtis, ! nies. 
meríoquc navigio , reclinatione u- 
nius lateris,remealle. ox ipfiseft 
Y Grunnitus. De 7fz i2 Cibo , verum 
Plin.le fateamur neccíle , quod Plinius di- 


cit , nequc alio ex animali numero- 
fiorem imateriam ganez , quinqua- 
ginta propé fapores cum czteris fin.- 
gulos. 
cidenfi hofpite hiftoria , qui varieta- 


Nota apud Livium de Chal-. 


107 


Alibi tamen ex pedeftribus 


Huc vocum bu- | probatiffimum cibum fuppeditare. 


ait; quod& apud Hippociatem invc- Hippocrar. 
Idem porcinas pravas cfle air, de 2t vi&» 
Suaviflima fuis mediz ztatis;junio- 
rum, fi diu in ventiiculo retineatur, 
corrumpi folet. Athenaus ex Sicilia Auhen.Liz. 
tanquam prxcipuaslaudat. Apicius 
varié porcellos przparabar. Unde 
farfilis , liquaminati affi, Vitelliani, 
Flacciani, laureati;Frontoniani, Oc- 
nogerati, Celí(niani;tragani,& czte- 
rorum nomina.Zecer omnibus prefer- 


tem exquifitam ciborum , & fpeciem | tur fi quis animal aridà ficu paverit, 
ferina carnis , ex maníueto fue pro- !' utapud Aétium extac. Habit tamen 
LiviusDec. duxerat. Heroico vo in precio fuifle ! & alix partesin pretio apud veteres, 


«l5. apud Homerum invenies; vefceban- 
turque macilentà fervi,pinguior Do- 
minorum ufibus cedebat. Solennitas 
quoque Saturnalium, nonalio poené 
cibo; certé nonlautiore; tranfigeba- 
Lipiusin tur;utobfervavit Lipfius,coque itum 
CRGA luxuriz,ut & integri;i;que farti,unde 
Saurn..3. Porcorum hortulanorum & TroJa- 
norum nomina,;apponerétur. Taceo, 
ita artificiose apparaíIe , ut ab altera 
parte effer oslaa«Q» t2) esp 64^« 9 afla- 
tus & probé toftus; ex altera vero ju- 
rulentus , utpote ex aqua coctus; ita 
etiam jugulatus, ut 4«9:x7- videre- 


|. Athen. Di- tur,quod apud Athenaum videre eft. | 

potL?. Dorcelli tamen maximé in deliciis, 
.lido bené verrucz inunguntur: ube- 
 raveró fuisfanguine circumlita,ming 
 crefcere;Pliniusauthoreft. Axwzgia 


quos 2eAQaxas & Je Qao Graeci voca- 
bant, Reperiuntur vero etiam , qui 
fuilla in totum abftinent;Judainem- 


pe; quibuslege prohibita eft; Arabes; 


Solin.c.46. quod apud Solinumlegimus; Muha- 
medani,qui ex porci naribus murem 
natam fabulantur ; Mauri, Tartari,& 
& olim;prodente Paufania;Peflinun- 
tii. Caterumfide temperamento & 
quomodo fe ad fanitatem humanam 
caro fuis habeat quxras, Delphacum 

ui & Aaxrevdéze»o: dicuntur , humida 
eft, & fuperfluitatum abundans, nec 
boni fucci. SuillaSimeoni Sethi bo- 
ni fucci & facilis concodionis , pro- 
pter fimilitudinem quam cum.hu- 

: mano corpore habet, magisq; quam 
alia cibariaalit. Hoc poftremum & 

Gilen.de. Galenus quidem concedit, athleta- 

Alim.&- rumexemplo fretus: fed addit,bubu- 

p las in tancum lentore antecedere,in 
quantum bubula fuillas craffitie vin- 


collum nempe, glandium, vulva eje- 

&iria inprimis poft porcaria, lardum, 

perna, petafo, tefticuli, fincipira , O- 
maíum, & czterz. Interpernaslau- 
dabantur, Afiaticz, Lycia, Cerreta- 

nz, Italicz, nunc Britannicz , Weft- 
phalicz,Moguntinz;Ruthenicaz. Ex 

carne & aliis fiunt,líicia, profe&ta,lu- 
canicz.falifci,fundalifarcimina,ho- 
telliapexabones,tomacula;offa,hira 

feu hila, afratum, tuceta , fartutilli & 

alia, quz alibi Deo volente explica- 

bimus. Jum medicum quód fpe&tat, vfu in Me- 
accuratiffimé ifte à Gefnero defcribi. M 4 
tur, Carziuw decoctum opitulatur Ai dor 
contta Bupreítim. Sazgaize porci ca- La. 


porcelli mafculi la&entis caftraci,ila 
maximé quz in venture intra carnem 

circa peritonzum , ad unguenta pa- 

randa à pharmacopzis adhibetur , à 
Medices ad emolliendum,diícutien- 

dum &c. Fra&aofia lardum elixum plis, H,N, 
atque circumligarum mira celeritate 25.5 
folidat. Panis illinitur cum calce. 

Cum geniftatuía genua dolentia fa- 

nat. Cumvinofalfo contra hyoícia- 

mum bibitur, pecoribus quoq; opti- 
méauxiliatur.  Zecur,cum vino fum- 

ptum venenatorum morfibus mede- 

tur, aflum alvum fiftit. 7'efica urinam 

ciet, fi terram nonattigerit, pubi im- 


polita. Verrina ufta in potu feliciter 


contra mictionem involuntariam ex- 
hibetur. TefHcu inveterati , & in 
fuis lacte triti contra comitialem 

O 2 mor- 


- 


do HISTORIA NATURALIS 


morbum dantur... Perze ícrofinz os 
ampliffimum combuftum , gingivas 
ficcat & adftringit. 74/4; combuftus, 
donec é nigro albefcat, & potus do- 
loribus coii fuccurrit. Lace temporibus 
inun&tum vigilias compeícit. — $uc- 
cerdà in fatinam reda&ta , ruptis , ex 
aceto falutátis eft. Plura vide in Ges- 
Differentis. neto. De Differentims, hoc duntaxat 
occurrit, alium effe fj/veffrem, de quo 
nunc agemus, alium Domwefficum , de 
quo jam dicta accipi debent. | Mo- 
derni fcripteres Gaigeenfium & flu- 
viatilium mentionem faciunt , qui- 
bus adjungi poteft Tapiereze conge- 
Maregrav. nérfuianimal. | Guiseezfrs, & € Gui- 
E Mies nea in Brafiliam translatus, figurá ut 
; noftrates & rufh coloris : in hoc au- 
tem differt à noftratibus, quod capsz 
habeat non ita elacum : aures autem 
longas; & acutas plané & prolonga- 
tis acuminibus , caudaz; longam us- 
que ad talos propendentem , pilo- 
tum expertem. Totum corpus tegi. 
cur pilis brevibus rufhs fplendenti- 
bus; non fetis; quibus & in dorfo ca: 
ret , fed cantum verfus caudam in 
dorfo & circà collum paulo longio- 
res habet pilos. Planécicur. Percws 
flwviatialis, Brafilientibus Capy- bara, 
figuram pené porcorum habet , ma: 
gnitudine exzquat porcum ánnuum 
vel binum noftratem. . Longitudo 
corporis à capite ad anum circiter 
duorum pedum , craflities ventris 
fesquipedís Caretcauda. Pedesqua- 
tuor porcini: anteriores quatuor un- 
gulis , pofteriores tribus praditos. 
Eftque in anterioribus szgua media 
longiflima ; duz breviores , quarta 
minima: in poflcriotibus media lon- 
gior & duz minores: habec & callum 
ad fuffraginemusque. Capitis longi- 
tudo decem digitorum; & craffiuies 
totidem feré: habetq; craffum & im- 
propottionatum caput,& os longiffi- 
mum acctaffum: oculos magnos , ni- 
gros,aures patvas,fubrotundas. In. 
terior zaxilla brevior füperiori; con- 
tinetque in utraque anterius duos 
dentes incurvatos, qui ad fesquidigi- 
tum prominent extra alveolos fuos, 
& ad duos feré digitos func inferti; 
fed non eminent extra os, fed ut in 


leporibus intus continentur. Dente: 
reliqui mirandi funt : conftat totus 
ordo in qualibet maxilla o&o offi- 
bus, in quolibet nimirum latere 
quatuor ; & quodlibet os tres den- 
tes infeparabiles reprafentac : ut ita 
fint in qualibet maxilla dentes vi- 
ginti & quatuor , & in totum qua- 
draginta octo : funt autem omnes 
in extremitatibus plani. | Come- 
duntgramen& fru&usvarios, | Ga- 


ro comeditur , licet non bene ía-- 


piat ; melior offa , caput inprimis. 


Tapierete Brafilienfibus , Lufitanis - 


4nta , animal quadrupes , magni-- 


tudine juvenci femeftris: figura cor- 


por quodammodo ad porcum ac- 
cedens , capite etiam tali, verum 
craffiori, oblongo, fuperius in aca- 
men definente ,promufcide fuper os 
przeminente,quam validiffimo net- 
vo contrahere & extendere poteft: 
in promufcide autem funt fiflurz ob- 
longz. Inferior ori pars brevior. 
eft fuperiore , maxillz amba ante- 
rius faftigiatz , & in qualibet de- 
cem Zeztes inciforii füuperne & in-. 
ferne ; hinc percertum fpacium , u- 
traque maxilla caret dentibus , fe- 
quuntur dein molares , grandes 
omnes in quolibet latere quinque; 
ita ut habeat viginti molares & vi- 
ginti incifores. Oculos habet par- 
vos porcinos : 4476s obrotundas ma- 
juículas , quas verfus anteriora fur- 
ripit : crura. vix longiora porcinis, 
at cráffiufcula : n anterioribus pe- 
dibus quatuor szgulas , in pofterio- 
ribus tres; media inter eas major eft 
in omnibus pedibus ; in prioribus 
pedibus , sribus quarta parvula ex- 
terius eft adjuncta : funt autem un- 


gulz nigricantes non folida fed ca- 


vz,& quz detrahi poffunt. | Carec 
cauda & ejus loco proceffum ha- 
bet nudum pilis, conicum, parvum; 
more Cutian. Mas eembrum geni- 
tale longe exferere poteft inftar Cer- 
copitheci. Incedit dorío incurva- 
tout Capybara.  Cutemíolidam ha- 
bet inftar Alcis; pilos breves. Co- 


lor pilorum in junioribus cft umbra 


lucida, maculis variegatus albican- 
tibus ut capreolus : in adultis fu- 
Ícus 


A Tab : xuvii 
Verres. , ELEber |. T 


P, ,l, LT 


SS NNY 
SONSQNMN 
NNSSRNSSSUS INN 
M NN NS ES 
RSS 


N S 


a UO ^ ME 
Y ARS LEID 


SNB 
NOS 


2 2 


z 
I, 
LZ 


|DE QVADRUPED. 10g 


fcusfivenigricansfine maculis. A- 
nimal interdiu orm in opacis 
íÍvylvis latitans ; noctu aut manc 
egreditur pabuli caufa. Optime po- 
tcft natare. Vefcitur gramine , a- 
rundine Saccharifera , braffica, &c. 
Caro ejus comeditur fed ingrati fa- 
poris cft. 


ARTICULUS II. 
j De Zpro. 


E v Pri nomen feris fuibus dunta- 
€.17- xat competit, cüm fus tam defe- 
Nw». tis quàm de domefticis dicatur. 
Sextus tamen , aprum agreftem no- 

minat quafi verres ctiam, id eft, fus 

cicur mas , eodem nomine nuncu- 

pari poffit. Graci vocant xemtvi 

Poé&tz inprimis , quod vocabulum 

rei rufticz fcriptores de verre in- 
telligunt , & ava5gov. xvi. veró qui- 
busdam eft &mspui , id eft , exíc- 
plur, Cus cunuchusque aper ; (atterunt 
-decaufis  atbori aut faxo tefticulos ) Horne- 
OBaUL ^ pO póweyz; aliis fus in agris libere 
pete pafcens , quafi x»o&/ ut Varinus ha- 
bet , id eft , 1n herbis fznove dor- 

miens ; quibusdam , magnitudine 
vifcenda aper.  Ariftophanes pwcr 

cum chlune eundcm facit ; alii & 

verius epitheton feri fcribunt, quód 

Deferipti. cumaliisminimé aggregetur. | Co- 
lore funt feré nigro, velfpadiceoni- 
gricante. Plinius,pilumzreofimi- 

lem agreftibus dixit. Albostamen fe 

Paufaiias vidifle,fcribitPaufanias. —Ocwlesge- 
a ^1^d- runt iracundis fimiles, & apertis pal- 
pebris patulos. — Degtes habent ma- 

gnos & recurvos, ad incidendum a- 

ptos; albos, hinc??72e: Homero , a- 

. 'cutos valdé, hinc Sidonio fice, quód 
ficarum more res quaslibet violent. 
Inhishoceft mirabile, quód vivente 

beftia poffunt idem quód ferrum; 
mortuz veró detra&ti, vimincifionis 

amififfe credantur, utliber denatura 

rerum prodit. Audio exertos ali- 
quando ita excrefcere , ut circulum 

feré abíolvant toti infe reflexi. InIn- 

dia cubitales dentium flexus gemi- 
niexroftro. QCumad terram cani- 

bus & haftis debellatus procubuit, 


dentem inflammato anhclitu ita i- 
gnefcere ajunt, inquit Gyllius, ut fi 
quis de cervice feram detractam, 
ad ejusdem «etiamnum  fpirantis 
dentem admoverit , candens in or- 
bem contrahatur ac aduratur : ac fi 
co dente canes infe&tantes attigerit, 
ftatim ignita vefti.ia pelli ipforum 


imprimat. Hinc dentes aprorum. Oppian. de 
ai9era; cognominavit Oppianus. — Q; cnar. 


habent ad modum fcuti, quod vena- 
bulis & macherz opponunt. Fe/ nul- 
lum.Sazeuizez qui fibris refettus non 
eft. Nullifuntin Creta,fi Plinio ctc- 
dimus : nulli in África , fi liuic & 
aliis : idem de India Crefias prodit. 


Locst. 


At apud Theophraftam legimus, Theophr. 
in ZEgypto(in Nilo)infulas magnas H Pla. 
coagmentati, fucsque permultos in ^^ 


eisnafci. In Macedonia mutos effe 


A4Elianusprodidit. Hispani in qua- lian H. 


dam novi otbis parte invenerunt 


A.1.17.c.10. 
Plin. H,N. 


noftris minores , caudis breviffimis,11.c;1; 


adeo utabíciflas fuiffearbittarenrur; 
pedibus etiam diffimiles; pofteriores 
quippe ajunt pedes in his apris uno 
digito non ungulato conflate, carni- 
bus multó quàm noftrorum tum fua- 


vioribustur falubrioribus. Scilicet, Petro Mar 


palmeta ibi prope littus multa etant, 
inter quz & paluílres ulvas , tnagna 
aprorum multitudo libera vagaba. 
rur. Lycotas rufticus in Bucolicis 
Calphurnii , refert fe vidiffe Romz 
in fpectaculis niveoslepores, & non 
finecornibus apros. Cibus aprinon 
alius quàm cicurati porci , glandes, 
poma hordeum, herbz , radices, & 
alia. Lurnbricos etiam roflro effos- 


tyr.Decade, 
Ocean, 1.2. 


Cu. 


fos comedit. Ficusaridas fupra mo- £lanH; 
dum appetere, ex ZEliano diícimus, ^" 7:637 


Minus tamen immoratur faetidis 
quàm domefticus. Inveniuntur ali- 
quando inter filicum folia , quz ipfi 
fibi collegerunt aut fubftraverunt. 


Genus veró quoddam farris , quo Hi 


Tragus 
.plant, 


Germani circa Alíatiam vefcuntur, T.,.c.45. 


acutisarmatum ariflis , non attingüt, 
propter ariftarum acutiem , ut Tra- 


gus pro didit. De Gezeratione hocha- Geseratio. 


bemus,in venerem duminflamman- 
tur , cervicis fetis fic inhorrefcere, 
ut criftz galearum effe videantur. 
Spumasfundunt ab ore, magno den- 
O 5 tium 


Ariftot. H. 
A.1.6.c.28. 


IIO 


tium ftridore concrepant,& efferve- 
fcentemífpiritumanhelant. Admiffi 
mares bilem deponunt; rejccti , vel 
vi fübigunt , vel opprimunt. — Prin- 
cipio hyemis coéunt , verc pariunt, 
petentes maximé invia, przrupta, 
anguíta& opaca. Mas cum faemi- 
nis cenveríari dies triginta folet. 
Numerus partus , & tempus feren- 
di idem atque in urbanis füibus. 
Semel anno gignunt , & apris ma- 
ribus nonnifi anniculis. generatio. 
Vox etiam fimilis, fed foemina voca- 
lior eff, mas raró vocem emittit. 
Quantum ad reliqua , quz ad bujus 
quadrupedis naturam fpe&tant , Í9» 
lent in remotis & profundis przci- 
pitum locorum receflibus verfari. 
Auditu nos vincunz: gregatim ince- 
dunt, necalios quàm de fua progenie 
fecum vefci patiuntur, lachrymam 
dulcem habent,fpumanc, dum exagi- 


Plin. H.N. tanturtenacem. Tamgravisiisdem 


l.6.c.54. 


Plin, H. N, collectis cancris vefcuntur. 


D5:c:27. 


fua urina eft , ut nifiegefta , fuga non 
fufficiat, ac velut devincti oppriman- 
tur. Exuriillà costradunt. Mitiga- 
ti tardé concipiunt ; nec nifi ab in- 
fantiaeducati. | Abaconito&fyan- 
chiradice occiduntur. Cum perim- 
prudentiam hyoícyamum comede- 
runt, ftatim attrahunt pofteriora, ita 
demiffé fefe gerentes; hinc, contra- 
&i quamvis , ad aquas perveniunt, & 
Ederà 
in morbis fibi medentur. Ad qua- 
drimatum capiuntincrementa. Mu- 
ficà ille&i capiuntur : ideo in le- 


Varro R.K. porario quodam Varronis , in Thu- 


1,3.c,14, 


* 


ículano , ad buccinam inflatam, 
certo. tempore conveniebant ad 
pabulum.  Sapiunt veftigia palu- 
de confundere. Foeminz , fi mul- 
tz (imul funt , fugiunt , ubi vident 
 venatorem , cum natis : fed ubi 
quis aliquem ex natis venatur , non 
amplius fugiunt , ne fi una quidem 
fit , fed ruunt adverfus capere mo- 
lientem. Dentesacuunt ad luctam. 
Inter fe concertantes , cum vide- 
rint lupos, quafi confaederati, fe ju- 
vant mutuó , & ad vocem claman- 
tis quotquot audierint concurrunt. 
Czterum , vivaria aprorum cztero- 
rumque fylveftrium , primus togati 


HISTORIA NATUR ALIS 


generis invenit Fulvius Hirpinus, 
qui in Tarquinienfi feras paícere in- 
ftituit : nec diu imitatores defuere, 
L. Lucullus, & Q. Hortenfius. In 
Cibi adhibitos & adhuc adhiberi, 
nemini ignotum. PrimusRomano- 


Vus - 


rum P. Servilius Rullus , pater cjus Plin. H.N. 


Rulli,qui confularu Ciceronislegem 
agrariam promulgavit , folidum a^ 
prum epulisaproíuit, Apri vero zzil- 
liarii dicebantur mille librarum,quos 
folebant in ceenisapponerc Romani. 
De Condimeaiis confule Apicium. 
Caroipfa, melior domefílicz fuis car- 
i ne, cito defcendit, multum nutrit; & 
fuccum gignir craffum ac viícofum. 


gna per dies decem,tricenaquoudie, 
cum füisbulbis. Quodie Lentulus 
flamen Martialis inauguratus eft, in 
ccena fuerunt, lumbi aprugni, fumi- 
na,&íynciputaprugnum.  lnvene- 
re & 2 Mediciga locum. — Cerebrum 
contra ferpentes cum fan;uine lau- 
datur , verendorumque carbuncu- 
lis fuccurrit. — Lardum clixum atque 
circumligatum mirá celeritate foli- 
datfrada.  Epiny&ides adipe cum 
rofaceo inunguntur. Cinis zzaxilla- 
"472 uülcerafanat quz ferpunt. — Dez- 
ti5ícobespleuritidafolvunt. | Pu/mo 
cum melle commixtus,pedibus à cal- 
ceamentis lzíis , fupponitur. — Jecur 
lethargicos excitat; & auribus puru- 
lentis inftillatum proficit : ex vino 
potum, citra falem,recensque alvum 
fiftit. Calculi in co inventi, & rri- 
ti, calculos pellunt. Fe/ tepidum 
illitum ftrumas diícutit , &; coicum 
ftimular. Vnugularum exuftarum cinis, 
potioni infperfus , plurimum urinz 
difficultates juvat. Vugues exufti &c 
triti fubmejulis in potione profunt. 
Fimus aridus , in aqua aut vino po- 
tus , rcjectioncs fanguinis fiftit , vecu- 
ftum lateris dolorem mulcet, ad ru- 
pta & convulía ex aceto bibitur, lu- 
xatis cum cerato rofaceo medetur. 


Recens& calidus precipuum eftcon- , 


tra fluxum narium remedium. Ex vi- 
no fubacus, & emplaftrimore impo- 
fitus, quicquid corporiinhzferit, ce- 
leriter extrahit. Tufus cribratusque, 
& cum melle deteriore fubactus,;arti- 

culis 


l,8,c, gt. 


7: 


Heliogabalus exhibuit fumina apru- Lamprid: 


in Helio- 


gabalo. 


Gefnerus 
p.1047.de 
quadruped. 


o d 

(6 qc RN 
D 
2 ? " h 


TIT T. deu 
er L 


Tlab:xiix 


^ Waffer Och; . 
22 5 Á 


4 


7 i A 7 p, ; 7 
gl MI 
TIT 

, // /, 1 


/ 
[ 


DE QVADRUPED. 


III 


culisimpofitus medetur. — rizapu- | pauciffimi poffint epinicium canere. 


rulentis auribus infunditur. 7"efica 
elixa & manducata fübmejulis pro- 

.. .. deft. Plura in Geínero vide. | Ad 
Euri Differentias veero Zaizum , de quo 
Hiftor.Na- Nierembergius iia: Montanam miri in- 
tur.Exotic. genii feram vocant Indi coya set/; alii 
pcr quatibcoya met] , ahi quauhrlo coyametl , 
alii quapicotl, alii fajaffou , alii faymum, 
five Xabinum. — Similis eft noftrati a- 
pro; nifi quod minor hit & deformior, 
umbilico ejus exiftente fupra dor- 
fum. & circarenes. Mirum afpedu: 

ibi humor aqucus receptus digitis 
expreffus eflluit ; nec camen inquit 
Francifcus Hernandus, verus eft um- 
bilicus , aüt fubeft quidquam ab eo 
quod in aliis animalibus reperiri fo- 

let diverfum, (quod eo difle&to co- 

^  gnovimus)aliudve quam glandulofa 
quadam & T pin;uedo. Anto- 
nius Herrera putat refpirare per fu- 
pinum hunc umbilicum. Fatidus 

eft. Leriusomnino favet. — Scribit 
aprum Americanum habere fora. 
men indorío, quemadmodum in ca- 
pite fues marini , quo fpiritum emit- 

tit admittitque: addit frendere ter- 
ribiliter , & macilentiorem efíe no- 
ftratibus. Attentior eft cenfura Fran- 
cifci Hernandi decumulodorfi. Ira- 
cundifunt. Venatores confcendunt 
arbores : accurrit grex zainomum; 
mordent & lacerant truncum , cum 
hominem non pofliat , quos ille fu- 
perné tutus venabulo cxdit. Grc- 

* gatimdifcurrunt; eligunt ducem,&, 
ut fertur ; minorem aut viliorem o- 
mnium. Antonius Herrera fcribic 
cíle fenem & flaccidum , neque nifi 
duce occifo focietatem & cohortem 

. diffolvere : priusenimocciderentur, 
quam regem deícrerent , auctor eft 
PetrusSimon. — Aliqui Bachiris hoc 
imputant. Mirum odium in tigri- 
dem.Dux Zainorum convocat quos- 
cunque poteft fui generis , usque ad 
trecentos aut plures , quemadmo- 
dum Imperator , conducit militem. 
His copiis invadit tigridem : qu li- 
cet ferociflima prz omnibus Ameri- 
canis feris, vincitur multitudine,non 
fine magná zainorum ftrage. Inventi 
innumeri occifi fimul cum tigride , ut 


De ingenio hujus ferz fic narrac 
Francifcus Hernatdus : Ferus eft ac t£u- 
culento morfu, cum primum eft ca- 
ptus, Sed cum cicuratur,placidus eft 
domeflicis , & habetur in deliciis. 
Caro eftfimilis fuillz aprugnzve,fed 
durior atque infuavior, Setz funt 
afperz , albo ac nigro profnifcue $a- 
riatz colore. Veífcitur glandibus, 
radicibus, & aliis montanis fru&ibus; 
| nec iori vetmiculis, lumbricis, atque 
aliis hujusmodi animalibus quz la- 
cufttibus;hunidis & uligiriofis locis 
nafcuntur.  Devaftant etiatn facra, 
| cum ab eis non arcentur, Gregacrim 
ambulant: & redditi mites, aluntur; 
uibuscunque cfculentis. Digiti fe- 
MuR Garin Siquidemalii produ- 
Ctioresfunt,alii breviores. &cribunt 
aliqui apros Indicos breviffimis effc 
caudis,utabíciflaselle pates. Pedibus 
etiam efle noftracbus diffimiles , & 
pofterioresuno digito non ungulato 
conftare. Carnes mültó noftrorum |. 
carnibus faporofiores falubtiores- 
que; fed faynis opus eft przcidium- 
bilicum; alioquiuno die corrumpun- 
tur. Idem eft cum Tajacu Caaigora 
Marcgravii : Icon tamen vatiat , & 
defcriptio plenior eft. Ideó & hanc 
& illam addidimus. Habuit eum & 
(quidem familiarifium Ampliffi- 
mus de Laet, quem cum perfemeftre 
& amplius , humidis cibis aluiffet, 
mortuus eft ex ileo, ut videbatur. 
Valckenburgius umbilicum illüm 
mammam efle putabat ; quód vafa 
mammaria haberet. Verumquiani- 
mal penitius norunt, catulos (gos iilà 
partealere negant. 


TIT u LUS II. 
De Bifuleis aquatici. 
CAPUT UNICUM. 
De Hippopotamo. 
D Bifulca Hippopotamum t €tU- Aldrov.Di- 
li, Ariftotelern fecutus. Ad di- gie Lies. 


gitata tamen recentiores referunt, 
& forte , ut ex icone & defcriptione 


| " appa- 


- 


"e HISTORIA NATURALIS 


apparebit,melius. Dicitur veró Hip- zer potius planus quàm catinofus;cra- 
popotamus, id eft, fluviatilis equus, | raa terraad ventrem pedes trescum 

non quód equum fimilitudine refe- | dimidio;ambitus crurum pedes tres. 

ferat, fed quód magnus fit, ut /229- | Pes latus pedem , Zzgul« fingulz un- 

vim augendi fignihicatum habeat. | ciastres.. Caput vaftumin compara- 

Fluvius ille Nilus eft. Dicitur € e- | tione ad totum animal , duos pedes 

Belonde. $55 Niloticus, Bos marinus, vefte Bello- | cum dimidio latum , pedes tres lon- 
agastiblr: nio; porcus marinus , quód parteante- | gum, ambitu pedes feptem craffum. 
riore bubulam figuram , reliquo cor- | 0rzrictus pedem unum,;roftrum car- 

pore fuillam reprzfentet; Elephas »a- | nofum,& repandum; Oculi exigui,lati 

inus, ram ob magnitudinem, quàm | unciam,longiuncias duas; aures pat- 

ob dentium candorem & duriuiem. | vx, breves, neq; uncias tresexceden- 

Sed & Elephantus A&gypti, Rosmarus,Ro- | tes; totum corpus obefum; pes latus 

hart, Gomaris ,in regionibusinprimis | in quatuor ungulas divifus; Ungulz 

Prete Gani,fi Alvarefio credendum. | quales in bobus, & quidem quadrif- 

Petilbl. Circa Deferiptionem dillentiüca vere- | de zalus callofus; cauda aprina , v. 
ARS ribus recentiores. /Elianusad quinq; | potiusteftudinezautur(inz non dis- 
cübitorum altitudinem excrefcere, | fimilis. Cuz admodum craffa,dura, 
unsulas bubulas habere; tresutrinq; | colorepullo. | Naresimaginem S.re- 

dentes maximé omnium animalium | przfentant , fiflura longa unciarum 

circa os eminentes; auribus, cauda, | duarum cum ibid. Roflrum habet 
voce,equum prae ferre,reliquo cor. | inftar leonis vel felis pilis ex poris 

ore elephanto fimilem efle, fcribit. | quibusdam predeuritibus afperum, 
rU HR H. Ariftoteles, jubam equinam habere, | nec in toto corpore alii confpiciun- 
"**7. ungulambubulam,roftrumrefimum, | cur. Dezes fingulariter idem Celu- 
talum bifulcorü,dentes exertos; cau- | mna defcripfit. | Habebat;inquitin 
damapri, vocem eqüi, magnitudiné | inferiore maxillafex,quorum biniex- 
afini;internas partes interancisequo- | teriores;é regione,longifemipedem, 

rum & afinorum noa diffimiles , reli- | laci; & crigoniuncias duas cum dimi- 

Leo de- quit. Leoni Africano,formá equum;,| dio; perambitum femipedem , apro- 
fcit. Afri- magnitudine afinü refert, depiliseft, | rum modo, parum tetroríum decli- 
B». & cymbisinfidiatur. | Bellonius,qui | vessnonadunci,nec exerti,fed admo- 
parvü Byzantii vidit,capite cum vac- | dum confpicui;aperte ore. Interme- 

cino, auribus urfinis,brevibus & fub- | dii vero parunf à gingiva exerti , tri- 

1» rotundis, orisrictuadeo vafto utleo- | gonà acie, digitali longitudine, me- 
ninum fuperaret, patulis naribus,la- | dium locum occupantes , veluti ja- 
biisrepandis, dentibus equinisobtu- | centes; crafli;orbiculati,elephantini, 
fis,oculis& lingua przgrandibus,col. | femipedem fupcranr longitudine at- 

lo nullo aut admodum brevi, caudá | que aciem in externis partibus pla- 

porci , corpore obefo ad inftar fuis, | nam. Maxillares veró habebacutrin- 
pedibus tam brevibus;ut vix quatuor | que feptem craflos; latos , breves ad- 

digitos à terra actolleretur ungulis, | modum. In fuperna veró mandibula, 

utin fue divifis,defcripfit. Áccuratis- 

fimé veró eum nobis exhibuit Fabius | bet; quà mandit & terit , anteriores 

Columaa | Columna;ex cadavere faleaflervato, | fex funt , fex imis refpondentes, acie 
oC & in Italiam Damiat$, à Nicolao Ze- | contrario modo adaptata leviffimá & 
renghi, Chirurgo Narnenfi, allatam. | fplendidà,claufoque ore conjungun- 


terreftr. à 
tur;& aptantur imis,vcluti ex illis re- 


e. Nullam habebat cum equo fimilitu- 
dinem,ad bovem potius, fi magnitu- | cifijut planum plano infideat. V erum 


dinem attendas, & urfum , fi crurum | omniumacies pyramidalis,veluti ob- 
figuram,accedebat. A capitead cau- | liquérecificalamimodo. Sed medii 
dam pedes erat tredecem ; cerporis | fuperiores non aciem inferiorum , & 
latitudo pedes quatuer cum dimidio; | medium illorum, in quo retractio ro- 


altitudo pedes tres cum dimidio;vez- | cunditatis confpicitur,perunt. Mola- 
Ies 


Li 


quam Crocodili more mobilem ha-. 


"ni 


, 


lab:xrv 


S 
JPDRAVERT 
Unitas 

/ Mibvu 

ull 

9) h 


(d 


NW 


P, 


ZZ 
27er 


7 
777 
E aa PT a. 


DE QVe4DRVPE? 


totidem quot inferni,fed bini priores 
parvi,exigui,atque rotundi, & ab aliis 
diltant ut medium palatum, inter dé- 

tes anteriores , occupare videantur. 

Inter maxillares dentes locus lingua 
femipedalisremanebat, durities dé- 

tium filicea , adeo ut percuffione cu]- 

telli coftz, cum circumftantium ad- 
miratione,ignis favilla excitarentur. 
Quaptopter verifimile foret, no&tut- 

no tempore,hocanimal, dentes atte- 
rendo,ignem ex ore evomüiffe,quarü 
proprietatem prífci huic fer. attri- 

. buerunt. Propriaiptis patria Saitica 
Aegypti przfectura , fi Plinio credi- 

pus, Ius. UndeforteHerodotusin ea par- 
Herodot, tefacrosícripfit. ArLeo Africanus, & 
H.N.L;, qui navigationes defcripfere in INi- 


Leo Afti- Ts. A 
kel» — r0 quoq; Buvio reperiri ait. Sed & in 


1j 
rat; Columna tamen primum illud 
negat, & tectoincedere tramite tra- 
dit. An hinniat,in dubioeft. Veteres 
affirmant,recentiores negant. In C;. 
bis ab Aethiopibus ufurpatur. Narrat 
enimClufius,m Guinca circa promó. Clufius ia 
torium Cabo Lopez Gonfalvez, Na« iteuorid 
varchum vanócr /jageri/ cum fociis id 
obfervafle;vifaque in oppido Ulibert- 

to plurima hippopotamor; capita, éx 

quib. dentes miranda magnitudinis, 
comites ejus retulerint. Non eft ergo 
mirum,;à Firmio Seleucio, quod Ca- 
pitolinus prodit, hippepotamum de- 
voratum fuiffe. Habere & iz Medicina 

locum, à veterib. & recentiorib. pro- 

ditum eft. Aegyptii, prodente Colu- 
mna,ad hemorrhoidas ceecas& aper- 

ta5, dentem alligant, velannulum ex 


Vus; 


Plia.H.N. mari verfari di&um Plinio & illis; qui | eo fabrefactum ge(tant. Nigricz eo- 


làze:3. in Oceano reg ones Petzorz alluen. 


j te,reperirifcriplere. Batbofa multos 
Cis, in Gofalaobfervavit, à matiad prata 
Es exire, denuoq; reverti. Maturisfege- 
elian. H.. . : TAFE 1 a. 
A.Lri.e. 45 tibus& flaventibus fpicis vefci, Aelia- 
Generatio. lianus prodidit. Cum ad cófirmatam 
E pervenit ztatem,peticlitatiincipitin 
(o pattefuo vires. Sipater cedit, cü ma- 
tre congreditur, ipfum veró dimittit, 


Alc . educarcfolet,fiOdono credimus;ea- 
Moe,  Cnitatur.Ad Nazwram & Moresipectat, 
Ee H. quód ex Niloin campos egreflus, & 

yeed43 Íegctibus fatiatus, averfo veftigio, ad 


làs corporc adverfo excipiat; feu ne 
venatores exitum deprehendere pof- 
fint:quód hominibus nó minus quàm 


corporis obefitate preflus, caudici a- 
rundinis tam diu fe affricat ; donec 
Venam apctuctit, fanguine ad fuffici- 
entiam emiffo ; eandem coeno obtu- 


PET 


fi pater refiftit; interimitur, ut apud i fum ferpenturn exhibet Diofcorides. 
Aelian; Hi, Aclianut legitnus, lüficco parere àz Sed & ad alia partes ipfius adhibéctur. 


que eít foecunditate, ut fingulis annis. 


demà quodam motbo przfervantur., 
Pliniuseosdem dentes, in odontaigia 
fedanda infignem habere pratogati« 
vam íctibir. Idem adipem febrienrib. 
contra rigores commendat: corii ci- 
nis cum aquá illitus ad panos diffol- 
vendos, Pellis frontis inguinibus alli- 
gata, eodein authore, venereminhi- 


bet. Tefticulos exiccatos cótra mor- Diofcor. 
M.M.1.3i 


C422. 


Nam Paufarias refert, Dindymenz 
mattis faciem ex dentibus ipfius fa- 
&am: fanguine cum aqua gummofa 
difloluto pi&ores loco cintabatis uti 
poflunt, apud Plinium. Pinguedine 


flumen rurfus properet,feu ut agrico- delibuti imipune inter. Crocodilos 


verfari ; apud Julium Capitolinurn 
legimus. Pelle tecta, fulmine noti 
tangi; ptodiderequidám. Coriitan- 


Crocodilusinfenfus fi:&quód nimia |tam craátfitadinem Plinius facit, prz 


fertiri circa tergus, ut inde va- 


lidz haftz tornentut. 
xx 


b HISTO- 


Noemtn, 


wx (114)29 


i&iibiiiliiiliibidilih —— 


TYXTPUPPTTTTTTTTTTTTYYT 
HISTORIE NATVRALIS 
DE 


QUADRU 
nuseqeTqu 
«De Quadrupedibus 


PEDIBUS 
ER [III 


Digitatis orvipari. 


TITULUS PRIMUS Y 


"De Digitatis "Ui'Uiparis Feri. 


CAP 


UT I. 


«De Leone», 


AcrzNus de Bifulcis a- 
&um eft/fequuntur 1élegis 


5 S mi» digitata Grzcis 
A: Um Ae gj 2AU4 45, & mvdaxUA eque 
velfunt (ad Tiki fu vivipara,vel oom 
fcu ovipara. llla, iterum vel funt £e- 
r4, qux aut fünt feris moribus imbu- 
ta, aut difficulter cicurantur, aut fi1a- 
liquando mitiota redduntur, nun. 
quamtamen ferociam penitus depo- 
nunt; vel Sezifera, vel Domeffica, qui- 
bus Appendicis loco Dubia addi pof- 
funt. Ex illis funt Zeo, Pardus; Lynx s 
Tigris, Vrfis, & Lupus, — Leo , Graecis 
Aor afpg. à ^40, Video,quod perfpicaci 
pra catetis oculorumacie polleat, & 
éjefera per antonomafiam dicitur. 
Catulos Aetchylus éfeixzao, vulgus 
ex/ursc abobmurmurádoDPoetz acovn- 


Plin; H.N. deg; & A&op dicxss appellát.Plin. ursü Nu- 


1.8.c,36- 


midicum,dum fcribit, Domitia Rhe- 
nobarbum Aedilem curulem, urfos 
Numidicos centum, & totidem Ae- 


Lipfius E- thiopas venatores in circo dediffe , 


Je&.l. 2. 
€,4- 


Lipíioappellare videtur. Sed perpe- 
ram nififorté pro Urfos, Leones fub- 
ftituendumfit, Parumenim credi- 
dibileeft, fi Romani proleone dixif- 
fent urfüum Numidicum, i, noratu- 
rum idfuiffe Plinium: qui meminerat 


| &apud Maronem Aceftem veftitum 
induci ; virgil.Ae- 
/— --pelleLibyftidos urfz. Beda 

Dio quoque feu Xiphilinus ab urfis 

feras Libycas diftin; uit; ut taceam, 
neminem veterumtam infolentislo- pefeipri 
cutionis meminifle. Ariftotelescum A;ft.H, 
capite mediocri , frontc quad. ata in ^6. cr 
medio cava pofuit, fupercilio eminé- 
ti, & nafüm verfus cujusdam nubis 
inftar porrecto, oculis charopis, non 
valdé volubilibus, neque valdé pro- 
minentibus. Recentiores mediosin- 
ter cavos & extantes eculos notavere, 
nafum, craffioré potiusquàm tenuio- 
rem , fuperiorem maxillam inferiori 
zqualem, ritum inftat ovisamplum, 
labiatenuia, ita ut partes fuperiores 
füperje&tz fintinferioribus, colum ri- 
gens & magnum , mediocriter craí- 
fum, pecfus robuftum, metaphrenum 
latum , medium veazrez: gracilem., - 
crura valida & nervofa,pilos lavos,ne- 
que rectos,neque valdécrifpos. Pedes. 
anteriores quinis digitis, pofteriores 
quaternis diftinmguuntur. Leznam : 
à mare juba quá caret, & binzin me- 
dio ventre mammd diftinguunt ; ex 
quibusnumerum catulorum arguere 
nonlicet. La&isindeinopia; adfum- 
ptoin 


M — M ÓÀ 


T me UU UU mE ee E E TDNEMESÉEUN RE 


L 


1 Lr o NN 
€ E | 4 
Z^ 14 1M 
Jo, nr 
dAMNLAMIASTA HI 
) 


7 , «d 


Ie 
3/1 
7 


, 
17 
DO IRA WM 


Jil 


AU 


DP 
a 
ras 


Ia fous Merian Iunior Fezré o. 


rtf] 


3772772777 dz. ME ER NN 


N 


MN 
NN 
NS 


MN 
WW 
SN 
NN 


NNNM 


M 
NNNM 


ROSNEN 


TE, 


— 


m 


PD. 
777 


Ug grt, 
m a a a 


T 
27 


— 


1 
! x E 
, d 
- M LT 
4 A c 
N 
: * 
" 2 
j 
i v 
i 
3 DA 


^ 


à NW 
vate e 
EU. E 
- -- 
ius 


dU A. 


a CUL » 


DE DUADRUPED. 


Hj 


ptó in fui nutrimentum cibo , quém | liano Comite vifi, ut reliqui lioc fpe- 


rarius affumit.Izzeriorá à fpectes, Mu- 
fículos téporales. Galen.de Ufu part. 
1.9.cap.19.fortiffimos habet, utmor- 
dendo valeat, Liséuam alperitate im- 
bricata horrentem; 7'jfcerá,canum in- 


tcrioribus penitus, Arift. A,1.5. c.80. | cuit. Cadavera an deguftent, non 


| 


&aculo , à czde hominum deterre- 
rentur. Multa folida& fine ullo diffe- 
&uuna vice devorare, inde bidui vel 
tridui fpacio , perfe&é celebratam 


coctionem expectare,Atiftoteles do- ^riftot H: 


A,1.8:c.5: 


fimilia, /ezez; nigrum quod obferva- i conftatinter Authores, Non attiri- 


— Galende. Vit Galenus. Cervicessunico offe con- 
Anatom.. ftareab Ariftotele& Cardano prodi- 
p tum, ex vertebris componià Scalige- 
Scalig.Ex- fo. Offa, medulla carere apud Aelia- 
Pim num legimus,.pauciffimam habere, 
Alic., Quodperpetuó refolvatur, Fallopio, 
qui eafe fregiffe dicit;ctedendü. Mi- 

fs chaél Ephefius anguftiffimos habere 


! Locus; 
deantur , reliquit. 


meatus , ita ut iis penitus carere vi- | boprodidit;/ Catulus ubere relicto 
In Europa inter ! imbellium ferarum carnes depafci- 


igerefeu ob feecorem , feu ob füper- 


biam qued Tzetzz placet ; quidam 
volunt;vorare, ideó reliquias conde- 
re, & füpra illas cecerrimum flatum 
exhalare,ne inventz ab aliis feris vo- 
rentur,apud Aclianunilegitur. Ele- 
phantorum quoque pullos aggredi ; 
füccurrentibus mattib. fugere; Stra - 


Aelian. E; 
A,2:c:3: 


Strabo 
» Geogr.l.1j 


Acheloum & Neffum fluvios inpri- | turfed & palmulis vi&titat; Pozazz fi Potsa. 


D] le 
Aift.H, mis crefcere , Ariftoteles prodidit: 
A.8.c.48, nufquamin eanaíci, nifi id ex homi- 


fpe&tes, parcusis fecundum Ariftote- 
lem, & Aclianumi, triduo non bibit; Adis. t, 


nis induftria fiat;[certum.Nataleipfis, | e(tateinprimis.hyemeindulget. A- A.s.c.j. 


Mauritania, Parthia, Maffylia , Mar- : veríiceeuzt, quod omnibus artimanti- 
marica, Cafpia, Libya, Getuliafolü. ; bus quz retró urinam mittunt com- 


Generatio: 


Habentur & in Syria nigri, fi Plinio ; mune, Tempusveneris continuum; 
fideseft. Nafci&'in Tartaria Paulus ! fed ver, Aelian.H. A.l.2.c.2. inptimis; 


'" Venetus paflim prodidit. In Caragol 
ruftici metu eorum,armati terrz cul. 
tui operam navant,ut Balbusin itine- 


i 


tunccruentam interíe exetcent pu- pli jM, 
gnam , & octo aut duodecem unam L.;cs. 
leznam fequuntur; Elapfo primo an- 


tario fui prodidit; In deferto Angad nitempore;maribus ob nirniurn cálo- 


.,,, iuxta Teleffinum;tefte Johanne Leo- 
pint a noníolumin armenta , fed & in 
homines indifcriminatim fzvire fo- 
lent;abiisdem filyarum Fetz carbo- 
nariifzpé numéro devorantur; Ta- 
ccoregnum Seriegz ; montem iuxta 
Adenam editiffimum; terram fanctá; 
& alialoca. In Cuba degunt inno- 
xiifi Martyri credimus; Aglam & re« 
giones circufnjacentes tam meticu- 
lofosalere , ut in proverbium abive« 
tint, Aclianusauthoreft. Tempera- 
méti eft calidiffimi & ficciffimi; quod 
abacti cordis eftuatione promanat. 
Nonomnestales pariter efle; vel ex- 
inde colligas, quod quimontesinco: 
lunt; minusferocie habeant & Gef: 
nerus; partes iniis anteriores calidas 
efTe; pofteriores ad oppofitam natu- 
ram degenerare ,fcribat.. Cibus ipfis 
catnesbubulz, & Aclian;H.A.21.. c. 
10. Camelinz inprimis, fame urgente 
humahz & avicularum. ldeo multi 
in Africa crugifixi à Polybio Aemi- 


"feinpebá- 
3nentttm. 


Cilui. 


tem coire non valentibus; lezne cutti 
pardis,unde Leopatdi,Pantheris;un: 
defoetus non jubatus, Hyenis; unde 
Ctocuta,mifcentur. Eft ipfis & cümi 
canecominercium. Solz interqua- 
drüpedaaduricis ungüib. przdita ca- 
tulos videntesenituntur. Urdeani- 
malisfolaris nomine donatamPlutar: 
chusopinatus eft. Imperfecti & qui- 
dem poftfex menfium fpaciam, exe- 
unt, hon quód unguibus uterum; A e- 
lian. H, A.l.2.c.2. vellicent, fed quod 
ob numer.inopià alimenti, Ariftot;de 
gener. Animal.l.4.c.6;laborent.Ma: 
gnitudinem muftelarum non exce- 
dere apud Wortonum habemüs; no- 
viffimo pariendia&u; uterutn excet- 
nere;fabuloífumeft. Denumero ca- 
tulorum non convenit inter Autho: 
res. Non plures quam fex edere, ali: 
quando unum Wottonus prodidit; 
In capta & interfecta o&to inventos 
Philoftratus. Acetate gravem prztet 
omnium fpem fex Florétiz peper:ffe, 

a Vil- 


Plutárch; 
fymp,l.4. 


Philoftt.ir 
vita Apol- 
lona. c7 


Sympathia 
€» adnti- 
[orhia. 
Aclian. H 


-IC 


116 


Villanus.Quod veróPhile quinquies 
eniti, quinos primum, quatuor dein- 
de , ternos pofthac, inde binos, quin- 
tum unicum fcribic, id ex Ariftocele, 
de leonibus Syriz incolis accipien- 
dumeft. Huc Syszpathia e Antipathia 
[pe&at, qua leonibus cum plurimis 
busintercedit.Favet Delphino,;teu 


HISTORIA JC ATURALIS 


liuminvenies; quod junioribus prz- 


damnatis forté competit:zalii freme- 
re , quod Mancino & Volsterrano 
placet, ut de Seneca Tragoedo taceà: 


nonnulli frendere,quod tum accidit, : 


cum prz iracundia dentes concutit: 
plxrique rugircaffirmant. Quantum 


ad Ingenium , ducentos aliquando e- y, 


AL15.647 quiaambo fene&tute & morbo grava- | quites,Leo Africcl.9. Africanusado- 


Aelian. 
var,l.1.c. o 


Vita. 


Somnus. 


Vox, 
1 


ti fimia vorata fanitati propriz con- 
fulunc, ut Aeliano placet, feualiam 
obcaufam. Abhorretà muliebribus 
verendis. Horum,Leo Africzl. 9.0- 
ftenfuin Africafugatur,à fue, Ariftot, 
H.A.l.9. c.1. afperrimis fetis horren. 
te, lupo cervario, onagro, Tauro, fi. 


mia, Plin.H. N.1.8. c.58. Leontoplio. 


no; quo guftato, tatailla vis & ceteris 
imperitansjillico exfpirat. Animal à 
plurimis fcriptoribus nominatur , à 
nullo defcribitur. Galli cantum exti- 
mcíceretam certum olim Grzcis,ut 
animam Cecropis, quam in leoncm 
migraffe credebant , 1mmolatis gallis 
gallinaceis evocare fibimet ipfis per- 
fuaderent:alii id de criftis rubentibus 
& ignceisaccipiunt: nosfalfum efle ex 
Cametario didicimus; quiin aula Ba- 
variz Principis, unumex leonib. mi- 
ris faltibus in vicinam domui aream 
Ícíc demififfe ; &: gallos cum gallinis 
devoraffe prodidit. Idem culicibus 
in Africa pellitur. Homines fucco al- 
lii perlinitos , vel aqui, in qua illud 
maduerat perfufos,non attingit.Scil- 
lx & , /Elian. H. A.1.1.c.36. ilicisfolia f1 
incauté conculcaverit,illicó à torpo- 
re cotripitur, Ád rotatum flrepitus 
exhorrefcit. Mappam albá refugit, &, 
4E]. H.A.1.6.c.22.1.7.c.é.ignem,;quia 
ignez naturz eft,abominatur, Cre- 
duntur Z;£« diuturnz effe. Dentibus 
enim defe&os captos fuiffe affirma- 
vetequidam, effractis alii. Cum pro 
eis fcétá dimicat, oculorum acié tra- 
ditur defigetein terram, ne venabula 
expavefícat,  Dormiungt &in apetto, 
& apertis oculis, quod eculum ma- 
gnumincumbens oculo longe minof 
pellis obrepere non poffit; caudam 
quoquefíopore detenti totitant; ut 
Ííe omnino non dormire oftendant. 
De ocenon convenitinterauthores, 
Aliimugire dicunt,quod apud Virgi- 
l 


E 


ritur,etiam lerhali vulnere percuffus, 
àcatulorum tutela non recedit, Ae- 
gritudinem faftidii tantum, Plin. H. 
N.1.8. c.16. fentiunt, in quamedetut 
eis contumelia in rabiem agente, an- 
nexarum laícivia fimiarum,folus, A e- 
lian. H, A.1.2. c. 17. venatum egredi- 
tur, faetorem oris patitur, quoda Pli- 
nio proditum eft... Neminem; Plin. 


H. N.1.8. c.16, limisoculis intuetur. 


Generofitas in periculis maxima de- 
prehenditur, non in illo tantummo- 
do quód fpernens tela diu fe cerrore 
folo tuetur,ac velut cogi ceftatur,co- 
eritutrque nontanquam periculo co- 
adtus,fed tànquam amétuz iratus, illa 
nobilior animi fignificatio, quamli- 
bet magna canum & venantium ur- 
gente vi; contemtim refticansque ce- 
dicin campis , & ubi fpe&ari poteft: 
idem ubivirgulta fylvasque penetra- 
vit, accerrimo curfufertur, velut ab- 
Ícondenteturpitudinem loco. Dum 
fequitur, iniit faltu; quoin fuga non 
utitur, Vulneratusobfervatione mira 
percuíforem novit, & in quantalibet 
multitudine appetit. Eum veró qui 
telum quidem miferit;fed tamen non 
vulneraverit, correptum, raptatum- 
| quefternit nec vulnetat. Illud ado- 
lefcentis ex Jube exercitu exemplum 
apud ZElianum docuir. Laus fagittá 
ab eunte, anno interpofito vertente; 
redeuntem, in mediaturba dilacerá- 
vit. Hoc illius apud Albertum; qui 
lancea confodere voluit, ted fallente 
i&unonfecit, collapfiad terram ca- 
putleo in galea compreflit , fed non 
vulneravit. Dumincedunt, ungues 
tetrahuat velutiin vaginas, nc hebe- 
tentur: nectectum iter peragunt, fed 
obliquum, variis veftigusimpteffis ut 
meliuslateant. Cicwrari pofle non eft 
quod dubires?" Onomarchus Catane 
Tyrannus convictores habuit. Jo- 
! hanni 


Plin. H.N, 


].8.c.16, 


Aelian, H, 
Ajz.c.j. 


ome 
i 


D€ QUADRUTED. 


A 

hanni II.'Luftaniz Regi, tanquam 
canisadíidebat, in templo Adonidis 

| regionis Elimez, adeó crantmites ut 
inpredientibusadularencur, Bereni- 
cesleolinguifacieiadulabatur, Cu- 
jus Martialis mentionem facit, tarn 
uhanimiter cum atiete commota- 
batur, utalter certoris, alcetimmani- 
Plin. H.N, tatis videretur oblitus, Jugo fubdidit 
L&cre, €oS,primusqi Romzad currum jun- 
xit M. Antonius, & quidem civili bel: 

lo, cum dimicatum effecin Phatfali- 
ciscampis, nonfine quodam oftetito 
temporum, genetofos fpiritus jugum 
fubireillo prodigio (ignificante : nam 


Martial. E- 
pigr 1.9. c, 
73: 


quód ita ve&tüs eft cum mimaCythe. 


 ride;fupra monftra etiamillarum ca- 
latmitatüm fuit. Ptimusautem homi- 
nümlconeém manu tractáre aufus; & 
' oftendere manífuefa&tum , Hanno, é 
clariffimis Poenorü traditur: damna- 
tusque illo ar, umento ;quotiiam nil 
noni perfüafurus vir cam arcficis in- 
genii videbatur ; & male ctedi liber- 


tatem ei,cuiintantum cefliflet etiam 


feritas, Suntquoque & fortuita cle- 
menuzipforutn-exempla. Mentor 
Syracufan?in Syrialeone obvio; fim- 
pliciter volutato; attonitus pavore ; 
cum refugienti undiq; feta oppone: 
tetíeíe, & veftigialamberecadulanti 
fimilisanimadvertitin-pede ejus tü- 
tnoterm vulnusque;& extracto furcu- 
. lolibetavitctuciatu. Pi&ura cafum 
huncteftatut Syracufis. Simili modo 
ElpisSamiusnatiotie in Africam de- 
latus nave, juxtalittus confpe&toleo- 
nehiatu minaci; atboretn fugi petit; 
Libero patrc invocato:quofiiam cum 
praecipuus votorum locus eft , cm 
fpei nullus eft... Neque prtofugienti 
cum potuilffet fera inftiterat : 8 pto- 
cumbens ad atborem híatu quoter- 
ruerat,miiferationeii quarebat. Os 
motíu avidiore inhzfetat dentibus; 
craciabatque inedia , tura peenz vim 
immenfis ejulatibus teftatem; ac vel: 
üt mutis precibus orantem , coftui: 
tus, fidentiof'it coptta fetam; multo 
diutius miraculo quàm metu ceffa- 
tum,;eft. Degreffus tandem, evellit 


A—————— LE —— 


IH? 
tià venatus aggerendo. Nihil de An- . .. 
drodoapudGelliü dicam;nec de illo, SIT 
qui Seneca fpe&ante, unü é beftiariis ticis. 
inAmphitheatto agnitum,ab dliarum 
fetatum impetu protexit. Ideó P/- 
zius, Leoni tahtim cxfceris clementia Plin. H.N, 
in fupplices: proftratis parcit: & ubi *** 
fzvit; in virosprius quàm in feminas 
fremit, ininfantesnonnifimagna fa- 
me. Ctedit Lybia intellectum per- 
venite ad eosprecum. Captivam cet- 
té Getuliz reducem àudivi , inquit 
idem, multorum infylvis impetum à 
fe mitigatum alloquio, aufam dicere; 
fe foeminàm; profügam, infirma, fup- 
plicem animalis omnium genetofiffi- 
mi, czterique imperantis, indignam 
cjusgloriapredat. ^ Caperecosar- 
dua quondam erat operis; foveisqué 
maximé. Principatu Claudii cafus 
ràtionem docuit, padendam pzné 
talisferznomine, paftoris Getuli fa- 
go contra ingruentis impetum obje- 
&o : quod fpe&aculum in harenam 
ptotinusttanslatum eft, vix ctedibili 
modo torpefcente tanta illa feritate; 
| quamvis levi inje&tu operto capite; 
| itaüt devinciaturnonrepugnans: vi- 
* delicet, omnis vis cohftat in oculis. 
Habuiffe olim in menfis apud quos- 
dam populos; Agriophagos;inprimis, 
locum, Solinus authot eft, ab efu ta- $oiin, i 
ien lienis in totümábftinüuifle; Bru- ToEUEd 
jérinus prodidit. In Médiciz4 éximii PME UN 
cítufus. Deus caninus pueris collo al- bárlaz. 
ligatusin ortu (écundoturn dentium PoraPhjs 
à dolore dentitionis eos prafervat. toga. — 
Cir in pulverem tedactum Epilepricis BLHN 
& quartanariis prodeft. 44eps du&u 5 7. 
Diofcoridis lotus , autium dolores 
imtilfus fiftic ; & membris à frigore 
aduftis feliciter illinicur. Eodem qui- 
dam in fcitthis & petüiónib.utancur; 
Ea perundtiab aliis feris cuti effe prz schotian. 
dicantur, & fifaseft credere,gtatiam Sexi Phi- 
apud principesinveniunt, Caro juxta ET 
mentem Sexti ad pavores & atcenda drovand. 
pliantaftnata laudatur. $4272; con- 
ttacárcinotnata valet. Ojffiwz pulvis 
febres fimplices cum aqua Eupatorii 
expugnat, Pellis fieiinftideatur, hz- 


Plin,l.é; 


Vfui. 


p:ebenti,& quàm maxirne opus effet | morrhoidum dolores efficaciter le- 
accommodanti, Traduntq;;quatidiu | nit. Calcei ex eo geftati podagticos 


navis ca littore fteterit , reculiffe gra- | 


demulcent. /ercus cum unguento 
pe 3 tofa- 


Bellon. 
obferv.1.1. 
. cap.ulr, 
Plho;Hi;N. 
1.8.c,16. 


 DC.niisjubatorum CCCXV. Cz- 


Differétia. 


Plin. H.N* 


1.8.c.16, 


.xavere, femperinfignihoccarét. Sed 


Nieremb. 
H.E.l.9. C. 
21,& 24. 
N:eremb. 
H.Exot.l. 
9.C, 2I. 


14 


rofaceo pérmixtum , mendas faciei 
emendat. De Uu in delitiis, lu- 
dis, triumphis , & fuppliciis non eft 
quodfnulta dicamus. Heliogabalus. 
exarmatosin deliciis habebat, & ita 
edoctos, utad fecundas menfas accü- 
berent. Auguftus ita cicuratos, ut 
cumleporibus innocué colluderent. | 
Idem fe Conftantinopoli vidifle Bel- 

loniusreliquit. Simul pluriü pugnans : 
Rom princeps dedit Q. SczvolaP. 
filius, in curulizdilitate. Centum 
autemjubatorum primus omnium L. 
Sylla,qui poftea Di&ator fuit,in przx- 
tura, PofteumPompcejus M.incirco 


far Di&ator CCCC. Varias apud 
Authoresfortiuntut Dfferentias.Leo- 
ni,jinquit Plinius, pracipua generofi- 
tastum cum colla armosque veftiunt 
jubz. Idenimztate contingit élco- 
ne conceptis. Quosveró pardigene- 


& juba, aliis cft brevior & minuscri- 
fpa,crifpa & prolixioraliis. Ferociazm 
attendas, funt quidam timidi, alii fe- 
tociffimi: & Archoleontes,fi colorem, 
funtaurei, flavi, albi, & nigri , quales 
intima Africa& Aby£flina gignit.Sunt 
in Lybia Difcolores , qui orefunt ru- 
bro, nigris floribus cyaneo colore di- 
ftin&isornantur , neque multum pi- 
lumgerunt.V ergunt& ad cinericium 
coloremjin occidentaliIndia. Igna- 
vior apud Indos novi orbis, inquit 
Nierembergius,natioleonum. Puma 
Peruani vocant. Minores quam Afri- 
canifunt,fugaces,aut innocentes;nifi 
invadantur; degeneres omnino ani- 
mo ; mole, jubicolore fufci funt po- 
rius, quam fulvi. Ad eos venandos 
conveniunt Indi. Lapidibus acfufti- 
bus occidunt. Conícenduntferé ali- 
quando in arbores, eó ufque haftis & 
fagittisillos infeftant barbari. —Ve- 
fcuntur feftivé corum carne (alba eft 
& craíla ) adipem medicamentis re- 
fervant, offa faltationibus & choreis. 
Quidam Hifpanus deturbavit arbore 
leznam ingentem;quatuor transver- 
beratam fagittis, In ventre duo ti- 
gridum catuli inventi, quos per adul- 
terium fuigenceris conceperat. Pa- 
ternz maculz indicia criminis fue- | 


— M MÓÀ— M — M M  — — M — M Ó— MM —À M — —— € — M  — — M a —— — —— — — 


HISTORIA NATURALIS 


s 


-— 


L " li Ü à - LI 
runt. Leones marinos cómederunft 


Hollandi. Sunt prxterea aliz fera Nieremb; 
leoni vicinz. Miz/z, quemadmodum H.£. ls. 
à Barbaris appellatur, leoni noftro nó *'** 
jubáto autidem cft; aut congener, in 
infantia fufcus, & fulvus in iuventá ; 
interdumque rubeus aut fubalbidus, 

in maiorem tamen corpotis aflurgés 
molem ( quod ob regionis diveríam 
naturam poteft evenire) ac longé mi- 
nüsferox. Eftquoque Quamixli ath- 
nisleoni,unde nomen mutuatum;fed 
mitior;agiliorque: quo fit, ut quidam 
Hifpanorum pantheram effe putave- 
rint. Ad ejusdem perunet differen- 

tias Macamitzli, qui à cervo & leone. 
fumpfitnomen;quos quibusdam cot- 
poris partibus imitatur : nec non & 
cuitlamitzli, àleone & lupo indigenà 
nomenclatione mutuatá. Hacbeftia 
eítlcone craffior , mitior tamen mi- 
norque. Vivitcervorum, ovium & , 
crotalium venatione,interimitetiam 
fatur quecunque offenderit anima- 

lia. Cum famem femel explevit; bi» - 
nos,ternosque dies dormit;abftinens 
àprzdá, donecrurfusefuriat, Eft à 
Tlalmitz/li tele minor fed facie leoni- 

ni, Mirabilis eft inparvo corpuículo 
animalis vultus & ferocitas. Caca- 
mitzli vocatur aliud animal, quodad: 
leonum parvorum feliumve genus 
pertineat, & in iuncetis verfari foleat, 

Q uadrupes eft, quaternas fpithamas 
longus ; fed corpore non admodum 
amplo , fulvo pilo , & aliquantifpet 
prolixo,auriculis brevib.ac pzenénul: 
lis,olorinocapite,caudá prolixá hifpi- 
dioreque, Adeoefítferox, ut cervos 
plerumqueaggrediatur; etiam occi: 
dat. Undefortaffis cinomen; nifi à 
fele potius profectum fit, Mixtli enim 
apud Mexicanos interdum-zlurum;. 
interdum fignificat leonem. - Vivit 
apud Panucenfes. Quid fi quzdam 
harum fpecierum ad Cercopithecos - 
reducantur. Vide Caput deiis; 


r 


CODD T s 
: aDe- "Pardo. 


Eta; quam defcripturi 
dus, fcuab ago irrigo quod eius ., 
pelhs —— 


ifutus Par. Nome; 
E 


Tab:rin 
Bodur Leopardus 


Pardeethiem — Leo para 


bDàrdur . Parderthier . 


—— 


— 


od 
rrr nm 

n D ec 

AU um. 


MN Cs 
SMS . 


AM wUDE QUADRUPED 1E. 


L 
pellis nigris maculis quafi irrigata fit: 
feuab ze2a22» inquino , quodiis quafi 
inquinata videatur,dicitur. Vocatur 


& Leopardus , cujus vocis nemoante. 


Julium Capitolinum& ZElium Spar- 
tianum merninit: & Pardalis , quam- 
vis nonnulli marem Pordalim;,Parda- 
lim feminam vocitent, alii illud co- 
mune, hoc Atticum vocabulum effe 
putent alii Pardi nomine marem in- 
digitent. Appellatur deniq; & Pan- 
thera, quod vocabulum diftinguen- 
dum eft à Patherelupi maculoti fpe- 
cie; feu quod omneferarumgenus in 
venatione capiat;fed quód omnifaria 
feritate fit praedita, nec crudelitatis 
unquam etiam manfucfac&ta oblivi- 
fcatur,feu quód omnium ferarum co- 
lorib. ornata fpe&tetut; & 9eovo», quod 
Defrite.fitvaricgata, & varia. Facies ipfi eft 
parva;os magnum; oculi parvi albican- 

tes & vagi;frouslonga; auresrotundae, 

magis quam planz ; cou valdé lon- 

gum & tenue; pec£us parvis coftis prze- 

ditum; Zerfum longum; c/unes carnofae 
&fomota.  Partescircailia & ven- 

trem habetmagis planas, id eft; nec 
protuberantes, nec cavas; colorez va- 

rium i corpustotum inarticulatum & 

Wottos. afymmetrum, | Wottonus quatuor 
E mammas in medio ventre habere , 
e$. .— Quinque digitos in pedibus anterio- 
ribus, quatuor in pofterioribus Gyl- 
Adias, rj, lius^ Additille, oculos in umbra lon- 
A.,:.c.20 gius quàm aliorum huius generis ani- 
malium refulgere , hebetari in fole. 

Pellis aureo in fufco, & nigroin can- 

dido cófpicitur, ut Oppianus, defcri- 

püit. Ideo Solinus narrabat;in Hirca- 
nianumcetofas effe pantheras; minu- 
tisorbiculis fuperpictas , ita ut ocula- 

tis ex fulvo circulis, vel caeruleo, vel 

albo, tergi fuppellex diftinguatur. 

Plin.H.N Plinius,in cadido breves macularum 
btc eculosappellavit. AnfimilemLunz 
inorbescrefcétem &pari modo cot- 
nuacurvátem maculam, in armo ha- 
Tin-H-N beat, quod Pliniusaffirmat , difficile 

.8.c. 17. j ; 

eft di&u. Quantum adzzrerzas par- 

tes, habet lisguam imbricatam , degtes 

EUM acutiffimos,uzgues acutos, cor in com- 
1£c47. paratione ad animalia ciusdem ma- 
gnitudinis magnumbpizguedinem pau- 

cam; quod ca à nimio calore abfuma- 


"^ 
tur,2ffs denique denfiora. In Europa 
nulli habentur. In Africa haud pauci, 
inopiàaquarum ad paucos amnes có- 
gregantibus fe feris. Ideó multifor- 
mesibianimalium partus: varié foe- 
miniscuiusquegeneris matres, aut vi 
aut voluptate mifcente. Unde etiam 
vulgare Grzcix dictum. Semper ali- 
quid novi Africam afferre. 1n Afia 
etiam degunt. Nam & Pamphylia il- 45. ;. 
lis abundat, ut Philoftratus prodidit, A..8.c, 26 
& provincia Comeri, & inregno Be- 

galz;, ut Ferdinandus Lopezius reli- Naz ls 
quit.InCaucafo monteodorato mul. «17. 

tos vagari , quod odoriferis herbis 
dele&tentur quidam venditant. In. 
monteHermon,qui ab Amorrzis Sa- 

nir appellatur,haud paucos, ex Can- 
ticisSalomonis colligipoteft. V efci- Cibus, 
tur Pardus carnibus, canum inprimis, j 
& agnorü fi fames urget, necà fimia- RE. 
rum abhorret , quas fimulata morte 
decipit, fi Aeliano credimus , odore 
illectas fponte accedete Plutarchus 
prodidit. Homines invadere author 
quidam hiftoriz Indi Otientalis re- 
liquit, quem pantheram cumtigride 
confundere Ambrofinus arbitratur. 
Congredituríxpe cum leone, ut fupe- G,,,;,. 
rius diximus; aliquando cum cane; 
nonnunquam cum lupo, plures uno 

partu producere catulos, mammatü 
multitudo argumento eft. tempus 

partus eofdem antevertere,& prc im- 
patientia uterum matris lacerare; Ifi- ifidor.O- 
dori fabula. De Symopathia €f Antipa- rig.lz. 
thia hochabe, ita infenfam fecundum Sum 
quosdam homini ,ut velin charta ex- & Asa- 
preffum laceret; fecundum alios, ita ^"^ 
hominis cranio;ut eo cófpecto fugiat. 
Secundum nonnullos faciem dunta- 
xatactiodioinfeftat, quod exemplo 

Regis Galliarum beftiarii, qui ad vc- 
nationem emiffam , nonnifi averfus 
reducere potuit, Gefnerus cófitmat. 

Par cumgalloferpentibus& allio dif- . 
fidium.  Ideó iure galli perun&os à 
pantheris non attingi Plinius prodi- 
dit;pantherina pelle indutum angues 
non infettare, alii, parietes litu allii DM 
infectos,pantherasnonattingereCe- 1,8. 5. 
lius.,. Cum hyzna tam malé ipfi con- 

venit, fi Plinio credimus, ut fi utrius- ue 
que pelles é regione fufpendantur, icis. | 
pan- 


Loctu, 


Aelian. H. 
A.l1,2.6.25. 


Plin.H.N. 
1.2.9. c. 4. 


I20 
pantherz depilentur.In Armeniaper 


montana va.átes, ad ftoracislachry- 


masferri, quotiesab ea parte ubi ar- 

boresgummi ftillant odorem ventus 
Philotr. pertulerit, fide Philoftrati habemus. 
Apollon. p; panthererugituseft,quodGrecis 
Mos di Bevx. Spartianus rictare dixit. Có- 
Wotton, dito mucroncunguium in vaginis in- 
de MS ceditaverfisq; falculis currit,nec nifi 
M appetendo protendit,quod& deleo- 
Plin.H.N. ne fuperius diximus. Odore quo cz- 
AFuE teris quadrupedibus prevalet,(felem 
probl. 15, Zibetti, & capreolum mofchi excipe) 
q^ — cunctasfollicitat;feu femper, feu de- 

fticuta perfenium viribus. Eoinvitata 
Theophr . reliqua animalia, poftquá acceflcre , 
dccaifis. preda fiunt. Neceft quod odoreinvi. 


lanr.l.6. . É : 
P taricum Alberto dubites. Nam & 


c.j. & 26, j 
Odwr. Cattariafua Catti dele&tantur,& ca- 
Mos, DCsíxpeà perfequendiferaodoribus ; 


averti videmus. Quodaliquo affectu 
correpte,(folentautem rabie agitari) 
plin.H. N, 2Ut à pardaliancheherba lacíe;ad fan- 


HISTORIA. NCATVRALIS 


| 


tiam referre, & nihilinvicem imputd- 
re: quod etiam in homine rarum: eft. 


Quz dehado apud Aelian.habétur, qi p; 


quem poft mortem obiedtüattingere A.1.2.c.24 
tanquam contubernalem recufabat, 

ex codempetátur.Locüincibisapud j4, —— 
agreftivoros, & quiinter caucafum & Phn.H N. 
flumen Cophena,ut Philoftratus pros 36650: 
didibhabuere. Majorisfpeciei etiain 
India adhucfunt edules;bisolim cli- 
xabantur,faciiius àftomacho conco- 


Galen.de 
Aliin,fa- 


quendz. Habet & iz Medicina aliqu&. culti. .ei 


Nam cerebrum cumíucco erucz ge- ^** 


nitalibusillitum, fopitá venerem ex- 

citat. T efticulus dexterin provocan- 

dis menfibusremedium eft fingulare, 

quod Cardanus prodidir.Sanguis va- 

ricib. bene applicatur. Pinguedo D poraphy- 

ter preftantitlima Cofmerica céfetur, rogni. 5. 
ut de aliistaceam, Pellis vecuftiffimis $6 v. 

. ex.a * 

Grzcorum proindumento erat. bo- E 
pe N "D M fe A o 

dié Mauri iisdem fe amiciunt, & 4E. nial.d. 

hiopes hifce cooperti przliantur. O- 


L&ci. guiné caprzfylveftcis, vcl ftercus hu. | limipfzebeftig Circentium gratiaRo- plis.z. N. 
manum cófugiunt,quód catulosfem- , mam importabantur.Primus Scaurus L.s.c47. 
perprazcedunt,& ad morté ufq;tuen- ; cdilitatefua varias,centum quinqua- 
tur; quód feeming poft partum crypte | ginta univerfasmifi:dein PópeiusM, 


prafident, maresde victu profpiciüt; 
quodcicurati,nunquam fere feritate 
deponunt, za£ure S ingenio debetur. 
Gefaer. ia Miferandumillud quod àGefnerore- 
in Hift. fertur,poft mortem FrancifciGalliar. 
Quadrup. RegisLeopardos marem & faeminam 
caveis elapfos;plu;imos circa Aurelia 
laniaffe, & inventa mulierum cada- 
veraquib. mammillastantum devo- 
raflent. Sed memorandum quod de 
Plia.H.N, Panthera tradit DemetriusPhyficus, 
L5.e17. jacentéin media via hominis defide- 
rio; repété apparuifle patri cujusdam 
Philini, affe&atoris fapientiz : illum 
pavore coepife regredi,ferá veró cir- 


cumvolutari non dubié blandiétem, : 


Ífefeq; conflidtantem maerore, qui et- 
iamin panthera intelligipoffer. Foeta 
erat catulisinfoveàa delapfis.Primum 
ergo miferationis erat nO ekpavefce- 
re,proximum ei curam intendere: fc- 
quutufq;,quá trahebat vefté unguium 
levi inje&u, ut causá dolorisintellc- 
xit, fimulq; falutis fuz mercedem, ca- 
tulos exemit:eaq;cum iis profequéte, 


ufq; extra folitudines dedu&us, lzta! culis & rubráiride,craffis crurib., ad- 
atq:geftiente:utfacilé appareret;gra- | uncis unguib., füíco circa dorsü pio, 


quadringentas decem. D. Auguftus 
quadringentas viginti. Degeneribus 
nihil feré occurrit. Quidam trcs 'ar- 
dor.differentias cóftituunt,Pantherá 
nempe; Pardum , Leopardum: alii 
quatuor, Pantheram, Pardum, Leo- 
pardum non iubatum, qui ex Pardo. 
& lezna nafcitur , & maculofum 
Leopardum;qui ex Pantherz & Leo- | 
niscoitu prodiit. Apud Pliniü ifta le- pia.H.N. 
guntur. Nunc Varias & Pardos ; qui -$«.17. 
marcs funt;appellat in eo omnigene- . 
re,creberrimo in Africa Syriaq;.Qui- 

dam ab iis pantheras cádore folo di- | 
Ícernunt:necadhucalia differentiam 
inveni. Senatuíconfultum fuit vetus, 

ne licetet Africanasin Italia advehe- 

rc. Contra hoc tulit ad populum Cn. 
Aufidius Tribunus plebis, permifitq; 


Circenfiügratiaimportare. Hucfor- Nieremb. - 


te pertinecanimal, quod Dafjpodem pi - B-E-l.s. 
nuum vocát Hifpani, T/cozochtli Indi. * 
Vertagi eft magnitudine, tereti, ha- 

mili, & craffo corpore, auriculispar- 
vis/facie leoniná five feliná, vividis o- 


Circa 


* 


ygnx , Lus , 


SMMNÓ 


DE€ QUADRUTPED.. 


citca ventrem cadido, reliquum cor- 
pus cinereo, nigris ubiq: confperfum 
maculis;roftro ac caudibrevib.;afpe- 
rálingus, ululatu exili, & incredibili 
pernicitate. Vivit l'etrococamis mó- 
tib.venatur cervos, & alia ej (dé mo- 
lis animalia, interdum etià homines. 
Linguz ejus tantaineít vis veneni, ut 
fiprzdeoculos vel allambuerit vclat- 
| tigerib; cam confeftim exczcet, imo 


:: interimat. Occiforum cadaveraher- 


bis,fceno,cefpitib. tegit; deinde con- 
Ícendens propinquas arbores, ululat. 
Tuncferg circumjacentesarcano na- 
turz documento cófcix invitationis, 
adepulum ocyus advolant, prxdá ex 


: figno invétà fatiantur: poftremus ipfe 


ocotochtlus defcédit, utinnocué pa- 
fcantur convivz: nam fi ille prior ve- 
Íceretur , corruptis veneno fuo reli- 
quiis,ceterz perirent ferax, quotquot 
deindeguftarent. Tant3 urbanitate 
charitati favit, tam comi providentia 
falutialienz.Scilicet nemo eft qui p- 
deíIe nequear,fi velit. Non ita viribus 
& opibus beneficentia quam volun- 
tate & ftudio conftat. Plurimi opule- 
tiinutilesfunt,utinam nen etiam no- 
xii; atnemobenevolusnó bencficus. 


CAPUT III. 
De Lynce s. 


Nomen. FEram;que Grazcis»»£ dicitur,La- 


tininó Lynceum ut Cardanus vo- 
luit;à Scaligero ideo reprehenfus,(ed 
Lyncem 39 ac ^w, à luce; quod o- 
mnium animantiü acutiffimé videat, 
vocát. Appellatut& Lup? cervarius,nó 
quod lupo fit fimilis, fed quód pari cá 
eodemaviditateferatur, & in cervos 
. hoftilitereat.Thoén nó effe in feque- 
tib.videbimus. Chaosan fit que Galli 
Raphium dicunt;Pópeii M.ludi ofte- 
dere, quéq; facie lupi & maculis par- 


Plin.H.N. dorum Plinius facit, ín medio relin- 
lie. querem,nifi alibi quoq; in luporü ge- 


Defcriptio. 


nere cervarium reponeret; qualem ex 
Galliain arenaPompeiiM.fpedtatum 
diximus. Capiteeft parvo; oculis fulgé- 


caiger.. tib.faciealacri, Maz4s habet in pe&to- 


1.210, 


| 
A 
i 


re.Macula magis mari diftin&e& or- 
biculares. Pellem ita defcripfit Gef- 
nerus. Pe//j exté(a lyncis à fummo na- 
[o ad caudam ufque, eft longitudinis 


I2I 


trium pedum, & unciar.quatuor; cau- 
dalongitudinem unciar. feptem non 
excedit, latitudocirca collum ( non 
, ambitus dicimus,fed doríi tárum) eft 
dimidiati pedis, & inimo dorfo un- 
ciar.quindecem;cruraantcriora lon- 
gitudinem unciar. quatuordecem,;& 
pofteriora duodecem xquát. P//;s un- 
dique molliffimus, & densálanugine 
confertus, extrema pilorü dorfi par- 
tes albicát, & venter medius eft cádi- 
dus,in quo puncta quzdam paffim ni- 
gricant, ctebra vcro funt juxta imura 
ventrem ad latera,auricula parve funt, 
quafi triangulum referentes , ambitu 


nigro, & fupraeas villusniger,cü pau . 


cis pilis albis eminet; Zarba ad inftar 
feliü ex fetis albiscó(tat. Pedesadmo- 
dum villofi funt, & anteriores quinq; 
digitis,pofteriores vero quatuor tan» 
tum integrantur, & tantum cauda in 
| extremitate nigricás per torü qualis 
craffitudinis confpicitur. Mufculorü 
temporahabet delia Coaiufo tribus 
| futurisinfignitur.Sed& viginti dezzib. 
armatur, quorum incifores func duo- 
decem(verba funt Ambrofini fed pri- 


| mus & fextustam infetioris quàm fu. ; 


perioris mandibulz , quatuor mediis 
pauló minotes funt, quales in muftel- 
lisobfervátur, Caniniquatuorczte- 
rislongioresfequuntut. Molares funt 
decem quatuor fupetiorem maxillà 
utrinq; muniunt;primí prope caninos 
crigonz füntfigurz duplici quadaap- 
pendiceinfigniti; ultimus in utraq;fu- 
periori parte bifid?eft uttifq; &alcero 
valdé latior. Inferior maxilla fex mo- 
laribus decoratur;primus propé cani- 
nos, triyona refert figuram, fecundus 
flotisliliirudimentüreprzfentat;ter- 
tiusutroq;latior & major eft, fiffus in 
medio,fümmitatib.acutis, Maxilla in- 
fzriorillieft parvasquód prona cibum 
nó fumat.Pesacutiflimis, cryftallinis, 
tunicaatq; membrana inclufis arma- 
cur unguiculis,qui igurá unguium a- 
uilz & vulcuris zmulátur, pars infe- 
rior calloía eft.Lynces in Oriécali pla- 
ga vagari V itriacus Ícribitinde inEu- 
ropam delatos Ovidius, reperiri & in 
| Americz montibus Thevecus author 
eft. Elegantiorib. nigri per dorsü ma- 
culisinfigniti in Lithuania; Polonia, 


Q Mofco- 


Ámbtof. 
deDigitat, 
534643 


Galen. de 
uíü part. 
larec;a; 


Locus, 


Ovid. Mc- 
tam.l.15. 


122 
Mofcovia, & Suetia circa Helfingiá, 

ubi lynx2Xattluche nominatur, capiü- 

| xi tur, inventos & in Ducatu V Virtem- 
drup. bergico, in rufticumq; pracereuntem 
aliquádo infiliiffe, & abeodem fecuri 
proftratü, Gefn.author eft. Czbuslyn- 
cib. caro animaliü, catorü fylveftrium 
inprimis,quorum caro fuavior;fiOlao 
M. credimus. Habét& cerebella qua- 
Gefaer], c, drupedum in deliciis, hinc Gefn. fÍcà 
quodam intellexitfe fcribit, lyncesin 
arborib.aliquadolatitare, & in majo- 
resquadrupedes pratereuntes infili- 

re, & unguib. cerviciinfixis nó dimit- 

tere, donecanimalis proftzatilaniato 

Generati?- capite, cerebrum devoraverint, funt 


Chus, 


quiaffirment;corpore inta&to fangui- | vigintilibris véditur.Oppianusá ma- 


HISTORIA. XATU'RALIS 


bascum fanguine ad minuendos cal- 

culos miícet; V V ekerus ex pinguedi-. 
neunguentum ad eosdem pellendos 
componit. Crollius fal exlapide & o- 

culis cancri conficit, UInguis qui eft 

in dextro pede pro pollice;contra có- 
vulfionesargento inclufus & appé(us 

valet, Eosdem omnescüm corioexu- — . 

ri efficaciffimé in Carpatho infula Plic.H.N: 


| cádo vires. Evonymus faxifragasher- 


tradunt. Hoc cinere potu proluvia l$.c. 
virorum, ejusdemq;afperfu foemina- 

rum libidinesinhiberi , item prüritus 
corporum,uriná,ftillicidia veficc.Ea- 

dem & jugulorum dolori monftratur 

in remedio. Pellis Bononiz centrum 
Differdtia . 
Oppian 


$clige, nem tátumfugerc. Scaliger pauciora | gnitudine & parvitate eas diftinguit; Cyncg.lj. 


Ex20, jin Scandinavia animalia reperiri fcri- 
bit, quód lyncib.inalimentum cedát. 

Arift.H. Morc canü averfi congrediuntur, ut 
Adisstot- canesimplentur, & rituleporum fu- 
1ádor. O- perfaetant. Catulum ipfis adícribic I- 
rigJ12c4 fidor.duos,tres,aut quatuor Odonus. 
pip. n, N. Clatiffimó omnium quadrupedü cer- 
123... nunt; ideó quidam corpora folida vi- 
Vj«. (a penetrare fabuladi funt. Velocis 
funt curfus, adeó, ut eum faltu przci- 

pitent. Deurina ita P//gzius. Lyncum 

humor ita redditus,ubi gignütur, gla- 
ciaturarefcitvein gémas carbunculis 
fimiles, & igneo colore fulgentes,lyn- 

curium vocatas,atque ob id fuccino à 

plerifq; itagenerari prodito. Novere 
hocfciuntq; lynces,& invidentesuri- 

nam terra operiunt,coq; celerius foli- 
daturilla. Hocpoftremum apud Ae- 

lianum & Ifidorum invenies , prius 
Diofcor.l. Diofcoridesvanum effe,quod lyncu- 
^*?*  riumfit füccinum pterigophoron, & 
pennas ad fe alliciatfatetur,& Brafa- 
volus inane effe experientiiipsà com- 
perit. Tantaquoq; oblivione, fi pra- 
dà ferensretrofpexerit, occupari qui- 
dam affirmare audent;ut przde ipfius 
oblita aliam quzrat. ego iid verü eft, 
nimiz aviditati iftud adfcripferim.. 
Aeftatedepilari, hyeme valdé hirfu- 
tü reddi, Odonus tradidit, quod vil. 
lofis animantib. commune, An vifce- 
ra virulenta & fpuma rabidorum ca- 
num comparanda habeat,quod apud 
Lucanülegimus, in medio relinquo. 
Haud contemnendas habet in medi- 


Mores.' 


