ae fh. 
A EN 
P enun ^ aJ ^ : m t A ni S Pe DE 
a : ; , 
TM 


pn LA 


- 
A ram FA 2d 
TON 

e^ ome 


€ € 


Met 


REOR IT 


tn 
vit 
I 4 


EN 
rtr PI CRI 


3 


Tee Ps or nn d 
LE ESAE DI S WE ua 
Dua Er tere 
nm Tut 
e 


3 
1 
*4 


wn 


y 
na 
; 


2. " 
i 


1 
n 
n, 


un 
QU 
SU 
SA 
nen 
6 
B 1 
nu 


Denm 


ji 


P 
Hi mv 2 
D 


01 
) 


ATE 
T 
MESA EIE 

d 


RID IE: 


MESI 


"a 


"t 


5) 
i 
hi 


*» on 


» 
m 
3t 


| d D 


EI NOR b» 
JY OC 


Mos. 3 
' Ln de. 
) pM, 


/ [) 

UL y 
Wu 

(n U 


N 


X 

» 
UN AW e 
BULLY 
MU 


ad 


VRAT 
p 


RA 
ij n i 
en 
ni 


 *DECURLE | 
J ANNORVM TERTIZE 


MISCELLANEGORUM 
.... MEDICO-PHYSICORUM 


EPHEMERIDUM 


GERMANI CARUM 
NNUS SEPTIMU 


OCTAVUS. 


MISCELLAN EA CURIOSA 


EPHEMERIDUM 


MEDICO -PHYSICARUM: 
...  GERMANICARVM 


ACADEMUE 
4 CAESAREO-LEOPOLDINJE 


NATUR/E CURIOSORUM 
DECURLZA III. 


ANNUS SEPTIMUS 
OCTAVU$ 


Anni MDCXCIX & MDCG. 
; Continens : 
—. Celeberrimorum Virorum 
. Tum AMdicorum tum aliorum Eruditorum in Germania Q9 extra eam 


OBSERVATION ES 


Medico- Phyfico. Anatomico- Botanico - Chirurgicas 


APPE N DICE 
Privilegio Sac. "; 4f. Majefl atis 


! Edita 1702. 
 Sumtibus P Michaelis Rüdigeri, Berolini, Francof. & Lipfia & apud eundem 
b. Norimberge, Literis Chriftiani Sigism. enis 


à 
"4 
| ; ' 
ed 


nunmmmmsin nmm nmm HH LETTERE 
gw» h 


Wionmunm to n ur n 


: 


phemeridun Physico-Medi 
—Decadis III, | 
USVIt e^ VIAL. 


THLHLUETTLAUA ELI LUN TIIT TIITT I TT im 


 INPERATORI 


PIO IVSTO MVNIFICO - 


VICTORI AC TRIVMPHATORI - 


SEMPER AVGVSTO 

|  RESTITFVTORI -REIPVBL, 
| LIBERTATIS ADSERTORI 
| x AC VINDICI 


e4CAD EMIA NATVRAE (V RIOSOR VM 
OPTIMO PRINCIPI- 
LAnA 


TOM n 2a dai: RD TN RN NE 


— 


Auseipe. fervorum, CESAR, Dore fuorum 
AMunera , qua (acras ponimus anté pedes. — 
Quod porro triplicis natura inmuifere regna 
VPergzmus alftdui , munus id omne Tuum. eft. 
Aurato zuper recreafti providus imbre, 
"drens €g' ftecum quod fuit ante , folum. 
Inde adeo cultis dedimus qua femina campis , 
- Ubertus largo fenore reddit ager, ... 
Hincque T 1B Linfumpti documentum exile laboris , 
deque ipfam pietas noflra, fuosque dicat :- 
4Mox ubi devicto vefónabunt. bofle triumphi, 
Orbisque edomitus mille tropaa feret ,.— 
INos €9 prateriti memores, plenique futuris 
Ducemus feftos, turba beata, choros; 
Surgentesque inter., quas nunc vvi&oriaipalmas 7j 
"dpparat , bac noftra [ymbola «uocis erunmtz— 


Auxilio Excelfi Iuftiffimus Omnia Vin- 
cens, 
Aeternumque Explens Imperium Or- 
be Viget. 


SERE-| 


—MARCHIONI BKANDEBVRGICO- 
SRI ARCHICAMERARIO ET ELECTORI. 
 "'PRINCIP| SVPREMO ARAVSIONENSI ——— 
MAGDEBVRGI CLIVLE JVLIACI MONTIVM 
-STETINI POMERANLE CASSVBIORVM — - 
— VENEDORVM AG IN SILESIA 
CROSNJE DVCI 
/. ' SVRGGRAVIO NVREMBERGENSI 
-PRINCIPI HALBERST. MINDA ET CAMINAE 
COMITI HOHENZOLLER ££ MARCA 
"RAVENSBERGAE LINGAE MEVRSII 
———BVRAE ET LEERDAMI 
- MARCHIONI VERZE ET VLISSINGJE 
-DYNASTJE BREDJE ET RAVENSTEINII- 
VT ET CLIENTELARVM LAVEMBVRGI - 
*" AC BVTOVLE pai. 
1 iE, QVAE. SVNT RELIQVA | * 
m P: ? DOMINO SVO BERE 
FU LEOPOLDINA | . - 


"oh | DEVOTISSIMI 'CULTUS ET OssEQvir 
| ;) MONUMENTUM ; | 


Loo SERE: 


15 
| 


T "y 
| 


SERENISSLME ECK | 


" «e; los. 
" 
y 4 3d4Q * 
^ e " e 
* 
Y " 
l ] : 
LI "hs 
" " 
T 
' , 
x ue ?7 
* 
. i Nn $ 
powll 
P anc D TU ur 
A 
v £& 
Pos 
4 * 
E j P 
— ue gres s 
t » ; e PF - 
p -—— t 
- 
j o 
£ 9 
n E UT 
£ 


- 


QS I, quos füpremo rerum fafti- | 
gio Divina Bonitas Ampofuit, devoto fem- | 
per officio venerari liceret iis, quorum pa- | 


rata funtad nutum atq; omni tempore ex- | 
prom- 1 


cona d dod 

| jrompca vr erm neutiquam fane hoc 
primum die MAJEST ATI TV A demis- 
. fa animorum fubje&ione litaremus , qui 
: pe eximmenfa gratulantiü turba pro- 
. ferri defiderantes, Regalem, quam miro 
univerfo orbis applaufa fufcepifti, purpu- 
rameo pridem cultu profequimur,quonec - 
 expeGaria nobis major poteft, neq; aquo- 
quamfanGior offerri. Aft vero cüm non 
deceat ad fublimem, in quo nunc emines, 
thronum licentius adrepere non vocatos, 
aut nullo alio, nifi prz:ftandi officii, pratex- 
tu animum a gravibus & pro publico omni- 
um bono vigilantibus curis divertere, no- - 
voutique devotionis genere ad hoc opus 
efle nobisdeprehendimus, In cujus anxia 
meditatione dum fumus, quibusvis aliis ex 
veterum aut noftrz xtatis ingenio ufuve 
exquifitis, &, ut inferioribus tanta Magni- 
tudine TVA, reje&tis adunumilludlucu- 
brationum acf edulitatis noftra penfum de- 

TUM | b 2 | muo 


nuo confugimus, cu jus generis. jam aliquod 3 
fpecimenante hos:undecin:annos humil- . | 


lima fübmiffione: anobis: oblatum prater 


expe&Gationemac meritum; gratiaminve- | 


tiiffé leti utique: recordamur; utveleamob 
cauffam hoc ipfüm; quodnunc publicamus, 

volumen:nemini: Imperantium. .alteri , nifi 
MAJES'TATI: T V 7E a qvum: cenfea-- 
mus: exhiberi. » Pretium: quidem exigui. 
muneris ex liabituzftimare nonjamin no-- 


ftra; fed Clementifümi T VI Judicii pote-- 


ftate: eft, cujus idcirco- Indulgentiam; ne 


quidlieic porro: defit nobis, fupplices im- 
1IOC- 


ploramus. Neque: interimnaturz in. 
magis abfcondita:atque-arcana;.quam: ins 


timi! animorum: devotiífimorum: fenfus: - 


aperiuntur.,. & dum: quisque: iis ;, quibus: 


poteft; munufculis-probare gettit ftudium: | 
fuum; fumma; quz:innoftro-opere depre-. | 
henditur;rerum:varietas; noftritamen con-- | 
fenfus. & oT fidei: eft argumentum, 
€ 111i Cum . 


l. 


rem: mundum: T^ VA 


z 


isis enim: more majorum. receptum, fit it 
raraquzq; &cinufitataadfpetui REGVM. 
offerri;& in Pruffiz quidem 'T V E Regno 
| fubje&isque: ceteris: Ditioni T'V Z& pro- 
vinciis. tot paffim: occurrant naturz; nun-- 
quam  otiofz:: miracula; non inferiora heic 
 agnofces: REGV M. SAPIEN TISSIME: 
- Majorem: videlicet non: fecus ',. ac mino- 
A. fi üperbum: MAJES- 


LATE, T VIS Q-. nunc laudibus: refo-- 


nantem; Bonitatis &:C mni poten tiz Divi- 


nz fontes: inexhauftos; gazamque cumu- 
latiffimam:;: . denique: ipfam: adeo rerum. 
naturàm: plerisque-faltem: eminus:confpe-- 
&am; hieic propius: videndam in operibus: 
fane: mirandis;,. nifi: quod. nobis: quidem: 
nihil, przterquam: Nominis: T VI Spien-- 
didiffimum: Decus; quod noftro operi prz. 
fulget; fefc heic: jam offerat: commendan-- 
dum. : Agnofces inhis pariter cónfor-- 
tii noftri efluam. lztitiam,. ubi nom:arti | 
|90B3S 25. We 


"Sud E * - M NES UNE AN UT NR em NINOS (EA ENTE NA EET SUME EN qm TO T OARERA T I REM ERSQRU T4 VeL RE " 
r 


duntaxat falutari eamque profitentibus 


nova conftituta przfidia cognovimus in., 
Regia TVA Berolinenfi, illorumque. 
ordinem legibus fan&iílimis munitum , 
ornatumque -przclaris privilegiis habi- 


tu nunc incedere haut paullo, quam an-- 


te hac, auguftiori ; fed & cumprimis ob 
conditam jam & coeptam Aufpiciis T V 15 
tiovam Scientiarum atque Artium Acade- 
mam , quam celeberrimi noftrisque etiam 
conatibus faventiílimiV iri Godefridi Gui- 
lielmi Leibnicii du&u confiliisque innifus 
non alienum duxifti a MAJESTATE 
TVA ftabilire, fubje&orumque feliciffi- 
molmperio T'V O falutem acincolumita- 
tetfh non armis magis , quam pacis ftudiis, 
quz fublimi ifthac mente comprehenía. 


tenes, tutari ac protegere. Geftit itaque» | 
fodalitium noftrum , ut florentem hanc | 


&  confpicuam maxime Academicorum | 


TlVORV M focictatem tanquam. con- | 
^ vs £u. f 


: Slieehccin conveniat, & te june Gthimd, | 
dextris, pa&o follemni federe fidem fuá pà- 
riter tradat & duraturam noftram in T'Epie-- 
tatc. Erunthzc fane nobis firmiffima fame - 
inftrumenta & zternitatis, quibus veluti 

clypeo & parma adverfus injurias obli- 
- vionis & temporum armati , recens quod 
non ita pridem illuxit, fc culum intramus, 
inpofterorum etíam, fi qua futura fint, lau- 
dem& — facile hoc pa&o 
 penetraturi, — Quz tam ingentia bona., 
 1IBI, REX MA IME, cumprimis de- 
beri a nobis & nunc grati agnofcimus, & 
nunquam defitura celebratione fumus com? 
1miemoraturi. ^ Et nunc quidem cogita- 
tionem Clementiz T V4E & Benignita-- 
tis, quz verba nobis unice fuggerit, vix di- 
mittimus, in animis noftris & votis cter- 
num manfüram, Onorum fummam,;finio- 
mento adbuc in his morari fas eft, fed bre- 
TE vem 


 vemillà, fedünfiaram purses rifh- | 
ma TIBI funt complexam poftremo acci-. - 
pe. DEVS 'T E nobis confervet, fegato 1 
ut intolerabilem , quam melior orbis : D» 
infperato G V1 LIELMLE Regum Op- 
timi Maximi obitu his diebus paffa et; : 
ja&uram. T V A jam Virtute, cui Glori 
pariter ac Provinciarum Domus Araufio- 
nenfis ceffit hereditàs, fentiamus omni- 
bus modis reftitui atque compenfari. DE- | 
VS$-Auguftam 'Thori Sociam;: Reginam | 
& Formz Dignitate ac Gratià; &cVirtu: | 
tum Decoribus Eminentiffimam tueatur. 
DEVS Vobis pariter ac SereniffimoPrin- 
 cipiRegalisPurpure Heredi,Imrerii,Pofte- 
rorum & Pacis largiatur zternit em;acfi, 
quz noftra funt,liceat ified&ere T VIS ;hiünc 
omnino propenfum i in nos Animum, hanc - 
Indulgentià & Benignitatem T VAM, qui- | 
bus nullamajoraautagnofcimus,autrequi- | 
 rimus,ornamenta perpetua manere nobis: | 
ordipiq; noftro putiapat E UU 


I 
— 


C 
" 
UN 
y 
S 
TE NS 
: 


( 


av 
ey R 
v, d SV 


A) : 
JEANS 


"CATALOGUS 


"EXCELLENTISSIMORUM VIRORUM. 


qui pro Septimo & Octavo hoc Tertize Decuriz- 


Anno Ephemeridum Phyfico - Medicarum , Ob- 
| . fervationes communicarunt. 


Dn. D. SYLVESTER SAMUEL ANHORN, ab Hartvvifs, Archi-.- 

^" ater Sangalenfis, Academicus Curiofus.- | 

Da. D. JOHANNES CHRISTOPHORUS BAUZMANNUS,Me- 
dicusin Ducatu Bremenfi Regius. 

Dn. D. CONRADUS BARTHOLDUS BEHRENS , Medicus Hil- 
defienfis , Academicus Curiofus. e 

Dn. D. MATTHJEUS BLAW, Medicinzin Univerfitate Friburgen- 
fi Profeffor Publicus, Academicus Curiofus. 

Ds. D.JOHANNES CONRADUS BRUNNERUS, Coníiliarius & 
Archiater Sereniff. ac Patentiff. Dn. Ele&toris Palatini &c, &c. Aca» 
demicus Curiofus. ; 

Dn. D. DANIEL BSCHERER, Phyficus Norimbergenfis Academi« 
cus Curiofus. ep | 

Dn. D. GOTTLIEB BUDJEUS, Archiater Ducalis Saxonicus, & 
Phyficus Provincialis ordinarius Marchionatus Lofatiz Superio- 
ris , Academicus Curiofus. 

Dn. D. RUDOLPHUS JACOBUS CAMERARIUS, Medicinz in 
Univerfitate Tubingenfi Profeffor Publicus , Hortidg medici Infpe- 
Gor , Academicus Curiofus, | ! ] " 

| € n 


TRE TON T TIR NS CARNE YS AUTOR OQ a e YT INCL RT YT TTE ANS I IN NS INEST NR RS NE RETE RIP D RENE DE ORE EN T 


Dn. D. DANIEL. GRUGER , Seren. ac Potentiff. Regis Boruffiz & 
Ele&tor. Brand. Archiater, nec non Poliater Stargardienfis, Aca- 
dem:cus Curiofus. ' 

Dn. D. GEORGIUS DETHARDING, Senior, Seren. Ducum Me: 
gapolenfium Archiater. | É à 

Dn. D. JUSTUS FRIDERICUS DILLENIUS, in Univerfitate Gif- 
| fenfi Medicinz Proreffor Publ. ordinarius; Facult. Med. Decanus, 
Academicus Curiofus. $. | 

Dn. D. GEORGIUS TOBIAS DURR, Ser. ac Potent. Elector. Pa- 
latini, & Maximiliani Ducis Bavar. Confiliarius & Archiater, Phy- 
ficus Auguftanus , Academicus Curiofus, 

Dn. D. JOHANNES JEGIDIUS EUTH, Diveríorum Principum 
Confiliarius & Archiater , PraCticus Hagienfis. 

Dn. D. JOHANNES LAURENTIUS FEHR , Phyficus Suinfurten- 
fis, Academiz Nat. Cur. Adjunctus. | 

Dn. D. PHILIPPUS FRAUNDORFFER, Civitatis & Girculi Brun« 
nenfis in Moravia Phyficus Czfareus Provincialis, Academicus 
Curiofus. / : 

Dn. D. PYRRHUS MARIA GABBRIELLIUS, in Senenfi Univere 
fitate Le&tr Medicinz primarius , Academicus Curiofus. | 

Dn. D. GUSTAVUS CASIMIRUS GAHRLIEP 90on bet 9)?lillen/ Se: 
ren. ac Potent. Regis Boruffiz , atque Elect, Brandenb. Archiater , 
Academicus Curiofus. | à 

Dn. Lic. CHRISTIANUS- FRIDERICUS GARMANNUS, Polia«: 

. ter Chemnicenfis , Academicus Curiofus. | 

Dn. D. M^BeHS .GERBEZIUS, Poliater Labacenfis , Academicus 
Curiofus. | 

Dn. D. EBERHARDUS GOCKELIUS, Archiater Würtenbergico-: 
NV eiltingenfis , & Phyficus Ulmenfis, AcademicusCuriofüs. 

Dn. D. SAMUEL GRASSIUS, Practicus Vratislavienfis , Academi-- 

. eusCuriofus. 

Dn. D. JOHANNES CASPARUS GRIMM,, Seren. Duc. Saxon. 
Ifenac. Archiater, & Poliater Lipfienfis, Academicus Curiofus. 

Dn. D. JOHANNES GEORGIUS. GRUBELIUS , Archiater Elee 
&or. Saxon: A cademicus Curiofus. ! | 

Dn. D. JOHANNES BENEDICTUS GRUNDELIUS, Com. Pa« 
lat. Cxfar. Incl. Styriz Statuum Phyficus , & Marpurgi Pra&ticus 


T3 


Academicus Curiofus. 


TENNA LI. 


Da. D. PHILIPPUS JACOBUS 5 HARTMANNUS, Medicinz.sc 
| Hiftoriarum in Univerfitate Regiomontana Profeffor Publ.Acade« 
mieus Curiofus. 
-Dn. D. MICHAEL HEILANDUS, Anat. Chirurg, & Botanic. in A« 
cademia Giffenfi olim Profeffor ordinarius. 
Dn. D. CHRISTIANUS HELW'ICHIUS , Pra&icus Vratislavien« 
^ - fi, Academicus Curiefus. 
Dn. D. JOHANNES GEORGIUS HOYER, Poliater Molhufanus, 
Academicus Curiofus, : 
Dn. D. CHRISTIANUS LAHME, Pra&ticus Hafnienfis. 
Dn. D. JOSEPHUS LANZONUS, Profeflor Botanices Fetrariens 
7 7-fis, Academicus Curiofus. 
Dn.D. SAMUEL LEDELIUS, Phyficus Nobilitatis & Civitatis 
Grünbergenfis Silefiz Infer. Academicus Curiofus. 5 
Dn. Lic. ROSINUS LENTILIUS, Archiater Oettingenfis & Geye- 
. .renfis, PoliaterStuttgardianus , "Academics Curioíus. 
Dn. D. GEORGIUS ABRAHAMUS MERCKLINUS, Reverend. 
^ &Sereniff. Ducis Palatini , fupremi Teutonici ordinis Magni Ma- 
 giftri Medici Confiliarius Medicus , & Reip. Norimbergenf. Phyf. 
— - Ordinar. ejusdemque Collegii p. t. Decan. Academ. Guriofüs. 
Dp». D. GEORGIUS BALTHASAR MEZGER, Phbyficz & Medi- 
cinz in Univerfitate Giffenfi quondam Profeffor Publicus, Acade- 
miz Nat. Cur. Adjunctus. 
Dn. D. JOHANNES 'THEODORUS MOEREN, Aulz Electora» 
lisColonienfis Medicus , Academicus Curiofus, 
Dn. D. MICHAEL PAULI, Practicus Vratislavienfis , Academicus 
Curiofu. 
Da. D. SALOMON REISELIUS ; Seren. Ducis W'ürtenbergici 
Confiliarius & Archiater, Academicus Curiofus. 
Dn. D. VITUS RIEDLINUS;, Reipublicz Auguftanz Phyficus, A- 
cademicus Curiofus. 
Dn. D. PETRUS ROMMEL, Reipublicx Ulmenfis Phyficus. 
Dn. D. LUCAS SCHRóCKIUS , Archiater & Comes Pal. Cxfar. No» 
bilis , Phyficus Auguftanus , Academiz Nat, Curio, PRJESES. 
Dn. D. MARTINUS SCHURICHIUS. . 
Dn. D. JOHANNES HENRICUS STA RCKIUS, Confiliarius & 
Archiater Pruffiacus ,nec non in Univerfitate Regiomontana Pro- 
- feffor Medicina ordinarius , Academicus Curiofus. bns: 
C 3 D. 


Sm 


"Da D. UDALRICUS STAUDIGL, SS. Theolog. & Medic. Dr. Pro- 


tonotarius Apoftolicus, Ord. S. Benedidii in exemto Monafterio 
Montis San&ti Andechs, Academicus Curiofus. ! 
Dn. D. AMBROSIUS STEGMANN, Poliater Islebienfis , Acide: 


micus Curiofus. 


' Dn. D. [COHANNES TACKIUS, Eloq. & Medic. in édeniiaGIf- 


fenfi quondam Profeffor publicus primarius, nec non. Ser Haffix 
Landgrafii Ludovici VI. Archiater. 


pn. D. JOHANNES GEORGIUS VOLCKAMERUS , Phyficus 


Norimbergenfis , Acadamicus Curiofus. 


-Dn.D. JOHANNES. MENRADUS VORWALTNER, |Seten ác 


Potent. Elect. Bavar. & Palatin. Confiliarius & Archiater, nec non 
in Univerfitate Ingolftadienfi Profeffor Publicus, Academicus Cu- 
riofus. 


- Dn. D. JOHANNES CASPARUS W'ESTPHALUS, Przfe&urz 


Delt(chenfis & Bitterfeldenfis Phyficus, Academicus Curiofus. 

D. JOHANNES PAULUS W/URFFBAINIUS, Archiater & Co- 
mes Palatinus Cxfareus Nobilis, Phyficus Norimbergenfis AÁCa« 
demix Nat. Curiofor. Ephemerid. Direétor. 


Dn D. THEODORUS ZWINGERUS, in Univerfitate Bafi leenfi 


gren vices Puolicus: ; Academicus Curiofus. 


. m 


CATA: |. 


IEEE 


4225» AN ZA 2 s i z ZS y : 
, NN e , A - S V E An 


CATALOGUS. 


L'OBSERVATIONUM. 


Dec. III. Ann. VIT. & VIII. 
- Éphemeridum I Natur Curioforum. 
Obferv. | TA Pag. 


Dn. D. MATTHUE BLAUU. 


| x DéGranis hordei integris; ante XIV. dies — ürinam ex- 
|/ 9 | cretis. M Li 
E ^32. * Urinacraffa , viícida & glutinofa. .- oluaifis' dg - cR 
[e . Dn. D. JOH. EGIDILÉUTH. oput 
| ^3. De Curiofis quibusdam i in | Apertione Cadaveris muliebris annotae 
tts. 6 
li^ 4. * GlaciePentecottali, nive chnieulari, & Inundatione autumnali. r4 
| $.* Zibebarum Smirnxarum Gigantis. | 229 
| | Dn. D. CHRISTIANI HELWIGIL 


e. De fuppreffione Urinz in pleurítica , cum füdoribus (ummis conjun- 


| &ta non infalutari. | 9 
| 9$. - Salivationein Arthritide & Scorbuto. . mus. odi 
$8. - Phlebotomiain Arthritide. — piece 14 


|. 9. * Notatis in Anatome Mulieris. 2o od 5e 1j 
li un d € 5 Dn, 


rr 
v Plin. D. THEODORI ZUINGERI. P en | 
IO. De Syrüpo Prophyladlico , ^ad Prelongandam Vitam & Podagrz, 
— aliorumque Morborum infultus arcendos, mitigandosdue ex- 


. perto. xd 
11. - Fracturaoffium din dich multiplici, cum jun&urz: Tali dis Ce 


. -catione , feliciter curata. 20 
12. - Hiftoria fiftulzl lumbari&; &: HihscdiicEF, calculofo Kitürienlls, à ,& 

fubtercutim,  mufculosque Clunis dextrz reptantis, lethiferz , 

cum Cadaverisanatome. 23 

13. - Ulcereantiquo, in Meatu Utidario, feliciter curato. 27 
.Dn. D. GEORGII BE THRgnNE PETS 

14. De Afparagolaticauli, — ^'^. Y. 21 

Dn. D. JOHANNIS: GEORGII GRUBELII, 

15. DeManiacocurato. : m PM 
16. » Febre Quartana mufátione aeris curata. miis i208 A LL] 
Dn. D. PHILIPPI FRAUNDORFFERI. 

17. DeFlatufuriofo,ladisufücurato. . . — : ; B 4 
18. - Linimento.ad Serpiginem Evporifto. 27 
19. - Muliere nunquam in Vità fua Meníes experta; & nihilominus 
1 gravida, Em s | 9 

20. - Altero Tefticulodeficiente. 25 5 177700 o5 7! * 3g 


2 - Pupillis oculorum cordiforibus. js (. 39 
» Juvene füpra finiftrum hypochondrium caput informe habente. 


39 
Dn. D. J OHANNIS CHRISTOPHORI 
BAUTZ MANNI. 
23. DePulvere dato, ad extorquendam incendiarii cenfeffionem. 29 | 
24. - FoetuinUtero exficcato. —.- | Uu 
25. - Morbo ex incantatione mirabili, 4t dH 
26.- Penemonttrofo. | 49 
27. - Dyfuria extincti anatome. | $o 
a8.- Verme in Lapidereperto, - ! id 48 .wr gg 
29. - Secali cemulento. gre L4 MeIM 
30.- Sciuroalbomortisnuncio. ^ ^ TT OMM 33] 


Dn. D. AMBROSII STEGMANNI. 


. 8r. De Partuin utero materno putrefacto. 5 
32. - Partu in Utero materno Verminefacto. ! 
33.- Fal(aingravidatione & flatàum loco foetus exclufione. e 
34: - Terrore & confp ectu Sogizanus, fuppreffio menfium, & ex hac, 
Dyíenteria lethalis, $6 
35. De duplicata Vulva, i $7 
36. - Plica judxorum., | | $7 
37. * Colica Periodica. f9 
Dn. D. PHILIPPI JACOBI HARTMANNI. | 
. $8. DeGenitalibns Vitulz monftrofis. £9 
Dn.D. PETRI ROMMELII, 
$5. DeClyftereinnoxié per os rejedto. €3 
40. De pica in infante. 63 
41. - foecunda fine menftruís. oup 6; 
42. - fuüperftitione puerperarum nonnullarum fomnutz concilíandi 
modo. | 66 
43. - Hypnoticoraro. - — : 68 
44. * Evporifto Emmenagogo. ! 69: 
4f«* Vatietate circa fecundinasin partu gemellorum; ri 
46. - Coecitatepoft VenzíeCtionem. — - ii bbs 2. 
47. - Gulzcoalitu à Variolis, Lucanica füblato. 72 
48. - Tertiana lade (zpius recocto, fublata. ( 3 
Da D. VILE MEDLINE 
49. DeManiahzreditaría, — du. 
$0- - Ifchuria pundura inperinzo curata. : 76 
$1. - Cervi ventre, falva vita, globo trajedto. | 78 


Dn. D. PYRRHI MARLE GABBRIELL I. 


j2. De Viro Septuagenario, tribus quartanis laborante, Borez valdé 


efflanti expofito , conyalefcente. 
Dn. D. GUSTAVI CASIMIRI GAHRLIEP. 


$3. Deaffe&tugraviacdiuturno, variis fymptomatis & accidentibus co- 
mitato, inter alia Ceraíi nucleo cum Urinareddito. $0 


B - Lumbagine, feu Dorío & Lumborum rigiditate, cum dolore . 


atroci. | 84 
5. Fass 


EORGK 


$P- — prater opinionem &intentionem parentum, admiranda 


Utero Materno coníervatione. 


$6. » Maternz Phantafiz in foetum defpotico quafíj imperio. 
Dn. D. JOHANNIS — visis 6) 


57. De Apoftemate interno. 


Dn. D. MATTHIE BLAUU. 
58. Defebretertiana intermittente maligna. 
j9: - Lotio bufonis Ophthalmico. 


Dn. D. SAMUELIS LEDELIL. 


8j. 
87 


91 


94. 
A 


60. De Cuticulz corporis , intra menfem trina depofitione, falvis un-* 


guibus & capillis. Ls . 
61. - Evomitione V ermis. pn 
62. - Conditoriis Urnarum Germanorum. - 
63. - Odore Mortisindice. 
64. - Vefpertilione mortis nuncio, 
6j. - Morteá Butyro. 


a 


Dn. Lic. CHRISTIANI FRIDERICI GAR- - 


MANNI. 
66. De Hyoíciamo Altercum, 


Dn. D. JOHANNIS LAURENTII FEHRII. 
67. De Foctu mortuo, á Chirurgis falvamatre , feliciter extracto. 


Dn. D. JOSEPHI LANZONI. 
68. DeHerpete, fola aqua marinacurato., 
69. - Tumore infigni, à capitis lotione. 
70. - Coecitate, ex intempeftiva fanguinis miffione. * 
71. - Dolore maximo dentium, nive appofita bu, 
72. - Vermibus pertuffim rejetis. 
73: - Morte frigido potu. 
74. * Pulvere febrifugo. 
7j: - Calculis in pericardio 


Dn. D. MARCI GERBEZII, 
76. De Gravida, ex nimio fanguinis profluxio demortua. 


Dn. Lic. ROSINI LENTILII. 
77. DeLapidibusaureolis e veficis boum, 


99 


IOI. 


102 


104 


104 
106 


106 . 
Hf 


1 16. 
116. 


* 117. 
117 


118 
1I!g8 
118 
119 


| 


| 
| 
| 
| 
| 
| 
| 


E —— GE | 

78. - Contabefcendia à faftino mira & memorabili. 125 

29. - Bonis horismale collocatis circa meditationes fuper pluviam coc 
cineam. 122 

$0. Radice effraQoria , vel apertoria, vulgo &preng/QGur&ef. 144 

: Dn. D. SAMUELIS GRASSII. | 


$1. De Abfceffu muco carnofo botryoide, finiftri labii vulvz , feliciter 
exciío. 148 


Dn. D. MICHAELIS PAULI 
82. De Felici ex traduce feminali Idea nodofi capitis externi, cura- 


| tione. | 149 
$83. - Conceptione foeminz cujusdam Plebeja rariffima. ^ 146 
$4. - Infauíta ex intempeftivo thermarum ufu, humorum -Meta- 

ftafi. | 147 
85. - Mira &rariorein Puella quadrienni Malacia. 148 

Dn. D. JOHANNIS BENEDIGTI GRUN- 
DELIT. 
$6. DeLa&tein enibus &puerisgenerato. 149 
87. - Menftruorum fluxu periodico, ex ductibus falivalibus. 1jO 
» Dn. D: RUDOLPHI JACOBI CAMERARII, 
88. De Stationibus Barometri fub Eclipfibus. X5t 
Dn. D. SAM. LEDELII. 

89. De (udoreà purgante: 1/5 
90. - Variisà petechiis difparentibus fymptomatis. | 01H44 
9I. - Paralyfi linguz feliciter curata. Wextiti. 155 
92. - Sternutatione ApopleCticorum nonfemper falutifera. 156 
93. - FebreabinjeCtione decodi frigidi in fauces. rf6 
94. - Linteis lucidis. : : 157 
$f. - Pnevmenia ex itinere fa&o lethali. | 158 


Dn. D. MATTHJZEI BLAUVU. 
96. De Hydrope ex ufu thermarum mox lethali. bh: . t9 
9y. * Variolis ab-externi atis frigiditate retropulfis , viícera interna 
occupantibus.&.lethalibus , per. autopíiam anatomicam in- 
fpeis. | à | 5 z 6r 
| a. 


eoe owe 


VERVERCPSCAUNIMNSSTTSUESTUOHRSSESURUS CMEDKNNED LGpiQCgUt UREMANECTAR) CEMCISGTveee, GERIUGIH AREE 


1 
37. SM ten ES hm 


Dn. D. JOHANNIS THEODORI MOEREN. 


98. De Eclipfi Solari, quz fuit 23. Sept. ft. nov. 1699. (onn 163 

99. - Effectu Eclipfis Solaris. . | 166 

100. - Rarauteri Virginei excre(centia, | TMOTET 
Dn.D. JOSEPHI LANZONI. 

101. DeDuplicidentium ordinein infante. | 169 
102. - Noxaex cibocoóstoinVaíe neo. 169 
103. » Variis Antipathiis curiofis, 179 

Dn. D. DANIELIS CR&GERI | 
i. De Epilepfia horrenda & contumaci. 172; 
10j. -.ZExhiope minerali , fanguine Regis abluto, illuftrato & nobilita- 
to. f. Cinnabari folari. 173 


106. - Sella Curiofa Sereniffimo Ele&ori Brandenburgico nunc Ma- 
2no Borufliz Regi, oblata , cum Homagium. Stargardig fu 


Íciperet. AUI 174. 
107. - Infantisin Syncopen lapfi fingulari cura. 17$ 
108. - Clavorum pedum certa cura, "owe 
169. - Singulari remedio contra Calculum. 176 

110. - Diaícordio anthelmintico magna Dofi fumto. 176 
III.* Sanguine poft quintum diem à morte prxternaturaliterad mu- 

: lieris famofz tatum ; fluente, cum Judicio Medico. . 176. 
q12. - SolefineVefte. 193 
113. - Doloribuslumborüm intolerabilibus. d$f 
114. - LaGe poft quatuorfeptimanas revocato. tulefirgy 
11j. - líchuria Oleafcorpionumex errore fümto, curata. — 186 

' zI6. - Calculirenum commnutione.: pus] X9 
117. . Cuneometallico & (axeo., T ^. 488 

Dn'D. LUCZE SCHRGCKIIL '* 
118. Deligno fagino figurato. | ! .189 
Dn. D. JOHANNIS HENRICI | STARCKII, 
wr9. DePifce Hermaphrodita. |... [12189 
Dn. D. MARTINI SCHURICHIL- " AQ 
120. De Calvo poft triginta Annerum decurfum comato. I9I 


& h | " Dn. 


[231 


I3I. * -Miris maculis & veficulis in cute fanguineis, copiofaque fangui- 


nisin puero per Urinam emiflione.: — . . 196 
.Dn. D. JOHANNIS CASPARI N'ESTPHALI. 

. 122. De Catalepfi admirandain Cane. - 197 

Dn.D. JOHANNIS THEODORI MOEREN. 
123. De Injedtis. 203 

Dn.D. SAMUELIS LEDELII, 
124. De Partutiente Epileptica curata. 506 
125. - Vulncre Arteria. 207 
. 126. - Singularifafcino.. : | 208 
ac ang. - Singultu i in febb. malignis, isicrite | 2,0599 
| sd - Aqua Ligni Fraxini. *uo dh .; A19 
Dn. D. VITI RIEDLINI: 
129. De Rara refpirationis difficilis caufa. 218 
|". 130. - Arthritide per Contagium contracta. — 212 
Hs -X3F. * Polypo j Nicotianzfumo curato. 214 
Dn. D. CHRISTIANI HELW'ICHII | 
332. De Febre Petechiali. 216 
Dn. D. SYLVII SAMUELIS ANHORNII AB 
HARTWISS. 

335. De KÜordü feliciter inhibito. | | 0323 


Dn. D. JOHANNIS CASPARI WESTPHALL 
a 34 De Inquifitione inVinum lithargyrio fucatum, occafione Sacchari 


Saturni , ex lithargyrio adis & inde ortanoxa, 228 
. 135. - Delirio amorofo,. 23$ 
Da. Lic. CHRISTIANI FRIDERICI GA R- 
| 2915: MANNI, :;5 
1356. De "TTonitru Obftetricante! 243 


"27. -» Loco apud Plinium L. XI. Cap. XXXVII. Cónje&urx Jecwr . 
maximé yetuflatis patiens centenis annis durare, Obfidio- 
 Rumexempla prodidere, br danis SOLUS 


r ^ [ - d P^ - Dn. 


Dn. D. GUSTAVI CASIMIRI GAHRLIEP.- 
138. DeMinutiis Animalibus Curiofis ,feu Infecto minimo novo & an- 


te hacvix, à me faltim unquam vifo genere. 256 
139. * Minutiis Vegetabilibus Curiofis foliorum fambucinorum flo- 
ículis minut ffimis foboleícentibus. 258 
140. - Puella primo à Nativitateocliduo , fluore tam albo quam rubro 
tentata, & quafi menftruo laborante. a$9- 
141. » Termitibus é Nafo excretis. 260 
Da.D. JOHANNIS MANARDI VOR- 
| WALTNERI. 
142. Ex Anatomeabfceftu Ventriculi defundti. 261 
143. - Vomitorio fublati. | 262 
144. - Sarcomate futfocati. 262 
14f. - Gangrznainteltinorum extinQli.- 265 
146. - Pleuritide demortui. 264. 
147. * diu Arthritici. 26; 
! Dn. D. GEORG. TOBIZE DURRII. 
148. De Hydrophobia felina ultra annum oecultata. 266 
149. * Menfibus quarto ztatis anno fluentibus. 267 
ifo. » Vermibus umbilicalibus. 268 


Dn. D. JOH. MATTHJEI BLAUU. 
151, DeCranio multoties perforato , cum Variis fra&turis offium , abs- 


Que manifefta caufa. f. Rara Ventofitate fpinz. 276 

Dn. D. JOHANNIS TOCKIIL 
162. De UteroSteatomatico. 274 
153. Ex HydropiciParacentefi & Anatome. 275 
1j4. - Anatomemulierisin partu mortua. | 27$ 


155. - Phthifici Anatome. : 276 
Dn.D. GEORGII BALTHASARIS MEZGERI. 


156. De Anatome puelli Principis annui hydrope defunGti. A76 | 


Da.D. MICHAELIS HEILANDI. 


157. De Vifusimpetentiaob vitium Nervi Optici. : 177 | 
x 15$. No. | 


|. 174. De Dyfenterico à Mulcis Cobalto CSrucfen: ober Siegen: yutoer) 


158. - Notabilibus nonnullis in Cabepre obfervatis. 


VOPGPNECEVUCEUEARUMU. CERUMETRNASMUUEMUUD Semper 


278 
If9.- Rarioribus in Virili cadavere obfervatis, 278 
x60. - Cohazrentia craffxz Meningis cum Cranio &c, &c. nulla. 179 


Dn. D. JUSTI FRIDERICI DILLENII. 


161. DeStrynchi maníaci Veterum, vel Solani fomniferi Recentiorum 
baccis , earundemdue efu noxio. - 


| 279 
162. - LienisexíeGtione. 280 
165. - Cane Movópyyei, 281 


164. - Sex Lumborum Vertebris in Sceleto Virili.- 281 

165, - Memorabilibus nonnullis in cadavere muliebri obferya- 
tis. 20I 

166. - Vulnere arteriz magna per medium abdomen, illafis tate 
nis omnibus, inflicto , lethali. 282 

167. * Ulceroía phlegmone auris finiflrz , topico parergorico svropiu 
percurata. 282 

168. - Vulnerearteriz trachez fclopeto charta mafticata ceu refi "E 
tur , (altim infarcto , infli&to , lethali. 

169. - Febre lenta ixlikavda graviffima, IV. hebdomadum fpatio felici 
ter curata. 


28f 
-. 270. - Febre continua cum dolore occipitis & vertebrarum colli acus 


tiffimo &c. ex cerebri commotione per cafum ab alto factum , 
| oriunda, brevi curata, ag6 


Dn. D. THEOPHILI BUDGI. 


17r. De Epilepfiaperfalivationem Mercurialem curata, 288 
172. - Atrophiaà Calculo & Ulcere Renum. 290 
173. - Hydrope Tympauite Midtu cruento foluto. 291 


Dn. D. JOHANNIS CASPARI 
GRIMMII, 


encais, & in opinató epotis. 


293 
Dn.D. JOHANNIS GEORGII 
HOYERI. 
17f. De EM foffili, feu de fceleto Elephantis in collo fabulo re- 
d3. 176. De- 


176. - Delirio cum ferocia à baccis Solani. 29f 
177. - Aquz Itygix hau(tu exitiofo remediis domefticiscurato. — 296 
178. - CelocynthidisInfufo , lethalem hypercatharfia fuícitante. 297 . 
179. - Epilepfia Chronica, unà cum febre Epidemica maligaa ca-. 


rata, L0 2209 
180. - Cholera defun&ti Anatome. — 299 
181. De Hzmorrhagia largiori, é cavitate dentis maxillaris. 200 
182. - Lochiorum five fanguinis immodici profluvio remedio dome- 

ftico probatiffimo placato. 50 BI 
183. * "Tumore axillz Cancrofo przgrandi, ejus anatome & infelici 
curatione. 30t 
184. - Prxgrandibus & monftrofis Nafi tumoribus, fublieato pilo ca- 
melino , feliciter curatis. | 303 


Dn. D. CHRISTIANI LAHME, 


185. DeOphthalmia defperata, Collyrio tandem curato, ' $04. 


Dn. D. MARCI GERBEZII. 


186. DeHepate in hydropica injufte inculpato. 30f 
187. - Epilepíia duorum annorum virgis curata. 206 


Dn. D. PTYRRHI MARIE GABRIELLI, 


188. DeOrthopnoea ex Vermibus. 207 
189. - Vermibusé naribus , & ex dorfo erumpentibus., 
199. - Doloribus Nephriticis periodicis. 307 
191. - Lapide Bezoardico fimili inVentriculo capreoli invento nucle- 

um plumbeum continente, 309 


Da. D. EBERHARDI GOCKELII. 


192. De Ulcere inguinis finiftri fitulofo , ex quo vermes prodierunt: 


310 
193. - Febre maligna petechiali , ab olfa&is floribus , quibus cadaver 


pucrile, febre acuta defundti, ornatum erat , proveniente. |] 
Dm D. B 


307. | 


* | 


P- X74 uS 
£x $4 COS : 
pu : : 


Dn.D. UDALRICI STAUDIGELII, 


194. De curiofispoftapum ictusífymptomatibus. —— DSTA 
195. - Ozena in quatuorfratribus. 318 
196. - Apoplexiabiscurata, tertio redeunte lethali. 222 
197. - Mufíca compluribus V ermibus foeta, 33$," 
Dn.D. CHRISTIANI HELWICHII. ; 
198. De Convulfione rariori. 326 
199. - Tabedorfali. | 429 
2Cco. - Parotide. 231 
201. - FebreScorbutica. . 233 
202; - Cura Vomitus poft partum. 326. 
203. - Paralyfi Lateris dextri, evanefcentem ífurditatem excipiente. 
bus 337. 
204. - Uu omenhti. 20$ 338& 
iq Dn. D. SAMUELIS GRASSII. 
"9 De Mercurio, Vermium vel Pabulo vel ftabulo., 240 
Dn. D. JOHANNIS CONRADI BRUN- 
NERI. | 
206. De tebremalignamiliari. | 841 
207. - Dolorelfchiadico periodico acutiffimo. * 346 
Dn.D. SAMUELIS REISELIL 
408. DeUnicornu marino duplici. | fo 
Dn. D. LUC.E£ SCHRóoCKII, 

209. Defarina minerali, — ! . 9j3 
Dn.D. JOHANNIS GEORGII VOL- 
CKAMERL: 

210. De Attmella Lithontriptica. 256 
.Dn. D. GEORGIL ABRAHAMI 

MERCKLINI. : 
| str. De Juvene triorchite quidem, fed tamen frigido. 2:8 
|! 212. - Vomitu cruento enormi licet , tamen (alutari. 8; 
£13. - Excretionefxcum alvinarum per finum mulicbre, 360 


" 


amessncsn umtcnum fomdpmscón GUNSERADSUC ia: CAMS MN 


Dn. D. CONRADI RERTHOLDI 


BEHREN S. 

214. De Podagra Capitis. 36t 
215. * Podagraindolente. 362 
216. - Foetunumerofo. 363 
117. - Hzmorrhagia narium paroxyími inftar recurrente, 364 
218. * non vana à folftitiis de morborum Chronicorum eyentu pra- 

dictione. 395 
219. * Ri(uinvoluntario. 387 


Dn. D. DANIELIS B SCHERERT. | 
220. Oculus artificialis. | 398 


D. JOHANNIS PAULI WURFE- 


BAINII | 
221. De Tumore füb cavitateaxillariad cubitum usque pragtrandi , in 
.. feptuagenario feliciter extirpato. | 400 
222. - Molaex Viduafexagenaria. | 492 


CA $A- 


CESAR EO . LE! 
ACADE MIE 
: "DHEN MERIT DJUA E 


E 


4i GEHT RAM 3 : 
Dn. D, MATTH/EI BLAU, 


De Granis hordei iutegris ante XIV, dies comefiis , peruri- 
| tam excrelis, 
$8 4» Abebamus hic anteannos aliquotinter milités noftros prs 


&«d BA fidiarios Prenobilem quemdam Colonellum D, Erfurf 
3318 didum, virum ztatis fug circiter 30. annotum,extraordi- 
d Mf narie longe corporis ftaturg, doloribus néphriticis obno* 

|J xium,iifque (zpe vexatum.Is cüm aliquando folito gravi» 

WO us hóc morbo vexaretur& doloresintenfiffimos cum al- 

vi & urinx obftruGtione pateretur;media noCte neceffitaté 

& doloris ftimulo impulfus, me tunc temporis militiz hujus prafidiarias 

Medicum ordinarium & à Celfiffimo Regimine Aulftriaco conflitutum,vo- 

Dec. LII, Ann, VI169 VII, 4 ca 


» —— Obfrvatio L —— 


cari jubet pro confilio»prz(cripferam mox clyfteres emollientesanodynos , 
ulveres diureticosaperientes & nephriticos, oleumamygd. dulc. cum 
emicupio &c.hi» tatnen omnibusadhibitis,dolor prius non cefferat,usque 

dum tandem urina in magna quantitate una cum multa materia fabulofa ex- 

reta fuit , in quaaliquot integra & tumida hordei grana inventa funt, inde 
omnis dolor mox remifit, & patiens penitüs fuccefhve reftirutus eft, Inter» 
roganti mihi unde grana hordei cum urina excreta provenirent 2reípon- 

debat D. Colonellus, fe aliam hujus ret eaufam non ícire;nifi quod ante 14. 

dies hordeum codtum ex jufculo comederit. X d 


Bcholium, 


Tfchuriam tam é calculis quàm fabulo & materia vifcida in renibus , 
ureteribus & veficz cervice hzrentibus excitari pofle, omnibus notum eft 
practicisaftin cafu propofito non videtur vero fimile, calculum hujus fym- 
ptomatis caufam extitifle , eó quod calculi nulli per urinam excreti fuerint, 
reque poft hac Colonellus ifte aliquaincommoda quz calculi latentis fufpi- 
cionem facere potuiflent, perpeffus eft : neque folum fabulum in caufa fuiffe 
videtur,quia arenulz excretz erant minimz, quibus per vias urinarias tran- 
fitus poterat effefacilis, nequeaderat tanta materix viícofitas, ut fabulum 
càinvifcatum hujus obftru£tionis & urinz retentionis caufam íufficientem 
fuppeditaffe videri poffet. Hinc probabiliter licet conjicere, gr»na hordei 
duriora & non fufficienter elixata, (quorum haud pauca eaque fatis magna 
erantjin viarum urinariarum du&ibus hzfiffe,atque obftru&tiones pariendo 
urinz tranfitum denegaffe , quibus tandem per aperientia & diuretica at- 
que externa emollientia folutisiipfi obftru&tionis caufz, viaaperta eft, per 
quam colleda hordei grana unà cum fabulo & urina copiosà ad morbifolu- 
tioné excreta funt, Aft; per quas vias hordei grana ad urinar.vaía devenetit, 
non tam palam eít, nectamíacilé & certo demonftrari poteft, infuper val- 

de dubium ; an quánam corporis parte, jam ante 14. dies commefítatanto 
tempore remoram fecerint, ^Quód autem in ventriculo vel vafis la£teis 
tam diulatucrint & per diureticorum vim ad urinarias viasdeorfum propul- 
fa fint, vix credibile, quianimirum ante nephriticorum ufum obftruQtionis 
fymptomata & Iíchuria jam aderant , quod evidens fignum , etiam obfltru- 
Qionis caufam priüs jam in viis urinar. prxexftitiffe , idcoque necefíe eft,ut 
hordeum affüumptum inconcoCtum ex ventriculo ad vafalat£tea , atque ex 
his, vel ordinaria humorum motus lege ad renes vel per occultas vias ad 
ipíos reteres aut. veficam delatum fit. Nihil hic adducam de rebus alie- 
nis , exgratiade clavis funiculis,vitris,facculis &c.ab incantationcintrodu- 


&is & perurinam é corpore excretisquales obfervationes leguntur apud 
' 6 | $cbtn- 


si 


De granis Hordei inferis aste XIV. dies comeftís peruvin ($e — 


. Schenchium Obf. 325. item in Epbem. Germ. Decur. aunorum tert. anno 3: ob« 


ftro. $4.09 98. Hxc enim ad infolita naturx opera à caufis ordina: iis na- 
turalibus non provenientia referenda funt. Sed quód ipfi cibi affumpti 
velaliquz faltem eoruin particulz v. gr. fruftula radicum apij, fungorum, 
acini halicacabi. femina anifi &c. per urinam excreta fuerint, plura legun- 


tur Exempla in praGicorum obfervationibus, uti ex alijs annotavit Scben- 


ckim l. 2. obferv. 32. £9 24. item Bonetws anatom. prat. l. 2. lel. 28. obferv. 
31. cum aliis, qux omnia per ordinarias & confuetas, quz ad renes ten- 
dunt, vias, excreta fuifle funt credita , quibus autem an fides danda fit, 
non immerito dubitatur, Etfi ejusmodi rebus (olidis daretur ad renes 
tranfitus,is prz alijs facilius concedi poffet, affumptis hordei granis ceu fi 
gura fuà oblong? rotundis & lubricis atque ad commodiorem per vafa 
motum pronis; fed nihilominus captu videtur effe difficile, quomodo 
tenuisfimos vaforum lacteorum doctus. inde per cavum & dextrum cor- 
dis ventriculum & hinc per angulflisfimos & anfratctuofos pulmonum 
meatus ad finiftrum , ex hoc per aortam & arterias emulgentes ad renes, 
& in his per glandulas renales & carunculas papillares ad pelvim, tan- 
demque ex bac in ureteres & veficam innoxie deferri posfint majora hor- 
dei grana , quin fanguis ipe unà fimul eftluat, aliaque graviora fanitatis 
incommoda in pectore fuboriantur, quorum nullum tamen in cafu noftro 
fuit deprehenfum. ^ Adhzc certis obfervationibus conftat , alias 
res folidas duriores ex incuria improvisó & inepté deglutitas ut aciculas 
& acus longas per urinam excretas effe ; an & i(ig per fupra diQas vias 
ad veficam ufque fine noxa pervenire potuerint, prorfus incredibile, im- 
mo omnem fidem & rationem füperare videtur. Quare etfi vroj4o anae 
tomica necdum omnia fufficienter comprobaverit, licet tamen rationabie 
liter conjicere immo concludere, dari alias occultas vias, per quas ex va- 
fis la&eis ejusmcdi res.(olide una cum potulenta liquida & aquofa matee 
ría ad veficam proximé deferuntur, qux alia efle non poflunt, quam 
ip(a vafa laCtea ad veficam exeuntia quod ipfum nonnulli ex recentioribus 
volunt infignes Anatomici, Inter quos legi meretur Experientisfimus 
Diemerbroeck amatom. l. 12, c. 17. p. m. 149, hujus quoque opinionis fuee 
runt aliqui ex celeberrimis Medicis praCticis, quibuscum de przfenti ob- 
fervatione & caíu propofito mihi familiaris erat correfpondentia. Quod 
denuo confirmare videtur ex oblervatione in illis potatoribus , qui po» 
tum in magna quantitate affumptum intra dimidix horz fpatium omnino 
crudum ac inconco&tum per urinam emittunt, quod utique fieri haud pof- 
Íct, fi talis copioía potulenta materia per be ordinajias & confuetas cuna 


2 fane 


- 


fanguine ad renes & inde ad veficam deferri necefíe haberet. Verüm c 
€ultas has vias in omnibus hominum corporibus ordinari dari, non.vt- 
detur credibile , quia effe&tus in omnibus id non comprobat, eo; quód 
res folidas per urinam emitti quàm rarisfime obfervetur, & (i inomnibus 
effent, non dubitandum , quin poft vaforum lacteorum inventionem ea 
quoque, quz ad veficam ordinario tenderent, ab accuratioribus anato- - 
micis. Jamjam detecta effent, quód tamen. hucufque necdum fufficienti 
autopfia. fed. rationabilibus tantàm- fundamentis probatum e& : conftat 
proinde, naturam in partium folidarum & internorum corporis humani 
meatuum conformatione diverfimedé nonnunquam variare, quod etiam . 
in noftro cafu fattum effe potuit: Longé majorem admirationem mere- 
tur obfervatio deintegris prunorum.nucleis per veficam excretis,qualisab 
Exctelleniif. D, Dott. jegerfcbmidt defcripta iegitur im Ephem, Germ, decug, 
por, 2» Quu0, 2, 0bferv, 1,50, | / 


QBSERPATIO IL. 

Dps.D. MATTHJEI BLAUU. 
| | IDe Urina crafa evifcida plutinofa. | 
pres & Strenuus D. Jones Adolpbus Zinzerling, Reverendif: Capi« 

tuli Conftant. Przfe&us Superior, affinis & amicus meus dum vives 
ret integerrimus, vir xtatis fux. 5o aliquot annorum.ftrangurià fxpe ve« 
. Xatus, magna difficultate & acerbo cruciatu fzpiüs eminxit urinam craí- 
. dam,vifcidam, lentamglutinis inftar ita coherentem, ut per inclinationem 
ad ulnz longitudinem extendi potuerit, & filtro impofita; neguttulam. 
aquz per chartam ex fe dimiferiG uti non femel mihi monftravit, & ad 
probam dedit; erat infüper urina albi eoloris, odoris verà actis & fal» 
fisfimi , qualem haleces referre folent, calculum autem nec antea nec po- 
ftea ullum obfervare potuit ; Diztam vero contra frequentes admonitio- 
nes obfervavit nullam, fed. fummopere delectabatur cibis crudis, acidis 
& falfis, acetariis., cafeo , pifcibus & carnibus multo fale conditis &c. ade 
hibita fupt varia remedia,aperitiva, attenuantia , demulcentia, & diureti- 
«a, ex quorum ufu quidem levamen accepit, fed perfe&é reítitui non po- 
terat, ufque dum poftea thermas piperinas adit, ex quarum potu & bal- 
ineo integré reftitutus rediit, iisque poítmodüm bono femper effz&u u- 
,,,, Susfuit. Tandem vero anno precedenti, ex alio fuperveniente gravi mór- 
:;, bo ventriculi & febre lenta,fenex prope feptuagenazius, viribus confume 
pup gbis,megno amicorum ludu, &e .——— TUS 


5 CHQ. 


LLL DeUréBufseiddiglij —————— p 
SCHOLIU Af. 


Nter diverfisfimas Urinas, quz ab xgris tanquam morborum fita 
"Medicis infpicienda offerantur, fatis raró ejusmodi urínam in obfei- 
vatione deícriptam examinandam occurrere, fatéebuntur ofnnes, qüi- 
bus circa vifitationes xgrorum & in praxi medica multum eft negotii, 
quoad crasfitiem , lentorem,& glutinofitatem,obfervavit fimilem Scbenz 
cnius mof'er obfervatz wiediciual. 1 3.obferv. 327. Sed abfque tali acri- 
1ioniafalía& fine ulla valetudinis nox3 ordinario excerni folitam, cue 
jus tamen rei rationes & cau(z nullz afferuntur, in cafu noftro ipfe- 
inet D. patiens in libris & literis alias veríatisfimus, Judicioque perfpi-- 
cacisfimus judicabat, ae mentem fuam de proprio affe&u per litteras 
inihi fignificabat, fe laborare. cacoctiymia, quam natura ipfa morborum 
edicatrix per urinarias vias quzrat expellere; quod fuo loquendi modo: 
dici haud inepte potuiffet , eó quód caufas morbificas ex fanguinis Maf- 
fa prater alias vias etiam per urinam przcipitari quotidiana demonílret: 
experientia: quamvis enim ex habitu corporis & fignis externis nulla 
jam prxíentis cachexiz pituitofz adeflent indicia, fieri tamea potuife,. 
proríüs eft credibile, immo evidenter certum , patticulas Dererogenoeas. 
craffas, lentas, vifcofas, acido falfas.ex ejusmodi qualitatis cibis inchy-- 
Ium & ex hoc in fanguinem tranfiiffe, talemque cacochymiam induxif- 
f£, qux antequam cachexia füboriretur, diffolutz & per ordinarias vias. 
ad renes & urinaria vafa prxcipitatz. funt, nam etfi quidem (ut exob- 
fervatione pracedenti conftat) vias occultas feu vafa adea ex Mefen« 
reriila&teis ad veficam derivari recentiores nonnulli doceant anatomici 
hocque omnino probabile fit, tamen huc non femper confugiendum, 
omnia p. naturalia urinz excreta illuc tranfire,quamdiu rationes fuffici« 
enter oftendi poffunt, ejusmodi excretorum materiam per ordinarias & 
conrfuetas vias ad veficam amandari. | Cxterum dantur varii dolores, - 
eircalumborum regionem, & in imo abdominis inferioris cum urinara 
reddendi difficultate. obfsrvabiles,quas vulgus dolores nep hriticoas ap-- 
pellare folet , quamvis tales minime fxpé fint, eó quód medicé proprié - 
& xor c£exi»loguendo, nephriticus dolor foli renum infiammationi aut 
calculo conveniat: hoc tamen docet experientia praGiica, dari certam 
nephritidis (ut ufitato loquar vocabulo) fpeciem, exíola pituitefa aut 
'' vifcofa mafía & lenta in renibus comorante vel incavitate veficz coagus 
latà materi provenientem, quam vulgo ,eínen €Scbleim: Grief non ia 
soncinnécum aliis appellare placet, ex qua dissgs veram nephritidem 


ó b. 
vmulantes & líchuriam ac ftranguriam eíficienzes oriuncur ; absque ta» 
4nen inflammatione , calculo & fibulo, quod ziiquocies in diverfis füb- 
jectis mafculini fexàs expertus fum, firmiterque m.5. perfaafum habeo, 
hoc ipfo affectu ex eadem materia acida, acri ,& vifcoía in vefica fen» 
fim colleda & lenti glutinis inftar cohzrente , atque acrimon a fua fal- 
fa vefice cervicem vellicante ac ftranguriam cauíante, laboraífIe zgrum 
in obícrvatione przíenti memoratum; id quod ex juvantibus confir- 
fatur, €à quód ex attenuantium , vifcoficatem incidentium aperienti» 
um, diureticorum, nec non acrimoniam falinam mixtam demulcen- 
tium , (quorum formulas hic defcribere n»n opus effe videtur ) reme- 
diorum, prout thermarum Fabarienfium (fingulariter c. ntra hos affe- 
&tus proficuarum) ufü,optimé fe(e habuerit D. patiens, reliquo poft 
hzc tempore à dolori&ca & permolefta ftranguria nunquam ampi'üs 
vexatus, nec fimilem craflam tenacem & glutinofam urinam reddere 
expertus, Conflantiá dupuftam Vind. d. 4. Aug. A. 1698.mi[Je. 


OBSERPFATIO III, 


.. Di.D. JOANNIS £GIDII EUTH, 


De apertione cadaveris muliebris. 


Nno Chrifti M. DC, XCVII. d. VII, fanuarij Vietn2z vitam finiit 
LÀ beatisfimé, Noliliffmi Domini Conf[iliarij Saxonici, Immanuelis Wil- 

lij Uxor Lediffima, xtatem $6. annorum attingens , maximámque vitz 
fuz partem, impatibilibus tranfigens cruciatibus , atque leipothymiis 
frequentibus. 

In diffe&ione, bini Viennenfes Chirurgi , Francifcus deSorbaith 
& Joannes Fortunatus Boucher deprehenderunt, (ut mihi Hage Comi- 
tis D. 2. Maj, 1697. Prememoratus Dominu Willi, Fautor meus edecu- 
matus, ad Tractatus Pacis Rysvvicenfis, à Potentisfimo atque Serenif- 
fimo EleGore Saxonie, Friderico «Mugufto , Rege Polonie , zniílus, «v/oziue 
retulit.) | 
Puímones inculpatos. 


Cor duobus obfeffüum polypis, dextró nempe finu. 
Renem dextrum ,lumbrico inquinatumlato, & 
Uterum, multà acri lymphà. | 
In Capite , propter gravem Beate Matrone lapfum , biennio prz« 
greflo , inventa mox fuit particula acuta osfis, ad inftar avenz , intra 
piam 


Obhlervatio 171. 


ri err ados aieo dn pk re RB t as Ea geo ai e  u uBe i ato m REIPSTTuMUCI CT ER tg pi 


De apertione cadaveris tnulicbris. (25 M 
piam duránque matrem , quz huic arde adhzrebar, hancque quafi 
perforabat , propéfüturam (agittalem & lambdoideam in parte fini(trà. 
paucam animadverterunt faniem putrem, cephalxa indé fzvisfima, 
quam phlebotomià crebrá atque patientià JEgra devicit fummà, proin 
dicere poffum de hác pie defunQà CMatroná Williá, quod Hieronymus 


. de Marcellà quondam dixit; Sic ztatem duxit & vixit, ut (emper fe 


crederet efle morituram; fic induta e(t veítibus, ut meminiffet fe- 
pukcri. A í : 
Floc fatis in tumulo, fragilem Te noveris effe, 
., 4Mors cería efl, tempus perbreve, "vita nibil, 


OBSERVATIO IF. 
Da. D. JOANNIS £GIDII EUTH. 


De Glacie pentecoflali, Nirve caniculari , 69 Inundatione 
auíumnali. 


| A Nno Chrifti M. DC. XCVIII. afperà híeme traduQ, Ver fübfe- 
cutum proceilofum, cum frigore prorfus extraordinario, fegeti- 
bus, herbis, plantis, azboribus , maxime infenfo, imó quod inauditum, 
€iacies produdia crasfitudinem Imperialis referens , ipfo videlicet Fe- 
fto Pentecoftali Die 5 Maji, cum hic Hape Cemitis, tum alibi, quáproe 
pter proverbium commune, ad Greces Calendas an Ganct Sommers» 
$09 / ju 3 fincfien c uf bem GCp£/ nunc nemine contradicente, in veri- 
verbium abiit; imposfibile, factum eft posfibile? adducens «$4Ees 


"Annorum Leflem, lucem, vited, AMagifiram 
FH ifloriam veram. 


Porró Nix Canicularis infüeto naturz loco, tempore & curfü, hoc quo- 
que &nno Die *2. Augufti Luxenburgi frigore cecidit acri, incredibilis pro» 
fundirati- Nix, tres certe füperans pedes atque peregrinantes in vià 
vaíde retarcans. : 
Alias in rrcpatulo, ubi horridiora fzigora, ibi & frequentiores nt» 
ves Hollaidi cavigatioribus deditisfimi, exque novà Zemblà reduces 
afFiim otieitinrur, quin & Alpes. quafi albentes nivibus, convalles, 
Valle: inrer irumenía montium juga. perenni propemodum circumye- 
fta tugt uive, quó tunc pertingere radiis denegacur folaribus. C2. 


e r£ 


». T ; S " AVE S c LT E Y MEC MEAT S rs PSY Ere RU ENEUDHUA é 2 RE Ir 
T ge zs 3 4 3 DUTNONUS m RS TERCER NEDCYNE v23 x E 
d : e acr. cd : ME. : u tW T dd 22620 E 


b | | Obfervatio Fe 


e 


Caucafis mons Tndiz editisfimus, afperrimus & notisfimus, jugá 
4gaudet nive, Ex Taríarid revenientibus, fidebonàbabeo, zítate ibt" - 
dem ningere fzpis(imà; at longe difcrepat à noftro Climate, hoc vel 
aegerrime, vel nunquàm , nifi h&c duntaxat vice accidit. — | L 
' — Caterüm, cum incipiente menfe Septembr. 1698..,Ób 2sfiduos & 
$nagnos imbres ad ^$ Sept. ufque dürantes, hic.Hage Comitum, inque 
toto Belgio nofítro, alijfque fex unitis Provincijs , ineffabilis exorta eft - 
Inundatio autumualis,haud abfimilis irruptioni Diluviali,.fiquidem omnes 
Cellz, multz platex, ex fosfis pasfim reftzgnantibus, & aliquot de» 
ftruüis aggeribus, plurima prata fuerunt quafi diluviata , faginatitma 
eque huc e Danià, ut moris, misfi quotannis boves , atque Vaccz noe 
firz Hollandicz haud cunctanter dedu& funt, ex pafcnis ad. ftabula 
confueta, ne pinguibus in pafcuis , fuffocarentur aquis. Annonam fa- 
mem , luemoue perniciofam, ni Benignisfimus DEUS averruncet mi» 
Datur. ; 
Quot mala non Mundo congerit: Impietas ? 
AVon urbs not vegio, nou etas ulla fesveri 
judicii Exemplis , non domus ulla cavet. 
Agapropter cum  P[almiftd Pfalmo 1 47. verf. $. ardenter éxclamo: 
Magnus eft Dominus nofter & ingentis potentix, cujus intelli 
gentia innumerabilis eft & Pfalino 1 48, v. 9. Laudate Dominum, ignis, 
grando, bix , glacies , fpiritus procellarum, quz faciunt verbum Ejus, 
Hinc quocunque oculis ferimur , pedibusque movemur, 
Divine in promtu funtque, fonantque mine. 
Et DEUS ut. fledat nos ad meliora, flupendie 
Incautos fignis premonet IPSE datis. 


OBSERP ATIO F. 


Dn.D. JOANNIS ZEGIDII EUTH, 
Dez ibebarum BSmirnearum gigartis. 


À Nno Chrifti M. DC. XCVIIL d. XV, Mart. Affinis meus Bemirm 
Deniel Gliick, Mercator Amftzlodamenzfis per 18, Annos merca- 
turam faciens Smirne , qux Turcica urbs notisfima, quamque Meles,.- 
Jonje üavius alluit, dono mihi Zibebas perraras mifit Smitta Haga | 
- Gegitum, 


| 


De Zibebarum Sarnearum oigartis. t 
Comitum, calore folis, non clibani exficcatas , fuavisfimi faporis, in affe- 
**ibus pe&toris celebres, 

Semina feu acinosaffervavi exemtos & toflos in pulverem redegi 
fübtilisfimum , à (crupulo ad drachmam, alvi fluxu laborantibus cum | 
£v2oc/2 adhibni , propter fingularem vim ftegnoti:am ; quibus pulveris 
forma difplicuit, illis Tintluram ex cigartis laturaté tiactam, beneficio 
fpiritus Vini redtificati prxparatam, àque me, abfit zevc3oEia, excogita- 


tam, propinavi , quz mirificam cum mar.e vel terrà Japonicà habet 


&yzMoyiar, Demiratus hanc Tin&uram nunc prxfens 8. 22, Sept. 1668. 
Honorarims Profeffor Colouienfis D. Baptifía 4 Lamsvverde, cum alijs Me- 
dicis Tunioribus meinviíentibus. Gigartis Smyrnzis quoq; donavi ver a- 
tisfimos in Botanicis Viros, Profeflorem Lugduni Batavorum D.D. Hof- 
torem, & Norimbergx D. D. Folkamerum. 


Crede mibi , nam fum veri tibi cognitus oris. 


OBSERVATIO FL — 
Dn. D. CHRISTIANI HELWICHIT. 


De Supprveffione Urine in pleuviticd cum fudoribus fumais 
conjuntlá uon infalutari. 


M Atrona quinquagenaria circiter, obesó corpore. temperamenti 
4 v5 (anguinet , cui, cum 1n flerili antea coniugio viveret , àpluribus 
jam annis menítrua non luxerant, Men(e M :j6 ad finem properante, ex 
prxdiis fuis ad Hlu&riffimum Dominum Comitem de W/erbn3 Ry dzins- 
ky ejusqueamantiffimam Conjugem, fuum in orbitate columen, per ali- 
quot milliaria iver fu(cipiens fxpe incaluerat, ac fitim eituante corpore 
frigidó potu reftinxerat, — Vix veróin mutuos lapfiamplexus Conían- 
guinei , cün Magnifica Domina de calore; fiti àc pun&torió laterum.do- 
lore quereretur, actuffi , q8à materia (anguineis particulis immifta reji- 
ciebatur , difficilique refpiratione fuos terreret, Illuftrift, Dn. Comes, 
gravem , quod res erat , ubefíe morbum ratus, me per literas deomni- 
bushiíce informavit,ac humaniffimé in villam decem milliaribusUratis- 
lavià diftantem invitavit, quó , etiàm die morbi tertio , fub noctem veni 


-inftru&tusmedicamentis pleuritidi,qua ia his locis frequens graffabatur, 


oppofitis , &, quod ex literis intellexam , pleuritide xgram laborare de: 
prehendi. | Nam prxter ea, quorum mentio Jam facta eft, gena finiftra 
rübebat , ac dolor ex decubituinlatus oppofitumaugebatur, —Exbibi- 

Dec. Ll. tnn. VH.89 FII B tus 


à I* d Obfervatio FT. 4 » 


-—mAm 


Moti F 


Is li 


tus ei pulvis ex lap. 69. prxp. Mandibul,lucit piíc. prp. Unicorn. foft. : 
Antimon. Diaph. & Cinnabari nativà rité praparatà; ac indicatum , ne-- 
ceffariam videri Venz fe&ionem, quz craftinà luce,tametfi quarta morbi — . 
dic» indicatoria fic, quà aliásex artis Medicz praícriptó quiefcere fole- 
mus, celebrandafic; fanguinem enim lymphz/ & chylo mixtum per at- 
teriam pulmonalem in iftà corporis commotione cum violentiàinpul- - 
mones impulfum in minimis vafis reticularibus in motu fuó valde effe 
impeditum ac ftagnare: & parere. inflammationem ac abfceffum facil& 
preducturum ; non deeffe quidem exHelmontii ac Bontekoe fcholis,qui 
camin hOc morbo rejiciant, & volatilia e.g, Spiritum CC: fanguinis, Salis 
Armon'ac &c.fubítituant, qux etiam laudet Cl. Marcell. Malpightus 
in refpoufione ad' epiftolam, cui titulu: derecentiorum Medicorum fiudió. 
inoperib pof umisp. 2331. Sed jureme exufueorumin hóc przprimis: 
(ubie£tó inflammationem men'ngum , hemorrbagiam , aliaque metuere 
ma'a. Placuitillis, qui adítabant, meum Confilium.  Detractus ergo 
fanguis ex e$, quam vocant cephalicam , lateris affecti , cum imperitus 
Chirurgus do vulnufcula brachio medianam pertuturus , non fine ter- | 
rore zore ,anteainflixiflet.. Deprehendiautem tüm in hác cüm in pluri- | 
bus aliis.hóc anno effe verishmum , quod laudatus Malpighius prodit in 
refponfione ad triumphum Galeniftarum p.235. eff obfervatio certa in. l 
pleuriticorum fanpuine: reperiri quantitatem cujusdamfub (i amtie alba ac foli- | | 
da utilardum , que in faperficiefanguinis extradi &€9 etiàm inter partes vubras. | 
illius interceptaobjervatur., quz tamen multó major eftin fanguine puer- | 
perarum febri inflammatorià correptarum , ut patuit mihi unum cum al- | 
teró conferenti..  Memores doftrinz Hippocratice poft Venzfe&io- | 
nem demüm linimentó difcutienti latus affectum inungijusfimus. - 'Ta- | 
metfi vero alvus foret obítruéta, noluimus tamen eam enemate folicita- | 
| 


rehóc die, multó minis, quod ex adítantibusaliqua defiderabat , fudo- 

rem: elicere, perfuafi , naturam etiam robuftiffimam tot motibus fpatio — |] 
paucarum horarum: perferendis non effe parem; — PeQtorales potiones ] 
cum J[ulebis imperavimus , ac ut hisfrequenter per totum morbi decur- | 
füm uteretur,oravimus. Commendavi etiàm ufum olei amygdalini- — | 
rancore carentis ufum, quod extollit. Cl. Sydenham : adjungens ei etiaám 
eleum lini (hoctamen non eft magnificum remedium,ficredimuscele- — | 
berrimo Polyhiftori Welfchio: in Gurat LI. Dec. 1. Curat;, & Confilior, — | 
Medic. à Perilluitri noftró Domino Przfide.editorüm ) aliaque plura, — | 
Omnibus providé difpofitis iteràm Vratislaviam properavi. ^ Sextó 
morbi diead &inem vergente;coepit de auditus difficultate queriac egre- 


"e BI: 


d. 


gié fudare, remittentique dolore pun&torio die fepiimá prorsüs in fü- 
dores profufiffimos deliquelcere. Quz &zgram & circumftantes per- 
cellebant , fequentia erant (1. ) quód Urin nihil propemodüm redderet 
(2.) Obauditio perfeveraret & (3) propter (udores immenfos feré coa- 
tabefceret. Dehis ergó per literas ab Illuftriff, Dominó Comite con- 
fultus, refpondi , difficultatem auditüs in morbis acutis numerari inte 
figna haud finiftri ominis , & quibus in febribus aures obfurdueraxt , iis faa- 
guinis profluvio e.naribus aut aL:i commotione morbum finiri jaxta Hippo- 
crat. Aphorifm, 6o. 1n [e&t, 4. fi criticé eo feratur materid, ut addit Heur- 
'nius in explicat, Aphorifm, cit, nec propter Urinz fuppreffionem ani- 
mum effe defpondendum , nam & ex attenta leCtione feCtion, I Li- 
bri VI. Epidem : Hippocratis ac infpectione Commentar, Valefii p. 


