HARVARD UNIVERSITY. LIBRARY MUSEUM OF COMPARATIVE ZOOLOGY LlBRARY OF • SAMUEL GARMAN OM -2, i^ a^ APR8 1923 lACOBI CHRISTIANI §CHAEFFER SERENISSIMI AC POTENTISSIMI REGIS DANIAE NORWEGIAE A CONSILIIS PHILOSOPHIAE DOCT.GYMNASir ACADEM.ALTONANI PROFESSORIS HONORARII ECCLESIAE EVANGELICAE RATISBONENSIS MINISTRI ACADEMIAE IMPERIALIS ROBORETANAE BEROLINENSIS AC BAVARICAE SOCIETATIS LITTERARIAE DVISBVRGENSIS ET TEVTONICAE GOETTINGENSIS NEC NON LIBERARVM ARTIVM LIPSIENSIS EPISTOL AD REGIO-BORVSSICAM SOCIETATEM LITTERARIAM DVISBVRGENSEM DE STVDII ICHTHYOLOGICI FACILIORI AC TVTIORI METHODO ADIECTIS NONNVLLIS SPECIMINIBVS VNA CVM TABVLA AERI INCISA FIGVRAS COLORIBVS SVIS DISTINCTAS EXHIBENTE. •f- RATISBONAE TYPIS WEISSIANIS ET IMPENSIS MONTAGII. M D C C L X. S VIRI PERILLVSTRES! ubens aclaetus arripio oblatam tandem occafionem dudum optatam, vobis publico aliquo monumen- to gratiam referendi, quam per annos aliquot voBis debeo propterea , quod Hatim a prima origine INCLYTAE SOCIETATIS VESTRAE ineamdem me cooptare ac recipere eflis dignati. Credatis , velim, diuturni filentii, quo eram his temporibus vllis, non ingratam obli- vionem, neque focordiam & negligentiam , fed temporis atque oc- cafionis inopiam vnicam & veram exflitilTe cauifam. Quod (1 , vt fpes eft, negotiorum, quibus adhuc diflentus fui, imminuetur in po- fterum iiumerus, nolite dubitare, quin collata ad OPVSCVLA VE« STRA fymbola, quanti vos & laudatiHimos labores vestros fa- ciam, re ipfa fim teftificaturus. Mihi enim numquam quicquam erit A 2 ^ iucun- iucundius aut optatius, quam fi quae vestris 5c societatis V E s T R A E commodis quandocumque poflim inferuire. In praefentia quidem liceat mihi communicare v o b i s c v m ad- vmbrationem ichthyologiae , quam concinnaui ad ftudium hoc facilius atque expeditius reddendum. Quae licet adumbratio tantum rudis fit & inelaborata : tamen aliquando , fi non a memet ipfo , at cer- te ab aliis, poflit perduci ad perfedlionem. Conferam, quae hac de re fentio , in breues propofitiones , quibus fingulis , vbi opus erit, explicationes fubiiciam, ^' Propositio I. §. I. Studium ichthyologiciim , feu hiftoria pifcium, fine dubio in- ter partes fi:udii phyfici adhuc excultas ea eft, quae omnium minime, meo quidem iudicio, ad eum gradum perfe(5lionis atque facilitatis per- du6i:a efl, qualem quis non immerito optauerit ad eam feliciter per- difcendam. EXPLICATIO. §. 2. Numquam quidem defuerunt viri do(5li, & de fludio phy- fico bene meriti , qui pifcium quoque cognitioni operam dederunt, & partim iis defcribendis , partim per fyftemata , ordines , clafTes, & genera difponendis , partim depingendis imaginibus tam indigeno- rum, quam alienigenorum , ad explicandam & iliuftrandam hanc in- fignem atque vtiliiTimam naturae partem, magna cum laude incubue- runt. Quis eft, ne ad antiquiora regrediar tempora , fed intra hu- ius tantum aetatis terminos fubfiftam, quis eft, inquam, qui immor- taliamerita willvgbeii, artedi, linnaei, kleinii igno- ret ? Verum tamen multum laboris ac moleftiae , multa incerta & obfcura, ne dicam , infuperabilibus difficultatibus obftrudta, depre- hendet. hcndet, qui fine cuiusquam viua inftitutione ex horum virorum fcriptis genera & fpecies pifcium cognofcere, modoque facili ac tuto fin^u- los fuis appellare nominibus , aut fecundum alios fcriptores accurate definire cupit. Expertus haec dico. Et quamquam quicquid huius rei fcio , viris modo laudatis acceptum fero ; plurimisque diuifioni- bus , tabellis & fimilibus , ex eorum operibus excerptis, non con- temnendam pifcium^ adeptus fum cognitionem : plus tamen adhuc mihi deeffe fentio , quam vt iis , quae multo labore quaefiui , con* tentus effe poffim. Quare equidem exiftimo , aequum efle , vt omnes naturae ftadiofi in eam cogitationem incumbant , & pro fe quisque conferant aliquid atque elaborent , vt ichthyologia magis magisque excolatur, difcentibusque facilior reddatur atque iucundior. Propositio II. §. 3. Non eft nimis difHcile detegere & noffe caufTas, quae flu- dii ichthyologici culturae adhuc tantum impedimenti, morae ac dif- ficultatis attulerunt. Atqui ex detedione & cognitione horum im- pedimentorum maximam partem eorumdem pendet remotio. EXPLICATIO. §. 