». ' MIT 0T ; e COLLECTION OF WILLIAM SCHAUS G9 PRESENTED TO THE NATIONAL MUSEUM MCMV Eph - e. LZ isa pue 6 s ^ INSECTORVM Minimorum Animalium THEATRVM: 5 | Olim ab -— EpoaRDO Worromao. ER 7 ZAINSIITA s "i 17$ CounaDo GrzswrRO. A 7 | e x Tuonuaeovre PsNN1O Eo Y inchoatum : | / 5 " a Á | . ,,, 1andem x MATIDNAL WA Tuo. Movs2 x3 Londinátisoperá fumptibufq; maximiscesermfatum, : auctum,perfedum : Et ad vivum expreffis Iconibus fuprà quingentis illuftratum. IN: ERN e i S cA f 2 BUITURONUIUAUNaMLLULCO "ue VULT : E D . RR CERE EM xx » AE. * A , i8 1 : d Benjam. ABem; ies dncdee deichdcPeeded Al 6s | dU EU y CU LDBE T CP EO ETE RCLUE ER e ICEEE SEE ELEC ER SERRE RT rime petto a ei ei 2 lj NN (i n td d à à l SH ec - qd 1 ; m3» cs ) /, Ast TZ 2x 16 ? H Na 7 WA WZ Y J À P v SN h 7 ( T SN ^ Y E z li P s aD SS SN 9// Me S Y y "c LÀ jd Ves j^ o -—/ * t. H e Ua ,, d) À 5 / AO E^ (M * EDT GENEROSO VIRO EQVITI AVRATO, AR CHI. arro Regio; D; Gulielmo Paddy : 4 beodorus de «2/1 ayerne, Eques auratus, "Baro eA lbonein Aula Britannica Archiauxorum Comes, S.P. D. / Vncupaverat olim Mowffttus veftras, Medica familiz infigne decus, vir politioris utique Y & folida literatura zie eximius, Elizabetbe femper Auguft (qux fupra fexum fapiens, fortis, ad bene regnandum nara (übditorum votis, & proprijs coeptis geítifque ad invidiam foclicibus tot annos impetavit) opus hoc De Inft£his animalibus, ab aliis inchoatum, ab ipfo au&um, perlima- tum, & ut nuncprodit ad umbilicum perductunihaud indignum ratus Naturz miracula, in minimis maxime confpicua, maximz (Principi dedicare,qux fummi rerum omnium Conditoris infinità teftantur potentiam, & Principüm 22:25 mentem ad caufam cauíarum erigunt,ut Numinis prz[entiam ubique agnofcarit, & beneficam manum in fingulari erga ipfos directione, & elective agente influentià, non minis fubmiflo quàm grato animo venee rentur; ratione proportionüm momenta fic penfitante, ut pluris teneatur qui plus acceperit. In ifto propofito; antequani votum folverit (üpremum ob:jt diem author, dignus qui vitám protraxif- let dintiós,in artis & rei literariz compendium. Sic liber pofthu- mus hzredi seli&tus;facultatibus minus amplis quàm patris fére- bat nomen,pofcebatmeritum,& in publica cermmodatot vigiliz, tot exantlati in curandis zgris labores jure poftulabant. Fortuna Czca vix nifi invita melioribus faver, quafi diffonam fit & incon- gruum Pluti cum Apolline Minervà & Mercurio commerciüm. Fatistuncfancta Elisabetha imperij Britannici habenas pie & juft E xav fenem NEED AA A n SSHNUUNGURII MEN C E Epiflola. 2 — nentc,atq; inter procellas totam quaffarites Europá pacifice reg- nante lacoso;averruncatis fceptri maieftate ,& anima ad miracue lum prudentis providentià monftris, quz regni fundamentis convellendis inftabant (Proditione, delís, fcelere. atque libidine e» irá Heroinen minüs do&trinà quàm virtutum omnium «oj illuftri, doctum opus offerre decreverunt Curatores pupilli in ficco à parente derclicti : Sed res angufta domi diftulit negoti- um, atque fübventaneo intento effeétum, & fxtui lucis ufuram denegavit. Sicincuftodià amicorum defuncti obfcurus diutiffi mé hafit liber,donecà Darnello, authoris quondam Pharmaco: poo;homine fané probo, magiftri Manibus bene volente,ejufque glorie avido, oblatum mihi volumen quod per aliquot annos in meo Mufzo fepultumin pulvere;tineis blattifq; expofitum jacu- it,nullà medius-fidius me, fed tvpographorum nummis inhian- tium culpá,qui quantum .vis in varijs regionibusà me per literas invitati, & ad fufcipiendum orphanum follicitati, detrectave: ruacing'atum utajebant laborem, difplicente ipfis artis nobilis ufurà, nifi Nauticam fuperaverit. Otempora , in quibus erui. torum hominum fudores ex pretiooperis folvendo, & zrein charia & atramento comparandis locando, vel ex vulgi (peffimis ut plurimum applaudentis) depravatofenfu, non ex rei effentia vcl (ubjecti dignitate, aut folida ejufdem explanatione xítiman. tur! Limini tunc przfixa erat Epiftola quam dedicatoriam vo- cant, cuius prz dictorum Principum alterutrius nomen przlatu- rz, poft utriufque obitum, intempeftiva videbatur editio. Alius forfan hanc captatfecoccafioné compellandi Regis Canori, mag: ni patris magni filij, fub cujus fortunatiffimo imperio in Regiá perfona, virtutes omnes Regie quafi agmine facto concurren- tes fingulz de przrogativa certant, & genibus E. M. advolutus alienum opustucato laudum cortice velatum, vel ampullatis auli. cz cloquentiz fumis obumbrátum, fub fpe alicujus remunerati- onis obtuliffet. Sed iflanon funt meigeni/, quippelicet non in- gratus Principibus viris hactenus vixerim, attamen id longo di- dici ufu, fobrié utendum ipforum gratià, auribusoculi-ve abu- tendum nunquam, & apud ipfos, quantumvis molles aditus & temporanoris,femperintempettivam effe importunitatem, eam preterrim qua Mufas mercen rias infami fti; mate nocatas ad (li- - pem adigi. Noli cr:dere metantum huic operi de rahere ur ip- Íum indignum putem quod Regium nomen in frontifpicío ge- ). flet,& fub tam ambitiolz infcriprionis tutelà publicatum vivat : fcd parentem luliicumin alterius gratiam ultro agere; sér piro | quo p NEN quo ad argumenti expolitionem,in fcenam prodüczre, & (ib ali« enis plumis in operis aditu (june & inepte fuperbire piachluma duxi. Vetamen numeris omnibus abíolutus prodeat liber,nó. ye lector confuetudinis amans Epiftolam defideret, vel omiffam queratur pro moremeo; (quo magnates debito quidem honore preíequor, Amicos vero unicé & conflanter colo) Hiftoriz na- rurali € Medicz, alicujus communi literatorum confenfu utri ufque callentis, neceflitudine non vulgari mihi juncti; bonts om- nibus charum, & propriis clarum dotibus nomen p:zfigerevo- — luijqued reverentiz & bonz voluntatis officium;polte: cati tefte: tur,quo fint apud meloco viri do&rinz mulaplicis tincturà im- buti medallicüs. Inprimis vero Ártis omnium nobiliffimz quam exerceo proceres. tate exmultis unum felegi, qui mihi fis ia- Ílar omnium, generofe vir, amiciffime 2444), qui à (apientiffi- mo,& nihil unquam perperàm faciente Monarcha LA coso cenfa decoratus. equeftri, Firtutemtitulis titulos viztutibusornas, ut. de te ipfo nofter cecinit Thorms. Is es qui me poft nendum- Henrici magni quondam Domini mci clementifüimi parricidi- um, (atratam fzculi fui memoriam in fzcula redditurum) à Sere niffimo 7acobo ex Aula Gallica per literas proprias, & viz ducem .ex profeífo in Britanniam accerfitum, & immediaté dienitate Comitis Archiatrorum honoratum,non limis & invidiz vipereo veneno turgentibus oculis afpexifti, fed candidé, & expor- re&tá fronte (qualem virum generofz originis decet) excepiftt peregrinum, contra illud Hlorati) qui penitüs toto. divifos orbe (Britannos, feritatis in. hofpites 1infimulat. Deinceps veróinnu- merofis apud zgros corigreffibus, & Medica praxi, plicidé con- fultantium opiniones aufcultantem,expendentem,& p:o loci mei debito, circaagenda concludentem, fine rixa vel contradicendi innato medicallris cacocthé audivilli, & rationi coafeataneam meam fzpiffimé prebafti fententiam. In Illattriffimo Collegio Londinenfi(cui ut digniffime femper, ficprzfuifti fxpifTimé) o- ptimatüm votis tuóque inprimis calculoin Collegaruri nume- , rum relatum;pro Regio Characterifmo Sparta mese aulicz, pri mum à Przfide noftro locum obtinere libenter paífüs es : Audo quód varijs à me ad excellentiffimos collegas noftros dela:is vel petitionibus yel commendationibus,nunquam te oppotuifti/fed mibi facilesaures & auxiliares manus femper przbuiti : Deni- que laudafti übique abíentem, & famam Momorum calumnijs impenutam, & dente Theonino vulneratam fgpius (quz bono- rum, imo maximorum Principum eft conditio) quantum inte EM. — 4 A3 fuit; Epijlola. fuit,meclàm, ex infito übi animi prenobilis motu ades tutatus es, zuthoritate quà polles apud tuos cujufcunque cónditionis, neque ulterius glifcere hanc paflus es maledicendi porrginem. Quid retribuam tibi Vir Excellentiílime, cui ut vero Philofo- pho:nanis gloriolz nulla eft cupido, & quz magni fplendoris abhominum vulgo laudantur, quxruntur, expetuntur;in pr- fentiarum fordent omnia? Gratus & amoris pleni(Timus erga te animus Jubet, ut in ipfius teflimonium levidenfe hoc 192 ciba offeram, quod lubens voleníque accipe, & fine ut candidá iftà teflerà deflmuatur improbum illud. $«eoemetiR Deus'O. . M.longos, & benefico fyderum afpectu profperos, tibi largitus eltannos, in civi tuorum falutem, quorum fànitati tuende & reftaurandz, per plurima luftra hactenusinsagilafti tam efficaci- ter; ut non querná tantura coroná,verum etiam aureà ftatu (fi tempora noftra huncferrent honorem) te dignum vixiffe did, jure agnituri fint Nepotes. Nunc Dux emeritus, rude donatus Athicca,monftrorum1n hominum perniciem. fzcundá nimium fobole quotidie nafcentiüm domitor, exfuccum corpufculum edaci tempori placidé quotidie cedens adhuc fuflinente anim; qua nullis carceris fui vitiata condirionibus portum videt, imó iam penétangit; abftra&á ab humane vitz erumnofis vexati- onibus mente, tecum habitas, & quod fupereft tibi temporis à divinis meditationibus, omnem in naturam penetrans , atque ab- dita rerum, peramana en mavaicneo viridaria cxpatiaris. Kn tibi ex fecretiffimo magna parentis horto exquifitiffimum fertum 1 qued non modo pafcat eculos,verüm etiam eximium, quo pol les,mentisacumen, in intima ejusadyta deducat, Tu Anatomi- cus infignis Infecta fecari poffe fodes experire ; Magno Stagiritá duce partes animalium rimari non dedignantejinvenies in apüm Corpufculo utrem mellis ex floribus fu&i receptaculum, crura bitumine ceram daturo tenaciter onufta, In &ezí» corneum aculeum,vindicis veneni plenum, ad ferz nutum depromptilem, quo Rex gregis carere dicitur, quippe füpremz poteftati omnia pro voluntate quando libuerit fubverfarz, naturaliter competit, uno debet innaíci Comitas, unde Reges proprio attributo pattes 2 wuies 25v indigitantur. In Culicibus obíervabis canoram tu»; bam,fanguinis ex animalibus fuctricem, imó pcr folidiffmi lis gni compagem, doliorum muftum continentium exhauftricém. Quàm placebit tibi Papilionum in. Helicem continuó ue poft hauftum ex floribus alimentum, tenuiffima probofcís quàm expaníz ipforum alz artifici naturz penicillo piétz aon imitan- | dis "eios ^ d mv mrt dis pigmen:is,quibus pené ceflura ris, Mille ferens 'Parios "wr. —— fo fole colores. Quam Iucundo f pe&taculo, manusartifices càqté & curigfé acutiisimum ícalpellum & ftylutm pertenuem duces tes egentibus oculispatebuntifta. (Zeadérum rore. victitantium fiftala;atque firiduli quem edunt foni. per caniculz xiu viato- rum aurcs importunéobrundeniis organa, fic fabrcfa&a ut con- cavus venter, fub diaphragmate exículptus fit in fornicem, cui fupertepfum ex tenuifsima & ficcifsima membrana. operculum tympani 1nftar,per obliquum finum aerem admittit, qui alarum & aqualiculi motu fuccefsivo & regulari agitatus, per angultum foramenintrans, mox dilatatus, ad Cavca incruflatos parietes appellens, refradàufque fonum format. Scarabeorum maiorum cornua,cervorum aynula, mucronibus acutifsimis vulnerainflie gcre potis, & qui ea movent acvalidifsimeeonflringuntmufculi, 4n Cautbarorum genere Rhinoceros; Bombycum ( qui omniam Erucatü zauvuctv d emiagaizo funt antefignani) in plures anfractus rc- tortum materió ferici tumens marfupium,in quo poft tempus dez ftinatü concoctioni pabuli, ex mori porilsimüm foliis deprompri, gluten fcu gelatina cenax refervarur, donec turgente ventriculo, & eettiente inem fuum affequi natur, vermis falivam paulatim eruat, cuius ad aerem folidefcentis hilum, rem veltiariam Satra- pis procuratura bcftiola, per ftrictifsimas fauces difpenfat,8& nene do capitis ac dimidij corporis tnotu, addit$ anteriorum pedum | carminatione,primo in ftabilimenta glomerisíui, deinde in pro- prium conditorium;ubi fuam fabcat transfigurationem difponit, quemadmodum Arachnc per infima corporis, in filum du&ile excrementa egerit, undecaffes vita fuftentanda neceffarios pau- percula magno cum laboreformat, & pedibus prolixis in ungui. culos peracutos definentibus ne&tit 1n nodos, eperis reparationi fubinde obnoxia. Im LocsfZarum majorum viridium fepes depa- Ícentium thecis fupremis, fquamz duz Cornez przdurz, quarum mutunus attritus,per acris mollioribus alis agitati fubminiftratio- nem, fonum fatis acutum creat, Omnium vero hujus gencris ca- purarmat:um,pofleriora crura dura,ficca,przlonga, quorum ad fir- mum obic&um impulfu, validifsimorum tendinum ope, inftar fagittz ex balifià prodeantis libratum corpus pro fua proportione faris graveyvibratur in lenginquum:ut pulicibus ctiam.eám impe- t falientibusgontingit. Sed quod maiuscft preter forfices, no- vacularum penetrantiacie zmulas,redturm aborein anum ductum; cingentibus pylorum dentatis obicibus, fibi invicem fpinofa qua- fi Jue refpondentibus quibus arva tots voracibus inciforiis de- populata, - BEND Ln c'e a ast Epi]tola. populatayranquam ín piftrino moluntur, & quàm citifsim? excer- nuntur ; nunquam ceílante fame,donec regio cs integras vindici zopantis 1rz obic&as,Di vina iubente Nemefi,vile pecus abfümar; & populoscoclo ridiculé minitantes excidium, in nihilum redi- gat. Afpicics phalangiorum os armantes cufpides, quarum vulnufz cula fubit virus infolens, corporis cehtrum intrans, medullis imis mordi-üsinfixum, cum atrocis fer vita 1n fubie&o quod ipfum fufcepcrit perdurans, certis horis periodicé fzviens, Phantafiam pertirbans, qua obicétis animali concoloribus lenitur, fed furere hon dcfinit,donec mufica provocatis chorcis fudores largos cicar, & paroxyfmum fol vat;poftero diceadem hora recurfurum. Lam- pyridum inteftinum ignem cauda affixum, & Cocuie, noctilucae In- dica funalia, Cimmerias tenebras vincentiafge&tabis: Atqueadco (ficonfpicilia ex Cryftallo e«« ( quantumvis linceis oculis in perícrutandisatomis neceffaria) fumas,miraberis Caraphractorum, palicum obícuré zubestem habitum, cum dorfo fctis rigente, & cruribus hifpidis;& inter duasantennas prominentem tubum car- nificem,amaram puellarum luem, humanz quietiin fomnis prze- Ícrom inimiciffimam, | Pediculerum oculos prominentes. cernes, & cornua, crenatum corporis ambitum, totam fübílantiam dia. phanam, per quam cordis & fap ;uinis ranquam in Euripo indefi- nenter Zu&uantis motum. Patebunt übi petulantium.| pediculorum canciitormium plana corpufcula,cum harpagouibusquibus,cutim hunianam perpetuo inter pilos ore lancinantes, adlzrent tena- cius quam Lepadcs affixz Ícopulis. Imó ipfi. Zcari praeexiguirate 1r divifibiles, ex cuniculis prope aqua lacum quos fodcrunt in cute,acu extracti; & ungui umpofiti Ad rubrum, & pedes quibus gradiuntur,ad folem prodent. Qued fi à partium ztUsanimum ad Isfz&orum generationem & ortum revoces, & varias quas fubcunt ctasínutationesexpendas,ut vermium in mufcas;Eruca- rum (quarum finguiz ipeciesà fingulorum vegetabilium corrup- tionc irakunt originem ) in Chryfalidas, aureis velut bracteis íu- perftratissutilas,& papiliones, quorü ova fztus vermiformes des nuó preducunt,per circulum fuccefsivé agenie,& conítaster motu perpetuo infe recurrente naturà, ingredieris proculdubió amplif- fimum Philofophandi campum,circauni veiíalisfpiritus uia rege ma( vegetabile;animale,mincrale )zqualiter pererrantis, zeplentis; tegentis, atquc in Entiaad fingula pertinentia, pro difpofitione materi varias formas introducentis, potentiam. & a&tivirgtem 3 INec non fpeculationem tuam exercebitcorporuri omniu füb- lunarium inter fefe commercium, qua licet períxpe adverfis NEM m M Nue e Epiftola. | frontibus inter fefe pugnare videantur, In üno tamen convenie unt, & ab invicem aliquid omnia & fingula mutuantur. m6 fivranfmutantur & animalia & plantz,cur idem imetallis denega- cum ?Id quod arte fe prftare pofle permulti naturz genuini mie niftri & legitimi adjutores, non fine ratione gloriantur : Idque folum per impedimentorum remotionem, & congruam acti- vorum & paffivorum coapplicationem;quá factà foli Naturz ne- gotium relinquit Philofophus,qua blando calore externo, citra feftinationew adjuta,internum füfcitat ignem, Elixiris fanitatem & opes procuratur: opificem; ut Afinesexplodam,qui in leonis exuvijs exultantes, tumultuariam & confufam inftruunt erga- &eriorum füpp:llectilem,fubterranea cuncta eruunt ex imis fodi- nis, & Veneris marito exponunt, fomniorum experiendorumi avidi, ! Led ss Simules patrimonia mifcent, Arcano infLantes operi 2: Carbonibus atris, Qui tandem exbaufHt damnis fra&tique labore Inyeniunt atque inventum Nibil ufquerequirunt. Cinifloribus hifce prateritis, fi altius circainfecta lubet philofo- phari, habebis quod te exerceat in Apüim Monarchics, Formica. rum Democraticà z»/ utriufque generis Oeconomica provi- dentia : Illiusin colligendis & reponendis Cera & melle:Hujus —— in cellis replendis, & rodendis feminibus, eà parte quà germi- nant, nelaboreimprobo collecta, & in hyememrecondita an- nona,vi caloris ingeniti 1n fübterraneo ergaftulo (quod durante brumá calet) excitati, productione przcoci tentatà corrumpatur, & obcriá pefle, unà cum graffante fame totiim gregem deleat, Neque ficco pertranfibis pede Archite&onicem in fingendis ex cerafavorum cellulis," Mathematicéad exactum z«o. In vefpc- ti loculis; In formiceti tabulitis vari)s,8: anfractuofis Mxandiis; In cujus compage cubilia, horrea, Xenodochia, cadaverum repo fitoria, pretcr innumeras animalculorum infatigabilium dotes, funé&tiones;operas,vidit, & fatis vel ad mirari, vellaudare non po- tuit is qui in eis contemplandis longos abfumpfit dies, vitam to- tam in fupino hocce & valdé otiofo negotio tranfactam, oper pretiam ratus. T extricem oftendent Scres, Eruc£ omnes, Aranei, mulcis infidias flruentes,& cendentesretia, ad compararidanglef- cam, Czlaturam exercent oris fcalpro ligna pertundentes Coffr. Pietatem ergafenes, defeffos, gros, fobolem docebunrformi- C£, & apesinter caetera infecta : Prolis amorem Heliocantlari Apollini facri qui flercoream piiulam(femni.is ipforum a) um EE o iscactectesieei iiic ndaileaaipiu c e s Epiflola. lum) ab ortu ad occafum, Solis motum fequentes, per 28. dies verlace nunquam dcfinunt, donec defodiendo apta íit,. ad fcetus produétionem, pott menfis lunaris fpatium, quod vermi in vo- lucrem demum abituri forma:ioni, & exclufioni natura aíTigna vit, Hic marera femen prolificum fineforminz opehabere, & per fe generare poffejintercedente putrefactione 1donez materiae 1n commodá matrice (etiam non animali) notato. Sed ( quod Chriftiani hominis meditationes omnes coronat,eumque fubli- mem rapit) perpende ut Bombyx fibi tumulum condit, textili opere intus compactioreimpervium, in quo vermis in fe cori- tra&us videtur emori, & prodigiofà Metamorphofi renafcitur papilio,nobilius animal;quod remigio alarum coelum petit,quum lordidum reptileante fepulturam, terre afhxum, & pabulo foli agglutinatum vixerit. Vide num obícuta de Locuftarum genere, inter arvorum flipulas,ultimá macie confecta victitans beftiola ( quam à precanis geftu Galli Naronenfes Pregadiou appellant ) homincs doceat fupplices ad coctum palmas tendere, & ritum de- corum in offerendis Domino precibus obí:rvare. admonear, Quid de Cantharo majore nafcicorni Indico, qui fine matre na- tus (more czterorumcongenerum) moritur, & ex fua putrila. gine, Phznicisinftar, poltliminió refurgit? Denique quid de Muftis cenfes, quas aquà per plures horas fubmerías, in calido cincre fi fepelias,ad vitam denuo revocabis * Non dubito hercle quin inter ferias iftas cogitationes (quarum obje&um ceteris ho- minum laruis 4peveus xà Zeocews minüs ferium videbitur) mens tua ad fuam exurgat originem, coelo defixis oculis exclames »6-. 'e 6446: ! & cum divino Pfaltecanticum Naturz authori períolz vas. QOwám magnificata funt opera tua. Domine. — Omnia in Japitntia fecifli. 1mpleta eft terra. poffefsine tu&, Sic exit unde mihi gra- tuler, ex eo quod licet annorum tuorum longa feries hactenus e fuerit continuus philofophandi actus, attamen per polydacdali hujus honorarij rarum auctarium, tibi novam non minüs folidz & utilis, quàm jucundz & curiofz meditationis anfam przbue- rm, Patere igitur ut doctiffimi Monffeti fostum,nunc candem in lucem editum, manus amica Bibliothecz tuz inferat, cuj locum parente & nato dignum affignato intertot volumina, quibus in- isis habes Muízj tui forulos. Praterenurmerata bona acceilura inde tibi, & horarum lecturz operis datarum, ampliffi- mum quod reportabis fenus, (fi jocari licet) res tua etiam non ca- 1ebitemolumento,ne proprium compendium hicneglectum vi- deaur: In iftis paginis invenies qua: peftcm dlicizcum tuarum — fugent, EI Eu ccs MEME NM Aon C co MEME I fugent, Mufis, earumque alumnis inimiciffimas feras; tineas di co librivoras, quz ventrevoraci & ferreis dentibus(corporis licet fint admodum pufilli) fzculorum integrorum lucubrationes eros fas abliguriunt. Malas beftias peffima omnia naturz irata dele: teria malé perduint ! quarum propagationem pracavere, & infa- mem progeniem necare, (interim dum fpeciem funditis abolere fatagent eruditilibrorum fcriptores, velcollectores feduli cona- buntur,) Liber hic (quem amoris mei «cr» tibi mitto) pros prio capite docebit. At fas eft; Vrceüs coepitinflitui, cur exit aim» phora currente rotá ? Abripiunt mebenevolentiz ardor, & fub- Jecti fecunditas: de tabulá removenda manus;né abfurdé abeatin | immeníum epiftola, qux Jam incauté excrevit in volumen. Me ti- biaddi&tum credito,& quàm bene ribi velim & cupiam 1ftx linez intui gratiam exaratz loquantur Quod reliquum dierum ad de- currendum vitz tuz ftadium;antequam coclefte 46e accipias, fta« tuittibi Deus, cam animi & corporis indolentià ut abfolvas op. to, & utcum Zrifietele teftamentum Ícribente loquar,híc diutiüs tibi &iéviv : UTE euin focliciter ut appellas, & beatorum pore tum decretotibi momento gloriofe fubeas ex animo precor. Vale. Ex meo Mufeo ldibus Mag, anno reparata falutis bumana, 1654. Index fingulorum Capitiia in hoc volumine comprehenforum: Lis, r. Capvt ar E Apitg nomine, de[criptione e$ dif- ferentsse. "Pag.te Cap. 2. De politicis ethigis € econement pnm virtntibws, 5 Cap. 3. De creatione , generatione, C pro- pagatione e/fpum, I2 Cap. 4. De apum wn. 21 Cap. 5. De mellia nomine, differentia, C n[n. 24 "Cap. 6. Decerapropolijpiffecera,erychace, earumque natwra e n[n. 33 Cap. 7. De Fucis t$: Fnribus 37 Cap. 8. DeVefpis. ; 4I Cap. 9, De Crabrone c» Tentbredine. 49 Cap. Io. BecAMufcis. 54 Cap. 11. De AMdw/carim differents. 58 Cap. 12. Demu[carum w[n. 79 Cap. 13. Deculicibus. 80 Cap. 14. De Papilionibus. $89 Cap. i5. De (seindela, 108 Cap. 16, De Locnftis. i16 Cap. 17; De ("icadss e Gryllis. 127 Cap. 18. De Blattis. 137 Cap. 19. De'Znprefti e Cantbaride. Y41 Csp. 20. De Cantbaride. 144. Cap. a1.: De Scarabeis. 147 Cap, a3. De Scarabeis minoribus — 161 Cap. 23. De Prefcarabeo. € $carabeo "Aqnatico. 163 Cap. 24. «De Gryllotalpa. 164 Cap. 25. De Pyrigeno., 164. Cap. 26. De Tipula. 169 Cap.27. T«F erficula, five Aurscnlaria. 171 Cap. 39. D e Scorpio Formica, Pediculn Cap. 29. De Cimice Sylvefiri lato. 174. Lr B. 2e GAP. Ile D* Ernci earumque differentts e 10- minatim de Seribus cj: Bembycibns. 179 Cap.2. "De reliquis glabris Erucis, 181 Cap.3.De Erncss birfutis atque pilofre.38$ Cap.4. De ertz, generatione alimento ,c5 CMetamorpboft £rmcarum. 19I Cap.5. De qualitate e$: u[u. £rucarumea- rumque Antipbarmacis. 192 Cap.6. De $phondile, 194 Cap.7. De $taphylino., 197 Gap. 8. "De Seolopendris &- Inlir, — 198 Cap.9.De fellis. 202 Cap.10«De Scorpgs terreflribus, — 204. Cap.t1. De j4rancorum nomine differen- Hif 3ues j Tm 217 Cap.12. De Arantis nexijr ffoe Phalangsy c. ibid. Cap. 13. De Zraneo cicnre five demeflico. 226 €ap.14. De certis quibu[dam Mdrancorum . fpeciehbus ab autboribus obfervatis,- 232. Cap.1 5« De generatione, Coitm, C ufn .A- raneorum, 235 Cap. 16, Fermicarum Encominm, inquo differentia, Natura, ingenium,carumque suns de[cribitur., . 2358 Cap.17. D* Cicindela, c Meloe fama, atque Ant breno, 6 Afzlloarvenje, 246 Cap.18.De Vermibus mineralibus beXapo- PE 247 Cap.19.De Vermibus vegetabilium bexa- podis,Cj- primum de Arboreis, 248 Cap.20.De Vermibus Frutluum, legussi- num frumentorum,Vitis,Herbarum.2 $3 Cap.21. De &sfa Vermium. Mineralism Vegetabilinmque , ac eorum perdendorum rátione, 256 Cap.22. De animalium vermibus bexapo- dis, primiim de pediculis bominnm.25 9 Cap.33- De Pedicnlis Brutorum cà Plan- tarum, 265 Cap.24.-De Syronibns, Acarss, Tineifque animalium. 266 Cap.2 5 De Cisice, 269 Cap.26.De Ricino,c& Reduvio, 271 Cap.27. De 7 snea veflivera, 273 Cap.28.De Pulice, 275 Cap.29. De e"fpodis frve Depedibus Ifz- Gis: Acprimum de Terre. Inteflinis.278 Cap.30.De Animalinm Lumbrieis. 282 Cap.31. De Lumébricorsm Inteflinorsm defcriptione. 296 Cap.32. De Lumbricorum Inteflinermpz ortu, 2 98 Cip.5 5. De Signis C curatione Lnmbrico- ram cx Gabucino, 300 Cap.34.De Lumbricis extra Inteffina na[- centibus cy prafertimde Eulis. 31 Cap.3s«De Lendibus. 3 E. Cap.36. De Aarelijs c? Teredine Depede, ibid. Cap.37, De Aquatics Infztlis depedibus, & primum de $quilla, 319 . Cap.38.De Loen[la, Scorpio, ZNLotonecio, (cada, Antbreno, Forficula, Lacerta, Corculo,c» Pediculo aqmaticss. 310 Cap. 39. De "Pulice five A[eHlo c Scolopen- dra marinis. 322 Cap. 40. De Ipfetlis aquaticis Depedibus, dc prizaum de Oripe: 323 Cap.41.De Hirudine. Jw Cap.42.De Lumbricis dquaticbi — $24 FINIS, - NS D AS 7f, SN RÀ Y ; a ed CARS : P IT m NS eA. EAT 2 A7. De Argument hujus füfceptione ; | arque ejufdem dignitate & —— — A ufu, Prafatio. s9go-j Níc&orum hiftoriam fummis Philofophis dianam effe maeuus a (ST "Ariffotelis, Plinij , noffrig, Wottoni in ipfis defcribends la- 7 fatis offendit. Ab corum etate inchoatum. abipfis opus abfol- X vere,Conradus Gefnerus,non fiefruttu aliqua elaboravit;fzA ] per vite angu[Has primo defceit [ladio , ueque concinnare ill fthedas lberumfui. — Im quas dum beate memorie Penzius sueliore quodam fato. incideret , iufimità per quindecim annos omnium ayt borsm lectione , Cy fummá uickelberei] , Clufi],Camerari ,Tho- m Kurveti Equitis fratri(que ejus decfiffimi Edmundi, Io. Iacobi , Rogerij Brounij , Briti, fed Brueri noftri inprimis, c» Petri'Turneri nognullá benignita. ze, bifloriam. locupletauit. — Dolendum tllud , immaturá cum quoque morte abreptum s priu(quàm coneeflam undique materiem dsfpofmiffet , c pro bujus eperis dignitate eonforma(fet.. Hinc enim faéfum , ut litere ipfius lisuris plena € dubys charaiteribus confu[a , plan? interiffent 5 mifi ego illas ( ferm expofi- - tities ) fcareaalfemm , c permagná pecume [umma $vrsamárrsova; 0mines redemi(- fem. cMaluz enim de noftris fortunis , quàm de illius eflimatione aliquid de- trabi, qui ipfus 12 Infciforum [criptura tautum operis, in. (eulpturá tot [uzmptus collacarat. Hujus igitur Cr Ge[neri , Wottanique fragmentis ordine d'fpofitis, addita erationts luce ( quà Pennium carnit,) hiftoriam texui, cv pro zmess viri- bus, (qua fcio quàm funt exigua ) tandem ab[olui: Deterrebat meinprimis ape- yi difficultas 5 quoniam Infeéía-vidi ardua effe éexplicationms , tuza ab materia apfius infolentiam , tum majorum bac in parte fublimem quandam vel potiiis ve- fupinam ofcitantiam : veffiterust. enim prima ipfo aditu, d eorum naturam & "nasído , vtl de limine tagtüm ( quod dicitur ) falutdrunt. Timebam quoque (72 quod forte accidit, ) Ne tam exquifita narrationi orationis dignitas dee[fet s pra fertim quim barentem bic Penmium [(epius ceruerem , atque verborum arti- fícts varius adirem. Teuuit meitem aliquandiu caufarum. Infiéforum examina. Ho squibus incognitis , nec feribi recto pofit hiftoria, nec vità concipi. Objur- galbant me item amici ( idque acriter ) Quod aliena architettura opus fuper in- ducerem eruflaceum ; tanquam qui in quovis amufHaceo laureolan quarerem, cy ^vidius quàm par e[fet , eloriam fitirem.. Addebant deniques, uum cuique ope- zi reif? inflituto finis aliquis. dignus , honeflus , c utilis proponi debeat - fols buic apimalium igperfccdorum neutrum iueffe s fed temporis , tepen[arum , la- borifque ingens factum difpendium. His vemaris veluti ad anchors allizati , cure fe paulifper defItimus 5 y calamo nunc arrepto , nunc aljedfo , varie lufgmus s deuez bos animi flutius certa. rationes fédarent , cx. ad velificationem uiciffi quefi accenderent D ifficultati operis tentandaru rerum. arduarum gloriam oppo- fon zrecordatus qua. aut A205 intxpuanabilis roja videbatur eam décenaals ENSE uui 0-0 277 o eot dentamim Prafatio. ——— teptamint e(fe devicfam. 5 tili dignitatem quod attinet , non quàm belle , fid uam benc Izfetiorum naturam proderem , fani j udicij bomines ex pen[uros pe aafum habui: nam utcánquc vana plurimorumingenia affcit aiam eloquentiam difcupiunt , fobrij tamen verum e [Hmatores plan repuunt. Cau[arum ignoran - tiam dilui 1 heophrafti refponfa : qui licit earum an plantis nimiá inquifitrone ficcubuit , bifloriam mibiloguinus tam utilem non fubticuit.. ufficiat , Nos cau- fas humano captu e cubito effc permenfos : mam ut certam earum. cognitionem polliceri ( qua [ola tn Deo ponitur ) ambitiofi ef homints sita nullam tencre , vc- rà bruti.. Quartum mibi pnto exemit Galeni exemplum, Qui licet Hippo- erati pauca prater lumen oratiomis adderet , c contextam 4b ipfo medicinam fo- lum diduceret : tamenin Medicorum fecunda claffe fic ponitur,ut prima dizmff femus à plurimis cenfcatur.. Id quodezo ( libet epim vert qegumnooyan ) tün fü- lüm prafiiti im boc libro , fed etiamintegras biffarias , cy centum fupra quin- quaginta rcones inferui Ge[nero, Penióque. iucognitasymethodi oratiomfque fum correxi 5 e plus "ille a2vrxopals;dxwgohony lae dxanggA cry las expunxi. Confului quippe nav (cantis bujus eculi malacie , non folàm crambei bis cocfam , fed Am- brofiam bis appofitam fajlidicntis. Ceterum utcánque levis bic meus labor i- detur , ( nullus enim nequit. cen feris) qui pericmlum fecerit in re fimili , isredit noflros fudores viderit , ci ne caducas veterefrue edes nva materiá reparet , ul- trà cavtrit : praf iti ffe enim dc integro novam hifloriam firi, quam huic Ea con ufo tam lacera opem taliffe. G loriolam quod fpeéfat s Tam eco cam lom. qi à meremotam enpio , quàm bius hifloria lucem vobis admota. F ateor equi- dem áoimonpiey tme ctr bumana omni natura e(fe contrariam , ita tamen , ut »auyt- va in vitéjs maximis babeam, Qr. ineptam vebus in pu[illis oflentationem aquà abjiciam. «L4 liter nos Socrates , Plato, Hippocrates erudierunt y qui cy fuis. teyoporibus multa fiipferuat, C à alorie ambitione long? aberagt. Nefcio an ills quidem inter eisnpevte habendi fint , qui nibil de fuoin publicum proferentes, opinionem imprimunt illiteratis recondita cujufdam eruditionis : quafi utres ( fi Djs placet) referrent cà ufque repletos , ut vel leute admodim , «cl omnino quidem non flillent. De Infecforum digmtate ( nefruflraà Deoficri , vclà mo- bis de[cribi videantur ) illud attexag : Nihiltotà bác rer um upniocr[itate (pra- ter bominem ) effc divinius. Namut in [peciem abjecta fordidaque funt maxi- ent : tamen fi propinis introfpiciantur multo fectus apparebunt qum dc [umma cu- tc promiferant.. Sapeveuit in mentem ( 12quit Gall;ffardus ) Italorum noffro- yum , quives aut magnitudine inftanes , aut in[olentià mowas fer? vehementer admirantur : contra peffim obuia atque exigua contemnunt , quanquam. fi rem pexitüs difpiciant, im. proclivi erit animadvertere , Multi fefe potentius exe-. vere in rebus humilibus vim potentiam, druinam multóque 4s plus inc[fe mira- culi quam qua mundue ore diduéto fufpuit cy admiratur. Si quis alinndeimma- zem onocratalum, E lepbantem, Crocodilum adducat, nemo non ocyds cà imvolat, qui rem videat nvvam cy inufitatam: atque ut infpiciendi copia fatta fit magni- tudinem duntaxat colorem, cb qua fub fenfm cadunt miratur. Syrones autem, Bibiones , Formiculas, Pulicéfque nemo fufpicit : quod nulli fit somobia , mi- réque tenuia s quafi ver lufus lafcivientis ebriag, Natura effent atque ea dun- gaxat in immanibus 1llis c borrendis belluis fübrià eciffet. Neque Italis pecu- liare boc vitium, fed c Anclis cundtá que bumano generi commune : qui ut tur^ zzc€ros illos bardos , Lybicum Leonem y4mmanem Cetum , naficormem belluam, Vr(umá, cy Taurum (bedient , longum quandoque. iter Londigum fufzipiunt, 4c in Caveá foros teatrali pecunia fibi comparant. Tamen ubi Naturamagis, quàm in minimis totaeft ?' Equidem in magnis corporibus , ficilis offtcima [c- quaci materia fuit sat in bistam parvis ,tam defpicatis ,tammullis , qua ratio? quat vis ? quàm indieibilis (ut eum Plinio loquar ) perfcttio? Prudentiam da gr » : gofelas?, t M————————''OÓÀaÓ€—€——————Á———————————— !——————————[ "Prefatio. poflulas ? cecam tibi formicam. IuHtiam defideras ? «pem intuearis, Tempe: rantiam laudas ? utramque con[ulas.. Fortitudinem pradicas ? videas Cicada- FUm Ccites . Imóculicem (dicfu minm Infeciuium ) coptemplerzs, exigham Qr fifiuio fam promucidem eb per den [am leonum cutem ad;gentem, quo t enfe vel pilo vix aut ne ux quidem perenius., Homini ad perforanda robora ferro eft epus, qua T. credo (fono tefte ) dentibus CX Caat, Qr ceu Polycleti cuj "fadam filo figillasofculpit.. $1 verb illorum aliquot in edificando, pugmando, ladendo, ope- rando, perium narrare vellem y forte minimis in rebus curtofior (de quibus non curat lex ) c majorum negligentior uderi poféisu. Nunc adufuma ueno, multi- plicem illum quidem, c (qua Deum, quà Naturamy,qua Hon em videas ) per- magnum. Nam fi gentes ex creaturis, juxta D.Pauli fententidm, Deum cogno[- cant ; (ano ejus omnipotentiom, majeffatem, prowvideniiams hiné quafiv ccifare Pharocertius profpicsant. Sunt enim eorum quadam ádeb minuta, ut (ceu Calls eratis illa linea) cerninifi certis oeulis Cy ampliffimá Solis luce baud pofizat 5 qualem me mufcam vidiffe memini Bibiene longe gracilorem.. Symphoniflam cupis ? Cicadam audi : que perpetuis veplcta cantibus fige cibo vivit, c melodia quadam [uavi(fima Philomclam provocat. Tubicinem audires? Alveari aurcm 4ccommdes audi Bombylium s aufcultes paulifher Culici, cujus roffcllo trucu. legtam illam é clangorofam quafi vuba vocem, Summus ille: D adalus inzencra- vit, Pediculum contemnis? 3 amen quim MagijHi A egypti majorum ABIAlUME figuras Pharaoni obtruderent, in fola hujus tam vilis creatura fabrica, herbam cAtofi dederunt. Reéfe igitur Galenus 1 7. deuf-partium, poft pilorum mirificam gencrationem dy ufum cxplicatumy,m bac verba prorupit : Si (inquit) intam fordidis & nullis partibustam fit divina virtus, quantam ejufdem putandumi eft effe excellentiam, que in corde & ccrebro dominatur? Sané fi quis nulle fe&z addictus, íed liberà fententià rerum confiderationem inierit ; confpicatus in viliffimis particulis tantam entem habitare : confpica- tus item cujufvis vel minimi animalis conftructionem : is mentis, qus homi ni ineft, excellentiam intelliget, atque ex medicis principijs Theologiam hauriet,quz multo eft major atque pra ftantior totá Mediciná. Arbitror nul- lamgentem neque focietatem,apud quos ulla Deorum eft religio, quidquam habere Sacris Eleufinijs, aut Samothracijs fimile : eatamen Menteni rerum omnium(quam profitentur)obfcure docent,quz in omnium aninialium archi- tedturá fatis illucet., Neque enim exiftimes in folo homine tantami effe opificis artem, quantam fermo fuperior explicuit; fed quodcurique aliud animal diffecare velis, parem in co artem ac fapientiam reperies. Imó qux fecare omnino nequis, tanto fnajorem tibi admirationem excitabunt, quanto ipfa fuerint minora. Nam fi cuidam fculptori nuperrime fumma laus, & meritó, obortaeft quodin exiguo annulo Phaetonta quadrigis invecum iaformaret, utora,frena, dentes, pedes fedecim, partefque omnes mira- biliter articulatas veré exprimeret : Sane cum totum illud opus nihil pulicis crure przítantius haberet,major adhuc pulicis conditori ars virtufque ineffe apparear,qui ipfam nonfolüm formavit, fed & nullo labore ; formatamque einceps nutriat & adaugeat. Quare definamus fHupezide magnitudinis Coloffos amplius mirari, cy cum-vera fapientia Autiftité à cedro ad mufcum, id eft, 45 alti [simis arboribus ad abjeétam herbulum, «el herbarum potius àciisuz "ueniaz mu. Qui [i herbe mmima hifloriam Rese mon indignam arbitratus fu, [ane quanto Animaliaplantis pre[Hantiora, tantü wagis boc 0pus regium patrocinium, & philofopbicam contemplationem meretur .. Heraclides quim amicos in tnguri- olum vocaffet, loci angu[Hia, vel adium [ovdibus deterrviti, ante fores ff eli ffe per- bibentur : Quibus ille ; Ingredimini, 77445 8e4« 72, xài Beni. Scilicet in[pauans Deum effe maximum inamnimis dy rebus quibu[cunque al] cétis Mentem ineffe. 42 £i —* OD ARMATURAE C MADE) Profatto. Et fan? fi 1ofettorum fabrica divino tanto artifice digna fuerit, quid borimncula. yum inqeni]s corum contemplatio fuerit indigna? Inter milites Paleflimos Gol;am Dem (gigantem bominis) erexit : fed cum pafforeuli unius fundMlà.pro[ffratum venitit. Inter nautas Hifpanorum, proceritate corporis quot prevalent ? ceduzt zamen omnes pufillo Anglorum Drazuo, cy tridentem ipft Neptunus quadammo- do [ubmittit. Magna eff quercus , c in robur immen[um erefcits fed Deus ip fe exanimat pumilis hedera complexu, ne quando per virtutem cj «ires fupers biret. Valeant igitur tumidi magnorum animalium. efhmatores, quorum caout à in mole Deum agnofco,itain Pardulorum hiftoria magis video, Plus enim bic prudentia, fagacitatis, artisingemj, cy cujufdam non ob(cura divinitatis. Na- 1uram, ordipariam D ej manum laudare velis ? V nde magis quàm ab Infifis pc- tas exordium ? ubitot enim fenfus colloavit im Culice ? ubi vifum in co p'4- tendit, (iuquit Plinius :) ubi odoratum. inferuit ? quà fubtilitate pennas 4a2ncxuit ? quantá arte pralongavit pedum erufcula, difpofuit jejumam «ventris cavcam, c avidam (fanguinis bumanm fitim có accendit *. atque ut. vo[lell? ceras nequit exilitas, ita ip(um reciprocá geminavit arte, ut. fodiendo acuminatum gquriter , forbendóque fiftulofum. effet. Mitto Infeéforum admirabilem illam aropvrotsnlar, "yen [latem.facunditatems qua Qavcos Natura divitias majoribus T heatris laudant, cy ubertatem quandam ejus inexbauflam nobis commendant. Homines [i videas illorum uti corporum vitia fere omnia(ut fufins im bifforia pa- tebit) auferunt, itaadfarunt menti varia virtutum exempla, quibus improbas alioquin animas in[iruamt atque erudiantz. Quare Salomon, vera fapientze iater anortales facile princeps, ad Formica myrmectum inertes velegat, ad Cicada co- bortes tumultuofos dimandat ad domeftici aranei contemplationem mortales igci-- tat ut ex Ipfcitorum (thbola virtutem hauriamus, (y ad Dei potentiam oculos, qisniuem ab co aliepatos, [epitis vertamus, Azedum, inquit Tertullianus, confidis tuis viribus, mi bomo, 4 Dco diffidis ? «4tqui attegdas tantam vel minimis zpfitus creaturis vim ine[[e, quantam mec tu ipfe perferre, nec proferre unquam va- ]ueris. Imitare, fi potes, fubtilitatem aranet, [u[Hme phalanes morfugs,pediculo- vum veluti iluvoiem-vitato,culicem gqutturi inberentem eximito, ad cimicis pu- eif que iracundioris mor [um dormito, ab erucis arbores ille fas férvato s Curculio- zemyTeredinem;1 bripas atque Ipas arceto. Quareut in boc [pecfatiore In[céTorum artificio, numen (uum majus oftendit Deus, ita mifcricordia ejus infigms eb illu- cet, quod nullus fere na[catur. animi corporifue morbus, quim medicinap: peta- mus cx bec penu, (vw utriufd, valetudinem | fanemus. — Nutriendis, | fagi- zands., curandifa, nonnullis | als animalibus, fi conferre illa bomines negá- vent s Neptuni acryug, cives proloquercutur ipfaque berbis ve[centia brutaclare dicereat. Quare WECUAIQUE zy To duokpUemoy 3) weevüy mated moie aesti &yd'ho nuo? 2e oi av, atque boc propterea opus curitfitatis, Offentationis, Inutilitatis per indoctornma zgnaviam vel analevolorum proterviam alligetur, Attamen bic tenui rerum [ub imazine multum Natura fatín, ubefl, ci arandis origo. 305 Hortor igitur fummos illos viros , de Infetforum biflorit, tam rerum, quàm ica- zum communtcationeoptime meritos (quos im exordio mominavi) ut qu buma- zitate, Pennio mibique bacenus. adfuerint , cádem in augendo boc. opere quotidie pergant : fic enim vere eflimabuntur , quod audiunt , V. iy maf. Dei, e Natu- 74 gloriam ampliffimt cfferent. Cui fi eeotantum,quantum certa mortalium uti- litat; ed videar boc dits de Zoilo manum baud. verterigs : neg, enim o0 plaeercommbusunquam (nduisey mibilominus verum omnium creatori gratitum , dinis aliquam partem offerre femper comtendi. r ET GEB" i , -— Authore ex quibus hoc Opus eron Kimkbi, Abinaoar. d iluartus, Mdassus Lonicermis | e/Egefippnae e"laans. e/£lius "Dionyfruss e"Eneas Silusus, eAEfopus, "Netins, ^ eZEgenitas ed ricAuMs; "Agatbarfrge gare 'gAtor. Agricola, ebertss mAgnÁuts "A bertus (rampenfet. Alexaudridet. 4 xard Aphrody[fens. Benedictus, Mlexinss à Loy [5a A lvearet, maris Luftauuss "dEmbrofrns Theolegnss adzomianus CMarcelmss e^ fuacreon; "Maudreas "Bellnnen[ifà "dudreas Libavigs. " ntenor, . | Altomarys. LAE ntonius pde Pigs, "Mpion. "Apolledorus; "dpollonius. Apollo Mufauss "A porpafar « e^o riu, eA phtbonins, "M pnleius. "dA5auila, "ratus, "raioliu.: "Aretans, Jarchigeness ordenzus. "rdoinus. "rgenteriuss orifiophaness "Mriftlophanes Stholioftes; "rsftoteles, "irnobins. "rmeldus de illa noun, concinnatum eft. | Mrriann$. adrtesidorus. elepiades., Athbenenss. A venzoar, Averrbosss -diceppa, eM vieunus, danguflinus 7 beolog gn. A:Inreliangs, Zaltbafar Conradinus, Barbofz, Baribolossgens "Anglus s Bayrus, Bafilins Theologus. -— B auchinss, Bellonigs, Benivesnigs., Berpatalias, Beroldzs, Berofgs, Beza, Blonduss cBoetbisgss Braffavola; B rmnfelftss Budens, Cadomuftuss (*cihins. (elis que Curie, Rhodius. Calepinns. Callimachus. €alwinms, — (C amerarj. (pero. Cardanus v Cato. Celens, (cero Chalcagnintis- Chriftopherus Probus; €bryfoftomms Thealegnss Claudianus, Clemens Alcx. Cleopatra, Clitarchsit« Clodius, Cl»fins. Colusnellas Comeftor, » . (er. tee. pr ibn A —Á a Cornaríüs, Corfalimta Crantzitis. (Y efcentius, Crertigs. Defiderins Erafmus. "Didymans. Diodorgus Siculus, Dion Caf He eder. Dionyfi 4543 Ailefisiss - Vicen[iss *Diophamss., SDi»fcoradesa *Depbifus, Dodonaus, Engelits, érafmus Stella; Erafi( ratus, Erotz. Enonymus, Esftatbius. Enftatbi) $choliaftess, L3 vbynitse €ntropius. F LLLI Fallopinss Fernelinsg Fefins. Fiorovagtuis) -. Flamminins. Florentinms. Fortins. Francifcts Innitise Freigins. Fumancellusi. Fulgofms. Fosnchiwr Gabnucinuts Galenps, Gelifardu, — C422, Gelltzus; Germa, Gentáld. Gefner&á. Gilbertus Anglgsi Giraldas. Gordeniuss gorrenus, Grapeldgus; fjrevinus. GnAINCTIMHfS gasllerimtss — Guilelmus | e/utborum (Catalogus. — Gwillemius, LudovicusVives, Origener. Guilielmys Placentinus, Lulius. Qr»: Apollo; Hadrianus InBinte Luminare, Otho Frifingenfst, Halyabbas, Lycopbren, Qvidin; af, Halicarnaffeus Dion. Lyeofbenez Qvicd»;, Heraclides Pontici. CMacer, Palladium Heresbachisa. Macrobint, Pamphilus, Herodes Hippiater, Majelus, Paracelfu, Heroaotut, AMalleolns venefice Par menio, Herecles. AManardns, Pan[anias, Hermol, Barbarut, CMantuanut. Paxannm Hefichius. Empiricsr, Pelagonin, Hefiedus, Marsus Firg lius. Ferotni. Hieronymiu T beolog, Sspontinus. "M ponenfis. Hisereszsias Martim. Marianus Barolitanus. Petrn; ewickelbergiut, Higynu. AMarinens Siculus, de Albano, Hdegardes. Martialis. Petronius, Hippocrates, Maa. Pencerp, Holtrius. AMafferins. P havorinu:, Hollers Scholiaffes, AMattbias CMicboides, Philete;, Homerus, AMatthiolus, Pbiliffiu;. Horatia, CMaurinus, Philo, lacobus Parmen[ite Maximilianus Trani. Pbhilofiratu;, Leo IMegbafhbenes: P hegeton, "Damefcenus. Meges. Psersus, Joannes c, p nent; Menecrateg, Pindarus. De Chus, Mercurialis. "Platerss, Ioanzitisae Mercurius Trifmseoiflug, — Plato. Iowint, Merula, Plantus, Jlfaacwus Belgas Mefie. P lins, JHfiodorsa. Mixaldus, Piutarchut, Jlfogonms, Modius, Politiangs, Cefar, UMoninigf. Pellis. Iuli Obfequens, CMofes. Pollux, poisc Capitolinits JMontagnana, Polyóina, Pollux, M:ontang s, Penfztms, Juba. AMeontss s, Toerpbyrin;, Javenalg, 2Mnndeila, Poffidoniu, , K:mbi, AMunfterus. "Praxagoras. Xsramiaete eH ufa. Procie: Diadocbut, Laertius. AMyrepfms ; Propertís,, Landinu. Natali de Comntibnz, Pytbagerar, Lanfrancute, Nanclerus. Zython, Lee Afer. Nesme fins, DQintiliann;, Leo $savius. I eccles, D winquerantre Leonellus Faventsnus. Ascander, Reglerss. Leonardus de "Predapalia, — [Nicandri Scholiaffer, ^ Rbafrs, Lerins, Florentinus. Rbening, Levinus, Nisl Prapin Rbodsginni, Lennerus. Venetus. FH d Lillius, Aigidinn Robertus Stepbanus; —Lisacer; Niphsr. Rwellin:, Lirens, ANonins Marcellut, R»ffus &phef. Livius. ZN onn, Rulandns. Lonicerns, (0 SN menins. Kyffws. Lopiss. Olaus magyss, Sabinu t, Lecanns, Onefycritun, d alosno, Lucianus, Opiansi:. Samomcmt; Lusretiuss Oribafont, Same: Qnickelbergius, Srabger Scaliger, Seoppa., Sersboniss Largitte Sebafianni Bie: Senesa, Serenus, Sergi. Serapie. Silvins, Simon Setbi. diesdanus, Soleriss,, Solinus. Solios, Sophocles. Sor&ndt., Sorzating, Soffratgr, Stancarnte S?elfa, Szesr., Strabo, Stumfins, Suetonigt. Sylvaticur, Symphorsangs, Z ardinus, Z arentinsr. Tertullianns. | Textor, J beocritsr, T heomneff ns. 4 beophraftus, 7 beopompss, q'bevetgs. Zbomas a Vsegas Theucydides, Thylefisns Conffant, Timaeus Siculns, 7 oxites, Jralliauns. Tremehius. Zreiula. A'urnebus, Turniferus. J zetzet, Fadianus; Vallerioía, Varignaria, Qarinsy, Varro, Fegetint, Velerandne, Uefbucins, Vigo, Vsncentins, . Virgilins, Vitabs, Qirraviur, Vrfpsrgenfis, Vlyffes Aldrovandus, Weckerss, Wllichiss, Wolphigs, Xylander, Xenophen, Zenocrates, Zeroaftes, a Hingerus. X. TM c ZSSENN E S Ul INSECTORVM SIVE, " | MINIMORVM ANIMALIVM vou Hw qWey yos Casvr E De Apum nomine,de[criptione cb differentij te x» NterInfe&ta omnia principatus A pibus, & jure pre- cipua admiratio debetur, folis ex eo genere in ho- minum alimentum conditis 5 reliquis vero ad medi- ]| cinam tantum, vel oculorum voluptatem,aurium ob- lectationem, corporífve apparatum ornatum; pro- creatis qu: omnia hz item abunde przftant. ( HebreiDeborah. 1 Arabesjalbara Nahalea Zabar; ;| Illyrici, Weziela. — Itali, ape; api, vna fticha, mofcatella, ape a fcoppa; pu i a«J Hifpaniabeja. . Estne Galli moules amiel, | Germaniein ynmebynle. .| Angli; Beejbees;been. | Flandri,bie. Nomen. Poloni,pztzota. Hibernijcambj. Apesapud Grzcos multa fortiuntur nomina, fecundum gentium, regionum & locorum diverfitatem : varis fiquidem gentes varia no- nima Apibus attribuerunt. Sed nomen maximé vulgare eft. ése (uevia item Hefiodo) aagd.T0 uiinote &QIU dpety s 422 Th uoc; vel potius maed. To eo, cujus opifex eft apis.upuz1u item dicuntur, «ez, quia magis meditabundum,induftrium, laborífque patiens Infe&ulum,tufquam comparet. zia Hefiodoeft u2assa a pis:(maluit enim Gefnerus Tueu pro zi. legeres quandoquidem & z«&416- cognominatur) veluti €tiamaspim. Sed hanc Suidas, Ariftoteles &calij;potius crabonem B r faciurit 2 Anfetlorum froe —— faciunt aut vefpam. Quamvis Gaza interpretado yaria, & magna poetarum pars apem quoque à pellant. Stephanus autidssapes dici memorat, unde siéx4», apes aluearibus condo. Apis quedam eayco- dicitur Hefychio ; alijs item «48s à fingendo. Vocanturitema flo- rum depopulationz zyiive: t a. colore £aóai, a natali folo & femine &cwc & quod refpectu vefparum obtufiores habent aculeos, «uai; a fono ftridoreque alarum 1n a&re. vibrantium £ouécvion opina; licet nondefint, qui latine apud Ifocratem C»/;ces intcrpretantur, ubi fcribit quofdam £«zcvse encomium fcripfiffe. Sed bombus proprie ; Td, usurcuri OG" d2y) item inter alias multas fignificationes Hefychio edis Aer ac loowi dxcvcps, quem alij fucum, Ifodorus regem appellat five caftrorumImperatorem. Sedis proprio nomine soi» dicitur. Re- Ípectuloci communis, sí» habent epithetum, refpectu regionis Adp&ur; Vti ctiam Dardanus merops. — Officia item & munera diver- fas apibus nomenelaturas dederunt ; ut quidam /j«« ab imperan- do, alij xejres a fuavi cantu, alij ab operis «:257,, 11j demque «aae five Figuli inter favos fabricantes,; vcl alio officio emplaítrico fun- gentes, quoàpestutz aflatibus aut pluvijs vitam agant. Latinivno nomine apzs c apes ifta Infecta appellant. Varro autem quandoque aves, fed improprie eas vocavit: Volucres enim funt, Aves non funt. Apesdici quidam putant, quiaexamina pedibus mutuo fibi hzrent, ac firmiterfefe quafiin botro tenent. — Quinetiam illud nomen com- pofitum exiftimant plerique ab a & pes, quod fine pedibus nafci vi- deantur,dicente Virgilio, Truzcapedum primo : in quorum numero cft Servius. Et revera Nympha, (five recens fxtus ) 4445» Grzcis dictus,)pedibuscaret ; exquà induratá, tempore à natura conftitu- to, rupto cortice, apis egreditur. Sed cum non fervet analogiam Bipes cdis,T: E eee suy magis fimplex judicandum eft no- men ; unde diminutivum, 4pzculz. por Apis eft animal infectum, volatile, quadripenne, fepes, exangue, virto. mellis artificio folum pollens. Nam qui Hortum fanitatis fcripfit, haud parum infané deliravit, dum apes quadrupedes audacter ftatue- ret 5 quatuorenim (fcilicet) dedit illis natura pedes, ut rectius incc- derent,nec plures, ne volatumimpedirent. Sed mittamus tam inep- |... tumauthorem,& utiliffimum hoc prudentiffimumq; infe&ulum fufi- Apu dcfirip- S defcribamus. — Oculi earum fubcornei intus conditi funt. Vti Lo TN etiam aculeus : neq; lingua deftituuntur, neq; dentibus; pennz, fivc ale quatuor, ficce (ut cunáis voladlibus infectis) pellucida, fcapu- lisannexa,quarum poftrema& minores ne remigio obeffent, imis pe- dunculis duo quafi digitiemergunt, quibus procellofis temporibus lapillum ad corpufculum librandum ferunt, ne ventorum adverfo impetu adibus pellantur ; tantum obeft ut 754 «c4; dici eas vel poffe vel debere Luciano credam. | Non refpirant (Plinij venia dixerim) fed palpitant, &tranfpirationerefocillantur.Stomachum habent ex omnium membranarum tenuiffima contextum, quocollectam melli- ginem non folum continent, fed concoquunt praterea & depurant. Qua fola tatioeft, cur mel apiculare aério omni & manna diutiusin- tegrum fervetur: vel potiüs non omnino (ut poftea dicemus) cor- fumpatur, | | Ariffotcles 9, Hiftor, Cap. qo. Novem apum genera effe dicit : quarum minimorum amimaltum 1 beatrum., 2 quarum fex gregales facit, Apes, Reges apum, Fucos, vefpas, Cra- brones, & Teredines : Tres item folitarias, Sirenem majorem,Sire- nem minorem,atque Bombycem. | Cujus Simius Albertus novem item recenfet, fed tam horrendis atque barbaris nominibus,ut finxiffe eas potiüs quàm nofle videretur, lib. 8 .tract.4.cap.2. . Des Differunt autem apes Materia, forma, ingenio atque officio, tec plures genuinas differentias ex infinitis (quos cvolui) authoribus ego reppererim. Materiam quodattinet; (fi operum naturz inquifitori- bus adhibenda fides)aliz ^«o/1eesaliz vejjoccoaliz Grs4aliz item gascyeéis appellantur.O prime autem & veré nobiles cx leone potius habent originem, harumq;principes & reges ex cjus cerebro (divi- niffima corporis totius parte) ftemma deducunt : haud mirum igitur; fi tantulz cum fint, ingentiffima nonnunquam animalia. éwexéesras ag- grediantur, & Leonina ferocia przditx nil timeant. Nobilitate his proximz ex tauro gignuntur,fortiffimo item animali, & generis ex- cellentiam toto pectore & corpore fpirante. Tertium Locum vacci- genz obtinentjinduftris ill quidem, laboriofz,& vtiles ; fed miti- oris nonnihil ingenij, & ad iram minus proclives. Vituli cadaver tenerioresapesatque molliculas generat, mellis optimi coctrices; | Íed per teneritudinem laborum neutiquam patientes, & per materi imbecillitatem magis $e. Nec defunt qui apes ex fuis proprijs cineribus mulfo afperfis, Solíque aut loco tepido expofitis renaíci Ícripferunt,quas fi ?vrezénezs vocemus, per Grecos liceat. Forma apum optimarum, parua, varia, globofa, repanda ; deteriores funt oblongz.Forma autem quatuor de caufis; Natura, loco,fexujatque REP ztate. Alie enim domefticz magis nafcuntur & cicures ; aliz om- Disi d nino funt ferz atque fylveftres;ille familiaritate & confuetudine ho- sara. minum delectantur; he vel omnino eam non ferunt, velfoeliciàsin arboribus,fpeluncis, zdium parietunqüe ruderibus mellificinam ex- ercent. Cicurum viciffim quedam in hortis degunt voluptuarijs, & omni herbarum genere affluentibus, magnz,molles, pingues, ventri- cofz : alix in Villis cuftoditz, fortuitos & longius nafcentes flores decerpunt; minores, hirfutiores, fed labore, opera, ingenio magis preftantes. Vtriufqueautem generis, aliz cum aculeo nafcuntur (ut verz omnes apes) liz fineaculeo, uc adulterinz, quasalvo,gutture totóque corporegrandiore & molliore videris, fed nec bonis ullis moribus, necingenij dotibus infignes. Ignavum hoc pecus Fucos vocant : vel quia operariz videntur quum non fint tamen; vel quia laboris fpecie (ceram enim quandoque apportant, & cellas apum fedulo confi )meldevorant. Sunt autem colore magis nigri- cantecum fplendore, & magnitudine corporis nofcuntur. Quine- tiam quedam apes ex regio & Ducum fanguine oriundz funt, quo- rum duo genera Ariftotzis facit. Fuluum praftantius ; & nigram varicgatum. Alijtres reges conftituunt colore differentes ; nigros; rubros,& varios. Menecrates varios deteriores conftituit, fed cum nigredine varios;meliores. Omnes magnitudine reliquas apes duplo fuperant. Quiautem totius examinis Monarcha & Caefar eligitur; pos femper eft forma, & duplo cxteris procerior:penns huic reviores, crura, recta, lacertofa, valida. Inceffus celfior, vultus majeftatem fpirans, & in fzonte macula quedam diademate candens B2 confpi- 4- Jnfetlorum [roe ifwetie confpicitur: multum etiam nitorea vulgo differt. Nunc autem for- formarum a loco. Diffcrentie amimuruy à toéo. mam, nunc naturam locus alterat;utramque fexus & zetas.Etenim in Moluccis infulis apes formicis alatis funt timles,fed majoribus paulo minores:ut Maximilianus T ranfiluanus in epiftola ad epifcopum Sa- lifpurgenfem diferte refert.In America juxta Vaffes & Platz fluvios, apes noftris nonfunt fimiles,minoribus mufcis (quibus xftatc infefta- mur)neutiquam majores 5 in arboribus excavaus nidificant, & favos longe majores magiíque foraminulentos ac noftrz extruunt:extremi- tates alarum (narrant Oviedus & T hevetus) quafi commorfas obti- nent vel abíciffas, quarum in mediotranfverfam maculam geruntal- bicantem, & aculeis nonfuntmoleftz. || Cera, quam conficiunt, fuli- ginoífa videtur atque picea : funtque ut. plurimum a«xí&se«. Genus quoddam apum 1n ponto Ariftoteles, lib.5. hift. cap. 22. recenfet mavis, molleyinduftrium,quod bis menfe mellificat : mite illud & moribus placidis, folique mellificine intentum. Quales item inre- gione Peru, acrioris & valde liquidi mellis confectrices fcribuntur, quz fores ita cerá obturant, ut non amplior Syphone meatus relin- quatur, per quem fingule introire poffunt, Noftrz veró fcre omnes nigrefcuntin Europa natz, non tam ob facilem tenuis fubftantia con- coctionem, quani quod craffioris dixtze & denfioris texturz videan- tur,fuliginofaque materia jntra cutem propterearemaneat ; quam apes Peruviane & Pontinz ob cutis quá pollent rarietatem & rofcidi alimenti tenuitatem, faciléexpellunt. Idni in caufa fuerit, diverfi- tatem coloris, utinurfis merulífque fitalbicantibus, ludenti demus naturz : quz varia quum ipfa fuerit & Polymorpha, haud mirum fi formarum savawui« gaudens,non unius omnes coloris apes fecerit. Vulgariumitem apum (nt Columella ex Ariftotcle animadvertit) genera fic diftinguuntur.. Quedam funt. vaftz, glomerofz, nigrz, hirfutz : alia: funt minores,rotundz,coloris fufci & horridi pili. Sunt adhuc aliz magis exiguz, nec adeo rotundz, fed magis obefz, & la- tera coloris melini habentes. Sunt quedam minime;graciles;acutz, quibus alvi ex aurcolo varie atque leues. Maxime autem proban- dz nigricantes,parvule,fphzatoides, leues,nitida,placidis moribus. Ardentes auro (f? paribus litacorpora quttis(fi Virgilocredendum)ha- bentes. Nam quantó grandior apes atque obefior vel etiam longior €ó peior : Sictiam fva & Iracunda, longépeffima. | Sed iraaflidui cuftodis confortio mitigatur, atque zris folo crepitu placidiores red- duntur. Apes Chalcoides dicte in Creta infula znei coloris funt. at- que oblongz,qua admodum implacabiles & pugnaces perhibentur, aculeiscateras omnes vincentes & acerbius pungentes; adco ut ci- ves ex urbibus ftimulis abegerint. Cujus gentis reliquias etiam- tum in Ida monte favos conftruereatque habitare, Aelianus ex. An- tenore author eft. Tales item Carthagenates funt apesmufcitas for- má reprzfentantes. Apud Halizomos ccerte-adeo manfuetas effe apes fcribit in Atticis Paufanias, ut cum hominibus unà pabulatum exeant, ac libere vagentur, quippe que alvearibus nullis continean- tur. Paffim igitur opus faciunt, illudque ita concretum,ut mel à cera nequeas fejungere; funt autem lues, nitide, variegate, & bonis noftrisapibusnondiffimiles. Denique cum omnes apes natur funt veneni expertes, tamen longas & coliformes juxta bo spei "n artha- Minumorum animalium d beatrum., s muCORNNEENMU m Carthaginem,meltoxicum conficere locus urget ; ubi ex arborum, vencorum,aerisyterreve ipfius contagio melintectum colligunt, & in fuas cellas, quale quale fuerit reponunt. Subterreítres item apes aliam & formam obtinent & naturam. Namalveares & arboricole piferesie majoresfünt, longiores, molliores, alatiores,ventre & dorfo flavi- pn ores. Ill vero fub terra in foraminibus párvisadificant, breves, ^. compacte, capitibus & antennis nigre, toio fere corpore hirfuz, latera fola & caudam lanugo flavefcens veftit, & revera plurimum exornat. Exapibus autem alix fibi edes inveniunt filveftres, ali ftramineis corneifue tectis excipiuntur, Civiles atqueurbanz ; qux Apiari] curam cum fcientia junctam non refpuunt, imo quidem deof- «ulantur & deamant. Sexum apum Philofophorum princeps con- piferezzie 4 fundit, fed maxima fcriptorum natio diftinguit ; quorum alij femi- /^". nas majores effe ftatuunt & xis alij contra minores, cum aculeo. Saniorpars (mea faltem fententia) nullos mares prster duces ac prin- cipes agnofcit, qui ceteris habiliores, majores, robuftiores,domi femper propagationi incumbunt, & raro nifi toto cum examine emigrant ; quippe quos natura ad figna veneris frequentes efle juffit, nec unquam fuis fzeminisabeffe ordinavit. Has incubare, &avi- um more fatus diligenter fovere, atque membrana rupta excludere experientiateftatur. ZEtatum diferimina corporis habitu nofcun- tur. Nam nuperrim:e natz alas tenuiffimas habent & tremulas :anni- culares,uti etiam bimzatque trimz nitidz funt valde & tonfz,oleiq; ^^^ fimilitudinem & colorem geftant : Septennes vero facte, pinguitudi- nem &glabritiem omnino omnem deponunt, nec quis poftea écor- - poris cutifve figura & qualitate (utin equis folet ufüvenire,) cer- tum atatisannum computare poteft. Senioresautem hirfutz durz, rugis plenz, ftrigofz, afpectutactuq; horridz, oblonga, macre, & venerabili quadam canitie infignes:id quod nobis Iuvenibus Duciffze Somerfetiz oftenfum fuiffe (fub cujus cubiculo unum idemq; exa- menadtricefimum ufque annum fupererat) nequeo non confiteri, & Aeliano idem recenfenti fuffragium addere. Caeterum, ut forma horridiores videntur, fic experientia precellunt atque induftria : ut- pote quibus dies doctrinam auxit, & diuturnitas temporis ufufque ad mellis conficiundi fcientiam ipfas erudivit. Ca». IIT. Depoliticis etbicis éy economici apum virtutibus, —— rannide reguntur : nec oce proprie & fpecie corporis (uti fupra diximus) pracellit (ita quod in E prze- cipuum eft) morum manfuetudine, Hábet enim aculeum, fed noh utitur ad vindictam, unde reges aculeo carere nonnulli putarunt. Suntenig leges nature, noter: fcripte, fed moribus impreffze; E - lenioréfq; dnfetlorum frve Jeniorefq;ad puniendum funt, quia poteftate maximá potiuntur, & - quamvis ad privatas ulcifcendas injurias lentuli videntur, tamen refractarios & rebelles non dimittunt impunes, fed aculei vulnere fauciant atq; conficiunt. Paci vero fic ftudent, nt neqs volentes ncque inviti moleftiam exhibeant. Quis igitur non maximo odio Dionyfios in Sicilia, Clearchum in Heraclea, Appollodórum Caf- fandrinorum przdonem profequeretur ? Quis illorum regibus fup- parafitanuum nequitiam non abhorret, qui Monarchiam nihil effe aliud affirmant, nifi modum voluntatis implendz, & fcientiam fup- peditanda voluptatis ? id quod longiffimé abefle a bono principe de- betjne homo cum effe videretur, vel beftiolis hifce alatis deteriorem Íc prodat. Atque ut vita illorum non vulgaris eft, ita nec ortus. Haud enim regia foboles vermiculusnafcitur, ut reliqua, fed fta- tim penniger, atque inter foetus fuos adolefcentes, fi quem filium infulfum,inconcinnum,hirfutum,iracundiorem, male formatum, in- geniatumvé compererit, eum concordi reliquarum fuffragio 6 medio tollendum curat, ne diftrahantur agmina, & fubditi partium ftudio incenfi corrumpantur. Hic modum caeteris ftatuit, ordinem prz- Ícribit, alias aquarejubet, alias intüs, favos fingere, extruere, ex- polire, fuggerere ; alias vero ad paftiones proficifci : provectasaeta- te domi fovet, junioreslaboribus & viciffitudine munerum exercet, & quamvis ab opera mechanica immunitatem haber, tamen ufu fe- rente ipfeitem laborat, neque unquam nifi valetudinisaut neceffita- tis gratià foras emigrat. Acfíiab atate firmus fit, totius exercitus duxantecedit, feqüe cunctis periculis primum objicit: nec à reli- quis vehitur lubens, nifi cum fenio vel morbo fractus, rectus nequit incedere aut volare : Nocte "son figno per cornicinem dato, quies vulgo imperatur, vigilijíque difpofitis, fe ad fomnum quifque accingit. Quoad rex vivit, tamdiuexamen univerfum pace fruitur, omniaque perturbatione carent :fuci enim fuis cellis libenter fe con- tinent, feniores fuis fedibus vivunt contenti, nec natu minores in majorum lectos excurrunt. Rex feparatim à reliquis habitat, emi- nentiore laxioréque palatio, cerino fepimento affabre facto, ceu muro quodam circumvallatus. Ab eo regia foboles feorfim juxta habitat ; Patris matrifve (ut vocant)folo nutuacquiefcentes. Rege autem extincto, fubditi turbantur, fuciinapum cellis pariunt, atque omniamifcentur. Ariftoteles plures effe in unoexamine reges ali- quando meminit, quos potius proreges dicerem aut Regulos; quan- doquidem (tefte Antigono) certum fit, examina non minus perire plures reges habentia quàm que nullum. 474, de bogis regibus batfe- zu: : Malivero hirfutioresfunt, atque magis fufci, nigri, & varij : quorum pro habitu damnabis ingenium. Y d " Am Namá, dua vegum facies duo corpora gentis, ? A ltr erit maculis auro [qualleptibus ardens Etrutilis clarus (quamtsin[ignis c ore, D Fadior eft alter multo quam puluercabatto, — Quum venit (y ficco terram (ut oreroiator : Defidià Yatamqüe trabens inglorigs alvum: Ine, |. D éde neci melior vacua fine regnet im aula. h. p icu MN | Atque —— eOMüinimorum amimalum d beatrum Atque Lacfemus de regibus cy. ducibus, nunc de Vulgo apum | oratzonem ip [Hituemtas . E E . Apesiec fera nec placida animalia, fed medix inter utrumque na- turz, omnium autem officiofiffimz funt juxta & commodiffimz. Aculeusijs & vitam przbet& mortem, co fiquidem private certo ereunt, przdite autem vim hoftilem ab examine propellunt.Harum la: funt defides, licet non omnes 14i725, neque maxime inertes, moribus fucos referunt; haud enim favos corrumpunt, neqs melli infidiantur, fed ex floribus alunturetiam ipfe, & cum alijs cvolari- tescompafcuntur. Quamvis item nonnulle mellis conficiendi & condendi induftria carent, habent tamenfuam quxque provinciam &artem inqua fe exerceant. Hx: enimaquam regi, & apibus fenio confitisapportant. Seniores fi valentulze fuerint, ad regij corporis ftipationem feliguntur : utpote caná fide; & debit rerum admini- ftratione perfpectz. —. Aliz aegrotas inmedicinam latas curant; & exanifo, croco,hyacintho, melipfis medicamentofum &alimento- fum fimul colligunt, conficiunt, offerunt, & propinant.. Siqua ve- ró annis vcl morbo laborantes vitá excidant, confluunt confeftim vefpilones, quz humeris quafi infandapila cadaver efferunt; nc im- munditie, putridine,fqualore, puris favis & nitidis labem afpergant: Neq;defunt apibus, duces, legati, veterani, cornicines, buccina- tores, tibicines, excubitores, fpeculatores, milites, qui melleata fuppelledilem, noníecus, acfi urbecula efiet;affervanc,& fures ad- volantes, cuniculofque agentes vermes meritis modis puniunt & affli- gunt. Netacitifures videantur, inter volandum murmur & bom- bum edunt, qui fimul cum volatuaudiri incipit & finiri, qui fonus fi- ve exore fiat,five alarum motu,litigant 477/fereles atque Hefychius; nec mihi unquam ille oculus, qui rem tot involucris abditam dijudi- cet. Tibicines vcro & cornicines(iy,» cdunt Hefychio ( Angli item Sing vocant) cumqüe vigiliarum, fomni opereve fignum & tefferam ftatuunt. Tanto fui regis tuendi defiderio tenentur, ut eum folum prodire nonfuftineant,fed utrinque divifa acie conglomerantes clau- dunt & muniunt.Quod fi initinere rex ipfeforté aberrarit;vel vitem- peftatum actus difparuerit,omnes inquirere & odore tanquam fagaci períequi,donec quid de ipfo fiat certo acceperint. Volatuq; & tedio procellarum fatigatum plebs ipfa alarum vehiculo ceu inchenfà qua- damgeftantes, domum portant. Si perierit, omnes difcedunt, vel forte aliquandiu hzrentes,favos tantum conficiunt, fed mel nullum; targa defides, morbofz, extenuatz, fuo ufq; tabo madentes, mi q e pereunt.Effe utique fine rege non poffunt, cui ne minimam nvim, necem veró multo minüs inferunt;nifi ipfe tyrannotum morc omnia pro libidine pervertit, vel reipub. negligens, nil curat. imo fi fzepius migrare folitus fuerit (quod facere fine civium ja&turá haud poffit)non eum ftatim interimunt, fedalis fpoliant, rectiüfque poftea viventemunice colunt. Quum rex fugiendo ipfas apes reh- querit, accerfunt, & fugitivum à regno infequuntur, odorequetan- quam veftigijs deprehendentes (omnium quippe optime olet rex )ad regales xdes reducunt, Nulli item é domibus prius exire audent, nec ui Anfeorum froe il ——— E —gÜÓÓ—aaÓ—— nec inaliquos procedere paftus, nifi rex prius egreff 4 bi vindica- verit principatum volatus. Vix enim Ariftoteli a Irc nunquam foras prodire, nifi cum toto examine, quod ; Áf in Cum vero propter regis tyrannidem migrandum eft apibu TV litaria & peculiaris, quafi tube cujufdam, aliquot ante diebus mitti auditur,& biduoauttriduo ante paucv circa alvcum volant. Cum vero omnia parata funt fugz, colle&zavolant, & tyrannum (quem reliquerunt) fi fequatur interimunt. Bonum autem regem nunquam deferunt eoqüe pefte, morbo, infidijs, fenióve confecto, moeret plebs, luget fenatus apum, nec cibos convehunt,nec procedi ràs, trifti xdesmurmure adimplent,& circa cadaver defuncti c me- rantes, tragicé plangunt. Pofteà de multitudine fübtractum, exa- nimem alveo exportant, leffumque circumcirca querule effundunt. Neque dies luctum tollit aut minuit, fed tandem prx dolore & fame omnesexpirant. Rege deprehenfo, totum teneturagmen ; amiffo, dilabitür,migrátqueadalios. Reges uno plures non ferunt, & ufur- patorum ades diruunt, familiamqüe excindunt. Si tamen in uno cxamine duo fint reges (ut quandóque contingit) pars una uniadha- ret, alteraalteri, & fic in unealveo diverfarum formarum favi repe- riuntur : ubiitafe gerunt, utalie aliarum provinciam non occupent, limites proferre nonaffectent, fübditos allicere non cupiant, fed fuo quifque regi obtemperat fine ulla contradictione, cumqüe tanto honore colunt, ut deperditum quarant, decrepitum fuftentent, laf- um circumferant, mortuum quafi defleant, obedientiam denique . & fidem ad ultimam ufque animam exhibeant:fxpe ob mellis furtum, & florum quibus ipfz infident przreptionem, alienigenis bellum in- ferunt, ita ut nonnunquam juftà acie dimicatum fit. Sape item de focis & favis concertant, fed bellum tum plane 2evor& atque inexpia- bile oritur, cum de regis vitá res agitur & coroná : quem pertinacií- fime propugnant,& ultroneo denfoque corporum interiectu tela ad- verfa quavis excipiunt : Nec folüm politicz prudentiz & fidelitatis funtexemplar hominibus, fed & in multis alijs virtutibus. Nam cüm eas natura /à« ftatuit àci« omnja in mutuum fui ufum faciunt, exceptis fucis & furibus ; quos delinquentes jufto fupplicio afficiunt. Habentcommuniatecta, communes natos,communcs leges,patriam communem. Quod veró oeconomicas attinet virtutes, parfimoniam totius familie columenadhibent, zftatéque magnum mellis dynamin colle&am neutiquam profundunt prodige, fed féfe eo, hyeme, idq; parce admodum, fuftentant, atque ita dum paucis cibis ijfque puris vefcuntur,longam vitam,fobrietatis mercem,affequuntur. Nec adeo tamen Mee inm aut fordide ; fed ubi plus mellis viderint collectum quàm fu familiz numerus poftulat, nonnihilfucis liberaliter com- municantatqueimpertiunt. Munditieiitem argumenta hac cffe pof- funt, quod corporis feces nunquam (nifi per morbum, aut coeli injuriam, ipfóque neceffitatis telo coacta) in alyearibus calli ; quod cadavera ftatim efferunt, nullam carnem, rémve putridam, nullam herbam flaccefcentem, nullum caducum foetidumque florem attingunt;hoftes noninalvcis occidunt, aquá nifi fluent & defecatá nonbibunt, zdes impuras, nigras, feculentas non incolunt ; flercora operanti, zgrotorümveintus, extra caftra congefta, primo quoq; otio minimorum animalium d beatrtimn otio Becexest exportant. Neque prorfus mufices impatientes viden- tur, ut pleraqueindoctorum gens, fed Symphoniá non parüm de- lectantur, modo fimplex illa fuerit & inaffectata. Enimvero ad numerum faltare nequeunt, ut Elephanti; remiffius autem cele- riüfue volant pro xneatorisanimo,qui acute fonans eas feftinare fa- cit, lenté autem pulfans retardare cogit. Neque vero natura illas ex omnibus animalibus folüingeniofiffimas reddidit, fed & diíciplinà raanfuctas & tractabiles fecit: Meliturgi quippe manum & vocem ag- nofcunt,cumque quod velit;facere non prohibent.Imo verberatz ab iplononreclamitant, neque ob favorum deprzdationem quicquam obmurmurant. Quishocnonegregiz & generofz indolis arumen- tum dixerit, curatoris fui pati imperium 5. Alterius autem peregri- midiíciplinz fcfe immorigeras prebere? Detemperantia & caftitate apum mirum eft quod quidam animaduertunt ; Nam cüm cetera pleraqueanimalia, Elephanto excepto; in hominum confpectu con- grediantur, & crabrones item non multüm fpecie differentes id faci- ant,apes tamen coire nunquam funt vifz, fed vel intus venericum modeítia, vel foris fine arbitris dant operam. — Nec minus fortes quam modeftz & tcmperantes perhibentur : Du corpora bello 05- jestani pislchramá, petuut per wulgera mortem. Bellumautem earum velcivile eft, vel externum, illius vari funt caufz 5 nempe, multi- . tudo ducum regi regnoque infidiantium ; annor raritas ; loci an- guftias morum corruptela, atquedefidia. Namfi duces quàm fa- tis fitplures habeant (ut quandoque contingit) fuperfluos enecant, ne creícens illorum numerus regi vim inferat, & ad feditiones popu- lumprolectet. Necantcos przcipue, cum non ampla illis fobolis copiaexiftit, nec habent unde mittant coloniam, favófque una (fi parati fuerint) diruunt atque difcerpunt. Interimunt euam furesatqs fucos, quoties non fatis loci operibus eít, (tenent etim aluei locum peuitiorem) ipfifqüe favos & cibos unà eripiunt. . Mellis item pe- nuriá, acerrime inter fe ipfas de fucco & fanguine, digladiantur,bre- vefqüe longas,paruz fucos(utpote minüs utiles, magis ac defides)do- Toimpetuqüe omniadoriuntur. Qua in pugná fi breves vicerint,op- timum erit examen ; finfortunalongis adfuerit, otiofz vivunt, & ni- hil bonimellisunquam conficiunt. — Victrices veró adeo rapine & ultioni funt deditz, ut ad incitas.hoftes redactos vità eijciant, nul- lumqüe veniz locum relinquant. Externum bellum quod attinet; nullianimalium, fortitudine & audacià concedunt ; fed molefté in- terpellantibus, vexantibus, populantibus, hominibus, quadrüpedi- bus,avibus, vefpifque acriteríefe opponunt, & pro viribus vulnera infigunt. Homines adulteros, unguentis delibutos, cincinnatos (ut etiam infideles & fordidos) rubrifque veftibus (colore fanguinem referentibus) indutos, odio profequuntur extremo: uti contra heros, cuftodes;tutores,propugnatorefque fuos impenfe colunt ac diligunt ; eorumquemanibus infidentes,titillant potius & lambunt ludibundz; quàm tantillum aculeo leduntatque vulnerant. Imo his liberum tiutumqhe cft non velatis,feruidà zftate;examina nudis manibus col- ligere, tractare, difponere, exagitare, ante alucos affidereaut ftare; 3bidemqíe fucos, fures, vcípas, crabrones bacillo tollere. 51 quis vero jn pugna aculeum amiferit, .ceu miles abreptá X e ; abjicit IO Anfetlorum [roe abjicitjnec diuadmodum fuperftes pra moerore obit.Cum migratu- rz ad pugnam funt, fignum manent, eóque dato, undiqs fefe agelo- merant circa regem(fi bonus fuerit )remque uná acie decernunt. Inter pugnandum veró, quantam virtutem, audaciam roburque ifta ani- malcula oftendunt ; tum nos ipfi vidimus, tüm illi melius qui homi- num armatorum acics apum aculeis domitas, leones vero, urfos, & equos interfe&tos memorant. Tamen (utcunq; feroces & pugnaces videntur) quotidiano confortio mitigantur, & nifi irritentur, placida vivunt, neminemque non malitiofé ad aluearia ftantem affligunt. $i vero illarum ingenia, artificium, laborem memoriamque fute expli- carc velimus, nonfolümipfisdivinz portiunculam aure cum Virgi- lio concederemus,fed etiam hauftus mentis therez, & ingeniofiffi- mi hominis (licet. Pythagoricé errare) aenueéyoc». Poftquam enim mundo alueo & dulci fuerint inclufz, ex arboribus lachrimofis & gummofis(falice nempe,ulmo, atq; arundine) imó etiam e lapidibus luten colligunt, craffum illud fane & lentum, illoque (commofin atini, «érvi Graci appellitant) primum operis fundamentum, ceu crufta prima obducunt, cui poftea piffoceram fuperinducunt, atque illipropolin. Hoc fanetripliciteftaceoartificiofé facto, non folum curiofulorum oculos in fuam rempub.& operas intentiores illudunt, fed item a nemine confpectz, contra pluvias, frigora, beftiolas, ho- ftéfque fuos omnes meliüsfe muniunt. Tum vcrofavos extruunt ar- chite&tonicá tali prudentiá, ut fuperare Archimedem videantur. Primum enim regum principumque cellas eminentiori favi loco adi- ficant, laxas, pulchras, magnificas, cera puraputiffima elaboratas ; eaíque fepimento, tanquam muro quodam, ad regiam majeftatem tuendam circumvallant: Ác ut atate & conditione triplici funt apes; fic tripartito etiam cellas dividunt : Nam 2tate grandes regiz aulz, (tanquam confiliarij aut fatellites) aedes habent contiguas ; proxime abijs anniculares & novellae : adolefcentulz veró & ztatis corrobo- ratz extima manent, ut pote ad dimicandum pro rege & liberis ha- biliores. 4r;ffeteles tamenapes primüm fibi & nepotibus in cellarum fabricatione confulere fcribit, dejnde regibus ultimo loco fucis. Atq; ut infavorum fabricá, fecundüm loci magnitudinem & figuram for- masaddunt,eofque orbiculares,oblongos, quadratos,enfiformes,pe- diformes,&c.proarbitrio effingunt &ad longitudinem nonnunquam octo pedum excurrentes ; ita cellula contrà certz forme & geome- tricz menfurz adftrictz funt, examuffim,nempé fexangulares, & pro juftà habitatoris magnitudine capaces. Celle autem & mellarie & fobolarie, geminz omnes, hoc eft, ab utraque parte favi fepimento quodam tenui à fe mutuó fepofitz./ Compages quà parietibus favi adhzrentarétióres, & melle vacuz relinquuntur, multó item for- tiores, ut reliquum onus meliüs apportent. uibus item favis plus cerx obduxerunt apes;in ijfdem ceu fecuriore repofitorio plus mellis condunt. Favusautem univerfus quatuor cellularum ordines conti- net, primum apes occupant,alterurn fuci,tertium fc hadones, ultimus melli condendo ftatuitur. Sunt qui fucos eodé in alveo fávos fingere cum apibus affeveránt, fed mellificandi nullam facultatem habere, incertum [t puce coporis obefitatem, an naturá illis infitam defi- diam.Quodfi mellis pondere nutgte favi inceperint autcorruere, eri- gunt mininirum amimaliuin S] beatrum. gunt ipfos,& pilis fornicatis fuffulciunt, ut fubire (nam ad fingulos fa- vos via fit expedita neceffum eftymunufque inftitutum exequi poffint; Nonnullubi item veluti in Ponto & Amifo urbe, in arboribus mel candidum faciuntapes fine favis. Verüm ex reliquarum in favisar- tificio,artem omnem humanam fuperante, quis non videt illud P oc- tze, E ffe apibus parten diuiua mentis, (j bau[lus Aetbereos ? quisin- quam phantafiam, memoriam, & rationis cujufdam particulamijs negaverit? Sed hoc nondifputo, nec fapientum, ingenioforumque reliquorum animalium hominumve animas in apes migrare cum Py- thagora ftatuo. Verüm qui eas partitiinter fe operas mutuas, aliaf- que favos conficere, alias mclla colligere, xrgthacam congerere, ades expolire, foricas mundare, ruinofos muros fulcire, thecas operireymedullam mellis clicere,coquere;ad cellas apportarejaquam operarijs offerre, incubantibus,infirmis, vetulis pabulum certis ho- ris fubminiftrare,regem tantá curá defendere,araneas hoftefque om- nes exigere; cadavcera(ne putrefcat opus)efferread propriam quam- que cellam redire; omnes denique non longe ab edibus cibum qua- rere confumptis inproximo floribus, fpeculatores ad pabula ulte- riora emittere , innocturmá expeditione fupinas fub folijs excubare; ne alis rore madentibus, tardius craftino revertantur ; lapillo in pro- cellis totum corpus librare ; inturbine, per ulteriorem a vento fepis partem volare diligentius perpenderit 5 n is apibus mirabilem rci- pub: ordinem ultro concedit, geniumque & ingenium ipfis maxi- mum nondenegabit. Penéomiferam naturalem illam quá in fuos fztus propendent sry», magnam fane virtutem, & in hujusfzculi parentibus rariüs vifam." Incubantenim apes favis (ubifzturam po- fuerunt) feré avium more, nec. nifi prz maximá inediá, velad pa- ftumemigrant, ftatimque redeunt, acfi timerent ne diuturniore ab- fentiaaranez( quod fzpe fit)opus, cellulze obtenderetur; vel frigore rigcícensfxtus periclizaretur. Pullos vero non delicatos habent nec molliter educant, fed triduanos ( primis nempe alis) ad penfum vo- cant, & ne uttantillum otientur,accuraté cavent. Tantá 1tem divina- tione przftant, ut pluviasimpendentes & frigora pracfentiant, tumq; (natur: ductu) non longé ab adibus recedunt, fed circum apiatia vo- lantes, veluti floribus incubant. Quüm vero pabulatum evolant (id quod non ftatis fed ferenis diebus fit)impigré & affidue laborant tantá mellis copià onuftz,, ut fepe laffis lacibusin itinere deficiant; nec ad proprios lares redire fatis fint, & quia per hirfutiem nonnullze adlaborem ineptiores funt, illà ad lapillos refque. afperas detritá, glabriores fe reddunt, feque ad opus ftrenuéaccingunt. Adolefcen- tes foris negotium exercent, & qua rex exigit apportant; feniores curant familiam, mélque ipfum difponunt à mediz atatis apibus col- lecum atque confe&um. "Tempore matutino omncs filent, donec una triplici bombo excitavit omnes ; tumque in fuam nnaqueque provinciam confeftim provolat, Vefperi ubiredierint,primum quafi tumultuantur, paulatimque minus fubinde ftrepunt, dám Vigilum przfe&us circumvolando fufurret, ceu quietem tacite imperans, quo figno ita ad unum omnes murmur deponunt, ut alueariad aurem pofito,ne quidem eas hifcere perfentias: adeó fuis regibus ducibuf- que obnixe parent, eorumque vultu & nutu acquiefcunt. QE H - 12 Creatio. Generatio. Propagatio, lnfetlorum frve Car. IIL Decreationegenerationedy propagatione Apum. Vandoquidem apes ex putrefactione (primi peccati poená ) 5 oriri philofophitradiderunt:non defuntigitur qui eas primá esa illà mundi hebdomada creatasnegant. Ego quidem qua'ftio- ncm illamintegram alijs permitto 5 quamvis Theologorum aliquot authoritas, prafertim vero Dubravij &-Danzi, illas cum perfeciis corporibus creatas fuiffe abunde affirmat. ' De prima apum genera- tione longam difputationem habet 247i/foteles.. Secuti eum philofo- phi, earum generationem exa alterius corporis corruptione proveni- re,recte mea quidem fententià conftituerunt : nempe cx tauro, bove, vacca,vitulóve putrefacto(digniffimis fané nobifq; utiliffimis beftijs) quod noníolum viri illuftres omni exceptione majores tradunt, fed expcrientia ruftica & vulgaris confirmat. Aiunt ex horum cerebro gigni rcges & duces,ex carnibus vero apü vulgus. Nafcuntur it reges ex medullafpinz ; tamen écerebro nati, pulchritudinemagnitudine, prudenia, &roborealijsantecellunt. Primam autefn transforma- tioncm carnium in hujufmodi animalia, & velut conceptum quen- dam inde cognofces, cum parvá & albá fpecie imperfecta hxc qua- fianimalcula circum bovem leonémue, &c.multiplicata videris, im- mobilia quidem omnia ; paulatim vero augefcentia, alifque fenfim excreícentibus proprium colorem confecuta,circumvallantia regem & advolantia. Sed brevibus & tremulis omninoalis, propterinfue- tudinem volandi & membrorum debilitatem. Quz veró regiones particulares apibus generandis conferunt,quze nocent, poftea tracta- tu de melle difputabimus. | Generatim veró pauciinorbe loci repe- riuntur, quibus(nifi folo & coelo duriori fuerint, pabuloque illis apto caruerint) procreari haud poffint apes & commode vivere. Verum ubi perpetue nives & gelu (Qut in Scanzia) vel regio herbarum arbo- rumque fterilis (utin Thule) & calore exfuccis]locis:ibi neque na- Ícendi copia neque vivendi illis conceditur. Quinetiam deleteri- am ob quandamaéris locíve proprietatem regiones nonnullas apes haudincolunt, Veluti de Mycono traditum eft; quo etiamimpor- tatz, (fi Aelianohabenda fides) ftatim exfpirant. Quód veró Mun- fterus Hyberniam, Solinus, Britanniam, apibus vacuam memorant atque infcftam ; fi non abauritis fed oculatisteftibus rem acccpif- fent, nihilinearum villis frequentius effc fcripfiffent. Atque hzc de generatione apum dici fufficiant, nunc ad propagationem veniamus; de qua varie fentiunt authores. lijeas coire & parere negant,quia nemoid oculis unquam vidit. Alij femen in floribus folijfque relictum afportari affirmant ad alve- os, atque ibi fideli blandáque incubatione perfici. P/z;; exfiore Cerinthij ipfum colligi contendit. 47;ffoteles é Calandro. 4theza- 3 ex florearundinis, quidam ex flore olez;atque deinde earum ofcu- lis in favos immitti , eo argumento ufi, quód annis horum florum fe- racibus plura prodeunt examina, quüm vero rariores proveniunt, ra- tzapesvifuntur. Hoc tamen nonanimadvertunt, roultis in locis fri- gore minunorum antmalium 1 beatrum, gore rigentibusuxuriareapes, ubinihil horum flotuni colligitur, imo ne ap- paret quidem. Ego fane per coitum propagationem fieri exittimo, maréíq; efie majores, minores verofxminas contendo, qui angallorum more fami- nas fubagitantes genituram injiciant, experientia dixerit : certum tameneft, minimastantum apes (£zmellas nempe) tzturz incubare, & rupto putamine (gallinarum more) mira & naturali obftetricatione pullos excludere. Ariftoteles contra,reges & majoresapes feipfas, & dcinde omnesreliquas parere affirmat, uti & illasfucos, hos vero nihilulteriüs producere, rec for- te fine ratione jllud,cüm reges & reguliintus femper maneant, quafi nati ad fobolis generationem, nec unquam nifi cum totá plebealió emigrant. Eam itidem ob caufam tam unicé ab apibus diliguntur, atque ab omni opere ne- gotioq; neceffario immunes vivunt: Magnitudine item. & robore praítant alijs, ac fi corpus corum ad prolem generandam fit inftitutum. | Fuci tamen majores medium tenentjapes tam in mellificina diligentes, ut & fucos nepo- tes alant, & parentes regulos. Sed quod adjungit Philofophus, apes fine coitugenerare, quód fxtus tam fit exiguus : idem argumentum de mulcis nar- rari poffit,quarum aliqu apibus majores, minores ponunt vermiculos,qui- bus 1n nympbarum magnitudinem fenfim adauctis, tandem mufcz erum- punt, Suntali;quiex melle apes naíci arbitrantur, aut cum melle, autex medulla mellisfive parte praftantiore, eáque omnis putredinis experte. Sed genitale quiddam in cellis poni certum eft, € quo apicule gignuntur. Sca- liger ova eas ponere putat, quamvis apiarij vermiculos eas parere,non ová unanimiterftatuunt. Taxitescoire eas exiftimat, & apesmares effe, reges feminas conftituitjatque regestempore conítituto vermiculos per examina, ut mufcz, excludere,fucos veroincubare more ferpentum, & incubando ad tempus vermiculos fovere fcribit. Tunc vermes s245/« dicti,me]le puriffimo & quafi mulfo vefcuntur, donecin nymphasabeunt, atque tunc aureliarum inftar involuti, incellis manent, nec cibo vefcuhtur, nec excrementa red- dunt. Tandemcerto die, ruptis corticibus fiunt apes, & ad fuum quxque unus vix dum alis perfectis fefe accingunt.Per hoctempus apes urina. de- lectantur, & potiffimum humana, atque propterea locos ea madentes,maxi- me autem a pluvijs,frequéntant. | Adconfervationé apum multa requiruntur, riempe debitus cibus, potus, fomnus, vigiliz;aér, exercitatio, habitatio,atque locus conveniens,modera- tio item animi,& medicina illarum tollendis morbis idonea, de quibus figil- latim dicemus. Quod cibos attinet ; nihil venantur, fed ipfe Feztureque hyemis memores affate laborem Experiuntur, dy in medium quafita reponunt. Colligunt quippe & conficiunt fibi cibaria, inter qua pracipuum eft mel, quo liberalius ab apiarijs exhaufto, tanquam lanterna punica ranflucent, & nifi ali3sillarum inediz fubveniatur, animam efflant.. Sed habent item alium que fefuftentant cibum, ceraginem, cerinthum;ezythacem, Sandaracham . idam. Verüm hicdeterioreft, & dulcedine ficum reprafentans. His de- 15 Conci 'vatios ficientibus, apiarij ficus, Saccharata,uvas paffas ficcatas, fucostufos, fcha- - donum capita, lanas paffo defrutove madidas, etaquam mulfam pro foribus ponunt, ne prz fame languefcentes moriantur. Crudas item carnes appo- ni jubet Plinius. modo fuerint recentes, Generatim dulcia quaque & ?voru^ etiam de longinquo appetunt, non odoris gratiá fed pabuli genialis caufa,ut mufciliones vinum: Flores grati odoris & caliculatos nullos recu- fant; unde Florilege Latinis 250:4/2/]»rdvndtves Grzcis dicte; Plante apibus gratiffimz, thymus albus & rüber,fertula campana, myrtus, vitex, genifta, Phleus,fabzeferpillum,viola, myrrhis,rofmarinus, conizacerinthea, amyg- dali, Erica, Tamarifcus, Cytifus, Meteo Cafia, Narciffus, Afphede- lus, 34. Jnfeiorum /rve | lus, potiffimum autem citrago,de qua Macer macros hos verfus cecinit. Herbam quam Graci dixerunt M pretem, Pra cun(fis apibus gratiffima dicitur berbis ANec gaudere magts ullius flore videntur, Berricum noftri dicunt vulgariter illam. - Item hedera, confiligojoriganum,fatureiz, violz agreftes,amaracus, hya- cinthus,palma,oleafter, iris, crocus, rofa,lilium, ziziphus,pyrus,perfica, te- rebinthus,lentifcus,cedrus,tilia, Hex minor;chryfocome;attractylis,cumyla, flos finapis,G alice [pondylium, batrachium, Rhamnus, omnes arbores glan- diferx,item pomiferz, quibus nulla amaritudo ineft in floribus. Quinetiam € floribus urtica mortux tum albis tum luteis cibum capiunt avidiffime,unde hzc herba Tigurinis 8ez(augc quafi apifugam velapefu&tum dixeris,voca- tur. Potum quodattinet : fi fluvius velfons vivus & faliens in propinquo fit, quibus ligna & lapides injiciuntur (utapes commode infideant, feque veluti inbalneis abluant & abftergant) non aliundé bibunt ; fin minüs, aliundé hu- more haufto fitim leniunt;pofteáque de eodem ad intüs operatrices & reges (ut diximus)gerule afportant. Quicquid autem edunt bibuntve, intamina- tum,purum,non fxtidum effe oportet,aut putredine infectum. Imó tam mun- dam vitz rationem obtinent,ut mulieris menftruatz fuperventu,cibum fugc- re tradantur, & unguenta olentes, venerífque libidine flagrantes odio habeant acerriino : oleofaitem quavis, uti etiam fumum & fimumaccuraté vitant, rcíqs talia olentcs nonattingunt. Deleteriasitem plantas, & amara,purgan-- ie, ingrataac venenata qualitate praditas, haud guftant : ijíque nominibus, Abfynthium, Rhabarbarum, fenam, fabinam, tithymallos, helleboros, laureolam, coccognidium,thapfias, cucumeres agreftes, taxum, rhododen- dron,aconita,ne primoribus quidem labris delibant. Vbi toto die laboribus, intentz atque laflata fuerint, noctu eas figno dato fomnum capeffere memo- ravimus ; quivarijsde caufis interpellari folet;apefque hoc pacto in delirium & vigiliasactz commoriuntur. Nunc enim eas ceftrus perturbat, nunc urfa clamorexpavefacit, nunc hoftis adventus (nempe lacertz, aranei,rubetz, &c.)perterritat; que propter,clafficum canunt corcicines, totumque fimul examenad arma no&uevocant. Fulgure item &tonitru nocturno non minüs tumultuantur acfi inter caftra feditio vel pugna aliqua fatalis nafceretur; tum propter luminis eàtempeftate infuetudinem, tum quia merito timent, ne aluearibus concuffis favi loco excidant, vel cereis liquefactis vafculis mel defluat. Id experientia veriffimurm effe, nemo meipfo & Pennio rectiüs dix- erit: qui dum menfe Augufto,anno 8 6. juxta Somerfetiz Duciffam, tum de- plorata fere fanitatis viduam, cum inclytis filiabus Maria atque Elifabetha vigilias ageremus,fubito (magno à tonitru) proximo fub le&o tabulato,mur- mur & quafi clafficumtumultum audivimus, ipfamque nonnihil contignati- onem refonare putavimus : ienari (id quod res erat) apes intertignium inco- luiffe; ubi eas pertrigintaannos habitaffe, & quotannis duas trefve colonias emififfe, poftea ab oculatis teftibus,ijfque fumma nobilitate clariffimis,cer- toaccepimus. Sequenti die, ob inopiam fomni, ftreperz, tremulz, & quafi delirz volitabantsres à natura ipfarum alienas tangebant; ad feneítras fefe mifellz allidebant; amicos, curatores, domefticos pungebant, non fine obfervantium admiratione. Vndc quidem jure ftatuimus, apes laboris diur- ni patientiffima effe animalcula, timoris vero no&urni & vigiliarum viciffim impatientiffima. Vnde Solifequa epitheton affequutz videntur, quandoquidem cum eo fi mul & furgunt & quiefcunt, Nulla enim earum fomno indulgens die conni- vet, nullanoctu nonar&té obdormifcit, Exercitatio apum duplex cft, altera animi nusimorun animalium V beatrum. animi caufà,evolatio 5 altera neceffitatis gratià, mechanica in edibus ope- 1iduo. Siilla(crocodilo, hirundine.; merope, lacerta, aranco, alijfuc foris apibus ftruentibus) vel ob coeliinclementiam, aut perpetes pluvias denege- turanhelofieobele;torpentes reddit, cacochymiam incurrant falutis op- pugnauicem, &fupereffe diu haud folent, prxfertim zeftivo tempore, quo jolo externa iefe aeris paleftraliberz exercent. Vbi volatu nonnihil recrea- iz fuerint, balnea frequentant, fordesabluunt, &levi foliorum aftrictu fefe detergunt, quinetiam aliquandolapillos vehunt, aquam portant, adverfum ventum parva pufille penetrant, & cum maximis beftijs de gloriola imo quidem dc vita concertant : Equos enim, elephantos, canes,imo quidem ho- mines (fenfit Archilochusrem ita habere atque fcribo) offenfiores vulne- rant;aculeífque creberrimé & hoftiliterinfixis occidunt. Inftituuntitem non raro monomachiam, ludricam illam fané & umbratilem, exercitij & recrea- tionis caufa,non Iz dendi animo füfceptam. Colluduntitem fx piffime, atq; Íefeciüllanrinvicem, & veluti columbantes deofculantur: poítea coire eas certum eft, fed quotempore, loco, qua forma, Argus ille dixerit totus ocu- leus,qui folus elephantis leno affidet, illorumque coitus cognofcit. Verüur üt animi caufa, volatu,duello umbratili,lapillorum vecturá, &c.fefe exercent; ita magiftra artium neceffitas domefticis laboribus apes affuévit, mellifici- na nimIrum,cui naviter non ductarie incumbunt, nulláfque(fi per coelum li- ceat) ocio perit dies. Quamdiuautem operantur, ida foli cceliq; conftituti- one potiffimüm pendet. Namin frigidis regionibus ab occafu Vergiliarum àd vernum ( plus minus) zequinoctium intus in alueis dilétefcunt ; fed glirum morejejunz, torpentes, convolutz manent, nec fe leviffiméloco movent. V nde enimaliàs tantillis animalculis, ad pruinas, nives & aquilonum flatus perferendos vires? Atfi anniconftitutio fuerit calidior & diutalis duraverit, tardius quiefcunt apes ; id quod Aethiopia clariffimé probat, ubi per con- tinuos calores, &rara frigora apes fere perpetuo operantur. In Europaau- tem apiculz raro ante egrediuntur, quam florere faba incipiunt,tefte Plinio, quásantereliquos omnes flores herbáfque deguftant. Servius apes appe- tente bruma fucco & floribus ora explere fomniat, ijfque per hyememin cel- lulis fedentes vivere. Aeftate veró nullo feriantur die, fed perpetuis fefe negotijs omnes exercent ; cüm itemadeo numcrofam prolem genuerint, ut tot familijs unz zdes nonfuffecerint, expeditionem faciunt folennem men- fe Maio,feque in varia examina gzgdoy,i. uvatim pendula diftribuunt, & fenio- res poftea,faáis per acrem gyrisatque ambagibus, ad cibumatque aluearia revertuntur : juniores autem Coloniz, nifi novis zdibus fucrint exceptz, per fyluasvagantur, donec zdiles & hofpitariz apes, locum gregi aptum cori- modumque inveftigarunt. Nunc exercitatione oftenfá, des aggrediamur, quas Graeci »láaae, cinfnss, wuprvef dus uusipee, waildpes, suisse, dryycias muet suse, wlfisleo, pehilreieg, uet lorgopéia, Ac Bas, appellitant: Latini vero, aluorum;alueorum,al- uearium,capfarum, mellariorum,loculamentorum, apiariorum nomine infig- niunt: Circa hec ad apum confervationem tria potiffimüm requiruntur: Forma;przparatio, pofitio, &lociubi ponunturaptitudo. Vafa optima ex cortibus, & precipue fübere conftruuntur , quz nec fole zítuante candent, & frigorain hyeme faciliusarcent:confeceruntilla veteres ex ligno item ca- vato, vel tabulis ligneisarte junctis, exferulis item commode aluearia ex- truebant, yel opere textorio ex Ilice. Fictilia autem deterrima funt, uti etiam € lateribus & argilla, quia xftate nimium calent, & hyeme nimium rigent. Tamen (ut audio) inHungaria pendulas habent ollas craffas, in arboribus fufpenfas, & ibiapesfavifcant, & jufto tempore ollas auferunt. Quidam ex fimo fabricant, fed fuisitem incommodisnon carent. Angli ftramineis C 2 tectis 15 Jnfettorum [roe MINNS dn Miudds MU vo 0 5 ong teétis apes includunt affabre textis, ut nec gelu offendantur,nec zítivo calore nimium feruefcant.S olebant veteres ex lapide fpeculari;cornu,vitrod; alueos * conficere ; ut operantes intus fpectarent. Sed prima, fecundá,tcrtiáq; crufta (ut diximus ) per apes intus fuperinductà, fefe operam oleumq; perdidiffe fa- tsviderumt. Formaalueorum talis fit, qualis eft ovi rafi & amputati, quum edere ipfum velimus ; nempe ex duodecim circulis ftramineis alueus con- ftare debet,hoc modo contextis. Tres primi inferiores fintunius magnitudi- nis, fcíquipedem ex diametro lati : Quatuor proxime füperiores paulo ma- jores cffe convenit, & capaciores,ut favi meliüs figantur, & tutiüs pendeant : reliqui quinque circuli paulatim ad centrum fuüptemnm coarctentur, ut pyra- midem referantstotusautem alueus ca menfura effe debet, ut viginti pene li- bras totus contineat. Ora cavearum Cid eft, oftiola per quie apes intrare & exire folent) fint tria vel quatuor : non majota quàm ut apesmelle onuftze liberx immigrent : hac enimratione, ftellionibus, fcarabeis, phalangijs, & blattis,mellis infidiatricibus, aditus negabitur,& alueus minus 3 frigore ge- luque brumali afficietur.Super hzc oftia quatuor, item faciunt feneftras pef- fulo obditas, ante atque retro duas, ut favos utrinque commodé cximant,. nec tamen mellificium pecus nimium perturbent. Pra paratio alueorum varia icribitur. / Anglinova examina novis femper alueis excipiunt, nullá re fuffu- migausautillus. Veteres vafa diligenter priüs purgata melJifophyllo,thy- mo, fzniculointusfricabant, velmellito,faccarato, aut mulío afpergebant; - ut & citius intrarent, & diutiusinipfis remanerent. Palladius primogeniti vituli ftercore parietes illorum intus oblevit, idque inapibus retinendis pro fummo arcano habuit: Quinetiam circa medium aluearc, tres vel quatuor ligneos bacillostranfverfüm figere oportet, ad favorum tutelam: fic enim nec levi agitatione cadere poffunt, & facilius ufu ferente auferuntur. Cave item nealiqua rimas agant, quibus a calore,frigore,puluere;aut erucis affli- cantur. Situmatque'pofitionem quodattinet, infcamnisfive podijs collo- carialuearia, :quum eft ne fitum contrahanta terra, atque ut à. beftiolis noxijs tutius degantztatem. Scamna autem fint ex lapidibus, calce, ulmo, vel quercu facta ; ternis alta pedibus, teftaceo & albario opere, eoque levi- gato fuperindu&a, ut mellivora atque apivora animalia, pedem ubi figant non abcant. Sintitem anteriüs declivia, ne ftagnans a pluvijs aqua intus penetret: quam ab caufam. ( tefte Columella ) in muris excifis utbiumque porticibus collocare alueos folebant : fit item bipalmaris aluearium diftantia ab-invicem, ut vacillante mel moto uno, alterum non titubet ; ficut in con- junctis ufu folet venire. Porro ordines atque claffes quod attinet 5 ne fint tribus plures : quorum primus junioribus, fecundus medie atatis, fupremus veteranis concedatur. Tam Scamna autem quàamapiaria apto ad examinum confervationem loco ponenda funt : in calidis regionibus verfus Boream, in frigidioribus ver contra Auftrum. Imó in Aethiopia ob nimium feruentes foles,in zdibus aluearia fervantur,. ne calore liquefcant favi, foramirie fatis magno(per quod egrediantur) in muro reli&o. - Sit etiam locus liber, zftate nonferuidus, hyemetepidus, à ventis tranquillus, nec arboribus refertus, néc altiore palo,muróve inclufus, nec refonanti Ecchoobje&us, pabulo na- turali & frequenti confitus, à coetu hominum & pecudum remotus, qui flo- res tondere roremQue decutere poffunt ; nullis latrinis,fimetis, cloacis,ftag- nis, fterquilinijs, patibulis, fepulchretis vicinus ;. & inima parte vallis con- ftitutus, ut apes onerariz per declivia adaluearia promotiüs devolent, De- nique frquis ventus alicui regioni prae alijs fuerit infeftus, inea aluearia col- locare fic convenit, ut illius injurias minüs fentiant, & oftia eum verfüs aperta neutiquàm babeant. Verum hasc apibus circuribus dieta convenit ad zT vita minimorum animalium V beatrum., Vitz confervationem : fugitivi veró & fylveftres aliter vivunt, fibique ipfz &des& eligunt &exornant. In Abiffinorum regione fub Prefbytero Io- anne in cubiculis mechanicorum degunt Apes, ibidemque audacter volitan- tes favos fufpendunt, trabibus affixis aluearibus, nec laborantium quempi- am offendunt. Quinetiam multisin Anglia locis inter cubiculorumtabulata; inarborum truncis hofpitium ultroneum & diuturnum habuerunt, indedue veteranz ternas quotannis acies emiferunt. Et (quod dignum notatu eft) hic foelicius vivunt & longiüs,quàmillis artificiofé contextis cafulis,tantà di- ligentia fuffumigatis, tam curiofe pofitis,ordinatis,digeftis,collocatis. Laudo tame illorü induftriam, qui apibus hanc moleftiam ademerunt;zdefd; quibus fartz tectzferventurnon minüs ingeniof? fabricaverunt. Omnium auté maxi- me laudem merentur, qui animi corporifq; illarü morbis medicinà adinvene- runt,illamá; recte applicandi fcientiam noverunt. Animi quibus maximéla- borant pathemata, funt precipue tria;irapmzror,&timor. Difficulterenim concoquunt injurias, fibique & fplenem adeffe atque bilem,frequenti pugná, atq; eá quidé civili, oftendunt. Nam in nimia prolis copia de cellis & dibus tumultuantur;nec cóponi priüs lis valet, donec vel mutuá utriufá; cede mul- tz perierint, vel partium ftudio divulíz, alios fibi lares ultró quzfiverint. Quin porro caftratis alueis, unius ejufdemque coloniz milites (privatas ob injurias vel Zelotypiam excandefcentes) quandoque bellum aliz alijs infe- runt: quod Apicola diligens puluere interjecto; vel frigida per fyphones afpería, velvola manuali ftridulá & terrificá matüréextinguit. Sienim illa- rum rixis habenas concederet,furerent eoüfq; atq; fzevirent, ut nifi ad inter- necionem redactz nunquá quiefcerent.Marftitia atq; melancholia ipfas item apes plurimü perturbat,nunc ex regum,nunc ex prolis,nunc ex cuftodis mor- te oriunda, nec conceptum mzrorem adimitdies : fed imis medullis infixus corpus femper depafcit, & ipías vitz capfulastandem exedit. Imó nec zris ünnitus, nec quavis illas oble&tat harmonia, (qux tamen ipfas lymphaticas deliráfque redditasfolet curare) neque ulla peftis morbüfue ipfis lzthalior dicipoteft. Timent autem potiffimum ab araneis, lacertis, crocodilis, ru-- betis, phalzinis, ceftris, vefpis, crabronibus, fucorum multitudine, upupá, paro, hirundine, merope, noctuá, alijfque aluearium depopulatoribus. Ti- ment fibiitem ab Echo, fulgure, tonitru & fragore omni : quemadmodurg contra, levi fufurro, fibilo, murmure, tinnitu vehementer gaudent. Cum ti- mor ipfas occupat,vagulz oberrant; vertiginofz dum exeunt atque ingredi- untur apparent ; mel, prolem, aegrotos parum curant, pedibus alifque tre- mulis nufquam quiefcunt. Meliturgusigitur fucos (cibo deficiente) necare, vefpas & crabrones (ollacum cruda carne impofita) capere & deinde cre- mare ; araneos, papiliones, teredines, erucas, interimere 5 telasabftergere, muliones,culices,conopzo irretire; lacertas, crocodilos, fcarabzxostranf- fodere;phalainam & blattas candelá no&u intus pófita (quam ultro petunt) comburere; ranasper paludes venari; hirundinum, noctuarum, apiaftro- rum, . ote pi nidos (przfertimin vicinia omni) diruere, parosinebri- are 5 contra infidiatricesbeftias & peregrinum quodque agmen pugriare de- bet. Quá in pugná à fuis apibus agnofci videtur, quz poft vi&toriantegreff:e victum agmen adoriuntur, propugnatorem vero fuum & vindicem non offen- dunt : Salvz his modis atque liberz a metuapes, folotinnitu & quandoque Sinnenocomi five Mellarij ipfius voce corroborantur; & in fuam qu:xq; pro- vinciam alacresredeunt. Apesitemnonnullz alijs magis planeticz & fu- itiva deprehunduntur, delectantur enim vagis amoribus atque complexi- us, fuarumqQue zdium amore nullo tenentur. Hanc animi xeví3«r apiarij plaufu, zrifáue fonitu(quo plurimum gaudere apes fcribunt, vidi C ; an 17 RCNH NEUEM LL IIUDTMEUEMEMEDOLINIIUI ICI I c eM MEM E E rd 18 Corporei &pum morbi : eoiuni- demque cu- rato. Jnfetlorum [roe dant, quamvisincertum fit an audiant & voluptate ducantur, an formidine &timore ob aéris reverberationem. & tremorem (ut in tonitrufit) ad des redeant,nec ullam video caufam cur Plinius aut Niphus hic hzfitent.. Alij, ne examenaufugiat,regi medias alas obtruncant, alij vituli recens nati fter- coreloculorum ofcula oblinunt, Praterea olez utriufque folijs decoctis, & circaloculos ftratis,non fugient:confert item aqua mulía, fed przfertim Me- linz herba inundtio, quá (tanquam philtro quodam) fortiffime retinentur apes,ut Macer cecinit. k Jyuifquis apum bis folijs contritis vafa perungit, Nen Veo fecit fi lac quog, jwmeat : V nguine cultores retinent examina tali. Puluere é veftigio anguium collecto, fparfas apes inalveos reverti Plinius teftatur. Alij chryfocomme juxtá ferere confulunt, acfi nullo magis flore gauderent, locofque eodem luxuriantes nunquam defererent. Imó natu- rafylveftres & erraticas apes eodemalle&tari, & cicurari, authores memo- rant. Corporis morbi varij funt quoque apum, nempe, repletio, inanitio, ficcitas, humiditas, frigus, calorque non naturalis. Repletio five plethora fit,cum alvearia Meliturgus debitá tempeftate caftrare neglexcerit:tunc enim adco fe faturantatque implent, ut fcabie fordibufque diffluentes, & ftru- mofz item fa&z xgrotent; fequiturignavia,febrisymalacia, faftidium cibi, vigilie; quibus miferz attritx apicule, nifiocyus fubveniatur, animam: efilant;quare caftrare eas oportet :quoin opere duo obfervanda funt : nempe tempus, atque modus conveniens,quz pro regionum qualitate & confuetu- dine varia funt : Namin Anglia quottannis femel tantüm mel colligunt;prz- cipitante nimirum menfe Iulio, vel Augufto primum crefcente. Calidiori- bus inlocis mellex hujus Vindemia tria tempora notant ; orientibus fcilicet, confiftentibus, noviterQue occidentibus Virgilijs. Didimus in Geopomicis optimum tempus effe Plejadum fcribit. Romani Majo primum menfe, dein- de declinante xftate, tertio circa idus Octobris alueos exenterabant. Vnde mel Vernum, horzum,& autumnale dictum. Ariftoteles florefcente caprifi- co, primam mellationem facere jubet ; Secundum veró fub autumno fa&tam commendat. Generatim veró caftrare alueos oportet,quüm melleturgent; id quod fubtiliapum murmure dignofcitur. Nam fi vacua fuerint, voces clari- oresaltiorefjue emittunt, utpote aéris quàm cibi pleniores : certiffimé au- tem infpedtione id povesisinqdi Columella ícilicet per feneftras illas utrin- que pofitas &apertas, de quibus antea in alueorum forma fecimus mentio- nem. Modus caftrationis hujufmodi eft : Matutino tempore, dum adhuc femifomnes torpent, caftrare apes oportet atque favos auferre : non enim convenit medio aftu calentes exafperare. Columella duo. ferramenta in hunc ufum prafcribit, fefquipedali longitudine, vc] pauló productiora ; suorum alterum fit culter oblongus,lata utrinque acie, fed hebefcente ; ca- pite adunco & acuto fcalpro, quo favi eradantur: alterum planum, acutiffi- ma & ancipiti acie, quo ra fuccidantur. His, aperto vafe, re&té totum ne- gotium conficitur. In Anglia, atquealijs viciffim regionibus ( utpote Hel- vetia, Germania, Belgio) nonferro, fed igne, fumo, &aqua rem aggrediun- turquibus adultas apes de alveo in alveum abigunt, & examen proarbitratu integrum fervant.. Porro ineximendis favis, proexaminis quantitate, mag- nitudine, & numero, tenere modum oportet. Nam copia mellis ignaviam parit,atque tam heris quàm apibus fraudi eft ; eo fiquidem affluente,non eri- thace pafcuntur, fed ipfa mellis medull faginantur:contrà fi non fatis re- linquitur, prze inopia cibi languefcentes, animum defpondent, anxiüs vi- vunt ; & pellucentes, famelicz; marcefcentes, miferé pereunt. Praterea , veteres mininurum ammaltum d beatrum, veteres & vitiofos favos eximere oportet, non autem(quibus pofteritaticon- fülitur) fchadoniferos & integros, nifi minus mellis reliquum videris, quàm parentum fuftentationi par fuerit : Eam fcilicet proportionem ferves, ut in mellis abundantia, duabus demptis partibus, tertiam relinquas ; fi vero mediocriter exuberet, mediam finas ; fi favifere vacui, nihil auferas. Sed hic modusnon eít omnibusin locis certus, quia (pro florum multitudine, pa- buli frequentia, atque preftantia, & regionis natura) plus minüfue tollere permittitur. Quandoquidem in Aethiopia, Syria, Paleftina, fxpius totos alueos exbauriunt, qui ob paftus & rorisbonitatem paucis iterum diebus adimplentur. Sivero inanitioatque fames fuerit oborta,nontamalueos ca- ftrabis quàm apesipfas ; magnamque partem omnes lino, quifquilijs, gal- bano, vel fulphure fuffito fuffocabis,vel faltem aqua fubmerges ; quo pado item mel dulcius evadet atque purius. Inanitio autem duabus potiffimum ex caufis oritur,cibi nempe inopia;atque corruptelá:inopia urgente, mel fup- ponere,mulfum afpergere,uvas & ficus tufasafferre convenit, & faccharata. Plinius item gallinarum carnes apponi jubet, quamvis apes nullascarnes at- tingere memorarit: Corruptelaautem ciborum primüm imalaciam, deinde diarrhzam,blapfigoniam, & tabemaffertapibus ; unde ex ftercorum & ca- daverum copia,fetor, peftis, putredo, aliaque id genus malanafcuntur. In malacia adeo delicatule atque morofz fiunt, ut ftomachantes omnia, facilé aufugiant,nifi rerum gratiffimi odoris fuffitu, conquifitiffimo tinnitu, curiofá item munditie retineantur. Diarrhza autem fupervenit, tum ob fucci ipfius corruptelam; tum ob tithymalli, hellebori,cbuli,fambuci,foliorum herba- rumque purgantium delibationem.Siquidem cibi per hyberna jejunia avide, . primo vere cupidiüs quàm tutiüs obvias herbas fine delectu guftantes, infa- lubricolle&o melle cacochymiá laborant;atque deinceps in alui folutionem fubito incidunt. ; | Contra hunc morbum, Sorba cum melle (authore Plinio) apponenda, vel hominum aut boum urina confperfa : grana item mali punici vino Tamineo irrigata,conferunt. Palladius grana mali punici, & uvas paffas cum rore Syriaco vel vino aufterococtas &levigatas, inligneiscanalibus appofitas varie commendat. Mel etiam cum Galle pulvere,vel ficcz rofz, aut rofma- rini in aqua mula decoctum infundi perfyphonem jubet, vel acetabulis im- mitti. Quinetiam prohibere easoportet, ne é fyluis cibum deportent, ubi plerunque zruginofi excrefcunt flores, quorum acrimonia aluiapibus mo- ventur, nec nifi accuratá cuftodis diligentiá fcientiaQue fiftuntur. Hinc EnzLs»ri» illa five fatus corruptio originem trahit, quippe quód fterilitate ex inopia feminis indu&tá, nongenerant ; vel(prz imbecillitate) alere fovere- que partus, & continuó íncubare, vel aranearum laqueos ante cellas ob- du&os evitare, haud poffunt. Accrefcente deinceps tabe atque marafmo, flores afferri iubet Higinus, rore & mulfo madidos, foribufque apponi : vio- las item & bugloffi lores commendat defruto rigatos; poftea defecatis alueis,vermibus & cadaveribus amotis, fimobovino vel vaccins fuffiantur ; quia tum putredinemarcet & peftem, cum demortius pene apibus (nifi Colu- mella nos fallit) animaminftillat. Scatent item pediculis, narrante Floren- tio,quos curat ramentis mali arboris & caprifici incenfis.Hebefcentem api- bus oculorumaciem, ijdemotigani fuffitufanant. Furfures ipfz & fcabiem, blando corporum ad chelidoniam & muros vrina infectos quafi affrictuaufe- runt; ficcitatem balneis, & thermo potantes gutturem emendant. Humi- ditatis morbi funt ftrumz, hydrocephaliz, hydropes, quos ficcis herbis & rore mane decuffo curantveteres,noftrique aque comunis prohibitione non- nihil diminuunt:cohibentenim illas per triduum intraalueos, quo p ih olum 19 20 Jnfe&lorum froe folum humiditas nimia abfumitur, fed naturalis quoque comparatur. Kore item familiarem apibus morbum fcribit Hefichius, non defcribit; nec ab alijs, quis qualífue fu. rit, addifcere potui Frigoris morbi funt congela- tio, ftupor, rigor, alijque id genus:nam frigore adeo nonnunquam ftupidas videbis, ut nec leviffimé moveri videantur, nedum fpirare. Calorisautem vehementia, inrabiem,fitim,vigilias,febres, vertiginem, & delirium agun- turjimo quidem in maniam,quo tempore vel cuftodes nonagnofcunt, & ami- cosaculeo nonnibil venenato feriunt. Sic igitur utraque tempeftate zdes locare oportet, ut ne hyeme frigoris vehementia, nec xtate arboribus ni- miumlxdantur. Pereuntitem ob defectum fobolis in florum ubertate, dum mellificandi ftudio ita omnes incumbunt, ut prolis venerífque curam abjici- ant,atque fic omiffa fobolis reparatione, populus labore confectus totus ex- tinguitur. Cüm veró prz indignatione & ftomacho, vel perium foetorem, aut ob peftem inaluearibus graffantem aufugerint ; fequieas oportet, & illa (quam Palladius docuit arte inventas, purgatis alueis, nouis item locis ex- cipere. Pratereaad apum confervationem multum conferre dicit Plinius, ut legitime comparentur s dono nimirum aut emptione : nam furto ablata minüs fceliciter fuccedunt, uti & ruta furtiva egriuscrefcit. Nunc fi anima- lia apibus infefta removerimus, quid amplius anne&tere opus erit ad ipfarum falutis exogvaa7]ixy & malorum medelam, non video. Primüm igitur homi- ncs ftupro inquinatos, menftruis velgonorrhza infectos, balnea, fumum, fi- mum, latrinam, culinamque olentes otiofé vcl malitiofé pro alucorum fori- busftantes.amoueto. Aérem fzpebufonum ferpentumqQue halitu infe&um, meliffá, thymo vel feniculo incenfis purgato ; ut nitide & molles vivant efficito ; animalia przdatoria necato ; & perfpectis morborum fignis medi- cinam adhibeto. Signa autem invaletudinis apum, ut quoque reliquorum animalium, à tribus fumuntur ; nempe à lxfa actione, externo corporum affe&u, & excrementis. Nam hilaritas amiffa, triftitia torpens, vertiginofus inceffus,frequens ante fores & otiofa ftatio,ab opere languor,florum mellí fqs faftidium, vigilia fomnive prefundiores, murmura infuéta, malévalere apes argumento funt 5 uti etiam ft horridulz,non comptz 5 afperz, non molles $ Ícabre, nonnitidz ; pellucentes non *veapw videantur, Quinetiam fi favi odore minüs grato inficianturipfaque apium oleta liquefcant, fceteart, ver» mibufue fcateant, cadaveraQue indies edibusexportant, necalueos curant; certiffimum invaletudinis morbique alicujus epidemici fignum exhibet;quo- rum aliquam partem cleganter, fed confufé tetigit Vireilius 4» Georg.his verfibus. Si verb (quoniam lap[us apibus quoque d Vitatulit) trift languebunt corpora morbo, Illud non dubi] s poteris cognofcere fraus, Continub eft agris alius color,borrida vultum Deformat macies :tum corpora Iuce carentuma Exportant tetíis, c vrifha famera ducunt, Aut ille pedibus connexa ad limina pendent, Aut intus clasfis cuncfantur in edibus omnes, Ignavad, famed contratfofricore pigra. Tum [onus auditur qvavior,trattumá, fu[urrant, Frigidu ut quando fyluis immurmurat A | Ft mare folhcitum ffridet refluentibus undss, Aéfluat aut claufis rapidus farnacibus ignis. , Atque ita perfpe&is morbisapicularibus, & curatis, ad fummam ufque vivent etatem : quam Ariftoteles, Theophraftus, Plinius, Virgilius, Varro, Columella, minuaorum ammaftum T beatrum. AONENERATN T — Columella, Cardanus, omnes denique authores, raró ad novem atinos, nun- quam fupra decem productam. Quamvis aliter Hanworthi in Duciffze So- merfetienfis examine magna cum voluptate ipfi vidimus, quód ultra tres an- norum decadas(adíunt in precinctu digni, quibus credaturteftes) eodem ig loco commorantum fuerat, & quatuor pené quottannis novas acies emife- rat. Quz me fané ratio inducitur apes effe credam naturá longevas, & cum Íolo Alberto folus dubitem, an prz fenio moriantur. Scio equidem illas morborum hoftiumque impetu € medio tolli ; fed fi omnia pro vita & falute neceffaria femper adeffent, contrariaque abeffent, equidem diuturniffimam vitam apibus concederem, fi mortalesillisvicesnon hegarem. Sole enim melle, immortaliillo nectare, vefcuntur, eoque czlitusdimiffo, & ex rore divino (omnium herbarum, arborum, plantarumque anima) colle&o ; de cujus natura,ufu,& praeftantia,fubfequenti capite dicemus. CevTPERE Deapumufn. s Vüm cxtera queque in noftrum ufum condidit Aloffimus : tum praefertim apes non folum ut nobis politicze atque ceconomicz vir- tutis (de quaante diximus) veluti magiftrz praebeant exemplar, ani- mumnquce inftruant, fed etiam ut divinam quandam doceant fcientiam, & tan- quam vates extraordinarij,fucceffus & eventusrerum przmonftrent. Nam annis, 90. 98. 113. 208. ante Chriftum, cum magna apurn examina in foro publico & boario, privatis civium adibus, facelloque Martis confiderent, hoftiles Rom: infidiz tendebantur, quibus fere capta refpub : atque ex- tin&da. Severoimperante, apes in fignis militaribus, & maxime in ftativis Nigri, favosfinxerunt. Varia deincepsbella inter Severianos & Nigrianos ancipites congreffusfuerunt. Sed Severianitandem rem obtinebant. Anto- niniitem Pij ftatuasin omni Hetruria pofitas examina apum repleverunt ; & pofteain caftris Caffij confederunt : quid quantumque turbarum poftea fit ortum,Iulius Capitolinus recenfet. Quo itemtempore ingens Romanorum numerus per infidias Germanorum in Germaniaperijt. P.Fabio,& o. Elic Coff.incaftris Drufi examenapumin tabernaculo Hoftilij Rutili ita confe- diffc fcribitur,ut funé pratendentem prefixamq; tentorio lanceam amplec- teretur, M. Lepidio, Munutio Planco coff. Item in confulatu L.Pauli & C; Metelli,apum aduolantià examina hoftem imminentem, (ut nonmalé conje- ceruntaugures) prafignificarunt. Pompeius item belligerans contra Czfa- rem, cum amicis invitatis aciem inftrueret, Dyrrhachium egredieriti apes oc- currebant;ipíaQue figna prae multitudine nimia obfcurabant. Philiftus & Aclianusreferunt,dum equum ceno inhzrentem Dionyfius fruftra pungeret; ibidemd;commoranté relinqueret:equum tandé fuo marte liberatü;fequutü veftigia domini,examine apum jubz inhzrente:eoque oftento tyrannidem in 21 Fat. Galeotasa Dionyfioaffecatam. In Heluetiorum hiftorijs legitur anno 1385. quando Leopoldus Auftriacus Sempachum cum exercitu proficifci parabat; dum in itinereeffet, convolaffe ad oppidum apum examen, atque ibi in tilia confediffe : unde vulgus peregrini populi adventum recte przdixit. Sic etiani Virgilius 7. Aeneid : adventum Aenez in Italiam defcripturus loquitur: —— Lauri Hujus apes fummum dense (mirabile dicfu) Stridere ingenti liquidumtrans athera veia, —— Obfcdere T 22 Vf Medici. dnfe&lorum frve Obfcdere apicmyQy pedibus per mutua nexis, Examen (ubito ramo frondente pependit : Continuü Vates s externum cernimus (inquit ) "m Adventarc irum. : Id quodetiam Herodotus, Paufanias, Dion Caffius, Plutarchus, Iulius Cafar, Iulius Capitolinus, alijque hiftorici majore obfervatione quam ra- tione confirmarunt. Saon Acrzphnienfis cüm T tophoni oraculum invenire nequiretyab examine apum eó volantium perductum narrat Paufanias in Beo- ticis. Quinetiam nutricibus abfentibus Iovem Melitzum, Hieronem Syra- cufanum, Platonem, Pindarum, A pium comatum, Zenophontem, & noviffi- mé Àmbrofium, melle in labia ab apibus inftillato enutritos fuiffe Plutar- chus, Paufanias, Aelianus, Alexander Alexandrinus, Theocritus, atque Textorauthores funt: Zenophon item in ceconomicis mellificinam virtutum efficinam vocat, atquead cam matresfamilias erudiendas mittit. Poetae fe libenter cum apibus conferunt, qux naturam tantüm magiítram fequentes, artem non adhibent. Sic poetas Plato affirmat arte nihil unquam cgregium cffecturos. Ideó Pindarus fe gloriatur Bacchilide & Simonide fuperiorem à natura nonarte doctum. A pcs nifi irritentur innocuz funt,divexantibus veró aculcos, eofque acerbiffimos, infligunt.. Idem poétarum ingenium eft : unde ifta profluxerunt. Archiloci: Qui me commuvit melius montangere : clamo s F lebit C infignis toto cantabitur orbe. Quocirca Plato in Minoe praecipit, ut qui quietis ftudiofi funt, diligenter caveant, necum poétis & apibus be]lum gerant. Tot denique earum funt quas imitemur virtutes,ut Aegy ptij, Chaldaei, Greci,varia ab ijs hieroglyphi- caacceperintsnam populum regi obedientem fignificantes;apem frugi pinxe- runt : regem erga populum benevolum oftendentes, examen apum expref- ierunt. Czteraid genus emblemata, a Pierio petas,nec laboris te tui poeni- tebit, Rufticiitemaéromantiam ab ipfis didicerunt. Nam ingruentis plu- vix & ventorum adventum prafentiunt, procellafQue & imbres predicunt 5 quibus appetentibus, nonlongé cvolant ab edibus, fed fuo femet fucco fu- ftentant. Qux cüm ita fint omnia, haud mirum Arifteum, Philiftrium, Ari- ftomachum, Solenfem,Menum Samnitem, & fexcentos alios apum defcrip- tores, miffis civitatum delici;s,per duodefexaginta annos fyluas incoluiffe,ut carum vitam & mores recte difcerent, & pofteritatiinexemplum commen- darent. . Nec poenituit fané Virgilium in earum hiftoria éeié|ue5? quam 4. Georg. eleganter defcripfit. Quidveró ipfarum corpora & opera in noftris, corporibus operantur, nuncoperz pretium eft recenfere, ut nihilinefle api- bus fciamus, quod non nobis faluti& bono cedere queat. Primum igitur corpora ipfarum ftatim ab aluejs accepta, & contuía, & cum vino diuretico vel cenogala epota,hydropem potenter curant;calculos comminuunt, Vrinz . fontes omnesaperiunt, ifchuriam fanant. Apes item in melle mortux vo- micas fanant,oculifque & auribus hebefcentibus auxilio funt. Tormina item ventris contuf: curant;atque appofitz & mel venenatum epotum,ipfz dein- ceps epotz expellunt;duriora in labijs ulcera emolliunt, carbunculum alliga- tz fanant,dyfenteríze medentur, & mel ipfis imbutum cruditates ftomachi, lentigines faciei emendat, ut ex Hollerio, Alexandro Bened.& prafertim Plinio videre eft. Apes favisimmortuasaridas tere (fcribit Galenusin eu- poriftis) mifce cum melle inquo ipfa fuerint demortuz, inunge capitis partes pilis denudatas, & renafci ipfosvidebis. Plinius viciffim multas apes com- burere docet, &cum oleo mifcere cineres & inungeres fed cauendum ait, nc minimortun animalium d beatrum. ne partes adjacerites attingantursimo mel mortuis apibus refectum in omni- bus morbis falutare & panchreftum effe affirmat : cinerem ipfarum cum oleo zritum,ad capillorum dealbationem,Erotis varie Cap.61.de morb. mulieb. commendat. Vtiles praterea funt apes, quia varijsanimalibus in cibum ce- dunt : nempetaxo, urfo, lacertis, ranis, ferpentibus,meropishirundini,paro, upupz,rubeculz;araneis item & Vefpis, ut Bellonius animadvertit. Vcnari itém eascum voluptate homines folere, docct Palladius, earumque invefti- garidarum rationem narrathisverbis. Meníe A prilijlocis apricis fi apes fre- quentes, ad paftum velaquam veniunt, certum efteasin propinquo mellifi- cinam habere : fi vero paucz €ó accedant, longiusabeffe fignum eft. Quum autem frequentes adfunt, hoc ingenio eorum examina invenies. Rubricáli- quidá doría earum tangas, ibidemque maneas dum eá notatz fuerint rever- Íz ; quódfi citó fit propé habitantsfintardiüs, loco magis remoto zdes ha- bent. Proximas deinde facile inveneris, ad longinque diffitas hoc modo perduceris. Cannz unum internodium cum fuis recides articulis, & inlatere aperiessibi mel exiguum vel defrutum immittas, & juxta fontem ponas. Cum ad ipfum convenerint apes,atque(odore mellis ille) ingreff» fuerint, ap- pofito pollice foramen claudes, & unamtantumapem exire permittes, eam confequere quantum quantum potes certiffime : & cum ulterius non poteris, aliamliberes, ea dcinceps éconfpedtudevolante, aliam emitte, tandem his ducibus locum examinis facile inveftigabis, quifiin fpeluncafuerit, fumo €jicietur omnis familia, & cum exierint, zris tinnitu territein ramulo fefe uvz modo fufpendent, undeadmoto vafculo recipientur. Siin arboris ra- mo nidificent, acutiffimà ferrá fupra infraque abfcindes, mundaque tefta xami parsilla cooperta, ad locum quem volueris deferatur, ac interaluearia collocetur. . Atque hac arte examina in fyluis, cavernis, vel rupibus habi- zantia funt invenienda:mane autem aucupium incipere oportet,ne die demor- tuo przdam perdas. Necfolum venationeapes homines delectant: fed etiam fi quis eas per fomnia invenerit (nifi Fabritius atque Artemidorus nos £il- lunt) fi pauper fuerit, ditatur; fi rexaut dives, facilem fibi populum habebit; atque morigerum. Qui vero habuiffe fe apes fomniat,nonautem habere, de- fluentis fortunz fignum eft, et infortunij iam propéimminentis. Tantiufus funtapes : tam varie in ipfarum virtutibus lufit, vel potius operata eft rerum omnium fi&ixnatura. Átquorfum ille (inquies jaculeus, contra cujus vene- num nulla remedia novit Plinius Equidem fateor & res ipfa docet, apum nonnunquam aculeos venenatos e(fe; fed rabidarum tantum, & vel nimia fcbre;vel ira;vel fame exaftuantiü. Aliàs veró parum pungunt:ideoq; Dio- fcorides ictus apum fy mptomata, ficco pede przterijt ; s ese cin ob unius apiculefpiculü adeó conqueri? Pofteriores dolorem,ruborent;tumo- rem, comites obfervarunt 5 praefertim fi aculeus etiamnum hereat infixus, quo profundius vulnerante,mortem aliquando fuperveniffe fctibit in The- riacis Nicander: Antiqui item (ut apum aculeos in bonum converti ufum probemus)ob ftellionatus crimina hoc fupplicio(author Suidas) fontes affe- cerunt. Reum veftibus difpoliaturn, atque toto corpore melle perlitum, Soli expofuerunt, manibus & pedibus ligatis, ut ab apibus & mufcis creberrime punctus,& Solis radijs affli&us, dignam vita necem fubiret.Verüm fi ipfa- rum ictus yitare, fanareque inftituas ; primüm menteignaviam,impietatem, furtum, Tnalitiam exigito ; hisenim vitijs fzdatos libenter impetunt. Tum ne cx veftium colore fanguineusvidearis, vel per venerem immuridus fenti- 2ris, oppidó caveas. Quietiam arboreipici raftrum geftant; etiamfi exa- tnina perturbent, abapibus nonlzdi, dicit Plinius. Nonrius, meliffà trita aculeosimnoxios reddi, author eft. Florentius dendromolaches fucco(mal- wa 24. 2Mellis d: fi- uitio. Mel'is diff -- rcetle. Jifeitorum [roe vam mafculam appellant) vindemiatorem mellis illini jubetur fecurus favos eximat. Sed cujutvis malva fuccus idem przeftat; & melius, ficum olco te- ratur: nam & prafervatab ictu, atqueictis remedioeft. Verum eftojillarum nobis aculeum morbos inferre : atqui illos apes melle demortuz cito curant diligenter applicate, & venenum doloremque omnem cjiciunt. Quid dicam Nullum animal zqué commódum,nullum minus fumptuofum Deus crea- vit. Curantur pcrexiguo are,vivuntferein omnibus locis, etiam fylveftribus & montanis : pauperes aeque ac divites ipfarum cultu magnum vectigal colli- gunt : nec propterea vel ollam vel familiamaugere neceffum babent. Meru- la refert Varronem quinis millibus pondo mellis aluearia quotannis elocaffe, &in Hifpania € parva villa unicum jugerum nonfuperante, ex melle ibidem collecto dena millia feftertia lucrari folitum. Habemus item ex earum offici- na,ceram,mityn,fandaracham, propolim,favos,quibus nulla bene caret ref- pub. ut virtutum exempla non repetam, qux non minüsanimz falutaria, quàm hzc corpori vitzque rectius agendz utilia videntur. Primum autem de Melle, fucco illo immortali, nectareo, dulciffimo, faluberrimo, & omnium operum effectuumq; principe;orationeminftituemus. (OW pl XT De mellis nomine,differentiayet ufu. verüm ab horrenda illa & confufa zwvy»ez10s7«, ab Arabic incolis Hel, Han; a Gallis miel, Hifpanis Miel, Italis Mele;Belgis Honich- zcem, Germanis Honig, Anglis Honny appellabatur. Graci z5, dixerunt; ab infigni labore apum & cura in eo conficiendo, ut annotavit Euftachius : unde uai; melitellum, a zi: apud Porphyrium. 'Verim quid illud tan- dem fitinter doctos difputatur. Sunt qui falivam fyderutm, vel ftellarum fputum efle fomniant, alij aéris purgamentum, vel coeli (dorem vocant, fed rectius meo judicio Mel apum Chylum vocaveris, ex materia dulci collectü, Íed in earum ventriculis confummatum, vomituque vel expuitione in cellas ejectum. Ariftoteles, Plinius, Avicenna,Seneca,apes mellis non opifices, fed colle&rices tantum ftatuerunt : fic enimfcribunt. Apesmella ex rorcaéris Ífyderum quorundam ortu potiffimum & arcus coeleftis concubitu colligunt; fiquidem favos faciunt non mel. Galenus item lib. 5. de Alim. fac.hac verba habet. Memini (inquit) aliquando, atate fuper arborum folia mel quam plurimum a nobiscollectum fuiffe, & tum agricolas velut ludentes ceciniffe, Iuppiter melle pluit .Przecefferat autem nox(ut perzftatem )yalde frigida,cujus vi dulces halitus & vapores diurno calore Solis füblati concreverant. Apud nos veró id raró accidit:in monte autem Libano quottannis.Itaq; coria fupra terram extendentes, & arbores excutientes, defluens melaérium ollis exci- piunt, & infictilibus reponunt. Differt autem mel, utcxtera quzlibet cor- pora,fubftantià & accidente. R efpe&tu fubftantiz five materie aliud mel aéri- um eft,aliud terreum.Quippe menfe Maio, Iunio & Iulio, ambrofia quedam czleftis (melleum rorem vocant, ego melliginem appello)in plantarum fo- lia delabitur,guftu fuaniffima, liquida, pura, & ipfum contra faccharum non ingrata.hanc collectam & imbibitam apes maturate concedo, mutare con- ftanter nego,nifi forte depurationem roris, fpeciei alterarionem dicere velis. Gal.Lib.35. dealim.facul : Mellis materiam, non ipfum rorem effeaffirmat, fed rori congenerem : quam apes collectam incellas revomunt, fed fpeciem fucci non mutant, ut etiam Avicenna docuit. Ros autem ille arius cx Lar me re09.** Ellis nomen principio unum fuit, Hebraice w27,Dcbafch di&urns minimorum animalium T beatrum. 25 melaérium colligitur,duplex eft, coagulatus five manná; &liquidus; unde mel optimum conficitur : prfertim f1 quà primó decidit naturá, eandemi femper obtineat. Vcrum tam alté cadens, ipfoque lapíu inter cadendum ob aéris impuritatem fordefcens, &terra halitufoliorumQue & florura qui- bus infidet fucco infectus, plurimam czleftis naturz vim amittit, licet non- nullam fervet ; totiefque in apum ventriculis,cellis, tavisymutatüs, peregri- namaliquam qualitatem habet adjunctam.. Eft autem initio mel,vclutiaqua dilutum ; & primis diebus mufteum fervet, vigefimo craffefcit, mox obdü- citur quafi tenui membrana, quz feruoris ipfius fpumà concrefcit. Mclter- reum dicimus,quód rore abeunte, exterra ipfius fudore, & plantaruin dulci parte exugitur, denfioris quidem fubftantiz, & qualitatis cum fubjecto con- venientis. Hinc mel gramincum,fabaceum, fparticum, apianum ; ficulneum: uvaceum,cedrinum, arundineum,violaceum, ericaum, liliaceum,leucoides, narciffinum, ferpillare, thymbricum, buxeum,taxites,abfinthites, hellebora- tum,venenatum,&c. dicitur : habità fcilicetad res, € quibus colligitur, raci- one. Optimum autem refpectu fubftantiz mel dicitur, confiftenti pinguis aita & mediocris, quod fponte ex favis defluit. 2er vocant) vel potius ;«^4; , & "(mm frcibus nonabundat ; & breviffimo tempore coquitur, minimumque inter ebulliendum fpumz evomit, fibi femperita adhaerens, utfi attollatur digito homogeneum ac continuum, nullo modo intercifumgad terram defluit: & de- nique quod prompte igneadmoto flammam concipit. Hzc nifi omnia vel plurima adfuerint 5 vilis, adulterati, impurique mellis fubftantiam videris, nonprobi. Accidentia mellis, alia bona funt, alia viciffim mala, utraque au- tem fumuntur a tempore, loco & qualitate. 