" 9A» 5 8 »»»uwuug-ew"wnmM "nu B-aMamaxmauumgag. THHLEEE MA mw AMET DARREN n t AMI LY Do m nn j Hh PRU ALRHTILHUIMHSRURUUALUMHHIAVRRR LH "n - - - - *w m - Ww « — 4 -- m^ ue Sm o —— m Umm ms o xeu enm un em m n l I1 YN I i n w-— —s 08 i ! MI ; ! Return this book on or before the Latest Date stamped below. University of Illinois Library TM reu 1 Hi HEETEIEE TETTE AA um iib URNAM VERMIBUS INTESTINALIBUS INPRIMIS : HUMANIS, QUAS HABUIT IN MUS/EO RER. NAT. ACAD. LUNDENSIS D. XVIII MARTII ET SEQU. MDCCLXXXIV ANDERS JAHAN RETZIUS PROFESSOR R, D 3. T E e 22 — Non. MESE $- i£ E »- HOLMIUE, EX TYPOGRAPHIA REGIA, MDCCLXXXVI ^ VM el AX t Md JT UP ONERE US Auditoribus, (3.osos in ufum confcripte funt be Pagine, etiam dicate fint. nferoient Vobis, donec meliora habebitis, Forte anfam | dabunt alicui — Feflrum ob/curam de Anthelmintbicir doctrinam, quam ut obiter tantum leviterque. taclam , beic omiff , quum exoptata expertundi occafto mibi defuerit, enedan- di. De Generatione animalium qua protuli, pro mera bypothbeft, licet baud plane inepta , Vor ba- bere jubeo; in bir enim vereor me coecutientium more femper titubent Philofophi, etiam | Bonneto Jubiiliorer ac. Buffenio audaciorcr. Ut valeatir quotidieque proficiatir, opto. [^| Digitized by the Internet Archive SEA in 2010 with funding from V CAN University of Illinois Urbana-Champaign httpz//www.archive.org/details/lectionespublicaO0retz Paus intet, qux Oeconomiam univerfalem, magnum illud & nunquam fatis mirandum Summi. Creatoris inftitu- tum refpiciunt, attentionem fane meretur noftram, quod a màximo Cete ad Hydram usque oculo iharmato vix ob- fervandam, omnia animalia fuis gaudeant Parafitis, Fátert quidem fieceffe habemus, quod finis hujus ordinationis nos lateat, & reconditus forte femper manferit; fi vero attente, qui TUE patent, in naturz catena luftremus articulos, 0- mnis alia conclufio evanefcit, quam quod etiam hi res fum- me neceffarie & quafi ibermedia fint, quz fi abeffent, ne- ceffarius quoque in natura nexus M STA A multis retro , immo a remotiífimis annis notum eft, Animalia notiora proprios habere Parafitas, qui externam illorüm fuperficiém inhabitant, rodunt, fugunt, & ertifi- ciofiflumis fuis inftrumentis fuccum illorum hauriendo ex hoc vivunt. Horum alii non nifi in ea animalis fpecie cut affignati fuerunt. vitam agere poffunt , alii, vero diverfum quidem habent habitaculum, prima autem quaque occafione homini vel alicui diadrupedi fe affigunt , v. gr. veriz AÀ- carorum fpecies. Verum hi externis Lecoduhs IU tantum adhz- rent, ideoque fi non plane deftcui. , attamen multum minui poteft eorum numerus, Ab antiquiifimis temporibus nre homines, non folum fibi fed etiam Canibus & Equis vivos quoque inte- ftinis ineffe ho fpites, obfcura licet , ne. dicam confufa, hzc fuerit de illis notitia. Medici de Morbis ex illis ortis tan- tum follicit; omnem fere ulteriorem inquifitionem fpreve- runt, de veris notis characterifticis, de hiftoria, de pro- pagatione illorum vix fomniantes. Nondum dimidia feculi pars elapfa fuit, cum omnes Vermium Inteftinzlium fpecies generatim pro dnimalibus habitz fint. Caput illis ad pro- xima usque noftro zvo tempora denegarunt. Species non folum inter fe quam maxime , fed cum peregrinis generibus confuderunt, e. gr. Afcaeidet lumbricoidem cum Lumbri- co terreftri, Afcarides vermiculares/ cum Laryis «afeum inhabitantibus, í os y [d E Cele- Pon Celebris ille Italus FRANCIsCUS REDI omnem fane operam adhibuit, ut attentionem excitaret coevorum in his indagandis; parum vero profecit. Inter eum enim & omnia fcrutantem PALLAS intervallum fuit fere octoginta annorum, fub quo in eodem propemodum flatu permanfe- rit vermium inteftinalium cognitio. Verum poft editam ab hoc illuftri viro egregiam Differtationem de Infeftis viventibus intra viventia, mutata eít facies. Ille enim multos clariffinos Viros excitavit, et ab eo nova omnino in horum cognitione initium fumit periodus. REGIE autem SOCIETATI SCIENTIARUM HAFNIENSI refervatum erat, majus in his himen accendere quzftione przmio re- muneranda ad zmulationem propofita. Huic ni fallor de- bemus, qux intra fpatium aliquot annorum prodiere egre- gia fcripta PALLAs, BLOCH, MüLLER, GOEZE, WER- NER, quzque inventa haud fatis miranda offerunt. Do- cent nos horum libri, multis quatuor priorum Claffium ani- malibus proprios plerumque Inteftinorum vivos effe hofpi- es; fed docent fimul, multa adhuc quxrenda fupereffe , qux vix fomniaviffemus, nifi horum inventis incitati. Horum egregiorum Virorum laboribus fuffultus, jam tertia vice ubi Hiftoriam Regni Animalis ad finem perducam, brevem V o- bis Vermium Inteflinalium Hiftoriam, precipue Hominis, proponere volui, eo magis neceffariam Vobis et utilem, quo certius eft, Vos in fcriptis Medicorum fruftra illam quzfituros. Verum antequam ad ipfam tractationem me accingam, neceffarium duco, Vobis brevem catalogum przcipuorum Librorum de Vermibus his tractantium exhibere, idque eo ordine fere, quo prodierunt. Superfedeo illos nominare Auctores, qui medice tantum vel pathologice & therapeutice de illis egerunt, tanquam a fcopo noftro alienos; nihil enim fere de Vermium characteribus vel oeconomia faltem certi et determinati apud hos invenietis. Quos novi Auctores, fequentes funt. FRANCISCI REDr degli Animali viventi megli animali vivente. Firenze 1684 4:0. MARTIN. LisTER in VIII Volumine Tranfaction. Phi- lofophicar. "7 " En- P9 «€ EpwARD TvsoN in XIII Volumine 'Tranfact. Philofoph. CoNTULUS degli Afcaridi. Rome 1761. ANTONII VALISNERI Confiderazioni & Efperienze intorno alla generazione de' Vermi Ordinari del Corpo Umano. Padova 1710 4:o. - - - Nuove offervazioni & Efperienze intorno al ovaja fcoperta ne' Vermi rondi dell Uomo & de Vitelli, ibid. r72r. DANiELIS CLER1CI Hiftoria latorum. Lumbricorum. Gene- v€ I7I$. 4:0. GoTTL. PoLvC. SCHACHER Differtatio de "T'znia. Lipfiz I717 4:O. STEPHANI COULET rad de Afcaridibus & Lumbrico lato. Lugd. Batav. 1729 4 GviL. FABRICIUS de Afcaridibus & Lumbricis latis. Duis- burg. 1733. 4:0. Jon. BAPT. BrANCHI de naturali in corpore humano vi- tiofa morbofaque Vermium generatione. Aug. Taur. I74I. 8:0. NiCOL. ANDRY de la génération des Vers dans le Corps de Phomme. Paris 1741. 8:0 2 Tomi. SAMUEL ERNST Differt. de 'T*nia fecünda Plateri. Bafil. 1743. 4:0. CHRiSTIAN GOTTL. KRATZENSTEIN Abhandlung von der Erzeugung der Würmer im meníchlichen Kórper. Halle 1748. 8:0. CanorLi LixNNzi Differt. de "Tenia. Upfaliz. 1748. 4:0: 20. . 50. o. Syftema Naturz. Editiones variz. Joug. HiERON. KNiPHOrFF de Vermibus hominibus mo- - leftis. 4:0. CHARLES Dioxis Differtation fur le 'Txnia, dans laquel. le on prouve, que le Vers n'eff pas folitaire. Paris 1749. 12:0. CHARLES BoNNET Differtation fur le 'Txnia, in Memoires - des Savans Etrang. (T. I. p. 478. & in Oeuvres d'Hiftoire Naturelle & de Philofophie de Cu. BONNET. Neufcha- tel 1779. 'T'om. 3. p. 96. WALTER van DOEWEREN Differt. de Vermibus inteftina- libus hominum. Lugd. Bat. 1753. A2 CAR: 24€ CAR. FRIED. KALTSCHMIED de Vermibus & przcipue on fpecie quam "Teniam-vocamus. Jenz 1755. ) DoniNiCI VANDELLI de Tenia Canis. 1758. P. S. PALLAS Differt. de Infeflis viventibus intra viventia. ToBd- Batav. I760. 4:0. Sec. 7. Elenchus Zoophytorum. Hag 1766. &o. - -u- Bemerckungen über die Bendyiténcnid in Men- e. und 'Thieren,in Neüe Nordifche Beytthge I. Band. | St. Petersburg 1781. Van: PHELSUM Naturkundige. Verhandeling: ower de Wor- men welke veeltyds in de darmen der Meníchen gevon- ,,, den worden. Leeuwarden 1763. 8:0. etiam latine & ger- manice editus. J..V. de CsER Differt. de Hiftoria naturali & medio Lum- bricorum. Franecquerz 1772. Jon. GEORG ROEDERER Programma fiftens animadverfio- nes de "Txnia. Gottingx 1772. WiLH. FREDR. von GLEICHEN genannt RuSSWORM Zergliederung und Mikrofcopifche Beobachtungen eines Bandwurms und eines Kürbiswurms, in BaxlipafchE Be- fcháftig. IV. B. p. 203. Berlin 1779. MARCUS ELIEZER BLOCH Beytrag zur Nantes di bichite der , Würmer, welche in- andere 'Thiere leben. ibid. p. 534. - -. - Beytrag zur Naturgefchichte der. Blafenwürmer. Berlin. Schrift. d. N.F. G. 1. B. p. 335. - - - vAbhandlung von. der Erzeugung,der Eingeweide- würmer, und. den Mitteln wieder diefelben. Berlin 1782. 4:0. CaR. FR. HaP? Differt. Vermium Inteftinorum Hotfüis | Hiftoria. Lipfiz 1780. 4:0. : OTTO FREDR. MüLLER om Pándelorme, in Nye Samling af det Kongelige Danfke Widenfkabers Selfkabs Skrifter. I. Del; Kióbenhawn r78I. 4:0. | - cef: Unterbrochene bemühungen bey den Inteftinal- wiüirmern. Berlin. Schrift. r. B. p. 222. NATH. GoTTFR. LESKE von dem Dreben der Schafe und ;dem Blafenbandwurm im Gehirne derfelben. : bein I78c. 9 Oo. ERICI AcHARI1I Differtatio de gy LAE 1782. 4: E OH. Jicy Jon. AvG. EPHR. GOEZE Verfuch eiiter Naturgefchichte: ' der Eingeweidewürmer ET Kórper. Blankenburg: q792: n P3 PAUL. CHRIST. FRIDR. Wis Vermium Inteftinalium :przfertim "Penis hüumanz brevis' expofitio. Lipfiz. 82. 8:0. / - o - --« Vermium Tate fitialiunn brevis expofitionis conti- nuatio. ibid. eod. anno. Plures forte funt, fed de iis mihi nil notum eft. Ex enumeratis fcripta PALLAs, MüLLERI, BLOCHII,, LESKE, GOEZE & WERNERI omnino przcipua funt, ita, ut, illis- inftru&ti, cxteris carere poflimus. ' : Veteribus tres folummodo Vermitum Inteftinalium fpe- cies notz erant, fcil. Afcarides," Lumbrici lati et teretes. FELIX PLATER forte primus fuit qui duplicem Lumbrici lati vel "Tenis fpeciem effe docuit. Reliquas Vermium. Inteftinalium.fpecies illis incognitas fuiffe, nemini mirum videri poteft confideranti , quod vix ultra humanum corpus fuas extenderint disQuifitiones. ^ Duo tantum genera adhue proprie üt Inféftinalia Hominum 'otifidetantur , duo vero accefforia. Quintum genus, fcil Lumbrici vulgo illis ad- numeratum fuit, licet perperam. Erroris hujus: 'aufa latet in rudi & tenebricofa de Vermibus cognitione ante LINNJEE tempora, apud omnes nondum correcta; multis enim Medicis adhuc hxret erronea illa opinio, fuperfluam illis & inutilem effe Hiftorie Naturalis notitiam. Hinc quoque factum eft, ütperilluftr. 4LrNN2, qui Afcaridem lumbricoidem o- ptime novit, feorfim Lumbrici terreftris varietatem ut in- teftinorum Dinanóribs hofpitem confideraverit, id quod varii ei magni inftar erroris exprobrarunt. Ejusmodi vero erroribus omnes Hiftoriz Naturalis Auctores imprimis Uni- verfaliftz obnoxii funt, nifi omnem omnino aliorum aucto- ritatem rejicere velint, & quod propriis folum oculis vide- rint, ut certum confiderare; id quod alio refpectu eidem egregio Viro vitio vertunt. Quid quxfo faciendum, cum aliquot centenos videmus Auctores de Lumbricis in intefti- nis hominum hofpitantibus differentes ? Poftquam plerasque animalium obviorum fpecies cultro gon.tantum anatomico fubjecerunt verii Naturz Scrutatores , A 3 fed )6í( fed etiam a labore haud gratiffimo, Inteftina fcilicet luftran- di eorum non abftinuerunt, in Animalibus Mammalibus, in Avibus, Pifcibus Amphibiisque ingens copia Vermium In- teftinalium detecta fuit; qux fub variis ha&tenus imperfecte - cognitis vel novis quoque generibus militat. Alios vide- runt in canali alimentario, alios in cerebro, in hepate de- nique, in pulmonibus, in renibus, immo fub cute, in ipfa carne hofpitari, illosque omnes fub nomine Vermium In- teftinalium comprehenfos volunt. Licet per paucos dehinc annos miranda omnino, in hac herpetologiz parte detecta fuere, attamen fateri co- gor, me cognitionem de Vermibus Inteftinalibus, ut in fua adhuc infantia conftitutam confiderare; longe enim plura detegenda fuperfunt. De generum enim characte- ribus haud conveniunt Auctores, nec in omnibus certum eft, quid. fit fpecies, quid varietas. Longam etiam hzc pofcunt experientiam, na&u eo difficilforem, quod bre- viffimo tempore animalcula hec viva inípicere liceat ob- fervatori. Et fi vel liceret , qux inhabitant animalia, adhuc viva cultro fubjicere anatomico , quod humanitati adverfatur, experientia hoc modo obtenta etiam manca foret, quum de utriusque tum hofpitantis cum hofpitis vita brevi actum fit, nec nifi fruftatim, ut ita dicam, hac via obfervationes inflituere poffimus, reliqua con- cludere coacti. Quam facile autem erronez fiant con- clufiones, omnis zvi teftatur experientia. Ex cognitis jam Vermium Inteftinalium fpeciebus illftr. PArLLAs jufto pauciora, celeb. vero GOFEZzE jufto plura genera conftituiffe mihi videtur. ^ Optime mea quidem fententia fub feptem, fcil. Afcaridis, Gordii, Cucullani, Echino rhynci, Planariz, Fafciole & Tznix generibus comprehenduntur. Forte etiam Cucullani genus excludi poffet; nullam hujus vivam vidi fpeciem, quare etiam dubium mihi adhuc manet, nnm revera a Gordiis diftinctum formet genus , vel cum illis jungi debeat. Celeberrimi BLocH & GoEZzE Chao- tis fpecies vermibus inteftinalibus immifcuerunt, neício qua de caufa. Non C£ 6 Non defunt, qui e Vermibus Intefüinalibus propter habitaculum, diftinctam in Regno Animali Claffem confi cere voluerunt. Res ipía libera videri poteft, (ed cha- racter claffis difficilis erit, & genera naturalia dilacera- rentur. Gordii aquatici & terreítres xque Gordii mihi funt ac Gordii inteítinales. Tznias ordini Zoophytoruur infcribi debere, nec in fyftemate naturali communi ordine cum iis, quorum origo copulz fexuali debetur, jungi poffe, Vobis demonftrare adnitar. Ve- reor etiam, ex hoc fundamento fi difpefcerentur Regni Animalis fubjecta, ne eadem inde oriretur confufio, ac fi Plante fecundum virtutes Medicas diftribuerentur. In Syftemate Medico forte admitti poffunt ejusmodi diftribu- tiones; utilitas vero magis imaginaria erit quam vera. Circa Vermes Inteftinales hominum przcipue, ut nu- per dixi, commorabor, reliqua quafi in tranfitu leviter attingam. Dna ASCARIS. Vermir terer, utrinque atteuuatus , inarticu- latur, ore. trivalvi. Omnino cylindricus eft, et verfus utrumque apicem de- erefcens, quamvis in diverfa fpecie magis verfus unam quam alteram extremitatem. Os terminale, & tribus quafi nodulis apparet. Probofcis nulla obfervatur, quamvis veri- fimile fit, aliquod inftrumentum oris effe, cujus ope in- teftina perforare poffit; hujus enim perforationis exem- pla varia apud Medicos fcriptores occurrunt. Numerofas apud MüLLER, GoEZE, BrocH & OTHONEM FABRiCIUM in Faund ejus Groenlandica ha- bebitis hujus generis fpecies, etiam nonnullas apud WER- NER. Deftcriptiones vero inprimis Cel. GOEZE ita com- parate funt, ut fepius dubius hxream, num fpecies vel varietas fit. A fola denique icone non nifi characteres incertos defumere licet, & mihi impoflibile fuit plurium Synonymiam eruere. Varix denique ípecies ad hoc genus referuntur, quibus, quantum ex iconibus judicare potui, defunt generis note effentiales. A 4 Afca- 3$. € ' Afcaridum humanarum tres funt fpecies, jam brevi- ter Confideranda. I. ASCARIS lu i VEotdt s lineis quatuor longitadi- nalibus, valvulis oris hemifphzricis. yr "unb ricoides. LiN. S.' Nat, pag. 1076. - - BrocH Abhandl. p. 29 t. 8. E1- 6. eere HAPP, Di! p. 13. 