m. I. F. BMJMENBJVCH. JSPEC1MEN ARCIIAEOLOGLK TELLURIS. 1803-16. VH> / OF COMPARATIVE ZOÖLOGY, AT HARVARD COLLEGE, CAMBRIDGE, MASS. jFountirtr ft# pcfbate suöscrfptfon, m 1861. DR. L. de KONINCK'S LIBRARY. No. J32J. IO. FRID. BLVMENBACHII ORDINIS REGII GVELPHICI E Q_V I T I S PROF. MEDIC. BRITANNIAR HANNOVERAEQ.VE REGI AB AVL. CONS1L SOCIET. REG. SCIENTIAR. GOTTINGEN S. SODALIS ET A LITTER1S EIVS SECRET1S ACAD. REG. SCIENTIAR. BEROL1NENS. BAVAR. SVEC1CAE HOLM. AMERICANAK BOSTON. ITALICAE FLOREN T. ET P I S A N A E. MEDICO-CHIRVRGICAE PETRO- POLIT. SOCIET. REG. LONDINENS. PHILOS. P H I L A D E L, I'H I C A E. ROTTERO- DAMENS. HAARLEMENS. NATVRAE SCRVTATOR. BEROLINENS. ET E D I N- BVRGENS. L1NN. LONDINENS. MEDICO-CHIRVRGICAE LONDINENS. MEDICAE PAR1SINAE, LONDINENS HAVNIENS. ET MOSCOVIENS. ALIARVMQVE PLVRIVM SODALIS S P E C I M E N ARCHAEOLOGIAE TELLVRIS TERRARVMQVE INPRIMIS HANNOVERANARVIVI A L T E R V M. GOTTINGAE APVD HENR1CVM DIETERICH 18 i 6. S P E C I M E N ARCHAEOLOGIAE TELLVRIS TERRARVMQVE INPRIMIS HANNOVERANARVM ALTEEVM. R EriTATVM IN CONSESSV SOCIETATIS ANNIVERSARIO D. XX. NOVEMBR. MDCCCXIII. s< Introitus. »aepius iam et quidem acute fatis et ingeniofe prifci aeui, prae- fertim antediluuiani aut fi mauis praeadamitici corpora quondam organica iam vero foflilia quae vulgo petrificata vocant, eatenus an- tiquae artis monumentis, numismatibus, infcriptionibus , aliisque id genus documentis comparata accepimus , vt quemadmodum haec illufträndo hiltorico ftudio (proprie fic dicto) famulantur, ita ifta naturali hiftoriae orbis terraquei inferuire, et magnarum mutatio- num imo vero conuerßonum quas planetes noiter olim fubiit, fidif- limos extare teltesj quae foflilia ideo vir furamus quo terras Han- noueranas gloriari licet, Leibnitivs, in protogaeis quae originibus fuis Guelphicis tanquam prodromum praemittere conitituerat 9 ve- fiigia naturae appellat, quae nobis -pro hiftoria fint. Et vt in terris quae diuerfis temporibus multifarias flatus fui conuerfiones expertae funt, vt Aegyptus, Indica peninfula, Hispa- A 2 nia 4 SPECIMEN ARCHAEOLOGIAE nia etc. ipfa ifta quae innuimus hiftorica monumenta ordinem quo- que et fuccejfwnem eiusmodi fubuerfionum declarant, ita et cura- tius ftudium petrificatorum at relatiuae inprimis pofitionis, qua variae eorum diuerfae plane originis clafTes et genera ad inuicem fe habent itidem chronologicum ordinem ingentium quas tellus fubiit mutationum manifeftat. Et dici vix poteft quantopere neglectus critici huiusmodi flu- dii petrificatorum, progrelTum et incrementa cognatarum discipli- narum, geologiae praefertim et geographiae phyficae retardauetit, innumerorum vero in iisdem errorum et confufionum vberrimus fons extiterit. Vt enim antiquiores taceam de oryctographia (vt quondam haecce disciplina audiebat) fcriptores qui petrificata omnia ac (In- gula ad vnam eandemque cataftrophen , cataclysmum feil, vniuer-' falem referebant, (non maiori fane iudicii acumine ac fi quis omnis generis numismata quae paffim in Sicilia eruuntur, fuerintne Magnae Graeciae coloniärum, aut Carthaginenfia, aut Romana, Ära- bica etc. ad vnam eandemque epocham referenda femniaret) mirum fane et nuperis temporibus vires extitifle doctrina et iugenio va- lentes qui tarnen bina diuerfiflima aeui praeadamitici noftris in zo- nis temporis fpatia inuicem confuderunt, alterum nempe quo ocea* nus adhuc hasce regiones Jäte oecupabat, alterum vero quo polt huius antiqui maris repentinum cafum iam quidem videmus faetas ex aequore terras alluuiumque folum quo hae ipfae teguntur innu- meras reliquias animalium terrenorum et vegetabilium eiusmodi generum fepeliens qualia hodie non nili fub vrente tropicarum re- gionum coelo viuere pofTunt. Aut grauiter fallor aut prima de vtriusque quod innuimus aeui petrificatis eorumque origine expofitio naturae veritati aecom- modata ab ipfa Societate noftra profeeta eft. Siquidem Hoixman- uvs quondam nofter, ipfi huic fodalitio iam inde ab ineunabilis