5i tempus refpicias; mel quo recentius, eo melius habetur, atque vernum, horxumque autumnali longe prafertu. Primumde fioribus tantum ijque tenerulis admodum colligitur (unde Ánthinum dicitur : ) fecundum vero ab herbis item ipfis & adultis o- ribus, «zzi»: ultimum € tribus peffimum, poft primos autumni imbres ; are- nofum illud quidem & fylveítre ex erica duntaxat aut hedera (qux tum fol - florent)collectum, £e. quee omnia (ut dixi) ex novitate laudem habent ampliffimam, quoniam vetuftate, ceucoctione quadam longà amarefcunt: unde proverbium, Mulfum quod probé feceris, mifcendum effe novo Hy- metto & Falernovetulo. Pro ratione loci tam communis quàm proprij, va- rieitem laudatur mel,atque etiam vituperatur. Siproprium locum, five vas ipfum inquo continetur,refpicias; in fundo optimum invenitur, foeces enim ex aére inter cadendum vel ex fitu herbarum contractas, ad fummum quafi fpumam projicit, atque inimo vafe glutinofius, ponderofius,fuavius & com- — pacius fentitur. Communem autem locum five regionem fi videas ubi col- 77,7, »..; ligiturs pro illius item natura zftimationem acquirit. Primas inter bona orizso irs- mellia, Atticum, Athenienfe, Hymeticum, przfertim in argentifodinis ^'^ fa&um, omnium judicicfha&tenus obtinuit, tum ob apum ipfarim meliorem indolem,tum terra thymo & optimarum plantarum copià affluentis,tum loci in quo favi texuntur bonitatem. Cycladico fecundas Diofcorides tribuit (quod plurimum urbanum eft,& jucundum & «mulum Attico. )Hyblzo five, Siculotertias. Mel Atticum Iohannes Bauhinus medicus doctiffimus,& fim- plicium cognitione nulli fecundus, Veronx in pharmacopolio fe vidiffe te- ftatur : quod repofitum invenitin vefica elephanti valde craffa, pondere li- brarum 2 1. longitudinis duorum cubitorum, latitudinis vero fefqui cubiti. Egocredo ex Aca allatum fuiffe; nam quomodo vefica elephanti ex At- ticis" Cardani judicio quod ex Cephalenia infula inIonio mari pofita ad- vehitur,praftantiffimum omnium eft, cuiin Europzis proximum eft Hifpa- nicum, atque id noa immerito:tos enim concocior in calidioribus plerunque . tegionibus : & ubi purior aér eft (in omni regione) vireineum mc], id eft, pu- fug? rum putum,& ignis omninocxpers elaboratür: Mcletiam Tarentinum lau- datur, ut Strabo refert. Circa Tagodaft,Mcl&lam, Heam, Hafcoram, R ha- honam Montem ferratum, Echebdevonam, mel Atricanum optimum confi- ci Ioannes Lco author cft. Ludovicus Cadomuftus Sinegenfc, Andreas Cor- falius Mombazenfe,Edoradus Barbofa, Aethiopicum , T homas Lopius Ca- taienfc.Francifcus Aluéares Tigremahonenfe, Sebaftiauus Baro Samogiti- cum, Enricus Lituanicü,Erafmus Stella Boruffiacum, T hevetus Americanü, alijs przeponunt.. Paulus Iovius Mofcoviticum füfis laudibus profequitur,fed temere,quandoquidem in toto Mofchoviz Ducatu, nec apes nec mcel effe, mercatores noftri, & Sebaftianns Baro, rerumibidem vifarum geftarumd; fincerus fcriptor, ferio affirmant. Albertus Campenfis in Myfiz tractuquem Britum vocant, uti etiam in Hercinia fylua,me]l examuffim optimum inveniri dicit.adeo ut Cecropeo atque Attico non cedat. Aclianus in nivofa & glaci- ali Scythia vernaculum & laubabile mel gigni affeverat, atque venum ad Myfos (care ubi venditur) exportari. Verum fi regionis calor puritatem melli addit, & bonitatem, quomodo in Scythia & Samogithia optimum haberi poffit? Anquia flores ibidem nati & rorem excipientes meliores funt, eóque 1pfum meliorem reddunt & puriorem?. An propter Boreales ventos eó loci trequentiffimos, qui aerem purgant. Anquia ut homines, fic apcs illic vi- vunt robuftiores, meliufque propterea & diligentius mel in ventriculisrepur- gantatqueelaborant? quod verifimilius eft ; quum in tam frigida regione non viverent nifi valentulae, nec ad id xtatis (vivunt enim ibi quam diutiffi- mé)unquamaccederent. Quod veró in humidis regionibus mel exquifitum confici negat Cardanus : Hibernia illi litem intendat, atque Anglia vocet in jussqu:e fatali infulis humiditati obnoxiz, mel adeo purum putumque red- dunt, ut nec venenati illi quidpiam admifceatur, & diutiffime maneat incor- ruptum. Vt taccam fummam cjus albedinem, duritiem,dulcedinem,continui- tatem, lentorem, gíavitatem ; aliaque bonitatis ejus maxima indicia. Sed zí3ma hujus modizzzxepigazz noftraeque terre lenocinia mittamus : & Mellis, ob regionem in qua legitur infamiam explicemus. . Per infignem amaritudi- nem peffimeaudivit Colchicü, Corficum deinde, & nonnullis locis Hungari- Cuilun i; tj Cf atque Sardum. Nam in Sardinia Afinthium, in Corfica Nerium, in onibus pravum. Colchidetaxus,in Hungaria omnes luxuriant. Melitem venenatum in He- ucdolligit. raclea Ponti & xgolethrifloribus vere aquofo marcefcentibus : tunc enim noxium virus flores concipiunt, & melillapfum citó inficiunt. Aliud ibidem genus perniciofiffimi melliselaboratur, ab infania quam gignit uaviueror yo- catumsquod Plinius ex flore Rhododendri contrahi autumat, nullis ibi non Íyluis frequentiffimo. Diofcorides & Actius aconiti ibi luxuriantis copiz venenum non malé inpingunt, quüm ijídem remedijs occurritur ejus male- ficioquibus aconito. In Carina, Perfide, Mauritania,& Getulia Maffzfulis contermina,vcl ob terrx halitus, vel plantarum virulentos füccos, venenati quoque favigignuntur; Sed livore & nigredine deprehenduntur. In Tra- pezunte Pontica ex buxi floribusmel colligi à Plinio accepimus, quod ut gravi odore fanos maléafficit, ita etiam infanos menti aue Nafcitur in Heptocometarum arboribus mellis contagiofi genus. Cujus virus exhau- ftum ftupidos facit, mentumd; exturbat. Hoc ab inimicis cum pacis implo- randz fymbolo;ad tres Pompeij cohortes miffo, largiufQue ab ijs epoto ; de: ftatione mentis atque vitz dejectz (inquit Strabo. ) Ovidius Corfici mellis tanquam maximé infamis mentionem facit ex cicuta floribus collecti,cum ait Quam puto de gelida colletfam flore cicuta. CMelle fub infami Corfica mifit apis. Atqui naturx parum honorificum videatur, genuiffe rem adeo ab omnibus expetitam, eiq; non raró venenum admifcuiffe. Imoquidem non male iftud, permifit minimorum animalium V beatrum. permifit,ut cautiorem minufque avidum faceret hominem, & non folüm ad delectum faciendum, fed etiam ad antidota quaerenda excitaret. Propterea quoque rofas fpina obfepfit ; apibus aculeum tribuit, Saluiam bufonis fali- va infecit melli,faccharo, & manne venenumaliquando (idque perlethale) afperfr. Mellis venenatiigna hac funt, favoslivore inficit, non denfatur, colore magis rutilo confpicitur, acre fentitur,& odore alieno : innoxio longe ponderofius eft, fternutamenta protinüs fumptum movet, Ventrifve proflu- vium largifimo fudore concomitatum. Qui ipfum hauferunt,fupini pronid; humi fcfe provoluunt,refrigeratiotionem quzrentes. Heracleum eadem cum aconito movet fymptomata, & eandem curationem fortitur.Ex mellis ve- nenati portione admodum exiguá deguítatá, duos medicos in foro Romano obijffe, memorat Galenus. Contra maniam ex melle, Diofcorides rutami devoratam, &falíamenta, & mulíum cum ruta epotum commendat. Sed refumpta, iterüm vomitione funt rejicienda. Quinctiam eadem huic mor- bo prafcribit, qux contra aconitum & nerium : cui affentitur Plinius. Addit etiam unum fingulare antidotum, fcilicet Auratam pifcemincibo exhibitam, quz item finceri mellis faftidium egregiétollit. Guilielmus de Placentia cum Íyrupo violaceo, acetofoímmplici, & aquatepida, continào vomitum pro- vocare docet, pifcibus falitis ante vomitum comeftis. Poftea exhibet The- riachamcumaceto calido. Chriftophorus de Honeftis vomitum fuadet,& frigidam naribus fubdere cum floribus violarum nenupharis & pfyllij.Bezoar vero ejus funt: grana cydoniorum trita & data cum aqua calida, ut fanctus Ardoinus refert. Avicenna nihil effatu dignum przícripfit, nifi quod ab alijs acceperat. Nam quod fuum Aumeliattinet, prorfus quid fibi velit nonin- telligo. Verüm quid fi ego juvenis & Anglus, poft tot patres confcriptos certiffimum hujus veneni antidotura effe apes ipfas affererem devoratas Lenocinatur conje&urz verifimilitudo, & ratio nonnihil abblanditur. His enim nifi rerurn domina natura infignem contra mel venenatum dynamin de- diffet, (ficuti contraferpentes Pfyllisjinter homines ; ciconijs & pavonibus; inter alites) equidem ab ipfo colle&o, devorato, & aliquandiu retento; imo concoc&o, maleafficerentur, & toxico per totum corpus currente confice- rentur. Terreftrium apum mellicet non femper venenatum fit, tamen ob ni- gredinem nimiumque lentorem nonlaudatur. Szpeitem ferpentum,bufo- mum,rubetarumque halitibus obnoxium deprehenditur, & propterea cauté fugiendum. Nunc ad qualitates mellis veniamus ; quarum aliz primariz funt, aliz ex jjfdem ortzejaliz formales atque fpecificzequas merito energe- ticas vocamus. Primzcrafeos refpectu mel calidum & ficcumcenfctur iu fecundo gradu : quá de cauf uti Hecticis, febrientibus; juvenibus, ictericis interdixit ipfum Galenus:ita frigidis inaffectibus plurimü laudavit, & humido ventriculo przditis; prxfcripfit: quos modicé delinétum potenter nutrit, et bonüuná coloré habitumq; conciliat;Sifecundas qualitates defideres(olfac- tiles,euftatiles,vifibiles;tactiles)debet mel optimü nullius herb:ze; vel rei alte- rius eminentem qualitatem habere : & propterea me] thymum infigniter re- dolens, rejicit Galenus. eft tamenex feipfo fuaviffimi &fragrantiffimi odo- ris, & fpirituofz cujufdam fragrantiz (cujufimodi in aére fublucano medio vere fentitur) non expers. Si vcro malé olet, ex cuftodia mala compu- truit : fi graviter, contagium contraxit € cicuta : fi nares odore pungat,lta- lis veneni fublatitantis, vel acrimoniz nimize argumentum eft. Si omnino non oleat.fub vappa vapulat: fithymum,tiliam;rorem marinum,buxum, ab- finthium,&c.ineorumnaturar degeneravit. Similiter quoque de guftu fta- tuendum, qui vel ex herbis, tate, locique colore aícititius & medicatus fentitur; vel naturalis :id eft, magna quadam & vivida dulcedine linguam feriens & replens,adeo ut fabacre nonnullis videatur. Colorem optimi meis D2z quod 27 Mellis vent- nati (/enayatq; 4nudota. Mellis Crafas, 28 Medica ellig viriutes. Jféttorum [roe quod attinet : in Tigremahonicá & T agodafticá regione, la&teus pracellit,in calidioribus locis albusatque diaphanus. Maximam autem partem, fuluus & ex auro pollens princeps habetur. Secundas tenet albus tranflucens, cui cgo non injurià cum Ariftotele primas concederem. Quippe fignum eft puri mcllis & ài»: ,nullá herbarum tin&urainfedi. Ab co rutilum laudatur nifi fuerit aftivum,tunc enim collectum mel (veluticera & butyrum) vel ob flo- rum flavefcentium copiam, velaérisaduftionem, ad intenfam & quafi fatu- ratam flavedinem, imóad ruborem feréaccedit. Si vero Erycxum vel An- tninum rutilum videatur,quafi noxium ab omnibus jure habetur, quia intem- peftivü.Sufpecti & infamescolores dicuntur,niger,fufcus,fpadiceus, & prz- fertimlividus, quifive in favisfive in melle apparentes, nunc corruptionis, . nunc veneni manifeftarij indiciafunt. Eftitem tactu mel optimum ; pingue, lentum glutinofum, grave avzvzo», clariffimiterebinthini liquoris mulum, fui ubique fimile, & vcl nullis vel faltem pauciffimis fzcibus impuratum : blandiffimo caloreliquefactum, & leviffimo frigore quafi in lapillos concre- tum. Energeticz qualitates in ufu mellis apparent; qui fané multiplex vide- tur,five ad medicinam five ad culinam te vertas : Tam enim potenter nutrit, vitamquc integram confervat, &longzuam, ut Graci Cyrnxos uanofísexga mNuxeoiol4Tee. (Herodoti Athenzi,& Diodori Siculi teftimonio) ex continuo cjusufu putarent. Sané Pollio interrogatus, quomodo intantum zvum an- nos produxerat, refpondiffe fertur: quia intàs mulfo, extrà oleo ateneris ufusfuit. Prxtcrea lores, fructus, finguláque fimplicia, atque compofita item medicamenta,ejus permixtione à putredine integra fervantur ; qua fane facultate itaexcellit, ut Babylonij etiam nobilium mortuorum cadavera co- dem fepelirent;ut Herodotus in Thaliateftatur. Oenopole item quidam ne- buloncs cum fugitiuo vino & feré exanimi vitam reddere inftituunt, mel ad- dunt : quoadulteratum vinum, purum videtur, & palato non parum arridet, ctiamcritico. Putredini nonfubjicitur. Servantur in eofru&us, omniaque corpora quàm diutiffime. Tactum tamen a fuo inimico putrefcit, id cít,à pa- ne. Ideo qui mel vendunt, diligenter cavent, ne pueri tranfeuntes panem intingant;ita enim facilécorrumpitur ; & in formicas vcl fimilia formicis ani- malculatranfmutatur : fi Paracclfo credimus, philofopho quidem in rerum naturá naturali quadam peritiáinfigni. Mellis item admixtione placentula- rum pravitatemcorrigit Galenus. Mel cumalijs quibufdam mixtum, & nu- trit, & bonum colorem exhibet. Per feipfum autem attenuat;magis quàm reficit:nam &urinam & aluum plusjuftó expurgat. Hippocr.Si ctiam cu- cumerisfemina, vel alterius Planta in melle aliquandiu maceraveris,& po- fteafeveris, dulciores indefru&us certo proveniunt. Medicam quod attinet virtutem, calfacit, vulnera ulceráque optime detergit, attenuat, difcutit quae aliqua corporis parte coierunt ; ut Galenus, Avicenna, Celfus & Plinius no- tarunt. Alopecias & fzda capitis ulcera perfanat. Plin. Ad generationem capillorum in Alopecia ; vel febribus diuturnis, plurimüm valet,fi per fe cru- dum illinatur, vel cum favo nouiter extracto. Galenus. Potiffimugautem oleum mellis diftillatum id facit. Aqua ftillatitia mellis cutem egregié mun- dat,urinam provocat, febrium calores extinguit, obftru&iones vifcerum ex- pedit,fitim lenit:calx vero fivefal ejufdem, uti omnium corrofiuorum,mini- me dolorificum eft, itaetiam maxime energeticum & proptereainvirgz ca- runcula unicé a Chymicis & expertis aliquot chirurgis commendatur. Quot vero & quàm amplas virtutes Mellis, quinta illa (uti vocant) effentiacontra omnium morborum viresobtinet, przclaré ab Ifaaco Belga Paracelfi ante- ceffore fcriptum eft. Na fi crudum & agrefte mel Democrati, Pythagorz, Pollioni, Baptiftz, Pythagoreis denique & €yrnijs falutem cum vita longa - . attulerit: 2 misimorum animalium V beatrum. attulerit: quanto illud magis prafftiterit depuratum, & in fummum nutritionis gradum perductum ? Epicureiveró, qui fummam falutis & voluptatis ratio- nem habebant Ambrofiam continuó comederunt (ut Tzetzes refert) quie €x decima mellis parte conftabat.: Acfi affiduo ejus ufu dolores arcerent, eta morbis immunes fani viverent : Mirificé auribus exulceratis auxiliatur mel períe zepidé infufum, przfertim fi £etores fimul adfint. Quinetiam ut jn carum fibilis,tonitibus,inflammationibus, mel Atticum inftilletur jubet Ga-- lenus ; Mel,. Butyrum & oleum rofaceum, ana tepidum;auriculx dolenti infundit ciZarcel/lus Ezmpyricus ; Idem quoque mel cum infantis ftercore Íubactumyin vifus hebetudine & albugine valde laudat. Oculomm epipho- ras,tum in hominibus,tumin equis, hoc modo tollit Vigetius. Primüm infra oculum fanguinem detrahit, & eum ufquc ad fanitatem melle optimo in- ungit. Cavendum tamen (ut non malé meminit Columella) ut quoticfcünq; incile oculi unguntur, circumlinantur priüs pice liquida & oleo, nea mufcis, apibus & vefpis infeftentur. Audi etiam quie ad claritatem vifus narrat & commendat Marcellus. Melinquoapes fuerant demortuz, nitidum & pu- rum oculis infte]letur : vel capitum apum cinis cum melle, oculos claros red- dit: & rurfus; Mel Atticum cum primo infantis ftercore & lacte nutricis commifceto, eoque hebetes ex quacunque caufá oculosinungito. Sed priüs zgrum erectum ad fcalam alligabis ; quia tanta vis medicamenti eft, ut eam aliàs patienter ferre nequeat. Cujus beneficium tam prafens, uttertiodie abíterfà omni maculá vifum acutiffimum cfficiat : Suffufionem oculorum cu- xat fel vulturis cum marrubij fucco, (qui duplo pondere fel fuperet) & mellis dupla. Gal.iz Euporist. Alibietiam, fellis teftudinis marinz partem unam, mellis quadruploimmifcet, &illinit. | Serenus vero iftiusmodi Oxyderti- con praícribit. Hyblai mellis (ucci cum felle caprino, Subveniunt oculis dirá caligine pref. à Infantibus butyrum cum melle exhibeto : nilenim utilius in dentitione & orisulceribus. Galenus folo melle gingiuas eorum confricari jubet : ad den- zum enim generationem,confervationem,nitorem,abfterfionem mirécondu- cit. Ad dolorem item faucium, 57 Arabico melli jungas agrefle papaver, fanat ipfum : imo aliquando Szzzplzezbus Lymphis confunditur. a£retm mel : & egre- gie,tefte Sereno atque Plinio,arefcenti infebribus lingue, Cynanchz, uvz, cunctifque gutturis, faucium & tonfillarum vitijs medetur. Ad fpirandi diffi- culzatem & fputum promovendum, vel fimplex, autalijsimmixtum optime ( Hippocratis fententià)conducit ; & inauricularum pulmonum convulfione (qui morbus effe folet lethalis) frigidze potus, & in qua favus mellis macera- tus eft;plurimü conducit. Stomacho item non calido,non biliofo,non amaro, nec naufeanti, aut febrienti ; vigorem,robur;alimentumque maximum con- ciliat;& eodem lac coagulari non finit: renes expurgat ; cum aqua & butyro co&um, calculofos juuat. 4vicezz4. Lienisdolorem fedat, fed demortuis apibus appofitum: nam intus fumptum, & lieni & hepatinocet, inquit Gale- nus. Crudum,aluum levat. Co&um cum apibus vel cafeo recenti;ipfam adeo fitit ; ut dyfenteriz & cxliacz paffionis arcanum a Galeno,Celfo & Plinio habeatur. Hippocrates omnibus mollitoris uteri medicamentis mel admi- Ícet : Mel cum refina mixtum, teftibus medetur frigidis, tefte Plinio : s eti-. am corij bubuli cinerem cum melle, : phagadzenas & panos curare atfirmat. Nitrum cum melle & lacte bubulo ulcera facieifanat ; & mellisfpuma cum oleo juglandium, aduftionemcutis emendat : fenibus maximé conducit, & ftomacho refrigeratis : coctumque flaus difcutit, & potenter moveturinas. Galenus. Hollerius mel intex diaphoretica recenfet, quia aperit, & puros LR D 3 . reddi 19 30 dnfettorum [roe reddit meatus : Galenus inter diuretica ponere non dubitat. Acrimoniam dococtione vel aqux admiftione exuit, & propterea mel coctum ad finu ofo- rum ulcerum glutinationem fuit a Galeno pravfcriptum. Sal cum farina & mel- lejluxati articuli dolorem tollit, tumorem difcutit, & repofitioni meliori vi- am praemunit : Poffem hic recenfere Aetij & Acginete Diamelleum empla- ftrum, Tapfimel Ardeni,& firupos omnes ex melle antiquitüs confectos : cui faccharum Neoterici vicarium, nefcio quo rationis momento furrogarunt. Nam fané fi mel Atticum,velaliud Attico bonitate zqui-parandum, in pro- cin&ufit, & debitá pra paratione non careat 5 nze cito oculum effoderit,fac- charo,terreftri;arundineo,& nimium feculento ;. melli, nec ufu, nec origine, necullo modo,cum caléfti hac lachryma comparando. Sed hac mittamus; & potuum ciborumque mellitorum genera enumeremus. | Potus melliti fex prafertima veteribusrecenfentur. Hydromeli, Ocnomeli, Oxymceli, A po- melij,omphacomceli, T halaffomeli. Hydromel aZ a Polluce et Nicandro vocatur, atq; etiam Hefychio: ejus Compofitionem Galenus, Plinius, Acgineta & Diofcorides tradiderunt his verbis. Hydromel Galeni. R.aquz tont.dulcis & depuratzib.viij. mellis opt.ib.j. coquanturigne lento vafe terreo, & fpumam innatantem fepe exi- mcescoquito ad intentionem. Si mox bibendum fit, aquofius fiat : fi reponen- dum,diutiüs coquatur,nam incraffatur, ut julepus, diu quidem fervatum; fed in partes xgri remotasaltius penetrat, & in bilem citius convertitur. Alias quoque varias facultates coctio ei acquirit, quia parum coctum inflat ma- gis, aluumque fubducit, & minus nutrit. Diutiüs coctum, inflationem diffipat,magisalit,minus purgat. Aromatizatur pro libitucroco,Zingibere, gallia mofcata, liguo aloes,&c. Fit etiam alio modo ex mellis lib. j.aque lib.o&to, fermentiuncijs tribus. Omnialigneo dolio tradantur ; relicto tri- um vcl quatuor digitorum fpacio vacuo,ut liberius ferueat. Vbi vero defer- buerit, obturato vafe & diligenter orbibus munitio,tertio poft menfe fit po- tabile. Hydremel Plinij . R.imbris puri & per quinquennium fervati lib.12. coque ad tertias, cuiaddetertiam mellis veteris partem, ac Syrio ardente per 40.dies Soli exponito;atque ita expofitum decimo die obturato vas:hoc vocatur Hydromeli, vetuftate faporem vini affequens, nufquam laudatius, quàmin Phrigia compofitum. Dabatur appetentibus vinum xgris, fed jam amultisannis damnatum. | Hydromel AAegineta. R. fucci malorum cydoni- orum contuforum, lib. V. aquz font. Sextar. ». coque donec flaccida fiunt; ablata ab igne,refrigefcant. Colasac expreffa mala abjicitoshuic aqua mellis dimidium addito, coquito, defpumato,donec pars octava fuerit confumpta. Quidam é dulcibus malis pyrifve eodem modo conficiunt. - Hy4romel Dio- ftorídis. Fit duabus aqua pluviz veterisad unam mellis partem additis, & in- folatis:funt qui hydromeli appellant,quia € melle elutis aquá favis confici fo- let.Sed meracius fieri non convenit ; quia eo modo pra paratum ex abundan- te ceragine xgros ledit. Hydromel,ubi diutiüs fuerit repofitum, mediá xtate vino oligophoro, aut lorz,in reparandis viribus refpondet. Quare in inflam- mationibus fedandis ijs etiam prefertur... Aqu mulfzinveteratz ufus dam- natur ininflammatis & conftrictis, fed laboranti ftomacho, aut cibum fafti- dienti,aut zgro fudoribus diffluenti, aut fiticulofo,aut febre ardente exoluto, convenit. Actiusclyfterem € fola aqua mulfa ad aluum movendum defcribit, codemque finuoforum ulcerum faniem abftergit. Galenus melicrato(in quo fit deco&tumaliquid hyfopi,vel origani,velthymi, vel pulegijjad preparan- dos craffos humores in acuto morbo purgandos vtitur, & commendat : fed in fupinitate ftomachi non laudat. Nuper alia Hydromelis compofitio ab Anglisinventa eft (varjj vocant) pro navibus melius inferviens,quam quod- vis - qunusorum ammaliun d beatrum. "uM 0| |. vis vinum, Ejus prz paratio hujusmodi cft. R.£/ms, id cft, hordei poft debi- tam in aqua macerationem torrefadti, q. v. inaqu.font.q.5.coque diuad ma- nifcftum Bynes,five Maltz,faporem. Hujus lib.j. cum mellis.8. & aqua lib. 20.fimulcocta,potum tum guftu fuaviffimum,tum vfu faluberrimum przftar: optiménutrit, zgré corrumpitur, diutiffiméfervatur.. Hjdrezzel. CMtofcovi- ccm. R. decodionis lupulatz fextar. 8. mellis defpumati fextar. vnum; Panis tofti & cerevifiz flore illiti fruftum vnum.Pone in vas ligneum probe coopertum, & juxta hy pocauftum colloca:fpumam ortam quotidie bis aufer- toligneo cochleari perforato:poftro.dies recondatur in cella. Poft quatuor- decem bibatur:eodé modo conficiunt pro aftate cumaqua fimplici.hoc enim modo paratum hyeme bibunt,& quando inebriari fe cupiunt. 1lorum & An- glorum lingua, Mede vocatur. ; Oenomeli. vinum melitites dicitur. Pollux &exezor, Plautus mellinati vocat.alii Mulfum. Hoc Ariftzus primus in Thraciam advexit, vini ac mel- lis mixti incredibili fuavitate captus:imo mulfum ex melle Heracleotico fac- tum & inveteratum, definit effe perniciofum. PJziw;. Haze potropezz receg- tioresitadefiribust. K.mellisopt.congium j.vini antiqui vi. falis cyathum vnum inter feruendum fubinde defpumare oportet;tunc falem addere,acani- fo condire, & helenij radicibus in facculo in vas ipfum demiffis. 24eeyprzj aliter conficiunt. nempe ex paffis & melle, quod /445; nuncupant, quia guftu eft valde fuavi. Oezozeli cogditum.R. piperis eloti & reficcati.fcrup.viii.me]- lis Attici fextar. vnum:vini veteris albi fextar.v.mifce. Meminit ejus Celfus (ni fallor) & Czlius. Aurelianus in cura Ifchiadicorum. Genus eft item mulfi quod Graci zi zie» appellant, quod & pus vocatur.ex. 36. rebus conítans. Gorzezs.Forté idem quod Athenzxus vocat ur uis. Key enim potio eft,ex vino, melle, & varijs herbis commixtis. quale Cambrorum no- . ftrorum Ne&tar Metheglin dictum. Hiberni cum melle;vino, & herbis qui- bufdam cenomeli deftillatum parant, quod «skezac/e vocant, genti crudis vcl faltem femicoctis carnibus vefcenti haud ineptum... Near. Mulium quod ex mufto fit, Grzci Nectar vocant. Defruto deciniam partem mellis addunt, fed hoc genus ftomacho eft adverfum, & obnoxium inflationibus: daturalui ciendz gratiá:idem Hippocrates uote xe uenioesy nominat;ut Ga- lenus notat. Aliud, atqueillud veriffimum nectar, circa Olympum Lydix montem przparari Athenzus fcribit : ex vino,favis & floribus maxime odo- riferis. Alexandridam non potum Nectar, fed cibum deorum exiftimaffe ani- maduerto: Dicit enirn : Near zzazdens edo,Iovi miniflrans Ambrofiam L;- £o. Homerus tamen, & major poétarum pars Nectar pro potu habuerunt. Oenomli Diofcoridz fic paratur. R.vini veteris fextar.duos,mellis opt. fex- tar. Aliquiutceleriüs preberi poffit, cum vino melcoquunt, & transfun- dunt. Alijutilitatis gratiaad fextarios fex mufti ferventis, vnum mellis ad- Jiciunt 5 & ubi ferbuerit, vafe recondunt; dulce enim permanet. Vfus vini mtlitites hic eff daturin longisfebribus quz ftomachum cruditatibus collectis infirmarunt. À luum leniter emollit. Vrinam ciet. Ventricülum expurgat;pro- deft morboarticulari, renum vitijs, imbecillo capiti, & muliebribus abfte- mijs: odoratum fiquidemeft, et corpus alit. Vomitum provocat ex oleo propinatum, daturque utiliter ijs qui venena hauferunt : uti etiam languidis, pulfu imbecillo, peripneumonia & tuffi laborantibus, &ijs qui immodico fudore exoluuntur., fed tum Hydromcelite dilui equum eft. Galenus rmceli- cratum etiam dilutum ijs prafcribit, quibus non ultrà un feptimanant rigor producitur, idque forti admodum exiftente natura.Sunt qui in febribus vinum hoc prorfus damnant : Sed hoc de quibüsdum febtis temporibüs in- telligendum.Interrogatus Romulus quidam Cfaris hofpes, füpra centunr annos 21 Vide uüetfar Enonyuai in Antidot. Spec- Wechert.fol. ; 192.9" 195. 32 dnfetlorum froe annos natus,quanam ratione corporis illum animíque vigorem tamdiuretinu- iffet 5 foris olco,intus mulfo (cum Pollione illo) refpondit : ut magis demire- mur mulfi ufum,qui multus antiquis ideo fuit, quoniam illis erat perfuafum : omnem animi afperitatem dulcibus fuccis mitigari, fpiritus leniri, meatus molliores reddi, atque per-flatiles, morumque etiam medicinam effe. Plnius Oxymtli fiveacetum melitites fic fitex P//zj fententia. R. mellis lib.vi. aceti veteris heminas quinque, falis marinilib.j. aqui pluvie quam Galenus nonprobat, Sextar. v.Omnibusferuefaétis decies,mox Soli expofitisatque inveteratis, oxymel confit. Verüm ultra annum non durat. Omnia iíta quemadmodum & vina factitia, a T hemifone fummo authore damnantur. Galenus fic parat. Mellioptimo defpumato tantum aceti vini addito,ut egro- ti guftui arrideat:coquantur ad bonam unionem : & quando uti voles, aquam proaibitrio mifcebis:fatis autem coctum eft, cum fpumam ampliüs non reji- cit. Sunt qui has compofitioncs forte paulo aliter proponunt : & Diofcori- des a Mefue, Nicolaus ab utroque diffentit.. Apud Mefuem decem illius formas reperies. Apud Nicolaum, quantum vidi, feptendecim : alias fim- plices, alias vero é fquilla, thymo, iride, & alijs herbis radicibáfque com- pofitas. Gefzerus Xem Oxymtel Helleboratum introduxit, quod non parüm com- mendat in Grzcáfuá ad Adolphum Ottonidem epiftola. 293573 aem àrer ie Supe mu Tépus Tt X9 "y^ T eus TE dzropuas]ery 6vexa. : d a 92, dX Sis và ueTtmopomul EI, aie Giov yT € TÉGLV «7i xiyzgu Psmonviay d'yem ogo'uevG--. Quas veró in melancholia, cachexia, hydro- pe;epilepfia, & febribus abigendis vires obtinet, paffimin epiftolarum ejus libro invenietis, ubietiam oxymellis helleborati majoris & minoris defcrip- tio vobis proponitur. Apomeli Philagrij ex Aegineta. R. favorum melle repletorum alborum lib.j.aquz font.lib.iij. & femis. confracto favo & expreffo, aquari cum mel- le unitam coquito,donec fpuma ipfius & quod velut cerofum fupernatat,pau- latim ablatum fuerit, refrigeratum vafeaccipito. Leviter refrigerat, affe- rente Galeno, ideoque in Phlegmone & laffitudine febrili multum condu;. cit, Avicennzífyrupus de melle idem cum hoc videtur. Apud Nicolaum tres Apomelites fpecies videris, apud Aetium,Oribafium, Actuarium,adhuc plures. Variantur enim pro natura gri & morbi; qua nos ratio induxit, ut delibare eas magis vellemus quam pleniüs depromere. Bibiturtota aftate refrigerij nomine; quo tempore (pra'fertim ubi acefcerit) cuilibet exhiberi poteft. Mediz natura inter mulfum & oxyme] habetur. Galenus. Confert etiam ad educendum fputum, vrinam mouendam, aluum fubducendam, & humoresattenuandos. Aeginet. Ruelius Ompbacomeli (quod non rete don mel acerburb tranftulir) fitex fucci uv immaturz Sextarijstribus, mellis fextario uno, fimul coctis, vel ad dies 40.infolatis. Finito fervore, invas probé coopertum ponatur, & ufui ferve- tur. Eodem feremodo paratur. Melomeliex cydonijs, Rhodomeli ex rofis, melmirtites, Rhoites, Rhodoftade,&c. quorum defcriptiones & ufus ex Aétio petere licebit. Thala(fomeli conftat equis partibus maris, mellis, & plnviz defecatis, & in picato vafe per Canis zeftum infolatis. Sunt qni maris partibus duabus unam mellis adjiciunt;ac vafe condunt. Vtrumque vim purgandi habet, fed. hocmultó imbecilliorem. Gerreu. Sapore & odore gratum eft, clementer purgatfine omni ftomachi vexatione. Plinius ... Atque batfenus depotionibus mellitus. M s . Ciborumgeneraque ex melle & alijs mixtis inufuapud Antiquos fuere, ; ; anu minusorun animatiun 3 beatrum. ante oculos proponere, nimis mihi arduum effet, & lectoribus tedium affer- ret : Ideó illa recenfere non erit opus, & fortaffis impoffibile. Nam diverfz & variz gentes diverfimodé mel cumalijs mifcebant,nempe cum lacte,cibo, far ina, tr itico, cafeo,aut fefamo:unde Xu; a Ae pa uva iyd UA Ot Wee des eA rox], bellaria;vel potius mellariailla, & liba cum melle confecta, diverfis pro re natà nominibus appellabantur. Athenaeus. Hujusmodi QUOQ; zregi &vdtauovíaz, Cereri quam immolabant : ut Nicandri Ícholiaftes docet, atque zpnc dpopíoos, quem panem dulciarium vocamus. Quinetiam & Soli & clo, & celorum reginz placentasex melle factas Gentes(tefte Scriptura) offerebant: qua de caufàne Deo Ifraelitx ex melleadolerent juffit Mofes; Levit. ». forté autem id Iudeis potius prohibitum,quia mel fermentandi vim habet. Confecerunt item cum adipe, cafeo recenti, oleo, & uvis paffis : imó ad fomnum concili- andum edulij genus ex melle & papavere gratiffimum veteres compofuerunt, uod Cocetum vocarunt; ut Feftus refert. Denique deorum ille cibus habitus Ambrofia, ex melle dulcedinemillam & falubritatem infignem (quá immortalitatem afferre credebatur) contraxit;de qua fufé Athenas atque Bellonius. Optimaautem & faluberrima mellaria habent Indi,Barbari olim crediti; fed revera ingenio;arte, prudentia cum Europeis facile parandi, imó (quantim video)anteferendi. TNabp Verüm antequam inufumtrahatur mel, clarificatio eius neceffarió requi- ritur: qux fic fit. R. mellisetaque fontane diftillatz, ana lib.ij. vel q.v.co- quantur, continuó defpumando, quod fupernataverit, ufque ad aqu con- fumptionem, poftea cum 12. ovorum albuminibus clarifica, A4byszoar : Si veroetiam, durum, purum, atque tenax reddideris, librz hujus mellis clarifi- cati,vini optimi lib.femis,admifce:bulliant,defpumando, ad duritiem,in phi; alam repone,quam colloca inaqua bulliente, & lympidum evadet, & quafi faccharum Candiz lapidefcet. Mel veró fi peioris notz fuerit, coctione fit melius. Àn vero adulteratum, vel purum fit mel, ipfo accenío cognofces. Quod veró adulteratum non eft, pure ardebit. Author Geoponicón.Si vero Quintam melliscffentiam,oleum,falem, aquam,acetim fuperare vds, If2a- cum Belgam,Euonymi thefaurum, aliofqne Chymicos confülito. Neque enim tam ingens unquam iterabimus zquor, fiinipfojam ampliüs portu hae- reamus. Tantüm nunc illius primos inventores recenfebimus. Mellisinventor,ut Macrobius & Cyrenenfes ja&titant, Saturnus fuit. Ce- lius et Pliniustradunt A riftzeum ues í«» omnium primum excogitaffe, fed Diodorus Siculus fcribit, Curetes cretenfes mcllis conficiendi rationem et ufum primum monftraffe. Quidam inventionem Theffalis fcribunt. Alii Mclifto Grzcorum regi antiquiffimo affignant. Nonnulli Baccho, Ovidio tefte. .4 Baccho mella reperta ferunt. Etviciffim. Liber C investi premia enellis babent. Grecifingunt Nympham nomine Meliffam mellis itd pri- mum monftraffe, unde ab apibus ei nomen impofitum. — Quis invenit, vel quando,non multüm refert. Donum certéczlefte eft, & hominibus utiliffi- mum,fi eo re&é et cauté uterentur. C AP; VI * De cera propoli commof pi ffocerayerythace earum, natura cy vfu. (£ Era Hebraice 4, dozagb 5 Arabice zsum;examacha, Z amache, abe- Y4H 5 GtxCÓÉ wienyymgy,& udin; Germanice Wachs ; Anglice Waxe: jn Brabantice W aff: Gallise eire : 1alice Cera : Hifpanice Cera. Eft aper vel 33 24- | Jofetlorum frve vel naturalis, velartificialis. Simplex & naturalis cera eft craffior favorum - pars,mel continens,eftq; virginea & fecundaria. Virginca cft quam adole- . fcentior apum populus(id eft;primum examenalueari novo exceptumyé ftir- pium floribus confecerit. Sic enim (tefte Ariftotele & Hollerio) abapiarijs dicitur, quam ccunaturá perfectiffimam à primis & novis favis diligenter fe- parant. Secundariam licet non refpuunt, tanti tamen neque honoris eft neq; ufus. Modus conficiendi ceram, hujusmodi eft: Perreptant flores primum primis pedibus, quos leviter affligunt, tum in medios fefe abftergunt, et affricant : tandem vero tin&turam florum aquá vel faliva fuá laboratam et compactam in crufcula pofteriorum pedum dextre & celeriter deponunt, & magnitudine formaque lentis collectam, onufta ad proprios lares ipfam de- portant. Eft autem illa materia pro florum natura varij coloris, nempe;flava, rubra, pallida, crocea, albicans, nigra : quz cera illius zwwzssuitoeoías caufa eft. Ceras(inquit Plinius) cx omnium arboruur fatorumque floribus con- fingunt, exceptá rumice & choenopode. Artificialis dicitur, ad cujus per- fectionem fcientia noftra & manus adhibetur: illam varié varij Authores faciunt. PalladiusIunio menfe ceram naturalem eximit, quz in vafe neo ferventiaqua plona, minutim concifis favis, molliter, & de inde inalijs vaf- culis five aqua refoluta digereturin formas. Alter Pligius. Cera fit expref- fisfavis, fed ante purificatisaqua (ut mellis reliquiz. omnino auferantur) & triduo in tenebris (velumbra)reficcatis. Quarto dieliquefiantigne innovo fi&ili. Aquaipfostegente, & deinceps per fportam colentur; rurfus in ea- dem ollá coquitur cera & in eadem aqua, excipiturq; alià frigidá, quoties vafcula melle circumlita perfpexeris. Columella vero fic : poftquam expreffze favorum reliquiz diligenter aquá dulci perlotz funt, in vas zsneum conjici- untur:adjectá deinde aquáignibus liquantur, tum cera per ftramenta vel jun- cos diffufa, colatur, atque iterum fimiliter de integro coquitur, & in quas quifque velit formas,aquáadjectà, defunditur;eamQue concretam facile eft eximere, quoniam qui fübeft humor, formis inharere ceram non patitur; Differt autem cera düpliciter, Bositate e ufu. Optima cera ex optimis apibuscolligitur, &ab optimis artificibusadeoclaboratur, ut candida, te- neraformofa,homogenea, pura, fubpinguis, odorata, fine nervis, pelliculis, pilisiatq; omni retrimento appareat. Qualem Nonius Marcellus ex Varrone ccram tarentinam a Milefijsapibus collectam defcribit. Depravata có magis eftcera,quó magis ab hisbonis notis recefferit. — Vfuscerz eft duplex, Me- dicus, nonmedicus. Medicinam quodattinet : inmedio eft quodam modo calfacientium,refrigerantium,humedtantium,ficcantium,emollientium 5 ha- bet aliquid craffarum item partium, & meatus obturantium ideó : non folum ficcat, fed per accidens humectare videtur perfpirationes prohibendo. Vn- de & materia eft aliorum pharmacorum.. Tpía autem per fe, ex leviter con- coquentium numero fuerit, quz foris apponuntur; habet enim parum ex difcufforia ct calida facultate, cujus quàm multüm mel ipfum particeps exi- ftit. Sorbitione dyfentericis medetur, milij magnitudine grana decem cerz dcvorata,lac nutricibus in mammis coagularinonpatiuntur. :Diefrerid. Aé- uiüs trium ervi granorum magnitudine exhiberi jubet. Anonymus quidam contra capitis dolorem & malignos humores ex febre aliáfve ortum,hoc re- medium prafcribit. R. Cerz virging, q.5. eam ad ignem emolli ita ut pro libitu diftendi poffit. Cumca caput xgroti rafum, tanquam pileolo, contegat, illi; pileum canabinum füperinducat, ut non decidat. Atriduo abjiciatur, vel tandiu retineat ejus ufum , donec fenferit dolorem ab- iffe. Cerà cavoet dolenti dentiimpofità, fpecillum candens fpe adhi- beto. 4frchigenes. Cera denudatis nervis & tendonibus applicata, carne ; | .eos minisiorum animalium Il beatrum. eosveftit & fanat.. detizs. Ad dolorem jun&turarum ex frigore. R..linteumi cera liquida intin&tum, & quàm calidiffimé & aráiffimé, eger ferre potett, noctuapplicetur & fanabitur. Ga/ezm. Pratereà fauces extrinfecéungere prodeft. Zrfgo c tauri favoycerif. queremifiz. carcellus. Crythasin pal- pebris cera albz fomento dilcuties.Gal.ex Archiginc. Oleum vero cera in podagrofis doloribus fedandis, duris apoftematibus emolliendis,vulneribus ulcenbofque curandis fingularem habere vim, nemo non veritatis hoftis ne- gabit. Mifcetur item, Galeno tefte, medicamento Afclepiadis contrà Oze- nasad ceitiffimam Icteri curam. Heroina quaedam has pilulas beatiffimz memorie Gefnero mirifice commendavit. R. vitellum ovi ad duritiem cocum, &cerz pondere, tantundem, cum granisaliquot croci & fyrupo abfinthij. Fiant pilule, mane & veperi fumendz. Valde fitim excitant, fed paulifper (ine potucontinuatz morbum extirpant.Fit etiam é cera globus ad cohibendam matricem prolapfui obnoxiam, atque eà medicamenta etiam involuta diutius ferunt atatem. | C/odizs Afelepiadzs Íectator : Grxci fuccum Cyrenaicum cerá involutum propinare folent ad facilem deglutitionem. Calius Aurel, Eft denique omnium emplaftrorum, ceratorumque funda- mentum et bafis : quamvis Myrepfus emplaftrum unum xezlor primus cone fecit. Nec folum vivos prefervat, fed etiam mortuos confervata putredine: quàdecaufá, ut nunc apud noftrates ditioris fortune viros,ita (ut Strabo re- fert)apud Perfas cadavera cerá oblinire, mos fuit. Cereo item fpecillo ca- - vitates ulcerum optime explorantur. Pro medicamentorum ufu, optimá eft cera punicasproxima, quam maxime fulua;odorífque mellei, pura, natione Pontica. Plinius. Quod equidem miror inter venenata mella. Tertium laudis locum habet Cretica, ex propoliabundante. Vltima Corfica, quo niam ex buxo fit, habere quandam vim medicaminis putatur. Non medici cera ufus fequuntur : Recte à principibus; divitibus & cgris ob odoris fragrantiam defiderantur,abi lucis copia negatur./ Cere item ufus eft non exiguus in oblinendis vaforum, rimis, tentorijs, canabinis, in caftris contra pluviarum impetum armandis, culcitris(ne plum exeant) obducen- dis,tibijsex arundine factis conjungendis : Sicut O vidius de antiquis illis ce- einit paftoribus hoc verfu. | Et tene ceratá zodulantur axundine carmen. Sed & przftantiffimi pictores,cerà pingebant, ut Plinius afferit ; ead; naves con. decorabant. Hzc pictura, licet nec fole,nec fale, nec ventis corrmpebatur, exolevit tamen quo nefciam modo, et unà cum A pelle; Protogene,Zeuxide difparuit. Ceràctiam veteres, ante chartam inventam, pugillares fuas taz bellas obducere folebant, ut Iuvenalis infinuat. ides Nonae licet medio ceras implere capaces, Quadruvio ? í : Et Plinius Iunior epiftolá ad Tacitum, Ad retia fedebam, eratin proximo non venabulum aut lancea, fed ftilus & pugillares. Meditabar aliqua anno- tabamque ut fi manus vacuas, plenastamen ceras reportarem. Hinc illze ve- terum loquendi formülz profecta: in prima,fecunda,tertia, vel extrema cera. Romanos enim in tabulis ceratis teftamenta fcripfiffe probat Suetonius in Caf.his verbis, Q. pedium ex quadránte heredeminftituit, reliquos inima cera;id eft, in ultima parte teftamenti. Nec fané minimus cerze figillaris ufus eft, quà literas & diplomata confignamus. , Hujus quatuor potiffimum funt ds Punica,five alba, miniata five Inda, Nigra five Americana,lutea- ive Europza. Punica fit hoc modo. Ventilatur fub dio fxpius cera fulua; deinde fervet in aqua marina;addito nitro. Indeligulis hauriunt florem cerz; transfunduntque in vas quod exiguum frigidz habeat, rurfus tum. marina decoquunt feparatim, deinvasipfüm refrigerant. Hoc ter reiterato, junceá crate fub dionodiéq; ficcant:hoc enim candoré facit,melle per folem attra&o k i —————— " ——— 35 dnfettorum /rve & tincturá flavà evaporatasficcatam liquefaciunt,liquefa&am protegunt tenui linteo,Soliq; exponunt; poft infolationé albiffima evadit,etiamnum recoéta. Alijs modis cera dealbatur, fed hic medicamentis uriliffimus. Plinius. Grazcis authoribus nonaliam effe video, quàm qux a Plinio Punica vocatur. Aetius «€ Tpvr]é Aevor?]« in unguento Martiato meminit; Paulus asvxs aporte habet. Nigra cera,vcl cft naturalis, qualis in Mollucis infulis & America plurimis locisab apibus ipfis colligitur (uti in Theveto et. Navigattonum centürijs legimus) vel arüficialis, addito chartarum cinere. Miniata five Inda rübefcit, Anchufz admixtione vel etiam cinnabrii. Eft & alia cera ru- brz fpecies, dura, et fublapidea, fed fraétu facilis, quà confignatas literas mcrcatores claufiffimas efie autumant. Nebulonum tamen aliquot peritia ita rcfigrantur, & fine noxa viciffim occluduntur, ut ne veítigium quidem fraudis ullum appareat ; quam artem licet fummus impoftor Pennio, dum Lutetijs effet,oftenderet;tamen ne illam malefico hoc feculo revelatet;pietas prohibuit. Europea natura familiarem colorem imitatur : Flavum fcilicet. Nunc autem rerum color & varietatis ita nos effafcinavit,ut natiuis haud con- tenticoloribus, Punicam, Americanam,Indorumque imitemur ceram 5 imó his viridem, fufcam,fpadiceam,caruleam adjiciamus, ex zre viridi, alijfque pigmentis,& pauca terebinthina conflatam. gropolis Kurfecundum Arabes expofitores vocatur,à Gracis zuirev.e uvis, axémiearyssG- Germanice P'orffotz.. neben Wachs, Wachs Winden,flop.Wachs. Helvetice (ni fallor) Bef, é Bipzentroff. Angli H ive-droffc appellant. Hifpa- ni e/ vctug de las colmenas.. Scribonius illam pro cera virginea accipit; tyl- uáticus pro £xcealuearium perperàm interpretatur. Andreas Bellunenfis forditiem parietum vocat, aliofque pro Bdellio eà abuti affirmat, Quidam propolin ftillare ab arboribus contendunt ; alij primum favum efle concer- tant. Eftautem revera craffior quedam materia flavefcens, odorata, ftyra- cem referens, &in maftiches modum dudilis, cerz finitima, nondum tamen cera; quà omnis frigori pluvizqueaditus obftruitur. Tertia fcilicet illa eft materia, nigra & acris odoris, Mitys ab Ariftotele, Commofis, a Plinio & Gazzdicitur. Secunda eccé»pO" quafi materia ex pice atq; cerá compofita. Tertia Propolis, medi inter hzc duo ftabilimenta atq; ceram naturz, ad foramen aluearium denffime conftru&a, maximé autem zftate. Itaque vocatur P ropolis,quafi fuburbanam dixeris : quoniam apes prz ipfis foribus ante alueum zdificant. Propolis (inquit Cordus,ex Plinio fortafft) lachry- ma eft refinofa, arborum gemmantium oculis innafcens, quam colle&am circa veftibulum alueorum fufpendunt apes, ut hyeme rimas omnes:contra frigorisinjurias obturent. Hujus quatuor funt fpecies. Prima & populoni- gra tantum colligitur : quam Aegyrinam vocant, colore flavo aut fulvo : tractatu mollis eft, & vifci inftar fequax, odorem habet fuavem, jucundum, capiti gratum, fomniferum, ftyracis xmulum : fapore populneis gemmis re- fpondet. Secunda ex Betulacollecta, betulam olet 5 colorem obtinet inter flavum cinereum & fübuiridem medium : tractatu item mollis eft & dudtilis. Tertiam ex Alpina populi lachryma apes conficiunt, fed raró,ijfque tantum locis, ubi nulla alia populus aut betula, preter Alpinam folàm abundat. Quarta, five mixta, ex his omnibus arboribus colligitir atque confunditur, adeó ut colorem, odorem, faporem, & confiftentiam mixtam confecuta fit. Hac fere Cordus. Nunc Plinium audiamus. Propolis eft fubftantia quedam inter mel & ceram media : (potius intér ceram & piífoceron) atq; videtur effe gummi ab apibus collectum ad clandenda alucola. Denfam habct fub- ftantiam (inquit Rondoletius) & odorem fermenti : Odore adeó gravicon- . ftare dicit Plinius,ut e nonnulli pro galbano utantur. Sed mellatione verna feparari poteft heec pars qua cellas claudit, de qua Politianus. Lezuc minorum animaliuin 3I beatrum., Lege fu(urrat apis,plemeque (aporibus alueo, . Candida multifera poaunt Fuudamina cera. Ergo videtur quafi cera fundamentum craffius : fed iam defitum eft e3 uti, nec quis puram propolim invenerit. Nam apiarij plerids exemptis favis poft- quàm mel omne defluxit, quicquid eft in favis unà confundunt, fincerum- que nihil fupereffe permittunt. INec cerailla, quam Avicenna, Mum nigrum vocat;aliud eft quam fordes quxdam favorum, vel potiüs fedimentum quod- dam poft excoctam ceram fundum aqux petens, propolis modo; propolis nihilominus pura non eft, fed quiddam mixtum : Propolis natura eft, ut olco refoluatur, vcluti cera, fed ponderofior eft et denfior, in qua liquefacta fun- dum petit;cera quando fupernatat. Eligatur odoratiffima, finceriffima, cera nulla adulterata, quam fuftone inaquá facile fejunges. O ptima propolis dici- tur,fincera,odoratiffima,cerz expers. Efficacior eft Cretica et paffidica,cujus majore partema ftyracis & ladani pinguedine colliguntapes. Colligunt pro- culdubio ex alijs plantis:nam propolim faciunt, ubi nec populus, nec betula, neculla antedictarii plantarum crefcit. [4s .Magna fincerz propolis virtus eft in fpiritus craffos; & vitiofam materiam ex alto elicit. Hollerius. Cerofze natu- 1z eft,fed potentius evocat & educit. Diofc. Celfus inter anaftomica recen- Íet,camque concoquere & pus movere inulceribus afhrmat. Calfacit(inquit Actius) difcutit,maturat,extergit,& attrahit, Exterforia vis non valida, at- tractoria fatis valens: tenuium eft partium, calfacitfecundo gradu completo, auttertijinitio. Hanc manibus premollire oportetjantequam cum alijs me- dicamentis mifcetur, atque ita reliquis ab 1gne ablatis inje&am coquere; nullam enim fuperignem cocturam bene fert. Evocat aculeos, et omnia cor- poriinfixa extrahit. Aétius. Varro propter multiplicem ufum, quem in emplaftris exhibetymulto eam cariüsinfacra via,ac mel ipfum venditam me- morat. Ideoautem factum puto, cur propolin quidam ceram fanctam vo- carintut fcribit Largus in ftrumarum curatione. Spinas & fimilia corpori in- fixa extrahunt coagulo (maxime leporino) cum thuris polline et propoli: Plinius:veteri tuffi fuffitu prodeft, Guttam rofaceam ex aqua tollit, impeti- ginesillita extirpat. Diofcor. Ozenas emendat: Serapio. Pluresad medi- cinam ufus habet,quos Plin.lib.1 x. Capit.7.enumerat. Erithacam Ariftoteles fandaracham vocat, alij Cerinthum, Smerion di- citurlib.z. de Plant. Ariftoteli attributo. Doctiores,Verzzlagizezz vocant : quidam etiam ab anni tempeftate, Zerzicez. Hoc gluten (inquic Niphus) ruftici Lombardi, Carbizam vocant; noftri veró 74747. Eft apum (dum operantur cibos) infavorum inanitatibus fepofita, amarulenti faporis:gieni- turautem ex rore verno, &arborum fucco, gummi modo. Africi flatu mi- nor, Auftrinigrior, Aquilonis melior& rubens, plurimüm in Grecis nuci- bus, Menecrates fiorem effe dicit, futurz meffis indicium. Plin. 7477o,non cibum effe vult, fedgluten, quo favosextremosinter fe compingunt apes. Mira illi viseft eliciendiexamina. Quocirca examen, ubi volunt confidere, ibi ramumerithace, velaliam rem oblinunt, addito apiaftro. Vergilius (ni fillor) Varronem fecutus;glutenappellat. f Mitys,commofis ( zov Stephanus appellat) uti etiam «eecwpo-, plagis et fuppurationibus medentur. Ariftotel. Quem vero inaluearibus ufum obti- nent,fatis anteaeft dictum. ————— C 4». VII. DeFucis cy Furibus. | V cus ,Grcé uir & üpssaE dicitur, IIyrict C"*r», Anglice, a Drone, 4 Drap. Germanice, T7aezBelgice, Belonder ffrael.Hifpanice Zanga- 2) talice Ape cbenon fa mele. Gallice, Bourdon c» fullan, Hunga- u^ | * rice 37 V fuss "Uus Nomen. Defariptie, Jnfeilorum froe rice, Here, Polonice, Czezew. Dictus aute Fucusut nonnulli putant, quafi fut, quod furtim mella devoret: quanquam verifimilius eft fucum dictum, quod apibus fucum fraudemque faciat, & praetextu calcfaciendialucos, illa- rum mellificia abfumat. Propterea fücum latinuma exysuu Graco, nimia quadam audacia, nonnulli derivant ; alija fovendo derivant, quia incubando apum juvant fzturas. icone Fucus quartum genus apum a multis ftatuitur, fed male nonnullorum fen- tentia , quia neque ipfe mel colligit, neque ejus elaborationi infervit. Ape vulgari fere duplo major eft, major item fure; magnitudine enim regem zquatjinmo fuperat. Hancautem magnitudinem non natura dono, fed ex vitz inftituto fuciconfequuntur. Nam cum apes fucis procreandis cellas deftinant, minores ipfis confingunt : nec eas fparíim per alueum, fed ex- timistantum & veluti eje&titijs caftris. V ermicultitem fucorum, longéapum vermiculis (ex ducum apumque profapia oriundis) minores funt primá ipfá fzturá : grandiores tandem futurt ipfis apibus, tüm quia laboribus nihilfu- perfluitatum abfümunt, tàm quód nocte dieQue(ceu ad przfepe boves) fefe ingurgitant melleo liquore, id quod tandem in annonze caritate atq; inopiá haud impunéferunt. Colore fplendente nigricant magis quam apes, «79s ui tes Q- má]ortarriG- 469 voles. Arift. lib.s.Cap 22.Interapes nafcuntur & de- gunt, cumque forasfe conferunt fuci, fufim in fublimi, quafi cum impetu fe- runtur ; atque itaad tempus fefe exercentes,ad aluearia propria revertuntur, & melle avide vefcuntur : Cur autem fucimagnitudine ducibus, & apes item aculeocum ijscomparantur, Ariftotelis rationem audiamus : Nonnihil (in- quit difcriminis adeffe voluit natura, nifi femper idem genus ex quovis nafci oportret, quod impoffibile eft: ita enim genus totum aut duces aut fuci ef- fent. Apes itaque viribus & pariendi facultate fimiles funt ducibus,fuci veró duntaxat magnitudine : quibus fiaculeum dederis,duces utiq; feceris. Lib.3. Degener.anim.Cap.10o. A graecis uvej item dicuntur, quód aculeum non exerant, Vnde Heftod. àoxey dep G-» (o3 kitplivesei iUsepis eo O- 5yui" :aculeum fane aut non habent, aut nonad vindictam eoutuntur. Plinius eos aculeis plane deftitui fcribit, & tanquam apes imperfetas appellatsido Virgilius eos ig- navum pecus vocavit. Suidas whipss VOCAt mue? Th adBow 7i avrov pev. Columella eos genusampli- oris incrementi appellat ; fimillimum apum, atque inter gregalia animalcula . nonmale collocat. Vapulant fzpiffimé in repub : apum, non folüm defidiz, gulz, rapacitatis nomine; fed quia ex aculei defectueviratos fefe demon- Ítrant. Pliniuslib.r1.Cap.17.eorum naturam ita exprimit. Fuci funt fine aculeo imperfe&z apes, noviffiméqueafeffis & iam emeritis inchoata ; fe- rotinus £etus,& quafi fervitia verarum apum. Sicut igituremeriti fenesex provectioris etatis fxminis imbecillos,fteriles & fxpe eunuchorum xmulos liberos progignunt : ita etiam haud mirium videatur, languidum impoteníá; hocgenus ab exhauftis five fenio five labore apibus produci ; quod neque ad fuz fpeciei propagationem, nec ad operas communes aptum fit. Quamobrem imperantijs, primofque in opera expellunt, & tardantes fine clementiá puniunt. Nam menfe Iunio, duo vel tres (€ junioribus praefertim apes unum fucum foràs extrahunt, alis verberant, aculeis pungunt, renitentem de fcam- no ejiciunt in terram, atque poftea vite dolorífque faturum occidunt; id quod non fine maxima admiratione & voluptate fepé confpeximus. Ali- quando fuciante fores quafi exules manent, nec audentintrare. Tres autem potiffimüm ob caufas fueos apes exterminant : vel quando füpra modum fuci multiplicantur, vel quando non fatis loci operarijs relinquitur, vel fi mellis inopia opprimantur. Atq; ut adverfus fucos mortali ufque odio conflagrant, ita homines nonlzdunt fucos nudis manibus tollentes ac projicientes, imó ; ne minimorum annalium Y beatrum. 29 nein pugna quidem.Fucifeorfim gignuntur,fi dux vivit (uti quidà affirmant: ) Arif lib. Sedfirex obijtinapuni cellulis orirtex ipfis apibus afferunt, & hos effe ani- i;6.72p.4o- mofiores, qua de caufa zzzi dicuntur &y;, quum corpus tamen obtine- antexpersaculei. Sic Zlianus, lib. 1. Déanimal.Hifto. Cap.x. Fucus, qui inter apes nafcitur,de die in mellarias cellasabditus manet;no&te veró, cum apes dormire obfetvaverit, corum operainvadit, vaftatque alueos. Hoc illz cumintellexerunt,(plurime enim apium dormiunt nempe defeffzepaucz vero excubant) cum viderint furem, verberant eum modice & leniter, expellunt- quealis,& in exilium projiciunt. líte veró non ob id corrigitur, fuá: naturá; piger & vorax,eft duobus malis prditus, intrafavos fe abdit. Vt veró ad pattionem apes profectz funt, ille rurfus opus invadens, quod fuum eft facit, confercit fe melle, & depopulatur thefauros dulces apium. Ez é paftione redeuntes,cumei occurrerint, non amplius leniter eum verberant,neque tan- quam eflent in exilium eum eie&urz, fed afpere aculeis invadentes percuti- unt latronem, necamplius mulcatur increpationibus, fed voracitatis,& gul nimie poenas vitaperfolvit. Apiarijhac dicunt, ac mihi perfuadent. Fu- corum fatus, editur fine duce ; apum nunquam.Illorum enim genus ortum habetà regibus. Sunt quifucorum fatus aliunde portariaffirmant,ex cerin- thiyolex,velarundinis oribus. Sed hzc opinio infirma eft, et cum nulla ra4 tione confentit. Ariftoteles exapibus longioribusac porre&tioribus copiam tum fucorum tum furum oririaffirmat, quod fine dubio vel ab antiquis phi- - lofophis,vel meliturgis fui temporis acceperat. Ex putredine etiam eos nafci nonnullireferunt; ex mulis putrefcentibus Ifiodorus, ex afinis Cardanus; ex equis Plutarchusatque Servius. Alij fucos ex apibus degeneratione qua- dam factos exiftimant, poftea quam aculeos perdiderunt, tunc enim fuci fi- unt;nec mella colligere deprehenduntur, viribufque veluti caftratis, pariter — * & nocere & prodeffe definunt.. Quidam contrà, apes ex fucis S EUER du- cere affirmant,quia longa nos experientia edocuit, eó majorem effe quotan- nisexaminum numerum, quó major fucorum multitudo. Caterümilla raihi conficta magis videtur quàm vera ratio:non enim quia (ut in profperis fit an- nis) multi fucinafcuntur, plura propterea prodent examina: fed contra,quia multitudo apum ex czli clementia mellifluiq; roris ubertate crefcit, ex hu- moris fuperflui abundantia, major perinde fucorum nafcitur proventus, vt rece philofophus collegit. Velfi hoc illis donemus, Quo fuerit major fucorum multitudo, eo majorem quotannis fieri apum proventum : ta- - zen haud exinde concludere debemus, debere apes fucis vite originem, fed illis,obejufdem confervationé oberatas effe atque obnoxias, dum multiin in-. cubationis tempore multum vigoris fubminiftrant apum fzturz, pluri- mum(ut Plinij verbis utar, lib. x 1.cap.11.) ad vegetantem illum calorem conferenteturbá. Sunt quifucos in mares & fs»minas diuidunt,eafque coitu propagare fpeciem contendunt, quamvis (ut Athenzus fcribit) orumcoitus,ut & apum, nunquam adhuc a quoquam fuit confpectus. Verüm cum Vefpz,Bombyliones, & reliqua favigena infecta aliquando (licét raró y à nobis ipfis & Ariftotele coire vifa fint, equidem cur per nimi- amapum &fucorum modeftiam, qua fcortationem veneremque publicam oderunt, Veneris ufum illis eripiamus,nullam caufam agnofco. Coeunt enim, ut pudica hominum gens, finearbitrisslllamd; proftibulorum in luce & ocu- - lis omnium turpiffime ;volitantium Zl.» pudorefuoinfito condemnant, Diximus inapum generatione,quofdam apes mares, fucos fminas feciffe. Verü cum(inftantemellificioyeos tam acriter puniunt alueis cjectos,et morte etia afficiunt( qualem genitricibus inferre vim,reliquas offufcaret apum virtu- tc5 ) vixeos fxminas ftatuerim, Quemigitur in aluearibus ufum udi 17. MOST E23 : nÉE G«aeiRtio. 49 €bil.8. Hif? 2:7, Jufettorum froe Anne fucus plane àcvrze3sares)eitpy O*, auro B daeeripytrG dnileee nd Sy 66 ir xoi euugéqors ut € Graecis plurimi fcripferunte Quin & Vergilius fic cecinit, Lib.4.Georg. —o Immuni(á, fedens aliena ad pabula fucus Mice Vbiimmunem Feftus accipit, pro inerte, defidiofo & inutili qui munere om- nino omni vacaret : nifi forté improborum ritu illi rei det operam, ut vel alienis fudoribus fefe alat, vel rempub : totam perturbet,, Tales item muli- eres facit Hefiodus, dum eas cum fucis parat; i "iré? urere rpaplasy ce ra caue eo zriCy xdpsa Toy GQeTEQU» és yasie dpalas id eft,uti egointerpretor. Qui fcgnes refident contectis adibus,at que Sudorem alterius propriam furantur in aluum. Sed majoris fideiauthores variosfücorum ufus proponunt. Nam fi pauci . fuerint interapes,reddunt easin opere magis diligentes, atque follicitas,non exemplo (vivuntenim perpetuo otiofz) fed quia ad continuandam in aduc- nas liberalitatem ftudiofiüisin mellificina laborant. Prabentitem figna ma- turi mellis : nam cum mel perfectum eft, magnam eorum copiani interfici- unt apes,ne nournis (ut folent )depradationibus ipfum exhauriant, nam (ut recte Aclianus lib. 1. de animal. Cap.10.)fucus totum diem in mellarijs fefe cellulis latet quietus ; nocte vero cum apes fomno fepultas animadvettit, ip- farum operainvadit,vaftatq; alueos. Verum (nifi Bartholomzus nobis im- .ponit) nonufque ze«xz; verfantur : Sed regias manfiones extruunt, amplas, magnificas, in apice & meditullio favi fpeciofo cooperculo infignes. Sunt igitur otiofi(ut cum Ariftotele dicamus)f1 mellificium aut rorilegium fpectes; Sed (larchite&uram;opifices. Nam ficut apes fingunt fucorum favos juxta regum aulas; itafuci viciffim regias edes extruunt, quá de caufá ab apibus, &ipfi & ipforum (fi quifuerint) pulli aluntur. Loculi fucorum jam adulto- rum pro corporis ratione ampliores, favi autem minores : illi à femetipfis, hivero ab apibus fabrefa&i, quia :quum non fuit tantam operarijs vilibus & conductitijs cibi portionem, quantam filijs familias concedi. 7zetzes in clegantiffima fua poefi, & alij quidam Graci, fucos item apum promos con- ftituunt /Zresrss, blandiffimumd; calorem ijs infuperaffignant, quo incubantes apum fatus fovere,et vegetare perhibentur.Sic item Ce/wmella:ad procreatio- nem fobolis apibus nonnihil fuci conducunt, infidentes feminibus quibus apes Ggurantur.Itaq; ad fovendam & educandam novam prolem, familiarius ad- mittuntur : exclufis deinde pullis,extra tecta proturbantur. Et Plinius ib. x. Cap.rr. Noninopere tantüm archite&onico, fcd infztu quoque adiuuant apes : multumad calorem conferenteturbá, qux quo major fuerit (nifi me] interim defecerit) eo major fiet examinum proventus. Deniq; nifi magno alicui ufui apibus effent futuri,nunquam omnipotens unis utrofd ; dibus clau- fiffet, & cadem veluticivitate donaffet. Nec fane ineosveluti reipub.hoftes apes unquam irruerent, nifi ubi ferviliautá multitudine vim offerrent, vel annona caritasimminerct ; quá fane rerum tempeftate, quis non meliüs effe dixerit architectos quám agricolas, tolli? prafertim cum fine his ob defectum alimenti in difcrimen vitae adducamur : illis autem ad tempus abfque vitz jacturá careamus, atq; ipfi (neceffitate magiftri) domos fibi quifq; xdifice- mus? Verum ut certo numero utiles funtapibus, itaeos, nimio plures,haud immerito alueariüi morbü Plato appellat.8.de repub.libro.(ubi elegantiffima inter Acolaftü et fucum comparationé videas )tüm quia mellificis apibus pa- . bulum abfümunt, tüm quód nimio calore ipfas fuffocant. Huc zorbutm Gco- ponico author fit curat. N aforü coopercula Vefpertino t£pore intrinfecus aqua irrorato,& fummo mane vafis apertis fucos guttis operculori infidentes inve- nicssmelle enim repleti valde fitiunt,& intolerabili aque defiderio TW vk enaci- — r M À———————————————————————— minimorum animalium beatrum. 751 tenaciterque propterea operculo irroratoadh:rent. Quare minimi négotij xes eft omnes ad internecionem redigere, vel maximam (fi mavis) partem auferre. Siveró fztus fucorum nondum pennatos unà abftuleris, & adempto capite ad reliquas apes projeceris, gratiffimum ijs pabulum obtuleris. Quin- etiam fi fucum ademprisalisin aluearium rejeceris, cateris(fi Plinio fides) pennas abftrahit,lib. 1 1.cap. 1 1. vel potius,czeterorum fucorü intus relictorü alas ipfica pe s comedent.Sic enim Ariftotclis verba habent, zv wesve- 72 1j dawucus deiirisyiv Aotzrüy duzalyrà ee) dz36a. Nequeenim verifimile eft apes fibi mutuo alasadimere velle, neque fucos apibus tantam vel audere vel poffe inferre vim:quare ut Plinius erravit :19- pro 272; legens,ita non parum hallu- cinantur, qui«vaezó»ad apes referunt non ad fucos. Quid vero de fucisfom- niaportendunt, quaminarte Hieroglyphica materiam miniftrant, id Apo- malarisex Perfarum & Aegyptiorum fcholis aperiat. Abundé nos noftro inftituto & voto [an fi veros eorum ufus, veram naturam, genera- tionc, degenerationé, defcriptioné,nomen oftenderimus. Hieroglyphicave- ro emblemata, morumd; preceptiones quod fpectat,ingentem ipforum fyl- . - vam vel mediocre quoduis ingenium ex ipforum vitz inftituto facere fibi po- teft:neqs opus habebit ad abftrufioresillos Aegyptifacerdotes fefecoferre. |... Proprium furibus genus effe aliqui exiftimavere inter apes grandiffimis, PA fed nigris, aluoque quam apis utilis ampliore, fucis minore ; ità appellatis, Piszirii. quia furtim devorant mella. Fucorum prafentiam apes ferunt, eàque gau- S o tus dentnonnunquamquafi falutari. Furesautem cum naturá invifi fint apibus, pn abfentibusillisirrepunt, thefaurófque mellis divaftant atqs devorant. Imo eze€se- quidem adco fefe interim replent,ut prz repletione exire aut refiftere neque- 7946 untes, faciléab apibus reveríis & fcverécorrigantur, & pro meritis jufte in- »n nasafe terficiantur. Nec folum apum cibum abliguriunt, fed etiam inearum cellu- ?"7 lisfurtim pariunt 5 quo Ízpe evenit, ut non minor furum fucorumque pro- ventus, aclegitimarum apum conípiciatur. Hiautem neque mel colligunt, . neque zdesetigunt, neque quicquam laboris mutui cum apibus fufcipiunt, quà de caufá cuftodes habent, qui diurno tépore defeffas nou obfervent,&c à furibus turas faciant & fecuras;qui fi furem viderint ingreffum,agerediuntur ac verberant,& pro foribus exanimem vel falté femianimem relinquunt. S- ge item fiut fur melle fatiatus nequeat aufugere,fed ante alueum volutetur, . donec exeuntes vel redeunteseum offenderint, ignominiáque & ludibrio no- tatum mortcaffecerint. Ariftoteles nullum furi munus affignat: Verüm ego //«* in hunc finem natum cogito, utinjurijs offerendis apum acuat animos, & ad vigilantiam juftitiamque majorem ipfas excitet. Nec enim in Chriftiarra re- pub.alium furum ufum perfpicios famz, bonifque proximorum incredibili fraude infidiantiium. - €x». VIIT DeFe[pu. ) | ( HebraicéTfirena: En ET || Chaldaice Deibrane: || Syriacé Gaargnitba: || Arabicé Zamber. | AnglicézWafe; ——— | 4 Germanice eze Wefpe: : r !| Belgicé Harfel. — / ; Vefpa dicitur 2 Talic& ropa prefpa, Mofeone. | dile M Gallice Guefpe, | ii HifpaniceZefpa e abilpa. an SN E3 Ge- 41 Deftriptio. "Hriffopb ia Vefpis. Animi e in. &vrij dotes. Jofetforum [roe Gothicé Boo! getingh. Slavonice Wols, .1 Illyrice ofa. : Hungarice Daras.- |. Latinis,Vefpam dici. —— Calepinus notat, quia vefperi mufcas venaturin cibum. A Graccis varia item nomina fortiuntur Vefpze, vulg eei dicuntur : Eu- ftathius, «eigndzi 78: Ducedy« deducit,quoniam medio ita diffc&tas videamus, uthiare appareant, quemodmodum in icone appofità animadvertere licet. Nicandrifcholiaftae Asvsesadvo Suida 4» & 10dle Hefichio 4v & mcca- " see, Gaza (fed semoenexsie ) düpiyei; Hx enim potiüs Crabrones dici de- Eft autem Vefpa Infectum volucre, grcgale, annulofum, oblon- gum,quatuor alis membraneis ( quarum primze majores) praeditum, cxangue, intus aculeatum, fex pedibus donatum, colore luteo deau- rato fuper maculas nigras,triangulatim pofitas, corpore toto tran- fuerfim variegatum ; unde forté Pollioni a45cve« dicebatur. Acu- . lcum omnes gerere exiftimo, (quicquid de Matricibus five feminis ipfarum éxezrevs fcribunt authores) quód quüm Hami (occidenta- lis villa) circa annum 1587. vefpetum integrum offenderam, ma- tricéfque ibidem omnes calidz affufione internecioni dederam,nul- lam tamenaculei vc] prominentis vel reconditiexperté invenire po- tueram. Corpus Vefparum medio pectori tenuiffimo quodam filo alligatur,ut veluti elumbes videantur atq; hiatulae:vnde Grzcus ille Comicus incincura graciles puellas(quas clegátia Terentiana junceas appellat )sgrozei dixit, quaft vefpeas vel vefpiformes. Bombum quoque edunt, ut apes; fed ftridulum magis atque horrifonum praefertim quum irritantur ; unde illud in indoctum doctis obftreperum, factum a Theocrito in Hodzporis proverbium, - ceat Go y TG10yG- tvavfov : Si animi dotes defcribi velis, Vefpa cft politicum & gregale animal, Monarchiz fubditum, operófum, eméravor, xonópne;, pug- nacis admodum naturz & ad iram proclivis. Politicie vira fignum eft, quod folitariz non vivunt, fed civitatem fibi aedificant «dibus confpicuam, inqua ftatis legibus obtemperant, tamque in opere quàm animo modum adhibent. Quare eas re&té Philofophus, in civilis generis Infectorum tribum accenfet. Lib.r.Hiftor.Cap.r. Regnoitem nontyrannide reguntur (inquit Aelianus)quamvis naturá pugnaces ; argumento illo ductus, quód Vefparum duces fpiculo carent, vel potiüs habentes non extringunt ipfum aut feriunt. Et quamvis ceteris duplo majores durioréfque mm manfuetudine tamen non carent, aut gratis moribus ; quibus fuum popu- lum etiam aliquando rebellem retinent atque demulcent. Mutui vero anioris & dxeeniasteftimonium nemo nonexhibebit;quifquis illarum unijuxta zdes proprias vim fecerit : nam illius bombo totum examen territum evolabit in concivis auxilium, & moleftosadvenasetiam armatos (ut Phafelitas olim) fugabit: quos civitate vefparum multitudine & ferociá ejectos, narrat Ac- lianus. "Aemezewías atque. dcp/ias vitium ab illarum ingenio remotiffimum cfle;tum multa probant,tum illud in primis, quód plufquam heroicá animi audacia, proli infidiantes adoriunturipfumd; vel Neoptolemum, vel Hecto- rem,vel Achillem, vcl Agamemnonem, omnium Gracorum ducem, non metuunt. Imó divinus ille vates Homerus, Iliados 13. quum generofos du- cum Grecorum animos exprimere vellet, seíucar zícncic sgadiny xol otv iconee ipfos affimilat,quando pro chariffima progenie laribufque five nidis, eis : abent minimorum animalium d beatrum., habentneceffum. Quinporró filiorum in gratiam zdes ampliffimas (et quafi Maufolea) orbiculari ambitu;tabulatas,fuper alteras alteris ageeftis extruunt. Hujusmodi fabrica mirificé conftructa ad Pierium, cum Belluni effet; affere- batur ex cujufdam fyluz folitudine: Septem erant concamerationum ordi- nes,duorum digitorum intervallo alter alteri impofiti, pilarum, columella rumque interftitio disjuncti,ut cuique commodum fit fpatium exeundi rede- undique in domosíuas. Diameter orbium, ad quintum ufque, duodecim cir- citer digitorum: à quinto reliqui faftigiatim coarctantur,ut ultimüs ad quinos fenófue digitos porrigatur. Major orbis primum quidem tabulatum contine- bat, antiquz arboris ramoappenfus, cruftá fuperne ad omnes ventorum & pluviarum injurias fatis munitus, . Infrà,fexangulares cella confertiffimz : medias veró concamerationes innumerabiles,vefparum multitudo compleve- rat, folliculo quodam tenuiffimo pro tegumento uniuícujufque loculo füper- indudos quorum aliquot quum; fuftuliffet Pierius, animadvertit vefpas ca- pitibus inimum adductis domos eas omnes compleviffe. Qua veró ininferi- oribus erant tabulatis Embryonum & Vermiculorum inftar imperfecta, eo item tegumento prztenui tanquam hyberna cochlea munita, in benignio- rem verni temporis horam affervabantur. Quz fané zdes licet gravisfeque- retur hyems, integra mahferunt & incorruptz. Tandem expectante Pierio; quid illis fub vere vermiculis fieret, naturam nihil ulteriüs feciffe animaduer- tit. Fabrica tamen apud eum remanfit, non fine magna fpectantium ad- miratione, tantum artis & ingenij, tantumque in tam operofo edificio per- feverantiz beftiolis his ineffe obftupefícentium. H«c Pieriz:. Tales item nos multas vidimus,difpari omnes formá ; nunc lyram, nunc Charchefium, nunc Pyrum, nunc fungum, nunc utrem five obbam reprzfentantes. Ma- teriam veró favorum, alij confufam, congeftitiam, corticeam,&arancofam effeatfirmant. Ego fave levem femper vidi, & quafi chartaceam, aridam; tranflucidam,gummofam,et in tenuiffimas laminas auri foliati inftar redagam,; vento facilé hac illuc agitatam, & plerumdue à bafi furfum turbinatim cre- fcentem. Locum hujus zdificij quod attinet, diverfus cenfetur. Nam duce amiffo,inforaminibus arborum ve]. parietum fublimibus € luto nidos faciunt, & quorundam teftimonio (licetego nunquam repererim) in his ceras: Sed fi ducem habeant, fub terra nidificant, cellis fexangularibus pro pedum nu- meroatque apum more conftrutis. Faviad modum fungi latioris,orbicula- res formantur, équorum centris exit quafi brevis pediculus quo favus fixus terrz arboriveadhzret, vel alterifortaffis favo annectitur.. Vxoribus vero five Matricibus mariti ita indulgent, prafertim grauidis; ut nec laborare eas permittant, nec cibum querere : fed ipfi advolantes cuncta advehunt, & feminas intra vefpetum quiefcere, velutijubent. Quz qui animadvertit, fin- gula, Vefparum item operam,diligentiam,artem,fudorem, laboremque,fa- terineceffum habet. Iracundiam veró atque à£9vyjo Vefparum non folum galli unguibus & calcaribus eorum nidos turbantes fentiunt implacabilem ; fed etiam omnes irritatores : unde natum proverbium cenar £e&/Qe:Cujus- modi etiam quid in Hippocratis tumulum Ícribebatur his verbis, à zoctyetpu; stizuv wur, Quinetiam Ariftophanes in Vefpis,fxvam, morofam, ira- cundam, pugnacem, gentem ubi uno verbo defcribere voluit, 2ecenauires ap- pellitat. Clemens quoque Alexandrinus Stromatón 2 quando vitiorum bo- minibus infidiantium acerbitatem declararet,jvo 52; (inquit ) à dyreoVitdt. qux eis xgi GAUL T IXSL5 $QVRAV &s cymey £e) d'epii eet; xài MAS, vdbyn, Id eft ; Ifhi. de oba fi 4d- vtr farij atque 0ly mpici vc pts (ut ita dicam ) fum acerbiores,ac pracipte volup- £z:. Cuiaddamus T hemiftij orationem quandam, in voculas malevolorum: inultoram hoftium currentis ; igtSa (Inquit) v (dre clos &epdiy siva. sqnuav xexey] pa : : páioys 4 44 Diffcraitie. Lib.1Y.Cap. 10. Allertus lib. 1 $.tracl.1. dnfe&orum jrve user. Quod haud fine vitz difcrimine fieri folere, antea a Milefijs expertus fuerat Phrynichus,& P hafelitz fatis malo item fuo maximo didicerant. Imó quicunque generofum hoc & audax animalculum (ut cum Nicandro loquar) inplanitiem vocaverit, Cadmeam victoriam reportabit,quandoquidemnon minus roboreac aculeis pugnant, & in pugna viribus pertinaciam infuper ad- jungunt. Differunt autem ortu, genere,fexu, a'ftate;loco,cibo, & opera. Ve- Ípasex afinorum cadaveribus putridis oriri Ifidorus teftatur, quamvis forte minüs recte, Scarabeos quippc ex illis procreatos omnes ferunt: potiüs ex equi pugnacis animalis corpore mortuo progigni cum Plinio & Gracis dice- rem,apud quos celebre illud & vulgare habetur Carmen 'zeei ir cox? yocare, muvesi Jüuuesiy, Sane ipfarum non vulgaris vclocitasatque ardens ad pugnam animus, vixcasab alio animali(atque abafino, cervo, vel bove, multo mi- nus)originem fumpfiffe argumento funt: quum nulli preterea animalium adeo indulferit natura, ut pernicitate atque magnanimitate juxta excellerent. Et profecto ut aliumilli Ariftotelico proverbio fenfum afferam,?4iceTe denemidur Évarfsee Tomo». Saluete Volucripedum filis equorum : id ego muleribus in fer- mento pofitis, & rixabundis vxoribus cum opprobrio & fale dictum puta- rim, Vefparumiracundiam morumque acerbitatem imitantibus.. Alie ex putrido crocodili cadavere oriuntur, fi Horo reliquifque Acgyptijs creden- dum : quocirca equum vel crocodilum pingunt, dum Veípam intelligunt. Nicander aveemdoritem nomen vefpisattribuitin Theriac. quia ex luporum cadavere ortum aliquando ducunt. Bellenacenfis item Vincentius, ex annofi cerüi capite putrefacto,prodijffe vefpas affirmat,nunc ex oculis, nunc é nari- busevolantes.lib.?. Hinc Cardanus collegiffe videtur, ex quovis animali corrupto aliud provenire ; quod fane abfurdum effet, Nam & generatio hoc pactoinfinitaforet, & quotidiana experientia contrarium probat. Nam beftiolam, quam Tatinum Alberti voco,naturá nihil producere, millies fum expertus. Suntitem qui Vefpam ex terra fructuumás nonnullorum putre- diné gigni affirmant ; ut Albertus & Arabum fcholiaftes. Plerumque autem percoitum oriuntur, mutuófque marisatq; fxminz complexus : id quod li- cet Athenzus profabula habet (lib.8.dipnof.) tamen quüm Philofophusid vifum memorat, (utlib. 1. de gen.anim.cap. 16. & 9. Hift. cap.41. liquido conftat) ejus in partes totus abeo, illiufd; fententis ambabus quod dicitur palmis lubens applaudo. Qualis veró à coitu Vefparum fit ortus & quomo- doabfoluitur, Ariftotelem Pliniumque ejus interpretem audiamus. Duces Arifot.s Hif. ubi locum fibi fub terra, faxorum rimis vel in tetfis (ut fapins vidi) flramincis €ap. 41. Lib.11.Cap. 2I. opportunume delegerunt, favos ineunte affate confingunt : c Vefpeta, fivecellu- las parttas (semovek vocant Graci) con[Htuunt tetrapylas s id eff, quaternis fori- culis s in quibus vermes, non matrices na[cuntur: qua cum increuerint, vurfus alteraamplioraeffingunt, quorum item proles cum creverit, alia faciunt, ita ut fenefcente autumno, plurima ampliffimad, ve[peta condita babeantur,im quibus | dux (qua matrix vocata eff) non in[uper Vefpas, fed fui fexus matrices jam procreat qua quidem ferpens per fumma ve[peti, vermium [pecie multo grandio- rum gignuntur im cellulis continuatis quatuor numero, aut paulo pluribus, alia- quiincre[cendi vatio ducibus, eadem qua Ve[pis...F eturam modo apusmainftillant 4d latus cellularumfaui, c» parietibus admovent. (Non in omnibus cellis fimul inel, Cy equabilis fetus, fed inaequalis e barbarus (inquic Plinius) cj iz alijs jam grandiufculis, ut vel queat volare... Alijs in mympha eff, cy membrana ve- latur (quafi Aurelia) alijs adbuc 3n-vermiculo. | Éxcrementum-vermiculis tan- Inm, ut cr inapum generc, cy amanet fatus immobilis, cum in nympha eft, e emembrana. obtegitur ; eodemque anni tempore, Qj die inaqualem-videris : nam aluis evolat; alius in Nympha beret 5 alius fe voluit, alius jnumobilis kon. | ur d Alt minimorumammalium 3 beatrum, alius ip vcrmiculo : Autummno omnia ifla, nonvere.Plenilunio maxime excre[f- eunt. Hicigitur advertendum, Vefpis deeffe examina, eaíque per zftatem regibus fubyicij hyeme autem | juaaes iaa pre valere.- Deinde fobolis reno- uatà multitudine, ad mares redire imperium,breve illud quidem & caducum, fed yuftiffimis legibus adminiftratum.Sed fztus tamen non partu provenire vi- detur (inquit Ariftoteles)quia ftatim auctior, quàm partus Veipz patiatur; exiftit.Stcrilis illa quidem tanti philofophi & jejuna ratio. Quid ni.n. Natura tam citó rema legitimo partu abfoluere & augere poffit,quam ingeneratione ex putredine? Recordemur avium pullossquam perexigiio tempore tefta fe- melexcluíi plumefcunt, incedunt, vefeuntur, augefcunt, adolefcunt;& tum Philofophum vix probabili ratione ufum fuifle, facile videbimus. Matrices maximo numero oriuntur;fi anno proximo vefparum & imbrium copia pre- ' cefferat. 447;ffot. V ermiculiantequam in Nympham tranfeunt, oblongi tunt; vermiculis in carne(zvz« vocat Hippocrates) & in avellanis nafcentibus non difsimiles,albicantes,incifuris notabiles, extremo corpore craffiore, Linea nigricante per dorfum tranfcurrente, fine pedibus, non repentes, fed huc illuc volutantesatque moventes. Depofito fztutenui quadam pellicula cellas obveftiunt, quá ubi ad perfectionem ducuntur perfractà, egrediuntur inlu- cem, & à biduo volucres circumvolant; 47ffoteles vefparum duo tantum «enera facit,alterum ferum,alterum placidius. Ferum illud genus rarum eft, naícensin montibus &fyluis, & pariens non fub terra, fed inquercu; gran- dius, porrectius,nigrius, varium etiam & longius, fortiüfque aculeatum, ita ut acerbius pungat quàm placidiores, aculeo.n.majore quàm ex porti- one fuicorporisfpiculatur. A«zíz« juxta Ariftotelis fententiam, &-caíà ar- bore,hyemeavolare confpiciuntur. Exigit hyemem inlatebra, & femper inmateriearboribufue verfatur. Hanc fpeciem femel tantüm infyluá Effexi- enfi obfervavi magná cum vitz iacturá,dum forte fimplicium colligendorum grati cum Pennio profectus temeré errarem, et unico ftipatus famulo eo- rum nidos curiofule nimis fpedtarem : quo veluti irritamento totum examen magno cum impetuevolavit, & nifi ( magná Dei providentiá ) in manibus eniftz aliquot ramos (quibus infecta comprehendere foliti fuimus) in tule- m & defenfionem noftram portaffemus, temeritatis poenas dediffemus,a c- tumque de falute, imo de vitá quidem fuiffet; nam ad intima fylux loca nos : infequebantur, nec diu nobisaduolare nondefiftebant. Anno 15 82.in fum- mis Cartmeli montium jugis inter petras, duas Vefparum fpecies inter fe acerrimé pugnantes obfervavi,nihil inter fe nifi magnitudine differentes. Ma- jores viribus confidebant;factione & multitudine minores, fex. n.é minufcu- lis contra unum majufculum pugnabant,non aério ufz certamine, fed ingra- mine pugnam ineuntes: Vnde colligo, majores minorum nidos melle £etüve Ípoliarefolitas, vel aliasijsinjurias forte offerre. Diumultumque inter ipfas certatum eft, nec poft duastréfue horas integras,etiam fole ardentifsimé mi- cante, prelio finem fecerunt. Sunt enim ad vindictam paratifsimz, &in vindicta fumenda tardifsimz: adeó audacter & furiofe hoftem aggredientes, ut ipfis Mars haud dicere aufit neque zquiparare virtutes fuas: . tam miram audaci indolemtantillis beftiolisinftillavit Deus, tam animofos fpiritus natura infevit. Duas item vefparum q Ípecies ex Hungaria & agro Viennenfi acceperam, tali.qua- lem videsfigura, dorfis luteo atroque varié pictis, corniculis huic pilofis,illi glabris ; vtrafque vulgo vefparum tertia fere parte majores. Vefpe Ichneumones nuncupatze, ceterisfunt minores: phalangia perimunt, occifaque in parietinas fecum advehünt, deinde luto illinunt, atq; ex ijs incubando fuum procreant genys. Ariftot, Ideo(inquit Niphus) dicuntur Ich- neumo- 45 «s "v íus. o Hiff.cap.A1. Je. "iffa. Lib.yY.capé $* Jnfe&lorum roe | neumones,queniam i;«;. five exiles et graciles videntur. Hanc Vefpam cum folitaria illa confunderem, in terreis muris & aggeribus congeftis nidifican- te: quz ante oftium foraminis lutofum porticum zdificat; Longitudo ejus fere duos digitos tranfverfos zquat, interius quafi levigato luto emplaftra- tur. Pfeudofpheca Vefpz item fpecies videtur fine acu- Jeo :caput illi fufcum, duo illi in fronte brevia & gracilia cornicula, oculi magni;nigri; prominentes, os oblongum, bifurcum,pectus craffum, ac prominens, quibus tres utrin- que pedes affixisfcapule,dentz, gibbofz ; corpus proce- rum, gracile, artieulatum;ale fufcz dus, pedes hirfuti, & colorem alarum affecuti. Sunt & vefpz laerta dictz, quia mortiferam plagam, ut formice laertz infligunt. Parno- pes, Vefpz genus,qua uvas comedunt : noctuarum(ut Ari- ftophanes memorat inavibus, )ítridularumq; prada. Atel;- ans. "Tam ferarum quam placidiorum Vefparum alis ca- rent aculeo,( vel potius eo non utuntur)aliz habent : mino- res imbecillioreíd; funt quz carent, neq; fe vindicant re- " pugnantve. Contrà quz aculeos habent, majores, robu- ftz, atque pugnaces. Has nonnulli mares appellant: feminas vero eas, qua carent. Plerzqueexijs quz aculeum gerunt, amittereeum putantur hyeme, inftante. Sed nobis haGtenus id videre non contigit, inquit Philofophus.Si Vcípamex pedibus ceperis, bombilared; fiveris, advolant qua aculeoca- rent; quod non faciunt qui aculeatz funt. Itaque argumento hoc utuntur quidam,utalterz mares fint;alterz fminz. Ferarum & mitiorum nonnulla coire vifz funt;ymufcarum modo. Item (ratione fexus) utrunque Vefparum genus, in Matrices five duces dividitur, atque in operarias : ille majores | mitiorefque;ha minores atque morofiores, Aetas operariorum, five mafcu- lorum, annum non complet; fed omnes hyeme invalefcente moriuntur : quod eá re conftat, quia prima hyeme ftupeícunt, brumá autem nulle ap- . páreant. Duces veró qui Matrices vocantur, totà hyeme fub terrá latitantes vifuntur. Plerique.n. quüm per hyemem ararent aut foderent, Matrices vi- derunt; Operarias,nemo. Eft autem Matrix latior,ponderofior, craffior,& major quam Vefpa mas, volatud; haud plurimum valet. Przx pondere.n. corporis fui volare longiüs nequit : quo fit,ut femper in Vefparijs fedeant, ex materia glutinofà quadam per operariasallata, effingentesfavos, & cellario munere fungentes. Sene&tutem in hoc genere longam nemo vidit, nam on- giffimz vitz Matrices bimatum non fuperant. Vefpa autem operarie, ;4eff, mares, una cum Autumno finiunt etatem. Imo utrum Matrices, five duces anni fuperioris,novellis jam procreatis ducibus intereant una cum V efpis no- vellis, idque fimili modofemper eveniat, an amplius etiam temporis poffint vivere, multi dubium relinquunt. Fera autem & Zjuoipepozte;s vivaciores habentur: ha fiquidem juxta vias femper & femitas. nidificantes ( unde thin dicte Homero)varijs exponuntur injurijs, & vitz brevitati majori fubji- ciuntur. Vitz.a. pufille brevitas, vera ejufdem tenacitate compenfatur. Nam fi aluosipfarum à capite, atque hoc à pectore, fejunxeris, diu tamen poftea femper erunt;aculeoQue exerto tangentem nonlevius ferient,quàm fi adhuc individus totzq; in viviseffent. Gulerizus libro de conchis,eas quo- cannis fencctutem exuere audacter fcribit ; qu tum fane (nifi vigilans, quod voluit fomniavit)aliquando iu Vefpetis reperiretur. "Apollonio àusE&ent, Ariffoteli pmnefiepi dicuntur : quamvis non folàm crudis carnibus,malifve maturis vefcuntur; Sed etiam pyris, prunis, uvis,floribus fructibuíQue varijs, necnon ulmorum fucco, faccharo, etiam melle, & fere : ss SEE AES We quicquid minimorum animalium T beatrum., 47 fertim gente ferpentum carnem exedunr, quoalimento mortiferos itus faci- unt, Muícas item venantur grandiores, apibufque innocuis, &' de Repub. humana, optime meritis non parcunt. Pro loci natura varia illis corporis ani- Lee. mique forma contingit : nam triviales commercio hominum atque anima- lium affucfacta;mitiores videntur ; eremitz atque folitariz, afperiores, imo illas acz« vocat Nicander,4Zeff,perniciofas. Sunt item Oviedo authore, in calidis regionibus magis exitiales, utin India occidentali : ubfut magnitudi- ne &forma nonnihil a noftris differunt; itaetiam veneno. Multo enim An- glicis, Gallicis, imo Hifpanicis & Barbaricis lxtaliores feruntur : qua- les item inírigidiffimis nonnullis locis abundare meminit Olaus inagnus Lib.22. * THE Multiplex Vefparum ufus deprehenditur. Nàm praterquam quodtin- nunculis,apodibus,hbirundinibus, nocuis, taxo, chamzleonti, in cibum ce- |. | dunt ; varieitem homines exercent, phalangia (venenatiffimum áraneorum fur genus)interimunt, fuifqueipfe plagis medentur. Pfeudofphem, quam fo- litariam vocant,finiftrà apprehenfam atque annexam (praefertim quz prima co anno capitur) laudat;contra quartanam Pliniuslib.30. cap.r1. Vefparum vulgarium ftillatitiz aque, velitem decoctioni vires attribuit Mizaldus,lo- cum cuialluitur intumorcmattollendi, uteá circa ventrem utentes hydrope laborarecredas : quo modo fcorta uterum fefe gerere amatorculis perfua- dent, cautifque hacratione & expertis obftetricibus imponunt. Mizaldus: Memor. Cent.7.unde calidiffimum atque inflativum earum effe venenum,ne- mini fit dubium. Vulpes item (animal verfutum)vefpisinfidiaridicitur, hoc modo : caudamin vefpetum inferit tandiu, donec pilos vefpis plenos animad- vertittum extractam caudam cum vefpis proximo lapidi arborive allidit,do- nec eas mortuas viderit 5 hoc fzpius repetito, randem favos invadit ac devo- rat. Aelianus. Hominesautemalijs vefpasartibusvenantur, atque enecant; Siquidem,dum Operariz ulmos frequentant, quod plerunque folftitio fit, ut gummofam indc materiam aliquam colligant :matrices domi refides, & fzetui incubantes , fulphuris;allij;cauliümve aut rei alterius fetidz fumo fuffocant, . aut dirutis favis famcinterimunt, Quüm veró à vefparum infultu apes fer- varecupiant defenfas, ollam cum carnium particulisaliquot, juxta alueare collocant: Vefpas prede. fpe.ingreffas cooperculo fubitó appofito perimunt, velaquácalidà per foramen fuperinfufa in ollaelixant. Alijante nidos ve-- Íparum exiguam mznam appendunt, ac defuper naffam extendunt. Vefpse vero naturali & mirá fympathiàad manam ille&tz, (nullus enim ipfis gratior eft cibus) naffis involutz comprehenduntur, & calida affufione interficiun- tur. Aelianus. Quinetiamfuperuvas, fructus, faccharuni, mcl,oleum leviter fpirituex ore efflant,quá ratione vel fugantur vefpz,vel oleo guftato moriun- tursquinetiá corrofiva cum melle mifcent (utpote fublimatü, vitriolum, auti - pigmenti,&c.)V t medicato melle fumpto exedantur fimulinteftina,& fic gu- la intemperans, juftam voluptatis poenam perferat. Pratereà cüm ex harum i&udolor,perturbatio,tumor,rubedo,calor, fudor,naufea, & fitis oriretur, & fubinde etiam (quum toxicis herbis, vcl ferpentum carne aculeos venenato- rum more infecerant) ».z»ivas medicorum filij, prophylacticen, & pharma-. ceuticen invenerunt, quibus iétus vefparum arcere atque commodeécurare poffint. E. Malux & althez vis contra vefparum punQiones Prdevantis miraeft, Bellicofo fcilicet & damnificoanimali,molliffima plantarum oppo- 27 nd nitur, cujus fuccus cum oleoillitus, vel iram vefparum mitigat, vel aculeum retundit.P/;ziu. Sie Avicenna; non doma (inquit) vefps ho- |, ..,. minioleo atque maluá perun&o, nam veluti refponfio mollis frangit iram, i75. atque iic uir ier 3p ys Gdpuaaay Xy ( ut Graci ferunt) ita etiam Sh sn phyficis 48 Jnfetlorum [roe phyficis xesduritfimas molliffimis retundi confpicimus, veluti ferrum plumá. adamantem fanguine; aculeum vefparum, crabronum,apum, oleo & malui. Tetrab. firm. Quid etiam erucá mollius? qu» Aetio tefte, cum oleotrita ac illita, Vc- LCa4.5 — fparum quoquciQibus prefervat:idem facit bruchus, & meliffa herbacum oleotrita, fi Grecis credendum. Lapis gaxatides, ft verus fit,etiamfi melle ilitus fuerit, mufcas Vefpafq; omnes profugat geftatus;ut Sylvaticus ex AI- berto imaginatur. Qualem virtutem Matthiolusferro, in quo ftrombi con- chyli) imago exfculpta fuerit, fuperftiofulé & nimis confidenter adícribit. Symptomata vefparnm i&tus concomitantia haec perhibentur; cadem pati- untur, quàm quz ab apum ictibus accidere folent, nempe dolorem,rubedi- nem, apoftema : fed graviora multó & diutiüs perfeverantia mala, quibus, infuper, prxfertim fi à citrinis & majoribus in loco nervofo & fenfili per- cutiuntur, fpafmus, debilitas genuum, lypothymia accidit, & interdum mors. Pies d Contra Vefparum ictus varia à medicis ponuntur:primum à nobis proba- élus curaztici ta tahquam veré a£i&gs dicemus & longà experientia firmata. Vefpas ipfas factoa fe vulneri, contufas ac appofitasymire conferre vidimus ; à Gilberto Anglo,ad earum ufum perfuafi. Eandem fortaffe virtutem non folus fcorpi- us, fed maxima Infe&orum pars obtinet, fi quis diligentius faceret pericu- lum. Siveroà Vefpis venenatis quis feriatur (quod loci lividitate, delirio, atque animi deliquio, extremitatumque frigore palam fit) propinatis alexi- pharmacis, locus affectus cultello aperiatur, vel cauterio potius uratur:dila- tatus deinde & apertus, fortiter fugatur, & terre rafürá in qua vefpz ipfa nidificant, cumaceto fubactá, cataplafmatisinftar applicetur : emplaftrum item ex falice & malua favoque vefparum factum mirifice auxiliatur, veluti ex Halyabbattis confilio fumus experti. Angli boreales exterra furnorum, & aceto, & capitibus mufcarum, praftantiffimum ad vefparum ictus empla- ftrum parant ; aurum quoduis contra non carum. Succocitrulli fricetur locus & bibat feminis fampfuchi drachmas jj.vel R. fuccifampfuci zij.boliarmen. .Sij.cum fucco aggrefte 9. 5.fiat emplaftrum. 4//«4: ungatur locus cum füuc- co portulacas vel betze,vel cum vino dulci & oleo rofacco, aut fanguine vac- cino, itemcum feminibus cucumeris fylveftrisin vino tritis. Zec Galezus, Confert hordeacea farina cum aceto.Lac ficulneum vulneri inftillatum. Mu- tiaaut aqua maris, fi eávulnus foveatur. In potu veró foliorum teneriorum Lauri 2ij.cum vino auftero exhibeantur, quz etiam folà illitione multum ju- vant. Althez item decoctum ex pofca bibatur, fal cum adipe vitulino appli- cetur, Malua ex pofca primas obtinet. :D;ofcor. lib.2.cap.42.. Actius cimoli- am hisadjungit, & lutum,ftercus bubulum, fefamum; & reliqua fere om- ^iacum pofca przícribit. Oleum laurinum venenum plagz vefparum extra- hit. Ibifci foliacontufa & illita vefparum ictibus medentur. Rutz vel me- liffophylli fuccusacetabuli menfurá ex vino bibitur : & foliacommanducata, impofitaque cum melle & fale, velcumaceto & pice decocta plurimüm va- lent. Syfimbrium fylveftre, libanotis, cum hordeacea farina & pofca 5 füc- cusfoliorum hederz, Chryfocome, noctux fanguis, contra veíparum ictus praftantiffima fünt. P/;zis [jb.3 1. cap.9. Galenus fyfimbrium ejufque fe- men potatum, & centauream inprimis multum laudat 5 fi unà ftercora boum vulneri emplaftriloco fuerintappofita,lib.de fimplicibusad Paternianü, & li- bro decentaureá ad Papiam. Germen palma fylveftris,endivia cum radice, ferpillum, emplaftri modo appofita, valde vefpartim plagis medentur. Pi- bitritem ferpillum, drachmarum duarum pondere, cum oxymelite. Pri- mum fuctione extracto veneno, teneantur partesaffectz in aqua calida per horam, deinde fübigo inaceto & muria mergantur;ita ftatim pes dans ubfidet — minimorum animalium T beatrum. fubfidet tumor,& venenum corrigitur. Seminumfamipfuci 28. applicata, fc- dat dolorem;aut pugillittes coriandri ficci, aut fucci infrigidantes intüs aí- Íumpti. .4vicemza. Solanifolia, autfedifuperimpofitajuvant. Bolus item armen. cumaceto.& camphora; nec non nuces cum modico aceto & ca- ftoreo trit: favus cum melle applicetur, & ftatim membrum affe&tum quàm primum ad ignem colloca,vel tuppofitis cineribus obliga, atque é veftigio dolorfedabitur. Quinetiam conducet;virente coriandro locum emplaftrare, velcineribus cum oleo mixtis. RZ4f/s. Satureia, velfifymbrium adhibitum, &fíemenejus potum, Centaurex item minoris fuccus:vino admixtus, valde . profunt: folia item bafilici fluviatilis,mercurialis,& mandragorz;cum aceto. Serapio. Globulus nivis ano impofitus omnem dolorem fedat, prafertimex ictu vefpz procreatum. Vngatur locus cum aceto & camphora, Yel aquá ni- visfrpé fomentetur. R. opij, feminis hyofcyatni & eamphorz ana, partes sequales cum aqua rofarum velfucco falicis,incorpora, & locoapplicajtuper- pofito pannoin vino madefecto. 4740jzz5. R. fucci fifymbrij aureosij,cum fucco acetof.citri:fiat potus.Succus quoque fpinz Arabicz, & fampfüci infig- nem przftat medelam. Mefve. Lens paluftrisex aceto inuncta. 44707. Frica bene locum cum folijs tenuioribus xylocarafteris4 ef? filiquae Plinij, &fta- 49 tim dolorceffabit. Succusla&tuce 1dem przftat, vel taraxacon epotum, li- mus in fundo vafisubi aqua diu ftetit, cum aceto inunctus, ictus item vefpz perfanat.5272607. Locum ad ftuporem ufq; aqua nivis foveto. Ieagzrtízs Ter- raquzvis recens, maximé autem cimolia, prodeft: polium illitum,ut etiam lac caprinum;vefparum ictus curat. 4770/dz5. Alcanria cum farina hordei & aceto fuperalligata,nuces,frondes bafiliconis, blitum valdé conducunt:item, calidéapplicato vulneriaranei telam cum cepa alba, fale, & aceto,tritam,& fanabit. Cozffagtigus .Fricetur locus cum faluia & aceto, & poftea pofcá fo: veatur. Guil.Placentinus. Ferrum ponatur fuper locuin, aut plumbüm in ace- to maceratum. Gordozizs. Cretam applica in pulverem redactam, atque intus bibat femen maluz ex vino,aquà & modico aceto coctum. 'aríggaza. Bez.oar ejus eft coriandrum cum faccharo exhibitum. C/riffopborus Probus vulzo de boneffis diétus. Nonius. Folia ex pofcatrita,& meliffophyllon cum oleo illi tum plurimum commendat. Noziz;. Afparagus tritus cum melleac illitus; mufcz trita ac illit, thymbra, fifymbtium, momordicz oleum inun&um, certiffimo auxilio funt. Matt/zelus. Fimum bubulum appofitum non parum laudat. Marcellus. Hzc & multa alia exfcribere cujuis licet 5 natur medico- rumque penu infinita resaedia fuppeditante, & ad manus quoquo te vertas, "alexiteriorum fyluam afferente. Apum denique & vefparum i&tuum commá- niseft medicina. Sed hic paulo fortiora remedia, illic imbecilliora conveni- unt. Annoante Chriftum natum 190, Capuxingens Vefparum multitudo, tefte Iulio,in forum advolavit;& in Mattis ede confedit, qu: cum magna cu- racolle&z & folenniter crematz effent, hoftis tamgn adventum & urbis in- cendium przfagiebant: : ———— ' Ca». IX. . JDeCrabrone d? Tenthredine, [ f Hebrzis 7f;rdáh. | | Arabibus Zaber Zambor. . D Germanis ez Horgauf horlitz froiftn pfértzwuble, j onn orfele. allisfreflons,froifens.foulons., | | Italis Colaízori Crabrone S caraffónG alanron.; 7 Hifpanis tabarrgs o mofcordos. t - Slavoniis Nomen. 50 2D -fciptio. -tridot Ab 9. piff.cap 2. "tijd Lib.o. biff.cap 42. Sedes (2? ba- bitatio. o dinfettorum froe.— Slavonijs S$jer/zep. |... . : Illyricisz7ffez. "52 : Anglis Hornets,great Wapes. . VL Hungaris.Lo Daras. u »O Rech erpirasastyim. appellant, quia iucarbunculum excitant. ? Crabrones Latinis dicuntur,fortéa Crabrainagro Tufculanopo- e fita, (ubi perfrequentes funt)vel a. Caballo genitore : juxta illud RESO Ovidij 15. metamorphof. Pre(fus bumo bellator equus, Crabropss erigo efl. Albertus apcm citrinam vocat. Cardanus eos ex mulis exanimatis oriricontendit. Plutarchus in vita Cleomedis ex equinis carnibus, ut apes ex ventre bubulo. Quumitem magis melancholici & pervicaces fint vefpis, quid ni curh Virgilio ex afinis oriundos faciam ? quos caballos non petere tantum inpugna (ubi equa ardentes pruriunt) fed fugare item & vincere fpe vidimus.Ego ex duriore carnium equi parte productos cenfeo : Vefpas ex * teneriore. Crabrones vefpis vulgaribus dupló funt majores, formá ad ipfas proximé accedentes, alas habent quatuor, internas externis duplo minores, humeris obfcure fufci & caftaneo . colore tin&tis affixas,quibus velociffimé volant. Sex pedes, ejufdem cum pectore & humeris coloris, caput oblongum, croceum:oculi propenduli, zwwce2es lunatuli, inter quos an- tenna duz oriuntur,falcis zmula;ejufdem atque pedcs colo- ris. Ventertenui quafi filo humeris annectitur, Cujus an- terior pars media, fufco colore, & cingulo croceo notatur : pofteriortota crocea videtur,octo fufcis punctulis notata,una cum triangulo parvo,incifuris praterea quibufdam in utrads partc exiftentibus, quibus fe contrahere & extendere pro libitu poffit. Iuxta ventrem maculas utrinque quatuor nigras habet, & incauda aculeo longo rubufto & maxime venena- toarmatur.Sonum five mur mutantem ftridorem,horridioré inter evolandum xdunt,quàm Vefpz.Feroces & iracundz & quamvis gregales,femper tamen fylveftri funt ingenio, nec (plantarum agreftium more) cicurationem admittunt : tan- tz itemmalignitatis, ut ter novenis ictibus hominem, imo quidem equum interficiant,fyrio praefertim orto,quo tempo- re ardentiorem obtinent naturam, hominefQue inbecillitas major ob fpiri- tuum largam exhalationem tenet. Haud mirum igitur, fi infacrofancta fcrip: tura fzviffimis & crudcliffimis hoftibus affimilantur,Exod.2 3.28. Sic etiam . Ovidius 11. Metamorph. $picula crabropum. ardentia.: Virgilius 4. Georg. afperrima vocavit. Terentiusin Phormione : Plautusin Amphytrione, pro- verbium illud zrzitavi crabrones in mulieris ingenium dixerunt,cui (i iratze re- pugnes,magis provoces,neq; fine tuo malo maximo difcedas.Cum in genere apum careant aculeo, & fuci & reges;atqs etiam vefparü nonnullz inaculeatz fint;ut ante dixi; Crabrones ad unum omnes,tam majores arboricolz,quá mi- noresterricolz,aculeo armátursnec deeffeipfi Duci videtur: Duces enim mo- re apü vefparumd; crabrones habent,quicquid Pliniusfomniat]. 1 1.c.2 1 .qui proportione ad crabrones majores quàm vefparü ad vefpas,vel apum ad apes funt. Degunt hi quoq; intüs ut vefparum duces:fed duces non plures uno, (ne partiü ftudio diftracticrudeliffima inter fe concitarétemphylia)iri um eo- rum aluearijs oriuntur;verüut hoftibusatq; przdonibus externis moleftiffimi & latiferi videntur:ita pacem intüs alunt domefticá, mutued; focietatis et fo- bolis tuenda ftudio vel apibusipfis prcellunt.Neq; enimde officiorü ke ndn minimorum animalium V beatrui., 41 nerum dignitate rixantur;nec diverfis operis diftrahuntur;nec tumultuantur ob ducü electioné,fed cómuni operà,cómuni item menfá utuntur, & quodcunq; animalculum necaverint, partem cjus aliquam domum portatam focijs atque liberis impertiunt. Neque fobolem quotannis (id. quod apibus 22«: vitio vertitur ad alios fibi lares quarendos foras exigunt,fed novellà fuam omnem profapiam fuo ufq; gremio & finu fotam retinent,majorefd; ufu ferente des & contignationes plures ad illius confervationé fubftruunt;et perficiunt. R é- gem vero(quem impenfé amant & coluntytalem obtinent;ut neq; carere neq; tamen utiimperio videatur. Magnitudine tantüm animi & corporis(ficuti He- roesfolent)prz reliquis eminetseft enim omnium dum contra externos hoftes figna proferuntur,pugnaciffimus, uti domi viciffum erga fubditos, facillimus atque mitiffimus. Faciunt fibi alueum fub terra crabrones,terrá egefta formi- carum more:examinis enim emiffio, ut apum, nulla earum aut V cfparum fieri folet;fed qui fubinde oriantur novelli;ibidem manent, & alueum terrá egeftá faciuntrampliorem: Amplificant majorem in modum favos, & jam ex valenti- ore quodam grege qualos tres aut quatuor favorum plenos excepimus.Iri cel- lis crabronü parum mellis, quantüm gutta é regione prolis paratur. Sed fi qui crabrones fuoalueoaberrarint,colligunt fe inaliquam arborem, favofQue ibi corfficiunt infublimi;quivel fiepé confpicui apparent;in quibus unum procre- ant ducem :qui cum adoleverit, agmen abducit, & fecum inalueo collocat. Crabronesfylveftres, inquit Pliniusjinarborum cavernis degunt, hyeme ut /^:csr. cztera infecta,conduntur, V ita bimatum non füperat.Ictus eorum haud teme- ' ' re fine febre eft,& carbunculum,tumoré, dolorem; procreat infigné.Favos autem fine Anthrenia, majore quam vel apes vel Vefpz arüficio, nunc in arborumtruncis, nunc fub earum radicibus interra dificant : quos & pluri- bus tabulatis pro prolis copia adaugent,' &lentà quadam faliva & gommofis folijs collecta eleganter poliunt. Neque cellularum ofcula ulla furfum fpec- tant, fed deorfum fingula fundus vero furfum ponitur, ne (quá funt &ngu- lari mentis providentia) vel perpluantur ab imbribus, vel capite furfum loca- to precellarum ventorumque ferocix exponantur. Sunrautem eorum nidi examulffim fereomnes fexangulares,quorum facies exterior candidis ferrugi- neifds fegnientis diftincta:materia vero mébranacea, & betulacei corticis per - gftuminlaminulas fatiícentis peremula.D sz Petropoli Anglorum fuit Pengi- 4^ inpublico urbis vico crabroné pafferem infe&anté vidit, quem tandem fti- mulo percuffá é veftigio exanimé terrz mandavit crabro,ac mortux fanguine . fefc explevit magna cum fpectatorü omnium admiratione. De crabronü coitu nihilexploratü Ariftoteles habuit;ut nec undeynec quomodo fxtü deponerét. Sed cim eodem modo fxturam in cellisad latera certo. emittant, ut Vefpo & apes,eandem,fimili ratione abfoluere videantur.Si yeró coeant, no&uid faci- unt;utfeles,vellocisaliquibus abditis, quibus Argum fallant:cibum crabrones nonex floribus colliguntfed carne magna ex parte vivunt:unde fit, ut verfari velinftercore fxpe foleant. Venantur etiam mufcas majufculas, atqueaves minutulas, quas ubi ceperint, accipitrum ritu caput primum vulnerant, deinde abfcindunt, reliquum corpus geftantes avolant. ' Hyeme vero plari- mi moriuntur : quia non apum more cibos recondunt, fed de die in diem vi- vunt. À rifto.Iib:5 hift. Itemut Landius obfervat;juxta apum aluearia excu- biasagunt, earumque dorfis conícenfis pro vehiculo aut curru utuntur, ete- tim dum mifelle avolare contendunt, . crudelem fefforem vehunt, qui ubi fuccum ab ape univerfum elicuit;ingratiffimus aligerorum;2lumnuminterficit atq; exedic. Dulciaitem quxcunque alimento funt crabronibus:quos brucho: etiam minore veíci, proprijs ipfi oculis didicimus. Izdii verb trabrones tam immeníx perhibentur gulz;ut( O viedo tefte)in oleum,butyrum, cocos, E2 embamunata $2 Vfus. Reutedia con- tra crabronum 1élus. - In Alexiph. - Jnfettorum fvve . embammata liquidaque omnia involent, ne linteaminibus quidem & mappis tabularijs parcentes, quas fedá alui eluvie vifcocoQue ouorum partu turpiter confpurcant. Verüm ut latrocinijs ex marte aliorum partis vivunt,ita viciffim ipfis ultor non deeft : Melis przcipué qui plenilunioillorum antra ingreditur, totamd; familiam & xdes depopulatur. Necfolum huic polychrefto & pin- guianimali victum aliquem fuppeditant, fed rufticis tempeftates etiam pra- dicunt;snam fi vefperi numerofiores circumvolitént qx folebant, fignum eft caloris & ferenitatis future proximo die. Si veró luce crepera fa piüs in- traverint nidos,quafi fefe occulaturi ; pluviam,ventos, vel tempora procel- lofa,expecta. V nde Avienus: 9 Sic cy crabronum ranca agmina fi volitare, Fine (ub Autumni con[pexeris, ethere longo: Iam ve[pertinos primos cum commuoct ortus Virgilus,pelago dices in[lare procellam. Praterea quüm quz vefparum ictus fanant remedia,crabronum quoq; pla- gis medcantur : tamen ut Ággregator nos docuit, Zabor fuz plage Bezoar eft, fzpe cum pofca,oleo,vel boum fimoimpofitus. Laudantur item boli ter- . rzque omnes lutofz atq; limofzsqualescaluo Sileno à crabronibus vulntra- to,dum nidum eorum (apes fuiffe ratus) concuteret mellis defiderio,Bacchus applicuit ; de quoelegantiffime Ovidius cecinit 5.faftorum. : cAMillia crabronum coeunt et vertice nudo, Spicula defigunt,oraque prima notant : Ilecadit praceps,e* calce feritur afellis Inclamat [actos auxiliumque rogat, Concurrunt Satyri turgentiaque ora parentis, udo perf claudicat ille genu: Bos Ridet cj ipfe Deus limum, inducere mon (ipt, Hic paret monitzs,ey limit ora luto. Quiplura vult medicamenta contra crabronum i&tus, integram eorurf fyl- uam in Vefparum hiftoria reperiet : Communia enim videntur apud Autho- res, nifi quod hic majore menfura dari, & diutiüs ipforum ufum continuari oportet. Awzc ad Ti entbredinem veniamus. : M Tevlpndy,revlendüy, Gt vevüpiyn. Ariftotelis,an zuerm4» Nicandri dici debeat, vi- deant Phyfici ; foli mihi nomine & magnitudine differre apparent : Nam quod fcholiaftes Nicandri hanc,infectum seme appellat, manum haud ver- terim,quum poética licentia vefpam, fepius apem croceam vocarit. Quid nominis apud alias gentes obtinuit plan&ignoro, atque ipfam (ut verum fa- tear)beftiolam. "Tamencolore vefpam (utab authoribus defcriptam inve-. ni)magnitudineapem, operis communicatione 4;o«i« quavis aligera infecta. repraíeritat. Cupediofa eft, ad culinam & pifces aduolat. Quigam igitá; vebiMiv pro espéy fcribendum cenfent, 45772652; quod liguritione de. lectetur. Hefichius éxíay upuecay vocat. Hermolaus Arthredonas,vel Anthre. donas, potiüs vocaricenfet,non zuém4oru, quemadmodurm corrupté legi di. citapud Ariftotelem :nidificat fub terraut vefpz tenthredinario qjgzws. tes, multiplici;peramplo,& fpeciofo utitur. Pennius nullo pa&to Pemphredo- nem idem cum Tenthredone effe concedere voluit. Nam zweit» (ut. fcho- liaftes Nicandri defcribit) gi» ic opum ity nct, dio i$ olpidóv voie, Pa- rum tamen fui meminit fcholieftes, ^qui etiam de Pemphredone fic [cripferat » vwuppiip Us Ulo vy aongadüT. (doy xevzUtoejv, uECov ey padfpmots (n Alcotg jJ Pacaoy, Garriuna d, X) Tola foe ex ulARyO- mp taupdyear. TUTO xuTà TU CPP veuiueyoy, dMememu dà vp iv TUS diam Üdpyoy, rra éis Tig words sait area Hac minimorum antmalium HW hbeatrum. 53 Hzc montes faltáfque amat; é floribus melleos fuccos colligi, &in quercum — — Veluti conclavia ad vita fuftentationem reponit. Sed mel non facit; Quare Vix alio,nifi magnitudine diffentiunt, ut Pazvula Pémphreda à poéta meritó dicatur ; utpote eà potiffimum notá à Tenthredine degenerans. De formi- cisalatis, Capite de Formicis loquemur. Atque haGemus de infectis alige-- ris gregatim viventibus dici fufficiant, reliquus dabit altior &ta55nunc de ali- gerisíolitarijs oratienem inftituemus. * ID es ; ei .., Inter uolatilia [olitaria quedam funt Favigenayut Sirenes, Bombyx Bom bylims : mou F avigenayut MulcasCulex ,Papilio,Tinea Cincindelacvolans, , Execorum genere quz favos fibi extruunt aligerorum,eft Siren uterque ita Euftathio dictus 5 espeiédy ovd euviv £, s Vel forte uttmonftrum illud Neptu: nium ài zi ceez'. quod gratiffimo fufurro & murmure aures quafi catená reti- netatque demulcet,nec malé 47i7 «es quia aérem pennis diverberat & con: cutit. Sirenum dua funtfpecies, alter minor, qui totus fufcus ;: alter major, cx nigro varius. Hunc ad vefparum fpeciem Pennius refert, atque ita in fhedisdefcripfit. "Totum corpus nigrum, excepto dorfo rubente à cin&tura ad caudam fere,cujus extremitas nigraalas habet argenteas, quarum anteri- ores duplofere majores funt:nidificant in muris, & fcrobium marginibus ac macerijssan vero aculeum habeant nefcio. Wy e Bombyx zm &su6as dicitur, quia nunquam nifi per gyros & ambages vola- reconfpicitur : undetrochleam & trochum Graci esvéíx« appellaverunt:eft animal «enaezts, colore nigro;aculeatum ut Vefpa;homines lataliter pungens, ftimulumque adeofortiter infligens, ut invulnere relinquat. Contra harum icum pinilacrymam & tenthredonum mel pingue laudat Nicander. Hujus item animalis Parmenio meminit in Iambis, qux vindeimiz tempore maturas uvasdepopulatur. Aliud inter hzc genus eft Bombycurnin Affyria proveni- ens, magis quàm fupradictz : Nonnullz earum nidos in acutum extruunt, é luto factos, vitri falifue fpecie, lapidi;aut alicui tali rei affixos, tam duros craf- fofque,utipiculo perforari vix poffint. Pariunt in ijs & vermiculos produ- cuntcandidos, membrana obuolutos nigra,feorfimque in membraná, ceram in luto faciuntmulto pallidiorem & copiofiorem,quàm apes. 4tiffot.e Pli- zius. Quifanein Tenthredonum,Bombyliorum & Bembycum hiftoria par- ciffimi fuerunt,atque ideo obícuri : vel quiaillarum fiatura Grzcorum vulgo fatis innotuit, vel potius quia ipfimet illarum fatis hiftoriam nondum teru- erunt. ^ Bombyliu, maximus favigenarum, utroque Syrene major eft: nomen à murmure obtinuitjnam Z«u£viidZev fignificat,murmur edeyesqua item de caufa Germanis tf E : | Hummel vel. Humlen; Anglis Hu»ble Bee, quafs apem íonorami dixeris, nomine nimirum ab imita- tione foni derivato, unde etiam(ut do&tiffimus Tur 4vuxi« Vocat Pollux. Ca- lamum quóque huic tibia-.. rumgeneti idoneum The- ophraftus 54 v Defiriptio, | Jnfetlorum [roe | ophraftus &«£vxiar appellat, Paucis ufibus inferviunt.. Quare virum defidem atque inutilem Graci é«&/vor àspomoy dixerunt:eft enim plane inutilis apis ; in cujustamen laudem Antifocraticus quidam encomium magno ftudio ad ingc- nij oftentationem confcripfit. Poculum Auguftioris oris sv 5; xis £u" mag- no prifcis in pretio fuit, ut fcilicet non liquore tantüm cerebrum, fed & au- res quoque tanto fono inebriarentur. Sub faxisapud ipfam terram ftificant, bifores nidos xdificant, quandoque trifores:in quibus mellis cujufdam pravi inchoatio reperitur;neque illud non magna (ut Albertus meminit atque Pen- nius vidit)quantitate ; qui tantum aliquando invenit, quantum tribus com- pledti manibus vix potuit. Bombylij Anglorum non omnes,imo pauci, ftimulo armantur,qui vero aculeati, graviffimé pungunt:mel faciunt fubdulce & fuba- quofum. Ceras pofterioribus cruribus, ut apes;affigunt:coeunt aduerfis cau- dis, planta interimaut arbori adhaerefcentes dii in venere permanent, & in- ter coéundumalis applaudentes, ftridulum eduntfonum, veluti Hymenzum canerent. "Qar.X. , Decatifcis. ( Hebraicum Z ebu£, Arabicum Dwbene, A dubel. | Illyricum M"fca. Hifpanicum : folium F. ione. : | Gallicum Mowfche. Germanicum 7 Jieg zz uck. Flandricum V Ziegh muzge. Anglicum, /7yeja volando vel fugiendo,nam utrum; fignificat. Scoticum F/ee, Grecum uiia dz vi ud (en. T altura fugo,muffito; quia utrumque fa- citmuíca. | Latinum Czwfca. y On quafià mufco orta ut quidam ineptuléfomniant, fed à mufculo, nam detra&isalis, caputnervofum, corpus molle, cauda tendinofa apparet. Hinc M»fcula diminutiuum apud Boethium eleganter ex- em,Qwid bomine imbecillius, quem mor (us mufcularum necat ? Corporis veró animid; mufcarum formam ex Luciano & alijs ita defcri-: bimus. Mufcaeft volucrum minimum, ut poffit cum mufcellis, & culicibus comparari:tanto autem illiseft major, quantum ipfa ab ape relinquitur. Pen- natacft, non comodo quo ceterz volucres, fed ex pelliculis funt illi pennz, quemadmodum locuftis, & cicadis, & apibus, fed tanto molliores, quanto Gracá veíte tenuior atque mollior eft Indica. Si quis mufcam diligenter Anfpiciat quando in fole alas expandit,varijs eam pictam coloribus, ut pavo- nes, videbit. Eft illivelatus non continuo pennarum remigio, ut vefpertili- onibus ; neque faltu ut ess ; neque cum ftridore,ut Vefpis : verüm flexi- lis, ad quamcumque aéris partem fe moveat. Adde quod nonvolat quiete, & cum filentio, fed cum cantu & melodia ; non item immite aut fevum, — uemadmodum culices & mufcule ; neque cum gravi fremitu apum aut ve- parum,horribilem oftentans fonum & minacem, fed tantó volat his En mufca, munisorumanimalum 1 beatrum. muíca,quanto funt tuba & cymbalis tibiz dulciores. Caput haber tenuiffi- mum collo alligatum, verfaule,non compactum & affixum humeris, uteftlo- cuftarum. Oculiveroó prominent, multum, (quafiincornu)lucentes. Peétus eítbene compactum, iuntillifex pedes innati, non ut Vefpis aftricti valde & complexisquatuor folis incedit, duobus anterioribus pro manibus utitur: videres igitur ipfam gradientem quatuor, atque edulium aliquod tenentem fublime manibus, more valde humano, atqueutnos.' Aluus autem minuta &thoraci apaloga,Zonas latas & Íquamashabens. Vlcifcitur nonaculeo, ut apis & Vefpa, íed ore & probofcide, quam cum elephantis habet. commu- nem,depaíciturd; & affumit, & inhaerens continet concavo vafe infummita- te promufcidis.Ex ipfa vero densforas prominet, quo pungit : lac & fangui- nem bibit, quem non magno dolore, ed titillante corum quos pupugit ex- haurit. Luce, ut veritas, plurimumgaudet, & in hac civiliter verfatur; imo adeo lucipeta eft mufca;ut phalanix modo lucernam cjus gratia affectet, & cum vitz jactura fpe aduolet; nocte vcro quiefcit (ut probi folent) & filen- tiumagit. Intenebris nihil operatur, neque dignum putat aliquid latens fa- cere, neque quid turpe committere exiftimat, quodin luce patratum fit ipfi dedecori. Nonparuam cfle ejus intelligentiam queo dicere, cum infidiato- rem & hoftem fuum araneum cffugiat: infidiantem enim & obfervat & contrá intuetur, declinansillius impetum ne capiatur irretita, &in beftiolo incidit caffes. Fortitudinem & robur ejus non oportet dicere, ne videatur humano major. Sed poétarum princeps Homerus cum quzreret quomodo laudaret Heroum optimum,nonleoni pardóve aut apro comparat robur illius, fed au- dacizx vel fiduciz potius mufcae,qua quanquam eft(nquit) repulfa, nondefi- ftit tamen, fed eft appetens morfus. Sic autem fortis eft, quód mordens vul- nerat non hominis folum pellem, fed &boum & equi: elephantem quoque ruxrore afficit, inillius tugas ingreffa, & pro magnitudine probofcidis vul- nus infert : Quum mordet, non rufticitatis,vel cruoris caufaid facit, fed amo- ris & humanitatis : & propterea maxime ex pulchrisaliquid decerpit. Quám vero illud pulchrum eft muícas hucilluc adverfum volantes & inter fe collu- dentes,& in filo propendulo neurobatas quodam modo reprzfentantes vide-. re? Quinetiam equorum purorum more;uno femper in loco excrementa po- nunt,adeó ut fuperius zedium tabulatum, opüfque teaceüm magnis maculis inficiantjid quod nonnullz ipfarum memoriz argumentum eft. Scribit etiam Tzetzes,muícas eam fui generis curam habere, ut defuncta cadavera fepeli- ant. Aclianusnon minüs ipías vituperat quàm laudat Lucianus : & in earutn procacitatem invehitur, quod proterux indentidem affiliunt quibus arcentur. Impudentiam vitio illis vertit, quód publicé quafi fÍcortantur, neq; venereo- rum modum adhibent:neque enim(ut galli) curn infederit mas, ftatim refidat; fed vehitur a femina diu, fertque illa fponfum 5 convolanitque,nec aerium illum coitum volatu deftruunt. Doctiffimus Pennius duas mufcas coeuntes pixidi inclufit, & fubfequentidie easadhuc in venere hzerentes deprehendi: : quod fane Áriftoteli, Aeliano & Niphoafferentibus, Mufcas in coitu diutiffi- mé manere, fidem facitnonlevem. Indociles funt (inquit Plurarchus). mus & mufca,que licet quotidie hominum confortio utuntur, nullá tamen arte man- fuefcunt, neque nobis tantillum officij, vcl minimum grati animi fignificatio- nem compenfant : Vrerquenimis naturá fufpicax, & femper timens infidia- rum, prehenfari perhorret. O ciofaitem.eft, & remiffa, vefcitur ijs tantum, quz claboranturabalijs, & plenaubiqueeítei menfa; Nam ipfi & capra muleentur; &apis non minus mufcis ldbórai/ quàm homirlibus ; atque huic coci obfonia, dulciarij tragemata, pharmacopolz fyrupos conficiunt, quos deguítat antequam reges, deambulanf4; per menfas, unà cum ipfis conviva- tur, Muftarum laudes, Mufcarum vituperiae re EMERGERE VT CDS NENNEN PNG o ci CODO EL só € caeratio. dnfe&lorum Jrve URUD ARS UECc-ROWETRENTCRKENNENN c 0 OWNSSEWU- tur, & fimul vefcitur omnibus. Plautuscam nullius boni ufus effe exiftimavit, cumin Curculione fic diceret, Item genus eftis leonum intey bomines, seo quidem animo, Vt mufca, culices, pede[d, pulicef, Odio malody molefHie ,bonow[ui efHis nulli. Probe igitur pravidit natura,ne hzc certis adibus,ut probi folent,maneret, fed erronem conftituit, & non nifi fortuitum lectum vagami; habitationem conceffit. Impudentia tamen fuperat mendicos atq; errones : quoniam illi negari fibi cibum permittunt, hzc vero vagula repulfam non fert, fed inuti- lem aluum paratiffumis convivijs,etiam nolente hofpite,exfatiat. Ariftaphon in Pythagoriftaapud Athenzum,impifdentiffimum parafitum igtroducit fic loquentem : Cezzse etiam non vacatta Jut mu[cayaduolo. Simileitem quid Socrates Theodatz exprobrat apud Xenophontem. Im- probitatem igitur cum impudentia junctam Acgy ptios fignificaturos, merito mufcam pinxiffetradit Orus.. Vnde & Cicero (ni fallor) meminit ridiculé dictum de moleftiffimo etimpudente juvene, A4£ige mw feas puer. "Tam neta- riz beftiolze natura (uti quum fuit) longam vitam negavit. Nam hyeme ad- ventante, maximam partem omnesexpirant: quz veroinrimis, muris, fora- minibus, hypocauftis,frigus vitarunt, languid & infirmz latitant; aliamQue hyemem vixferunt. Omnesex immunditia nafcuntur, immundis lubentiffi- méadhzrent, & loca immunda potiffimum frequentant. Inquietz funt, im- portunz, audaces, infeftz,moleftz,tumultuofz, impudentes. Homerus Ili- ad.f.inter prelia deorum ac heroum de muícz improbitate eleganter cecinit, quz femper;quáfi mures comedit alienum cibum. 31]e xgl &ip2oist n Ad 7p a6 d ydpopávoso ixavda duxieiy, Ad eft, Que quamvis de pelle viri fit fepe vepulfa, Affultat mor(ura tamen. 'Tam malam quoque illius naturz vim effe Salomon putavit;ut unicam muf- cam narthecium totum corrumpere z«ejnac(o» affirmaret. Hebrzi deniq; muf- cam fignificare Bahalzebub daemoniorum coryphaum dixerant, qui eadem diligentia utitur, & malefaciendo nunquam defiftit. Quà forte de caufá exor- Cift & malefici omnes familiarem fuum genium mufcam faciunt, peffimi animalis corpore ad res longé peffumas utentes. Plura hic contra mufcam afferre poffem, fi Antifucianus dicivellem, quocum fine labe certare Chri- ftiani nequeunt, imó quem ceu impuriffimum cadaverattipgere vix debent. Quinetiá non minus mihi inglorium fuerit ex muíca nihil,quam Luciano ele- phantem facere; utrumque fcilicet cum fuerit «$ »e6re zaegr npa. & jactabundze indolis oftentum. "Tamen ne tanquam aquilz mufcis fuperbi videamur, & vel minimum Dei opus negligere, Gezeratzonem, differentias, ufum mufca- rum diligenter netabimus. Generantur muíce dupliciter; coitu é fua fpecie (qui zftivotempore & hyeme clementiori, ventoque meridionali fit) putre- dineexaliena.. Coéunt enim mufcze, alixq; diualiz paulifper opus expedi- unt:modus coeundi (afferente Ariftotele) a plurimis infectis alienus eft. Nam mas,ubi feminam confcendetit,recipit feminz: membrum feminis querendi pum exporrectumin corpus fuum ; atque ibi receptum materiá atq; vi pro- ificá adimplet. Reverendus Pennius in agro Heidelbergenfi fe duas mufcas in venere volantes deprehendiffe vidit, qua (ceu Mexcurij & Veneris filius) mixte videbantur taturz, & viciffim confcendebant. Aliquanto poft coi- tumintervallo, vermiculos excludunt, ut Gallinz ova :qui mirá metamor- phofi in mufcas rurfus mutantur : Licet x ijs nihil aliud oriri, Plinius prater experi- mnimorum antmaltum d beatrum. experientiam temete affirmat. Reaifüm eéScaliger mufcas generare primüm infecta diffimilia (ibi, fed potentiá fimilia, 74 efr. Vermiculos albos,qui Muf- ciformes fai, oculos ad latera prominentes habent, quorum finulitudine, ftaphylomatisfpecies quadam suxeanG- vocatur. Mulcze item permultz, fi non plurimz,ex fimo oriuntur ; unde cas perfectasexire, ubi eas inchoatas latere,fzpiüs confpeximus. Sed in hac generatione obfervandum eft,muf- cas non immediate ex fimo,fed ex vermiculis fimi digefti procreari, vt Phi- lofophus Ícribit his verbis, &i d* laa &x TO? GRAY quV €v TI] xeeu optyn xar aep Gr c. Quz Gaza hoc modo vertit. M»fce ex vermieulis fim. dusefli in partes: eig- nuntur, quamobrem qui eo funguntur officioyreliquum femi promi[cus difcernere contendunt. Principtum. autem wermiculorum. ip(ornm exiguum e[f, quod primum rubefcit, atque ex immobils quafi harens adhuc fibris movers anctpit, amox verimiculus imnobilis redditur, qui cue poflea motus cff, vur[us immobi- - In fitsdenique generat mu[cam. flatus aut folis beneficio smoventem. | Ariftoteles hic,ut videtur, exaliorum obfervatione, nonex proprià experientià locutus eft. Nam neculli percoitum quigenerantur vermiculi, nec quiex putredine nafcuntur,tot metamorphófes fentiunt, antequam in mufcas tranfeunt.. So- làm enim ad juftam magnitudinem crefcunt, deinde quafiin Nympham mu- tantur,ac immobiles jacent; tunc ex natura prefcripto ruptá ftato die Nym- phá, egreditur mufca : nec folum ex fimo, fed alijs fordibus humidis calore putreícentibus, eftivo praefertim tempore hoc modo mufcz proveniunt, ut rectiffime Grapaldusatque Lonicerus notarunt. 5edadhuc querendum, an. . mufcz immediate ex putredine oriantur, nonex vermiculis: nam experien- tiateftimonium facitmufcas quafdam in folliculis ulmi, terebinthi, abfinthij, & liarum forte plantarum arborumque gigni,nullà exiftente prius vermicu- latione. Qua de caufa Dzemonium illud hominis, hujufque atatis do&iffimus mortalium Scaliger.de illarum ortufic fcribit : Fortaffís nop ex putrefattione, fed ex priveapis quibu[dam immutatu, cx quim nempe quodam liquido orirz videntur, vel forteex al;a materia à Natura hunc àn finem concocia,. An vexo conco&tio fine putredine fieripoffit, dubitandum. Singule corporis huma- nipartes, fua habent loca,per quz excrementa expurgant,à latinis emunctu- ariadida. Anveroanimal,rei animalis vitz nunquam participisy excremen- tum cenferi poffit, flatuantalij; nosenim hic occupat caligo, imo cacitas. Tertium mufcarum generationis modum, 'Thomas Kniuettus Anglus, eque- ftris ordinis & COR do&rimz vir, primus Penniadem docuit;eftque hu- jufmodi : Corruptum erucz corpus, vel parum contufum in aureliam imper- fectam convertitur,tunc ex ea non papilio, fed tria oblonga ova nigricantià eijciuntur, ex quibus mufcz vulgares, vel ali: ijs fimiles oriuntur. Quandoq; vero aurelia ipfa corrupta, nec papilio, nec ova, fed vermiculi albi perfora- men(quandoq; unus, nonnunquam plures) egrediuntur, ex quibus poftea muícz valde exiles. Quas pulcherrimas phyfica hiftoriz obfervationes, ut przdi&o equiti aurato feratisacceptas, veritasjubet; nam ab eo nullus no- tavit. Petrus Martyr, Decad.3.lib.6.refert, fc vidiffe fudorisguttas caden- tesex digitislaborantium, in mufcas converías, quemadmodum in Dariena regione maricofa;ob aéris contagionem & venenofam qualitatem,guttas é la- borantium manibus cadentes bufones procreare fcribunt. Sed an immedia- teid fiat, an mediante aliquo vermiculo ex quo poftea mufca erumperet,non oftendit. Anno ante Chrifti nativitàtera 766.Rivallo rebus Britannicis pra- Íe&o; fanguineus imber frequens & riultus per triduum ccelo decidit, unde mufcz fere innumerz atque adeo venenatz, ut ftimulis magnam hominum partemad.orcum agerent. Hzfforie Anzlica. INafcitur autem mufca plerumque non ftatim talis, fed vermis abinitio, vel $37 58 dfetlorum Jrve vel ex hominibus mortuis, vcl ex alijs animalibus, deinde fenfim & pedes effert, & producitalas, fitque. ex reptili volucris, & concipit par- vum vermem, qui muíca fit poftea. Obtruncata vero capite mufca, plurimum vivit parte reliqua corporis; imo currit, falit, & refpi- rareetiam videtur. Imo mortuaatque fubmerfa, folis calore, vel fuperin- fufo cinere revivifcit, & novaci regeneratio quedam, atque ab integro alia fit vita,ut vere perfuafum fit omnibus Luciani difcipulis quód illarum quoq; immortalisfitanima. Siquidem & digreffarevertituriterum, & agnofcit & fufcitat corpus, muftamque & bibere, &edere, &caput oxulofque deter- gere,probofcidem emungere, crura pedefQuc fricare, alas concutere & vo- larefacit: & verificat Platonis fententiam de anims immortalitate, & de Hermotimo Clazomenio fabulam, quód fzpecum reliquiffet eunanima, per fe ipfam ibat peregre, deinde reverfa implebat iterum corpus & fufcita- bat Hermotimum. Sunt qui fubmerfas mufcas in cineribus tepidis, vel tepi- da farina ponunt : & per quartam horz partem inter manus halitufovent,do-- nec revivifcant. : Car. XI. De cMu[carum diffecrenti]s. Seetser Vícarum differentiz varie funt, quà materiam videas, quà formam. Alie cnim ex materia ipfis infita oriuntur per coitum, ut diximus : aliz cx afcititiafive externa qualis eft ca, qux in fimo;pomis,quer- cujfabis,napello,. polenio, abfinthio, terebintho, lentifco,ulmo, vite,in muf- ce formam convertitur. Refpectuformze; quxdam bipennes,quadtipennes; antennatze,exantennatesbreves,oblongz caudis globofis,mucronatis;fetofis, honfetofis confpiciuntur ; denique colore;formá, magnitudine, pro regio- nis & materi puttefcentis qualitate plurimum variant : que utinam tam ego vidiffem fingula, quam in ipfis pingendis vel Apellem fudaturum noviffem atque hzfurum. Brevitatisautem gratia, duas tantum mufcarum fpecies con- Mu fia Lupus, Ttituam. Nam velfunt dxuopd»ni Omnes, velizsesoajs. Mufca zou G- lupus r; dictaymagna,nigra,& uas uos deícribitur,;Z efc pedo:atque : mufcis potiffimum vefcitur, quarum inopia alia item infecta vorare perhibetur. Heterophaga dicuntur, qua rebus à fua fpecie diverfis aluntur. Hae autem velex animalibus vi- Vunt (ospa5i ; Vel rebus ab animaliü natura alienis, ut 404:045,;, Prioris generis funt mufcz «eZ» Carnivorz, imaoótoxos equifugz, J«uanwepn bucularum cfores, 5,475 "ovifuga, 3oi£65G- ferpentivOra, axdlie4ty € merdivora,eeutooc G- bom- bylivora. Lv eos Carnivora mufca eft feré omnium, fi corpus refpicias,maxi- ma,capite rubente, corpore punctulis ex fufco albicantibus variegato: ventre craffo,czruleo, pellucido, alis duabus ni- gris)hirtapilis, carnes avidé appetit. Solitaria plerumque volat,rariüs multz fimul confpiciuntut, nifi forté in Carna- rio,atque macello :ubi lanijlaniftasagunt, mufcario mufeas continuó cadentes aut abigentés, ne illatum vermibus(Hip- pocrates iz; vocat) obfonia fcatentia pervilefcant. Prodi- tum memori: eft (Czlio Rhodigino narrante) apud Tole- tum in publico macello, unam mufcam albedine fivea nota- bilem per integrum annum comparuiffe. Quam hujus gene- tis fuiffe non dubito affirmare, quum in macello Ds iy. t rit & Mufca carmivora. D MiagcmE saei minimorum animalium 1 beatrum. | 49 EEUU LH uU o (NEL CMT. fuerit conípecta. Kuropviz, Mufca canum Anglice P dogce Flye.: German. 3nu[ca casam. Hundz Fliege, Hunds Mucken. Polon. Pfia mucha, ex Afrdori, Eutbymij c Philonis fententià Mu [ia eff fylveftris, catulorum auribus infefta, quam, erfi frequenter excutiant,importune tamen revolat;ac diutiüs ubi inherit, ero- fione carnisulcus excitat. Dehac Homerus Iliad. c. ;i272v XUYouvia Bess &pldt Euy- caves Athenzus item eleganti cuidam fcorto;ob fingularem impudentiam mordacitatematque moleftiam, wi; nomen additum lib. quarto memo- rar. Eft enim XUVBIAU Le. (utor Philonis verbis) ÉvTQuoT Aly dux]txoy ayeud'es x22 €miDuAoya Videtur mihi in facris literis. (Nempe, Exod.8. Pía].77. & 104.) infecto- - rum nocentium generale hoc effe nomen, ut ex Chaldaica paraphrafi appa- ret. Quod fpeciatim aliquid fignificet, nulligenerimufcarum magis conve- niet, quam nigris illis grandioribus,latioribus, compreffioribus, vulgaribus, qua impudenter involat jumentis, & non tantum ichorem, ut relique, fed ex altofanguinem maximo cum doloreeliciunt atque exugunt. Carent pro- bofcide, verüm illius loco geminos dentes, ut vefpa: habent, quos alte infi- guntcuti;potiffimum vero pendulas canum aures infeftant apud Germanos (afferente Camerario) atque fzpe excoriant.Has nobilis quidam Anglusfe in Italia vidiffe dixit,alis exceptis Kicino per omnia fimiles:quem ita compreffis alis reprzfentant,ut utrunque doctiffimus ille Barbarus confundat. Niphus illi; ut fummam velocitatem, ita rotunditatem corporis affignat. Ovifuga ad wiswvis; proxime accedit, dum volat horrendum quid ftridet, & A filo gra. vius &tardius volat. Dus funt ejus fpecies, felüm magnitudine diftantes, major fylvicola,minor veró fepicola. . . ; «7:85, Germanis Roff Mucker, funt mufcs magnitudine vul- Ju fia equitis garium,corpore compreffo,duro,plano,ac tenaci adeo fubftantia, ut inter digitos vix rumpi poffint:nigricant magis quàm vulgares; nunquam rcctà provolant,fed lateratim, uti dicam, & quafi per faltus,nec diu continuare volatum poffunt, neque longé. Equos przcipuéapud Anglosvexant, eoscircaaures, nares, teftes, & emunctoria perpetim lancinantes ; quorum fudore juxta cutem ad radices pilorum diffluente vivunt. Angli ijs a fie ffye vela borfz ffyc nomini tmpofuerunt,ut & Grzci easvem]ér« vocant. Quidam € Grzcis wressicappellant, ac etiam in calidioribus regionibus eafdem canibus quoque moleftiam afferre maximam affirmant. 'Crotonis fpeciem alatam ac volatilem dicunt: fed hanc plane aliam fpeciem effe arbitror,ac folis equis infenfam. | Asziasguro & Erie Buculariam mufcam, Latini 4///s, Grzcl i: dixe- runtaferiendo. Vnde non folum hoc infe&um fed etiam aliud apes tezriz arvfia Euas- tans(de quo poftea )atquetertiam pifcibus quibufdam formidolofam, 6 cfi rin alia nomenceperunt. De noftra hac muíca Vergil.3.Georg.fic cecinit, uet Ef lucas Silari circa licibuf], virentem, Plurimus alburnum volitans cui nomen Afila — Romanum ?" Oeffron Graij vertere vocantes, "Afper,acerba [onans,quo tota exterrita fyluis : Diffüziunt armenta : furit mugitibus ather, Conculfus fylrve que er fieci ripa d Anagr? c. , Calepinus,alijq; eum fecutilexicographi, prater nonnullos medicosjp- ^— — fumque adeo Plinium, Alum cum Tábano consid : ut plufquàm eot Nee je&ura fit, eos Ariftotelem ofcitantius legiffe, vel mentem ejus affecutos non €. Muícarum iow Afilos Tabanófque effe omnes fatentur:in ore item aculeum uterque habet, quotergora quadrupedum penetrant & fanguinem | exugunt. ———— E RC SG GNE OH TU TAMMNRGEU -Acale c. c ROME EE. "m Ánfe&lorum roe ^ exugunt.Sc enim Philofophus :3toos 9j i(dupon rà dippacru Daggugin qu secado? à) lopgav y^er]av Eypsetsn dyTi X786 TubTuus "mar. $9134 dioe (s«;&c. Differte eostamen multis modis AriRoteles Aclianüfque diferté monftrant. Primum uiis multo funt frequentiores, pracipue circa fyluas & vias icgias, fepibus arbo- ribufque munitas,ut qui in equo iter faciunt, magná cum moleftià experiun- tur. Nam fole exardefcente, equos altiffimé pungunt, & fubinde numerofi- ores tantam quantitatem fanguinis aliquando cliciunt ; ut prz languore fzpe deficiant viressrufticique mufcarijs, vcl ramulis arcere ab equis Tabanos co- antur. Áfili vero multo rariores, & non nifijuxta aquas circumvolantes. Afili pórro (Ariftotele tefte) ex latiufculis quibufdam beftiolis, fluvios oc-. cupantibus oriuntur : Tabani veró ex vermibus in lignis nafcentibus ; quod Softratus fcripfit, & Pierius diligenter obfervavit. Quinetiam Afilifolos bo- vesimpetunt, juxta illud Hefichij : ped pisa oc ipeliCuon vig Gc à io Cor Gp ad yamu- ie G- S pévw i, Cuiillud confonat Orphei Verfu47. NO» d'émdid sepe TG- der] d - oic; (8- WusTtesy d'éuag €k pon 7rv,eis Segyóy £ugU v, Sc. c Homerus 0dyfe. "Od 5g foy mo uvrà uas vs 1025 ds AN au Tà' usvT' GtoA- epopuuiüeis do yuos OrH £y ei&gav M, Urs Tan TA. ua eg TRAY |a RE Vbi fcholiaftes fic Oeftrum definit; 9i £i (dor iai yhp T» uagphrs Up tav dis qà ara. Ty Doo v ici Uns e E reicpéiy ivazyxóce: 73s Eod: quem Callimachus propterea pro bubulcorum more, £csaóov, 2d cff; concitatorem boum vocavit. Myopes vero five Tabanijhomines, equos, & ferpentes praterea (ut Nicander cecinit) affligunt. Diverfam quoque effe horum formam philofophus oftendit,lib.2. de part.his verbis. Lingue Afili & Tabani, codem modo fe habent, quo purpura : verum hi etiam homines, illi boves adoriuntur.. Eft autem Afilus »»eepusgaNis, & reliquo toto corpore óstyexG- five fubaeratus;probofcidis mag- nitudine Tabanum fuperans,bombi veró ftridore ab ipfo vi&tus. Durum,ro- buftum,ac bene compactum aculeum anterius herentem geftat, quo tergora boum facile pertundit; maximz mufcz fimilis eft, bovefquein a quis ventre tenus ftare, vekadfyluas & umbras frigidiores, locaque 44svs aufugere pra folo ftridoris metu compellit. Nam dum in aquis ftant, frigida per cau- : dam hinc inde pertotum corpus afperfa Afilos abigunt. Nicandri fcholia- ftes, cosex hirudinibus nafci author eft. Ac f hirudines per latas illas befti- olas (de quibus fupra ex Ariftetele) nobis intelligere par effet; Nec fané prater naturam fueritaut morem, fanguifugas matres fanguivoram fobolem procreare. Velociter volat,et quam citifsimésmagno cum dolore fanguinem .exhaurit. Duasafilorum rariores fpecies Pennius defcripfit, quarum unam ex Virginia Indorum Candidus, alteram ex Ruffia Elmerus chirurgus dili- gens Ei eum mifit. Virginienfis maximam mufcam capite fubrubentem mag- nitudine zquat : & ad formam ejus proximé accedit, nifi quod caput nigrum, Meca an à fcapulis ados pertractam, & oculos nigriores majorefá; obtinet. Stimulus illi in ore longus & robuftus,fcapulz ex fufco nigricantes, & duasargenteas alas emittentes. Ad caudam fex vel feptem habet incifuras fubalbidicoloris,reliquo copore fübnigricante. Volatus celeritate neminem inufcarum metuit;plurimas vincit; venter ex cinereo lutefcente, diluté vire- fcit. Mofcoviticailla Elmeri alas habuit argenteas, toto corpore longiores; oculos iiie oblongos, & maximam capitis partem replentes, roftrum nigrum, duriufculum, tripartitum, quo citiffimé caligastriplici panno con- ütas penetrat;& chtem ipfam carnemque cum dolore exugit. Quod Afili ae- nerationem attinct, miror Philofophi fummi opinionis inconftantiam. Nam €x latiufculis beftiolis in luvijs natantibus( quas Nicandri fcbaliafles nog ttme- : 9€ &joodsideft. birndines effe affirmat) & hifto.8, eas culicum profapia facit his Verbis:iva JVrüy (oer arp rov C eV T3 V)99 (T6 d. pera ooven 6g Doy pooppy &Eo,Ury $i müvev | : n 1 JEAN QUNCSTIPDRYSNUSNIODISUR GNINUS 0/6 COGLIDRINER CMSUES minimorum animalium 1 beatrum. 6i qois avregesied uaridoy s jireru dX 5 duravà ug € - Verum quo tandem modo id fia: equi« demnefcio, Nam ex alatis animalibus, nullo modo diverfze formz alata ge- nerari poffint, ut diligens naturz obfervatorfacilé viderit. Atque de Afilo oculario hactenus,quem Gothi H eflabryuiff vocarunt : Angli antem innomi- nem reliquerunt. j| Jum Alter 'abanus five Afilus,nafcitur in extremis partibus favorum, amplioris 4r; apia- magnitudinis quàm íunt apes czterz ; & quoniam exagitat, nec patitur examina conquiefcere(ut ne predictus O cftrus armenta): «.., Grzci vocarunt, Caput huic muícz fpadicei coloris eft, linea alba a fronte ufque ad occiput intercurrente, Ícapulis et dorío fubfuícis; reliquis omnibus à vulgarium mufcarum forma non differt: haud florum dun- taxat fucco,& melle vefcitur,fed euam animalium fanguine,quem diu violentius exugit,acriter mordet. Eft & alia mufca "L abanides, fed : corpore & capite magis virente. Scapul: ex virore fplendent; alas Muféa T abu, habet duas,extremis medijfque partibus albicantes, reliqua ex fuf- co nigricant. Semeltantum eam Hanworthi vidit Penniusanno 86. meníe Augufto. Anno 82. duas fpecics mufcarum culiciformes inve- nit in Anglia,quarum una corpus habuiccraffiafculum, colore ex ru- bro flaveicente, alas binas, caput oblongum, & fine rubens. Alteri caput erat etiam longum 5 producta crüra atque gracilia pernigri co- loris, quorum pofteriora prioribus multo longiora, inter volandum extenfa atf culici- ac pendulatenebat. Affirmavit pro certo rufticus quidam, ex earum ovis fonus (vidit.n. coeuntes, )erucas illas arborum folioramque pr.cdatrices originem habcre. Tabanus Grzcis uL dicitur,fortaffis a ftimulando nam & 4j. calcar quo 74bava. equi ftimulantur fignificat. Galli Za/oz, Itali7. abano, Hifpani Tavano, Ger- mani £raezz, K u flyege, roff z2uck, Brabantij rocblegbebrem, P oloni Karomia sutka vocarunts Anglis Burrelflye, ffowt and breefe dicitur :atque etiam ab ad- hzrendo Cleggz c «üzgez. Huic Calepinus quatuor alas audacius multo quam veriüs afcribit. Rectius ZElianus & alij tantum duas, argento illitas. Totumcorpus oblongum eftjin tres praecipuas partes diuifum , caput, fcapu- las &ventrem, quinque vel fex incifuris ciftin&tum, totum corpus ex albo diluto nigricat, inore probofcidem gerit valentulam,longam, torofam. Sex , pedibus conftat nigricantibus : reliquis maximam »»opiiar teprxfentat. Iulio & Áugufto menfibus prz xftunimio ferociunt, atque boues, equos, vitulos. miferrimé habent,nifi mufcarijs arborumve aut plantarum ramulis tegantur : quos per fudoris odorem confequuntur,quia longe videre n equcunt, unde lu- Ícioforum morbum jvozíz, vocamus. Proveniunt (1nquit Plinius) ex vermi- bus ligni putrefactis, quos Magi aliquot antequam pennze excrefcunt,finiftro brachio alligabant contra quartanas. Magnàabundantiá & vifanguinem exu- | gunt, nam accepiab amico fide digniffimo, equuni arbori infyluaalligatum | . Tabanorum multitudine intra fex horas fuiffe occifumstantum quippe fangui- ' nis extraxerant;ut collapfis fubitó fpiritibus animam efflaret. Ex his (opinory manifeftumeft Tabanos ab A filis diverfa effe animalcula, liceteos tam Grz- corum quàm Latinorü maxima natio confundit. Imo Gefnerus hoc ipfo hal- lucinatus eft;lib.de quadrupedibus;& excepto unico Pierio,noftrod; Pennio defuncto,nemo ipfos diftinxit. Ardoinus hic meritotaxandus, primó quod Afilo et Tabano caudas ftimuligeras,uti Vefpis afcribit : deinde quod octo item pedes attribuit, quüm in rerum natura ultrafex pedes habens nullus re- periatur. Denique in culicum claffe eos recenfet, quando tamen nulli culices fole effervefcente mordeant, (ut Afilus & Tabanus) fed nocufintmaxime. molefti. 3 G His Á/ Jnfelorum froe His proxime accedit alia mufca,bobus & jumentis interdiu fole feruido in- fefta, quam Pennius Curvicaudam five. «ze» jure appellat. Semper enim cruribusaut ventri jumenti infidens,caudam verfus ipfam recuruam tenet. Ípiculum exertum quo ad percutiendum cauda fit paratior. Hanc Angli 4 Warme and a Burrcll flye propriévocant, nec nifiin Anglia facile invenitur. Muífca hzc api fere fimilis formá & colore, fed corpore eft craffiore. Non adharet,nec fanguinem fugit,fed folummodo ftimulo in'cauda pungit, atque ut equosafliigat, per longitlima itinera ipfos, volando perfequitur. Equi na- turá hanc mufcam timent,et ad ejus folum contactum quafi horrentcauda pc- dibuíque & labijs tam cruentum hoftem abigere fxpe conantes. Sunt qui putant hanc muícam non aculeo pungere, fed ftercora pilis equi affigere caudi,unde poftea moleftiffimz lendes gignuntur. Sed hoc experientia dixc- rit; nam ratio inre tam minimé probanda filet et obmutcefcit. Magno qui- dem impetu,fed ceco,ad predam Tabanusatque 2»; feruntur,quod qui- dem vim ijs adminiftrare, fuamque magis augere audaciam, & metum (qui femper fecuritatis cuftos eft) excludere putatur. Prafertim autem Oeftrus five Afilus impetuofé fertur: unde egregios poctas Ocftro percitos & furi- bundos ic:enaraueése vocat Plutarchus. Rara aliquot mfcarum [pecies. Prisa eft muíca papilioni minori mula, alis quatuor argen- tcis,nigricantibus maculis corpus argentez linez tranfuerfim or- nant,cauda rubens ex fufco,caput nigrum, fcapula ejufdem cum infepibus verfatur, przcipue tempore matutino. 5ecuzda parum à prima diverfa eft,nifi quod unà cum corpore antennis pedibüfq; & cruribus fufcafit. Tertia eft item. zergzz]« 9. Sunt autem lon- giores;illi alaemaculis nigris diftin&tzescaput majufculum, nigrum, punctulis luteis pauculis notatum, antennnz tenues, duz, nigra: pedes fex fubalbicantes, pectori craffiufculo affixi : fcapulze lute- Ícentibus ex albo maculis variegata dorfum quinque linez tran- fuerim ornant lutez,ac punctulus unicus inter duas lincas confpi- citur colore fubluteo; in caudá quinque vertebra rubent,cujusex- tremitas bifurcata eft Quarta eft non valde diffimilis, fed alas ha- betargenteas, fine maculis, antennas nigras longiores. Corpus feptem lineis tranfuerfis albicantibus infignitur. Vidimus etiam duas mufcas fcorpiuros. Pizza. Similes habet praecedenti, alas argenteas, fed paulo minores; & in extremitate ipfarum tribus . tranfverfis lineisnigris fignatas,caput nigrum,pectus (ut & fcapu- £5 Le pedéfque)albicat ; reliquum corpus nigrum, cauda quinque à quafi juncturas habet, quarumtres dilute rubent,duz nigricants . extrema caudd bifurca, furce autem nigrz, & fcorpionum modo furfum curvate. Secuzdafere fimilis, ied extremitas cauda craf- S EET fior, furcz, obtufz, caput luteum, ees os, alz fingulz, fex —.--, maculis nigris ornatz. Eft & alia muíca quadripennis corpore virefcente, alis quatu- or corporclongioribus, € liquido quaft ar- gento fa&tis,quarum nervi virefcuntsantennze , huic tenues & nigrx, oculiaurei, (unde jure Chryfopis dicitur) volatuslanguidus, odor teterrimus,quemut Blattz,cum vitaamittit. Hortorum hofpes vivit fambuco infidens. Án ex erucaoriatur, papilionum more, an veró cauda coloris,antennz tenues,nigra, breves, pedesexigui, nigris . T A NE minbaorum animalium 1 beatrum. 6j Veró ex vermibus arborum,equidem ignoro. Doctiffimusille, atque huma- Ditate clariffimus Ioach. : Camerarius, primusillam Pennio oftendit. Sunc ltem varie mufez a Grecis ze», a nobis pzzeaude five Seticaude dicta. Habent enim in cauda alie unam;aliz duas;alie tres quatuorue fetas, de qui- bus ordine dicemus. Hepothrix [rue V uifeta, eft mufca caudata;toto corpore nigra, (medio dor- fo ventredue rubefcente excepto) alis duabus argenteis praedita, fcapulis craffis,antennulis duabus nigellisfacta, pilum unicum longum é cauda einit- tens. Hanc depictam ad Penni- um idem Ioachimus tranfmifit, affirmans eam non nifi. . Ameo preftantiori infidere ,, reliquas herbas non attingere. Aézecse: funt mufcz duas 1n cauda fetas pilófue habentes. Quarum aliz . funt corpore faftigiato, aliztu- - berofo. Prioris generis duas 00 4— vidimus alis quatuor argenteis , Íine maculis, capitibus & icapu- ; . lis nigricantibus,reliquo corpo- Ie fufc CO,higris lineistranfveríie variato. Vtrique longz & exiles antennz, fimilefQue in cauda pili duo,fed paulo longiores, Corporetuberofo. Bipiles quinque habemus. P7/zz4 Henotrichi per omnia ferc fimilis, nifi quod huic plufquàm media corporis pars flaveícit, duos in cauda pilos prxlongos, quo» rum unus extenfus canis leporarij currentis caudam refert : alter intus convo- Jutus lineam fpiralem. 5ec7244 mufcarum longarum fpecies eft, quatuor ha- V j^ bens alas argenteas,pedes longos mediocriter fla- vit | veícentes, totum corpus nigrum, fcapulas craífas, antennas duas longas & tenues, ventrem verfus caudam protuberantem, é qua duz breves fetulz furfum verf erumpuntsin fepibus degit. 7ertzaz Carolus Clufius Vienná mifit : corpore ex fufco nigricante, alis duabus largis exargento czruleis donatam, corpore praeditam acuminato. Ex quo duz fetz (ut Pennius notavit) vel plum: potius ex- mixtim ornatz. Quartaglobofo eft corpore, quod unciam longitudine equatscaput, fcapulze, ac pec- tusnigerrima : antenne breves, pectori craffo fex pedes affixi nigerrimi, quorum priores omnium breviffimi;pofteriores longifsimi. Inter volandum pedes fimul conjuntos pendulos dimittit; ale quatuor obícurx,argenteicolorissoculinigrifplen- dentes; caudz extremitas nigra, unde duc fetulze pauxillz longitudinis fe monftrant : à fcapulis ad mediam ufque caudam colore eft feré fubcroceo, cauda tenui quafi filo longo fcapulis conjurgitur. ^ Velociter currit;quafi per faltus ; intera nidificat; n 2G mufcis crefcunt;perdicei coloris, maculis nigris fufcifque - 64 - - dnfellorum frue muícis & crucis paruis famem extinguit. 