10 36^/3^
5®
,"\v LA SOMBRA
DB D. PASCUAL, *
pieza bilingüe en un acto, en verso
lin $i
um mmzz.
££>¿>}
BARCELONA.
Imprenta de la Viuda é Hijos de Gaspar, Cervantes, 3. ^
1862.
LA SOMBRA
pieza bilingüe en un acto , en verso
OaiGINiL
òe ©. foaquin íDiwas.
^ÍÍ^SciiB^
BARCELONA.
Imprenta de la Viuda é Hijos de Gaspar, Cervantes, 3. 1862.
La propiedad de esta pieza pertenece á su Autor, y nadie podrá sin su permiso reimprimirla ni re- presentarla en España y sus posesiones.
Don Pascual. Cinteta.
Anton. Don Pedro.
Don Miguel. Don Joan.
Andreu. Un Escribiente.
Senyor Tomás. Fantasmas y
Doña Gertrudis. Esqueletos.
La escena pasa en Barcelona en la casa de Don Pascual.
Sala rica amueblada , tres puertas al foro y dos laterales á los lados, algunas colgadu- ras negras indican que hay luto en la casa ; es un poco antes de anochecer : en la puerta del centro del foro habrá un postiguillo prac- ticable .
609531
Digitized by the Internet Archive
in 2012 with funding from
University of Núrth Carolina at Chapel Hil
http://archive.org/details/lasombradedpascu13921dima
.<J
I
.
.
-■ I
I
, I
Ant,
Aparecen Don Pascual y Anton.
D. Pasc. Tú fes lo que jo V he dit y no ten penediràs. A ixó ray.' es lo de menos, no'm causa pas gran traball; lo que jo no pucli entendrer ni á la barratina in cab, coñi vosté ab sos cuati e cuartos ben àgils, ben bons y sans, baja demanat la caixa, los fossérs, los capellans,
que 'I portin al Sementiri
Vosté no haurà calculat
qu1 es un lloch que lots 6Í assecan
y que no hi estará gras;
jo no puch menos de dirli
qn' es capritxo estravagant;
aixó de víurer difunt
jo no m' ho puch empassar.
G D. Pasc. Ja, ja, ja, segons entench (riendo).
Anton, la por t' ha agafat.
(Llaman d la puerta derecha). Ant. Han trucat; amaguis. D. Pasc. Mira
antes, qui demana. Ant. Qui hi ha. (mirando por la regil la).
D. Pasc. Qui será. (aparte).
Ant. Es la Dolores,
criada de don Joan,
notari del segon pis. D. Pasc. Pots obrir. (se retira).
Ant. No vols entrar? (abre y figura que ha- bla con otra persona de afuera).
Tu mateixa... no Dolores,
aquí dalt no ha vingut pas... ta).
sinó que fos... Si... adiós, (cierra la puer- D. Pasc. Que volia? (saliendo).
Ant. No es res, cá:
diu que '1 mico als ha fugit
y ha preguntat si aquí dalt •
lo habiam vist. D. Pasc. Ah! Ant. Com deyam,
ara que estich enterat
de tot lo que linch de fer
:ib lo que estem preparant,
no'rn dirá per quin obgecle
á fel tan gasto y traball? D. Pasc. Ja sabs que ab los meus parents
vivim poch agermanats,
y que temps ha de reüll,
d' esquena 'ns estem mirant.
Farà cosa de tres mesos,
que tú ten recordarás
media certa disputa
Ant. Sobre interessos. D. Pasc Cabal.
Al) consell se reuniren
demanant la major pan,
una entrevista amistosa • peí* lo a-sumpio terminar.
no'ns pognerem convenir,
junts me varen insultar,
de casa 'ls tregüé 'I moment
prometentlos mòlt formal 5
ipie de tot lo que jo tinch
no se honrarían de un clau.
feren tots mil esbofechs.
mil juraments y escrefalls,
dihentme que no volian
que ni una palla 'ls deixás,
y que si tal cosa feya
tot ho ferian cremar:
y tú no sabs Antonet
loque baren fer? Ja, ja. (riendo).
Ant. Que sé jo. D. Pasc. Van robar... Ant. ¡Com!
D. Pasc. Van robar... ja, ja, ja, ja. (riendo),
Ant. Seria mòlt poca cosa. D. Pasc. Tots los papers que guardats
tenia dins lo escriptori,
dels actes, censos, censáis,
testaments, comptes, recibos...
mes ni hagués hagut... ja! ja! Ant. Y sen riu? y ab lanía fleuma
vostè ho ha pres don Pascual? D. Pasc. Qué vols fer? Vols qué m' alteri,
qué s'm pugin las sanchs al cap,
qué tinga una feridura
y hasta aquí habem arribat?