Martianum, quem meritó Hippocratis mentem dixeris , notare, quód 
Urinz füppreffio , qux fitveficànon affe&à, fed urinz materi alió con- 
versà & rizorem przcedit , fudorem criticum ut plurimum adducat ; por- 
ró fudoris & urinx eandem effe materiam, atque ita, cüm co- 
piofiadfint fudores,hanc parce fluere. — Et metus quidem de (urdi- 
tace evanuit fequenti (anguinolentà dejeCtione per fedes , urina quoque 
^in majori copia fenfim reddi coepit, fed fiüdores continuarunt ad tem» 


pus donec iterüm ad predia fua rediret, 
OBSERFATIO VI. ! | 


Da D CHRISTIANI HELWÍCHIL 


| 
| 
E De faiirvatione in ZArtbritide €5' $corbutó. 
| 
| 
| 


pottquin à Jacobó Carpó (elici egris aufpició &cinventori lucrosó fa- 

livatio ad debellandam Syphilidem adhibita eft, tüm alibi tüm etiam 
in Germaniá frequentem in ufum vocari ac gris pre terribiliillà inun- 
&ione, quam ab Ulricó Hutteno fxvitiam ejus fatis expecto , utpote 
quam undecim vicibus fuübierat , an'equam feed liberari maió poffet, 
vivis coloribus defcriptam memini, meritó arridere coepit. Necta- 
menhic Medicorum íagax ftetit induftria, fed & in aliis contumaciori- 
bus affeQübus vires ejus explorare placuit non fine fücceffu, — Legas 
|. enim ulcera inveterata, clephantiafin, cephalalgiam contumacem , 
| maniam , vertiginem , epilepfiam, paralyfia & alia morborum monftra 
|. hácHerculeá clavá feliciter effe domita. Cüm vero podagra medica- 
| mentorum omnium vim tanquam izvitia dolorum domina hactenus elu- 
IB | B a SIMI ferit, 


E" £ 
: »" 


"De 8upprejfione Urine 3n pleuriticá cum fadoribus fummis conjyurtd 6dc.— a1 


" m. s45. evidenter apparere eam ex utilibus effe poffe, atque Profperum 


4 


12 Ofervatio FI. 


m me Uus retenu. ilte emu mt Moi E- KC o5 70 SBRC It HE oop oerte, o os opea en 


ferit, imó eam pbarmacis placare volentibus fubinde ivatior occurrerit , ut 
Lucianus Tom.2. edit. Batav, p. 715. in 'Trago-podagrá, ipfam poda- 
gram introducit loquentem ; res eafolicitos medendum animos habuit, 
quxficumque, annon tyrannidem ejus per f; livationem frangere liceret? 
Auxiliares f2nà copias hinc exíp&ctat dociiff. Rolfinc. in ordine & Me- 
thodo Medic. fpecial. lib. 6. fe&t. 3. eap. r. p, 5 eo. & feliciffimus morbo- 
rum domitor Sylvius in trat. $. append, Prax. Medic. p. m. 787. in qui- 
bu:dam multá pituità e&que vifcidd gravatis utilem fort falivationem extra 
Paroxyfmum ubi con[fant vires confidit. Sylvio &Rolfinc.fuffragatur hu- 
3us digniffimus fucceffor W/edel. in lib, 2. fedt. 2. cap. 12. p. 219. de 
Medicamentorum facultatib. Quantum autem poffit, nuperrimé vidi in 
Domino Cafparo Hanckió Pharmacopoeó Uratislav, dexterrimó , cujus 
curz unà cum Viris Experientif&mis Dn. D. Ochmb Phyfico & Dn, D. 
Preis Peftilentiarioad(titi. Illum cüm adeó malé mul&ffet podagra ,ut; 


quamvis vix quadragefimum ztatis annum exceflerit , corporefatis ro . 


bufíto & quadrató prxditus, per biennium feré pedibus vehemenrer 
tumidis inniti non potuerit, de cxtero expertus , uuZius unquam tantam 
effe vim pbarmaci, quod inuntum podagra vim fciat compefcere , uteitapud 
Lucian.l, c. r- 821. zquiori animo ad tolerandas ptyalifmi molettias fcfe 
obtulit, Vix veró Mercurius dulcis fcrupulos quinque impendimus 
toti curz, quam exorfi fumus die r4. Junii ft, n. & drachmam quidem 
cum Ícrupulo per dies tres priores exhibuimus, quintum veró , cum vi- 
deretur elangveícere falivatio , ad eam extimulandam poftaliquot dies 
dedimus, In fatis magnà quantitate fecundó die coepit effluere faliva 
totumque corpus fudore perfundi, necfegniter urinaextillabat.  Cüm 
tertió accederemus die, multum pedes detumuerant , ac brevi ad ftatüm 
naturalemredudi funt. Interea debité proceffit falivatio ordinariis fti- 
pata Symptomatibus , uifi quód deliquia aliqua intercurrerent & fübful- 
tus fipracum muícularium fpasmodicis fimiles Convulfionis ingererent 

domefticis metum, qui tamen vanusfuit. Dedimushoc precibus xgri, 

ut, ümjuftó tardius fatifceret falivatio, eam purgatione deprimere fa- 

tageremus, Unde quidem aliquantüm imminuta , nondàm ceffabat ta- 

men noftro faceffere moleítias, quas cum xgerrimé ferret, confugimus 

ad flores fulphuris, quos ptyalifmura impedire proditum eft à Theodo- 

ró Mayerne, tra&t, de lue Venereà inprolegomenis p. m, 287. in fyntag- 

mate altero Prax. Mayern. fed fpe noftrà excidimus,; atque hinc porró 

purganti vim falivationis enervare coadi fumus, ^ Enim veró finis 

alivationis tantüm abeft ut optatum arthriticis doloribus finemattule- 

| rit, 


De falivatione in Artbritide (9 Scorbuto,.—. 87 


d 


Vnum MMEESDUD HE pU cona t pt) nd 


rit , ut potius illa ceffánte; hi (xviores exorti, qui, quod maximopere 
notandum putamus, ne durante quidem iftà ,inducias mifero dederunt, 


fed eum bis adorti quartó, inquam , & undecimó falivationis die funt, 


Ex permoleftà ergo illà curá nihil aliud lucri reportavit, quàm quód tu- 
mor pedum ille magnus , qui aliis medicamentis fuerat obluclatus, 
egregié diffipatus fitimpeditó tamen nibilominüs ficut antea, corundem 
ufu. Nec «lium vidimus f(alivationis cffe&tum in fcorbutico , quera 
cum longó tempore ardor , rofio ac lancinatio in latere finiftró cum aliis 
complicatis affeQibus torfiffet , fruftraà repetità etiam falivatione opem 
hbi pollicitus eft. An, quód fcorbuti infenfiffimws boflis fit Mercurius, 
ut placuit Cl.Etmüllero in annotatis Pra&ticis ad Inftituta Medico Phy- 
fiologic, p. m. 95. propterea fauftus non potuit effe eventus ? Sanél. c. 
falivationem , apud nos non eque (ut apud Gallos) aut crebro in ufum tvalii 
polfe propter metum f[corbuti autumat, à quó tamen diffentit Cl.Mangettus . 
in Notis ad prax. Barbette p. 121, Non poffum, quin aliquod faufti 
exitus attexam exemplum. Virgo floridz ztatisac cenertimz conftitu- 
tionis ex Perilluftri profapià ante quatuor annos dolore &lancinationeà. 
cubiti flexurá usque ad carpum in utráq; manu & ab Ifchii feu Coxen- 
dicis articuló ad laterales illas prominentias , levique tumore in fummi- 
tate femoris corripitur ,hócque maló fatigata non fegniüs fatigavit Me- 
dicos à quorum multis cüm tot medicamentis fruftra fuiffet exercita 
etiàm confuluerat E xperientiff. Dn. D. "Trallefium , qui cüm ipfi fpem 
feciflet malum per falivationem eradicari pofle, annó poft difceffum ejus 
elapsó ,meenixérogavit, ut Curz huic przeffem. — Ego , quibreviane 
te videram , quàm parum felix fucceffus fuiffetin fcorbuticó , cujus men 
tionem ante feci, etiàm atque etiàm negabam , & quantus dolor ex oris 
exulceratione nuílà arte protelandá ipfi ferendus , edifferebam, illatan- 
tó magisinflare. Victus ejusprecibus dubió faCtó prognofticó , mead 
curamaccinxi feliciorem quàm quidem ipfe (peraveram.Pramiísó die 14, 
Iulii A. C, purganti,78.granis Mercurii dulcis in plures dofes divifls fatis 
copiofam per 14. dies excitaviíalivationem. — Non fimpliciter ergó vera 
fant , quz Cl. le Mortin Chymia- Medico - Phyfica vires Mercurii dul- 
cis enarrans , prodit ita de eó fcribens: Salivationem promover in nini 
quantitate afJumptus vel diutins contizuatus, A "l'urpethó minerali, quod 
duobus aliis memini me exhibuiffe , inpofterüm ftat fententia prorsüs 
abitinere qui qua&tatormina , & anxietates exci( arit przfens animó atto- 
nitó fpectavi, Die 16. & 18. Julii quater poft utum Mercurii dulcisde- 
jecit. Unde vefperi pulverem anodypum dedi & fequentibus diebus. 
. B5 Mercu- 


4 — . Obfevoatio PH. ^ 7 


z ccrte em erp m - aet. 0 ari TR RO n eth pps I 


Mercurium dulcem cum electuarió diaícordii in boló exhibui, vidique, - 
ut fzpe aliàs abanodynis nullum falivationi obicem poni, Ipfa gra de-. 


cod ex lignó faffafr. liquirit, & temine bardanz commotam effe alvura 
ajebat , optans, ut cerevifiam ei fubltituere liceret, quod licet vetarem 
. aliumque potum ex decoctó hordei & Rad, polypod. Julebo modó hóc 
modó illó parüm edulcoratum ordinarem , me iníció effe fa&tum finità 
cur confitebatur, fine noxà, nifi quód, ubi cerevifiam avidiüs haufiffet , 
in lipothymiam incidiffet femel, Id certum eft, quód decoda ligno- 
rum,quz jam fuperiori feculó ad finem properantein Silefiá in ufum ef- 
fe vocata intellexi ex manufcripto Epifcoporum Uratislavienfium Cata- 
logó (in quó narratur Martinum Gerí(tmannum Epiícopum ex Nico'ai 
"Tinzmanni Confilió in moleftiá podagra QS ventriculi vitio ad opem eo- 
" rum ,quamvis dubiam , ut au&ter centet confupiffe) non omnibusin fali- 
vatione profint, Quod etiàm modó ,.düm hzc fcribo , experior, nàm 
homo lue Venereà affedtus, poft hauftum decoti illicó fefe torminibus 
affligi queritur, & (corbuticus ille memoratus ex ufu ejus exx(tuare fibi 
vifceraajebat, Sed utad nobilem illam puellam revertar , bene durante 
curá appetebat & cibos, qui dentium miniltrerio non indigent , avidé fa- 
tisingerebat. Citó malum illud, quó eam fuiffe afflictam narravi , fali- 
vationi obediens fuit, & modó liberaà doloribus fuis re&té valet, 4Ob- 
fecutus confilio Cl. Sydenham: peracà curà nolui moleftus effe Virgi- 
ni pharmacó purganti , quod veró ego facere tergiverfabar , natura com- 
pen(avit, excitatà diarrhoeà, qua per biduum duravit. 


| OBSERFATIO VIII. X. ; 
Da. D. CHRISTIANI HELWICHII,. 
| AIDe Phlebotomia in Avibritide. | 


I Is, qui in excutiendis prxftantisfimorum Medicorum monumentis 

huius feculi , vel leviter folüm verfíati funt, ignotum effe nequit , quód 
Cl. viri Sydenham & Lifterus Angli,diverías foveant opiniones tüm de 
aliis tam de V. S. ufuinarthride, — Ifte non ef? , inquit , adbibenda pble- 
botomia vel ad precavendum paraxyfmum , qui timetur , vel ad iftum , qui 
jam adeft , mitigandum, in iis nempe, qui etate funt provediores "T'ra&, de 
podagr.in oper.p.f6o, Siinintermisfione quantumlibet diu poft pa- 
roxylmum fangvis fuerit extractus, periculum effe ait, ne 4 fanguinis es 
bumorum agitatione novi fuccre[cat paroxyfmm , qui €9 priori diuturnior 


futurus 


C5 1 d a EN 2 TIE 


[futurum eft €9 fymptomatibus enormibus flipandus fanguinis robore (9 vigore 
reiufis. Si vero moxà paroxyímó feriatur vena , ingens periculum effe 
contendit, ze natura , dim fanguis adbüc languidior eff, Q8 nondim priftinas: 
' vires àmorbó fuccifas vedintegravit , ejumodi vulnere importune infitló w- 
que adeo infirmetur € fuccumbat:, ut bydropi adits aperiatur. | Lilterus: 
autem in exercit. Medicinal. Sextá de Arthritide p. m. 9r. ita fcribit : 
Sanguinis detvatlio modica tS tempeftivacordis ouus fublevat , vitioft chyli 
plenitudinem: diminuendo, binc articulorum inflammationi fimmogue. eorum: 
dolori €9 febricule (uccurritur, adeoq, fi id fiat fub initió morbi, citins mult& 
morbw folvitur, Deinde etiàm etate provetdiores plerique podagrici equi 
intemperanter ex morbi naturá in vitis vatioue ac juvenes peccat : cui rei, 


 fiimpotentia quoque eorum ad omue exercitium adjicitur , etiam fanguinis mif- 


fiomem magis requirunt. Imó Lyfterus cüm ad Arthriticam vocaretur ;: 
cujus fanitatis curam habuerat Sydenham :: Sanguinem etiamfi nimis tavdé 
e bracbió mitti justi non finefelici fucceffu,  Utappareat, eos nontane 


tum contraria. (cripfiffe fed & feciffe. — Ego cümr perpenfis rationum: 


momentis utriusque fententiz perplexus-hzterem , experientiam fidif-: 
famam rerum Magiítram confulendam effe duxi. Ac in intermisfione" 


quidem A rthriticus, fi. quisquam alius afflidtisfimus Dn; Hancke ante: 


laudatus Venam fibi pextundi voluit ,. nec. tamen propterea novó eft 
paroxyfmo oppreffus , fed potius induciis confueté longioribus gavifus: 
eft, Sub initium vero infültus pod»grici Virgini po. propemodüm an« 
nosnatz , qux fingulis fer? menfibus ex podagráà decumbere folet , aper- 

ta elt vena non absque ingenti doloris levamine ; eademque breviori; 
quàm antea folebat , tempore convaluit. 


| OBSERFATIO IX. iun 
Dn.D.CHRISTIANI HELWICHIL 
EO ATEM Htóne ATUUoxis Fabide- 


«iis de] 


| "illata, ut Cadaveris vifeera luftrarentur,. Id quod prxféntibus- prx- 
4l LAN *á kd PEE / ter- 


; . DePbhlebotomia in Artbritide. — E A 


1 ET 
UV oen qENDOS MP T mr 


16 |. Obfervatio iX. 


ter me ( Tit.) Domino Do&. Chriftiano Richardo Pfeiffero & Chirur- 
£o ,die eódem eft a&tum, 4i dno 

Abdomine apertó vidimus Mufculos omni feré pinguedine 
€XUtOs, $ 

Peritonzum denfumac validum. 

Omentum aberat. | ! 

Inteftina fecundum naturam conftituta pura ac polita , qualia effe 
ait etiàm vifcera animalium fame peremptorum CI. Franciíc, Redi in 
obfervation. de animalibus viventibus in viventibus , nifi quód hinc inde li- 
vidis maculis effent defoedata. In jejunó incisó longum deprehendi- 
mus vermem. 


. Ventriculus cerevifià parüm alteratà femiplenus; fuperficies ejus. 


magn& ex parte plana, ut feré nullum cruítz villofz compareret ve- 
ftigium. | , 

Hepar fanum , nifi quód in parte ejus gibbà ,aliqux luridz partes 
[cfe offerrent, quà pofticz dextri hypochondrii fedi contiguum eft. 

Veficula bilis propemodüm vacua erat , cxteroquin fecundum na- 

turam conitituta, | 

Lien longitudine fpithamam excedebar, latitudine veró fex trans» 
verfos digitos , crasfitieautem quatuor pollices , alioquin prorsus Ícirts 
hoíusac friabilis. : 

Pancreas materiam calci aquá dilutz haud abfimilem eamque foe. 
tentem in nor exigua quantitate offerebat. ird 

Renum membrana exterior nulló adipe circumfufa , ipfis vero reni» 
bus nihil deerat, I d 

Cum ad hypogaftrium deventum effet, veficam reperimus va- 
cuam nullà labe deturpatam. 

Uterus duobus fcetibus illegitimÓ unó alteró legitimo quondam 
gravidus non in medió exacte collocatus fed magis Verfus dexteram hy- 
pochondtii partem fitus erat, à pyri figurà quam Anatomici folent ci tri- 
buere, non parüm recedens. | | 

Ád medium nos conferentes ventrem , membranofam Cordis cap- 
fulam incidimus, ex quálibra circiter tenuis liquoris effluxit, : 

24 0. ipfum erat flaccidum. In ventriculis Sanguisnullus fed rudis 
menta polypi in dextró cordis ventriculo talia , ut facile credas ex natus 
rz libró fuiffs petita, qui habet Malpigh. de Polyp. Cordis in op. p. 
In. 214. | | 521-1410, 

In pulmonum ]obis przprimis finiftró,apoftemata multa, in DAE 

| mo 


coGbAGANGHS COGUEEMENEM, DR ues e LER 


- De Notatis in Anatome Mulieris tabide. ANM 


——À 


limofa ac purulenta materia , tubercula quoque , quorum aliqua inflam- 
mationis fpeciem prz fe ferebant, aliaadhücimmatura, Occafienehu- 
jus anatomes quzri poffe videtur: 


^C" 3. Qui factum fic, ut cerevifia duabus circiter ante mortem horis 
haufta,in ventriculo non mutata feré fübítiterit? Anforte fine ventricus 


- li colli(u ingefta non poffuntexteri, ut placuit quondam Erafiftrato, nu- 
5 P q 


per ex parte Cornslio Confentino in progymn. 6. & Cl, Cockburnio,, 
ventriculus vero cruflà villosá fpoliatus ac influxu fpirituum zgré fefe 
contrahit. — Certé prxter rem ítatuere videtur Cl. Lytterus, flomacbum 
fenuem cibum potionemque protiuns vel vomere wel deor[um in inteflina fe- 
Jiinanter detrudere. — Exercit. Medic. 1. de hydrope. 


2. An cóm concoQio in hóc fübjeCto planà fuerit ábolita , etiam 
omentiabfentia concaula Ixfionis iftius e(Te potuerit? Nec enim proleta- 
ria eft opinio Ari(tot. 4. depart. Anim. c. 3 t, quod abutatur natura omento 
ad bene coquendum cibum , quam Galen. lib. 4. de offic. part. c. 9. experi- 
entia probat ? Sed quomodo periit, fcio virum Cl. quendam putare 
omentum eo effe nem fine, ut quod redundat humoris nutritii ineó 
deponatur, ut deinde tempore necesfitatis iterüm ufibus debitis im» 
pendiposfit, Nonvidetur autem verifimile omentum quod fieri viQi- 
mam publicz egeftatis, : 


- 3. Cüm certum fit , tumorem Tienis ortum ex crasfis vifcidisac ra» 
mulofis partibus fanguinis, quz in fibras carneasà fuccingente mem- 
braná lienis ortas & propagatas impad novas particulas iisdem vitiis 


featentes implicuerunt, donec temporis tractu tenuiores avolarent & 


raffe indure(cerent acinfcirrhumabirent, pretereaque fatis conítet , 
.quó pa&tó ejusmodi fanguis emendandus, quoniam tamen etiam fibrz - 
lienis peccant , quibus topicis (accurrendum iis ? Veteres adhibuerunt 
emollientia, qui imitandi forent , fi fibrz nimis tenfz effent; Sed vero 
propius eft, illas fibras nimium eífe laxas.& certandum medicamentis 
tonum & tenfioneim iis conciliantibus, 


Pulmones hujus defun&z evidentisfimé demonftrarunt verita- 


tem doOrine Cl. Morton, lib. 1, prxclarisfimi operis de Phthifi c 


3. & 4, Plura addere problemata aut conclufiones 
jam non Yacat, ^ 


ji Dec, IH, Aux, VILté PU C EXER. 


T VERS. T APAEN ^ Wir s eire sol r UP TN E "1 Ó ^ are e. Cai DL^ Mi hs 
e LO ens WAGES, ANDE A TM CEU SEANCE MOS PREIS 3 MCN. eu - M TERAMO 
a UCESESPUL T [7 DER T Vn TUE TUA SPUSTRT VIDENTES UNE doxes octapekga TEE TIE TR 
* - : 


AP D SUC E WORT IRIS UC T T TNCOURORPTHEUE TONER : 
2 À : e E S Uy " bm 


quet 


$2 - Obfervàtio X 


e 
Uamcmmisatsd " 


^COeBSERFATIO X. iaicabexsa smlitoni 
Da.DTHEODOR! ZUINGERL 


De Syrupo Propbylatlico , ad Prolongandam itam, 65 Poda- 
gre s-aliorumg, Morborum injultus arcendos , : 
mitipandosd, experto, | 

Ribunus Militum, é Nobili Rhztorum Familià oríundus, ante 

X4 quadriennium circiter de(criptionem R emedii hinc inde celebris , 
fed in Italià primüm excogitati atque ufurpati, mecum communicavit, 
quod non ipfemet tantüm , fed & plures alii , etiam Viri Principes , huc 
usáve magno cum Sanitatis conítantis emolumento in ufum traxe- 
runt; quoddue ego fimul abaliqvo tempore apud diverfos valetudina- 
rios feliciter fuccedere ; incolumitatem integram confervare, Verti- 
ginis, Arthritidis Podagrave infultus , Hemicranias periodicas, Car- 
dialgias, Dolorem Ifchiadicum , Phthifin, Hydropem , Obftru&iones 
quascunque Inflammatorias , Alviconftipationes, pluresque alios mor- 
. bos internos pracavere , (xpiüsdp ex voto curare prorfus fui expertus; 

ut non abs re fore judicaverim, ejusdem Remedii defcriptionem, qux 
nondum adeo vulgaris eft, notiorem magis reddere, idque cum annexis 
quibusdam five Authoris iphus Medicamenti, five aliorum forfan ob- 
fervationibus , & additamentis. : 

—- Modusautem parandiSyrupum eft fequens: s. Succi Hevbe Mer- 
curialis recenter expre[f €9 filtrati bii). Succor.Borraginis , atque Puplof- 
fi recenter expre[Jorum aa.ibij. — Mellis albi Navbonenfis Voij. — AMifce?9 
coque ad ebullitionem unam, fpumam ab[Irabendo ; Colatura per manicam Hip. 
pocr. aut Linteum probe fata, reponatur in Vitro claufo. — Poftea s. Radicis 
vec. Geutiane yv. Radic. Ireos nofivat. recent. Zvij.  Incifis C9 mixtis invi- - 
cem affunde V imi albi optimi toii]. poud.civ. Stent per 24. boras , fepe apitam- 
do, Colaturam dein fine eepreffione fabam cuin fucco Herbarum fupra dile 
permifce , €9 coque leni igne ad. Syrupi confifentiam, prob? defpumandos, 


quem in Fitris probe muuitis ad ufum adferva. ! 
Quicunque jam, ita monet Author , .jejuno quotidie ftomacho 
cochleareSyrupi iftius plenum, h.e. feré femunciam , deglutit , ille, 
quamdiu per Numinis Divini voluntatem in his vi&urus eritterris , VIX 
unquam five Medico, five Pharmacopoeo opus habebit. Eà enim Sy- 
rupus ifte vi & efficacià pollet, ut omni corruptioni refiftat , nec tali- 
gnos in corpore humores tolerec, (ed eosdem vel per inferiora vel 


alior- . | 


Lass 65 


- De Syrupo Propb3lathico ,Ad Prolonpandam Vitam ,€9c. 19 : 
msc nmm IM o EMEN M CMM M A e sil 


aliorfum leniter expurget, Experientia certé, qvam & in me, & in 
aliis egregiam hac de re habui multiplicemque, affeverare poteft fatis , 
vix dari nobilius potentiusve aliud in mundo naturale Remedium, tum 
ad fanitatis conísrvationem , tum ad vitz ipfius , quantum per humanam 
induftriamlicet,prolongationem. Hinc eft , quod arcanum illud fem- 
per tenere , celareque vel eapropter voluerim , ut, quia mira feré hoc 
unico przftiti , magnam mihi famam atque exiftimationem apud quose 
vis Sanitatis cultores, conciliarem ; nec certé hác ipsá fruftrabar fpe , 
donec annum propé centefimum xtatis feliciter emenfüs , vanamillam 
humanz imbecillitatis gloriam contemnendo , melioris jam vitz ufum 
meditari coeperim : quamobrem etiam Remedium , quod Agricola me 
docuit Caiaber, apud meampliüs fecretum recondere nolui , Chriftianz 
magis charitati congruum fore ratus, fiillud etiam Proximo commune 
reddatur. Agricola veró dictus, eo, quo me defcriptione Arcani Phar- 
maci donabat, cempore jam vigefimum cum centefimo annum fuper- 
greffus, vivax adhuc & vegetus fatis erat , tantüm non juvenili vigore 
przditus , poftquam Svrupum ultra quinquaginta annos quotidie ufur- 
paverat, & ab omni penitüs morborum infultuliber & immunis perman 
ferat. Hxc Arcanicommunicator, Quibus tamen ulterius addereli- 


ceat , Remedium iítud non faltem tutosà Morbis homines reddere; 


fed & Valetudinarios plures , Paralyticos aliquot, in quibus nervi non 
adeo contumaciter obítru&ti fuerunt , Phthificos non paucos, quorum 
Ícilicet Pulmones nondum valdé corrupti ulceratique fuerunt, Hydro- 
picos nonnullos , in quibus colatoriorum Viícerum tubuli adhuc inte- 
gri, & ab omni corruptione liberi extiterunt, ad priftinam fanitatem 
revocáffe — Inprimis quando in peculiaribus ejusmodi Affectionibus 
fimul fpeci&ca quxdam in ufüm diligentem medicamina fuerunt traQia, 
Quemadmodum in Paralyfi quidem Pulverem & Radicibus Imperatori , 
4triffolocbie rotunde vere , Agagropilá , Cimabari nativ, optim. & Sale 
volatil, quocunque concinnatum: 1n Pbthifi autem Pulverem e Radic. 


Helen. Sympbyt. majoris, Herb. Lichen, Petr. Veronic, Ocul. Cancr. ppt. 


Specific. antibed. Poter. Pulmon. Vulpis ppt. Compofitum : in Eydrope de- 
nique Pulvereme Milleped. ppt. Diapboret. Mart. Croc. Mart , aperit. Cor- 
ticibus median. Ebuli vel Sambuci , Radic. Aron. ppt. Radic. Sipill. Salo- 
mog. Lapidib. Cancror. Sale Polycbreft. vel Ononid. Genift. contextum; 
felicisfimo cum fucceftu admifcuimus. aei 


C-2 EXER- 


E PATE 
— 


à wo 1 ' * WORST 
i TANANN P 


20 - " Obfervatio XL 4 ^ 


OBSERVATIO XI. 
Dn.D. THEODORI ZUINGERI. 
De FraGura Offium Cruralium multiplici cum. Jun&ure Tali 
dislocatione , feliciter curaia. ' 


^J Enricus Plattier Caupo Pagi Zaufen in Urbis noftrz ditione ,'Hor- 
reum quoddam zdificaturus, D. 28. Decemb. 1697. à prandio in vi» 
cinam excurrit fylvam, Fabros Lignarios in czdendis quibusdam Arbo- 
ribus fibi neceffariis adjuturus. Accidit veró tum ; ut, dum caía jam 
arbor humi profternebatur , ejusdem truncus Cauponis incauti , nec fa- 
tis celeriter ad latera fugientis, crus dextrum arriperet , atque fuper in- 
tegrum fere fimul humi proftrati hominis pedem devolvendo; in Femo- 
ris quidem Offe , pauló fupra genu, Fra&turam transveríam fine vulnere; 
hinc maximam contufionem in Genu 5 porró in mediá Tibià Fibuladue 
contritionem infignem cum vulnere , atque fpinarum osfium prominen- 
tiá , tandem & in Tali Junéturá dislocationem atque vulnus, cum Mal- 
leoli interni cartilagine obte&u expulfione, atque prominentia vifibili 
extra vulnus fufcitaret ,ficqdue ZEgrum rigidà hàc anni tempeftate , poft 
largam fanguinis € vulneribus profufionem , femianimem relinqueret, 
Cumque Locus tanti infortunii dimidiz propemodum horz ípatio ab 
zdibus Patientis diftaret, bihorium elapfum eft, antequam domum re- 
portari , atque Chirurgorum curz fubmitti potuerit, Fuerunt autem 
ilii£ proximo noftrats Ditionis Oppido Lucis vallenfi Martins & Sa- 
muel Gifii , in Chirurgicz Artis praxi fatis bené verfati , qui refeGto pri- 
mim nonnihil per propinata jufcula, atque traumaticum Decodum JE2ro, 
fotibus é Decotlione Herbarum Nervino - Aromatico-Vulntraviarum in viuo 
faG,Ixfías undique xefrigeratasque partes probé calefecerunt ac inter- 
ea,quacunque ad juftam deligationem tot fracturarum neceffaria vide- 
bantur, prepararunt. — Tandem ad /Egrum accedentes anté omnia 
j elapfum Malleolum, quomodocunque poterant, in. priftinum locum 
repofuerunt, vulneri carpta linteorum filamenta Ziudure Myrrbe , 
loés. Zbfynib. €8c. intin&ta applicuerunt , Emplaftroíue Opodeldocb te- 
xerunt. Poftea EraCturam Tibiz; abícisfis , qux prominebant, Spi- 
nis offeis, poít extenfionem debitam factam commodé fatis adaptà- 
runt, vulnus uü priüs deligabant ; ac poftmodum Emplafirum difcu- 
tiens , quod poros.minime infarciret, toti fermé pedi circumpofüerunt, 
hincque Lintca. quadruplicata Vino , cui traumaticas atque balfamicas 
| t4 Herbz 


a 


put: 
; * 


? De Fratfura Offium Cruralium multiplici cum Jut&ure 89e. — 21 


Herbas incozerunt, iramería ita applicuerunt undique, ut fine pedis 
commotione adimi atque bis quotidie mutari, fimul ac ipfa Vulnera 
probé mundari, novisdue remediis foveri poffent. — "Tandem Sple- 
nia AffülasQue- injecerunt, & mediocriter ligarunt ,. ita ut fanguinis 
eircuitus per. Vala commodé fieri pergeret. — Quibus. ita fecundüm 


Artem, & quemadmodum partis multiplex lxfio ferebat, inítitutis, 


(ubi fafcia novem utrinq; capitum fic dicta maximum przftabat com- 
modum , utpote quà przíente membri elevatio fub deligatione neceí- 


faria non. fuit) ad. Femoris progresfi funt Fracturam, quz, licét in 


transverfum contigerat, multum tamen negotii Cliirurgis faceffebat, 
dum propter genu contufionem, reliquamdue adhuc graviorem pe- 
dis.lxfionem, neíciebant commodé membrum extendere, ficdue fra- 
&um Os probé adaptare, faciliorem tamen reddebat operationem vul- 
neris abfentia, ita quidem , ut extenío tanderr quomodocung, mem- 
bro , fracti Osfis extremitates adaptarent , ftatimc) membrum Spiritu 
Vini Camphorato probé lotum, fuüperimpofito Emplaftro contra Fra- 


Guras, cum Oleo Rofar. nonnihil macerato , ac fpleniis affulisdà probé 


muuirent. Et poftquam fic quoque ipfunrGenu Zraumatico difcutien- 
te decotko vinofo foviflent, cotunr Crus longz admodum cava Affu- 
lx in rem przíentem accommodatz imponebant, ac fafciis in genu 
aliisque locis ita ligabant, ut neutiquam five vigilans five dormiens 
JEger genu fle&ere poffet, ^ Atque ita deligatus prob? mifer Caupo 
dolorum, antea propé intolerabilium; levamen infigne percipere, me- 


Busque habere coepit; przprimis cum jam Letéto fuo peculiari im- 


pofitus fuiffet, ita prorfus accomodato, ut affettum Crus per totam 
faam longitudinem re&tà !ineà pulvinari é paleis facta incumbere, & 
quietum proríus manere poffet. 

Pera&á fic primà deligatione, conciliatoque, ut moris eft decu- 
bitu, quó minis pes extremus ad: quamcunque rem duram ailidere 
valeret, nox inquieta. valde íuecesfit ,, & fequenti Die 29. Decemb. 
febricitare jam: /Eger incepit ,. fitire, cibos omnes faftidire, malidue 
accepti enormitatem graviusíentire, — Quamobrem Chirurgi prater 
ufum. Ju(culorum Carnium optimorum, Decoctidue traumatici in- 
teraum , ad Venxíedionem progresfi funt, quam non fine ratióne 
«redebant /£grum quadragenarium;  & fatisalies plethoricum athleti- 
.cum, balíamicà.Mafiz humora!is texcur& przditunr, probe ferre pof- 


fe; Sanguinis hinc unciz fex vel feytem circiter, ate meum adven- 


tum, € venà brachii dextri fecatà exiraciz fuerunt, citra imbeczillita- 
AA | ACT tem 


22 | » Obfervatio XI.: 


tem /Egrotantis ullam, qui vires per noQem licet inquietam non pa-- 


rum recollegiffe videbatur, ^ Ego veró ad /Egrum hác die vocatus 
accedens, eundem fíatis vegetum adhuc prater fpem reperi , fed fe- 
bricitantem , infpedtique miferé affetti Pedis deligatione, omnia fe- 
cundüm Artem , & Mali ipfius conditionem requirentem, inítituta per- 
actacp effe vidi; quamobrem Chirurgos ad continuandam fuam indu- 
[triam feveré admonui , externe prater Tin&uram aloéticam vulneribus 
continué immittendam , adhüc Uzguentum fufcumW'ürtzii digeftivi loco; 
nec non Stypticum Crollii Emplaftrum iisdem füperimponendum com- 
mendavi. - interné veró preter ufum DecoGi vuluerarii quotidianum ; 
ad plures hebdomadas , imó menfíes continuandum, fimul prafcripfi 
blanda Diapboretica , fanguinis circuitum , infenfilemds tranfpiratio- 
nem jugiter confervantia, unà cum Mixturá Cardiace - Diapboreticá at- 
que Znti[pzsmodicà per cochlearia fumendà , fxpiusQue repetendá, 
&. Cditimon, diapboretic. Ocul. 69. ppt Rafur. ebor. ppt. Ungul. alc. ppt. 
42. $5. Cmaab, Antimon. optim.Sj. Mifc. F. pulv. in 6. dos. equ. divid. & 


aijquotiesrepetendus,  &. 4qu. Borrag. Flor. Tilie , Ulmar. Scabios. aa. 


Zi. Syrup. Rub. idei Zij. Confett, Ali, inc. 2i, Corn, C. Pbilof. ppt.2j. Be» 
zoard. min. 355. Mifc. ad Vitr. & fingulis horis aut bihoriis exhibeatur 
cochleatim, — Deco&um traumaticum pro interno ufu fuit fequens , gj. Ra4- 
dic. Caryophyllat. 25. Hevbar. Virge auree cum Florib. Pyrol. Sauicul. Alcby- 
mil). Betonic. Card, bened. Veronic. Agrimos. aa. Mj, — Incifa probe invi- 
cem atque ia pulverem gro[Jum redada d. ad Scatul. — De boc pulvere dein 
pugilli duo fumuntur , atque Vini albi veteris, £9 « aque fontan. aa. Ve i5, in- 
coquaatur aliquandiu in Ollá probé clausá; poftea de colato, decoto maue ac 
vefperi cyatbus unciarum quatuor exbauritur. Externe exdem Herba unà 
cum Salviá, Majoraná , Abfyntb. Scerdio , Marrub. alb. permixtz , Pino 
albo femperincoquebantur pro fomentatione pedis, Dixtam przcri- 
pfitenuem fatis, à Vini, Acidorum, Flatulentorum, Salforum valdé, 
Dyfpeptorum ufu ;à Trittitià, ab Irá, commotione corporis noxia, pror- 
fus immunem, | Pro potu ordinario conceffi Decoium Radic. Filic. Herb, 
aprimon. & Paffalar minor, —Alvus libera fervabatur Clysmatibus fub- 


inde, & interdum füppofitoriis, quamquam frequentem ejus folutio- ' 


nem haud procurabamus, ] 

Ufu itaque talium zqué internorum ac externorum medicamie 
num diligenter continuato; intra fpatium quinque vel fex bebdoma- 
darum ,quod in talo erat vulnus , cicatrice prorfus obductum fanatum- 
due conípiciebatur,redeunte interea fimul ad digitos pedum feafu ca&tás, 

qui 


/ 


—... Defvatiura Offium Cruvalium multiplici cum Jundure89c. — 25 
quiantea prorfus abfuerat, | FraCtura Femoris ternà vice iterum cla- 
pa reponi debuit, utpote fatis firmam propter mala inferioris pedis liga-- 
turam minimé ferens, nihilominus tandem intervallo trium menfium - 
callum pacta eft £rmum, — T'ibiz autem fra&ura propter maguam offium 
in minuta fruftilla, fenfim ac fenfim prodeuntia, contritionem , ante 
elapfum femeítre integrum neqve callum (atis validum , neque confoli- 
dationem perfeQam adm fit, tandem veró etiam integré curata , & probá 
cicatrice obducia fuit, ficqo ZEger poftfemcítre demum!pedi tantillum 
infi(tere , nondum tamen five in Talo, five in Genu fledere poterat; 
quz tamen fle&iendi potentia in Talo fatis commode, quod tendines 
haud eflent multüm disrupti, in Genu autemtantillóm laltem hucus- 
querediit. Atque ita per Dei gratiam , atque indefeffam przftantium 
Chirurgorum induflrriam, Crus iítud integrum fuit fervatum , & vix 


femipoiicis latitudine (ano crure brevius remanfit ,, quod certé plures 


alii Chirurgi, in Galliis prz(ertim , ftatim in principio amputatum 
voluiffent, ' : | | | 
OBSERF ATIO XII. 


Dn.D.THEODORI ZUINGERI, 


De Hifloria Fiflule Lumbaris $ Rene dextro: calculofo fcatu- 
yientis &5 fubter cutim , mufculosque Clunis dextre 
veptantis ,letbifere; cum Cadaveris.— 
anatome. mess | 


Obannes Burcardas, Pannitonfor ac Civis Bafilienfis , ftature parv , 

cholerico- phlegmaticus , herniofus, Menfs [Januario 4nuo 1692. qui 
fuit ztatis ipfius circiter qvinqvagelimus , confilium auxiliumq meum 
in gravi, qvo laborabat , affectione corporis imploravit, Accedeas 
enim ad ipfum; prolix ftatim narratione mihi exponere coepit, feabali« - 

uot jam retró annis, pro tenuioris fortunz exigenti , Viétüsratione. 
(atis crafsà, crudà, frigidá atqve falsà uti coaQtum fuiffe; eaqve pro» 
pter fxpiüs Nephralgià & Calculislaboráffe, imó jam aliqvoties calcu: 
los minores fabuloícs cum Uripánon fine cruciatibus excrevifie.; Dum 
veró in JEgri prz(entem magis inqvirerem ftatum, audiebam mox iptum 
de immani.quodam ,. tenfivo; pungente & pulíatorio dolore , dextra 
Hypochondria lub regione Hepatis-occupante conquerentem : hunc 
veró dolorem jam ultra fesqvi annum nunc intenfius nunc remiffius dus 
rantem , perferfit; nunqvam tamen acerbius hominem afflixit, quam 
| ? | cum 


E 


NN wr 


Aa | . Obfervatio XIT. M 


càm Urinz prodibant clarz, tenues, minüs tarbidz vel turbatz ; fi 
veró ezdem craffz admodum ac turbidz exiftebant, dolor qvidem re- 
miffiorevafit, neutiqvam antem perfecte remifit; atqvetum Uring ab 
f£gro excretx mediá (ui partefedimentum efüiciebant craffum, album, 
purulentum, fed neqve feetidum neqve vifcidum. | Pulfusfemper ex- 
titit jufto debilior & crebrior: Alvus praterea qvotidie refpondebat, 
& appetitus ciborum utcunqve laudabilis maaebat : fitis veró modica 
Írpé urgebat. Somnusfuitnecdiucontinuus, necmultus: vireseva- 
debant paulatim debiliores , & habitus corporis diminuebatur. In hifce 
igitur cruciatibus ZEger remediis noncaruit five externis, fiveinternis, 
qvibus credebatur Ulcus interpum ubicunque latens extergi , atqve 


confolidari, eademque fimul operà dolorem leniri poffe, aít incaffum 


fingula ufürpabantur: Ut proin hàc ratione emaciatus extreme , & viri- 
bus maximé exhauítus, ultimos Vitz halitus fpirare videretur , cüm 
interea in loco cruciatuum hucusqve perpeflorum inflammatorius appa- 
rectumor, Abíceffum peneé maturum reierens, atqve Regionem Lum- 
borum dextram immediate fab coftis nothis occupans. — T'umor hic 
primó durus 4uit, atqve parvus, fed auctus, brevi eminentiam nonle- 
vem acqvifivit , molliufculam , fab qvà purulenta colluvies admotis 
percipidigitis poterat, Przfentehoc Tumore, ubipusjam alium qvz« 


rebat exitum, Urinz & parciores, & clarioresmingebantur, fedimen-* - 


to carentes, qvod jam validum przbebat affectorum antea Renum in- 
dicium;-In tumente veró parte dolores acres & pulíatorii immane qvan- 
tum Íxviebarit, eousdve, donec etiam Convulfiones, fed lenes primüm 
illas, mox verà univerfales graviores excitaret, qv licétnon diu du- 
rabant, imminentem tamen mortem facilé przfagiebant, nifi anody- 


nis citó remediis eadem anteverti, proculd? adhuc arceri poffet. Hoe 
Igitur in Statu cüm inviferem ZEgrum, ac íinfimul Abíceísüs valdé jam 


conífpieuilocum;, magnitudinematqve mollitiem confpicerem , neqve 


tamen figaa deprehenderem ejusdem fponte rupturi; propofui (tatim : 


illius incifionem minimé differendam , ceu Remedium ad precavenda 


pejoraaccidentia, leniendumdg dolorem przfentiffimum. | Sed dubius 


aliqvandiu hxfit Eger , utrum mortem feligeret valde propingvam, 
vel utrum admif$à Apoftematis incifione miferioris vitz ufum diutur- 
niorem prxferret. "T'andem collecto jam vacillante animo, captadue 
fubíeqvuturg incolumitatis melioris fpe , prxfentem Chirurgum (ud 
In Arte peritum Da. Samuelem Braunium , juíit fine morà lanceolam Ab- 
Íeeffui Infigere; qvo confeítim peracto, ingens puris finceri qvantitas 

effluxit, 


" 


^5. & f. ves a M am dier cud to--—— * 
x 


— 'gDeUifteria Fiftule Lumbaris ó Rene dextro calculofo 88c 35 


' eeffluxit, /Egroqve levamen dolorum infigne conciliavit. Vinusinfli- 
.&um , Ulcusdve füb(eqvens pro. more deligatum tractatumqve poltea 
"fuit, fed. càm (inuofum illud fftülofumd effet, nuliis five internis five 
.externis detergentibus , ficcantibus , -confolidantibus, abforbentibus 

^ atqvetraumaticis, .qvomodocunqve diligenter ufürpatis, finari potuit; 
'- qvin ab ipío adaperti Abfcefsüs tempore ad ultimos usqve vitz dies, 
ultra qvadriennium femper, nunc purulentus nuncaqvofus, nunc etiam 

* .tantillàm fangvineus ichor copiose effluxit : fed ita tamen, ut interea 
redeunte appetitu integro ad vires paulatim fufficientes, & évoxpiónv — 

.tantüm non prorfus fibi naturalem rurfus deveneric, urinasd; nunqvam 

ampliüs purulentas , fed qvandoqve fabulofas, easd; efaras reddiderit. 

Qvamqvam autem Ulcus in principio ftatim finuofum exifteret , ftylum 

.tamen profundius imittere haud pottíiimus , propter curvitatem fisuum 

in occulto decurrentium. *'Verofimiletamen nobis ex ulceris ficu &.con- 

ditione vifum eft , finumilliusad Renem usqve dextrum terminari , prz- 
fertim,qvonizm.à tempore fa&i'Ulceris.nullum amplius pus per Urinam 
. defluebat, qvamvis largiter defluentem , & ad veficam fine incommodo 
'"pregredientem. m0 licet interdum Fiftulz oftium , fuperinduà te- 
nui membranuli, coaleíceret & clauderetur, nullum.tamen amplius fe- 
rum purulentum cum Urinà excernebatur , fedillud omne intrafinuofos 

Fiitulz du&us coacervatum , dolores ;priüsleniffimos:denuó fecit acer- 

biffimos , eosdve tamdiu duran'es , .donec Fiflilz ori&cium disruptá 

mermbranula iterum aperiretur , liberumq puri exitum depuó concede- 
| ret. Temporis hinc progreffu, cum ZEger poft elapfum annum ferà 
| femper lecto affixus teneretur, ichorofum ferum paulatim .fuübter cutim 
| inter mu(ículos Clunis dextri novos .excavavit finus ,.tandemdve G ibi 
| faccum ulcerofum fecit, qvem profundiuüsintra mufculos abfconditum, 
|. cüm natura aperire haud poffet , fealpello itidem aperiri, pusdve omne 
| extrahicuravimus ,pemqve tum aliqvalem duaGEPuRtS, dore? ut pure 

' jam verfus mufcclos femoris effluxum .confecuto , fuperius Fiftulz in 

Lumbis orificium.clauderetur, & pertede.confolidaretur; aft contra- 
rium proríus evenit: etenim ex ;utroqve poftea.ulcere continué püru- 
lentus emanavit ichor, üt nontantüm indufium cemmacularct, fed & 
infimul lecti (iragula perpetuis fordibus madefaceret , citra notabilem 
| foetorem, nifi qvando diutids in talibus fordibus immundus obhafit, 
| Interjedto autem tempore iterum emaciàr: ZEger , viribus exolvi, atq 
| €irca initium Anni hujus 1698. fimul vomitibus aff'gi coepit, primüns 
L qvidem continuis, cum Urinz, Alviqve iüppretffione, anxietate prz 

Dec. HI. kan, Vil. C9 VIAL, | D cordio- 


ve | oo Obftvatio XI. 000 


p————— o Ó ? 


dd 


rarioribus, & neqve tam crebro, neqve tam acerbe excruciantibus, 
Symptomata vero illa per o&tidui fpatium continuabant , & manifefta 
Nephritidis indicia prxbebant; ab ufu autem Nephritico-Cardiacorum 


cordiorum infigni ,atqve Cordis palpitatione haud vulgari: poftea veró 


paulatim ceífabant, Alvus denuo aperiebatur, Urinzdve excerni rur-- 


fus , fed modic? incipiebant , tandem & meliüs profluere : atqve ita 
JEger fere exanimis ad feredire paulüm videbatur : fed cüm Appetitus 
interea nihilominus maneret dejectus , & fitis augeretur, vomitus qvo» 
ave interdum redierunt, orificia Fiftulz claudebantur , ac ne guttulam 
qvidem Ichoris ampliüs fundebant. |. Tum veró inductà noviter macie 
extremá , dolores Zigrum univerfales, P'e&toris anxietates ; ficca tuffis , 
palpitatio Cordi$affidua, deniqve & ardor Intereneorum, cum crebris 
vomitibus , atqve Ichurià nova, adeo torqvere coeperunt perrexerunt- 
qve ,ut inde ad defperaüionem fere adaQus miler,neíciret prorfus qvid 
ageret vel loqveretur , donec affumtà (zpe Effentià narcoticá;animi tran- 
qvillitatem rurfus nanciíceretur , füb qvà dein ad beatam fefe analyfin 
przparabat , eam etiam ex voto Die 28. Aprilis imo 1698. confecutus 
eft, poftquam fuum mihi cadaver luftranduim,; vivens adhuc non fcmel 
commendáfle*. | 
Itaqve poftridie ad Cadaveris apertionem me contuli, in luftra- 
tionis confortium admiffis iris Juvenibw Nobili[[. atque Praftantifl. Do- 
zünis , Job. Henrico Hottingero , Tipurin. Chirurg. €9 Medic. DeG. Gabrie- 
le Bely à Belfort, Curi&- Rbato, Medic. Candid. Mauritio Sutero , Zoffin- 
genfi, €2 Martino Bogdano, Bernen(i, Medic, Cultoribms. | Cadaver au- 
tem primo nobis intuitu comparuit undiqve emaciatum, cum Abdo- 
mine depreffo penitus atqve velut collapfo, in cujus incifione tamen 
adipofam adhuc tunicam, fufficiente axungià repletam notavimus. 
Mufculi qvoqve Abdominis haud adeo macilenti fuerunt , qvemad- 
modum antea credebantur ; imo aperto in crucem Peritonzo, Omen- 
tumneqve confumtum, neqveadipe, qvi cineritii fuit coloris, orba» 
tum apparuit, epar autem jufto minore nobismole praeditum vide- 
atur, fubítantiz friabilis admodum minusd; compa&tz , fed fiderata 
prorfus, intus extusqa fimilis, coloris variegati. "Veficula Fellis au- 
tem valde ampla fuit, biledue fluida quidem,fed admodum niericante 
repleta. .Veniricutus Inteftinadue prorfus exinagita , hinc inde fide- 
raaqvoqve. Cor, Pulmones,, Lienem, Pancreas, Veficam urina- 
riam omni labe carentia deprehendimus , nifi quod in dextro Cordis 


[| 


veniiculo xraffus fatis, longedue in Venas extra Cor protenfus exti- 1 
terit 


ES 


m. MT C CIUSRTURMCRTEI TM 
Pnur-- v tue NA 


De Hiftoria Fiftule Lumbaris Rene dextro calculofo &dc, 25 


NE ond 


GumseumeMo 5 


d 


terit Polypus, fine dubio Palpitationis atqve Anxietatis freqventis au- 
thor; qvam /Eger ante mortem expertuseft validam. Ren veró fini- 
fter naturali multo major in pelvi quidem concretum tenuit Lapidem, 
inzqvalis admodum figurz, afperum , angulatum , fabulofum , ne- 
. qveadhuc valdé induràtum , magnitudine Nucis juglandiss per ipfim 

vero reliquam Renis fübftantiam deprehendimus haud contemnendum 
fabuli calciformis ac friabilis qvantitatem ; qvz fabulofa matzria, vi- 
Ícido interfpería fucco, & papyro ad exiccationgm impofita, in Lapi- 
des fatis duros concrevit. Praeterea adeo numerofz in qvamplurimis 
ejusdem Renis tubulis extiterunt arenule , ut fubítantiam viíceris ad 
'attadtum fere arenoíam redderent, Ren dexter confumptus plane , 


omnidve parenchymoate deflitutus , non nifi crafías qvasdam , duras - 


atqve tenaces tunicas, omnicavitatecarentes, exhibuit, Integumen- 
tis Lumborum internis valdé adnatas, atqveintrafe tamen adhuc qvin- 
qve lapillos duriffimos , filiceos, magnitudine Piforum majorum cón- 


tinentes. Fiftula autem, qvà Eger laborabat tamdiu, ejusdem Renis. 


fubítantiam tranfibat, & ad lumbares usqve vertebras progrediebatur , 
jam jam carie infeétas; exteriüs veró tranfiens inter binas ultimas co» 
ftis nothas , obliqvo àdmod::m du&tu perrexit, actandem cutim in lum- 
borum latere dextro penetravit, hincqve ulteriores agendo cuniculos 
fubter cutim divagata plures finus ulcerofos, inter ckunium mutculos 
deflcdentes , nobis confpiciendos monftravit. 


| — OBSERFVATIO XIII | 
Dn.D.THEODORI ZUINGERI 


De Ulcere aníiquo ia. /Meatu urinario feliciter Curato. 


| P Um nuper Mznufcript: mea, qvorum magnum jam ab Abavo méo 
A7 Theodoro Zuingero Philofopbo, Medico atque Folybiflore ante centum 
actriginta annos colligi inceptum, poffideo numerum, per conceffum 


ab occupationibus otium luftrarem, incidi qvoqveinter aliain Obter-. 


vationes Medicas, magis minusve curiofss , é qvibushác vicefeqven- 
tem notatu fatis dignam judicavi, qvam Medica praxis Celeberrími Firi, 
Dn.Job. Cafpari Baubimi, Collegii Medici in Univerfitate noftrá Ateceffo- 


"vis 6$ Profe [faris , dum viveret , prim:rii fugeffit, feqventi modoadcura- 


té ab ipsà Aucdtcris manu confiznatam, 
Elias N. Aupuflasus , aunorum circiter: 40. à decennio & ul:ralabo- 
tans puris eZ Zgui/eas cfduxu , occafione ulceris illis in locis vctufti , 1z- 
T | D az pius 


- 


x AE 


4 nUUGETETHNIEERNYT MN M I X UCAPPRAETERN LIT IEMERNT, SP TT WO C RUDU 


7 


2$ iia Obfervatio. XI. 


C— 


ecumamua atat 


piüs qvidem variis medicamentis tengati ,, nunqvam tamen plené curati 
An. Chr, 1642.d.22, Maji, & fequentibus, hiíce ufus eft medicamen- 
tis. Die XXILl. Maji Pilulas.fumpfit.. &. Extradi Catbolic. 5j. Extratf.. 
Rbab. pv vj. OL fcil. fuccin. q. f. M EF. Pilule No. X Deaurentur. — Levi- 
ter inde purgatus fuit. XX1V. Maji. Vena brachii'dextra fe£ta. XX VI. 
Curam. fudatoriam ccepit :: i. Rafur, Liga: fant: Zvij. Cortic. ejusd. 2j, 
Radic. CBin:Zij. Aqu. fontan; loxvj. M: Stent in Infufione per boras 24. in 
loco tepido , vafe claufo:: Poft Gecoquantur igne lento ad confumptionem di» 
midi, d. ad ufum, | Sumpfic 2v. ab. initio , afcendendo. ad Zviij. circiter, 
mane,& copiose fudavit. Cibo ufus. ex affatis, cun? panis.non nimià 
qvantitate; paffulis majoribus , &amygdalis fub. &£nem paftüsad 11. ab- 
ftinendo à jufculis & humidis, | Carnis-qvantitas-tanta comefta, qvan- 
tum mediocris.columbz aut pulli dimidium habet ;. hàc proportione 
habita. eft vitulina, agnina , vervecina,gallinacea &c.  Potus feqvens - 
fuit: g. Refiduum.decoGi prefcripti , PajJular; minor. Züj; Radic. Liquirit. 
vaf. Zij. Semin. Coriandr.ppt.. 55. Aqu: fontan: Vb X XIE— Infufa flent. per 
boras. 6. decoquantur. pofiea ad remanentiam ib-X 7]; Mromatifestur Cina- 
y0m: Ziij. d. ad.V. pro potuordimarios — Qyoniam autem /Egro videbatur 
paulo acrius , fequentidiluebat: m. Radic. Cbin: ij. Gramin: 3i. Paffular. 
minor. vj: Aqu. fontan: q: f:. M F. decotlio ad. ibiv: Mromatifetur Cina- 
31011. 5j: d. ad Vitr: D.XXVIIE manein diluculo jejunushaufit: g. Te- 
vebint5. Sij. Vitell: ovor. 5j Mellis iji. Ducantur invicem in Mortario 
garmoreo ,donec probe mixta fuerint ,adde Vini Malvatic. Z8. Aqu. Pavie- 
&ar..j Mifc.ad:; V. Es.die abftinuità portionefudorificá , &aliqvoties 
dejecit: Cüm deficeret potus ordinarius , fuppetente , adhuc fudorife- 
ro , infübfidium ejus D. XXIX.prxícriptamíeqq. — &, Zigui fani tormo 
dera(i i]. Cortic. ejusd. Radic. Cin: aa; $8. Aqu. foutane ox x. Stent. in In- 
fufione per boras X IL in loco tepido, va[e probe claufo', tunc additis Paffaul. 
viinor. ziij. Radic. Liquirit: vaf. $ij. Semin: Coriandt; ppt. £8. F, Decodio 
ad remanentiam 1b X FI. Aromatifentur Cinamom. 3iij: d. ad V... - Hocáve 
potu tamdiu ufus eft, donec fudoriferusiterum parandus fuit, & tum 
qvoqvepotusordinarius ex refiduo parabatur; ut fupra: hocdue icerum 
deficiente ifte rurfüs ,& fic porró. D. i. Junii, Pilulas feqq, fumpfit: 
p. Pulveris pancbymagogi albi ( b. e: Mercurii dulcis ) 28. Gumm. gutt. gr. 
IX. Terebintb, qf. M.F. Pilule No.AX. Deaurentur. — Inde femel atqve 
iterum dejecit hác die, &íeqventitervelamplius, Dofispulveris pan. 
ehymagogi eo usqve aucta, qvoniam antehac gradatim eo usqveaícens 
&un & vifum , JEgrum hanc dofia facile ferre pofle. D, 4. Jun.  Utalter- 


|. . Deere antiquo in Meatu urinario feliciter Curata. 29 

- qisdiebus & teruteretur, liqvorhicec przícriptus : g. Terebintbin. lim- 
pidiff. zi. Vitell. ovoc. 2üij. Medis ij. Vim malvatic. 6. Aqu. Parietar, 
Equifet, aa. 5j, Mifc. d, ad V, Sumatiíub vefperam ,duabus horis ante coe- 
nam alterà femper die , poftero mane fudando, D 6.]unii. Coepit uti 
injectione feqq tepide per fyringam maneac vefperi horà uná vel alterà 
antecoenam,  &. qu. Equiftt. Aprimon. Parietar. Plantag. aa. Zi, Mellis 
rofat. Zvj. Sief. albi fiue opio 7j. (abflerfionis blandioris causa ab initio ) Mifc, 
Quia tamen abíteríio levior videbatur, quàm puris copia & fordes ul- 
cerispoftulabant, hocce ufus eft x s. Aqu; Parietar. Equifet: aa. Zi. Aqu, 
Plantag. Zifs. Mell, rofat. 3x. M. In hác mixturà diluat Unguenti 4gy- 
ptiaci, qvantum ferread fenfum , fineinfigni dolore & morfu poteft ; in 
eum finem przícriptum z s« Ungsent. Zoyptiac.26.d.ad Ol]. Et hxc. 
d,X.Die Xl. Purgatus iterum : x. Pulveris pancbymag.- alb. 28. Gum, 
Gutt. ov. Xl, Cum mucilag. Gumm. Tragac. q. f. F. Pilule No.1X. Deaurat. 
d.ad (cat. . Potentius quàm przcedentes operabantur per vomitum & 
períeceffíim, Eodem & feqq. diebus incepit uti candelis ex Emplafir, 

de Ranis Vigon. cum Mercur. paratis, poftinjedtionem in Urethraminden- 
do, & qvamdiu fieri poteft , retinendo , tempore mi&tionis extrahendo, 

| E hic ünità iterum reponendo, Quia vero molliores nimis videban- 
| tur, &à Chirurgo minus commodé paratz , pofteatalibusufus, 5. Cere 
| Ziv. Terebinth. 26. Spermat, Cet. 3j. Liquefiaut unà , poffea fen(im infperge 
pulverem fabiilifimum fequentium ;. Plumbi uffi ac loti , futie ppt. Lapid. 
calamin. ppt. aa. Zj. F. Intiniio fili, €9 trahatur per caunulam. aut. ferrum 
foraminulentum. F. Candele ut artis est crajfitie catbeteris, Cüm & hx 
molliores & fragiliores , qvàm ex re foret, juffus eft Pharmacopoeus in 
earum concinnatione addere aliqvid picis. D. XIII. XIV. & XV. fumes 
fit fub vefperam duabus ante coenam horisz &. Aqu. Parietar. Cquifet. 
aa. £j. Vini walvatie. Z8, Vitel. ov.j. Terebintb. 316. Mellis Ziij. Mifc. pro 
dofi, qvz alvum & urinam potentermovit. D. XV, 1 nje&tio reddenda 


eflcacior: Talis itaqve przícripta, qva fimul preter vim abftergendi , 
coníolidandi qvoqve facultate preditaz g. Radic. Liquirit. 5iij. Herbar. 
Sanicul. Nicotian. aa.« Mif. Abfyutb, Agrimon, Card. bened, Plantag. aa. Mj, 
Suumit. Centaur. minor. pij. Rofar, vabr. pj. Lupinor. contu[or. 2ij. Cortic. 
fabar. 3iij. M. F. Decotlio in Aqu. fontan. partib. iij. 8$. Lixiv. part, 1. In 
Colatur. Zix. folve Mell.vofat. Syrup. de Ab(yntb.aa. 2vj, M. ad V. "Yem- 
ore ufus mifceatur avoqve Unguent- ZEgyptiacum, uti füpra D. 6. Jun. 
D. XIX. &.Pulv. panchymag. clb. 2ij. Gumm. Gutt. gr. X1. Macilag. Gumm, 
Tragac, ex Aquá Kofar. q. f, £M. FP, 1, a, Riiie No. 1X, Deaurentur ac fuman- 
i 3 iur 


EGET RENE SS. CONES RESUR WO 4 Fe ONERE INIT AT MIN, CCCII T PROS RO RIN P Ee ER P RP TR S NDERIT TEE INEST 
t " 1 "c ? ; ! 1 HS YN TN NE er , s 


ED eq Lngd Me 


A 5 7 
i i ae ; 
"EN , 


e xo cames RENÉ 


tarunávice. Idem inde effz&tus , qvi D. 11. fecutus eft... Eodem die 
adrobur partibus ulceratis conciliandum exterius juffus eft calide inun- 
gere Regionem Perinzi , ubi Paraftate fit ;o gu Ulaguent, Martiat, Zi. 
Ol. Ab[yuth, Cydonior. Maflicb.aa. Z$. Mifc. Utatar calidé, — Sub veípe- 
ram paffus Ephemerz Febris paroxyfiaum , cum horrore, fiti , & calore. 
infigni, ut & feqventi die mane. In bar crem bibit duobus hauítibus 
Julepumíeqq. gu. Cicbor. Fragor.aa. Zij, Syrup. Citr. Granat. aci- 
dor. Berber. Violar. purpur. aa. £6. Spirit, Fitrioli ad fuavem acidit. q. f. 
Mifc.ad Vitr... D. XX. fepe bolum caílanex maznitudine de feqventi 
mixturà fumpfit: & Conferv. Rof. rubr. Zvj. Citri, Roob Ribium aa. fs. 
"Syrup. grauator. q. f. Mifc. F. Elediuarium ad fermam Oviate, | D. XXL. 
denuo tumpfit pilulas Die XL pr&ícriptas,cum fimili operationis effe£tu. 
Pulvis feqq. injectioni interea continuatz miítus , ad validiorem ulceris 
abíterfionem: m. Radic. Ariflol. votund Ver. SiiiS. Alo?s fuccotrin, 7j. 
Myrrb. Bii, Mifc. F. pulvis tenuiffimws. D. XXViL. purgatus eft ex pi- 
lulis die XIIX. przfcriptis. Inteiim puris excretio fucceífive valdà mi- 


- 


nuebatur: hinc D.XXIX. confolidationis causainjettio feqvens in ufum 


vocata: &. Rad. Confol. major. Zi5. Biffort. Tormentil. aa. 2i$, Liquirit. 


Zij. Herbar. Sanicul. Pyrol. Alchymill. aa. mj. « Agrimon. Parietar. aa. MB, 
C abfter(ionis gratia) Flor. Rof. rubr. pij. Balauff. Malicor.aa.zi$. Deco. 
quantur inaque extintlionis fabrorum ferraviorum q. f. In Colature zviij fol- 
ve Trochifc. alb. Rbas. (ine opio 3ij. Ocul. 69. pt. Boli Armen. ppt. aa. Sij. 
€ampbor, 9f. Syrupi de Plantagin, 2j. Spiffus fuit Liavor. qvi tamen 
calefactus Syringam facilé permeabat. — Vena interim adhuc bis feQa 
fuit , ultimó etiam Poplitisfiniftri, "Tandem D. XXX, Curam finit, & 
fefe libero iterum aéri commifit : fentiens tamca conatum qvendam 
egerendi , ab humoribus acribus , irritantibus vim Ifnteftinorum expul- 
tricem , feqvens haufit d. VI. Ful, &. Syrup. Rofzr fol, compofit. cm Rhab, 
vAoar, 86 Senn, Zii. Aqu. Cichor. Zvj. Aqu. Cimamom. Zj. M. Copio- 
fifamà dejecit, Hincperrexit adhuc in uiu candelarum , & B3fileà di- 
Íceffurus feqq. adhuc medicamina accepit: g Saccb. rofat. tabul.zij Ra- 
dic. Confolid. majoris ficce 5iij. Ocul 69. ppt.zj. Corall. rubr. ppt. Saztal. 
vubr.pulveris. aa. 9j. M.F. pulvis tenuiffimw d. ad »caiul.— Ad internam 
con(olidationem firmandam fumat inde Jejunus cum panis tofti in vino 
albo macerati buccella, cochleare circiter plenum, i; Oei Hypericoris 


- &iij. Terebintb. 8j. Emplaftri flyotii zij. M.F. Linimentum , qvo candelas | 


inungat,loco immilurus, g 4qu. aluminof 5ij. Plantag. Brunell. Sanicul. 
Pyrol. 2a. 5j. Trocbifc aib. ibas. Sii». Lapid, bewaiir. zi. Tut. ppt. 9j. 
eMifc.ad itr. Utaturtepidé cum iyringá, GP 


.. OBSER- | 


quiste iile pete Mia or 


Ss 


Ves wis evene m SNP ica t t ul 


us 


CHUTE 


SN 


USVUZETUND RENEW FUFTINEUEURIIRI TH RPEAVZTI RITTER SIT T SRCURSRTT VE ERE GR VERI GITE SENSIT. ELEREECUYY BUE ENTER RT ER CY RUE. A V PD TRE IE RR RD V C 


SIS 


r - 
ieri xicr regm ia or 


| 
| 
| 
| 
| 


CEU SEIS SEXES] 


7 7 
^ 


id n Er. De Afarago lsticauli, i 31 


E see ^ — OBSERVATIO XIV. 
..Bn. D. GEORGII DETHADINGII, SEN. 
aT 7^ De Afparago laticauli, 


Nno M. DC. IIC. Guitrovii Afpargus laticaulis, infolitz figure , 
progerminavit; cujus hic figura, minori typo expreffa , proponi- 
tur; cum vera ejus altitudo d. 18. Junii tres pedes Rhinlandicos &. 
novem digitos zqvaverit. Cxterüm Figura L eundemé terra primüm 
érumpentem; Figura IL ulterius excrefcentem przífentat, FIG, L & II, 


SC HOLIU M. 


| Uod.in Animalium genere non adeó raró obfervatur , ut gemelli in 
| unum corpus coaliti excludantur, idem in Vegetabilium qvoqve 
. ordine haud infreqventer fieri notum eft ; id qvod etiam Planta faíciatss 
five caule latiore przdite teftantur, qvas interdum ex duabus plantis , 
mediante fücci nutritii extravafatione concrefcere minüs dubito : qvam- 
vis fine hac etiam , & potiffimüm, ex fortuito naturz lufü id contingere ; 
caufamdve in ip(a feminali materia deliteícere verifimile videatur : Id 
qvodin hocqvoqve Afparago laticauli locum habere arbitror. Uti enim 
in gemellis connatis non femper, imo rariffimà duorum foctuum faa vi- 
olenta collifio , & hinc fubfeqva concretio locum invenit, cum intimior 
ac tanta fzpe tenellulorum horum corpufculorum unio deprehendatur, 
qvz absqve eorum interitu minimé fuccedere qveat , prztertim ubi du- 
plicato tali in corpore unicum nihilominus cor ceomparens , impoffibi- 
lem caufz externz violentiam arguit, ideoq ipfo inovulo materno info- 
litam iftam partium difpofitionem prxextitifle evidenter evincit: ita in 
Afperagi hujus radice eam particularum Íeminalium copiam; concur- 
funf, & difpofitionem adfuiffe conjicio, qve deinde in germinatione 
fefe hunc in modum explicare & caulem 'atiufculum , in qvo nulia con- 
cretorum duorum caulium veftigia comparent, producere potuerunt. 
Non abfimile qvid ftatuit Nobilift. Du.Schelbammerw nofter Dec.2 Epbem, 
arum Ana. 6 obf. 110. 1ateriz leminalis abundantiamarguens. Hu- 
midam etiam aéris temperiem mulcüm in proferendis plantis laticauli- 
-: bus poffe contribuere , facile D. Tboma Bartbolino adíentior , à qva nem- 
pe tam aliorum in plantis monftrorum, tuminprimis Malvz fafciatz , 
qvam deícribit, ortum in Pol, 5, 4d, ud. Hofn, obf. 129. deduxit: qvin 
EE S ] &ipíe 


—— —— 


7 : : ^ 


A Biol 
- 


32 — Olfervatio XIP..— 


GÜGaAcCTÉD, QAI RD 


a 


r—— Mà 


& ipfe Anno 1692. qvi plurima humiditate , atqve Vere imprimis & 
Zftate crebris pluviis nobis moleftus erat, prater copio(um variorum 
fungorum proventum, diverfas paffim plantas, qvas inter Genifta Hi- 
fpanica, Linum umbilicatum &c, faíciatas obíervavi ; fienim m aere, 
ejusqp (obolepluvia, fpirituofz multz lateant particulz, rnajor talium 


. ab ea crebriüs deplua ; alicubi confluxus ac concentratio qvó minüs- 


contingere qveat, nihil obftat, qvz deindeà fpiritu plantz infito agi- 
tat , non tubulos tantüm obvios magis extendere, fed novos etiam 
fabricare valent, Ceterüm Afparagi hujus radix utrüm iafeqvente an- 
no novum ejusmodi latum ftolonem protruferit, non conítat: De Coe 


rona qvidem Imperiali fic dida, qve prz aliis antis huic vitio vellus. 


xuriei, tam qvosd caulis latitudinem, qvàx florom multitudinem exe 
pofita eft, notat Carolw Clafius Hift. plant lib.2. cap. 1. (& cum eo Cl. 
D Job. Sipism, Elsbolziss in Flora Marcb.p. 316. qvod apud nos etiam 
eveniffefcio,) eandem (eqvente ann» ad ingenii redire, caulemqg 
rotundum proferre ; qvod in diver(is qvoqve Lilii albi bulbis contigiffe 
recordor, inprgememorato tamen Lino contrarium accidere, femen- 
Qveab eodem faíciato qvotannis colle&um novas foboles fimiliter fafcia- 


tas parturire, ficd5 vitium hoc in octavam usqvegenerationem jam des 


Ícendifle deprehendo: Num in Piío comofo Johan, Bauhini, qvod in 


fummitate latum caulem offendit, idem evenerit, neício; mihi fane - 


cum primüm Anno 1691. effet transmiffum , caulem iftum ampliorem 
non protruferat; cujus tamen femen infeqventeanao, talem plantam 


.laticaulem . & fic reliqvis fuccedentibus qvoqve annis, largitum fue- 


rat, hectamen Anno 1700. priorem faciem denuo induerat. 
ue] » CL. Schrück.) 
OBSERVATIO XVI. 