4. Omnino tum natura rei, tum vfus atque experientia, do- cet , in emendanda atque amplificanda aliqua fcientia in cauffas po- tiflimum inquirendum efiTe , quae illam adhuc infruduofam , iniucun- dam & difficilem aut reddiderint , aut reliquerint. Quae cum femel inuentae ac dete6lae fuerint, tanto minore negotio impedimenta vna cum cauffis eorum remouentur , eorumque loco commodiora, tutiora & iucundiora fubfidia excogitantur atque comparantur. Cum- que videamus plures difciplinas noflra aetate, adhibitis quibusdam fubfidiis, maxime perlpicuas, iucundas , faciles tutasque euafifi^e : cur A 3 non 6 '^■r^ ( o ) '^-r^ non liceat fcientiam adhuc mancam atque obfcuram cum illis confer- re & comparare, atque de iliis exemplum capere ? Tali enim modo multa quafi fua fponte & per fe clara fient , viamque nobis ac ratio- nem eraendationis oflendent. Propositio III. §. 5. Defuit adhuc ichthyologiae talis pbilofophia ichtJjyologica, qualem botmica debetingenio illuftris linnaei. Atque hunc de- fedlum equidem primam ac praecipuam impedimentorum ftudii icb" thyologki caulTam eife arbitror. EXPLICATIO. §. 6, Satis quidem notum efl, exllare immortalis artedi^/;/- lofophiam ichthyologicjam , eamque in llio genere plane egregiam & fummis laudibus dignam. Verum, quae praecipue in ea defideran- tur , funt imagines, ex quibus fere foiis denominationes & defcriptio- nes partium & chara(5lerum pifcium lucem , perlpicuitatem , certitu- dinem & amoenitatem accipiant oportet. Hac ipfa re linnaevs philofophlamfiiam hotanicam tam vtilem , perfpicuam atque amoenam reddidit, ipfique fludio botanico plus attulit adiumenti , quam folis denominationibus ac defcriptionibus partium plantarum, vel .aceura- tiflimi-s, fuiflet praeftiturus. Propositio IV, §. 7. Defunt adhuc ichthyologiae partim oninino , partim fuf- ficientes imagines eorum fyftematuni , ordinum & generum , quae non nulli ichthyologi fyflematici exhibuerunt. Atque lioc /iltmm ex praecipuis fludii ichthyologici impedimentis efle cenfeo, EXPLI- EXPLICATIO, §. S. Exflant hodie, vtdixi, M^ praecipua ichthyologiae ^- ftemata ^ nempe kleinii , artedi & linnaei. Primus ho^ rum fyllema fuum figufis in aes incifis illuftrauit & locupletauit , ea- que re illi praecipuam conciliauit & gratiam & perfpicuitatem. Sed tamen complures addendae efient imagines , fi nihil deefTe perfpicui- tati debeat. Artedi fyftema plane caret figuris & imaginibus; & quamuis linnaevs in fyftemate naturae hos defedus llipplere ftuduerit : rei tamen minime fatisfecit. An vero idem , quod augu- rari, optarecerte, licet, nouum fyflema fuum imaginibus fit illu- ftraturlis , tempus, atque editio poftremae partis fyftematis naturae docebit. Propositio V. §. 9. Defunt adhuc ichthyologiae , vt pluribus fcientiae renim naturalium partibus, tahulae fecundum numeros difpoficae, & prima- tias pifcium partes complexae; quales a me de botanica fimt con- fedae, Atque hoc, mea quidem fententia , ex praecipuis ftudii 4MyoIogki impedimentis tertium poffit exiftimari. EXPLICATIO. §. 10. Omnino hic non exiguus ichthyologiae defe6lus eft du- cendus, quod praeter ea, quae artedi induftriae debemus , pau- cillimoruni pifcium defcriptiones exftant', quae omnes eorum partes principales exhibent. Hoc ita effe cuiuis patebit, fcriptores ipfos, huc pertinentes , infpicienti, Quid autem impedit , quo minus pifciuin genera & Ipecies tam accurate perfedeque defcribi poilint , quam plantae in botanica ; praefertim, cum iam praeclara artedi exftent initia ? $ '^r^ ( O ) '^^ initia? Verum fi etlam abeflet hic , de quo modo diflum eft, ich- thyologiae defe6lus : tamen adhuc ignoro eiusmodi tMlas , in qui- bus partes principales pifcium omnes fecundum numeros difpofitae atque defcriptae elTent. Quis autem eft, qui nefciat, quantum dif- pofitio fecundum numeros ad diftinguendi , defmiendi ac feparandi facilitatem afferre foleat adiumenti ; eamque docendi rationeni, vbicumque modo commode adhiberi poflit, omniumefTe multo facilli- mam .ac tutifTmiam? Propositio VI. §. !!