5^ -0- WERNER Expof. p. 75. t 6. t£. 144 - 152. t. 7. f. 153. - T$9. Kongl. Svenfk. Wet. Acad. Handl. 1776. p.. 315. .j4 s EP. 3. Kiuis ie dE Roig "A: hominum. GOFrzE Verfüch. p. 65. Lumbricus terreftris var. LINN.S. Nat. p. 1076. teres Tvsow. Phil. 'Pranf. Vol. XIII. inteftinalis PALL. Diff. p. 15. PHELSUM. t. 4. f. 5. 6. Hxc illa eft, quae Svetice Spolmafk, & ab aliqua fimilitudine cum Lumbrico terrefiri Metmafk audit, quz- que anfam confundéndi cum Lumbrico terreítri Meroe Hominibus propria eft, ni(i forte varictas cjus fit, qux Equos infeftat. Domicilium ejus funt Inteftina tenuia , prafertim circa Ileum. In ventricülum nonnunquam afcen- dit, fed vomitu cito tunc cjicitur, mifi forte nonnun- quam ibi interimatur. Obfervatores Medici ajunt illam inventam effe in. Cerebri Ventriculis, in finu falciformi , in Cantho oculi, in Pancreate, in '"Trachea, in Pulmoni- bus, in Renibus, in ulceribus pedum &c. Sed hi caíus plane fufpecti funt. Quzri enim & quidem jure merito- que poteít, an. Auctores harum obfervationum — verines hos rite diftinguere valuerint. Certe Auctores, quos ego vidi, vel Vermis vel Lumbrici nomine tantum contenti, nihil plane vel fabulofi quoque aliquid de forma illorum retulerunt. — Afcarides lumbricoides inteftina ^ perforare poffe nulli negamus, ideoque in viciniam egreffas aliquan- do inventas fuiffe, omnino probabile cenfemus. | Huc etiam pertinere videtur cafus a. WiLLIiO in AGtor. Hel- vet. Vol. I. p. 73 allatus. Quod autem in Cerebro, in Cantho oculi, in ulceribus pedum vife dicantur , rudem fapit ignorantiam. Quod verfus vite terminum in ipfo agone ul "H Y jJ 9C agone mortis, immo mortuo nuper xgroto febricitante exitum quzrant tam pcr fuperiora quam inferiora, fxpius obfervavi; hiftorie itaque 'TREUBLERI in 'TH. BARTHO- LIN. Epift. Medic. Cent. II. de Verme fpithamz longi- tudine e naribus morientis extracto, facile fdem addo. Nulli parcunt ctati, infantes tamen & fexus fequior precipue illis obnoxii funt. Magna íxpe adfunt copia. PALLAS apud infantes aliquot centena vidit. BRENDEL in uno homine ultra novies centena vidit, ventriculum & inteítina inhabitare. De verminofo loquitur PEREDA, qui plus quam mille intra aliquot dierum fpatium excre- vit, modo noítrum intelligit vermem; ipfe enim librum non vidi. MourrET cafum refert xgroti, qui fimul cen- tum & feptendecim excrevit. Ego dhditeui vidi decem an- norum febre verminofa laborantei, qui adhibito ZEthiope martiali per triduum viginti fex edidit. Nefcio fane quid dicam de nonnullis aliis obfervatio- nibus a rerum peritis allatis. REDI ait fe vidiffe hunc vermem in Canum renibus, KLEIN in rene Vulpis, & quod magis mirum in Cerebro Phoce, plura ut taceam. Confueta illis longitudo a fex ad novem pollices eft. Illax: vero non adeo raro fuperant. Sic PALLAS unant pedem longitudine xquantem vidit. Quod de duorum cum dimidio pedis longitudine relatum invenitur, fingulare eít; qui autem de Lumbricis a fex ad triginta pedes longis io- quuntur, certe aut fabulantur, aut 'Tznias intellectas vo- lunt, licet et he nunquam ad illam accedant longitudinem. , Teres eft Vermis, verfus utrumque finem decre- fcens & acutiufculus, denfe & fubtiliter circumcirca ann u- latus, lineis quatuor pertotam longitudinem excur- rentibus inflruCtus, quarum duz latera refpiciunt, tertia dorfum & quarta ventrem. Color albidus, non raro etiam pallide rubens. Os terminale, tribus valvulis hemifphzricis & "gla. bris verfus etra convergentibus conftat. In fpatio circiter quartz partis pollicis fupra caudze apicem papilla obfervatur, quz anus eft. Haud difficile eft fexus diftingwere; Mares enim non folum pauciores, fz:d et minores funt. Fe minz prz- A5 terea » 19 € terea in ipía linea abdominali ad duorum vel trium pol- licum ab ore diftantiam foramen habent, quod aperture Ovarii infervit. Scpe accidit, ut Afcaris foemina e cor- pore expulfa, inprimis fi aqux tepide immittatur, hoc loco rumpatur, faíciculumque emittit filamentorum contor- tuplicatorum, id quod etiam in Afcaride felina ca- pite fagittato vidi. Hocce phxnomenon multos fedu- xit, ut viviparam illam judicarent. PEREBOOM de lum- brico poft mortem parturiente fcripfit. Filamenta hxc me- ros efle Ovarii ductus docuit magis attenta infpectio. Ip- fius ovarii portio nonnunquam fequitur, qux ab ovulis diftenta fordide viridis apparet. Maris penis eft in ipfo caudz apice. Nuper dictus PEREBROOM libellum edidit fub titulo: Defcriptio & iconica delineatio novi generis Vermium Stomachidzx dicti &c. in quo novum ge- nus Vermium Inteftinalium finxit. Ipfe tractatum non lu- flravi; Video autem Celeberrimos Viros, GoEZE, WER- NER &c. hanc ftomachidam pro Afcaride lumbricoide in inteftinis macerata & foedata habere. Quam facile erra- tur, quando cognitione clara non minus quam experien- tia deftituitur obfervator! 2. ASCARIS vermicularis, capite obtufo , val- vulis oris oblongis fubterminalibus, cauda fubu- ? lata. A. vermicularis LiN. S. Nat. p. 1076. -o so. o7 |GOEZE. L. cit. p. 102 tab. 5, f. I. -.5. e * * - -. BLochH. L. cit. p. 3I. "3 mutodnos WEEABBO LE. cit. p. 8 Afcaris fere omnium Auctorum. Svetice Springmafkar, In Inteftino re&to Hominum habitat ; nonnunquam etiam in Colon afcenfas obfervarunt Auctores. Paucos eífe in- fantes, qui ante duodecimum annum copiam harum non aluere credo; poft hanc autem ztatem rariores funt, & rariffimum eft adultum de his querentem audire. FABRI- CIUS in differtatione nominata cafum refert Viri quadra- genarii, quem per integrum decennium vexarunt. Quz de earum per vomitum eje&ione referuntur meam fidem exce- Y a& excedunt, & certe ad erroneas obfíervationes relegari de- bent, ut etiam, quod. in Equis, Ranis, .Pifcibus nidu- lentur. Hz enim vel ad alia genera pertinent, vcl di- ftinétas fpecies conftituunt. An revera he Vermes fint, qui in paludibus a perilluftri Lirwwé dicuntur hofpitari, quosque primo vere in radicibus putrefcentibus viderit, ulteriori indagatione digna res eít. Quos denique D:ni BEYREIS & HINZE in puteo Helmftettenfi invenerunt ver- miculos, crediderim potius ad hanc fpeciem quam ad precedentem pertinere, fi modo Afcarides fuerint. Svetice Springmafkar dicuntur, ob vividos faltus, quos nuper e domicilio expulfe, faciunt; id quod pluri- mum confert fingularis earum elafticitas. — Cito autem extra corpus humanum pereunt, inprimis in loco frigido. Afcarides Vermiculares aliquando in genitalibus mu- liebribus inventas effe, facile propter viciniam loci cre- diderim. Illas vero ex utero illuc veniffe vix probabile eft. Si enim ab inteftinis abforberetur proles illarum, fe- cundum obíervationes Cl. GOEZE vivipare effe debent, & per circulum fanguinis in uterum deduceretur, cui ta- men vie mille obítant difficultates, hoc fxpius, quam vulgo fit, obfervari deberet; facilior enim longe foret hzc communicatio quam cum foetus inteftinis in utero gravido. Color earum plerumque flavefcens, vix tamen hic naturalis eft, quum in aqua penicili ope ablui poteft. Vix ad tertiam linee partem accedit earum crasfities. Longitudo autem quatuor vel quinque, raro fex lineas attingit. Cauda acuta eft et fubulata. Caput longe minus attenuatum eft & obtufum. Os trivalve: valvulis ovato-oblongis ad capitis la- tera fitis. 'Totum corpus rugis annularibus oculo inermi haud obfervandis inftruitur. ^ VAN PHELSUM ad diftantiam quarte linez partis ab obtufo apice cinguli fpeciem vel annulum elevatum ait fe vidiffe. De hoc vero recentio- res tacent , prater Equ. a LINNÉ, cujus verba íunt: poneapicem anteriorem ruga annularis pro- | fun- ) € t fundior & ad ipfum hujus. apicem os transver- fum. In hunc vero errorem certe a VAN PHELSUM in- ductus eft, qui'oculatiffimo alias WERNER etiam fine dubio impofuit. Omnes enim tres caput bilobum cum rima oris transverfa ftatuunt. Cel. vero GOEZE, cui copia fuit vi- vorum exemplarium, valvulas tres oblongas depingit, qua- rum fitus non uf in prima fpecie, terminalis, [fed latera- lis eft & caput óobtufüm ac nonnihil ihtraffatum " efficit. Hzc quoque cum rmoftris obfervationibus coincidunt. In Fo mina ad diftàntiam a capite linex circiter unius ejusmodi foramen obfervatur, quale in priori fpe- cie ad uterum ducit. Anus in hac fpecie non papillaris ; quoniam autem mox fupra cauüdz apicem canalis verfus cutem duci obfer- vatur, ibi fine dubio exitum habet. In Maribus ad diflantiam a caudz apice lineam nonnihil excedentem , porus obfervátur, qui cum alio ca- nali , ab aànali memorato diverfo coit, ideoque merito pro loco genitalis eorum habetur. T Ceterum femine a Maribus facile diftinguuntur per duplicem longitudinalem & fpiraliter tortum canalem , quorum alter uterus eft. In hoc fxpius laudatus GOEZE prolém vivam fingularibus membranis involutam vidit; ideoque Afcarides vermiculares viviparas declarat. Hifce non obftat, quod Afcaris lumbricoides ovipara fit, nam plures Áccarfqud fpecies e. gr. pul monales p. 9r. Bufonum & Ranarum p. 93 &95, fubulatas p. 98. acuminatas p. IoL. &c. viviparas effe oftendit. 3. AscARiS trichocephala capite, elongato filifor- mi, cauda truncata. A. trichiura cauda capillari! longitudine corporis. Mant: 2. p. 543. "7 -o- --— WERNER l. cit y. $4. esee I HABER Let po '"Trichuris. MürLER Naturforfch. St. XII. SowU Büocm L:citzpi185:. 9p edo ir scho cieiln 1 os: GOEZE l. cit. pua. t. 6, f^orv*on Ver- ) 3 € Vermium Inteftinalium fpecies ante annum 1760 í. gnota. Eo enim anno primum viía eft. à ROEDERER &; WAGLER, quum Gottinge milites Gallicos. febre conta- giofa demortuos cultro fíubjicerent anatomico. Dein a BLUMENBACH &X aliis;/vifa, (emper.in Cadaveribus pau-: perum. Inteftinum ce&cum inhabitat , rarius & quafi ca- fu quodam in aliquo crafforum delapfam Miiervar Mn nun- quam in tenuibus afcenfam. . 'p In Svecia huc usque nemini oif uin vifa eft e fpecies, quod vel plenarie ejus abfentiz, vel forte incu- rie Anatomicorum adfcribendum. | ] Ex ipfo LINN EI nomine triviali non minus quam ex definitione fpecifica patet, perilluftrem hunc virum pro cau- da habuiffe teneriorem & capillarem partem, adeoque mem- brum retractile in. altera; extremitate maris probofcidem effe, judicaíffe.. In hoc: puncto cum egregiis Viris ROE- DERER, WAGLER , WRISBERG, Muürrrn, BLOCH, WERNER & HaAPP confentit. Cel. vero Gorzzr. cum; Il. PALLAS partem capillarem pro capite habet elongato. Valde eft affinis 'T'eniz Spirillo Pall. magis ta-: men. Afcaridi tubifere FaABRiCHu Faun. Groenl. p.273. ROEDERER, WAGLER, WRISBERG proprii gene- ris credunt, quibuscum Sep GOEZE. LINNÉ, quem nefcio an in Spiritu Vini fervatam viderit, vel defcriptio- nem a Cel. BECKMAN tantum acceperit, diicariibus affo- ciavit; ilum WERNER & HaAPP fequuntur. Donec oris organa melius determinentur, illam quoque inter Afcari- des pono, quamvis ex occafione T £nix Spirilli fus- picari liceat magis Echinorhyncis affinem effe quam. A fca- ridibus & 'Txniis. Hz enim, fcil. T xnizxz ne ordi- ne quidem «um Afcaridibus vel. Echinorhyncis: conveniunt, multo minus. genere, diffentientem quamvis habeo ill. PALLAs. Plus quam uno refpectu: fingularis eft Vermis. . Uterque Sexus.in eo convenit, quod ab extremi- tate pofteriore tertia circiter Vermis pars craffior fit & fili groffioris craffitiem habeat, dehinc verfüs caput anguftior & fere capillaris. Hzc demum pars oculo armato trans- veríe rugofa apparet. ) Cra- ) 4M Craffior in femina pars fere ítri&a eft vel parum faltem curvata, ad grifeum vergens colorem, quam in mare paullo craffior, citiufque decrefcens. Apice obtufo, ubi ano forte locus eft, terminatur. Ad anteriorem cra:s- fioris partis finem in pellucido Verme ope vitri Ovz- rium in fpiram circa inteftinum. du&um confpicitur, & ubi anguítior ac rugofa pars incipit, extus punctum ob- fcurum obfervatur, quod fine dubio Ovarii eft orificium externum. Maris vero craffior pars, qux, uti fupra dictum fuit, minorem quam in feminis habet circumfcriptionem, femper fpiraliter: involuta eft, elateris inftar in horologio portatili, vel ut fitum Gordiorum fub pifcium cute quan- doque obfervavimus. Finis ejus pofticus obtufe truncatus eft. In hoc latet tubus vel vagina truncata, qux mem- brum teres, obtufum, preffuralevi videndum , forte ani- malculi genitale fit. Hoc probofeidis Echinorhynci inftar protrudi & retrahi poteft. Hoc demum illud eft, quod varios induxit in eam opinionem, ibi os animalis effe, ibique caput quxri debere. Varia autem obftant, quominus ita