K.ucanus 
Dharf.l. 6. 
. Vjus. 


—— M —— M ——— — MÀ — t€ a —— I —MÀ € aM $m tm 


fibiundiquaq;fimiles.InItalia duplex 
pellis oftenditur. Ampla,ad albediné 
rnagis tendens, quz lupi Cervarii effe 
creditur, & Ruffa;pauló minor,quam 
Cati pardrautumant, ' 


C'A:P'UCTUCIEN: 
De Jigride s. 


N9»e» huic bellux à velocitate wor. 
datum à Medis,quitigrim fagittá 

vocant, putatur. Genere mafculino 
Varro extulit, foeminino Plinius, in- 
venies& Tigridesin plurali apudPhi- 
lomele authorem, Ad magnitudinem peferiptio. 
canis leporarii & ultra excrefcere , 
quidam putàát,ad equi Nearchus. Vi- 
fa pellis,cujus longitudo quinque pe- 
dum menfuram fuperabat. Oculos ha- 
betfplendore igneo micantes, co/fuzz 
breve, qualeillisqua pafcendigratiá 
cervicemin terram nó dejiciunt , zz- 
ues aduncos,deztes acutos;pedes mul- 
ufidos. Magnaipforumin Oriente & ^"^ 
verfus Auftrum,in India nempe;intra 
Gangem& Hyphafin fluvios,in mon- 
te Caucafo , apud Befingos Peninu- 
leis vicinos,copia, ut malé,in:Hyrca- 
nia duntaxat haberi, Poécx prodide- 
rint. Inveniuntur & in Java, ubi pro- 
pter ipforum metum minus gummi 
benjuini colligitur, Bengala. & mon- 
tib.Peruanis. In Taprobana diuturna 
lucis ufura frui, nonnullis proditum. 
Omneanimantiü genus devorant. E- Cibar. 
lephantes Íxpé fuperant, mulos pede 
apprehenfostrahunt;oves,boves, ca- 

nées; 


DE 


nes, &c. laniant, necab hominib,. té- 
perant: hoedorum tamen przcipué 


. carnib.dele&tantur: tanta veró avidi- 


Stat.1.8. 


"(Tzetzes 
Chil.12, 
| *€.339. 


tate feruntur, ut vifo animantis unius 
fancuine, per totü cupiantire pecus, 
ut apud Statiü habetur. Omne genus 
faemininum efle;quod nulli mares ca- 
piantur, Dzetzis memori lapfi ci a- 
liis opinio. ideo ex vento concipere 


Generatio. prodiderüt. Fabulae à velocitate ani- 


malis apud veteres decantata origo; 


averíoscógredi, & multosuno partu 


Acliaa. H..catulos edere,certü, necinterfe dun- 


N.L.8.ca. 


taxat mifcentur , fed & in canes exar- 


Aifto.H, deícunt. Modum procreandiapud A- 
44874. riffatele habes. Alligantur, inquit, ca- 


nes locis defertis , perquz tigres ver- 
fantur,& nifi tivris in luxuriam folva- 
tur,lacerantur,fíed cum defiderio ve- 


Plin, H.N, Deris premitur,mirefcit,quodPlinius, 


1.8,c.40. 


: Bympatbia 


(6 4nti- 
patbia. 


- alb, in 


utapud Aelian. eft, ita protulit. E ti- 
gtib. eos(canes) Indivolunt concipi: 
& obid in fylvis coitustéporc alligat 
foeminas. Primo & fecundo foetu ni- 
misferoces putátgigni:tertio demum 
educant. In India Occideéralinullam 
Hifpanis vim facere, infeftare Indos, 
in provincia Bambz , alboshomines 
nonattingere,nigros adoriri,imó ho- 
minealbo & nigro fimul dormientib. 
albointa&to, nigrum corripere , Lin- 
Íchottanus prodidit,an ad »ympatliia 
referri debeat; dubito: fed quod E]e- 
phanto vifo vebeméter excandefcát, 
quod bubalorü fimo pellantur; quod 


QUADRUPED. 


122 
Recentiores & ex his Bontius , inter 
erroresponunt;quz de velocitate di- 
cuntur. Quia hzcfera tardigrada eft, 
achominé, (multó minus aliam fera) 
vix curfu affequeretur, hincefb;quod 

| apri, taurifylveftres,cervi,fagaci?hoc 
animalodorantes, ejus ungues curfu 
facilé cludát:ideoq;in carrectis,ac in- 
ter virgulta latens circa flumina, quo 
przdi&az ferz ad potü veniunt, faltu 
obliquoin aliquam earum fertur, non 
Ííccusac feles in muresac glires impe- 
tum faciüt: fic etiam ex infidiis homi- 
né aggreditur,acfi, (  fzpe fit) nimia 
cupidine prada aberraverit in falta- 
do,lenté ac rugiens recedit.fi quoque 
ab homine detectam fe fenriat, abibit, 

; &c. hzcBontius, quo mortuo, multa 
quoq; Exotica de plantis & animalib. 
interiiffe doleo. e cztero,;fobolis cft 
amantiffimi hzc fera, ideo vifo homi- 
ne protinus catulos transfert ; ablatis, 
inobvium quodcüq; crudeliter fzvit, 
& rabie coirepta;perit. Eti autem in- 
domitz feré fit crudelitatis , indulget 
tamen aliquando patiétiam flagello; 
& Ovidius,obfequium Tigres doma- 
re dixit, & apud Senecam , ofculatur 
Tigrim fuus cuftos. Nec defunt man- 

, fuefa&orum exépla. D. Auguítus Q. 

| Tuberone, Fabio Max. Coftl.1V.No- 

; nas Majas , theatri Marcelli dedica- 

! ine, tigrin primus omniü Romz o- 

" ftenditincavea manfuefadtü : Divus 

lucc Claudi? fimul quatuor.SubGor- 


Hodepor. denique ad fonum tympani/feré infa- | diano decem Roma vifz, in ttiüpho 


E un niat, & feipfos faucient, inter anti- 
Hio.  pathigexéplarefeto. 7x ipfius pro- 
gyph.  priéperrancatum exprimitur, Muta- 
E re& frendere, ira correptum fcilicet, | 
Cyseeg. Oppian. dixit. Velocitati ttemendx 
Cwís.  &cmaximz dücapitur effe;conftanter 
EB veteribuscreditum. T otusn. fatus, 


| Aureliani quatuor. Heliegabalus ci- 
|gridescurrui junxit. Nunquamtamé 
| feritatem exuunt; aliquando fübmir- 
tunt, fed cü minimé expedtaverimus, 
torvitas mitigata exafperatur. Id Ab- 
dias Babylonius prodidit;necignotü, 
dum perurbé ad fpectaculum ducun- 


Bontius de 
Med, Ind. 
P 


Mores, 


Plin.H.N, 
l,8.c.rtaz 


Iul.Capi- 
tol.in eod, 
Vopifc.in 
eod. 


l.c. Hift, 
Apoftol, 
"'Thevet. 


inquitPlin.qui femper numerofus eft, | tur, campanulis cingi, ut fpectatores Cofmogr: 


abinfidiaterapiturequo quàm maxi- 


abimprovifoimpetu fibicaveant.Sz- . 


T2]. 19. 


me pernici, atq; in recentem fubinde | péneccatcenisbené vinciuntur.Succo per. vi- 


transfertur. Ac ubivacuum cubile re- 
perit foeta(matibus n. non eft cura fo- 


bolis) fertur przceps odore veftigas. | du&z,lz dant. Pofteriorib.hujusferz Vus. 


Raptorappropinquate fremitu, abji- 
cic unum 6 catulis. I ollitilla morfu,& 
pondere etiam ocyor acta remeatjite- 
rumq; confequitur;ac fubinde,donec 
in navem regreffo inanis feritas fzvit 
inlittore. Echazc veterum fententia. 


4 


Mandragorz vel opioin ftuporé con- 
! jiciantur necefle eft,ne peruibem de. 


partib.in cibisIndos ufos;priorib.tan- 
d Phoebo facratis,quas verfus orienté 
folemattollere, ut ajunt folent, abfti- 
nies Philoftrarusauthor eft. Tota 


ftacib. quod eorum cfu morte furiosá 


| Q P &otri- 


carne Cógitanos veíci;ab alisfeu mu- h 


cor. và- 
riar. lect. 
4.€3 


Philoftr. i, 


1. vita Ap- 


Y'e:t, Mar- 


124. HISTORIA 


corripiantur, ideo edi&ris Principum 


cautum eft,ne quis pellemillis caren- | 


tem venum deferat, abftinere ; apud 
Linfchottanü legimus. Ledeíma Hi- 


NATURALIS 


fercamifitBarbaries. Capitur laqueis, 
alicubi mufcipulis. In Bengala fero- 
ciffimainvenitur,&z contumacis odii: 
ufque adtriginta milliaria infequitur 


ve- fpanus bubula carne nihilo deterio- | per littora navim quà aufugit lafor. 


dad.51].2-' 


Differétis. 


Pauían. in 
Boot. 


Strabo 


Geogr,li15 


Nierem- 
berg. Hift. 
Exot.l. 9, 
€.1j. 


J 


reminvenit. Unguesincolz Cereba- 


ti in corolliscexunt, hisredimiti, ani« 


mofiores fe exiftimant. De Genzeribus 
Tigridum,nihil feréapud veteresAu- 
thores occurrit. Equidem refert ex 
Crtefia Paufanias,effe apud IndosMa- 
ticora di&tumanimal,cui triplex den- 
tium fitin utraq; maxilla ordo , miffi- 
lesin caudaaculei, idque Tigrim cile 

uidam opinantur.Strabo quoque ex 
Megafthenereliquit, Tigrides apud 
Prafios duplaferéad Leonem magni- 
tudine effe; quis tamen quz'fo id de 


Tigride fümendum probaverit. Apud | 
recentiorestamen aliquorillarü Dif- | 


ferentis occurrünt,quoad molem, fu- 
roré,& fpeciem. V ulgaris,inquit Nie- 
reimberg.noftris eft major:huic alia fi- 
milis,quz,quia minor,ab Indis z/aceo- 
celotlid eft , parva tigris nuncupatur; 
maculis nigris & fufcis cófcripta, non 
pallidis & cádentib. ut aliis cómunes 
funt.Peruani,ut Garcilaffus putat,ti- 
gridé vocant Uturuncu:ná, quod Jo- 
feph Acofta dixit,urfos dici oborono- 
cos,corruptinonnihil abHifpanis vo- 


ce,nonita exploratum céfet;veumari | 
n.urfus dicitur.Fetociores funcléoni- | 


bus: avideIndos qrunt, etiam in do- 
mibus & cafis;& nifi con(tanter fores 
fintclaufz, clanculumingrediuntur, 
& correptü aliquem barbarum mor- 
dicus deferüt;non fecus ac felis mure: 
necadverfus illas arbores afyla , quas 
afcendunt utillinc dejiciant fugienté 
& lacerent.IÍn expeditione Fedrema- 
niquedá tigris cohortem militum ag- 
greífa,in medio omnium dilaceravit 
Hifpanum unum.tres Indos, tutaq; & 
impunis cvafit. Nihilominus;tanta fe- 
ritas elübatur:fi velbaculo circarenes | 
czdatur,láguet & vinciturinó alia via 
patetvictoriz. Nulla alia fera magis 
timetur IndisOccidétalib.imo in ve- 
neratione eft. Dzmonillis fzpiflimé | 
fpecie cigridis loquebatur. Ungues 


Obviis przterea quibufcunq;homini- 
bus & ferisattox. Prevenit natura tàa- 
tam peftem. Comitatur tigrimaliud 
animalculum;quod affiduo latratu il- 
lam indicat, quoauditoferz aliz rc- 
cedunt, aut conduntur, homines fü 
giunt. Suntillztigrideshumandg car- 
nis avidiffimz,;avariores Nigritatum 
quosinternofcunt navem; fiquamin 


ori perfpexerint; per viginti leucas. : 


curfitando profequi folent; utfi quis 
in terram exícenderit, devorent. De 
noctein naves infiliunt , ut incautos 
naviculariosopprimant.R eferam hu- 
jus exemplum memoratu dignum, 
quod accidit interim dum noftri in 
Bengaliagerét. ZEthiops quidam fet- 


vuscum fomniaflecaà cnigride fe abre« — 


ptum fequenti no&e fub navis ;'quüa 
vehebatur,proráfe abícondit. Roga- 
tusáà Domino caufam, fomnium no- 
&urnum enatrat; cujusveritatem ill& 
ipsá note eventus probavit: ominibus 
n. dormientibus, tigrisinnavim infi- 
liens,cztetifq;,qui plusquam triginca 
in navijacebant, intactis, defüb proràá 
miferi ZEthiopis apprehendit latus,& 
abripuit.Felicior alterius forsfuir;fed 
divina protedti proevidentià. Hiccum 
haud proculin navi ageretà littore, à 
tergo hinc eum tigris,abaquá é flutni- 
neillinccrocodilus invadit : fed audi 
cafum. Tigris,ut adverfarium prever. 
teret,pradamque extorquerer,;nimia 
velocitate ultra hominem delata; & 
in navis latus impacta , in crocodili 
faucesincidit; hoc modo evafit. Dici 
nequit , quantopete Bengalani tigri- 
dum rabiem metuant : hinc variis é 
nominib. ntincupant, veriti ne fi pro- 
prio dicerent nomine, continuó dila- 
cerentur. In Brafilia magna trigidura 


visquzfamelicz horribili poflent ve- 


locitate, tremendis viribtis. Ezdem 
paítz cantá dicuntur effe ignavia, ut à 


gregariis eriam canibus confeftim in 


venenati credütur,nunquá reparatur | fugamagantur. Non homines tatum 

plaga ex illis. Ja poft introdu&tüEvan- | perditgula. In novà Hifpania fpecu- 

"geliu reverentiam imo timoré hujus | latur ex arboribus ad ripas fluminum 
M e í [2 


Cro- 


qus QUADRUPEDIR. 12j 


crocodilos: inde defiliit; & incautos 


occidit. Aliquando non minore ja-- 


&uraà tipride Indiciinfeftata Darien 
fuit, quam olim à fero leone Nemea, 
& àrapido apro Calydonia, ut Petrus 
Martyr narrat. Integro namque fe- 
meftri noctem ajunt exactam fuiffe , 
nullam indemnem , quin vel juven- 
camautequum, canemaut porcum ; 
intra vici ipfius vias interfecerit. Ar- 
menta gregesq; jam minuebantur: i- 
mo & minimetutoreferunt domo ex- 
ifle quenquam, eo tempore precipue 


quando catulosalebat, tunc namque 


adoriebatur & homines, fameutgen- 
tecatulorum,fi homines prius occur- 
rebantquam brutum animal. Necet- 
fitate cogente tandem ars invéta eft, 
quá tanti fanguinis pcenas lueret Ex- 


| ploratis quippe anguftiis femitarum, 


quibusé cavernarum latebrisad pra- 
dam no&u prodire folebat: excavatà 


 ibifcrobe aliquà; cratibus & aggelta ( 


terra levi füperítratis ; fallaciam oc- 
cultaruncIndi. Veniés incautus(mas 
quidem erat)tigris deciditin foveam, 
& (adibus acurisin fcrobis fundo de- 


fixisinhzfit. Saxistum ingentibus ex 
 follz margincin cum fudibus infixum 


deje&tisperemptus eft. In milleatfu- 
las, & mille fruftula fixa dextra dire- 
€tas haftas,& ab alto jaculatas,dirum- 
pebat. Semianimis & exanguis for- 
midine replebat intuentes;quid tolu- 
tus & incolumis feciflet ? ' Joannes 


quidam Ledefina Hifpalenfis, Vafchi 


Nunnesamicus,&laborum focius,de 
tigrideillofe comediffe faffus eft, bo- 


 vinaquecarnenihilo deteriorem effe 


retulit. Unde tigridem effe dicant; 
interrogati qui nunquam tigrider. 
viderant, rcípondent, à maculis, à fe- 
titate,à dexteritate,fignisque aliisab 
Audtotibus datis tigrim arbitrati , 
cum & pardos & pantheras macula- 
tos ex ipfis plerique fe vidifle prxdi- 
cent. Tigtide mare perempto mon- 
tes verfus veftigia ipíius fecuti  àn- 
trum, conjugale ipfius domicilium. , 


adeunt; duosabfente genitrice catu-, 


losuberibusadhuc matris indigosau- 
ferunt, Mutatoconfilio, quó gran. 
diufculos éffe&os in Hifpaniam poft 
hzc mittetent , ferreis catenis dili- 


genter in colla compofitis, ad mater- 
num antrum parvulos reportant à 
matre lactahdos. Poft paucos inde 
diesregreffiad fpeluncam, nec catu- 

los reperientes, credebanteos à ma- 

tre in frufta prz rabie dilaceratos 
ablatosque , ae quifpiam eis fruere- 

tur. Affeverant namque; folvi é ca- 
tenisnullo pa&opotuiffevivos. Pel- — 


| lis peremptz tigridis ad Hifpaniolam; 


ficcis herbis & culmo farta miffa eft 
ad Admirantum & Primores. Plura 
de his vide apud eundem Nierem« 
berg.& Marcgr. H.B.1l.6.c.10; 


IWoA POUL GE. WV, 
De Vo. 


[Ríus, vel ab urgendo; quód im- Aet 
pellendo tum homines tum cz- 
terosanimantesprofternat; vel quafi 
orfus,quód ore fuo former fetus; feu 
quod in ventre oríüus , extrà ventrem 
lin&tu compleatur , vel quafi furfus; 
quia horret pilis, & 22ov«& 9 eft, La-- 
tinis didus eft. Grzci dev, vel ab 
dex propulfo ; quod ad injurias pro- 
pulfandas anterioribus pedibus va- 
leat; velab 4ex&poi quód fine externo 
alimento hyemem tranfigat, vocaves 
re, Quantumad Rationemexterna- perijuo; 
ruütn partium: Corpus cicraffum,& vix 
mobile, femper crefcere quidam af- 


|firmant , inventosque longitudine, Vadian. ia 


quinque cubitorum, latitudinis tan- Melam, 
c, ut quodlibet vel bovis cergus vín- 
ceret; ralemque Maximiliano Impe- 
ratoriin Therinis Badenpfibus obla- 
cum. Pellis ei fpiffa & villofa , deztes 
ferrati, & penitus reconditi. 0s lon- 
gum;celeresocul pedes manibusfimi- — 
les,inbrachiisque & lümbis maxima $olinis 
vis , unde interdum pofticis pedibes dap 
infiftunt, cauda dimintita , gezzzale fi- 

mul utexfpiraverit corneícens. Adde", M 
his,z2aminas quatuor, ventriculum aim- Ad j idu 
plum, & inteflinum , cum hyeme in Scalig. ed. 
antris dormientes capti exenteran- L8,c.11. 
tür,vacuum,& adeó adductuim, ut fi- 
mulcohatere videatur. Galenus ner- 
vosrecurrehtes, quiin aliisanimali- 

bus difficulter obfervantür; in hoc e- 
videntiffimé confpici poffe fcribit; 


: Q. 3 Capus 


126 
Caput ipfisinvalidum eft, vel przfer- 


Plin.H. N. 


L&c,e, ideourgentevi, przcipitaturi fe exa- 


liquatupe, manibus ex operto, jaciü- 
tur. Eotempore quo latitant,fazguizis 
exiguas circa cor tantum habere gut- 
tas,reliquo corpori nihilinefle, Theo- 
TREO. phraftus credidit. Nulla denique eis 
latitantib. fecundum Plinium medulla: axun- 
giam &lardumhabere, Monachis in 
Mefuen vifum. In plzrisque terrarum 
partibus degunt,fedin Germania;Po- 
lonia,Lithuania, Norvegia, &c. & a- 
liisSeptentrionalibus, in Nova Zcem- 
lainprimis, maxime. In Anglianunc 
nonrcpctiri, Gefnerus prodidit: nec 
Plin.H.N, in Creta infula;Plinius in Africa quo- 
PE ue non haberi olim creditum , fed 
Herodian falso. Effe;przter Herodotum& Soli. 
Melpom. num, Straboteftiscít, dum Mauros, 
39/2-:5: leonum, pardalium,& urforum pelli- 


Strabo j - RS ! 
Geogr]. bus induifcribit. Magis autem mon- 


Lotus, 


ult. tanis quàm planis dele&antur. Unde 
Alpinz rupes apud Stumpfium ani- 
mofis abundant: in montubus Peru, 
multinigti ftabulantur; &Pernes mós 
Viduw. — Atticusapud Paufaniam , venatione 


urlorum clarus eft, zwuezy eft ani- 
mal. Plantis vi&titare apud Mathio- 
lum, Albertum, & Gefnerum inve- 
nies. llle fpecie rubi qui mora rubi- 
cunda & odorata producit, delectari 
Ícribit. Ifte,herbam cuculi,quam Bo- 
tanici trifolium acetofum vocant. 
Hic, radices quasdam quibus cupidi- 
tas cibiexpletur, & fomnus concilia- 


tur.Nam in AlpibusHelveticisajunt,: 


vaccatum paftorem, poftqua urfum, 
radicem é terra avulífam comediffe, 
eminus vidiflec, radice eadem, poft 

utfi difceffum deguftata, tanto fomni 
defiderio caprum,ut in via fe profter- 

nere neceffum habuerit. Herbam a- 

. rum comedere, quamprimurn é lati- 
Tire bulis egrediuntur, Ariftoteles author 
ci. — elt. Sed & arbuftum quoddam fpi- 
nofum, foliis feré uc apii divifis, flore 

albo, baccis rubentibus , in montibus 

circa Tridentum panis urfi appella. 

Plin.H N. tur. Vefcuntur & fructibusarborum, 
ARI quas confcendunt,leguminibus,mel- 
Als. lc cancris, formicis, & carnibus , feu 
przmaceratis & propemodum putri- 
disfeurecentibus. Maximé tamen. 


HISTORIA ACATUR ALIS 


favos appetunt;habeturque apud Jo- 


tim fynciput;quodleonifortiílimum: | vium faceta de quodá ruftico in Mo- - 


Ícovia hiftoria, qui in cava arbore, 
profundo mellis.gurgite collo tenus 
immerfus, & biduo vitam folo melle 
fuftentans, urío in arboris ejusdé ca- 
vitatem, more humanofe dimittétis, 
beneficio, cuiuspellem tergoris ma- 
nib. comprehenderat, extractus fuit, 
| PifcibusinIslandia & glaciali Ocea- 
no vefci, GabottusV enetus,;prodidirt. 
Bibuntquidemaquam, fed nec lam- 
bendo, quod carcherodontum, nec 
forbendo, quód cótinuis dentib. mu- 
nitorum proprium fed aquam mor- 
dendo,utapud Ariftor. haberur. Urfg Arift. n. 
venerisfuüntappereétiffime: Ideo,quo- BE 
niam fere gravidz marib. non nuícé- abf 
Ícentur,preterlyncé& leporé,ne diu- 
tius maritis careat, & maturiusad Ve- 
ncrem redire poffint, ventré ante cer- 
tum tempus clidere creduntur. Ma- 
| res, in puellas quoquelibidine ferri, 
proditum.Raptam ab uno in montib. 
Allobrogum quandam , quam vene, 
rcocomplexu profecutus eft,& pomis 
agreftibus pavit , Philippus Coffleus, 
' Conftantienfiü facris praefectus, Get- 
 neroreculit: Danoruin veró Regum $arzo Gr 
ftemmata, à quodam di&to urfo, qui PR es 
, ex puella ab urfo compreffa natuseíle LN 
. dicitur, deduci, & Saxo refert;& duo 
| Magni Upfalenfes Epifcopos, Gotlu- 
cos Reges exurío & virgine nobili o- 
riginem ducere produnt. Ceeuzt men. Plin.H.N, 
Íe Februario, feu hyemis initio , non" ^3* 
codem modo quo quadrupedes, fed 
intra mutuosamplexus, velut huma- 
nas conjugationes, feu ut Plinius,am- 
bo cubantes complexiq;;id eft,huma- 
nitus ftraci. Gravidz latent;fecretiq; 
honore reverentur mares gravidas. 
Uterum triginta diesferunt. Pariunc 
tum unum, turn etiam duos, (ed com- 
plurimum quinq;. De partu forma va- 
riatur.Lucinz illis properantiustem- 
pus eft, inquiunt Plinius & Solinus, solis 41 
quippe urerum trigefimus dies libe- — 
ratunde evenit, ut przcipicata fce- 
cunditas,informes creet partus, Car- 
nes pauxillulas edunt , quibus color 
candidus, oculi nulli, nulli pili, & de 
feftináimmaturitate tantum rudis (a- 
nies, exceptus unguium lineamentis. 
Has: 


Martyr, 
Decade. 
3.l.6. 


Oppian. » 
Cyneg.Lj, 
YA46. 


M:gnus], 
$6. 


Arifl.H,A, 
lgea.- 


Solin, Po- 


lyhift.c. 55 


Ariftot H. 
A.1.6,c,30. 


; Ambrof. 
Jiift.qua- 
«lrup, di- 
git4l.1. c. . 


"Mntipá- 
hia, 


Aelian, H, 
A... c. 15. 


yox,. 


$olin.Po- 
ljhift.c.55. 


Plutarch.l, 
Je&um a- 
nimal. 


OODE QVSADRVPET. 


Haslambendo fenfim figurant. &in- 
terdumad pectora fovent,ut adfiduo 
incubatu calefacta, animalem trahàt 
fpiritum. Idé Ariftoteles, Oppianus, 
Ovidius, & aliidixere. Inde quibus- 
dam Urfus quafi Orfus dicitur. |. Ac 
recentiores contrarium experientia 
docuit. * Capta in valle Anania fu- 
pra Tridentum gravida urfa, quam 
exenteratam,carulos omnibus mem- 
bris diftin&tos geftaffe, animadver- 
fumeft. In tenatus veró Bononienífis 
Mufxo, uríulus à czío matris utero 
extractus , omnibus fuis partibus 
formatus, in vitreo vafe fervatür.Nec 


male Camerarius opinatur , fecun- 


dinarum quibus foetus urfz obvolu- 
tus eft, tantam cratfitiem , ut non- 
nifi diuturno. lin&tu à matre. avelli 
poffit;errorioccafionem dediflc. Ca- 
pitale oZmz gerit cum Phoca ; equo, 
apres mortuis , Gc amappa. — Phocam tum- 
mopere- abominari Oppianus reli- 
quit. Agnoícit eguus hoftem nun- 
quam vifum, ac protinus fe parat ad 
pugnam : inqua artepotius quàm vi- 
ribus-utitur. Tranfilit enim urfum, 
& ipfo faltu pofteriores pedes impin- 
gitin caput. A mortuis abhorrere 
dicuntur , quód homines proftratos, 
oreadterram verío , retentoque fpi- 
ritu, illzfos relinquant.  Vifa map- 
pà» tefte Seneca, ad iram concitan- 
tut.  Aconitoquoque pereunt; nec 
non faba lupina, feu marcillio, quam 
confiliginem effe putat Gefnerus. Pi- 
Íces etiam quidam nigri venenati in 


Armenia reperiuntur, quorum fari- | 


na afperías ficus (1 comederint , in- 
tereunt. Mufica delectari, experien- 
tia docuit. 7ocem fi attendas , fxvi- 
rc dixit Spartianus, rugire alii. Na- 
zuram. &. Ingenium , Ícquentia teftan- 
tur. Cum deguítavere mandrago- 
rz mala, formicas lambunt. Cum 
naufea laborant, myrmeciam. adc- 
unt , affidentesque linguam fluorc 
dulcifluentem exertam, leviter tam 
diu tenent, donec formicis fcatere 
viderint. Vulnerati, ficcis herbisfi- 
bi medentur. Urfz à latitatione e- 


daz 


tur crebró, maximé favos expetunt, 


ut convulneratum ab apibus os, lc- Pis. H.N. 


vet fanguine gravedinem illam. In 


1.8.c. 53. 


antrum; nonredo fui corporis motu Aclian.H, 
fed (apinaingreditururfa, & dorfi fui ^ 5e 


tractu repit; ut veftigia obliterer. Ibi- 
que poftquam eft egreífa, fc quieti 
dans, habitum corporis extenuat per 
quadraginta dies: é quibus quatuor- 
decem immobilis manet, reliquis a- 
liis movetur : tantum folo linzendo 
dextro pedefe fuftentat , eique intc- 
ftinum eatenus adducitur , ut prope- 


modum cohzreat, Mares, inquit Pli- ptis.H.N; 
nius, quadragenis diebus latent, foc- 13.56. 


minz quaternismenfibus, Specusfi 
non habuere ramorum fruticumque 
congerie zdificant , impenetrabiles 
imbribus, molliq; fronde conftratos. 
Primis diebus bis feptenis tam gravi 
Íomno premuntur , ur ne vulneribus 
quidem excitari queant. Tunc mi- 
rum in modum pingucfcunt. Ab iis 
diebusrefidunt, ac priorum pedáü fu- 
&u vivunt. Mirum di&u,credit T heo- 
phraítus perid tempus , coctasquoq; 
urfíorum carnes, fi aflerventur, incre- 
Ícere; cibi cuncnulla argumenta, nec 
nifi humoris minimum in alvoinveni- 
ri: fanguinis exiguas circa corda tan- 
tum gutt2s, reliquo corpori nihil in- 
effe. Procedunt vere, fed mares prz- 
pingues, ut movere fefe faciléneque- 
ant.Feemine nonita pinguefcütquod 
cotempore pepercerint. In iisdem li- 
cct foveis, partitis tamen per fcrobes 
fecubationibus dividuntur. Excuntes 
herbam arum dictam, laxandis inte- 
ftinis alioquin concretis devoràt, cir« 
cafurculoscum dentiunt przdoman. 
tes ora.Siquando taurosadoriuntur, 
Íciunt quib. potiffimum partibus im- 
morentur , nec aliud quàm cornua 
aut nares petunt: Cornua,ut pondere 
defatigencinares,utacrior dolor fit in 
locoteneriore. Animz virus peftiles, 
Contacta halitu ejusatcingit nulla fe- 
ra;citiufq; putrefcuntafflaca reliquis. 
In Myfia ajunt effe genus alborum, 
uicumáà venaroribus urgentur, ta- 
lem halitum edunt;qui canum carnes 


Solia.l,c; 


refaciat. | 1n ind 
putretaciat uantum ad F fum m Galen. de 


Cilis,etli caro urforum fit frigida,mu- Alim. 
cofa, difficilis concoctu, fpleni & he- cul.L5,c- 
pati 


-clure greffx in liberam diem , tantam pa- 
: tiuntur lucisinfolentiam , ut ccecita- 
te obfitas putes. Oculi quiahebetan- 


Brujer..15 
de cibis. 
€ 41. 


221 HISTORIA 


pati incómoda:Alpinis tamen& Hel. 
vetiis, Btujerino tefte, in deliciisha- 
beturjipfeq:fe easin coena apud Sym- 
phorianum Campegium comediffe, 
culin aitificio conditam. affeverat. 
Sed juvéculusilleuríus erat, qualem, 
& quidem hyeme captum, in cibisad- 
hibete debere, Bartholomzus Scap- 
piusfcripfit. Licet n. Quintili menfe 
ob pabulüm pinguiores fint: tamen, 
quód carotuüm malum odoré fpirare 
íoleat;à menfis excludütur. Ceterum 
antetiores duntaxat pedes inter ci- 
bosfüaviotes ab Aeliano teponücur, 
quos & principes viros appetere Mi- 
chael Herus prodidir,forté quód plu- 
rimum exerceantur.Salfos&z in cami- 
noficcatosqui ederunt , optimum & 
fuaviffimum effe cibi Gefnero retu- 
lerüt, necamplius fe mirari, quód eos 
per hyemem inter latendum fugant. 
Cerebrum venenatum effe Savano- 
tolafcripfit. Im Médiciza magni funt 
partes ufus. Qculus exficcatus& puero- 
rum collo appenfus, adverfus pavores 
noc&urnos amulecum effe dicitur, fu- 
prafiniftrum hominis brachium alli- 
gatum , quartanam febrem mitigat. 
Sanguis panos & apoftemata, in qua- 
cunq; parte diícutit, & pilis qui in o- 
culis nafcuntur prodeft, &-rulices e- 
necat. Adeps,livores & maculas exi- 
mit: ambuftis,cü lilii radicib. prodeft: 
igni facroillinitur : ulcera in tibiis & 
cruribusadmixti rubricá fanat: rimas 
pedum,alumine addito, farcit: raptos 
alopecig vitio capillos reftituit, &z un- 
guentó fympatheticofeu armario ad- 
mifcetut.Pe/li demorfisà canerabido 
fubfternitur. Pulso attricus à calcea- 
meris cótradtos abinflamatione tue- 
tur. Felarticulorum doloribus uciliffi- 
mum tradunt:ab Arno!do Villanova- 
noad epilepfiam commendatur : tuf- 
fim admixto melle fanat:in peffum ad 
cotceptum promovendum adhibe- 
tur. Pj/j cum adiantho & arundinum 
radicibusadufti,magnz funtin gene- 
randispilis efficacia. Difficiles partus 
folvi, cum quiste&um in quo gravida 


fit, lapide quo ur(us interfectus eft; | 


tran(miferic,Pliniusfabulatur. Adhi- 
betururfus &z adalia. Pe//es Samojedis 
& Lapponib.ad veftimenta inferviüt: 


i 


X ATVRALIS 


| 


aliis ad ftragula. Olim equites;loricas 
& galeas iisdemtegebant,urtruculé- 
tiorcs apparerent. Palladiusfercamé- 
ta quorü in agris colendis ufus; febo; 
adverfusgrandinem & ?clu inungit: 
Mizaldus;cortices vitiumadverfus e- 
rucas& glaciem.Fuiteorum& in fpe- 
&aculis ac füppliciis fumendis ufus: 
Annalib.notatum eft,M.Pifone& M. 
Pifone & M. Meflala Coff. ad X1V. 
Calend. O&obris, Domitiurn: A eno- Plio-H.N. 
barbum edilem curu'em urfosNumi- 77^. 
dicoscentum, & totidem venatores ^"! 
Aethiopasin Circo dediffe.. pifferen- Diferttie: 
?ias quod fpe&at; funr Magni , Parvi, ; 
Nigri, Albi. TalesinfeftavereHollan- 
dos,cum pergiacialem Oceanütran- 
firum inCatajam quererenc Stüpéde puichas. 
erat magnitudinis. Namoccifor.pel- Navig. T. 
les ad tredecem pedes aícendebanc. ^'* 5f. 
Sunt & in Myfiaalbi, quorüfuperius 
1 fa&ta ER, sie bo fulvofum,in illa $t25o 
Arabiz regione ultimo promontorio yes 
contermina notarit : Agricola in fu- 
[cos& nigros dividit. Helvetii parvos; 
faxatiles,magnos capitales vocant. Sunt Majol. 
& in novoorbe ignavi,qui folisformi. Colloqu. 
! Cis vidtitant,canib. cedunt; & bacillo Tua 
| percuffifugiunt;necullum caudz ve- 
ftigium habent. Myrmeciphagos ap- 
pellare poffis. Inveniunturin próvin- Nieremb, 
cia Vetz pacis maximi,lanigeri fatis, H-&l.». 
nigris pilorum five lanz grumis.Cau- ** 
daillis palmaris duntaxat:manus vel- ' 
uthumanz. Simi funt velut nigritz, 
rotüdoroftro.depili & rugofo:In Vir- 
ginia eduntur. Meticulofi fünt,fugiüc 
homines, aufugiuntad arbores, inde 
deturbantur,fauciati jaculis. Provin- 
cia Beach, fi Paulo Venetocredimus, 
domefticos& innoxios producit. Hoc 
unicum addere placet, habuiffe Sui- 
drigellum Lithuaniz Principéurfüm Tester 
matutinis horis à nemore difceden- 52^? * 
tem,quipalatio appropinquansante-  ' 
rioribus pedibus fores percutiebat,&c 
cibo fumpto;remeabatin fylvam. So- : 
lent & fe&z cuiusdam apud Turcas 
religiofi,ex eremo egreffi, cervum vel 
urfum tintinnabulum collo feren- 
tem per atbes& pagoscirz 
.cumducere, 


—— M —À M à — M — M M —— M Óá— 


A 
EN 


Lupus á 


M smi 


- jp "un 


l 
AI AM 
10M 


"Mh 


Vüulpe; 0 Eas. 


SSSSENTT 
m 


SAAAAUN 
- NM 
SS 


Leucurcuta 


^ 


z ZZ 

; 

"7 Z 

z 
7 


jÀ 
o» 
I 


2» 
a 


7, 


"". 
"n Ba: "Al 


lab:rvu 


| Gefnenri et. Belloni; 


E —EER————— 


3S 
o 
7 7 7, 


NS 


a 


r 


ciuythicus 


. 


làb:rviu 


DE QVADRUPED. 


CAPUT Vl 
De Lupo. | 
ARTICULUS f. 
De Lupo 1 genere; 


Aldrovánd. ... PINE ia eco 
HitDigit. [ Upum in genere & fpecie cohfi- | 
lreé. — Aaderabimus,ecidemqueGrmlonem ad- 
Norhtn; 


jieiemus. | Dicitur Latinis lupus ; vel 
quafi leopus; quód in pedibus leoni- 
nam virtutem gerat; vel à Graco »v- 
x/2.,3 rabie nempe rapacitaus; vel aor 
qv:2/:5 diluculo;feu quód in colore 
pellis crepufculerum albedinem z- 
 muletur feu quód primá luce ad ra- 
ptum exeat; fcu quód oculi ipforum 
fintterfi & intenebrisfulgeanc; Gre- 
€is dicitur A/xQ- jx» aic ; fi textus apud 
Varinum corruptus non eft , Hefy- 
chio à»3$«; quod poteft effe ab eaé«o: 
Alibi vvxrseavoi xuvec VOCantur, Foemi- 
nz,Avxowa nomen. Sunt veró lupi cá- 
nibus magnis, maftinis feu paftora- 
libus fimiles,coloris;utin differentiis 
dicetur,varii.. Habentoeculos tavos; 
qui fplendent lucemque jaculafitür: 
Dentes ferratos;teretes;acutos, &z in- 


 Déüerigis. 


| zquales; Ri&tum amplum;& os quod | 
| Al1$.cizé. fnaximé diducunt; €£o/[gm in eas bre- | 
vitatisanguftias compulfum; ut con- | te,vertigine cofreptum & cadentem 


129 
Nulli funt in Sardinia , fi Daufaniz , £e. 
credimus; Creta;fi Arifloteli; Olym- peciit 
po monte Macedoniz , (i Plinio & Arifto.is 
Solino. Angliam lioc animalis ge. Mirabil. 
nus nonalere certum. Sub Edgaro; 

Ednii II exícindi coeptisin totum po- 

Ítca eradicati funt, hon in Cambria 
tantum; fed in alis quoque ptovin- 

ciis; In Seprentrional:bus provinciis 

magna lnporum copia: in Mofcovia 
inprimis, pecori;jumentis & homini- : 
bus infidiantur; cujus exeinpluma- , . 
pud Olearium ih itinerario Orien- Olcatlüz 
caliinvenies. Haud paücosin regrio "^97? 
Senegg inveniri , prodidit Cadamu- cadsnuik. 
ftus: In provincia Scotiz Angüfia, c5. 
ejusque valle Glamore teperiri, qui 
ferarum duntaXat taptu vivant, apud 
Boéthium habetut. Carnivoti funt; 
&inprimisovillamappetunt. ldeó 
caulam ihgrefli , omnes feré interi- . 
münt; Equisbobus,anferibus;infi- 
diantur. LHumanz fapote rnaximé 
illiciuntut , fi humanuin cadaver pri- 
usgufítaverüunt: Preenantibuscapto | 
odore infidiati Olaus M. prodidir. Olaus de 
Sednec füz fpeciei ,fifatnes premat, PEREIEBE 
pareunt : teftaturque Clamorganus Clitoors 
duós lupos die antecedenti occifos, de vetac: 
abaliisnocte fubfequehte devoratos '*" 
fuiffe; Z/Eliahüs veró animadvertit; 

fame ürgente multos fimul excütre- 


Cil; 


totquceri rettoQae vctfari nori queat: | à ceteris laniari; Cotati catulis qui 
. &fi retró velit a(picere ; totum cor- | ablactahitut, przdam huper voratam 
poris truncum contorqüear necefle | evoinunt ; & grandioribus factis a- 


eft. Ideó quidam ex folido oíIe co- | &hum vel anferemapponunt. 


Claóig.l. ftare prodidere, fedfalfó. Clamor- 
p ganüsenim in diffe&tis vcrtebrasob- 
y fervavit ; cui & Philes adítipulatur. 
Habent & muículos cemporales ma- 
gnos & nervofos ; prodente Galeno. 
Cerebrum quod eum luna crefcit & 
decrcefcit, i1 Alberto ctedimus; Cor; 
JPlis; HiN; fificcetur;odoratum. Jecur ungula 
E equinz fimile. Genirale ofleum; — Pe- 
5. des , priores quinis digitis diftin&tos; 
ESL. pofteriores quatuor. Offium fübftan- 
jr "tiam denfiorem. — fteses aliis fimiles; 
i fed qui, in fehe&ure , vermes velfer- 
h pentes;quod fe in tribus vel quatuot 
cadaveribus obfetvafle ; Clamorga- 
nusfctibit;ptoducant. In vefítala- 
pillus reperitur , qui Syrites dicitur. 


- Galenüé de 
- m(u párciá 
A.10.c.2.. 


lin.H. N. 


11.C.37. 


, 


|gno Congo oleum quod ex palmis ' 


Pra- 

ter carnes, plantain illam Scythica Porü biy- 

Botametz dictam appetunt. nre. fioga.L4. 
iyu 

eliciturforbent.. Terram quoque & Linfthor. 

argillam comedunt; — Inde forté la. inNavigat: 


| pis lithargilos dié&tus , qui in ventri- 
| culo, undecim uàcias pendens, yris 


& plicisintoitus, àSchenckio obfer- schenck.ia 
vatu$ eft. Albertus ; hon fame fed Hift. moa: 
naturali inftinctu id facere, dixit, üt 2 
gravior redditus, quz invafiffet, fua 

mole deprimere poflet. Exfíatüratus 

per magnum temporis intetvallü fert 
inediam;eique tüm venter laté proji- 

citur, lingua tumefcit, os obftruitur, 
manfuetusQ; evadit: lingua extenüa: 
ta,icerum in lupum trásformatur. Ari 


R. cibos 


Generatto. 
Auftor. H. 
A.1.5.c.2. 


Arftot. H. 
A.]. 6. c.15. 


PI 


120 : 
cibos defodiant,ex xquo eosdem di- 
vidant , & ad reliquias ululatu alios 
advocentjquod Albertus prodit, ve- 
üatoribus decidedum relinquo. Coé- 


ünt eo odo quo canes,in medioque 


coitu,inviti etiam cohzréc cotuntq; 
ünó aho nonni(l pér dies duodecem; 
quos à iatali Chrifti quidam compu- 
tant. Libidinistempote acriüsin eos 
quiaccefferint fZviuntinterietame, 
quódgrégalesnon fint ; nón dimicát. 
Gerunt utero duos menfes; & rande 
quoad nümerum & czcitatem catu- 
lorum ut canes pariunt. Novetn catu- 
losgenerare vulgaris apudHelvetios 
fermo , tefte Gcfnero; qui cciam ex 
Rhzto quodam aüdivit , catulos in 
Rhztia circa Calend. Maij; fepcém 


HISTORIA NATORALIS 


carnem,verum lana pediculos& pru- 
ritum generat. Ágninupernati,nec 
alicujus animalis effigiem extra cau- 
lam confpicati, audito repente lupo- 
rum ululatu,exanimantur. Pellis co- 
rundem lupinzfuperpofita ftatim de- 
pilatur. Stercusinovilioccultatum, 
pecudes quiefcere prohibet ; nifi au- 
feratur. 


| ftrepentesomnem citliarz concentü 
' interturbant;quodtamen falfum effe 
'expetientiadocuit. Scillam fi conii- 
 géritrépenté contrahitur... Lapides 


ideo perhorrefcit, quód in parte àfa- — 


| xis icta Vertmnes naícantur. Scintillis 
|ex filice émicantibus ita terretur, ut 
etiam famelicusaccederenóaudear. 


Fides ex inteftinis ovium; |. 
PUn EE NDA EN 


PortaM N. 
]1.c.14. 


vel novemaliquando éxuha patente; | Tympanum ex cjus corio formatum Oppian.ia 
exlatibulisauferri. Ideinajebat vul- | cetera animalia fügat./ Cantus deni- &"c8*- 
gó ferrilupam primo partu unicume- que & fonus ipfi inimicuseft. Pythio- 
niticatulum;fecundogeminos;&fic. caristibicinem,cum tibiàmagnácon- 
deinceps, fingulatim catulo femper, tentiene incitatos numeros caneret; 
auctioré fieri partum , usq; ad decem, | impetum luporum reprefliffe prodit. 


Plutarch. 
probl.58. 


Antipatbia. 


Solin. in 


Polyhift. 


inde fteriletfcere. Intra duodecem 
dies parere; quód Látoriam obetràn- 
tem totidem dicbus ex Hyperboreis 
Delum deduxerint; füb fpecie lupa; 
propter metum Jünonis; fabulofum 
eft. Antipater apud Plutarchui paí- 
tum ptojicereadferit;cüm glandiferc. 
arbores florem abjiciünt,quo guftato 
uteriillarumreíctantur;ctim ejus cos 
pianon eft; parcum in ipfo corpote e- 
mori,necin lucem venire pofle: pra- 
terca regiones illasà lupis non vafta- 
ri, quz glandium quercuumq; fera- 
cesnonfunt; Potusfuntparciílimi. 
De Aztipatbialixc apud authores oc- 
currunt. Homo;qüeti prius vide- 
rint, conticefcit: & anticipatus ob: 


'tutu nocentis ; licet clamandi vorum 


habeat , non habet vocis minifte- 
rium.  Oculuserutuüs;quadrupedes 


Gefnerüs veró novit quendam, qui 
cum lapidibus lupum terrore non 
poffet ; fono tympani , quod gefta. 
bat,perterrefadtum fugavit. Dicitur 
Pfittacüm amote profequi. Morbos íi 
attendas,rabie,podagrá,&cynanche 
laborare folet, lyco&tóno fumpto in- 
terit. Vülneratus,inlcotofe volutat, 
ficfanguinem ifti. Permültosannos 
vivunt;& ex dentibusii fenecta male 


l'afficiütur,itaütetiam edentulifiant. 
De Moribus & Ingenio, ut aliquid di- 1sgeniwm. 


camüs; vifcera quia habent infirma, 
ideo hetbas comedunt, Dracontium 
inprimisad acüendosdentes. Bre- 
ves,inter cétcetos tnagis audaces pu- 
tantur. Cum infoveam inciderunt; 
vel fe inclufos fentiunt, prz ftupore 
innoxios fe exhibent , quod una & 


altera hiftoria , Gefnerus confirmat. Gefucrus 


Morbi. 


Vita. 


j 


Petcuffores cognofcunt; & ex obfer- is Qua- 
. Y p,72I« 
vate invadunt.  Fatusfuosamant: py, HN. 


faemina partus cuftodic, mas pro L8.c.2, 


domeílicas terret. Mulierfiunquam 
fupra calidam lupi urinatn minxerir; 
non concipiet. Cauda ad przfepe fu- 


Plin. H. N. 
l.20.c.14. 


A&lian.H. 
À.la.6.6. 


fpenía;facicnecomedant. — Rumpi 
traditur equos, qui veftigia luporum 
fub equite fequantur : quod fi lupi 
calcaneum equi quadrigam trahen- 
tes conculcent , fiftentur tanquam 
iicum quadriga conglaciaffenr. O- 
ves ab eo adceíz fuaviorem habent 


catulorum falute cibos ad ipfam de- 
fert. Cumfugiunt,catulos fccum fe-. 
runt. Calo przcipué nubilo infidi- 
antur,utmagislateant. Cum per fo- 
lia incedunt , ne ftrepitum faciant, 
lingua pedes fuos lambunt , & lu- 
bricos reddunt. — Fluvios trans- 

Tüiflu- 


AElian,H. 
A1.8.c.t4. 


Gefücr. 


Hift. Qua- 
dtuüp;p;7 23. 


DE QVADRUPED. 


miffuri, né undarum flu&tibus abripi- 
antur;finguli apprehentis morfu ptz- 


nantium caudis; unà ferie transmit- 


tunt;d quo ingenio 2v«cGac annus dici- 
tur. Suidas xeuaevQ- uge; 1ta transmit- 
tere ait; — Apprehenfis quoque tnü- 
tüó caudis , bovem e palude extta- 
lhunr. Dum cibum capiunr;vel intü- 


entibus itaícuntur. Sihomo paticer 


& aliud animal fe offerant ; fempet 
homini, harrante Alberto; parcunt. 
Narravit fané mihi, inquit Conradus 
Geíherus; quidam ; lupum fe viden- 
te , morfu comprcehendiffe lignuta 


triginta vel quadraginza librorum in 


fylva, & cum eo fe afluefecifle cran- 
filire grandem eo inloco arboris ab- 
fciff& crüncum : tandem , cum fatis 
peritus tranfiliendi libi videretur, fe 
abfcondiffe : & advéniente proptet 


fatam ibi avenam  porcá fylveltri; ; Rhafi credimus. 


cum pluribus ztaté differenribus 
porcis ;anhiculis, bimis ; protupifle, 
apprehénfoque porco ; qui zqualis 
pondere videbatur ligno , quo curi 
tranfilire truncum didicerac , faltu 
retró truncum fe recepifft, & inter- 
empcum ibi porcuni devotaffe. Ali- 
quando cum canibus amica focietate 
confaderantur; & caulas invadunt; 
Si in miriorem aliquam pecudem in: 
ciderint, auriculà comprchensà; fe- 
cum currendo abducunt ; renitenti 


- clunes caudá feriunc ; i(à ut lupo 


JElian.H. timefcant. 
A4.5.c.19, 


interdum celerius cuitac... Ubi cau- 
las intraverunt ; omnes interfici- 
unt , antequam aliquam ad come- 
dendum attinganc; Taurosáàfronte 
adoriri noh audent;quód cornua ex- 
Quamobrem primüm, 
quafi re&à vi? pugnaturi eflent, rni- 
nasgerunt; & illorum oculis fefe cte- 
bró inculcarit i deinde fé retorquen- 
tes in dorfum iníliurit , & acerri- 
mé ad ejus perniciem incumbunt. 
Moreequorum & cahum per ztacem 
caneícunt. Famelici,)noctu vento ad- 
verío;,odorem efcz; per medium mil- 
liare fentiunt;inventumque cadaver 


Arbrofia. crahunc & devorané; QuandoQq; uno 


de Digit. 
Lrep.t47. 


ululante alii conveniunc & omnes fi- 
mul equorum gregem adoriuntur, 
quod in Bononienfi territorio fepe 
accidere folet; "Furmátim ctiam 


|plepus admifcetur. Medicamea- 


Ra 


Iu 


progrediuntur , & nocte intempe- 
ft , juxta deflinatum pagum com- 
morantur. lntefim illorum vnus in 
pap um excurreéns cancs excitat , € 
fiinulatà fu.á , usque ad infidiarum 
locum ; ad 1e períequendum. in- 
vitat ; ubi canes ab aliis lupis diíla- 
hiantur. Frondes& falicis$ ramulos 
porrigutit , ut captas his paudentes 
ihc(cent: ^ Vocis. feré obliti ^ era- 
mus ; quem etuditi ululatum vo- 
carit ; Greci , pet «e/o & agvoua) ex- 
lnc Ad tnenías inter hbone- 
iftos non adinittitur, quod carnem 
| habeat ficcain ; craffam ; fzidami: 
In Infübria tamen aliquando editur: 
In Mediciza multi eft ufus: — Vivus; 
l'oleo cetati modo inco&tts ad po- 
| dagram laudatut. Cer» ventrem 
coníttingere ; iti colicà prodeft , fi 
Carnes edilfe;pari- 


turis prodeft : atit fi incipientibus 
parturife, fit jüxta,qui ederit,; adeó 
ür eciam contra 1llacas noxas valeat; 
Adeps ahtipodagricis unguentis ad- 
miícetuf. |Sangur cum oleonucum 
mixtus, fürdidaci prodeft;/ Capa; fub 
.pulvino £econditum; forum indu- 
cit: Oculus dexter falfusadalligatus- 
que;febres periodicas arcet. | Deas 
gingivas extetluat; quo dentes levius 
ptoveniant. Qui pet /»pi gurtur in 
fynanchebibit,evadit; | Hoc expe: 
rimentüm fe ab AdolphoOcconeac:- 
cepifle; Apricolafatetur. . Cor ante- 


tum quod in M.S. Gefnerus invenit; 
ex vifci quercini unciá unà , vifci de 
piro unc. f. mucronum de cornu 
cervi fcobe dr. i. cotdis lupini 
dr.j. componitur. —Hepar Archige: 
nes apud Galenum ad oris cruftás 
conimendat. Haud paucade ejus- 
dem uía apud Marcellum habebis; 
Idem , tutfim ex vino tepido (anat; 
& phthificis medetur. | Fe/ cm ela- 
terio umbilico alligatum , alvum fol- 
vit, Pars de virga infurno affa & in- 
cifa fumpta , veneris appetitum exci- 
tat. Tefficulus dexteroleo permiftus; 
& cum lana genitali muliebri appli- 
catus ; defiderium  coéundi adi. 
niit. $zezcus, colicisporandum , tem. 
pore Galeni, cum fucceffu dabatur: 
imó; 


Alberc. lii 
de Animal; 


Vox. 


| Vfus; 


Galen. de 
compof. Ís- 


cund.loca; 
l.e. 


Plutarch. 
inIfide & 
Ofr. 


Ambrofin. 
Hift.Digit. 
li:c;7. 
Olaus de 
gent. fe- 
prentr. 1.18, 
C.II. 


Bellon.obf. 
1.2.c.108. 


Ambrof. 
Hift.Digit. 
l.i.c.9. 


132 
imó, vel appenfum , juvabat : fed in 
fruticibus & vepribus colligebatur. 
VideGalenum. Quin & olla in ex- 
creinentis inventa , colo medentur 
alligatá bráchio , fi terram non atti- 
gerit. | Offa exficcata & in pulvetem 
reda&a ; dolorem intercoftalem tol- 
lini. Infervit & aliis. Nam caputin 
colümbario fufpentum , multelas & 
felesarceredicitur. | Roftrum irive- 
teratum veneficiisrefiftit. | Sanguis 
citcaagrorum finesíparfus, luposar- 
cet. Eodem olim in facrificiis ute- 
bantur ;cum Damonas invocabant. 
Adipe novz nupta, poftesapud Ro- 
manos inungebant. Cauda fupra 
prafepe fufpenfa lupos à ftabülis a£- 
cet. De Differeutis léquenti arciculo 
agemus. bua] 


ARTICLUTIIS.IL 


De Lupo in fpecie ,€9 de. 
Galone. 


EX Lupis;alii funt 55/veffres; alii Ads 
vei , Scythici, Marini. Sylveffriumin 
Doffriniis montibus, qui Norvegiam 
àSuccia ditimünt; Olaus; in Sardinia 
Lonicerus; meminit. Villcfiot eft 
vulgari; flavi coloris; & caudami ere- 
ctam geftans. Frequens eft ejusapud 
Mediz populos inludisufus. Arma- 
ti cumeis congrediüntur. Aurei à co- 
lore flavo eoque pereleganti ita vo- 
captur. Minores íunctlupis commu- 
nibus,voracitatc tamen pares. Gre- 
gatim incedunt hominibüs & armen- 
tisinnoxii. Morecanum latrare vi- 
defitur. | In Cilicia & Turcia vifun- 
tur. Turcarum domos & tuguria no- 
&u fubeunt, & quicquid in eis cícu- 
lenti reperiunt , devorant : quod fi 
nihil horum obvenerit;pilcos;veftes, 
calceos , & quicquid coriaceum eft, 
auferunt. Ex pellibus veftes paran- 
tür. Scyzbicus in ultima Scandinavia, 
poft Norvegiam & Gothiam reperi- 
tur. Animal eft lupi magnitudine, 
perpetuóiracundum. | Germani ab 
acie unguium quibus maxime fzvit; 
Grimmeklaw vocant. - Marizus,ani- 
maleft amphibium,magnitudine ur- 
fi, pelle adeo dura , ut gladiis pene fit 


HISTORIA NATORALIS 


impenetrabilis. Caput habet enor- gatos 1;, 
me, Oculos permultis pilis obumbra- deaquar, 


tos; natibus & dentibus caninis ; pel. ** 
le villisere&is hifpidá ,nigris maculis 


jo 
Lopez. 
litt, Ind, 


b 


diftin&a; caudá oblonga, craffa , vil- 1c. 


lofa. |. In ventriculo nonnulli lapiili 
reperiuntur.Pinguedine fcáatet.Con- 
|! fpicitur in Oceani Britannici littore. 
;In Infula Angra tanta eorum multi- 
tudo ;, ut quandoque milliarius ar- 
| mentorum grex efle videatur. .. Vi- 
funtur& ininfulapoft portumS. Cru- 


cis fita, & in Maritimo Peru tradu. 
Inimicitias cum avibus Buitri dictis: 


gerunt ; à quibus aliquando interfi- 
ciutitur. Adcó amplas alas habent, 
[ut exteníz fpatium XV. pedum oc- 
| cupent.. Lupoconfpecto;alteralu- 


pi pedes apprehendit , altera ipfum . 


roftro exczcat. ...Rugiunt ad inftar 
leonum adulti; parvi, vocem hzdo- 
rüm imitantut.  Hepar cft. edule. 
Angrz incolz carnibus eorum tam 
recentibus quàm falitis nutriti , diu 
vivunt. Pellesad veftimenta adhi- 
bentur. Gulopinomen à voracitate 
impofitum eft. Scaliger Vulturem 
quadrupedem ; CrolliusBoophagon 
Getmani Cicffraf/nominanr. | Eft; 
defcribente Miechovio, magnitudi- 
ne canis, facie catti, corpore & cau- 
da vulpinis, colore nigto. Reperi- 
tur 1n Lithuania, Moftcovia, & aliis 
feptentrionalibus re; ionibus. V eífci- 
tur cadaveribus , tantumque vorat, 
ut cympani inftar infletur. | Plenus; 
angufliam duatum arborum aut ru- 
pium ariguftiam ingreditur, & vi per 
infernas & fi üperas partes excremen- 
ta trudit , rurfusque ad cadaver re- 
greífa , fefe implet. Congener ipfi 


Miechov, 
in defciript, 


. Sarmar, 


12.6.34 


Leo Afri-^ 


fera Arabibus Dabub, Africapis Sejcf 0s 


dicta, magnitudine & formá lupum 
refetens , quz etiam cadavera eruit. 
Forté eft eadem cum veterutn lyz- 


na,quod & Geínero placet. Sanguis Olaus iib. 
hujus fera: pro petu venatoribus M. reE | 


fervit: & melle rariffimo conditus, 
in pompis nuptialibus , propinatur. 


Pinguedine ulcera fuperlinunt. In- 


teftina ad ufum chordarum trahun- 
tur. 
avulfz, & canibus aut felibus often- 
Íx , casdemfugant : appeníz, contra 

tin- 


Ungulz ab animali recenter - 


Ambtrofin; 
Digit.l.z, 
J €.I. 


DE QFADRUPED. 


tinnitum aurium faciunt. Pellibus 


137 


tera. Ovaiiy Phrygibusvulpem etiam 


ob pulchritudi bem veftes fübducun- fignificat.. Deferiptionz non efl quod r5eracis. 


tur: eorumque tegumentis honora- 
bilioreshofpicesexcipiuntur. . Ideo 
ad exteros evehere non permiflum. 
Stuporem fi verum eft incutic, quod 
proditur , in cubilibus harum fera- 
rum quieícentes , resnaturz Gulonis 


| Aures breviores quàm canis. 


infiftamus , cum notiffimum fit ani- 
mal. Gezitale mari offeum ut lupis; 
& muftelis. Caudam liabet villofatn, 
Cibus 
fi pe&emtus, dele&atur galiinis,an- 
fetibus; aftacis , otidibus, cuniculis, 


conformes , & quód femper come- | leporibus; fylveftribus muribus, feli 


dant,fomniare. - 

uu EXT UESUES 1T, 5n 
Vea Digitatit [eimiferi. 
CAPUT PRIMUM... . 
De VAlpe. b finis 
ARTICULUS. vii 

- De Vilpe in generc. 
T^ de Digitatis fetis. Semi- 
fera vocamus, quz licet feris fint 
infttu&a moribus; ob parvam taimiet 


Cofporis molém;ab hominibus facile 
fuperatri,regi;& domaripotlunt. Ta- 


! n ute SN : 
bus, parvis canibus , quos coercere 


poteft;locuftis denique. Cuin Mas- 
hli£ pifcatotes Buopas Meznarum ge- 
hus & tiaghos áftacos per nodemin 


. | havicula reliquiflenr, vulpes büopí- 
| bus infidiata; ab aítaco ;forcipe,cui 


pedem intetpofuetat; captaeft; Ab 
uvis quoque maturis nonabhorrent; 
üthecaápytis; fiproveibiumliocfen: 
fü fütni debet; Non habentur. iti 


Cita... 


— Lotui. 


CretajfiSolino credimus, At in Rus: Miechov, 


fia frequentitfimz funt: ut & Alpinis 
Helvetiorümlocis. | Idcó mercato- 
tes multas ibi pelles coémptas , in 
aliás tegiones divendunt. 1 
greé[fu tradidit Plinius , ad latera pro- 
Jectascoire;aliiadterram. — Aiifto- 
teles ; fupetvenientes$ comtniíceri. 
Invadunt & diverfi generis animalia, 


e $atmat, 


T 


De Cez- Gairitis, 


lia funt , Vulpes; Simia; Cercopitbecus, 8c inodó cofporaturá & tempotá gtavi- 
alia hujus generis Indica; Cynocepba- | ditatis fint zqualia. Ideo ex cane & 
dus Papio ; Vpalim s Taxus ; Caflor , Lutras | vulpe,ád rnontém Ariftoteles; Canes Áriftot, IH, 
Ichneumón; Muffela, Ge&etta, Animal Zi- | Laconici;4/apecides di&ti,generantut. A4l.6.c.34. 
bethi,Lepus, Cumiculus,Scuurus, Gli Mus, ! Pariuht catulos czcos , qiíatuor ut 


Talpa, Echinus terrefirus Hyflrix ej: Ta- 


plutimum; & pattutientes ita fece- - 


bp £u. F'ulpes, Gc ucalii volunt Folpes,vel duüt,utratiflimé gravidz capiantur. 
andor.Ufti- Vna EIN - 4 Mirn " Ius ] JS 
E lcs et quafi volupes , quód fempet tor- | Editum fztumlambunt, tefovent; & 


tüofis anfractibus ad alia$ ahimatites 
decipiendas currat : vel quafi voli- 
pes ; quód ob curfus celetitatem. 
volare videatur: vel quafi valipes; 
ob pedum valorem , Latinis dici- 
tur, Apud Grecos plurima habet 


nomina. Dicitur namque emi; 


"quod nomen tam iri mafculino quàm 


faminitio reperitur ; eg 92 4Ad & «x, 
«7; àfallendis oculis : Qaexaeie & Que 
eim Cyrenenlbus i 9uw£; «egdà ab a- 


/ftutía ,quaz Grzcis xg Q- & xsgdoruvn; 
xaO Qi » xegd au xegdía was ao pg. à jii 


quód cauda ejus ad demulcendurm 
apta fit ; x6«9G-,quod nomen quidam 
beftiz omni imponunt ; wvavdeo c 1da- 
Qu, Ícu xídaQ dus lao: xíggQ G-, 99 8eA6 nor- 
^6 8e Qe Y9goin«» Aer weiss exa Qugns & c&- 


concoquunt. Cuin fetpentibus adeó sj»parziz 
amice vivunt; ut in iisdetn cavernis & 4^rgá- 


quiete inorentur, Hoftilitatem vero 
exercent ; cum plaftis , avibus ; &z 
quadrupedibus. Ruta fylveftriscum 
eduliisgallinatum tnifta , vel ejus ra- 
mufculas fub alis gallinatum alliga- 
tus, easdem à vulpe rutas teddit. 
Milvüs;vulfur;& aquila, vulpiumi ca- 
tulos feperapiunt. Citcus& ZEfalo 
pilosab iisdem avellit; Corvos & vul: 
pemiri caveá claufos , tam acriter di« 
micate A: icenna vidit , ut corvi cá- 
put fauciatum fanguinem emiiferit; 
corvus veró labia vulpis adeó con- 
ftrinxerit,uthifcere nequaquam pos- 
fet. Taxi cum vulpibus (zpenumeto 
praliantur ; hi taxos;cryptas ftercore 

| R5 fae- 


thia. 


n4 
feedando,fugant, Cervi eorundem 
ganniturm reformidant. Lepores funt 
in illis infulis frequentiores , in qui- 
bus nu.lx vulpes. | Ululando & la- 
trando canem imitatur , quando ira- 
fcitur& dolet; alioquin,cum aliquid, 
fi domialatur;petit, gannit & blande 
immurmurat. Hinc sioe (eü octo; 
proprié dé canibus , queribundum 
Mese ülulatum edentibus, profertur. Me- 


Vox. 


E UN ribus Sz ingenio eft dolofis. In Thra- 
in, H.1iN. e ; 4 
Lais Cla amnes gelatos lacusque nonnifi 


ad paftus itura redituraque éranfit: 
& obfervatum , aure ad glaciém ap- 
pofitá, craffitudinem gelu conjeéta- 
re. Incaverna, mulutores aditus fa- 
cic, ne tam facilé à venatoribus illa- 
quearipoffit. Quialupus coritatdtü 
ícille convellicür , latebtis fuis eati- 
Al&ertli. dem apponic. —Pulicibus infeftata; 
de Auimal. manipulum fzni molliffimum ; aut 
pilos ore continens, paulatim à po- 

ftetioti parte in aquamíe mergit, ut 

pulices ad caput afícendant ; eoque 
immerío, in fznum vel villum colli- 

AliaH. gantur. Echinosin arétum conftri- 
A..6.€.64. Ckos, quid adoriri non poreft; urina 
inosredditáfutfocat. .Cumlepore 

fe ludere vclle timulat, & incautum 
devorat; Famelica,infidiofé mor- 

tuam fe fimulans, fpiritu compreffo, 
exertaque linguis, poftquam te inar- 

gilla rubra , ut cruenta quati appa- 
ieat,volutaflet,accedentesaves cor« 

Alim H. tipir. In Ponto ic Oridas venarur, 
AJ.6.c14« ut Sz fefe avertens, & in terram abji- 
ciens, tanquam avis collum, fic cau- 
damextendat. Ez,hacinfidiarum 
ihftructione fedu&dz , ad illam tan- 
-qnarmi fuam gregalem accedunt , & 
nullonegocio,capiuntut. Inpedi- 
ca capta, morfu pedem prz'fcindit,ut 
aufugiar:nullá fugz patente vi3;mor- 
tem fimulac; Gallinas in pertica fc- 
dentes , caudá huc & illuc irnpulfi 
perterrefa&as , dejicit & devorat. 
Nihil de piíciculorum & vefparum 
captura, quos caudaafturé capit, di- 
cam. In procera arbore deprehentfa, 
jucundum aliquando fui fpeéctacu- 
lumprzber. Ineaenim tanquam in 
arce oppugnari folet : cum neque 
ignem timeat , nifi pars proxima ar- 
deat : plerumque etiam acutas cu- 


HISTORIA NATURALIS 


fpides non fugiat , & pérfodi potius 
fuftineat,quàm in turbam canum dc- 
fcendere. Tandem veró defcendere Beadus 
coa&a, impetu quodaniinftar fu!gu: apud Gef- ' 
ris dejici folet, innumerofam canum ^^" 
cohortem ;ut fagaciffimos loniet; & 
à yrzftantioribus dilaccretur. : Vul vu inci- 
pium carnes nitidior vita damnavit. ^v. 
A Sarmatis tamen; V andalis, & ru fti- 
cis Gallis feu elixz feu affxz corne- 
duntur,utolim à Beeotis, Incolz in- 
ful portus fanda Crücis, aliquando 
crudas,aliquando parum fumo indu- 
ratas vorant; Brujerimus quíeds de- Brüjor. de 
guftavic, nefcio quid virofi & agreftis " e 
haberefcripfit. ^ AcGalenüs; vim ei Galea. de 
ineffe carnibusleporinis fimilem , re. viduaren. 
liquit. — Cerebrum infantibus fzpius ^" 
exhibitum , à comidili morbo eos 
ptzíetvat.  Lingsainarmillageftata víu in Me- 
à lippitudine: arcfacta, in collo con- 4£amers. 
tra albugincas fafpendicur, — Pulmo; 
phthificis commendatur : fufpiriofis 
à Diotcotide,lienofis à Sexto prepi- 
natur. Jecsyin jecotis affeétibus prz- 
Ícribituf, Fe/ cum melle mixcum; 
oculorum caliginem delet: & in pes- 
fo ; ad mafculorum conceptionem; 
inditur; — Reses,cum pinguedine,;go- 
ndgrz opitulantur : iisdemque ad 
faucium tumores diffolvendos gut- 
turperfricatur.  Te/ficulpi ad juvan- 
dum congreflum & conceptionem . 
in ele&tuarüsexhibetur. Gezzaleos- 
feum oleo& bitumine imbutum,tan- 
quam peílus, ad. provocandos amens | 
fes fupponitur. — Psdendss vulpis foe- : 
min£ in cephalalgia caput circam- 
datur. agg recenscalculofis ex- 
hibetur,ecdemque pudendaillinun- 
tur.  Pizguedo liquata & auribus in- 
ftillata , affectiones earundem inve- 
teratastollit: nervorum morbis ma- 
gno cft adminiculo: Unguentumad | 
calculum ingreditur: in alopecia mi- 
randum in modum valet; Eodem 
pedes & manus à frigore prafervat; 
dum modo ízpius antequam intu- 
meícant inungantur.  $fercus, cum 
finapi mixcum; Plinius, in ulcezibus 
capitis adhibet: Rhaíis cum eleoro- 
facco mixto virgam inungit , atque 
lioc modo venerem fopitam excitat: 
Pellem,Galenusin capillorum affectu; 

| Sex- 


| 


* 


^ Differentia. 


Scalig. Ex- 
| ere.ai7. 


DE QVADRUPED. 


Sextus in Podagra,dum calceos ex ea 
pararijubet,utitur. lfíchiadicosab 
€a juvari compertum eft. Caud« tum- 
ma pars brachio illius fufpenditur, 
qui ad venerem iners eft. — Ex tota 
vulpe , oleum ad omnes arthritidis 
fpecies valdéefücax,paratur. Pel. 
lem in vefticu ufürpari, notiffimum: 
nigrz inprimis, qux aliquando quin- 
decemaureis vxnit. Differentia V ul. 


piüm, à magnitudine;colore & tore | tibüs; 


fumuntur.  Magui£udizem là (pedes, 
Odonus minores in ZEgypto quàm 
Grzciareperirifcribit. 1n Peruana 
quoque funt pufillz , ceterrimi odo- 
ris, adeó ut fi urinà aliquid fzdavc- 
rint ; fztor nunquam ablui poffit. 
Quantum ad Colorez ; dantur ih fyl. 
visfeptentrionalibus nigrz,carnididz, 
rutil,cruciger£, &ifaddes. —Viíx 
nigra , quz ab aliquibus albis pilis; 
quodam ordine digeftis exoínantur. 
Ruffefcentium duas fpecies. Una 
quz guttuf in albo nigricans, veluti 
carbonum pulvere coníperfutn ex- 
libet. Alteta;candidum, quz fpe: 
cies tanquam rarior in Gerífnania ina- 
gnifit. fibarum miajor in Suecia & 
Norvegia copia : fed rnaxima circa 
Novam Zemblam;quz fole fub hori- 


. Zontem demetíoemergebant; emer- 


JE|ian. H. 
41.7.6.30. 


Nieremb. 
H.Exot, 
1.9.c.10. 


fo, occultabantut, quzque Hollan- 
dis ibidem vi frigoris conftri&tis ; ca- 
niculi carnes fapete videbantur. In 
Crucigera ab ore per caput , terguim, 
& caudam; reca nigri coloris linea 
protrahitur , deinde alia transvetía 
perartnos ad pedes, atiteriores duci- 
tur,quz du lincz crucis figutam ex- 
primunt. — Merez fi attendas , /Elia- 
nus iti Cafpiis regionibus vulpes efle 
fcribit, qua & urbes innoxiz ingte- 
diuntur,& incolis tanquam canicul 
inferviunt. 


ARTICULUS II. 
DeVüulpibus Indicis. 


MM Indicarum varia funt 
genera, variisque ab iisdem no- 
minibusinfigniuntur, Cofezl, Cui£ lax 
cofotl, AXcacojatl, Lipemaxtla , OXtoa , c 
Izquiepotl. — Cojotl animal cft lupino 


| 


| | 12$ 
capite , oculis vividis, magnis ac pal- 
lentibus , parvis & acutis auriculis; 
roftro nigro, longo, nec admodum 
craíflo; Cruribus nervofis, & uncis; 
Craffis unguibus i cauda hifpidá 
crafláque ; noxio morfu; fufco, lon- 
go,candidoQue pilo. Magnirudine 
eft inter lupum & vulpem inediá. 
Frequens eft in nova Hispaniá , locis 
inprimis fri: üs & ti, otem déclinan- 
Victirat imbecilliorum ani- 
maliütn przda, inaizio; & arandini- 
büs faccatinis. 
natui , & vulpinis moribus; atque ad- 
cóinjuriz illatz ültor; & erepta ali- 
quando fibi przdz tnemor ; ut poft 
dies aliquot agnofcat raptorein, in- 
fe&tetür obvium ; & interdum etiani 
aliis fui generis conritantibus , ado- 
riatur, & trucidet; cognitisque rmá- 
gno ftudio & cura zdibus , ac inter- 
emtis quibusvis domefticis animali- 
bus; ulcifcatur injurias, & poenas fu- 
mat. Erga beneficos veró eft tam 
gratus; üt allatis ante eur Cohorta- 
libus, & cztetz przd& parte, bene- 
voleütiam plerutique teftari foleat. 
Fertut doloreti deritiüm pene ejus 
expurgatofuin fübitoó fedari. - Cuiz- 
laxtójotl iisdein quoque przditus eft 
moribus,& forma ctiam eflet eadem; 
ni(i Cucilaztli pilo fimilis videretur; 
unde nomen accepit: collo craffo, &c 
impenfé hirfüto;pectorisque & faciei 
pilorum longiorum acervo terrifi- 
cüs. Zzcacofotl formicatum cavernis 
infidet. - Cum no&u ululat, inulti- 
formes edit clamores. | /pezzaxtla, 
candido, nigro; & fulvo pilo veftitur. 
Capité eft parvo; articulis módicis; 
Corpore gracili ; ac quatüot feré do- 
drantes logo; roftroque prólixo & 
tenui. Offenditur übique féd pra- 


| cipue calidisinlocis. O3/e4genus eft 


vulpis forma á maghitudine noftri 
fimile. Tresdodrantes vix füpetat, 
nigro candidoque veflira pilo , fed - 
quibusdam partibus fulvo. Íncolit 
foveas. Alitur cohotcalibus. Ínter- 
rz cavitatibus occulté educat fobo- 
lem. Atrociter mordet. Cumaliter 
manus venatoris effugere nequit, fi- 
mulatíe mortuam. In cibiibidem 

ufum 


Marcgrav. 
Fit. Brafil. 
1.6.6.3. 


06 
ufum vénit, quamvis crepitus ventris 
incolis fit. fzridiffimus. — 1zquiepotl 
maizium toftum colore imiratur. 
Duis eft feré dodrantes longa humi- 
lisque, roftro tenui, parvis auriculis, 
pilofo & nigro corpore; ac przcipue 
juxta caudam, qux longa eft; & nigro 
candidoque pilo, quemadmodum & 
dorfum univerfum veftita. Brevibus 
crüribus,nigrisque, & uncis ungui- 
bus. .Vivirtinantrisinterfaxaubi e- 
ducat prolem. — Veícitur fcarabeis, 
& Yermiculis, cohortales jugulat, fo- 
]umque carum devorarcapita. Fun- 
dit,cum pedithalitum fztidiffimum. 
Deurina fuperiusdiximus. Inextre- 
mo conftituta periculo , redditá uri- 
ná, autfzcibus dejectis, ad octo plu- 
riumve paffuum intervallum (tanta 
vis cft excrementi ) fefc ab omni vin- 
dicat injuriá, ac veftes inficit inde- 
lebilibus luteisque macutis, & nun- 
quam fatis perfpitante putorc.. Edi- 
tur cjus caro ftercusve , aluberrimo 
eventu,ab iis quilue Hispanicalabo- 
rant. Sunt & alia duo vulpeculz hu- 
jusgenceta, eadem pené forma & na- 
tura quorum alterum /zquiepar! vo- 
catum fafciis multis candentibus di- 
ftinguitur: alterum veró Cozeparl feu 
vulpecula puerilis, uinica tantum u- 
trimque du&ta;,perque caudam ipfam 
eodem modo delata. — Zachire quo- 
que dicuntur animalia vulpibus fimi- 
]a; Rotundiora funt & jucundz 
catnis. 454 etiam appellanturab 
Indis , animalia illa fele domeftico 
minora, peftilentis odoris, quz op- 
pida noctu adeunt : Fzttor illa pro- 
dit , etiamfi diftent centum patlus; 
nec fores , nec feneftrz clauíz ob- 
ftant. 


ARTICULUS íll.- 
De quiburdam vulp congé- 
neribus. 
PUNCTUM Ll 
DeCarygueéja €9 Tajibi. 


Uinque inprimis in Brafilia in- 
venio animalia ; qua vulpibus 


HISTORIA NATURALIS 


cognata effe videntur; Carygueja zers- 
poajibiyTamandua guacu,T amandua- i; 
€ Coati. Cárygueja aliis Jupatiima; 
Lerio Sarigoy , Ximeni Tlaquatzin 
dicitur. Animaleft ex defcriptione 
Marcgravii; catuli feu mediocris fe- 
lis magnitudine: Capsz vulpinum la- 
bet. Oreacuminato,;eftque inferiot 
pars oris pauló brevior fuperiore: 
linguam longam , quam tamen 65 
aperiens & morfum minitaps non 
exerit; quamvis poflet, fed verfus po- 
fteriora attollit : Desa inftar felis 
feu vulpis, anterius himirum, tam fu- 
perius quàm inferius parvulos, hinc 
quatuor longos caninos ; füpetiores 
quidé longiores,inferioresbreviores; 
hinciterum fexalios,& dein molares: 
nimirü; fedecem molares, duodecim 
intermedios; quatuor caninos; & in- 
cifores patvulos;in inferiore mandi: 


bula octo; in füperiore decem:nam: 
duos majufculosin mediohabet mo- 


releporis. Naresbabet patentes, Oca: 


los pulchros rotundos, nigros : ewres. 


pro more corporis amplas,longas,la- 
tas; vulpinas, quas erectas gerit, fed 


conftant renui membrana glabra; 


translueente , cui fufci aliquid admi- 
xtum. — Barbam habet felinam pilis 
nigris,fub mento autem funt breves; 
in fuperiore patte oris longiores, fu. 
pra oculos aliqui ; & itidem in utia- 
quegena. Capnr tres digitos aut pau- 
ló plus lengum : aurium quzlibeé 
duo$ digitos longa; fesqui feré lata: 
Collum breve hec füpra digitumlon- 
gum: reliquum corpus feptem digi- 
tos,usquead cauda exortum : Cauda 
pedem longa quam curvatam geftat; 
nám eafe arborum ramismore fimiz. 
appendit. Pec; latiufculum. Crur4 
duo anteriora breviera ,; nimirum 


quodlibettres digitoslongum;pofte-- 


riordpaulóplus quatüot. Pedes an- 
teriores digitis quindue inftar manus 
conftant,unguibus albis inftar avium 
eurri$ : pofteriores longiores , ut in 
€ctcopithecis effe folet , itém quin- 
que digitis ut manus. |. Pilz veftitu£ 
longis;fed quiin capite;collo;infimo 
ventre & cruribus breviores: piliau- 
tem capitis, colli inferius, & catida 
inferius propé exortum füntflavi : fe- 


dit 


DE QVADRUPED. 97 


cundum longitudinem autern capi- 
tisperocilos & medium capitis,ten- 
dit ampla nigra ftria ; collo fuperius 
etiam nigri pili admifcentur; ^ Per 
totum autem dorfum, latera & cau- 
dam ;füperius propé exortum , maxi- 
mar partem nigra eft , fed leuco- 
phzis pilis admixtis. Caudaabex- 
ortu fuo tantum ad quatuor digitos 
pilofa eft, reliqua parte nuda , ubi 
cute veftitur, ad quatuor digitos ni- 
gra, quatuor digitos ultra albicante; 
fufco colore intermixto.  Rotunda 
eít,& fenfimattenuatur; Masfeemi- 
nz peromnia fimilis. Ininfimo ven- 
tre prope crura pofteriora, pellisejus 
dupla eft; & exterior rima eiíIa duos 
& [emis digitos longa ; facitque 
quafi burfam, pomi aurantii majoris 
capacem. Eftautcin hzc burfaintus 
pilofa; & continet mammas in inte- 
tiore pellead ventrem, octo papillis: 
, burfz autem os arété clauditur ; ut 
non apparcat ; nifi duobus digi- 
tis diftendatur. Hxc burla ipfe u- 
terus animalis eft , nam alium non 
habet , uti ex fectione illius ; inquit 
Marcgravius comperi : in hac femen 
concipitur, & catuli formantur : & 
hzc ipfa ; quam deícribo beftia , fex 
catulos vivos & emnibus membris 
abfolutos; fed (ine pilis in hac buría 
habebat, qui ctiam hinc inde move- 
bantur; quilibet catulus ; duos digi- 
toserat longus iin ea tamdiu retinen- 
tur ; donec ipfi fibi vi£um quzre- 
rc poffunt: interca ramen interdum 
progrediuntur foras ; & iterum in- 
grediuntur. Teffesfub ano habebat 
interiusjacentes. Pellis ejus facile 
. detrahi poteft ; ut vulpina aut le- 
porina , modo in ventre incida- 
rur. 'Fatet animal inftar vulpis 
aut Martis. Mordax eft, Vefcitux 
libenter gallinis , quas rapit ut vul- 
pes ; & arbores fcandendo avibus 
infidiatur. Vefcitur quoque fac- 
cari cannis ; quibus fuftentavi per 
quatuor feptimanas in cubiculo 
ineo ; tandem funi cui alligatum 
erat fe implicans , ex compreflio- 
ne obiit. Tantum Marcgravius. 
Invenitur in Dariene Brafilià , & 
. Floridà , & nova Hispania. Vide- 


tur quidem ei Xiinenis Tlaquatzin 
defcriptio competere : quin Nie- 
rembergius Cerigonam Brafilien- 
fibus vocari fcribit : icon tamen, . 
quam Nierembergius exhibuit ; ab 
icone Marcgravii plané differt ; ut 
ex collatione umcuique apparere 
poteft. Sed nec Ambrofini Vulpifi- 
mia , vel Simivulpa huic ; fi iconem 
fpe&es,fimiliseft: Ideo in muftella- 
rum numero repofuimus ; icone bic 
adje&tà,  Vtut fit; cauda hujus ani- 
malis ; magni eft in Medicina ufus: 
Drachmz pondere ex aqüa vicibus 
aliquot jejunis haufta, mundat üure- 
teres, calculosexpellit; venerem ex- 
citat; lac generat , colicis doloribus 
medetur, parietibus prodeft, partum 
accelerat; & fi mafticatam imponas 
partibus quibus fpinz infixz;extra- — 
hicillas;/— 227-//7,quod Lufitani Ca- Marcgras-" 
- Hift.Bráfil; 
chorro do mato appellant , animal eft, .,. 
corpore tereti & oblongo: Veftitur 
pilis albis fplendentibus , qui in ex- 
uremiratibus nigricant; Caput ha- 
bet vulpino zmulumi, ore acuto; bar- 
ba felini: oculos confpicuos & pro- 
minentes,nigros:auresfubrotundas, 
molles, graciles ; albas, teneras; ut 
charta mollis. Cauda in exortu ad 
quinque digitorüm longitudinem pi- 
lis veftitur albis,in extremitate nigri: 
cantibus:reliqua pars majorad finem 
usque , corio tenui ,fquamofo; albi- 
Bes ; inftar exuviarum ferpentis 
cincta eft. Caro graviterfztet:come- 
ditur tamen; Pili cenui cuticulz in- 
[res funt , quz falvo cor1o craffiore 
detrahi poteft, : 


PUNCTUM 1L 
De Tamandud - güaci , Ta- 
mandua-i , €9 Cüat 1; 


vmm quem animal eít ca- Mieter, 
nislanionum magnitudine;( A b- Hift-Bra&t 
bevillanu$. molem equi attribuit) pp 44. 
capite tereti , promufcide longiffi- 1nd.Occid. 
ma, ore acuminato edentule lingua P5569. 
tereti, viginti quinque aut feptem 
digitorum ,imó duos pedes & femis 
fübulz inftar, longa, quam in ore du- 
plicatam gerit. Oculos habet par- 


VOS, 


i 


TR M 
138 HISTORIA NAT'URALIS 
vos, nigros. Aures fubrotundas: |rem : promufcidem longam & acu-, 
caudam inftar mufcarii hirtam , fetis | minatam : nares amplas quafi fiflu- 
equinis conftántem ; uniusfermé pe- | ras: oculos nigros: caudam fuo toto 
dis latitudine; quá didu&tà fe torum | corpore longiorem , quam füperius 
poteft cégere:crüratereria. Pedes | erectam geftat & incurvatam ,. cu- 
antétiores quatuor habent ungues |jus pali annulatim .vaticgáti. cum 
recutVos ; duos in medio maximos, umbra & ochra; Quando comce- 
düos & femisdigitos longos; & ad u- dit ; anterioribus pedibus ; tenec 
trurmique latus minores: volam pedis cibum. — Arbores velociter con- 
rotuhdàmi. Pili capitis& colli bre- fcendit ad ramorum extremitates; 
Viorés & antroríum veri: anteriora FHábui aliquando ejusmodi ani 
álbis veftiuntur: ád tactum omnes | mal cicuratum , inquit De Laet ; & 


aridifünt. | Tátdum eftin currendo 
animal: & formicis veícitur. Tam- 


diu enim illarum tümulo linguam | 


imponit;,donecab iisdemobfideacur; 
Tamandua.i elt vulpeculz America- 
nz magnitudine. — Caput habet a- 
cuminatüm ; rotundum, conum acü- 
tum reprzfentans, paulum infra in: 
curvatum : os nigrum , anguftiffi- 
mum , edentulum : oculos parvos; 
nigtos: aures erectas, unum círciter 
digitum longas. Pilostotius corpo- 
ris dutos ; fplendentes ; & ex álbo 
füaveícentes. | Linguaminítarfubu- 
Iz teretem; octo digitoslongam,quz 
quafi candli inter inferiores genas 
incumbit; In prioribus pedibus qua- 
tuor ungües incurvos: Ferox eft 
animal; fed mordere non poteft. 
Baculotactum pofteriotibus pedibus 
infidet ut urfus.  Totà die dormit; 
capite fub collo & aticerioribus ctu- 
ribus abícondito ; no&u vagatur. 
Quando bibit ; pars per nares ité- 
rumexfili:; Quum madcateni hoc 
animal; inquit Marcgravius ; má- 


ximam partem excoriatum adhuc 


vivebat ; quamvis ociduum ine- 
diam toleráíffet: 1n fene finiftto 
fuperius proceflum ttiangulárem in- 
veni , per duplicem tenuem metn- 
branam reni adnexum: in inteftinis 
multos teretes lumbricos : valvulas 
cotdis infignes : veficam fellis ma: 
gnam. . Coriumeftcráflum. Caro 
vulpinam olet ; & non comeditut. 


valdé domefticum & mihi ami- 
cüm ; ita ut àd os meum enitercitur; 
& ex illo cibum caperet: fed cum 
| caüdam fuam prerodere capiffec; 
non potuit ab ea abftineri, ita ut il- 
làm tandem pené cotàm confumeret; 
& moreretur. i j tn 


j 


| CAPUT Il. : 


ma feu Simius ; velà depreffs Xemar. 
7? & fimis haribus; (n4 Greca vox 

eft) vel quaí mima ; quód facile 
hoimineni imitetur , Latinis dicitur. — - 
Feftus C/uzas appellavit. — Bártho- Ánglic. de 
lomaus.Anglicus quafi Simeas ; id rez pfoprie: 
eft; ho vinibus fimiles dici voluit: — . 
Apud Grzcos vocatut ziS£, aix 

73uv aed ré a9«9u| , quod faciléad: 
huinanatuin actionuin imitationcin 
perítuadeatu: ; juaa , quafi gefticu- 

lator; «guQ», veteti Herrufcorutm 

lingua ; £c ; quód facile arbores 
Ícandat ; «u»/aé Laconibüs; Gyral: 

dus «aee» vocatiobfíervavit. ^ 'Tafn pefciipiis. 
protíá corporis parte pilofa eft; quàm 

fupina. Plo crafliore veftitur. Nareéi, Ariftor. H. 
autes , dentes ; t«in ptimores quàm 4-165. 
maxillateshominis more habet. Gi- 

lium in utraque palpebra pratenüe 
| & prolixius; inferiore inprimis, , In 
| 


De S$mtia. 


pefforé bibas mammarum  papillas; 
| & brachia hominis modo fed hir- 
jtiefeula ; qux & ipfa & pedes üt 1 


Marcgr. H. Coati eft Brailienfium vulpés;magni- homoinflc&ir. Manus,digitos,ün- Eu K 
B.l6.6. tudiné felis ; crüribüs brevibus & | gues , hominis fimilia , et(i rudiora; V 
manibus Cercopithecorüm. Caput|efferatioraque. Pede; ipi fui genie- i 


habet acuminatuüm ; vulpinum : au- | js; funt enim velut manus tnaju- 
resfubrotundas & breves. Oris par- | fÍculz ; & digitis ut manus conftant, 
tem. inferiorem fuperiore brevio-| medio longiore. Veftigium etiam 

manui 


Jy/ 
zi 
NY 
e 
x 


Cynocephalu: » 


Hund; Kopff , 
Mommenet. .3 . 