♦ Exhistribus, quae indicauimus , praecipuis impedi- mentis (*) , quae ftudio ichthyologico adhuc multum difKcultatis & molefliae attulerunt, quicquid ad illud emendandum & facilius iucun- diusque reddendum proponitur , deriuari potefl ac debet, EXPLICATIO. §. 1 2. Singula quidem haec impedimenta alia ipecialia in fe continent, in quae illa refolui ac diflribui pofTunt ac debent ; fed nullum tamen de emendatione & faciliori modo tradandi huius ftudii dari poterit confilium , cuius non in vno illorum impedimentorum quae- (*) Hiscommemoratlsimpcdimentis forfan, aliorefpec^u, & fequentia adiungi pof- funt. Pifces i) inhabitant elementum, in quo homb non aeque, atque i"n acre, verfari & obferuationes inflituere potefl. Hinc a) non fatis pifcium nofcimus. Atquehic ipfe cognitionis defeclus cauffa efl:, cur 3) fufficientibuscareamusdefcri- ptionibus. Ex quo 4) fequitur, vt characUres nimium inter fe confundan- tur. Cum etiam pifces in proprio elemento & libertate fua fine dubio pror- fus alium fitum naturalem & pofitum ex»-ernum habeant, & quae funt reliqua, quam coafli atque inclufi apparent : ipfis 5) imnginibus pofitum & figuram pifcium ad imitationcm naturae non fatis pofiumus exprimere. Sed haec quinque impedimenta omnino funt eiusmodi, vt a nobis vix, aut plane non, remoueri polTint. Sufiiciat igituv id , quod fieri potcft, ac fatis habeamus toli- lere ea trU impedimenta, quae fupra enumerata funt. quaerenda fit ratio. Ego certe quae proponam confilia , ex folis il- lis deriuabo , ad eadem reducam , & ex iisdem demonllrabo. Propositio VII. §.13. Vt lludium ichthyologicum cuiuis tironi, atque ei etiam, qui fine viua docentis alicuius voce ad illud accedit, facile, fru6tuo- fum & iucundum efficiatur , ante omnia diftindtae notiones , fiu& ideae, fingularum pifcis partium , nominum & charadterum ei funC fuppeditandae. EXPLICATIO. §. 14. Qui fieri poterit , vt fcriptores ichthyologicos intellf- gam , & fciam quid fibi velint , quam diu ne partes quidem pifcis alicuius cognofco, neque difl:inguere ac nominibus fuis appellare pof- fum? Sine folida huiusmodi cognitione vocabulorum artis relpe6lu omnium partium pifcium omne fi:udium ichthyologicum tam moleiluj, quam irritus & praepoHerus labor erit. ^ Propositio VIII. §.15. Ergo ante omnia non modo diftindlae atque adaequatae omnium pifcis partium defcriptiones , fed fimul etiam ac potilTimum fingularum partium accuratae & proxime ad naturam accedente» effigies exhibebuntur. Explicatio. §. 1 5. Haec propofitio non modo iam fupra ( §. 5.) demon- ftrata efl, fed etiam a nemine in dubium vocabitur , qui non plane ignorat, quantopere fenfualitate imaginatio iuuetur, immo haec ab illa in plurimis rebus etiam fuperetur. Propositio IX^ §. 17. Hae effigies non atramento, fed propriis colorihus, funt pingendae. B ExPLi- ia ^^ ( o ) '^r^ EXPLICATIO. §. ig. Colores viui, & naturam imitantes, non fblum pulcri- tudini & amoenitati multo magis inferuiunt , quam color ater & qua- limortuus; fed eorum ope etiam fmgulae partes facillime diftingui (& perfpiaie declarari poflunt : vt omittam , quantopere imaginatio- nem & memoriam iidem adiuuent. Propositio X. §. 19, Cum partes pifcium vel fmt generales, hoc efl , omni- bus pifcibus communes ; vel fpeciales fiue quorumdam tantum pro- priae : vtrarumque in defcriptione & imaginibus habenda elt ratio. EXPLICATIO. §. 20. Omnes pifces funt/>/«;7^^/ , quae praecipua eorum pro- prietas efl & chara6ter primarius , quo a ceteris animalibus diftin- guuntur : quaeque pinnae funt vel dorfaks, vel pe&ornks feu hran- chiaks, vel ventraks, vel caudae. Deinde omnium pifcium partes principales funt duae : caput & corpus (^*) Atque haec rurfus pro- prias fiias partes habent, t^dim externas, quam internas. Capttis qui- dem partes externae flint os , roftrum , ri&us , lahium , mandihulae, nares , oculi, hommque iris , pupilla , palpehrae, aures, cirri, oper- cula hranchiarum , memhrana hranchioftega , foramen fme apertura hranchiarum : intus autem dentes , palatum , lingua , faux fiue gula, hranchiae , ojftcula auditus , varia offa alia , vt oifa maxillae , palati cranii, cet. In corpore extrinfecus iipparent Jor/?