fit. Situs enim Ovarii in craíffiore foeminz parte con- trarium fuadet, non minus quam haud rara obíervatio , quod fcil. conformatio poftice partis in diverfo Vermium non minus quam Infectorum fexu fepe diverfa confpicia- tur, vix vero illud in capitis orisve organis deprehenfum fuerit, fi antennarum difcrepans figura excipiatur. Hifce addere poffumus, quod T enia Spirillum Dn. PArrAs indubie ofculum in tenuiore parte habeat. Oris vero in hoc Verme figura hucusque incerta eít. Quz a WAGLERO accepit fpecimina Cel. GOEZE mortua erant, & Spiritu Vini condita. In hoc notiffimum: eft, partes animalium, tenerrimorum przcipue , contrahi, corrugari, fepeque deformari. Perfpicue itáque illum Oris organa non obfervare potuiffe, mirum non eít. Ex eco autem, quod in Trichocephalo fuo murino os trino- de fe obfervaífe crediderit, eandem fabricam noftro ver- mi tribui poffe judicavit. Quum vero huic adeo affinis 'Txnia fpirillum, ex obfervatione egregii inventoris; os habeat tuba inflar ampliatz & margiae denticulatz, quod que ) H5 & quoque, ut puto, inprimis illufirem Virum commovit , ut illam 'Teniis affociaret , dubia manet genuina in no- flro verme oris ftructura. —Vereorne difficultas , fi non abfoluta impoffibilitas vivas obfervandi Aícarides tricho- cephalas incertos nos diu relinquat. Apud Auctores fupra nominatos multe minute Afca- rides occurrunt, intra inteftina variorum Animalium ha- bitantes. Verum ex iconibus & deítriptionibus ibi datis impoffibile eft ad veras fpecies illas reducere, vel genui- nos characteres non minus quam Synonymiam eruere. Id etiam de majoribus valet. Sic v. gr. dubium mihi eft an Afcaris Equorum GOEZE l. cit p. 63. t. IL. f. I. & BLOCH p. 30 t. 8. f. 4. eadem fit nec ne; alia enim | fua- dent, alia disfuadent. ^ Cel. Gorzk elegantiffimas ha- bet icones, defcriptiones vero' vel mancas vel nullas prz- ter iconum explicationes: de fynonymis nifi vulgatiffimis haud follicitus. Animalia itaque ipfa infpici debent, fed non fufficit infpectio unius vel alterius fpeciei characteri formando; plures enim fpeices facile communem characte- rem gerere poffunt. Icones przíertim Afcaridum in libro Cel. BrocH haud fatisfaciunt. 2. FASCIOQL A, Vermis planiufculus, | lineavis, inarticulatus, altero apice attenuatur, altero. obtufur. Character hic a Linneano omnino diverfus eft. Ve- rum p. m. Vir manifefte bina fub hoc nomine commifcuit genera, nempe Fafciolam noftram nullo orificio vifi- bili inftru&taam & Planarias. duobus perfpicuis poris preditas, fummo jure diftinguenda. Huic Fafciole nomen, ob formam parvz fafcixc, melius quam. Planariis compe- tere videtur. Variis apud Auctores generibus adícriptus fuit hic Vermis, ut ex Synonymis jam erumjerandis videbitis. FAc:- DuMoO £ I FAsCiOLA inteftinalis LiN. S. Nat. p. 1078. r: 5 c: MoNTIN Kongl. Sv. Wet. Ac. H. 1763. Planaria inteftinalis. MüLLER Prodr. Zool. Dan. 1 pag. 321. ligula Pifcium & Avium. BLocHl. cit. p. 2. 4. 'T znia cingulum. PALLAS N. Nord. Beytr. I. p. 94. : delia inteftinalis &abdominalis. GoEzr l. p. 183. I85. Nóordli in duas. dividunt fpecies; ; quantum vero ego obíervare potui, non nifi varietates funt. Quam e- nim.-in. Àvibus invenere GOEZE & BLOCH, ea mihi in Pifcibus obvia fuit, A'femipede ad binos pedes longam vidi. De longi- tudine:quatuor pedum alii (PALLAS. N. Nord. Beytr. I. B. p. 965:) loquuntur. Latitudo a tribus ad decem lineas variat. Craffities communis unius ad fesqui usque linex eft, verfus margines vero attenuatur, ut nonnihil convexa fit. Inter longi- ildincn & latitudinem nulla eft relativa proportio. Pflided enim Fafciolam 24 pollices longam & 5 lineas latam, aliam de- nique nonnihil breviorem fed to lineas latam, utramque in Cyprino Brama repertam. In medio utrinque fecundum longitudinem fulcus ducitur, quem transveríe flrix comi- tantur. Harum ali» in medio inter fuleum & marginem definunt, dum inter has alix incipiunt ad marginem excur- rentes, ibique parvas efficientes incifuras. "Tota albet, tota linearis & zxqualis latitudine, finibus rotundatis, al- tero parum retufo, in quo veftigium aperture vel ofculi mihi adeffe videtur; pro certo autem ita effe affirmare non audeo. Alter finis magis acutus in parvam protuberantiam terminatur; hancadeo longam uti apud Dos. BL ocu & Gor- ZE pictam videtis, nunquam ego obfervavi. Peculiarem duritiem '& ad cartilagineam nonnihil vergentem habet. — ^^ Nerum eft paradoxon hic Vermis, magnitudine enim infigni quamvis prz ceteris gaudet, nemo adhuc in eo ob- fervare potuit neque os, neque anum, vel aperturam geni- talium, inteftina, ovaria, fotus, ova; íed tota ejus fub cute fubftantia uniformis videtur, & fi Spiritu Vini condi- tus fuerit, quafi farinofa, Ill. PALLAS l. cit. p. Io1. ad eam E beam accedere videtur, quod partitione fponta- nea inultiplicetur. Prater ) ue f Prxter nominatam a me obfervari vifam impreffionem vel ofculi veftigium nulla oris organa, nulla probofcis a- nimadvertitur, nihilo tamen minus inteftina & carnem ani- malium perforare valet. Communi(ílimus ei locus eft cavitas abdominis inter vel juxta inteftina Pifcium lepidotorum, przprimis Cyprini ge- neris, e. g. Bramz, Carpionis, Caraílii &c. et horum Pifci- um zque vulgo ac falfo "Tenia dicitur. Plerumque ex ha- bitu Pifcis judicari poteft illum hoc verme laborare, nam quamvis extra pruritus tempus, abdomen illis multum tu- met, quafi plenus effet ovorum, & fi parum cultri ope ab- domen inciditur, fepe reliquum fponte rumpitur. [n ci- flernis, quibus vivi confervantur Pifces, inventas fuiffe legi, fed vive vel demortux an fuerunt non expreífum. Cl. BLocH Ligulam fuam Avium non folum in intefti- nis Mergi Merganferis, Mergi Albelli & Co- lymbi auriti ad centuriam usque vidit, fed etiam in cavitate abdominis, pectoris & circa cor ea ruiilléin Avi- um. Cel. MoNTiN loco cit. refert in limbo Oftre- arum vulgo barba dicto fub zftate A:i 1757 hunc ver- mem fepiíline a fe obfervatum fuiffe. Quod autem ma- gis fingulare eft, per Anthelminthica & Catharctica vari- as Fafciole noftre portiones e virgine nobili expulit fi- mul cum Afcaridibus lumbricoidis, fruftulisque 'Txniz. Inter illà unica femipedis longitudine erat, ex qua fine omni hzíitatione de genuina vermis fpecie judicare pos- Íet. De fide hujus relationis nullus dubito, qui egregiam ejus in Hiforia Naturali ícientiam fepe. miratus fum. Nec ullum mihi fupereft dubium, quin Vermis, quem ex quodam Giamberti expulit Cel, Lurt (5 diee hujus farine fuerit. Inter Inteftinales igitur hominum Vermes omni jure numerari debet, licet, quod eo melius, raro 9ccurrat. B * in x NO Cl. Lupi Epiftola ad Cl. Franchi in Avifi fopra la falute umana , Tom. V. p. 234, in qua fcribit: e in tali giorni per il feceffo non folo fi offervarono i fud- detti, ma comparve ancora un verme bianco, lato , -. ma fenza articolazione, ^ P. d In libro de Morbis Infantum ed: tzy1 p. »28.. I1 ÉOSENSTEIN refert fe cum feptem aliis prxfentibus Fafci- oelam in patina vivam viditffe, quum Pifcis jam ut cocus meníz impofitus effet. Nuper nominatus MOx'TIN l. cit. ctiam ait Fafciolam vivam prunis fagineis vivide ardentibus impofitam bis terve muco fuo eas exftinxiffe, antequam ipfa exftingveretur; etiam in igne flammante proje&am ultra duo minuta vivam perftitiffe. Eodetii loco fingularem offert obfervationem , quod fcilicet Fafcicla hec e Pifce exemta & fpiritu mercuriali immiffa ultra femihorium vixerit. Cafus a Nob. RosENsTEIN allatus anfam dedit D. PALLAS & BLOCH experiundi, quantum caloris frigorisve pati poffit Faífciola hzc. Ex eorum experimehtis patet, Pifcem, in quo hofpitatur, vix duorum minutorum coctio. nem perferre fine morte vermis, Cum autem per quin- quaginta folum partes minuti fecundas integer coquebatur Piícis, viva fupererat Fafciola, quamvis portio ejus, quz extra Pifcis corpus penderet, emiollita effet. In aqua fri. £ida rigebat quafi mortua, calenti vero immiíla revivifce- bat. In fervida poít varios motus quafi convulfa emozie« batur. 4, GOR DIU S. Vermis filiformis , leviffmus, &qualir. Imperfectum effe hunc characterem ambabus largimur tnanibus , meliorem vero hactenus ignoramus. Nob. PAr- LAS addit quidem: os dilatatum labro fubrotundo concavo, cauda uncinulo terminata. Hx vero proprietates apud plerosque defunt, & cum charactere Cu- cullani MuLtL. demum coincidunt. Cel. BrocH de la- biis duobus tutnidis loquitur, quz neque obfervare licuit. Nec felicius fuccedit character Specierum. — Verrucu- lam quam in credita femina Gordii Harengum vidit BrocH in Gordio marino LINNE: ex Carne Gadi barbati ac Pleurone&is & ex ventriculo Lucii viditnus. In numerum vermium inteftinalium humanorum G or« dium non reciperem, nifi D. ANTON MARTIN R. fil: obfers ) uo f ebfervator fane circumfpe&tus, illum in fe reperiiffet hà: bitantem. ^ Gordium argillaceum Lin. fuiffe vix crédiderim, potius Gordius marinus fuit, qui fepe in inteflinis Pifcium marinorum, in hepate illorum, in vefica aerea Salmonis Eperlani invenitur, quemque ipfe ultra centum. numero in unica Pleuronecte, partim in ipfa carne , copiofius vero fub cute in fpiram volutatum vidi. Defcriptio alias D:ni MARTIN bene cum Gordio a Cel. "GOEZE in inteftinis Gzllinz morbidz reperto, quemque ta- bula 8:a f. 8. 9. depinxit, convenit. Sed ut nuper dixi, Spe- cierum characteres difficile eruuntur, diílicilius aühida vet- bis exprimuntur. 'Tenacis eft vite. Ego: illum (C. marinum) in Spi- titu Vini gallico fervatum P aliquot horas vixiffe dianififle abdbrau MARTIN illum licet jt ingvidum in aceto fex ho- as, per fesquihoram in aceto pipere acvato, ad fummum per bihorium in Sin?pi cum aceto trito, poft triginta horas in pulvere Colocynthicis , poft quindecim in Solutione Szlis Catharctici, poit viginti quetuor in pulvere Corticis Pe- ruviani vixiffe obfervavit. Muria concentr:ta et Opiata il- lum poft Sal Volatile oleofum Sylvii orinium citiflime eneca- runt. Hzc experimenta cum reliquis in Kongl. Svenfka Wet, Acad. Handl. 177: p. 261 &c. legi poffunt. Hoftes fane periculofiffimi funt, quod facile adeo inte- ftina perforare poffunt. Cum enim probabile fit, illos non nifi per pifces male mundatos & cocos corpus Humanum introire, facilius erit, fe ab illos prxcavere, quam curare. 4 ECHINORHYNCUS. Vermir teres, imarvtichlatus, probofcide retractili echbinata. Hujus plures funt fpecies, nulla vero in humano corpc. re habitans. In Pifcibus eo fr equentior eft; fed cum in ca- nali alimentario domicilium unice habet, nullum ab his pe- - riculum metuendum puto. B à 6 PLA ) 20 ( ;. PLAN ARIA. Vermis. depreffur, inarticulatur, ofculis duobur biantibur terminali 6$. fubcentrali. Nomen magis congruum Diftoma videtur, fed apud Hiftorie Naturalis Scriptores frequentatum, nulia urgente neceffitate, mutare nolui. Ratione Specierum hucusq. notarum numerofum hoc non eft genus, nec hactenus, quantum fciam, in ullo homi- ne repertum. Inter fpecies a Cl. GoEZE recenfitas una occurit p. 177. fub nomine Planariz alate veldubiz, quz certe Plana- riis confociari nequit. Nifirevera larva fit alicujus infecti, certe proprii generis vermis. 6. T JENIA. Fermis. plerumque compreffus G' articulatus. ac linearir. Caput vefculis quatuor fucforiis. Genus, quod non minus celeberrimorum Virorum in- genia, quam zgrotantium inteftina cruciavit, & cujus ad- huc, multz licet cognofcantur fpecies, difficulter dari cha- raCcter poterit. Alix enim lineares & articulate alie ar- ticulate & veficuliferz, alix veficulifere inarticulate funt. Omnes inftrumenta quatuor fuctoria in capite, non omnes vero circulum duplicem aculeorum habent. De ordine ad quem referri debet hoc genus, etiam multum difceptatum fuit. Peril. a Liwwé illud in ordi- nem Zoophytorum retulit, rationem his verbis addens: T z- nie hz funt compofita fimplici catena uti Ser- tularia compofita, latente intra fingulum arti- culum animalculo cum fua fructificatione. Ar- ticuli diftin&i, Vermes Cucurbitini Medicis audiunt, renafcentes novis articulis more ma- tris abíque termino, cum fingulo articulo pro- prium os, propria vifcera chylopojetica. Om- nis artieulus propria vita gaudet. Quam- PX Quamvis perilluftris Viri '"Theoriam hanc de Tenia per omnia fubícribere non poffum, jure, uti mihi quidem vide- tur , illud genus Zoophytorum Ordini adfcripfit. Equ. à LiNNé omnibus Vermibus caput denegaffe, notum eft. Hinc multe quoq. diíceptationes ortz funt, qux tamen omnes, uti antea fxpe audiviftis, ad logomachiam re- deunt. "Tota fcilicet lis pendet a notione capitis; LiNNe enim cum capitis idea przfentiam jungebat membri a reliquo corpore articulationis ope diftincti, cui os, oculi, nares, vel faltem antennz aut tentacula effent. Hzc rariffime, fi un- quam, in capite fic dicto vermium occurrere neminem facile negare crediderim. Si vero caput illam extremitatem, in qua os fit, vocare volumus, caput certe adeft. Verum ipfam B. Viri de 'Txniis theoriam e binis przci- pue fontibus profluxiffe, verofimile mihi videtur. Res eft notiffima VALLISNERI de Tnia fententia. Il- lam fcilicet ut feriem tot diftin&orum animalculorum fponte concatenatorum, quot ei articuli funt, concipiebat. Hxc theoria, quam nuper D. BLUMENBACH ad omnium admi- rationem fufcitavit, fine dubio primam Equiti a LiNNéÉ occafionem dedit, "'eniam animalis inítar compofiti confide- randi , quamvis Vallisneri de fpontanea concatenatione arti- culorum rejecerit hypothefin. Sibi vero perífvafum habuit, articulos ad latiorem Vermis finem maturos nexu fefe folvere, ilisque ab anguftiore fine novos accreícere articulos, ficq. fieri poffe, ut ab una Tenia multe ortum ducant indetermi- natz longitudinis. Ceterum certum quoque eft, perilluftrem Virum , poft- quam Hiftorix Naturali totus fe dediffet, nunquam fectio- nibus Anatomicis interfuiffe, neque Praxi Medic fe immi- Ícuiffe, nifi cum vires Medicamenti fpecificas exploratas o- ptaffet. Non itaque mirum, fi illi nunquam vifa fuerit capi- te inftructa. Mihi ipfe quoque retulit fe nunquam Microfco- pium compofitum adhibuiffe, nifi cum obfervationes Münch- haufianas repeteret. Canalem ergo alimentarium commu- nem ignorabat. Et quid quoque fimplicius quam credere, quod.quivis porus ofculum fit? Etiam Nobiliff. PALLAS probabile videtur ofcula hxc fic dicta alimento hauriendo anfervire. Pofito hoc, cui non paradoxon videbitur fim- B3 plex )sS c plex animal multis articulis, quorum finguli demum proprio ore propriisque inteftinis gaudent , in(tructum fingere? Quot enim ora, quot diverfx inteftinorum phalanges et tot quo- que animalia fimplicia ftatuere cogemur. Jam autem quum de eo inter nos conveniat, quod idea hec b. a LINNÉ erronea fit, quodq. cuivis Tcnic fuum fit caput, quomodo incrementum capit, quo iníirumento alimentum haurit? De utroq. diferepant Auctorum fententiv. Nob. Mür- LER in NyeSaml. af det Kongl. Danfke Widenfk. Selfk. I, Del. p. 96. paucis hifce verbis fuam exprimit fententiam: Crefcit in longitudinem fimplices articulos juxta caput explicando. Credit itaque inter caput & proximum articulum novos explicari articu- los, & credit quoque omnem "Txniam non nifi certum arti- culorum numerum adipifci poffe. Prius quodammodo cum Linneana fententia convenit, in eo fcilicet: quod incrementum a fine anguftiori fieri debeat. Nullibi, quod fcio, D. PArras quid hac in re fen- tiat, aperte profeffus eft. Injuftum itaq. foret certam quandam illi opinionem obtrudere. Nifi vero omnia me fal- lunt, videtur credere, omnes articulos in 'Txnia nata jam adeffe, & confequenter incrementa tantum capere. Huic fententiv etiam fine exceptione addictum invenimus Cel. BrtocH in Opufculi fui p. 7. 