Ja, ja, ja. (tiendo).
Ant. Com mes vá ciega
que menos V entech. D. Pasc. Ja, ja. (riendo).
Pues senyor; tens de saber
que quinse días atrás,
á un per un, als vaig escriurer
dihent que estaba mòlt mai:
n' has vist tu cap? jo tampoch,
ni un sisquera s' ha dignat
veni' á preguntar per mí;
y ara Antonet, tú veuràs
que com moscas á la mei
sabent que 'Is ulls he aclucat
vindran á pluja menuda. Ant. Es inútil lo que fa;
pues jo crech per mes que diga
que tampoch ne vindrà cap.
Y menos habent promès... D. Pasc. Que sabs tú- no faltarán,
ja, ja, lo que 't toca fer
es fingir sentiment gran;
y si algun pretent saber
si tú lo testament sabs,
dirás á n' al que 't pregunti
que á ell hereu V he nombrat.
Ja has ben enlerat á tots
de lo que han de fer? Ant. Ja estan. D. Pasc. Y á don Joan lo notari
ja li has dit... Ant. Toi está
d' això no'n passi cuidado:
han trucat! (llaman d la puerta derecha). D. Pasc. Mira qui hi ha. (mirando por la rendija). Ant. Don Miguel lo sen nevot. D. Pasc. Aquest es dels principals
que no vol palla! Que dius? Ant. Voldrà grá. L>. Pasc. No es ell al tonto.
Que t' he dit? ja som al ball;
á comensar la comedia
o
en seguida jo me'n vaig:
á lots los que 'm vulgan véurer
podras deixa ríos entrar - y tú viua subintet
que t' aniré ensinestrant. (vase puerta foro). [Sa/e D. Miguel muy petimetre pero pobre , con
anteo] os). D. Míe Buenas tardes amiguito. Ant. Que som amichs.^ {aparte.) Deu lo guart.
[alto fingiendo tristeza y enjugándose los ojos). D. Mig. Veré si algo averiguo. (aparte).
Ant. Apareix que ve esmolat. (aparte).
D. Míe Dime Antonio,- con qué es cierta
la funesta novedad
de mi tio? Ant. Ja ho pot véurer,
lo especte li diu bastant. D. Mig. Dios en su guarda le tenga, (con frialdad). Ant. Bon consol, pero del mal (aparte).
lo menos. D. Mig. Y dime, dime; (con interés).
supongo que tú sabrás
como ha dejado sus cosas? Ant. Vaya si ho sé. D. Mig. Si? Ant. Y tant. D. Mig. Si fuese yo el heredero... (aparte).
con maña le haré cantar.
Pues... las dejó... (alto).
Ant. Ja es de véurer,
las deixaba, mòlt, mòlt mal:
pero ab gran instancia meva
ara está ja ben posat. D. Mig. No faltará recompensa
si me obligan á heredar.
Conque siendo asi, es decir,
que tú amiguito sabrás
si nombró algun heredero.
10 Ant. Hui'udcru! que no ho sap?
Vosié lio ignora? 1). Mig. Si áfe. Ant No fassa 'I dissimulat,
no li enmanllevaré res, I). M G. Si seré yo... en verdad
ignoraba.., ¡oh fortuna!
yo fallezco... Ant. Qué té.J D. Mig. ¡Ay!... Ant. Qué li agafa alguna cosa?
I). Mig. El sentimiento
Ant. Ah! ja. U Mig. La pérdida de mi lio. Ant. Com no s' es mort mes abiat. L>. Mig. Ay lio del alma mía;
y no me pudo abrazar,
él, que tanto me quería.
Ant. Com lo llop á n' al ramat.
1). Mig. Donde está? yo quiero verle.
Ant. Aquí dintre está estirat. (D. Miguel se di-
rige d la puerta del foto).
Es tancada aquesta porta,
passi per la sala gran. (O. Miguel se dirige d la. puerta izquierda luego
se para y mirando d Antonio retrocede y dice). I). Mig. Y dime Antonio; quedó
muy desfigurado? Ant. |Cá!
mes bonich que ab vida. Sembla
un ángel del cel baixat. (vdse D. Miguel puerta izquierda).
Aquest per ara ja porta
foch á la cua; bè va.
á tots F aniré encenent
aixís com vajan entrant. (Sala D. Miguel azorado puerta izquierda). D. Mig. ¡Antonio! /Antonio!
(con intención), (con ansiedad).
(con sorpresa).
(aparte).
(alto).
(aparte), (aparte).
(aparte).
11
Ant. Qu<: vol!
D. Mig. H<* visto una sombra!
Ant. ¡Ca!
D. Mig. He oido ruido!
Ant. Menos.