/w, latera, pecius, njenter , anus , cauda, fquamae, linea lateralis , mucus externus : intus in pedlore cor, pkura, diaphragma, offa ; in ventre ventriculus, appen- dices, inteftinwn, hepar , veftca feUis , lien, pancreas , ouarium, oua, veftculae feminaks, vterus, veftcaaerea, dutlus pneumaticus, renes,ve- ftca vrinaria , peritonaeum , medulla fpinalis , mufculi, offa. In pinnis occurrunt: radii,cutis,acukus, cartilagOi cet. Sed omnes hae pifcium partes pro diuerfis generibus eorum difcrepant ratione numeri , figu- rae, cokris, magnitudinis , ftitus , ftru&urae^ qqU Omnes igitur hae par- C) Aut, fimauis, tres: cajputf corpHs,pimae, * ' , ^^ (o) ^^ n partes pro diuerfitate & difcrepantia eorum non folum peculiaribus imaginibus in vniuerfum, fed eciam defcriptione fingulorum pifcium notandae & perfpicuae funt reddendae. Hoc negledo tironi omnia manent difficilia, obfcura & confufa, neque diitindae erunt notiones, nifi poH magnam temporis iadturam , & infinitaiil obferuationum atque experimentorum multitudinem. Propositio XI. §. 21. Cum tammultae, vt modo demonflratum eil:, pifciuni fmt partes , eaeque fingulae, feparatim confideratae, tam diuerfara habeant rationem atque figuram : vniuerfalis earum partium index^ conficiendus eo ordine , quo in pifcibus deprehenduntur , & pr.o multipliciearum diiFerentia, in obferuandis ac defcribendis pifcibus mirum in modum profuerit memoriae. EXPLICATIO. §. 2 2. Fieri non poteft , vt oculus hominis omni tempor^ omnia, vel minutiflima, rei alicuius momenta & difcrimina accuratifrt- me obferuet ac perfpiciat. Neque femper memoriae continuo fe offerunt artis vocabula eius lin^uae , qua quis vfurus ell , rem prae- fentem fignificantia. Maxime hune naturalem defedum in femet ipii indignabundi animaduertunt viri, quos negotia fua impediunt, quo minus fe totos ad hoc vel illud ftudium transferant , eique per- petuo immorentur. Hi ad amplificandam fcientiam rerum natura- lium plurimum conferre poHint , fi in rebus contemplandis ac defcri- bendis fme labore ac mora cogitata apte adaequateque proferre fciant. Saepe etiam non vacat rei alicui diutius immorari. Atque haec fane caulTa fuerit, cur in ftudio phyfico etiam dodiflimorum virorum mo- do exa6tiifimas , modo minus accuratas , feu iufto breuiores , reruni defcriptiones acceperimus. SoIusartedi, n-eque ilie ipfe tamen line vlla exceptione, maxime fibi conflat in hac re , fuique fimilli- mus eft Huic ego defe6lui atque impedimento vt remedium quod- dam pararera , iam aliquo abhinc tempore ifliusmodi indicem mihi concinnaui, omnes pifciura partes earumque ordines ac diuerfitates repraefentantem. Neque verbis fere poifum exprimere, quantura . B 2 tera- tempods eare compendifecerim, quantum fru6lum inde perceperira. primum fpedmen ^*) aliquam huius rei fuppeditabit notitiam. Propositio XII. §.. 23. Cum partes pifcium , vt modo diflum efl , tam diuer- fae fmt, fmgulaeque fua habeant nomina : mirum quantum vtilitatis atque emolumenti concilietur harum rerum ftudiofis , fi, praeter in- dicem generalem, etmm Jpecwlis fmgularum partium concinnetur, vc ftatim euolui atque bculis fubiici queat. EXPLICATIO. §. 24. Quot res , exempli gratia , fquamas varie confideranti, fefe offerunt , quoad earum j^^?/r^//7, colorem , fttum , taStiim , cet? Et quis efl, cui omnia, quae obferuanda liint, femper ac fine ia6lu- ra temporis ftatim fuccurrant ? Huic rei occurritur , fi quis indicem ordine alphabetico ex fcriptis ichthyologicis concinnatum habeat. Tum enim omnia quafi vno momento perlpiciuntur atque defcribuntur. Equidem & huiusmodi indicem fpecialem confeci , eiusque exempluni dtero fpecimine (**) exhibebo. _ . Propositio XIIL §. 25. Cum noflra aetate, vt fuperius dixi, tres celeberrimi, & meritis immortalibus confpicui, viri propria & peculiaria pifcium fyflemata elucubrauerint , in quibus omnes pifces per claffes , ordines, genera ^fpecies digefferunt , & fingulorum charaderes ac differentias conflituerunt : proxime & fecundum cognitionem partium nihil ma- gis neceffarium efi:, quam vt, aut vnum horum fyftematum , aut, quod melius ^ omnia tria fibi quis cognita reddat & familiaria. EXPLICATIO. §. 