2wizta longe hac minor cft, f- | gura eadem, fed alas ;, ver& argenteas mon- "Wf. X2 ftrat, totumque corpus : ad caudam ufque ftuf- cam rubefcit. Tripilium mufcarum quinque duntaxat ob- Íervavimus. Prima ob- longo eft corpore & nigro, cujus medium valdéex nigro rubet : antennas habet duas,etiam nigras ; alasargenteas, quarum fu- premam oram macula nigriufcula adornat. Crura rubent, cauda tres crines longos emittit. Velociter volat. Altera fimilisfed minor, toto corporc nigra, priore multo longior,te- nuior,atque exilior : alae item argentez,antennz priori frmiles, ac cauda tres longos pilos protrudens ;. volatus celeritudinea prima longe fuperatur. Eft & mufcatripilis toto corpore albicans, nifi quod ala quatuor maculis nigris diftinctz: videantur, quarum exteriores majores, interiores vero breviores; has dum quiefcit femper erectas tenenet.Sex habet pedes ; quatuor minores corpori affixos, duos antetiores majores, nigros, collo fere oriundos ; inter duos oculos nigros prominentes elobofos,duz antennae nigreatqs breves ex- eunt. . Corpusgracile, teres, longum, tranfuerfum digitum:in cauda tres vi- funtur fetze,corpus longitudine xquantes, quas volando in veri trianguli mo- dum expandit. Maio & Iunio menfibus,ante et poft pluvias potiffimum appa- ret:circa fluvios, paucis comitibus ftipata convolat, quibufcum in itinere fa pe colludit. Anterioribus pedibus utitur quandoque ad palpandum, ecquid in via impedimenti fefe objecerit; extendit enim illos corniculorum more. Ta- lemanno 73.0bfervavit Pennius. Sequitur quarta mirabilis ftruurz, alas habet duas argenteas, totum corpus nigricat, os forcipatum et aquilinum; in fronte duo cornicula brevia erumpunt : quatuor illi tantum fünt pedes, fub pecore duo, graciles & breves ; pauló inferius reliqui robuftiores. Ex oblonga cauda primüm duo breviffimi pili exeunt, atque fub his tertius multó longior: inextremo tuberofus oritur. Semel tan- tüm fe hanc mufcam circa Hizzizghaz, olim Comitis Oxonienfis caftrum vidiffe memorat Pennius. Vltima toto corpore & caudà nigra cft. Corpus habet oblongum,alas duas corpore nonnihil breviores, pedes ex crocco fla- . Vefcentes , caudam longitudine reliquum corpus zquantem;nifi femel in Cantio circa Grecgbivc vifa perhibetura Pennio. Quadripilis muíca corpore Tripilem primam reprafentat, fed magis verfus caudam protuberat: pedes item nigri ut antennnz ;; alie item procerz, quarum externz, internis triplo majores, circa medium nigrà maculà diftin&z. Quatuor écauda pilos emittit. : , Huc etiam fpe&tant mufcz Mullei, Pavones, & Libellz dit : quas Grae- cia pifcis cognominis fimilitudine 225.44, Angli adders boultesdragon flies, & mater butterflies appellant : quafi papiliones aquaticas dicas, quoniam inter- ris rariüs, juxtà aquas, fluvios & ftagna crebriüs verfantur.Ttàli Cevettaz;, Hollandi Romdoubt nominant:corporis formá parum aut nihil difcrepant, fed ; tantum minimorum animaltum S heatrum. ' ejufdé cum reliquo cor- tantum coloribus. Cor- pora enim habent duas nonnullae uncias oblon- & e2, & teretia tubarum NN inftar: qua in tres prz- ^ x3 cipué partes dividuntur, - caput, pecus, &reliquum corpus, quod caudz vi- .. cem fupplet. Caput cum - Z/ oculis magnis emiffitijs, pore coloris, collo eft af- fixum breviffimoscuupri- ores duo pedes adhz- rent, reliquis pectori an- nexis. Pedes item pofte- riores longiffimi funt, ut fefe melius erigant atque fuftentent, Omnibus bi- furce caudz,quibusaver- fis coéunt;acincoitu diu- tiffimé hzrent. Maxima rufticorum pars has muf- cas ex majoris junciaqua- tici putrefcentibus ver- mibus oriri autumant : quod ut veram effecon- cederem, coitum tamen non tollit, & Vermium ex feipfis depofitionem; ut hoc modo & medio sternüm crefcentes, fo- bolem propagarent.Tar- dé admodum volant mi- nores, majores celerri- mé,zftate concalefcente - folum confpicux. Harum tres tantum fpecies no- tavimus,maximas, medi- oxumas, d& minimas. Libtllas maximas Angli quidam 277fes appellant, Cujus generis octo tan- tum vidimus.Primam vi- refcentem; macula item in collo fummifque late- ribus ex fufco virides or- nabant,alz argentcz, ve- loces & motu impetum c. notti TU sut Jufectorum [roe permagnum facientes.Septem illi nigre linea tranfverfim in dorfo erant pro- uactz;mufcis exilioribus inter volandum vefcitur,hirundinum more. Secun-- da huic eft fimilis, fed obícuro magis colore. Tertia oculos margaritis fimiles obtinet, alasitem argenteas, quarum extremam fimbriam macula fufca in- ficit corpus luteo, nigroque colore varium,cauda bifurca nigra, duabus qua- fi plumis ornata. Quarta luteo eft colore, latera habens quafi divifa in fex partes:juxta alarum argentearum exortum macula lata nigra conf, picitur;me- dio linis luteis diftincta:in caudz extremitate quatuor vel quinque fpinulze apparent. Quinta corpore & capite cafio,ore nigro, alisargenteis unà macu- là notatis : in cauda ultima tres fpinulae tridentem referentes confpiciuntur. Sexte al adnafcuntur argentez, medio ipfarum nigrà maculá infignita: : to- tum corpus nigrum, fed rarius, item in dorfo atque ventre luteícens : Pectus fcapuleQue ex nigro flavoque aque mixte. Subter caudam duas fpinulas recuruas trahit; in fine cjus quinque apparent, fed admo- dum exigua. Septime caput,collum & fcapulz,fufco funt colore ; reliquum corpus rubet:in mufzeo Pennij procreata fuit, ex vermiculo plane illi mihique ignoto. Octava adhuc brevior;oculis margaritis fimilibus, toto corpore lu- tco,nifi ubi lineis tranfverfim ductis notatur. Cauda illi quafi abfciffa, in fine latiufcula & obtufa:argentearum alarum fummitas nigra macula infufcatur; inter fegetes plerumque reperiuntur. Libelle »edie maximam natura ele- gantiam omni arte majorem commendant.P rima colore cft elegantiffimo. j Maxima Libella. o 1t] a n GEIISCRSQTA IECEUDECOY rry" ^u en, ar. emi. ctn rre, ertt smt M A RES ROO REP» 22A SEDIT rar mam P FE 7 AM ÁDVRWLJ4- 2 A MEE SD UL C pcs Li 3 i3 zx 3 3 E E il H Corpore caruleo, alis violaceo colore faturato:interfcapulare fpa- cium gemmis quatuor aueis, ceu in nigricante pala fixis ornatur.Se-. cunda corpore capiteQue cafio apparet; ale albefcentes cafijs jtem lineis in longum duétis ornan- tur,medio purpurafcentes. Tertiae corpus atque caput fuübuiride ; ala- rum linex fanguineis veluti ftrijs notatz,verfusextvemitatesobfcu- ram purpuram imitantes, Quarta ejufdem ubique coloris videtur, fufci nimirum fatifcente viriditate commixti. Quint oculi czrulei in capite minimorum antmaltum 8 beatrun. 69 ARR RETE UMBRA RETERURRREREUIDEEUEUERRDEEEUERPUEEEDem ca Capite vircfcenti:corpus totum viridicaruleo mixtum, demptis alis argento nigrifactoaccuratiffime laboratis, & medio obícuratáà purpurá obfcufcatis: Scxia viridi eft omninocorpore ; imo & alz illi virefcunt)fedleviter. L;4e/- Las migimas quatuor vidimus. Prima corpore toto Cyaneo. Secunda rubro, aleutriquepares, colore argenteo. Tertix corpus totum croceum colorem . &mula:r. Sed cauda magis protuberat, & fanguineà maculá alarum extre- mitates, uti & omnes fibrz, rubefcunt. Quarta, que omnium minima, cau- damlongam habetexilem, 'caput magnum, oculos caruleos prominentes, duabus antennulis premunitos; corpus oblongum tenue, fubtus virens, fupra nigricans; in dorío duas lineas virentes à capite ad alarum exortum pro- tractas habet; caudam quinque juncturis colligatam, in cujus extremitate annulus fubcxruleus. Ex harum numéro una eft, que quafdam ex májoribus ciulfime interficit. Corpore gracili& grifeo, alis item parilibus; nam ne vefigium quidem foraminis ullius; apparet, per quod intrare poffit. - Pomoipfoacíeminibus vefcitur. Hanc muícam Guilielmus Bruerus vir docifümus, etrerum naturalium indagator acerrimus,ad Pennium mifit. R e- periuntur item fübindé in novellis feniculi folijs mufcze minutiffimz, & prx corporis exilitate vix aliquando fpedtabiles; celerrimé currunt & vo- lant,ut meritó mirariliceat,quo pacto intantillis corporibus pedes atque al "ànaturafigipoffin. Aquatice mufce Grxcis 2o: dicta five lacuftres, ill funt quz rebus aquis innatantibus cibantur, et fuper aquas potiffimum degunt utPhryganides, Macedonica, Tigurina, Aefchna,lutea, füfca,&c. Phry- sanides ex Phryganio vermiculo (quem Angli Caes Worze appel- lant) in aquis degente, & menfe Augufto ad füperficiem aquarum afcen- dentc exit ; quaternis alis, colorefufco, corpore oblongo, duasantennas. breves habens, caudam veró bifurcatam, vel duas fetas é cauda exeuntes. Varia hujus mufcz eft forma, quia phryganiorum ipforum tanta varietas. Apud Macedonas circa fluvium Aftrzum, quiinter Berocam et Theffaloni- cen medius fluit,volitat mufcarum genus, quz non ubidue reperiuntur, nec ad aliarum mufcarum fimilitudinem. quicquam accedunt, nec Apum Ve- Íparumue autcrabronum faciem gerunt : harum tamen cujufque aliquid re- ferunt: nam. magnitudine.crabrones; colore vefpas; bombitatione apes , audacià, reliquas mufcas reprafentant, isse indigenz vocant ; Equifeles Latini ; per füummas aquas volitantes pifcibus in efcam cedunt. Mufca aqua- tilis eftiva major,frequens circa Tigurinum confpicitur menfe Maio (vulgo 1&5 elf vocant) quam à generofo nominatamacepimus, & a Tigurinis á - Ícribioptamus. A4cfcbza,mufcazefunt aquaticz colore cinereo, alis quatuor, fex pedibus, juxta caudam multos quaft exiguos pilos lanuginofos habentes. Mufca aquatilis lutea,ex fufco lutefcit;alas habet longas,in fcapulis femper in- ter volandü erectas. Oculi illimagni prominentes,cauda longa articulata,cu- jusin extremitate duo pililongi exeunt; juxta flumina & paludesfemper ver- fatur,rariüs alibi; praefertim à pluvijs. Fufca alia eft quatuor alis longis, lon- gifd; cruribus,corpore articulatos duas longas antennas infronte gerit;paruü caput;oculos prominentes & nigricantes. Alzfufcz, fed dilutz magis quam reliquum corpus. Infyluis juxta paludes & ftagnantes aquas feré femper re- peritur. Denique inter rariores mufcas,illam Cardani referam à femetipfo deícriptam his verbis : Animal (inquit) habeo,fcarabeo fimile, quod non: Extet,molle;celerrimum omnium qux noverim annuloforum:colore eft fuluo obícuro,non nigro,fex pedibus, duabus alis perbrevibus atque tenuibus, qu: caudam minime tegunt;scaudam habet ejufdem cum capite figure & forms, ut bicipitem effe putares. Nam ut fupina capitis parte os habet, duod; ibi cor- nicula fub mento brevia : Sic duo item alia in proná:toto animali COUPS ; : ; totidem 79 —— nfettorim [rue —— .. totidem quoque habet in cauda, fed his duobus,quz in capite longiffima funt, breviorasex his tamen fuperiora inferioribus longiora funt & craffiora. Quam fane beftiolam non vulgaram,utinam cum Cardano vidiffem, uthicdefícrip- uoniiconemadjeciffem. Mufca item alia eft aquatica,quam Tipalum, Ma- cropedium, Pedonem, & Grui- » namáa pedum longitudine appel- — — A lan. Ideo Anglicé Crase flye | ; dicitur. Hujus generis quatuor reperimus differentias. Prima Ípecies eft tibijs longifsimis ara- nco fylveftri fimilis,corpore fere ovali, cinereoalbicante, alisar- genteis, oculis nigerrimis promi- nentibus, antennulis duabus bre- vifsimis, cauda mucronata ; vo- lat fubinde (ut ftruthiocamelus) quafi gradiendo: aliquando ta- men inaere volat,fed nec longe necdiu. Lucisadeo eft appetens, ut lucernz amore fxpe onfla- gret: autumnoin paícuts & pratis trequens cernitur. Sed hec de mare. Famina conformis videtur, fed paulo nigrior, & cauda mu- cronem quafi demorfum obtinet. Has Angli 5 /ephberds vocant ; i4 €f! ,O piliones : quia ubi oves vef- cuntur ibi fzepius apparent. Se- cunda Tipula caput majus habet, : oculos prominentiores, antennas quatuor exiles, corpus luteo ni- groque colore jucundé varium, alas obfcuriores. Tertia fere fi- milis, fed corpustotum luteum 6. vel.7. maculz nigrz magis ador- nant;habet item tam mas quam fxminacaudam trifurcatam. | Quarta fpecies rara & perelepans videtur, capi- te & maximéorefurcato, fcapulis turgidis, brevioribus pedibus, corpore duplo cxteris crafsiore, dorfo nigricante, Ventre & lateribus croceis, cauda mucronata &nigra. Infepibus verfatur aeftate, rariüis in campis reperitur. Coeunt di&z Tipulx averíis caudis,atq; ita volant;recurvantur tamen quan- doque;velut in complexus. UAE 541-9 TAA, QG P. XI. Demucarum su. . [nata ifta animalcula, pafsim omnibus odiofa, non tamen omnino contemnenda funt,in varios ab Omnipotente ufus creata. Primum 255 cnim exillis prfapgia tempeftatum difcere poffumus : deinde nobis medicing funt xgrotantibus, varijfquetum avibus,tum pifcibus alimentum prebent. Dei quoque omnipotentiam oftendunt,juftitiam exequuntur, dili- | gentiam misimorum annalium HT beatrum. gentiam hominum & prophylacticam illam fapientiam acuunt atque adau- gent. Quz omnia fuo quodque loco probabimus. Prefagia quod attinet : Miufcz atrociüs quàm folebant mordentes, os & oculos hominum aliorumve animalium petentes,pluvias fignificant : unde Politianus, —— Sitien[(A, cruoris catu[caredit, [usmmofque probo[cide ssordat artus. Forte quia pluviá ingruente magis efuriunt, ideoque adlevandam famem vium diligenuusquerunt. Hoc praterea animadvertendum eft, pluvia vel tempeftate appropinquante,muícas ex fupremo aére ad infimum defcendere, & quafi infuperficie terrz volare. Quinctiam fi in aromatis frequentes ap- pareant, pluviz imminentis fignum exhibent. Si vero ubique multe fuerint & numeroiz,arque ita dià duraverint (ex Alexandri Benedicti & Ioannis Da- maíceni teftinionio) peftem przdicunt , quippe quód totum ex parva putre- dine ortum,habuiffe haud poterant. Variéitem in Infomnijs per mufcas ludit natura, fi Apomafaris apotelefmatis fideshabenda. Nam Indi;Perfz & Ae- gytij,mufcas infomnoapparentes hoftilem nuntium vel morbum fignificare docuerunt. Si Regi vcl exercitus duci plurima mufcz inter dormiendum, quocunque iftz loco affuiffe videbantur, codem in folicitudinem incidet;atq; mzrorem ob czfum militem, aciem deletam, & victoriam amiffam. Sipau- per vel plebeius idem fomniaverit, in morbum incidetacutum & fere lxta- lem. Siquis mulfcas os naréfve fuas ingredi putaverit per quietem, cum zrumna & dolore ruinam ab hoftibus imminentem expectabit. Nec folum anpidierumve tempeltates przedicunt, fcd medicam nobis fyluam adaugent, & morbos curant. INam Galenus é Sarano, Afclepiade, Cleopatra, & alijs, medicamenta contra alopeciam exícripfit: jjfdémque nunc folis nunc mixtis ufuseft. Sic cnim inlibro Cleopatre deornatu fcribitur : R.mufcarum ca- pit2.g.v. contere et affrica capitialopeciá laboranti, & certó fanabitur. Af- clepiades plurima mufcarum capita recens avulía nudis partibus affricuit in alopecia; przíertim exulcerata. Confertenim (inquit) mufcarum fanguis partbusex nitrofis medicamentis exulceratis, velaliaserofis. Soranuscy- - athum unum integrarum muícarum ad extremam ficcitatem torrefactarum cum alcyonio,fulphure vivo, fellefuilloac alijs, ad alopecias commifcuit. Quidam ijspilos urfinos,calami atque filicis radicem, & caftanearum corti- cem adjungunt ; eoque medicamento non folumalopeciam, fed quedcunq; pilorum defluvium, & ex quacunque cauf,raritatem emendant, loco affe&o prius ad ruborem ufque folijs ficulneis perfricato. Alij fanguinem é capiti- bus mufcarum fluentem folum adhibent : quidam per decem dies cinerem earum applicant,cum charta vel nucum cineribus, ita ut tertia pars fit mufca- rum cinis. Alij la&e mulierum vel cum braffica mufcarum cinerem fübigunt, quidam cum mellc tantum. Pliziu:. Eodem modo Haly & Marcellus capita mufcarum comburunt; ac pro linimento mifcent cum melle. Braffavolus, in lib. de morbo Gallico, Íanguine & cinere muícarum utitur ad alopecias. Ad palpebras gignendas hujufmodi medicamentum Plinius przfcribit. R. Mufcarum fimique murini cinerem xquis portionibus permixtum, ut efficiatur dimidium pondus de- narii,additis duabus fextis denarij € ftibi, ut omnia oéfypo illinantur. Qui- dá ad vitiligines mufcas illini iubent cum radice lapathi:nec defuiffe memorat Plinius,qui eandem ob caufam unam & viginti mufcas rufas emortuas in potu darent,infirmioribus veró pauciores. Mufcas invarijs oculorum morbis non Haly tantum, Galenus, Plinius atque Archigenes, fed neoterici etiam lauda- runt;przfertim veró infuffufione, lippitudine, diftorfione, & crithis palpe- brarum. Ex muícis vulgaribus aquá per balneum deftillatá, fi oculi vefperi intus 7 74 ———— Jnfettorum [roe intus laventur : maculis & pterygijs qnatuor hebdomadarum fpacio liberan- tur. Capilli fieà fzpius madefiant, 1nimmeníum creícunt. Vas autem au- tumno fepeliendum,& materia füb hyeme deftillanda. Hujus duabus guttis in aures infufis furditatem tolli narrat Gefnerus, medicamentumque iftud Iudxo cuidam rcfertacceptum. Mutianus ter Conful, quadam obíervauone — — . viventem muícam in linteoloalbo collo füubnectebar, quo remedio arceri lippitudinem affirmat Plinius. Mufcar impari numcro confricatz, medici digiti furunculis mederi dicuntur. Mufcz tabarie cum aceto pota hirudi- nem gutturi inherentem eiiciunt. H2/j 4£bas. Napcllaris muíca, non folum Napellivirus, fed cujufque item veneni retundit ; afferente Avicenna;atque Iulio $caligero affentiente,ex quo ifta Antidotus : R .ariftol.rot. Mithridatij anna sij.terrz figillatae 58.mufcas Napellicolas n.18. fuccci citri.q. f:mifce. fiat opiatum : nam (inquit Scaligeryadverfustarantule, vel cujufcunque ma- leficae beftiz morfum vel napelli virus nulla cum hac eft comparanda T heri- aca. Idem quoque docent Gainerius & Petrus Apponenfis. Imocum nulla non fere muíca vomitum provocet (ut cx Arnoldo dicemus) cur non omnes alexiteriz putentur ? Cardanus mufcam Abfinthigenam qué commendat. xaNugs didis nepot à) uuum diduxaAia, DC ignota dum medicamenta affcctamus, no- taperdamus. Oleum de muícis fylvaticis in magno pretio fuifle memorat. Sed nec modum conficiendi, nec ufum docet. Mufcacommanfa & degluti- tà vomitumviolenter provocat. 47rz90/dgs. Audivi quendam (inquit Geíne- rus) folitum dare tres vel quatuor mufcas intra corpus,atque aluum inde opti- meíolutam. R. florumgeniftz, g. 5. ponantur in vafe terreo cum butyro alternatim ftrato, quibus vas impleatur, ac optime claufum in fimo equino folem verfüs per annum fepeliatur:poft annum mufcas invenies ad unguenti formam redactas, quz omnem dolorem, in quacunque corporis parte fuerit facile fedant,ut ab amico & authore fide digniffimo accepimus. Nonus,muf- carum magnarum capite ablato, reliquo corpore digits contrito, parvum abfceffus tuberculum inungi jubet,& valetudinem promittit. Aeginetaitem pro murium ftercore mufcas pari menfura fubftituit in fuccedaneis. Fortius Pocta puellam Germanicam triennalem inediam mufcarum efu toleraffe au- toreft. Sijumentum urinam non reddit, vel fiürina genitalia adufferit,muf- ca viva naturalibus inferta opitulatur. Coluzzclla. Ad equi genitale prolapfum urinario meatui mufcamimponito. Pe/agoz;e. Nec modo hominum jumen- torumque faluti auxilio funt, fed etiam in multorum animalium. cibum creatze videntur. Nam araneorum quzdam genera mufcas venantur, ifdemqQue vefcuntur. Hirundines mufcis, & fere folis vefcuntur, adeó ut folum propter hirundines mufcz factz putentur: & fane abíque ijs eífet,vix viverent birundines ; eaque ratio eft cur ipfas ferena tempeftate, infublimi; pluviofaveroin infima aeris parte venentur.Himantopodi quoq; avi,eas praecipuum pabulum przxbere narrat Plinius Eft & anatis fpecies ma- jor,que Tigurinis L27s27ezt vocatur (quafi anatem mufcariam dixeris mag- nitudine & figurá domefticam referens, qux mufcas fupra aquam volantes citó rapit,et prociboutitur. Chamzleon, quem multi folo aére cibari falfó: Ícripferunt, mufcis vefcitur, quas linguá fex uncias long velociffime quafi vibrando exerta fubitó ferit,attrahitque & deglutit, ut ipfi proprijs oculis an- nors71.animadvertimus. Motacilla (ni fallor) omnes mufcis vivunt, fed przcipueilla circa caudamalbicans. Gerganicé zoZrez 'sogcl, quidam me- liüs muggenfticher appellant, ;4 eff, uua», five mufcivoram, folis enim - mufcis vefcitur,ut Bellonius fcribit. Zygaise majores mufcis item vefcuntur, quas inter volandum hirundinum more capiunt, nunquam fruftratz, ut fxpi- us magna cum voluptate confpeximus. Carnivorarmm mufcarum vermes, An- gli mimimorum animalium V beatrum. gliMagots vocant, & gezt/es, mirum in modum pifcibus arrident:his hamis affixis ad capturam rochz,percz, Cypriani;aliorunique pifcium( precipue fi in melle ferventur) pifcatoresnon fruítra utuntur. "Trutta: humipetá mufca (Anglice Ze gaypath flye) & mufca ftercoraria imprimis alliciuntur , quare piícatores fingulas aut binas hamo affigere folent, & luforia, vel potius frau- dulenta linez retractione truttas avidius invitare,ut efcáaffatim deglutità cer- tius pendeant. Alij hamos his muícis onerant quantum poffunt,ac in fluminis fundo demergunt, prafertim ubi grandiores truttas verfari in compertis ha- bent,qua efcam humi delatam lubentiüs appetunt, avidiüfque ad jacturam ufque animz devorant ; uta Gulielmo Bruero accepimus. Mufca ex Phryga- nio orta idem facit (quam Angli Caos f]yc appellant) uti etiam: qus ftercori humano folensinfidet. Verüm alia alio mente grata eft ; id quod pifcatores noftri optimé noverunt, Ex naturaliam mufcarum penuriá;aitificiofas fub- ftituunt,ex lanaplumis vel filo ferico varijs coloribus tin&to affabre factas, quibus pifces fallantjatque prole&ent. Videndum tamen uta primo ftatim morfu retrahas lineam,ne pifcis infulfam cícam refpuens evadat. In Aftrzo fluvio zuaMever pifces natantmufcis indigenis fupra aquas volitantibus vi&ti- tantes,quos cüm pifcatores adeó ipfis gratos perfpexerant, capere illas muf- cas & affigere hamis coeperunt. Verüm primo quoquo tadu coloreim nati- vum perdunt,& pennz decidunt,ut pifcaturz inutiles prorfus reddantur. Qua- mobrem artificiofis mufcisadillarum fimilitudinem & colorem fabrefadtis, (nifi nos Aelianus fallit) utuntur. Lanz item purputez;& verficolori, in mu- Ícx formam compactz gallinaceas duas cerei coloris pennulas adjungunt, at- que ita naturalem illam mufcam graphice referunt; Ex quibus muícificam iftam fcientiam antiquam effe & à prifcis ufque temporibus ductam ftatue- mus, utcunque audaculi jam quidam & arrogantes hamicolz fibi illamafcri- bant. Nec miremur pifcatores & pifces mufcis adeoinfidiari, quim id operis Domitianus Imperator vel Carfare haud indignum putarit, qui in cubiculo ferreo ftilo mufcas parietibus adhzerentes, ad unam omnes, (Suetonio tefte) transfixit;& ideo fi quis interrogaffet, Qus cff itus cuz Ce farc.Servi vefpon- derunt : Ne zzufca quidem. Deiveró virtutem quàm validé animalcula ifta, parum fane valida, demonftrant * Contemplare enim vel minimum mufcili- onem,& quomodoin tantillo corpore, pedes, alas, oculos, promufcidem ali- áque membra omni filo minora concinne adaptauitaltiffimus ediffere.De vo- latuyquam fui nominis vel decuplo majorem metuit? Nonne omnes multis parafangis curfupreit? Nonnealtis promufcide penetrat, & dolia vini in- tegra exhaurit? Elephas,magnum illud monftrumanimalis, fzpius à mufcis moleftatur;atque illas leonem domare poffe fabella elegantiffima narrat Ae- fopus. Tantum abeft,ut earum ferre morfum equi poffint, auturfi, multojue minus oviculz, catelli, afini;nifi humana prudentia. ipfis inauxilium veniflct, & iyu illa virtus prvaluiffet. Hinc uooagne, five mufcarij,coriacei, ftra- minei;fetofi,inventio promanavit, Anglice, ffe f/appe : nec non illud flabel- lum orbiculare longo bacillo affixum,& fele&tiffimis pavonum plumis con- - textum,de quo ita olim Propertius, Lambere que turpes probibet tua prandia mutus, Alitis eximia cauda [uperba futt. j Indi ex boum,Germani ex vulpium caudis, quidam ex tenuibus falicum vir- gulis, alij aliter mufcaria conficiunt; quorum formam Aelianus, Vegetius, Ovidius, Grapaldus, accuratéfcribunt.. Quum item Elephanto cancellata cutis,pro cauda, pro juba, pro villo eft (ut Plinij verbis utar) nec fetarum ul- lumtegumentum,necin cauda quidem prafidium videatur; abigendo mufca- zum txdio illumlino velferico totum veftiunt, atque ita fervant gne. H Nt 73 74 | Jnfeilorum frve Ne boves,jumenta vel alia animalta a mufcis petantur : ungantur oleo in farta- gine frixoyvel adipeleorüna, &muíceijs non infidebunt. Origanum tritum ad lauorem &illiuum idem praftat:fucco foliorum cucurbite;fi pilos inunxc- ris: pon parva rei admiratione à mufcarum viribus liberabuntur, hoc mihi faepeutili tuit. Cardazm. Bacca lauriin pulverem tenuiffimum redactae; & cum oleo coctze,eandem habent virtutem,fh illinantur,uti etiam boum & equorum faliva. Africanus.Satpe mufcae jumentorü vulnera & ulcera ingrediuntur, un- de ex vermibus illarum fcatentibus malignitas accedit. Primum igitur expur- gatis ulceribus,confeftim linimenta,ex pice, olco veteri & axungia intus ex- traq, adhibet Columella;ferumd; lactis cumcincre poftea applicat: Fere per aftatem fic muícis canum aures exulcerantur,fape ut totas amittant. Quod ne fiat;oleo inungi debent.;/;&&«in Dryini przferum ferpentis fquamis latibula habere dicitur Aetio, qua tandé ipfos ferpenteseexanimes reddit: hac pennis areis donata axi piis vocata ab Hefichio, 9?» M. a m! eia, cum cantharis ve- fcitur, &imotfu caloremferpentibus'ingentem parit,deinde fitim inexplebilé & mortem. Horum paftx cadaveribus fi poftea hominem momorderint, le- thale infligunt vulnus & infanabile.. Merdivorz mufce plurimz funt;alia eft Creophago fimilis fcd major, oculis obícuré rubentibus, fcapulis atratis, in quibus circulus oblongus pauxillum albicanssdorfum nigrum, ex lineis tranf- verfim ductis ornatum. Alz argentez,corpore longiores,circa ftercus huma- numi plurimum verfantur ; alias perraró. Eft et muíca viridis toto corpore, Íplendore nimio quafi lanterna Punica pellucens,capite fufco, alis argenteis, in fylvis frequens,circa ftercora fere verfatur, vulgaribus mufcis magnitudine equalis. Anfit Gzacucnl fy lvatici ignoro. A liam x»ee45 deprehendimus, muf- cá vitidi minorem, corpore fufco,capite rubrofaturato, lined medium quafi caputfecante. Aliam item vidimus, corpore hirfuto, fubflavo, oculisnipris prominentibus,fcapulis et dorfo nigro pulcherrime maculatis,caudá fublutea. Aliaitem eft cui fcapulz dilutum rubent, ad croceum colorem patum accc- dentes. Duas habet Antennas ceteris longiores,alas argenteas, totum corpus tegentes,caput nigrum quadratum & exiguum;inftercore, potiffimum equi- no,frequensaffidet. Denique in fterquilinijs (unde eas gigni probabile eft) mufcz quadam crocez apparent;corpore reliquis magis oblongo ac gibbofo de quarum generatione fupra diximus. Mufcam item raram , nec ubiq; obvi- am,murum ex aggefto fimo & materia putrefcente factum depafcentem vidi, omnino nigram,abíque alis quatuor argenteis fuiffet.In fcapulis etiam quatu- orpuncta alba,in reliquo corpore octo, ;4 ef/, utrinque quatuor. Oculialbi, frons candido velutiaíterifco notata, ex qua dux antennz nigre & longz e- mergant;habet item in fupremo quoque femorealbum punétulum afperfum. Hanc muícam,etiamnum in pixide mortuam & conditam varietatis caufá cu- ftodio.Bombylophagus,mufca eft,montana, magna,nigerrima, corpore hir- futo,oculis oblongis,magnis,capite fpadicco, prz da caufa acrem Bombylio pugnam init,& volatufuperans dorfum agilis conícendit,eíq; tenaciterinhze- rens tam acriter mordet,ut hoftem przcipitem interram mittat, & melle qua- licunq; abforpto,vi&rix abeat. In fummis Cartmeli montibus,fe hane pugná, ' donec acies ftaret,confpexiffememoratin fchedis Pennius, fed fortuna mufcis favente,Bombylios vita fuiffe ejectos narrat. 4745 de Zeop/agis muet. batfe- nts . Coop; dicuntur quz rebus ab animalium natura diverfis victum que- ritant,carumque aliztereftres, alie veroaquatice. —Terreftrium aliz humo ipfa vefcurtur, & fudore ejus; alim plantis, herbis, fuccis, & floribus ibidem exortis:illas Humifugas(libet enim iuasore/) has vero Hetbivoras appello. Humifugacorpo:rc eft fufco, in capite juxta osalbicante macula refplendens. Venter & pédesnigri : fecus alarum exortum macula gcc | albam ——— mintmorum animalium Sheatrum. albumgerit, dorfum grifeum. In fcapulis fecundum longitudinem quatuor lineas obícuriüs albicantes obtinet, alas argenteas, & (fi in aquam pofitz fu- erint) noctilucas. In femitis & talparum tumulis recens cgeftis invenitur, amatenim humum pedibus complanatam & lxvigatamsunde ab Anglis voca- tur 7 Pe gray path flye:floribus raro infidet, ea praefertim tempeftate quando talpa terram evertunt, cujusfe humore fuftentant. Herbivorarum varie funt Ípecies; quarum tres apibus fere fimiles, Luciano z«za 45 di&tz;d cff milita- res. Sunt enim aliis muícis grandiores, animofiores, magífque athleticz, aípectu pulcherrimz, alis argenteis duabus perinfignes. Harum maxima et primaria caput nigricans habet, dorfum medium inter duas lineas tranfver- -fas veluti decuffatumyextrema cauda nigra. Alias corpore eftluteo. Secun- da non multum diffmilis, capite nigricante, fcapulas quatuor linez flavae & tres nigrz fecundum longitudinem ductz ornant,reliquum corpus eodem fe- remodo &ijfdem coloribus eft diftin&tum. Tertie atque minimae harum fcapulee fiavent hirfutzecaput rubet,reliquum corpus quatuor linis nigristo- tidemque flavis per tranfverfum actis diftinguitur. Omnium corpora fplen- dent,.ac quafiinaniatranflucent. In hortis verfantur, & floribus affidentes fuccum eliciunt,. Lucianus militares mufcas ita defcribit: Nafcuntur inquit) & maxims quedam mufcz, quas militares multi appellant : nonnulli vero canessfonitu afperrima et volatu velociffimz. Hz etlongiffimz vitz funtj& totà hyeme incibatz perdurant:contraéte praefertim & connexa tectis & cul- minibus.Inquibus & illud cft admiratione digniffimü,quod utrum, & £mi- narum & marium faciunt,ut Mercurij et Veneris filius,qui mifta natura fuit & duplici formá.Hisforte «;«« eft alia mufca apiaria dicta, cum fplendore ni- gra)bipennis,cerilega,collestos florum füccospofterioribus pedibus affigens apum more. Autumno apparet,rariffimealijs temporibus. An hxc Ariftote- lis firenis? fané alarum tantum numero diffentit, quoniam illam s:z;421:;»fecit; hzc vero duas tantum alas, natura confecuta eft. Ali» item funt mufcz her- bivorz atq; florilegz,licet nonapiformes,fed z«65;z1«2) atque &eréslespiipfam- que hirundinem reprafentantes 22:457» Struthiopterón tres fpecies vidimus. Prima tenera eft & mollis,fepes,binis alis,aluo oblongá,à capite paulo fupra oculos duas veluti ftrathiorum pennas prxmittens, ceucornua, lanuginofa mollitie neipfis quidem plumis cedentia: (capulis utitur gibbofis,reliquo cor- pore albo, nigris fuis alis longiore. Secunda eft,cjufdem generis colore albi cante,capite fufco:alias parum differt. Tertia eft omnino fimilis,fed antenna s adeo molles,& plumofas non habet ;cauda albicat,corpore oblongo,quatuor albis lineis tranfverfis infignitur, pedes longiufculi,albo nigroq; colore diftin- &i:dum gradus confert,caudam paulatim elevat, atq; alas binas tranflucidas veluti jactabunda diverberat. | He tres fpecies vernotempore , cum primis apparent, in hortis, fepibus atque umbrofis locis , poft atq; ante pluvias fre- quentes. Erinopteros tota alba eft mufca vel potius argentea,exigua, & ubiq; plumofa ; adeo ut dum folijs infidet , nifi penitüs intuearis plumam diceres: alz'illi quafi diffe&tz, feparatis pennis avium fere modo disjun&ze. Ab Ed- mundo Kniyeto depictam accepit Pennius: deinde in fepibus & liguftrinis to- parijs fzepiusvidit. Mufca. «4» dicta, volatu poft fe omnes relinquit; lateri- bus caudá, capite, fufca & pilofa, oculos nigros habet propendulos; roftrum vel potiüs nafum mucronatum , é cujus apice antennz dux erumpunt; fcapu- lz fumma , ut & dorfum, nigra:ale dux argenteze,quarum partes anteriores, pedum nigredini refpondent. Quandoq; in unoloco refidet, veluti imimobi- .lis; verum ubi prope accefferis incredibili celeritate oculos fallir, & ne hi- rundini quidem celeritatis palmam ( unde dicta Hirundo ) unquam concedit. Aliam muícam florilegam à do&tiffimo Carolo Clufio accepit Pennius;ni- gram;alis duabus argenteis praeditá, oculis albis confpicuam,in dorfo ner 2 ^ maculas 5 DTP NCC E ENIM PE EEMEEEEEUNE 7 Jnfettorum [roe maculas luteas habentem,in quorum medio punctus niger cernitur. Mufcee item in fabis reperta, varijcoloris, fed potiifimüm ex purpura albefcentes ; quas cgo ex Midis provenire conjicio. Hz fiquidem ubt defiverint(quod fit media aftate) fubitó harum mufcarum ingens numerus excrefcit, &infa- bistriumphat. Napelli mufcam non vidi, verüm que in abfinthio ex gra- nis illis nigris ftipitiadhzrentibus, milio longe minoribus proveniunt;nigre- dine Mauros fuperant,parvitate tantum maximá notabiles. Eofzsejr, mirabilis mufca, five formam, five vite brevitatem fpcctemus. a À— . Nomina plura habet ; ab. Acliano te&e49 ab Hefichio, ries: ; ab alijs: iu«éng vocatur: Latini Diariamappellant 5 quatuor alis, totidemque pedi- bus movetur; quippe quod non folum vitz fuz breviffimx ratione propri- um id meritó habcat (inquit Philofophus)fed etiam cum quadrupes fit, volu- cre quoque cft;una cum fole oritur, adolefcit, vigefcit, languefcitmoritur: plures veró non videt.Sub folftitio zftivo ex folliculis quibufdà uvarü putre- Icentium diaria iftaanimalculactumpunt. An vero folliculi ifti ( vel qui ceu folliculi videntur fint chryfalides quedam aberucis peculiaribus, vel ver- mibus potiüs in aqua degentibus provenientes, non proclive eft oftendere; tacet enim illud Philofophus, ex quo hac tota fere hiftoria petenda eft. Pli- nius tenues membranas vocat. Ariftoteles utriculos,effeque in Hippane fluvio apud Cymerium ponti Bofporum frequentes affirmant. Vitam agunt bre- Viffimam,atque optimamsquippe naturalem diem non füperant, & fub ve- Ipero, ut vitz, ita miferijs terminum imponunt. Suo interim fuccoanimulam luftenrant;neque aéri neque terrz quid debent. Hinc natalium z»;;5]4 con- jectari licet, imo admirari atque optare. Horum infectorum Cicero primo Tufculan : meminit eaque(nifi me nomen fallit) Matthias Michoides libro iecundo de Sarmatia Europzxa defcribit, in haec verba:Scias (inquit) in flu- vio Ruffiz& Lithuaniz,przcipuc inBorifthene & Boti,tempore zeítivo ephe. meras mufcas multiplicari. Sunt enim vermes, & volucria alata, quaternis, interim fenisalis, mané fupraaquam currendo, circa meridiem juxta ripas volando fefe exercent : fole vero occidente, quotquot co die funt nat» , eo- demobeunt, Quz fane defcriptio ab Ariftotelica hiftoria multüm differt; primo quod fub aurora vermis eft repens : deinde inftantc & valefcente meri- die,folüm volatsprzterea quod alijs fex alas concefferit praeterfententiam A- riftotelis. Iulius Scaliger in fuis doctiffimis contra Cardannm exotericis ex- ercitationibus Ephemerum defcribit hoc modo: AdSarcam & Bennacum Lacum frequentem vidimus vefperi mufcam ieíj«oy dictam, mane nullam confpecximus 5 capta,noctem tantüm vixit ; quatuor oblongas gerit alas;pe- des quot?nefcio :finfex habet(non enim memini)de noftro Ephemero actum eft. Caput quale mufczsoculos grandiffimos,promufcidem in fe convolutam: ventriofum eft caudam habet longiffimam fe&tiunculis coaggeftatam atq, co- aptatam,in extremo bifidam etiam in quibufdá trifurcatá, colore fübaureo in 1aajoribus, fubfufco in minoribus illuftré. Taurini Mozictta vocant,quafi mo- nachellam. Adriaticiad Meranum & Tergefte Cuzotulum s à noftratibus, Sitiuol4,id ef^, Sagitella nominatur. Aelianus lib.2 de animal. Cap.4. alia in- Íectà ephemera nobis proponit, fece vini acefcentis vitam & originem tra- hentia: quz aperto dolio utinlucem fufcepta funt,eodem die vitam amittunt: nam ingredi quidemin vitam natura illis dedit, malis veró eidem annexis ce- lerriméliberavit,priufquá vel propriam vel alienam calamitaté fentiant. Nifi hic Bibiones intelligat Aelianus, quid per hzc infecta velit, equidem nefcio: noftri quippe vinitores alia circadolid animalcula nunquá viderunt. Scaligeri vero Ephemerü ad z2e»pipss pie retuliffe nifi ipfe ad hanc claffem relegaffet. nec Pennij iio, five triduaná mufcá,ob figurz fimilitudiné in medium pro- ponere pigebit,ut varictate & raritate animi ftudioforüexpleantur. Corpore eft x is s * T minimorum animakum d beatrum. eft oblongo,& papilionari: caputei paruum, fubluteum;oculi grandes,promi- nentes,nigri, promufcis involuta, verbaícilutci coloris; quo rorem à floribus fugit: Cornicula duo nigra, longiufcula,paulo fupra oculos affixa : venter ac dorfum fublividum,extrema cauda fere lutea. Pedes quatuor tantum,quorum pofteriores fübluteipriorum extemitates nigra. Alas habet quot pedes, qua- rumexteriores lividz,, extremis fimbrijs ex tufco fubluteis,interiores ex fufco flavefcentes. Alx externa,cum ad corpus tegendum conjunguntur, adeo funt contigua, ut vixaut ne vix illarü contactum videre queas. Tardivola eft muf- cajnec diu in volatu durat : triduo à prima luce expirat : inter maluas & vrticas vitam agit: hanc Petropoli Anglorum invenimus anno 82 .teftefá; rei verita- tis habemusperhoneftesac omni exceptione majores,/ec Pezzius.1n floribus, vel potius florum calicibus herbz illius quae Bez 4/5u à plurimis vocatur, la. tent mufcz quzdam florivorz,exiguz, nefcio anibidé ortz;analiundé tranf- volantes. Videntur ob loci teperem & paftum eó confidere;nt ab eruditiffimo fuo amico Do&ore Brouno Pennius fe admonitü fatetur. Bibionem item hac claffecenfere placuit,quia vino,id eft;depurato uvz fucco(unde & orta eft)nu- tritur. Illyricé zz robale.. Gexm. Wer Worzz. AnglicéWize F Dye vocatur. Cardanus mufcilionem,Scaliger nonmale Volucellam atque vinulam appel- lat: nam & abvolat in cellis frequens, & practer vinum nihil appetit.Explora captam,& nullumei roftellumineffe credes : aiunt tamen dolia unciali robore confectaab ijsita pertundi , ut totum aliquando vinum effundatur. Forte has intellexit Grapaldus,dum fic fcriberet : Cazafeile, smufenle, mufciones, ia vi- nacers per autummum ua[centes, ci muflea pocula feedantes, ia men[u ad brumam aneritó noa proveniunt. Inoccidentalis Angliz urbis cujufdam agro ( Taz:07 vocant )in fructu mali arboris,quem 7el;z appellantzftate ad umbilicü mor- tua,mufca reperitur viridisac fplendens : malo enim diffe&o mufca evolat : ex vermiculo quodam ibidem orto gigni videtur : Amygdalis amaris contufis vel nucibus Grzcisillinendz funt:ubi jam ulcera funt facta; picemliquidam cá fuillà adipe coctam affundi convenit. Quz ricinosarcent & enecant maximá ex parte cynomias abigunt.Co/uzella : Prophylactica veró hominum fapien- tium , mufcarum quoque auxit audacia : nà cum foris, domique effent mole- ftz, nihild; tam fervariclam poffet à cocis quin adeffent hx ibi confeftim & edulia corumperent ; Melanthium, Sambucum, ebulum laurum,coriandrum, helleborum, bugloffum,borraginem,falviam,betam, ly fimachiam, origanü, bafiliconem,hyofcyámum, ftaphidem agriam,meliffophyllum, rhododaph- nen,piper, fpondylium, zizania , aconitum in xdibus ftraverunt, fuffixerunt, coxerunt, rebufq; mufcis placentibus immifcuerunt.Quidam auripigmentum la&e, mulsá vel fapá tritum & afperfum obijciunt. Decoctum crocodili muf- cas abigere fcribit &/4fis : qui etiá arftnici citrini fuffitum cum olibano com- mendat. Diofcorides calchant fuffitum laudat. Atramentum librarium ex di- lutoabfynthij temperatum,literasà mufculistuetur.Plin.Semen hyofcyami, veratrum nigrum, & argenti fpuma c polenta trita & fubacta, butyrod; aut adipe nidorofo quafi in offulas redacta ac melle parü inuncta, mufcif; expo- fita eas occidunt. 4c/25. Felleporis cü late mixtü,velcü aqua coctum, & in zdibusafperfum,omnes mufcas fugabit. 4707yzs. odore vinicü meliffa di- ftllatiymufcz & vermes enecantur. Lu//z;.Si mufcas unum inlocü cogere ve- lis;tritam rhododaphnem infoveam injicesfuccus etiá fpondilij afperfus idem praftat.4e5/25. Caudá lupi inzdibus fepultá;non intrabunt in eas mufcze. 8 /a- fissAvicen, Albertus, Axungia & refina liquidior implicat , oleum fuffocat, &rugo enecat mufcas. Cafià oleo intritá fi quid illeveris, à mufcistutum erit. In noftris regionibus (inquit Petrus Crefcentius ) fungus reperitur, latus & craffusjin fuprema parte parum rubens,ibidemd; multas bullas vel tubercula H 3 emittens Jnfetlorum Jrve émittens,quorum quidam rupta,quedam integra. Fungus mufcarum dici- tur :quia cum lacte in pultem redactus mufcas perimit. Si quis Heracliten lapidem in manibus habuerit, etiamfi melle fuerit inunctus, mufcae tamen ad illum non advolabunt : hac ratione probatur num fit verus Heraclites, an veronon. z4c/;4;. Regis Cambaj: filium veneno enutritum fcripferunt, qui ubiex ephebis migrafict, adco vcnenofus fuit totus, ut mufcae primo fuctu cutisturgidz interirent. Scaliger. Si mufca in oculum involarit;alterum com- primi prodeft. 44phrodifass 12 Problez. Si Tabanus vel Afilus (mufca fpe- cies) Camelos, ut fit in Arabia, afflixerint; cetorum & omnium piícium adipe eas inunge, & ftatim avolabunt. P//;/s. Solion in Geoponicis Jauribaccarum decoctum jumentis afpergi jubet, & utrofque per naturalem quandam antipathiam fubito abituros affirmat. Siveró ab Áfilo jumenta fuerint jain percufía, ceruffa ex aqua obline. Tabani moriuntur (inquit Ponzcttus) quando proponitur ijs oleum decoctionis fcyncorum tritorum cum axungia porci, & farina fuliginis. Quinetiam noctu ad paftum ducantur boves, ducciibus.aftris, interdiu feptis clauduntur, frondibus fubftratis, ut melius & mollius conquiefcant. P;7g//. Velad nemora condenfa ducan- tur,ubi propter vifus hebetudinem liberénon volitent, Plura contra mufcas Ruelliusin Hippocratem, A pollonius & Brixtus. Nunc quomodo Dei quoq; juftitiam exequuntur, paucis Ícribamus.Infignem illum mufcarum exercitum nulla conticeícet xtas,quo fummusille coeli terrzd; Polemarchus Pharaonis olim atque Acgytiorumin Tíraélitas furorem cum zoxeapdía Junctum cor- rexit. Sed nihilominus ad fanam mentem non redijt improbus hypocrita, fed peccatorum coeno, fine fenfu omni volutatus, graviora deinde fupplicia invitavit. Et fuperbum illum nepotulum alato quadrupede in coelos ufque volantem,invifum à Iove oeftro difie&tum perhibent. Herculem item,quam- vis fortiffimum,à mufcisfere devi&um narrant Poctz. Tempore Regis Ri- valli, quo morum Area ees noxa Britanniam infecerat, fanguine czli- tusimbres defluxerunt;ijí Que exarefcentibus é fanguineo veluti feminio muf- cas venenatas prodijffe Annales memorant,unico folo morfu lethiferas. Ni- colaus Albanepolitanus Anglus,ad Cathedram Romani pontificis electus, anno 1154.Hadriani Quartinomen obtinuit, advolante in os ejus mufcá,prz- clufofpiritu diem obijt. Zfpergenfis. Alijhauftu aqux, in qua mufca fuüb- mergebatur enecatum tradunt;atque hoc jufto Dei judicio dum fulmine Tar- peio Fredericum Cafarem (cognomento Barbaroffam, vel Aenobarbam) feriret,ac Italie contra eum Principes incenderet.. INauclergs ex Inagge Cre- anonenfi. Refercitem vetusfcriptor mufcarum veluti colluviem Iuliani À po- ftata»exercitum affiixiffe, & Megarenfes à fedibus per illos pulfos author eft Grillüs. Anno 1348 ,mufca: numerofiffimz de coelo lapfz incredibilem fz- torem putredinemque in oriente concitarunt. Secuta peftis populum ita pe- ne omnem exhaufit,ut vix decimus hominum fupereffet. Anno domini 109 1. mufcarum ignotarum maxima copia per multas regiones volitavit;acque her- bas,arbores,jumenta,homines varie punivit. Crazzzgs. Anno 1143.Mufcze vulgaribus zquales fed corpore diductiore;infinito numero aérem fic occu- parunt, ut per multa miliaria Solis lucem eriperent, omniaque turbarent., Vrfbereenfis. Anno1285. Carolo Gallorum Rege exercitum in Hifpaniam , ducente, ac cum Petro Aragonum Rege bellum gerente,exercitus grandium mufcarii,varij colorisin Gallos impetum faciens,promufcide non fecus quam gladijs eos occiderunt. Marineus Siculus lib.11. de Hifpa. reg. Anno 1578. circa medium Auguftum in Brumbienfis templi faftidioingens quafi examen mufcarum quotannis etiamnum confidere atque maximo inter volandum fragore tecto minari,retulit Pennio Timotheus Brightus, medicus, doctrinz; | virtutífque —— minimorum animalium S beatrum. virtutífque nomine apud nos non incelebris. Huc quoque pertinet quod à Strabone lib Georgr.5.memoriz mandatum eft : Romanis [pe peftem ex multitudine muícarum contingere folere;adeó ut quofdam conítituere coge- rentur mufcarumaucupes, qui fecundum menfüram przdx mercedem acci- perent. Quantam vero Africz, A puliz, Hifpania, Italiz, atque Indiz occi- dentalis incolis moleftiam exhibent, quàm gravia Carthaginenfibüs, & Hi- fpaniolz civibus vulnera infligunt 5 prater Oviedum Angli dixerint, quot- quoceó Equitum illum florem Francifcum Draquum, Hifpanice füperbize malleum comitati funt. Quz vero de mufcis Appollonius, Fulgofus & Plini- . us fabulofa fuperftitiofaq; narrant, hoc loco effe arbitror indigna: & propte-: rea muícas Pifatides, Cyprias, Elidxas, Actiadas & caeteras paris figmenti tranfeo. Non abs re tamen fuerit, veterum Gentium infaniam paucis per- ftringere, utad Deum veré zi» oculos tollamus. Herculem ferunt rem divinam obeuntem,quüm à mufcis propemodum interficeretur, Iovi facrifi- caffe «aie, caíque protinus in Alphxzum amnem effe delatas, vnde Iupiter Muícarius dicebatur,five abactor mufcarum. Pawfamiz. Elei Myagrum & Myadcm deosinvocabant,ne mufcarum multitudo peftem gigneret. P/zizs. Refertitem Cyrenaicos folitos fuiffe Achorem, deum mufcarum venerari, ut ejus virtute ab earum moleftià fecuri viverent. Forte rectiüis 462707 vel Hhbckron pro Achbor legiflet Plinius, fi Acarontis oppidi nomen audiviffer, quo Bahhal-zebub,/7 ef, Mufcarum dominus, infigneillud idolum,coleba- tur. Vrfpergenfis dicit Diabolum in fpecie Mufcz frequenter apparere, un- de nonnulli eenium(uti vocant) familiarem Mufcam vocant : forte item ad illud allufit Plautus cum diceret, Hic pol mu[ca eft ami pater, Sie profanum.frue publicum nil clam illum haberi potet, Juin adfit bic 1i illico y remonmem tenet. Sed valeant iftilarvati & fecibus peruncti Dij, quos Grxci rev;»4uiuovs; ideo vocarunt, quia forte pueris, indoctis, gentibus terrori fint. Chriftianos au- tem & verum rerum Creatorem fatentes,ne tantillum moveant. Alius item ufus mufcarum perhibetur. Nam apud quofdam cautum memorat in Artax- erxe Plutarchus, ut quifquis peraudaciam legum placita rifui & cachinno haberet, diebus viginti in Archiuo vinctus cyphone perfeveraret,ut- nudus melle & lae delibutus mufcis apibufque pabulo effet : elapfis deinde dictis diebus,muliebri indutus vefte, de monte prxceps deturbabatur. Quo Plu- tarchi loco(paceinterpretisdixerim) pro vizéf£ss eyphbone, uncíss cyphi le- gems eft enim thymiamatis compofitio (ut idem Plutarchus ait, & Dio- corides docet) ex melle, vino,& uua paffa, alijfque rebus muícarum genti . gratiffimisconcinnata. Hujus fupplicij quoque meminit Suidas in Epicuro. Erat etiam majoribus fupplicij genus, quod fcapharum fupplicium appella- bant. Lzíz enim legum majeftatis convi&tus, intra duas Ícaphas claudeba- tur;capite;manibus,pedibufQue extra propendulis:pro potu mel cum Jaàee in- -fundebatur; quibus item caput & facies fuit afperfa;deinde ad folem conver- fus,mufcarum infeftantium numerum allexit, atqueipfe interim intus earum vermibus fcaturiens tarde computruit. Que quidemfeveritatis exempla, ut veteresin noxios & improbos homines oftenderunt,ita contrà Hifpani;in In- dijs, infontesplurimos nudos pro gentis more melle inunctos aedibus arcent, &forisin mufcamm longéatrociffimarü pabulum exponunt. Sed hzc Neme- . fis refponderit,quefacinotofis à tergo imminet;imo fingulismomentis adeffe videtur. Vltimusdenique mufcarum ufus ( & is quidem non contemnendus) apparet,ut cum ipfa:um nullz hyemem tranfeant,imo quxdam dieculam non fuperfint; fragilitatis noftra fepiusrecordemur, vitesque bujuscaducz cuui titudinis f 79 rc Re e E E RECURSO EON RNCCIRI IKE MMC KL EC a MEM E D d 8o Jnfetlorum [roe Sisi. do titudinis , quz licet conquifitiffimis epulis, molliffima vefte, modis medijíq; praftanuffimisaliquandiu colitur ; tamen cum fpectatiffimé floret, celerri- mémarcefcat, & cum mufcis autumnum, nedum quidem hyemem, vix fe- rat; ize fumus Pindari iudicio, & umbra fomnium : & cum mufcis ipfis, imo plufquam mufcz ax&ces:: illarum enim caduciffima diem vivit, noftri ali- quot fetus vix quartam horulz partem aliquandoattingunt. Abi igitur Ty- ranne quifquis es leges proarbitrio condito ; pios aflligito, audaciam viri- busadjicito ; omnia turbato, fcortis Genioque 1indulgeto : Tandem 4c illeIupiter mufcas arcebit, et te exanimem redditum varijs poft mortem poenis exercebit. Ca». XIII. DeCulicbu:. ( [ Hebraicum. | Arabicum;/eazi. . 1 Italicum zezzalayzinzala, fanzara, f[anz.ala. | | Germanicum,eckeyz wu ucke fchnack.flinger,braem. .1 Flandricum Méfiez. ! | Polenicum Koer,Welchbikomor. ! | Mofcoviticum Coozer. || Hifpanicum Moxquite C z;n(quito, unde à nautis noftratibus |] ozufchite dicitur. 4 Gallicumfi minorfit »owcheroz,fi grandior, berdclla. .J Anglicum,fi major fit gzat ; fi minor, zzidzes. Latinum Culex forte ab aculeo, ut Ifodor. Velà culeo quod & corium fignificat. Veriun fi ipfeézvucbiezs effe auderem, Cuti- | cem legerem non CuZicezz : quia ipfam potiffimum affectat. Vnde hyeroglyphicéamatorem fignificat, quoniam ut Culex | cutem maximé formofam appetit, & ad fanguinem ufque per- i tunditjita & amatores : quod mihi Plautus innuere vifus eft, | | dum Parafitus (ni falloryfenem przter statem amafio datum, ] C l i ! l i & Ícortillilabijs affixum ita corriperet, E£o, tu zibili canecu- lex , vix teneor,quin qua decent te dicam. S Racigenerale,quo omnes culices comprehendant,nomen non ha- 5 bent; ut viciffim Latini, quibus Graci abundant,particularium cu- 2» licum nomenclaturis carent. E'Grzcis vocabulis xe ampliffi- S8 mum videtur,unde Oetzi Herculem conopium venerati funt,quia culices ex eorum provincia fugaffe credebatur. Idem Apollinis Culicarij nomen in Atticis fuiffe, Alexander Alexandrinusteftatur. Boeotij Parnopio- nem Apollinem coluerunt,quoniam culices abegit, 74 cf/jin eorum idiomate miras, Pat[anias. Verüm cum contra omnes culicum fpecies unicam hgr- bam soda, five culicariam efferant Graci, sivo. generaliffimum videri rio- men merito debet. Monftrat id etiam reticulare illud velum lectis prten- fum & à Grecis acceptum, quodi illi 14»«zà», atque Angli etiam hodie vix parum alludente nomine, Cazopj vocant; ad quofcunque culices illaqueandos aptiffimum. à; Culex mufcarum fpecies videtur ; utille dulcia, ita hiccontrà acida af- fe&at. Verüm mufcz coeunt ; Culices noh : ille per diem moleftiffima funt, culices per noGem; illz obmurmurant, hi altum & jucundum peur abet . mininorum animalium 1 beatrum. pu C —IDUECEUOIEEEMERINUER e RCURUTVETU UY . . . ha bet duas, pro analogiá magnas, ex gibbofis fcapulis orientes, fex illis crura valgia, vaccia, prxlonga, € pc étore prominente & quadrato naífcentia,cüm ut meliüs ambulent; ( Ariftorcle teite ) facilus 1efe. humo attollant: corpus oblongum, uti & probofcidcm obtinuit culex, mulcarum proboícide triplo longiorem , cuJusacuto mucrone pertundit cutem , tubi vero cavitatefan- guinem exugit, quo etiam pro ore & lingva utitur. 2/72/25 , Sonum edit tru- culentum , & pro corporisraüone maximum ; unde Homerus in Datracho- myomachia culices figni datores facit his verbis xdi TTE Wüya mas peryeaiat Ga NTI yas Ex oVTES d'eaydv éadiiriQoy oA é us ]oaroy. Ariftophanes in Nubibus Socratem deridens, Chirephontem introducit quarentem : utrum putet culiccs per osan per podicem onum emittere. 'Ta- men in Avibus c£vev«s vocat ; ubifcholia exponunt é£v«2se«s, videtur fane probofcis à natura data ad fanguinis per cutem fuétionem & paftum, non ad cantum ( inquit Pennius.) Verum ne illi hac in parte affenuar, fenfus pro. hibet: etenim adverfi culices acutis canunt;averfi gravius; id quod fieri fàne haud poffitfi pofteriori parte fonarent. Mirabilem culicum ftructuram haud quis fine caufa cum Plinio-mirari poffit... INam in histam parvis, atque tam nullis infectulis , quz ratio ? quanta vis ? quam inextricabilis perfectio ? ubi tot natura fenfus collocavit in culice ? ubivifum in eo pratendit ? ubi gufta- tum applicavit? ubi odoratum inferuit ? ubi truculentam illam & portione maximam vocem ingeneravit ? quá fubtilitate pennas annexuit? pedum cru- ra ? difpofuitjejunam caveam quafi alvum , quz fanguinis avidam & potiffi- müm humani fitim accendit: telum veró profodiendo tergori quo fpiculavit ingenio * atque ut incapacicum cerninon poffit exilitas, ita reciproca gemi- navit arte;ut fodiendo acuminatum pariterforbendoque fiftulofum effet. Mo- resillorum malé conciliati videntur & malé habiti, tum quod fonnofiores lu. bentiüs vulnerant, tum quod dormientes , infontes nihild 5 mali cogitantes: unde natum proverbiumde homine infigniter injufto, »voaQ- 44osizseo- Cru]ex fane improbabeftiola ( utor ZEliani verbis ) dies noGefá; homini tum mor- futum ftrepitu inimica, przcipué juxta aquas degenti,de quo ita Tertullianus contra Marcionemlib. primo ; fv[Hizc fi potes culicis tubam £y. lanceam : aam non alum (auo arguta turbat, fed lancea cutem tucidit, imo venam. Culicum diftinctio perplexa & obfcura,omnes quidem Philofophos exer- cuit : qui prz dubio verborum apud authores fenfu, res ipfas propemodum confuderunt. Nobis vero magnitudine potiffimüm & malignitate differre vi- dentur.Sunt enim majores, minores, medij, & minimi. Majores «se; dici de- bent, quia paluftribus & maricofis locis; verfantur, oriuntur , cibantur. Cor- pore funt oblongo,gracili, duabus alis prdito,quas non fupra corpus expan- dunt , mufcarum modo, fed rectà fupra humeros , elimatas, politas , & quafi comptas. Abundant nemoribus ad mare & paludes confitis , non folum cir- ca metam incognitam , Noruegiam, Ruffiam, alijfquefrigidiffimis regioni- bus (ut Olaus magnus notavit , ) fed in India occidentali, Hifpaniola, Peru, necnoninItaliaad Eridanum, Padum, Adriam, Argentam : ubi multi ma- ximid 5 vifuntur, morfu crudeles & venenati ;triplices caligas, imo ocreas item perfosantes , & nunc venenata , dura, livida, tubercula, nunc item vefi. cas dolorificas, nunc punctula pruritus plenalinquentes, qualia Hippocrates in Epidemicis in Cyri fullonis phrznetici corpore annotavit. Quando; ve- ro terebrata vena fanguinem adeo exugunt, ut poftea faturi abierint 4vzouzTo; effluat per guttas , quemamodum.in equis a Tabani morfu videmus. Itali fe veftibus coriaceiscontra muniunt;fed vix aut ne vix quidem illorum ftimulos quacunque rationeevitant. Anhi fint ez ftygesinevitabiles, quarum Theo- phraftus 8j lnfetlorum frve phraftus meminit lib. de cauf. pl.f.cap.4.noneft mihiin promptu dicere ( in- quit)Scaliger doctiffimus:) nequc tamen aliz videntur,nam & illie non gigun- turn loco diflabiliyneqs tenui fruuntur acre;fed in paludibus vefcuntur atque nafcuntur, utad Adriam, Argentam &, Padi fauces. V erum fi &/««fnt, apuf- fimum ab odio nomeninvenerunt. Qui autem in calidioribus regionibus ad fluvios & paludes degunt, maligniori funt ingenio atque aculco , ut Maffarus Geínerum docuit, & noftrates Angliin Hifpaniol metropolis expugnatio- nc fub Draquo imperatore animadvertcrunt. Sunt alij his paulo minores, co- lore , forma, compage, perfimiles, morfu & moribus mitiores , locos a'ftate umbrofos ,' hyeme etiam nivofos colentes, juxta fepes & arbufta , mutuis quafi curfibus colludentes , &alius alium veluti acalce ad carceres provo- cantes. Rariüs mordent, & mordendo fanguinem non fugunt, fed potius fe- rum falfum fudoris pabulum eliciunt , unde tuberculum tantüm , durum, pru- ritus jucundi plenum excitant. Has duasípecies 4;57«:a Graecis praecipue vocari puto, alias vero alijs nominibus fuiffe donatas. Sunt adhuc in Anglia, przfertim aquilonari, duzaliz tertie & quartz magnitudinis culicum fpe- cies , przcedentibus multo minores , fed quantitate inter femetipfas plurie mum diftantes. Hi,tanquam periti milites, ccrta figura( pyramudali nimi- rum ) femper provolant, & quamvisinfinitz , figurz tamen fuz acici fines nemo tranfit. Surfum deorfum feruntur, ni&u oculi, & dicto citius , inlatera aciem deducunt , totumque fubito exercitum incornua difpertiunt ; qux five mufcario, five puluere , five aqua affusá, five fpirituviolento fregeris , coéunt tamen confeftim & ante digiti crepitum in pyramidalem fefe formam omnes recolligunt. ' Facies oculofd; itincrantium numerofi infeftant , & fubinde mordent : adeo multi funt & frequentes, ut ex quibus vermiculis oriantur conjeduraaffequinequeam. Ruftici ex uligine putrefcente provenire eos, forte non maleautumant. Hiculiculi xftivi menfe Maio frequentiores, va- pore aqueo ali videntur : inteftinum fiquidemijs tenuiffimum , album, fere invifibile, fpumeo albo tenuiffimo, & nullius pené tenacitatis humore plenum cít : longiüs ab aqua quandod; & circa zdificia agminatim volitant : homi- num item capita circumfluunt Juxta pontes , loca à flatibus liberaamant , ae- rem turbulentum , quantum poffunt, evitant ; nam a flatibus huc illuc agun- tur. Hos Angli proprio nomine &7:4ges appellant. Nunc ad alias culicum fpecies, proutà Grzcis nominantur tranfeamus. Suntautem praecipui, z47;., xiv joi : de quibus ordine dicemus. Epmie cid'oc xavem6s capaao]dutoy » paiCov d' Tj 5T plo XX 4? à udtgoy Aeuxa qe sis omueyov: unde apparet Empidem albo cingulo à natura effe ornatam , & locis aquofis natam. Sonum etiam argutum edit culi- cum modo: quare Charephona Socrate in Ariftophanis nubiBus quaerit, Anexiftimet que euemridas kara üco|A dd ey» n katro, moUppo7rvtytoy € Hefichius és quo- que dieit z4«/4«, quia falfus Ariftotelis authoritate , ceftros ex ipfis nafci pu- tavit :quosantea cx hirundinibus procreari fufe probavimus. 4 $e: y vor]: £x sov ànapdür, dt did dexapidte yt oy] z1&y miAvt v ep&c]ov, &c. Ariftotelis Hift.5. cap. 19, Qux Theodorus Latina hoc modo fecit : Culices Muliones ex Afcari- dibusgignuntur , hoceft Tipulis. Tipulx fere in puteis , & ubicunque aqua fe colligit;terrena fubfidente concretione, oriuntur : fex enim primum putref- cens,colorem cazdicantem trabit , mox nigricantem, ultimo cruentum : td- lis cum fuerit, minutiffima quxdam & rubra fpecie algule prodeunt, quae ad tempus haerentia , fuam ad originem moventur , deinde abíoluuntur , ita- que feruntut peraquam Tipulz vocatz, tum à paucis diebus erigunt fe fuper aquam durz & immobiles, mox difrupto putamine Empis emergitac infidit, «donec vel flatu vel fole motus volareincipiat. Ec Gaza, Nihilominus( ab- fit tanto viro injuria ) eum varié hac interpretatione lapfum oftendere nullius i ! negotij minimorum animalium 1 beatrum., Ec. 857 (rt NEMNME negotij rem effe exiftimo. Cur enim Empides Muliones vertit, qui non am- plius uno die vivere feruntur, & Íolo melle vefcuntur ? quod fane € locis ma- ritimis aut maricofis tam cito obtinere haud poffent. Liceat enim mihi(falvo Plinij atque Pennij judicio ) Muliones Melliones vocare ; haud enim mulos curant , aut fugunt , fed mella, quorum item fragrantiam longe percipiunt : roftrum habent pici arborei inftar , longum & acutum , quo mella liguriunt, & crapulà difruptz ftatim expirant. Titubavit item Gaza , ut molliflimé di- cam,dum Afcaridas Tipulas verteret. Nam Aícarides( fivein aquis , terra; aut inteftinis nafcuntur) parvos fignificare vermiculos nemo dubitat. Prate- rea Tipulz in fuperficie aquz femper verfantur,rariüs aut nunquam fundum petunt. Denique cum ipfzmet Tipule ex Afcaridibus proveniunt, quis ipfas effe Afcaridas recte putarit ? 41, Culcx ficarius dicitur, non quia ex vera fi- cu nafcitur , fed ejus fructualitur & fuftentatur... Nafcitur enimex vermiculo Caprifici fru&ibus ingenito,quos ubi zy» nequeat natura, & ad fici dulce- dinem perfectionemá; producere;animaligena quadam virtute, (ne quid fru- ftra feciffe videatur)ex granis ejus putrefcentibus culices producit? Imo non eft Culex zsey»r ; aut accefforium operze qua parabatur ( ut Scaliger doctif- fime notavit 5 ) vel fi fit , videtur fané, i adpsgyor 6pyonutln. Enim or r6 rotps. Pro- pofuit natura caprifici fructum perficiendum,rem vilem : non poteft; vertit operam illam -plebeiam ad operofiorem fun&tionem, quippe Culicem. De his Culicibus Pliniushec verba habet : Caprificus( inquit ) culices parit, hi fraudatialimento in matre , putíii ejustabe ad cognatam volant, morfud; fi- corum crebro, hoc eft , avidiore paftu, intusfolem fecum primo inducunt, cerealeíd; auras immitunt foribus apertis. Moxla&eum humorem, fivein- fantiam pomi abfumunt;quod fit & fponte:ideod, ficetis caprificus premit- titur ad rationem venti , ut flatus culices evolantesin ficus ferat, qui ubiin- | greffi fuerint , urgent fici , & celerrime maturefcentesaltum tumefcunt:unde mulierem paritucini proximam ( imo & recens initam) ieleyuisto Grxci vo- carunt. Comptos item & cincinnatos Pathicos caprificatos dicifolere, Grx- cus ille Iambus teftatur:i4is xopirne 9er $ 4Hol(eres ad Caprificationem alludere putat Turnebus Adrianum Imperatorem, dum Floro molli Poetzpathicam feditatem fub nomine culicum rotundorum biliofo fatis joco exprobraret. Dixit enim Florus, ; Ego, nolo Cafareffe, Ego nolo Florus effe, Ambulare per Britannos, J Cui Cefar Ambulare per Tabernas, Scythicas pati pruinas: Latitare per popinas, Culices pati rotundos. Quum vero ex Caprifici fru&u ad ficum demigrant , tanta feftinatione, rupto cortice , evolant, ut magna ex parte pedem vel pennam poft fe relin- quant.Ex eranulis grofforum gigni eos ex eo argumentum peti poteft , quod ;ranorü illa expertia reperiantur, xv /( à nonnullis »«i4)27575 yia), dictus(vel- cat enim homines, & mordendo pruritum excitat , ) culicellus eft , Conopi fimilis , qui licet fico infidendo -i videatur , j,uu5 busty ri avi ( UtOE Theophrafti verbis ) Xi doxict x Tie Nux me Vyyecrti] G- 7is zr bv QAo1dv sloissuéos Quem locum Plinius fic quafi interpretatur. Sunt & culicum genera aliquibus arbo- ribus molefta ; ut glandibus , qui videntur ex humore dulci nati fubdito cor- ticibus, Culices item xí» Theophraftus vocat, quotquot £i; natura inul- mo, napo, rapis, polio, lentifco , Terebintho, alijfq; arboribtis , vel cum vel fine putrefactione progignit. Hos vel fimiles, fed nonnihil majores, Cur- fius lib. 15. hortehfium juglandium non minimam effe peftem affirmat, & Lugdunenfibus Bordellas appellari. Galeni judicio TÀ« áp uie ry doziov dien or 74, Humor ulmifolijsaut potius veficis prima germinatione inclufus,fi aruc- E tit, ** lnfetlorum frve Ü ritin x23, mutatur. Aliasin Autumno fert Cazc/yes vocatas,multas, minutas atquenigras. Syzphorianwm. Mortos pracipué riguos incolunt & infcftant, & plurimas feré herbas tondent atque abradunt ex quercus pilula ( malum vocant plebeij, ) & galla foraminulentze meditullio, ut V elarandus Infulanus Pharmacopoeus Lugdunenfis diligentiffimus notavit, frequentes prodeunt, üti etiam ex herbis lane permultis , non tantum ratione putredinis , fed po- tius ex principijs quibufdam alteratis, & fucceffivis operis ad mcliorem quandam naturam digeftis. Origines in Exodum, hisanimaculis Deum ter- tio Pharaonis pervicaciam correxiffe author eft:qua ( inquit )pennis per aé- ra füfpenduntur , fed quafi invifibilia , atque ftimulo tam fübtiliter & cito cutem perforant,ut quam mufcam volitantem non videas, pungentem fentias. Sic fere omnes reliquiantiqui interpretes Originé fecuti «454 1nterpretantur. Vnicus Tremelius , ( Hebraice lingue & facri codicisinterpres fideliffimus ) aliterfentit,qui colluviem animalium interpretatur,ac fi culices atque muf- cx omnimodz venenatz, & moleftz, veluti conjuratione facta,agminatim veniffent , & per examina à Deo ad conterendam Acgypptij fuperbiam immif- Íz fuiffent. "Trabis vel pyramidis inftar in aére fublimes videntur ; pracipué vefperi juxta fepesfurfum deorfum, imminente calore fub fole, appetente pluviá,fub umbris volitantes. Forte edem funt cum Anglis zz/dzcs 5 & ab Alberti (ibaggen, Yalorum Zezzalis. Barbarorum Cizifes non difcrepant. Culicum genus quoddam eft,quos Grzcis i3 rzeisis : Latini Herculeos vo- cant, ignavia & malitia fucos referunt, & non nifi fui nominis & cognationis aliquem affligunt. Vbi enim alios culices fanguine & humore plenos vide- rint, ob cibi predamillos poft pugnam interficiunt, quum ipfi inertes vivant, nec quicquam nifi cibum aliorum opera quafitum verientur. Obfervarunt item Majores noftri genus culicum acefcentem naturam gignere € vini fzci- bus: quos cum ego buccinantes nunquam audiverim, potius Vinulas Scali- geri mufciliones ftatuerem Nec me movet Niphi fententia, quod acida pe- tunt, (Culicum more) dulcia afpernantur : quum ipfe alibi eos fucco fterco- ris bovini (quo quid dulcius) potiffimum nutriri afürmet. Anglicani culices minüs fevceri funt, & gravia fymptomata non excitant ; minutili vero illi cru- deliores funt ; attamenà morfu maculas tantüm prurientes, pulicum inftar relinquunt. Culices Americani przfertim Tetjz di&z, adco lancinant;ut gra- viüs etiam indutosacerbe vulnerent. Iucundum deinde videre eft, quàm ri- diculéab ipforum morfu Barbari frigutiunt, manibufqQue crura, nates, hume- rosJlatera)brachiaque, ceuauriga flagello equos,ftridulé diverberant. Culi- ces circa metam incognitam,fed magna equitis noftratis Frobiferi operá di- ligentiàque jam notam, & portum Nicolai, ac etiam varijsalijs in locis fep- tentrionalibus, mirze magnitudinis, & non pauci etiam vifuntur ; ut nautz,ac etiam Olaus magnus affirmant: Caufam multitudinis perpetuitati caloris ob dieiprolixitatemattribuit Cardanussmagnitudinis veró humoriaqueo illi & pinguiqui gelu diuturno concreverat.Verüm cum incalidis Indie regionibus (Oviedo et experientia teftibus) eque magni, multóque plures culicum fpe- cies, & copi reperiantur ; vix nobis,utcunque fibimet ipfe, fatisfacit Car- danus. De culicum generatione varié difputant myftz. Albertus aquofos vapores illorum materiam effeatfirmat. Ariftoteles culices é culicibus generari ne- gat,nifi mediante vermiculo,ut mufcse. Verüm cum omnino non coeant, quo tandem pacto id fiat,equidem non video. Culices ex coffis provenire primus docuit Pierius : évermiculisautem in napo,liguftro,lentifco;terebintho,ficu, . caprificojalijfQue arboribus veluti feminum faris, & pernon putreícentem, Ícd animantem naturam natis, culices prodite nemo non novit. Bic ? ongis » amtnorun animalium heatrum. longisadmodum pedibus;(inquit nofter Bruerus) quod culicem majorcm ob formam ci fimilimam merito dixeris, inlacuna valdéfordidainveni, ex the- ca coriacea molli fefe proripiens. Videbatur mihi ex verme aliquo erucz fimiliibideminclufo ortum duxiffe:cafula enim talis intus fuit, in qualem fe erucz transformant. Anculex,anze9- dici debeat, dubitavit author. His (uti cunótis damnificis infectis) brevem valdévitam Deus nofter mife- ricors pracripfit, ut fcilicet aítivi, hyemem 5 hyemales' xftatem. non attingcerent. : Varios tamenin ufus eos creavit Deus, fiveipfum, five creaturas reliquas, five nofmetintucamur. Neque enim folos Mynutios,Mynfios, A ftabaranos, Arrherenfes, Guauicanos;jufto dei judicio per culices civatatibus pulfos, & infolitudines actos;ex Paufania, Leone Atro,Acliano, IndicifQue hiftorijs legimus : fed etiam Aegyptiorum Tyrannum,omnium quos orbis pcperitte- terrimum,illorum exercitu victum fuiffejfacri teftes(Iove omni antiquiores) commemorant. Horum minimum Papa excolare gutture non potuit, fed viejus fuffocatusmiferé perijt. Quanto cum impetu Iuliani Apoftatze exer- citum adortifunt? Quam eum terga vertere, &inanimem Jacere coegerunt? 7 fus. Confiderent ergo defectores à fide, & rem rectà fupputent viá, deduecrea- | tqris viribus, potentiá;glorià aluüscogitent ; cumin creature abjedtiffimze corpore nonferendum ftimulum,& mucrone quovis acutiorem perpendant. Neque ijs folum ad homines malignos & malos puniendos, fed in humanam quoque falutem confervationemque utitür. Nam circaNeroen Aftaboras, tantam leonum copiam audaciamque narrat Strabo, ut nifi Culicibus maxi- mis (totam regionem circumfluentibus) expellerentur, ne in munitis quidem urbibus tuti ab eorum infultuviverent cives. Idem in nonnullis Mefopota- mi: locis ufu venire Ammianus Marcellinus commemorat, ubileones a Cu- licibus i&i falutariqs remedio iraudati, in fluvios fefe agunt praecipites, & à gurgitibusabfopti fuffocantur. Aegyptujs item olim lzetales (nunc auxiliares feruntur ab Herodoto)quod teneras & impennes axillas vulnerant, mortife- ráqueplagá interimunt. Quinetiam abfque ijs fuiffet, perijffet forte vefper- tilionum, ranarum paluftrium,& hirundinum ripariarum fpecies, quze culici-: bus infidiarifolifque vefcifcribuntur. Quod vero Gaza wot» (pici Martij fpeciem dorfo cinereo) Culicileza; interpretatur, non confentit cum eorum natura. Namilla coffis vefcitur,non culicibus,quos roftro ex arboribus tabo marcefcentibus evellit. Fraudiilli füitnominis amphibologia; quippe tam illivermesquam Culices Grxcis iz dicuntur. Si qua autem avis fuerit, »u4-)» proculdubio effe contenderem , quz z2v»z»9ic« Hefichio & Varino appellatur. Píenes dicti culices,ficubus maturitatem conciliat, lacteum humorem abfumendo, Solifque radios fecum unà infinuando : ideoque in fi- cetis caprifico aluntur, ut inde flatu evolantes, inficus ferantur. Plin. Ex quibus Plinij verbis conftat, Caprificationem nihil aliud effe, quàm ratio- nem quandam perficiendi, ut culices égroffis natiad ficusadvolent, hümo- reque earum lacteo abíumpto ad maturitatem perducant : id autem folet fi- eri duobus modis ; aut enim circa ficeta ita folebant difponi caprifici,ut ven- torum flatu culices é groffis prognati ad ficus ferrentur ; aut groffi aliunde pe- titi, & colligatiinarborem injiciebantur, & propterea beftiolam fcarabeo fimilem,quam Grzcizzzstvappellant, vocefua culices abigentem, & de- prehenfts vefcentem,ficitores arcere folent & enecare. Videntur etiam Cu- lices e? nobisvatum vulgo pluriseffe debere,quód dierum tempeftates nul- lá quaftus cauíà przedicunt, idque certis multo & veriüs, quàm qui ex A- pollinistripode natosfefe jactitant;atque in Cumanz: nutricatu diu habitos. Namfi divergent folecolluferint in Aprico, calores prefagiunt ; b in I umbra 86 Jnfectorum [roe umbra, pluviastepidas & mites ; fi vcro una acriter praetereuntes pupuge- rint, frigidam tempeftarem, & valde pluviofam expecta. Quando Galla vel pomo quercino circa feftum Michaelis culex eruperit, bellum hoftile pranuntiat ; fiaraneus, caritatem, fi vermis, fertilitatem. Mjz4/4. Si quis aquam in monte vel valle invenire cupiat, obfervet (inquit Paxanus in Geo- pon:) folem exorientem, & ubi culices (acre 4í2us ) fefe trabis inftar con- —— " torquentes viderit, ibi fubeffe aquam portendunt. . Imonifi nos ludos facit Apomafaris,de culicibus infomnia hoftilem nuncium morbumve fignificant: idquetanto gravius,quantó principaliores corporis partes magis appetere vi- debuntur. Anno Domini inter Sjonis & Shenz Anglorum monafteria tantainaere xo»empapjs Vila eft;ac fi meridiei nox plane illunis fuperveniffet. Duravit per horas quatuor pugna, donec acies fteterunt : tandem magna utrinque ftrage cditá, tot culicum cadavera in fepibus atque femitis con- fpecta funt, ut fcopis fata agrofque verrere neceffe haberent. Subfequutum Monachorumexilium. 3f05. Sed hac Oedipus curarit & Hortenfij Sphin- ges; ego ad certiora me confero. Magno quoque ufüi funt nobis culices, quüm 1 hymallus pifcis Aeliano authore) nullo alio cibo capitur autinefca- tur. Verum utaliquando utiles;ita plerunque molefti effe folent: eamque ob caufam divinior illa hominum pars ex naturz, expetientieque adytis, reme- diacontraadhibuit. Quare fuffitus fadi ex malicorio,chamaleonte, lupinis, abfinthio,melanthio,pinu,coniza,helenio,cedro,raphano,cumino, rüta , ca- nabe,fimo,galbano,caftorio,cornu ceruino,unguibus caprarum, ftercore ele- phantis, fulphure & vitrioload culices fugandos. Prafcripferunt item hujuf- modicompofita medicamenta. R.rad.helen.5j. ammoniaci thymiam ; fty- racis.ana 31j.teftarum uftarum 5ij.his omnibus igni injeis, veftes fuffiantur, ut fumum excipiant. 4/744. R. cedrinam linguam in pulverem redactam, & cum atramento futorio fuffito. 4//s4. R. vini feces ficcatas, & ceruffam, ana, cum calchantho & bubulo ftercore fuffiantur. 4etiss. Aliud. R. atramenti Íctorij,feminis melanthij fylveftris, cumini ana part. xquales, cum ftercore bubulo fuffitum para : Vapore item aceti acerrimi & origani fügantur. 4/iud. fpongia aceto imbuta & in edibus combufta : Abfinthium item cum oleo ra- phaninoinundum przfervat a Culicibus. Novzs. Muriam recentem , vel fuliginem in cubiculis afpergere jubet Palladius. Ruta madida decocto coni- zz, &inangulis aedium relicta, culices enecat. Ruel/izs , Si humentis canabis floridam corollam vel circulum circa lectum locaveris , nullum tibi nego- tium facefcent culices. Geopoz. author. Site oleo vel thuris manna illeveris, illico aufugient. Hortisriguis arbores, plantafque à culicibns infeftas accen- fo galbano liberariauthor eft Plinius. Prodigiofumautem, ne dicam fuper- ftitiofum videturillud Rhafis remedium , nefcio ex quo Democrito prefti- giatore defümptum ; aitenim piloequino in medijs foribus fufpenfo &alli- gato culices noningredi. - Cur item acetum Culices enecarét, quod natura ufque fitiunt atque appetunt ^ nifi forte vapor illius rei eos perdat anhelitum auferens , ( utfzpe fit, ) cujus non fubftantia enutriensalere poffit. Apollo- nius T yaneus ( ut Tzetzes chil. 2. fcriptum reliquit ) effecit, ne Antiochiam, & Byzantium civitates ullus culex vivus intraret. Ceterum cum nonliquet rei modus , liquefcetfides. Graci tentorium quoddam & velum retifotme excogitarunt, lineum,laneum bombycinum, fericámve ; quo triclinijs le&tif- quecircumfufo , culicum aditus vitabant. Moftrates paluftricolz minoris fumptus , fed paris utilitatis conopeum primi omnium ( quod legam )invene- runt, & Fezcanapy id eft , paluftreconopeum vocant, ftercus nempe bovi- num patulum , planum, femiaridum & duriufculum , velpotius plura ftercota filoadimum le&um fufpendunt. Cujus odore ille&i, atque fücco,tetarà (d : em MENU SSDEES nimimorum animalium M beatrum. &em oppido repleti culices , homines mittunt illzfos , fomnumque dulcem, magni laboris mercedem ,noninterpellant. Mufcario interdiu pavonino vel exalijs rebuscontexto abiguntur, nifi numerofi fuerint & valde pufilli, tum enim inuitis labellis inoculos, aures , nares , atque os ipfum involant, majo- refque animos fumentes acerbius affligunt. Ca». XIIII. 1 De Papiliomibus. ( Grzcé, xoSontymátos , AAv'yss dicuntur. item enrod idees magi des » oap ore cx lives fed generalius nomen eft 4o». .| Laune Papilio, Ardeynzus campilonem vocat. i | Ifidorus 4uiculam. Italicé Farfallz. Gallice Papzlloz, Papilion. 4 Hifpanice Marz pofa. Polonicé cA£oetzl. . . Hungaricé Lovoldek. .1 Illyrice Pupiela; meteyL, motyl. Germanice P/fzet, M ulk, P f fholter, Summer vuczelyzweifalter. Elandricé V/eghebrozfus, Boter[byte. Brabanticé Capellekez, V lizdére, pellerin, Boter vlieghbe. . L Anglice Burterfl;e. 9/5 Conftantinus Friburgenfis fomniavit ) fex pedibus , oculis duobus [1125/9 prominentibus , totidem; cerniculis ignavis ante oculosenafcen- tibus donatum : roftrum habent papiliones bifurcum , ac intra furcas roftel- lum longumabfconditur, quo rorem aliz diurnum , alie no&turrium fugunt. Coeunt averfis caudis , & quandoque reflexis , & in coitunon paulifper hze- Cor rent fed dià. Ova non vermiculos ( ut. Ariftotelescredidit) tam fupra quàm fubtus , folijs affgunt & deponunt , magna, parva; flaua, czrulea, nigricantia, alba, viridia, quidam quoque milij feminibus minora , alia duplo majora, alia qualia; pro colore nimirum cujufque papilionis & magnitudine natura- li. Hzc ova, locotepido repofita, vel radijs folaribus interdiu vegeta & fota, erucasexcludunt fibimetipfis principio concolores, fed colorem poftea mu- tantcum corporisaugmento. Ex alijs ovis poft quatriduum erucze repunt, aliz non ante decimum quartum diem excluduntur,quz paulatim vires acqui- runt ac volant, fed languidiüs, imó nonnulla per hyememab injurijs frigoris fervata integra perdurant, ut experientia inbombycibus fatis confirmar. Poft coitum oranes Papiliones nonillicó moriuntur, fed fenfim tabeícentes vivunt ad hyemem ufque, & quzdam ad folftitium hybernum. Tenuiorum brevia admodum funt fata, duriores diutius fuperfunt : verno tempore apparent , ex erucarumaurelijs , Solis calore vegetantes, & aeris benignitate vcluti obfte- tricante exclufz. Ilarum adventus veris indicium plerum; eft : fed nec vbi- ue nec femper. Nam licet infirma funt nec,diu manent fuperftites : tamen umhzc commentaremur ( inquit Plinius") notatum eft, proventum eorum ter repetito frigore extinctum , advenafd; volucres ad 6. Kalend Febfüarij, fpem veris attuliffe , mox fzviffimá hyeme conflictatas occidiffe. Haud mi- rariigitur debemus, fatuos illos & Icarios Aftrologostam fxpe nulla ratione nixos falfa canere , quüm & hic natura inconftans videatur nof; ludat fecun- dis caufis addictiores quàm oportet , & Motoris illius primi immemores. In Í * 2 An- .87 &v, ST autem Papilioinfe&um volatile , quatuor alis , non duabus , (ut 2«/zit5. 88 Columel!a lib. 9.Ccap. 11. Ilfiodorus lib. 12cap.8. Papilionum a fferentie. Jnfeitorum [roe ERE OWENS Can ANNE onm Anglia papilionum novum exortum etiam Autumno bis memorat Pennius. Ego vero tametfi nori negem gelu diuturno atque intenfo eas omnes occide- reattamen mediocre perterunt, & locistepidis frigidiffimo quidem tempore fuperfunt. Quoties enim in zdibus per totani hyemem torpentes urforumQue & ferpentum more obdormifcentes infenéftris, rimis & angulis, confpiciun- tur? ubi,nifi in aranearü infidias fc forte conjeceiint, vitam ad ver ufq, fuften- tant. Omnes à fua eruca coloré habere Ariftotelcs affirmat:verü (ut hoc con- cedam prater illos colores alios obtinent;ut in particularibus hiftorijs appa- rebit. Florentibus maluis maxime abundant,ex cujus floribus probofcidc 1n- voluta rorem fuccumq; dulcem exugunt,;ad corporis refe&ionem, Liber de natura rerum de Papilionem coitu ortuque loquitur in hunc modum : P2p7/;- ones poft Auguftum cocuntsà coitu ftatim anafculus moritur : ex corum fercore vermes proveniunt. Caterüm horridiora hzc omnia funt, quàm ut imiten- tur veritatem. Nam menfe Maio,Iulio, potiffimum coeunt ; neque à coitu ftatim mafculus ullus moritur, nifi ex co Papilionum genere unde fericifices illz erucz (Bombyces dictx) proveniunt. Denique qua ftercora putavit, ovafunt, é quibus non vermes fed multiplices eruculz oriuntur, é quarum viciffim capfulis papiliones. | Species tot Papilionum videntur quot Eruca- rum : é quarum queque aurclijs proficifcuntur. Differunt autem ha omnes, quod ali: potiffimum no&u volant, P halzenz dictze:aliz veró interdiu, i457 o co— vel diurnz' nominatx. $44; Rhodium atque Cyprium eft vocabulum. Sic enim illi(ut Nicandri Ícholiaftes teftatur janimalculum(zse2 $es e9*avs3a)) ad Jucernas advolans appellant. Turnebus ex Nicolao, & Lycophrone,sz, pro phalena accipi: à quibus quod candclasalarum motu atque impetufzpe extinguit, x;vaeeé dicitur : a fcabritie & furfure ceu polline quo diffluit, xie« vocatur : & quia lucisamore inignem fefe earumaliqus pracipitant;py« rauftarum nomenobtinuerunt. Sunt qui Phalznam cicindelara interpretan- tur; fed minüs re&e : cum cicindelz lucernas neutiquam affectant, fed nocte prafertimilluni omnesgaudent.. Gerzzazic? cin Leight m ucken, ein licght flu- gen, Helvetice F latter[chen dicitur.Italice F arfalla,Paviglione & Poveia.4z- lt Borcales nec non occidentales, 5au/e, id efl, Pfychen, Animam, appellant ; quia (ut ftultorum fuit vetusopinio) mortuorum anima non nifi noctu voli- rant lumenquarentes. Nicander Phalznam his vcrbis defcribit, QaAdiyn &Valoyxia TI V rep Ax ves, " Axp6yuxos deívttsC- dmnlAams znugaaeuaup : Xreyni Ad v1eeg xo xk $yxAVA Tola XOVÍAM 6, / H xj am GazAndoio Qaeivemu o$ zuen. Quos verfus Hieremias Martius latinos fecit,hoc modo. : Nunc animo perpende tuo quas barbara Memphis, Beffiolas nutrit vvolitantis imagine vermis » uem circum accen[as petulantem'notfe lucernas, Sera cena abicunt y angufla cujus cv ale Squalentnon-viridi velut ipfa Conita colore, . Sed quendam vcluti cinerem, dum prenderissedunt. Ex hisigiturcolligere poffumus, P halxnam effe Papilionis fpeciem no&i- vágam, luminis fruendi (unde nomentraxit) ftudiofiffimam, hirfuto corpore &alis vcluticinere aut pulvere quodam leviffimo confperfam 5 fubter folia, vel obfcuro quodam in loco interdiu latitantem, noctu ad lucernas volantem, carumque defiderio femet ipfam in cineres redigentem. Raró vel nunquam nifi eredtis in dorfum alis provolat,ut Diurnz contrà, femper juxta latera ex- panfis. Antennas habentmaxima ex parte vel hirtas & latiores, vel exi. guas admodum & breves : Sed diurnz longiores habent. &inextremo tu- berofas. Phalens ex erucarum thecis terra obrutis; Diurnz ex aurelijs . [1 pendulis ; minimorum animalium V beatrum, 89 pendulis ; velarborum ramis affixis proveniunt. Ille fcabrz fere omnes funt, & pulverulentz, noctivolz, teneriufcule ; hz contr planz;leves, glabtz, nullo pulvere confperfz ; interdiu volantes, duriufcula. Diurno ille tempo- xe volant rariffime ante appetentem vefperum,ne pulvis calore Solis,& ficci- tate arcfactus,facile excutiatür, qui pluvias non admittere folebat : hz vero noctu volare nequeunt, ne ipfas medullas ros madefaciat nocturnus, vola- tumque fimul, & falutem multum impediat : quare pluviofa tempeftate & noctu fub folijs latitant ; neque unquam nifi fudo ccelo ferenoque evolant. Phakena non minus lumen amant ac lucem Papiliones : quare hz aftro-diur- nogaudent;fole nimirum 5 illz vero nocturnis aftris, lunà nempe & ftellis, candclarumque lumine, ftellarum naturam fpendotem & tonum imitante. Phalznz omnes funt vel admodum magnz; vel exigux. Maximz Phal:na venter arenofi admodum coloris eft;uti & interna alarum pars. ü Oculiceruleividentur;caputvero ^ — ^^ Weis lividum; inter oculos antennz duz emergunt fubfufcz, aquilinum re- ferentes fucum, & nigris traníver- fim lineis funem contortum imitan- tes. Scapulis veluti pannus quidam adhzret arenofus, furdus:aquo ma- cula nigra decuffatim. tracta fcapu- las finit. Caxterum corpus, fi dor- fum fpectes, cyaneum ; fi ventrem, arenofi coloris eft. Ala duz exte- riores permagnz, aquilinas colore emulantur; maculisalbifque orbi- , bus varié diftin&z ; internz multo & funt minores, atque mellinz, intus furuis ftrijs, & maculis quibufdam infignes; crura habet lacertofa & valida,furui fingula coloris,& in ex- tremo duobus nigris digitis forcipa- ta. Volat magno cum ftrepitu, & nocte exoculata, quemcunq; fplen- dorem ex ligno putrido,fquamis pi- ícium alijfue-rebus ortum avide confequitur. Sicut magni Tyranni minorum gentium nobiles devoraut & exhauriunt: ita hz nocturne diut- nas Papiliones fub folijs latitantes Q&. alis diverberantatque occiduht.. : Secunda prime magnitudinis Phalxna, ut mole corporis nonni- hil fuperatur : ita primam colorum harmagoge,tono & clegantià longe vincit :acfi natura in hac ornanda, pigmentariam füam omnem offici- nam exhaufiffet; atque. illam pri- mam, Regem Papilionum, ;4 eff, fortem, ftrenuum, nigellum, lenti- inofum: hanc Vel REA ol bo, tencllam, comptam, V nioni- 99 i Jnfettorum [roe bus,gemmiíque confitam;opere plumato & Phrygio fuperbientem feciffe. Corpus lana quaftanferina, nonnihil 1evigatum & hirtum, Martes, vel fabcl- lionis potius pellem mentitur ; capite eft parvo, oculis magnis prominenti- bus,antennis plumiformibus duabus,buxeum colorem referentibus. Alas ha- bet quatuor magnas, fingulas, multicolore oculo donatas; quorum pupilla nigrajiris za/eo-, circulis & femicirculis mellinis, flammeis;albis,& nigris, pulcherrime diftin&ta. Externz alz ab exortu ad oras albicant,nigris quibuf- dam venulis punctulífque infignes. Oram ipfam peniculamentum cum limbo ornat, exortu furde fufcum ; fiue fubflavum.TInternz ala fufcae videntur,uno quoque oculo fuperioribus conformi praditz, tribáfque inftitis ornatae: ha- rum prima plana eft, media opere dentato excurrens (ignei utraque coloris: ) extima vero fubalbida,& velutià pellionibusaffuta ; cruribus incedit validis, hirfutis,lacertofis,ejufdem cum reliquo corpore coloris.Hanc Carolus Clu- fius Vienná mifit,tam eleganti fotma notabilem, ut fufpicere potius admira- rique cam,quam verbis aptis deícribere facilius fit. ns J mw WP ilrt 3 n Tertia ef corpore magno, hir- fuüto, nigricantesfingula: ala uno oculo notantur, cujus pupilla ni- gra,circulus fufcus, femicirculus albus. Varij quafi panni in alis confpiciuntur dilute amethyftini: fimbriz vero alarü extrema pri- mum cinerei, deindeaquilini co- loris videntur. Caput valde breve & exiguum, unum utrinque ocu- lum coracinum emirtit; pupillà albiffim infignem interhos due antennz valde breves,& exiles fufci coloriserumpunt.*Ex pilofa eruca oritus nonglabra. // o, Cp ^ 777 ADHI f. 7] e ; Quarta mininiorum aytmaluun 1 beatrum., 91 — Quarta caput; habet magnim fufcí coloris, équo duxantennz recte & |... maculá ornatur, pectushirfutum,qua- .: 505 dratum,fufcum, Scapularum pars an- :.: thracina,venter amethyftinus, 5 . vel 6. orbibus nigris dividitur. Pedes picei videntur,alz leuiterfufce, fub- nigris in longum venulis fatis con- fperíx. beícit,oculinigref- cant,cornicula ali- quantü flavefcunt, - alzexteriores lon- | g« ex fufco atque albofürdefcunt,in- teriores leviter & quafi obiter pictz rubefcunt.Scapulae nigerrimz confpi- - ciuntur,reliquü ve- ro corpus fubrofc- um, feptem nigris : ; circulis lined albefcente per medium totum ventrem currente alligatis ornatum. Sextz caput fcapule que hirfutze,atq; : exteriores alz, fanguineis venulis line- ate ex fufco albefcunt: Capitis oculi pfopenduli, hyacinthini videntur, vel . potius cyanei. Internz ale nonrühil in- ' carnate,oculü medià fuá parte reprz- fentant,pupillá corviná,circulo Tacyn- thino lucentems corpus carnem are- Ícentem & leviter infumatam tefert, fex quidem orbiculis ex nigro atratis notatum. : Septima alas habet exteriores albas, fufcis quibufdam maculis undulatim variegatis infig- nes 5 collum miniata quafi pellis circumcingit, ad totas deinde fcapulas capucij inftar decur- rens:caput rubrum, oculi margaritei, antennz fiammez videntur. Alx internz rutilz, tribus nigris maculis lentiginofzespedes rubri, venter- quctotus concolor, incifuris feptem pleniüs miniatis &tranfverfim du&tis confpicuus. Odaavatota fere Bztici coloris eft,nifi quod omnium alarum extremitates buxez videati- tur,utietiam mediaantennaruthpars, ^— pon Nona AS Cd E33 ; z^ InfeBorum roe —— Nona illi fere eft fimilis, fed extima alarum pars arenam nigtiorem refert. Cornicula veró lata habet & repanda;ex fufco albicantia:medi- am externarum alarum partem candida rotun- : da macula adornat. Decima parilem prz fc fert magnitudinem ex albo tora furvefcens, nifi quod media alarum extremarum pars puncto admodum albo, ocu- lus vero pupillá valde nigrá confpiciatur. Vndecimz caputtuberofum, cornicula exi- iliacorpus atq; extima alarum pars lutum fub- acum zmulantur. Aliás veró alaetotz obfcurz argentez fuiffent. Duodecima videtur fubcinerea, alis nigris quibufdam maculis infcétis ; oculos iter habet nigerrimos,pupilla candida lucentes. 2. 0t Decimatertia antennulas vix oftendit exiguas; toto corporc flaveícit, prater oculos (qui exigui & nigri)atque alas qux albida videntur. Decima quarta varij coloris videtur,cornicu- latuberofa nigra habet, uti & ocellos & pedes. Scapulzalbis quinque veluti plumis ornantur, quarum utramque mediam tres nigre macula occupant. Ale nivez nigris luteis & cxruleis hicillic maculis pinguntur. . Corpus illi nigro- czruleum,articulatum, & juxta latera albicans; caudam proarbitrio exerit vcl recondit, mu- cronatam,fubluteam;articulatam:totum corpus pulvere quafi confperfüm ; . alids enim corni- culorum tuberantium grazià in papilionum claf- fem veniffet. Ova numerofa ponir,fublutea, ac inter.excludendum caudam exilem exerit, ac deinde pro libitu recondit. Decima e minimorum animalium 1 beatrum. Decima quinta cornicula duo habet, ni- graexilia; caputatque fcapulz hirfutz, fu« íci coloris; collum :miniato torque deco- ratur, femora rubefcunt. Alc extremz ex fufco & albo fcutulatz vel undantes potius. Intimz veró exacté rubent, maculis piceis infedtze. Corpus leviter miniatum inftitz fex nigr orbicflatim circumeunt. Decima fexta mira admodum videtur :fi fu- pinam videris ubique , xerampelinam dixe- ris ;fi pronam ex viridilutefcentem. Scapulas autem pronas quinque rüberrimz linez dedu- &z ornant. -Sicuti & feptem medio dorfo pun- éaaffixa reliquum corpus. Alx item. xeram- pelinis itranfverfim maculis vel umbris potius vifuntur, quarum exortus à capite ad pectus uf- queinfimum, albefcentelineaterminatur. — ' Decima feptima. Hanc fi compreffis alis in- cedentem videris, füfca videtur ; fi veró expan- fis volirantem , alas interiores explicat coloris incarnati, fed nigricante limbo juxta oras di- ftinetas. Corniculis donatur oblongis , & invo- luta quafi promufcide ; canefcentes fcapulas macula arenofa rotunda inficit, latera item & corporis omnes articuli, ceu canis confiti & fimbriati videntur. ' Decima octava. Clüfius mifit perpulchram : Antennz illi albonigrz , caput piceum , nafus aduncus, oculicirculus candicans , collum coc- cineum , fcapulz hirfutz: nigro quafi pallio vc- ftit» Alz exteriores nigris albiíque inftitisin. terpolatz, interiores rubrz , nigris hicilbc ma- culis ornata. Corpus habet piceum, ficut & pe- des:fed latera corporisfeptem utrinque maculze ornant fanguineg. e 21 / NEC. C Lou NOH Huic etiam aliam mifitaffinem , fed antennis om- nino coracinis, mediifque fcapulis inftita candidiffi- má, ceu margaritarum lineá ornatam. Iftarum omnium corpora magna admodum ap- parent. Nunc de medix molis P halznis orationem inftituemus. Quarum Prizzafe- re albefcittota, nifi quod ale exteriores nigris nonnullis maculis & lentigini- bus ; interiores vero quafi variolis & morbillis ruberrimis medio albefcenti- bus fdantur: oculos item nigerrimos 5 pedes, antennas, fubluteas habet. Na- f1loco capillus provenit hirfutus, veluti infpiram fzpius involutus. - 2. Corpus, totum hirfutum atque fpa- diceum , cujufmodi alx exteriores ( abf- que maculis limbis fimbriifque albican- tibus , & ocello luteo fuiffet.) Antennas flavas nigra pun&tula adornant ; intern: alz calendularem colorem referunt, fed ocellis quibufdam & fimbrijs , uti exte- riores nitent. d HN | ' QU EE .$. Alashabet quatuor albas; exteriores au- tem carulez quxdam venulz affluentiüs fparízx infufcant , duzque in medio, rotundz, nigrican- tes, macule , adornant ; linea circum alas ducta ww mellina videtur, qualis antennarum color 5 cor- S^ pus, caputque nigricant ; oculos habet albiffi- / mos, fcapularumd; latera quatuor utrinque linez albiffime oblique decorant. ho Jis 4. Cor» minimorum animalium 1 beatrum., ———À . 4. Cornua gerit repanda gruini coloris, corpo- ris nigrilatera canefcunr.. Alz fublutez nigris mul- tis maculisferpentariam zemulantibus , inficiuntur, fuperius latis,inferius orbicularibus:fimbria alarum AM p Vefpertilionum more dentata & veiuti fpinofa, ni- E. dd gerrima eft tota , quam intus fex utrinque marga- ritz pofitz commendant. Seco M s. Tota eft anthracina , nifi quod maculz ex albo rubefcentes alarum fa- ciem adornant. : 6. Corpore &antennis ni- errima , oculos albos obti- nuit. Ale illifubtus coracinzs extrà aureis villis , atque ma- culis confpicuz, quibus vicife fim lati clavi, nigri coloris, & argenteo quafi filo transfi- xi, adhareícunt : extimas quoque alas, mxander qui- am ornat nigerrimus , auro fübtus fufo, & quafi ftriatim j acu picto. 7. Lakicornis corpus nigrum canefcens , neício an dedeocrifit magis quam decori. Alarum primordia, rubent ; reliqua flavefcit pars: utramque vero partem nigra tefferz laminatim pofitze inficiunt , quarum ex- NS tremitas lined und aure fplendefcit. $, Quatuorcorticula habet racemofa , cinerea ; . duo autem przlonga, & extremitate latiora : corpus clli quale feptimze alas fübcinereas obtinet , nigro à, tefferulatas, & circa extimam oram guttis ejufdem P iolorisequaliterpictas. .; | 9. Caput dnfe&lorum [rue 9. Caput, oculi, antennz, corpus, interne d; alz;arenamiflam auriferam repraentant : fcapule externa que alz nigrefcunt, nifi quodinftita qua- dam nigerrima lineis utrinque cinereis decorata ornantur. 10. Corpushabet luteum, nigris quibufdam guttis à collo ad caudam ufque lateribus & dorfo infignitum 5 oculi,anten- nz,pedesnigerrimi 5 ala exte- riores cádidx,fed limbis flavis, clavis anguftisnigris , . maculis quoque nigris diítinctz. 11. Alas fi videris , niveam dixeris vel la&team ; nifi illam minimz hic illic nigerrimeque maculz inficerent vel ornarent potius: Ícapule item pappo- fxalbicant : dorfum corpufque luteum, & articula- tum , octo nigra punctula commendant: oculi pro- minent magni , inter quos antennz emergunt nigrae atque hirfutze. Noctuin pratis & pafcuis volant. 12. Hzc alas habct adeo produéctas , ut volare commodé non poffit ; breviffimas antennas gerit, oculos parvos nigerrimos ; totum alioquin corpus albefcit, luteícentibus quibufdam venulis, atque villulis rarius confperfum. 13. Corpus totum(oculis demptis nigerrimis) grui- num colorem fubnigricantem amulatur : antennas ha- bet produ&iores, corpus hirfutum, alas corpori conco- lores, fed juxta oras tono quodam virefcente & vitreo corufcantes. 14. Pulchra quidem eft hac , quamvis tota propemo- : dum arenofa : cornua geftat, pro mole corporis, valida, nigra, &taurorum more curvata ; oculinigri, & magni; caput breve, collum craffum. Alas externas nigri quidam clavilligratioresreddunt.Spinam veluti Aper. qne nigra ceu garyophyllorum capita trifurcata infigni- unt. : 35. Ale fere funt fübcinerex totz : antennis fola ex omnibus deftitutaeft ; oculos habet fubnigros : dorfum fübluteum & quinque fufcis punctulis diftinctum. 16. Ejufdem — mimmorum animatum Theatrum. — — 97 M - 2 . 16. Ejufdem pené colofis videtur, nifi quód il- lius exteriores ala macula pulla tranfverfim ducta o;- nabantur ; hzc veró ubique unius coloris, (oculos ni- gellos dempferis)confpicitur:corpus habet longum, articulatum 5 alas quatuor longas, atque anguftas ; pedes fex, quorum poftremi prioribus duplolongio- res funt: cornicula item habet exilia , fed longéex- creícentia. j 17. Hzc ex eruca bombycina originem ducit; tota albeícens przter oculos nigricantes , & venulas quafdam fubluteas, rectà per alas, & tranfverfim per corporis articulos currentes: à nobis Bombycina Phalena nominatur. De qua in Bombycum hiftoria fufiüs dicam. Minimarum inclaffem unam primam faciemus mirabi- lem, quatuor tantum pedibus piceis incedentem ; externas quoquealas czruleas habet, internasluteas & externis (prater morem) minores : corpus item luteum adeo mag- num eft , ut ab alis tegi vix poffit : cornicula punctis plena, atque oculi ( dempta pupilla albida ) nigrefcunt : caput at- que promufcis (longa, exilis, inuoluta y flavefcunt. 5. Exczruleo viridis videtur: corpus exiguum habet ; pe- des, & antennas nigricantes. » 3- Scapulas atque alas habet porra- * £^ Ccas, corpus ex fubluto fufcum appa- ZZ ret: alasextimas limbus ornat albis fuf- eA La ciíd; maculis notatus: caput perpufillum OCSTSPUC pabet,pedes &antennascineri fimiles. Quinetiam in zdibus parvz aliquot P halenz argentez nigris maculis no- tatz ( Angli Mots vocant ad lucernas ádvolant , quz laneas & linteas veftes depafcunt , & ova deponunt , é quibus tinez, & ex tineis viciffim ha Phalz- nz oriuntur : feruntur autem primum ex rofarum folijs;alijfque herbis putref- centibusoriginemcepiffe. — Ttes alias minores in pafcuis & pratis obfervavi. Quarum Prima alas externas nigras obtinet , fingulas quinque maculis, quafi fanguine perfufis notatas : alz inte- riórcs totz rubent,corpus fufcum videtur; caput, antennz , breviufcule, & pedes ni- gricant. 2. Similis videtur , nifi quod quatuor tantüm fanguineas maculas in alis exte- rioribus habet , corpored; conftat graci- liore, ] K | 3. Fere 98 | Jnfetforum [roe —ÓÓ— VOIR SEINE 3. Feré parilis eft forma , abfque antennis effet multo longioribus, & fan- uineis, maculis alio medo afperfis , nam circa extremitatem alarum guttze anguinez dux tantum apparent ; ab exortu vero macula: du longiüs tracta conípiciuntur. ! —" Atque de metturnis Papilionibus five Phalenis bactenus fit diébum : Nunc ad. sgspelue five diurmas tran[camas. Diutn:z Papi- liones co modo funt defcribendz, ut quifj; fxcun- ditatem clegan- tiamd;naturz hac in parte videre pofhit atque fufpi- cere. Neque enim minus lufit vel po- tius fedulo opcra- ta eft inearum va- rietate,coloribus, veftibus,patagijs, orbiculis, globu- lis, clavisymean- dris, tefferis, laci- nijfque ernandis, pingendis , confi- ciendis , atque in Phalznis fecerat. Diurna Papilio Prima , omnium maxima, maxi- mam partem fla- , veícit, ijs locis partibuíq; excep- tis, qux hicattra- mento denigran- tur.Quineuiamex- tremi illi interna- rum alarum glo- buli coelicolorem fpirant : ut genui- nis faphyrisconfi- tum putares.Ocu- lichiryfolythü re- ferunt,magnitudi- nem formam; a- deo ad normam exculptam hicex- hibemus, ut plura de ijs attexere non fit neceffum. 2. Przxter A ———————————————————————— mininorum animalium d beatrum., 99 2. Pratermagnitudinem parum differt à prima, oculos habet nihilominus nigerrimos atque porre tiores antennas:ubi album colorem vides, ibi meli- num fufficito,exceptis illis quafi oculis majoribusjuxta finem alarum interio- rum pofitis, quorum pupillam flammeam,femicirculum vero xerampclinum reddere oportet. 3. Non multüm colore abludit, nifi | j "N ud quod internarum a- e | a *x-— larum exphyfes;to- ^j i » | i taque 1pfarum exti- "ee ma lacinia glaftiva Lt 5 utl & tres jlli Ípintheres,quos fub concava illarü pare te vides depi&os, Vigil Y 4. Omnium Regina dici poteft ; nam extremis alis, veluti adamantes quatuor in pala Hyacinthina radi- antes,miras opulentias oftendunt,imó fereadamanti & Hyacintho oculum effodiunt. Lucent enim pulcherrimé (ut Stelle) Scintilláfque iricolores circumfundunt:his notis ita dignofci- tur, ut reliquum corpus deícribere (licet varijs pictum coloribus) fuper- vacaneum effet. K 2 5. Caput Jnfetlorum frve 5. Caput,pedes,cornicula xerampclini coloris obtinct : oculos vero hyacinthi- nos;dorfum atroczruleum videtur, ven- ter fübflavus ; ale Juxta bafim luteo hi- lari, deinde triftiori nitent :extimas veró partes rubiginofas & inamzna fufcedine nigrefcentes,tres luteolae maculze ador- nantinternis rubigine coníperfis dux prima lutez, deinde tres ex luteo pallen- tes maculx adherent. Si autem fupinam faciem confideres, alzíuperiores ex lu- teo inviridem languefcunt,fenis octonif- vemaculisinfignes:internze autem leuiter herbide & virentes, duabus quafi lenti- culis albis inficiuntur. Venter vultüíq; totus fubflavus, ex aurelia prodit albi- cantesfufcis fpinulis notatá. 6. Alzfuperiores extra nigrefcunt, per mediam partem limbo quodam obfoletius rubido currente ; extremitates ipfarum panno, guttífque niueis micant,obfcuris per ambitum crenulis afperata; intus antem limbus ille pu- riorem atque faturiorem exprimit colorem,& juxta radicem carulez viden- tur. Inferioresalz alteram intus, alteram foris faciem oftendunt, foris fufca funttotz,excepto,fpinofà inftità fübrubente limbo perpufillis nigris:quatuor punctulis, & opalis duobus polychrois fimul pofitis notata, intusautem nihil tale monftrant,fed ex nigro purpureo ver miculato in xerampelinum triftius languentes definunt;corpus illi nigrü, oculi,antennz;pedes,concolores fufci. 7. Corpore tota picea, in fingulis dorfi ta- menincifuris punctulos duos gerit albiffimos; alas exflavorubefcentes macul:nigrz, can- dideQue alba adornant. Verüm munifica rc- rum parens natura extremam alarum oram potiffimum decoravit,qux nonnullis denticel- : lis ferratim quo intervallo diftantibus dona- turjin quarum fimbiia viginti clavi czrulei fi- lo nigro transfixi mirificum edunt. fplendo- rem. Á minimorum animalium 1 beatrum. I0I 8. Vefteundulatá et mixtá peperit natura ; fed vegetis coloribus deftitu- B Eoanr eni ale ex nigrominio,flavo & fufco fatifcente,magifáue vd - lere mollicula quam ornatu fplendida videtur. 9. Maximam feré partem, cinerea confpici- tur 5 fi vero internam interiorum alarum faciem intuearis, vis aliquid Indici galli alas fignantiüs exprimit : nam pennasremiges, ali quali vefti- trices & Íquamee tegunt; oculus coracinus eft, cujufmodi & tuberoix typhamque zmulantes antennz. . 10, Corpus piceum, Ícapule flava quadam lanugine (uti & totum caput ) veftitz : antennae item flavefcunt, caput tenus ; quod maculá ex fanguinco atrata triftius occurrit:externam omni- um alarum fimbriam circinatam, plurimze ovales margaritze aequis diftinctz intervallis, gratiorem reddunt ; intüs veró maculis nigerrimis, lentis effigiem imirantibus £edantur. Verum ficut foris minus fpeciofa, ita interior internarum alarum pars, albo virorenitens, guttulis veró argenteis füperinductis refplende? : & qua extra ovales margaritze videbanturjintüsargentum purum pu- tum non mentiuntur. II. Speciofam radiantium in caru- lo margaritarü in- . ftitam oftentat;alx fuperiores ex flam- mco flaveícentes ignem referunt, fex nigerrimis pannis infectesinternarum radix anthracina, deinde flavo in ig- neü corufcant:cor- pos pus fufcis capilla- . mentis hirfutum , quem colorem cornicula cum pedibus imitantur. . 12. Eximiz eft pulcritudinisialzle- - viter cruentz & maculis nigris tinctz radiolis micant auratis latim ad laci- niz ufque ambitum difperfis. Hzc ve- ro xerampelina ferratim definens, in- tus aureis lineis lunatim ductis orna- tur. Corpusexnigro purpurafcit;oculi aurei videntur, pedes & cornicula ni- gricant. K5 13. Cor- 192 Jnfetlorum [rue 13. Corpus & ale nigredinem refe. runt ; alis autem nigris, & ambitu pinna- tis, primum capilli, deinde panni, ultimo clavi aurei medio atri inducuntur: oculi item exigui picco in capite auro illitisan- tennz vero punctulis nigrocandidis ex- ler? crefcunt, & in tuberculum nigerrimum finiunt. ; 14. Culture lenocinijs mire arridet ; * corpus habet hirtum, ex albonigricans, oculus niger, pupilla albicante: circa o- culumglabrum circulum videas fere ni- veum, antenng cum priore communes; extera majoris ale facies ex flaammeo au- reis lineis produ&is dignofcitur, quas ni- griquatuor Limbi dentatim dáaiinfici- unt, circafinem vero tres numuliargen- tei fere triangulariter pofiti commen- dant. Interna autem facies pulcherrima videtur, varijs auratis Íquamulis & clavis loricatim & imbricatim pofitisinfignis. Ex- tremam alarüm partem aurea quoque linea adornat, Pavonem nonnihilalis refert, ejuí- que ritu corpus gloriofü & elegans : pedem autem & tibiasaliquantum nigricantes (ne m, 7 3» er 43 b IF € (1 - xu esz gc ox E forma fuperbiá aleret)obtinuit, Promufcis f e : helicam refert lipeam, veluti in labirynthos convoluta. 15. Hac quoque probofcidem haber ca- pillaré,viminei inftar viticelli fefe torquen- cem. Eft cinerea intus, forifque diluté caia videtur:alas habet fpiniformes, V efpertilio- num more crenatas, has extra fufcz aliquot linez interfecant, intus fex clavi nigricantes multum commendant. 16. Alis fuperioribusexterius obfcuriüs virefcit, quas maculz pannique albefcentes flaventéfque aliquot adórnant : interiores exacte rubidz,maculis decem fcatent ni- gerrimis. Venterocto flavis Íquamisfplen- defcit : dorfum ex rubro in flavum vergens cauda hordeolum oftendit quafi venetum. Hirtas fcapulas citrina lunula deorfü duda commendat;oculos rubentes pupilla acuti- ores reddit argentea. 1. Oculi. minimorum animalium 8 beatrum. 1. Oculifufflavi videntur, cornua obfolet? pulla, alz reliquumá; totum corpus, ex pallido flavefcunt, interiores al; extrà uná tantum maculá fatu- riore luteá notantur : intus autem caducx he:rbidz fuíca quadam variolá infi- ciuntur, dorfumex czrulo nigricat ; venter fübflavet. Ex chryfalide oritur auto illita. ; 2. Minus grati coloris videtur : al: interiores tri- fti ingruinum fatifcunt cz- rulo, & quafiin plumbeum definunt ; externas nigrio- rcs habet, fufcis hic illic maculisnotatas , tale item corpus videtur. ,Scrratis a- lis fumma; orá crenatis,& veluti aculeatis-.horridiuf- Aoi cula volitat, & quafi fux gentis przficaynunquam nifi funerali habitutriftiüsincedit. — É SE 3. Depinximus rigidulam , erectis alis fefe veluti tollentem;eft etiam fpinofis erenis,fed exterior ala ex pallidiore flavo tribus pannis nigris maculatur : inter- nz vero proxima à radice pars furuefcit, media pallef- cit,ultima rectis tranfverfifds fibris cancellata fubal- befcit. Corpus fufcum videtur ,, oculus picem refert, .typhz nigricant. 2 x 4. Duplici modo diftinguitur. Nam quando paffis alis fe librat, corpus nigrum oftentat, atq; fufcas qua- tuoralas nigricante peniculo veluti liratas , & in tubi- - ginofum fulgentem definéntes cidem affixas. Quum autem floribus infidens alas attollit , prima ala luteola eleganti clypeo ornata confpicitur, cujus centrum pal- A lidum , umbo piceus , circulusexteriorcitrinus. Ven- "Meratquethorax, nec non totus vultus , .albicant ; an- tennz nigticantes in lavum divergunt. - 5. Intus forifque fui fimilis videtur : caput aleque pallorem mó- ftrant: corpus livefcit, velutietià antenna o- " culiex flámeo rutilant; fcapule pallenti qua- dà lanugine hifpidz. 6. Dum adverfas alas expandit,arenofum zemu- latur fplendentem, nigri- dracontij varium : corpus quilinz nigredinis. vide- tur; venter nonnihil fuf- cidior 103 Diurnz Pagi- Jiones m:di«. cantibus maculis modo item fi dorfum videas, a-- 404. Jnfettorum [roe cidior : oculus niger, albidá vel potius candidatá pupilla clarus ; antennz co- racing sale averfxingrati btici coloris, & obfoletioris muftellini. — -— 7. Crenulata alz pyritenimitantur, areis micantes venulis , & fimbria ma- culifds nigris confperfz : corpus torum nigro colore fplendefcente, nifi quod antennas punctuli albi interfecant, & in picea fronte aureoli quodam modo oculi fcimillant. .. 8. Ejufmodi corpus obtinuit, fed ex luteo rubef- cunt antenna;salz polymite confpiciuntur , varijs pli- : cis, liris, fimbrijs, limbifqs multicoloribusinfignes: furdiilli autem omnes colores, atque hebetes viden- tur; vacui fpendore omni & tono, folad;mixtione, po- fitione & numero amzni ; alicubi flammam fuliginoz fam, alibi ingratum fufcum, Janguentem rubidum prz DN fefc ferunt, rubinique ultimá fimbria albis femicirculis Ibclufi , nihil vividi fpirant. 9. Alzexteriores fordidis. ]uteolis maculis affect atque infedtz , ultima feré parte :cly- peolonigro (quem mediü punctus ornat ebur- neus)ornantur. Internz vero quatuor ejufmo- digeftant clypeolos, fed circulo infuper flavef- cente auctos , quorum duo medij jufta magni- tudinis , laterales pufilli admodum videntur. Corpus huic ex fufco candicat , oculi prominentes nigricant. Si veró inter- — nam interioris ala partem infpicias, fuliginofz videntur, & éfex pulcherri- mis bracteolisaffabré collocatis elegantiam habent. E NON 10. Caput intaminato floret can- dore. Lacteolas vero alas maéulze quzdam fufca & nigricantes ornant; . dorfumlateraque ex flavo fübruben- tia, novem decemve nigtz labes fub incifuris pofitze decorant. 11. Proportione, & fermécoloreforma- Q5 corporis nifum refert avicularum przda- tricum. Alashabetac reliqua Papilionesar- Qiores ; caudam latam & quafi plumofam ; interpz ale non ut reliquum corpusaquilina, fed ex luteo rubentes& fere flamme : riafusil- liaquilarum more aduncus , venter veluti in- 1 canis , antennze valid: , magnz, ejufdem cum alisfuperioribus coloris, oculi fatis exerti, nigri, pupillá nivefcente. ^ 12. Forma mintmorum animalium T beatrum. 105 12. Formaeadem eft, differt tantum colorescorpus cinerem refert, cauda nigrefcit, atque dorfü nonnihil argentü menti- tur:produdiores alz fufcze, la- beculis nigris polluuntursinte- riores , fublutez, fürdz viden- tur.Mirze velocitaus Íunt hz amba papilionum fpecies , & pernicitate nifum provocant. ; 13. Omnium velociffma, ícapulis flavomufcidis 7/ apparet:ale quidem lactez, in extremitatibus fufcis / quinque fexve pennisnotatz. medium doríum fübfla- veícens macula ornat nigerrima, ex lateribus tuber- cula utrinque duo pappoía prominent :uropygium ni- grá quadam lanugine circumfcribitur.de volatu bhi- rundinem non metuit , atque omnes revera alites fu. perat. Minimarum o&o tantüm vidimus. í Primzalz internz, vcgeto nitidoá; coccino fatu- Dine Papi- 7 // rate, fuave rubent;exteriores veró luculentam purpu- "es zie» D NS ram ex rubro nigroq, mixtam , & niveis quibuídam ifii NS N , nervulis obductam reprefentant; reliquum corpus ni- f went! ercícit, ctiam racemofx antennz. 2. Iuxtaalarum bafim deargentata confpici- tur : quz deinceps ex cxrulo purpürafcentes fi- niunt,fupeiiores interius clavi duo albonigri ad- ornant ; corpus fufcis plenum pun&ulis , purpu- reolos pedes emittitutrinque tres : roftrum babet aduncum: é capite quatuor antennule, przter duas longas, erumpunt. . , 3. Sivolantem viaeris, alas purpurei exoleti colorisincz- ruleum vivaceum abeuntes effe dixeris, varijs plicis donatas : intus autem anulis oculeis prxdite ,cafiz: magis videntur atque xruginofe. Caputex viridi caruleum Íplendet ; Corpus fufcis albifque inftitis ornatur, oculi nigerrimi, pupillz albiffimz vi- dentur. J cap: M / 4. Latioreafpectu prodit, alis oculatis, cyanum coeleftemat- VS queincomparabilemípirantibus. Fecit illam Dedala rerum arti- He fex natura totam oculeam , adeo ut sz?» illumin Mythologo Ar&oris filium, non pavonis caudz infertum, fed in hujusalis ha- bitantem haud inepte fingeres: quas quidem non minori fuperbia No . adverfofole expandit, atque illaavis Iunonia , quam(prz coelefti 27 quo excellit colore )ferein ruborem dat. Z^ 5. Cor- 106 Jnfettorum [roe $. Corpus gruinum ; ale fuperiores in caule woe pn lutez cineritiz;inferiores exortu atrovirente funt, re a : intus autem maculis inamano virore pictis frequentius confpería: oculi nigricant,vcluti & capita antenriarum. — 6. Globofis fcapulis atque gibbofis planis cernitur: que cinerem atra- mento mixtum imitanturscorpus incifuris plenum, fuübcinereum : alas item an- guítas, & gruini coloris extimas ftillicidijs quibuídam fanguineisintenfé ruti- lantes habet: pedcs,capitulum,antennz,corpori concolores funt. 7. Exfiliquaftro natam illi affinem dixeris,et prxter molem corporis minorem, & majorem fpecie primarumque alarum deargenturam, vix di crepat. 8. Alc omnes languidez lutez, vel poti- us pallefcente flavo nitentes, punctulis qui- bufdam füfcis,& alijs annofam ?ruginem re- ferentibus inficiuntur ocelli huic Rigerrimi ; alias flavefcittota. 9. Ale omnes conchis marinis ex albo fufcis pictz Videntur : extremitatibus circinatz, & in níedio albis qvibufdam lineis crenula- timcurrentibusornatz. 1o. Itemconchatis & clavatis alis donata,ex albo & obfcuro rubente varié mifcetur : nobiíQue inenar- rabilem magis Dci potentiam, quàm narrabiles fuo nomine colores oftendit. * y, De mintimorum animalium TI beatrum., 107 Deufu Papilionum. Papilionum formas,apparatum, clegantiam,& opulentas qui veftes intue- tur ; quomodo munificum illum Deum opulentiztante authorem non agno- Ícit? Quid enim;formz ftudio & pulcritudinis admiratione fuperbis ? Breve tuum caducumque Bonum tibi fine invidia habeto : nulla tamen eft papilio non zquédelectabilis &blanda; imo pro vitz curriculo, ftabiliorem omnes formam confecutz funt. Adeft tibi incredibilis corporis agilitas & in curfu velocitas ^ eia, mihomo, cum omnes homines excefleris,. papilionem non zquabis. At egregie veftiris inquies ;) ac de Perfis texentibus, déque Sere, Tyrioymurice & purpuratibi natante gloriaris *. Certe fi trabeam papiliotis . cujufdam veftem,ac ulterius murenulam, lincàfque margaritarum, fimbrizs adamante, rubinopyropo,opalo,ímaragdo confitascontpiceres:fi futurarum commiffurarumque elaboratam fynthefin,& opus hic illic vermiculatum,po- lymitum, ocellatum, clavatum, altius perpenderes; na conchatam caudam demitteres pavonum more & terram quz te genuit refpiciens,recté faperes. Tibiforté figlina domus, aut crudo forte lapide conftru&a , lucis dedit prin- cipium : papiliones autem nonnullz in aarcolis natz zediculis, aurez totz vi- dentur ; & veftis ortuíque elegantia & fumptu Attalum fuperant. Difcas igi- tur mortalis,quifquis es, Papilionem in eum a Deo opt.maximo ufüm con- ditum fuiffe, ut tuam tibi fuperbiam confpectu minuat, & vitz brevitate(quze illi nonadeft parva) caducite tui ftatus commonefaciat. Habeas Milonis vi- res, Herculis robur , & inacie militum fortiffimorum gigantea fortitudine in- fignium muniaris. Atrecorderis talem acienr a papilionibus turmatim pcr ccelü volitantibus Anno 1104. turbatam fuiffe, lucem que Soli quafi interje- &ta nube ademptam. Tertio item Auguftidie;(narràte Lycofthene)r54 3.que herbaab illarum impetu immunis ? omnem quippe rorem mclleumq, fuccum abforpferant, gramenque ipfum arido ftercore ubique torrefactum exuffe- rant. Quinetiam 1553. ( ut Sleidanus refert ) paulo ante Mauricij Ducis Sa- xonie obitum, ingens papilionum multitudo per magnam Germanix par- tem volitabat, cruentifá; guttis herbas , frondes, tecta , veftes & homines . Kquafi fanguinem pluiffet) afpergebat. Verüm fortaffis puellarü affectas gra- tiam, & Venerem ambis,deperiíd; ejufq ; pullum te vocaricum primis expe- tis. O ftulte? recorderis Phalznz papilionis fatum : qux candelx lumine,cen Amafij oculisalleéta,quam concupivit lammam,hac interit: pyraufte d; gau- dens gaudium, de momentanea fluxaque voluptate ftatim decidit. Tuitem, magne Áftrologe,qui Árietem Veris nuncium conftituis : Papilionem potius venerare Veris previum, multoque tuo cornigero certiorem vatem. Vis item. pifcesinefcare,& ad hamum allicete audi ex Geopon. 'Tarentino morfulos nobiliffimos : R. filuri virofi5j. papilionum volantium,feminis anifi,cafei ca. prini, fanguinis porc. Galbanizanaz. ff. 'opopanacis 5. ij. fingulis diligenter tritis , vinum fincerum aufterum affundito, & trochiícos in umbra ficcatos ufuifervato. Tinnunculiitem atque omncs fere aves przdipete papilionum cfutabe liberantur, & in habitum fatis pinguem excrefcunt. Nicolausitem inrpulueris cujufdam. compofitione cz»: 27567: mentionem facit , quibus verbis papiliones lucernis advolantes intelligit Turnebus. Vrinas egregie mo- vent, uti omnia feré infe&a, fed minore cum periculo. Denique cum folo ro- re vefcuntur ( cochlearumritu jatque d rebus acribus urentibus fctidis , ma- lignáve qualitate praeditis abhorrent ; nimia fane vecordia occupavit medi. corum familiam , qui cantharidem intüs prebere aufi , quid papilio intus vi- rium habuerit, me, iso Profe&o non infcité Plinius 5 Max p^; Jafeilorum frue pars eorum qua [cimus s minima eff corum qua ignoramus. Deípiciuntur enim interra nonnulla animalcula,quorum fi vires fciviffemus;ad aftra ufque fupre- ma extuliffemus. Vos igitur Afclepiadei, Papilionum virtutes intus extraque corpiüs indagate, qux fi inutiles fuiflentjnunquam tantam in ijs tamque raram munificentiam Deus monftraffet. Verum quum non ufui folüm fint nobis, fed ctiam impedimento ;( nam nimia quantitate intus fumpta veneno funt : ) quo pacto caveriarcerique poffint dicamus ( nifi Ardoynus fingit. ) P halznas are noctivolas papiliones vefpertino temporc lumen petetes, Ántiquitas eo forte nominc inter mala pharmaca recenfuit , quo bufones , Vefperüliones, bubo- nes, ululas, culicefQue expunxit : die enim laborantia animalia faufta habue- runt, nocturna vero € contrainfeliciaatque facerrima. His abigendis jecur caprinü laudat Plinius, fed utendi modum non exprimit. Si veró Phalane al- ueare ingreffe apum iexamen no&u perturbent ; fimum cum medulla bubula mixtum accende, nidoreQue moleftz ill perturbatrices ftatim decident. Golumella, Pa]ladius menfe Aprili (tunc enim plerunque nocet) vas encum altum & anguftumn, inter aluearia collocat, in cujus fundo lucerna ponitur ac- cenfa , illuc luminis ftudio amoreque ingreffz , vcl femiuftulatze remanent, vel fumo ob oris vafis anguftiam fuffocantur. Ferunteruum inter olera con- tra Papiliones multum valere : alij eos Nigellae & cicutz fumo profligant , ut Rhafis , alij caudam equi avulfamin porta fufpendunt , Phalgnafque eo pa- &oarcerilepidé fomniant. Hec habui que de Papilionum vario ufudice- rem ;qux quidem animalcula licet nonnullis contemnenda fortis videantur, omnibus tamen magno ufu & admiratione longé lateque patent. Car. XV. ' | De Cicindcla. 3 Raci huic infecto multa nomina attribuerunt : nam 1epcse, zoynau- B ie xmapris à clunium caudarumque fulgore dicitur. Suida, 3" zruggAapumis, Ariftoteli fée guxos ; Hefichio Ty 9Naperi ,VOcatur : cui S ADESSO ctam auda v & ewi9i; metaphorice forte, à Ícintilla. KdÜaen quo- que ab codem nominatur mas, quia xo«iz]«6- : femine fiquidem hoc nomen nonapte attribuitur : ez à multis cicindela perperam vocatur , quando- quidem aliud eft lumenappetere, aliud portare. u/wilas Ariftophanis , Cicin- dclas quidam interpretantur , ut Camerariusannotavit, quàm recte ipfi vi- derint. Latini Cicizdelem, Notficulam, nitedulam, lucionem), luculam , Iucio- lam, flümidemyvenerem,lucernutamyincendulam dixerunt:ut ex Cicerone,Pli- nio,Scoppa, Agricola, Varrone, Fefto, Plauto, Scaligero, Turnebo, Alber- to & Sylvatico videre eft. Arabicé A/achaticb; dicuntur,quafi volucres noctu lucentes. Gallis er /u;fant, zmouche claire. Germanis alicubi Zinducz.ele, alibi, Liegth»mugk, quaft mufca fplendens, & zizdwurmle marem intelligen- tibus. Nam quibufdam Germaniz locis mas Cicindela, id eft volucris , non lucet fed femina 5 Graffwurz, guele c feurcaefer appellata. Circa Franco- furtum ad Manum 5f. Iobanass. K aefer, cy Sti. Iobannis Fliegen ; atempore videlicet quo precipuéapparet. Brabantice E; l;ght oft nacht muggc. Italis Luciola,Lucio,F arfallaquamvis hoc nomen etiam alijs mufcis lucernas appé- tentibus concedunt. Vincenti 2;/fela, fuozola , quafi ferpens ignitus. In agro Cremonenfi Lucervola. Lumbardis Luiferola.. Hifpanis Zuzécrgana, CQ In- ciernega, Polonis Zkaotnikecbrzagezik,mnocy, f(zyiecacy, Hungaris eyeltwn-.. docklo, bogoratska vilant(o. Anglis Gloworme, [hine-wormt , zlaffmorme, qua- fifplendeícentem vermem vocares. Mares enim fiue voluc:es Cieineele ic, ———À minunorum antmalium Theatrum. hic, (uti & in Vafconia)non lucent, fed £eminc ; quz vermes funt. Contra ve- ro in Italia atque agro Heidelbergenfi Eemincz omnes zaeuzerer mares lucige- rividentur. Caufam Philofophis difputandam relinquo. Sunt autem Cicindalz mares zjs«;; , & femine 47/«-; idque vel Europei. - Europaus Cicindela mafculus , pufillum eft animalculum; volucre, quatuor alis , quarum exteriores coriacea Interiores membranez, coloreargenteo, Z ' wanílucidz. Corporeeft oblongo, parüm compreffo &latiufculo , quinque incifuris pradito: ut pro libitu extendi & contrahi poffit... Corpus extenfun, alis lon- gius videtur ; contractum brevius : Caput latum , fuf- cum,compreffum ad cuculli formam fabricatum. Cor. nicula duo é media fronte tanquam ex uno centro ex- eunt, Juxta quz anterius caput parum extuberat. INon procul ab antennarum | exortu minutiflimus utrinque globulus niger apparet, Gagatis fplendore nitidus , qui oculorum vicem fup-. plet. Caput collo corporique breviffimo conjunctum eft ; colore ex fufco ni- gricante : pedes fex pectori juxta caputaffixi, quorum pofteriores & crura, juxtá fubluteo funt colore, reliqua pedum partes nigricant. 'Tardiüs & greffa quafi compofito proreptat ; pectus parum extuberat ; Corpus juxtaincifuras 109 "Defcripiio- albicat , juxta caudam duas habet maculas 5 utrinque unam, ad lunz crefcen- tis formam : ex quibus noctuplendor emicat pellucidus , Sulphuris accenft zemulus, ut fcintillas lucidiffimas per aerem volare crederes : hic nunquamin Anglia apparet , velfaltem fi hic degat, non tamen lucet. Cicindela Euro- pea £emina, tardigradum eft animalculum , alis carens , duos plerunque di- gitostraníverfos longa , ( licet in Vafconia longe majoreslongioreídue, /»- éarbas ibidem dictas vidit Iofephus Scaliger: ) erucz magnitudine medio- cris, cuiferéeftfimilis | Caputilli parvum, compreffum, durum, nigrum, oblongum, & os verfus acuminatum : é cujus extremitate duz exeunt anten- nz, breves nigra. Sex habet pedes, parvos, nigros, tribus articulis diftinctos, juxta caput, erucarumferémodo. Corpus oblongum, craffifuculum, cenize inftar compreffum, duodecim incifuris profundioribus prxditum, prater col- lui quod proarbitrio nunc exerit, nunc laceffita retrahit & abícondits partes intermediz nigricantium laminarum fefe ingreffu elevantium faciem obti- - nent. Per dorfum linea admodum exilis & parum candicansà capite ad cau- damufque decurrit. Latera ventris ex xerampelino fuave rubent. Cauda at- que venter juxta caudam albicant. Vropygium tamen ipfum nigrum eft. Cu- jus beneficio & nifü fefe attollens arenatim repit, & furculis inde enatis fefe . pendulamaffigit, Sub hocuropygio excrementum ab aluo reddit fubuifci- duni & filofum , mellis zmulum, quod caudz furculis ad os reductum, denuo abforbet, ftaminaQue exinde retrocedens fingere videtur lentoris prodiga, quz fecundó devorat , eorumque revomitione & reforbitione fefe fuftentat. Parteszlbz in tenebris mirabili fplendorc fulgent , & ftellas quafdam terre- ftres reprefentant:adcó ut cum lucernis lunaque de lumine certare videantur. Hoc obfervatione dignum 5 clariffimum iftum fplendorem unà cum fpiritu vitali prorfus euaneícere , ubi ergo perpetua illa lux, de qua nonnulli putidi Paraphyfici tam inepté impudenterque garriunt ? Inaruis fzpiüs pennatas, quandoque veró intra opidorum mzhia per plateas volitantes vidimus. Vin- centi Italix, ut audio, funt corpore noftris paulo grandio:es, & toto corpo- re nigricantes ; aliasnihil differunt. Gramine vefcuntur , in coitudiu hzrent, ut Iulius Scaligerus.(noftritemporis fummus Philofophus & cum optimis ex antiquorum numero merito comparandus diligentiffime obfervavit : cujus verba fubjicere non pigebit : Cicindelam ( inquit) volantem cum fuo mari in coitu deprehendi:mas conta&tus non abftitit. In pixide pertufa conditi fue- L re id LLL ————————————————— !10 Jnfedorum [roe , re per totam noctem, poftrideadhuc harebatmas. Inmeridie folutus obijt. Ab ea hora füb verperum ufque ova multa faemclla , qua intra horas viginti vivificataabierunt. Hanc hiftoriam Guilel. Brucrus Anglus,vir doctifhimus & amicus meus fummus,cum veritate conjünétam effe 2:27)» affirmavit ; ci- cindelas in coitu feme] deprehendens. Diuin coitu morantur , ut multa infe- &a poftridie pariunt, id quod Philofophus his verbis de infectis loquens con. firmat, lib. 1. De generatione cap. ultimo : Zursaéxeres pé» 29v 5ebyo» , iaaviez de vice raxios In coitu diu manent, folutz vero citó pariunt. Vtinam Scaligerus animalcula ex ovis exclufa obfervaffet. Nam ftc hiftoria magis dilucida ac certafuiffet.. Sed ex natur ordinefacile eft judicare. Nam quz animalcula alia ex ijs prodirent , quam erucze illa non magnae, nigra, deníae , hirfutze ,'ex quibus Ariftoteles hift. 5.19. Cicindelas non volantes procrearifcribit?tx Lis crgo Cicindelx impennes ortum habent;atq; ex cicindelis non 42752; immu- tatis pennatz oriuntur éiepvyor dictae. Hic igitur diligenter animadvertendum, aut Ariftotelis codicem corruptü effe;aut interpretes duos errores cómififfe. Primum vocabulum «eive; ( quod tamen multum ad hiftoriz claritatem facit) prorfüs omiferunt : deinde cirros (ut Gaza vertit) ex illis immutatis provenire afferunt,prorfus contramentem philofophi, modo codex Gracus nonfueritcorruptus. Sic enim Gracafonant : E'« Jiueaivoy ma? £j utor 5 ueyanuy xe ura cyd'rov oivoy aa aogoAa uide, oUi& etd greropteraa y aU ral d* ra^ uera ieloousan X) 2!'vov]aa züege]a (Gus EEaurüv 6t sauer Bogen. Id'efl, ex ntaris quibufdam dense hur[utis,uec 1ta magni erucis oriuntur cicindele nom volagtessex quibus ru (us ( nempe in Chryfalidemypnutatis cicindele «volucres ortum babentsex i[Hs veró (4d eff vo- lucribus) oriuatur irxaacóumey Bicis, Hic triplicem generationem innuere philofophum manifeftum eft. Prima eft cicindelz non volantis ex erucá.Se- cundó ex non volantibus immutatis oriuntur pennatz ; ex pennatis veró Eius. Quee veró fint Infecta. «sv; à, Grecis dicta, mihi fane adhuc eft in- compertum : à fuperioribus tamen differre. non dubito.. Ephafius Graccus . author, A riftotelis interpres,fcribit, zac 66gvy»«à cicindelis generari, ac à rufti- cis Ciccas aut Platas vocari ; ut Niphus interpretatur ; ; eff, riczzos.. Ergo Ephefij opinione 259v 74 eff ricini;ex cicindelis pennigeris immutatis origi- nem ducunt. Seddericinisfuoloco. Caelius lib 9. Antiquarum le&ionum Cap.4. Cirrbum (inquit) dicerem vermiculum potius,qui colore eff inter album nigrumá, ex Diofcoridis decrcto. Sed qualis fit ifte vermiculus, nec ille, nec quifquam alius nobis demonftrat. Miror Cardanum Cicindelas € Crabro- num genere ortas velle, fplendorémque politz cuti exteriori ad fcripfiffe : Ex eruca (inquit) zz crabrones, aut (quod verifimilius eft) é crabronbus 12. eru- cas tranfcunt : Quandoquidem eruca. maj or eff crabrone, aminufque lucet, velut fénio confatfas tumque verifimilc eff ova, non cum volat,parcre, Omnia hic confundit Cardanus. Nam ex crabronibus proveniunt cicindelz, nec ex illis crabrones. Praterca non ob cutis politiem fplendet, ut nimis prxcipitanter affirmare videtur,neque ex alis, que maximé omnium,partium funt*politz, Íplendorem emittunt. Quid veró per poftrema verba fibi velit, plané igno- ro. Multo autem magis errarunt Baptifta Porta atque Hcfychius, quium illorum ortum vel rori vel ftuppis temere afcriberent. Apparent a medio Iunio ad medium fere Septembrem ; Quod Plinius his verbis explicat : INam, ante matura pabula, aut poft difceffum confpicuz funt. Er al;&: : Cicindela- rum apparentia eft EM maturitatis, milij et pannici fationis fignum commune. Sed hoc intelligendum eft de regione & loco ubi Plinius tunc temporis vitam egit. In omnibus mem non eft idem tempus nec meffis hordei, nec fationis milij & pannici, quamvis Mantuanus ineundem fenfum cecinit, Iam cogitat bordea meffor, Splendidulis cuv. maéte volant Lampyrides alis,quamvis fplendor, utante dixi, ex alis minime pro- veniat. DES " » n eS UE minimorum antmalium V beatrum. II veniat. Nonante crepufculum vefpertinum confpicuz, ut eleganter Politi- anus cecinit. i Inde opus integrant, donec, fub nocte corufcent, Flammigera parua [Hellantz luce volucres. Has Plinius ftellantes volatus appellat, ac etiam terreftres ftellas. Natura (inquit) vociferante & rufticos inhzc verba alloquente, Cur ccelum intueris agricola? Cur fydera quaris ruftice * Iam te breviori fomno feffum pre-. muntnoctes. Ecce tibi inter herbas tuas fpargo peculiares ftellas, eafque ve- fperi & ab opere difiungenti oftendo ; ac ne poffis prterire miraculo folli- cito: Vides ne ut fulgor igni fimilis alarum compreffu tegatur, fecumque lu- cem habet & noctem ? Hzc Plinius.Hinc etiam apparet, quod non femper inter volandum fulgorappareat,quamvis utrinque a lateribus & clunibus ex- eat, tamen nifi hiantibus & elatis non emicat;nam compreffis tota lux obfcu- ratur. Hanc cicindelam volantem Antonius Thylefius Bonfentinus haud in- eleganti carmine depinxit in hzc verba. Tantula nocte volans volucris micat are taptum, Ardenti fimilis (cintille, quam puer olim Acqualcs inter metucbam tamgere,ne me Vrerets infirmaeft etas cum ne[cia rerum. ua quoniam [ic mocfe lucet coe momen adepta eff ; Aut incen(a nitet quaniam,velut ie;mea lampas, Caufa fit una licet nomen non eff tamen unum. Haec amodo fumma peteus,commotis emicat alis; Rur(us c adductis fuluum dccus aurca condit, Ardentij, procul fugiens levis iene corufcat, Et quocumque volat fecum fua lumina portat : Lumina qua tenebras arcent,que flamina temnunt.. Nunc velut obfequiofa videntibus advolat atque Kit emagis atq, propinqua magis. (Cintillat d» ante Ora yminuta velut candentis pud o Verbere qua asfiduo fornacibus exciliaptur Ex quo rapta Iovi $ty710 Proferpinas Nama, Vuafuit comitum. ueterem mutatafieuram Diuarit adbuc domina veffigiay omnia luftrat., Impennes, codem modo quo pennatz, noctu fplendorem adeó clarum ' emittunt,ut ad illus literz majufculz legi poffint. Hoc etiam uno lunam fu- perant & ftellas ; quód illarum fplendorem nubes tenebrzque auferant ;. ha- rum veró fulgorem ne cimmeria quidem caligo diminuat,imo augeat. Atq; hactenus de Cicindelis in Europa cognitis. ; Inter Exeuropeos ille ab Flfpanio e incolis Cocuizs appellatus, primum lo- cum occupare debet, quia lumen magis infigne & quafi facem majuículam hominibus no&u prafert, Grzcé x«eozzzi« vocabitur, quia lumen non ex cauda fed capite emittit. Ex fcarabeorum genere videtur, noftrá cicindelà volante fextuplo major: non unam duntaxat nucem avellanam adzquans (ut Maiolus habet.) fed aliquando duas füperans,digitum minimum fere craffitu- dine zquat, duas uncias longa. Imo quidem (ut re&tiffimé Cardanus) non- nulli ipfarum cervinisfcarabeis non funt minores. Caput habet oblongum corpori conjunctum, cujus anterior pars nigram fuperiüs quafi in medio ma- culam habet fere triangulatiam : breves antennas prztendit. Oculi valde 29 . grandes dnfettorum [rve grandes juxta cornicula pro- minuliitem & nigri, propé os locanturs reliquum caput co- loris eft fere fpadicei, excep- tis duobus clavis prope col- lum aurcis,é quibus radijitem fplendentes pracfertim in vo- latuatque alis expanfis fulgo- orc infigni cxcunt. Pedes iex nigri a pectore emergunt ; Elytra, quibus al argentea teguntur, colore fere caftanei videntur. Corpus duodecim incifuris ornatur, ex cinereo parumnigricans. Hanc cicin- —— LT. 2. dclam una cumiconeà Can- ( dido pictore periüffimo, qui //l diligentiffimc eam tam in Hi- i CMT -fpaniola quàm in Virginia obícivavit,accepi. Fere quo- visannitempore in Hifpanio- laápparent, rariüs fiquidem hyememtentiunt.In Naviga- uonum Commentarijs hanc cicindelam hoc modo de- fcriptam invenio : Cecuio,noftrà volanti quandruplo major, ex fcarabeorum genere cft : cujus oculi fplendent ut candela, quorum fplendore aer adeo illu- ilratur ; ut quivis in cubiculo, legere, fcribere, ac alianeceffaria peragere poffit. Plures conjun&tz lucem. multó clariorem 'oftendunt, adeo ut facile pernoctem tenebricofam integrz cohortes quocunque velint folo hoc, quod hec venti auferre,nec tenebra obfcurare, nec nebulze pluvizüe extingere va- leant luminc,iter fufcipere poffint. Elatis alis,item cluncs verfus magno fplen- dore emicant.Incolz alio lumini neq; in xdibus,neq; in foris ante Hifpano- rum adventü utebantur. Hifpani autem(quia hunc fplendoré unà cum vita lu- cigerz iftius beftiola paulatim perdunt)lampadum vel lucernarum lumine ad negotia neceffaria intus obeunda jam utuntur. Si veró noctuforas eundum fit, aut cum hofte recens appulfo confligendum, hifce tantum indicibus viam praténtant,arque dum unus miles quatuorgeftat Cocuios, inimicis varié im- ponunt. Quum enim nobilis ille Thomas Candifius (Orbis totius menfor) atque Robertus Dudleius Eques, inclyti Roberti Comitis Leiceftrenfis fili- us, Indorum littus primum confcenderent, atque ea ipfa qua appulerant nocte in vicina fylua infinitas quafi lucernas faculàfue ardentes preter expectatio- nem moventes confpicerent : Hifpanos cum fclopetis & fomitibus ignitis ex improvifo haud longé abeffé rati;ad naves celeres redicre. Plura infecta hu- jusgeneris ibidem reperiuntur. Sed quia Cocw;ojinter omnia principatum te-- net,reliqua indefcripta Oviedus reliquit. Indi faciem & pectus fricare fo- lent cum pafta quadam ex ifto animalculo compofita ; ut tanquam ignitee perfonzalijsappareant. Hoc quomodo fieri poffit, non video quandoqui- dem (ut prius dixitauthor) cum vita lux euanefcit, nifi forté paululum tem- peus poft mortem fplendities duraverit ; fed diu perdurare non poffe mani- cftum eft. Me m Tanto cm Indisfui effent, ut neque à culicibus nocturnis (quosnom mi- nus E nunimorun animalium Q'beatrum. 