D. Mig. Ay Antonio, yo lo he visió!
Ant. Debia ser don Pascual. (uparle).
Tot això no es mes que por, (alto).
Vinga, jo aniré debanl. I). Mig. No me atrevo... (aparte).
Ant. Qué no vé? D. Mig. Que se yo, no puedo andar,
no se que tengo. Ant. La por. D. Mig. Ay de mí!
Ant. Dongam la ma. (le toma la mano y van-
se por la puerta izquierda). Sa/e D.* Gertrudis por la puerta derecha. D.' Ger. Por fin he quedado libre;
fortuna ha sido dejar
á esa mugerzuela, que (con orgullo ridiculo
con su cesto; y en la calle y afectado).
hablando con ella ¡ay/
no se lo que me pasó,
me ha sofocado. Será (reconociendo la es- Xa muerte de mi hermano cena).
como me han dicho verdad;
a quien podré dirijirme
que pudiese averiguar....
¡averiguar! que bajeza,
señor, quien otro podrá
ser mas que yo su heredera,
no soy su hermana? pues bien,
mi derecho es muy legal, (mirando por to-
¡Uf! que casa; ni un criado dos fados).
solo hay para anunciar,
que desarreglo en los muebles,
que desorden, bueno va,
12
como si no hubiese dueña:
ya derechos andarán •
cuando yo tome las riendas.
Hola, muchacho; no hay [abanicándose con tono de importancia).
aquí nadie?... ¡no lo dije!
obligar así á quedar
de plantón en la antesala
á Doña Gertrudis; ¡¡ahü
á los criados que encuentre
los despido muy formal
para que así á su señora
aprendan á respetar, (yate puerta iz<páer- Sale Cinteta . da.)
Ciín. He caminat un xich mes
pero també hi arribat;
pensaba donya Gertrudis,
que 'm podria descalsar;
ja 'm ficaba Ms dits al coll
y feya esforsos probanl
per si jo bomitaria,
pero cá res, s' ha tallat.
Segons he vist no sabia
la novedat, es estrany;
pero jo li he fet al tonto;
per no dar que sospetxar,
he donat una altre volta
y cap aquí ra' hi enfilat.
si jo puch vuérer I' Anton,
ja 'm dirá tot lo que hi ha.
Qui vé?
Sale Andreu. And. ¡Cinteta! (con sorpresa).
Cm. jAy Andreu' (con admiración).
Tú per aquí?... And. Si, qué hi ha? (con altives).
Cin. Homa res, res, no t' encrestis,
And. Oui io? no m' encresto.
18
ClN. Jü,
no se t coneix ab la lila. And. A qui, á mí? Cin. ' Si á tu, si fas
una cara de tres Déus
mes llarga que un bacallà;
sembla lo mateix que i degan
y que no t! hajau pagat. And. Si vols noya agafar peix
tira ab un altre. Cin. Ja va
And. A mí no m1 afanas Cinta
que sò galó de sis caps. Cin. T equivocas, no vench beta
perquè vench corda d' espart. And. Lo que mòlt a mí m' admira,
y lo que jo trobo estrany,
que desprès de mil promesas
com has fet, no ho pols negar;
vulgas tu quedar tant mona
que V estigas aquí dalt. Cin. Tú vas ser qui vas prometrer
que no tornarías may,
que may mes de aquesta casa
passarias per devant . And. Això es nyapa; tú vas ser. Cin. Mentida tú.
And. Això es fals.
(Sale D.ñ Gertrudis, puerta izquierda). D." Ger. Que bulla es esta? ¡qué miro! Cin- Donya Gertrudis!
And. Ay, ay!
jo que 'm creya se '1 primer.... D. "Ger. Nodijistes que ibas a....
que se yo donde te has dicho. Cin. Com vosté que també hanat,
tampoch recordo ahont ha dit. D." Ger. Para venir, quien te ha dado
14
ú lí tanta facultad' Cin. Y com es senyora mia
<jne la trobo jo aqní dalt? D.8 Ger. Si me pedirá à mí cuentas
la mocosa, bueno está. Cin. A qui diu mocosa 'I drap
de cuina. TV Ger. Oiga... Cin. Marmota,
fregall de netejar plats. D." Ger. Modera tu infame lengua. Cin. Que farà, diga, veyam.
And. Búscali las pessigollas (aparte).
veuràs si 't pentinarà. Cin. Sàpiga que sobre meu
s' hi troba mes netedat,
que no ha tingut en sa vida
la xarxó del hotavant;
perquè va ab la mantellina
y jo ab lo cistell al bras
á cregut que la Cinteta
per vostè 's lè de amagar? D.a Grb. ¿Conmigo ¡que desvergüenza.'
tp atreves á comparar? Cin. ¡Qué diu ara! ¿compararme
ab vostè jo? Dèu men guarí.