T 


jynocep baluss2 . 


BP-eranad o. 


ANS 


ni 
1 


NS 


i 


la five Cariguében 


Lutva I ndiea- 


UR REA 27 


E 


AL — 
DO E UE i p e er 
————— Ó— 


E andi Jf.  Ourico cachtero 
Ejfera. Vercken . 


—— 
— 
LL 


Capy-bara. Peur p/m ; 
vialili Draf : 


zd 


n. 


s , 
; | ab: Lxi 
Cercopithecus Major feu Mankhicora. ; 


Cercop ilbecus 
Meer Katz. 


Ü [ ) 
7L " 


, Tri 2 


] 


DE QVADRUPED. 129 


: manui fimile eft, nifi quód in lon- 
k gum fc porrigat , & volam refe- 
, . ren$ tendat ad pofirema: — Callo- 
| .. fius hoc füi parte exiremá eftj 
1 & calcem inepté atque exilitet 
y imitatur.  Lacerrót habet & fetno- 


1 * ra proportione cübitorum & tibia- 

rum brevia; /bilici loco qui emi- 

hete folet ; durum quid. Partem 

corporis füpc£iorerti mülto majo- 

rem quáminferiotem: — Carent na- 

à tibus utpote quadrupedes ; caudá 

Biens utpote bipedes., Jpzerzaspartes i fpe- 

, fpa Hiy- &emus , Cor habet pyramidale : 

pucr;deai- quamvis cujusdam cum duobus à- | 

ties — cumínibus repertum fiL, Veni & 

arterix pet btachia perinde ác in ho- 

iine diftribuuntür: Vcha; quz iti 

dextram cordis aurem feitut; mox- 

que in ejus finum dextrum pehe- 

trat , irn iis fupra auretn Cotdis fit 

eft: Quz à cava propagantür ; & 

» in renes inferuntur , aimpliffimz 

| . funt , poft deferantur ad teftes: 

- €3l5;dé Mufculi temporales funt exiles & 

 MME/S debiles. | Auris fubftantia iiimo- 

bilis: Carnoli;qui nates integrare 

" folent , ridiculi funt: — Etfi veró 

in multis partibus | Homini affimi- 

letür : ín fnulis tamen quoque 

differre certum eft: nempe; in mu- 

ículis tlioracis & brachia inovehci- 

bus ; in- iis qui cubituin & femur | 

agunt ; in inapds jnrerná fira: 

Velücde &urá ; in mufculis digitos pedis | 

| béate fnoventibus ; in tendine pedi fub- 

ni; lato; in colo ; meferitefio ; & pül- | 

monis qüinto | lobo venam fuíti- | 

henté. Sed & if offibus ab huma: 

b no íceleto difcrepat. Ad lümbós 

ehim íex vérrebrz confpiciuntur: 

humeri artículus plurimum eft à| 

thorace abdu&us : Crura non re- 

n. ad fpinam tendunt , ideo dum 

ipes iricedit , claudicat. Pede; ha- 

bet concavos , & digitos valdé 

|  Aqfiapend, fiffos. Plura apud Agusperitpnitm 
v (Mb. occurrunt; [n plaga Orientali, & 

Masc, S, 

aliis Calidiori coelo fubje&is naícun- 

Low, tur. ln Lybia,, Mauritania , parte 

Caucafi montis quz in mare rubrum 

porrigitur, regno Baíman , & cate- 


ris. Omne latifundium,quod inter 


| (. AKgyptum, ZEthiopiam, & Eybiam | 


diffunditur , omni firitiatuim g geüiere 
repletum. eft. In Índiz montibus; 

tantà carum copia, ut fzpé Alcxaüh- 

dri exercitui terrorem. incufferinr: 

In i regno. Bafman, captz, & macta- 

tt ; eXcepto mehto depilantur, & 
aromas cohditz exficcantur , 
fmercatoribusQue venduntur , Qui 

alió translatos pfo homunculis i ma- 

rinis venditant. - Montanis tamen Lco Aiii 
potius, uám planis dele&antur. 1d.!4 

.có tnontes Enifz ; ptodente Leone, 
frequentant: | Horbis & tritico de-— cias. 
! Je&tafitur » ideo ad marüras Ípicas 
inagho Cortitatü incedunt. Pedi- 
| culos quoque humanos ; vermes & 
atancos voranti lnterfructus pomis 

& hücibus potiffimum fruüntur : ato 
reperto in iis amaro Cottice ; totum 
abjiciunt: fed & carnium fagina de- 
le&tantur, à quarüm efü pilos depo-. 

nuht: Vinum etiam bibünt. De Ge- Gistrailo. 
htratióie pauca occurrünt. — Natalis 
Comes circa &quiho&ium vérnum 
commifceti , & citca folffitium zíti-. 
vuti duos catulos j parere prodidit. 
AElianüs quoque binorum fétuum 
meminit, quotum ühüs Charior ulnis 
geftetutialteré Contemptus penesma- 
trem inambület. Solent camen quan- 
do in urbes ducuntür, iri fexüum mu. 
liebrém furere. Amicitiam gérit cum 
Cornice & cuniculis: cum gallo, te- 
Ítadine; torpedine,& limacibus diffi- 
det. Corníx,feduló ipfi üsfpeciem 
admifatür. Cuniculos  Aliquándo 
in Anglia, apud virum fiobiléin, cón- 
trà müftelas defendit: Ob áfi- A Aibbiof: 
tipathiam ratricidz cülgo infuto, Hift.Digis 
gallus fimia & vipera addebantüt,! 21.6.5. 
ut fimiá galluin petfequeretut ; ivi- 

pera gallum fugiehis;in homihem fz- 

viret; Teftudinem in capite püeti Poita Phj- : 
confpicataR om qüedarn,ita exhór- tegal.7. 
ruit utpra titnore,alvi&veficeex- 
'Ccrementa fteddéret. Silimacuin co- 

rona eidém circumpohátur, nec eas 
Coiptimeére ; liec attingete audet. 

Laborat herniá , propter omentui 
potiderofurh morbo Coniitiali,atro- 

phia, inflammatione heparis, fplehis; 
veficz8zc.Galenüs valdé emaciatam Galen, 
diffecuit ; & Cztetis partibus illzfisl-281;; 
in pericatdio tumorem prater natü- " 

Sa far 


' 


140 

ram invenit ; qui humorem qualem 
hydatidesemittere folent,cótinebat. 

De morfu nihil dico. ' Virofüm effe 
tradunt; & Avicennas, emplaítrum 

ex cinere cum melle & amygdalis 

Natsra & Amárisimponit. Naturam, mores & 
/^£""- inpenium quod fpe&at , in maxilla- 
rum cavicatibus cibaria condunt, in- 

. déquc fénfim ad mandendum mani- 

bus expromunt. |Adcó petulantes 

funt, ut & leones , illorum clunibus 
afüixé,exagitent. Injuriz diu memi. 

rüiffe prodidit Albertus ; facile obli- 
viíci,alii. Manfuefactz catulos fuos 
omnibus oftendunc. In nzomenia 
exulrant,in interlunio fümmiá rrifti- 
tiàafficiuntur. Statim atque perta- 
&um,aüt mortem aut morbum pu- 

tridum deprehenderint , inufitato 

narium ftrepitu perfonant. ldeo 
Crollius credit ; Medicos fphyzmi- 

cam ab hoc animali edoctos.  Ali- 

M a quando uansverfo lateie facilius 
Plin.H.N. £radiuntur. . Inventz quz aurigz 
18.c34. munus obibanrt : latrunculis ceri ef- 
ficisludebant.. | Fuitquzdam, quz 
cum infantem à nutrice lavari & fa- 
Íciis involvi videret; abfente, eun- 
dem denudatum in fetventem a- 
quam abluendigratiiimpofuit,& in- 
terfecit. Qux Pareusde fimia inz- 
dibus Ducis Somei habet , vide apud 
Ambrofinum. Dum quz venatores 
facerc vident, imitantur; facilé ca- 
piuntur. Nunquam ita manfucícunt, 
quinfaciléfiantrabidz. —Delec&an- 
tur quidem puerorum & canum lufu; 

- fed non cuítedicos ftrangulant , vel 
abalto przcipitant.. Vino inebrian- 
tur. Zabeces& Zygantes Africa po- 
puli,iis vefcuntur,ut Herodotus pro- 
didit. Carne frigida & auftera R hafis 
Porta Phy- judicavit. Coraffum & cü melicrato 
gm] coctum memoriam acuit: quod Por- 
ta fignaturz adícribit. Quantum ad 

Ariflot. H. Differentias , forma , colore, jubis & 
aub ewe magnitudine diícrepant. Ariftote- 
les in Gaudatas, fine cauda, & cani- 
cipites difpeícit, quod & Oppianus 
"fcquitur. Plinius, colorisalbiapud 
Orfeos in India vagari afleveranter 
fcribit. Marcus Polus, quasdam ere- 
&as incedere, humano more, prodit. 
Huc pertinet 0razg-outaz2g Indorum, 
cx Angola delatus; & FridericoHen- | 


Elian.H. 


Vfus. 


HISTORIA NATURALIS 


lanfervavit, dentem duntaxat. Prz- 


XO 


rico Ataufionenfium Principi dona- 
tus , quem Tulpius , Hozinem [ylve- Tulpius 


ffrem,vocat. Erat quadrupes, longi- oblerel s, 


, . * . . LI (A i] t €« 6. 
tudine pueri trimi , craffitie fexennis. j 


Corpore nec obefo, nec gracili, fed 
quadrato: habiliffimo tamen acper- 
niciffimo. ^ Artubus tam ftrictis ;, & 
mufículis adeó vaftis , ut quidvis au- ' 
deret & poffet. ^ Anterius undique 
glaber: at poné hirfutusac nigris cri- 
nibus obfitus. | Facies mentiebarur 
hominem: fed naresfimz & adancaz 
rugofam & edentulam anum. Aures 
veró nihil difcrepare abhumanafor- 
má. Utinecpcé&us,quod ornatum 
utrimque mammá przcumidi (erat 
enim fexusfaemincei.) Venter habe- 
bac umbilicum profundiorem: & ar- 
tus cum fuperiores tum inferiores, 
tam exactam cum homine fimilitu- 
dinem, ut vix ovum ovo videris fimi- 
lius. . Nec cubito defuit requibta' 
commiffura , nec manibus digitorum 
ordo : nedumpollicifigura humana; 
vel cruribusfurz , vcl pedi calcis ful- 
crum. Incedebat multoties erectus, 
nec minus gravaté attollebat, quàm 
transferebar, qualecunque graviffi- 

mi oneris pondus. Bibiturus prehen- 
debat canthari anífam manu altéra; 
alteram veró vafis fundo fupponens, 
abítergebat: madoremr labis reli- 
&um. Cubitum iturus inclinans ca- 
put in pulvinar, corpus ftragulis fir- 
miter operiebat. "l'antam habere 
animiconfidentium RexSambacen- .. . 
fis reculit, ut non femelin virosar- — 
matosimpetumfaciat. Feeminarum 
tàm ardenti flagrant defiderio , uc 
Ízpe raptas conftuprent. In Guinea 


fcribit P.Jarricus; effe quasdam, quz 


inftar famuli in pila tundunt que- 
cunque in ea imponuntur , quz à- 
quam à fluviis in hydriis capite do- 


mum deferunt, ita tamen , ut übi pti- Nieremb. 


mum domus fores attigerint ; illicó H.E.ls. 

hydriis exonerandz fint; alioqui eas ^*^. 
excidere , cafuque ifto frangi. Di- 
cuntur Bars. Tlorofi funt & robufti. 
InIndia meruit etiam quzdam fimia 
alba divinos titulos. ReliquiasZei- 


50 


da tandem , inquit Nierembergius, Nieremb. | 


fuit , Conftantini Proregis Lufitani is L9. 


cumc 


i^ am ap ow 


L4 


s * 
5 AS. 


Es 
A 


Mapac 


Armadill, ue Ataloc!tlhi . 
Q 


E 
DL 
M 


DE 0VADRUPED.: 


cum barbari Principis thefauros ce- 
piffec , inter quos & dens ille fuir. 


 Tantá füummorum Regum reveren- 


tià & divinitatis opinione , habeba- 
tur,utfingulisannis a Pegu mitreren- 
tur legati, magnis onufti donariis & 


muneribus,utíolum permitterentur, | cio venduntur, quód nucilIndice,à 


inargillà quadam aromaticá,quam in 
auro cuftodiebant,; imprimere figil 

lum ejus, ut abfentiam canti pignoris 
divini,ejusdemadoratione vel folum 
per umbram íolarentur. Deinde 
confcius RexPegu captum à Lufita- 


nisfacramentum fuum,mifit ad Con-- 


' ftantinum legatos; onuftá navi mer- 


cibus , & auri cruciatis trecencum 
millibus pro redemptionis precio. 
Plzrique Lufitani donandum cen. 
fuere,exactimajorifummà: usque ad 
millionem expectabant. Et quidem 
Kex ille plus deditlcc: at nofter Rex, 


I4I 


no : infylveftribus Jav. , & T Cg stabo Ge- 
Congo;1n]ndia fupra Emodos mon - egr.l.1, 


tes , quod Strabo fcripfit : in monte 
editiffimo,urbi Aden Arabiz,vicino: 
in omnibus denique continentis In- 
dizlocis. | In Malabarviliffimo pre- 


qua.ad incolas magnum commo- 


| dum,infefti finc. Cenfentur effe in- 


ter zw4Qysc 5 fed quando defiderio 
carnis premuntur, propriam.caudam 
arrodere folent. | Crocodilos adcó 
acerbo odio profequuntur, ut pelle 
ipforum vifàferé exànimentur. In- 
Orienrali India; quz Lufitanis fubeft 
non tantur comeduntur ; fed & in 
morbis , tanquam faluberrími exhi- 
bentur. Ín deliciis propter mimicos 
geftus baberi,notum. | Offa tufa & 
baufta dolores Gallicos , evocato fu- 
dore levant. | De /agezio ef» Moribus 


in angufliá zrarii, przruliclucro pic- 
tatem , atque ut omnibus conítaret, 
publico confetlu juffic dentem affer- 


] um ita eleg: 4 NI 
pforum ita eleganter Nierembergius Nieren 
ícripüt..— Omnes,inquit, pené filio- H.EI.s, 
rum charitate infignes funt, amplexu €44- 


Nomen. 
Ambrofin, 
de Digit. 
l.2.c.6. 


"Defcriptio. 


/^ Leete. 


ri; agnofci , extrahi, € locupletiffimá 
tlieci, gemmis & auro exornata : de- 
inde manu fuà in reum mortarium 
jacit; tundi jubetusque ad pulvifcu- 
lim: mox pulverem in ignes ad hoc 
pripatatos diffipatutintumum eva- 


nuerit. ^ anis 
SCAPUT III. 


(0 DeCercopitheco. 
agis huc ius caüdarura fimia- 

-rum'genus éft;. " Uade nomen 
fórtitür. Grzciseodem vocabulo ve- 
nit: x£xQ9- caudam ,aí5y«9: fimiam fi- 
gnificat; ^ Dicitur & x/z9» quod vo- 
cabulum alii «»69 5625; & n7 9- effe- 
runt. Nondefuncqui à voce Grzcá 
x$QQ- levis vocari putent , quód hioc 
animalob miram levitatem;in diver- 
fas partes faliat.. Albertus Mamone- 
tum vocat , Itali Spingani ; 'Celtz 
aGesa. De Deferiptione dum in gene- 
re de eo agimus; non eft quód fimus 


folliciti: in fpecie de iis a&uri, finga- 


las defcribemus. ^ Genitalia nobis 
delineavit Aurelius. Inveniuntur in 
AEthiopia, & quidem , i Plinium at- 
cendimus nigris capitibus pilo afini- 


graves... Vefcuntur fructibus arbo- 
rum &ovisavium. . Ebibunt plures 
lotium &fíordes fuas. Nonnunquam 
videntes hominem folum., defcen- 
duntad lüdendumcumeo. Omni 
funt aftu induftrii. | Mirificum cft, 
arborum flipites , quas conícendc- 


.| runt; inyiatores torquere & jaculari; 
i cranfilireflutnina caudis invicem a P- 
| prehenfis,& abarboribus fluviis vici- 
i | nis vibratas;tamdiu, donec extremus 


oppofitz: trans.amnerm arboris ra- 
mum abripiat: quo affixo atbori,ca- 
tena fimionem utrimque protendi- 
tur. Deinde cumisquiin alteri par- 
te hzrfic, tutó fe afflixit, vociferacur, 
fignum jam notum ipfis , quo audito, 
| alter extremus fe folvit.; ita omnes 
trapsmittuntur. Super omnia fagit- 
tà alioverelocontoffi , viciffim 4uan- 
tam poflunt. ne dicam quantam fo- 
lent homines hominibus, opem fe- 
runt; admotisque foliis mufcove.ar- 
borum vulneti;fanguinem confluen- 
tem callenvfiftere, atque ita. vitam, 
fifieri poffit; tueri. Educunt filios, 
fingulos pariunt; circumferunt, am- 
plexu : tenaci. adharefcentes | mira, 
pietate & amore erga prolem, atque 
idjuxta montium verrucas,& fumma 
S 3 Cacu- 


& 


Mrd ] B 


142 


cacumína; ubi venátores pyram con- 


HISTORIA NATURALIS. 


des quotquot uni manu geftare po- 


ftruunt maizio circumdatam;adje&o | teft ; ore etiam aliquot fupportat ; in- 


lapide cacalotet! five corvino, cujus 
eft natura ; fi igne calefactus fuerit; 
tonitru edeteyatque diffilire. Accur- 
runt cercopitltecí, jüxta incubant;e- 
dentesfparfum cacácoatl:fed terren- 


deq; lapidibuscertát in transeuntes; 
quàndo aut fagittas, aut Íclopetás in. 
eas jaculari ceffant noflri.In vetulam 
melampo majorem, caudatà fimiain; 
fagittarius é noflris tetendit fcorpio- 


te eósfübito inillos emiffo lapide;ob- | nem: expectaturá fe fimulavit fimia; 
liti filiorum jac velut experteslumi- | fed ubi jam dirigi oculo claufo fagit- 


his; aufugiunt; deferentes fobolem: 


cláriffirniam venatoribus predam. 
Deportantquoq; in tergotibus prole; 
donec commode jam fibi poffit pro- 
videre. Comple&itur filio!us matré 
maríibus per cóllum,pedibusque per 
fpinam. Magnaaliquibus pernicitas: 
feré volucrium ritu occupat arbores; 
transvolantq; abunainaliam; Vifus 
eft qui tranfceniderit uno impetu flu- 
vium. Plura de calliditate dixi alibi; 
paucaadhuchícappendam,& diver: 
la; Simiarum duces, quahdo agmeri 
aliquod neftrum tranífirc. fentiunt 


tam vidicjaculatoin fagittariumlapi: 


de,faciem acriter contudit; & dentes ; 


illi dicitur confregiffe. Denovyotamé 
Ílratagemate poenas cercopithecus 
dedit: quo enim temporelapis ad fa- 
gittarium decidebat; fagitta in fimiá 
afcendebat. Interfetctam comedcerüt 
indeliciis: Comediffent & bufonces; 
aut fi quod deteriusitanta illosfames 
urgebar. Quod deoccurfuin milites 
fertür,occafioné puto dcdilfe prifcis; 
ut fimios aliquos vetufti otbishiomi- 
nes putarint ob firnile ftratàgema; 
Hzc natalitia Cynocephalorü faba- 


(necenim pauci, ne dicam foli;aude- | lis. Aliquando putavi & pygmaz orum 


rent) plebejá multitudine variarum 
fpecierum convocatájprocurrunt ob- 
viam, & clamoribus hortendis ex ar- 
boreitiarborem tranfiliétes; noftros; 
quacunq; gradiuntur;infecutz,mille 
fcutrilitatibus & geftibus mille deri- 
dent,catidatz przíertim; finguntqüe 
fzpius velle turmatim noftrosimpe- 
tere :fed übi;ad atborurm jai trüincos 
demiffz , vident fagittas & íclo; etas; 
 quasexpertz fünt aliquando , aptati, 
2cinfedirigi,vento velocius ad arbo- 
rumculmina refultantibi conquefti- 


fortafle fuiffe ; adcó in pluribusfimu- 
láthumanos acts: Illud mirum com: 
merciiquodainodo capaces effe. Jo- 
hannes Ardenoisíctibit;magnam fa- 
miliafitatem cohtrahefe fimios cum 
barbaris;pro argento cumillisludere; 
deinde ex lucro paratoihvitare ad ta- 
bern, & folvere pretium vini nume- 
rata pectinia.Fottaffe imaJor eft calli- 
ditas quam ob ocularo tefte accepi: 
Aderatintct mílitesHavaric,dum luz 
derehtfimius:obfervabatillü qui plü$ 
lucratetur;hzrebatq; cjus lateri do- 


busrabidisetniffis;dentibusfrendent | nec colludiülatpitetur pro more; Sí 


minhabündz. Tanta efleillarum dex- 
teritateminquiunt; ut difcuílas in fua 
corpora fagittas evitatefciant,& ma- 
nu prehenderc, ac fi fponte porrectas 
acciperent: fclopeéarü tamen globu- 
los non ita disjicere didicerunt; qui- 
bus multas juniores, forté non ita fa- 
gaces,nofltri extinxere; Quatido fo- 
ciam vidécaliquam de fuo grege prz- 
cipitem ruere vulneratarm,à noftrisq; 
tolli é terra ;tanto fremituacfltepitu 
tonant&treplent zthera;ut mille co: 
num rugitus & tigridum totidem fu- 
perentruncatus.Sed unum eft auditu, 
gratiffimum. Quzque fimia,quando 
jamcaptanrarboresafcenfufuo;lapi-: 


nolebat;pughis fimiüs cedebarsfi do- 
naret ftatim ad tabernam convola- 
bat, & manu acceprum va$ porrige- 
bat vehdenü vinum, ut fibi infunde: 
ret; | Coronaro calice tunc ebibe- 
bat; fnox folvebat pretium , colludio 
tradito, & recedebat: quod íi exce- 
deretpretium colludii;expe&tabat tit 


rurfus venditor infunderct merut : 


quod bis auttet repetebat pro valo- 
reargenti; Jofephus Acofta alium 
harrat miffum ad tabernam , norm 
puus tradere folitum peccuniam, 
quam acciperet lagenam plenam, 
quam adverfus pueros tutabatür , fu- 
gans eos correptis per intervalla la- 

pidi- 


Ld 


xw 
LI 


DE not ADRUPED. 
pidibus : & quamvis vini avidus po- 
) tor eífet , illibatam tamen Domino 
referebar. Idem mülicribus fuco or- 
natis valde infeníus , dicetpebár, 
crines & cultum. Deferociaillud ad. giorem,aliibreviorem habent. Cz- 
mirandum;quod Petrus Martyr pro- | terum optime mihi in Zaréatos, EredTos, 
didit hac hiftoria ; animalia nüttiri.  Leontnos, Mofcbatos & Ambiguos diftin- 
in arà Cariai cadcm ; qux jam dixi. | gui poffe videntur. —Bárbatorum ali- . 
inus:(ed unumreperére nature longé | quot fuht c enera, Qui Guáriba apud Marcgrav: 
difonz ; id eft grándi cercopitheco Bralilienfes. dicitur m capiinam. & iun m 
par;cauda longiore ptocerioreque: rotündam habet., T 


143. 
funt nigri; aliicinerei, ciii, varii.Sca- 
liger aliquos nigros cum facilis al. 
bis; alios gilvos; alios furvos ; alios 
fulvos obiter Vàvit. Caudaim alii lon- 


Ipfe maguitüdi- l.6.c.j. 


JElian. H. 
A.1.7.€.20. 


Cauda (ufpenfus; & robur; tec qua- 
terve fé devolvens ; caprando ; ex 
tamo tranfiliitin ramum;& exartbore 
fefe projecit in atborem ; ac fi voli- 
taret. Arcuarius e doftris unum ía- 
gitta confixit. Vuliüeratus fefe dc- 
Jicit cércopithecus , hoftem vülne.. 
ratorem rabidus adoritur. | Stri&to 
enfe agit in pecus vetiator ; lacet- 
tum cercopitheco abfcidic , cepit- 

ue mancum ferociter renitentem. 
Adclaífem perductus, intet homines 
párümper manfaetudinem induit: 
Dum (icferreis virictus catenis ferva- 
tur , e littoribus adducunt aprum ve- 
natores alii(cogebat namq; carniufi 
defiderium nemora perlu(trare) cer- 


Copitheco dpér,& iple fetox oftendi- 


tur. Sétasexcutit uterque. Inaprüm 
cercopithecus furibundüsfalit; cau- 


dà circumlígat aptum , cüm fervato | finit. 


he eft vulpis rioftratis : 


facie cla- 
ta»oculis higris ; [plendéntibus: au- 
ribus bfevibüi fübrotundis E cauda | 
longa & vetíus extremirarem nuda; 
quam femper torquet ; pilis totius 


corporis rigris, longis; & fplenden- 
tibus. Maximo nuüumeto in fylvis in- 


veniünturjibique horribilem clamo- 
rem excitant. Singtülis diebus , , in- 
quit Marcgravita ante & pott : meri- 
diem femel atquc iterum convenit. 
Unus eorum minor in medio & al- - 
tiori loco refidet, reliqui pauló infe- 
rius circuimfident, tunc przcinit fu- 
perior alta |, voce& figno manu dato; 
reliqui. omnes accinunt , tamdiu 
cahtiones prorogantes ; donec fu- 
périor iterum. manu fignum det, 
tuhc omnes uno momento filent; 
& füpetrior grandi voce cantionem 
, Catulos fuos in dorfo geftant 


à venatore vido: e fdo lacerto; gut ' inramisarborum difcurrentes. Mor- 
tur apti prehendit ; relu&antem fu£- | | dax animal, nec domati poteft. Dan- 


focavit. Afítuto etiatn fttatagemate 
íuo ufum alium fimio Hispali, qüeun 
volebant occidere : ille per domo- 
rum teda fugax ;viditíe à fagictario 
peti.. Defcendicillico per feneftram 
quandam, & cafu obvium infaritem 
ab incünabulis corripiens ; comple- 
xus eft, iterumque fc cectisre (titueuns 
quoties fagittarium videbat ; obji- 
ciebat pró clypeo infantem: Con- 
fciu$ erat ; non emiffüram fagittani 
cum perículo inhocéntis. Tantum 
Nierembergius. Differentié Cerco- 
pitliccorum funt variz,feu magnitu- 
dinem, feu colorem; caudam ; & alia 
Ípe&tes. Scribit Megaftheries refefeti- 

te /Eliano;inPraffiana Indotü regio. 

ne vagati maximis canibus non infe- 
riores ; CaudamQ; quinq; cabitorüm 
longam trahere. Coloris ratione; alii 


tur & alii nigti ingentes ; qui lon- 
gam, nigram, & villofam barbam ha- 
Dent. Nigritam mulierem fi folam 
offendere ; vi adactam ftuprant. 
Quem Clufius deícripfit, hoc pecu- 
liare habebat, quod ejus fatis longa 
cauda in floccum defineret, leonum 
ritu. Guineenfisille quiin Congo VO- 
catür Exgu/a , pilos habet fufcos, 
fed per cocum Corpus quafi áduftos: 
fufcis pun&tulatim albus infpérgitur. 
Batbà ; quz egregié alba ; capillis 
duos digitos longis paffis ; & quafi 
pexis conftat. — fatus, os ample di- 
dücit, & mandibulas celeritet mo- 
vet. Ád hunc £eferri poteft 4/rer ma-- 
gnitudine par, qui in utraque gena, 
magnam copiam pilorum longoruim 
ex albo flavefcentium , inftar magna 
barba hitcinz, utique & ad utram- 


que 


Mitcgrav. 
Hift. Brafil. 
l.6.c.5. 


iNiéremb. 
Hilt. Exot. 
1.9. c.44. 


I4 
queautemtenet. Crura & pedes ni- 
gri. Ludit& clamatut alter.  Am- 
brofinus trium icones exhibet. Pr 

zum  Callitrichen effe putat , quem 
in alio coelo, quàm ZEthiopico, vive- 
repoffenegat. A/rer quoqueipfi con- 
genereíle videtur. — Teri facie eft 
fenis , caüdá longiffimá nigrá. — Ere- 
&umn lobis Gefnerus prodidit ; fa- 
cié ; cruribus, & membro virili ho- 
mihem zmulantem. $tando magis 
perfeverat ; ideó noinen dédimus: 
pueros & mulieres non fecus amat 
ac homines fuz regionis 5 conatur- 
que, fi vincula effugerit, palam cum 
illisconcumbere. . l'antz eft indu- 
ftriz ; ut aliqui homines, minüsinge- 
nio valere dicantur. Leomizorum ali- 
quot funt fpecies. Prima eftilla,quz 
Brafilienfibus Cagv; , Congenfibus 
Pongi dicitur : eltque zajor & muinor. 
Major obtinet magnitudinem Cer- 
copitheci Cay, cui & aliquornodo fi- 
milis eft. Faciesillirotünda,leonina; 
áures niprz & pilis nudz : os leoni- 
num:oculinipgri. Caudaunumpe- 
dem & quatuor digitis longa, & pilis 
ruffis veftita. Major,L.eonern quoque 
facic tefert; capite parvo, & vix po- 
mum minus zquante ; nafo exiguo; 
oculis cenens: dentibus acutiffimis; 
auribus fuBrotüdis: caüdà decem di- 
gitorum longa ; ex alboquafi & fufco 
annulata. Velociffimus eft in falien- 
do: & vefcitur pane,farinà Mandioca 
& aliis. Totum corpus longitudinis 
eftfex digitorum. Alrera eft,quz Sago- 
vig dicitur,formá, quantum ad collü, 
rofttum, anterioremq;corporis par- 
tem,leóninz fimilis: fed adeó delica^ 
ta, ut navisin mari agitationem nullo 
modo ferre poffit. Przterea;adeo fu- 
perba, ur ob leviffimam occafionem 
inedii potius & cibi abftinentii , vi- 


' tamfinirecupiat , quatn ininimá mo- 


leftiam perferre. Quem Nierembet- 
gius vidit & defcripfit, à Rodetico 
Lincio advectum, eratíciuro minor; 
&adeó delicátulus;ut villofipellefo- 
venduseffet. Roftrum & capitis pars 
anterior, leoninam quodammodo 
formam referebacfufcoq; colote;cui 
rubedo permixta erat pr&dita. Au- 
res albicantibus villis erant hirfutz; 


C 


rus Tartarinum alicubi vocat; quód 


HISTORIA NAT'URALIS 


quibus ruber color etiám admixtus: : 


guttur.& pecus longioribus villis, 
partim fufcis , partim albis tecta ha- 
bebat : reliqui pili per corpus fparfi 
nigri & albi , radiati à dorfo ad ven- 
trem alternis erant dispofiti : Cauda 
eciam, qu& longa etat; fimilis colo- 
ris pilis alternatim erat tecta : ven- 
ter nigris pilis tectus: Crura brevio- 
res albi pili quádam rubedine infecti 
tegebant. Pedesin quinque digitos; 
non valdé longos fiffi, albisunguibus 
erant prz diti; fortafle nullus elegan- 
tior. 
TL dicitur. 
boflavefcente. Capite tubrotundo; 


fronte haud elatá , aut pené nulli, 


nafo parvo & compreffo; caudá acu- 
atà. Aitiffma voce clamat: & facilé 
adiram commovetur. Meminime 
apud Generalem Wardenburgium 
cx Brafiliareducem Amftelodami vi: 
diffe. Eft & alia hujus fpecies pilo ma- 
gis fufco, inftar Zobellinoram. Ad 
Ambieuos (pe&anr, Mactqvo Congen- 
du ; Cay Brafilienfium , & Gureenfís 
alius. 


Mofcbatus , Brafilienfibus Cai- Mategrav. 


Pilo eft lotigiore ex al- Hift.Brafil. 
p2217s 


Macaqvo; coloré eft lupi : na- Matcgtav. 


ribus bifidibus elatis ; capite urfi- Hift Bsfil. 


no ; natibus calvis ; caudá arcuata; 


Longitudo corporisà capite ad cau-- 


dam ,unius pedis & fupra: Craffities 
ubi maxima , unius pedis & novem 


digitorum. Clamat,hah,haha. Pe« 


*6.6.5; 


nem habet humanofimilem. Cay a- Letiuskift. 

pud Touvoupinambutios eft frequ&- ^menicam 
» . B ^ C,1€. - 

tiffimus,pufillus,& nigri coloris, Ma- 


xima ex parte in [ylvis verfatur,& po- 
tiffimum peculiaribus atboribus infi- 


derefoler;ferentibus filiquas perinde- 


craffas , ut noftrz majores fabz, qua 
tum fru&u vefcitur. — Guizeenfrs alius; 
pilo eft exumbragryfeo; fufca: & fla- 
Voexumbra admixto, fere uc in dor- 
fo leporino : capite parvo ; & cauda 
longa. ' * 


CA PUT. V. 
De Cynoctphalo ; Papione ,€9 
fera 'Upalim. | 


Tnocephalus à canino capite nomé 
accepit, quafi «uvis xéQaas, Gefne- 


pri- 


Nomen | 


^ 


làmandua 2X 


Tab:rxn 


lamaudua fuaen s 


AIMO 


c 


— 


NN 
j| wt 
/ AM 1 " IN i! ' M) 
^ f] | v mw 
/ M UA 
p 


INASESE 
NESERE 


Vy 
V 


AMA 


IN] 
S 


- Gefner. in 
Appendice 


DE QUADRUPEDIB 


primum ex Tartaria hoc animal ad-- 
veétum fit. Aelianus xviogrescom» di- 
xit,quod faciem caninam habear. A- 
riftoteli forté eft xotgoznÜnxac; feu fimia 
Defiripio. porcaria. Ejusdem fermé formz eft 
cujus fimia caudata: atin corporatu- 

rà, craffior, validior, & magis effera- 

tus, faciemq; caninam à naturaade- 

'.. ptuseft. Strabo faciem Satyro fimi- 
lemeitribuit. Feoeminis fua natura 

, excidit, ut palam expofità extra cor- 
pusvulvam, peromnem vitam ferát. 

Lew. Repetriuntur in Aethiopiz partibus, 
fi Solino fides; in regione Arabiz à 
Diraufq;adAuftri cornu,& precipue 
in ultimo promontorio; fi Straboni. 
Aelianus montes fupra Dachinaba- 
dem ipfis tribuit ; Herodotus regio- 
 nemquam Aratores in Lybia verfus 
occidentem habitát. Cibus ipfisidem 
cum fimiis. Fructus teftaceos dum 
edunr;involucrarcJiciunt. Carnibus 
quoque & affis & elixis veícuntur: il- 
lisinprimis, quz ad deliciasin culina 


quadtup, 


Cilut. 


14; 
tumillud cujus Clufius. 7//ud vetve- 
cem magnitudine zquat , & inftar 
leonis hirfutum eft; gregatimque in 
monte fecus locum Calote dictum. 
incedit. Hec , corpus villis longis ci- 
neracii coloris obfitum habcbat , 
caudam cercopitheco breviorem, 
roftrum longum, extimi parte obtu- 
fum; natesglabros proríusq; depiles, 
& fan; uineo colore refertas, ac ficu- 
tis abillis detracta fuiflet. Papio Ger- 
manis fDappon/ animalelt, cx defcri- 
ptione Geíneri, magnum, hirfutum, 
horrendo capite, brevibus cruribus, 
cauda feré vulpina, fed admodum 
brevi & plzrumq;erecta. Pedes(unt 

humanis fimiles , & proceritati cor- edis 
poris minimé reípondentes. Tam eft git.L2.c.8, 
folutiffimum animal , ut ad faemina- 
rüm confpectum effervefcat. Veíci- 
tur pomis,pyris, & aliis arborum fru- 
&ibus: aliquádo panem & vinum pro 
potu appetunt. Foemina geminos, 


Ambrofin. 
Hift. Di- 
git.l2.c. 7. 


pariturà,ut plurimum enitifolet. Fera Aqp;o 6, 
Vpalim Cercopitheci Aethiopici eft Hitt. Di- 
magnitudine. Pellis quafi cocco tin- 8*^5.c5. 
&a rubet, maculis aliquot in locis 


parata funt. Vini potionem non re- 
cufant./oxiisdem rudis & varia. Ali- 
Aelian. H. quando acutum ftrident, aliquando 
Al.6.c.48. ululant. Oruslatrare dixit. Ad Nazs- 


| 
marem nempe & faeminam unica 
Vox. 


ram & Mores Cynocephalorum per- 
tinet, quód facilé ad iram effundun- 
tur: quód nanquam à petulantia funt 
alieni, preterquam quód , tefte Pli. 
nio, fimits fint efferatiores: quód in- 


' Aelian rj, tin ctu quodam naturali duGti , Ae- 


' 


Nl. &. c,;, liano auctore , tempore zquinoctii, 
fingulis horis dieiac no&tis mingunt, 
& clamoremquendam edunt: quód 
denique masininterlunio,nec com- 
edit nec quopiam intuetur , fed fa- 
ciemin terram dejicit: foemina vero, 
etiam fanguinem € genitali emittit. 
Lunz exorienti congratulari dicun- 
tur. Ideó in facris ab Aegyptiis nu- 
triebantur , ut inde tempus Synodi 
lüminarium fcire poffent. ^ zzenio 
quoq; funt fingulari, & proximé poft 
clephantinum ad humanum acce- 
dens. In Aegypto diícunt ad quem- 
libet epiftolas deferre. Obfervavit 
Bellonius qui nummos hero defere- 
dos, manu protení5, à fpe&tatoribus 
exigebant. Referriad Cynocepha- 


Strabo 
Geogr.l.15 
Bellon. 
Obferv, 
li.c.52. 


los poteft, tum illud animal cujus AI- 


varcz in Acthiop&o itinerememinit; 


f 


confperfa. Caputinftarglobi rotun- 
dum. Pedes rotundi & lati, nocuis 
unguibus vacui. Mauri carnem aflu- 
lis verberatam ut. tenerior evadat , 
cothedere folent. Quibus cibariis de- 
le&eturiignotum. - 


POUR P Uppiy: 
"De Íenavo. 
D UasTgnavi fpecies nobis autho- E 
IÉs [rodidere. Primam Lufitanigr,,,,.- 
Perillo ligero, (eu Caniculam agilem 
perantiphrafin vocant; aliquando 
Priguiza. Magnitudine eft mediocris citur ia 
vulpis noftratis. Co//e brevi, duos ad Au&. 
fürnmum tres digitos longo : Capize P*?cer. 
parvo & fubrotundo : Ore turbinato 
non amplo. 2Dez£es habet inftar a- 
gni,nec acutos; Zafuzz glabrum, ela- 
tum, nigrum:0cz/os parvos,nigros;fo- 
mniculofos : auriculas nullas: caudam 
obtufam figura panis facchari. P zgues 
in fingulis pedibus tres , ex albo fla- 
veícentzs & deorfumincurvatos; fu- 
T perius 


l.p.z21. 


| ventriculi,ubi fuperius aliàs comtnu- 


. duntquidamtanta pertinacia adhz- 


Nierezib. 
H,E.l,9. 
C€.I$, 


27 HISTORIA 


perius arcuatos, inferius excavatos. 
Totum corpus prolixis & duos digi- 
tos pené longis pilis eft veftitum ci- 
nereicoloris, l axifimilibus,fed mol- 
lioribus & cum albedine miftis. A- 
nimaleft ignaviffimum, & tardiffimi 
inceffus,adeó ut eum in vivo cum ad- 
miratione Cl.de Laet,obfervarit. In 
arboribus lentiflimé repédo progre- 
ditür, ibique habitat; foliis arborum 
vefcens. Nunquam bibit. Vocem iii 
rariffimé edic. Ar&iffimé quz femel 
unguibus apprehendit, tenet. Plu- 
viam etiam levein metuir. In diffe&a 
fcemella obfervatum , cor motum. 
fuum, corporeavulfüm, perfemiho- 
riumretinuiffe: placentam uterinam 
conftitiffe inultis particulis carneis 
inftar fubftantix renum , rubicundis, 
magnitudinis vari inftar fabarüm: 
in quas per multosramulos vafa uim- 
bilicaliainfertaerant. Fatum; pilos, 
dentes, ungues habuifle. Cor faemel- 
lzjinquit Marcgravius,duosinfignes 
habebatauriculas,cavas. Inventri- 
culo os fuperius duos digitos trans- 
verfosà pyloro: eratq; in altera parte 


niteros effe folet, proceffus inftar in- 
teftini fpithame longitudine,fed nul. 
lum exitum habens: In vétriculo pla- 
né viridis materia foliorum arboris 
comeftorum inveniebatur. Papillas 
duasin pe&orc. Coriü folidiffimum 
& tenax. Animal,addit idem;fine du- 
bio vivax: Inteftinis enim omnib. ex- 
emptis adhuc fe movebat, & pedes 
contrahebot. Icon quam adJicimus, 
paulo longius collum exhibere , De 
Laetius, qui vivü vidit, teftatur. Ad- 


teícere, ut nifi mortuus non avella- 
tur. Hernandusunius diei fpacio vix 
quinqüaginta paffus pertrarifire pof. 
fe dixit: No&e duntaxat fonitum e- 
dere;pofteriorib. fyllabis fenfim ma- | 
gisac magis gracilefcentibus: & in | 
arboribus viginti aliquando dies nul- 
lociboaffumpto commotati: obtufo | 
denique vifu przditum effe, addidit. 
Altera fpecies, que Lerio Hay dicirur, 
fimiz habet faciem, cutem hifpi- 
dam & villofam, crura hirfuta , ter- 
nosin fingulis pedibus acutos & ob- 


! ce cicutratur. Ne a 


| 
b 
tanisltaliz, Helvetia; & aliis. Fiéti- 


NATURALIS 


longos ungues. Capta fine difficulta- 


CAP LL Y 
De axo. 


Tw nullum propriii apud Gra: Ambrof. 
cos nomen haber. Làtinis dicitur HEN 
etiam Daxus,ut Alberto;forte à Grg- btts 
co d«(*c hirfutus& villofus;Meles feu 
Melis; Melus, ut Bartholomxo An- 
glico; Melo & Melotus, ut lfidoro, 
feu propter membrorum rotundita- 
tem feupropteraliud quid. Eftani- 
malfele majus, & vulpe,ad cujus na- 
turam accedit, humilius, pelle villo- 
sá, rigidà,coloris leucophzi. Pz/vs plu- 
res habet albos quàm nigros. Caps£ 
in medio nigrum, inlateribusalbum: | 
Dorfam latum:deztes acutiflimos.Cra- 
raliniftrilateris ipfi quidam breviora : 
aflignant, fed experiennià reclaman- 
te. Reperiuntur paffim,irilocismon- 


Deferiptio. 


Locus. 


:ant Crabronibus& vermiculis;pomus C/^»e 
& vuis,quorum efü autumno potifli- 
mum pinguefcunt. Cuniculorumta- 
men carneapprime dele&ancur,tum 
anferibus,pullis& aliis avibus. F oecus 
more vulpium in utero gerunt , à 
cum luna ternos orbes compleverit, 
pariunt. Adventante autumno quan- 
doq; auos, interdum tres enituntur: 
Summa taxis cum vulpibus antipa« ^ ^... 
thia. Hi enim ubi egtetlos obferva- Antipthia 
vere,latibula corum excrementiscó- 
fpurcant,&foctore replent,utalia ex» 
Ítruere cogantur. De Na£ura &z Mes 
ribus habe, Pellem adeo dentam ge- Pi e 
rere;uti&uirefiftau Nafumtamim- ^ 


Generdtie s 


becillem,ut violato,moriatur. B 
forte Plinius, has beftias diftenta. 8 blis H.N. 
fufllatà cütc morfibus canum & idi, 9? 
bushominum relu&ari fcripfit. A ca: 
nibusaut aliis feris vexatus femer i- 
pfumrefupinatatquedentibus&pes ——— 
dibus repugnat. Brevitagis pedum |... 
conícius non longé à latibulo digre: 
ditur. Urgentebrumaoccultatut,& — "^ 
fomno pinguefcit. Ad focumhyeme 
allatus,in carbones fe conjicit,ut Ca« 
rolus Stephanus obfervavit. . Cre« - 
Ícente luná adipem ejus augeri, de- 
Ccrc- 


Pg 


Tab : uxui 


« Ca rigu eye. : 


Arerea. Cunicult fpecier ; 
Vel4 ralie . 


ET 


"^ AMÁL 


A. 


DUU* DOMDRANVPED 


crefcente minui, interlunio cádem 
deftitui,incertum. Morfus cjusexi- 


tialis, quód crabronibus & aliis ve- 


nenatis victitet, Ipgeziumin quibus- 


OlatsMa- dam oftendunt. Dumlatibula effin- 


gnusl.18, 


£.18, 


gunt; ignavum effoffz terrz ve&o: 


rem conftituunt, & poftquarn fupra 


fupinum extenfis cruribus terram ac- 
cumulavere, per pedes mordicus ap- 
prehenfos,extraantrum educunt: id- 
que toties repetunt; donec latebrx 
latitudo habitatoribus fufficere pof- 
fir, Tantam palearum & foliorum 
profternendo fibi le&o, unica vice; 
capite & pedibus intra fovcam du- 
 «eunt,quantam homo fub brachio de- 
ferre non poffet. Latibula cum duo- 
busoftiis fabricant. Flante Auftro 
feptentrionale aperiunt ; &áte Borei, 
auftrale. Vi&um pro hyeme celligüt; 
quádurante, dum masan ad vernum 
tempus fit duraturus dubitat, ne fce- 
 iina ad fatietatem comedat prohi- 
bet. Quando in fenio excoccantur; 
tunc ex fovea ad paftüm non egre- 

. diuntur,fedfeinvicemnutriür. Dum 
in eminentiori colle deprehenfi ve- 
natoresfentiunt;pedes anteriores fu- 
pra capita ponunt;corporeq; in glo- 
bum reda&to, mote utíorü, fefe prae- 


147 
Nihil de cerebro, tefticulis, & dente 
velpedefiniftro, quem brachio fub- 
ligatum memoriam juvare, Albertus 
prodit, dicam. Ex pellibus Taxorum 
olim quoddam genus veftis texeba- 
tur, quz ab humeris ufque ad lum- 


bospendebar. Ex iisdem canum col- piferzis. 


lariáconficiuntur. | Differeniias fi at- 
tendas, Olaus Dorzefficorum , qui lu- 
dicri, & fylvefirium,quorumfetz rigi- 
dz mentionem facit. Ceommuniter 
in Cazinos Gc Porcimos diftinguuntur. 
Ambasinagro Matifconenfi fe acce- 
piffe; affirmat Brujerinus. Capizi rictü 
funt canino ;latibulain locis fabulo- 
fis fodiunt; & quidem fine multis cu- 
niculis;& cadaveribus; illisque cibis; 
| qui canibus in deliciis vefcuntur,Por- 
cinos Carolus Stephanus fubalbidos 
& caninis majores facit; & circa o- 
ftium caverna, parvapriusroftro ex- 
cavata fovea; excrementa deponere 
fcribit. Addit Gefnerus, radicibus, 
fructibus, & omnibus qua fues appe- 
tunt; Véfci; | In tegione Americana 
quoddam animal. vagatur, nomine 
Heyrat , quod beítiam mellis avidiffi- 
mam fignificat. Colote eft caffaneo; 
magnitudine Cati. Quotidié apum 


! opificiuniinquirens, in arborib, vet-- 


Vf«. cipitant. InItalia; Germania; & aliis | fatur.Poteftad Táxum referri, Quanu- Nictemb] 
tegionibus, habentur Taxorum car | pecetls; 6k T zcuintecuani, Vud;animal Hiftezot 


ca bed in deliciis ; iaprimis fi autumno ! eft duos plus minus dodrantes lon- eM 
lij.3. captifuctint;, Apud Helvetios cum | gurb; roftro prolixo, tenüi: verfus fu- 
pyris coquuntur. Savanorola porco ; perna contorto, ptolixá item cauda, 
ifylveftri affimilat; Platina carni hy- | pilolongo;circaalvum candente,ce- 
Ítricum, Quantam ad Medicigam;ad- | terafuíco autatro ; candentique fcd 
eps taxi per clyfterem infufus; dolo- | circa dorfum nigriore , atris pedibus 
£csnephriticos mitigat: mammatum | & incurvis unguibus. Mitefcit faci: 
Íciffuris prodeft, in compofitionibus | là, vorax eft; nullis efcis oblatis pars 
arthriticis adhibetur... In membris | cic; placidum eff item, ac mille mos 
vati «ontractisoleum conimendatur, eu- | disbladiens;fedignotisnoxium, R.e- 
iAmid. Jus parandi rationem Veckerus. do: | pericur in nova.Hifpania,& gaudet. ^. 
Special / cer. Sanguisficcatus lepra medetur; | montibus. ZAXeuizszecuani , feu C.yrio- [Nietemb] 


deticus, eft huiecongenct, no folum l»*27.. 
cum fale & cornibus animalium de- | magnitudine, & imoribus , fed etiarn 
ftillatus offertur.  Lonicetus diebus | roftro,quod przlongum eft ac teuc, 
tantum canicularibus deftillat , & | & pedibus. Coloralbuseft, maculis 
. drachmas duas prafcribit.. Gcfnerus | nigris ac ma, nis diftin&us.. Nemen 
compofitionem quz recipit fangui- | habéraà mordendo. Vivit non lotgé 
.nem taxi, terram Ármenam; Crocii, | à mari Auftrali. Hifce congener cft 
& tormentillam;ízviffimá pefte;feli- | T/alicoyozl, animal pilofum » duas fpi: 
citer adhibitam, fe lcgiffe fcribit. Ci- | thamaslonguin,unguibus melis,cru- 
nis füpprimendo fanguini infervir. : rib. brevibus Agro veftitis pilo, i3 

' 2 viffi- 


.. fi Carolo Bouillo credimus; In peíte 


Ia! 


14$ 


Nieremb, viffimá cauda. Caput habet parvum, 
Llce75  roftrimtenuc & longiufculum, ca- 


Nomtn, 


Ambrof  , 
Hift, Di- vuvj)e« 


ninos exertos , corpus album in ful- 
vum vergens , fed dotfo ac fuperna 
capitis parte & collinigtis , lineaque 
diftin&is candenti. "Victus eadem 
tatio,quz quanperotli. 


CAPUT VII. 
«De Caftore ». 
Aftó? , Graecis x«s»o, nomen ses 


£ est id cít à ventre invenit, 
spjov eia v0 Quoi, 4e) é76dàh 0A0y Xov fas i 


gi-.1.c1j quod feré cotum hoc animal véntet 


Salmaf.in 


Solin., 


Defcriptio . 


Plin. H.N; 


fit. Ridiculi , quià caftrando dedu- 
cunt, qiiafi venatoribus vifis, cófcius 
fe propter tefticulos peti , eosdem 
dentibus evellat; & abjiciat. Parvos 
enim habet & fpin adlierentes; qui 
fuperftite ipfo,avelli non poflunt.Di- 
citur & Fiber, nontam quód circa ex- 
cremas fluminum ripasaffidue verfe- 
cur, & fibrumiantiqui etremum di- 
xcrint:quàm ab Ácobeo eie mollis, 
quód molles pilos habeat. Lutramab 
iisdemi éxtremis flumirium oris dici, 
quz Prifcis, lytrz ; falfiii,  Divería 
enim fuitánimalia. Bellonio eft Ari- 
ftotelis Latax, fed falsó. Diftinguun- 
turenini; An Orchiadici poffit, non 
decido: Quidam Sétüipiícem ob vi« 
tamariplibiam dixere. Colore eft ex 
albo ciriercóin dorfo nigricante: pilo 
quá Taxifubtiliore; qui quo nigtior, 
eó pellis preciofiot: Deztes habetacu- 
tiffimos; quibus ligná fecat, anterio- 
riofesrübidos, Pedes priores caniriis 
firiles,pofterióres propter niembra- 
rám iriterjectani ánferinis quibus in 
iiátando utitur ; uttofque quinq; di- 
gitis conftantes. Caudam pifciüm fi« 


L563? tmilenjfecitPlinitis. Secundum eun: 
Bello, uit, dém, in inajore ; fefquipedalis eft, (e: 


Aquat. 


nos digitos lata , düos ctáffa, quatuor 
interdum librartim potido;ad tnargi- 
nesin tenuitatem definens; tnébraná 
glabri & lividá contecta; füper quam 
linez quzdam; fquamas pifcium mée- 


tierites, incredibili artificio dépictze 


funt. In ihguinibus gemitios habet 
tumores ofi anferini tiagnitudinc, 
utrinqueunum, mernbrani fuá con- 


HISTORIA. CATURALIS 


clufüm.Inter hos pudendum refidet, 


Tumoteshi,folliculifunt membrana 
conte&i, in quorum medio meatus, 
ex quibus liquor pinguis & cetofus 
exfudat, quo, admoto ote deterío, 
corporisquos contingere poteft par- 
tes, velutoleooblinit, non aliter ac 
avesquzdam; quibusfupra podicem 
veficula eft, liquorem pinguem & o- 
leizmulum continens, eundé roftro 
exhauriunt, & Penpes ne 
fub dio rmotantes, madefieri poflint. 
Teftes noncfle, vel exinde colligere 
licet, quod nullusab his confpiciarur 
tneatus. Parrei internas fifpectemus, 
lingua; cotde, ventriculo, intceftinis; 
& hepate in quinque lobos divifo; 


porco potius quàm alteri anirnali fi- 


milis eft. Fe/ tub minoribus jecoris 
lobislatitat. $5/ez parvus pro magni- 
tudine corporisjudicatut. Reses ma- 
gnitanqua vituli anniculi, & copiofa 
pinguedine obdud&i. Pefrra fuille fi- 
milis. T2/fes parvi & fpinz adharefcé- 
tes. Feemina, obfervante Matthiolo; 
unico tanttim meatu, & parit; & ege- 
ric, & mingit, uteri & veficz cervici- 
bus illuc concurrentibus. Infeé&o 
Caftoreo, comperit Gefnerus, füb- 
ftantiam in folliculo flavam, folidam, 
cerz fimilem, acrem & minitné tet- 


ream.Ipfum unius libre pondere fuit. 


Competit & genitale;quod unico of- 
ficulo conftabat. Invenitin utroque 


tumore & alium folliculum;fübftan- 


tiam melleam& foetidam putrefcétis 
cafci inftar, conrinentem. Habetur 
& infceminis, fedadeó exiguum , ut 
vix uticiam ponderet. In quo Bel- 
lonius calculos ovi magnitudine in- 
venit, adulcerátum (ine-dübio erat. 
ReperiunturCaftores,apud Burgun- 
diones circa Matronatii fluvium; Se- 
quanos inagro Cabillonenfi, Lotha- 
ringos;Auflrios.circa Danubiumübi 
Biferinominántut, in Helvetia, citca 
Arulam,Ruíam, & Lomagü fluvium. 
In Polonia quoque, Ruffia;Pruffia;& 


Italia; ubi potiffimum Padüsin mare 


Loéw, 
Scalig. Ex- 
eIC.21j- 
Brujer. Rei 
Cibarix 
1:18.€,4. 


fe exonerat, Denique circa flüvios 


Pontiundeoptimur caftoreum ve- 
nit,& in Hifpania. Aquas feptentrio- 
nales potius quàm Rheni, Danubii; 
& alios qui-continuo navigiorum 

decur- 


. 


Lutra. . Otter 


Marinus . 


Vitulus 


z 


SS 


SES 


IEEE 


SSSS 


UH 


SS 


SS 


ISSN 


GODSSSSS 


-oMX 


, 


WL 


ftachelfehwe 


[/4P 


^a 


Hiytru . Dorn fcbwe 


, 


Herinaceus . Igel. fewlgel j 


Cibi. 


D6 QUADRUTED. 


decutíu follicitantut , frequentare; 
Olaus Magnus author eft. Ubicunq; 
autem degit; amplubium eft animal. 
Ideo vicinas littoribus cavernas po- 
nit. Vefciturfoliis arbor. Cotticibus 
item almi;populi & aliorum. Salices 
tamen platyphilli maximé , obfum- 
mam amariticm appetit. Pifcibus ve- 
fci Albertus falsó prodidit. Nam Pe- 
licetius EpifcopusMonfpelienfis fre« 
quétet vivos & mortuos apponebat, 
quos tamen nec olfacere quidem 


Generatio, Voluerunt. Ineunteaftate,quo cená- 


Natura & 


Mores, 


pore Delphini conftellatio unà cum 
fagittatio occidit , in libidinem fol- 
vuntur. Tempus paritura finis ati- 
tumni eftquo folia delabi folent. Pz- 
cém Julius Pomponius cum pet Orio- 
matop&iam exprimere non poffet ; 
fctiptis mandavit; vagitum infaritis 
apprimé reprefentarc. —Nataram & 
Moresíequentia teftantur. Non prius 
motdete de(inunt , quàm fragorem 
offium audiverint, Quatido domi 
aluntut, tátus ipfis pudor; ut tiec ftet- 
Corenec ütiná domum inquinerit: fi 
non patet egreffus;querulantur. Tà- 


s AP 
facie indicant. Ligna czfuri, femper 
eidem femità à fluvio ad arboré gra- 
diuntur , atboremque tion prius re- 
linquunt quàm totam dentibus dif- 
fecueritit, & propé cafütam , ne op- 
primantur/fingulis i&ibus füfpiciunt. 
Aedificia denique, quandoq; inloco 
altiori,aliquandoin decliviori; prout 
amnis undare folet,conftruunt. Mu- 
tátea pridié quàm, fluminis aquaau- 
geatur. 
guftu,fiotnnem vitofitatem appara« 
tu depofüere; Partes anteriores de 
calore participant, pofteriotes, tefte 
Mattliiolo;tanta fcatenr frigiditate, | 
ticàd inftar teftudinum terreftriütm , 
jejüniitetmpoteadmittantut. Cauda 
aptid Lothatingos in deliciis eft; & 
faporem tnurznz bené preparare te« 
fert, Áffaturà quibusdam, & pauco 
zingibere confpergitur. | Geíhetus 
faporém catnium tliunni vel anguillg 
pri fe ferrefcribit.: In Mediciza, Càá- 
ftorei; fellis, coaguli, utinz,caudz & 
pellis ufus eft. Cafforeum,quod fecuri- 

dim Diofcoridem ; mültis natütali- 
büs tuticis circumdatum ; liquore 


| 


to amore fctüm ptofequuntur , ut | intus velut cérofo,guftü acti, & odo- 


quadam ; portis & clavis evülíis, ex 


- exaltofe przcipitem dedetit , quod 


ab Épifcepo Monfpelienti Pellicetio 


proditum Pedibus anterioribustan-. 


quárti ratibusori cibum admovent, 
Alvo;ptoptet arborum cottices qui- 
bus vefcütüt ftipatá, feu quód parum 
- fellis ad inteflina confluat , pattes 


fugit, quód dicitut, falfum eft; nataq; 
indeopitiío, quód eas tamaftuté oc- 
cultet. Jggegmium fingulare habere, 
ebfervatio dedit. Namcürilignaad 
exftruernda hábitacula convehunt; 
fupet fenes refupitiatos eadem artifi- 
ciosec intet crura cottiponufttt, eos- 
demque atteptis caudis ad deftina- 
tumlocur traliuric. Senibus dorfum 
mitur in modum glabtefcit. Illi qui 
Scythis fervi dicuntur, potna legunt, 
& cottices cedunr;aliifupta duorum 
jun&orum dorfum; ctate ex bacillis 


compofitá;poma & cotticesfuperim- | 


ponunt. lidemnigtis, qui & Domini 


' tegravi, eligetidüm eft; quod ab ani- 
maliin vigore ztatis conftituto ; ex« 
traliendum eft; & extractuin, cürü 
melleo liquore, iti tünicis Contento; 
exficcandum;quód deriiqiad fepten- 
nium vires obtinet; in tnorbo coti: 
tialilethargo;in acetoacertitnó cüm 
tutà decoctum; vertigine; fieo cuti 
femine viticis;ex oleo tofaceo,vertex 


|perutgatur ; oblivione chtonicos 


imotbos infequente prodeft, — Cut 
áàminoniaco& aceto tnulfo afl himati. 
cisopitulatut. Singultuofis à pleni- 
tudinc vehementer fuccurrit.. Coli: 
cartiaffectiorniem fedar; Gonorrhc3; 
in fucco viticis & aceto decoctum; 
cataplaftratis inftar pe&tini & geni- 
talibus applicatum,fiftit; Ád juvari- 
dam conceptionem fuffimenti ex eo 
gcnus,Rondelétius commendat. O« 
mnes utetinos affe&usa ftigidis cau: 
fisptocedentes, inprimis fuffocatio- 
nem,cotnpcefcit. Puetpetii excremé- 
ta putgat, Opium optimé cottigit. 
Plurima deniq; medicamenta, aquas 


vocantur captis, lu&tum & greffu & | nempe; pilulas, extracta, oleo, un- 


PY, 


3 guene 


Carnes non funt infuavis fw; 


I$0- 
éuenta, cerataingreditur. Fel vene- 
rem ftimulat. Coagulum in morbo co-. 
mitíali incredibili adjumento effe fo- 
let. Zriná contravenena datur. Caz- 
da inteftinorum vulnerib. medetur. 
. Cinis pell cum pice liquida combu- 
| ftz, faccoporri mollitus, fanguinem 
undiquaque manantem, excellenter 
fupprimit; Eádem paralytici utiliter 
veftiuntut. Deztes de collo fufpen- 
duntur, tanquam amulecum contra 
cafum. Pizguedine pifces inefcantur. 
Ex pilis mollioribus galeri & tibialia 
fiunt. Ex pellibus apud Gelonos po- 
Diffatiis . pulos rhenones. Circa Differendiam 
nihil plané occurrit;Scythein Nzgros 
ruffefcentes,8z ex utrisque mixtos dittin- 
guunt; illos Dominos, hos fervos ap- 
pellant. 


CAPUT vili 
De Lutra. 


ih Fm [ Ua quz & Lyt;a Varroni, vel 
gii, — Tm ÉMe fcu folvendo , quod ar- 
du boruniradices ad fluminum ripas fi- 
Now»  tarumdiffolvat,velzo9 2 »«eváalavan- 


do, quod pifcémin aquis inveftigan- 

do, frequenter fein aqua abluat;no- 

men fottita eft. Grecis vocatur &vdeo 
abaqua, quód ineadem degat; Áeo- 
libuséAddzc unde forté Lutra. Suidas 

$uidas].57 eumea Ictim confundit. / Sylvaticus 
Hydtian perperam vocavit. Gaza 

Lutria vertit. A&tio eft xov snp 

canis fluviatilis , quód canis inftar 

TUO predam in aquis requirat. Corpore 
ejeriptie. . £a 
eft quàm Caftorgraciliore& longio- 
re, capite canino,dentibus inftar ca- 
nis venatici; formá oris quadrata,un- 
de TtTEg yu ar Qu Ttt dicitur, auribus 
Caftoris , cauda oblonga, terete; & 


in faftigium definente, vulpinis cru-| 


ribus, pauló tamen craffioribus; pc- 
dibus pofterioribus planis & mem- 
brana communitis , pelle deniq; mi- 
nus quàm Caftoris fpifsà frcquenti 
& brevi pilo confperfa, nonnibil ad 
caftanez colorem accedens. Kepe- 
riuntur paffim in Europa. Sed & in 
America haud parvaipforum copia; 
in Canadainprimis. | Maximé vero 
circa fluenta & lacus degunt, & quia 


Locnt, 


HISTORIA. 


] 


ACAXVERALIS — 


" 


cavetnas quoque fibi effodiunt,intet * 


piofioresinagro Neapolitano ftabu- 
lari prodidit. V efcuntur pifcib. quo- cizus; 
rum tantam copiam interdum in ca- 


| " 
ez reponütur. Brafavolus co-: 
vernas deferüt , utaéris infectio me- Bcllon- A7 


tui poffit. Vefcuntur & mollib. her 1^ hh 
barum cacuminibus, fru&ibus arbo- 
rum & corticibus. Agricolahyberno 
tempore ad patum egredi fcribit. 

. Ad Naturam,mores &: ingenium vekexri Natura c 
debet; quódin urinando aérem per Vu edd 
intervalla exortis naribus hauriunt, 
nefüffocentur: quódin antro veluti 
tabulatü ex ramis & virgis conftruüt, 
fuperquo, ne madefianrno&tu cuba- Scaliger. 
refolent: & quód per aliquot millia Fr*'e*? 
ria ex aquz rivulo pifcinz odorem 
excipiunt. Facilius ctiam auram íe- 
cundo flumine hauriunt.Jejungcur- 
fum amnisfuperant; faturatz cum a» 
quz fluxu delabuatur. | Pifcinamin- 
greilz mir agilitate meliores pifces 
aggrediuntur, & inomnes quamvis , 
devorare non poffintfzviunr. Facile 
eicurantur , &ad certum fignum in 

| aquasad piíces capiendosfe eonjice: 

! reedocentur; Ín Suecia;ad coquine vfus. 
rum pifces ex pifcina in culinam de- 
ferunr. Carnesin Germania &€ Gallia 
àrufticiscomeduntür,fedfuntcraflg —— | 
lentz & pituitofz. Gefnerus etiam AE 

| Carthufianis concedifcripfit.In Me. 1,5. 

! dicina przftatfuum ufum. Nara adeps 
medicamentis digerentibus infarct 

| & exaffatz ad tol. enda articulorum 


vitia.tefte Hollerio;perudilis eft;saz- 


gus Aelianum fequimur,cumaqua ' 
&c aceto mixtus,nervis buinanisincü- 
meícentibus conducir. Te/fesin mor- 
bo comitiali à quibusdat laudantur? 
caftoreo tamen minus fiint efficacés, 
Iecyr in furno toftum ad.dyfenterie 
fuppreéffionem commendatur. Sedi 
lia ex pellibus hemorrhoides levante 
Pellesipfzparalyfi; vertigini, & cáe 
pitis dolori cotiducunt. Calceamen- 
ta exiisdem dolores pedum mitigát, 
Ex iisdem apud nos chirothecz vil- . 
lofz ad aéris injuriam coereendá có- 
fuuntur.. Nec non ex pelleintegra, 
cum capite ; pedibus &: cauda femi- 
manicz hyemales fiunt. Circa Dzffe- 
fentias nihilferé occurrit; ...Conge- 

; F nercs 


"E / ? d , : | | 


E . ^ A ^ E x TS ' 
E | ihi X rims] | | 


E ANCUS f 


"v 


jene 
Y 
( 
| ipa ) 
| | s | Ui P" | , 
- DU ( j ] 
aM o8 j 
. : i | 


; 34 n Ua E l-— s LU 


; Tab : xvi 
Miu: alpino. Marmofa- : : 
Murmelthier * Saurur Getulus 


A: 


. dá 
M 
ed 


[Spas 


lc*aeumon Jf lutra- 
Agypti 


Mus M ufcatul 9 


CODE QVe4DRVP ET. 


neres videntur Lutrz, Sarícouieme, & 
is Caryzveibeju , animalia Americana. 
Bift. Digi- SArcotieme , non excedit magnitudi- 
tatl.2. cuj nem felis; pilo eft molli; leucophzi 
— coloris : pedes membranis quibus- 
damfulciuntur. Aruphibia eft, Ca- 
rygueibeju , aliàs Iiya, eft maghitudi- 
nc canis mediocris , capite obro- 
cundo quafi fel;no fed acutiori, auri- 
bus obrotundis , &z quz inferius fica 
funt , cruribus & pedibus Cercopi- 
thecorum more. Quinq; digitos qui: 
libetliabet, quorum interior brevior 
reliquis, Pilistegiturad cad'um mol- 
libus haud longis. T'otum animal atri 
eft colotisexcepto capite; quod ob- 
ícuré fufcum. 1n gutture maculam 
habetflavam. Vivitgammaris, pifci- 
bus, & fariná Mandiocz in aqua ma- 
defacta. De 5; quod Ambrofinus ad 
Lutramredegit;alibi agemus, 


G.A PU L.IX. 


Marcgr. 
Hift; Bra- 
flle. €. 921 


. De lchneumone.» 


Ambtof(in. 
Hift. Di- 
gitla.c,14 


Chneumoni namen ab iyévarin ves 
ftigande, quód noxia diligeriter in- 
veftigans;alimenta à venenis optimé 
diftinguere valeat, impofitum eft; 
Albertus fuillum appellat; quod pilis 


Nomen. 


QUE 
gentezftu, loco excrementi ihterim 
claufo;aperire folet, Hinc fcriptores 

omnes indifcriminatim Ichneumo- 

nes & mares& foeminas effe arbitrati 

funt. Sola Ichneumonem Aegyptus Lew. 
proferre creditur. IdeóIchneumo: 445. Hifl 
né Aegypti vocavit Ariftoteles. Ha- 1.5,c.;, 
béri tamen & ex altera parte montis 
Ailátis,ad Nili capita; Vitruvius pto-. 
didit, Amphibium eftanimal, & ad 
Niloticas fipas cominoratut. Vc- 
Ícuntut mutibus, ferpétibus, limaci- 
bus,lacértis, chamzleonte; ranis, & 
alijs hujusgeneris. Aves; & inprimis 
gallinas vehementerappetüt. Hepa- 
te Crocodilorum delé&ari,& idco in 
dormientium ventrem irrepeté ; có- HF 
muniter proditur. Ideó etiam fingu- 
laris inter Ichneumonem & Ctoco- 
dilumantipathia effe credizur, cujus 
ovain littore inventa frangit, Acgy- Aclian, H. 
priorum, ne tot Crocodili nafeantur &4.9.ca. 
bono. Adveríatur etiam afpidi; & o- 
mniferpentum generi; Ventum ma- 

ximé abominatur.Ideó eo flantegra- 

dum adlatibula accelerat.. Mures & y,,,,;. 
ferpétes; morefelium & muftelarum weresm- 
depopulari;(ideó ini Aegypto cicurá- £e" 
tur;)affhiduis collu(ionib: gaudere, ne 

frigore lzidatür; caput inter genitalia 
abdere; & Echiniterreftris inftar, in 


| 


Oppian. 
Cyneget, 


Aniipatbiá 


fuillisinduatur, & perperam 4/iz, & | pilam fecotitorquere; confpeéto ali- 
Aníchycamum. An Avicenna Thya: | quoanimali pilos etigere , & magno 
moné dixerit;igtioro. Manardus Al- | etiamfe cani opponere;felemq; tri. 
cafim vocati putat; Grzcis eft A^ Gn | dentium i&tibus fttangulare;omne a- 
porculus, feu fullus; quód more fuis | nimantium genus,équos.etiam & ca- 
toftrum dum inveftigat , femper in | nielosadoriristornumero fetus quot 


Bellon-ob* tetta habeat... Hodiétefte Bellonio; 


ferv.lia2: SCENE s 
can, —— Mus Pharaonis , ieu. Aegypti vocatur; 


| cariesemti;ad Nafura & moresípectat: 
| Qua deutroqifexuapud Aclian. ex- Arift. Haa, 


Jiefcviptio 


. Aelianus; murem Indicum dixit... Alii | tant; & quomodo victi muliebria pa- 16.655. 
' Lutram. Aegypti. Magnitudine eft fe« | tineceffe habeant, fabulofafünt. 77- 
lis, fed longior, pilis inftar pili lupini | geziwm miulta teftantur., Pre datutus 
duris , albicantibusfeu fubflavis pet : fein pofteriotes pedes erigit: predam 
.interválla, & leucophzis.. ARoffrum | ver confpicatus; tranquilloper hia- 
habet nigtum, fuillum, auriculas bre- ; mum trattufe promovet; & tandem Ati LA; 
ves & rotundas: crura nigra, quinque | magno impetu adoritur. Hoftes fuos, .15.c.6. 
in pedibus pofterioribus Zigizás; quo-, | nunquam nifiadvocats fociis aggre- 
tü poftremus ab interiori parte pet. | dicur. Contraafpidem dimicaturus, 
breviseft. Caudamlongam ;, & circa | inluto, riusvolutatus, intoleaptica- 
tur;dohecquafiloric; munimentum 


lumbos craffam. Te//es.lingüam,den- 
tes,fclis inftar. Meatum deniq; extra 
foramerni excreméti peramplum; un- 
dique pilis cin&tum,pudendo mulic- 


:  brinondiffimilem,quem, magno ur-- 


| acquitrar:filutü defitaquámadefa&t*; 

in pulvete fe volutat. Gnarus teneras 

fibi nares ; folo cauda flexu inacetri- 

ma dimicatione cas ruetur. | Infervit V/w. 
^. &in 


jg — HISTORIA OCATU'RALIS 
& in Medicina. Lorium cim vacceni- 
grz lacte propinatur contra dolorem 
Aeginta. colicum, Ciz; pellis combuftz ina- 
(6939 ceto maceratus advetíus ferpentum 
X i&us facit, fi eo homines illinantur. 
Pilorum faffumigatio, contra lumbri- 

Cos facit. 


| CGUADP TX 
De Muflelis. 


 büs mpoayw.. Vefcitur ut plurimum vias. 
 muribus,;& talpis. Nó abhorretàfer- 
pentibus. Infidiatur vefpertilionib. 
In columbariisova abforbet; & aviü Plin.H.N. 
interemptorum fanguiné fugit. De-1^»*. 
fun&os invadit, & corum oculosef- 4) ,, c... 
fodit. Lepores denique invadit. Vifa 
quz eü ore tenebat. Ore parere viuil- 
garis fabula eft, ex illa quz de Galan- 
thide Alcmenz ancilla in muftelam 
à Junone converfa,conficta.Uterum 
| habere certiffimum eft. agzipatbiam apis. 
ARTICULUS I. cum corvo & cotbicegetit, quód ha- mie. 
VOD rumavium ova abforbeat. Gallinz 
De Muftela vulgart. audità muftelarum voce feré exani- Arift.H.A, 
mátur. Cum catis decertat. Cum fer- 7?" 
Miei duo fumma genera | pentibus congreditur, ramo rutz vel 
inveniuntur. Sunt alix valgares, | foncho munica. his deftituta , oprri- 
aliz fjylvejfres. Hic de priorib.agemus. | mitur. Ad Naturam & Ingeninlpcctat, 
Nominisoriginem quidam àmure & | quód earum fimus,fi per agros & fyl- 
telo deducunt, utfit quafimus logus. | vas liberam vitam agunt; mofchum 
Telumà longitudine di&ü, omnium | redoleat: quód ratione tatis varium 
fere-Lexicographorum placitum eft. | colorem induant : catulis vifum de- 
Alii à mure & 7?^«, quod cft longe. | perditum herba quadam reftituant: 
Figulus à pic & sv fürripio , quód | facilé cicurentur, inprimisfi dentes 
mures é cavernis adfevrahat. Grzcis | allio confricaveris:majora etiam ani- 
antiquis dicitur ja^é» & in profa jai; ! maliaadoriantur: Caveas duabus fo- 
XoifjaxrQ: à lacte vel cádore, quód | raminibus munitas exftruant ; quo- 
hoc anima] vel fecundum fe totume | rum alterum Septentrionem , alte- 
velfecundum pattem candidum fit: | rum Auftrum verfusobvertitur: fce- 
quibusdam eg22, quod vulpi ob aftu- tus fpacio unius diei in diverfa loca 
tiam convenire fuperiusdiximus: re: | cransferant: cum ferpenubus deniq; 
centiotibus vuud/(a, Circa Deftriprio- | nonnifi ruta vel foncho munit con- 
Déiriptio: sess nihil fingularcoccurrit. Vulgaris | grediantur. Quiain rabiem concita- 
iftainlateribus & dorfo eft rucila; ra- | tur morfüsejuslechaliseft. 1deó & 
rófubflava,circaguttur femper alba. | vaccarum ubeta , fi ca atugérit , in- 
Corpuseitenue, caudabrevis : Al- | lammatione corripiuntur. 'Oleum 


GenerAtio: 


Ambrofius. 
Hift,Digi- 
tat.].2 c.15. 


Natura. 


Aornen. 


Locth, 


bertus de candida fcribensdicit, Er- 
mineur effe animal cádidum,figurz 
muftelarum, & in extremitate caudz 
nigcrrim um. Dentes habet minores 
quàm mures,czr parvum, fed in com- 
paratiotiéad aliaanimantia fatis ma- 


gnüm. Inveniuntur paffim: fed albz; | refpondere fcripfit. Quaneím'ad Me- Galen. de 


in rcgioriibus feptentriorialib. inpti- | díczzam, Cerebrum exüccacutü adfert oed 
mis; In Mauritania funt pregrandes. | baud parvam Epilepticisutilitatem, c. 


Interritorio Tartefiurbis excra Her- 


culis columnas maxim ;"üt Suidas | 
au&toreft. In Javaloca fylveftria iri- 


colunt. In Pordefelene infula limites 
non tranfeunc. | In Bosotiam delate 
autpereunt;autítatim aufugiunt. In 
caveriüispetrarum fiffuris,fcenilibus, 
& ftabulishabitant. Eftexanimali- 


. 


in quo muftela computruit; remedio 
| eft: velfilocusaffectus pelle ejnsdém 
| ficca confricetur. Ariftides Lócren- 
fiscejus morfu periit. Mexicani eas'zz 


Vf. 


Cibi adhibent.Galenusfaleconfper- | 


fas & exficcátas, carnibus lérorinis 


téfte Galeno. Fe»striculus coriandro 


Quia decrefcenre luna minui dici- 
tur, crefcente augeri, Epilepticos 


quoque, tefte Glyca, juvat. Fe/ con- Glycasl. 1. 


trao- 


Annal. 


-w€ QUADRUTPED. 


tra omnia vencficia falutare deprz- 
dicat Plinius. ^ Marthiolus codem 
cum fücco foeniculi mixto, in aufe- 
rendis oculorum nubeculis, & in. 
cute emaculandi utebatur. 7irga ex- 
ficcata fingulare cít ftrangurià labo- 
rantibusremedium. Tef/iculi & Fte- 
74; , more lapidis aétitis , foetum in 
utero cohibere dicuntur. Sagguizem 
cum fücco Árnogloflz in mitigando 


7j 
teram fecundum pe&us & ventrem, 
Vifelam didam. Ad easdem refe- 
runturfequentia. Rofo/a Alberti feu 
| Guifela cujus excrementum odori- 
ferumeft. | Oguadrupes digitatum variis 
maculis infignitum & Salamandra 
di&um, forté quód ob colorum va- 
rietatem Salamandrz ex genere la- 
certorum affimiletur. Gire//a muris, 
genusin Auítria, magnitudine mu- 
ftellz. Pellioncs Itali nigri rutiliq; 


| odagrz dolore extollit Lonicerus. 
Galen. de f idt AR 

compot Galenus parotidibus eundem illi- 
medic, nit. Fzzw" melle exceptum & cum 
1.62. farinalupinorum velfaenu grzci mi- 


coloris pellem parvam ex regionibus 
frigidis delatam oftendunt, hancque 
Rofoleum velRomulum nuncupant. 