113 niis avidé & cauté Cocuij domi aliti venantur, quàm hirundines mufcas) tuti ' dormirent,neque(ante Hifpanorum adventum) nocturnas operas fine hac na- turz ipfius lanterná obire poffent ; varias capiendi ipfos rationes excogita- runt, quas partim ex Petro Martyre; partim ex alijs traditas;ijfd; ocularipus teftibus, lectoribus aperiam. . Quüm per Juminis inopiam totis oaibiln. ertes jacere coguntur, Indi cumtitione 1gnito foras exeunt;atque altis vocibus Cucure cucuic inclamitantesjaerem fic verberant, ut vel luminis amore advo- lent,vel £igoris formidine perculfi concidant in terram;quos alij frondibus & : linteis detinent, alij reticuliseam in rem factis operiunt, donec manibus capi fefe persifcrint. : Sunt &aliz ibidem beftiole volantes qu: noctu lucent, fed noftris multó majores,& lucem etiam majorem emittentes. Lucent enim adeó clarà, ut qui itinera inftituunt,capitibus & pedibus, has cicindelas arte quadam pendulas vivasfigant. Sic entm de longinquo oculis facilé percipiuntur, & idco rei ve- ritatem ignorantesattonitos reddunt. Mulieresnonalia luce ad negotia fua peragendain dibus no&tuutuntur. O viedus. hi - Suntadhuc vermes alterius formz qui nocte lucent, ut in navigationum commentarijs legimus. In infula Hjfpaniola dicta du: vermium fpecies nocte lucem przebentes reperiuntur. Quidam medij digiti longitudinis, graciles, multipcdes,noctuadeó claro corufcantes fulgore,ut ad quinquaginta aut cen- tum paffus quivis undique facile poffit oculis omnia perluftrare. Lux iftacla- riffima folum ex incifuris,vel fi mavis corporis.juncturis, juxta pedes emicat. Alij funt prioribus fimiles magnitudine, neque lucem minorem emittunt : fed inhocdifferunt, quod lux écapitibusexit. Hac in navigationum hiftorijs. Anvero iftz cicindelz fint ex Iulorum genere (ut credo ;)an noftris fimiles, nonoftendit. Sed ex pedum multitudine Iulos omnino effe arbitror : Nam author cum fcolopendris conjungit. Valerius Cordus in Diofcor : mentio- nem facit fcolopendrz (utipfe interpretatur) cum tamen fit Iuli fpecies, quae in locis udis pluviofo tempore refplendet. Talemetiam Bruerus nofter doc- tiffimus in Angliz Ericetis repperi & vermem exficcatum ad Pennium mi- fit ; Sed cjusverba, ut quifque clariüs intelligat; fübfcribere non pigebit: Scolopendramnoctilucam(cum tamenut dixi ex Iulorum fpecie fit) xítivis noctibus in Ericetis mufcofis bis lucentem & igneam repperi : Lucet totum corpus,cicindela paulo obícurius. ^ a die Aditingit : Accidit mihi ali- quando fudanti, & domum noctu ingreflo propriam, cum fudariolo caputin tenebris extergerem, torum mox fudariolum flammeum & ignitum mihivi- fum fuiffe. Quare aliquantifper admirabundus, contueor novum quafi mira- culum ; totusfulgorad unum locum fe colligere videbatur; tum complica- tofudariolo, lucernam mihiadferri juffi ; apertoque linteo talem fcolopen- dram reperi,quz capiti meo affricatanefcio quid vaporis flammei pertotum Índariolum fparfit. Haenss Bruerus, Similem fcolopendris vulgo di&is in hortis & fub lapidibus ac vafisterreis, in quibus utiliores plantas mulierculz nutrire iolent fife affirmat. Vermes etiam pilofos (inquit Gandentius Mc- rula) per zftatem & autumnum in foffis herbidis & aquis carentibus, cum ef- femin foro Lebetiorum(qui hodie Burgus Iamzarius appellatur) per noctem fplendiduloscollegi.Eofdem etiam vider lacunas circa Zzgleviazum(quod veteres 'ergeminum appellabant) cüm captandz aurz gratia cum Simone Puteo vefperi deambularem. Quales vero fint ifti vermes pilofi;nifi ex Iulo- rum fint genere;prorfüs ignoro. Alius omnino eft vermis, de quo in librode natura rerum legimus: Stellz figurz vermis eft (inquit) qui notu ut ftella lu- cetnunquam nif: in magnis imbribus apparet, & ferenitatem adeffe fignifi- "cat. Hujustantuseft rigor, utignem rion minusacglacies extinguat. Hujus Lib.3.mtttor Cap.6 1. etiam fanie fi caro hominis fuerit contracta, capilli defiuunt ; & Magus L 3 & : "o Anfetlorum [roe fanie contactum fuerit ,'coloremin virorem murat. Sed omnia hic perpe- ram agit ; nam ftellionem( quem hic vocat ftellam ) cum Salamandra ac Ci- cindeláconfundit , ac ex his tribus hiftoriam valdé confufamac imperfeaiffi- mam componit. Nec Guillerinus de conchis , nec Vincentius, ( quiferé ortflia cx Guillerino tranfcripfit ) in fuo obfufcato & obfcuriffimofpeculo hiftoriam repetentes corrigunt. Sed ifta nihil ad. Cicindelam ; & qua pre- terea de Salamandra fcribunt, alio loco caftigantur. ' Atque hactenus de in- fe&tis noctu lucentibus. | Eo Aníplendor Cicindelà mortuá remancat , — folet. Maffartus , vir doaiffimus ,in nonum Plinij fcribens manere affirmat ; fcribitque pueros ci- cindelas capientes , partes lucentes hiric inde capiti circumponere ; quo fi manus vel aliz corporis partes illinantur, ill quoque in tenebris fplendent, Sed pacc tanti viri dixerim,experientia contrarii docet. Nambeftiolammor- tuam, quamvis non ftatim,tamen poft aliquot horulas parsilla albidaacin te: nebris fplendens,lucem omnem amittit:videtur enim cum vitali fpiritu fulgor penitus evanefcere , quod ufus ipfeclariffime demonftrat , & ego fz pius ex- pertus fum. Hoc ipfis concedo : fimultz impennes ( nam pennate nifi inter volandum non lucent ) vitro claro ac lucido una cum gramine includerentur, fic ut libero aére frui poffitit, forte'per dies aliquot duodecim lucem prabe- rent, fi gramen quotidie recensijs apponatur ; tamen illis Janguentibus]ux paulatim retmittitur ; ac tandem morientibus (ut priüs dixi)prorfus aboletur. Inepté ergo quidam ex his compofitiones venditant , quibus lucem peren- nem confervari poffe credunt( inter quos eft Cardanus ) quafi lunam de coe- lo poffintdeducere. Quidam non folum do&i fed etiam indocti has compo- fitioncs fcriptis etiam mandarunt, quo fuam infcitiam magis proderent. Hu- jus perpetua lucis Albertus mentionem facit, quiin fuisícriptis magnum mendaciorum fafciculum , quafi inunum corpus colligit. Sed hic vanas quaf- dam compofitiones illorum fubjiciam , ut lectoribus cautioni fint, & fcripto- rum vanitas ingenijque ipforum levitasgmanifeftetur. Quidam noctilucas quamplurimas accipiunt , conterunt ; vitta ampulla includunt; ac fimo equi- no per dies 15. fepeliunt. Poftea per alembicum diftillant , aquam vitro cla- rofervant. In hunc finem Gaudentius Merula, qui multa hinc inde fine judi- dicío coacervavit , hzc verba fubjecit. Exijs( inquit ) cicindelis putrefcen- tibusin vafe aqua fit, fiveliquor potius, qui miréeluceatintenebris. Tam magnam lucem hunc liquorem five aquam exhibere aiunt , ut quilibet vel in profundiffimistenebrislegere & fcribere poffit ,, & alianegotia neceffaria pro libitu peragere. Alij ne nihil inventisaddidiffe viderentur ( nam £ecunda ingenia, nifi quid novi pariant zgrotant )una cum cicindelis, fel teftudinis, muftellz,.& canis marini, in fimo digerunt , ac tandem diftillant. Hanc aquam alias omnes fulgore füperare affirmant. | Alij cicindelas integras in fi- mo digerunt per novem dies. Alij per tres hebdomadas ; tum vermibus ab- jectis pinguedinem colligunt , &ad ufum vitro claro reponunt. Alij adhuc ftultiüs , lampyrides accipiunt , quibus ( capitibus abje&is ) addunt pifcium Íquamas , & lignum putre no&te lucens , ac fella canum marinorum & per alembicum diftillant. — Alij ftellas inca no&u lucentesaudacter promit- — tunt , fi exempto per paracentefin à alindelis humore citrino charte illinan- tur, ve] in forma ftellarum humore illo pingantur.... Alijcicindelascum oleo lini terunt fupra marmor , & quicquid hoc liquore pinxeris vel fcripferis, fa- cilé in denfiffimis tenebris legi poffe fibi perfuadent , fed quá fide viderint nepotes. Alij poftnovem dieruminfimo equino digeftionem, humorem. itt fundo vitri inventum colligunt , accum co fcribunt vel pingunt; ac ita fefe vo- t compoteseffe pro certo confidunt. Horum veftigijs infiftens Io. Ardenus. * iib iliqro sion: Anglus, mininorum animalium 1 beatrum. Anglis; chirurgus noh indoctus ; antetrecentos;annos talem perpetue lucis deícriptionem infcripto teliquit : Cicindelarum magnum nunferum colligit, ac vafe vitreo beneobturato includit , digerit infimo:per 15.dies, cunc 'hu- morer in fündo vafis repettum in pliiala vitrea: clara: ponit : cüi tantundem argenti vivi a feeibus purgati addit j phialamáuc; optime claudi fufpendique - jubet , ubicunque volueris : & pro certo-( ut ipfe affirmat ) voti compos.eris. Hoc veriffimum effe quidam mihi retulerunt , quibus tamen fine experien- tia & oculata ( quod dicitur )fidefidem nonadhibeo: Hiec & ejufmodi mul- ta inter legendum facile eft invenire; quibus quantumiaffentimur , ex przce- dentibus facile eftcolligere. Hinc igitur facillime intelligere: poffamus, quàm ftulté, quàm inaniter fefe venditat humana fapientia , quóve ferantur noftra ingenia, nifi recta rationc experientiaque ( Ícientiarum omnium magi- ftra )nitantur, & opinionis falebras accurate vitent. Quàm admiranda fint Dei opera , etiam in oculis noftris, nullus nefcire po- teft,qui hanc parvam beftiolam diligentiüis videritatqs ejus naturam lucem- 4; divinz illius indicem perpenderit. Nam fané,quis caducz hujus lucis fpe- étator ad Chriftum(perennem,veram,primamque iudi lucem ymentis quafi oculos non dirigit ; vel fpiritum illum facrofanctum piotum corda czcitlimis tenebris illuminantem , in memoriam nonrevocat *' Hanc autem Cicindela- rum lucem & lumen potius dum alij extrahere;alij itnitari contenderent ( ver- bigratia, Albertus, Cardanus, Merula , Vitalis; Mizáldus, ) miros fefe mo- ros dederunt me quidem fententia, ftellafque mentiendo, terreftris Stellio- natus crimennon effugerunt. Nequeenim Salmonei vel Alladij eos fata re- vocarunt, qui Iovisfulgura imitati, trifti emulationis eventu impietatis poe- nas luerunt, cceleftem ignem experti,quem non minus ftalté quàm impie va- no ftrepitu imitabantur. Ita etiam & illi & quidem hoc xtatis fcioli, dum hoc lumen extrahere conantur, audaci coepto numen violatit, fuumque iftud opus ( ut verbo dicam quod fentio ) dum poliunt, polluurit.' Verum hos ad Ixio- nis rotam mittamus ; divinamque potius majeftatem, fapientiam, lucem pié inhoc animalculo modefteque intueamur; Nam qui in minimis crcaturis. Conditoris plenam majeftatem fcrutatur, fubito a gloria ipfius obructur. Quantó autem in itinere nocturnifque perageridis negotijs ufui fuerint Ame- ricanis , antequam Hifpani funalium lampadumque ufum docuerant , antea eft ditum * Nobis veró Europziis ill nocteiteringreffis, maximo (fat me- mini )in Italia alijfque locis fuerunt oble&amento : non folum quiàtenebras difpulerunt fplendoris radio , fed quia terram illuftrarunt czelefti lumine, So- lem Lunamque contra non vili... Neque folám oculos pafcunt mentemque inftruunt, fed etiam varijs morbis medentur. Nam Cicindela fcemina intrá mulz matricem pofita, mulierem femper cum periculo prxgnantem fterilem reddit, inquit K;747ides. . Cicindel& ex vino potz; tzedium vel faftidium po- tiis veneris adferunt , Benedi&toautore : id quod etiam Gilbertus Anglicus; Albertus , Nicolaus Florentinus & R hafis valde affirmant; Atque ideo me- rito quislutulentum Moechorum genus frequenti illarum potu caf rari opta- ret ; quinequenüptá abftirent ,, neque puellá neque pueris liberis; fed haud dicendá turpitudine fefe polluunt. Rhafis in cura calculi Lampyrides valere Íctibit , fi eum oleo conterantur., eoque locus pilis nudatus ungatur , non fi- nit éaspoftearenafci. Baias. Si poft aufés apponanturcontufze ; humores ad oculos dentéfve dilabentes diverturit,, atque evacuant | 42027725. Infu- Iz Soridanig incole ex vermium noce licentium-numeto füfficietite & cerá nigrá recente comtixtis maffam faciunt , ac fübter arenas calidiffitmas co- quunt ad medietatis confumptiaggm: Hujus maffz qaaritüm nus avellana sequat, juvenes fenefque veneris cféfide cupidieres duas ante & poft cibum. horas Hr 116 Ánfetlorum roe horas comedunt ; atque ita non calorem folummodo partibus obícznis, fed vigorem quoljue infundunt. T /euetss. Caterüm hic non vulgó notas Cicin- delas fterilitatis ( ut diximus) effecfrices; fed vermes illos igniferos in Iulo- rum genere habitosintellexit 'Thevetus , quos in potu acceptos ( canthari- «dum ritu ) venerem urinamque provocare fcribit Mesula. Quinetiam ad pif- cium capturam hamis affigit eos Alexius , & ad eorum illecamentum varié commendat. Weckerus veroex lenta ipfarum in cucurbita vitrea deco&ione, aquam effici níemorat, eundem in finem non ineptam: Sed Alexij magis mihi placet opi- nio, cui experientia fidem fecit. * Ca». XVI. , De Locuf[lis. | ( Arabibus Gzeat, Gierad, Gerad. |] Iilyricis Kobilka, Bruck. y | Sclavonibus K zozick. Gallis $ auterelle, Sautercau, Lanzuoffe. Hifpanis Lagouffa, Ga[anbote, Gaphantoles. Italis Cavalerto, Solzotta, S altello, Germanis Herfchreck, Sprinckbaen, Sprinkell. Belgis Hupperlinck. | "T Anglis G*afbopper, quafi Foeni fultorem dixeris. | Latinis Locu/fa,ut quidam putant, a locisuftis. Loca enim ) Locufia appellata « 4b I r urunt quacunque tetigerint, morfuque omnia erodunt. | Hebrezis 47betb, man. . ;| Polonis Kozick, $zarancza. || Hungaris, Saska, | Grzcis Zxjis, vupa rà dpe; quyd AX UM ya) T QUTOVTRAS TS inde di- ( minutivum àxrí4vr, Locuftula vel Locuftella. Onia omnes Locuftas à numero pennarum Tetrapleuridas: vocat : Alij Cornopas , Parnopas, & Pornopas : unde Hercules'& Apollo oxius Parnopij, quod locuftaseorumagroabegerant, Arhenienfibus di- eti ut Pawfanias, Hermol. Caelius Rbodozinus, Lilius, Gyraldus, Camerfine, Strabo, Helichius, jc. annotarunt. Parzops tamen ( nifi Ariftophanis inter- pres non ludit) eam tantum locuftarum fpeciem fignificat , qua fe manui fa- cile tractandam przbet. | Antequam earum defcriptionem differentiamque aggredior , nequeo non cum Marcello Virgilio admirari naturx artem, que neício ubi feriàs lufit, vel ludibundiüs ( uti dicam ) laboravit. Quisenim tot primum in eodem corpore colores defcripferit ? quis tam.diverfas corporum formas, ingreffus, faltus ; volatus, digne oftenderit. Suntenim qua virides, qua nigrz, quz liventes, quz aliqua parte hunc , aliqua illum oftendunt co- lorem. Sunt qux volantes tantum, latentem antea colorem proferunt. Sunt quz fimplicibus; quz pluribus alis volant , quzaliscarentes faltant : quee. utroque hic motu privata: ingredfüntur tantum. Suntquz longioribus , quae brevioribus cruribus funt ; & in his pluribus brevioribufque:& paucioribus longioribufque internodijs. Sunt quaecanunt , quie mute funt, ut Seriphiz: Sunt qua* nihil homini in re rufticanocent,, innocentefque fea pueris capi permittunt, Suntcontra qux peftem &agalamitatem fatorum omnium totis regionibus afferant, Vtqne plura funt ifllatnra genera, fic etiam pene infinita earura arcs vU ior A MATUTINUM gU e eR ENEOTES UR A Mee EIER aninimorum animalium d beatrum. 117 earum nomina fuerunt, quz jam per 1: hyficorum ignaviam ufu cxcidunt. Sunt autcm omnes Locu- ftx velalata, vel nonala- tz. Alatarum aliz vulega- . res funt;aliz rariores:vul- garium fex majores vidi- mus , (omncs virides) at- que minores multicolo- res. Priva majorum cucullo velui herbacco caput, collum, medium- que.fere corpus conte- git:ale à collo fubtus oriuftur, virentes, pare vispaucifque nigris ma- culis infignite, . dorío item virenti venter fuf- cus fübjicitur , caulis ex- tremo nigricantesmagnum illios, & dentes validila- oi tíque , ad fruges ab- fumendase- grcgié na- tu. Secunda huic fimilis videtur, fed epomis col- lo annecti- tur 5 nafus item & os ipfü magis rübefcunt ,. punctad; in alis habet majora. Tertiz viri- dis omnino 2 vultus; cru- » Me ra albicant, cauda nigricat; alas maculofiores obtinet , & cir- caextremitates exalbo mubefcentes. : Hzautem femine funt, à quibus tres itidem ma- res hoc difcrepant, quód . vel. extrema caudá , vel |; fupra caudam; duostref- ve geftantaculeos , me- .dioq; item caputioma- *3 gis rubent, Prima mino- rum fpecies, Holt (fecht Tigu- Jnfe&loruim roe Tigurinis dicta, corpore nigro, externis alis maculofis, internis minio illitis confpicitur ; crura obfoletus fufca, lineifque nigerrimis füfque déque pro- ductis accurate picta. Sccundzc antennz oculi tibieque fuave rubent ; crura lineisitem nigris variegata, alz lentiginofz 5 venter furde rubens ex flavo, Ícitam nobis beftiolam & pulchram exhibent. Tertia ex nigrocinerea vide- turantennas habens breviffimas, atque alas prater morem corpore longio- t res. Quartaundique obfolete viret, nifi quod caputium nigris duabus lineis ornatur, tibizeque poftrema vivida quadam rubedine reífplendent. Quinta nonnihil minor czteris, fed colorum fi- tuy& varietate gratior. Corpus illi nec non faci- es & pedesxcrampelini , alis virentibus gcftit, caputioque aureà quadam inftità per medium dudia fplendente. Omnibus iftis minoribus alz longitudine corpori equales, vel longiores; nullum item caulem, nullum in cauda fpiculum geftant,pratifque & in pafcuis (raro inter fege- tes)luxuriant ; ut in Gallijs noftraque patria Britannia fzepe vidimus. Rari- ores trestantummodo fpecies vidimus, Italicam, Grzcam,& Africanam. I]ze mantes dicuntur, vel quia fuo adventu, (prima cnim omnium apparent) ver prafagiunt,nt Anacreon cecinit ; vel famem pradicunt (ut Czlius & Scho- liaftes Theoc. annotarunt.) Vcl quiaanteriores pedes, veluti manus, fuppli- ces femper tenentatque elatas, vatum moresqui eo geftu oratiofies ad Deos fundere folebant. Mantis Italice ( Cujus hic iconem reprzfento)mentionem facit Rondeletius,lib. de Pifcib.feréinhac verba : Pectus habet longum, te- nue,cucullo te&tum,caput fimplex : oculos fanguineos, fatis magnos, anten- nasbreves, pedes fex, locuftarum more, fed anteriores multó craffiores lon- giorefque cxteris, quos quia junctos pleránque clevat (precantium ritu) à noftratibus PrequeDieu dicifolet : totum corpus macilentum eft. — ————— NS 3 XN Ü emm E A iius | SIN Mufa Ns oe. 9 ^ N' Tam divina cenfetur Beftiola, ut puero interroganti de via, altero pede extentorectam monftret, atque raró vel nunquam fallat. Cauda illi bifur- ca.fetaceis duobus aculeis przdita:atque ut manuum elevatione vates refert, ita etiam & motus fimilitudinesneque enim luditut alij, neque faltat, neque geftit; fed lenté obambulans modeftiam retinet;& maturam quandam often- ditgravitatent. : Hanc quamvis in agro Monfpefulano fzpe fe vidiffe Pen- nius CO E MAE TO CUTE TIRES SUR UMRSAESSATERE IS REN UAR CARTES RR E mininzorum animalium 1 beatrum. nius affirmat ; tamenIconem ejusab ornatiffimo Antonio Saraceno Gene- venfi medico miffam fuiffe, in Íchedis memorat. Alteram Mantis fpeciein «vireccaobisu, Vienna mifit Carolus Clufiusé Gracia allatam, qua magni- tudine & forma priori fimilis, alium tamen colorem ex naturz lociüáe dono accepit, habet enim corhicula faturaté lutea, hyacinthinum ocellum ; alas ex luteo fatifcentes ; corpus reliquum amethyftinum, nifi quod tibiz prio- «cs pilofiorefaue fuffraginesalbefcerent, & recuruz digitorum chelz nigre- fcerent.' Aticanám é Barbaria noftris aliquot fumptibus accerfivimus, ora- cilem, quinque uncias longam, cucullatam, capite pyramidali,(ut Macro- cephalum putares) é cujus pené vertice 'duo cornicula latiufcula, unciam fere longa fe erigunt,salerumque illum Turcicum, biplumem, (quali Ianifa- rij utuntur) fuperbientem reprafentant: paulo infra fummitatem ejus oculus utrinque emergitfatis prominens, grandis, obfcure rubens. Corpus illi ob- longum,purpureo cruentum 5 cauda hyrundinia, bifurca ; ala quatuor fub- "9 ÓÓMMY cinerez maculis quibufdam fufcis ornata. Priores quatuor pedes tibique - pergraciles 5 pofteriores robuftz, lacertofe,longz, & ex maculis tranífver- fim per femora ductisfubnigre. Atque hadenus de vulgaribus locuftis ali- seris,atque etiam rarioribus fatis dictum fit : nif1forte alias differentias adji- cere neceffarium mecum una exiftimaueriis. Nam vulgarium facies torua, oblonga,rugofa,velut fquamis munitajquz os fere contegunt : dentes illis fu- perna parte affixi, lati nigricantes, duriffimi, quibus ariftas facile mandunt, maximoque cum ftridore fortiter conterunt. Grzca vero & Africana locu- f'abrevioriapparet vultu dentibufque adeó eft languidis, ut molliffima tan- tüm gramina & fummitates herbe depafcat. Vulgaribusantennz longz ad- modum ; Manti vero perbreves:thorax illis durus, cartilaginofus, validus; huic ferénullus;inanis, languidus. Illis item aluus mollis, longa acumina- t2:hiscontra, durior, plena & torofa.Vtrifque quatuor ale membranez, quafi ex nervorum filis contexte 5 nam licet interna complicata duplex vi- detur, ubi tamen extenditur fimplex apparet : Id quod lodoco Willichio fraudi fuit, dum occulorum errore lapfus,fex locuftis alas imprudentiüs afcri- beret. Tucundum fane fuerit in nonnullis utriufque generis locuftis animad- vertere quorundan femora fexangularia;affabre in fuis areis levigata p'exuq; retiformiartificiofe picta. Vulgares locuftz oculos habent magnos & pro- minentes : unde z727£:e022vs nomen Ebulo cuidam inditum ab Athenzo. lib. 10.cap.ult. Locuitis vifum denegavit Nigidius multis verbis, utirefert Pli- nius lib.rr.cap.37. tamem ocelos habent claros & quafi vitreos, cornea quamvis membrana vallatos. Natura mendacij Nigidium arguit, quz ocu- lum integrum vifus quoque participem effe voluit. Quod vero colores atti- net,nullubi copiofius lufit rerum piétrix natura. Nam licet plerumque viri- des videntur apud nos, vidimus tàmen varié item rubentes, flavefcentes, ; phaniceas, Iu fiie de locg- [is Gia'ogae € olo7. 1260 VOIE f Infetorum [roe phaniceas,purpurafcentes, & ex Morochia albiffimas: atque Arabiam de- auratas parereab Aeliano accepimus, 10. & 1 3.de Animal. De Locuttarum coitu Valcriolz, (quidiligenter earum naturam confpexit) quàm Ariftotcli coitus £cztra- jfi fubfcribam. Coeuntinquit (quod vidimus mare taminam fuperveniente. Sr Mas vero in concubitu duos illos aculeos dorfo ultimo eminentes per caudae reflexionem in femelle uterum. immittit, arctiffime vero diudffimeque con- junguntur, ut vix avelli femel copulata queant, neque faltuaut motu, 1mo quidem vix manibus avultz. difcluduntur : Femina fübagitata aluam intente movet, &íe ima parte mari applicans illum diutius continet ; modo vulvze hiatu, modo cjuídem coarctauone venerem fibi parans jucundiorem. Nam dum hiat vulva, mas fcfe penitiusinimum ufque uterum infinuat ; dum vero contrahitur,blanda meatuum & uteri affrictione fefe delectat. Vifuntur enim meatus duo infxmin:x pudendo, interftitio quodam disjuncti, & craffiufculo operimento contecti : quod externa fui parte nigricat,durumque eft & carti- lagineumintusautem leviter hirfutum,rugifqs quibufdam quafi Ícabrü vide- tur. Ad hujus operimenti fundum uterus albicans inftar muliebrispudendi cer- nitur, Pariunt autem fxminz( Authore Ariftotele)in terra fixo cauliculo illo qui caudx adnafcitur : ac univerfim, ac loco codem, fetum fimul, non fpar- fim deponunt ; ita ut quafi favus cfle videatur. Hinc vermiculi fpeciem ovi ' gcrentesoriuntur, quiterrena quadam praetenui tanquam membranula ambi- untur: quá diffectá,emerguntlocuftz,accevolant. Át(pace tanti Philofophi dixerim jova ineunte Áutumno revera pariunt,tion ovitormia : ficuti & oculis et manibvs comperimus. Tam mollis ftura hacc eft;ut ad tactum leviffimum conteratur. Nonfumme.telluri partus committitur,fed paulo altius; duratque hyeme füb terra : Hic concoctione hyeme peracta, fubfequenti anno,ultimo pené vere exeuntex illo terrenoamiculo parvz locufta nigricantes, ac fine cruribus pennifque reptantes ; deinde majores ftatim cfficiuntur. Pariunt exi- tu aítatis, & ftatim à partu moriuntur, pediculis circa collum nafcentibus (veluti fcarabeis accidit) tempore partus, quieas ftrangulant. Tam frivola ratione morientes, ferpentem cum libuit necant, fingul:e, faucibus ejus appre- henfis mordicus. Vernisaquisintereuntova ; in ficco vere magnus proven- tus. Alij duplicem earum fxtum geminumque exitum tradunt (in quorum numero Willichius.) Vergiliarum exortu parere,deinde ad Canis ortum obi- re,& aliasrenafci. Quidam Arcturi occafu. Locis montanis aut tenuibus lo- cuftz non fiunt,fed planis rimofifque , nec in fuperficie, fed rimis & cavernis ova deponunt : cum ut melius concoquantur, tum ut ab imbribus & frigore melius conferventur. Quod ex mulivel afinorum cadavere per putrefacti- nem (ut Plutarchus in vita Cleonidis refert)oriantur, nequeo cum: P hilofo- phisftatuere. Tum quia illis vefci Iudeis permittebatur; tum quod oculis nemo putridam illam & ignobilem locuftarum generationem deprchendit. Interitus fro. Obitus illarum varij videntur. Mas enim a coitu (quo eum diutiffiméharere, Sors humidumque radicale prolixiore venere,fpiritufque unà omnes exigere veri- fimile eft) ftatim expirat : Vti feminz omnes à partu; nefcio an doloris ve- hementia, an feturz numero ; qui fane maximus cur fitjmatris exhaurire & abfumere vires nonnequit. Sepe itemgregatim fublatz vento, in maria aut ftagna per 4veruíz» decidunt. Longinqua quoque maria ab ijs trajici ferun- tur, continuata plurium dierum profectione. Namque & grandiores cer- nuntur, & tanto volant pennarum ftridore, utaliz effe alites credantur, fo- lemQue obumbrent : Italiam ex Africa magna fepe cohorte infeftant, omnia passa ab ijj; 'Orfu erodentes,& fores quoque te&torum. Nec folum morfu fegetibus, pat- illata, cuis, pratis, hortis, pomarijfue nocenr,fed ftercore item,nigro;urido,mordace, gravi;biliofaq; imprimis atq; acri faliva,quam(Valleriola tefte)multà ex ore inter misimorum animalium W beatrum. 121 inter rodendü fundunt,tamen veneno carent;Partliífque & Acthiopibus non- nullis victü fuppedicant,& in delicijs habentur.In Indiaternüm pedüm longi- tudinis effe traduntur,cruribus & femoribus ferrarü ufum prabétes cum arue- rint. Locufte fuis gubernaculis vel pennis atterentes fonant, (inquit Ariftote- sozus qumo- les;)Verü Plinio ftridor ille proficifciab occipitio videtur.Ego tribus id mo- 4^ lec«f£is dis fieri exiftimo,dentiü ftridore dum herbas rodunt;alarum converberatione dum illasvibrant, fcapularum & colli durioris contritione dum fe movent & falant; veluti militibus accidit lorica & thorace armatis. Nuzc 44 locuft as expe 0raizonem convertam, lla autem potiffimum funt Bruchus, Attcla- bus,atque Afellus, Bruchus 22) c£ 6,4ser, id e[/,3 mordendo & vorando dictus, impennislocufta dici poteft, herbas devorans. Bruchorum quatuor fpecies exhibeo : Primam maris, , tres reliquas feminarum. . Mascollare geítat fubcru- entum, fub quo duplex pendet cucullus leviter ex flavo virens; dorfum ad caudam ufque fex porra- cez lamine tranfverfim ad latera ductze adornant. Ventris(quifatis magnus) caudzque tres illi parvi aculeiad recens natz her- bzcolorem accedunt fla- voviridem,velutictiam & femora,facies atque an- tennz ; fed tibie rubide : videntur. Primafzminarum zruginofa tota eft, abfquelinea effet xeram- pelina à caputio ad caulem per dorfum ducta:caret item aculeo in caule na- Ícentesvidetur etiam plicis vel potius quafi orbibus 1o. viridibus circum- cindta. Secundaferé omnino fpadicea atque fufca : ventre tamen parüm fla- veícit, aculeumQue geminum gerit principio caulis infizum. Tertie vultus, caput porcinum vel vitulum marinum refert: antennarü loco barbellam quafi juxta nafum utrinque fitam obtinet; duo in fuprema fronte tubercula,urft ve- lutiaures reprzfentant,duofque in caule habet aculeos, fufci (ut totum cor- pus) coloris neque parim acutos. Hos depinxit nobilis ille Eques Edmun- dus Knivet Anglus (ut genere;ita virtute & naturalium reruni indagatione in- ter paucosilluftris) & ad Pennium in hujus operisamplificationem, quà eft fingulari in doGtos humanitate dono mifit. Bruchilllyricé C/rz4ff, Poloni. à; ce Kzonick, Germanice Razp, Anglice Feild Cricket vocatur. Attelabus five ázli«£6- Hefy chio parva quzdam locufta dicitur. Plinio vero é minimarum genere videtur. Hieronimus intertium caput Naum Prophetz, parvos locu- ftarum fetus Azrellabos vocat : quos fignificantiüs comeffores interpretatus eft Aquila. Parva locufta dicitur inter locuftam et Bruchum mediz naturz: tam modicis donata pennis, ut impennis habita, reptare potius quàm volare videatur. Hanc ob caufam ubicunque oriturjomnia ibi quafi in pollinem five rubiginem conteritatque abfumit. Alijs videturfpecies effe Bruchi, donec penne excreícunt; poftea vero in locuftarum claffem venire. Stephano rle£6- dicitur z:2 272»; quoniam adeo minutis pennis confpicitur;ut ca- rere omninoalis judicetur. Attelabi (ut Ariftoteles prodidit) iriaruis ceffan- tibus pariunt, quomodo & cicadz. Pariuntautem, & quum pepererint mo- riuntur;uti rclique locufte;Intereunt ova eorum aquis autumnalibüs, curri ri- KON M mis oS Exo 272 — moe ow c ME LL CENEUCTAUUOO A OO UMS RREXEEE DALLO 100 c mcer 122 Brscborum fpectes. Jnfettorum [roe mis increverint, ac ficcoautumno largior proventus Attelaborum eft, quo- niam minus ova intereunt. Afcllus,five »;&- Diofcoridi dius, àtarditate in motu nomen habet, finealis, craffioribus cruribus, fed unà brevibus prater aliarum morem (unde repere potius videtur quàm falire) ventre propendulo & magno,acfi ad fruges devorandas natus fuiffet, Hxc forte lo- cufta infacris litteris 474«» dicitura Nicandro z»ss£ atque 27665s: quamvis (Clitarcho referente) Ambraciatarum dialecto omnes locuftz ue dici poffint, quia frumentum mandunt cum ftridore. Francifcus Stancarus tracta- tiunculam de feptem generibus locuftarum fcripfit, fecundum Scripturas & Rabbinos : verum quatuor illasinter volucres mundas numeratas, quibus Iu- dxis vefci licebat,non defcripfit. Erant autem Arbeth,Salaam, Cargo! c Chagab ; Quas Chaldzi Geba/, Rafchon, Chargola, Chorgeba, Grzci vero sixties dflanoy, éorbua yov & dfoefoy nominarunt. 47betb eft Locuftz fpecies £- cundiffima,à multiplicatione dicta,ut Kimhi, Munfterus, & Broughto obfer- varunt. -5alaaz dia» 7o. Interpretes verterunt, Hieronimus Scara&eu; non recte vocat, eft enim volucreanimal quatuor prioribus pedibus gradiens, duobüfque pofterioribus alijs longioribus diffiliens. Kimhi fpeciem locufta facit à Rabbinis Rafchondictam. Abenezra54/aam eam dici exiftimat,quod infideat faxis : cui fententize Himski etiam fubfcribit. CAargo/ predicti In- terpretes ier VOcarunts pugnat enim cum ferpente;ejufque fauces prcclu- densanimam eripit.» o 5 (inquit Arift. Hiftor.9.(Zap.6.) 702 dxcld éoeduuar, Bn Gray udroflee mis dote, nu hre]es T8 oen ias &c. INec Nipho opus erat Ophioma- chum illum, Scolopendram interpretari vel afpidem : quàm Philofophus diferte «i4 vocet, virique 70. doctiffimi Locuffam fecerint.Sané utcunque czcutienti Nipho impoffibile videbatur, tam pufillum animalferpenti necem inferrejnobis tamen tottantorumque virorum teftimonijs niti confultiüs fue- rit(quibus locuftarü rerumq; fere omnii natura fuit perfpecta) quàm tam fri- voli cómentatoris conjecturis. Zag4b vel Chag4b Attelabus dicitur;Hierony- mus Zttacez vocat. Inter locuftas numeratas ultima cenfetur,& poftremo lo- co,quafi graviffima futura;afcribitur: hzc fiquidem non delibat tantum fruges aut tondet,fed caulem ipfum cenfringit atq; conterit. In terra frugü fecunda nafcitur ex ovis,qua parens ibi depofuit poftquá fruges fuerant confumptz. Ioélis primo, Àmos 4. Deuteronomij 28. & Pfalm. 78. quinquealiz lo- cuftarum fpecies recenfentur: Nempe Gazam a tondendo, Iclak à lambendo, Chafilà perdendo , Thelatfal à rubigine quam infert frumentis, & Chena- malà.manendo, quia ftationem femel pofitam non defert; Rhodulphus Modius in Levit. & Ioclem Prophetam,varias Bruchorum fpecies recenfet, alios fulvi, alios flavi, alios grifeicoloris, Quinetiam ex vermiculoalbicante in rore fpumofo( qui Maio menfe herbisinhzret ) volucre quoddam & viri- de animalculum progignitur ; forma locuftam referens: omnium minimam. Saltat & à faltuvolat,ideoque locuftellam dicere nontimeo. Angli fpumeam illam materiam Joed.feare vocant ; quafi diceres, filvarum taber : Germani cuculifalivam effe autumant. | Quà vero forma fuerit zoere Suidie , waexi, Coelij, uavxgis Nicandrl, jéiz]aves dymeocsmraN csdpzus , SoAawovtal Hefychij, zi v Ariftophanis , 44s Euftathij, Zuoc e zvaxi« Phavorini, Ludolochra Tí-- dori, equidem ignoro , atque illum: Oedipum audirem ; qui earum naturas &ufusenuclearet. Quod autem Marcellus affirmat effe locuftas quie duabus tantum alis utuntur, & Willichius nonnullis 6. tribuit; fane vel illas deferip- fiffe oportuiffet , vel rem fide majoremtacuiffe, Eó etiam turpiter eftlapfus, quód Regem ipfis affignat & Monarchiam... Fort inter minorum turmas. unam é majoribus invenit ,, &ex magnitudine pracellenti regem falutavit. Sed negat Salomon ( Philofophorum , imóquidem fophorum facile idm : Ni ceps, minimorum animalium d beatrum. 122 ceps ) eas Monarchiz patientes effe, & populari tantum ftatui formicarum more fübjectas memorat. Quo modo Deus per hxc levia animalcula Par- rhonis five Pharaonis Regis contumaciam atque owiteszzt2iz caftigavit, ex decimo Exodi fatis patet ; & in Templis, imo quidem trivijs decantatum eft. Annoante Chriftum natü 170. pafcua fere omnia veluti nubibus locuftarum cooperta,& centum ab eoanniscirca Capuam ingens earum vis totumagrum implevit. 14/4 Obfequezs. Anno poft Chrift 181. bello diu per Illyricum, Galliam Italiamque graffante, &utcunq; poftea fedato , ne quid pravarum gentium poenz dceffe videretur, Locufta: numero infinite & cateris longe majores, herbam ubique omnem abfumpferunt. Anno Domini 5 91. regnan- teapud Longobardos Agilulfo , maxima locuítarum copia T ridentinum ter- ritorium graviterafflixit ; que ex Africa vi ventorum delatz perhibentur. Maximatamen carum pars procellis dejectz fubmergebantur. | Sed non mi- nüs Italis damnofz atque lztales : nam fluctibus ad Cyrenis littora volutz, peftifero vapore odoréque ejufmodi mortalibus luem intulerunt , ut homi- num pecudumq; 800000.tabe perijffe fcribat Iulius. Venctijsitem & inagro Brixiano ex frugum inopia ( locuftz enim omnia vaftarunt ) tam miferanda infecuta fames , utanno 1478. ( quo hzc fiebant ) fupra 30000. hominum millia occubuerint. Annis item 593.69 3.& 811.Locuftz ex Africa pott fic- citatem maximam volantes, plantas herbafque & cortices arborum devo- rabant , unde famesfecuta ingens, & qualem Naumachiz authoreleganter defcribit his verfibus. —— (2 mortis alusava "Dira fames 3 miferis vix fieris o[ibud bare? Contomitantefame, vacuis jejümiavenis, — P N, Hirta catis, per quam [petlari vlcera pojfiat- £t loculis peragunt, zaendiciqs offia pulfant. Veutris bit pro vuentre locus, pendere videtur Non jus besiernum» mou panis (üppetit atér; Peclus, €? à iae vigida wodocrate teneri s. Perj5 avidas fauces;jejunaqs vifcera feit Labra incaua fitu, cava lusíza; ridus ora Qra2; Vána IoUtt ; degtemq sis dente fatigat 4nfecit pallor s f'etené rubigine dentes Neque Galliaab illarum dentibus & ingluvie libera fuic, fed annis à partu virgineo 455. 874. 1337. 1353. 1374. miferé depopulata, cives fuos inedia undique abfumptos, peftéq;fequente ablatos plurimos imo tertiam aliquan- do virorum partem amifit. Erant autem ille plerumque fenis alis,& ab orien- te eó delatx. Tandem veró in mare Britannicum fublatz ventorum vi, flu&ti- Damnaque in feruntur a 107 cu[iis.. busobruebantur. Sedaftu Oceaniin littus rejecta: aérem infecerunt, pe- : ftemque anteacta fame non minus fevam intulerunt. Orbe Frifiggenfis. . Quinetiam anno 1476. totam feré Poloniam vaftarunt. Anno 1536. in eam Sarmatiz partem quam recentiores Podoliam vocant, ventorum impetuex Ponto;Euxino,innumerabilia locuftarum agmina ferebantur: qux militari or- dine caftra mutantes, omnem agrum inquo ftationes diurnas no&urnáíve fa- cerent,exederunt. Hz infuetze magnitudinis primum alis carebant,deinde alis excreícentibus pro arbitrio volabant, atque arbores ipfas,quid dicam: folijs & floribus ? imo ferécorticibus denudabant. Poftea per Germaniamerran- tes ad Mediolanenfem ufque agrumiter cxperunt, eoque depafto , in P olo- niam & Sflefjam revertebantur. Tandem menfe Novembri ( tam diu enim vixerant)ut frigoris vi tabefactze maximum fztorem excitarunt , & nifi fuibus aprifque fylveftribus pabulo fuiffent;non minüs pefte graviffimá, quàm fame tam Germanos quàm Italos affeciffem. ^ Annó 1543. Locufte Mifniz & Marchiz provincijs maximo damno fucrunt : quo tempore in Lucano: agro tam frequentes convenerant , ut glomeratz cubiti altitudinem excederent. . lacebus Ekcelizs. Anno 1553. quantam locuftarum agmina agris Arelatenfi- bus ja&uram inferrent , cuiquenotum eft. Dum item hec fcriberemus ; ac- ce a imus Hifpanos ingenti Locuftarum numero ex Africa delatarum fuiffe (os, "Volabant enim cohortium inftar per nubes , atque aérem denfa- Ma bant Za V fus, Levit ic.13. P^ fus in mec- dicina. Jnfectorum [roe bant. Populus vcro illis confpe&is campanas pulfare, bombardis intonare; buccinisterrere, aeneis nafis tinnire, arenas proJicere, omnia denique tentare, quibus abigi poffent. Sed eventusvoto non refpondit : tandemque inutili labori fuperfedentes, pra fame & putredine paffim intereunt : ut ipfi nobis nauta & gubernatores ( qui vixillam calamitatem effugerant ) authores funt, Eutropiuslibro 4. mentionem facit grandiffimarum locuftarum , qux non procul ab agro Romanorum maxima cum intuentium admiratione & ftupo- re fuerant confpectz, inquilinis adeo formidabiles & voraces, ut illarum folo contuituinhorrefcerent. Hinc igitur colligere debemus , hzcanimalcula non minimáü inter Dei copias & exercitus locum tenere 5 edita effe , quum pecca- ta hominum puniret, legifQue fuz contemptum vindicaret. Caterümutju- ftitia ipfius admirabilis, ita1n fumma feveritate mifericordiam deetle non pa- titur. Nam cum varias gentes locuftz ad inopiam & famem adegerant, & quo vefcerentar non haberent , fubitó ill omnes occiderunt, & genti quam afflixerantcibofuerunt. Etenim calidiorum regionum incola ( quos potiffi- mum frugibus fpoliant ) ut /Ethiopes, Tagetenics, Parthi, Arabes, Lybij, Mellenfes, Zemenfes, Darienenfes , Atri, preterea qui Leptinincolunt, —M . Azanughi, Senegenfes, & Mauritani aliquot, maximá ex parte ijs vefcuntur gb 8 ) quot, J , carumque ova indelicijs habent. Alij autem fic parant : Primum inloco con- cavo & fpaciofo fumum magnum excitant, quo inter volandum locufta im. pedit: cadere coguntur ; tum captas fale & ole & etiam fumo exficcant , ac 1n maffulas formatas pro annuo alimento ( quemadmodum nos pifces ) fer- vant : nonillas tantum quz longa habent crura, fed etiam Attelabos, Afel- los, Afiracos,omniaque fere locuftarum genera:ut ex Diofcoride, Strabone, Plinio,Solino, Agatharfide, Plutarcho, Auicenna,P ofidonio, Leone & Dio- nyfio Atris, /Eliano, Diodoro Siculo, Aloyfio, Cadmufto, Agricola, & navi- gationum centurijs legere poffimus ; unde 2x64». Verum utcunque illasin gratiffimis cibis ifti haberent, Gracitamen inter viliora edulia numerabant. Si Ariftophani, & Plutarcho in Sympof. credendum , ubiagricolarum men- fx columen, locuftasappellat. Ioannem Baptiftam ijs fylveftri melle com- mixtis vitam fuftentaffe, D. Mattheus 3. capite recenfet : atque quatuor ip- farum genera Deus munda efle voluit , populoque Ifraelitico ijs vefci permi- fit. Qui plura cupit delocuftarum in cibis ufu, venerandi Bezx doctiffimas annotationes in Mattheum legat. Venenocarent : Attamen qui ijs cibantur, nonfunt longzvi & quadragcefimum annum raró attingunt, imojuvenes fre- quenter pereunt;ut DiodorusSiculus. Agatharfisatque Strabo notarunt, Non nocent ( inquit D. Ambrofius ) locuftz vel heminibus vel frugibus per íe,fedillos alunt , & frugibus non vefcuntur nifi fignum acceperint divinz praceptionis. Eo vero datoenecant homines , depopulantur terras irzeque caleftis ultionem exequuntur. Mantis ( quod diximus ) iter monftrat erran- ti;Ophiomacus ferpentes jugulat;omnes locufte ver indicant(quo quid nobis acceptius ? ) & fi nimiá multitudine famem prafagiant , ea ipfo nos ad p&e- nitentiam & preces fuaviter invitant. Eà inter fefe vivantconcordiá ut Rege vel Imperatore opus non fit : volitanrenim (uti Salomon 5o. Proverbiorum fcribit ) conjunctim fine rege , & concordiam invicem obfervant ; unde & il- lud de Ecclefia di&um :. Cuffodes tui quafi locufla , cy parvuli tui qitafi locufta Locu[larum : id eff , non numero folum permulti, fed animorum confenfü confpirantes & confirmati. Quod vero medicos ufus attinet , neque ijs defti- tuunturlocuftz. Nam füffitz ftrangurie , przfertim mulierum , medentur. Diofrorid.panis cum locuftarum carne comefus calculofos adjuvat : unguium Ícabriciemtollunt Locuftz frixe. Crura locuftarum cum fevo hircino trita, lepras fanant. P//ziu;. Mantes ftrumis auxiliantur, Afelli exiccati ; & ex vino r^ poti ARI RA UU EEUU UICE CES AIT ms minimorum animalium ST beatrum. 12$ poti, contra fcorpij ictum maxime profunt. Attelabiapum, vefparum, cza- bronumque i&us & fanguifugarum vulnera percurant. Diofcerzd. Eupor. 1. C Plinins 29.4. Ad oculorum albuginem, caliginem & nebulam hanc com- pofitionem przfcribit Arnoldus, Previarijlib. r.capite 16. Locuftz nec omnino virentes, nec omnino nigrze, filo trajiciantur, & pauco vino albo fuf- focentur : deinde eas in umbra. exiccato : tunc accipe radices primulz veris & foeniculi exiccatas ac puluerifatás: ac cum locultarum puluere incorpo- res :tum pulueres in Linteo ligati cum vino przdictoferventurin vafe reo, de quo vino( linteo leviter prius expreffo )guttulasduas vel tres oculis infun- dito. Qualitatem atque temperaturam ipíarum fi videas , non falit parum calfaciunt ,inflant , femenadaugent, venerem fufcitant. Salitz vero pejoris fucci videntur, fitimque excitant , & fanguinem adurunt. Hydropicistamen & leucophlegmaticis non adverfantur. | 7/vaticzs : Prxterea ut alios earum ufusattingam : Locuftz pedibusalifque fpoliatz , cibandis pavonum pullis utiles habentur. Columella, Ranas paluftres pifcefque plurimos locuftis vef- citam cuique eft notum , ut Bellonij teftimonio non egeat. Eft etiam Seleu- CÍS dpvsov dpi epdyor , ut Hefychius meminit. Monedulz etiam eas devorant, quo nomine apud Theffalios , Illyricos, & Lemnios publici zrarij fumptibus aluntur : neque enim locuftasadventantes folum perdunt, fed etiam fobolem devorant , unde fruges integre fervantur atque illefz. Alimento item funt cornicibus , graculis, eallinis, anferibus , anatibus , alaudis , porcis etiam & ovibus, ut przter hiftorias longamque experientiam Plutarchus lib. de Tide & Ofirideteftatur. Denique ( fi Apomafari, Indorum, Perfarum, igyp- tiorumquc difciplina viroinftru&iffimo , credendum, ) fomniare de locufta- rum adventu adventantis hoftilis exercitus fignum eft, quantum; ille nocere vel non nocere videbuntur,tantum quoq; & hoftis. Nunc quomodo nimia il- larum copia arceri poffit per prophylacticam hominum prudentiam, dicere tempeftivumerit, atq; ita huic capiti finem imponere. In Cyrenaica regione legecautum fuiffe memoratP linius,ut ter quotannis locuftas debellarent:pri- mum oya atterendo , deinde ftus deftruendo , poftea adultas Locuftas inter- ficiendo : fi qui officio deeffent, defe&orum poenas luebant. Magnefij & Ephefij ordine militari in eos procedunt. Nec veró mirum cft varias gentes ad tam diram aciem domandam rationes injiffe , quum varijs Afric & Mau- ritaniz locis , adeo numerofz damnificeque fuperent , ut incolas novos fibi ares parere compellant. Ovorum confringendorum deftruendorumque va- rios ex Plinio, Valeriola, & Peucero modos adnimadvertimus. Primo verno tempore torrentes inovorum locis deriventur,fic ut totam terrz fuperficiem, vel maximam ejus partemabundé humeátent.. Hoc fi perloci iniquitatem & fitum fieri nequeat,terra multorum pedibus conculcetur, adeo ut nullus relin- quatur locus , qui vel reliquis altior vel profundiorfit. Si pedibus nihil pro- feceris , trahá , pectine, & cylindro rufticorum uti oportet ponderofiüs fa- &tis, ut conterere easfacililis &terram rectius complanare poffit. Curruum quoque militarium hic copianon obeffet, frequenti enim & perpeti rotatio- ne citiffimé oyaattererent : laudarem quoque aratri ufum , quo terra effoffa fubverteretur, & locuftarum veluti nidi profcinderentur. Sunt quicampa- narum , tubarum , tympanorum , & bombardarum fonitu illo Salmoneo at- que terrifico adultiores locuftas attonitas reddere confulunt : quidam magnis àmultitudine hominum clamoribus poffe fugari autumant , ac fi vel aéris fra- gore concuti poffent , vel horrendosillos clamores ( quod quidem abfurdé Tomniant )audirent. Alijin pratis foffas profundiores faciunt, & crepitaculis quibufdam acrem vibrantibus locuftas meticulofiores redittas fenfim eó abi- gunt ; inquasubi fefe contulerint , fubito vel terra obruuntur , vel ruderibus M3 injectis 5 Quopatto in- ttrfici (2 ar- ceri poffunt.; 126 dnfetlorum n inje&is cooperiuntur atque exanimantur : alij garo ex locuftis fa&o ita captas afferunt , quo ftam fomno graviffimo fepultz , poftca fponte intereunt. Hisartibus Valeriola locuftas agrum Arelatenfem vexantes viginti dierum fpacio interfectas fuiffe author eft. In Syria militari ordine eas expugnant : in Lemnoinfula finguli milites certam locuftarum menfuram magiítratui per fingulos dies afferre tenentur... Quedam gentes ( ut dixi ) monedulas alunt fifco publico, ut ufu ferente locuftas devorent. Praterea Seleucides aves vo- cantur, quarum adventum à Iove olim impetrarunt Caffij montis incolz, fruges corum locuftis vaftantibus. Hae quotannis veniunt ipfis auxilio ; fed unde advolant , vel quo tandem recedunt , nemimiin compertis fuit. Statim quoque ab interesmptis locuftis montem relinquunt, domumque fc recipiunt. Pulueris tormentarij fulphurifque fuffitum neotetici multum commendant, & teterrimo odore locuftas interficere exiftimant. Sivero locuftarum i;, five colluvies turmatim locum aliquem invaferit , incola omnes fub tectis de- litefcant, nam nemine in itinere confpicuo , tranfibunt regionemiillam ; aliàs vero facilimx ibidem acquiefcunt. Sin priufquam id perfpe&tum fucrit, influ- xerint nihil fegetis , herbarum vel eorum contingent , que lupinorum ama- ricantium & cucumerum fylveftrium injuria conditorum decocto fuerint con- fpería ; confeftim fiquidem ab eorum tactu difpereunt. — Fortaffe Centaurei minoris , abfinthij , vel juglandis decoctumidem praftaret. Similiter ficco pede tranfcurrere illas regiones creduntur , ubi Vefpertiliones in arboribus facta fint fublimes. Praterca fi locuftasin foffa (e quà diximus ratione cap- tas )concremaveris , fumus ille vicinas reliquas vel fuffocabit , vel demittere alas compellet, ita utvel in venatorum manusnullo negotio veniant, vel à fo- Ic deincepslabefactz ultro occidant. Sivitesab illarum injuria tueri velis, properadicem tria finapcos grana ferito , quae deinceps germinantia odore acri bruchum locuftamque omnem appropinquantem vita exigent : uti Geo- ponica Caffij & Dionyfij Vticenfis ( malé Conftantino Cafari aícripta ) no- bisperfuadent. Ariftoteles 4. Hifto. 8. odore fulphuris & cornu cervini, aut ftyracis fuffitu locuftas abigi tradit. Palladius ex Democriti preceptis nec fatis nec arboribus locuftas damno futuras fcribit , lib. 1. tit. 35. fi fluviati- les vel marinicancri plurimi fictili vafi cum aquaimmiffi tegantur & fub dio ftatuantur , ut decem diebus in Sole vaporentur: poftea quzcunque illzfa volueris , illa qua perfundito per quodque o&iduum , donec fata perfe&te adoleuerint. Arnaldus fumo ftercoris vaccini vel bovini, vel cornu finiftri fu. mo, arcerilocuftas author eft. Sed quare fuperftitiofulé dextrum excludit 7 nam ratio & natura , dextra finiftris melioraeffe voluerunt. Magi fuis nugis & Epodis plurimum hac inre fidunt atque attribuunt, quos cum Plinius lib. 37. cap. 9. dementiz infignis & vanitatis infandze redarguerit , non vos illis morabor. Peucerus lib. de divinationum generibus prodidit Romanos veri Deicognitione nondum eruditos , quotiefcunque locuftarum agmina con- fpicerent , jejunijs, moerore, facrificijs, omnibufque modis ad placandas Deorumirasufos fuiffc , & Iovem Apotropzum paulo diligentiüs coluiffe. Eudoxus ait, Galatas orientales fimili tempeftate continuis precibus Avium ad Deum accedere, eumque fzpius rogare , ut agros fuos locuftis inundantes fervare velitimmunes. Quz nos Chriftianos monere debent veri Dei Orgijs initiatos, vero illo lumine. inftructos; certiffimum locuftarum nocentium abigendarum remedium effe Numinis invocationem , cum vera poenitentia & pietate fimulationis nefciá conjun&tatm. Abfque quibus fuerit;nze vires, vir- utefQue noftri ingenij omnes conciduht , neque infttumenta contra ipfas omnia quicquam valebunt:valdé enim probo illam fententiam: D ev deff;tuta remedia fimilia funt hominum otioforum : zpfo vero plaeato , dr remedium ani- manie J reeratumvemedia dici debent . Car. — minimorum apimalium d beatrum. —DQÓÉ HERR — * Car. XVII. D« Cicaas c Grylli. Maium Infeitorum qug fonum ftridulum emittunt,C/czZ primum ? fibilocum vendicat, & magno quidem jure. Nam fonum & argu- J tum & muficum fole exzftuante edit, & rore vitam fuftentans (a- I epase isarboribufque nonnocet. Apud Gracos pro regionum varie- tate diverfa fortitur nomina. Paffim & generaliter 71, Eleis 125445. Side- tis/«4, , Cretenfibus (Bellonio tefte)z45,,;;, Suidx popularibus ;.;, diccba- tur, quia rorem exugendo vivit : varias item appellationes, fexus, ztas,mag- nitudo, atque cantio illis attribuit. Nam fzmina non vocalis ZEliano pai, qui & xeuzis Stephano uieoiss. Euftathius noncicadam fed cicadze fimile animal credit.Sic etiam Athenzus lib.4.ex Speufippo:i pum Qo 2r sposor 7ér]1rys 5 vpyoie, fimile cicadx aut parvoturturi. Sané Ly: verbailla ex Alexide in Thrafone Athenzi citata, ( à &yos zum 7^ éAoy 6e san olo "yc, S erlay, 6 ad , &rirrrys , ipo) fidem faciuntampliffimá, &vocalem fuiffe Cercopam,& à Ci- darum gente alienam ; nifi forte ut marem feminamque turturem voluptatis gratià caveis includerent Graci, ita etiam mafculo Cicadz cercopam £emi- nam adjunctam fuiffe ftatuemus ; neque enim tantum cantus gratiá eas cum picis atque philomelis alebant , fed etiam ut mutuas maris feminzque am- plexus, amores, veneres confpicerent. Adde etiam Cercopam Athenauni AxX&ccpey VOcare ; tantumabeft, ut viro fuo omnes canendi obftrependique vi- Ces, prater feminarum morem, attribuat. — Dicitur tate provectiore cicada sérri£, novitia vero & tenella xis &xi»os ut Hefychius notat. Parvz cicadze ( quás Gaza Cicadaftras , nos Cicadulas vocamus ) a Gracis sapis atque x«vvire dicuntur; ut mirer hanc fignificationem à Stephano pratermiffam. xa^aucioy fübftantivé pofitum ,cicadam minimam fignificat, authore Eufta- thio. z«rr»inacicadaftrasitem fignificant, ut apud Coclinm legimus , Quam- vis Euftathius animalculaea effe contendit cicadis fimilia,atque alibi f; minas cicadarum vocat. Has lius Dyonifius à z;zzi(» nuncupatas voluit : 2 «indu five vocales & obftreperz Cicada funt 2x2» five mares : dulcifoni illi qui- dem , & pletro quafi Thebaico modulantes.. Mutz autem & agreftioresci- | Cad oy4seu appellantura filentio , atque 2&6 Arabice Gitwole & Cicuale, & V elderetrich, & Robiche. Sylvat. Cicara barbarorum nomen eft, à Latino vel Hifpanico corrupto. Italicé Lzgalo, Cicar2, & alicubi Lazezzala. Hif- panice Czznatrezas & Cigarre. 1n Germaniaatque Anglia Cicadas reperiri nonaudio:tamenfi quz ibi fuerint, utraque gens ipfas Bowe Krickells vel baulme Kickers appellant. Flandris Fieldtdrefiz. Wallenfibus ( ni fallor ) Strafen. Polonis Konick Zyemuyco, Spiema, dicuntur. Aliquando cum Gryl- lo confunditur Cicada , fed perperam nifi forte Gryllum cicadam effe dixe- umusnonalatam, Cicadam Latinos vocaffe, autumant fonorum ancupes, quafi cto cadentem, Eft enim illud Epitheton Cicadz apud Philofophorum principem ijie- zt,r , & revera breviffimi fati videtur. Cicadarumalise vulegatiores funt, aliz rariores. Vulgarium caput pronum, magnum videtur ; & pentagonumimitatur lateribus inzqualibus finttum. Colore eft viridini- &ricante ; utrinque tumulos duos obtinens ejufdem coloris , fed ovalis figura &margine quadam fufca circumfeptas ; fufca item linea tumulos fecat me- 10s , mediumque Caput zz littera niperrima rectà dividit : oculos habet ex fufco non multum viridantes , prominentes quidem, & magnas pto corporis ratione , ut mirer Nieidium ( qui cicadis oculos negavit ) eos non jah Vifu 127 ' dnfelorum frve Vifuautem revera funt hebetiore, ut Ariftoteles meminit; fi enim digitum contraxeris & paulatim verfus iptarum oculos remiferis ,; accedunt eó magis quam reccdunt, atque umbra digitialle- éti citiuseum confcendunt. Supinum ca- put, fivefacies, diluteexalbo viridiuf- culum apparet. Cicada inter infecta & omnino in hoc animalium genere una, orc caret ; habet tamen prolixum quid compactum indivifumque;intus plerum- que conditum, quod vcluti promufcis tum oris, tum linguz ufum fupplet, de- nis firijs tranfverfis affabre canalicula- tum, coque ipfo rorem haurit , alimen- tum unicum & peculiare : ut Virgiliusce- cinit. Pafcunztur dum rore cicada : undé Apud Athenzum primum difputatum, deinde conclufum fuit, folam aquam nu- trire poffe, quoniam ea fola cicadz fa- mem tolerant.Hinc etiamilludalibiapud eundem parafii cujufdam dictum ix £a 75 dS soy ia, quafi diceret , nec ro- re vivo,nec herbis vefcor. Cui etiamaffineillud "Theocriti : à epaxas arider: éz«c seri£» id eft, aeriowe fovetur ut rore cicada ? Valeatigitur illa ZEfopi qua circumfertur fabula ; Cicadas à formicis cibos petijffe, quum ex Platone di- diciffe potuiffet, Cicadas Apollini facrasid doni mufarum benignitate affe- cutas, utfolo cantu, ne dicam rore , famem levarent. Fabulofa quoque Tzetz.is commenta proberum auribus indigna prtermittemus , qui nefcio quantum ijsciborum delectumadeffe memorat. Proditum tamen eft ab An- tonio Altomarino lib. de Manna , Cicadas ex fraxini & Orni przcipué ra- mis corticibufQue lacrymam exugere , quam nos Mannamarborem voca- mus. Easrorem duntaxat de herbis vel ex herbis papilionum more exuge- 1€ , probabile magis eft , tum quód jejunz femper & inanes intus reperiuntur, tum quód nihil excernere conípiciuntur 5 nifi fortéubi plufculum roris abfor- pferint, fuperfluam ejus partem , ut ruftici notarunt , removendo ejiciant. : Corpus capiti breviffimo collo, vel potius nullo, annectitur : fcapulze ex viri- di & nigro maculatz , peus dilute viride magis albicat, é quo tres utrinque pedestibiaeQue erumpunt praffinicoloris. Venter in majoribus duos digitos tranfverfos longitudine zquat , latitudine unum : interna ventris pars peltam refertinapicem definentem , & limbo duodecim tredecímve articulis con- ftante cingitur : intus incifurz aliquot apparent concolores ventri , caudam- que extremam mares ( id eft minores ) fiffam habent, fxminz contra inte- gram.; dorfum nigricat, 7. vel 8. lineis & incifuris virentibus tranfverfim du- cisornatum. Ala pulcherrimz , argento illit , nzvifQue fufcis & maculis. cum ornatu pi&tz, externz internis duplo longiores funt, magiíque variega- tz. Fufca rarior videtur , quam ex Guinea delatam Ludovicus Atmarus Chi- rurgus diligentiffimus Pennio dcdit. Deditillialiam ex Virginia portatam Candidus, pi&or nonincelebris, cinerei omnino coloris ,( forte Grecorum Tee, ) fed proportione cum primis fimili ; alas utrafque habet argenteas, fed neutiquam ( ut primz illze virides ) maculatas. Surculariz potiffimum virides & magnae fünt ; avenariz, frumentariz , graminez, varios varijs in locis co- oresexprimunt , longéque minores apparent. Si veró Cicadarum naturas cum minbstorum animalium 8 beatrum. ! cum humana parare licet, fervinoftriquü fint, virtuibus domi- nosantecellunt;& no- bis morum magiitrz effe poffin. Etenim eam vite oftendunt innocentiam , ut -nul- lamcreaturamledant, ANUS e NS. nullà abutantur : nos Sd * contrà rectum rerum ufum pervertimus , & ne à parentibus ca- dendis temperamus. Quisconviva jam per- fert cicadarum pa- ftum ? fimplicem il- lum quidem, &fruga- lem , nulla artis cibo- Mie rrr curiofula mixtura in- quinatum ? Imoeouf- ; | : que ftultitie curiofitas foeda pervenitapud homines , ut nifi con- trariz mifcceantur naturz carnes, unáque fru&us, folia, aromata , carnes, liquores, concoquantür, actum de gula cogitent, puraíáue & falubres illas menfas majorum fafüdiohabeant. Hz fitim fuam rofcidá : extinguunt aquáà; nos fitim mixtis poculis ceulenocinio quodá allicere potiüs,quam lenireauttollere laboramus. 1llzarbuftis ad terram dejectz ( in quibus lubentius ca» npnt,) nihilominus hilarem degunt zta- tem, humilem; fortunam altis ad coelam cantibus leviorem faciunt. Nos verolto- muncul: altioribus locis depulfi, animum amittimus , & ad quamque fortune rotam gravitertimemus. ; Cicada ab incalefcente primum fole ad vefperum infpiratam concionem non intermittit , fed erdpom xgiiéoboy,G- perfe- E verat 5; concionatorüm veró permulti, ncc fuauiter fermones inftituunt apud populum, & vix quater quotannis concionantur. Pudeatfaneipfos civiliàs educatos 4j«ejvou» p£za» admonitri- cem habere, neque fuum officium rectius exequi. Harum fi ventrem Ícabas (ut poete laudatiy acrius cantant:illos quantum quantum verbis demulces vel praemio invitas, tamen(ut Argonautz Martialis) neque remum adhibent,nec ad vela oculos manümve conjiciunt. Quinetiam in cantu fingulz conveni. unt ; mutuámque rebus operam impendunt: Illi veró utinam non ferendis liti- bus, alendifque controverfijstoti incumberent : utinam non de lana & lino, de figuris & formis, de decoro indecoré& turpiter concertarent. Verum eft rumque varietate, & : 120 130 dnfetlorum frue eft illud Theocriti proverbium zGi£z6ir«eiaG-5 fed homo, qui homini Deus effe debet;idem fe potius lupum prxbetac diabolum, fuaque in vifcera favi- enshominem exuit. Inter cicadas, mulieres filent; viritere venerem aver- fantur, nec nifi multis feminarum blanditijs có trahuntur : noftre autem mu- lieres verba viris praripiunt; viri vero mulieribus longc intemperantius fege- runt.. Quid addam ? 1ola cicadz inter infcéta 2:496; videntur.nos vero anumí perturbationes ità agunt praecipites, ut levi, imo nulla de cauíá ira cxaítuc- mus,dolore contabcícamus,invidiá et Zclotypiá conflagremus.Muficam ve- ro Cicadarum quod attinet : primas tenet intcr s, z«u« tam dulcis apud veteres habita,ut eundem fonum & cicada & cithara 7:7::«75;4247€6: nomine vocarent, tefte Polluce : unde forté Lucretius cicadas 7 vezes dixit. Platonis eloquenti- am cum Timon Sillographus commendaret, cum cantilenis cicadarum com- paravit. Verba ejus apud Laertium haec funt; j4vesis Wer 2j zw lcbaAG-. Sole effervefcente canere incipiunt, ca fcilicet tempeftate,qua alioquin mef- foresab opere defifterent, quare laboriofi cantores arbores conicendunt, ibique operantium atque itinerantium aures cantu Appollineo demulcent, Nam ut mufica animo languenti,& fatigato cerebro quafi quoddam sees; exhibet ; fic rufticis cicadarum cantus non affectatus, ftridoris contentione ad laborem perferendum tanquam ipa ]»: quidam ftimuli eft loco, & mef- fores ad fruges colligendas non modo invitat fed etiam detinet. De certami- ne inter Eunomum Locrenfem & Ariftonem Rheginenfem citharxdos , ac de victoria Eunomi ob cicadam advolantem ac citharz infidentem,tra&teque chorda vices fupplentem, legatis Antigonum mirabilium narrationum lib. 1. & Strabonemlib.6. Geograph. Cujus quoque certaminis Solinus meminit. Imo prifci per cicadam muficam intelligunt; & ideo cicadam Eunomi citha- ra infidentem tanquam notam mufarü hieroglyphicam pinxerunt:utia Stra- bone,Phlegctonte, & Paufania accepimus. Apud Athenienfes ansquitatis & nobilitatis fymbolum fuit,eoque nomine aureas cicadas, (ut hunc aureum vellus Hifpani)cincinnis intertextas gerebant, atque inde 7e2/»94c: appella- bantur. Dicit etiam Anthologij author lib.5.veteres cicadam tanta in admi- ratione &amore habuiffe, ut in Tenero Laconicz regionis promontorio mo- numentum illi ponerent, ac epicedium in laudem ejus perelegans exararent : Cuictiam Orus Apollo Hieroglyph 2.fubícribit. Nemini denique cicadarum cantus infuavis videtur;nifi qui ab animo vel corpore ipfus xgrotat, & prop- terea fana muffica fanus effe arbiter non poteft. Graci eó illas pretio habe- bant, ut caveis inclufas retinerent, &ad aures oble&tandas foverent.. Nunc pauca de fono addam, & deinceps ad earum, ortum interitumQue orationem fleétam, Sonumillum ftridulum atque obfterperum alij aliter edi exiftimant, Pierius eum in Promufcide formari autumat ; Proclus Diadochus alarum contritione fieri putat : Cujus hcfunt verba 5. i zug 24e éairotie tappa plo Sav- Tavyo Wer Erro. Id eft, Capit eicada frequenti alarum im femet ip[am applaufu, 4t que [onum ita emittit s veluti etiam fentit Hefiodus. Verum cos ore non ca- nere omnes vident,ut necalarum attritu locuftarum more, fed membranulz reverberatione fub flabellis (fi€ enim vocant operimenta illa duo poft poftre- ma crura ventri adharentiay velut Ariftoteles breviffime fcribit : fonant alli- fofpirituad membranam fepto tranfverfo fübditam : nam dum illa co pa&to: diftendituratque remittitur, furfumque ac deorfum impellitur, fonuserum- pit ftridulus non fecus quam in puerorum arundineis fiftulis pellicula tenui conftantibus 5 qua depreffa, intenta, vel vibrata, fonitum fieri neceffeeft. Atque hac ratio eft,cur fzmellae cicade non canunt ; integra nimirüm & or- batz illo fpacio intercrurali,ubi maribus tenuis nafcens membrana fifepitum fonumque emittit. Alij fzminas maribus multo frigidiores faciunt, atque id in munonorum animalium d beatrum. incaufa ponunzfilentij. Verum cum eunuchi, fenes, atque mulieres vetulz przcipue (atque magis quàm Invenes calidiores) ftridant, frigiditas in caufa eflc non potett. Adde ctiam mulieres(fi Hippocratis judicio fteterimus) ca- lore viros fuperate 5 velfialiter fe habeant ; tamen £emellas cicadas mari- bus calidiores effe fateri oportet,quia fub fepto tranfverfo non funt dividuz ; maresautem inillo loco (nifi membranulailla de qua diximus obeffet) om- nino perflatiles videntur. Voluitfané natura per vocem cicadarum feminis negatam,noftrasillud docere : $e5er;dvas£inório à yn ese. Canere primumin- cipiunt füb finem veris,fole meridiem pratervecto, & fortáffis in calidis re- gionibus citiüs,ubi arbufta rariüsconfita, ibi & felicius degunt, & lubentius concinunt. Suntenim omnium animalium minus melancholicie, & propre- rea non folum viridem hilaremque locum, fed apricum etiam affe&tant. 1mo non omnino inveniuntur ijs locis, quibus vel omnino arbores defunt, velni- miz & umbrofz confpiciuntur. Hinc fit ut ( Áriftotele authore) apud. Cyre- nem nullis incampis cicadas inveneris, cum camen circa oppidum frequentes audiantur. Loca item frigida vitantjimo ijs vivere non poflunt. Oleasamant, quia ob raritatem ramorum foliorumque anguítias minus funt umbrof'e. Loca non mutant;ut nec ciconiz,vel (altem perrarósfi veró mutaverint,perpetuüm filent: tant&m valet patris amor. In Milefia regione (inquic Plinius) raró videntur. In Cephalenia infula amnis currit, in cujus altera parte copiofze funtjinaltera plane nulla : id quod ego vel nimiz arborum copiz,velinopix, velnaturali cuidam foli antipathiz ferrem acceptum : Quemadmodum Hy- bernia nullumanimal nutrit vel generat venenatum.. Regnum Neapolitanum ijdem de caufis averfantur ; quamvis Maronis magia factum id fuiffe meri- nit Niphus. Timzus ille Sicul: hiftoriz fcriptor cicadas in Locrenfi agro ex citeriore parte fluvij Helicis azxzT«« memorat : ex altera vero parte R hegi- nis fübdita 2:4 »« facit:non quia Herculis precibus ob fomnum impeditum ftu- pent,ut Solinus finxit: fed quia domi lubentiüs gaudent & canunt,more Galli: unde fit,ut Locrenfesapud Rheginos non ftridant, nec R heginenfes viciffim apud Locrenfes; diftant tamen fluvij duntaxat interlapfu, quem lapidis uno ja&utrajicere poffis. Multum fane ipfas (qux una omnes in fe charitates complectitur) movet patria : quum Iudeorum exemplo aliena terra, patriam loquilinquam recufent, patriaque ejecti moriendi potiüs vias, quàm vivendi rationes cogitentatque ineant ; ufqueadeo brevis animae prodigz videntur, natalifquefoli ftudiofz. Hominum ita gaudent confortio,ut nifi agros meffo- rum, itinerantiumve conventu repletos viderint, fubmiffius canant & rariüs ; vel potiustacitétantuminfinufibiapplaudant. Sivero meffores compotan- tes, congarrientes & concinentes ( quod meridie plerumque fit )audiverint, tum veluti delauro certantes vocem elevant, & maximo laterum conatu mA paradise»: adftrident. Quare non immeritó Parafitusille apud Athe- nzum zyzdicebatur, quia natura abftemius, garrulus adeo ferebatur intet prandium , & inter confabulantes vocaliffimus effe contendebat. Lepidéci- cadarum hiftoriam in Phzdrone Platonis narrat Socrates, ftruens à meridie nondormiendum ne nos Cicadz derideant : nam diligentiam ipfarum magno promio affectam ferunt Poécte. Dicuntenim Cjcadas ante Mufas homines fuiffe, quinatispoftea Mufis cantum monftrarant ; quofdam vero ex ijs mu- fices& cantandi ftudio adeó delectatosfuiffe, ut cibi potufque negligentes imprudenter interirent: quibus Mufz in, Cicadas tranfmutatis id ( mercedis loco)donarunt, cibi potufque vacuos ( etiam fole exzftuante ) vivere poffe, neque ullo fucco nec fanguineindigere. Co&unt & generantur ex ejufdem Beneris animalibus , ut Ariftoteles tradidit : mafqueinferit in £eminam , que genirali recifo recipit quod 4 mare injicitur : pariunt in aruis ceffantibus , ter- ram I21 Coltus (? gs üerai io. 132 V fis Mcdici- Jnfetlorum frue ram excavahtes particulàillà caudz cavá afperá preacutá, eodem modo quo Bruchi. Quapropter magna Cicadarum in agro Cyrenenfi copia eft. Quin- etiam inarundinibus , quibus vites eriguntur, nidum fxturz excavant, & in caulibus fquilla herba interdum pariunt. Sed hic fatus facilliméinterram dilabitur. Hoc etiam notatudignum,quod Hugo Solerius in Aétium fcribens affirmat. Cicadasin partu mori, difciffo in fetus exitu parentis ventre,( quod nonnulli maximo cum errore de vipera fabulantur : )id quod certé plurimum demiror. Nam ova alba excludunt , non vivum animal, nifi ( ut in nitedulis ) ob imbecilitatem id contingat : ex ovo crefcit primum vermiculus,deinde fit ex co theca , aureliz papilionum fimilis ; quz Tcttigometra dicitur ( quo tempore efu fuaviffimz funt antequam cortex rumpatur ; ) poftmodum circa folftitia noctu exeunt cicadz, ex matrice illa 5 nigra protinus, duriufcula, & majufcula. Vbiveró eruperunt, Surculariz furculis, frumentarie frumen- tisinfidunt ; & inexitu parum quiddam relinquunt humoris , nec multó poft volant, & incipiunt cancre. Quod igitur de matris ventre difciffo fingit Sole- rius, id cgo de matricibus intelligi debere contenderem. Cicadas cum mulier quadam teneras aleret , cantus & voluptatis gratiá : fpontefine maris opera gravidas invenit , fi Arift. 1. de hift. anim. fides habenda : verüm cum fzmi- nas omnes natura mutas dixerit, & fpontanea hzc impregnatio veritatem fü- peret, vel £eminam verba Ariftoteli dediffe fufpicor, vel ipfum nobis. Alia cft Cicadarum generatio, utapud authores legimus. Nam lutum fi non de- bito tempore effodiatur, Cicadas progignere teftatur Paracelíus, atque an- tc eum Hefichius. Ob hanc caufam Plato cicadas homines olim fuiffe affir- mat exterra ortos , Mufarum veró beneficio in cicadas ( ueiévdloy 4/G- ) ver- Íos. Etiam nunc nonalio cibi genere quàm rore vitam fuítentantes, & affiduo cantu fefe pafcentes vivunt. Hanc etiam ob caufam Athenienfes funt 75;,59:,.; vocati, quia crinibus aureas cicadas geftabant pro ornamento , atque etiam nobilitatis atque antiquitatis fymbolo 5 ut T hucydides in primo Singraphiz teftatur,atque Heraclides Ponticus de prifcis Athenienfibus. Hujus confue- tudinis argumentum przbuit Erythzusex terra ut ferunt editus , qui Athe- nienfium rempub. primus gubernavit, eof; Platonis judicio 2vz5.6or« : dein- dc mos obtinuit,ut nemo nifi Atticus effet, & Aborigo diceretur , auream ci- cadam capillis annc&ere auderet. Huic opinioni Ariftophanes , & ejus etiam Scholiaftes affentiuntur. Ifidorus cuculi falivam cicadasgignere nonre&te affirmat, verum Locuftellas gignere manifeftum eft... Cicadas veterem pel- lem five fenectutem per aetatem exuere Lucretius lib. 4. teftatur his verbis: Cum veteres ponunt tunicas e[late cicade : camQue ob caufam ab Hefichio uus 731iE vocatur:quibus quidem minimé fidem dediffem, nift hujus pel- lis je&tamiconem inprocinctu habuiffem. Ante coitum mares guftu fuavio- rcs funt ; poft coitum vero feminz ; quippe qux ova candida & guftugratif- fimahabeant. Parthi, ut Plinius fcribit, & reliqux ad orientem gentes, cica- dis vefcuntur ; non folum nutritionisgratid , verüm etiam ut venas aperiant, languentemque appetitum citius excitent : id quod Athzneus lib. 4.& Nata- lisde Comitibus difertéaffirmant. Hinc Ariftophanes in Anagyro deos item Cicadis vefciex "Theocrito fcripfit, ubi eos per iramappetitu caruiffe fom- niaret. Vidiego (inquit /Elianus lib..12. cap. 6. ) qui connexas cicadas ad cibum venderent hominibus ; animalium fcilicet voraciffima jejuniffima ven- debant , ne quid exquifitiffimis ipforum epulis deeffet. Diofcor. affatasci- cadas mandendas prebuit & veficze doloribus prodeffe fcribit. Quidam (in- quit Galenus ) cicadis ficcis ad colicosaffe&us utuntur ; dant cum paribus numcro piperis granis tres quinque aut feptem;tam videlicetremittente quàm etiam urgente paroxyfmo. Trallianus in calculo, exiccatas; contritas , alis, ac minimorum animalium V heatrun. ac pedibus prius abjectis, in balneo exhibere cum mulfo aut condito jubet; JEgineta etiam exiccatas nephriticis exhibet , atque in morbo renali compo- fitionem diatettigon vocatam inftituit : fimilem omnino antidotum Mytep- fus praícripfit , ied omnes pedes capitaque tanquam fupervacanea membra rejecerunt. Luminarts author electuarium ex Nicolao tranícripfit hujuf- modi. R. Cicadarum pedibus capiteque abítractis unc. 2. inilij folis, fem. faxifrag. aria. unc. unam, piperis , galangz , cinamomi ; ana drach. 2. ligni aloes drach. femis, mellis, q. f. Nicolaus Cicadasalis,pedibus,capitibufque abjeétis, urit, terit, atque excipit melle attico, datque ad faba magnitudinem cumvinimeníura. Áetius cicadas tres tritas ex vino exhibet. Quidam ad uri- nam provocandam pro cantharidibus cicadas fubftituunt, nec meo judicio fi- ne ratione ; nam & fecuriüsexhibentur , & citiustam hocin morbo .quàm in languida venere operantur. Antidotus ex cicadis 4 s$ Cesoo»s ad renum calcu- lumà Nono medico preícribitur. Aretcus de vefice remedijs hzc verba de cicadis habet : Vtiliffumum vefice remedium cicadz füotempore pro ci- boexhibitz.r. mares ante coitum , £eminz poft , utex Arift. patet: extra tempus veró arida & trite cum aqua & radicis nardi paxillo elixentur :in jf- dem quoque loco balnei ad veficzelasamentum eger defideat./ Nec defunt in recentioribus qui cicadas oleo impofitas Soli exponunt, & cum Scorpio- num oleo commiícent , ac pubem , intcr£eminium, tefticulos , aliafque vici- nas partes , ad dolores vefica inungunt. 4774/du5 in Breviarij lib. 2 cap.20. & 32. in Coli dolore & Ileo puluerem Cicadarum commendat; atque etiam ad calculum ejiciendum, Si mediz cicadz puluis cum fanguine hircino vel cum vino diuretico propinetur. Lanfrancus ad frangendum calculum cicada- rum fpodium ex aqua raphani vel cicerum decocto fümptum magni facit. Quinetiam fegnes torpentefque jam ocio pueros ad venatum provocant. Cue jus meminit Theocritus Idyllio primo his verbis, durap i^y dvSegix«a 71 tay ASIA dig adole oeoivo eoaguadi zd'av. : Neque folumgrate funt in ciboatq; in medicinis utiles hominibus, fed aves pafcunt nonnullas atque inefcant. Pueri enim Cretenfes( tefte Bellonio ) ha- mum in Cicada fepeliunt ; eam filo alligatam in aérem projiciunt. Cicadz .gratià Meropsadvolat, & cum efca hamum unà deglutit , quo confpeato £- i attrahunt pueri, atque ita aériam pifcaturam non abfque lucro exercent. Cicadz item in fine veris multiplicatz annum morbiferum fignificant , rion Sed ipfz putredinem excitant,fed quia illarum copia putridz materie abun- antiam plané demonftrat. Szpiüs enim illarum adventus cantufque bonum rerum ftatum portendit , uti T heocritus cecinit ; z 7/5« éJe Adaeorzz. Niphus anno cicadarum parco annon: caritatem praefagit, rerumque omnium ino- piam — Quod vero o. Langius, ( multz lectionis do&rinzque philofophus; & medicus unà celeberrimus ) Cicadas lib. 2. Epift. inftar Bruchi fruges & pabula per Germaniam exediffe memorat, Idemque Stumfiusin Helvetia factum, & Lycofthenes lib. prodig. Gracaque Epigrammata affirmant : fa- né ( nifi locuftam pro cicada intelligerent) merum mirum oftendunt,& quod ( falvà virorum tantorum zftimationc)credere nolimus , carent quippe den- tibus & excrementum ( ut diximus ) non emittunt , fed rore tantum vefcun- tur & intumefcunt. Przterea licet omnem perreptavi Helvetiam, eaque di- ligentia cicadam quafivi, quá acum folent , nullibitamen eam vidi, ut nec in Anglia velin Germania. Ideotam ipfos, quàm Albertum Vincentium , & Guillerinum de Conchis, per Locuftas vel Bruchos deceptos fuiffe autumo, dumillos Cicadas effe vulgari quidem errore temeré crederent. .. Qui plura de ipfarum natura vel ufu cupiunt, confulant Gr : corum Latinorumque Epi- grammatum 1j j 134 Gzylli nomex- num veró, dentium collifioni acceptum tuliffe : quod Plinius etiam non recte Jnfettorum [roe grammatum authores , partim earum laudes partim vituperia profuo quem- qué marte & arte plurimus canentes. /Egyptij per Cicadam pictam homi- nem myfticum & lacrisinitiatum notarunt. Novi Hieroglyphi eas nonnun- quam muficos, nonnunquam garrulos fignificare frivolé contendunt. V tcun- que fuerit, recte de femet ipfa Cicada cecinit meo judicio. Sim licet in(eéfa genus exiguum atque minutum, cMagnza tamenpar-vis gratia reous ineft, . - Poft Cicadam G7y/u: proximum locum vendicat , tum quód eam forma, demptisalis, nonnihilretert , tum quód cantu proximéaccedit. Calepinus Grzcc yé/» dicum affirmat,fed authorem non citat, imo nequit. Alij a cla- more arguto, & procellarum amulo , fic eum vocari putant ( in quorum nu- mero eft Ifidorus ) qui gryllifmus dicitur. Ab Hadriano Iunio propter foni (iridorem 7525; dicitur. Sed minus re&te ; cum hanc Locuftam effe majorem ex Ariftotele probaverim. — Freigius natural. quaft. lib. ex Plinio Tryxali- dem vocat. Verüm quum s;vzz« fit infectum impenne , utcunque fono con- veniunt , formam tamen &fpeciem Gryllinonhabet. Latine item G7j//ie dicitur. Gallice 47 Gylloz, Crigon. Axabice Sar[ir ( f1 Bcllunenfi credimus.) Barbaris Gerad. Avicennz A4/eiedgicd. Polonis $wierc. Hungaris Ofzifereg. Germanis ciz grill, cin Heyme. In agro Argentinenfi( à mente quo canrillat) Braih "ogle. Illyricé Smicrtz, n Czmrczick. Italice & Hifpanice Gryllo. An- glis Cricket .sBelgis Crekel, Nachterekel. Gryllus autem vel campeftris eft,vel : domefticus : utrofqQue Plinius ad .Sca- rabeorum genera retulitminus proprie, Wn alas elytro tc&tasnon habeant, ed omnino membraneas ; licet exte- riores denfiores longé quàm qua füb- tuslatent. Calepinus poftremó natus, genus locuftarum facit, parili errore. Niphus in Arift. hift. 5.28. & 29. lo- cuítas terreftres, & Bruchos , Gryllos vocat ; utetiam Albertus pcrimperitiam ci- cadas. Campeftrium alij funt mares , alij £eminz. Mascicadx magnitudinem propé attingit ,fed corpore paulo longiore, colo- re fubnigricante ; caput pro corporis ratio- ne magnum ; oculi grandes cxerti, frons an- tennata, fed articulis carentantennz , & huc illuc tamen facilé , moventur, Sex item pe- des obtinuit corpori concoloires, & poftrc- moslongiffimos ad faltum vegetiorem : antrorfum & retrorfum ( quod fin- gulis commune eft Gryllis) incedit. Alz quafi leviter infculptz &incutvz, totum poené corpus tegentes ; caudailli bifurca, moles corporis minor at- que fzminz. Hzc vero ventriofior, inamznum quendam exprimit virorem : oculis herbaceis, antennis rubentibus, canda tridentis emula , & magpitudi- ne corporisà mare diffita. Per:ftatem incampis reperiuntur, ibique ter- ram excavantes manent atquenidificant. Hyeme vero leniore latitant , fz- viore pereunt incavernis , quos fine cuniculariorum artc fodiffe videantur. Alarumattritufonum illum edunt perftridulum, tefte'Plinio : &fanealis eo- rum avulfisattritifque Iacobusnofter Garrettus Pharmacopéeus diligentiffi- mus eundem fonum re&éimitando affecutus eft : ut mirer dotiffimum Sca- ligerum id cui nefcio folliculo & fiftulze in cavaalui parte collocatis ; Sabi- de SR SS Ret minimorum animalium HT heatrum. 135 de locuftis fcripfit. | Quüm leviter alas per antri fui anguftias tam aruenfes quàm domefticzatterunt, parvum fonum efficiunt ; cum vero pro foribus fortius has vibrant : valde argutum , nec omnino fine alarum motuagitatio- neque ftrident : has enimamputaveris, vel avulferis, ftridorem illum omnem perire citó videris. Sole incalefcente ( quo plurimum gaudent , ) ac edam noctu, pro foribus cavernz cantant. Inpaícuis & praus frequentiores , in umbrofts opacifque locis illubentius manent , rariüs ad hyemem vivunt , ut Georg. Agricola fcribit : magnam authoritatem illis perhibet N igidius, ma- jorem Magi,quoniam retró ambulant terramque terebrant & it nd unt nocti- bus. Quo magis à nobis funt diffiti ; CO acutius ftridunt ; proximi vero filent, & prz dyfopia vel formidine fe inantra citi recipiunt. Gryllus ( inquit Al- bertus )lib. 4. cap. 7. exercit. 273. fi medius dividatur vel capite plectatur, adhuc canit & vivit longum tempus. Quod fane fi verum fit, actum planéerit de aluiilla fiftula,cui ftridoris Gryllorum caufam Scaliger tulit acceptum. Venantur eum pueri formica circumligata capillo in cavername us conjecta, efflato priüspuluere nefe recondat , & ita formicze complexu extrahitur. Plinius lib. 29. cap. ult. Sed citiüs & minore labore capitur, hoc modo ; ra- mulo gracili & longo , vel ftipula cavernz inferta , & per vices extracta, ante cavernz veftibulum illico erumpit ; quafi interrogatura , qui foribus facit in- juriam ? Vndeineum- natum proverbium, qui levi de caufa fefe hoftibus - oftentat, & infidias ultro incurrit, 574/tzer Grj/o. Panico recenti, maturo frumento & pomis vefcuntur. Gryllus domefticus à Grzcis ( fi Alberto cre- dendum ) «252: dicitur, cujus nominis ne veftigium quidem reperio apud Grecos: forte Barbarum pro Greco fuppofuit. Angli eos Hezfi-erikcts, Germani Hezzgrilappellant. —— Plinius de fcarabeis fcribens (inter quos Gryllos malé retulit) hac verbà fubjungit: Alij prata crebris foraminibus effodiunt, alij noGurno ftridore vocalesaridam terram inter focos & furnos excavant. Sunt item domeftici mares&feminz, Maritotum ferécorpus fufco colore eft imbutum, dorfum ex fufco varium magis nigricat:oblongo eft corpore, & campeftri longe mi- nori ; caput ei feré orbiculare,oculis nigris praeditum, & antennis inomriem partem mobilibus,forma & compage omnino eft campeftri : juxta medio- rum pedum exortum, duz linez traníverfz niuis inftar albicantes dorfum adornant. Iulio & Anguíto menfibusvolat, nec tamen longé nec diu ; fed d volatuundofo, (pici Martij inftar) nunc afcen- dendo alis dilatatis, nunc complicatis viciffim deícendendo.Caudam habet bifurcatam. Faerni- na major eft & longiori aluo, alis 4. volat, qua- rum externz breviores, internz arctiores fimul &longiores. Cauda extremitas in tres quoque fivefctas, five fpinasmavis, dividitur. .Volanz - utriufQue fexus, faltantque & celeriter fatis cur- runt:fpumam juris Zythique avide liguriunt;vef- cuntürque fanie & liquore carnium. De hoc in- fecto Albertus lib.4. cap. 7. fic fcribit: Gryllus quino&ucantat, non videtur os habere ; (ut ar- - venfes)fed invenitur in capite ejuslongum mem- brum lingue fimile, & nafcitur fuper exteriorem capitis ipfius partem, & pars illa non eft fiffa, ficut finduntür ora animalium : nec invenitur aliqua fuperflaitas in ventre ejus omnino, licet vefcitur humidi- tatibus carnium & brodiorum pingui, ad quz five effufa five refervata,nodtu accurrit, Imolicet panem quoque depafcit, fuperfluitatum tamen expers, & N 2 ventre Libaxt. Cap.28. 130 Jnfectorum [roe —— Fu. Exerc. 196. Lib.50.4. (P 9:12. ventre fempcr jejuno perhibetur. Grylli non folum homines labore feffos canturecreant, fed etiam medicam fyluam adaugent, morbófque abigunt. Veteres(ux Iulius Scaliger notavityremqueipfam experimento veram exper- tus eft)loco cantharidum ijs-utebantur, fimili fucceffu. Purulentis auribus Gryllus cum terra fua effoffus prodeft... Gryllus.manibus contritus facro ig- ni medetur ; tonfillafQue curat. Oportetautem cum ferro eum & caverna fux terram tolli,atque deinde in manibus fricari; quo pa&to non folum à prz- fenti malo zgerliberabitur, quinetiam per annum à recidiuo erit immunis. Plinius. Curant quoque Grylli parotides five illiti fivealligati:ftrumisillinun- tur cum terra fua. Ciniseorum cum oleo, putrida ulcera ad cicatrice perducit. Contracalculum & dyfuriam Gryllumaqua dilutum fumere prodeft. Bellu- nenfis eorü oleum auribus dolentibus inftillat;xcoq; modo dolore ijs omnem pulfationemque adimit. Marcellus in faucium tumoribus tactum illorum & fimplicem alligationem multis effert: Halyque judicio in collo fufpenfi quar- tanamarcent. Tonfillarumtumores ijs fedari Serenus indicathis verfibus : Quos auteim vocitant. T ollesattingere dextrá Dcbebis,qua Gryllus erit pre(Jante peremptus . Puerialicubi no&urnicantus grati (ut Cicadas in Italia)gryllos pyxide pertufa,vel fifcellis includunt ; herbarum folijs appofitis quibus vefcantur ac totam xftatemferyant. Aluntur & in Africa caveis ferreis, magnoque ven- duntur,ut à quibufdam mercatoribus accepi,ad fomnum conciliandum. De- lectantur cnim Feffani arguto ipforum fono, non fecüs atq; Hiberni & Walli plectri harmoniá. Quo item doáiffimus Scaliger non parum affici videbatur, quüm cantus ipforum gratiá in pyxide claufos fervaret : quàm fi cribrocre- briüs pertufam reddidiflet,tertio poft die non mortuos fed diu quidem füper- ftites reperiffet.lib. de plant.Seclufaenim ab aére vivere nequeunt hac ani- malcula, quz prater vocem & aéra fere nihil infe aliud habere vel effe vide- antur. Acftate prateritá marem & fxmellam fubdito pabulo fervavi;fed die octavo marem reperi £eminz latus erofiffe,qui etiam poft biduum expiravit. Lanioitemavis (ut dotiffimus nofter Bruerus obfervavit) Gryllis vefcitur ; eofq; fupinos fpinis transfixos juxta pullorü nidos collocant, ne quando cibi penuriá tabefcant. Verum ubi numero infenfiores fuerint,his eos artibus fuga. bis,velintercipies. Difcüfatis profundü, &aqua repletü ante eorum ftabula colloces,farina avenacea craffiore cincta. Sic Grylli faltu afcendentes in dif- cum,aqua fuffocati pereunt.Si quoq; aquam vitriolo mixtam in eorum antra injicias,certó fugabis.R eftat adhuc una beftiola alata,quá an ad cicadas an ad lccuftarü claffem referam plane ignoro.Quá enim catervatim volatac fegetes erodit,locufta videatur;forma tamcn ad cicadam proxime accedit. Mira fane hujusbeftiolz,& quafiin fantis facies. Caput galerotriangulari tegitur, in cu- jus fuperiore parte quatuor funt macule nigrz, dux oblonge,& aliz dux fere orbiculatz, inter quas, duo etiam minutiffima puncta nigra obfervabis. Alas habet quatuor, quarum internz duplicantur quàm quiefcit, ita ut i£47ip9- videatur. Atquc hiforte erant ille locuftz,de quibus Cufpianus é Sigeberto fic fcripfit: Menfe Augufto;anno 874. Immenfa locuflarum vis fenus alarum remici|s volitabat ab oriente cy cum fenis pedibus ,&c . à quibus tota fere Gallia divaflataeft.. Dixeris primo afpe&u caputium fcapulas ornare, fed propiüs intuenti, partes funt fuperiorum alarum veluti femicirculo inclufe. Totum corpus valde craffum, nigrofufcoque eft colore:pofteriorum alarum partes infinitisnigris maculisnotantur. Petrus Quickelbergius Antuerpianus hanc ex África portatam ad Penniumtranfmifit, quam nos etiamnum exanim in thefaurario zz» fervamus, & Cicadaftram nominamus. Nec einüs in Tryxalide(de quaantea diQum) haremus. A rodendo nomen forte obti- ; nuit: LUE mimmorum animalium d beatrum. 137 nuit : verum ut vel tryxalides Bruchos efe cenfeam, vel olerum locuftellas, velcicadas, vel Gryllos, nequeo quidem induci : Non folum quia Athenz- us, Plinius, alijque eo iplo philofophi fibi non conftant ; verumetiam vel uód forma vel natura longe difcrepent. Et quare obfecro zv&avic à spits, 14 eff, ftridor,nonmalenon derivetur ? quód fi verum fit, fané Gryllis maxime conveniet, quas tumaliàs tum per. ftridorem à Blattis Peucerus inerito di ftinguit : id quod Ioachimus nofter Camerarius(magni illius filius,& virtutum ex affe hxtes) primus notavit. Plinius ex his viginti torreri jubet ac bibié mulíacontra orthnopnaas atque hzmoptoicam paffionem. Cinis illitus cum : melle margines durosulcerum complanat, & mulie- rum purgationes retentas przclaré adjuvat. Huc eti- am Cicadam R ondoletij aquaticam referre vifum eft, cujuscaput pentangulum imitatur; oculiexerti atque -globofi,non magni, & nigri:antennz ore extimo erum- punt perbrevesspedesutrinqs ternos habet;poftremos longiffimos:in dorfo vel alas,vel earü rudimenta gerit. Cauda illi bifutca;venter fzpe veluti incifus; corpo- ris. color fubfufcus vel potius ex albo nigricans. In aquishmofis ftagnantibufque reperi, fed naturatü ejus nondum habeo perceptam:hoc à terreftri differt cicada, tum quod capite fit magis exerto, & cervicis aliquid habere videatur ; tum quod alas habeat inuti- lesad volandum, licetad fui ere&ionem non ineptas. Hacinfolijs nymphez,potamogeti;aliarumque aqua - ticarum herbarum infidens, jucundum quid (more Cicadarum terreítrium) ftridere dicitur : Sed à nobis hactenus non eft audita: Car». XVIII. De Blattzs. sec» Vi muita de Blattisblaterant, fed pauci blattas proprié di&tas recte INNZI IE defcribunt imone vel minimam earum notam feré oftendunt : Sed hinc inde varia corradentes,in acervum omnia conjiciunt atque cori- fundunt. Nifi Plinius huic lucem aliquam hiftotiz attuliffet, oppido perijf- fent Blatt, vel potius interijffent. Primüm ergo quibus Infectis Blattze no- men ab authoribus attribuitur oftendam; deinde veras ac proprié dictas Blat- . tas deícribam. Blattarum veró nomine comprehenduntur, tum vermesin auribus nafcentes, tum quz alvearibus nocent Phalenz. Verüm cumhzlu- cipetzillz lucifugz fint ; cur pro Phalznis habeantur, equidem non video. Blatta etiam vermiculus eft libros & veftes erodens; ut Horatij fermones in- nuunt his verbis :.8 at arum Qc» tizearum: epulae, cui [Eragula veftis. Martialis tamenblattasà tineis diftinguit, diverfaque effe animalia plane oftendit. Ca- pituretiam à recentioribus pro vermiculo zi; dicto, € cujus tela fericz ve- ftes conficiuntur. Alij vermes grani inelice humili cfefcentis blattas vocant, unde Blateus color. T urnebo advers. lib. 18. cap.17.& lib.28.cap,2 3. ubi hzc habet vetba : Blatteus color vermiculatus eft, 4 eff a vermiculis qui in cocci grano xubentes erumpunt,quorumq; cruore floridiffimus elicitur color, non niger, ut quidam putant, fedex rubro purpureus : Cui liber de natu- ra rerum, & Guillerinus de conchis affentiuntur.. Lumbrici inteftinorum blatte à quibufdam vocantur. Cardanusalicubi vermes farinarios Blattas ap- pellitat. x2244«« utictiam «zoe sss Gaza B lattas interpretatus eft. Dicitur — autem rectiffime 7»e; ; apud Polucem zo» legitur,uti etiam apud Lucianum, Pens N53. 0 quando ' 138 .. Jnfettorum [roe quando deridet indoctum libros multos ementem. Italis B/atta e» Tarma. Hetrufcis P;ar£ela ; Germanis Wibel s brottworme, brottkaefaer , Malkafacr, fpringmibel. Norimbergenfes quandam fpeciem Sc/avaben jocofé vocant, quia frigoris eft impauens, ut Cordus Ícribit. Illyricis Sminie. Polonis; .&Molulowj.. Hungaris CAM oly.. Hifpanis, Rapa cosa polilla. Eft antem Blatta Infe¨ucifugum, fcarabco fimile, fed elytro carens. Blattaruni tres funt Ípecies,Mollis,molendinaria, & Feetida. Fieigius peffi- mé divifit Blattas, molles cum fztidis confünderis, ac arecww[id«; tertiam fpeciem conftituens, Gazwx ma- la interpretatione feductus. Omnes fene&utem exuere, tum Ariftoteles Hift.8.cap.17.tum Pliniuslib. 11.cap. 28.teftantur. Mares omnesalati creduntur,fzminz cer- to. alis deftituuntur; illi quoque minores : ha-magis ventriofz funt. Omnes (zetidá excepta) celeri curfu va- lent & frigore pereunt. Más mollis,fxmina colore multó nigrior, caput parvum habet,nnde duo exeunt cornicula przlongajn quamcundQue partem mobilia ; pectus unà cum ícapulis orbiculare, in corpore incifuras 1eptem ha- bet. Alz adfuntcorpori concolores, rariüstamen volat, fed earum auxilio (ftruthiocameliinftar) celerius currit:caudam habet bifurcam & forpicula- tam ; fex pedes obtinet. Circa ora latrinarum, & inbalneislocifQue uligino- fis plurimum degit. Gryllos campeftres nonnihil referurtt, fed corpore funt compreffiore, & cruribuslongégracilioribus. InPhilippo navi quam nobi- liffimusille alter Neptunus(Dracum equitem intelligo) aromatibus onuftam vicepit, ingens blattarum alatarum multitudoinveniebatur. Sed hz noftris pauló majores, molliores,. & coloremagis fufco. A multis fide dignis accepi, Bistta Petro». Blattam mollem vulgari fextuplo majoré infummo templo Petropoli noftrà HM captá fuiffe,qu:x morfu noncutem tantü eam venantiá vulnerabat, fed & fan. guinem altius copiofiufqs eliciebat: erat digiti majoris magnitudine, longitudi. neque,atque loco muris fepto inclufa, evafit tamen poft triduum ; fed qua ratione aut via,nemo perfpexit. Molendinariam fiue piftrinariam vidi ( Gra- re pA ont uvas uua ghe uA apis & d proxoTeiov dicitur) £rminam ni fallor, quia alis caruit : vulgari illa molli longiorem, craffiorem, & cum majore fplendore nigriorem,os forcipatum illi,parvum,quafi füb ventre pofitum , antennas ha- 'bet primae fimiles, oculos item exiguos concavos, vel potius ocularum figna atque veftigia. Pectore pene quadrangulari quatuor primi pedes affiguntur, pofteri- ores ventri:fupra fcapulas alarum quafi rudimenta con- Ípiciuntur, alas tamen dici non debent; corpus reli- quum craffiufculum, varié orbiculis incifüm, quos fi à latere intuearis ferram referunt. Caudz apex & furca utrinque una innafcens, ad tridentis formam accedunt. Stabulantur iftz Blattz in locis tepidioribus, piftrinis &vaporarijs. Vix magna in fame lucem ferunt : vel fi vi&usquxrendi gratiain apricum procedere coguntur, celeri curfuad tenebras recurrunt, vel puluere fefe te- gentes, venatores fallunt. (Tertium ge- nus odore adeo invifum, ut à Graecis aiMá EA, 6Aiea, à Latinis Fegida Blat- ta vocabatur: Plinio defcribitur acuta clunesquam notam nifi expreffiffet, for- taffis in tenebris jacuiffet femper hac fpecies, e caa ES minisorum animalium 1 beatrum. n9 fpecies, nec in oculos noftros veniffet. Sunt enim fcarabei empino(prefertim pilulares ad eam faciem;quos cauda ab- ^ feiflagraphicéreprafentat; nigerrimo colore fplendettat- ."digraaum eft animalculum , fi quod aliud 5 corpus ita £or- .. matum delineatumque utalatam jurares elytroque te&tum ; "carencramen omnes alis, nec fane marem hoc in genereala- tum ( quicquid Plinius lomniat ) inveneris : gracilia habet xpo crura & longitícula:profundisin cellis habitat, & lacrina- rum hofpes : nocte lentiffimo gradu proreptat ; fed ad fignum lucisfermonif- velevittmum, ad latebras redit : pudendum fane animal, lucifque (non prop- ter dyfopiam, fed mali odoris maleque rei geftz confcientiam ) impauenuf- fimum ; fordida fiquidem amat hofpitia, parietefque perfoditalienas: teter- rimoque odore nonaftantes folum , fed univerfam quoque viciniarn inficit atque offendit 5 osilli bifurcum , dorfum quaft elytro tegitur , folitaria eft, vix duasfimul réperies. An vero hzc ex putri materia oriatur; vel mutua commiftione maris & f£eminz generetur, ignoramus. Francofurti ad Moenum frequens videtur : Londiniapud nosin cellis vina- rijs , locifque tenebrarum plenis fubinde reperitur: relique fpecies inpittri- nisfrequentiores. Fxtidam ob tetrum odorem quidam cum Cimice'contun- dunt ; nonrecté. Peruincolx beftiolasquafdam alatas 4747c75 vocant, quas Serius Papiliones credit. Gryllorum magnitudine & gregatim noctu pro- deunt,omnem ferémollem fuppellectilem 2mbedentes, lib. navig. Papilio- nes effe non dixerim, quia rodunt , nonautem promufcide exugunt ; velergo Gryllos facerem ; vel novum Blattarum genus , vel quid ab utroque mixtun & confüfum. Ex Epiftola doctifimi cujufdam viri ad Gefnerum miffz, alte- ram blattam fztidam defcribam. Eft ( inquit ) infeum quoddam volatile £etidiffimnm in Hungaria, fupra quam dici: poteft faftidiendum. C icadam frtentem dicerem , nifi Gryllo effet fimilius. Hyemis tempore lucem appe- tit, zíftate fugit : quum volat , dirum quid ftrepit & horrendum , fxtore mox omnia replens. Quidam pefte peraéremfxviente hoc animalculum ceu ar- canum geftant adorantqQue :imio nonnulli, id quod fues fine naufea haud face- rent, eam deglutiunt ; ufque adeo peftis metutenentur , ipfamQue arcere ten- tant.In muris generantur : ubi frequentiores inveniuntur, ibi vina generofiffi- ma.naíci ferunt,atque ego experientià didici. Hucu[z4e Epzffola. Blattae junio- res omnes leviter albicant, fed adultiores ex fpadiceo nigricant. Fxtid: vero denigredine ne carbonem quidem metuunt. Authores item varij quatuor alias Blattarum fpecies recenfent,nempe veneream in humanis pudendis genitam; Apiariam, veftivoram ; & quis codices exeditjlibrariam : verum nulla harum przterapiariam cum Blattarug quadrat defcriptione. Ea vero neque adeo fxtida, ut 24z« dicta : neq; tam mollis,ut que antea defcribebantur;Sed mc- die cujufdamaaturze, & polline potius confperfa quàm pinguedine inun&a. Reliquasfuis inlocis, übi de pediculis tineifque dicemus;adjuvante Deo fa- fiüs comptiufque dabimus ornatas. De colore blatteo magna opinionum va- rietas inter do&os videtur. Nam fi hzcinfeda ( de quibus egimus ) vera blatte dici deberent , cur non potiüs nigrum fpadiceumqQue colorem blat- teum dicimus » quam muricatum illum atque purpureum ? Certum eft Blat. tz Dizantine fucco( eft enim purpurz fpecies ) purpureum colorcm elici, perinde ac ex Cimicibus ( Coccionili vocatis ) vermiculatum; veligitur om- nescolores blattei rette vocari poffint, vel hic nofter noviffimus noneft Blat- teus, Equidem mitor Turnebi Thylefijque peruicaciam , quod illum ver- miculorum Blatteum effe contenderent , cuma nullo authore Blattz dican- tuz, fcd potius proprie vermiculatus haberi debeat. Blatteus igitur color, re- vera F fus. L ib. 2,cap, 5 6. Lib. 3 0- cap. . nlt. quomodo fügantur. Jnfetlorum rue vera eft purpuratus. Noftrz vero Blattz hujufmodi nihil fucci emittunt : fed lucifugz, fordidzx , truces fztidz, furaccs , nocturnif que depradationibus infames vivunt , unde Servius Pyratas zocfu navigantes Blattas dixit, - Hae li- cetbeftiola naturz ipfi, hominibufQue & apibus exofa funt , variasillista- men virtutes Deus indidit, & quàm Bizantina ille praftantióres, Nam ficon- cham illius unguemve dempferis , quid inter caput ( papaver dictum ) & col- Ium totus venter continet , quam florem illum tingendis expetitum veftibus folifqs oculis deleétandisnatum? Sane licet ilum colorem Principes magna- tefque Primarij nullo auro non emunt, & pretij magnitudine ;egium faciunt : ubitamen contemptibilium barum blattarum vires audiveris, purpuram fupra omnem caras dixeris. Etenim ad aurium colores & furditatem mirifice pro- funt hoc modo accepte: R. blattas alis abjectis xij. vini veteris & mellis ana 3j. ff. malicorium unum, fucci pomi, fefquicyathum.. Coquantur in olla nova, donec malicorium flaccidum fiat. Tum fimul terantur omnia:tritis ad- de unguenti Syriaci $ j.picisliquidz 5). fl.Succi € 4. cepis expreffi 3q. 5. con- terantur & ad ufum reponantur : decoctum lana fuccidà & tepida inftilletur. Gal. fec. loc. lib 3. Molles inoleo deco&z verrucis efficaciter illini expe- rientia teftatur. Molendinarias capite detracto , attriras, leprasfanare, Mufa & Pythonin exemplis reliquerunt. Fatid pinguitudinem, fi caputavellatur, tritam una cum rofaceo aurjbus mire prodeffe fcribit Galenus ex Archigene. Sed lanam quaincluferint , paulo poft extrahendam : celerrime enim id pins £üc tranfirc inanimal, fierive vermiculum. Alij binas ternafve in oleo deco- ctas cfficaciffimé auribus mede: fcribunt, & tritas in linteoloimponi. Hujus item inteftina trita cum oleo aut decocta , aurium dolores inftillata mitiganr, Diofcoride authore. A prioribus duabusfpeciebuscapita detrahenda , an- tequàm inufum medicum veniant , Plinius docet : à fztida pedes & pennas ctiam detrahit , vel potius coriaceum illud dorfum penniforme , durius illud quidem & magis venenatum : alas enim non habet. Fatidz praterea cum piffelao fanare ulcera traduntur;alias infanabiliasftrumas item & panos die- bus 2 1. impofitz ; fanant quoque concuffa, convulfa, cacoethea ulcera,fca- biem furunculofque detractis pedibus & pennis. Nos hzc auditu faftidimus at hercule Diodorus ( inquit Plinius ) eos morbo regio orthopnoicis refti- tiffe tradit, cum refiná & melle:humaniffimi eorum cinerem crematarum re- fervandum ad hos ufüsin cornea pyxide cenfuere, aut tritas clyfteribus in. fundendas orthopnoicis aut rheumaticis. Infixa item corpori ,illitas extra- hereconftat. Blattas dolores tollere narrat Cardanus ; fed quos dolores, vel quod blattz genus, nonmemorat. Phryges & Lycaones Blattas illinunt his, quz vulvà ftrangulantur. Plinius. Denique Caftorei loco inferviunt in An- tiballomeno , atque eas pro Puprefti fubftituit Galenus, | Siveró Antifily- phium, fivecontrablattas medicamentum velis ; Cunil manipulum ( qua à Grzcis rhafcula, a noftris cunilago dicitur , ) projicias , atque,omnes é tota domo Blattas convenire ad eam videres : ideoque Roma Blattariam vocant. Hirundinibus adverfus blattas defenfionem Natura largita eft. Nam cum Blatt: earum ovis perniciofz fint, matresapij folia ante. pullos projiciunt, quibus à nido arcentur. Quod fanc folius ZEliani figmentum citó dixiflem,ni- fi oroaftes in Geoponicis idem affeveraret. V pupz amianto gramine nidos promunient. Cornix verbenacam profttuit ne accedant blattz.. Siquoque oleo fpicz inungantur,blattze ftatim pereunt, veluti Zoach. Camerarigs refert. V1 fugenturab hortis blattz , audiamus Diophanis confilium : ventriculum vervecis recenter ma&tati , & fuis adhuc fecibus impleti diligentertibi com- parato, cumque ubi blattis fcatet hortus,terra leviter obruito; peracto biduo, blattas có omnes convenire videbis ; quas ve] alió deportabis , vel dmm altiffime t minimorum animalium 1 beatrum. altiffime fepelies ne refurgant- Si vero apesab ipfis tutas fervare velis , fuffu- migijsacribus arceto , vel nodu lucernas juxta ponito , velaluearium fulci- mina ungvine illinito , ne facilis fiat afcen(us. V | | C a». XIX. De Buprefli c Cantbaride. ( Grace Sapa , zuo iarirarmis 85, quia boves rumpit. Nicander inAlexipharmacis etymon ejus in hunc mo- dum deducit, j gyro diu Ns Eprsdsvea.s y doo Te uer a6 aíumpa]aus o á]e Ünpa ropa Coeyan diré rm. aÉvexs rà Béarpttery rona uvar voies , 1d eft, ab incendendis bo- | bus. Primum enim perfummam acrimoniam peco- rum inteftina inflammant, deinde tumor fequitur & fe- bris, &tympanites fpecies calidiffimas ;poftea mem- chio, «Jw 3 «loose Sed hc rectius pro araneola illa ruberrima boves mordente fumitur , in pafcuis ober- » j rantes. ( Aneli B/a/ze-worme. 'Troings vocant ) qux Dicitur autem reipfa e "S "B )d Gracum nomen retinuerunt. Germanis dicitur Gosc/,, Gach, Kaoelfler , Gualfler, die arunen, , Stinckbenden | Wilden wentde: Renkaefer, Hidelbergenfibus , à cele- ri curfu, atque alibi cz Holtzbuck. Ttalicó vocatur ] Buprefli. Hifpanice Arebenta buci,fi Matthiolo cre- | dimus ; nos vero Burzcowe vel Burflcope Anglice di- L cere ,audaculéfoité fed non malé, primiaudebimus. Inagto Heidelbergenfi veram Bupreftem fefe inyeniffe fcribit Pennius, atque defcriptionem dedit hujufmodi: Ex Cantharidum genere 9 zu 14a; 4 "Maur ( fi Galeno, Ziginete , Phavorino , Actio, Plinio, atque Avicennz credendum fit ) videtur , fed oblongiore copore ; elytrum exterius ex viridi flavefcit , vel potiüs aurum imitatur. Longiora item crura habet , & craffiufcula ; oculi globofi , prominen- tes 5 exfronte juxta oculos duo cornua oblonga articu- lata 5 caput parvum,os patulum; durum, robuftum , foi- cipatum, dentatum, quocrudeliter vulnerat & mordet: venternon rotundus , fed in longum productus ; acriter cum fcarabeis & lacertis pugnam init , ventres femper petens ,( utpote molliores partes ) quos citiffimé ero- - dit, & ubi vim metuitaut dolos, é veftigio quàm celer- timé recurrit, feque fubducit. In guftu (inquit A&ua. rjus) quiddam graveolens reprefentat. Aétius eam; nitrofi branisruptis crepunt mediz. Dicituralijs, item Hefy:. devorataà pecude eadem parit fymptomata. Latini 141 Jnfe&orum roe nitrofi cum guftustum odoris facit. Cornarius, Lonice- rus, & Cordus, fetoris magnitudine fubducti, Cimicem fylvcftrem Bupreftem dicere non abftinuerunt , ac prop- terea K nelfler , c Quelfler appellitant. Vefcitur quoque mufcis, erucis, lacertis, lumbricis, ac alijs itidem infectis, dummodo ea pugnando fuperarit, morticinia enim , vel aliorum opera enecatas beftiolas non tangit ; ubi interfe- &orum fefe carne explevit, reliquam ftragis partem ad cavernam trahit , eaque poftquam fames redierit ventrem fatiat. Alios hujusbeftiolz crudeles mores, Petrus Turnerus & Guilielmus Bruerus dixerint , ( Medicieruditione paucis , vitz integritate nullis fecundi) quia una cum Pennio in agro Heidelbergenfi Bupreftis vitam & vitia obfer- varant. Bupreftam veram Bellonius , in defcriptione montis Athos exprimit hoc modo: Beítiola eft ( inquit )aligera, volans , longe fxüidiffima, Cantha- ridi fimilis, fed major, colore flavo velluteo ; tam exquifiti veneni , ut boves co loci ubialiquandiu manferit pafcentes, ob infe&tam contagio herbam mo- riantur. Inter Cichoraceas herbas ( »ozces ) urticafque & conizas fzpius rc- peritur ; abincolis montis Athos Voupriftis dicitur, Hec Bel/ogiw ; unde rc- ctc colligere quis poffit, convenire utramque deícriptionem de fztore, mag- nitudine , naturá ; genere & coloretantüm paulum differre. Nos enim flavas non vidimus ; nifl ex viridi( ut dicam Jaurcícentes, flavas dixeris. Neque fane extimis formisaut coloribus adeó pertinaciter infiftere equum eft, quin proregionum diverfitate, utrumque ( ut in hominibus fit ) falvá rei fpecie alterari nonnihil poffe confiteamur. Alteram quoque veram Bupreftem vi- dimus , corpore paulo breviore , & circa ventrem latiore ; caudá magis acu- tá, capite parvo, oculis prominentibus , orehiatulo, & forcipito, elytrá fe- ' cundum longitudincm ftriatà, colore faturatà, gramineo ex auro fplendentc. Has iemes C Iura tantum fex ( Matthioli & Greviniicones , prater rei naturam fuorum- videsis 4l- que oculorum fidem, octo exprimunt ) pro corporis mole longiüfcula, ( fed dronando 459. tenuiora quàm in prima Buprefti)& nigricantiascornua item duplo minora & fubtiliora ; celeritate primum zequat,fztore fuperat , imo hoc ipfo cimicibus, atque fylveftribus palmam eripit. Mufcas & erucas venatur ijs, vefcitur : tam non ferendz violentiz videtur , ut lztaliffimum araneum interficiat. Raró in Italia reperiri Bupreftes fcripfit Plinius , nunc veró ( quid ni enim Marcello Virgilio credamus )frequentiores , quàm agreftis fortuna & res patitur. Effe autem eas venenate admodum nature ,& tum pecudi & tum hominibus adver- fiffimz, quos à tota fubftantia tollunt , Actio tefte ; vel ex cofatis apparet, ox quod earum Propinatores lege capititeneri marrat in Pandeétis Budzus ,ita enim lexloquitur. 42s; 2»- proffem, vel pityocampen , tanti. facinoris confes , aut mortiferi quid venen ad necem accelerandam dederit. judiciocapitali , & pena Legis Cornelia afficiator.. Vi- dimus quoqueinagro Heidelbergenfi Bupreftes duas Scaraboides , alteram ex aurovirefcentem , alteram ex flavonigricantem. IlJa priori à nobis defcriptae omnino fimilis, fed aliquantum major ; ala extern auro faturato lineatim ductoillite , & pausillo viridi adumbratz , inter lineas vmboncs concavi affurgunt, cleganter fculpti. Celericurfu przvalet, communem Bupreftium naturam virefque obtinens. Quz veró ex |J. favanigricat, eamad me mifit exagro Viennerffi Ia- . iin .. €obusQuickelbergius Antuerpianus, qui p: E hac oria mininmorum animalium d beatrum. — 143 liftoria locupletanda maximo fuit auxilio. Coloreexcepto, et quod major nonnihil fuerat, quatuorque antennis praedita ; noviffimé defcriptam per om» nia reprafentabat.- qi QU 2A. Bi eg e ai Quamvis perniciofa hac animalià, 4e Cala nn qu en iu am- mant, atque inflammatione. venenata inexple » em fitim, biam guns tympanitem & membranas ipfas rumpentem inducunt ; tamen &illas homi- nibus falutares fecit rerum parens natura;atque ars deinde in medicanam rap- tas prz paravit,antequam in ufum trahuntur. Plinius & Aegineta eodem InO- fus. do przparandas difputant, quo Cantharidas. Diofcoriaes fuper cribrum füfpenfum ferventi cinere illas paulifper torret, & deinde reponi. Galenus aceto macerat. Hippocrates capita;alas pedéique abjicere jubet. Erodunt, exulcerant, infliammant, inflant, & caloremad partes erolas potenter attra- hunt. Diofc. lib. 2. cap. 59. id circo nontemere idoneis rebus immixta, ad lepras,carcinomata ferinofque lichenasadhibentur. Pro Cantharidc majore jure (meá quidem fententia) fubítitui poflunt, quàm (Pauli venia dixerim) Blattarum aliquz,non folum quia facie ad eam proximé accedit,led etiam,ut Galenus loquitur,virtute. Cum fevo hircino Dupreftes, fcptica vi, lichenas 1a facie tollere, Plinius afferit. Hippocrates 1n varijs vteri morbis fanandis magnam ijs laudem attribuit. Sic enim libro de nat.mul.& lib.de morbis mul. & lib. de fterilibus fcriptum reliquit : 744 sterz durztiem. Succis & pingue- dinibus emollientibusbupreftem adiice & vtere. ad menfes e fzcunannas pel- lendas. Corpus bupreftis unius (parvz vel majoris) dimidium przparatum, cum duplo ficus pulpe, commifce &fuppone : purgat enim uterum & inflat, & defperatis menfibus, optimum eft remedium. Aliquando folam Bupre- ' ftemapponit (fifatis magna fit)aliquando mollius reddens peffarium, decem accipit, atque illis olei acetabulum, vini, cumini, Aethiopici,fefeleos & ani- fij ana partes quales admifcet ; fervefcentia deinde format in peffum, & vtero adhibet. Invterifuffocatione, ccffante paraxyfmo,corpore prius pur- gato,medicamentum quoddam cum Buprefte componit Hippocrates, & na- ture mulierum apponit. Inuterifchirro utitur quoque Buprefte, fed cauté & cum diligenti confiderationesapponit enim in glandis forma perdiem, atq; ubimultum zgram mordendo vexat,glandem extrahi prefcribit. Quinetiam Bupreftem, myrrham & elaterium cum melle componit, coquit, & fubdit. Subdit quoque ad molem ejiciendam.lib.1. Gal. 4212»« capite primo,ex Ar- chigene,Bupreftium medicamentum defcribit, cum aceto, ranunculo atque Ariradices ad alopecias, lepras, elephantiafin, &c:' quorum ibidem curam facilévideris. Ceterüm ut utiles ejus virtutes hactenus recenfui,ita nunc, (ne hiftoriz leges tranfzrediar)non minus horrenda illa fymptomata aperiam, quz venenatum hoc animal tum generi humano,tum belluino item infligit. Si size« Bure- quis Bupreftem intus hauferit, eadem fere patitur que a Cantharide: corpus /^^ t^^" 1ntumorem attollitur;acfi tympanite laboraret, flatuum copia inter cutem & carnem valde multiplicata ; quod ob humores veneno colliquatos, & vapo- res furfum elevatos, proculdubio accidit. Labra alieno colore tinguntur , nempe obfoleto violaceo. Ori non diffimilis intró fapor oboritur virofus. Ventriculus;aluus,inteftina,extremé dolent, urina fupprimitur ; anxietas to- tocorpore,tota item mente perfentitur. Quorum fymptomatum.Nicandér maximam partem deícripfit his verbis: i4's]o AKTgeo ust &m o € 42a ott yd RC: His auxiliatur zphronitrum cum aqua vel felle bovino fumptum. Confer item lac muliebre é mammis affatim & affidué extractum, atque ejus penutiá bu- bulum, & caprinumatque ovile. Vrina quoque muliebris, epota, ac vomi- tu reddita ; ante autem vomitum dari non debent, quia fic febrem exafpera- rent. Diofcor. Primum igitur vomitus ex paffo multo vcl oleo myrtino, vel larido Cüratios 144. dnfe&lorum frve larido lacteo,vel pingui carnis fuillae jufculo,vel oleo olivarum multo, vcl fa- pa provocandus. Muftum largius epotum, peculiare contra bupreftem re- pod4t- medium cenfetur. Galenus & v4 rdoyzus.. Nitrumex aqua laudat Plinius, |... velélafere,afIa dulce,O enomelite, vcl Benzoin diffoluto in aqta tepida. V el accipe nitri rubri 3iiij.& ex aqua vel pofca tepida vomitum promoue. A vo- mitione fx piusfacta, ftatim alvi quoque tentandz funt evacuationes, deinde ficusaridx exhibenda (ut docet Gal.) vel earum decoctum ex vino veteri gencrofo. Poftremo ubiaccidentia remiferint, Thebaicarum fimplex pal- mularum efus przfcribitur, aut cum mulío lacteüe muliebri trito exhiben- tur. Pyrorum omnia genera, oleum etiam melinum, Plurimum hacin re laudantur. Nicander pyrafylveftria (fic enim 25 7«4« fignificare puto, Dio. Ícoridis authoritate fretus) precipue commendat, & myrti baccas. Refri- gerant enim & aftringunt, & ideo Bupreftis calidam naturam mitigant, & ventriculi imbecillitatem tollunt. Cavendum tamen ne corpore adhuc tu- mido comedantur, ne morbum retento intus veneno magis adaugeant. Qui. dam non five ratione 31. ex baccisfolani veficarie, & amyedalis,lacamyg- dalatum extrahunt. uná cum decocto lactucz.viol.borrag.buglo. folani hor- tenfis, plantag. pafful. & femin. infrigid.major. Aetius fcorpij radicem ex paffoinpotu exhibet. Cantharidum alas pedéfque contra bupreftim multi locoantidoti commendant, verum aut antipathetica virtus illi opinioni fidem fervat illzfam, ant mendacij füfpicione non caret. Si bos equufue bupre- ftem devoraverit, inflatur, concitatur rabie, ac patlo poft crepans medius E , lpiritum effatsut Aelianus.6.de animal.cap.35. & Herocles Grcus fcriptor efti sbej teftatur his fere verbis : Eày Bécspneiy guvadacrin farmi cv? Tü iT, arius ]as di] 9 xothda. Bupieff i. xj àzTG- Jwerat, T&TüTaa Ji 8A xd ri Iovaeplipa]a Qpel v ev Ter MEdE dyaeUGTe XATGMAYrY, pns Idem pene Vigetius. Si Bupreftim bos vcl.equus in herba comederit, (teat. | Venter ftatim inflatur, totus diftenditur, cibum averfatur, ftercora mi. -. nutim & frequenter reddit, &c. His ita Abfyrtus mederi jubet, 4244; dydx)a Tl) xepaAls x diens às QNiDas Gorápa iy poripor ya. T aia €Eo peu Jd T8 uar" xj aya ualits wdpflo Tasas, uer) yÀpkss Xj SAdre didus garyév, Pari fere modo Vi- getius. Statim(inquit)fternendus eft equus, & cogendus ad curfum; poft ei venaaperienda in palato leviter, ut fanguinem efliuentem tranfelutiat, tum affidué deambulet ; fit eicibus Triticum paffo infufum cum porris; ex cor- nu vero bibat vinum tepefa&tum cum uva paffa diligenter contritum. Qui- dam (authore Praxano)oleum in boum nares effundunt,lib. 1 7. cap. 1 7. Ca- pris qui Buprefte inflantur laridum dato, vel pingue ejus jufculum infun- dito. Idem. "n. T Kvvorgíeve idem mihi videtur cum Buprefte ; eadem quippe infert canibus fymptomata,quz hxc bobus. Si veroaliud fit animal, mihi incompertis non effe ingenue fateor. DONTP TUN MIETEN R E LISTER TEE LO NPRMNEE NNEMENEECEUI. - /-- c eR DEDI. 0 Qars. XX. De Cant bar ide. * Éfzio quidin caufa Pennio & Gefnero fuerat,cur Cantharidas de- cantatiffimas & inofficina medica neutiquam defiderandas prx- terierint. Verüm hanc mihi relictam provinciam lubens fufcipio, atque illarum hiftoriam guns E incipio, KavÜapic Grxecé g———— Ictaapud Latinos nomen non mutat, onspeede Gallis conteride ; Italis Catarela:Hi- ! fpanis minimorum animalium Theatrum. i45 ——————SÁÉáÉÁM — 3 : CAFE A AUTEUR EE A fpanis Cubilla: Germanis grure kefer zoldkafer, Belgis $paez[rhe vlieghe * Anglis Caztarides or. Spamb flye vocatur,quafi mufcam Hifpanicarh dixe: à; Tis. Caztharidum duo genera vidimus; alterum magnum,alterumi veró exigu- um. Majorum aliz funt oblongo cor- pore craffz, ex tritico colle&tz, ac M Blattarum more pingues; variz aureis Lineis, quasin pennistranfverías ob- / nent (atque hx in medicina poriffi- mz habentur ; ) aliz minutiores, ma- ! Cilentz, latz, pilofz, interiores dictz; & ad medicos ufus inutiliores. Majo- rum quoque non omnesex viridi radi- antes videris, fedalias item ex xeram- pelino; inexplicabilis omnes fplendo- E SES ris,& colore oculis gratiffimo donate; Parvum genus Cantharidum Thomas Decatzus primus mihi communica- vit; formá nonnihil & mole difpares videntur; fed virtute Cantharidea & oruconfentiunt. Harum (fcilicet minorum) prima corpore, & capitc ob- longo eft et forcipato, oculisnigerrimis prominentibus,antennis , longisatque nigris;alis circa medios lumbos extuberantibus,qua duobus punctis argenteis, & maculis paucis albis notantur:in Ci- cutaria herba per eftatem. plerunQue reperitur, pedes habet & crura,gracilia admodum atque longa, purpurafcente minio or- nata. Secunda ejufdem cum prima coloris eft, nifi quod anten- nx oculique virides videntur. Caput huic exiguum, fcapulze globofz, atque gibbofz. Tertix caput & capul confunduntur, coloris zruginofi,fed ocel- luli picem referunt nigerrimam: alashabet capiti concolores, fed ftriis qui- bufdam aureis micantes: pedesitem piceos & breves. Quarta tertiam xxmu- latur,fed herbaceo potiiis colore eft, quàm zruginofo 5 aliás prater magni- tudinem (quippe omnium minima eft) non differt. Tam majores quàm mi- nores iftz Cantharides, non exanimalibus oriuntur, fed ex putrefcerite hu- mido &íicco. Tídlera: 52e &v Tele av rug 2miore val rae dryelegus x) Tas éUaut "resot]i rà quy vaiBasiJoy eis: ut Aelianus lib. g. cap. 39. (Verbatim ex Ariftotele) recenfet. Nafcuntur ité ex vermiculo in fpongia dentis caninz,atq; ex erucis fici,popu- liypyri,fraxini,oliuz,& rofz:generantur enim in his omnibus vermes Cantha- ridum parentes, fed inglba rofa minus efficaces. Coéunt quidem Cantha-j rides & generant. Verüranon fui generis animal, fed vermiculum tantum. ; Legumine vefcuntur & frumento, przfertim tritico,quo paftz;ad medicinam aptiffimz habentur. Olfactupicem liquidam referunt, guftu cedrum, ut Ni- ! cander prodidit. Visearum adurere corpus, & cruftas obducere, vel(ut Di- ofcoridi placet) erodere, exulcerareque, & calorem incitare; quá de caufá | admifcentur medicamentis quz lepras ferafque lichenas, & cancri naturam habentia fanant. Ad unguesitaque pforodeis cum ceratis aut emplaftris ido: ; neis impofitz;itaillosauferunt, ut toticadant. Admifcentur quoque ijs qua clavosauferunt. Aliqui alopecias Cantharide trita illinunt cum pice liquida; ! nitro przparatacute. Cauftica vis earum ; cavendámque ne exulcerent al- te 5 pofteaad ulcerailla facta, capita, fel;aut fimum murium cum elleboro & pipere illini jubent. Cantharides mixta calce, panos fcalpelli vice eradicant: nonnulli paululum quiddam earum injicere folentin medicamenta, quz uri- nam cient: Verum inijsmagna quzftio, quoniam ipfz veneria furit pota, ve- fice cum cruciatu perpetuo, Verumillitas prodeffe non dubium eft cum fucco p zu Oo teminee 14.6 Jnfétlorum [roe taminez uva, &feboovis velcapra. In medicamenta quie utinam cicarit, nonnulli preceptorum meorum folas alas cum pedibus injiciunt.. Nos (in- quit Galenus) toras Cantharidas injicere folemus, & aptiores eas judicamus, quz inventz infrumento, luteo tranfverfim in alis cingulo ornantur. Lib.5. & Lib.rr. defimpl.fac. Menfes quoque potentiffime cliciunt fubdita ; -&* antidotisimpofita, hydropicis auxiliari creduntur : ut non folum Hippocra- ter & Diofcorides, fed Galenus, Avicenna, Rhafis, Plinius, alijque optimae notz medici teftantur. Nequeo hic fatis laudare probatiffimum ipfarum ufüm,cum fermento, fale,& gummi ammoniaco, ad catarrhi diverfiones,po- dagrz & Ifchiatici doloris amputationes ; dum materiam altiüs centroim- pactam, ad fuperficiem extrahuntatque abfumunt. Salamandrz item vene- noconferunt, ut docet Plinius Lib.2 ?. Cap.4. Conferuntitem certis rebus & certa mixtione ad penis impotentiam five évare tollendam, veneremQue plurimum promovent. Caterüm ut debitá mixtione & pondere exhibit fa- lutifunt, ita non reGé propinatz, applicateve, graviffima fymptomata, & quandoque mortem inducunt. Dum Bafiliz circa annum 1579. hzrerem, Íponfusquidam (znobarbus ille nempe in Pharmacopzo habitans A pothe-- carius) de peffuli infirmitate timens, quo fponfz primá nocte pudicitiam ef- fet pulfurus : Archiatrum quendam celeberrimum confuluit, ut medicamen- to rigefcens pravalefccret, deftinatàmque iter citius conficeret. Verum ap- petente diluculo; perpetua penis diftentio fine veneris defiderio infequeba- tur, &cruenta poftea urina cum vefice inflammatione acceffit, egerque (nihil diu proficientibus antidotis) peneelanguit. Idem quoque nobilicui- dam Francofurtenfi accidiffe memini, cui dum Chirurgus quidam indoctus hydropem perurinas cum Cantharide intus fumpta evacuare tentaret, dolo- tibus cruciatum perpetuis exanimavit. Habeoego fingulare quoddam con. tra penis languorem remedium,quo cum promifcué uterer, utcunque multis Nobilibus(qui veneris vulgo ftudiofiores videntur; animos & vires adauxit abfque noxa; unitamen inter ceteros fic obfuit, ut à venere (cui nimium liarat) fanguinem continuo mingeret, & lypothymia frequenti laboraret; Sane nifi ladis copia in procinu fuiffet, omnino interijffet venereus siae: cos. Pullus & meritas falacitatis cupidinifquc poenas luiffet. . Atque haec de rio Cantha;i- Tnedicaipfarum vi, nunc ad Ietiferam illam & infamem veniamus. Inter ve- diis epotaru nena maxime deleteria cenfentur, non folüm quia erodunt, atque inflam- mant,fed ob vim quoque fepticam, pu pregutun Succus corum in venas fivea ftomacho, fivé a cute ingreffus, ut venenum interimit, Vnde Ovidius cum hofti male precaretur, lib. Trift. fic cecinit. — Cantbaridum fuecos dante parente bibas. Cicero ad Petum lib. o. Epift. famil. aj aceu- fente EL. Craffo, Cantbaridas [umpfiffe dicitur : Ac fi eo pacto fibi necem confcifcere ftatuiffet. Gal.lib. 5.de fimpl.fac.ita fcripfit: Si vel minima quan- titate & rebus mixta idoneis intus fumantur, urinam potenter provocant, á aliquando rodunt veficam. Ex quibus patet, quecunque ex frigiditate inte- rimunt;fi exiguá quantitate fumantur, nutrire corpus poffe; at qua putrefaci- endo (ut Caritharides)nequaquam, cum naturz humanz adverfentur. Coffi- tem Equitem Romanumamicitià Neronis principis notum, cum in lichene correptus effet, vocatus ex Aegypto medicus ad hanc valetudinem ejusà Czfare, cum Cantharidum potum daret, interemit. P/igi&s. Cantharides item (utidem lib.2 9.cap.4.teftatur)Catoni uticenfi objecta funt, ceu vene- num vendidiffet in au&ione regia, quód eas fefterijs Lx. addixerat. Largiüs autem epotz, vel diutius foras & altis applicate, fymptomata hujufmodi folent producere. Accidit pun&tura & dolor in vifceribus, qui etiam ab ore ufque ad pe&inem extenditur, & renes & anchas, & hypochondria;& ulce- Tant veficam ulceratione dolorofá, penemque inframmant, & vicinas illi | partes, — "— gunimorum animalium T beatrum. 47 partesapoftemate vehementi : poftea mingunt fanguinem, & fruftum deinde carnis.Quandoque diarrhea fequicus& dyfenteria, & fyncope, & corpor, & mentis alienatio & naufea;& gravitas, & frequens mingendi alui; exoneran- dz, fed fcre irrita,copiditas. Invenit easfumens inore fuo faporem picis: quz omnia fymptomata cx Diofcoride ib.6.cap.1 .Gal.lib. de Ther.adPPif. cap. 4. &lib.3.de temper.cap.3:& ex R hafe tit. 8 cap. 17.collegimus.Hoc modo affectis atque infectis Diofcorides lib.& cap. citatis, primum continuum & frequentem vomitum imperat, deinde frequentem alui lotionem, per cly- fteresex nitro fadtos 5 poftea ad veficz confervationem lac intus prebet & píyllium. Clyfterum quoq; materiamaliam tum effe vult, atqs in Principio: nempe exaqua hordei;althea, albumine ovimufcilagine,fem. Liniaquá ori- zi, decoctione fenugrzci)hydromelite, juribus pinguibus;oleo amygdalino, & adipeanferis, & vitellis ovorum.Intusitem exhiberi jubet lac acetofum vaccinum,hy dromel,grana picez majora & minora, defrutum, pinguedinem anatis,dococtionem cum feminibus diureticis (nempe fem.4. infrig. major.) et degoctionem ficuum cum fyr. violaceo. Oleum vero de Cydonijs veluti certiffima hujus morbi Theriaca unice laudatur, veluti & eleum liliorum, & lutum Samium. Rhafis, poftquam clyfteres ex jure pingui infufi fuerint, in virgam quoque oleum rofaceum injici vult, zgrumque in tina tepida balne- ari, tit.8.cap.17.Ipfarum Cantharidum venenum inqua parte fit;non conftat inter authores.* Alij incapite & pedibus cxiftimanteffe;alij negant... Conve- venit tamen pennas earum auxiliari in quacunque parte. fIt venenum, quibus demptis letale eft : adeo ut hoc venenum fuum in fe contineat remedium. P li- nislib.rr.cap.35. Portulacam Canthariduni antidotum effe, Lycus Nea- politanus tradidit : quod de fylveftri ocymo narrat. Plin.lib.2o.cap.r3. Qui etiamacetum fcylliticum, oleum oenanthinum, lac babulum,& jus caprinung - varié commendat,lib.25 .cap.2. & 4.lib. 28. cap. 1o. Atque de Canthari- dum hiftoria hzc dicifufficiant, quam miror ab eruditiffimo Gefnero, ipfo- que imprimis Pennio fuiffe omiflam. ; (4 s: XXI. Dec Scarabets. | Carabeus éft infe&um 52», quafi vagini-pennem dixeris,é rebus 5 putridis, & ftercore nafcens, coque fefe potiffimüm alens atque ob- le&ans. Hunc Graci 44527» Tyrrheni &j2,, Germani K aefcr, Itali ajoypolotera, Galli efcarbot, P oloni K roemka, lytici K rabak. Angli 8 ee* tle vel buzz, Angli Boreales Clock vocant. Occidentalesvero Starkezbeken, Arabicé Cagafis, c Canafes dicitur Avicennz.. Cantharos omnes mares efle Ld E [carav N Nonmtr. . E " ó ES 3 E SexI t Graci finguli uno ere fatentur,unde facile erit Aufonij Epigrammatis fenfum 7,j;ipiis. in Marcum emafculatum intelligere, quem Khodiginus redditlib..8.cap.5. Antiq.le&t. Propterea item Acgyptij Heroum fuorum ftatuis hoc animalcu- lurn appingi fecerunt,infinuantes virilem folam virtutem, muliebri nullà mol- litie commixtam, viris veré fortibusatque illuftribus competere, cffemina- 12m veró eos &languidamdedecere. Canthari omnes fene&tutem exuunt, carentque aculeo, Quim tanguntur metuunt, motuque ceffant, & corpore indurcícunt, Perperam 4.alas ijsafcripfit Albertus fub vagina cruftacea con- ditas ; nam experientia vidittantum duas,teneras illas quidem & valdé fra- giles, quapropter fuperveniente cruftá inclufas gerunt, tutelz grati, neà duriufculis corporibus offendantur ; Nam eorum maxima pars, vel ipea O2 fodit, dfe&iorum [roe fodit, velligna putrida dentibus atterit, ibidemque domicilia & nidos fabri- cat ;adeó ut, nifl optimé muniti effent nunquam ab externis injuriis fefe far- tostectosfervaren. Dum volant, tanto ítridore vcl murmure & mugitu po- tiüs aérem replent , ut per eos Dcorum cum hominibus fieri colloquia Laér- tius fcriberet.R ofasinter omnes plantas,non redamant ; iimó ceu. ui generis perniciemaverfantur : earum quippe odore intereunt ( utin Geoponic. legi- mus; )Sicutfetidis contra & xexeuos unicéletantur. — — Memini quendam cloacas expurgare folitum , cum in officinam cujufdam aromatarij Antuerpienfis flecteret, ftatim Ly pothymia correptum recidif- fe ; quod cum quidam ex aftantibus vidiffet , inplatea colle&o fimo equino, ilum zgri naribus adhibuit ; atque ita feculento odore homo facibus affue- factusad fe redijt, & convaluit. Haud mirumigitur i4 ,42042, ( poft ftexco- re natos codemque paftos meminimus ) /«divo y erivrec pdpo eo Te» Meo yarlas : Tie. recedam à Clements Alexandrini verbis, 2. pedagog. Quod etiam Plutai- — . chusalibi, nec non Zlianus affirmat. Fumum 4/dsé & maxime foliorum ab- horrent, veluti Pulfei , accgi,ftercoris vaccini , ac nigella feminis. g4afis 88. Hemerocalljs Diofcoridis à quibufdam z»zi «pot» vocatur , ob infig- nem quá Scarabcos necat virtutem. Verüm ut has plantas fummopere vi- tant, ita umbram hedere maximeaffe&ant, eamque naturali quadam pro- penfione fubire geftiunt,ubi cum in acervum fucrint collecti, nullo ipfos ne- gotiotollere procline fuerit,difficulterenim aufugiunt.. Scarabeorum autem alij majores, funt alij minores. Majores funt vel cornutt , 424744, vel exper- tes cornuum, Zkizz». XGCornutorum alij cervi cornua. imitantur , ut zaz/djos, alij capri, ut 25ax9oc 5 alij tauri, ut 5z«pos 5 alij arietis , ut plexus 58 lil naricor- Ties , ut /náxepos 5 d€ quibus ordine dicemus. rregiagos à Nigidio Lwcazus dici- tur, tefte Plinio. Alij taurum vocant ; alij Cervum volantem. Hefichio, iavóg- , quia cornubus fpinofis obvia comprehendit: Comico & Euftathio iv xéyBae; s, quia omnium maximus. Cardano exagafÀ Nat ots, Graco & Latino nomine conficto. Gaza xée«& appellat. Italis Ceret dicicitur , & vulgo Porta. j | pcfo. Gallis Cerf'velant. Anglis Stae-flie, vel Flyag-flic. Belgis V ltegbendc bert. Ylyricis Gelin. Polonis & Sclavonibus Kremka, Wielka. [nter gentem omnem cornigeram, ob corporis formam, proceritatem, & mag- nitudinem primas meretur , maximeque eft notabilis. Colore ex obífcuro fpadiceo ni- Ez 2ricatprzcipue circaelytra & pectus. Cor- l- nuailliduo integra , fine articulis , ramofa " cervi inftar, minimi digiti longitudinis in - adultioribus, inminoribus minora ac bre- . viora, vel ( ut Plinius loquitur ) prelonga .. cornüa &mobilia obtinet, bifülcis dentata : W forcipibus, cum libuerit ad morfum vel compreffionem coeuntia: ftringit enim mi- rum inmodum ;atque cornubusutititur eum infinem; in quem chelis cancri atque aftaci: ^ oculi duri prominentes, albiduli , juxta quos utrinque antennas haber , unas in radice in- tercornua & oculos racemofas , quatum ar- - ticulus re&um fere angulum facits alteras veró media frontecrumpentes ,rectasatque pleas, iatuberculum leve definenes. Pedibus inceditfex, prioribus reli- j : quis minimorum animalium d beatrum. 14.9 quis longioribus atque maioribus. Hunc marem Lonicerus facit ; ego ( fi quà generisinter Cantharos fuerit diftindtio ) feminam dicerenon vereor : tum quia relique Cantharorum fpecies minores funt ( Mares enim interinfecta, ut Ariftoteles notat, feminis longe minores ; ) tum quódiin coitu fufcipere casi minore,experientiaconfirmat. Mas illi omnino fimilis, fed miror, tum corpore , tum cornubus: quz licet utrinque non racemantur, acriüis ta- men ( compreffa ) pungunt digitum , quàm fzemina jam defcripta. Tertius priori triplo vel quadruplo minor, colore piceo, cornua admodum parva & Bifulca , juxta qua: duz antenna plurimis articulis diftinctz oriuntur. Oculos , habet prominulos , & pro corporis ratione magnos. Scapulz utrinque in ana: gulum acutum definunt. V ef citur maximam partem fucco tenaci atque pingui € quercu exudante , nec facilé extra querceta confpicitur. ' Quarta fpeciesrara admodum eft, cui cornuaexilia duo , ter intüs racémata , ex nigro candidula videntur , dorfum nigris albis , venterargenteis ceruleifque maculis fegmentatur:pe- , dibus fex graditur, quinon minus nigricant atque antennu- lr. Capite przcifo , reliqux corporis partes vivunt diü ; ca« put veró ( contra vulgarem infectorum morem ) reliquo toto corpore diutius. Hic lunz facer effe dicitur ; caputque illi & cornuacum Luna crefcere atque diminui tradunt mendacif- fimiaftrologi. Cornua medicarum virium non funt expettia, raricoraión fiani infantum morbis medentur, ex cervice füfpenfa ; magna fi fuerint, & v/ valdé racemofa,alligata amuleti naturam obtinent. Strumis appofiti cóferunt & podagrz, przfertim fi cumterraab ipfisegefta commifceantur. Plinius. Si cornuti Scarabei ( quos Cervos vocant )in oleo decoquantur , atque eo brachialis arteria inungatur , tollit febres. Mizaldus. Paruni fapuit (ut hoc obiter notem ) Guillerinus de concbis, qui Librwz de gatura rerum fequu- tus toto ccelo arravit, dum Cervum iftum volantem inter Cicadas poneret. Eft etiam quando locuftz aícribit, eft quando Brucho , imoalibi cum Cicin- dela confundit ; ufque omnia conjiciens , nildocet. Gignicervosiftostan- tum ex vermibus putrido ligno innatis Philofophus memorat. Ceterüm quum experientia illorum quoque originem é ftercore ducendam clamat, huic potius applaudo. 