8. dicens: incrementum illorum non, uti multis perfvafum fuit, fit per adpofitionem novorum articulorum, fed per explicationem & amplificationem eorum. Quznam vera harum fit, difficile fane eft dictu. Vete- rum de his lepidas opiniones enumerare fupervacaneum du- co. Cl. WERNER illas habet in compendio p. 97; nec recocta VALLISNERI fententia impugnari meretur, Id mo- nere tantum. debeo, Cl. WERNER D:ni Lrwwér fenten- tiam male intellexiffe, cum dixerit: quodammodo il- )]um cum Bianchi confentire. LiNNé enim nun- quam 'Pxnias cum polypofis inteftinorum excretionibus comparavit, fed propagationem illarum cum Hydrarum, tum temporis fub nomine Polyporum notarum, propa- gatione, Nec feliciter quidem. Lixxé citavit pag. 93 di- cens ) 195 3 gens: illum T eniasad Scertularias retulisfe; a. liud enim longe eft ad Sertularias referre , aliud cum Sertu- lariis conferre. Qua vero via nutrimentum capiunt? Per ofcula fic dicta vel lateralia vel marginalia id fieri, fententia fuit non folum Perill. a LiNNé, verum etiam multorum aliorum Virorum; cui non leve pondus addidit experimentum Clar. KoEgNiG in Verme cucurbitino (Adt. Helvet. 'T. I. p. 29) lactem quzrente, infütuto, quam- vis, quod dolendum, íemel tantum & ad dimidium fucces- fit. Ill. PALLAS huic fententix addictus videtur, dum fe non capere fatetur, quomodo parvum illud & haud fatis demonílratum os in capite fitum tanto fufficeret animali nütriendo. Contrariam omnino fententiam fovet Nob. MuLLER, quocum in hac re ut confentiam, duo inprimis momenta compellunt. A Cel. ERNsT dudum jam demonfítratum eft, ad utrumque 'Tznix marginem canales adeffe, totam articulo- rum feriem percurrentes. Hos in una fpecie a Cl. ERNST obfervatos dein in pluribus obíervarunt alii, e. gr. Cl. BLocH in Tznia lanceolata, T*nia rectangulum, T x- nia articulis rotundis, T xnia vafis nutriciis diftin- &is, a Cel. GoEzE delineantur in 'Tab. XIX. XXI. XXII. A. f. 3. 4. tab. XXIV. f£, 5. &c. Ab ill. PArrAs vifi funt in T*nia Solic. (N. Nord. Beytr, I. p, 5:.) De illo- rum exiítentia itaq. nullum eft dubium. PALLAS deniq. & WERNER etiam obfervarunt, in 'T*nia Solio hos cana- les ad. ofculum marginale pertingentes findi, ut ofculo marginali via pateat, & mox ab altero hujus latere per anaftomofin illorum in unum coalefcere ; dehinc ad marginem inferiorem articuli tendere , inq. ejus medio ab utroq. longitudinali latere concurrere, ita ut per api- cem inferioris articuli illi inferantur, ficq. totam percur- rant "Teniam. In nuper citato opere, fcil. —N. Nord. Beytr. I. p. 63 obfervationem adducit ill. PArrAs, plu- rimum roboris noftrz opinioni addentem: fxpius ait: in Tenia membranacea eque ac in fequente ( T. latam intelligit) obvenit, quod media pars arti- sulorum in latiore vermispartecomputruerit B A4 & exe 48$. X &exciderit fimul cum ovario, & fanati demum articuli perforati fint, unde necesíario fequi- tur,fuccum nutricium hosarticulosíuftentan- tem ex articulis anterioribus promanaífíe. Ita etiam effe in fpecimine Veftris jam oculis obvio videtis; nec rarus eft cafus inquirenti. Cl. WERNER obfervatio , quod fcilicet Canales hi marginales a Veficulis fuctoriis, duobus fcil. horum cum uno illorum utrinque communi- cantibus, ortum ducant, quse quidem ex iconibus T'*niz megacephalze tab. XIX. T eniz ferratew tab. XXIV. f. 4.5. inprimis veroafigura T enix difparis tab. XXXV. f. 5.6. in Opere Cel. GoEZE novum fane pondus recipit, ex- tra dubium ponere videtur, quod Veficulz hz fucto- rie totfint ofculafuccum alimentarem advehen- tia, quocum pleno ore confentit fzpius laudatus GOEZF. Alterum momentum , quod impedit, quo minus ofcu- la marginalia lateraliave ad alimentum hauriendum defti- nata credam, eft abfentia illorum in articulis tenerioribus & immaturioribus. His vero articulis fenfim incrementum capturis nutrimentum multo magis neceffarium eft, quam maturis jam vel maturitati proximis, Si vero nullum mu- trimentum nifi per ofcula lateralia marginaliave arripi poffet, unde tunc illorum augmentum? Prefra&te non nego, fieri quoque poffe, ut articuli jam ofcula adepti etiam alimentum eorum ope hauriant, li- cet minus probabile fit. In Teniis preterea veficularibus nulla omnino ofcula prater capitis obfervantur. Pori laterales in convexiore latere T eniz Lucii vel nodulofz Pall. confpicui haud dubie aperture funt ova- riorum, nudo oculo fepius obfervandx. Has autem cana- les transverfi ad marginem alterutrum percurrentes attin- gere, dixerunt Viri experientiffimi PALLAS & GOEZE, im- mo hos depinxerunt canales. De papillis Cel. BLOCH in Berlin. Befchàüft. IV.tab. XV. f. s. delineatis non loquor, hi enim, pace egregii Viri quem magni facio, di- €um, certe ad fallacias opticas pertinent. Exiftentiam ho- rum canalium abfolute negare non fuftineo, id autem affe- verare poffum nec mihi nec ulli alio mecum obfervanti hos in- y E uf intueri contigiffe in plus quam centum huic fini oculis mul- toties fubje&tis vermibus. Nec Veftri oculi feliciores fuere, fruftra enim Vos etiam illos quzfiviftis. Quid Ce. lebratiffimi hi Viri pro canalibus transverfis habuerint, in promtu mihi eít conjicere, verum ego nihil prxter rugas obfervare potui, ne quidem ubi Ovaria ovis rufefcentibus diftenta funt. Antequam ad fpecialem 'T'eniarum humanarum defcri- ptionem tranfcam, incumbit mihi Vobis rationem redde- re, cur Zoophytorum ordini illis adícribam. Duplicem novimus cum Animalium tum Vegetabi- lium propagationem, fcil. fexualem & afexualem. Prior in Regno Animali per ova abíolvitur, quz apud non- nulla intra, apud reliqua extra corpus matris excluduntur. In utroque cafu mutua utriusque Sexus actio neceffaria eft, fine qua infoecunda erunt ova. In regno Vegetabili diu nota fuit propagatio afexualis. Radicatio repens, partitio radicum, ftolones, infitio , bulbi axillares umbellarum & radicularum, prolificatio panicularum & fpicarum fuper- flua hujus funt teftimonia. Hanc Plantarum vim prolifi- cam a medullari fubftantia pendere: femina in pericarpio immediate per pedicellos eorum cum hac communicare , eaq. omni jure pro continuata medulla confiderari, & plantam e gemma radicis vel trunci eque plantam ac fi e femine foecundato germinaffet, nemo facile in dubium vocabit , quamvis argumenta a Cl. HEDW1IG in Promt. Lipfien- fi I78t Parte 2:2 primo intuitu multum ponderis habere videantur. Acutiffimi SCHMIEDEL obfervata, quz in ejus Differtatiuncula de Medulla Radicis ad florem per- tingente, Diífertatione Clar. N. L. BURMANNI de GE- RANIIS Lugd. Bat. 1759 annexa primarias HEDWIGII ob- je&tiones fatis infirmant. Quod denique Medulla Vegetabilium analogon fit me- dullari Animelium, fub quo totum Syftema nervofum a Ce- rebro ad rete nerveum fuperficiei comprehenditur, etiam indubium puto. Jam vero obfervamus ultimos medullares fines vel fe- minum rudimenta in pericarpio fine foecundatione a pol- line antherarum fteriles effe, adq. propagationem plane in- B 5 utiles, 34285 € utiles, verum hac foecundati materia, modo licet nobis. omnino ignorato, in novam quafi vitam tranfire, quz ta- men continuatio revera prioris fit, necefle eft. Illa vero medulle pars, quz, per vim (uam in infinitum protruden- tem, gemmas dat, prolem offert, quz fine omni foecunda. tione ab extra vim genus & fpeciem propagandi habet, e- tiam in infinitum. Ita etiam, in Regno Animali fieri convictus fum. Te- nues, immo tenuiífinz ille continuationes Subftantis Me- dullaris, quos Nervos dicimus, intra totum corpus difper- guntur, fuamque regularem habent determinationem cui- cunque Animalis fpeciei propriam, non minus quam in Plantis regularem partium fitum dichotomum , trichotomum, difichum, oppofitum, verticillatum, alternum, fparfum, &c. animadvertimus. Peculiares ad animalium ovaria de- ducuntur Nervi, quorum ultime ramificationes oculis qui- dem fe fubtrahunt, illas vero prout mihi perfvafum eft, i- terum in ovulos mutatas invenimus. His in animalibus fe- xu prditis fecundatione opus eft, in animalibus fexu de- flitutis non item. Maxima itaque eft in his inter Regnum animale & vegetabile fimilitudo, quamvis quoque concedam in vegetabilibus femina fecunda non largientibus aliquid adeffe fexum mentiens. Quis hucusque Semen fcil: fecun- dum Mufe paradifiace vidit? Quis aliam cognovit hujus plantz propagationem, quam per ftolonem anno fru&ifica- tionis aliamve ob caufam moribundz plante , e radice pro- venientem? Quis Mufam paradifiacam xque plantam efle ac 'Tulipam gefnerianam negabit? Q.is fexum vidit, vel aliquid quod fexus przefentiam probabilem reddere poflit, apud Hydras, Pennatulas, Vorticellas &c. Numne illas gemmafcere vidimus, gem- mas vel ovorum more a matre folvi, vel increfcere , expli- cari & florefcere? Anne videmus fruftula Hydre a matre vi foluta redintegrari, & Solani tuberofi radicem incifam tot dare plantas, quot gemm:e ei fuere? Mihi itaque hzc ovu- la idem in Regno Animali funt ac Gemmz in Vegetabili. Nihi! fane repugnat, nec analyfis contrarium demonftrare valuit. Perpetuitas vero fpeciei pofcit, ut ovula hxc , quz poft fuperatam omnia deftruentem hyemem fupereffe debent : ad ) "Be JC ad fpeciei propzgationen, fub longe alia forma alioque perfectionis grau, quam proles fic dicta viva a matre fe- cedant. An in his magis ambiguus fit Summi Creatoris ocu- lus, quam in fervando miro Aphidis genere, quod per xfta- tem vivos jam utere gerentes fetus emittit; fed autumno Ova ponit, que, per hyemem dum intereunt parentes, fpeciem ab interitu vindicare debent? Si obfcura hec Vobis. videntur, mea forte culpa eft; fxpe enim accidit, ut in rebus nonnihil abftractis difficile fit, aliis fua cogitata fatis clare proponere. Omhia Animalia, quz per propagationem afexualem fzfe dilleminant, in Zoophytorum ordinem refero. Reti- cendum quidem non cft, multa dari Animalia, quorum fe- xualitatein ad oculos demoníftrare non valemus, v. gr. 'T'eftacea bivalvia, fed ea ad Zoophyta tamen non refero , quum ma- nifefta fatis analogia fvadeat, illa fexu haud deftituta, fed potius androgyna effe. In Tcniis nemo fexum fufpicatus eft, multo minus vi- dit, fi BraNCHri excipiamus. Nec bene fexus poflibilita- tem perfpicio, nifi ad fententiam merito proferiptam Vallis- nerianam recurrere vea n, quod nempe fingulus articulus fingulare fit animal. Cum enim fingulis articulis proprium omnino fit ovarium, fingulis quoque ovariis neceffaria es- fet diftin&a foecundatio. Quomodo denique inarticulate 'ópYenix vel etiam 'Txniz articulis non fecedentibus abfol- veretur fecundatio? Quando itaque ill Parras in Elencho Zoophytor: p. 402 dicit: Sequeretur ex his TzniameffíeZoo- phyton concatenatum ex pericarpiis quafi feu ovariis, qux continuum quidem Syftema con- ftituant & commni vita gaudeant, cum egregio Viro omnino confentio, licet de organis nutritionis diffen- tiam; rurfus vero fequentia ejus verba mea facio: fimi- le quid in univerfo terreno Syftemate hucus- que obfervatum effe non novi, & inauditam prorfus indolem efíe nemo negabit; multa ta- men hypothefin iftam commendant, & tantis quotidie adfvefcimus nature miraculis, ut ni hil amplius ftupendum videri debeat, In ).4B C In enumerandis Tniarum ípeciebus, omnes in cor- pore humano nondum repertas praetereo; non vero ficco quod ajunt pede, nam quz mihi adfunt, Vobis mon- ftrabo, & de rcliquis, quz ícripta funt ab aliis indi- cabo. ]. TNt1A Solium capite armato, ofculis margina- libus folitariis. -o-50- 52 o LIN.S. Nat. XII. p. 1325. Amoen. Acad. IL NE Me d drm - - -* - * WERNER l cit. p. I8. t. I. 2. 