Sàpiga perqué ho entenga
que no in vull abaixar tant,
que cuant surto pel' carrer
puch portar sempre 'I cap alt,
y en passanlne la Cinleta,
totom li fa rotllo; está?
si no porto ringu rangu,
tampoch ningú ha tingut may
d1 estirarme las faldillas
per pagar deutes; ho sab? And. Apaga aquesta candela (aparte).
que la oferta s' ha acabat.
15
l).aGF.R. |
Yo te mandaré guardar en adelante respeto, y perdón implorarás |
|
ClN. Y A |
nd. ¡Qué.' |
|
D." Ger. |
De mi hermano Pascual. |
|
And. ClN. |
¡ftT ha aixafat bè la guitarra! A vostè tot li ha deixat? |
(aparte), |
And. |
Tórnaten á casa Andreu |
(aparte). |
D'Ger. |
queja han girat lo missal. Si, á mí. |
|
ClN. |
Té de saber, que per mes que haja heredar, li falta apéndrer de modos |
|
D.'Ger. |
donya orgullosa. Eso mas. |
|
ClN. D." Ger. |
Cállate, ó á palos te he de arrojar á la calle. |
|
Cin. |
¡A mí vosté! ja es massa '1 diro. |
|
D/ Ger. |
Qué harás? hola criados; he, muchachos. . me irrita tanto desmán. |
•• |
ClN. |
No cridi ó de un cop de puny faig saltarii un tros de nas. |
|
D.sGer. |
Veremos como te atreves. |
|
Cin. |
Ho vol véurer? allá va. (o |
itropellando |
D'Ger. |
Socorro! socorro! á I). |
^Gertrudis). |
And. |
Ela, . basta. |
|
Cin. |
Apartat del devant. |
|
And. |
Basta d i ch. |
|
Cin. |
Deixem estar. |
|
Salen Antonio y D. Aligue |
/. |
|
Ant. D. Mig. |
Qu' es aquest barullo? Qué hay? |
]()
quien causa lamo alboroto0
Jacinta! Cin. Miquel/
Ant. Bè va. (aparte).
D. Mig. ;0h! Tia. D.aGER. Miguel!
(Salen D . Pedro y Sr. Tomás puerta derecha). D. Ped. Dios guarde
á ustedes. Sr. Tom. Que Dèu los guart. And. A n1 aquesta casa avuy {aparte).
plouhen parents/ D.a Ger. Donde vais? D. Mig. Al oir tanto ruido
salimos... Sr. Tom. Qué 'Is ha passat? Ant. No s' ha armat mala guineya (aparte).
y tot just han arribat. And. Entre tan jo miraré (aparte).
si á 1' Anton puch sonsacar.
Donchs Anton, segons han dit, (á Antonio).
tan mateix es veritat
qu' es donya Gertrudis... Ant. Qué?
And. Heréba delsèu germá? Ant. Gom jo del rey. And. Qué m' has dit!! Ant. Lo que sents. Si jo he local
tot aquest tinglado. And. Tú? Ant. Jo he sigut. And. Donchs ja sabrás
si s' ha recordat de mí. Ant. Prou que se n' ha recordat. and. Si? de veras? Ant. Si, si, y tant. And. Qui es I' hereu? Ant. Ja vols sabero...
17 And. Pelis.... (con indiferencia).
Ant. Jum.... (mirándole con intención).
And. Qué?... '(con interés señalándose á si
mismo). Ant. Ah. (con tono afirmativo) .
And. Eli? (con entusiasmo).
Ant. Xit... (señalando silencio) .
And. Ja. (con satisfacción y orgullo).
Es mes de lo que jo 'm creya. (aparte). ànt. No ha quedat mal enterai. (aparte).
And. Sembla que ab las mevas manyas
al últim li fet saltar. l).a Ger. Por mí todo se acabó. Cin. Jo per mí faig altre tant.
l).a Ger. Me conformo. Todos. Jo també.
D.a Ger Ah necios... (aparte).
U. Mig. Viva la paz. Ant. Qué succeheix don Miguela
s' ha firmat algun tractat? D. Mig. Es un tratado amistoso
entre parientes. Ant. Ah, ja.
I). Mig. Lástima me dan á fe. (aparte).
D." Ger. Buen chasco van á llevar. (aparte).
And. Que 'b treuhen de passar temps, (aparte). I).a Ger. Antonio; con claridad;
contestarás con franqueza
á la pregunta que hará
doña Gertrudis? Ant. Si; prou.
Ja pot vostè .continuar. I).a Ger. Los parientes que aquí estamos
formamos mitad y mas,
juntos hemos convenido
respetar la voluntad
¡ay/ de mi difunto hermano, (sollozando). And. Cin. y Sr. Tom. Que Dèa I' haja perdonat.