4y5pos rpap specs wee foL, a patios ( funt enim fynoni- ys ma ) Latinis Capricorzzs: Germanis Holtz back. Anelis Goat-chafer dicitur pefcripiio, magnitudine coloredue Platycerotem refert. Caput habet latiufculum, ocu- losbovinos & grandes , tres fere tranfverfos digitoslongos: osilli forcipa- tum, hians, aduncis duobus dentibus duriffimis horrendum ; quibus dum ligna S rodit, (experti fcribimus) argutulum porcellorum gruri- nitum diferté exprimit. Hoc forte incaufafuit, cur eas arbori alligatas, culices ficarios abigere tradidit Hefs- chius. Scapulz ejus curiofulé a natura fculpte , manü- brium ebeno fatum & perpolitum , oculis objiciunt. Pedes fex habet , tribus quoque geniculis diftin&tum ; fed imbecilles admodum & P ode tantoque oneti fuftinendolongéimpares. His ferunt auxilium cornua duo, fupra oculos nafcentia , toto corpore longiora, no- vem decemue articulis flexibilia , nonexa&té teretia, fed afperitatem capri imitantias quz licet in quamcunque partem movere poffit, tamen dum volat , directéea tan- tum protendit , atque volatu feffus pro pedibus utitur. Conícius quippe horum imbecillitatis , cornubusarboris ramulum circum- plicat, a3 ita pendulus quiefcit, ut inagro Heidelbergenfi vidit nofter Brue- à utar TW5 Jnfettorum [roe — —————————————— ————— ———————————————————O rus ; avem paradifi eo referens , quz pedibus deftituta pendulisillis nervis ramos illaqueat , atque ita laboris fatur quieticonfulit. Gerras enim. Ger- manas nobis obtrudunt , quotquot unicum illi tantüm volatum attribuunt ; quo dcfatigata tandem, fimul &terramtangereperhibetur , & diem obire. Fabularum mancipia hujus rei caufam fic narrant. T erambus Satyricus Poéta convitijs ipfas Muías impetere nonabftinuit ; quz: propter in Cerambycem meritó transformatus duplicem fübivit poenam , nam tum enervatis cruribus claudus ambulat , & latronum more inligno pendet. Antonius Liberalis, lib. pemtaoppocia? X. rcm perftringit his verbis pé queqaa:d. ueTi Dao xaT og lu) TW TézaqsGoy "oTt elu Tis &Aoido pas, x) «Vero EUNoQa20$ X«ediu BUE y qaleras 7) &al quy CUABV X) ésiv d'ykiAos x uy "odby]er xj Tuu€j. s Tul eyGa uvelv, usi a6 etes ui xus er [ogoga.s sepes 6 ty, ire po ggaiaiitatüseyr, &Tos ÉUAD- qd G- is nandireu, qued OsTlanoiekecdu BUE. sro 9) bn mdte may pay 6 uet, Xy TU kn gaMuy airo quJwor]eegépsety , 5 dé Goma Tu) Tol e xiegiat AUpa TW EX. qe SNAM Quie dum Xylander Lari. na facere tentavit ( vir alioquin Graece Lingua peritus : ) bis turpiter impe. gi. Primo quod Ceramby. cem 47627 vCItCITCC, quum vo- lucrem dixiffet.Secüda quód caputuna cum alislyramfor- marce diceret, quum Gracus liber fic loquitur, zv; séicxiopo. Anverohoc Scarabei genus, id fit, quod incaule eriphiz herbz furfum deorfumQue currit fonum hxdi ementiens, ( quo Magiad vocem emen- dandam nihil effe praeftantiüs affirmant) equidem nefcio: minorcm tamen Scarabeum efíe autumo; quiaferulz cau- lis vix bunc jam grandem ca- peret. Cerambyces prater hunc memoratum varios vi- dimus,unc.m primo huic fimi lem, fed magnitudine & co- lore varium ; nam & paulo & minor , & colore fuit feré ci- fiéreo ; Venter, crura, & cornua, diluté czrulea ; fcapulz ,cauda & clytra;ni- gris qubufdam maculis variegata. Cornuum quoque articuli nigricabant 5 poftrema crura reliquislongiora crefcebant. Hos a Quickelbergio obtinui - mus , Antuerpia tranfmiffos. Alterum habemus , extra viridem , fupine fuf- cum; caput, fcapulz, elytra obfcurc virentia , & auro itidem micantia ; cor- pore eft paulo porre&tiore, priori fimilis videtur , fed paulo minor ; cornua purpurea obtinet , crura , pedefque Hyacinthinos. "Tertium huic concolo- rem ipfe primus Pennio dedi, nucem mofchatam & cynamum veré fpiran- tem. Verüm fragantia illa dulcis ( ftacten contra non cara ) cum vita in auras ftatim effluit , & cadavere exulans , fefe in pyxidem ( qua fuerit fervatus )to- ta infinuat. Cardanus mentionem facit hujus Scarabci ; fed qui ante me inve- nerit neminem novi. Eft quoque alter.cum fplendore nigricans , ventriofus, craffus, corpore , cornuque breviori reliquis ; cornuum juncturz nonfunt ( ut inalijs ) elobofz , fed uttinque leviterferratz, Hunc Carolo Clufio Pen- Dius fe deberefatetur. Quintus capite ore & dentibus primo omnino fimilis, oculis nigerrimis , colore pertotum corpus fufco, ose patulo dentato , Eel : pite minimorum animalium d heatrum. ite;collo, & alis,minutulis pun- &is nigris denfé confperfis; cor- dum zquat Cerambycem:rari- dis confpicitur;in zdibus vivit & lignisaridis. Sexto cinerafcenti caput valde exigunm,oculi albi- .duli, cornua longiufcula, articu- lata,candefcenubus maculis di- ftinég:elytrisjimo totoferécor- pore, variuseit;in edibus item verfatur, fed an'eti- , am inlignis habitet;igno- ro. Septimum ex Ruffia ab Edoardo Elmero alla- tum vidi,toto corpore in- fufcatum,junauras habuit incornubus globofas feptem vel o&osfacileex forma cognofcitur. Ab hoc o&tavus magnitudine & forma parum abludit,nifi quod capite, fcapulis & alis fubcarruleis praeditus videtur. teraria repub.optimé cum primis meritus) cui al pedet- que arenofi erant coloris; caput cornua venterque fübni- gricabant : cornubus repandis videbatur, cx pluribus verticillisnodulífue compofitis, quae inutramvis partem niu citiüs verfabat. In plantis ( & potiffimum Ci- thyío) repitat. Hujus generis effe puto Scarabeum, quem Ioannes du Choul. (lib.de varia quercus hiftoria, cap. 26.)ita defcribit : Degit s quercu auimzal de frarabe- orum tribu (quantum conjectura ducimur) colore migrican- te proceris cruribus, geminos capite gerens. aculeos, modice inflexos z quibus acerrimo flrineit adverfantia.. Hanc bc- f[iolam fabri lignari] quercus dolames, 2 ipfis vi[teribus vivaminvenere, Rujtici Luedunen[es 'Vhurro zominant. In laquearibus felicius dintif (que vivit, feque bypocaufla colentibus leui cum fIrepitu prodiens con[piciendum fubinde praebet. Eundem veliilli fimilem quendam pizx memorize Gefínerus Epift. Lib. 5. ab anu pleuritin paffa dejectum fuiffe teftatur in hzc verba : Per aluum (inquit) à potione ex Oxymelite noftro cum deco&o £enugrzci exhibita, prodit vetule pleurituide laborarti, Ícarabei genus nigrum, longis pedibus, longis item cornubus flexibilibus articu- latifque,rudi plenum pure, vivum ; lon- gitudine duorum articulorum erant digi- ti. Decimus totus ex nigro purpurans, os forcipatum haber. ,Vndecimus ubi. queatrefcit. . Duodecimo cornua minus | articulata, caputfcapulxque cyanez,re- liquum corpustotum fpadicem videtur. Horum omnium In iconibus, utcunque cornua aliàs directa, aliàs curua- tà cernitis (explanationis gratid amen plerunque nori nifi poris magnitudine fere fecun- Nonum mifit ad Pennium Doachimus Camerarius(de li-- 15? F'fa. Jnfetorum frve nifi (caprorum more) ad humeros reflexa gerunt, veluti primus Cerambyx : eoque nominc ineorum claflem rc. referendos effe zquum duximus. Atque ha&enus de Cerambyce five Capricorno, ejufque generibus : quo- rum nonaliumin medicina ufum didici, nifi quód fini- fw. ftramanucapta quartanas abigunt. Plinius lib.3o. cap. * 11. Forté pofteri quos mcelioriluto finxerit Apollo,ali- osab ijs uus deprompferint,nec perfuaderi fibi fiverint, tam affabre pictum fiótumque à Deo animal, raris admodum in medicina vir- tutibus poffe deftitui, quas rebus longe vilioribus (pro fuá erga homines be- neficentiá ) impartit. Vefpertiliones hoc in primis habent delicijs,& culicibus preferunt,prafertim fi vivos ceperintatque comprefferint. Bixepoc ve] 72vej«tr»s potius, cornubus duobus femper Taurorum more rectis & directis cerni- tursex fpadicco circumquaque nigricat, & fere icgaAt; videtur:habetautem exiguum caput bre- vibus craffifque fcapulis immerfum, mediáque fronte fpinula exit (defenfionis gratià) peracuta. Naficornium quatuor fpecies vidimus. Prima omnium maxima atque ra- riffima apud Indos vivit, colore nigerrimo : nafum habet ad faciem roftri na- valis cornutum & extra curvum, circa cujus umbilicum aliud cornu intus re- flexum é tuberculo naícitur,quale etiam é fcapule tumulo. Totum corpus;ab ultimis cornubus ad caudam,longitudinem quatuor unciarum continet, latitu- do fere duarum cit. Cantharorum lege feminam non habet, fed ipfe fuz fibi aber eft forma £xtum folo fibi genitum producit, quod Ioch. Carnerarius F. non infcite ex- preffit,cum ad Pentium hujus infedti iconem € Ducis Saxoniz rerum natu. ralium penu mitteret,his verfibus : | CAMe neque mas gignit, neque femina concipit aut bor Ipfe mihi folus feminiumi, mibi. E : Moritur enim femel quotafinis, uaque ipfe ex putrilagine Solis beneficio (Phenicis uud i on (teftante Monino) Quando millenas aflates frigora mille Vidit, y eterno labentia fecula mundos v4 nni jam gravior,po[fl longa tadia vita, Optat ut offa rogo tepido redivira quie[cant. Ind, fua condi ferctro cupit s cf fua long? Corpara farcopbago rediens potiora vefumat . E , Secundum minimorum animalium d beatrum, — . Secundam NNaficornium fpecicm raram atq; pulcherrimam, Mercurio facram, Ca- rolus Clufius Viennz depictam miht; in . lem vides; abíque ventre faturaté rubro fuiffet, totus videretur piceus : narium cor- nuillud recurvum adeo acutum eft;ut(quod de przliaturo barro fertur) aciem illi rupis tenacis affrictione addi putares. Tertius na- ficornis & quartus, paritormes pene viden- tur, nifi quod illi ale longiores elytris ex- crefcunt, huic vero breviores apparent. Splendente atramento perfufos diceres, uf- kpióxseos cornubus nodotis hyacinthü aemu- lantibus, capiteex auro viridante, fcapulis miniatis, purpureo ventre, elytris capiti concoloribus, pedibus,cruributQue fpadi- ceis incedit; ale vero vagina inclufz albi- prmunt. Canthari majores z:«-4js five ex- cornes plurimi funt. Nempe pilularius,Me- lolonthes, Purpureus; Atratus, Arboreus atque Fullo. Pilularem alij Stercoriarium vocant,atque fimarium,quia tum ex fimo & ftercore nafcitur, tum in illis lubentiffimé verfatur. Graecis wv dicitur atq; 9a«ogrda- | gG-nec non(à forma illud) zevejce9- quafi ieliform& appellaris. Germanice Roffafer, Kaat, Oder siffkafer. Anglice, Dungbectle fbarnbuge. Gallice fouulle merde, quafi fodi-merdam dicere veli- mus.Pilulariü vocant Latini, quia é ftercoribus pilulas voluit globofas, quas pofterioribus pedibus retro vol. uendo format. Porphyriushoc modo illius naturam pingit : Pilulerij offines feminas non habent, genitura ' fingunt, &incontrarium agunt ; ut fol coelum circui- tumque octo & viginti dierum obfervat. Pegé idez «eliagm. Cantharus nullus fzmina, Semen in globulum fimarium emittit, quem viginti atque octo dierum fpatio volutat & calefacit, deinde ftum procreat. Hoc dicere voluerunt. Scarabeum pilulariumé ftercore pilulam ad coeli formam con. ficerejquamab ortu ad occafum tamdiu verfat, dum ad mundi figuram per- duxerit:poftea eandem in terra fübter ftercus (ubi nidificat) reponit, repofi- tam permanere finit ad menfem lunarem ; quo exacto pilulas figillatim fin- gulas caverna ejicit, quibus in aqua diffolntis, prodit fcarabeus ver- Tnis, impennis, quià paucis diebus abfolutus, in volucrem mutatur. Hac de caufá hunc Aegyptij Apollini facrum fecerunt, & pro numine non parvo coluerunt, curiofa A pionis interpretatione,quá collegit, folisoperum finti- litudinem huic animali collatam ad excufandos gentis fux ritus. Plin. & Plu- tarch.fympof.4. Rofas velutifuz familiz peftem, valdeaverfantur. Ster- Cora vero (przcipue vaccarum) & fimeta fic diligugt, uteorum odore quàm longiffimé naribus haufto, fequentes & citi advolent. Theoph. si ozua", Verum greffus eorum tardior, labor contri continuus atque improbus; EU ON amorque cujus agro frequens eft." Formam illi, qua- . que adeo undiquaque nigricant. Aries five . in coelum emiffa,pilulas magnas pofterioribus pedibus. cantem arundinis membranulam fciteex- | 155 Víus 4b animi dogibtus £7 cx- epipLo. AM - dnfelorum frve — — —— - : AN E o amorque in prolem exufcitandam fere proprius. Sape enim pilule quas for- marunt,pra loci. ventorumue iniquitate relabuntur, & de fummo loco ad imum fcfe pracipitantsperpeti nihilominus cura ( propagationis ftudio) volu- cella vigilat, pilulamque fifyphiam ad foffam varijs excidcns conatibus, tan- demreducit. Et fane nifi quafi czcleftis anime ( 421720 A&G- 7 282) huic ad- effct;perpetuis co&tus,imo decoctus laboribus deficeret, nec ad opus tam in- certum tamque arduum unquam rediret. Solis calore excaccatos, mori cos* tradunt nonnulli ; plerunque autem non nifi à pediculis (quibus undique fca- tent)fuffocantur. Hyemem vix ant ne vix quidem fuftinent. Hedere uzzbra anprimis gaudent, velut quam maxime falutar. — Praxamms :;m |Geopom. Formam ejus ita graphice calatam, íuifque coloribus notam ( totus cnim nigreícit) exhibemus, ut plurà adjicere, falva patientiá veftrá, nonliceat. Ex fimo primum proveniunt Scarabei (inquit loat Langius) ut ex ligno putrefcente coffi : deinde vero,feminc in globulumeffufo;codemque vivificato fobolé propagant:nulli non fatis noti, nifi ficubi nulla omnino funt ftercora 5 alibienim patíim fe cuique prebent x Varijs quidem ufibus inferviunt hifcarabel, nam & animis noftris profunt, & corporis nonnullas tolluntinfirmitates. Etenim cum hoc animal (aut vix quidem animal,quippe cui fenfus aliquot defunt) ex infimo infe&torum genere nihilfit nifi eruftum, varijs tamen virtutibus nos vincit, & ad modeftiam, temperantiam; laborem, magnanimitatem, juftitiam,prudentiamque ineitat atque impellit. Namili- cet zdes habet ftercoréas, tamen ijfdem vivit contentus, verfaturyoblectatur, deliciatur,nec lubentiüsin rofis potat prandétue,quàm in fimo caprino, quod amaricinum olere illi videtur. Vivit enim naturz fcripto, ejufque leges tran- fire fcelus ducit. Praecipuum huic ftudium,pilas quàm maximé poteft ingen- tes componcre,feupaftillos, quas miro conamine volvit adverfus; quod fi contingatut adverfus molem aliquam onus protrudat, clapfis fubinde pilis ac dcorfum recurrentibus, putes te Acolidem videre, recurrentem Ícopulum ad verticem montis femper voluentem;nec dcfatigatur,nec conquiefcittamen (tantus operisardor)donec in antrum fuum devexcrit. Nos vero homunculi pro dignitate aut viribusnil agimus, imo inipfo arduz virtutis veftibulo de- ficimus, folemQue & puluerem omnem,otiofr, malé conciliati, male habiti, malé item perditi fubterfugimus.. Magnanimitatem cjus quis non videt; fi (quod Indorum Canthari facere Berhibentur) vel,cum aquila pugnare au- deat ? Imo opinor(utor Erafmi verbis) futurum, ut aliquis Romanis ducibus impenfé favens, aquilz vicem deploret, cui cum tam humili plebeiodue ho- fte res inciderit avi tam regali : quem vincere gloriofum non fit, à quo vinci turpiffimum 5 & cui abunde multum laudis contingat, quod cum aquila con- certarit, etiamfi viétus difcefferit. Apud poétas enim puduit Ajacem V lyffis adveríarij tam imbellis, fortefque duces cum militibus confligere dedignan- tur. Rurfum alius magis etiam demirabitur, unde huic infecto viliffimo tan- tum animorum, tantum audaciz, ut non fit veritum cum ave multum pugna- ciffima bellum fufcipere : tum unde opes, vircs, facultates, avocilia, ut tot Jamannos bella ducere potuerit vere zw, — ^ Verüm fi quis hunc explicet Silenum, & contemptum hoc animalculumr propius ac veluti domicontempletur , tam multas in eo d otes haud vulgares animadyertet , ut omnibus diligenter penfitatis, propemodum. Scarabeum fc malit effe quam Aquilam. | Ne vero mihi reclamet aut obturbet quifpiam puüsatque rem cognoverit ; Primüm inhoc Aquilz praftat ; imó homini, quod fene&tam quotannis exuit , ac fubinde repubefcit. Iam hocipfum tanti eft, ut exiftimem humanos quofcunque Loves , ubi perventumeft ad inama- bilem illam fene&utem, qua atas peculium & res abdicat, malle cum dur rabeis miniitorum antmalium 1 beatrum. rabeis 52, abjicere, quàm coronam feptemplicem accipere. Deinde intan- tulocorpore , quantum animi robur ? quàm heroica inentis vis? quantus ad invadendum impetus ? ut nihil jam fit adícarabeum Homerica. muíca. Iam vero nec ingenium vulgare , nifi quis temere natum olim, vel ubique celeb ra- tum exiftimet, Gracum illud proverbium, xe/94p« eveo'7ep : quo nimirum fin- gularis quedam & incomparabilis tribui videtur fapientia T N eque meare- fert , fi quis cavilletur ; eum parum bene habitare in domicilio deformi : fed potius illorum auia» jufte damno , qui deformes ipfi cum fint & canofis moribus, zdes polité, fpeciofe, ex amuffim fa&tas Attalicis ufque fumpii- buszdificant, atque incolunt. Porro quod animantium excrementis ad fuam commoditatem abutitur , ingenij laus eft , noncrimen. Quafi veronon idcm nos medici faceremus, quoties multorum animantium cruorem , carnem, urinam,imo oleta quidem & ftercora zgris applicamus, & in potione non- nunquam exhibemus. Nec pudet Alchymiftas , viros plane divinos , & non amplius, ( fi quod cuperent,caperent ) mortales , ad quintam illam effentiam eliciendam uti fimo ; nec agricolas ( quo quidem hominum genere nullum fuit olim honoratius, nullum jam fanctius) ftercoribus arua faginare. Id. quod quidem eas à pilulario primum didiciffe , non abhorret à veri fimilitudine. Curenim fimo potiffimüm femen includeret , nifi illi vegetantis illius caloris humorifque ( quo perficiuntur generationes ) plurimum inefle Deus voluit ? Hinc evenit ut fimi beneficio agros redderent przegnantiores , horridamQue illam maciem , famem, fterilitatem prudentiores villici abigerent. Sed Sca- rabeis iftis Pilularijs ( inquis )res tam putida bene olet. Stultum vero fit na- fum hominis in Scarabeo defiderare : fiquidemid homini peculiare , odore fui imi offendi : nec idem accidit inullo czterorum animalium. Felicior crgo nobis Scarabeus , non immundior. Quamquam homines quoque non tam res offendit , quam opinio : nam prifcisillis temporibus res 1pfa perinde atque nobis ,nonvifa eft abhominanda ; quam aufpicatiffimo vocabulo, L«ramez appellarunt, nec dubitarunt Saturno deo f/ercv/ei cognomen addere: nimi- rum honoris caufa , fi Macrobio credimus. Nam prodidit Plinius , Sterculo Faunifiliohinc nonnomen folum, verumetiam immortalitatem contiegiffe in Italia. Perro in Grzcia res eadem duobus regibusfummam peperit gloriam, Auges quiexcogitarit, Herculi qui divulgarit. Denique nunquamabolebi- tur regis fenis memoria , quem Homerus( ut in Catone tradit Cicero ) mani- - bus fuis letificantem agros , necaliare quam quá delectatur Scarabeus , po. fteritaticonfecravit. Imperatorem Romanum nihil offendebat lotij putor, cum emolumento conjunctus. Cur Pilularium igitur à tantis commoditati- - busleve deterreat incommodum ? ut jam demus incommodum effe , quod Íuisfovendis £xtubus eft commodiffimum. Denique cum videmus , Scara- beumin ftercore femper puruni effe , femperQue crufta nitidà; contrà homi- nes inlupanari inquinatos atque pollutos : quefo uteraltero mundior ? Equi- dem hincetiam nomen inditum arbitror , ut «6^2 veluti »«5«9- fit appella- tus. Quod ft quis forte dotes has levesac vulgares exiftimet , illud certé ne- mo non magnificum fatebitur , & ingenti criftà dignum , quód antiquitus in- terfacrasimagines , & in vatum myfterijs cum primis habitus eft Scarabeus, egregij bellatoris aptiffimum fymbolum. Siquidem ( ut refert Plutarchus in commentario de Ifide & Ofiride ) in Hieroglyphicis 4gyptiorum picturis, Regis fimulacrum erat oculus , addito Sceptro : cum recta juftaque rerumad- miniftratione conjunóta fignificabatur. At Thebis ( ait ) imagines quedam reponebantur, quz manibus carerent; ez judices reprxfentabant, quosopor- tet ab omni munerum corruptela maxime effe fejun&os : atque inter has anam oculis quoque carentem , quz;judici) ptefidem referebat , quod hunc oporteat 15 P] P2 e 156 Jnfetorum roe — oporteat omni prorfus affectu vacare , tantümque remipfam non perfonam refpicereautaudire. Aderat non Corchorus inter olera ( quod proverbio dicunt. ) Sed inter facras imagines-Scarabeus, figillo infculptus. Et quid tandem per hoc novum fymbolum innucbant nobis fapientiffimi Theologi? rem videlicet haud quaquam vulgarem 5 nempe belli ducem egregium & 1n- viétum. Nam hoc quoque Plutharchus indicat, ne quis fic a me confidtum cxiftimet : quemadmodum allegorias perfzpé comminifci folent € vulgo na- ti Theologi. Atdixerit imperitioraliquis , quid Scarabeo cum duce belli ? Per multa fané congruunt. Principio videsuttotus armis luceat , nullaque pars corporis fit non diligenter cruftis ac laminis communita , ut non meltüs armatus videatur Mavors Homericus cum illum maxime fua inftruit pano- plia. Adde nunc militarem affultum cum horrendo ac Panico bombo, cantu- queveremilitari. Quid enim infuavius clafficorum fonitu! quid usecézpor tympanorum ftrepitu ? nam turbarum vocem , quá nunc reges tantopere de- lectantur , olim Bufiridze non ferebant , quod afino rudenti videatur affimilis; at cigeneri inter abhominata habebatur afinus. — Adde laboris in voluendis oneribus patientiam, invictumanimirobur, acvitz contemptum. — Ad hac . negant in Scarabeorum genere feminam inveniri, fed omnes cffe mares. Quirfo quid magis congruere poteft infortem Imperatorem, qui nec ipfe £e- minam in caftris habere debet , necalijs permittere. Quin & illud ad rem ap-. té quadrat , quód in dclicatis illis pilis de quibus dictum eft, ftus fuos edunt, fovent, alunt, educant : nec alius eft locus nafcendi quam vefcendi. Verum hoc myfterij mihi non facilé fit interpretari. Rectius exponent Imperatorij milites , qui norint quid fit, à £e £eri(e324, qui norint j2«ía; 5 qui in obfidio- ne nuda , duras hyemes , duriorem famem fxpenumero pertulerunt ; qui vi- tam azgram non jam herbarum radicibus , fed fxdo victu produxerunt ; qui menfes aliquot in navibusexegerunt. Siquis hujus vita. fordes perpendat, mundus erit Scarabeus : fi quis miferiam , eft quod Scarabeo invideat. At hzc eft bmperatorum fors & conditio: ne quis forte contemnat. Sedillud obiter demirari libet , quid acciderit noftris Pyrgopolinicis, ut in fuis infigni- bus, quibus totam nobilitatem fitam effe putant , pardos malint , aut leones, aut canes , aut dracones , aut lupos, aut aliud animal ( quod vel cafus obje- cit, aut ipfi fibiadoptarunt ) quum proprium ipforum fymbolum fit Scara- beus ; atque id quidem cüm accommodatiffimum , tüm vero à prima ipfa uf- que antiquitate , unicá nobilitatis parente , comprobatum dicatumQue. Ad corporis formam quod attinet ( abfit modo vulgaris, & judicium praoccu- pans.imaginatio)non eft quod contemni poffit vel debeat pilularius. Etenim fi veré proditum eft à Philofophis,fphzricam figuram pulcherrimam cffe;at- que omnibus modis optimamscur nonet formotus videatur Scarabeus hic qui ex Demiurgi fententia;ad illus fpeciem propius accedit, quam aquila, quam homo ipfe? Clem. Alexand.lib.5.ftromat.« Facie verolicet catum;beftia no- bis familiaré,& magis utilem quam gratam,repra'fentat ; tamen eo etíam no- mine ab A cgyptijs colitur,atq; longéalijsinfectis praefertur. Calcagzinus .De- niq; fi equusinfuo genere formofus,eft fi canis in fuo,qui minus in fuo placeat 'Scarabeus? Nifi ommnes omnium formas noftrá metimur;ut quicquid ab ho- minisforma diícefferit,id continuo deforme iudicewur. Coloré ejus nemo fa- ni mentis calumniabitur,ut qui gemmas etiam nonnullas, ddamantem nempe ipfum omnium gemmarum Principem, commendat.Deniq; non ufquequaq; contemnendum exiftimabit Scarabeum, quiíquis fecum reputarit, Magos ac Medicosmaximis hominum rnalisab hoc animante remedia;petere. Siqui- dem non modo geftantur in crumena , verumetiam de. collo fufpenduntur, nonnunquam & auro inclufa contra omnes infantium morbos. Quid quod in efficaciffimis vixque credendis remedijs, ( ni Plin. author effet) parem cum NOTUM RU NS EX" ^ (d antidotis E SEES muiniumorum anmalium T beatrum. antidotis vim obtinebunt ? Siquidem ; jy: i«/6- Scarabeus Smaragdo gem- mainfculptis , adverfus omnia veneficia prafentaneum adfert remedium, nec omnino minus efficax, quam Moly quod Vlyffi quondá dedit Mercurius. iNec folum contra he valet, verumetiam haud vulgariter prodeft, fi quis quocunque modo regem adire paret ; ut hujus modi annulus imprimis geftan- dus fit ijs , qui conftituerunt a magnatibus beneficium aliquod hon jejunum, aut provinciam prz pingucm emendicare. Item capitis gravedinem avertit, non mediocre profecto malum, przfertim potatoribus. Proinde quisipfum Scarabeum detpiciat, cujus & imago lapillis infcelpta tantam habet vim ? Admonet me gemmarum mentio, ut illud etiam adjiciam : Si quid Aquila fi- biplacet cognomine gemina Jefe , ne hac laudis portione cedere Scara- bcum : Nam huic quoque nomen debet Cazt/arias lapis , totam animantis Ípeciem mire referens ; utnoneffigiem expreffam , fed vivum ac verum Sca- rabeum intra gemmam conditum dicas. Quinetiam immunduni hoc fordi- dumque ( fi velis ) animal, oleo rofaceo cum terrx inteítinis coctum,optime doloribus aurium medetur. P//zigs. Avicennafíolos pilularios contufos co- qui jubet fine vermibus. Quod etiam approbat author libri ad Pifonem, cap. 12. Silvaticus cap. 94.cx Avicenra fic fcribit : Scarabei pilularij conferunt matricis doloribus, provocanturinam & menfes , abortum faciunt ; cum Cor- dumeini : valent ad hzemorrhoidas fanandas 5 conferuntitem rigori , venenis per animalia infufis ; & oleum (inquo franguntur)aurium tollit dolorem. R.e- centiores inter calculi remedia Scarabeos hos exiccatos celebrant przferam Alexand. Benedic. Lanfrancus ad calculi curationem. pulverem hujufmodi conficit , haud ignobilem : Pilularios Scarabeos vel quofcunque alios eodem modo combure , quo cicadas aut Scorpiones. R. Spodij illorum gran. 5. condifi 5j. ftercoris columbini 5;. ff. ficcentur , & fiat pulvis. Dofisój. cum aqua decoctionis raphani, tribulorum, velcicerumnigrorum: Adhamor- rhoidas hoc unguentum haud parum laudatur. R. ungt. populei 3j. olei rof: inquo diu bullierunt Scarabei viginti, totidemque afelli 3j. ff. croci grana 4. Incorporentur & fiat unguentum. — Arnoldus de Villanova Breviaryj lib. 1. cap. 25. contra fpafmum fe fingulare nactum fuiffe à magiftro fuo unguentum memorat , é Scarabeis confectum hoc modo. R. piperis , euphorbij, pyre- thri , ana, Scarabeorum ad reliquorum omnium pondus , puluerifata omnia & commixta in DBalneo cum fucco flammulz, q. f. macerentur & fiantad mo- dum unguenti, ex quo pulfatiles vene brachiorum , pedum, temporum cum umbilico & fpinainungantur. Quinetiam lib. 4. cap. r1.ad comatofos & le- thargicos fufcitandos ( ubi nihil profuerunt cantharides & cauteria ) Scara- beos pilularios vivos , duos vel tres fub mediz juglandis cortice conclufos circaoccipitium bene rafum prius & fuper mufculos brachiorum anteriores ( inunoquoque unum ) & fub plantas cujufque pedis unum alligari jubet, quia mirabiliter excitat lethargicos. Imo Magifter Iohannes de Florentia ( inquit Arnoldus) hoc remedio, ceteris fruftra omnibus tentatis;per feptem diesle- thargicum detentum expergefecit, & poftea cum cantharidibus veficatorijs inoccipitio pofitisfanavit. Praftantinhoc cafu pilularij : fecunda ijs deben- tur quifub lapidibus , tertia ijsqui in Balneo reperiri folent. $44 iniod625C- Sega ris Teraevi?oytas, inquit /Elianus. Plinius & Trallianus modum utendi , monftrant ; nempe fi vivus faluoque linteolo inclufus appendatur collo , id- quefe multiplici experientiá certum vidiffe teftantur. Tamen vix fidem ha- bebunt magi,quum Chelonitidem gemmam autcis guttis infignem,cü Scara- beo in aquam ferventem miffam , tempeftates ciere infipienter magis quàm veré narrant , & autumant , Plin. lib 37. cap. 10. Taceo Aquilam, Gallina- ginem, aves lanios dictas Gefnero ; in quarum nidis Scaràbei fpinis affixi ( quod obfervavit nofter primum Bruerus ) Ex fint, quod huic quo- que 157 160 Ánfeclorum frve que ufui inferviant,utaves alant. Imo multa alia animalia; praefertim ranas paz luítres his vefci, author eft Bellonius. Et fane quamvis Aquila, fuperbus cru. delifque hoftis , tam infima fortisanimal non minus affligit atque devorat, quàm Ciconia noftra: magnates plebem folent ranariam : tamen opportuni- tatem nactus, par pari refert, exclufum Que illum predonem fatis punit. - In ni. dum enim cum commilitonibus fuis S carabeis citus convolat , & abfente ma- tre, aquilz ova profert ex nido , aliud poft aliud , donec nullum reliquum fe- cerit : quibus lapfis minuüfque , pulli 1nformes adhuc , miferabiliter in faxa elifi, prius orbau vitáfunt , quàm vita fenfum acceperunt, Nec ane video quógraviüs excruciaret, Aquilam quàm in liberis. Nam qui fui corporis graviffimos negligunt cruciatus , leviffima filiorum tormenta non fe- runt. Videmusaíinos ( tarda & fenfus pené exortia animalia ) perignes ob. jectos, miro vitx contemptu, pullis fuis tuccurrere : adeo ut infitam Scarabeo in vindicta cligenda prudentiam nequeam non admirariatque laudare. Sed de hocfatis, nenon quidem clephantum é mufca ; Sed é Scarabeo Gigantem reddidiffe videar. Dicam equidem, ut immenfum de re parva volumen fin- gcre nolui, ita fubticcre , qux legeram , fcelus habui. Miror Pennij hic bre- vitatem & jejunitatem , «cum in Luciano, Plinio, Homero, Ariftophane, T heocrito , Alexandrino, Erafmo, aliifque innumerisauthoribus, mirade Scarabeo Pilulario memorantur przfatudigna. Eft aliusomnino fimilis Pi- lulario ,fcd melznocyaneus , cum illuftri quodam íplen- dore.Hic Augufto menfe pediculisinter crura herentibus vexatur, & tandem interficitur. Eum ego Feliformen potius exiflimarem , quia non plus ovum ovi faciem, quam hic cati. Vbique occurrit, fed inagro Colceftrien. fifzpius vidi. Pergamus porro. : Quem ego 8zaragdum vel Viridulum dicerem, Graci Comicique omnes uenit, , Attici vai, qui etiam »ev- cdxuds vocant, Euffat bius. dicitur item nonnullis »evcucnc- xiyw ,& yeueexdySs4G- , fcd nullo jure. | Accipitur à quibufdam pro Scarabeo Axboreo, fed locus abufum dicet. Ruftici Lombardi Gallerucas , quafi Gal- licas erucas vocant ( ut Niphusinterpretatur ) quum tamen nihil cum erucis commune habeant. Germanice Gzuezez, Oder, Gould kafer. lxalicé cM arzo- la. Polonicé Zzelogakroroka , Anglice Greeze-cbafer appellatur. Varia funt fcriptorum de ifto animalculo opiniones ; tum quia non ubique hic obvius Scarabeus, tum quod Cantharidiipropior videtur. — Alij Cantharidem effe volunt, fed cauftica vis fere abeft. . Ariftophanis Scholiaftes zaígwr eveicov Vocat, «294;» Suiv, Euftathius Vefpam majorem dicit. Pollux animalculum volucreaffirmat, fed nongenus notat. Gaza gallerucam vertit , fed nihil fi- mile obtinet , qui veró fcarabeum arboreum effe contendunt, vel oculis pri- vantur , vel colorum varietates non difpiciunt. Hefichius eum Scarabeum facit, fed coloris aurei ; ut Áriftophanis Scholiaítes flavum ; recentiores viri- dulum vocant & Smaragdinum , fed auro radiantem.. Sic Marcellus Empy- : ricus innuit his verbis : Scarabeus vi- ridis ( Melolonthen vocant Graci ) colore Smaragdino & vivido eft : ob ; cujusamznitatem, oculis ufque adeo gratus & beneficus , ut fatiarieo non poffint:nam quo diutus eum ibtuca- ris, co magis difcupias. Idem quo- que Plin. lib. 3o cap.70. & 29.ca.9. Mas totus undique viret , oculos fi exceperis miniorum animaltun 1 beatrum. IL—————— oc - . - . . : - exceperis rubicundos: elytra &erninz (qua major eft) caftanei coloris viden- tur,grato atque illuftri fplendore micantig,alias mari fimilis. Pectus utriuf- que mucronatum prominet, quod in alijs Ícarabeis haud obfervavi. Marem £ecminamque quai manu Apollinis pictos mifit ad Pennium P. Quickelber- gius, A pothecarius Antuerpianus ;fed rerum naturalium ftudio plurimis me- dicis anteponendus. Ariftoteles 9 .de refpiratione;ftridulum illi onum d bit,quod tortéargumentum praebuit nonnullis, cur d Scara eum Arbo- xeum effe dicerent. Generantur (inquit Philofophus) 2 zzi acnípor zi i» zs Gon sois mir inicr id eff, € vermibus fimi bovini, aut jumentorum. Alter Stepha- nus ex Thephrafto, jire ru ji eon áp p 5 avÜiszos TGy BUE. pepe dyten or aixuan. Aliam fpeciem hujus Scarabei Carolo Clufio ferimus acceptam, cui pedes nigricant,uti caput, fcapuleQue, fed € czeru- leo;Antennas habetfigurá,non tactu,corneas;(qua- re inter zx«z4]« cenfemus) elytra ftriata videntur : fed in circumferentia nonrihilrubent. Alium non igno- bilem Melolonthen Thilefius nobis proponit (atque ego vobis pi&um exhibui) his verbis : Totus preter oculos viridis (hi enim impenfe nigricant; venter ex 'auro parum rubcfcit, uti & crufcula:medium dor- fumluna'elytris concolor adornat; quare non in- . venufté à Latinis,E qus /uz4 vocatur.Hujus Ari- ftotelem meminiffe fcribit Thilefius, fed quo lo- co Philofophus id facitjnondum affequor. T hile- fius dum hunc inter pilulares recenfet (quare & cgo attexui) hujufmodi eum verfibus defcri- it, — - Quas figula ipfas facit. fertque refertque pilae, pars nigra nt c etbiopum manis uffa coloribus borret s Regia pars viridi picta colore nitet. parva nitet cujus dor(o nota,magna minut is Si conferre licet Luna pufilla velut; Dixit equum Luna hiuc coemomine Brütiatellus ; Quod fi bellator fic nituiffet equus, 1llo capta foret non una $ emiramts s effent Centauri C plures quae genus cff hominum. Et profecto plerique pilulares tetro nigrote lio£- - rent 5 effe tamen nondubito, quin aliorum higriore virorelucet crufta;aliorum peramzno. Suntitem ruti- li, & ijdem pregrandes,qui terram fodiunt;ac illic nidos ponunt. Suntqui parvo,funt qui metuendo bombo for- midabilique ftrepitu provolant, ut imprudentem non mediocriter territent. Sunt & alia formarum defcri- mina. Verüm id commune eft omnibus ; in fter- » Core ortus,in eodem vidus, vita atque deliciz. à47;- » Cantharus purpureus. Conftantinopoli ad nos de- latus fuit; qui (ni(i oculi, venter, ac pedes picem refer- rent) totus effet purpureus ac violaceus. A4fratu; in lignis aridis habitans, hunc in modum formatur ; feu lugubri indutus vefte totus nigrefcit, vel pullefcit poti- P3 Uc mediocriter ftrepitu provolarit, ut imprudentem non. 160 | Jnfettorum frve us: os forcipatum illi, fcapulz fere quadratz, tibiz atque an- tenne breviufcule; raró vo- lat,frequentius graditur, atque inter greffum maleficorumfer- vorum more obmurmurat. £rberews vulgaris admodum & ubique obvius, przcipuc Iulio & Augufto menfibus, à fole confopito tum : enim magno murmure & mugitu czecoque impetu, in hominum faciem involat,jumentaq; laceffit. A r- borum folia corrumpunt hi Scarabei, qua infita malitia dilacerant potiüs quam mandunt. V ef- cuntur enim culicibus. Anglieos, Dorzs. Ger- mani, Baumkafir, Loubkaeftr : à Yoanne Agric.lib. De Subterr.anim. Sex. kacfer 5 à Gallis Hanzeton nuncupatur. Vaginze alarum punicez funt, & te- nuiffimo quafi polline confperfz : aliásleviter fplendent; idem quoque tibi. arum, pedum, ac caudz fpinofz color, reliqua partes infufcanturtotz, nifi quod oculorum circulus, antennule Que parva & fupra caudz ortum flavef- cunt;juncturzque ventris albefcunt- In Normannia tertio quoq; anno-multo frequentiores,atque ideo, Z' az 4cs bazzetons ab illis vocatur. Proditum ett in Anglorumannalibus, Anno Chr.1574. Vicefimo quarto Februárij, tantam eorum multitudinem in Sabrinam fluvium delapfam, ut aquaticis molendinis rotas fifterent atque obruerent : & fane nifi unà cum hominum induftria, gal. linz, anates, caprimulgz, tinnunculi, vefpertiliones, alieque pradatrices aves, (qua hos in primarijs habere cibis videntur) auxilio fuiffent ; fuffoca- tz abijs molendinz etiamnum hodie obmutuiffent. Huic alter affinis creditur,colore totus ex fufco albican- te,glauco ventre & quodammodo canefcente. Quem in medicinis ufum obtinet equidem me nefcire fateor. Aucu- pes vero cumanates venantur, fcarabeis duob. tribufve ar- boreis caudatim jun&is hamum contegunt, filodue gla- diolis aquaticis fubdito (ne difpalefcant technz) lapidem ponderofü alligant. Statim anas prz cibi aviditate hamum dcvoraret,ejuíd; dentibusinharens poenas luit. His cucur- bitzinclufis,quomodo grues capiuntur;qui fcire velit, Gefnerü legat de grue. Scarabaus quem Plinius Fullonem vocat, rarior eft, nec ubique obujus. In Anglia, quantum audiverim aut legerim, nufpiam apparet. Gaza x4szjr ab Ariftotele dictum, aliquando Fullonem tranftulit; quum tamen ille femper Pilularem folum eo nomine notum voluit, atque reliquis Sca- rabeis proprias nomenclaturas contulit. Neque Fullo Scarabeus rubeus dici poteft (ut Freigius conjicit) nec cft animal- culum cauda forcipatz, quod Hadrianus Iu- : nius nobis per Fullonem obtrudit; non eft enim Forpicula & z3visacenéor genere, ut fu- fiüs in hiftoria cjus palam fiet : Sané Scara- beus hic pulcher eft; Arboreo major, fed Cervo volante Fxmina nonnihil minor:ca- put illiadeft fere corneum, antennulis dua- bus noninvenuftum ; oculi pectüfque hirfu- tumex albo flavefcunt primulum, pedes anthracinos habet. Venter cau- dáque plumas referunt ruinas. Scapule atque elytra albis nigrifque macu- lis c— Ó——— ÁN EA qoe ue eet m minipiorum animalium T beatrum. 15f wu "PUT listam pulchré variegantur,ut veftem Damafcenam effe Phrygia manuinter- textam faciléjurares. Hocinfectumutrique lacerto alligatum, Magi contra quartanas fingulare effe dicunt remedium 5 nifinon Plinio credendum lib. 3o.cap. 1r. Iconem Primum à Carolo Clufio habuit Pennius : beftiolam ve- roipfam Quicquelbergius poftea tranímifit.. " »i COR PA NONIS DeScarabeis minoribus. B7 Carabei omnes mino. res vel maculati funt ; corpore,vel immacula- ti:illos 22»5e«« hos vero aoveoeóee Graciappellant. Maculealio- — rum ex nigro albicant : alij fla- * vefcunt, alij rubefcunt. Albi- cantium é nigro feptem, Flave- Ícentium tredecim, Rubeícenti- ^ | um duodecim 5. quos hic fua quemque claffe donavimus. Immaculatorum color cor- porisidem deprehenditur : at- que inter eos fex nigricantes, duosfpadiceos,globofum unum exczrulo nigrum,alterum exlu- teo vidimus. Quidam quoque nuperrime à nobis deprehentfus - eft fuco puniceo; alter muri- cis fucco 1nebriatus comparuit. Aurefcentes quinque habemus, parvulos illos quidem, fed clare micanteque auro undiq; fuffu- 7 Íos, quos etiam ne invidiffe ne- 3 potibus videamur, fculpi appin- : gique curavimus.Quis veró fin- gulorum ufus fit;ubi generaliter de Scarabeis diximus, explica- tum eft Cua?e : D —————— DOMBDUT ILDS A RAM RR RR DEREN CNRC LUNDI mc ecce rM eANEUI cn 162 .— Jnfetlorum [voe GA P. XXIII. De Profcárabeo c Scarabeo Aquatico. Refcarabeus Latine, Paracelfo Mcloe; Agricole pinguiculus; à melleo pinguique fudore affatim extillante dicitur. Graeci 2«]:2rsaezr nitudinem hic vides, atque Maris inajorem cernis, & aliam. plerumqüe formam ; huic enim os minime forcipatum, veluti Fzminizs bxc item vcl leviffimo motu aut tactu, oleo (mellis liquidi inftar)diffiuitmasfemper quafi cxuccus deprehenditur. Coeunt,ut faepius in agro Heidelbergenfi vidimus, averfis caudis : fzmina inter venerem marem trahente (ca- nuni more) ita uthic retro reptare cogatur. Corpus utrique molle;é czrulo obfoleto cum Íplendore nigricans : cujus fcapulis ala duz, vclalarum potius primordia innafcuntur, ficut Struthiocamelo : nontam ad volatus quàm greffus celeritatem juvandam. Circuliilli ven- trem Gorfumque circumcirgentes, in juniori- bus viriduli,inadultioribus carulei magis ap- parent. Contriti fragrantiam reddunt gratiffi. riam ut Toxitesin Onomafticho fuo atfirmat. Folijs violarü pracipué vefciturdeinde graminis tenelli. Raró extra menfem Maium cenfpiciuntursreliquum anni tempus latebras colunt,vcl femine pilulis inlufo moriuntur, Heidelberg: Francofurtiq; inagris, paícuis,fegetejipfifque adeo hortis & trivijs multos cofpeximus.Sed in Anglia adhuc vivos,ibidemqs natos non reperi. Solus Agricola cos quadrupedes fecit, quüm revera fint omnes fepedes : eo forté errore vel cafu,quod in Profcarabeum inciderit, cui antea duo pedes fuerant avulfi.. Wieri Profcarabeus, fifupinum videris, ad humanam faciem (nifi hic fenex luferit) factus apparet ;. alas longiores obti- net quàm reliquiorbibufque five cingulis pluribus corpus ambientibus di. ftinguitur.Alihs à predicto non. differt Nobilifimus. Edmundus Knivettus Eques primam in Anglia Profcarabei fpeciem fe vidiffe afferit;ejufque ad nos mifiticonem ; fed oleofum illum humorem quo Germanicus abundat, nun. quam invenire potuit. Omnibus item dimenfionibus fuperatur,vel quód cce- lo,vel quód foloutitur ad crefcendum ineptiore. Ioannes Wierus de illorum ufu fic fcribit :In Ditmaria verfus meridiem vermem maialem (fic enim Pro- Ícarabeum appellat, ) filo circa collum appendunt, potiffimum meníe Maio, quandoliquor ille melleus (venenatus creditus) copiofiffime extillat:hunc (vel : . . ; . E — minimorum animalium d beatrum. 165 (vel aliquando duos aut tres ) exiccatum & in pulverem contritum cum cervifia propinant,zgrumque vel labore, vel multis in lecto ftragulis, vel in fürno (à panibus extractis) citó multumque fudare compellun. Deinde graviainfequunturíymptomatasneme pe cordis dolor, virium omnium de- Jectio, totius corporisdebilitas, quie dimidium feré diea) non füperant. NS EA Hocalterns, vel fubalternis (ut res ip Lc exigit) Ciebus iterant, ufque ad no- MS E oUN S num. Hunc potum Aaticantharinum ) five Kaddez tragck appellants quia ex Profcarabeis componitur. Et fane in dolore illo capitis Epidemico (quem Placentinus in'Chirurgiz fine, & Berptalia capite de vapore, & for- . fitan Avicennna 4. Lib.3. Fen. Tract, 2. Cap.9. definiunt) fingulare dicitur remedium. Saxones hunc morbum. Fiurcndwe Kaddez vocant. Paracel- fus Lib.3. Cap.6.de morb. Tartareis, mcaicamento ex iftis Meloibus & fe- mine raphanicompofito curatum à fc hydropemcommemorat:ejusconfectio hujus modi eft : R.meloum 5x. feminis raphant j.reduc inliquorem:do£is ab 2j.ufque ad tres, efflagitante neceffitate. Víuseft etiam Oppodeltoch Mc- loum contra Syrones,lib.de vit.longa. Cap.12. quod pottalia medicamenta per duodeciem horarum fpatium applicari voluit. Sicolligantirante Solis — - ortum & diftillentur (inquit Agricola, ) ad tumorem fub oculis multum va-. - lent, ubi loci affe&i ter quaterve quotidie loti fuerint. Pinguedo itemillà- oleofa manuum fiffuras fanat, ut à rufticis Heidelbergenfibus accepimus, qui eorum mirificas virtutes non femel tantum nobis inculcarunt. . Vrinam potenter pellunt, fed &na fanguinem; Venas nervófque ac vulnera gluti- mant. Equorum fcabiem contufionéfque in dorfo,fellarum iniquitate factas; percurant. RU l ) Cafparus Reglerus lib.de pefte,viginti Profcarabeos colligere confi ulit :non tamen manibus fed duabus virgulis. Deindeubiin ollam fictilem vel vitrum inditi fuerint;in oleo olivarum dulciffimo. q.f. fuffocentur, atque ufuij fer- venture Hoc oleo inun&to, Bubones, carbunculos, exanthemata pefti- lentialia, vulnüfqueà cane rabido inflictum curari affirmat. Alio loco Sa-. phiro bubonem circumfcribere jubet, locumque deinceps oleo Meloum veljuniperino perungere,quippe quo mirum in modum venenum extrahitur, atque pars affecta in naturalem temperiem citó redigitur. Marcellus Em- piricus Scarabei cujufdam pilofi meminit colore leonino, vero aliàs per omnia fimilis preter hirfutiem. | Culionem dici proprio nomine contendits infepibus fenioribus, fofifque & aggeribus derelictis invenitur. Hunc ad oculos fcabros & palpebrasab humore falfo & acri diu perforatas, vel pedi- cellis exefas mirabiliter valere fcribit. Vtendi viam fic docet : Primum fo- lium caulis rore no&urno madidum primo mane colligito & fic compli- Cato, ut ros 2d fundum folij omnis confluat. Tum ubi primoribus digitis & pollice pilofüm hunc Scarabeum apprehenderis, confeftim intra folium concludito, ut urinam ( quam ftatim à compreffione reddit ) cum roreipfius commifceat; aliás enim excidetlotium, inquo totum ineft arcanum. Hoc 104. Jnfectorum [roe .——À Hoc rore Scarabei lotio velutismpragnato, fi cum fpecillo palpebras re- tigeris, & locafcabra exefaque perunxeris, miras & ftupendas ejus dixeris vartutes.. Verum quis vcl qualis itte'Scarabeus,plane ignoro: nec alios autho- res qui ejus mentionem ullam facerent, meminitte poffun. Scarabei aquatici jam fibi locum aliquem dari contendunt ; quos Graci cd paxzrt s, Germam Waffer kafirs, Angli, Waterclocks appellant. Horum omnium ventres fpadice infecti; dorfaqs carbone notata, praeter Anglicanum; in cujus icone fi limbum fcapulis totoque corpore ovali circumcurrentem le- viter infufcaverisatque oculosargentceos feceris, noneft quod àmpliüsex- petas «dillius defcriptioné. Sex quibufqspedes obtinuit, pofteriores longitu- dine latitudine; caeteros vincentes,quibus pro remis inter natandum utuntur, Scb elytrisnigerrimis, membranez latent alz argento tinéctz, quibus noctu aquisegreffi, celeriter convolant peraerem, quem interdiu perraro (forte nunquam) diverberant. Omnium vero minimi tuntilli, qui irrequieto motu . huc illuc inaquzfuperficie multi nullo ordine tranfcurrunt & quafi colludunt, & aqua turbata vel fc fundo immergunt,vell in z1parum foraminibus abícon- dunt: Deinde vero mutis & tranquillis fiuctibus iterum geftiunt.. Chrifto- phorus Leuftnerus fe Scarabeum in loco quodam invenitfe fcripfit ad Gef- ncrum, vaginaria(ut folent)crüftula, cvi quafi formica caput fubluteum;atque ali multa erantatfix:;ventre inferiore pinnx fpargebantur, caudis aftaco- rum4lImiles : quibus(ceu inaquisremiges ) divagabantur. Cauda promine- bat profua munitione exigua, fed in longiffimasfctas divifa. Ex aqua paluftri infontanam conjectus, paucis intericctis diebus vitá exceffit. Atque hactenus de Scarabeis : quos inter regiones folus Olynthiusager, igter plantas Heme- rocallis non profert. unde ille 4 Plinio, Theopompo, & Antigono, Cazt/a- rolethrus : hc à Diofcoride !Zzticantbaros appellatur. Cs. XXIII De Gryllotalpa. Iceat hic quefo nobis pre nominum inopia Zve«omér. Beftiolam quam expreffimus, Cordi Sphondylis, Dodonzi vera B upreftiseft:perperàm uterque nominant & nullojure.. Sphondylis enim alas non habet; hoc Infeétum vides alatum. Bupreftis Cantharidi fimi- lis apud omnes diciturs hoc veroanimalnecfigura, neccolore, nec magni- : , : tudine quicquam €ó accedit; ut ta- ceam elytrorum hic abfentiam , quibus Canthari- des carere nemo fanus contenderit. Gryllum dicimus, quiaeundem cum Gryllo ftridorem nocte appetente facit. ;Talpam, quia terram con- *tinuofodit. Belgis Weeml , Anglis fénkricket , eve. churre, atq; etiam Churrmorme I Ó—————————À misimorum animalium Theatrum. Churrworme dicitur. Infecum vifu horridum ac monftrofum, quadruplo maximam fuperans Cantharidem : pracipué state ubi fuerit provectiore. Formam ob oculos videtis : ego coloresaddam. Femina levius, Mas fatura- téfufcus. Illi prater duas longasantennas fibule quatuor, quafi é naribus labijfque propendeRt : oculos item habet majores, & alarum radix miniata macula ornatur. Mas vero fibulis illis nudus,earum loco fetas duas fibulis du- plo longiores obtinuit; concolorfibi undique videtur, & fine macula. Vtri- ufque ungues coracini funt. Anterioribus pedibus robuftis admodum, & varis tumulos perfodit uterque & cuniculos agit : medijs infiftit;ultimis quando opus eft,faltat. Cauda illisbifurcasalze corpore longiores, membrane: cor- pus incifuris varijsinfignitum. Iuniores feré toti nigricant;adultiores implu- mati videntur. Sub terra paluftri & humida maximam xtatis partem vivit, noctutamen egreditur. Tardigradum valde eftanimal, volatuíque ejus fal- tum refert : unde in locuftarum numerum à nonnullis ponitur. Sole occiduo primum prodit, Gryllorum more,fuàque cantilená,fonora quidem fatis & fu-. pra mille paffus ftridente,fibiapplaudit; quam ubi audiunt agricole, oppido exhilarantur : acfi ejus ;adventu terram humore gravidam & calore Solis veluti maturatam i iicue Grana tritici, horde & avene colligit, ac in cavernam afportat, inde forte hyeme victurus. Quidam fítercoribus eum equinis vefci affirmant. Dodoneus hanc beftiolam boves morfu interimere author eft ; eo lapfus quód Bupreftim eflearbitraretur. Intus ne fumptus no- ceat, equidem ignoro : Sz pius autem nudum nudis faluifque manibus tra&a- vit Pennius, nec ullumad mordendum animum ineo perfpexit, Bruerus no^ fteridem Pennio fignificavit,qui rufticosfuo xre conduxit, ut mores ejus fe- piffime obfervarent;nobifque exícriberent. QA P.I XXWC: De Pyrigono. nis,ut mihi videtur : nam in exceffugenita, intemperato quomodo viverent ? Siquidem 165 Neiagez. 166 Jnfettorum [roe Siquidem quotidianà experientià conftat, pifces quofdam ftatim atque ex : aqua in aérem fublati fuerint, animá cfllaresmultó minus in igne genita aérem fuftinebunt,quüm is tantum ab aére differt(& magis quidem) quantum aér ab aqua. : Gencrantur ift volucresin Cypri infulz vrarijs fornacibus,ubi Chalcitis, (five ararius lapis) plurimis diebus cremauur : fortaffe fuliginofi vapores dum lapis continuó uritur una cum flamma afcendentes, hujus gene- rationis materia & caufa exiftunt. Strabo.lib.12.de vermibus in nive genitis loquens, hac qua fequuntur fubjungit : rho 5 ;'viciw vi óebmow adero (tnde, irap al) risp xsoval zov 6x Th Ay ol uerius qM G- x) vé eran; Ubiinterpretem male inter- pretis officio functum effe quivis facile animadvertet : Sic enim vertit : Ho- vum animalium generationem talem putant, ut culicum ex flammà ey bracfeá znetallorum. Yn flamma enim generantur,(ut S caligerus inquit) nonin maffa, hoc eft (ut egointerpretor) inigne condenfato : nihilque prohibet in ficciffi- mo elemento generari ficciffima animalia (nam ibi quoque permiftio eft;) ut in humidiffimo humidiffimasnonenim purusignis apud nos.Sed quid prohibet ex fübjcéta materia generarianimalia ? velqux ratio naturalis contradicit ? Ke[ponaent , ignem omnia confumere;omnia corrumpere. At qui fecretioris P hilofophix penetralia vel à limine falutarunt, illud manitefta demonftatio- nc & experientia falfum oftendunt. Tantum enim abeft, ut ignis nofter om- nia confumat, autcorrumpat, ut qu:edametiam perficiat. Non corrumpit nec confumit aurum , nec aolis qux dam genera,noncineres, non Amiantum lapidem,alumini fciffili fimillimum ; non alia;quz nunc ob iftos morofos non recenfebo. Ignem igitur generationis facultatem habere, fed in materia ap- ta & convenienti, quid prohibebit? neficcitas impedire poteft, quo minus generatio fiat ; quia fit à forma:ignis autem materia eft, & forma ad certa operainftrumentum. Praterea humiditas cum noftro igne femper conjungi- turs aliàsenim flammam nonconciperet, nec arderet,nifi humido pingui fo- veretur; fiquidem terra & aqua non carent,qu« in noftroterreno igne gene- rantur. G. 74 gricola. ,Si vero hoc noneffet, quia ignisnon putrefcit : ab igne ——Ááoó tamen, tanquam à forma, inmateria propria fieri generationem poffe, non : 5 p] 9. eft curdubitemus. Nam in metallisnifi effet humor, non fluerent ; quid er- $o naturam impediet,quo minus ci formam det? Quarit Ariftoteles : Anin Sphzra ignis (fcilicet fub luna) generantur animalia? ac videtur dubitare, quaftionemque inaliud tempus rejicit: fed cum Pyrigonum in hoc noftro igne generariaffirmet, quare dubitarentaliqui, nonvideo. Sunttamen qui- dam dodiffimi viri, ac noftri temporis fcriptores egregij (qui tamen plus in-. genio,lcétione,ac verbis, quàm rerum naturalium folidáà cognitione valere videntur) qui tam harum beftiolarum generatiortem in igne, quàm totam banc hiftoriam (ut frivolam, fictam & philofopho indignam) condem- nant atque rejiciunt. Horum argumentis ut refpondeam, lectores expectant. Objiciunt A riftotelem apertis verbisaffirmantem , Ignem nullum animal generare. Philofophus ibi calorem feminis cum ignis calore comparat , affir- £nans calorem igneum non effe in femine : fi enim effet ( inquit ) nihil produ. cerct. Hoc tamennon impedit, quo minus animal inigne generetur , fine fe- mine: fed ex alia materia apta & conveniente, ut poftea videbimus. Praeterea Philofophus hic ( quemadmodum &alibi ) videtur,vel tantum de ignefüb Spera Lunx loqui , ac illum ignem nullum animal producere 5 non de noftro, ubi & miftio eft, nec ignis purus. Sedadhuc urgent : Nofter ignis eft fübftan- tia aecoustesirw, in cuncta & objecta graffatur , & depafcit , & inftiam fubftan- tiam convertit. Huic prius refponfum eft ; ubi quedam in medium attulimus, qua potius inigne perficiuntur , quzque ignis nullo modo confümere poteft, M | nec mimmorum animalium S beatrum. nec in fuam fubíftantiam convertere. Io. Langius; ( homo mult lediohis & Philofophus doctiffumus ) & ab eo Cardanus , concedunt ; quedam enimalia inigne vivere poffe , fed non inco generari. Hocenim Philofopho condo- nant. Ac quàm abfurda fit hec condonatio,quis non videt? Quomodo enim in temperato genita inexceffu viverent ; non video. Nam quod de Salamandra dicunt , nihil eft.Salamandra ( ut recte Diofcor. obfervavit ) non diu in igne vivit. Nam confumpto illo humore ; qui hinc inde ex luteis ( ut arbitror ) ma- culis duc inigne verfatur, manat( quod brevi fit ) ftatim in cineres redigitur 5 ut aliquoties in agro. Heidelbergenfi unà cum noftro Bruero expertus eft Pennius. Eraftus Medicus do&iffimus de febribus putridis difputans , totam hanc hiftoriam fubvertere hisargumentis conatur. Primum quia Ariftoteles hiftoriam texit (inquit Eraftus)quem ex auditu multa fcribere in confeffo eft: fateor ; fed tunc addit (sz aiuzt ) velaliud vocabulum ejufdem fignificationis: (ut re&e Niphus obíervavit;)quemadmodü de Salamandra loquens eodem Ioco,2:ess:,adjungit.Hoc Philofopho in more pofitum obfetvabimus,quan- do ex aliorum opinione vel relatione loquitur. Sed fit ita : ex aliorum loqua- tur relatione ; Decepti funt ( inquit Eraftus ) qui ei narrarunt , ut inigne pu- tarunt nata, quz inipfum forte inciderunt. At locicircumftantiz hoc non effe verum oftendunt, Siin ignem incidiffent aliunde , utique fua confeffione ab igneconfumerentur. Fznifiibidem fuiffent nata ( ut antea dixi , ) quomodo intanto flammz exceffuviverent. Praeterea obfervarunt fpectatores , mo- tum pedum, alarumQdue numerum, volatum , mortem praterea & mortis caufam, icf? , cum extraignem ,paulo remotius volarent. Hac & fimilia, eos narratores non omnino decipi, fed vera & indubitata narraffe convincunt. Verum author nullus vel ante vel poft Ariftotelem hoc affirmat , nifi ex ipfo forte aliquis tranfcripferit. Hoc tibi Erafte ignotum eft , omnium authorum libros non legifti : maxima pars librorum perijt, ut ex Áthenzo manifefte apparet; & hiítoriz teftatur. Sed unde quefo Plinioconftabat, Pyrigonos quatuor pedes habere ? Hoc ab Ariftotele non didicit, nec in cjus fcriptis quz extant , tale quid reperitur. Igitur vel ab alijs didicit , vel Plinijtempo- re nota erat hiftoria. Hoc ergo Plinius adjecit;ut hiftoriam perficeret. Quin- tttiamfi Ciceronem legiffes 1. denar. Deorum, beftiolas in medio igne nafci pennatas,certó affirmantem vidiffes. Neque Theologiztamte expertem an- tea putaflem , ut Beati Auguftini( lib. de Civit. Dei 21. cap.2. )illatelate- . rent, quz de Pyribijs notavit : Sunrjinquit, quz medijs ignibus vivunt ; atque nonnulli vermes irt aquarum calidarum fcaturigine reperiuntur , quarum fer- vorem nemo impune contrectat. Illi autem non folum innocué ibi funt , fed etiam extra effe non poffunt. Et Vincentius hift. nat. lib. 20. cap. 68. Qui- buídam in aquis naturaliter ferventibus , haud aliter vivunt vermes nonnulli, pe infrigida pifces: imo extra eas aquas in frigidam migrantes moriuntur. ccedit & Solinus cap. 17. qui hujufmodi volucres Caryftias nuncupat , & 1n Creta impuné involare in fornaces ignitas tradit. Sed & Seneca( quzft. nat. lib. 2. )affirmat animalia quaedam ex igne generari ; atqueideo hos item Pyrigonos ; uti recens longa difceptatione tradit Marfilius cognatus, variar. obf.lib. z.cap. 23. 24. Noli igitur ampliiis codtendere nullum poft vel ante Ariftotelem authorem hoc affirmare ; quàm prater jam dictos viros pios & graves ,aliositemafferre poffem, quite velaperti mendacij vel aon obfcürz levitatis certoarguerent. At Thbeophrafeus , libro de igne , bujus non meminit. Quid inde concludis Erafte ? Hiftoriz falfitatem ? Egregié. Forte noncre- didit, nontamenidcirco hiftoria falfa. . Attamen probabileeft. Concedo. Multa probabilia, tamenfalfa, ut experientia docet. Eraftus multa probabilia contra Paracelfum fcripfit , nontamen omnia vera , nifi verafint, qui non intellexit. 163 168 dnfeclorum Jrve SAACNEXERGEUOIGs- S2 ce ---— ÀNDAO e 000—777 7007 oe ARÁ intellexit. Conatus eft fanémulta confutare que fcio illum nunquam intel- lexiffe. Ad particularia jam non defcendam. Sed ignis caliditas noneft jj. Hocte latet Eraíte ; íed prius dixi, fiinfemine eflet, quemadmodum Philo- Íophus intellexit. Eft enim efagziz; ut Ariftoteli placct. Refpondi tamen priüs, ignem non omnia corrumpere. Reftringenda igitur eft ifta ignis fterilitas, vel ( fimavis ) corruptio. Nec fane miraculofé fieri puto , fed naturae vi 5 nec fabulam puto , fed hiftoriam cum natura confentientem. | Quod vero de Sa- lamandra fcribit, «:ezavadjungit , ut ante dixi : non opus erat illud adjicere: Sed obfecroiftos qui nihil credunt, nifi quz oculis percipiunt: Num aliquis exantiquis hanc hiftoriam reprehendit, vel eam confutavit ? De Gracis Jo- quor. Imone Galenus quidem , quialioquin eft acerrimus Philofophorum reprehenfor ,-anfamque hic dicto citiüs arripuiffet , fi tale aliquid cogitaffet : verifimile eftigiturhiftonam veram efle , quia nullus ex veteribus illam ca- ftigavit. Sed jam ad Matthiolum veniamus , qui omnium infeliciffimé hanc hiftoriam oppugnavit. Inmargine fiquidem vanas Philofophi opiniones ( ut ipfe fibi pertuadet) infectatur, cum ipie in nonnullis ipfa vanitate vanior inve- niatur. Sed ad rem redeam. Natura (inquit) operibus repugnat. Satis eft Ma- thioloid dixiffe ; nontamen probare ? Si vera (inquit) fuiffet hiftoria , nun- quam eam reliquiflet Galenus , quidiligenter omnia inveftigavit ; fornaces, metalla: & quid non ? Refpondebit Iulius Scaligerus , quamobrem prodi- tum repeteret ?. Citiüs ille ( ut erat tanti viri glorie infenfus obtrectator ) id quod aliquot locis etiam ridiculum facit , fi non reperiffet, redargueret. Qui paucos ita dies fuerit , nonrem omnem vidit.; non erant , non femperfuntin procin&u, non rogavitfornicarios. Sedfiiftisobjicerem pullum £eminam cqui, recenterin lucem editam,lac abundanter, ex uberibus prabuifle,quid dicerent ? hoc tamen nos ante fexennium vidimus Londini, plurimiquealij teftes omni exceptione majores, qui proprijs manibus lactis magnam quan- titatem ex pulliuberibusexprefferunt. | Sed forte refpondebunt , zo» crcd;- anus : maneant ergoincreduli , non multum refert... Multa funt inmundo gc- nerationes , quarum caufasimpoffibile cft cuivis mortalium cognofcere, & multo minus alijs oftendere. Nec certe fine magna caufa , tam ut Dei infini- tam potentiam admiremur , quàm ut noftram czcam ignorantiam agnofca- mus. líta enim & ejufmodi multa , ob fuam folummodo gloriam condidit Creator, tum ut noftram umbratilem fapientiam confundat, tum etiam ut dif- camus , in ejus folummodo fapientia conquiefcere , dum caufas rerum natu- ralium fcrutando , ulterius progredi fit omnino impoffibile : hoc enim eft ex Deioperibus, quod noftramfuperbiam retundit , noftraque ingenia ad fa- cram afinorum anchoram , occultam fcilicet proprietatem , ac totam fübftan- tiam recurrere cogit. Iftiufmodi enim opera ejus Majeftatem & omnipoten- tiam , noftram veró ignóminiam , confufionem , cxcitatem & tenebras ma- nifcftant. Quid igitur nobis faciendum ? Scilicet ad illum recurramus ;a quo omnis fapientia , fcientia & perfectio dimanat. Nam dum nos noftro freti ce- rebro , Deifcrutamur Majeftatem , à gloria ipfius ( üt Paroimiographus Sa- lomon fcripfit) obruemur. Quid ergoreftat ? Quibus hecimpoffibilia vi- dentur, fruantur fuis opinionibus, & alijs qui contra fentiunt non obftre- ant. : d Author Geoponicorum hanc beftiolam ( nifallor ) Salamandram vocat, nonre&é. Hzc funt ejusverba,, xaxaudid ez 73 tad aei Qd ov 6x08 rp nat ml e e» , 3v Tt 7rupl ftoi oU Keueuyoy VmbTit QA09À6 y 2d eft , Salamandra minimum animal: culum ex igne habet generationem , & inigne vivens non combuaritur à flam- ma. Ter hic ad mendacij fcopulosimpegit. Nam neque animalculum eft mi- nimum, fed incerta magnitudine ; neque generatur ab igne; nec in igne ; ci ; | diu minmorum ammalium d beatrum. diu in igne vivit ; ut prius ex Diofcoride dixi. Hac adjicere volui , neIunio- res Geoponica legentes cum Loroafte tam turpiter errarent. Quibus ufib us inferviat , nequeo conftanter dicere : tamen ex loci principiorumque ratione potenrcr exiccare mundificareque videtur. Eft quoque tenuium admodum partium , cprporifquesvel remotiffumus locos pérvadit, & fanéfi Cicada aére paftatam adurenus fit facultatis , quid. de Pyrigono putabimus flammas po- rante atque vefcénte ? Mentibus vero noftris hunc ufum przbent Pyrigoni: Primum admirandam Dei potentiam intellectui noftro proponunt , qui ma- ximum omnium elementorumignem tam pufillz, tam ficcz creatura fubdi- tum fecit : dignatum ab illis fe vinci , .dedignatum ab hominibus aut majori- busanimalibusfe, ne dicam , vinci, ( utor Majoli verbis; indier. Canic. Col- loq. 5.) fed necattingi quidem. 169 CQ. AP. XXVL De Tipula. Equitur T ipula leviffima beftiola , cujus hiftoriam tam leviter Au- 2| thorestractarunt, ut nihil ferc alicujus momenti aut ponderis ex il- 553] lorum fcriptisad hanc hiftoriam illuftrandam eruere poffimus : ta- S2 menquod poffumus prx ftabimus. ; A3zsis Ariftotelis, Tzpulaz P lautinam fignificare( ut Gaza interpretatur) omnino «peileena non enim mihi perfuadeo , culices muliones ex iftis prove- nire pofle. : .. Launé Tipula dicitur. Plautus, Feftus ; & Nonnius Marcellus Tipulam Nee Ícribunt : alij Tipullam. Guillerinus de conchis, Tapulam legit. Albertus & Vincentiusin Speculo Tappulam vocant : nullus eorum recté ; à Plauto Ti- pula dicitur, Grzcé(ut in fchedis Gefneri repperi ) ;;0», cujus vocabuli ne veftigium quidem ullibi invenio , nec quid proprié fignificat cognofco. Ger- anis quibufdam Waffer ges, quafi capra aquitalis ; alijs Waffer (biz, quafi araneusaquatilis. Beleis Waffer [piuze. Anglis Yater-fpider, ut Germanis & Belgis ob quandam fimilitudinem. Hifpanicé Gz[azo que corre fopra el aqua s i unm fupra aquas currens. Italicé Capra di aqua. Polonicé ood zy cie- "CB. Tipula duplex eft. Major & minor. Magnitudine folum differunt & fortaf- fis xtate : majores in frigidioribus aquis frequentiores ; minores paulo magis nigricant, & corpore funt compadtiore. Majorad cinereum colorem magis declinat , corpore magis exporrecto. Quamvis varij varia fcribant , nec certas notas quibus cognofcatur oftendant, neque in pedum numero conveniant ; fpero tamen nos adeo Tipulz hifto- riam claré& perfpicué explicaturos, ut nullus pofthac dubitandi locus relin- quatur. | .Tipsla tfF- beftiola araneum feréformá referens ; Corpore oblongo & gra- 2efuriptie. cili, pedes quatuor habet pe&oriaffixos : antennis juxtà os duo brachiola ex- terna antennarum forte loco ; qua fi pedibusannumeres , fex .habebit pedes. Quibus tamen inter currendum,( quantum obfervare potuimus ) non utitur ; reliquis pedibus funt duplobreviores , nec articulos vel juncturas ut reliqui pedeshabent. Ideo Álbertus & Alij Tipulz tantum pedes quatuor conce- dunt. Feftusvero fex, brachiola unà cum pedibus annumerans. Alas habet quatuor languidas valde , qug ad volatum fabrefacte non videntur , fedad eor faltum m V fa | dnfetlorum [roe faltum : corpore funt breviores , quarum fupremz paulo reliquis funt craffio- res & largiores, nontamen coriacea ( ut elytra )colore ex fufconigricantes; internz ginores , tenuiores colorisargentei. Anno&uvolitant hydrocan- tharorum modo nobis eft incertum ; faktant interdum fupra aquas adeo levi- terut qux fuperficiem vix quidem moveant. Hinc natum prifcis proverbium, Tipula levior. Sic Pierius hominum , & Maro Camille levitatem expreffuri, Tipulamijsobjiciunt. Plautus item 2 Perf : Tipula levius eff pondus , quàm fides lenonia, Sic enim omnibus codicibus , etiam Nonij , invitis , legit Lam- binus. Noncontinuo curfu utitur, fed'intermiffo. Nonfubir aquas , nifi vi có impulía ; corpus nullo modo madefcit. Inaquis ftagantibus lacubufQue imperfiatis & tranquillis pertotam zftatem reperiuntur. — In fluvijs etiam quandoque , przcipué juxta ripas fluminum, & maximé fub arborum umbris ( utpote falicis vel alterius arboris ) nen nimis procerz inveniuntur : manent maximáex parte multe fimul congregat ; videntur aliquando coire füpra dorfum infiliendo , fed citiffimé veneremabfoluunt. Hyeme vix eas inve- nies. Anufum aliquem in medicina habeant , prxter communem illum muf- carum , alijs experiendum relinquimus ; nullum fiquidem novimus ; fine cau- fa tamen à natura productas has beftiolas, omnino negamus. Quam vero paícendis faginandifque pifcibus conferunt, fundulus, rubellio, gobius, per- cula ,alijque Naidumcives fatisloquuntur.. Hanc Tipulam jam defcriptam fine dubio Feftus Nonius , Marcellus Sipontinus &alij intellexerunt ; ut ex illorum verbis erit manifeftum. . Tipula beftiolz genus eft ( inquit Feftus ) fex habens pedes, fed tantz levitatis , ut fupra aquas currens pedem non fi- gcre videatur. Idem feré Perottus. Tipula ( inquit Nonnus Marcellus ) ani- mal eft leviffimum , quod aquas non nando fed egradiendo tranfeat. Varro hoc modo : Levis Tipula leviffime frigidos tranfit lacus : fic enim locus cor- ruptus , legendus eft, & reftituendus. Albertus Guillerinus de Conchis, & V incentius, araneum aquaticum vocant, nomen Germanicum interpretan- tes ; ( habetenim quandám cum araneo fimilitudinem: ) quatuor Tipulis fo- lum pedes afcribentes , anteriora brachiola pedibus non annumerantes , ut- pote quibus inter gradiendum non utatur. Alij (ut dixi )brachiola pedibus annamierantes , fex pedes Tipulisattribuunt. Hinc conftat certiffime , nos veram Plauti Tipulam defcripfiffe , adeo ut nullus pofthac dubitandi locus cuipiam relinquatur. Sed antequam ulterius progrediamur , duosinfignes errores Guillerini de Conchisutrefellam , veritasjubet. Primus error eft cum dicit, Tipulam in aqua & terra equaliter vivere. Secundus , cum dicit eam fuperterram velociffimé currere ; quorum uterque experientiz manife- fte repugnat ; interra fiquidem non diü vivit, nec curritomnino , fed lentif- fimo gradu movetur, & quandoque faltat ; fed immodice. Anfit Tipula Catrab Avicennz (ut Wierus arbitratur ) quod vocatur à Silvatico Cutubut , & Eckentubut , pro certoaffirmare non poffum : quam- visreverá ex circumftantiarum vi Catrab. Avicennz non effe "Tipulam, faci- lt inducorutcredam. Sed Avicennz defcriptionem audiamus : Cara, ( in. quit Ávic. ) eft beftiola exiftens in fuperficie aquze, qux fuper eam diverfis motibus fine ordine movetur , & qualibet hora fefe in fundum: demergit : de- inde iterum apparet. Silvaticus eadem feré ad verbum habet ; fed addit, quod quacunque hora ei aliquid accidat adverfi, fugit, & iterum apparet. Ábifta beftiola ob irrequietum & inordinatum motum huc illuc fine ordine difcurrentem Melancholiz fpecies( aGracisavBpozis dicta ) Latinis Infania Lupina , Cathrab dy Alcathrab , ab Avicenna vocatur ; quá con vivos ab- horrent, & note exeunt , ac interfepulchra verfantur ( ut Paulus fcribit, ) putantque — mininiorum animalium T beatrum. 173 GUN — 58 o NE putantque revera fein Lupos converíos , ut Agricole cuidam in Germania Anno 1541 .accidiffefcribit Wierus. Antiqui. ( inquit, Wierus ) iipulam vocant mufcam in paluftribusfrequentem. Hujus & Manardum alibiin Epi- ftolis re anta cic arbitramur : unde Chatrab non effe. 'Tipulam plane mihi perfuadeo , fed aliam beftiolam ex Cantharorum aquaticorum pecie minimam, que ferc femper irrequieto motu ( ut ineoruníi hiftoria diximus ) hucilluc abfque ordine fuper aque fuperficiem movetur , ad lcviffimam fere aqua turbationem vel agitationem, tundum petens : Limo fubinde fefe ab. fcondit , fed paulo poft , pacatis fluctibusad aqui fuperficiem iterum aícen- dir. Raró folitaria eft hzc beftiola, fed mult fimul eodem inloco varie dif- currendo colludunt. Solebam aliquando magna cum animi delectatione iftos parvos nigerrimos cum fplendore Scarabeolos fe mutuo vellicantes & quafi paleítricam exercentes contemplari. Sed de his inter hydrocantharos pluribus egimus. De Gazz item Tipulis inter vermes aquaticos confidera- bimus. A[varisvocabulum , quod Tipulam interpretantur , nihilad noftram hiftoriam illuftrandam facit. | Ca». XXVII. De Forficula , [ive Auricularia. della dicitur. Niphus Velliculam appellat, à vellicando. Gallis P Aurcilliez,, vel Perceaureille. GermaniSO remurm. Belgis Orezzzc. None. tel. Anglis Eare-wzg. Hadrianus Iunius , Fullonem effe exiftimat, quum ta- menà Scarabeiforma multüm differt. An hzc Grecorum isa? Sané& ortas ratio , & morfus confpirant ; nam & hac generatur in caulibus herba- rum fiftulofis ( utpote paftinacz fylveftris, Angelice , Ferule ) &in Braf- fica frequens: confpicitur. Boreales Angli obfczeno nomine Zvitch-badock nominant , quafi . Scortimordium vocavetis , vel 2j4451,5 nam ubicunque rugofam plicatamque cutem invenerit , vel ore mordendo , vel cauda bifur- caftringendo , maximum dolorem excitat ; quod femel nobis pueris accidit (inquit Pennius: ) In duasauricularie fpecies incidimus ; utraque volucris 2iferatis. erat, contra multorum opinionem. - Nam fl easinlocoaliquo tabuláve in- 9 4/«ser?. clufas, fÍcyrpo huc & illuc repuleris ( quod illuftriffimus Knivettus Pennium docuit)expanfis continuo alis, qua fub elytris conduntur;avolat.Sed diligen. ter cavendü, ne feftuca aut Scyrpo duriüis prematur, aut vulnereturstunc enim : fi velit maximé;avolare minimé poffit. Vuleatior corpore fpadi- ceo cernitur. Antennz,pedes, caudaque forficularia , flaveícunt. Alteri ( quein Anglia rarior, & femel atque iterum duntaxat à nobis vifa ) vulgatiore major eft, corporenigricantiore ! collum, Ave es quidam torques adornat : extrema elytra fubpuniceum vreferuntcolorem ; os forcipatum habet & flavum. In dorfo utrin- quejuxtalatera quinque macule fubflavz oriuntur, cauda fur- ca brevis eft & nigra , quá verfus caput fublatà , per aérem irata provolat. : | lt 9b. ui^ — Reperiuntur fzpe in brafficis & ferülaceis arboribus, ulmique foliorüm tuberculis. Ex vermibus in caulibus ortis generantur : pelleni quotannis ve- terem exuünt , qua fpoliate rivex videntur. Sed cum xtate reBafcitur pri- Qa ftinoqQuc d Rnoldi Forficula, Latinis recentioribus Auricularia , Prifcis Mor- 172 Vus, Li.t1.cap.25« jl Nome. Jofe&torum [roe ftinodue colore imbuitur. Anglice mulieres maximo eas odio habent ob garyophillati llores depaftos, atquc exefos, infidiafQue ftruunt hoc mo- do: extimis arcis bacillo in terram defixo ungulas bovinas , fuillas, velwe- téramenta cava fuppohunt, pannis vel ftramine leviter infaróa: quee dum pernoctem (pluvie vitanda animo & tegumenti caufa ) Forficule intrave- rint, mane veteramentis fubito ablatis atque excuffis, magnus earum nu- merus excidit , atque ita pedibus contritz diem obeunt. Arnoldus ( Breviar. I.capite 25. ) eas in oleo communi vcl-flammulz coqui confulit : eoque convulforum arterias, tam intemporibus quam carpo inungi , ut febris (con» vulfionis medela ) inducatur. Iofephus Michaelis Italus , Medicus nonince- lebris, magnum earum numerum colligere folet , ac in vitro ar&tiffime clau- fo per balneum in puluerem tenuiffimum redigere. "Tunc urina leporis tan- tum pulueris admiícet , ut in aurem infundi rnane vefperique poffit. Arcanum hoc effe infurditate pellenda.fepius Pennio proteftabatur. Alij puluerem cum oleo garyophill.mifcent, atque adhibentut fupra. . Gallinago minor ( Sniteab Anglis dicitur );& gallinz , auricularijs vefcuntur : maximumque harum numerum in ventriculis earum reperiffe me , fat memini. (Ap. XXVI DeScorpio Formica c» Pcdiculis Alatis, gES! Riftoteles 4. de part. cap. 6. Scorpijsalas negavit. Moventur 3M (inquit) Scorpij,non volatu fed greffu. Verum feriorab eo aetas MB ctiam alatos viditatque agnovit. Appollodorus( tefte Plinio ) AE plane quibufdam pennas adeffe tradit,quod & Nicander pro- )U] didit. Paufanias in Boeoticis de Serpentibus alatis loquens , hzc verba habet: Neque ad affentiendum proclivior quifquam effe debet, neq; fe omnino incredulum ad ea prz bere; qua rariüis offert natura : volucres ego ferpentes nufquam fpectavi:ut reperiri tamen credam. ó facile adducor; quod homo Phryx Scorpium Locuftarum. modó alatum in Ioniam attulit. Paramenes quoque lib. Debeftijs venenatisin JEgypto, Scorpioalatasac duplici fpiculo in cauda armatos , non folum alienis , fed fuis femet oculis vi- diffe meminit. Cui £lianuslib. 16. cap. 42. 43. fuffragium affert. In India apud Prafios ,. pennatos jj $z«p643orl4; usse: prodidit Megaftenes. — In Africa item & pennati funt, &alij impennes ;fcptenis incauda internodijs , inquit Strabo lib. 15. Geogr. &lib. 17. Sape Pfylly (inquit Plinius lib. 11. cap. 15. ) hosinITtaliam importare conati funt : fed vivere intra Siculi cceli regio- nem non potuere. Vifunturtamen aliquando in Italia,fed innocui, multifque alijs inlocis ;ut circa Pharum in ZEgypto. Legimus etiam iniNavigationum hiftoria Iambolum Lufitanum , dum Palimbrotz hzreret, ( ea civitas eft verfus Orientem ad Gangem fita , & ab Hercule ,; Diodoro Siculo tefte, olim condita : ) magnamibi Scorpiorum alatorum vim effe confpectam. La- tinis , Nepales , dici poffit ; quafi Nepa alata. Sic enim Plautus Scorpium vo- catin Caffina , quum dicit. Rece(fizz. cedam ad parietem,imitabor nepam.. Sic viciffim Cic. 5. de Finibus. Nepas aculezs ut; videas. |, Naxro etiam & Colu- mellaeo fipius verbo Scorpium appellant : quamvis Feftus cancrum intc]li- Sit. Monius id nomen ab. Afris mutuatum fcribit ,.à quibus primum didti; Scorpiones Nepzx, &in Latium portati. Magnitudinem atque formam vul-. ui | | j garem Bl » EA Linde! lie m rg miimorum animalium T beatrum. 173 garem hic vides ; colore eft admodum melleo; unde vai;2^- g«G dicitur. Summa cauda nodus in hoc genere niger eft, duplici praeditusaculeo, quafi non unusfutticeret ad nocen- dum. Alashabet Locuttz Maftaci fimiles ; obliquus huic inceffus & cancriformis : hominibus przfertim adolefcen- tibus & pueris, infeftiffimuseft. ;Elianus flarnimeum colo- rem eiattribuit , & Flammeum appellat. Hujus vgnenum calidum, calorem infert extremum 5 quod in Scorpijs impennibus fecus accidit. Lacertas , afpi- des, araneos & verticillos & omne ferpentum genus enecat. /]ianus lib. 8. cap. I3. Hic Scorpius applicatus item fuo vulneri medetur, ut ceri etfi exufti nidor ad alios Scorpios pervenerit, edibusexigit. Generationém ha- betcum impennibus communem , de quibus fecuridolibro fuféagemus. Formica Latinis dicitur à ferendis micis, inquit Ifidorus. Graci uóu wisusats uipitoy s Bopevaxa y Uer & eooguy xa. VOCADI 5 Hefichius atque Varinus. He- braice Nemelab. dicitur. Gallis Fosrzzs. Anglice, Ant, Emit, Piffe-mire Hifpanicé Horziga. Italice Formica. Sclavonicé & Polonicé orawegeczs. Iilyrice , Mromka. Belgicé Miere, Flandricé La£gets.. Germanice 0724)5, Quincs, eims., Eftautem formicarum pars pennata,pars veroimpennis, Pcn« natas ( de quibus duntaxat agimus hoe in libro ) Grxcorum non nemo ies; alius ez; appellat. Ariftoteli izrmuaipenes &imres fimpliciter lib. 1. Deani- malium partibus dicuntur. Equites Latinis , à fumma ( qua ceteras vincunt ) celeritate. Sunt autem gradarijs & impennibus , corpore , lacertifqQue majo- ribus , unde eas ni fallor, Plinius Herculanas dixit , ) inter nigrum furvum- Que mediz : quatuor habentalasargento perlitas , externas majores & lon- giores toto corpore: internasautem duplo minores. De Indicis Equitibus quod fcribam certi equidem nihil habeo. Fluctuant enim ipft authores, & Re- centiorum plurimi totam Indiam fere pedibus permenfi, auriferas illas atque carnivoras non inveneruntsde quibus Megafthenes hac prodidit: Apud Dar- das( inquit)formicz quedam alatz reperiuntur vulpibus non minores : quas cum Áuricleptz carnibus ferinis vefci intelligant , fruftulatim eas fternunt fe- cüsitinera , atque ita dum formicz in cibos funt attentiores, quicquid auri interim eripnerint illzfiauferunt. Oneficritus fcribit fe pelles earum vidiffe quafi pantherinas. Liber De zatura rerum infcriptus , hamatis unguibus, alatocorpore , roftro adunco, itaalitem defcribit, ut Gryphum non For- micam efle putares. ZEthiopiam tales etiam alerelegimus ; apud Philoftra- tum, qui formicas & in India Gryphos.collocat 5 forma non omnino fimiles, fed fideles utrofque auri cuftodes & effoffores. Indice formicz cornua Ery- thris in zde Herculis fixa miraculo fuere, ut Plin. teftatur, vel mentitur po- tius. Qui plura de ijs fomnia voluerit, Herodotum, Arrianum , 7zetze, Strabonem, Zlianum , Pliniumque legat , qui mendacijsultro citroque ac- ceptis & creditis, tantam habuerunt fidem, ut etiam pro veris ponere non erubefcerent. Sed Indicis omiffis, de Europzis tantum agamus ; quarum vitz inftitutum,pugnas , victorias , politiam , prudentiam, fagacitatem, pat- fimoniam ; technas, frugalitatem , induftriam, oeconomiam , charitatem, fidem, civilitatem , fortitudinem , c4»: hic àd hominum ruborem pro- au om nifi eadem infecundo libro , quando de Gradarijs agemus , qui- ufcum naturam & Rempub. habent commuriem , repetere neceffum effet. jjj; vadis, Formicis Herculanis tritis adjecto fale ? pipere , pfora, lepra & lentigo fa- 2edu: conf- natur, Plin. Oleum ex formicis alatis factum venerem ftimulat ac auget. [gus Weéckerms. Denique quibufcunque morbisaliz formicz profunt ( profünt « Barco autem, uti leges , permultis ) inijs fanandis equas vel majores vires obtinen t "rag lib.s. trafiiS.cap. alatz. UP Q3 Ágathatcides ———— ———————— ÓHÉENMe SUED € m c À MMECE ILMRLEUr 1 Den TEE c emere Des 174 Jnfetlorum [roe Agatharcides author eft, à maris rubri incolis non multum diftare Acridophagos, five locuftarum efores : que quidem gens ftaturz alijs brevioris, afpectu macilens, acfupra modum nigra. Sub zquinoctium vernum, quando apud Italos Africi & Zephyri fpirant, ex loco quodam incognito, ineffabilis magnarum locuftarum multitudo vnà cum illis ven- usad ipfos provchitur, qui ab avibus volandi facultate parum, at corpo- relongedifferunt.. Ab hoc animalium gencre toto temporc nutriuntur, ijs falitis atquealio modo pfiratis vefcentes.. Venantur.a.ipfas, fumo exaere in terram dejicientes atque hiagilitate quidem & velocitate pedum pollere dicuntur. Sed quum valdé ficcum nutrimentum capiant, ultra quadragefi- mum annum vitam minimé producunt, imó vitá fané miferiorem mortem obeunt.Siquidem appropinquante fenectute;corum corporibus alata quadam pediculorum ge nera innafcuntur, figurá quidem caninis mufcis fimilium, fed alioquin minorum. Incipiuntà pectore ac ventre;brevique univerfam faciei cutem depafcuntur. Atque horum ali) fcabioforum inftar afficiuntur, deinde femetipfos graviter dilacerant,tandcemqQue morbo confiftente, nec non cum beftiolarum exortu tenuibus effufis humoribus, intolerabiles cruciatus fub- ire miferi coguntur : ficque velob fuccos,velob alimentum, velob aéris pra- vitatem intereunt. Hreroz. Mercurial. de morb. eut. Ex Diodoro Siculo.4. Antiq. Libro, LLL LL i tit. CpaXLXS De Cimice Sylveftri CA lato. s Vumde hac ÁAlatorum tabula manum tollere ftatuerem, Cimices st i3) tres Sylveftres &xsurkosczt» genere ad nos delati funt, quos hic 2 fupinos & pronos reprzfentamus. Primz dorfum, collum, anten. nulz, atqueclytra porrum referunt ; alie elytris longiores ex viridi flavefcunt, uti etiam oculi & pedes. Secundusundique infufcatur. Tertio cor- pus nigro rubroque varium, antennz pedeíQue anthracini : Omnes aureo quodam fulgore hic il- lic micant : quod Pennius non notavit, & corpo- re valde preffo videntur & molli. Inmalvis fa- pius,in alijs plantis arboribufQue coniferis,uti eti- aminulmo & falice, quandóque reperiuntur in. fidentes. Coeunt menfe Maio averfis caudis, & finem veneri per diem integrum vix faciunt. Mas minor,femina major & latior. Volant fole exze- ftuante fatis celeriter, fed nec diu nec longe: A pud nos (inquit Cardanus)inter herbas duo gignuntur animalia cimicibus fimilia : unum odore, nonfor- ma ; alterum forma, non odore. ; Neutrum ta- mené Cimicum fpecie eft, quia utrunque volat. lib.devari.rer. Verümqui horum fzetorem for- mamque corporis externam animadverterit, €os € Cimicum familia alarum caufa non exiget : quamvisreverafylveftres, fextuplo la&arium fuperant. | Iacobus Quickel- bergius ex agro Viennenfi duas aliascorum fpeciesad Pennium miferat, au- z€o nigróque undulatas. Matthiolus Plinium neutiquam intelligens, negat cos A —ÓMM—— " minimorum animalium 1 beatrum. 175 DU. CGSENEMEERNO 05 0555. S00 NPUTMNN CULUUHUPIEU MRGANHSRDIRIS INCL Uc RM 74 Cos viribusullis valere. Pliniusautem hortenfes Cimices in cinerem fa&tos Vut 2edien. & cum oleo rofaceo infufos,contra dolores aurium varié commendat. Palla- dius eos cum amurca, felle bubulo, folijs hedere & oleoinungit ad fangui. fugarum virulentarum vulnera. Caput virgz mittatur in oleum Camomilla: fatis calidum, inquo bullierunt Cimices:deinde liniatur caput virgz cüm ab ipfo olco fueritextractum,cum allio piftato,et certà urinam reddet. Arnold. de villa novalib.2.Breviarij. Cap. de ftranguria & dyfuria. An hipro illis Cimicibusaccipiendi, quos German K wo/fters & Qualflers vocant? Atque de Infeé£z alatis quee novimus hactenus funt dita: Vos Plateri, Camerarij, Clufij, Quickelbergij, ferique magis & ferij Afclépiadei (Pe/fora quezs luto meliori finxit Apollo) fi quz hic defiderantur habeatis, pro candore atque hu- manitate folita adjicite, illüdque Poete veteris recolite: x24 4,465 2: ipt» voi aj 7 8p Bug. eoi bacon "dts ditbaomini d jt tj ws ; silfiocin mas!on - rea n P 3 dirá 1t i ' i! »bloir t n trisnbia iris ro,0:5idiq odds iaa ; | silliowid o: 35 rrt ab «87 cr MA ) ^ lw) PET na spjd :ame5ov T MUSEI t inerariae IT ANNA E Mie T yl j 20 : geb ani T donar RM OMEN KL aiv yi xbaiqorabs "m "V PE TIETN MeE MUR Ae e sata üp3eebar 20M eusodad sia ihrabilsh ict eno mee e , | L Ugo A ds E » etm ew «feat Sgnbe ll en bitig 3T [ ha Tj E 1jmiant 4 3 rs y Z * - M v [ ^ , « : ] vs 3 " i -. * LU 2 f D » i - 3e. d n j i J Ms " ' E B ' ES 4 rr ; SU à : C " - z - » ; : 4 y N nov Vim mj moe £ "Y L A j * [a a [; * n - "n ^ " ' 4 LE) , . 4 P yt 4 . É 4 3 ; form ME & - ! a. , j A. ' * ' Y D D 3 j "y s 1 ; : " D, ^ - j j / , Y iy ceo mee ivo e eoo t i OI n oi e MIA qp ong Mtn og ge p ict sese hein . j RAUS "d DE SECVNDI DIVISIONE. Praefatio. Edaleo qualicunque. remigio evadimus jam tandem ex Equitum Alatorum caftris ; ubi fi dicerem quot me aculeis Minorum gentium Infecta impetiverint, quàm xgré cerebrum, Z) dextram;oculos (dum fingula accuratiüs fe- carem perpenderemque membra Jaffecerint, | fane vulnera recenfendo vel ipfe deficerem, vel quod abfolvere cum animo inflitui meo, non efficcrem. Quare quod ftrenui bellatores folent, calente adhuc ignotoque vulnere perrumpamus aciem utramq; & melioribus aufis quan- tum per vires liceat fuperemus. Tu magne Deus qui fcliciffima incenia in hac minimarum qreaturarum fynopfi attonita & per- plcxa reddis, vires concede : ut quatua benignitate Equitatum inftruxi eadem pedeftres & impennes has copias fic educam, ut tibi gloriam, reipub : literariz fructum, mihi vero nihilaliud quafiviffe videar, nifi ut operibus his tuis te invenirem. Age igitur Canicula impudens, qui Deum divinamque nefcis virtu- tem : perfer/fi potes, Phalangi) aut Scorpij morfum; futtine fu- dorem fcelopendrz: Erucam pineam deglutito : cum vermibus & lumbricis contendito : pediculos Herodes quantum quantum vales;feros negligito : Tandem fenferis ne lcviffimz armature peditem hic. merere,quinon tuas corporis animíg; copias dicto citiüs smminuat, Deiqueagnitionem ex oretuo fatis ufque im» puro,per minifterium horum cliciat, Sic igitur aciem educo ; fic militem nomine. AS EXCSSY 3 [D [i Impenti Jnfettorum [roe of Multis pedibus apcedunt s ut LE 3E PAEDIAPIA T7 8 ! V /? me ov : d» md ANT umgimi. E -T ( nm Peda. d pee ut wie e ara. torum alza Ton GE 1 zi S epis ut Antbrcni, Cr Cicindela dy Meloe feminas ver-. — os item lignari] , Arbore, Stirparij, Fruifuartj,E fianij, Veffia- i (i | Cubicularij, Humorarij. (f vel ferrefriad? 8| ——Á | Viet » I Oripe, lumbriciyterrainteffina. pog i "T ed natapt. pedibus ,. ut 43; In. - s | quila, Scorpius. palu[tris : p t Vi cond ] ANotonecfus. Er. f Pelsta i" ES i Marina. à s mltie. li 4.1 3 »" Scolopendra, 32112q : i153 4 i: » N TI Ae t 1b 3ibno:coo 2pidoiaul aS ; X tos: a»ü 20 51 1;23lv | cela We ne (0 darin, - 35 UKTEBGEEYT! 201313 ij3ilo ciioiod fragm iflinint: q.o1ud - eulon rriosilim CaPvT AWO L15.2. minimorum animalium 8 beatrum., xdbeh dildo thee sedi CODE TO GIO RP GU ELI CaP»v r. I. D« Erucis carumque differentijs c nomiagatim De Seribus Bombycibus. Spy 40.4 N prima acie Erucas, Aegypti quondam depopulatrices, "t -$ (4 ux, collocare vifum eft : tum quód fpecie diverfiffime , tum ia quód dignitate ecufüillatum nonnullz excellentiffimz. Has t ab erodendo Erucz nomen habuiffe, nonineptum eft affir- 3 mare; erodunt enim folia, frondes, flores; & frudus cti. Tineasagreftes vocavit. Queque folent canis frondes intexere filis, . CA greftes Tinca,res obfervata cologis, Feraci mutant cuin Papilionc figuram. Grxci erucam «c» appellant;ab undofo & arcuato greffu,quo fe rependo curuat atque attollit. Hebrzis, GJaz4:7, quia detondet fructus terre, ut di- citKimhi Ioelis primo. Italis Rugaverzze & Bruchbo.. Sic enim Marcellus Virgilius in Diofcoridem ; Noftra (inquit) ztas & gens totum Erucarum genus Zrucb; nominant. Hifpanis 072a Gallis C/ezille,Cbattepeleufe. Angli communi nomine Caiterpillers vocant, fed Borcales pilofas erucas 0421/5 ; Meridionales Palz;erworzes nominant. Polonicé dicitur Eruca, Rwp Zaa- fenkas Germanice E;z raup; Belgice Rupe; Illyricé gafiezicas filvatico Certzz €? Cedebroa.Si omnes erucarum differentias attexere vellem, infinitus effem; aliz enimad tactum rigidz,aliz molles ; alie cornutz : (idque velincapite, vel in cauda ;) aliz e xcornes:quibufdam plures pedes,quibufdam pauciores, ultrà fedecim nullis. Vndofo motu & celeri plurimz gaudent,aliz tamen pla- né & lenté incedunt ; quedam leberidem quotannis mutant, quxdam non mutant; Quzdam in Chryfalidas fupra terram fixas ttansformantur, unde Papiliones diurni : quxdam fubterterram, unde phalene exeunt. Quarun- dam item aureliz leves funt & zquabiles; aliarum hifpidz, rugofz, acumi- natz,afpere:quarundam (nempe duriorum) nuda; aliarum (nempe tenc-- - riorum)mufco vel capillis fericis obdu&z. Plurima ex ovis Papilionum naf- cuntur,& in aurelias abeunt; quedam in arborum folijs generantur ex femi- ne proprio ibidem intela per autumnum derelicto, vel roreaéréve illiinclu- fo & putrefcente, ut convolvuli. Przterea quzdam folijs vefcuntur, quedam floribus : funt etiam quz fru&us comedunt. Nos vero utgeminas illarum differentias exprimamus ; Omnes Erucas vel ése dicimus five affines, à Papilionibus & Aurclijs fatas : vel 2/552. & confanguineas ex fua tantum tribu profeitas facimus. 5reryoss viciffim, funt vel glabrae vel hirfutze: utieti- am zZ//»se« Inter Glabras;primas Erucz illi ferici fili textricl dari oportet, RR i NE d jw RN | "s io) NA LX à; EDT Nome, 742095 am,quodinmalo Perfico animadvertimus. Has Ovidius. Differeutiz. 13o Edward : Mo* nimus Borefifh lib.s. * vy Munerayu e ilis Picellus fece popelli Rabulaycauficrepus ,qeus bifpuda Bambalionum,, Prórfus Orontearadiet bombycecoru(cans. Tritior baud Scythici populo flat cannabis ufus. Non fatis id : neq, fila pudet textare metéllo, Quod no[fra eterno praecordia concoquit 12 ue. Quibus verbis quamvis Seres nonnihil tangit depingicque divinus nafter & antiquis purior poeta, haud cosita tamen deicribit, ut Hiftorix fatisfactum putemus. Sunt enim Seres Erucz glabra, laéctez fere, ocellis piceis, ore(ut vides)forcipato praditz. Ex ovis Papilionisnivez ortum ducunt, quz fen- fim in vermiculos crefcentia,Scres Papilioni concolores proferunt:hoc enim (ne repetam) femel dici fufficiat, eundem effe fere; femper Papilionis cum erucafua colorem. — Papilio ille Aureliam deferens quotquot ova pofuerir, vel femina (fi velis) ovitormia : tot fiunt deinceps Seres, quas fi calore fotas morique folijs faturatas charé habueris, mercedem eíca & amore dignam, Sericum nempe vellus,repenfurz funt, Maio primum nafcuntur ; quo menfe, alijfque infequentibus duobus;magnum foliorum vim devorant, atque inter edendum veluti fugenteslabiant. « Quum jam alimenti copia adoleuerint;ha- bitiores facte telam ex fe fingunt tenuiffimam, araneiaemulam. | Deinde fri- gorum impatientia, villisinhorrefcere, & adverfus hyemem tunicas fibi in- ftaurare denfas, pedum afperitate radentes folorum lanuginem in vellera: hanc poftea cogunt fubiguntque unguium carminatione, mox trahunt inter ramos ; tenuantceu pectine. Denique apprehenfa hac tela corpus fuum in- voluunt nido volubili. Tunc ab homine tolluntur, fi&ilibáíque vafis & fur- furum efcá nutriuntur ; atque ita fubnaícuntur fui genetis plum, qui- bus veftiti ad alia penfa dimittuntur. Qua vero cepta funt lanificia , humore lentefcunt; mox in fila tenuanturjunceo fufo; hac mulieres 5 nonnullztorquendo in filum deducunt, deindetexunt. Prima texiffe inCo ' infula Pamphila Latoi filia dicitur. Bombycas & in Co infula nafci tradit Plin. lib. 11. Cap.23. cupreffiyterebinthi,fraxini ; quercus florem imbribus decuffum terra halitu animante. Hoc licet primum fuit mulierum inyentum opus,non puduit nihilominus has veftes viros levitate prie eos &ítiva: intantum à lorica gerenda difceffere mores, ut oneri fint. etiam veftes. Quó folia, quibusvefcuntur, tenuia magis fuerint & mollia; eó filum Bombyces fubtiliüs ducunt. Quare apud Seres Scythia populum, ve- ftimenta conficiuntur molliffima, qua ferica nuncupantur, ut teftatur Mar- cellinus lib. Hift. 2 5. In India item atque Acthiopia magnus eorum numerus & ufus;undead Hifpanos & Italos ad faümmum mortalium luxum delatz.Sane quoties myriadas aliquot Bombycum noctu diüque perpetim operantes & veluti fudantes, vix ad tresuncias Serice veftis conficiendas fufficere vide- ram,toties imortalium talium profufionem et luxum damnaram, qui vefti- menta L I B.2, ——— ERO JA (s KT ii mmt) Mn? : RES DENNIS iINomca. Uirides 5. sc Afelorum[roe 5 Ligas menta Serica & holoferica (regum olim infignia )coeno polluunt, & non plu- risac penulam laciniatam aut laceram faciunt : Ac 11 puderet eos rei honorata quàm vilis effe obfervantiores, omnemque in profufionemanimum colloca- rent. Grzcis hzc Eruca zi dicitur,& £2«£: quod nomen ad Latinos ufu manavit. Itali B;garto. Hifpani gua[azo della feda, Galli ver à f2yc, Germani en feydc Worm Angli Sz/ke worzze appellant. Apud quos co amore & pre- tio Serica veftis, utlanam fuam (Seres ipfos contra non vilem) regnique am- pliffimas & utiliffimas merces defpicatui habeant. Sed hanc illis malaciam stas eripiet,ubi viderint fuas in Italia pecunias ea tempeftate coaceruari, cüm ijs vel ad proprios velad publicosufus per-opus habuerint. Illud pulchrum & obfervationc dignum 5 caput Bombycis caudam Papilionis in metamor- phofi illa Aurcliana conftitueres caudam verocaput, quod in reliquis item Erucis omnibus in Aureliam verfis contingit. M LL——ÓM——— G/A ?&. 11. De rcliquis glabris Erucis. w ELque omnes glabra vel virefcunt, vel flavefcunt, vel rubefcunt, i € vcl infufcate,vel vari apparent. Viridium nobiliffima eft liguítro desi infidens Eruca,cui vultum ambiens circulus,pedefque omnes, & re- curvum in cauda cornu, ex rubro nigrefcunt ; maculz lateribus tranfver- fim indu&z dimidio purpurafcentes albicant: rubefcunt punctula : ceterum vcro corpus undique virens videtur. Nonmultumab ea differt Sambucina, ni(i quod undique viret, tranfverfis illis maculis albiffimis,.& pun&plis iqpibuldam laGeis exceptis. Sambuco rofeá in primis vefcitur. NN ! Tertia ubiq; viridis in thecam fefe fufcam appetente autumno vertit; olera 2 unde lactucariam vocamus. SOR sd XU I A Roos TED Quartz comedit molliora, lactucas pra fertim, - MM Eon Lisa. anintinoruim anmalium Theatrum. 18; — Quarta Mefpilaria minor eft, undique virefcens, in thecam cineredin maculis nigerrimisconfperfam fe- fe recipiens. T Quinta omnium minima inarboribus (quercü prz- ONSS C» : M las Ux EE EE P Z : NN AU Xm» ferim) fila ducit, per que defcendit in itineranti- NEN d um capita, veftefque & galeros illaqueat ; notiffimum aftateanimalculum, & ubiqueobvium:rudi telá fefe implicat autumno ingruente;& rubro-viridi theca in- clufa, moritur hyeme:decem duntaxat pedibus dona- tur,ut füperae omnes. . K Flavefcentes dicimus, que maximam partem flavent. gj. ;. Tales hz figurz reprafentant; quibus fervatur quic- quid à nigroliberum: id fi pallidioriflavo infeceris, Icones habes depi&as. Vivunt mollioribus folijs, prafertim tiliz. D Vinula fequitur : elegans mehercules Eruca, & fupra fidem fpeciofa:in fa- lice cam invenimus avidé pafcentem:labra atque os illi fübflava,oculi anthra- 7j, cini,frons purpurea, pedes extremumque corpus herbacei:cauda bifurcata ex vinaceo nigricans. Corpus univerfum veluti craffiore rubicundioreque vino intiné&um ; quoda collo per fcapulas decuffatim ttanfiens ad caudam ufque linea albiffima,mirifice adornat. pfe IY py gr yp (TET S NND d 4 uU I SCR d n. SARI y Sl Nos Porcellus Eruca di&tus,ex ,. IUS i a pe sri , Bfee o fufco nigricatmajor prfer- . timsinminore quos vides or- biculos,albicant: trifolij pa- . lufttis folijs frequenter infi- dent, eaquenirá celeritate "*devorant. Variz tres potiffimum cohfpiciuntur. Prime EIS rto: ciescarulea,oculinigerrimi ; corporis cuticula c- fia. nigris fíavi(d; punctulis multum confperfa: in au- Ieliam convertitur fpadiceam,alba membranula vef- titam,bráfficas amat & genus univerfum naporum. 1777/77 08 Secunda caput pedes caudamque nigerrima obtinuit, cancelli quadrati R2 flavi 184. Jnfelorumfroe —. 15.2, fiavi fun ;intus qua pinguntur teffellae, ftrijs nigris glaucifque alternatim in longum du&tis din inguuntur. Feniculum amat, anifumque atque cuminum. (t Tertia ex albo viridis gibbofain inceffugraditur; eft enim utring; fepes duntaxar,ficuti omnes vez. Inaurcliam echinatam mutatur, colore furuam; oleas abfumit. Quarta,dracontium depafcens, viperam macu- lofam refert:incedit femper capite erecto, & peto- r€ potiffimum fe fiftit; amat juncos, .& fluvijs inna- Ícentes plantas pappiferas. h 3A Quinte defcendentes coftas fi obfoleto minio infece- ris, pauca in Icone habes quz defideres. . fcere debent: reliquum totum. corpus fufci coloris in aureliam fpadiceam fe vertit. OGava;cinerea videtur, ex nigricante undu- lata:thecam facit nigropuniccam, é qua pulve- rulenta P halena. Nona, varia quidem, & meritó, cenferi debet: incifurarum orbes virent ; cornu cauda reflexum,cy- aneum : fub qua miniata macula ad ornatum facit. Media incifurarum pars cinerem emulatur : aurelia'de- mum includittr xerampelina;hanc in via publica. invenimus : gaudet ranunculo pratenfi. Decima glauconigra:quod enim hic slum ef ghe o fuperindu&to beftiam expri- met. In thecam fpiralem tranfmutatur dilutécerulam, : fpiris WW P 4e PAS L 12.2. minunorum animalium d beatrum. 135 AES 5 o os NR fpiris fübrubentibus;: quz ad buccini concha formam proximéaccedit. — Infolano Sylveftri (quam Itali Be//adezsam vocant)glabra eruca provenit, crocei viridifque coloris, cornu in fronte gcrit digiti longitudine ; quam fe fzpius vidiffe memorat Cardanus. —— —— * 2 | Car. III. DeE rucis bir futis atque pilofis. | Ilofz,omnium maxime maleficz, veldenfiore funt pilo, vel rari- ore : quarum has vobis fpecies exhibeo. | Inter denfius pilofas, Ambulones, Corilarias, Pityocampen, Antennatas, Neuftrias, nes enim abfumunt) ftrenuétextrinam colunt. Sol: pini picezque peftes, ad alias coniferas arbores nonaccedunt. In Atho monte ; nemoribus Triden- tinis, atque tranfalpinis convallibus (ubi frondis nutritiz copiá) admodum abundant, ut Matthiolus teftatur. Virulentiffine profecto beftiz, five extra premantur manibus, five intus exhibeantur :tam certiffimi veneni olim habebantur, ut Vlpianus legem Corneliam interpretans e $/c7/j5, im sigsa Pirys- corum numerum & penam, Pityocampz propinatorem vocaret: 6. Alium. epesbaufa: ff.adleg.Corn.de fic.Hauftis Pityocampis dolor os & palatum graviter aflli- Í- git ; lingua;aluus, ventriculus ab erodente veneno valde inflammantur : eti- am ingens dolor excruciat, licet initio pruritum quendam jucundum pafsi vi- dentür : infequiturzftus, cibi faftidium,& perpetua, fed irrita vomendi de- jiciendique cupiditas. Tandem nifi occurratur, adurunt corpus, & ventri- culo cruftas inducunt, A rfenici feremodo. .Diefc. Aet .PLz.Cel[ns. Gal. item 11.fimpl.cap.5.& Avic.fos. Cap.25 . Hac de caufa Aetius & Áegineta men- Í25 fub pino fternere vel commorari, noxium dixerunt,ne forte cibi nidore, juículorum vapore, vel clamore hominum Pityocampz fuis fedibus Qus in R 3 eícas remedia. 196 Jofetlorum frve 15.2, cícas decidant ; vel femina faltem «qué lathifera demittant. Qui ab his Tfi fuerint; ad Cantharidum antipharmaca rcfpiciant : liberabuntur enim ijfdem remedijs:proprié tamen melinum oleum (quod é Cotoneis &olco temperatur)ad vomitum ufque bisterve hauriendum cft, et Diofc. ex Aetij preícripto. Generantur vel potius regenerantur (convoluulorum more) é femine Autumnali in tela certis veficulis relicto, vel ex ipfis Volvocibus pu- trefactis, vt Scaligero fentire vifum e(t. Nunc ad Ambulones venimus. Ambulonces dicimus, quibus incerta domus & cíca:unde füperftitiofule pe- regrinantiium modo vagantur, & (ut mures) femper comedunt alienum ci- bum. Quare Angli etiam eos Palzzerworzes appellant, ab erratica nimirum vita (nufquam enim confiftunt :) quamvis ratione hirfutiel, Bearcworzocs di- cuntur. Certisfolijs aut floribus nonaftringi fe finunt,fed audacter percur- runt delibantque omnes plantasac arbores, & pro arbitrio vefcuntur. Primó;quas vides in latere macu- lasalbas, tales revera effe debent: corpus univerfum nigrefcit, pili in- feriores on nes fubcroceflere o- portet fuperiores vero omncs in dorfo poíios canefcere ; tribus ijs ordinibus exceptis, quiincollo Juxta caput nafcuntur:ij enim eun- dem cum ventrispilis tenent colo- rem. Ex hujus aurelia exit, quem hic vides, papilio; cujus iconem MUN & naturam fuperiori libro deícripfimus. SN, — sea: ON D, . Sifccundi collum ventrem- à SN NW m , Que atque ibi nafcentes pilos SSSNV err unti ( flavos feceris, non eft quod amd aut 1 plura expcéas. "Theca ejus 2 / M 1 à fufca videtur; ova pallida ; a apti. m b. papilionem inde nafcentem D» 5 luperiorilibro expreffimus. r ew) TN i ESSI 5E » Tertius toto cor- DE If ilifas € fuf | pore pilífqs é fufco mJ EN | ND a | : | flavus,nifi quod ma- Bu LE ETE JE n v ateratim in u- : "a B HEC OREL (n OA | liquatz latefcunt;ca- putqs puniceum fur- Eos ir oM Quarto venter atque inferiores | ])),. pili infufcantur, dorfum atque fu- : d CN £) periores ex fufco flavent, Linea i tl e in facie bifurca feri colorem vcl XP IN. Jac dilutum refert. 7, 7 9 A a t n 7 / "4 1 Quinto Lh 18.2. mimmorum animalium Y beatrum. 187 Quinto vultus fpadiceus, ventris latera canefcentia ; corpus pufillis M.. variumguttulisfübluteisatque hac TW WW füpra;piceis:pili quafi radioli exe- X 7" unt flavi, argutiilliquidem, & me- dioacuminatilis creicentes:multum vicinas herbas & fegetem lzedit. Sextus colore eft UN SIL D Il Wird, lj; leucopheo, nifi in- AMA ): QU / 0 dc^ 2r cilure nigris lacteif- P 4 m: DAS NEP OUEST E auc hicilli li ri AUTE T eA) Que nICL'Ic macuis 5/ 2712277289]/284. 86 (1.1 RA effent infe. Seta : PLU infra fupraq; natz, & tanquam ferra- tm pofitz, hifpida: valde funt & iigi- de, fed à colore Corporis non rece- dunt. Septimum cute nigra, pilis autem nonni- hil lutefcentibus donatum, Peniculum vo- carc foleo, quia utrinque ex fronte, atque etiam in vropygio peniculus erumpit mol. lis,colore coracino. Quas vero cuneifor- mes in dorfo eminentias confpicis, radice lactez 5 czterüm,nigellz videntur. Octavus murinum colorem exprimit , cujus in dorío cunei feptimi illius refpon- dent. Nonus coloris peregrini & rari;fingul enim incifurz varijsab invicem coloribus, fed mixtis invicem omnibus pinguntur ; Y quas clavus quamque argenteus pulcré - adornat. ; Decimus inter naturz luxuriantis lufus, non minüs : elegans quàm rarus ;. nigris, czruleis, viridibus, atque luteisliris, & nervisfcabris ftriatus:quos guttulze qua- damaurez miré efferunt. P//os admodum molliculos : geritmirz gratiffimzque viriditatis;thecam habet pur- puream,membranulá munitam. Vndecimijncifuras albicantes , prafinasimagi- nare vellufjue & pilos medio virentes facito. Corilaria dnfectorum [roe L1 5.2. — Corilaria undique cum virore pallet, tribus inter cuneolos maculis nigris exceptis, & cor- nu illo in ultimo dorfo, & quaft ouropygio. crefcente, quod rofaceum ruborem late fu- Ícipit. Corli prxcipué folijs infidet, unde Corilariam dicimus. Duas illarum fpecies vi- dimus ; alteram faturatés alteram pallidiüs viridem. | Multiplex natura venuftasin his refplendet : quibus licet faciem Aethiopis Mauriue tribuit, vcftemtan en conceffit polymitam 5 vario ope- 1c,veroarifcio fulgentem. Infronte pili veluti in cirros nexi ncdofos, antennas referunt ; qua- lcsitcm in ulumo dorfo:cutisiridis xmula,orbi- culis iplendet muriceinebiiatis, quos veluti Ia- s tosclavoscoftisaffixit natura. V ellere enati pi. lifulgoicm Solis reprafentant, oculófque ocu- lato dic perftringunt. Neuftrias €. Norma- nia duas accepimus. Ma- jori vultus ceruleus,albis rubris cxfijfque furculis corpus liratumspili aureo fplendore colored; gra- ü. Minor convolutus,echinum exprimit. Caput illi nigerrimum, corpus gla- ftinis quibufdam guttulis varié perfufum;pili croceum fulgorem imitantur. Hac pyri germina cor- rumpit, capite atrato,cor- pore nigris rubentibus & la&eis quibufdam liris or- nato ; mcdijs quafi hume- ris, &ad finem fere dorfi, tumuli five tubercula affurgunt livida,albis pun&ulis.confperfa.O va,é quibus nafcitur, fpadicea funt ; qui eft etiam aureliz & pilorum color. Aliam vidi- mus congenerem, fed duntaxat tumulo gibbofam. d "a Mefolevccm.dicimvs, quia hancà. capite ad dimidiati m dorfvm obfolete : lutezm,ceircelilliaceam peperit natu- | I3, Venter luteocinereusclav is mediotefferato fixis ornatur. m" Vrticariz pedes fi fatifcente luteo leviter te- tigeris,partm à ratu1a]i icon differet:rigidulcs & credlos pilos hab et fpir atim crefcentes.L evi tau vulrerant ; pri ume blardt m,fed ve- nenatum pruritum, deinde vixferendum dolo- rem a e 7 Dre D " N S an (i » Li 12.2. minimorum animalium Theatrum. rem füperinducunt.. Haud defunt qui eam Pityocampes malitiam maligni. tatémque vincere affeverant. Inbtaffica, eruca oritur capite cyaneo, corpore S3. flavis furculis duobus utrinque lineato': inter quos 2x fubcafia quafi area nigris quibufdam fcminibus con- fitavidetur;piliaureliz (quz cinerafcit)colorem ob- tinent. x : Sepiarias hic binas offerimus. Ma- jori crocefceret vultus, nifi quem nafi loco triangulum videris lilliafceret. ' Corpus albis flavis rubrifque & ni- [ gris (quas expreffimus) maculis, nul. SN" ]oordinelocatis, variatur:pilis fublu- EE & teishorret. Sepes populatur,& nudat ESUCCOO C frondibus : ubitandem ferici rudioris : e relicto glomo, inthecam fpadiceam, quafi in Sarcophagum,fe recipit. Minori facies fubcxrulea, uti & totum cor- pus,abfque maculis quibuídam nigris albicantibufque effet : pilos cum pri- ina concolores fortita eft. NISI i Rariorts pilt funt : Geraniutra, Iacobaa, Antennula, Echinus, Rubicula, cy Cornuta illa beftiola,quam Germani Horneworm appellant. E Geranicole magnitudinem Niro: formamque rité hic dedimus, & affabre explicatam. Albas maculas cingulos nigros ornan- tes, ferrugineas facere oportet; ventrémqs pedefQue & album inter cingulos fpatium porraceo viridiornare. Camerarius ad Pennium hanc mifit, cum hac hypographe: Erwea grandis, herbis tantum agreflibus vittitans, e potiffimum Geranio paluffri 82:2, oe té infefta. // 7 P PTUS /4/ ramctetaillitam diceres ; quinque alijs fequentibus ni- Y grocineream ; tribus iterum poítremis ceruffatam : An- tennulz ex pilis veluti colligatisconftant ; qualesitem ul- timo dorfo, criftz inftar, fe erigunt. Quatuor illi erecti in dorfo cirri, é pilis quoquc fiunt dentatim ordine creícentibus. (d fold i d 1 (m T JU) Iacobza,five Senecionem majorem depafcenseruca,capite pedibufq; obfo. letiüs purpurantibus ventre pallidiufculé virentes corpus habet inameno vi- ridifatifcens, & nigris flavisflammeífque maculis ornatum. Pilorum color ventriconfonans, mos s | Fr, /f t (( Echinorum Antennulatz corpus varium : à capite ad tertiam incifu. , 189 190 Ánfe&lorum fruc is.2, Echinorurn duas: animadverti fpecies; unam é czruleo virentem,alteram Mcfoleucen. | cLL c du// Primus Echinorumteffellato prodit corpore, ex ZAPRCLRDA EN UT 177), ' ^- figro flavoque varius : fpinz lutea videntursineunte autumno jinaureliam cineritiam vertitur. Secundus reverá Echinum prz fe fert ; dorfi diny- dia pars, prior nempe, ex flavo nigricat; pofterior cum flavedine albefcit ; fpinas gerit argutas valde & craffas, colorecafio. , Rubicolam nigrocineream liris utrinque. tribus pallide flavefcentibus pinxit natura : pilosrariores gerit, planénigros. Eft & ceraftes cujus varia loca € luteo virent,pili medio dorfo nati canefcunt; cornu vero crenatum rubefcit. Nine Varie item in verbafco,lupulo, Scro- phularia, Glycypicra, Solano, Alno, ulmo,ocymo & Tithymallo nafcuntur: imó quavis pene herba peculiarem ha- bet erucam vaftatricem : quas,ne infini- tus videar, quafi fatisnotas pertranfeo. Erucàm Gcíreri fztidam nunquam contigit ut vidercmihis ab eo verbis de- Ícriptam, ut in fchedis habeo: Erucz (inquit) cornutz fimillima cít, fed ec cornis, & colore aliquantum difcre- pans. In muro repentem cepi exeunte Augufto, Anno 1550. Gravcm fpirat odorem, tt plane venenatam crederes. Iracunda perrexit capite cum anteriori- bus duobus pedibus femper erecto;ca- cam puto:digitum longa & craffa, pau- cis fparfim pilis per dorfum & latera horrefcens, dorfum nigricat. Ventris laterumque color ex flavo fübrufus : in- ternodijs quatuordecim totum corpus diftinguitur. Singula internodia fulcum infuper quendam ceurugam per dorfum habent :caput illi nigrum, duriufculum 5 osforcipa- tum denticulatumque vel ferratum ; his forcipibus, quicquid comprehendit, mordet:pedibus 16. gra- ditur, ut maximá partera omnis - Erucarumi ratio. Proculdubio' ' venenofa 'eft. VergerusPityocam- 8 pen putavit;alij ícolopen- dram: L 12.2. mininorum animalium T beatrum. dram:Sed pedum numerus non patitur fcolopendram dici . Vix ferebam odo- rem,dum vivam defcriberem:duo hypocaulta nimio & abhominabili £etore adco infecit,ut manendo ferendoque non effem. Hzc Gefnetus. -— Car. IIII. Dcoríu generatione alimento, cy Metamorphofi Erucarum. ? Hare liber ynofirím teflis bencfide laborum, ry Nets purpureo fuffuderis orarubare : PES d ore[fes abacis tneas fi expre[fero noftris, Vermiculo(que levem quiin Thecam vellera mutants Hi fiquidem artificis prudenti pollice D3j Finguntur s tenui qui non tepuatur opella., Et qui vermiculis dextra miranda potentis Signa fua prodit,potius quam corpore vaffi, Molifero Barrbi,tumido vel robore Ceti, S quamatif4, eli] s,qui lata per equora tentant, Fulmineas fine mente minas, c noffraprofundo, í Lintea quà mergant largo mare gutture ruétapt., Sic eim ordirilibet cum Pocta noftro, qui divinam in Erucis potentiani exipfíarum ortu perfpexit quem dum vari authores varié exprimerent, ne: Ício quas nobistenebrasobrrudunt. Arift.5. Hiftor. 19. eas é virentibus her- barum folijs, brafficse nimirum aut raphani oriri tradit ; femine fcilicet mili: oformi,füb autumno ibidem relicto ; unde vermiculinafcuntur. Ex his ver- miculis trium dierum fpatio erucae fiunt ; morituro vere ; qua auctz fatifque alita motuceffant, ac ineunte autumno cum Chryfalide formam vitamQue mutant. Plinius rorem calore Solis denfatum in folijs relinqui tradit; unde Erucarum genus fpeciemQue omnem deducit;cui fuffragatur Arnoldus. Alij | carum originem papilionibus feruntacceptam ; qua fimul ac aurelijs exive- rint;fupra vel fubtus vicina folia,ova quadam (ftercora vocant Barbari) ex- cludunt, -pro ratione fui corporis majora vel minora: ( horum aliquot tefta carulez ; aliorum flavz, albze, nigricantes, virides; rubentes;) quatuordecim fcre dies fota Solis calore;rupto cortice Eruculas excludunt, parvulis lumbri- cis fimiles,fed coloratas ; qux primo ortu famelicz, folijs floribufque devo- randistotz incumbunt, przcipué illarum arborum atque plantarum, quibus olim inovofuerant, Ego vero non uná tantum ratione, fed his fingulis vijs & modis oriri eas contenderim. Nam licet Ariftotelis dodrina infülfior qui- bufídam videatur, brafficarium illum vermiculum in Erucam cedere: nonab- horrettamenáratione. Etenim natura ut ex ovo, itaex verme parit animal perfectius quafi perficiens, non quafi corrumpens. Nam tametfi vermis poftea noneft id quod prius erat (quod ad fenfum apparct) at quantum quit percipi, & eft hoc quod erat, & hoc amplius nunc exiftit; neque enim vermis moritur, utnafcatur eruca: quin corpori priftino addit magnitudinem m&- Jorem,pedes,colores,alas, Ita manente vita, alias pattes, alia officia adipi- dtur. Sic fetus humanus (utor Scaligeri verbis ) poft certos primores dies ex homine potentiali, homo actualis fit; generationem enim in- telligas, quo tempore anima nondum agit intellectiva, gerere proportio- nemtalem ad futurum hominem, qualem vermis ad Erncamautapem. | Sic cuam Pennius Plinij opinionem derifit, quum Erucas € rore natas fcriberet. Verümex roreimperfe&tiora animalcula gigni omnes uno ore plüisfophi faffz 1 . ij unts 191 192 g6 abeffe;imó à maritimis incolis inter ultimo menfa fercula cenferi. Contra Jnfe&orum frve 15.2, cl. f MENU . . NE funt. Nec fanétemere. Namífol calefaciendo agit;ut fit quafi forma : humor patitur, quafi materia. Solis quippe calor alius ab ignesanimat enim, aut animas fua confervat fimilitudine exe dt à d'eáaG- 78 ace;« cvaueoplag X) suaxiay, ubi mollitieiaffectus a Theophrafto adducitur ( lib. ze ej) ad genitalis aeris commendationém. Nihilitem rore magis alimentofum, quo folo quedam vivunt beftiolz: quod & divinus poeta dixit ; Quantum ros noce reponit. Quá igitur ratione humor eft, materia eft, qua tenuis, fubit ; qua attractus àfole & percoctus, ad generatidnem aptior;apparatus enim formz vehit fo- ciam materiam,quibus coeuntibus progigni animal contingit. Neque folum roris proles cft, fed & papilionum filia; ut dictum eft, atque ut ipfa experi- entia teftatur:imó maxima Erucarum pars ijsdebent profapiam, praterque Brafficariam & convolvulos,paucz alias nafcuntur. Hienim (i74 à Grzcis dicti) ex rore vel humore in;elis conclufoatque putrefcente fiunt 5 pracipué flatuorientali aérifque tepore corruptionem accelerante. Tunc enim tàm immenfa illarum noftris regionibus acies prorumpit, ut tot nifi ex putredine proveniffe, neque vere dicere neque cogitare poffis.. Magni omnes helluo- nes herbarum atque arborum : unde. Philippus Parafitus de fe jactitat apud AthenzuminPythagoriíta, dziazsez 8p nay évovle xdpmn : Uefcens thymo olere, Eruca fum. Yn hunc etiam fenfum Martialis : Erwcam zzale pafcit bortus vnam. Vbi devoranditempus praterit,vagula huc illuc & jejune migrant;fenfimQue . marcefcentes fame, alieintra, quxdam fupra terram locum idoneum quz- runt, ubi fefe vel filoappenfzeinaureliam membrana tectam, vel innudam thecam transforment:hoc media fi xftate contigerit, poft 2 4.dies rupto cor- tice evolat ftatim papilio : fin adultioreautumno, per totam hyemem durat aurelia, nihilQue ante calorem vernalem excludit. Nec tamen omnes Eru- cz inaurclias convertuntur, fed alie contracte ( volvoces nempe) putref. cunt, é quibus nonnunquam tria quafi ova nigricantia excidunt;mufcarum ve] Cantharidum matrices. Quando papiliones feró coiverint, óva depromunr ad ver ufque proximum,(fi diligens eorum cura habeatur, )vitaliasut in Bom. bycibus ufu venit, quorum ova per uncias librafque vendi apud Hifpanos haudnovares. Has erucarum tranfmutationes T heophraftus recte diftinxie hisverbis. 2. ui ec]ov, ard rov tiv 6x xdpoms; ypuaunaco&IT 8x hne "Léoury c bias mug «iu». An vero Chryfallis Aurelianz animal fit necne, ubi ad A poda Infecta ventum fuerit, difputabitur. — Car. V. De Qualitate cj ufu Erucarum earumá, v, d ntipharmacis. 25 Mnes Eruce uridám vim habent, cutidue deglubendz & veficis Bexcitandisaptam. Pityocampc longe eft perniciofiffima,fed ma- 55 ligna fingulze, minus tamen depiles & glabre. Calij Secundi fi- 4e PC lia, Bafilez degens (inquit Gefnerus) cumaliquot in horto braffi- catias Erucas devoraffet, à largo vomitu ventre intumuit ; qui tumor, jam multisannis moleftus, curam adhuc non invenit. Guilielmus Turnerus The- ologusac medicus doctiffimus, Petri noftriad Medicinz ipfius medicinam nati foclix pater, nobilicuidam Angle medicamentum Catharcticum um navit, cujus ope Erucam hirtam evomuit, qux per incuriam deyorata diu miferam afflixerat fvis doloribus. Meminiffe tamen volumus (inquit. Mar- cellus Virgilius) cognomines inmari beftias, & erucas di&tas, à veneno lon-: vcro " L 15.2. mintinorum animalium d beatrum. 195 10 GMENENMZMAAM CU 1—- vero maleficas & venenatas, fuprà, tum in Cantharidum & Bupreftis, tum in Pityocampes hiftoria dictum eit ; parem enim curam poftulant atque ad- mittunt. Sihortos arboréfqueab ijs 1llafos velis, quicquid telarum denu- datis ramis adharefcere videris, per hyememauferto ; fi enim ad ver per- manferint citius natas confpexeris, quam remotas. Brevi quippe fpatio om- niadevorant,virentia, & fioiculos'bfemunt. A]ij lacerti viridis, alij Tauri fellearboresillinunt, quod nonferriab ipfis pofíe fama percrebuit. Ruttici . eas fulphure pauco cum ftramine fub arbore accenío fuffocant.. Terra fubzef- culiarboris radice effofía fi inhorto fpargatur, erucas profugat Hildegardo authore. Columellz contra eas remedium (ceu impudicum Democriti prz- ftigium) omitterem, nifi Plinius & reliqui feré omnes rufticam difciplinam colentes cidem applauderent. Verba fic habent : cA fi nulla valet mediciua repellere peftem s D ardauia veniant artes umndata, plantas Famina,que ju[ftis tum demum operata juventa (Sed refoluta finms re[oluto sma[Ha capillo) Legibus ob[cene : v,vat pudibuada cruore ; Ter circum arcolas c feptem ducitur bortz, ue cum Iu[fIravit gradiens (mirabile vifu) Non aliter decu[[a pluit, quam ex arbore nimbus, Velteretes maliyvel teéf e cortice glandes, Voluitur ad terram diflorto corpore campi. Plantas vino irroratas non tangunt. Theoph. Fumo píorz herbz illicó moriuntur. Aetius. Vnde apparet (inquit Silyius) fcabiofam vulgo dictam; non effe pforam. Orobi przfidio tuta eft ab Erucis braffica. Eruca braffica- riz contactu vermes in Dipfaco inventicadunt. Plinius. Brafficam dum tria tantumfolia remittit,nitro,terra falfuginofa, velcinere afpergito, & falfedi- nis ratione erucasarcebit. Geopon. Palladius ea in re cinerem fici praefert. Si C ancri vel Paguri fluviatiles per decem dics Soli fuerint expofiti & fufpentz, Erucas ab oleribusfugabunt. Cardazws ex Palladio. Alij femina jam terrae committenda, leviter fucco majoris vel Erucarum fanie madefaciunt, ut ab Erucis fintlibera. Scilla in hortisfata aut fufpenfa Erucarum generationem impedit. Alij mentam,alij eruum, alij abfynthium in hortorum ambitu ferunt ut Erucas tollant:quidam non temeré caules & folia allij in hortis includunt, quo fumo undique diffufo concidunt Erucx. Pallad. apud quem pluraan- tipharmaca legere cuique facile. Si vero equus eos devoraverit, tumores furgunt, arefcit induraturque cutis, oculique excavantur, inquit Herocles. Medicamentum vero prxícribit hujufmodi : xpi v &£v »4£ofle Jradlamew, 5 vip Tiavey,g, 22th ane eec Ina texov ] pi Lava. auzy je piesv T caua QUA daa uevay ud 1 735 opUnA us e109A01. unc carum in Medicina & repub : ufum dicemus. Erucarum tela & invo- lucrum (Sericiemulum) epotum,miuliebrem fluorem ftatim fiftit.| 224777. Vítaitem & naribus indita hzmorrhagiam colüber. Liguftrum depafcens eruca, nonfolum Cyprium pifcem miré allicit hamo obducta, fed etiam ejus fimus naribus inditus, Epilepticis ab utero mulieribus ftatim fuccurric : ut ab obftetrice quadam expertiffima & fide digna accepimus. ; Erucz effulares five tithymallides ad purulentos uteros (Hippocratis Íen- tentià)valde funt utiles, pracipué fiinfoleexiccentur, cum duplo vermium ftercorariorum pondere, modico deinceps anifo addito in tenuifiimum pulve- remreda&z, & cum vito albo fragrantiffimo dilute exhibeantur:gravitate Vero accedente in ventre cum torporc, aquam mulíam modicam fuperbibat. Hippoctat.lib. de fuperfzt. vulgares illas & gregarías erucas contra anginami in potuexhibet, Diofc.lib.r. cap. 9o. Verüm nifi occulta proprietate po $ int, . 494 dnfectorum [roe L, 18.2. — fint;propter manifeftam damnandas,eo praefertim in morbo,cenfemus. Erucam hirfutam exiccatam in puluerem, fluxum ventris fiftere, norunt Germani. Nicander ad fomnumitem conciliandum ijs witur:fic enim fcribit, 6&3 70 7el loce Alo y Bdjsquam xdumiy xiii) d'esoóea ay &mi xy Aopiidu, yo]o &c: Qua Hiercmias Martius fic verbit :. uod [i rodenies olus c frondentta uermes (Curva quibus virides depingunt terza colores) In medio (acra de Palladis arbore fucco Triveris pimcque tuum colleueris undique corpus, Tuta dabis dulei [ecurus membra quieti. Sunt inípinofis hirtifque herbis (qualesin urtica vidimus) afperz & lanu- ginofie quzdam cruce, quas alligatas protinus mederi tradunt infantibus, quum ijs cibusfaucium ifthmos nontranieat. Eruca oleracea trita illitaque luper venenatoferpentum morfu, confert. «ic. Si Brafficaria eruca den- tem vitiofum fzepiusfricaveris, intra paucos dies ultro excidet. Idez». Erucae oleo mixtz Serpentesfugant. Diofc. Si ejufmodi oleo manus,alizve partes linantur ; ne quis ab apibus, vefpis vel crabronibus lzdatur efficiet. Aetius. Plinius fuperttitiofa multa ex magorum fententia citat, de virtutibus cruca- rum ; quz cuin Theologorum fcholà ejecta viderim, & tacita mente dam- narim, nolohic commemorare. Varijsitem avibus noftro ufui & victui ne- ceflarijs,cibo funt ; nempe monedulis, fturnis, pavonibus, gallinis, turdis ; uttàccamtrutam, rubeculam, tincam, Cyprium,Scorpium, Luciumque pi- 1ces, qui erucato hamo facile falluntur 5 cujus fraudis modos fi fcire velis, Tarentinum in Geopon. confulito,Quis item (neanima: medicinam per eru- i cas datam pratercam Dei mifericordias inter palantes Ifraelitas non cecinit, Prdigi. .. quum Erucarum quafi diluvio inundantem Aegyptum viderent ?* Quomodo item Romanos duplex una aftate nimbus erucarum anno 1570. expavefecit, cum nihilin eorum agro virefcens ab illarum przdatrice gula liberum füper- eflet? Sanelicet hujustam gravis poena memoriam infequentis anni fertili- tasabfterferit, multos tamen poenitentia ductos de emendatione vitz cogi- taffe,non eft quod dubitemus. Faxit Deus ut aliorum vapulantes füpplicijs, nos immunes fervemussne quam leviffimam creaturam efle putamus,eandem longe graviffimam (poteft id enim Deus)fentiamus. Ca». Vl. DeS phondyle. eon Graecis, Verticillus Gaza dicitur. Plinius Griecum nomennon mutat;fed Sphondylam appellat. Germanis Ezzerle, ut Georg. Agrico- ladocet. Gefnerus Twaer etiam vocari memorat,quia Serratis pedibus in di- verfum vadit. Angli Borcales azdever appellant, Meridionales W//wrIm ore, id eft, verticillum,five convolvulum. Vincentio,Zwvarola dicitur; quia cu- curbitasinfeftat. Errat Plinius qui hanc ferpentem fecit, cum inter infecta, vitz inftitutum & ratio ipfam annumerat. Si hic Gazz, Plinij; Theophrafti, Abfyrti,Phavorini, Ariftophanífque Scholiaftes, & Erafmi diffidia; de na- tura & forma Spondyle attexerem ; videar revera quod dicitur ^er, titionemque potius ad hocingeniorum incendium, quàm - a afferre. Quin potiüsex illorum diffenfionibus id colligo ; Dvas eff de e Nomtuo, L15.2. minimorun antmalium Theatrum. 125 fpecies : aliam nempe domefticam, aliam fylveftrem. Sic enim Ariftoteles & Abíyrtus. zraguAÓG- £e? 3uo1G- coord acus, Tois taoL óniey. Cocunt ( inquit) Sphondylx domeftice averíz,etiam in noftro confpectu(ut Scarabei ) mari fupervenienre feminam, diuque in coitu herent. Apage igitur Plinianas nugas, qui hasferpentes effe voluit, qui nullo modo averii coeunt. Hefychius & eum fequutus- Favorinus, hoc modo defcribunt: zeoydvas: 22oy ja. 922r cidío Byausisplo) quuA d mtkuesor, dT aperdvfis. Áriftophanes. vero & ejus Scholiaftes hoc modo : ecoddast cíngn zc £e? G4G2n aesciusis. .Camerfius ex Ariftophane, asord on dign £4 62a cegriotia f uidisivroc, Ex quibus ftatuo, Domefticam illam Sphondylam , & Silphio fimilem , graviter olentem ; quam fi tctigeris fugitat, & prz metu male pedit. Sicenim Ariftophanes 2, ew. 4 à sgesdvon esiysce somejramr 6/8, Quo in verfu Erafmum (per quem nefcio Atticifmumy Sphondylen77/ez interpretatum effe;Chil.adag.;. cent.7. nequeo fatis mi- rari. Eit autem exiguo corpore & fubnigro (inquit Plinius) qui & tacta dum vivit,& poft mortemteterrimum odorem emittit. Hanc me nondum vi- diffe ingenue fateor, five per coeli noftri five per foliantipathiam fiat. De Sylveítri Spondyle hzc apud Theophraftum legimus, zv e &o 8pior dye &déy dvTemu pi(!e sdkplae : dx eoord'u'au aazav. q&ro cy wy Mio T 76 Qus QuesG-. Quee verba Gaza reddidit latine : E beftiolis externis (/4 eff , qux non ipfis radi- cibusinnafcuntur, fed extra eveniunt) nulla radicem aliquam tangit, excep- ta Sphondyla ; qux intactam nullam relinquit; eaque. eft propria hujus Infe&i natura. Georgius Agricola; philofophus doctiffimus, de Sphondylis rhizophagis fic fcribit : Sphondyle Vermis infra terram reperitur, circa ra- dices convolutus ( quod certe nunquam obfervare potuimus) ut Verticil- li, (quem Grzci «eervt» vocant, fpeciem prz fe ferat, unde nomen invenit. Eilongitudo & Craffitudo minimi digiti, caput rubrum, reliquum corpus album, nifi quod fupernénigricat, ubi cibo herente turget. Hzc hortorum peftis cum nec careat pedibus(fex enim habet)nec ferpat,tamen fruticum cor- tices quibus radices obducuntur exeditnec quicquá à radice cucumeris afini- ni,chamaleontis nigri,centaurei, pancedani, ariftolochiz, vel vitis filveftris temperat : quas aliud quodcung; infectum ne attingit quidem. Illud infetum eft procul dubio ille vermis, quem Malleolus illeinlibro fuo de fpurciffimis exorcifmis introducit his verbis : Vocatur (inquit) quidam vermis Germa- nicé Engar vel Ingar, fub terra vivens, longitudine medij digiti, coloris al- bicantis, capite nigrojfepes; qui gyrando, folcondin evertendoque terram, & corticem erodendo plàntis fterilitatem inducit. Tertio fuz generationis anno inftar formicarum volantium prorümpit , quz parentum fimiles arboribus inhzrent, ac fructus abfumunt : tum vulgó vocantur Lawbkaefer. In dioecefi Moguntinenfi tànta. illorum | multitudo fuit, ut fruftra excogitatis omnibus remedijs folo exorcifmo fugatx (fic enim ludit Malleolus) abjerint. De his item Cordus : Spondylz fubterraneg Íunt vermes Inger vel Enger à Germanis, quafi sys; ^ Icüdss Anno fuum ortum. fequente femper in Scarabeos Maiales vertun- tur : radicibus vim inferunt, & quaílibet ( etiam amaras , venenatas ) tam frucicum quàm arbufículorum radices erodunt, ita ut íubito herbs totr, velfaltem folia flaccefcant. Quod cum olitores vident, terra circa radices effoffa vermes extrahunt atque interimunt. Aprili, Mai- oque menfibus plurimum nobis nocent, lulio & Augufto reperiun- tur muli apud nos locis maricofis ; fed Vermes Maiales nulli, ni- fi in Devonia & Cornubia Angliaque' occidentali. | Hoc advertendum diligenter , haud fecus Infe&tis accidere, quàm plantis; ut fcilicet S 2 colorem Vide Itacbi- Zum Came. Tá/iHm, dnfetlorum Jrve L15.2; ENENNFTKUNCAIMEEE OU Cc EEEEM Í (w colorem femper cum regione & terra mutent. Vidi enim & habeo penes me fphondylam eruciformem, colore ex cinerco albicante,capite nigricante; tacta veluti fefe in fphaeram colligit, & Verticillum fzminarum fufo nentium Ícité exprimit: unde nomen.Extra terram torpet, aéris impatiens. Vulne- rata liquorem emittit dilutiusatrum, quo tanquam encaufto literas fcribere quis poffit. Habeo & rubram fphondylam intra terram ad duorum pedum profunditatem viventem : cui caput niger- rimum, osforcipatum,collum ex luteo rubeícens, dorfum cocco infcétum,lex pedes anteriores miniatuli, venter reli- quumque corpus omnino flavum s nifi lateri utrique juxta ventrem,octo rubefcentia pun&tula, ornatus nomine addita fuiffent.Medium digitum longitudine zquat, & vergente zftate in mufcam tranfmutata abit. Vidimus quoque luci- dam, corpore craffiore,fatis à medio dorfo ad caudam caru- lefcentem : a colloautem cafi] magis coloris videbatur, ca. put illi flavefcens,uti & pedes : osforcipatum atque rubecu- lum. Dum juvenis eft;toto candicat corpore : Livor etatem fequitur, incipitque à cauda. Mirum quo modo corpus in latum longumque undofo quodam motu fine loci permuta- tionc agit, ac inter movendum colores fzpius mutat. Nam dumin terra quicfcit,albicattota ; dum veroagitatur, quafi per iracundiam, livefcit. Omnino Coffis majoribus fimilli- mum Iníe&um, quod ad corporis formam attinet; fed illi fefe in verticillum agere & torquere nequeunt. Exifto vermi magnum muícz genus natum confpexi- mus, quatuor alis donatum. Aliam denique habemus juxtaczp: radices inventam, ejufque fere cum livida magnitudinis, capite viridi, quatuordecim pedibus, cornuta,& ex albo viridante cauda : toto corpore viri- di,alb o,Xerampelino, coloribus mixtis notato : nos : Cxpariam vocamus 5 quarum hic omnium Icones reprafentamus. Nuncinfuüper Ioach. Camerarijde fphondylisfententiam addere placet, cujus mihi judi- cium femper integrum. Sphondyli (inquit) forte funt ifti vermes qui in terra inveniuntur, initio Veris, plané candidi, aut potius nonnihil] lividi ; quiautumno fiunt e obfcurévirides ; & pellucente é cute, pullo quodam E-3 fucco colorantur : Caput ijsfpadiceum, nigricans, & fatis durum, ut facilé radices arrodere poffit, Erucze ftatim conglobantur,& moriuntur, aliafQue refumuut formas,mufcarum aut erucarum. Crafftie funt digiti unius & longitudine fefquiunciali;pedes habet octo in medio corporis, quod ca- put fpectat : noftri vocant, Ertmworrme. Guilandinus dicit Sphondylos effe ver- mes.fic dictos, quod inftar V erticillira- dicibus herbarum circmmvoluuntur. Alij ctiam vermes, nigri, fübrübentes, teftaceoque cortice, multis pedibus ;n- ftar fcolopendre praediti (cui etiam cognati videntur, nifi quod rotundiores, nec ita lati) reperiuntür in terra eruta ptima zftate, eo quo dixi modo, (fi quis eos tetigerit) conivoluti. Engerlin quoe zi AN Vl Y A Wh Lima. mintinorum animalium T beatrum. 197 quoque vocant. Germanivermesfubterraneos, flavos, nigro capite ; juxta quod pedestenues 5 ia reliqua corporis partenulli. Hi cum eruti fuerint, in slobum fe formant,atque Soli expofiti ftatim tabefcunt. Vivuntenimtantum intra terrara, & plantarum radices arrodunt.. Omnes hi fefe conglobantes vermes, quis non inter Sphondylas cenferet ? Hactenus. Camerarius, Ni phus in Ariftotelem, verdculum dicit effe aranei fpeciem globofam, in cujus medio corpore concavitas quedam confpicitur verticilli format refe- rens. Sed hoccontra philofophi mentem fomniavit, & noslufit. Sphondy- larum in medicina quis ufus fuerit, nondum legimus aut fcimus. Illud conftat ex Philofophorum principe, noctuas & nocticoraces eas venari ; utiforte & Talpz. Cordus venenatas fentit.In Aethiopia Scorpij, quos Sibytas dicunt; EProudylis item vefcuntur ( Aeliano tefte : ) à quibus ad Staphylinos tran: imus. : IT————————áÀ (C xPSSMV LE DeS taphylizo: Drev, Gaza pafHimacam verat herbam, ofcitante quadam incuriá vel po- . üiüsimperitia. SedutinScholijs Nicandri apparet, neque antiquis me- dicis fatis cognitus. Nam Scholiaftes fcribit (aphylinum Sphondylz fimi- lembeftiolam: alij Cantharidi fimilem affirmant. Hippocrates femel ejus meminit, fed non deícribit. Ariftoteles de Equorum morbis orationem inftituens,irremediabile malum effe dicit, Zay caQuAiyoy aigu dy Tür 5 eei nia lxov aQoyd VAM. Abfyrtus autem fic fcribit: tciy à agua iy G- ouaG- qoe agoyd VActe Tale gaT' Gray, uei iov dtwr(-y)ive]an 7) &v quie dogols quvTa- X09 mogsvézus ri Rd Tl) ser Staphylinus ( inquit ) fimilis eft Sphondylis, qui in zdibus verfantur, fed maior ; ubique in agris gignitur, & gradi- tur elevatacauda. Vndeíane verum Staphylinum dignofcere nullius icgotij rem fore perfpicimus,fi domeftica nobis Sphondyla nori effet ignota. Ta- men ut meo officio & le&oribus fiatfatis, duo Infecta fuis cum Iconibus de- promam,quz anStaphalinidici debeant,equidem nefcio ; fed nonlongédit- ferre;plufquam conjectura eft:prima (ut videtis) tota cum fplendore nigricat Blattis non multum difimilis ; fed corpore "magisgraciliaclongiore. Totum corpus duos digitos tranfverfos vel minus longum, caudabifurcasquam dum aufugit, (fugit au- tem atq; currit valde velociter) quafi in fui defenfionem elevat, ac duos velutiaculeos candidiffimos,breves, extrudit: verum nec . pungere eum vidimus,nec feriresminorefq; & molliótes aculei funt, quam ut penetrare poffint. Hos dum per iram exerit, effundit cum ijs albam & craffam quandam fubftan- * tiam,fed humido unguento molliorem. Vi- vit maxima ex parte fubter terram ; fepiustamen inter fegetes &4 füpra terram confpicitur. Án vero Sphondyle A riftotelis vel "- Abíyrifit (imilis;jgnoramus. Ruftici Cantiani animal venena- tumcredunt, bovefque ejus veneno non fecus quàm Bupreftis inflari. Sane venenatam beftiolà Staphylinum effe apparet,non folàm ex ipforum relatione, verum etiam ex Ariftotelis & Nicandriauthori- táte. Secundü ftaphylinum vermem forma mirabili, Nobili viro Edmundo Knivet fua iPfius mariu graphice pictum accepi, in Norfolcia Anglorum fatis $3 frequentem; 199 N0pt.z, Jnfetlorum [roe L 15.2. frequentem. Caput illi parvum € punicco fufcum, feré globo. fum ; os forcipatum atque exi. guum.Proximé à capite tres utrinque pedes ; quorum duo priores breves funt, (Erucarum more :) quatuor reliqui colore fere fangui. neo, quadruplo longiores. In medio corpore fub ventre octo habet pedes obtufos, velutietiam Eruca. Caudatuberofa, & duabus fetis bifurca. Vene- natam utriáfque naturam ex eo didicimus, quod equi duo,dum cum £xno eas devorarent,toto corporc inflati interierunt. Quo in morbo Abfyrti remedia noffe nonerit inutile, ut fimili deinceps in cafu habeamus in procináu, quo equis mederi poffimus. Xaguxivoy FocxGusQ- 6 Vara Q-, aire $e Dey &p TU opm Rc. 1 4 eft Staphylinum fi equus ore prehenfum manderit,dum granum vcl fenum depaícit, ejicit eum illico, propter fpiritus acrimoniam & cruores quafi viperinos. Intumefcit autem poftea tumoribus max mis. " Primüm igitur tumores copiofe fomentato;ablue;& frica mari calido. Tum acceptis fecibusaceti,linum tenue concifü ipfis injice,qua coquito cum aqua, & perungetotum : Vbi vero capit medicamentum,confiftat in te&to calido, mollique ftabulo,pantis indutus, & ignis perpetuus proxime accendatur. Vnétio autem copiofa fiat & màtutina; dehinc tertio die multum eluatur aquacalida, & fudorem exicca ; tum tectum fricato, fricatum nitro perun- gio. Neque timeas fi labijs & oculis tumefcat (folet enim ita contingere ;) nam certo convalefcet citiffimé hoc pacto equus, & in priftinam fanitatem reftituetur. An vero hi cum Cordi ftaphylino vel Gallorum Courz//les con. veniant, videant xqui rerum acftimatores. Inveniuntur in hortis parvi digiti quandoque longitudine, tumulofque clevant, more ta]lparum, in quibus dor. miunt. Thymum potiffimum & fambucum infeftant ; fed non i2, quinalijs quibufcunque herbis plantifque vim inferant. — Si quid vero alij de Staphy- lino certiushabuerint, per Philofophiam & P hyficam rogandi, ut hic fuum quoque collocare talentum non graventur. Sictandem Naturalis Infectorum hiftoria,ipforum operá locuples facta,non grates folum gratiffgné fed & for- tem quoque cum fznoreampliffimo benefica rependet. Lg ' Cui. VITE, , De Scolopeudris c Iulis. s Colopeudra , Iuli, atque Afelli ultima hic acie pofiti, pedum numero ; Erucas StaphylinofqQue & Sphondylas, imó omne infectorum ge- & nus longé fuperant,undesMultipedz nomen maximo & veluti pecu- liari jure 1js competere videatur. Hzc Ariftoteli «£757», Theophrafto acis Diofcoridi (à ferpentum interitu) i:»/i6», Varino & Hefichio dugidiejaror, alijs s! , nonnullis were &zwdz« vulgo. Grecorum sevzüpe dicitur. Latini item Scolopendram vocant, & fepam, & porcum lutofum, & Centipedam, millepedam, Multipedam ; qux tria ultima nomina Tulis itemattribuunt. Hebraice GAazaw, Arabice Alcazptia & Alamula, ut Sylva- ticus teftatur. Alberto 4/7zuga, altaput , Polonice Stonogrobak gaflanka ; Hungarice Zozos, biragopap,matz.kaia, Germanice Ein aaffel. Italice Cen- topcde Y ermi. Gallicé Cbemille,millepied , Anelice Scolopender & CM anyfoot appellatur. Tantum à Iulo differt mea fententia)quantum locufta marina ab Aftacospariformesenim funt, fed hifemper minores, neque adeo morfu in- fefti,nec venenati. . Maxima buen i "1 un Hui Lis.z. c 0 minbmorum animalium d beatrum. 199 MERO C "Maxima terreftris Scolopendra;ea quam vides craffitie & longitudine eft, color totius corporis ex fuíco nigricante fplendens. Singulis incifuris pedun- culus appenderluteus,zZ e(',in fingulis lateribus fexaginta prorfum & retror: Íum zequa facilitate promovet. Num etcaput verfus ingreditur, & in cau- dam ; ideoque à Nicandro & Rhodigino biceps dicitur. Partem inter ca- put &aluum non fimplicem fed multiplicem habet : quo fit,ut prxcifum hoc genus vivere poffit. Irritatus hic Scolopendra tam acriter mordet, ut Ludo- uicus Atmarus (qui nobis eum é Libya dono dedityquamvis chirothecis du- plicique linteo munitus, vix eum manum petentem ferre potuerit;alté enim in c" osforcipatum adegerat, diuque pendulus vix tandem excuti per- mifit. 771 !i N N TTE ^ Horumalium ex nova Hifpaniola allatum linea quzdam flammea medium per dorfum ornat, atque zneus later pilorumque color commendat : habet enim capillares pedes,atque armatimfe tollens celerrimé currit. Hoc fumma admiratione dignum eft,quum natura huic animalculo caput minimum dede : rit, memori&m tamen, vimque rationis zmulam,neque conglo, nec urceo; fed ampliffima quádam menfura tribuiffe : cum enim innumeri adíint pedes quafi remiges, & à capite veluticlavo ali]. permultum diftant; novit tamen quifque officium fuum, & pro imperantis capitis mandato in banc vel illam partem fe conferunt. - 77 i res ere Ret eT- S Alius item ad nosab Auguftini promontorio ex India perlatus, corpore nonnihil atque pedibus major, qui feptuaginta livefcentibus incifuris, & bis : . B - . : " ; totidem fpadiceis pedibus conftabat. PluresScolopendras reperirinondubito, omnium fere colorum, prater viridem : quamvis etiam Ardoynus de viridi mentionem facit. | Infita fin- gulis proprietas(ex Theophrafti fententià)ad Gladioli herbae radices fefe conferre. Bubulasautem exuvias meretur Robertus Conftantinus, eumque fecutus Stephanus, nec non Ardoynus ipfe ; qui Scolopendram primüm Íerpentem, deinde o&ipedem, tum in cauda cornigerum, ultimó tardigra- dum eífe comminifcuntur. 'Taxandi Rhodoginus, Albertus & Avicenna, quód nullum Infe&um fupra viginti pedes habere temere affirmant, illique numcro Scolopendram alligant. Quamvis etiam Nicandro biceps dicatur his verfibus: A DECPSUTNNENRENCUROPNNE EE. c NMMNMNÉNNI I ccr Ae erm 200 Jnfe&orum [roe JE "IS. 3) dug ptis ex oA oz dpa. Wrs xj dugelépulsy ài Ce ru áydpaa t lea, viua d'ós lU Spyor ru Uo ]écm Ünpiuéom Tamen pace tanti authoris dixerim,unicum illi, duntaxat caput, licet pari facilitate prorfum capite, retrorfumque ducente caudá incedat : quod Ni. candro alijfque impofuifle minime dubito. Verum (1nquit) utraque item par- te morfum infert. Quod fané xquéà veritate abhorret. Ore enim duntaxat forcipato mordet, cauda vero nen aliter ladit, quam venenato contactu & virulenti cruoris exudatione. ; ; Terreftris Mariná fevior habetur, Oppiani judicio, & revera eft. Cui opinioni Grevinum Parifienfem nullà authoritate fretum in lib. de venenis repugnare,maximé admiror. ZI V Nequam hanc beftiolam ac venenatam cffe omnes hiftoriz teftantur, ac có magis quo funt hirfutiores. Rhytienfes horum mulutudine fua civitate eje&tosapud Aclianum,atque Obterietes apud Plinium, ex T heophrafto le- gimus : unde quamvisnos Scolopendras ultimá ftatione locavimus, tamen eos in divina militia & ultione exequenda primos aliquando fuifle colligere poffimus. Ruftici ex Scolopendrarum exitu frequenti, ferenitatem aéris prafagiunt : vbivero feabfcondunt, pluvias predicunt ; Marcellus Virgilius in Diofcornotavit. Iz zediciza bos vfus obt;gent. In oleo decocti capillos auferunt levicum pruritu. Gal.11. Sampl. & Aet.lib.7. adverfantur cimici- bus fxtidiffimis animalibus,atque eos fuffitunecant,vivofque devorant.Rur- fus morfibus, interius fumpti vel illiti medicinam afferuntCimices, reciproca quadam & quafizmulante. Antipathia,ut ex Plin. & Ardoyno lib.6. de ve- nenis, manifeftum eft. A moríu Scolopendrz terreftris,locus undique liuc- fcit, putrefcit, intumefcit, & vinirubri fecibus fimilis videtur,ipfo primo mor- fü exulceratus. Aegineta. Aetiusdolorem addit intolerabilem. Diofcoridestotius etiam corporis pruritum. Omnes infanabilem tradunt morbum, omfiiaque fere remedia refpuentem. Symptomata habet, (inquit Anazarbaus)uti & prafervationem & curam, cum vipera morfu communia lib.6.Cap.23. Contra hunc morbumalia intus fumuntur, alia forisappli- cantur. lzter inierga, Aegineta commendat trifolium afphaltites cum vino ' hauftum. Diofcor. rutam fylveftrem, dracunculi radicem tritam, afpho- deli, radicem,femen & flores, ferpyillramosacfolia, calamintham,fenicu- li &ariftolochiz radices, ex mero vel ex vino & oleo multum effert. Actu- arius nepitam cum vino exhibet. Pliniusfalem exaceto, vcl potius fpumam falis, quafi utilioremlaudat. Plurimietiam facit mentaftrum, vel pulegium fylveftre, cum vino exhibita. Actiusabfinthium & mentham cum vino pro- pinare jubet. Exterzaquod fpecat, locum vulneratum primüm fcarificato, profunde incidito, ac venenum per cucurbitas extrahito. Tum fucci cen- taurij minoris cum tertia parte vini dulcis ad mellis confiftentiam coéótum im- ponito,& corium fuperligato,per.8.aut 14.dies : locum deinde cum fpongiá vino calido intinctá foveto, & Scolopendrz morfum certo curabis. 407j- us. Plinius varia ad id medicamentaetiam prxfcripfit ; nempeaceti feces; ablutionem cum aceto factam ; milij farinam cum pice liquida, butyrum cum melle; caprifici groffos cum eruo & vino ; lzft ipfius atque veruecis urinam ; falem combuftum ex aceto & melle illitum ; pulegium fylveftre cum fale; falem cum pice cedria & melle ; cuminum fylveftre cum oleo, atque omnia adianthigenera. Diofcorides laudat allium, cum folijs ficus & cumino, & cum farina erui & vino 5 calamenthz item folia, & hordeum uftum cum aceto; laudat item fomentum exacida muria fa&um. Aichige- nesaqua Aluminatá ; Aegineta oleo multo calido locum fovéri jubent. INo- nus oleum rutaceum calidum prafcribit. ENT Quidam L15.2. mimmorum animalium HT beatrum. 20! SENT . ANN 0 om o o tms Quidam intus atque extra ea plurimum efferunt; que ad Mutis aranei morfum dari folent. Ariftoteles Scolopendras liquide ftyracis fumo elici; atque deludi fcribit;cujus dum inhaeret viíco; facile capitur. Delulz. Equitur Iulorum genus : quos iz«; Graci, mea quidem fententià nonà Ai uinc fed à nucum iuglandium atque avellanarum veluti caudis, quarum "^^ villi callo compactili infixi, Iuloshos reprafentant:unde & ipfi 4, nomen fortiti. Ego latine Iulum dicinon neício,fed Triremem quoque dicere aude- rem : Quandoquidem Lycophron Paridis triremes: numerofis utrinque fcal- misceleres (os. vocat. Eandem fimilitudinem Nicander Scolopendris applicat, unde pariformes effe Iulum ac Scolopendram facile apparet. Hos Hifpani, Ceztopeas, Itali Cento gambi: Anegli(ex me forfan) Gally worse dictu- 1i. Numenius Lumbricos terreftres nigros Iulos item vocavit, Athenxo tefte lib.7. Tear Aura uA aes antog 0i evTeeg ains z Nihilominus nifi fuerint etiam multipedz, in Iulorum numerum nomenque ;7ireiia. nonvcnient. Sunt autem Iuli breves(ut dixi) Scolopendrz, pedum numero non Afellum tantum atque Erucarum gentem,fed omnia alia Infe&ta vincen- tes. Iulorumalij glabri cernuntur;alij hirfuti. G/aérve unum vidi in lactuca capitata, parvi jüncifluviatilis craffitie, atque ea quam videtis magnitudine : caput illi nigerrimum, dorfum aurca tinctum flavedine. Venterex caíio argentatus ; incifurz pedéfque capillarestotidem ut oculos & memoriam facilefugerent. Secundus | totus nigrefcebat, alba lineá exceptá,quz à capite - ad caudam ufq; rectà per dorfum ducitur. Tertius obfoletiüs flavefcit ; caput illi rubefcit; uti & pedes; antennz autem & na- Ícentes juxta caudam fetz livefcunt. Quartum fi corpore nigrius punicantem feceritis, pedibus autern & antennis levius, facile rem expedietis. Horum alios é muíco arborum corticibus innafcente prodeuntes, alios fub ollis trun- ciíque putridis latitantescepimus. Iz /iz[tos non plures incidi quám duos. ! , Primus hac figura & formaalbicans, in muro repfit ; pili breviffimi innafcentes nigri fuerunt. Secundus ventre fublivido dorfóque inamana flavedine maculato: eft il- li os punicatum;occllus niger;pili canefcentes. In arboribus effetis atque an- nofis inter corticem & lignum latitat;atque etiam inter faxa mufco villofo ac denfoobdu&a. Omnes Iuli tactu fe in gyrum colligunt & convoluunt. An Íint venenati equidem ignoro : fed fi fuerint, fane perbeatum Pennium ! qui varie ipfis nuda manu irritatis ac lzefis, immorfus fanufueevafit. Georgius Agricola eneicoloris Iulum (fed is Scolopendram vocat :) his verbis recen- Íet ; Scolopendraadmodumexigua, in truncis arborum, aut in palis terr infixis, ( unde nomen invenit ) gignitur & vivitjquibus amotis vel com- motis egreditur, alias omnino latura. Pennis caret, fed. plurimos ha- betpedes. Siquando repit, corporis partem mediam, veluti areum 'in- tendit: fi bacillo aliave re tangatur, fecontrahit : color illi xneus ; cor- pustenue, nec latum, trestranfverfos digitoslongum ; ad fummum qua- tuor. | | | Alia item fpecie , ijfdem fere locis reperitur, corpore exili & terete; fili fcre craffitie, fpadicei coloris diluté : pedibusadeó numerofis atque exiguis, j ut ETTTSESTIERULUUIL P, lan 202 "Ufa. Noucz. ^ dnfe&lorum frve 15.2; ut eos numcro comple&ti ex à» àdirazu: fit: quatuor digitos tranfverfos lon- aeft : fub ollisdegit & afferibus putridis. Avicennz Scolopendra ( qui etiam Iulus) folummodo 44. pedes habet, palmam longus , tam exilisac tenuis, aures ut intrare poffit, lib. 4. Fen. 6. tract. 5 .cap. 19. Hujus( inquit ) aut nullum aut languidum venenum eft , nec magnum dolorem excitat : qui floribus Afphodeli, vel fale cum aceto mixto ftatim fedatur. Iuli noftrates ( inquit Gefnerus ) fiin edibus fuerint, ad Saccharum T homz,, ;4ef/, purif- fimum ( ceu ad optimum cafeum mures ;) congregantur. Bruerus nofter ( peritus ac induítrius naturz explorator ) Scolopendrasfe hic in Anglia vi- diffe,& habere refert no&ilucas, inericetis mufcofts toto corpore fulgentes. Cui licet, mentiendi nefcio , ultró credam : eó tamen magis , quod O viedus idem in nova Hifpaniola per agros ; & Cordus in Germania in cellis humi- dis obfervaffe fe fcribunt. . Mirum videtur quod. Plutarchus refert , Beftio- lam afperam multis pedibus celeriter ambulantem , multo cum femine ab Ephebo Athenis ejectam. lib. 8. Sympos. problem. 9. Iulus cellarius in puluerem crematus , mirifice urinam provocat. Mers/a. lulorum cruor cum humore ex Afellis expreffo , ad albuginem oculorum tollendam divi- num & efficax remedium. Arnold. Brev. 1. cap. 18. Atque hadenusdeIu- lis, de quorum natura Hefichij , Ariftotelis, Nicandri, Lycophronis, & Ar- doyni varias opiniones praterco quia variz, non verz. om Ca». IX. De Afcllis. Riftotelis?»