3. fig. I- 46, Tenia cucurbitina.PALLAs El. Zoph. p. 405. N.Nord.Beytr.I.p.46.t.2.f.1-9. boues eoe mmheNib5BEOGH bci 2g Zoe - - s. GOEZEL.c.p. 269. t. 21. f.1-7.9-19. ÉL usub T cu latus. TvysoN Phil. Tranía&. Vers folitaire Gallorum. Nomen Soliia falfa nonnullorum de unitate hujus in humano corpore opinione adepta eft. Id tamen retineo, quod fub hoc nomine diu nota fuit. Species hzc multo magis quam reliqux variat, unde quoque illum dignoícere fepe difficile foret, nifi ofcula marginalia fignum darent. Brevioribus & longioribus, anguftioribus & latiori- bus, craffioribus & tenuioribus, quadratis & fere ovatis articulis inftructa occurrit, iisque fepe in uno fubje&o. Vix igitur opus eft diftin&ione Cel. GOEZE in Tzniam grandem faginatam & planam pellucidam. Caput magnitudinem circiter habet capitis aciculz majoris; ejus conformatio vero oculis inermibus vix com- fpicua. Oculo autem armato quatvor veficulz gla- berrimz obfervantur, quz, quamvis imperforate viden- tur, hiantia tamen effe Ofcula fuctoria probabile omnino videtur. Ex his canales marginales totam 'Teniam per- meantes, a WERNER & GOEZE obfervati, procedunt. Vi- vo & alacri verme harum veficularum intractio & exfertio facile confpicitur, tuncque fimul a circumferentia verfus centrum decurrentes rugz apparent, quales in globulis ter- minalibus tentaculorum Limacinorum obfervantur. Inter has veficulas fpecies Probofcidis adeft duplici circulo acu- ) o X aculeolorum inftructa. Hi, quos etiam pro tubulis fucto- riis habet A. WERNER, proprias habent vaginulas, alium circulum ftelliformem producentes, tum demum obfervan- dum, quum aculeoli denudati funt. Num hi aculeoli revera tubuli fuctorii funt, in medio relinquo; id vero indubium mihi videtur, quod hifce inteftinorum tunicis immiffis fe teneat vermis, & cum alimentum capit , & cum Laxantium vi expofitus eft. Hinc etiam intelligitur, cur difficilius quam czterz fpecies expellatur. Mox fub capite corpus gracile eft & ipfo capite angu- ftius, fenfim vero dehinc grandefcunt articuli, ita tamen, ut ad aliquot pollicum a capite diftantiam vix craffior fit filo communi ; quamvis hzc pars in fequentibus fpeciebus adhuc gracilior fit. Notum Vobis eít, Pollicem operarium, fuetice Werktum a pollice geometrico ita differre, ut hic decem, ille duodecim lineis abfolvatur; pedem vero geometricum decem pollicibus, operarium duodecim conftare, quamvis eadem utriusque pedis longitudo fit. Menfuram operariam ubique intelligo. Latiffimus, quem vidi, hujus T'zniz in latiore parte articulus quinque lineas zquabat. Longitudo eorum mul. tum variat pro diverfa vermis ztate; etiam divería eft in verme vivo mortuoque, & in hoc quoque prout in aqua frigida vel calente vel denique Spiritu Vini interiit. Ob. fervati funt articuli a duobus ad novem lineas longi; hi ve- ro plerumque lineares funt. Perfectiores articuli in pofti- ea parte marginem elevatum habent, qui apicem antice par- tis in fubfequente articulo tegit. Margo alteruter cujus- vis articuli perfectioris papillulam perforatam, exferti- lem habet, que cum ovario cohzrere videtur, & Ofcu- lem marginale ab Equ. a LINNE dicitur. Nec ab uno latere Vermis pofita funt hec. ofcula, neque regulari- ter alternant. Neque infolitum eft, unum vel alterum ar- ticulum duobus ofculis in eodem margine gaudere; fed ra- riffimi funt articuli hujus fpeciei ofculis duobus oppofitis inflru&i. Mire monftrofa eft 'T'»nia Solium. In maturis articulis, inprimis fi tenui & haud colora- to vitro impofiti caute ficcentur , facile fe prodit ges um ruti« ) seb € frutiéuli raimofi more per totum fere articuli corpus expats fum. Hoc cum ofculo fupramemorato cohzret , neutiquam vero unius articuli ovarium cum proximorum ovariis, Arti- culi vero oículis adhuc deftituti, etiam ovariis carent ma- nifeftis. In ovariis materia alba granulofa contirietur;' quz ova conftituit. Hec vero fub microfcopio oblongiufcula apparent, & nifi fallacia aliqua optica adíit, globulos ini- nores pellucidos continere videntur. Maturi jam facti hi inferiores articuli fponte à nexu folvuntur, cumque fcybalis fub nomine Ver mium Cucur- bitinorum abeunt. Illis forma plerumque ovata eft, in anguftiori fine nonnihil retuía, fere ut Citrulli femen. Ova- ria tunc turgent. Num vero ex his per ofculum marginele ova in inteftinis humanis fenfim deponuntur, vel totum articuli corpus ibi putrefcit, ficque ova e clauftro liberan- tur, nondum conftat. Seceffus a trunco articulorum aníaim dedit D:o DioNis T «niam hanc articulos demitten- tem vocandi. Res eft notatu digna, & qu: ad recoquendam Vallisne- rianam Opinionem fine dubio multum contulit, quod'non folum vita adhuc prediti fepe abeant Vermes cucurbitini , fed quod fub oculis illuftris. PALLAS ad aliquot pedum altitudinem parietes aícendere valuerint, Meretur fane hzc experientia repeti, dum faufta adfit occafio. Quantumne lucis ex hac Oeconomiz Vermis affunderetur ? In articulis his, fcil. inferioribus maturioribus opti- me quoque canales marginales conípiciuntür. Cl. ERNsT & PALLAS fucceffit, per ofculum marginale huic canali li- quorem injicere coloratum, unde etiam illuftr. hic Vir concludit ofcula hec nutrimento hauriendo infervire. Sed contraria conclufio equo, ut mihi videtur, jure exinde deduci poteft. Pofito enim, quod canales marginales tubi alimentarii vice fungantur, ut fuccum alimentarem cum corpore articuli communicent, neceífe eft. An hoc per vafa dehinc exeuntia vel per oftiola tantum fiat , ignoramus; quicquid autem fit, via adeft, quam injectio per ofculum marginale tranfire potuit, Forte itaque hec ofcula orilicii ovarii Anique S98 officio fungantur, potius quam oris & evarii $in- ) s OW Singularis in hoc Verme non minus Quam in Tenia vulgari é& lata eft informitas, cujus figuras paffim habet PALLAS e; gr. tab. 2. f. 5.-c. c. t. 3- f. Ig. cum nem- pe duo articuli ita coaluerunt, ut margo illos diftingüens ad dimidiam tantum articuli latitudinem plus minus acce- dat, vel unus articulus minutus angulum quafi conftituat majoris. Monftroízm hanc variationem certe non animad- vertit Cl. BLUMENBACH; fola enim totam ejus invertit de concatenatione plurium vermium ideam. Quz:de enormi hujus 'Tznix usque ad plura centena uinarum longitudine apud Auctores traduntur, erronea funt, & de plurium vermium feriebus fimul computatis in- telligenda. Ill. PArrAs raro illam decem pedes fupera: re aflerit. Quam 'TvsowN delineavit Octo Yards ha- bebat, id eít circa viginti quatuor pedes cum octo pollici- bus menfurz fvecanz. Vera ejus longitudo, fi qui fint cer- ti limites , forte nunquam obtinebitur ob articulorum cafim, Studio ftrias transveríales vel longitudinales in defcri- ptione omifi, utut maxime infidum characteretn. omnium 'FPeniarum articuletarum mihi vifarum, "T*niar cani- nam ofculis marginalibus folitariis hic videtis, in qua omnes fuperiores articuli flrias transveríales, inferiores vero longitudinales habent. ! Omries "Peniz mihi notz albo funt colore. P. m. Eques a; LINNE dixit 'Teniam Solium habitare iii inteftinis Mammalium & Pifcium, qua in re au- «ritate aliorum deceptus fuit. In homine certum eft il. lam habitare, in Pifcibus nunquam vifam. Nob. PArrAS sit'illam etiam in Canibus, Felibus, Lupis Muribusque ho- fpitari. Certe articuli harum articulis 'Txnix humanz fi- millimi funt, fed (i iconibus Cel. GorzE fides hahéridd, lifingvuntur collo inarticulato elongato. (22 TENIA vulgaris, capite inei ofculis laterali- bus geminis. Ere ce c aud sv LrN. S. Nat, p. 1388 : NII Am. Acad. lI. p.72. t. I. f. 2. sl co. Bw. «Harp? Lo citi p.46; (usd qol. WERNER l.cit'pi 49. 'Tnia grifea. PALLAS. El Zooph. p. 4c8: jdoub - 'T enia D 4e X Tenia membranacea. PALLAS N. Nord. Beytr. t. P. 39. t3. É Wi I5.16. & I7. Fig. I3. vix huc pertinet. "x Y 05 GOEZB locit; p. 296. I ebia a anneaux courts. BONNET Oeuvres 'T'om. 2. Ab Equ. a LINNE "Tenia vulgaris dicitur, quia in Svecia reliquis vulgatior eft, aliter alibi. Habitus prioris, articuli quamquam multo breviores. Cel. WERNER ex hac & Txnia lata unam fecit fpeciem, & pauci revera funt auctores, qui eas non aliquo modo confundant. Fere etiam perívafum habeo ill. PAL- LAS ad Tzniam fuam membranaceam figuram citas- fe fcilicet 13:m in N. Nord. Beytr, Vol. I. que ad latam pertinet. Reliquae bene quadrant; parum vero abeft, quin credam fig. 17. & 18. etiam hanc denotare fpeciem. Species ea quz duo habet ofcula lateralia, quamque breviter & concinne in Amoen. Acad. l. cit. defcripfit E- ques, non poteft non eadem effe cum Tenia a anne- aux courts D. BoNNET. Saltem figurz ejus omnes cum illa egregie conveniunt, capitis excepta, de qua ju- dicare non licet, unicum quia vidi, quod per aliquot am- nos in Spiritu Vini male fervato detentum fere putredine fo- lutum erat. Vermem D. BoNNET ad Tzniam latam ceterum referri probe fcio, & fieri poteft, ut ovariorum forma me deceperit. Neque D:o PArrLAs, nec BLocH vel GOEZE contigit caput hujus T'xnie videre, & de ico- ne Cl. WERNER T. 3. f. 47. neceffe dubium manet; fpe- cies enim, ut antea notavi, duas conjunxit. Quicquid fit, id certum eft, in noftro fpecimine probofcidem a WERNER depictam non adeffe, nifi ftatuere vellemus, ilam verme morituro retractam fuiffe. |Interea nullum eft dubium, quin veficulis quatuor gaudeat fuctoriis, quamvis figura D. BONNET has minus bene exprimit. Aculeolorum cir- culi plane dificiunt. Caput proximis articulis duplo craffius eft; hi etiam, licet parvi, oculis nudis facile con- fpiciuntur. s In fpeciminibus'a me vifis articuli formam paralle- logrammatis habent; latitudo maxima feptem linearum cum longitudine fesquilinez; aliis eadem longitudo ad latitudi- nem trium linearum. Quum autem in fubje&is majoribus duobus ) 5 X Íepe crispetur margo, figura etiam articulorum irregula- ris evadat, neceffe eft. Duobus irprimis characteribus optime a ceteris fpecie- bus diftinguitur hec fpecies, Ovariorum nempe figura & Ofculis. Ofcula duo funt in. medio lateris longitudinaliter pofita. Superius mox fub anterioris articuli margine fi- tum, formam habet papille. Inferius nullo elevato mar- gine cinctum pori inftar, fepeque in tumidioribus erticulis punti obícurioris forma apparet , & centrum ovarii fpectat. Hoc forte eft ovarii foramen, illud Anus. Ovaria que apud D. BoNNET fab. I. f. r1. & fequ. bene depicta inveniuntur, quzque fimul cum poro centrali microfcopio aucta egregie in tab. 3. f. r3. C. N. Nord. Beytr. V. 1. delineata videtis, cum figura Lilii in infigniis Gallicis ufitata bene comparantur. Plena funt ovis fufcis, adeo ma- gnis, ut per porum centralem vix exitum inveniant, nec opus quoque eft illis hunc exitum affignare, quum, ut an- tea obfervatum fuit, tota una cum articuli difco decidant matura. Sepe accidit, ut aliqua ovaría fibi proxima exci- derint , unum vero vel alterim infra fitum adhuc adfit, quod- que tunc adeo intumuit, ut molem informeni referat. Hínc rationem facile intelligitis, cur huic obnoxii hofpiti homi- nes nunquam articulos abire obfervent, fepe autem fruftula plurium articulorum vario modo mutilata & lacerata. Vermis vitro impofitus lucique oppofitus ab utroque ovariorum latere usque ad margines videtur repletus effe materia granuloía pellucida. Hanc granulofam materiam pro pinguedine Vermis habet Cl. BONNET. Longitudinem ad fummum XVI pedum obtinere afferit Nob. PALLAS; maxima earum, quam ego vidi, X pedes longitudine equabat. In inteftinis Mammalium inque fontibus limofis habita- re dixit perill. à LINNE. Prius eatenus verum eft, quod nempe in Homine habitet. In aliis vero Mammalibus il- lam repertam haud fcio. Pofterius erroneum videtur. Si e- tiam periodum, qua iter fuum Dalecarlicum (1734) infti- tuebat, in memoriam revocamus, facile obíervabimus, p e- rill. Virum tunc temporis parum cum Tzniis familiari- / ter ) sm C ter verfatum fuiffe. Celeberr. GapD & UNZER in hoc mo- mento experientia haud certiori ftat fundamento, & fi reve- ra hanc "T'«niam offenderunt, certum eft, illam ibi peregri- nam fuiffe. Ideo tamen nullus nego CelaliBtrümbs hos Viros 'Tenix fpeciem inlocis ab iis memoratis etiam inveniffe, quam- vis ab hac diftinctam. 3. TEN1Alata capite inermi, ofculis lateralibus folitariis. - - - LrNNé S. Nat. p. 1324. Am. Acad. 2. p. 8o: - - - ParLAs N. Nord. Beytr. I. p. 64.t.5. f. 15? vuv Habs d weit: upi39. 2 JUBLOCHOL cit.op:) T7. -. - - GOEZE Ll cit. p. 298. Antea obfervavimus Cel. WERNER hanc pro varietate T«niz vulgaris habere. Perill. a LINNE illam cum 'Txnia ferrata GOEZE t. XXIV. confundit. Cel. GoEzE &BrocH illam non viderunt, hicque eam cum 'T enia gri- fea D. PALLAS confundit. Ill. PALLAs & alii Teniam latam cum T. àanneaux courts D. BONNET eandem effe contendunt. Qua me commoverunt, ut aliter fenti- rem, fupra adduxi. "Tractatum gallicum, "Traitement contre le Tenia, Paris I776 4:0 non vidi, nec mihi contigit exemplar Vermis capite donatum oculis ufurpare. . Sola quam vidi, duorum cum dimidio pedum longitu- dinem habuit, fimulque cum duabus 'Tzniis vulgaribus e fcmina juvene per fecundam Noufferiani remedii dofin ex- pula fuit. Articuli eius latiffimi lineas quinque non excedebant, anguftiffimi vero juxta caput tres linex quartas. partes. Ho- rum longitudo fefquilinearis, illorum duas lineas zquabat. In eo quoque przcedentibus diffimilis, quod articuli capiti proximi flrias tantum mentiantur, vixque aliter diftin- pono à ' Pracipuus vero ejus character eft, quod in plano late- re quivis major articulus, parum infra praecedentis articuli marginem Porum habeat folitarium; margine nonnihil elevato cin&um. Situs ergo hujus pori in extremitate fu. E ovarii eft. | .Forma ovarii hujus a precedentium vafile diverfa d; & cum nihil aptius comparatur , quam cum Uvarum pen- dente » 4 € dente racemo, omnino ut in fig; I3 'Tabulie tertie D. PAr. LAS reprzfentatur. Matura hzc, ut in "Tenia vulgari, to- ta cum portiuncula difci decidunt. Si hzc eadam cum illa non fit, quam ill. PALLAS fub nomine T xniz late propofuit, fingularis fane & notatu digna eft varietas, nifi nova proríus fpecies, nec tum ve- ram vidi. Certum autem omnino eft, illam, quam pre oculis habui, & Vos jam hic cernitis, non nifi unico gau- dere ofculo laterali, tum etiam, quod ovariorum forma a reliquorum differat, & botryoides fit. Nifi hzc obftarent, T*niam tencellam, e libro D. PALLAS mutuandam jamque defcribendam, eandem cum noftra effe facile crederem. Eandem in hac fpecie materiam granulofam quam in precedente obfervavi, ad ovarii latera inveni. Inter XVHI & XIX pedum Svecicorum longitudinem vidit fepe laudatus PALLAS. - . Humana folum inhabitat inteftina. 