(aparte). [a-I to).
18 l) a Gf.r. I). Mig. y D. Ped. Que en paz descanse Todos. Amén. D." Ger. Como tú no ignorarás
sus disposiciones, creo
no tendrás dificultad
en decirnos francamente
quien es su heredero. Ant. Ay!
que t' apretan Antonet.
Francament, á mí 'm sab mal
ser lo nunci de mal temps. Todos. Cómo? Ant. Si, es veritat;
pues que si ab un faig content,
cinch tinch de descontentar;
ara 's mostean mòlt amichs,
després... Cjn. J;j estem conformats.
Ant. Prometen tots convenirse?...
Todos. Prometemos. Ant. Allá va.
Pero jo crech que un deis tanls,
tè uns papers
Todos. Si, si.
D. Mig. Mi lia.
ü.a Ger. Nada tengo.
Cin. And. y Sr. Tom. Es veritat.
I).a Ger. No recuerdo
Ant. Cóm! no 'Is té
donya Gertrudis? Voz. Si!!!... (.ve
Todos. ¡Ahü
qué voz es esta! Ant. No sé.
Tom. Pues s' ha sentit bastant clar. D. x\1ig. Mis piernas me bambolean. And.' Si 'm voldrán á mí espantar. Sr. Tom. He vist V Anton y 1' Andreu {aparte á Don
(levantando la voz). oye una voz sepulcral), (con asombro).
(con calma).
19 . que parlaban d' amagat. [Pedro y Cinteta). Ant. Créguim no se obstini pas, {aparte a. doña Gertrudis que estará pensativa).
los morts tenen malas burlas. l).a Ger. Esta voz tal vez será (aparte d Antonio).
un aviso de mi hermano. Ant. No hi posidupte. (id.)
D/Ger. Hago mal
en ocultar los papeles;
no, no, diré la verdad. Ant. Donya Gertrudis confessa
que 'n lo sèu poder están
reunits tots los papers;
usant ab formalitat
sò de parer que 'Is presenti,
y aquell que sia nombrat
y quedi hereu, en presencia
de lots los recullirá,
li darem la enhorabona
y tot quedará acabat.
Aprobado.
M' hi convich.
M' hi conformo també igual.
Yo también digo lo mismo.
Jo també.
No me dirás (aparte).
esos papeles Antonio,
quien se los ha de llevar?
Vagi Is á buscar, no temí,- (aparte).
ningú seis emportarà.
Voy á buscarlos y vuelvo,
no me haré mucho esperar,
por fortuna están muy cerca.
Ya son míos. (vase puerta derecha).
Ant. Entre tant,
vagin á n' al menjador;
perqué no siga cansat
mentres venen los papers
0. |
MlG. |
An |
D. |
Sr. |
fOM |
D. |
Ped. |
Cu |
i. |
D.« |
Ger. |
Ant. |
|
D.£ |
'Ger. |
20
D. Mig. Todos. A nt.
D. Mig.
And.
Cin.
D. Tom.
Todos.
Ant.
podrán esperar sopant. ¡Cenar! viva Antonio. Viva.
Xit... callin per tots los sants, no reparan que aquí dins está difunt don Pascual? Pobre tio! A y plorem/ Plorem!
y Ped. Plorem/ ¡Ah/... ¡ah/... ah!.
[sollozando):
■ (id.)
(id.)
(sollozando).
(varise sollozando).
Ja, ja, qui s* esta de ríurer
y de tan ríurer plorar,
vehent fer á las personas
las paperinas mes grans:
un gabaitx al so de V orga,
una mona fa saltar.
un altre fa ballar l' òs,
y jo sol, sense traball,
ab lo nom de las pessetas
als sis junts los faig ballar,
y al to de la meva veu
tots l 'òs y la mona fan. Se oye llamar quedo d la puerta del foro. Ant. Mana Senyor... Si senyor,
ja sòn fora. Don Pascual saca la cabeza por el postiguillo de la puerta del foro, con gorro blanco r pintado fi- gurando difunto. Ant. Ja, ja, ¡a. (riendo).
i). Pasc. Ja, ja, faig bona figura? (riendo).
Ant. La mes bona s1 ha triat
per espeniar criaturas. D. Pasc, Bueno bueno; has abisat
los homens que han de venir? Ant. A dall s' están esperant. D. Pasc. Ves avisarlos que baixin. Ant. En seguida men hi vaig.