Porta Phy- 


xtum , ad ftrumas diícutiendas ma- 

gnifecit Matthiolus. Eft & zozsin u- 
.fu. Diofcorides fale inveteratam , 
detra&is inteftinis, contra venena- 
torummorfíuscommendat.  Pulve- 
rem exíiccate in morbo comitialiad. 
hibuit Galenus. Matthiolus crema- 
tx cinere aqua füba&to & illito vehe- 
mentes capitis dolores mulcet, & o- 
culis caligantibus inje&o , fuffu(io- 
nes emendat. Marcellus ad catar- 
rhumin fauces defcendentem, ean- 
dem die Jovis, Lunidecreícente, in 
ollarudi, ita cremat, utin pulverem 
redigi poffit, quem cum melle mix- 
tum patientibus exhibet. De 7/u iz 
Varis, confule Ambrofinum. Apud 
Portam legimus,;íeminarofz cum fe- 
minibus finapi & pede muftelz intra 
ramos$ arboris infcecundz fufpenía, 
candeminfatus refolvere. Gefne- 
rus tradit equum à fübito & perni- 
ciofo morbo , & acd) Germanis dicto 
correptum, portione pellis Mufteli- 
na exhibita, à veterinariis liberari. 
Quidam femina cineribus muftcla 
permixta per agros fpargentes mu- 
resáàícegetibus abigunt. Alii in co- 
piofaaquafervcfaciunt, & deco&tio- 
ném pofteaad fugandos mures à cá- 
pis feliciter adhibent. Circa Diffz- 


Piferéis. yegrias variant authores. Plinius ap- 


pellatione Muftelarum & I&tida & 
Galen complexus, duasífpecies con- 
ftituebat , alteram in domum tectis 
errabundam & domefticam,;alteram 
in apris & nemoribus vcrfantem & 
fylvaticam cognominabat. Carolus 
Figulus, vulgaris duas fpecies ponit, 
alteram totam albam, Herzellagi, al- 


/ 


Alii Chzurcaz inter muftelas connu- 
merant. Georgius Agricolaingene- 
re Muftelarum 7ormele animantis 
Viverra feu Furone minoris memi- 
nit,& Cardanus Lardirozi. Idem Ge- 
nettam quandam muftelam effe fta- 
tuit. Chiurcam veró 1ta Scaliger de- 
| fcribit. Viverrz inquit, eft facie &z 
magnitudine,;capite vulpino,fub ter- 
ra habitat, Foecundiflima eft, duode- 
nos patit exiguos. Cauda ei tenuis 
panéglabra. Ipfa pilo atro. Catulos 
, inburfa fubalvo obtenfa fecum fert. 


| Eft & Africapamuflela,qua apud Clu- TP 


! fium ita defcribitur. Erat, inquit;/hoc 
'animalculum majoris muris feu gli- 
| ris non prorfus adulti magnitudine, 
corporis formá muftelam & fciurum 
quodammodo referens. Nam capite 
& cauda longis pilis predita fciurum 
emulabatur:illam quidem attollens, 
minimé tamea füpra caput retor- 
quensutille, fed in altum nonnun- 
quam valdé explicás. Comedés clu- 
nibus ífciuri inftar infidebat, anterio- 
ribus pedibus cibum tcnens & ver- 
fans.Inurraque mandibulabinislon- 
gioribus dentibus in anteriore rictus 
parte erat przditum:auresferé orbi- 
culares babebat, & pilorum colorem 
variumáà fpadiceo, fufco, & albo, fin- 
gulis coloribusà capite ad caudam, 
fecundum corporis longitudine vir. 
gatim & radiatim excurrentib. Sum- 
mavenultas eracin cauda,fimilib.co- 
loribus ctiam virgatim diftin&i, cum 
utdicebam,illaminterdum valdé ex- 
plicaret pavonis caudx pzné inftar. 
Pedesin quinque digitos crant divi- 
fi, quaternos antrorfüum fpectantes, 
eorum- 


Arübtof. 
Hift, Di- 
gitat. L. 2. 
C.16. 


Nomen, 


Defcriptio. 


Locth, 


NVidus. 


Generatio . 


"54 
eorumque binos medios longiores, 
quintum autem brevem calcari non 
diflimilemretroríum fpectantem.O- 
mni cibo ipfi obje&o indifferenter 
veíci intelligebam , praefertim verà 
pane dele&ari: ferox non effe fed fa- 
cilé cicurari & domefticuim fieri, ut 
liberé nullo vinculo adftri&um, quo 
vellet vagari,permitti poffet. In navi 
qua vehebantur, tam cicura hzcani- 
maliaevafere; ut nautarum finum & 
caligas fubirent. Nierembergius Mu- 
ftelam Lybicam vocat. 


ARTIGUEUS IE d 
"De Mufiela [yloeftri €9' 


"Putorto. 


Miel fylvefttis , quibusdam, 

Furo; Furus & Furuncalus feu 
Fure&us, feu quód morefuris noctu 
furripiat; fcu à fureo, ideft, obfcuro 
colote,quod fubterraneos meatus & 
cuniculos ingrediatur & effodiat, di- 
citur: aliis Viverra, quod vi vetrun- 
cet, id cít animantes à cuniculis ex- 
pellat. Grecis eft ixmic,& per aphere(in 
xTic, forté 3e3 $ ixmes abave hujus no- 
minis cujus colorem pilus ejus zmu- 
latur. Grapaldus pholitam vocat, 
Gefnerus pholcutam, & re&e legit. 
Q»^«x apud Grzcosluftrum eft. Au- 
thorde naturarerum, colorem ei ef- 
fe incer album & buxeum medium, 
ventre albo, oculisrubicundis , mu- 
ftelà domeftica majorem. — Arifto- 
telescorporaturz catelli Meliten(is 
facit; in pilo veró , formi, albedine 
partis inferioris, multum à Muftela 
vulgaridifcretam. In Italia, Gallia, 
& Germania non reperiri Geínerus 
prodidit. in Africatantum effe,Stra- 
bo. In Anglia haberi multi perhi- 
bent. ici melle, pifcibus, co- 
lumbis, & carne cuniculorum,quam 
maximoperé appetit. Fceeminz libi- 
dine correptz , nifi fe mari commi: 
Ícuerint,inflatione correpta pereüt. 
Coéunt more felium. Septem vel 
octo catellos unicà pariturà edunr: 
dum tamen fpacio quadraginta die- 
rum uterogeflerint. Foetus poft par- 


LA [VR RT E e iare IE e e n e P EB IUE ME LI ases cO SE ENSE I t ee E EE : - 


| 
| : 
| , 


HISTORIA $QATURALIS — | 


, tum per triginta dies ceeci funt, & die 
| quadragefimo polt acceptam vifio- 
, nem ad venationem proficifcuncur. 
| Ad iram provocatz excrementa alvi 
odorataegerunt. Cicurati in capfis 
ligneis plurimum temporis dormien- 
do confumunt. |n Gallia Narbo- 
nenfiutuntureisin cuniculorüm ve- 
natione. Alibi , in extrahendis de piféreia; 
| nidis parietum; inacceffis. inprimis , 
aviculis. Pertinct ad eam Viverrz clugxor: 
in infula Zeilan geuus, ferpenti co- lt: 
ronatoinimiciffimum. Quoties ad- 
verfus eum dimicat, radicem ligni 
colubrini przmordet. Nec alterius : 
eft generis animalculum illud quod 
Agricola Hameffer vocat. Majus eft Agricola 
multela domeftic&. Color dorfile- Ma 
porinus, ventris niger, & laterum 
rutilus, Pedes breves. Multa fru- 
menti grana in fpecum congetit. À- ] 
ger l huringiz eis abundat. Pazoríis. Ambrofin, 
abodore noiven fortitus eft. Sem- Hift.Digi- 
; A in tat.] 2,012 
perenim patidum ab ore halitum e- 
mittit. — Quidam chtim dixere, 
quod pifcibus valdé dele&etur. Sca- 
liger Catumfoetentem, ni fallor, di- 
xit. "Corpore Marte eft fimilis fed 
major. Circacollumangullior, cir» . 
caimum ventrem latior, in cauda & 
cruribusnigrior, & ad latera flavior. 
Pellis dup ici pilorum ordiné con- 
ftat. Aliifunt breviores & flavi; alii 
longiores & nigri. Crura finiftri la- 
teris breviora effe, à quibusddam 
creditum, fed ipfa av/z repugnat: 
Incolunt horrea, ftabula,fylvas , & ri- 
pas. Ficfitant muribus, gallinis, avi- 
bus, quibus ftatim caput auferunt, 
| pifcibus, ranis, &c. "lempore ver- 
nali pelles graviflimé olent: hyeme 
nonitem. Albertus meminit cujus- 
dam muftelz quam Neerzam vocat ; 
magnitudine martis. Piliad colorem 
lutrzaccedunt. In remotiffimis ne: 
morum penetralibuslatet, & pu- 
; tidum odorem defe e- 
mittit. 


; 1d m M YASMWDE 


Tab: LXIV 


Mutea... wnefel 


Fiori: 


Marte* 


Brellus / Indicus 


aliu 


LN EE] WS 


RETTMIINMT 


Ambrof. 


Hift .Digi- 
tát I. sunm 


Zoótom;. 
Demorit. 
P317. 


DYES QUAD RUPED. 15, 

vul dabis ado corrc Las Jdlavz,fed dextta fupetior annexa he- 

C APUT XL pati per venularum furculos. Pezaca- 

LC UN M d bana ceo SA và multos fpinz ramos rhittit perlü- 
:De Marte £9 M:uflela barium itnédoulorata inicicsutdinE 
Zi ellina. fic & imagna arteria cavzíubdita. Pf 
jJpermnaticaà renum medio defcendüt; 
Miis x accepit: [ed parteima finduntur btring;: quo- 
Eftenim Martia. Alii Martani | rum alter ramüs continuus tefti fit 
Maiterum vocant. Nonnulli Foi- | abdomenextra petvadens. Pez li- 
eis Gainum, & Sciímum. Dehtes  gatnentis coccygis nafcens cattilagi- 
habet caiididiffimos inzquales & a- | neus & durus inftar offis , fumma fui 
fperos. Caniniin utraque mandibula. parte contortüs ut terebellas amictus 
eminent;quibus fex exigui diveríe al- | fuá tunicá, qua juxta fui principiü va- 
titudinis interiiciütur , quiinciforuin lidé adhatebat, in exttetno perfota- 
munus obeunt;cum hac tamen diffe- | cus,üt acüs;tretet dexter infertus vc- 


rentíá; quód incifores mandibulzin: | ficz füperiüs, quàm finifter , nervus. 


feriotisperexigui fint: Molares; quo- | fabtiliffimus defcendit rectus adalli- 
rü o&o,funtferrati itrianguiares qui- | gatus dexterolatericavz venz, infe- 
dam. Lltimi in fupe: dore otis patte rensícfe in princip ium cavz. Nervu- 
multó czteris interius futir, nempe; | lusitemalius latere finiftro defcédic 
inipfo palato Severino circaihterio- | adorificium fuperius cefophagi. D/a- 
refequentia funt obícrvata. Sub cü- i pbragma ad fines hepatis oblique de- 
'temfibrenervez extentz,numeto & | (Ícendens cádem illi parte connexá: 
fitu coftis omriib.refpondentes. Coffa Inferitut vena cavain dexttum ven- 
autem num, 14. Membrana nulla cat- | triculum cordis propé auticulà dex- 
nofa:Mafcuiabdominisinter duas pe- | tram , qua nigra & plena fanguine; 
ritonzitunicas;ideo videcur perito- major quam finiftra: hzcaütem alba 
nagum craffum & dénfüm,non minus | & exanguis.Eadem cava varié in pul- 
. quatn cornea tunica oculi bovini. In ! monein confpergitur parte dextrá; 
. longitudine per cam lineam, qui re- ! Arteria magna inferta in finiftrü cor- 
fpondet umbilico carnofum erar; fed , | dis venitriculum ; dum fe contorquet 
nonlate & in infima fui parte. 0mez- | Ac flectit ad ihferiora: Vena cava dex- 
fum vetitriculo inferne anmexi inte- ' trorfum pulmone parü fupergreffa 


' 


' ftinis & lieni, fed //ez parviculus fatis | lefe contorquet & divaricatur in fex 


patte finiftra entriculoapp enfíus,o- ' tramos; fitque «cvy Q., alcendit cadem 
menti parte adallipante: 7 T pnsrifiln | iperae ad utramqüe fnandibulam 
amplior; quám pro pufillo corpore, inferiorem.Pulmo déxtrorfum quat- 
tonítans duplici tünici, fed externa | tuor conftat fibris minoribus, fini- 
albidior& levigata i interna jutraqite- |  ftrorfíum duabus tnajoribus. In Se- 
nuis. Izteffinatcxrorfum anheéxa [ping ! prentrionalibus regionibus ut pluri- 
per membranam. Nullit cocum inte. | mum inveniüntut: in Germaniz AI 
ftinüuniformia omnia:7ef/ca utinaría pibus qua meridiei & Haliz obver- 
oblonga; tenuis, fed vétriculo magis, tuntur. Incolünt magnorum zdifi- 
te&o inteítino incumbens. Hepat fe- | ciorum tecta ; necnonfaginas &ab- 
prem fibris conftans,quaram infirma |Jctinas fylvas — Retulit quidam ru- 
quedam trifida,velut pespulli,media fticus Gceínero; fe in praalta abiete 
fic triangularis figurz,venz cav& pet Martem cum quatuor catulis com- 
membranulam parvo fpacio annexa. | prehendifle. Gallia Martibus abie- 
Ren dexter füperior. Emulgens iniftia| n caret: ex Polonia deferuntur a- 
longior quá 4 dextra, utraq; abarteria | liquando colote fufco diluto. Dicun- 
magna enaícens , à vena cava non ite: tur prater cibos muftelis fuetos, fru- 
Dubiüstame e Ídim & neício, nutn per ticibus etiam vefci. Excrementa Mo- 
injuriam non obfetim. Ad cavam ve- fíchum redolent. Facilé cicurantur. 
nam hinc & hinc glandula fubrubrz f. Habebat cicurem Gefnerus ; Canis 


| V a quo 


Renod,l.; 
Pharma- 
cop. 


Differttia . 


Ambrofin. 


Hift.Digi- 
tar.l.2, c.19 


156 


HISTORIA X ATFRALIS 


quocum nutriebaturamantiffimum, |Incolz Obdorix eas idolo!fuo Zlata 


queminitinere fequi folebat. Vincu- 
lisfoluta circa zdes vagabatur, & se- 
pérredibat, fupina quoq; cati ritu lu- 
debar. Infidatamen eft: ideó nónulli 
füadent,utcanini dentesamputétur. 
Pellis eft in ufu. Bx illa q fub gutture; 
falütares capiti pilei concinnátur. In 
Canáda mulieresinfantes fuos eis in- 
fuunt. Duz ipfiusfünt fpecies. Altera 
Domeflica pilo fulvo: nigticante vefti- 
tur, excepta ca gütturis parte qux al- 
bicat; quampelliones Fainam VOCát. 
Eft corporaturz felis , (ed paulólon- 
gior, crurib. ungulisq; breviorib. Per 
rura vagatur, gallinasiuculat, & ova 
exhaürit. Altera eft fj/veffris pilo cla- 
riore & molliore, ,uttureluteo. Ex 
hisalixíylvas fageas, quernas, & ili- 
gnasinhabitant: alie piceas & abieg- 
nas. CircalacüBregantinum dicun- 
tur verfari quz noctu lucent. Mwflela 
Zibellina Ariftotcli ex quorunda fen- 
tentia fub nomine SazPerzi (ub Cebal 
Nipho venit. Alciatus zeurem Sarma- 
ticum & Scytbicu vocat. A gricola pau- 


A 


baba di&to, offerunt. Magni Tartaro- 
rum Chami tentoria,iisdem fubduci, 
.M. Paulus Venetusteftis eft. : 


CATPUT'"XIE 
De Genetta, €9 Animali / 


Ziletbi. 


Nimalis, quod Genetta VOCAIDUS, arret 
nomen, unde defumptüfit, igno- Hift. Di. 


ratur. Quidam, quiaHifpanicü eft;ab girls cur 


aliquo ibid.loco appellatum, credüt. 
Alii Cattum Hifpania,quidam Genetho- 
catum,vocant. Nonnulli Pazgzberázgi- 
norem Oppianiopinantur. Minor eít 
vulpecula. Corpus totum maculisni- 
gris eleganter diftinguicur: nam rcli- 
quü fufcum, velcano fufcum permi- 
xtum eft. Tota pellis molli & denfo 
pilo & lanuginota, nóingratum odo- 
rem fpirat. Reperiturin Hifpania, & 
quidam circa aquofaloca, ucindevi- 
&um querant.Seinimanica hyemalis 
ex illius pellib.conftans,viginti quin- 
quc,imó triginta librismoneteBono- 


]ó minorem Marte facit;totí obícuro | nienfis venditur. 4zizmal Ziberhiquod Ambrofin, 


colore fülvá, praeter güttur, quodci- 


nereumeft.Inveniuntur in pattib.fe- ? Greci Zapeziez, Scaliger catum Xiberbi- 


* " , d .272.. 
cum, LudovicusRoman.felez zibethi, Scalig. Ex- 
rarum fylvis;fed & in Lithuania, alba | alii Szvezzamfeu Civettam, 8 Cati fd cxeesihn 


prentrionalib. & extremis Mofcovi- 


Ruffia, & locis mari Cronio vicinis: 


vefirem , GyliusPantherz,;genus, qj 


ut& inLanceruca Scandinavie fylva. | veterib. hzc fola odorata ferebatur, 


Przftantiffimz (unt pelles quas Tar- 
tari & Lapones mittunt. In regni Có- 
gani provincia quadam copiam ipfa- 
rum dari,defcriptionis Guinec hifto- 
ria teftatur.Infidiantüraviculis,dü in 
opaco fáltulatitát. Animalia funtna- 
turáagilia& femperinquieta. Obfer- 
vatum eft pelles ipforum inimo arce 
repofitas& aliis veftibusonuftas,poft 
triduü plus minusinfümmum afcen- 
diffe. Si manib. tractentur femper z- 
quales téranent. Przftatiores,quib. 
pili longi; & ad nigredinem vergétes. 
Soliexpofitx corrumpuntur. À blat- 
tis prfervabis, fi fzpé concutias, & 
ramis abfynthii involutas, reponas. 
Pretiü illis ingens, Quadraginta pel- 
les mille coronatis emptas viditAgri- 
cola. Semimanicam hyemalé ex iis- 
dem concinnatam quadringentis li- 
brisBononienf.monete Ambrofinus. 


! Bellonius Hyenam veterum ,vocát. Ar- 


matur dentib. & pilis afperioribus. A 
capitead initium caudz integrü ho- 
minis brachiü adzquat:altitudo cru- 
rum ufq;ad pedesad trientem brachii 
reducitur. Magnitudinis feré eftvul- 
pinz,colorc lupino maculis nigrisre- 
fperfo infignitur.Folliculum circa in- 
guina geftat, inquoodoramentü Zi- 


' antiquis forté ignotum eft; moderni Hift. Di- 


git. 


bethum dié&tum;colligitur.R ondele- Ricddek 


tiusaddidit, rictu effe oblongo inffar Pharmac, 
Taxi, linguz non cam fcabrz uc felis. 3 €19-. 


Reperiuntur in Pegu;tegno Cógita: 
no, China, Cábajajfylvis Aethiopiz, 
quodapud Leonem Africanumlegi- 
mus. Advchuntur & ex Acgypto;ubi 
copiofum partum enituntur. Ex Hi- 
fpania in Italiam deferri , non malé 
Cardanus fcripfit. Delectatur crudis 
carnib. & murib. fylveftribus. Romz 
apud Cardinalem Galeottum carne 


) 


pipio- 


rA 


V 


SS 
SESREDRT 
DXIZSIIIMIT 


C ornutus . 


Lepus 


Cunizul, porcelb, Indico oo K amm Kuniglein. 


B 


^ 


lab:yxxu 


Felis Jfulvestei; 


Wilde Katz 


FE Lf Dotnmnestica. 
Zahlme Katz . 


1n, 
7 
Ll P7 


a, 


A 


SS 
ERST NS 
AE ARR RE E AREE 


SACS S SAY 
EU NE EN NEN UR M RR 


NU 


W 
fts 
TN Aw v 


p 


/j 
A 


€ 
mr a m t 
g—— 


T 
E Er, 


Ww Mis 


LT 


Bellon, 
obfer,l.2. 
M €.21 [-P 


ODE QUADRUPEDIB. 


pipionumalebatur. Comedit etiam 
dulciaria & otyzam cum ovis.in Chi- 
na,lignum dulce quod Comaron vo- 
cant,fi idanimal eft, cujus Pigaffetta 
initinerario fuo meminit. Adeó cicu- 
ratosRomz & Mantuz vidit Scali- 
ger, utinnoxié fupra humeros abho- 
minib.geftarentur. Con(ul Florenti- 
nor. Alexandrixadeó mité habcbat, 
ut cum hominibus colludens,nafum, 
aurcs, labra, dentes fine noxa appre- 
henderet. Ab ineunte xtate humano 
lacte educabatur. Excrementü quod 
ex loculo citca extremam abdominis 
partem intra femora, cavernis & an- 
guítiis inftru&to dimanat , primó ett 
album,tefte Fallopio, progreflu tem- 
porisfubluteum, tandem nigrefcens. 
Primis dieb. hocodoramentum gra- 
ve eft, namq; mirandum in modü fe- 
rit:concretum & aéricxpofitum,fua- 
vitatem gratiflimam acquirit. Non- 
nulli fperma animalis effe voluerunt. 


| 


PT 
quód molliffimé propter villofos 
pedes incedat : aliis ab Acolibus 
Bocotiis qui antiquá voce , animal 
hoc, ^£me indigitabant , defcendic. 
Diciturautem ita quafi ^e«c mopevóeevoc, 
quódlubricé eat, nec facile fit eum 
apprehendere,;autretinere. Scaliger 
tamen A/mei, & imipjs legit. — Aliis 


Varro. de 
LL. 1.5. 
C.I2. 


Nomen. 


Grzcis dicitur »ayoJs , AdyeQ. , Aeyag 


Atticis, ^«y« Jonibus, ut Euftathius 


docet. Vocatur & 2«ovz« , àpedum 


villofitate;2eouaAdc, mT0£, & (xlvi, fine 
dubio, à curfus celeritate. Cretenfes 
Lepores «xia vocant. AlbertusLe- 
porem, Trochum Ariftorelis inter- 
pretatus eft. In Defcziprioze non eft 
quódimmoremur. Capzz habet breve 
&rotundum:co//u; anguftum;rotun- 
dum,molle;oblógum;aures fublimes: 
Jéapulas reas & laxas: pecus non car- 
nofum : ffinam teretem: veztrem de- 
] reffum: Crzralevia,quor. priora exi- 
guo intervallo diftinguuntur ; pofte- 


. Colligiturcochleariargenteo; reo, | rfora,infragenuinftar literz A diva- 


« 


velcorneo,fingulo quoq; die drach- 
mz unius pondere. Majorem zibethi 
copiam fundirt,fijantequam colligas, 
virgula exagitetur, utin iracundiam 


precepsferatur.Alii fponté certo an-- 
. nitemporeincaleícere , & liquorem i cinoagro circaBolbam verfantur,du. plis.H.N. 
odoriferum é 


genitali cjaculari fcri- 


bunt. Colle&umin vafe corneo me- 


ricantur:Coerpz; deniq; totum flexile. 
Interiores pattes fi fpectes, Coripfida- 
tum maximum. : illis veró, qui circa 
Briletum, Thernen, & in Cheríonefo 
ad Propontidé vagantur, quiq;in Sy- 


Defiriptio . 


| plex jecur, feu quód revera tale fit, 11657. 


ícu quódadeo fitlum eft, ut duplicati 


lius & diutiusquàm alio fervatur.Süt ! jecorisfaciem reprzfentet. Ocu/i fub Zootom. 


Majol. 
Colloq. 7. 


quidam Ulyffipone nobiles, quorum 
ex zibetho reditus, ad mille & quin- 
gentosaureos aícendunt. 7/fuss tà in 
Medicina quàm alibi habet.In Coli- 
caaffeCtione granum unum urbili- 
co inungitur, pane calido fupra pofi- 
to. ACrollioin vertigine& apoplexia 
commendatur urizuentum,cujus có- 
pofitionem & hic fuccus ingreditur, 
extremitatib.narium, temporibus, & 
vertici illitum.In uteri fuffocationib. 
pudendo affricatur. Adulteratur fel. 
le bubulo, ftyraceliquida, & melle. 
Parantur exco pulveres Cyprii;fapo- 
nes, aquz, olea, effentiz, fuffitus ,-de 


squibus confule Ambrofinum. 


Ifidor. O- 
rigin, lia. 


CAPUT XIII, 


De Lepore ». 
Epus Ifidoro dicitur quafi Levi- 


L. 


pesob currendi celeritatem ; vel | geus. 


angulo anteriori cartilago latior eft: 
vermiforme corpus cerebello po- 
firemum: corpus concameratum in 
aliisnon obfervatum: osauriculate- 
nue pellucidumq; ut felis. Inter ani- 
mantia dentata, unicumq; ventrem 
habentia , folus coagulum obtinet. 
Repcriuntur paffim , tá calidis quàm 
frigidisregionib. Ex Lybia albos de- 
latosreliquit Paufanias. In infulaIn- 
dicaMazzua dicta,tantaipíorum co- 
pia» utab incolis paffim interimàatur, 


| fi Ferdinando Lopezio credimus. 1n 


Atho quoq; montetot, ut Ovidio in 
proverbium abierint.. Incolunt tam 
culta quàm inculta,;ifta tamen preci- 
pué, qua à venatorib. non frequen- 
centur. In ltháca non effe, nec vive- 


Democr, 
309. 


Ariftor, de 
partib,ani- 
mal. l. 5. 


Locus. 


Ovid.l.2, 
de arte a- 
mandi. 


reillatos prodidit Ariftoteles. De pe adn 
Vifls leporum ita eleganter Bar-y;s,, ^ 


Viv De 


Bargeus 
Cyneget. 


l5. 


$6 


campi, 


HISTORIA XATURALIS 


Decerpuntlti turgentia gramina | re rubétes;in quarum medio pili ob- . 


lógiores obfervétur;caput brevius & 


Etculmosfegetum;& fibrastellu- | obtufius;pilosbarba& palpebrelon- 


re repoftas m 


- ! giores,auresbreviores & latiores,ca- 


Herbarum,&lento morfus in cor- | nib.perfequentib. re&to itinere fe có- 


ticc figunt. 


Arboris , atque udos attonderit | pafluum currere: Imisicitias gerunt pyipjuinia; 


undiq;libros; 


mittere,& quandoq;ad decem millia 


cum aquiliscorvis,muftelis,vulpibus 


Necparcuntílrato pomorum, aut ( & canib. P;vuzzad feprennium. Ae- 
tas ex cavernis vel potius fiffuris fe- 5555; 


glandis acervo, 

Autviciz, aut milio; autprocerz 
frondibus ulmi, 

Przcipue gratx fylveítria gramina 
mentliz. 

Quzq; colütriguas inculta fyfim- 
bria valles, ; 

Et vaga ferpilla, & pulegi nobile 

| gramen 

Percipiunt. 


Generatio, Commiícenturaveríi, utomnia ani - 


puoí ls. 


- 


SeXHs. 


mantia quz retro urina mittunt. Sol- 
vuntur quocunq; tempore anniin li- 
bidinem: Xenophontamé & Pollux 
verno potiffimum tempore congrc- 
di ftatuunt.Poft primum congreflum 
fuperfoetat, ut vere Poeta ícripferit, 
Prolis amans, gignitfaetus, lactat- 
querencllos .. 
Dumq; fuperfoetat, dum párit; 
uíq; coit 
Non eft ergó mirum, catulos pregná- 
tes in diffe&olepore inventos; quod 
apud Aelianum legimus:nec mirum; 
Aítypalzam ex zeminis leporibus, 
tempore Antiochi Gonatz , brevi 
sempore, tot leporibus fuiffe refe;- 
tam, ut intraannuum fpacium, plu- 


— ——— M — —————À MÓ— 


cus foramen excrementorum colli- 
gitur; Arehelao & Alberto creden- 


^ 


dum. Focez habent acutam. Philo- rox. 


mela author gemitum appellat. Ad 


Naturam pertinet vidédi facultas exi- matura: 


mia:nam & dum dormit oculos aper- 
tos tenet: auditusacerrimus: nam & 
adleviffimumfoliorum motum.con- 
citatur & fugi: Utitur etiam auribus 
tanquam incitaméto ad curfum, qui- 
bus cunde dirigit & moderatur. Dor- 
miturientes,ne caverng locus depre- 
hendatur;hucilluc difeurrétes,v« fti- 
gia primo difturbant, candem magno 
taitu in cavü profiliunc;ubi decüben- 
tes, famen ilibus fübjiciunt, cruribus 
priorib. ut plurimum junctis, & auri- 
bus fuper utrumq; humerü demiflis; 
Cavernis egretfi, libentiffime ferenis 
aieb.apricantur. Locinatalis tá funt 
amantes, ut nullum peregrinum ad- 
mirranc Facilé cicurantur, & nimis 
pinguefa&tijintereuntatlevi dati oc: 
catione vincula effugiunt, & ad pri- 
ftinos tnores redeunt. In fylvis racó 
pinguefcunt, forté quód fibi metuát. 


Ad itgehiumipectat,quod hyeme im- resiáiz. 


rcs fex millibus caperentur, ut apud | pendente cubi.ia inlocisapricis con- 
Athen.Di- Athenzum legimus: totamque Ge- | ftituunt; (tate ad Aquiloné cubant: 


ronem Scarii maris infulam olim le- 
poribus vacuam, intra brevetempus, 
à przgnantelepote, foetu occupatam 
fuiffe. Enituntur in locis némorum 
fecretioribus, nuncduos, interdum 
tres,aliquando quatuorcatulos: $e- 
xum, icoptimé agnofces ; fi confide- 
raveris, foeminam effe capite oblon- 
giore; corporaturà craffiore, auribus 


oblongioribus ; & pilo dorfi leuco-- 


phzo, ad nigredinem vergente; ca- 
nibusque perfequentibus íemper 
fuam regionem currendo circumam- 
bire , & per cundem locum pluries 
cranfire: marem veto humeros habe- 


vss 


— M MM MÀ MM á— À——— — ———  —— 


quód ad pabula longinqua ptofici: 
fcuntur; uclongo curfu exerciri; pe- 
dum celeritatem firmét:quód, ut vc- 
natoresfallant;per flexuofas incedé- 
tes vias,fruticesomnesevitaht;ne pi- 
liiisdem affricati;odorein canib.pí&- 
tercuntibus przbeant: quod ubi fc- 
gnesad perfequendum canesvidenr, 
lento gradu properantiübiurgere;ci- 
tatiffimo curfu feruntur:quód denigs 
à Venatoreagitatiinter glebas , qua 
funtejusdém fecum coloris, ingenio- 
sé latitant.In C//z eos Judzisguftare 


nefas: acapudgentiles, poftquam ab - 


Attalico Gydonicnfi ad epularum, 
| 3 appa- 


V 


, 


i 


"ONES 


DE D'Had DR EP. E35. 


apparatum dedudti funt, in deliciis 
femper fuere, adeó inter matryas ca- 
to lepotina poneretur, formofitaté- 
que vultus conciliare crederetur. Id- 
€ó certé Alexander Severus,ut inLà- 
pridio legimus, fingulis dieb. come- 
debat, & aliquod hujus veftigiurn a- 
pud Martialem ad Gallia habeamus. 
Czterum cujusíüit caro hzc tempera: 
menti; non cft quód multis difquira- 
mus; fola diftinctione res confici po- 
Brujetin; retit.DBimeftres,crimeflres,Gz ad fum- 
e mum femeftres, optimi funt fucci, & 
' facilis conco&ionis. Anniculi & ad- 
ultiotes craffum fanguiné generant. 
Viíitamen venatores, quorum quo- 
tidianusleporinacibus, quitantum. 

abeítut moerore diftraherencur , uc 

etiam lztitia perfunderentur. Quod 

autem Cato Cenforinus oleribus & 

carnibus leporinis zgrotos ali vo- 

luit ; de catulis forté intelligendum 

eft. Meliores veró iis qui ad aquas 

degunt; illiquiin montofis & planis 
habitantes, ferpillo , pulegio, & aliis 
Veícuntur. Maxime etiam urgente 
brumain cibis commendantur, Prz- 
parandirationem vide apud Ambro- 

. finurn. In Mediciz4 nullaferé pars eft 

quz ufum hon prebeat:imó & excre- 

64les 1, I6 PEa eidem inferviunt: Caput uü- 
de mpl, [tutti cüm adipe urfino aüt accto a- 
"medfa. lopeciz tnederi ; Galenus reliquit. 
m Cerebrum dentitionem infantum pro- 
movet, fi gingivz fzpius eo illinan- 
tur: ex viho potutn; utinz inconti- 
neéntiam cohibet; Cor quartanariis 
alligatur: pulvisficci cum tertía pat- 
te mannzthuris epilepticisà Sexto in 
vino albo propinatur,feptem dierum 
ipacio. Pulme oculis dolore affedis 
 fuperponitur. Hepsr coliacis cum 
vinoaufteto propinatur. Fe/íaccaro 
exceptum gemmas & oculorum nu- 
beculas delet; Coaguli fi ab animali 
quod nondum quicquam prater lac 
deguftavit ; & ad folem vel in fumo 
exficcatum eft , magna praftaritia.. 
Fluxu dyfenterico laborantib à Dio- 
Ícotidepropinatur. Spinas partibus 
infixas extrahit, fi cum thutis polli- 
ne,& vifco querno mifceatur. | Ad 
pun&ioncsferpentum adhibetur.V i- 
ti congrefIum & foeminz conceptio- 


Martial. 1, 
j-Epig. 3o. 


ER 


1$9 
nem juvare perhibetur. —Diofcori- 
despotum faetum necare ait. Reges 
coctosinlithiafi Matthiolus exhibet. 
Inveterati & pedibus alli;ati poda- 
gram levant,fi Olao Magno fides eft: 
Ex Matrie medicamentum ad foe- 
cunditatem concitandam Querce- 
tanus parat: eadem in veficz malis 
commendatur. Cargem in oleo fri- 
xam Albertüs in dyfenteria & inte« 
ftinorum ulceribus per clyfterem in- 
fundit. lisdem fazgsisem affatum. 
Diofcorides propinat: quidam eum 
farináhordeaceimifcent. Lac mulie- 
res fececundas reddit. Adeps extta- 
bendis fpiculis cum floribüs faba. 
rum infervit. Depsappenfus dolorem 
dentis ruitipat; Tal» feu officulum 
illud in pofteriori fuffragine leporis, 
in colica affe&ione funiculo ex pilis 
leporinis à Marcello alligatur : pul- 
vis adverfus colicam feliciter. bibi- 
tur :. à Trago mulieribus ut facilius 
pariant, in liquore ftillatitio pulegii 
propinatur: in Ep ilepfia, cum viíco 
querno; margaritis; corallis, & femi- 
| nepzoniz przfcribitur. Urinam de- 
| niquein lithiafi validé provocat. Pe/- 
lis ceratum ad herniasingreditur. P;- 
li coércendo fanguini undecunque 
| manantiinprimis ex naribus confert; 
| Pedes à vivo abfciffi in dolore poda- 
grico applicantur; 7ri24 hydropicis 
cum fpica nardi utiliter propinatur; 
Sercus à mulieribus geftatum conce: 
ptionem impedit, fi quibusdam cre- 
dimus:fiMatthiolo;fubtus immiffum 
| nimiós menfium fluxus cohibet; & 
| humentem uterum exficeat; Torn - 
cremati pulvis, ex vino tepido; cal- 
culofis propinatur. Adeundem áffe- 
&umMontagnana eledtuariüni com: Moritaga; 
! ponit, eidemque lapidem judaicum ] [osbIe 
& fpongiasin lapillis repertas addit. s 
| Différentia à colore ; quantitate, pin- Diferitie: 
| guedine,eolocofumuntur. Ratione — 
color&i ; iuncalii cyanei, alii in terris 
nigris fufci;aliiin rub:isrutili. Ovie- 
dus in America quosdam vagari [cri- 
bit; quorum dorfum leporini eft co- 
j loris, reliquum corpus album; latera 
Icucophea. Obfervati,ut Plinius pto- 
dit, albiin Alpibus, & in fütrimis A- 
naniz vallis montibus. | Gefnerus 


quog; , 


| 


i 


Plin.H.N. 
4856. 555; 


160 HISTORIA NATURALIS 


quoque candidum vidit, cum pilis in 
fummitate aurium nigris, carnem- 

que catetis tenerioreimn expertus eft. 
Magnitudinem quod fpe&tat. Elymzi 

vulpes corporatura adxquant. In 
Macedonia & Gallia trans Alpina. 

funt magni; in Italia & Hifpania mi. 

nores. Piaguieres in Pannoniainfe- 

riore quàm Italia Manardus obfer- 
Ambrofis, VàVit.. Quantum ad odores, dicitur 
L:.DeDi- quoddà Leporis genus ita mofchum 
Bs P" redolere , ut canes perfequentes in 
'" . furorem agantur, Á Loco funt mon- 
tani, campeftres, paluftres, Italici, 
Gallici, Hifpanici, Indici. Meztazi 
àczteris nigritia , magnitudine , fe- 

rocii , & denfio:c pilo difcrepant. 

Italici fecundum Varronem,funt pri- 

mis pedibus humilioribus, dorfo 

pullo, & ventre albo. Gal/ici , ut plu- 

rimum candidi vifuntur. Hiffasici 
cuniculoscomple&untur. De 124;- 

Nieremp, Ci$ ita Nierembergius. Leporem Ciz- 
HiftExor.  Vocant Barbari novz Hifpaniz. Si- 
l»e9 milis noftratibus eft formá atqueali- 
mento;fedauriculis pro cerporis ma- 
gnitudine longiffimis latiffimisque. 

Intexi folent ejus piltab indigenis ve- 

ftibus & linteis, quibus utuntur pal- 
liorumloco.  Brafilienfes Cezizss no- 
minant animalia quzdam magnitu. 

dine & formá , & fapore leporum, 

rufo colore, patvis auribus, caudá fe- 

ré nullà. Majores funt cjusdem fe- 

ré fpecici, quas Pacas vacant, roftro 

tereti, ad faciem felis, fufco colore, 
candidis maculisinterftin&o: neque 

carne tantum, fed & corio ipfo prz- 

teneto : 1dcó in delicatiores epulas 
expetuntur. Amatus Lufitanusquo- 

que tradit animal facie & magnitu- 

dine leporisin India vagari, quod in- 
colztamdiu baculis cedunt, donec 
moriatur. Mortuumpelle nudant, 

& carnem ex idibus lividam conte- 

runt, manibusque quafi ad paftam 

redigunt , quam pellibus ejusdem 
animantisinvolutam , Mo- 


Íchum nominant. 
XC 


CAPUT XIV. 
De Caniculo. 


(ume quod Cuziculum dici- Nomen. 


mus , à cuniculis quos fub cerra 
fodit & inhabitat, nomen fortitü eft. 


ib aliis vocaturlepufculus,abAelia- |. 


no parvus lepus.R ecentiorib. Grzcis 
| e(t avra: aliis Jaovzrec quem Plin. à cu- 
| niculo & lepore diftinxiffe videtur. 


Strabo 2«wesxsc Awyidas lepores foffo- Strabo ^ 
x Geogr. 


resnominavit:nec non2«zeda forte 
à voce ^Be« , qux Grzcis antiquis 
ó is éQeuc neg, ferpétisfpolium. Hinc 
Cuniculus recens natus& adhucjim- 


pilis beris laberis & laurix appellatur. - 


Hermolausin Diofcoridé 44apis no- 
mineindigitavit, forté à vocabulo &- 
jazwvQ* quod rem que minimé poteft 
confumi denotat. Fecundiffimi e- 
nim funt. Erotianus »uuemioy VOCAVit , 
quodannonz penuriam faceret. Cir- 


ca Defcriptionem non eft quod labore- p«fzigtie. 


mus. | Noritlimum enimeft animal. 


Infc&o fequentia Severino funt ob- Zootom. 


fervata. CMufeuli omnes abdominis P* 
inter duas peritonzi tunicas difpofi- P 


numrectum íarisexile. Cor exile: be- 
par magnum,renes magni; //eg oblon- 
gus magnitudine refpondens parvx 
hirundini, gallinacei : zweszog figurà 
cultri calcearii cum manubrio latro; 
medium inter latas fibras hepatis.7e- 
| £riculus figura parum varius à fuillo, 
fimillimus vero muris & gliris, | Cy- 
ffis exigua affixa hepati.| Cecuzs uno 
palmo vulgari& amplius magnitudi- 
ne refpondens communi pollici, cel- 
lulatum & cum appendiculo triü di- 


E firmé ipfis adhzrentes. Intefti- 


gitotum aut ampliüs fatis exili. Pro-- 


ceffus Inpibarium vertebrarumlongius- 
culi , quos intercurrunt infignes in- 
terni mufculi. In infula Ebufo gene- 


mocrit, 
317. 


rarinegat Plinius, at alibiplurimi re- Lows. 


periunturiin Germanianempe, Gal- , 


lia,ltalia, Mauritania, Mofcovia, Po- 
lonia,&c.Scalig. circa Mofaifcüi Mo- 
Ícovitarum oppidum innumertá cuni- 
culorü multitudiné ponit. Maximus 


| 
| tamen eorü in Hifpania provétus.Ba- 


learibusinfulis,olim, devoratis mef- 


| fibus non vulgarem faméattulerunt. 


Apud 


Apud Zelandos quoq; in ipfo Ocea- 
ni aditu j immienfa vis cuniculorum 
confpicitur; quà poft folftitium bru- 


Vidw. maletotaBrabantiaalitut; Vefcun- 


Carol.Ste- 
phan.Agti- ^^ 
cult.l. 9.c.2. [er 


tur gramine, trifolio , brafficá, ladtu- 
cichoreo ; raporum putaminibus; 

pomorum corticibus , & baccis lauri 
inprimis. Sanguine humano citiflimé 
pinguefcunt:íed ab omni humiditate 


Geitirié. abhorrent: Semeffres vel potiusanni- 


culi congrediuntur:& fingulis menfi- 
busin calidis regionibus concipiunt. 
-Niphus à quodam eorundem altore 


1ét 
rem concipiant. Aereftes indcliciis 
habentur.Dürantes primo elixari ja- 
bet, poft herbisodoriferis & pingue- 
dinefuilla confici. Quantum 24 Med;- 
cinam;pinguedo nervos mulcet; & nó- 
nullisurinz affe&ibus prafto cft. Ad- 
hibetur cóbuflusad curandamfyn;n- 
chen;à Marcello,de quo vide 4A mbro- 


inum. DZfferentia cuniculorum à cefo- bifivestis. 


reymagnitndine, Extis 8: Locofumuritur; 
Coloris ratione,funtalbi;nig:i flavi;ci: 
nerci;variegati;cadidis,nigris;vel rü- 
tilis maculisftellati. Magzizudo fi fpe- 


accepit, faeminas binos & ternos eni- | Ctetur vidit Valerianus Veronz apud 


xas; poft quatuordecem dies iterum 
totidem peperifle.In Germania tame 
 & ltalia brumalitempore raro enitü- 
tur. Quinos & ad fummum novenos 


|. inlucem edunt; Nonnulli in hocani- 


mantium genecre,tam marcm quàm 
feeminam parere fabulau funt. Fe- 
mellzperípaciam unius diéifapra vi- 
ginti lac catellis przbent. Siquis eos 
manibus pertra&tetindignàtur,& vel 
deferunc,velledunt,;velctiaminteri- 
munt. Mares etiam libidine ftimulati 
fztusenecant;& inprimis; fi foeminz 
liberisnutriendisincentz,eosrefugi- 


Xaióá & ant: Naturam & Ingenium (equéua de- 
Pg tesanc.Saltu captum evadunt.Locü; 


yu: 


fi quid iri eo periculi fenferint ; defe- 
runt:migrante vero uno,reliqui quo* 
que gregatim abeüt. Kuminare com- 
pertum eft.Sibrinvicem aliquado ita 
smulationis ftudio infeflisüt,ut alter 
alcerü quandogq;aurib*,quandogq; pe- 
dibus mutilet. Facilé tamen manfue- 
fiüt. Obfervavit Cardanusquendam 
qui cancs ultró períequebatur. ler: 
ram affidué fodictes, fpecus multifo- 
resfibiparanr. Quare M.Varroreli- 
quit;in Hispania nonincelebre oppi- 
duminlocoarenofogdificatum,adeó 
àcuniculisfübrutum fuiffe,utincolz 
alió migrare coactifuerint; Ex cuni- 
culis nonnifi mane & veíperi egredi- 
| untur;neclongé ab iisdem abícedüt. 
Foveas in quibus ftabulantur arenáà 
Cooperiurit , ne à transeuntibus de- 
prehendi poffint. Caro cuniculorum 
cenerior eft leporina;juniorum inpri- 
mis.Primus,Hispanus quidam in efca 
menfisappofuit. Cicuresin Hispania 
contemnütur,quod nutrimenti fapo- 


circulatoré noftris quadruplo majo- 
res,& mirà corporis obefitate. In Be- 
tica Plinius geminis extis effe putat: 


Q uantum aZ /ze»z func animalia quc- Nietétub? 
dam in India, Uciz dicta;magnisfori- UM 
C.$. 


cibusfirilia,& cuniculisemula. An 
à T hracicis &Maccdonicis cuniculis 
differant;quas Scaliger leporino pilo; 
brevioribusauriculis,corpore craffo; 
& compacto,caudalonga& ad fciuri- 
nam accedente defcrip(r ; judican- 
dum le&orirelinquo. Alii muresPha- 
raonis quidam Indicos leporcs vo- 
cant. ExIndicis cuniculis funt etiam 
il'i quos Percellos Indicos nominatus; 
Magnitudine funt cuniculi ncftratis; 
fed cruribus brevioribus, cum digitis 
fenis in pedibus anterioribus, & qui- 
ris in pofterioribus. Dentes iisuc iri 
mutibus:cauda nulla:roftrum acütü: 
aures parvz& rotunda; & fetis potius 
quàm pilis veftiuntur. "Vox nonni- 
hilad grunnitum porcellorum acce- 
dit. Vefcunturomniherbarum gene- 
re,fru&ibus,pane & avena. Multorü 
fxpe menfium fpacio fine aqua alun- 
tur.  Faemellis feptenis vel novenis 
masunus$fuffici. Ritu cuniculorum 
fuperfztant. Hyeme quoque catulos 
non czcosantefexageíimum diem e- 
nituntur, Duo mares przífente foemi- 
na przliantur. Adjecimus & alcérius 


cuniculilndiciiconem. Nierember- Nicremb. 


giusnovem cuniculorum Indicorum H 


c. 


Ipeciesfacic. Prior;inquit, eft PaZJ, 
íeu Hispanicus., fi in pinguibus 
veríctur agris; hon minus jucundam 
praftat quàm apud Hispanos alimo- 
nià. Secunduseft E//3racforlifeu can 
dens pectus. Tertius Cuitlateporli eu 

X bre- 


LI E.l.5. 


H 


162 


ISTORIA NATURALIS 


b F^ 


/ 


breviscaudz. Quartus pertinetad [in tra&u Septentrionali , ubi colore 


Peruinos vocatur zocagtboc?li , talpz: 
Mexicanz ( quam tucam vocant)fi- 
 gur& Quintus quaubtochtl. Sextus 
anetochtli. Septimus cacatochili. O&a- 
vus cuitlatepoll alter. Ultimus veró 
acnonusarübceo fulvoq; colore, quo 
variat , nuncupatur bapaxtocbli. O- 
mnesformà nonnihil inter fe diftant, 
ideó diverfisappellantur nominibus. 
Nutrimentum noftratium alimento 
eftinfuavius ac durius. Hc ex ma- 
nufcripris Doctoris Francifci Hor- 
nandi.LubcetadJicete alterius manu- 
fcriptifententiam de cuniculisHifpa- 
niolz. Erantinquit Anonymus au- 
&or ,cuniculi formà & caudá mariná, 
licet aliquantulü minores quam Ca- 
ftellanicuniculi. Caro idonea & ju- 
cunda.Degunt inter herbas & in mó- 
tibusnon iubterri. Quatuor eorum 
fpecies: quidam quemi dicti,in majo- 
rcs & duriores , alii utiz;, alii mohlas; 
alii curies, hi parvuli, delicatiores &€ 
Nieremb. falubriores. Huc pertinent /zcacha, 
Hitt. Exot- cuniculi genus , quod feles imitetu£ 


1.5. c.5. ifs "e 
diu prolixitate caudz. Amantnivesquos 
ibietiam inquiricgula.Pilus olim gra- 
tus;in precio & ufu. 
CAPUT XV. 
De Sciuro. 
Ambrofin. pres qui hoc animalculum Sci- 
de Digit. urum vocavit , Oppianus eft, qui 
Vivi Antonini Czfaris temporibus vixit. 
Nome. Nomen videturá ejid eft,umbra,& 


Zex cauda; quod fibi cauda umbram 
faciatfortitum. Dicitur & 'zeseQ- a) 
xawliseGstorte 32r S xapidev fle&endo, 
quód clunibus infidens caudam fu- 
pra dorfum fle&at. | Quidam «e 
nominaveré : quod nómerigliri pró- 
prié competit. Latini cemmuniter 
vocant Sciurum: quidam Ni£elaz , ut 
in Gloffographo vetere extat , à ni- 
tendo, quod in fcandendis arboribus 
nitatur: Vincentius Piroluz , Alber- 
tus etiam Spiriolum , Belluacenfis 5ca- 
rulum àcurrendo. Ex murium eftge- 
Deferipti. nere. Dentes inferiores longiores ha- 
benc: & cecuminteftinum quod ven- 

Lcw. triculo magnitudine refpondet. Ubi- 
que feré reperiuntur: maximé tamen 


un — c — —À— A —— ————À———— ÁÉÓ OO DIDIMEEEEOEEOIES1.,L..OLILOLLLILLVÁo9Á«c À'É Ti 


pulchriores funt.Pomis,caftaneis,nu- 
cibus avellanis;faginis,pineis,glandi- 
busetiam vefcuntur:& tempore efti- 
vo Cibos prohyeme in caverniscon- 
dunt. Tempore verno coéunt; & in- 
ter altiffimos arborum ramos ex ba- 
cillis &z foliisarborum nidos fibi con- 
firuunt. Catuli poft tertium velquar- 
tum diem nidum deferere dicuntur. 
Tres vel quatuor fimul pariunt. Nz- 
turam& Ingeniumin eo oftendüt,quód 
inftinctu quodam naturali priorü pe- 
dum minifterio pro manibo utuntur: 
quódaliquando ita cicurátur;ut fcur- 
rilitergatiant: quód dum gradiuntur 
caudam poft fe trahunrt,fedétes fupra 
dorfum eandem erigüt,& infaliendo 
abeadem tanquam abala adjuvátür: 
quódiin folisardoribus fe eàdé inum- 
brant: quód amnestranaturi;cortice 
confcenfo , cidem pro veloutuntur: 
quód deniq; tempeftate przvifá , ob- 
turatis unde fpiraturus eft ventus ca-- 
vernis, ex altera parte foresaperiunt. 
Apparantur à quibusdam in cibis: 
ápud Vellejos populos inter lautitias 
cenfentur. Adepsemollit;& in au- Brujer.Li;. 
rium dolore mirum in modum à Ga- 4t '* cbe 
leno commendatur. Dentibus prz- ' 
ftigiatores in przdicendis futuris u- 

tuntut. JDifferentias à colore & loco Diffrentis- 
mutuari placet. Colerem ti fpectes. In | 
Germania intra primum ztatis an- 
num nigri funt , cum adolevere ru- 
bent.In Polonialeucophaum coloré 
cum rutilo admixtum habent. In 
Ruffiacinerei toti confpiciuntur. In 
Podolia tradente Cromero, vagan- 
curanimaliafciurorum magnitudine, 
quz in cavernis degetia,variis & ma- 
culofis pellibus infigniuntur. Quan- 
tü ad Leca/funtSciuri qui Mures Pon- 
tici & à colore varii dicuntur , funt | 
Getuli,& Indici. Mys Ponticus à Pon- Ambrofia, 
to ita dicirur Ariftoreli & Plinio, deDigir 
quód ex regionibus circa Pontum o- as ir 
limad ufum&veftitü peteretur. Mat- 
thiolus videtur Mur La[ficum nun—- 
cupare:alii Venerum vocant,Poloni 
Popicliza.Eftincandido cinereo,nec 
adeó amplam caudam acífciurus vul- 
gatis gerit. Ejusdé cum fciuro nature; 
Tempore hyberno profundo fomno 


oppri- 


Cibus. 


Generatio, . 


NatWrA, 


Vfus- 


Nieremb; 


H.E..9. 
€j4- 


4E 0VADRUPED. 


opprimitur. .Suntalii in dorfo magis 


cinetei,aliimagisrutili. | Gezz/zs mi- 
xti.cft coloris ex rufto & nigro , ab 
armis ad caudam per latera & dor- 


fum; albz & fuíca& lines alternatiin | 


certis diftin&z intervallis elegantis- 
limé depingurit. Minor eft paulà vul- 
gati fciuro & aures habec demiflàs, 
capiti feré equales, orbiculares, & 


12 
vincit,.longitudine; Non cicuratür; 
fed fempet mordet atrociter, & cor- 
roditoblara omnia. Fufco & canden- 
"e : à SLVR ANDES Te ; 

ti colore prómifcué tipgitür,&pofte- 
rioribus quoque ihnixus, pedibus; 
oblatam edit alimoniam, fed przci- 
pue maizii fpicas apprehenfas ante- 
| rioribus... Oculi fant magni fi illos 
| cum cxteris partibus cobferas.  Vi- 


percutis faperficiemdeduGtas;in lon. | vit in anttis, quz unguibus facilé ex- 


gum caput rana capiti affimilatür; 
Indicorum funt quinque vel fex fpe- 
cies , de quibus ita Nierembergius: 
Prior Quauhtechallotl fpecies dici- 
tut 7 ilic five T ilocotequillin ;cogno- 
mine fumpto à corporis & caudz có- 
lore,neémpenigro, & à pinubus quas 
incolit. Vefcitur pomis quz ex arbo. 
ribusdecerpit,in earundem cavitati- 
bus reconditis fervatisQue in hiema- 
les alimonias , ubi etiam fobolet 
educat; & nihil nonabrodit; Vetfu- 
tuseft, pafferum vocesíopat; & cau- 
dam, qua fe totum aperit, lanigeram 
geítat; Mitefcitfacilioperá,& qui. 
buslibet alitur nutrimentis; Dum 
comedit; pofterioribus infiftit pedi- 
bus;acoricibos admovet prioribus, 
áttollens ; majori ex parte caudam, 
aut corpus cádem ,nifiin curfu tegés ; 
tunc enim protendit illam. . Iratus 


ejusdempiloserigit; | Ádjungunrur | animalium differentiz utitur alimo-- 


&orum pelles internis veftium patti- 
bus, caloris conciliandi atque orna- 
mentigratia;fügáfa ad eum modum 
hiemalis rigoris (zvitia: Secundus 
Quaubtechallotl j  Quapachtli aut Cor: 
zic- Oleteqvilin ; à luteo alvi colore 
di&us ; in duplaui feré crefcit ma- 
gnitudinem ; alboque; nigro & fufco 
colore promifcué tegitur ; fi ventrem 
excipias; qui pallens eft,aut fulvus, 
quemadmodum attigimus , & eau 
dam gerit przlongam pilofamqüe, 
qua fc interdum opetit. 


. terre foraminibus & antris inclu- 


fus,in quibus etiam educat prolem. 


Vefcitur Indico frumento, quod ab 


atvis raptum in hiemetn tecondit. 


Verfutüs eft velut 8 teliqui, necun- 


quam cieuratur ; aut congenitam 


deponit feritatem. — Tertius Techal- 
loti di&us , caudam feré depilem ge- 
ftat, ac breviorem, nec dedrantem 


A 


Vivit in 


cavat; confternitque lana; gotlypio- 


ve & quovis alio fttamento molli, àc 


pafferes . voce. iinitatur, uartus 


Thalmototli di&tus,fpithaméus eft,ca- 
putque & octilos habet pro Corporis. 


amplitudine maxima : caudam vero 
longam pilofamve ; & lineis albis; 
fufcis ac nigtis interftinétam , qua fé 
eodem quo alii modo tegit. | Color 
totius cotpotis vatiuseft, & aliquan- 
do in fulvum inclinans, ctera pra- 
cedentibusfimilis.  Quintusdi&tus 
Duimichpatlan , feu mus volans , fu- 
íco pilo Rigreque pf£omifcué tegitur; 
qui propé brachia ac crura prolixior 
cft , ac parvarum volucrum forma; 
cujus gratia tanta celeritate in has & 
illas arbores fefe vibrat ; ut volare 


|dicatut; | Eft autem cxteris minor; 


patvo & inurino capite, magnis auri- 
culis ; nec aliá quam czterz horum 


nia; Caudam ejus uftam ac redactam 
in pulverem; & in corpus fumptum; 
ajunt patientesjuvare. Eít&aliud 
genus Tzzacechalorl vocatüm;cateris 
forma fimile; prolixitateque & lanu- 
ginofa cauda; capite; collo & clüni- 
;bus defuper fulvis; cauda per alter- 
na intervalla cyanea ; fubalbidaque; 
fed fulvis diftin&a lineis, cztero 
cotpore fubalbido , ünde nomeu 
habuit. TS | 


O oaAPMUT XVI. 
yr Gre; 
w^ rum putàávitlfidorus, Glifcere 
enim , creícere & pingueícere figni- 


ficat. Tota ishyeme in cavernisde- 
git & pingueícit. Grzcis diciturtaeeg 


quod antiquioribus addito gam- 


X2 ma 


G  Litem à pinguedine hüncupa- 


Áinbrofi. 

de Digit. 
ivip.l.2; 

€.29. 
ANofnap« 


Deferiphis. 


Locos. 


Cil. 


Natnra ( 


Ingenium. 


Ariftor. H. 
^.. $.c17. pinguefcunt : & &am altum trahünt| malculum,cuniculi magnitudine;gli- ^ 


* T , - 
Y 4 


77: HISTORIA NATUR ALIS 
ma ^u, unde forte glis. ' Voca- | nius fztus à vipera exczcati , & nu- 
tur ita, feu ab $v, quoniam in fylvis | triri ; fic venenatos reddi , fcribit. T 
& locis apricis degit : feu ab eX&»  Q. Scaurus primusinfumptuofis cae- — Vjw.. 
quód inatborumforaminibusperin-|nis carnem glirium apponi juffit.. 
tegram hyemem citcumvolutus & Apud Romanosinlautitiis habeban- 
foporatüs manat. Alii »zyoegor quafi | tur, hinc &glirariorum conftrutio. 
leporem dormientem vocaverunt: | Optimi à menfe O&obti ad Janua- 
quidam uvEv; quafi rium in com- | rium cenfentur, quód tum valdé pin- 
baratione ad alios mures magis acu- | guesfint.' Duranres junioresin cibis 
tum àbeàt. Eftroftro,ürdixiob-| commendat. — Ia Mediciza , invenit. 
longióri; acütioribus auriculis, cau-| quoquelocum. —Carnisefu bulimo 
dá non zqu& villosi, veütte medio | laborantesliberantur. Pinguedoad 
magis protübérante; quàm infciuro,' conciliandum fomnum plantis pe- 
latere & tergo cinerei prorfus colo: dum inungitur. Excrementa in li- 
ris ; quàmvis fubtuffi aliquando in; quote aliquo pota calculos difcu- 
ventre capiantür. Non tantum it; tiunt: cadem cum aceto & rore ma- 
fylvis,fed & füb tétis rufticis ftabu- | rinoalopeciamfanant. —Ciniscom- 
lantur. In Hibernia non haberipró- bufti ad claritatem oculorum pro- 
ditur vulgo, necalibi inillis edificiis. deft, fi Plinio ctedimus. Sunt ali- 
quz exlignis Hibernicis ftructz funt; quor eorundem gezera. — Eft; Brüye- niferemis. 
quod me, falfum, ckperiehtià docuit: rino referente, apud Allobroges, Sa- 
In montibus centetminis Goricienfi baudos, & agro Tarantefio, animal 
agro, & in Alpibus Carniolz, Carin- | quod faxa rupesque incolit , ma- 
thiz , & Styriz, maxima illoruin f&- | enamQue anni partem dormiendo 
tura. Vefcunturglande fagiria,nu- | confumit, in cibis cratiffimum.' In 
cibus regiis, pomis; & alii — Poma | OrientalisIndiz tractu quodamfünt 
tamen edere quidam negaiit : ape-| Nefrendis magnitudine, qui doimos - 
rire düntaxát , ut nucléis fruantur. | fubruunt, & muros perfodiunt. Ibi- | 
Quantüm ad Nazuram & Ingénitn, | dem funcalii vilg cabteude AMdUfcRs 
hyeme in cavis atboruni ftercendó | mofchi fpirantes. In Chiapa eftani- Dipl ii 
.E.Lg. 


fomnum,ut ighé vixrévocari poflint: | ris formá : prolem dorío vehit; cuim 
imó diffecti tanquam miotcui jace- | vidtum quaritat. ja9 
ant; nec citius membra moveantur; 


quam in aquam fetventém conje&a| CAPUT XVII. 
fuerint. ZEftivo tempore congre- | 
diuntur , & autumno fuos fztus e- | De Muribus. 


dunt. Pareítcs fenio confe&os infi- 
gnipietatehutriunt. Muriumritu, | 
zdesruiniofas;triméftti etiám fpacio, 
antequám collabantüt ;. deferunt, 
quod eárum compagem fenfim dis- 
folviprzfentiant. Sene&ushyberna 
quieté finit , cum raüturnitiodo fe- 
xtum &tatis annum excedant. .O- 
mnes aliquando cjusdem fylvz cón- 
gtégantur, & fi aliqui monte vel flu- 
mire difcréti ad eos accedunt, prz- 


ARTICULUS IL. ju 
 DeMuribus domeflicis.. 


M in Domefticos, Agreftes, Ambtofin. 
Y Avellanarum , Áraneos , Alpi- d: Digi 
nos,& Aquatiles dispefcimus. Dome- Lio si 
ficus , Latinis Mus; Ratus & Satex, Nem. 
dicitür. Mas,à Gr&co p defcendit. 
Ati majoris nomen eft, à repetido 
lientur invicem. — Aliquid venenati vel rapiendo Grzcis nuperis [e 
habete; conftans authorum opinio: 'Sorex vel à fono quem in rodendo 
vulgatumque in cauda illud hzrere;| edit : vel quód in modum ferrz res 
ürinamqQue fuper partem afpcrfam, | prcidat: aut quód ex putri ur pluri- 
illam usque ad offa putrefacere , vul- | mum materia nafcatur. eei» enim a-- 
nusqueinfanabilereddere. Epipha.|pud Grzcos putridum Bine 2s 
: s (AX Apud . 


E 


Gives . Ratten 2 


Murer z 


Seiurus . 


EÉihhorn. . 


Mu: avellanartu: 


Hafelmaus » 


NS 
SS 


Talpa. s Molcworff . Mu:  araneus , 
: ; BS pitzmau: : 


j REN 
oficur co NE 
VL ufelm 


RI 


roffe afelmai 


Aus, 


, amnia, 


DE QVADRUPED. 


L4 


ApudGrzcos plurima occurruntno- 
mina. Mv; unde mus, dicitur com- 
muniter. Scholiaftz Nicandri lin- 
gua /Eolicá vea£, quoniam roftrum 
fuillo perquam fimile habet. «u6q. 
Hefychio & Varino. 425€ T htaci- 
». Defripti. bus, Aapds aliis. Defcriptione extetna- 
rum partium non opus eft aliquá. 
Arift H. Ariftoteles & Plinius quantum ad 
Pug Ru, intetiora cormaximum habere, felle 
11.c5j. aliquando carete retulerunt. | Alibi 
apud eundem habemus,in folis cot- 

nutis animalibus altetá tancum pat- 

te dentatis , quibus dafypodes , ve- 
fpertiliones, & müres utrinque den- 

tati adduntur, inefIe utetum aceta- 

bula habentem; & potiffirium teém- 

pore, quo fztus iti utero continetur; 

. quibus per media vafa petidetem- 

ze eiMÓ DIyO. In iisdem à M. Autelio Seve: 
-. Democri, Fito fequentia obfervata£unt. Zur 
P. —— CHlacordis dextta longé major eft fini- 
ftrá , inquit, & illa nigta velut eruot: 
Adorificium vertriculi fuperius pro: 
ceffus quidam circularis revolutus 
in feipfum ;, patte quá ventticülutn 
refpicit, fimilitudinem habens avis; 
qui collum & captüt in pe&us refle- 
&it & condit. ezzcava;ubi primum 
ab epate exfurgit , amplo fuo initio; 
mox veró exilior & perpetuó equa- 
lisafcendit. Cacum habet intefti- 
numfiguram habens ventriculi fuilli, 
magnitudinem & circumferentiam 
pauló minorem.  Tefles habet non 
minores pullo vel grandiuículo o- 
mniínó ,aut magno ad cotporis ratio- 
nem. Credo criam;addit;epididy- 
mida defcendete inferius quàm ipfi 
conditi teftes , eftque dexter veno- 
fiorquàmfinifter. ez dexter vici- 
nior cave quám finifter. —Peretrum 
qua proximé terrminatur ; cattilagi- 
neum & ttifido acumine cotnpoli- 
rum, ni fallor , reliquum duobusner- 
vis. Glandulofas habct proftatas ad 
veficz cervicem infignes. Diaphra- 

| gma media fui parte pellucidum ob- 
longum &rotundum.  Teftium fy- 
ftema ibidem vide. | Diffecuit idem 
aliquando & murem przgnantem. 
In co uteri cornu dextrum quatuor 
fztus continebat, in finiftra duos, fua 
unicuique placenta rotunda ante 


. Severin. 


165 


umbilicum dispofita contectaque. 
In Paro infula nullas effe fcripfere 
quidam : in Scotia circa caftellum 
Slani, major fi importetur ititerit,fi- 
He&oriBoétio credimus. lii Peruá- 
na quoque olim nulli : ex Hispania 
cum mercibus delatifünt. Frunien- 
to, legutninibus pane & Cárnibus ve: 
fcuntut : fxpe capas & allia degu- 
ftant :, ex pluribus cafeis optimum. 
Sorbent quoque vinütm; & lainbunt 
eleum; | Fameimpulfi, in feipíos fze- 
viunt: Foeetninz fzpé folo falis lin&u &,,,,,,;, 
implentur. lIdeó Plihiuspeheratio: Plin, H,N, 
nem €otrufíi lambendo conftare di. 9:665. 
xit hori Coitü. Coiretairen certürh; m 
& unico partu ; plures cátulos eniti. 
Ex una genitos CX X. tradiderunt: 
apud Petías veró przgrantes & in 
ütéropárehtis répertas: Gencraii- 
tur & eX domorum ac navium fordi- 
bus. Hinclegimus inIndia Orieiü- 
tali vermes quosdafn inftar digiti 
craffos ; ex putri materia iti arundini- 
bus nafci , quottim alii paüló poft in 
papiliones ;aliiin imütes degenerant. - 
In nohriullis quoque Johiz civitati- 
bus ; ob M&andiri fluminis inünda- 
tionémi ; tafità Copia ínuriüm tefte 
Paufania ofta éft ; ut incol& alió mi- 
grarecoa&tifuerint. Exputrinatos 
non generare;& figenerant,vim pro: 
lificam in filiis ceffare, Catdanus pío- 
didit. Fecez; Homerus pet i&ioxiter 
expteffit. Apzipathiaip exercent cütr aintipatbia 
elaterio; fcilla, colocynthide,tnufte- € 5/mpa- 
laaccipitre;felibus;&c. Sympathiam, pee 
cum 1majorana ad cujus radicem in 
morbo confugiunt & cum fuibus. 
Mutis enim jecote in ficu fuibus da. 
to,nullo edito grunnitu pottigentem 
fequuntur ; hüjusQue experimehti 
peticulumPieriusValerianus Patavii 
fecit. De Natura & Moribus hc pau- Naeracs 
caoccurrünt. Acris,nempe, effe au- ^"^^ 
ditus , & lumen no&u odio habere, 
quod oculorum aciem petfttingat: 
in officinis aurariis & ferrariis micas 
metallorum devorare, & fine dubio 
concoquere. Theophraftus apud Pli- Plin. E. N, 
nium author eft, in Gyato infula cum!-5«57. 
incolasfugaffent,ferrum quoque to- 
fiffe eos , id quod natura quadam & 
ad Chalybas facere in officinisferra- 

X 5 riis. 


E7773 


* Cilm. 


4.646457; 


166 
riis. Aurariisquidemih metallis , ob | 
hoc alvos corum excidi, femperque 
futurum iddeprehendi. Urinaali- 
cui parti afpería eandem erodir , fi 
Arnoldo credimus. Plures in aquam 
delabentes, mutuas inter fe caudas 
mutuo tenent;ut uno exeunteomnes 
evadant. Albertusin inferioris Ger- | 


HISTORIA NATURALIS | — 


H 


ARTICULUS IL. 


Ambtofin; 


De Muribus Aquaticis. Ru. 
Utres fylveftres rufticam vitam Ambto 
de Digit; 


Mu Servius Niredulas, yi; ' 


Marcellus , mures fubterraneos no- c.j:. 


manis partibus murem fe confpica- | minare videtur , quod terràm pedi- Neve. , 


tum tfadir; qui nutu fui magiftri can- , 
delam tenendo lumen miniftrabat. | 
Differentia. Differentia: magnitudo , color , pilus, 
odor, &locusfuppeditant. —Magzi- 
tudinis fi habeatur ratio , Ariftoteles 
mures in Arabia foricibus longé ma- 
joresícripfit. — Vitriacusin Orientis 
partibus vulpibuspares. Amerieus 
in infula quadám maximos invenit: i 
Quantum ad Colorezm , afinini funt 
plzrique: funt tamen & cinerei:alii 
etiam nigricant, alii ex fufco ad ruf- 
fumtendunt. Vidit Gefnerusalbis- 
fimum in Germania menfe A prili ca- 
prum, rubicundis & prominentibus 
oculis, barbá multis & oblongis pilis 
Scalig.Ex- hirfütá. Vidit & Scaligeralium;ocu- 
7**5?. lisigneis,& candoreinfignem,  Àl 
gnei; 4g 
bertus quosdam albos, cosque fala- 
ciffimos , & in quorum excrementis 
albi lapilli inveniantur , reperiri fcri- 
bit. Si piles attendamus , molliores 
alii habenc, duriores alii, & fetarum 
Aliam.H. inftar. Plinius in Cyrenaica regio- 
^l1.c26 ne , /Elianus apud ZEgyptios pilis 
erinaceorurm acutis indutos inveniri 
produnt. ApudHerodotum,xiie 
genus quoddam murium leguntur. 
Si odorem , jucundi odoris à quibus- 
dam excrementa deponi , Ruellius 
author eft. Eft & in Italia genus 
quoddam , quod Mofchardinum di- 
citur. Rationem loci fi fpectes , vidit 
Bellonius, hyofcyami fémine tan- 
tummodo victitantem , dorío cine- 
rco, ventre candido, corpore oblon- 
go,cauda prolixa; & ore mucronato. 
Apud Scholiaften Ariftophanis funt 
ex&?er« dicti. In Cappadociaapud | 
. Varinum quoddam genus 
pvt&ic Vocatur, 
: 


$ 


Ariftot. H. 
4:1.8.c.28. 


Ruell. Hift. 
Plantar.l.4. 


bus fodiendo ; cuniculos fibifaciant; 
Grzci Zeseaiec fi per culta vagantur, 
yerss fi per nemora,vocant.. INullibi 
eorum major copia; quam in ZEgy- » 
pro. Juxta Thebaidem poft Nili in. 4lisn;H. 
undatienem , fole humum calefa- SOIN rd 
ciente , variis inlocis ex terrz hiatu 
innumeri prodeunt. Belloniusinter 
Gazara & Belba tantam muititudi- 
nem vagari fcribit, ut nifi ab avibus. 
Perenopteris devorarentur ; omne 
feminum genus abligurirent. | Vo- 
rant lupulorum , paftinacz ,. & o- 
mnium leguminum radices... Cina- 
rr maximé expetunt, À, 1271. adeo 
depopulari fuere frumenta, ut ma- 
ena exindeannonz caritas fubfecuta 
fuerit; In Borealiregione; fub nivi- 
bus latitantes , vermibus ,, Cardano Cardav. de 
predente,vefcuntur, Gignunturin t7 ce 
quibusdamlocispoftrepentinosim- ^ —— 
bres , aut fluminis inundàátionem; 

Muris pars artetior confpicitur for». 
mata,pofterioreinformi.  Aliquan- 

do & ex femine propagantur. . .Ex 
Ariftotele habemus;accidiffe ut cum, 
agricole pridié merendum ftatue- 

rint, poftridie totam fegetem à mue 

ribus confumptam invenirent. Ca- 

leni vidimus , inquit Niphus ; quód 

unicá nocte totum campum fegeti- 

bus maturis refertum , mures agre- 

Ítes. abfumpferunt. |. 1n Cantabria , 
quidam accepta mercede mures ve- 
nabantur. /Eoli& Trojaniomurium 
agreftium abundanriá vexati; Smyn- 

thio. Apollini facrificatunt. — Ali- 

quahdo ex cuniculis egredi; eosdem 

fub terre fuperficie ftruere ; & bipas 

lio apertos inox reparare: Izíos; ad 


^ 


(e 
Cibus 


€hondrillam confugere,narure ipfo- 


rumeft. | Reducuntur ad eos pluti- Diftrenia. 
mi, inprimis autem Mas avellagarum; 
araneus, Alpinus, aquaticus, 8c Coyopellira 


| Nierembergit. |. Nam deforicibus;qui 


Cau- 


DE QVADRUPED. 


caudam in extremo villofam gerunt, 
& przter alios ftrident: nec non be- 
ftiola Olao Leez dicta , quz per re- 
pentinos imbres de coelo decidir, & 
donec herbam renatam guftaverit, 
vivit: nec non inuté Napelli, quem 


' 


Ié7 


Plinius eum obtufà acie przditum 
crediderit, & Nicander bool qe- 
QALlu, Vegetius murem cecüm appel- 
laverit. Colore eft partim fufco;pat- 
tim rufo; cum albo ventre. Roftrum 
habet potcinum,pilisrefertum;cau- 


Ambrofin. napello vivere Matthiolus fcribit, nó | dam in cotnparatione ad alios müres 
ug eft,quod dicam. Mwavellanarum,qui | duplominorem. | Dentes Ambrofi- 
o ". aliquibus Plinii forex eft , aliquibus | nus ita defcribit. Dentes , inquit, 


mus corylinus,duplex eft, Major nem- 
pe, Minor. lllum Gefnerus vivum 
aliquot dierum fpacio nutrivit, & re- 


fert formá & magnitudine tatto affi 


milari,colorem mutinum pet térgutn 
& per latera magis ruffum;przfertim 
veró in capite habere ; auriculis ma- 
gnis glabris, & ventre candido prx- 
ditum effe : pedibus effe rubicundis; 
caudá tota hirfutá, oculis majufculis 
eminentibus nigerrimis ; barbá pat- 
tim albà partim nigrà : ab eo deni- 
que animali domefticorum odorem 
emanare. cCMigorem Albertusrubi- 
cundicoloriseífefcribit;. Eftque vel 
odoratus rarior , Mufchardinus Italis; 
velinodorus frequentior. Quidam 


 Luciolupi nuncupant, quódillius ocu: 


. limaxime lucidieffe videantur. Val- 
^ " J "3- N ^ 
- dé eft müri araneo fimilis: nec forté 


à mure peregtino Hieronymi difcre- 
pat. Nidificat inter ramos Coryli; 
vel Eupatorii Avicennz Cannabinz 
nuncupati. Nidiforma ab Ambro- 


 finoexhibetur. Tam cavernasarbo- 


y 


rum quàm terrz latibula incolit, in- 
quc iis nucibus avellanis vefcitur. 
Quidam à fine autumni ad initium 
veris dormire , & quidem continuó 
fcribunt: alii & ex hisqui nutrivere; 
interpolato fomno corripi. , Mas 4ra- 
neus à figura nomen muris ab agili- 
tate, (fuper cenfum filum, vel aciem 
gladiiimpuné ambulare poteft )ata- 
nei accepit ; fi Sipontino credimuüs í 
fi Geíneto , à venefica facultate , ut 
pifcis quidam araneus vocatut, Grz- 
cis eft uo) k5veluvojoó». Muftelácum 
multó minorem, coloread cinereum 
declinante,& dentibus tenuibus A- 


quos in illo müré coüfpexiinus , an- 
tetiore$ in utraque mandibula duo 
etant exerti; iriter maxillares riullus 
locusextabat vacuus;fed omnes con- 
tinuati: maxilla unicum tantum ha« 
bebat pun&umlongiufculum. Se- 
cundus omtiiüm minimus tria habe- 
bat puficta;adeó exigüa üt vifüm o- 
mhinó effugerent; Subfequebaniur 
maxillares quatüor: quorum priores 
tre$ majores dividebantuf in trià 
puncda: quarti veró punctufn àdeó 
perexiguum erat , ut difficulter vide- 
tetur : quatuor tamen afperitatibus 
aliquantulum eminentibus infignie- 
batur. Inoris parteinferiori  przter 
quatuor dictos, cateri funt fine ullo 
fpacio continüati; Quocircaomnes 
nümerum vigefimüm quartum ex- 
plebant. Ultra Apenninum non ha- 
beri atteftatur Plinius : atfecundum 
Matthiolum íinuniverfaItalia,& pre- 
cipué in Tridenuino agro; Gerinania 
queque habeütur. Hyeme iriftabu- 
lis verfantur : zítatce hortos; & loca 
fimo bubulo repleta frequentant. 
Veícuntur herbarum radicibus: fed. 
catduos przcipué efculehtos;magno 
agricolarutn detrimento, devorant. 
Geíneérus; cadaveribus quoque vefci 
audivit. Veneno inagro Tridentino 
carere ; Matthiolus prodidit: ab or- 
bitis fotarufn maximé abliorrete 
Barbarus. Acutiffiraam in compa- 
ratione aliotum murium habet vo- 
cem fed quia hallucinantis vifus, fc- 
gnis. Morfumipfius venetiatum effe 
vel exinde colli.as ; quod à fele ca- 
ptus$noncomedatur. Przgnantis; 
ptegnanti majus parit incomrmmo- 


dum. Ms Alpinus àlocoin quo degit; Ambrofin; 
nomen accepit. Hermolaus Mar- deDigir. 
motam vocat. Nonnulli Graci z2xv- ir ur; 
Mu, obfimilitudinem quam curn mu- 
re & urfo gerit. Albertus ad cum 

Em- 


tius przdicat : brevem & gtacilem 
caudam Albertus , roftrum vero lon- 
. gum & acutum Matthiolus ei attri- 
buunt. Oculosin comparatione ad 
totum corpus tam pufillos habet, ut 


M M VUE RÀ UEM Kr P e e sri P n 
—  À— M M M mA 


Aurel. Sev. 
Zootomiz 
Democrit. 


P325. 


168 


HISTORIA NATUR ALIS 


Empetràm refert, fed quid hoc ani- excrementa deponunt , & per aliud 


mlis fit, hodié ignoratur. — Capite 
leporem refert , magnitudine cuni- 
culum ,auresque tam breves habet, 
ut vix fupra pilosemineant: vario ob- 


longoque pilo inftar taxi vefticur. poffit: 
cryptam ingretli; conglobari;feprem  . 


Caudam habet brevém ; pedes un- 
guibus acutis armatos , quibus alte 
terram effodit.. Hyeme quandoque 
ita pinguefcit; dt imonítrofé intume- 
fcàt. Nonnulliaddunt, dentescjus 
anteriores efle léporinos, & fi forci- 

ibus fecentur ; unà nocte renaíci. 
De Izterioribus obfervationes Severi- 
nihzífunt. Teftes aliquantulum fu- 
periores. Czcum peramplum,ven- 
triculi modo; interne afperum & re- 
ticulatur , in quo vulva infi;nis in- 
trorfum externé. Hepar multifi- 
dum feptenis lobis diftin&tum , quo- 
rum major vergit ad finiftram par- 
tem reliqui ad dextram, omnes à fe 


in cryptam ingrediuntur.  Adven- 
tante frigore meatum ingreffüs clau- 
dunt ; exafperato , aliud adeo obtu- 
rant ut re bipalio quidem penerrari 
Circa finem Septembris in: 


pauciores vel plures, fed impari plz- 
| rumque numcro , fuper ftramine ad 
' vernum usque tempus ftertunt. /Re- 
liquis egreflfis crypta cuftos adfiftit; 
| & ex altofpeculatur. Si quid obfer- 
! vaverit, voce acutiffimà moner. Sic 
ad cryptam concurrunt ; ipfeu]timus 
ingreditur. Sereno duntaxat caelo 
| colludunt ; obmurmurant , & ali- 
quando; obfervante Stumpfio;; cani- 
cularum inftarlatranr. Cicuresden:- 
tibus pediculos hominis , fimiz in- 
ftar, venantur.  Veniunt apud Al- 
pium incolas in cibum, inprimis circa 
hyemisinitia. | Affantur,coquuntur 


invicem diftincti. Cyftís fellis cho- injurenigto,& faleinfperfiinfuman: | 


lidochi válvulaad duodenum. Splen tur. Puerperis ctiam conceduntur: 
longus hirundinis majoris modo. Pinguedo netvos contractos:emol- 
Lreteres non re&o ductu defcen- | lic, &illita umbilico fomnum conci- 
dentes à renibus , fed doríoherentes liat... Ventriculus colicá laboranti- 


&cxigui. Frequentiffimi in Anna- | busutilicerimponitur. Murzsaquarici Ambrofia. 
meminit Ariftoteles in Mirabilium 457. 

Bellon. A- 
quatil. l.r. 


nienfibus Tridentini foli montibus 
confpiciuntur. In nivofis quoque & 
frigidioribusGermaniz partibus ver- 
fantur. Vefcuntur fru&ibus;lacte in- 
primis, quod more porcellorum fu- 
gunt. ldeó fzpe in paftorum cafis 
deprehenduntur. 
pulmentum, panem; pifces & alia 
quzillisobjiciuntut. | Circafeftum 
Nativitatis Dominice terrá effofsá 
dormientes deprehenduntur, necci- 
tius expergifcuntur quàm à folis vel 
igniscaleretefoluti. Levem ob cau- 
fam metu confternantur : indigna- 
bundi ,argutam , fibilahtis fiftulz in- 
ftar,vocem edunt: velaéris mutatio- 
nemprznunciant. Odore funt tam 
gravi , ut vix zftate perferri poffit. 
Nec deeft ipfis ingenium. — Appro: 
pinquante hyeme fenum & paleasin 
latibula convehunt..— LUlrius ftratus 
humifzno oneratur: alii caudà onu- 
ftum ih cryptam perirahunt, Duo 
foramina in uno quoque latibulo pa- 
rare tolemne ipfis eft; per qux in u« 
num locum tendunr; & juxta unum 


libro. Bellonius ipfi tres meatus 
aflignat;unum pro fzcibus, alterum 
prourina , tertium pro fztu. $i 


Clufium fequimur, magnitudine ad clafas ia 


talpam accedit. | Coloris cft fufci 
nereis veftitur.  Villis tegizur den- 
fis & mollibus. Caput pro ratiorie 
reliqui corporis eft parvum: pars fu- 
petior roftri prominula. . Dentes 
quatuor ,in utraque maxilla bini; fed 
ininferiore minores & obtufi. Ocu« 
li vix confpicui. Ri&us lateralon- 
gis cinereis villisobfita. | .Caudara- 
riffimos pilos habet , & offeo quo- 
dam nervo mediam fecundum ]loBgi- 
tudinem fecar. Pofteriores pedes an- 
terioribus funt longiores & magis 
plani; & membrana quadam; prout 
ih palmipedibus cernitur, contegun: 

tur. AdStrymonem & Nilum fre- 

quentiffimi fünt, & ferenis noctibus 
vagantur. Gefnerusin parvulis rivis 

verfari fcribit. Ariftoteles Lufis Ars 

cadiz in fonte quodam. Vefcuntur 

plan- 


4 


t 


Cicurati edunt | preter ventrem , qui pilis ex albo ci- 


Auc. Exo- 
ic. 


Plutarch. 
Sympof.4. 
quaít.ulc. 


Nieremb. 
Hitt. Exod. 
1.9. c.5. 


DE QVADRUPED. 