26. Beatus kleinivs fyflema fuum potifHmum exbraf^ ehiis forniauit , fed tamen in hranchedelis alias etiam magis apparentes partes , praecipue in plerisque pinnam dorfalem in fubfidium adhibuit. Neque dilRteri poffum , me hoc fyfi:ema, quoad pifces indigenos, maxime natiuum, facile ac tutum cognouilTe. Atque haud fcio , an ceteris (•) vid. pag, 19. (") vid. pag. ip. ceteris palmam dubiam redditurum fuiflet, fi defcriptiones generum, & fpecierum imprimis, eadem diligentia, qua artedianae, elTent vbique elaboratae, vel ab aliis adhuc elaborarentur. a r t £ d i, num- quam fatis laudatus , fyflema fuum ratione clajpiim partim ^Jitucmt' dae , partim (5onditione radiorim pinnarum , vtrum cartilaginei fint, an ojjei , hique vtrum ohtufi , an acuti fmt , petendum exiftimauit. Hinc pifces malacopterygii , acanthopterygii, hranchiojiegi , chondroptery- gii, pJagiuri. GeneravQW emsdem memhrana hranchioJJega , eiusque ojficulorum numero potiilimum nituntur. Incomparabilis l i n n a e v s in nouiHima fyjfematis naturae editione , pifcium quoque nouum & peculiare fyltema praebuit , quod nititur parcim praefentia vel ab- fentia operculorum Sc pinnarum hranchialium; partim praefentia vel ab- fentia pinnarum ventralium , & pofteriore quidem cafu , vtrum illae fmt ante pinms pe&oraks , minjra, an /^o/z^ eosdem. Hincpifces 4fpodes , iugulares , tboracici , ahdominales , hranchioJ}egi (^*). Quod fyftema cum in generihus ollicula membranae branchioflegae retinue- rit, in hac quidem parte ab artediano non inultum difcrepat. Ratio vero , quae fuadeat , immo propemodum cogat , fyftemata haec omnia in promptu habere, inferius aiferetur. Propositio XIIIL §. 27. Horumtriummodomemoratorum fyflematumfecundum clafTes accuratae, & viuis colbribus diflindae, effigies funt formandae. EXPLICATIO. §. 28. Ratio huius rei patet ex §. 1 8. Quoad fyftema arte- D I A N V M & L I n KA E A n V M hoc maximc neceirarium eft. Ac fa- cile eft intelle6lu, non pofTe non magnara afferre voluptatem ac fa- cilitatem tironi , harum rerum ftudiofo , fi omnia tam perfpicue ex- preffa ante oculos habeat , effigiesque cum defcriptionibus compa- rando omnia dupliciter animo poffit imprimere. Propositio XV. §. 29. Cum KLEiNivs fyftema fuum per clafTes proprie didtas, faltem ex fcopo noftro fat peculiares, non difpofuerit : melio- B 3 ris (') Addantur: M^mmaUs i Amphibia nantes. ris ordinis & perfpicuitatis , atque etiam analogiae caulTa, tales con- llituendae fuerint, EXPLICATIO. §.30. Hoc faflu non admodura ell difiicile. Equidem fyfle- ma hoc meis vfibus accommodatum difpefcui in clafles XV » quas aliorum iudicio hic fubiungam ; Ciaflis I. Pifces abranchmks £. pbyfeteres. 11. - hranchwpocryphi. lil. - h:w2chedelUapitort ^ ventricofu . Ilir, . - roftrati. . V. - - plani & Dculati. VI^ _ - thoracati & armati f loricati^ VII. - - mtahiles capite ^ fterno. VII r, - - teretiuftuli f corpore volubili^ VI III. - - demonopteri pinna longa, « X. - - ' *• brem ^ XI. - " pfeitdomonopterL XII. - - aledipteri. XIII. - - pfeudodipterh XIIII. - ^ aletripteri. XV, - - pfeudotripterl Propositio XVL §. 31. Omnia, quae adhuc (§. 1-30O ad hiftoriam pifcium facilius tutiusque difcendam pertraaandamque propofita funt reme- media, coramode vno libro , tamquam />gog^ in ichthyologim cxpe- ditiwem ^ comprehendi poflunt. EXPLICATIO. §. 32. Hnnc mod\im ^ecntus ^um in hotanica expeditiori , eique iftzgom praemifi. Quara rationera meam cura vbiquo probari, iam- que nonnullos aliquem inde fru6him cepifle, audiam : non dubitaue- rim, fore, vc quae de pifcibus ad eumdem modum traduntur, aequis animis animis excipiantur; eoque magis , quod de hoc argumeiito nihil hu- iusraodi adhuc prodiilTe conftat, Propositio XVIL §. 33. Hanc ifagogen fequi debeat ipfa ichthyohgia expcdltior,- EXPLICATIO* §. 34. Vtique cognitione vfuque eoruni, quae ftippeditat ifa- gogCy nemo facultatem confequetur, quemcumque pifeem fibi obla- tum, aut cuius defcriptionem moUtur, feeundum fyflemata iiipra me* morata,, ad claffem fuam referendi , & genus ac nomen eius inue- niendi. Hanc viara & rationera ipfa ichthyologia expeditior raonflret^ ipfbque vfu 5 raodo facili ac tuto, rem perficiat oportet, Propositio XVIII. §. 