Dn. D. JOHANNIS GEORGII GRÜBELIL - 
De AManiaco curato. 


Aniam horrendum effe affectum , nec paucs cedere remediis, fed 

ad plures fe extendere annos fatis notum eft Medicis. Paucis ta- 

men, Deo bened. à me curatum remediis : Juvenem »4,3nnorum Mich, 
 Ghrenfrieb £ebn. Neoftadii ad Orilam Auno 167;. die 26, Febr. qvi jam 
tum 18. feptimanis eadem mania atrociffimà labor verat. qviqve manibus 
pedibusqve vinctus jacebat ia tetra, acalioslgdere, veítesqve fuas dila- 
cerare 


| 
d 
a 
1 
: 


De Maniaco cuvdto, — Pu | 33 


————— 


 e&fare poflet, iipparebit ex feqventibus. Et qvia res apud illum erat - 
angufta domi, furorem illiusopiatis confopire ftudebam appofitis : 

se Sirup. papav. errat. Zj. Laudan, opiat. gr. IV. M. j 
Externe veró feqvens unguentum applicare jubebam : 


-.&, Unguenti fomni£ ufit, ifi, ol. papav. expreff, 5j. Extra&. opii g&e 
20 MV.M.£ La. Unguent.temporibus applic, 
His vetó incaffum adhibitis ad vomitorium fui transgreffus :- 
xj. Afàr. rad, pulver. 2j, Mercurii vitz gr. ij. M. 
qvod fuum probé fecit officium , cui ad vires reftaurandas hane prxfcri- 
pfi potionem. | 
&, Aq.anagallid.la&tuc. borrag. bugloff papav, errat. an. Z. magift. 
anodyan. gr. VIL Sirup. fl.tunic, rub. idi, papav. an. $. 
M. Hac uf urpata ferocia üilius fuit mitigata, cui d. 28. Febr. Sirupuna 
praícripfi feq. 


| | &. OFEVES theriac. Laud, opiat. an. i. gr. lij. es dots errat, 
| : | 
| 'Hóc duabus vicibus receptó paulo melius fe habere vifüs fuit patiens, - 
inde 1. die Martii iisdem fere remediis opiatis continuavi, qvale (e« 
| "qvens erat : 
| ^ Be Aq.anagallid.Ta&tuc, papav. errat.an. 2j. Extra&. theriac. gr, V: 
laudan. opiat. gt. iij. Sirup. papav. errat, j. M. 
Hifce delirium, pr xmiffa tamen venzfectione prius, utplurimum fuit 
fopitum. Inde; ad purgantia feci progreffum , inter qvz erat primum: 
B, Extract. hellebori Bel gr XV. refin. jalap, gr. ij. Sirup. rof. [o^ 
— dut. 3i- M. m 
C ui i hanc die feqvente prelcripf petionem altsfamesá i 
|^. . BAqf£.borrag. anagallid. an. msn. i. Mer an. 25. Sir, 
I iens dia lolur-siP- M.. ! 
Hàc affamtá; magis fe rr ches effe putabat. Ut veró reliqvias inali 
plani expellerem,die 9.. Martii feqventem potionem prafcripli: 
Re Ag fl.  hyperici, anagallid. borrag. bugleff. an. 28. Extra&. hel'ebor, 
| nigri BJ. lap.lazul. ppt. Bf. Sirup. violar. borrag, an. £f. M. 
Hiíce adhibitis feliciffimé rediit ad fe, pannificii munus optimé perfol» 
— Dec. Ul. oudan. VILIS FILI. | E vit» 


4 
, 


— € € oem E 


iim 


3 
Iv 
| 
. 
| 


m 


Obfervatio. XP... 
vit ,& paulo poft cum fpon(a inivitcenjugium felicíffimum. — Hanc er- 
2ó veram maniacos curandi. methodum , eamqve breviffimam efle , non 
tolum ex hoc ,fed &ex.(eqvente feliciter curatoapparebitmaniaco. —— 

Cüm eódem annó die 1 o. Augufti ibidem ad alium juvenem 2 4. an- 
norum & unicum parentum fuorum filium nomine sleifcbmann accede 
zem , illum fümmá ferocià maximáqve atrocitate laborantem deprehen- 
di, qviex eadem ratione parentem fuum interficere tentavit , fed hic fi- 
lium fuum füperans;neícit; qvid confilii fit capiendum ? & tamdiuillumin 
hypocaufto conclufüm tenet, usqve.dumillum vifito, qvem torvis ocu- 
lis, facie rubicunda & maximé delirantem. deprehendi, cui mox hanc 
potiunculam anodynam przícripfi :- bien | 

&, Ag. anagallid. hyperici an, Zij. papav, nymph, an. 2j. magift, ano 

' dyn. Mich. gr. VII, Sirup. nymph. papav, an. 2f. 
M.qvz.perintervallaadhibeatur, Fiácufürpatimelius fe habuit adeo, 
ut parentes fuerint perívafi, filium penitus effe refticutum , fedimalun 
de novo incrementum fümens diei9. Auguft, iterum meum implora- 
rüntauxilium ,cuthanc praícripfi mixturam.z:.——— 


y. Effent. flor. hyperici , anagallid, an. ifl. Spir, Nitri dulcis , Spir; 

: 'Vitrioli dulc. an. Zij.M; | ; | b on 

&va cerevifix inftillanda &pro lubituebibenda, qvà adhibita re&é feha- 
buit, Exinde parentes iterum de filii fanitate maximé exhilarati fue- 


congdh 


- rünt, Unicó.enim remedio fi medicus.tanti. morbi ferociam radicitus 


extinguere potuiflet , illis fuiffet grati(fimus, nilqve nifi magna enco- 
mia &. grates meruiffet pro more hodie fuperiores inter & inferiores. 
ufitato... Verüm hoc cum tertia vice rediret malum die 19. Septembr. 
ejusdem anni, meam de novo implovarunt opem, cui przmilsá venzíee 
&ione feqventem potiunculam przícripfi z. | | 
X. Àq. nymph. anagallid, hyperici an. 5j. fl. papav. errat. borragin, 
an. 28. magifterii anodyn. Mich. gr, VII, Sirup. papav. errat. 
nymph ad.26.M; «5,407 smod. B poa 
Hc adhibita melius fe habuit patiens , cujus affe&tus faburram expure 
gandam feqventemnodulum non fine commodo.przícripfi : | 
x. Fol. fenn.f: ft/£j. rad: hellebor. nig. ppt: Zj. rad; polypod. ziif, ' 
^ » T'attari Vitiiolati 5j. flor, hyperic, borrag. buglofl, an, p. x. 
.femsfocpiculigijs 7 qu ET 


dncifa 


PAN 


1 
Ü 
vM 


I] 


n———LL——— rH P—————Órl T P€— 


! n 
Ast 


LI. 


ie 


à 
wiring 


) 
LE 


* i" 
i * j 3 
" ES E . 
- 3 £6 ^ $ 
: 5 S » x 
i 
SY 


— ena 


AS 


Hiiturnu- marina ud 


pue SN SSSSSSSSSSSSNNWNV" 
pog pay uuum 


SN 
INENNM 
None S 

NUS So , 
A 


UN EX, QUA DA 


SNSNQAN Niue NN NS E | 
RUNS NIS SN N SNSSSSW hi. 


NN 


DRNS Y NASA 


NI 
MANN n 


* ^ 
' zk ERS 
SM n 
Qs NND 
—— 
Ofj OPE 


LM 


Epquecer ETHER 


LM lI 


1 3 -— | 5 z 
masfew fere emm. ^7. 


CN SSSSSSSSSSSNNNNN NS SENTIENS: 


| 


) 1 : at 


LUTTE 


T N NS SNME SS 
| UE 
B &, 
NM SERRE NTC 


! 
TIME 


i ins immu 


Im 


fafís in ?2 Gs pro 2wune pars pinteja. exíira roffrum. | 


i 


prr um 
LL 
j 4 


VOR E ci Ged WR I QI ROBLES MEER 


n 


Ld 


|. Olfervatio XPL De Febri Zuariana mutatione atriscurata, — 3; 
Tncifagroff. mod. D. qvx infuía ftent in loco calido, de qvo deiade ali- 
qvot dies bibatur; qvo adhibitó fuitfeliciter Deo bened, curatas , mage 
fÁtqve impofterum (anus atqve incolumis. 
| ORSERFATIO XVI. 

- Dn, D. JOHANNIS GEORGII GRÜBELII, 
| De Febri Quaríana mutatione aris curata. 


( yUm Altenburgi freqventarem Scholam,tempore autumni per noni- 
meftre fpatium ex dita peffima febre correptus fui qvartanainter- 


| 3nittente, qvz licetaliqvoties ex remediorum ufu videretur effe curata, 


rediit tamen femper cum vehementiore paroxyímo. Indeincaffumad- 


| hibitis omnibusremediis in patriam me conferre , aérisqve mutationem, 
| qvam omnes fere medici in hac febre maximé commendant, in me fü- 


fctpere füi perfüafüs, neqve hoc irrito conatu, — Vixenim eóredien- 
ti mihi paroxyfmus ita mitis apparuit ,ut vix illius prxíentiaà mefuerlt 
percepta; qvi die qvarto, Deo annuente, penitus evanuit. lItainme 
fatisfüi expertus veritatem Hippocratislib, 2, Aphor.25. —4Efivequar-. 
tana , dicentis , maximam partem fiumt breves ; autumnales vero longe, ma- 


»Ceimejue ,queproxime abfunt abbyeme. Cum enim omnes intermitten- 


tesoriántur ,te(té Kneffelio, exobítru&ione venarum lactearum & du- 
&us thoracici Pecqvetiani, de qvo in diflertatione noftra de Ductu chyli- 
fero Pecqvetiano, Re(pondente Johan. Hadriano Slevogtio, Jam Pro- 
feffore publ. ia Academia Jenenfi celeberrimo, paulo egimus prolixius; 
'Tempore veró Hyberao exdem obftru&ctiones non apté removeri pof- 
fint, qvia cutis poriplurimüm fünt obítruüi , per qvos aliás materia pec- 


. cans in fudoris forma poteft expelli , facile liqvet , cur Hippocrates au- 


! 
| 


tumnales qvartanas vocaverit longas 5 «ítivas veró maximam partem 
breves o5 continuam fcilicet materi vilcofz à calore infticutam refolu- 
tionem & per fudoris expulfionem. ' In his vero omnibus obftruCtio- 


| em venarum ladtearum ductusqve thoracici adeffe;ipfius febris infultüs 


horforqve' maximus pracedeüs fatis ponat nobisob oculos. Indorfo 
enim & circa renum regionem imminente paroxyfmo fentiri horrores 


fatentur omnes. Hicnobisinhis deficiunt rationes. Qvamdiu enim 


| dà9i "me 


matería vitiofa hret in viis, nec à natura agitatur &'in cor infunditur; 
tam diu patientem bono ániiiio effe; nullum fenure caloremrigorem aut 
aliud illumsexare fymptoma deprehendimus, - Hàeyerg commotà fta- 
491112 E323 " tim 


-— 


36 «. Obftrvatio XVI. 


- 


tim adeffe lernam malorum , pandiculationem , frigus atqve calorenv 
qvotidie obíervamus. . Pro materiz igitur diverfitate nunc vifcofitate ,. 
acredine vel aciditate peccantis &in viis pfimis ftagnantis nunc qxoti- 
dianam , tertianam vel qvartanam excitari febrem cum recentioribus 
meritóftatuimus. Sic toties paroxyfmumroanticipare horam videmus, 
qvoties errata committuntur in victu. Econtra fi xgroti fuerint ab- 
ftemii & parcius alimenta recipiunt, tunc intermiffionem febris etiam 
percipiunt. | Itaunicum vomitumin principio tertianz fzpius eradicaf- 
Íe febrem nobifcum obfervavit clariff. NW aldíchmidius , & ítudiofum vi- 
di Jenz, qvi à primo tertianz infultu ad fecundum, jejunando febrem. 
profligavit. - 


SCHOLIU M. 


| B Eris mutationem in curandis morbis plurimum conferre;,qvotidiana- 
fatis docet experientia. | ImÓ fingulisregionibus fuas fer? infenfiles 
eife emanationes , qvas Graci i2iozutac vocant, morbi (atis. demonítrant 
endemit feu locum aliqvem freqventer occupantes.... Sic febrem Hun- 
garicam vexare Hungaros , Polonos Plicam Polonicam, Anglos fudorem 
Ang/icum & Syros febrem. Alexandretam: dictam, obíervamus indies, 
Neqve Cairus ipfiusprovinciz caput & celeberrimum emporium.ab hac 
lue eit libera , fiqvidem qvotannis febre peftilentiali ab. hyeme ad ali 
vum folfítitium miferé affligitur, qve tamen ad primum: Nili incremen* 
tum ceffare dicitur, Ita Romani phthificos & afthmaticos ad Tabias lo« 
cum ficci aéris &fereni in Campania prope Vefuvium relegare folebant , 
ubi fulphurez montis exhalationes ad. fanationem plurimum conífere- 
bant. Aliis qvorum vires & rationes longinqvam navigationem fere» 
bant; ferenum ZEgypti aérem commendabant. .. Ita Marcus. Venetus 
C.33. duarum in finu Arabico in(ularam. meminit; qvarumxalteraà viris 
folishabitatur , à foeminis tantumaltera, qvod alterutra incolis alterius. 

fit peftilens. Sicnotum eft, qvod'Lufitani, qviinfulan St, Thomz in. 
litore Atricz. occidentali, füb. ipfo /Eqvatore pofitam , incolunt, raro 

qvinqvagenarii evadant , cum ZExhiopes tamadvenz, qvam indigenz ad. 
centcfimum ztatis annum.perveniant. |. In Indie veró litoribus nimium 

crebro occurrunt loci peftilentes immanesqve morbi indeorti. | Ma. - 

lacca qvidem opulenta ett, at fitu humili infelix. Bantama Javz , Pedir 
Sumatrz , Mozombiqva merces qvidem. eximias prxbent; atnon fine 
vitz periculo petendas. , Deniqve ubicunqve naícitur piperaérem mie 

&us falutatem.expeóles. . In intulis qvoqve iftius tra&us. nonnullis ea: 


&4 | ^ eftfok 


EMI RUIIUTMARORIT T ^ ó 1 


Obfervatio X P 11. De Flatu furio fo la&is ufa cavato; 37 


- eft foli efffuviorum malitia, utadvenis terrz infiftere fit periculofum ; 
humi veró dormirelethale, nde incolz penfilibus tantum domiciliis 
utuntur  Econtra Creta & Hybernia bominibus falutares, venenata 
animalia nomalunt-Ita Frifiis cum Danis & omnibus maris Balthici ac- 
colis nimis familiaremreffe fcorbutum; Luem V eneream Gallis &Italis 
Gemuríam , fatis notum eft, | 

| CDresdá Auguflam Vind. d. 1. Jan. 4n. 1699. mif.) 
iie ds OBSERFATIO XVII... 
Dn. D.PBHILIPPI FRAUNDORFFERI. 
De Flafu furiofo lalis ufu curato. 
MV It Podagricus & calculofus , ante annos circiter duos tympaniticus 
-*. fadus, fed tuncà me curatus, proximé inciditin flatum furiofum , 
CNakir vocarit ) qvo per oranes corporis partes , trieatus , cavitates , 
imó etiam venas atqve arterias cum impetu tran(eunte, adeó doloribus, 
vigiliis, inqvietudinibus , conftipatione; inappetentià , fiti &c. debilita- 
tus & exhauftus eft , ut jam jam depofitus videretur 5 medicamentis five 
purgantibus, five aperientibus, five carminativis , five ftoriachalibus, 
five precipitantibus; five fudoriferis , five refrigerantibus , fivedeniqve 
cordialibus pro varia affedtós facie,prafcriptis, nec qvidqvàm: folatii af- 


ferentibus. Huic tandem ; perpendens fermentum qvoddam irreqvie- - 


tum & per totum qvodammodo corpus diffufum , idd3 probabiliter aci- 
dum adéfIe , qvod forte lacte copiofius haufto concentrari , figi, przci- 
pitariqg poffet, lac bubulum coctum calidé fumendum fuafi; & ecce! di- 
Gum ,.factum : affumpfit per feptem dies continuos przícripto modo 
lac, & qvidem qvotidie ad libras tres , die veró oGtava medicamentum 
purgans ébibit , plurimadve fcybalaalba per alvum dejecit, & morbus 
nimiüm qvantim imminutus eft ; continuavit lacper alios im dies , 
& medicamentum purgans fubjecit , & fic etiam tertiá vice; "atqve eger 
plené convaluit, AA TEMPS : 

| OBSERVATIO XVHE —— Pu 
| DuD.PHILIPPI FRAUNDORFEFERI. 
| De linimento ad Serpiginem euporiffo. 

'A D Serpigines , etianirebelles & contumaces citó exítirpandas, imà 


£-Xunicáinunctione delendas efficacifimum eft linimentum ex Grülin- 
giodefumptum, qvod | 


E 3 | 5o Gum, 


Li SERE ebfervatio XIX. — | 
&. Gum, Tragacanth, in aq. plantag. dhirreniiio dot fe 


| folut. 2j. 
aluminis 80150 
Mercurii fublimat. ana... 
1d qvod ego multoties probavi , & nunqvam non probatum reperi. 
TEM OBSERVATIO XIX. - e 
Dn. D. PHILIPPI FRAUNDORFEERI, 
De muliere nunquam in "vita fua menfes ewpería, — 
i o €$ nibilominis fecunda. : 
(C Ommunis Sententia eft, & Clariffimus Sennertus T'om. 4. Iib. 4. 
part. 2. fect, 4. cap: 2. docet: Juvencule , quibus wuenfes noudum fluxe- 
vutl , C9. foemina feniores , quibus jam menfes deficiunt ; ut €$ quibu: menfes 
ob iorbe(ara aliquam conflitutienem fupprimustur , eg virapines, que venas 
uteri anguftas babent , 5 omnos omnino femine quibus Sanguinis ad foetum 
formandumneceffavia copia deeft , non concipiunt. & Hippocrates lib. de fte» 
 rilitate Arg, 4 addir: Si verópaaciores quàm debeant menfes prodeant ; ne-: 
que [ic preonans fit. ... His tamen nonobítantibus, vivit in hac urbe foe« 
mina ; qYVz non tantum fine ullis prxviis menfibus (ex vivaciffimas proles 
eft ehixa, fed qvz nec usqve ad prfens tempus, in qvo trigefimum qvin- 
tum ztatis agit annum, didum fluxum eft rerpeíla; imó qvz ipfiffima 
contra Hippocratem qvi lib. 1, de morb, mulier.arg $9. notat: Pofl pars 
tum plerumque fane mulieri contingit , ut pofl puelle partum , in quadraginta 
duobis diebus diuturniffima purgatio fiat , extra periculum autem cft etiam, 
fi viginti quinque diebm puvgetur ; poft mafculi vero partum purgatiodiuturs 
tior fit in triginta diebus ; extra periculum etiam eff que vipintidiehus con- 
Iingit , nec Lochia unqvam ultra 24. horas habuit, neqve propterea 
minimam moleítiam aut valetudinisja£turam perfenfit. — iibro x 


OBSERVATIO XX,. 
Dn. DPHILIPPI FRAUNDOREFERE 
De aliero tefficulo deficiente. 
Note hic Prznobilem Puellum, qvi à nativitate unum tantüm tefli- 


culum eumd; dextrum obtinuit, altero finiftro, totaliter deficiente ;. 
PIE i, s 4] Verum, 


£152.34 
5o EA 4 


4 


Obferoatio X X. pepatili oculorum cordiformibw. | 9 


Verum qvod; natura in.numero negavit, iterum in magnitudine comipene 
favit, eft enim tefticulus dexter duplo. major, T zu praíenti atate 
effe deberet. 


OBSERVATIO XXL | 
.Dn.D, PHILIPPI FRAUNDOREFERI.: 
| De pupillis oculorum coydiformibus. 


On it pridem puellam Srnpyenaen. febre continua inihi 

curavi, qvz à nativitate pupillis oculorum cordiformibus, id eft fi- 

guram qvà pidores. cor notare folent... perfecte referentibus , iam 
erat; cXterum jene diftinàie,. clared; videns. | 


! OBSERFATIO XXH. 
Dn. D. PHILIPPI FRAUNDOREFERI- 


De Juvene fupra finifteum FI3pochondrium capul 
informe labente. 

A Déótlus eft nupér in hanc Civitatem ,: publicod [pe&taculo. expofi- l- 

cus Juvenis , fedecim circiter annorum. , Natione Italus , qvoad 
religva bene formatus ,. aft à primo ortu fuper hypochondrium fini- 
ftrum caput informe proprio fenfu & motu preditum habens ; Magnitu- 
do hujus capitis erat utcunqve jufta, oculi claufi, palpebris & ciliis te« 
&i, & plerumqve hümore qvodam lachrymas referente madidi ; na- 
fus nullus , fed illius loco:duo fub mento foramina; os claufüm , pere 
verfum; labia di(tradta , irregulari là , horridáà 5 dentesfine ordine: di- 
fperfi; capilli longi, nigri; proter. caput etiam collum & una ex clavi- 
culis efe obfcuro modo prz(entabat; item pars pectoris mamillarum 
notis confpicua. De hoc capite & reliqvo éidem adhzrente corpore 
Ron nullz lolemnes qvzítiones moveri poffunt, de qvibus alia viec. 


(Brimá Aupuftam F ind. d. 12. Januar. uo 1699.miffe. Confer, Hiflo- 
! Vies dustotisu d fur Bartboliui. Cent. 1. Hit, LXPI, ^ 


OBSERFATIJO XXII. 
E JOHANNIS CHRISTOPHORL 
BAUTZMANNL. 
De Pulver e dato, ad extorquendaim incendiarii con- 


| (o feffionem.: i 
| Bt apprim? Gvaidlite ad Clariffimi Domini. Do&oris. Samuelis. 
Ledelii ebíervationem L X X X V ILI, in Decadis IT. Anno VIII, 


ubi 


- WT UPC.» cToKeeuumemc c K.—wÓ HUE d 
^ . 


40 PANNE, V^ eu "Olfervatió - * Hn : is ^4 ; 


pq am —- 


ubi vero ille de contrario effe&tu agit. Hanc béaté defun&us Parens 
meus , qvondam ex ore Pharmacopoeix Studiofi , qvi tum temporis 
Rendsburgi in Holfatia fervierat & Pharmacum przparaverat, notavit, 
qvz ita íe habet: Anno MDCXII, mutilas qvidam mendicus, fimul 
incendiarius & homicida, Ságebergz torturz fübjiciebatur. Hiccum 
nullo modo ad confeffionem cogi poffet , adfuit Conful Rendesburgen- 
fis nomine $on ?(rfferi/ juffit,ut prius torqvendo omnes Capilliabraderen- 
tur ; poftnodum tergotenus maleficum aggreffus eft , nefaciem Confu- 
lis viderepoffec , juffit utin continenti feqventem potiunculam hauri- 
ret ,-qvat conftabat ex Maftiches , Myrrhz, Aloes Epaticz & Viridi 
zris anaticis partibus, cüm Aceto vini mixtis. Qvà epotà , Carnifici 
mandabat , uttorturz füubderet hominem, qvo facto, Incendiarius & 
Homicida hic evomrnere omnia (atagebat,ab ejectaautem materia exfur- 
gebat Spiritus familiaris, finon malignus , forma militis, caligis cxru- 
leisindutus, qvife Chriftianum Fridericum (malo omine) appellabat, 
qvem Latro adhuc torturz fubjeàus ita alloquebatur : Quo tendis 
Chriftiane? itanemihi qvondam promififti ? cui Chriftianushic, mifi» 


mé Chriftianus: Cogor ut te derelinqvam &difcedam! hoc dicto, di- 
fparuit phantafma. | Exhoccafu videmus qvanta fit poteftas Dzmonis 


in filiis iniqvitatis; & quomodo ipfe miferis his hominibus qvidem mul- 
tapromittat, tandem tamen illis malitiose illudat, Y? 
OBSERPATI1O XXIV. 


Dn.D.JOHANNIS. CHRISTOPHORI | 
BAU/PZNUEN NI | 202 ias oed 


De Fou in utero exficcato. 5 


A Nno MDCLXXXIX , circatempus Pa(chale, Uxor Tabellarii no- 
£X ftri Henrici &bróbers/ex fuppreffis ha£tenus menfibus & infeqven- 
te motu Embryonis, gravidam fe efle percipiebat, ^ Circa feftum au- 
tem Pentecoítes, per duas no&tes infeqventes horrores Febriles patie- 
batur, & motum Embryonis ab eo tempore Mater rion amplius fentie- 
bat, tumorqve ventris indies fübfidebat, adeó ut veftimenta ftrictiora, 
hactenus remota, rurfus capeffere potuerit , caeterum tamen nullate- 
nus malé habebat. ..Qvid fit? menfis Julii fine, partum edebat mor- 
tuum, itaexficcatum , utoffeus plané, cute faltem fuperductus appa- 
reret , Lochiis parcius, aut feré nihil fluentibus , nec Latte in Mame 
tnisaccreícente, nullisqvealiis Symptomatibusinfecutis |. | ^ 
EXER- 


- » " c 33 


-— 


| | DécMorle ex incautatione mirabili. o o4E 
dunieqbc umi "OR YERFATIO XXF. | 
Dn. D. JOHANNIS CHRISTOPHGRI 
hgliiica BAUTZMANNI. : 
—. De AMorbo ex incantatione mirabili. 


A Nna Elifabetha, Jacobi Adami $i[efel$/ Regiarum pecuniarum col« 

le&oris Dioecefios qvondam nobilis Monafterii in Harsífzld, filia, 
Puella fedecim annorum , hactenus purgationem menfítruam non ex- 
perta, poftqvam Anno MDC. LXXXV, Dominica Judica, cum Pa- 
rentibus facra Synaxi ufa fuerat , eodem die maléhaberecepit , indies or- - 

 dinariorum eículentorum appetitu deftituta , nihil appetiit przter(íac- 
charata, Poma, & Malacitria. Feriaautem tertíà Pentecoítres, hora 
vefpertinà Septimà plané aphona per qvadraginta octo horas jacebat. 
Decimo Julii; horà matutiná feptimá, horrore & metu percul(à evi- 
gilabat, & taleSymptoma fingulis horz qvadrantibus patientem inva- 
debat, durabatqve per intervalla qvadraginta octo horas. Interea tem- 
"poris per duodecim dies obítructionibus alvi laboraverat, quz nullis ia- . 
xantibus, purgantibus vel clyfteribus cedere volebant , qvorum cc- 
hors cum aliis Medicamentisà Chymico famofo Domino Michaél Bere 
told-de Gileno , ,-Harburgi tum temporis degente,transmittebatuf. 
Tandem proprio motu foeces, fed cum maximis doloribus ejiciebat ,- 
qvos pari cruciatu feutiebat patiens, qvando Urinam reddere fatages 
bat, ubi Saxo rigidior per dimidiam horam jacere cogebatur. Przx- 
terlapfis fupra nominatis qvadraginta o&to horis, per triduum mifera 
claufis oculis, ratione deítituta, fine cibo 3acebat, preterqvam qvod 
paucà cerevifià interdum reficiebatur, Finito triduo, intenfiffimos 
cruciatus fentiebat, ita ut exclamare cogebeatur : Ah ! fentio ardo- 

| rem & ictus acuum circa przcordia & in abdomine ! qvz anxietates 

. per iatervalla fingulis femihoriis eam invadebant , ubi manus ad(tan- 
tibus porrigebat, eas firmiter tenens , donec dolores ceffabant.. Poft 
Paroxyímos hoíce, non potis erat miíera puella in prxíentia cujuss 
cunqve hominis digitum, &e dicam manum aut pedem movere, ab- 
fentibus autem, motu poliebat. Si poft paroxy(ímum ei potus przbe- 
batur, vociferabat: Eheu! fiammaam in gutture & Stomacho fentio! 

. Poft hxc íingulo crepuículo, horatertia, iteratos fentiebat rudus , — - 
qvos morus convul(ivi, cum fero ejulatu preffo pede iníeqvebantur, 
qvi ad meridianum tempus dürabant, poft prandium libera manebat, 

5- Dec. HI. dun, FII. C$ PLI, R ad 


TJROLGNUATVNE MANERAS T V Wr 


SEL E BLA CD Ano o ARES ETT NT MEAE TS IUS RI re ERE SOCII P 1 S TR ERE PEE SR 
s , * ^ ? j 


k 


[ 


42 Obs XX gw 2 702 ov 


z 


ad tertiam matutinam usqve. Principio Tulii abfentibus Parentibus , - 
e Le&o in ciftam propé ftantem devolvebatur, de qva fine dubio in 
terram przcipitata fuiffet, nifi Frater przfens cafum przcaviflet, Au- 
dito tumultu & clamore Filii, Pater continuó aderat, filiam compree 


 hendens, & in le&um deferens. Illa contra Parentem torvis oculis 


intuebitur, anxieqve parietem adfpiciens exclamabat : qvaío ne me 
auferatis ! tum fub lodice fe abícondebat; mox refiliebat, tandem 
ftrangulari videbatur; inde exclamabat: Ah ! obefà illa me occidere 
conatur? Ejusmodi infultus in tertii diei horam matutinam feptimam 
fe protrahebant, ubi ceflabant , & puella, fui compos, Paftorem loci 
accerfiri petebat , cui illa fola cum folo , dicebat: adfuiffe duas Vetu- 
las, qvx illam occidere conatz, peffimé unguibus lancinaffent, mon- 
ftrato brachio dextro, ubi tumor aliqvis apparebat, Pergebat: Vee 
tulas hafce inter (e muffitaffe: fi jam prompte ean non occiderimus , 
impofterum nihil efficiemus, Ab illo tempore per dies nonnullos in- 
ta&ta manebat Patiens, qvibus przxterlapfis , eraviffima Tusfis eam ado- 
rfiebatur, ubi nec Vinum; nec Cerevifiam oblatam , fed Lac acidum 
appetebat. — Principio Augufti menfis, de latere in latus Leti cito 
mnotu provoluebatur, ut continuó adefle oporteret aliqvem , qvi pro» 


- hiberet ne Caput graviter lateribus fpondx Lect, aut parieti allide- 


retur, qvem motum lamentabili cum voce & geftibus perficiebat, 
Accidit etiam binis vicibus, ubi eam propinqvi in intervallis folam re- 
liqverant, qvod patiens é lecto in pavimentum defcenderat , qvando 
autem cuftodes cubiculum intrabant , illicó in terram procidebat & 
rigida jacebat, Ab illo tempore morbus Tertianam mentiebatur; in 
cujus ardore delirabat , circa qvintam vefpertinam autem, febris de- 
elinare videbatur, Parens, cum aliqvando Lecto adflaret, & Filiam. 
percontaretur , ut fe nunc haberet? anne mox reftitutio fanitatis fpe 
randa ? utrum etiam Vetulz adfuiflent ? refpondit fafpiriofa : utiqve 
me macerant, & impoflerum gravius tractabunt! hzc loqvendo tru- 
culentos infültus patiebatur , ad horz qvadrantem durantes, qvibus 
attonitus & moerens Pater adítabat.  Poftqvam ad fe rediiflet , rurfus: 
Pater inftabat: qvid in hoc Paroxyímo fentiifti? illa: non audeo die 
ecre , rcípondit. Qvibus. parens hac vice acqvieícebat, qvoniam or- 
dinarium paroxyímum adventantem pravidebat, | Poít hanc Parens 
novitate avidus, blandimentis aliqvid elicere conabatur, cui filia re» 
fponditz Quazfo finas, fi Sagas illas adhuc femel nominavero , debi- 
tas ponas luam, — Hoc dicto, in condinegti exyraordigarié gligeba- 


tuke 


Jun 


De Mor]o cx incumtationt mirabili. 43 


m —À——Q € 


tur, Alio die zgra anxia & muta in Le&o fe volutabat, interjunétis 
manibus ,agonizantis inftar difficulter refpirans, Appropinquante Se- 
. ptembre, rurfus alia erat rerum facies, nam per intervalla & certis dici 
- horis ,immotis oculis , pollicibus firmiter intra pugnum conclufis , (pu» 
| "mante ore , Epileptice inftar jacebat, cujus paroxyfimi horz qvadrane 
tem qvidemnon excedebant, fed Parentes tanto magisaffligebant. Pau- 
lo poft Abdomen diftendebatur in duritiem T ympani , facies ad fcapue, 
las; brachiain tergum ; alter pedumantrorfum alter retrorfatn detor- 
| qvebatur, Menfe O&bobri fxpiusper integrashoras mortuz fimilis jace- 
| bat,-adeó ut adítantes Bal(amo & Aquáà apopleüicà Patientem reficere 
! 
| 


opus haberent. | November alios excruciandi modos habebat, nam 
primum valdé detorqvebatur , poftmodum qvafi extafi correpta , immo- 
tajacebat. Vigefimo qvarto hujus menfis, cum freqventia füfpiria emit- 
teret , Pater percontatus eam (zpius qvid effet, (ed nullum tulit refpon- 
fum , cum autem infifteret, refpondit illa ; O mifera ! jam tertiaaccesfit 
Vetula, qvam nominetenus insigitabat , hzc dicens, illicó tam atrociter 
tradtabatur, ut nihil füpra. — Pofthac adíftantes nunqvam aufi fuerunt 
qvidqvam de Vetulis logvi, nam talia audiens JEgrota , ipfo momento 
affligebatur. — Infeqventibus diebus fingulis bihoriis ru&tus maxima vi 
aícendentes, cum lamentabilibus ejulatibus prodromi erant infeqventis 
deliqvii. Meníe Decembri mané hora tertià iterum incipiebant fupra 
defcriptiru&tus & clamores, qvi poftmediz horx fpatium remittebant, 
usqvead feptimam matutinam infeqventem, ubi fingulis bihoriis qvie- 
tos paroxyímospatiebatur, Nuncà vigefimo primo Decembris ad vi- 
gefimum fextum usqve , fingulis horz qvadrantibus citó &indefinenter 

- in Le&o de latere in latus provolvebatur, utcunz cum infantibus fo- 
lent; cum maximo & hactenus inaudito clamore, ut etiam vigefimo fexe 
to, horá vefpertinà qvintà , vicinaPaftoris Uxor, clamoris commilerata 
accureret , tum zgra capillos , in formam corculi aut pulvinaris, in qvo 
smulieres acus füas recondunt, firmiter involutos , ia qvibus adhuc fafci- 
.'eulusitraminis & duz acus tortuoíx repericbantur, evomebat. | Vige- 
fimo feptimo , eadem hora , lutum vel argillam cum una Ácu evomebat. 
"Vigefimo octavo, eadem hora velpertinà in prxfentia Paftoris loci & ejus 
Uxoris, Paleas, Veítucas lineas , Capillos, omnia in formam corculi cons 
farcinata & novem aciculis per omnes angulos pertextaevomebat. — De- 
fuper fruftulum fili aurichalcei, adhuc globum pilorum, corei frufto cum 
fetis Suillis concifisintermixtum. Iterum vigefimo nono, horá vefper- 
tinà contuetà, prxlentibus Paftore & vicinis , vomitu laborabat enormi- 
x F2 j fer, 


^ 


L4 


"WW PUN "T VD ad V TS SUE E NAU ME A NERT ECL m8 RETPU Alios TEUTRPLYXTT ANO eo NC WEN SERE CURT TARDE NT, TY ST CTUM LS Lords CAP Dé4 d ot 
:- ie REI 1 TRE " ER M Mu ] ; UHCAUUA S ome Hs V TO E ; 


- 
* 


"m. Obfervatio X XP. / 
ter , & tandem pilos caninos, filamenta virgultorum , ex qvibus corbes 
conficiuntur , fyndonis fruftula, foeni calamos ad digiti longitudinem 
convolutos, infixis feptem acubus, reddebat. Infuper cannabim cum 


virgultis ,unaacu, foenoobduétam, Hzc fupra nominata omnia itera- 


DR LAM 


————— 


tis vicibus cum tanto conatu rejecit, ut etiam poftea mortuz inflar Ja- 


cuerit ,snec refpirationis ea figna adeffent , qve plumam movere poffent. 
Finità hac Tragoedià , doloresaliqvomodo ceffare videbantur , aft trige- 
fimo Decembris, horà nocturnà fecundà, przmisfis ru&tibus , clamores 
[oliti per qvadrantem horz audiebantur, ceffabant poftea, & qvieti fe 
dabat patiens , qvx autem non diu durabat, verum circa feptimama matu- 
sinam leviter qvidem recrudeícebant, uti etiam circa oCtavam infequen- 
tem, Cum ad fe rediret, Pater de ftatu (uo Patientem percantabatur, 
utrumne meliorafperaret ? quibus nihil refpondebat , inftante ulterius 
Parente, tandem in hoc znigmaerumpebat :  Videbar mihrin Íomnio vi- 
dere difceffum duarum Felium (fufpectas Vetulasintelligebat) rema- 
netadhuc tertia, & mihi minatur fingulis noCübus paroxyimum gravem. 
Pluramuffitareconabatur, verum trivarius acceffus paroxyími vocem: 
precludebat. Poftquam Pater prz moerore diícefferat, & Filiam cum 
Matre in hypocauftoreliquerat , finitis paroxyfmis Filia Matrem ita al- 
loquebatur: O me miferam ! egone (atis fuperque angor? quare me 
ipfam excrucio ?: fi tacuifiem non hifce intolerabilibus tormentis fub- 
jecta füiffzm , impofterum cautior faéta, tacebo. Quibus prolatis circa 
duodecimam meridianam mente & loquelà privata jacebat, omni dilucu- 
lo paroxy(mos fortiores duos, fingulis autem diei horis leviores fuffer-. 
recogebatur. Anno fuübfequente MDCLXXXVIIL, primo Januarii; 
horáfecündà matutinà , cum folito more miíerabiliter excruciata fuiffet 
mifera , Parens ancillam jubebat , ut fibi auxiliaretur, quo filiam inhy- 
pocauftum é cubiculo deferre poffent.. Inter portandum Ancillz ma- 
nus Acupungebatur, quamipíaexindufio xgrz evellere cupiebat , He- 
rus. utem prohibebat , jubens prius utcandelam accenfam afferret , quà 
allatà, in limbo inferiori indufii inveniebat filum nigrum cum nodo , 
ternis anfra&ibus fimbrizinterfutum , acunrautem fartoriam non repes- 
riebat. Quinto Januarii Acu pun&toriaindufium puellz cum linteami- 
ne lodicis conjuactum apparebat. . Nono Januarii , horá decimá ante- 
meridian& tormina. V entris fentiebat ,. & exonerabat cum excrementis 
&cum fartoriam incurvatam , cum duabus aliis acubus fimiliterincurva- 
ts, *oft biborium rurfus feceffum parabat cum torminibus graviffimis , 
& ues Acus dejiciebat , quod edam decimo tertio Januarii mané hora 
quagtà - 


De Morbo ex incantatione mirzbih. |— Be. 


D————— AM 


quartà fiebat. . Hac vefperà Patienti Medicamenta propinabantur , quz 
Generofiffimus Dominus Kerckringius, Magni Tofcaniz Ducis Ham- 
burgi Refidens mi(erat , verum poft affumpta , ut antea, femper gravio- 
resíentiebat cruciatus. — Nunc plurima quidem verba proferre incipie- 
qat , fed ea valde pueriliter nec ullumad(ítantium , licet antea bené no- 
tum nomine proprio vel appeilativo alloqui valebat, fed omnes indi- 
fcriminatim bu $5áfetie vocabat, multa de pediculisgarriens: $ya8 füft 
bi. Syarfüfenoog, Simulque Faciem, Pectus & Manus abftergebat, 
Quando foliti ru&us & ventriculo afcendebant, dicebat cum horrore. 
9d) bat fünt bíttere £ife T Decimo fexto Januarii Matrem ita alloqueba- 


€ 


tur: Satbod) be Xx(be SScfemebat epfbe tüg btifen leet / un aifft fo ee Goeft 


 Wifyet belfit mo o0d n5! quam Mater increpabat, dicens: auxilio Dei & 


Medicamentorum eam fanitatem priftinam recuperaturam fore. Cui 
zgrota regerebat: (o 5oteme; (E teeet. tooll/et belft mp nidb/et toill bod) 
utbzsen, | Plura loquitentabat, verum graviffimi eam Paroxy(mi , de- 
cics iteratis vicibusinvadebant, ut vix refpirandilocus intereffet , qui- 
bus remittentibus, lenioribus adhuc fexies vexabatur. Hora quinta 
vefpertinà foliti paroxyfmiredibant przfente Domino Paftore, cum ve- 


road (erediret , zgram Paftor blandé alloquebatur, Filia mea, numquid 


I 


cras, fi Deo placuerit, mecum Templum intrabis? atveroillaz Sy ?üs 
fbit. Tum Dominus Paftor : Parens tibi alutaria medicamenta pro- 
pinabir. Illa: Gp mag boon/ et belfftmpbocb nid. — Eizc dicens: fex 
extraordinarios Paroxyímos patiebatur. Poftabitum Paftoris, Patiens 


hocmodofíecumratiocinabatur : &5ü nu teill ícf e£ Doch Doon/foloe id 


m»ae olbe $5átemef to acie Pübe maden?. &u nu mill fcf bec benófer! 
plura infuper muffitabat, quz intelligi non potuerunt, quandoquidem 
vox przcludebatur ab invadente Paroxyímo graviffimo , qui miferam de 
latereinlatus vehementiffimé volutabat, retrorfumque fxpius convelle- 
bat & attollebat, quocirca moeltiffimi Parentes iterum Paftorem accer- 
febant, ut tanquam ocularis teítis precibus & coníolatione affifteret, 
Cauíam fuperius allati ratiocinii & perpeffi mali, hanc putabant Paren- 
tes: Dominus Baro Bidahl, quondam poffeflorejusloci , fratrem pro Se- 
renifimoGalliz Rege Refidentem habebat Hamburgi, qui hujus Puella 
caufa cum Generofiffimo Domino Kerckringio fermones miícuerat , qui 
fimul curiofitatis & opis ferendx cauía petierat, ut Puellam Hambur- 
gum deferrent, qua de caufaParentes filia ícifcitaverant. de confenfu 
itineris, cuiannuerat, Decimonono Januatii xgra ordinarios Paroxyf- 
mos hora matutina tertià fentiebat; horà i SEM dejicere € 
Fg Es 3t, 


m 


MEN  L DA iN Ls 


46 Obfervütio XXP. — 
bat, ubicua (zvisfimis doloribus prodibznt Acusincurvate tres, — Vie 
gefimo primo Januarii horá vefpertiná Sextá , iterum feceffi um appetens, 
cum gravisfimis lancinationibus, tres ftraminis culmos, longitudine di- 
gitiexcernobat.  Vigefimo tertio, medià nocte ad primam usque, in- 
folito modo anecbatur, nam linteamina Lodicis duplicata ori firmiter 


Im) 


admovebat; mox in Ventrem pronam fe projiciebat, faciem Cervicali - 


-involvens ; tumambabus manibus à fe abigebat, clamans indefinenter: 


Ga teeg! Oa tora! Vigefimo autem fexto, horà feptimà vefpertinà la» 

mentabili cum ejulatuejiciebat cum excrementis acus incurvatas tres, 

Primo Februarii , horà tcrtiá matutina eadem methodo ut vigefimo ter- 

tio & vigefimo quinto Januariiterquebatur , & fextà veípertinà cum ve- 

hementisfimis torminibus alvum deponebat , fimulque cum excremen- 

tis Acusincurvatastres. Indies per intervalla fingulis horis acceffum 

fentiebat, & in quovis acceffu nonaginta concus(iones ferebat , ubi. ad 

quamcunque clamabat: toeg! teg! Tum obíervabant Parentes Cor- 

dialia propinata nihil efficere , nifi Patiensé Cubiculo in Hypocauftam 

deferebatur, Quarto Februarii Parens Tincturam quandam à Domino 

Refidente Kerckringio transmiffam, applicaverat Patienti, unde more 

folito longiores & graviores Paroxyímos patiebatur, Decimo quarto, 

przmisfis atrocisfimis doloribus , cum excrementis tres Acus incurva- 

tas dejiciebat. Decimo fexto, horà fecundà fupra modum Paroxyfmnum 

patiebatur, cum clamoribus CfBeg! CfBeg !Ga totg! velato capite & ab» 
Íconsá facie ,qui ut plurimum ingravefcebant , cum Parens iter medita- 

batur pro falute Filiz ,nam in noítram etiam Urbem fpe auxilii Partien» 

tem deferre conabatur, ubi qualia perpeffaPatiens à 17. Februarii in 
Martium usque, propriis vidi Oculis. Przter fuperius allata Parens 
ebíervaverat , quod miíera Filia à quarto Februarii in hoc usque tem- 
pus fingulis horis quinque Paroxyfmos perpefía fuerat, & in quatuor pri- 
oribus concusfiones Sexcentum , quiautem in quinto ad LXX. redadi 
fuere; tum rurfíüs incrementa fumfere , & quovisacceffu, quos inho- 
rà quinque patiebatur , concuffam fuiffe M CXX. vicibus, cum clamoris 
bus totidem totg! tveg! Cum refpirare paulisper concedebatur Patien- 
ü, cum ejulatu querebatur ; £y) mae bepbe olbe SOdjeme font teg, 
Sn ?ie(f Enipt. — yu S5dfeme (ole/ Dat ín eut S00olle ( ventrem indi- 
gitabat) be OCxtód'ee un $tn6pe toillen berut. ( coftas & dorfi Vértebras 
intelligebat) £y »Befeme voert bu et toifieft/ vo ófel un ve mp i/ mon 
batte oui utb oem £iefe.— "Tum genua firmiter pectori admovebat &-. 
tali mode comprimgbat, Cum itaque Parentes viderent, Mg 
» D . nihil 


/ 


pu 


E 


De Morbo ex incautatiotemirabili. | j e" 


nihil proficere, tantó ardentius precibus publicis & privatis, tam in T'emi- 
plis hujus Civitatis quam ruri incumbebant & Patientem iterum in rus 
. deferebant, Deo totam curam committentcs. Igitur indies Paroxyfmi 
diminuebantur, adeó ut faltem fex per totum diem pateretur, quam pri- 
ete autem aliquid medicamento analogum propinabatur, pejus ha- 
bepat.. ^ 
Trige(imo Aprilis Anni MDCLXXXVII, circa vefperam inter vi« 
vosefie definebat una Vetulis füfpectis, ubi ftatim paroxyfmi xgrotane 
tis noftrz minuebantur ad horz quadrantes tres , nec adeo clar vocife- 
' rabatur fuum tweg! toeg 1. Primo Maji querebatur, ea noCteáduodecima 
ad primam nocturnam usque maximas anxietates perpeffam fuifle , nam : 
dicebat: ($8 waren qeeo Zrommelfdlóger gereefen/ Die bóütten ein blanc. - V4 
tuab Din aebabt/ba(felbiae batten (ie nit ocbalten/ unb ed váre qud) Tu 
nidge(tanben. — Zyraufbáite fib ein prácbtigersterl feben laffen/ mit cinec 
feruque unb fammeten 2Roc£ / mit filbernen &nópffen/ teeldyev aber einem 
fceugidyea (Eu£ gehabt (ad quz relata contremifcebat). brpauf fep eim - 
O5adftrog sugevubert Fommea/ in voelioem beep gXütter mit fo viel Güde 
fer gemefen. — Goo bem fep eite Stuticbe gefolget/ oor toelcber vier Dinger 
gefpannet geive(en/ toeid)e Drop Seine gehabt / unb fQeulide 9lugen/ 
(rurfüshorror eam concutiebat) in ber Stutfien babe einegtutter mit 
$ oen Góditern gejeffen! Deren eine nocb Syumgfer aetoefen/ fo Dev prácbtige - 
Sterl alle iveunbfi empfangen. — 2fisbann babeber Xett angefangen in 
taufien/ unb Die C$ ongfern meby geliebet alé bie QSeiber / melde allefamt im 
boite: habite aetmefen mit geftreucten JDaatem, — ibennber Seer mit einer 
ted getaalzte fo bétten Die anbern rüd'wert$ aetanfet/ toaten Darnad) auf 
bie beBiiche Dresbeta'eto Ziager gefomr cn/unb m. tc(elbigen umgeferungen. 
Quamvis ha&tenus nullum nomen proprium proferre potuit, nihilo mi- 
nus Parentes ex hoc fermone colligere poterant , quinam illz fuerint, 
quarum mentionem fiiia feccrat. Paulo poft Matri dicebat z fyu £5: 
ftine/ 9i m) cea imc bat rest ic. upmpnen Sop(eften, Vittamalbam 
intelligebat , nam hactenus ne ullum Capitistegumentum perferre po- 
terat, Patri vero dicebac: Du £Mvet x5Safaba ignu tebt/ nu mill ic? feog 
|. eif :&a mebrinnebmen; OG ODottmol mp niriebl belpem/ ber SSafeba bet be 
Seu afffdmüáten. "Tertio Maji é paroxyímis unus remittebat, ' Q&a- 
xo iterum , quod etiam fiebat primá , fecundà & terti ferià Pentecoftes. 
Vigefimo fexto omnes Paroxymi cefiabant.. Vigefimo quarto Junii, 
. fefto San&i Johannis Baptitlz , fibi nihil boni promittebat Parens, qui& 
€x commuhi errore vulgi, hanc noctem zqué fufpettam habebat ac pri- 
Ü | Val 


49 - u  Oferoatio-X XV, — 


D 


- antenne V - ia Di Lg n tdeo. qn 


m:m Maji, nempe W'alpurgis noctem , idcirco fibi vigilias indixerat. - 


As(idens Jtaque foco, circa mediam noctem videbatur audire confa- 
bulanres Vetutis, appropinquat propterea Janux domus, vifurus quid 
rei fit, tum é longinquo horrendam , fed indiftinctam & 1gaotam vo- 


cem audivit. Cum autem atteatus januz excubabar ; duodecima ho- 


ra nocturna fonabat, fimulque filiz ejulatum percipiebat, igitur ad- 
volat hypocaufto , & quia accenfam Lamipadem reliquerat, filiam ia 
maximo animi angore, te&ta facie, (udore diffluentem videbat, à qua 
facie perterritus Pater , Librum precum arripiebat , recitans Canti- 
cum facrum Beari Lutheri : sZínevefte Zucgiftunfer Qt. Cetem/ 
MEiu meine Sreube, — Quibus £nitis, etiam anxietates Filiz remitte- 
bant, jacebatgj quieta, íed rigida plané. Pater interim indefinenter 
orando pergebat usque ad horam primum nocGturnam, ubi brachium 
quidem xgra removebat loco cum füfpirio. . 9(b tt! plura ex ipfa, 
licet concuí3á non elicere valebat Pater , igitur eam Divinz tutelz com» 
mittebat, & cubitum fe recipiebat. Mané expergefadto Parenti dice- 
bat: 9190 gruebe imp ófer Otadbti fefemeu. tocDoct up be eifden Singer 


£» gtteben/ mad et vas flradfà voeDDer toeg! unnidts mer Par. Hucus- - 


que in fimplicitatefua & virium defectu jacuerat, quorfum eam depor- 
taverant vel depofuerant Parentes , fine ulteriore Paroxyfmo. Decimo 
quinto vero O&obris, qui dies Sabathi erat, horà octavà veípertinà, 
Patiens dormitum (e recipiebat , dormiebatque infequentem veíperam 
eandemque horam usque, à pomeridiana vero hora terdáà,in octavam 
usque, diverías concusfiones fentiebat egra, & prxíertim horáà o&tavà 
tam gravem artuum tremorem & axietates , ut nihil fupra , quibus vifis; 
Parensrur(us preces füpra recenfitas pro falute Filiz orabat, & paulatim 
 ceffabant anxietates , Patiens etiam quafi fomno fepulta per quadrantem 
horz Jacebat, tandem ter ofcitando pandiculabatur, hinc iterum paulis- 
per Jacebat & Patrem afpiciebat, dicens: Qab.t marit fün 9yp vcn mp 
gaan/ un bebt mo vou ben epfien Xeec! ia cem Lla-gen Orafe fo jag. t las 


ten * 009 Fun be nid) frigen Ofecit mot bunt Seieen/bat id «nbabbe/bat feel 
mit eng $on my rmoeg/ allea/ JGamg/ Sod Od»o/ &trimpe/ bat Freg be. 


9tu mill icf upftaa/ un eea anber le^ bebber, — "Tum Pater eam arripiee 


bat, tentaturus quid poffet, in terram demittebat, verum nec pesnec 


manus officium fuum facere poterant. Ad focum igitur portari defide- 
rabat, huic cum asfideret, undequaque lzrabunda & fubridens circum- 
Tpiciebat, cumque obfervaret Mergetes Cereales tribulo fübjedtas in 


atrio jacentes, in hzc verba erumpebat: Ecce gramen illudlongumin 


que | 


b i 


De Morbo ex incantatione mirabili, 49 


ES —————— cà did Toce arit e FB RIP Viu ec PA OI o 


quo ita cucurri, hocjamaridum factum, inhocincidebam, cum afpe" 
&u terribilis ille me profequeretur, hinc mei artus dolent & debilita- 
ti funt, non enim zgrota fui. fed przeipitatus curfüs & ex eo lapfus 
faltem in cauía fuit,  Incipiebat enim cum hac phantafia morbus, & 
"Deo fic volente; ad finem perductus eft, poftquam mi(era cum miíe- 
ro hoc morbo pet duos annos & menfes circiter octo confliQata fue- 
rat. Poftquam itaque hxc gra folius Dei beneficio ( qui pias preces 
undidpin Sacris Coetibus effufas exaudiverat) pedetentim vires acqui- 
fiverat, Hypocauftum tamen intrare & portam illius aperiendam fine 
horrore per longum tempus afpicere non poterat, quapropter per to- 
tam fuperftitem hyemem: in alio cubiculo degere oportebat, donec 
eam Pater circa feftum Pafchatos Hamburgum transmitteret , ubi per 
quinque integras feptimanas apud cognatos fuit , & tandem domum, 
Xevería, invocato prius Numine Divino hypocauftum , quod ei quon- 
dam pro ergaftulo füerat, intrare tentavit, & cum bono Deo, fine ulla 
. labe effecit, — Cum in hac ensrratione nulla fit fa&ta mentio edulio- 
. rum, ne Lector totalem abítinentiam fibi perfuadeat, monendum , 
| quod zgra femper tecte & non obfervantibus aliis comederit, & ea 
quz defiderabat, per Sororem [ex annis juniorem iníciis Parentibus 
peti curaverat, Videmus ex enarrato cafu quantà Satanas Deo per- 
mittente, propter peccata noítra in homines poteftate polleat, nec 
femper (ut nonnullis Do&is(imis viris placet) ejusmodi cafus rebue 
naturalibus aut phantafiz adícribendos effe, | Orandum igitur meri- 
to, ut fit Mens fana in corpore fano. Hzc quondam zxgra & osfibus 
vix hzrens, nunc fatis robufta eft, optimé valet & plurium Libero- 
rum felix Mater facta, quam DEUS impofterum cum fuis fervet 
VOVeO, | 


| OBSERFVATIO XXV. 
Dn. D. JOHANNIS CHRISTOPHORI 
.— BAUTZMANNI. 


De Pene monftrofo. 


Y Nnofalutis recuperate Millefimo fexcentefimo nonagefimo quin- 

. 4 to, Cerevifie codori & Civi noftrz Civitatis Jehanni *Dilf/ fiiius 
primigenius nafcebstur, cujus glans Penis invería erat, cum inferius 
|... pendulo przputio, frzno vero fuperius vifibili. Glans ut naturaliter 
debebat, ip apice perforat» non erat, fcd in regione frani per par- 


Dec. Ll dan. FILES FLU. G vulum 


f 


CETn TASMUAP- CES DISTICRN EItETV QUVTWWEEULTNT RN T WA ELT TS CAN dt REL rp Eee o I jJ - 

E aldicon. ARI NT PES POP NT PM PEAEEORTNCES NSETTEM ac TONER AI TEE 

] aiv. 1 2 , : MES. V8790791:2. 20. TERRE SRI CUI QN S HA 7 2 REN RE e REA 
puc is : eu TRA UT es : 


ge 000 0; OMfimátio XXVI... 


vulum foramen Urina paulisper fcaturiebat. In radice Penis autem , 
ubi fulcus aliquis fub offe pubis formatur, in confpectum fe dabat fif- 
fura transvería, inftar Vulvz, cum rubicundis labiis, in cujus fundo 
& duobus crificiis copiofior quam à glande Urina propullulabat, . Id- 
circo hic Puer nunc triennis (przterquam quod propter continuum 
vagitum ab acredine Urinz excitatum , fibi Herniam inguinalem con- 
iraxit) adhuc Urinz incontinentia laborat. ridi 


OBSERFATIO XXVII tiethogs dato 
Dn.D.JOHANNIS.CHRISTOPHORI . 
BAUTZMANNI, | | 


Ex Do»furia extin&i Jnatome. 


Hus in praxi-mea, fi rite memini, octo fe mihi obtulerung 
: Patientes , Dyfuria mortali conflidantes , quibus non folum à me, 
fed & aliis Preftantisfimis Medicis ( taceo Medicaflros) fruftra leva- 

mina , etiam omnis generis, adhibita fuere, Fateor etiam quod cafus 

ille, quem Magnificus Przfes Dn. D. Lucas Schrückius in Decadis 

IL. anno VIII, Cotes one CCXXXII. recenfet, me fzpiffimé an- 

xium detinuerit , quale de illis hactenus trattacis Patientibus progno- 
fticon proferre debebam. | Non femel etiam dolebam de perverfo il- 

lo hominum. plerorumqs m-re, nolentes aperturam cadaverum fuo. 

.rum propinquorum concedere, quorum ope noftra experientia fir- 

mior reddi poffet. — 'Tandem aütem illam obrinui, concedente in vie 

vis Patiente, & poft mortem Parentibus, An. 1698.die quinto Apri. 

lis in corpore Georgii Nicolai $0 Gofaben/ filii maximz Spei & indo- 

lis Secretarii Regii Confiftorii. .. Hic puer tredecim annorum cum 

femiffe, in vita tua per comptures anios dolore Renum Abdominis , 

Dy(uria, dolore in Glande Penis ( quàm continuó comprimebat) ve- 

xabatur, tazdem in He€ticam incidebat, & per intervalla cum Uri- 

ne ftil.cidio maximoque ardore lrirz pituitam lentam in fundo ma- 

tulz adharentem tenaciter exceznebat, ^ Aperto Cadavere, Veficaim 

Pure ícatentem, cum Lapide 3iiif. inveniebam , qui propter afperita- 

tem fuam ,orificium vefice continuo vellicaverat , & ad excernendum 

onus , fed fruftra, compulerat, & Veficam maculà nigrà , forté Gan- 

 gr&nà incip'ente notaverat, unde etiam continux vomitiones biliofz 

ante diíceffum ex bac miíeriarum valle, — Regis dexuri parenchyma 

| | "n penitus 


| 
| 
| 
| 
| 
! 


Pls Ex Dyfuria éxtintli Anatóme; — jr 


penitus confumptum erat, & facculus reliCtus, pure coQto refertus 
apparebat, . Ren finifter valde flaccidus , tamen à putredine intaQus 
maneret, czteris Vifceribus.fanis & illzfis; Ex quibus conjicere po- 
teram , 'Renem in principio morbi calculis refertum fuiffe, qui afpe- 


ritate fua fuppurationem ibidem fecerunt, tandem autem per Urete- - 


rem in Veficam defcendiffe, ibidem per fubfequens & deítillans pus 
& mole tartareà indies auctos; in unum corpus coaluiffe, Credo igi- 
tur (citra prejudicium tamen aliter fentientium ) omnes illos Dyfu- 
ria laborantes , quos ha&tenus traétavi ,; qui dolorem illum fympathi- 
cum. in*Glande perpe(t fuerunt; & Pituitam lentam excreverunt , f$ 


non calculos in: V efica aluere,. faltem fuppuratos Renes habuifle, 


E | 


2 ostirti ORSERFATIO XXVIII. 
-Dn.D. JOHANNIS CHRISTOPHORI 
HoWioITOABSIPPZMANNL 


De Ferme in. Lapide veperto. 


id i 


-QOciam Obfervationis XCIX, Anni IV, Decadis IIT, hie propone- 


J re lubet: Cum hic Stadz in Ducatu Bremenfi Anno MDCXCVIII, 
inforo magno Armamentarium novum exftrueretur,& Lapicida duode- 
cimo Septembris ex lapidibus quadratis, qui ex ruinis Caftelli Bremer- 
VOrde, quondam Sedis Archiepifcopalis remanferant, Arcum pro por- 
taregia, conftruere vellet, propterconformitatem operis autem anti- 
qua ornamenta, qux non fatis integra erant , ad pollices duos dedo- 
lare cuperet, in fubftantia hujus lapidis, fine ullo veftigio vel fovez; 
vel rimx alicujus, invenit parvum , unguis longitudine , viventem 
Vermem, qui ibi in foveola fedem fuam fixerat. Hunc Collegameus 
Dominus Dr, Lipsdorffius Phyficus Stadenfis, cum aliis inofficinaLa- 
picidz viventem non folum vidit, fed & domicilio fuo adhxrentem fibi 
pro munufculo redemit, Luftràtus Microfcopio figuram Aurelix ha- 
bebat, clarusaliàs & pellucidus, coloris citrino-pallidi, aut ftraminei, 
Quo patto autem hic Vermis in hunc Lapidem pervenerit, me latere 
potiusfatebor, quam multafruftraphilofophari, cum Nobiliffimus fi- 
mulac Do&iifimus Italus Francifcus Redi , & Dominus Stephanus Blan- 
cardus , nulla: infecta ex folaputredine nafci ftatuant , aditus autem in 
hunc locum cuivis infecto przclufuüs fuerit; quo fua femina aut ova in 
hanc cavitatem de ponere potuiffet, Habenctigiturilli queis meliori lu- 
to finxit przcordia Titan, quo ingenia fua exercere poffunt, 

E | G 2 QBSER- 


- | - Obfervatio XXIX, -—..- 


fc ABORURCTONCEEPECH 


"e OSSERPATIO XT du Dur Mee 

Dn.D.JOHANNIS CHRISTOPHORI . 

TBAUPPOENDANGN Y 70 nM 
De fecali femulento. 


HU hoc An, MDCXCVIII, iteratis vicibus Novellz hebdomada- 
' les mentionem fecerunt, cum quibus quando coníferebam Clariffi-: 
mi Domini Do&oris Camerarii Obfervationem CXXXIII , Decadis III, 
anni 1I, Ephemeridum Curiofarum Germaniz noftrz, rumor etiam 
in vicinia mea obrepere cepit, quod homines de Secali recenter pifto & 
comeíto temulenti & vertiginofi fadi, de Capitisdolore, tumore to- 
tius faciei & naufea conquefti fuerunt, Cum igitur, ut hujus rei cer- 
tior fierem , hinc indein Palzogza noftra & Przdio Kuhlà , circa Mona- 
(terium Joimmel !Mforten in veritatem rei inquirerem , refponfum tuli : 
propter inclementiam Coeli pluviofi & frigidiorem zftatem non folum- 
modo fata paucos protrufifle culmos, verum etiam infuper grana parva 
& paucz farinx manfifle , multasqs cecid;iffe Nebulas venenatas , quas 
vulgó S$mteeb & bat vocant, unde miasma hoc malignum, fi quod effet, 
eveniffe putant , de ipfo fa&o autem & rei veritate , altum erat filentium. 
Credo autem, licet talismodi Venenoin quibusdam locis infe&um fue- 
rit Secale, effe&umtamen ejus feduló occultari à poffefforibus , ne pre- 
uum frumenti, quod propter rariorem proventumhocanno füpramo- 
dumaccrevit, & confequenter ipforum crumena detrimentum pateres 
retur, Si haCtenus in Novellis relata. veritati confentanea fuerint, 
nuilus dubito, fore curiosé doctos, quihujusrei veram Hiltoriam no- - 
bis communicaturi funt. Interim meo loco nihil defuturum promite 
to, fi quid impofterum de rei veritate expií(cari potero. . De ratione 
temulentix non. ero follicitus,, cum Clariffimus fupra nominatus Dn. 
Camerarius ,. non folum mihi , verum ut puto , plerisque DoGtis, abun- [| 
dé fatisfecerit , dum Sulphur fumofum , Spiritus obfufícans &ligans , - | 

acrimoniamque in fanguine faciens,accu(at , cujus ope dum Sanguis te- 
nax nimium , efferveícit ;. Tubulos Mufculorum fupra modum exten- 
dere, &hocmodo Tumorem tum Faciei ,, tum Capitis ceterorumque 
Artuum producerepotisefU |... ^. nb, nr EL 


— OBSER- | 


vto 


, Ohfervatio XXX. De Sciuro zlbo mortis mmcio, a 43 

georseteen OBSERFATIO XXX. E 
;Dn.D. JOHANNIS CHRISTOPHORI 
399... oro BAL E ZM ANNE, 

De $ciuro. albo moríis nuncio. 


| D Ominus Pfannen(tiel, Prxtor hujus Civitatis € Legatione Stock. 
5— holmienfi hoc anno MDCXCVIII, redux , íecum attulit imagi- 
nem Sciurialbi, manu folertiffimi & in piàura experientifimi Domini 
Klóokers ab Ehrenftrahl depicti. HicSciurus fex meníes ante non (atis 
deplorandum obitum Sereniffimi quondam noftri Regis Caroli XI, à 
Servo Stabuli, propé Palatium rurale Kungsóhr captus, à Regina Vie 
dua, nunc Avia, aflervatur , & depingi clementiffimé juffus eft. Co- 
loris (üpra modum candidi fuit; oculos babensrubellos, micantes, au- 
riculas rubicundé diaphanas, caudam autem, noníolito more averfim 
flexam velincurvatam , fed fingulari modo ad cervicem in apice ,. mo- 
xe Canumretortam gerebat, .Referebat etiam Dominus Prxtor, | ejus- 
dem figurz & coloris Sciurum ante obitum Regis Caroli Guftavi Glo- 
riofiffimz memoriz, eodem loco & tempore captum fuiffe. Rem non 
adeó mirandam,in locis Septentrionalibus albos Uríos, Vulpes, T.epo- 
reseffe, notisfimum quidem eft, verum de hifce animalculisalbis mihi 
long? aliter promittit Curiofitas Regia , cum Celfisfima Vidua ,- fi quid 
quotidiani & ufitati fuiflet, non tantum curz impendiflet, utad vivum 
ab hoc Apellefeptentrionali depingeretur, — Portenta ejusmodi & mor- 
tis przfagia multadari, tam notum quam notisfimurm eft , ut cxtera ta- 
ceam ,. & tantummodo de Rofa alba, Lubecz in Choro Cathedralis 
Ecclefie, &fubfellio Canonici , qui mortis Candidatus erat, inveniri 
quondam folitàhic commemorem, quorum caufam inveftigare fuper- 
Íedeo, cum Dei Omnipotentis arcana perícrutari temerarium , mira- 

eula & laudes vero propalare zquum fit & juftum. | 

( Fer Excel. Du, D. Schelbaumerum Kiliá mif[e Norimbergam 
d, 17. Janitar. «74n. 1699. ) | 


DU ANTEREAVATJO X X X1, 3 ian 
.Dn.D AMBROSII STEGMANNI. 
| De Pariu in utero materuo putrefatlo. 


: : [ominem jam jam in utero materno putrefaétioni & vermibus effe — 
JA fubjeQdum , inter alias fequens exhibet Obfervatio, Cum nu- 
| pipa G 3 per 


MM AMEN UEEN CUNEO UNUM CRINES LUE UY MITT INCUN SI, 2 SALA WI RU] TRIS E RET- IE CE dap I RATS SEE EON AT Y TPELED POLEN EUER T RAE E S CT NE EDAM 
-- , : s T E i Àr Bera A 


Obfervatio TT 
Damm 


E e - E 


pcr ad illu(trem Puerperam ex Secundinarum retentione morti proxi» 
mpm, (Gepbftádium vocarer, infimul ad. pauperculam ibidem lociiut. 
véniremi, anxiProgabat. Recen(ebatiíta mihi : "Gravida à primo ad 
feptimum usque ingravidationis meafem bene, aft pofthunc mal fe ha- 
buiffe, Nam ex improviío terrore prorupiffe infolita menftrua , foe- 
tum à motu anteliac vegeto plané abítinuiffe, ventris accesfi(fefrigidi- 
tatem, dolorem circa umbilicum fenfiffe gravem, partes exiremas li- 
: vidas ac frigidas apparuiffe, faciem & labia palluiffe, mammas flacct- 
das extiffe, fpiritura foetidüm fe à die in diem majorem exhalafle 
"horrorem febrilem corpus füccusfiffe, animi deliquia, ftomachi ac 
Capitis dolores continuos effe paffam, ante aliquot horas proftuxiffe 
"ab utero aquam foetidisfimam , & (entire jam dolores partus vehemen. 
*tisfimos cum lipothymia conjun&as. Propinabam itaque illi confor- 
"tantia;,pellentibus commixta, balfamica;aliaga Cor prxmunientia, item- 
; «ue Clyfteres uterinos per vices injiciendos, & fuffimenta fomenta* 
- que-adhibenda ordinabam, hiuc faftum, ut tüm fecundinz, tüm foe- 
- tus ex toto putrefactus fruftulatim inter fumma animi deliquia exclu- 
. derentur, fuperftite tamen puerpera potthac fanà & incolumi. 


| | OBSERVATIO XXXII. cipe 
Dn.D AMBROSII STEGMANNI. 


De Partuin utero materno verminefa&to. 