eius TELLVRIS ALTERVM. ^ eius adfcrlptus, primis iam eius commentariorum voluminibus tarn de ratione verifimiliima qua prifci maris fundus in terram conti- nentem verfus fuerat, quam de fpoliis foflilibus animantium tro- picorum, noitris in regionibus hospitantium curatiflime egit. In altera nempe commentationum hüc facientium eam fundi prim- aeui marini in nouamj continentem terram mutationem ad col- lapfum antiquioris fuperficiei terreßris hincque ortas ingentes cry- ptas ac voragines refert in quae oceanus fe receperit, quae quidem ingeniofa et phaenomenis geologicis ad amuffim refpondens expli- catio proxime abeft a nnpero fyitemate geologico illuftris noltii Col- legae de Luc, quod praefertim in ea parte qua cum Hollmanni theoria conuenit fummum et fere maximum plaufum tulit. Altera commentatione Hollmannus olTa foflilia ad radice3 Her- cyniae Syluae Ofterodam inter et Herzberg eruta, omnium orycto- graphorum primus tarn eximia vere anatomica accuratione defcri- bit, vt in hiftoria huius ftudii litteraria tanquam princeps et clafli- cus auctor epocham facere dicendus fit. Patuit vero ftudiofa viri meritilTuni indagatione ofla haec ad quinos pertinuifle Rhinocerotes, ecsque partim adultos, partim iu- niores; et fi memorabile et hactenus inauditum erat, id generis bei- luarum Indicarum foifiles reliquias in plagis temperatis aut borea- libus effodi , maxime tarnen mirationem mouebat tanrns iitorum animantium numerus qui vno eodemque margae calcareae ftrato fepultus fuerat. Refutatur vel hoc vnico exemplo toties et nuperis adhuc tem- poribus a magni nominis geologis Pallasio v. c. Forstero patre, Com. de Veltheiiw aliisque afiVrta hypothefis qua exuuias noitris in terris foJTiles huiusmodi animalium iropicorum diluuio quodam tribuebant, quod ex Indico oceano orfum, piagas orbis veteris cauro fubiectas quondam inundarit, et ifla fpolia exotica noitris terris attulerit. A 3 Quanto g SPECIMEN ARCHAEOLOGIAE Ouanto enim ne dicam miraculo, verum variorum miraculo- rum concurfu opus fuiflet vt integra rhinocerotum faiuilia violen- tiflimo cataclysmi irnpetu ex remotiflima orientali India, vsque ad Hercynicas valles quingentorum ad minimum fupra mille ger» manicorurn milliarium tractu , indiuifa prolui potuerit. Verum in hac hypothefi, aliis etiam argumemis ex oryctolo- gica disciplina pelitis, refelienda iam priore quod Sodalilio noftro exhibui fpecimine archaeologico , occupatus fui, cui iam alterum Specimen aut (altem ad prius iilud Spicilegiurn lungere liceat, cui foffiles reliquiae aliorum ar>imantium exolicorum anfam praebue- runt in vicinia einsdem loci reperta ex quo ante fexaginta et quod excurrit annos, ofla ifta rhinocerotum eruta erant. §. i. Öffü fojßlia varii generis animantium mammalium hodie tro~ picovum prope Ofterodam nuper detecta. Contigit nempe primo vere a. lgoß vt in eodem hercyniae filuae promontorio , Ofterodam inter et vicinum huic vrbi pagum Dorfie, dimidii milliarii diftanlia ab eo quo ifiam rhinocerotum fa- nüliam reperlam eflfe dixinuis , alius, imo iiue varietatem fpectes fiue copiarn magis adhucdiues offium foffiliiim thefaurus effoderetur. Vix duorum pedum altitudine fub folo fepultus cafu detegeba- tur cum agricolae margaceum cui inhaerebat Itratum, vicinis gypfi collibus interpofitum, ad emendandos agros effoderent. Cura cla- riffimorum qui Oiterodae degunt virorum, praefecti Regii Kern et pharmacopolae Hinck infignis felectus memorabilium horum of- lium ad me pertfenit quae nunc fupellectilem meam archaeologiae telluris inferuientem ornant; et quae partim primus adfpectus, par- tim accuratior indagatio ad terna praefertim animantium praeadami- ticorum, hodie tantum tropicorum genera, rhinocerotis inquam, elephanti et hyaenae pertinere, docuit. Quibus fi addideris alia huiusmodi TELLVRIS ALTER VM. y huiusmodi oiTa folTilia leoninis aut tigridi affinis animantis limilia pridem iam ibidem haud procul Ofteroda verfus Herzbergam effofla, qualia tarn in