4. T ENIA tenella, capite - - - - , ofculis lateralibus folitariis. 2. - .« PALLAS N. Nord. Beytr. V. I. p. 69. t. I f. I9. Ab ill. PALLAS tantum obfervata & in libro citato de- fcripta ac delineata hxc eft, qualis e tribus Petropoli xgro- tis fecefit. Longiffima harum XIX pedum Svecicorum menfuram equabat; fed latiffimi articuli vix ad tertiam pollicis partem accedebant , duarum linearum longitudinem habentes. Ovariorum forma eadem cum T »nie vulgaris fupra memorata, & ofcula centralia erant. Margines non difco tenuiores, fed granuloía illa pellucidaque materia, de qua fupra monuimus, repleti. Caput non vidit cel. inventor. . An vera fit fpecies vel faltem varietas T'zniz late tem- pus docebit. * * * ... Jam vero fupereft, ut Vobis varias de via, per quam hi hofpites domicilium in Animalibus inprimis vero in hu- mano genere, affequuntur, Auctorum opiniones tradam. De generatione zquivoca, quz prolata funt commen- fa, repeti non magis merentur, quam cetere de Vermium C 2 origine M ai. (J' 4956. .3 origine fabule, in prxcedentibus Seculis fictz, ^ Neque e. nim in currente Sxculo defuerunt, qui lepide de his fabu- lati funt. Id mihi autem dolet, quod VALLISNERI, cu- jus tot meritis in Hiftoria Naturali illuftre nomen, ex ho- rum ceníu etiam fit. At vero rurfus non miror, illum, qui cum Creatore, ingeniofo quodam audaciz genere, verum perverfo conatu , gloriam creationis partitus eft, Vermes ex concurfu molecularum organicarum fictitiarum congerere. Qui circa medium fzculi decimi octavi tales cudere potuit hypothefes , numne is fana ratione fuiffe abufum dici meri- to poterit? Quid tum porro de iis ftatuendum, qui hifce fomniis adftipulari queunt? His igitur, cum fic fomniant Afcarides lumbricoides & Lumbricos terreftres eadem effe animalia, nec Afcarides vermiculares & Cafei larvas differ- re, & Tznias aquas inhabitare, facillimum erit, originem horum Vermium in hominibus explicare. Poftquam vero accuratior experientia docuit certis fpe- ciebus Homines tantum obnoxios effe, multisque animali- bus fuos effe proprios & ab humanis diverfiffimos Vermes inteftinales, difparuit quoque illa explicandi facilitas. Viguit dein alia opinio, quod nempe horum Animal. culorum ova cum alimentis vel potu hominibus fe infinuarent, ibique excluderentur. Ita credidit a LiNNé & BoNNET, íta credit vel faltem credere videtur PArrLAs, inlibro fz- pius citato pag. 42 ita fe explicans. "Quomodo autem 'T- ?niarum propagatio in animalium corporibus verofimiliter Pexplicanda fit, haud difficile conjecturatur , dum modo in "memoriam revocamus , quomodo Pifces ab Avibus aquaticis ?in lacubus nuper exiftentibus ftagnisque plantantur, & quo- "modo vorticelle in imbribus aliave in excelfis collecta a- "qua transportantur. Quzque hunc propagationis modum, ?per ova 'Tniarum extra corpus difperfa cafuque per efcam ?& potum inaliis animalibus transportata, extra dubium po- "nunt, funt: ro Hujus mali in magnis urbibus, denfeque Phabitatis tractibus uberior diffeminatio, przfertim ubi for- P"didiori vitz generi deditus eft populus, ubi athmofpherz ?& foli humiditas ovulorum fertilitatem diu etiam extra na- "turalia eorum hofpitia prefervare valet, ac ubi aqua e ci- YPfternis, e puteis inopertis & fluminibus, quz ex ipfa urbe "variae Y av. £f "varias immundities recipit, potus eft maxime communis; "quum e contra in iis Provinciis Roffiz Sibirieque, ubi po- ?pulatio recens raraque , uti etiam apud gentes vitam paftora- ?lem nomadicamque agentes, omnes Vermium Inteftinalium "fpecies infrequentes funt, & in feris animalibus centies ra- "riores quam in Europa. 2:o Conftans illa aliorum Vermium "jn animalibus fanguine calido preditis hofpitatio, aliorum "jn Avibus & Piícibus; quum ovula unde proveniunt, in "his tantum ad eorum exclufionem & fuftentationem neceffa- "rium inveniant calorem & alimentum, fine quibus corrum- "perentur. Huc quoque facit 3:0 T'enix in neonatis , (ob- "fervatione jam Hippocratica vel faltem pervetufta) anima- "libus inque infantibus mox poft partum, immo ex animad- "verfione Celebris olim Profefforis Gottingenfis BRENDEL "etiam in nondum nato fatu vife; & tandem haud rarum "illud phenomenon, quod Tni fepe familiam vel coha- Pbitantes períonas mali endemici inftar vexet. Vos autem A. Dil. fugere nequit, nonnulla horum etiam ab aliis ad oppofitam ftabiliendam opinionem adduci. Argumentis Vermium Inteftinalium per ova propaga- tionem demonf(trare fupervacaneum erit, qui autem ea defi- derat, pulcherrimum maximeque palpabile inveniet in expe- rimento a Nob. PALLAs inftituto & libro ejus nuper citato pag. 58 allato. 'Tentavi, ait, ova hzc rubentia, (T*niz caninz L.) per parvum vulnus in abdo. men catelli introducere, & menfe elapfo non- nullas veras Tzniolas, pollicem haud longas inter inteftina inveni &c. ! Credo hypothefin de Seminio Verminofo congenito ve- tuftatem olere; illam vero ad hujus feculi initium argumen- tis nonnullis fulcire conati funt HARTSOEKER & VALLIS- NERIr. Nec fectatores defuere , quamvis numero paucio. res, donec Celeberrimi van PRHELSUM, LESKE, MuLLER, BrocH, GOEZE hanc opinionem pluribus luculentioribus- que argumentis, ut folam veram, ftabilire aggretli funt. Seminii Verminofi congeniti Patroni in duas quafi ab- ierunt fectas. Sunt enim qui Vermes inteftinales jam in primo Adamo ponunt, ex quo per liquorem fpermaticum in pofteritatem propagatos ftatuunt. Hxc vero hypothefis C 5 nulla Ar aes nulla verofimilitatis fpecie gaudet, Quomodo enim ex in- teftinis Patris in fpermaticum liquorem & dehinc in ovulum Matris transferretur illud feminium? $i denique hinc gene- alogia Vermium Inteftinalium derivabitur, non minus quam tres vel quatuor 'Tzniarum totidemque Afcaridum fpecies in unico illo Homine collocare neceffe erit. Quale confortium! Effugium Cl. CLERC. quod nempe ovula in Adamo folum delituerint, & poft lapfum demum exclufa fint, puerile mi- hi videtur, ab erudito viro haud exfpectandum. Qui per pa- trem in infantes propagari poffe Vermes afferit, concedat, neceffe eft, plurium fpecierum ovula fimul ovo humano il- labi, Mazis forte cum fana ratione & verofimilitudine con- gruit altera de Seminio Verminofo congenito opinio, quod nempe per Matrem propagetur, licct et hzc magnis abundet difficultatibus. Cl. BLocH in egregio fuo opufculo duodecim argu- menta adduxit, quibus omnia, quz hypothefi huic aliquo modo favere videbantur congeflit. Illa ideo prz cxteris exa- minare placet, cum breviter ftricimque rem propofuit. Eo animo autem id non factum credatis velim, ut illam hypo- thefin fubverterem, id enim audaciam faperet & nimiam in proprias vires fiduciam, verum ut Vobis demonftrem ni- hil certi ineffe, nec firmiori illam ftare talo , quam prior de Ovulis extrorfum venientibus. Nemo Veftrum credat minoris momenti effe, certi- tudinem etiam de hac re, fi fieri poteft, acquirere. Medi- co fane maximi erit momenti. Si enim fatis fufficienterque nota effet via, qua de homine in hominem propagentur Ver- mes, et prxfervatio & expulfio horum hofpitum multo fo- ret facilior, quum contra adhuc hodie de hac via omnino in tenebris verfemur. ARGUM. r. Abfentia borum. FVermium extra. Corpus. Animale. Vera quamvis effet hzc affertio poffe tamen propofitam hypothefin illa firmari neutiquam video. Si enim vel hoc concederemus D:nos LiNNé, UNZER & GADD adco fini- fie PD A! ftre obfervaffe, ut ne quidem Tznix fpecies fuerit, quam in locis ab iis commemoratis offenderint, quod abfurdum foret, quamvis ambabus largimur manibus eos unam pro altera habuiffe, nihil fequeretur. Multane funt Infecta quo- rum Metamorphofes ignoramus xque ac metamorphoíeos loca? Vim novimus Furizx infernalis, aliquatenus etiam ipfum vermem; fed ubi habitat? quomodo propagatur ? quo- modo in athmofphxra elevatur? cui fini membra humana perforat? Quia Vermes inteftinales nullibi extra corpora A- nimalium offendimus, ideo nullibi extra ea exiftere poffe, non caute fatis concludi mihi videtur. Concedo omnino, Vermes inteftinales extra corpora animalum habitantes re- pertos non effe, fed ideo aífeverare non audeo illos alibi habitare non poffe. ARGUM. ^5, Prafentia corum in neonatis €9 non natis infan- tibus €. animalibus junioribus. Hoc omnium fortiffimum videtur argumentum; quomo- do enim animalia non nata Vermibus inteftinalibus obnoxia forent, nifi a matre communicarentur. Sed, licet plurima zítimatione & reverentia teftes a Cl. BrLocH allatos profe- quar, me tamen tenere nequeo, quin de eorum in hocmo- mento experientia idem judicium feram, quod Cel. BLocH & alii de Linneana, Unzeriana & Gaddiana tulerunt. Szxpe mihi oblate fuerunt res a Medicis, de aliis ne loquar, pro Vermibus inteftinalibus eorumq. exuviis habite , toto tamen coelo ab his diverfe, frzpiusque loco Vermium ipfe mucus inteftinorum. De nonnatis neonatisque fermo tantum eft. Mihi faltem minus probabile videtur, in fotu nuper forma- to, cui inteflina faltem vifibilia nondum obtiguerunt, Ver- mium ova locum habere ibique excludi poffe, vel etiam ad inteflina jam fub evolutione conftituta viam invenire. Cum infantibus vero vel pullis aliquot faltem feptimanarum res aliter fe habet; et quamvis cafus multum rarior omnino fit,. quam effe deberet, fi ab utero jam Vermes fecum afporta- rent pulli; magnitudo Vermium in ejusmodi infantibus pullisve repertorum clare evincit,illos etiam nconatos effe, C 4 Cete J AP Ceterum vero non folum ova excludi, fed Vermes jam ex ovulis exclufi incrementa etiam capere poffe in nconatis, extra dubium pofuit experimentum ill. PALLAs fupra alla- tum. Haud facile dein concipitur, quomodo Vermium o- va per plures annos in intefiinis delitefcere & fecunda con- fervari, nec vero excludi, nec prefentiam prodere poffunt. Forte mihi objiciatur, quod diu fepe hofpitentur Vermes, infcio ipfo hofpitatore , id quod lubenter quoque concedam de nonnullis illorum fpecicbus. Afcarides vero Ver- miculares excipere neceffe eft. Hi in inteftino re&o qui nidulantur, prxfentiam fuam cito produnt , raro ante bien- nium obfervantur & plerumque circa xtatem duodecim an- norum infantes infeftare ceffant. Si vero, quod rariílimum tamen eft, evenerit, ut poft ztatem viginti annorum quis Afcaridibus his laboret , certe aut iis deftitutus fuit in in- fantia , aut intereapedo fuit plurium annorum inter eorum apparitiones. Sic virginem XL annorum vidi, quz ad an- num fuum ztatis XXXV ab omni vermium inteftinalium fpe- cie immunis, per ultimum quinquennium Afcaridibus mul- tum laboravit. Ubi vero fuerunt ova vel potius proles do- nec duo usque ad feptem vel plures annos transegerit in- fans, velin cafuallato ubi per XXXV annos delituerunt? Quid eorum exclufionem impedire potuit? vel fi fecundum GOEZE vivipari fint, quod negare haud fuftineo, quid pro- lis impedivit incrementum? Ubi fub periodorum intervallis delituerunt? Hxc mihi totidem funt myfteria. Sane, dum infantes Afcaridibus vermicularibus laborantes video, quo- rum parentes fub decurfu viginti vel triginta annorum ante infantum exiftentiam, ab iis immunes fuere, non video mo- dum, quo ex Seminio congenito explicetur. ARGUM. 5. Vermium in iuterioritbusr Corporis. habitaculum. Aliquantulum przcipitanter concludere mihi videtur Celeberrimus Vir, dicens: Si in illis corporis parti- bus Vermes intcftinales offenduntur, quibus nullus ab extra aditus patet, & fi etiam tales ibi ) wt «& ibi obveniunt fpecies, quasin tubo inteftinali non invenimus, fine dubio Animalibus conna- ti effe deben t. Idem mihi hec verba innuere videntur, ac fi dicerem: in eo loco, ubi Vermes inteítinales obfervantur, ibi nati funt; ova eorum non modo ipfum intrarunt fetum, verum etiam congruum fibi locum jam tum occuparunt, ibique una cum fotu explicati funt ipfi Vermes. Demonftrationis 1oco affert: ro Quod Fafciola inteftinalis LiN. femper in abdomine: nunquam in inteftinis occurrat. Sed Ligula Avium & Pifcium ejus indubie unà eademque eft fpecies. Illam Cel. BLocH ipfe in inteftinis & cavitate abdominis pectorisque ejusdem Avis invenit. MON- TIN in limbo Oftrearum, in inteftinis humanis illam obfer- vavit. In variis fub cute locis non minus quam in inteftinie Soricis Mofchati repertam fuiffe afferit D. GYLDEN- ST:DT Berlin. Befch. ;. B. p. 113. D. GOEZE p. 189. re- fert fe miffum Piícium Berolino accepiffe , in quibus F afci- ola hwc partim per carnem dorfo fefe immerfit, partim to- ta carne fe abícondidit. Que ergo via huic claufa eft? 2:0 Planaria hepatica vel Fafciola hepatica LiN., quae in eo corporis vifcere tantum repe- ritur, unde nomen habuit. Conceditur facile, hunc Vermem tantum inveniri in Hepate, fed non folum in Ovium hepate, verum etiam in Bovum, Vitulorum, Suum & Equorum. In his omnibus quz occurunt Planarix hepatice perfeGte fibi fimiles funt, eandemq. conftituunt fpeciem. Ego vero hinc aliud profe- &o elicere non valeo, quam quod Hepar folum illud fit vi- fcus, in quo congruum inveniet habitaculum. $i poffibile fit aliorum vermium ovis, per fanguinis circulum in inte- ftina & vifcera introduci, cur ni eadem via hifce pateret? Non tantum ia ipfo hepatis parenchymate obfcrvantur, fed etiam in ductibus hepaticis, & nuper binos majores in ipfa Vena Portarum Vobis przfentibus Ovemque una diffecanti- bus cepi. Anme his ergo introitus etiam extrorfum pateat? Nec id hypothefi de Seminio verminofo congenito multum favere videtur, quod animalia quz in aridis ficcisque campis C 5 pafcun- » He pafcuntur nunquam , qux vero in humidis depreffisque pabu- lantur hifce fzpiffime hoftibus vexari foleant. a. 3:0 Vermis veficularis tznizformis, quem in hepate murium tantum invenit. RUYSCH , HARTMAN dc. Verum etiam in hepate Muris Norvegici, Muris Ratti, Muris amphibii & Leporis timidi inventus eft. 4o Vermis veficularis eremita, quem Tvsow, HARTMAN &c. in cavitate abdominis & pectoris viderunt. Sed in Ovibus, Bobus,'Cervis, Capreolis, Antilope Saiga, Suibusque communis eft, in cavitate et pecoris & abdominis obvenit; certus ideoque illi non eft locus, nec proprium Animal, neque via illi magis quam prxcedentibus reclufa; in ipfa enim hepatis fubftantia horum copiam vidi. 5:0 Txnia focialis quam D. BLoCH «que ac Ro- CHOW, LESKE & GOEZE in Cerebro Ovium folum vidi t. : Quod in craniis tantum occurrat, id nihil omnino am- plius evincit, quam fecundum momentum de Plenaria he- patica. In fequentibus demonfítrabo, quod in aliis, prz- ter oves, animalibus occurrere haud infolitum fit. ARGUM. 