«, Medicis Grzcis iiec, T heophrafto »i56-, Diofco- ridi xstajis , Abfyrto $»«9-, Afiaticis ( Galeno tefte ) ws, à forma fabz , cui fimilis videtur dum fe in globum contrahit. Vcl quod (fe- i cundum do&iffimum illum noftrum Staffordium Minotitarum Wi- gornienfium fub Ricard. reg. 2. przfidem ) é fabarum folliculis culmifQue folent prodire atque oriri : T9a« Plinius v ocat , à callo cutifQue duritie. Alijs Ió»«5 quamvis & pedum paucitate. ( ultra enim 14.non habet) & quod ar- cuarc fe nequit , longealiusa Scolopendra vel Iulo videatur. Valeant igi- tur Guillerini, Vincentij , PlinijQue hac in parte infomnia , IulorumQue ijs nomen liberé negemus. o» autem vocatur, nonab afini forma aut tardita- te, fed quód ad colorem ejusaccedit , ut Pennius notavit. Eít enim beftiola multipes, coloris afinini,nafcensinlocis humectis. Diofcorid. lib. 2.cap. 37. Galenus 5. de loc. affe&. & 11. defimp. fac. cap. zwiedocss.. Latini Afel- lum, Cutionem, & Porcellionem vocant. Centipedem Plinius male dixit, quum 14. tantum pedes obtineat. Ánglià forma Semes, id eff ; Porculas : à loco ubi ftabulantur, Tylers-lewfe , ideff, Tegularés pediculos appellant : Vocantur item 7/wfz lowfe, five Yoviales pediculi; àfpiritu quodam non malefico, cuieos majores noftri füperftitiofé ferebant acceptos. Alijs item in locis C/esbug & Che[lip dicuntur; fed nominisrationem nefcio. Ger- manicé Efz/, Efelgen, Holtzwentle, id eft , arborum pediculus , quia inter corticem & truncum faepius invenitur: dicitur. etiam S/effiip Georgio Agricolz, & vulgó Keller cfzl,quafi afinum cellarium dixeris. Saxonicé E fc/- cban , à colore afinino , ut Grzciz , Italice , Porcelletto.' Gallice C/oporte. Hifpanicé, Galzilba. Arabice Harsa Haura, Gasda féhacbalochada , Kirem, .Grix, Sylvatico'authore, Brabanti P/ffe 4e faece appellant. Parvum qui- dem Iníc&um eft, digitum tranfverfum vix longum , femidigitum fere la- : üun ^ L 5.2. mininorum animalium Y beatrum, 2023 "tum ( degrandioribus loquor) colore livido nigricante ; przcipue ille qui 1n fterqifilinijs & terra reperitur; qui verofub tegulis & - hydrrjs, plane afininum colorem retert ; quatuordecim illi pedes, " urinque feptem ; fingulis pedibus unica eft junctura , vix percep- 2efirir- tibilis; duas habet breves antennas, ut viam tentet : tactus fe in. globum colligit ; vel (ur Galenus loquitur ) ad fabz fimilitudinem , unde »—4- no- men indidit : latera circa pedes ferr modo dentata : fub tegulis , vafis aqua- rijs, in medulla arborüm excía, inter corticem & caudicem | puurcícen- tem nafcitur; uti etiam fub petris, ex humido putrefcente nau. Deinde coeunt , & à coitu ova deponunt ( unde vermis ) candida, iplendentia, mar- garitulisfimilia , multa , & eodem loco coacervata, ut anno 1583. obíerva- vimus : tepido humore vivunt , inrimis parietum aut xdium latebris hyemem tanfigunt. Ex ovis primum vermes duriufculi excluduntur , qui aliquantif- per feré immobiles hzrent & albicantes ; tandem parcntum morc , liquorem atque rorem fugunt. In calidis regionibus & ficcis etiam reperiuntur 5 fed ub; nocturno rore |vaporeque refarciunt , quicquid per diem humoris fuerat ex- hauftum. Galenus hoc Afcllum pacto defcribit j ex mri 47 (9768? mue £y us JJ eilere doyyitot s » x) Ev 844 wnmeaus cynüpusyoy » xa 7) ris vy duwTUAGY Vrregelawe coaapiucy.y, Ariftoteli fuiffe eum cognitum id probat , quod pediculum:marinum huic fi. milimum dixerit, demptacauda. Afelliattenuant , aperiunt & difcutiunt, ut. 7/7, Galenus ex Aclepiade nos docet. Ad oculum contemptiles videntur, fed in oculorum remedijs przítantes. Intusitem (carent quippe omni veneno ) magno funt ufui ; nam ex vino contriti & poti , P7774 d:fficultati auxilzautur. Diofcorides ; cui medicamento hac adjicit: K. afellos ( 1nquit )düos vel tres; coque eos in modicogaro , ipfumque garum ex aqua cyathis duobus bibito. Plinius ad calculum Qj Dy(uriam s utitur boc modo : K. ftercorismurium & columbarum, ana 5. ff. porcellionum five afellorumtritorum duorum cor- pora contrita bibe , & fedato dolore vel calculum vel arenulas plurimas ex- cernes. Idem Marianum Barolitanum affirmare , ex Gefneri. fchedis accepi- mus. Galenusex mulfo eos propinat,& a regio morbo hoc pacto multos libe- ravit. Afclepiades hujufmodi 47 Zyfpueam cx aff bzza medicamento £xliciffi- méeftufus: iXX. Elaterij ob. dimidium , afellosex fterquilinio petitos , ac di- ligentiffime tritos n. 3. ex aque cyatho propina. Gal. z4:32«. Afclepiades itemantiquorum medicorum authoritate fretus, afellos vivos & igne combu- ftos & cum cochlearis menfüm melle fumptos plurimum commendat: 4f /zzz enim à proprietate curant : cui fententize Hollerij &Toannis Agricole praxis fidem facit. Quidamtorrentin patina fextarium illorum in cineremalbiffi- mum, deinde cum melle exhibent. 54pzriofis medentur ( inquit Plinius )ter . fepteni cum melle Attico triti, & pauca calida per arundinem haufti , fcilicer neosGdenresnigreícant. —ZEtius 44 ;4czz quinque vel fex cum hydromelite exhibet ; & prater opinionem asZelofis , fufpiriofis , fuffocatis , eciam elepbag- Ji4fi Afellos 21.cum melleoptimo tritos , & ex aqua bibitos. Paralyticzs me- deri prodit Marcellus Empiricus cap. 35. In potu PAt/ificis conferre author eft Plinius ; quietiam eos ad denarij pondus ex vini cyathis duobus in potu exhibitos, lumborum atquz coxe doloribus prodeffe affirmat : huic Alexius Pedemontanusafcribit. Caelius Aurelianus hec & fimilia tamen ab Infe&is remedia improbat , rei potius infiretudine , quàmvvilitate aut incommodo eà métis perductus. Experientia conftat afellos recentes multos bene contritos, €x vino, cetvifia, Ala vel liquore convenienti hauftos, vel extrinfecus adhibi- t0S , Omnes feveoculoris ssorbos ab adaatis velinnatis ortos ( catarrhacfaexcepta) curare poffe : quod fuperioricapite ex Arnoldi Breviario notavimus. In 47- &'74cum melle lingendi funt, inquit Gal. x7 55e : & partes guttüris - m ijfdem 204 dnfeclorum roe L 18.2. ijsdem inungendz , Afelli cum rofaceo triti , & in malicorio calfadti , ac Auribus dolentibus infufi medentur. Dofzerides. Gal. lib. fec. loc. & eupor. ay tres. vcl 4. in oleo coqui juffit, atque expreffum deinde oleum auribus fa dà , tinnientibus , dolentibus infundi. Oleum afellorum in propinquam Zezt; dolegti aurem intufum , dolorem à calida caufa fa&um certo tollit, 4e, 24. 27.Quidam cum unguento aliquo conveniente mixtum auzzózs inftillanr. Severus ( inquit Galenus ) wlceratzs auribus cum fructu infudit. Faventinus ad frigidos aurium dolores, 31. Afellosinoleo om phàcino coctos pra-fcribir, quo loco circa aures ungenda , & parum etiam inítillare precipit. Cardanus idem medicamentum experientiz calculo ratum facit. 44d ffruz;a« Plinius accipit refinz terebinthing quartam ad Afcllos fterquilinerios partem : quo s ( inquit ) medicamento parotides , Strumz , atque omnes ejufmodi tumores curantur. Eadem habet Marcellus Empiricus. Avicenna, 2. 2. capite 729. idem docet, & ex aliorum authoritate adjungit , Afellosin potufumptosfa- nare 5pa[mum & Alcufez; , quod à nemine proditum meminimus. Capit; do. lcati i oleum velbutyrum Afellorum fxpe adhibueris, dolorem tolles. Gal. Eupor.2. 91. & Apfyrtusde quadrup. Tenfillas fauctumá, malatriti percu- rant. Drofcor. Vivus Afellus paronychiz appofitus medetur. Panos item tol- lit cum refinzterebinthing 5. parte applicatus. 2/725 , K. unguenti popul. 3j. oleirofaceiinquo decoéti funt Afelli 5j. ff. croci grana iiij. mifce, hatun- guentum, ad bemorroidas dolentes atque tumentes, nobiliffimum. Alij (inquit Alex. Benedictus ) porcelliones cum adipe autbutyro coquunt, deinde ovi luteum addunt , atque hoc , dolorem illum fzvum fedant. — Dwritzss tes ( Plinio narrante, ) V'/cerum ej carcinomat a , atque vulnerum verminationem curat, terebinthinz admixti. Nevosautemnihil cxlatum finam, fubjicere . illud placuit ; ipfum Pennium afthmate laborantem diu Afellis vino macera- tis ufum fuiffe : fed cum femper fine fructu id faceret, meo tandem confilio fumum fulphuris per infundibulum bis terve haufit , & à Symptomate illo tam diro plené convaluit. 1.. olei violacei 5iij. in quibus bulliant 4. Afelliad 3. partis confumptionem. Sa/fum humorem reprimit extra inun&tum. Icer- 1us . Gallinz item, lacerti aquaticiyranaque terreftris, & Serpentes(ut Theo- phraftus refert ) Afellis vefcuntur. Beftiolam quandam Afello fimilimam per vomitum ejectam fcribit Ambrof. Parzus ChirurgusParifienfis quale quid de muliere Solerius Ícripfitin fecundum librum Z&tij. Qu UX. Dc Scorpijs terreffribus . KépuG- Grzcis dicitur sep vbexopsiQury 3er : vel utalij zd 3 exaagc prar. a£ tern Scorpium fig- nificat , vel Scorpij fpeciem; de quo Nicanderin Theriacis. — dibaxie i Kourea macie y mias reoos "el emos Kays) G- an Scor- pij fit fpecies dubitari poteft ; brachia fané habet five chelas,& in cauda fpiculum gerit. Latiné$cor- pius & Scorpio à Plinio vocatur. Cicero, Plautus, Varro & Nonius Nepam appellant , quo nomine Columella fzpe utitur. Hebraice 4er46 & Car- crab, quod pede calcantes pungit. Arabice, Nata- LL L 15.2. minimorum ammalium T beatrum. rab, Achrab, Nechárab , Hacharab, Acrob, Rhafis Conches ^, - Pandactarius fatocollon vocant. Hifpanicé , E fcerpzon vel | | alaerat. Ytalice Scorpione, Scurrificios c; ermanicey Anglice, Gallice, Brabantice,Scorpioz. Sclavonicé Nzedw;adeck.. ]]- -lyrice z/tz. DaniceWollekew , in nova Hifpaniola A/acragz. Qui verógibbofus caudam poft fe trahit convolutam , «747- gararat dicitur Sylvatico. | Eft autem Infectum corpus oviforme obtinens; fuligine veluti obductum ; € cujus imo cauda producitur globulis multiscoag. mentata, quorum ultimus cateris uti longior videtur ; ita folus prafixo vel fimplici vel duplicato aculeo,& non nihi] reflexo ad ipfiusextremitatem,ar- matur. Pedes octo illi, atque chelis & forcipibus folidis furcata brachia. Ca. put, ut cateris latens in pectoris fummitate gerit , in quo tam exigui & pene nulli ocelli confpiciuntur , utipforum apud authores haud fiat mentio. Sunt autem omnes Scorpij vel caudati , velexcaudes, Caudatorumalijunico mu- 225 niuntur aculeo alij veró duplici, fed fpecie & naturanon differunt. Scorpio- . numterreftrium feptem à Nicandrofpeciesdefcribuntur. Primus albicat & minime eft latalis. Secundus ore eft ( inquit ) rufefcente : ex cujus ictu vehe- mensardor , febricitatio, & fitisintolerabilis: cui confentit /Elianus. Ter tius luridus & nigricans , cujus ictusinconftantem efficit motum membrorum, cachinnumQue Sardonicum & vanum inducit , qualis effe folet ftultorum. Quartus eft colore ad viride inclinante. Hic fimul ac quempiam percufferit, , frigusatque horror invadunt, adeó ut vel in calidiffimo tem- pore grandine fe obrui percuífus exiftimet. Plura habethoc genus internodia , feptena fcilicet aut novena ; quod item in cauía eft cur propter caudz longitudinem profundiüs vul- neret. Quintus livido pallidove colore eft ; amplo ventre diftentoques herba namque vefcitur & inexplebilis eft. Non folum cauda percutit, fed etiam mordet venenato dente, Ejus virus Nicander &£jos» vocat , quoniam ab ipfo vulne- rato homini bubo intumefcit. Sextus cancro marino littorali fimiliseft , nontamenabíque cauda, fed' corpore grandiori & fere orbiculari , adeo ut cancrum referat caudatum.. Mat- thiolus fe hujus generis nigros , ferrugineos , viridefque 7. vidiffe dicit in comitatu Árcinonenfi , non longe à Sar- ^ cuflumine. Septimusad Paguri formam accedit. Chelas quoque habet ut ille grandiores: gieniturdue hoc genusex pagurisin ficco,cavernamaliquam ( pifcatorum infidiantium vitandi confilio ) ingreffis : quibus inlocis fi forte moriantur & putrefcant, oriuntur inde hujus generis Scorpiones ; ut elegantiffime de hac re O vidius. Concava littorco fi demas brachio cancrd,, Cetera fupponas terra : de parte fepulta Scorpius exibit, caudAque minabitur untás ZElianus hunc flammeum vocat ; nam pagurum coctione . rubefcentem zmulatur. Eft-& alia Scorpij fpecies, quem Rhafis dicimus & Arabum: Nicanderenim & Grzci illam nó viderant:gibbofus admodum eft, & omnium celerrime currens:cauda pro corporis pufilli ratione valdé magna : pallidus videtur, fed aculeus admodum productusalbefcit. Rhafis eum vo- cat Zararet? , Albuchafis Grati , Avicenna A/geraratie:reperitur inregionibus Orientis, prefertim in Coz , & inHafcari ; ut notat Gordonius. Caterorum Scorpionum i&tus frigidum venenum infundere tradunt philofophi : hunc unicum calidum remittere tradunt Arabes. Nos é Barbaria allatum-vidimus, T & | 3ed dnfeilorum [roe 15.2. —— &imaginem hic exhibemus. Omnium caudatorum aculeus cavus eft , quo per vulnus venenum infundit, ut 4Elianus refert » lib.: 9.cap. 4- Cuiitem Pli- nius libr 1.cap. 37. & Nicanderin Theriacisfübícribunt. Quamvis Gale- nus nofter aliter fentit, lib. 6. de loc: aff. cap. 5. ubiin hec fere verba eos a]. loquitur, qui fpecificam ledendi juvandive qualitatem humoribus vel vapo- ribus ferrent acceptam. Sed longe majorem admirationern meretur Scorpio-' nisidtus , qui brevi'admodum fpatio ingentia adfert fymptotrata , & id quod , injicitur dum ipfe pungit, aut perquam exiguum eft j aut.nihil omnino , nullo apparente foramine 1n ipfius aculeo: & fane quumcertisanimaliumpifciurn plantarumque dentibus fpinis atque aculeis folidiffimum venenum vulneri ab ipfis illato videamus inferri , quidadtec onditas & forte nunquam viías vefi- culas , fub aculei radice latitantes confugere opus habeius , quas feracia ma- gisquam certa verique ftudiofa ingenia excogitarunt ? Octour dixi fingulis pedes, prater primos chelates cancrorum more ( quos ego lubentiüs bra- chia dicerem : ) alij veró ( fi penitiüsintrofpexeris ) bifulci. Caudaipforum conftat € fex, feptem, & quandoque novem internodijs : in extrema cauda unus fiftulofüs aculeus ; aliquando ( fed rarius ) duo. Si alibi quàm incauda aculeum habuiffet ( inquit Ariftoteleslib. 4. hift. ) quia gradiendo fe movet; ad feriendum fuiffet inutilis. 4lianus aculeum ejus exilem admodum & ocu- los feré fugientem facit, é cujus invifibili ftula( fi qua ralisfuerit ) venera: tus fpiritus vel humor quidam liquidior, vulnere. vix perceptili vel fentibili fa&o, inftillat. .Laterorfum incedit cancrorum more , caudam perpetuó movens ad fériendum promptam , ne opportunitatem elabi permittat : Ma- res fzevieres , graciliores , longiores , ventre , chelis, & fpiculo maculatiores. Fxminz contra ( ut recte Avicenna notat ) majores, pinguiores , ventricofio- res, placabiliores. Mas item venenum habct irifeftius , Plinij judicio ; £e- mina mitius : omnes candidum, nifi nos ludos facit Apollodorus. Conftat eos quibus feptem vel novem caudz internodia, f viores cffe : pluribus enim fena funt : ferit obliquo ictu & inflexu. Venenum omnibus medio die; fumma item aftate exafperatur, cum incanduere Solis ardoribus: itemque cum fi... tiunt inexplebiles potu. Peftis ejus importuna videtur ; & qua gravi fupplicio Li19- 6a 4: Jenta pertriduum morte conficit. Virginibus latales femper ipforum itus, fxminisitem maximam partem, omnibus : virisautem , mane quando exeunt cavis , priufquam aliquo fortuito ictuegerunt venenum. Proprium Scorpio- num , quod manus palmam glabraque non feriunt membra ; nec nifi pilos te- tigere. Scorpiones in totum nulli animalium nocete putat Plinius , quibus nonfitfanguis. Quodfalfum effe Do&or Wolphius: Tiguritius, medicus doctiffimus teftatur : vidit erilffn ( ut Pennio retulit ) Viperam vafe cum Scor- pioneconclufam , qua fe mutuis morfibus ictibüfye interemerupt. Imo con- fligere ipfos efcae caufa cum viperisatque omni virülentorum infe&órum ge- nere, narrat lian, lib. 8. cap. 13. Scorpium à vipera devorari certum eft, inquit Gefnerus : imo inde gravior fitejus morfus." Scorpionum item iu ferpentes mori Theophraftusafferit , non homines :.Galenus autem id dog- matis, experientiá fretus, mendacij alligatatque convincit. Mirabilem Scor- pionum fraudem lian. lib. 6. cap. 25. narranti Pennius fraüdi vertit: vez rüm cum idem in Italia ipfe animadverterim,afferam authoris fidem; & caf redimam. Scimus enim quicquid eo lociartium liomines habent, id ómnéad fugiendos Scorpios depromere : quate foccis fe muniunt;le&tos in fub Hiifuf- pendunt, procul à pàriete le&i Atlantes five fulcra in váfis aqbá pleniscollo- cant ,aliafque multas vias excogitant, quibus Scorpioriübus fraudivel'exitig effe poffint; Verüm tum illite&tum zidium confcendunt ; confraétami ( fi qua talis fuerit ) tegulam feponunt ; per timain unus é ducibus robiftifftmis nin : arum Lib. Yy.ta.25. b s ) L 15.2. minimorum animaluun d beatrum., larum virtute fretus ) dependet , cauda item pendulà ; tunc alius per ejus, dor-. fum veluti per. fcalam aefcendens , prioris caudam apprehendit ; (c tertius fecundi caudam 5 quartus viciflum tertij, &c. donec concatenati lectum atti- gcrint, Tunc poftremus defcendit , dormientem fpiculo vulnerat; & per ca- zenam fociorum recurrit , pofteareliqui eodem ordine fefe fübducunt (cate- nam veluti folventes , ) donec fefe omnes alter per alterius dorfum furfum re- ceperint. Hujus proprietatis meminit etam C/ez. Alex. 1. Stromat.. Caete- rüm neque omnubus in locis venenati Íunt , neque cunctos ex zquo vulnerant velafficiunt. Nam neque in Sicilia vivunt ; vel fi vivant , non laedunt camen : opcramque propterea & oleum perdiderunt Pfylli, quum peregrino hoc ma- lo ( quxítus cauia) Italiam implere effent conati. Plin. lib. x1. cap. 25. Idem de Pharo Ariftoteles memorat, lib. 8. hift. cap. 29. de Melitainfula, Dio- dorus lib. 4. cap. 3. de Tractu Norico Iofephus Scaliger exerc. 189.5.ubi licec nullum non movebis faxum fub quo non offendas plurimos , tamenaut nonomninó 5 aut nullo cum falutis periculo homines feriunt... Contra in ZE- gypto, Scythia, Africa, atque Albania,lxthale infüigunt vulnus , utin Alex- andriab Alexandro, Plinij, Diofcoridis, atq; Strabonis libris videze eft. An- glia ,.Scotia, Hibernia, Vafíconia , Scorpiorum familiam ferre nequit ; ut nequc frigidioresillz infulz Aquilonem magisípectantes. Licetenim diur- ni:Solis calorem iniquiustolerant. Atque latitant propterea fub faxis totum diem : no&tutamen haud minus calorisindigi videntur, cujus defiderio non cubilia tantum fed & lectos itemaffe&ant plumofos, feque dormientibus ibi- demapplicant atque accumbunt: varia de Agro Tridentino , Sancti Vigilij precibus ab ictu Scorpionum lataliliberato affirmant, fed penes lectorem tiatclectio , utrum pro re gefta id anfabula velit agnofcere. . In Scythia con- tra fit, ubifi hominem vcl fuem , vel quamvis beftiam aut alitem percuffe- rint,certointerimunt. InlItalia Cardanus raro nafci predicatlethales. Sed Matthiolus ibidem, przfertim in Hetruria, à Scorpionum ictibus horren- dam Symptomatum $yndromen recenfet , aliquando cum morte junctam ; traditque /lianus, lib. 8. cap. 13. nonfolum per ictus Scorpionum vitam periclitariin ZEthiopia, fed eorum item excrementa calcantes,exulcerari pedibus , atque xgre vix iterum convalefcere : hosautem Scorpiones 5;57;. tas nominat , afpidibus, lacertis, P halangijs,alijfque virofi generis infe&ulis vefcenres : unde illis tanta veneni vis & veluti graduatio ( ut cum Paracelfo loquar ) contingere videtur. Ariftoteles item quofdam in Caria Scorpiones memorat valde «75 ( circa Latmum Cari montem id fieri narrat Zlianus ) qui Iovi hofpitahrfa- ' €ri , advenas & peregrinos non feriunt , vel feriendo non multum ledunt : in- digenas vero fl percufferint, ftatim occidunt. Leoubicunque Scorpium vi- det, ut vitz hoftem fugit , Phyfiologo tefte, cui fidem facit Ambrofius. Fe- runtà vefpis apibus & Crabronibus nunquam vulnerari ; quem Scorpius per- cuffit. Plinius. Generatio eorum duplex eft ; communis per coitum ; rarior, ( quoad nos ) per putrefadionem. Sunt qui eos noncoitu producere con- tendunt, fed nimio Soliscalore procreari. Aelianus lib. 6. deani. cap. 22. inter quos Galenus primum taxandus , qui lib. de ft. form. non naturam fed cafum, Scorpionum mufcarum arancorum vermium lumbricorumque facere videtur parentem , atque illorum ortum fortuitis cceli loci materizecalorif- que conftituonibus aícribit: verum coeunt procul dubio, vermiculofque ( quod vidimus ) vivos , albos, ovorum fpecie pariunt , & incubant : mox ut prolem perfecerunt , pelluntur ab eaipfá , ficut & araneis , ( Phalangijs prx- fertim ) accidit, & interimuntur à fuis liberis magno quidem numero. Fz- cundaanimalia Scorpiones 5 fz-piusenim undenos pariunt. Quidam & ab T p T , IS 207 Gtneratig, Natiraás Vicus. 208 —— 4dnfetlorum frve 15.2, Lib. 20.ca. T2. fis fetum devorari arbitratur ( nempe Antigonus ) unum modo relinqui fo- lertiffimum 5 qui ipfe matris clunibus imponendo , tutus & à cauda & à mor- fu ,.loco fiat ; hunc effe reliquorum ultorem , qui poftremo genitores confi. ciatfüperne. Vere &autumno, bisfcilicetinanno, pariunt. Rarior per pu. trefaciionem Scorpionum ortus varijs fit modis : nam ex paguris putridis naf- cuntur , tefte Plinio, lib. 11. cap. 25. & ex Crocodilicadavere, afferente Antigono , lib. de mirab. hift. cong. 24. Extat enim ex Archelao ZEgyp- tij cujufdam ibidem Epigramma, in hzc verba : ài Vua wpexód Aor acroglipamrop dades Gkózi0t , Yl záyra Qo0SvTücu. QUa1s, id ejr Ia vos diffolust zmorte, cy redigit Crocodilum Nataraextintfum (. Scorpioli ) omniparens. Addit praterea Ariftoteles , ex Sifymbrijs putrefcentibus Scorpios nafci. Ex ocymo item ortum habere , prater Plinium Kiramidesauthor eft. Dum Italus quidam Ocymi odore multum deleéctaretur , Scorpius illi in cerebro natus eft , qui poft vehementes longoíque cruciatus , tandem mortem intulit, Holleriss , lib. 1. cap. 1. praxeos. Idem de puella quadam Gallica audivit Gcefnerns , utipfefuo Chirographoteftatur. Doctor Bauchinus , in Anato- micis nulli fecundus , Doctori Pennio retulit, febafilicon five Ocymum in muro quodam Parifienfi abícondiffe, & poft certum tempus duos ibidem Scorpiosinveniffe, Nonimmerito igitur Chryfippusocymum multis vitu- peravit. Non defunt qui affirmant, fi quo die quifpiam à Scorpio vulnere- tur , eodem ocymum cderit, mortem eum effugere non poffe. T raduntalij, fi manupulus Ocymi cum decem cancris marinis vel fluviatilibus teratur, & fi- mul inloco Scorpijs obnoxio relinquatur, omnes Scorpios eó conventuros. Plin.lib. 2o. cap. 12. Diofcoridesautem lib. 2. 135. & lib. 32. cap. 5. tra- dit Scorpionesà cancris interfici,fi cum Ocymoadmoveantur. Alb. M agn. lib. 19. anim. cap. 18. nec defunt qui cum Avicenna ex putrefactis quibuf- dam lignis generari illos autumant , & pro libitu componi. Plurimum quoquead ipforum generationem & ortum locus facit. Si- quidem in Hifpaniola, Canarijs, Numidia, Scythia, Pefcara, Barbaria, Z&thiopia, tanta Scorpionum copia, ut cives aliquando agros, folumque ver- tere necefle haberent. 0v/edws, T bevetus, Leo Afer, Plinius. Regio circa la- cum Arrhatam inIndia Orientali prope flumen Eftamenum adco Icorpijs fx- cunda & infecta , ut incolz confilij meliorisinopes, fedibus relictis , folita- riam illam reliquerint. JE lianus, lib. 1 7. cap. 4o. Quum quis bidui iter é Per. ficis Sufis in Mediam fecerit, infinita fcorpionum multitudini obujus fit. Quare Perfarum Rex equo eó jter facturus , triduo ante civibus imperat^ fcorpios venari ; plurimofque capientibus maximam ftatuit mercedem. Id ni fieret, perfcorpionum copiam , nullo nonfub faxo latentium , tranfeundi venia & facultasnon effet. — £Elian, lib. 15. cap. 2 é. India Orientalis , Aga- , tharfidetefte, nec non Africa , fcorpios gignit permultos & magnos , qui etiam aculeis vulnerant, ut Europzi. Americani fcorpij omnium minimi, fed maxime virulenti , fi Africanos dempferis: quorum tam przfentaneum ve- nenum, ut principe vifcerc ftatim peuto ; quàm citiffimé perimat. — Nori- corum fübalpinorum regione fcatent admodum fcorpij, fed ( ad naturx ad- mirationem ) omnes innoxij, ut Scaliger affirmat. In Pharoitem & Avanien- fi territorio fcorpij ( quod antea diximus ) non edunt. In quibufdam Helvetiz agris(ut circa. app(uill) Scorpij minimi, reperi. untur, &innocui. Gef. Sic etiam in quibufdam Germanis regionibus. In nova Hifpaniola magna Scorpionum vis. fcd parum venenati ius eorum. Sequitur dolor, fed nec gravisnec diuturnus ; imó a Vefpx punctura vel jt ; us 1 DUM. D i a SCUBENUUESEUUSUEFISTIC AREENCREEUET EEUU CREE CSETEENRDEECT INC UTE MOD REM EE AEUE RR: L15.2. minimorum animalium d beatrum. 202 ZEE bus raagis eduntur ; nifi forte jejunusfuerit Scorpius, vel nuperime vulne- ratus. cAapardus. Scorpij autem ex infula Ferrata (qua eft una € fortunatis) & Copto Aegyptiacaymaximum dolorem cum veneno lathali inferunt. In Caftella Hifpaniz regione, f pius agricolze dum terramaratro fcindunt, Scor- pios innumeros Formicarum more congregatos inveniunt ,ubiper hyemem delitefcunt. Mattbzolus . Locaírigidiora Scorpijs carent ut Vafconia , Anglia, Scotia, Hibernia, Dania, & maxima Germaniz pars; vel fi qui ibidem fuerint, veneno haud pollent. Mirum de Ifidis Sacerdotibus narrat Aelianus quein ' .Copto,urbe Aegyptiacaubimulti peftilentffimique abundant, fcorpios cal- care & humi projicere tuto folent. Pfylliitem gens Africa, a Scorpijs ledi, imo peti non poffunt ; quum enim ad venenatà aliquá beftiam accefferint,ftu- pet. illico, & veluti incantata vel fyderata,nó movet. Porci quoq;omnes non nigri (hienim percuffi omnino mori untur ) liberifunt ab eorum itu. Deniq; Srellionem,Atícalaboten, Cancrum,accipitrem,S corpius aliave venenata be- ftiola non lxdit;ut Gal.ad Pifoné,& Getnerus nofter notarunt. T errá vivunt; & aliquibus inlocis,herbas, lacertas;afpidas,verticillos, blattafque atq; om- nem venenatam beftiam comedunt. Aelia. Qui vero eorü excrementa calca- vcrit, ulceribus fcatebit. Gallinis, Ibidi, Viperifque,magno efui;ufuique funt, unde Viperam Ariftot. zeezisucoy dixit. Nectam illis cibo quam nobis reme- dio. Nam fuo ipforü vulneri appofitos fuccurrere cuiq; notitfimum eft. Scor- piusité tritus, 5£el/ozum vcaeno refiftit.Pli.Quidam cum vino tritum bibunt, cauda abjea ; alij fuperprunas pofito vulnus fuffumigant, & deinde cinere Ícorpij afpergunt. Nonnullitritum cum fale,lini femine & althea, vulneri al- ligant. 442 calculuzz pulvis Lanfranci, K. fcorpios viginti vivos, claudantur in olla angufti oris,& lento igne fpodium conficc,quod ad calculum pellendum mirabile. Scorpius toftus uftufve , ac cum pane devoratus , vefrce calculos frangit. Authorad Pifonem. Scorpij tresnova olla iaclufi , ac operculo op- time lutato impofiti , igne ex farmentis vitium inclibano redigantur in cine- res, dofis ad gran. 6. cum fyrupo 5. radicum, Renum calculos mirabiliter pellit. SyIvaticus. Recentiores fcorpionum fpodium inter calculi remedia ce- lebrant, & eorum oleum in veficam infufum, fupraque inun&um. Alex. Bene. di&. Ageregator , & Leonellus Faventinus ex Galeno( Eupor. 3. )tresexi- guos Ícorpiones comburere docent, & eorum cineres é fyrupo , vel deco- &o, vel condito appropriato exhibere «dca/cules atterendos , & lib. 2. cum adipe miftos toftofQue dare ijs jubet, quialiàs abhorrent ab eorum efü, ut ci- tra fufpitionem fumatur. Medieamentum item illud Abolai, quod tam mul- tum laudat Arnoldus, ex cinere fcorpionum conftat, utin 2. Breviarij , cap. 13. videre cft ; uti etiam fyrupus mirabilis Regis Francorum ad calculum,qui eodem libro & capite defcribitur. Rondeletius ( capite de calculo ) in fua Praxi fcorpium frigidum effe afferit, &ideoad Calculum pellendum oleo ejus compofito non fimplici, utendum. Compofitum illud oleum Matthiolus docet, commentar,pag. 1407. 20. Sedante eum Luminare Maius id confe- cerat , hoc modo ; 1. Ariftolochis rot. rad. gentiane , cyperi , cort. cap- parum, ana 5j.olei amy gd.amar.Kift.j.ftent in Sole triginta diebus. Tum ad- de fcorpiones xy. & arctiffimé claufo vafe, iterum tandiu ac antea di&um eft Soli exponas. Coletur deinde oleum & fervetur ufui.4/7 Doc »zodo preparant, K. ol. antiq. q.v.pone ineo Scorpiones quot nancifci potes menfe Iulio (tum enim maxime venenati, huic remedio aptiffimi) atque adde dyctamni albi, fol. abfinthij, betonicz, verbenz!, roris marini, ana, m. j. infolentur per lon- gü tempus, deinde per alembicum in balneo deftillentur. S. Bernardi oleum Vocatur : urinam potenter provocat. pectini 1nun&tum valet cora wcor(zee quofiunque venenatos ; vermes ad miraculum ufque expellit. Rp Bs T 3 x "Uiclus " P fas. "V fas ute dice 210 dnfedlorum [roe 12.2, — Ex oleo Scorpionum & linguis afpidum fit medicamentum prz'ftantiffimum coutra peftem, ut Crinitus teftatur, 1. 7. Paratur nunc oleum ( inquit Manar- dus ) Scorpionum cum oleo antiquo , additis multis medicamentis ad venena laudatis ; cftque mirabile in pefte & venenisomnibus. Scivienim hominem qui hoc folo munitus , fzviflimam quamvis peftem nihili fecerat , nec folum Íemetipfum, fed etiam famulos ad gros invifendos venientes , incolumes fervarat. Noviitemífolà inunctione permultos evafiffe , à fzviffimis hauftis ' venenis. H«c CMagardus. Linimentum Scorpionum , coztra peffcm cj vene- Prophylattica eontra [corpio 744 iius, nauniucr(i, Fumanellus quoque defcribit lib. de cur. peftis, cap. 12. Cone, fert quoque Scorpius à Vipera percuffis , inquit Gal. lib. 1x. defimpl. Sa- monicus ad colorem oculorum mitigandum valde eos laudat , his verfi- bus ; Scd dolor immeritum lumen fi forte lace[sit, Lana madens olco noc u connecfitur apte, — Viventiff, nepe lumen ge[flatur amicum Ex folio ey caulis cineres , confraéfaque t bura, Et laticem Bacchifata cum laife capelle De[uper induces, at que una noie probabis . Si quis fcorpiones attritos ex vino mulfo capiat Ictero affectus, quam pri. müm Galeni fententià -Curabitur. Kiranides ad quartanam quotidianam & tertianam pellendam , Scorpium in cotylam olei circa Lunz diminutionem mitti , ac fcrvari praecipit: atque hoc oleo totum corpus , qua articuli con- fpiciuntur ; quinctiam extremitates pedum manuumque ; frontem item & ca- put,ante horam paroxifmibene inungi. Quatuor poftremos articulos cauda Ícorpionis unà cum auricula panno nigro fic involutos , ut nec fcorpium di- miffum , nec eum quialligaverat , eger perfentifcat , triduo. wartazar tol- lere author eft ex Magorum fententia Plinius Secundus. S4 bec mittamus, & ad Aniifcorpionia dicenda orationem flectamus. — Przzzum igitur de Pro- phylaéticis.. Silocus heliotropij furculo circumfcribatur , negant Magi fcor- pionem egredi poffe : herba vero impofita , omnino moriaffirmant. P/;zizs. Fumigatio faéta cum fulphure, galbano & ungula afini , fcorpionesfugat. Rbafís. 3c. Styracis , arfenici , ftercoris ovium , adipis Zirbi ovium , ana par- tes xquales sdiffolvantur cum vino,& fiat fuffitus juxta fcorpionum cavernas. Siraphanus incifus cavernz imponatur, nonegrediuntur. Confert item fcor- pio uftus , afini jecur, fandaracha, cum butyro vel adipe capri in fuffumigijs. Varigpaga, cy Diopbanes ip Geopon.. Rbafis radicem enule geítatam laudat : Macer de femper-vivo fic fcribit, Affirmant iflam, qui fecum gefferit berbam , Hunc non affettat letali Scorpius ictu. Siquis manum herbá , Parisdi&tá , vel radicis ejus fucco inunxerit, fcor- pium impunéteneat. F/aiziss. Vv prxfervant homines à Ícorpionis ictu, uti etiam nuces Pontice in zonis geftate. /Edus. Fugatetiam eas, velictus nou latales facit Lapathi fylveftris femen , vel radix epota cum yino. iof corides ; qui etiam ex Afrorum relatione ocymum idem facere narrat. Del- phinium herba fuübftrata, uti & lychnis fylveftris, ignavos reddit &torpi- dos: idem. Imoaiunt(inquit ) quandiu quis Attractylidem herbam manu retinuerit , tandiu vel à fcorpione immunis erit , vel faltem ab j&tu non do- lebit. Semenacetofz fylveftris bibitum à fcorpionibus prafervat. ed vicnna,. Genicularis herbe fubftratu vim Scorpionum repelli ders | ; affirmat. Lis. c 0 minumorum animalium Y beatrum. z EXT affirmat. Quiraphanumcomedit,beliotropium gerit, vel ftellionem aridum Íecum portat, eum Scorpij non vulnerant, ut ex Africe incolis didicit Pli- nius. Dy ptamusitem fuffitus, mentaftrum fübítratum, oleum Scorpionum cavernarum£oribusillitum, .ne in cubiculum veniant, optimé faciunt. 2/4fi:. Necan vero eos Impofitas raphanus commanfüus, Bafilicon latifolium juxta aquas nafcens,folia malyz, aconirum,helleborus niger (albus contrá eos mo- rituros vivificat, fi Plinius meretur &idem;) telephium, rhodia radix, ocy- mum rubroflore, faliva jejuni & biliofi homiuis. Bzfis, Plizius, Avicenna, Democritus i2 Geopon. Ad curam vero ictus atque vulneris, Guiltelmus de Placentjjs hoc generaliter prafcribit zez;e, ut Theriaca intusatque extra per 12. horas vel plures ftam detur. Deinde cauterio actuali adhibito, fc- canduslocusaffectus, & venenum cucurbitulisextrahendum. | Galenus vin- cula fuperiusinjicienda monet, & partes infectas abfcindendas. 5 .de loc.aff. Cap. 3. Verüm cum illud zeris difficilejne dicam crudele fubfidium videatur; placuité veteribus eadefcribere, qua huic vulneri medentur. Primüm au- tem factum ab ijs vulnus ita dignofces : Locus ftatim rubet inflammatus, al- ternis vicibus (ut in febri intermittente accidit)frigefcenss; quandoque melius Íc habet xger, quandoque pejus. Plenus fudore madet, pili eriguntur, to- tum corpus pallefcit;inguina intumefcunt,flatus per aluum erumpunt, vifcofis lachrimis & | fordibus oculi diftuunt;junéturx indurefcunt, & ani prociden- tia Jaborat; fpumat ore,convulfionibus opifthonicis corripitur; etiam fin- gulu, & quandoquelargo vomitu. Labore fubito fatigatur, horroris fenfu vexatur &tremore; extrem: corporis partes frigefcunt, dolor pungens to- tam cutem perturbats. nonnunquam fibi grandine percuffus videtur. Gale- nus enim (3.deloc.aff.C ap.7.) percontatus à Scorpione percuffum, quid fentiret : videor (inquit) mihigrandine coopertus & infrigidatus. uvas addit Aetius, five verucarum formicantium in ano eruptionem. "Tandem Curatio i&us. Scorpioruva- ]ypothymia ; ab hac fyncope 5 deinde mors. Si infernis partibus vulneran- 3 tur, fcribit Aetius; )inguinum tumor fequitur ; fi fupernis, axillarum. Cog- nito am & perfpecto vulnere, ac per fectionem dilatato, generalique cura (quam recenfuimus) adhibita, fpecialia deinde applicare convenit, quorum immenfaapud authoresfylva. Galenus intcr exteriora hzc numerat ; B4/fa- emum,ab(ygthium verum uel [nccum baccarum myrti nigri inuncium s Sputum item jejuni hominis variécommendat, & veluti ingantamentum adhibet. 10. lib.&mpl. Intusveroexbibere jubet, Ba/fazum verum cum latfe muliebri, faphirum. lapidem tritum, affarn fetidam, [cordium cemtaurium minus,rutam, caftoreum. Ex Caffione Medico hoc laudat: R. 4f fetida, calbani, ana.p. «q.Confice cum decotfo S cordi] d «ZA riffol.rot.Dofis avcllane quantitas cum — calida. Ex Andromache iflud commendat lib. de Y heriac. WT heriac.^ij. vini Siuj.ifce cy propina. Dofrorid.exterma, ^) (Delphinum. 1 Cyperuscontufus &impofitus |. ! Mulluspifcisdiffe&us. — | Amomum ex Ocymo illitum »4 Smaridis pifciscaro. Pappofita. Laáeus ficus,velalvie fuccus |. Salita lacerta diffeza. | inftillatus.Scorpiusipfetritus. |. |, Mu es domefticidiffeti. |— | Souchus contufus, 7). fgterga ex Diofcoride, Intybus. Cardomonum. Hieracia. | Myrti fuccus. Meliffa. : v: | Lauribaccz. Rubifios, r .| Fimus afini vel equi. - Morifru&us. [I | Semen Lychnidis. Verbafcus. Jnfetlorum [roe Verbaícus. Chamecpitys. | | Scorpioides. Heliotropium. | Calamentha dappofita. "Trifolium. Scordium. | Lotus ruftica. Ocymum cum polenta. | Farina triticea cum aceto & vino. | Sampfíuchumcumaceto &fale. — | Lacer oleo dilutum. Aquamarina. | Sulphur vivum cum rcfina & Tere- | binthina. | Salcum femine lini. Galbanum fplenij modo | inductum. | " Externa aliaex Avicenna, Majorana cum aceto impofita. Radix colocynthidis contuía. Arundinis contufa. Cortex avellanz Indice. Caro arietum adufta. Mummiz 4. gr. cum butyro ex lacte, vaccino. , Decoctum ameos. Furfur Emplaftri modo. Sapa. Cortex thuris. Bedeguar. Spina alba. Grana pini. Da&yli. Ficus. Polium montanum. Anacardus. Cinis alkali. Furfurtritici decoctum cum fimo co- lumbino. Salurinz. Oleumabánthij. Deco&io urticz,vel Chamzineli. Sed pracipué valet Naptha alba calfa&a & applicata. Ore item vene- num exugere confert, nifl fit antea ul- ceratü : atq; tum inflammantia appli- care, qualia funt. pyrethrü & Alli- um. | L 15.2. Oxylapathi femen. Phalangium herba. Abrotanum. Afphodeli femen & flores. »Rubiflos iex vino pota. Paftinace femen. Heliotropium. Cupreffi ramuli. | Ruta. Origanum. Olufatrum. Peucedani Souelii éfüccus epotus. Deco&um Gentianz rad. Ariftolochie cort. — Pulegij. | Scorpius toftus devoratus. Cancri fluviatiles crudi tritiq;, cum La&te afinino poti. | Vrina humana pota. Interna ejufdem. Abfinthij fuccus cum aceto. :Doronicum. Cynamonum. Myrrha. Carthamifylveftris fol. & fru&, Citri femen. Mummia. Galbanum. Rad.colocynth.& Gentianz. Avellana indica ;comefta eft ejus Theriaca. Scylleradix comefta, mirabiJe con- tra Scorpionum ictus. Bruchitofti & devorat. Caparum & abfinthij fuccus. Centaurei minoris fuccus. Sapa item bibita valde prodeft. Antidota Anderamyaliàs Braz;, regis Sicilia. Kr. Caftorei 5j. Scordij 3ij. cafti amari 2j.fi.affz fatidoe 21i. 6. confice cum melle. Dofis 3iff. vel. 5ij. cum vino. | eA lind Ejufdem. — . K. Ariftol.long.& rot.ana.aureum j. Cymini $ iai fetidz, carui, fem. ruti ana 2ij. Caftorei "iiij. cum melle confice.Dofis Drach.ij.cum decocto calidoradicis Gentianz vel id L 15.2. & mero. Dabaretiam Drach. ij. affze -ixtidx & aliquando. Drach.iij. Laureole cum aceto. |. L Medicamcntum | Andro... Philofophi Graci. ; | R. Semen rutz, fulphuris vinijana Euge HU Ld | aur. vj. Caftorei aur. J. affze fzetidze au-, reum cum femiffe ; Pyrethri ftyracis liquid:,anaaur.j.confice cum melle. Dofis5íl-cum aceto vel vino optimo. C4 ludoptimum. EK. fem.rutz.aur.]. Caft. aur. femif- fem. Ariftol. long. & rot. ana aur. ij. rad. Gent.affz fxt.ana drach.8 .(alias aur. 8.) confice cum melle. Dofis Drach.j.ff. cum vino puro. £/ea- arium Zenouts five Diaruta.. W. atfze £et. Coftiamari & dulcis,anaaur.v. Ariftol.rot.agari.ana aur.ij. Caftorej Cinamon,Aloes,ana Drach.iij. rad. Ireos,Sarcocollz,ana Drach..ff. A- riftol.long. Gent.ana.Drach.vj. con- ficecum melle. Dofis Drach.iij. Laudat itego,T beriacam magnam, An- dromachi, Theriac. Efdre. Mithbrida- tium d iberiac.diate[[erog. Cujus &e- Ícriptio. K. Gent. baccarum lauri. Ariftol.long. Myrrha ana part.zequa- les; conficecum melle deípumato. Dofíisaur.j. cum calida. 44 //s4 con- tra Scorpogum iius. Kem. rut. agreftis, cymini Aethiopici,fem.tri- folij minianth.ana.cum aceto q.f. fiat confectio. Dofis aur.j. 4/722. R .allio- rum, nucum,ana.part.j. fol. ruta fic- ca.aífze fet.myrrh. ana partem femis confice cum lacte. Dofis Drach. iij. Aliud, R.. Caftor.piper.albiymyrrhz, oppi, ana, conficiantur introchif- cos. Dofis oboli iij. cum vini 5iiij. Aliud. R. opopan. myrhhz, galb. Caftor. piper. albi, ana; confician-| tur cum Styrace liquida & melle. Aliud. R. rad. colocynth. capparis, abfynth. ariftol. long. cichorij fylu. ana. Dofis pro pueris fcrup,j.pro viris Drach.j. mirabilis in hoc. morbo virtutis. 4/74. R. Kali virentis fuc- cum cum butyro vaccino. Coque ad formam Ele&. Dofis aur. ij. hoc maxime juvare affirmant. 4/is4. R. ' opij/fem. hyofc.albi. Confice cum minminorum animaltum V heatrum. . melle : & cum calidioribus parum attempera. Plura ex «Avicenna qui velit,eum ad Can.4.Fen.6. Tra&t.3, relegamus. Externa Rbafis. Anacardi oleum calidum in pura. mine ovi manens iufricatumy ligetur primüm vulnerata pars,deinde folva. tur, & oleojafmineo inungatur. Ter- tio die aperiatur vena,fed poft cibum & fomnum. Locus item Cafítoreo ungatur, vel melle Anacardino &al- lio,cum plumbo argento vivo fuper- inducto. Sagapenum extra applicatum vul- nus fanat, & muftele caro íuper- pofita. Lapide topazio confricatus locus fanabitur. Mufcá confricatá vulnus juvatur. Aquá é folijs raphani, & oleo fina- pis & Majoranz vulnus curatur. Butyyum coctum prodeffe fcribit Serapio. - Interna Rbafis. Sudor quovis modo eliciendus tam externis quam internis medica- mentis. R.nucum, alliorum mundatorum anaspiftentur. Dofis 5j. & poft horam merum bi- bant. alij his rutz ficce, myrrhz, & affze,ana addunt. Dofis 5iij. cum vino uro. ; vA ind. R. fem. nigellz partem. j. affe part. 3. Dofis trochisíc. j. cum vini 5j. : CZ lind. Bibat vinum forte ad ebri- etatem ufque & mane venam aperiat. cA Iud. R.rad. colocynth.corticum rad.cappar. abfinthij, .Ariftol. long. feminis endyviz,ana:fiat pulvis. Do- fis Drach.]. pueris fcrup. j. cA lia T heriaca contra Scorpionum i&us. R.arift.longz,rad. Gent ; bac- car. lauri, rad. capp. colocynth. ab- fynth.cheled : vitis alb ana,confice cum melle. . | | | cAHiud. Rmyrrh.opopan.apij ana Drach.j.ff.vitisalbz, Ariftol. longa, pyreth.ana. Drach.vj. fem. rutze, ni- eclle, trifolij, ana Drach. iij. pru l Qra ^ 212 TT ——. nfetlorum [roe arab. q. f. cum aceto fiant trochiíc. Dofis Drach.j.ad Drach.jff. «4 /u4. R.alliorum mundat. Drach.v.nucum. Drach.x.affz Drach.j.incorporentur optime. Dof. Drach.ij. à44u4. R. Gent. Arift. myrrh: cofti amari,rutz, . caftorci,mentaftri ficci, pyrethri, pi- peris, fem. nigelle, aflz fztid.ana. confice cum melle : Dofis aureum j. cum vino. Confert etiam rad. eryngij pulviscum calida, & cufcutze pulvis. Napelliitem aur.j. cum aqua. Iua & polium cum aqua, valde profunt. Si febris fupervenerit, venam incide 5 ftercus afinificcum & cum vino bibi- tum, multum conducit. Pec ex. RZafi Exterga ex vod lbucaf. — Vngatur locusoleo de Ben. pluri- bus diebus, vel oleo Iafmineó,cum quo teratureuphorbium & Caftori- um, vel caftoreum, & allia terantur cum olco veteri, & fiatemplaftrum. Rana fciffa & fupcrpofita vald prodeft. R. olei vet. ib. j. cerae siiij. euphorbij 3j. liquefiat in oleo, & co inungatur locus. (— Interna A lbucafis. Bibat butyrum vaccinum calidum cumvino vel melle. Pentaphylli fe- men, &feces vini, Theriaca funt 1 hoc malo : uti & eruca femen. Hijera «A nacardina contva S corpio- nunniéius. R. Pyrethrifem.nigelle, coftiamari,pipcr.nigri;acori, ana $x. fol.rutz;aílx fzt.rad. Gent. Áriftol. long.baccar.laur.caftorei,caffiz lign. Sinapis, mellis Anacardini. ana drach.v. pulveres cum oleo nucum malaxentur;& cum fueco radicis con- ficiantur. Doff.drach.j. quotidie,pro- vocat fudorem. Cerebrum Gallina potum valde confert. Haly «Abbas nova non adfert, fed folum recipit quz ab alijs funt per- Ícripta. De figillis quibufdam (in Centiloquium Ptolomei)& incantati- onum formulis,tum ipfe, tum Kirani- des mentionem facit ; fed qua ab ho- mine Chriftiano credantur, imo qui- dem recenfeantuc,indignis. Toannitits Emplaftrum cum allio & butyro valde laudat. Vcl fi ungatur L IB.2« locus cum petroleo, aut fucco porro- rum puro. Intus dari vult Cataputij majoris medullz fcrup.iiij.cum aqua tepida, Rabbi Moyfes hexagium unum prae- fcribitthuris cum vino q. f. Exhibet etiam ftercus columbinü exiccatum, * & fubtiliffime tritum, cum butyro &: melle. Dofis: duo hexagia. Guil.de Placentia majoranam fic- cam vel viridem intus cum urina hu- mana propinandam & foris applican- . dam fuadet. Conflautinus 4. Pantechni lib. foris ftercus Gallinz vel cor commendat; intus pimpinellam : cum pulvere Gent. Cinamomi, centaurci in vino fumptam. c4 verrbois lapidem Bezoar fupra omnina extollit. Dofis quarta pars laurel. c )riffeteles gpl Üavpwcioy eLADUC [ATO .|Locuftz fpeciem expeeudcoev defcribit, quz ftatim comefta Scorpionum icti- ibus medetur. | Serapio xadicem colocyn: mafculi tritam & vnlneri appofitam, dolorem tollere affirmat. Intus commendat Abfynthium,la&uce femen cum al- lio,Mumiz gr.ij. cum decocto tribuli marini, & foliorum Silphij. : Oribafio probantur lilij radices & folia trita & impofita, & emplaftrum verbenz;,quodita habet. &.Verbena 5iij.refinze 5vj. Cerz, picis,ana zij. ff. olei.ff. Fiat emplaftrum. - Intus laudat cancrorum fluviatili- um fpodium cum lace caprino vel agrimo niz fucci ij. cum hauftu vini vel Dracontij radicem 'tritam. cum vino. cfetius Calamentham aquaticam laudat, & Nepetam, quamita dictam putant nonnulli, quod Neparum, 74 cfl, Scorpionum i&ibus medetur: cochlea hortulana(inquit) trita & im- pofita extrahit venenum. Laudatitem verbenam rectam & virentem;ficata. plafmatis formaapplicetur. Nec non ovillum ftercus cum vino impofitum. Conficit quoque hujufmodi empla- (trum : R. rut.fylveft.cumacetotrite. ih drach.j. Laiaes. aniatinorum animalium Theatrum drach.j. cera 3j.refinz piniquadran-, tem, fiatf.a. emplaftrum, quod con- tra Scorpionum vulnera mirabile eft.| Intus,Elephobofcum prater opinio-| | nem auxiliarifcribit, five viridis eda- tur, five ficcacum vinobibatur. R.| tur. : caítorei fucci cyreniaci, piperis,ana parcel itidem bene tritam cum drach.iiij. Cofti amari, Spice Nardi, | vino fufficiente vel aceto, ac deinde croci,íucci centaurei minoris : ana| |bibitam extollit. . drach.ij.mellis defpumat.q.f,mifce. |. |: Quiztus S erenus fic fcribit & confu- Dofisnucis Ponticze magnitudo cum, |lit:$ sz »inimze fpecies fed dira vulne- vino diluto, venenum Scorpionum é| |a peffis, Qua magis du temui latitantes quavis parte pellit, ut Getz in| icorporefalluat. Scorpius, c gravis cft femetipfo probavit. Aegineta julphur| eraneuss bac mala femper Captapt.| fe. vivum cum GCancro tritum ex vino propinat. abo | Nonus argenti fpumam i&tui ftatim fuperponi juffit, atque fulphur 12udat; fiad pondus faba Aegyptiace cum octo piperis granis ex vino fumatur. vAratelius boc laudat: ussesy sipeéav aueratmetos Guaeroy ele a3diyylo qiepeie.. Syluaticus ex Haly talpam, vel So- ricem domefticum majorem, fuper- pofitum commendat : & ex Serapi- one,ftannum tritum ac potum. Orpheus Coralljum potum laudat, ' &lapidem exeemióss dictum; cumallij - capite impofitum. egi ai Octavius yd retaeus ,Horatinus, Zo- voaftres ,F lorentinus j quleius , De- amücritus , alij que Geapanicorum autbo- res, pauca addunt veterum medica- | mentis preter aniles quafdám Epó-'- folia tofta ac ,thyrfos ex aceto, bi- das,& figillaincantatoria,Deo homi- '' bere. REM HS nibüfque invifa. Tale quoddam fig- | tione aut fide nemo dixerit. Si per- cuffus (inquit) à Scorpio afinum con- Ícenderit fácie" caudam refpiciente, senta dabit magnus pro[ffratus Orion, Magna quod exitus périmantur (epe venenis. Eft cum ulus atrox incufitt Scorpius ardens Continuo capitur tunc dygna fede vetu(us, Vulneribáfque ap- ius fertur vevücare vuenenums «Aut calidis pelagi Dymphis loca le[a frven- tur z Srve meri potu de(foluitur impro- ba peftis. P linitisinter exteriora hzc adjicit: Sinapitritum,corcorum herbam, Ca- melaontis radices, Algá, cxpas fyl- .|veftres,leporis coagulum, fel teftudi- -|num,fimi gallinarum cinerem, tuffila: ginem, & verbafci folia. Iztus autem plurimifacit,corpus optime purgare; cucumisagreftis femine & claterio, deinde fuccum lactucz propinare, & Ámi cumfeminelini, | ' ^- ^ . .fHyacinthifemen. Cuminum fylyeftre. NOD cum abrorano. *. Cunilztertium genus. : | bii Seminatrifolij& erucae, Semen feniculi. qU- . (0 $Agaricioboliquatuor. Radixcyperi. ^ 1 ex vino pota. 4 Vetonice et plátaginis fuccus Crocus major. lo. qi ane Ranz fluvialisfpodium. Nafturtium. - P" | "o d aMPDYEiS. n Chryfíocome. ^ NE Nodia herba, ... Cauliculigtoffi. ^ d oral po die estu Paluri emen qun Lair Baccadti9001 1 31 824m O4 " LLychnis flammea. Arnoldus Villamvanks hac. habet : Herba trinitatis vulnera. Scorpionum Curat , & Scorpiosipíos occidit. Bibat xger cochlear unum fucci radicis E- bulicum yino , & eft infallibile remedium. &. rad. cappar. colocynth. ab- finth. ariftol. long. Gentianz ; baccarum lauri, Ben. citrini, vitis albae, ana: confice cum melle, Dofis nucis quantitas cum vino. 4/;su4, R. Sem. rutz agreft, mentum farrat Plinius ; fed qua ra- fanabitur homo, & afinus torquebi« curos mult j am uocte fopores : Et docu- 219 2) 6 dnfettorum [roe L 15.2. agreft. cumini, alliorum , nucum &avellanarum, ana, 5j. fol. ruta ficc. gran. j. ff. myrrhz , thuris, ana, gr. j. piper. albi, oppij 2j. opopanacis , galbani, aria. ff. confice cum melle. Dofis, faba: quantitas ex vino. Zo4zes AArdenus Anglus( Chirurgus omnium Britannorum longe fuis temporibus peritiffimus, poft longam hic & in Gallis praxim; nihi] magis à Scorpio vulneratis falutare vidifíe fcfe affirmat, quàm fi tres quatuorve fanguinis gutta extrahuntur juxta vulnus , eodemque vulnus fanguine ftatim linatur. Celfus tale quid feciffe il- los medicos infinuat , qui fanguinem € percufforum brachijs extractum fer- vare folitifunt. -4tqwe bec de medicamentis contra Scorpionum ick us fufficiant ; Si quisa Rhafis ( Scorpione illo, quem gibbofum diximus ») morfus fuerit, à primo die parvus dolor fentitur ; fed fequenti , anguftia, gravitas, triftitize occupant : color corporis in horas fere fingulas varius , & ex viridi , flavo, albo,rubidoque alterans : unde appareat omnes humores effe infectos; locus ex dolore & humoris confluxuardet. Sequitur fyncope , & cordistremor; acuta febris, & lingue tumor, ob humores in cerebro putreícentes colli- uatos, &ad radices mufculofQue lingua diffluentes. Quandoque & urina muse. ob materi: venenofz acrimoniam, bilifqQue porracea per vomi- tum ejecta ; inteftina etiam dolore acuto & vehementi torquentur. Nervis omniafere accidunt fymptomata, quz malé ipfosafficere poffunt. Hos Raf boc medocurari jubet. Primum à fe&ione loci fa&a& cucurbitulis adhibitis, forti cauterioactuali inuratur; tum vulnus ungaturfucco endyviz fylveftris, vel cum oleorofaceo , aqua hordei, fucco pomorum , & cum omnibus rebus frigidis. Sialvus nonfit lenita ; lenienteclyfterealiquo, & fuccoblitz, ni- tro; & oleo violaceo folvatur ;& hanc Theriacam capiat. R. opopan ; myr- rhz, galbani , caftorei, piperis albi, ana : confice cum ftyrace liquida & mel- le. Dofisjujubz quantitas ; lapide molari calfa&to , & cum aceto irrorato membrum affe&um fuffumigetur. Foveatur itemaqua la&ucz fylu. 7/eriz- ca exercitualis, K. cortic. rad. cappar. rad. colocynth , abfynth. ariftol.rot. hepaticz , taraxacon, fylu. ficcoe,ana , fiat pulvis. Dofis drach. ij. Pomaace- toía item comedenda. Pro veztrzs dolore. Bibant oleum rofaceum cum aqua hordei, citrullos, cucurbitam , & lacacetofum etiam exhibent. Pro corda tremore , Accipiant fuccum Endyviz, vel fyrupumacetofz, vel fyrupum de pomis cum trochifcisde Camphora, vellac acetofum eodem modo. 3; vulnus dolore acri crucietur ,Nicina locacum bolo & aceto emplaftrentur; ad defenfionem , & medicinam acutam mordentemque ex Euphorbio, velca- ftoriofuperponito ; Radix polij haufta cum aqua , & caro arietis combufta confert. Theriaca Hafcarina , in Hafcari Prowincia primum inventa, R.. fo]. rof. tub. drach. iiij. pod. drach. ij. fantal. citrin. drach. ij. (f. croci drach. j. glycyrrifz drach.ij. fem. citrulli, melonis,cucum. cucurb.gummitragac . fpi- cz, atia, drach. j. lignialoes, cardamomi , amyli, caphurz , ana drach. j. fac- chari albiffimi , mannz, ana drach. iij. cum mufcilagine Pfyllij, & aqua rof. q.f.confice. Gens Hafcarina zgrorum fanguinem folebant extrahere, ( in- quit Haly Abbas ) fere ad animi deliquitm : deinde lac dulce propinabant, & aquam € pomis acidioribus deftillatam ; lac acetofum item exhibebant: magna quantitate : hzc Arabes de peftilentiffimo hoc genere Scorpionum: Nicandro omnibufQue Gracis ignoto , & in Hafcari regione nimis familiari. Nunc de Araneis dicemus .- - 9f €^ ^« XI. PE A A LLL Mr eni Lo T Lu L 15.2. minimorum animalium Theatrum. 337 Cas. XI. De Arancorum. nomine differentif,. (Gy med res Tiy d&eg dipéty TÀ. y yit. Quidam dictum putavit m3 Tb d egudy xr Sia quafilaxa, rara ,autfpongiofatexens. Alij uvexavzt» five raufcatri- cen; kiramides :;;e2ec 5 Hefichius sei» vocat. Hebrai Acabitba, acbar , aca- bi[h, Semamith. Áxabicé S1bth e phibit 5 Aldebabi, cj Aldebani Bellunenfis vocat. Germanice 5p/zz $ banker, Anglice Attercop, [pider, [pinner. Bra- bantice 55/27 : & Gallice 4raigze. Italice Raggo 5 ragza. Hilpanicé 4raza, vel Tarraana. Ylyricé Spamanck. Polonicé Pack. Barbaricé Koataz , Ker. fénati. 1G odorus lib. 12. Araneam dici affirmat , quafi ab aére nutritam & natam ; duplici quidem errore. Namílaére viverent, quare tam follicite muícis capiendis caffes conficiunt atque tendunt ? Si vero exinde naíceren- tur, quare coeunt? cur vermiculos acque ova excludunt ? Vérüm atrogan- tiori Ectymologo veniam dabimus,cui familiaris ludendiin nominibus confue- tudo feré prolege eft. Plura autem horum funt genera ; omnibus internodig terna in cruribus ; " ^ E fi que caput msinimum, toto quoque corpore paruum efr, In latere exiles digiti procruribus herent y Cetera venter babct, de quotamen illaremittit 0. Stamind, Suntautem omnesaranei, 2iferertie. vel innoxij morfus, vel venenati. Innoxiorum, alij Cicures & domeftici, om- nium maximi alij veró fubdiales , qui à rapacitate venatorum & lupi nomen invenere : herüm minimi non texunt$ qui veró major eft ; afperam parvam- Que telam apud terram autfepes orditur. Cavernarum exigua veftibula prz- pandens , & primordijs telarum intus pofitis obfervat,dum aliquidintela of fendens commoverit ; mox accurrit ut capiat. Noxij five Phalangia dicti ara- nei, morfuita infefti funt venenato ; ut attactum locum ftatim intumorem adigant. Hxec in duo diftinguuntur genera : Suntenim alij minores , alij ma- jores. Varij minores, procaces , cacuminati , falacefáue &affultim inceden- tes quos 4s five pulices , & Pithecos fimiofve nuncupatoslego. Oribates alij dicuntur , quod in arboribus przfertim montanis reperiuntur. Hypodro- mi etiam, quoniam fub folijs degunt, Gefzerus. Animaleft pilofum ; inarbo- ' ribusmajoribus nafcitur. Venter eileniter incifus , ut fe&io notata filo videri poffit. 4E lianus, id j PA Raneus, five aranea; Grxcis zedyyn , gj dod » mue) 8 degid ym gary i) Nomen ANS ESTA Ca». XII. De Aragpei noxijs five Phalangis: YZc ete, jw Halanzium eft Italiz ignotuin ( inquit Plinius ; plurimorum getie- phalantiorum xgj rum. Vnum przgrandi fimile formicz, fed multo majus ; rufo capi- sad e £6 te, reliquà corporisparte nigrá; albisintercurfantibus refperfum eere Sm Actij Formicarius corpore fulginofo defctibitur ; cervice cinerea; dor. o veluti aftrisinfigni : 7,,4:,, Nicandri , ^v» vocat Aetius : Latini venato-. rem dicunt ; imbellam plagam infert & doloris expertern , fed nonnihi] unà venenatam. Inter Áraneorumtelas invenitur , ubi (venatorum. more ) muf- €25 , culices , apes , afilos, tabanos, imo quidem vefpas ; & ( nif Lonicero diffiditis ) eftros , & quicquid caffes capiant teneantQve, depradatir. d | V oc m 215 dnjeciorum [roe Ll 18.2. — hoc effe cum Ariftotelis pulice nemo fanz mentis inficias iverit ; corpus illi latum, volubile, rotundum ; que circa collum partes funt , incifuram habent. Etcirca os eminenti trcs enafcuntur. |. Aliud quoque Phalangium , Nican- . dro joz , Aetio ew, Eliano ezz dictum (ab acini uve nigrz fimilitudine y figura rotunda , colore nigro , fplendente corpore & globofo , pedibus bre- vitfumis tanquam imperfectis ; inceffu tamen vel.ciffimo : os autem habet, Íed dentatum , fub aluo natum ;accumulatis pedibus movetur. Anfitmor- .daxillud Ariftotelis, peneslectoreni efto judicium: Sane haud multum ab. ludit , ut Grevinusrecte conjecerat. In hujus defcriptione Aetius, ZElianus, Plinius , fere cum Nicandro confentiunt : male tamen Z£lianus z54«: 12554: pro auxi; pofuit, & Lybicum duntaxat animalculum effe affeveravit. Idem cffet asceer, nifi ftellulis, & virgulis qubufdam niveis, pinguibus ilJis & lucidis,di- ftingueretur. Hujus poft INicandrum folus Plinius mentionem fecit ; acfi Arj- ftoteli; Galeno, Aeuo; ZEliano, Avicennz fuiffetignotum. Pejoriftis omni- bus Cyaneus,five caeruleus z4/o;&, ut Nicandri verbis utar; fublimibus utrin- q; & longiffumis pedibus incedens. Scholiaftes addit 4a ; uertes, 7de ff lanu- ginofum & fublime, non fublime lanuginofum , ut Lonicerus vertit ; lanugine nigra hirfutus inquit Plinius, quamvis ego vix inducorut credam phalangium caeruleum nigra effe Janugine villofum. Aíz4v Nicander vocat illud Phalan- giuni , quod alij 9,4, dicunt : à crabrone rubicundo penna tantum differens, & vchemermer rufefcens, Caruleo longé pejus habetur , quamvis ipfum folo tactu venenum ingerit, & fpeculum cryftallinum levi tranfcurfu ( Scaligero teíte ) confregit. Terragnathij duo genera habentur ; Pejor cui caput medium linea unaalba , & tranívería altera diftinguit. Mitior , five cinereus, pofte- riore parte candicans , eodem colore , ac qui telas mufcis in parietibus latif- fimé pandit. .P/iz. c Heremolaus.. Vyero Aetiustradit, Tetragnathus Pha- langijfpecieseft, corpore latiore & fubalbulo , pedibus fcabris : duo illi in capite prominent tubercula ; alterum rectum , alterum latum ; ut videatur quidem ora habere duo, & maxillas quatuor. Circa fluvium Arrhatam in India magnus illorum & quandoque civibus exitialis numerus ; ut /Elianus narrat. Inveniuntur meffistempore in leguminibus ( cum manibus colligun- tur ) Phalángia quxdam parva xevWsevas; és, fpecie cantharidi fimi- lia, colore. flammeo ruberrimo quales 7»jze5 Anglorum noftrorum effe , quorum. efuü. pereunt. fzpenumero jumenta, meritó contendam. Naícitur itein. Phalangium in eruo ; &/in Perfica arbore ; cui nomen apivosaMtami | INicandro & Aetio, xeaxxpées: Diofcoridi ; quia pratereuntium capita audaculus ferit , cum vel per filum defcendit , vel abíque filo fefe pre- cipitat. Animalculum eft Phalznz Papilionis fpecie: capite femper nuta- bundo horribilis incedit, & ventre gravi ; corpore oblongus eft, & colore viridante ; aculeum in fummo collo geftat , quod fi inquem inciderit, ferit eas maxime quz circa caput funt partes, Aetio authore ; »» cic eius zi mp- eude se&teri yi, re alepa yer uota, Taie tv. Tale uenis sas , ünde Scholiaítes infinua- re nobis videtur , effe hoc genus Phalangij alatum , quod'nemo hactenus ani- madvertit. Ponfetus & Ardoynus, Cranocalapten, 'Tarantulam effe arbi- trantur , à Rabbi Mofe decepti : hunc erroreum fecutuseft Gilbertus Aneli- cus,cap. de Tarantula. Sclerocephalus, formá a priore parum differt: ca- put habet faxi duritie , & totius corporis lineamenta illis animalcülis/qua lu- cernas circumvolitant fimilia. Scolecion longiufculum eft ; & maculis qui^ bufdam, prafertim circa caput, variegatum. . Eft & quoddam genus Pha-- langij, Plinio Lagueinofus dictus, grandiffimo capite : quodiffecto;: inve-- niri dicuntur duo vermiculi , qui mulieribus corvina pelle antefobolis ortum. adalligati , pra-ftant ne concipiant ; eftque hac vis eorum annua , ut Caecilius | ; in Vd Da Las. | mimimorum animalium 8 beatrum. in Commentarijsreliquit.. Vltimumappulum yocamus, vulgo Tarentulze nomine , non incelebrem, à Tarentino agro in Appulia ( ubi frequentiores vivunt )cognominatam. Ejus hic Iconem à mercatore quodam Italo piz memoria Pennio datam exhibemus , ubi fi albicantia. loca, fufcedine leviore ; adumbrata vero , faturiore infeceritis : ecce vobislentiginofum & verum Taran. ZEE tulam, ànemine (quodíciam ) hactenus veré de- «Vk comminiícitur , & Ardoynus idem fentit, caudamQue E cxtenfam pratereasfüingit. Rhafis, Taragtulaz , $p- F tam y Albucafis Alari ; Rabbi Mofes, Áeeor frpa; Avicenna , Se&igi ; Gilbertus Anglus Tarazta, At- doynuri fecutus ; qui duo Tarantularum genera conftituit, alterum fufcum, quale dedimus ; alterum croceum , clarumque, quale ZEgyptus parit. Phalangium Italiz ignotum, ex Plinio diximus ; at nunc in ora meridiona- B penétota reperiuntur, magno cum mefforum venatorumque incommodo, ut diurna experientia liquidum fecit. Valde hallucinatus Ponfettus, qui 5.lib. cap. 15. de Scorpione , Phalangiam mufcam venenatam appellarat. Dirum eft animal (inquit Alex.ab Alexandro)tactu peftilens ; eftate fole exzeftuan- te morfus eorum venenatus , alio tempore non item. Tn frigidiffimis regio- nibus multiaranei, nulla autem phalangia ; vel fi quz fuerint , veneni atque malignitatis omnis exortia. In fulcorum rimis ftu dehifcentibus latitant Ta- rantula , ac imprudentes meffores vel venatores dentibus lacefcunt ac pun- gunt. Quam ob caufam indigena pedibus manibufque fe muniunt, quoties ad meffem velaucupium proficifcuntur. Telam quafinaffam texit magno filentio , & quodcunque é minutis quibufcunque beftiolis inefcare poteft, il- Jud incoenam parat & deftinat. Singula phalangia in reti (.quod. craffum confecerint ) pariunt, atque incubant magno numero ; cumque ipfa proles increverit, matrem amplexa interficit & ejicit fepe etiam & patrem , fi cepe- rit : adjuvat enim feminam incubatu, pariuntautem &trecentos. Bellonius. lib. (ing. obf. cap. 68. infabulofis locis phalangia parva per equorumtibias afcendentia obfervavit( quz forte Germanorum $1eiz (pizzen ) quorum £re- quenti morfu fubitó languefcebant , & continuó titubantes intabeícebant. Bafilius decem phalangiorum genera effe dicit , fed non defcribit. Avicenna ( ex quo nefcio Galeni libro ) in Zgyptiacum , Nigrum, Rutilum, Rachen, Album, Citrinum , uveum , Formicarium , Cantharadeum , Vefparium & Orobaten, Phanlangia dividit. Sed tam jnepté ( ne quid gravius dicam ) tam ipfe, quàm univerfa Arabum familia illa defcri- bit, ut nihil de re tanta tám enormiter vide- ris confufum. - Denique ut omnes ( quas vi- dimus legimüfve ) phalangiorum fpecies addamus, placuit etiam .Cretenfe adjicere, cujus hic imaginem accuraté fculptam ha- betis.. Eftautemex colore fufco cineraf- cente , corpore glabro, tibijs hirfutis , juxta osduobus quafi uncatis ftimulis munitum, quibus mordet & pungit. Vivit Araneorum more ex mufcis & papilionibus, quibus illa- : queandistelas conficit. |. Ova ponit fovet- . que füb pe&ore , unde Paraphalangia excluduntur, qu&*fub ventre lzrent materno, donec adultiora fata matrem occidunt. Foramen excavant pro AA NA corporis * Ícriptum. Ferdinandus Ponfettus fepedem dunraxat . 319 "e ! Jnfeitorum [roe Lab.2.7 corporis magnitudine aptum; nam ut nonubique unius coloris , ita nec ejuf- dem;nagniudinis Habitantin caverna duos pedes profunda, quam extra ftramine opcriunt , ne puluere repleatur. Aranei hi omnes venenofi ex infita natura venenum obtinent ; non enim illud ex herbis fugunt ( ut fimilitudinum corrafores nonnulli autumant ; ) quasne guftant quidem, nec é cibi maligni- tate. Vefcuntur enim potiffimum mufcis, culicibus, apibufQue;nihilque ca- cochymiez ex eorum corporibus exugunt. 1 Sipame/a ^ Formicarij morfum gravia infequuntur fymptomata : nam vulneri tumo- Phaestiti'" ven infert ingentem , genua labefactat , cordis tremorem excitat , virium de- ' jectionem inducit , quandoque & mortem. Nicander «gros adeó profunde dormire author eft, utin fempiternum «iz» demum incidant ; patiuntur enimea qua ab Afpide ; quam Cleopatram pe&ori adhibuiffe referunthi- ftoriz ,ut fine dolore é Pompeij manibus evaderet. Agroftis imbellem pla- gam infert, & dolorisfere expertem , nec ullo modolatalem, hifi plane ne- gle&u habeatur. Rhagij valde exiguum eft vulnus , & oculos fallens ; ab eo inflicto oculoruminferiores partes, uti & genarum, rubefcunt. Lumbos dein- de horrorlanguorque , & genua imbecillitas corripit ; totum corpus caloris expersinhorrefcit, & venenimalignitate nervi convelluntur. Partes gene- rauoni infervientes adeo funtenervatz , ut femen retinere haud poffint ; uri- nam emittunt, fimilem araneis textis ; dolorem fentiunt qualem à 5corpione. Afterij ab Ictu , enervati atque elumbes videntur, genua concidunt , fopor hominem corripit pariter ac horror. Pejor hifce omnibus caruleus , caligi- nem concitans , & vomitus araneofos ; deinde lypothmiam , genuum imbe- cillitatem , coma & mortem. Dy(deri five Veppiforme Phalangium eadem cum Caruleo , fed mitiorainfert fymptomata , € lento quodam veneno ta- bem inducit.. À Tetragnathijs locus percuffus fubalbicans eft, vehemenfQue ineo & continuus dolor. membrum veró ipfum ad articulos ufque gracilef- cit. Corpus denique totum ex alimento nullum fentit commodum , & poft adcptam quoque fanitatem immodicz infeftant hominem vigilix, «etis. Nicander Cinereum Tetraganthum morfu venenum infundere diferté ne- . gat. Caniharideum five leguminare puftulas excitat,quás Greci eavesairs; v0- cant , mens perturbatur , oculi diftorquentur , linguabalbutiens & vacillans incondita profert, cor furore quafi exagitatum oberrat. Erueftriseadem pro- ducit mala , & equos devorantes, jumentaque fiti exardefcere , mediaque crepere caufatur. Cranocalaptesfi quem percufferit (inquit Plinius) non longo poft termpore mors fequitur. Aetius & Nicander contra affirmant, ip- fius vulnus nullo fere negotio perfanari. Sequitur capitis dolor, frigus, verti- g0, corporis inquietudo , jactatio, ac ventrjculi pungentes dolores :7 fed ido- néis medicamentis ( INicandro affirmante ) fingula fedantur. Huic Scleroce- phalus , ut formá, fic viribus fimilis, eademque efficit ; veluti etiam folecium. * Lanuginofum fterilitatem arcere, velgeftatum , diximus; anfitvero vehe- — menter virulentum, nullus, quod fciam , determinavit. Lentiginofusfive Appulus phalangius, pro vulnerati complexione & prafenti difpofitione va- . ria contrariaque parit fymptomata. Nam rident alij, alij flent, quidam blat- terant,alij omnino filentshic dormit,ille perpetes agensv:gilias difcurric:hunc gaudium , alacritudo , motus ; illum triftitia , defidia , torpor afficit. «Sunt qui regesfe effe arbitrantur, &; cun&tisimperant: funt qui captivitatis imagina- tione contriftantur , & in nervo jacerefe fingunt. Denique ut nonuna homi- num ebrietas , itanec horum infania : fed nonnulli pavidi, cium trémuli ; nonnulli audaciores , clamofi, conftantes fiunt. Hoc folumromnibuscom- mune, muficis infrumentis delectari , eorumque fonoad gefticulationemi, . choreas, tripudia ; animum corpufque ducere. Imo cum pre morbi is dP e. : vehemen- : i 1B.2. minmorumn animalium 1 beatrum. vehentia jam morti proximi videntur, Mufica tamen audita animos recolli- gunt , majoreque indies cum alacritate choreas agunt. Quibus noctuatque interdiu continuatis , tandem agitatis fatis Ípiritibus & veneno per inienlem tranipirationem eva orato , convalefcunt. Si vero quicunque de caufa T i- bicines muficam intermiferint , priufquam mali forncs tuerit exhauftus 5 1n cofdem recidunt «gri afrectus ,, quibus primüm opprimebantur. Hocinter alia mirari poffumus, omnes Tarantulatos ( Italia peperit, & jam ufus trivit hoc verbum; yam recte faltareacfi choreas noflentstam eleganter canere;ac- iifymphonis affueviffent. Cardanus przter fidem & experientiam eos mu- fica fanitati reftitui poffe negat ; tamen & nos id ipfum Bafilez accidiffejà . Felice Platero & Theodoro Zuingero przceptoribus noftris chariffimis cla- rifimi(que accepimus:& in Matthiolo, Bellunenfi , Ponfetto, atque Paracel- Íolegimus. E íané fi fuave tibiarum melos equis lymphatis , & coxendicum doloriauxilio füerit ( ut Afclepiades fcriptum reliquit: ) Quidni etiam Ta- rantula percuffis opem ferat ? Sunt quinefcio quem minorum gentium Divu- lum huic morbo przficiunt : Vitum nomine , canendi olim peritianon iace- lebrem , quoinvocato & tibiarum modulamine placato ; Mufices Patrono per fuperftitionem id imputant , quod muficx & motui debuiffent. Creteníe Phalangium non diffimilia mala inferre, author eft Bellonius : dolorquc & vulnusejus muficá item curatur. Hzc duo phalangia cum veteribus effent ignota, haud mirum fi nec ipfa deícripícrint, nec corum morfus remedijs perfanandi viam monftrarin. Diofcorides de communibus phalangiorum morfibus , fic fcribit : Symptomata qui corum morfum comitantur , plerun- Que hujufmodi funt : locus vulneratus rubet , nec intumefcit , nec calefcit ; parum autem humefcit;quo frigefcente totum intremiícit corpus, poplites & ' inguina diftenduntur,in lumbis fit collectio , ad urinam reddendam fzpius ur- entur,ac in excrementis alui ejiciendis maximo cum labore & dolore fudant: undiq; frigido fudore diffinunt;ab oculis caligantibus lacrymz deftillant. Actius hec addit: V igilijs detinentur;aliquoties virga erigitur,caput prurit, quandoq; oculi & furz cavi fiunt. Venter inzqualiter flatibus diftenditur, co- tum corpusintumefcit, precipue facies; gingivze, lingua, tonfillz, ineptiüs & ofcitanter verba proferunt;aliquando dyfurià laborant, pudendis dolent, uri- nam aquofam & veluti telis plenam emittunt. Pars affecta pungiturjintumefcit. . (quod Diofcorides antea negavit, )& modice rubet. Hzc ZEtius;à quo Paulus, Acuarius, Ardoynus & alij parum difcrepant. Gal.lib.3.loc.aff. Cap.7. hzc ;, habet. Moríus;inquit, P halangiorum ob vulneris exiguitatem vix confpicitur: nuitatem in cerebrum totumá; corpus defertur:cutis enim é membranis, hv à nervis & cerebro. Hoc manifeftum eft,quia vinculis ftatim injectis partibus re- motioribus,ab infectione veneniin vicinia exiftentis integrz fervantur.In Za- cyntho quos Phalangium momorderit aliter afficiuntur,& gravius atque alijs inlocis. Corpus obtorpefcit,debilitatur,tremit,valded; frigefcit:fequitur vo- mitus cum fpafmo, ac virgz inflatio ; aures acerbiffimo dolore affliguntur & - pedum volz.Balneis ad falutem recuperandam utuntur:in quas fi poftea fanus fefe ultro immerferit, vel fortuito per infidias có ductus fuerit, per calidam veneni diffluentis contagionem fufcipit, & eadem qua curatus mala toto cor- pore perfentit. Simile quid fcribit Diofc. Cap. de Trifolio afphaltite in - hzc yerba : Totiusjinquitplantz decoctum fotu dolores eorum finit, quos Serpetites percufferint. Eodem balnco quifquis feülcerofus laverit, perinde af&eitur;atque ille à Serpentémorfus. Galenus miraculo id fieri credit,lib. de T heriaca ad Pifonem, fi modo illum fcripferit Galenus; Verüm magis miraculofe Aelianus, ubiid faniscontingere affirmat nulla faéta ulceris men- XN 3 tione ir eff. fenfag verbevum Ga- Íolummodo cutem primüm afficit, unde ab ejus fuperficie per villorum conti- prem He : 4 "yerba. TH OERNPIERRN NE 222 Curatio, dnfe&lorum [rue L1B.2, tione, Atque hec de Symptomatis. Nc ad curam : Cutatio alia particu- laris,alia generalis.Particulares pauce à Medicis recenfentur,quia Generalis plerunque efficax. Plinius tamen contra Formicarij Phalangij morfum, quod rufo eft ca- pitejin remedio ponit; 5i quis ejufdem gencrisalterum vulnerato oftendat, Et ad hoc fervantur, cum mortui inveniuntur. Valde item conducit catulus muftelz,cujus ventriculus fartus fuerit coriandro, inveteratufque,ac in vino potus. Vefparij Phalangi) venenum vefpa. (Ichneumon di&us) contufus & applicatus retundit (inquit Bellonius) non fecus atque vivus vivum perimit. Etenim Ichneumon,authore Ariftotcle, animalculum phalangijs infeftum. Ingreditur fpe eorum cavernas & viciffim egreditur, operam perden-.Mag- nienim laboris res eft tam pufilloanimali,hoftem fefe majorem vi extrahere: fivero foris depredantem hoftem invenerit, non aliter phalangium fecum trahit & rapit,ac formica granum : & quo pertinacius ipfum fe retrahit, eo protrahit vefpa ardentius, nullifque parcens laboribus, omnes corporis at- que mentis nervulos intendit : quandoque nimio labore feffus, evolat paulif- per & refpirat, recollectoque deincepsanhelitu querit füuum phalangium, & ipiculo, cribro crebrius perfoffum, tandem enecat 5 enecatum in proprium hofpitium fublimem rapit, atque ubi incubando genus rcvovat. 'Tarantula quos percufferit, motus violentior & incontinuus adjuvat, ubi à ceteris Pha- langijsictis hominibus quietem contra imperat Celfus & parcum motum. Eft autem vera ipforum Antidotus, Mufica & cantilena. Chriftophorus de ho. neftis ftatim dare jubet Theriacam Andromachi. Exhibet item. butyrum cum melle, & radicem croci cum vino. Ejus Bezoar (inquit) funt viridia len- tifiigrana. Ponfettuslib.de venen. Decem grana lentifci cum lacte danda coníulit, velfuccifol. mori. 5j. $. In augmento curat cum agarico aut viti alba;poft multum fudorem, refocillandi frigidis & humidis, qualis eft papa- verisaqua. Merula eoscurari dicit fono, faltu, cantu & coloribus.De tribus equidem primis non contenderim ; fed quomodo coloribus curari poffint, haud atis video; praefertim cum vulneratorum oculi vel non videant, vel obfcure hallucinentur. Ait etiam, inquilinos civefque proprios ab ijs l:xedi, peregrinos autem falvos & liberos ; quod nemo non maximz vel leviffimz potius fidei crediderit. Generalem curam ita Diofcorid. inftituit. Primum Ícarificatio iteranda, & cucurbitulz fxpius cum fortiadmodum igne affigen- dx. Abfyrtus confulitlocum affectum fuffumigare, teftis ovorum gallina pri- mumin aceto maceratis,& tum cum cornucervi vel galbano accenfis. Deinde fcarificationem adhibendam, & fanguinem vel fuctione, vel cu- curbitis eliciendum, vel (quod tutius fiet)cauterio actuali comburendum lo- cumaffectum, nifi nervofus fuerit ; tum enim cauterio vicinas partes potius inurendum ; 'Tum fudor provocandus ftragulis, vel lentá magis & longá deambulatione. Denique curam ut perficiastentare oportet;tum internis tum externis medicamentis,qualia hic ob oculos proponimus, & laudatiffima me- liorifque notz fingula afterifco notamus. Medicamentainternas Ex tus cum vino prebere. Conducit item Diefcoride, — : myricz fru&tus5j.cum vino. Chame- Re. fem. abrotani, anifl, cumini, |pit.& viridium nucum Cupreffi de- anethi, ariftol.rot. cicerisfyl. fru&us, icoGtum,vinoadje&to. Sunt qui Can- cedri, plantag. trifolij, minianthes' Icrorum fluviatilium fuccum laudant femen, ana.terantur figillatim. Dofis! |cum* laeafinino ac femine apij ac fingulorum 3ij.ex vino.fi vero plura ftatim ab omnibus doloribus liberare conjungas,potes 2iij.vel quatuor in-| |promittanr, . Lixivium qnoquefinus A eu v iy L i B.2, iniaunorum animalium Y beatrum. neum contra omnium Phalangiorum, miorfusbibitur. Confert item Tere- binthinz fructum,baccas lauri, Mel- liffophylli folia, daucorum omnium! & coriiemen,füccum baccarum myr- thederz,mori, caulis, & foliorum aparines, cum vino vel aceto bibere. Anagyridis foliorum 5j. cum vino hauíta. Decoct.rad. afparagi, fuccus fem- pervivi, fuccus aparines cum vino. Laudat quoque cochleamtritam cru- dam & cum lacte aíini bibitam. Folia * item meliffz cum nitro,& maluam cumradicibus coctam, & frequenter hauftam. Phalangij herb« folia io- res femenque, & femennigella: de- coctum afparagij myrrhis, morique fuccum. meracioris cyathis duobus. uA iud praftantius & Áem.rutzfylu. fem. erucz, pyrethri, ftyracis, ful- phuris viviana$vj.caftorei 5ij.mifce. fianttrochifci,ut fupra, cum fanguine teftudinis. Dofis oboli iij. ex vino. CA lind. K.myrrha,caftorij,ftyr. ana 5j. opij. drach.ij. galbani drach. iij.' fem. apij. anifi; ana acetab.j. piperis . gr.xxx. confice cum vino. 4/4/74. mytrhz drach. v. nardi fyriace drac. vj.floris junci rotundi drach. ij6. Ca-. fiz drach.iij. Cinamom. drach. iij. piper.albidrach.j.ff. thuris. drach.j.' & obulus.cofti,drach.j. Attico melle confice.dof.nucis avellan.e quantitas cum mulfo vel aqua. A4ppollodor: * rc. mcdia. R. Cumini fylu. acetab. j. fanguinis teftudinis marinz drach. iijj.coaguli hinnuli;velleporis drach. lij.fanguinis hdi drach. iiij. confici-| antur cum vino optimo, ac reponan-| tur.Dofis oliva quantitas, ex optimi pí/! vinicyatho dimidio. 4/72. R.fíem. trifolij butuminofi, Ariftol. rot. fen; rutzíylu.fem. erui in fole exiccati ana drach.vj. vino excipiantur, & fi- ant paáftilli quatuor drachmarum pondere. Dofts paftillus unus. Gal. 2.deantid.ubi plurima ex authoribus congefíir. t Co] x Metio c» Aegineta. R. Sulph.vivi; galbaniana, drach. iiij.amygd.amar. excortic. fucci cy- ren.drach.ij. vellaferis drach.iiij. in nantur. | cud. R. Ameos.drach.ij. icid. drach.j.aut. hyperici, aut trifol. bi- tum.bibeexvino. 7e. R.anifijdau- €i, cumini, melanthij, piperis;agaric. "ana drach.j. bibant. Pe/, R. cupreffi folia, aut nucesiritas, cum vino, & olei hemina una,detur bibendum. In hunc etiam finem przfcribit baccas lauri, Ícorpiodem herbam, ferpillum,- filphium, calamentham, chamzpitym per fe, & cum ruta ac pipere. |.47/ug. Menthz fafciculus ex pofca recentiore co uatur,ac cya- jthas duos bibat. chamxdryos item, - ichamepityos, fpinzalbz & pulegij decocta profunt. Lixivium quoque & fuccus hederz cumaceto. Afclepiades bis ufus erat. R. fem. Íphondylij ficci;calamenthz ana, te- rantur, &ex vini cyathis duobus fze. pius in die bibantur. 44/44. R. fucci cyren.fem. dauci,mentz ficcz,fpicx nardi,ana : confice cum aceto. Dofis idrach.j. cum pofca meraca ad cya- ithos quatuor:hoc accepto, ftatim in balneum calidum. ducatur. Succo cyreniaco deficiente,duplum puri la- feris fubftituito, cL nd Preflantius, R.cenchryos,* fem.rutz fylu. piperis, myrrhz, fta- phidis fylu: ana Drach. j. ff: rad. cy- peri, Drach. fiac confectio. Dofis. Drach.j.cum vini cyathis quatuor, & cyatho uno mellis. Allij quoq; efus confert;uti balneum & vinum, & qus viperarum morfibus medentur. Ea- dem Paulus repetit; ; & cumiaum 'Thebacium, EX ; 134 'Thebacium,vel femen viticis;aut fo- lia populialbz in potu valde effert. Ex Nicandro. Refina terebinthi , pinus, vel picez, devorata vel pota, valde conducit; quod Gefnerus & Bellonius,íe experimento verum di-, dicifle contcftantur. Ex Avicenna. My rtus,myrti fruc- tus, doronicum, maftix, aflafatida, cuícuta ejufque radix, avellana Indi- ca, (que cít hujus mali Theriaca ) bdellium album, cum vino pota. R. rad.ariftol.iridis, fpica Celticze, py- reth. dauc.helleb.nigri, cumini. rad. afphodeli. fol. filigz ceratie, fol. dactyli, fummitatum granatórum, coagulilep.cinamomi, 1ucci cancro- rum Buviatilium, ftyracis, opij, car- gobalíam ana3j. omnibus tritis, fiant tróchifci ponderis aur. qui eft eorum dofis. Accipiatitem in vino decocti- onem fem. trifolij bituminofi, nucis cupreffi, & fem.apij. Praeterea. bibat grana pini cumin. Aethiop. fol. & cort. platani, femenoxytriphylli;cice-| res nigros & fylveftres, fem. nigellz, abrotani, anethi, Ariftolochiam, ta- mariíci fructum; nam hec omnia plurimum conferunt. Succus quoque lactuce fylveftris. & | fempervivi perutilis. | Decocum nucum cupreffi praci- puecum cinamomo, & jus cancro- rum,anferis : & decoctum rad. afpa- ragi cum vino & aqua. Aliud... Ariftol.cumin.ana.drach. iij. cum aqua calida :7 /eriaca exper- t4, R.fem. nigelle drach.x. Dauci, cummini. ana drach.v. rad. & nuc. cupreffi, ana drach. iij. fpica nardi, baccarum Lauri. ariftol. rot. carpo- balf.cinamomi, gentianz,fem. oxy- triphylli,& apij ana drach.ij.fiat con- fectio cum melle.Dofis nucis quanti- tas cum vino antiquo. — Cozfcé£io ex dnfectorum [roe c4 [f4. R. affze fatamyrrrh. fol. rutz ana,confice cum melle. Dofis drach. j. vel drach.ij. cum vino. Ex a/fjrto, Lullo, Albucafi, Rbafi,Ponfetto. R. pi- peris albigrana. xxx. cum bauftu vi- nivetceris :fzxpefumat. Daturetiam Thymum invino. 4fjriw;. Super- UL] 17 1B.2; bibat cochlear vini cum mceliffa de- ftillati. Lens. R. rutz ficcz, cofti, mentaftri, pyrethri, cardumeni ana : affa fzt.quartam pa;tem,mellis, q. f mifce & confice. Dofis ad avcllange magnitudinem in potu. 4/bxcafrs. .Gallinz cerebrum cum pauco pipere ex vino dulci, vel poíca epotum. De- coétum nucum cuprefh cum vino. Theriaca coptra Phalanziorum Mor- fi -. R. tartari drach. v j.fulphuris ci- trinidrach.viij.fem.rut.drach.iij. ca- ftoreifem. erucz,ana drach.ij. cum fanguine teftudinis mar. fiat opiata. Dotisdrach. i; cum vino. 444. R. pyreth. Arift. rot. ana partem j. pi- perisalbi partem femiftem. marrubij Ipartes quatuor: confice cum melle, |Dofis.drach.]. 4/4. rad.cappar.ari. ftol. longz, baccarum laurirad.gen- tianz;ana bibat cum vino. vcl diaffa bibatur cum mero forti, &cumino, . & viticis femine. 44/;. R. fem. ni- . gelle, drach. x. dauci,cumuni.ana, drach. v. fem. rut fylu: nucum cu- preffi;ana drach. iij. fpice Indica. bccarum lauri,arift. rotunda, carpo. balf. cinamemi. rad. gentianz, fem. irifolij bituminofi.fem.apij.ana drac. ij.fiat confedtio cum melle. Dofis Ducis quantitas cun vino veteri. R ha. fis. Ex Plinio,Cel[o, Scaligero. Propinare confert a Phalangio percuflis, formicas quinqve,vel fem. nigcllz Romanz.drach.j. vel mora rubicum hypociftide & melle. He- liofelinoitem & ruta fylu. radici pe- culiaris & efficax contra Phalangium Vis eft. valent item fanguis teftudinis terreftris,origanifuccus, Polymoniz ridix,verbenaca, pentaphyllum, fa- tivorum bulborü femen, 1empervivi genera omniacupreffi radix, helio- tropium tricocctm, füccus rad. hede- TX,ex meroaut pofca , Caftoreiitem drach.ij. ex mulio utevomar, vclex rut fucco,ut 1etineat.ica eriam & fe- minum viticis drach. ij. A pollodo- qus, Democratis fectator, herbam quandam Crociden nominat, , cujus tactu phalangia moriuntur & ipforum | ; hebe£cit -- . CEU ; s n : ; : y minisiorum animati 1 beatrum, : LtiB.2. ———— ——— hebefcit virus. Holofchzni folia ra- ) dici proxima , cómanducata profunt. Püzius. R. myrrhz, uva tamineze ana.ex affi hemina bibantur. Item radiculz femen, aut lolij radix ex vi- no bibenda. * Ce/fzs. Pracipua au- tem Antidotus, inter multa alia cer- tiffima remedia , Scaligero debetur, noftri orbis & feculi ornamento; cu- jus hzc forma eft: &. * Ariftol. vere & rotundz , Mithridatij ana 3ij.terrz figillatz 5.ff. muícas in Napelli flo- rbus victitantes duo deviginti ; fucci citriq.f. mifce. Nam (inquit) contra hoc maleficium, vel contra quemvis alium ferpentum moríum, Ars tam efficacem Theriacam nondum habu- it. Scaliger. Succus Pomorum po- tus & endivia, íunt Bezoar contra ictum Phalangij. Petrus de«Albano. Exteriora Laudatiffama bac habentur. ranei quinq; oleo putrefacti & im- pofi * Cineres ex fimo jumentor& ex aceto illiti,vel pofca. R.2ced fextari-t 05.iij. fulphurisfextante mifce.fove- atur loc cü fpongiasvelà balneo,do lore nonuihil fedato,locum mari mul to toveto. Putant Áchatengemmam omnium Phalangiorum morfus fana- - reeoque nomine ex India allata caré venditur. Plin. Cinis ficulneus, ad- dito fale & vino, rad. fylu. panacis trita. Ariftolochia & farina hordei cum aceto fubacta,aqua cum melle & falefotu adhibita. Meliffe decoctum i vel folia ejus-in pultem redaéta & ap-/ pofita. balneis calidiscontinue uten. dumeft. PZ;;z5. Lingua venas in- cidito, & locatumefacta fale & ace- tomulto perfricato. Deinde diligen- ter & cautefudorem clicito. 7zget;- 7. Panacis Chironiz radicem valde commendant pratici. T/cophra(lus. Vulnus oleo irrigetur, allia contufa velbulbum,autpolygonum, vel hor- deaceam farinam cum laurifolijs, & vino, vc] cum vini fece, vel rutá fylu. eX accto ad modum cataplafmatis apponito. Noz;5. R. Sulphutis vi- vi, galbani, ana, denar. iiij. liquoris lybici(an;euphorbij; nucum avella- narum excorticat4rü ana 2ij.vino dif- —- folvantur, & cum vino fiat cataplaf- ,ma; intus etiam magno eít auxilio; Mufcz contritz & fuper locum at- fectum pofitz. Mullus quoque vene- - 'nofiaranei mor(íibus medetur, fi cru- (dus diffecetur & applicetur. Ga/e- 195. "Totum corpus cerato liquidiffi- mo inungatur. Locus affectus oleo (in quo Trifolium bituminofum maduerat)vel calido aceto cum fpon- gijs,diu & fxpe foveatur, tum ex fe- quentibus cataplafmata fiant ; nempe bulbo,fangvinaria, polygonato, por- ro,furturibus aceto 1ncoctis,hordea- ceafarina, &folijslauri.cum vino & -|mellecoctis; fiahtitem ex rutaj ca- prino ftercore cum vino, cypero; lampfucho,& ruta fylveftri cum ace- to. Afelepzadis emplaftrum. R. fem. rutze fylu.fem erucee,ftaphidisagriz, cenchryos, viticis, pomorum nucum; aut foliorum cupreffi, ana. terantur omnia cum aceto, &cum melle fiat emplaftram. &etzs. Deco&tum lu- . pinorum fupra locum affectum pona- tur, efchara prius füblata ; tum adi- pem anferinum cum coagulo capri- no,ruta fylveftri,& oleo, fub dio fole jcalente, velad ignem inungito ; ve] 'ex hordei pulte,& lupinorum jure fiat Cataplaífma. Orzbafizs. A vellana In- dicaillita fanat Phalangiorum mor- fus. Oleum Abfynthij, & lac ficuum inunctum valde prodeft. 4vicezza. Exciniere calido, ficabus,& fale cum ivino fiat emplaftrum. Confert item tinam fepelire in arena ve! cinere ca- lido, & ibi ex antidoris fudare; R/4(rs; Stercus Caprillum cü pultibus diffoI- vi debet, &loco affe&o applicari. K;- rAgides. Apponatut fepe ferrum fri- gidum. Petrus de «4 lIhago. Fovea- tur locus.cum fucco Plantaginis affi- dué, Hldegardzs.Oleum Balfamiar- tificiale mire confert. Evozymus .Fo- fas ex tibijs & caulibus * Imperato- iri? continuatus ; vel verbenam ex vi- /no bibat,.contufam quoque foris ap- iplicet. Twraeifer. Rutamcum allio & oleo tritam impone. Ce/fz;. Varia denique hujufmodi 'remedia 'apud Plinium & Diofcoridem me ine 216 Laudes Arauet domc[fici a cerpore f(utrips 2 L] ^w Jnfe&lorum froe . 18.2, utilem repetitionem expoftulare vi- ordine ita digefta, ut noftrum hic po- deatur : atq bac battemu tius filentium, quam curiofam &in- Nunc imus ad illam: Artificem, mens noflra cui eff conformis, A rachnem, Qua medio tenere refidens in flamine tela Qua ferit Eurus atrox , trepidat volitantibus auris, Tangitur ut refono vagus ills byffus ab affro. 5 | Lgs Lob Cas. Sif. De ZAranco Cicure frve dome[ico. Qus Nter Inftifa ipfa etfi multa inveniri poffint, ( ut re&iffime Plinius —) atque Cxlius Curio fecundus , ex quibus horum plurima defu- ? mimus )qua exercere magna ingenia poffint ; Araneorum tamen "RE m naturam , vcl przcipuá admiratione dignam, eruditáque operá conípicuam quifquis fani luminis dijudicat. Ariftoteles, natur maximus in- dagator , Animal hoc lautiffimum &fapientiffimum dixit. Salomonvero ip- Íe , cujus fapientia toti orbi miraculo fuit , inter quatuor illa minutiffima ani- malia, qu prudentiá ipfos vincunt Philofophos , Araneam connumerat, habitantem (uti refert) in. Regum aulis, telafQue inimitabiles texentem. Hanc puellam quandam Lydiam olim fuifle Poétz fingunt , à Minerva omni acupingendi texendique artificio inftru&tam 5 quibus dotibus illa ( mulier enim fuit ) fuperbiens , negabat fe a Pallade doctam, ac eó proceffit arrogan- tix, ut magiftram Deam de textrina non metuens in certamen lacefferet. Quare indignata P allas venit, puellaQuce acriter objurgatá, opus miris imagi- nibus intertextumac varium radio perfregit. Quod virgo xgerriméferens laqueo vitam finire decreverat. Sed Dea illius vices miferata, non ftatim eam mori voluit , verüm tenuiffimo funiculo pendentem in Araneam tranf. formavit. , ! Atque ita vive quidem, pende tamen, improba, dixit, Lexque eadempuna, ne fis fecura futuri, Didfatuo generi, feri[(3, nepotibus eflo. * Verum enimvero qui, feu fabulam , feu hiftoriam hanc interpretati funt; aiunt, Arachnem linum nendi, fuendi, texendique artificium inveniffe, fum- pto ab araneis argumento & exemplari. Quod minime cuiquam abfurdum videri debeat, quum Plafticam & Oculariam hirundines ; Architecturam aqnila; Phlebotomiam Hippopotamus ; Enematicam Ibis ; Antidotariam caprz, teftudines , muftelz, ciconiz docuerint. Hanc igitur ut verélaudem; Primüm corporis , tum fortunz, animi deinde divitias vobis aperiam. Sima- teriam fpectes, levis eft , aéris ignifque ( nobiliffimorum fcilicet & maximé energeticorum elementorum ; ) multum ; terteftris veró gravitatis & fecis parum particeps. Si figuram defideres ; vel omnino fphzricam habent atque cxleftem, velfaltem huic proximam ovalem. Subftàntiaitem cjus tenus, pellucida, fübtilis ;imo quamvis nonnunquam przdz ubertate , veluti fagina factaad juglandis ( imo, nifierrat Cardanus , ad pafferis ) magnitudinem ex- crefcit ; tamen fi intela pendulam adverfo lumine confpexeris, inftar chry-. folithi pellucet tota, radiofáue oculo gratiffimos refle&tit. Color huic , qua- lem Ovidius amantibusafcribit, pallidus ; & quum diffufis undique pedibus fuüblimis haret, ftella pi&te efigicm graphicéexprimit. "Ac fi natura ifti ruiflet L 128.2. mintsiorum animaliuin 1 beatrum, tuiffet non czlitantum , fed & fyderumibi viventium imaginem huic confer. re : cutis illi adeo mollis, lzvis polita, terfaque eft, uc malacas puellas ; & formi obfervantiffima Scortilla facile fuperet 5 tantzeQue perfpicuitatis, ut fpeculorum more, intuentium imagines reprzefentet . Digitos habet;quales formofz virgines difcupiunt,longos,teretes;graciles,fubtilufimi tàcius,quo & neminem non temnit,& omnibus creaturis antecellit. Pedes habet neq; innu- meros, ut fcolopendre; neq; nullos;ut infima infecta ;3neque fex tantum,ut im- pennium vulgus fed octo, quem numerü pertectifimo proximáü cfle nemo ig- norat. Hi etiam proportione conftant fefquitertia illa mirabili& veneranda,ita ut licet poftcriora primis femper breviora fint;tameninter f? mutuam qualita- tem non amittunt. Vifum illis negatum multi ftatuerunt philofophi, ipft caeci. Nam exoculata fi effent,quo modo loca venationi aptiora eligerent, quo du- &ore filum filo, fuo quoq; ordine annecierent, aut diftuptas cafütelas cogno- Ícerét,& refarcirent Quumetiam Cicurate & familiares ad porrectam à late: re ftaminis muícá longe accedunt,audacius appetunt, & veluti de manuin ma- num(quod fzpé vidimus)accipiunt:fane cacutiunt illi fummo meridie;qui vi- dere ipfas non vident neque intelligunt. Nibil in ifto araneo noxij eft,nihil ve- nenat 5 morfus quamvis infert inanes ; & tiullationi quàm dolori propiores. Imo quidem ipfarum corpora, cadavera, ova & excrementa, ad profligandos nonnullos morbos prodeffe, quando de earum ufu dixerimus , fatis confta- bit. Nefcio fane cur Pennio horrorem pararet, dum de illarum efu cogitaret: quum & Nobilem Anglam , & Phaerum medicum cognofcere , id ipfum omni fine noxa f:epius feciffe. Suntigitur Aranex à veneni labe immuncs, fa- lutares quidem. Quod vero nonnullis horrendum aniinal & ipfo afpectu fu- giendum videtur, id ego non formz vitio fed illorum melancholiz , mala- cie &acraiz ferremacceptum. Haud enim minor in illisnaturz elegantia & bonitas , quàm in papilione & mufca apparet; morbufQue mentis non levis eft. faftidire tam bellum opus , & filatricis tam folertis prfentia inhorref- cere. Denique mirabili corpoti mirabilem cutis difpofitionem naturamque attribuit Deus. Nam non femel duntaxat anni ( viperarum more ) fed menfis cujufque curriculo ( fi bene pafta fuerit ) hanc mutat, aliamque fubinde no- vamatque una politioreminduit. Tante item temperature per i2esjspzcia; , vitzQue frugalitàtem perhibetur , ut falubri in loco predxque omnis non inopiimmortalis vivat. Inter fortuns vel fati potius bona, illud przftantiffi- mum effe duco ; quod materiem telarum ventre inhauftam gerunt ; Cujus tantaijs fuppetitvis,ut innumera ftamina producere texereque, & captas vel centum muícas quafi latioribus fafcijs implicare poffint. Quinetiam quam- vis nec horreo congeftum cibum habeant ut formicz 5 nec appofitum vel confitum , ut apes ; fed fortuità tantum przdá & venatione victitent : tamen advolante per Dei providentiam prada inediam fublevant, & aliquando opi- misex hoftico ferculis pingues fiunt. Ad hzc nonminimam bon: fortune partem Aranez tum datam crederem , quum aulicaee moleftiz fatura , des cum podagracommutaret. Auditis enim jam antea Solomonemilli locüm inaula olim tribuiffe , ut fuis aulicis , laboris, ingenij , fapientize , parfimonize & virtutis effet exemplar. Ibi telasexoría , textrinz manibus pedibufque in- cubuit , aucupio vacavit , nullas infidias , nullos tum formidans infultus ; & ( ut dicam breviter ) fapientiffimum animal fapientiffimi regis larga domina- batur in aulá. Poftea mali infécuti principes , maleconciliati , feriati, perditi, diu difficile eft, quam duriter eam acceperint, atque illicó fcopis & fudibus, tanquam noc&urnum furem, expelli, peffündari , occidique mandarent. Adfuere protinus furi quedam converrenies , & quicquid erudita operatio- ne texebat lacerantes ; adeo ut vix oculatas trigodaemonum fcopas P ugere. 227 Laudes Araged domeffici à bez nis Fortune 2298 dnfetlorum roe i,18.2, fugere. Miíeraplané , quz intanta rerum affluentia, fola egebat ; & intam Ípacious zdibus , ne angulum quidem unum inveniebat. Regisitem exem- plo du&inobiles & divites , virtutis laborifque magiítram foras exigunt, & ne telam quidem ( magnz fapientiz indicem & anathema, ) fupereffe per- mittunt. Hzc cum olim proficifceretur (ut non male fingit A pologus ; )for- teíeilli Podagra comitem adjunxit, tametfi paffibus ambiguis admodum egreillam fequeretur. lam unius dici itinere confecto , appetente vefpero, confilium fuit diverfum hofpitem experiri. Ac Aranea oppidum ingreffa;opu- lenti cujuídà civis domum nacta eft,apud quem dumtelascoeperattapztaque przpandere(R egis mali exemplo) peffimis modis habitam pellunt, & illá no- &te ciranté pluvijs exponunt. Podagra vero pedibus capta,cum nequiret ultra progredi,in primas fe cjus oppidi cafas dedit,ubi vix tandé pauperis cujufpiam tuguriolum impetravit;quum ibi decubuiffet, nihil non miferiarum experieba- tur; Ápponi cznaturienti vel ftomachanti pouusater panis , cum olufculo vix fale conditoj& € proximo ftagno;aquula famiolo poterio peti, unde fitim exungueret. Sic igitur excepta , fibi poícit lectuminiterni; 'Torus;lli palea- ris , vel torte roboreus datur , in quo fufpirans & gemens membra compo- nit. Sed ó quam male membris mollibus & 45/7. ( utor Hippociatis verbo: ) cum tam duris culcitris puluinaribuíque convenit? P rimo igitur fole, conye- nere iterum aranea pariter &Podagra. Et priorillà, magnopere de diuitis civis incivilitate conquefta eft. Podagra contra , de hofpits fui tenuitate af- peroquc victu: commonftrans lividas vibices , quas lignea fcuticofaque ful- cratenellz cuticule imprefferant. Qua de re pofteaquam aliquandiu deli- beratum inter eas fuit , in hanc pedibus fententiam venerunt , ut fequenti füb- inde nocte hofpitem mutarent, videlicet , ut Aranea deinceps pauperum ta- bernas & tuguria; Podagra vero divitium aulas, Regumqueturres incole- rent. Itaque podagra promiffi nequaquam immemor , pedetentim tacitif- que veftigijs pecuniofi cujufdam domum ingreffa , ad obefuli heri pedes pro. cubuit. Quam ubi confpexit hofpes humaniffimus, qua lenitate, quibus nomi. nibus , quantis prothymijs vifcerationibufQue excepit ? Subfternuntur olo. ring culcitrz ; puluinis toralibufque milefijs cubilium fulcra replentursfervet culina, omnia funt in parato officia. Iam dapibus menfasonerant , & pocula ponunt. Huc capi prepingues atque altiles, Phafiani, perdices, pavones, coturnices,turtures, ficedulz atque aves ille binis cordibus fuperbientes con- volant. Rhombos, Scaros, filurofque pratcereo.. Lucrina item conchylia, Abydena oftrea , & quicquid mare fuperum inferümve lautiemittit. Hic vi- num , candidum, nigrum, rubellum , purpureum , dulce, tenerum j aufterum, Cecubum, Falernum , Chium, plenis crateris infunditur. Taceo menfas fe. cundasà Tarentinis allatas, & exquifitiffimis bellarijs in rofa violifQue & Hyacinthoinftructas. Denique nihil deliciarum, cupediarum , lenocinij, ac voluptatum non exhauritur , ut Diva Podagra ( eft enim Bacchi venerifQue filia) cum fororibus fuis Chiragraatque Gonagra , fuavibus modis & molli. teracquicícat. At Aranea, fato item benigno duca, pauperis zediculas jam regijs vicarias fubit atque ibi miro Dogmate , quidve marem deceat , deceatá, maritam "Addecet, atque fuo (efe [udare faginat. m Verum opponit aliquis, Nihil hic bonz Fortunz confpici, quam propter laudem Aranez vices in hac hofpitishofpitijdue commutatione. Imo qui- dem permultum , non folum quia tutis & quietiüs vitamtranfigit; verum 2ue de fpecula non amplius adulteria, epulationes , compotationes ; profu- iones , ludos , choreas , aleationes , tefferationes ; vanitatesdenique & tur- pitudines illas in pauperum cafüulis profpicit , quarum fefe, dum in auliscz- naculifque -— * QD OU UTO DANN OITCUIN Mp RT NETETNERUR T EDU E I BNRERI ERIT TISSNDTS TER SACR ORDEN Or L 18.2. mimumorum anmaltum T beatrunm. 229 naculifque divitum viveret ; confciam cognovit. . Quifane cum primümara- neam ( laborisatque frugalitatis magiftram )eliminaffent , illico, fola Poda- gra ? imo quidem omnis Luxuria , fupparafitatio , diffimulatio, fuperbiain corum aulas, velpotius in aures oculos, mentefqQue intimas irrepfit , atque eos omniífcelere fecleratorum confortio coinquinavit. Nx, quantum przeíta- retcgibus , pio, frugali , fapienti .« innoxio animalculo auram concedere : quàm his aurem & aurum ; qui peffimis confilijs atque exemplis rectiffima quzque ingenia citó pervertunt. Ex animi Araneorum dotibus, nefcioan rr rue prudentiam, juftitiam , fortitudinem, temperantiam , eeilgacíar s orAemeríay s Q7. animi dotibus. aemyiay » dvrixie» , folertiam , munditiem, aliafQue ejus virtutes ; anartem ve- ro ipfam mirabilem , peritiamQuetexendilaudem. Prudentie exemplarin €o apparet , quod incremento amnium edibus minaturo , telas fuas altiüs at- tollunt; quod fereno, quando volitant mufcz, non texunt , utaucupio vacent; ruinis quoque imminentibus , cum telis primi cadunt, & ad alios fe lares fe- demque certiorem conferunt : ad moleft rei contactum crura contrahit, ca- putque in centro ( uti viperz folent ) abícondit , tum ut minus doloris perfen- tifcat , tum ut corpore lzfo ( cui facile medetur )capitis tamen, totius guber- natoris, faluti fitprofpeum. Quis hocillis indicavit ? an Caldzeusaliquis ex fitu pofituque fyderum praedixit; noncerté: fed prudentia quedam divi: nain Áraneum diffuía ; & ut veré ille vates cecinit, Spiritus intus alit, toto[ny, infufaper artus cCAenzs agitat molem. ; : Quinetiam quam primüm hoftem incaffesincidentem viderint, non ftatim eum pungunt aut mordent hoftili modo , fed bafijs quibufdam & titillationi- bus demulcent , donec viícidatela é podice poftremis pedibus educta eum perlevetint, & quafi fafcijs perplexo impeditoque, avolandi, refiftendi, mo- vendique omnem copiam ademerint. Eotum filo retiappenío, ad centrum fe conterunt ; obfervaturiannova fe objiciat preda. Sicaliquando decem, imo viginti mufcas, filo füblimes fa&tasanimadvertes , quasfigillatim fíngu-. las rupto filo quo pendebant , & poftremarum tibiarum alteri annexas , ad centrum fui operis perducunt; depafcuntque. Vefcitut autem folo fucco mufcarum, reliquumque cadaver exangue & exuccum redditum, ceu inutile ftaminis pondus demittit. Preterea quia femina major aliquanto quam mas eft, idcirco fübter pendens obfervat, ne beftiolz fib1caveant , fed incautz in plagz fuperiorem partemincurrant, ineptior enim propter corporis magni- ' tudinem eftad venatica muriia obeunda. Mas vero (utpoteagilior) quafi aliud fimulans, fuperné incubat, autin quodam exiguo (he tel fpecu omnia vi« dens , atquea nemine vifus delitefcit.. Cumque capturaincidit, quàm vigi- lans &attentusad curfum ? elabi enim predam non finit, fed à fuprema pla- gaad infimam di&o ocyüs difcurrit ; ubietiam faturatus abundé fuerit , reli- quos reponit hoftes , acaliotempore devorandos filo fufpendet. Quum item peratatem , tele vifcofitatem fuamtenacem amiferint ; autretexiteas Ara- neus ,autnovo quodam glutine confirmat. Finito opere, aute in centro core tinet , aut fuperiüsinvigilans filum à centro dedu&um quaíi manibusretinet; per quod ei acceffus ad retia & receffus, , fimulque( fi quid przedzeirretiatur) extelz motitatione perfentifcit. Sed ut certior fiat priufquam defcendit, fi- lum aliquoties retrahit , utex motu & pondererem videat. Tum primum ad centrum properat quod irretitz beftiolz aut fentientes aut divinantes;quief- cunt , nefe motu prodant , atque ampliusinvoluantur. Cateram araneas non fallunt , qui oculis pedibufque indicibus przdam fentiunt , & concitatis gra- ibutnumeróaccurrunt. Verüm ( Deus bone ) qux, quanta inter Áraneos juftitia atque zequitas confpicitur ? Nemo inter eos alterius conjugem eripit, d X nemo 230 Jnfettorum [roe t. IDA nemo alterius fubit telam : quifque fuo vi&titat labore atque peculio , vici. námque fepem confringere nefas ducunt : Non ttamortales , quos(prob dolor "urget babendi Tantus amür s domibus domus , aruts additur aruum , Monticulus monti y maribus mare s fique potcffint cá ddiderint mundum mundo , (uaque omnia dixint. e. Adhzc;non probis animalculis infidias collocant & retia ; fed crabronibus, Alis, tabanis, Vefpis, fucis, acftris, culicibus & mufcis ; quz nobis tanquam: lenones,fures, parafiti(ut Comicus loquitur)multa pariunt incommoda;bono veró ufui funt nulli. Audet etiam(quá cft fingulari fortitudine roboreque prze- ditus)vellacertorum catulos venari, quos primüm plaga reluctantes celeriter involuitzmox labra vtraquediro morfucorripiens ; adco tenaciter ftringit , ut cos efllare animam cogat , ac demum velutalter Cacus, in latibula exanimes retrorfum du&tos deportat, Quod fi forte in tanto certamine retia rupta aut implicata confpicatur; illico reficit ; explicat, & ad priftinam polituram inge- niofiffiméfarcit. Quid quod Aranco atrox fempiternaque fimultas cum Serpentibus eft ? Nam fi quando ille umbras, & frigora captans fub arborem Araneis plenam inciderit, filo fe fuo aliquiseorum in caput ferpentis librat, tantaque vi roftro eius cerebrum arietat,ut ftridens fubinde ac vertigine rotatá fibilans , nec filum quidem fuperne imminentis rumpere , adeo nec fugere miferrimus queat. Neque tanti fpectaculi finiseft ; donec ariete crebro no- fter athleta illius animam Pluteni muneri tranfiniferit.Sileant hic amphithea- 'trales Romanorum pugnz, & Elephantum (zua certamina ; quando Áranco- lus cum atro luridoque ferpente audet inarenam defcendere : neque defcen- dere folum , fed etiam de hoftetriumphum & opima fpolia reportare. Quis in ram exiguo & pzeie nullo corpufculo, quod nec offa, nec ncruos,nec carnem, imo vix cutem habet ,tantam non miratur vim,tantum pondus ,tam acres du- rofque morfus, & incredibilem fané fortitudinem, non à corpore , fed animo, vel Deo ipfo potius profe&am ? Eadem: ratione cum bui onibus & rubetis pugriamcommittunt , & fingulari certamine hoftem perimunt. Quod non folum Plinius & Phyfiologus Albertus memorant , fed Erafmus etiam in Diilogo amicitiz monachum quendam, à cuius dum dormiret ore, bufo pen- debat,hoc pacto liberatum recenfet. Imo in palzftram perfiepe cumi crabone defcenduntaligero ,fpiculigero, duro, & fere cornea fibra collu&atore , qui licetingenti vi eorüm telas, ut diuitesauro leges perrumpit,tandem tarnen tc- nacioricollá implicitus , violatarum dium pznas dependit , & monomachia vi&us Araneo fubjacet. Nolo temperantiam omittere, hominibus olim pro- priam , nunc vero Araneis quodammodo peculiarem. Quis nunc( fi per :eta- tem liceat, )vnisfefe fatiaramoribus , & in vagos concubitus animum corpüí- que totum non tradit ? Verumaranei fimulatque adoleuerint ; matrimonia contrahunt , nunquam nifi morte interitura. Porro ficuti riualium impatien- tiffimi , mxchosintuguria fua aufos irrepere , primum morfibus , deinde exi- lio, nec raró nece affectos iufté puniunt : ita nec ipforum aliquis alterius con- iugi vim facere , vel pudicitiam pellicereattentat. Tanti eft inter eos cupidi- tatum cohibitio, conjugi fides, tanta probitáfque , & quafi turturalis amor. Praeterea fi ceconomiam fpectes,quid araneis frugalius, laboriofius, vel mun- dius mundus oftentet ? nam ne minimum filum difperdi , vel fruftra poni per- mittunt,vicarijíque operis fefe fübleuant. Nam cum fzmina texit, Mas vena- tur;fi alteratri egrotant , vnus ambo explet officia, ut paria fiant merita. Sic venatur etiam mulier interdum , & vir texit , fi quando alter alterius indiget Opera 5 nectam expertes «i; dpxiaepiías eos arbitremur, vt in tgrito amorc cón- jugij vicarias nolint pro neceffitate fübireoperas , & b dg oon ubinde b . 6 . " ) ; | , , I 12:2. ninimorum animalium Theatrum. 23] fubinde officijs tueri. Coniux domi iam & nendi & texendi rationem à pateri- tibus edocta ( veluti apud nosetiam fieri confueuit, ) telas orditur , tantique operis materia vterus eius fufficit : flue ita corrupta ftato tempore alui natura (ur i2emocrito placet ; ),fiue cft intus quedam lanigera fertilitas , utin Bom- bycibis. Ariftoteles tamenmateriem foris effe vult , veluti corticem , eam- que nendo texendoque explicari : feu more eorum qua fuis villis iaculantur; ' uthiftrices. Vtcunque fuerit, ne tantilli fili ia&uram faciunt , fed prouiden- tiá Duce queque attentant, eaereiíar ipforum folus is recte dixerit; qui ipfe prolisfoucndz atque educandae viam tenuit. Etenim mutua incubatione oua conferuant,caloremQue eorum fuícitant & augent, & quamvis fatus trecentos fxpe pariunt, omnes tamen ad laborem, parfimoniam , difciplinam,textrinam zque affucfaciunt,parilique amore & animo complectuntur. Munditiem illa- rum fzpe admiratus fum , quum vel macilentos & morbidos ad imam telam e fpecu defcendere , atque aluum exonerare viderem , ne forte excrementorum fordibus xdes, vel textrina & telainquinarentur. Atque hzc deciuilibus do- mefticifque virtutibus dicifufficiat. Nunc ad artem illam telariam veniamus, Palladi inventtici adeo infeftam;fuperauit cnim ea difcipula magiftram fuam, & fubtilitate operisanteiuit. Primum autem materiam illam lentam fequacer & glutinofam confideremus,qua nec ficcitate,nec humore tenacitatem amit- tit. Hanc ex vtero duci ex Plinio diximus ; tamen quum & mares etiam te- xunt , ex podice potius proferri cum Bruero noftro chariffimo;jure contende- rim. Inexhaufta item cum fitjinfiniram hic Dei atque inexhauftam potentiam veneremur 5nam corporcis illud aut phyficiscaufis afcribere , dementiz pro- ximum videtur. Qui vero aranciartificiofiffimi creduntur, veluti Autumnales &;Holci filum ducunt omni pilo , vel byffo potiuslongé exilius , tenuius, levius , atque eà ( tefte Jliano )fübtilitate , vt totatela complicata vix vnum filum linteum, quamvis tenuiffimum adzquet. Hos tam mares quam feminas Edoardus Monimius eleganter defcripfit, Heptamlib. 7. his verbis : Ille domum «venatu pa[cit , at ifta Maonio graciles orditur tegmine telas. Stanaiparus enter , vomifilus , lanifer y ipft —.— Palladiam cumulatque colum , calathofque miniffrat; Ipfius eft fu[um? pondus y quad fila trahendo i Nedfit Ó intorquet parili fub tegmine dudía id Illa fuam à medus orditur D dala telam , E Et gracili tenues intendit flamine tratíus, Tela iugo iuntfa eff , flamen cecernit arundo ; Inferitur anedium vadgs fubtegmen acutis y | eVMtque oram à centro pannum fibi flaminat illum. Peruia tela patet. gemina de garte , feroci Ne comcufa Euro frangantur flamina , quóque Mufa wolax tenui (Iretur. fipuamine cafsis , Reticuli primam vix mu[cula contigit oram. — - Mas abit in tele centrum , ut difcrimine paruo Vinciat ipfe fuo peregrinam caffe volucrem. | Horum reticulorum tanta varietas, vt eorum artifex mille operum Dea non male dicatur. Nam quxdam laxiora, quedam denfiora ; alia triangularia, alia quadrata, quedam Rhomboidea, pro loci venationífque commoditate. Or- biculare vero illud inter duas arbores, vel arundines, & fzpe in feneftris varijs antennis faniculífque appenfum , Deusbone; quantam rationem , judicium, artem;quàm mirabilem fapientiam pulchritudinemque'oftendit? Sane db X2 malc ^ 232 dnjectorum [roe Cori UM — male hinc. Euclides figuras : pifcatores reticularia, didicerunt; unde enim aliastam perite , tam induftria magiítrz peterent exemplar ? Tam modera- to unguine , tam tereti opere , tam zequali ftamine rem abfoluit, ita fufi pon- derifqueloco felibrat , ut conferri cum Minerva poffe , nifime exemplum terreret facile dicerem. | Sed & operis firmitasetiam mira videtur, quum xerum ipfirmiffima apparens , crabones teneat , venti perferat furores , pul- vereque injecto diftenditur potius quam frangitur aut violatur. Recüculariz fux modushic eft. Primum quinque femidiametrisad circeumambientia loca" pro fuo;inftituto aptiffima circumductis , deinde nullo circino, fed fatali pe- dum fcientia 44. circulos, a centro ad fuperficiem certis femper partibus ab nvicem diítantiores filo pofito delineat.. Quin porro illud nobis fcitu jucun- dum, ut & vifu do&iffimo Turnero & Bruero mirabile videbatur, Araneos iftos quando filum reétà lineá à fumma trabe ad terram figere cupiunt, lapil- ]um pedibus complecti, fequetum fenfim per triplicatum filum demittere, ut terreftris angulus trabali examuffim refpondeat. Sed illud ante omnia fufpicionem meretur, quomodo primum filum inciteriore parte amniculi, fe- cundumin vIteriore ligant , cum nec eis volandi , nec natandi fcientiam do. cuit natura ; an vero faltu eum trajiciunt , equidem dubito. Secundas in tex- trinaoccupant & merentur domeftici in contignationibus teCtorum zdifican- tes ; alijquc agreftes ; qui in berbalatam , fpiffam , planamque telam , & re- vera telam concinnant , veli linteíque inftar expanfam. Horum in operc fi tramas, foraginem , infile, radium , pectinem , fubtegmen , ftamen atque vef- cas propius Infpexeris ; faneaut nihil, aut Deum ibi planiffimé videris infen- fibiliter ( ramenreipfa ) bec omnia adminiftrantem. * Et profecto hoc ipfo J&gyptios, Lydos,Penelopen, Tanaquillida , Ameftrim , Claudianam Ro- manam , Sabinam , Iuliam , & reginas Macedonum textrinz peritiffimas lon- géfupcrant , quód ( prater vulgarem rationem & artem )nullis filis per tranf- verfum actis ex arctiffima quadam villorum in longum -continuitaté folidam tenacemque telam componunt. Confc&tum jam opus faliva quadam vifcidá & glutinofà obducunt , cujus folo contactu invifcata prada , cecitatisimpru- dentizque poenas perfoluit.. Colortelz acrius atque pellucidus , vel potius nullus ; id quod imponit incautis muícis , & vel oculatisfraudiíit. Nam fi quem manifeftum colorem repracfentaret , praecauto opus effe exiftimantes, longiüs vitarent. Tgnobiliores aranci ( defides nimirum , obefuli & fpelun- carij , )telam rudem admodum conficiunt, & longécrafftoris fili, quam ca- vernis tantum muralibus pre pandunt. | His corpus ponderofius , pedes bre- viores, carminationique & ftaminiineptiores, praedam apprehendunt potius cafu, quam quarunt, quoniam foramen extra magnum , peropportunum mufcis latibulum videtur. . Verum primo limine implicati ab Araneo a:ri- piuntur, & quo morituri folent. in carnificinam intas deportantur: alté enim in muris excubant, tum ut aves fibiinfidiantes (pafferes,erythacos, Philome- ' las ,troglodytas ) fallant, tum ut mufcisnihil ineffe mali arbitrantibus citius imponant. «tque de «franeis inpoxis eorumd, teli generaliter bac ditfa fint. Iam de illarum [peciebus à nobis obfervvatis pauca adj iciemus. e anie qucm De certis quibu]dam Arancorum [péciebgs ab authoribus abférsatisdh 9 - :.* DN : * 1 e COP uinbts NURJ Rame ita divifosa nobiseffe meminiftis , ut Alijno '& dicti effent, alij vero innoxij. Phalangiorum paw WAGEN textrinam exercent ; Alijvero omnes vel retibus "wig ciundis operam navant. "Retiatijalij domeftici , alij -] luti lÍc D e a e Li 18.2. minmimorum animalium WV heatrum. lutietiam telarij. Zgfer Retíarios uz; vidimus omnium maximum : Cujus hic iconem. Aucumno inter rofarum ramulos rete artificiofiffimum expandit, & tranfcurrentem alium araneum , vel culi- ces & mufcas advolantes mira dexteritate attractofune illaqueat , atque ita fuípenfas in futuram famem relnqui. — Corpus illi fpumeum, & ovali pene figura; caput fub ventre exigctm atque forcipatum ; dorfum varijs maculis candicantibus ornatum. Eft ex Autumnalium Holcorum genere, brevi- que temporis fpacio , a pifi magnitudine ad cam quam videtis craffitiem increfcit. 1767 Telaris quofdam vidimus. [ubtilem zelam texeztes , alios suedzocrem s quo(dam vilem, eraffam ,vudcm atque deformem. Subtiliores artifices funt domeftici, quorum hic unum Íuicicoloris , depict» magnitudinis, &in- ter oculosfolemque pofitum , nonnulla uti dicam )pelluciditatis. Hic ille eft cujus Encomium Czlius Secundus Curio ; Cujus naturam Plinius curiofulé defcripfit ; qui Hebam, Penelopen £gyp- tios , Lydos , Macedones , aliofque telarie deditos erudivit. Mediocrem telam & fortem texit hic; Araneusfylveftris infepibus linteamen expandens cum fago, ubi habitat obfervans predam. Craffiorcft ejustela , ne pluvijs perpluat; & ut ventorum vi- res meliüs fuftineat: corpus fufcum obtinet, fed pedes ve- . lutipolymitos nigrisalbifque maculisferiatim varios. Os illiforcipatum acetabulis mu- nitum , fupra quod in capite duo parva albicantia puncta cernuntur, neício an oculo- tum corpus leniter hirfutum; Longélatéque telam expan- dit, mt predam plurimam ( cui rei deditiffimus videtur ) capere queat. V:lem atque ipcomptam telam ducit, & quafi in fafciculum colligit hic campeftris , quem inagro Colce- ftrienfi primum obfervavit Pennius , interOriganumfylveftrem mufcisin- ^ fidiantem , nec alias confpexit un- ] quàm. Pedeshabet proxime defcrip- | to. fimiles : corpus globi «mulum; ; | |! 4... dorfum quidecim albis maculis nota- tum: anum 'quoque habet quadrarigularem & nigrum. Huc etiam tres lupo- rum fpeciesreferimus , in murorum rimis, macerijs, lapidumque ruderibus vi&itantes. Sordidam telam & parvam incavernistexunt ; extra fpcluncam interdiu fpe preda longis vagantur ; quam magno impetuadorti , inantrum trahunt. Maximus fufco eft colore , caput illiquafi ovale , corpus globofe - fere xotunditatis utrumque latus duz parva ac breves linez alb exornant, X3 euca rum officio defungentia ; to-- Jnfectorum [roe L 18.2. circa medium dorfum colore eft magis albicante: pedes J | habetex nigris fufcifque maculis pulchre varios. Medius e^ minoreft, tincturagrifea. Spinamalbze tres quafi marga- X ritzilluftrant , quarum quz collo proxima, major &lon- gior. Tertius nigrior videtur , dorío crucem gerens traní- verfam , re&angularem albiffimam, ideoque à quibufdam, Sandi: vocatur. E luporum hos cffe genere conjicio, quia currunt cum faltu quodam, & voracitatem miram produnt, nihil enim incraftinam reponunt, fed omnesuno die pradasabíumunt. C j- nereum hujusgeneris vidit Gefnerus. Sunt praterea arancilongipedes , inor- dinatz rudiffimequetelx artifices; ^ Campeftrem corpore fere globofo & fufco, graminicolam , ovifequum, An- gli 5 /ephberd five opilionem nominant, vel quia óvium confertio. gaudet ; vel quód agros illis refertos , páítores noxa & veneno carere (eft enim & ipfe tam intus quam extra fumptus, animal innoxium: ) exiftimarunt. Sunt adhuc plures Araneorum fpecies. — Eft enim Araneus quidam niger breviuículis pe- dibus, ovum fub ventre niveum fecum portans, & ccleriter currens 5 rupto ovo araneoli multi egrediuntur , qui cum matread paftum omnesunà proce- dunt ; vefperi veró parentis dorfo conícenforequiefcunt. Hunc verrucis af- perum credidit Pennius , donec Kipulx conta&tu araneolorum defcenfum plane viderat, In putridis quoque & cavis arboribus Aranei nigerrimi, mag- 1o corporc , pedibus breviffimis , cum Afellis & Iulis habitantes. Vidimus item ( inquit Gefnerus ) totos albos , compreffo & latiufculo corpore, in flore Oreofelini, inrofis atque in gramine , pedesillis tenuiffimis longiffimi , os maculá , latus veró utrunque rubicunda linea notatur. Venenatum credit, quia cercopithecum ejus efu pene exaninem vidit , & vix oleo infufo libera- tum. Novimus quoque oblongo corpore ara- ' neos & acuta cauda , ex atro ruffcícentes , velu- tietianvirides,. Sunt & rubri duum generum. Vnum majus in terra cavernis tantum habitans, pectore miniato , pedibus ex rubro flavefcenti- bus , càauda atque ventre ex fufco colore ad flavum nonnihil tendentibus. Aliud genus val. de minutum , Reduvio ovili minus , intenfé(ve- luti ex Cocco) rubens. Sex tantum pedes habet , ut mon- ftrum Áranei referat : caput illiaraneis fimile, fed parvum valde. Intra terram habitat , rudiffimam telam operans & indigeftam ; quandoque foris oberrat , & in preda captan- da magnam agilitatem monftrat. Plura Arancorum effe genera facilé concedimus , plurium item colorem : neque *enim noftra fert omnia tellus, nequeipfe Actorides, quam- : Vis 7jé7r« dictus, vidit fingula. Caetera gratior forte pofte- nitas & meliorenum eraverit, Nos interim de Araneis fi nonad voluptatem, fanc ad voluntatem diximus ; nequeenim plura voluimus , qui infis etiam * cribendis ftrenue fudavimus. Illud tantum notabimus ; Omnes 'Retiarios; Telariofáue araneos, cum atate peritiam acquirere majorem; lanis inclufos. Tinearum generationem augere , & fcnectutem quotannis f&epius exuere. . Quanto L 13.2. mintmorum ammaliun 3 beatrum, — 235 Quanto etiam latiores & ftrigofiores , tanto ingeniofioresin vita muneribus reperiuntur. C A As XV. De GenerationtCostu, cy ufu «zArancorum. Coitua.; pauperum tabernas incolunt, ut patientiam , tolerantiam , laborem ijs com- mendent. Si pomzrium ingrediaris , veftiunt unamquamque. arborem. Sihortum , in rofislatitant : fi agrum, in fepibus operantur. Domi forif- Que cos inveneris , nequa abeífe virtutis diligentizque exemplar con- quericum caufa poffis. «/£razeaz licet Minerva petulantem, Martialis vagam , Claudianus audacem , Politianus pendulam, Iuvenalisaridam, Pro- pertius patridam , Virgiliuslevem, Plautusinutilem autumantatqueappel- .— lant: Tamen varijs eam ufibus creatam effe liquido manifeftum fiet. Quare. "7 adorata numinis majeftate, quz tantastam pufillo corpori virtutes indidit, ad commoditates dicendas veniamus. Araneus mufcarius linteolo involutus , ac finiftro brachio appenfus , ad quotidianam arcendam bene facit , inquit T ra- lianus. Magis autem, fimulti cum oleo laurino ad linimenti confiftentiam fuerint co&ti ; quo loci pulfatiles in uzroque carpo,, & cubito & temporibus, quando ante paroxyfmum inuncti fuerint, remittit febris & po(tea perraro redit. Kiramides. Araneus cum fplenio fuba&tus , ac linteo extenfus , tempo- ribufque applicatus, Tet/474 febris acceffiones'curat. Diofcoridrs. Araneus lycos di&us, incalamo pectorialligatus, idem prefítat, authore Pllpio. "Ata- neusille domefticus, qui denfam grácilem ac candidam«elam texit. aluta vel nucis putamine inclufus, ac Lacerto vel collo appenfus ,' Quartaza pa- roxyímos Jnfetlorum frue L 15,2, roxyímos averterecreditur. Diofcorid. Quod per experientiam verum fuiffe, Ícripfit Pennius. "Tres Áranei viventes , oleo injecti, ftatim fuper ignem fer- veant, oleum illud tepide aurz dolezt; inftillatum valde conducit 5 vel fuccum arancorum cum rofarum fucco exprime , &cumlanainfunde. Marcelle Emp. Pliniuseasaceto, veloleorofaceo macerariatque conteri, deinde in aurem mitticonfulit, cumcroco , & doloris fedationemcerto recipit : idem quoque Diofcorides affirmat. Softratus lib. 2i 44:4 Ícribit, Crancocalapten ( Araneifpeciem ) inoleo fuffocatum , contra venena prafentanco effe auxi- lio ,uti Scholiaftes Nicandri meminit. Sunt qui Araneum finiftra manucap- tum, & tritum cum rofaceo , inaurem illius regionis infundunt, quá 4ezs doe- /et, & prodeffe afferit. Plipzus. Suis ipforum moribus impofiti , ymo intus qui- demfumptiauxilio funt. Quid referam albugines oculorum, infeftiffimam morbum? At is quam patvo negotio, noftri Aranei operc diluitur , fi quis modo longiffimos tenuiffimofque pedes ( prafertim ejus generis araneorum qui candidiorcs funt ) cum oleo conterat , eoque medicamine affectos oculos inungat. P/;gius. Oculorum quoque fluorem ( Graicitzeoeo dicunt) Aranei do- meftici fanies & urina reprimit , cum rofaceo velcroci drachma inftillata, aut períe lana appofita : quo nofcatis nihil ineo tam fordidum , quod non fecum aliquam feratutilitatem. — Ad zer; fnffocationerm A&tius ceratam ex Aranejs umbilico applicavit , & plurimum contuliffe fcripto prodidit. Lezis dolorezm tumurerá, Avaneis cedere, Plinius memorat ; rationem non monftrat.. Ait etiam , f1 quis Araneum cum filo defcendentem ceperit, manuque cava con- tritum umbilico appofuerit , ?rovocazi alvum : fi vero afcendentem ita adhi- buerit , co/iberi. Scribit etiam Araneum zgro nefciente impofitum, ter- tioque die folutum, furwzeulos curare. Dempto capite pedibufQue , infricatus condylomata perfanat. Zdez;. Suffitu Arancorum decidunt omnes pediculi, nec alij poftea nafcuntur. Adeps anferinus cum rofaceo & araneo mammis inunctus, eas à lactis coagulatione poft: partum cuftodit. 44 nonymus. Imo ( nodofum illud divitum flagellum, atque medicorum ludibrium ) PoZaera, quam nulla ratione poffe curari docti pleriQue ftatuunt 5 fola prefentia Ára- nei levamen fentit & curationem, fi luna foleque unà exoculatis ( id eft , ill; quá non lucent hora)acceptus, pedibufQue pofterioribus multatus & cervina pelle inclufus, pedi alligetur dolenti, atq; ibi aliquandiu manere permittatur. Quinetiam tutos fere ( quod pauciffimis pharmacis ufu venit )à podagra chi- fagraque eos videmus , quorum zdes frequens Araneus colit , fuifque auleis & periftrotnatis exornat 5 ó rarum naturz miraculum ! ó mitam contemptibi.- lis beftiala: virtutem ! ó perbeatos divites fi tam przfenti quidem bono uti fruiquefcirent ! Antoninus Pius dicere folitus eft , Sophifticas argutias fimie leseffe araneorum telis, vt qux plurimum artificij atque ingenij , fed vtilitatis minimum haberent. Quoties autem per recens vulnus totus humani corporis cruormiferé fluxit? quem tamen, denfiore paulo Aranei texto ftricte alligato, inhiberein promptu fuiffet, fiquidem attentiores aliquantó effenusad noftra- tiadomefticáque remedia.Sed peregrinis & é longinquo petitis inhiamus, tanquam aut meliora fint , qux ex vltima vfque India magno negotio advebi- mus ; aut falubriora, quz magna fecum pretia ferunt. Sane nifi libido nosin- fana, veluti zftto percitos, pcr omnes terre marique tractus agitaret,ad fan- guinem fiftendum, ulcera curanda, faniem prohibendam, inflammationem arcendam, vulnera conglutinanda , pluris unam Aranei telam , quam Sarco- collam , Sandaracam, Bolum ex Armenia petitum, terram figillo nobilem, famiam Argillam , Lemni denique lutum faceremus. Aftringit enim; refri- gerat, ficcat, glutinat , & nihil putridum diufubeffe permittit. Quá de caufá- omnem é naribus Hamorrbagiam , (uti etiam Aemorrboidas & fanguinis ex | dyfenteria, brB.2. -—— munmorum animalium 1 beatrum. - TEE OCRQ BNIMSBINDAGBEN MSRUMSRIO COPS AMI QU. dyfenteria , menftruis , & venarum ubicunque anaftomofi nimiam euacua- tionem ) citiffime fanat, fiue fola cum vinointüs forífque detur, fiue cum la- pide hazmatite , croco Martis , alijfque id genus commiíceatur. Ingreditur item cela Araneornm unignentum contra Serpigines y d am condylomatzs allj- gata , fine dolore illa abfümit. Marc. Ezzp. Epiphoras item curat tefte Pli- nio , &cum oleo impofita articulorum vulnera confolidat. Quidam cinere te- larumcum polenta & vinoalbout malint. P'errzcas noftri chirurgi curant hocmodo: Tclam aranci rudiorem in pile formam convoluutit , ac verrucae impofitam accendunt, ibidem; incineresredigunt : quo pato radicitusjimo eradicitus tollitur verruca , neque poftea unquam renafcitur.' Marcellus Em- piricus telas araneorum in cupreffo repertas peZagr;co cuidam medicamento inferit, ad dolorem leniendum. Z4 perforat; dentss dolorem, Gal. 5 . vr. 707. €X Archigene, oua araneotum oleo Nardino diluta, dentique impofita, valde commendat. Quaitem ad tertianam abigendam propinat Kiramides. Vnde cum Galeno ad Pifonem concludirus; Ex aranei textrina intelligi fatis poffe, Nihiltam fordidum naturam peperiffe , quin fuoseofque perneceffarios ufus habeat, modo diligentiam maiorem medici oftenderent , communémque siropicoy fyluam ingredi non faftidirent. INuncad reliqua me conferam, ne dum tantus in Aranci hiftoria videor, texiffe xeuera videar ( quod dicitur ) iso/ dez. Tlud tantum adiungam , Cercopithecos Simios, ftelliones , la: certas, Vefpas , ichneumones , hirundines, pafferes , paros , troglodyten, Araneis vefci. Lufciniam vero, Ofcinum facile principem, illorum efu à qui- bufcunque morbis liberari. Regnante Alexandro meretrix puella in Alexan- dria longé blandiffima perhibetur,quz à juuentute ufque araneis nutriebatur; eamque ob caufam rexadimonitus , utaccuraté ab ejus amplexu caveret , ne veneno inficeretur per fudores vapotante. Albertus tem meminit Colonien- fis cuiufdam nobilis virginis , arancisa teneris ufque annis cibatz. Imo & nos Angli Heroinam etiamnum viuentem babemus, quiz ( utfupradictum eft, ab corum efunonabftinet. Nequeo non hiftoriam repetere a viro fide dient fimo, Bruero noftro chariffimo, olim relatam. Venereus quidam nepotulus, prof:gatis rebus , & intet commeffationes luftraque perditis , quidvis pecu- niz cavíá etiam cum capitis periculo aufurus ; ubi diuitem quandam matro- nam Londinenfem tympanite deploratiffimo affe&tam , ac à medicis pro de- Íperata habitam audiuiffet, perfonam ac officium medici mentitus , fe illum, imo omnem curaturum effe morbum multis recepit. Sed ut moris eft, me- diam mercedis partem ftatim. numerandam , reliquam fyngrapha fponden- . dam,& in fine morbi foluendam procurauit. Tum, velutidefperate , Ara- neum illi propinauit , falutem certam promittens à triduo , atque itacitiffimis quadrigis ex urbe euolat , ne rumore de xgrotantis morte ( quam in limine pofitam conjecerat ) interim oborto,cxdisalligaretur. At femina paulo poft v: veneni morbo liberatur : & medicus ignarus , tantiauthor facinoris, haud cognofcitur. Poftaliquotmenfes redijt hic bonus vir , fecurüs rerum om- nium qui contigerant, atqueclam de mulieris illus ftatu fcifcitatus ; con-- -valuiffe didicit. "Tum vero palam fe oftentate , rogare quomodo fuften- * «tatum fit , excufare abfentiam per amici fummi valetudinem , & quód. nihil mali ex tarn falubri medicina contingere pecuiffet , certoftiret ; confi- denter item reliquum mercedis petere , & nonillubenterauferre. Na pre-- fenti hacin morum & temporum corraptela, quanti jam fuerit hit medica- fter, qua fortuita bonaartis effe putantür ; & temeraria unius fnorbi eüratio, vel cum vitz periculo inftituta , medicos turi créat ex fece agyrtarutn , tea laude item & lauro dignos judicat ? Sed hzc Neraefis melior Cáltieet : hos ad formicas venimus. ^ QUII ; ORTAM T 2A Car»; 237 238 € ILaudee à córe pore petite. "Laudes ab Jnfe&lorum frve £ 185.2. Car. XVI. Fermicarum Encomium , inquo differentia , Natura, ingenium, earumque u(us. defcribitur. 4 Xorfürus Formica laudes , nefcio an à corpore an ab animo prig- ?^ cipium ducam ; cüm vtroque non folum multis Infe&tis , fed etiam quibufdam hominibus Formicz funt praferenda. Neq; enim vno- EXeks 54 culi Coclitum profapiam referunt , neque limulis aut truculentis oculis confpiciunt neque collatitio ventre incedunt, ut Comici Ballio; neque infighiti, vari, valgi,.compernes, ventriofi, bucculenti,panfo o.e , macilentis malis , inculta fronte, vel effeto utero incedunt , ut INobiles & ;:Heroinz per- multz , quibffs libido perijt ; fed & forma dignitas mentis bonitatem confe- quitur, naturaque illis( pro fuo loco & ordine )conítantem & abfolutam quan- dam perfectionemattribuit. Cardanus vifum ijs primus eripere voluit , ob corporis parvitatem ; parum memor multa effe muícarum & culicum genera formicis minora, qua tamen & oculos & vifum obtinuerunt. Sed f1 oculis capiuntur,quid lux ijs prodeflet non video, & caca nocte aeque atque interdiu claborarent. Fateor equidem antennas ipfis loco baculi infervire ad viam tentandam, non quia cujufmodi fit via , non perfpiciunt, fed quod mollitiem, duriiemque obje&torum ijs tantum medijsexplorant. Caput habent exi- guum, fed celiforme rotundum , cerebrofum , oculatum , ore item dentato, guttüre non elingui & palato praeditum. — Pectusillis quadratum , coítis mu- nitum , pulmonibus, vel vicarijs follibus donatum ; quibusilla firmitudo & laxitas, ut nullis laboribus anheloft fpiritum femper. ducant liberrimum. Ventri ftomachus ineft ad digerenda venena ( ferpentibus & bufonibus fzpe vefcuntur ) nonimbellis , atquc uterum grandis calor & fertilitas quedam grata commendat. Quid ego hic pedum celeritatem agilitatemQue memo- rem , & zqualem inceffum ? quibus non folum equos gradarios vincunt ( pro corporis analogia ) fedetiam citiffimis quadrigis przferends funt. Colore per loci & generis differentiam variant. Nam & rubros habent Magni in- colz , & Budemelitz albos agnofcunt. Europei potiffimum nigros viderunt &aurcos , atque ex flavo nonnihil erubefcentes. Hic vero breviculi, ftrigo- fiores , tenui collo, graciles, & infirmi corporis videntur: tamen. & hi onus triplo corpore majus & ponderofius portant, atque etiam Indiani non con- temnendz molis , magna carnium frufta auferunt atque abfumunt. animo deünpe Corpora vidifli mares quos ante gerebant td. " Nunc audi : parcum genus efu, patien[/s, laboris & Virg. 4. ZEneid. Quefitique tenax , c quod quafita V Run Sane quoties Caij Iulij Cafaris profufionem, Caligulz luxum, Neronis pro- dieu disotcprinus A picij helluationes,& Heliogabali fumptus repeto mag- nificos ; toties Formicz genium ingeniumq; maximé laudo , atque hominum prudenti facilé praefero. V ixeruntilli(fat Ício)fuavibus modis, atque un&ta €... patribus patrimonia , opulentas hereditates obtinuerunt... ' Tamen commenti ,, novum balnearum ufum, periculofiffima genera ciborü, exquifitiffima convi- vialiburnicas de Cedro fa&tas, gemmatas puppes , margaritarum potionem ; unius anni curriculo tantum decoxerant, quantum toto vitz decurfu , fpolijs tributif4; domi forífve habitis,extorferát. Habuit Licinius Craffusolim mul. ta5quem ad incitas redactum , & occurrentium cachinnis exceptum, populus per ludibrium Zjvitez vocarit, Atqui(|proh deos ! )inquit Comicus , Quam miferum,ifthoc eft verbü, Habuiffe tam olim multa, habere jam nihil? qum * Lis.z. minimorum animaltum 1 beatrum. nobis: Formicam imitari prieftaret; quz collectas Autumno fruges hibernis commeflationibus non prodigit ; fed infutüros ufus diurnumque alimentum provide confervar, Hinc fit, atnonarida unquam pauperie excrucietur, rec adverfze fortunze undis jactetur , nec re alieno obnoxia implicetur, nec ab alioanimali , vel operam; vel vitz falutífve praefidia mutuetur. Et, fi frügali- tàs à fiugibus, quod Etymologi ftatuunt , di :a fuerit ,( Majores nempe no- ftri; veteris fobrietatis magiftri , alias epulas haud norant : ) fane illam à pro- toplattis illis parentibus , in Formicas migraffe veritimile eft, quae illis folis vitam fuftentant ficcam, & conquifitam terculorum multitudinem effugiunt. Ex his igitur Myrmedonas, optimam ( quà temperantiam , quà diligentiam atque laborem fpeciess) Graecorum gentem nafci non male finxit pocta. Vnde enim illis tanta rerum opumque attluentia , nifi formicina quadam pru- dentiá parta fervaffent , in paupertatis evitationem repofuiffent ? Atque ficut in retinendo parfimonia , ita inacquirendo fedulitas, induftria, fagacitas &. diligentiaipfarum mirabilis fpectatur. Primüm autem vitz , deinde prolis; ultimo viétus commodam ineunt rationem. Ante omnia des fibi parant, üt Aureoillo feculo , non tegula deliciari, fed viridante cefpite tetas , & non cocto latere, fed terreo quodam murocircumcinctas. Pyramides &foffas 4Egyptias , Creticamque laberinthum hiftoriz plurimum celebrant, Sed foflarum quas Formicz fodiunt elegaritiam , figurami , dignitatem, flexiones, diverticula , anfractus ; nemo fatis videataut laudet. Etenim ha ineffabili prudentia ac artemi omnem vincerite , fubterranea xedificia tortuofiffime con- ftruunt , ut viam folum inviam infidias fibi ftruenübus aperiant. Primum ter: ram teneris unguiculis ligonum vice excavant , ac pro cavernis pofterioribus pedibüs bipalliorum locoejiciunt. Hinc regeftum exaggerant , ac tanquam muros vel propugnaculacircumvallant. Deinde paleis;ftramine, frondibus, corticum & ramulorum fragmentis opus tegunt,novaque materia accumulata ' . turrim erigunt de longinquo eminentem , ( Mrzzeciam di&tam)ja&to funda- mento longe excelfiorem, & declivem ; tum ne pluvijs ftagnantibus zdes concidant , tum ut aére item perflatz falubrius degant. Figuram zxdificij divinum hoc animalculum à coelo petijt , vel quia multitudo fuz gentis capa ciffimam poícetet; vel praftantia optimam expoftularet:. Introitus nonre- ctus, fed varijs meandris valde perplexus atque ambiguus. : Cavernas in hac fua arce triplici ordine diftinguunt, fed aditu tam inacceffo , ut vel Argum ip- fum totoculum fzpe eludat. Prima camera fatis larga, quafi bafilica videtur, ubi omnium ura Pancgyris & conventus , à nobis Pagmyrmecium vocata :füb hac profeminis Gyneczum Dedalcamanu& operc fornicatoquo ovisintuto pofitis ftus pariant , fabricatur ne pofteritatis videatur neglectacura. Ter- tiz zdes intimz & tutiffime ab imbribus pro granorum acervis extruüritur, utibiquaáfi ia horreo ventris tliefaürum condant , & ab Hybernofrigore om- nia pervadente przmuniant;radices & extimias monticuli oras Ciemirerio affignant , eoque vita defun&os cum honore & pompa fepeliunt. Atqtie liec zdificij ratio ; fimplex illa quidem & in terrz cavernis pofita ; qualis illa fa- pientum prifcorum , antequam fuperba , & cxlo minitantia tecta infana. Nini ambitio excogitaverat. Ab ejusobitu, Reges memorem aüt Principes ? imocx imi fubfellij civibusquidam fuperfunt, qui immani fumptu, non for- micinum cumulum ; fed Maufeolum , vel cadaveris fui ergaftulum xdifcant, omnique opéra &arte poliendum curant. Digni fane qui àb ipfis formicis Vivi pereant, ut prudentis animalis morfuintereuntes , dignas ftultitie luant poenas. Neque zdiculas velturres erigunt, üt otiofis laribulz, male feriatis afylum fubminiftrent : fed quifque ( itiperante támen nemine ) honeftam fi- bi capit provinciam , &in Democratie fuz pablicam utilitatem mutuas vica. nafque 24,0 | Jnfeorumfroe — Li52, riafqueoperasimpendit. Hienim, velutiinfodinis metallicis, fefe cunicu- lisagendis ftrenue exercent ; illi edibus reparandis , ornandis , everrendif- que vigilant : alij mortuos , magna comitantecaterva, & ferali folennitate in Propylisfepulchro claudunt 5alij contra egrotantibus praeftant auxilium, atqueex thefauro granum quoddam medicamentofum , ( funt enim ibidem pené omnium herbarum grana ) apportant atque preparant. Nec defunt illis Frumentarij, fpicilegi , promi condi ; oeconomi , fabri, architecti , for- nicarij , cunicularij ; vel potiusea eft fingulorum virtus & fcientia , ut quif- quc quid ubique factu opus fit recté teneat , & reipub. juvandz comiter in- cumbat. .In communi autem opere quilabor, quantaíedulitas apparet ? Si Myrmeciam fubito extruere in animo fit , vel faltem ( ob veterum ruinam per injurias talparum fuffodientium factam ) novas quam citiffimé zdes po- nere neceffe habuerint: veluti facto examine omnes prodeunt , atque € diru- tarum rudere, in viciniaalias zdificant. Primumautem ovagranaque difper- ía colligunt , &fuo quoque loco recondunt , poftea cumulum reparant, cui addito tecto , fàrta tectaque fingula przfervant. — Fefto & lato foleinfege- tum ftrage quando pabulatum proficifcuntur, Majores natu ( tanquam duces) pracedunt, reliqui fequuntur. Tlli fummam ftipulam fcandentes fpicas de- mordent : quarum ruinz juniores inhiant, ac ( delapfisglumis ) vaginis gra- num eximunt , exemptum deinde domum portant , ac erofa ligula ( ut germi- nandi facultatem eripiant ) fi neceffitas jubet , pro foribus infolant , factaque ventilatione iterum reponunt, Perac&o Spicilegio , triturantium areas [Ue quentant, atque inde non clam furreptis, fed pa]am arreptis vitz fubfidijs, thefaurum penuarium locupletant ; quem ipforum laborem Virgilius fcite lu- ferat his verfibus: . Ac veluti ingentem Formica farris acervum Quum populant , byemis memores , tecfoque reponunt : It nigrum campis agmen, pradamá, per berbas Convetlant calle angu[flo. Pars grandiatrudunt Onpixa frumenta bumeris, pars agmina cogunt, Cafligantá, moras : opere omnis emitafervet. Quare non immeritó mortalis prudentie Princeps, pigrosillos & glirinos homunculos( qui ut mures femper victitant aliena quadra , & oftiatim vaguli ftipem rogitant , ) ad Formicam in diíciplinam relegavit ; ut ejus exemplo occafionem premant, paupertatem exuat , laboremque ( omnium bonorum propolam ) plurimifaciant. Huc tendit illud Gallici poet, O piger, à lenta qui(quis laqueare vacuna, Formica munimen adi que provida mater Oeconomuf[(r, premat ne fe penuria rerum, Men[tuno elomerat , quod toti fit (atis anno. Haec illarum diligentia in colligendo , follicitudo in prafervando, prudentia inrecondendo, ceconomiz difciplina in diftribuendo alimento. Videamus quoque modeftiam initinere, qux nonomittenda mihi videtur. Nam licet anguftam terunt viam , tamen nulle ibidem rixz , lu&z, vel concertationes, murmurilla , digladiationes aut cxdes de via audiuntur ,( ficut inter fuperbos ufuvenit: ) Sed minor majori, inanisonerato cedit , & devitare quifque po- tiusinjuriam per modeftiam, quam petulanter inferre paratus eft. Si quis conferat onera cum corporibusearum , fateatur nullis pro portione vireseffe majores; gerunt eamorfu. Majoraaverfz poftremis pedibus moliuntur, hu- meris obnixe. Inijs reipub. ratio,memoria , cura; Semina arrofacondunt, ne rurfusin fruges exeant é terra ; Situi obnoxia, & imbre madefacia , foris proferunt , foli exponunt , abftergunt , torrent , & deinceps horreo n A W Li23. munmorumn animalium V beatrum. 