769 


tis aquaticis ; frugibus , & pifcibus. ' terioribus, quatuor in pofterioribus 


A Magis olim Zoroaftrero fecutis 
mali Dzmonis efle putabantur : fi 
modo de muribus iftis & non teftu- 
dinibus id fumendum eft. In nonnul- 


lis Galliz locis in cibo adhiberi,pro-- 


ditum à quibusdam. De Coyopol/in ita 


Nierembergius; Vocantlndi Coyo- , 


pollin parvum animal ,murismedio- 
cris magnitudine , aut paulo majus, 
caudá veró auriculis& roftro Tlacua- 
tzin fimile: nam caudá &€ pro mani- 
busutitur,& natus matrem,cüm me- 
tuit,ftringitamplexu.Cauda eft cras- 
fior muriná,firmiotQque : venter exal- 
bo pallefcit : auriculz funt trabslu- 
cidz,pedes & crura candida.  Edu- 
cat in arboribus fobolem. Poffecad 
genera Tlacuatzin referri , nifi alicui 
przplaceat pertinere ad mures, aut 
efle fui generis.  Inveniturin mon- 
tibus tepoplanicis, Caterüm cro- 
codili$ quoque cauda pro manu eft, 
illà nimirum arripjunt predam ,bel- 


luas,homines. 


Ámbtofin. 

dé Digit. 

. Vivip.lz. 

€.36. 
Normen. 


E 


CAPUT XVIIL 
De dalpa. 


Nose "Talpa huic animali quod 
defcripturi fumus Latini indide- 
re, feu à Grico 3w7l» inhumo ; quod 
affidua terrx effofhione (feipíam. 
quafi inhumare. videatur : feu quod 


. czcum fit , quod Graci wqao vo- 


| Deferiptio. 


cant : fcu quod fe perpetuó je, 
id eft foveat fub tetra: feu à Chal- 
daico »^o findere , quod terram 
fándat, Grecis dicitur arazaa£ & dar z- 
Al; etd 13 aráv , quód terram ungui- 
bus aíffidué velhcet : Nicocli exa- 
Ap]: Varino etd; , quód terram 
fodiendo evacuct. eiqv» terram ;, & 
eiQer Varinus interpretatur.  Vo- 
laterranus & alii nuperi auctores 
Grzee blactam , 3» $ Qaetev, id eft 
à nocendo vocant , fed perpe- 
ram. JDefcriptionem quód attinet, 
Scaliget muri non valde fimilem 
fcripti. Cerpere latiore & depreffio- 
rc, pedibus quodammodo urfinis,cru- 
ribus brevitfimis;capize butonino. AI- 
bercus quinque digitos in pedibus an- 


habere fcripfit : Gefnerus, quintum 
ira introrfum fpedtare,ut minus cus 
riosé fpe&anti occultetur , reliquit: 
Palma anteriorum pedum lata & 
manui fimilis : Coflusz inter ctura 
antcriora breviffimum & propé riul- 
lum : pili; bteves, denfi; & in tüigte- 
dine fplendentes, — Imferga & Afna- 
tomica li fpeQtes, Dentibui binis & an- 
terius conjundis caret ; fed inftar 
canis & muftelz utrinque ad latera 
fingulos eminentiores haber. — P4/- 
mones cum multis fibris feparatis,nul- 
lo interfe communi principio cohz- 
fentibus,una cum corde; verfusinfe- 
riorem ventrem fitifunt. — Crgra an- 
teriora ex duobus conftant offibus, 
quz in os humeri inferuntur. Sic 
fortius beftia hzc fodit: pofteriora 
crura habent os ; quod paulo in- 
fra genu in alia duo dividitur; 
M. Aurelius Severinus hze de inter- 
nis in talpa mare habet;  Vifcera, 
inquit ; omnia, ficut in aliis quadru- 
pedibus; I. Priterquam; quod nul- 
ium colon , inteftinaque reliqua fe- 


|ré uriiformia ; nullum enim czcum; 


lI. Teffes intró conditi ficut in da- 
fipodis; colore ramen nigto : ne- 
que in loco, qui proxime renibus 
efle folet , fed a laceribus veficz, in 
infima abdominis cavitate. III. ge- 
zes conjuncti proximz venz cavi 
pufilo , five fpatio emulgentium. 
IV; Fel pro corpore majufculum; 
cum eonfpicuis cholidochis. V. Pes 
triculi; janitor lineá quàdam trans- 
verfa , veluti ligatus atque diftin- 
&us. VI. Vaía ferentia fuffulta (fi 
recte memini) ureteris; VIL Larynx; 
qualis in teftudine terreftri ; mu- 
tum enim animal, VIII; Obfervata 
in Zzterga aure duo , malleolus & in« 
eus , miré perpufilli: Os intet me- 
dium duobus aurium offibus egregie 
pumicofum. IX. Proceffus inferioris 
zaxille utrique tres. X. Vera equi» 
dem funt , quz fcribic Plinius de o« 
culis talpz. | Vifuntur enim ipfi in 
fuo loco nigri toti , contecti cute 
pufilli, quale eft femen Pfyllii: nulli 
ipfis ioferti nervi optici , ( quan- 
rum mihi advertere licuit) nec fa 

X tis 


Sevetiti, id 
Zootomia 
Democrit; 


p.ji7. 


170 


tis fcio, num fungi videndi munere 

offint ; non eam folam ob caufam, 

uód te&ti corio funt , verüm quod 
multa eis adhuc defint , quz nc- 
ceflariafunt. Omnino aurem cxi- 
ftimarim , veftigia hzc effe oculo- 
tütm potius , quam oculos vere , in 
quibus ludere voluiffe naturam ap- 
páreat; atque oftendere, non deette 
fibi facultatem oculos finjendi , 
quándo vclit ; auc verius fortafle 
fingimus hzc ipfi. | Rurfus & in alia 
talpa Anno 1617. obfervata hzc: 
Panniculus carmofas totus &c muié 
cominiffüscuti. |Cerebrum prora- 
tione magnuin & bene diftindum 
& exornatum. — Àuriculz non func 
externz ;, interna penitüs abdita, 
cujus officula tria fupra. modum 
perpufilla ; inteftina funiculi fim- 


Lu. plicifimi modo exilia. 1n. Thes- 


falia adeo huius talpis familia- 


HISTORIA NATORALIS 


lis chirurgisinfervit. Mizaldusperi- 
clitarurus an zger moriturus fit, nec 


ne , chelidonium cum talpz corde | 


pulvino zgtotantis fupponit. Canta- 
turum, aut clará voce vociferatürum 
credit, fi convalefcet: fleturum, fin 
minus. Aquái,inquatalpa maduir & 
pilos depofuit; pili reftiruuntur, Ex 
pellibus pileolos confici , memorat 
Agricola. * | 


CAPUT-XIX.« 
De Echino terreffri. 


Chinus,nonabaculeorum hirfu- 

tie, fed potius 3$ £ us dua du Ce 

Ja Tdc &XaY Oc, odgiv o axes (G- ; quód 

ob aculeos teneri non poffit;nomen 

fortituseft. Galenus Acanthionem 
terreftrem vocat; Suidas exeeyofgov, 

porcum fpinis horrentem , »uo, & 


ris , ut fuffoflum ab iis ibi oppi- | xe 5enw: Hefychius doo, pro- 


dum quidam prodiderint. In Or- 


Plia. H.N, chomeno agro; prodente Ariftotele; 


1,8. 0,28, 


Cibu:. 


V[us. 


frequentiflimz vagantur. AtinLe- 
baica nulla funt, nec illatz effodi- 
unt;forté propterfoli duritiem. Lum- 
bricis przcipue vefcuntur: ideó fter- 
coraris & fterquiliniis gaudent. Ab- 
fumunt & omne aliud vermium gc- 
nus,coque deficiente , terram come- 
dunt. Viíi radices herbarum & fru- 
gum,bufonesetiam infeftare. Ex ter- 


pter dorfum ípinis refertum : Ly- 
cophron ab infigni vaframento Nau- 
plium nuncupavit , quod nomen 
Launi Echino marino tribuunt. 
Quidam cum Plinio , Hericem, 
Hericium , & Herinaceum profe- 
runt; necmalé.  Abhororreenim, 
vcl etiam ab bzrendo, quód fru&us 
ejus fpinis adhzreant , hoc animal 
dictum effe videtur. | Eftbellua,ut 
Hermolaus breviter defcripfit ; cu- 


ra pluviis madida , & pucrefcente , ut | niculi magnitudine , aculeis vallata 


plurimum generantur. Necper horz 
fpacium fupra terram vivere pofle di- 
xit Albertus;fedfalso. —Vifumqui- 
dem habent hebetem, fed auditum 
excellentem. Invenitin Medicina & 
alisufum. —Dezsà vivaevulfusden- 
tium dolores fedare credicur.. Pilul- 
lz éx ea cum melle fuba&tz & devo- 
ratzítrumasabfumunt. —Capazinci- 
fum,&cum terra à talpis eruta tufum, 
inque pyxide ftannea in paftillos di- 

eftum , contra omnes colli dolores 
exhibetur. 5azg:/5 pilos reftituit: & 
ad paronychias commendatur. 44- 
eps ad capillorum augmentum fup- 
primendum conducit. Marinellusin 
hoc cafu unguenta quz ex pinguedi- 
netalpz& vefpertilionis componun- 
cur;prafcribir. Cinis in fanandis fiftu- 


pracerquam inore, & pedibus; parte 
inferiori , quam rara lanugo tantum 
operit. - Obfervara in illo: | &Ma- 
feu conglobatores totius corporis. 
Inteffiza zque cratfitudinis , imó ve- 
riustenuitatis quamlongiffimz fine 
czciautaltcerius diftinctione:infum- 
ma;qualia muri. Quin pariaiftorum 
ftercora , parestefticuli, qui proximi 
peni; hiclongiffimus exortusin viam 
caudz compreífus femen emifit, 
muci flavioris imagine. Septipin- 
ne fecyr.  Peni adítites caruncula 
quzdam fubalbidz , racemofz , in 
pinnulas ,diftindz , rupis przru- 
ptz modo , quas pulmonis fibris 
quadantenus affimilare poffis. — Te- 
ffes intus latent, & lumbis affigun- 
tur. Offa quzdam rotunda , quz- 

Meo dam 


f 
1 


Ambrofin. 
de Digit. 
Vivip.l.2. 
€.37- 
Nomen. 


Defcristie, 


Severin. 
Zoot.De- 


mocrit. 
P.hj9- 


dat planiora , acuta alia, alia obtu- 
fa confpiciuntur. Ubique locorum 
reperiuntur , Cretam fi excipias , fi 


Plin.H.N. p]inio credendum. Adannum abs- 


1;9, C247 


Cilia. 


J£lian.H. 


A.la6 €. 69 


Aiiftot. H. cederc;ut Ariftorcles reliquit ; dum 


' Capitür:; urinam/, eujus contactu 


A.l:o:c.6 


Vus 


' riam adfert. 


que cibo durare pofle;ícripfit Arifto- 
teles. Pomis vero & uvisutplurimum 
victitat ; qux decuffa & fpinis infixa 
ad latibulum defert, Lac etiam & 
vinum in dibus potare animad ver- 
fum. ^Inimicitias gerit,cum ürfo,lu- 
po,vulpe,vipera,& potamogeto her- 
ba. Inorbemcolligi, & quafi mor- 
tuum jacere , fimul atque vel canum 
latratum fenfit , vel ferarum odo- 
'rem vel venatorum acceffam; cubi- 
lia ad Aquilonis & Auftri vicifficu: 
dinem commutare i & fi.doimi ala- 
tur; pto ventorum flatu modó ad 
-hünc; modó ad illam parietem. ac. 


fpin£ dorfi decidunt; emittere ; hü- 
mano denique tité congredi;ad na- 
türam ipfius fpectac 
quosdam fuilluserinaceus in cibum: 
íed nifi bené apparetur , ftrangu- 
Ideó: unico ictu ma- 


JDE QVADRUPED. 


Venit apud | | 


I7I 
num doloribus aqua intercute & a- 
lis.  Fimus recens cum fandaracho, 
aceto, & pice liquida , luxum capil- 
lorum cohiber. | Corzzz cum fpinis 
olimad extergenda veftimenta adhi. 


bebatur. Diftinguitur in Suillum;qui Diférenta. 


roftrum fui fimile habet; & Cazigus, 
quicanis. .« Ex eodem infignis fztor 
exhalat. In Brafilia ut Jefuita qui- 
dam apud Majolum habet , animal 
Echino fimile vagatur , cujus feta 
przlongz coloris pallidi & infummi: 
tate nigre;valdé aculeatz crant. Mi- 
ruminillisnaturarecondidit. QCui-. 
cunque enim cufpis ejus. admove- 
tür;eriam abanimante revulía,illam; 
& przcipué carnem penetrat: expe- 
rimentoQ; compertum eft; hujusmo: 
di aculeuim , unius noctis intervallo 
craffitimo cotio admotumjillud;per- 
inde ac effer manu heminis impul. 
fum;penettafle. 


CAPUT XX. 
De Hyfirice. 


qeouososouin geneti adfcribit Hy- Ambrofis: 

ftricem ; Plinius ; ZElianus & Op- ve Digi 
pianus. Grzcisvsep£ vsgiy0 , & Urol Lut jns 
vsejylg nuncupatur ; à 9e & vefine | Nomen. 
dubio. Plinius foeminino genere 


&andum , & vaíi urinz expur- 
gandum quidam cenfuete;. | Menfe 
Augufto ob pabuli copiam funt 
pinguiores, Durantes cum multis 
aromatibus in artocreate €oquit : 


Gefnerus in aceto & vino fervefa- 
cit , deinde lardo & caryephyllis di: 
ftin&am,in veru torret... 1n Medi« 
cina multum adfert emolumenti. 
Hepar renum vitiis miro eft auxilio. 
Felle. contaétz verrucx ficcantur. 
Liem affatus & pulverizatus efhica- 
ciffimo eft lienofis remedio. ^ Care 
ad prohibendum abortum praícri- 
bitur. - Eadem ; unico i&u mactati 
Ítranguria laboranti commode fu- 
ipenditur, Exficcata plica laboran- 
tibusexhibetur. | 44jpe inautumno 
capti Poloni in codem morbo utun- 
tur. Idem in lithiafi infigném habet 
przrogativam. Sazguims haud fper- 
nendus eft in lapide veficz, renum, 
& ardore urinz ufus. — Cihis cozzba- 
fli cum adipe uríino capillis deco- 
rem reflitait. Eodem ad przcaven- 
dum abortum cum olco pro unguine 
multiutuntur. Adhibeturideminre- 


| 
| 


effétt, mafculino Oppianus. Qui- 
dam fub müris Africani Plauto veni- 
re crediderunt ; quód frequens in 


Africa effeperhibeatur. —lüdorus à p,z,, 


ftridore quem aculei in motu ani- 
inális excitant, deducit, & fine afpi- 
ratione fcribit. Claudianus eum ita 
defcripfir. 


-—— os lotigius illi 
Aflimilat porcum,mentitz cor- 
|, nuafetz 
Sutfnma fronte rigent;oculis ru- 

bet igneusardor, 
Parva fub hirfaco catuli veftigia 
dorfo. | 

At fi Agricolz attemdimus , habet 

Hyftrix osleporinofimile,Zezzes qua: 

tuorlongos, duos in fuperiore toti- 

dem in inferiore parte, aures huma- 
nis fimiles ::peder anteriores pedi- 
bus Taxi, pofteriores urfi affimulan- 
tur.Dorfo & lateripus fpinz bicolores, 
Xa par- 


Locus; 


172 
partim albz partim nigra infunt , & 
aliquàndo. ad duorum vel trium 
palmorum longitudinem accedunt, 
quas animál, ut pavo caudam , eri- 
gere poteft. Ingreffurus in caver- 
nam,erectas dimittit. Solinusin ZE- 
thiopia frequeicriffimós vagari fcri- 
bit: quamvis in tóta Africa & India 
inveniantur; Habentur & in Italia; | 
fcdin Galliarzarg. In Galxciarepe- 
riri ; Compoftellani Bsesriu E. 
teftantut, qüieorüm aculeos in pileis | 
deferunt. In duinetis autem & ve- 


Cibus. pribus làrént: Fidlitast poris, rapis; 


Agricola 
de Animal. 


pyris; paftinacis; & pane comminu: 


fabterra-. to: bibunt aquám; fed vino mistam 


neis. 


Natura, 


Vus. 


avidiffimé; —Aculeos terisá cure ifi 
hoftem ejaculari ; unde forté. fa- | 
gittandi ars; & nomen exm62s5 de- 
Óitinato i&u ferire ; no&u magis 
quàm interdiu ad paícua progre- 
di; hyeme in cavernis latere ; tot | 
dies quot uría in utero gerere ; à , 
natura obtinuit. Nec huic gula 
pepercit. Commendatur enitn ii 
epularum magnificeritia: — Appara- 
tum vide apud Ambrofinüri ex Sca- 
pio. In Medicina videtur iisdem affe- 
&ibus cenducere quibus etinaceus; 
Mulieres ad difcrimitiandos capillos 
aculeis eorum potius quàmi acubus 
utuntut. Pliniuscxiisdeim denrifcal- 
pia ad roborandos dentes conficit. : 


Differemis. Circa Differentiis nihil fere occurrit. | 


uidam in Marinum & Terreítrem 
diftinguunt, & dentálium pro marini 
aculeis vénditát; fed nimis audacter. 
Nemoenitüiaüthorunimariri memi. 
nit.Referrihuc poteft incertz nature 
animal;quod Cardanus Anno 1550. 
Papiz vidit; Magnitudine erat vul- 
pis, ridü leporino; dentibus promi- 
nentibusad inftar fciuri; oculisnigris 
& ferpentinis ; comá hircinz barba 
fimillimá ; quz à capitead collum fe- 
rebatur , cum pedibus anterioribus 
taxi , pofterioribus urfi; auribusin fi- 
gura humanis ; cum fpinis feré centü 
more hyítricis, quarum quzdam in a- 
pice curvabantur, alioquinimmobi- 
les, & in motu animalis ftrepitum e- 
dentes.Caudaanimalis eratanferina, 
cujusplumz paulatim infpinas dege- 
nerabant. | Voxíubobícura &rauca 


t 


HISTORIA NATURALIS 


quafi latrantis canis: canesque odio 
profequebatur.Forté exhyftricealia- 
que bcítia natum erat. 


CAPUT XXI 


. DeTato , feu Echino Bra- 
füiano. — 
"[ Acimibierembergiü verbis de- 
* fcribemus.Cataphra&um,inquit 
ifte quoddam animal Indiarum varie 
appellatum invenio. Hispani nuncu- 
pant A4rzzadillo. Lufitani $zeubertade. 
Itáli Bardato: ThevetusBrafilicono- 
mine 72744 ; Maphzus Tatéfjam, Ges- 
nerus T4/um ; nova Hispania CAir- 
qvinchum , alicubi Caffamin 5 aliis In- 
dis Ajatochtli dicitür, hoc eft;cunicu- 
lus: cucüurbitalis ; fpecubus. enim, 


Nieremb. | 
Hifl. Exod. 
s 


quemadmodum éuniculus conditur.. 
Una no&e fpacium leucz excavats: 


quare nifi ligetur , nullibi fe inclu- 
di patiens , perfodit usquequo ex- 
tta domum & oppida erergat. . Va- 
tiz funt fpecies horum loticatorum: 
mihi omnium : mirabilior ajatocht- 
lüs , cujus & rarior mentio & fleri- 
lior, quareillum przfertim narrabo. 
Durisiatmatut laminis , quas ipíe 
vidi. Canis Melitenífis eft magnitu- 
dine. Pedes eiíuis parvuli, roftrum- 
que fed oblongum & gracile. Arma- 
tur undique crufti, militari & cata- 
phracto equo perfimili , in laminas 
conhexasatq; mobiles divifa , quibus 
fe convolvit atq; undiqitegit. Auri- 
culz murinz , fed longiores ; nimis 
graciles. Cauda cjus eft longa,teres, 
geniculata , eodemque modo lami- 
nis cruftatis circumvallata. Venter 
candet, ac pelle operitur rnolli,hu- 
mahz haud diffimili , longiufculis 
exilibus,acraris pilis veftita.. Formi- 
cásvenatur. ^Cubatíupinus,atque 


| cauda ori admota, qua rectà proce- 


dentes formicz incidunt in infi- 
dias, & cibum deludenti fuggerunt. 
Antonius Herrera addit , lotio pro- 
prio implere lacunam fuper ven- 
trem inter cruftas fuas, fic formicas, 


humore obftaute,per caudam proce- 


dereusqueados. Cum fugit,in prz- 
ceps caput caudamq; ventriapplicat, 
ac 


6.6, 


DE QVADRUPED. 12 


actucetur cru(tá,& fcfe in fpiram con- | denti. Ejusdem verb ei formecum equo 
volvensrotat. Quod fi pertinacius undig armis munito ,cantcula autem vul- 
quispiam infectari perfeveret ,femet | gari zzagzitudine. — Non eit animal no- 
in venatorem contorquet ; ut haud | xiszs; domicilium, habet ín terrenis tu- 
raró , validé tundens dorfo fuo pe- | mulis ,pedibusq, terram egerendo ,fua lati- 
&us hominis exanimat. — Verfatur | bula fodit cuniculorum inflar. Capiutitur 
in uliginofis lacubus. Lumbtius, pi- | bac animalia retibus cj baliflus ; petita oc- 
fcibusac vermiculis veícitur, & qui- | ciduntur ,inagnü utem ex parte fegaentis 
busdam arborum baccis & pomis: | fezzpore, quaudo flipulu aduruttar jail à- 
Caro impense pinguis, dulcis, ac pi- | gricelunturjit gramen producant ia boum 
tuofi alimenti , & cxeremientis re- | e? animantium pabulum. Aliquoties me 
dundans. Utcbantur caudá afiti- | poc animali ve[et corrigit , ác fan? melioris 
qui ad eas , quas Zebrataria$ vocatit; | faporzs quam bados , c falubrem cibutn effe 
(quarum apud illos ufus frequens) | comiperiébamm. — Cateruim fi hà ániinalia 
muniendas. 'Crufta mülts rebus | /z i5 Provinciis Confpecfa fulffent ,in quiz 
utilis, tum ad bellieos ufus, tum ad | /4i equos undig; arzoafüra imuniendi coá- 
pacem opportunis; Ajurit illius eru- Juetudo originem fumpfít; e bujtis dnimá- 
ftam tritam ; ac draclimz. üniüs | //s affetfu exemplar defuimptum opinari 
pondere intrà fümptam ; évocato | quz poffet. Cum alii Au&otes Oviedo 
fadore magnopere conferre morbo | refragefitur , aliud gezis armatorasis 
Gallico eurando. Invenitur locis | quàmillecogitánt. Diverfa, qux de 
calentibus lacuftribus & uliginofis. | loricato animali feu tato narrantur, 
Duz apud Lucatanenfes lorum ani- | de diverfis fpeciebus, pro diverfita- 
malium funt differentiz. Quadam |cé proviticiarum accipienda funt: 
innoxia & gratitfimi alimenti funt; | Sic Monardes prodit ; nümqüuam vi- 
alia noxia & venenata , ut vomi- | fum edere ; ideoque fub terra dun- 
tu ac flatu alvi citato fyncopéri in- | raxat; & €x ipía terta ali: Gefne- 
ducant , tandem interimant. ^ An- | rus contrà ; licet perpáüca ; de illo 
tidotum eft oleurn olivarum , ni(i | ait; allatutii in Galham feminibus & 


'. virus irnivaluetit, fruftranea tunc re- | frudtibus vifum vefci:. Neutrumre- 


media, Sifortaffe aliqua juverint; | futo ; cüm de diverfis loqui poffint. 
diffluunt fuperftitibus capilli ; lan- ' Agnoverunt quoque tria genera ho- 
guet color,marcent vites. * Diftiti- | rum artmatotum Jacobus Plateau & 
guunturteftatum fcu lamimarum nu- | Clufius : unum breviffimz caüdz; 
mero. ÍnnoxiaoGonis; noxía fenis| quod fic defcribit : Eabeba? ferro id 
conftant. lrtiocta ctiam cox ,ofle | azizal peasó unius c quatuor unciarum 
carent, & macülis rubeis circa ven- | longitudinem ,corpori vérb ambitus éya£ 
tremdiftinguüntur, Fftautemhoc | quatuordecim unciarum , binis videlicet 
animal viperis , quz fono quodam | winore lonéitudine. Ejus fegpien drum 
perfttepunt tam charum & amicum, C teflacenm ,fulginoficoloris  quemforte 
ut eodem foramine , fine altetutrius | vezuffaté e$ manuum. fratfatione con- 
injuria condantur. Primurn illud traxerat , quàdammodo zeffellatum. A 
genus videtur defcripfiffe Confal- | coa ad »zediuim corpus ; quafi orbicilata 
vus- Ferdinandus Oviedus hac fen- | fewre zeffellis varie. picfis diffintfuus, 
tentia. KeraQegxrQ-  frve undique ar- | medio autem corpore ternis ofdinibus qua- 
mis munitus , atimal est afpetiu admira- | drangularium | teffellarum. ari? etiam 
bili, valde diverfum ab iis qua aut in Hi- | pléfurarum infignitum. — Poffréma fég- 
ffanià , aut im alis Europa. vegionibus | mints pars fimilibus orbibus diftintta e- 
conpiciumtur. — Quadrupes est. animal, rat ,qualibuspars anterior. Totum etiam 
totumque corpus cum cauda corio tecfum | caput. ad mares usque Jeemilibus téffis te- 
habet frmili cortici lacerti , de quoinfra fa- | fum. Aures patentiares, nec adeo smauca- 
mus diéturi. ( crocodilum. Americanum | natas babebat. — Cauda byewis erat , duo- 
intelligit ) coloris inter album £j cineri- | bus digiti humani extremis articulis nou 
ceum mixti, ad album tamen magts acce- | enajor, t0taetiam orbicularis te[fells tedza. 

l3 Fen- 


I4 
ventrem nulla cruflà teitum fuiffe , fed 
villis duntaxat obfitum , pictura repra- 
fentabat , quemadmodum etiam crurum 
polleriorem partem,atque guttur e$ zares. 
Pofleriores pedes ternis digitis , cj calcari 
jraditos fuffe pictura fidem faciebat : an- 
feriorés ero duntaxat binis e£ calcari, 
vifi à pictore fucrint pratermi[ft : peuem 
fatis longum cb exertum babebar. — Ne- 
fio an buic defét virtus quam de Arma- 
dillo ; feue tato caudato Monardus dixit. 


HISTORIA NATURALIS 


* 


xd ULUS Ill. 
De Q vadrupedibus Do- 
meflicis. : | 
/ CAPUT PRIMUM. 
Di Cane. 


r4 


Precipuam ejus vim ip cauda officulo effe : 
cujus in tenuifffmum pulverem vedacti 
pilulas coufecfa magnitudine capitis avvi- 
cule , atque auri indita y dolorem ejus fe- 


| Antum de Semiferis , fequuntüt Ambrofia; 

Domeflica, Canis nempe & Felas.Ca- depuE 

: i | ip.l3. | 
2i voxolim Canes ut plebes, trabes, |," j 


pronunciabatur, venitque fiVarroni Nemen. 


dares Et tinnitum etiam cum exiqua fur- 
ditate conjyunétum curare traditur. Cer- 
£2 dolorem fedare y frequenti experientia 
probatum eif. Adjicio altum Chir. 
qvinchi, quod audivi ab his, qui pri- 
mum fama , deinde vifu acceperunt. 
Teftesoculatificreferunt | Pluen- 
te ccelo fupinus jacet: in ventre qui 
exermis eft; colligit aquam conten- 
tam inter cruftas laterum ; lic per 
durat transacto imbre fermé diem 
integrum ; donec occurrat incaute 
cervus fitibundus , qui accedens ad 
potum,immergit buccam;tunc clau- 
dit fe Chzravinchus , labra & nares 


attendimus, à canore latratus, quód 
voce figna edete foleant. Grzcis ve- 
teribus dicitur 2/», & in obliquo ca- 
fü auv26 5 ine dubio pd. TO XJ» ; amos 
feu quód pronioresfint in Venerem: 
ícu.quód animal fit Qacdéarevov, Mo- 
dernis vocatur oxé (9 nomine forté 
à Scylax detorto. /. Aliis vAexzug la- 
ttator , à voce quam edit: nec non 
dxai9ic apud Hefychium & Suidam; 
«pd T) eixx ew , quód cauda notis 

landiatur. 
quod addamus.  Notiffimum  ut- 
pote animaleft. In Cane fe&a fe- 
quentia obfervata fant Severino,quae 


Deftcriptionem non. eft peferiptio, 


M. Aute]. 


; £4 1212 TUNE vi.  SeYerMi. 
comprehendens cervi. . Hie difcur- | ejusdem verbis exponemus. JZf£erusy. omis 


rit hinc inde : nunquam laxat pre- | inquit, bicornis, cervice brevitate & Democtir. 
dam chirqvinchus, donec fatizatam | anguftia medio digito refpondente. Pos. 
interimat anguftiz fpiritus. Aftum | Cornualata, quantum manus cape- 
quoque erinaceorum haber;in cru- | rec,longitüdinemajori,quam palma- 

ftis fuisfe, dum timet;conglobat, nec | ri communi menfura;craffitudine u- 

nifi ad ignesrelaxatur. | Conchulis| bique zquali cireumvoluta autem 

hujus animalis utuntur Indi in male- | implicigyro;inonanfra&uofavelcel- — - 
ficis,przcipué ad explorandos & pu. |lulata, ucifbillus. Ferunturextrema 
niendosfures. "Tanguntprius cum | cornuum usq; adrenes colligata ve 
concha terram à fure calcatam five | nis,quzaducerum veniunt, & tefti-. 
aliud quicquid ille attigerit: implent | busipíi incumbentibus per membra: 


màxillam potione quam chicham 
vocant : tympanis deinde cireum- 
fonant , concha interim fponte fub- 
fultante & tripudiante. Hoc vene- 
ficio notatur vultus furis puftula in 


nam.Adoftium primum cervicis vifi- 
tur corpus quod dum mole,figura at- 
que colore refcrens caput limacis ex- 
ertum à fua cochlea.Impofitusin hu- 
jus os ftylusferreusnon eftadmiffus, 


genisquz per utranque maxillam |nifi poftquam eft diffe&us parüm. 


ferperet, nifi maleficium 
diligenter diffol- 
vatur. i 


e ug 


EN tuor, 
/ 
us í ^ e" 
Y E 
LI 
& ud clu M M on 


Diffe&o utero inventi funt involuti 


allantoides, amnion : fed priora vix 
dividi peffunt;adeó funt annexa, ad- 
có funt tenuis fubftantiz: In dextro 
cornu catuli quinque;in finiftro qua- 


S 


|fartus,involucra autemtria,chorion, . 


Cani Ind: "dro 


Canis Venatorius lag bund : 
Windfgicl J 


DE QYADRUPED. 


tuor, finguli fuis involucris conten- 
ti, chorion unicuique per medium ; 
transverfim pofitx zonz lata duo- 
rum digitorum , diftindz lineis atris 
ab extremo , & tubrá in medio: fin- 
gulz autem fanguinem fufum co- 
lore fibi refpondentem reprafen- 
tant. Orentum veluti faccus , qui 
integit inteflina fuperiora ; nafci- 
cur ejus pars fuperior € fundo ven- 
triculi per mediam ipfius lineam 
torum ambiens ; fimpliciter & pars 
pofterior quz inferitur in lienem 
&inpanctcas.  Pazcrezs autem fta. 
tim apparet poft exotcum duodeni, 
illigatum huic & venz portz. — Pe- 
za porta mittit triplicem ramum ad 
conterminas partes mefentericum, 
coliacum , fplenicum. — Coelíacus 
excurrit partem ventriculi conca- 
vam. Splenicus mittit fuperné ra- 
mum ad . ixriculum parte hujus 
corvexà per mediam lineaím , us- 
que quo fuperius ventriculi os per- 
tingat. Ligatus eft /p/ez diaphra- 
gmati per mediam membranam plus 
digito latam , & ventriculo per o- 
mentur : Haber fplen figuram pro- 
pé pedis amplé calceati, — Colum iz- 
zeflinum nullum , redi finis partem 
accipit czcum , cujus figura ve- 
luti involuti , quod explicatum. 
longitudine eít medii digiti. Ad 
finem recti interne -va/vs[a una. 
infignis ; altera in czci principio 
fed minor. ewm parte inferio- 
re valdé corrugatum : Ab aorta 
furfum convolutus ad cava he- 
patis plexus arteriarum , qui ap- 
propinquat pancreati , attradtum 
hoc attrahit hepar & fuperiora. 
vifcera. Supra os fuperius ven- 
triculi glandulz dux , major & 
durior dextra quam finiflra , am- 
bz íucculentz humidiores. —Saz- 
gw canis ater valde , propter ad- 
uftionem quippe. Ad finem /iz- 
gue inferitur mufculus teres de- 
Ícendens per mediam ipfus li- 
neam.  c4Awricula cordis dextra du- 
plo major quam finiftra. In cra- 
nii parte tum dextra , tum fipi- 
ftra , quas integunr mufculi tem- 
porales ; nulla apparet involvens 


—  ———— M — M UNA. 9 —— ——ÀMá 


I7) 
membrana, preterquam ea , quz 
propria muículorum eft : in aliis 
vero cranii partibus manifefta ap- 
paret. n radice lingue utrinque 
eft glandula parva & producta 
obliquo (iu. Circuli arrerig a. 
fperz transverfim pofiti, non fi. 
cut in fue obliqui. . Canis cere- 
brum majus quam fuis. Inverfo 
cerebro patuere proceffus mam- 
millares & ípinalis: medullz ini- 
tium , per quorum medium facta 
fectione profundiori patuerunt duo 
ductus patvi , alter , qui à patte 
mammillarum per rectam lineam 
tendit ad finem usque cercbelli, 
alter pauló citetius fuperné po- 
fitus huic oblique. De cztero, 
pedes canum anteriores in quinque 
digitos, pofteriores in quaternos di- 
ftin&i funt: faeminarum venter , du- 
plici mammarum ordine, ia utroque 
Ícilicet latere, exornaátur. Albertus 
etiam generofi canis imas rares, ro- 
cundas, folidas, & feré obtufasobfer- 
vat. Áriftoteles veró & ZElianus cal- 


vat futuris carere affeverarünt. Ga. Galen. de 
lenus deniq; mufculos temporales in ufa pare 


canibus veluti in lupis & lconibusro- " 


buftiffimos obfetvavit; quódin fran- 
gendis offibus maxillas exercere fo- 
leant. De Loco hoctantum pono;nul- 
los in Brafilia ance Vilagagnonis ex- 
peditionem fuiffe , i Lerio credimus: 
fi Textori , Sigaron Arabiz infulam 
non ingtedi; ingreífos, vagari donec 
pereant. Ieuoayo funt: nec vel à pi- 
Ícibus; vel à cadaveribus abftinent; 
quod primum Balbus in itinerario 
prodidit. A carne camen fuz fpeciei, 
ut& fulmineictisabhorrent. Gramen 
etiam comedunt ,ífed medelz gratiá. 
Fraxinifructu abftinent, quód verte- 
brz coxarum dolorem inde incurràác, 
Potione vini vel aquz ardentis de- 
mentantur, & divagantur, donec va- 
por evanuerit. 
Semper eiscoitüm opportunum: Tar. 
divus tamen verisinitium , rarius au- 


LI | * . Ld 
tumni tempus congrediendoidoncü, 


»11.C.9. 


Locsss. 


De Gezeratiogenota. Generatio. 


fcripfit. Cocuntadannutn duodeci- Arifter. H; 


mum & implentur: fed (zpé poft no- 
vem funt inutiles. Degenerant;fi an- 
nui venere utantur : fi quarto anno; 

gene- 


A.]. j. c.14» 


A riftar. H. 
A.l.18.023. 


Ariftot. H. 
A.].5.c.14. 


Plin, H. N. 
1,8,c.40. 


tes, 


Vox. 


I7Ó 


generefiores producunt. Quatuor- 
decem dierum fpacio vel circiter li- 
bidine tenentur; & poft fextum men- 
fem à partu marem iterum appetunt. 
Dum turgefcere incipiunt , faeminz 
genitale prominet & humefcit. Con- 
grediuntur autem & cum aliis ani- 
mantibus; ut cum lupis in Cyrenenfi 
agro,undenati Crocutz : cum]eoni- 
bus,undeLeontomiges: cum Cafto- 
ribusunde Caftorides;cum vulpibus 
unde Alopecídes. Averfam exercent 
Vencrem & cohzrent; Ferunt dies 
fexaginta;quedam fexaginta tres. Pa- 
riunt duodecem:aliquando & fexde- 
cem. Viía Bononiz leporaria,quz fe- 
ptendecem enixaeft; Albertus veró 
prodit,fe. exillorum genere qui Ma- 
ftini dicuntur,vidiffe;qua primo par- 
tu novendecem, altero octodecem; 
tertio tredecem dediffe: Quz mu- 
lieribus in deliciis, fingulos feré eni- 
cuntut catellos. Primum mares pare- 
re, & in czteris fzturis altérnare ex 
Plinio dicuntur, dum modotémpore 
opportuno congreffus fiat: primusq; 
catulus,inlucem prodies, fecundum 
nofiullos patrem refert:cateri,ut ca- 
fus tuleritnafcuntur. Gighuntczcos, 
& quo largiore aluntur lacte; eó tar- 
diorem vifum accipiunt: non tamen 
unquam ante vicefimü primum dié, 
necantefeptimum.Q uidam tradunt, 
fiunusgignatur, nono die cernere; fi 
gemini,decimo. Idemque in fingulis 
adjici,totidemq; effe carditatis ad lu- 
cem dies:quod tamen nondum expe- 
rientia demonftravit Lacante diebus 
quinq; quàm pariant habér magnáex 
parte:quibusdam quatuot diebusan. 
ticipat. Craffiusid quàm ceterorum 
animalium;f(crofam & leporem fi ex« 
ceperis,Non excedütannum decimü 
quartum cornuniter : quamvis quida 
ad vigefimum fecundum afcéderint. 
Laconici;inquit Plinius, annos decé, 
foemina duodecem , cztera veró ca- 
numgenera quindecé vivunt. Junio- 
ribus albiffimi funt dentes, & vox a- 
cuta:feniorib9 hebetes,crocei, & vox 
craffior.P'acem authores varié expres- 
fere.Latrare& baubare dicütur com-. 
muniter: xvce» Grzcis catuli,/Aexrev 
adulti:A£ e» dum bibüt: »v(«egrun- 


HISTORIA NATURALIS 


nire, dum queruntur autblandiátut: 
vxv(a»; canire & catullire, dum libidi- 
neferuntur: oesrwcéi» quando latrant 
antequam feram inveneririt:Zezedev, 


quandoirtitantur. De Azzipathia hz C atgripatbia: 


pauca fufficianr. Metuerehyenamin , 
tantum,ut ejusumbra,fi Plinio & So- 
lino ctedédum,eos obmutefcere co- 
gat: Crocodilos in cantü,ut fecus Ni- 
lum currendo;aquam ejus;etiam fiti» 
bundilambant, Cum lupiseam cole- 
reinimicitiam,;ut vel ideóPorta pelle 
lupifufpenfam fuper demorfüm à ca- 
nerabido, aque timorem amoliti di- 
xerit. Abotide metui,quód tarda & 
humili volatu utatur. JAbhorrere 
quosdam à quibusdam. Blondi canis 
gallinarü carné ne attingebat quidé. 
Aliioffaavium fylveftrium refpuunt. 
Olim intemplü Herculis victoris nó 
ingrediebantur;feuobodorem clave 
inlimine pofitz , feu obrem aliquam 
invifam fub foliofepultam. Nonnulli 
ad cithara pulfum miferabiliter ge- 
munt:ad clangorem tubarum ululát: 
in displofione bombardarü longiffi- 
méaufugiunt, Quantusintereos & 
homincs (zpe fit cófenfus, in Íequen- 
tibus audiemus, Ad Nazura$ canum 
pertinet,quód citó iram cócipiant,& 
ideo obunicurm os diutius inter fe di- 
gladientur : quód domos vigilias a- 
gendo cuftodiant: ob fomni lzvita- 
tem facilé excitentur: cum mulieri- 
bus aliquando Veneris confuetudiné 
habeant, & palam congrediantur,un- 
de à Spartanis templis arcebaritur. 
lidem odorum differentias nobis in- 
cognitas fentiunt:pofteriora odoran- 
tur, quod cum fagaccs fint, tefte Pli- 
nio,qualitates habitudinum corporis 
odore cognofcant. Capitibusad terrá 
demiffisodoré trahendoinvefliganr, 
& ideó primi aéris infecti halitü hau- . 
riunt, Auditupollent: quarto etatis. 
meníe dentes caninos mutant, & hy 
bernum pilum amittunt. Si ftomachi 


gravedinelaboréc; gramen vorát.Fa- 


cilé abortiunt,fi mas,ex quo cócepe- 


Natura, 


re,occidatur. /zgezte& memoriá polle- Ingenium 


re,docilesq:effc , multa ceftatur exé- 


pla.IlleapudPlatarchum,tot lapillos 


in olláolearia injecit,donecintume- 
fc&te olco illud lábere poffet.-Itinera 
.quam- 


€^ alia. 


ous Leporari, 


—— 


^ 
^ 

ro 
d 

* 
; 


x 
e 
s 
I 
^, 
boc 
tt 
Pe 


I 
"o 
"e. 


2 
Posh und ; 


Da : : 3 
Sv, 


SENS 


Canes , Hunde . 


N 


Tab:uxx 


Plin.H,N. 
: 1,8. c.40, 
; ] 


tem. 


DE QUADRUPEDIB 


177 


quamvis longa meminere : nec ulli. graffatore defendit. Item Coelium 
przterhomini memoria major. Qui- | fenatorem xgtum , Placentiz ab ar- 


dam Venctiisin medio foro fuü Do- 
minum poft triennium agnovit : U- 
lyffis poft viginti annos. In Theatrum 
Marcelli fpe&tante Vefpafiano intro- 
du&us fuit, in omnibus faltationibus 
inflructus, & qui zgritudinem bellé 
fimulare noviffet. Nam poft figna 
contracti doloris, tanquam mortuus 
concidebat, atque huc & illuc fe tra- 
hipatiebatur; mox tanquam ex pro- 
fundo fomno experrectus, fefe mo- 
vebat. Francifcus Marchio Mantux 
per morbum mutus , canem ita in- 
ftruxérat , utad fuos nutus, quemli- 
betaulicorum vocaret. Coram]Jufti- 
niano Imperatore, fpectante populo, 
alius, annulos fpe&tatorum ab hero 
confufosita cognovit, ut unicuique 
fuumredderet. Quispauper vel di- 
ves, meretrixautvidua quz effer ro- 
gatus, veftecujusq; oreapprehenfa, 
demon(trabar. De FiZelizate erga he- 
rosita Plinivs. Pugoatle adverfusla- 
trones canem pro Domino accepi- 
mus, confectumque plagis corpore 
nonreceftitle volucres & feras abige- 
Ab alio in Epiro agnitum in 


. conventu percuflorem Domini la- 


niatu & latratu coactum fateri fce- 


lus, Garamantum Regem canes du- 


centiab exilio reduxere preliati con- 
trarcfiftéces,pror ter bella Colopho- 
nii, itemq; Caftabalenfes, cohortes 
canumbhabuere:ez primz dimicabár 
inacienunquam detrectantes. Hzc 
erant fidiffima auxilia,nec ftipendio- 
rü indiga. Canesdefendere Cimbris 
czfis domus corum plauftris impofr- 
tas. CanisJafone Lycio interfe&o, 
cibum capere noluit,inediáque con- 
fumptus eft. Is vero; cui nomen Hir- 
cani reddidit Duris , accenío Regis 
Lyfimachirogo,injecit fe lammze: fi- 
militerque Hieronis regis. Memorat 
PyrrhumGelonis tyranni canemPhi- 
liftus. Memoratur & Nicomedis Di- 
thynixz Regis, uxore ejus Conángi 
lacerata propter laíciviorem cum 
maritojocum. Apud vos Volcatium 
nobilem;qui Cefelinum juscivile do- 
cuit, afturconeé füburbanoredeun- 
tem, cum advefpetavillet , canis à 


| 


matisoppreflum : nec prius ille vul- 
neratus eft, quam canc interempto. 
Sed füper omnia in noftro xvo adis 
populi Romani teftatum. Appio Ju 
nio& P:Silio Coss .cumanimadver- 
teretut ex caufa Neronis Germanici 
filiiin T.Sabinum, & fervitia ejus, u- 
nius exhis canem nécà catcereabigi 
potuiffe; necà corpore receffiffe, ab- 
je&o ingradibusgemoniis matos c- 
dentem ululatus, magna populi R o- 
mani corona circumt!tante : ex qua 
cum quidam ei cibum objecifler, ad 
os defuná&ituliffe.Innatavitidem ca. 
daverein Tiberim abje&o fuftentare 
conatus effufa multitudine ad fpe- 
&andum animalis fidem. — Hucille 
pertiriet, qui Domini fui occiforem 
& prodidit & jugulavit: ut & Corfus 
ille, quinon citius enc&i frigore heri 
corpus auferre familiariffimis etiam 
permifit, quàm perimeretur. Nihil 
interim de illis dicam , qui cum heris 
cremari vel fepeliri voluerünt:qualis 
Poli Tragcedi, Pyrrhi, & Theodori 
erat. Eupolidis Poétz Comici canem 
poft cius mortem; vitam inediá fini- 


Scalig.E» 


€1C,202; 


Áthes. H; 
À41.7.6.33» 


viffe; Jafonis Lycii capere cibum no-. 


luifle ; Darium , ultimum Perfarum 
Monarchlnam folum comitem ad mor- 
cem habuitfe, Xantippi, navigantem 
herum eo ufquefecutum, donecna- 
tando periiflet; Hiftorici prodidere. 
Á carnium caninarum ufu , omnes 
feré moratiores gentes abhorrent ; 
nifi neceffitas urgeat. Populi Senegz 
eis vefcütür, fi Cadamufto credimus: 
incolz Guinez,fialiis. Galenus non- 
nullas gentes ca(tratis vefci fcripfit. 
In Medicizamaximi eft ufus. Caíva in 
pulverem reda&a, teftium tumores 
refolvit. Cerebrum fracta offa refti- 
tuit, fiinftar emplaftri fuperponaacur. 
Dente maximo [i « ingivz fcarificen- 
tur, dolor dentium tollitur. Longifli- 
mus nigti canis, quartaná laboranti- 
busappenditur. Caninus canis rabidi 
exemtus & in aluta appenfus, rabiem 
compefcit. Ceagnluz in vino diffolu- 
tum, colicos dolotesfedat; in aceto, 
hydropicis propinatur. Pervomitü, 
hydropicorum ventribus füper im- 

poft- 


Vfusin Cá 
bns. 


Galen, Í. 5. 
de Alim. 
facult, 1l, 2, 
Vfus in Mes 
diciná. 


TAS 7 


tuscducit.. Hepar rabidi affatum, fin- 
gulare eft in rabie remedium. | Fel 
cum melle ad ulcerainterna adhibe- 
tut, Liegemrecenter exemtum, Mar- 
cellus regionilienis applicat. Saegius 
partibus à rabido cane percuffis, ma- 
gno eftadjumento. Pizguedoad men- 
tem Acículapii , podagrálaborantes 
fublevat. Adipe catuli variiin cicatri- 
cibus & maculis faciei auferendis, 
Plinius utitur. Lacin mitigando ocu- 
lorum dolore adhibetur. | Eodem 
Sextus cingivas infantium affidué li- 
nit. Potum,foetus mortuos expellit. 
Lotium, pilos & verrucas aufert: cum 
nitro miftumlepram abftergit. Szer- 
eorum pulvisinangina, dyfenteria, & 
ulceribus inveteratis commendatur, 
fioffa pertriduum comedat. Marcel- 
lusex eodem ad folem exíiccato & 
cribrato, cum cera rubra, per partes, 
& modicoolei, medicamentum pro 
ifíchiade concinnat. Plinius, offibus 
in ftercore caninoinventis & alliga- 
tis, fyria(in puerorum tolli putat. Pe/- 
[a ad deftillationes, fi digitisinduca- 
tur;& ad anginam,fi corrigiis ter col- 
lum circumdetur,adhibetur. —P;Z 
moríui canis rabidi impofiti , vene- 
num ad fe attrahunt.In füupprimendo 


Centur. 6, fanguine adhibentur. Mizaldus de- 


niq; in expugnanda fcbre quartana, 
lotium zgriquantum in uno paroxy- 
ímo,unicá vice reddidit,curm farina 
fuba&tum, in placentà conficit, quam 
famelico cani exhibet, & fic quarta- 
namtransfert. Reliqua videin Gef- 
nero. Weckerus ex duobus catellis 
recens natis, quatuor libris olei vio- 


HISTORIA XAÀ3FRALIS | 


pofitum, hydropicorum aquas Sex- | 


cubicu'arii,portz, venatici, villatici... 
Silocum funt Epirotz;Scotici, Angli- 
ci, Cyrenaici , Arcades, Indici &c. 
Noshicagemusordine de Rabido,Me- 
litenfi,F'enatico, Leporario, Sagace, V illa-. 
| tico, Bellicofo, & Inutali. 
putridorum ciborum, & catnib. ver- 


nicularibusinprimis. Cibum tum ab- 


Rabidi ab efu Ambrofin. 


uadr.di- 


; À gitat.l.3- 
mibusfcatentium tales evadunt, Ca- c2. 


| ominantur & potum, ab aqua abhor- 


rent, huc & illuc vagantur, latratum 


eduntraucum;fpumam ab ore & na- 
ribus copiofam fundunt, torvum in- 
tuentur,demiflam ferunt caudam, & 
nullo edito latratu homines mordet. 
Multi multa remedia adhibent. Ae- 
tius helleborum album ad.vomitum 
cum polenta exhibet. Mizaldus fter- 
cora gallinarum cibis permitcer.Bló- 
| dus poft rertium diem ven as tutcen- 
i tes in cruribus cundit, vel canem ini 
| lacunam proiicit, inquamultzhiru-' 
| dinesinnatant , ut fan, uinem exfu- 
gant. Hinctorum corpusunguento 
populeoillinit, & pharmacum cho-. 


lagogum propinat : tandem canem 


| decocto tumariz,;lapathiacuti, & ra-. 
' dicam enulz abluit. Ad przíervatio- 
' nem, exhibet Pliniuscatulolac.mu- 
lieris quz marem peperit. Columel- 
lascaudas catulorum poft diem qua- 
dragefimum ab ortu caftrat. Prehen- 
ditur caudz extremum, in quod ulti- 
' mafpinz articulatio definit , & tádiu 


digitistorquetur,donec excidat. Me- 4mbtof.l. | 


| litenfesabinfula Melita,que Pachyno 
Siciliz promontorio imminet , no- 
menhabenr. Sunt vel brevioris vel 
prolixioris pili & jubati.Blonduspar- 
timalbos partim nigros commendat: 


346:3- 


S ecker: lacei, & libra unà vermiü rerreftrium 
i» Ani- preparatorum , unguentum ad vul- 
dot. ncra macbinis bellicis inflicta, com- 
ponit. Ex catulis quoque Andreas 
Furneriusaquam deltillat, quam in 
in cohibendo pilorumaugmento mi- 
Diferiti«.vificé commendat. | Differentie Ca- 
numíunt multz. Dicunturolim & in 
Hellefponto reperti cornuti. Si vo- 
cem pectes,in novi orbisinfulaHifpa- 
niolanon latrant, ut Oviedus prodi. 
dit. In Guinea, fi Clufio credimus; 
latrare conantur, fed non poffunt. Si 
munera luntaliifagaces, alii curfores, 


hodie rufi & candidiin precio habé- 
tur. Magnitudine funt muftelz fyl- 
veftris. Ut parvi ianc& maneant;ca- 
niftrisincluduntur,ibidemq;nucriü- | 
tur. Delicatiflimis vefcuntur cibis. Si 
plures foetus concipiunt, fübitó mo- 
riuntur. Ut villo(io: es nafcantur,cu- 
ratores, locain quibus cubant, velle- is 
ribus pecuduminíternunt, ut ea prz 
oculis femper habeant. Lugduni in 
Gallia finguli decem aureis vazneunt. 
Bononiz quadrin, entis libris ven- 
duntur. Mulieribus funt in deliciis. 
Feuntici canes ubique fere iocorum* 


haben- 


DE QUADRUPED 7 
habentur. Przfítant, quos Hircania | gacuz tot feré fant quot Venatico- Ambrof, 
excanibus & T'i.ridibus natos, Epi- | rumgenera. In Scotia tres funt ca. Fi 

Paco I rus, Molofforum regio, & Chaonia | num fpecies. Quidam funt audacif- 
* ^. proferunt. Apud Perfas fuereauda- | fimijin curfu celeberrimi. Alii odori 
ciffimi & velociffimi tefte Megafthe- | fequi, qui & pifcesinter faxalatenres 

ne: inregiene Thebeth inveniuntur | inveftigant.. Nonnulli ut plurimum 
maximi:in provincia Gingui tam au- | aut rufi nigris maculis alperfi, aut ni- 

daces, ut Leonem adoriri non dubi- gri ruffis imbuti;qui fures& furto ab- 

tent. Quomodo nutriendi fint; illi | latatanta cum induftria perfequun- 

qui dererufticaícripfere docent. E- | tur, ut & flumina tranent. Scotis & 

tantin precio apud Alphonfum Nea- | Anglistales alere fuetum: & fi quis, 


politanum Regem, Magnum Tarta- | eum;qui fua, cane fagaci duceinqui- 
rorum Chamu:,; qui ideó quinquies | rit; in fecretiora non admittit , pro 
millealuic. Diftinguütur varié. Nam fure habetur. Si Blondum fequimur, 
fiferarum differentias refpicias, func , debeteflebrevis , fimo potius quàm 
alii leporarii, alii humiles qui taxos | aduncoroftro, capite concinno , cru- 
tantummodo iníectantur ; alii ad a- ! ribus pofterioribus eadem feré alti- 
- ves, qui illas pedetentim in retia pel- | tudine,quam funr anteriora, pectore 
lunt; aliiad aquas ;alii ad magnas fe- j non ventre majore; dorfo plano & ad 
ras. Silocum natalem, func ! caudam porre&o, auribus pendulis, 


^ Ufsades, Aulonii, Caxet; Thratesd. ei oculis agilibus.Palmam reliquis pra- 
Ani Á ripiunt Gnofii, Thufci, Britanni, Hi- 


Iberi, "e ee itann 
Paunonici, Argivi, Lacedaemonii, Te- pani Cage villaticus 8c pecuarius eft 

geate, í qui villam & pecus cuftodit. 4/bus 
Sanromata, Cretes, Celta , Magnetes ; probatur, ut à lupis diftingui poffit. 

Amorgi. Talesapud Turcas, Bellonio prod- nellon.o&- 


te; herum peculiarem non habent , fev... 
. Sicolores, funtleucophzi,mellei,al. | ideó nec edes ingrediuntur. Tegeti- ^*^ 
bi, nigri. 4/b; parumper aquam for- ! busin area ftraris incubant.— Olim 
midanc. lidem nigris maculis infigni. ' apud Romanes quingenti ad ftabu- 
ti, pedes craffos & tenellos habent. ; lorum tutelamalebantur. De 2e/ico- 
Leucophai fortes & audaces funr, |/6 & Inutilibus nihil feré occurrit. An- 
" fedcurfunonitravalent. Nigri validi . gliaillos producit:fed& hocannoin- 
funt, fed cum crura habeant humilia, | ter homines,fanguinarios canesalere 
celeritatem alborum non affequun- ; cepit, diris devota capita,quineRe- 
tur. Eligendus veró eft canis, atroci 'gio quidem fanguine adhuc ufq; fa- 
vultu, capite magno, labro fuperiore |riari potuerunt. Talibus canibus & 
adinfrapendentce;oculis rubicundis, | Hifpani contra Indos in praliis ute- 
naribus apertis, dentibus acutis, col- | bantur , quos ctiam faginá humani 
lotumente;pe&oreamplo ut Leonis | corporisad capiendos homines alli- 
fimilitudinem prz fc feirc videatur. | ciebanr, Vafquez Nunnezloco cat- 
Ambro  Cagis leporarius optimus eft, qui longo | nificumufüs elt. Obliti feré eratnus j 
he. — &plano eftcapitc, auribusacutisre- | Indicorum,de quibus iraNietember. Pieremb, 
trorfum directis & parvis, labiis fü- gius. Genuscaninumvariatin novo ,;;; ut 
perioribus fupra interiora non pen- | orbe, przter illos quos vetuftas no- 
dentibus, collolongo & aliquantu- | vit. Naturà & moribus pzné omnia 
lum turgido, pectore acuto,coftis lo- | noftrisvicina funt, nec fpecie valdé 
gis & validis; ilibus ftri&is, cruribus | diverfa. Illud quod xeleizzeuiztli vo- 
altis macrisque potius quàm obefis, | cant Barbari, excedit mole corporis, 
caudinon crafsà, nec admodum |lon- | tres plerunq; fuperat cubitos , nullo 
ga,quiraró aut nunquam latrec. Alii! pilo protegitur, mollitantüm & de- 
ad vénationem ducuntur: alii fponté ! pili cute, fulvis & cyaneis maculis a- 
exeunt , & comprcehenfis leporibus , fperfum. Alterum appellant ItXcenin 
domum revcrtuntur,Perzagi didti.Sa-. teporzorli & à patria, unde datur, fua 
à cbsa- 


140 
chuacanem. Simile eft Melitenfib. va- 
riegatur candido; atro & fulvo colo- 
re; & quadam deformitate;accómo- 
dum deliciis, & gratiffimum; necin- 
ers blanditiis, gibbo quodam faedü à 
capite velüt ab hümeris eminéti,col- 
loenim pané caret. "Tertium Tezichi 


HISTORIA XATURALIS 


CUAPPLU SA 
. *De Fele.. 


FEe nomen à 9729. impoftor, fal- Ambrofin, 
lax, quódaftutitfimum (it animal: l.j,ero. 


£ 


dicitur,cetera noftratibus fimile;ni | velab 4imie, adulator, quod cum Ae- 


quodtrifte afpe&u, Indis edule;qué- 
admodü olim Thracibus , quodfor- 
taffe in üfu Grecis fuit;fi fextoEmpy- 
rico credimus. Certé Diocles Medi- 
cus,ex eorum fcholi qui Afclepiada- 
tum tempore fuerant, quibusdain z- 
grotis catulorum carnes dari prz:ce- 
pit.Sed Indis Cezumelle cacs non tà- 
tum füntalitentum;fedgula. Nu- 
triebantcomedendosqueadmodum 
Hifpánicuniculos; quosad efum dé- 
ftinant, caftrant, ita pingüefcunt op- 
pidó. Procreandz tobolifervant fae- 
minarum copiam,ex marib. exiguum 
nurhcrutn,quemadmodum apud nos 
pecuarii. lideminopià puerorum ca- 
nibuslitant. Alco etiam vocabàcDar: 
bari quoddam genus canum parvu- 
lorum, quorüim ftocicratemite dele- 
&antur, & quos mire diligunt. Efuo 
cibo detrahunt, at illosalanr; Cum 
iter agdtit , comportafit fecum aut 
humero,autgremio. Cum egrotant, 
cotifortió infeparabili & familiatita- 
te catellirecreantur. Sunt quoq; ca- 
nes muti apud Indos, qui non latrant 
& vulpino vultu. Cozumclla infula 
hosalit. Quin & percuffi nec gemi- 
tum, ncc clamorem edunt. Hos in 


Hifpanioli Oviedus ftatuit pro Cala- | plerumque exatdefcunt: in India o- &^trsro 
miti rani. His naturi eft: nec opus | mni feré anni tempore luxuriantur. 
funt membrana ex fecundis caninis; | Feeminz in congteffu clamant ; feu 
nec fimus leporis, necpilus. Super- | quódáfervido nimisfemine aduran- 
ftitiosé ifta Plinius obmutelcendis | tur; feu quod à mate unguibus lzdá- 
cánibus querit. Anonymus manu: | tur. Mas ftat, foemina fübjacet. Foe- 
Ícripti mneiauctor, in Hifpaniolame- | minz plus libidine agitantur quàm — — 
morat fuiffe canes parvulos, firie]a- | mares. Geruntfcetum duos menfes Arift. H. 
tratu, folüm cum grunnitu, & folum | lunares, feu diesfex fupra quinqua- (kgs 
palato aptos. In Quivira maxi- ginta. Martio editus przferrur: Au- 
mi canesonerantur far- gufto,propterpulicesrhinus. Utplu- . 
cinis. ritnum quinque vel fex catulos eni- 
tuntur. Faeminafobolis eft amancif- 
fima: Mas iriveritam (pé interitnit; 
ütfeemina novorum catulorum defi- 
derio mota, tnorem iterü getat.Exet- ; j. 
centiniiciti«t cum quibusdam, üt, dn 


| 


olico digammare Fais pronüciaba- | 
tur,utmaximo Salmafio placet. Di- Salmafin 
citur Latinis etiam Cattus, vel Ca- Aie 
tus, feuá capiendo; feu quod fit cau- 

tus. Grzcisvocatuür «eec ced qe auo- Nefnen. 
Aena) xvoioyew mW S egi y xav, quod Cau- & 
dam fubinde moveat, eademqueab- 
blandiatur. Apud Suidam eft àiisgees 

alibi xadlie. Spatalezz ctiam quidam 
cattum vertunt. In Deferiptoge notif- 

fimi anima is non eft quod immore- 

mut : obfervata circa Anatomiam. 

ad finem capius habebis, Ubique 

feré inveniuntur. | Non fuiffe ali- ;,,,,. 
quando manfueros verilimile eft. In 
Iberia apud larteffi: s nafci máxi- 
mas , omnes authotes confentiunt. 
Vefcantur carnibus , pifcibus; muri- 
bus; avibiis, lacertis. Bufonesinteri- 
munt. In Cypro viperas, & chamz« 
leones venantur. Junioribus etiam * 
leporib. infidias (truunt: nec proptiz 

fpeciei patcunr. Novimus hic Bono- 
niz;inquit Ambrofinus;felesadultas 

cum parvulis ptimtim colludete, de- 
indeillislaniatis vefci. Vivuntfexan- 

nos, aliquando decem; caftrati plu- 

res. Quantum ad Gezeratrozem:in Eu- ptig.H. N. 
ropa menfibus Januario& Februario L.19:.5;. 


Vidas. 


muri- patbia. 


i : 


| SUDE «00 2€ RO P Bb. 


muribus, bufonibus, ferpétibus, vul-. 


parifere , aquila, ruta, felle proprio; 
fuavi odote; & humiditate. | Rutá 
certé à columbariis pelluntur. Un- 
guéntorum odore aliquando in ta. 
biem aguntür. Si aquà mergantür; 
necítatim exticcentur; pereunt. E- 
contta ; Valctíanz fe liberiter affri- 
cant: metitha cattátia delé&tantur: 
Famina gravida , (1 mas intetitn oC- 
MP cidatut; aboftit; | Circa Natura 
Natrá, OCcutrunt quzdam fingularia; O- 
culieriim felium ad Lunz vices mo. 
dórüajores tiodó minores evadunt: 
imó folis vices fentiunt ; & pupillas 
oculotum fydetis curfu mutant. Di- 
luculo énim protenduntur ; tneri- 


diéinorbem.contraliuntu£; Sole oc- 


cidente hebefcunt. Cardanus ma- 
lé püpillas pro arbittio contrahere 


& diftendere protulit , quia nullos | 


"liabent mufculos. No&u medium 
illuminat. In faccis procul delati; re- 
deunt. Mutante hofpite zdes; eas- 
dem non deferunt. Matu hominis 

.. demülceriambiunt. De aftü ita Pli- 
'nius.. Feles quidem quo (lentio, 
quàm levibus veftigiis obrepuntavi- 
bus! quàmocculto fpeculatu in mu- 
ículosexiliutit ? Exctetnenta fua ef- 
vfu, fofla obruunt terri; intelligentes o- 
doremillüm iodicem fui eile; Ád- 
liibeturà quibusdam menfis, in,Hi- 

fpanià inprimis; Hollandia; & Bra: 

bantia ; fapoteque leporinam refer- 

te dicitur. Peftiferum halitum emic- 


'Plin.H. 
l.10;c.73, 


LE Sl tere, & tabein adferre ; Brujerinus;' 
11c.js. liaudíinecaufa,prodidit. Cerebrum 
infaniaminducit ; cujus aliquod ex- 
emplum in Utauslavietíi puella; it 
W'eintichio, nifallor,(libernuncad 
inatnum non eft Jinvenies; Habet & 
in Medicina locum. Pulvis capitis inz 
olla ctemati, & in oculos infufflati, 
Por y: calipinemabftergir; i Portz cteden- 
Figur dum. . Cargem , corpori infixa. tela 


Gienss extrahere ,. Galenus ptodidic: hoe- 
fimpH.tió motrhoidum quoque & dor(i dolo- 


ribus medetür./ecer üftum & ttitum; 


calculofos (ummopere juvat. Fe/ foe- 
tum 4gorttüum extrahit; Pizguede ; 
podagra ilinitur.' P7724 deftillataad 
furditatem valet. Feces avi cum té- 
fina& rofaceoó permixcum & fuppo- 


181 
| fitum , muliebre profluvium fuppris 
mit. Evonymus prodit,quosdam an- 
| fctem pinguem ; medicamentis. & 
| carnibus telium minutatim concifis 
farcire cum fale; & lento ignein veru 
aflate, deftillanteque liquore atthri- 
ticos felicitet inünfere.  A44epi in 
fcrro à rubigine przfervando aliis 
hon cedit; Quantum ad Differegtias; 
Citialii fupt Doigeflici, alii Sylveffves; 
alii Exo£ici. EX Domeflici: Hifpanici 
tapaciores funt; agiliotes; & tnolliffi- 
ini cute teguntür. | Exozicorumi ptas. 
cipuz flint 5jrZaci , qui varii, ote tot- 
Vi; pe&ore torofi; pedibus amplis; 
paucocibocontent. Sj/veflres , do- 
melfticis fuht inajores , derifiore & 
longiore pilo , colore fufco ; caudi 
ctáffiote. Vefcuntüravicülis, & aliis 
animalibüs.Suffitu tute ab arboribus 
depelluritur. Deillisquiin Malabat 
| ita Scaliger. In Malabar ptovincia fe- Scalig.Es- 
lesagreftes fupta atbores verfantur, *e21745 
| quarum celeritate nihil u&quatn me- 
mótabiliuspfoditum eft. Saltu vale- 
re potius; Pecüliatisvetó volatus. Id- 
. que, quod tnitüm niagis eft, fine alis. 
| Membranatiab ahterioribus ad po- 
| fteriores üfqüe productam tendi. 
; Quam; dümquiefcünt, ad alvum có: 
| traliunt.. Ubi volare inftitnunt ; pe: 
dun crürumqüe agitatione ptoten- 
tà, collactaque membrana ; dum fu- 
| ftinent, cum fetuntut. Eft & in India 
| genus quoddain, pilis veftituti nigris Niéiémb: 
| & promifcué candentibus. Roftrum H.E.15. 
eieft longutii , duriculz pa£vz; ctura eo. 
brevia, cauda fafciis nigris candidis- 
que intercifa. Pulvisfebrientib.con- 
 ferré dicitur. Hucpertinent & mon- 
Itcofij quorumunüs;pedes habetliot- 
tetdos;alterfex. Felifimile eftani- 
malinfegioneé Singui ; pilo cérvino; 
| ped.b. multifidis, dentibus inütraq; 
manduibula binis , duotüm digitorum 
ma,nitudinis. Veficam habet cat- 
! eam, propé umbilicum , fangüine 
| plenam, qui mofchurn tedolet. Ico- - 
riem adpofuimus cujusdam animalis 
felistimilis , quod caput in fuprema 
| parte valdé acutum haber. Appella- 
mus felem c£uxeQaAxcv. Obfervationes 
Anatomicz; quasapud M. Aurelium | 
Severinum invenimus, quasq; fupe- Dd a" 
3 fiu$* Ye 


EP AE 
Differitia. 


M. Paulas 
Venetus l; 
1.C.62.. 


M. Aurel. 


Dernocrit; cius 


P4. 6.309. 


[ d | X 


| 


HISTORIA NATUR ALIS 


promifimus , alizfelem fetum; | Eáparteaft uvea colore pallidi folii; 
ut ipfe ait,alix mufculum concernüt. Opticus fete ad medium - quarnvis 
Infelefe&ohz funt infigniores. Lie- | declinetadinferiora, membrana ex- 
ais oblógi velutiremi noftratis pars; | terna craffa oculum aliqua parte ve- 
quzadaquasfpectat. Cervix vefic | lans,utingallinaccogenere. Arin 


[: 


182 


fellis veluti varicofa non femel vel 
bis: Adfundum ejus recte defcen- 


duntvena extrinfecus procurrentes. 


Bini nervi à lateribus affer arteria ; 
utrinque unus, defcendunt ad orifi- 
cium ventriculi fuperius, qui interim 
ad di&a latera afperz arteriz & ad 
pulmones mittuntramufculos. Ne- 
é&tütur didi nervi communi nervulo 
obl qué defcendenti; à (iniftro infc- 
runturin ventriculum plurib. fibris. 
Ubi primum finditur afpera arteria, 
apparent nonnullz g/azdule majores; 
&parvz albz,rubrz;cineritiz,mifte. 
In effera arteria femmicireuh ; ut in ho- 
mine divifi, fed parte pofteriore du- 
plicitunicà comprehenfi: Alterá qui- 
dem externá & carnosá ; alterá veró 
interna & nervofa, quz interna, na- 
(citurab extremis circulorum margi- 
nibus. In cozde auriculz differencium 
colorum, dextra quidemalbo & atro 
diftincta magis, quam finiftra : Prz- 
terea dextra craffior & rorundior, fi- 
niftra tenuior & oblongioricaninz fi 
milis; Ambzintus cavz & filamen- 
tofz velutifinus cordis. In finu dex- 
tro plexusreticularis magis quam in 
cane confpicuus & prolixus;fed con- 
train hocnon valvulz ficut in cane. 
Arteria magna feré in medio cordis; 
magis tamen ad finiftram declinat. 
Interna tunica vezzriculi fatis rugofa, 
rugis fecundum ventriculi ductum 
procedétibus, & inrotundum repli- 
catis, velutiinventrebovis. Tunice 


Fele smafeulo, hz obfervationesoccur- 
rere, Extraabdomen , inferné füpra 
pubis os, prodeunt per duoforami- 
na, vafa fpermatica ad. tefticulos de- 
fcendenria, quitefticuli per mediam 
membranam cuti alliganturàa lateri. 
bus penis , qui pez; medio digito 
longus, inferne fulcitur mufculoob- 
longo definente ad medium penis 
vel amplius; fulcitur etiam mufculo 
oblongo deícendente ad medium, 
fpacium mufculi fphin&eris , cujus 
officium cft,anum claudere. Linea. 
alba lata digiti tertia patte per rectü 
abdominis deícendens;fubjacct mu- 
fculis. peritonzi , membrana in hoc 
animali tenuiffima; Peritogzeum Íub 
enfiforme fatis pingue. Ozezrumpre- 
pingue alligatum fibrz uni dexuz 
hepatis, & fpleni & ventriculo,& in- 
teltino duodeno , ad figuram mar- 
fupii, f. facculi cujusdam conftitu- 
tum. Alligata vef/ra peritonzo fu- 
perné, ad fundum vero alligatainte- 
ftinoinferné re&o. 7efficul quatuor 
tunicis funt recti; prima, quz dicitur 
Ícrotum , id eft , buríaexterna tefti- 
culorum; fecunda dicitur dartos, er- 
iam externa: Tercia dicitur erythro- 
ides, id eft, rubra, qua propinquior 
eft przdi&is; quarta vero eft imme- 
diata. Defcenduntad tefticulos va- 
fa praparantia femen , & funt venz & 
arteriz: Venz quidem quz defcen- 
duntà venà cava; &arteriz, qua de-- 
Ícendunt ab arteria magna: & ifta va- 


ventriculi cenaciffimz , adbazrentes fa, poftquam attingerint proxime te- 
ab ori&cio fuperiori ventriculi, cuni- | fticulos, conftituunt corpus quod- 


ca interna ru iscransverfis diftincta. 
Color epatis veluti caniculg pifcis-In 
offe auris cochlea; labyrinthi; fene- 


| 


dam, quoddicitur epididymis; cor- 
pus, five fubftantia fub refticulis po- 
fira. Vidimus vafa jaculatorza five de- 


ftella, annulus, muículus rotundus; | ferentia dicta propterea, quod defe- 


tria oflicula, fed ftapes non perfora- 
ta,ut Caflerius defcribit, ln cerebro 


rant femen in teftibus przparatum 
ad glandulasparafítatas,que deferen- 


finustresfed duo circularescum ple- | tia primó oriuntur ab infima parte 


xu choroide. In oculo uvea partean- 
teriore.non cohazrens cornez ; hinc 


| 


per medium refticulorum & vafibus 
preparantibus annexa ufque ad me-: 


dilatatio huic generi majori minor. | dium ipforum recurvantur ac refle-- 


E 


&un- 


q)E QVe4D VIC PIEND. 82 


&untur, donecpervencrintad para- 
ftatas:vidimus & arerzeres defcenden- 
tesa parte fima feu concava renum. 
adcollum veficz,& przcipuéubide- 
finitipfum collum. Vidimus & vezas 
emulgentes ad ent tendentes partem 
gibbam , ambas nafcentes é crunco 
cava, fedaltior(iniftra quam dextra 
altitudine medii grani hordei, & ea- 
dem (imftra longior fere duplo eft 
quam dextra. Jzfeffigum recfum col. 
ligatum caude principio per medium 
ligamentum. Habet inteftinum re- 
é&tum, venas & glandulas quasdam. 


 miliaresafperas , quz in cane nobis 


alias funt obfervatz. Vidimus en- 

fenterium & venas meferaicas etiam 
" ? | . 

pancreas, id eft; corpus glandulofüm. 


. Vidimus & inzeflizum cecum latitu- 


dine pollicis longum. Prater inte- 
Íftinum rectum & coecum, totum, 
quodreliquum eft inteftini, unifor- 
me eft, fed cortuofüm,;adeó, ut fi vio- 
lentius extendas, feré difrumpacur. 
Renes perampli, magnitudine nucis 
majoris, intraquos paucz cavitates 
funt & finus (nonutin cane) inqui- 
bus percolatur urina. | Vidimus & 
venam portam facientem duosramos, 
unum quidem mefentericum,id eft, 
ad mefentetium propagatum;quique 
defcendit ufque ad extremum inte- 
ftini redi. Alterum verofplenicum, 
ideft, cranfmiflum ad fplenem per to- 
tam cjus incerpam partem, redtá vii 
diftributum per multos ramos hinc 


inde. | A di&o ramo fplenico deri- | 


vaturalcer ccliacus , fic dictus, quia 


ventriculum circumplectitur;hic du- 


cit humorem melancholicum dd 
ventriculum, ut poffit appetere, Vi- 
dimus veasam aftendentem: petforare 
diaphragma & cor petere, 1n cujus 
partem dextram fe infetit. — Vidi- 
mus & venam fime pari rainificatam 
acpropagatam yà dicta vena cava ju- 


xta cor reflexam & defícendentem;: 
perfpinam à parte dextra, qux ramos. 


1nittit, coftis dextris ad finiftras, àd 
ipfas nutriendas. Hepar lex fibris di- 
füindum. Medio duarum à parte 


. dextra egreditur forás f/z/, iva utfun- 


dus inter duas , ad modum promi- 


————— ———M— 


nentis oculi, appareat. -Di&ta vefea- 
la fellis habet dàos ramos, alterum, 
qui derivatur ab hepate in duode- 
num inteftinum ad expellendas fz- 
| cessalterum;,quirecurtitad veficam, 
ut ibi contineatur. In zzzef/izo duode- 
40 digitis quatuor infra poros choli. 
dochos, inventuslumbricus quidam 
! parvulus magnitudine ureterum. A 
lateribus venz cavz afcendetis, de- ' 
: fcendit zervas quidam ad circulum 
carnofum diaphragmatis , alter ve- 
rO à finiftra defcendit fultus mem- 
branis afperz arteriz , deportantes 
fenfum diaphragmati. Vidimus zer- 
vos recur[.vos , qui à fexta nervorum 
| conjugatione propagati ad caputa- 
| fperz arteriz inferuntur, alter qui- 
dem à finiftrà revolutus furfum cir- 
ca arteriam magnam , & alter circa 
arteriz ramos, qui tendunt ad jugu- 
lum: corcum duplici auricula, dex. 
tra & finiftra; dextra major & fübni- 
| gra eft; (iniftra vero concolor cordi: 
Habet cor ventriculüm dextrum , in 
quo generatur fpiritus vitalis; fini- 
firum, ad quem ducitur fan; uis ve- 
nalis: Habet & quattuor vafa magna; 
! primüm eft veza cava aícendens,quz 
inferiturinauriculam dextram; ar£e- 
ria "naagna» quz inferiturin auriculam 
finiftram. Tertium veza arterialis , 
vena quidem di&a , quoniam con- 
tinetfanguinem ; artcrialis veró de- 
nominata, quoniani conftat duplici 
tunica,quam habet veluti arteria:In. 
 ferituthecin pulmonem,urillum nu- 
triat:.quartum eft 4rzeria venalis qua 
inferitür ad finifttum ventriculum 
cordis, cujusofficium eft, (anguinem 
dU Ner vn s ANE. E 
.in dicto ventriculo przparacum d ü- 


| ceré facfar ád cerebrum, ad gene- 


rationemlpiritüs animalis, In ventti- 
culo dextto funt va/vz quzdam fivc 
depta , quz impediunt exitum fan- 
guinis, fic etiam funcin finiftro. Ha- 
betpalmo pinnasfex. — Vii funt mu- 
ículi interni circum /aryzgem;, id cft 
circa caput afperz arteriz , quibus 
inflammatis fit vera angina. Appa- 
ruerunt in radice penis g/andule pro- 
ata » quibus inflammartis fit Gonor- 
rhaea Syphilixa, quz funt paulo ma- 
Jores; 


184. 


HISTORIA X ATURALIS à 


? 


/ 


jores:: Eft penis glans, id cft, caput, illum pertingant. Obfervatus in ce- 


velut lingua ipfius felis. | Obferva- 
vimus meatum , qui ducit ad vefi 

cam. Feliserazium lineis quibusdam 
tubris diftin&tum venarum fimili- 
bus. 4uricals intetior cumprimis ex- 
fculpta : Hocenim organo non vul- 
gariter opusérateidem ad no&u pre- 
dandum,ficut & vifu. In hoc obfer. 
vata communio arteriz magua & 
venz magna: ubi fcilicet primum uf- 
quefcinditur iniliacos. Gredo com- 
mune animantibus omnibus, quod 
obfervavi in medulla fpinz felis do- 
1neíftici. Membranis. enim propriis 
cüm incegaturíecundum extrema. , 
quz refpondet dure menyngi, inte- 
tior, quz tenui veftiunt & hzcpro- 
deuntes nafcentesque ex fe ipfis ner- 
vos: Verum cumin plures veluti fu- 
niculos prodeant fingule harum 
conjugationes, licet adnotare,di&tos 
funicu!os, poftquàá aliquantifper pro- 
cefferint, moxin unumquafinodum 
coire, non diffimilem à genicalis 
culmorum in plantis frumentaceis 
&idgenus. Porró cum finguli fu- 


ff unà l.gitima felis domeftici, no- . 
dus quidam teres fimilis cuberibus, 
qui innafcuntur arboribus, cujus di- 
rupti meditullium porofum crebris- 
que foffulis percutum cum guttulis 
fanguinis. Dubitatum inter fodales 
fe&ionis, num fractura oflis fetrumi- 
nata, num etror in formatione , lu- 
xuriante materia. llominiiníima | 
| parte offisfrontis quz intetiacet , z- 
qué duo fupercilia incubant rectae 
nafiradici : In hacfi effoderis vel te- 
rebraospertuderis; inveniesfoffulas 
duasoblongas, obliqué incedentes; 
fub cranio, parte fuperiori: caecas in- 
I ferné, cancellis donatas: Nullus du- 
bitari poflc videtur, efle has cameras 
olfactus, ubi concluditur implanca- 
tusfpiritus, ut & inaure.. Nefciofi- 
quidem, quid de eo fenferint Anato- 
mici; credo incompertas huc ufque. 
Porró cófirmat fententiam noftram, 
quod in cane fenfu hoc eximié pol- 
lente funt hz cryptz, & latiotes & 
magis confpicuz quàm in homine;in 
fimia autem caudata non licuit inve- 


niculi iisdem membranis te. antur,| nite; fortaffe , quód ceo fenforio 
przftare minus debu- 3 


iffet. 


firetrahasad te harum fubftantiam, 


fpoliantur funiculi , quoad nodum 


| e£ (185)29 


A 


&45i1i$£ií$5i15£521ii$05212151014$ 


pr olacxg Cri tait agas asini cetod cet 16050 ipei csi Pay 
TTTPPCTTTTTTTTRT.TT TYTSGTG. . 
HISTORLE NATVRALIS 


QUADRUPEDIBUS 
i ERE R | 
De Q nadrupedibus Digitatis Oviparir. 


I V. 


TITULUS PRIMUS' 


De Digitatur o'Utparis cute. tectis, 


CAPUT L 


De Rana. 


AIR T -G U E-U.S 


I, 


«De tRanui aquaticis. 


pier ; SR AGenus de Quadrupe- 
vipar. lu. 4 D) dibus viviparis egimus, 
e, ' fequuntur Ovipara; qux 


Nome — eft Aquatica; alia Terrefiris. lla à fua 
garrulitate Ifidoro dicitur, quód z- 
ftivis diebus füumra ra perftrepat:a- 
liisà 3? Ebrzo;, quod eft vehementer 
exclamare. Gtzcis dicitur £a«2x/9-, 
ava. 72 Boivapaxy ir trev , quód afperam 
vocemedat. Vocatur Varino & 8e£, 
Dou, Badian Os Doy Oo, Da Can 
xa 2phae, noL, DAixaoQa Cypriis(Gecx er 
Ionibus 846eox/ o. , Phoceníibus Bejayyóvo; 
Ponticis Q«xg- , modernis Grazcis 

BzeduxG- fed & »e*0-, pro eadem , 

fimpliciter apud Ethymologii fumi- 

tur. Varino etiam e/vo & zwgqQudidee; 
ranz funt, quód buccas inter clamá 
dum inflarefoleant. Animal eftam- 
phibium, cujus pars prior carnofala- 
titudine caret: naturi, portioné car- 
nofam polfteriori parti in qua erurapo- 
fterioracraffa& longa;antcriora bre- 
via funt, addente. D;gitos habet qui- 
| nos, longos, membraná intertextos, 
Arift, n. A, ut commodius natare pollit. Femina 
L4.c.ut. maremajor. 


Defcriptio. 


! ciuntuüf., 


——— ———————————— 2 


O vid. Me- 


tam. lib.6. 


Terga caputtangunt, collaintet- 
cepta videntur, - | 
Spitia viret , venter pats maxima 
corporisalbet. | 
Internas partes fi attendas, lzeuam il- 
lisinftar lingug infanti primam ad- 
harere;intimam veró à gutture abfo- 
lutà Plin.fcribit. Liezezz efle parvum. iia H.N. 
Hepar lecundum Bellon. in tres divi- l*c7«. 
diturlobos,fub quo una utrinq; pul- 
monis pars confpicitur , fpumofa & 
minimé fanguinea. Izte/£iza nodulis 
intercepta funt. Tef/es & reliqua m&- 
braanimalium terreflriu membris fi- 
milia. In Anglia virides non confpi- 
In Cermania, Italia, Bono- 
nienfi inprimis territorio , plurima 
funt. [n irriguis Aegypti locis tà fre- 
quentes,ut nifià ciconiis vorarentut, 
omnia foedarent In Cyrenaica & Se- 
ripho infula mutas efle dicunt, forté 
propter aquarü frigiditatem. Ecfi ve- 
ro & in lluetis appareant: libériusta- 
meninillisaquis verfantur, in quibus 
junci& arundincs virefcunt, & ulva 
crefcit. Inillisq nunquam gelu con- 
creícunt,omni tempore reperiuntur, 
Ne dicam de bituminofis,in quib. eas Vizw;. 
vifcofitate fua naphta obruit. Deglu- ME LETNNN 
tiunt innatantiaanimalcula,vorát & ;.c,,5, 
apes;talpasq» mortuos. Herbis quoq; Gererario:; 
Aa vefci 


Loca4. 