21
D. Pasc. Ja, ja, ja; com compaiéixen (riendo).
á la gàbia, no va mal;
tots portan á la memoria
lo desitj de arreplegar,
y de dir enlremlo á véurer
sols un se n' ha recordat:
ylgú ve, sento soroll,
ficat á dintre Pascual. Entra y cierra el postigo. Luego salen Antonio y varios hombres embozados , que entran en la puerta del foro conducidos por Antonio. Ant. Alerta, sense ruido,
poch á pocb, vagin entrant;
á dintre s1 espera I' amo
que 'Is deixarà colocáis. Se oye ruido de platos que se rompen y gritos > salen atropellándose don Miguel Andrés Jacin- ta, Señor Tomás y D. Pedro. Todos. Socorro, Socorro! Cín. Aussili
per la mort de Dèu! Sale Antonio por la puerta izquierda del foro. Ant. Qué hi ha? D. Mig. Ay Virgen de los suspiros! Cín. Jo tota eslich tremolant!
Sr. Tom. No sé lo qu'm succeheix/ Ant. No 'm dirán lo que ha passat? D. MlG. Si, si, allá... (todos miraría dentro).
Ant. Qué 's cala foch? Cín. Bè es mes pitjor lo que hi ha!
Ant. M' assustan, diguim lo qu' es!
L' amo ara no ha sigut pas! (aparte).
And. Aquesta vegada Anton
jo ho he vist y ho he paipai! Ant. Qu' has paipai? Cín. A mí també
m1 han iret lo plat de devant! Ant. Bò (jui ha sigut?
22 D. Mig. A mí me han hecho saltar
las antiparras! Sr. Tom. Y á mí m' ha pegat un cop al nas! Ant. Qué 'm volen fer tornar mona? And. A mi m' ha agafat la ma! Ant. Díganme qui. And. Qui?
ClN. Qui? • {con misterio y espanlo).
Sr. Tom. Qui? D. Mig. Ay Antonio, era verdad
cuando decia haber visto... And. Mentres estabam sopant... D. Mig. Han apagado la luz! Sr. Tom. Hans han romput tots los plats! Cin. Hans han robat las toballas.
Ant. Esplíquinme com ha estat. And. Estant sopant, per darrera
sentim sorroll de cadenas
que 's venían acostant;
y com un tigre salvatge
que de temps no hagués menjat,
sobre la taula se 'ns tira
de repente com un Ham,
deixánlnosen á las foscas
y ab los cabells herissats,
una ánima negra. Cin. No,
qu' era roja. Sr. Tom. Jo he vist blanch. D. Mig. Era parda. Ant. Parda ó groga,
no deixa de ser estrany. Se oye ruido de cadenas muy ligero y muy lejos. I). Mig. Antonio! oyes?
Todos se agrupan ¿i la puerta izquierda. Antonio entra precipitadamente por la puerta izquierda del foro. D. Mig. Santo Dios, (rezando).
23
Santo fuer le, inmortal... Cin. No guanyarem prou per sustos.
Su. Tom. Veyéu un bulto allá baix? And. Sembla que ve! D. Mig. Líbranos
gran Señor de todo ma!. Sale Antonio por la puerta izquierda del foro. Ant. Miréu perqué m' han fet córrer;
lo que tant als ha assustat
era 'I micu, que á la tarda
s* ha escapat del pis de dalt. And. No se sent res. (mirando d dentro).
Todos. No? (Jijando la atención d dentro).
Sale D.h Gertrudis con papeles envueltos y ata- dos con una cinta. Ant. Ja 'ls porta? (aparte d D.A Gertrudis, es- ta le muestra los papeles).
Tots sòn aquí? (aparte d Antonio).
D.a Ger. Si, aquí están (id.)
todos reunidos. (id.)
Ant. Bueno. (D.& Gertrudis le toma del brazo,
con mucho misterio). D.a Ger. Juras antes ser verdad,
que ninguno mas que yo
de aquí los ha de sacar? Ant. Ja ho he dit,- y repetesch
ab jurament mòlt formal,
que ningú, m' entén? ningú
de aquí seis emportarà. D.a Ger. Buenas noches. (alto).
Anï. Bona nit. (todos se vuelven precipitándo- se hacia doña Gertrudis).
Los papers han arribat. Todos. Los papeles, los papeles. Ant. Cuidado que 's farán snal. D. Mig. Yo los quiero. Cin. Jo també.
And. Vingan aquí.
24 D. Mig. Dónde están? Todos. Los papeles, los papeles. D.a Ger. Yo no los quiero soltar.
And. |
Vosté no es res. |
D.a Ger. |
Cómo no? |
D. Mig. |
No señora. |
Todos. |
No. |
D.a Ger. |
Soy mas |
que todos. |
|
ClN. |
Vosté! |
D.a Ger. Yo. And. Jo sò I' hereu. Cin. Tú? Cá!