4. Vivi perffflunt in dir locir, ubi alia corpora dieeruntur, Que ad corroborandum hoc argumentum addücun- tur, haud bene intelligo, credoque aliquam hic fubeffe in concludendo przcipitantiam. Quotidiana fane evincit experientia, Offa , grana; radices, cortices, ftramina, carnem crudam , animalia vi- va ab animalibus vermibus inteftin:libus obnoxiis comedi & digeri. Hxc autem omnia in ventriculo digeruntur, in quo, przter parvas illas Lucii Planarias & Gordios facile in- ter ventriculi plicas confervandas, Vermes nondum obferva- ti funt. Nifi Ventriculus plane tono fuo deftitutus fit & depravatus, alimentum Inteftina tenuia, fedem primariam Vermium inteftinalium, nunquam ingreditur, nifi co&um ; et l M et in chymum converfum. Extra omne dubium eft, quod in- teftinorum tenuiorum motus periftalticus haud valeat iecha- nice quid conterere, in iis cutem per commixtionem fucco- rum cum chymo chylificatio abíolvatur. Dura ergo quz deglutivit animal, in ventriculo prius emolliuntur & fol. yuntur, quare nec mechanice agere poffunt in Vermes in tenuioribus intefiinis habitantes. Si vero adeo debilis eft Ventriculus, ut concoctionem perficere non poffit , adeo debilis quoque obfervatur motus inteftinorum periftalticus, ut pa- rum a tranfeuntibus indigeftis incommodi habeant Vermes. Anatomia docet T nias xque ac Afcarideslumbricoi- des in inteftinibus tenuibus habitare & Afcaridem trico- cephalam incoeco. Mirabileitaque ceffat. Mirum magis id habeatur, quod expertus eft Clar. Br OCE , dum circiter tri- ginta Oeftri larvas vivasin Ventriculo Falconis Chryfaé- ti (Berl. Befcháft. IV. p. 5531.) quas ipfe credit fub forma ovorum eo veniífe ibique exclufas effe. Vix quis crediderit, illas locum fuum a Creatore iis deftinatum in Ventriculo hujus Avis habere. Multo magis mirum larvas Mufcarum in acerrimo Cafeo, in putrido Cadavere, & larvas 'Tene- brionis Molitoris in clupea aceto vini condita excludi & vivere, quod tamen ipfe expertus fum. Nec minori ad- miratione dignum, quod Afcarides ventriculi Wrn- NERI vel Podurz a Dom. Lvri (*) obfervate in inte- finis hominum, loco illis fane peregrino, excludi & crefce- re poflint. Interea, quamvis ex eo, quod Vermes intefii- nales in corpore animali vitam tranfigere, ibique bene fg habere poffint, fequeretur, eis deftinatum effe in animalium corporibus hofpitium , non video alteram confequentiam, quod fcilicet, connati fint, pleno fatis alveo fluere. AX O UM v. In corporibur Animalium bene Je babent &9 ARGUM. 6, Extra Corpus Animale cito moriuntur. Idem valent ac quartum argumentum. AR« *Avifi fopra la falute umana. Vol. 5. p. 22g. » Men ta ARGUM, 7. Diverfa. Aninialia fuos fibique proprios babent Vermer., Multas omnino exceptiones patitur hzc hypothefis. Fafciola inteftinalis reperta eft in Homine, in Sorice Mofchato, in Mergo Merganfere, in Mergo albello, in Colymbo aurito, in Cyprino Blicca, in Cyprino Tinca, in Cyprino Alburno, in Cyprino Gobione, in Cyprino Gi- bela, in Cobite aculeata, in Oftreis. Hofpitatur ergo in quatuor Claffium animalibus variisque fpeciebus. Contendit Cel. BLocH quod Fafciola verfus illud tempus, quo incre- fcere debent ovula & fperma Pifcium, horum abdomen per. foret, forasque fe conferat, ut in aqua pereat. Fieri hoc poteft; fed parum nimis de ejus «economia novimus, ut hoc pro certo affumi queat. Forte tum hofpitium in aliis teftaceis, quemadmodum etiam in Oftreis obíervatum eft, quzrit, vel ipfum aqux fundum petit. Sed fi ponamus il- Jum hinc interire, cum ova, fi qux ei fint, depofuit, quo- modo hzc in prolem Pifcium propagabuntur ? Planariam hepaticam in Ovibus, Bobus, Sui- bus, Equis inveniri nuper monui. Tzniam lanceolatam nodofam fuam ipfe Cl, BLocH in Mergo Merganfere & albello , 'Tzniam lineatam in Anate acuta & circia, T niam articulis conoideis in Anate Clangu- la & Fulica, & quod notandum in Otide 'Tarda, Txniam collo longiffimo in Anate Bofchate & Penelope, T zniam cylindraceam in Falcone lanario , bu- teone & Turdo vifcivoro, Te*niam lzvem in Anate clangula & clypeata, 'Teniam capite truncato in Salmone Salar & marena invenit, eandemq. Nob. PALLAs, in Gado barba- to, PleuroneCtibus, Gado Morrhua &c. reperiit. Conceditne Cl. BLocu, 'Teniam caninam in Ca. nibus, Vulpibus, Lupis habitare? Nuper your Nuper monui | Vermem veficularem tenicfor- mem in pluribus animalium fpeciebus xque ac Vermem veficularem Eremitam inveniri. Vermis veficularis focialis vel T *nia cere- brina non folas Oves infeftat. SCHEUCHZER hujus te- ftimonium haud facile rejiciendum dedit. Quum liber ejus in omnium non verfetur manibus, ex Itineribus Alpinis to- tam ejus relationem adducere placet. "Accidit Anno1699 ut Rupicapra ( Capra Rupicapra L1N- "NEI), quod genus animalium faxa editiffima, ícopulosq. "prxruptos raro deferit, fponte defcenderit in pafcua, ibi- "que fefe Equis Vaccisque immifcuerit, imo non lapidibus "inde fe abigi paffa fuerit. Iníolite rei narratione commo- "tus Venator fe accingit, & quod communiter vix maximo "labore, nec fine Vite periculo agit, facillime globo fclo- "petario capram trajicit. Rev. Pater ex nobili Zurlaubiorum "familia "Tugina oriundus, vir rerum naturalium ftudiofiffi- "mus Rupicapram in Coenobium delatam anatomico cultro "fubjicit, curiofus quid cauffz latere poffit in una ex parti- "bus corporis principibus tam rar transmigrationis, atq. intra "eranium invenit durz Menningi inftratam Hydatidem "fero arenulisque repletam. Vertigine laboravit haud du- "bie hzc Fera, cujus Hepar alias Scotomiam curare dicitur. "tefte Velfch Hecatoft. rr. Obf. 62. Nam ecce obfer- "vationem practicam aliam , quam nec in Nofocomiis Labo- "ratoriisve Chirurgicis vidi, nec a Prxceptoribus didici, in "alpibus fatis frequentem! Accidit quandoque, ut vaccz at- "tonitz, veluti nihil attendentes confiftant, vel perpetuo in "gyrum fefe moveant & aquarum fluentium fufurrum fequan- "tur, usque dum devenerint ad torrentem vel flumen, ad "cujus ripam pedem figunt, ac fi ex blando fufurrantis aqux "fono dele&amentum perciperent. Accerfitur fine mora O- "perator Veterinarius, hic plerumque in medio Vaccz fron- "te trepanationem inftituit, fed non artificiofiffimam illam "in capite humano celebrari folitam a Chirurgis, verum fim- P"pliciorem longe; Cutem incidit fcalpello culinario acuto; "Modiolorum loco utitur etiam cultro , eoque in gyrum manu "aCto Cranium fenfim perforat; initio quidem, quod probe "norunt Anatomes omnes gnari, fecure & cito, fub finem ve- »rQ ) 26 € "ro tarde & caute. | Denudata Menninge, coram foramine "fefe fiftit Hydatis, feu aqua repleta eficula, vel ope fili "ferret hamati inter cranium & duram Matrem introa&ti quzc- "ritur, & eodem hoc inftrumento rudi extrahitur. Hoc fa- "&o fingulis diebus vulnus deligant & Emplafticis curant; "Quod fi alterutro cerebri hemifphzrio incumbat Hydatis , "tunc obíervant Operatores, num gyrum interiorem formet "dextrum xgrz latus, vel finiftrum, nam ex illo latere "T'repanationem inftituunt, atque veficam extrahunt. ta "fit Diagnofis & 'Therapia. Progno(n fi fpe&emus, non omms ex hac operatione vitam, que periclitatur , recupe- "rant, fed magna *grarum pars moritur. De Vaccis ipfis, "fi he affectu que dicunt, fie feyen fturmig. "1Vide libr. cit. ed. 1723. p. 25. 26. Echinorhyncus capite & collo armato refe: rente D. BLOCH in omnibus Pifcium fpeciebus reperitur, Afícarides teretes in Canibus, Felibus, Colum- bis, Falcone buteone ac milvo, in TTurdo iliaco, in Galli- nis, Mceleagridibus, Anatibus &c. vidit Cel. GOEZE, Afcarides fubulatos in diverfis Ranarum fpeciebus, Echinorhynchos in diverfis AviumPifciumq. generi- bus, JD xniam ferratam & moniliformem in Canibus Felibusque , Tzniam pusillam in Mure mufculo & Ratto , Tzniam pectinatam in Leporibus & Cuniculis ; 'Teniam infundibuliformem in Gallinis, Ana- tibus feris, Anferibus feris & Otide 'Tarda, Teniamferpentiformem inquatuor Corvi fpecie- bus idem invenit Vir laboriofiffimus. Pluribus exemplis haud opus eft, ut vacillans hypothefeos demonftratio lucide appareat. Quotne Animalium fectio- nes adhuc reftant inftituende , antequam certi quid in hac re ftatui queat? Si quevis Vermis fpecies genus Animalis naturale tan- tum habitaret, aliquid forte quod hypothefi de Seminio ver- minofo congenito fjveret, exinde educi poffet; jam vero quum eadem Vermis fpecies in Animalibus diftincti generis, diverfi Ordinis & Clafiis reperiatur, collabafcunt & Argu- mentum & confequentiz. Wu Fus $ Quod Animalia idem elementum inhabitantia, eodem nutrita alimento non eadem femper Vermium fpecie infe- ftentur, clare demonftrat oeconomiam animalem horum di- veríani effe, & confequenter diverfis Vermium inteftinalium fpeciebus accommodatam. | Larva Phalenx Mori non om- nium Arborum foliis vefcitur , quemadmodum nec omnium Phalznarum Larve Mori foliis pafcantur. E ARGUM..g. Vermium Inteftinalium. ffructura. Qui Creatorem negat, is folum negare poteft cunctis creaturis tot taliaque data effe inftrumenta , quibus opus ha- bent ad fui conférvationem. | Ex eo autem, quod Vermi- bus inteftinalibus defint Oculi, "Tentacula; Arma &c. con- cludere velle, quod creati fint, ad vitam in interaneis vel inteftinis reliquorum animalium peragendam, mihi minus aptum videtur. ^ Omnino quidem ignoramus, an ulla detur Vermis fpecies cui Oculi concefli fint, licet eos in pauciffimis adeffe credamus, at enim vero, quod nec Gordii neque Lumbrici, Sipunculi, Hirüdines, Myxine, Lernzz, Medufze, Afteriz, Echini, Incolz 'Te- ftaceorum bivalvium, omnia Litho-& Zoophy- ta oculis przdita funt, notiffimum eft. Non minus dubio caret Gordiis, Lumbricis, Sipunculis,Hirudini- bus, Myxini &c. nulla effe tentacula. Ex eo autem ne- mo certe judicabit, creatos eum in finem effe, ut alia inha- bitarent animalia. | Inermes plurimi funt Vermes. Arma proprie fic. dicta nullo fcio Vermi eífe, nam domus T'efta- ceorum & Corallium Lithophytorum vix quisquam pro ar- mis.habeat. Ergo ex his nulla valet conclufio. Quod. Veneno aliquo | Animal enecetur, íalvis Vermi- bus ejus inteftinalibus haud mirum eft. | Quotne exempla ad- funt, quz demonílrant, ea, quz veneni inftar in hoc vel illo animali agant,.alteri eífe innocua..... Saccharum , Sal Commune & $al Ammoniacum Lumbricos terreftres cito ne- cant, Formice autem & "Termes faccharo paícuntur. Mu- ria, etiam debilior, plurima infecta & larvas interficitg oy O quot ) s M quot ne autem Vermium fpecies in aqua marina vivunt, à. liz dum in hac intereunt? Cicuta Vaccam perimit, Capra eam impune decerpit. Aconitum quod Venenum Capris, Equis maxime eft falutare. Ejusmodi exempla plura Vobis enumerare fupervacaneum duco. Ex his fine amb:gibus fe- quitur, ut horum animalium conftitutio tam externa quam interna longe fit diverfiffima. Ceterum certum eft, Vene- na fepe lethales fuos edidiffe effectus, antequam ad vermium ftationem pervenerunt. Memini me alicubi legiffe, pulve- re 'Tabaci interfici poffe incolas 'T'eftaceorum. Quoties hoc feci experimentum, toties induftriam , qua hujus veneni vim effugere ac depellere adnitatur vermis, miratus fum. Eo ipfo, quo 'Tabaci pulvis afpergitur momento, citiffime & quafi cum vehementia quandam liquorem emittunt tenacis- fimum veficulis repletum, qui "abaci pulverem a fuperficie corporis removet, & tandem poft varios e- & ingreffus mu- cum tunice inítar exuit, quocum fequitur '"Tabacum. $i pluries hec repetuntur, languefcunt & tandem moriuntur, Quum multas habeo rationes, cur plurima fic dicta Anthel- minthica fini propofito minus infervientia credam, optavi fzpe, ut eodem modo experimenta cum inteftinalibus Ver- mibus inftitui poffent; fallor enim, an conclufio ab expe- rimentis in aliorum animalium Vermibus factis, ad huma- nos tuta fit futura. ARGUM. 