186 
vefciverifimile. Permifcentur mare 
Aift.H.A. fpervenienre,quod apudAriftor.e- 
lj — gimus;priorib.pedib.alas foeminc ap- 
prehédit, pofteriorib.clunes: deinde 
Plin.H.N. ova pariunt. Plin. carnes nigras parcu 
OE ediícripfit, quas oculis & cauda infi- 
gnesgyrinos vocavit: formáraninam 
adipifci, dum cauda in duos pofterio- 

res pedes finditur. Mirum, addit, fe- 

metri vita refoluuntur in limu nullo cer- 

nente, ci rur (us verna aquis venafcuntur, 
quafuere nata, perinde occultaratione, ciu 
omnib.annis ideveniat. Scdid de tépo- 

rariis potius fumendum eft. Nam de 
quib.acimus, etia hyemeinaquis ca- 
Iidiorib. durant, & vere veteresnatàa- 

tes confpiciuntur.Ovacirca ripas fta- 

NA gnorü & paludum effunduntur,cóti- 
12e, nuovclutifilofibi coherentia,queni- 
rari & concifarum carniü fpeciem 

Antipsthia referunt. Chymici fperma ranarum 
appellant. Odio profequütur ciconias, 
cygnos, Buteoné, Salamandram, pu- 
torium, lucium pifcem, anzuillam & 
ignem. À Cicozizs devorantut. Cygazus, 


| 
! 
J 
| 
| 
| 
| 


bI Uus b , N : Y"*. 


HISTORIA. ACATU'RALIS 


bequius dum Strigoniü propetarét, 

menfe decemb:i coaxantes audivit; 

quód aqua inquib.degebant,minere , |^ ,.. 
fulfurez viciniiincalefcerent. Cum Mes 
pluviaimminet, clamofiores fiüt, feu Piin H.N. 
quód E Sin fentiant; feu quód '15-e5- 
dulciorib. impensé dele&entur. Diu 


fub aqua urinantur ; quód exiguum Plin-H,N, 


pulmonem habeant. Brumalitempo- 1657 , 
reinterire, & vere iterum renafci, à 
quibusdam credirum: latere, & terr 
condi velinde certiffimü , quód ver- 
notempore, non folui ranarum fce- 
tus,fed & rang compareant. Nodu & 
quidem in ficco cógrediuntur,aontá 
ob verecundiam, quàm timorem. In 
Acgypto,dum natricem fibi occurre- 
re vident, fruftum arundinis obliquü 
apprehendunt,ne deglutiantur. Ab 
iis civitatemin Gallia pulfam,Plinius 
prodidit. Maremáà foemina fi difcer- 
nere volueris, dorfum acu tange. Ex 
mare rübeus fanguis; ex foemina, fla- 
vaaqua cffluct. ; 

Quoin Cibi: habendz effentloco, Vf» 6& 


Áclian, H; 
N.l.9.c.5: 


Plin. H. N;. 
1,8.c.£9, 


Michaele Glycá authore, ab affe&io- | Galenusnon indicavit. Facilé digeri, 
nequadá efu earum fibi medetur. Cü |! & bonum prxberefuccum, frigidum 


Salamandris ,Íxpiffime przliantur.De | tamen & huraidü,vul | 
Lucio 8 anguillaes notifüima eft. No- ^ tia.Nullo olim apudRomanosin ufu. 


Mizald, 
Cent. 9. 


gata eíl fenten- 


Memorab. tu áccentis circa littora luminib:non | Hodié totum corpus, capite abjecto, 


Yox. 


coaxant: imó loco non moventur , & | affum velelixum apponitur ,à menfe 
facilé manib.capi poflunt. ox ipfarü ! inprimis Majo ad O&obré. Coxz in- 


eft Qgexci£ nonE veaz. Ariftotcli aucem | primislaudantur. Mundella infrigi- 
éAcAvyov Vox dicitur, quá ranz mares , disinnocentiores putat; & cumá V e- 
effundunt,dum foeminas ad congref- | nereabftinerit. Amatus Lufitanus o« 


Plin.H.N, fum vocant. Quandolzduntur, Al- 
Lm.c5t berto ptodente,vocé in(tarformida- 
Arift.n.A, tis muris exilem reddunc.In Cyrenai- 
18.c:8. coagtononerantolim vocales.lllatis 
é continente vocalib. duratearü ge- 
Plin-H.N, | s.In Seripho quoq;& quodá Thef. 
1,2;c,58, BUS. EPIO 4]Hod: edd MS 
Aelian. H.faliz lacu mutas,apudA clian.legim". 
A. 5.6.37. Caro ipfisnaturá laxa, albida, humi- 
Natura. ats : N 4 
da,& putrediniobnoxia.Ideó quibus 
fiequenter in ufu,coloré amittunt, & 
infebres incidunt. Méfe Augufto, ita 
compreffa habentlabia;ut difficulter 
^s aperiantur, fi Alberto credimus. Ubi 
Mizald. Zu SUE US SOS 
ces. diutius pe&ori incübunct, latere fub- 
Arift.H.4. tusaquam,Mizaldus colligit: Nifi ali- 
Ioco quandiurefpirent,fuffocantur.Q uia 
aquastepidioresamant, ideo zftivis 
duntaxat menfibus coaxare folet, & 
adventante hyeme occulcantur.Bus- 


t 


M ——————————————— € 


mnes, quia venenatz, à menfis arcet. 
Preparationé videapud Ambtrofinü. 
Ettota & partes variis affe&tibus 
pellendis inferviunt. Sugillationibus 
impofitz,livorem auferunt. Maxillis Galen.l. p; 
alligatz dolorem dentium; in aceto pA 
decoétz, mobilitatem. Succus cum (ecuond, 
eodem;anginam tollit, & cófillis pro. loca. 
deft. Eodem remedio certó ftrumx 
delentur,fi Porta non fabulatur. Pul- 
paearum phthificis,cum carne capo- 
nis,pineis;& faccaro exhibetur. In o- 
leoelixanervorum dolores emollit. 
In omni virulento animalis morfu 
vehementer à Diofcoride ; Aétio, 8 
aliis commendatur. Cizz combuftz Actiast. 
adeó fanguinem fiftere Galeatius de ^ ^75 
S. Sophia prodidit , ut cum quidam 
cü collogallinz alligaffet, amputato 


poft 


V [ies i Me- 
dicina. 


TUA hk 


7o - 


| Tab:nxxv 


Laub frof! ; * 


MENTA 


DE QUAD'RUPEL. 


poft ejusdem capite, nihil ex vulnere 
Ee fanguinis profluxerit.Habdarrhama- 
propiec; IS Afiutenfis in narcs infufllari in. 
Animad, hzmerrhagia|jubet. Idein plumbeo 
eere vaículo cum oleo li'ior. interemtam, 
cüm unguento rofaceo cótorfionem 
vultus fanare fcribit. Oleum quomo- 
do paretur, vide apud Ambrofinum. 
In dolorib.articulorum à materia ca- 
Bla HUN lidá vehementer laudatur. Parzes fi 
L41.c:s, àttendas, Ocul/in findonecontra lip- 
pitudinesin collo fufpenduntur. Cor 
febriü algores minuit. Aliiinfebrib. 
ardentibus ad coralligant. Contra fi- 
ftulas cuidam profuifle, apud Villa- 
novanum habemus. Pz/yo per ctergus 


Habdar- 


147 


b A VPIC ULUS.. 1H. 
De 'Ranis "erreflvibut. 
PUNCTUM I. 
?De '"Bufone ». 
R Anz Tetreftres funt Bufo; Raptti- Ambrof, 
culus viridi, & Ranazéporaria.Q u€ Vica. 
nos hic Bufoné, forté quodinappro- px dad 
pinquantes maximo impetu fpiritum 
cfflat; vocamus,is etiam Rubetz, quód 
inter rübos frequenter vertetur,dici- 
tur, Grzci Qg?v» vocant, Ariftoteles 
Qeorm,Ethymologus eevve, forté à qeiv 
mens,quód venenum caput petat, & 


extra&tus,folio braffice involutus, & | vertigineminducat.Nifi 3as2 qevysse; 


inolla concrematus, epileptico ex- | feufrutice derivare valueris. Chry- 
hibitus, opitulatur. Aliiid de jecore | ppusquidemapudPlin.Phryganion 


Hatmn fumunt. Hoc certé remedio Ele&or 
SCR Palatinusreftitutus dicitur.Pulvise- 
carisin accelfione quartanarum utili- 
terfumitur. Plinius, objici formicis 
oportere fcribit : eam partem quam. 
appetant, contraomnia venena effe 
proantidoto. Fe/ dyfentericis reme- 
dio eft, & vermesin ulcerib. nafcen- 
tesinterimit. Adeps aurib. inftillatus; 
dolores tollit.Sperzzaramarum in exyfi- 
pelate, & aliisinflammationib. vehe- 
menter eft utile, hoemorrhagiam có- 
d (cabiem & impetiginem pel- 
it. Quercetanusaquam in rubore fa- 
ciei commendat. Modum ejus paràá- 
di videibide. Baculus quo rana àfer- 
pente excuffa fuerit; parturientes ad- 
Pinlé juvaredicitur. De /rmguafabulofa PA- 
: nius. Democritus;zzquir,tradit, fi quis 
extrahatranz viventilinguam, nullá 
aliácorporis parteadhgrente;ipfaque 
dimifsiinaqua, imponat fupra cordis 
palpitationem mulieri dormienti , 
quaecunque interrogaverit, verare- 
fponfuram. 

Quantum ad Differentias ; varia 
illa func.Excluduntur quedam ex o- 
vis,quzdà ex limo, quodin Aegypto 
accidere, Diodorus Siculus prodidit. 
Sunt viridis, füblividz , cinerex. In 
Stocliornii Bernenfium montis duo 
funtlacus;,in quibus rana magno ca- 
(pite & caudá longà confpiciuntur. 

Pracipuam differentiam inini- 
tjo Articuli dedimus. 


Plin.H.N, 
132.6. 


Differ£tis " 


Plia.H.N, 
l.30. c.11, 
ebrib. quartanisalligatum remedio 
efle autumat, fed animal non defcri- 
bit. Luciano eft ev 9- quód leviter 
contactus mirum in modum turgc- 
Ícat. Q ui woE, appellanrt;falluntur. , 
In ejus defcriptione, non eft quód Defeeibtho i 
multum immoremut , quia vulgare 
eftanimal. Cuzizshabet denfiffimam, 
& adeó craffam; ut Íz;pé nec acutiffi- 
mo quidem palo perforari poffit, lu- 
rido colore perfufam,; maculis veluti 
quibusdam puftulis afperam, venrre 
turgido & inflato; unde vezzrofus vo- 
catur. Capite crafTo,dorfo lato. Pilz ca- 
ret. 4dmphibium efle animal Ícripfit 
Plinius:fed forte de paluftriaccepit. 
Opacis nemotofis cavisq; ac putridis 
locis gaudere ram certum;ac incer- 
cüm,in Hyberniam illatum, folá pul- 
veris afperfione interire. Non haberi 
ibidem,à quibusdaxn proditum. 
Terreohumore,berbis,lumbticis, 
& apibus vefcinotum, Tantum veró 
fingulis diebus trerrz abfumere, quá- 
tum ahteriore pede comprehenderc 
poffit, à vulgo quidem creditur, fed 
ntillo experiméto fultum.Ob victum 
ym $oy(G. à Grecis dicitur. Sub falvia 
fa pe ftabulari, una & altera hiftoria 
comprobavit; Perierefubitoó, qui de- 
guftaverant; utà Mizaldo & Paréo wizid. 


Lecsi. 


proditur. An veró ea vefcatur, igno- Ccac.r. 
irum fmemorab; 
(38 Pareus 1. 


 Nafcitür exovis, & materia putti- :o. c.i4. 
da.Ex cremati pulvere fepulto emer. 8e«tio. 
A34 gere; 


Jr HISTOAYX ONAÁATORAÀNMIS (0 00 108 


gere, ptoditum. In Dariene, fi Petro | &acvadit.Infe&us,tumore, pallore; 
Martyri credimus, ex guttis dextri ' fingultu, fpirandi difficultate, & »o- 
: mancipiorümanu cadentibus , dum | norrhzá afficitur. Aliquando, dyfen- | 
pàvimenrairrigantur,gignuntur. EX socia; curre Mite rad | ; 
- anateícyulra idem fieri , Reufnerus |pines accedunt. Fuit qui canna qua 
pora M, Cai: €x menftruo fanguine Porta, " bufoinfixusfui, ita proprias manus 
gie Nau. Cm muliezes aliquando rubetas eni- | infecitut tra&atumiis cibum fubin-- 
rli, ^ xasfuille,legamus. deevomeret, neccitius vomitus cef- 
Sympabia..— |nimicitiaipfisintercedit, cum fa- | farunt,quam exaliorum manib.fum- 
ide "PP pe, gravi odore , c odore florentis vinea | iflct. Quievadunt, edentuli plerum- 
ex iuanimatis;cum fele,talpa,araneo, ex | que fiunt. Medelam multafuppeditáo 
animalibus. Sale confperíus, ad offa | interhzc przcipué; Cancri uviati- Mizald. 
ufq;confuinitur;fi ^ berto credimus, |les triti & poti , cinis rubetz , cornu Memor. 
Rutz, nafturti;, & hifce fimilium fi | cervidextrü,lac mu iebre,faliva ho- "^^" * 
urantur odore pelluntur. De 52io- | minis iciuni , radicesarundinis , po- 
rentis vinex odoreidemaffirmatur. terionherba;qua & phrynioninvino 
Cum fele dimicat & interimitur. A | exhibita,terra Mcelitéfis,Smaragdus, 
zalpa dcvoratur,ut & hzcab illo. 47a- | T'heriaca,& extra,oleum de corpio-. 
nei i&tuinteric. Affixeratfe cujusdam nibus. Sunt qui ij(ius bufonis lapi- 
fupine dormientis ori ar&té, oppref- | dem extollunt. Mithridatiü, & quin- 
fiietque hominem, nifi tertió aranei | tam eflentiom theriacalem his adde. 
i&uinterite coa&? fuiflet. De Syzpa- |. Noxiaetli beftiabufo , & venena- PfeisMe- 
zbianihil fingulare occurrit, praeter | ta, multum ramen contra venena, & AM 
-. . idquoddefàlvia diximus. Muttelàin ; alia prodeft. Marcellus cum cumadi- 
os rübetz illabi , àvitis fide dignis ; peurfino, in ollarudi pro arthriticis 
Porta fe accepiffe fcribit. Plantagine ! coquit. Oleo in quo deco&useft, 
contra moríus araneorum fibi mede- ' ftrumis felici(lime inungitur. Diffe- 
ri,apud Pliniumalicubi extat. &us, & renum regioniapplicitus, lo- 
Nara — Dec Natura & moribushabe , hyeme ! tium provocar. Servatos hoc reme- 
Aclan.H. &interdiulatitare;noctu veró petlo- dio quosdam hydropicosferüt. Co- ^ . 
A15535 c2 ab hominibus trita vagari: no&tu | &us & emplaftri inftar. cynanchicis 
potius quàm de die vivere;imoàfola- | impofitus, certóliberaredicitur. Idé /À 
ri fplendore abhorrere: cardo cradu | filum quo fufpenfus erac facereapud dw 


à ; "E A 2 | E í * Cent 8. 
incedere, aliquádo falire: fzpius ver- | Mizaldülegimus. Pinguedoexente- Memor. 
Agricola beratum, inflato corpore, virus pri- 


: rati,& radice laureolc,ftercoregalli- 
Sana mó ex clunibus emittere, mox guttas | na;(ile, & unguento dialthez. infar- 


latentibus. quafdam malé olentes cffundere.So- | &i,interaffaudü cadens, filtulz bene 
lecherbasfaliviinficere,qua non mi- , inunguntur:pulvereveroitaadcom- 
nuseftlethalisquàm napellus. So- buftionéallati; afperfo, optimé curá- Aro, 
lentfenumgrugtugruedere. Plu- |tur,á Arnoldo fideseft. Exficcatur in ;Brev. 
viam , dum vefpe;i € cavernis egre- umbra & in inanu linteolo involutus 
diuntur,prafagiunt. detentus,hemorrhagiam fiftic. Cine- 
Vesrenun.— Paucumvenenum& mite haberc, | renimiushatmnorrhoidum fluxus,cer- 
Icrip(itAlbertussquód forté deiis qui | tiffimé curatur. Nicolausemplaftrum . 
in frigidioribus regionibus degunt, | exeoformat. Alii arefa&ü tanquam 
fumendum cít. Illorum qui in cali- | amuletum contra pefté;colloappen- 
dioribus, primigeneris eft. Sal ipfe, | dunt. Crolliuspulverem cótra quos- 
quo bufo extin&us eft, fiin aquadií- | cüq;venenatos mortusafpergit. Q ui- 
folvatur, itaeam inficit, ut linteum | dam in ulcere cancrofo bufoné craf- 
velindufium eà madefactum  incu- | fum fumit, in biláce póderac; additq;- 
rabili fcabiehominem inficiat. Si de- | eiusdé ponderis cancros vivos; dein- 
trahere volueris, vel pellem punge, | dein olla rudi;diligécer luto munita; 
velvirga exagita, velfuperficie pun- | relictotamé exiguo foramine;lentoi- 
&am,naquamconiicc. Virus infe- | gne urit; &pulvere feliciffimé utitur. 
Hel- 


Y 


t ——— M — M a M M M — — —— —— —— A A M —— MÀ P 


Helmond. Helmondusà ButleroHyberno edo- 
jnTumulo 4 A A 

peflis p, 7e CCS, CX bufonis cadavere, & terràac 
animalculis que adfocü fufpenfus in- 
.tratriduumin patinam ceream evo- 
mere foler,trochifcos cum tragacan- 
tho, &cereailla patina formac;qui ad 
mammam finiftram geftaa cótagium 
arcent, & loco alli, ati , virus-extra- 
hunt. Recentes funt minus validi:va- 
lidiores, quiante in ufu fuere. Bufo, 
meníeJunio,poft meridiem capieba- 
tur. Idem]ulio menfe, decrefcente 
luná bufones ce pit,quorü oculi(ver- 


nigrifq;capitib.prominentes,adeó ut 
uterq; oculus cotusin vermes trans- 
formatus effet;fortaffis yo.numero.in 
fingulo oculor.foramine erant dense 
compaái, quorum capita foris emi- 
nebant: & quotiesaliquis egredi vel 
| prominere conaretur , ftatim bufo, 
appofitáà manu;egreflum vetabat. A- 
nimalculaquz evomuit;crant mufce 
nitentibus alis,fubviridi colore quafi 
decoratis. Mox à vomitu obiit. Pedes 
viventis, Lunivacua & adfynodum 
properanteabfciffi,(trumas curant, fi 
eiscollum circumdetur. De bufonis 
lapide agemus alibi. 
VWinci-  Ininfülanovi orbisPeragua, Hi- 
bsé alis. (nanus, coCtos bufones, fame premé- 
Marty, t€ €difle, Petrus Martyrauthoreft. 
Decad.;. Lerius,Brafilianos minimé exentera- 
l1. —— tis,& toftisvefci prodidir. Ufftus fal- 
coniin cibo datur, ne pennz à tineis 
exedaátur,prohiber. Sunt quinovo f- 
&ili inclafumin medio fegetum ob- 
ruunt , & fic noxias tempceftatesar- 
cent.Officulum dextri lateris ad vene- 
rem concitandam alligabatur. 
 Difei. ^ Differentie àloco,figura, & mole 
Corporisfumuntur. Locumfirattedas, 
reperiunturquidamin facrorum có- 
mifluris. Snebergzx & Maásfeldii edu- 
&us primó turget,mox petrir. Tholo- 
fxinfaxoarenariorubro albis macu- 
lis diftin&o reperitur.. Latomus qui- 
dam Antverpianus,in matmore inve- 
nit. Agricolain illis ex quibus lapides 
molares fiunt repériri fcribir, & ante- 
quam formentur bene confiderarián 
lateant,debere. Idem eundem ze ! 
dev» vocat. De ffgura &c mole corparis 
ita Ambrofinus fcribit. Oviedusin 


baejus fant) (catebant albis vermibus: busdam , Zaza fylveflris , quód fylvis 
| 


D£ QUADRUTED. f 


fümmario Indiz &c.p.608, ufa, quia 
non clametnifilzdatur.. | Geínerus 
Gibbofibüfonis meminit, cujus ico- 


| nem damus. 


PUNCTUM IE 
De Ranunculo viridi , €9' 


Rana Lemporaria. 


Anunculus vitidisvocaturPlinio 
rana minima e$ viridifiimas aliis ca- 
lamites,quódinterarundines & cala- 
mós verfetur; lfidoro Agredula ; qui- 


delectetur; vel ad differentiam ranz 
viridis quz editur. Gracis eft «vic, 
quiafuávoce imbres prxíagit. Aliis 
devozeus, devo zac ; quód per arbores 
incedat. Quibusdam 4vzewc quod 
quafi de ccelo delabivideatur, Her- 
molaus evoQéaw vocat; Jevopuro» forté 
dicere voluit ; id e(t, quafi inatbore 
natam. Vocantur & Pe£erres, obvo- 
cem quam edunt. 

Ita eam Ambrofinus deífcribic.Ra- 
na hzc ubiq;viridi colore perfufa eft, 
prater pedes &c. vide Ambrofin. p. 
622.9[que cxteras fugat. 

Conducitad multosaffectus. A 
tufli liberari qui in cjus es exípuerit, 
Pliniusauthoreft. Extinguit febrile 
incendium, fi manu detineatur , Syl- 
vius. Guainerius pro he&ticis gallinas 
pulte ex farina hordei & carne ejus 


Arabrof1, 
I. deovi- 
par-c.3. 


Deferiptio ; 


V/us, 


clixa nutrit;gallinas agro przber. Ti- : 


motheus per medium difle&tus reni- 


bus hydropicorum applicat, & aquas. 


educit. Zecur in pellicula gruis ligatü, 
venerem cócitat, fi Plinio credimus. 
Adeps,fi denti dolentiillinatur,fran- 
giteum. Crzor vcftigiis pilorum à ge- 
nis evulforum inftillatus, renafci cos 
prohibet. Marcellus acu cuprea ra- 
nunculum pungit, & fanguine inde 
manantcloca, pilis revulfis, inungit., 

De Razatemporaria Ambrofini ver- 
bis agemus.Ita veró ille de ca. Ex dif- 
ferentià huic ranz addita, unufquisq; 

conjicere poteft, hoc animal &c. 
p.623.4/ 4. ducentes diu vive- 
re nequeunt. 


Ambrof, 
de digir. O- 
vipar.l.1, 
€,4. 


HISTOR 1A 
CA PU TS 


"De Lacertis. 
ARTICULUS IL 
De Lacevto vulgari. 


[; cerros (eu Lacerta, nomenála- 
certorü humanotum fimilicudi- 
ne; & q pedes veluti homo quadru. 
pesincedens, manus fle&ar, fortitus 
eft. Gracis veterib. «ave Q.,categ, H e- 
fychio& Vatrino euóno,modernis «ex- 
caves, aliis «aeg iAiexi, vulgaris inpri- 
mis,dicicur. Plures quidé corum funt 
Differétis. Differenriz: nà Plinius lacertorum, 

quorü color ad ferrugineum accedit, 
Scalig. in meminit:Scalig.in minufculos& ma- 


tgo 


Ambrofin. 
Digit. O- 
vipar,l.t, 
€.j. 
Nomen, 


Msi jores diftinguit; nostamé,in velgares, 
Adit; pa "Virides, Chaleidicos, &c Braftlicfesteu 12- 
£04. dicos difpefcemus. Pulgaris digitos ha- 


Vwgar^.. becquinos valdé exiles,cü unguiculis 
tà in priorib. quàm in pofteriorib. pe- 

Deferiptie. dib.ln his, quiindicislocum obtinet, 
longiffimus eft;pollici, inferior locus 

datur. Albert? ei pilofam Ziuguz attri- 

Piin.H.N. buit,ex Plin. Ariftor. bifida, fecundü 
AU LI quem, ficcum pulizonem, liene perexi- 
part,anim, guü, & rotundum;re//es ípondyliisad- 
Lnov. | herentes; foeminz valvz utin avibus, 
cujus cervix inferné fit magis carno- 
fa,ova proxima fepto cótincantur,ha- 
bet. Reperiutur inltalia copiofiininfu- 
laCapraria masni:in India;prodcnte 
Linfchotano tà frequétes, utinlecti- 
w, C25 quádoqiirrepant. Arabic funr cu- 
bitales:in Indie veró móteNyfa xxiv. 

, pedü,inlongitudine,colorefulvi;aut 
'punicei,autczrulei.Incolunt plerüq; 
fepulchra, cavernas,fpineta,& rude- 
ra. Gcnuz; in arce Principis Doiiz, 
Ciba, plurimos cófpeximusapricantes. e- 
Ícuntur,carnib.herbis,apib.formicis- 

Generatio, Ce rediuntur circa fine Martii, & quá- 
doq; ita cóplicantur,ut duo capita & 

unü corpus reprzfentare vidcantur. 
Poft,ova,more fcrpentum pariunt, & 

Ariftu.A. tefte Arift. cerrz cómirtunt, exquib. 
Lec3j. fineincubatu ftatutis téporib. caculi 
erumpunt. Ore parcre,velfaetus,uno 

inerte excepto devorare;fabulofum. 
Aautipathia Abborréz a ciconià,que lacertis pullos 
nutrit, bufonib. fcorpionib. arancis, 

& ferpentib. Aranci parvos lacertos 

in foraminib.parietii agereffi;filame- 

tis obducunt, & ictib. obruunt. Cum 


Lotus, 


Plin,H 
1.8.c.9. 


Arift. H. 
].8.c.4. 


D E EC ESL RR T e in ie d e aa i ue E n EN 


ACATUR ALIS 


ferpentib-p cliatur:ideo ophiomexsv 
acccperenomen. Deleizatur carnibus Sympathia 
cochlearü, di&amnoherba, ad quáà 
ferpentib.vulnerati cófugiunrt;& ho- 
mine,qué ctiam à ferpente defendür.' 
Oriadmoti,pituità humanam avidif- 
fimé lingunt.Hiftorias vide ap.Scali- 
ger.citatoloco,& Erafmü in tradtatu 
defympathia&antipathia. Temporis y, a 
tractu vifum amittere, cundéq; iterü goes, 
feu folisbeneficio,in quo tamdiu do- 
nec convalefcát; morari dicütur, fcu 
beneficionaturz, recuperare; cujus 
apud Aelia.exemplüimenfib. hyber- 
nisfub terra códi,&fic quafi femeftré 
vità agere,unde &epooCie dicütur;hy- Arift;g.A: 
bernum & autumnale fpolium depo- 15655: & 
nere; faemincum fexum majoré eíle: pin 
cópares incedere, & unocapto alte- 
rum in capienté efferarisovorum quz Bis 
pepere oblivitci, ucapud Plin. habe- Adi; Hz 
tur, per mediü divifos, propter gluti- A-5.c58. 
nofum humoré,non periresimo natu- 
raliquodavinculo coalefcere ; quod 
ex cicatrice colligitur; ad Nazuram & 
mores pertinet. Dicuntur & caudéíz- 
pius amputatz renafci. Theocritiin- 
terpres exíiccatum in vi, erá trásmu- 
tarif.]só fcripfit. Reperiuntur & mó- 
ftrofi vifus quida, tefte Schenckio, in 
cetimagnitudiné Lureniz excrefce- 
re. Datur duab.& trib. caudisinftru- 
&i, quód ab ovis dilecythisforté pro- 
ficifcitur fed & épqiétonor feu bicipi- 
tes. Amphisbznz iconé,in quaunius "begins 
Low. ni phisbe- 
cauda cófpicitur,hic quoq; adiicim?. siia.) 
Quantum ad sfumin Medicina, divulfa V/«sin Me- 
lacerta i&ib.fcorpionü applicatur: in ^^^ 
cibisad Salamádrz virusa Plin. pra- 
becur. Oleumex iifde in oleo fuffoca- 
tis& percoctis,diffolvedis ftrumis,cü 
fimo pecudum inungitur: & ad delé- 
das faciei lentigines commendarur. 
Crematar.cinis, cü melle Czetico ad prin. HN; 
oculor.caligine adhibetur. Etficacius l.25.c.sab. 
eft, (1 ex viridib.cóponatur. Cerebrum duin. 
infuffufionib.valet. Capzz cótufum & Diofcor. 
appofitum,feufolum, feu cum arifto- M-M.aq 
lochialóga, radice arundinis; & nar- ss 
ciffi bulbo,fagitras& fpinas tenaciter 
adherentes extrahit. Cor cóbuftum& 
cum amurcámixtum,torporé mébro. 
inducit, ut Chirurgiferrum non fen- 
tiat. SZgmis varices füccre(cere prohi- 
bet, fi pufionum cruraco diligeéteril- 
linan- 


Monfira, 


( Lacertze 


h 
s 


Eydexen. 1 


AD 1^ vu n Amm 
hi AN i ys : 


ib QM d ET 


STATIARSM 

NS " 
SOS 
n y 


Lacerle e£ stelle nes 


YE e NY 
i AAA ARRA WW 


i 

y P. 

NE 
Lj) 


7 AMMIAN 
RANA M / 
» 


Lacertus C yprius eBeincoide, 


PHARES. 


$ Tlab:txxvi 
acetrta. -— 


m 
- 


Ls 


L 


Ambrelin, 


Digic.O- 
vipar;l.1; 
€.6. 


VÉ r^ JA» j^ dh 


I 


nantur:in herniis quoqsinfantum có- 
medatur. $zertzs medicamento con- 
tra equorum ftranguriam mifcetur. 
Inurina virili necata , ejus qui fecit, 
venerem cohibet. 
ARTICULUS II. 
De Lacerto Viridi €$ Chal-- 
cidico. 
Acertus viridi ,à coloreita dicitur; 
Grzcis caseo x» ves & nuperis x»o- 
goraseg. Alii Majore ob magnitudinem 
Vocát; Sylvaticus Ophiemachis, àfupe- 
rádis & impugnádis ferpentib. Amat 


ODE QVs4DRFPET. 


di 
^ 


n 


"HH 
tula; Ícd perperam. Similis eft parvis 
lacertis, & illius ferpentiscolore qué 
Czciliadicimus. Ce/uzz4, totam co- 
lorezteo refertam obfervavit. Nica- 
drifcholiaftes in Syria, Lybia, & Cy- 
pro nafci & inter faxa degere fcripfit. 
More vipera fuos fcetus enititur; nifi 
quód more aliorum oviparorum ir 
ventre ova gerat, Fabius Colümnain 
Gallicano caftro inventum hujufmo- 
dianimal interfecit; & in diffectoil: 
lius ventre quindecem partus inve- 
nit, quorum alii membranái exuti, alii 
pellicula diaphana circurndati ; con- 


fpiciebátur. Galenus diffectum nior- Galei. de 


ifti loca calida:ideó in Italia frequen- | 
fui applicat, & cibum falfamentorum ried.fimp; 


tes apparent;ubi nonulli, (verba funt Bctli. ki: 


Plia,l.ec. 


n 


E acivid 


. Chalei- 


| diea. 
Ambrof. 
l.r.c.7. 


Ambrofini) eosobfervant multos fi- 
mulobviam egrediétes, quandoqui- 
demtum morbos przagire affirmat. 
Aeftivotemporein arborib. moran- 
tur, & moréranunculorum viridium 
vociferátur. Süt & bicaudati. De De- 
ftriptione nO adcó fumus folliciti.Icon 
,nàq;fubvenire potetit. 7/fus ef in Me- 
dicina fingularis.In ftrumis à Plin.al- 
ligatur; & poft dies triginta renova- 
tur. Ramicesinfantium, motfuejus: 


dem dormientib.applicati, emendá- : 


tur. Deinde atiimal arundine transfi- 


Xum in fumo fufpenditur. Vivü cum 


vino decodtü plithificis jeiunis Mar- 
cellusexhibet. Oleo deco&o faciei 


lentigines depelluntut; de quo vide ; 


Geínerü;Eodem cum pice liquida,& 
adipe fuillo veteti Hietocles ungula 
equorü inungit, ut firmior reddatut. 
Fumanellus in capillis denigrandis 
utitut. Proiisdém regenerandis; có- 
poíuit Veckerus aliud. Unguentum 
pro Epilepticisapud Ambrotin. vide. 
Cinere ftrumz exülceratz curantur. 
Oculusvivo etutus,quartanariis alliga- 
tur;pellicaprinz involutus. SAguis At- 
ttitos hominum & jutncentotum pe- 
des fanat, & clavoseruit. Offa Epile- 
pticis profunt;poftquam vivusfale o- 
prime in fiGtiliafperfus, cadem carne 
amifsá depofuerit, Lacerte Chaleidici 
&omenà Chalco fcu zre, quód dor- 
fum ejuslinez xrez percurrant, da- 
rum eft. Dicitur Hefychio £o Bel- 
lonio Samiamithon , cd malé ut Sal. 
mafius docuit. Aliis $eps,à putredine; 
quod caro ad ejus morfum contra&o 
livore putrefcat:quibufdam & 7 araz- 


pralcribit: ; 
ARTICULUS iiL 
De Lacertzs Indicis. 
PUNCTUM L 
De Seneinbi fen ]lrvana. 


| Acertorum Indicorü plures funt Marg 
fpecies; inter quas celebres; 5ezz. Hift. Brá- 
| bijTejuguacu, fcu Temapara, Táraguira, 


Americima, Carapobeba, Ameiva, Tara- 
£uyco; Aicurabá, &; Tejunbana.  Defcri- 
bemus eas verbis ipfius Matcgravii; 
lta veró de prima ifte. Sezez;bi, Brafi- 
lienfibus;nobis Iguana, Cameliaón Lu- 


fitanis falsó , & falfiffime Belgis Le- 


gvan;Erat longitudo totius animalis; 
quodhic defcribo(reperiuntut tamé 
loge majores; Jab ore ad extremitaté 
caude;ttium pedum& o&to digitorü: 


.€otporis ambitus vcl craffities, decé 


digitor.ubi maxima. Tota cuzz elegá- 
ter viridis; fed maculis nigricantibus 
& albis; in modum panni undulati, 
hincinde variegata. Cuzz cóftat éfqua 
mulis;in dorfo, cruribus& caudz ini- 
tio paulo majoribus; quam in reliquis 
partib. 5444754 caude omnes equales; 
nó ut Car. Clufius obfervat. A cervi- 
cead extrema caudá ferié habet pla- 
nerüm;ífcd mucronatarüiníftar fertas; 
[pinar. fecundü dorfi longitudinem; 
eviá virefcentis coloris:funtq; fpinz i: 
fta: ad cervic€ majores, femperq; mi: 
nores fiunt, minima in exttemo cauü- 
dz.Caput lógitudinemhabebat duorü 
digitot.feré aut paulo minus,fingula- 
rib: fÍquamis, majoribus quàmin aliis 

pats 


« 


192 HISTOA1A 
partib.te&um:co/[/lógitudo fefquidi- 
giti, craflities quinq;. Magnos claros 
habebateculos nigricátes & binosna- 
tes patentes inprona & feré extremáà 
capitis parte;fingule mandibulz,exi- 
guorü dezzis, S nigricantiü, & brevia 
numerü habebát,& os [izguz craffam: 
Ponecaputinutrogilatere albicanté 
maculàinftar bráchiarü in pifcib. fub 
mentoingluvié ad pe&usufq;prop£- 
dentem; maximam parté nigricaritis 
coloris; quam cótrahere poteft, & cü 
irafcitur vel terrore afficitur ptopen- 
dere finit. Aboread ingluvie f.in col- 
lo inferiori etiam habebat fpinas in 
dorfo.Quattuor Crurzib.erat praediti, 
&ctotidé pedib-quorü qui(q;quinq; di- 
gitos cótinebat;cruraq;& pedes fqua- 
mistecti ut reliquü corpus.Binaante- 
tiora crura breviora pofteriorib.&nó 
ita crafla, longitudo quattuor digito- 
rum aut paulo minus;Z/g;£/ quinq; & 
in iis medii breviores; q. medii pofte- 
riorum pedum:intimus& extimus di- 
gitusbinisarticulationib. duo illis p- 
ximitrib. medius quatuor cóftabant, 
omniü zzgues nigriin curvati&cbreves 
inftar avium.Pofteriora crura logiora 
& lolidioraanteriorib.nimirumlógi- 
tudo eorum ufq; ad pedes, eadem q 
craffities colli vel caudx jppe corpus, 
nim.quinq;di, itorum, pedum pofte- 
riorum lógitudo unius pedis aut am- 
plius: digitorum prior extimus ante- 
riorü digitis extremis zqualis magni- 
tudine& articulationib.duab.feques 
hunctrib. tertius quatuor, quartus;q. 
logiffimus,quinq;, quintus feuultim. 
verfus caudam etia quatuor , zqualis 
cum tertio longitudinis:ungues ut in 
anteriorib. Co£yledozum leries nulla ut 
Clufius aliàsobfervavir.Salté poftica 
crura(tamfüperius quam inferius)in- 
ftar humanz fürz fe habebant;priora 
autem non item: Craflities cauda pro- 
xima corpori, erat quinq;digitorum, 
& attenuabatur femper, donecin ex- 
tremitate planc exilis effet &z acuta 
inftar ubulc, Quum mactafsé,move- 
baturadhucpelle detracta, & cor ex- 
emptum fubfiliebat. Habebat inu- 
troq; latere eva ultra decem,quedam 
cerafumagnitüdine,qdam& minora: 
pinguediue infignem inftar gallinarü: 
in ventriculo infignem copiam fru- 


FT - is d TA ^ A ^ "1 X 4 KS. 
y V 


(UU. EXWR 
" t v 
Pd i. b" 
ACASFRALIS 
dz d h Y 
j &uü, maximelimonum dulciü: quib. 
| pro cibo eratufus: Comedunt etiam 
4farinam Mandiocz aquà madefacta. 
|Diuinediamtolerare poffunt,habui, 
inquit Marcg.ad duosauttres méfes 
fine omni cibo& potu, &deniq;aufu- 
gerunt, itautjudicé fine dubio famé 
| diuti? ferrepoffe. Caro boni eft fapo- 
ris, cocta & diu frixa butyro, & xqué 
benéfapitac caro pulloru& cuniculo- 
rum. 28. Maij 16 40.ma&avi& fecuiu- 
| num, pinguedine habentem multam 
inftar gallinz. Partesinteraas, cor; 
pulmones;iecur, veficulam fellis, re- 


to» E 


nes,vefica, genitalia vafa, habetuta- 


liaanimalia:amplum iecur;duplicem 
ventriculum, unum anteriorem , in 
quem cibum prius recipit, hincinte- 
ftinum habet minimi digiti craffitie, 
ac decé circiter digitoslongü,cuian- 
ne&ituralter ventriculus, ubi cibus 
plané concoquitur, hinc czterainte- 
ftinaufq;ad re&um.In anteriori ven- 
tticulo magná copiam farinz Mádio- 
cz & MiliiAngolenfis crudi habebat: 
Pofterior,maior, totusfemicocto ci- 
bo plenuserat,cuimultivermiculivi- 
viinftar corumqui in cafeogeneran- 
| turinharebant. Inteftinum ultimum 
! .re&tum ftercus cótinébat. Detracta 
pelle tori animali,& cauda amputata, 
hecadhuc movebatur. Vivaxanimal, 
nec fi quing;aut fex i&tus in capite ac- 
ceperit,moritur,nifi cervix cultro in- 
fliéto vulneretur,tuncn: cum fangui- 
! ne vitaeffundic. Caudz caro,merisfi- 
bris & nervis cóftat. Menfe Decemb. 
1641. vidi eximilapidem é ventriculo 
Senembi, ovi gallinz mediocris ma- 
gnitudine & figura, fed cópreffiorem 
paulo:extetius glabrum,albicantem, 
interius compofitum é tunicis inftar 
Cepz , ita ut una ab altera feparari 
poffitlapide contufo. Coloris erat in- 
teriusalbicancis f.gryfei,dura fubfta- 
tix ut Bezoar. Capiuntur fune; nam 
arboribusinfidere folent, quod Bra- 
filianifcientes, fufti longo adaptabat 
funem, hoc vidensanimal, muratur, 
nec tamen fe movet, fed tuncfeilla- 
qucari finit, & ita capitur, alias cur- 
rit velociffimé, Juniores totifuntvi- 
ridis coloris , grandiores ztate, va- 
riegati fiunt,& cinerei:fenes enim ut 
plurimü funt fufci vel cinerei ian 
Ins it. 


"o 


Tab.rxxv 2) 


I 
] he 
hf. » b 

eiun tana. Bafilienfibis » 1 

1 

ePETTIHIPUHATE Lr T T 
ijmtiiittill i [7777771] 
ettet reagent Gu ttn a LAETI CU (I G0 ^ tt fU Tti Es So enlm qfi (o RAT 

M ] 
* 


Americima. Drafilien, tbe. ia 


Lacertus Tarantula quibufdam kil 


HT (& C 1 
SOR 
NIS 


A ZZ 
A 


SON ea A qualica Waffer ; 


mol . 


NN 
NN 
NN 


NWww 
ni 


SETTUTTRITEERIEE 


CU siae 
CS Aet CES 
Ne 


Marcgrav. 
Hift. Brafil. 


Y oic. 


b] 


J4DE QVADRUPED. 


Fr. Ximenes fcribit , in capite bujus 
animantis interdum reperiri lapil- 
los; qui prafentiffirno remedio lapi- 
desrenum comminuunt& dejiciunt, 
drachmz pondere é liquore idoneo 
haüíti ;, aut etiam corpori alligati. 
An autem qui in ventriculo reperi- 
untur aliquandoeis, dem viribus pol- 
leant, mihi non conflat, periculum 
poffet capi fine ullo;meo judicio,dis- 
crimihe. 


PUNCTUM Il. 


p déjugvacu; Taraguira, éo' 


"Americima. 
d bicis & Temapara Tupinam- 
bis: Lacertus egregius : cotpo- 


ris figuta ; capitis, oculorum ; oris; | 


197 
fumpferatlambendo. Caro ejus có- 
meditur. 


7 aragvira Brafilienfibus : Marggrasi 


Lacertüs in & propé domos,in hortis 


& ubique frequens : Longitudo cjus 
citciter pedalis : (quanquam tepe- 
riantur & minores) Corpzs habet te- 
re$ , totum fquamulis criangularibus 
cinereisfeu lencophistectiim: Ca- 
ret ingluvie (ub mento; dorfum qua 
le : nutant Velociífime capice quan- 
do aliquid vident & celerrime cur 
runt motando corpüs: Si videant 
hominem dormientem cui ferpens 
Venenarus , aut aliud venenatum a: 
nitnal ledendi caufa appropinquat; 
illum excitant ne lzdatur; | Coze 
volens mas leni mortu adprehendit 
feemellz cervicem ; paulo poft ad la- 
tus fe inclinac, & foemina propriam 
caudam [furfum levando admittit 


psdum,;caudz,convenitcumSenem- | marem , qui pedibus compleditur 


bi; inhocautem differt; Primoto- 
tius corports color eft niger;elegantis- 
fimis maculis albis infperfis variega- 
tus, & verfusexcremam caudam, fed 
quafi aculeoshabet albos;  Secun- 
do cauda craffior inexortu. Tertio 
caret illis dentatis aculeis per dor- 
fi longitudinem. | Quarto in pedi- 
bus pofterioribus exterior digitus 
paulo femotior eft à reliquis , & 
brevior. Quinto ; linguam habet 
bifidam longam , rubram, glabram; 


quam velociffimé inftar ferpentis, ' 


ad digiti longitudinem  protrüdit 
& retrahit; Nullam edit vocem: pa- 
tiens eft , lubentef vefcitur ovis, 
quz cruda forber.  Inediz patien- 
tiffimum animal: detinebam alliga 
tum , fed cum fe vinculis abfolvis- 
fct ; liberum permifi ( verba funt 
Marcgravii ) per cubiculum curre- 
re, & interdum dedi hauftum aqux 
& vitro bibendum, ita adhuc obam- 
bulat quando fitit ; alias toro die in 
angulo fuo ordinario fedet.  Li- 
benter incumbit cineribus calidis: 
Vigefimo Martii quispiam partem 
caudz calcando detriverat ; poftea 
tamen de novo ad duos digitos cre- 
vit ; primo Julii moriebarur inedia 
plané tabidus fa&us , feprem enim 
meníum íÍpacio nihil comederat, 
tantum aliquando hauftum aqux 


cotpus ejusdtergo. .4smericima Bra- 
filienübtüs : Lacertulus tres digitos 
longus & pennam olorinam eraflus; 
ubi ctatfiflimus : crura & pedes fimi- 
lis hgurz & tot digitis, ur Senembi; 
Ocellos habet nigros: corpi autem fe- 
re quadratum videtur. — Totum 4er- 
fem íquamulis veftigur leücopheis,la- 


teta autem fufcis; capu£ itidem & crus 


ra ,cauda vero ezruleis: omnes au- 
tem fplendent,& ad catum apprimé 
funtlzves. Digiti in pedibus inftar 
| fetarutn porcinarum.  Venenofum 
i : z - nO A H 
| eft animalutLufitani affirmant, &cu« 
pidum exfugendi fanguinem exgra- 
| vidis mülieribus.R eferuntfaeminam 


| femel tactam ab hoc lacerto ; vel fas 


lum ejusindumentum,nünquam po: : 


ftca concipere. 
PUNCTUM III. 
De Caropopeba, Amerua ,Ta- 
raguyca edAycuraba, €9' 


qejunbana. 


( tr Brafilienfibus ; Lacer- Maicgias. 


tulus tres , quatuor vel quin- 
que digitos longus , venenarus. 
Figurà cerpors elt ut reliquotum. 
Q yatuor cruribus & pedibus: in an- 
terioribus quinque , in pofterioti- 
| b bus 


Hift. Bra; 


l. 


6.C.12. 


HISTORIA NATURALIS 


funt alba. | Ca&sdaquoque fuperius 
coloris, cerei obfoleti, inferius cerei 
cum albe mixti. Caput inferius,gurcur 
& infimus venter; candidi funtcolo- 
ris,fanguineisnotis variegati. Bifi- 


104. 
bus quatuor habet digitos. — Corps 
totum hepatici eft coloris , cum al- 
bis notulis, in cauda autem albis li- 
neolis , hinc inde etiam aliquan- 
tüm flavi mixtum Ocules habet fplen- 


dentes, & quafi vitreos. — 4zzeiv4 | dam habet linguam. 
Brafilienfibus & Tubinambis ; alia 
Ípecies Lacertorum & fuperius de- CAD UE, 1I 
Ícriptz Taraguirz per omnia fimilis 

; desea De Salamandra. 


excepto quod caudam furcatam ha- 
beat, id eft; definenitem in duo cor- 
nuàte&a.  Taraguico Aycuraba Brafi- 


Alamandta , unde nomen fortita Ambrofin. 


fitincertum eft. Nam dici vel qua- depu 
Ovip. l.r. 


fi valincendram, quód contra incen- cs. 


lienfibus; Taraguirz alia fpecies; fu- 
petioti item fimilis , excepto quod 
cauda ab initio ubique habet trian- 
gulatas fquamas parvulas: Cauda ex« 
tremitas planis fquamulis tecta eft, 
& praterea quátuor maculis fu- 
fcis ,: dorfuip & przcipue poft caput 
undatüm maculis variis fufcis. Te- 
junbana Brafilienfibus, Lacertulus eft 
minimüm digitum craffus ; capize a- 
cuminato ut Senembi ; oculis nigris, 
circello àüreo : crura habet quatuor 
utSeneinbi; Longitudo ejus ad po- 
fteriora crurà & trium digitorum; 
caude longitudo fex digitorum & fe- 
mis: eftque cauda teres & inftar avi- 
cule in extremitate acuminata. |; C4- 
pitulum tegitur Íquamofa cute ; dor- 
ff , latera, & crura füpetiore late- 
re cute veftiuntut àd tactum imolli 
inftar holoferici ; cauda atitem fqua- 
mulis quadratis conftat minufcu- 
lis : guttur & infimus venter itidem 
Íquamulis quadratis teguntur, maju- 
fculis ; capitis tefta fufcefcit : Dor- 
fw» & latera fuperius fufca , vel 
potius tribus lineis dilutz umLrz 
coloris , & aliquot undis ejufce- 
modi variegatur : latera inferius 
viridia; fuperiora autem in fufco 
linea notat viridis fecundum lon- 
gitudinem, à capite ad crura usque 
poftetiora: iremque alia linea vi- 
ridis eft , ubi fufcum & viride fepa- 
rantur : Inter duas autem lineas or- 
do eft pun&orum viridium infufco; 
& fub inferiori linca viridi feries 
eft pun&ulorum nigrorum in viridi. 
Crara etiam in lateribus fuüperiori- 
bus obícure flavi feu cerei obfoleti 
funt coloris , varie; ata maculis par- 
visfuícis. | In inferioribus lateribus 


dium valeat,utltidorus vult:velquafi Neme. 


fola amans fit £ sec; id eft ignis; vcl 
quód cauAapuaidezv i. C. q:ueta latibu- 
lum teneat ; aut quód ez«uéses di- 
catur; i. e. intcr fpacia inania cau'a- 
rum & fpelunciurum ftabulans ; aut 
denique quod ex pav dee, id eft, 
fplendores laxet & pellat, ridicd- 
lum nimis eft. ||. A Saanbras vel Sa- 
mabras Arabico dici , verifimile eft 
etfi incertum. Plinius azzmal ffella- 
um nominavic: Aetius Lacertaza ve- 
nenariam.  Duz ipfius funt fpecies. 


Alia enim eft Terreffris , Aquatica alia. Terreftris. 
IlIalacerto viridi eft fimilis, caput & Dri. 


ventrem , quz craffiora, fi excipias. 
Breviorem habet caudam , colorem 
nigrum maculis luteis inquinatum, 
fed quádamIzvitate pellucidü. Geí- 
nerüsunam inAlpibusinvenit,totam 
fufcam, absq; fplendore,caudá brevi; 
fuccus la&teus à percufsá dimanabat. 
Matthiolusin quibusdam Germaniz 
fylvis,dorfo nigerrimas, ventrerubé- 
tesobfervavit.Vitriacuseicaudalon- 
gam & tortuofam,unguesaduncos& 
hamatos adícribit. Nicanderowmpinwor, 
quod fplendida , renitente , & quafi 
pingui delibuta cute fit ,' vocavit. 
Loca frigida, huinida, & opaca inco- 
lunt. In Germania multe fimul 
quandoque conglobate inveniuntur. 
In agro Tridentino & potiffimum in 
valle Ananienfi confpiciuntur fre- 
quenter. Suntquiore aerem hauri- 
recredunt. Aliitavos,apes, & lac ap- 
petere: ideó alvearia & vaccas infe- 


ftare fcribunt. Nihilgignere,reliquit Geseraris. 
Plin, H,N; 


: i . 4. l.10.c.68. 
ninumve habere. At Bellonius vidit Belon.obf. 


Plinius;inecgenus maículinum faemi- 


Locus. 


Vstius. 


multos fztus fine involucro enixam. l5- 


Pro- 


DE QVADRUPED. n 


Procteat fcilicet intusova, in quibus 
fztus ad perfe&am maturitatem nu- 
Ns'9^, triuntur.  Quantumad Nazurazz,an 
in igne vivat, vel eundem extinguat; 
in Exercitationibus, Dro volente; 
disquiretur. La&eum fuccum per- 
cuflam fundere , fuperius diximus. 
Calo pluvio apparet, ideo visá, tem- 
peftatem ruflici przfagiunt; Necz- 
ftate,nechyeme confpicitur. Tardé 
incedit, In Cumana, gallinarum in- 


Crdan de, ftar gracillarc, Cardanus prodidit. Si | 


rer.variet. 


1j.)  YiVà gladio in duas partes fecetur; 


pars anterior progreditur , pofterior 

retrocedit. Inftinctu quodam natura- 

li rahas & teftudines odio profequi- 

cur,cumq;illisacerrime dimicat.Ve- 

nenatam efle compertum. Integras 

familias periile iradunt;quzx aquasin 

quas Salamandra ceciderat , biberat. 

Sed & fru&us falivà oris ejus afperfi, 

, Plia- E;/N- Jechales creduntur. Plinius dente Sa- 
didi lamandrz percutlur bire fcribi 

percutfum , obire fcribit. 

Ejusdem,NNicander, Aétius,& Aben- 

fina meminere. Ubi femel partioden. 

tem inflexit, nunquam extrahere ; fi 

avellatur,lethaleeffe,quidam Gefne- 

ronatravere. Atipíeduasquas domi 

habuit, nunquam osad mordendum, 

diduxiffe,etíi irritatas,fcribi, Nec 

audivifle quempiam à Salamandra in 

Germania moríum. In Galliistamen 

morfus lethalis eff: & Reti, ab ea- 

dem lzfum , tot Medicis indigere, 

quot maculas beftia habet;proverbio 

Vw. — ja&ant. Salva Medici inter pfilochra 

utuntur. Kiranidcs cor pelli nigrz 

involutum , centra quartanam de 

brachio fufpendit. Qua de Zona 

ex pelle,& aliis contra incendia fpar- 

guntur , quia abfurda hypothefi,i- 

gnem nempe extinguere , nituntur, 

Aquatic; falla quoque funt, /— /Aquatica Sala- 

Mppsois mandra; aliis Lacertus aquaticus , Bel- 

Qvipi..c.,, lonio Cordulus , Monachis qui in Me- 

fuen commentati funt, Sczzcus aqua; 

cum lara caudà dicitur. Qeuadra- 

plex ipfatum genus eft. — gum cum 


figurz rhombi contrahitur : Pedes 
anteriotes in quatuor ; pofteriores 
in quinque digitos fiflos : Cor fpons 
giofum , quod dextro lateri incum- 
bit : cujus auricula finiftra majo- 
rem pericardii partem occupat :' //e- 
zem Íubrubrum : renes fpongiofos: 
hepar nigerrimum. Ovamagnitudine 
pifi in bicorni utero ordine quodam 
digefta gerit, ex quibus poftmodum 
vivi fetus erumpunt, | Bellonius ei 
tergus tubereulis hotridum adfcri- 
bit; Agricola coloremcinereum , vel 
incincreofufcum. lilaquam Gefne- 
rus fecuit , longitudine erat feptem 
digitorum , colore nigra cum pundis 
albis in ventre: reliquum corpus ni« 
grum pund&tis concoloribus afperum; 
Alterum genus eft quoq; duplex, unum 
rnajus,femicirculis in dorfoalbicanti- 
bus diftin&tà : alterum minus. Quar- 
tum eft Matthioli ; Utinenfibus fre- 
quencffimum;capite terreftribus ro- 
tundiore & breviore, caudá anguilla- 
rum modo;dorfo nigro luteis maculis 
infignito. Lacunisopacis & pingui fo- 
lo fitis dele&antut, aquis inprimis, it 
quibus limusalbuseft. Ibitub petris 
hzrent ; & raró ad fuperficiem ve- 
niunt. Ín vas aqua plenum cohje&ta 
à Gefnero quxdam os ptofercbat. 


Lento gradu in terra progrediun- Agricola. 


tur, & ora tenaciter claudunt; nec 
apetiunt , nifi violenter exptefferis. 
In fal conje&z caudam movent; 
& moriuntur. .Verberatz diu vi- 
vunt. Pellis adeó dura , ut gla- 
dio refiftat. Ex vulneribus lactea 
fanies prodit. Irritatz,intumefcunc; 
& in pedes ere&tz fudorem virulen. 
rum effundunt;; laceffentemque in- 
tuentur.Sues fialiquam comedcerint; 
moriuntur. i 1 


CAPUT iV. 
De Stelltone. 


deanimal 
fubterra- 
neis. 


cauda ; figurz rhombi., quam Am- 
brofini , ad diftindionem dicimus: 
Linguam habet brcvifümam & la- 
tiuículam : dentes exiles. ut vifum 
effugiant. Caudam in medio craifiu- 
fÍculam ,quz prona & fupina ad inftar 


&Tellio inter genera lacértorutn, Ambrofig. 
quoque ponitur: nomenque ex eo &: Pigir- 

habet; vel quód maculis, vel quód c; 

eminentiis inftar ftellarum  diflin- Neme», 

&us fit... Ideó quidam Lacertazs ffel- 

larem dicunt : vel quód venenum 


Bb a cbe 


—o ———————áÓ———— M ——— EISE UO —— M — € — a MM 


I9 

cibo ftillet. Graecis dicitur , «exe- 

AaG Gg, feu dcxa^ aGoms , forté exXpd. o dcxa- 

Adi Bauveiv , à molli & tacito greffu : vel 

quafi x»As&ms quod artubus tuis in- 

nixus , per patietes repart. Unde & 
Xylobates à Kitanide vocatur: tum 

jason quód more muftelz,quz je, 
clanculüm per quodcunque afcen- 

dàt: tüm xeaéoc. Modernis Graecis 

eft Aviv uper (Qe, & Lapaps9. Non 

aufi tarnen quicquam certi dicere. 
Differentia. Generaltellionum funt varia. — Sze///o 
mia Gracórum , quem Coloren & Afcala- 
Plin. H. N. boten dicunt; lentiginofus eft & ftri- 
la.e26.. dorisacerbi,omnibusque promifcue 
veícitur. S£ellio Italorum Chamaleo- 

num naturam quodarnmodo imita- 
tur,rote & araneis vefcirur; & vene- 

nacus effefeitur,ücilleinnocuus. Ad 
Stelliones referri poflünt PeffoLe al- 

ba, pufillis lacertis &imiles,lucido & 

- fragili corpore, ut Gefnero oculatus 

teftis retulit; qux in agro Romano; 
Hermolao prodente, reperiuntur, &z 
Tarantule nomine veniunt; Sed & 

lacertus paruus coloris lucidi & argen: 

| — tei, quem Gtzci »exévi vocant. Bel- 
Pom loniusin Gazara ftellionem feobfer- 
77? vaffe fcribit; colore nigro , maghitu- 
dine muftelz,craílo capite; & rumi- 
dàalvo.  Aü veroStelliones magni- 
tudine & figurá accedant,ad illos la- 
certos virides majores ; quos vulgus 
apud Italos rasatos vel Ligures vocat, 
alibidicecür. Hic Sze//iozes Matthioli, 
& Lacertum facetanum , qui Tarantula 
quibusdam , in iconibus exlibemus. 
In Germania, Gallia, & An, lia non 
dantur. In Thracia, Sicilia, & Syria, 
vagantur. Ibi lechales funt magis 
quam in Italia ; hic, in caminis com- 
Plin. H. N. morantur. . Pliniusinangulis oítio- 
L3.3- — püm & feneftrarum libenter ftabu- 
lari fcripfit, qui etiam prodidit, ge- 


Locwus. 


nus illud quód fcorpionibus adver-. 


fatur ,;in Italia non nafci: ibidem vc- 
Aiiftot.H. nenatos efle , reliquie Ariftoteles. 
EA De Nazur4 notandum, menfibus hy- 
Tlin, H,N, bernis latere , nec quicquam edere, 
L$.3t  & latere in angulis oftiorum , fene- 
Ítrarum,& fpeluncarum: anguis mo- 
dofene&tutem exuere, camque pro- 
tinus devorare; praripientes , comi- 
tiali morbo remedia : dolose apibus 


HISTORIA NAdT'URALIS 


 infidiari: araneos & Ícorpiones per- 


| 


fequi: raró mordere, cum dencesob- - 
liquos habeat, quos in vulnere relin- 
quunt, morfu denique hominem ftu-. 
pidum reddere , & raró interimere. 
Invenére in AMediciza ufum. . Caro 
farculos corpori humano infixos ex- 
trahit. Ipfe morfui proprio mede- 
tur, & in oleo putrefactus, fcorpio- 
numictusfanat. In quartanis, Ma- 
gi capfulis inclufum, capiti patientis 
fubjiciunt , & in fine paroxyfmi di- ^. 
nittunt. — De Cizzre prodit Plinius, 
finiftrà manu detentum , Venerem 
excitare ; in dexiram translatum , in- 

hibere. Parzes$ Íomnuminduccre, & 
ftuporem membris conciliare , cre- 
duntur. Hepar tritum odontalgiam, 
fifuperfper,atur,tollit. — Szerczs tri- 

tum vertucas delet. —Seze/a in epi- 

lepfia maxime prodeft. In vino fuf- 
focatus , maculas in facie generat, 

fi vinum bibatur.  Fe/inaquá diflo- 

lutum , mufíteias congregare di- 

citur. 


VÍus. 


CAPUT V. 


De Scnco. 


Vem Latini $cizeum vocant, hic Ambrofin. 
Grzcis exíy[Q- & exíyx(Q- , feu à Siu) 
Tinfa Arabum , quo nomine Scin- c.i. 
cum Abeníina vocat , feu aliunde. even. 
Diofcorides Crocodilum terreffrem vo- 
cat;Bellonius Crocodilum minorem,vel 
quód Crocodilo fit fimilis ; vel quód 
crocumtimeat,. Deferiptionem l Ípe- Deferiptio. 
&es, quadrupes eft magnitudine la- 
certi viridis , aut Salamandrz , ut 
Bellonius fcribit; pollicis craffitiem Bellon.de 
& longitudinem quadrantem non Aq". 
excedens, caudirotundá & fquamo- K 
sà, Renodeus animal quadrupes effe Renodeus; 
ponit, quaai exiguis , frequenti- dug 
bus , & tubluteis , capite longo , vix dy ip 
colli craffitiem- fuperante , vezzre 
quadantenus alato, cazZ4 rotündá la- 
certarum ritu, fed breviore, & ad fi- 
nemincurvá. ^A ca; ite ad caudam 
difcurric linea. — Gefnerus vidit di- 
gitis quinis cum unguiculis inftru- 
&um, latitudine fesquipollicis , lon- 
gitudine duorum palmorum. Vidit 

: : & 


DE 


Locms. 


Vidlus, 


Vus. 


-— DE QVADRUPED. 


& alius fex palmares Conftaptino- 
poli. In Arabia tantum nafci proai- 
dit Abenína: circa Mecham vagar, 
Bellunenfis. Verfancur circa Nilum, 
& inde ad nos per Alexandriam & 
Venetias deferuntur. | Inveniuntur 
&inlocis mari rubro vicinis. —Fi&i- 
£ant odoratis floribus : ideó non eft 
mirum talem fimum excernere. ln 
ficco parium? , & ova terrz gremio 
committunt. Care Ícincorum ma- 
gnis antidotis mi(cetur ; unde quz- 
dam contra venena, Dzafcizcon appel- 
latur. Rhafis, animal ipfum , fupra 
pufionem metu tomniorur laboran- 
tem, cum fru&u (ufpendir. Pulveri- 
zatus , ad excicandam Venerem 
drachmz unius pondere exhibetur. 
Eademcaro elephanucisin India ex- 
hibetur, & corpora pioguefacit. Cor 
in lana ovis nigrz , primo partu gc- 
nit portatum , quartanas abiyere 
creditur. Fe/ cum melle mixtum, 
in fuffufionibusdecantatum eft. Re- 


aes íperma augent. Sanguis cam bor- 


Differentia. 


race illicus. faciei maculas delet. 
Pinguedo: dolorem rcnum expellit. 
Pell ulta: cinis fuper partesfecandas 
fpargitur,nedoloremfentiant. —ZE- 
gineta unguentum £z/a£icoz compo- 
nit , quod caudx Scincorum ingre- 
diuntur. Ex izzefHizi fuffitus para- 
tur, qui hyftericis vchemenrer con- 
ducit. Ex ffercore medicamentum 
antepilepticum à Serapione compo- 
nitur. Idem in extergendis oculo- 
rum maculis Plinius vchementer 
laudat. Optimum autem eft, can- 
didiffimum, friabile, & quódin aqua 
ampli inftar cito liquefcit. | Ex eo- 
dem,ad facicm erugandam,unguen- 


dq M ——« M — M a HÀ HÀ — à —— RÀ —À—— M — M — HÀ 


107 
tis rcferenrem , cujus imaginem hic 
exhibemus. In Jaen denique 7icez- 
tino ,Ícincos ab aliis diverfos haberi, 
fed qui ad Salamandras porius rc- 
ferri debent... Ad easdem pertinet 
& Scincus Rhafis, caudá non rotundi, 
fed circum latera comprefsá. 


CAPUT'VEL 
"De Cordylo quadrupede , €5' 


! Alii quibusdam la- 
certis. 


D* Cordylo hzc Ambtofinus ha- 

"bet. Hzc lacerta fpecies Cor. 
dyli homine fortaffis infignitur,quo 
niam Cordyli pifcis figuram aliqua 
ex parte reprzfentet. — Alioquin à 
nonnullis recentioribus czécodilus tey- 
reflris appellatur; cum tamen Scin- 
cus verus, Crocodilusterreftris An- 
tiquorum fuerit. Nupert quidam 
hoc animál caudiverberam nominant, 
quoniatn continua caudz agitatione 
diverberet. | Grzciadimitationem 
latini vocabuli Uozaffigez dicerent. 
Bellonius prezdidam lacertz fpe- 
ciem depingit; & crocodilum terre- 
ftrem nuncupat quoniam primo a- 
fpe&u crocedilo Nilotico affimila- 
tur. Verum poftea ab ipfo discre- 
pare affeverat: quia hoc anitnal cau- 
dam in modum clavz tuberculis e- 
minentioribusafperat gerat. Qua. 
propter corpora quibus appropin- 
quat , atrociffimé diverberare dici- 
tur. Hinccaudiverberz nomen fibi 
vindicavit. An veró habeat bran- 
chias, quemadmodum fcribit Bello- 


turn meretrices parabant. Dum tc- | nius, & confirmat Rondeletius non 


ritur vereris ferenti aciditatem ífpi- 
rat. Olim ftercorc fternorum qui 
oryzàalebantrur,adulterabatur. De 
Differentishzchabe. | Maximos In- 
dicum & Arabicum, fecundum Pli- 
nium cíle. In /z74/4 beftiam nafci 
fcincofpecie fimilem,canis Melicen- 
iis magnitudine , cujus pellis afperis 
Íquamis patet , quam Indi Phatage- 
nem dicunt,ecandem forte cum Cau- 
diverbera. In Cypro lacerta fpeciem 
magnam naíci; Ícincum omnibusno- 


facilé poteft exponi. Siquidem in 
exuviis hujus beftiz , qux in publico 
Mufzxoadhucíervantur,duo tantüm 
foramina fecus rictum obfervantur. 
Q uarummeminitBouffuctushis car- 
minibus: . 
Cordylus effigie hic tali depingitur ipsà 
Qualis, ci" in terris, e feré degit a- 


quis. 
Inter quadrupedes rimam unam , [rue 
foramen 


Past eris vicfum(vefbice folus babet. 
Bb ; An 


Ambrofin, 
de Digit. 

Ov vip.l.r. 
C.12. 


19$ 
An veró iftzrimz , vel foramina fint 
illa , qux fub branchiss effe folent, 
aliisconfiderandumrelinquimus, & 
ad cláriorem hujus animalis defcri- 
prionemaccedemus. "Thomas enim 
EraftusHelvetius Medicus & Philo- 
fophus infignis defcribit hoc animal 
crocodilo fimile; minustamen, & in- 
ferius labruzz movens, figura capitzs, 8 
eris ceftudini refpondens, cum brevi 
collo ; & in parte inferiori tumido. 
Pedes habet quatuor quinis digitis 
more lacertarum diftin&tas.  Reli- 
quum corpus noii fquamigerum , fed 
pelle duriufcula, inftar corii ferpen- 
tis, veftitum , cazdailli ineft rotunda, 
in círculos quosdam fquamatím di- 
vifa,modoferzitexplicabili. —.5gga- 
ma fant duriffimz , videnturQ: oflez, 
& quafi quadrangulz , cávz partim 
func, ut cáudam rotundam efhicíant. 
Alioquin tanquam tegulz , quz do- 
inorum culmina cooperiunt , fimul 
junguntur , extremitas cujuslibec 
fquamx in fpinam acutiffitnam defi- 
nit. Ampliüs tales/74az4 pellucidz, 
flavefcentés feu pallentes inftar cor- 
nuvidentur.  7ezter hujus animan- 
tis magis quam ihi crocodilo tüme- 
Ícit.  Tergus denique latum, & quo- 
damniodo planum eft, ut in icone li. 
cet confpicari. Quid fi hocanimal 
phattages Indicis ic ZEliani? hic enim 
author predidit in Regionibus Indi. 


HISTORIA NATURALIS 


tur ut pifcibus, & fpina fimili modo: 
Eminet rof/rup;, ut in porco,liaud ab- 
fimile fuillo ; cauda prelon:a in tenui- 
tatem defineps , & implicans fe vipe- 
rinis orbibus ; uzgues adunci ; COT pus 
afperum ceu crocodilo ; vali in re- 
ceffu cavo,tenui difcrimine pregran- 
des,& corporiconcolotes.  Caroin 
cápite & maxillis & ad commiffuram 
cauda admodum exigua , nec alibi 
toto corpore.  Sazgus in corde & 
circa oculos tantum.  Vifcera fine 
fplene. Idemferé apud Ariftorelem 
invenies. "Theophraftus addit, pa- 
| ruin abeffe quin pulmo totum cor- 
pusimpleat. Arniftoreles veró,lacer- 
tom plané reprzíentare , & roftrum 
| fimiz porcariz habere. "Ambrofrnus 
; ita hoc anirnal defcripfit. Primitus; 
inquit, fi caput meditemur,à medio 
| capiteretrorfum offca pàrs triquetra 
 €minet;teliqua pars antrorfum col- 
ligitur cava ;, & quati canaliculata; 
eminentibus utrinque ofleis margi- 
nibusafperis,& leviterferratis. Oca« 
li incavo receíflu przgrandes, & co« 
loti concolores conduntur,;cujus pu- 
pilla non movetur, fed animal totius 
oculi motu circumfpicit, ore femper 
hiante,linguam habetlongam & ter- 
reftri lumbrico fimilem,in cujus ex- 
tremitate fpongiofus quidam & glu- 
tinofusnodusexiftit. Idco Johannes 
Laudius (referente Scaligero ) huie 


cis nafci beftiam , crócodili terreftris | animaliaffi;nat linguam palmi longi- 
fpeciem gerentem , cujus pellem a- | tudine,& quid tanquam acecabulum 


Íperarnad diffecandum adhibent. 


infummaipfius parte cum muco,quo 
przdam citó tollit. Deztium; & gingi- 


CAPUT VIL varumloco,os quoddam continuum, 
& ferratum habet: nec non fuperius 
De Chameleozte. labium brevius. — Gz/a atque arzeriá 


ex mente Ariftotelis in eodem fitu 


Ariftor. TM 
A.lz.c.ii 
Theophr. 
de mutan- 
tib. colo- 
xem. 


E Charbxleontis ethymo , qux | üt inlacerta eft... Pul» in compara- 

vox parvum leoriem fignificat, | tione ad molem corporis illi , ineft 
nihiloccutric, ptzterhoc,ridiculum | maximus. — Cor habet magnitudine 
nimis efleIfidorum ;qui à camelo & | cordis muris domeftici; beparis lobos 
leone deducit: & recentiotes Barba- | duos, quorum finifter eft major : foZi- 
ros , Gamaleouem , Zamaleonem , Hamia- | culus fellis granum hordeaceum amu. 
leonem ,& Maleonezm cundem vocare. |lans , finiftro jecoris labo adharer. 
Deferiptio. In Defériptisue variant authores, tam| Denique. inteflina omnia interaneis 
VORNE antiqui quàm recentiores. Plinium| lacertz fimilia effe prodit Ariftote- 
"UUU^ fifequimur , figuri & magnitudine|les. ^ Crura poftea illiintunt recta & 
eflet lacertz , nili ézura eflent erecta | longiora, quam lacertz, quamvis in- 
& cxcelüora.  Larera vcncrijungun- | flexus fit fimilis. Demum pedesan- 

terig- 


Ambrofin. 
de Digit. 
quadruped. 
[rici T4. 
Nomen. 


uU 


Mellicnes 2x Mhitttiolo — 


MIC 


MUT RN 


i" 


MSIE UAR 


—« EA SR "IP 
REESE. 


DStern. Ej dex 


DT 


Tab: LXXV11 


DE QVADRUPED. 


teriores à pofterioribus valdé discre- | 
,  pantes Natura huic animali conces- 


fit. Etenim tefte Bellonio, priores 
pedes ternos digitos intra, binos ex- 


ont; | 

tra, pofteriores vero ternos extra & 
I 

Itaque ex 


binos extra poffident. 

Gefnero longitudo hujus animalis à 

fummo roftro ad initium caudz fe- 

ptem, velo&todigitorumeft.  Alti- 

tudo digitorum quinque , medius lo- 

cusinter imum venttem, &; fummum 

dorfus flexus coftarum continet cir- 

citer,fexdecim. Etdemum maculis 

diftin&us ut pardus confpicitur. At 

Gaffand. in pauló aliter de quibusdam Gaffendw. 

vira Peire- Suncenim fecgndum hunc Chamz- 
fci l.y. p. ] i ; 1 Y 

E eonideztes eleganter dispofiti. Uni- 

| cumzteffipum non circumvolutiotii- 

busfed curvaturisfolum produ&um. 

Excrementum facris liquidum , ni quà 

partead anum accedit. — Hepar bifi- 

dum, & ex gibba parte quidem fan- 

guinem in cor auriculatum infun- 

dens ; at non fuperítite afcendente 

defcendenteve caudice venz:quip- 

pe aliunde non porta modó nuncu- 

pata;ininteftinum; fed venz quoque 

alix , ad czteras partes directe pro- 

cedunt. Pulp inflatus,abiit, inquit; 

in membranam cenuiffimam , toti a- 

nimali ambitu qualem. In ze vez- 

zrenullum peritonzum,fed membra- 

nafíolum partes dextras à finiftris di- 

rimens. Non item //e», non vefica, 

non reges , Íed caranculz folum ob- 

fervatz funt, quz genitalia forté fac- 

runt. Lzgua cít pedalis prope lon- 

Lew. gitudinis. Habentur in Afia, Afri- 

ca,India,&: Madagafcar infula. Cai- 

rihortorum fepibus ad Nili ripas in- 

fident. Per folum rarà vagantur; 

uód fibi à ceraftis & viperis me- 

Bellon.ob- tha nc, Bellonius in fruticibus Rla- 
er mni plurimos confpexit. Aére vi- 

Cibs. CGtitare credidere veteres : mufcas, 

laria locuftas , erucas , fcarabzos vorare, 

a did obfervatum à recentioribus; à Pci- 

reício , vermiculis qui ex farinaceis 

matris colliguntur, vehementer de- 

le&ari. Linguá ut promufcideutun- 

tur , quam jaculi inftar evibrant , & 

tantá quidem celeritate , ut pené vi- 

fus aciem effugiat. Idpraftatur, ad- 

dit Gaflendus , beneficio officuli, 


199 
quod bifurcatione quadam implan- 
tatur utrinque ad extremas fauces, & 
c&tera teres fecundum oris longicu- 


dinem , defervit implicandzx expli. 


candzque linguz; cavz fcilicet, in- 
teftini inftar , nifi quód in furnmo ca- 
runcula cft , nonnihil vifcida, üt pra- 
dam corripiat. In fxemina una cx il- 
lis octo quas Peirefcius aluit; ut for- 
mationem eruptionemqQue obferva- 
tet , fuere ova intra membranulam 
fupra centum, quorum nonnulla ex- 
titere magnitudine nuclei olive, in 
quibus vifum luteum folüm, nihil ve: 
ró albuminis ; cum tamen parva vi- 
derentur quandam la&is fpeciei. 
referre. — Igifricizizs gerupt cum ac- Antiatbin. 
cipitreycorvo,elephante,& viperzs.. Acci- 
puer deguftata chamaleontis carne 
interire creditur. Idem corvo acci- 
dit,nifi fe laari foliis muniat. Ab £/e- 
phaute frondibus concolorem deglu- 
cirifabulatur Solinus; & cum dispen- 
dio vitz; nififtatim oleaftro fibi me- 
deatur. Metu viperarum & ferpen- 
tum,in fruticibus & arboribus degit. 
5Saliva ejus ab ore in caput ferpentis 
demiffa ; ob viícofitatem fili inftar, 
eundemintetimit. Circa cáprificos | 
ferum , innoxium alioqui Plinius fa- Plin;H.N, 
cit. Nartiraz & quacdam alia fi atten- "Nana 
das, nunquam os apetit, inquit Pli. Plin.Lc.& 
nius , fed totius oculi vorfione cir. ^ 9^ * 
cumfpicit. Ipfe celfus;hiantifemper 
ore. Defun&o palloreft. Hybernis 
menfibuslatctutlacertz. | Colotis 
naturamirabilior. Mutat nanque 
cum fubinde & ocalis, & cauda, & 
toto corpore,redditQ; femper quem- 
cunque proximé attingit, practer ru- 
brum candidumque. De pallore 
idem Ambrofinus affirmat, & qui- 
dem experientizidnixus. De colo- 
ris mutatione addit , & candidum 
recipere , adducto viri nobilis tefti- 
monio qui fudario feu muccinio in- 
clufum , idcó periifle putabat, quod 
cjusdem albedinem mentiretur. At cg s 
Peireícii Chamzleontes , rerum qb. l.c. 
jedarum colores nom. induebant. 
Seu virides , feu cinerei fint , inquit 
Gaffendus , atrorem folum quendam 
fubeüt, quáparteadfolemaut ignem 
obvertuntur. Idrarum & admira- 

bile, 


Geheratíó, 


200 


bile;non moverioculos Chamzleo: | hic pallidi ; ni 
nis conjugatos ; fed uno aliquorfum | mus. 


V fus in Ci- 
bis, 
ud 


V[is in Me- 
dicina, 


ilio. H.'IN. 
1.28.c.8. 
L| 


Differentia. 


Ípectante, reliquum vel ftaré immo- 
tum , vel in aliam partem defledii. 
Defle&untur quoquo verfum , pro- 
pter quatuor trochleolas , nullá o- 
ftentata diftinQione iridis; fed folà 
pupilla , ad.quam cornea undique 
(cum fit ut corpus reliquum radiata, 
variegáta ; granulata ) terminatur. 
Incolis Cochinchinz in cibiseffe au. 
thor relationis illius prodidit. Mul- 
ti fimul colligati venduntur; empti; 
inipnem conjJiciuntur,eidemque ita; 
vinculo adufto reluctantur,utince- 
dere conentur :tandem fuperati tor- 
rentur. Pelle abrasá , caro candi- 
diffima remanet ; quz in liquore bu- 
tyro noftro fimili coquitur. | Habet 
&in Medicizaufum. | Ad cpile, fiam 
profligandam Trallianus cum in fi- 
&ili novo cumoleo decoquit, donec 
tabefcat. Ad podagram vero depel- 
lendam, unguentum mirabile cotn- 
ponit quod apud ipfum vide. At- 
noidus Villanovanus Z/zguá fuper ob- 
liviofum fufpensà, memoriam reddit. 
Alii ad evitanda pue perii pericula; 
eandemalligant. | Marcellushypo- 
chymata felle tolit. | Cer Plinius 
contra quartanam in lana nigta pri- 
mz toníurz involvit. Decoctutn 
Chamzleontis viridi colore in bal- 
nico afperfos inficete : caput & cut- 
tur , lignis quernis adufta, imbres & 
tonitrua ciere ; linguá cum radíce 
herbz chamzleontis & cynoglotlz 
homines obmutefcere cogi ; epa? 
amatoria diflolvere 5 zzie//iga & ex- 


crementa cum fimiarum üriga mifta; | riorem fine. ulla nictatione; 


odium lominibus conciliare , fi ja- 


nuis illinantur ; armum dextrum ad | quidem magnorum , albicantium, 


hoftes fuperandos valere; Democri- 
tiapudPliniumfuntineptiz. Inte. 
grum enim de có ícriphclibrum. Pa- 
lamque eft , «ddiz Plizius, virum alias 
fagacem & vitz ucililfimum , nirnio 
juvandi mortales ftudio prolapfum. 
Quantum ad D/ffereutias Bellonius 
varias ejusfpeciesobtervavit. — Pal- 
lentes in Egypto, in Arabia pridi- 
&is multó minores , colorisque di- 
veríi.  Albicantes erant , fübfulvi, 
& rübentibus maculis diftin&ti. Nos 


HISTORIA NATURALIS - 


gti & varii icones da- 


CAPUT Vill. 
De Crocodilo. 


D Crocodilo hic agimus , quia ad 
lacertorum genus refertur , & 
Palladius hanc beftiam, generis vo- 
cábülo lacertuim appellat. Gravis di- 
Citur xox9deA/G. , & quándoqué xex4- 
9e1-, à quibus & Latini (umfere: fi- 
ne dubio,«$4 7o TG Xgoxou QoG eT o9, quód 
littora timeat. deoóc Grzcis timidus. 
Hefychius &Abo , & dsnóerzlu vocat; 
4E gyptii x pov,vely spo», à quo "E ut- 
carum Kimfac,quod eidem indidere. 
Lexicon ZEgyptiacum Kircheri ba- Kirchet. p, 
betzyaeve. Statio eft fera Pharia, 17*Ligue 
Alberto Tenchea. ]n Arfinoitica VEBYpr- "ah 
| przcfeétura ; tefte Strabone, diceba- Dejiriptio. 
tur Suchus:Indis Cayman. — Lacet- 
t£ figuram reprzíentat. Croceo eft Aitor H. 
colore, ventrem fi excipias; qui füb- A.La:c.ult. 
albidus. — Corium tub ventre molle, 
ut facilé fauciari poffit , in reliquis 
partibus tam durum, ut ne bombar- 
dz manuariz globo cedat. Vifusad 
viginti quinque; imó viginti fex cubi- 
tos excrevifle. lleztate Pfamme- 
tichi, tefte Plutarcho hic, Amafidis, £lian H. 
prodente ZEliano. Circaurbem Pa- ^76. - 
namam ,ultra centum pedes in lon. 
gicudihem crefcunt.. Capuz habet la- 
tum zofirum iuillum;rictum oris us- 
que ad locum aurium produ&tum, 
Oculos przduros & fuillis fimiles , ut i. 
Albeitus prodidit. Palpebram infe- Plia, H.N, 
Deg L8.eag. . 
tinm. Íeries pectinatim ftipatur , &z | 


Nofzifi, 


robuftiffimorum. Sexaginta poft 
4Elianum Getnerus numeravit. Plü- lian. H. 
res fuperiorem maxillam munientes 4l19:ca1. 
deorfum prominent,itautore etiam 
claufo conípiciantur. Lingua quia 
indifcreta, non mirum Plinium. poft Ariftor.H, 
Diodorum Siculum fcripfifle, 555: ^-co- 
boc animal terreffre lingue ufu. caret. 
Unum fíuperiore: mobili maxillá. 
Lieneftparvus.  Teffesinternis lum. Ariftor. H; — 
bis adherent. .5piza fexaginta ver- ^et 
tebris quas totidem nervi colligant, 

con- j 


A 


lab:,xxix 
(UbaudielcaM. Cinereus Verus " 


Crocodilus | Crocodulll 


A UT 
T€ T 
AL 


Auhwüáns 


bs. 


DE 0OVADRUPED. 


conftat. | Craracum pedibus acutis. 

fimis unguibus armatis in latera pa- 

rum fle&untur.  Ca444 longitudine 

reliquum corpus zquat.  Gefnerus 

in ea pinnam per feptem digitos ad 

poftremam usque partem obferva- 

Pli»,H.N.vit, Primus quinque Crocodilos 
1,8.c,26, Tr CAES EN j 

Scalig.Ez- Romz,ZEdilitatisfuaz iudis, M.Scau- 

erir194. rustemporario Euripo oftendit. In- 

L*". wepiuntur in África, Afia, &: Ame- 

rica. In Nilo inprimis & vicinis 

ipfiftaenis , Nigro fluvio , Gange 

circa Bengalam , in Bamboro flu- 

mine juxta Átlantem , quod Soli: 

nus prodidit ; non longe à Chalce- 

done , fed parvi , quod Strabo. 

Acofta Hi- Acofta aquis in America calidis 


OH, delectari fcripfit , fed in Perua- 
c.i. nà usque ad Pacram non inveniri, 


Cibw. inde frcquentiffimos eife. : Qui. 
dam luto vivere dixerunt : féd re- 
vera pifcibus faturantur , & hu- 
manz carnis funt avidiffimi. In 

terris etiam animalibus intidian- 

Mattytli tur. Petrus Martyr in legatione 
fua Babylonica, comprehentum qui 

tres pufiones devorarat , fcribit. 