35. Haee ichthyologia expeditior ex tahellis conflet opor- tet, in quibus fecundum vnumquodque fyflema partes prinGipales pifcium externae, non modo fuo ordine defcribendae, fed etiam eae partes^ quaenumerisexprimipolfunt, fecundum eosdem numeros fibi inuicem fubordinandae flmt, ita quidem, vt femper eae paxtes vicinae collocentur y m quibus huius vel illius generis eft conuenientia. EXPLICATIO, §, 35. Facile intelligo , modum & rationem conficiendi has tabellas multo commodius efpecimine aliquo & re ipfi , quam qui- buscumque defcriptionibus , perfpici poffe. Hanc ob cauiram con- ftitui inferius exhibere fpecimina iam facpius commemoratorura fyftematum (*j : ex quo, vt fpera, quae fit ratio harum tabella* rum, facillime poterit cognofcf. Propositio XVIIIL §.37, Cum praeter a r t e d i v m nullus adhuc fcriptor exflet^ qui fmgula genera fmgulasque fpecies pifcium & partes eorura omnes defcripferit : initio quidem in his tabellis non deerunt lacunae , non deerunt difHcultates, non errores denique* Sed haec nerainem de- bent (*> vid. pag. 20. 21. l6 '^r^ ( O ) ^-r0 bent deterrere; Hquidem procedente negotio lacunae expleri, errata emendari , atque adeo folidi & pcrfedli quicquam exfiftere poterit. EXPLICATIO. §. 38. Vtinnatura, ita in cultura fcientiarum, non funt qui- dam quafi faltus. Ad omnia opus e(t tempore atque exercitatione. Et quorum maxime imperfedla funt initia , ea fludio & induftria cre- brisque mutationibus fubinde euadunt perfediora. Quicumque non- nuUa, quamuis pauca & inelaborata, atque etiaminitio vitiofa, ad reni aliquam contulerit , meretur iaudem. Ac fane facilius eft rem ab aliis inchoatam atque affedlam perficere, quam per fe inchoare. Qua- reequidem fperandum exiftimauerim, fore, vt idem contingat me- moratis tabellis , vtcuraque lacunis ac defe6libus laborent. Propositio XX, §. 39. Genera quidem cuiusque fyflematis in tabellas redigere & fecundum numeros difponere haud admodum difficile videtur; qiiORdfpecies autem multo maior diificultas apparet. Sed tamen cre- diderim, fi officulormn pinnarmn habeatur ratio, rem quodammodo polTe expediri. EXPLICATIO. §. 40. Omnino quidom obferuaui , in eoque Clar. D. K R A m E- Ro (*J lubens aflentior, radios Cme officuJa pinnarum non femper in omnibus fpeciebus eodem, i^ed modo maiore, modo minore, effe nu- mero. Sed quaeritur , annon crebris obferuationibus doceri pofTit, eamdem effe rationem huius difcrepantiae , atque in quibusdam fpe- ciebu5 , quin etiam generibus plantarum ; quae tamen non impedit, quo minus petalorum,fl:aminura cet. numerus fundamentum diuiofio- nis fuppeditet. Accedit , quod a diuerfis non femper eodem modo numeratum efl. Quid ? quod faepius praeter naturam pifci defunt, quae ante habuit , fed amifit cafibus violentis , quales varie pofTunt contingere. Interim de his quoque fecundum linnaevm pecu- liares tabellas confeci, quarum fpecimen infra exhibebitur C*) : licet non C) KRAMERI elenchus vegetabilium & animalium per auf^riam inferiorem ob- feruatorum. ClalT. III. (♦*) vid. p.20. 21. y^^-^ ( o ) -^c^ if non diffitear, ea quae linnaevs tradic , mihi, noftros pifces exa- minanti, non vbique fatis & femper accurata elTevila, adeoque emeii- datione magnopere indigere. §.41. Haec igitur funt, quae de khthyologia expeditiore animo concepi. Quorum vfus & fru6lus, vt quodammodo praeguftari poH- fit, in figura pifcis, quam adie6la tabula in aes incifam exliibet, par- vum exhibebo fpecimen, & modum, quem quis fequi debeat, breui- ter iam docebo. § 42. Fingeigitur, hunc pifcem tibi propani viuum. Prima eric quaeftio, ad quam clalTem didlorum fyftematum pertineat? Secundum artedi inuenies cdiudsim perpendicularem , pinna- rum radios ojfeos , branchias ojficidatas , pinnas inermes. Ergo referendus erit ad clajjem /. , fme ad pifces maJacopterygios. Secundum ic l e i n i v m animaduertes, pifcem effe hranchedelum, monopterwn , pinna longa. Adeoque referendus eft ad clajfem, ex nc^ftra methodo, X//7. Secundum linnaevm videbis, eum eiTe operculis, pinnaque branchiaU, inftruclum ; & pinnas quidem ventralespo//^ pinms pe&orales collocatas. Ergo pertinet ad clajfem XIII., fiue ad pifces ahdominales. §. 