Mufeo academico quam in mea collecüone feruantur, tum vero et ingentem copiam olFiura vrfi fpehei quibus fpatiofae cauernae fubterraneae ScharzfeMenfes fcatent, memorabüe fane habes fpecimen Faunae, vt vocant, primaeuae et antiquilTimae ter- rarum hodie temperatarum Hercynicarum quondam vero climatis refpectu vtique tropicis analogarum. Elephas primigenitis. Elephantina ifta oiTa ad non vnum tan tum fceletum perti- nuifle, vel dentium molarium varia magnitudo praefertim vero coronae eorum diuerfimode detritae docent. Nota enim eß miranda ratio tum primae denthionis tum fuc» cefliuae mutationis quam molares huius belluae dentes aetatis pro« greüu fubeunt. Siquidem hi e laminis erectis et parallelis compo* fiti, non vt in aliis animantibus dentatis'tota coronae fuperficie, verum anteriore faltem angulo e gingiuis prorumpunt, cui fenfim proxime adiacentes tum vero et reliquae laminae ita fuccedunt vt priores interea non folum quod ad coronam manducando deterantur, verum et integra ßrata anteriora, corpus dentis cum radice for- xnantia, abforbeantur, adeo vt dentis qui dum adhuc integer iringi- vis inhaeferat duodecim libras et vltra pondo aequauerat, de in um vix paucarum vnciarum exiguus quafi modulus fuperlit. Huius fuccefliui decrementi ratio et modus in dentibus Doritenfibus de quibus agimus luculenter ita apparuit vt nullatenus vnius fahem elephantis primigenii fed plurium et quidem valde diuerfae aetatis fuilTe, facile conßet. Ita inter eos qui in meam fupellectilem trans- ierunt, maximus mole, cuius Corona 7 pollices longitudine aequat, et qui 16 laminis dißinguitur, faltem antico apice exiguam detri- m e n 1 1 n SPECIMEN ARCHAEOLOGIAE menti quod manducando expertus eft, notulam monftrat; reliqua coronae fuperficie adhuc vt in gingiuis latuerat, conuexa et plane intemerata. In alio contra, 5 poliices longo et 12 tantum laminis conftante, anterius coronae dimidium plane detritum eft. Tevtius A poliices longus et 8 tabnlis conftans, Corona tota quanta aequa- liter detrita. Quartus denique omnium minimus, vix bipollicaris, fex laininarum, Corona fere vsque ad radicem plane confumta. Ve- rum iunctim cum Ins molaribus etiam eburnei dentes exferti plu- res fed valde diuetfae magnitudinis effofli quos itidem ad plures neque eiusdem aetatis elephantos pertinuifle in aprico eft. §. 5- Recenfus of fluni elephantis primigenii antea iam in Hercynia filua eiusque viciniis eßojforum. Sed et antea iam tarn in Olterodenft agro quam in aliis Her- cvniae fyluae conftniis elephantorum fofliles reliquias erutas noui- rnus, vt medio See. XVIl ,ni in vicinia Herzbergae a); 1724., 1742 et c. 1772 ad Ofterodam Z?) , 1748 et *803 in Comitatu Hohnfteinenfi prope Manderode c) et Steigerthal d) , imo diuerfis temporibus in iprfa celebri fpecu Baumanni e). Hae quidem omnes ftatim cum deteeerentur pro genuinis elephantorum oflibus et dentibus agnitae. Quis d) Aug. Scheffer iter hereynicum a. 1663 in Grundigii Sammlungen zur Natur- und Kunßgefchichte T. II p. 951, b) Alb. Ritter Rector Ufelderf. in annotationibus Mfc tis quas bibliotbeca acadfmica feruat, it. lo. Fr. Koenjg in Kohlii Hamburgifchen Berichten T. XIII. 1744. p. 49£. et Hollmannus in zufälligen Gedanken P. VI. p. 173- c) Ritter 1. c. d) 111. Feder in Hannover. Magazin a. 1806. e) teftibus Lesser von der Baumannshöhle p. 14, Zuckert in Befchr. des Unterharzes p 62, Silberschlag in geogenia T. I. p. 73 , et Merk in feconde Lettre ä Mr. de Cruse p. 84. TELLVRIS ALTERVM. G Quis vero dixerit quantus eorum numerus antea effoffus fed natura forum male ignorata vagis nominibus lufuum naturae aut vni« cornu foflilis aut gigantum oITium etc. venerit. §. 