In Arfinoitica przfe&tura olim fa- 

cer , pane , carne & vino , à Sacer- 

dotibus nutriebatur. | Fuere , pro- 

dente Strabone, qui placentas, car« 

nes affas , & mulfum iisdem offe: 
Generati. e bant, Quantum ad Gezeratío- 
nem , maículus foeminam rcfupinat; 
cum aliter ob crurum brevitatem 

AKlianH. congredi nequeant... Parit faemina 
S RS ova fexaginta, quanta anferes: ca- 
dro ' que, predivinatione quádam, extra 
eum locum femper incubat ; ad 

uem fummo aucu eo anfo ac- 

ceíflurus eft Nilus. "Totidem die- 

bus ea parit , & totidem fovet , & 

tandem partus decurfu fexaginta 
dicrum peragitur. Gyllius arena 

obrui , & absque ullo incübatu ca- 

tulos egredi obíervavit. wemxíe ver- 

num tempus indicat i nec aliud à 

minori origine in majorem creícit 
untipatbia. magnitudinem. — Gerit ex quadru- 
pedibus cum ichneumone , bubalo, 

tigre ; eX avibus cum accipitre » ex 

pifcibus cum hydro , porco pifce, 
dclphino ; ex aliis animalibus , cum 
Ícorpione ; homine , Tentyritis, & 


2017 


plantis quibusdam inimicitiam. 7c/- 
Aenmonm ova cjus conterit , & in a- Plin, H,N, 
| prico dormientis os illapfus ; eun- EM 
| dem evifcerare conatur. — A buba- A: ES 
loprofternitur. | Kefupini ventrem, Ja0.c.47. 
| tigris Ízpé in America dilaniaffe vi- MN 
fuseft.  Propteraccipitrum odium,1,.;,. 
Coptitz Crocedilorum | venerato- £lian.H. 
fzpeincrucemagunt, | Hy. ^ 9624 
res, eosfzpeinc g y 
dro ita eft hoftis , ur propter fel à 
venatoribus geflatum , iisdem no- 
cere non poflit... À porco pifce quód 
fpina circa, caput armetür abfli- 
; net, ut Strabo prodidit.— Delphini 
!Nilum ingretli ; aquis fe. immer- 
gunt, & fubeuntium Crocodilorum 
| ventrem dilaniant. Spcétaculi te- seseca Na- 
ftis fuit Babillus , quondam ZEgy- tural queft. 
pri prefectus. Erumpentem ex o- pp, ;, 
vo crocodilum , fcorpius fauciare Jambis. 
folet. Ad humanum flrepitum per- 
horrefcunt ; & períequentem fu- 
giunt. De Tezntyritis ita. Plizius. Vlia.H.N, 
Quin &gens hominum eft huic bel. 5$.e.35; 
luz advería , in ipfo Nilo; Tenryri- 
tz, ab infula; in quà habitat, appel- 
lata. Menfura eoruni parva , fed 
prafentia animi hoc tantum ufu mi- 
ra, Terribilis hxc contra fugaces 
bellua eft ; fugax contra infequen- 
tes: fed adverfumire, foli hiaudent. 
Q uin etiam lumini innatant: dorfo: 
que equitantium modo impofiti; 
hiantibus refupino capite ad mor- 
fum; additàin os clava, dextra ac 
l]xva tenentes exrrema ejus utrin- 
que , ut frenis in terram agunt 
captivos : ac voce etiam fola ter- 
ritos , cogunt evomcre recentia. 
corpora ad fepulturam.  lraque u- 
ni ei infula Crocodili non adna. 
tant : olfa&tuque cjus generis ho. 
minum , ut Píyllorum ferpentes; 
fugantur. Romam xtate M. Scau- 
ri delatos , Tentyritz cuftodes 
fequebantur , illosque à pifcinis 
ad fpectacula , à fpe&aculis ad 
pifcinas ducebant. Ex plantis 
fabam fpinofam , annotante Cre- 
Ícentienfi , vitant. Potamogeton 
tanquam quoddam contra Cro- 
codilos amuletum , urinatores íc- 
cum deferre folent. Econtra cum 5i, 
porco , & trochilo amicitiam colit. 
Cc Por- 


202 

Porci circa Nili ripas impune ob- 
Plin, H[.N. errant. De Trochile ita Plizius. Dies 
MOS in terra agit ; noctes in aqua , tem- 
porisutrinque rátione. Hinc fatu- 
rum cibo pifcium ; & femper efcu- 
lento ore , in littore fomno datum, 
parvaavis, quz trochilosibi vocatur, 
rex avium ir Itàlia, invitat ad hian- 
dum pabuli fui gratia, os primum e- 
jus atlultim repurgans, mox dentes, 
& intus fauces quoque ad lianc fca- 
bendi dulcedinem quàm maxime 
hiàntes. Leo Africanus ; vermes 
cx centinuo pifcium efu , inter den- 
tes exortos devorare fcribit. | Cro- 
codilum ut abfümptos percepit; avi- 
culas devorare niti; fed acuta quam 
fupra caput gerunt fpina punctum, 
os diducere, & ita dimitti. Quan- 
Natwa c» tum ad Naturam Gc Ingenium , e Ni- 
IngeiMm. |o in terram egretli , per eadem ve- 


Leo 1:5; 
Africa. 


mae Rapy. fligia regrediuntur , íi Petro Mar- 
lonlj.  tyri credimus ; ob crurum breví- 


tatem difficillimé in latus fe ver- 
tunc: dum gradíuntur , gratum re- 
linquunt odorem , adeo ut faemi- 
nam Arabicos odores quare , Ni- 
li accolz prodant. Quatuor men- 
Arftot.H. fibus fccundum Ariftotelem ; quá- 
TUN draginta dicbus lecundum Suidam, 
A.l.1o.ca1, fexaginta fecundum ZElianum , la- 
titant, & fine victu morantur.  Ar- 
temidorum Grammaticum , adeo 
vifo perterritum , ut, Izía mente, li- 
terarum memoriam perdiderit , & f1- 
niftrum crus fibi à fera ablatum cre- 
Ccliusde dideric, Caelius Aurelianus author 
fuot eft. Humanum depafti cadaver, 


HISTORIA NAT'URALIS 


ret,celeri caudx idu, nautam cum 

conto dejiciunt. Neminem iisdem Plin.H.N. 
diebus quibus A pis natales celebra- l-1c«4 
bantur , lafiffe , fabula forte eft. 
Rediiffe , poftquam Achmed Ben Scalig Ex- 
Tolon fignum Crocodili plumbcum, *'*'5*- 
in templorum fundamentis inven- 

tum dilfolvi juffi(Ter; apud Scalige- 
rumlegimus. De divinatione , fu- 
pradum de ovis ageremus , diximus. 
Ejusdem apud ZElianum exemplum zlian.H. 
legitur. Ptolomzum regem nefcio A.18.e4 
quem, cum cx Crocodilis antiquis- 
fimum, zzquir, & przftantiffimum 
appellaret , exauditum non fuiffe; 

quum cibaria objeciflet , rejecifle. 

Inde facerdotes morti vicinum col- 

legifle. —Imgemium indicant ,. quód J£lian.H. 
prolis indolem cx przdz raptu col. 45e» 
ligunt : cicurati vocem humanam 
intelligunt ; & manü tractati , di- 

du&o rictu, mantili, dentes tibi ab- 

ftergi patiuntur. Non cft ergó mi- 

rum in paludibus Ombitarum arte 
paratis nutritos; domeíticos effe, uc 
AElianus prodidit, iisdemque hoftia- 

rüm capitaobjici. Inoppido Antceo 
aniculam quandam in lecto cum cro- 

codilo deprehenfam , Gyllius prodi- 

dit. Humanam xtatem zquant, fi 
Ariftoteli, Plinio, & Diodoro Sicu- Diodor.Bi- 
lo credimus. ZElianus fexaginta Plioth.ls. 
vitz annos afífignat.  Vzuztur dis 
quidam in Cibi.  Apollonopolitz vj; izci. 
vilegis carnem eat comedere te- ^». 
nebantur; feu quód Pfammeniti Re- 

cis filiaà Crocodilo devorata fuerit ; 

feu odio Typhonis , quem in Cro- - 


) 


offa capitis lachrymis frangere , ut | codilum verfum fabulantur , ut a- 


medulla inexiftente vefcantur , di- pud Herodotum extat. 


Perro Mat- cuntur. Nocentiores funt. Nilum 
Uc ^ (cendentibus , quód illa fluminis, 
pars zl piícatoribus exhauriatur; Fe- 
rociores ihde facti , quód | pifcibus 
deftituantur , homines & jumenta 
adoriuntur. Nec minus eodem ad 
proprium alveum poft inundatio- 

nem redeunte íxviunt , propter pi- 

fcium inopiam , quam aqua in lNili 
faucibus minus profunda facit. Tum, 

cono indutus , aquarum venienti- 

bus infidiatu£ : & navigium flumen 
afícendens fecuti , cum nauta con- 

to ad expungendam navem inhz- 


In parti- 
bus Indicis affari ; Ferdinandus Lo-: 
pez vidit : in Florida , alii: imó 
exficcatntur ibidem ,; & hyeme 
menfis apponuntür.  Ov4 come- 
ifta, in authoribus novi orbis in- 
|venies. In /Egypto iisdem quos- 
dam veíci , apud Leonem Afri- LcoAfric: 
' : s e. l9 
canum habetur. De fs iz Medici- Vc ip Mes 
Z4 hochabe.  Deco&um demorfis 4icizs. 
ab araneis opitulari : Cazinis dezti- 
bus chure repletis ; typos febrium 
arceri: quoscunque a vivo animali 
extractos , ipfoque dimiffo , parti 
dextrz viri , & finiflrz mulieris: 
ada- 


Tatus 


— 


otte 


ildtkr- 


UT 


Tef tudo 


Balbus in 
Xiner. c. 55. 


Differentia. 


Ambtofín. 
d 752 
Nomen. 


Def[ctiptio. 


DE QVADRUPED. 


adaptatos , Venerem ftimulare , ni- 
fi fabulatur Kiranides. — Sazguz vi- 
íui claritatem conciliat , & par- 
tibus à ferpentibus íauciis , au- 
xiliatur.  Pizguedige , febricitan- 
tes contra horrorem inunguntur. 
Eadem antiquis vulneribus & car- 
cinomati prodeft. Cerium cre- 
marum & cum olei amurcá mi- 
ftum , partem mutilandam adco ftu- 
pidam reddit, ut ferrum fecans non 
fentiat. Apud quosdam Indos o- 
lim ad fupplicia alebantur , objicie- 
banturque eis vincti manibus & pe- 
dibusfontes. In foffis urbis Pegu ha- 
bentur , prodente Balbo , ne quis 
per aquam ad urbem accedere au- 
deat. Incolz,quia eosvenerantut, 
aquam foflarum bibunt : occifi ab 
ipfis animam, re&e ad fuperos evo- 
lare credentes. Firmus ZEgypti Ty- 
rannus pinguedine Crocodilorum 
inun&tus , impunis inter eos nata- 
bat. Circa Differemtiam pauca oc- 
currunt. Plinius in Magzos & Parvos, 
qui Scinci dividit. — Albertus Ten- 
chez meminit, cui omnia quz pro- 
didimus, applicari poffunt. — ZElia- 
nus duplices in fluvio Gange ponit, 
ANoxios cum cornu in roftro & Iz20- 
xies. In provincià Xanagarrz à vi- 
vis crocodilis vagantibus odor mo- 


fchi fpirat. | 
(ITIDLUS.—. 


«De Duiyitatis Q'uiparis cru- 
^ : 
Jf à tectis. 
CAPUT I. 


De Jeftudime 1n ge- 
AHE€Ye. i 


C ERrda à tegmine teftáceo no- 
men obtinuit, ut lfidoro placet. 
Gracis XS s XsA6ve : PIDE x Xin. 
xí» , capax fum , dicitur : ut & 
XN, eQeoic, QégorxO*, &cc. quan- 
quam hoc inter epitheta, cenferi 
debet. Animal e(t ingratum vifu. 
legitur tefta figurz ovalis, & in- 
ftar fcuti concavá , fub quà ca- 


202 


put, pedes, & caudam recondit. 

Pacuvius ideo capite brevi , cer- 

vicc anguinà , & afpe&tu truci fcri- 

| pfit. Tefta iil Palladio dicitur 

| Coriuzm , Marcello tegumen , Plinio 

epertmentum , putamen , Gc faperficies, 

aliis operculum teffaceum ,' Grxcis xs- 

|Aeww, & generali nomina 2segwov. — ] 

|Loco 4eztium unicum. os conti. Pl'in-H. N. 

nuum habet ; inde povcdec dici poffet: FEL NA 

intus przgrandem pubzozez: cum. lic57. 

que exanguem, Jecur vitiatum ,. ze- 

ffes lumbis adlizrentes ,— Jiezezn per- 

exiguum. — Zezes & «efiazm omni- 

bus tribuit Ariftoreles , lutariam fj ^riftot.de 
de. 2 partib. ani- 

excipias. lnico tamen excremez. mal.L.;.e,s. 

torus) exitu referta funt. — ldeó 

illa femper liquida & aquea. 


Pe- 

des fimiles funt lacertis , quinque 

digiris unguibus munitis inftru- 

Qi. ]n cauda Cardanus quando- 

que unguem gallorum caicaribus 

himilem confpicatus eft , qui forrée 

à callo. «Nam in his animalibus 

veluti & in lacertis , cauda ampu- 

tata durior renafcitur. De Loco 

hoc duntaxat ponimus , reperiri 

in terra , mari , & lacubus , vel 

locis czenofis,. In mari rubro re- 

periuntur copiofz , ut Arrianus 4rriania 

prodidit , qux ad emporium ve- v4. ru. 

nales deferuntur. ln iníula quo- bri. 

que Diofcoridis , quz nunc Soco- , 

tora , inveniuntur ; ut & in infula Herbert.in 

Mauritii ; quam Cernen veterum lin.pj4s. 

quidam credunt.  CeZzuz£ more vi- Generario. 

viparorum , & mas fupervenit fomi- 

nam. Haz quia nullam voluptatem Ariftor. H. 

in congreflu fentiunt, difficulter ad. ^:.5c5. 

mittunt, neccitius, quàm vehemen- AR. 

ter exagitatz fuerint.  Pariunt ova llin. H.N. 

ovis gallinarum fimilia , fed mino- !*:^5r 

ra & oblongiora , putamine , albu- 

mine & vitello przdita ; ut in icone 

videre eft. De Nazura & moribus ha- 

be,teftam, quam tam duram habent, 

ut necá plauftri currentis rotis con- 

teti poffit , non mutare , quod cru- 

[tacea faciunt : menfibus hybernis 

finc cibo in cavernis latere : exeun- 

tes, lento gradu incedere, feu quód 

onere premantur , feu quód naturá 

tardz fint: cum perdicibus perpetuo 

rixari : Aquilas , quz in fublime Elian.H. 
Cc à lbs ea 


Cardan. de 
variet.rer. 


C.29. 


Loett, 


204. 


HISTORIA NATUORALIS 


fublatas ad petras allidunt, unde & homines reddit. Albertus carne 


Ariftot. H. Jm; ; S X 
Le cE 4Etchylo Tragico Poétz, cui caput 


' Calvuti ; & petra inftar , mots , ab- 

.. horrere i diu fecundum Hippocra- 
Ariftot. H. tem vivere: petexigaum fibilum co- 
TN lubroruimi paüló altiorem voce e- 
Ls,c16, dere: denique cum férpentibus & 
vipetis prliaturas ; faturejà ; cuni- 

culi; vel origano fe munire. 

vjainCci quidem de earum iz cibis ufu apud 
be ——— Galenum velApicium. — Brujérinus 
E tamcn carnes prius elixat ; deinde 
Liic7, in fruftà fe&as ; in vafe frixorio 
affa. Quolocohabendz fint, dis- 
quititur inter quosdain. — Alii inter 

pilcium carnes reponunt , üt Ca- 

ftor Dürantes. Unde tempore je- 

junii pifcium loco concedüntur: 

alii non item: — Habent fcilicét te- 
ftudines offa & Ípirant : ne de 

ovis quicquam dicam. Ut üt fit, 


apud quosdam Barbaros in America. 
in deliciis efle cercum eft : nec du- | 


bium delicatis ventriculis obeffe; 

& difhculter concoqui , valide ta- 

meii,ficoicoquantur,nutrire. In 
V[us in Me- Medicizá had contemnendz funt; 
^5". — Hydropicis & phthifici$ cato pto- 
deft. Cod&zfaftidium ex melle ná- 
tum , prodente Plinio ex Pelope, 
ftatim tollunt. Tegminis crémati 
cinere , in fiftlis; capillorum de- 
fluxu, Porta ; ulceribus pedum cum 
oleo & vino Marcellus : in fuffumi- 
gio contra lizmorrlicidas Galenus 
utitur. pfe ctematz cum albumine 
ovi fiffuras mammatüm apud Rha- 
fen tollunt : & iri herniis felicitet, 
fi Crollio , credimüs ; ob quandaítn 
fignaturami adhibeatur. — Sazgse ex 
capite refupinatz amputato' colle- 
&us , & intolatus donec exficcetur; 
facrum ignem extinguit , verrucas 
abolet, porriginem pellit, & in ca- 
pitis ulceribus adliibetur. Ova ad 
tufíim infantium commendantur. 
Adlibentur & 44 ala. Mizaldo 
fi credendum , ex ovis formica- 
rum , hyofcyamo , cicuta & teftudi- 
nis fanguine , cgregium paratur 
pfilothrum : tegmen ollz operculi 
loco fuperpofitum  ebullitionem. 
impedit. — Myrepfo vinum cum fan- 
guinis modico propinato , abftemios 


* 


Galen.Bu- 
porift.1.5. 


Cent.7. 


Nihil ; endis. 


equos obefat : porcos pingues cá ^ — « 
evadere , experientia comproba- 

vit. Vegetius ex teftudine viva 

fupra farmenta combufta , alumi- 

ne crudo , medulla cervina & 

vino , medicamentum componit, 

pro pilis jumentorum citius. au- 

Scobs tegminis foemina 

in aliquo liquore pota , Venerem 
inhibere creditur. ^ Majora , ad 
menías , vafa & lectos olim ufurpa- 

bant. Placuit , inquit Plinius , sza- Plin. H.N. 
eriam £i in mari quari.  Tefludo j5l 16.643. 
| boc fecfa. — Nuperque porteutofis ingeniis 
principatu Nerona inventum ,ut pigmen- 

tis peydéret fe , plurisque veniret , imi- 

| 4t4 lignum. — leftudinum veró pu- Plin.H.N. 
tamina fecare in laminas, lectosque 5-7 
& repofitoria his veftire , Carbilius 

Pollio inftituit , prodigi & fagacis 

ad luxuriz inftrumenta ingenii. Id- 

eo Seneca. Video elaboratam ferupu- Pied 
! dosá diffinctione tefludinem " e fadi ffe- Bons 17. 
morum pigerrumorumque animalium Ie- 

ffas , ingentibus preciis emptas , in gii- 

bus illa ipfa que placez varietas, fetü- 

Lis medicamentb , in fumnilitudinem veri 
cóloratur.. Hodié Amazones corti- 

cibus fe tuentur : quibus & alicubi 

pro cunabulis infantum utuntur. 
Quantum ad Differentias. | Plinio Diferentia. 
tcítudinum genera funt. , zerreffres, ep 
marina , lutarie , & quz in dulci a- MU 
|gua vivunt : quatum has ey-! 

dai vocant. De his omnibus in 
fequentibus agemus.  Vifa & in Ambrofex 
infula à Zambolo reperta , quzdam Bohemo. 
animalia parva , corpore rotundo E 
teftudinum inftar , duabus lineis 
invicem per medium transverfis, 

in quarum fingula extremitate , au- 

tis & oculus confpicitur , ita ut 
quatuor oculis intueri , & totidem 

auribus audire videantur.  Uni- 

co conftant ventre , fed pedibus . 
pluribus , quibus innixa in utram- 

que partem gradiuntur. Sanguini 
fingulare aliquid ineft. Nam o- 

mne cotpus faucium , eo dum fpi- 

tat illitum , cohzret.  Gefnerus 
Tefiudinem polypodem vocat. — Vide- 

tur ex Diodoro Siculo hiftoria de- 

fumpta effe , ni fallor ; nam author 

nunc 


P 


E: 


/: 5E QVADRUPED. | 20j 


nunc ad manus non eft. In infula 
poa Mauritii » qux Zonz torridz fub- 
pe». — JAcet , tam valida inveniuntur , ut 
homines ferre & transferre pos- 
fint. Lufitani de quindecem affir. 


mant. 


Hetbert.in 


CAPUT II. 

De aefludinibus in 
fpecie. 
ARTICULUS I. 
DeTéftudine terreftri. 


Ambrofin. Uatuor teftuditium genera ex 
DP Plinio fuptapofuimus. Sedhzc 


Now». adduo,Terreffresnempe & Agialicas 
optimé reduci poflunt.  Terreffrz 

aliis sontana , fylveflris , campeffris , a- 

greftis , & memoralis dicicut. Grzci 

xserasav , Nicander sel», Oppianüs 

Deferiptio, SesóiQormev vocat, Luteis & higris$ 
maculis inftat Salamandrz in tet£- 

gore diftingüitur i cortice fuperio- 

re marinati valdé zmülatur, —Foe- 

mina à mare in eo differt , quód 
inferiorem teftam planam habet, 

qua mari coticava ; & femper pon- 

Severin,  derofior obfetvatur, | Intetiota fic 
Zootom. M. Aurelius Severinus defcribit: 
jos ote Principio , inquit , ablato cor- 
tice  infetiote Íítatim  apparuere 

duo ful anteriores moventes, 

ut apparent brachia, utrinque u- 

num ; quanquafn uterque dilftin- 

tus videtur in duos, quorüim major 

eft extetior ;, minor veró ihterior. 
Obliqué defcendunt quafi ab axillis 
brachiorum ,naícentes à metnbraná 
adhztefcente cortici , & definentes 

in tendinem acutum. — Figura ipfo- 

rum oblorga , rotunda; quafi plante 
manus;ififrahos mufculostum parte 

dextra , tum finiflra fex alii vifun- 

tur oblongi , flexores fortaffe bta- 
chiorum ; duo totidem appatent mu. 

fculi dedu&i ad femora, nafcentes ab 

externa dicta membrana corticis, 

qui tertió funt minores brachiali- 
bus,neque intendinem definunt, ut 

illi , fed carnofiores funt , qued in- 


ferantur femoribus. 55/74 compa- 
&a eft & validé innexa cortici , pet 
longitudinis tnedium. ^ Infra caput 
medio lato digito defcendünt duo 
mnüfcüli à latetibus pofiti , ipfum 
intrà cttralicrites ; cum duobus áliis 
s inferioribus ; quatuor ifti ob- 
ongi maxitné omes.  Zecwr patté 
dexttà & fiüiftta equali magnitu 
dinebipartitum. | Gibbüm externé; 
cavum interné ; fed dextrá incerne 
inzqualis veluti praerupta rüpis; 
comple&teüs inirO artifiCio Veitri« 
culi otificium inferius & portio- 
nein duodeni ; finiftra tomple&ens 
majorem ventriculi cavitateíü ; ex- 
cavato quodam [upercilio fimilis. 
Cyftis felis dextta in fibra heparís 
profunde condita ; veazziculu ad 
hünianurh vel fuillüm maximé acce- 
dens: fed poftquam in inteftina per- 
dücitur , cres amplas habet cavita- 
tes , in quibus totidem perfici co- 
&iones& ttansmutationesaffumptoó: 
ruri videhtür. In prima, herbaceá 
maíetia; in fecürida iteífü ; fed clabo- 
rátiof,& hincextéraé ádhzrebat /ez 
rotundiof & atet ; in teitia inatetía 
qu&dani fübliquida & albiffima ; fi- 
tnilis tnanfz caftanez ; fed dilütaz. 
Aperta eft conje&tura ; fervire lianc 
in locum vefic& ; quz ejacülatür 
quahdoque hümoterti albuni, velu- 
ti gallinz folent. ^ Aipla efthzc & 
caftanez figüram zmulatür i te- 
nuiffima eft & ainplo canali ; quan. 
tum eft inteftinorutn exttemufn fi- 
milis , cui cotrefpondet parte infe. 
riore. Hzcvalidé adhafefcit petito. 
rizo atque immediate illi incumbit, 
Inteflinum veiium in finé habet pro- 
ceflus illoslatetales; qui funt gallítias 
ccisomtiibus; fed divifos tatnen & iri 
lateralorigé ptodu&os ;usque ad re- 
num viciniam. Cumhiísponé funt s- 
vorum utraque patte ptodüctiones; 
Mefenterium amplis fatis venis ititex« 
tüfül, Cor rotundz figure, fed nor 
exa&tz , ut lenticulati referat; co- 
lore fubalbidum , intus ano finu 
cavurn ; fitum füpta jecur ftatim. 
Affera arteria ( quz digniffima otmni- 
nó eft obíervatio ) paulo poft ini- 
rium bifida, quorurn rami contorti. 

Cc 3 Pul- 


206 ' 
Pulsones parte fuperiore: adhzre- 
fcentes fpinz , fubftantiz admodum 
rara, noncarnoíz fed verius mem- 
branofz , intextz arteriz afpera, 
ramis velut rete quoddam imple- 
xum , colore fübatro. | Obfervan- 
da dispofitio offis hyoidis & cartila- 
ginis ícutiformis. | Calvarie  teítu- 
dinis marinz feptum eft , quod fu- 
pernz teftudini extentum cerebri 
partes utrasque difterminat prz- 
ter cujuslibet calvz | conformatuo- 
nem. 


Locus. Vagantur plirimz in Africz. de- 
AE fertis: ut & in Lybiz parte quadam, 
21.64. 


Mauritania forte , ut Strabo fcribir: 
proveniunt & in fylvis Arcadum, 
Paufn.in refte Paufania, ex quibus lyra olim 
Arcadicis. £c t OMITUN 

fabricabantur. Sed maxim in in- 
fula Diofcoridis in mari rubro ha- 
bentur. De infula Mauritii fuperius 
diximus. 


vitu. — Indcefertisquiainveniuntur,rofci- 
Brujer. Re! do duntaxat humore paíci quidam 
cib.l.a z.c. 


7 judicavere. Alii,olera germinare in- 
choantia , melopepones inprimis & 
fefamum, przcidere dicunt. Nican- 
der AUTIOYVOpAS P quod Cytifo, vel cyti- 
nisdele&tentur, vocavit, Edunt & 
jumbricos,& cochleas. Domifurfu- 
re & farina nutriuntur. . 

Q uantum ad Gezerationem, fabulx 
fun: ex Gerano muliere in gruem 
mütata & Nicodamante natam :imó 

Athen. Di- potius Doei apud Athenxum jocus 

puel. eft. Coéugt utiuperius diximus. Ova 

durioris ceftae intusque bicolora eni. 
cuntur, quz terra contecta, repetitis 
vicibusincubant, fztumque fequen- 
tiannoad paftum educunt. Flanti- 
bus ventis concipere, quod apud Ni- 
candrum habctur, falium: Certus, 
cum fcmina ad Venerem tarda fit, 
herba quadam à mare cócitare, quod 

A&liaaH. apud /lianuminvenitur. . 

Alc; (| A Grzcis non comedi, Bellonius 

cd ^*^ author eft. Hungari quidam cum 

Clutium. carnem unius deguftafle 
vidiflent, moriturum putabant... In 
India frequentiflimé, menfis  infe- 
runtur. Augufto & Septembri , 
quod tempore fegecum pinguiores 
Scapp.;. fint , quidam laudant.  Scappius 


es * amenífcFebruario ad Majum faemi- 


G.meraiio. 


HISTORIA NATURALIS 


nasoptimas,quód tümovorumplena 
tint, Ícribit: à Junio ad autumnum, 
mares. . Sunt qui ex alliato eas mi- 
rumin modumcoinmendanr. | Ho- 
dié , verba fupt Ambrofini , Bononiz; 
teftudo terreftris & praícrtim foe- 
mina , decollatur , & toto cffufo 
Manguine clixatut , donec tegmina 
à carne eximi pofíhnt. Poftmo- 
| dum inteftina non abjiciuntür , fcd 
lab excrementis abfterfa abluuntur, 
deindé una cum carne teftudinis, 
croco , pulveribus a: omaticis , pi- 
neis , paflulis,in vino malvatico dili- 
genter coquuntur,& menfisinferun- 
| CUr. PluraapudScappium & Ambro- 
finum vide. 

De Utu in Medicina ita Plizius. vfus in Me- 
Terreftrium caro fufhtionibus Dro dubie AUR 
priz , Magicisque artibus refutan- |.;, c.a. » 
dis; & contra venena falutares pro- 
duntur. n Africa amputatocapite 
pedibusque , pro antidocto dari di- 
cuntur ; & cx jure in cibo fumptz, 
ftrumas difcurere , ac lienes tollere: 
item , comitiales morbos. | Sanguis 
earum claritatem vifus facit;fuffufio- 
nesque oculorum tollit : .& contra 
ferpentina omnium , & araneorum, 
ac fimilium, & ranarum venena au- 
xiliatur , fervato fanguine in farina 
pillulis factis, & cum opus fit in vino 
datis.  Fe//eteftudinum cum Attica 
melle glaucomata inungi prodeft, 

[& fcorpionum plage inftillari. — Te- 
|gumenti cinis , vino & oleo fuba- 
&us, pedum rimas ulceraque fanat. 
Squamae à fumma parte deraíax , & in 
potu datz, Venerem cohibent.. . Eo 
magis hoc mirum, quoniam totius 
tegumenti farina ; accendere tra- 
; ditur in libidinem. | Frizaze earum 
|aliter quam in vefica ditle&arum 
inveniri polie non arbitror. | Et in- 
| terea hoc quoque efle quz porten- 
tofa Magi demonftrent , ;adverfus 
afpidum i&us fingulare j efficaciore 
|tamen,utajunt, cimicibus adiniftis. 
Ova durata illinuntux ftrumis , & 
hulceribus frigore aut aduftione 
factis. Sorbencur in ftomachi do- 
loribus. pos 

Hatfenus Plinius. Apudalios inve- 

nies , Syrupum ex teftudinibus 
apud 


DE QVADRUPED. 


207 


apudBononienfeshaberi,quiphthi- g6 lateque diffunditur , ingentem rcoanic 
ficis, emaciatis , feliciter propinatur: ; copiam haberi, Leo Africanus pro- Ls 


apud Amatum Lufitanum ex eadem 


! 


! didit. 


Dzmones à mulieribus il- 


deco&um in deftillationibus tufli, |lius civitatis aj pellantur , iisdem- 


&c. defcribi: apud Veckerum, ele- 

&uarium quoddam ad feminis acris 

repreffionem ex teftudine compo- 
Gilen. in pi, — Jecur Galenus tritum , in peflo 
Buporit. ^ verfüs uteri ftrangulatum pro- 
pinar. 

In India gignuntur maximarum. 
glebarum magnitudine. Teftas ex- 
uunt, & quemadmodum vermes ex 
verminofis plantis, ligonibus ex- 
trahuntur. PDingues & fuaves car- 
Marcer?v. nes. habent.  Z74bo£i Brafilientibus; 
Hift.Brafil. OE s 3 
&ecg. —1eftudinis terreftris fpecies eft, Lu- 

Íiranis Cegado do terra. — Teffa nigra 
cít tecta, cui multx fgurz liexago- 
nz funt infículpux. — 4offruz; habet 
utreliquz. Caput & crura funt fuíca, 
verum maculis ex umbra variegata. 
Jecur hujus faporis eft optimi, & ante- 
cellic omnium animalium jecora fuo 
^  fapore. 


ARTICULUS II. 
De Hefludine Aqua- 


ca. 


Differentia. 
JElian.H. 
A.l.16.cA5. 


PUNCTUM I. 
De Tefludine Aqua dulcis; €9- 


Lutaria. 


Ambrofin. 
' de Digit. 
Ovip.l.z 
C.3. 
Nome a- 
quatica. 


Eftudinesaquaticas,in illas quz 
inaqua dulci degunt , ad quas 
' Lutariz bené referri poffunt, & illas 
quz inmari,dividimus. | 4quazicam 
Plinius murem aquaticum & Emzyj- 
da vocavit, quod vocabulum alii ab 
«» alii ab » inchoant, & defcendere 
à Grzco wi videtur. | Niphus My- 
dam , quandam teftudinem colore 
luteo dixit. Grzcizmpuo xiii vO- 
cant. 

Degunt in aquis dulcibus, lacu- 
bus , & fluviis.  Geínerus in agro 
Tigurino , in exiguo lacu , prope 
Adelfngum inveniri fcribic. In 
balneo aquz calidz , Conftantinz 
vicino , quz fluens inter rupes lon- 


Locus. 
Geíner. de 
quadruped. 


| 


que caufas morborum adícribunt. 
Vagantur & in Gange ac Nilo Hu- |. 
viis ut /Elianus fcnpfit. Refpira- lian.H. 


re etiam tum, apud Ariftotelem ha. ^1l:2c.«t. 
bes: "Tempore fztura las qz. Arftor H^ 
i pore fzturz aquas de-41,..,, 


ferere , & in locis ficcis , fcrobe 
effofSà ova ponere , poftmodum 
diem trigefimo detegere , & fetum 
ad aquam continuó ducere , ex eo- 
dem habeo. .. 

De hujus w/o i2 Medicina fequentia 


f eas MH Vus. 
nobis Piu dot gr 


Ex quarto Plin, HN, 
genere tefludinunt , quz (unt in a- lj. c a. 
mnibus , divulfarum pizgvi cum aei- 
zoo herba tufo admifto unguento & 
femine lilii , ante accefliones fi per- 
üngantüur xgri , prater caput , mox 
convoluti calidam aquam bibant, 
quartanisliberari dicuntur. Hanc 
teftudinem quintadecimá Luná cá- 
pi oportere , ut plus pinguium repe- 
riatur. Verum £grum fextadecima 
Luna perungi tradunt. Ex eodem 
genere teftudinum fazgws inftilla- 
tus crebros capitis dolores fedat: 
itemfítrumas. Suntquiteftudinum 
fanguihem cultro &reo fupinarum 
capitibus przcifis , excipi novo fi- 
&ili jubeant : ignem facrum cujus- 
cunque generis fanguine illini: item 
capitis hulcera manantia , & verru- 
cas. lidem prorüittunt omnium, 
fimo panos difcuti. Et licet incre- 
dibile di&u fit, aliqui tradunt cardius 
ire navigia teftudinis pedem dex- 
tram vchentia. ! 
Circa Differentias Aquaticarutm ni- lian.H. 
hilferé occurrit; hocunicum fi exce- ^li6.c.14. 
peris, Indicz fluviatilis, non mino- 
rem effe teftam, quàm juftz magni- 
tudinisfcapham. Decem enimlegu- 
minum medimnos capit. 
De Lutaría ctiam quadam occur- Lemsis. 
runt. Videntur eam Grzci ys- 
v» mAapids Vocafle ; & per aphzre- 
íÁn amyda. Latitudo ei in dorfo Plia. B. N: 
pe&ori fimilis, nec convexo incur- ^9 
va calice, ingrata vifu. Stabulatur 
quidem in locis cznofis ; fed verno 
tempore , ad fluentes quoque aquae 
pro- 


Mizald. 
Ceür.2. 


Plia. i.c. 


Ambrofin. 
de Digit. 
O vip.l.z. 
€.4. 
Nomen. 


Defcriptio. 


O ppian. 
Halieut, 
la. 


/ 
20$ 


fuperius diximus, forté proptertegu- 
menti mollitiem , humor enim facilé 
diffluere poteft. | Circa Ferrariam, 
in Gallia, Polonia, Hungaria, & alibi 
multas confpicies. . De //fz inter ca- 
tera hzc habet apud Ambrofinum 
Maigaldus. Suntinquicquiinftantem 
grandinem obíervantes ; manu de- 


xtra teftudinem paluftrem fupinam ; 
. circa hortum velagrum ferant, & re- | 
verfi unde exierunt, illam humi de- ! 


ponant, cádem figura , utanimal nu- 
bem grandine pragnantem intuea- 
tur, hacque ratione cam amoliri co- 
nantur.  Pliziw deeaita, Exhac 
quoque tamen aliqua contingunt, 
auxilia. Tres namque in fuccenfa 
fatmenta conje&tz , divideritibus fe 
tegumentis rapiuntur : tum evulfz 
carnes earum , coquuntur in aqux 
congio, ale modice addito: Ita de- 
coctarum ad tertias partes fuccus, 
paralyfin & arcicularios morbos fen- 
tientibus bibitur. Detrahicicem fel 
pituitas,fanguinemque vitiatum. Si- 


HISTORIA NATURALIS 


'proficifcitur.V eficá& renibus carere 


gorem procul emittunt, pupilla cane 


didiffimis & fplendidiffimis , fi ZE- Zlian.H. 


lano fides, inftru&z. — Pedes, alx 
|potius videntur , quibus tanquam 
iremis ad natandum utitur. | Reli- 
qua in obfervat:onibus fuis accu- 


inquit. Inferiori primum cortice 


na peritopea , totam anteriore par- 


tinua , corrici inhzrens , fibris qui- 
busdam carneis,przfertim parte tho- 
TAClS 5 oszezituzo nullum , nullum ce- 
Om. 5 led. zuteflina. fuperné, dcor- 
fum gtacilefceutia ; contrà quàm in 
cxicrisquadrupedis. Quin à fum- 
,mo efophago , qui duplicati polli- 
| cis magnitudinem emulatur; donec 
ad re&i initia pertn it , perpetim 
minuitur cum tota membri craffitu- 
dine , tum tünicarum , quz tunica 


raté profecutus cft Severinus , dum Severin. 
Zootom., 


Wd i A .- Deémoctir. 
fupinz huic cultro transveilim fe- par.4.p.3 


parato atque ablaro , vifa membra- 


te veftiens,à jugulo ad pubem con- 


| dupliees, externa nervofior, carno-^ 


| fior interba. Sed hzc quoque villo- 
ifa& lentore quodam pingui madida, 


ftitur ab eo remedio alvus aqux fri- | haud valdé diffimilis à recto vacca 


gida potu. 
PUNCTUM IL 
DeTefludine Marina. 


inteftino benéfaginatz. Parteprio- 
re & primo du&u Oecfopliagi acu- 
lei crebri transverfim pofiti ma- 
jores, quam in boviria lingua ; quod 
certé mirabile & à Rondcletio 
non obfervatura : Fabticati forcafle 


Eftudo marina , Plinio eft Mi&lhi ad  comminuenda alimenta , 
quz duriora ab hoc genere in-- 


marinus s Gracis xev quafi 
xis $wdeQ. . DuacóvpQ , & xD 
dicitur, Germanie & Flandriz pi- 
fcatores ; & Militem vocant , quód 
Ícutum & galeam geftet ; & Barcho- 
74m; prodente Alberto,nomine forté 
ab Oftracodermo corrupto. Idem 
adjicit Zy£jroz maris quoddam ani- 


malà Prifcis Militem di&um , à capi- | fiti. 


tc cute rugofa & dura galeato , & 
quód de collo quafi fcutum fufpen- 
fum geftaret. , 
'Ferreftribus eas affimilat Paufa- 
nias , pedes & magnitudinem fi ex- 
ceperis. Loco Zezriuz habet os u- 
num tam durum , ut ctaílos bacu- 


los unico ictu pracidat. Hinc ap- 


paret ; Oppianum qui ei crebros. 


wibuit, de roflri marginibus po- 
uus intelligendum efle. . 0cui ful- 


geri perhibent. F'efita cervix re- 
&o inteftino intro refpondens , ut 
utriusque recrementum uno du- 
Gu exitum habeat. Zze& rotun- 
dus inftar ovi ; inteftino fuperio- 
ri alligatus. 
gi , quafi ex parvis pluribus compo- 
Cor uvidum cum vafis valde 
implexis in primo exortu.  A4uri- 
cule magna & pendulx tenui mem- 
brana przditx ac . nigrefcentes. 
Pulmones ampli, multo inferius quam 
cor deícendentes.  Cervix infle- 
xa cum crebris mufculis , fed duo 


longiffimi intro in corticem caput 


trahunt. 
. Habitant in falfis aquis , & Pau- 
fanias. circa. Moluridem  verfari 


Ícribit. — Ficfitagt pifciculis , coch-. 


leis, 


^ 


Renes plani & oblon.. 


. Locssé. 


A.1.4.6.28, A 


S 


ale 


^ Atticis, 


^ Ariftot.H. 


D€6 QUADRUTED. 


Paufanin Joio &radterram delatz,gramina de- 


Generatio. pafcuntur. "Tempore parzus tcrram. 
petunt,&ova circiter cencum;iecua- 
dum Ariftotelem , in (crobe depo- 
nunt,avium cchortaliuni fimilia: ca- 
quenonhifinodtu incubanr.  Poft- 
quàminhumavere, loco pedem im- 
eo. Primunt,utreducesagnofcant. Hoc 
: ha ' Pliniusita protulit. In tetram egreflz, 
inherbispariunt ova, avium ovis fi- 
milia, & ad centenanumero. Eaque 


Al. 5. c. 55. 


tra pru 
dent. 
intelligendum. Marinz quadraginta 
diebus excoquuntur & rumpunturt. 
In Americz patte quidam cer cente- 
na & ultrahumo obruta, quz à folc 
exco&a, abíque parentum adjumen- 
nad 1,, UO pullulant, ut quafi exercitus teftu- 
artyrl.9. ,. ERAT PR 
dc.j, dinum fundi videatur ; quod apud 
Petrum Martyremlegimus. Ad Na- 
turam pertinet , quód extra aquam. 
diu vivere non poffint:quamvis vitu- 
lorum marinorum inftar, in terrá fo- 
mnum quandog; capiat: quód;poftq 
paftumno&ue reflz,avidéq; fatura- 
TISTEN ts, laffantur, dum in fuperficie maris 


Arifto.H, Fefupinatae dormiunt, fonum quen- 


| 448.25. dam edunt: quod denique, quoties-- 


200 


rinarum catnes admiftz ranatum. plis p. N, 
carnibus , contra Salamandras pt&- h32.64. 


claré auxiliantur. Neque eft teftudi« 
nealiud Salamandtrz adverfius. $45 
guine alopeciarum inanitas & porti 
go, omniaque capitis hulcera curan- 
tur. Inarefcereautem eum opottet; 
lentaque ablui. Inftillatur & dolori 
aurium cum lacte mulietum. Ádver- 
fus comitiales mórbos mandítur cum 
polline frumenti. Mifcetür autem 
fanguis heministribusaceti, hemina 


polenta datur, Fe/zeffudinum clatitá- 
temoculoftum fácit: cicatrices exte- 


; nuat: confillas & anginas;& omhia o» 


tis vitia; Privatim nomas ibi: item 


ardentium teftiuim. Naribus illirum; 


comitiales erigit,attollitque. Idem 
cum vernationc anguium aceto ad- 


cunque folis radiis mati innarantes | mifto, unicepurulentis auribus pro. 


ficcantur, ita ut in gurgitern deferri | deft. 


nequeant, intereunt, Exdem dum 
Oppian, aérem captant, caput exetunt, Vitu- 
Halieu. lortim marinorumimitatione:& tan- 
Jer tzíontaüdaciz,utrres hominesad- 


. Quidam bubulum fel admi- 
Ícent, decodtarumq; carnium teftü- 
dinisfuccum, additazqué vernatio- 
neanguium, Seddiuin vinoteftudi- 
num excoqüunt. Oculorum quoqué 


oriantur. Capite amputato non mo. | vitiaomnia fel inunctum cum melle 


Aelian. H. 
A.l.4.c. 28. 
Vfus i2 Ci- 
bis. 

Bellon.ob 


& manusfiadtnoveris motdent. 


comtmunicationis poni. 


Ícriptor Italicus in conviviorum ap- 
Scappius 


de re cibar, 4 | 
Ljcijo. pus, quod à vere ad autumnum de- 


currit, capiantur. Conficit ex iisdem 
& artocteata,que apud Ambrofinum 
vide. In Brafilia captaaliquando tam 
magna, ut fola o&tuaginta hominibus 
fufficeret. Carnes lardo diftin&as 

& toftas comedebant: fapor; vituli- 
na erat. 


VeinMt  DeFfain Medicinaita Plinius. Ma- 
dicina, 


^ 


riuntur cófeftir, fed oculos movent; | 


emendat: fuffüfiones etiam marinae 
fel cum fluviatilis fanguine & la&e 


Armeniis olim à Patriarcha Ale- | mulierum. Capillus mulierum infi- 
xandrino prohibit in cibis , fub ex- | citur felle; Salamandras & fuccuim 
5 Scappius i bibiffefatis eft, Apudaliosinvenies, Hippocr: 


cerebrum cüm ctoco & fale Aegyptio 


paratu ea$ commendat, fiinttatem- ; benéad aperiendum utetum fuppo- 


ni. Pupillas auto inclufas caliginem 


j oculorum pellere. Sagguigem aridum 


cum cymino fylveftri demorfis à vi- 
peta exhiberi. Hepar in lae mulie- 
bti tritum, & cum unguentoirino & 
vinofübactum,in purgamentis puer- 
periieducendis commendari. Qui- 
dam ova in motbo cpileptico exhi- 


bent. 
Dd Eft 


l.:.de mot 
bis thuliet: 


A210 
Eftearum & iz alis ufus. Nam olim 
poftes teguminibus exornabantur: 
Alr.c,s Laprobane infule incole , iisdem 
Diodo. culminadomorumtegebant: Che- 
Sicul,l4. Jonophagi vero, pto navigiis, vafis a- 
quaticis,& centoriisutebantur. In- 
fantes recéter natiineis lavabantur: 
Barbaris ad fluvium Gambrz fcuto- 
rum loco infetviunt. Turcx denique 
ex teftis pellucidisgladiorum manu- 

bria fabricant. 
pifosi. — Differentia à magnitudine & figurá 
Scalig. Ex. fumuntur. In Taprobana unacétum 
i "Aem rria pondo pependit: earum quz in 
obf1.c.68 mari rubro,tefta amplam alicujus - 
difciijanuamadzquat. Apud Ac- 
lianum in India decem leguminum 
modioscapit. —Figaram fi attendas, 
aliz funt oblongiores; qua pelagiz: 
aliz rotundiorcs,quz littorales.'Iro- 
Plin.H.N. oclodytz , verba fant Plinii, cornigeras 
h»c15 habent, ut inlyra, annexis cornibus 
latis, fed mobilibus, quorum, in na- 
tando, remigio,fe adjuvant. Coftium 
id genus vocatur,cximiz magnitudi- 
nisfed raram, Namquefcopuli prz- 
acuti Chelonophagos terrent. Tro- 
glodytz autem ad quos adnatant;tá. 
quam facras adorant. Hermolaus 
Barbarus C/eletas vocari jubet, id eft, 
Equites , quód cornibus non aliter 
Catdar.de utantur, acifti calcaribus. Cardanus 


Acl'an, H, 


Aelian. H. 
A.l.13.6.37 


m cujusdam generis meminit,quod co- 
c7. rio veluti preparato tegitur , dem. 
ptisque cum capite pedibus cheli af- 
fimilatur. Dorfíum fex veluti tabel- 
lisfimul junctis conftat, &z cauda, in- 
quit Ambrofinus , fimilis eft illi parti 
citharz, cui Collopes intrudi folent, 
ad tendendum & laxandum nervos. 
Yo a Marcgravius. duas defcribit , qua- 


-rum una Iurzucua Brafilianis , altera 
Iurura. Iurucia loco pedum, zsquit ille, 
habet quafi alas; Anteriorum qui- 
dem quamlibet fefquipedem circi- 
ter lonzam, pofteriores vero brevio- 
res; caudam acutam conicam : eculos 
nigros magnos; 2s edentulum & in- 
ftar roftri volucrum.  Habui qua- 
rum teft tres pedes erant longz , 
duaslatz & fupra. Coffz ipfius infe- 
runtur teftz , ad quodlibet latus o- 
G&o;antcriores breviores,mediz lon- 
giores; pofteriores iterum breviores. 


LA LL LLLLMA———— ——————————— ———————— 


——— M ————— 


N 


HISTORIA NATURALIS 


Ovaillarum comeduntur uti & caro: 
Ponunt autem ova ad littus maris; 
foveam in arená facientes, & dein 
arena tumulantes.  Sapius inveni 


tium, & terraabcuncium. Reperiun- 
'tur autem variz magnitudinis. Ha- 
| buiquarum longitudo crat quattuor 
|Pedunn latitudo trium: taritz molis 
! utàquatuor robuftis viris vix poffent 
| moveri. Variis figuris Geometricis, 
 teftac quafiinfculp cx vifuntur. Qua- 
dam teflam nigram habent fplen- 
dentem, flavislineis & figuris, egre- 
gie interftin&am : alixalicer confor: 
matam.  Juruta Cagade d' egoa Lufi- 
tanis , minor cft reliquis ceftudini- 
bus: Tefía fuperior decem digito- 
rum haber longitudinem ; latitudi- 
nemauteim novem,convexitate cons 
fiderata. Inferiortefta novem digi- 
tos longa , quatuor & femis Jata & 
plana:Ellypticam autem figaramha- 
betfuperior. Infrateftamicabícon- 
dere poteft, &collum rurfusad crium 
digitorum longitudinem , foras ex« 
tendere. Capur tres digitos craflum, . 
& pauló oblongius; z«fus elevatus & 
acuminatus. 05 amplum : oculi nigti- 
cantes, pupilla nigra. In pedib. quat- 
tuorgzg46s oblongi;nigri: cauda bre- 
vis acuminata ; cutis rugofa & quafi 
[quamis conftaret. Tela fuperior fu- 
Íca , inferior flavefcens. Ova ponit 
fabrotunda, dimidii gallinacei ma- 
gnicudine, tefta albaut ova gallina- 
rum,bonifaporisfifrixentur. Come- 
dialiquoties.7 autum Maregravius. 


[sums earum , ex mari egredien- 


A JP JPSOEN.D.LbEX. 
De quibusdam Éxoticis qua- 
drupedibut iisque 
Dubiüs. 
CAPUT. 
«De T lacaxoletl, Cabim, €9 a- 
| nmali maripeto, 
A Pfoluci ita, per Dei gratiarà , o- 
mnium quotquor nunc nota; 


quadrupedum;hiftori&: vifum eft hác 


dequi- 


. pachtli, & virenti haoli , vaftatis paf- 


Nieremib; 
hift. Ex; 
l.g.c.5; 


DE QUADRUPED. àH 


de quibusdam Exoticis, & quidem | fcribit Aloyfius Almeida cum peri- vici 
dubiis, Appendicem anne&tere. Du- | culo omnis fidei;& multi confirmant; hift, Exoc: 


biisinquam. Nam ad quod genus re- apud Japones in regno Goto extare 
ferri ptoprié , adhuc mecum delibe- fylvam, in quà tantum pignitur ani- 
ro. Inter hzc occurrit primo 7/acaxo- mal canis magnitudine,cruribus bre: 
lori f. animalabrotundé facieibeftiam | vioribus,ad efum humanum percom- 
tauro vaftiorem, cap/ze magno, proli- modum; aurco colore; pramolli ets 
xo roffro, latis auriculis, atrocibus dez- | iam villo. Cüm fenuetit hoc animal; 
tibus, humana pzné facie, unde fum- | dimiffa terra; fponte rnare ingredi; i- 
pfitnomen: crafIoco//»; manibus pe- 
dibusq;, & his taurinisunguibus, fed 
majoribus,magnislatisque clunibus; 
taudá crafsà & prolixá, ac pelle crafsá, 
fulvo & hifpido p;/». Rarum animal, | 
faxorumq;& folicudinum incola. A t- : teltatur Auctoi ui 
zaceani; l'epotzonzotla  & Haquce- liquando €ontigiffe, pifcem huiufmo: 
lagani, non proculà regione; quam à di captum, inventum nondum ómni- 
fitu profundiore vocant De hondu- | bus cotporis quadrupedis partibus 
tas. Véf(itur montano cacaotli, qua- , prorfus transformatis,nondum vide- 
licet opportuno elapfo tempore,quo 
omnia pifcismembra effici potuerüt: 
pats enim adhuc habebat formam 
quadtüpedis ; altera iam fquamis & 
pennisformata videbatur. Adiicit; 
fabulofuüm hoc non effe, fed comper- 
tiffimum iam fuiffe , veritatique huic 
adftipularé indigenarum omnium 


acperfirigulares Corporis partes, cer* 
to quodam temporis intervallo; yeré 
mutata quadrupedis forma, ac nátu- 
ta tranfire in pifcem. Idqijadeo verum 
effe obtéftatur Au&or, ut affirmet a- 


fim arvis fatisq;: cüómlhorumnon ad- 
fuerit copia, foliis arborum & fruti- 
cum: Caro edulis eft.Humanum con- 
fpe&um nonreformidat;néq;fagitta- 
rumi&ib. occumbit, tergusn. eftim- 
penetrabile. Quamobré defoffa ter- 
ta,ac defuperramis frondibusq;con- 


E À— ————— —— 


te&tà, & fubaggerata capitur,haud a- | confenfum: 
literacapud IndosOrietis elephates. Miu pce g d: 
Animal Gabis; Mapheo ànitmal Siz- CAPUT Ik" 


nium,Antonio à S.Romano4 baba di- : 1 | 3 | 
citur. Nafcitut inJava; Hujusanima- De Dante € Cappa. 
lisuriam virtütem fcio,fed mirificam.; —. T. 

Si ejus ofcilli extremitatem e Sl generis ánimal dazza eft ( ali- 
geftet,quantumvis mille cransverbe. | '- qui Indi tapam vocant ; alii zapi- 
ratus vulneribus né guttam fanguinis | reufju; alii doneatiare üt Lzriüs fcri- 
dabit. Expetimentis pluribus proba- | bitféd mulis fimilis. Mularesliabet 


— — — — 


tum eft: fed illud celebre & nociffi- | aures; vitulina fsbra: roffrum füpérius 


mum, quód cüm Naodabéguea Ma- propehdet per palmum fuper rictum: 
lacenfis iafenfus Lufitanis; & adver- | attollit; cüm itafcicür :pxné reliqua 
fus illos egregié dimicans, candé op- | membra diverfa beftix fimilia, fed 
pretfus, multisq; confoflus i&ib. cot- pleramque vitulo conformiora. Cor- 
tueret, ex patulis vulneribus nihilo- |»4caret. Pzgsla iuvat dolorem cor- 
mninocruoris manatet; Mox intet | dis; pellisloricz ufum fupplet, impe- 
fpoliandum,;ut primüm detra&a ejus | netrabilis eft idibus. Duos venrrica- 
brachio eftaurca armilla,(tnirum di- | shabet;unus alimenta excipit;altet 
&u) tanquam vafe confracto; ita fefe | ighoto adhuc facramento invenitur 
cum anima univerfus repéte fanguis | putrefa&is lignis & virpülis plenus. 
effudit. Cujusrei ftupore defixi Lufi- | Una au&oritas patfimoniz. natüiz 
fitani , cum de aliis captivis caufam | excufer híc fuperfluitatem: Neícicür 
quafiffent, cognovere inclufüm effe | ufus & finis huius vénitriculi. Vena- 
in armillàos ejus animalis, cujusinfi- | tor oportet vulneretillá antc inigrefz 
itendo fanguine tam efficax effet vis. ! tumaque:ibi enim motíu fe defetidit; 
Quantum ad animal Marzpetum, | & occidit cancs.Didiciffe phleboto- 

| Dd a iniam 


1.9.c:4 9: 


biq; paulatim trásformari in picem; 


Niéréinb; 
ift,Ex- 
ot.]:9; c.6f 


l 


212 


miam fettur ex hac beftià , homines 
do&os, namque cum craffefcit, in- 
terna crura vulnerat arundine refe- 
é&ta,cádem induftria atqueHippopo- 
tàmus. É 
Lerius dc hacbellua fic narrat: Hac 
éapirou[[u appellant, pilo fubrubefcen- 
ti,atque promiífo, vaccam magnitu- 
dine acforma valdé referentem. At- 
tamen éum cornibus careat fitque 
contta&tiore collo, auriculis longio- 
ribus & pendulis, ficcioribusque ti- 
biisac gracilioribus, ungula cótinua; 
& afini ungulz perfimili, meritó quis 
eam vaccz afinique natur partici. 
pemeflediceret. - Differt nihilomi- 
nüs ab utrcque plurimum quód & 
breviffimaim gerat caudam (Obiter- 
que hic monendus eft le&or , per- 
multa in America gigni animantia, 
quz omninófine cauda fint ) & den- 
teshabeat multo acutiores ; nec ho- 
ininibus propterea quidquam peri- 
culiab ca poteft creari cüm in fuga 
potius, quamin viribus falutem po- 
nere confüeverit. Eam barbati fa- 
gittis confixam , ut & alias plerafque 
interficiunt, aut foffa excavata, mu- 
fcipulis feu aliusmodi ingeniose fa- 
brefactis venatifolenc. Cateruüm. 
ferailla magno eftin pretio apud bar- 
baros, pellis gratia,quam fimulatque 
illi dextraxerint, doríi corium in ort- 
bem circumcidentes,ad folem exfre- 
cant, ii parmasque findi mediocris 
cadi magnitudine conformant, qui- 
bus in bello heftium excepta repel. 
lunt. Tantam vero duritiem pellis 
adífoleim ficcata contrahic, uc nullius 
i&u teli, quantumvis magno impe- 
tu vibrati, tranfigi poffe facile cre- 
dam.InGalliam duas huiufmodi par- 
mas ftudiosé afferebam: redeuntibus 
vero famesita moleíta fuit, ut orani 
commeatu abfumpto , ne cercopi- 
thecis & píittacis,cjusdemque gene- 
risanimantibus exceptis, quz ex re- 
gione illa nobifcum advehebamus, 
parmz illz duz carbonibus impofi- 
tx , fuerint ctiam ad depellendam 
famem comedendxz: quibus reliqux 
pelles, quz, utfuo dicam loco, in na- 
vierant;additx funt. Porró Tapiro- 
uflu caroad bubula guítum feré ac- 


HISTORIA XC ATORALIS 


cedit. Appendoqux Francifcus Her- 


thandus de dantiíctibit. Mediocrium 
mularum quant magnitudinem , 
fulvo tegunturpilo,& firma impene- 
trabili veftiuntur pelle. Capiuntur 
in canibus, fed diligenter cavendurp, 
ne priüs confugiant ad flumina, in. 
quib. fefe adverfusillos vehementius 
tuentur. Carnes eorum, ac przcipué 
pedum, fi probé coquátur, guftu tua- 
ves funt , acbonumalimentum prz- 
ftant;offenduntur autem licc anima- 
lia non unin parce continentis. 
Cappa dicitur animal afino gran- 
dius, nigrum, villofum, ferox, cani- 
bus quoq;infeftum.Obvium quemq; 
raptat, noníecusac lupus pecadem. 
| Forma peduminfolens. 77zgula fimi- 
| lis e(t calcco Gallico , à fronte lata, 
rotunda non íci(fa: à calcari acuta. 
Afpectum humanum formidat. Fot- 
taffe hoc eftanonymum animal Frá- 
cifci Hernandi, & ex dantarum ge- 
nere, de quibusjam dixi. 


CAPUT IIL 
De Ejulatore,Su €9. Peva. 

D E Ejulatore ita idem Nierember- 
gius. NNocentioraftus alteriusa- 
nimalis, infantilem fimulátis lu&um, 
editoíono fub oppida & villas in pri- 
ma no&e. Statim miferenti accurré- 
tes, affe&tu quzfituros ploranté peri- 
| mit. Sedjam cauté repetito periculo 
oppidani, prodeunté domibusincé- 
fisticionibusftru&i. Forma & moles 


hujusferz canem leporariü imitatur. 
$1, id eft, aqua, quod juxta fluvios 


plerunq;degat;apudPatagonesinve- ' 


nitur. Alii fsccarath vocant. 'lorva 
eft:primáorisacie quodammodoleo- 
nem emulatur,aut hominem,nam ab 
aure barbata , haud promiffis valde 
pilis, pecore propendente: circa lü- 
bos nimis conftringitut , cauda ampla 


| 


'Nicremb, 
HifíL. Exot. 
1.9.71, 


Nieremb, 


Hift. Exot; 


1,4:6€.72. 


Idem 1.9; 
c 


* 


& longa fciüri inftar. Gigantes ejus. 


regionis, quoniam calo non admo- 
dum calido fruuntur, protegunt fe 
hujusferz pellibus. Cum urgetur 
pellis gratià , catulos in dorfum ad- 
miffos cauda contegit, & fugi elabi- 
tur. Capituruna cum catulis fcrobe 


effof- 


Nieretmb', 


H,E,l.s, 
€,76, 


Nieremb. 
1.9.c.80, 


eflofsà & celati ramufculis. Inclufa, 
prz rabic aut genetofitate catulos 
obtruncat, & horribiliclamore ve- 
natorcs attetret donec fagittis cafa 
excotietur. Lcgi(licetautornó fit o- 
culatz fidci) prz charitate ad prata 
portare filios ; übi fertis floridis & o- 
doriferis, comit & coronatillos, tum 
filiosrecicotnare (imiliin partes ve- 
tulos pietate, cofq; portare & alere. 
Peva catelli eft magnitudine. Hoc 
nbitygridem confpexit ,illiusinfiftit 
veftigia, & allatracaffiduc, ut latratu 
audito; cuti ferx, cüm hotüines Jate- 
braspetant;acübiab inftantiferá ca- 
veant. -Hincíxpe fieri videmus; ut 
prz inediá, przdzq; defe&u, in agris 
expirent. 
GA P'd T. IV. 
Deanimali fetido, Graffa 
€9' Caoch. 
Pud Chiribicenfes animal eft ge- 
^ ftu mirabile , ait Petrus Martyr; 
ftrigofum, cubitales loco ftercoris e- 
mittit colubros. linum domi fux 
fe nutriffe, & aperto experimento 
rem ita effe deprehendiffe , Fratres 
Dominicaniaflerunt. Quod folutz 
tendant colubri, interrogati. Ad vi- 
cinas,dixerunt.fylvas,ubi vitam ag üt 
brevem. Putet aínrnal plus ; quam 


DE QUADRUPEDIRA. 


21$ 


qualecunq; cadavet foetidum in flet- 
quilinia proje&um: Inde putoris ejus 
impatientes interfici animal Domi- 
nicanijüfferunt. Vul, em roffro , pilo 
lupum imitatur. Cum in infantum 
ventribus vermes paflim creari, ne- 
quefenes ab eà pefte effc immunes, 
atque una cum excrementis , éfnitti 
vivosdidicerim , quos mütato nomi- 
nevulgus lumbricos appellat; cur & 
illud accidere poffe non crediderim, 
Inquit Nierembergius, talibus prcipué 
viris,id affirmantibus. 
Graffa in infula Zanzibar , potiffi 


mum invenitur. Animal elt exigui ^ 


capitis, & longiffimicolli: anteriora 
crura oppidó excedutit poftetiora , 
colore vatio albet, rubet; rofeisq; di- 
ftinguitur máculis. Mitisbeftia cft. 


Ide 


c 


:8 


m Ld; 
2. 


Coach anitnal eft tres dodrarites !denil,d 
lotigum, pilo veftitum nigro, promi ^?* 


fcaé cum candeati, fed ventre fulvo. 
Clamans noctu ; humanas imitatur 
Voces, Suis inflar edit mayzium 
cüm viret, nec dum fpicas conco- 
xit Sol. 

Ettantum de Quadrupedibus fuf. 
ficiant. Si quid interim obvenerit; 
quod nos ha&enus latuit, in Pa- 
talipomenis, fi Deusita vo- 
luerit; poteritad- 
l1CI; 


Gratia qi « Domiue 1E $E 


PETRI 


Quc(tum. 


Nominü 
enumera- 
tio. 


Zebet 
quid. ' 


v (214) e 


Wr 


1iiiiiiibiiiiiiiiii Add 


aQ€ 90» «0: Sg» «93 90» «DG 90» 2G» 5o «OG 5o «36 5o : OG 50» 400 SO» «XG 56» ; «DOS 0» «OG 5Qo : «OQ 


TTPPPPTTTPTPTTT TUPPPITTT 
PETRI CASTELLL ROMANI, 


EX E. 


AcSub.s 


HY/ENA ODORIEFER A, 


ZIBETHUM 


quz Civetta vulgo appellatur, 


C À PLU Ted 
2505957225 N rebus arduis inda- 
f (d randi: exacta, &fedu- 
£7. laopuseffecogitatio- 
239 ne,longaque medita- 
a» tione, & quo quifque 
^... judicio, &ratione ma 
gis pollet, eo facilius obftructa refe- 
rare, recondita promere, & inacce(la 


afcenderc.fatis cuiq; patens cft. Un-. 


de,cum inquifitu, 42 4ztiquorum Hya- 
na nobis innotefcant,& vice versá,ap Zi- 
beth ferax Animal prifcis inmotuerit,mul- 
tis valdé arduum omnino videatur : 

Neceffum erit, diligenti perveftiga- 
tione nos uti, & magis judicio, acra- 

tione,quam fenfibus inniti, horuim ut 
voti compotes cvadamus , quare à 
nominis( quod multiplex eft) expla- 
natione initium ducentes Czve£zam , 
Ruellio $/vettam, ( Animal nunc ita 
di&um)exqua Zibethum colligitur, 
quamque Cazum Zibethicum Matcthio- 
]us,Scaliger, Renodeus, & alii voca- 
runt; Mzffelam veró Hiftoriz infulz 
Virginana Auctor cenífuit, Zapetion 


à Grzcis recentioribus dici fcripfit | 


Renodeus, & àquibusdain Cadople- 
pium appellatur, Hy &N AM ODOoRr- 
FERAM nosnuncupabimus. 

Porró hujufcemodi nomenclatu- 


rarum quzrendi Etymon Zi£ezb Ara-- 


bicum cffe nomen refpondere lice- 
bit; apud Arabesenim huiufmodino- 
men diverfo quamvis (ignificatu, le- 
gitur. NempeapudSerapionem cap. 
1 21. de Sedervam his verbis: Zebet, c 
eff Alcália babens odorem botum , e in- 


greditur in Medicini ad. abféindenduss 
fluxum fanguinis ef» ad cafum ca pillorupa. 

EtadditSadervam effe di&uminliri- 
gua Perfica,e? es? res nigra cum quatin- 
guntur linaiu Haaman, er est berba, vel 
feccus uiger ingrediens in medicinm o- 
doriferis. Citat autem Abenmefuai, 
Bedigoram, & Rafim,nónauté Graz- 
cos, & ipfeRafis deeadem re agit lib. 
$ad Almans.fub nomine Scedrasm, vel 
Scedeguram. Ec Judgusapud Januen- 
íem in Synonymis Severam vocavit: 
ex quibus conftat Serapionis Zebezb 
aliud quid à noftro Zibecho efle, nec 
quid fic, id quod propofuit Serapio;i- 


imaginari queo; in mentem tantum 


venit. Arabibus Zebeth fignificare Algalia: 


rem odoratam,ficut Galía& Algalia, 
cum dicat hic Serapio Zebeth effe 
Algaliam. unde extant compofitio- 
nesnon pauci Galiz nomine,ucGal- 
lia mofchata, Gallia Alephangina; 
Gallia Sebellina, &c. erit ergo Gal- 
lia,& Algaliaodoramentü: uude Ze: 
beth noftrum fumme odorátü Avo- 
rum noftrorum atate rale fumpfifíe 
nomenceníendum.  ltaSimon Ja- 
nuenfis Zebeth effe Avicennz Ga- 
liam,feu Algaliam, & Animalis Ara- 
bicifudorem, (de quo videtür fuiffe 


loquutus Ávicenna iib.2.c 326.)(um- Afinee 
pfit: fed Avic.Zebetbh, & Algalia di- Zebet 


verfa res eripe cdi & Galia Sera- 
pionis,quz herba fuccus eft, & à Ze- 
beth videtur primo Animaliipfi no- 
men Ziverzaícu Zeberza fuiffe impo- 
fitum, à quo corrupto S/vezte , & Ci- 
vette nomenclatura ortum duxit. 
Quod fi Pandectario fidcs aliqua eft 

pe 


cl 


Cut ani- 
imalia in- 
edeta. 


DE HY£NA ODQ'RIE 


pteftanda, quém Zebez albabar fpu- 
mam Marisinterptetetur;Zebetfor- 
tefpumam Üignificabit, & non innui 
noftto Zibetho aptabitur metap 
ra,fiquidem quum colligitur irato A- 
nimali,quafi fpumans apparet. 

Qui Catum,vel Muftelam dixere, 
hoc Animalinter Feles Silveftres re- 
pofüiffe reor. Verum etiamfi capitis 
fitaliqua fimilitudo, in czteristamen 
plutimum difcrepant. Nos Hyezá o- 


doratam nuncüpare maluimus, idque. 


in fequentibus probabile oftende- 
mus. 


CAPIT 
ela Crvetta fit Pardalis An- 


tiquorum? 


2Ij 
propius enim ita accedunt, quas corripiat , 
huiujcemodi autem fuavem odorem , mod 
bellue tantum féntiunt; fed [ni odoris vim 


O- | zpfa d Pardalis fentit. Scriptum et- 


iquit ZElianus lib. 5. de Hift. 


lam rc 


Anim.cap.40. 4drirabilem quandam, Veoatai 
df nobis occultam odoris füavitatem olez " abthera s 


Pardalisquam bene olendi praflantiam di- 
vino munere donatam , cum fibi propriam 
plane tenet, tum vero catera animalia bac 
ejus vim praclare fentiunt. Hat autem boc 
modo venationem capit. Quum borum, 
qua ad victum opusfant, eget , fefe vel in 
locafructibus denfis conffta, vel foliis we: 
f'itay ita occultatut inventu diffcilzs tan: 
tum vefhiret. Tut binnuli,dorcades, cá- 
pra filve[lres , atque alia ejusmodi anima 
lia quadam fumvis odoris illecebra attra- 
buntur , c proxime accedunt , alarum ; 
quam tox de latebra exilieus ad pradam 


Quen Ariftot. fet. 13. ptobl. 4. ! feruzpit, atqueeam comprébendit. Ett 
Cur Animantium nullum bene | igitur Pardalis odorata. Addit Pli- 
oleat, prater Pardalim, íeu Panthe- | nius: Panthera C Táarés mácularum va- 
tam : hzc namque propter fuavem | YzeZazeprope fole beffiarum [pectantur , ca - 


quem fpirat odorem , ad fe feras illi- 
cit:quod plutib. expofuit Theoplira- 
ftus ipfius difcipulus libro 6. de cau. 
plant.cap.5. hifce verbis: Qzsnizo inter 
bruta, velnullum, velcerte rarum admao- 
dum est , quod odorem per[équitur gratia 
fnavvitatis, nifi per accidens,cum aliinétum 


est tale. Quippe appetitus ad ipfum pabn- 


Leris units, ac fuus cujusque gener. Pan- 


| hers incandido breves macularum óculi. 

, Hzcautem duo , odot nimirum, & 
tnaculz, Petrum Gillium,& alios ( ut Etrot P, 
tefert Gefnerus) induxerunt, ut cre- €!llii 


derent, noftram Civettam effe Par-.- 
dalim antiquorum. Q uz opinio faci- 
le refellit. Antiquorum étím Pan- 


lum ejusque canfa efl. Si quid amen etiam | theta vera omnibus hoc vo eft iio: 


iflinsmedi eff , haudquaquam bominibui 
conflat. Nam;e Pardalim caters anima- 
libus aavviter olere quidam affrmant y e 
venari in fenetta nimirum beflidà allicien- 
Ado gratia fui odaris. 4t nobts uullamiodo- 
vi affert Jaavitatem. Nifi verum etiamil- 
lud dixeris , ut certe es verum , olfattum 
bomiues babereomuium ferme deterrima. 
Itaque multi odores , Jaavitatefque £0YUTA, 
velgravitates latere bominem po[Junt. & 


Pauhere Cap.a6. Agimal nullum, inquit, penitus 
odortz. 5j, e$], nifi quis Pardalim dixerit 


beluis bene olere , retülitid etia Plinius 
lib. 8. cap. 16. ferat fcribens odore ea- 
rum mire folicitari quadrupedes cuttíasi 
fed capitzs torvitate lerreri. Quamobrem 


occuliato eo, reliquas dulcedine invitatas 


torrípiuni. Dixetát enim A riftot.lib. 


9. de Hift. An. cap. 7. Panzberaz fefe 


abfcondenitem venari dicunt , propterea 


quod fuo edore bellnas delectari iniélligat , 


ta, & multum differt à Civettá; im- 


mo Septalius in ptobleinatibüs,loan. Animalid 
[ ; excremétd 
odorata: 


Faber; & alii negaüit Paniheris fua- 
ver ineffe odorein:fed brüta alimen- 
ti fpecie odorem iftuii infequi , ho. 
minibüs autém neutiquam gratum 
apparere. Sed;ut verum dicam, inul. 
torum anirnalium excrementa ho- 
minibus fuaviter odorata videritür ; 
quz Ariftoteli, atque Theophrafto 
ignotafuerunt. Siquidem Plin. libra 
28.deanirmali Cordylo Ctocodilo fi- 
mili verba faciens, «/4/rer, inquit , ;// 
fimilis , inulium izfra magnitudinem , in 
teyrà. tanium , odoratil[imisque. floribus 
vivit : obid ipteflina ejus diligenier ex- 
quiruniur jucundo midare faréfa Crocodi- 
leass votápt : Nimirum ipfius excte- 
inécum; Murium aüremfylveftriüm; 
qui flavo colore, & noftroruin püe: 
rorüm deliciz; ( nuncupati $erc mo- 


fara 


Ínfecta 
dorata. 


Chaum, 


'Thoes: 


só6 HISTORIA C ATVRALIS 


ffaroli ) tezcus odore mofchi przdi- 
"tumeft, tale ctiam Serpentium quo- 
ründá fentitur. Ec Renodeus de mat. 
med.lib.3.c.15. Eff quoddam genus Mu- 
fele saajorts , qua quod maártia fit, c pu- 
gnax(Gallinas enim etiam graudieresene- 
cat )ünibusdam Martes aliis Martorella , 
ulgo Fovina dicitur y cujtis excrementa 
Mofchum redolent ut [apeobfervavi. Ad- 
dit ScaligerExer.211 part.2. Cercopi- 
thecum nihilo infuaviüs quam quod- 


' vis Mofchum fragrare , mediocriter 


o» imum elt. Addam ego me obfervafle 


tamen, & fine faftidio. Mofchum et- 
iam Gazcllz excreméturm elffenotif- 
parva qugdamlInfecta vaginipennia à 
me pictà libro deInfe&tis,qué conttc- 
étatà füaviffimum fpitabant odorem; 
quálisin lloribus Dipcadi,feuMufchi 
Grazci di&i percipitur. Igitur preter 
Pantheram, multa etiamanimalium 
funtgenera valde odorata, & homi- 
nibus grata;inter que eftZibeth:qua- 
re mitto tanquam inutilem quzítio- 
nemillaminter Cardanum,& Scali. 
gerum de odore animalium,& de na- 
tura cónatuin cjus generatione. 

Q uidainarbitrati funt Animal Zi- 
betti(utrefert Dalecampius)effePli- 
nii Cbauz;, de quo talia protulic.lib.8. 
cap-.19. Porzpey Magni primum ludi a - 
flenderunt Chaum , quem Galli Raphium 
vecabant, effigie Lupt, Pardorum maculas. 
Namque hz nota adfunt in Civct- 
ta. Verum nulla odoris fit mentió; 
nomen autem,quod habetGallicum; 
fortaffe à Gallia patria defumpfit. 
Neccaput Lupi éftin Civetta,quam- 
vis adfini rnagnitudo;pilorumque a- 
fpcritas,& color: macule pellisipfum 
pr&terea aiftinguunt. Annotavit ve- 
ró Dalecampius,fortaile Thoem pro 
Chao effe reponendum: vulgo Lu- 
pumCervarium:& quiGenettam no- 
ftram effe putant verifimiliora loqui 
videntur. Sed de Thoe extant Phi- 
les verfus Graci, qui ita latine fo- 
nant: : 

At quapudoris eruditus dogmata , 
Hominem veretur T hos , hominem (; 
viderit? | 

Qua jura federationrs mutua 

Colens opemfert impiger nobis faam, 

Hoflilis tn nos irruaz fà bellua? 


Herodotuslib. 4. Thoes ex Hyzna; 
& Lupo genitos effe , ceftatum reli- 
quit. dti: 


CA PUT'IH 
e/n fit Zntiquorum Hyana? 
Ivettàm veterib. probe fuiffe co- 


Cons pu Hd ab ipfis fuiffe 
nuncupatam, eorundem auctoritate 
demonítrare conatur Petrus Bellon. 
fuar.obfetv.li:.z.c.20.quatmvis odora- 
tumreddere excrementum non ob- 
fervaverint. Ratioautem eft,quia Ci- 
vettaferum eft Animal, quale etiam 
Hyzna defcribitur:nec tradita figura 
ditfertsfiquidem Hyzna ex Arift. co- | 
loreLupipropéeft;ted hirfutior,& ju- 
ba pertotüm dorfum przdita eft. Ci- 
vettactiam magnitudin£, & colorem 
Lupihabet, fimilique modo hirfuta | 
eft , verüm corpus maculis eftafpet- 
fum nigtis, itautfuboculisbinz fint 
nigr& maculec,pedesnigto pilo obfiti, 
crura maculata;cauda oblonga,fupe- 
rius nigra,infima veró parte albis ma- 
culis afperfa. Preterea Civetta in cer- 
vice, & per dorfi fpinam pilos habet 
nigros, quos fütrigit,cum indignatur, 
nonminus quam fus, inde factum, ut - 


Glanispifcis ctiam Hyzna nuncupa- Hyena pi- 
tus fit; & talis forte erit jubailliab A. 


tift.tributa: accedit, quod omnesan- 
tiqui maxime ferumAnitnal dixerint | 
Hyznam  adcoutPantherz mirüin 
modum eas timeát: etenim fcriptum 
fuit à Pliniolib.28.cap.8. Praecipue Pan- 
theris terrori effe traduntur , ut ne conen- 
tur quidem ve[iflere,ed aliquid de corio ea- 
rum habentem non appeti- Mirum, difu, 
fé pelles utriufa, contraria fe fpendantur de- 
cidere pilos Pantera. Hvznam Pardali 
inimicam efle, /Elianus etiamlib. 6. 
C. 22.retulit. At Civettam Cardanus 
X.de fubr. feram adeojudicavit;ut q 
nullatempotis longitudine mitefcat. 


, Potiffima autemratio defümitur cenile 
ex €o; quod antiqui Hyznam geni- Hyeue 


tale fimul & matis & feeminz habere 

fcripferunt;unde Ovid. 

— C qua fit femina terga 

Paffa marem. nunc e[fe marem miretur 
Hy«natm. oh 


Be 


Tb, couibe n MAE a. dib m I EL. s aur PI UP" Loo 


Ec 


. 


Tlaquat; m 


Africana. 


'Odorata. 


ye "Hu 


" 
LJ 
D 


H 


Mus Aquaticu; 


DE HYZNA ODORIF. 


Et Pliniuslibro 8.cit. Hyezé utramque 

effe naturam (ait ) c alteris amnes mares 
alternis feminas freri , parere fine mare 
vuleus credit quod quamvis re vera 
falíum fit, negetque conftaniter. Ari- 
Ítoteles,tamen negligentetafpicieti- 
ti vas quoddam ori vulva fimile; foe- 

. mnininusvidetur fexus, qux áppateti- 
tiaforfan impofuit antiquis; üt cre- 
derent utroque fexu donatam fuiffe 
Hyznam.Ariftot.3.de Gener. Anim. 
cap. 6. voluit ftulté, magnoque erro- 
te narrari à multis Hyznam duplex 
genitale habere,maris, & fceminz,& 

| 6.dcHift. Anim.c.32.commentitium 

' Atiftot, de ld effe afferit. Sed Hyena virile frmili- 
Bu. teratquein Lupi, Canibus haberisquod 
Jib cauda pofizum est , frgura fimile genita- 
lifemina, fed fine ullo meatu[ub boc inea- 
us excrementorumest. Quin etiam fa- 
mina Hyana prater fuum illud, etiam fr- 
mile,ut mas babet, [ub canda [mme ullo mea- 
2u, Àquo excrementarum meatus esf , at- 
que fub eo genitale verum continetur.Ful- 
vam etiam Hyana feminas ut catera bu. 
juftemodi femine animantes babent , & 


Lie: (^ lib. de gen.citatoteripfit Hyenastam 


Genitali, 


vero femineum effe videtur ( cnrndvu) | 


: 217 
admodum breve, rcliqua pats geni- 
talisnervofa offe carens. Vidimus 
etiam Cunicülüm Indicum dictum 
Rottiz portelletto d' India in Genitali 
cótinete officulum in fümmo tenue; 
in bafi quadrarüm, fed depreffum. 

Quod veró feemineum efle vide- 
türjinfra caudams& genitale pofitum 
eftiimmointer virile, & teftes: figu- 
tà fimile vulvz feeminz , & in mate 
labiis eft craffioribus ; quàm in fce: Lineà Ges 
inella;verum fine üllo meatu eft; fe ^italinin: 
dua tàantummodo cavitàtes infpici- 
uritüt, in quib. colligitüt excremen- 
tum dicum Zibeth; vocavit autem 
Ariftot. hanc particulam in libro de 
Genet; Ánim.; citato ; [/zezi fimilem 
genitalifeminino: Grace qpoia» yes uuu 
TOS U4A«Q- diddo; am negligenter á- 
fpicientifaeminéaapértura, quafi li- 
nea videtur ; fed meatus non habet 
| penctrantes.In femina porro Civet- Opiaio 
ta ezdé pattes eodem funt difpofica Pelosi; 
modo; & ubi ininare eft virile; in fce- 
mina vulva eft: folummodo vafcula 
zibettiin feernina ininorafunt, & te- 
ftesinterius latent. Cum igitur tàn- 

! taappareat Hyánz,;& Civettzgeni- 


mares , quam foeminas habere fub | talium partium fimilitudo ; afferen- 


cauda lineam quandam fimilem ge- | dum omhino videtur cum Bellonio, 
nitali faeminino, quz quidem nota, | idcmi effe Animal ; quamvis Zibetli 


quamvis communis fit, tamen in ma- 
ribus potius cernitut , quia mares, 
quam feminz frequentius capiun- 
tur, quz, qui necligentius confiderat 
(refert Arift. ) in didamabertat opi- 
nionem. 


Notesb —— Nobis diligentiffime confideran- 
dad tibus Civettz genitalia membra ap- 
gnata. MODA 
paruitin ipfis ad amuffim quodcum- 
que Hyznz tribuit Áriftor.(iquidem 
hzc primo afpe&u,; & negligenter 
confideranti duplex videtur habere 
mid M genitale,at diligenter fpeculantinul- 
nofiz. lo modo duplex appatebit; fed uni- 


cum tantum , & maristanrummodo 
in máre , (quale fuit in Cadavere à 
nobis fe&o) virile autem perinde ut 
, Lupi,& Caneshabert, nimirtim offeti, 
inhoctatmen differt à Canibus, Lu- 
pis, & Vulpibus, quod horum geni- 
taletotumin medio fit offcum, glans 
Geniale VCI Carnofa folum fine ofle : contra 
oftrum, Civetta officulum eft iri fola glande 


| 


l 


excremiéntüm non confideraverint 
ahtiqui. den AS 
Exalteta parte Scaliger de fubt. 
exer.117.parc.7 irridet Hygnam exi-- 
ftimantes Catum Zibeticuüm ; quam 
quoq; opinionem refellunt etia Gef. 
nerus; Augerius Busbequius Ep. t; de Hym 
legatione fia Turcica; Clufiusia ad- née 
dit. ad Bellonium; & Io. Fabet Bam. bedcum, 
bergenfisin Romano Lyceo meus o- 
lim Collega; Plura namq; funcab A- 
tiftotele;Plinio, Solitio, atque ZElia- 
no de Hyzna relata;qua Civette no: 
Ítrx aptari minime queunt. 
Primoqtiidem collum, & jubam 
continuitate fpinz portigi , flectique 
nifi circumactu totius cotpotis non 
pote, de Hyanaretuletunt, quod in 
j Civettanoftrafalfum vidimus, & ex 
| offium forma iti noftroScheleto qui- 
libet confidetare valet, collum facile 
| vertipoffe, — 
Praetea Solinus afferuit 1n ote 


Ee gin» 


A Colli in« 
flexiohe; 


218 


Ranno gingivamnullam,dentem unum , at- 

i que perpetuum, qui ut nunquam re- 

tundatur, naturaliter capfularum 

modo clauditur : in poftro autem 
Scheleto dentes plures. 

Afemone  Demumícriptis mandarunc Hyz- 


humano. nam fermonem hominum affimilare, 


Crocut& 


quid fic? 