Nte biennium & quod excurrit, ruftica quxdam ex proximo pa- 

'* go JDíffta me convenit & retulit : Se octavo menfe jam gravi- 
dam fentire in infimo ventre motum vermiculantem : (9 fet nid art 
Der8/ al$ toant ber untere $eib voller 9(imeifen rode, /— Gerebat quidem 
hzc foemina ventrem przgnantem, Ííed ex toto marcidum, nec ulla 
foetus vivi, vel moventis indicia edentem, hinc potiüs ex obftru&ti- 
one menfium , quàm ex ingravidatione intumefa&dum effe ventrem 
hariolabar, Ne veró feetui, fi quis adeffet, nocerem , corroboran- 
tia, uterum refpicientia , & alia in ejusmodi cafibus dubiis proficua 
illi ordinabam, & jubebam , ut fi quid finiftri acciderit, mecum com- 
municaret, Abfoluto nono meníe accerfitus ad rufíticam hanc, con» | 
vulíam fine intelle&u & voce de»rehendebam , propinabam itaque il- 
li optima quzvis, ut aliquo modo refocillaretur. Hinc, cum ad rem | 
ipfam indagandapa tüm à pariente, tüm ab adítantibus tri ,ta- 
1949 4 --Coabe 


ES 


WR ^^  DePartuiu utero matermo Vermincfatlo. P 


, x 


&o abdomine, obfervabam molem verfüs pubem prorumpere ingen 
tem, atque- admodum mollem, partes vaginz internas deprehende- 
bam ficcisfimas, nullamque uteri aperturam vel pariendi conatum 
alium. — Abiens fuadebam, ut luteum liliorum incoquerent juri gal- 
linz , & oleo Amygdalor: pingue redderent, ordinabamque peilen- 
tia cum confortantibus mixta.per vices adhibenda. ^ Altero die poft 
|. xevilebam xgram , illamque doloribus partüs infufficientibus, langui- 
| dis, & per longa intervalla recurrentibus oneratam videbam, hinc 
| fortiora pellenua illi propinanda , itidemque fomenta applicanda & 
| "linimenta emollientia ad infimum ventrem, lumbos ac regionem cir- 
| €a os facrum , pectinem , offà pubis, pudendaque cum cervice illinen- 
| 


. da ordinabam , à quibus parturiens in vehementiores partüs dolores 
incidebat ,- quos non long? poft hiatura uteri aliaque partüs inítantis 
indicia fequebantur, Cum autem pariens admodum debilis , nec tan- 
ta uteri apertura adeflet, ut fetus ab.obftetrice apprehendi posfit , 
hinc illam fupinam reclinato capite, elevatis coxis & polterioribus lo- 
candam fuadebam: Obitetricem veró'inftruebam ;, ut obftetricantem 
| $nanum oleo delibutam fenfim fenfimque in uterum immitteret , alte- 
|. ráque parientis abdomen leniter comprimeret, ^ DiCtis obtemperans. 
Obftetrix, referebat: Inftare quid quidem utero, fed nullum effe par- 
tum, neque manu poffe extrahi, Jubebam, ut quale quale unco apes 
prehenderet, illudque leniter & paulatim extraheret; / Hinc maximo 
molimine & longo labore protrahebat facculum quendam Obftetrix 
(qui membrana erat exterior foetum includens, pio» dicta; admo. 
dum denía & p. n. crafía) ex quo innumera vermium progehies fi- | 
gura latz & coloris rubri ia contpectum veniebat , qui totum foétuni, 
exceptis paucis officulis, confumpferant, — Secundinx admodüm re. 
- forridz , ac fi in fornace piftorio toftz fuiffenf; adhxrebant firmiter 
| huic membranz, & vix $) ponderebant. Nullim aquam puerpera- X 
| . Jem neque ante,..neque cum, neque poft partum exclufit hzc foemina, | 
| Lochiaveroà datis medicamentis demüm poft qvintüm rité excrevit 
diem, ediditque poft annum incolumis. & fana fanum foetum rurfus 
| án lucem. cum quo iterum, quod mirandum, aliquot viginti ejusmo- 
| .di fupra dictorum vermium absque tamen lxfione matris & infantis 
^ Ánul exclut. atn we 


;À 


E Ex VASA Modul 


$6... Obervatio XXXHL — et 
OBSERVATIO XXXIII. iita 
Dn.D. AMBROSII STEGMANNI. 


De Falsé ingravidatione 65 fatuum, loco fetás 
exclufione. | 


Arturiunt montes, nafcetur ridiculus mus: Sic fzpe fpes falfa alit 

mulieres, ut non raró per tres Ánni quadras & ultra , ventres ge- 
ftent prztumidos, aliaque experiantur ingravidationis figna aliàs in». 
fallibilia, in quibus tarea uterus mentitur ingravidationem, & loco 
partüs legitimi fpurium excludit fpiritum, quale fatum hic Islebiz 
paupercula quxdam Neoftadienfis etiam experta eft, qux à primo ad 
ultimum usque geflationis diem temeré credidit de ingravidatione. 
Accedit itagy nonus menfis, recedit & adhuc femel , aft de foctüs exi- 
tu altum filentium, crevit tamen interim venter à die in diem majo- 
rem in molem, ut ruptionem etiam exinde metueret miíera, quia 


* 


T 


. continuis laboribus corpus movere illam ex neceífitate oportebat. Ac- 


cidit autem, ut muliercula hzc, poft elapíos 2. Annos & tres menfes, 
ficque completos ter novem meníes, à Cerevifiario quodam , num 
ex joco, vel alià, neício quà, caufa in terram projecta e mole & falfo 
fuo partu ex improvifo liberaretur : Cum enim ex lapíu pofleriori- 
bus fuis nimium quantum conquateret terram, ex utero illius flatus 
quidam, bombardz minoris ad inftar fonitum edens, erupit , fecutis- 
que flatibus aliis venter paulatim detumuit, & priflinam fermé for- 
mam recuperavit. | 


OBSERVATIO XXXIV. 
Bn. D. AMBROSII STEGMANNI. 


A Terrore 65 con[pe&u  Mgonizantis Suppre[fho Menfium , &» 
ex bac DyJenteria letbaiis. 


E. primarii Islebienfis uxor iter faciens Dresdam. in hofpitio quo- 
dam publico vidit militem agonizantem, ex cujus miferabili confpe- 
& tantopercutitur terrore, ut iliico Lipothymica redderetur, men- 
ftru fluentia fupprimerentur, & alcero die poft, Dyíenteria afficeretur, | 
Hinc zzra domum revería unius & alterius Medici petiit confilium, 
taademqug variis fruftra adhibitis & meam inploravit opem. Cumau- | 
tan 


s .. Olfervatio XXXV. De DuplicatáVulud. — sz 
tem jamjam adeffent Convulfiones & maliguitas major Dyfenterii, x- 
graque medicamenta omnia refpueret, fa&tuni , ut non longe poft vitam 
commutaret cum morte, & fui (exüs hominibus do&trinam relinquee 


ret inmemoriam, ne pureamenta uteri flocci pendant, & nafutulz tem» 
pore fluxus omnia recognofcant., : 

Bo 6a dou OBSEBRPVATIO XXXP. .— | 
.Dn.D, AMBROSII STEGMANNI. 
"au | De DuplicatáVutvd. " 
E Ephemeridibus Dec. 11I. Ann. UV. Obferv. CXIII. ex relatione 

Amici cujusdam, Clitoridis perforatz feci mentionem. — Cum au- 
tem ante aliquot feptimanas laícivam hanc Corinnam ex inflammati- 
one mceatüs urinarii , & obftrudione urinz totali graviter decumben- 
tem vifitare, € mirum hoc phznomenon manibus & oculis indagas- 
tc data mihi fuerit poteftas, operz pretium effe duxi, exa&tiüs Jam 
curiofam illius ftruéturam cura plané aliam deprehenderim , depinge- 
re, Sita itaque erat Clitoris confueto fuo loco in füperiori nimirum 
pudendi parte, Situs etiam erat meatus urinarius füpra vaginz oris - 
ficium inter nymphas... Aft (1.) Clitoris monftrofa fua excrefcentia 
& magnitudine non folüm in utrisque lateribus craffiores efficiebat 
Nymphas, fed & longitudine & craffitie fua ovum columbinum fer- 
mé fuperante meatum urinarium tegebat,  (2.) Loco meatüs urina- 
rii, in ftatu naturali craffitiem alias calami fcriptorii obtinentis , fiffu- 


| ra deprehendebatur , quz latitudine 2. & longitudine 4. transveríos 


digitos prxter propter zquabat. . In hujus fiffurg orificio meatus uri- 
narius naturali craffitie prxditus confpiciebatur, qui Jam ob nimians 


| inflammationem tantum excitabat dolorém, ut lafciva hzc vix effet 
| fua, nec ego interiorem hujus fiffurz fübftantiam (quz tamen mem« 
| branacea & fibris carneis transverfalibus intertexta mihi videbatur ) 
| ob exinde obortum tumorem rité indagare poffem. Sub hac £iffura, 
| Vera uteri vagina logo & partibus fuis legitimis dotata, deprehende- 


batur, - | | " L 0 | 
|  OBSERFATIO XXXVI. 
Dn,D, AMBROSII STEGMANNI, 
De Pica Judaorum. 
prm Judzis admodüm familiarem, & illam exinde nomen eciam 
" germanicum , Cjubenz 2opff/ adeptam effe, nullum fugere autumo. 
Dec. HI, dna, VII. CS VILE, B | C€au- 


Lure bdi Soap DEB ur Code uii b. c ELO 


PI. | 

MOTA s P diu: 
Cauíam hujus Affe&tus quzxfivi ex multis Judxis, nationis fuz Medi- 
cis & Scholz Magiftris, nullus autem illorum civit, vel voluit ullam.. 
Nuper me conveniebatSenex, antiquiffimzx traditionis Judaica. & 
linguz facrz peritifimus Rabbi, qui à me de unà atqve altera re me» 
dicà petebat confilium; & inter alias etiam plicx faciebat mentionem, 
referendo :. Hunc affe&tum tam enormem exiftere in utrumqve gen- 
tis fuz. fexum, ut non folüm- illerum capillos fed & (xpé pilos füb 
axillis. & in«pudendis. complicet in plicas longiffimas & monftrofas, 
Amicis hinc illum compellabam verbis, ut caufam hujus Affe&üs , fi 
quam haberet, mihi fecreto aperiret. Diu hefitabundus tandem re- 
fpondit: Referam tibi, qux ex antiquiffimo hebraico MSto olim me 
legiffe memini : DEUM nimirum affe&ium hunc mez gentis homi- 
- pibus dediffe in poenam, quód: mandato Divino contrarii neglexerint 
przcifionem, & loco przputii in adultis ob metum exquifitiffimi ex» 
inde oborientis doloris, lanuginem membri virilis, ut faltim in. con-- 
fpe&u. adffantium pro forma aliquid: feciffe: viderentur , praciderint. 
Hinc DEUM emnes illos inobedientes, & ex his falsó przcifis pro» 
gnatos utriusque Sexüs Homines plica puniiffe, & in: pofteros per 
traducem: quafi derivaffe hunc Affe£tum. | Hinc & exinde refültare 
rationem: Quàd lapidibus faltim plice abfcindi debeant, quia nimi- 
rum. preputium: olim (& adhuc hodie) 'collifione duorum lapidum 
acutorum abfcindebatur, & inobedientes. illi Judxi falfam fuam prz- 
cifionem lapidibus. etiam: peregerint; "Mitto has nugas, cum fciam , 
Gentem hebrzamrtraditionis van, fabularumque effe amantiffimam, 
& figmentum hoc forfitan ex hiftoria Ziporz Exod. 4, v. 24. Origie. 
nem (uam. traxiffe mihi imaginor. Judico autem , quod Plica Judxo« ' 
rum; potius à Cache&ica & putredinofa illorum maligna difpofitione 
exoriatut ,. qux irr corporibus: difpofitis impuritatem cachecticam ad 
peripheriam corporis , & imprimis illas partes, in quibus fuligines ex- 
halate folent, expelli, Nam malignitatem plicx in corruptione Maf- 
fx (ónguinez, in acrimonia & viícofitate excedente latitare, nemo 
negobx.  -Expertus etiam in tribus monflrosé plicatis didici; qvod 
Plica, corpore rité purgato, & affeQtu lege artis curato, absd damno 
& vitz periculo, euitze tonforio abfcindi poffit. | 


E , TR X 


$s (0 05: OMftrvatio XXX 


ORSER: 


EUR eC UMEN E DORT RI 
NECI M iL rc eei. 


Obferoatio XXXVII. DeColica Periodica. $9 


ips  OBSERVAT1O XXXVII. | 
DuD AMBROSII STEGMANNI, 
| De Colica Periodica, j 


E On folas febres intermittentes, fed & (pe alios morbos certis 


4- * fuis paroxyfíimis & periodis gaudere; Obfervationes hinc inde at- 


..teltantur Medicz. . Feci Medicinam cuidam Studiofo "T'heologix Con- 


narienfi, qvi per aliqvot Annos qvavis fexta feptimanà, poft qvadra- 
gefimum nimirum diem, tam atroci affligebatur colica , ut per tres 
& plures dies ob. exqvifitos dolores, vix mentis compos eflet, nec 


nifi fuperveniente Diarrhoea,.ab illa citius liberari poffit. —:Multis hinc 


inde ufus eft Medicis; bibit & ex illorum fuafu unas atqve alteras - 


thermas ,3bsqo tamen ullo effe&u.  Prateriti Anni vere.cum me con- 


veniret, propinabam illi Vinum antifcorbuticum laxans , interpofitis 
meis pilulis Martialibus , & Effentia Pirii Martiali ,:oleodve Amydal, 


. dulc, intra fumto ,. & Clyfteribus anodynis acrimoniam ex Inteftinis 


revocabam , à qvibus Medicamentis tantam íaburram Vitioforum 
humorum exonerabat, ut magicis morbis fuum etiam. adícriberet af- 
fecum &grotus,  Hinc,cum Cacochymiam fcorbuticam plané € cor- 
pere eduétam concluderem, Carminativis .& theriacal:bus anodynis | 
tonum Ventriculo reftituebam , & fic tam exoptatum finem impone- 
bam huic morbo , ut usq; .ad hunc diem liber.& immunis wivat à Co 
lica, ftudiofus. i; 1 (d DAE nin 
€ Miffe.Islebia Norimibergam. d, 26. Januar, 
| Rape X699. y* sonos cum 


Ne . 'OBSERPATIO XXXVIIIL 
. Dn. D. PHILI PPI TAGOBI HART- 
.. De Genitalibus Vitule monftrofis, 


Btigerat Amico Vitula, qvam Anno 169 8. d. r3. Mart. Anato- 
miz fubjeci: Caudá wünuta nata flercus €9 urinam ex eodem fora- 
wine emittebat. 


. SeQio detexit, exemtis genitalibus cum Vefica & inteftino recto, 
EL e H : foramen 


Ere GUUMETOUNNUSUN UN UNUS RUNS RUE RR T NUR TTE RUNE TINI 
"e 2s; Obfematio XXXVII... 25 | 
foramen illud magum ,per quod excrementa exierant , non ani aut inte- 
ftini recti, fed vagiue Uteri fuiffe. — SN) 
Vagina bec tres digitos transverfos , citra ullas rugas cum lacunis 
| paucis, mundà & albà facie , clitoride in fuperiori parte manifeftà, 
€omparebat : | 


Inteflinum. vero. reum. obliqve Pagine infertum erat , à regione 
iuerum aliorum winorum orificiorum ; qvorum alterum ad Uterum, al- 


bsc 3 


5 


(crum ad. Veficam tendebat. | uf 
Inferio autem Znteflini illo memorabilis, qvod rugz in longas pli- 
€as definentes angufto foramine, vix calami olorini capaci, collect 
coar&arentur, per modum annuli, citra magnam protuberantiam 
tamen , ut inftar fphin&eris: inteftinum rectum laxari & conftringi 
poffet. adiu i5 pub user | Pe: tr 
Uretbra orificium qvod f. n. longiufculà incifione diftinguitur, & 
ab orificio uteri antrorfum qvodam intervallo diftat , hic rotundo & 
got? confpicuo foramine , fine oblongà incifione ; orificio uteri juxta 
- erat fitum. | | | 
Poft Pagine & Inteflini vedi perluftrationem aperui orificium ad 
- AIterum tendens ; patefadtum non ad collum Uteri, fed ad amplam ca- 
"vitatem, que ovum gallinacemn caperet , deduxit : Cavitas fimili tuni- 
-cà.qvà Pagina inveítita erat; citra lacunas tamen ac poross orificium 
- verà boc plicx contracte inftar burfz formaverant, qvalem & intefdi- 
ni re&ti infertio monftraverat. 
. dacisá. Cavitate (ecundum longitudinem verum Colli minoris orifi- 
cium cum protuberantià annulari, interius papillis duabus prominen- 
tibus. textià latente , conípicuum redditum. 


- , 


Antrum counune Uteri & corsua plena cotyledonibus extantibus. 
In Cavitate illa ovi capaci liqvor erat mucofüs ; In Cornibis gelatina in- 
ftar albuminis Ovi. | Th | 
Te[les carnez flaccid fübftantie , nullis veficulis diftin&ti. 
EOAREL SOS | FIG. HI. &IV,. 
Explicatio Figura I1I. 
—— Genitalia Vitula monfivofa.— 


A. A, Inteftinuti re&tum, 
T PaERIgAUA ys cose 


^o 


2:2, 2. Pars- 


E 
EAR: 


NS 


ae 


NN 


-- 


n 
"nj 
| 
; 
124 


2 S SSS 


UT 


: SNNV Y 
(S: 


67 20 NN x 


d 
UN 


ESISLANSUOSTo NM 
ANN 


Dress as pte ea or 


H . igi PORUS T TPOCUNS ME 


p dev cdtsdiewdidijuusptuninprr as 5e o. ivi apt c ia dci Sla G2 


4d. . E di s X dear " i d un 


" 


AT eas 


E 


M 


mem PUE 


-— 


ore Ima 


B... Lay 


sn Sera dne X COON C YUM Ee t NOE Te 
dnte? fido. tob mo? EE Um ESTIS í » MTYLUTTMTSE. 
zu iu 
-—- OMM 9 Aag ira 
M ESAPIUL * - 
7 JL CIN UC. 
"A LI 


E Nha 


ZA 


Br 


t rTIALUT 


245,2. Pars aperta. 


E, « Gaitilibe Vitle monfvofs. — | | [73 


3.3, Iníertio in vaginam , plicis i in formam crumenz difpofitis ad con- 

—. trahendum & - laxandum , annuloáve qvafi; loco fphin&teris colle- 
&is, in qyem omnes plicz terminabant. 

B, B. B, agi oca Uteri cum utero ipfo fecundum longitudinem ROoR- 

/.': dum apertum. : 

1. Cornu Uteri alterum, fine Tuba & Tefle depictum, 

2. Cornu, 

3.2.3. Tuba Fallopii. 

4. Membrana. 


4. T'efticulus. 


6.6. Fundus Uteri diyifoii n in qvo ut &i in Cornubas Cotyledonum 
congeries, : 

7.7. Locus proprius , ubi verum orificium colli aperti deprehende- 
batur, qvadam afperitate cutis reduplicatz , exterius diftin&us. 

8. $. g. Proceífus colli monítrofüs, multis tunicis involutus, & inte- 
ftino re&o atjve urethrz ar&e connexus, ut nulla cavitas, qva. 
lem poftea apertus. monítravit., in illo deprehendi poflet , licet 
laxior hzc pars effet, prz illa füperiori , in qVa 7,7. verum Oris 
ficium colli minoris poftea confpiciebatur, J 

C. C. C. Vefica Uteri cum Cervice, 

D. D, Vagina Uteri aperta, 

2,2. Clitoris.. | 

'b.b.b. Lacünz vaginales in Izvi tunica, inftar plicarum. - 

"€, e, c. Fili circa marginem Vaginzx. | 

: d. d, d. Orificium colli, cum anulo qvafi ex reduplicatione Mig 

€. e. Stylus orificio Colli infertus. 

f£ £. Stylus orificio Urethrx infertus, 

E g . g. Aanulus rotundus , qvalis orificii Colli juxta pofitus , qvo hzc 
duo orificia diftinguebantur , quum alias orificium uretbrz ob- 
longo fulco diftinguatur, - 


Explicatio Figur IV. 
-Uteri F, stilla monferofi Collum putatiium. cum 


| Orsficio putatitio sd «WO. 


ES Seas orificio colli putatitío iufertus/ ii ovp ousogmm vUp bh 
H5 B, D, Va- 


ATUS CENT 


2-2) ;uetbé .. i 


 LLI. Orificium verum apertum cum reduplicatione cutis, in qva 


uti notum, non raró in Medicina etiam Monítra contingant. Foe. 


"oo .— Objervatio XXXUC - 


B. B. Vagina uteti aperta, 

C. Infertio orificii putatitii aperta. 

D, infertio Urethrz ori£&cii non aperta. 

E. E, Plicx Orificii pucatitii inftar crumens, 

F. F, Proceffus llrethrz non apertus. Be 

G. G. Cavitas qvz ovi gallinacei capax erat, tunica Ivi, in qvam tan- 
qvam collum, minus orificium putatitium transmittebat. : 

up d ae verum colli minoris claufum , prominentibus qvafi 
oliolis. | 


qvinde obfervabam foliola qva(i mari Cretici, cujus figuram & 
denfitatem referebant. bi | 


K. Stylus Urethrz immiffus, 


C Miffe Berolino Norimbergám , per Excel, Du, D. 
Meutaelium d. 16. Febr. 1699.) 


OBSERVATIO XXXIX. 
Dn. D PETRI ROMMELIT, 


De Chyflere innoxie per os vejedo. 


Uod utplurimum periculofum , imó funef(tum qvandodve effe — 
folet, illud tamen non femper & ubids tale exiftit; cum etiam, 


mina qvxdam nobilis, parvz qvidem ftaturz , bonz tamen conftitu- 
tionis , tempore hyemali, (uafu ordinarii ejus Medici, ob leve aliqvod 
fymptoma, clyíterem domefticum ex jure carnium, ovi vitello; oleo 
&c, concinnatum, fibi adplicari curat , illum optimé retinet, poft horz 
circiter fpatium veró, majorem illius parcem , fuperné per os & vo- 
mitum, una cum portione bilis rejicit, odore fapore & colore cy- 
fterem prius inje&um id effe, teftantibus.  Summé ob hoc perterrt- 
ta Domina patiens , mortemdg fübitaneam fibi imminere pertimefcens, 
propter abfentiam Medici illius ordinarii, me acceffit, qva rejecit 
monítrat, inter qvx prxter alia oleum manifefte confpiciendum fe 
pr£bebat, cum tamen interrogata , per. plures dies, fe nihil oleofi, 
vel aliorum pinguium eduijiorum comcdiffe , adíeveraret, metumqve 
fuam de mortis inftantis pcriculo , multis verbis, anxie explicaret,fi- | 
muldve remedium, qvo inftans vitx periculum evitare valeret, fum- | 

! mis. 


9 E y MN. , E t t Then 
n ^ - ' ^ : : 
- 


j in;-iddi TUNE c su jn 
|. Dt Clyfteve ixnoxie poros vejet15, à 63, 


n I DUE tut kun 


mis precibus efflagitaret, ^ Ego omnibus circum flantiis probé confi- 
. deratis, nihild«e qvod fingulire periculum minabatur, (aliter ac im 
 puerulo illo; cujus in Decur. I, Ann. 5. & 10. 05f. 94. p.245. Mifcel- 
lan. Curiofor. mentis fit) obfervans, & accidens hoc, aliqvantulum 
validiori aut violentiori , juftodg celeriori clysmatis adplicationi & im- 
 miffioni, valvulzqve ob hanc & fl:tus in inteftino colo retentos, di- 

flentz, & non uti decebat connivenre , adícribens; bono animo effe, 
metumd; omnem excutere juffi, fimuld:;e qvo fecurior ageret, mee 
dicamenturti aliqvod ftomachicum & Confortans przfcripfi, & fic opti-- 
mé confolata, fpem meliorem concepit, gratias mihi egit, & fine 
omni ulteriori fanitatis incommodo, rei fux domefticz, laudabiliter 
prxfuit. Conf. Mifcell. Acad. Nat, Curiof. Decur. II. Ann. y. obf, 19f. 
cum Schol. Magnif. D. Prxfidis pag. 390. feqq. Th. Barthol. Hift, Anat. 
Cent, 4. obf, 63. v, 369. &c, Ó 


OZSERVATIO XL. 
-Dn,D.PETRI ROMMELII 
| De Pica in infante , 65c. 


Ny [Unenes gravidas, foeminas itenr alias, & virgines ,. qvibus men: 
LY 4 fes ( qvi ordinarie alias fiuere confuevére, fuppresfi funt, Pica 
laborare, rarum non eft, & qvotidie, nori dicam à Medicis, verüm 
à mulierculis , obíervatur. - Sic novi foeminam , qv£ gravida , panem - 
[tercoribus humanis foetidisfimis ex cloacis educiis, probé intiné&tum 
| &illitum; fine noxà valetudinis, cupediarum inflar expetebat & de- 
. vorabat, Vid. Miícell. Acad. Nat. Curiof, Decur. 1l. Ann, £. pag. 16, 
| A ppendic.it.Borell.Cenc. 3: Obf zv i5 iecnon 2» 
| ,, Ante biennium, Comitiffa, qvzdam. gravida. fubinde Cretam; 
| qvà ad fcribendum utimur, per plures-feptimanas, fat copiose fine 
. ullo illius aut foetus difpendio ,  comedebat , & jufto tempore filiolum 
| Optime formatum & pulcherrimum, candidisfimi coloris, in luce 

, edidit.- Rarius tamen virgines qvibus Catameuia rit fluunt, hoc af- 
| fedu vexantur; .qvanqvam exempla. étiánm picantium. virginum .non 
| defint. .. Ante paucos annos illuftr, qvandain. virginem. Baroniffam, - 
, jam. viduam, novi, qvx hinc maximo:flagrabat defiderio vefcendi ce- - 
13, & qvoties occafio dabatur, appetitui fatisfaciebat, — Illuftrisfima 

alia qvzdam, nata Comitifía , mihi narravit , feipfarm; noz minus n Cce- 
—:ucod?d ibatu 


^ gd zr E) PEU US Mer ee DM wn AU VIR UT INTE Ss OLI TET Ve PAR 
*X ALAS ! 
- 


BS Obfervatio XE. - 


libatu magnam fxpius cerz , prxfertim flavz, qvantitatem cosedi(-. 
fe , tantodve flagraffe defiderio, ut eriam à cereis (acratis, fibi teme 
perare non potuerit. | | ! | 15M 

. , Adhucrariüs hoc ín grandzvis obíervatur; alio veto Jam tem« — 
pore, vetulam intra fexagefimum & (eptuagefimum ztatis annum Jara — — 
conftitutam, diuturnà picà afflidtam, & qvotidie certam qvantitatem — 
Cretx abligurientem, ftitimus. — — 

.. Magis tamen mirum videri-poffet, Infantes edam pica laborare 
dllorumdve Appetitum, Phantafiam & Guftum, zqve affici , deprava- 
ri &viriari poffe. | Hiltorix picantium infantum hinc inde oblervata 
& adnotatz reperiuntur , avibus hanc noftram obíervationem fuperad- 


-— -— 


L LJ 
dere , forfan non ingratum erit. 


llluftrisima qvzdam Domina Baroniffa de B. nata Comititfa. de. 
P. filiolam mihi mon(travit qvatuor circiter annorum , qve cxterüm 
fana, Pica laborabat, ita tamen, .ut appetitus ejus non ad unum fal- 
tim, & prout alias utplurimum fieri confuevit, determinatum obje- 
&um ferebatur , fed plures & diver(as res inufitatas, & ad edendum 
ineptas, appetebat 5 Calcem nimirüm ex muris'& parietibus abrafam; 
Carbones; terram ; arenam ; repurgamenta item conclavium , Da$ $ebz 
ricbt ober Genift/ avidé deglutiebat, & qvidem fatis copiose, & per 
plures feptimanas imà meníes , fine notabili fanitatis di(pendio; adhibis 
tis, à PraCticis commendatis, fed paucis remediis, ab hoc affe&tu li- 
berata fuit, jamqve adultior facta, prater pallorem in facie, (qvi ta 
men non ingratus illuftribus hujusmodi virginibus effe folet) bona 
lanitate fruitur, | iow 
Viros etiam picà vexari tam rarum non eft, novi ipfemet virum 
ex ordine literatorum , qvi mire efu muci narium dele&abatur, illum» 
dve fubinde ex naribus, & vifcidiorem pituitam ex ore colligebat; 
manibusdve tamdiu tractabat, donec exinde globulos formare poffet, - 
tuncive deliciarum inftar deglutiebat, ^ Foemina qvzdam pariter na» 
rium mucum ficciorem, in deliciis habet, illumqg naribus extractum, 
ori ( macim for/an effe fibi imaginans ) avidé immittit & edit. Conf, | 
: Greg. Horft, lib. 4, obf. 7. Oldenburg. Act. Phil. Anglic. pag. 446- | 
 [eqq. Thom. Bartholin. Hift, Anat. Cent. 4. obí, 68. pag. 369. feqq. 
Miícell. Acad. Nat, Curiof; Decur.I. Ann, r. obf. 83. pag. 199. feqq. 
Item Ann. 6,& 7. obf, 139. pag. 202. feqq. Item Decur. II, Ann. I. pag. 
i10. & Ann, 2. pag. 77.íeqq. Item Ann, 3. pag. 187. & Ann.8.obí.68. | 
pag. 171.Íeqq. Item Decur. Ill, Ann. IH, pag. 106. Append. &c. lfaac | 
| Schools 


—— QObfervatio X LI, Defacunda fit menftvois, — |- 6; 


SSchook. in Centur. Probl..próblem. 23.p,:20. Ehrenfried. Hagendornü 
3Xlift, Medico-Phyfice Centur. 3, Hift, 95, p. 410. j 

d ABSERPFPATIO XLL 

' Da, D. PETRI ROMMELII. 

Tm - De fecunda fine menjiruis. 

| A Pud mulieres non folum, fed etiam apud viros cotteroqvin do- 
| &os, in proverbii quafi confuetudinem ábiit : Arborem fructus - 
| "ferre non pofle, nifi .prafloruerit; .qvod innuere volunt , foerrinam ad 
generandum & concipiendum plané 'ineptam.effe, .ni&i etiam lunare 
|, ,menftruum debitum ; extra graviditatem rite perfolvat,.&.cui cata- - 
menia debito modo-non- fluant, Menfium eriim fluxus non folum:.ma» 
turitatis, fed etiam foecunditatis rerum habetur indicium, 
| Hoc tamen mulierum .adagium, non «effe perpetux veritatis; 
| nec menfítruorum defectum femper .caufam .fterilicatis .exiftere alibi 
| nifalimur probavimus, qvando mulierem viraginem in fcenam pro» 
duximus, cui nunqvam. neqve in juventute & coelibatu, nedve:ad- 
| ultiori fa&x & in conjugio menftrua fluxére; imó qvx qvid menftruus 
| fluxus fit, plané in feipfa ignoraverat, :& riihilominus tamen, felix 
| aliqvot liberorum mater exltiterat, in partu przter-paucisfimum fans 
guinem per muliebria nihil excreverat , .& lochia, ceterum optime 
|. fana, nunqvam viderat, Aliam nunc fiftimus , Martini Ziegleri uxo- 
| rem, foeminam .optimé temperatam, ftaturz ordinari evíarcam & 
| "fucciplenam, in flore xtatis conftitutam , formzdp haud inelegantis. 
|! Huic, poítqvam aliqvoties ,.& qvidem aliqvando 4atis laboriose pepes 
| riffet, tandem menfes emanere & prorfüs deficere.coeperunt, fine ul» 
| lo etiam minimo valetudinis difpendio, vel muriiorum :muliebrium 
| obeundorum impedimento. integro qvinqvennio choc modo elapío, 
| denuo gravida facta, & annis fubfeqventibus aliqvoties feliciter pepe- 
"rit, & puerperia rité experta eft. .Conft. prxter Schenck. Panarolum, 
! Guil. Fabric. Hildan. Hieron. Reufner. &c, apud Velích. etiam Thom, 
| Barthol. Hift. Anat. Cent. 4. 0bf..57. p.399. item Mifc, Curiof. Decur.1, 
; Ann, 3. Obf. 132. p.243. Decur.l. Ann.6.& 7. p. 92. Decur. Il. Ang. 4, 
| obf 41, p. r14. 117. Decur, II. Ann. 4 obf.126. p. 249.(eqq. Decus. 1I. 
| Ann. f. p.242, item Georg. Hieron, Velfchii Chiliad, 1. obfervat. obf. 
1252. p.31 3. &c. "n 


- Dec. Ll tan. VH. d VEL - HUNE OBSER- 


DE 


M. ar 


cc Obfrvatio XLIK ^ 00 


wb x | 


Dn. D. PETRI ROMMELIT. 
De fupevflitiofo puevperarum nonnullarum , fomnura 

Y c COHUIBAandT dddoz ^o Sa | 
15 etiamnum homines, qvi cum Junone-& Diana exiftimant, — 
longé homini beatius effe dormiendo nutriri ac pinguefcere; qvam  j 
vigiliis confectum attritumdye colliqvari , frangi , ac tabefcere ; qvidg ; 
fomnum pro. fummo bono, fummaqyve felicitate reputant ;. non. cü- 
rantes Ariítidis diderium, qvi fomnum acerbisfimum nuncupavit pub- 
licanum , propterea, qvia dimidium vite à nobis exigit, & extorqvet, | 
qvippe qvi vitam nobiícum ex xqvo dividit, ac difpertit. Y 
Non malé, noftro qvidem judicio dixerit, qvi mulieres, millena- | 
rum fabularum ac fuperftitionum inventrices , fautrices & propaga- 
trices dixerit: Vix morbus vel fymptoma aliqvod datur, cui multiíciz 
ille , non füuperftitiofum aliqvod remedium adhibere & opponere no- 
runt,  Imprefentiarum faltim qvomodo puerperé (non exclufis aliis: 
mulieribus) nonnullz, vigiliis nimis defatigatz, has arcere, fomnume 
áve recreatorem & nutritorems membrorum, conciliare fatagant ; & 
qvod ipfimet aliqvoties apud hujusmodi obfervaverimus, brevibus. 
exponemus, Rectisfimé aliás Codex ille facer, five Bibliafacra anima | 
pharmaca nominantur ; exinde enim qvid' nobis ,- ad temporalem & | 
xternam felicitatem conducibile, plenarie & perfectisfime addifcimus. | 
Inveni tamen aliqvoties, (& forfan adhucdum inveniuntur) tam ma- | 
 leferiatas mulierculas , qvx non verebantur, hoc faluberimo ac divino | 
animz pharmaco , füperftitiosé abuti: Ubi enim vigiliis nimiis vexan-- | 
tur, vel etiam , qvando libentius longiori fomno. indulgerent, tunc || 
(cra Biblia ,ad narcofin efficiendam, pulvinaribus & capiti fi upponunt,. | 
maxime fibi perfuadentes , hac ratione placidisfimum Deorum, fomnum | 
(cilicet, & conciliari, & diutius protrahi poffes jurató aflerentes , e£ |. 
fe&tum hunc fxpe fxpius, fe expertas effe, & prafentisfimam vigilia- f. 
rum propülfatorem deprehendiffe. Et licet errorem & non toleran- 
dam fuperítitionem prolixé ipfis demon(trare conati fuerimus, vix] 
tamen ab aliqvibus , ut in pofterum ab hoc abflinerent, obtinere 
potuimus. ! opa 22 p oTout (EOS Ta] 
Aliz , tempore puerperii, alio, non minus fuperftitiofo remedio, 
fomnum promoveri ae conciliari pofle credunt ; faccum enim qvo fa4 
| M 


| H 


- 


De fupevflitiofo pterperariüim uomnavim Jot eonciliandi odo. — £9 


rina triticea vel fécalina.continebatur, inverfum , enen umgefebrten [ees 
ten 9)oecl  Coadt/ culcitris fubfternunt ,eundemd effé&um experiuntur, 
fomnids Deaftrum, hac ratione fibi propitium reddunt, 


Iterum aliz , pro certo íomnum provocandi experimento fumme 
collaudant: fi poculum vitreum , aqvà repletum infra le£tum puerpe- 
IZ, aut alius vigiliis moleftate ; ponatur; placidam qvietem & (omnum 
. expetitum inde fibi infallibiliter promittentes. | 


.,. Eà devenitcredulitas dicam an fuperftitio , mulierum qvarundam, 
 Chamzleonte mutabiliorum, ut non dubitent affirmare, fi puerpera fo- 
mno prolubitu gaudere neqveat , & modo inverfo in lecto fe componat , 
ita nempe , .ut pedes locum iftum, qvo caput reqviefcere debebat, occu- 
pent;.caput veró vice verfa ibi, ubi pedes jacere opportebat, cubet; 
tuncplacidiffime dormire , & blandiffimo fomno fe refocillare ,imo ron- 
chiflarepoffit, Sic aliqvandoad puerperam aliqvam invifenti,conclave 
ingreffo , le&tum accedenti , & periftromatis remotis , mulierem fuper 
pulvinari ,.loco debito cubantem noninvenienti ,& ubi morareturfci- 
Ícitanti; illain Cachinnumíoluta ,exinferiori leGi parte, falve Domine 
Door adclamavit; mihidve dehocinconvenienti cubandi modo & po« 
fitura miranti , refpondit: Ne qvzío mireris aut mihi fuccenfeas Domi- 
ne! aliqvot jam no&tesinfomnes transegi , frontalia , epithemata, olea, 
& linimenta, aliás ad Íomnum conciliandum egregia , in vanum & fine 
fucceflu adhibui ; propterea fuafu cujusdam vicinz mex,modum cuban- 
di mutavi, & ficuti vides ; inverti , ficdp ex voto dormivi , nullumqo jam 
aliud hypnoticum defidero. Nullo modo ipfi perfuadere valui , effe- - 
&um hunc potius vanz eredulitati & anili fuperftitioni; qvam naturali 
operationi , effe adícribendum. 


|  .. Woninconfüetum aliás effe folet , "ut culcitris & pulvinaribusfungi 

eynosbatorum, ( qvi propterea &laff  Stuntsen & Codblaff z 2(epffel no- 

| amínantur,) item auris vel pellis leporina , recens detracta, nec non 

cranium humanum , fupponatur , .& fic fomnus & amica qvies procure- 

tur. Conf. Decur. L. Miíc. Cur. Ann. 6, :& 7. obf. 171. pag. 234. item 

. JDecur. II. Ann, s. obf. 93. & 94. p.199. 200, Simon. Paulli Quadrip. Bot, 
p.56, Cluiftiani Francifci Paullini Lagograph. p. 2 5 7. & $78. &tc- 


BEEN ——— Ia | OBSER- 


ét ho —— Obfrvatio XLUL.— TM Ks 
" LadimcsomserrtBéeco BRRTENM. Gurus meneepusa ccumccar n x ry SR | 


) 


OBSERPATIO XLI. | 
Dn.DPETRI ROMMELII, 
De H»pnoficovaro; 

Nfiniti feré dantur fomnum conciliandi modi; propterea, qvia fomnus 

( licetà Poétis mortis frater &confanguineus. dicatur , nihilominus ) 
egregium & dulciffimum curarüm:;laborumdve levamen adferre folet; 
& nemo- (exceptisnonnullis rariffimis exemplis) fine maximo fanitatis- 
difpendio;. diuillocarerepoteft ,. Juxta tritiffimum illud  -Durabile non 
eft., qiod caret alterna vequie- Idcirco etiam recreator &nutritor mem- 
brorum , imo pars bumane melior vite, vocatur... Unde mirumnon eft. 
homines in f(àáno nonminusqvam morbofo ftatu, neinfomnesagere cos 
gantur no&tes,. maxime effe folicitos;, innumerabiliaqve'fer& medica-- 
menta: fomnifera,. fomnumdve inducendi modos ,. excogitafle & inve-- 
niffe; inter qvosnon' paucietiamfrivoli, fuperftitiofi,minuscg proban« 
di&imitandi, cenfendifunt ; de qvibusnonnullainprzecedentibus ada 
duximus, qvz nobis talia tractantibusin memoriam revocarunt., hypno-- 
ticum , forfan non ubivis obvium: 

Cantui & Muficz infantes.S&adultos indormire folere, notius eft, 
qvam ut verbis opusfit z: ftrepitumaqvarüum , & coaxationem ranarum 5: 
Cantumitem Gryllorum & Cicadaruny, inftar fomniferi effe, neminem: 
fugit :: Aft Titillatione vigilias pelli. fomnumqve allici poffe, non ita: 
tritum effe.exiftimo, eó magis,. cum titillatiotanqvam dolorifica volu-- 
ptas ,. fomnum potius impedite,. & fomnolentiam excuterefoleat, ron-- 
chiflantes enim & ftertentes levi titillatu evigilantz di. 

Ainte.aliqvotannosilluftrifimz cuidam Comitiffz DD; F; à VV, ob: 
valetudinem tunc vacillantem , medicando inferviebam ,:cui: mulier ad? 
hoc officii genus conducta, no&u le&tum ingreffz , per hor qvadran-- 
tem,.vel etiam. ulterius, pedum plantas leniter fricando , vel titillane 
do potius ,.fomnum provocare folebat ;absds hoc enim titillationis of- 
ficio , aut fervitio., qvod aliis.aliàs maxime.moleftum foret, non; velad-- 
modum zgre obdormiebat. o e ! : 

Recordor mealiqvando apud Scriptorem qvendam Rerum Turci- 
caram legiffe ,. qvod qvidam ex eorum Imperatoribus, magnis Sultanis. 
dictis:( utrum Solimanaus vel alius fuerit ,. affirmare non àufim); con- 
fueverit; ubidve , etiaminitinereformofos pueros , fecum in le&ticá ha-- 
acre, cum altem infinem , uttitillatione &blanda plantarum pedum fri- 

gatione;. 


8M 


£ 


du De Hypuotico EM o és 


eatione , fomnum, curarum profligatorcm ,; & qvo itineris txdium 


evitaret , fibi conviliarent.j; pro qvo officii genere lauto falario frue- 


bantur; —— ; 
Ir bello: tricennali , & forfan etiam in nupero, militibus in more 


pofitum erat , przter aHosà miferis nummos extorqvendi modos , etiam 
plantis pedum falemadfricare , eascg fale confpergere ; qvem deinde per 


capram vel hircum addu&um , delambendo iterum delingi curabant , 
mifellosgita'ad cachinnos involuntarios, & qvafi internecinos obliga- 
bant, ficdy pecuniam, & qvicqvid voluerunt, hujuscemodi ridibunda 
tortuPtestUgvebant ^ 7-70 : ; | 
Utruminter omnia animalia folus honio'titillationem fentiat, eidg 


obnoxius fit; propterea, qvia folushomorifibili qvalitate gaudere dici- 


tur , hujus loci non eftinqvirere; 

d OBSERPATIO XLIV. 

Dn. D, PETRI ROMMBLII. 
De Evporiflo Emmetnagopo. 


M Agna utid pluviz & neceffitas, & prítantia eft; qvippe qvá fine, 
. V À non vegetabilibus faltim: cun&tis,verüm etiam pecudibus, grami- 
fie qvz nutriuntur, qvin & hominibus ipfis, randem ob nutrimenti defe-. 
Gum pereundumeflet; Prater alias qva pollet, virtutes, non mihima. 
effe videtur , de qvain fubfeqventi obfervatione dicetur. Ad Catame- 


| nianonrité fluentia vel fuppreffa, in ordinem iterum redigenda , infinita 


mulieribus nota.funt remed a, qvorum qvédamExperientiz qvidem re- 


| fpondent, qvxdam vero minus; Non prolixierimius iniisenumerans,.- 
. dis, fed unicumhoc, de qvo loquuturi fumus hicfufficiet , qvo de fi re&té 


meminimus fimile: qvid legiffe, vix recovdamur. | Casüs qvidem non. 
prorsus abfimilis mentio tit in Decur. L. Ann: 6. & 7. Ephemerid, Acad, 
Nat. Cur obf. 1$8- p; 2 53. ex Hoéchftetero & Tackio, ubi narratur de. 


| moniali virgine Ordinis S. Dominici, qvod nempe illa rore farinaceo;,. 


Seci & au di&o , qvi fpecies pluviz eft meníes remorantes promove- 


rit Hicveronobis non detalizore fed verá: pluviali 4qva fermo eft, 


uti feqvitur.. 


| «1, IN DV aliqvot virgines , & inter iliastion ita pridem A, C. E. qvz'de- 
*. ficientibus & fubfiitentibus menfibus , miffis aliis medicaminibus, folius .. 
! aqve pluvialis repetito potu, priftinum fluxum fibi reftituerunt, & hoc. 


iig ! 3 | ümpk- 


P 


Y. Acta d RUD RS NPOT UTILISE" SUCHE IPS Uo RETO NOR e CS TNR e P UPS TRO TRE - S EXERD RRE L YR NN TESTI EN 
ps i À : dra LOGIN VUE exc Y 


' NES M dS 
-— . r - 


vi: Obfervatio X LV. | 
fimpliciffimo remedio, nonnunqvam plus effecerunt , qvam decantatif- 
fimis aliisemmenacogis f»ecificis. | Utrum vero (femper &in omnibus 
optatum effcdtumhabeat &fuccedat hoc remedium , de hoc dubitare li« 
cebit, - Interim virtutem aperitivam ccelefti huic liqvori non denegae 
mus, Pluviasenim, pra(ertim menfe Majo vel fereno & zftivo tempo» . 
re cadentes, plurimo fui generis fale effe przgnantisfimas DD. Simoni 
Pauli, in Qvadrip. Bot. & Digreff. de Febr. malign. ita cenfenti , aliisqg. 
facile fubícribimus,  Plurirax aliz in menftruorum fuppresfione ; pro- 
pria urinà recenti , repetiiim epotà, ipfa re(tituunt. ! ' 


OBSERVATIO- XLV, |. — : 
Dn. DPETRI ROMMELITE - 
De V'arietate circa fecundinas in paríu gemellorum. 

N On jam difputabimus utrum fecundinz , vel üt qvibusdam nomina- 
4- * replacet, heparuterinum , five placen:za uteri fit pars foetus nec ne, 
fed faltim nonnulla, diverfitatem harum fecundinarum , qvando gemelli 
generantur , concernentia , inmedium proferemus. Plurimi Medico- 
rum olim & nunc in ea verfantur opinione , acfi in partu gemellorum, 
pro diverfitate fexüs diverfimode etiam fefe habeant fecunding , ita (ci- 
licet: figemelli fint diverfi fexüs , fecundinz tunc etiam fint geminatz,. 
& quilibet foetuum , peculiarem obtineat placentam; fi veró unius ejus- 
demdqve fexus fuerint, tunc fecundinas effe unitas & fimplices. ! 
| Qvam maxime veró hallucinati fint talia ftatuentes, & adhucdum 
hallucinentur , qvotidianaferé commonftrat experientia, qvx Naturam 
( ignofcite qvxío , qvibus Naturz hoc vocabulum fordet) nunc fimpli- 
cibus fecundinis, pro pluribusfoetibus ,non unius tantum ejusdemdve, 
fed etiam diverfi exüs , contentam effe, mox vero duplici placenta in 
gemellis ejusdem fexáüs luxuriari docet; prout prxter alios , Magnifi- 
cus etiam & longé meritisfimus Academie Cxíareo Leopoldinxz dignií- 
fimus D. Przíes, ceftantibus id Ephemerid, Acad. Nat. Curiofor. ob. 

fervavit. : en Po 
Tempore (abfit jactantia verbis) praxeos noftre fatamplz , utrum- 

qve aliqvoties nobis etiam obfervare licuit. "Trium Jam recordamur 
puerperarum, qvarum fingulz gemellos unius fexüs,nunc puellos, nunc 
foemellas , utrodve foetu propría placenta gaudente, in lucem feliciter | 
ediderunt; contra vero non pauciora exempla earum numerare poffu- - | 
RjUs , qvz gemellos diverfifexüs pepererunt, unicamdvetamen &fim- | 
di 2 ;  plicem, A 


JOE DW ÁdÁCmMLP NIE Cad" V Ld d dr ^ 
- nd n T ATIS i M ji d - ^ : à nu 
i : b t , 4 J] RT ^ 


De Varietake circa fecundinas in partu cemellovum. Eg 


plicem, utriqve foctui communem habuére placentam. .- Sicante pau. 
cas feptimanas denuó accidit , ut Conjux D, J. C. E.S. X. puellum puel- 

" lamáve uno eodemqve partu feliciter enixa. fimplices tantum fecun- 
dinas, cum: duplicibus chordis five varis umbilicalibus ediderit; itata- 
men, (utplerumdve fieriaflolet,) ut placenta, peraliqvalem, aft non 
magnum. hiatum, in duos qvafi lobos aliqvantulum divi(à adparuerit. 
Ambo gemelli optima adhuc fruuntur valetudine, qvos Deus ulterius 
fervet. In illuftri qvadam alia foemina , ante paucos menfes itidem ge- 
mellos utriusdve fexus, unica & fimplici communi placenta gaudentes 
obíervavimus, qvorum unus vivus,alter veró vita carens, abortfvé - 
prodierat. . Qui diverfitatem hanc fecundinarum , nunc fimplicium , 
nunc duplicium &e,  diverío conceptionis tempori adícribunt, noftre 
judicio non proríus à fcopo aberrare exiftimantur: | 


| BARSERFVATIO: XLYL... 
Da.D, PETRI ROMMELII, 
(000 De Gacitate poff F'enefeionem. 


| 
| 
à JA Piquet triítiaexempla infeliciter celebratarum Venzfe&tionum aliis 
t vicibus in Epheraeridibus Nat, Cur. exhibuimus, quibus jam fe- 
qvens fubjungere lubet. j : ( 
-— . Uxor Chriftophori 9Raucyen Hortulani , xtatis 66, annorum obfe- : 
niumaliqvali visüs debilitate correpta, menfe februario anni 1698, pro« | 
prio confilio, pro more non plebis tantum, fed etiam eorum , qvibus de 
meliori luto T'itan precordia finxiffe, exiftimandum effet, non przpa- : 
rato prius corpore, venam brachii fibitundi curat, aftinfelici fucceffu z E 
ftatim enim à Venzfectione , Vifus magis magisqve imminutus , & qvx 
antea coecutiebat, fpatio trium feptimanarum,fere omninó excoecata fuit, 
ita ut nibil videre, vixqve diera à nocte difcernere potuerit, in luce five 
;loco luminofo pofita dolorem haud levem fenfit , qvi in obfcuro nullus 
erat, Die 2 21. Marui demum medicum petit confilium, & utrum foge 
- ticulus conveniat qvzrit ? prxícripte cunc fuére pilula Gephalico-Oph- 
thalmice; vifum & caput roborantia, cum utualibus aliis &c. fed fine 
fucceffu , fonticulo qvidem noninterdiximus; fed ejus ufum potius ( qvi 
-tamen omiffus fuit)fuafimus, non qvidem qvod fpem recuperandt vi-- 
- fum, jam plan? amiffum , in iftum potuerimus ,fed faltim , qvo majorem 
.'ad oculos adfluxum, vel paroxy (mui apopleéticum averteremus. AN 
NE. um: 


| ROT 


EL. Anvchu & nnlla a dd din - oe 4 :MasstacuE diu. DIU aJ D€-g uw Cw» Nur C PETTY le 14 LL ELE a d P "EV rtm au ss ^. TN 
dmi 4 " r X uU PT NERA T SUP 3 ka Ciber oid j i T9 PELA LS OR " QT ATERHRHT PEIUS TOPREEESENSIETTMIET "EET SW NT 2 30. 2 EVI J " 
Y v " " K (4 í 1 Y 1 » y / H ^ 7B» NIS 

* - * i 


-— 


E coco coObftroatie XLPILOO— 


Ium jam amplius dolorem fentit , & mi(erà fuà forte contenta vivit. In 
oculo dextro fuffufio adparetuigra, qvi tamen oculus, ante V.S. przfi- 
nitro, femper erat fanus, in qvo ( finiftro fcilicet) jam ab anno & 
qvod excedit, macula alba apparere coeperat , poft V.S. vero, fubita- 
neum incrementum fumfit, quod coecitas fubfequuta eft. Conf. Rumle- 
Zi Obf; 70. p. 41. in Syllog. G. Hi. NVelíchii. M. Joh. Georgii Schiebelit 
Part. LI. Jjiftorifben £uftzJDauft8 pag. 137. & Savio Cooirtias Safes 
Sube num.o.p.12, — ^ — RH mE | 


OBSERFATIO XLVIL —— 
Dn,D,PETRI ROMMELIT. 
De Gule coalitu à Variolis , Lucanica fublato. 


C; Ula five Oefophagus, infgndibulum quafi.eft, per qvod cibus & 
^A potus in ventriculum amandatur , qvo obftrucio, inflammato , 
aut qvocund; modo Izío , deglutitio impeditur ; qvx deglutitio, utrum 
actio naturalis , an veró animalis fit? difpiciant, quibus volupe eft, 
hujuscemodi controverfiis tempus impendere, | d 
Non raróacciditin variolis, ut ab i(ítarum copia fauces & pha- 
rynx przcludantur & obítruantur, ut zgrotantes zgerrimé interdum 
plané nihil, per illam fiftulam transmittant, imó haud raró fuffocati- 
enis periculum fubeant, Exempli loco fit puer fex vel feptem circi- 
ter annorum. G. jJ. textoris filius, tam foede à variolis copiofiffimis , & 
tandem confluentibus deturpatus, ut magis turpificatum , toto pra» 
.Xeos nofílrz tempore vix viderimus; caput prxgrande & tumidum 
duplo majus adparebat ; facies prztumida ; oculi ardiffime ob infignem 
. palpebrarum tumorem claufi, ita ut ne minimum eorum veftigium, - 
ubi laterept, adparuerit; aures, nares, labia & os, in- & extrinfe- 
cus variolis fcatebant, univerfumdve corpus nihi! aliud nifi puftulz 
pus & fanies, ut nullibi non feedatx cutis, tantum fpatium qvod pifi 
. vel lentis magnitudinem íuperaffet, invenire potuifíes &c. &c. Ob 
nares obítruétas osive tumefattum & fere claufum anhelitum zgerri- - 
mé trahebat; nihil vel cibi vel potus per pharyngem undiqvadve va-- 
riolis obíeffum, tranfire, & vox rauca vix verbum intelligibile pro- 
nunciare poterat; in fumma horridum fpeQaculum, monítrum po- 
tius, qvam hominem dixiffes. Gula etiam ob ruptas puftulas , omni- 
8 quafi coaluerat, & quia vires, tam magnitudine & malignitate morbi, 
quara 


"d 


E 


- 


Qt De Gula coalitu à Variolis , Lucanica fublate. »1- 


quam ob denegatum alimentorum & medicamentorum tranfitum , de- 
| ficere incipiebant, res intra facrum & faxum jam conftituta , planeds 
defperata videbatur. | 

n Rebus fic peffimé ftantibus , quidam cognatorum, puero xgro- 
| tanti valdé acceptus, mifelli mifertus, inter alia illum interrogat, 
, num lucanica illi arrideat? Gyaníel mócbteft nicht eie S3vat 2 C'Gurft? 
| fciebat enim tale edulium ipfi volupe effe. Audito nomine lucanicz, 
puer qvafi ex alto fomno expergefaQus , qvi ad interrogata alia, ni- 
|! hil ha&enus refponderat, ftatim , balbutiente qvidem , & vix intelligi- 
bili, magnum tamen lucanicà vefcendi defiderium teítante voce re-- 
fpondit. Cya/ja. Opportune xgrotum tunc invifentes interrogati , 
utrum lucanica effet concedenda? facillime annuimus, ftatimqs ut ad- 
|, portaretur curavimus, fperantes, qvia tam enixe expeteretur, fore, 
it deglutitione eduliitam defiderati, gule coalitz aliqvalis violentia 
| inferretur ficdvc fauces prxclufz denuo aperirentur: .nec fpes fefellit, 
ftatim enim ac lucanica adferebatur, portionem iftius, nihil cernen- 
| ti, ambabusdve arripienti porrigebamus , qvi flagrantiffimo defiderio, 
non fine violentia & dolore ori intrudebat, vix tentata mafticatio- 
ne, non fine difficultate ac dolore, abliguriebat , fimulqve pus & (a- 
-niem expuftulis ruptis deglutiebat; ficgs fübfequuturo cibo & potui 
iter liberum denuó reftituebat, vitzda jam imminens periculum feli- 
citer evitabat. Hac ratione lucanica prxítitit, qvod ned Syrupi vel 
lin&us, neg; oleum amygdalarum dulcium, aliagp prxftare poterant; 
brevi enim omninó & feliciffimé convaluit ,.&adhucdum, adultus jam 
optimé valet. Conf, Thom. Bartholin. AG. Med. Hafnienf. Volum. ,. 

| pag. 199. item Mifcell, Acad. Nat. Curiof; Decur. Il. Ann, IX. p. 8o. 


| OBSERVATIO XLVIII. 
»DnD.PETRI ROMMELII 


|^ De Tertiana latfe fepius vecodo , fublata. 
yo Ever jam Annis & Tomis fuperioribus, extraordinaria febrifu- 
| ga communicavimus , quibus aliud , qvod fuperítitionem aliqvam 

! fapit, hàc occafione füuperaddemus. t 
| . Quum infinitz fere febrium dentur fpecies, nemo Medicorum, 
"qvod íciamus , fibi przfumfit , certum earum numerum definire: qvod 
tamen Medici hàc in re determinare ac decidere aufi non funt, id 


Dec. i1. Ann. Vil, 6$ V11. K plebs | 


i 


l 


PMELNW rS T VESTRI E e, 
N -" - 


M4, CRNETHRRCICLHIIS ENTE N CRRNSRET II NR T MS HIDE ANNUO Y 


D 


v7 00 000 0790 CTObferoRio CL S » 
plebs , imà vulgi fex, impertinenter fibi arrogare non erubefcit, cer- 
tumd; febrium numerum , füa au&toritate ( fi Diis placet) conftituit, 
ita ut nec plures nec pauciores, ejus Ícil, opinione, reperiantur ; 
qvam feptuaginta feptem; qvx opinio tam altas apud plures egit ra- 
dices , ut difficile , quin impoffibile foret, illam ex eorum animis ra- 
dicitüs exflirpare. Eapropter non raró febricitantibus ex feptuaginta 
feptem diverfis plantis, graminibus , frondibus ac foliis, omnibus fi- 
mul coétis, decoctum praeparatur, qvod deinde febre laboranti, tan-' 
qvam infallibile febrifugum propinatur, & ita: voti fui compotem fie- 
ri jadabunde gloriantur, i ^ 
Johan. Schmidii textoris noftratis filío., febre tertiana decumben-- 
ti, mater ejus, ex confilio cujusdam vicinz , remedium antifebrile ,. 
iteratis experientiis (uti jactabatur) probatum, feqventi modo exhi- 
buit : Recipiebat nempe lactis Vaccini dimidiam circiter menfuram , 
illuddve in fartagine feu pultario fuper igne aperto bullire faciebat s, 
ftatim vero ac bullire incipiebat, ab igne removebat, & paulo poft; 
remittente ebullitione , denuó ebullire finebat; & tali modo feptua- 
ginta feptem vicibus opus hoc rciterabat, femperdve, qvoties ab 'gne. 
removebat, carbone lineolam: fuper focum ducebat, qvibus nume- 
zum ebullitionum computabat, — Tot demum ebullitionibus abíolu- 
tis, qvod reliquum inftar pulticulz remanebat ,febricitanti «alidé ho- 
rà feptimà matutinà propinabat. —Sumpto hoc íepius recotto lacteo. 
pharm2co, puer in profundiffimum fomnum incidit, ut nullo modo, 


 Qqvicqvid cum. illo ageretur, expergefieri potuerit , non fine (unma 


matris medicaítrz , cordis anxietate, confícientiz moríu, planGu & 
moerore; ita ut pluries exclamáórit, fe filium fuum, hoc, ut dicebat 
toxico, interemiffe, ejusqve infanticidam exítitiffe, Puer interea to- 
tam diem, cum noCtis dimidio ftertendo & ronchiffando confíumfit , 
donec tandem , circa duodecimam noCturnam, ipía no&tis meridie, 
poftqvam fomnum ultra fedecim horas continuó protraxiffet, fponte 
fua evigilaveric, electo furrezerit, cum parente luferit, & non mul- 
tó. poft, le&um repetendo denuó obdormiverit, & dehinc nullam. 
amplius febriidm acceffionem aut paroxyÍmum expertus fuerit ,. ver- 
bo, prorsüs convaluerit. rins 
—. Motandum, hoc evporifton (modo hoc termino híc uti liceat) 

die intercalari & apyréto fuiffe exhibitum ; lac tot repetitis ebullitio- 
nibus fpifficudinem & confiftentiam pultis acqvifiviffe ;pucrum affum- 


pto hoc zacipyreto pharmaco; ftatim indormtiffe , & continuó (adaife, 


— De Testiana lathefepius recoGo , fublata. 7f. 


WuRe o nMPenR NM e TE X Re on 


CUTCO TEUER OETS : . " sa Re ERES: eunsarhotcs, nbn cartas 
imó fugere qvafi diffluxiffe, ita ut eundem abítergere continuó opus 
fuerit; pro commodiori fudoris abfterfione puerum aliqvoties in fi- 


. tum & pofituram fecentis erigere oportebat, qvi tamen nihilominus 


dormiendo & ronchiflando, nihil horum fentiens, pergebat, usqve 
ad noctis medium , & poftqvam evigilavit, & uti dictum, cum patre 
lufit, nihilominus vald? fudando continuavit, ut fudorem à facie & 
fronte , linteis fibinde abftergere opus fuerit. HE 

. Notandum infuper, fi qvis hujuscemodi febrifugo la&eo ( qvod 
per nos unicuidj licebit, licet ipfimet eo prorsus abftineamus ) uti 


velit, ut i'lad. infcio zgroto, (fcilicet ut nefciat hoc tanqvam febri- 


fusum ipfi exhiberi) fia: oportet, ficut hoc in cafu factum effe ipía 


 febricitantis mater, cum omvibus ha&enus enarratis circumltantiis., 


fufiffÜmé nobis aperuit & explicavit, Alia femina Cauponis apud nos 


uxor, idém hoc remedium, pari fücceffu , fe aliis fvatiffe, eundemqg 


fere effcttum expertum effe, nobis teftabatur, 
C 4n. 1699.d. 25. Febr, Ulmá Auguftam Pind, mi(fe.) 
OBSERFATIO XLIX. 
i |. Dn D.VITI RIEDLINT 
| De Mania beveditaria. 


f Aniacum nunqvam in vita fua vidit, qvi Maniam inter graviffi- 
mos & horrendos morbos numerandam effe dubitat , dum enim 
hominem non jam fenfu qvodam nobiliore, non motu, aut qvadam 
aCtione vel fumme neceffaria, fed eo ipfo, qvo à brutis differt, rati- 
one nempe privat, & qvidem fic privat, ut beftiz qvam homini fit 
fimilior , non folum alios qvosvis fat audacter aggrediatur, verum & 
fibi ipfi violentas injicere manus tentet , alimenta inftar beftiarum de- 
voret, pudenda non tegat, lectum commaculet, & fi vinculis coer- 
ceatur, plerumqve D EO hominibusqve maledicat , totqve homine 
prorfus indigna committat , ut nifi facie adhuc referret, nemo pro ho- 
mine ulterius agnofceret , qvx graviora, qvx magis horrenda de illo 
morbo dici poffent? habet autem is & id mali, qvod nonnunqvam in 


f 


 pofteros qvoqve propagatur, cujus rei feqvens hiftoria teftis erit. 


Vir qvidam, qvem plures ob integritatem vitz commendarunt , cum 
aliqvot Melancholix eravioris intultus deviciflet, tandem in Maniam 
tam gravem incidit, ut & ipfa lora vix fuffecerint, ad eundem 3 vio- - 
ow | K 2 lcatis 


Obfervatio XL. 


76 rou; 


lentis actionibus detinendum, unde multi multa de eodem , uti fieri' 


folet, retulerunt, inter ea vero, qvx ad aures meas devenerunt; 
notatu digniffimum videbatur, qvod notatum à fide dignis fuit, ejus- 
dem Patrem olim hoc ipfo morbo zqve graviter decubuiffe, & fra-- 
trem ante qvosdam annos, cum, qvi eum obfervare debuiffent, recef- 
fiffent paululum , per feneftras fe prxcipitaffe, & fic ante tempus vi- 
tz filum fibi abrupifle, imo. & fororem Maniacam illum olim habuif- 
fe, ex hoc enim non ita male colligi, qvod hoc malum hzreditariis 
interdum annumerandum fit, vix quisquam dubitabit; & in hac fen- 
tentia me magis confirmavit Melancholicus qvidam , propinqva mi- 
hi cognatione conjunctus, cujus Pater olim Mania laboravit, & hinc 
ad hoc malum, qvod íxpe Maniam prxcedere folet, fine dubio non pa- - 
rum contulit, avertat Deus, ne & in hoc tandem Melancholia in Ma- 
niam degeneret, Ex hac autem obfervatione diíces , illos, qvi à Ma- 
niacis Parentibus funt progeniti, prz aliis effe obfervandos, fi Melan- 
cholici qvid patiantur, cum facilius in maniam incidere poffint, hinc- 
qve haud reprehendi poteris, fi generofiora qvoqve remedia talibus. 
Melancholicis adhibueris , fi vel maxime aliis, non opus effe, vide. 
atur, hifce enim in principio ftatim adhibitis , ne fuccedat mania, fe» 
liciter avertes. S 


OBSERFATIO L. 
Dn, D, VITI RIEDLINI. 


De Ifchuria pun&iura in. perineo curata. 


Uod in líchuria, cui Mercatorem qvendam füccubuiffe, anno - 

tertio, die Februarii fecundo Linearum mearum medicarum re- 
tuli , apertionem Perinzi fed fruftra fuaferim , ibi, fi reliqvas lineas , 
fine dubio legifti, qvia nempe nec Chirurgus tum adtuit, cui fat tu- 
to operatio hxc committi potuiffet, nec xgrotus in eandem confenti- 
re voluit, mentem tn. meam, fic fervari nonnullos tam gravi decum- 
bentes malo poffe, propterea non mutavi, qvin in fententia mea ma- 
gis confirmatus fui , cum haud ita diu poft Francifci Tolleti , Chirur- 
gi Parifienfis , egregium de Lithotomia tradatum evolviffem, qvi huic 
ipfi operationi totum caput XXI. deftinavit, & tum inítrumentum Sy 
qvo, tum qvomodo fit inftituenda? pluribus defcribit, ut adeo , fi in 
pofterum talis iterum cafus mihi obveniret ; modo adeffet, qui com- 
| : modaret 


^ e De Ifchburia pustlurainperineo cuvata, — » 
modaret manus, Chirurgus, eam fuadere denuo, nullus omnino du- 


bitarem , cum przfertim interea Nicolaus Menageot, Chirurgus Cz- 
fareus meritiffimus, hiftoriam feliciter peradtz hujus operationis re- 


| cenfuerit , qvam hic repetere non prorfus abs re erit, Sunt plures 


jam anni, qvod Vienn Ícribz cujusdam filiolus , puer optimz fpei 
in Ifchuriam incidit, qv per aliquot dies inftans , nulliqve remedio 
vel minimum cedens, omni fpe, eundem e mortis faucibus eripi pofs 


.. fe, Parentes privavit. accidit vero forte fortuna, quod Chirurgus , 


cujus curz demandatus fuerat Puer, eundem adiens , in via offendit 
modo laudatumn Menageot, cui, quia familiari ejusdem amicitia gaue 
debat , caflim receníuit , utque zgrum fecum adiret , rogavit, nec de- 
fuit hic ejusdem petito, cumque omnia diligenter exploraffet , tumo- 
rem inzqualem ab urina in abdomine fübortum notaffet, & penem à 
tumore tam diftortum inveniffet ,ut nulla arte Catheter applicari po- 
tuiffet, de pun&ura Perinzi cogitare ccpit, ne vero aut audax ni- 
mium videretur , aut vi morbi fubfequens. mors foli operationi adícri- 
beretur, fine Medici confilio eandem inftituere detrectavit, qua de 
cau(a Ceiebris quidam Vir, cum quam periculofüm fit, in craítinum - 
expedtare, uti quidem Mater voluerat , demon(traffet , eodem adhuc 
die vocatus fuit, qui fibi imaginatus, Chirurgum in pubis regione, 
ubi vefica urina repleta aliquantum protuberabat, apertionem hanc 
moliri, eam quidem aliquoties inftitutam fe meminiffe, at nunqvam 
feliciter ceffiffz, eidem in aurem dixit. at cum hic modum, qvo Pe- 


 rinzum perforare velit, indicaffet , ftatim confenfit , unde paulo poft 


inftrumento hunc in ufum parato, qvod "Trocart Toletus nominat , 


feliciter veficam aperuit , & immiffo Cathetere flexili urinam tum in 


Vefica przíentem evacuavit, nec hunc denuo extraxit ,donec & cau- 


| fa obíüirudionis hujus fublata fuit, ut nempe interea femper urinam 
| per hanc víam reddere poffet, hzc vero pene demum detumefcente 


innotuit, qvi tum infra glandem exulcerari coepit, per qvod ulcus 


! Calculus, qui hadenus urinz viam confuetam intercluferat , extrae 


&us fuerat, Utut autem extracto Cathietere, tum per illud arte fa- 


| €&um, tum ab ulcere excavatam foramen aliqvamdiu puer minxerit, 
| cicatrice tamen paulatim lxfis his partibus inducta Dei gratia fic cone 
' valuit, ut de qvo conqueratur, hunc usqve in diem non habeat. Si- 
- cuti vero hic fiae dubio, nifi tali modo eidem fübventum fuiffet , fer- 
- vari vix potuiffet, ita fane, ubi inprimis certum imminet vitz pericu» 
! lum, Medicus ab extremis talibus remediis tantum non abhorreat, ut 


, Y : K 3 ea 


- 


78 . Obfervatio LI. 


- atit Lagu ral 


ez nunqvam proríus in ufum vocare auderet, cum feliciter ip ufuz 
ductorum plura qvoqve non definz exempla, 


OBSERFATIO LL . 
Dn.D, VITI RIEDLINL . 


De Cervi wentre falva «vita globo írajedo. 

Unt qvzdam vulnera fic comparata, ut primo intuitu tam certe 
lethalia pareant, ut iisdem conípeds identidem mortem potius 
jamjam inftantem expeCtemus, qvam de remediis convenientibus (a- 
liciti fimus; verum enim veró, judicium effe fallax, & hic non raro 
experientia nos docet, cum vel graviffimis vulneribus qvoscam adbue 
fat diu fupervixiffe, non paucz hiftorix teftencur, fic Ventriculo lzfo 
multi parvam adinodum convaleícentiz (pem habebunt,at qvot;qvxz- 
fo! & poft hujus vifceris vulnera adhuc fat diu intevra gravifos fuiffe. .- 
fanitate conftat? fi vero ín homine ejuscemodi qvid notatur , multo 
magis in vivacioribus quibusdam brutis contingere poffe, credemus, 
inter qvx cum tantum non ab omnibus Cervus imprimis numeretur, 
mirum non eft, hiftorias hinc vide receníeri , ex qvibus elucefcit, 
vulnera fat gravia eidem aut non, aut faltem non tam cito ut aliis le- 
-talia extitiffe, extat qva Cor in his ipfis Ephemeridibus noftris hiíto- 
ria notatu digniffima, in qvibus à Sereniffima Electrice Brandenbur- 
sica globulo trajectum defcribitur & depiiigitur, unde Cervus qvidem 
inftar mortui proílratus , revivixit tamen 5 & per tria aut qvatuor 
paífuum millia aufugit, ubi tamen is , qvifeqventia fuggesfit, cum | 
hujus hiftoriz mentio injiceretur , fubjecit; novum non effe, qvod - 
Corde traje&to Cervi füpervivant, & non per tam multos qvidem, per | 
centum tamen & plures paffus profugiant, & longe citius eosdem in» | 
terimi, fi aut fupra aut infra Cor penetret globus, qv autem qva . | 
Ventriculum fic lzfum itidem tum narravit, Jam repetam. Eft autem 
Venator, qvi pertinacisfima alvi obíftru&Qione decubuit , cujus ergo 
cum aliqvando de inteftinis in aliis inde lx(is;; & excrementis per ea-. | 
dem, abdomine qvoqve aperto, depofitis, fermo injiceretur, fubje- | 
cit; fi vifcera fua fic conftituta effent, uti Cervorum efle, noícat, fe | 
absqve hzfitarione , ut abdomen aperiatur, conceffurum , imprimis | 
autem notatu dignisfimum effe caíam , qvo in hac fententia magis || 
confirmatus fueric, cum eaim ante haud ita longum temporis oh | 
j Nous | iius | 


BI CENSOR E ESTNE He DU er " , *. Md U zo i 


en . Decerviveutre faloa vita globo trzje&o, 


filius fuus fibi indicaverit , Cervum fe in fylva non ita procul ab Ur- 
be diftante vidiffe, ut huic retia tenderet , & qvx praterea reqvirun- 
..tur, in parato haberet, íe jusfiffe, & paulo pott filium jam juffa exe- 
. qventem fubíecutum fuifle, omniaqve jam ad votum parata invenifle, 
 €umqve non ita diu in loco à filio denotato ftetiffet, in confpecium 
fuum: veniffe Cervum pluribus Cornuum ramis confpicuumr , qvem 
 ilieo in pectore fic vuinerarit, ut mortuus in terram prociderit; ac- 
. cedentem deinde (e inveniífe veftigia vulneris olim jam abdomini hu- 
jus Cervi pari modo inflidi , & hinc curiofe eodem aperto in ejusdem 
exitum indagaffe, notaffeqve, qvod Ventrem, qvem Ariftoteles ma- 
. gnum nominat, cuig? ipfe nomen germanicum be8 Z6Gan(te$ impofuit , 
| quem in ruminantibus , quales & Cervi funt, fub primi Ventriculi no- 
| gine defcribit eruditisfimus Peyerus, globus haud iti magnus ex 
utraqve parte penetrarit, qvem etiam haud ita procul à cute depre- — 
| henderit, fic vero utrinqve labia vulneris cum proxime adjacentibus — ^ —— ^— 
| mufculis coaluiffe , ut illud vulnus in pofterum Cervo nullam orninó 
| noxam inferre potuiffet, diuqve adhuc fupervixiffet , nifi fatalern in 
eum globum, qvi hxc in ipío confpekit, explofifiet. Cautos interea | 
nos & hxc in judicio de Vulnerum lethalitate ferendo reddant, & in j 
homine enim qvzdam interdum contingere pofle, de quibus ne per 
fomnium qvidem cogitaffemus, in prooemio jam innui, : 


(A, 1699, de 2, Marti exbibite.)- 


EC rs DXSRNEIATUO EH... uoo tala 
Dn.D. PXYRRHI MARLZ GABBRIELLI. 