D. Mig. Cese ya tanta disputa {formando círculo con
misterio). que yo diré la verdad, (momento de silencio). Ant. Tots han perdut la xabeta. (aparte).
D. Mig. Yo soy quien debe heredar. Todos. Tú! D,a Ger. Yo seré. Tom. Qui es hereu? And. Jo. D. Mig. Yo. Cin. Jo.
D.a Ger. Yo. Todos. Yo. Se vé el resplandor de un rá) o, óyese un trueno
y ruido de cadenas^ llaman á la puerta : terror
general. Todos. ¡¡Ahí! Ant. Qui hi ha?
D. Joan. Un servidor de vostès, (desde fuera; ani- And. Mes parents! no som bastants? macion). Antonio abre la puerta y salen D. Juan notario, un
escribiente y dos comparsas con palos. D, Joan. Dèu los dò mòlt bona nit. Todos. Buenas noches. D. Mig. Qué querrán!
'2o l). Joan. Voslés ja m deurán conèixer. Sr. Tom. Es lo notari que osla... ü. Joan. Al segon pis de eixa casa;
Don Joan Malagradat, y
Llop, notari de número
de la gran ciutat condal.
Nosaltres aquí venim,
sabedors que don Pascual
avuy ha mort, á ter una
revelació interessant,
qu1 es respecte á interessos
de bastanta cantitat;
assumpto que ab plena vida . lo difunt pendent deixà.
Si vostès volen sabero,
podran tenir la bondat
de dir qui ha quedat hereu. Todos. Yo. (tocios se miran linos ¿t otros).
1). Joan. Prenga acta del que dirán. And. Qué voldrà dir tant misteri/ D. Joan. Sabrán pues que don Pascual,
mitj any antes de morir
y de salut reventant,
á solas me crida un vespre
trobantse mòlt apurat •,
y demaná si podria
prestarli la cantitat
ele cinch cents cincuanta duros.
Jo no 'm trobaba ab caudal
per librarlo del apuro
en aquell moment,- no obstant,
per 1' amistat que leniam
vaig cridar dos meus companys,
y junts li férem la suma
que avuy venim á buscar-,
advertint que no surtim
de aquí sens haber cobrat,
y no podem lardar mes
26
que trema minuts contats,
ó sinó queda al hereu
caducada la heretat,-
així ho cantan los papers
firmats per la sua ma. (saca el reloj y que- Sr. Tom. Jo no sò hereu. da mirando).
Cin. Jo tampoch.
D.a Ger. Ustedes repararán
D. Joan. Nosaltres no escoltem res.
Vintivuit minuts hi ha. D. Mig. Atiendan que esto señores
es una barbaridad. D. Joan. Vintisset. And. Vostès escoltin,
joMs diré lo quefa1! cas. ü. Pasc. Vimissis.
Todos. Por Dios señores
And. Atengan y així sabrán.... D.Joan. Vinticinch. And. Qué tanta porra!
ja 'm comensan d' empipar,
sinó sen van á las bonas
liremlos escalavall. D. Joan. Inútila resistencia
perqué venim preparats, (mostrando los
Vinlidos. (murmullos). palos).
D.*Ger. El testamento
no se ha declarado. D. Joan. Bá !
tots han dit qu' eran hereus.
Mes: que estaban disputant
he sentit jo, de uns papers
que sòn probas capitals
que ha heretat un de voslés;
los papers no mentirán,
aixís puig, pague lo deute
aquell que 'ls tinga á la ma.
Seise.
27
D. "Ger. Yo! loma Miguel, (entregando /os papeles
d D Miguel). D. Mig. No los quiero no, aquí están, (tirándolos en
la cesta de Jacinta). Cin. Píenlos Ándreu que no'lsvull.
And. Jo tampoch: Senyor Tomás
aquí 'Is tè,- jo no sò hereu. Sr. Tom. Jo menos.
D Mig. Usté será.... (a D.& Gertrudis).
D.a Ger. Todavía no lo soy. D. Joan. Tretse. Sr.Tom. Jo tampoch. Men vaig
senyores que tinch que fer. ü. Joan. De aquí ningú surtirá.
Durante la confusión Antonio se habrá apode- rado de los papeles y los habrá entrado dentro. And. Si pugnés fer de las nievas... Cin. Senyor notari sabrán —
D. Joan. Nosaltres no sabrém mes
sinó que debem cobrar. D/Ger. Nosotros nada debemos. D. Joan. Vostès ho volen negar? ü. Mig. Protestamos. D. Joan. Y no temen
quebrantántsa voluntat,
que 's aixequin de las tombas
los que ja están reposant? And. Callin y déixinme á mi; (ap. à los demás).
vaig á fer un cop de cap.