4. Offa foffilia elephantina fero clemum pro talibus agnita. Memorabili enim exernplo eft litteraria ofiium fofTilium, in- primis vero elephanti primigenii, hifloria, quam diffioile interdura peifuadeatur verilas vel doctis ceteroquin viris, quodfi. praeiudi- cata opinione pridem inueterata et peruulgata, obcoecati fuerint. Quanquam enim iam Seculo XVI t0 medio vir de vmuerfa naturali liiiioria impenfe meritus, Vlyss. Aldrovandvs mandibulam ele- phanti follilera rite pro tali agnouerat et defcripferat f), integro tarnen *fere cum dimidio feculo adhuc opus erat, antequam veram de horum ofteolithorum natura et origine fententiam erroneis circa eos opinionibus praeualuifle vidimus. Ita enim vt pauca faltem commemorare liceat, quum a. 1695 infigne fceleton foflile gigan- teum Tonnae in ducatu Saxo-Gothano erueretur: vnicus tunc tem- poris fuit Te^zelivs, biltoriographus ducalis et bibliothecae prae- fectus, vir multifariam eruditus , qui elephanto id tribueret g) 9 acerri- /) v. Tutte le ßatue antiche che in Roma ß veggono , raceolte e defcritte per JVI. Vlissk Aldroandi. Rom. 1556. 8. et al. Iuueoile fed ad archaeolo- gicum ftudium magni momenti opus cum in eo fumma artis ftatuariae mo- numenta vt Venus Medicea , Antinous vulgo fic dictus, Politor vt audir, aliaque non folum primum, verum et ita defcribuntur vti partim mutila reperta funt, antequam nuperorum artificnm manus ea ex coniectura re- ftaurauit. g) Primum in monatlichen Unterredungen va. Apr. 1696. p.297 fqq. tum in epißola ad Magliabechivm de fceleto elephantino Tonnae nup er effoffo. Goth. 1696. 4. et in curieufen Bibliothec T. I. p. 249 fq. et 1198 fqq. B 10 SPCIMEN ARCHAE0L0GIAE acerrimos propterea «actus aduerfarios, in quibus praefertim totum dncale collegium medicum eminebat, quod quidem numerofis fcri- ptionihus animalem originem horum oflium peruicaciter negare, fed ea ; "pro fubfiantia mere minerali in marga arenofa tanquam in fua matrice ludente natura fortuito fenßm for>mata," venditare au« debat/i). Doctiffimus contra Iob. Lvdolphvs, clafficug hifioriae Aethiopicae auctor, ofla ifta vere elephantina quidem fuifle infhias ire nolebat, tantum tarnen aberat vt ea pro fofßlibns geologiae do« rumenlis agnofceret, quin potius pro reliquiis iftius elephanti, quem Carolus M. imperator aluerit et qui in Thuringia forte obierit, ßquidem "vnico hoc exemplo contigifle" putabat, "cum nullum aliud vnquam datum fnerit"i). Quandaa. 1577 fimilia offa in Lu« cemenfi Heluetorum ditione eruebantur, Fel. Peater celeber tum temporis apud Bafileenfes artis medicae Profeffor, egregie anatomice doctus, et hifioriae naturalis ftudiofiffimus, ea figillatim contem» platus, humana e(Te declarauit , gigantis inquam vndeuiginti pe- des longitudine aequantis, qua quidem tanti in fua arte magiftri auctoritate permoti Lucernenfes, ab eo inde tempore gigantem ifium putatitium infignibus vrbis fuae adiunxerunt, naturali quam Peate- rvs ipfi tribuerat magnitudine in curia depictum exhibuerunt, oITa vero ipfa tanti conlerfanei in tabulario ciuitatis fancte aflerua- runt k). Interim nuperis temporibus alius Heluetus, de litteris de- que h) v. Kurtze doch ausführliche Befchreibung des Vnicornu foflllis, wekhes in dtr Herrfchaft Tonna gefunden worden , verfertigt von dem Collegio medico in Gotha. 1696. 4. it. Verteidigung des zu Tcnna ausgegraben Einhorns , wider ein la- teinifches Schreiben von dem dafelbfl ausgegrabnen Elephantatcörper , wel- che das Collegium medictim in Gotha zum Druck befördert. 1697. 4. i) v. lo. Diet. Winckler's theologifche und philotogifche Abhandlmt-genT.il. P- 315. k) Cysati vier IValdßättett- See, fampt dero Gräntzen. Lucern. 1661. 4, p. 196 fq. TELLVRiS ALTER VM. u que patria fua aeque meritus, etfi paffim paradoxorum paulo aman- tior, Sam. Engel, magis adhuc fingularem de origine ipfiffimo- rum iftorum offium Lucernenfium fententiam tulit, liquidem ea ad angelos lapfos referebat quos aeuo praeadamitico aliquamdiu planetem noftrum inhabitafle putabat /). Jpfe immortalis Leib«» kitivs dentem molarem elephaniinum Tidae in terris Brunfuicen- fibus effoflum cuius curatam ceteroquin iconem protogaeis fuis de- flinauerat, ad animal quoddam marinum perünuifle, cenfuit, quod epigraphe iconismi declarat; quae nuperiorem adhuc de