24.1 dunt. Majora ad introitum dividunt. O perantur & noctuplená Luná (probi ux metlores folent) ezdemque jnterlunio ceíflant. Iam inopere quilabor ? que fedulitas ? Et quoniam ex diverfo convehunt altera alterius ignara, certi dies (authore Plinio) ad recognitionem mutuam nundinis dantur. Quz tunc earum concurfatio? quam civilis cóverfatio? quàm officiofa falutatio? quàm diligens cum obvijs quedam collocutio atq; percontatio ? Silicesitinere earum atrri- tos videmus , & in marmore íemitam excavatam ; ne quis dubitet, qualibet i re quid poflit quantulacunq; affiduitas. Nam eádemtere omnes femitá viam capefcunt ; quia fi onus vires portantis fuperet , bviàm venientes impeditam adjuvant, humeros manufd; prebentauxiliares ; fi levius, paucze;fi pondero- fius,multe accurrunt,& vel retrahendo, vel trudendo, vel onus(fi majus fuerit) arrodendo dividendoq; opus promovent 5 eoque pacto magnam ftipularum quifquiliarumq; molem domum reducunt. Si quis vero laborem formicarum: impediret, (quod obvij nonnunquam ferpentes atque rubetz faciunt. ) quarupt per uulnera lauros, Cordavomunt ,pulchrumij, mori fuccurrit ip armis; 'Tunc enim ( veluti Syncretifmo fatto ) confpirant & lentis £xvifque morfi- . bus hoftem perimunt : Parum fe de repub. meritum putat , quifquis commu- . nis hoftis corpori dentem noninfixit, eoque nomine concertant. Meffis tem- peftate ubi hoc accidit, in exanime corpus non fzviunt , fed ftatim à proftra- to hofte , ad penfum recurrunt , & fepofita incaftris ante prelium granz re- colligunt: neque enim fpolijs inhaerere prudens confilium eft, ubi gravius avocat negotium , & cum cadavere certare inglorium ducunt. Vefcuntur po- tiffimum tritici, filiginis, zez , & maze granis, & ( qui eft ipfarum delectus) folidioribus. Cupreffi nucleis valde dele&antur , floribufque herbarum te- neris & rubicantibus. "Scorpios, Geraret dictos comedunt. Rhafr tefte , fev-. pentumque & ranarum cadavere famem füblevant. Alioquinà putridis & ve-- nenatis abhorrent, frugefque menftruo fanguine pollutas ne guítant , ne tan- gunt quidem. Nonneitem hominibus equos, lupos;ferpentes, olera,cadave- ra arctiffimis inobfidionibus fames ingeffit ? Munditiem illarum id fatis com- probat, quodingranorum glumis feu folliculis mortuos efferunt , ut Roma- ni olim inurnis, nunc in feretro defunctos fepelierunt : edes enim geftiunt purascolere , eumque in finem alui onus( urinz fimile )non intus ponunt: at- que ubi percoenum facto itinere maculofz redeunt , inipfo aedium veftibulo ad afperum fefe corticem elimant. — Fatum illa illis cura & amor, ut fempet inulnis ova geftent , quamdiu and nimiam amplitudinem labores impedien- tem nonexcreverunt ; deinde alto finu deponunt ; ut Pico Martio, V río, Lu- Íciniz ,alijfque eorum predonibusimponant. Quum vero exclufis ovis For- miculz exierint , illico ad laborem eas inftruunt & diligentiam, operzque impatientibuscibum denegant, Hinc videas cuique quandam dari provin- ciam : fortioresungulis , ore, roftellis,, terram egerere ; egeftam accumula- re ; cumulatam leviter ( ut fpongiofa fiat ) ftipulisinfpargere: Sapientiores zedificant ; minores in cuniculis verfantur; peritiores mxandros, labyrinthos, concamerataque cubiliaefformant. | Siquem otio languentem viderint, non folum fame. maceratum zdibus ceu fpurium exigunt: fed etiani pro foribus ductum fa&tá omnium ordinum coroná , capite mul&ant , ut filiolis documen- to effe poffit, ne pigriti inpofterüm & mollitiei nimiz dninium appellant. Coitum diebuslabori & querendis frugibus convenientibus omittunt, hye- meque potiffimum, (quando nec feritur nec metitur ) propagationi ftudenr. Intis autem plerunque veneti dare operam modeftia illas induxit , ut àputri genus ; quo témpore £eminas chare habent, fuifque complexibus gravidas factas perdilieunt, Vtra. omnia id curant. ( Ó mirabilem ososoie! ) ne m y proi: —— Anfectorum [roe L. 18. 2. n(— M LB. mininorum animaliusi H beatrum. fuis venenatum halitum infpirant. | Cicadas gliref4ue fummo profequuntur odio : illas quia cantando tatem conterunt, hos quia dormiendo hyemem perdunt pariter enim & male occupatos & defides refpub. bene conftituta punit , ouofofque civitate ejicere folent Spartani. . Longam vivunt ztatem, imo mortalitatem vix guftarent , nifiab avibus immaturz abriperentur , plu- vijfque & inundationibus aquarum fuffocarentur. Sanx degunt plerunque, quoniam illa tria Platonis faluberrima ftrictiffime obfervant » d'euilu záve s dys- pil egets 44) 9 oris erri. Quid enum illis in labere alacrius, in alimento temperantius, in venere moderatius unquam peperit natura? Multa illis etiam domefticz difciplinz , juftitize , amicitie aliarum Que virtutuminfunt femina: quc fi vel naturà vel arte nobis infigerentur , non alieno amplius fudore vive- remus homunculi, ventrifque fieri mancipia recufaremus. Habent item quen- dam futurorum fenfum : nam imminente fame mirum in modum funt laborio- fz, noctu diuque operam condnuantes , thefaurumque ingentem. undique condentes jundeIuvenalisSatyt. 6... LL frigus fmm Formica tandem docíus depelle maziftra. Quüm igitur ( utomnia paucis perítringam ) tantz pietatis , prudentiz", ju- ftitiz, fortitudinis,temperantiz , modeítize, chatitatis, amicitiz, frugalitatis, perfeverantiz, induftriz, artifque nomine precellax ; haud mirum fi Plato in Phadone ftauuerit: Qui virtutem civilemque vitam confuetudine propria- ve diligentiá coluerunt abfque philofophiz adminiculo, eos à Formicis ani- mas fumpfiffe , atque in eafdem mortuos reverti. Huc accedit ; ut antea retu- li, Myrmidonum fabula : qui olim ZEginetz cum effent, diligenti agricultura, perpetuá foffuráà , improbo labore , & continuá parfimonia cum virtute jun- &a , ad eas opes pervenerant , ut humanam fortem & indolem füperantes, Theognis € Formicis ortos , velin Formicas veríos fingere neceffüm habuit; unde ( ut Strabo refert ) Myrmidones funt didi, Graci aliter alij rem nar- rant. Iovemícilicetin Formicam mutatum ; Eurymedufam Gratiarum ma. trem violaffe ; acfi non aliter optimam mulierem quam optimianimalis figu. ra fpeciequefalleret. Hinc poítea Iupiter Formicarius , & Formicarum rex dictus. Ea enim virtute ac juftit2 predia Formicarum gens, ut nec rege opus fitaliquo , dum fuos quifque regit affe&us ; vel faltemillo tantum fupremo, quem invocant omnes Iovam ; qui & Formicinz , & humanz omnis virtutis, unicus fons & author meritó cenfetur. Etenim inter homines qui redtiüs For- micas regat nemo eft ; imo qui docere ipfas deberemus ( utinquit Hyerony- mus)diícere ab ipfis varia poffimus & corpori &animzfalutaria. Nam cum - contra induftriam & ingenium fuum abfconduntur, propius abeffe pluvias cer. tonovimuss & cum circumquaque concurfantes ovaque progerentes cerni- mus , tempeftatum ventorumque violentiam przcaverimus.. Solentitem ru- fticá prudentia nobiles, frumentum omni foro przmercari, famis futurz prz- cognitione, quoties formicas, veluti conduplicatis paffibus infolentiüs cur- rere , granifque reponendis fudare animadvcrtunt. Re&tiüs quippe & certiüs natural end magià tempeftates premonftrant , quam Divinaculi noftri Planetarij , à pijs vereque doctis omnibus derifiatque explofi. Nam ut En- niumloquentem audiatis, | Hi quum fibi femitam non fapiunt , alteri monffrant viam : Quibus drvitias pollicentur , ab bis drachmam ipfi petunt. Neque minus eleganter Accius Poéta , in fcribendis tragadijs fummus, ut in Atüicis legitur 5. M e E Nihil (inquit) credo Auguribus , qui aures verbis diuitumt «A lienas , fuas ut auro locupletent domos. ! Ya . Melius dnfettorum [roe Mceliusilli quidem, meo judicio, qui Formicarn obfervant;atque ex ejus mo- ribus, láboie , induftria, quiete, ftudio , divinant. Midam legimus omniu L 1B. 2. — faciléregum diuffimum : cui jam adhuc puero dormienti formice in os triti- cum congeflerunt, vaticinatt proculdubio, eum Formicina prudentia pra ditum, ezsfrugalitate & labore opes conquifiturum : ut aureus Fortune pul- lus & bone Dez alumnus diceretur. Zlianus. Quum etiam Tiberij Carfaris Serpentem in delicijs habitum, adhuc viventem corroderent atqueabfume- rent,nonre eum fatis commonucrutit, caveret fibi à multitudine,à qua poftea mifere interfe&us animam reliquit? $»efoyims. Animam vero noítram in- - ftruunt virtutis & laboris exemplo, tum quod parfimoniam inculcant & per- feverantiam, tum quod perpetuam fervent in opulentia & inviolatam amici- tiam. Nam licet cá témpeftate homo homini Lupus , & cutn abundantia ha- bendi plura cupiditas ( zziz» vocant Graci ) accreícat , tàmen e» «ds xexaic 4yaloises pupa euptaE gines , Ut Comicus loquitur , neque uhquam nifi fame in- .genti digladiantur, Avaritiamillisimpingit Horatius, quod femperaugent acervum ; verüm , cum in commune bonum id faciant , convitium iftud illius, nonillarum vitium merito cenfebitur. At Serpentes comedunt, & venenis quandoque vivunt : fateor, & forté Theriacz loco utuntur: an propterea | non laudandz Formicz ? imo etiam ut Ciconix , publicis fifci fumptibus in- fuperalendz, ne dicam , cum Ichneumonecolendz funt. In Ithmo Formi- cas Soli immolabant Sacerdotes , vel quia pulcherrimo Deo ( fic enim ha- bebatur) pulcherrimam hoftiam , vel prudentiffimo ( quippe omnia novit ) prudentiffimam dare oportuit. V erüm infeftz ( inquies ) funt vitibus, fraxi- nellis ftolonibus, & teneris permultis plantis; dicunturQue à Plinio , Peffes arborum. Imo melius & rectius Gellio j 7ndices & Indices Otio[orum : evo- cart nos enim hoc pacto éluftris & popinisad hortos agrofque diligentius colendos, ut exerceant ingeríj vires, atque ad rem attentiores, quantüm zquum eft , reddant. Exienim , Otij mancipium, atque calidam calce gravi. dam pauculam afpergito , & metibi, nifi & Formicas illinc omnes longe abégeris, & novos vegetiorefque fpiritus plantis infuderis. Origanum , ful- phur, affa, nitrum , cochlez , lupini, lafer, cucumerfylveftris, fel taurinum; coca, projecta, fuffita, illata : varia denique inftrumenta in procin&tu funt fe- dulo & diligenti , quibus hanc citiffimé peftem hortis exigas , & fructus co-. piam, induftriz tuz fnagnum vedtigal, jure expectes. Quicunque denique vefpas & crabrones arcere fupra notavimus , eatibi dederint remedium , & Áormicas unà operáinteriment. Quamvis revera ( ó piger ) alere potius debes hoc animalculum , & ftatuam illi ftatuere auro factam. Sic enimantiquitas olim egiffe fcribitur 3 quum Sae mpeyolas loa Sueuveicixb y) mupacU pk ucherhy y fub fymbolo Formicztres orefpicas tenentis , veneraretur. Suntenim ut Ari- ftotelicé loquar, zrvyfgove: five populares tant & exteges. Tamen quif- -que fibi & patri patereft , rem tamque familiarem quàm communem pro viribus adaugent. Quod fi objeceris, Formicas morfüfuo ruborem , tumo- renr, pruritum, & deinde acrem dolorem tibiinferre ; equidem haud miror. - Illud potiusadmiror , quomodo velvifz te totum inruborem non dederint, quem pudere oportuit recordantemtantze intanrillo corpore induftriz, &tot ejus vigilias , labores, itinera , fudores , animo volventem. Nectameh adeo grave vulnus infligunt otiofis ( quos unicos lzdere dicuntur ) quin emplaftro Varignanz ( ex mufcis & Formicis mixto ) ultro coalefcat : medentur enim (ut Scorpiones ) fuis morfibus , & cum malo medelam pariterafferunt. Alia tibi remedia Plinius, Columella , Arnoldus . ZElianus , A bertus, atque Vi- talisfubminiftrant , fed nonnifi Formiciná prudentià promenda & applican- da. Visutinfinita illarum beneficia , proleviufculo hoc damno, tibi enu- merem ? lumi minimorum antmalium Theatrum 243. merem ? Para tuinterim aures, & equusaudias, quz de Formicarum viribus produnt Majores. Haud enim folis Serpentibus, Draconibus, Vríis, Gryllis, Soricibus , Gliribus, Chamzlconti, Vpupz , Pico; Martio, Alaudz;Phi- lomelz, Phafiano ; Motacillz , vel Gallinis , nunc ad famem levandam cibo; nunc ad fatietatem vomitione liberandam medicamento funt, ut ex Plinio, Solino , Plutarcho, Palladio, Euftathio , Bellonio, Alberto , atque ipfa ex- perientiá , fatis liquet. Verum & Mangi regionis incolas formicis rubris cum pipere conditus veíci , eafque in maximis delicijs ponere , Nicolaus Ve- netusteftatur. Conferunt item ad Gryllos, & piíces non nullosinefcandos; Rocam przfertim. Medicinam quod attinet, paucos morbos videre eft, qui- bus non hz Deorum manus aliquam falutem. Torrette Feri, & velutiin Perilli machina vivus ureris ? Audi mirabilem aquam , & ad illud extinguen- dum incendium (ut Gefnero ab amico relatum eft) percelebrem: K; aq.font; li. j. mellis cochleariaiij. in cantharo conquaffata collocentur in Myrmecis; fic ut facile incidant formicz : cum totincidiffe confpexeris , utaqua incraffe- tur, cantharum concutito , ac ( modo quo aquam rofaceam foles) deftillato; Dofis cochlearis dimidium, vel plus, pro gri viribus ; provocabitvomitum egregie & per urinas etiam materiem morbi evacuabit. Plinius Quorid;anam; Tertiam, Quartapam atque omnem intermitteutem febrem curariex Magorum doctrina author eft , fi eger omnium unguium przíegmina pro Formicarum zdibus projici curet; & t1 primam ea trahentem apprehenderit, colloq; fub- nexam geftaverit. 4£uriug te dolor vexat? Eia,vitrum ovis Formicarum ipfif- que cum formicis repleto, optimeque in furno claufum cum pane coquito; -donec panis calorem contraxerit. Tunc aquam invenies , ad dolorem auriunr tollendum quotidiana infufione , certe vtilem. : GcuJo pazzies prapofitus vifum - impedit? é formicisrubris fuccum exprime , oculis infunde: corrodit enim E cumaliquantulo dolore, &penitüsextirpat. Eretj: Trotula : Theophra- fius. Ova Formicarum trita & auribusimpofita , quemvis obtufum auditum citó fanant, Authore Marcello. Quidam conterunt , & aquofam fübftantiam exprimunt,acinftillant. Alij vitreo vafe in oleo macerant , idque in igne concoctum auribus infundunt. acá MT 8i retenta urima Hydropem peperit , viginti formicas cum totidem earum ovisexvinoalbo bibas, &falutem invenies. Adurinam quoque intercep- tam , ova illarum diftillata plurimum conferunt. Leo: Favest;su. Forma curans puella , certum cupis experimentum ,. 440 fuperciliorum arcus denie gres ? oya Formicarum cum mufcistritaid preftant , voti jue te compotem efficient. Suntitem , quibus per statem vel morbum ( utor Poetz verbis ) vapulat peculium, & libertatem penis amiferunt , ut mariti officio fi velint, haud poffint fungi. Hisauthoresquidam oleumi — Sefamiinum cum formicis contritis mixtum, & infolatum, commendant ; fi virga & tefticulieo fuerint 1nundti : huic oleo addunt nonnulli Euphorbij fcrup. j; piperis, fem. rutxe, ana 3j. Sinapeos 3 ff. ac iterum -Soliexponunt. R/4fis, Arnoldus Formicas ni- gras hoc incafulaudatoleo Sambucino maceratas.. Nicolaus cum radicibus fatyrij mifcet, & aquam inde deftillaram jejuno alij propinant. Gefnerusin Evonymo Aquam có conferentem defcribit. | Accipe ( inquit ollam melle intus obductam , & ad medias Formicis plenam : tunc adjice piperis longi, nucis mofchatz, cardamomi , pyrethri , ana p. j. butyri. q. f. per 14. dies macerentur fimo equino ; tum inbalneo deftillentur , & jejuno parum quoti- die bibendum exhibe. OÍco formicarum alij ( inquit Mcrula ) Symiphytum addunt : alij Boracem, velradicem imperatoriz , cum vino laudant , quando 1mpotens dormitum vadit ;atque hoc pa&to virisziz;. mulieribus fterilita- tem tolliaffirmant, Verüim equidem miror Formicarum hac in parte poter- ' X3 tian, U fus vaedírits dnfetorum roe . L 15.2. tiam, quum 4. tantum in potu fumptas, omnem veneris ac coeundi potentiam auferre tradat Brunfelfius. Idem tamen contendit, Formicas unà cum fale communi, & ovis , ac veteri axungia'panno interpofito , applicatas, Zfcbzadi- ctim doloremíanare. Impetigini cum modico fale appofitz , prafentaneo funt remedio, inquit Marcellus. Quinetiam contra pruritum & Scabiem € papulis, ut Screnus ait 5. Proderit ex olco pulvis, quem congerit alte Dulcibus é latcbru patiens Formica laboris. Ova quoque Formicarum inter Pf)/otra numerat Arnoldus , atque aquam ex hisdeftillatam ad Aoi ysetapgere e Phbagcdenas omnes commendat. | F[a- t1 item potenter diffipant cum vino fumptz , ex Alberti fententia. Claves cnumera, totidemque Formicas accipe , ac linteo raro unà cum cochlea de- ligato ;ac incineres redacta omnia cum aceto mifce. — Clavos deinde illini- to,&curatioremaccipito. Capite Formica parv: ablato , reliquum cor- pus digitis conterito , ac eo abfceffus cujufcunque tumorem inungito ; ftatim- que detumefcere incipiet. Nozzs. Deus item, ne quid omififfe videar, So- lipugarum morfibus (, quod eft genus Formicz venenatum ). C ynamolgos (mollem defidemque Ethiopie populum ) à fedibus fugavit atque delevit. Plinins. Has alij Sol;fugas dicendas putant, Cicero 5o/zpsgas appellat. Pau- caab Authoribusin Formicarum laudes ex Anthologio, Apthonio, Natalis Comitis upnopveuaxi, , & Moichex faceto ejufdem hypothefeoslibro dicen- da habeo ; earumque naturas & elimatam vitam Aratus , Herodotus, Stra- bo , Ariftophanes , Rhafis, Aggregator, Beroldus, R yffius , Zetzes, Arno- bius, obitertranfcurrunt; veràm cum parum reliquis addant , nollem diutius popu Zar 5 ne dum elegans viderer , curiofulus effem, &fingula minutiffimà ries rimas agerem. Faxit Deus , quinos ad Formiculam otio crapulz- quc deditos in diíciplinam mifit, ipfo ductore illuc eamus , ipfo doctore offi. cium perdifcamus. Pufillum fanéeft animal , & contemnendz propemodum magnitudinis : dex by TÀ uejaA o TRU , dX 6v TO 60 T8 aya Dixi. Car. XVII. De Cicindela , cj Meloe femina , acque If ut breno , c cA fello aruenfe, ga one factionis & generis Nobiles cum plebijs conjugio copu- & lariplerunque molefté ferunt. Tamen Iovem muliebres non de- j dignatum amplexus Poétz cantant : Cicindelanque & P rofcara- 2» beum , five Meloen( quamvis Aligeri funt ordinis ) cum Depen- nibus rem habere non pudet. Et profe&o cum in his feminis , eadem nature dignitas & vis adfit , qua in mafculis confpicitur , nefcio equidem cur eos fuz fortis uxorumque diftedeat, quum ( demptis alis ) animi & corporis item do- tibus confpirent. Harum nomen, formam, figuram , mores , virtutes , ufus, libro primo( quo de viris ipfarum aligeris multa difputabantur) abunde dixi- muss & quamvis Impennibus hic debetur tractatus , noluitamen artis no- mine fzminasà virisfejungere , quas ( à primo ufque fzculo ) naturalis con- junxitamor. Í .. AnthretiiIconemvobis offero, quem Grzci etiam zvs55o» ase» VOCa runt. Alij Crabronem effe reptilem conjiciunt. Alij fpeciem illam "uu quz à Plinio I IB.2. mininiorum animalium 3 beatrum. 247 à Plinio pennis tantüm differre à Cra- bronedicitur. Roftrum illi aduncum & forcipatum , vultuque erec:us. IN o- étuam illam cornutam ( qualem in Bcl- gio vidimus ) plené exprimit ; ocu- los habet piceos, pectus hirfutum val- ; de & fulvidum 5 pedes ortu flavi, dein- de fufci: octo incifurisex rubro flavc- Ícentibus conítat reliquum corpus, quas macule indorío coracinz valde ornant. À fummoroftro; antennz fiue cornua emergunt flava , hirfuta, fiexi- bilia,tamentactu nonnihil dura. Mor- fum ore infert agré curabilem ; nonira tamenletalem , ut Phalangium videa- tur 5 nec ita lenem quin Crabronis fu- peret «xis .. Si plura pofthac de hu- jus beftiolz natura, moribus, & ufuex- plorata habuero. ; lubentiffimé faciam; ut pariter mecum fciatis. Abfit enim àme voluntas czlandialiquid, quod reipub. literariz in rem fiet. Ob fimilitudinem quam cum Afellis habethoc Infectum , Aífellum aruen- fem appellamus : reperitur enim aruorum inter fegetes , pedum duntaxat nu- mero( quippe fex tantum parvos & nigricantes habet ) à reliquis difcrepans P collum illi breviffimum , corpus latiufculum , compreffum ;cauda aliquan- tum mucronata. Iulio menfeagro Colceftrienfi eum Pennius vidit jaliàs nunquam reperit. Quem in medicina ufum obtinuit nobisadhucinexplora tum eft. C 4 P. XVIII. DeVermibus mineralibus bexapodis. N Pengij de Vermiumnatura Schedis , opinionem ejus aliquari- diumirabar, quim lapidum Vermes commemoraret, feque eos incariofis ztate lapidibus vidiffe , parvulos fepedes , affereret. Etenim ab omnibus Philofophisacceperam ; admodum amara, falfa , acria, acetofa , oleoía, ealida , frigida , folida, duraque ; quamvis corruptionem tandem admittunt, Vermes tamen nongignere , at- que propterea à T heophrafto,z/»« vocantur;non quod vita, fed quod animali: buscarent. Coepiego attentis rem cogitare, juftaque & fallendi nefciá fta terá omnium fententias expendere ; tandem Majoresnoftros & hic & illic turpiffimé lapfos perfenfi : plufque unis Pennij meifque oculis, quam illorum omnium verbis attribui. Dicite enim mihi bona fide , Ecquid felle velagari- co ararius , mari falfius , fermento acrius , aceto ipfo dd igne calidius, congelata nive fimplicius atque frigidius? Generaritamen ex his fingulis ver- mes certum eft , & ex hiitorix fequela fatis patebit : pari ratione vermiculos lapidibus innaíci,, non ficcitas , foliditas , frigiditas, non caloris humorífve Inopia prohibet : neque illud admifero rex 7là cav Qeoyoar atro zo e 5 Vytirm 7) Sepa, x, xad U^!uo rev rl doysiryre T4 S04 ple T0 zrélav. Haud enim folum ubi humor materiam fubminiftrat , atque calor humorem manifefté concoquit, animalia procreantur ; fed ibi etiam ( ne Deum cancellis claudere ; videamut ) Ánfetlorum frve i 18,24 - RED ACEDNESAEUUS I c coget videamur ) ubi nihil horum adeffe oculis cernimus , imo ubi planéabeffe co- gitamus. Pyrigoni in flammis , Oripz jn congelatiffimis nivibus generatio id latis ftabilire poffit : que me ratio induxit , ut lapidum verminationi citiüs afcriberem. Quinetiam molitores dum lapides fuos verfatiles ufu nimio lze- vigatos ftiloexcavant , Vermes ibidcm natos fxpe reperiunt , ut axo ter teftatus eft. Retuli tmihi Foelix Platerus , digniffimus Medicorum Bafi- lienfium Antiftes ,fe in centro magni lapidisferra divifi, vivum Bufonem à natura inditum reperiffe : quale quid optimusjille Zuingerusde Scorpio me- minit. Quz fane horridiora vifa fuiflent & longiffima à fide , nifi idem in la- idicina Guilielmi Caui Leiceftrinenfis nobilis contigiffe fcirem. IN ec fane Philofophia & ratio huic adverfatur opinioni , quum terrz omnium parenti omnigenus calor, omnigenus humor , fpiritus iteminíit omnigenus , & feré omnium ( utor Archiatri verbo ) plena cffe omnia videntnr. Neque fanévi. dcocur magis inanimalibus lapides, quàm in lapidibus animalia nafci queant: atque ut nobis metallicos fpiritus facile tribuo , ita illis animales concedere, Íalvá veritatislege , nontimeo. Habent enim & illi inyifibiles & tacitos mea- tus, nervos, venas ,& finus: quibus alienum humorem , alienafemina, & pe- regrinos fpiritus vel attrahunt , vel faltem vi illatos admittunt. Memorant quidam medullam fpinz human: putrcfa&tam, ferpentem longe venenatiffi- mum producere. Ex cineribus vermium vermes renafci author Cardanus; Scorpios ex ocymo inter parietes fepulto, prater Plinium. multi referunt Ícriptores. Lapidesin a&rc genitos nemo non videt: imo vitulos, fanguinem, & faxa depluifle , Bonus Ferrarienfis repetere non erubefcit. Quae licet afpe- riora videntur quàm ut zzmulentur veritatem ; tamenneque temeré audeo nc- gare, neque noftram de lapidaribus vermiculis fententiam unquam imminu- ent. Cujus rciratio fi tam alte pofitavideatur,ut nihil fitaequé difücile atqg;ceam indagando perveftigare : cogitetis veritatem tam altis quoque tenebris effe reconditam, ut vix feristandem annis prodiderit; nec unquam in hisrerum generationibus ( quarum folus fibi Deus eft conícius ) nifi per conjecturas, fimilitudines , proportiones, collationes , obfervationes , femetipfam often- dat. Ludit enim hic Deus, ut nos ludat homunciones , ftrabis oculis non creatricem duntaxat officinam intueri aufos, fed etiam rationem operum an. quirere , rimari , tentare , imo quidem imitari neutiquam veritos. Vtinam vel Salmonis fato , vel Salomonis confilio admoniti ; ad fobrietarem fapere difceremus : illaenimad cognitionem rerum via eft unica, & fola omnium ( quod fciam ) falutaris. | C Wi XIX. De Vermibus. vegetabilium bexapodis , cy primum de c Arbores. lr E getabilium Vermesíuntvelarborei , vel Fruticarij, vel legumi- narij , Vel frumentarij , vel Herbarij. Arborei, quidam lignum; 5-5 quidam corticem,nonnulli folia, flores & fructus exedunt, de qui- dax» bus ordine dicemus. Ligniperdes, five £vase6ies , multi depre- henduntur ; nam qui in virentibus crefcentibufQue truncis innafcuntur; 45i 5 quiinaridis & inexuccis, Ezx»la s quiin folidis & ficcis , T Pripes 5 quiinlig- nis calidioribus , Terzzites quiin cefa materia, Cof; : qui innayium tabulis, proprie Teredízes dicuntur. Aix forte 4m 76 4oq nomen fumpferunt ; mor- dent enim & mandunt vivas arbores, adeo ut fzepe ad carum radices ens pulueris AQ don bon L 15.2. minorum animalium 1 beatrum, pulueris vis, quafi ferratione facta, confpiciatur: Caput huic deforme ; va- rium,tegmine coopertum,quod exercetc & contrahere pro libitu poteft. Pe- - des habet in pofteriore parte caudam verfus, ficut.Coffi in pectore ; 1eli- quum corpus tunica arenofa tegitur , quafi putamine ; quá exui moriuntur ; utcochleeteftismudate. — Tempore à natura conftituto,in thecam aureliz fimilem obdurefcunt, fed. quz beftiola pennata inde provenit, nondnm animadvertimus. 'Coffolonge major ob nimiarn edacitatem, & minus delicatus; Picimartij , alieque lig- nipetz aves, roftro virentes arbores pereutiunt, & fono concavitates invc- ftigantes, co loci perforant & pertundunt;donec ad mordellas iftas pervenc- rint,ipfáfque deglutiverint. Valdeenim dele&antur hoc cibigenere;ejuíque gratia integros aliquot diesin perfodienda arbore infumunt. &y£vo inligno Íurdo reperitur, & pumicofo, quod nebaculo quidem percuffuüm fonum eai: : ceraftz Theophrafti, & pityocampa Medicotum valde cognatus, - ni(i quod ttes tantumutrinque pedes confecutusíit. | Virofum illi & pertinacem odo- rem, &vim valde fepticam tribuit Gefnerus. 0&7: aterendo dicti videntur, vulgares fatis vermiculi ac frequentes, parvi,corpufculis albidis,capitibus ni- 249 gricantibus velex rubro infufcatis, pedibus fex juxta collum tenuiflimis,exili- | bus, & cum rubedine non magna nigricantibus ; vermiculo avellanz nucis ftru&urá corporis períimiles,fed medio minores atque breviores ; nigra lig- na nonamant, fed albicantibus duntaxat (qualia funt Alburni, Corylt; Betu- lz,Cinamomi,Platani) innafcuntur : que jam arida folidaque perterebrant, &abforptá humiditate cariem inferunt. Omitto hic Plinij, Hefichij, Theo- phrafti, Plutarchi de Thripis fignificatione-altercationes ; quorum alij tam raró;alijtam indiligenter verborum proprietatem obfervant, ut in eo defcri- bendo obícuri ; vel potius nulli videantur. Antiqui lignis £6»; fülcatis, & Lacones inprimis(tefte Hefichio) pro figillis utebantur ; unde Lucianus in Lexiph. euAdTe Jt dure Ur ceeayio Sprmdézire, — V ermiculari quippe proceffu vatias characterum herbarum;animaliumque formas exculpunt , & divinam illam Phidiz , Praxitelis, Myrmecidis, Bupali, Sophronifci , Anthermi, Glyphicam fere fuperant. Da&tyliographi cujufdam Galenus meminit, lib. 17. deufu part.cap.1.qui inannuli cujufdam pala Phaetonta cum curru equit: que przcipitatum , graphice per omnia repra'fentavit, non fine magna artis admiratione. Verüm T hripsneque ftylo neque ferro inftructus, molli a.l- modum dente, figna folidiffima effingit , & miras quandoque rerum omnium imagines, folànaturá duce efformat. Vbiligna Solis nimio caloretorzefa&ta fuerint, vermem quidem procreant & nutriunt , Terzzitezz ; qui ( Servio au- thore ) ex ipfa medulla genitus , matrem tantum abfumit,, offeamque & cor- ticeam fubftantiam non attingit. Ingratum fane animalculum, tantoque alijs vermibus deterius , quantocordi arborum & vitali ipfi fonti perniciofius ; vi- vuntenim aliquando cute & offibus fpoliatz : atqui medulla abforpta , ftatim |^» pereunt, nec mederi tanto valet vulneri natura. Corporis effigie Coffos referunt;funtautem mi: nores multo , & non parum molliores. Coffz no- mena X Graco vocabuloferté deductum eft, quafiligni Curculionem dicere velis ; 32 2: xu Coópioy &v TüciEdAoie derwp' xj TO CT juYümevor : 1DQUIC Philofophus. Ab Anglis T/;mbermorzses appel- lantur , quoniam non nift czfze materiz plerun- ueinfünt, &ad xdificandum deftinatz. Rugo- 14dmodum funt corporis , unde & confules qui- dam Romani Coffivocabantur, . Majores Gat "Tere itref. Ce[us, 2$0 BHitres i3 pu- tridis arborum truncie reperti fuerunt. Hunz i3$ve5i iuxtatadicem malue arbo. recht Ves fcittr lugbricig ferrc(frioga, continuo eos moraeng a tque exuzens, donec €0 dederit eXULCOS. i, IB.2, feré minimum digitum craffi videntur , & tres digitostranfverfoslongitudine adzquant ; colore albicante ; erucis majoribus fere fimiles : quare a Plinio pregrandes Coflcs dicuntur; pedes utrinque tres , non procul à capite pen. duli, breves,cxiles, nigricantes, Corpus annulis duodenis conftat, verfus caudam femper minoribus & pellucidis ; caput craffiufculum , colore fufco, ac parvum , forcipatum , acutum, & quafi mucrohatum ;colore nigro, duz in fronte lamina ; juxta os funt exigua quafi feta aculeata, finguli annuliin la- teribus , fingulis punctis rubentibus modice cavis notantur : tardigradum val- de eft animal, & motus vix perceptibilis ; qua de caufa ventrioíos & defides, Coffos appellat Feftus. Oculos habet parvos valde, dorfum teres , ventrem nonnihil concavum,colore albicante dilutum ; obefuli videntur & valde mol- les, lignis noviterfed intempeftive czfis innafcuntur ; fi vero diutius refecta fuerint,plurimamque humiditatem amiferint, minores oriuntur Coffi , mag. nitudine folum à majoribus diverfi, Veteres in Ponto & Phrygia ( ut Pli. nius & Hieronymus tradunt ) ijs quafi delicatiori cibo vefci folebant , atque eum in ufum farina faginabant, ut Vermiculi quoquc altilesfierent. In medi- cum etiamufum veniunt Plinio tefte : fanant enim ulcera , lac augent, nomas illiti percurant ; id quod Albertus quoque confirmat. 7e7cd/e5 capite ad portionem grandiffimo , rodunt dentibus, perforantQue robora, vel fono tefte. Hz tantum in mari fentiuntur ( Theophraftoteíte ) nec aliam putant teredinem proprie dici: Horum aliostam longos innavibus Venetorum, qua diu in Alexandrie portubus conftiterant , repertos meminimus , ut cubitum longitudine , pollicem craffitudine zquarent. Quales etiam inclytus ille Fran- cifcus Drakus , alter quafi Maris Neptunus , in nave fua orbivaga ( cariejam dnfe&lorum rue — — — pene fpongiofa ) domum reduxit. Vidimusalias Teredines unciam longas, : vermi farinario perfimiles. His corpus teres , caput ex lutco fplendente, pa- rum rubens , os forcipatum , àcujus quafi labris parve fpinulae nafcuntur ; pedes utrinque terni , incifure corporis undecim , aliquantum rubentes : re- liquum corpus dilute livefcit cum fplendore ; quo ma- jores fiunt , eó ex pheniceo obfcuriüs fplendent ; quo CEEub- Uno yid vay. extis lj TaUSu. xumeynedmua:. Sic etiam. Ovi- dius 1. De Ponto : Effur ut oculta vitiata teredine ma- vis. Teredines non naves tantum, fed & xdium tra- lexerat ex Teredinum colloquio , parum fupereffe de trabe, effer- : ri fe juffit , neilla decidente vitam finiret.. Atque dum a viro & muliere fublimis factus efferretur, domo corruente, uterque re- Tercdo edes ingreditur, dy vermis malus. Venit imber , lavit parietes, perpluunt Tigna, putrefacit aér operam fabri, cc. veró minores, eo intentius albicant. Itali Byffam, besinfeftare ( pace Pennijdixerim)ex Homeri Scho- verfusperijt. Patetid etiam ex Comicorum Latinorum facilé Magnis hi prefertim nocentarboribus , nempe Quercui, pyris ; ES cafta- ves, & perforat ; unde Ariftophanes in Equitibus tri- remem cxefam, loquentem , introducit his verbis, Draco aures purgaverat , ut brutorum fermonemintelligeret, ob - bovesIphicliaba&tosin carcerem conjectuseft. Vbi cum intel- introducit ; : "4t que tllud fepe fit : tempeflas venit, £47 Hifpani ab edulio Bromam vocant : exedit enim na- liafte ( Odyff. ^. )cenftat , cujus hac funt verba : Melampus, cui principe , quum Philolachenadolefcentem his loquentem verbis neis, ELE L 12.2. mintinorum anmalium 1 beatrum., 25i p o 5 — neis ,larici, Iuglandibus, fagis; mefpilis , ulmis & latifolijs Salicibus: in quibus immaturéczfis & planiaus , pinguedo quadam mollis & mala oritur (albumen & alburnum ialtuarijs dictum ) omnium Teredinum feges & fomentum. Quo ficciores , amariorcs, oleotiores , atque duriores funt arbo- res , có magisa Teredinc liberz creduntur : tamen aliquando cupreflo,, ju- glandi, Guajaco,& T ilig;Ebeno eriam ipfi, vim facit. Modusautem generatio- nis ipforum inlignis hujufmodieft. Plerique innafcuntur , non foris fe infe- runt ; depafcuntQue fua principia , ut ex quibus conftant , ex ijfdem conftare pergant, Marterialis caufa & conjuncia , eft dulcis & alimentarius lignorum humor putredine infectus , quemadmodum ex pituita dulci lumbrici inteíti- norum nafcuntur. Putrefcitautem dulcis ille humor duplici de caufa ; Dyt- crafia fcilicet , vel continui felutione : per Dyfcrafiam qualitas corrumpitur $ per vulnera vero , non tantum innatus effluit , & fe effundit humor ; fed alie- nus quoque per pluviascaliginefque illatus putredinem efficit. In vetulis, xs- ris , & ficcatis perattatem arboribus , maximifunt vermiculi ; tum quia hu- midum radicale magis minuitur , tum quod Dyfícrafia calorque & humor pe- regrinus magis augentur : quemadmodum & icnes plerumque dira fcabies, &Íyrones acarique crebrius infeftant. Sub Luna expofita ligna citius ver- miculantur , ob nimiam aéris humiditatem ; fub fole autem calidiore, ob ni- mium ardorem. Qui vero innaícuntur, hi omnitempore generantur : Illaticijs autem, & ex femine culicum , muícarumv: natis, ver pouffimum atque zeftas amica funt : hyeme enim conglaciati pereunt. Czlum quoque & folum mag- nam vim habent, ligna quippe Hibernica rariüs putreícunt , ex Soli virtute ; quemadmodum & Arabica ,ex cxli. Nunc particulares defcribeimus. Eorum vermium quiin Ficz exiftunt , alij ex ipfis nafcuntur arboribus: alius item paritur, qui vocatur Ceraftes. Quumenim vermium magna pars fpecie formáve inter fe differunt, difcrimen tamen przcipuum in his eft, quod inaliaarbore fructáve nati , tranflatiin aliud genus fervari nequeunt. Cera- ftenautem & inolea nafci, & infico parere affeverant. Habet itaque & ficus fuos vermes , & illos quoque emittit , quos alienos receperit. Omines tamen in Ceraíten figurantur, fonumqQue edunt parvuli ftridoris. Sy pontinus duo illi cornuain capiteaffignat. Cum erodendo tántum]oci excavaverit , ut femec- ipfum circumagere poffit , zz: «i pvins4 , aliud anima[culum progignit, & unam fpeciem in aliam ( erucarum more ) tranfmutat. Et Sorbus arbor infeftatur vermiculisrufis , pilofis atque ita. emoritur. Mefpilus item in Senecta vermes tales procreat , fed grandiores quàmin alijs arboribus , ut Theophraftusrefert. | 74 /burzss vermen profert Thtipifor - mem , ex quo Culices deinceps vel phalznarum fpecies nafcuntur j:45:255,2 , 2 wv Eoxsodja Hefichio, quia Pyrosíylveftres acriterinfeftant. Vermi- culusin Efculoarbore ( Galbus à Suetonio di&tus y mira eft exilitatis, unde qui primus Sulpitiorum Galbs cognomen tulit; à fumma gracilitate ita voca- tuseft. Carabum Platanus producit, ( teftibus Hefichio & Ariftotele ) ver- . mem canctis marinis fimilem, fed fex tantum pedibus donatum. x««:425- ^£ Hefichij hocmodo nofcitur : ( Theophrafto authore ; ) ligni Cinamomi ramulos binum digitorum longitudine abícindunt ; recentefque bovinister- goribus infuunt ; turn exinde lignis putrefcentibus vermiculos nafciaiunt , qui lignum corrodunt, corticem tullatenus tangunt ob acrimoniam ; lignum hoc 1n dibus Pennij vifum eft ; a vermiculo erofum quod cinerei fuit coloris; non valde durum , infipidumi prorfus, & inodorum, contra quam Lufitanizali- Quot mercatores , & medicaftri fimplicium ignari , affirmant. Rauce vermes Quercus radici innafcuntür , ijfquenocent. Olea ( inquit Plinius ) male po- nitur, ubi quercus effoffa fuerat: nam relicti in quercus radicibus Rawez. ver- dies; Ffcus uermess., w———————————————————————— 2$2 Jnfecorum rue Lá 18,2. mes , ad olez radicestranfeunt , atque easinfeftant. 10apses de Chboul, idem aflerit.. €orticarij vermes, paucià veteribus numerantur, prater Scolopen- dras Iulos & 5corpiuncularesillas Tineas , quarum naturam capite de Scor- pijsexpreffimus. Hos Germani C/opt vocant , pulicis non multum exceden- tes magnitudinem , rubri coloris, decempedes , in lignis zdibufque pineis Moífchovitarum frequentes ; interdiu ligni uligine inter corticem exudante vefcuntur , noctu prodeambulant , & fiin dormientes homines inciderint, morfu dolorifico languinem exugunt, Folia arborum & flores depafcunt vermiculi Syrones dieti , quorum craffities quanrilla fit ex eo cogitare poffu- mus , quodinter folij tenuiffimi membranas fodiendo ferpit, falvà utraque epidermide. Poft aceti lumbricos : ( inquit Ioach. Camerarius ) nullum ver- miculum vidiadeo compreffum. Cuniculi, quos agit, fübtiliffimas aliquando lineas & fibras referunt ; folia cerafi & mali maculata plurimum ledunt , at. que poft fatietatem excidunt, & videntur ex multis feminibus peponum fe- cundum latum conglutinatis formati , nifi quod longe fint minores... Ab his emortuis aliud prodit infectulum , veluti & hi ab alio... Syronibus perfimiles dej, quos Angli taminlignis , cortice, folio, floreque & fructibus arbo- rum , quàm cafco & cera genitos, cites , id eft Minutulos five atomosap- pellant ; à Syronibuseo differunt, quod ex multis Acaris conftare videntur. Acarus autemipíe globofum, album , fepes , & pedicillo fimile eft animalcu- lum; tam nullius fere fubftantiz , ut inter digitos pollicemque fortiffime compreflus , ob exilitatem laedi fentiríve nequeat. Antigonus eum & Arifto- teles Aie suo» vocarunt 72 e// , lovis promum ; eamfortc ob caufam , quod craffiffima vini dolia roftro perforat. Et fane nifi Iovis ei aliquid ineffet aut divinz virtutis, quomodo tantz vires intam pufillo & paene nullo corpufcu- lo cernerentur ? IÍnfagi quoque folijs tubercula parva reperiuntur, in quibus vermiculi exiles. Fructus etiam arborum (ut Theophraftus loquitur ) cft exoxixiEpons : etiam cum adhuc crudus eft, ut in Sorbis, Mefpilis, pyris, malif- que cernimus. Olivatamincute quam nucleo vermes s4z«« vocatos patitur : unde haud contemnenda peftis Theophrafto dicitur, quz non folum füc- cum & oleum abforbet , fed etiam nuclei tam duri offa exedit. Ingallis per- foratisvermiculi etiam deprehenduntur, ipfa intima medulla geniti ; é qui- bus poftea mufcarum & culicum quorundam genus oriri , Valerandus »ou- res Pharmacopocus Lugdunenfisauthor eft. In Quercus item glande & po- mis illis fucsals ivermes aliquando nafcuntur ;'eoqueanno famem & annonze caritatem Aftrologi prefagiunt. Nucibus avellanis vermes ineffe notius eft, quam ut de ijs contendam: prafertim atate humida, & vento ex auftro flan- te. Mirum eft quod Ringelbergius lib. experiment. fcribit, Hos vermes la. &c ovillo ad Serpentis magnitudinem enutriri poffe. Cardanus tamenidem confirmat , modumquenutricationis, 7. de rerum var. oftendit. Vermiculi inficubus arcfadis fimiles ijs qui inavellanis nafcuntur, capite nigro , reliquo corpore ex luteo albicante, fed minores. Conos cedri vermibus effe obnoxi- os comperi (inquit Bellonius) quemadmodum & pineos.' Cicindelam fzmi- nam craffitie referunt , digitum tranfverfum longi, capite formicz, fed magis compreffo ; incifuris duodenis ; pedes juxta caput utrinque tres, antenne cir- culares binz, ventercraffus, cauda mucronata. In preduris quoque & ligno- fis Opuli pericarpijs,femen ineft latiufculum & fepe vermiculis exefum:quo-. rum veluti aurelias ibidem repéries. Nullus denique fru&us nominari poffit, quem non tinea aut vermis inficit: imo ipfum aliquando Manna , ( ut Poetze fingunt , Deorum ;ut Scripturaafferit, Dei filiorum cibus ) putredinem. & vermem admifit , quum , prater Iehovee mandatum in craftimum reponere- Car. tur. bud Lis. mintnorum antmalium d beatrum. Ca XX. De Vermibus Fruiuum leguminum, frumentorum, Vitis, Herbarum, X Salice humiliori( przfertim quando gallz tuberculofz erum: punt) nonnunquam quafi rofz inveniuntur , qui vermibus fca- tent , uti etiam 1n lenuícifolijs accidit. Ilicis ( 1nquit Quinquera- nus ) duo genera : alterum arboreícens , alterum frutex exiguus ; Ícíquipedali proceritate. Latiffimé viret, folijs levore pratulei- dis,fpinarum vallo ambitis numerofo,ftolonc affurgit in modum rofarij :a no- ftris Fagi appellationem fortitur,quamvis nullam fagi imaginem reprafentet. Provenit locis planis quidem , fed inaltitudinem evectis , exilibus & fitienti- bus collibus, fed infzcundis. Vere medio rorati imbribus frutices, Coccum hocmodoordiuntur.. Vbi imus fcirpus fein duo brachiafortitur, in horum medio prmum omnium increícit rotundum quiddam magnitudine*& colore pifi; hoc Matrem vocant , quod ex eo cxtera grana producuntur. Matres porro habet ut plurimum quinque quzlibet cefpitum familia, quz ineunte zftate eftuque minutiffimorum vermiculorum catervam profundunt , fatif- cuntque infummitate. In animalia prorepit nova foboles colore candida, profe quifqueinfublime. At ubicunque vermiculi vel germinantis furculi axellis occurrerint,decident,& incrementis aucti Milij magnitudine fiunt. In- de liberius adolefcentibus,albus color in cinericium tranfit,jamq; non animali fed Pifum rurfusapparent. Tuncque ea grana maturitatem adepta colligun- tur , jamcoloratis vermiculis £eta : dum afportantur mercatoribus , ambiens pellicula prateneritate rumpitur. Vermiculorum quidem qui citra vaginu- lam habentur pretium inlibram quamlibet, aureus folatus : in granorum vero quz adhuc eorum partem retinet, hujus quadrans. T orpent interim vermicu- It, acimmobiles jacent. Ceterum , quum primum tempeftivitas adeft, in lin- tea przcipitati Soliexponuntur. Tumlibato colore ftatim prorepunt, atque aufugere nituntur ; feda cuftode , qui continuus affidet , concuffu linteiin me- dium eoufque rejiciuntur , donec emoriantur. Tanta quidem dum hac fiunr, totoque mox triduo , odoris fuavitate ac gratia , ut non Cibetz, non Mof-- cho, non Ambrz, fed ne Citriorum quidem floribus concefferit. Siquz ve- ro grana legentis effugerint fedulitatem , ea mox alatorum animalium nume. rofumexercitum in auras effundunt. Obferyatum eft uno anno ex campo lapideo, in Arelatenfiagro, hunc proventum undecim aureorum millibus eftimatum. Hzc Quinqueranus. Si- milis Cocci parandi ratio etiamnum meo tempore ( inquit Carolus Clu- fius) in Gallia Narbonenfi , atqueetiam in Hifpania obfervabatur. Areas enim fub dio habent ad id deftinatas eminente aliquantulum margine , quibus linteo panno inftratis Coccum effundunt, cuftodibus cnm bacillis fummo fer- vore Solis perpetuo affidentibus , & extrema lintei concutientibus ; ut vermi- culos effugere properantes, in interiorem lintei partem repellant. Verum Pe- trus Bellonius li.j.obfervat.ca. 1 7.aliam preparandi Cocci rationem refert. Cocci baphicz ( inquit; proventus in Creta magnuseft : Paftores & pueri €2m colligunt. Invenitur menfe Iunio in exiguo quodam frutice ex Ilicis genere que glandem fert, fine pediculo inhzrens illius fruticis fti- Pii, colore ex cinereo albicante. Quoniam vero iftius fruticisfolia fpi- nis horrent, uti Aquifoliz ; paftoresfertulam finiftra geftant, qua ramosde- Prmunt&incdinant. Dextrafalcem putatoriam , qua ramulos deren 2 m Z quibus ——— — 354. | —.— dufellorum fru i,18.2 quibus veficulas rotundas exigui Pifi magnitudine auferunt, quá parte ligno adhazferant apertas & hiantes , plenas exiguis rubris animalculis lende mino- ribus, qui per hiatum iftum effugiunt , & veficulam vacuam relin.uunt. Pueri Coccum jam collectumad Qusftorem deferunt , quicx dimenfo ab illis re- dimit. Is animalcula à veficulis cribro fcgregat, deinde ca fummis digitis le- niter prehendendo in pilas efformat , ovi gallinacei magnitudine : Etenim fi nimium comprimeret, tora infuccum refolverentur , & color periret. Ita- que duo infecionis igenera, unum pulpz , alterum veficularum ; & quoniam pulpa inficiendo magis utilis eft , ejus pretium quadruplo majus quam veficu- larum. Vermes quoque exiles é crocco rubentes in [ummis Iuniperi furculis confpexit Geínerus. In Cynosbati , five rofz fylveftris fpongia vermiculi nafcuntur albicantes, ex quibus Ariftoteles Cantharidas provenire fcribit. Poft duos menfes ( inquit Gefnerus) in hypocaufto fervata fpongia magnum numerum vermiculorum viventium effudit.Spina item, & Sentis, lt ofa; Erica, Geniíta, Colutea, Rubus Idaus, Myrtilus, Capparis , uva crifpa, Carpinus, Oxyacantha, liguftrum, vitex, glycirriza, omnis denique frutex & fuftrutex à vermibus exeditur : neque Ricinusipfe ( Ionz, divino illi vati, nimium exzftuantiumbram prabens )ab hac pefte legitur immunis, Sunt item Ce- rcalia dona, Legmmzza ( utor Philofophi verbo aewuérera : fcd quomodo id cveniat , incertum eft. An quoties diffundinequit humor ob ftum & fqua- lorem , ut Theophraftus innuere vidctur? Án potius dicendum à ficco hu- morem appeti, humorem autem illud refugere tanquam adverfarium ?. Sic . pendentesarido parieti videmusguttas. Ancalornimius corrumpit natura- lem cum calorem tum humerem intus contentum ? Sane eo modo putredi- nem induci, morbidiffima Zthiopiateftiseft. Fabas depafcitur vermiculus, Midas T heophrafto , Hefichio wÁsAO- vOCatus. cd xj wapazrat vermiculus lcguminaris dicitur, fed pracipuéin Pifis ver fans, & ab erofione nomenob- tinens : qualis etiam in cicere , pofteaqvam pluvijsab eo elota fuerit falfugos ut przter Hefiodi Scholiaften Phavorinus & T heophraftus ftatuunt ; legu. minibus dulcioribus fepe innafcuntur , tum ob alimenti aptitudinem , & ele- menti verminantem naturam. Dulcia enim vermes citó generant, generatofq; nutriunt & fignant. Frumentarij Vermes,ingenere 44»mss dicuntur; qui tritici, filiginis, panici , avenz , riz, milij, & Secalis radicibus, ftipulis, calamis, fpinifue,vi&titant. Eorum alij amylo vefcuntur frumento , ut Farigarj : alijintegro & mola nondum confra&o 5 ut Curcsliones. Farinarios Angli, Meale-wormcs appellant , teredini fimiles, fepedes , capite parvo & fpadiceo, corpore anulofo, & pro farinz diverfitate vario colore: proba enim & albif- fima farina , albos generat ; vetuftior flavos; macra & furfuribus immixta etiam fufcos. Cardanus eos Blattas frumentarias voci. mmm. fat.ied( ut fzpe fit) incogitanter. Furfure nutriti mirum EETUBULLULWIS eft in quantam excrefcunt multitudinem , & ex decem, trecentos brevi videas. Apud panni lanei textores quo- vis fere tempore inveniuntur : hi enim ex furfuribus,aces to & axungia mixturam faciunt, unde copiofiffimé nafcuntur. Integri fru- menti, five tofti ( ut iné/m Aetij quam Mas/t Angli, cervifi: matrem , ap- pellant: ) five crudi, ftrages Curculio: Sic enim rectiffimé meus Comicus, etfi Virgilius atq; Varro Gurgulionem & Curgulionem fcribant. xi; Graecis dicitur, Anglis Pope,Bewde, Weevill, & Wibill, quafi Biroftrum dicas, quum fit tamen reipfa animaltriroftrum. — Triticum przcipué, fed etiam alia quz- curique vaítat frumenta ; prxter caffam tenuemque membranulam nibil reli. quum faciens ; nam ut Georgicorum Vates ; populatá, ingentem farris acera vtm , Gureulio, Ad Scarabei minuti faciem formatus, roftrum babet soie : | » , culiare, nO L 15.2. mununorum ammaliumn d beatrum, ir C d culiare, &trifurcum. Corpusalijs nigrumalijs fuffufcum,alijs & majoribus fub- viride,cujus mediü ifthmus coarctat. Beftiolz tanta eft ficcitas;ut primo quo- q; tactuleviflimo in pulverem abeat. Vere maxime generatur paucorum dic- rü fpatioyantequa examina faciunt apes. Nafcuntur;inquit T heophraftus, ex alia grani partesquod vero reliquum eft; pro cibo utuntur:ruftici noftri 2zo4yov hoc animalin parietü rimis ac inter tegulas ova ponere pro explorato habent, unde per procreationem nova foboles. T ria de his beftiolis mira memorant. Primum quod licet ab initio paucee fuerint;brevi ininfinitam fobolem pro- pagantur. Secundo, quod inter tegulas ac in rimis parietum triennium ac amplius fere fine cibo vivunt. Tertio, fi una cum hordeo vel tritico per tri- duum fubmergantur,tandem exemptz revivifcunt. Syliardus nofter(diligens naturz obfervator) Curculiohis propagationem ita. defcribit : Quum Foríni- czariftz culmen exederint;afcendit curculio, et per exiguum illud foramen ovum unum vel alterum (rariffimé tertium) deponit;magnitudine fermé gra. nimilij; oblongum, fulvum, liquid materiz & fulvze plenum:ex quo dein- ceps novus prodit Curculio. Daturin hoc infectulo uterquefexus; fiquidem coeuntantequa hanc injuriam inferunt. Petrus Comeftor ex fabarum corrup- tione provenire affirmat,cui preter Guillerinü de conchisnemo fubfcribit,ne Curculioné cum Mida male confunderent. P rter vulgo notum hunc Cürcu- lionem,Ioach. Camerarius é Germanorü horreis duos ad Penniü alios nufit, ventre longe turgidioresquorum unus fubcineritij;alter viridis coloris.Eft eti- am in tritico (inquit Scaliger) Curculio quidam eroftris, quem forte Plinius Scarabei frumentarij nomine fübintellexit. Huc etiam beftiolà quandam rete- ro in horreis verfantem, pedibus fex incedenté, antennis duabus brevibus iter tentantem,medio dorfo & lateribus maculofà, reliquo corpore nigram;quam ideo curculioné maculatü voco.Haud multü frugibus incommodü animalcu- lum,quia fere folitarium & perraro duo fimul unoin horreo inveniuntur. Cir- ca Leztzburg oppidum Germaniz inagris reperitur Infe&um, quod alij 7:- - j*t , nonnulli Korze warme, quidam Korzevele appellant. Dicitur effe adeo venenofum & noxium, utagricolz aratro relicto obvium illud. perfequantur &interficiant. Ex libro parvo nigricat, inter fegetes habitans & grana co- medens. Vermes in vitibusnati Cocciillos vermiculos zemulantur, quales in Pimpinellz radicibus colligi putátjimo pertinacius inftat Braffavolus. Inter Herba: tam medicas quam culinarias, viole, raphanus,ruta,ocymum, aliaque permultz vermibus infeftantur. Violarum vermes minutiffimi confpiciuntur & nigri, cclerirepentescurfus ut Iacobus Garetus, Pharmacopola diligen. tiffimus,& Simplicium cognitione inter paucos celebris, obfervavit. E radice Cinarz proditvermis hexapus, eruciformis, albicans, capite ex nigro rube- Ícente. Cinarz radices qua rodit,nigras reddit ; actandem interire facitstales item Raphanus producit. Referunt (inquit Cardanus) vermem in rutz folijs inventum,lacte ovillocodem modo quo Avellaneus, ad magnitudinem non parvam enutriri. Vermiculus filius roris, Ocymique hofpes; corpore fere erecto, pofterioribus pedibus hzret, dum prioribuslocumcaptet. Ex arun- dine Saccharina, faccharum paratur, omnium quidem falium dulciffimus,&, (ut vulgus medicorum exiftimat) putredinis omnino expers. "Tamen fretus Scaligeri clypeo;in Saccharo pufillum vermem, longum, pulicis colore, & (fi roftrum adimas) Curculioni perfimilem nafci affeveramuss & Saccharinum . propterea merito dicimus. Hujus item Bellonius mentionem facit. Videtur etiam rara admodum generatio ejus Infe&i quod Germani (utor Camerarij vetbis) Mayen mormlen appellant. Quippe menfe Maio fpe cadunt rores infalubriores, qui frin lupulifolia inciderint, vertuntur in animalia; Zeppez di&a. Eorum aliquot inter millia unum interdum videris alijs longe majorem Z2 (quamvis 245. ^ ——— MÀ: Jnfedorumfroe ——. 15.2 La Tusc pu. EL a EA fus ( quamvisipfe pediculum obefiorem vix fuperat) cui lutei circa ventrem cir- culi, dorfum ftriatum,caudafatis protenía color maximam partem corporis fubniger. Huic cum ros deficit alimentarius, reliquos fui gregis figillatima devorat, femperà proximo incipiens. bombycuminftar cutim mutat, de. mum ubitotüsfere perlucet, depofita ultima tunica, capite & pedibus per . gluten quoddam tenuc folio affigiturjatque itaemoritur. Hunc 7 ermem lupus larittm vocare quid impediat ? 1n Afphodcli caule vermis gignitur Ziégluoediss cum herba fiorere incipit 5 ex hujus fcapulis ala fenfim excreícunt, atque tum volucris fa&us, lares deferit. In Perficariz filiquofe & Cardui Sylve- ftris geniculisextuberantibus, vermiculi nafcuntur albicantes; ut in floribus Pfeudocacaliz purpuraícentibus fublutei,in Pimpinellz radice miniati. A pio fezminz vermes lanuginofos ; in Fungis, & Braffica;graciles nigricantefque ; in Acoriradicealbidos fzpe vidimus. Inradice Enulx five Helenij virentis & crefcentis,vermis albus decem vel undecim articulis confpicuis oritur, ad pennz anferinz craffitiem,capite parvo & nigro, pedibus fex brcviffimis, & colorc anthracino. Indorum reges ( Aeliano tefte) in planta quadam vermem repertum,igneque toftum, fecundis menfisadhibent, & pro cibo fuaviffimo ^ blandifimoque laudant. In Dypfaci capite vel caule vermiculum vidimus exiguum,capite parvo, pedibus fex nigricantibus, incifuris deccm vel unde- cim. . Primum caulis medullam illam fpongiofam depafcitur,eaque deficien- tc, per inopiam pabuli commoritur. Menfis octobris initio facile invenitur, quamvis Marcellusin Diofcoridem,infigni fane audaciá,id denegat. Hic eft ille, ni fallor,quem Tatinum appellant veteres. Galedracon vocat Xenocra- tes plantam leucanthemo fimilem (inquit Plinius) Caule ferulaceo, alto fpi- nofoque capite, & oviformi:in hoc unà cum xtate vermiculos nafci tradunt, in dolore dentium perutiles. Pus Inradicibus Carlinz (que planta in excelfis Sabaudize montibus luxuriat) vermiculus reperitur,in quibufdam nafcens,in alijs adolefcensjin plurimis ala- tus & avolare paratus. Albus eft, in aliquot divifus articulos, oculis nigris confpicuus. Animalculi in potenti herba genitiufus in re Medica forfan exi- mius eft : cujus curiofis fecretorum naturz 1ndagatoribif$ difquifitio commit- tatur. j ' T ———————————————— Gam XXI. Deufu Vermium M ineralium- vegetabiliumqueyac eorum perdendorum raiione, AES Ernes inlapidibus genitos (de quibus egimus) illos nimir&m qui NN CEDJ/7- magnitudine fyrones exprimunt;una cum lapide ipfo contufos in pulverem, ulceribus conferre putant nonnulli. Hos etiam ex aquae INOZANCA cyathis tribus tritos & exhibitos, findere ac per urinam ejicere alculos Marcellusteftatur. Ligna folidiora Thripum dentibus exculpta, pro figillisadhibebant veteres,idque Herculi inventum defert antiquitas. In annofts arboribus vermes rubelli nafcuntur,de quibusita Serenus; —— CA pnofarubros fi legeris arbore vermes , "tb os Ex oleo tere c!» tepidos infunde dolenti j 4 curie. j : : am Cui etiam medicamento Galenus ex Apollonio fübfcribit, Vermes in cavis putridifq; natiarboribus, ulcera recondita & vniverfa ulcerum fymptomata, vitiaque in capite perfanant;combuftiitem & cum anetho ficco pari Po j tri " E L 15. minorum animalium 1 beatrum. Z3 meatum ——————————— ———— Jnfetlorum frue L 1B.2 meatum prece pretioque petentibusdencgavit. Paulo poft horrcaipfius fru- gum pleniffima, Curculionibus ita erant exhaufta, ut ne unum quidem tritici hordcive granum integrum fupereflet : juxta illud Salomonis dictum, Qui comprimictriticum execrabitur eum populus ; benedictio autem. incumbit capiti venundantis. Sic etiam Deus,ut pigrum patrem familias foris evocet, in ipfius hortum & agrostincam immittit atque vermem 5 tum ut illi dcfidi- am hoc pacto excutiat, cum ut prafidia remediaque oblata in ufum revocet, qualia à Majoribus plurima traduntur. Ceterum cum ea Cato, Vitruvius, Plinius, Palladius,1 heophraftus, Columella, Varro, Virgilius, multiq; rei rufticz principes abunde expretlerint, noshic guftum corum tantum prebe- mus,quorum illi atque alij plenum hauftum. | Ne ligna à vermibus exedan- turjferantur novilunio;atque interlunio cxedantur. Cedria quoque ungantur, &amurca fa pius madefiani:ferventur etiam ejufmodi intecto, ubique neque folis nimio calori, nec imbrium violenti exponantur. Ne arbores vermicu- lationem patiantur,earum radices ante primam plantationem illinantur,& po- ftea cum humana urina & aceti fortiffimi parte tertia humectentur. Quidam Scyllam cum lupinis diu macerant;ac loca vermiculantia irrorant, vel fpongia liquorem exprimunt, vel arboris truncum illinuntjad madorem ufque,& fora- minibus bitumencum oleo mixtum infundunt. Alij vivam calcem afpergunt, alijamurcam & veterem urinam adhibent;alij fuillum ftercus vel caninü cum urima afini radicibus prius ablaqueatis affundunt. Democritus terra lemnia (forte rubricam fynopicam voluit)cum aqua trita oblinire docuit;quidam cla- vo rco beftiola extracta;plaga fimo bubulo obducunt. Vermes rufi & pilofi internam medullam fe&antur quibus (illafo cortice)detractis,ac in proximo eombuftis, reliquos perire proditum cft. Prodeft etiam fel taurinum & amur- cam fepe radicibus affundere: Scyllam,rutam, abíynthium juxta plantare ; mulierem menftruantem fzpe tranfire, falces putatorias oleo Cantharideo inungere, macrum aridumque folum vitare, His medijs mala medica, Per- fica, Armeniaca, Cydonia, pyra,denique poma, olez & Quercus, alizque atbores diutiffime vivunt incolumes, & vermiculationis fere omnino exper- tes. CinisFicubus appofitus, vermiculationem arcet ; falis enim vim ha- bet,fedleviorem. Ficuum femina vel grana à vermiculis non erodentur fi in eadem foffa Italici lentifci, vel Terebinthi talea pofita fuerit. Quod vitesatti- net,ampceliten terram verno tempore aqua diluere, ac germinantium vitium radices tum inungere jubet Aetius. Sietiam hircino adipe, vel ranarum fan- guine falcem putatoriam,vel cotem ipfam illeveris, vermiculi non innafcun- tur. Vitislachrimam cum farmentorum cinere mixtam, ac cum vino radici appofitam, idem preftare fcribit Africanus. Fimi item bubuli, cornucer- vini, unguiur caprarum, radicum lilij, fcobis eboris, pilorum muliebrium fuffitu enecantur. Pxonia berba vel perfoliata inter vites plantatz, vermicu- losarcent. Sunt qui affam fetidam & fuccum Cyreniacum cum oleo co- quint,ac truncos arborum(à radice incipientes) inungunt;aut allio trito vites ilinunt. | Semina qu terrz funt mandanda ferventur inteftudinis corio ; vel mentàá inter oleraferenda, & ervum pracipué. Cupreffi folia contrita fi ad- mifcueris, valdé conferet. «47eregator. Palladius omnia femina à vermi- culis libera fore pronunciat, fi paulo ante fationem fylveftris cucumeris fuc- co fuerint imbibita. Lupinorum feminaante fationem condi in fumo vel loco calido jubet Plinius, quoniam in humido vermiculi umbilicü ejus in (terilita- tem caftrant. Varro cepam,quz cum faleaut acetofata eft, vermiculis non infeftari afferit. Semina denique omnium olerumaizoi fucco ante fattoncm madefa&a,vermes nonadmittunt. Contra curculiones, certiffimam frumen- tt peftem,parietes luto ex argilla alba pilifque mixto, tam foris quam a. : obli- Lis. ——— amunumorum animalium 4 beatrum. 739 MS oo DITMMAMMESCU Nl. lo DUM uus. ui 7s oL Ros oblinire bonum eft. Alij cucumeris afinini fru&us & folia per biduum mace- rantiuaqua calcis, &cum arcna fubigunt in luti formam,atque co internás paries granarij obducunt ; etfi Plinius calcem frumentisinimiciffimam fcri- bit. Quidamcalci pecorum urinam adjiciunt , ali abfinthij, Sedi majoris, lu- pulorumve Ífuccum. Nec defunt qui amurcam , halecum garum ;' & Conizz decoctum foloaffundunt. Strabo Chalcidicam admifcet ; alij fepius venti. lando frumentum à Curculionibus integrum fervari afferunt : Sed hoc Colu- mella verum effe pernegat. | Cato lib. Dereruftica, lutum cum amurca fa- &um commendat , atque co granarium loricari confülit. Eodem fere modo Varro utitur , fed laudat etiam argillam ex amurca acere , & frumento mix- tam. Anglinoftri varijs eos modis fallunt atque difperdunt. Quidam in me. dio acervo ollas cupreasaquá calidá femiplenas fic collocarit, ut frumentum fere fuprema carum labza attingat : hocenim pacto curculiones capi velarce- riautumant. Quidam facco magno formicas cum. Myrmecio fua. tota includunt , ac iri angulo granarij poftea effundunt : decem deinde dierum fpacio formicz cur- culiones omnesinterficiunt , quibus confumptis, cubilia repetentes auferunt & exportant. . Solent etiam Gallinarum pullos parvos ibidem emittere , qui citó curculiones omnes depafcuntur. Nonnulli falfuginem alliatam afper- gunt, vellupulum falictarium , fambuci flores, abfinthium, rutam , nigellz Íemen , mentaftrum , juglandis folia, Satureiam , lavendulam , abrotanum; píyllium, anagyriden, acetofcillitico incocta : Naporum femine( dulcedi- nisgratia ) mire delectantur : adeo ut pr eo frumentum deferant, atque ejus eíu diftenti medij crepent. Hzc utcunque alijs. 2452 videbuntur, tamen medicis & Philofophis convenire probat Hippocrates ( epiftolàad Cráte- vam, )non folum in defcribendis , colligendis , reponendis , utendiíQue fim- plicibusartem tenere ; fed etiam in praefervandis , pri parandis, ac ab infito velillato veneno putredineque & verme perpurgandis. CABRIXXIbS De vA imalium vermibus hexapoda, c primum de pediculis bominum. Vüm bomini inter animantia Imperium & monarchiam Deus dede- rit, ab ipfo hic principium ducemus ; primo xtatistempore dum in- teger vitz: fcelerifque purus degeret , putredini & corruptioni nulli obnoxio 5 at vero ubi planiillius improbiffimiartibus feductus , parem cum Dcofcientiam fuperbéaffe&aret , humiliavit eum Deus varijs morbis, vermibufque & lumbricis ; imo quidem pediculis, fyronibus , tineis, termitibus , minutiffimifque lendibus & acarisfübjecit : Norunt Acaftus, Alcmzon, Phericides, Pha- ro Zgyptiorum Rex, Caffander Antipatri filius , Democra- tus , Califthenes , Olynthius, Scylla dictator , atque illud Eloquentiz flumen Herodes, rem ita habere atque. fcribo ; qui morbo pediculari contabefcentes ; medicamentis & bal- neis fruftra adhibitis , mifere interierunt. Quinetiam Plato- nem altiüs forte quàm par eft , & cum aliorum faftidio fapien- ; tem; hoc viliffimo morbo fublatum quidam fcribunt; unde proverbium natum, PeZiculi Platonis. 'Taceo Henricum fecundum tyrannum crudelifimum , & "Theodorum Arrianifmi propugnatorem, Vandalorum Reges : mitto Arnulphumn Imperatorem , molliffimum cinzdum : Maximum Cafarem , turpiffimum moechum, qui etiam à pediculis confumpti, vel mini- muti Pedicau!us. 260 dnjectorum [roe L, 18.2. —m —M— Nomcn. *Differentie, €» Defiriptio. "Cav fe. Pbtbiriafs ze- meralia, . mum & contempiiffimum animalculum fatis virium ( deo jubente y habere fa- usieníicrant, in-pcccatoribus perdendis ; & ( cum Pharaone ) etiam hic Dei digitum agnolcerc erant coacti. E ediculum Hebrai &;fizi,& Chinnam. Graci eléiee, Gezionv, river, idpras eriüpa- wo ty. lalibiaeccho. Hifpani Pzecro. Galli Pez. Germani L»ff. Angli Lowfcappellant. Latinis Pes dicitur, ut ex Plauto legimus in Curcul. Perzz4e eft is genus lcopimum atque mufce culices pede [ds pulicef's, :0dyomaloc? molefliee omnibus , bono autem v fus efius nulli. Ex: Livius , Gladzolopulscefge , am Cimi- ces , ap pedes ,vefponde. Ex Lucilius, u£z zue videt, caput fcabit , pedes legit, in- quit Feftus. Focdum fane animal, & cauponis, caftrifque magis notus, quam gratus hofpes. Viliatem ejus Achilles liad. 1. exprimit his verbis ; 54 4 eyuness duo 5 0n pluris eum facio atque pediculum , quale apud Anglosde pau- perrimo natum proverbium, Ped;culo 202 valet Sunt autem qui hominesinfe- itant , vel manfucti velferi : illos Anglice £5fc ,hosex Cancri forma , quam: referunt, Cra£- fe dicimus : Boreales Angli Pert-lomfe, :4 eff , petulantem pediculum ; utrumque genus , cerdüffimum miferi fymbolum , & igcvitabi- le quandoque Deiflagcllum. Manfuetiex fanguine corrupto geniti , minores atque rubentes confpiciuntur , ex phlegmate albicantes, ex melancholia & aduftis humoribus nigricantes : € mixtis varij , ut Petrus Gregorius , lib. 33. notavit. Inter digitos levitertricati quadranguli videntur , & pulicibus paulo duriores,unde etiamin tenebris facile de utroq; capto difcrimen haberi poflit. Incapite nati majores, longiores , nigriores & velociores videntur ; in reli- quo corpore magis obefuli, ventriofi, tardi , obícurealbidi , & nigricanti- buslirisinfigniti Sunt quialatos pediculos menfe Maio fe vidiffe conftanter afferunt , iidemque Acridophagos, Libyz populum ( ex largiore locuíta- rum efu )ubi quadragefimum annum excefferint , interire , Diodorus ficulus 4. Antiquitatum libro diferté affirmat. Agatharcides hujufmodi pediculorum meminit, fed «»zioy inis facit, ;2e/?, Kicinisfimiles. Ferimentum praci- pué palpebrafQue , & denfius veftitam pubem , nec non inguina & axillas oc- cupant , compreffiore corporc , fed acutiore roftro, magiíque atque reliqui mordentes & minus titilllantes. Ricini enim modoroftro alté penetrant in cutem,adeó ut vix cum capitis jacturá poffint avelli ; raró item vagantur, fed diro fatis morfu fibi locum excavant , ibique confident affixi. Latinis quibuf- dam Cicci , alijs ricini humani , alijs vulturini pediculidicuntur. Ariftoteles eÉciea ixuios appellat, hift. anim. lib. 5. cap. 31. duriorem manfueto , quod- que difficilius aloco quem mordet removetur. Gallinoftri ( inquit Iouber- tus ) Morpion:s & Pattas , Germani F'eu/tzleuff vocant. Gordonius Peffo- latas : harentes cuti firmiffime , vel cuticulam fuo morfu penetrantes ; aridio- rem fortiuntur materiam , qualiseft femi affata , unde minus turgiduli, fed preffiores videntur. Arabice 4/Jcarad, Guardam,F 4d, & cum articulo Alguar- dam & Alfaed nominantur ; ut Ingraffias notavit. Motesitem & Immores dicuntur in Synonimis Cont. R hafis': quos Itali Piatolos ficuti Chatillos fa- ciunt , & Albenzoar platulas. Ex humoribus , carne, adipe ; fudoribufQue corruptis ortum habent omnes pediculi ; & proloci humorifque natura lon- ge differunt. Nam ex fanguine humano geniti, fanguinealiorum animalium illitiintereunt. Imoin hominum capitibus nati , in reliquo corpore vix atque non diuvivunt. Sic etiam in pube natiferi pediculi , capitis regionem colen- tesanimam effiant. Ex carne putrefacta qui proveniunt , quales in male cura- tis ulceribus fepius fcatent , cutis excrementis neutiquam aluntur ; ( Inquit Hieron. Mercurialis,lib. 1. cap. 7. Demorb. cut. ) Circa hujus morbi gene-- rationem vari: funtauthorum fententig. — Ariftoteles 5 . hift. anim. cap. 3 1.- arbiratur pediculos gigtü ex carne corrupta ; quo in loco tria affir. mat. -Li522. mimimorum animalium WT beatrum. mat. Primum quod ijs ; quibus innafcuntur pediculi; prius fiunt puftul quzdam in cute , quas fi quis expungat ; apparent pediculi. Deinde non fieri hoc malum nifi in prehumidis corporibus, velà morbo diuturniore eóque humidovexaus. Denique aves pifces & quadrupedia omnia laborare hoc morbigenere, folo Afino excepto. Prima affertio mihi non placet, tum quod incute capitis nafcuntur plutimum pediculi, ubi minima eit carnis portio ; tum fi rafcerentur ex carne tantum corrupta ; puerorum tenellorum capita (in quibus tam frequenter vifuntur ) adeó deftituerentur carne ; ut tota fcre confumeretur. Quinetiam in Atrophia Hectica & marafmo plerunq; ab üdant, ubi omnis caroita cliquata eft,atque exucca, ut nullus remanet locus pedicu- lorum generauoni. Theophraftus diverfam ab Ariftotele habet fententiam, affirmans pediculos oriri ex fanguine corrupto & putrefacto : id quod Hie- —ron. Mercurialis loco prius citato infringere his ratiunculis contendit. Pri. mum quia in febribus a fanguine putrcfcente natis ; nullus apparet pediculo- rum proventus. Secundo quia fi fierent à fanguine , aliqui faltem apparerent coloris rubri atque fanguinei , cum orta fuis atteftantur principijs ; fed nulli talesvidentur; Érgo, &c. Quo fané in loco principia duo petere videtur vir alioquineruditifümus. Nam in puerorum noftrorum capitibus ruberrimi & 36, Lib,2.doplamts Cap. 2. miniati pediculi creberrime reperiuntur, & € Synocho putrida convalefcentu- . bus fimiles item nonnulli mixtique coloris plurimi confpiciuntur. Galenus r. Decomp. medic. fec. loc. cap. 7. & Avicennalib. 4. fen. 7.ttact.5 . cap.26. aliam corum caufam receníent, & Mercurialis judicio, omnium veriffimam. | Nempe cx calidis excrementis tertie & ultima concoctionis putrefactis , non acribus , non pravis. Quorum fententia ut recte intelligatur , fciendum eft ubi fanguis in fübftantiam membrorum convertitur, multa excremento- rum genera produci , quorum alis diffolvuntur per infenfibilem tranfpiratio- nem, alia perfudorem, alia convertuntur infordem, alia vero incute retinen- tur. Qux incute fupremá retinentur, furfurationem faciunt ; fi inprofundá cu- te retinefitur, aut funt prava;aut acria, ophiafin pariunt. Si autem hieque acria fuerint nec prava , pediculos ibidemgignunt. Caterum quum in deplo- raté tabidis, quibus humorum acrimonia vel pilorum exeft radices , diffluere - fxpenumcezo pediculosanimadverterimus , quidni ex acribus item humori. bus ( pace illorum feníerim )initium capiant atque deducant ? Scaliger pedi- culos ex putridis humoribus nonoriri, ex eo probare tentat ; quod herbze é Íemine fine putrefactione excrefcunt : alterari fiquidem principium fentit; corrumpiautem non credit. Sed cum venia dixerim , aut Scaliserum aut Apoftolum falli neceffe eft. Sicenim Paulus, 1. Cor. 15. 6 zit: à Corsitre mu ,32y uà amis : Non vivifcit ( inquit ) nifi mortuum fuerit. Si autem mors corruptio dicenda fit, ut Philofophi ftatuunt, fané fraudi fibi fuit Scaligeri opinio , & ( falvis amicitiz legibus ) à nobis nonimmerito rejecta. | Atquiex thymoepithymum , ex arboribus nonnullis vifcum oritur , etiam fanis & pu- tredini nondum fübjectis. Verum refpondeo; magis differre pediculos ab eo Cunde oriuntur ) principio, quam thymurn ab epithymo , arbores à vifco. Sunt hzc enim ejufdem generis, & quafiex materi utilis abundantia pro. truduntur , atque medulla ipfa arboris vifcum nutritur. Conítat autem , pe- diculos fanis in corporibus non omnino, vel admodum raro naíci ; contra,co- piam eorum adeffe cachedticis ; T abidis, purulentis, ichorofis & quibus non adeps folum & fanguis , fed caro item & cutis fueritcorrupta. — Sudant per- Ízpc ani homines, fed pediculis carent, neque enim ex omni fudore gignun- tur, fcd ex putrido , eoque amaritudinis experte : ubi vero amarefcere ince- perit , ( utin moribundis, atque ictericis videmus ) ftationem deferunt , &ex corporein pulvinaria fübdita feconferunt, Non tamen femperalió fe fubdu- À cunt 260 Provcitio Curatio. .— »nfedlorum [roe L. 18. 2. — cunt in mortuis , aliquando (ut libitinari affirmant)circa os ventriculi, & fub mento Juxta afperam arteriam etiamnum harent 5 qua loca caloris nativi plenifíuma ubi iemcl petierint ,, noncontemnendum vicinz mortis indicium tít. Multum ad corum generationem facit item complexio , regio, & cultus: Quibuídam enim plurimi , nonnullis pauciores, quibufdam quacunque in Orbis plaga omnino nulliinnaífcuntur. Scribit O viedus, lib. Navig. cap.82. In India occidentali Chriftianisne in capite quidem pediculos innafcisquum tamenincole valde fint ( ut Plauti verbo utar ) pedicofi. | Animadverterunt ctiam noftrates iter maris Indici ingreffi , ubi Afores Infulasà tergo relique- rint, pediculosconfeftim omncs tabefcere 5 atque ubieas reviferint , iterum innumeros alios fubito oriri. Rationem puto( ut hic Penniumadjuvem haefi- tantem, ) calorisinter Tropicos exuperantiam , quz nonillis folum alimen- tum fed &elementum quodammodo exugit. Vefpucius de infula D. 'Tho- mz teftatur , nigrosibi homines pediculis fcatere , albosillo tedio nonaffici. Cultum corporis quodattinet : Pediculorum caufà Hibernia infamis audit, adeo uttota illa infula diluere ipfis credatur. Caeterum per gentis forditiem atque mundi muliebris inopiam id accidiffe palam eft, quod Angli corporis colendi ftudiofiores , frequenti indufiorum lotione mutationeQue,peftem il- lam( poft tot annorum ibidem facta hofpitia ) evitarunt. Hinc videas caftra & crgaftula pediculorum quoque pleniffima , putrefacto fcilicet in ijfdem Íemper veftibus fudore , unde fubminiftrata materia ortum , caloremedian- te, ducunt. Sic qui Dixtz negligentiores ingluvie & illuvie delectantur , vi- peraíque, raphanos, ocymum , caricas , xyloaloen, apium hortenfe, dacty. lofque ingurgitant , putrefactis poftea humoribus , inter cutem pediculos pa- riunt, ut Diodorusin Empiricis, Simon Sethi, Aetius, atque Plinius affir« mant. Diofcoridestamen ex efu viperarum pediculos nafci, rem à veritate . longiffimam effedicit. Lana ovis à lupo occifz pediculos gignit , fi veftisex ca fudore madeat: quod fane Ariftotelis Plinijqdue commentum fit ; attamen experientia quemlibet docuerit , pannos equinoadipe inunctos quam citiffi me illud efficere. | Aelianus afferiteum pediculorum multitudine afflictum fore , quem olco inunxeris,, in quo Stelliofit fuffocatus. Contra horrendum hunc affectum, quem e9níaov vocant Graci, varij varia remedia excogitarunt. Hyberni Ilandique homines ( apud quos frequens hoc pediculorum malum, & per zcftatem volans perhibetur ) fubuculis croco infectis vcítirinovimus, ut pediculos arceant , optimo fane cum fucceffu, fed poft fex menfes, lixivio indufia iterum abluunt, & croco noviter inficiunt. Antigonus vero in Synag. hiftor. Paradox. ubiprimum puftulz feu veficulz exiguae in corpore appa- ruerint , perforarieas jubet , & pediculoseximi : finvero integra relinquan- tur , Vniverfalem illam Phthiriafim fuperventuram , quà Alcmzonem Phy- ficum & Pherecydem Syrum interijffe perhibent. Curatio Phtbiriafis generalis. Bonum illum Venetum Anconz ( de quo antea mentionem feci ) generali Phthriafi laborantem, Amatus Lufitanus percuravit hoc pacto. Primum per venz fectionem & medicamentorum purgantium ufum, putridos & corrup-: tos humores , mali fomites ejecit, nonfemeltantum ,fed bis autter. Poftea topicis remedijs applicatis, brevi ab hác ferá lue liber eft factus. Habent au- tem Topica medicamenta in hunc modum. K. lupin. amar. pug; iij. fem. ftaphidis agr. pug. ij. iracetoacerrimo fiat decoct.q. 5. Quo aceto untver- üm corpusa capite ad pedes ufque lavetur, ac pofteà abíterfum &exicca- tum linimentofequenti illinatur. I. Staph. agrie partes duass fandarachae imentofequenti illinatur ph. agrie pa rrcolla E EAS AEN REDEEM MUR * Lis. mimmorum animalium Y beatrum. Grxcorum partem unam. Nitri finiffimi partem mediam : in aceto acerrimo cum oleo raphanino omnia accuratiffime pifta mifceantur , & ex his fiat inun- é&io : quibus brevi affecutus cft Amatusícopum füum,nec amplius in eandem frdationem zger devenit. Amat. Lufit. cent. 3.curat. 58. Herodes(ut Io- Ícphus & Aegefippus teftantur ) ubi hanc magnam fzditatem fua nimiá fü- erbiá diviniüs contraxerat , transjordanicas thermas & lacum afphaltiter adit, fatisalioquin in hoc morbo profligando falutares : Sed illa tempeftate quum Deus arrogantifümum Monarcham viliffimo animalculo punire cum animo ftatuerat , neutiquam valentes. Sitotum corpus pediculis icateat, ge- neralem cacochymiam denotat ; quare primum fecta vena catharétitum pro- pinare fuaferim pro humoris natura; poftea ad fpecifica veniendum, & cuni loco affccto congruentia. Diofcorid. interna hujufmodi przfcribir. fk. allium cum origani decocto, bibat per tres dies. 4/7/44. Coriandrum cum origano tritum bibat xger. Exterius mel inungijubet. Commendat item alumenex aqua, & Betx decoctum , hederz fuccum & lacrimam cum melle, picem li- quidam cumalumine. Minium finopicum cum aceto inunctum , nitrum cum terra Samia & oleo. 4/4/44 exterga Pediculos euccantia ex Plinio. Staphidis agriz femina corticibus abjectis trita , corpus à pthiriafi liberant ; melius au- tem admixta cum Grzcorum Sandaracha , Sinapi , allium , cum aceto & ni- troadidem valent. Oleum raphaninum morbum pedicularem longa zgritu- d:ne contractum tollit. Sileris femenin oleo tritum , hyfopus oleo fubactus; Cedria , lacrymz odoriferz, fuccusuvze Taminez.j. ftaphidisagriz, cum aceto cocta, veftes eo'morbo liberant. Confert item veratrum cum oleo vcl lacte illitum. Zz£erza ex Plizie, Senecta anguium trita & bibita tridui Ípacio corpus à pthiriafi facit immune. Sinapios femen vel Myrice femen cpotum valde prodeft : profunt quoque aqua ex raphani folijs, liguftribacca- rum fuccus, P lantago;allium, elaterium, & cedri lachyma. Nozs oxylapá- thiradicem cum oleo tritam & inun&tam laudat, priufQue abluto corporé cum decocto lupinorum , medicamentum ex Sandaracha Grecorum, nitto; & herba pedicularipracribit. 07;/£4/0 probatur Helxines fuccus diu infri- catus , vel nitrum cum uva Taminea in balneo. R45 Berberis folia , summi: hederz, corrigiolam majorem , & aquam matinam prafert. «/4vicezza ar- gentum vivum cum oleo rofaceo non male effert , & Staphidem fylveftrem cum aríenico. Haly abbas purgaricorpus , deinde euchymis cibari, abluià fordibus , fepe mutari etiam veftes imperat : tum argentum vivum cum fta- phide agria tritum cum oleo feminis carthami accipit , atque eo corpus niane acvefperi balneatum inungit. Prafícribit item hujufmodi medicamenta. K. Ariftolochiam longam, tere cum folijs pini, & argento vivo, ac cum oleo lupinorum, q. f. fiat unguentum. Eo, nocte ungatur corpus, mane aquá calida lavetur , poftea decoctione Aluminis, vel Abfinthij Santonici, aut Artemi- fix abítergatur. ///u4. R. Ariftol.rot. & longam,Sandaracham Grzcoturi; id eff , Árfenicum rubrum: & cum oleo de Ben. fiat unguentum , quo vefperi ungatur corpus , & mane cum furfure & farina fabarum confricetur. 7/4/24. &. coftiamari , Cardamomi, fellis taurini; tere cum oleo piftaceoruni ; un- gatur eo corpus , & mane cum aqua decoctionis furfuris macri vel hordei la- vetur. Cozfantinus argento vivo cum cinere, lithargiro , aceto, & oleo mix- tis utitur , in calidis complexionibus : infrigidis autemfuccum piri ; aquami marinam , ftaphidem, nitrum , arfenicum, atque oleum cniciadhibet. lo42- nes de rupe fciffa argentum vivum cum aqua ardente, & ftaphidis fylveftris puluere commifcet, cingulumque ex eo parat , quod circa nudos lumbos ge- ftatum pediculosenecat. Serenus , Abinzoar, Amatus Lufitanus, Matthio- lus, Hildegardis , Ioannes Vigo, alijque alia prefcribunt remedia , fed plera- que 163 £64. V fas pedicu- lgrhga. Jnfectorum [roe L, 18.2. raque ex his fontibus. Plura qui velit remedia contra PhthiriafinPaulum Ae- gin.coníulat,lib.3 ,cap.5. Galenlib.1.de compos.med.fec.loc.& Gulielmum de Saliceto,libj1 .cap.48. Novi quendam (inquit Pennius) qui Nofocomij pra fectus cum efletphthuria(in ifto modo curavit: Virgis betuleiszgrosno- va pelle veftivit;quz vibicibus fuperinduéta pediculos poftea non admifit;no- vaíanemedendiratio, & otiofis argonautis defidique gregi aptiffima. Ama- tus Lufitanus(ni male memini ) pauperi cuidam foramen in dorfi cute vi ulce- ris factum recenfet,ex quo magna quotidie pediculorum copia emerfit ; inter cutem carnemque proculdubiogenitifuüerunt, & poftea unguento ex ftaphi- defylveftri, hydrargyro, pipere, &larido,convaluit. Rulandus balfamum fulphuris cunctis prefert)nec injuria, remedijs. eros Pediculos primum evelli magna cum diligentia debere, fcribit Ae- tius; tunc aqua marina tepida locus fovendus : cauté tamen (fi in palpebris hzeferint)ne oculos offendas : tandem hunc pulverem applicato. R. Alumi- nisfciffi.»1).ftaph.agr.obol.j.piper.ob.ij.zrisufti 5j.myrrhaob.1j.]ap.fciffi, ob.ij.fT. Mify torretaci 5j. terito,& ficco utere: tunc inbalnea ducantur, ac corum caput difcutientibus & corroborantibus calfacito, corpufque totum lava,& demum confrica. Noftrates pediculis evulfis loca fapone nigro for- tiffimo optimeinungunt, et fi corpus fueritcalidius, argento vivo cum pulpa pomi dulcis excepto,eos illinunt;certo experimento. Palpebras fzepe ita in- teftant;tefte Celío, ut oculis deinde exulceratis vifus aciem obtundant; tum hydrargyrum depuratum cum abfinthij comis & axungia veteri incorpora: nihil enim citius & certius medetur, modó cum cautione fiat. R. item aloes 5j.ceruffz,oblibani;ana 3.v.laridi,q.f. fiat unguentum : huic quidam hydrar- gyrum atque fulphur non male admifcent. Hicautem notandum, fi feri pe- diculi barbz, palpebrarum, pectinifque & perinzi regiones denfiüs occu- paverint;radendos effe primum pilos omnes,ftatim à purgatione univerfali ; & deinde Topica praedicta adhibenda:fella omnia, przfertim tauri,vituli;per- dicis & caponis, cum fücco centaurij,& hydrargyro, preftantiffima haben- tur. Lixivium é cineribus myrica pediculos perdit. Vulturis viviexemptá me- dullam cum vino bibitam, Rhafisatque Albertus ante omnia commendant. Varignana utitur lacte volubilis majoris & fifimbrio,& Cicla, & lotione mel- liss fed precipué effert hoc medicamentum. R.ftaphisagriz 3ij. vini phia- las iiij.fetarum porcinarum, 5ij. Hydrarg.purgati 5j. bulliant & decocto cor- pus undiq; lavetur. Vini fecem, fuccum genifte, Lixivium fenz, acorum, caf- fiam,pyrethrum, Marinellusalijque plurimi faciunt. Gilbertus autem An- glicus,coctam ftyracem & fanguifugas fimul comburit, é quibus cum porci. no fanguine optimum parari unguentumauthor eft. ; Faedaiftaanimalcula, & majore odio quam canis aut vipera à delicaciori- bus habita nepotulis, & gaudio xgrotantibus,& nonnunquam medclz funt. Quippe quilongo putridoque morbodiulaborant, his pediculi incapite nati folutionem morbi przdicunt. Signum enim eft exhalantis, & à centro ad fuperficiemevolantis. Conftat item experientia, Arquatos duodecim pe- diculis contufis & ex vinohauftis curari. Mendicis & precario viventibus cum butyro eosfa'pe exhibuit Pennius, atqueita defperatos nonnullos vale- tudini reftituit. Quidam in dyfuria pediculos vivos & grandes, coli immitte- refolent, uttitillationeurinam prole&tent : quod argumentumde Cimicibus Alexander Benedi&usnarrat. Vbivifcofi humores oculos laferint, quidam peciculis impofítis eos expurgant,quitanquam hormini fylveftris femina huc illucque reptantes, lemas colligunt, atque ijs involuti pofteaexcidunt. Vef- cunturitem ipfis, quid dicam Simiz ? Cercopitheci? imo homines in Ponto eUecied;yss faciunt Herodotus atque Strabo ; (quibus Arianus in Setipld uS d ; " » entit: Lt5.2. mininorum animalium Tl beatrum, CAMMEEO — . oor MEER fentit?) idemque de provincie Cuenenfis apud Indos occidentales incolis narrant Hifpani. Tamavidé quoque eos venantur & expetunt; ut ne vix qui. dem Hifpanorum mancipiaab eorum efu coerceri poffint. Nec mirum fane ijs pediculos cibum przbere, quiequos, afinos, feles,coffos, & (quod majus eft) homines crudosdevorant. Verüm quia ociofà cft provincia, pedesle. gere, mulieribusdemandatur ; quz feréfolz eo funguntur officio, & prop- terca pedilegzà Strabone appellantur.Horum item Serenus alium ufüri me- moravit, dum de ijs fic cecinit, WNoxia corporibus quedam de corpore noftro Produxit Naturayvolens abrumpere famnos Senfibus et monitis vieies inducere curas. Vide caput de Lendinibusinter 2: Infecta, Cap. 55. 5 Ca». XXIII. De Pediculis Brutorum. c» Plantarum. E NI ferpfithaec lues. Verüm ut inter illos pueri magis quàm juvenes; 3l j viri quàm £erainzgroti quàm fani, inculti quàm mundi pedi- mes culisabundants ita etiaminter animalia reliqua fe habet. Solus Afinus ab hoc morbo immunis perhibetur, non quia Chriftus in eo equitavit (ut Stulti fomniant; fed quia rarenter fudat ob trarduti morum ; vel. Antipa- thia quadam peculiarifueritab Altiffimo donatus. Leo,magnanimü fane ani- mal, & Brutorum pririceps ; tamen à pediculis palpebras infeftantibus adeo affiigitur,ut unguibus,& fcalpturá nihil proficienübus;in rabiem fepe agatur,fi Plinio credendum fit. Equi;generofiffimi illius quadrupedis,quis non pedicu. ' losvidit,& lendes rubentibus capitibus, reliquo corpore obfcurius albicante confpicugs? Boum & vitulorum nigrifunt, & in macris magni multique, pe- diculis pofcorum fere fimiles,féd breviores, & paulo craffiores. Porcorum pediculi forma illis refpondent; funt autem adeo grandes & duri, ut vix digitis interimantur. Hi Vrij ab urendo dicuntur, ut Albertus libro.4. Caput. 205. tcftatus eft. Canes quamvis rariüs, ali- quando tamen pediculantur. Suntatitem eorum pediculi parvi, lentigino- ft, capitealbicante, reliquo corpote ex cxrulo livente vel nigricante, ut in Canibus Melitzis primum vidi. Pediculi ovium minuti valde,quibus capita rubent,corporacandicant. Capriniab his parum differunt. Cervus ubi cor: nuaabjicere intentarit;infigni palpebrarum prurituangitur, à pediculis capiti concoloribus exorto. Olorum, Gallinarum, Anferum, Columbaruin, Co- tnrnicum,P hafianorum, Perdicum & accipitrum,aliarumque avium pediculi; cui non ex Gefneri de Avibus hiftoria propriaque experientia noti funt? Satis itemomnium Brutorum pediculationis curas Palladius, Columella, Paxanus, Varro, alijque veterinariz Principes oftenderunt 5 adeo ut. iiec nobis ijs in- fiftere gloriofum,nec vobis fru&tuofum fuerit. Quid Avicenna Iib.4. fen. 6. tract.5.per pediculum vulturis fibi voluerit,equidem conjicere nequeo, & hic Oedipialicuius operam valde imploro. Scarabeos pilularios à pediculis pro- prijs occidi,fupralib. primo meminimus. Salmones item pifces,macilentio- res praefertim, fub branchijs fzpenumero pediculis fcatentes vidit Plinius. Reperiunturitem in plantis, nempe Abrotano, Abfinthio, Nymphz flori- ribus, & potiffimum in Aquilegizfolijs, menfe Tunio, ob fingularem (utin- quit Gefnerus) ejus dulcedinem. Pediculares autem plantas nonnullas dici legimus, vel quia ijs adverfantur,ut ftaphis ; vel quia generant pediculos, ut Eiftularia Dodonzi ; vel quia fcatent pediculis, ut Aquilegia; velob fum- 4 A2 mam 2 66 | ; dnfe&lorum frve L 18.2 mam vilitatem, ut pruni majufculi fru&tus, quos pedicülarios inde dictos Ruellius teftatur. T ——— — ——MM e£ C24». XXIIII. De Syronibus, Acaris,Tineifque amisaling, [31 ronem Antiquitati ignotum fuiffe, Tho : à Veiga falfó memorat: Ej nam ipfum zxrid Ariftoteles vocat,5 .hiftor.animal.cap. 32.Syro- (d nesitem dici videntur, 45i zipdl $r o, quia tractim füb cute repunt, —— Animalculü eft omnium minutiffimum,folens innafci cafeo & cerae inveteratis,& cuti item humani. 542 zx tefte Polluce & Suida, exiguum i]- lud dicitur,quod ab exiguitate non poffumus «&z;d cft, dividere,Latine Pedi- celli, Gallice des C irons, Tautini Sciros, Vafcones Brigantes vocant. Anglice Mites in cafeo,folijs, ligno arido, atque cera: fed in homine Weale-morzzes dicuntur, & Germanis Seuren.Syrones(inquit AbinzoarjAffoalat & Affoab dicti, funt pedicilli fubter manuum crurumque & pedum cutem ferpentes, & puftulas ibidem excitantes aquá plenas:tam parva animalcula, ut vix vifu per- ipicaci difcernivaleant. Et Gabucinus; Ád noftra tempora quoddam tüp- plicij genus indomita feditate pervénit, in manibus exilis quidam pedicel- lus, lente minor,fub cuteferpit.. Et Ioan. Phil. Ingraffias ex Abenzoar, ita eos perbellc defcribit : Excoriata cute ubiminimusille jonthus varulufve cu- jufdam fudaminis inftar apparet,exeuntanimalcula viva, tam parvuncula, ut vix poffint videri. Et Ioubertus,Sunt Syrones dicti omnium minimi, femper füb epidermide latentes, fub qua ferpunt Ctalparum ritu) illam erodendo & moleftiffimum excitando pruritum. Ex ficciore quam Morpiones materiá. funt, qua lentoris inopia fere inatomos difcinditur. Nafcuntur fepeincapi. te, & pilorum radices exedunt, quos Grzci zredporecszg erri darsi op rptopus; Tineaspeculari nomine appellant. Syronibus nulla expreffa forma (ut re&té Scaliger notavit) preterquam globi:vix oculis capitur magnitudo tam pufil- la, ut nonatomis conftare ipfum, fed unum effe ex atomis Epicurus dixerit. Ita fub cute habitat, ut actis cuniculis pruritum maximum loco ingeneret; prxcipue manibus, vel alijs partibus affectis & igni admotis. Extractusacu & fuper ungue pofitus, movetfe,fi Solisetiam calore adjuvetur. Altero ungue preffus,haud fine fono crepat;aqueumq; virus reddit:colore eft albicante,ca- pite exceptospropius intuenti nigricat,vel nigro parum rtbet. Mirum eft quo- modo tam pufilla beftiola nullis quafi pedibus incedens, tam longos füb cuti- culafulcos peragat. Hoc obiter eftobfervandum, Syroncs iftos non in ipfis puftulis, fed prope habitare. Illorum quippe proprium eft nonlonge refi- dere ab humore aqueo in veficula vel puftula collecto: quo abfumpto vel ex- iccato,brevi omnes intereunt. Vnde colligimus, quemadmodum ex fero pu- trefacto oriantur, fic eodem viciffim fuftentantur. Horum nullus antiquo- rum meminit prater Abinzoar,quimorbum hunc vidit, & curationem ejus recte inftituit. Neque Syrones ifti funt de pediculorum genere, ut oannes Langius ex Ariftotele videtur afferere:Nam illi extra citem vivunt, hi vero non: neque revera Ariftoteles ullo quod fciam fcripto inter pediculos Aca- rosnumeravit. : Quam gravis fit morbus,& vel ipfá cum phthiriafi comparandus, novit no- bilis quzdá Angla fexagenaria, Penruddoci Equitis aurati le&tiffimafzmina: Quz ante annos decé cx nimia lactis caprini ingürgitatione (timebat fibi enim dc pbthifi)toto.corpore his Acaris offendebatursqua noQu diuq; oculis, n " 1j$; Lt5.2. uinunorum animalium d beatrum., 247 bijs;gingivis, plantis pedum;capite,nafo,alijfque cunctis partibus miferé lan- Cinata, vitam aliquandiu duxit moleftam atque infomnem, fed tandem (in« vitis remedijs) aucto malo, & carne ctiam totà depaftá, diem obijt. illud non praetereundum ; Quó diligentius & f;epius aftantium muliercularum acue ! bus effoderentur, eo majorem fucceffiffe lobolem, & quando carnem etiam croferant, magnitudine eos infigniori apparuifle. . Hinc diícant elati cordis homunculi,non fe vermes duntaxat effe, 1ed vermiculorum pabulum; atque illius Imperatoris potentiam timeamiis, quitam contemptibili exercitu, fu- perbiam, arrogantiam, elcgantiam, formaque dignitatem omnem confun- dat, & victoriam de ftrenuitlimo hofte infignem reportare poffit.| Syrones intra oculos generari forte quibufdam impofüibile videtur : Sed id fieri vidi- mus; & ex cpiftola. D. Le leuneregij Chirurgi ad Iacobum Guillemauüm, olim factum effe accepirius, cujus haec funt verba: Scias (inquit) quód in membrana conjundiiva, fivealbo oculi (ut vulgo loquuntur) Syrones qui- dam majufculi, vagis hic illic reptatiunculis ex mortibus tantum excirant pruritum, utabftinere quin confrices haud poffis.. Ego hoc in cafu remedijs ufus fum à Majoribus contra phthiriafin prafcriptis, fed fine ulla utilitate. Tunc amiciad zgrotam fzeminam quandam miferunt, qui coram acu argen- tea adeo dextre & nullo cum dolore Syrones extraxit, ut mihi miraculo eflet. Etfane nifi proprijs luminibus gradientes beftiolas vidiffem, Syronesibidem ortos fuiffe nanquam credidiffem quidem, Moriuntur humido deftituti ali- mento, & maris xmulo: vel medicamentis contrarijs perimuntur. Hos pecu-. liariter vulgusacicula extrahit, ( Germanivocant $eurez 274562.) Sed quum. non fimul tollatur caufa corum Fomes, perfeverat affectio. . Itaque praftat unguento velfotu eos occidere, quo fimul tollatur pruritus ille infeftiffimus. Maximéivzies» Syronesinterimens eft actum falfum. Laur. Iosbert. Vini fublimatilotione omnino tolli;/e. 472cz. Anglorum Chirurgus olim do&i(: fimus, fcriptoreliquit.. Quod certearatione nonabhorret. Nam exiccat, penetrat,putredini refiftit; ac fua calida acrimonia omnes enecat. «AZ Ligzoar lib.2.cap.19.Tract.7. fequentia prefcribit. Primüm corpus cum infufione fem.cnici & urticz purga : deinde exterius cum oleo amigd.amar.vel ricini, & fuccofoliorum Perficiinungito. Pro cibo perdices cum pauco aceto coctas, & panem fermentatum dato. Abftineatab omni fructuum genere (avellanis demptis) precipue ficubus, uvis, jujubis, & pomis. Corpus cum carne five pulpamelonum, vel íeminum ipforum mucilagine fzpius fricato. Sivero. - Corpus fuerit carnofum,fricetur cum fucco foliorum Perfici. Plsisshoc in ^ malocarnembubulam, porcinam, anferinam, & legumina omnia inter- dicit. ; moon Eretis lib.de paff.mul. fic fcribitsFrumentum cum vino diftemperatum,oli- banipulvere adjecto, locis affectisemplaftri modo applicatum,Syrones ubi- cunque perdit, maxime inmalis & fronte.4 //u4. R.. falis commun.faponis nig. - fulphuris vivi,ana;incorporentur cum accto fcyllitico; & co loco 1llinantur. "4 Irdad Syxones faciei, quos Rofz Anglicanz author Barroges vocat. R.la- pathij acuti;/olibani, dracontij;offis fzpizanasfiat pulvis, & ter in hebdomada fricato loca verminofa, prius tamen facie lotá decocto furfuris, & in die Sab- bathifacié lava cum albumine ovi & amylo, ac demde cum aqua fluviatili fz- pius lava,five amylo. Alexander Petronizs Trajanus hoc remedii maxime laus dat : Linteum nimirum tenue in lanuginem abrafum; quo mollius fiat & tena- cius adhzreat. Hoc parti affectze alligato,mox ovi toftialbumen induratum . calidum, & in laminas latiufculas divifum impone, & linteum aliud craffius fu- perliga;ita ut peraliquot horas quiefcat. Deinde omnibus ablatis, interius linteumpedicellis plenum reperies, quod hoc modo probatur. Excutias ip- Aaa fum; 'Dc Leg. Ánjedorum frue i. 1B. fum fupraignem, & crepitantes fyrunculos facilc auribus percipies. 44 77; - chobrotos c Tintas incapitibus pucrorum frequentes,ac minutitfima foramira ibidem dolantes, 8/4/cx:u iftud remedium magni facit : R. olibani;axungiz, aprugnzq.1. bulliant in vafe terreo vitreato, & fiat unguentum. 4£//sd : alu- minis ufti pulverem afpergito, ac linteum fupraponito. 4//«d moz inefficax : Sulphur vivumin pulvererem redige,cum aceto rofaceo vel ícyllitico, vel eti- amaqua rofacea incorpora, & linteo fupcrinductum alliga per 24. horas. c4 Ind expertifiimum: K. fucci limonüm, &aquz vita,;ana; falis uíti.q.f. mifceac f piusinunge. 44/iud Hzldegardis : Defpumationem aeris, 4 eff.te- las illas quafi arancorum autumno fparfas, applicato, & fyrones tineafque omnescerto perimit. Pulverem quoqueapum inalueari mortuorum,locis af- fectis afperge, & morientur : prafertim fi cum vino fublimato, ve] aceto Ícyllitico fueritadmixtus. 4//s4. Panisfiliginei micas adhuc calidas fzepius alligascalore fiquidem peribunt. Semen in abiete fumma crefcens in cineres redactum, & afperfum, valde conducit. Interim item nuclei oxyacantha pul- verifati ac loco affecto applicati, Syronestollunt. Zeawzes Vigo ifta contra fy- rones ubicunque natos praícribit: Omnia (inquit) amara contra ipfos faci- unt ; radantur primum loca affecta, ut medicamenta citius penetrent. Olc- um vitriolicaute & leviter effufum eos potenter occidit. Argentum vivum cum fapone Gallico & pauco auripigmento, & aceto Scyllitico, cum aloe, plurimum confert. 4/42 Syrones dentium. Sunt qui vermes in dentibus natos Syrones vocant,quos in chordarum ramenta & feminis hyofcyami fumo ore excepto procidiffe affirmant. Quamquam illa ramenta vermes effe merito negem. Syrones tamen putridis dentibus innaíci, lippis & tonforibus notiffi- mum. «44 Syrones venenatos. Morbus Boum Ábynzoari dicitur, inter cu- tem carnemque vermiculatio quzdam venenata ; qua tumorem non parvum excitat, juglandis magnitudine,in quo Syro vermis (venenatus ille quidem, licet exiguus) latitat. Hic morbus neglectus occidit, curationem inftituit hoc modo: Locus ftatim cauterio actuali comburenduss tum applica lintea rafa cum farina hordei & aqua dulci. Sedato ex ambuftione dolore, unguen- to Agrippx & oleo rofaceo, tumor confidet:tum ablue locum cum aqua mel- lis, & pulverem rofarum afpergito: & incarnativis demum adhibitis, ulcus claude. Si vero cauterium & ferrum refpuat, R . farinae lupinorum, fuliginis, piperis, radicis fcarz,ana;omnibustritis & cum Alchitram madefadtis, dimi- diam teft nucis partem ijs repleto,& loco affecto apponito ; maneatq; tam- diu,donec vis medicamentiad vermem pervenerit. Sed diligenter cavendum, ne loci affe&i parsaliqua extra teftam nuda selinquatur. 2g5a beftiola (ut Thevetus comminifcitur) Indos occidentales valde vexat; infcétum(inquit) hominum manibus infeftiffimum, pulice longe minus, fed in pulvere ut pulex natussquo fane errore captum L:reuz cum Theveto delirare non puduit.O vi. edus verointer cutem & carnes generari eos affirmat : fed potiffimum fub un. guibus digitorum nafci:quo loco ubi fefe infinuaverunt, tumorem pifi magni- tudine cum pruritu maximo concitant, atque tanquam lendes multiplicant, Sivero non opportune extrahatur hzc beftiola unà cum fuo ftu, paucis die- bus pruritusin dolorem cedit vehementem, morbique violentiá xgri pere- unt. In Accipitrum Falconumque corporibus fub pennarum radice vermis nafcitur, TroZadi&us ; eum Syronem, Tineam aut Acarum effe, ex Alber ticodice dubitare defijmus, apud quemillius morbi medelam füfius legeris: Qyinetiam in urinis nonnullarum prxgnantium,ut Bonaceiolus refert, Syro- nes quidam exigui & rubelliapparent, quod infallibile conceptionis argu- mentum ponit. Dermeftes infe&um eft pelles confumens,unde à pellibus no- meneft adeptum : & pro pellium ratione colorem mutat. INam i co- ; orc rm L 12.2. minimorum animalium T beatrum. 269 lorem plerunque fequitur, pulicem magnitudine equans, & fex pedes ro- ftrumque forcipatum oftendens. ' Tinea item veftes confumit : praefertim las | neas : vorax valde animalculum &ex pfychis,(ut diximus)procreatum. — | C AP. XXV, 1 ! De Gumice, 'Oss Grxcorum, Latinis C;zmex dicitur. Hebrari Pzfchbpefrz. à Scrutas tione vocant. Scrutatur enim animalia dormientia, ut eorum fan- guinefe repleat. Kse» dictam vult IH idorus & Cimicem,à Cori her- 7 ba, quam latini Cimicariam vocant; que (ut ingenue fatear) nobis incognita,nifi fit Atriplicis fylveftris fpecies illa humilis & £xtidiffima, qua juxta muros & aggeres naícens , obícieno nomine Vulvaria dici folet. Et- enim Matthioli Coris bene olet, & cum Cimicaria proinde. non convenit. Arabibus & Barbaris A4/carad , Deboliar, Fe[afes , €oroda , c» .Corab dicitur. Germanice Wastlasfz , Anglice Wall-loewfe. SaxoniceWantzen,idefb, Pez diculus parietum. Brabantij item non male,Wuezlmjs tive fpondarum pedicus lum. Hifpani CZzzefzus . Itali Cizsice. Galli Pzz4;fe nominant, | Sunt autem Cimices vel domefticiatque impennes, vel pennati & fylveftres. De hisan-- tea diximus libro primo: nunc de domefticis agemus. t Í Domefticus hic , faftidiendum naturà animal , ut Plinij verbis utar ; fimilis fere Ricino ; eft enim corpore rhomboide, colore nigro, parum rübente: pe- ] des habet juxta collum breves, utrinque tres ; dorfumQue & ventrem incifuris notatum : cutis apprime tenera , ut velle- viffimo contaétu crepet media , fetoremque maxime abho- - mninandum expret. Nocuacriter mordendo ex hominum cor poribus fanguinem exugit in vite fuftentationem. Lucem enim( Blattarum modo ) non perfert , eaque nafcente inrimas lectorum parietumquefe recipit. Poft morfum veftigia pur- puraícentia cum dolore pruriginofo cumida relinquunt... Ge- nerantur, fecundüm Ariftotelis fententiam , ex humore per fumma corporum animalium exudante, lib. 5. ca, 1. Hift. Sed fine dubio ex humoribusalijs circalectos putrefcentibus, & é lignis paulatim exüdantibus , oriuntur : propagantur item coi- tu, ut inagro Aurelianenfi Pennius olim animadvertit. Nam "w, «Ví. dum Phytognomices ftudio Natali Caperoni comitem fe E daret, ut ramulumarboris truncaret, gladium diftringere ten- tavit. Quum autem per rubiginem id xgrius przftaret, vagi- r nam fecare neceffum habuit, in qua Cimices adultos pluri- Ios , ac juniores non paucos, cum magno ovorum dilutius albicantium nu- mero comperit. Generantur etiam in Gallinarum caveis , Scaligero tefte; fed in Coturnicum caveis brevi tempore infinité multiplicantur. Inabiegnis lectis frequentes funt, maximeque palea inveterafcente. Inter chartaceos quoque libros gignuntur : "Ludovicus Vives parietes alabaftro obdu&os ci micibus procreandis aptiffimos in Dialog. arbitratur. : Vulgo jactatum eft ( inquit lof. Scaliger ) é Cimicibus contritis Cimices oriri , quod vix verifimile exiftimem. ^Carthufianos Cimicibus nunquam vexari , fin- git fübtilitatum fi&or Cardanus : caufam adferens , quod à carnibus abfti- nent. Tolofatile&uli ( utor Scaligerirefponfo ) carnes non efitant , & nihi- lominus ca pefte funtinfames. Munditiem potius frequentemquelectulorum & culcitrarum lotionem pro caufa attuliffet, quam quum Galli; Germans: s: Aa 3 Itali | 270 Vf - Jnfetlorum rue L 18.2 — Italiminus curant , pariunt magis hanc peftem ; Ángli autem munditiei & cultus ftudiofiffimi ; rariüsijslaborant. Anno 15 »3. dum hac Pennius (crip- titarec, Mortlacum Tamefin adjacentem viculum, magna feftinatione accer- febaturadduas Nobiles, magno metu ex Cimicum veftigijs percuffas, & quid nefcio contagionis valde veritas. Tandem re cognità , ac beftiolis cap- uis , rifu timorem.omnem excuffit. Contra iftós nocturnae quietis hoftes Deus nofter mifericors, remedia nobis függeffit , exantiquis noviffimifque fcriptoribus haurienda : quibus inufum productis , velarcere ipfos, vel neca- rectiam poffimus. Fumo cnim ftercoris bovini , pilorum equinorum , hirun. dinum, Scolopendrz, fulphuris , vitrioli, arfenici, seruginis, xyloaloes,bdel. lij , filicis , fpatulefoetide , Ariftolochiz, clematites , myrti, cumini , lupi- norum , corrigiolz, nigelle , cupreffi , interficiuntur ; utex Aetio, Rhafi, Florentino, Didymo & Cardano videre eft. P reítat autem cortinis circa le- &tum expanfis fumum ita includere , ne quaexpiret. Paranturitem eumin fi. nem unguenta, illitiones , & embrochationes, ex felle bubulo, hircino, eri- naceo , vitulino , caprino, afinino, cucumere, hedcraz folijs, citro ; icthyocol- la, amurca , fimo bovis & aceto acri , fulphure vivo , fcylla , capparibus , fta- phide fylveftri abfinthio , paffo, calce, argento vivo , lauro , fapone nigro, halicacabo , fucco arantiorum, limonum, &c. de quibus Varronem, Palla- dium, Arnoldum, Didymum &aliosconfule. Prophylactica quod attinet, Canabis vel Halicacabi frudus juxta lectum pofiti ve] fufpenfi , cimices fu. gant. Democritus ait,cornu cervinum,vel leporis pedes circa lecti fulcra pen- dentes, idem prz'ftare : quod etiam auriculz vulpis alius tribuit. Feces butyri cocti, projectz ubi funt. Cimices , fatietate eos difruptos mirifice perdunt. Forte hzc eft illa pinguedo de qua Cardanus his verbis : Sciebamolim , fed jam óblitus fum, ( inquit) Pingucdinem , quz ligneo orbi fuperlita cimices omnes(ceu epode facta ad Íe alliciebat, ita ut vix lignum videri potuerit. Re- ferunt obulum lecto fubftratum , Cimices pellere. Quidam linteum frigida madcfactum appendunt , atque ita activa frigiditate cos repellunt. Oleum perfe,aut cum atramento futorio , vel cum felle taurino, vel decoctum cha- mzlcontis nigri ,' Cimices fugat. Amariffima denique omnia & fortiori odore przdita, Cimicibus proculdubio adverfantur: gravem autem odorem €os profligarc, rubentium pellium copia (inquit Olaus Magnus ) loco aliquo coacervata oftendit: Hos fupra modum multiplicatos peftem przfagireaffe- rit Alexander Benedictus. Significatenim vel humorum, vel aris, vel utriuf- que magnam putrefadtionem. Bacchus ad inferos defcenfurus , apud lepi- diffimum Gracorum Comicum, eas fibi dari cauponas initinere precabatur Iovem ,in quibus pauciffimi effent Cimices. Tamen concordia illa rerum & repugnantia (inquit Plinius ) que totam, duce natura, replet medicinam, . nihil nonex aliqua parte homini conducibile produxit, adeoque quod Co- micus ille Deus infeftum putavit, humana quidem pofteritas falutare fenfit, Acri fane facultate przditi funt Cimices , fuum tamenin medicina locum ob- tinent. Nam cum fanguine teftudinis fumpti 5erpeztum morfibus medentur. Odore eorum Zp;lepfia ex uteri fuffocatione orta difcutitur. Ovo, cera , aut fabz inclufi atque devorati , V omice C quartanirfebribus (ex Plinio, Diofco- ride , Galeno , Marcello , Aetio , A&uario iftud ) auxiliantur. Ex aceto po- ti, vel etiam fuffiti, Sanomfnugas tenacins adberentes facile vemovent, | der- tianis item febribus conferre , Quinti Sereni carminailla oftendunt : vL lia non pudeat terno cum Cimice trita Et diluta mero, medis baurire diebus, Pretereatritus Cimex potatur in ovo, Horridus attatfu, fed euftucommeodus apta. C. DNITR UE. ] Geínerus Lis. mimimorum animalium Q beatrum. 271 UI CPG WE HEP I E EE i Gefnerus huic experimento in fchedis idem facit, facto in plebe viliori & rü- ftica femel atque iterum periclo, Ziét/argo correptis feptenos incyatho aqua dabant veteres , annis puerilibus quatuor ; P//s55 : cui confentit Serenus his verfibus, m5 dicun Quidam dira jubent : fepteno cimucetrito, Vt vicientur Aqua cy athu[d, bibatur codem. Hacpotioraputant, quam dulci morte perire. Qui etiam Hamorrhagiam narium &imicis odore folo fifti, olim cecinit, Quidàm ecwlos hebetiores ex cataraífa fif os fanant , illis tritis in fale &lacte mulorum. Quidam aures dolentes melle € imicario inungunt , magno cum falutis fru&u. Vomitum quoque cohibent , Marcello tefte ;; remediumque expertum aflerit , fiin ovo forbili Cimex contritus a jejuno rem ignorante forbeatur. Eosconmtraafpidu, V. ipere , atque omuium f(erpentum venena face- re, inde probare vult Plinius, quod Gallinz ijs vefcentes, a talium animalium icu perítantillefz. Ad ftranguriam & calculum pellendum ,: Cimices con- tritos laudat; Aetius. Vegetius hoc incafu, unum Cimicem inaurem , alterum in meatum penis imponit , & leni locorum fricatione ; urinaim ftatim reddi af- firmat: quod remedium videtur ex Herode in Hippiatricis mutuatus. Gal. Eup.5. Cimices non folum urinam provocare aflerit, fedetiam per novem dierum fpatium epotos, eandem involuntarielabentem pueris fiftere. Hos ex vino, juículo , velaqua calida bibiros, Ca/cu/o laborantes mirifice juvare Va- larandus Douvres Infulanus , Pharmacopoeus Lugdunenfis doctiffimus,fzpe retulit. Cineres ipforum idonea cum decoctione per clyfterem injectos in calculo item pellendo, recentiores mire celebrant. C ontritis & colis meatui illitis, protinus zizazs provocat Marcellus. Sunt(inquit Gefnerus)qui in Co- lico dolere Cimices quatuor vivos ex vino mane bibendos pra fcribunt, & jeju- nium duarum horarum pofteainjungunt,totidemqueduabus ante cenam horis propinant ; & fic die fequente , donec duodecim cimices devoraverint : fafti- diendum hercle remedium , fed nec novumin defperatoillo dolore ; & pra. fentaneum. Functium urbis Tigurine prztorem, ejufque aliquot nepotes fecundo hauftu liberavit , fereque ad Encomium Cimicis fcribendum excita. vit, Extergos quod (pectat morbos -i pilas radicitus evellas, & locum affe. ctum fanguine Cimicum illinas , ficcarique permittas ; ex Galeni, Aetij, & Noni fententia nunquam renafcentur. Cum Anferino adipe & Cimicibus perun&is mammis ; dolores minuere , molas uteri erumpere , Scabiem ma- tricis fedari, narrat Plinius. Cornelius Gemma inappendice operis Cofmo- crit. mentionem facit mulieris, in cujus calvaria aperta, magna Cimicum multitudo erat reperta. , | bHti« s Car. XXVI. ^ De Ricino c Reduwio. S Icnu vulgo Grecorum xs», Hefichio 4oóxve- , Suid x57, alijs uusrejjezcic« Sypontinus non re&é wo; vocat , quum alis ca- teat, Arabibus , A Ílchbarad, Alfefafes ^ Albalem. ut Bellunenfis —7 7.59 refert. Ferlini etiamnum hodie( inquit Hermolaus Barb. ) ut ex Didymo Zelonote accepimus, Ricinosjessappellant. Latine Ricinus dici- tur, quia Ricini plántz femina imitatur. Gaza Reduvium vocat ; Albertus non nufpiam Tacam appellat. Albertus item Vigcentius , & Guillerinus de Conchis, Eseulam nominant. Ciram primüm dictam rcor, ( inquit Scaliger) quia MÀ — ——À z2]j^ - unfeitorum froe — 1, 18.24 quia ixi idem.cum C rotone eft. Italis Zeva. Germanis Holtzbock: G allis P/a- 445, 0b. corporis compreffionem. Anglis Weedreék vocatur. Quidam Rici- num. & Reduvium ifto modo, redtiffime quidem, diftinguunt. Ricinss 1nfectum eft parvum , aeftate ineunte in pafcuisinter gramina. & in fylvis inter folia nafcens ex putri quodam humore: compreffo valde & plano ad tactum corporc,cute admodum tenaci,figura corporis rhomboide,colore nigro cü quodam íplendore, aut ex fufco obfcure nigricante;pofteaquam ve- xoanimali cuipiam adhzferit, & capite cuti infixo fanguinem hauferit, brevi : grandeícitturgetque , ac temporis progreffu ferefitglobofus : fex habet pe- des colloaffixos, roftellumilli acutum, fed breve : nec prolem gignit, nec ab alijsanimalibus gignitur , atque in eo à cunctis differt Infectis , quod cibo a£- fam repletur j excrementi tamen exitum non habet, unde forte Hetruícis Ceca dicitur... Materiales ergo Philofophi cum Aphrodifxo omnia à mani- fcítis Elementorum facultaubus ducentes, perpendant diligenter ad quem materiz hic defectum , vel confufionem confugerint. |. Sj comminifcantur. Naturz defuiffe fubulam, qua illi podicem terebraret, fibilis excipi meren- tur. Quinpotius Paracelficum illud hic videant atque agnofcant ; tum ex corporibus fpiritus , tum exfpiritibus corporafieri pofle. Plinius Ricinum turpeanimal appellat, cujusiaginz finis ( ut epulonibus accidit ) mors ipfa 5 nam paucis diebus fatietate nimia dehifcit. Tamen & famem quoque forti- ter perfert perfeptiduum. Vix affentior'Scaligero , qui eum in hominis bar- ba & inguine nafci credit , quia victus caufa ib afhixus tenaciterinhzrets quamvis Euftathium & Hefichium patrocinantes habet his verbis, ;;5»2£- mui dab vE pep eie dV euQUhe Haud enim ex animalibus gignitur Ricinus, fed cx putrida foliorum graminumque materia ; ut antea retulimus , atquc ut Ari- ftotelesaffirmat, Hiftor. 5. Cap. 19 - Keérses 3-59o/lar ix di duucwr. Forte per Ricinum pediculum cancriformem intellexit Scaliger ; vc!Reduvium forte humanum: nafcuntur enim ambo in barba «& inguine ; nec nifi magna cum difficultate avelli poffunt: Boves valde vexat , & homines , fed praecipue la- trantium animalium catum. |: Ovibus etiatn & capris moleftos effe Ricinos teftatur. Cato, fimilitudine corporum deceptus. Nam oviumlle Pediculus Reduvius dici debet ( noftri 5Zeep-lowfe appellant) inter quem. & Ricinum varie & differentes note. Nam Reduvio roftellum longius ; corpusvero etiam à maxima repletione nunquam ita diftentum , quin femper compref- fum, nunquam globofum videatur: hujus item pedes obfcure rubent 5 dor- i fum cineritio eft colore, tribus minutiffimis punàis nigricantibus sf. diftin&tum, &adcordis figuram effigiatum. Caput nonfemper, imo-rariüs cutiinfigitur ;.nam non nifi per vices fanguinem exugit, & excrementa inde gcnita per anum exprimit: qua lanam viridi ita tingunt colore ,ut vix calido lixivio, ne dumfrigidz cedat tinura. In vellere de- tonfeannum integrum vivunt Reduvij ; Ricinifolo fanguine aluntur & calen- teanumali. Sintigitur ejufdem generis cum Catone ; at differre eos maximé veritas affirmat. 54cos eft animal parvum ; tuberibus Leproforum non diffi- milis, inquit Albertus. An Ricinum eointelligat , an Afetum, dubitat Gef- nerus. Ricinum potiusarbitror, tum à tuberum orbiculari forma ; tum à fub- livido colore argumento facto... Amurca optime depurata , & vinifortioris fecibus cum decocto lupinorum addita ; inun&ione oves tonfas liberat a r. duvijs ; tum per biduum triduumve fudent ; tandem aqua maris laventur. [^ 10. Anglicaniopiliones pice liquida & fevo ovillo eas illinunt vellere nudatas, vel radicem acori. tundunt j & inaqua elixant , &tepida.decoétioneé corpus fomentant. Nonnulli Cedrià tantüm utuntur. - Alijs etiam in ufüeft radix Mandragore ; cavendum autem ne à pecore guftetur 4 ob ftuporis quem in- 9,3 ducit : ——————— 32581955 minimorum animalium T beatrum. ducit fummum periculum. |. Alij Cyperi radicem coquunt , eaque decoctá oves abluunt. Dzephbanes in Geopog. Contra canum Ricinos , €orum aures oleo nucum avellanarum & amygd. amararum illinere jubent veteres ; id ex- perientia remedium confirmat. Quinetiam tefte Nemefiano, Vngere profuerit, tepidoque offendere S oli cA urictilas, Ricinos candenti C pellere cultro. Rhafis contracanum A4 fc£ardez , five Ricinos , ablutionem commendat , cx vino, aceto, Cymino , & aqua falfa. Theonmzftius & Cato ex amaris nuci- bus contritis oleum parant , eoque digitos & aures teminaQue ipa inungunr. Eoscedria necat. Diofcorides. Columella avelli Ricinos a bobus canibuf- que vetat, ne loci exulcerentur, atque picem liquidam cum larido miré effert. Succoitem utriufque Chamzleontis perimuntur, Plinio authore. Sangui. nem Ricinorum ulcera expurgarc , eoíque vino infufos ebrietatem ftatim in. ducerenarrat Albertus. Laudantur quoque ad ani. Fiftulz curam à Sereno,. cum dicit 5 Obfcenos [i pon locos nova-vulaera carpent, Horrentum man[acurantur fronde raborum. CZ fi am veteri [uccedit Fiffula morbo s Mujtela cinere immiffo curabitur ulcus, Sanguinc ceu Ricini quem bos aeffaverit ante. Igni facro Ricini quoque fanguis auxiliatur : tradunt item Ricinum ex aure fi- niftra canis avulífum , omnes dolores fedare adalligatum , ut Plinius ex Nigi- dio fcripfit. Afferit item,mulieris lumbis ejusfanguine perunctis, tzedium veneris fapervenire.Hircorum Ricini 9.vel 10.ex vino haufti menfes fiftunt, Diofcoride teftante. Sanguine Ricini & canc fzemina adempti palpebras illi- nito, pilis prius evulfis( inquit Gal. fimpl. 10. cap. 5.) & nunquam renafcen- tur. Sicetiam Avicenna & Plinius ;fed ex aliorum fide. Dionyfius Milefius ad pilos pungentes & fenticofos rale pfilotrum przfcribit : Leporem mari- num in novo vafe fictili comburito , ac cinerem cum Ricinorum fanguine in corneá pyxide fervato; utere , pilis prius evulfis. :Reduviorum pulveris drachmam cum femiffe in potu exhibitam, Icteritiam citó & certiffimé cura- re, Angli multi experientiá docti fatis noverunt. Ca». XXVII. De Tinea veflivora. jJ: Ennius hujus infcái hiftoriam orfurus, Tineam mado facit. Nem» 3r pe Hieracij pediculos apud Albertum; vertniculos ligniperdes apud gx ex Plautum ; favorum peftem apud Virgilium ; ulcera capitis manan- tia , & veftium more exefa apud Plinium fignificat: unde forte. Claudianus, Miferabilegturpes —— exederecaput tinte. Gaza «usus Tineastranftult, nullo plane judicio, ut in Erucarum hiftoria annotavimus. Vexant &tinez femina ficorum, inquit Plinius ; vermiculosin ipfis ficubus ortos, unde 45;«; veniunt, intelligens. ——Niphus Scorpiolum libros depafcentem ( de quo inter Scor- piones egimus ) Tineam appellat. x3 autem & ew, fi quis propriélo- quatur ,igr &vudzur xxdonz : id eff , vermiculus veftium. Latiné Tinea dicitur, Ifidoro interprete , àtenendo : pertinaciter quippe inhzret veftibus, nec fa- cilélocum mutat. Gallis Teizpe. Hifpanis 7774. Italis Tzesol«. Illytice Mel. Polonice Mol. Anglice Mot? vocatur. Hzebrei fua lingua Hhafch & S5 nomen -— 273 V fus. zn ——À s. Anfeitarum [roe L 18.2. nomen dederunt ; ut ex Iobilib. cap. 13. & Efaiz 51. apparet. Vermiculus cit parvus , colore ex lividoalbefcente, cui Phalaenz minima illa fpecies, no- &uadlucernas advolans, ortum debet. -Reperiuntur item quidam argento illit , quas Anglis Sz/ver-szotbs. Belga Schzeter, appellant , à motus velo. citate. Hanc INiphus Scorpium librorum magno errore conftituit. Eft item Tinea quadam pendula, vel tunicata ( inquit Plinius : ) tunicam fuam fenfim attrahens, ut cochlez teftam ; quà fpoliata ftatim expirat : fi vero nimium excreverit tunica, in chryfalidem abit, ex qua. Phaliena quedam exigua ftatotemporc erumpit. Hacc fpecies filo appenfa in edibus pendula aliquan- diu manet , antequam inaureliam mutatur. Caput huic nigricans & exiguum reliquum corpus obícuré ex tufco albicat. "Thecacjusoblonga,exaranea ferécompofita, nonomninoteres , fed levitercompretfa , & utráque in ex- tremitate nonnihil hirfuta. ,Phalanz inde natz , fummis aedibus per pedes adhzrent, donec corrupteac putrefacto corpore iterum nafcuntur : putre. Ícente jam corpore ,aliláue & pedibus ultro cadentibus , filo per caudam fefe fufpendunt. Tandem T hecam acquirunt , acinhanc Tinex ipeciem vertun- tur. Habet quoque Germania & Helvetia Tineam ruffo colore , capite craf- . fiufculo;corpore caudam verfus fenfim extenuato. V entris color fplendidior, fubflavus , & inftar Serici villofi mollis. 'Teneraadmodum beftiola, praci- pueilla deargentáta , & qua folo tactu conteritur.. Vnde rcgius ille Pfaltes Pfa. 39. Quum in reprehenfionibus caftigaveris quempiam , diffolves eum ficuc Tineam. Et Iobus cap. 40. certiffimum improborum exitum amplifi- cans : Conterentur ( inquit ) antequam 'Tinea. Omnes Tinez in Íepedum grege numerantur , oriunturQue in veftibus tam lanarijs quam pelliceis , a puluere & fitunon expurgatis : eoque magis , fi araneus una includatur ; ut Ariftoteles fcripfit : fiquidem hic humorem illis infitam abforbet atque exiccat. Cavendum igitur,ne cum craffo ac humido aére complicentur veftes atque puluerulentae reponantur. Quidam , ut "Fineas vitent, veftes calido fole ventilant : quod noftra mulieresfeveré vetantes , inumbra ventoque ra- bidoalgente rem peragunt. Solis enim radios Tineisamicos ;umbram ven- tumque procellofum , inimicos fentiunt. Hi vermesubifenfim fine fenfuex- timam panni faciem depatti fuerint , interiora inde abfumunt , mediaque füb-- ftantia ita fefe infinuant , ut ne diligentiffime quzrentibusfíatis pateant. An- tiqui in Tineis perdendis expertiffimierant. NamServij Tullij veftes dura- vete ad Scjaniexitum , ca diligentia veftipicorum curatz , ut nec ipfa difflue- rent per xtatem , nec Tineam perincuriam admitterent. Qui pannos aneos vendunt , Ifpid& avis pellem ( noftrates K;775-fr/ber appellant ) cum panais una convoluunt , vel in officina fufpendunt , quafi fecreta quadam antipathia Tineisadverfam. Odorefuffituque Sabinz, lupulorum, dactylofz, abfinthij, rorifmarini, polij-panacis , anif1, heliehyfi , mali affyrij , corticis citri( nar hic feréfolus Citriorum ufus apud veteres ) Myrti maricofi , cedri, cupreffi, calamenthze, fulphuris, plumarum molliorum , przclare abiguntur atque - necantur. Librizn monumento Numm reperti, Cedria illiti fcribuntur, ideo-- que falvià Tineis fupra quingentos triginta & quinque annos creduntur, Te-. fte Plinio. Offa Berger[ferts ( beftiam ignoro ) in pulverem redacta, & cum veftibus fparfa, Tineas profligat , fi Hildegardi fides habenda : Cantharides inedijs zedibus fufpenías idem facere, narrat R hafis ; quietiam refert , V eftes . pellileonisinvolutas , tutas effe a Tineis. Quidam linteum lixivio fortiffimo: madefaciunt, ac fine expreffione in foleficcant ; quo involutas veftes , .à Ti- neis nonerodiaffirmaut. Veftiariumamurca afpergi , Cato praecipit: Mirum eft quod Plinius refert, veftem ferctro fuppofitam vel cadayezi inftratam, Íemperà Tinearum injurijs effe immünem, | Ditior populi fors. pro : : ve[reue Lis. miaymorum animalium M heatrum. Veiis y Blattarum e Tigcarum epula , putrefcitin arca , ut Horatius cecinit ) Veítcs scítate diligenter infpici curant ,'& cxarcis fublatas, loco admodum peifiauli ventilarit:deinde ex lobis milij Indici,vel ex fetis porcinis , aut iuícoicopario, vcl etiam ex abfipthio factis virgulis , pulverem Andquitus bovina caudá id facere folebant, de qua ita Martialis, Sordida fi flavo fuerit tibi pulvere veftis, Celligit bunc tenni verbere caudabostrs. Nec defuntlantiores mercatores, qui arcas € cedro & cupreffo confici cu- rant ; & ex origano, abfinthio, I ride, mali citrij cortice, myrto, pulverem pa- raium ponunt cum veftibus, ijfque remedijs lanivorum hoc pecus longe arcent. De Tineis lignarijs,librarijs;cuticularibus, fructivoris, ante fcripfimus in- ter Vermes hexapodos. Nunc quod huic addam capiti non habeo : nifi ut Divites adhorter,thefaurum ibi deponere ; ubi neque Tinex veftes arrode- re, nec rubigo argentum depopulari poffit. Mittant item infinitum illum Ve- ftium multarum luxum,cujus ecquem alium fperemus finem, ut Lyrici verbis utars Qua7z mgras Blattus tinea(4, ut pa[cat igertes ? SYhomo (inquit Calvi- nus) de muliere natus, 2:«v:p&, & tanquam putredo veteraícens, fe veluti ve- ítem effc quotidie cogitaret quam exedit tenea : fane fuperbia pofitá, rubore fuffunderctur,ac ad pedes Omnipotentis fupplex caderet. dxícutiunt. Ca z.XXVIIH. DePzulie. "aedis Latine Pulex dicitur, quaft pulvis, vel pulveris filius, IGodorotefte. Hifpanis Pz/r«, Talis, Pulicc,Gallis Puce, Anglis | Flea, Germanis à fuga celeritate, F /ec? vocatur. Nonminima pe- 229935 ftis Pulices, prfertim cum majori numero domientcs perturbant, & tum feffis tum zgris moleftiam exhibent, periculo fefe liberant faltu & fu- ga, primáque luce lecto fefe fubducunt.Omnibus infefti funt, fed precipue (utlafcivus poeta cecinit) teneris puellis, quarum agiles & faliva quafi invit- catos digitos vix fugiunt. Suntautem communes,vel Rariores. Communes, parvafuntanimalcula, pediculorum magnitudine, molliore tamen corpore; dorfogibbofo, & feré porcino:color eorum nigricat, cum fplendore;pectus venterque ex nigro flavent. Incatellis candidis dilutiores funt, in rufis ful- vidiores, innigris nigriores,atqueinalis. Naturzx miraculum ex hoc adver- tas velim, quód pofterioracrufcula ventrem verfus retro fle&tuntur, anterio- ra veró ad pe&tus, quadrupedum more, ut in cun&tis pene infedis ufuvenit, quibus quatuor tantum pedes dedit Natura. Eum forte infinem fic difponun- tur Pulicum jun&urz, ut facilius inter longiores lodicum lemas plicafque fe à profequentibus abícondant.Extremz tibiebifide, uncate, acute, &quafi cornez videntur ; nonfolum utcertius Ícandant fublimia,fed etiam ut glabrze cuti;alijfque rebus firmius infideant atque inhzreant. Caput illis exiguum,os nonforcipatum habent fed torofum : collum breviufculum, cui Marcus qui- dam Anglus (fubtili omni opera peritiffimus) catenam auream, digiti longi. tudinis,unà cumfera & clavi tanto adaptavit ingenio, atque e3 fubtilitate, ut facilé à Pulice incedente traherentur; nec tamen pulex, catena, fera & clavis;grani pondus fimul excederent. Accepimus item à fide dignis, pulicem fic catená alligatum, currum aureum perfecte omnibus fiis numeris abfolu- tum,nullo negotio traxiffe ; id quod & artificis induftriam, & fuas ipfius vi- res ere 276 Jnfectorum [roe L 15.2. ies multüm commendat. Probofcidis mucro pauló eft rigidior, ut cutem facilispenetret. Cava fit neceffitas poftulat, ut fanguinem exugat, & intus tranfvchatsteneriora loca petunt, duriora promuícide nonattingunt. Duabus minutiffimis antennis € fronte natis.tum viam explorant, tum de objectorum natura atque duritie judicant. A morfu, locum rubicunda macula notatum dimittunt, & veluti fux virtutis fignum erigunt. 'Tempeftate pluviofa nimi- üm mordacesfunt, omnemqQuetunc corporis locum audaciuículi oberrant. Inteftinum unum habent minutiffimum, & implicatum ; quod pro cibi quan- titate vel relaxatur, vel contrahitur. Minores, ftrigoftores, jejuniores, acriüs pungunt;pinguiores lubentiüs ludunt, & titillant:oculos habere verifimile eft, tum quód fuos eligunt receffus,tum quód appetente luce fefe fuübducunt. Car- ni putri vel mortuz non infident. Morbo regio laborantes ob fucci amaritu- dinem; morituros ob ejufdem corruptionem & fatorem neutiquam violant. Omni hora hominibus canibufque moleftz funt ; fed noctis quàm dieide- lectum habent majorem. Quamvis permolefti fint nobis, tamen neque fz- tent, ut. Cimices ; nec habenti ignominiam pariunt, ut pediculi. Pigras tantüm puniunt familias ; nam à terfis admodum dibus longe difcedunt. Quum de fuo capite comitia haberi intelligunt, &appropinquantem digitum prafentiunt, dicto citiüs fugá fuz confulunt faluti,& horfum prorfum faltando hoftem ludunt; Horum dum aucupes menfurare faltum curiofulé dant operam, (ut Áriftophanes loquitur) »5ejv»»:$z,. Mané àpaftuinlodices villofas fe pe- netrant, vel parietibus harent, vel in Ícirpis & pulvere fefe abfcondunt : quo Gallinis, columbis, alijfque avibus,nec non hominibus, canibus,tal pz, & mu- ribus parant infidias,atque pretereuntes vexanr. Venatorcs noftri vulpem ijs etiam fcatere affirmant, & modum qno liberatur haud illepidum narrant. E vepribus nimirum pugillos aliquotlane decerpit,convolutamque ore mor- dicustenet. Pofteà flumen gelidiffimum fenfim intrat, & wnciatim fefe im- mergens, ubi omnes pulices fuffocationis periculo ad caput migraffe, atque inde in lanam perfugi) fpe repfiffe intelligit,cam fuis hoftibus onuftam cum la- tratu cxpuit, atque italatusfalvufqueab corum vulneribus terram repetit. Ortus illorum primus ex pulvere, praecipue urina caprz aut hominis premadefacto. Inter canis pilos etiam ex humore fuccido putrefcente nafcuntur, Scaligero tefte:minima certe putredine gignuntur, fedemque fui ortus obtinent fordesaridas. Martyr, Decadum navigatoriarum author, fcripfitin Perienna Indorum regione,guttas fudoris é mancipiorum corpori- bus cadentes, illico in pulicesconverti. Quxdam regiones ita illis infeftze, ut nec importati alantur ibi omnino,nec generentur, ut interritorio Sigelucenfi Tefcthore. Contrà, Hez civitas maritima (nifi Ioannes Leo nos fallit) ex caprarum abundantia pulicumferaciffima cft, ficut etiam & Dede. InHifpa- niola pulices reperiuntur, fed nec multi, nec magni ; morfus autem diritate longé noftris moleftiores: locacalida & fole illuftrata amant. Verno tem- poreabundant, initio hyemis moriuntur, frigoris impatientiffimi. Coeunt mare feminam confcendente, ut mufcz ; tumque unà gradiuntur, faliunt & quiefcunt. Diuincoituhzrent; egré admodum divulfi. Statim à coitugra- vida fzmina obefior videtur,overum plena ; quz licétinventre oblonga,mi- nutiffima,numerofiffima, & candida videantur,exclufatamen, repente nigri- cant, ac in puliculos abeunt (f Pennio nihil negandum) inordaciffimos. Pu- lices non ova fed lendes parere, Philoponus inlib. de generat. afferitatque idem velle Niphus videtur. Quód vero id crepitu quàm premuntur probare contendunt,nihil eorum opinionem confirmat ; nam ova ctiam fub ungue non finefonitufranguntur. Ariftotelesex ijs, five ovis,five lendibus, five vermi- culis, aliud animal generari non fentit, cui ego lubens fübfcriberem, nifi na- turam Lti5.2. mintnorum animalium 1 beatrum, turam nihil nullo fine producere exiftimarem. — Rariores illi pulices vi- dentur quos juxta Niguam fluvium parit India, ut ex T heveto accepimus. Pedum potifimüm molliores partes fub unguibus invadunt, moríuque venenato ; poít quatriduum tumorem pifi cicerifüe magnitudice excitant, & Értum lendibus candidis fimilem ; qui nifi omnes citiffime eximantur, locuf- que affectus calidis cineribus uratur, memb ri fiet jactura; ut Numidicis man: cipijs fxpe conugit. Ipfeitem in provincia Peruviana huic malo obnoxius, non nifi ttequenu in lumine abluuone,valetudinem recuperavit. .. De Pulicello ita fcriptum liquit Cardanus: India occidentalis mittit é pu- licum genere Niguam, pettem quandam atrocem. Minus eft pulice multo hocanimal,quod homuntadhzrens adeó lancinat, ut pedes quibufdam, alijs etiam manusexcidant. Inventum auxilium,fi locus olco perungatur, novacu- laque radatur. Ad quem ita Scaliger refpondet: Niguz narratio tua mutila eft, non inutilis, fi philologiam Ípectes; addemus ea quz abs te omiffa funt. : Pulicelluseft roftro acutiffimo:pedes potiffimum invadit, (raró partes ali- 35,)non ingredientium tantum; fed & cubantium quoque. Ideó in fublimi cubantIndi. Frequentifümé partem illam quz fubeft unguibus lancinant; quarta die crefcere tumorincipit, tum ad eamturgent magnitudinem ut pi- fum füperet, Tumor £xtus eft lendinibus candidis : quibus cxtractis; calidos imponuntcineres. Nonmulto aliter Benzo : Peftif£zris infectis maxime infe: ftantur Indi. Interalia Nigue, magnitudine pulicis, citrà ullum fenfum inter carnem & ungues praefertim pedum fefe immergunt, alunturque in pulvere. Szxpe enim accidit, ut nullus ex ijs dolor fentiatur, donec in magnitudinem cicerum au: lentium excreverint : ac tum cum ingenti lendium copiá frutican- te, acuaut fpiná zgré cvelluntur : atque id malicineribus calidis fanatur.Por- ro Numidiz mancipia, qu Hifpani infamilijs habent;calceis quia deftituun. tür,ca peftis pervicaciffime infeftat: tantaque copia pedes eorum appetit, ut nullá curá preterquam ferro aut ignearceriqueant: itaque multi ex eo digi- tis pedum, vel pedibus integris mutilati fuperfuere. Intereunt P ulices a nimio frigore, & propterea algidiore hyeme difparent : vel vi occiduntur à nobis; atque canis canem non minus grate expulicat, quàm mutuófcabunt. Suppe- ditat item benigniffima natura integram remediorum fyluam, ut quorum ve- ftigia nos fallunt faltufq; ludunt, eosaliquando tamen perdamus, & corpora ab illorum ictibus falva fervemus. Deditenim nobis caules, ebulifolia, fili- «em;anchufz radicem, pulegi; flores, rutam, colocynthidem; ruburmi, Olean- drum,mentam,mentaftrum,upulum, rapi femen,cuminum, ftaphidem agri- am,pfyllium,conizam,crocum, coriandrum, chelidoniam, Siliquam,cicerem Íylveftrem, perficariam, Sinapi;lupinos,radicem Chamzlez, 'hellebori; fo- lia populi nigrz,lauri;juglandis; quorum oleis, aut fuccis deco&tis, irrorato pavimento, vel futfitibus domo infe&tá,fugantur pulices, & plerunque interi- muntur. Supra omniaequz urinz feces, autaqua maris laudantur, afperfz & cornucerviniuftio valdéconfert. Sanguis hirciin fovea vel pelvi depofi- tus, omnes pulices ad feallicit ; uti etiam lignum adipe ericij, cuniculi, fi- miz, urfi, tauriaut vulpis illitum, Aqua decoctionis arfenici aut fublimati aípería, certo experimento pulices necat. Calx viva cum hellebori albi fuc- co commixta, idem prxftat. Lampyrisin media domo pofita, fugat pulices; Hetba pulicaria incivitate Chairi pulverizatur, & circa lectos pulvisfpargi- tur, cujus odore ftupefacti pulicesnon mordent. Si pulex in aurem irrepferit, Oleum infundito, cui aceti vel rutz fucci parum fuerit admixtum. Oleum picz;petrz, terebinthi plurimumauxiliatur. Hzc remedia ex Apfyrto; Var- rone; Columella, Galeno, A.etio;Palladio, Avicenna, R hafi, Kiramide, Gui. Bb lielmo; AM EL dpanl ll co. ieu I. cd soe erue, c5 C P RORNIEMMRIRA- — 7 05 77 spi Lil.9. fabiil, "Exerc. 94. Ti 8.ad fübtil Card. 21 LI In navi. bifos 2 39 dnfeslorum frue — 15.2 — —— lielmo;Placentino,Ioannitio,Bellunenfi; Hermolao Barb. atque Plinio petita fufficiant.Barbariautem (tefte Lerio) ne à pulicibusmordeantur, oleo quo- dam craffiore & rubro, éfructibus expreflo, fefe illinunt, quos illi, Cowrag. appellant. Petrus Galliffardus, Caelius. Chalcagninus & Tzetzes, Enco. un Pulicisfcripfiffe perhibentur; in quod incidiffe animus nobis fuit, non ortuna. Car. XXIX. De CA podis five Depedibus Infcttis : Ac primum de Terre Inte[ani. Epedum Infeétorum ierrefirium quadam inipfa nafcuntur ; Quz- UA damin animalibus & Plantis. Vermes terre Lümbrici Plauto & B) Columellz,forté a lubricitate appellantur. Terre quoque Inte- ftina vocantur, tum quod in ipfis cerra vifceribus ortum habent, tum quod compreffi (animalium inteftinorum modo) excrementa cjiciunt ; tum quiaillorum formam & figuram reprefentant. Hos Graci ?j3cerrsea s ia- wv. Hefichius 5 Siracuílj«e54: vocant. Anglis, Meds, Eart/mormes. Gallis Vers deterre 5 lalis Lumbrichi 5 Hifpanis,Lomériz.; Germanis Flandrifque Erdw'urmen 5 Arabibus, Chbaratia dicuntur. Manardus fcribir, lib. 2.ep.4. yis sea ovifculos olim vocatos. Lumbriciautem terreftres vel majores iunt, velminores. Sunt auté Majores, vermes oblongi,fimiles fere ijs teretibus qui inteftinis hominü innafcuntur, femipedé longiimo extenti pedé &quant;co- lor ijscarneus dilutus,& maximam partem omnes annulocirca coll, vel poti- us torque craffiufculo ornati,in quofanguis paucus continetur ; oculis carent, ut omne lumbricorum genus. Ex terra putrefacta primüm nafcuntur, eadem deincepsnutriuntur, & interram poftremó rcfoluuntur. Quos in foraminis margine aggerulos crifpantes cernis, excrementa cffe conjeétor ; nam inip- fis nihil przterterram reperimus,cujus fucco alimentario exhaufto, reliquam partem ceu inutile pondus pro foribus ejiciunt ; quibus, ne pluvizillabantur, prafidiofunt, Node, przfertim pluviofa, libenter coeunt, & ad auroram ufque cohzrent :in venere non complicantur, ut. Serpentes ; fed lateribus arcté conjunctis mutuo adharefcunt,fpumoffm quandam falivam inter coe- undumemittentes. Mediam corporis partem, pofteriorem fcilicet (etiam in venere)intra cavernas retinent,neque unquam fic conglutinantur, quin levif- fimo terre motu divifi fefe fubducant. "Tempore pluviofo magis albicant, nifi dum coeunt : tum enim przcipue rubent. Aprilis medio: lumbricum fz- minam diffecui (inquit Gefnerus) fatis craffum. Intra carnem per totum cor- pus receptaculum quoddam defcendit;annulatum, membiana tenui donatum: diffecanti odor gravis occurrit. In hoc continetur terra ab ijs ingefta. Ova autem fupra receptaculü,proxima orimulta fimul congefta albicant. M;zores, clarioris doctrinz gratiá, Afcarides cum Georgio Agricola vocamus : in fter- quilinijs & fub lapidü aggere frequentes. Horum alij rubri( quos Dues voca- mus) à pifcatoribus defiderati; alijfublividi; alij caudà flavefa&á, r'elew- tailes appellatisquidam etiam torquati & pingues ; quidam non torquati & graciles, quosmares puto. Autumno potiffimum hi generantur ob humidi- tatis paucitatem, ut Ariftoteles videturaffeverare.. Vtrumque genus diu in aqua vivit fed tandem alimentiinopiacommoriuntur. Traótu.& pulfu quo- dam delocoin locum moventur ; neque enim proprié volutaria Philofopho dicuntur. Dcgunt majores in terrz vifceribus, maximé ubi aer liber Mes m 1ominum Li5.2. sunimorum animalium T beatrum., hominum fubinde fit concurfus. Manédum in cavernas fefe recepcrint, fores, fudo aere,egeftáferrá muninut ; pluviofo, feftucá intus attractá obítruunt. Plerumqueterrá,fed avidiffime mica panis tritjccijnon fermentati;vefcunturg utex noftro Turnero (tefte fide dignifiimo) fzpéaccepimus & vidimus.Hye- mis frigidioris impetu, atque nimia zeftatis ficcitate multipereunt. Quine- tiam foffione, factoqueterrz motu, &infufo fucci medicati liquore (qualis juglandium, canabis, & lixivij) foris expelluntur, atque ita à pifcatoribu$ colliguntur. Conducititem hortos (quos miferrime populantur) nocte in- tempefta atque illuni tacite intrare, & Vulcaniin cornu geftati beneficio coc- untibns obrepere. Sic enim unà nocte millia eorum aliquotintercipi atque occidi poffunt. Varij contemptiffimi hujus animalculi ufus commemorantur: imó vix aliquod fimplex tribuit natura, cui contra plures morbos tantz virtu- tes. Ecenim lumbriciterreftres molliunt, glutinant, dolorem fedant, terre- ftriQue fud & aquaticá fimul humiditate temperamentum partiaffectz conci- liant. Puluis lumbricorum ita paratur : Majores lumbricos terre muíco pet aliquod tempus volvi finito, quo fe glutinofo illolentore exterius adhzerente liberent. Deinde pofteriorem partem, caudam verfus, comprimito ; ut ex- crementis ejectis purireddantur. Tum invafculum cum vino albo & pauco fale conjicito, ac modicé eos digitis conftringendo, primum illud vinumab- jicito. Novum affunde, atque poft ablutionem vermium, ejus quoque non- nihilauferto. Haud ertim totum abjiciendum eft (ut quidam volunt) donec omnino clarum evadit ; nam lenta & glutinatoriailla facultas unà amittere- tur. Hoc modo parati, fenfim in furnoexiccandifunt, donec tactu in pulve- rem teri poffint : T um tritus,cribroque projectus pulvis (odore autem coagu- lum aut cafeum referet) remotiüs ab igne in vafe vitreo fervandus. Aliàs prz- ftabit lumbricos diffe&tos in vino falito enecare, atque illinc mortuos exime- reatque purgare Hic pulvis cum fucco calendulz £ pHlepfiam ; cum vino mul Ío,Hy/rüpc ; cam vinoalbo & myrrha Trogloditica, erum 5 cum fapa; hydromelite,aut vino, Caleulum,uleus renum, atque vefice curat. Danturau- tem drachma pondere. Ex aque cyathis tribus internos abíceffus rumpunt, ac ad excretionem deducunt, fi feptem aut novem numero in pulverem fue« rint radacti. Siftunt quoque Diarrhzam, fterilitatem abigunt, gravidis fe- cundas retardatas expellunt;Ifchiadicum dolorem leniunt,hepar aperiunt, fe- brestercianas foluuntomnesinteftinorum lumbricos necant atque ejiciunt,ex liquoribusaut decoctis appropriatis. Decoctum item vermium terreftrium ex fucco fanguinariz aut fymphyti bibitum diabeti convenit, przcipué fi unà etiam per clyftereminfundatur. Clyfteritem ex eorum decocto inje&tus,hx- morrhoidum dolorem mirétollit. Quidam, ubi fanguinis concreti fufpicio eft, deco&um lumbricorum magno fructu propinant. Ad aurium vitia vcl deplorata;adipe anferis decoctiinfundantur. Ad dentium doloresin oleo de- co&i, infufique auriculz cujus é parte doleat, ut Plinius teftatur, praftant le- vamentum : vel fi in contrariam aurem inftillentur, ut docet Diofcorides. Haifenus de Lumbricis intra corpus ex hibitis ex Diofcoridis, Galeni, Aetij, Ae- ginetz, Myrepfi, Plinij, Vularifque experientiz teftimonio. Exteriüsitem ad- hibiti, atque triti,vulnera & nervos przcifos glutinant,& feptem dierum fpa- tioconfolidant; itaque in mellefervandos Democritus cenfet. Cinis cum oleo veteri putrida ulcera expurgat,eorumq; duriores margines, curn piceli- quida & Simblio: melle (afferente Plinio) abfumit : Diofcorides Siculum mel, Simblicum vocari dicit. Quidam Chirurgus jam apud Anglos non in- celebris, exterre vermibus & melle linimentum parat, quo turundam illi. tam, &alumine fubtiliffimépulverifato confperfam,Fiftube indit ; atque cal- lum fine dolore exefum extrahit, ulcufque occludit.. Cini: eorum /zfixa item Bb 2a m extrahit; V fü. - 200 dnfedlorum [roe i.m. —————— — MÀ extrahit; & ex oleo rofaceo impofitus Pergioni£u medetur. Marcellus, Diffcéfis vulaere nervis, Qnquit Serenus) Profuerit tra lumbricos ipdere tritos, & neis vetus Cy rantens (aczari axuugia debet, Marcellus Empiricus ci- nerilumbricorum atque axungiz Senecionem adjicit, & tenera buxi cacu- minacumolibano. Exhistritis Emplaftrum conficitnervif due pracilis vel dolenubus apponit. Oflibus contractis, horum & íylveftris muris pulveres commixtos, emplaftrique formá cum oleo rofaceo adhibitos, valde con. ferre docet Plinius. f j In Equorumtam nervorum quam articulorum dolorem fedantibus medi- camenus, Ruffius, Abífyrtus, Didymus, magnum Lumbricorum numerum accumulant : unde colligit Cardanus, ijs omnes dolores poffe levari, Mun- della contractiones nervorum fanari afhrmat, ubi ex oleo chamomelino vcr- mibus his pregnanteillitifuerunt. Idem narrat Marcellus de melle (uti di- cam) lumbricato. Podagra proculdubio (inquit Aetius) in oleo cocti, cum pauca cera, fingulari funt remedio. Idem quoque Marcellus ; fcd etiam ali- quando mel admufcet. Vigo ad jun&turarum dolores ex his & ranis Empla- Ítrum componit, quibus viperarum ctiam adipem adjungit. Ad dolores juncturarum, ve. Cineris lumbric.5ii). olei rofac.ve I vulpini.q.f. miíce.fiat unguentum. 