43. Atque hoc pa6lo hunc pifcem quidem ad clafTem fuam retuleris ; verum ad quodnam genus idem pertinebit? Intuere igitur membranam branchioftegam, an ofTicula, & quot ea contineat ? Iria reperies. Agedum, euolue a r t e d i a n i fyfte- matis clalTem primam, & linnaei quartam; & quaere in primo lo- culamento columnari, fiue ad perpendiculum diredo , vbi pofitus flc numerus 3 , quem quidem in eo non nifi femel deprehendes : quo.d indicium eft , in hac clafTe vnum tantum efle genus , cuius membra- na branchioftega 3 ofTicula contineat. Statim igitur e nomine, huic transuerfo loculamento praefixo, intelliges, eum pertinere ad genus cyprinorum. Quod certius etiam tibi erit, fi eum quoad ceteras, in eo- dem loculamento indicatas,proprietates contemplatus fueris. §. 44. Si denique fecundum L i N N a e v M fpeciem quoque fci- re cupias , cirri te docebunt , eum in cyprinorum prima diuifione harhatorwn effe quaerendum : cumque in pinna ani muem radios nu- C meres. j2 ^^ ( o ) ^^ iTier es ex hoc difces, efle fpeciem cdrpionum. Quod fi deinde k l e i- KiVM confulas, ex eo cognolces, illam efie eam carpionum feu, fe- cundum illum, cyprinorum fpeciem,quae, illo iudice, non vbique obuia, quamque ob cauflam eam prae aliis delineari curaui , quaeque ab eo ita defcribitur : Cyprimis cirrofus , fqmmis duplo velplm maioribiis, qumnprimus^ huc atque illuc rdidus ^ cute duriore. §. 45. Haec ratio atque vfus erit tabellarum, vt cuiuscumque clalTem &nomen,tumgeneris, tumfpeciei,celeriterinuenire queas. §. 4. Quod fi iam pifcem aliquem ipfe defcribere, aut, quae alio- rum defcriptionibus defunt, fupplere velis : duplicem adhibebis ifidi- cem^ atque hunc fequeris modum. Propone tibi indicem generdem^ & fecundum fingulos numeros inuenies , quae partes & quo ordine fint enotandae. Circa fingulas quoque partes fubnotatum reperics, quid de illis obferuandum & dicenduiTi fif: velut, in capite defcribendo funt quatuor: figura.pro- portio, color, Sc qmeddm accidentalia. Quod fi accuratius etiam nolTe cupias , quid in figura, propor- tione,colore&reliquis, obferuanduTn, fcribendum, &quovnumquod- appellandum fit nomine : confulendus erit indQX fDecialis, Si velis, exempli caufla, exadlius deCcYiheYe fquamas, hoc vocabulum in indice fuo loco quaeres. Hic inuenies copiam verborum & phrafium, ab aliis iam vfurpatarum, de fquamarumj^wr^^, colore, cet ; ad quarum modum etiam eas , de quibus agitur, facile defcribere, aut certe aliis earum loco vti poteris. Haecigiturfunt, VIRI PERILLVSTRES, quae iudicio VESTRO llatui fubmittenda. Quae fi a vobis atque aliis non im- probabimtur non mediocri mihi erit voluptati. Erit fortafle in po- ftermn tempus atque occafio, vt ea, quae in medio a me pofita funt, ipfe perficiam & publici iuris faciam : quamquam non audeam certi quicquam polliceri. Valete , mihique & iucubrationibus meis fauete. Dabam Ratisbonae Calendis Septembris. M DCC LX. SPECl- S P E C I M I N A. Specimen L 19 INDEX GENERALIS. I. Caput. 1. figura. 2. proport. 3. color. 4. accidenc. II. ();. 1. locus, 2. fitUS. 3. figura. 4. proport. 5. accident. III. Roftrum. iiii. maus. V. Labium. VI. Mandibulae* 1. numer. 2. figura. 3. proport. 4. accident. VII. Nares. 1. numer. 2, fitus. 3. figur. 4. proport. 5. accident. VIII. Oculi. 1. fitus. 2. figur. 3. proport. 4. integum, VIIII. Jlureu X. Cirrus. I. nuFH. 2. fitus. 3- color. 4. proport» 5. cauitas. XI. Oper. brancb» XII. Menibr.hran- chi&ftega. 1. fitus. 2. figur. 3. ofiicul, 6cc, Specinen IL INDEX SPECIALIS. !