petrificatis vt vulgo vocantur auctorem (ceteroquin meritis fuis in hanc disci- plinae mineralogicae partem haud defraudandum) in alium denuo errorem induxit vt ignorato loci quo dens ifte erutus fuerat, no- mine, hoc ipfum ad animal iftud marinum pertinere fcripferit. Ta- ceo alios lapfus, quibus feparatae molarium elephantorum iuniorum laminae, a Kvndmanno, medico Vratislauienfi fcriptis vtilibus ad na- turalem hiitoriam claro, pro fofüTi papionis manu impenfae rarita- tis, ab aliis pro digitatis naturae lufibus, habitae funt; quas tarnen opiniones mire erroneas Harrervs, doctus apud Ratisbonenfes pharmacopola iam ante 60 et quod excurrit, annos, ad naturae v«« ritatem compofuit m). §. 5. fflänoceros anticjuitat Is. Verum vt e diuerticulo in viam redeamus et ad ipfa quae huie excurfui anfam praebuerunt, offa foffilia Hercynica ifiius generis animalium qualia hodie non nifi vrente fub coelo degere conftat, obiier faltem memorare liceat rhinocerotum iuniorum maxillares B s dentes i) Effat für cette queflion : quand et comment l' Amerique a-t-elle eti peuplee T. II. p.328etal. m) in Kohlii gefammeltem Briefwechjel der Gelehrten T. I. p. 396 fq. J2 SPECIMEN ARCHAEOLOGIAE dentes nuper et in agro Gottingenfi imo vero in ipfa vrbe cum pu- teus foderetur eruta effe n). §. 6. Hyaena fojjilis, Inter reliqua vero ofla e margaceo quod diximus ftrato prope Dorftam effofla principem tenet locum mandibula fere integra vae- grandis, et quod dentes inaxillares valde detriti teftanfur, annofae Hyaenae et quidem fpeciei quam crocutae faltem fimillimam fuiiTe afl'erere licet o). Peropportune enim accidit vt haud ha pridem ge« neroliffimus L. B. deWildvngen doctis fuper discipüna faltuaria et venatica fcriptis clarus, fupellectilem meam zootomicam inte» gerrimo cranio crocutae capenlis ditaret, quod niagnitudine capiti ofleo grandaeuae leaenae quam nuper anatomico cultro fubieci, vix ac ne vix quidem cedit, et cuius maxilla inferior foffili ilti in vni- verfum ad amuflim ßmilis eft, nifi quod haec recentem adhuc vo- lumine, praefertim vero lateribus quae dentibus maxillaribus fub- iecta funt magis validis etcraflis, et angulo quo verfus lymphyfin inuicem coeunt, magis obtufo, luculenter fuperet. Vrjus jpelaeus. De vrfo fpelaeo vero cuius offium foffilium magnam vim ex diueifis Germaniae fpecubus quae iis fcatent ad manus habeo, bina faltem «) Ad rhinocerotem quoque pertinere ofla foflilia , feculo X VlI mo medio in Hercyniae vieinia prope Quedlioburgum eruta , diuqoe pro fpoliis fabu- loft vnicornu habiu et a fummis duumuiris Ott de Gvebicke et Lsiu- ^itio claflicis fcriptis, ülius fe. de vacuo fpatio , et buius protogaeis ce- lebrata, probabile reddit I.A. C. Götze über das vermeynte bey Quedlin- burg gefundene Einliorn. 17 So. 8. 0) Snpernacuuin foret citare hie ill. Cuvierii vt de vniuerfa na'uraü hifto- fia ita inprimis de foflilium quondam organicorum ftudio longe fneritif- fitni vere claflicum opus quod f. t. Recherehes für !es Öffemcr.s fojfiles de quadrupedes Par. j8U. Vil vol. prodiie. TELLVRIS ALTERVM. j> faltem addere liceat tarn ingentem eins fi cum iis vrfini generis fpe- ciebus comparaueris quas hodie tellus fert, magniludinem, quam longaeuitatem eius teftantia. Prius, vt alia taceam argumenta, vel ofle metatarfi fecundi patet, in fpelunca Scharzfeldenfi reperto, quod cl m0 Sebeck celebri phyfico debeo, quodque fex pollices longitudine fuperat, cum idem os in feelelo vifi noüralis Alpini, perfecte adulti, vix ternos eiusmodi pollices menfura attingat. Longaeuitatem vero praeadamitici iftius vrfi demonftrare videntur bini eius dentes la- miarii inferiores, mirandae craflitiei, alter ex fpecu Gailenreutenfi. montis piniferi, ex Sundvvichenfi alter; quorum ille ad latus exter- num fulcum polilnm mon/trat, perenni altritu fupcrioris qui ipli refpondet dentis tarn profunde exfcalplum vt facile digitum indi« cemcapiat; alter vero mandibulae adhuc infixus, vsque ad rad icein et ad cauum quod corpori