9. Multitudo ovorum eorum. Quamvis fidem omnem fuperare videtur, fingulis Ver- mibus inteftinalibus ad millies usque mille ovorum ineffe, qui certe nurnerus in variis fpeciebus diminui infigniter po- terit; D. GOEZE e. gr. numerum prolis in Tznia cere- brina ad 300 tantum zftimat; foli tamen hi non funt, qui eo gaudent beneficio. In ovario unius Gadi Morrhuz dum 9344,000 ova numerantur uno anno deponenda, an '"Tzniz cujusdam cum hoc numero zquiparari poterit? Ill. REAUMUR in corpore unins Mufcz (Mem. T. 4. p. 415) 20200 larvas computavit. lImmenfus fané numerus, licet ad millies millena non afcendat. a Quod ) 49 € Quod ex grandi ovorum numero in. przíenti cafu cer- to concludi poffet, meo quidem judicio, eo redit, ut, quo magis expofita fint interitui, vel ut ova, vel fub prolis for- ma: eo majori eorum numero Sapientiffimus Creator paren- tes ditavit. Aliam exinde deduci poffe conclufioneui. non video; nec quid impediat quominus idem de Pifcibus , Ver- mibus terreftribus & aquaticis valuerit. ARGUM, ro. Major Feminarum numerus. Nec in hoc argumento aliqua video, quz hypothefi fa- verent demonítrandx. Ego vero ex hac obfervatione, in dua- bus forte vel tribus fpeciebus inftituta, concluderem 1:0 mi- norem marium numerum fufficere ad plures foeminas fecun- dandas vel 2:0 quod producendo minorem marium nume- rum, nimiz horum Vermium propagationi obicem quafi po- nere voluit Summus Creator. ARGUM. rr. Fermer. Inteffinales. unius: animalis in alio propagari fe non finunt. In iis quibus adhuc veríamur tenebris, hzc affertio aliquantulum audax videtur. Fafciis vix exuta eft de Ver- mibus his cognitio, quamquam in ea defudarunt Viri debita laude nunquam fraudandi. Forte etiam ab illo longiffime temporis momento abfumus, cum eorum oeconomiz, fub- latis omnibus qux huic adverfentur difficultatibus , indubiz cujusdam certeque fcientiz fpes affulgeat; etiamfi vel ferie haud interrupta plures LiNNEOS, MürLEROS, LESKEOS BrocHrios, GOEZEOS , numerare liceret. Multum omnirto deeft, quominus methodus a D. BLOCH adhibita , propofito fini' inferviat. Ejus verba funt: fepius Ligulam Pifcium & Tzniam Lucii anferibus anatibusque obtuli, quas quoque vivas ingur- £itabant. Etiam galline fe iis affociabant ali- quas 2s 96 4 quasque dilaceratas deglutiebant. Quum de- mum diverfo tempore has aves mactatas vifita- bam, ne veftigium horum Vermium fe offere- bat, fed folum iis proprios. vidi &c. Quzfítio autem , de qua ne verbulum facit Cel. BLocH, iieceffaria eft: Num hz 'T'eniz Lucii eo tempore niaturis 9- variis inftructz. effent? Ceterum, antequam hoc refpectu pericula certi quid determinantia inftitui poffunt, varie folvi debent quxftio- nes, v. gr. An ovula Vermium ventriculum Anetum pervadere poifint absque deftructione? $1 vero eorum ventriculus ita conftructus fit, ut ovula Vermium ab cjus actione defirui debeant, an cafu nonnulla integra & incorrupta pervadere polint nec ne? An ventriculus in pullo & Gallina eadem vi agat? Quz- que in Galline ventriculo triturantur & diserti an in- digefta Pulli ventriculum permeare poflint? Et fic quoque in reliquis animalibus! : An T:nia Lucii zque in Gallina locum congruum inveniat, ac T nia articulis conoideis in Anate & Otide ? L An fieri poffit, ut ovula T enix Lucii in Galline inteftinis excludantur, quamquam non magis congruum ibi invenient pabulum, quam Phalena Mori in Pinu? $i experimenta, hwcce dubia illuftrantia, inftitui de- bent, fiant, neceffe eft, via a Nob. ParrLAs indicata, vel falten in amus ENS cumque ovariis maturis. , ARGUM. r2. In corpore animali baud femper morbum effciumi Vermes. inteflinales. Eo melius! Sed unde hoc concludimus? Ab experien- tia in humario corpore facta. De fenfationibus reliquorum animalium fere nihil nobis patet. Quotne Boves quotannis mactantur, qui calculo felleo laborent? quot vacce tophos gerentes? quod fues, quorum caro glandulis praternatura- li- jar 4 bus (*) denfiffime flipata? absque ullo morbi externo fig- no. Hs vero obfervatipnes forte Nob. MuLLER adduxe- runt, ut in Nov. Act. Hafn. Vol. I. p. 96. ftatueret, quod 'TTzxnia iis animalibus quibus contigit alimen- to uti naturali, vix dolores creent. Cel GoEzE illud vix perferre non potuit, fed fine omni exceptione generaliter ftatuit p. 56, quod Animalibus in liber- tate naturali & uniformitate inviolata confti- tutis morbus non fit, fi tot quoque Vermibus obfeffi fint. Huic ex tripode dicte fententie quid re- geram, non habeo, niíi forte quod non videam quomodo Celeberrimo Viro in mentem venire potuerit rotundum a- deo precepsque ferre judicium. Qui enim longe plura, quam Celeb. Go EzE vidit animalia, fincere confitetur , fe in hac re nihil, nifi conjectando, fcire. Quotne animalium millia per totum terrarum orbem, ex iis etiam quz naturali gaudent libertate, moriuntur, ex morbis caufisve morbo- rum nobis plane ignoratis. Singularem in Fauna Groenl. p. 273 affert obfervationem amicus honorandus D. O. FA- BRICIUS, quum de Afcaride Phoce. fermo fit: Vermicu- lis his quam plurimis fere confumtum vidi cor Phocz foetidxz attamen vivae; cor autem antea harpagine vulneratum erat. Ejusmodi vero cafus a Ccl. GOEZE forte excipiuntur. Anne morbi dentur fine dolore? Anne dolores pati poffunt Animalia fine lamentis? Quomodo explicandum hoc eft, quod e tribus eorun- dem parentum infantibus duo vermibus fine dolore obnoxii fint, tertius autem mifere his crucietur? Anne ipfa vermium inteftinalium prxfentia morbus (**) fit, vel faltem perpetuo imminens morbi cauffa? D 2 Anne (*) Has glandulas nidos effe 'Tenis, quam Veficariam lobatam vocat, primus detexit oculatiffimus O. Fasni- civs, Vide Nye Saml, af det Kongl, Danfke Widen- fkabs Sellfkabs Skrift. 2. D. p. 287. (**) Suis majalis egrotantis Hepar examinavi, Reple- tum erat Hydatidibus a Pifi ad Ovi gallinacei magni- tudinem infignibus vixque numerabilibus, Singula hy- datis unam ad tres "T'enias veficulares continebat ; quz 239 6 Anne T znia cerebrina in cafu a SCHEUCHZERO defcripto morbus fuit? "Fhefis autem Clariffimi BLocH vera eft , tametfi non videam, quomodo exinde demonfítrari queat vel Vermium inteftinalium deftinatio, vel quod connati fint. Potius con- trarium fequeretur ; nam ex eo, quod fortuito morbo caus- fam przbeant, fequi videretur eos cafu quodam illuc ve- niífe. Ut ulterius demon(tretur feminium verminofum Ani- malibus congenitum, duo infuper argumenta adducit Cel. BrocH fci. Ova ibi femper inveniuntur, ubi proles nutrimentum habeat, & Animalia eo- dem fuftentata nutrimentodiverfos habent Ver- mes, Ad prius quod attinet, cum experientia omnino conm- gruit, licer exceptiones non defint. Si vero naturam uni- verfe fpectemus, univerfalioribus oeconomicis legibus ad- numeranda eft hc regula. Apud Amphibia, Pifces, Infe- cta non fine venerabunda admiratione obfervamus a Summo Moderatore iis datum infünétum, quo tempore Ovorum depofitioni deftinato appropinquante nolentes volentes ea quzrere cogantur loca, ubi proles & fecuritatem «&& efcam inveniant. Apud Vermes generatim, quas fequi non pos- fumus, idem locum habere, fas eft credere. Quod autem ad Vermes inteftinales attinet, neceffitate coacti videntur fine inftinctu, ova ibi deponere, ubi funt, quum iis non competat habitacula mutandi facultas. Ex eo autem con- cludere velle, quod nobis connati fint, non magis congru- ens que hydatides adeo exacte replebant,ut difficillime hec aperirecur fine illarum ruptura. Reliqua vifcera fana. Z&grotant ergo ex his Animalia. Dupla ex illis tutt he- patis magnitudo, in cujus diflectione varia didici mihi pon antea notas vidi enim manifefte 'Tznias has du- plici conftare membrana; vidi etiam facculos, qui 'T- nias ovi magnitudinem adeptas continuerant, demum contrabi , ut P1fi majoris magnitudinem non fuperarent, TTuberculorum forma apparebant & duritie infigni gau- debant. E difciffo caute ejusmodi facculo integram complicatamque aqua vacuam veficam facile expreffi, dein explicavi, ac vidi illam magnitudini nuper nomi- natz xqualein effe. , ETZL. DUNS XC ens mihi videtur, quam fi dicerem, quia Pediculus rici- noides Surinamenfium "ique in gramine alias habitans, & Pulex penetrans Americanorum Chique, qui in fabulo, cineribus, arundine Sacchari expreffa vivit, in pe- dibus fervorum denudatis ova fua deponant, ut ibi excludan- tur, illis connatos effe debere; exempla ex Vena medinen- fi, Larvis larvarum , Lernzis pifcium , Gordiis pifcium fub- cutaneis petenda ut reticeam. Pofterius vero, vel quod Animalia eodem fu- ftentata nutrimento diverfos habent Vermes antea demonftravi minus fidum eífe fundamentum. Exem- plis ad feptimum argumentum allatis patet nec ftatui poffe, quod animalia eodem nutrita alimento diverfos habeant Ver- mes , nec diverfo fuftentata alimento communes fovere Ver- mes; utraque enim conclufio xque lubrico nititur funda- mento. Jam vero alias nonnullas hujus Syftematis fequelas exa- minare lubet. Si Vermes animalibus congeniti funt, continuata ferie a parentibus in infantes propagari debeant, neceffe eft. Ideo non contendo neceffario fequi, ut omnes infantes a parenti- bus verminofis progeniti etiam verminofi fint, nam multa funt, qux id prohibere poffunt. Hoc autem neceffario fe- quitur, ut infantes, quorum parentes nunquam Vermibus obnoxii fuere, nec unquam Vermibus laborent. Jam vero cafus mihi optime notus eft duodécim infantum, quorum cum neuter parens unquam 'I'vniis laboraverit, unica fexus fequioris varias excreverit "Tenias duplicis fpeciei, czteris ab his plane immunibus. Affumamus vero , quod per parentes propagentur. Ab- furdum effe a Patre communicationem ftatuere antea monui, a Matre itaque provenient. Jam Mater ergo Vermibus laborat. Hi fub gravidita- tis ftatu ova fua in ejus inteftinis deponunt. Hic ab am- pullis orificia vaforum lacteorum conftituentibus abforben- tur. Inde Chylum fequuntur ad ejus receptaculum, dehinc ad fubclaviam finiftram vel dextram ut fanguini commifce- antur, totumque ejus perficiant circulum, ac per aortam de- Ícendentem vel arterias renales ad fpermaticas, iliacas in- D 3 ternas 2.44.4 ternas vel hypogaftricas, cujus ramum arteria uterina con- ftituit, qux etiam a pudenda interna provenit. Hac via ducantur neceffe eft, ut cum Placenta indeque per funicu- lum umbilicalem cum foetu communicentur. Ultima vero communicatio adeo anguflis perficitur meatibus, ut vix u- num e centum, forte mille periculum fucceffit, illos liquo- re colorato vel Hydrargyro injiciendi. Omnes jam licet breviffime enumeratos feceffus & an- guftias tranfire debent ovula, fi a Matre in prolem propa- gentur, proprieque congeniti dici poflint, inque foetu non nato reperiri. Verum huc perlati vix ultra dimidiam trans- egerunt viam. Eadem enim, licet retrograda, via fupereft, ut e vafis umbilicalibus in inteftina foetus deveniant. Ex ob- fervatione LIEBERKUHNII viginti quinque villi inteftino- rum aream linee quadrate occupant. Notum demum eft, quemcunque villum ampullula conftare , qux fpongiofa fub- ftantia veftitur & octo prxterea folliculis mucofis circumda- tur. Ex his facile intelligitur ampullulas has tubis capilla- ribus tenuiores effe. Si deniqe apud adultum hominem ea gaudent fubtilitate, quam fubtilia fintne in foetu? An ita- que Vermium ovulis tranfitum concedent? Video equidem Cel. GoEzE ovula Vermium vulgo fic dicta non pro ovis habere, fed pro ovorum facculis. Credit fe ope inftrumen- ti prefforii vera ovula cum foetubus jam formatis detegiffe, & in quocunque facculo ad XII ovula numeravit; fed cu- riofisfima hzc obfervatio confirmatione opus habet. Si vero ovula ab hujus itineris anguftiis liberare veli- mus, neceffaria quamvis fi cum foetu in lucem venient, via multum abbreviari poteft. In ubera prxbente, five Mater fit ive Nutrix, e fubclavia ad mammarias & thoracicas lon- gas deviare debent, vel per ramum brachialis qui ad mammas tendit, ad fubftantiam glandulofam pergent, dein ad ductus galactophoros ipfamque papillam viam invenient. Sit jam quod nihil omnino ovulorum tranfitum per hos ambages impediat, quomodo vias permetietur viva proles Vermium viviparorum, etiam in parvis animalibus, Mure Mufculo e. gr.? Pofita vero veritate Seminii Verminofi congeniti, om- wi adverfatur explicationi eorum propagatio in animali bus 2 ANT ois bus quorum ova extra corpus maternum excluduntur, five Avium fint, five Amphibiorum vel Pifcium. Quomodo enim ovula vel proles in horum ova introduci poffent? Si molecule organice adeo ad omnia inde fingenda commodx eílent , ut fibi finxit Comes BurFON, facilis erit explica- tioni via; vereor autem ne ctiam hzc fabula ad nugas per- tineat. Optarem, ut aliquis obfervator microfcopicus fcien- tia, oculis & patientia huic operi neceffariis inftru&tus, hanc rem illuftrare vellet; fed fimul opto, ut a przjudiciis liber fit, nec videat, ut vidit C. BUFFON , dum animalcu- la infuforia obfervaret, ita fcilicet ut videre vellet, pro íua firmanda amata hypothefi. Tznia cerebrina paradoxon mihi eít. In cranio habitat, cerebro incumbens. Propagari videtur per vivam prolem. Quomodo autem abforbetur hec per vafa in con- finiis przfentia, ac ad uterum Ovis vel ad ejus inteftina. ut inde ad mammas transportetur, & dehinc per omnes in fo- tu vel agno lactante receffus ad cerebrum usque deportetur? An hic per aliquot annos in fopore quafi jaceant , an- tequam increfcant? An Cerebrum Ovium , Rupicaprarum, Boum ita corm- paratum eft, ut preffionem, fuctionem, aculeorum capitis puncturam, donec magnitudinem infignem adepta fit vefica, perferat, absque ullo Animalis incommodo? Quznam erit ratio, cur agnus, ovis, aries, vácca ab hzc infeftentur, quorum parentes ne minimum fignum prz- fentis ''enix cerebrinz unquam dederunt? Sane, qui hxc dubia folvit, & íolide folvit, ftatua z- que dignus eft ac Montgolfier. Ingenue fateor, unam hypothefin non minus obícuram effe , quam alteram: fateor etiam me nefcire, quz vera fit barum, nec opinari me audere ob difficultates ab utraque parte mihi impenetrabiles. Dies forte docebit. «E » 4 Erratum. ) Pag. 52. lin, ultima loco duobus Kee TET MAE un m "nun d NT l jn t " | i TIR — ám Hill Intr NU mE ym Un I! TU A , ! NO " NUN RU SAU ii l uU "n ur mu , ; ip a Wn H AND | Sp Td " ! lH MAUI ht OIN A Ht l I | n I : DOM H n !! a "o 1 An M T QUU i " 1 THEDIDTIRLOIE RE | " QR w'a"r"a"a"a'a qa»auyim.9 35357 i M ADI