De Fro feptuasenario , tribus quartanis Jaborante ,.— 

Boree.walide effianti expofilo, con- — - 

: M ids; qaiejcente. | 

(CN Uidam nervofz complexionis, feptuaginta anno$ agens, tribus 

$ Quartanis anno elapfo, Menfibus Novembri. ac Decembri qve 

maximo accedebant cum rigore, laborabat. | Circa inidum Januarii, : 

flante Bore3, cum eflet ex accidenti iub dio expofitus, eum prehen- Z 

-dit rigor febrilis adeo vehemens , ut minime potucric, nifi poft duas 

horas, qvibus maximum frigus fuit paffus propzer ventum frigidisfi- 

| mum qvi violenter etflabat, domum fuam reverü,  Tuncdecumben- 

| &e iplo in. Lecto, calor febrilis fuit muito minor qvam in paroxyímis 

|. ru : ; LEADS» 


| 


| 
| 


á A 


— 


8o Obfervatio L1. 


A 


—- 


transactis, Febres duz feqventes fuerunt reliqvis coafimiles : "Tertia . 
vero die, in qva debebat febris correfpondens fecundum ordinem 
qvartanarium accedere, nulla fupervénic; unde Patiens cum vidiffet, 
fe cunc effe àfebri immunem, data opera die fequenti fe Borez expo- 
fuit; accesfit tunc temporis febrís, fed minor; ob id iterumque ter- 
tia vice adivit locum apertum , ubi boreislis venus plurimum effla- 
bat ; & nedum febrilis accesfio fuit minor , fed fequentibus diebus nul- 
la accesfit febris, & perfedté convaluit. i 


( 4n, 1699. d. 7. Martii Senis IAupuftam Vind. miffa.) 
OBSERVATIO LIII. 


Dn. D. GUSTAVI CASIMIRI 
GAHRLIEP. | 


De affeu oravi ac diuturno, variis Symptomatis 65 ac- 
cidentibus comitato , inter alia Cerafi nu-.- 
cleo cum*triná reddito. 


Uem modó Curioforum cenfurz fiíto, cafus, non eft proprie ob- 
fervationis, fed ab amico Medico eximio, Phyfico Rupinenfi , 
Domino D. Friderico Síeffenbad) / literis €. Novembris ft. Jul. anni 
przteriti 16 9 8. manu patruelis fui, Medici quoque Licentià recens 
inasgurati, ad me datis, & quidem verbis (equentibus communi- 

catus. | | 
Foemina 55. circiter annorum, fanguineo melancholica, inordi- | 
matz dixtz variisque tempeftatum generibus ob peregrinationes expo- 
fità, menftruum fluxum per decem annos non experta eft, nec affve. 
ta venxfectionibus, bis tamen per xtatem admifit, cxteroquin fana , 
nifi quod aliquando tenfivos dolores, circa lumborum regionem & 
ardorem urinz perceperit , quos tamen fub laboribus minus curavit, 
Prxterlapía autem zítate árdor urinz cum doloribus, circa lumbos 
prefforiis , lancinatoriis adeo affligit patientem, ut Medici auxilium 
fubire cogatur. Adhibenturà Medico hanc in rem medicamenta, quz 
tamen uriaz ardorem non compeícunt, nec dolores tollunt; fed con- | 
tingit, ut cum urinà coagulum (fanguinis dimittat. Id intuens Medi- | 
cus, quz ad hunc fcopum valent, remedia adhibet, fcilicet exhibet. | 
fabaftringentia, fanguinem dií(cutientia & dolores demulcentia. pwres [ 
olores | 


TW oi:dÀwe 


peuvent 


De affetto evaviac diuturno , variis Syiptomatis 8 accidentibus | gt 


dolores |circa lumbos, manet tamen ardor urinz, fed paululum im- 
minutus, imó ad iter neceffarium inducias aliquales concedit, Pot 
aliquot dies patienti commotz admodum & ambulando & füccuffan- 
| do ex cutru, inopinati dolores ardentes . interpungentes & prefforii 
in pe&tine, ardores urinx recurrunt, guttulzqve aliqvot finceri fangui- 
nis iterum ex urethrà excidunt ftillatim, ardor urinz & dolores adeo 
lancinant atqve excruciant, tam circa lumbos, qvàm pecinem patiene 
tem, ut le&um petere domum ex itinere revería fit coa(ta. | Medi«- 
cus fuüfpicatur & veficz renumgs ulcus, & adeffe calculos , dum uri 
na lapillulos confpicuos, mucoremqve fanguine ftriatum exhibuit. 


Hinc diuretica balfamica ut balfamum Sulphuris terebinthinatum, 


cum pulvere ex lapidibus percarum & cancrorum, terebinthinà coda 
.& Cinabari Antimonii ex prxícripto alius Medici in ufum trahuntur, 
Exacerbantur Symptomata & phlogofes faciei aliqvando percipit, imó 
tandem frigore & horrore poftea exxítuare in inferioribus partibus in- 


cipit,manentibus fuperioribus ftrictis & fubrigidis, defervefcente poflea . 


zitu, nihil fub(eqvitur fudoris, fed urinz effluxus cum ardore auge- 
turadeó, ut vix illam continere qveat. | Rebus fic ftantibus acci« 
dit, ut ftatim à cibo potuqve affueta ad veficam redundare fentiat , 
.imO urinart incoctam maximo cum cruciatu emingat , alvidve ficci- 
tas feu obftipatio temporaria femper comitetur , cadit appetitus , vel 
| potius faftidium & naufeam pro cibis liqvidis, potuqve cerevifixz five 
 tepidz five calidz capit, hinc folo decodo hordei cum Cornu Cervi 
| €ontenta eft , & urina fub hoc ftatu tum lapillulis quafi refrattis , mos» 
| dà albis inftar lapidum percarum , modo rubris inftar arenularum, (i- 
ne numero, tum materiá fübcruentá qvafi ex pure, tum. mucagine 
| inftar albuminis ovorum, quod ex tefta ftudio extrahitur , referta eft. 
| Symptomata hzc per paroxyímos non ftatos fed vagos qvotidie con- 
tinuarunt aliqvot hebdomadas : Obftipatio alia partim per fuppofito« 

| ria, partim per Clyfteres emollientes & ftimulantes tentatur & cum 
| referatur etiam cum fcybalis fanguineis, vel potiüs fubcruenti colo- 
ris qvicqvam exprimit , imó mucorem fubcruentum exfípuit, & ca- 
put dolet. | Ceffant hzc (ymptomata paululum, poftqvam feré per 
| dex hebdomadas patientem excruciaverunt : interim usqve in hunc 
diem 9, hebdomadis continuant circa lumbos & peéctinis regionem 
dolores lancinatorii, prefforii, punGorii, uring ardor, ficcitas alvi 
temporaria & urina calculofam, mucofíam, limoíafn ac fubcruentam 
| matemam exhibet. | Licet Medicus hxc fymptomata, leniffimis diu- 
- Dec. LI, Ana, 11. 6$ VL, oa de reticis 


bt 


SUSNPTTPS ET TRNHTNI OHIO WRAP RS Ca HH RI CS PN QOIS 2A USITATA E Sid INTE T 
í M 1 EVE. Serv soqi cim 


$i y ME ones Obfervatio LIL 


reticis (nam acriora & calida & fortiora minus ferunt) & bal(amicis ,. 
doloresqve mitigantibus , item emulfionibus, fimulqve renum & ve- 
ficx inflamationibus inferviunt, oppugnaverit; attamen maximo cum - 
cruciatu in hunc usqve diem patientem noftram affligunt, hinc con- 
filium de hoc ftatu morbi & auxilium efflagitant cognati omnes. — — 
Hác ratione in partes cura vocatus, confilium pro fcientia & ex- 
perientiz modulo pluries dedi, fed non eodem femper effectu aut 
fucceffu, de qvo dum iteratis literis me certiorem reddit, alia inter 
refert, eodem, qvo nuperrimé cafus transmiffus fuerat, die,xgram 
nucleum Cerafi cum urinà reddidiffe, qvem & iaclufum iisdem lite- 
ris mihi transmifit. Erat is e numero ceraforum vulgarium , nigro- 
rum, acidorum, qvz fi recié memini Adtia Romanis vel ACtiana dicta 
fuerunt , exficcatorum & co&torum ejus figurz & magnitudinis , qvam 
Schema inferiüs delineatum fiftit. &r : bs 


^ Sufpe&txtmihi erat fidei hiftoria, eó, qvod vias, € ventriculo in 
veficam directas, qvantum mihi qvidem conftat, Natura agno(cat nul- 
las, adeó praíertim patentes , ut nucleum ejus magnitudinis transmit. 
- tere poffent. (Nam ut hoc, occafione hác id függerente, in parenthefi 
qvafi addam , utpote non femel eàde re à nonnullis interpellatus licet 
Decade II. Ephemer. Naturz Curioforum anno I. obferv, 78. mentio 
fiat (e&ionis anatomicz à me factz, ac inventorum du&tuum qvorun- 
dàm ab inteftino.czco deorfum ad veficam vergentium ; ingenué tamen 
fateor, fectionem qvidem illam à me pera&am, ac fpectatorem qvoqa 
Dominum illum Vefenfeld , cujus in obfervatione mentio fit, fc&ioni 
jlli interfüiffe; fed ductus illos qvamvis à me non femel , occafione, 
dogmatis Helmontiani, urinz nimirum tinéturam feu colorem flavum 
non bile, qvx antiqvorum fententia, fedà fermento qvodam ftercoreo, 
ut illud appellat, ac in inteftino coeco hofpitari afferit, inde in renes 
derivato ortum trahere prefüpponentis, qvà fieri potuit, éxe/£ec etiam 
in przdictà Cadaveris Francofurtani anatome feduló qvafitos , fed 
nunqvam inventos effe. Num beatus nunc ille Dominus Vefenfeld 
me forté abíente tunc , fuerit beatior, adeoqve illos invenerit, me ve- 
ró inventos celaverit, ne in mancs illius fim injurius, nec affevera- 
re, nec negare aufim. Sit fides tantisper penes authorem )  Ideog 
refponfo dato dubia qvzdam in contrarium , atqve cafu forté inm le- | 
étum , indeqve in matulam incidifle, aut in indufio aut alibi 1n vefti- f 
mentis hzfiffe objiciebam 5 verdm ille literis denuo ad me fcriptis | 
ac miffo paulo: poft patruele fuo Med. Lic: orctenus refert, "qvinto 3 
; ant 


3De afftElu gravi ac diutarvo , variis Symptomatis 8$ accidentibus dc, 95 


———À 


ante excretum nucleum die egram ceraía cocta comediffe, & forte 
fortunà nacleum unum inopinato deglutiviffe, (uperveniffe poftca fpe- 
ciem aliqvam diabetz cum ardore urinz intolerabili, beneficio Croci 
Martis aftringentis; cum fpeciebus diaplantaginis Mynf. Effentià vul- 
 Berariá D, Mich. & tin&urá fülphuris Vitrioli, Deo benedicente rur- 
fus fedatam à qvà qvinto demum à deglutitione die; nucleum illum 
cum urinà in urinile incidiffe, Calculorum aliorum prxterea cum 
urinà fücceffive redditorum numerum ad tria circiter millia extendit. 
Lumbricum etiam circa 20, Novembris, fed per pofticum eliminaturma 
natrat, — Aft cum ne fic qvidem incredulitati mez fatisfeciffet, ipfe 
| tandem Dominus D. Síeffenbad) cum negotiorum aliorum causá hüc 

Berolinum excurriffet, me convenit, & conícientiz fux fidem inter- 
| pofuit, juratodve afferuit, fe prxfentem fuiffe actui, fuisqve propriis 
auribus delabentis à veficá in matulam nuclei fonum percepifle, nee 
ullum vel fucum vel dolum intercedere potuiffe, cum à tempore de- 
glutitionis xgra multoties tam veftes qvàm indufia mutaverit, & vel 
vicies de die ftratum propter impatientiam xgrz ob immanes dolores 
mutandum & aliter fternendum & accomodandum fuerit, nullum à 
qviaqve diebus in le&toaut indufio nucleum aut uspiam alibi hzrere 
potuiffe: Coactus itaqve fui huic, mihi aliàs à3va*« fidcm, qvam to- 
ties negaveram, qvadantenus adhibere. Verüm qvà vià prater ordi- 
nariam, qvx nucleo tam grandi invia & impervia, tot obftaculis, & 
impedimentis obfita, tot gvris & mxandris intricata, non capio; cui- 
| vis interea credendi aut non credendi aut qvidqvid tandem cenfendi 
- libertatem concedens, acto | 
Plurima inter, qvz tam przdi&i ordinarii ejus Medici, qvam meo 

ac aliorum fuffragio , varió fed utplurimüm irrito fucceffu adminiftra- 
| tà funt remedia, à nullo majus dolorum & ardoris atrociffimi fenfit 
levamen, ipfo D. Tieffenbachio diverfis literis & coram qvoqve fa- 
tente, qvàm ab anodino Helmontiano à me fuppeditato, qvietas ei 
nodes & de die qvoqa Halcyonia qvxdam qvandogg procurante, Vie 
xit isterea, ac miferam ob urinz incontinentiam , ftranguriam & ardo- 
res identidem recrudeícentes , vitam ad medium usqve Februarii, an* 
ni przíentis traxit ipfa morte, qvacum illam tunc commutavit , in* 
tolerabiliorem, 


L 


La OBSER- 


£ 


xU 


& 


E 


$4 odi ite Obfervatio LIV. ; 


DO US BRSREFATIO PI 2 DN 
Dn.D, GUSTAVI CASIMIRI 
Ac GAHRLIEP. tue eti 
De Lumbagine feu Dorfi 6? Luuborum vioiditate 
| cum dolore afroci. pud 


B^t qvidam viginti qvinqve circiter annos natus, caftra aliqvame 
L7 diu (ecutus, & ad Centurionis officium evectus, exercitu in hy« 
berna miffo, medià brumà cáqve valde rigida, ultra octoginta milia. 
ria Germanicà veredo emenfus, Berolinum negotiorum avorumdam 
cauía advolat, altero ab adventu circiter die priapifmo cum dolore 
exquifito tentatur. | Vocatus Medicus cum Chirurgo luis eum Ve- 
nerez infimulant, & ptyalifmum , ceu facram in illà lue plurimorum 
anchoram fuadent, tandem conítanter negantem , poft applicata qvz- 
dam topica deferunt, — Vocatus & alter & tertius, eandem ei canti- 
lenam occinunt, qvos indignabundus ipfe ablegat, interea dolor ilie; 
forte ab applicatis topicis paulatim mitigatur qvidem illo in membro; 
at per, neício qvam, metaftafin in lumborum vertebras translocatus, 
ac fenfim inibi ingravefcens, rigorem illis ac dolorem gravem atqve 
moleftum inducit. — Fandem & ego ad illum accerfor, dum circum- 
flantias omnes mihi propofitas examino, caufas prxíertim anteceden- 
tes , iter eqveftre longinggum ac feftinatum, fuccuffationes diutinas, 
frigus & incommoda in itinere perpefía, caufas qvoqve itineris ani- 
mum fimul cum corpore affligentes &c. perpendo, non fine ratione 
fcorbuticum affectum efle judico, & contumacem & diuturnum nec 
remediis nifi generofioribus patienter ufurpatis facile viacendum prz- 
.dico. Unde, cum diveriorio effet exceptus , parum ad curam (üb- 
eundam accommodo , mutare illud, utut vix absqve maximo in- 
commodo poflet, íuadeo : In aliud. itaqve commodiüs hofpitium, 
non fine exacerbatione mali, lecticá deportato , ac in le&tum colloca 
to, [pina dorfi integra à colli vertebris ad os usqve Sacrum , adeo ri- 
gida facta fuit, ut ne transverfum qvidem pollicem cervix cum dorfo | 
fie&i aut à letto fufolli potuerit absqve immaniffimis doloribus & cru- . ] 
ciatibus , tam fxvis , *ut illorum impatiens , non femel durante morba 
me rogaverit, ut plumbeo globo ipfum trajicerem & vel fic à dolo- 
ribus illis intolerabilibus liberarem ; verüm non Medici hoc effe offi- 
sium, Ícd aut hofüs aut militis, mihi alià methodo procedendum, 


1 


De Lunbagine feu dorfi G9 lumborum vipiditate cum doloreatvoci. 8; 
N A i F : a Y : : 


 aliisqve remediis utendum regerens, curam propitio Deo aggreffus , 


trimeftri circiter fpatio , partim internis alterantibus & evacuantibus, 
ut & antifcorbuticis, partim externis ac topicis, Gratià ac benedi&li- 
one Divini affiftente, cui fit omnis honos ! abfolvi, ac (atis feliciter 
illum in integrum reftitui.. Inter medicamenta interna, panacza, fic 
dicta , Anvvaldina, prxcipuas fibi partes vindicat , utpote cujus qvoti« 
diano fere duorum, aut trium ad fummum , granorum uíu, dici vix 
poteft, qvot, non unciz miasmatis fcorbutici, pulveris nimirum cu- 


jusdam rofei plané coloris, impalpabilis , fub fpecie urinz faturató ru-. 


bentis, mox veró in magmatis iliius rofei fedimentum fatifcentis, (ed 
librz toto orbi decurfu (ecefferint , mitigato fic fücceffivé ac pau- 


latim dolore illo vehementi, — Inter externa & topica balneum aqva 
inter tepidam & calidam temperatz , aperientibus nonnullis refolven«- 


tibus & difcutientibus medicatz , pro tollendà przcipué & molliendá 
ripiditate i1là dorfi & lumborum , qvo fex feptimanarum pofteriorum 


fpatio bis dietim ufus eft, & in qvod initio qvidem à avatuor robu- 


ftis Viris lodici inftratus inter cruciatus, ejulatus & vociferationes 


ftentoreas 6 lecto fublatus immittendus, ac ruríus eodem ritu exi. 
mendus atqve reponendus erat. n 


m OBSERFATIO LV. ded 
Dn, D. GUSTAVI CASIMIRI 
GAHRLIEP, ee | 
De Factus preter opinionem &y intentionem parentum 
. 4dmiranda in cain ei aferno confer- 


Ecadis II. Ephem, Nature Curioforum, Anno VIIL obferv. £j, 
arix adducuntur hiítoriz , qvibus fru(traneos in exturbando foe- 


tutam artis, qvàm Naturz conatus narrando , difficultatem provocan- 


di vel dire&ié vel indirecte abortum aftruere fatagit Author. — Haud 
multum abludens ab illis notabile aliqvod exemplum mihi qvondam 
obíervare contigit, — 

Anno 1666. ad Javenculam Profefforis cujusdam juvenis fan» 
guinei ac torofi uxorem , qvi hanc comprivignam fuam paucos ante 
meníes duxerat; vocabar, de eolicà & is qvodam, ut ajebat, prz- 
Eu | 3 ier- 


A 


D 


86 — Olfervatio LIV. di ET 
Anstieg m pne CLUOEMNDIN: QUSE master maus 
ternaturali , in ventre & füb hypochondriis aciliis conqverentem ,.- 
ac meum de illis judicium ac confilium expofceastem. | Re probe pen- 
fitatà & cum conf(titutione utriusqve Neonuptorum ac tempore nu- 


ptiatum eollarà, przgnantem illam effe judicabam, motumdp à fotu — 


oriri afferebam, (ed tam ab ipsà qvàmáà marito, & qvod majus à So- 
e€cro & Socru, patre matreqve nimirum utriusqve conjugum, fatis, 
ut faperent, annofis non fine indignatione explodebar, im, qvi aliás 
familiz illius medicus eram ordinarius, derelinqvebar, atqve alius 
me qvidem fenior, at hoc in cafü vix eculatior vocabatur; Qui af 
fenfüm parentibus przbens illam ftrenue contra colicam tam carmi- 
nantibus, qvam" purgantibus, nec venzíeclione omiísà; pugnando 
exercebat, fed fruftra, Motus illi & fubinde qvidam dolores conti- 
nuabant nihiló minus : Tertius itaqve & huic adjungebatur, & utere 


qve collato confilio nil qvicqvam, qvod vel alterando vel purgando, 


aut externe etiam applicando ad colicam hanc, uti illam vocabant fla- 
&ulentam-debellandam ullo modo facere poffe videretur, intermitte- 
bant; fed haud majori qvam ante fucceffü, Parentes praterea ipfi 
cum marito ex ambubajarum , Medicaftrarum & Medicaftrorum con- 
filio tentabant qvàm plurima tam interna qvam externa, eaqve inter 
qv&dam fatis violenta & periculofa auxilia; Alia inter ad compefcen- 
dum motum illum uti ipfis putabatur przternaturalem, allifo &angu- 
lo meníz qvadratz violenter impa&o ventre aliqvamdiu illam detine- 
bant, donec nimirum laffatus ac debilitatus hac violentià foetus ali- 
«vantisper à motu ceífaret ; aliás humi aut in le&um proftratz utro- 
qve genu incumbentes alvum deprimebant , ut colicam illam exorbi- 
tantem cohiberent fed & hxc omnia irrito effe&tu. Unde füffraganti. 
Medicorum illorum confilio Berolinum eam deducebant, atqve illic 
eclebriores Medicorum antefignanos in confilium afcifcebant , qvi fi- 
niftrá relatione , patientis , mariti & parentum dementati aliqvoties 
illam purgarant , & qvidam (atis largiter & copiose & cum virium non 
exiguá jacturà, ter, nifi omnis fallor , venam fecuerant, ac fanguinis 
infignem copiam profuderant, prxter omnem neceffitatem in fubje- 

o gracili ac nil mintls qvam plethorico. Sed & hoc absqve omni, 
qvem intendebant & fperabant fruétu; Reverti itaqve poft exactum 
illic feré trimeftre fpatium domum coacti, turgeícente jam magis ma- 
8iSqve utero, ac tempore partus paulatim appropinqvante, nom in- 
LcrrnifSà tamen interea folità, qvàm ante natravi tragoediá & torturá , 
mne rurfus vocabant, fpe forté mutandz à me feutentix ; fed manife- 


[uoribus 1 


TRA rel : i i: ; i 
De Fetu: preter opisionem?t9 intentionem parentum £c. 87 


fiioribus jam in illà confirmatus indiciis, colicam illam brevi vitalem 
. fore przdicebam , ideoca denuo cum indignatione dimittor. ^ Biduo 
- vix elapfo; motuqve validius qvam ante continuante & perfeverante, 
Matrona qvzdam & vicinià, honeíta, ac Lucinz M ylfteriis fatis imbue 
ta, Coní(ulis cujusdam vidua, invitatur, ut fuum & iila de Colicá illa 
.. moleftà fententiam ferrec, hzc re prudenter expen(à, fcrutatis qvogs 
ipfis Naturz adytis , obftetricem qvantocytüs advocandam indicat, pe- 
| riculum & qvidem fummum tam matri qvam infanti in morá effe, in- 
dignantur & contradicunt & huic adhuc illi ftupidi; 1lla veró feriis 
tam maritum qvàm parentes affata terminis, nifi & matris & foet(üs 
velint fieri homicidz, € veftigio obítetricem accerfant , ad fingula enim 
momenta partum imminere : Hac igitur ocyffime accutrente , vix di- 
midii qvadrantis horz fpatio praterlapfo, vivum ac vitalem fatis gran- | 
dem foetum, nil remorantibus omnibus illis objectis valde violentis - 
ac periculofis obicibus & obftaculis enixa eft. — Manifefto exemplo , 
DEum Vitz nofirz ut Authorem, fic foetus in utero Materno con- 
fervatorem effe Omnipotentem , qvem fervatum velit ac vitalem , hune 
contra nulla valere etiam violentiffimasmortalium machinamenta. | 


OBSERVATI1O LVI. 
DnD,GUSTAVI CASIMIRI. 
E uu. GAHREIEDR. 
|* De M alerne phantafie in fotum defbotico quafi imperio. 
'A Rgumento non uno dudum perfuafus fum przcipuas in foetu for- 
| 4 * mando & perficiendo, Deo Vitz Authore ter Gloriofo fic ordi- 
| ante, partes animz maternx deberi, Novum etenim illud Ovarii 
Muliebris inventum, ac commentum? inihi adhuc difficultatibus la- 
| borare videtur ic tricis, haud ita promté extricandis. — Nec illa in 
! ovisillis prefuppofitis , fi non fübpofititiis rudimeta totiusfoctus fidem 
| adhuc in mente meà plenam invenerunt: Speciofi qvidem funt inge- 
| nii valdé prompti partus, at nondum , ut mihi videtur fatis etiamnum 
| maturi, ut plene adoiefcant, —In'er argumenta, qvibus ad hoc affe- | 
! rendum moveor plurima, non poftremum pro/is in utero, ut nuttrien- 
| di, & augendi, fic efformandi officium matri deberi, & qvidem prz- 
| cipuà vi imaginativa mentis, phantafiz nempe maternz in foetum pro 
| lubitu pené agentis. — Qyà etiam in perfecto fere jan foetu diverfas 
n opcratur 


MW 8 PRO s OC A PA T CONUM Ars i * x 
0E TT EAE "107 A "IF TN. TC 3i » b 6: ME toS ey ^ LN T 
a. : 1 MT ONT T E P RW WO RET ur 


£e oco o90- Do EPTEPORHOU ENTUM 
operatur qvafi metamorphofes , addit, detrahit, auget, minuit, figu- 
ram , colorem , aliaqve accidentia mutat , mutilat, aftruit, deftruit, imó 
annihilat membra , omni procul dubio ante jam efformata & perfe&ta, 
& qvod majus , ipfius feré Naturz leges transgreditur & tranícendit, 
& advvia mw qvafi patrat, dimenfionum qvadantenus penetrationes com- 
mittendo, Cujus rei exempla omnis propé generis, in monftris prz« 
fertim variis, ftupenda; etiam in Ephemeridibus noftris non pauca hinc 
inde occurrunt. Cum tamen & mihi qvxdam interqve illa & illuftria 
& fingularia, domeftica etiam cognita funt, illorum unum aut alte- 
rum communicafle cum Curiofis haud ingratum fore aut inoppor:u- 
num puto. : | | 
Primum ac facilé przcipuum illuftrre IHluftrifmzx Frineipis cujus- 
dam , cujus nomini Veneratio, qvam Serenisfimz ejus Domui debeo ,' 
parcere jubet, quod ab ore illius proprio; cum Aulz ipfius qvondam 
per o&tiduum adeffem , Clementisfimé relatum habeo. Illius cum ab- 
ominabili exemplo arx, in qvà ab omni hoftilitate, vi pattz neutra» 
litatis , ac prolixisfimarum pollicitationum , omnino fecura refidebat, 
inopinató ex infidiis occuparétur, ipfadve Serenisfima oborti circa 
crepufculum vefpertinum, in tranquillà. alias Aulà, infoliti tumultus 
caufam fcifcitatura per feneftram in atrium profpiceret,ac cuidam pau- - 
corum quos alebat, prafidiariorum officiali dextram , qua ictum gla- 
dii capiti ex improvifo intentatum amoliri tentabat, amputari cerne- 


ret, inopino ac trifti fpe&taculo validisfimé commota, fümma infuper J| 


& inexcufabili perfidi 1n captivitatem abducta , unà cum Principe fuo 
& liberis; omniqve opulentisfimà fupellectili fpoliata , qvatriduo poft , 
partu difficili enixa eft, Principem, omnibus aliàs numeris abfolutisfi- 
mum ac tam corporis quàm animi dotibus , qvod adolcícens ejus xtas 
docuit, excellentisfimum, fed manu dextrà, qva nusqvam apparuit , 
mutilum. | Alterum Baronis cujusdam , qvx adhuc in hàc Metropo- 
li, utut valetudinaria vivit, quz cum pridianà vefperà jufculum ave- 
naceum paffulis minoribus maximo cum appetitu avidé comediffet, 
poítridie foetum peperit illis ipfisfimis paffulis toto corpore obfitum, 
aram afpeCtu cum obftetrix primo intuitu maximé territa, variolo- 
um ex iplo utero materno infantem fe fufcepiffe autumans, & qvid 

de iis agendum fubdubitans, tandem eas ungue tentaffet, illas ipfas 
effe paffulas priore affumtas jufzulo adhuc iuo aliquatenus imbutas | 
deprehendit, easqve poftmodum omnes lavacro fuftulit, Quibus il- 
lz viis € veguiculo in uterum penetraveriat , dixerit mihi Phyfiolo- 
| $us 


De Materno pbantafiein fetum deftotico quafi ünpevie, — — $9 


us aliquis & erit mihi magnus Apollo , nifi aut mentis maternx & 
facultatis illius imaginativz fpiritualem agnofcat energiam , vias prx- 
ter naturz jelitas per invia & fere folida invenientem , aut rudimenta 
ilatum paffularum in ovulo illo etiam ante conceptum, prx(uppo- 
nat, WVerüm poffet fortsfle qvisqvam ad comminifcendum ingenio- 
Íus,ad exemplum puta Hippocratis, qvi perípirabile ac penetrabile vo- 
luit corpus univerfum przíupponere poris omnia vifcera dotata, pet 
qvos paffulz transvehi potuerint ; Elemento primi generis aut &:the- 
. ti Cartefiano patulos dare poffemus, fed adeo patentes concedere aut 
fiagere, ut paffulas transmitterent à Jufculo calido curgentes arduum 
| nimis foret.  Aliad dutem tertii exempli loco promam magis adhuc 
| difficile explicatu, q«od cum Lugduno Batavorum anno circiter 1660. 
| Hagam Comitis prifti veherer tractili , à viro faciead honeftatem com « 
| pofità przdito ,made(t? tamen & (atis compté veltito , mihi alios inter 
plurimos, illius ve&cturz utriusqve fexus, varizqve conditionis comis 
tes, proxime affideate audivi. — Referabat ille Batavorum, qvi tem» 
poris fallendi ergo varios hinc inde fermones ferunt, more fatis libe- 
re toti coetui, Accidiíle fibi haud ita pridem, ut uxor partui jamjam 
| vicina appetitu urgeretur Ladtuce comedendz valde intempeftivo , 
adultà jam brumá , cum ejus nullibi feré daretur copia. — .Commodé 

| fibi tandem in memoriam revocatum, hortum aliqvem fplendidum , 
ejusqve hortulanum valde curiofum, leucá integrà à domicilio (uo dif- 
| fitum: Ut igitur uxoris fuz defiderio (tisfieret, (uti funt hàc in par- 
te Batavi vald? religiofi, nec facilé appetitui przgnantium qvicqvam 
| denegant ) pedeftri fe itinere illuc ocyus contulifle, & utut difficulter 
admodum ab Hortulano, tantum aGtucz obtinuiffe, ut patinam me- 

| diocrem implere poff:t, domum itaqve feftiaaffe atqve pro lubitu fibi 
parandam illam obtuliffe, qvz qvantocyus przparatam cupide devora- 
| rit omnem, vixque elapfo bihorio infantem pepererit, ipfifima illa la- 
| &ucà undiqváqve ftipatum. | Rifü cum à nonnuilis exciperetur rela- 
| tio, fan&tiffine conteltatus eft, rem reverá ita contigiffe. Ubi tam lar- 
. gos qvafiverimus poros, qvi la&tuce transmittendz fufficiant, qvosve 
| accer(iverimus miniítros, qvi illam infanti circumcirca applicent. Cate- 
| rüm nec defunt mihi domeftica qvoqve illius maternz phantafix in foe- 
» tum defpoterii documenta. Filius meus primogenitus é primo matrimo- 
! nio dextra natus eft luxatà, & incurvá, eó, qvod odiduum ante uxor 
! carpento vecta , mendicum in tranfitu luxatam ejusmodi dextram often- 
| tantem vix oculi itu fpectaffet, ab amica fibi affidente maturé monita, 
Dec. 1I. Aun. FAI, 89 PIA. M ut 


90 Obfervatio LV. : Mower 


ut oculos averteret; Quod tamen vitium fpleniorum ope poftea à me 
corre&tum, manusqve in integrum reftituta fuit. Primogenitusé fe- 
cundo matrimonio, nzvum umbrz fimilem in alvo prope umbilicum 
eltat, fufcum, digitum feré longum, ac fi penicillo umbrz colore 
diluto imbuto,tin&ia effet cutis, eumqve occafione aranei, qvi uxoris. 
fub crepufculo mecum in horto fpaiiantis, ante vultum fefe celeriter .. 
demiferat, qvem illa, ignara qvid rei fuerit, manu abactura,fortefor- —— 
tuna ventrem à fetu turgentem leviter tetigerat, indicio manifefto: 
fugacem illum füb crepufculo aranei tranfitum celerem & improvifum; 
eonfufam hanc umbra tantum ideam menti maternz circa foetus for- 
mationem occupat impo(uiffe. Filia fecundo genita ex eodem ma- 
trimonio ruffo crine nata, iddp occafione vifi à matre ruffe é carpen- 
to inopinato profpeclantis puella capillitio, cum zdem facram mecum. 
qvatriduo forte ante partum.adiret, Uxor, qvà cum tertio matrimo» 
nio jun£tus etiamnum vivo , € priori conjugio prxgnans , militem à 
commilitone verberibus malé mul&atum; cruentà facie fibi occurren- 
tem, ut illatam injuriam ad Vice. Chiliarchum ac Commendantem. 
(liceat voce hàc feníu hodie ufitato abuti) in arce limitane3 Loche- 
nicenfi, tribus Stetino Pomeranorum, in confiniis. Marchix fito for- — 
' talitio , qvi tum erat uxoris mez Maritus , deferret , ex improvifo cer-- — 
nens, territa íÍnectaculo illo horrido, ne ulteriüs illud oculis ufurpa- 
ret , manu dextrá totam cum utroqve oculo frontem tegit : Quid fit, 
pauió poft partu filium excludit, cujus frons tota uná cum oculorum 
palpebris, qvousqve iaciem: manus tetigerat , nzvo fanguinei coloris 
fcdata erat, qvi tamen (ücceffu temporis , illo adolefcente, paulatim 
difparuit. Iiiius ipfius filii coxz dextra rubi Idzi fatis grande & pro- 
tuberans morum implantavit folius phantafix culpà, ob denegatum 
mororum illorum avide concupitorum fufficientem efüm, eó, qvod. 
vermiculum in fpiram inftar fcrpentis contortum, inser illa reperiens, 
anguis effz pullum putans , deterrita, fimulqve indignata, coxam fuam 
dextra percuffiffet, Ut hic taceam chara&terem cupiditatum mater- 
narum abominabilem foetui impreffum,, vitiorum, libidinum , ma!itiz, 
furti fimiliumque defideriorum in prolem phantafiz Materaz vitio 
transplantatum , cujus nuper adhuc tragicum hic loct exemplum fuit, 
mulieris fupplicium decollationis cum defiderio & gratiarum actione, | 
fortiter fübeuntis , qvo ab appetitu furandi,à qvo terapcrare fibi nul- | 
lo modo poterat, tandem liberaretur. | 
(Miffe Berolino Norimbergam d. 14, Ap.An, 1699. 


ke 


— —! S 
——— 
—— 


—^  —— Obfervatio LVII. De Apoffemate interne, 91 


cL ——— ——— —M— MÀMÁÉÁÉ-- 


iecit  OBSERFATIO LVIH. 
Dn,D. JOHANNIS HENRIC 
: STARCGKIL 


| i De. Apoffemate interno. 
|: 'AÀ Too 1697. die 7. Martii mane vocatus (fum ad *gram, in xdibus 
| € & honefix matronz vidue, qváàm à defun&o marito bie Cuoetide 
| vocant, hofpitantem. Erat illa Generofi Equitis Borusfi Dni Capita- 
| nei à Lesgevvang uxor, vigefimum íextum annum agens ; à prima 
| infantià femper in latere dextro dolores moleítos fenferat, fed autete-- 
, mettre, dolores i(ti audi erant valde, & fxpius hyfterica paffio..clabo- 
| raverat per aliqvot annos cum freqventi vomitu, & doloribus acutif» 
fimis, fiti ingenti, & magnà inqvietudine. In latere dextro circa re« 
| gionem hepatis tumor durus magnitudine panis rotundi trium librar, 
| apparebat. — Uía erat hec xgra Excellentiffimo Domino Licentiato 
| Gottícheid, P. P. Extraordinario, qvem etíam apud eam inveni. Sua« 
| fi ut feqventia remedia przícriberentur , die 9. Martii, & Gumm. am- 
| mon. acet. fcyll, diffol. Dij. Mercur. dulc, rité ppt, 5j M, F. 1. a. c. liq. 
| terr. fol. Tartar. pil. N. XL. S, Cróffnenbe Goeiten 2 Sillen/ bavon bes more 
. gen8 alleseit seben Cotüicfe su nehmen, — Seqvens Emplaftr. loco dolenti 
| in latere dextro , cumori applicatum eft: y. Emplaftr. de Gumm. am- 
| mon. Nicot. fecund, Ettm. aa. Ziff. Sal. armon.3). M. F.l.a. Emplattr. 
fuper alut. formà chart, transmiif. extenf. S. &rroeicbenbes Goeiten 2 S5jfaz 
| flet/ qvod die 16. 19. & 20. Mart. reiteratum eft, & deniqve: s. Tint, 
antimon. Tartar. in qva Sal, Tartar. rurfus ablatum fit, 26, d. ad vitr. 
' S. Ceiten  Sxopffer/ Daoon Des Soadchmittag8 unb 9[benbs £o. su nebmerr, 
. Die 1 1. Martii foftrum dedit dido Domino Licentiato, Coliegz meo, 
; eumqve dimifit me infcio. — Mane cum vifitarem xzgram, conquella 
. eft de ingentibus doloribus tumoris. Ergo in mentem incidebat apho- 
. rifmus ifte Hipp. Pus dum fit dolores fiunt acerbiores, & conjeéturas- 
. bam tam emplaítr, externé, qvam medicamenta przícripta interne tue 
. morem iftum emollire, l. refolvere velle, qvia tamen inítabat preci- 
|. bus, ut dolores ifti acuti mitigarentur, przícripfi feqvens: g, T'inQ, 
, €roc. 5j. Spir. Sal, armon. vinof. Zij. Diffolv, Camph. 3i. M. d. ad vitr, 
|fubere munitum. S. Qeríbeitung82 Tin&ur, Damit offf dufferlich Den 
| fmerfbafftigen rt gu beffzeicen, | Poft UM hujus medicamen. 
| : £ ü bee 


——Ó—  — —— à 


ud RR Go. 
7 Bu 
^A 


"s 


u$ 


Obfervatio LVIT. | 


ti beneficio pennz plumofz, cum femper didum emplaftr. loco affe- 
&o denuo applicatum effet, aliqvantulum remiffionem doloris perce- 
pit, Die r3. Mart. ultimas pilulas ufurpavit, & poft meridiem prz- 
| - fcripfi feqventes pilulas, ut proximo mane iis uteretur, — j, Maff. pil. 
| cache. fpeci£ M, zij, F.L. a. pil. à 9). N. IX. inaurent, S. C5cifenz Gu 
tecibungszS9llen; baeo alle. SOtoraen: neun CORE qr nebiner, — Pilulz 

iftz mex Cache&ticz conftant ex Gumm, armmon. galban. (aga. fpir. 

vin, re&i£ fol. Tarcaro Vitriolat. Vitriolo Martis debito mod, calc. Sai. 

"T artarí abfinth, arthemif. Myrrh.. aloe & ol. d. fuccin, Secundum cer- 

tam proport. mixt, Przícripta dofi pilulas die 15. Martii mane affum- 

: fit, Quid fit? Circa qvartam horam poft meridiem citó petit matu. ^ 
lam, ut urinam redderet, qvx ipfam urgebat valde, & ad qvatuor 4 

libras uríinz uno impetu reddit maximam partem purulentz & fub- 

eruentz , cum aliqvali tumoris diminutione, qvz intra (emihoram, qvà 

me ad fe accerfi curabat xgra, fübfidens in fando multum puris albi 

craffz confiftentiz , in medio aliqvam fanguinis partem , in füperficie 

füperiore verz urinz portionem in fe continebat. Aft qvia de ingen- 

3 ti acrimonia urinz conquerebàtur , hinc fequens, ne urina valde acris 1| 
internas partes lxderet , & ut pars Ixfa confolidaretur fimul prxfcripfs. 7| 

remedium: &. Ol. amygd. dulc. rec. exp. $ij. Spermat. cet. non rancid. 

Ziij. Sacch. cand. albifl. 2ij, M, S. Joel unb Zinberungs 2 9fe&mey/ babon 2. — 

£6ffel 2 ooll mit toarmen Zrvincen su nemen. Vefperi rurfus cum ingen- | 

tidolore in urethra, minxit ad ;. libras urinz ejusdem conditionis, | 

Die r4. Martii mané fummo reddidit rurfus urinam ad fex libras, ve- . 

yum magis fanguineam; qvam purulentam cum dolore minore, Cum | 

xgra valde debilis effet, ne copia fanguinis jacturam virium augeret, | 

& ut etiam ulcus aliquo modo abftergeretur, ter una die feqventibus | 

uteretur pilulis injunxi: &. Balf. de Copaib. 2]. Balf. Peruv Z6. Trochifc. | 

Gord. pulv. 26. "Terr, Japon. ele&t. pulv. 5j. M. F. l. a. pil, N. IX, à 9j. | 

S, Jycitungs ^ "Billzn; baven nam Cotude auf einmal. — Interim in initio | 

prandii & coenz affumfit oleum fupra praícriptum,. Hc die ad duas | 

menfures urinxz purulentz maximam autem partem fanguinez ejecit | 

cum diminutione tumoris & doloris, — Die rg. & 16. Martii, iisdem || 
medicamentis ufa , eandem feré urinz , copiam reddidit, Die 17. | 

Martii oleo confumto fubítitui feqvens remedium :. s. Unguent. vi- | 

- zid. potab. rec. Zifi. Sperm. ceu ifs, M. S. Jeifunge z 2fr&nen/ babon alg |] 

eine Coaallnus rog su nebmen/ voit etlicen fojfel« voll toatmen $5ier/ mit ] 

E Sufafanb fag gemadt,  Usqvead diem 22. Martii prafcripta remes ] 


dia. 


"ew 09 9 ERRRCTSRENRUTS o Tn m 


L4 


"T9 22. 5-9 WEN quM LMPTPE 


^ 


De Apoftemate interzo. 


n RP 


j | 25 
dia repetiit, verum cum minoreurinz copià, & qvidem ita ut tumor 
omnis evaneíceret. . Imo cum die 22, mane urinam fine ullo pure & 
fanguine , crudam tamen & qvidem in parva qvantitate redderet, & 

- fimul de obítru&ione alvi conqvererecur feqvens przícripfi: s. Spir. 
chalyb, (; acido parat. 26$. d. ad vitr, S. G5citen-Groffmunge^Q vopffen/bavon 
brepmiatim Sage 65. qu nemen, — Alvum inde habuit laxam cum majo- 

| ri urinz, naturalis fere, profluvio. Die 23. iisdem medicamentis uía 

fuit xgra cum fummo levamine &remiffione omnium fymptomatum. - 
Die 24. Martii autem cum zgra metueret, ne reliqviz ulceris in de- 
xtro latere adhuc füperefient, feqventem pulverem qvater de die 
ufurpavit: ge Arcan. duplic. Mynf. antimon. diaphoret, Martialis. Lud. 

 Ocul, 59. pulv. aa. Z3. Sal, abífynth. Myrrh. Flor. mac. aa. 95. M. 
F. P. div. in qvat, parc. zq. S. C5eiten « Cróff unb SSeforberungs  ufver/ 
auf eiermal, | Hinc urinam reddidit potus affumti copix refpondentem; 
verum in fundo aliqvantulum puris fanguine mixti fübfidebat. Die 2. 
veró Martii feqventes ordinavi pilulas : gj. Gumm, ammon. diffol. Vi- 
tricl, Martialis. lent. igne ad alb. calc.aa. 1f. Lapid. hzmat. ppt. 2j, M. 
F. la. pil. numero IX.e 3j. S. Gróff » unb Soeforberungs/)ilfen/ baeon 12, — 
Gjtücfe auf einmal," Interim in initio prandii & coenz ufum unguenti , 
confolidantis continuavit. — Et cum ufum harum pilularum laudibus 
eveheret zgra, urinam plane naturalem colore , odore, & confiften- 
tià reddens, Die r. April. juffi ut pilulz exdem iterarentur, quarum - 
ufum etiam repetiit adhuc per 3.dies. Sed cum 4. April. de obtufo 
qvodam dolore, in loco affecto ad me qverelas deponeret , prafcri- 

pfi rurfüs : g Ol. amygd. dulc. rec. expr. 2iJ. Sperniat, cet. 2ij. Sacch, 

! cand.alb.Zij. M. S, Jjeiiungs9lrGnen/ Davon Drepmalt im Sage x. foffeLvoll 

|- mit toarim S5ter gu nebmen/ cujus ufum deprxdicavit valdé, unde usque. 
| ad 18. April, eundem continuavit, Hic per triduum ab omni medi» 

| | camentorum ufü abítinuit, Die a, 21. Apr. ob obfiru&ionem alvi, & 

| nealiqvid puris in latere affeto fübfifleret , feqventes pilulas purgan- 

| tes pra(cripfr: &, Maff. pil. de füccin. Crat, Extract. helleb. n. Merc. 

! dulc,rité ppt. 3a. gr.v. Kein. gialapp. griiij. OI. d. foenic. gj, C. Effent. 

! aloes F.l, a.pil. numeroIX. inaurentur, Sexies inde dejecit, & poft 

illam purgationem nullos dolores in latere dextro fenfit , tumor cir- 

ca hepatis regionem plané evanuit, nec amplius ab hoc tempore paf- 
fioni hyftericz obnoxia fuit, quod ipía mihi ante duas feptimanas, 

| "eum Maritus ejus confilium quoddam à me peteret, dixit, & confef- 

!  faeft die ro. Decemb. 1698. euis 

j|.  . 70 CRegiomonte 4vguflam Find. d. 21. April, 42.1699. iffa.) 

M 3 OBSER- 


WASTE OT OR NEIN T RT PSI RON BER RC TNT TEARS NOEL qw RUND TRO ETT TEES 


-— 


94. -  Olferoitio LUTIA 
OBSERPATiO LVIII. 


Dn. D.MATTHZEI BLAUW, 
De Febre tertiana intermittente maligna. - 

]i9stula Sfteberin/ Lanionis civis noftratis uxor propé Sexagenaria, 

temperamenti biliofi, prxterito anno 1694. menfe Septembri cor- 
ripitur circa meridiem rigore ac horrore febrili cum fubfeqvente ca- 
lore nec non dolore capitis, naufea, ciborum inappetentia, fiti ac 
membrorum lasfitudine &c. abíoluto poft aliqvot. horas paroxyímo , 
totalis facta intermi(fio , qvx eadem tamen invafio tertio exinde Die 
feu 48. Dierum fpatio cum iisdem prorfus , ut antea, accidentibus fe» 
brilibus rediit, ex qvibus nil aliud concludere licebat, qvam xgram 
laborare febre Tertianá intermittente vulgari & benignà, qv& in hoc 
loco freqventíffima eft, Notandum autem, qvod ex mala confuetu- 
dine-& negledione plures inter plebeios hic fint homines, qvi hac 
febre laborantes haud dubié ut fumptibus parcant, pro Cura M«di- 
Cos prius non confülant, nifi proprio damno experiantur; graviora 
accidere, vel febrem fponte non cedere, aut contumacem evadere : 
qvod & febricitanti noftrz (alias pro fuo ftatu fat opulentx) accidit. 
In tertia autem febris acceffione paroxyfmus longe acerbior & vehe-- 
mentior rediit, prout in fubíeqventibus reliqvis, dum qvidem febris 
ordinarium typum de tertio in tertium rité ac periodice obíervabat, 
fed absds ullo amplius rigore aut frigore ; «gra toto paroxyfmorum 
tempore, prxter fummam virium debilitatem, pulfum languidum, 
linguz ficeitatem & motum convulfivum in labiis, erat ad fomnum 
maxime proclivis & veré comatofa cum fumma oblivione , ita ut polt - 
fuperatum paroxyfmum , qva priüs circa exhibitionem extremz un. 
Gionis Sacramentalis aliadg contigére , nil amplius recordata fuerit ; 
extra paroxyímos autem prxter fummam membrorum laffitudinem, 
qv£ zgram continuo in le&to fe continere cogebat, de coetero fine 
ullo latentis aut fimul conjun&z febris continux judicio, bene fe ha- 
bebat, usd; dum poft aliqvot paroxyímos femper magis magisqp fuc» 
ceffive decrefcentes ex remediorum prxícriptorum ufu febris emanfit 
& xgra reconvaluit. : 


: pe : - 


SCHOLIU M. 
Uemadmodum in praxi Medica inter febres, hifce przfertim in 
locis, nulia frequentior occurrit qvàm tertiana iptermittens, fic 
e Contra . 


Ld 


écontra nulla rarior tertianà intermittente malignà, qvam obfervafe 


pradicis contingit rariffimé3 qva propterea paucis forían nota eft , 


€ó qvod febres intermittentes malignas dari non folüm plerida Vete- 
res non cenfuerint, fed plures etiam Recentiores tales non agnove- 
rint, & omnem febrem intermittentem qvàm primüm deprehendunt, 
à malignitate liberam pronunciant : qvà de cauíà cum tertiana inter- 
mittens maligna à potiffimis Authoribus practicis non proponatur, ea- 
jve tam vulgaris non fit, hinc eam dari, Medici haud pauci non cre- 
dunt, qvia fortaffis eam in praxi non obfervàrunt, aut non agnove- 
runt, fed benignz inítartractárunt, qvi propterea ex hoc errore in 
| fuo ordinario tertianz febris prognoftico qvandog; decepti funt,  Da- 
| piautem talem febris fpeciem malignam: dicendam; non folum tra- 
| dunt Recentiores qvidam, inter qvas Excellentiffimus D, Doct Elias 
Rudolphus Camerarius Profeffor Tubingx Anno r6 9 2. difputatio- 
nem publicam de febre tertiana intermittente maligna edidit , mihi 
communicavit, fed ipfa probat experientia, qvà ipfemet tales cafus 
in diverfis fübjectis & diverfis accidentibus obfervavi , uti ex prxíenti 
obfervatione apparet. Similis qvodammodó cafus legitur in Ephem. 
Germ. Decur.tert. anno 3. obf. 138. à D, Doct. Carolo Raygero Medi- 
co Poíonienfi defcripta , füb titulo febris tertianx intermittentis co» 
| matofz, qvamvis non tantum Comate, fed aliis etiam fymptomati- 
- bus v.g ex Delirio, vigiliis pertiacibus, Syncope, cardialgia, fin- 
gultu, vertigine. convulfionibus, fiti vel prorfus nulla vel nimis in- 
tenía, extraordinaria fummà membrorum laffitudine ae dejectione vi- 
rium grum etiam apyretias tempore in lecto decumbere cogente, 
aliisque febri tertianz intermittenti benigna inconfuetis accidentibus 
! ac gravioribus infolitis actionibus tam vitalibus quàm animalibus 


enormiter lzfis, deprehendi poffit malignitas in febribus intermite 


! rentibus fimpliciter talibus feu alteri cuidam morbo non: coniunctis. 
| Nam quemadmodüm in continuis & acutis tam fimplicibus quàm 
compofitis poteft adeffe vel abeffe malignitas (de qua tamen ordina- 
! rió acutz aliqvid in fe participant, vel ut plurimum femper fufpeétz 
! funt) qvod ex ipfa graviorum & infolitorum fymptomatum aut con- 
| tagüi prxíeacia vel abíentia cognofcitur, fic & intermittens prgfertim 
? tertiana qvz ratione citioris motus & vehementiorum fymptomatum 
? reípe&tivé loqvendo fatis acuta eft, cur non eadem interdum maligni- 
" ta'ls qviddam in fe continere poffit, non video, przíertim cum etiam 
h«cipía epideuice nonaunqvam. graáffari foleat, uti tam ego in his , 

qvam 


) 


De Febre teitiana intevmittente maligna. 9; 


96 | Obfervatio LPHL 
qvam alii in aliis locis experti fumus : qvamvis hoc non ideo dictum. 
velim , ac fi omnis morbus epidemicus neceffarió malignus; vel qui- 
vis malignus femper epidemicus effe debeat, utpote de qvo contra- 
rium omnibus notum elt. — Solet proin hzc febris tertiana intermite 
tens maligna ad medum omnibus malignis confuetum füubdolé agere , 
dum non ftatim primo aut fecundo, fed fepe demum tertio aut qvar-«- 
to die malignitas in apertum prodit, qvz clanculó illudit & maxime 
decipit , pfeudopoliticorum more agens, fignis fcilicet externis ac ver- 
bis blandis vultum füavem prz fe ferens, intern? vero venenum recon- 
ditum continens ac pauló poft rruculentum comon(ítans; ad qvam de- 
tegendam fraudem magná opus eft Medici prudentia, ut hoftis aftu- 
tiam tempeftivé fubodoret , neqve fuam famam & febricitantis vitam 
fecuró nimis prognoftico & certa reconvalefcentiz fpe fa&à, pericu- 
losé proftituat , eventu poftmodüm funefté accidente. 
. . Quando igitur & fignis fupra defcriptis latentem malignitatis frau- 
dem fubolet Medicus , certó przfumere poteft £eébrem non depende- 
re à vulgari benigno febrili fermento, fed deterioris conditionis hu- 
mores in caufa efíe, qvi veneni inftar agentes majorem & extraordie 
narium à flatu naturali receffum caufantur & tam inífolita atqve atro« 
cia fymptomata producunt; tunc fine mora malignitati obviam eun- 
dum & antifebrilibus bezoardica feu alexiphbarmaca admifcenda , vi- 
res confortantia adhibenda & accidentibus gravioribus maxime ur- 
gentibus infiftendum &c. . In cafu przfíenti feqventia fuerunt bo- 
no fucceffu adhibita ; inprimis przmiffío una vel duabus horis ante 
paroxyímum leni vomitorio , prxícripti funt pulveres antifebriles prz- 
cipitantes fimulqve alexipharmaci ex C. C, ppt. Sale abfisthii, bezo- 
ard.miner. unicorn. foff. cort, peruvian. & lap. bezoard. &c, Item fe- 
qvens potio vel mixtura antifebrilis fimulds bezoardica: m. Antimon, 
diaphoret. 3p. Sal. abfinth. 8j. Sal. corn. cer. vol, bezoard. miner. aa. 9f. 
Syr.de fucc. C. B. Zifi. Aq. C. B.fumar. aa Ziff. liq. C. C. fuccinat. tinQt. 
bezoard. ana 5j. M. EF. pot, pro 2. dof. horà unà ante paroxy linum fum- 
menda; pro virium confortatione & ad malignitati febrili zefiftendum 


|? 


utebatur feqventi Eledtuario molli, | x pulv, alexipharmac, Bij. fpec, 
liberant, 26. confe&t. de hyacinth, 28. alkerm. ij, conferv.rof. rubr.vitri- |. 


olat. 2ij. citr. e, pulp. 2j. Syr, de cort, citr, q. 1. M.pro elect. de qvo fx 


pius interdum, etiam tempore parexy(ími affaumatur qvantitas nucis | 
majoris, — Cxterüm omiffa V, S. profuit veficatorium ; & fp. C. C. | 


volat. qvo in ipfo paroxyfnao nares & tempora inunguebantur: unde 
febris profligata, | 


OBSER« i 


v WE 


| Obfervatio LIX. De Lotio bufonis opbtbalwice, | ey 


— MÀ — MÀ 


OBSERFATIO LIX.- | 
^" DnD.MATTH/JEI BLAUU. 
De Lotio bufonis opbthaimico.. 


pu refero qvi mihimet ipfi contigit; qvemqve fümmé nocivuns 
! fore meritó timui, fed ( Deo fint grates) innoxium expertus (um. 
| Cüm anno przterito meníe OGobri in [nfulam Augiz divitis ad phle- 
botomiam autumnalem ordinariam in monafterio Ord. S. Benedicti 
ibidem inftituendam vocatus effem , celebratis V. Sibus poftea cum D. 
D, Religiofis horis pomeridianis in In(ulam ambulatum egreffus fum: 
& ecce nobis occurrunt in via & circa Infulz fepimenta varie magni- 
tudinis bufones magnà & iníolitá copià, qvos religioforum qvidam 
exercitii gratià lapidibus perfeqvebantur, & ego prxgrandes qvosdam 
gladio transfodiebam . qvos inter unus, qvem transto(fum enfe tene- 
bam, magno impetu lotium in faciem & ipfum dextrum ocu 'um us- 
qve evibravit, ex qvo ingentem pruritum dimidiz hora ípetio pere 
durantem fentiebam , nec immeritó mecuebam, gravem oculi & viíus 
lxfionem exinde fuborituram efle , aft domum reveríus, oculum pru- 
rentem vino mox collui, uade dolor pauló poft remifit, & non fo- 
]àm qvoad vifum & oculum nihil damni aut mali percipiebam , fed 
fancté afleverare poffum , qvód ab illo tempore longe perfectiorem 
& acutiorem vifum in oculo dextro acceperim , & ( Deo fint laudes ) 
etiamnum poffideam , dum & contra antea ex defluxionibus, ventis au- 
fteris, & itineribus qvovis coelo & anni tempore peradis, fzpius ocu- 
lorum rubedine & nonnulla vifus obícuritate affeé&tus fueram , qvo- 
rum incomoda prxferrim in dextro oculo intereanulla amplius períenfi, 


SCHOLIU M. 


| Aud inanis ex hoc accidente cafualicer fa&o mihi metus incutie- 
E batur , fatis gnaro, bufonem veré venenatum effe, & tefte Kir- 
cbero terre(tris toxici & contagiofz virulentiz buríam magneticam non 
immeritó dici poffe , atdg venenum füum mictu, falivatione, & vo- 
micu eru&tare, qvibus tam homines qvàm alia animalia & plantas in- 

. ficit: proinde experientia docuit, hominem vel in ipfo loco, ubi bu- 
| foconíederit, mox infici & vehementibus fymptomatibus agitari , imó 
| folo afflatu nocere pofle, uti teftatur autüor citatus , & Par&us de ve- 
. Dec. Ul, Aun, VII. 85$ PILL, N neni 


98 o Olbferoatio LLX. 


& b 2-9 s CN E 


- 


nenis L. 20. cap: 24. infuper idem ait Docliffimus Kircherus in fcruti- 
nio peftis Sedt, 3. cap. 6. p. m. 117. bufonem homini maxime infidia- 
ri, dum eum oculorum balituofa viruleutià offlatud, exitiali omnibus mo- 


dis fidevare nititur, €9 quoniam diffitum non femper oportugo afpetiu ado-- Y 


riri poteft , binc naturali fibi infito liquore lotiogue viruleutiffimo , quod iu 
diffitos vibrat, bominem aggreditur , ut vel boc pado rabiem [uam fatiet €9c. 
qvod de bufonis veneno aflertum tanto viro ob celeberrima & zíti- 
matiffima Scripta toti litterato orbi notisfimo & fide dignisfimo nemo 
dilputabit, etfi forfan hoc in dubiam vocari posfit, utrum in omnt 


? : ipit Ar ovid pinis dicet ^ f o 
folo hoc animal xqvali virulentía tmprzgnatun reperiatur? qvod ex- 
q t| 


perientiz repugnat teqvidem credibile inftalia & Sicilia aliisd) regio- 


nibus meridionalibus utpote calidioribus reperiri venenata animalia... 
longé acrius & potentius venenum in fe continentia (uti apparet in. 
ferpentibus, viperis, Ícorpionibus &c. qvàm in hifce noftris terrarum | 


plagis feptentrionalibus refpedtivé frigidioribus , in quibus tamen non 
negandum & multiplici experientia compertum eft, bufones fuo non 


carere veneno, prout exemplo mihi conftat in ruítico qvodam in pa- — 


2o Fridingen propé Riedlingam Suevi, cujus in horto fuo dormien- 


tis faciem bufo irrepferat, ex qvo ille expergefaQus, mox ingenti tu- — 


more fiavo & fublivido reliqvas corporis partes petente afflictus fue- 
rat, ut non hifi fortisfimis antidotis interné & externe adhibitis ejus 
vita falvari potuerit : ex qvo apparet latens in bufonibus venenum, 
idqp non tantàm intro affumptum fed etiam externis partibus humani 
corporis cormunicatum fummé pernitiofum exiftere, etfi à vulgo pro 
tali apud nos non habeatur. Quod veró mihi bufonem incautius tra- 


&anti lotium ejus in faciem meam & oculum evibratum non tantüm . 


Ixfionem nullam intulerit, fed potius remedii ophthalmici inftar, vifum 
antea non nihil obfuüfcatum magis acuerit , hujus tam infperati effectus 


caufam & rationem prudentioribus examinandum relinqvo, defuper. | 
meum imprxíentiarum judicium fuüfpendens. interim tamen nulli fuas 
for fim, ut tam. periculofum oculis fuis collyrium adhibeat. ^Hoc | 


tamen adhue hifce fubjungo , Infulam hanc in lacu. Acroniano in* 
feriori fitam, locum priícis cemporibus fuiffe omnino fylveftrem, ne- 
morofum, paludofum, defertum. & incultum, plurimorunsqve vene- 
natorum animalium habitaculum, in qvo olim Pirminis vir SanGita- 


te clarus pro fe ac fociis ftudiosé eremum qvzrens,anno poft Chriftum. 
na'. 824. cümin opere fuo aptam hominibus habitationem conftruendo;. 
à nimia totam Infulam longam & latam occupante virulentorum ver- | 


pium | 


De Lotio bufonis opbtbalmico. 99 
LLLI CUL tmetehmemien dsl plat detto MR NES AUN INED Bu 
. mium, bufonum & ferpentüm copia multum impediretur, precibus 
piis à Deo obtentá gratià effecit, ut per benedictionem fuam ejusmo- 
di venenata animalia ex Infulari terra, in aquam confugere adegerit, 
& fi qux invenirentur hominibus porro nocere haud poffent, neque 
ullüm conftat exemplum quód aliqua ex iis noxa hominibus illata fit : 
fimilem plané in modum, quo divus olim Paulus Apoftolus Meliten- 
fem infulam à virulento ferpentum contagio liberavit. Unde factum, 
ut in Infula füccesfivé exculta, cenobium olim totius Germanix cele- 
berrimum exftructum fuerit, 4upia dives nominata, qvod nomen etiam- 
num retinet locus, fitum habens in tota vicinia amoenisfimum jucundis- 
- fimumive,in quo praeclara & antiquisfima monimenta reperiuntur &c. 


C Friburgo Brisg. Aucuftam Vind, die 24. April. Anno 
1699. mifj4.) : : | 
OBSERVATIO LX. 
Dn.D. SAMUELIS LEDELII, 


De Cuticule corporis , intra menfem trina depofitione, 
| |. fatvis unguibus 65 capillis. 

77^ Uriofisfimus Dn. D. Albrecht An. 3. Dec. 3. Obferv. 124, Ephe- 
A» mer. noftrarum, eleganter & judicifiosé difcurrit de caufa hujus 


| Affe&tus, intra corpus latitante. ^ Quia autem in Praxi mea, quali 


quali, ejusdem fermé argumenti Obfervatie occurrit , eapropter illam 
communicare non erubui , ob varietatem circumítantiarum hic inter» 
currentium. | 

Mercator noftras, Vir ftatz ztatis , diztam parüm curans, Anno 
1698. nundinas Numburgi ad Salam habendas vifitat , in medio au- 
tem itineris curfu corripiebatur pruritu totius corporis , fubfequenti- 
bus puftulis fero repletis, — Iter taliter qualiter abfolvic, & domum 
dum repetiit, malum indies augmentum capit; cum tumore faciei , 
manuum & pedum: dolor partium, prater pruritum , exfurgebat , tur- 
gente fero fub cuticula , eamque acredine füa exedente & lacerante/ 
Vocatus & confüitus , ítatim dabam interna fanguinem depurantia, 
| acrimoniam feri inhibentia, & lenem fudorem moventia. — Mitigato 
. erodentis lymphz furore, pruritus & dolor aliquid remittebant, fe- 
-| rum tamen guttulatim hinc inde ícaturiebat per laceram cuticulam 
^| quod lintea munda imbibebant , & certus pulvis quadantenus exficca- 


N a bat, 


55 - | Blferostio LX. 


bat. Verüm quid erat? nifi induciz : exficcato fero nova cuticula 
prodire videbatur, vix autem aliqualem foliditatem na&a, ferum , 
veluti per cuniculos agens, de novo turgeícere incipiebat, cuticus 
lamque attollendo , difrumpebat , & qua data porta preruebat & e£ 
fluebat, iddue trina vice intra menfis fpatium. — Appetitus erat me- 
diocris, nec clamofa fitis, quies tamen nocturna lamentabilis, ob ex- 
elam cuticulam & pruriginofum dolorem. ^ Cerevifia antifcorbuticis 
herbis medicata , & decoctum lignorum multum dabant auxilii, & fic 
ex DEI Gratia rivuli pororum cutaneorum ? glandulis miliaribus pro- 
deuntes, exfíiccati & claufi, cuticulz juftam .cohzfionem & debitam. 
confiftentiam largiebantur, omni malo ad pedes demum devoluto, 
Extutbabam itaque has reliquias pilulis € mercurio dulci concinna- 
tis , fubjun&tis antimoniatis & viperinis, cum balneo aqvz dulcis. O- 
mnes qui ipfum decumbentem vifitabant, dicebant de accepto vene- 
no, oh excoriauonem. Inquifivi in minutisfima , & quia omnis gene- 
rs pih 


V lum 


yes aec re ats 


ces apud nos venuin expenuntur, przprimis hoc Anno, ubi 
ob Viadri maximam inundationem copiofos & etiam inconfuetos vi- 
dimus pifces, hzxfi in opinione , an non aliquid noxii his ipfis obtinu- 
iffe.  Verüm omnia fruftra, Carnes affatas, comites itineris affum- 
píerat, & in diveríoriis ova, jufcula, carnes fanas , comederat cum fo- 
Ciis. Ergó concludebam apparatum morbificum coacervatum in cor- 
pore. Amant noftri carnes fuillas recentes & fumo induratas, pifces 
iteir omnis generis, & vivos & mortuos, cancros quoque e variis flu- 
raiiribus , bibunt vina auftera, qvalia per aliqvot Annos hic fuerunt, 
cerevifiam item fecibus repletam & vix 10.à coétione die potandam, 
Judicabam morbo huic fuum itidem contuliffe fymbolum, T'empefta- 
tem hujus Anni variabilem., modo enim calor nimius nos urebat, 
modo frigus nos premebat, intercurrentibus imbribus copiofis, Cue 
rabam huncce ante aliqvot annos morbo Cephalico , mantam minitan- 
(€, detentum. Hxc omnia fufficientia fuere generandi (alia fcorbu- 
tica fanguini & lymphz communicanda, qvx deinde bonitate natu- 
rz,accedente fimul] comotione, in itinere inftituta, partes petiere ex« | 
teriores, huicdy malo primitias dedére.' Pauco interjecto tempore, 
dum putabamus nos omnia fuperaffe mala, & «grotus nofter focieta- 
ti bominum fé iterüm irnifcebat, gratulationesq; de refítitutione col- 
ligebat , de novo male habere incipiebat. —  Ruminabat obitum uxo- 
ris, intermiffos ob decubitum labores examinabat, & cum detrimen- 
to rei fauniliaris conjunctos offendebat , nundinarum infelicitas fuura 


etiauz |j 


Mix 3 aficskcn nd cM ces MSc dicm co Eo a c tpi aiat o at UC RR, UR. OC rt B UR, za n nir D p s m 1 aem e ea 


TADARCNC C 


Be Cuticule corporis intrawenfem trina depofitione, 8c. — 1ot 


eue e—À à 


etiam contribuebat : ergà penitus confufus & ferm? defperatus, fui 
negligens , diztam poftponebat , vineam aliqvando freqventans , pru- 
na legebat plurima, & ventriculo jejuno obtrudebat, dein aliis eícu- 
lentis pro appetitu inhiabat, vino qvod acido appetitum excitabat , 
& fic novum apparatum morbificum colligebat , exinde ingruebat af- 
fectus afthmatico - fcorbuticus cum palpitatione cordis, & metu fuf- 
focationis , imó antiquus Capitis affe&us de novo concurrebat cum 
fenfu obtuío, ita ut plané fibi non effet prxfens, — Sopitis his malis, 
demüm intelle&tus plené redibat, xger autem omni pofthabito felectu 


- ciborum, qvicqvid in buccam veniebat , comedebat, & fic fundamen- 


ta cachexix ponebat, qvz vires fumens , atrophiam illiciebat, comis 
tatam tumore pedum, & diffolutione virium, lentagy morte tragoedi- 
am hancce finiente, : 


 OBSERVATIO LXI 
Dn. D. SAMUELIS LEDELII, 
De Ewvomitione vermis. 


| Ufticus 26. annorum in pago Drena, hoc ipfo Anno 1699, men- 
A.X. fe Febrnario derepente. corripitur dolore cordis lancinante, «8 
freffe Syn ums Joer&e/ cum difficultate refpirandi , & fübitanea virium 
proftratione metuqdve repentinz mortis. Confilium itaqve celeran- 
ter qverunt apud Nobilem Dominam , cum paupertas alia remedia in- 
tercluderet. — Hzc confilium in arena capiens, quum Annus hicce 
defluxiones & deftillationes plures nutrierit , putat adeffe catarrhuma 
fuffocativum . ob refpirationem difficilem , porrigit itadp oleum lini re- 
center expreflum. | Affumit ftatim xgrotus, nec tamen inde levatur, 
fymptomatibus fupra notatis continuantibus , fentit prxtereà continuó 
nauíeam cum fumma anxietate, Jacet ita ut moribundus per aliquot 
dies, tandem infurgit natura , omnibus collectis viribus & unico fat- 
- dve forti vomitu exturbat faburram vitiofam & pituitofam & ventri- 
culo, cum verme, qvindve transveríos digitos longitudine zqvante, 
leniter fefe adhuc motitante, ftarim autem moriente : caput primam 
articulationem digiti indicis xqvaverat magnitudine, Hoc exantlato 
labore , cardialgia evanelcit, refpiratio exiftit facilior , & cibo potuda 
rcfeQus , indies priftinas recolligit WENLIHDE jam ex Dei Gratia va- 
UR it v. 3 ; lens, 


-— 


- 


^ 


102 Obfervstio LXI. 


lens, Adítantium judicium erat qued przterita xítate feminium hu- 


jus vermis cum impura aqva imbiberit. 


| - — 6B$ERVATIO. LXIL. i à 
Dn,D. SAMUELIS LEBDELII, 


| De Conditoriis urnartim Germanorum. 