dentium ineft, adeo plane delritus vt ipfum hoc cauum fuperne foraminulo pateat. Quäle quidem de- trimentum duriilimae fubfiantiae corporis animalis, cum nunquam täle in numeiofis vrfornm alpinorum, paflim quod habitus tefta- batur valde grandaeuorum craniis quae videre mihi lieuit obferua- verim, fpelaeum iltum prifci aeui vrfum hodiernas huius generis fpecies vt corporis magnitudine ita et feriore vitae termino lon^e fuperalTe vtique demonltrare videtur. Eldctrztm tropicae arboris rejina. Sententiae vero, quam hac-tenus probare conati fumus tro- pica Uta vt breuibus vocare liceaf, animantia mammalia, ex ele- phantorum, rhinocer otum, leonum et hyaenarum ordine, quibus et vrfos hodie foililes quos modo tetigimus, tanquam conterraneos eorum et coaetaneos iungere oportet, neutiquam diluuio quodarn ex lisdicis regionibus aduecta, fed ipfis iftis terris in quibus reli- quiae eoru.ni hodie erunctur, quoiidam- iudigena fuiile, nouum ß 3 adhuc 14 SPECIMEN ARCHAEOLOGIAE adbuc accedit pondus curatiore indagine fuccini, rei, vt Leibnitlo eleganter audit, terram inter et mare, lapidem inter et lacrymam arboris ambiguae. Satis diues enim apparatus , electri naturam et originem illuiirans, quem praefertim liberalitati Sereniflimi Dvcis Saxo-Gotiiani , illuflriffinii Colitis de Finkenstein -Sciioen- berg , et ce\. Hagen Profeffbris medicinae apudRegiomontanos me» ritifiimi, Boruflbrum Regi a coußliis niedicis, debeo, continet praeter alia vltra 50 Speciniina. felectiora, varii generis infectis grauida maximam quidem partem ex Frufficis oris, nounulla vero quoque ex terris Hannoueranis, $■ 9- Succinum Hamioueramim. Nam et has electrum ferre iam a Leibnitio prcdituni eft, qui tempore Ioannis Friderici Ducis "ingentem eius maflam in villa praefecturae Blumenau non longe ab Hannouera erutam efle" tefta- tur, et "circa Gartouiam agri Luneburgenfis oppldum frequentius fuccinum in paludofa ibi regione fodientibus occurrere, et varia inde parata, ac inter caetera vafculum fatis amplum'' faepiuscule fe admiratum efTe, in protogaeis memorat. Praefertim vero gleffi feracia funt littora fabulofa Albis qua oras Hannoueranas inter pa« gos Barnkrug et Grauwerort haud procul Butzfletha, milliarii diltan- tia ab vrbe Stadenli alluit p). Sparfim ligno foffili intermixtum ett; quäle tum illic e terra eruitur, tum vero et maris aellu ftatis horis aduehitur, quodque praeter alia minera ferri caerulea friabili qua rimae et fiflurae eius fcatent, memorabile efle, alias monuimus. §. 10. «) v. omnium horutn locorum fitum accuratiflime notatum in pulcberrima quae ipfis his quibus commentatio haec typis mandatur diebus, Parifiis prodiit mappa Geographica Oflli Albis FL auctore viro ill. Beautemps- Beaupre nuper inter fodales exteros Regiae Societatis cooptato. TELLVRIS ALTERVM. Ij §. 10. Entomolithi fuccinei Ltnn. Quod vero fuccini fpecimina infectifera quae poffideo attiaet bina iis diluuntur aflerta nuperis adhuc temporibus repetita. Alte- rum nerape infecta non nifi üs fuccinis inhaerere quae mare fert, non vero foffilibus quae e terrae vifceribus eruuntur q). Alterum vero, ipfa ea infecta, electro inclufa, ex eorum faltem ordine eile quae longe lateque orbem terraqueum inhabitant r). Nam etfi. Jane maxima eorum pars ad culices, empides, tipulas, formicas, araneas noftratibus indigenis itemque in aliis remotioribus regio- nibus reperiundis, plus minus fimiles, pertineat, iiitercedit his ta- rnen et infignis numerus exoticorum imo vero hodie non nifi tro- picorum, partim vero eatenus incognitorum , vt iis quas nouimus fpeciebus quodammodo faltem fimiles, reuera tarnen ab iis aeque diuerfa fint ac elephas primigenius aut vrfus fpelaeus a hodiernis eius generis fpeciebus vt vocantur, differunt. Refero huc ex iis quae mihi ad manus funt, praeter Lepisma lineatae affine, Sta- phylinum (S. Oxyporum) rufo haud abfimilem alt magnitudine eum longe excedentem 5), aliaque, inprimis duas ab inuicem diuerfas Blattas aut earum