4444 praflantiftimum : X. medullx cruris vituli, olei rof.compleu& antiqui3ijjB. Lumbricorum mundatorum cum vino & fale zij.bulliantin balneo Marix ad mucilaginis confiftentiam. Hac cervicem & ícapulas & locos dolentes inungito ; nam miré prodeft. Plinius. Eoscum melle illinit, atque inde malagma confectum imponit Marcellus. In zzcz- óri alici s extremuattone cj atropbiaIumbricos mundatos, in phialam indere oportet optime lutatam, ne quid expiret, &in clibanum tepidum vcl balne- um reponere. Inde in lentum quendam humorem refolventur, vr d paral- [ia membrorum expertiffimum & mirabile remedium: K. cinerum lumbrico- Tum tenerorum fb iij. Zingib.galang. ana3iij. cum melle defpumato; incor- porentur, & fiatunguentum. Hoc tribus no&ibus continuis inunge patien- tem, ligando foruffimé brachia fupra ventrem vel ftomachum : tum bene cooperiatur, &à frigore caveat. Iacobus de Parma. «4d eagitiems arcendam oleo huic cineri admixto utuntur mulieres dum caput pe&tunt, Plinio Autho- rescui fubfcribit Serenus his verfibus, Lumbrici quoque terreftres mifcentur olivo, Et juvenem pra [Bant redivirvo flore capillum : Deutium dolori quomodo medentur, antea diximus. Quin porró cinis illitus dentes integros juvat, & putridis inje&tus facile eos,imó vel molarem cade- tc cogit : prafertim dente prius fcarificato, & pulvere fatis repleto atque afperío. Cetus. Gal.5.fec.loc.idem fere ex Archigine habet. Profunt & cum mori radice in aceto Scyllitico cocti, ita ut colluantur dentes, v/42ribus juritlentis cum oleo infufi valde conducunt ex Galeni fententia:inflammatio- nes earundem mulcent cum rofaceo cocti. Actius. Si vero obtufus (nus vemoratur in aure, ^ Lumbricos terra. [ecbumque ex agere rauco Serenus. Excoque : fic veterem pois depellere morbus. Q Myrepfus lumbricos cum éxigua terre parte, unde defumpti funt, terit, fuübigit;ac illinit a2 aures coutufas. Marcellus terit cum rofaceo, Celfus cum oleo olivarum. Fayentinus iz auriuzs doloribus oleo. lumbricormm partes inun- git extimas,atque ctiam internis ipfuminftillat. Marcellus porra, nonplan- tata fed fara, impari numero cum lumbricis totidem teri jubet, & inoleo op- timo decoqui ad tertias : hoc deincepsoleum auribus inditum,earum primis doloribus, ac hebetudjni valde auxiliari profitetur. t Fiffur ae L 12.2. mintnoruin animalium d beatrum.s 28x Filfuras aurium manuum ac pedum, oleo lumbricato curat Abinzoar. «744 antiquum capitis dolorem, ex thure,caftoreo,& cum aceto trizi apyIftatique prclare conferunt. Galenus ad icem hujufmodi in Euporiílis parat remedi- um. K.vermesterreftres numero 15. grana totidem piperis;aceti,q.1.mifce; atqueilline. «4/sd. KR. Vermes terreft. mufcerdie piperis;albi, myrrhz; ana ff. tere acfübige cum aceto, locumque Hezzcrazza Gfumillini.o. My- repfus illos vermes impares effe vult,utque finiftrá tantum manu legantur, tu- perftitiofé injungit. Sivis explorare (inquit Marcellus) utrum tumor in col- loapparens, $/75a fit necne ; lumbricum vivum, nümcuique eotum apponi curato; qui (fi ftruma fie) interram convertetur lumbricus ; fin minns, 1nte- germanebit atque illafus, idem Plinius. . Lumbrici terreítres nobile illud Émplaftrum Arnoldi (2. Breviarij) ex pelle aretis, & fanguine hominis rufi; Contra rupturam ingrediuntur ; eoque ad E zterocelen;c; epiplocelez fanandum laudatHolleriu. Calculez? quoque minuunt,. tum intus fumpti, tum in un- * guento pcetini craffus illii. Ga/. Mwlerum quod mala attinet, Colloalligati partum retinent, femoricontra appofiti, eundem & fecundas educunt :attra- hunt nempe potenter,ubicunque vivi applicantur. P/g. Collec£;oges zzamzmao vu" vermesterreni perfe impofiti curant ; nam concoquunt;aperiunt, extra- hunt, & ad cicatricem perducunt. !/4/ex Bezed. Sic Myreptus ex ijs contu- fis Emplaftrum componit. 2Mazzzis ipduratis ac inflammatis, terree inteftina cum malis cotoncis apponito,vel cum polenta ; AÁctius.Siautem poft partum mulieribus mamma intumeícunt;atque (ut Sereni verbis utar, ) —— Claufas penitus dolor angit acerbus, Lumbricts terra tnrgentes unge Corymbas; - Etenim mammarum fuppurationes & abfceffus concoquunt, co&ofQueeva- cuant & perfanant. 44g [actum Indi (narrante Carolo Clufio) ex Lum. - bricis terreftribusunguentum ita conficiunt : R. Lumbricos terra exemptos, eofque Mazz folijs vel polline nutrito aliquandiu ; ac pingues redditos, in fictili vafe(femper defpumando)coquitoscolatos deinde rurfus percoquito ad Emplaftri feré confiftentiam,qued recté paratum luteierit coloris. Hujus par» tem aliquam in aqua rofacea ftillatitia diffolve, locumque affe&um ablue bis in die. Praftantiffimum fane remedium(inquit Clufius) & experientiá longiffi: ma corroboratum. Pliniuseos exaceto idem przftare affirmat : Qui etiam (unà cum Áetio & Myrepfo) mirabileauxilium effe dicit, Lumbricos ritos ac Scorpionum plagx impofitos ; nam & dolorem (inquit) confeftim fedat, & tumoris malignitatem corrigit. Oleum Lumbricortm ad vatiosutile effe morbos nemo non novit : & fecun- dum veteresita paratur. I. Vermium terreft.lib. ff. olei rof.omphac.1. ij. vi- ni fragrantis albi, zij. bulliant in balneo ad vini confumptionem. . Hoc nervos relaxatos , & contractos , & ftupidos, & diffectos,& infrigidatos curat: om- nesfere mitigat dolores , & calculum minuit pectinis Lumborumóue inun- &ione. Verüm in ejus praeparatione, quifque fuam fequitur fententiam. Qui- dam enim ante olei additionem, lavant eos & purgant vino albos quidam omnino nec lavant, necterramexprimunt, & vinum odoratum potius fua- dent , ut citius penetret. Alij fimplicioleo utuntur, non rofaceo ; alij vicif- fimchamzmelino. « oquendi item varios modos oftendunr. Nam hic in clibano, ille inbalneo , alterin fimo rem digerit; & quidam flores charaz- aneli & anethi ad dolores mitigandos ; quidam hy periconis flores ad vulnera glutinanda ; alter limáces ; alter cocleas , pro fuo quifque animo adiuifcet, Aquam quoque mirabilem ex Lumbricis parat Bartapaliz author, fol. 254. invulneribus morbifque externis & internis plurimis perurilem; «£4 Lw-- Db3v. bricos delrunfrve — — — — im. bricos Equorum ac boum , Lumbricos terreftres vivosnaribus infundit Pela- goniusfquamvis cornueos in (tomachum traníterre longé praftaret. Cineres 1umbricorum tritos cum carne calida accipitri dare Tardinus precipit , cum alvum exoncrare nequeunt. Sunt item cibo Talpis , ijíque fodientibus mira fcitinatione erumpunt e terra. Sues (ut Varro fcribit ) limum turbant , ter- ramque roftro cfrodiunt , utijsvefcantur. Albertus bufones, Bellonius La- certos , Tarentinus paguros marinos ; experientia ranas, anguillas , fundulos, Cyprinos , rochas , :uttas , darcas & tineas , Lumbricos avidiffimé devora- re fatis teftantur ; ««« quoque Ariftotelis, avis fpecies, Vannellus à quibuf- dam dicta, nec no! gallinz , & tota cornicum natioijs vefcuntur. Parum illi autem prudentes piícatores , qui Lumbricos fuccis medicatis exire cogunt ; quippe amarulentiores factos pifces refpuunt 5 contra vero , fi per diem intc- grum infarina triticca cum pauco melle jacuerint ; & tunc hamis affigantur, velipía quidem ambrofia magis fapiunt, INec contemnendam quoque utili- tatem ex 1Js capere poffumus , eo quod pluvias imminentes nobis prafagiunt, fubita eterra eruptione. Siautem pridiana vefperà latuerint , craftinam fere- nitatem promittunt. Quidam ferrum ad chalybis duritiem fingunt hoc modo. lk, V ermiumterreft. partes duas, rad. raphani partem unam ;contundantur, & alembico deftilleturaqua:velaccipe aque Lumbricorum ftillatitiz, fb. iij. fucci raphanil.j. miíce : ferrum fxpius hac aqua extinctum in eadem maneat perdecem dies, ac valde indureícet. à/44u4. 31. Lumbr. terreft. l. ij. fucci raphanil. j. deftillentur inalembico lento igne : & in hác aquá deftillata tem- peraferrum. Item 5 Acedulz, cicutzefatide , & Ariftolochix ror. fuccus , pari menfurá extrahatur , & inillo chalybs multoties diftemperetur. Succus Nonset. 2Defcriptio. quoque Cyclaminis idem przftare creditur ;/authore magiftro Fakenham Mediceinfigni. «24 //»4. R. Sanguinis hirci, cuiadde parum falis communis; olla vitreata & bene lutata fepeliantur in tesra per dies 30. Tum fanguinem in balneo deftilla, & liquorem deftillatum aque Lumbricorum adjungito pari menfura. A4l;ud. R. aqua Lumbricorum , raporum, radicum malorum arbo. rum , ana 5 feparatim deftillatarum equam menfuram miíce , ac ferrum inea aqua extinguito , ut didum cft. 45emyoims Gallas. Cabp.* XXX. De cA nimalium Luz: Fmbricos à lumbis dictos putat Ifidorus. Nam & Lumbos ventrem appellant veteres , & j«gi&«s apud Hefichium & Suidam , Lumbri- ex laborantes , quidam interpretantur. Sed rectiusà Lumbricis EI terreftribus quos naturà & formá referunt , nomen fumpferint. Cornelius Celfuseos vermes , Plinius Interraneorum animalia vocat. A pud Gracos?uursce, AMquySes , Siue , Sou» dier, & ( cum ad magnitudinem non vulgarem pervenerint ) 6» dicuntur , ut ex Jlianoapparet, lib. 9. cap. 33. Advertendum eft differentiam effe apud fcriptores latinos, inter vermes & vermina, , feu verminationem : quia vermes proprie funt animalia ; vermina autem & verminationes dicuntur tormina inteftinorum : quemadmodum prater Celfum , Serenum, Plinium, Seneca Epiftola 97. teftatur. Verum Arabes Emicar , Sylvaticus Elinges , Germani Spslmorme ,:Bauchwurm, Angli Gutt-wormc, Illyrici 5skrkamka , vocabulo difficilis pronunciationis vocitant. Eft autem Lumbricus animal infe&um , depes, in corpore animalium natum , varié ledens operatones. Dixi 4izual , ut Ad ric mimmorum animalium V beatrum. IB.2. 285 bricos illos latos 747/4& dictos excluderem , qui licet fubftantia fint adna:i inveftinis , & animalis formam reprafentant : non proprié ta- men pro animalibus haberi poflunt ; ut Hippocr. 1. de morbis recte affirmat: dixi /z/zc£uzz , tum quia annulofo funt corpore , tum quia veteres inter fer- penics illos nonnuuerant, nec claffe aliqua peculiari hactenus donarunt. Dixi Dpes , ut à pedalibus vermibus diftinguerem. Dixi szcorpore animalium na- £u, quia nonfolum in inteítinis gignuntur, fed etiamin fingulis partibuscar- nofis ; imó incorde ipío , ucin hiftoria patebit. Neque homines duntaxat ijs vexantur , fed & equi , boves , vituli, canes, porci , accipitres , atque totum animalium perfectorum genus. Dix, Far:e /edens acfiones , quoniam ab ijs dolores, tabes , convulfioncs, epilepfiz, phrenitides , variaque alia mala fe- quuntur ; przíertim fi vel magni fubftantia vel numero plures excreverint. Suntautem ifti omnes Lumbricivel in viventibus membris nati , vel inmor- tuis. Viventium vermestriplices videntur; 2oyj/ior, eid is , amat: quos La- tini Teretes,. Cucurbitinos, & Moritores jure appellant : quales in inteftinis animalium fzpe nafcuntur. Nequeibi folüm , ed etiam in alijs vafisatque viíceribus : quà de reapud veteres fcriptores maximam controverfiam inve- - nio. Nam Gal. z. deloc.aff. cap. 5. €ertos morbos , cerus partibus alligat; ut Lumbricosinteítinss, calculum renibus & veficx. — Verüm ipfe cum pluri- misalijs Academicis vidi calculum inftar ovi columbini, per alvum excre. ' tum Lantabrigiz à Doctore LarEzo; Regio medicinz ibidem profeflore,qui dolore coli & Átrophia diu afflictus , calculum quadixi, forma & magnitu- dine , ceu moleftiffimum ani partum , tandem enitebatur. Idem Montuus & Benivenniusfe vidiffe, fcripto affirmant. Quinetiam uno clyftere Nobilis Leonardi £xminz le&tiffimz injecto , triginta quinque calculos , 3 Mefpili fe- minibus non abludentes, uno temporé ( anno 1583. ) eduxi. Pedemontani, Arculani, Guainerij, Tralliani; Benivennij & Montui fidem multiin dubium vocant , quod ( prxter Galeni fententiam jincapite , pulmonibus , venis ma- joribus,, folliculo bilis, fub lingua , in junéturis , alvo , calculos fe non femel confpicatos effe literis prodiderunt. | Caterüm cüm experientia quotidiana iftos purgat mendacij, Gracum Graca fide dixiffe, hos auem rem veriffi- mam narrafle confiteri debemus. Meminiffe fane potuit Galenus , Hippocratem epid. 5. fe&. 12. nontéme- reaffirmaffe , Ex mulieris utero manibus obftetricis expreffum effe lapidem afperum , magnitudine verticillifufi. Quz fané praemittere vifum eft, ne dum Lumbricos cunáis pené partibus innafci, ex aliorum fide, noftrifQue oculis, aífeveramus: ant rem novam , aut falíam dixiffe exiftimemur. [n Hemicra- . Biz vehementiffimo dolore raro apparent vermes 5 aliquando tamen id fieri ' docet Hollerius lib. 1. cap. 1. Morbum hunc Poloni 5£ewzy roback 5 Ger- mani Hazptmurz appellant; fuitque olim in Germania & Hungaria frequens, atque omnes eo correpti in phrene(íin vel maniam inciderant ; mortuifque diffe&to cerebro, vermiculusinventus eft. Tunc medici allium cum vino fübli- mato exhibuerant , femelaut bis in die, quod quicunque biberant, conva-.. luerant ; alij vero omnes perigrarir.. Philippus Shotus quinque famulos fuos co morbo 2ffecos ita curavit; ut quidam in Epiftola ad Gefnerum fcripfit. Vermesin cerebro fzpius confpici, Thomas à Vega, com. in cap. 5. lib. de loc.aff. Galeni, & Balthafar Conradinus cap. 10.de febre Hungarica te-. ftantur. Cornelius quoque Gemma in appendice operis Cofmocrit. dc Hzmitritzo. peftilentiali differens, mulierem in civitate quadam Mo- Íz &uvio adjacente , vehemeritiffimo & diuturno capitis dolore correptam memorat ; qua pofteà expirante, cerebrum diffeGum fuit , atque inibi maxi- 18a putredinis vis vermiumque copia reperta. Dignofcitur ifta affe&tio , au. tbore -. 4njedorum Jroe L, 15,2. tbore Rhafe, ex corrofione prorz capitis interna, doloreque vehementiffi- mo, & fere ad infaniam ducente. — Curatur. per fternutationes , & fuccos vermes necanies naribus injectos ; Rhafis, lib. 1. cap. 9. Qui vero quo- tannis in cervorum , & aliquando caprarum , ovium & arietum ( praecipue pinguium ) cerebro inveniuntur vermes ; venatoribus, & lanionibus notiores, . quam ut àme defcribi debeant.Sunt autem Eulis maximis ( Alexandro Bene- dicto , & Matthiolo referentibus) equales, ejufdemque cum illis forma. Ho- rum quoque Theophraftus meminit, Hift. lib. cap. 53. & Alcander Trallia- nus, lib. 1. cap. 15: Ferunt Democratem Athenienfem in adolcícentia mor- bo Comitiali laborantem, oraculum Apollinis cenfuluiffe , Pythiamque refz pondifíe his verbis. . pov. deteduey- xepanils zrotuyfitoy, &uALO Y pni G- doroyeneio d*oos zreeuxdaAs MANO» Spzrugdy goAUTTAaMTWI £Uppivey orb xopous. idcft, Longum de gregetolle capella vertice vermem Rüris Amalvicts , qj ovis detergore circum Multivago verm pecoris de fronte revulfo. Quo refponío nonnihil anxius redditus adolefcens, "Theognoftum. Demo- cratium adijt nonagefimum octavum jam agentem , qui oraculi fenfum ex- plicaret. Huic T heognoftus, nihil planius dici poffe memorat. Se enim]on- ga expcrientia incaprarum oviumque capitibus vermes vidiffe ; qui pelle ni- gra ovis involuti colloque appenfi , morbum . Comitialem miré tollerent. Scribunt quidam(tefte Plinio) Eulas duas in capite P halangij lanuginofi repe- riri, qui vermes cervina pelle inclufi , & ante Solis ortum mulieribus alligati, conceptum prohibent. Deabdomints vermibus ; Femina quzdam mihirio- tiffima ( inquit Pennius, ) fe vidiffe retulit quofdam teretes ex ventre per um- bilicum non femeltantum prodeuntes. vata Aures item vermium fepe locum effe ftatuunt Antiqui , contra quos hujuf- modi remedia propofuerunt: E. radicis cucum. A fini fuccum , & fucci (al- viz nobilis , five laufoliz, tantundem , mifce, & auribus infunde ; Gal. lib. 3. fec. loc. ubi Andromachi auricularias compofitiones numerans, hanc Prita- nidis & Harpali valde cómendat. K. Opij ob. ij. myrrhz,nardi,croci,ana ob. iij. zeris ufti , ob. v. aluminis fciffi & rotundi, ana, 3 1. veratri nigri ?iJ. excipe paífo vel rofaceo , & auribus applica. Lib. Eupor. fecundo, locuftam 2urium vermes necareícribit & pomum odoratum feré perforatum auri adhiberi ju- bet, quoniam exibit vermis odoris dulcedine illectus. Plinius Cyperi radi- cem inaqua co&tam valde laudat , & urinam pueri impubis, & fuccum cana- bis , rutz, rubi, & capparis fru&us, infufum. Varia denique remedia ex Co- : . lumella, Vegetio, Marcclio Empyrico, Tralliano, Vigone, Tardino, & Ara- bum familia depromere poffitis, quibus hic fuperfedere vifum eft, & ad alia tranfire. Monardus cuidam narium Polypo laboranti fuccum Tabaci injici curavit: quo perpurgato ulcere, vermiculos multos ejecit : gignuntur ergo etiam in naribus ( invitis Gabucini argumentis ) nonduntaxat cx alijs parti- bus ejiciuntnr. | Sub lingua lumbricosnafti bubulci nórunt, & canis Lytta ( cujus vermis geftationem , rabidicanis morfum arcere tradit Plinius ) fa- tisconvincit ;1mo fub linguis hominum eosfe vidiffe prodit Valefcus. .Pe- . &usipfum & pulmones à lumbricis tutosnon cffe , multorum experientia fa- tisconítat. Teftor Antonium Benevennium, Benedi&um Renium, Mundel- lam, & Antonium Siculum; qui eos nonexcreatione aut vomitu, fed ruft ejectos viderant. Scribit etiam Alfaravius, capite detuffi, fieri aliquando tuffim ex animalculisin cannis pulmonum & cavitate pectoris generatiss qua mufcilionibus haud majora cum fint, tamen ubi de loco inlocum migrant, tu L5. tüffis oritur , ficuti quiefcentibus viciffim ipfis;fedatur. Horum quoque men- tionem facit Abynzoar Abhomeron. lib.:1. tract. 11. cap. 5. affirmans anti: quos Medicos idem vidiffe & fcripfiffe. In jecore & liene, Albertus & Gen- ulis ; in fellis veficula vermes Platerus vidit. Quare utcunque Galenus , vel Avicenna, ex perpeti pulmonum metu, cordis vicinitate , alijfque frivolis argumentis hoc conyeliere Ítatuunt , tamenfenfibusWedere debere rationem ( phyticis praefertim in rebus, ) nemo non dixerit, Nobilis quedam. mulier Fanenüs (inquit Hyeronimus. Gabucinus,commentario de. Lumbricis;cu magnam hujus hiftoriz partem debemus ) quum ftomacho graviffimé diuque laboraret , durioristandem pitiitze glebum ejecit ; quo diflecto, veluti car- nisfruftum comparuüit,inquo vermis; naulier convaluit ; quam veneficio af- : fectam vicini putarant. | De F'eraaibus Regum cy ve[ica : Putrefcentibus reni- bus aut vefic mufculo, vermiculifzpé ejiciuntur ; de quibus has ex Pénnio hiftoriasexícribere plaeuit, Faemina triginta fex annos nata , ab apoftemate renum vehementer dolui atque intabuit : tandem vermiculos ejecit, digitum tranfverfum longos, quos in hypoitafi urinz- primus repperi; anno 1582. ,Randulphus Medicus Londinenfis ; eruditus & pius j. cum nephritici cujut- dam cadaver diffectum intueretur 3n morbido renealtero, vugofo illo qui- — ,—— dem & putriCo, vermen juftz longitudinisinvenit. Timotheus Erightus, E 901] peritus fané Medicus , & cui ob Hiftoriz Ecciefiafticz epitomen multum de- 2t ri bemus, ftudiofum quendam Academicum , dum Canta brigie degeret, V er- 77 ^7 mem Ícíquiunciam longum eminxiffe vidit: eratautem nori depes Eularum 55. more, fed & multis pedibus & citiffimis donatus. Aloyfius Mundella, Mede- cin. Dialogo 4. Àrgenterius cap. de vefic. morb. Rundoletius libro: de dign. morb. cap. 17. Scoliaftes Hollerij lib. de morb. int. cap. de vefic.affec. C ut Levinum, Cardanum, & propriam meam experientiam taceam y. fátiste- ftantur, Hujufmodi quoque animaleula veficz innafci; Ex utero vermes Af- caridibus fimiles prodijffenon nos foli Francofurti in Germana muliere;anno $o. vidimus , fed Aloyfius idem Epiftola ad Gefnernms; & Hippoc. 2. dem. mulier, & Avenzoar lib. 1. trad 2. confirmant.: Kiranidesin mul: matri- ce vermem reperiri fcribit, quialligatus mulieri, fterilem reddat." InIndia regionibufque fupra Zigyptum animantes quxdam vive Lumbricorum for- — mam przferentes ( Dracontia vulgo ) in bracliijs , cruribus , furis, atque alijs pt URS mufculofis partibus confiftunt, ià puerulis itemin latebriscoeuntfüb cute; — aperteque moventur : deinde ubi perennarint diutius, in extremitate aliqua Dracontij locus fuppuratur, & aperta cute foras progreditur Dracontij cáput. Paulus, lib.4.cap.5 9.Soranus concedit quidem id, fed animalia effe dubitat. Oriuntur quoque infanguine ipfo animalia lumbriciformia, exefura corpus, velutifcribit Plinius, Hift. 26.cap. r3. Plutarcbus, 8. Sympofi : q. fcribit, Ephebum quendam Athenienfem lumbricos una cum femine rejeciffe: Ex in- guinibus & naribus /Egineta proijffe vidit,ut lib.4. teftatur, cui. Benivennius, cap.centefimo fubícribit. Nafcuntur item fub ungulis ovium (tefte: Columella ;) quales ettam. nos vidimus fub unguibus panaritio laborantium. 4£que de«iventim corpora Lumbricis haiienus. Qui vero inmortuis putridifüe membris (five id morbi, five Chirurgiz vitio contigit)nafcuntur, Latino nomine carentes, Grxcis sux dicuntur ; ut ex Hippocrateapparet : Angli Maz20t$ appellant. Caius Ei- las Latine etiam dici voluitymutuata à Grzcis nomenclatura. De his ordine decemus. Primum autem de Lumbricis Inteftinorum, quorum defcriptiones ; Caufz figna, fymptomata, curationéfque explicatze, multum cxterorüm hi Roriz lucis afferent, T : io E : UDAMEPA v. minituorum animalium T heatrum. 3854 - -— .nfettorum [roe L, 18.2. Ca». XXXI. DeLumbricorumInteftinorum defcriptione, " V mbricorummwqui in inteftinis procreantur tria effe genera, fuprà Y: e 3: fuit commonítratum : quid autem eorum quodque fit; opere pre- NAI dumfuerit explicare. -76/« five Teretes lumbrici primam een conftituunt ditiereniiam,camque omnibus perfpicuam, quod fané alijs £requentiores funt: ita nuncupati,quod revera teretes atque rotundi ap- pareant,non abfimiles vermibus;qui in fztunticeus naícuntur, quos G racos yis &rsez id eft, terra inteftina dixitie, antea memoravimus. His,ut culqs ver- mium generi, nulli fuat oculi, & longitudo palmaris, vel paulo maior. Tamen Benivennius cap. 2. Fabrum quendam unà cum crafhore pituita lumbri- cumteretem vomituexpuliffe affirmat, longitudine fere feíquipedali, fatis planum,rubro capite, levi, & pifi magnitudinem non excedente:caterum illi corpus lanugine quadam confectum, cauda item lunata. Roma item anno: 154.3. quidam z'tate jam ingraveicente conftitutus, quum multis diebus (hi- ftoriam Gabucinus narrat) maximis torminibus diícruciaretur, lumbricum tandem aluo depofuit nigrum, pilifque refertum, longitudine pedum quin- que, magnitudine qualis eft arundo. V idit etiam qui palmx longitudinem non excederet, rotundis omninó perfimilem,nifiquod dorfum habebat lanugino- fum, & pilis rubris veluti confitum : quo idoneis medicamentis evacuato 1n- columis quidam juvenis evafit. Canonicus quidam Antonianus (Hieronymo Montuo afferente) viridem lumbricum ejecit, fed brevi tempore à propulfa fera diem objit. Maximam tamen partera leves. funt, non hirti palmares non pedales ; utraque extremitate mucronatá & veluti roftratá, Eatenus eti- am à terreftribus differunt, quod nec torquem nec cingulum ullum geftant. Colores quod attinet, vidimus nonnullos; rubros, flavos, nigros, & ex parte albosveltulvos.. V irides raris fe objiciunt,verüm & tales viderat Montuus. Xiefi; dicuntur vermesilli palpitantes, & eucurbitz femina reprzfentantes, de quibusinter Gabucinun | & Mercurialem magna lis. Etenim ille cum de lato lumbrico infinitis Cucurbitinis pelliculá interclufis conftante agit, fic loquitur: Ego vero (inquit) nihil aliud latum. lumbricum effe exiftimo, .quàm fecundüm. Hippocratem, veluti abrafioneminteftinorum albam, to- tà comple&entem inteftina, intra quam cucurbitz femini fimiles animantes procreantur : quz tunc excerni videatur, quum illa tota excernitur ; frequen- ter autem per partes : qua fiin excretione frangantur, tum licet intueri illos lumbricos cucumeris femini fimillimos feorfim excretos interdum plures fimul complicatos,interdum pauciores. Siquis vero totam illam portionem viderit, íciat non abrafionem illam tzeniformem, fed cucumeri fimiles ani- mantesintraipfam,vivere. Hunc ego lumbricum, latum didum, mirzolim longitudinis palpitantem confpexi, & motu fefelocalicommoventem,quem mulier quedam 1n febre quotidiana egeffit : quumque illum fummopere fu- fpicerem, ejufque motus caufam veftigarem, ecce tibi alter paucis áb illis diebus;qui lati lumbrici portionem effatudignam excreviffe dixit, quam ve- luti miram nobis oftenfurus, incredibilifui cum defiderio monftravit. Hac autem portio fefe commovebat, quo factum eft, ut avidius motus ipfius caa fam perquirerem. Diligentiffimétandem examinans,per cjus totam cavita- tem cucumeris fimilium animantium feriem confpexi, qua ex ea veluti é quo- dam lectulo prodibant interdum unum,interdum duo fimul complicata ; ple- umque quatuor, plurefue : atque eam abrafionis partem, qua vacua i d jufmodi Lis. minimorum animalium T beatrum. juímodi cucurbicionis animalculis erat, nullo pacto moveri, imo fubíidere. Quo fictum eft, ut latum lumbricum nil aliud effe exiftimem, ac mucos inter inteftina genitos, vel mucoíam pituitam inteftinorum frigiditate aádeníacam loricx modo inteftina introríum ambientem, quam mulieres aíliden:es lectu- lum lumbricorum vocant. Ex qua mucoía materia cucurbice fimiles ani- mantes, conceprus more producuntur, qui à fecunda nuncupata membrana intra uterum prumüm € lemine genita, undiquaque contegitur. H ec Gabucinzaá . Cujus fenteniiz fuffragatur Avicennas Fen. r6.iract 5 .cap.2 his verbis: Cu- curbiuni & iati lumbrici progignuntur ex ipíis vifcofitatibus fixis fh fu- perficie intcftinorum, quas comprehendit panniculus mucofus velans cas; quali ipfi generentur ex eo, &inco putrcfiant. Idem & clarius Antonius Be- niyennius Florentinus in Com.de mirandis morb.caufis;cap.87 teftatur: qui in Avinonis thermis, quz funt in agro Senenfi, mulierem vidifle fcribit con- tinpis feptem diebus aquá epotà complures cucurbitinos ejiciencem : qui uf- que adco interíefe dum alter alteri mordicus inhzereret, jungebantur, ut cum fuaipfiferie quatuor cubitorum longitudinem excederent, unum tamen-cor- pus, unum duntaxat lumbricum exittimares. Ioannes Bibliopegus Baflien- : fis. dum inea Academia fub Zuingero Plateroque prxceptoribus,anno 15 79. medicina incumberem) ejufmodi latum lumbricum decem ulnas longuin de- jecit, &áneomni dolorisfenfu,& nonmultisanté angis fimilem quoque excre- verat. Conftabatautem ex multis Cucurbiunis : abfque quibus fuifletexpers motus, fenfufque;ex animalium numero jure effet exclufüs. Platerus talem lumbricum exiccatum habet octodecim ulnarum longitudine,quem ego vidi. Lumbricum fcribit Plinius ab «gro rejectum ad longitudinem trecentorum pedum. Quare quicquid Mercurialis contrà objicit lib. 5.de morb.puer.cap. 7.approbante rem ipfam experienti&, fundamento caret. Vera» dicit, Fieri non poffe, ut animalaliquod tot Éxtusedat,quotapparentfeminibus Cucur. bitzífimiles. Deinde; Nequaquam locum inteftinorum capacem effe tot £etuum. T ertiosFieri id violenti exitus figuratione,quia inter exeundum con. fractusjin ea minima fegmenta cucurbitina dividitur. ' Atque hinc poteft col. ligi,nugas effe quas comminifcuntur Árabes de lumbricis cucurbitinis, quan- doquidem nulli funt tales. Quid audio doGiffime Hieronyme? Te canis con- fitum,longa experientiá inftructum, proprie imaginationi ità applaudere, ut rem fenfibus obviam,noftris, Gabucini,Benevenij, Arabumque oculis mani- feftam, negareaufis ? Eia ; Nullum animal tot fetus edat cucurbitinos ? quid- niobfecro ? quum una puella,fumpto ad lumbricos necandos medicamento, feptuaginta ( tefte Gabucino ) acfeptem teretes fupra centum dejecerit ? ut omittam quz de horum admiranda multitudine Benevenius vir probate fidei (cap.85.)commemorat. Quod verolociin capacitatem obtrudis, id fi pro argumento objicis,lepidé erras. | Etenim inteftina nonfolum quot funtin cucurbita, fed ipfam quoque cu- curbitam praeparatam fufcipiant. Ludisautem nonladis Avicennam & Ara- bes ultima objectione : quandoquidem in diffects cadaveribus cucurbitini vermes tenia involuti confpe&ti tuerunt,non igitur ex ani violenta expulfione; vel modo excretionis, cucurbitinam formam affumpfíerint; ut tu vel mali- tiofefingis, vel potius impeéritécredis. | Concludo igitur cum Gabucino, Cu. curbitinos & effe lumbricos, & laturalumbricum 'Txniam dictum, ron re- vera effe lumbricum, imo ne animal quidam ; fed. uiov ape lorte Ecoion neos ut Hippocrates vocat, hujufmodi Cucurbitinis loricatim pofitis repletum. Afcarides às dzx&» nomenobtinent: quoniam ijs affectos mordicatione & pruritu valde exercent... Alij ab 2744525, CM 0veo, derivant. Iumentarij vete- ribus dicebantur,quia rarius in hominibus; fx pilis autem in SANSIBIDMIETE inaceis, 197 Jnfectorum frve L 15.2. linaceis, boumque genere apparent. Imó tam infrequenter olim, homines vexabant,ut Hippocrati Celioque ejus fectatori aut ignoti aut mentionc 1n- digni viderentur, qua de caufa tiluerunt corum hiftoriam, quum de reliquis lumbricis fulé dicerent. Sunt autem teretibus lumbricis fimiles, ied & bre- viores decuplo (raró enim unciam excedunt) & pro qualicunque fua longitu. dine craffioresin extremo longaone & ani fibuli initio reperiuntur, vehemen. tem horum locorum pruritum excitantes. Galenus inlib. de linguis Hippo- cratisícribit, Afcaridas vocatos cfle à Coo Íene paxejisnuvliss, 14 cfi, longos lumbricos; quam nobis difficultatem facile fuperat Mercurialis, quum pro guaxidssuxas legendum recte monuerit. Quinetiam licet, pro ratione craffitiei & latitudinis, longi videntur ; funt tamen, factá ad teretes comparatione, bre- vesducendi. Horumatqueteretum varij, pro materi cibi vel coquentis ca- loris differentia, colores : Cucurbitini vero femper. Vnde ego conjicerem hos folos,éfola pituita, illos ex omnibus humoribus recremenufq; originem habere. Prodeunt perízpe magno fimul numero, & ante excretionem valde pungunt. —— M — A —Ó—MÓQ UU ————————PPREEÓÓ RR à Cr. QUK XII? De Lumbricorum Inte[linorum ortu. Seer Attrialem Lumbricorum caufam Ariftoleles lib.5.gen. & Hippocra- Vi 5 tesante eum, 4. morb.ftercus ponunt. Oribafius lib. 3. aph. 30. at- queeum magiftrum fecutus Montanus, ex omni humorum genere gigni animaliainteftinorum exiftimarunt.. Quos dum hallucinatos putat Mer- curialis, pleno ipfe meridie cxcutivit. Sed argumenta ejus examinemus. N on fieri éfanguine compertum eft (inquit, ) quia fanguis nunquam ad tantam pu- trefactionem provenit,utex eo gignantur animalia. Tum etiam ex Alexandri TT ralliani fententia in venisanimalia nafci non poffe affirmat. Verüm, primo argumento experientia nervos pracidit ; fecundum Rhafis, Loppij, Plinijque auctoritas fatisjugulat. Non etiam gigni poffunt ex humore melancholico, quia frigidus & ficcus ; nonex flava bile, quoniam amarefcit : amaris autem rcbus non nutriuntur,fed interimuntur hzc animantia. Cui opinioni licet Ari- ftotelem,Hippocratem, Galenum.4. fimpl.med. Acginetam, lib. 4. cap. 27, patrocinantes inducit; quid tam tamen exile ac ifti omnes? N orunt enim lanij in oviü fplenej melancholici humoris fonte;& in boum felle;biliofi & Aloe- tici illius fucci receptaculo; innumeros aliquando vifos effe lumbricos. Neque fane video cur minusex bile flava vermes,quam in abfinthio; ex me- lancholia quàm in lapidibus ; ex fanguine,quam in faccharo nafcantur. Cz- terum nifi ex illis oriuntur, cui candem materiz debent principium? R efpon- dct Patavinus Medicus : Rezanct igitur, ut duntaxat generari poffint ex pituita cruda: quam fcilicet vel nimia ciborum optimorum quantitas per caloris in- opiam ; vel malorum quantitas corrupta per depravationem peperit, Qua licet fententia Galeno, Aeginetz,, Aetio, Ávenzoari Ávicennz, Columells, Celío, Alexandro,noftroque imprimis Mercutiali vehementer placet : recti us tamen Hippocrates mea fententia, quinon fecusanimalia in Microcofmo: gigni, ac majoriin mundo exiftimavit : Sicut igitur habet infe terra omnige- num humorem, calorem, fpiritum,ut nafcentia nutrire poffit : 97:254 4, anipom 9- uude, suvmiLusire rese i oviusra. Quinetiam quum hac animalia terra: illa 1nte- ftina peromnia repracfentent ; ijfdem fane principijsutraque frui nemo fang mentis negárit. Quae terra pituita incft?gignittamen paritque mus cu- curbitinos; IB.2, minimorum animalium d beairum..— | 293 curbitinos, afcaridas, omnifque generis Lumbricos, imó optimatepidiffima- Que terra ijs abundat : tantum abeft; ut ex crudiscorruptifque tantum humo: ribus originem ducant. Nonne etiam ab hominibus fanis atque valentulis Lumbricos dejectos quotidie videmus * Equidem novi Francofurti ad Moc- num Flandram quandam, qua ab ineunte atate ad quadragefimum ufque annum Teretes diurne aliquot ejecit, citra falutis difpendium : neque unquam abijs male habuit. Concludimus igitur ex omnicorporis humore crudiufcu- lo nafci poffe Lumbricos ; non folum ex pituita minus concocta vel corrupta. Formalis caufa à calore pender interno, blando , miti, benigno, animante & vivifico:in quo illa fi&rix Caleodea Naturz vis (utor Avicennz verbo ) ignis fecreti gradibus coloresillinit, formamque latam cucurbitinam, ( & ali- quando lacerti, bufonis , bruci , erucx , anguis , apguillz, utinhiftorijsle- gimus 5) ludens fuperinducit. Hac guftum tactumque & motum fubmini- itrat : hzcillam fugendi vim , qua fuccos inteftinis illapfos avide atque vali- déprolectant. Abíqueifto fuiffet, calor alter ille »:25:,9- materiam forte putrefactione alteratam difponeret ; nunquam autem animalis ei formam & Íchema conferret. Nonenim quia inteftina teretia , Teretes propterea Lum- brici procreantur , ut quidam fomniant: fed externa forma ab interna pendet, Ípiritufque deanimz ipfius finu depromptus, fine cxlatore aut fabro fpecies cihingit. Qui fpiritus , efficiens caufa medidllleft ; Deus autem ipfe zi; «iav hic rebufQue alijs habendus : in quo , ut nos; ita Lumbrici , movent, funt, at- que fentiunt. ES ECISE Finalis Biufa ufum monftrat : qui Dei omnipotentiam & Nature Majefta-. Ff: tem, tum utriufque fingularem in homines providentiam curamque declarat. Colliguntur quippe in nobis putridz fuper&ue & excrementiz nonnullz par- tes, quas benignior natura manus In Lumbricos vertens , corpora depurat ; quemadmodum pediculis à longo morbo Ícatere , inter bonz valetudinis figna habemus : abfumuntitem multasin hominum corporibus humiditates, & nifi certum numerum tranfierint ( tunc enim alimentares depafcunt füccos) inteftinis maximo funt commodo. Tantum abeft, ut perfe inter morbos, vcl caufas morborum à Mediciscenferidebeant. Inter concaufas , locum tan- tüm & Regionem refero. Nam licet pueris magis quam adultis , feminis quam viris; peftilentitempeftate quam falubri, autumno quam Vere 5 malze quam exacte diztz hominibusfrequentius accidant ; tamen unamquamque atarem ,fexum, conditionem , tempeftatem , diztam, comitantur j ne aliquis 2b ijs fuerit tali privilegio immunis. Locis duntaxat & Regionibus immuni- tas quzdam conceditur, pro quorum naturá, in his multi, inillis nulliivermes naícuntur. Siquidem Lumbrici nonomnes inteftinorum partem quamcun- que occupant ;fed Teretes duntaxatin gracilibus 5. Afcarides in longaone tantüm s Cucurbitini in omnibus foli procreantur.. Suntitem Theophrafto, Plinioque teftibus ( lib. hift. pl. 9. cap. 2.lib. pat. hift. 27. cap. 13. )gen- tium & Regionum differentiz non mediocres: nam lati, feu Cucurbitini Lumbrici, Egypti, Arabiz, Syriz, ac Cilicie populisfamiliares : édiverfo, Thraciz , Phrygiz incolis.ignoti; imó quim eodem confinio Boeotij cum Athenienfibus copulentur , illi frequentiffime laborant Lumbricis , hiquafi privilegio donatieos nonfentiunt. Quz fané illefolus mirabitur , aut cum gmentis ponet , qui terrarum naturas pro fitufyderum , ventorum natura, ac glebz ipfius conditione variari nefcit. Amnis ( referente Ariftotelelib. de nat.anim, cap. 28. ) in Cephalenia infulam dirimit , cujus circa alterum latus eft Cicadarum copia , ultra alterum nulle. In Prodofelená via interjacet, cu- jus ex una parte Cattusgignitur ,inaltera gigni nonpoteft. Terrz Bceoticz 1n Orchomenio lacu talpz habentur multz ;at in Lebadio vicino, nulla: funt ; Cc neque 390 ^ | | dnfe&lorum [roe | L 15.2. ncque aliunde portatzterram confodiunt. In Ithaca infula lepores vivere nequeunt , nec in Sicilia formic equeftrcs ; nec in Cyrenenfi agro ranze vo. : cales ; nec in Hibernia ( ut novimus ) aliquod venenatum genus : cujus reiar- gumentum folus is dixerit, qui fine bafi terram medio coelo fufpendit. Neque enim mihi ille óculus, quo hoc videam ; nec animus ut intellectu majora un- quam affcóem. ' Vos iftboc Deliaproles, . Queis folium fedemá, 1ovis fcandiffe libido eft, CA ». XXXIII. DcSignis d» curatione Lumbricorum ex Gabucino, 5S Fmbricorum igitur notas , ab ijs qui Teretes vocantur exorfi , dica- 23 mus ; tum quia frequentius hi pueros vexant , tum quod fzviora in- | ferunt fymptomata ; de quibus Paulushoc pactoicribit. Sequi- m turautem cos qui Teretes Lumbricos continent, ventris & intefti- norum morfus ; tuffis cum exigua fatietate irritans & moleita ; nonnullos fin- gultus comitatur : alij dormientesfaliunt , & abfque ratione expergifcuntur ; aliqui clamitando furgunt , ac rums [opiuntur 5 arteriarum curíus 1nz: quales; febres abfque ordipe,que cum extremorü perfrictione tertiam, interim quar- tam die vel noGte acceffionem fine ratione habet. Puerifuüpervacué mandunt, & linguam exerunt; dentibus ftrident , connivent oculis, taciturmftatem dili. gunt, excitantibus irafcuntur : malz per exigua intervalla modó rubent; mo- dó livent : fi vero ad ventriculum proewreunt , naufeam , morfus , & inappe- tentiam faciunt ; & fi cibum capere zgrotantes cogunsur, vix deglutiunt ; & fi quid scccpére, revomunt: multas quoque venter ciborum corruptiones excernit , & inftar tympani inflatur : reliquum corpus non ex ratione macre- fcit , neque efuric , neque evacuatione modica fuborta. Hac autem eveniunt, dum animalia per inteítina ferpunt roduntque : febris autem calor vapores furfum cerebro pravos tranfmittit , ex putrida in ventriculo colle&a humidi- tateexhalantes. Hzc Paulus. Actius veroin hunc modum , ex Herodoto: Czterüm( inquit ) hoc maloaffectos incredibilis morfus ftomachi ac ventris comitatur, tufficulzque tenuiffimz ac frequenter irritantes, quum tamen nihil rejiciatur ; in fomnotremunt , & prater naturam exurgunt : quidam ve- ro & linguam forás exerunt, oculofque claudunt, ac taciturni funt, exci- tantcíquc molefte ferunt, ob imbecillitatem vigilare nequeuntes. Quidam au- tem oculos fanguine fuffufos habent , & pulfum inzequalem , obfcurum , dcfi- cientem , ac recurrentem : quibufdam etiam appetitus dejectio accidit : Pue- ris infuper dum dormiunt , manducatioliuguz ; cui accedit conformatio oris inmodum lactentjum , ac cibum accipientium : verm hac pauco tempore, & per intervalla fiunt. Aliqui veró infantes przter rationem & cum clamore exurgunt ,citoque rurfus collabuntur. Aliqui etiam dentibus ftrident : quod contingere verifimile eft animantibus cibum attrahentibus , mordentibuf- -Que ventrem ac inteftina. Iam vero & ad ftomachum quofdam proceffiffe conftat , naufearumqQue ac morfuum caufas fuiffe. Sz pé ctiam per fefe furfum rejectantur ; aliquando vero cum pituitofo quopiam humore. Quidam etiam infantes neglecti motu deftituuntur , ac refrigerantur ; atque inftar eorum qui animolinquuntur, tenuem quendamac frigidum humorem exudant ; &ut plurimüm livefcunt, Contingit autem aliquando faciem fierj rubicundam, maxime circa malas; verüm color hic rurfus in pallorem folito majorem tranfit. Alijautem inftar delirantium peregrina verba loquuntur in Em ] . aj n *. lisa. minorum animalium 1 beatrum. alijdecubitum tranfmutant, continué dormientes , angoreQue vexantur, at: que ex locoad locum fefe vicium projecant : verüm paucos omnitio ex his plorare conftat plerique enim n mentisinopia ac taciturnitate degunt. Por- roquia Lumbricis rotundis infeftantur , euam cibum averíantur ; & fi quid acceperint, revomuht , auc naufeabundi vix deglutire poffunt : tebies enim in eos cum vehementi extremarum pdrtium retrigeratione irruunt. Quibufdam autem venterad tympanimodum inflatur. Hac Aeuus. Quas vero ex Hippo- cratis fententia notas recenfet , he funt. Lumbrici circa alvum his fi gnis de- prehenduntàr. Sifomnolenti lint, non permittente morbo ;'& extrem par- tes frigida , & cordis morfus , urina conturbatz 5 & lingua humectatur. ]tem qui animantibus in ventriculo abundant, fputo replentur : & fi tenuis quifpiam prodierit Lumbriculus , amplius non fpuunt.— Quicunque igiturin ore ven- tricuii Lumbricos habent ,'feré in totum ipíos vomitu rejeétant 5 quibus vero in inteftinis exiftunt , ipfos inferne excernunt.. Omncs autem naufea- 401 bundi funt, vomuntque quecunque acceperunt. His qui punguntur fimiles - funt ,tetoque corpore contrahuntur,ac repentéacervatimdás moventur ; & tormina, accidunt interancorumque dolores. Evaporationes ad caput dela- tz, vertigines inducunt.. Quin & victus ratio , quz praceffit, oftendet tib. Lumbricorum generationem , & reliqua. Hx igitur funt Teretum Lubrico- rum notz ; qux tamen non in omnibus funt omnes quarendz ( velutiinquit Paulus: ) fed quedam ac potiores. : Poterant & multaex neotericis huc con- ferri , nifi quz dicunt , ab 1js omnia & magis ab Avicenna defumpfiffent. Latarum tzniarum notas has Paulus fcribit. Abundant. interdum in non febricitantibus , interdum febricitanübus , in longis morbis fuperve- niunt , morfus ftomacho inferentes , appetitumqueé ad cibos intempe- ratum. Eícam etenimita dcvorant , ut alià opus fit: quz nifi przíto: adfit Latoraya (rzn&. morfus inferunt vehementes«: tenuitas corporis cum imbecillitate, qua- damque inzqualitate contingit. Infallaciffimum vero indicium eft, quod: cum alui excrementis corpufcula quaedam cucurbicz feminibus fimilia excer- nuntur. Hzc Paulus :à Hun non diffentit Aetius, nifi quod quos ventriculo inferunt morfus , dicit efle continuos , atque appetitum ad efcam inexplebi- lem: &quod cibi affumpti celeriter in excrementa commutantur. Confe- quitur affectos corporis imbecillitas cum tarditate, affiduufQue famis fenfus : quod enim vivificatum eft ininteftinis,übi recens exhibitum cibum confümp: fit, poftea ipfa folida corpera arrodit. Minimé vero fallax fignum erit, fi cum recrementis quzdam cucurbitz femini fimilia excernuntur.' Quas veró Hip- pocrates rotas recenfet, Hz funt. Scribit enim ad hunc modum. Specicsau- tem alia bujus eft , quz veluti ramenta alba ifiteftinorum exit, quz hasnotas habet. Nam veluti cucumeris femen dejicit, quumque jejunus eft , jecur pe- tit, vexatdue, fpuitque multum : quandoque non: quadoque cum vehemen- terjecurvexat, vocem intercipit , multumque fpuit , poftea fiftitur : & inte- ftinorum maximus interdum dolor innafcitur, quandoque fcapulz dolitant; illicque fiftitur : quandoque hzc latz tzniz figna dantur. Qui hanc beftiolam habet , femper fermé validuseft, cum veró debilitatur , vix füftinet , refici. turvé. T'znia enim earum rerum qux ventriculum intrant, partem aliquam fumit : qui fi curatur , fanefcit fin minus , tzenia quidem fponte nonexit, nec perimit ,fed confenefcit, & quzfequuntur. Afcarides vero imá aluo, circa quam confiftere diximus , vehementem pruritum inferent feré femper, velü- ti Paulus & Aetius fcripfere ; & animz quandoque, uti ferunt , defectionem. denim nominis notatio indicat : affidué cnim commoti, animal continuó ex- tunulant, & exercent. Qui ab hiscruciantur, przgordiorum gravitatem, ac dorfi petíentifcunt. Horum notz ex recrementorum potiffimüm graveolen- 'Cez : tia "Afcaridess 39b Prognoffica. .. Jnjeitorum [roe L, 18.24 tia fumuntur. Qui Lumbricis tentantur , ijs initio oculi tranflucent ftatim , ge- na livefcunt , noctufrigido fudore profiuunt , ora pallent , faliuntinfomno : die febris magis accenditur , lingua labiaque arefiunt, oris t»tor plurimum adett , facies pallet , naufez crebrique vomitus adíunt, cibos averífantur, den- tibus ftrident , no&te praíertim ; linguam exerunt ( nam & commanducare videntur : ) expergeícentibus irafcuntur j aliena verba loquuntur , lethargi interdum fiunt, preterquam quod paleas colligunt , capitiique dolorem pa- tiuntur : in fomno clamant; increícente morbo cor fupra modum palpitat, vox interfecatur , arteriarum pulfus imbecilles fiunt : quandoque iuprcmo cruciatu diftenfionibus comiualiter ore fpumante torquentur, venter veluti tympanicis intenditur : tum interceffiones, tormina , vel colici dolores cum fluore alvi lyenterico quam plurimum fenuuntur;alvus interdum fupprimitur, excremientaque duraegerit. Hactenus Lumbricorum notz 5 eorundem prae- fagia profequamur. Prognoftica vero, quantum ad aliorum morborum cura- tionem zgrotantiumque conditionem cognofcendam conferunt, quum ome nes , tum vel maxime Hippocrates in Prognoft. abundé demonítravit ; quiin primilibriinitio de prudenti medico prodidit : prefertim enim hic predicens coram zgro prafentia praeterita ac futura, quaque zgrotantes omittunt,enar- rant;creditur agnoícere egri conditionem: atque hinc fit,ut hominesaudzant magisícíe concredere medico. Quoniam vero difficile admodum cít hujuf- modi przfentire , .nifi quis artificiofa utatur conjectura 5 ( voco artificiofam conjecturam , qui propéad veritatem acceflerit:) hanc vero quis difficilé conícqui valeat , nifi vires omnium quz in arte funt didicerit, memorix man- daverit , atque diligentia omniadhibita fefe inoperibus artis exercuerit. Res vero cognoícentur hoc pacto. Si quis fupponens effe aliquam vitalem virtu- tem, fummopere curet,ut aghofcat ejus ita in robore, veluti ut in imbecillitate difpofitionem : ubi vero in his exercitatus fuerit, ftudeat deinceps , omnes morborum tam inmagnitudine quàm etiam in more differentias, & pofthac futuri ftatus przcognitionem perdifcere. Vbi vero hac omnia didicerit, tunc fefe exerceat in comprehendenda per exquifitam conjecturam tam morbi magnitudine , quàm xgrotantis robore , & quanto hoc temporc poffint per- durare : Multum vero ad hoc illum juvabit in operibusexercitatio. Priüsvé- ro quam ea omnia ; quz diximus , diligenter didicerit, nihil xgrotos intuen- do proficiet. Hac igitur methodo Medicinam profitentes,nunquam ullam ca- lumniamfubibunt , aeque curando, neque prafagiendo: id quod celeberri- mis quibufdam medicis interdum accidiffe ferunt. Hinc itaque colligi poteft, cur alijs alij fortunatiores medici àdjudicantur, & quam mendax, quicunq; is fucrit, qui Medicum fortunatuni oportere effe dixerit : quod quam abfurdum dictu fuerit, Erafiftratus olim,& Galenus demonftravcre : Medicum dicentes tum mente exercitatum in omnibus , tum diligentem , tum etiam naturá pru- dentem effe debere:ut omnibus inter fe collatis unam praedi&tionis fummam, qui & fibi & laboranti fitex ufu , valeat comparare. "Tanta enim pradictio- nis vis exiftit , ut femper vel magna ex parte praeíaera eveniant , ubi ipfe qui curat , medicus optimus eft, & »gernihil deliquit. Quoniam vero, ut con- ftat , ex prognofticis Mcdicus immortalitatem feré confequetur, tum maxi- méex ijs qu ad hunc fpectant affectum , gloriam fibi comparabit, egrotan tibus , qui plurimüm pueri funt , nefcientibus , vel verbum quidem morbi eos affligentisexponere."— Cum igitur huicaffectui fummopere neceffaria praefa- ga fint : quecunque de ijs vetetes dixere , huc conferre non cunctabor: Pau- us ergo Galeni maximus «emulator , de his ad hunc fcribit modum; Circa febrium initia geniti, füpfiftentiam habent ex fubjecta corruptione : circa confiftendi vigorem, ex morbi malignitate * circa declinationem , ODE . | a i Lts.2. minimorum animalium 1 beatrum. ad melius proficiunt. Aitenim Hippocr. Bonum eft Lumbricos teietes exi- re, ad Crilimeunte morbo. — Aetius veró ex Herodoti medici fententia ad hunc modum : Lumbrici in febribus & abíque febribus fiunt ; multitudine; magnitudine, colore, & tempore invicem differentes. Circa enim morbi principia geniti , fübftantiam ex fubjecta recipiunt corruptione : circaconfi- ftendi vigorem ex morbi malignitate ; circa declinationem , ex cranfmuta- tionead melius, qui & celeriter excernuntur ; naturá eos ad exteriora non fe- cus atque cztera excrementa propellente. Deteriores veró funt majores mi- neribus , multi paucis , rubri albis, & viventes mortuis. His neoterici addunt incipientibus acutis morbis , fi Lumbrici teretes vivi dejiciuntur, peftilen- tes morbos indicant ; inclinantibus autem mortui, malum quoque augurium faciunt ; interutrumque tempus quoquo modo appareant malo eft. Obid fortaffe , quod febris infequens Lumbricos , femper malum fit ; Quia Lum- bricorum materiam abfumit. Accidit etiam, quod Lumbrici ex febre inflam- mantur , & incalefcant , contorquenturque ac moventur ; uteo magis Lum- bricis affe&os moleftent & affician.. Addunt pratereà experimento confta- re, Lumbricoseffe in ventre ; fi man? pueris fupra ventriculi ofculo frigida fpargitur: nam inunum congregabuntur locum. Lumbrici fanguine confperfi dejeéti malum: inteftinorum enim noxam valde magnam indicant, eorun- dem vomitu dejedtio , malum 5 fi quidem ventriculum vitiatis humoribus refertumindicat. Frequens puellorum anhelitus ac frigidus ; tume(cente ad- huc corpore , lthale ; fequenti enim die mortentdenunciant. Sixgrotan- tium oculialiquantifper compreffi , affidentium digitis non clauduntur ; mors proxima eft. Sunt qui, Alfaharavij fortaffe authoritate perfuafi , dicunt, af- caridibus infeftatos breviorisvitz fore, Scrupusveró non mediocris fuper- eft diffolvendus ; quo enodato; hnem ljsquz ad prognofticaex Lumbricis fumenda fpectant , imponam. Aetius viventes mortuis deteriores Lumbri- cos fuprà paulo dixit. Rhafisveró , atque ipfum fequutus Avicenna, op. pofitum fentiunt , mortuis vivos fimpliciter przferemtes. Inqua quzftione, utalios mittam , illud mihi dicendum videtur, firmius femper effe judicium quod ex mortuis fumitur, ut quos neceffe fit expelli , nec fuapte fponte cxire. Hippocr. nihilominus fequor , qui quodam inloco z; «i» ( inquit ) d epo phon regali. epum , Grcy. sridoyín s gà Sula y Gta. prole, ideft , ventrium abündan- tiz perturbationem ferunt , velutipoffidonie , € Lumbrici qualia generant. Quibus verbis nos monet , ut diligentius confideremus , qualia Lumbrici ge- nerant fymptemata, quandoquidem fi citra aliqua 7,715. egrediuntur,bo- num protendunt. Sed & clariüs alibi per hzcverba: Emzijenv 3 i nose groyyóna; &Eisyas werd T8. da eplparrG- axle Vy xpiem Vous mie vou ove Lumbricos veró teretes idoneum eft exire cumexcrementis, morbo in judicationem eunte. Ita ut per hoc intelligamus, ftalio dejicianturtempore ; Symptomatis po- tiusfieriratione , quàm naturz vi, & propterea velcorruptionem, vel ma- lignitatem indicare, veluti Paulus & Aetius diftinxere. | Quoniam autem Lumbricorum curativam methodum recté moliri non poffumus, nifiin quo vagantur venter.recté habeat : neque hic, nifi univer- fum corpus:hoc vero victus ratio optime difponat;ea imprimis eft optime in- ftituenda , ut fine qua fruftra in tuenda reparandaque valetudine tentantur au- xilia. Hzc enim tam przclara & feré potior Medicinz pars eft, ut admira- bilisille Cous, Celfus, Galenus, Plinius & veteres medici omnes, nunquam illam fatislaudare potuerint. Ea Aíclepiadi olim tanto fuit in pretio , ut esr- tdluimxhi,id eff curativam per medicamenta methodum, pené omnem fuftule- tit, ad hanc ut (efe totum converteret: confiftit autem hoc non folum in quan- titate; qualitateque cibiac potus, fed & omnibus his quz (velimus nolimus) Cc 3 nobis .304 .Curatie. 3c4. ' —— dnfetlorumfrve L IB42 nobis occurrunt 5 veluti fomno atque vigilia , motu & quiete , tum corporis totius tum fingularum partium abundantia & inanitione, animique affectibus; pracipué vero in ambiente nosaére , qui non folum extrinfecus femper ad. hxret, fcd inintima corporis noftri penetralia, per infpirationem continuó adigitur.Quod igitur ad ea,qua affumuntur;attiner, veluu fatis per fe nota;non exequerer ; nemo enim eft qui nefciatjmaligna pravique fucci,& varia edulia, malo quc ordine fumpta , cruditates & Crapulas,maxumum corporibus no- ftris & animis detrimentum afferre;nifi quod multa qua alijs affectibus noxia funt ciborum genera, hisutilia confpicimus. Ea igitar veluti 7,74; ,« 2 eft, prater inftitutum atingemus;fi prius que Paulus icribit fub;unxerimus:Efcze paticntium lumbricostintbonifucci, quz facile diducantur, atque ad mem- bra tranfeant,nec caufam $oveant,nec vires comminuant. CTWE Quamobrem,vinum concedimus aquofum, cibumque crebró exhibemus: tum propter id,tum etiam ne lumbrici morfusinferant. Si adíit ventris pro- fluvium, indicio eft multos gigni cibo non diftributo, mifcendaque eo cafu funtforbitionibus vel pyravel cotonea. Iuvat mirandum in modum deuteri- us panis addito anifo, fzniculo, velfale fubactus, vel qui sviu&jusG-. : medi- us inter furfuraceum & fimilagineum nuncupatur; ita di&us, quód in eum eyxopi(erui, congeritur fimul furfur,utriculi,& fimila. Nominantautem eun. dem panem avzizve;;, quoniam $AG- dvzG- $ zveisi totum ipfum triticum, nulla fui dempta partein panificum cedit. Oportet autem & triticum ipfum ex quo farina fumitur, ex illis effaffyuz generofa dicuntur:quiedam enim ex his mul- tum furfuris continent; quz 1gnobilia nominant;quzdam vero filiginem, qua, velutidiximus, generofa vocant. Vinum autem quod aquofum quidem eft, czterum leviteradftringit, idoneum ceníetur. Avicula item montanz efui dantur, & fylveftris pullus columbaceus, fenceio viridis, ac hirci barbula, jus cicerisatri, & braficee,capparis,colymbadefque commanducatz ; & cum Synapi,(modó febris nonadfit : cetera fumant obfonia ; acetofa item atque olcofalaudantur. Panicum quoque (quod mel frugum Diocles appellavit) durantiffimum 5 fiquidem inter fruges exiftimantur:halyca infuperin myxo- rum decocto, & ptifana cum multo oleo Omphacino ; lupini pratereà, na- fturcium,beta,menta, apium, raphanus, muria quoque commanducata, ju- vant. Puerisinpotuante omnem cibum myxorum deco&um admixtá mentá exhibendum : Lac fummopere damnatur, veluti piíces & legumina, & quic- quid frigide craffque materia fuerit, ac ferz concoáionis. Panis veró non fermentatus lumbriculos gignit (is enim nemini prorfus eft accommodus) & omnia humida, & quz facilé intus vitiantur. Inomni autem Lumbricorum genere abftinentia maxime prodeft, qua eorum generatio prohibetur : at quum infeftant, exiguo cibo fed frequenti utendum: qui maximé convenit, cum laceraffe definunt. Qui vero. Afcaridi- bus infeftantur, cibisboni fucci uti debent, & qui facillime concoquantur : nefcilicet illorum vires ad rectum inteftinum pertingant, Namque nutri- menti idonea pro corum generatione materia confumitur. Hactenus quiaffu- munturcibiacpotus. Reliquaveró quinque genera, qua non ufquequaq;s funt manifefta,fumma etiam cum brevitate pertractabimus, à fomno AR Is brevis admodum non fit, nimifue longus : no&urnus potiiis quàm diurnus, duabus(quod minimum eft) horis à cibo.Longa praterea ocia ldunt,exerci- tium prandium praccedat,quies fequeturnec quilibet motus exercitii putan- dus,fed ille tantüm per quem refpiratio permutatur ; nifi forté fumpto adver- (us lumbricos medicamento; tunc cnim equitatione opus eft, aut curfu, qui- bus corpus concutiatur : fiquidem faciliüs emittuntur acri exercitatione aut labore; hzc vero difficile à puerisobfervantur. .Danda porró eftopera, ut alvusbiscat; quod fi non fponte fiat, molli balano, velclyfmate aliquo ex tanda Lin. mimumorum animalium Theatrum. tanda ex ijs confe&to, quein hifce affcctibus ex ufueffe folent. Animz om- nesaffecius , quicunque fint;,omnino funt fugiendi ; veluti rixz,irz, triftiti; majorceíque curz & cogitationes; maftitiz, timores, invidiz, & id genus reliqua perturbationes, potiffimumqueàcibo. Siquidem alterant, atque à naturali ftatucorpusavertunt. Frigora vitent, Aquilones ; nec nidis obam- bulent pedibus. Aer veró, ut nos femper ambit, ita cligi proarbitrio nequit: eít enim interdum prafidium 3 cauía interdum velfaciens vel fovens;prarfidi- um quidem éerté in przfentiá erit, fi modicé calidus ac ficcus fuerit, purufs & clarus &tranquillus:morbum precipue fovebit,quando frigidus valdé, vel humidus & auftro velaquilone commotus, vel nimio calore vires diffolvens; qui tunc arte in hunc modum parabitur,fi incubiculis ex juniperi, citriarboris, ac perficx lignis ignis fuccendatur ; alijíq; id genus lumbricis adverfantibus. Suifimentis ctiam adhibitisex abfynthij coma, perfice arboris folijs, citrij mali corticibus,punicz arboris radicibus, una cum filice atque hedera. Illud. vero inprimis confert, quod ex myrrha & aloe paratur. Aliud quod & animz defectz lumbricorum vitio fuccurrit : Ambaris denariüm pondo duüm, inofchij denarij pondo unius, gummiarabici denarium pondo quatuor, rofa- rum, fantalorum, caryophyllorum, cypristhuris, fingulorum denariüm pon- do tantundem. Gallix mofchatz, quam vocant,denariüm pondo fex;agal- lochi in carbonem converfi denariüm pondo viginti, carbonum e palmiti- bur vitis extin&torum,quod fatiseft;rofaceo aceto excipiuntur. Lumbrici vehementioribus prxfidijs adeó fpe irritantur, ut ad convulfi- ones, animideliquia, interitumque pueros demüm perducant. Nonigitur temeré neque utcunque funt ea exhibenda. Quoniam vero diverfis qualitati- bus medicamenta ad lumbricos velenecandos vel educendos idonea credun- tur, ideo in univerfum excelfacientia, exiccantia, incidentia, acria, amara; falfa acidaquce;atque attenuantia praefidia medentur. Aut enim per acredinem.. occidendo,aut per amarorem fubducendo, aut ad expulfionem invitando;aut ' perconfequentem ad ea que exhibentur lubricitatern, efficacia cognofcun- tur Extrahunturautem fimul, ut verifimileeft, perforbitiones vias lubri- cas facientes, aut etiam per innominatam aliquam efficacem qualitatem. Sunt ex refrigerantibus quedam, qus peculiariter lumbricos pellunt; qua- dam occulta quadam vi, veluticervini cornu ramenta. Sed qux Iumbricos necant inprimis funt exhibenda, quoniam quoad vivunt, occafionem nocen- difemper habent. Siquidem difficulter pelluntur; & cum interfedi fuerint, protinus aluo per glandes extrudendi ; alioqui tetro virulentoque vapore ce: rebrum afficiunt & corpus pariter inflammant, appetitümque & concoctio- nem obledunt. Quoniam veró lumbrici plurimàm pueris obveniunt, qui dif- ficulter tractari poffunt, nonreticendam cenfui miram (veluti Paulus appel- lat) methodum,per quam & aloe pueris & forbitiones per os injiciuntur. In- ftrumentum quoddam coquinarium, quod. z»zvo» vocant, fupinis ipfisde- tentis oriimponitur; & perclyfteridion validum habens voee, invitis aloe quanto magis ficri poteft,intimiüs ore eorum diftento impellitur : cujus me- minit Pollux, nontamen quale fit edocet. Ceterum quicquid fit Zomeryfis, duo precipue per ipfam confequimur ; & quod proclivis fit defcenfus, & quod proclivisfit defcenfus, & quod amaror deglutiendz rei non perfenti- tur altero vero inftrumento,quod clyfteridion idem Paulus appellat, vio- lentafitimpulfio. Concurrentibus autem fimul natura & vi velociffimusfit motus, re gravi inferiora petente, & ab eodem vehementiffime impulía: Aliud quoque Paülus inftrumentum defcribit, per'quod liquores ano fubji- ciuntur, multis pervium foraminibus, quales ab utero Metrenchytz nuneu- pantur. Aetius veró clarius his verbis : Ad quam rem corneam fiftulam ün- dequaque perforatam appárare oportet, circafundum amplam,ac loci ar nitudini 3e Catholica. €t« vatio Iwnbtis [171717 €i € itai E ———MÓÀ— — jeó Jn[edorum [roe C L'asiod nitudini convenientem, quam ultra adftrictiorem ani partem inditam cedria implemus,ita ut cedri immiffio palam tum per amplitudinem, cum per traní- verfa undiquaque contingat. Caeterum quando ignota nobis funt hzc inftru- menta,quum medicamenta ad lumbricos vel necandos vel educendos hauri- untur, pueri nares comprimito, ófque fubinde dulcialiquo colluito vel acri ; acepoto medicamento lumbricos necante, ventriculus acacia, hypocyfthi- déue cum vino fovendus cft. Idem przftat & rhus obfoniorum, & anetum, & capparisin cibo. Quz necant, cum dulci commode dantur lacte aut mel. le, Oxymelitéeue aut fyrupo quem vocant acetofo. Quidam triduano potu pueros priüs fatiant, mox medicamenta exhibent. Infundunt & eadem dul- cia, ut ea animalia ad inferna detrahant. Si vero venter fluat, neceffc eft ut lumbrici tantum neccntur : motus enim ventris eos dejicit. Quum veró appetentia fuerit oblzfa, cum alvo foluta; Lumbfici tantüm amaris funtnecandi,qua fty pfi quadam funt przdita, veluti inter calida abfinthium, abrotonum, & centonicum : ex frigidis maliciorum, acacia, plantaginis fuc- . — cusportulaca : atque cjufcemodi catera. : i impia 7" — Ex ca'idis,nafturci) femen oranes ventris lumbricos excutit, contritum ex edidicostja ACCtO, vel vino potum:efficacius addito mentaftro;aluum tamen turbat. Lupi. brirci nifarinacum melledelinctaautin pofca pota,& cum taurino felle extrinfecus ir umbilico illita eofdem abigit. Ipfi quoque macerati & fua cum amaritate cfi- Scriborio,Lar- tatiidem poffunt : decoctum infuper ipforum idem munus praftat cum ruta & D Use Fai. pipere potum. Abfinthium marinum períefe,aut cum Oryza coctum, intera- lec ij». Dcorum animaliaaddito melle pernecat ; magifque cum abfynthio idem fa- ^ «it, Abrotannm idem praftat,nimirum quum fit amarum. Item Cardamo- mum eofdem interficit. Hyffopi prgtcreá decoctum epotum, aut ejus herba cum melledelin&a ; Afcarides & Lumbricos cum fale & melle epota Cala- mintha necat : nec fecus cruda coctaue fi efitatur ,vel fi cjus fuccus aut infunda- turautpotetur. Thymi pratereà decoctum ; veluti & Ruta fervefa&a ex oleo & pota, eofdem exigit. Vinum item cedrites, & cedria ipfa : Ompha. cinum oleum largiüs prertim potum 5 nam & pro infantibus ad hos ufus ita immaturum exprimitur. Oenanthino idem effectus, qui Omphacino: con- tra enim ventris animalia laudatiffimum eft. Melimela, preterquam quod ventrem molliunt, animalia expellunt : quod qua facultate przftent, (dulcia quum fint, mellifque fapore, à quo nomen fümpferunt, qua potius ea alere deberent: ) Ex eo colligitur, quod fortaffe deje&tam hoc cibo aluum, eaeti- am fequuntur; & qux alioquin hafiffent, impetu excrementorum quafi in torrente pifces, quilargiore per aeftatem imbre: abundaverit, rapiuntur ; ac deorfum feruntur. Ventrem enim ea mala mollire , inquit Diofcorides lib. 1.cap.de Melimela. Brafficz item femen, cjus prefertim quz in Aegypto nafcitur, potum lumbricos omnes pellit quanto ea fcilicet temperatura fic- cior eft, & magis agreftis. Idem facit cicinum oleum epotum. Myrrha cti- am fua amaritate tum necat, tum ejicit. Hellenij decoctum ; Scylla ex aceto & melle fumpta,priüs tamen affata fit oportet: alioquin interaneis maximé noxiacenfetur. Dant& ad omncesinaceto mulfo radicis corticem capparis. Heliotropij parviherbam fuam cum femine potam, adjecto nitro, hyffopo, nafturcio,& aqua, latas,teretefQue taenias excutere, Diofcorides lib.4. cap. r.fcripfit. Paulus veró pronafturcio, nifi vitium in eo fit,cardamomum con- numerat,lib.7.cap.1.Eruczfemen ex vino,corpori innafcentes beftiolas om- nesarcet. Terreni vermes 7.aut 5. € paffo poti, Lumbricorum genusomne depellunt. Amygdala: amar, oleumque prodeft. Agaricus cum melle, fed molefte purgat; eftenim ob levitatem ac fluxionem, quam facit ftomacho, noxius. Styraxcum Tercbinthina refinadevoratus : Aloe ex frigida aut lacte | ; | pota N L| IB.2. minieiorum animalium d beatrum. pota, cadem, fi decocto melliadmifta bibatur, fine moleftia educit. Tithy- sali femcn,ejufque fuccus ctrca guttulas 5. cum caricis aut palmulis miítus; Viticisfolia, polypodium, Chamepythis, centaureum minus ex aceto tritum atque epotum. Jtem ejufdem radicis pondus denarij unius cum cyathis tri- bus vini porum; juvat. Marrübium cum Abíynthio & lupino pari pondere in aqua mulía coctum, & cumvino bisautter appofitum, omnia ventrisanima- lia pernecat. Coftus ob amaritatem, quz illi ineft; Lumbricos pellitex aqua. Dioícord. veró lib. 1. latas ventris tenias tantàm pellete ex aqua & melle fcriptum reliquit: quem locum interpretatus Marcelius, V erbum illud( & mel- le ) veluti fuppofititium expunxit hac ratione , quód contrarium, nec refpon- dere lumbricorum curationi videretur. :Excitantur. n. inquit, & aluntur dul- cibus,non pelluntur lumbrici ventris 3 nifi forte me] ideo addi opportet , ux Íuavitate ejus decepti , lumbficis admittum Coftum , utpote amarum, co- piefiüshaurirent ; nonaliter quam in curandis pueris fit, quibus amara po- tiones aut virofz, dulci fapore & jucundo aliquo odoramento circumlitz por- guntur, Inqua re veluti in Ícyrpo nodum quarere vidctur (ut in Comedia legitur, ) à quo tamen alienum omninó effe teftatur. Sive. n. in Diofcoridis contextu mellis vox legatur, five non legatur, (fiquidem id pro comperto nondum mihi eft,nec R uellius appofuit) lat eít amara medicamenta ( qualia funt coftus & id genus reliqua) fémper feré Diofcoridem, Plinium, Gale- num,&alios lumbricis curandis cum dulcibus, potiffimumque melle mulfave, aut Oxymelite, eádem quam Marcellus inquit lib.4.cap.5 7.ratione commit- cere 5 quam Paulushis verbisaddidit : Quoniam veró nonnulli fubinde ama- ras potiones velutiingratasrefpuunt, ex 1js,quz modo comprehenfa funt, da- 307 buntür non manifefto amara,i. aliquo dulci commifta ; veluti fupra paulo ip- - . fe dicebat, omnia hzc medicamenta cum melle Oxymceliteve effe propinan- da : five (uc inquit Lucretius) ut improvida illa ztas ludificetur, vel potiüs ut taliàaguftu recreata valefcat ; pueri, n. quam plurimum lumbricis obnoxij funt. Nihiligitur obftat quin mellis vox addi debeat, Marcello prefertim ipfoin antiquis quibufdam exemplaribus legi atteftante.. Cantharis fimiliter levigata, & cum bryoniz radice pota, lumbricos educit, Galeno authore . lib.decompos. Theriaces. Exfrigidis, fuccus auricula» muris cum Zytho fingulorum cyarhus unus. Senefio. — Comceftüs, plantaginis fuccus, inaluo prafertim foluta, de cochleari, vel dc ligula datus potui, ipfaque herba tufa umbilicoappofita: Coriandri femen cum mali punici fucco , & oleo, ani- malia interaneorum perdit, vel cum paffo potum. | Calida item beta co&z, atque cum allio crudo fumpta, nitrofa,quá pradita eft facultate eofdem edu- cit 5 noxij tamen fucci eft.. Punicum malum contufum ex tribus vini heminis decoctum ad heminam,lumbricos pellit, ac tormina ejus etiam radicis fuccus vi&toriati pondere eofdem necat. Idem rhus facit Syriacus;, atque atriplicis Íemen. Addunt neoterici, experimenro conftare dormituris acetum acerri- mum epotum lumbricoseducere. Inter eaveró , quz plurimum valent , eft corallina nuncupata ,que tritaac melli Gxymelitéve commixta,mulfavé pota, mirandum inmodum Lumbricos vel necat, yel feminecatoseducit. Hac ve- roà Corallij fimilitudine , dum utrumque in aqua eft , nomen accipiens, & quz a fexaginta fere annis haQenus ad ejiciendos ventre Lumbricos magni ufus effe ccepit, lib. 4. à Diofcoride & Galeno(ni fallor )s:5 323477; 74 eff, Mufcus marinus dicta : cui fiijdem peculiarem adverfus Lumbricos faculta- tem nonattribuerunt , qualem in corallina, quam vocant, confpicimus non Proptereà putarim aliud effe Diofcor. & Galeni 24/», ab hac noftra corallina. Siquidem fimplicium medicamentorum fingulas vires veteres non cognove- furit ; vera etenim cujufque natura nonnifi medico effectu pranofci potett. Opus Simplicia fis gida contra » lumbritog. jos Simplicia. Seorfrzt. Lurnbricos « Teretes. "4fcarides. tia, dnJe&torum roe L. 1B. 2. Opusingens occultumque divinitatis, ex quo nullum réperiri majus poffit. Plurima etiam inveniuntur hodié, que apud majores noftros non fuere inven- ta ; nec mirum,quando eas agreítes literarumque prorfus ignari experiuntur 5 utpote qui inter illas foli vivant: praeterea fecuritas quirendi obvià medi- corum tutbá 5 multis etiam inventis nomina defunt 3accedit ratio inventionis anceps , quippe ctiam in repertis alias invenit cafus , alias, ucinquit Plinius ) lib. z5.cap.2. ) Deus. Turpiffima vero caufa raritatis , quód etiam qui fciunt demonftrare nolunt , tanquam ipfis periturum fit , quod tradiderint alijs. In- vidi quidem certé perinde atque illi , qui aut fupprimunt veterum monumen.. taaut omninó demoljuntur ; quod quidem eó committunt,ut quae in ijs fcrip- ta funt, fibi ca attribuant , aut fi praecJari quid tradiderint , qui alienas opinio- ncs fcripferunt ;illud pereat. Si qui vero fint , qui fieri non poffe contendunt; ut eos latuerit,vim hanc Lumbricos educendi niufco ineffe marino;ijs refpon- fum velim,priícos fimplicium medicamentorum vires,quafcunque noverunt, Ícriptis nonmandaffe. Si quidem multa Socratis ac Pythagorzx placita fciun- tur, quz tamen ex eorum libris, quosnullos fcripfere, non habentur. Plato etiam quum tot reliquerit libros , prter tamenliteris prodita , alia etiam ho- minis placita autumant cjus difcipuli, que non retulitin fcripta. Nec illud £p; ubicunque natum ( veluti ferunt ) aequalem habet facultatem 5 fed cer- tis quibüfdam Italie locis hoc expifcantur 'bharmacopolx , quod fub coral- inz nomine venditant. Sed hoc fatis : illud potius perícrutandum , quum co- rallina falfum obtineat faporem , cur Diofcorides , Plinius, Galenus & alij, rcfrigerandi vim illi tribunt : quando notum eft omnia falfa calida efíe ac ter- 1a , amaris haud diffimilia, quz calida funt. An quod marinaaqua falfa cum fit; plurimum tamen habet in fe potabilisaqua , ( Quod & ab Ariftorele fuit -olimfatis demonftratum : ) per quam minuscalidaexiftit?^ An etiam ,quod multum terr infe continet ; atque ob id ficcior eft ac fpiffior * Quz veró in mari proveniunt , ejufdem cum ipfo facultatis effe neceffe eft. . Ex eo igitur quod mufcus marinus in mari prouenit , fpiffandi vim illi tribuunt. Diofcori- des, &alij : que vero multum in fe continet aqux potui idonez, & quà ter- rex facultatis eft , ca refrigerat.. Omnes demum quos Lumbrici male ha- bent, Ichneumonis pili ( murem Indicum vocant ) authore Paulo fuffitu juvant. : j Teretes ventris Lumbricos fedi fuccus in vino potus , é ventre pellit. Ab- Íynthites vinum epotumidem munus praftat.. Heliotropij majoris herba fuo cum femine pota, addito nitro, hyffopo, nafturcio,& aqua, eofdem ejicit. Fi: licis fzminz radix cum vini iij. eee , Teretes, latafque ventris teniasex- Tot edicen- ouqeE veluti Ruellius ,. Marcelluíque , Diofcoridem interpretatiuna conten- dunt. Galenus vero nonteretes , fed Afcarides unà cum latis interficere ean- dem fcripfit ;ita namque lib. Therapeut. methodi, cap. decimo quarto ait, At Teretes quidem Abfynthium interimere poteft , late vehementiora prz- fidia pofcunt , quale Filix eft ; adhuc autem , & qua zo«jis Graece dicitur. In hanc fententiam T heopftraftus venit , qui flicem feminam utilem ait con- tra interaneorum animalia lata melle fuba&am, & contra tenuia in vino dulci; ita namque Grace loquitur. "H 5 3swafeple xeu opis mi opus Táce mhetrelae ij TÉ£AeT]ds, cyés ty dc erAaTEAe dvadvdousy um, cos) TÀs Aemr]ae &y vivo. "yAUXEIS Filix veró fzmina utilis exiftitad elminthas , & latos & tenues ; ad latos quidem fubigimus melle, adtenues veró in vino dulci exhibemus. Conftat veró A. carides tenues , & effe , & dici Lumbricos. Praterea Galenus, lib. de (impl- medicam. facult. 8. fimilem huic fzmínz vim tribuit , qualem mafculaforti- taeft. Illam verolatas tantummodo tznias interficere & non Teretes , Ícri- bit Plinius, lib. hift. 27. cap. 9. ad hzc utramque (tam fcilicet marem quàm Lis. minimorum ammalium 3 beatrum, eme OECD TERMI 78 B . - quam fzminam , ) inteftinorum animalia pellere , cx ijs tzniascum melle, caetera in vino dulci, triduo pota 5 nec Teretes ; Dec. Afcarides. excluderis, Galenus veró uno inloco& Leretes & Acaridcs excludi : alibi vero Afca. rides unà cum latis interficere fcribit. Quid igitur , jntanta authorum varie- tate fententiarum, dicendum. ? Anquod Filx fzmina omnia. inteftinorum animaliaejjcit ? fimilem n. facultatem mafculz ei tradit Galenus;potiffimum vero latas tenias , fecundoab hoc loco Afcarides , qua quum ima infideant alvo, validius pratidium, quale Filix eft;expofcunt, ut cjus visilluc ufque per- veniat. Quum vero latas & Afcarides, de quibus minus videtur ; 6jiciat pel- latque, &alterz complectantur inteítina , alterz longiffime abíint à ventri-- - culo, facilius multó teretes , qui in fuperioribus decumbunt inteftinis , occi« det. Non igitur Galenus fecum pugnabit , quando fatis fibi cfíe deber , ula. tas pernecet ; quas fi interimit , facilius Afcarides ; facillime omnium teretes excucere poffit. Plinius vero , ut qui optime id noffet , caetera (id eft, & tere- tes & Afcarides)pellereait.Quod autem ita ait, liquet ex Paulo ;lib.7.ca.5 8; qpiin curativa methodo quum latorum , tum terecum Lumbricorum , filices meminit ; quam tamen propré latos excutere omnesuná convene;e, Idip. fum Avicennas , 16. Tertij trat. 5. cap. 4. clariffume oftendit lus verbis : Et medicinz que interficiunt Afcarides validiores funt ijs qui interficiunt lon- gos ; & que Afcarides & rotundos occidunt , longos etiam interficiunt. Gith feumelanthium non folüm comeftum, fed & cataplafmatum ventri extinfe- cus,vel peruncto ex aqua umbilico , eofdem educit.Quo loco advertendus eft Marcellus , qui latos Lumbricos pellere ; nonteretes contra quam Ruellius eft interpretatus : quod an recte a Marcello factum fuerit, aliorum fi: judi. jo9 cium ; illud conftat, Galenum Ruellio fuffragari, qui Lumbricos tantum - interimere fcriptum reliquie: Quod vero Lumbrici teretes tantum fignificent quum plurimum, fupradictum fuit. Ruellio Paulusuni & Aetius fuffrasariturs quiinteretum curativa methodo faepe melanthij commeminere : inlatarum txniarum curatione, nunquam. Sandonicum per fefe aut cum Oryzaco- étum, eofdem addito melle pernecat. . Contritum urticz femen , Brafficevé; aut cumini, cum aqua ; vel mentha cum eadem, vel hyfopus cum aqua mulfa ; vel nafturcij femencum aceto contritum , cofdem necat. Ex Celfo lib. 4. €ap. 17. Oribafiuslib. ad Ennapium filium , Calamintham, Cardamomum, lupinum, pulveremqüe ex ijs fatum in potu, aut cum melle in Ele&uario, aut in pofca potui datum , fufficientia ad occidendum teretes Luinbricos fcripfit. Perficz item mali foliaac germina contrita , fuperque umbilicum appofita , idem poffunt , veluti & menta epota acacetofa. Portulata perco- &a, fereos fuccus , aut myxorum decoctum , myxavéipíà coctaatque efita- ta ,idoneafunt. Cornupratereà cervinicinis ad cofdem eíficax quam maxi- mé creditur , ejus przfertim ( utinquit Solinus ) quod dextra. cervini capitis parte enatum eft. Hoc veró pacto uritur ; Contufum cervinum corru crudo fictili luto circumito , & in furnum indito, uritur ; donec albefcat. Scribonius veró Larguscap. 141. hoc pactoipfum exhibet. Cornu( inquit) cervinum limatum lima lignatia quantum 4.vel 5 .cochleariaex aque my xorum cote: rum , cyathis tribuspridié maceratum, deinde tritum & datum aquá exi- guáadjectá. Bovistalus uftus, cum lacte potus, Lumbricos teretes educit, Gal.authore. Latasautem ventris tenias, Coftus exaquapellit. Gal.de com. Ther. ad Pif. Cardamomum , allium efitatum, Filicis £eminz folia '€um melle in eclegmate fumpta. Mafculz veró radix eafdem excutit fumptis 2lij.ex aqua mulfa ; melius fi cum fcammonij aut veratri nigri totidem obolis detur, Chamoeleonisitem alba radix acetabuli menfura epota, in quem ufüm bibitur cum vino anftero & Origani decocto. Nes juglandes largius efi- tate, ascia eu itga POEE—— 219 dnfectorum froe L15.2. tatz, radicis mori cortex deco&usinaqua & potus, preterquam quod al]- vum refoluit , latas etiam toenias extutit ; radicum praterea punica deco- &um , caídem pellit & enecat.. Idem poteft & malicorij decoctum epotüm. Anchufz radixacetabuli menfura cum hyfopo, & Cardamomo epota, caf- - dem pellit. Ruellius ; Diofcoridis interpres ; Paulum fequutus videtur , qui cum hyfopo, & Cardomomo : Marcellus cum hyfopo & nafturcio potam latas pellere tenias dicunt ; id quod fuperius de heliotropio dictum fuit. Ga- lenumlib. 6. de fimp. fac. hoc loco fequutus videtur Marcellus, qui Oxy- baphimenfura ad eafdem idoneam effe cum hyfopo & nafturcio potam fcri- bit. Afcarides veró cedria pernecat , & calamintha , inje&to per clyíterem ejusfucco aut epoto. Abfynthij decoctum oleo admifto per clyfterem inje- é&um , minorisautem centaurci decoctum cum nitro ac melle, idem munus praftat, autcurcubitz fylveftriscnicive, fi priusacrimuria: rectum intefti- num vacuatum fuerit. Fülicis fxminae radix cum vinitribus drachmis triduó pota , Afcarides excutit. Axungia quoque vetus ano immiffa, quam maxi- me prodeft. " ANE d Febres plurimum comitariteretes Lumbricos , quum Paulus & Actius te- bricorur ca;4. antur , tum quotidiana nos docet experientia. Quum igitur febris affuerit, tiva ntod;s, interdum febris & lumbricorum curam habere convenit , interdum parum de p PR Pen fcbre folliciti, lumbrices é ventre eximere connitemur : plerique enim negli- do. gentes, ab ipfis comefti & convulíi interiere ; nec defunt qui per inguina exeuntes vidiffe teftantur. Caeterum occifos hos omnes prius educemus ; oc- cidemus autem amaris ufi potiffimum medicamentis. Quum ergo febris ac lumbricorum communis fit curatio , fimpliciora conveniunt prafidia , vcluti ubieft ambiguaaffectio, mitioribuseft utendum. Siquidem acrioribus auxi- lijsfebris exacuitur , fifalfam ceperimus füfpicionem ; ftabili vero dignotio- ne exiftente , temporibus motbiattendendum. Circa enim primos dies,mul- toque magis , fi juxta vigorem totius morbi apparuerint , acrioribus infiften- dumremedijs. Eos vero quideclinante morbo apparent , mitius curabimus: atque co magis, fi vifcerum inflammetiones ac tenfiones affüerint. Velutire- été Hippocr. lib. aph. x. cap. 24. In acutis , inquit, morbis raró, & in prin- cipijs, rnedicinis purgantibus uti oportet, & boc cum praemeditatione facien- dum. Hinamque plurimum urgent & agitantur ; veluti fepiffime vifum eft; ideoque circa corum 'initia morborum uuliter contingit acrioribus uti ; illud vero multa cum cautione ac pr»meditatione faciendum. "Vt priusfcilicet di- ligenterexaminemus , an egerilla poffit fcrre prefidia , & an recte paratus adeadem fit fufcipienda, atque rectumne judicium ex eorum exhibitione ex- pectare valeamus. Neque n. periculum minimum, inacuto morbo , qualis eft Lumbricorum affectus , uti acrioribus medicamentis, quum id genus omnia fint potentiá calida. :His igitur qui phlegmonas ac tenfiones patiuniur , cata- plaímata exhibeantur ex lini femine , craffiore lupini farina pari menfura commifta, vel etiam humida fomenta ex oleo chamzmelino, vino, abfynthij coma, & aloe, prxcordijs accommodentur ; ubi vero modicz febres mole- ftant , puerisante omnem cibum myxorum deco&um potui dabitur : velipfa.: myxa efuicum menta offerentur. Hzc n. Lumbricis affectos maxime juvant, vel( ut inquit Serapion y quod illi dulcedine hzerent, vel quod pr lentore ab 1jsavelli non poffunt , fit ut cum illisexeant. Vifcofa. n.adeó funt myxa, ut ex ipfisin Syria ( veluti aiunt ) probatiffimum idvifcum paretur , quod Da- maícenum vocant. Ex hoc igitur quod fiio lentore lumbricos dejiciunt; fi ventriculuminfeftant,. fuperné exhibenda myxa funt 5 fi vero inventreatque inteftinis fuerint, perinfernaejiciemus. — Eis veró, qui ad integram ztatem pervenerunt , efficaciora quoque przfidia optima funt: qualia : aire: i . , EL sorotahi Li15.2. mintmorum animalium d beatrum. abrotani cremor, vel mali puniczacidz radicis visad tertias reda&um. Danc tur & terni aloeslotz fcrupuli , quod remedium laudatiffimum exiftit in vali- dioribus : illota quoque aloe utimur 5 utrifque veró etiam fi febricitant, & fi trimeftres tantim infantes fint. Vermesterreni cum epfemare (fapam dicunt) confidenter exhibeantur. Siverofapam non admittunt , cum hydromelite; aut, ut lubet, prebere poffis , nihil veritus ; neque vilitate contempta , quin- que velfeprem dato. Quod fi nuda non fitfufpicio , fed certa Iumbricorüm deprehenfio, & curatio propria eis convenit ; tunc cataplafmata ex lupino- rum farina inmulía decocta imponenda , quibus aliquando etiam bryonix ra- dixadjicienda. Vmbilicus interim taurina bile impleatur, aut melanthio cum lacte muliebri contrito , autabíynthio, autabrotano, autbryonia , pingui- bus caricisadmiftis. Spina veró univerfa ex medulla cervina perungatur. 3u- perior interim venter carato integatur , exabfynthio , oleoque cyprinoap- parato. Alvo etiam adftri&ee glans immittenda , praefertim pueris 5 qua fi ni- hil profecerit , clyfteradhibendus, morbi vigore remittente , ex abfynthij, aut abrotani , aut centaurij decocto cum melleacnitro. Subducere vero co- nabimur eos per forbitiones, vias lubricas facientes ; quales funt oleum om- phacinym , . cujus paulatim duo cochlearia abforbeantur ; quà , n. amarum cft, Lumbricosnecat , quà lubricum , detrahens, ipfos cum ftercore reddit. Prapotationes veró ex oleo femper augebimus ; mult: namque commodi- tatisexiftun. Prodeuntautem lumbrici quidam adhuc vivi, verum vertigine affccti , ac fiita dicere lubeat , feminecati ; plurimi veró mortui unà cum fter- coreevacuantur. Naícuntur veró & inalviprofluvio lumbrici ; eos,uorem infpiffando , & conco&ionem tum percibos,, tum per cataplafina in melius permutando , curare oportet. Quantum, n. fluorinvalefcit tantum & lum- bricorum augetur generatio, vicifimque fiuore ceffante , lambrici interquic(- cunt : quare diligenter conabimur , ut alvus adftringatur , firmitafque eiadji- ciatur.. Conjicienda itaquein Cataplafmata alias ad fluxiones fiftendas ido- neaea, quz ad lumbricos valere dictafunt, & quz fluores non committunt ; Veluticft abfynthium , abrotonum, fandonichum ;item malicorium , acacia, hypocyfthis , balauftia , & ejufcemodi reliqua cum cruda kordeacea farina. Cerata quoque imponenda ex his parentur. Vtendum etiam forbitionibus, inter quasreliquis omnibus plantaginis fuccus prafertur , ipfaque arida plan- tago : ex quo, n. utrique fluori inquam, & lumbricisefficax eft. Mali prz- terea punici vinum fuo ee cortice expreffum , mirandum juvatin modum. Ad naufeas veró ex lumbricis obortas , ftomathique morfusfalis mica inore detenta deglutitaque & liquefacta, mirificé prodeft ; acredo, n. (ut apparet) eos ftatim infra fubfiftere cogit. Si vero ab ijfdem caufis fingultus infeftat,. catapotia fuccurrunt, quz habentfuccum haftulz regiz , abfynthij, fantoni- ci, üifymbrij, fcordij, fingulorum denariüm pondo quatuor coquunturad - melliscraffitudinem , dein aloes pollinis denariüm pondo quinquaginta addi: tur : omniaque in catapotia excipiuntu*, quorum denarij pondus devoratur ; hzc, n. fingultum fedant , lumbricofqueinterficiunt. Ac fr ex febre, vel lum- 2u bricorum tetris vaporibus, fumidifvé medicaminibus ( qualia plurimum funt; qua adverfum ipfos exhibentur ) caput petunt, itaut cum dolore maximo- pere afficiatur ; tunc fynciput cum fronte ac temporibus , rofaceoefficaciffi- me illinitur, vel acaciz fucco , vel hypocyfthidis admifto. Alijfermentum cum croci momento & aceto , imponunt illitis bis ipfis partibus : nam fomno Cüpofea ins intempeítivo, &cateris perverfis affe&tibus medetur. | —-Inter eos vero 7, 777, .quos vocantSyropos , quiex abfynthio vel calamintha , vel marrubio fiunt, rcs secas- commendantur : alius hoc modo faciendus. Succi mentz , helenij radicis; | abfynthij, ruteque;purgati. n. tollitur abjecto fedimento fingulorum heminz 5:5. hys? E Dd pondo dos «*-edu- ados medicas 2312 dnfedlorum frve Lis. 2. pondo femiffis. Succi fereos,& graminis cujuf.jue cyathi pondo feptem:in ijs cervinum cernu torrefactum, rhus, portulacz femen, ac balauftia infundun- tur, & percolato decocto faccharo, vcl Attico melle puriffimo excipiuntur. Alius. Abrotani, calaminthz denarüm pondo octo, mentaftri, radicis helenij recentis denariüm pondo fex, ex aqua ad tertias dilcoquito : datur id decocti: cum fyropoabífynthie, veloxymeliteícyllino. Abfynthitcsitem vinum ad hos ulus maximecommendatur; varié autem conficitur : nonnulli , n. in mu- fti metretam, Celticz nardi drachmas quadraginta lligatas linteo demittunt, & poft quadraginta diestranffundunt. Alij vcro in viginti fextarios multi li- bram abfynthij conjiciunt, & picez refinz fextantem , poftque dies decem: vinum colo difiufum recondunt. Syropus ad lumbricos cum febréac fympto- matibus. Radicum graminis denariüm pondo fexdecim , feminis portulacz, acidz lapathi, utriuique denariüm pondo octo, myxaria decem , coquuntur ad tertias , hisadduntur fucci mali punici ac medici, viniàe omphacini , fin. gulorum cyathi pondo unius ac femiffis , fucci chicorij horterfis tantundem, lacchari pretiofioris, q. f. infyropum componito: hujus femiffem infanti- bus, pueris integram unciam innoxie exhibebis. Zulapium, quodlumbricis affecus fuccurrit. Dictamini Cretenfis, gentianz, zadurz, cofti Arabjci, de- narij pondo unius : feminum brafficz, anethi, fandonici , portulacz , fingulo- rum tantundem ; aquarum menta , abfinthij , graminis , fingularum pondo heminam :fervefacito ad tertias , & percolato : hisaddito facchari puriffimi denariüm pondo viginti. Arin febre radicis graminis , filiginis, hordei, fin- gulorum denariüm pondo quindecim , ex aqua decoctum datur largá portio- ne. Aliud efficaciffimum pariter, acfuave. Aqua ftillatitiz oxalidis , rofa- cec , graminis , intybi horteníis , bugloffi , fucci punici mali , fingulorum pondo heminam ; feminum portulacz , attriplicis rhois , citri mali, fingulo- 'rum denariüm pondo trium : feminum coriandri , myrthi baccarum , fylve- ftrisapij, fingulorum denariüm pondo duüm : feminum acidz lapathi, braf- ficz , cumini, fingulorum pondo tantundem: rofarum rubrarum, heptaphyl- li( quam tormentillam vocant, ) oxyacantha ( berberim dicunt , ) üngulo- rum denariüm pondo duorum : balauftij denariüm pondo tantundem: cornu cervini cineris denariüm pondo 5. dictamni albi Cretenfis, denarium pondo octo, corticum é radice mori delibratorum , radicum filicis , fingulorum de- nariüm pondo duüm. Myxa decem numero, coralliorum rubrorum dena- rij pondo unius , f; cchari puriffimi. q. f.ut Zulapionconficito. Quod veró omnium quz diximus , przfen$ remedium exiftit , id eft , quod vulgo ab offi- cinis Diaturpethiam nuncupatur , cum rheo potiffimum Barbarico, à drach- mis tribss inde devoratun. Quod cum diutino experimento comprobatum fuerit, rationem etiam habet ampliffimam, ut cunctis alijs medicamentis prz- ponatur. Dulcedine namque antidoti ille pueri , libenter devorant ; rheo veró barbarico lumbrici occiduntur, ac membra roborantur. Turpethoillo- rum fedes expellitur , reliqua veró norffolüm gratiam praftant, fed & inno- xium reddunt ; ita fit , ut jucundiffimum, innoxium , validiffimumque una exi- , ftat : conficiunt veró hoc pato. Santalorum alborum , ac rubrorum, viola- rum, zinziberis, fingulorum denariüm pondo duüm ; anifi, cinamomi, croci, maftiches chize, fingulorum denarij pondo unius ; myrthith:e , quam officinae Turpentenvocant , denariüm pondo odo , rhei barbarici denariüm pondo decem : Ícammonij de more parati denariüm pondo 4. Sacchari puriffimide- nariüm pondo centum nonaginta , quo cum omnia excipiuntur , orbiculique fiunt. ( exin. Grxciab efformationisfigura vocant ) quorum quifque 2iij. prendat : ubi ufus neceffitas fuerit , alter devorabitur ad commemoratum affe&tim. Alia Antidotus . Rhei barbarici, croci, fcammonij p s di- E Noc M ca x M ho sL-u Lis. misimorum animalium T heatrun. --—-— 3 E &amni Cretenfis fingulorum denariüm pondo duorum , facchari delecti de- nariüm pondo octoginta; aqua graminis excipiuntur, paftilliqué finguntur; - hujus denarij pondus innoxié exhibetur infantibus, aqua graminis difíolücums pulvis quo utor efficax €ft ,& pulvifculusita paratus. Rhei barbarici, agari- ci; Scordij, fingulorum denarium pondo duorum. Muféi marini denariüm — ' pondo quatuor, fandonici feminis, ac portulacz , fingulorum denariüm pon- do dum, aloesillotz,denariüm pondo 6.hicWcrupuli pondere, vel obulorum duorum, vino exceptus , pueris innoxiéexhibetur. Interdum & haec omnia. tufa cribrataque & cum abfynthij mentevé fucco 1n catapocia finguntur , de- glutiendaQue przebentur , quorum tria defümi poffunt. ///4ad idem ,àlic- ruusauthoris. Cornu cervini ufti , centaurij minoris, mentz , pulegij, fifym- bri , abfynthij , fandonici, fcordij ; lupinorum , fingulorum denarium pondo 4. omnia in tenuiffimum pollinem redigito , & cum Jadte, aceto , aut oxyme- lite, aut utcunque utitor. «74/74. Neotericorum expértà, Rhei baárbarici, coriandri,feminum ocymi, arnogloffi , fydix , careos , rhois , fingulorum denariüm pondo duüm , feminis attractylidis ( quam. Carduum benedictum vocant) corné cervini ramentorum , atque eboris, fingulorum denariüm 'pondooóto. Corticum éradice mori delibratorum , feminum braffiez, ci- trij mali , corticum falicis, fingulorum degariüm pondo 6. feminum portula- cz, dictamni Cretenfis , denarium pondo 4. unionum , corralliorum rubro- rum, fingulorum denariüm pondo duorum ; arida levigantur: hujus integra drachma, vel due cum vino hyeme & non febricantibus ; cum P zftate velfebricantibusinnoxié dabitur. Antidotuslumbricos interficiens, : * febrem comminuens , & quz cardiacis fubvenir , feminum fandonici , mufct marini, feminis apij fylveftris,cornu cervini deuftiad albedinem ufque, fingu- lorum pondo equas portiones ; omnia triduo inaccto infundito ,inquohsc priusferveant, feminum portulacz , Oxalidos, rhois , coriandri, braffica: ac myrrha parum 5 dein ficcantur , ijíque adduntur feminum malorum aureo- rum partes duz , citrij mali pars una , faccharo vino punici mali diffoluto ex- cipiuntur , paftillique finguntur ; quibus nonnihil cinamomi & mofchi nuncu- patiaddipoteft. Quoniam vero fxpiffime extrinfecus adhibita medicamen- tà lumbricorum curationi plurimum contuliffe vifum fuit , confentancum ra- tioni videtur, ut eorum compofitionem fubfcribamus. :His enim non folum . córporatuemur, verum & lumbricos neci tradimus, enecatofque depellimus. VON I Illud igitur fatiffaciet quod habet : Lupinorum farinz, centaurij minoris, fo- ca coo; liorum mali perficz, ac praffij, cum pofca contrita ac ventri impofita. 4/4 Luwiriees. Experimento Neotericorum conftat, centaureum minus oleo e nucleis per- fici malifervefa&tum, umbilicoque illitum, lumbricos pelli & educi. «7/4/24. Hordeaceum panem torrefacito & aceto infundito, mox exprimito, & in fo- liorum perfici mali fucco rurfus infundito,calidum cum lihteolo ventri impo- nito. Alij farinam lupinorum, abrotonum, & taurinumfel admifcent. Aliter lu- pinorum farinz,centaurij minoris fingulorum denariüm pondo 4. aloes,tauri- nz bilis, cujufque obolos 4.cum abfynthij fucco excepta imponuntur infanti. bus. A4/;s4. Abfynthij,melanthij, cornucervini cineris,fingulorum pares por- tiones melle commifcenturac illinuntur. 4/sdventriculo benefaciens, lum- bricos interficiens, & ad alui luorem idoneum, Abfynthij ; mentz, rofarum, fandonici,lupinorum farinz, fingulorum denariáüm pondus octo. Panis tor- refacti , acetoque acerrimo infufi denariüm pondo 4. fellis taurini denariüm pondo r6. nardi montani machyros( gallia quam vocant mofhcatz ) caryo- phyllorum, calami odorati, nucis myrifticz, galangz , careos , fingulorum denarium pondo 12. hypocyftidis , acaciz , rhois , cujufque denariüm pon- do 4.6lco myrrheo,menthz fucco;ac cerá qud fuerit fatis expe rios 2 ris 214. 205 s dnfetlorum frve Li15.2. brisnonadíit,umbilicus ac £xmen cum melle illinitur, in calido affectu cum Jacte,mox aloes paulum fuperfpargitur ; miro fiquidem modo lumbricosin- terficitutliter enim inunguntur;narestheriaca ex aceto. Cerati ad Lumbri- cos ex Paulo. Alocs, Abfynthij, lupinorum farina, feryphi, melanthij, fingu- lorumfcrupuli fex :cerz uncia & femiffis.chamemelini olei q. f. felle taurino arida levigantur. Aliud ex Acrio. Lupinorum tarinz, abfynthij farinz, hor- deacea tenuiffimz, cujufqs dendriumpondo 7 -taurini fellis denariü pondo 8. Scobis cornucervinidenariü pondo 4. ere denariüm pondo 2 6. olei deute- rij denariüm pondo 12..4//44 Expertum: aloes femiffis, croci ob. ij. fucci ci- irj mali , drachma totidem, vino albo & odore excepta, cordi applicantur. AlmdExpertum : taurinz bilis denariüm pondo 30.thuris delecti pódo 128. aqua ardentis (ut vocant) heminas duas;omnia chymicorum morc ftillato, & viureo vafe ac cera operto,adverfato quod emanat , quumq; res exigit, utitor. Aliud Efficaciffimum,|luinbricos interficiens & ejiciens. Abfynthij,gentianz, minoris centaurij,corticum é radice mori delibratorum, lauri baccarü demp- usnucleis , corticum radicis punicz arboris, radicis fraxinz delibratz fingu- lorum denariüm pondo 16. Sampíuci denarium pondo 1 4. abrotani, aloes, myrrhaz,agarici,tingulorum denarium pondo 12 .dictamni Cretenfis,fcordij, ' abinz, fingulorum denarium pondo 8. Polij montani, radicum graminis,fin- gulorum denarium pondo 106. ftachadis, chamzdryos, chamepitios, fepinis citrimali,fingulorum denarium pondo €. Cornu cervini cineris , fandonici, denarium pondo 4. colocynthidis feminis denarium pondo duüm, fellis tau- rinidenarium pondo 24. accti acerrimi heminamac cyathos. 3. olei ompha- cini amari congium ac heminas fex in tenuiffimum pollinem arida levigantur, * diebufq; decem unà comihifcéturs die undecima duplici in vafe ferveant,quo acctum ufque abfumatur: his refrigeratis additur olei laurini hemina, amygd. amár. nucleorum perfici mali , fingulorum tuforum denarium pondo viginti Quatuor: hzc omnia in modum pradictum vitreo in vafe abfcondita ftillan- tur. Aliud etiam praftanuffimum & expertum. Perfici mali nucleorum, allij, vermium terreftrium aceto lotorum , fingulorum denariüm pondo 24. gen- tianz, dictamni Cretenfis , radicum graminis, ac paoniz, corticis éradice mori delibrati, fingulorum denarium pondo 52. croci, Calamiodorati, ca- ryophyllorum, aloes,calbanes, colocynthidis, zinziberis, nucis myrifticz, cafíiz, piperis longi, olibani , carpobalfami, corallij rubri , fingulorum de- narium pondo 8. 'I heriaces optima denarium pondo r2. mentz, abfynthij, abrotani, ' minoris centaurei , foliorum perfici mali, porri capitati, pulegij, calaminthz , plantaginis, rutae, marrubij nigri , foliorum lauri, falviz, majo- rang , betonicz, fcordij, corticum mali medici & é punica arboris! radice delibratorum , fingulorum denarium pondo, 16. Seminum fylveftris apij, portulacz, raphani» braffica , fandonici, plantaginis , porri capitati, mufci marini , apij fativi ( petrofelinum vocant ) fingulorum denarium pondo 12. accti acerrimi, cotoneorum fucci, fingulorum pondo heminam ; olei mafti- chini , nardini, bituminis liquidi ( petrocheum vocant ) olei laurini , fingulo- rum denarium pondo 16. Olciantiquiffimi , aut Omphacini, heminas$8. le- vigantur arida, unaque commifcentur, atque vitreo in vafe fub equino per menfem fimofepcliuntur , demum duplici in vafe fervent ad teitías, refrige- FSI HE percolantur, validáque prius expreffione peractá, vitreo invafe, quod emanat ad ufus adfervatur : hoc veró pacto utitor; tempora primum de- inde nares, poftmodvm colli vertebrz, 4. loco jugulum , poftea pulfusarte- riarum quiin brachiali exiftit ; ftomachus deinde perungatur : voco antem in - przfentia ftomachum ventriculi ofculum, fumpto improprie fromachivoca- -bülo cum proprie gulam fignificet : quoloco neotericorum medicormm erra- tum e EE TU EPEEEEMENENRNGESRECPRONAHIN RENS ELE MM ICE Liz.z. . 0 minumorum animalium 1 beatrum. 31$ tum noneft omittendum , quiinaffectibus oris ventriculi, dorfo e regioné cjus prafidia apponunt, quod càüm Galeno ; tum rationi pugnare videtur, tertio ac decimo de morb. cur. libro. quem tamen locum malé ( ni fallor ) Thomas Linacer eft interpretatus, vir alioqui doctiffimus, & interpretandis authoribus exercitatiffimus ; five quod codex ille grzcus mendofus fuerat; five aliam ob caufam. Rationi preterea confentaneum videtur , ut in oris ventriculi affectibus anteriàs preefidia apponantur , fub ea ftatim rotunda car- tilagine , quam x Eneed i id eff mucronatum velenfiformem appellant. Ex hoc, n. loco ventris ofculum cataplafmatum ceratorum vires facillime fufcipit, utpote nullis munitum offibus, quibus plurimis ijfque validiffimis ftomachus proprie dictus , i eff, gula; veluti fepto quodam contegitur : ante- rius enim pectoris offa , dorfum pofteriushabet.. Verüm hzc prater inftitu- ' tum dictaiunt. Interaliam vero unius loci perfufionem atque alterius alte- ram, tantifper quiefcendum , quoad quis 40. paffuum iter perageret. His igitur locis perfufis , majori demum interpofito fpatio, renes, & umbilicus foveantur. Ádeo verotria hzc proxime dicta przfidia prafentanea funt, ut puerinifi jam mors prope fit, folo harum partium fotuab orco revocentur. Quz lata tenia nuncupatur , his qui febre carent abundat, ac inlongisac diu- Lava» Zur tinis morbis enaícitur ; hujus curativa methodus eadem , qux & teretum exi- 2M ate ftit. Siquidem potusamari & acres exufumaximefunt, & allij efitatio, vel fos, scribo- calaminthze, vel dictamni,vel pulegij ; pertriduum,n. allium plurimum ederi- 5074/5. dum, &veteratus cafeus mollis. Secundum hoc Macedonicz filicis aridz ;;;, contufz, &cribratx denariüm pondo 8. cum melle quantum quis voluerit, |. 3 confumat : poft horas 4. danda alocs eft, & fcammonij , fingulorum victoria- eni ecc ti menfura cx aquz mulfe cyathis 4..Cum coeperit defurgere;aqua calida fup-.zeie oio», ponatur ; dabitur autem & poui aquain qua lupinura aut cortex mori deco- "t exeer és fit , aut cui additum fit contritum vel hyfopum , vel piperis acetabulum, Ícammonijque paulum;vel etiam poft allij efitationem quam diximus, vomat, pofteroque die mali punici radiculas colligat , quantum mani comprahen. det, eafQue contufas inaquse tribus fextarijs decoquat , donec tettia pars fü- perfit ; huic adjiciat nitri paulum , &jejunus bibat; interpofitis deinde tribus horis , duas potiones fumat, autaqua vel muri durz fic adject ; tum deci. dat fubjectaaqua calidain pelui, veluti ditum eft ; dabuntur autem in potu & vermes terreni, fiquidemilli quam maxime profunt. Proprie autemad ipfas facit myofotos fuccus, binüm cyathorum menfurá cum Zythi unico cyatho potus ; celerrime namque latastzeniaseducit. Prabibere vero boc medica- mentum oportet quod fequitur ; neque 1js qui lumbricis vexantur inutile cen- fetur, fi febre potiffimum caruerint. Ex Paulo. Habet autem nitri rubri, pipe» ris,cardamomi, fingulorum pares portiones ; hzc omnia commifceto, & co- . chlearij menfura cum vino exhibeto aut aqua calente ; confeftim namque eas cducit. Aliud Pauli Eclegma. Piperis, baccarum lauri puratum , cumini 4Ethiopici, maftiches Chiz , zquales partes ; mellis q. f. Datür cochleare unum mane dormituris : fi vero id efficacius facere velis , nitri quoque parem portionem adjicies. Aliud ejufdem. Ptereos acetabulum,nitri denarium pon- do duüm ; datur cum cochleari aquz , evacuationeprius peractá, fatius.fuerit fietiam fcammonij momentum affumat. Aliud ejufdem & Aetij. Corticumi radicis punici maliacidi in füptema parte delibratorum, piperis, firizulorum denarium pondo 4. cardamomi , denarium pondo 6. marrubij denarium pon- do duíim, mellispuriffimi , q: f; da ex eo cochleare poft allijcommeftionem velporri. Verum üt ex toto affe&ts difcutiatur , theriacem quoque exhibe- £o 5 ad hunc, n. ufum Galenusfummopere commendat. Aliud ex Oribafia, quod ipfc ex magiftrorum experimento , & mes longo probato jam ufuin 2d ; 3 iJs 316 Jnfetlorum frue uo ijsfemper utitur, Habetícammonij fcrupulum unum , Euphotbij tantundem ac femiffem , combuftarum pennarum pulveris fcrupulum unum , nitri penf filiqugm unam , in mulía paflové dabis bibendum, Salubrius autem contin- get, fi ante allia vel cetera acria comedat. Item alterius authoris Emplaftrum ad omnes potiffimumq; tznias, lupinos , lauri bacchas puras, fc] taurinum fu- permittes,& pones ad umbilicü, & faícia alligabisdie unà.ac nocte , aut certe . duabus veltribus. Adlatas alterius authoris : abrotani, cornucervini rafurz, coccognidij & fefami, fingulorum denarij pódo unius;cardomomi triobolum; dabis cum oxymelite bibere. Aliud ad eafdem. Gummi Arabici denárij pon- do unius , ptereos denarium pondo trium , cardamomi denarij pondo unius, nitri denarium pondotrium, dabis inhydromeliteaut Cizico. ltem ad eaf- ' dem Antidotus Diapterion, ptereos denarium pondo 8. fcammonij , melan- thij,cardamomi, falis nitri, fingulorum denarium pondo duüm ; dabis inoxy- melite aut Cizico , addes autem poly podij denarium pondo 4. Puerosatque cos qui ad integram ztatem pervenerunt , Áfcarides vexare dictum eft. Pue- ri veroaffidue ad egerendum irritantur, atque ut plurimum ab excretione me-. lüis habent ; qui veroad integram ztatem pervenerunt , caufarum moleftiam inferentium animadvertentes, digitos anoimmittunt,ac procedentes educunt; quin & litoreis calculis fole peruftis aut ignitis lapidibus fovendo mordaces prurius leniunt.. Verum quidam prz pulillanimitate nihil horum auxiliorum admittunt, minime tamen malumnegligere oportet ; non. n. pracfidijsfacile cedunt, nec facileexcernuntur , nifi gravioribus medicamentis. Pueriigitur ex melle glandibus cum falis momento vel nitriaut acri muria funt evacuan- di aut abfynthij deco&o oleo admifto validiorem quoque folutionem effe convenit ; à qua ubi projecerint excrementa affectus locus, ;4 e/?, longano il- linendus ; fimplicibus quidem , 'acacia , hypocifthidis rhoifque fucco, cum alumine liquido vel nitro ; compofitis vero, veluti Andrenis paftillo & fphra- gide polydiz infcripta, & lanà fuccidà , & quz his fimilia exiftunt : coacta, n. ab adftringentibus caro validior fit, aptitudinemd; ad animantium generatio. nem admittit , atque Afcaridas ipfas excludit. Andronis veró paftillus hoc habet modo. Cytinorum denarium pondo decem , gall: denarium pondo 8. myrrhz denarium pondo 4. Ariftolochiz longz , tantundem atramenti futo- rij, croci, aluminis fciffi, crocomagmatis , myfeos , thuris , fingulorum de- narium pondo duüm , levigantur in vino adftringente, vel aceto : polydize vero fphragis ita habet. — Aluminis fiffi denarium pondotrium , thurisdena- rium pondo 4. myrrha tantundem , vel denarium pondo octo. Calcanthi denarij pondo duum. Cytinorum denarium pondo 12. bilis taurini denarium pondo 6.A]oes denarium pondo 8 .vino auítero excipiuntut : qui vero ex lana fuccida confit, ita habet: lanz fuccidz denarium pondo 40. Scobis plumbi, Íquammz bituminis, fingulorum denarium pondo io. Aluminis fiffi rotundi, malicorij , galle , myfeos , chalcitheos j thuris, fingulorum denarium pondo 5. myrrha denárium pondo duum , amurcz, heminas 8. Provectiores veró atate itidem vacuandi acrioribus & calidioribus medicamentis diapicram. compofitis, oleodue cum vino copiofiffime adjecto , & alijs infufis , qualia funt muria, centaurij decoctum cum nitto ac melle , aut colocynthis , aut Chamzleontis, Anchufzve aut lupinorum ; deinde cedria ijs infundenda, po- ftea quieícendum ; fpe eandem curationis methodum repetentes , carnem preterea falitam pinguedine derafa füblengam &rotundam formabimus,eam- que adftri&iori ani parre intrudemus , ligamentoque adhibito , quamdiu pof- fint fuftinere inditam Sd 3 deindedólvemus, pradictaQue iterum infün- demus; atque hoc fpe przfidjumrepetemus. T 105 P: Lisa. —— minimorum animalium Theatrum. 317 Cas. XXXIV. | De Lumbrici extra Inteffina na[cemtibus, Qv prefertim de Eulis. * , Vi in capite cerebro, pulmonibus ; hepate, liene , vefica , venis; (59): mufculilque vivi oriuntur Lumbrici, ex ijfdem quibus inteftinales iones. caufis proveniunt, & ijídem pereunt remedijs.* Eulz veró Hippocra- uc, ab Anglis Magors c Gentels dicte, funt Vermes depedes , A:caridi- bus non difiimiles, fed breviores nonnihil , & pro longitudine craffiores. Hos in morticinijs putridifque carnibus natos nemo non vidit, & in mortuis quan- doque membris chirurgorum incuria : cum ÍciliCet medicamentum applicant, quod cum vulnereaut ulcere computrefcit. Hippocrates vocat Evaz« o2. Vexs0is CUB4AGIy yyIYOUusD Se 2 à Suida xaxd Sugio. , aueuog dort : à Lucretio fzva vermina dicuntur: :z;juxta Plutarchum exaooues &at $2 ologzs 3 cwridwG- tx. 0€ mera udlG- dsaeovzes, Horum mentionem facit Homerus in; 7. &. o. Vermesex puurila- gine ortos , inauribus , longé minores , quam qui in ulceribus , Eulas item vocarifcribit Cxlius ; quos Latine fcribentes improprie £/art5 aurium ap- pellant, quum nec figurá nec formá nec notáaliá aliqua confentiant. Vermi- culi denique e mufcarum ovis in carnibus xftate orti ( Angli F/j-5/owes, Ger- mani Madez vocant ) ut Carmerfius notavit , inter s,,;:cenfentur ; que veró incarne porcina & latido Eulz gignuntur, peculiari nomine à Fefto & Perot- to zrzi vocantur. Eulx autem vel caudacx funt , vel caudx expertes 5 Galli. nz utrifque vefcuntur, & alie forteaves. V7 szslier copcipiat, Hippocrates caudatorum tres quatuorve portionescum Origano & rofaceo tritas accipit; ori matricisapponit, primo de morb. mulier. Alio item loco ejufdem lib. ca- pita horum vermium cum fecundina mulieris & alumine Aegyptiaco ac anfe- rinoadipe diluta , inlanaapponijufferat. Ferunt Democratem Athenienfem, quum adolefcens effet , & morbo comitialiteneretur, ad Delphos profectum Deumque rogaffe , quid eico- mitiali morbo laboranti confuleret , ac Pythiam refpondiffe : p&Cor. dergdusvO- xxpaadis mupsiitoy valo punidos a2eovauote , JXaae redu as an xx £ezrugdy mWAURAS)4]ow SUpkFaF cha wipowc. j Longum de grege tolle capelle vertice ermepa Ruris amatricu, fy ois de terzore circum : Multivago vermi pecoris de fronte revulfo. Democrates cum hzc audiffet, Theognoftrum Democratium nonagefrmura annum jam agentem adijt, qui miratus Dei providentiam , dubium oraculum expedivit. Gregariarum inquit caprarum caput naturaliter multis vermibus . juxta cerebri bafim plenum efficitur , ac fternutamentis animali obortis mul- tivermesin nares caprz inílliunt ; oportet igitur vefte fübftrata , ne terram attingant , illosexcipere , unum», veltres, &indutum pelle nigrae ovis tenero colloalligare ; atque hoc ait morbo maturaliter adverfari. Cestra Eulas in ulceribus cy ulperibus tum bominum quam caterorum animalium natas , bac faciunt. Primum expurga locosaffectos , ranarum felle, fucco chelidoniz, aqua marina velnitrofa , mellis deco&to, abfynthio, marrubio, folijs perfici, . erigerone, fucco betz cumvino ; deinde ad necandos vermes piper , fal ni- trü velalumeninpulverem reda&um, veratrum;hy ofcyamum, ariftolochiam rotundam vitriolum afpergito, vel fucco calamentha fluviatilis vel centaurei decocto, vel porri & praffij fucco ulcera fzpius lavato ; bugloffam Ioannes - Agricola przfcribit. Axiftolochiam cum melle Pliniuseffert, Succum T. oni A 313 dnfeitorum jrve | L15.2. doniz Paracelfuslaudat. Montanus ante omnia nitrum commendat. Vege- tius frigidá dummo mane partes lavari , imo perfundi jubet : Sic, n. vermes rigore contraáos cito decidere affirmat. — Aetius polium recufiumabfyn- tbhium, cum pice mixta adlibet , laudatQue jejuni hominis falivz illitionem, Hildegardisapij offa, teftudinisteftam , apesin alveario mortuos, toliacor- ticemque pruniin pulverem redigi, atque eum ulceribusinfpergit. .Bayrus calcem vivam cum acetoacerrimo contemperatam applicat. kippiz íucc perfufi loci vermiculantes, illico fanantur , inquit Tardinus. Quid vero Hip- piafuerit, nemo finivit. Quidam Tanecetum agrefte ; Quidam Argentinam vertunt. Gefnerus Anagallidemintelligit, qua acri & nitrofa fua facultate ( utbetz ) omnes vermes enecat. » 4 Car. XXXV. De Lendibus. Nomen ,def- om DNUS Endes Gráci oae 8 studue, Itali Lendine; Hifpani Licude. Ger. eriptio. (oy L2 mani N/ff. Angli Nz:5. Illyrici guida , appellitant. Sunt autem mi- aS nuta quzdam animalcula albicantia, 5yronibus (fi pedes haberent) quani iunillima, fed duplofere minora 5 corpore item oblongiufculo, ex quibus nihil aljud gigni poffe Ariftoteles teftatur. Inter ungues compreffi cum fonitu moriuntur ; non folum in hominum capillis & ciljs, fed etiam boum & equorum macilentiorum crinibus fcatent ; pedum exíortes tam per- tinaciter nihilominus adhzrent ut cadem operatotum pilum quaillos auferas. Has T rotula ze; e5po7« non inepte dixit, nam ut cochlez herbarum , fic ifte capillorum fucco vititant ; eoíque depaícunt. Philofophus cx pediculorum coitu provenire eos affirmat,quorum proinde ova dicütur.Sunt autem Iofmi- niflorum apud nos crefcentis fimilia. Nam ficutille flores profert feminis ex- pertes, fic pediculi ova pariunt effeta: Moriuntur autalimentiinopia, aut pe- &inis denfiorisufu, aut medicamentorum vi : qualia veteres neotericidue medici multa przfcribunt. Plinius alumencum aceto, velacetum cum felle vitulino mifcet , & lacte item caprinoeastolli affirmat. Laudat item nitrum cum Samia terra illitum , & fcobem cornu cervini cum vino epotam. Abyn- zoarcum centaurea minore & Alkitrum capillos inungere praícribit, Sul phurinaccto tollitlendes, uti quoque oleum cum lixivioillitum. Marcellus ftercus fuillum cum vino & fucco rofarum mixtum , mellis itcm ccm falear- meniaco inun&jonem , fed prsfertim oleum raphani cum fortiffimolixivio varié prxdicat. Hildegardis ex dactylorum offibus lixivium parat , quo cum oleoradicula mixto lendes enecat. — Ardenus fublimati hydrargyri parum cum vino ardente.mifcet : atque ctiam dicit. Sicaput: primum ovo gallina- ceo , deinde cyclamini fucco, vel aqua marina irrigetur , nunqvam renafcitu- ras cffe lendes.. Gilbertus Anglicus fel cujufcunque animalis, uti etiam ama- ra, mundificativa , & aromatica, cum fucco calendulz miréeffert. » Qrluss Znteritus. Car XXAVL ^ De Aureljs c Teredine Depede. [3 A e Frelia Latinorum , Grecorum jgoox eft, ab aureo quiinplurimis SUN cohifpicitur colore nomenfortita. Neque osilli, nequealiud mani- Kos feftum membrum, nec excrementa reddit, nec comedit , nec movet nifi ab alio mota & violata, Quod Pliniusfcribit Chryfallidem effe duro cor- pere, aL;18.2. misunorum animalium 3 beatrum. Pore, id puto refpedty eruce intelligendum effe; Sed quod adjungit, ad Ara. . Deitadum movere, quamvis hoc verum efle'experientia novimus , tamen vereor ne verba illa ex Philofopho male tato: dimouaya desiuyauil]za ». etie | qvras 5j. aegie des y pbdeam QC. id eft, Tac? 4 movent DA d araneuofus pos fent vbdg.. n tur; Hancnon folum ex Infe&torum, fed etiarn ex animalium numero Arifto- - &s. Nihilhic Ariftoteles de vui det tta ut verufle Plinius vide- teles excludit, atque erucarum quafi ova ftathit. XCaterum quid hic cum ovo communionis ? illud alio amimali deponitur, exors actualis vite & motus: Aurelia a.nullo deponitur , fed ab uno inaliud tranfformatur , veterem in- quamfaciem mutando, aliam induit , & vitam motumque non in potentia fed acturetinet. Quod vero nec vefcitur nec augetur , id vitam nonaufert, quum nec glires totahyeme cibantur : vita quidem cjus ;77» illum 2»«vs nonnihil ex- primit , quo homincs nec Blhiné vigilantes nec dormientes obfcurius viuunt moventquc. Verüm ícripfiffe hoc philofophum conjicio , ut illud fuum axio- ma ratum faceret credulz pofteritati , Infe&ta omnia vel vermes ponere.vel Ova; verba ejus fic hBbent 3 T9 uà Éyrouz cx NWoToké Th pd Toy z pos 2» 2) $va dus oiveras 9 - xpeAnE d jap xpuexiis xaAsueyl, d'uitav e ey GT C TéTR Jiyerca (a ov &y Tli zeUT) aera ON Ate Biy db sis gevrteeeue TAG", Nihilominus ovum non effe Aurcliam fatis ex predi- &is patét , eftque revera erucz in hanc , atque hujus in papilionem tranf muta- tio quedam dicenda , nongeneratio. Hz:cco à nobis animo dicta funt , ut qui Ariftotelem pro Deo colunt , hominem fuiffe eum meminerint , & humanis lapfibus obnoxium. Aureliarum duo gehera vidimus , alias vellere cooper- tas, alias glabras , utrafque varij coloris, & nuncauro illitas , ( qux vere * Chryfíallides ; nunc veró (quz fpuriz 5) auro vacuas. Ortum habent ex eru- caruminteritu, qux ut fenfim & percerta dierum intervalla contabefcunt, ita fenfim crufta quotidie magis magifque induraícente in aureliam tranífor- mantur. His viciffim proximo vere vel autümno fenfim exanimatis, provolat papilio fimili metamorphofi prognata. . Quibus humano generi ufibus in- ferviunt equidem nefcio. Satis fcio quàm Ariftotelis ingenium mirificatrant - mutatione torquent , & Deiinterminatam potentiam nobis commendant. Teredinem depedem folus .Georgius Agricola nobis proponit, quem, ab zneo colore K Pi tr Wiürm appellat- Serpit ( inquit) quia & penniscaret & it Species. Ortus. Intervttyus. V (As. pedibus. Craffitudo ipfi quafi parvze anferinz penna, longitudo fcolopen- . drz ; tereseft, fub lignis putridisnatus , & plerumque juxta fcolopendram inventus : hujus iconem inter fcolopendras fitam facile videris. — ei Ca». XXXVII. De wA quaticts Ipfettis depedibus , c primum. de Squilla, y Quatica omnia Infe&ta vel zs , vel doas effe fupra diximus. Pe- datorum alia fex pedibus natant , ut Locufta , Squilla, Scorpius S paluftris, Notovedtum & pediculus marinus. Alia quaterhis ; alia : p pluribus ; de quibus figillatim agemus. Squilla Infectum a Squilla piíce parum differt , nifi quod & breviores multó antennas , & colorem ma- eis fpadiceum vel terréftrem potjus obtinuit. Horum alij cefta fragili obdu- cuntur , alij plani funt & nudi. Teftaceiinvivulis praefertim degunt, arundi- num veleladioli radicibus adhzrentes: colore faht fubfBlavo , nonnunquam autem albicante atque cinereo. Sex tantümipedibus incedunt , reliqui hic ap- endices pinnarum munere funguncur. ?Nudi , velmolles funt velcruttacei : molles figura hzc fatis monftrat, modo capit fpadiceum, reliquum vero cor- i pus dnfetlorum frve Lis.2.2 pus.obfoleto cinere tinctum imaginemur. Cruftaccorum genera omnia arti- . culata funt,fed alijs globofi articuli, a- ljjsalij : globofi ef- figies graphice hic reprefentatur fi ip- fam leviori fpadi- €co mollius axtige- ris. Talis primi & fecüdi non globofi color :tertia autem Ípecies dorfo ni- gricat , ventre fuí- Co: at omnibus os forcipatü &appo- fiti peftinax.. Quartus prio- EE UNI ERR. cateris 2ppendiculis prore- nn. e SS mijsutitur. Collum illi & antennz forcipefquc minio dilutiüs illite 5 corpus fuf- cum, vel magis cinereum. Quinto caput longenigerri- mum;corpus plané malico- rio fimile. Sextus z:&«»6 vi- detur,cá quam vides formá & colore cinereo. His omnibus oculi duri , picei , membrana vitri modo perlucida obducti , qui non minus continuo moventur, quam quadrupedum aures. Affultantilli protinus, ut Squillz pifces , in coi- tu, & ubi licentia audacia crevit , implent fzmellam. Hoc tempus fpeculatus index morfu levi fignificat :illa ore compreffo quicquid inclufit exanimat, partemque focio tribuit : coeunt enim ore, cancrorum more & locuftatum. Quem vero in medicina ufum fortiuntur, nequeo ex fcriptoribus vel Empyri- cis ullis, quibus vel ignoti Squillz vel defpecti videntur, recenfere. Id tamen Ma menfe Aprili & Maio , nihil ad pifces inefcandos utilius haberi poffe. Car. XXXVIII. De Locufla, Scorpio , Notopetto, Gicada , Anthreno , Forficula, Lacerta, Corculo, c Pediculo aquatieis. , ja cuia Infe&um Locuftam pifcem imitatur , cum nec ipfe caro 45D fitdicendusnec pifcis; Formam videtis. Colorem habet pal- O2» lentem cum virore. Scorpiorum paluftrium tria vidimus atque ()) habemus genera; quorum primus nigricat nonnihil , reliqui 2 x arenam candicantem referunt. Notonecta dicimus Infe&ta quzdam aquatica, quz non ventre ut alia , fed fpiná innatant ; à quibus ho- mines A 7, 7M . bustribus pedibusfe movet,: [4 , Lis.2. mininorum animalium Theatrum. 2 mines hyptionecticen, i4 eff , fupine natandi peritiam didiciffe verifimile eft. Horum alijs oculi, Scapulx; corpufque nigricant ; alijs viref- cunt , alijs pyropum , alijspicem referunt : raró enim duos ejuf- dem videris coloris ; tam varié -in ipforum ornatu lufit natura. «. Cicada aquatici formam deícrip- tam retinent, Verum nigerrimi. illis oculi & corpori cinereus co- lor. 4mtbremo füfcum ubique Corpus, oculis piceis exceptis, Forficula idem fc- x«* re color, fed ma- X gis faturus; carere 7^ oculis videtur , fed intus conditis cer. Dit atque dijudicat objecta. Lacerta varij coloris eft , & pifca- torum gaudet intuitu: circa rupes Britannicas - noninfrequens ubi pif. cibus, infidias parat. - Corculus cordis effi. giem , pedibus capite- que demptis, ícité ex- primit 5 ocellos habet pérexiguos & nigros; tibiasitem fex concolores, duo- bus quoque, digitis donatas. Pediculus marinus. Infectum eft Balneis cetorumque generi infeftum , quos mordendo ti- tillandoque ita in furorem agit; ut feinarenas projicere aridum- que petere cogantur. De ho- E nr .: rumufu nihil novimus, fed po- fiergatem ad ipfum inveftieandum ferio hortamur, i Car? 1 322 ..— hfetlorum froe Li5.2- C AP; XXXIX. De Pulice five Afello & Scolopendra marina. $ Flex five Cafellus marinus fquillam molliorem refert, nifi quod $5391. quentibus longifQue faltibusfe liberat, ànumero pedum. Aíellus dicitur a faltus Ariftotelis pulex : à dorfo gibbofo , Scrofula nuncupatur : co- lorilli lividus cum nigredine. Longitudo fluviatilium, digitumtranfverfum : latitude , femidigitum non fupe- rat ; marinorum major dimenfio, qui littore refluente, & in aquis dulcibus fxpe confpicitur. Venatoribus item fpectatoribufque mirum agilitatis prebet exem- plum. Scolvgendra marina, alia grifei coloris ;alia rubicun- dioriscernitur. Hac longior & macilenta, illa brevior & craffior ; utramque vidi anno 1578. in Oftrearum areis. Non, n. in profundo maris ( ut Gefnerus autu- mat ) fed in limofis ftagnis ,ubioftrez faginantur , latent, ibique gencran- tur& vivunt. Dehispifcatores monuit Numenius , quum diceret, Id (pedfa idcirco , flupidum divertere par e[f Iulida, letiferamque fimul tetram Scolopendram. Suntautem ( Ariftotele tefte ) terreftribus minores , formá veronon difpa- res. Ex ijs Nonus Medicus pfylotrum hujufmodi confectum, cap. 4 3. multis laudat. K. thuris, atramenti futorjj,ana 31j .:Scolopend. marin. ziij. Omniaad Izvorem trita , cum calcis pulvere commifceantur , & cvulfis primum pilis locosinungito. Ca». XL. DelInfuti aquaticis Depedibus, ac primum de 07zpe. ' Ioem , aquam e(fcYongá in aere fublimatione fpumifactam, nemo f-3 Philofophorum recté fentientium inficias iverit. In hac ver- mesprocreantur, Grzcis ?ez« dicti. De his Ariftoteles aliquid fcripfit, quam hiftoriam breviter perftringam. In nive gignuntur hirti vermes,torpidi,& difficulter moventur,quare inter depedes ceníeo;à ni- ve rempti, illico pereunt;ut Pyrigoni abigne dijuncti. Cum nive vetuítiore & . xubeícente ipfietiam rubefcunt , in nupera autem reperti ,'candefcunt. INo* tum ( inquit )eft , non magis nivem putrefcere atque ignem 5 imo putrefcere haud poffunt ; tamen in utrifque generantur animalia, & in utrifque etiam nu- tiuntur. Euftathio Scholiaftz Homerineutiquam affentior , quod nives ru- borem éminiocontrabere affirmat, quialoca illa funt zzi» , unde ex minia- tis vaporibus elevatis rubedinem additam exiftimat. Sané nonnullis inlocis itafe habere non denego.. Ceterum inlocis minio deftitutis nivem rubefce- re( etiam invito interprete, ) concedendum eft. Horum Strabo mentionem facit his verbis: In Charzena & Cambicina Regione,& Caucafeis montibus vicinis, beftiolz quadam altis nivibusgignuntur , quas Apollonides zxanss, "Theophanes 1«z« , id eff , Convolvulos montanos tranífert , Teredinibus inzjoribus fimiles. Earum generationem qué mirabilem fentio atque py- rigoni quatuor tantum pedibus ( pace: Gefneri dixerim ) donatur; & frc-- : odd Lis.z. — mimimorum animalium Y beatrum. 323 zigoni ; facilius ramen innive quam in igne gignuntur animalia , quia in nive aris ;terrz fpirituíque multum ineft, qua'ignis affatimabíumir. Hisfica- lor Solis accefferit , fimum conficiunt ( utor Scaligeri verbis )omnium lzta- minum multo excellentiffimum. Copioféitemin Carinthia generantur (ut IDach.F adianus xefext. fed rem admirabilem Strabo in com.in P ompon.Mel. adjungit , cum illos aqua optima repleri afferit , quam, ruptátunicà vel cute; viatores accipiunt , factáque levi expreffione hauriunt. Salubris enim eft j & in fontium turbatione ( qua copiofa in nive fit ) perfalutaris. Cas; XL . De Hirudine: Irsdofive Sanguif&iga, Gracis 84): Hebrzisbalukab Gallis $4z- S Ifuc. Italis San[aga. Hifpanis Sangttifuella. Germanis Ezn agel fo dé Eo AmAAEDIP Int feet .Anglis Hor[leccb vocatur. Sunt autem vermesaqutici,fan- guinis agimalium fitientffimi, coque fefe affatim etiam ad anim: expirauoné nonnunquam replentes. Harum aliz alvo funt im- perforatásaliz perviá; quarum hic vobis effigies repraíentamus. Perforatas Europa vix novit: Amcericanis & Indis celebriores. Imperforata quibufvis obviz , qui fanguine diftentz cutenx füam, ceu cancellatis quibufdam fibris textam, exprimunt. Colore alix funt vario, aliz viridan- te;piceo & fufco,fed veneniexpertes; fole fpádi: cez &caítanez corticem reprafentantes; Gene- fanturin ftagnis potiffimüm ; übi jumenta aquarí folent ; nam ab eorum pedibus terra fordefque ablutz , infundum decidunt ; ut taceam ftercoris ibidem fubfidentiam, ex quo vitalicalore non de- ftitutó animaliaitem gignuntur. Nat femel,fan- guinem avidiffime fitiunt 5 ac propterea in ipfo ftagni veftibulo quafiininfidijs latent, ut. equos, boves, ElephantofqQue vulnerent, quamprimüm , frigide diidido. ipfum intrant;.Elephanto tam moleftz fcribuntur a Pliniout eorumtitillante in promüfcide fuctione in rabiemagatur:quod mirificam Infe&orum potentiam plane demonftrat. Quid, n. Elephanto majus? quid Hirudi- ne verme contemptibilius ? tamen illius moles ingeniumque hujus cedit virtuti; vel potius concedit. Cruore maximam vefcuntur partem, & fanguine beftiarum : nihilominus reftagnantibus quoque aqua- rum fordibus, per alimenti inopiam fe re- plent. PRniuseasvere evanefcere fcribit, lib. 9. cap. 51. nos autein illam tempe- - * ftatem earum generationi effe gratiffi- mamvidemus. Wec fane videocur hyemis inclementiam fuperantes, veris benignitatem non perferant : imó 5 pro comperto abetmugesnori Bir nun PUn ReELPi n NER à "^^ dines s d (h »S JH : / )»r T 2 2) 324. dnfettorum, jrve L12.3, V fis. dines tempore hyemali , nifi cautéin aqua tepida, & uberrim e fanguine enu: triantur. Hirudines (i quis deglutierit , alij muriam , quidam mivem füperbi. bere fuadent... Afclepiades autem primum os colluere , mollemque fpon- giam frigida madefactam faucibus immittere , ut Hirudo fpongize infiliens extrahatur. Poftealentisfuccum exhibet , & cervicem extriniecus empla- ftris refrigerantibus operire docet. Apollonius autem cognomento Mus; ácetum acerrimum propinabat cum muria ; qui vero nivem dabant, eam cale- faciebant, & diffoluta utebantur ; cibumque & potum ad fubducendam al- vum opportuné exhibebant,ut hirudinem ejicerent: fzpenumero ; D.aiunt, una cum excrementis ipfas deferri, Gal.lib. 2. de Antidotis. Plinij tempo- ribus maleficij ftudioillas nefarij & fcelefti homines hoftibus clam propina- bant ; fed ruta cumacceto , velfolum ipfis butyrum, ( ut alijs exulcerantibus venenis ) prafentaneo fuit remedio. lib. 20. cap. 13. &lib.28. cap. 1o. Vfüs earum in medicina nonunicus confpicitur. Nonnulli enim ( Galenum loquentem affero lib. de differentib. fanguinis detrahendi modis,tract. 10. ) captas Hirudines includunt , eafque varié accommodant : übi , n. mitefcunt, facile cuti admoventur ; que veró capta fuerint, per diem affervandz, exi- guoqve fanguine alendz ; atque ita fit , ut quicquid virulentum contineant. cito exprimant. Quandoautem ijs uti opus eft , ea pars., cui Hirudines admo- vebis , nitro prius fricanda, inungendaque, unguibufüe ipfis fcalpenda, ut hoc pado avidiüsadhzrefcant. Oportet etiam eas ipfas intepidam aquam, quee vafe lato & mundo contineatur, infundere ; mox fpongiá comprchenías mu- Core & fordibus manu purgare , atque itaadmoverc. Vbi vero admota fue- rint,ne ea pars cui inhzrent frigefcat, oleum tepidum fuüperinfundes ; fi au- tem manibus aut pedibusaffigende funt, inaquam, in quam Hirudinesinje- €x funt , immiergantur : fi veró noh firmiter hzferint, carum caudae forcipe incidenda fünt : namque ubi ita fanguis effluxeritab attrahendo non defiftant, donec cinere aut fale os earum afpergatur. Poftquam autem exciderint, quod relinqui ab ijs venenofum folet, cucurbitula exhauriendum eft ; vel fi id minime fiat , fotu per fpongiam adhibito utendum. Quod fi inde cruentz Ia- crymulz adhuc eflluxerint, farinam cuminumque adhibeto, lanamque fubin. de modico oleo madentem alligato. Caeterum fi manare fanguis non definat, linteolum aceto madefa&um,gallamve combuftam, vel fpongiam in liquida anteà picem immiffam,mox crematam imponito. Illud quoquecompertü ha- bere oportet; Hirudines fanguinemillumattrahere,qui carni adjunctus eftjnon quiinimo corpore continetur.Earü vero ufus pro cucurbitulis effe folet. Prze- tereà removendz tum füntjquum dimidià fanguinis partem extraxerint. Quin- etiam prohibendum, ne fanguis eoufQue eflluat, quoufque fit fatis : fiquidem parsipfa frigefcit tum ob ipfas hirudines naturá frigidas, tum quoq; obaerem ambientem.H«c Galezzs.. Cardanus nonnitro fed lacte illinire locum admo- nct, ut promptius adhareant, & comprimere Hirudinem jubet, ut dum ulcifci velit, venam perforet, lib. 7. derer. var.cap. 238. Quanto Dionyfio , Hera- cleotz Tyranno auxilio fuerint , hiftoriz teftantur ; quod,belluz magis quam hominis fimulacrum , immenfoó abdomine mortuum , vermes diü anteà exe- diffent, nifi hirudinibus utriquelateri adimotis, nonnullam humorum molem quoddie evacuaffet. Longum hic effet recenfere omnes Melancholicos & imentes, qui , ani hemorrhoidibus harum roftello afertis , convaluerint. Nequeo item omittere Nobilem Ricardum Caundifium , Thoma illius in- clyti Cofmo-nautz patruum do&tiffimum, quem podagra multis annis excru- ciatum menftrua hzmorrhoidum inferiorum per hirudines apertio perfecte curavit,adeó ut nunc magnatotius. Aula admiratione fanus folufque firie ad.::: miniculo incedat, & valentulus doloreque vacuus fepium perferat. Péruzizes etiam podiciaffixa humoresinuniverfos articulos à toto corpore ME C 2 ádeo Lis.z. —— minmorum animalium T beatrum. 225 adeó mire revellunt,utipfos dolores illico ; & tanquamincantamento demul- ceanr,. Quod utique Lugduni experti fumus in excellenti mufico Rofoto : qui quidem prz doloris fzevitià & continuis vieilijs in ardentem febrem cuim deli- xio inciderat , vigente Cane,quo tempore purgationes effe dificiles ait Hip- pocrates. Adeoó*eniminde remedium cft ; ut alteri cuicunque praeferendum fit:nam evacuant 2 toto: córpore abíque ullamolefti, & virium jactura. Iac. Aubert.exercit.5 o. progymnafm. Fernel. Abdit. Godfridus à C enami, Ve- netus, virilluftris, juftà veràque amicitià mihi junctus, dixitfe vidiffe Ar- thriticum a doloribus fuis fecurum multos annos vixiffe admota hirudine par- tidolenti. Eadem fuadent Matth. de Grad. & Sanavatola Iacob. Dournet. Apolog. lib. cap. 3. Hirudinum item cinere cum ftyrace cocto, Phthiriafiri omnem curari narrat Gilbertus Anglicus. Neque viva folum nobis funt ufui; fcd mortuz quoque & exuftz. Nam ut Plinius refert, lib. 32. cap. 7. capil- lum denigrant fanguifugz , quz in nigro vino diebus fexaginta computruere. A] inaceti fextarijs duobus fanguifugarum fextarium in vafe plumbeo ju- bent putrefcere, totidem diebus ; mox illiniin fole. Sornatius tantam hoc medicamentum vim habere tradit , ut nifi oleum ore contineant quicapillos üngunt, dentes quoque corum denigrare dicat. Meges pfylothrum palpebra- tum in aceto enectas putrefcentes ranas fcripfit ; fed fanguifugarum cinis ex aceto illitus idem efücit. C A Pe XII , : De Lumbrlcis 4 quaticit, o4 N 4gui5 tàm marinis quàm dulcibus Lumbrici S magniatque parvi ex putredine oriuntur, atate $ praefertim , terreftribus fimiies, fed nodo vel tor- 3S3. que illo collari non donati: afperiores item funt | longe & magis ftrigofi : infabulo plerumque de- gunt , terramque é cavernis eJiciunt, Tetre- ftrium more. In aquis dulcibus ftagnantibus & non profundisgenus Lumbricorum fatura- té rubentium reperitur,.qui à formá Teredi- nem. depedem referunt , fed capità habent dnàjora. -.Cauda ijs bifurca, quà fe firmant ; ac. fuftentant , dum capite elevato locum m . invenerint , ubi reliquum figant corpus ; tum 3 é -fupra limum ac. faxa incedunt, ,, & . vibratilz "quodam modo ícíe, arcuarim ,. promovent. Oculato & calido per &ftatem c&cloemergunt, magno fimul numero; fed linio vel leviter tre- mente fefe ftatim fubducunt. Angli Sopmer- wormtes vocant, quia vel zftate tantüm com- parent vel hyeme pereunt. In mari mediter- ranco Lumbricus teres, anguis majoris ma- enitudine & colore reperitur, fed fine capite & cauda, ut Weckerus notat ; aliquando ad vigini pedum longitudinem accedit; Quis horum vfus aut Natura fuerit , nondum ac- e Bez Ve SEP nS — BEIC ge TEMA ET EDENSESOSINEMEN TUO PE EEENEISNNURUNENL UTE CUM T e s UU T TR 326 mininorum animalium T beatrum. L5.2. cepimus , fed ab alijs fperamus lucem , qux utrumque monftret. Illud autem conftat , Lumbricos iftos in pifcium capturà efcz loco fervire, ertim parvos illos & rubidos , quos Pifcatores cum in finem feculó venantur. Aquaticos autem dicimus quia ficut Lumbrici terreftres in aqua baud diu vivunt , ita ctiam Aquatici in arida pofiti , citó intereunt : illividelicet aéris, hi veró hvmiditatis penuriá laborantes. FINIS Errata Corrigenda- Priornumerus paginum:P ofterior lineam denotat. B.19.lin.4 ;.Demortius aro demo tuiz,p-2 6.in margine. Coliigite pro coLigitur. ib.lin.46. mertumque pro theotemqaue;p. 30.1.25 qn umifi0 pro munie sp. 37.1.21. OMi[cetur pro mfceatur. p.38 l2 fui pro fur, 1b.ido pie " 01b. 41 .ztriutn pro mütfn,42 l.ultimayipe3ca pro j(g3467 p.46. 1-1 9. 1n marg:Re, T fus pro fexi«» P471. 1, Ibi deeft integra linca;quag (jc fuppiebis. Etjav; melle €7* quicquid bis «enditur.. Ve[pwe dtc nenundtee tejfe P linios€ fjlveftribus pre[eitim;er« p. 52.1.9, 0cculaturi pro Qautaturis p-53-1.33« «7 815 6ajuty prO Ge1,p.64 ]. 20.tepenct pro tenet;p 85.1.2 9.abfopti pro abferptt; p.86.1.1 9. Icélo2) pvo fi t1), i6] 3 1. Noua Pro 20nis,p 88.],i.papilienem pio papilicnum. p.59.le t1. (peudorem pro (plenderem.. p.93.1.23. diff imtas pro diff imíélasyo.95 lul.Jublto pro (ubiutea;p.x 09.1.4.cincixdale pro cicimdces p.110,l.2.0xva muita femclla pro 6'va wulta edidit;femelia.p. X1 3 1.8, fugoris pro JUlg0ris;p.xx 63-2 4.zen Indit pye uos d.t, 1bl. 43 .bede pro boc isott, 2.5. ls. parere pro pararc;p. 27.1. 13.cidaruan pro cicedaruyi ib 4 6 magnas yro magnos. p.133-17 | paxillo pro pauxillo;p.139-l. $.alatam pro alatum,p.141«l. 20. Calid;ffima: pro calei(fima, p-14 3.1.7. medicae qam pro mediaudm, p. X48 ,l. 1 2.Pofl pro quos, p.149.l1.28. aviavvit pro erravit; p1€0.1.3 4.« tv oraret pro de- «0fat,p. 162-1.3 3. efcitür pro vefcuntur, p.164.l.10.féx quibu que pedes pro. quique» ib l. 12. feb pro fub, p.265. Lult.ze pro geque;p. 167 1.28 .1eflatur pro teflantur p.17 2,]. 28. (vorpio alatas pro fcorpiosatatos, p.173 1-43-GAo7a12 pro QiAoTOVLAV »p.17 9d 11.cuz2 pro cump 205.1.41.L1acbie pro bacbia, p.2c9 l. 36.(uma- tur pro füraantur.p.212.].3 0.47 pro 1atip. 2 20.1.2 3 L yputbyiiaza pro leipot/yauiam; 1.1, 39 folecium pro fco» lecitmsp.2 22.1. g.cnbro pro cribroyb,].3 7.(etioge pro fe&liene;p.223.121. Scorpiodem pro Scarpioidem,p. 230. l. 5 1 Crabone pro Crabrone;p»241..36.al pro ad;p.2 51.1.23 Ea foli viriute pro ex foli; ibid. l. $1. ufque pro eique nocent;p.2:5 5.1. 40.qua rodit pro.quas rodit »p. 259.1, 4-ali ab[yathii pro alii; p.2 69.l.24. expiet pro expiret;, p2821.37. Jaterrancorum pro ahteraneorum p. 297.l. 46. quidam pro quiéemp. 3 14.l.41. petrocbeum pro petroleum p. 3 21]. 33« balaeja pro balanis. Recenfui bunc T vatfatum cui titulus eff WfeCtorum, five minimorum animali. um Theatrum; szà cuz Epi[lolá ad Generofum virum D. Guliclmü Paddy Equitem auratum, dy Archiatrum Regium y in quibus mbil reperio,quo minis cum utilitate publicà smprimantur jtà tamen,ut fi non intra feptem men[cs prox imé fequentes typis mandentur hac licentia fit omninoirrita. Ex zdibus Lambithanis j 4:Decem, 1633. : : Gulicl.Bray. 4:64 SII Hydrocamtharus major Anglicus édpnarlapO- müfiras X [? Ad Caput ! ; 23.viz.de MIT es i: d ) Hydrocan- (c : tLaroJlib. 2 y fh d I. Hydrotanthar us à D. Iapt « Mf PÉOUI, $apyal -. , 6enomiffus Geneva,1578. nr. c4 Caput xsbibir, — jy. Ut. UA n, uh SAI | X 4.21 art. IIT! I vl. T. E Y A vet Y Q DU quu, r | ; / UE E 2 T ; Aq tma za G a MEE A | Hn /L]] ul ug ( S Di ub s 7, s ! T r li AS d | N NS cue £— Ui - NN NSSSS f/, em S M Y ANS Ü AS SY T. 7 "a ut E à : C 2 Y «atl; 2». ANS N WEN 7 aum. mgrTE Rm U ucucc: (a. ERE Mem mb Nn EESSNSE SS hy quUmENMY | jerpactns SESE-ESPETPFERERE MATH [jecies referaud ad psg. 318.1198 E — M—Á——ÁÓ———————— ——————————À 99M em phalangium Igmperati, Aranci venenati, genus pifum,Lib.a 8.pag4787.4d Cap. 12, Libasdephalangis, pag. 218. -- Y aiu 24 : vAdCapaa Lila. pag.233.Hm14. — IM d Caput de Scarabei mintribus 2. liP-Ye Hic eft tertius can- share de[cript sts p4£-149«li2ta 7» | Ma Caput Yo. lib 1.54.39 44e | Serpijsterrefiribus, milli eof ul d | Ip (P PAL Y | J : 7 [, HRINS y 6p / Í v 7) v D PE 7 mm r E N 7 d , li Ü VÀ » I // 8l Y N Y U^ VH YN * : LN i M / IN NN jw ! p ! N AMI / N WII E / iV j ! l / / H IL 1 / / | | | / d d UA i " | In. ' i ni / MIA ! //j y | / j / | Jj j ! dw ! n | l 5 L4 i e* ino SUUM ^ ds NPRRAIF] o kon "Wh j * y AM EMIT PM Ps. ond Y LE ER