Ies diem docet, id qvod & in noftris Curiofitatibus obvenit. De- 
(cripfi Ann, I. Dec. 2, Obferv. 36, Ephem. noftrar, vafa effoffa ,qvg 
Germanorum veterum urnas effe, jam ex uberiore relatione patebit. 
Ad eruendos lapides pro certo xditicio D, Reiche junior, hos agge- 
res in loco deícripto fuit aggreffus, poft meum ad Gorlicenfesáà Grun-  . 
berga abitum, & qvia plurima iftiusmodi vafa eruit , ideó ftudio fin- 
gulati tales monticulos caute denudavit , lapides removehndo, terram- 
dve inftratam difpergendo. ^ Lapidibus ordine pofitis feptum circu- 
lum invenit, & qvidem mole maximis, qvos ;. vel fex períonz vix | 
potuerunt amovere, Ambitum circuli five locum urnis deponendis - 
confecratum repperit aliqvando lapidibus minoribus ftratum , tvie un 
fec Gxteírz Mater; an autem ubidve fic fuerit, certó determinare nee 
qvivit, Czterum nulla calce firmati lapides inventi, fed , foli arenz 
circulari forma inferti. In hoc totius familiz urnz fidiles fuere re- 
fervatz. Uti autem una familia numerofior alterà , ita etiam difpari- 
tas numeri urnarum fefe exerebat. Inaliqvibus circulis qvatuor offen- — 
derunt urnas fepulchrales, in aliis tres, in aliis qvinqve, imó fe- 
ptem in qvibusdam, ^ Urna externe elegantioris formz, variis lineis - 
& figuris pida, qvatuor clypeis ornata, interné monftrabat ftrias aue — 
ro coloratas, toie vom Skaufco/G3olbe beftridben/ vifa decoras.  Urnarum | 
color externus varius, partim luteus, cinereus, gryfeus , partim ad 
nigredinem vergens, aliz polit , aliz non item, qvxdam ex glarea & 
arena, qvzdam ex mixta & impura terra , alix circulares cum duabus 
anfis parvis, alix absdp anfis, qvzdam qvatuor oftendunt monticulos, 
variis lineis pidtos , absqa manubriolo, alvum qvzdam habent capa- | 
cem, collum anguftum oblongum, qvod tamen variat dum qvorun- | 
dam colla longiora , aliorum breviora inventa fuére. Figuras aliqvot | 
noftris fimiles offendes in Jacobi à Mellen Hiftoria urnx fepulchralis. 
Sarmaticz. — Urnas ipías qvod attinet, aliqvot fuerunt coopertx & | 
claufz ; aliqvot non, przprimis minores plerumqs fuerunt absdo ap ! 
E culo, 


Xa e 


— 


Mm e ronem nen nm em P Hr ven m tnm nn HA VP V It PR er nl atr t m nim RD Hir 


dose aeg ner : 


NIDUGEAISEC SOMNI E 


QUA Tea y RC varo AVR e at PAIS p BIS ET aen La ctm 4s cii É 


z 


* 


v * ^ 
$ 4 X x m 
Desin 1 
b z QE 
J Spb : 


"AMCUTCUMPTPRANETHDPULERMNNUWAIMTTADT. ua TT oum CU Ww Ty4s MT, ET VIT 


| de Yet CE os ric Ed 


A ^ 1 o3 LM 
fe— INL u.s 
Xe M. P 
TE TUN A E—— 


» 


LP 
Zn 


(1A 


Hi 2 M, 
3. 


: 


L^. m 
W5tiss 
Ati 
4 5*i 


ANO 


Zz 


| b 
T NE 727 
CSS 7 a LT a 


L] o 
XNODATNATO 
AS) jM 


Msi ty 


feu VI. pJ9o3- V 


ENUTUNTS. RUE ree SS NEA í & "T N 


 DeConditoriis ursavum Germanorum, | 103 


"culo. | Omnes capaciores tectas conípexerunt operculo, in qvibus« 
dam contufo & comminuto: & fic honoratiorum offa in capacioribus 
urnis depofita , claufurà fingulari ftudio fuerunt cohoneltata. In cen. 
tro veluti circuli feu medietate, major Urna ftetit, cui à finiflro late- 
re adhzfit urna aliqvantulum minor, capax tamen, & geminam hanc 
urnam, veluti primariam cingebant alix minores magnitudine diffe- 
rentes. Primaria urna femper fuprà operculum pofitum habuit unum, 
duos imó & tres lapides majores, qvi interdum comprimendo & ag- 
gravando urnam comminucrunt. — Materia urnas capaciores replens 

fuerunt offa comminuta, albicantia, prunz, arena cineribus com- 
mixta,in minoribus urnis nil nifi arenam flavam confpexerunt, nun- 
qvam autem offa, prunas, cineres, exceptis duabus inter centum. Pru- 

. nas qvod attinet, in & extra urnam repertas novimus, fiqvidem com- 
buftionis veftigia etiam lapides magni operculis urnarum impofiti, 
oftenderunt. |. Offà combufta admodüm comminuta , ita ut qvicqvid 
fuerit vix dignofci potuerit, particula tamen cranii , coftz & molz ali- 
qvando vifa, Uti füprà notavi, grandiores urrnx femper cinCtz mi- 
noribus, tres tamen capaciores , absive comitibus inter numero plu- 
|- res invent£. Varia utenfilia his urnis affociata , calix fictilis cum an- 
| fula, & in hac foramen, alia item vaícula variz formz: magnumcoch- - 
lear cum manubrio, qvalia in ürnis videmus, |Urnagrandior clegan- 
tioris (tru&turz & forma phialam feu vas vitreum appofitum habuit , 
humore limpido repletum , qvod operarius improvidé oculis & mani- 
bus tractans, forté é manibus cadere finit, lapidibus illapfum & fra- 
€tum, "Videfis Decur. 3, Anni I. Obferv, 94. Amiciffimi noítri Valen- 
.Xini, — ZEnez acus aliqvot repertz qvodve, qvarum figuras adjecta 
Charta monftrat. Fig. V. — Materia harum zs erat aut vilius argen- 
tum, erant preterea vitro viridi incruftata , 00r artt Godmelt / id 
«vod rubiginem prohibuerat. Harum acuunr aliqvot viderunt apud 
contufam urnam , unamdve in ipfa urna, Curvus culter, qvem Fig, VI, 
dat, ibidem qvodve vifus, apud urnam, qvidve adhuc afiervatur, ut 
Curiofis monílrari qveat, . Annuli itidem metallici inventi, & apud 
urnam fruftum ferri inftar fagittz, &ibulz qvodve. — Annulus aliqvis 
formatus inflar noftrorum annulorum qvo. matrimonium firmamus, 
propé contufam urnam jacuit, viridi vitro iacruftatus, ut & gemina 
fibula. — Metall: frufta. nulla in conditoriis noftris unqvam offenía, 
Annulorum, fibularum. & acuum | eadem materia metallica, de qva 
confultus Aurifaber. nihil certi aflerere valuis, nifi qvod dixit : eS 
) 4 fonte 


T Ur 


. X04 West |  Obfervatio LXHNL 


cRMET : 


e8 wedre. faft vole adbt « (6tbia Coilbur. Plures nammos apud qvasdam 


[el 


urnas collegit certus rufticus ante qvadragintaannos, fuppresfit tamen. 


ne Domino fundi cogeretur extradere , aurifabrodo clanculum vendi- 
dit, Unicus nummus argenteusá noftris fuit repertus, fimilis Anti- 
qvorum Romanorum numiímati, Capaciffimam urnam, aut fi mavis, 
Vas fidile, qvale usive huc nec vidi in fcriptis, nec alibi, in agro 
"Grunbergenfi inventum, monftrabat mihi D. Reiche, mercator, & 
adhuc fervat, Chriftianfladii ut & Jefíchkendorffii in Comitatu Sora- 


RO , varia effodiuntur vaía figlina, qvx an noftris peteruataffociari ur«- 


Ris, in polterüm erit occafio inqvirendi. 
Fig. V. & VI. 
OBSERPATIO LXIII. 
Dn.D. SAMUELIS LEDELII. 

De Odore mortis indice. 
[ Aria mortis indicia in vita communi occurrere, qvotidianum eft, 
Hoc Anno 1698. obibat illuftris Perfona feqvioris fexus, humo- 
ribus (catens fcorbuticis : hec aliqvot ante mortem diebus, non ca- 
daverofum, fed dulcem fpirabat odorem , naufeabundum tamen. Ad- 
- Vocatus dum intrabam conclave, ftatim odor hicce nares feriebat,in- 
qvirebam itad; unde hic odor ? Adítans Chirurgus refpondebat , ex- 
halat ab zgrotante, &jam per aliqvot dies animadvertimus. Paululum 
fubfiftens in conclavi, fentiebam é corpore decumbentis talia effluere 


miasmata , qvamobrem cum prater alia mortifera figna , & hocce con-. 
curreret, predicebam mortem. Notat enim diffolutionem humorum, 


falibus rebellantibus , & fermentationem ad corruptionem vergentem, 


Dum asfidebam sgrote ad femihoram & ultrà, non tàm naufeabun- 


dus erat odor, qvam cum in liberiore aura commoratus , iterüm ac- 


&edebam, tum enim naribus valdé moleítus exiítebac. 


OBSERVATIO LXIV. E 


Bn. D, SAMUELIS LEDELIIL 


De Vefpertilione mortis nuncio. 


V Efpertiliones in cellis & locis obfcuris nidulari; novum non eft, 
id qvod anfam dedit [ubízqvens annotare, Poft tricennale Ger- 
: manorum 


agp pop esent iens 
uitis ics rua 
—MÀ um —M— 


mre BE | : ; iiis 24 E ; 
: so 2 De Vefpertilionemortisnuncto, — 10; 
de e rmt : acm EH UP DA CRUCU OE etl Gti m sue 


Ame PoNMIDSR E E recen imm crai - p—  Ó  sid ace mesi ctii 75 


manorum beilum ,aurea pace redeunte, vocabatur à Comite de Pro- 
mnitz , ad Diaconatum Soranum, Parens meus pie defunctus, Dum 
itads Mater p. m. in domo Parochiali prima vice cellam vifitat, ve- 
Ípertilio circumvolitans terret matrem, qvz relicta cella hypocau- 
ftum ingreditur , patridve vifa narrat, — Repetunt cellam cum ancilla 
nihil tamen amplius vident de hacce ave. — Anno 1670. cellam fre- 
qventans Master, ex improvifo iterum confpicit vefpertilionem , qvem 
per viginti Annos non viderat, necp in cella, ned; in domo : exinde 
valdé confternitur, & variis fe macerat cogitationibus, nemini tamen 


explicat ,qvid autem ominari debeat, nelcit. — Aliis interim negotiis 


. detenta domefticis , rem oblivioni tradit. Poft paucas feptimanas Pa- 


rens Apoplexià forti celeré viventium numero eximitur, hinc putat 
Mariti mortem indicaffe Vefpertilionem denuo apparentem. Fateor , 
multoties rem examinavi, & tandem ad haíce deveni cogitationes: 


- fortuitum effe, qvod primo ingreffus Anno vefpertilio fe monftravit , 


& intra viginti annos, non amplius , nifi ultimo, qvo laribus hifce 
mei valedixerunt , anno. , Vefpertilio lugubribus fi annaumerandus ve- 
nit avibus & lucifugis no&tuis , res folutu facilis. Domum invenerunt 
vacuam noftri, extincto priore Diacono, & ftetit ita per aliqvot fe- 
primanas absive inqvilinis, hinc facilé fieri potuit, ut apertis fene- 


| ftris & januis , ad diícuffionem halituum filente no&e, vefpertilio in- 


traverit & cellam pre habitaculo elegerit. "Matre autem prima vice 


| cellam petente, & candelam ardentem manu tenente, excitatus ve- 
| fpertilio , retrogredientem volatu fuit infecutus, liberiorem qvxrens 
| aerem : "Semel autem egreffus ob claufas fores , redire neqvivit, Huc 


accedit, qvod numeroía familia in angufta domo huic hofpiti nullum 
amplius conceffit locum femet abfcondendi , pueris omnes domus an- - 
gulos perreptantibus & vifitantibus. Mufz amant filentium , idem & 
hz nocturaz aves, ergó hic illis nullum afylum aut domicilium, Qvod 
aucem ultimo abitus Anno, & B, Patri emortuali, rediit, ca(u itidem 


!| fadum: anjve idem qvi primo fe monftravit, an alius fuerit vefper- 
tilio, decidere difficile eft, qvamqvam ultimum videtur probabilius, 


Ratio cur Animalia qvzdam mortes hominum przfagiunt , adícri- 
bitur miafmatibus. é corpore lauguido prodeuntibus , qvz (agacioris 
naris animalia przíentiunt. Ergo & hicce vefpertilio etfiuvia fegfit é 
corpore B, Patris morbido emanantia, & qvia numerofa familia tum 
erat imminuta , potuit effluviis allectus, latere in domo , & matrem 


in cellam euntem przlucente candela, volatu comitari. Hxc mea 


106 Obfervatio LXV. v 


eft fententia , nam ad divina aut diabolica hie confugere,ineptum pu- 


to. Hoc tantüm addo, qvod varia ifliusmodi in vita communi oc» 
currentía , qvorum ratio non tàm 
caufis fupra naturalibus. - 


OBSERVAT1O LXV. | 
Da. D. SAMUELIS LEDELII. 
d s De Morte à butyro. 


| s pend venenis refiftere, notum etiam eft in fchola vulgi , hine 
mane fi comedatur , aureas continere virtures , affirmatur, mor- 
tem autem intuliffe, hicleges. llluftris Eqves de Schachtman refe- 
rebat mihi , qvod, poft depulfum à Vienna Turcarum exercitum , fub 
magno Saxone; cepiffet T'urciffam cum infante, — Hzc qvia aliqvo- 
ties audiverat, qvod infanti facrum Baptifmatis lavacrum effet defti- 
natum, qvamprimum hicce heros patriam revifere poffet , ideó eó 
malitiz devenit & defperatum hocce confilium cepit. Omni die in- 
fanti aliqvoties infudit butyrum calidum , idjve continuavit ad ma- 
€iem usáve, & tandem ipfam mortem, Fecit hoc fummo ftudio , 


Muhammetiímo penitus faícinata, ne infans per Baptifmum Chriítia- 
nis affociaretur. 


( Grüneberoá Silefiorum die 5. Maji, [io 1699. Norigs- 
bergam wi[2.) DNE 
| OBSERVATIO LXPL —— 
Dn. Lic, CHRISTIANI FRIDERICI 
| | GARMANNI. 
De Flyofcyamo Alterco. 


V pannificium exercens & Conjux ejus, cum aliqvot annos con- | 
corditer & mutuo amore vixerant, ex improviío verba inter fe | 
commutare , & iracundià incitati, [xpius in maledicta compellabantur, | 
 ia;ut verba infolentia & contumeliofa dando & accipiendo ad verbe- | 


ra dilaberentur. Maxime? veró, utut concordes animorum murtatigs 


nem fentiebant hypocaufto conclufi, in qvo ad rabiem qvafi converfi, | 
primum rixis & contentionibus, poft plagis & pugnis maritus mari- | 


tam 


5 a * . " 
facilé erui poteft, falsó adícribantug. — | 


- m 


t 
E 


mur 89 ira, 


: : De H»ofcyamo Atevco, — 109. 


tam invadebat, avx ut feverà & vehementer vindicaret, toto niteba- 
tur fanguine. Dolebant extra hypocauftum conílituti vicem hanc fuam 
Conjuges , & vicinos non leviter confternebant hz animorum divi- 
die, Curiofiores aliqvid magici fub his latitare, fufpicabantur, adeo- 
dve omnes hypocauíti primüm & poft domus angulos , rimas, locu- 
lamenta & feceffus exqvifité excutiendos decernunt. — Qvod ubi fa- 
Qum, in fuperiori Textrinz, in hypocaufto conftitutz , parte magnam 
feminis Idyofcyami chartz involutz qvantitatem inveniunt: qvo fub- 
lato, oppidó animis temperies rediit, & Omais ce[Javit contentio , mur- 


SCH OLIU Af. 


.$. r. Hyofcyami vox (bam fuillam netat; Fabam fuis Arcadica 
in Antidoto ( apud Galen.1. 9. d. compaf. med: c, 4. p.m. 945.) vocavit Pbi- 


Jo. Rationem ex Z£liano dedit Job. Rueliws (1, 1. d. Nat. Stirp. cap, 20. 


p. $9.) qvod paftu hujus herba refolvantur & convellantur Apri ; qvi 
tamen aqvas protinus adire-& cancros. venari, fi fabula vera eft, & 
fic rabie mederi , dicuntur. Barbaris ut eft apud cMartinum Sjlva- 


ticum Cin Pandeil. Med.) ^ Hiusqviamus, inde etiam Jusqviami nomi- 


ne ab iisdem donatus, qvod nomen officinz in Gallià feffe Job. Ruel- 
lio (l. 2.d, Natur, Stirp. cap, 107. p. 610.) receperunt, qvoddve unus 
& alter pro Arabico inepte venditavit, 4p. Apulejum ( d. Herb. cap. 4-) 


- dhoeximpios f; Jovis faba audit, qvod à Jove divinum doloribus medit- 


| -candis obtinuerit beneficium, ut Gabriel Hummelbergiw ( in comment. 


ánczApulej.p. 3.) hariolatur, Cur veró fabx acceperit nomen, & non 


potius glandis qvercinz , cum ad hujus formam magis accedat cap- 


 fula illa feminiconda, qvam falsó multi Hyofcyami fructum di&titant, 
. nemo facilé edicet. Nullo fané modo mihi erraffe videntur Monfpe- 


lii qvidam , qvi teffe Gefnero (1. de Hort. German. Operib. Valer. Cord. adj. 
f. 262. a.) Priapejam appeliarunt. | 

$.2. T'üplicem hujus paffim fecere differentiam , à majore aut 
minore feminis nigredine deductam, qvod, qvó nigrius eó magis ve* 


nenatum & deleteiium experientià id fuggerente judicatur. ^ Dice- 


res de eo. | j 
Hoc nigrum eff boc tu. AMedice atque egrote caveto. 


-.$.3« Communi Medicorum & Experientiz calculo intró fum. 
tum femen, folia & radices mentem tentant, Spiritus in intemperiem 
: — WD | agunt, 


 Obfervatio LXV& | 


cram mier erri dpmenut o dd 


108 


agunt, dementantdg , Scotomiam , Vertiginem; Stuporem , Catalepfin. 
& f(omnum profundum qvin & dàvai«7ia» demuminducunt. —— — 

$.4. De vini igitur Naturá effe Hyofcyamum Plinis (1.25.6.4.) 
fcripferat, qvamvis in margine qvzdam manufcripta veneni ( pro vi- 
ni) habere Jacob Dalecbampius (c.l.p. 1123.) animadvertat:  Prg vi« 
no namáve venenum przfatas qvalitates fibi vendicare,nemo non at» 
bitrabitur , nifi forfan Arcadicum illud prodigiofum, qvod, iterum me- 


4 


morante Plinio, (l. 14. c: 18.) foccunditatem foeminis importat , viris 
rabiem. : | : 
$. f. Ex hoc fonte promanarunt varia Hyoíeyamo & Madauren-- 
[i Cive aícripta. cognomina; V. g- Adamas , qvod, cenfente Hummelber- 
gio (c.l.p.54-) qvemadmodum Lapis Adamas Magneti. fuppofitus li- 
gat ipfum ut ferrum attrahere non poffit : fic etiam herba hzc fopo- 
xando hominem ligat, qvo. fenfibus & vitz muniis uti non valeat. 
Hypnoticon à fomno qvem inducit. Ewpavie Romanis infana , noftris 
Gell Straut/ Italis difturbio à maleficio, qvod ad infaniam &furoren: 
agat, qvz caufa etiam fecit, ut maniapoeos vocata fit, Dithyrambion - 
f. Bacchicam: qvafi. ebriam, à Baccho. qvi Dithyrambus didus. "Ty- 
phonion à Typhone Vento, qvod , qvemadmodtm is. violenver in or- 
bem a&us dejicitur , & hinc circulo vertitur, ac, cuicundg rei incidit. 
vim validiffimam infert; fic etiam herba hzc guftata, mentem caput- 
dávc infeftando vim illis infert, & amentiam Ebrietati fimilem, & ca- 
pitis vertigines facit, qvibus homo concidit, & fe, & omnia; quz cir- 
cà ipfum funt, in gyrum verti & circumagi putat. Apollinarem. Ro- 
manis vocatam Herbam autumat Idem (p. $3.) qvod doloribus miti- 
gandis qvafi divino beneficio & ab Apolline conceffam vim habeat, 
qvz cauía etiam fuit , ut Pythonion à Pythio Apolline nuncuparetur ;; 
Cap. tamen Hoffimanmae caufam credidit (I. 2. 2. med. officin. c. 1 11. $. x, 
p. 28) qvod qui fumferint, delirent inftar Poétarum. — Evenit inde, ut 
hoc modo intoxicati orefpument, & mulorum cantilenam rugitu zx- 
mulentur, aut eqvorum hinnitum, qvod Dan. Senuert. (1. 6, Med. Bra, 
f. 7. 08: p. 307; ) annotavit. | | 
- &.6. Sed unde Altercí nomen Hyofcyamo impofitum ? Altercum | 
( Alcerum. habet Dalecbampii editio. Francofurti , 608. forfan Typo- 
thetx errore) Arabicum cenfuic Plinis ( l. 26. c, 4.) qvibus & Alter- 
€angeno vocari ipfe retulit, SetBénchon Arabibus dici ex Abuali Ibn- — 
Tina (1. 2. Czmon. Med. tr. 2.) novimus, &Sicaranon Goliw ( Lex Arab, — | 
Caio f. Camujo prodidit. Altereum: vero Arabicum effe. Popifcss For- 
| . funailus — 1 


MmUE MAS DISMINUIR eoa Pent iO DAN 


NENMGUTTCWIWwVpstTunn m cu UP. Di r 
UT NY M Th j i 
dias 4 Bux 

Ht ; i 


* 


. De Hyofcyamo Alterco. p zn 169 


Seals nS ag a y e 


tunatss Plempiu ( inuot. ad Abuali Ibu - Tfine Canon. Med.l. 2. tr. 2. p. $0.) 
-inficiatur, | Pro Arabes, Alios forfan legendum, qvod & in MSto 
qvodam offendit (c.l) Jacobw Dalechampius, & Arabici Codices for-- 
fan Plinio incogniti , cum eos (1. r, ) fi re&té memini non alleget. Pro 
.. Latino venditat forfan rectius Scribonim Larga ( c. 181.) qvod qvi bi- 
berint caput grave venisda diftentum habeant, mentecg abalienentur, 
cum qvádam verborum altercatione, — Quidam, fefe Plempio ( c.l.) 
qvafi Altericum dictum autumant , qvod mentem alteret, ! 
$. 7- Sanàe mihi qvidam Vir fide dignus affirmavit, fi femen in 
Circulum Rufticorum choreas agentium projiciatur, ftupore mentis 
| rufticos tentari, & Cholerà efferveícente In altercationes prolabi pu- 
| gnisive & verberibus invicem certare. — Alius, cui fidem non facilé 
|. derogo , eum femen Hyoícyami in cavitatem fideliarum projiceretur, 
| fornace calefaQà, Nobiles in ifto hypocauíto commorantes & comef- 
| fantes irarum oeltro, animorum impetu confufos fe invicem vulne- 
| rantes & confodientes vidit, ità ut unus ex illis etiam gladio confof- 
| fus obierit, Hi'ton fer v | dm i 
0$ $. Hoc fieri ratione veneficz. conftellationis Saturni in Scor- 
| pio; qvi Martis domus eft, cum Mars rixis & odiis prafit Mupuffus 
- KEtzleros ( jfagog. Pbyf. Mag. Med. B. 7.) xatiocinatur. Choleram augce- 
"xe ut Dzmoniaci videantur J. B. Porta (1. 1. Pbytopgnomon. c. 12: p.22.) 
| 'aftruxit, qvod & memorabili hiftorià confirmavit (n1... Diofc. 63.p. 
| $30.) P. Andr. Mattbiolw. — Miror igitur qvod-fecerit, ex Zarifabro 
| falfario fubito fattw Medicus Paracelficus , Leonbard. T burneuffer ( 1. $9. qui 
"veft d. urin. deflillat. c. 12.fol. $5.) iyofcyamum Cholera averruncum , 
'"& citati Porta (l.c l.9.c. 1.p. 468.)  Hyofcyamum Solarium Herba. 
' rum Catalogo inferuerit, qvà in parte Portam ineptire dudum ante 
'me conclufit (c.l. Etzlerm.) — Tn 
Hi $9. Intro füumtum Hyoícyamum & 3 Spiritibus fubaCtum, Cra- 
" fin etiam fuam fervare & mixto imprimere, haud aliter ut Elleborus 
"in Coturnicum carne, de quibus & aliis alibi prolixius (1 2. d, mirar. 
"mort, Tit. 2. $. 41.) funt qvi non dubitant. —Periculofum igitur pro- 
»nunciavit Job. Michael Savanarol. (tr. 2. Pratb. Maj. c. 8. f. 34. b. ) dele- 
"I&ari efü ftomachorum T'utdorum, eó qvod in eis qvandodve repe- 
"rantur baccz juniperi, qvia & comedunt hyofcyamum & in qvanti- 
"tate qvz hominem interficit; Et bxc qvidem de Hyofcyami Herbz, 
"radicum & íeminis fi affumantur noxà, qvam qvidem variis exemplis 
"Brmarunt Job, Scbenckus (L 7. obf. med.p. cde Job. Witticbiw (Praefat, 
nn. j in vade 


LA. asc M md did L 4M 2 docta VOUUTN UNS T me vo. T TIUS RET e SMS TELE OPE ORAL C. e SE AR TREE PEE 


rro 2 Obervntio LXVI. 


in vade mecum Med. German.) Philipp. Salmutb. (Ll. 2.0bf. 28.p 103. P. Bo-.— 
- vellus ( Cent. 4. obf. gg. p. 314.) Helmoetius (tr. Jws Duumviratasa.22. p..— 
244.) Sim. Pauli (quadripayt. Boton. (L 3- p.347.) . 
'$. 1e. Externum ufum qvod (peciat, au eadem Symptomata cie- — 
re potis fit herba hzc, ad cujus nomen exfpuere non fine horrore, - 
sionente Simone Pauli ( c, 1.) nondum in cognitione herbarum verfatum 
deceat, multa funt qvz perfuadent, Aureum de Efflaviis&9 Atmo[bbe- — 
rá libellum Roberti Boyle qvi non leviter perlegit, effluviorura etiam ex 
vegetabilibus copiam & virtutemmaximam non negabit. Noítra(íane | 
cum reliqvis recitata hiftoria affirmativz maximéfaverevidetur, Uté 
multis Aconitum prztereà adducam , qvod élongingvo , ut & folota&tu — 
mures necet myoctonon vocatum & thely&tonon qvod tactis foeminiai 
fexusanimaliumgenitalibus eo die inferat mortem JP. Ruelliss (c. p.$9.) 
annotavit, : But m | j^ 
9$. rr. Experimentum (eqvens (1. 4. Mund. Subt.f. 2.6.8. prop. 2.p. 
224.) inliterasretulit Atbanaf. Kircherm : Fiat canalislongus in formam . 
tubz , qvem itàdifpones , utlatius orificium per murum extra conclave 
alicubi firmetur, reliqvo canali intra cubiculum f. conclavealiqvod por- 
reQo,  Sidiéto canali herbas deleteriá qvalitate preditas, utihyofcyas — 
mum, Mandragoram, Solanum, Scammonium indideris,tunc Venti ve- | 
hiculo totum cubiculum nocivis vaporibus impleri videbis, & aliis - 
qvidem Somnum, , aliis acutiffimas capitis dolores, qvibusdam Cardial- | 
gias, fimiliadve Symptomata ex noxiá & perniciosà qualitate accidere | 
comperies, : 
$, 12; Semen in hypocaufto calido repofitum, aut etiam fornaci 
ejusqs calidis fideliis inditum , magno agmine aporrhzas, imaginationis 
dislocationem Spirituumqve eccentricitates inferentes exhalabit, In» | 
cenío femine Hyoícyami revera evolant vermiculi dentium inquilie- 
ni, etiamfi non attingat fumus vermiculofum dentem, fabulofum re- | 
putat id qvidem Jacobus Holleriw (ad l... Galen, d, cemp. med. Periocb, y, | 
p. 47.) fed experientià reclamante, — Unicam modó D. Matthei Jace- 
bei Obfervationem ( e Tbom. Bartbolin. 7.1. 48. Hafuienf. Ob( 14 p 2092 | 
proferre libet: Ancilla, inquit , odontalgià immani diu vexata , topicis | 
& (pecificis nec qvicqvam adhibitis , fuafu tandemljuvenis cujusdam, 
.eminis hyofcyami fuprà prunas injedi fumum per infundibulum ore. 
excepit , unde fuübitó plusqvam qvinqvaginta vermes é cavitate dentis 
. profiluerunt, albicantes & exiles admodum vix fili craffitiem zqvan- 
t$, qvi ftatim, fe non nihil intorqvendo , mortui funt; Sedatus qvi- 
| dem 


: d 
j 
[ 


I 
| 
: 
| 
| 
| 


—— — €— RES RERO 


De Hhyofcyamo Alterco.. rri 


| dem dolor fuit nec poft rediit, fed verdisine, ftupore & imbecillitate 
| Capitis ex €o tempore correpta fuit, qvx nec dum, dum ifta fcribe- 
ret, omnino evanuerunt , ut plus hic mali qvam illic boni fuerit. En 
| fumi feminis Hyoícyami vim topicam & ftupefactivam! Affentirer igi- 
| tur illis, qvi apud Job. Bapt. Portam affirmant ( c.l. p. 162.) fi colis inte- 
| finum ulcus Hyofcyamo fubter proluatur, deliria contingere, ride- 
| rem vero cum M. A. Sinapie ( tr. d, doloris remediop. 147.) Job, Freita- 
| gium (tr. d. Opia) opium Hyo(ícyamo corrigere tentantem, & contra Je- - 
| ban. Beguinum (1l. 2, Tyrocin, Cbym.c. 9. p. m. 35.) cum Job. Hartmanno 
| (in not. ad Beguin, p. 36.) € Laudani compofitione Effentiam f. 'T'inétu- 
. ram Hyofcyami exefle juberem. | 
— 6.13. Sed annon etiam in noftris cafibus aliqvid fafcino tribuene 
. dum ? Pythagorz, Prophetis, Oftani & Zoroaftro herbam notlram 
' fuiffe cognitam, peculiaribus nominibus dotatam, ex Afpulejo igno- 
. tum effe non poteft. Quid autem Apulejo Prophetz? Gabr. Hummel- 
l berg ( in Anton. Mufa de Vetonicá libell. Enarrat.p. 8.) hoc nomine Gen- 
/» tilibus Magos exprimi re&é judicat, hidve non qvz fimpliciter futura 
^ przdicebant & vaticinabantur vates, fed qvi vaticiniis religionem & 
| Medicinam mifcebant, in qvo tota Magic artis (amma olim confi 
| ftebat. ; j : 
E $. 4. Narcoticis autem Stupefadivis fomniferis libei.ter ufum 
- fuiffe Sathanam perorex/vw nullinon patet.  Etqvimelius fimplicibus 
| & incautis imponere, fenfüsda cum internos tum externos fafcinare 
^| poffet qvam ejusmodi fimplicibus in certum qvoddam corpas com- 
!| pa&tis? Confideremus Lamiarum unguenta, quorum ope certo anni 
|| tempore aéra petere & in longinqua loca evolare ibidem comeffa- 
tionibus &.Choreis tempus fallere nituntur, à Job. Baps. Porta (1.2. 
|| Mag. natur, c. 26 f. 85.8.) editione quidem primá libris quatuor con- 
-| ftante & Antvverpiz 1540. excufa, in recentioribus namque cditio- 
mibus eorum deícriptionem expunctam comperies , & maximam pagi- 
| pam facere in his hypnotica, & mentem dementantia patebit: Et hàe 
de causá forfan etiam inter Magica locum obtinuit Hyofcyamus, & 
pilfina , $5pffen quafi 3ptroeifen/ (quo nomine Lsmiz noitris exprimun- 
tur) taut; ut & 3igeuner « Siraut (ap. Simon. Paul. c 1) appellatur, 
$.15. Duo comprimis fafcinationis genera memorabilia confide- 
rationi noftrz (e objiciunt ; Amoris & odii. Utrumd an naturali mo- 
do contingere poffit, paucis disquiram, Amorifica quidem media da- 
rimulta perluadent. Paracel(w ilta non ignoravit, dum ( Zr. 1, dj Morb. 


ADiuent, 


» 4 id "n : Ge - 


N 


* 
Ico 


1 


( ' [4 
C E ART 
zl 3 
» x 

» d d * 


I1 |.  —7 Obfervatio LXVI. Mc s 


pA 


— 


Mninent, c. g.p. 497.) fcribits Gag etfice Coitcf. (fep) bie mir bier unber— 


melpet faffen / (o einer Diefe(ben einen anbern zu effen aibet / Srauen eoer 99tatt 


not/toirb ba eite ungerbrodpene iebe für un für. SYaraus fonimt/bof ciüche 
Svüedpte/ bie ibren ( Jyereen ) fofcbes qu effen/ sufcbmeicbelu/ Darbon ibnen ente - 


feriat eine foicbe iebe / boB bte Smecbte über bie Joerren fiib / tole toit de Re-- 
publicàimeipen, —Oiito Durcb (ofcbe 9(rfnen bte Jounbe unb Das unterntinmitiae 
Qieh itt eine folcbe £iebe gezogen toerben aegen Der Der eg tbaen giebet, Alibi 
7. 2. Op. in 2luslegung Ota giftber iauren Fig. 2.p. 576.) mentionem fa- 
cit De8 Rebis unb De9 rotben Zennoth. — Rebis explicat Mart. Fulandus 
( Ltx Alchem.p. 402.) Excrementum alvi , ith Catapla(ma ex Rebis Co- 
lumbarum in Aceto rofaceo in Hydropi(i adornandum przcepit (1. 2. 
d. Vir.long.c.7.p. $46. Paracelfs , aut capillos. Zenoth rubrum veró 
forían Zenith , quo Menftruum fanguinem alias indigirat. - 


S. v6. Exlaaguine humano philtrum fieri poffe Job. Hartmann. ( ín |. 


notis ad Beguin. Tyrocin. Cbya. L 2: c. 1.p. £9.) & ex eo Daniel Beckerwm 
(L 1. CMicrocofm, Med. c. 14. p. 123.feq.) docuit. «74dd. Andr. Teusel. 


( Med. Diaflat. c. 7.p. 89.) & transfufione unius fanguinis in aliud cor- - 


pus fratrum atdjve conjugum diílidentium reconciliationem fieri pof- 
fe hariolatür (i» Clyfmat, nov. e. 10 p. 59.) Elsbolzis. Egregie immor- 
talis nofier Sacbfiga (1.2. Gammarol.f. 2.6. 9. f. 7. p. 875.) Ut imorborum 
per fanguinem attractio ita & amorum. — Narrat Eruditiffimuw Tbeodo- 
rus Moretw Soc. J. (inliteris adSacbfium datis) (e novifífe hominem, qui 


Rofam arborem feduló fuo fanguine aliquoties é venà educto rigave- 


rit, Roías Magnati cuidam induílrié porrexit Ipfe, aut porrigi juffit, 
ut cum odore Rofíz tranfiret iu Principem affedus Sympathicus in offi- 
cialem, affectu tam potenti , ut Princeps ipfe admiratus fuerit: itaque 


monitus de affectu naturali, rofas pofteà nullas accepit, nifi quas ipfe. 


decerpfiffet. 


$. 17. In Simplicibus effe qux in Amores, iras, imó in certas - 


tantum períonas feruntur Helmontio ( Tr. Jus Duumviratusn.g a.p. 248. 
placuit, Novi (alibiTr. de magn. vuln.curat. n. 27. p. ; 99. commemorat) 


herbam paffim obviam, quz fi teratur &foveatur manu, donec ia- - 


tepuerit , mox alterius manum detinueris, quoad & illa tepefcat, amo- 
re tui ille totus continuó ardet ad aliquot dies, Detinui pedem cu- 


jusdam catuli , hic confeftim peregrinum me fecutus, adeÓ ut no&tu | 
ante cubiculum ejularet, quo eidem aperirem, renuncíatà herá füá,- 


Adfunt Bruxellz mihi hujus fadi teftes. — HaGenus Helmont.  Simpli- 
cia talia allegat Sylveffer Ratra) (cauf. 9ymp, 89 Antipatb. p.m. 56.) Orchi- 


dis | 


"NM T 1 x : $13 E - DE : 
. .. . J3Defyofoamo Alterco. — 5. 3 


|. dis fpecies , Eryngium , Erucas, pafferes , Schincos, tefticulos anima- 
Eum fiàlacium, fudore hominis itrigata & fic exhibita conciliant amo- 
rem, ita ut comedentes fequi cogaritur eum, cujus fudore imbuta. 
fünt, Sic cafeus detentus fub axillà hominis donec madefcat , fi ca« 
nibus exhibeatur eos fequaces reddit. Hec Ratray. | 75:520. 
.. $.18. Si in rigidiorem cenfum prout debent veniant hzc fimpli-- 
cia; parum aut nihil ad rem facere definiendum erit. - In omni Ma- 
| gnetifmo prxfto fit mumia f. Spiritus magneticus, vehiculum: & Ma- 
gncs neceffe erit. Spiritus mumialis in fudore tanquam vehiculo hz- 
tet, fudor veró ne & ille diffluat' & evanefcat , ut ab aliqvo attra- 
/ hatur fubje&to,, requiritur; — ta neque Orchis amorem concili:bit 
. nifi fudore irrigata, nedue fudor nifi Spiritu mumiali imprzgnatus. 
Cum veró Orchidis radicis activitas Spiritui f. Archzo noftro facile 
| 
| 
| 


«ommunicetur & affimiletur , quod in falacitate concitandà & reftau- 
randá orininó patefcit, iddy e Kircbero memorabili obfervatione (1. r- 
8, Mir. mort. Tit, 11. f.14 p.167.) declaravi, ideó & mumiam fecum 
rapit, ut Archzo intimius nubat *& in Centrum ejus admifía infepa- 
rabili cum eo conjugatur & fymbolizet. De fudore legi meretur ( |. 2. 
| Med. Magnet. c. 16 p. 147.) Guilelmus Maxvella, Quod fi Magnes fit 
, alimentofum quid, v.g. Caro, panis, cafcus füdore inebriatus, parili 
, felicitate in finum Archxi depofitum mumiale admittetur. . dmi 
|. - $. 19. Dati etiam plantas, qux brutorum ferociam dote fingula- 
, ri infringant, annotatum reperimus, Caprificus tauros quamlibet fe- 
| roces collo eorum circumdata, in tantum mirabili natura competcit , 
| nt immobiles przítet Plinio autore (123.6 7.) fcimus. Vafcanos ajunt 
| Herba quam Martaget corrupté ( Martagon rectius) dicunt, Tauros 
, alligatos ferociam deponere. Citius, judicat Scaliger, Exerc. 178. f. 2. 
p. 580.) L.yfimachia fuerit iftorum Martagon, | Nam boum Jugo in- 
, ter e non convenientium impofita, eorum componit animos ad con 
cordiam, ^. ^. Tier Sore | i M 

77$. 2a. Quod fi in amorem & concordiam tam facilis defcen- 
| fus, cüsnon & in iram & odium fa: lior prolapfus , cum ad hoc 
, caro noftra depravata magis inclinet atds ad illam. — Et fane caufz na- 
| türales proftant variz , quz humorum & Spirituum orgaímum ciere, 
| indue varios gyros & feroces impul(us eosdem proritare valent. .M. 
- aureliw imp (tfle Mondoveo . 2; d. V ii. M, Aurel c. 10,) in literis ad An- 
| figonum exaratis ifta narrat. — Àgens, ing'f, entimum fuprà vig.fi- 
-- annum, degebam in Iufüla Cechir, cui & Cypri nomen cíl: ibi 


Dec. 141. unus. VU. Q9 V1 P gioi 


pO 


s4 o 7 7 Olfevatio EXIF. | : 


mons eft non admodum excelfus, Arcadius nomine, in eo Flabiana- | 
fcitur herba, cui inditum à naturà eft, ut fi excidatur, emanetab ed |] 
liquor fanguineus tepeícens, quo dum tepor durat, fi quis ab alio: 
contingatur, occultà quadam ratione trahitur in amorem ejus, qui 
tetigerit; at fi is fuccus refrixerit , eod; quisquam contingatur , amo- 
tis refrigerationem,. benevolentizdue averfionem inducit, Citante 5i- 
son. Majolo (T. 1. Dier. Cauic. Colloqu. 20. p.623.) Laurembergius (1 2. 
Horticult. c, $-.) €9 ex illo B. Nofter J. C. Frommannus ( l. 1. de Fafcinat.p.2. 
f. 3.6. 4.p. 243. )) Dehac herbà Flabià apud alium mentionem non ins | 
venio, commentatur Cafp. à Rejes ( Cainp. Elyf. jucund. queft. qu. 29. n. 12. 
£;352:) nifi eadem fit cum Catamance, quam Plinius (1.27.c.8.) Thef | 
falam herbam indigitat , illiusque. deícriptionem fupervacaneam efle: 
tradit, cum ad amatoria tantum conveniat, & ad magicas detegendas. 
vanitates electam effe pronunciat, quoniam arefcens contraheret (e ad 
fpeciem milvi exanimati. !ta & Excel]. Dn. D. Leoubartus Ur finus , meus: 
olim in almá Lipfienfi in Botanicis Preceptor adbuc poft fata colendus , Nobi-. 
liffimo Nofiro Du, D. Gabr. Glaudero , Amico.89. Collepe, dum viveret , fua- 
vifo; herbam nominavit , quz fi:aliquandiu in. manu detenta à ma- 
fculo porrigatur foeminz , pervicaciffimam excitare reciproce inimici- 
tiam credebatur, ( vid. laudati D. Clauderi Difputatio Inauguralis de Pbil- 
tris$.35-)..— 

— '& 2r, Odium facilé concitabit Hyofcyamus, cum; ut e füpra di-- 
&is olarum evadit mentis quatiat fubfellia; animique halcyonia ; vari- 
os fluctus & gyros Phantafix concitando, turbet excutiatdue. Quam- 
vis igitur pro Magicà a&ione habita fuerit à vulgo illa Conjugum die. 
fcordia, naturali tamen adminiculo concitata proprié Magica procla-. | 
mari non debuit, Non dubito quin à Mago aut Saga femen Hyo- | 
fcyami in hypocauftum depofitum fuerit, nee fine verbis certisd; ce- 1 
remoniis rem. confe&tam puto, | Verba interim & Ceremonia nil pro-. | 
füere fuperftitiofis & cultui Diabolico addidis. "Ne quidem Diabolus, 4 
materiam. cogere poteft, docet: (c.l. p. 148.) Guilb; Maxvellus, qui a&i-. | 
vorum paffivis applicatione ,, fi quxdam fecerit miracula , perpetrat s; | 
multà minus illz naturam cogere poterint. ut quidam. vana creduli« | 
tate infe&i putant, Nam licet fuperítitione vanà foedatz quzdam fu-. | 
tilia mifceant, ( quod quidem ab. Antiquis. factum , unde traditiones. |! 
fümferunt , ut imaginatio violentius propter opinionem cujusdam die. | 
vinitatis prxfentis in eff&dtum impelleretur, ficds totà confpirante. na--. 
&urà cffcctus producerentur: quod tux equidem confiderationi. relin-. d 


De Hyofcyamo Alterco; $ry 
quo , fi forfan ex hilce pauculis verbis proficuum aliquod elicere po* 
teris) naturaliter tamen quxcunque faciunt operantur.. Quod fi quid 
| quod Spharam intelle&us noftri fupergrediatur przítet per Sagas Dia- 
| bolus,ícientix ejus naturali noftram fuperanti, dandum, | Ut namque 
| dotes naturales latentes ex Lapidibus, Metallis & Herbis eruere no- 
. vit Chymicus, & exaltare prz Seplafiario; cui decocta communia pa- 
| rare incumbit; ita & diabolus motu & modo nobis incognito corpo- 
| rum naturalium vires efficaciores fiftere valet, non easdem illis in- 
. fundendo , fed latentes fufcitando , ut majori activitate agant in obje- 
|! &um, eui devoventur. Et hoc illum in Hyofcyami femine przftinit- 
! fe nullum mihi quidem dubium eft. : 
( Cbemnicio Augujtam Vind. d, 9. Maji Anso 1699. mi[Ja,.) 


E OBSERFATIO LXVII. 
Dn, D, JOHANNIS LAURENTII 
s ge FEHRII. 


De Fou mortuo à Chirurgis falv4 Matre 
IO — feliciter exiratdo. : 
: Ip Civis noftratis primarii A, 1695, partu difficili laborabat, & Il- 
| cét dolores partus urgerent, omniads ad partum inftantem figna 
| adeffent , tamen (ucceffus ex voto non reípendebat; tandem poft mul- 
|! tos labores brachiolum fzxtus prodibat , obítetrix cum aliis rerum ha- 
| rum peritis foeminis in brachiolo reponendo & reprimendo omnia, qux 
| faétu opus effe videbantur, tentabat, fed fruftra, Hinc balneatorem, 
| multa de operationibus chirurgicis, in fxtu per inflrumenta ex utero 
| tracto feliciter peractis , jaCtitantem vocabant , aft ejus attentata an- 
| tehac aliquoties minus felici eventu comprobata neque Medicis ma- 
| trem medicamentis tàm internis, quàm externis Juvantibus , neque 
| aliis arridebant, unde juffuü noftré dimifsó balneatore duo Chirurgi 
| artis periti accerfebantur, qui , confideratis omnibus circumflantiis , 
| fetum jam mortuum deprehendentes non adeó crudeli, ut vulgo fo- 
- lent, fed fitis providá feqventi operatione à matre liberabant: Primó 
- brachiolum extrahebant, & circa caput offis humeri à corpore fepa- 
- rabant, eodue remoto digitis funiculum circa collum ducebant, col- 
- lumque .fxtus nonnihil fortius ligabant, atqve deinceps fub ligatura 
Pa veríus 


Ef 


] 
q 


1ié |... Obfervatio LXPITL 
verfus dorfum collum à trunco fejungebant, poftmodum binos £xtüs 
pedes digitis apprehendebant, eosáve cum reliqvis corporis partibus 
educebant, tandem per funiculum extra uterum propendentem cole 
lo alligatum, cooperante fimul matre , caput extrahebant , ficcb ma- 
trem à przfentiffimo mortis periculo liberabant, quz adhuc dum fal- 
va,in prxterito anno rurfus £liolam feliciter enixa eft, 


- (D. 3. Junii Ano 1699. Svinfurto Norimbergam iffa.) 
OBSERVATIO LXVIII 
Dn.D. JOSEPHI LANZONL 
De Herpete fola aquamarina curato. 


Cyrene progreffum , & quidquid ineft arti Medicinz , Obfer- | 
— vationibus magna ex parte deberi , aic Excellentiff, D. Georgim Bàa- 
glivis in Romano Archi-lyceo Aunatonis Profeffor diligeutiffimm , ac Amicus 
qeu (inoularis in lib. primo de praxi Medica cap. 2. pag, imibi.6, undé me- 
rito ad Apollineam excolendam Artem Academia noftra Leopoldina Im». 
perialis in colligendis Medicis obfervationibus quovis anno infudat , & 
colle&tas publici juris facit ad utilitatem Reipublicz Medicz ; Liceat 
ergo nunc mihi feqventem Collegis noftris Curiofis communicare hi- 
ftoriam de Herpere fola aqua marina curato; erat enim Plebeus qui- 
dam nofter Ferrarienfis temperie biliofa przditus , annorum statis 23. 
menfe Junii Ánno 169 6. qui hinc inde in coxis, brachiis, utroque 
genu,& cubito , pectore, ac facie maculas habebat elevatas , rubras,. 
fcabras, afperas , & ferpentes,ac de novo hinc indé erumpentes; Cui. | 
confilium à me petenti balneum aquz Marinz commendo; qui etiam: . 
ter.quaterve ad fe lavandum nudus ,in vicinas maris Adriatici aquas: / 
defcendit; & fic fanitatem optatam recuperavit, ac à fzdo illo affe- 
&u liberatus fuit; hinc chirurgus nofter Ferrarienfis fide digniffimus: 
mihi elapfa die retulit, fe feliciter duos viros curaffe herpete labo- 
vantes fola lotione aquz falitx cumadjecto fulphure, & alumine; Alios: 
autem (cio. peritos adhibuifle in.tali profligando morbo aquas there | 


:20narum. 


m 


* (^— 
lr d 


——Á  OESSERCEDO 


OBSERVATIO LXIX. | 
Dn. D. JOSEPHI LANZONI? 
De Tumore infigni 4 capitis loione- E 
A Capitis lotura per aftatem, obortum fub ala finiftra: fuiffe tumo-- | 
"1 rem teftatur £Marc. Alarel. 3everime de recond. nat. abjce[f, lib, a. c.g. 
pg 


| 
L| 


2 
| 


LIDPMORTLAC OE PRSUSZMPSRASE UO T - ^ I a CNVLA te eru Eb em 
MOM ETT "LEE z E . 1 x 


i el 


Obfervatio LXIX, De Tumore infigni À capitis letione; 117 


— MÀ MÀ — MM ÀÓ——  —— À—————— M — —À 


pag mibi, 168. cui pené fimile exemplum, me obfervaffe recordor An, 
1 698. Meníe Auguíto dum ruri effem, in filia cujusdam Ruftici an. 
norum ztatis 12. cui puellz alioquin fan poft lotionem capitis $ ma- 
tre fa&tam aqua frigida fürditas fupervenit, à quà füborto infizni tu. 
more in brachio dextro liberata fuit; tumor autem fuppuratus felici. 
ter curatus €ft; nunc fana vivit, & Domino benedicit. 


OBSERFATIO LXX. | 
Dn. D. JOSEPHI LANZONL 
De Cocitate , ex intempe[lyva fanguinis miffione. 
E aliquando juvare , aliquando noxam afferre, fcimus, 


Idque experientia indies comprobat ; fic Anno 1698. die 7. De. 
cembris Adolefcentem obízrvavi , alioquin (anum, cui alvi fluxus fu- 


| pervenit; Vocatus Medicus, fanguinem, 6 brachio dextro ad libram, 
| unam extrahit; quo miíffo fenfim fine fenfu vifionem amittit, alvo 
| prius fupprefía; Multa adhibita funt. à mé remedia; omnia veró fru- 
' firanea fuere ; nam coecus, & nunc ipfe quod vivit. : 


OBSERPAT1O LXXEk 
Da.D, JOSEPHI LANZONI 


— De dolore maximo dentium nive appofita ablato. 


A Quam nivis dolores dentium fedare , ait Avicenna lib. 2. tract. 2; 


.X eap. £ 2 4. idemque quadam hiftoria narrando confirmat Zacu- 


. tus Lufitanus in fua praxi medica mirabili lib. 1.obferv. 85. fic Famu- 
| lam ego vidi ,annorum 3 ;- temperiei biliofz , quz à multis annis den- 


tium dolore vexabatur ; multis fruftra tentatis auxiliis , tandem ni- 


| vis ufum fubiit; hac enim circumpofita dentium fuorum dolorem mi- 
| tigabat; Econtrà veró Civem honeftum noíco, qui temperamente 


fanguineo praeditus , quotiescumque frigidam guftat potionem ,. illi-- 


'€o in dolorem dentium incidit; ita ut cogatur nen tantum calidé co- 


mcdete , fed & calide bibere, 


P2 QBSER. 


|| Obfervatio LXXIL— 
| OBSERVATIO LXXII, 
mi De Vermibus per tuffim vejediis. — I 
T tuffim vermes in phthificis aliquando eje&tos fuiffe fcribicFxlix 
Platerus Prax. tom, 3. de animal. excret. cap. 13. lib. 2. pag. mihi. 
786. Et ego hoc An, 1699. in peripneumoniaco , obfervavi per tuf- 


fim excretum vermem rubrum & non exiguum; poft cujus excretio- | 
nem fequuta eft magna fanguinis purulenti copia ; indedue Mors. 


OBSERVATIO LXXIII. | 
Dn, D. JOSEPHI LANZONI, 
De Morte à frigido Potu. 


pou Lxtum virum doCtiffimum, ac conftantiffimi animi , & 
À vitz frugalis feptuagenarium , 8 vita exceffiffe ob affumptum geli- 
dam potum, narrat eruditi. Sim. c Majolu in canicul. dier. tom. 1, colloq, 
demontibs. — Gelidiffimo enim, ait ipe, vint potu ventriculi calorem | 
oppreffit; Idemqa me obfervafle recordor Anno falutis noftrz. 1697. | 
Menfe Junio die 17, in puella xtatis annorum quinque, quz poft 
. affumptam gelidiffimam emulfionem , illi à Patre exhibitam , iliaco doe 
lore affectam , intrà breve quatuor dierum fpatium ,tumefacto ,atque 
indurato ventre obiit magno patris dolore; pariterque recordor de | 
Juvene Arimineníi xtatis annorum 27. qui poft affumptionem non 
parvx quantitatis peponis glacie gelidi faCti ; incidit in febrem arden- 
tem à quà quinta die necatus fuit, ; | E 


OBSERFATIO LXXIF. 
Dn», D, JOSEPHI LANZONI, 
De Pulvere Febrifugo. | 


po cupreffinum ficcatum, atque pulverifatum ad pondus 
«A drachmarum trium in vino albo generolo exhibitum in acceffio- 
nis principio, febres intermittentes curare, ait Clarisfimus Dominus | 
Alexander Pafcolus , Perufinus Medicus, & Leétor eruditisfimus in 
fuis fermonibus ad ealcem fui tractatus de febribus nuper typis daüi | 

Italico 


OS CEoUES VOLRDCSHRO DNE UBI caacaacsesnnazasc p 
GU - 


x 


De Pulvere Febrifugo, — .——— 1g 


- Italico idiomate pag. $5. Idemque ego hoc anno r£ 99. pluries ex: 
, pertus fui, & precipue in quadragenario hypochondriaco » quartana 
febri pertinaciter affe&o per annum, qui tandem ope pulveris hujus 
| predicti, bis exhibiti, modo füprà notato, fanus €vafit ; Monialem 
| pariter hoc remedio curatam vidi, & liberatam ab erratica febri per 
. biennium infeftante ; Poteft etiam exhiberi remedium fupradidtum fe- 
| quenti modo: &.pulv,Globul. cupresfin. Drach, femis Julep. fimpl. q. f. 
|. m. £ Boli aurati afIamendi ante prandium ;fuperbibendo lib, r. aquae No- 
| €erianz , vel aq. hordei, quod veró continuari debet fex dierum fpa- 
| tio, ut advertit loco citato. laudatus Dominus Pafcolu. | 


| GBSERFATIO LXXVF. 
Dn. D, JOSEPHI LANZON LE 
De caiculis in. pericardio,, 


| He? quxdam foemina ,.annorum tatis. 33. temperamenti bie 
, &. & liofi trium filiorum: mater, fuppresfione menfium primó affici- 
| tur, ità ut fe gravidam effe exiftimaret ;. aft ventre: non. tumefcente 
| tertio: à catameniorum: ceffatione: menfe, frequentem fyncopem pati- 
| tur, à quá tandem necatur; Aperto cadavereala pulmonis dextra: atri 
. colorisreperitur , ind» ea aperta materiaatra tartarea apparet; in corde 
| Bihil novi;in pericardio. veró. tres Lapillos invenimus fubviridis colo« 
| tis, quorum: duo. exigur erant, alius.autem magnaus & duarum pror. - 
| füs unciarum ponderis ; cztera in. Hujus; mulieris corpore fana erant, 
. Dé variis rebus prxternaturalibus in pericardii cavitate repertis mene . 
| tionem ego feci in mea Di[[ettatione dt Pericardio impreffa in tomo: 

, primo Bibliothecz Anatomicz Du, Clerici €9 Mangeti, impresfionis fe. 
. cundz ,. Genevx. Anno 1699. pag. 916. quam Lector curiofus videar ;. 
|, Sic me legiffe recordor apud H^ierum de Preflig. demon. €$ Burzetum in 
| be [aur; Medic. prat, lib, 2. in Imperatoris Maximiliani fecundi , corde 
| fecto, inventos fuiffe tres lapillos. quantitate pilorum, unus interim. - 
. major altero colore rubigineo , qui Imperator dum viveret frequenter: 

| gravi cordis palpitatione afficiebatur.. | : 

|  CRFerrarid Auguflam: Vind, d.. 20; Ju. Anno 


| | OBSER- 


Obfcroatio LXXVI. 


nen —— m aids ELEME Re Dec ÉDum Leisten 


|. OBSERVATIO LXXFI. | 
Dn, D, MARCI GER BEZII. 


De oravida ex nimio fanguinis profluvio demortua. 


Strorum influxum plurimüm in fublunazria poffe, communis quí* | 


-X dem eft fententia, & à Joh. Matthzo Fabro Medico & Aftrono- 
mo Wirtenbergenfi celeberrimo, non pridem in Piadiciis fais Aftrolo- 
gi? de novo confirmata : nil tamen eam foeciale poffe exprelse manu- 


tenere conatur Antonius le Grand in /mflitut. pbil. fecundum principia 


Renati des Cartes part. $, Art. 22.íolo excepto Sole, à quo unico pro-- 


«edere dicit cunéta, qux communiter fyderum influxui imputari fo- 
lent, Prouti ejus rationes pluribus videri licet loco citato; quid ta- 
men re ipsà tenendum fit, litem in (ctentja ifta magis verfatis difcu- 


tiendam relinquo, — Interea certum refero illà ipsà die 27, fcilicet Ju- 


nii currentis anni 1699. quam in Calendario fuo utero gerentibus fue 
neftam przdixerat Author Calendarii Anglicani ex Quadrat. Saturni & 
Veneris eà ipsá die invicem concurrentibus his verbis; 


laturus ocobt 6ec Stauen; doaat 
Yiun abermalige GBefabr/ : 
Yliaucbet tito oie GGitabes; Státt 
3ubeteit 3um ZXinoel? 25ett. 
Repente . & improviso hác in not E abacehn urbe ex Dirio fangui- 


nis per uterum profluvio obiiffe pisfimam Matronam Mariam Victo- 
riam Tholnitícherin natam Zanetam jam in poftremos dies gravidam, 


Utrum autem tamen inopinatus ifte cafüs allegato influxui potiüs, | 
quàm cuipiam alteri cauíz fic imputandus , alii dijudicabunt. Con. | 


trarium intereà videtur fuadere id , quod nulii alii gravidis quicquam 


fimile five eà, five pauló antecedentibus diebus accidiffe ob(ervatum. 


fuerit ; paucis póít diebus veró telicisfimà pepererint aliquot vicinas 
mulieres , veluti domina Floriantíchitíchin; Vidmayerin, &aliz, Un- 
de improvifum, iftud fatum bonz Matronz potius ex eo accidiffe vi- 
detur, quód , quantum ex ejus antegresfis indifpofitionibus , febribus 
puta fzpius perpesfis, ophthalmiis, ictero flavo, fodà feu ventriculi 
! | | ardore 


| 


E » m i 
- n . S n: 


De gravidaex nitulo fanpuinis profuviodembrtua, —  — 13t 


ardore &c. conjicere licet, illa fangulnem habuerit tenuem valde , & 
acrem, plurimáve bile refertum, qui quàacris vafa fanguifera ad ute- 
rum protenta facilé exedere potuit, quà tenuis autem penetrare, & 
perfluere, adéó, ut corpus, quantüm mox à morte fectum cadaver 
monftraverat, cxterum quoad omnia optime conítitutum, feré peni- 
tüs fanguine exinaniverit. — Quód id autem illá ipsá die, quam , uti 
allegatum, fatalem przdixerat utero gerentibus citatus Author Ca- 
lendarii Anglicani, acciderit, pauto id per accidens ex quacunqve de- 
mum ignota caufa accidiffe : Aliàás audio memoratam Matronam plu- 


| fies in hac geftatione fanguinem ex utero emififfe , ex opinione ta- 


, men, quód id fibi minime ebeffet, hoc neglexiffe, preterquam uni- 


Cà vice, quà ut ei forte immoderatiüs profluenti obviaret, pro revul. 


, fione ex dextri brachii Salvatella aliquot uncias fanguinis cum defi- 
, derato effeQdu emiferat. » 


Curiofum aliàs eà ipsà die in eidem domo, & fub ipfo memora- 


| to Matrone obitu accidit & iftud , quód dictz Matronx minimus 


; natu Frater Antonius Zaneti, Syntaxeos ftudiofus , à febri tertiana in 

| termittente, in cujus exacerbatione is tunc decumbebat, folo ex fo- 

roris obitu concepto terrore, & moerore curatus füerit s adeó , ut 

| per integros 14. dies à febri liberrimus fuerit; poftea eà qvidem rure 


fus prehenfus, Sed forte ex alià ipfi data causà, —Quid aliàs terror 
in curandis variis morbis fubinde valeat , videre licet in Eph. Nat, 


| Cur. Dec. 2. Ann, 3. Obferv, XCIIL & An. IX. OBL LXI. & Ob, CXC. 


(Miffa Labacó Norimbergam d. 28, Augufl. 4e- 
46 1699.) | 


| OBSERFATIO LXXVI 
Dn. Lic. ROSINI LENTILII, 


De Lapidibus aureoiis e «veficis boum. 


enormisfime enormes exiftant, inter curiofas obíervationes vix 


| M Onftrofz tantum non quotidie delirantis Nature wseeoireie, nifi 
| 


, amplius locum merentur. Idem quis pene de calculis dixerit, qvo- 


rum, e nulla non corporis parte erutorum , pleni funt omnes &pbe- 


| meridum libri. Omnium vero pervulgatisfimi funt, qui in lapidicina 
|€orporum animalium x7 i£oyj» ita dicenda, veficam volo, generan- 


|. Dec lll, dun, VII. VIL, Q tur, 


- 


142 (5 .Obfevatio LEXXVII. — 


e E E PES. qa — niri 


tur, Nollemus hic quidquam commemorare; dummodo illius erutos. 
quoque calculos aureo colore pitos , multis in libris notatum reperiffe- 
mus. Lepidiffima hxc aurifodina, qux nos in admirationem cum plu- 
ribus rapuit. T'erni propemodum anni funt elapfi, cum AZZerbemiuns, 
infignem Abetie Norice vicum tranfiremus, & ecce, nofter olim ex 
aneurisrnate periculofe decumbens sger, Lanio loci, tranfeuntibusg - 
monftrabat olobulos aureos diverfe magnitudinis minimum granum milii, — 
maximum (emen camabis aut Coriandri equantes , prxtulgidos & afpe&u 4 
jucundisfimos ; horum integrum manipulumin bovis madtati veficare- d 
pertum, nec unquam 2fe , vel alio lanione alioqui vifos; bovem cz- 
tera fanum & valde pinguem fuiffe. Nos, 3n & ipfi globulos antid- .. 
hac fimiles non videramus, de munere gavifi, cum venzfeGioni Sere. ^ | 
zifime Principis OETTINGENSIS affuturi theriotrophium Schrat« — | 
te&bofienfe , adiremus , ipfi Sereziffimo Principi, Domino noftro clemens 
tisfimo, globulos oftendebamus; qui & ipfe phrnomenon elegans ad- — | 
miratus, unum globulorum argenteo fui fcipionis manubrio levisfie l 
mo negotio in pollinem redegit, haut fecus, atdg fi effet ex vitrila- | 
cryma conflatus. Nos autem eorum aliquos curiofius rimati, repee — 
rimus fubftantiam Zalci Mufcovitici , feu pglaciei Marie fimilem, pellicu- — 
iofam, fic ut majori globulo minor identidem, id eft, huic rurfumi — | 
minor, usque ad vix notabilem parvitatern includeretur; íntusautem 
pelliculz longe fulgidius fulgidis(irht ad inftar obryzi refplendebant , . 
coiore extimo primz pelliculz feu potius involucri, magis enco vel. 
oríchaleeo exiffente, —Fruftilla pellicularum per microícopium exa-- 
minantes quur; luci obverteremus, 6a tunc etiam quidem aureola ,- 
fed non zque fplendentia, pellucida tamen animadvertimus: luci au» 
tem dorfum obvertentes materiam plane corneam vel unguium zmu- | 
lam nobis videre videbamur, pelliculis inuumeris invicem fibi incum- 
bentibus, quale quid obfervari folet in oculi cryftallino humore ex- 
ficcato, & fupra dicto falco CMufcovitico. — Levisfimi cxtera globuli 
crant, & exacte rotundi ,'intra dentes ftaum ín pollinem tenuisfimum 
disfipabiles, nullius odoris necp faporis. Immerfionem aquz impune. 
f-rebant non inde molliti nec vividi coloris aureoli micam perdentes. | 
1ftiustriodi Sphxrulas cum Fratri noftro uterino , Pbil. Francifco Erichio, . 
Pharmaceuticz artis per multos jam annos ftudiofo oftenderemus , | 
intra veficas bubülas ( qu& magna copia Pharmacopolis venduntur) | 
| 


tales fe ian aliquoties reperifle ipfe affirmabat. Quin & Magnificus - 
nofter Aeifelius jamjam fioi vios ajebat, Quo pacto tales generentut, 
| curiofj 


De Lapidibus aureolis e veficis boum. 123 
v USESEWERSSCOMÉSS —€—— a Vm eee mmm mee drei ario qp EY RETE 
curiofi disquirant ? Aliquid certi determinare propterea difficile cen- 
femus, quod aliquz nos circumftantiz lateant qui bovem nec ipfi 
vidimus , nec ejus interanea ,"urinz cumprimis ergafteria luftrare po- 
tuimus ,fortaffe quid ibidem locorum comparuiffet , quod mirz litho- 
genefias xtiologiam ad minimum facilius cognofcibilem reddidiffet. 
Metallici quid fuiffe remixtum propterea difficulter credimus, quod ^ 


fumma levitas repugnare videatur. — Caterum in urina plus arena- 


rum recondi, quam quisquam crediderit, plane perfuafi fumus. Re- 


. £um colores in modificatione varia lucis in corporum przcipue fu- 


perficiebus fundantur. Lucem urinis ineffe phosphororum coQurá 
confirmat. — Ne quid dicamus de urina noGu lucida, qualem in fe- 
inetipfo Magnificus nofter Aeifeliw «74nn. VI. 89 VII. Dec. 1. Obf. 193. 


- Epbem. nofir. obíervavit, Porro in animalibus eorumdne partibus au- 
ei coloris parum reperitur; nam , quod de Sqvamis pifcis Dorado re- 


cenfetur in Tbom. Gage itinter. nov. Hifpan, cap.3. eas nempe fübter aquis 
auro contra fplendere , utrum idem color extra aquas quoque com- 
pareat , incertum, immo non credibile eft. Pfal. 6$ v. 14. de alis colum- 
binis dicitur , que operte videntur argento , £9 fulgorem babent auri, | Dan- 
tur infe&ta cantharides &c. quorum alz & corpora fulgore aureo re- 
fplendent. Hinc & mos Veterum capillos aureis cicadis ornandi, de 


qvo Hamnnem. ov. bermet. p.m. 362. ex Ariflopban. €9 Thucydid. Adeo ve- 


rum eft, qvod in proverbio dicitur, som omne quod fulget , aurum effe. 


OBSERFATIO LXXVIIL. 
Dn. Lic. ROSINI LENTILIT. 


De Contabefcentia 4 fafcino mira &5' memorabili. 

E circiter ante qvadriennium fama per ora virum volitaret, in 

Serenifimi LMarcbionis Brandenburgici $ede , Onoldo, familiam pro. 
pemodum integram, parentes puta, cum liberis omnibus faícinatos 
fucceffive contabuiffe & occubuiffe, fic ut uno mortuo ftatim alter 
zgrotare inciperet, litteras dedimus ad Excel. Du. Dod. Andr. Rofam i 
vrcbiatrum W eiltinga - Würkenbergicum 9 Pbyficum Ouoldinum, Patro- 
num & Cogaatum noítrum, eumque rogavimus, ut, íi qvid effet in 
ifto rumore veri, circumftantias rei nobis aperire ne gravaretur; quod, 


produa humanitate, fecit. — In latinum a nobis tralata ejusdem ger- 


manica relatio , ita fonat : Cafüs faícinatorius , qvi in /Edis noftrz pri- 
e. Q.a inar 


224 bfervhtio LXXVIII. 


" marix Campanili altero, qvod nollri Cornicines incolunt, contigit 
non hoc demum auno, fed jamjam ante decennium obfervari coepit, 
fedve divería in fubje&is diverfis ratione ex(eruit, Cum ifto tempo- 
te Turricola templi oppidani Job. Paulus Kircbner ex hora informatio- 


nis Muficxz, qvam certo diei tempore in urbe docendo confumere . 


füeverat, domum rediturus effet, in platea fübito horrore, xítu & 
anxietate corripiebatur. Domum reveríus (a) tanto pediculorum., 
notabilis magnitudinis variorumdve colorum agmine fe obficum con- 
fpicabatur, ut arte nulla eos extirpare poffet, ril qvidqvam juvante 
diligentia & fedulitate in everrendis & mutandis laneis juxta & lineis 
veítimentis. Qvoties enim purgatiffimas & nitidas veftes corpori vix 
applicuitlet , pediculi miferum catervatim adoriebantur, cum tamen, 
qvod mirum , nec uxor, tori communis focia, nec liberi ab his ani- 
inalculis moleftix qvidqvam paterentur, Hzc plagarum /£gyptiarum 
haud infima,per tres integros menfes miíerum afflixit, donec, fuafu 
neício cujus, depromtum ex Offuario hominis mortui qvoddam officu- 
fum , amuletum intra veftimentageftaret, qvo vixapplicito pediculi pri- 
mum veítimenta, & cum idem qvoqve officulum led inferret, hunc 
etiam expedita fugamigrarunt. | Cumeatribulatione perfunctus effet , 
alia qvedam columbarum primo domef(ticarum pullos, adultis inta&tis 
torquere copit- . Qvotqvot enim pulli faum vix uterum, ovi dico puta- 


men, fregiffent , educationis curam ludebant , quippe compreffu, qvafi - 


per prxlum exercito, necati. Huic plagz contraitum fuffitibus herba- 
rum &rafürz 1 ornucaprilli (b) intra perifterotrophium incenfis, Ter- 
ritus ifta calamitate Paterfamilias columbas abdicavit, adoptatis in ea- 
rumlocum cuniculis: Verum & hi vertigine primum corripi cceperunt, 
mox in faltus miros ac tripudiales indefinenter , tanqvam choream S, 
Viti ducturi , erigi, dumíucceffive mortui concidiffent. Tam vero gal- 


linaceo generi maleficium infeftum effe coepit,quippematresalmz,ovoe ' 


rum genetrices , una poftaliam preffibus malignis compacte interibant , 
qvodgermanice eloquimur :39;an bat fie gutobte geritten,  Patibus enim 
rezrogradis titubantes crura divaricabant , adeo compreffe , utinteftina 
per anum exprimerentur, Cum igitur & füperftites g:llinas virafflidif- 
fimus domo exeg;fíet, malum canes & feles invafit, torfit, interemit. 


Jam non fupererat qvidqvam animalis bruti, damoniacz crudelitatis - 


objeftum, itada denuo patrem familias abominanda diaboli inftrumen- 


ta adoriuntur , qvi paffim in extima cute vibicibus maxime dolorjficis: 


vexabatur. Ante triennium, Anno nempe 1693. tempore autifmni , 
j | filiolus. 


D 
o 


- filiolus natu maximus, annorum novem puellus, in toto finiftro cor- 


Dt Contabefcentia d fafcino mira 68 memorabili, — £14 


M di 


ar 


poris latere tabefieri coepit, qvod malum & reliqvas poftea corporis 
regiones occupavit, fic, ut fenfim totus marcefceret, absqp tusfi, vel 
ulceré, appetitu integerrimo , imo nimio. Hic :7.feptimanss à pri- 
ima invafione emenfus, vivum íceletos, diem obiit. — In Confilium 
acciti Medici tam Oztoldini qvam extranei, Nonnulli vermes, alii he- 
€&ticam , alii coalitionem (c) (ba$ 2Intvacbfen ) cauffabantur, — Hinc, 
qvod fieri (olet, Medicamenta inter fe longe diverfisfima, pro cujus- 
vis ea (cribentishypothefi , fub pulverum, decoctionum, mixturarum, 
"unguentorum &c. (Íchemate patabantur, non negle&is qvod; fudo- 
rificis, a qvorum ultimorum ufu cutis dura, fcabra & fqvamofa eva- 
fit, ned hactenus ulla fafcini fufpicio fuit. Hoc fiiiolo mortuo An- 
no 169 f. codem anni tempore Filius alter qvinqvennis conflictari 
Coepit , qvi , antea fanitate faultisfima gavifus , puerorum more aliqvan- 
do faltans, in ipfo faltandi actu pedum omni ufü privatur , fic, ut a 
regione lumbari ad usqa peduim extremitates non alius, qvam paraly- 
ticus compareret. — Nec enim ab illo momento pedum aut femorum 
ullus vel fenfus, vel motus, iftis prxterea partibus actu frigidis exi- 
flentibus, prater id, fi aliqvando in cumorem fuftollerentur, turic 
enim nec calor aliqvalis , & fenfus obtufus tactu percipiebantur. Ex. 
crementa alvi & veficz per totum morbi decurífum infenfibiliter eva- 
Ccuata. Semefítri circiter ante obitum mifelli corpufculum ulcera tria 
occuparunt , unum fcil. os facrum, reliqva duo coxas, vel potius na- 


| tes. Veniebant absqp dolore, & absqi dolore permanebant , adeo ut 


fupra nates ulceratas ipfe fine doloris ullo fenfu federe poffet , ac me- 


. dicamenta maxime acria fine fenfu ferret, Hac ulcera ftatim atro coe 


: Q 3 mobilis, 


TOP NUN ROG ROTER e 30 Ro RE NR I - BS UT QUE QU De QUY. TOTIS Ure NR 


156 ! Obfevoatio LX XVHl. 