laruas nulli plane Europaearum quae hactenus in- notueruntcomparandas, et ex iis quae iam alis fuis inftructa funt, vnam fuperiorum hemelytrorum nilore aeneo verficolore pulcher. rirae confpicuam. §. ii. Fructus Jucciniferae arboris* Verum praeter hoc infectorum exoticorum aliud adhuc fen- tentiaecuifubfcribimus accedit pondus curatiore indagatione fructu9 arboris q) L. von Baczko GrJcUhhie Prenfsetis T. I. pag. 66. r) ci. Flörkk, Repertorium zur Naturkunde T. 1. P. f. s) v, cl. Gravkkhorst monograph, coieopterorum mkropteror, Gotdog, !8o5. pag. 235 fq. jg SPECIMEN ARCHAE0L0G1AE arboris glemferae, quales paflim etil rariflime ligno eius bituminofo foflili , et vmbriae in quam fenfim fatifcit terrae, intermixta repe- riuntur. Primus eos egregie defcripfit fupra laudatus cel. Hagen t) cuius amicitiae etiam bina horum fructuum f. cucuot amygdalae- formium exempla debeo. Doctillimo Sprengel nucibus Phyllanthi emblicae fimües! videntur u), a quibus mihi tarnen, quantum ex icone eorum in Horto Malabarico coniicere licet, valdopere differre videntur. Maiori e contrario probabilitate eos capfulis Aloexyli agallochi Loureir. a Rumphio depiciis confeirem, a quibus fane tarn externo habitu quam interna itructura propius abefle videntur. Accedit tum ligni aloes f. calambac textura ifii quam lignum fuc- ciniferum prae fe fert, fatis fimilis, tum vero iplius electri cum refina odorifera pretiofa aloexyli quam orientales auro cariorem aeltnmant, analogia. Vix tarnen monitu opus erit, mihi hie faU tem de aliquantilla , neutiquam vero de fpeeifica et perfecta huius fruetus aut Hgni (imilitudine agi, Obiter vero antequam fuccinum dimittamu9, addere adhuc li- ceat, rne in tanto fpeeiminum eius quibus heterogenea inclufa erant numero, hactenus ne vllum quidem vidilTequod praeter ligni fuifeftu- cas, alias genuinas vegetabiles partes, vt folia plantarum, mufcos etc. ita contineret vt' reuera pro talibus agnofei potuerint. Conifera- rum enim putaüua foliola quae mihi ad manus venerunt, non nili feitucae ligni videbantur, et quae pro alüs foliis venditabantur la» tiores nlTurae erant fufco aut viiidefcente mueore repletae. Ele- ganlimmum vero fpecimencui grandiufculum Hamen, filamentum fc. cum infidente ipfi anthera inerat, quod venerandus Reimarvs quondam nofter, in mufeo fuo feruabat, non pro genuino fuccino fed pro Copalo faltem habere potui. Bina quidem in propria fupel- lectile in Gilberti Annalen der PhyßkT.XlX. P. II. 1805. pag. 181 fqq. u) Tn Ava von Kotzkbve ältere Gefchichte Preuffens T.l. 1808. pag» 2$ r. adhuc minus bene ad p-ilmae cuiusdam fruetum referuntur. TELLVRIS ALTERVM. iy lectile poflideo exempla fuccini Boruflici quibus corpora peregrina continentur, vtique lungermanniae cuidam valde fimilia, neque tarnen adeo diflincta vt extra dubitationis aleam ea pofka eflfe afie- rere aufim. §• 12. Fegetabilia Chalcedoni incluja. Interim quae modo de vegetabilibus fuccino contentis memo- rauimus anfam praebent etiam paucis de iis diflerendi quae paflim Chalcedoni inclufa efle dicuntur. Cryptogamicas equidem plantulas aut faltem partes earum in iis fubinde reperiri , oculati afferuerunt teftes Ferber , Davbenton, R. peLisle, L. Dvtens, negarunt contra Collini, Brard alii. Quanquam vero facilis dederim multa quae fubinde pro mufciferis venditantur chalcedonis fpeciminibus non nifi ad vulgares Dendrachates vulgo fic dictos pertinere, ipfe tarnen plura iftius generis lapidum exempla feruo, quorum contenta quiuis acute oculatus et botanice doctus arbiter qui ea in mufeo meo v"idit, genuinis conferuis vt ouum ouo fimillima videri profef- fus eft. Aliqua eorum Islandica funt, alia Sibirica e regione Catha- rinburgenfi. In vno alteroue conferuae adhuc vel natiuo fuo vi- rore confpicuae in reliquis vero minus difiinctae filamentis earum quali mucore obductis. §. 