Ja deurán saber vostès (á D. Juan).
per lo deute acreditar,
que 's necessitan papers
que sigan ben despatxats. D.Joan. Mil gracias per la advertencia. And. Com no Is hem vits.... D. Joan. Aquí están. (mostrando unos papeles). Andrés arranca los papeles de las manos de don Juan y se coloca entre los demás que le ocultan.
28 And. Ara sòn meus. D. Joan. Insolent! And. Que 'ns als tregan de las mans.
Si vol arreplegui 'Is trossos... Todos. Bien.
And. Que quedan esqueixats. D.a Ger. Devolvedme los papeles. D. Mig. Los papeles, dónde están? Todos. Los papeles, los papeles. Ü.Joan. Ay de vosaltres ingrats!
de aquest fet donareu compte devant de! interessat! que si vos passa ab los vius, entre morts no passarà. Tornia puig del altre mon! aixequis, senyor Pascual! Todos. Ja, ja, ja. (risas).
Luce el resplandor de un rayo, suena el estampi- do de un trueno y óyese un fuerte ruido de cadenas. Sr. Tom. Qué succeheix! l).a Ger. Qué es esto! And. Qué está passant! Cm. Desgraciats de nosaltres!
D. Mig. Yo tiemblo, yo muero. slbrense á un tiempo todas las puertas, y aparecen D. Pascual , con papeles en la mano, con man- to blanco, y dos esqueletos con antorchas à la puerta del centro del foro; á cada una de las otras dos del mismo foro, aparece una sombra, una con un reloj de arena , y otra con una guadaña; y á las dos puertas laterales de los lados, aparece un esqueleto á cada una con antorchas encendi- das, barios esqueletos se reparten por la escena. Todos. ¡¡¡Ahü! (grito de terror, todos se rebu- llen, D. Miquel y D.* Gertrudis caen desmaya- dos: cuadro general formando grupos). D. Pasc. La divina omnipotencia pecadors deSve murals
i>9
fiel alt empíreo judica
las culpas de los moríais;
y sois lo arrepentiment
sa justicia aplacará.
Qué sòm mortals en la terra?
¿que sòu en lo mon posáis,
sinó míseros insectes
pendents de la sua ma?
olvideu vanas quimeras
puig que ja la hora arribat,
y demanáu al senyor
perdó de vostres pecats. Todos. ¡¡Ah!! D. Pasc. Los papers de la herencia
están en la mia ma;
recullils qui se airevesca,
reclamaulos, aquí están. Ant. Cá. Tothom se llama Pedro. (aparté).
!). Pasc. No vos clemostráu callats,
confessáu vostres delicies,
puig que jo tinch poder gran
duranlme lo privilegi
que lo altíssim me ha otorgat,
per redimir vostres culpas
y perdonar los pecats. And. Jo vaig robar los papers
perqué 'm van mal consellar;
y ara he pres aquest rellotge
perqué he vist qu' era paral. D-aGER. Yo he recogido estas joyas,
y ha sido mi único afán
para salvar á los hombres
librándolos de pecar. Ant. Ja ha fet bè, perqué ab las donas (aparte).
lo pecat no pesa tant. D. Mig. Estas alhajas señor
devuelvo... no puedo mas. (cae desmaya- Cin. Jo tan sols ab los papers do).
30
confesso haberhi pres pari. Sr. Tom. Jo retorno aquels cubcrts.
que no 'Is he pres per robar,
sinó per tenir memoria
del cusinet den Tomás. D. Pasc. Recull Anton estas prendas
que per tú las guardarás,-
y vosaltres aixecauvos
que ja la farsa ha acabat. Todos. Qué miro! Cin. Viu!
Sr. Tom. Viu/ And. No ha mori! D.a Ger. Tú no te has muerto Pascual? 1>. Pasc. No pas per ara germana.
No quedeu desconsolats;
Voleu recullir la herencia?
prompte vos la donaran.
Garreguéuvosla á la esquena,
que ningú vos la pendra. (A una señal los esqueletos dan de palos d todos
los parientes.) D.a Ger. Misericordia! Cin. Sistencia...!
And. y Sr. Tom. Socorro! D. Mig. Ay.' ay! ay/ á á á....'.r D." Ger. y I). Mig. Perdón postrados pedimos, (ar- Todos. Perdón, perdón! rodillàndose).
ü. Pasc. Basta ja.
Ipócritas, mals parents
que mort m' esteu desitjant,
del devant surtiume luego,
fora de aquí, esca la va II:
y si maldats ó vi lesas
convineu de aquí en avant
no olvideu que vos espía
LA SOMBRA DE DON PASCUAL.
Habiendo examinado esta pieza, no hallo inconve- niente en que su representación sea autorizada. Ma-
drid 11 de Agosto 1862.
El Censor interino de teatros.