; dtr dea ER Dio, c Lese anode RU RB S Cb 0s "—————— 
mobilis, talis ad finem usd; permanfit, continuata licet hujus balfamt. 
propina Poft mortem aperto corpore omnia vifcera (ine labe repere 
ta, ni acidum valde, qvem exhalavit ventriculus, odorem excipias. - 
Eo adhuc vivo tertius qvoqve trium circiter annorum puellus, ini- 
tium zgrotandi fecit , virium debilis & emarcidus, in utrodve pedo- 
ris offei lacere confpectui przbebat foveas, (qvales & in priori. vil ) 
fatis capaces, ut introrfum qvafi trahi coftz viderentur. Abdomen 
pratumidum, qvod tamen ab ufu pharmacorum qvorundam a Carni- 
fice Noribergenfi fappeditatorum emollitum, fubfedit, Eopfe momen- 
to, qvo moelti parentes a funere fraterculi medi domum reverfi ef». 
fent, miíellus hicce. per frontem & nafüm qvafi fuggillatus cerneba- 
tur, ab eod; tempore vires adeo defecerunt, ut ea ipfa feptimana fa-.— 
to defungeretur, affli£tis(imidg Parentes heptaemeri unius fpatio duo» 
bus filiolis jufta folvere cogerentur. Mortuo huic puello abdomen | 
denuo turgere, tendi & liveícere, fic, ut Ba/neator W'einbergenfis in 
adjutorium accitus, culpam in toxicum conjectaret. | Ad hos binos 
puellos, cum Medicorum praítripta nil effecifífcor, Carnifex primo 
Noribergenfis vocatus, mixturas aqvarum & pulverum in & externe 
adhibendas dedit, natu vero majorem prognoftico reliqvit. XPoítea 
Bubulcw Zeilacenfis , non procul abhinc, confultus , cereum e variis gum- 
mofis liqvoribus compadum in promtu habuit , cujus portionem pru- 
nis injiciebat, exceptod; mappa fordida (tit einem aften. Srifdh « Gud) | 
fumo , puellos fuffiebat, qvorum natu minor immenfüm vociferabatut, 
major patienter ferebat, Suffitus hic (xpius repetendus erat. Prate- 
rea qvantitas herbz ( qvam fimul transmitto, & a noftris rhizotomis | 
ac vulgo appellatur S5efdoren 2 vaut; (d) tveí Cyobannigz fevaut/ bet | 
9lItz Qyatfer 1c, ego vero fpeciem antirrbimi puto ) tanta; qvx novem ; 
obolis veniret, ex aqva fluviali puellis pro balneo coqvebatur, lotu- | 
ra inde femper turbida, vifcida & gelatinofa evadente. Minor puel- | 
lus inde meliufcule habere videbatur , fic , ut pedibus infiftere poffet, | 
valetudine tamen nuaqvam ftabili. ^ Major natu nil inde levaminis | 
qvidqvam fenfit. Dictus bubulcus eadem qvodve cerei maffa totum | 
campanile, finguladve conclavia perfufficbat, ab antico campanilis | 
limine incipiens & in poftico definens. Inter fuffiendum fub fcala: 
qvadam turricolis omnibus (candenda, corpus cylindricum, ovi gallinas 
cei figuram & magnitudinem zqvans, colore nigro, tactu nefcio qvid | 
piceum referens , involutum ftramini reperiebat, qvod retrorfum de. 
turri projedtebat. — Qyod autem & hujusce bululci auxilium fuble- | 


vandis 


De Coxtabejcentia á fafcino mira && memorabil — 147 
vandis mifellis impar eflec, Patrigs ab aliis Ruíticus qvidam de monte 
Ruperti prope vallem Meflinganam laudaretur, & hujus confilium fuit 
exoratum , qvi puellis emplaftrum, utriusdve genu parti filveftri af- 
figendum, quin & pulverem circa lunz qvadras ufurpandum , & aqvam 
pro litibus externis miniftravit, fed 1ncaffum omnia : qvippe major 


natu , ( eu medius etribus ) tertio poft horum ufum die, fümmo cum 
dolore & ejulatu , minimus autem paucis abinde diebus, modo, qvem 
fupra memoravimus, obierunt. |. Ad qvem ultimum qvod accerfitus - 
Balneator W'einbergenfis , oleum ad. tres guttulas bis per diem hauri- 
endum, & liqvorem colore foporeda muftum rccens referentem, oro 
Jotione cum ipfíius puelli, cüm omnium totius campanilis liminu 
prebuit, qvin & in ipfo lunz novz ingreffu circa vefpertinum Crete 
ícalum fübter oftiorum dicta limina, Sacculos parvos variis herbis 
(qvas inter & vitorialis agnolcebatur) refertos defodit, campanili 
qvoive (uffitibus delibuto; quibuscum diligenter pergerent, carbo- 
nes huic actui deflinatos in profluentem abjicerent , nec de veftimen- 
| tis Heri per triduum (erat tunc circa Feftum Nativitatis Dominicx ) 
| cuiqvam qvidqvam mutuo concederent, precepit. Ante vero, qvam 
| hi bini puelli fatis ceffiffent , & ipe Pater haud adeo belle habere coe- 
| pit; & in eo pralertim hypocaulto , qvod fibi fuzds fupelle&tili Mufi- 
- €x in altero caimpanili ejusdem templi occupaverat , infolita qvxdam 
"evenire animadvertit ;  Qvoties enim cundve illuc fe coliaturus per 
| fcalas aícendere vellet , in hypocaufte dicto tumultum qvafi menfe 
" fübvertendz percepit, nemine tamen qvoqvam przfente.  Hypocau- 
| ftum ip(üm ingreffus ,anxictate metudve inevitabili Gtigabatur, qvam- - 


"wis ut timorem elideret, bipis yicibus ex inftituto femet inebriavit , 
I nullo tamen cum juvamine, | Poft mortem filiorum, e filiabus ma- 
!|jer natu, tcrcuim fupra deciinum ztatis annura terens , mox ab an- 
"ni 169€. Caleadis xarotandi fecit exordium, - Primo vomitus , inter- 


dum delitia, marcor & mu(culoíz carnis confumtio. ^ Et, qvemad-- 
"modum fupra diéto modo puellis in utrodve pectoris offci latere fo- 

"veolx extiterunt, ita virgunculg in peétoris iplomet medio cavitas 
"lorta non fine dolore exqvifito. —— Qvoties per fcalas anteriores de- 
"Ifcendiffet vel afceudiflet, illice vomere cogebatur; pofterioribus vero 
| Mi fcalis uteretur , tale nihil patiebatur. . Meníe Martio cjusdem an- 
||ni Patrem afflittum tuffis , afthma , faciei interpolatz inflationes , qvin 
i'|dolores qvoqve pun&orii per utradve genuum utrorumdve latera, 
i|fpinam dorfi&peGtus angebant, | Qvietus aut ftans aut aisi 
n4 habe aU, 


ju 


j 


T RS Te * "y TEC TTL MER MET E 
: 3 USER iu 2 N 
" Bn 1 j m 
£ 8 * 


t 


128 


Obfervatio LX XVHF. : Te 


habebat, remiffius , ubi corpus moveret. — Magnif. Di. Dol. Loliw .— — 
heic rurfüs multa , fed absáve ullofruétu, ordinavit. —Ele&a igitur - 
medicamenta Balseatoris W'einbergenfis, dum interea ludimoderator | 
«vidam Paganus campanile confcendens, flu&tus omnes unius Ducati 
pretio componi poffe affeverabat, calcataqve fimul pedibus anteriore. 
Ícala , fub bac , infit , miferia veftra fepulta quiefcit , cum ad rem ventum 
eflet, ipfe non tantum auxilia recuf(abat , verum & a füo Magiftratu 
in examen vocatus, tales fe fermones habuiffe pernegabat. Hxc dum. 
aguntur, etiam octo annorum filiola natu tunc minima valetudinis in» 
firmatz qvzdam de fe indicia fpargebat: major autem ifta per dictas 
Ízpe numero ícalas deícenfüra, numqvid fufpedti poffet invenire, 
qvzrere volebat, parentibus iftud propofiti fua femper autoritate in- 
hibentibus. Accidit autem ut clam illos ante prateritum Pentecoftes 
Feítura fübter fcalas vifitatum iret , illicve fua manu repertam in- 
tra commiffuras gradus rimam fibi ampliaret, Erat autem dictz fu- — 
perioris Scale, tantum ex afferibus compactz gradus infimus, Ecce — 
tibi ! qvid ibi reconditum animadvertit, ftatimdve fuis Parentibus, hi 
vero Magiftratui oppidano indicarunt, Gradus illi per delegatos fum- 
moti obtutui fiftebant icunculas cereas primum binas, poftea adhuc 
unam, binas feminini, mafculini generis tertiam, — Harum una maffz. 
palmam longitudine & latitudine xqvanti & ex pice, vitrorum fru- . 
 fillis, pilis ovorumdve putaminibus coagmentatz; reliqv& binz ejus- 
dem generis alii maíf, qvam halecum infuper capita, cantharides & 
ejuscemodi plura auxerant, involutà fuerunt, —ix imagunculz di- 
verfis qvod aciculis hinc inde confixx cernebantur; una qvippe tere 
nis, alia circa nates , rurfüm alia circa pe&tus. alia circa Spinam dorfi 
furfüm vergente, puello natu medio fine dubio dicata. Icuncula al- 
tera qvatuor, tertia fex icunculis coafixz vifebantur. Poftqvam hz 
visqviliz, acubus prius extra&is per carnificem in cineres redactz 
uiifent, illico melius utredve filiola cum füo Parente habuerunt. | 
Atájve, ut Campanile totum ab ejusmodi fafcinatione liberum przfta« . | 
retur, omnes ícalz fübmoveri juffz. Sub earum aliqva offa qvxdam, 
puta femoris, tibiz & fibulz, pro pede infantili agnita, cum duobus | 
cornubus hircinis reperta, — Hxc offa Balneator W'einbergen[is fecum — | 
recipiebat, xgros certo qvodam oleo purgabat, füffimenta denuo füp- , 
peditabat , atjve, ut metum omnem jam deponerent, fi forte in cam- . 
panili tumultus audiretur, monebat, nunc enim fe ab omni maleficia. 
plane pleoeds liberatum iri. Nec fefellit eventus. Nam eg node, - 
| que 


Dr 


p 


| 
1 
| 


| 


| 
| 
3 
:] 
i 
| 


: 
| 
| 


1 
1 
j 


L 


1 


|| 


Li 


B 


De Contalefcentia & fafcino mira ($ memorabili. i8 


qvz SS, Pentecoftes Feftum praceffit, horrendz turbx in turri uni- 
vería exortz, fic ut filia natu major altum clamitaret, cujus tamen cla- 
moris, nec illo tempore a fomno excitata, nec hodienum (e coníciam - 
efle affirmat, ^ Iníeqvente ipfo die Fefto tanti rurfum ftrepitus, ac fi 
ftri&tis in contignatione füperna gladiis maleferiati qvidum congrede - 
rentur, qvz rcs illis qvoqve permolefta erat, qvi prope templum ex- 
cubias no&turnas agebant, Noctu alterius diei Sacrz tumultus idem, 
qvin & phantaíma Diabolicum, cubiculi ejus, in qvo turricola dormi- 
ebat januam adoriens ferramenta clauftralia horrifone qvaffavit. Ab 
eo vero tempore , DEO fit laus, omnia qvieta & fana , prxter id , 
qvod filia natu major valde fit macilenta , dextrumqve latus pectoris 
cavitatem adhuc qvandam oftendat, finiftrum vero, cui applicatum 
toties memorati Balneatoris Weinbergenfis unguentum viride, qvadan- 
tenus elevatum fit. Spes autem eít, per hujus tam externos litus, 
qvam propinatum intus oleum, valetudini fuz penitus eam reddi- 
tam iri. 


SCHOLIU Af. 


(a) Laudet Heinfiu , utcumdve velit, oratione peculiari pedicu- 
los, admirand. rer. admirabil. encom. p.m. 134. feq. "Tributum a Men- 
dicis hauriant Mexicani Reges, nimirum pediculos aliqvot, qvos hi 
peéadere cogantur , & qvorum innumeri facculi in aulam Mexicanant 
comportati fuerunt, ex Aeremberp. Francifci Àm S: uftzDatten p. 1711. 
Alantur in Mifpania pediculorum innumerz myriades , juxta Zutl. oet 
fonat: G:fprádoe/ Anno 1691. p. m. 332. Imo dentur homines fe- 
mibruti, qvi pediculos undida conqvifitos, avide, cupediarum ad in- 
ftar, devorent, qvalem przbet Ex. Clauderw Aun. 6, Dec. I. Epb, Cur. 
obf. 176. Nos adeo non delediamur animalculorum iftorum commer- 
cio, ut omni potius ratione eorum exítirpationem fuadeamus, Inter 
ea vero,qvz horum examina fügant , medicamenta , non infimum lo- 
cum tenent offa demortuorum intra veftes qvocumd3 modo geftata vel 
de collo fufpenfa, quorum effectum falutarem plus femel vidimus , 
licet ab Auctoribus raro commendentur. — Morbos itidem a fafcino 
qvantum concernit, offa humana cis freqventer adhiberi, novimus, 
Sic fufüitum e dentibus humanis, fui generis offibus hinc inde Prati- 
ci, cumprimis etiam B. nofler Clauderu Dec, 1. "nn. 1V. Obferv. 136. 
Epbem.cur. commendant , etiam in iis, qvi funtámalo Dxmone obíeffi: 


. Dec. Ll. un. FII. t9 VLL ! R qvam. 


E 2 T 


$830. ^ ^ Susesus Obftroatio E. XXVII. : 


evamvis. ab hocamuleto pediculi etiam per fafcinum non produ&ti abi- 

antur. Przterea digitum hominis demortui ad fuganda ifthzc ani- 
malcula Reufnerm obf. 21, laudat, |Utut fit, non eft tamen indignum 
ingvifitione, qvo ex principio.demortuorum offa agant ? Certum eft, 
pediculos etíam in hominis vivi corpore confertiffimos,. eum; poft» 
qvam extin&tus eft, illico deferere, qvo ipfo conficitur,eos ab humo- 
rum putredine neutiqvam. progigni. | Qyemadmodum- igitur verior 
hacteuus de pediculorum geneíi Sententia lucem non.vidit, qvam. 
ea, qvod e Seminio fno, feu ovulis,. in lac vel alia nutrimenta depo- 
fitis & fimul deglutitis oriantur, felicius in iis, qvi fero acido-acri vie 

cido , ceu feminiorum iftorum apta matricula , abundant , qvales funt: 
pueri, qvz dicia feminia cum. talismodi fero. in.glandulas.excimas de- 
lata. , fota & exciuía fuos partus. edunt ; ( hinc in locis maxime glan- 
dulofis horum uberior qvod pullities; vid. Dolei Encyclop. Med. lib. 6; 
cap, 11.p. m, 1020. C5 Pecblin. lib. 1. Obf. 24.) ita charaGlere vitali. in lym- 
pha totius corporis deleto illico fe proripiunt, — Cum autem offium 
humanorum materia omnino qvodve fit in lympha qvzrenda, fic, ut 
fnt ex lympha viícida coctum qvafi gluten , in offeam denidve fub- 
ftantiam immutatum : vid. Zavers Offeol. p. m. 25. & ipía , fcil. offa ,. 
prater antiqvorum opinionem vivant, nutriantur &c, chara£tere vi- 
tali & in demortuorum offibusdeleto pediculis abigendis ea infervi- 
unt. Si deniqve dantur gentes, qvx monetz loco majorum füorum 
effibus utuntur, cerce in. eis vix erunt, qvi a pediculis infeftentur, 
nifi fortaffs monetz hujus genere deftituti pauperrimi, fic, ut & ibi 
pauper fortaffe ubids jaceat. vid. SDtenatl. VInterreb. 1692.p. m. 218. 

^— €b) Suffumigia cum Cornu capre pettis tempore, it, ad excitandos 
lethargicos & epilepticos, jam antiqvioribus-ufitata vid. ap. Scbród. lib; 
F, Cl. lp. 474: Pbarmacop. | Hylitericis paroxyfmis eadem apta; vid. 
Etimiill, Scbrüd. dilucid. €9 Fr. Hofm. clav. Scbród. Lit. Capra. Contra 
morbos a fafcino, uti fuffimenta prz aliis multum-valent, vid. «,Au.. 
4l. Dec.11l. €pbein. Cur. obf. 264. . Ita Corma capre huic intentioni nom 
incommodum, vel e teterrimo, qvem exhalat, fetore hariolari licet z 
przcipue: cum genus caprinum dzmoniacis praftigiis speum reperia- 


tur; hinc & in hac ipía. Hiftoria inter alia fafcinationis inftrumenta- 


recondita duo. Cornua hircina reperta, & Hircos Diabolo. immolari 


ab Indis Orientalibus ,. per Rogerium itt ber offenen Qbüre sum verboraee 
uen Jyebbentbum lib. 11. cap. 15. docemur; przter id", qvod-ipfe Salua- 


ser nofter. Mattb, 24, v. 32, 22. impios Hircis comparavit, 
| (s; De 


De Contabéfceutia d fafcino mira €9 memorabili, igt 


... €€) De ifta coalitione, tot bem 9(nteadfett ber S'inoer / falfe fed 
vere fcribit generofiffimus nofter zrgas, Dn. Francus de Frankenau, Ago- 
nifi. Pbyfico - Med. 9. & medicamenta proponit ibid. infantibus illa hy- 
pochondriorum tenfione labórantibus proficeua. Origo erroris muli- 
ercularum fortaffe haud alia, qvam eo, quod fubter coftas Spurias 
digitum infigere non poffint, hinc interiorum partium aliqvod accree 
mentum ad coftas, qvale tamen nec ip(xmet fatis determinare fciunt, 
imaginantur. ^ Sed vera ratio, cur illuc adigi digitus non poffit, eft 
abdominis a flatibus diftenfio. — Propterea carminativa , & prefertim 
-. $alia volatilia oleofa diutius exhibita ad gt. iij. iiij. aqua mentbe, carvi 
. €9c. paginam omnem abfolvunt, dummodo interdum & blanda eva- 
 «uantia dentur, ex gialapio cum bydrargyro dulci & manna mitto. 
| (d) 9S5Sefdbrenz Svaut/toeiffes Qrobanniszferaut xv. Non eft antirrbint 
| fpecies, qvam mihi vir excellentiffimus transmifit, fed fideritis , cujus 
| €ít multa contra morbos a fafcino, cumprimis in balneis utilitas. Vid. 
| inter alios Garrichterum €9 append. ad Muralti Chirurgica Kónigii nofiri 
. senJeilung ber gauberiftben Cocbdben, | Expertiffimum eft , ifta fideri;ide 
| infantes & fafcino totos emarcidosldenuo curari, fi in profluente co- 
, qvatur pro balneo. . Univería tunc, qvod mirum, aqva gelatinoía 
| qvafi & turbida evadit, Ejusmodi balnei qvodve mentionem iniicit 
«Excel, Albrecht Ann. HI. Dec. JI. Epbem. Cur. Obf. 204. parati nempe ex 
- ononide fbinofa, bypevrico €9 radice (ideritidis. — Noftris autem in oris 
; berba prz. vadice expetitur & non fine emolumento adhibetur, vid. 
» etiam Scbrüd, Pbarmacop. lib. IV.Cl. 1. p. 159. Hofer. in Herc. Med, lib. V, 
Í Cap. 4, p. 317. iftos puellorum morbos, qvos vulgo bem befcbrenen ad- 
» fcribunt, foli prohibitz traufpirationi acceptos fert, ac de balneo à fi- 
-| deritide confecto (cribit, illud juvare poros cutis referendo, unde 
- tranfpiratio facilior feqvatur ; huic intentioni autem prz aliis accom. 
| modam efle fideritidem , qvia ( virtute qvafi faponaria ) mirum in me- 
-| dum fordes cutis abftergat , qvotus qvisive enim decoctum ejus vo- 
| iz manus, etiam recenter lote & mundx indiderit, & vel parum di- 
|| gito volam fricuerit; ftatim ftrigmata cutis copiofe eliciet, 


| & 
«| 


Rz OBSER- 


UV AL CNTEMTEST. 
"TEE TN "T 


Obfervatio LXXIX, 


— OBSERVATIO LXxixc 
Dn, Li. ROSINI LENTILII, 


De bonis beris male collocatis , circa meditationes fuper 
pluviam coccoidetm. 


352 
eom cl 


A biennium famigeratiffimus Tuberana Boteburgicw Machaon, B. . | 


Hücbfletterus, Fautor & Amicus nofter, transmifit Coceulos, ne» 


[cio qvales, magna copia de celo cum pluvia delapfos, adje&ta (e- 


qventi narratione : Jieber überfcbicfe id) aud) / eerferod)enec Stoffen bíe.— 
in unfecér £anb 7 C'Gebr su £ iecbte[au/ bet 9. 902p 1697. Durd) cmn Obetz. — 


teviegen gefalfene granula miliformia,toelcbe auf eine babe Cotunb CfGegs.— 
bie Crbe 4oen Singer bodb bebecEt/ Den fiebenben Qaa bermacb aber burd» einen 


$IMaf 2 Segen. rofeber fortgefdbroemmet teorben/ auf reefden einefedha 2 tàgige 


Stàite erfotget/ fo an Det jagit/ Cauber unb tYJayn Dem C'iSeinetocf unb. — 


Som bart jugefefct,— Stef granula gleiyen allerbing8 Dem Q-ropfte5dtoefz 
fel/ geben aucb/ toann fie im Zicpt angegnbet tverben / faft einen (plcbeu Gerudy 
uno Siamme, Ha£tenus sxxeiseoloc Hücbffetterus. hui 


SCHO.LIU M. 


Miras interdum res aut cum pluvia aut inftar. pluvie de coelo. 
precipitati , omnium. Hiftoriarum menumenta, qvin & ipfx noftrz: 
Ephemerides loquuntur. Aliqvorum (altem & mentionem injiciamus;. 
Anno 1596.in Norico juxta Dozaverdam circa qvintam Vefpertinam ;, 
ad qvadrantem horz, qvarto Non Sextil. Sanguine pluiffe narratum, 
eft, qvi in folia & veftimenta hominum guttulis impreffis in varia lo- 
ca transmiffus eft, ex Zbuan. Hifl. lib. xxxxv. p 935. a... Utram revera. 


qvid fanguinei fuerit, an color pluvie tantum rutilus; incertum eft, 
Multum enim hic fuperftitioni vulgi acceptum. effe ferendum , nemo. 


facile. dubitavit ; namdp & fub. linea, meridionali in Guinea pluvia ruti- 


lefcit , fed & valetudini incolarum. eft (umme noxia, qvod, qvorum | 
cutis ejusmodi pluvia tangitur, illico febricitent, aliove. morbo tene | 


tentur, & veftes hac ipfà permadidz: putreícant , ut inftar goffypii 
di(cerpi qveant, ni ftatim ad folis radios ficcentur 5 qvinimglh 
nunqvam adeo fervet hzcaqva , qvafiad ignem fit coQa: Guineenfes , ne 


- cuti adhzreati(ta pluvia, qvoad totum. corpus oleo palme oblinuntur, | 
vid, Fraucifc. im Guineiftcb « wa 9lpricanifden SSiumen e S9ufdo lib, 1. c. 2,.— 
| ! pies 


VEM 


non-* 


. Bebonis boris male collocatis , circameditationes fuper $c. — 135 


p.14.  Proditum eft & à qvibusdam in ditione Cmdenfi apud Frifios 
orientales exeunte anno fanguine pluifle buan. lib. XLV HI. p. 1021,a. 
In aliqvibus Zerice locis pulices pluit, fed, qvz à ventis in arem 
antea fublatx erant, ^ Contimuat. Acoft lib. LI. cap. 2. Fraacifci im $uft 
Garten p. 928, Depluviaranarum ejusdve caufla , vid. ibid. Ubi Au. 
étr contra aliorum mentem ranas in nubibus generari ftatuit, víd, 
etiam Jacobeus de van. €9 lacert. Cap. L, p. 18. Sententiam eorum filá arri- 
dere dicens, qvi ranas & locis vicinis abreptas alio transferri & vi 
pluvix ac tempeftatis in Terram dejici autumant, cum vifum fit. Atbe- 
4o aliisave pifces cum imbre decidifle; Cardams qvod affirmet, ven- 
tos per juga montium íxvientes & ranas & lapides per aéra defer- 
re,unadve cum imbribus interram demittere. In Noer$eepia mures 
| depluere, Lemmender feu Lemminger dictos teftatur magnus Olase IZor- 
| miw. MHucusd Jacobew. De hac murium pluvia legi qvodve poteft 
Paullini nofter in oer. Seitz Fur&enben erbauficben ZufE. Obf. so. ubi infuper 
| tempus Anni notatur, qvo mures cum pluvia decidere folent, nem- 
| pe circa Feflum. Annunciationis ; qvod ilti mures omne gramen & (ege- 
tes depafcantur, adeod fint venenati, ut pecora gramen ab iis admor- 


fum guftantia fine omni auxilio mori neceffe habeant. De pluvia ci-- 
nerum in Zrchipelago., flammarum in monte P'efuvio eruptionem infe. - 


P uviis miraculofis vid. Mifand. Delit. Bibl. 1690. p. 1147. fegq. qvos 

iater non eft minima pluvia Sodomitica, ab eodem defcripta in ejus- 

dem Anni p. r r2Q. it. pluvia mannz &c. Omnium autem primo de 
| hujuscemodi pluviis evolvi dignus eft Excell. Hartmann uofler, Ap- 
| pend. ad Dec. ll. Ann. VV. Cpbem. Cur.p. z. fepq. in Difert. deammonató telis 
-| dn Curlandia celitw delap[is , pev tot. ubi de annonz pluvia ex Zhuano mi- 
"| rabilia exempla adducit , interim tamen cap. 1. f. 2. non immerito no- 
|| tat, non zqve certum effe, qva fide tradantur ab Auctoribus ejus- 
-| modi pluvic prodigiofz , partim , qvod nom diligentiam adhibuerint, 
"^| evam qvidem par erat in re adeo infolenti adhibuiffe, circumftan- 
|| tis accurate adfignando , partim ;qvod plerorumdve fides füblefta 
/| effe coeperit, poftqvam cusiofior indagatio multiplices errorum de- 
| texit modos, qvibus Scriptorum five fimplicitas , five incuria ílla- ,, 
|| qveari poterat, Sic Excell, Gerbeziw Ann. X. Dec. ll. Obf. 61. Epbem. 


: 
| 
vente, narrant Ata Znglicana 1666. Januar. $.6..— Dealiis qvibusdam 
: 


- ur. in Villaci , urbis Carinthie , vicinitate 1691, circa principium Mar- 


-| tii, frumentum qvoddam, qvod Siliginem putabant, depluiffe recen- 
- | fet ,, eain vero tantum. putatitiam, non veram, fuiffe, (ed berberum 
:| ' 


x 


i 


1 &R 3 potius 


* 


nive & grandine rurfüm deciduos; qvamvis veri & genuini frumenti 


e 


Ij4 Obfervatio LX X1 X. 


potius acinos, ventorum violentia in aérem fublatos, & cum pluvia, 


cum pluvia qvodj delspfi hiftorias non 6mnes efle proríus vanas lle. — 
luftriff. Celff Scholium bene notet, Cur aliqvando Terris pluat; vid, - 
in Difput. Klinchameri de aatuv. mineral. babita Jeng Pref. Scbenkio 1662... 
Exercit. 2, circa finem. — Ec de pluvia Magica Styriaca, qvz in integra 
alnorum filvula folia ferpentum charactere tinxit, magnificus nofter 
Lebenvvaldis Anu. X. Dec. Epb Cur.Obf. 154. 

| Jam Cocciloram noftrorum Hiftoriam , fi placet, texamus, & vi- 
deamus, utrum, qvid fint ifti cocculi, erui qveat ? Cocculi itadve 
noftri non funt unius exacte magnitudinis , utplurimum tamen femen 


cannabis xqvantes, Figura ab uno latere convexa, ab altero cavitate 


deret, In aqvam cxtera tinCturz nihil depofuerunt. ^ Et aridi coce | 


' qvafiatramento pallidulo tin&us , neqve hic alia aceti tindura,.— Ine. 


notabili przdita, & plane talis, qvalis effe confüevit qvarundam con- 
chularum marinarum ; Color pallidus ex albo fubliveícens, qvafi gum« 
mi tragacanthz , aut faccini pallidioris, aut, fi mavis, Cornu bubuli 
pellucentis, fuperficies primo afpe&tu lzvis; qvx tamen incifuras ver- 

us cavitatem du&is conchulas xmuletur, in cavitate rugoía, nigra 
vel fordida potius , qvisqviliz & fordes nigricantes , fubftantia qvafi 
cerea, qvamvis duriufcula, non tamen friabilis, fed fciffilis, pondus 
leviffium, In aliqvibus, fed his paucis, granulum nigerrimum , in- 
f'ar feminis papaveris nigri cavitatem opplebat, (ui dimidia parte pro- | 
minulum, fed preffu digiti levi, ficut pulveris pyrii granulum, in pole - 
linem commínuendum, ut, utrum caíü lutofüm qvid ,. primo molle, 
poft induratum cavitatem eam fübierit, an fint corpu(cula, nefcio qva- 
lia, eidem domeftica, incertus relinqvaris ? Aliqvibus fontanam fu- | 
perfudimus, ut, numqvid horum textura mutaretur, exploraremuss ' 
intra dies aliqvot Color magis albidus , confiftentia mollior, fcisfi cul- | 
tro facilius cedebant, nec aliter fcindenti videbatur , ac fi rapam vel | 
raphanum vetuftate jam fqvalentem (eíne peifiateguibe) cultro divi- | 


€uli, & in aqva macerati, fi manderentur, plane Zzoo , nulliusáve | 
ullius faporis idea perceptibiles : nec intra dentes qvafi lapideum qvid | 
ftridebant, fed ita dentibus cedebant, veluti fabz , pia, lentes aut | 
ümile qvid manfum, — In acetum vini per triduum immerfi, mollio- 
res qvidem, qvam aridi, evaíerunt ; duriores tamen illis, qvi fübter | 
aqvam aliqvandiu jacuerant, cxrerum iftorum color plane cinereus; 


cenfi haut qvidem difficulter inflaraabantur, fed odor non CN | 
| ic yulp us 


De bonis boris male collocatis, circa meditationes faperv&9c. — 13$ 
Sulphureus , nec diu flagrabant, fed in carbonem friabilem illico & fe« 
re dicto citius fati(cebant fi nari flammam celeriter admoviffes , Sul- 
phureum vix perceptibile qvid olere videbantur, reliqvus fetor erat - 
qvafi. putaminum nucis incenforum , momentaneus tamen & celerri- 
me evanidus. Poft deflagrationem nil fuarum dimenfionum amififfe 
cernebantur. am vero & microícopium in examinis adjutorium ace 
citum. Obverfi itaqve lumini tragacanth ad inftar, qvam & colo- 
re referebant, pellucebant,intus in cavitate fupenfcies afperrima , 

| qvafi vetuflate corrugata, & qvalis v. gr. interior aurea ventriculi 
turdorum tunica, nec foris qvoqve Izvis, fed inzqvalis & foveolis , 
veluti citri cortices, predita. | Qvisqviliarum in cavitate contentarum 
fpongiofa qvafi fubftantia. In qvibusdam cavitatibus oblongz fordes 
| prima fronte Speciem vermiculi ludebant, ludebant autem. Qvi in aqva 
|! fontana qvin & aceto, parum emolliti fuerant ,. in lateribus diíciffis 
| pulpofam fubítantiam, qvalis effe folet raparum aut raphanorum, haut 
| obícure prz fe ferebant. —— Hac igicar funt cocculorum noftrorum 
| phenomena. Utinam primis à pluviali delap(ü diebus eos recentio- 
| res videre licuiffet, aut aliz fciru maxime neceflariz circum(ítantiz lit- 
! seras Hüchfletteriauus effept comitatz, | Sed, qvid vota poffent? Pro- 
| fe&o de cocculorum horum effentia ,, atqve utri Regno. Naturz fint 


| ad(erendi, certi qvid ftatuere difficillimum. Tametfi enim cum omni- 
! bus tribus Regnis aliqvid commune habeant, funt tamen alia, qvz eis 
"Sedem, aut in hoc, aut illo , aut i(to, certam figere prohibeant, 

i Excellentisfimo Hücbflcttero putantur qvid swinerale, & qvidem 
Sulpbureum, aliis qvoddam femen vegetabile, rur(um aliis, fi non con- 
! «ba, capfala tamen aut ovum cujusdam infetli. Ruríum nonnullis qvid 
'füpernaturale, aliqvibus magicum, nonnemini naturale in aére genie 
itum xítimabantur. . d 3 b : 

| Supernaturale nil patimur tamdiu dici, qvamdiu causfis naturali 
| bus qvocumqve adhuc modo acceptum ferri poteft , aut qvod ope- 
| pe qvodve fit pretium, Cur autem , fi DEO. vifum eft. patrare mira- 
| €ula, ea in re tantill momenti patret ?. | 
cMapicum fi qvis dicat, non eqvidem pernegamus malum Dz- 
"monem miras, easqve: fatis prodigiolas res noftro confpectui fiftere 
'poffe :qvod. ubi facit, in perniciem generis humani facit, Hinc etiam 
: ludicris ejusmoei delectari vix mihi perfuadeo , nifi noxa fimul in ima- 
"ginem DEI redundare qveat;../. Cum noftris autem cocculis operam, 
I: re&e res xfümetur, oleumdye perdidifle videri pofict, | Qvamvis 


156 o0 Olfervatio EX XIX. 


—— MM ÀÀ— À— € 


enim in relatione feptiduanum frigus , viti frugibusdve valde nocivum, 


ifthanc pluviam effe fecutum tecenfeatur, iftud tamen frigus imbrium 


potius, qvi cocculos de terra fublatos proluvione abripuerunt, con- | 


Ícdiarium, qvam Cocculorum effedum, dicendum putamus, | ReGe 
» Hartmanaus mofter loc. cit, cap. IV. f. 6. nimis vacivz horz Dzmoniis 
» fuiffent , fi in tales nugas; citra damnum mortgalium , tantum teme 


» porisimpendere habuiífent; E(t enim verofimillimum , non temere - 


» qvid à Sagis patrari, nifi inimicis incommodum, aut fibi commos 
» dum qvomodocumdve exinde promittere qveant, — Nil autem hic 
. ànfoliti fecutum. ! 

in are genitos fuiffe five cocculos, five qvo veniant alio nomi- 
ne moleculz, vix cuiqvam Phyfico credibile exiftat. Largiamur no- 
biliffimo Hartinanno loc.cit.c.F. f. 2. (vid.etiam Schreyer. trin. fluid, magn. 


cáp. 1. membr. 20. f. 3. aliisve rerom naturalium fcrutatoribus , ceníus. 
mineralis aliqva minus folida in aére gigni & cum pluviis delabi poffe; | 


atqvi noftra corpufcula non tantum f[olidiora funt, & propemodum, 
imo , qvid dico propemodum? revera nimium organica , qvatn ut aé- 
rex generationi fint apta; Sed & mineralium cenfum rite examinata, 
non fübeunt. Sin igitur aut ex animali, aut vegetabili penu defum- 


ta, longe minus credibile vel poffibile exiftit, ea fuiffe in aére produ» - 


Ga, per ifta, qvz toties citatus ExcelJ. Hartmannus cap. VLL, €9 1V. paf- 
fim contra animalium & vegetabilium in aére generationem erudite 
commentatus eft, — Nedve nunc demum à noftra Sententia difcede- 
mus, qvz jam olim in Oolopia noftra , forfan adhuc edenda, omnia ex 
0v0 prodire , multis rationibus & experimentis firmavit. —Credat ita- 


ive dictus Scbreyerus loc.cit.cap. Z. membr. 12. . 4. Semina animalium | | 


vel Plantarum elevata & putre(centia in pluviali regione locuftas & 
ranulas reddere, —Credat Kircberus Spermatica vermium, Serpentum, 
ranarum, fimiliumdp animalculorum corpufcula füblata in humido ca- 
lidodve a&re repentina gene(i exclufa, prodigiofam pluviam cauffari. 
AMund. Subterr. Tom. 1. Lib.AV. cap. s. propof. g. p.m. 211. Nos organie 
. €a ejusmodi corpora tam cito non coqvi, qvam coqvuntur afparagi, 


tamdiu credemus, donec contrarium firmis rationibus & experimens | 


tis adítruatur. Cui enim fini divería fexus à DEO creatio? cui fini 


 multiplicationis iterata benedi&tio ? Si negotio multo leviori per ge- - 


nerationem qvafi inftantaneam vivas ejusmodi & fentientes creatus 


ras aér depluere valet, qvx tet dierum labore per fotum & incubas | 


tionem in ovo gengrantur, aut, fi mavis, evolvuntur, immo qvo-- 
. rum 


| 


4 


| 


(0 De bonis boris male collocatis , circa meditationes fuper 80e, — 133 
| rum perfcClionem vel leviffima aéris injuria fruftrari qveat? Non igi- 
| tur in aére generantur iíla ; fed in aé&rem , vi ventorum, fublevata 
| deorfum poftea przcipitantur, ut paullo poft videbimus, ; 

— Proinde, cum terram agnofcant rnatrem , ulterius, an mineralium, 
. claffi noflri cocculi fint accenfendi, nec ne, difpiciendum? Nos, alio» 
| rum pace, per phznomena füpra delineata, nobis minerale qvid ima- 
| ginari non poffumus, | Nil metallicum color & pondus, nil Salinum 


l; 


 iporis inertia, & recufàtum aqvz imperium, nil Sulphureum fruftra 
, expectatus in accenfis odor Sulphureus, nil lapidiforme aut marcafi- 
| ticum fciffilitas & mafticatio prz feferebant. | 

| Si qvid vegetabile adftruas , prater cujusdam plantz femen cffi- 
| cere nihil qveas. . Si vero (emen, aut ejus erit capfula, aus ipfummet 
femen. Capíülas tam craffa fubftantia prxditas Botanicorum fortaffe 
,nemo unqvam viderit; & qvamvis granula nigra in cocculorum qvo- 
| fundam cavitatibus contenta, papaveraceum vel analogum femen afpe- 
.&u primo mentiantur, attamen friabilitas eorum fordes potius & lu- 
tum, qvam femen prodebat. —Milium non efle, vel ccecus vidiffet, 
, Semina qvidem dantur , v. gr. cyoploffi. qvx ex una parte fint conve- 
im ex altera qvadantenus concava, fed inftar lappularum funt hi- 
pes Prgterea per microfcopium nufpiam vifitur aut hilus aut hili- 
;forme qviddam, nec in aqva macerata, ut molliora reddantur, intu- 
mefcunt, aut ullius vegetationis veftigia prabent. | 

| Fatemur qvidem, nos non parum gavifos, cum in Epbemtvidum 
Amofrr. Dec. LII. « Ann. ITI. Obf. 29. ab Excell. Schulaio prodigiofatn milii plit- 
viam adnotatum confpicaremur ; eo magis, qvia granorum iftorum 
!defcriptio cum noftris cocculis in multis conveniebat: qvippe, qvod 
majora fuerint milio, cerei coloris, fubrotunda, ab uno latere con- 
|vexa, ab altero concava, conchulzx ad inftar, aut, fi mavis , capituli 
;boleti, fibrillam nigricantem aut purpurafcentem in cavitate ilta fua 
 oftendentes , duriuícula , non ftatim dentibus cedentia, eo folo exce- 
pto , qvod dicantur, poft intervallum lingvam fenfibili qvodam ama- 
rore affeciffe , qvod noftri cocculi non faciunt , ni fortaffe cauffa ve- 
|tuíft3s exiftat, & recentiora ejusmodi faporem habuifle fufpicemur; 
|nam alioqvi adeó granula hxc funt noftris fimilia, ut ovum ovo, fic, 
|ut propemodum ejusdem fortis fuiffe mihi perfaadeam. Confirmabar 
|in Sententia de femine cujusdam plantz, qvod in ea ipía obfervatio- 
|ne dicatur , à circumfpedioribus cauliculos qvos!am femiputridos al- 
latos, de qvibusgranulatalia pediculis fLispepenuiffent, ac deniqve 
| RE 
! 


mr rtr aridi em 


Dic. UL, Hin, VL. CS VEL, S anumad- 


1 


118  Obfervatio LX XIX. 


p—————— ———— — à 


Mii P aen ! ! 
animadverfum multo labore effe Semen alfines hederácee Tabernam. lib, 
Jl. fct, 1 1. cap. 3. num. V. Alfines bedevule folio Caf. Baubin. mum. 1. Mor- | 
fus galline folio bederule Lobel, Obf. p. 247. imó, qvod femen cauli fuo - 
.adhuc paffim adhzrens folliculo. inclufum , rato unicum, plerumdve | 

geminum , nonnunqvam tergeminum, cavitatibus fibi mutuo obver« | 
fis; atdve, qvod eft cardo rei, femen ipfum terrz , peculiaribus va». 
(culis ad id unice deftinatis, meníe Septembri commiffum & per hie- | 
mem adfervatum;, vere fecuturo progerminans , plantam virentem ve- | 
getam omnibus numeris fuis períeciam fitteret. vid. m. 6i monatltcbe 
iintertebungen fi. 169 4. menf. Sept. p. m.766.feq. | | 

Enimvero, qvam ifta cumds cum nofítris cocculis congruere vi- 
 deanrur , aliqva tamen funt, qvz diverfum qvid haut obfcure argu- 

ant. Primo enim fapor, qvod modo didum, nec eft amariuículus, 
nec, qvod bie monatlicbe Muterrebungen pag. 771. innuunt, Sinapini 
vidqvam refert. Deinde ex relatione ExceZ. Schulzii propemodum 
difpaleícit , grana i(thzc cum pluvia non decidiffe, fed. qvod in agris 
máxima eorum copia reperiretur , e capfülis fuis maturitate ; ut feri 
folet, excufía, & agro poit meffem vacuo undidgs relicto comparentia, 
à vulgo cum pluvia coelitus. delapía putata fuiffe. — Noítros autem 
cocculos cum: pluvia revera decidiffe, prater relationem Excel], D. 
Hücbffetteri, licet xvlzlue nemo: nominetur, probabile tamen reddit ( 1) 
tempus vernum , 707a Ícil. Maji dies , ubi femina ejusmodi nondum 
maturuerunt , (2 ) qvod agri ifto tempore vix herbam, nedum met- 
fem , fuerint experti, igitur, fi vel maxime per totam hiemem iíta Se-] 
mina jacuiffent, impoffibile zítimetur, ea non fuifle citius ab Agrico-] 
lis, qvam zona demum Maji ,animadverfa. (3) Qvod neceffe videa-] 
tur, ejusmodi granorum plurima, etiam terrz füperficiei tantum in«] 
cumbentia,, vi pluviarum: humeQata , ifto tempore, qvo non eft ul- 
lum in. toto anno vegetius, germinare debuiffe , cum defalcara poft] 
meffem frumenti grana , ubi diutius fuper agros jacent, non fine mef-! 
forum damno germinent. (4) Ex relatione comparet, noa folum fu-ll 
per agros ea fuiffe reperta, fed integrum diftridum adeod; & prata &]. 
vias, per mille paffus ( fi 4000. paffus. milliare conficiunt ) obtexiffe,] 

& denids: (5). qvod omnium maxime notandum, ai binorum digito 
rum altitudinem accumulata furrexiffe. Tam, fi toti agti totius diti 
onis Aoteburgen(is ejusmodi Zlfine bederacea ftudio fuiffent confiti, o. 
mniaqjve earum. Semina, vi turbinis illuc. delata , utrum tamen dicta 
modo qviverint coacervari , dubitari poflet, | (6.) Spedtandos prxbulf 
| | cocculot4 


Debeonis borismale collocatis , circa meditationes fuperüdc, — x 
Debonis borismale collocatis , circa meditationes fuper Gc, — 139 


 CUKLIEREQUP CETERO DAP M REGERE. 


cocculos noftros Uterino Fratri Philippo Francifco Ericbio , Pharmnaco" 
poco, & botanico expertiffimo, qvi grana, feu femina alfines bedera- 
| €e& (qva veronicis juxta Raji methodum potius accenfenda) noftris 
cocculis aliqvanto minora nec per omaia fimilia adferebat, — Dole- 
mus, qvod Bicladfeur tempore iftos cocculos Terrz mandandi, fi- 
qvidem ut Ephemeridum unum novum attingant iftx Obfervatienes , 
| ad vernum tempus expectare non poffumus. Jn 

- Siccine igitur ex animali regno prodierunt? Plane & hic arduum 
certi qvidqvam pronunciare. Primo in ea plane fententia fuimus, ef 
| fe cochlearum fortaffe minimarum qvasdam concbulas , 3'iusve innume- 
| xo alicubi numero prognati infedti fublatis , poft exclufionem, & in 
| unum locum cum pluvia proftratis, vi ventorum conchulis. - Affenti- , 
| re videbatur figura, qvalis conchyliorum qvorundam marinorum , 
' concinnz incifurz concheniliis T'in&torum haut abfimiles circa rimam - 
vel hiatum cavitatis concurrentes, cavitas ipía , qvx non adeo obfcu- 
| re innuebat, contentum in ca , non fruftra à Natura fabricatum,ani- 
; malculum qvoddam, cujuscumqQve demum generis, fuifle, ^ Poftea, 
cum admorfio cocculi, Conchacez ad inftar fubítantiz non intra den- 
| tes excitaret ftridorem , fed more leguminum cederet mafticationi,ve- - 
| nit in mentem, an fortaffe cujusdam infe&ti, v. gr. locuffarum , Cocb- 
| learum, formicarum , ova majufcula effent, qvx poft exitum animalculi 


; collapfa, corrugata & per coníeqvens crasfiora qvoqve reddita exa- 
Diudent? . . | Mud 5 
l Locuflas eqvidem qvod attinet, eas nonnunqvam innumerabiles 
| ovorum myriades pofuifle, hiftoriarum fide docemur, Relatio Franco- 
 fürtenfis autumnalis 1686, exhibet locuftarum Gallie Delphinatum depopue 
| lans examen; ubi inter alia reperta femellarum fubter T'erram habie 
| tacüla, cavez ícil. longitudine & cavitate Scriptorii calami effictz , in 
" qvibus ova grani miliacei magnitudine , horumd, ferme numero qvin- 
| Qvaginta in una caverna 5 Sed & ejusmodi ovorum non profundius 


| I m e e ES * s i 

| digito transverío latitantium 180. Centenarii effosfi perhibentur, qvo- 
" 

L| 

| 


'rum aliqva exclufa pepererant 3oo. Centenarios locuftellarum ; non ma. 
|jorum vulgaribus mufcis. — Et qvamvis hxc ova minora videantur, 
| qvam, ut cocculis noftris, exfücca cumprimis & arida zqviparari pof- 
| fint, de aliis tamen locuftis Gallie Proviuciam 1613. Menfe Majo va(tanti- 
| bis, alicubi legimus, eas autumnali tempore innumeros ovorum a- 
| cervos , ova formicarum , NB. vulgo dicta magnitudine paulisper exfu- 
| perantium, congesfiffe , & pasfim locis arenofis in Terram defodiffe, 
| | : 32 * qv 


Li 


Obfervatio LXX1X. 


t t usc Ah, at A 


$3. 5) 
fe, qvx ova arefaéta & exfücca , vix minorem qvantitatem , qvam coc- 


culi noftri indipifci poffunt. — Sic & 44a Pbilofopbica Anglicana 1665. - 3l 


. Mens Jun. Obf. 6. recenfent Ukrainam xtate ficca infeftari Locuffarum 
examinibus, qvarum fingulz 200. vel 300. ova pariant &c, Et, qvara- 


vis non immerito qvis mirari posfit, unde tantus ovulorum ejusmodi . 
numerus, qvi mille paífus terrz duorum digitorum altitudine conte. — | 


gere valeat ? is tamen mirari definet, ubi qvanti locuflarum exercitus , 
nonnunqvam per aera volitaffe vifi, qvi aérem offufcando noctem in 
üpía meridie pxne induxerint, confiderarit. Legatur inter alia Differ- 
£atio Exc. noflri Kircbmajeri Epiftolica , de Locuftis infolitis teraemino exa 
mine 5 portentofo numero & Tbracia Daciajue in Pannoniam inferiorem per- 
(ue «Auftriam in Germanie regiones plures (efe infundentibus , 89 pabula, 
qua tranfitus ferebat depafcentibus , W'itteberg 1693. — AliamQve Difputa- 
tionem de Locuflis immenfo agmine aérem Jenenfem implentibus , babitam Je» 
n4 Prefide Hebenfireito ; Ref. Cbrifliano Prange 1603, — Credibile eft lo- 
cuftas alicubi matrices aptiores pro deponendis & excludendis fuis ovis 
reperire, ibid turmatim confidentes fetificare, qvemadmodum qvid 
fimile innuit Excel. nofter Raygerus Ann. 11. Dec. I1. €pb. Cur. Obf. 22. 
nempe, qvod illud Infe&ti genus prima vice comparuerit it partibus. 
Trans- Danubianis 4uno 1624. ubi nimirum ante annum graffatus exer« 


citus hoítilis omnia fere compita jumentorum hominumdve ftrage 


complevit, illorumda imprimis eqvorum , mulorum & camelorum. 
Hzc igitur cadavera nidos fibi elegifie locuftas, & illuc ova fua de- 
pofüiffe , qvin credamus , aut certe fufpicemur, nil prohibet. Infecta 
enim morticinis delectari vel apum examen in cadavere leonis à $im- 
fone vepertum credibile fecerit. fudic. 14.9.9. Et qvamvis, eodem 
£xcell. Raygero. notante locuftz precedenti qvodve anno , nulla tali 
flrage edita, fint vifz , potuit tamen alibi locorum, illinc longe diffi- 
torum, pecoris qvxdam é contagio mortui ftrages contigiffe, 
Cocblezs ova parere candida , oculorum luci! piftis magnitudine, 
e Gefnero adducit Excel), Muraltus nofter Clav. Med. p. 11. 225. & magis 
curiofe Antonius Felix, Abbas Mar filius , epift. ad Malpiub. de ov. cocblear; 
qvorum aliqvot acervos non tantum in hortulo, florum bulbulos ef- 


foffurus, reperit, fed & prope lapides cujusdam horrei, qvz ova non - 


excedebant magnitudinem grani piperis: Color eorum albefcens erat s. 


qvx. vero animalculum. jamjam protrufura effent , paululum ed 


bant, tefta tenuis erat, talis tamen, ut dextra tractata refifteret, 


1 el 
2330 UIN OCA SETA 1 


cunditatemdve fuam , fine ulla Ixfione fervaret, Eladtenus defcriptio: | 


AMarfi- 


om DEREN NLURNOLUA UE P TUE PANEM TS RB CNN 
SURTICL , 


«4 


00 Debonis bor male collocatis , circameditationes fuper &9c. 141 


— ÀM— Á— —— M MÀ M———M MÀ — A À—À MÀ ——— 


- JMarfliasa; Jam vero fi qvis icones p. 19. adJectos, eorumdve cum- 


primis duodecimum , qvem ita expreffe Auctor defcribit, qvod ex eo 
ovulo jam prodierit animalculum, tefta vàcua, aliqvantum NB. con- 
tratta & corrugata , magnitudinem infuper oculi lucii piícis , colore li- 
vidam, fubftantiam glutinofam .& mucilaginofam, denida rimam fere 
dimidium tefte occapantem, contempletur, magnam (ane cum no- 
flris cocculis paritatem, fi rite metiatur, inveniet, — Tametfi enim 
€raffiores fint nofiri cocculi, corrugati tamen funt, atcp adeo minos 


res in fua dimenfione facti, propterea neceffario, adjecta infuper mu- 
' cilagine, craffiorem fübítantiam adepti. 


Ut vero & de formicis nonnulla loqvamur ; qvamvis folliculi ifti 
ovales, ipfis etiam formicis majores , qvos in dorfo, veluti cochlez 
domiportz , portant, earum ova vera non fint, prout curiofisfimus 
D. Edm. Kinp « 48. Anplic, 1667. mens. Febr. Obf 7. fufe atdà ad oculum 
demonftravit; fed potius exovulis aliis minutiffimis incubatu primum 
vermiculi procreentur, qvi, poftqvam in magnitudinem formicz fer- 
me excreverunt, fubalba demum ifta peilicula cireumdantur, ovalis 
figurz, qvam ovum formicz vulgo appellitant, nobis tamen perinde 
cit, dummodo qvis nobiícum posfibile xítimet , capfulas illas, poft- 
qvam formice numeris omnibus abfolutz, funt illinc egreffz, con- 
deníari magis, corrugari itidem, ac denidve cocculos noftrates con- 


| flituere poffe, — Si jam qvis interroget, cujus generis ovula noftros 


cocculos exiftimemus? ei refpondemus , nos, pofito eo, qvod fint in- 
fecti cujusdam ovula, magis ad ea locuflarum inclinare, propterea , qvia 
hzc fola infecta deprehenduntur magnis, & qvz huic pluviz fatis con- 
veniont, agminibus totisáve exercitibus huc illuc migrare. Qvam- 
vis enim ob materiz viíciditatem ova cochlearum magis congruere 
videantur ,. minus tamen, unde tam infignis horumce ovulorum pro- 


ventus & copia, concipi valet, cum tantos cochlearum exercitus 


cominifci non liceat, Circa formicarum ova, feu potius capfülas hz. 


| "Feo propterea, qvod ficciora huic negotio, &, cum exarserunt, po- 


| tius teftarum ad inftar, aut fanguinis tofti $ffum iri credibile fit, prz- 


terea nec ipfarum iormicarum tantus numerus exiftat. 
Denidjve, ut verum fateamur, zon zifitrepide borum quidquam ad- 


| ferimus , probé recordantes , quantum in ejuscemodi rcbus conjedurg, etiam — 
| folertiffimos, immo , bos magis, quom alios, faliere queant. Cumprimis 


etiam aflenfum remorari posfit, cocculorum in aqva maceratorum 


| pulpofa & veluti rapacea, in fciffuris, per microfcopium juxta & ma- 


9 3$ (licatige 


142 - .. Obfervatio LXXX. : 


fücationem percepta fubftantia, Qvidqvid denid adferatur, five mi- 


nerale, feu vegetabile, feu animale qvid, ubid difficultates aífenfuss - : 


Qve plenarii obítscula (emet oggerent : hinc Benevolo Lédori utiáve, 

qvidqvid fibi ftatuere decretum fit , liberrimum efto. : 
Potius, qvo pa&o cocculi noftri, per pluviam füper terram fint 

fpará , disqviramus? Certe vix aliter, qvam viventorum. Omnes cjus- 


modi pluviarum hiftorie propemodum expresfis notant, przcesüifle .. 


pluviam, aut faltem comitatos effe ventos, turbines, procellas. Col. 
1cCta igitur, fi placent, locuftarum ovula pridem excluía innumera- 
bili numero, eo loci, ubi v, gr. morticina matricem prxbuerunt, & 
ratione ariditatis levitatisve fux; vi ventorum, prxcipue turbinum; 
longius qvandodve, qvam facile qvis credere posfit, in fublime pro- 
vecta, ind? aére, ratione dictz levitatis aliqvamdiu libratz cum plu- 
wialibus guttis, aére per vapores aqveos deníato, xqvilibrium amitten» 
te ,füper terram alicubi przcipitata magis , qvam delapfa fuerunt. Et, 
fi locuftarum ipfarummet agmina, excusfionis fui territoria ad usqve 
genua operuerunt, cur non earundem ovula terram 2. digitorum al- 
titudine cooperiant? Confentit nobifcum Excel. Hartmannus loc. toties 
Cit. cap. 4. f. 6. de pluvia Curonica granorum avenaceorum , nempe 
grana ifta per hiemem humi reli£ta , adventante anni recentis Aprili, 
nivibus folutis, fereno vere, Siccitate fua exaruiffe, inded? evenif- 
fe, ut levitas eorum , vento , an foli etiam obfeqvens? dubitatur , ad 
nubes evecla ibi aliqvandiu bzferit, donec natales füos arenofo in lo- 
Co repetierit. Sic & Kircberze loco diio melius, qvam fupra, fenti- 
ens, rationem redditurus , cur in nonnullis locis Arabie, Lybie , fub- 
inde vermium , ferpentum , ranarum fimiliumdve animalculorum plu- 
via obfervata fit * refpondet, ea unà cum arena: aut etiam ex qvo» 
vis loco , ubi copiofa propagine propullulantes ftabulantur , ventorum 
violentia abrepta; nunc in has, modo in illas regiones, pro ratione 
venti, delata, prodigiofam poítea pluviam cauffari, — Sic & locuítz 
terram ZEgypti cooperientes Euro vectore adveniebant , Zephyrodve 
tollebantur, Exod. 10.9. 12.19. Sic & Coturnicum pluvia mediante 
vento populo Ifraélitico advehebatur: Aum. 11. v. 2 r. qvod repetitur 
Pal. 78. v. 26, Qvas coturnices locuftas fuiffe magnif. fob Ludolfw 
aflerit , prout citatur írt ben Sytonatf. Linterrebungen nno 16942. p.757. 
vid. ead. Colloq. 1691. p. $27. feqq. Nos vero meliora docentibus ma- 
nus alacriter daturi, abrumpimus. 


lta qvidem abrumpere , totidve mundo; immo nobismetipfis, | 


» iníciis. 


ui f ME 


| Debouis boris malecollocatis , circa meditationes fuper Cc. — 149 


MIT 


n a ABIEDEDE ME 


infciis & invitis, fumos vendere ftatutum erat, — Sed, o qvam vanz 
virorum, ni fallimur , & nobis doGiiorum, & hzc ipfa noftra vel ex- 
cogitatisfima cogitata ? Et, qvam eruditz funt eruditisfimorum cu- 
riofe nonnunqvam nugz ? Scripferamus , (urrexeramus, in eo eramus, 
..ut microícopium, cujus ope cocculos noítros examinaveramus, lo- 
culo fuo redderemus, ut vitrum, in qvo eosdem cocculos fatis diu, 
immo per tres circiter Septimanas, maceraveramus , eVacuaremus & 
purgaremus , & ecce , cocculum unum germinare animadvertimus. Often- 
dimus eundem €x. Dn, D, Breyero, tunc Inquilino & Convi&ori no- 
ftro; nunc Pbyfico Spirenfi ; Stupebamus, & nos tót lineas fruftra du- 
xiffe, tot Spiritus inanisfime prodegiffe, fere pudebat. — Interim re- 
centem affudimus aqvam, & tres vel qvatuor cocculi rurfum fuccefs 
five germinabant , germinibus fere uncialibus protrufis.  Auctumnus 
| erat, nulla fpes in fatis cocculis fubterranex germinationis. [mpatie 
| enter itadj ver novum 1699. expectantes , cocculos nonnullos terrx - 
| mandavimus, prodierunt, licet (ero, fortaffe, qvod granula effent 
| vetultiora , prodierunt, inqvam , & plantam, qvam Ledor , appià N 
| videt, ipfisfimam nempe Zf!fimen folio bedere protulerunt, — Florem, ^^ 
|! qvod dolemus, cum eo tempore potationi Güppingen[ium acidavum va- 
! Caremus , non confípeximus ; uxor tamen minimum & pallidiufcule 
! exruleum, fugacemdve fuiffe referebat. Semina vero & ipfa hic ex- 
' hibemus, eadem plane cum depluentibus Cocculis Roftenburgenfibis. 
' Hxc plantula, quamvis alfinen eo criterio prz fe ferat, quod difruptis 
| cauliculis inclufum quafi inteitinulum aifines: more protenfum often- 
| dat, moderni tamen Botanici ob lorum Seminumdp identitatem , eam 
| volunt eífe fpeciem veronice, eamque proinde vocant veronicam fo- 
|! liis bedere, quos inter vid. 4fmmzaum. charad. plant. fundam 111, Canon, y 4. 
| p.m. 167. Folia vero funt bedere terreftris. Optandum effetutinter Bo- 
! tanicos deniqüie conveniret de plantarum charattere , (iquidem, ubi diu- 
| tiusin diveríum abierint;-nemo denidye (cire poterit, quid verozia, 
| quid Zlfige , quid Pezcedanuim, quidhoc velillud? Cumprimum coccu- 
! losgerminare vidiflemus , Boranicus quidam induftrius & fagax hario- 


| 


!| labatur effe (emina rabeole arvine carulee,quam delcribit eciam Cbabrz- 


Lus Sciaorapb. Stirp, p. s27.. Enimvero fatio dubium omne, cum ejus 
|| quoque admiratione; fuftulit, — Jam igitur, Dun non ftupefcatalicubi 
|| pantam hujus fiveveronice, fivealfines copiamiuccreícere potuifle, ut 
*| fublata harumin aérem femina, NB. fine admixtis aliis (eminibus, poe 
em dimidiz hora diftridum, & quidem ad 2, digitorum  altitudi- 


m 


D. 


! 


144 | Obfervatio L'XXIX, 
nem, tegere? aut, quisunquam plantulz hujus tantam meffemrn ullibi 
€onípicatuseft? Alii cuidam,quam integerrimo Hücbflettero. (de cu- 
Jus fide dubitare velle piaculum exiftimamus) relationem ifthanc fates - 
mur, difficultercredidiffemus. Quidigitur jam faeeremus? An ines 
ptas noílras meditationes, quod fas erat, fupprimeremus? Nequa- 
quam, Conftituimus potius omnia utin chartam jam erant conjeéta, 
noftris Ephemeridibus , vel eo folo fini, communicare, ut exemple 
quoquenoftro monftraremus, quam proclivisfitad erroresmens hu«. | 
Inana, quantaque fit opus circumfpedione, utaliquid in retam obícue — | 
ra, certiftatuas, & quam falfiffimas vaniffimafque vanitates viri ca 
tera non indoGi , vel certe pro talibusab erudito mundo non habiti, 
magna nihilominus cura , feriadue follicitudine fcribere, credere, aliis- 
due credenda, fine dolo , proponere poffint; quamvis , poftquam 
cocculos noftros & imaginaria locuftarum ova germinaffe vidimus, nos 
antea non nifi trepide fententiam dixifle, lxtemur, 
H 3 ! G. M I L 


COURUNETABHRU De 1s d 


aoi 


OBSERFATIO LXXX, — LU 
"Da. Lic ROSINI EENTILIL 1 


De Radice effratlovia , "vel apertovia. B 
Cyprengtvur&ct. | Hi 


I m quidam Comes aliquando monftravit radiculam digitum | 


medium prxter propter longam, aridam , exíuccam, calami fcripto- 
riicrasfitie, fibrofam , cavernoífam | & quafi arundinaceam , immo, 
qux caulem potius, quam radicem prz feferebac,&c. & ex me quzrebat, 
utrum, cujusnam plantz radix effet, cognofcere poflem, & qualisnam 
eíTet virtutis, veloperationis, enarrarem. | Cum itadue meam agnitio- 
nem ea fugeret, illuftrisfimus Dn. Comes fequentem in modum fati 
coepit: In caupona ruítica vagabundi qvidam, Thelaurorum, utiau- 
diunt, foffores divertebant , quorum confabulationibus auícultans € - 
meis fubditis quidam Rufticus, eos de quadam radice diíferentes audis 
vic, cujus folius contatiu repapula fereque tentata refilirent ac effrinperentur,. 
eamque radicem vocari CoprengzQurfe[ / quafi dicas, radicem effrado- 
riamleu apertoriam ; talem vero fequenti mechodo adquiri pofle: Quz- 
ratur arbor, cui picusinnidulatur, obíervetur maurisaviculx egreffus, 
nidique oltium clavo trabali oppeflulecur , repotita fubzcr ron: | 
| | ru 


L4 


p^ De Radice effrattoria : velapertoria, GCoereng 2 C'iurfef, Y4y 


-— nio nM DH ———————————À 


» -rufficoloris vefteautaliare colorata. Jam vero delite(cens alicubima- 


 trisaviculz reditum diligenter opperiatur,quz redux nidum clauumin* 


veniens, mox rurfum avolabit, íed & brevi reditura tenebit in roítello 
radiculam, | Clavus trabalis earadicula vixdum taéctus,quafi vi expulfus, 
refiliet, atdueuna cum radice fuper füppofitam ruffam veftem dclace- 
tur, nidi veftibuloficreíerato. "T'unc autem accedens obíervator ra- 


- dicem tollere, eaqueíerasomnes, utcumque robuftisfimas contactas 


eitius dicto effringerepoterit Ea Thefaurorum Foffores cum temere 
protuliffent, fubditus meus, gavifus de fortuita qux fibific obtigiffet, 
felicitate, periculum experimenti fa&urus, eopfe modo rem aggreffus , 
hanc ipfam,quam videsradicem adquifivit. Frater autem fubditi, Pa- 
ftor paganus, de ea recertiorfaétus, poffefforem radicis novellum, 
ne quam hujus adminiculo feram effringere tentaret, dehortatur, id 


, namque hautaliter, quam per magiam, fieri poffe, malumque Dxmo- 


nem ejusmodi negotiadirigere confuevifle. Quinimmo re ipfa ad me 


, delata, fubditum citatum examini fübjeci, quihiftoriam , utia me nare 
. rata, depo(uit. radicemdue quam vidifti, in manus tradidit, Prater 


. lapfisautem paucis ab inde hebdomadis fequentes ad me littera perfee — 


, fzuntut; 


ym Syurdfeudbtigften bodarbobrnen £n. 


n, Giraffenau. N. 


[ S d H. M. Zjnteobaer unb SSefiter be. G5dba& NB. Dabe vemonumen 
$^ Da 


B ybrDurdteucht baben einopring C'Gurt befommen von feinen ta 
tertbanen ; 2IBann e$ bem alfo ift/ fo bitte ic ybr Surdbfeudpt fie voollen mir 
fie sufommen faffen unb mit bem 33oten. fcbicten unb ein SSrieffein fcDceiben 7 


,. Ainb bie 253uv&el barein fcboben unb mir feoreiben/ toie es ibr Surdbleud 
baben teil cb gib it 2. QBall/ ob Gr cin bonnen Giofb teil ertoarten. ober 


| foil 5 GC aufenb ff. barcor empfangen ober toill fenn Qbeil erroarten/. voie mir / 


! 


bap Fan er mir mit Dem $Soten Beridoten ; veas. er baben voill / Baf. vollen 


| oit ibm iti fep: Jooffbaltung fieffermn;. ebrtich unb autfricbtig/ oberibe SOyurdy 


[^ 


. leucbt Formen einen SDiener mit bem 9Soten nabee N. geben laffen su miv/moanm 
| fie ein &ibtog aufiprengen tbut Da8 1. £ort reet ift/. fo ift fle gut ich bitteibr 


; 


| 
| 


i 
| 
| 
l 


Jg" 


us Dec. ill. Ann. VL 82 F Li. 


, SDutdiudt fie tootíen fich nicht faumen unb uns unb ibm urb bem armen (ellen 
| betijerbann bag Ge(teiftoielüberbie 6o. Gyonen Golbatoerth ín allem bat 
| Gberibr SDurdbieudbt ein fuft su er Gron ober Garfuncfebften fo oollen vita 


ibm sufommen (affen &$ molte ibe SDurd)teuc ea cOerotuB. Daran baben 


- 


346 Obfevvatio LXX X, ji 
iveilert ich ibm ba£ Cort nidbt offenbar machen tbu Dag. gefcbichtoon vorat — 
vicbtiger Hvfach balber/oenn id) mad) e8 níemarib offenbar big id bie Cure —— 
Vedi mag fepit ein Sürft ober Graff ober SSauer/ fotoirbeSniemanb voci —— 

í& nad) auBgericbter Gad) id) bitte ben Jr, nod) emat er vooll fíe bod pre» — 
fentiri/teann ec (tebat bann. eg ift (ep Gitücfveieunferd/team er nic Drawer — | 
fbut/ toieich ibm fibreiben thu / fo fan ec eia yiener tit febicfen nac 9. | 
mit fo till ib ibn mit mir an Da8 £3ctb fübren/fo fan Gr feyn Gr beil n babe — | 
toit fepn auber/ unb ibe Surcbteudot/baf feynig mitbringen biemit befeblicb ibe.— | 
aDuroleuot inen Godpuf Gottes. Dafo ben 20:Dag (yebbermaril. 1696. — ! 

: 5yanB 991. Siamvobner Tino SSe[i&er be8 bat NB. 