♦ Numerus. nullae. plures. oculis nudisbenevi- fibiles. &c. 2, SitiLS, totum corpus, pinnam, caput vefl:ientes. cuti bene & profun- de, tenaciffime, ar6lifiime adhaerent. facile deciduae, imbricatim, difi:in6lae, ordine reticulato fi» taC. 5 Q^VAMAR. confertae. contiguae. fe inuieem non tan- gentes. vtrimque mediae. ad caudam inclina- tae. &c, 3. Figura* rotundae. angulatae. rotundo - angulatae* triangulares. quadratae. quadrigonae. quinquigonae. femicirculares. fmicirculum quodam- modo dcfcribenteSf C 2 flriatae. crenis notatae. fimbriatae. ad bafin reftilineae. patellis inuerfis fimi* les &c. 4. Proportio. maximae, magnac. - fatis pro mole' pifcis. mediocres» exiguae. minutae. regulares. irregulares. &c. &c. Sfeci- 2,0 GENVS. Muraena. Batrackus, Crayracion. Caprifius. Cenger. Cjnocephalus. Galeus. Cefiracion. Rhina. tetromyzon. ^r^ ( O ) '^c^^ Specimen IIL SYSTEMAKLEINII. CLASSIS 11. PISCES BRANCHIAPOCRYPHI. Spiracula» lateral. i. Pinnae. o lateral. 2 * ; talpaef. alaeform. o ; ♦ ; dorfal. 2. Corpus anguillaef. quafi peda tum. ftrumof. comprefT. fiilatum. teres. fpilTum. cartigatum. Caput, ranaeform. equinif. roflratum. transuerf. f malleif. deprefTum. anguillaef. &c. &c. Specimen IIII. SYSTEMA ARTEDI. CLASSIS II. PISCES CHONDROPTTERI. Os. ranaeform. tubulof. longitudi- nal. fiffum; dentat. transuerf; pronum. * ; ' . in extremi- tate. dentat. CENVS. Foram* Corpus, Os. Oculi. Acipenfir. I vtrim- oblong;ple tubulof; que. rumque 7pteryg. fubcapite; edentul. Septahts. f * . * ; cute transuer- ad latera afpera. fum. capitis. M.ai4, • * . f ; plan; fubtus ple- fuperne in perypteri- rumque. capite. gium. fttroTnyzsn, 7 ad latera colli. longum; teres; apte- ryg. &c. &c. Cauda. fuper. pars inferiore longior. plerumque longa & gracilis. Vma» oculi in vtraq. ex- trem. fiti. Varia* Cirri fub roflro ; ante os. Pinnae peflor. f. ventral.o. S P E C I- Specimen V. SYSTEMA LINNAEI CLASSIS I. PISCES APODES. ai GENVS. Tritia/urus. OJficula. membr. brancli. I. CapuU opercuHs lateral ; porreti. Corpus, comprefiT; enfiform. Os. ilentat. Cauda, aptera; fu- buiat. Faria» Dentes fubu lati ; ante- riorescon ferti. Gymnotus. f. * * . * ; fubtus pinna ca- rinatum. tentacula a ad labium fuperius. AnATchichas, 6. obtufiufcu- lum. teretiufcul. dentat. difiinaa. Dentes con- fertilT; ro tundat;an tici 6 coni ci. Jmmodytes, 7' compreflT; corpore angufiius. * ; fquam. vix confpic. * ; labium fu- per. apli- cat. i , * acerofi. Mandib. in- fer, angu* fta ; acu- minata. Xiphias, 8. maxilla fu- per. termi- nat. rofiro enfiform. * . edentulum. Strmateus. . . . compreff. ouatum ; lubiicum. dentat. bifida. Dcntes in maxilljpa- . lato. C 3 Speci-= 7.8. 16.17. 9- 16,17. decli- ue. 8.9- rubr. 24. p*allid'. -. 8. pallid. rubr. fuper- ne in- nigrefc. rub. rub. aequ. 9. 10. 10. II. If.T^. - ; alb. "- « cathe- I r. to-pla- albefc. • • • teum. 4; 2 brev. Roftr. acut. ; . . * 1 • max. fuper. longio- re. Ore clauf. * / ' • fatisma- gni. Iris argento- aurea. 1 ; alb ; in * . * , Iris au- max. fuper. rea. plur. • • • • • • 22 S P E C I SPECIES CYPRI SPECIES. I PINNARVM OSSICVLA. I C A P V T. I Ani. ( Dorf. 1 Pea. | Ventr. 1 Caud. [ Caput. | Cirri. j Os. | Oculi. J Dcntcs. BARBATI C AD 08 CIRROSI. BARBVS. CARPIO. GOBIO. AMERICA- NVS. PINNA CAVDAE INDIVISA. CARASSIVS. 9. 10. rubefc. 20. cana; long. ii.14. if- ru- befc. 8. 9. rubefc. 21.22. 2J. ru- befc. latum ; breue. 0. Ri:^ anguft. !\'jax. aeq. exigui. TINCA. 11.2$. 10. 12. 16.17. 9. II. 19.24. non magn. " • Ria. exig. Max. edent. Iris rubr. CEPHALVS. 25. IT. II. \6. • 17. Msx. fuuer. long. Iris ex auro 6c ar- gcnt. PINNA CAVDAE TRIFIDA. AVRATVS. 8/8. 8- To. II. 16. 7.8.9- 20.J7. 0. fmipl.f 1 0 • 44. 2na. '-«3 MEN VI. NORVM LINNAEL C O R Corpus. j Dorfum. j Venter. j Anus. P^ . V S. I VARIA, Cauvl. I bquam. ( Linea lat. oblong*, fubrot. com- preir. catheto- plat. acutum ; arcuat. a capite adfurg; poil fuba- cut. conuex ; fat craf- fum. planus. ^ & latus. medio in- ter.pinn. ventr. & ani. tfurca. varia; iat; non valde afurca. imbricatim fit». max; fgon; irregul. amplae. in medio latere. recla- fere retl; nigr; per med. later. Earof, A»prat. Oflic. jt. ani & dorfal. poftice ferrat. Macul. plures ni- grefcent. Amcrka^ latum ; tenue. i ; crafT; breue. plan. int€j^ra; vixafurc. magn ; im- bricat. fitae. rea ; in med. lat. Europ^ a capite adfiirg; craiTum, lat. aequal ; ni- grefc. oblong; f muco ob- dua. curua;ven- tripropior. Pinn. omn, ni- grefcent. integr. f. vix 2furc. maxim; an. gulof. imo ventr. parallel. ^ mcridion. 1 trifurca. 1 t:hin. JapoM. Rad. 2d, ani p