Civetta 


paftorum nomina addiicere , ut eos 
dolo capiat.Item vomitionem homi- 
nis imitari ad follicitandos canes, 
quosinvadat. Necullum ex his ad- 
hucobfervatum eftin Civctta etiam 
maximecicurata. Sedhzc facile re- 
felleret Bellonius.Namq;ficut Lupo, 
& Leonifalsó tribuit Ariftoteles hu- 
jufcemodirigorem colli; ita falsó po- 
tuiteundem tribuiffe Hyaenz. De- 
inde Solinusnonloquitur deHyzna; 
fed de Crocuta, quz genita fuit ex 
Hyzna;,& Lena. Quz demum affe- 
runtur funt potiusadmiranda, quarn 
credenda, tumquia, qui ea retulit 
Plinius pro re mirabili propofuit. ZE- 
lianus vero lib.7. c.22. . Crocutz ifta 
tribuit, dubitatquean fit fabulofum, 
quod confirmari videtur, quia Arift. 
tanquam falfa ea reticuit , nec Bus- 
bequius meminitin fua Hyzna. 
AddicScaliger contra Cardanum 


manfueta. Exer.211.part. z.tátum abefle, ut Ci. 


A iuba. 


vettz fint implacabiles, ut eorum u- 
nam hunieris fuis geftaret Nicolinus 
ab Ancifa Marchionis Mantuz fpu- 
rius: immo Bellonius fatetur, quen. 
dam Alexandriz, qui tunc Florenti- 
norum Confulemagebart, Civettam 
habuiffe adeo cicurem,ut cum homi- 
nibus colludens illis nafum, aures, & 
labra fine noxa motfu przhenderet. 

| Atleviaquidemhzc funt ; natura e- 
nimferum eft animal, & foemina qui- 
dem cicuratam fcimus, gon autem 
marem. 

Majorem vim facitJuba;|quam ex 
Arift.8.de Hift. Anim.c.5. Hyznaha- 
bct, quemadmodum equus; fed feta 
duriore,longioreq;,& per totum dor- 
fum porrecta his verbis: xeísiw 2" £e 
ueraco Vr T (sy X4) émoxMigortegis 1.9) BugvTtegie 
TUc 7 oca o Ane Tie jore: &C libro 6.c. 
31. Inbaper torum dorfum praditàesi, fcri. 
ptum reliquerat; & quamvis Civetta 
irata in dorfo pilos erigat Apri modo, 
nontamen longior eft equina Juba. 


HISTOR1A X ATURALIS 


Sed refpondere probabiliter ad: 
modum Bellon. poflet: Nequaquam 
effe intelligendum Hyznam habere 
jubam lógiorem equina juba; fed cz- 
teris fui corporis pilis; quia equi mul- 
tijubam habentultra tres palmos 1ó- 
gam, quod fi talem, & longiorem, ac 
duriorem,necnon per totum dorfum 
| porre&aam haberet Hyzna, quum fit 

Animalomniü confenfu lupi magni- 
| tudine, & proinde duob. palmisnon 
altius, proculdubio hujufmodi Juba 
longa per terram traheretur ; quare 
rationi cófentancum eft dicere Arift. 
voluiffe,Jubam Hyznz per totü dor 
fum effc porre&am, nonin collo tan« 
tum; atq; conftare ex feta dutiore, & 
longiore, quam fint reliqui pili; ut vi- 
demusin fuibus, & in no(ítra Civertta; 
Atdices;fi hoc eft,cur Arift.Hyz- 
ne jubam non affimilavit potiüsApri- 
ngJube,quam equinz, quein folo eft 
collo? Refpond. Arift.forta(le defcri- 
püitfe formamFHyznpz exaliquoInda 
auctore,qui equum jubatum in collo 
vidit; non autem Aprum , vel fuetü; 
haud enim conftataninIndia naíca- 
tur fues noftris (imiles: unde Áriftoc.. 
non commutavit inditam jubz fimis 
litudinem. 


Genitalium prtetea fitum diver- À CEnUE 
fum effe Hyznz,& Civetrz,ex Arift, Patre 


verbis colligunt Scaliger in libro i5. 
Metamorph. Ovidii,& Io.Faber hoc 
loco.Namque Ariftot.videtur collo- 
care, tam in maréHyzna, quam in. 
| fcemina imperviam vulvam ftatim 
| fub cauda;fub hac exctementorü exi- 
tum;fub quogenitale: ex quibus col 
ligitScaliger, tum àfitu,tum quiaim- 
pervius eft meatus, noneffe uterum: 
abfürdum enim effet cenfere Marri- 
cem füpra rectum inteftinü fub doiío 
effc. Nam ex Arift. meatus excremé- 
toruminterillam rimam,&veretrumi 
eft.Faberautemihvenit etiam Scali- 
gerum fibimet ipfi contradicentem 
Exerc.217.contra Card.par.z. 4riffo- 
ztlem, inquiens, eam rimam, qua fab ex- 
crementorum exitue[l imperviam infror - 
fem effe dixilfe, ct dicere debuiferz, aix Fa- 
ber,que fupra excrementorum exitum ef 
Jt Ariflotels mentem declarare, nec fibi ipft 
contradicere voluiffet. At veritas 1pfa 
cocgit 


DE HYZNA ODOTRIE 


Joan. Leoin nova Afric deícrirdo- toas. Leo. 


coegit Scaligerum re&teloqui; co e- 
nim modo intelle&a Ariftocelis ver- 
barem impoflibilem fingere viden- 
tür; omnia enim animalia caudata 
meatum excrenientorum immedia- 
téfub cauda liabent; unde, vel dece- 


Explicatio ptus fuit Ariftoteles falfa relatione : 


u 


^ 


Busbequii 


velertor eft intextu, & intelligédus, 
quoddicat , fub cauda quidem effe 
pfeudovulvam; fed nonimmcediaté , 
aut fub cauda meatum exctemento- 
rum, exaltera vero Genitale verum; 
ipfum veroin medio,& hec funt con- 
Íonarationi, & pofitui, quem à natu: 
ta obfervatum in Civetta videmus; 
illam autem fituationem in nulloa- 
nimali,necetiam monfttuofo;adhuc 
vidimus. Sedfübtilius hi difputafsét, 
fi dixiflent, Hyzuam habere lineam 
tantum fine ullo penitus meatu : fed, 
Civettamhabere meatus duos, & ca- 
vitates, inquibus colligitur Zibethü, 
verüm nonita ftricte accipienda funt 
Ariftotelis verba;fed ut rationi, Gex- 
perimentis congruunt. Potro Busbe- 


ncgligéris, Quius,qui legitimam antiquorüHyze- 


Figura 1. 


nam fe vidifle refert, linez dictae ficu; 
& formar fi dilucidatlet, fuas egiflet 
partes:interim dicemus Hyznam nó 
poffe habere fuum pfíeudouterum , 
nifi ea pofitione, qua fpe&aturin Ci- 
vetta , qu£ magnitudine fua ferme 
naturali calis eft in refupinato Ani- 
mali. 

Sedomniuni maxime hanc refel- 


| Y supe lit Bellonii opinione ipfeBusbequius; 


Hyznzà 


Busbe- 
. quio. 


dum nartat fe Hygnas duasConftan- 
tinopolividiffe, cui idem preftamus; 
defcribitautem Lupo aliquanto hu- 
miliorem ;fed nihilo breviorem effe. 
Pellem habere Lupi fimilé; nifi quod 
pilo fichorridiore , & grandiore, ma- 
culis quoque nigris diftinguatut. At- 
que Caput(quod maximum eft) der- 
fi fpinz: contiguum fine ullis verte. 
briseffe; ut cum refpicere velittotatr 
Íc vertere neceffe habeat : plurimas 
effein Galatia Hyznas , & frequen- 
tiffime fepulcra fuffodere, & offa 
cógregaread fuas fpeluncas, tam hu. 
manorum, quam ferinorüm cadave- 
rum, & obid Hyznasfacile inventri, 
nimirum ex offium cumulo; anteha- 
rumfípeluncas confpe&to. Przterea 


P277, 


ne;efle;aitfortna Lupi; habere pedes 
| humanis fimiles , humanis maxime 
| cadavetib. dele&ari, q ex fepulcuris 
aufetat; Animaleffe minime aftutü , 
& cum cantu, ac 'ympani fono ma- 
xime tecreetur; fieriucintetea vena- 
toresadeoad muficat attento, fune 
pedes ambosinnodent; atq;ita é fpe- 


luncisfuis extrahant,occidantq;.Sed Dubicatio. 


adhuc dubitare licet, numne hzc fic 
vetaHyzna,quum nec Jubz, necge- 
nitalium partium, nec motum ab an- 
tiquisHyznz tributorum fiat métio: 
fed diverforum:imo cum veteres ma- 
xime maligna, & callidá defcripfe- 
rintHyznam, & Leo dicus minime 
aftutam przdicet: dubitatio augetur; 
quia nec conftat de noftra Hyzna, q; 
rcfert Plin.1i. 8. c.30. Hyeza plurima gi- 
gnuntur in Africaqua c Affmorum fylve- 
Jférium multitudine fundit. Mares in eo ge- 
nere finguli feminarum gregib. imperitzz. 
Timent libidinis amulos, ci» ideo gravidas 
cuffodiumt:mor[ugue natos mares caflrant, 
Contragravida latebras petunt ci parere | 

furto cupiunt, gaudentque capia libidini. 
Tamen cum dicaturHyenalibidino- 

| fa; & mas, & faemina, non differecà 
noftra, que ob Zibechum, non folum 
ad coitum prona eft: Sed alioshomi- 
hesutriuíq; (exus,ob id ipfum inun- 
ctum incitat. 

Huc etiam teferendi erunt Philes 
Grzci verfus de Animalium proptic- 
tate,quibus quzdam Anim. proptie- 
tatesadnotantur, nop cgnvenientes 
Cato Zibethico,ut cap. 43. de Hy- 
na; & tetreftri, & marina: quiita lati- 
né funt reddici: : 

Hyanaqua mas pridie videndaerat, 

Nunc faminaest,initque inittrque in- 

"Vicent 

Maternus utqs frat avis baud dixeris. 

Alvoferens;ferensque fetum mutuo. 

Si fortequenqua dormiente offenderit, 

Pede fIrepitum non excitante fabwolat; 

Suamque porrigens dalosà dexteram, 

Somno jacentis,admoveteam naribus, 

Soporis auctoremquod ajunt, maxime, 

Hinc eruto,quod fubtus esf capur folo, 

Depotit bocuda, e füpino gutture, 

Inque rs incumbens feris complexi- 

| T 


Ee z Somnos 


Hyzna 
Marina, 


| Quefitum., 


dentur potius fabulofa.Sic etiam 7E- 
lianus lib. 15. de Anim. cap.14.referre 
viderur Hyznam effe cornibus prz- 
ditam,cumait: Dezi4; Hyenas quod ani- 
mal Caprets minus effe aiunt, fed Cervus a- 
nimo[ius multo, e$ cornibusferociens: de | 
quo ZEliani loco dubitavit etiam P. 
Gillius,dumin fua translatione omi- 
fit,& Gefncrus adnotavit effeabfur- i H iil onis à: 
dum, cum Lupi cognata quadrupes | ^*J narum mu'tip'excumetiam di- 
fic, nihil cum Capreis, aut Cervis có- 
mune habens. Sedquicquid fit de 
hac Bellua, certum fatemur, multas 
Hyznz notasadeífe in Civetta ,non 
paucas defiderari. 


[ 
r 


ze — HISTO'RIA. ACATU'R ALIS 


Somos trabenteflranaulat miferrimt. , aÍpeca, & oblongis, craffifq; pilis; ne« 


Quodfi marita quifpiam byane pin- | que ungues, qua Feli (unt adunca, 
nula ! Eu '| Civettz obtuíz; diffimilia etiam ge- 
Dextra fopore tágat oppre[]um, gravem | nitalia, immo Fab. Columnalo. Fa- 
Statim rigorem huic yntfeit , cit [omnis | bro fcribens: Effígies,ait.ad Canisquam 
Qua terreant dira jacentem imagine. — | Felium, aut potius V ulpiumm figuram acce- 
Affutia canes hyanairretiens, | dits quad voflrum uà barum vitu obtufums 
Mox pafcit horum carnibus jejunia. — | fed illorum forma oblongum babeat: Ke- 
Fulgente namq; Cynthia fub ve[peram; 'nodeus: Animalferum eft, dentibus 
Vanbrafui illos corporis ferit, retro ferox,Felinon tà fimile,ut multi fcri- 
Lumen tenens ve[fHigiorum callide. bunt. Majus enim eft,fzpe Vulpe ex- 
Mutosq, reddens percitos formidine, cedens, caput, collum, pedes, atq; a- 
Inflar venefíca increpantis carmine, || liaspartes habésiili valde diffimiles. 
Occidit incautos doli crudeliter. : Oseioblongum eft, ut Meli,feu Ta- 
Idem refert ZElian.lib.6.c.14. | Xoanimali, corpus longum maxilla 
Multa quidem de Hyena relata vi- rad albz,ut etiam barbitiufngpee 
esnigri, laterales ventrispartes al- 
bicantes dorfum exobícuro cinercü, 
maculis nigris confperfum. Przrerea 
dentibus Cani potius , quam Cato 
| affimilatur. 0531231 
Equidem ad Hyznasrefero,& has 
ad genusgeneraleillud , quod conti- 
; net Lupos, Canes, & Vulpes, & fimi- 
lia animalia carnivora, Genusautem 


! catHerodotuslib.s.ex Hyena, & Lu- 
po gi; ni Thoes. unde ficonjungun- 
tur Lupis, aliqua interipfos eftafüini- 
tas naturz., i 
Dicoautem,F yena,vel cít odora. 
ta, velinodora. Atq; Hyzena odcrata; 
CAPUT. IV. veleft Orientalis, Arabica;vel Oc- 
cidentalis,& Americana. Hyznain- 


Sub quo Animalium genevefit odora erit antiquorum Hyzna, quz 


repanenda Civetta. xi,Hyzna Busbequeii defiderat non 
paucas antiquz notas, & ad i.upum 
filveftrem arabicum referri poffet. 


Hyenaautéodorata,& Zibechum 


| fortafle duplex eft: nam, ut mox di- 


Uum clare ex di&is pateat, no- ! 
ftram Civettam, neque antiquo- 


rum Pantheram,; neq; Plinii Chaum , | £. rens duplex eft, Arabica, & Ame- 
neque veram Hyznam efle, jure ad- | ;; 


hiuc queritur,ad quod animalium ge- 

Anfüb ge- nusfit referenda: Multis quidem de 
nere Fei? cenere Felium vifaeft; unde Catum 
appellatunt ; fic Alexander Benedi- 

&us, Ruellius, Matthiolus, Scaliger, 

&alii non pauciFelifilveftri fimile fa- 

ciubc. Etquidein facies videtur Feli 

fimilis, pilos enim in barba, uc Felis, 

habet, ceodemq; modo tres alios ob- 

longos ingenis: Sedprzter hzcnihil 

, aliud commune cumCatohabet:non 
pellem, quzin Fele levis, in Civetta 


| ricana, ambo conveniunrin cenera- 
tione Zibethi: f(edforma aliquanru- 
lum differunt, nipi&or nos fefelle 
ritin Americana. Namque Zibethi- 
cum Animal Americanum , quod pi- 
&um oftenditNardus AntoniusRec. 
chius,hanc habetformar. 
Defcribensipfum Faber: Caput, 
inquit, non craflum, fed tenue , & a- 
cutum habere, ut roftrum Caninum. 
potius quam Felinum effe judicares, 
quod cum labris fuis fubrubet. Or- 
bitz circa oculos , qui minus truces 


Gefner.in- 
ter Lupos; 


Genus ge-« 
nerale. 


Hyznaiü — 
divifio, 


Figutalh | 


funt, 


Hyzna A- 
Americana. 


Figura IL, 


Hyzna A- 


fricana, 


i RE 
/ 


Upe HTX£NA ODORIE 


funt, héc magni admodum albicant. 
Caterum fübcineritii coloris eft ca- 
put; & piliinbarbavixulli. Collum 
quoque longius, quamin Tigre, aut 
Caropardo,quod pulcro quodam or- 
dine alternisnigriufculis, & albican- 
tibus fafciolis, velut totidem torqui- 
busarte adpi&tis exornatur. A capi- 
tead doríum;, per collilongitudinem 
fupérnam fimilium colorum linex 
excurrunt. Doríimediuma collo ad 
caudam linca nigricans pilofa valdé 


' dittinguit. Maculisin corpore cine- 


 reominusobfcuro nigricantibus ,rO- 
tundis, & ovalibusordinatim fecun- 
dum lineam rectam, verfus caudam 
produ&is , infigniter decoratur. lta 
utfuperiores, dorfoquippe vicinio- 
res,finc majores,mediocres paulo in- 
feriores, & qux in imo funt ventre 
fenfim evanefcant. Caudamgerital- 
ternis fimiliter, utin collo dictum;fa- 
"fciolis nigrefcentibus , ac cincriciis 
diftinétam, acíarislongam; fub'cau- 
da tria foramina eminenter vifui fe 
przbent;anus fcilicer, loculus ille; in 
quo Zibechum colligitur,& extrahi- 
tur,acvulva: medium tamen cateris 
duobus majusappatet. | 
Hyzna autem odorata Africa- 
nà, quz noftra Civetta eft, Lupum 
otius zmulitur, quam Félem: capi- 
teenim cftoblongo ; & roftrum acu- 
minatum,non obtcufum, ut Feles;ha- 
bet , item dentium formam, ut Ca- 
num duorum palmorum alcitudinc 
eratà me fectum animal, tantundem 


227 


mixto, nec hilares; fed potius ttíftes, 
& depreflos magis, quam eminentes. 


Verumex ambobus oculis noftri A- Gemma 


nimalis mortui erui gemmas pifi 
cati forma, & magnitudine otbicula- 
res ; & angulofas,; criftallo azmulas, 
quas etiam nunc fetvo; quod facit, ut 
confirmem illi Hyanz nomen. Nam 
fcripfit Plinius lib.37. cap.1o. & fimi- 
liter Albertus de lapidibus ex Enace; 
& Aarone:GemmaHyanta ex oculis Hya- 
na; Cr obid in vafe inveniri dicunt , e$ 77 
credimus , lingua bominis fubdite futura 
praedicere. Sed haud dico veras effe 
gemmas, nam etiamfi erutz ha gem- 
mz per duos, veltresdies manterint 
criftallinz , durz nimirum, & Dia- 
Es proceffu tamen temporis o. 
paczhunt, & fcinduntur in tres aut 
quatuor veluti fquammas lapidibus 
limacum fimiles. certé Alexander 1. 
probl.6.propofuit: Curfeles, Hyeza, 8 
vefpertiliones acute noctu confpi- 
ciunt? Preterea Civettzautes funt 
parvz, orbicularesad Melis,feu Ta- 
xiformam , in ipfis fimilis pilus , nec 
| mollis,necafper. Corpus habetalbi- 
cans; & cinereum Lupi colore ; ma- 
culisafperfuüm nigris: crura; & pedes 
potius patva, quam magna ;brevia; 
quam alta, & pilo nigroobfita. Pe. 
| dum digiti, quatuor fimul, & infuper 
parvus pollexinterné fitus, neclofi- 
ge diftin&us, utin Fele. Ungues funt 
caninz, nigrz, breves; crafIz, & ob- 
tuíz,minimurh adüncz. Circa geni- 
talia; dicemus, füb caudaimmediaté 


erat corpus à fcapulis ad caudam: | effeexcrementorum meatum, proxi- 
caudz verolongicudo quanta totius | me collocari teftes in maribus, cum 
corporis: collum etiam longitudine | vas Zibechicüm , & fub hoc fexum 
fuperabatfemipalmam, (corpus fine | maículinum, velfeemininum.  Arin 
collo dupla longitudine altitudinem | refupinato animali pinximus primo 
fuperare vifum eft Columna: fed vi- : virile membrum, forisexertum; licct 
ditanimal timide , & deprefsé gra- | in Animali vivo ficintus recódituni; 
diens,ego vero etiam Scheletumfum | quodin media glande officulum ha- 
dimeníus) capitislongitudo dupla e- ! bet; fubliocfituata eft pfeudovulva ; 
tat ad latitudinem. ln barba , & genis | tub hacteftes, infra quosexcremen- 
c habebat duros; albos & longos 


- 


'elium ritu : roftrum pilis denuda- 
turn, nares riigricantes ; & fubocu- 


damiüt fupra pap.z21. LAS 
| Pinximus autem ea otünia füà fe? 


totum exitus eft immediaté ad caus 


lis macula nigra: oculi fplendentes, , 


& fubrubentes Bellonio : Columna 


ine natutalimagnituditie ad ungueni 
dimenfa. Vasautein Zibethi poficütit 


autem apud Fabrum; nigriores vidit | eftintergenitale, & teftes, quosfatis 


ex colore caftanco ; & flaveícente 


magnos , ac cvidentes habet , iftos 
Ee 3 fecui; 


fic- ex oculig 


Hyzns; 


Aures) 


Situs véfia 
cul e Zibe- 
thi. 


222 


fecui, & inodoros reperi , & ab his 

vafa fcminatia admodum craffa fere- 

banturad genitalis radicem ad late- 
rà pícudouteri fub quo vcíica parva 
erat, Naturaautem hujus partic.lx 
pàáulo poft confiderabitut, Genitale 
totum occulraturin corpore Felium 
inodo, dum vivum Animal quicícit, 
apparetquefolaglans:atin cadavere 
ob telaxationem, uti pi&tum eft , to-. 
tutn membrum forisextabat;utà no- 
bis tracturn remanferat; nec intusi- 
terum redu&um, quiefcebat. — To- 
tius praeterea corporis pili funtlongi, 
rudes, & afperiapri modo, & in cet- 
vice , acper dorfi fpinam pili adfunc 
nigri, przlongi, ac duriores, quos e- 
rigicitarumanimal,uti fus. Cauda eft 
oblonga;& bene pilofa, ufquead ter- 
ram pertingens, variis diftincta ma- 
culis. Icones hujus animalis pofita à 
Matthiolo;Bellonio; Clufio, & Colu- 
mnaintet fe differunt: magis placet, 
quz cít in Matthiolo à Valgrifis im- 

reffo. 

His pofitis concludemus;jure hzc 
tria animalia à nobis reducta effe ad 
Hyznq nomen;nimirum ob proprie- 
tatem infignem , quam hzc triaani- 
malia habent nullis aliis animalibus 
communem : nimirum falfz vulva 
Hyzsmaü formam, ob quam utrumque habere 
proprietas. (exum ab aliquibus credita tunt: qux 

proprietas, utab aliisanimalibushzc 
diftinguit , ita cadem inter fefe unit 
generica unitate. — Communicant 
igitur fimul Hyzna noftra, & anti- 
quorum Hyzna, pfeudovulva, geni- 
tali offco,& oculorum gemmis. Ve- 
rum quiagenerisnomen hzc triaani- 
inalia continentis nos latet, abanti- 
quiori fpecie nomenclaturam mu- 
tuarilibuit. Fortaffefubeodemin- 
nominato Genere continetur Fiber; 
nam Caltoreum , veficz funt in in- 
guinibus humorem apertura ftillan- 
tes melleum: non autem te- 


ftes ut dicemus. 
* x 
x! 


Genitale. 


Hyznx 
nomen ü«- 
niverfale, 


HISTORIA X4 


TVRALIS 
Ubi Hyana na[cantur? 
Yznas;fcripfer&tHerodotuslib. Ex Syria 
4. Plinius, atq; Solinus, plurimas 
cigniin Africa. Atnoftra Hyzna;o- 
dorata di&a, à Francifco Alexandri 
Catus Syriacusvocitatafuit,& Mat- 
thiolus Venetiis vidit ex Syria dela- 
tas. Cardanus veró fcripfit, Hifpania 
ipfas mittere, quapropter noratur à 
Scalig. clariusautem loquutus eft A- 
matusícribens,Lufitanoseasdefetre —.——. 
ab Indiis: fed memoria non excidit AEN 
mihi;aliquot ab hincannis à Lituano 
quodam pharmacopoeo Romam ad 
Henricum Corvinum tranímiffum 
fuifle vafculum Zibethi , & Ungu- 
lam Alcis, qui etiam fcripfit, ifta effe 
fru&us fue regionis:unde fufpicor et- 
iam in illis frigidis regionibus oriri 
Civettas. | 
De Zibethicoauré animali Ame- Inladiis. 
ricano fcribés Jo. Faberex F. Grego- 
rio de Bolivar; Hocanimal, inquit, 
naícitur in multis [ndic orientalis; at- 
que occidentalis partibus,cujufmodi 
in orientali funt provinciz Dengala; 
Ceilam, Sumatra, Java major, & mi- 
nor, Malipur, & plurcs alix. i 
In novaHifpania veró funt provin- Nova Hi» 
ciz de Quatemala, Campege, Nica- quad; 
ragua,de vera Ctuce, Florida, & ma- — — 
gnaillaInfula S.Dominici,autHifpa- 
niola, Cuba, Matalino, Guadalupa, 
& aliz. 
InRegno Peruanoanimalhoc ma. Per. 
gna copia reperitur.In Paraguay, T u- 
camam;, Chiraguanas, Santa Cruce 
delaSierra, Yungas, Andes, Chia- 
chiapoias, Quizos, Timana, Novo 
KRegno;& in omnibus provinciis ma- 
gnoflumini Maragnone confinibus, . 
quz circa hoc ferme fine numero ad. 
duo Leucarum millia funt exteníz. 
Multo adhuc plura ejufmodi anima- / 
lia nafcunturin Brafilia,ubi mercatu- 
ta Zibethi exetcicatut. 
- Magnahorum abundantia quoq; €'ine 
eft in Guinea; in provinciisnimirum 


deLoango;Congo, Manicongo,cit- - 


ca flumina Angolz;ufd; ad Cafres,& - 
finem 


- 


) 


Pais féreüs 
Zibethii. 


«DE HYJXNA ODORIE 
Clarius profe&o loquutus fuit Á- Alex. Ba: 
lexander Benedi&us de cur. morb; nedi&us: 


finem bona fpei, maxime autem in 
grandiffimis, & extenfiffimis monti- 
bus, quiibi proftant, quos Fragofas 
Cufpides appellarefolent: Et ex par- 
te quidem Cafres moritium de To- 
rea,aut de Luna; ubi maxima Algaliz 
quantitas extat; 


CAPUT; VL 
De Va[culo Zübethico. 
77 Ibeth;quod abhocanirali gené- 


^— ratur, noii ex toto corpore; fed ex 
determinata particula colligitur , q; 
qualis, quanta, & ubi fit; nunc cft à 
nobisinveftizanda. Turpiterautem 
etravit To. Riolanus, fuz Pachologiz 
cap. r1. fcribens: Dazarum ffercus ben? 
olet,e? Gazella vacat Zibethum. 
AtRuellius primo de Nat. flirp. 
Capite 27. erui à genitalibus locis Ícri- 
pfit & fubjunxit; à cujus zatura fordes 
manant , ec. cui affentiri videntur 
Martthiolus; & Francifc. Alexandri: 
Excrementitium genitalium humo- 
rem vocavit Deflenius; At Reno- 
deus circürn zeffes e? pudenda concre« 
Ícere (cripfit; Itaque hi videntur cen. 
fuiffe teftes effé vafculum Zibethi; 
fcd ridiculuni eft, quod Everhardus 
à Mepfchen narravit Deffenio de Ci- 
vetta Alexandti Cardinal. Farnefii, 
Execius teflibus aperto vulnere fadorem de- 
fatigat, c irritateferacolligi. Nam. 
otificia; quz cernimus naturalia;ipfe 
cenfuit arte facta exectis teftibus. 


€olümrà. Columna autem Epitt.1.ad Fabrum, 


vocat tefticulos, five utriculos ; qui 
mediiinteranum,& pudendum pro- 
minent;tam in mare, quamin foemi- 
mina. Jg mare tamen duplo grandio- 
vesapparent.  Hiutriculi interna fei par- 
te, ubipilicurti harent , capácezA [atus cá- 
vitatem obtinent; inquam ingre[[us patéz 
exiguis , e$ cartilagineus , deinde fub- 
dit. fub dictis utriculis, folliculis, five ze- 
Jficulis ( mam alij tefliculi baud apparent ) 
maris genitale fitum eif. Qux verba 
fecerunt, ut Faber dubitaret, quid fi- 
bi vellet Colümna, ex folliculis illis, 
ütriculis , five tefticulis Zibechium; 
colligi.an foeminz quoqtie extra pro- 
minentes Didymos habent? 


25 


Feeminz intra genitale, & alvuftn : 
Mariintra genitale meinbrum, & te: 
ftes colligi Zibethum , & Columna; 
altera Epiftola ad Fabri dubitatio 
nem refpondens, denuo revifis, & 
exactius confideratis dictis animali: 
bus: Tefles, ait; ex lateribus folliculà- 
vum cum mauibus everfi, tam magni eos 
"Aattreéfanti mantfeflaniur , quam ab in 
dem folliculis contineri poffunt , & füb- 
dit: fo///calrs bis ad latus foraminum (qua 
sn[irumento humorem exempturo ingre[- 
fes datur ) in exterua parte teffes adha- 
vent. Infeminateffes illiperquifitiynoni 
inveniuntur, meolliores enim fant ili utri- 
culi, feufollicult , nec ut in mare grumofr- 
145 dla, & duritiesoblongateffium perci- 
pitur. 


Mares folos , ait, foras edutfos, eb confpi- 
| tnos teffes, intus conclufos feminas ge[fa- 
re. Decipiautem omncs affirmabat; 
qui prominentiasillasin femina am- 
basintra vulvam; & anuni fitas, tefti 
; culos effe fibi perfüaderent. Hos e- 

nim tumores, folos effe illosfollicu: 

los, & utriculos à natuta eo loci fa- 
bricatos, in quibus Zibethum paula 
tim colligitur; & indeevacuatur. Et 
cutn duo fint , imponere facile poí- 
| fenz; eciam valde gnaris, & Natur 
ftudiorum non inexpertis;ut tefticu- 
los effe ad credendum adduceren- 
| tur. Ecquoniamiidemutriculi inea: 

dem regione; ubi maris tefticuli hz- 
rent, pofiti videntur ;illofque veluti 
inveftiunt ; & cooperiunt ;hinc fie- 
ri poffet;ut crederenraliqui teftes ef- 
Íe:hac; fi apud eruditos quidem, & 
oculato$ auctotes leguntür ; quid 
fperandumab iis, qui Animalnon vi- 
derunt? Colümna afferere videtur ; 
teftcsinfolliculis contineri;& adlizs 
retcin externa parte folliculis ad la- 
tus foraminum, quodjureegat Bo- 
livat. 


Sednos cztetis omiffis dicemüs Nettrai- 
in tefupinato artimali mortuo fub i- fpedio. 


pfis utriculis teftes efle, non tactu fo- 
luin; fed oculis quoque manifeftitfi- 
mos, ut pi&uraoftendit , ere&o ani- 
mali non ita prominent 5 cüm in- 

ferius 


Preterea Frater Gregorius veio; 
de Bolivar apud eundem Fabrum , feateicii: 


Diluada:: 
tio. 


Vas Zibe« 
thi. 


S$tru dura, 


LU 


224 


vo, & bene valente Animali fcmper 
teítes (ant retra&ti , utin homine ju- 


vene, & valido accidere dixit Gale- | 


nus libro 1. de fem. capite15. fecus in 
fene, nifi morbosé fuerint convülti. 
ideo F. Columna in animali inquie- 
tiffimo, fetociffimo ; ere&o, & vali- 
do non potuit iftos benc tangere, & 
confiderate; adeo ut ipfi vifum fuerit 
teftesin folliculis ipfi contineri. Sunt 
autem teftes àZibethi vafculisomni- 
no diftin&di; & fua habent vafa feren- 
tia ferenad meatum genitalis,valde 
craffa, ut nos Ànatome docuit, & 
fervamus adhuc apud nos hujus A- 
nimalis fcrotum exiccatum , in quo 
teftes. P 
Membrum Zibethicum primo a- 
fpe&u foeminea vulva videtur: line 
enim oblongam habet, &labia craífa; 
quod fi manibus tangatut, ractu fen- 
titur ovi parvi magnitudine , veluti 
cartilaginofum corpus, & duriufcu- 
lum,inquo,cum parum digitis dedu 
citur, & dilatatur, appárent duo ob- 
longa foramina , iis, quz funtin nari- 
bus,irnilia,fub quibuscavitatesqua- 
dam funt, fedes Zibethiillac vafcula 
fi digitis magis preffa deducantur a- 
pertis omnino foraminibus totas ca- 
vitates demonftrant , loculique pet- 
fe&e patent, quorüm cavitas tanta 
eft, quanta fufficeret ad continédum 
Amygdal& nuclei, in hisloculis nul- 
lus porus,nullus meatusapparet:Sed 
fe&tione facta , corpus auriufculum 
ovimagnitudine, quod cattila ino- 
fum tac&u videbatur, agnovi diftin- 
gui in duos utticulos olivz Hifpani- 
cz magnitudine, & nequaquam car- 
tilaginofos; fed carnofos, & minutis; 
albis,duris glandulis, feu granulis in- 
fertos; durioreautem multum,quam 
teftes, crant fubftantia : omninota- 


—MM— n 


— ——————— 


— i — € 1€ aa a aaa mi —ÜÓ——— ———————— 


HISTORIA NATURALIS 


terius comprimantur, ita etiam in vi- | ribus, & maximé fetidis, vehemens 


ut nauíca fecanti excitaretur:& alio- 
qui fcetidum totum:tamen mire ole- 


bat; nuncetiam optimumfpirato- . 


dorem,vas Zibethi. | 
QAP UT ELE 
"De (afloveo. 
(^ UM autem ad dilucidandum ge- 


nus, & proprietatem Hyznz o- 
doratz plurimum conferat Fibri Hi- 
ftoria : ideo dicemus quod Fiber A- 
nimalfit,cujus,& mas, & foemina re- 
peritur, ambo in inguinibus conce- 
ptacula quzdam habent, 6 quibus, 


quor emanat, quem Fiberipfe delin- 
gereíolet; Maresautem habentprz- 
terea fuos teftes (üb cute intus. ita 
concluíos, ut tangi nequeant, velu- 
tifues, cefte Diofcoride.  Rondele- 
tius fimiles tumores in Leporibus 
effe dixit, unde fa&um fic, ut yulgas 
eos, mares, & faeminas cenfuetic. Pa. 
riter Mofícho Animali fimiles effe 
cenfuit, veficulz enim Mofchi id in- 
dicant , fed Rondeletii verba digna 
funt, qux huctransferaarur , hic lib. 
de Amphibiis cap. 8. Fi£ri, inquit, iz 
inguinibus geminos tumores babent , n- 
rinque unicum membrana fua comclufum, 
ovi anferini magnitudine , inter hos esf 
mentula in marib. in feminis pudendum. 
Hitumores teftes non funts fed folliculi m£g- 
brana contexti im. quorum medio fingu- 
li fant meatus, équibusexudat liquar pin- 
guis, C cerofus, quemipfe Caffor fep? ad- 


anoto ore lambit , có exugit , poflea boc 


veluti oleo, quas poteff corporis partes con-. 


ztingere ,oblinit. — Hostumores tefles uon 


e[fe hinc maxime colligas, quod ab bis nnl- 


la fet ad mentulam via neque ducíus , quo 
humor in meutule meatum derivetur , ef 


meninter fe diftinguebanturhifolli- | foras emizzatur. Preterea quod teffesintus 


culi, membranis tamen uniti, & in- 
terior quidem communis erat ambo- 
bus utriculis ; fervo adhuc apud me 
hofce utriculos exiccatos, quí mire 
redolent Zibethum, cum teftes veti 
exiccati cum fcroto nihil oleant: fed 
quod mirum Animal Hydrope exa- : 


| 


nimatum putrefa&is omnibusvifce- 


reperiantur. Liquor ille,de quo loquimur, 
quum recens eit oleum refert, quum vetu- 
flier mellis liquidicalore est , ci» cra Jféitudi- 
me. Idem Leporum exemplo declarare non 
sputilef uerit. Imin utroqueinguine tumor 


per fua ofcula, melleus quidam li-- 


Rondele- 


tius. 


elt glandulg prominentus medo,intus mea- 


eus eft varicbfus, capreoli snoda intortus e 


quo liquor effluit. — Hos tumores eum in... 


Umhnri- 


DE HIA NA4 0ODORIE 


emnibus leporibus obfervaffet vulgus,lepa- 
resomnes fimul mares, cf eminas e[fe cre- 
didiz. Eosdem tumores Mofc bo animali effe 
puto quibus odoratum illud pusemanar. 
Nequefaümz audiendi ,quipntamt tüberculi; 
vel umbilici inflammatifaniem effe. "Y u- 
morem effeglandulz,veltefticulo fi- 
milem membrana circundatum rio- 
runt;qui adulterant. natn in tefticuli 
formam effingunt, actefticulum Mo- 
fehiappellant. Hac,que de tumoribis iz- 
quinum Caffori , c liquore inde manante 
à nobis prodita funt , cum ita fe habere do- 
ceat ipfainfpectio ; & pauló ante dixerat 
Rondeletius. Teffesparvifabflricfique; 
€ adháreutes fpina ; qui adimi fine vita 
animalis mon poffunt. id priuslcripferat 
Diofcorides;l;cet cenfuetit,quod de- 
fertur; bivafculum effe teftes. pariter 
Plin; lib:32:cap:3: ex Sextio Medico 
diligentiffirho. exquo videtür colligi 
pofle liquoris folliculos non effe te- 
ftes; & quidein facile; quia teftesnon 
funt liquoris forma in folliculis. Di- 
. cendum ergoadeílIe Animalia multa; 
utHyznas;,Zibethica,Caftores;Mo: 
fchifera, Lepores; & alia ; que ingti- 
nibus vaícula ferant;in quibusliquo- 
tes quosdam odoratos proprios defe: 
rant; ut inter pifces fepia; loligo, pur- 
puta,excrementa odoratá continent 
inVeheülis..5.0 50 . 
Quodauré 4e Mofcho fetunt,non 
videtur verim.Concedimusquidem 
Animal cfle exoticum, & Indicum in 
tegno Pregu,ae potiffimü in à groTum- 
baícotümadmodumfrequens;caprx 
non mültum diffimile ; ac,corpo- 
ie przgrandi; Dorcbadem Mofchi;Gaxel- 


lam Indicam,e Capreolum Mafchi nomi- j- 
fiatum ; excujusinferíore maxilla, z-. 


que dentes utring; finguli porcorum 
inftarexerüntur. —— i j 

" Atquum narrant,huiccum Vene- 
fis «eftro percellitur;furotis veheme- 
tia umbilici regionem inzumefcere; 
ibique congefto fanguine multo; & 
eraífo fieriapoftema: atq; cum ferum 


illudanimalpotum, cibumq;averfari. 
omnem, & humifefe provolvere;atq;. 
lapidibus, &arborum VM. ian 


tem partem quadam voluptate con- 
fricando, difrumpere,ac vomicam a- 
perire, ex qua faniem quandam ex- 


22j 


cerni,quz verüs eft Mofchus, illari 
autem faniem (etiam referunt) fuper 
arborum truncis , aut faxis relictam; 
calore folis, ac Coeli bonitate coqui; 
& clabotari ; fic virofum ipfius odo- 
rein; fi quis eft , diffipari , & banc efle 
optimum Mofchum. Alioqui capta 
ferá vehatores partem cüm corio fi- 
mulabfcindere, cruorem eflluentem 
exprimete,colligerc,exiccere,& fer- 
vate cuf ütticulis , aut pellibus eo- 
tumdem ahimaliüm j. quotutn fxpe 
fanguihetn exiccauim , pauculz rc- 
crementi didi portioni commixtümi 
pro püro Mofcho ab ihiftitoribus, fei 
adulteratotibus vendi; &c. Nos fi 
hzcattenté confideravetimus eandé 
efle natutam Mofchiferi Ánimalis ; 


ac Zibethici aperté cognoícemus, 


nohne ambobus fub uimbilico vas 
excrementi collocatur? nonne am- 
bo ad Venerem irritantür copia fui 
exctementi ? nohneainbo;ut tale ex- 
crementui expurgenr, fe confricant 
lapidibus,& ftirpibus? nonne utrüm- 
que excrementum cligitur potius ab 
Anitnali expurpgatum quam ab ho- 
mine extractum? Quare utriusque fi- 
milis eft natura; & 1dco fi ex Arift. à 
riotioribus nobisad minusnota pro- 


cedendum: ex nota hatura Zibethi; 


venieinus ín coghitionem Mofchi 
minus nobis noti,& diceimüs ficutZi: 
beth eft iion ex apofterbate , ita ne- 
que Mofchüs : quare Mofchiferum 
Animal habebit etiam particulam 
determinatam natüraliter ad colli- 
gendum excrementutn didum Mo.: 
chus; 


Q uid fit Zibetb ? 


EX hoc Animali colligitur edora- 
-ientum dictum Zibeth à Scali- 
gero;Zibetrum; & Zapetion ab Her- 
molao; & Ruellio:ànonnuüllis Alga- 
lia;ab aliis Civetca. Huius in Anitnali 
ipfo; qua fit matefia;non certo apud 

omnes conftat. 
., Siquidem animalis femen vocavit 
Cardanus: uhde à Scaligero repre- 
henditur, & jure: verum enim femen 
: Ff non 


Nomirid; 


Án fit fe- 


men? 


An fit faz 
dur? 


226 


HISTORIA NATUR ALIS 


non effe, patet rànifefte, quia; qui | auctorum confenfu, quodfit Anima- 


adhzrent,fubfuntqüeteftes; non eo 
fuos feminales ductus evácuait; fed 
perpeném,utin Canibüs;quod fedi- 
oné eatumi partium clariifime vidi- 
mus. Necpoffumus dícére, quatuor 
haberc teftes; duos proli generáride 
defiinatos,altéros vero ápertos ad fu- 
perfiui feminis excretionem; quia hi 
atriculi exiccát; quos fervó,odotetn 
Zibetlifpirantnullum autem teftes, 


quó patet aliam imateriam contineri. 


inteftibus,àliám in iftis follicülis, & 
verum femen neutiquam effe odo: 
rem Zibeitlii. 


Plurimi cenfuerunt effe Animalis. 


fudorem,ut Scaliger, Matthiolus,Jà- 


lis excrementum , confiderandum à 
nobis erit,quale fitexcrementum. 


Potlumus d.ftinguere excremen- Diftinüio 


ta, ut aliud fitutile excrementum; ut ** 
 femen,lac;aliud inutile;ut pus;fudor;. 4 
 lordes,&c. Diximus;non eflefemen, 
nequefudorem; neque eric pus; quia 
nec ulcus adeft nec materia corru- 
pta; vel fimilis, ex qua pus gignatür. 
Ego cenfeo effe excrementüm pro-. 
prium fubftantiz glandulofz di&to- 
rum folliculorum , quz tale gignat 
infita & propria vi, ac facultate , ut 
vetitriculus chylum generac, Hepat 
fanguinem , Mamma lac , reftes fe- 
men,;aures fuas fordes,fepia atramenes : 


cremen- 


torum. 


nuenfis, Renodeus, Jo. Leó ín defc. itum , Vipera in dentibus Venenum; 
. Africz, F. Gregorius de Bolivar, qui- | & finilia, immo, & fimile.omnino 

bus fubfcripfit Faber , id affirmant; | Melleo excremento Caftorci;& Mo- 

quia defatigato, irritato, & fudanté | fchi, & fimilium Animalium. ^ Sed 
animali plurimum colligitur, imo et- | Vereordeterminare;an fit excremch: Dibitatio. 
iain fub coxis,brachiis,collo,& caudá ; tü utileipfi patrti,vel Animaligignen- 


Anfit ex- 
crementü ? 


ex F. Gregorio. 
nequeo: nam cum fudor per toturü 
corpus emitcátur , nonin boriinibus 
tàntum,verunri eciain iri belluis(vidi- 
mus enim in equis füdantia doríum; 
coxas; collum ; & caput) etiam fi co- 
piofior à di&is partibus fudor emer- 
gat: & ideototum corpuscodem de- 
beretefle preditumodoré. Cuin veró 
foli utriculi , & hurhor folus in 1, fis 
colle&us percipiatitur odorata, non 
autem pellem, carnem, axillas, & to- 
tum corpüs, odoratá fentiamus, neu- 
tiquam dicendus erit tüaot: nifi forte 
à modo;quo colligitur in ipfis utricu- 
lis, hoc nomen fumere voluerimus; 
videtur cnim à corpore glandulofo, 
& fpongiofo per invifibiles poros in 
cavitatesfolliculorum rcfudare ; un- 
de dicctur;non fimpliciter fudor ; fed 
membri Zibethici tudot. ; 
Aliigeneraliusloquéntes excremé:- 
cum dixere,itaRuellius vocavicfordé 
odoratiffimam genicalium locorüm. 
Deffenius excrementitiam gehita- 
lium humorem dixic , Scaligero & 
Renodeo placuit etiam appellare 
ftrigmentum circa teftes, & pudenda: 
concretum. Sed hi nondefcendünt 
ad particularem. hujus excrementi 
naturam: quare aflumpto, omnium 


uibus ego ailentiri | 


ti;uclac, &femen: vel oninino inu- 
tileut fordes aurium.Nam quium ge- 
nitum eXcremetitum grave videatur 
ipfi animali ; ab ejus enim acrimo- 
nia vellicatur , & cogitur feipfum 
eo éxonctarc. foemina autem , qu 
cicurfacta eft,videtur dele&tarijdum 
aurifcalpio / Zibethüm — extrahitur; 
ex quo fufpicari, inutile; & nocüum 
ipfi arniimanti ele excrementuin,pof- 
fuinus. —Conttaodoris füavitasnori 
indicat conco&ionis carentiam,nec 
putredinem,;utiacciditin excremen« 
tis prxter naturam ; fed perfectam 
coricoéctionem;& natura dominiutp: 
unde fuperante natura , materia 
concoGta à vi fpecifica metnbri , di- 
cenda eritnatüralis, quatn vís copiofe 
excreíceris, partem propriam, velu- 
ti ad faetum edendum ;ad faiexcre- 
tionem irtitet.idem enimaccidit ab- 
undarte infuis vafisfemine ,& lacte; 


quin fruftrà natura rantám Vim de- 
diffet illis utricülis ; qtia gignerent 
materianiadeoodoratam,&íuavem, 
ur multas aliás fuperetodoratas res. 
Sed ad quem finerü ? femen infervie 
ad generatione animalium lac ad: 
eorutidem nütritionem:ad quid pro-: 
derit lioc excrementum ? equidem; 

poffera 


Finis. 


Erit ergo excrementuim utile , alipaiteemen- 
«um utiiee 


"DÉ HY£NA 0DORIE E 
poffem imaginari,vel ut itritétur ani- | Àfe abftergit, quod ica petit. F. Co- 
malia ipfa ad coitutn; vel üt ad idem | lumna apud Fabrum defcriyfit mo- 
temedium fithomini, cjusenimgra- | dum ; quo famuli D. Bernatdini de. 
tia animalia fuerünt creata , ad hoc | Corduba odoriferurh hunc liquo- | 
Caftorismellaginem déftiniamus,vel |remexmafculo detrahere parab.nt. 
denique , ut ifte odor inferviat ani- | Ex fawmulis nus lorum. feu catenulagz, Modui tdl- 
malí ad vénandum ; & ad feallicienz | qua ligabatur ; trahebat. Pofleriares alius gcodi: 
daaliaanimalia,utde Pantherz odo- pedes tenebat : Tertitié utriculos vevatue: 
£e diximus. fi quis meliora atruletit; bat , qui medii intér anim ac pudenduzin 


laudabimusingenium. 
Lov -g it i5 is irs T 
4De colledhione,E9 elechióné 
Cer WOPHBI 


4 


ftantia Zibethi , animal ipfum 
inquietum eft;& femet exonerare fa: 
tagit : unde videtur dicendum ; ab 
ipfius acri qualitate curgere ; vexa- 
ii, & pungi , atque ad excretionem 
protitari ; dele&karique videntur ci- 
cutata atiiitialia, dum folliculi ii au- 
rifcalpio exinaniuntur; fcribic Faber 
ex F; Gregorio citato. Iz hifce monti- 
bus , quàs animalia bac pererránt , omni 
adhibita diligenria Nigrita y fué Mauri 


dosque trunéós , ef ubi aliquas aBaculas 
snágnes , easque oleo[as obfervaverint ,en 
fe conferunt , e globofam quandam ma-. 
feriam truncis isdem adherefcentem , ume 
cula 5 aut caflaneas magnitudine a- 
quantem inde auferunt 5 in aqua ebul- 
lire permittunt , id quod [upernatat ptn- 
gue, C oleofum removent j mundiori- 
bus vafis infundunt 5 ufuique refervatit: 
"Atque bac eit ompium optima ; at purif- 
fima Algalia. xvepletis enim folliculis; 


prominent, tamin mare, quami ip femtus; 
15 hórum cavitate  fcaturiging fuam liguer : 


C Ble Zibethicussconfeflemtta prorfus mellen; 


fimit.— Hte extrahitur immiffo anrifcalpei 
anajoris famili inférumento quod per cavi 


"tatem quaqua verfam fapiufeule vevotui- — 
[aad (0L Our. Hocubi ia umojata, alrerofolliculopra- 
D Maier fuerintutticuli ab: 


yfhitiffetigoffyptoutriusa. pilos,qui curti faxii 
abflergebats Ac nbifexies forfai cochleari 
dllo parvo utrumq, utriculum emundaffet; 
tantum ferae Zibethi collegit ; quantuin- 
avellame mier cortici implendo fatis effet: 
Addebat idem Di de Corduba aflate liqui- 
diorem quam byeme factum colligi , itaut 
in calorib9 illis finaulis binis diebusfemuns 
cla corraderetur : byberno vero tempore; 
"vix femel in feptimatia fuccum illnm , nec 
Tantam ejus duantitátematquiri.. Exfa- 
mina poflea minus Zibethi educebat ; qua 


dli perquirunt: veteres: arborum , ari- | icur facfa nullatenus vepügnabat. — 
Zibethi fubftantia videtur effe pin- Subftáaiid; 


guis;& un&uofa:nam in aqua ebulli- 
ensfapcriota petit,&ab heterogeneis 
feparatur:confiftentia Mellis;feu Bu-. 
tyri eft i liquidius zftateabftra&um; 
velrecenter ; temporis proceffu in- 
craffatur. ego extraxià folliculis ani- 
malis demortuiultra drachmas duas; 
colore albido ;; & mellis liquidioris 
confiftentia. Scaliger (& cam hoc 


Kenodceus)dixit effe odoramentum pin- Quiliates; 


ob acrimoniam,utteor, vellicantur; gue ; craffjum, nigri fapouis facie ; fed vidit 


& coguritüt animalia fe depurate: 
ideoin filvisarborum cruncisfe con- 
fricant,attalis materia arboribus ad- 


 hzeteat. | 


Eaautem Animalia ; quz in caveis 
tnagnis domi affervantur ; vel cicu- 
ta£a func, fiabundaverit in eorum u- 
triculis fuccus ifte quafi co moleftata; 
vclocitér percaveam ambulant, nec 
locoftare queunt, & fi non extraha- 
turànobisexcrementum ; Animal 
ipfum , cavez lateribus ; & doinus 


infuperficie,& antiquatum. — Aina- 
tUS Vero quam recens est jin quit, zez7i; 
€ borribilu est odoris poflea vero facce[[fn 
temporis gratum (pirat odorem: Quadra 
mius Zibetho contrarium accidere; 
Ainbrz,& Mofchi,lzc enim quo rc- 
centiof, co przftantiora, Zibechum 
aurem vetuftius, fnelius F. Donatus 
ab Eremita lib. r; Antidotarii cap. 10; 
optimum,Ait,effe leonino, ac fübpal- 
lido colore; pingue , moderareliqui- 
dum,tempore craffefcens;papytro ifn- 


patictibus fe confricando , "Zibeth |pofitum, & confricatum folubile fine 


Ff a 


Cot- 


A dulteria. 


Legitimü. 


228 


v 


corpore qu o diftinguitur ab adulte- 
rato. Idem Frater Evangelifta Q ua- 


dramiuslib.de Theriaca c.u.fcripfit: 
Mafculi Zibechum albido eft colore, | 
fxmelle vero leonino;poft hebdoma- | 


dàm ab Animali extradtum, tempore 


procedenteobícurum apparet, cum. 
tamen & ipfum initio album fpede-. 


tur, fed citiffime fulvefcat, praftans 
fic evadar.f.eminei Zibethi uncia va- 
let quantum Mafculi unciz quatuor. 
ita admifta uncia una faeminini , fex 
mafculini unciis ambo perficiuntur, 
cum mafculinum folum absq; foemi- 
nino parum valeat. As 

Adulteratur variis modis,admifto 
Butyro; vel pulpa paflularum majo- 
rum,(cu Zibibi,& aliisrebus. Frater 


Evangelifta Quadramius l. de The. 


riaca cap. 1i. Zibethum adultera: 
cur Adipe rancido,vel Butyro,velca- 
feo. fed fi hujusmodi parum impofi- 
tum fuerit cochlearí argenteo fuper 
prunas; adulteratum reddet fuz mi- 
ftionis odorem, vel cafei , veladipis, 
vel butyri rancidi ; legitimum vero 
fuaviffimum odorem. Sed legiti- 
mumne;anadulteratum fit,exF.Gre- 
gorio fcribit Faber , cognofci , quia 
infufüm in vas in quo aqua bullit, fta- 
tim, quod heterogeneum, & Alga- 
liz admixtum fuit , fundum pctit, 
Zibethum autem fincerum aquz fu- 
perficieiinnatat. Nos dicemus ad- 
mixtum cum Butyro vel alia re pin- 
gui, non poffe feparari dicto modo: 
fed petcepimus etiam aliquando in 
ipfo odorem Butyri rancidi ; buty- 
rum enim veterafcens corrumpitur, 
& odore rancido femetipfum mani- 
feftat. Solet etiam optimum Zibe- 
thum acquirere colorem, veluti te- 
lam quandam fuligineam fed in pro- 
fundo albe(cit; quod vero adultera- 
cum fuit, ejusdem eft coloris in pro- 
funde;acin fuperficic. ferva- 
tur in vitro,non 
alibi. 


. «3$ (0) 5€» 


HISTORIA NATURALIS 


^" 


€« 


SUMPUL XC UC 


— Deufiseg facultatibus —— 
Zübethi. 


|Uplicis eft ufus Zibethum; velo-.Caurio. 
dorisgratia,velfacultatum.odo- 
rem tantum refpiciunt Myropole,  ' ' 
Medici facultates. Kungobust 

Cauté dicunt Myropolz adhi- 
bendum effe in compolitionibusaro- 
maticis Zibechum ; nam fuo valido 
odorealiosfüperacunde odorataun- 
guenta ex multis conflata Zibetbum : 
tantum redolent. Pz/ws Zibetbi frm- Pulvis Zi- 
plex apud Alexium fit ex faccharo can- bethi..,.. | 
di, & Zibetho imulin palveremred- 
actis, quifervatur vafe vitreo optime 
claufo. — Rofellas ftamit Ovorum Cor- 
tices lotos , & ficcatos , in tenuiífi- 
mum pulverem redigit , & cuilibet 
unciz addit Kara&os iij.Zibethi. Ka- 
ractusautem pendet grana iiij. velre- 
cipit cortices praparatos ovorum 
duarum unciarum pondere , infün- 
dit in aqua rofacea Mofchata1o. vel 
12. diebus, eos exiccat, terit, &cri- 
bratintenuiffimum pulverem , addit 
pulveris facchari fini unciam unam, - 
tunc Mortarium zneum prunis ar- 
dentibus intro pofitis calefacit,quan- 
tum ta&u ferre manus poffint, inde 
abfterfo mortario imponit pulverem 
corticum, levigat piftillo,& addit Zi- 
bethi Kara&tes iij. paulatim mifcen- 
do inuncta piftilli fümmitare,ficlevi- 


gatfpatiounius horz,;pofteain vitreo 


vafe bene claufo fervat. quo pulvere 
afpergemus dealbata lintcamina,fub- 
uculas,& alias veftes. 

Sapo odoratus fit ab iifdem aucto- 
ribus;accipiendo faponem commu- 
nem optimum , fecant fubtiliter, Sz 
exiccant ad folem , vel in umbra per 
io.dies,tundunt, & cribrancin pulve- - 
rem tenuem , tunc addunt Zibethi. 
pulverem, &zaqua rofacea uniunt in 
folidam formam. í 

Fiunt etiam ex Zibetho olea , un- Odera- 
guenta,& fuffumigia,quz defcriberc "neat 
fuperfedebo. jid Ie 

Q uoad vires medicas ; F. Grego- Vires Pel. 

: 7 rius lis. i 


Sapo. 


Aviceünd. 


DE HYXNA ODORIF. 


rius de Bolivar apud Fabrum, Pella; 


inquit, veztra zpfite est faluberrimain a- 
omnibus frigidis affeitibus. | Ventriculum 
pracipuevabarat, [i fruffulum ex bac eidem 
imponatur c quotidie eeftetur.. Nigri illi 
Guinea , cj Brafilienfes barbari buius quo- 
que animalis carnibus ve[cuntur , utcum- 
que frt pe frmiodaris ce dugefHamis duriffr- 
ma,quam ad venerem tamen praffare ma- 
ximum flimulum aftrmant.Sed Hyznz 
pellisad morfum canis facit ex Scri- 
bonio Largo càp.171.Pervezit ad zne o- 
pizioiinquict;effezz zz[ula Creta barbarum 
quendam naufragio appulfum.; smajorem 
natupublice mercedem acciptentem. Quin 
eram quum liquorem timent y ci latra- 
zus edunt [pafmoque vexantur : veme- 
dium brachio finiflra alligata efficere ,ut cj 
forionem accipiant , e liberentur vitia. 
Hoc ego.cum quarerem ab bofpite meo le- 
gatoinde mi[o, nomine Zapyro, Gordienfe 
anedico , quod e[jet pro magno munere ;ac- 
cepi. dixit autem Hyana corii particulam 
effe panno inligatam : quad eo adhuc non 
fum expertus, quamvis protinus magna 
cura Hyenam ínvenerim , c? pellem para- 
tam habeam: quia non incidit ex eo quis- 
quam » opto quidem ue incidat : fed quia 
td nop est in noffra pote[late,fi cafu incide- 
rit , remedium babere oportet ad tanta 
vei experimentum. 8c Marcellus Empi- 
ticus cap.36. Vitali marisi;aut quod me- 
lius est , Hyana pelle facfa calciamenta f 
quis ip quotidiano ufü habuerit , efficaciter 
podagra ziarbotarebit. fic exiam Aetius 
ferm. 2.cap.i62. Hyenepellem quidam 
domi repofrtam adfervant, e£ ufu expeten- 
te ipfam à rabio[o cane commorfis carcum- 
dapt. Nam proprietate quadam prohibet, 
necommor[as in aqua timorem delabatuy : 
fed etiam illapfis auxiliatur. fupra idem 
aute cít, quod refert Nonius cap.259; 
de fülminib.fcribens;à fulminibus di- 
é&tas pelles homines tueri, & przcfer- 
Vate; his vetbis: Phocz pellis, ei» Hyena : 
Quorüm animantium pelles etiam impera- 
lorum Naves circumferunt. no 
| Zübethiautem liquorem equidem 
affirmarem Avicennz fuifle cogni- 
tum,& de eo egiffe lib.2.c.326. nomi: 
né Galiz,& Algaliz. quo loco non 
potett intelligere Galliam-Mofchata; 
quia loquitur de medicamentis fim- 
plicibus, non autem de compofitis. 


1 


220 
Alia veróreseftAlgalia&Sedervam 
Serapionis , quz fuccus herbz fri- 
gidus , & aftringens eft , ut A cacia; 
| quod etiam animadvertit Lufitonus 
in Diofcoridem. |. Porro Simon Ja- 
nuenfis Zebeth effe Avicennz Gala 
cenfuit,& animalis Arabici fudorem, 


liz tributz nulli alreri rei ; quam 
noftro Zibetho conveniunt. (cribit 
namque Avicenna: Gala lez? apofle- 
matádura. — Diffolvitur in Ole Beg jaut 
Keiriet deflillatur ia aurem dolorafam ,ci 
eius odorazentum confert epileptico , c 
vivificat eos , C fedat fudazm frigidam y c? 
quaudo datur de eo in vinoynebriat. Odor 
Galta confortat car. Algalia confert dolori- 
bus matricis frigidis fuppoftta,chvapo[femza- 
tibus eius duris, co phlegmaticus, CF provo- 
cat menfe ruay ee facit matricem defcenderé 
l ]réfocatam , e& inclinatam , ei mundi- 
ficat eam » (i praparat ip[azm ad ipapra- 
gnationen.quz omnia Ziberhum per- 
optime przítat ; non differt Galia; 
ab Algalia, quia 4/ eft articulus apud 
Augdbesi. | 5 PA, 
Matthíolus calidz , & humidz fa. 
cultatis efle cenfuit. cótra Cardanus 
animalium odorata excrementa val- 
de ficca pronünciavit. Renodeus;& 
Amatus Lufitanus odorem Zibethi 
Moltcho afünem dicunt, fic & quali- 
tatem, at Mofchus ex Avicenna eít 
calidus, & ficcus in 
Q uod fi Animalís fudor eft, quum (t 
Animalis calidiffimi 5 & tempore 
calidiffimo abundans; immo in ani- 


fecundo gradu: 


mali ira,& motu calefacto;diceiidum 


Adde quod vires ab Avicenna Alga- - 


Temperà: 
megntuürn; 


videtur Zibethum efle fübftantiam Zibeilici- 


| biliofam,calidam;& ficcam, faculta- 
te digerente przdiram. fed quia fa- 
porà nemine; quod fciaim , eft degu- 
ftlatus;ideo ex hocnihil colligere p of- 
fumus certe Galen; io. de limp. med, 
fac.agens de füdore;illi mifceriinter- 
dum dixit nonnihil bilis ; ita ut ali- 
quando falfus , aliquando amarus ap- 
pareatfudor, unde quum Civerta (ü- 
dans , & bilefcens copiofiorem red- 
dat Zibethum , hüic tudori nonnihil 
mifceri bilis opinabimur: quare fuc- 
cus erit facultate calidus, & ficcus; 
& fortaíTe amarus; & acris. Etquum 
jfudantium. fordes facultatem | ha- 
Ef beic 


lidum, ficz 


230 HISTORIA NAT'URALIS 


bere expertus fuerit Galenus dige- | ccitum incitandum , proizde, inquit — 
rentem, ita utin phlegmonc uberum | Matthiolus , zec zzirum est , ft eo viri pe- 
fuerint etficax remedium ; praterea | zz cireumlito "magnim goulieribus in coitu 
ad Bubotiem iisdem ufus , celeriter Em Sic Amatus Vene- 


disparuitle tumorem , confpexcrit. | rem incitari fcripfit pudendis illitis. 
Hine Avicenna Zibethum,feu Alga- | At Czfalpinus lib.8. de mor. cap. 9. 
liam dura apoftemata lenire fcripfit. ad conceptum: 77 autez avidius (in- 
Caftor Dà- Séd partium genitalium videtur pro- | quit) serus femen füfcipiat , aiunt Zibe- 
A** ^prim,iisdemque dicatum pharma- | hum landi illitum i coitu voluptatem 
cum,;dequo Caftor Durantes ità ce- | zsuleri adatgere , unde alacrius femen ad- 
cinit: Mast mittit. Gattinaria fcripfit; ad prafo- 
Zibethi Veneri crefcunt folatiaodoré, | cationem Matticis valere Zibeth,vel 
Adjuvat boc uterum ne prefocetur , c | Zebeth, quodapplicaturinuncto di- 
gito obftetrici,& in vulvam immiffo, : 


Ad uteri 
ftrangula- 
tus, 


Ad coitum. 


inde 
Esk deo oulve gratum , ut proclives ad t & fubdit: Dequo femel ufus fui im mulie- Ad appeti- 
illud | re quadam patiente prafocatisnemm , cuj vm Vene- 
uam admotum irrepat. cati[avit tantum appetitum cotundi,quad 


Ruellius vero , f caverzula inquit, 
umbilici admoveatur tradunt comverfüm 
in alterutram partem uterum in fiam ve- 

filire fedem : aut fi fe fue "verfus impulfus 
opprimat , abdito eo devacari , Fam amans 
buius odoramenti vulva , ut ad id unde- 
cunque admotum. irrepat. idem tradit 
Marthiolus, Renodeus, Ármatus, qui 
etiam peffos adaptat. Hoc etiam ut- 
untur ad uteri ftrangulationem L. 
Mercatus, M. Paícalius, G. Bruelius, 
Schenckius,Holletius, Altimarus, & 
Capivaccius. Adutcri przvocatio- 
nem malignam commendat]o. Col. 
le.eodem etiam utuntur Raíis,8z Va- 
lefcus Algaliam vocantes. Rod.à Ca- 
ftro lib. z. de Morb. Mul. cap. r. ad 
ftrangulatus uteri , inungit os vulvz 
oleo aliquo odorato,admifto uno;vel 
altero gtano Zibethi ; utitur etiam 
cjusdem fuffitu ad uterum. & lib. 5. 
cap.1. ad fterilitatem, ex Zibetho fuf- 
fitus facit utero. item cap.z.facitlini- 
mentum  & cap. 4. os uteri Zibetho 
inungit, Hzc autem vis experientia 
confirmata, fignatura videtur efícin- 
dicata ; quum enim gignatur in ani- 
malibus particula, quz uteri, feu vul- 
vz quandam formam habet, videtur 
perid natura nobis indicare voluiffe, 
hujufcemodi fuccum ibigenitum ha- 
bere maximam proprietatem cum a- 
nimalium vulvis. 

Et quia Zibethum abundans in 
folliculis Animalis , irritat ipfum ad 
fui excretionem , videtur per id na- 
tura nobis fignificaffe ipfius vim ad 


quafi continue valebat marito fuo copulari ; 
deinde rogavit me fibi vellem talem appe- 
itum vemovere, dixiquod ex fe.remove- 
bitur post aliquot dies. Et nota;quod fi vir, 
quando vult uti cum muliere , ponat in 
fummitate virga de dio Zibeth; e$ fabito 
utaturcanfabit in ea maximam delecfatio- 
Aes. utuntur etiam eo ad dele&tatio- 
nem ftulieri przftandam Capivac- 
ceus,Fumanellus de comp.med. cap. 
$4.& alii. 


Ad impotentiam coeundi , Rod. A4 varios 
à Fonfeca confult.10. Zibetho oleo morbos. 


de Ben diffoluto inungit penem , & 
teftes. Fallopius,& Bellocatus apud 
Trincau.lib.4.conf.78. Capivacc.ad 
Epilepfiam cujusdam feeminz. Salo- 
mon Albertusapud Jo.Philipp.Bren- 
delium conf. 19. cerotaria ex Taca- 
mahaca, cum Zibetho in eorundem 
medicullio fubligare fecit offi facro. 
unum in confinio hujus, & lumbo- 
rum & unum é regione fub umbili- 
co.cademCerata etiam applicat Hy- 
ftericz, conf.99.fed coní.98. infuffo- 
catione uteri. Oleumliliorum albo- 
rum cum Ziberho , & Mofcho fubdit 
mulieriingoflypio. PratereaFelix 


Platerus apud eundem conf. 102. ad 


juvandam conceptionem jubet in- 
ungi pectinis regionem noctu cubi- 
cum iturz ex quodam linimento ; cui 
Zibethi fcrupulum femis mifcet.. & 
fubdit: hujus magna eft utilitas affe- 
Gibus uterinis, ut fint; qui credant; 
hoc folum fterilitatem uteri corri- 
gere poffe. & Daniel Mylius lib. r. 

An- 


Kk 


DE HYENA ODORIE 


Antid. Medicochym. in fin. Ziberb, 


inquit; Colice flercora expellit. Sed Hol- 


leriusad colicam ab humore frigido. 
8e. Civetta gr. iiij. aut vj. diffalve oleo vu- 
zaceoyinungatur venter : Greg.Horftius 
lib. 4. obferv. 1z. colico linimentum 
ex Theriaca cum pauxillo Zibethi ad 


2jI 
CAPUT XL 
De ofsbus Czvetta. 


t Eftat ultimo loco 
propoaendum 
R 


de Animalis ejusdeniSchelero à 


inunctionem umbilici : Solenander| me parato ; quod apprime utile eric 
Íe&t.3. conf. 28. in colica pituitofa, Zz- | iftius naturam inveftipantibus;in hoc 


betbum ,inquit, utilier umbilico infrica- 
tur , Crinungitur : vis enim ipfius pene- 

rans calorifica prompte fe im inrerna iufr- 
azuat , ei quicquid nebulofam est, difcutit, 
at diffelvit quod humidum est ,frccat , e? 
anediocriter ita ufarpatum calefacit. quod 
repetit ex ifto Camerar. de Mirabil. 
cent. 4. num. 46. Eror. de pafl. mul. 
C. 4. ad fuffocationem. füper omnia est in- 
unctio fatfa ex Ztbetho intus , Ci extra 
vulvam , quia menflrua attrabuntur , c? 
provocantur. etiam Mercur. de morb. 
mul.lib.4.cap.:o. Parzus de hom. 
gen.cap.48. Vidius de cur. membr. 
lib.1r. c.2r. Capivacc. Hyftericisin- 
ungit pudenda Zibetho , vel Mariti 
penem. 

/| DeCattiZibethicifeZe,pinguedine, 
C oleo ex ipfo inco&to , nihil apud re- 
centiores legimus;fed apud antiquos 
nonnulla extant de Hyzna ipforum, 
utex Gal.2.de comp.med.loc.cap.7. 
Afclepiades in Collyrio quodam li- 


quido Bafilis habet fellis Hyeza. in alio | 


Antonii Mufz,8&z alio Philoxeni. Sed 
AElianus de Hift. Anim.lib. 6. c. 46. 
Ibis felle, inquit , Hyznz interimi- 
tur.& r.de comp.med.loc.cap.r. Ga- 
lenusadAlopeciamHyeze adipemlau- 
dat, quia tenuium partium fubftan- 
tiam habet , quax prompte in cutis 
profundum penetrare queat , atque 
ad radices usque capillorum pertin- 
gat. denique Actius ferm.2. cap.164. 
zdem facit,ef Hyeua tota oleo velut vulpes 
cocfa. Olei vulpini multas dotesenu- 
merat,quz Hyznz oleo etiam con- 
venient.demum cap.194. Hy4z4 viva 
inquit; inoleo coda, velut de Vulpe 
di&um eft , oleum diícufforium cffi- 
cit,arthriticis utiliffimum. 


enim cognoícetur oflium difpofitio : 
unde licebit conferre cum Scheleto 
Canis, Vulpis,Lupi, Felis, & aliorum 
animalium , ut percipiatur fimilitu- 
do, & ditfimilitudo cum dictis anitna- 
libus. 

Quumiin omnibusanimalibus nor 
idem fit vertebrarum fpinz numerus: 
in noftra Hyzna odorata 49. nume- 
rantur. atSui, & Erinaccoz: tantum 
funt,Equo 8. Camelo 15.collum enim 
conftat fex vertebris; ur in Canibus. 
hinc thorax aflumit fibi duodecim, 
more folito , adfunt in dorfo feptem 
aliz, ut Cani, &c. at Erinaceo 8. Cu- 
niculo 10. demum Cauda conftat vi- 
ginti quatuor officulis. In Cane nu- 
meravi 15.tantum. In Maxillisdentes 
inciforiifuntfex utrinque,admodum 
parvi,ut in Cátopardo; & Canibus; 
his proxime accedunt canini dentes 
magnitudine,& forma,;utin canibus. 
molares autem utrinque funt fex, 
quorum primus prope-aninos czcce- 
ris minor fpectatur,ut penultimus,ex 
his,major omnibus cft. 

Effigies potius Cani, & hujus genc- 
ris fimilibus , quam a!terigeneri affi- 
milari videbatur; & hzc breviter di- 
&a fufficiant de Anatome. Excufet 
autem nos lector, fi nihil obfervavi- 
mus intetioraíecando; quia talis erac 
viícerum putridorum fetor, ut nau: 
fca excitata in meis difcipulis príen- 
tibus nempe in Doctore Dominico 

Panarolo,fecante , & aliis adftan- 

tibus,celerrimam fectio- 
nem vix permit- 
teret. 
«6 (0) *0» 


Df. 4 IN- 


/ 


LibilibiBiiibliikiiiigide 


G 


» 


INDEX CAPITUM 
i yssssSUEHHS T Q ROLES D e 


De» 


HYJENA ODORIFERA. . 


Xetafts, rue Cap. I. De Hyeza Odori-| | CAD. VL... 5 
"feras Zibethum qignente, qua Civetza| DeV afculo Zibethico. 
vulg appellatur. CAP. VII. 
/ CAP. II. De Cafloreo. io o odit 
"An Cruettafrt Pardalis Antiquorum ? . CAP. VII 
CAP. III. Quid fit Zibetb? 
An frt Antiquorum Hyana ? /5 XA D, TIG 3: n 
am CAP. IV. De colleciione ci elecfione Zibethi 
Sub qua apimalium genere fit repaneuda SUCAD.; Xov 
Civetta? De ufa ec facultatibus Zibethi. .... 
: i CAD. V; à CAP. XI. & ul&- ,« 
Vbi Hyana nafcantur ? De offibus Civetta: E 
e d 


-— 


Ed 
CTTPEPPTPPTTTTTTYTTIY 


L] 


(AAiilibiiiiii 


«06 50» «0650» «96 50» «0G 50» 9G» 50» «0650» «005€» : «0G 50» 


! 


iiihiiiii 


«0050» «X5 50» : «0050» «005€» : «06 «0650» 


TPUTTT TPPTPPQCVTCUTQUTUT 

| aSYLLAPBUS 
In Hiftoriam Naturalem de Animalibus 

Quadrupedibus JOHANNIS JONSTONI, priore 


numero hiftorice defcriptionis paginam exprimente; 


altero vero t 


fignante. 
A. D.ruad. 
a ares Gnus 60... 22 | Canis 
VE) Aguti vel Acuti Dtaf, | Leporarius 
: 89 ul 'Cunic. 20 23 d Indicus 
EDI RA LiECC 96.30.31. Venatorius 
AR) Amciva ! y. d .—  Vertagus dictus 
Americima Braf. 193. 77 | Caoch 
Animal feetidum 213. Cappa 
Animal Zibethi 156. Caper Hifpanicus 
Aper | 1095.47.48 | fylvettris 
Aries 60. iX, CapraBezoartica 
Guineenfis 46 | Capraauribus demiffi$ 
Armatillo Clufii 74|Capracanis — ^ ee 
Afinus 234/5508] domefticà 77 
Cornutus 375 cid Indica | 
Lybica 
Bifom .— $7. 16. 17 Mambriana 
Jubatus / 17| . Mofchi | 
Magnus 17 | Capra fylveftres 3 
Scoticus $55 | Caprez Brafil. 
Bifulca aquatica ILI, | Caprea Plinii 
Terreftria 41. | Stíépficeros 
Bonafus — $7.18. 19 | Capricornus marinus 
Bos domefticus 42.13.14.15 | Carapopeba 
Scythicus $55. | z1|Carigueibeju 
Strepficeros $9.  24| Caryguéja 
Boves feri $65. aftor — 
Bubalis enc Catus Hifpanis 
Bubalus veterum... $8. 18. 20 | Catus Zibethicüs Scalig. 
Africanus | $8. 18 | Caudiverbera 
Indicus 16 | Cavia cobaya cunic,fpec. 
Bubali Juvenci 21 | Chamaleon 
Buftelus $9. 10 cinereus verus 
Bufo . 18, 124 Varius 
caudatus 75 | Cercopithecus | 
fine dentibus 7j barbat.Braf. 
Butrones 57- Clufii 
C. : barbat. Cluf, 
Cabim 2I. major feu Manticora 
Cagui Brafil, 144. 6o|Cervus 
Caitaja 144. 60 ^— burgundicus 
. Camelopardus feu Giraffa 102. 39 palmatus 
Camelopardalis 102. 39.45 | Cerva 
Camelus 99. Cervo camelus 
^ Bactrianus 101, 43, Coati 
Dromedarius 101.41.42,44 | Cordylus quadrupes 
Indicus 490 | Crocodilus 
Verficolor 49 | Cuniculus 


abulam Iconifmi de- 


p Ti 
174. 69.70 
175.1469 
71 
7i 
175. 69 
213. : 
2IÍ 
26 
| 12 
84. 
$5. i 
26 
706 i6 
85. 
1$ 
77 16 
-83. 29 
77-79. 
$2 
BL 3r 
82 p 
IQ 
193. 
19r [4^ 
136. 
148. 68 
156. 
156. 
197. 79 
65 
198. .78 
79 
78 
141.59.61 
pes 
73 
73 
"6&8 
68. 35 
35 
9j 37 
3Z 
29 
137. 
179. 78 
200. 79 
léo. 6f 


GILLABUS 


Indus Gefneri 
Cuitlamitzli 
Cynocephalus 

Bertrandi 


Dama x 
URGET 

Danta 

Dafypus pinuum 

Digitata ovipara crüfta tecta ' 


Di gitata fcmifera 
E. 


Echinus terreftris 
Práfilian, 
Ejulator : 
Elephantus 
Equus 
AEthiopicus 
Frificus si 
Hirfutus 
Hungaticus 
Indicus - 


Felis 
domelftica 
fylveftris 
Zibethilud. Rom; 
Zibethi 

Flirus 

G. 

Gazella | 

Genetta 

Genethocatus 

Glis 
Aldrovandi 

Graíffa 

Gulo Ciel frag 


 Hinnuli & hinni apud Plinium 
Hippelaphusfoemina 
mas 
Hippopotamus 
Hircus 
B«zoarticus 
Hoedus 
Hyzna ! 
vcterum Bellonii | 
Hyftrix 
T 
Jaboti 
Ibex 
Ichueumonr 
Ignavus N 
Clufii 
L. 
Lacertorum genera 
Laccrtus biceps 
Brafilienf. 
Chalcidicus 
Cyprius fcincoides 
Indicus Cordylo fimilis 


p, d 
63 
i18. 1 
144. 9 
39 
79. 27 
| 82. : 
bine us 
73 
203. 
133. 
170. 68 
171. 
212. 
3o. 7.8.9 
$. I2 
26; 2 
À j 
20; 2 
20: 3361 
180: 71 
72 
nq 
196. - 
25 
84 —29 
1$6: 172 
TRO 
163. 66 
67 
'213. 
132; 57 
28: 
j T 
QM 
i11 49 
70. 2 
$4: 
799 
9897 
1,6. 
171: 68 
207. 
80. 2528 
"1 | 67 
Ij. 6i 
73 
Ígo. 76 
76 
191. 76 
: 26 
"6 


UTE 


Tostslsquibusiam 
Vulgaris 
. Vitidiscandabifucc; — — 
Viridis exiccatus cauda b:- 
ry fida dj. 
Viridis 
Leztia 
Leo. ! 
minor - 4 
Leopardus 
Lepus 
'"cornutus$ 
Leucrocuta 
Lonx,Lónza 
Lupus ; ! 7129; 
marinus Gefneri & B« me j 
Scythicus / 
Lutaria 
Lutra 
Lynx 
M, t^511 ans Mio 
Macamitzli Hia ig 
MarbrianaSyriaca $9: 328 
Manticora 124. €3.61 
Mapach tn (gms 
| Maàripetum aniinal i322 tn 
Martes. — 155; 64 
Meles feu Taxus caninus i 
Mitzli Peruan, i18, 
Monoscefos $7. 16.1 i 
Mulus à8. é 
Mula ] 28. 
Mures domcefliei 6s jd 
Aquarici 166.2 25 
Mus Alpinus 167. 67 
Aquaticus i6805204 
Araneus i67. 66 
Avellanarum 167. 66 
Coyopollinfeulndieus ^ 169. 67 
Mafcatulas. 166. 65 
Pharaonis i giat 67 
Mufmone 62.27.28 
Mufteia fylvcftiis 154. 
. vulgaris 1532. 64 
Zibc cllina agii 
N: p 
Noeiza o 1$4.^- 
Onager 37. 4TAZ « 
Oryx LUNES 3j 
| Ovis o; Ts 
Arábica à 
Cretenfis " d x 
Mofcovitica ; 68; 
Peregrina E íz 
Peruana Ms "ad 
' P, 206 T4 
Panthera ninor Oppiani iUd s 
Pardus n$; $4; 
| | Papio fpabpon 14$ 6r 
Peva — ii., 


sTÁÀAGdSsus 


1 P. T. | Tajibi 
Porcus Guineenfis ZEN LN RET E 
Porcellus Indicus fic dictus 161. "65 | Tamandua-gvacü 
Puma Peruan. 118. Tamandua4 
Putorius ^ d5$4. 64 | Tapirouffu 
Pygargus 2078r. 34 |Taragüira — 
Pyradus 94: Tataguiycu Aycuraba 
Pyrandrus M UDNNA "abis Tarandus . : 
W^ dérdsce QU r Tatusfeu Echinus Braf 
Quadrup.folidiped. 8: Taurus | 
bifulca AI: caftratus 
digitat.vivip. .eji4. .  Pconitis 
domeftic. 174. Texu$. 
noüruminantia 103. |^ — fuillus 
uamitzli | 118; Tejugüacu 
hs R. ; Tejunbaná 
Raná. i$. 7$| Temapara 
Kanz aquaticz "85; Teftudo 
.ooterreftres RT: aquatica 
Rana temporaria 189. marina 
Rangifer. ds $5:'. 39] — terreftris 
Ranunculus viridis ' 189; Tigris  . 
S&ebenfdoiet ; 94- Gefneri 
Khinoceros $8: 38 | flacaxolotl 
. Kuminantià cornigetaingenere 41: Tlacuatzin 
. . iüfpecie | 42; Tlalmiizli 
. Ruminantianoncornigeta ^ ^ 99. Tragelaphus 
Kupicapra i $ T 79. 2733 | Tupinambis in 
: Vi 
Salamandra ^^ -194. 77 | Vaccá 
aquatica ' 77|.. indici 
terreítris vera nigra triacülis Verres Gber 
i luteis diftinctá 2 5527 MN EENEXU à 
Scincus 196; 78 A&thiopicus 
Sciurus 162. 66| Alius 
Senembi feuIgüavá "449r 27| .aliusperegrinus | 
Simia j 133. 59| Vitulus / 
Stellio RM ueee 95. 77] "** . 4ndrinus |: 
Stelliones ex Matth. ib erect 77 | Upalim fera 
£e e TY Urfus » 
SuhakScytharuni Oen. o MESS | 
$us — .. .10?47:48|  . jubatus 
^"^  Cornuta aeri 48| . Lybicus 
domefticus 168. Vulpes 
Guineenfis 108. 46,  . Índica | 
Sylveftris — 108. 47|Vulpicongeneres| 
Tapierete Braf. 108. | 
gala RT d xs Zainus 1; 20 
Tajacu Caaigora ii Zebralndicá | — | 
d od ERAN 1$ 


12.23 


n, 
UM Ag 
uu. 3 


DOG NC EDUENSIS NU 


recupere 


, - ferenda. Cras 
Tibuli f ni ados XLL ) 
Il, v d XLIL * 
E [ | xdkd XLI. 
IV. J XLIV. 
V. 3810 VENE 
VI, 23 XLVI. J 
HL | XL VII. n 
mb ' g6| XL VIII. 
x. | XLIX. 
4. LL 
Xf JA d 
XI, 22 lH 
XII LIiI. 
d 4i . LIV. 
XV. SEM.C 
XV. 3 LVL 4 
XVL V d.d: 718 LVII, : 
XVII. j | LVIII. 
XIX : LX. 
XX. $8 LX. i 
XXI. | Lh 
: XXII Y ió LXI 
XXIIL f, uM LXIII, 
. XXIV cH LXIV, 
XXv. ^ LXV; 
ixi. t. LXVI. 
h VIL f. " Lxvit. 
X. VIII. ] LXVIII. 
XNX.C PA LX 
XX, T LXX. t 
XXX, f, ? ALSO a 
SOOOE WM : 7b LXXII. 
SGOXHL- c9 $i — LXXIII, 
XXXIV. $4|. LXXIV. 
XXXV. V. gisli - LXXV. 
XXXV. : LXXVÍ. 
XXXV. 55 "LXXVII, 
XXXV lll. $98 LXXVIIÍ, 
XXXI S 102 LXXIX, 
XL. nu xh LXXX. 
M n 2 
y N : 


(0 2ENDBEX: 


Tabularum : quo quavis loco fii in. 


D 
i 
TURON 
' 
^d 
1 
í 
D 
i 
' 
B 
[ 
[ 


- 


T 


E 


feels eednt& SA aes uel IL mne as orum ares eA Drm ae aM UR Lcd 


—— s 


E 


: 
PACA AY. 
FER tel ATA ds 
Para LN ; T md : etd 
Net MS NACE ad : M MESSA. NEST REN Ld El 

EMO * 1 , j Xx Nata ty Me RET 3 » Y : NL ; ^ pt. í : : | 

? à . 7 i - ids 2 : qr cop s EP et Nar e URS etr e " 

. a ieieteere begin ec coo aae ET Mah al eb e c x SB ES iret. 
VARRO e EAM EE 


D 
M 


SHINE eto 
DP Pd 
ji IA app