13- Carpachates indicus* Verum maximum accedit pondus huic de vegetabilibus genui- nis et indubiis chalcedoniae gemmae fubinde inclufis fententiae egre- gio et nitidiiEmo Carpachate (vt vocare liceat) indico quo 'carus quondam auditor cl. Liesching in vrbe Capenli ad Promontorium bonae fpei artem feliciter exercens, fupellectilem meam mineralo- gicam ditauit. C jg SPECIMEN ARCHAEOLOGIAE Chalcedonius eft f. Onyx Candida vt olim audiebat, fubglobo- fus, magnitudine fructus coffeae, coloris ferofi adeo tarnen trans- lucidi vt primo intuitu innatos ipfi agnofcas binos tenues petiolos quorum cuiuis ad latus infidet pericarpium , tuberculis acutioribus hispidum, itidem vt paflim conferuae quas modo memorauinuis, mucore leuiter quaß incrufiatum ( — fig. 1.2. — ). Aureo quo adhuc includitur annulo, geftauerat memorabi- lern hunc Carpachatem tanquam fummae virtutis arnuletum, re- gulus quidam (Malais Adepatty) prouinciae Bandong in terrislauae infulae Preangenfibus, § 14. T^ermiculatus lapis. lungere liceat huic Carpolitho aliud fructiiicationis hodie fof- filis itidemque duriilimo lapidi e illiceorum genere inclufi extra- plum , quod ad longe rariihma petrihcata pertinet; lapidem inquam vermiculatum vt hactenus vulgo audiebat (vernacula Madenßeiri) quantum quidem noui hucusque vnico faltem loco , ftrato nenipe conglomerato montis ventofi (Windberg) ad celebrem vallem Plauen« fem haud procul Dresda, et quidem pauciflimis exemplis ante hos vi- ginti et quod excurrit annos repertum x). Sparfi funt filices, ad corneum quem vocant lapidem referendi, perduri, infignis politio- nis capaces, coloris ex fubfufco flauefcentis, partim rubelli. Quod vero caput reielt, innumeris fcatent corpufculis quondam organi- cis qnae obiter faltem infpecta aliquam cum onifcis afellis limili- tudinem habere vifa funt. Ab aliis pro teredinum laiuis quaeligna exedunt, aut frolopendris, aut cancris minutis, ab aliis vero pro coralliorum oftiis liellatis habebantur. Schiyuedelivs, idoneus ce- teroquin huiusmodi rerum arbiter ea fane ad animale regaum per- tineie, x) Andr. Tavber mhuralogifche Beschreibung des Plaut fchen Grundes in 6u, 6, Becker] fflendiäo de eadem regime öftre pag. 36 fqq. TELLVRIS ALTERVM. jg tinere, nude alTeruity), et Fn. E. de Liebenroth primus ni fal- lor qui vermiculati lapidis mentionem in fcriptis fecit, abfonam fane opinionem vocat accurati ceterum obferuatoris cuius nomen tacet, quod ea corpufcula non animalcula fed fatisr.entes plantae cuiusdam capfulas feminiferas faifTe antumarit z). Et hunc tarnen virum, quem delideratiflimum Batschivm ProfelTorem quondam Ienenfem fuiüe puto, rem acu tetigifle confido, liquidem ea cor- puscula proxime a fructifrcationeOnoclearum et cognatarum filiciim arborearum quales hodie tropicis regionibus indigenae funt, abelTe videntur; quod quidem ex accurata icone ( — fig. 3. 4. — ) patebit, praefertim ad luculentum fpecimen confecta , quod egregio minera* logo pexill. de Hoff debeo. §• 15« Coralliolithi per per am pro nucibus myrißicis foffilibus habiti. In ea Septentiionali terrarum Hannoueranarum plaga quae Vifurgim et Albim interiacet, et in vniuerfum animalium quondam marinorum iam vero in filicem pyrrhomachum verforum admodum diues eft, fubinde, elii rarius reperitur eiusdem generis aeni^ma- ticum petrificatorum genus fubglobofum, in inferiore fui parte fcro- biculo , reliqua vero fuperficie irregularibus fulcis notatum, quod praefertim cum et magnitudine nucem mofchatam aequaret, primi qui eius mentionem fecerunt, oryctologi, Volkmahnvs «), Kvnd- mannvs b) % aliique c) pro nucleo myjifücae aromaticae habuerunt, riupeiior vero et de petrificatorum defcriptione meritiflimus Wal- P 2 chivs y) In Chr. Gottl. Pötzsch Bemerkungen über das Vorkommen des Gr&» nits in gefchichteten Bänken pag. 379. z) v. Ei. geognoßifche Beobachtungen in der Gegend von Dresden pag. 61. a) Silef. fubterran. pag. 129. tab. 22. fig. 6, et tab. 24. fig. 4. b) Rarior. naturae et artis. pag. 144. 148. tab. 9. fig. 2. 3. c) Imo adhuc 1. Sam. Schröter in yoUfi'dnd, Einleit. in die Gefchichtg der Verfeinerungen T. III. pag. 18 1 f