Cbr Syurcbfeucht voollen mir mit ber SSotben eit aeteifje anfroort tiber 
(breiben mitbem 95otben. 10ab in Feine CQBerbinbernug [een benn C8 if (eon — 
aroffee.nu&en glaubet e8 aetoif. M 

Ego vero, pergiclliuftriffimus , vereque pietati addi&tus Comes, — | 
hifce litteris mihi perfuaderi paffus nonfum, utradicem magicam, ma- — 
li Dzmonis inftrumentum, transmitterem , atque vel boc nomine, — | 
quantumin me effet, facinus pefimum & fufpectiffimnum promoverem; — |. 
hinc dato, quod vocant, Recepiffe, tabellionem dimifi, mihique, — 
quod peteret, amplius ad manus non efle, fcripfi. Fixcllluftriffimus . 
Comes. wr ut 


Cum itajue, qualis nam effet radicula, quam etiam Botanicis | 
aliis oftenderam , refcirenon poffem, Illuftriffimus D, Comes juffit, ut — | 
incineresredigeretur, qvod abíquemorafactum. | 


SCHOLIO Nw. 


cMatthiolus in Herbar. lib. I11. cap. 103. p. 208.4. mentioneminjicit — | 
fpeciei cujufdam Lunaria in Italia Sferro cauallo dicte, propterea, quia | 
equidum in paícuis oberrant, eamque herbam íxpe calcant ferreas — | 
foleas perdere confueverint: quod plane incredibile, ita judicante 
Mattbiolo, cenferi non debeat qvia Plimiws lib, X, cap. 18. ícribat: 
"Quando Paftores nidum pici cuneo claudunt . picum tunc. berbam afportare, 
cuneoque adumovere, cujus virtute bic extradus,in terram. decidat; quocum 
Plinio, pergit, cenfentit Trebim , antiquus Doctor, & eximius, Ea- 
dem herba ibidem fecuridaca montana dicitur, fed radixibidem picta no- 
ftrz radici valde diffimilis erat. Propiusad verum accedit idem Mattbio- 
lm comment. in Diofcorid, lib. 3. p. 464, dbi fic: Feruntequos, qui in. — 
| montüs 


^ 


Ads 


De Radice effrattoria, velapertovia, Gopteng  CGurtef, 149 
70 QAMBHESIITITLDrADUNDODESROCHRAOERNEEPERE UERBO NGBUR Do ri s AULUS UY NECARE TIER TUTUP C RENDER ENSE RETE S c D MC LOCOS UTUNTUR SA USCERUIOERO 
«montibus herbas depafcuntur , ubi hec (Lunaria.) copiofe provenit, 
avul(is ab ea clavis fuos ferreos calceatus amittere, & ob id vulgo à non- 
nullis Sferra Cavallo appellari, fed perperam, meo quidem judicio, 
quod alia fitplanta, qve velab ipfo effe&tu legitime fic fuerit appellata, 
vel, quod femen proferat ferreis equorum calceis fimile: Quod ulti«- 
mum mihi fit verifimile. id. figuram plante in Herbario Mattbioli loc. 
€it. confentit Tabernem, Herbar, lib. H. cap. 19. p. 217. d. Ubi herbam 
Sferracavallo[peciem Hedyfari facit velfecuridace , fimilitudinemque fo- 
lez ferrez equine defümite feminum filiquis femicir ularibus iftam fi- 
guram haut obfcure mentientibus. vid, 1. Cbabreum fciagrapb. Stirp. 
pag. 155. | 
Aldrovand. Ornitbol. lib. 12. cap. 30. p. m.$42.de pico martio ex 
| frebio , Plinio, ZEliano €9 Oppiano, &ex his quidem ultimis eandem 
. fabulam recenfet. picum nempe, ubinidifui foramen lapide aut ligno 
aquodamobfítructum eft, ex eoinfidias fibi machinatas conjicere, her- 
|! bamque lapidi contrariam opponere, unde velut offenfus lapis & vim 
| herbz non ferens,exfiliat picodue rurfus foramen aperiat ; Immo vero, 
, quod magis eft, idem Oppiame , ejufdue mendacium alioqui per fe fa» 
| tisevidens fecutus nugaciffimus Kiranides (fi tamen hoc eft Au&toris cu- 
| jusdam , & quidem fingularis numeri , nomen ) tali herba, fi quis 
| eam norit, nullonegotiojanuarum ferasrefolvi poflearbitrantur, U. 
| tut eft, pergit Aldrovandus, velinfigniadmodumavis cum cuneo vel 
| herb cum lapideantipathix attribuendum eft, vel potius, NB, ut ego 
| puto, fpeciofiffimum mendacium effe , judicandum eft, Ixc 4ldro- 
| vaudus &infuper quzdam de lunaria & etbiopide herbis. 
| De ferarum magica quoque apertione videatur Jierus de preflig. 
| lib. s. cap. 11, Nos paucisaddimus : licet negandum non fit, herbis in- 
/ effe vim magnam, &majorem quidem:, quam multi credant, feras ta- 
- men fabriles , cum fintarte fa&tz ,mxandrorumque innumera varieta- 
| tediftinCtz , admotione cujusdam herbz vel radicis per naturam rerum 
- effringi poffe, nemo anus admiferit. 'Quod fi quis illius fübditi experi- 
| entiam opponat;qui quxfitam modo a T'hefaurorum fofforibus percepto 
|| ad pici nidum radicemexpedito invenit , illuftriffimoque Comiti fuo, & 
|| perhunc mihi manibus palpandam conceffit ? Et quamvis experimen- 
|| tum, dehortante Fratre fuo, Parocho, cum ferarum effra£&tione non 
"fecerit, verifimiletamen eft, cumartificii pars anterior, nempe radi- 
| eisinventio, fucceffufuo non ee ram pefteriorem , id eft, 
1 3 clau, 


LI ! 
*| i ; * n 


1 


1,2 UR Obfervatio LXXX. ule 
clauftrorum aperturam,non minus feliciter proceffuram fuiffe? Refpon- 
demus: Nosnon valde dubitare, quodfiruíticus radicem ferz admo- 
viffec, deejus apertura, virtuteautem diabolicaid fieri tunc omnino 
ftatuendum effe: Nam Diabolum, utopinionem fuz potentiz menti- 
bus in fuperftitionem pronis faciat, acanimos aucupetur, ejufmodi 
prodigiofa patrare toto die conípicamur, invenerit radicem fubditus, 


X 


at opitulante & obftetricante Dzmonio invenit, ejusdem ope, fi rem 
tentaffet. fine dubio feras effradurus. | Uu 
Eleganter Plimius, allegante7'iero loc. cit, Nonne fatius fuiffet ZE- — | 
milianum Scipionem Cartbagimis portas berba patefacere, quam macbimis — | 
elaufivaper tot annos quatere? | - | 


C Miffe Stuttgavdiá cIl:pguftam Vind d.g« 
feptembr. A. 1699.) x 


OBSERVATIO LXXXI. 
^ DN.D. SAMUELIS GRASSII P. 
- DeAbceffu rauco - carnofo botryoidc finiftri labii vul- | 
| «ua feliciter excifo. m ll 


Ifera forsfoeminini fexüs eft, plerumque iisdem in partibus dolorü — | 
experientis faces,quz voluptati maxime dicatz funt Quis enimnÓ — | 
mifereatur, fororiantium mammarum , foetidum pus plorantium, in- | 
flammatorium ftatum? Quinimoinipfo partu Lucinam experitur in- — | 
fauftam, dümadjutrices manusperíz»e, morz impatientes, officio- . 
fosungues fat crudeliter delicato inferunt finuijirreparabili utplurimü | 
damno. Hoc infortunium deploravit caftiffia quxdam  inte- 
gerrimi Civis Vratislavienfis uxor, hzc 27. annorumeufarca & floridi 
habitus, qvinqve liberorum fa£ta mater fextüm in ipfo parturiendi co» 
natu; fentit fibimanuobftetricis in vulvx labio finiftro inferriacutisfie | 
mum dolorem , quem poft levis (equiturtumor , fenfim. per 12. an» 
nosinovianferini magnitudinem füurgens, Hic prx:erità hyeme, va- 
cillante pede dum.milera veluti fagittam fibi in abíceffum intrudi dolet, 
.in tanram magnitudinem fpatio quatuor menfium increvit, qualem 
fchematransreiffum , rudi minervàdepiàium commontítrat. Hincad | 
facraconjugalis plané inepta, inceffumind;es difficiliorem perfenciens, | 
tandem inier mille lacrymas ;. fepofito pudore, ingentem monftrat ab- 


cef M : 


C COE D MEM DM i t R 


- UL 
|. Nx : 
f Eye! d d 
ud MES Pia 
: 2 d Ez RE SOC PERS NES 
[| NIAE AS : 
[ i i " 
|. Vo: 1 
1 : | 
LR. Ds 2 
j ADAE 
v. j 
E 
Ü 
|; 
| 
b 
[ ) 
| : 
Y j 
—— " 
à 
4 
2 
A INE £z d 
Et 3 i NSSERS 
d * E 


x 
NEL o cami 


E 


; * MON 
à A » 
N RT ; PARV Am 
1 1 [H « t 
do SONG NP * 
ELEC ES ji - 
u 
L 
MOM 
v P" 
Nur d 


c www". 
dubi 
! 7 


De "Abfceffü sMtco-carmo[o botryoide finiftri labiivulve feliciter excifo. Y49.— 


CoL set Ion o C Ie 7 i Pi n 


fceffum , indies uvarum modo majus capientem augmentum , auxilium-- 
dve anxie à me petit. Ego prxmisfis przmittendis corpore benédifpo- - 
fito , indiesarctius per Chirurgum conftrictis ligamentis , ftudui abfcef- 
füm marcidum reddere, fublato nutrimento ; at enim veró, pediculus 
craffior (iridiurz eludebatfxzvitiam , noctesque diesque inter ejulatus 
miferé confumebantur. "Tandem iimpatienszgra dolorum, cümoptie 
mé perfpe&tis omnibus circumftantiis effufiorem hzmorrhegiam metu- 
endamnon haberem, ferro exícinderejuffi i &ib Vratislaviens. pen- 
dentem, Subfílantiaeratmuco- carnoía, coloris ex fuíco (anguinei, in 
medio(A.)per attritum, eroía , mucum dilutiorem fundens. Vul- 
nus ficcis folummodo linteis carptis, legitimo modo dcligatum, finu- 
quepudoris, menfibus fluentibus fpongiis expleto, fpatio fex hebdo- 
madáü,fclicisfimeé coaluit,egraggDeo fint laudes exultante marito,conva- 
juit. Ubinotandum ejusmodi abíceffusplerumque vices fonticulorum 
| przftare , demandatis hüc vitiofis humoribus ex toto corpore, cumque 
| ut plurimum ex fibris mufículorum contritis. & dilaceratis ori» 
| ginem habeant paucis gaudent vafis fanguiferis, hinc eó tutius exíe- 
| candi. — Patet hoc quoqve, filigatinon pulfent colorem non mutent, 
|.necinflammationem minentur, interim tamendam, fublato abíceffu, 
| patura non habebat, quó fordes elifninarentur,intumefcentià doloreque 
|! hzmorrhoidum mifera infeftatur. Suafiin finiftro pede fonticulum, 
| quem abfolutérenuit, toleratura forfan dolores, quam przconceptam 
' opinionem de fonticulorummoleftiá mutatura. |Refectum talem ab- 
' fceffum muco - carnofum prazputii trium librarum pondo zftimatunx 
| vid.ap. Marc. Aur, Severinum Lib, 1 de recond.abícefl.natur, lib.4.cap.5. 
|p.m.1f7.158. ) 
| s FIG, VIII. 
p | (Vràtislaviá Auguflam Vind.d. 4i. Sept. 
Anno 1699. iffa.) 
l OBSERVATIO, LXXXII | 
DNI MIGHSBNSLETESPAULTI 
| De felici ex traduce S$eminali Idea Iodofi Capitis externi 
] Curatione 
j T A ucis sbhinc MercfibusInfignis & Genere & Virtute ex Superiori Si- 
1 defajMetrona, maxime fanguinei & obefiffimi corporis, deforma- 


: 
[ / í | | T3 tum 


Ya 6/09  Obfevütio LXy X] | 


tum fedecim Abfcesfibus caput confpectui dabat, Hzc ex paterno. 


fanguine vitii traductum omnes fuos Germanos unico Atheromate no- 


tifle3 fibi veró Tumorem adnatumà vigefimo ufque xtatis anro tam - 


multz prolis genitorem extitiffeafferebat. "Tuberahzc ad Cranii fütu- 
ras confpicua, recifis comis, Figuráechinatas Caftaneas, magnitudi- 
neFicus, uüticum veró folummodó veficam vitulinam inflatam , refere- 
bant. Aufüs, quoante decennium primordialis Nodus huic feliciter 
przcifus fuerat, reliquorumapertionem audere jubebat, qvin dolor, 
pondufquecogebat. Eapropteradmotoperiti Chirurgi Scalpello ube- 
riorem primó indepromanantem Lympham mox foetidisfima inftar mi - 
liicoQimateriainfequebatur. Poítaliquot dies putris fubinfluentibus 
fanguinis ramentis fanies prodiens, eaque tandem penitus expreffa , 
membranam intuscorticijuglandis nucleà ambienti fimillimam protra- 
hendam, integumerta veró tanquam nucleo privata putamina, confpi- 
cienda reliquit; quibus paulatim marcore contra&is, cicatrix induta fu» 
it, nofiraque Herois per exa£tum magis diztz regimen, quàm multo- 
rum pharmaorum ufum ex voto convaluit. Hocfub finem notandum: 
quodlibet Tuber ex przvix Cutis fcalpurigine prognatum , majora- 
que quotaunis incrementa czpiffe; & vel quatuor uno pediculo veluti 


conjunctos foetus, fingulos tamenfingulas habuiffe matrices , neciu- - 


vicem communicaffe , certum, 
OBSERFATIO LXXXIII. 
DN, D. MICHAELIS PAULI. 


Je Conceptione Faemine cujusdam Piebeje variffima. 


M nen recentiorum Philofophorum (quà hominis perinde ut c£« |. 
terorum animalium conceptus intra foemellarum Ova, vel figuras vie | 
tellorum zmulas latescere,eaque feminis mafculini fubtilisfimo tantume 
mod4doó Spiritu effzcundari , vel ad generationis motum cieri afferunt) | . 


nuper gregarii cujusdam Militis uxor experimento probavit, Hzc par- 
turiens przclufo pudendorum aditu ab obftetrice reperta, mortique 
obid proxima imprudenter habita , tàm hiíce angoribus, quàm febre , 
quá tüm temporis laborabat , quartanà, feré conficiebatur. "l'andem 


ego cumchirurgoin confilium vocatus , ab eoque vulvam fcrutantes |. 
ne minimi digiti apicem admittere, audiens, ipfeque membranofam |. - 
illam ab interna vaginz tunicá expanfionem , Hymen dictam vere ca i 

atn | 


De Conceptione Foemine cujusdam Plebeje vavifima, ———— 147p 


CWRmSADISRIUEeTUNEG 


dpecrasa bara aa 
.fàm perfípiciens maritum de przvià concubitus actione percontando , 
nunquàm in vaginà , velfacro conclavi , fed intralabia, vel ante Ofti- 
um conjugalia fefta fe celebraffe , nec Hannibalem portas has perfringe- 
re valuiffe, perfuafüm habebam, Sed quid confilii Pariturz? rem ífer- 
rotentare, inftante partu, haud confültum ratus, hanc fidenti omni- 
potentiz divinz animo labores etiam herculeos füftinere , fauftumque 
.enixum certófperarejubeo, Dictum, factum; Aufpicatisfimo quippe 
omnium voto natus violento & cüin audito fracti inftar fi&tilis fono, ex 
utero egreffu , parenti fuo ad veneris Thalamum regiam quafi viam ape- 
ruit, matremque aliis conjugis fimilem reddidit, | | 


OBSERFATIO LXXXIF. 
DN.D,MICHAELIS PAULI, 


Deinfaufla ex intempeflivo T bermarum ufu FZumorum 
AMekaflafi. 

Bp decennis per totum caput Achoribus fcatens, eorumque foe» 
tore Tutoribus fordidisfima, proprio horum confilio ad thermas 
Landecenfes curationis ergo dimittebatur. Quid fit? continuato ha- 
rum per oCctiduum ufu ulcera difparuerunt, Sed paulà poft in mole- 

| ftisfimz illius excretionis vicem ingensin lumbis dolor fuccedens , ifque 
. longiore ad fontem moráintolerabilior fa&tus/£gram domum deduci co- 
gebat. Egotandem purulenta & foetidisfima urinà ad. invifendum in- 
invitatus, Miferam dolore affiitisfimam, febre colliquativà zftuantem, 
dies no&tesque vigilem , totamque emaciatam , aftcirca dolentes lum- 
borum partes minime tumidam, offendi, Proindeattendens prohibitz 

. feuretropulíxz per intempeítivum medicati fontis ufum materiz (quà 
| permultos annos M S. depuratior facta ) indeque nutritionis Oecono- 
. miz valdeturbatz & depravatz, hanc redintegrandam, confuetamque 
prius excretionem refüscitandam efle cognoscebam 5 verüm feledlisad 

. id efficiendum remediis operam molitus, fpem valetudinis indies ma- 
gis ad irritum caderevidebam. At enim exacto Bimeníe, dum corpo- 
read marafmi fermé (tatum redacto verendum erat, quin funefta fub- 
fecutura pulmonarisPhthifis vitam przcipitaret ; furgens fortéin dextro 
lumbo renitens tumor , nullisque emollientibus externum admotis in- 

| vitus, fponte perrumpens copiofisfimam, maximeqve putidem materi- 
.ameffundebat, Mox urina pus, putorque evaneícere , dolorefque mul- 
tum 


4 


142 (00 5 9lftroatio XXXI. "ol 


remittere coeperunt; convenientique poftei curà, diu epotis inje&tif- — 

ue optimis vulnerariis atque balfamicis, Ulcus hocintra trimeftrefpa- 
tium fine ulla veltabis, veifinus&ftulofi notà fanatum, Puellam no» |. 
ftram ad falutem reduxit. | ! | 


OBSERFATIO LXXXV. — » 
DN. D. MICHAELIS PAULI 


De AMira G5 variore in Puellá quadrienni M alacia. 


NI Uses varias infolitarum gulz libidinum fpecies in fequiori fexu 
numerari, interomnes Medicosconítat. | Mihi argillam, mace. 
ratam calcem,corium ; item araneas, fafcias crinales &c, ex faftidio fto- 
machi devorantes, obvenerunt. Omnes autem hz vel pubefícen- 
tes, vel pubertati proximz , velgravide fuerunt habendx.  Rarius 
hinc in Quadrienni Puella Malacix exemplum, Hxc Formofiffima 
mercis linez Negotiatoris filiola in magnam ex ignotà procatardicá | 
€ausácachexiamincidens de Inappetentia, Pectoris oppresfione , & 
circa Hyphochondria fuffocationis fenfu conquefta, tota languebat; 
.tabemque in habitu corporis oftendebat.  Adhibitisproinde, aftnul- 
loeffectu, pro inftaurandánutritione Remediis forte contigit , ut Ges | 
laria dejicientis virgunculz anumterfura, filum lineum ex podice pen- | 
dentem offenderet. Hujus infoliti excrementi caufam nec verbis nec fes | 
rulis parentesexquirere valuerunt; donec Actiones Filiolx diligenter 
indagantes, & quafi veftigia ipfius prementesad Fafces linamentorum | 
aliquando adftantem , avideque fila vorantem eonfpexisfent. Caufa 
hac, eeu malifomite perípeCtá, propinatis pofteà catharticis multi fi« | 
lorum ex liano Globuli fecefferant, tandemque affumtis per aliquot. 
menfes fic didisinllaurativis, T'onicis, Martialibus, JEgra plenisfime 
eenvaluit. E 


(Vraiislavia Auguftam Vindel, d.ii, Sept. 
fno 1699 arifje ) || 


/ 


De Lale in fenibis, Gdpuerisgenerato, — — ^ 149 


e. x —— Olbfreiio LXXX VI. | | 
— DN.D, JOHANNISBENEDICTI 
| GRUNDELII, 14g 
De Late ín fenibus , 65 pueris generato. 


Lluftriffima quzdam vidua plethorica, jo annorum , ab ultimo par- 

tu ante 20. annos feliciter peracto boná hactenus gaviía fuit valetue 

dine; per biennium jamanimadvertit humorem albicantera €é mammis 

effluere, Vidi ego eum aliquoties & nullamdifferentiam à laCteinve- 

nirepotui. Effuitquotidie, in pauca tamen quantitate, cum, & fine 

. compresfione mammarum pro hac xtate adhuc fatis curgentium: augee 

tur fluxusjper nimium corporis motum , & per quietem diminuitur - 

Fruitur, intereà bona valetudine, nifi quód menftrua adhuc copiosé 

fluant, debilitatem aliquam inducentia, | Hic cafus videtur contrarius 

effe Aphorifno 59 fect,; Hippocratis, ubi ait; Si mulier, quz ne- 
quegravidaeft, neque peperit, lac habeat,ei menílrua defecerunt, 

.  Ante.10. annosmendicabat in noftra Urbe puer quidam fordidus 

& fqualidus , 9. circiter annorum e cujus mammillis, fi aliquomode 

€omprimeret, cum impetu profiliebat humor la&teus , qui in orbe ftan- 

neo collectus, 20. &pluresguttasrepraíentabat; mamme erantpau- 

| Jomajores, quàmapudalios pueros. Hanc adis evacuationem , ut 

| mihiretulit, per diem quinquies autfexieshabere potuit, Mon(travit 

fiam lacteam fontanam Illuftriffimo Domino, Domino comiti & colo- 
nello Kiffel, aliisque nobilibus ob pecuaiam aliquam emepdicandam, 


SCHOLIU M. 


^ Isbrandus à Diemerbrock in fua anatome talem laGis generatio- 
, nem adícribit fortiimaginationi, feu intentz & crebrz de lade , mammas 
" rumque fu&ione cogitationi, mirabiliain corporibus noftris operanti , 
| confirmatque exemplo cujusdam vetulz 66. annorum,quz ob filix puer- 
perez mortem, infantem nutriendum fufcepit; cümautem eum vagie 
entem , fumma cum commiferatione mammis fuisaliquoties appofuif- 
fet, eique papillam fugendam obtuliffet, per fortem illam imaginatio- 
, nem, & defiderofam de nutriendo infante cogitationem, mamma lac 
dare coeperunt, idque paucis diebus tantà copia, quz nutriendo infanti 

Dec. Ll, nu VIL 89 PLI, U abundé 


lis s Mu PCR UNS VC STRE SAT. TROTUBN né Muri cout Maa 
3*f£0 ^ Obfervàütio LXX XVI... 


abundé fufficeret, itàut vix aliis alimentis indigeret : atquefic cum o- 


mnium admiratione infanslatte hujus vetulz (cujus mammz à plurimis 
annisomnino exaruerant, &G conciderant, jamque rurfus tanquam ju- 
venculedenovointumuerant.) optime nutritusfuerit, Eixcprxfatus 
Authorigfuaanatome pag. 248. Retuli hanc hiftoriam illuftrisfima 
noftrz viduz, & fcrutatus fui, utrümfpecies de lacteadeó fortiter im- 
preffas, & fxpiüsruminatas habuerit, maxime , dum per Hluftrisfimz 
filiz duplicem partum facta fuerat Avia, ubifacilé extraordinariz cura 


de nepotum ladatione & nutritione evenire potuiffent. Verümrees . 


fpondit Illuftrisfima Domina, fe hifce Imaginationibus , & curis mini- 


mé fuiffe occupatam, gpdspodus lactei hujushumorisgeneratio , dus» 


&uum, tubulorum, ea 
meliori conftitutioni, chyliqueabundantiz adícribenda eft. 
| | ORSERFATIO LXXXVIL — | 
DN. D. JOHANNIS BENEDICTI 
DOGRINDELIHC onde 
De dMenflruorum fluxu periodico ex du&ibus falirvalibus. 
Uppreffa menftrua varias vias & exitusincorpore quxrere, pasfim: 
confirmant plurimx obfervationes, quibus & meamaddere volui de: 


rxuftica quadam virgine, cui per integrum vitx curfum ne gutta fan- 
guinis ex utero effliuxit, ordinario enim ffuxus menítrui tempore, & 


indularum vaforumque lacteorum in. mammis 


quidem utplurimümin ipfo novilunio, caput incipit dolere & calere, - 


altero autem die ^ ntitcopiofiorem falivxaffluxum fangvine permixtum, 


pet 4. y. fübindc. .tiam: plures dies durantem, dolore capitis. interim 
ceffante, T'alem periodum fingulis menfibus ab anno ij. usque ad 
48. fineinterrupttone experta eft; vixit huc usqve utcunque fana, jam 


veró tali fluxu ceflante augetur cephalalgia, vifus. diminuitur & gutta. 


ferenaappropinquat, quam ob caufàm etiam mendicare cogitur, 


UMarpurgo $tyrie Auguftam Vind. d, 26, Septembris 


. inno 1699. mi[fe.) 


Sume 


^ De Stationibus Barouetri fub eclipfibus. igi 


SEEWEDEEDECTIS T EIS  VZDCCEINSGUUDaMevE port 


via ric oo EG ER FATIO LXXXVHE. 

^U DN.D.RUDOLPHI JACOBI 
00 QAMAERARIL. ^ 

E De Stationibus Barometri fub eclipibus. — .— | 


NN Upere Eclipfisfolaris, fc. hoc Anno 1699.d.r3. Septembr, St, v. 
^- *anremeridianis vie , principium, finem , omnemque adeó magni- 
tudinem & durationem Áftronomi pasfim dubio procul determinabunt, 


, €Oaccuratius, quó majora fubfidia moderni obfervatores prz veteribus 


babent, & qvó magis ipforum intereít, ex iftiusmodi phxnomenis ad 
exadiorem calculum proficere... Ego .mearum íatagens rerum, 


ipfo curíu ephemeridum mearum meteorologicarum , quas à pu- 


blicato. quadriennio ha&tenus continuo,. excitatum imó . obligatum 
me Íenfi, ad expectatos motus mercurii in tubo Torricelliano 


per tempus illud obícurationis diligentius 'confiderandos. Illuxe- 


rat enim , poít integros quatuordecim dies tantum non conftan- 
ter Íerenos , ficcos , itidem ferenum mane diei decimi tertii menfis 
Septembris, minus helterno frigidum ,. filebantventi, potiora vexilla 
eurum, euronotum defignabant; Mercurius qui ab hefterno maneintus 


| boexaltitudine 3. palm, 19. minut, (adeodueà feptimo ícal. illius mer- 
| curialis, quam in ephemeridibus adhibui, gradu, fupra & circa quem 


| jamaliquandiuhzíerat ad vefperam per dimidium minutum fenfim de- . 


! dcenderat, mane adhuc ftationem iftam, noétu invariatus, tenebat: 
' Faventeigitur con/tantia aeris & barometro per tot annos fatis probato, 
. tanquam ad motus reciprocos facili,efficaciam eclipíis peraerem in mere 
. curium vel attollendum vel demittendum cognoícere eo avidius expe- 


Cavi, quà certior fpes tenebat, alios alibi in eodem negotio fore occu- 


| patos, cum quorvmobferyationibus mea conferri poífit, quam & exi- 


! gebant amici ,curiofi, interque eos Cl, Oribafius. Veram enim vera. 


!!] 
| 
| 
| 


| 


| longé aliter res cecidit; Utut. enim fereno manente coelo. ante. nonam 
. eclipíari coeperit fol, &tardepoítundecimam demum plene nobis fue- 
| ritreftitutus ;. Utut etiam valdé fenfibile interim fuerit decrementum 


luminis in aere ,. .quitum crasfior, nebulo(us, obfcurus &ater e lon- 
videbatur » pr&primis circa horam decimam , cum velfexta vel 


| ginquo vic | Mecimam 1 
! quinta folüm lucidi difci pars fupereffet : Nihilominusin meo barome-. 
| aro; ineodem hucufqvemulei angulo. conftituto ; & tot aliàs tamque 
jos iftis, ; ade x I «] U : 


divers 


' 


- 


ne -. Obfervatio LX XXVII. 7 
diverfis motionibus ha&tenus infigni, per omne tempus diei iftius an- 
temeridianum , atque adeóà quintá matutinà ad duodecimam meridia- 
nam, nullaplané mutatio, five furfum five deorfum. nead pili quidem 


Jatitudiném, à me potuit obfervari,fed in eàdem ftatione tam intra quàm 


extra horas eclipticas immotus hzíit mercurius. 


Hàc igitur vice mihi tam felici non- licuit effe, ac Cl. Ramazzino., - 


qviin ipfo eclipfis folaris Anno 1694. d. 22. Jun, St. n, tempore mer- 
Curium in fuo barometro ad duas lineas. elatüm annotavit; Ea tamen 
occ:ifionerecordor alius eclipfisfolaris, (nam tempore prioris ab urbe 
&bízns, num mutatio in barometro contigerit, non novi ) fc. illius , 
quz 3d diem 26, Novembr. ft. v. ann. 1695. fat magna fub ipfarn (olis or- 
cum vifibilisab Aftronomis »rxdictafuerat, (ed apud nos ob fpiffas ne- 
bulasob'ervarinon potuit : | Qvem enim de node per quartam — mi- 
nuti partem ad feptimum Ícalz fuz gradum fablatum mane horà fepti- 
ínà & odOavà reliqueram , eundem horà undecimà domum redux per 
tertiam minuti partem adhuc altius elevatum deprehendi , daebius, an 
ab eclipfi? quandoquidem dies hefternus inconttans, humidus exci- 
piebatur ifto nebulofo , fereno, ficco; fub quali aere mercurium etiam 
abíqueeclipfi, in fpecie ad ipfum meridiem ufque paulo adhuc altius , 


quàm mané fuerat, tolli,(ed ad vefperam plerumque tantundem dimitti, 


frequenter obfervavi. . : 
jungam his obfervationem quoque habitam füb eclipfiLunari, eàdg 

&otali. tantá fc. actali, ut luna ex ipfo coelo quafi amiffa t. t.difparuerit, 

quod fa£tum ipíà medià no&e inter diem feptum & fextimum Maji St, v. 


ánn. 1696. quà poft biduum tempeítuofum mercurius in quinto cüm- 
dimidio gradu fuz ícalz conftitutusab horá vefpertinà fextá ad nonam, 


adeodueanteeclipfin adhuc,per quartam minuti partem fenfim elevatus, 


poftmodum per totum eclipticum tempus ftetit immotus , ufquead al- | 


terum mane,imó circa meridiem d, 7. demum attigit eradum fextum. 


His ita fe habentibus,velpro,vel contra influxum füperiorum, five 


áffecionem horum inferiorum ab eclipfatis luminaribus, concludat 
quifque quantum volet; mihi obfervationes fimpliciter bonà fide recen- 
fuiffe , hàc vice fufficiat. 41M 19 300 St epo 

Cxterum conftitueram infüpert, t. duo thermometra in libero aere 


cx parte dium auftro obverf, eorum itaqve paticis etiam facienda 


mentio: Unum Florentinum claufum, parvulum, inanguloita füfpen- 
di, utío! vicimam colluürans ipfum tamen non feriret, alterum radiis 
£juslibereexpofui, Afcendit ergó priori inelufus fpiritus & pertigit cirea 

dis | nonam 


| 
| 
| 
| 
| 
| 
| 
| 
| 


1 
[ 


| 


- 


- 


nonam matutinam ad. gradum tubi à globo vigefimum. fextum : Tum 
veró hzrere coepit, imo fenfim iterum paruma defcendere , ut circa de« 
cimam confiíteret in gradu vigefimo quinto; Inde rurfus ante horam 
undecimam ad gradum vigefimumfeptimum , &ante mediam duode- 
cimamadtrigefimum provceQtus. —Talisqve alterationis frigidiufculz fi- 
gnum t.t. comparuit etiam in altero thermometro majus & evidentius. 
eliquum diei tranfii* ferenum, | gratisfim? temperatum,uubecilis qui- 
busdam pomceridianis per füpervenientesetefias , éborea tantillum | ad 
zephyrüm declinantes, (quod aliasplerumque ad. eurum fieri folet ) 
discuffis, non fine phznomenis pluribus, de quibus amplior agendi 
füppetetoccafio, càüm amicis confultum fuerit. vifum , ephemeridum 
publicare continuationem. | | 


ilis Beet 


| (Tubingd Auguftam Vind. d. 6, OBobr. uno 1559 
| - miffa-) 


| ; GASER VAT. LXXXIX. | 
^DN.D, SAMUELIS LEDELII 
De fudore 4 purganíe. 


MA Illehomines, mille con(titutiones, id quod noftrz hínc índe [oz 


*' ^quuntur Ephemerides, Vide Obferv, 212. Dec, 3 , Anni 3. item 
Dec.1, A. VL obf. 78.Dabam pronuper Ancillz 2o-annorum fcrup.2, Pul- 
veris gialap, intardis menfibus ad evacuationem : dum autem alvum exe 
fpectabamus fluidam, fudor erumpebat copiofus cumaliqvali lenimine ; 


, nullaautemaluifolutione. 1n eadem querela. potrigebamante annum 


' unicam videbatíedem, íed poft bihorium copiofum füdorem cum. alle-- 


futoris filix 17, annorum potionem purgantem, certé fat fortem,aft ne 


viatione.. Rationem hanc puto füubeffe: purgantia agunt mediante fer- 


| mentatione, dum autem purgantis víres pituita vifcida in ventriculo & 


| 


E 
'| 
x 


A 
" 
| 


inteftinis infringuntur,:' & natura per anum humores peccantes extrue 
dere aeqvit;partialis lympha aut-feri exfurgit fermentatio, & inde ob 
rcnitentiam craffioris, aquofa tantüm turbatur materia , & per pores 
cutis eliminatur. . ; Melioradicenti facilé pollicem premam. | Quodau- 
tem à pulvere bezoardico Sennerti in Nobili virgine à Frittfchin, ges 
minus fuccedebat vomitus Górliciijcauía erat erutu facilis, nimia nempe 


| xepletio venuiculi à pravis & corruptis humoribus, optime nanque 


Us pre 


* De Stationibin Barotmetri fub ecliptibus | 1573 


CMM NU ECT CAM SNCUREEESNNESP S COUR 
: 2 


d edit Riu 


34 . " — Objwaio XXXIX. 


AMENUESCUAMET sanae oceau ouo 
P nulla culpa erat affricanda, id quod explicabam- , 
.omiti cuidam rnagni nomiais Medicus in metu hydropis varia fübmini- 
ftrabat phármaca, femper contrarium effectum edentia; Enimvero, 
quz fadori erant deftinata, purgabant, qua purgare debebantfüdorem - 
excitabant , curz itaque huic valedixit, & alius non ita celebris — 
Medici fe concredibit. ^ Apud illuftrisfüimam p. m. comitiffam 
de Dünevvald, aliquoties ob(ervavi &uxumalvit, dum fudorifero Gr, 
1j. vel iij.falis volatilisaddebam , néc ramen fine emolumento, | Sic 


etiam in Medicinafetnper aliqvid Novi: 

ins |». OBSERVATIO XC. | | 

Dn. D. SAMUELIS LEDELII, 
De-variis à Petechiis difparentibus fymptosatis. 
X 7 Irgo 17. annorum plethorica, áque nimio menfium fluxu interdüm 
Y moleítata, menfejulio 1699. vifitat agnatam febre petechiali de- 
tentam,& ob frequentiam vifitationis contagio afficitur.Primüm conque- 
ritur deimmani ceplialalgià cum fiti & calore, "Pharmacopola con(ultus 
expurgat, circumforaneus alia otdinat, quarto die petechiz erum- 
punt, ftatim iterum difparentes, nec redeuntes, Quinto die, quia 
de cardialgiaconqueritur, anguftiaitem pettoris & interclufa refpira- — | 
tione; balneator Medianam fecat, & extrahit craffum nigricantemque ' | 
fanguinem fine fero, cüm horum fymptomatum ad bihorium remisfio- | 
ne. Séxtocortipitür affeQtu afthmatico'convulfivo, cam metu fuffo-  - 
'  edtonis & palpitatione cordis: Pároxyfmo hocce fuperato j' omnia! |. 
dpparenttranquilliora , eodemtamen poft aliquot horas recurrente, 
res defperata, Septimo die ultimam inftarehoram putant , dum au« 
tem vires ferecolligunt, odiavo me, pertria milliaria diftantem, con« 
vocant. Poft occafumfolisadveniens, omniainveniolethifera, ideo | 
indico; & ne quid intermittatur, depotione confortante exhibeo: ati || 
per omnes noftros labores & conatus ne guttam deglütire poterat. Os |. 
cratclaüfum, apertoautem ore non amplius claudebatürfed apertum. | - 
& convulfüm manebat, Misfis itaque internis, ad externa venieba- |. 
mus, fine tameneffetctu.  Aderatpraterea convulfio dextri pedis &' | | 
manus , oculorum item & palpebrarum, pulfüs eratcelercum inter- |. 


1 


De variis à petecbiis difparentibus fymptomatis. 15$ 
 immotis , apertis tamen &fineintellectu, refpiratio triodo erat facilis; 
inodo difficilis. Pofthoram, corporenonitarigido exiftente, depzi. - 
mebamus ad le&um, & fic mortem expectabamus, quz etiam circa me- 
ridiem no&tis adeffe videbatur;pulfu intermittente cordisque motu quief. 
cente. Redibattamen ftatim pulfus cum motu. Cordisfacilique refpi- 
ratione, idquead horam quartam rmatutinam, kfac audita, una fx» 
minarum capiti fubtrahit leniter pulvinar ad facilitagdam necem,quo fa. 
&to,moribundain le&o fe erigit conv ulfa, cum omniumaffidentium funi- 
maconfternatione. Parentibus auxilium urgentibus, advocamus bal. 
neatorem ad extergendas fauces & facilitandam deglutitieném , & tüm 
vidinius ultimum naturz conatum, | Dum enim períyringamliquorens 
faucibus immittimus , admodüm vociferabatur, & injectum liquorem 
iterüm ejiciebat, nullam tamen vidimus intelle&us indicium , maltó 


| minusloquelamautdeglutitionem. — Tandem fedende, fpiritibuslen- 
| t€ vappeícentibus, animam etHabat , nono morbi die, circa decimam 


antemeridianam, cum parentum Cordolio. Ergóferó medicina pae. 


ratur,cüm mala per longas invaluére moras. 


OBSERVATIO, XCL — — 
DN.D. SAMUELIS LEDELII. 
| — De Parahfi lingue feliciter curata. — 
Obiliffima Matrona 86. anhorum corripiebatur initio veris hujus 
* * Anni 1699. paralyfi Jingaz, (alvo intellectu, membrisqve inte- 
1$, Huicfequentia ordinabant curti fingulari utiliàte ; fecundante 


Dei benedidione : 


X OL Majorem 35 
| fuccini. 9j. 
| ,anthos 8$, On rod) 
balfami Vita. gtt. V, M. D. S. bie unge anguftveidbett. 
Interné dabam liqvorem C. C. fuccinatum,item fal volatileoleoe 


| fum Sylvii. Vivitadhucdum Bocnoto, cumbona &articulata loque- 


|la. Eodemcorripicbaturaffectu Nobilis in vicinia, fsb hyemem prz- 


, €edentis Anni, at quia tümexternatüm interna refpuebat Medicamen- 
| tà, utpote quiper multos annosarthriticus & per plures Medicinam 


| €xercentes & proftituentes innumeris M edicinis extiterat obrutus , ea 
propter dtzxtamnegligens,fpatto trium feptimanarum viribus exhauftus, 
placide obibat, Seníus omnes eramtintegri, nec defpexaffem de fe- 
| E lic 


d e cu IRE AES S 7 T 2» 50 riu. "uL gb 7 4 VPE pi MELLE aue du 


^ dies '" Obfervatio XCI. ^ 


lici reftitutione, modó fe accommodaffet noftris monitis, Sic quili- — | 


betfortunz, &infortunii fui faber. | 


OBSERFATIO XCIL | — 

DN. D. SAMUELIS LEDELIL 
De Sterautatione popleicorum non femper falutifera. 
Ub finem hujus xflatis, fartoris vidua Grünbergx novo adoriebatur 
JJ Paroxyfímo Apoplectico, circa vefperam, . Convocatüs danda da- 
bam,enemata cum utilitate ordinabam , fternutationes excitabam ; quia 
autem difficillima aderat deglutitio, ut propinata medicamina vix affus | 
mere valeret, ideó fpatio 48. horarum cempleto, tacité viventium nu» 
merovaledicebat,  Nihilhic fternutationes excitatz conferebant,quod 
tamen nonnulli practicorum pro bono reputant figno, 1d quod etiam 
Sagani obíervavi 1668. P rimo Praxcosmez Anno, reitituto tüm «gro 
forti licet Apoplexia detento, cL eden eng ts add 


OBSERF ATIO, XCIIT, 
DN. D. SAMUELIS. LEDELIT, 
Defebre abinjetlione decoBli frigidi in fauces. 

Rzceptum Medicum eftut. omnia fiant Tuto.  Áclyftere frigido 

. mortem notat Partholinus, Puer r4 annorum laborabat defluxio-. 
nead collum cum tumore glandularum colli & cohibito motu cervicis; 
adit cum matre barbitonforem auxilii & confilii gratia. Hic, aliis deten- 
tus negotiis , mandat focio ut fauces expurget per iniectiones fólitasz 
ille iniungit ancilla ut afferat decoctum prius calefactum pro gargarifa- 
tione. Ancilla affert, nontamen calefa&tum, neglexerat enim ob pi- 
gritiem focuminftruereflamma. | Socius leviorisfortis, decoctum fri« 
giduminiicitfaucibus; putans Ancillam juffa impleffe, hoc factu fta- 
tim puer fummam animadvertitalterationem , cum horrore & frigore" 
totius corporis, Domum reverfus,cardialgiam patitur cum fumma anxie« 
tate & metufuffocationis, collo valdé. urente. Vix per optima medi« 
camenta confultus potui ex orci faucibus revocare hunc juvenem; 
& nifummus Deus (ingulariter benedixiffet noftris conatibus; actüm' 
fuiffet, morbo adi4.fermédiesprotradlo, ^ 7^ — a1 I | 
QBSER- 


ce n 


* 


| 


(js 
I 


mw 


De linteis lucidis Yr 


cm OBSERFATIO XCIPF. 
BU -DN.D.SAMUELIS LEDELII. 
S . De Linteis lucidis, 
*37 Xcellentisfimus D. D. Camerarius Obferv. t2r. Ann. s. Decurs 
II, hujus phznomeni mentionem injicit, aliis tamen circumftantiis, 
€ui hecaddo. Mediahyeme Anni 1698. uxor lintea mumdanda dabat 
ancillz, &adexficcandum aeriliberiori exponebantur in fuperiore do- 
muscontignatione. Quiaautem hyems fxviebat, neclinteaben? ex- 
ficcabantur, ideo inhypocaufto calefa&to circa fornacem (ufpendeban- 
tur. Dum noGeingruente uxor lintea manibus fricat, in flamma erum- 
it, iterüm fortius concutit lintea & flammaalbicans copiose per lintea 
difleminabatur cum adftantium admiratione, | Aecedo ipfe & manibus 
tracto, lintea difcutiendo, idemque obíervo; aliquoties repetebamus 
cum eadem flammz apparentia. Craffiora hzc faciebant lintea, qux: 
nempe leds continendis erantdicata, reliquanonitem. Putabam ni- 
tro - fuiphuream inhzfiffe his linteis materiam , & quidem fübtiliffimam, 
quippe quzlenimanus tracionepereadem facillime excutiebatur, & 
| inflammulam fübtilem albicantem condenfabatur, Seminia autem hzc- 
| - cecontraxiffe ab aere hyemis vapidiore,plurimis hifce moleculisimpras - 
$nato, judicabam , aliam tüm non vidensrationem. 
| b 
| E E ss — (Grünberga Silefior Norimbersam miffe , 
| | d. 14 OGobr. 1699.) 


OBSERVATIO XCV. 

DN. D. MATTH.JEI BLAW. 
| | De Pneumoniaexitinere fatla lethali, 
N Obilismus quidam Juvenis 20, circiter annorum xtatem agéns , not 

mine Monf.Couffin de Ladenheit patrià Friburgenfis Heluctus ex 
| parentibus nobiliffimis unicus natus Filiusiter in comitatum Tyrolen- 
fem peregrinaturus inftituit, ibicum variis corporis motibus, equita» 
tionibus, pugilationibus &c. frequenter & nimium fefe exercuiffet, ac 
curiofitatis gratia z;pius in fubterraneas cryptas ac fodinas deveheretur, 
atque xftatis tempore continuo fitim potà frigidumin majori quantitate 
| avidius haufiflet, incidit inde im diuturnum fed gravem affectum 


Was 


je Obferiálo XCV.- 


€ dá—— Ad d 


pe&toris cum tuffi, refpirationis difficultate & febre continua lenta, 
Varia longo tempore adhibuit remedia à medicis przícripta, fed cünr 
abíque fucceffu meliori morbus non fine notabili virium. decremento: 
increfceret , nobiliffimus patiens auram patriam amans domum: 
feconferre anxius defiderabat ; annuere ejus defiderio Medici curam ge- 
rentes & confilium pro aeris mutatione conferunt , fed.eventu Ixthali. 
Abiit enim fibi abhuc fatis potens & cüm diebusaliquot rhedà veheretur,. 
refpirationis difficultasintantum augebatur, ut maximum fuffocatio- 
nis periculum incurreret, metuíque effet comitantibus , nein via obiret 
patiens: venerat tandem adAcronianum lacum, & Confítantiam circa 
vefperam vixattigit, hunc opem meam aftferó nimis quzrentem tantà: 
lasfitudine & orthopnoeá correptum inveni, ut inle&o jacensrefpirare- 
baud poflet cum fumma peOoris anguítia & gravitate, nec non tuf- 
fifitiqve permolefta, aliquali delirioac pulfu celeri, debili & inzquali 
&c, ficque anguftatus eàdem.no&te juvenilibusannis, non fine maxi- 
tno nobiliffimz familiz lucu füpremum claufit diem. . 

Altero die cum expertisfimo Chirurgo Italo D. Antonio Tuitt 
cadaver anatomico cuitro luftravi ; invenimus omnia vifcera in optimo: 
flatu conítituta, exceptis folis pulmonibus, quorumuniuslobi parsin- 
 ferior nonnihil fed parüm liveícebat, ipfi veró per totum intenfiffimé 
rubicundiatqueadeó diftenfi fuerant, ac fivcficz inftar infufflati fuiffent, 
uttotamthoracis cavitatem adimplerent fine ulllotamen aut minimo ex- 
terni velinterniulcerisveftigio. Ex quo aliudjudicare ac concludere. 
haud potuimus, quàm zgrum huncobiiffe extotali ac recenti pulmo- 
num inflammatione feu peripneumonia,adeoque affedtum hujus juvenis. 
primó nullam proprie & xa é£oxjv ab ulcere fic dictam phthifin, fedle- 
vem & incipientem ab unius. lobi inferioris obftrudione.feu. coagulati 
humoris cujusdam ftagnatione ortam pneumoniam cum £ebre enta fuif» 
fe, qux poftea exmajori commotione corporis initinere per vias faxofas: 
ntotalem pulmonum inflammationem abiit. [ | 

Rationes hujus afferti & de(umpti ex anatomia judicii ad' confirma» 
tionem afferunturfequentes , phthifinveram non adfuiffe,fatisapparet 
ex defectu ulceris, qvia abfque pulmonum. exulceratione nullam phthifig. 
proprié didam oriri poffe preluppono ; cum illis vero, quiex quali» 
cunquetum pulmonum tum hepatis aliorumque viícerumlabe aut af- 
fe&u cumfebre lenta&confumptione corporis conjun&o phthi(icos fieri. — 
poffe infenfulato pra&ücis quibusdam confüeto afferere volunt, us 

€ontenao. 


pec 


De Peripnemonia e x ttinere letbali jc T9 


B ED 


- &ontendo. . Omnimodam totalem ac recentem pulmonum iriflammatio* 


nem fuiffe; ex quà juvenisifle obiit, nonfolüm figna & fymptomata 


- 3n cafu propofita indicant, fed clarius etiam autopfia docuit , qui 
pul mones intenfiffimé rubefcentes in totum diftentos, fanguine flag" 
mante turgidos & inflíammatos fuiffe aperte vifum fuit , qvx inflammatio 
totalis non inveterata fed recenter & paucorum dienum fpatio inducta 
-effedebuit, cujus manifefta cauf2 coadjuvanspulmonum vehementiori 
«onquaffationi in itinere fa&tz non immeritó adícribitur ceu à qua fangus 
4s fortiter commotusfed propter przcedeatem obftru&tionem & fíta- 
gnationer per tenuia pulmonaria vaía fanguifera transfluere impeditus 
£uit,unde major ejusdem affluxus hxrens phlegmonem feupneumoniam 
induxit; cujus procul dubio jam antea fomes quidam latuit , cujus fi- 
«enum lucidus color in untus lobi parte inferiore fufficienter prxbuit. 
Decaufis antecedentibus & occafionalibus remotis fupra in hiftoria re- 
latis, nihilhicaddo; vulgare enim eft & omnibus pra&icis notum , quo- 
modo ex intercepte fanguinis motu ejusque ftagnatione in pulmoni- 


| :businflammatiooriatur, cujus caufa hauítui frigido in xftu avidé po- 


ato tam in pleuritide quàm peripneumonia , indeque fubfequente 


| -phthififacilé ad(cribi poteft: interim pro certo credendum , affectum 


| "hunc etfiabinitio leviorem & in fe forte nonincurabilem ex conquaf- 


. fatione pulmonumin itinere laboriofofaQa deteriorem redditum & to- 


|. talem ac lethalem pulmonum inflammationem citius adauttam exeitafle, 
 Squod unicum eft, quod exhac oblervatione notandum volui, 


OBZSERY ATIO. XCVI. 
DN.D. MATTHJEI BLAW. 


IDe Flsdrope ex ufu thermarum mox leibali, 


| [y Rerante annosaliqvotin urbeBiberacenfi juvenis qvidam pauper & 
|! *— orphanus, malo vidueducatus, dum (ut ipfemet afferebat. ) per 
| pluresannos non folüm offàm calidam nunquam deguítavit, fed tam z- 
tivo quàm hyemali tempore le&o caruit ; inde factus fücceffivé cache- 
'&icus &tympanitico-afciticus abdomine tumido expanío ac infigaiter 
' protuberante,nec non capite tineofo per plures annos piftori cuidam fer- 
| viebat , qvo demortuo ad alium civem futorem quemdam deíolatus 
refugium quzrebat, ubiíeptimaais aliqvotmoram agens, cüm malum 
'fuccesfivé augeretur, thermift Jordanenfibus dimidia horà ab urbe 
«2 disfitis 
me 


BÍ 
^m | 


ET] VT d Obfervatio XCVI, 


diíicisutendi defiderium cepit, credensremedium fàlutarefe inibi in- ' 
verturum effe. Dehortebantur eum aliquoties fed incaffum ; frequen* 
tioribus enim & importunis precibus inftanter roganti concefferunt tan- — 
dem D. D. praefecti Hofpitalis Biberac. utad predictas thermasdevehe- 
retur: aft pretio fatischaro Charontem foluere debuit, dumtertio die |. 
thermarum balneo vix ufus fammá pe&toris anguítia&refpirationis dif- 
ficultate prehenfus vitai fpiritum omninoamifit. Obtentá licentíi prz- 
fentibus nullis physicis & Chirurgis demortui cadaverfectioneapertum, — 
&íequentiaanatome detexit, "Totum abdomen ex omni parte tumee -- 
(aQum vixaperiebatur & copiofisfima aqua magno fostore ir altum pro« 
filit, ià ut totaabdominis capacitas Itagnante putridofero unà & fla- | 
éibus undique impleta fuerit , omniaque inteftina fero innatarent; | 
ac omnium aftantium judicio ultra integram urnam 30,  menfuras con- 
tinentem aquz quantitas effluxerit. Ventriculustotus inanis & va- 
cuus reperiebatur, etíi pauló ante bulimo feu fame caninà laboraret, 
Pancreasinfigniserat magnitudinis ,. diffcétum veró nihil liquoris prx- 
bebat, fiepatisfubftantia compa&ta & non nihil indurata, extrinfecus 
colorem fublividum referebat cum adharente veficula fellea bile totali« 
rer impletá &fimiliterinduratà. Liem incraffatus durus, exrerné ma- 
teriaalbicante obductus. Omentumtenue cum notis putredinis hine 
indeapparentibus, Glandulz mefenterii, proutrenales feu renes fuc- 
centuriati) prorfus tumidz & copiofo feroimpletz, vaía autem circa | 
renes & veficam feu ductus Urinarii materià quádam  vifcidá | 
craffà referti & obftruüifuerant. Adhzcindextro pulmonum lobo in* 
veniebatur abíceffus inveteratus feu vomica vifcidiffima, & pulmones. 
ipfi hinc inde materia quadam vifcofa albicante parüm obdu&ti confpi- 
cieoantur: Cordisfübítantiatam interné quàm externe bene conftitu- 
taapparebat, fed pericardium aquofo humoredeftitutum erat, Ce 
terüm quoad externa prater tineam capitis fupra memoratam pedes. 
tumidi erant cummaculis füblivefcentibus, brachiorum atrophia, & 
pubes impilis &c. | 


Ex hac obfervatione prxcipué occurrit anriotandum , quódab iis; 
quorum corpora deftruda feu vifcera interna malé conftituta funt;adeo«. 
que ingenereomnibus cachecücis , hydropicis, tympaniticis,phthificis, 
2fthmaticis &c, thermas quafcunque in ufum non facile vocandas effe, 
De sfihmaticis plura exempla & fpecialiter unum in Illuftriffimo Come, 
mendatore quodam de Eggenbach ebíervatum af&rre poflem , ther» 

:  JAarum 


zl LR y v . P 


Bydvope ex ufutbeumarum mox letali, 16I 


. marum ufüm ad membrorum arthriticorum confortationem adhibitum, 


ratione aftmatis adeó fuiffs nocivum , ut eventum funeftum - poft fe 
traxerit, Id quodinpraxiverífatis (quibus hx cautelz aliàs notx funt) 


- nenícribitur,fed à medicis junioribus experientià necdum fatis inftrudjs 


annotari haud inutiliter poterit, ; 
OBSERVATIO XCVII. 
DN D MATTH/ELFBLAVY, 


Devariolis ab externi aeris frigiditatevetropulfis , evifcerain- 


£erna occupautibus G5 lebalibus , per autopfiam 
anatomicam infpeais. | 


| Tm annis przcedentibusin urbe totaque vicinia Biberacenfi vario- 


lz epidemice graflarentur, & non folüm in&ntes plurimi , fed 
haud paucietiam adultiores homines iis decumberent, non. defuit, 


quin ex tanto zgrorum numero nonnulli libitinariis cefferint ; qui ta- 


men funeítuseventus non tam morbi atrociz aut malignitatis vehemem- 
tix, quim potius nocivo aeris regimini adícribendus fuerat , dum mul- 
tz mulierculz finiftrà opinione perfuafz cubicula & hypocaufta, ubi 
variolis laborantes decumbebant, adeo calefecére, ut fumme xftu- 
aret, & quafi infudatorio fqvalidus & exhalationibus. fxtidis refertus 
x ftus perciperetur, infuperque patientes multis ftragulis & integumen- 
tiscoopertos prope fornaces ferme candentes ponerent, períuafuna 
fibi habentes ,, variolarum eruptionemab externo calore facilius proces 
dere: undetanta in corporum humoribus adau£ta eft. effervefcentia, 
mtlongeégraviora folito fupervenerint fymptomata , & nonfolumvehe- 
mentes partium externarum inflammationes &acriores à variolis com- - 
fluentibusalterationes,fed etiam hxmorrhagiz epileptic convulfio-- 
ues & deliria &c, (ubfecutz fint, Iítz peccarunt in exceffu, fiebaben 
£6überttiben. Alix é contra matres & raulieres auream mediocritatis re- 
gulam obfervare neícientes peccaruntin defectu, dum incauté.nimis 


"3nfantes fuos variolis affectos aerifrigido exponerent, unde neceffarià 


diaphorefi & variolarum eruptione immpedità fzrmentum malignum re- 
preffum interna nobiliora vifeera invafit, iniifque Iethales. intlamma- 
tionesexcitavit, Exhocerrore obierat Cementarii cujufdam filiolus 
&vinqvennis, ad quem cum poftincipientem exanthematum eruptio- 


mem act frigidus [x pius & incautius admitteretur, evanucrunt puftulz, 


i E indeque 


162 Obfervatio XCF11L 


deem 


di rd 


t€ m 


indeque fübort tuffi & refpirationis difficultate obiit. mifellus, quem 


X 


ad internainípicienda curiofitatis gratia SeConi anatomicz fübjeci , 
& inveni pulmones turgidos, inflammatos, ;amjam gangrznofos & plu- 
rimis puitulis ac maculis lividis & nigricantibus copiose confperfos, 
quarum aliquz ipfam hepatis parenchyma & diaphragma jamjam ag- 
greflz vidcbantur, czteris tamen partibus adhuc iiizfis, 


SCHOLIU M. 


Sidevariolarum fubje&to loqui velimus , omnibus conftat, eas or- 
dinarió & potiffimum corporis externamfuperficiem ac cutim puftulis 
acexulcerationibus invadere , atqueexinde nomen fumpfifle videa- 
tur, dumà Germanis vulgà bie Syutdfibláoten (eó quód per externum 
corporis habitum & cutim foras prorumpant.) aliis bie $'inpes. $8[ateren. 
(eà quód morbus infantibus maxim familiaris fir.) appellantur :/ prz 
coeteris autem partibus externis, licàtab initio dorfum perant, in pro- 
greffu veró à potiori faciem , necnon manus pedefque occupare folent, 
quia nimirum in facie cutis tenuior &fübjeéta caro mollior ac glandulo- 
fior atqueidcirco ad humorum acrium efferveícentium affluxum in fe 
recipiendum aptiorexiítit;manus & pedes veró, quiaipfius naturz vires 
quidquid noxium de perverfis fuccisin corpore detinetur, id à partibus 
internis & nobilioribusad externas & remotas atqueignobiliores partes 
expellere moliuntur, quz, firesbenefuccedit, pro variolarum beni- 
gniorum fübje&to ordinario conftituende funt, Aftveró ubi humores 
& przcipuélympha tam quo ad quantitatem quàm qualitatem fünt nimis 
corrupti,feu fermentum malignius exiftir,aut ubi motus ille fermentati- 
vus in humoribusminüsdebité procedit,aut variolarum expulfio & dia- 
phorefis àcaufa quàdà externaimpeditur, materia morbifca hoftilis ne- 
ceffario internas partes ag2rediturtanto majori cum periculo, quát plu- 
ra & nobiliora funt vifcera, quz invaditautin quibus inflamationem vel 
exulcerationé inducit; uti hoc luculentiffimé apparet non folüm ex prz- 
fenti obíervatione , fed multorum iliuftrium hujus (xculi medicoru 
Ícripta affatim conteftantur , & prater alios confirmat. przclariffimus 
Dolxusin fua Encycloped. Med. 64. de Febb. cap.6.6. 2. qui ininterio- 
ribus corporis partibus feu viíceribus, pulmonibus, diaphragmate , 
ventriculo &c. corruptionem & circa interiorem membranam adna:as 
quafi variolas nigerrimas in diffectione cadaverum variolis defunctorum 


obíer- 


c 


| Be variolis ab'externi. aevis frigiditato vetropulfis, vifcera 9c. 165 
obíervavit , quod idem in deícriptione mea variolarum anno 1688. 
typis edita, fub titulo de partibusaffedtisadduxi & fufius oftendi. Ec 
hocidem conítat ex Schenckio noftro, qui in füis obfervationibus ad fi- 
nem prioris fculijam editis annotavit, variolas omnia vifcera interna 
- ebfediffe, uti refertex Fernelio & PareoL, VI. obferv. 104 &c, 
| Caterüm &hoc in praxi bene aanotandum, quod etiam do&iffi- 
|. mus Sydenham aliiqueaccutatiores monent praCtici, in cura vàriola- 

rum melius ac tutius nihil effe, quàm aerem moderaté calidum. & tem- 
peratum, ex cujus folius debito regimine plurimos finealterius reme- 

| diiad hibitione feliciter eafifle comperi ; dum econtra ubi in hypo- 
| €auftis nimiüm calefa&tisaer zftuat, vel interna fortiora diaphoretica 
volatilia fine urgente neceffitateadhibentur , agri notabiliter leduntur , 
variolz copiofiores redditz confiuunt, majorem (aniem efficiunt & no- 
tabiliafovearum profundus impreffarum veftigia perpetua variolarum: 

| teftimonia poft fe relinquunt, aliaque graviora (ymptomata variis parti» 
^ businducunt. Sic econtra frigus externum pariter maximénocivum , 
/ quia naturx modum impedit, & peffimá metaftafi materiam morbificam 
|| ácircumferentia corporis ad centrum transíert , vel ubifufficiens vario- 
-. larum eruptio ac neceffaria diaphorefis non nihil impeditur , tunc füpe. 

' ratis licét variolis tumores duri indolentes in membris fubfequuntur, 

| qui poftmodum quandoque in abfceffus abeunt, duorum materia acris 

corrofiva ipfa non nunquam offaaggreditur, ac cariem & vix curabiles 
| fiftulofos finusefficit, quorum exempla plura hicreferrepoffem, quo» 
-! fuper vid. Ephemerid, German, decur. 3. Ann. 5. obferv, 126. &c, 


( Friburgo Brisg. Auguflam Vindel. d.26, Oobr, 
nno. 1699. 1iffe.) 
| | OBSERVAT, XCVLil, 
| .DN. D. JOHANNIS THEODORI 
De Eclgfi Solari que fuit 23, fepteinbr. ff. V. 1699. 
jj E Clypfin Solis, quam Virpilizs & Plinius Solis Laborem vocant 
^ *— rem eílein tota contempiatione haturz maxime miram & oftento 
-|fürilem, Íentitjam citatus naturz myfta H. N.L.11.C.X. qualiter 
| hic Labor Phocbi fieret, ridicule explicavit Antiquitàs citante Plutarcho 
| | Par | de 


1 


TA ! Obfervátio XCPHI. 


m secar. SPEED RN 


[Lj 
rl red 


de placitphilofoph.L. II C. XXIV. Notior nunc eft przdictus ma-- 
gniaftriLabor, namterrz aut ejus cuidara fpatioàd brevetempus de» 
negatur illuftrium radiorum folis afpe&tus ob terram inter.& folem veni- 
entem Lunam, utitaterrafit in umbra Lune, &hincaptius diceretur 
£clypfis terre, duam Solis. Dehac Eclipfi ut erat diveríus & difcrepans 
altronomorum & Calendariographorum calculus fie plerorumque erat 
error, proximius tetigit celebris in Guben Saxonig liexapolios urbe 
A(tronomus Gotbefridus Kircb, nam etfi mihi nec turris fpeculatoria in- 
frumentis munita aftronomicis, neque Camera ebfura, neque lauda- 
ti Authoris Micrometron, placuit tamen oculo attento folem coelum- 
qveintazri &adfideratollere vultus, Itaque eaipía die, qua erat 23. 
5Sepremb.anni & (xculi occumbentis 1699.aér quidem ut prioribus die-. 
busíereauserat, putabaturtamen veltenuiífimo velo obdactus, ut fo- 
lisluxappareretpallida.  Hincindeetiam clarz lucentesque nubes per 
coeli Spatía errabant, fedíoliminimenociva. Juxta compaffum accu- 
ratum argenteum quadranteante nonam Íol incepit obfcurari (loquor 
apparenter, ) in fuperiori parte folis, quz noftrum Zenith refpicit, 
feu potius qux vergit occafum folis xítivum mediodecimz juxta Com- 
paflüm partes folis feptem (fi diametrum diíci. (olaris in 12 gr. divifum 
eo) erant obícuratz, atqveita Jam tum ultra medietatem languebat 
maximum fidus ( 


Quadranteante decimam partes folis novem erantin deliquio, at- 
qve hzc fuit huic locorum fumma obícuratio. Pars vero folis deni- 
grata vertebat fe verfus feptentrionem & pars folis lucida refpiciebat 
meridiem;tubus aftronomicus oftendebat cornua folis lucentis effe obtu» 
fa, nonacuta, qvafi cerpuslunz non effet aecuraté rotundum, fed 
ovale. " | 


Hora decimi decreveranttenebrz folares & adhuc füb Eclypfi e- 
rant partes octo & media. Pars vero obfícurata refpiciebat orientem | 
xítivum.  Quadrante poft decimam adhuc partes folis fex. Medio | 
undecimx adhuc quatuor. Quadrante ante undecimam partes duz 
languebanthorà undecimà & quinque ciriter minutis ceffabat ultimum 
Eclypíeos momentum quod refpiciebat orientem in tropico Gapris . 
corni, utitalineareóta, ubiinciperet primum momentum in corpore 
folarieclypíari definerec ex adverio. —— Nifi oculus fefellit. Atque hze | 
fimplexnoftra obíervatio peracta fuit coadjuvante folertiffimo Domino 
Joasae Ludovico de Bazzon Sereniffimo noftro principi Ele&tori àfervitiis 
Eu | Camera. 


be Rp folariquefuit 2s fptmnte. ft. Nidyg: —— r&y 


damerz, Án Aftronomis Calculatoribus ufui futura fitnoílra obíer- 
Vatio nefcio! | in und Pg : 

]am aliquot diebus ante Eclypfin magna eratinter plebejos imo & 
'$nter magnatesmuffitatio de veneno cadente ex aé&re tempore Eclypíe- 
. 9$, & puteos , paícua , animalia, homines inficiente, verum ut jans 

ante apud Serenisfimum meum PrincipemElectorem egeram Periclem, 
|. de quo Hiftoriz , quod, cumobícurato repent? foleinufitatis perfu- ,, 
Íx tenebris Athenz follicicudine angerentur interitum fibicceeleftide- ,. 
nuntiatione portendicredentes, proceílerit in medium & quzà prz- 
«eptore fuo Anasxagora pertinentia ad (ois & Lunz curfum acceperat, ,, 
. differuit, nequeulteriustrepidare cives fuos vacuo metu paffus efl; ,, 
| ic ego particulari fcripto  przvié edocueram timorem hunc cadentis 
' ab Eclypti veneni vanum effe & nullum,inter alia hoc motivo ufus Ecly- 
| plinnihil aliud efficere nifi quandam particulam no&tis, & softem do- 
- €ente Plinio !. c, «tox effe vifi umbramterre; utjam ànoCe nil veneni ti- 
meas, ficnequeab Eclypfi quidquam pertimefíceadum, — Pofíe camen 
permifi vanum & inutilem terrorem fertó conceptum inhominibus mor- 
boscaufare fed nonvi veneni ab Eciypfi Solari, fed vi perfuafionis & 
excandefcentiz fpirituum ab innoxio folis deliquio. Eventus veró in 
noftra hac Eclypfi docuit acrem manfiffe ferenum & lucidum etiam poft 
Eclypfin, nullamque infectionem fecutam effe, | 
Aftrologi volunt totannis durare effectum Eclypfeos, quot horis 
eftaftrumin obícuratione: etiam audacterafferit Proclus fi Eclypfis ,, 
folis contingat ín primis decem gradibus librz ; Aérem corrumpit, ,, 
peftem fufcitat, & annonam flagellat, caramque reddit : Eclypfisno- ,, 
"ftra duravit duabus horis & quadrante contigitque fub fecundo gradà 
libre. Verumhzc malafuturatam Dei mifericordia, cum etiam prin- 
cipum vigilantia przcavebuntur, Annonz caritas qux hoc anno fuit - 
& etiam num períeverat, mere petalaas eft, & vereorne Dei iram ju. 
fie provocet, 


LU 


— Bec HL Ana. VH. 8d VIE, Y OBSER« 


/, 


g66 pos Obfervatio XC Vou i 


DN 


en. 'PTERFATIO., XCIX. | 

PN. D JOHANNIS THEOTORI 
MOEREN. | 

De effe&u Eclypfisfolavis; 


NE quidhic aftrologiez vanitatis exfpedtes ,à medico Medica potius: 
habe. Namne dicam de ais, quorum plures Eclypfin intuid: 


funt, quod pasfi fuerint aliquam obtuícationem ocutorum etiamaliquot- 
horis poft finitum Phoebi deliquium. De mestque coobíervatore in: 
prioriobíervat. memorato poffum conteflari quod infequentibus poft: 


Eclypfin diebus tribusaut quatuor parum abfuerit, quin. plane coscu- 
"uerimus, Etenim cum irretoitis oculis 6tanimo cupidisfimo. Eclyplin: 


folis identidem afpexerimus tzdicfum hunc cffe&um experti fumus ,. | 


quod five intenebrisfive dedie quocunquenos verteremus , nihil ocu- 


lis obver(aretur nifi Eclipfis , nifi obícurus fol, & tenebrofüs circulus. 


ita utad paucos paffus vix guemquam dignofceremus., imo in libris. pro- 
peadmotis ,. minus prxfente candela legere potuerim ,, & cum difüicui- 
tate quadam convocatis ad pupillam fpiritibus conniventibus: palpebris 
Ícribere potuerim, ob volitantesante oculoscirculos nigros infete coée 
untes, lllaobicuratio aéris,, quz realis fuerat [tante Eclypfi etiamnum: 
poft Eclypfin duravitin oculis noftris. En effzc&tum | Eclypfis folaris. 
mihi fatis odiofum, | Ad przcavendum hocce vifus difturbium fuadent: 
,, Adthores variosobfervandimodos. Seneca. Nat..Quaftt. L. EC. X LE. 
vult zítimandum folisdeliquiumin pelviaqua plena & immota, Sed. 
nunquamaquaita quicícet, quin. nonlevisfime moveatur &circumftan-: 
te a&re , ut hinc fuolufu & vaga radiorum Solis refultatione nonleve ad-. 
fcrat oculis nocumentum.  "Eelefcopia cum aftri orbira auCta augent & 


fplendorem — Magno Aftronomiz principi Picciolo placec,. pro obfere - 


vatione tuto facienda vitrum viride concavum, quo oculus ob lumi- 
nis. *iolentiam muniri debet. Msco judicio camera obícura. non. fo-: 
jum difficultatem hanc iliuftrationis fcil. folsris. vchementiam | evitat, 
fed infuper phxnomecvon bocce celefte acuratius. obfervare facit; 
Nosin de&cétu vitri viridis concavi & camerz. obícurz przter. tubum 
coeleftem fübítituimus pileos noftros, quorum limbos acuto foramine 
perfodimus, atqueperhzcíolem patientem oblervavimus, fed ut di- 
étum cumnoxio efic£tu oculorum noftrorum difturbatorum, feu po- 

tius 


Pe efi Eclypfis folaris. | 165 


^ 


ius Íípircuum :confauiorum abs impresfione forti radiorum folis. 


—— eL Md 


(Miffe Borna WNorimbergam d. 8; Novembris | 
4699) 


| |  OBSERFATIO C. | 

DN.D, JOANNIS THEODORI 

n MOEREN, | 
hat ADevarauteriwirgineiexcrefcentia. 


Irgo XXX annorumjam ab anniscirciter XI, fensit fibi increfcé 
" reabdomen, menf(tiruistamenrité luentibus, aucta eft hec moles 
abdominis deanno ad annum virefque fumfit eundo, ut qux quibuf- 
dam in initio finiftram de virginis pudicitia fufpictonem moviífet , deis 
docentetempore omnium efiet ftupori, eo majori , quo fe latius abdo- 
men extenderet, utjam non amplius ante fe videre ? 3n1nus Tecla incee 
dere, fed dorfo incurvato, & protuberante abdominis monte baculo 
| inniti deberet, animotamen , femper erecta & cum Deo fuo contenta 
fuit. Hzcvirgo tandem 9b ulcus tibi depafcens affixa leQo eft, & 
accedente inopino lapfu poft paucos fzltem dies Anno hoc exípirantis 
|! feculi decimi fexti placidé obdormivit, Inftitui anatomicam iüfpedio- 
| mem adjuvante prznobili & expertisfimo D. Affine meo Friderico Cron- 
| berg modo Principis Haffo. Rheinfeldenfis medico & ad S, /Goarum pra- 
| G&icofelicifmo. Exteriorfiguracorporis tota macilentaerat & exhau- 
|fta, exceptoimmenfo abdomine , quod aperuimus, & ultro mox in- 
gens éfuo carcerecarnea mafía inconfpectum prorupit: peritonzum 
& cutis abdominis, utpotejuxta molem incluíam violenta expanfione 
dilatata, tenuiaadmodumerant. Subtermolem hanc atque interre- 
liquas inteftinorum -«cavitates ad tres plus minus amphoras latebat li- 
quor feuichor flavus & aliquantulum 1oetens, an ille ex lapfu mortem 
pragrefio in cavitatem defliEarit, nefcio. | Omniainteraneafivein pe- 
&ore, fivein abdomine, hepar, lien, quz aliasin fufpicionem mali ve- 
neramt, fanaerant, nifiquod refpeClivé-majora eflent, quam in ex« 
tenuato corpore.debere effe putabantur. Atque hzc cum intefítinís 
premente ab infra verfus fuperiora mole fere fub "'horacem coacia fue- 
rant Omentum gracile admodum perpaucis pinguedinis particulis 
hiac inde obfitum colorem putredinaleminduerat, 
5 | Y 3 - Cate 


4 "i 


"44 Ev s onu up d 


Cxterum moles illa carnea, cum obimmenfitatera nos pene Rupi- 
dosredderet, jusfitamen illam àduobus chirurgis elevari, ut faltem 
xadix ejusin confpeGtum veniret , cumque radicibus fuis circumquaque 
tam dorfo inferiori quam peritonzo & pubi fat fortibus membranis alli- 
garetur, illz circumcirca cultro diffeGizígnt, atque fie apparebat; 
molem hanc vel efle ipíum uterum, veleffe quidquam utero adnatum; 
hinc eandem intra ofía pubis profunde jusfi refoivere, fuperincurhbe- 
bathuic molivefica urinaria, quz tamen peregrinis membranis videba- 
turinvoluta. inquifiviin adítantes, qux perfonz hujus notitiam bo- 
nam habebant, utrum liberé fsmper minxiffet, refpondebant quod ficg 
. & quod nunquam dehacrealiquid conqueftafuiffet, addebant ad me- 

am quzítionem, ab anno jam illam virginem meaftrua deferuifle. 
€Molemergo illam carneam profunde exíciffam in ad£& antem menfam de- 
pofuimus, duochirurgi, qui portabant, dicebant efle librarumfeptua- 
eintaautplurium. Saltem credo fuiffelibrarum fexaginta. Primum 
inqvifiviin vaginam uterinam & hac inventa monftrabat (e mox interius 
uteri orificium, qvo Chirurgis monítrato certi erant hanc molemnil ali- 
udeffequam ipfuniuterum , nam interior uteri cavitas oblongior vix 
digitum patvum admittebat, membrana interior erat ligamentofa , & 
huic continua erat mafífa illa informis, Ab üno latere fubtili fe&dione 
oftendebatíe tubus Fallopianus, cum uno tefticulo ovulis referto & 
ornamentofoliaceo: fedab altero latere nihil fimile, nifi quod in dif- 
fe&ione maffz duz aut tresglandulz reperirentur fimiles tefticulis gat- 
linaceis, licetmajores, & iri fefimilem fubftantiam ftriatam & albidam 
haberent. Czterumtota maflain merosiobos divifaerat, nimirum in 
duoslobos majores quidivifi dabantintraletanquam in: nuce alios & 
alioslobos cum novis involuc:is. Subítantia hujus horrendz carnis 
fpongiofa & glandulofa plena erat vafculis, in quibus vel ferum, vel 
fanguis Congrumatuslateba:, diverfis venis, arteriis & membranistur. 
gida. In medio tamen hujus molis, ubi utero propinquior efíct , 
torteligamentum erat, quod unoinlocojam inceperat offefieri. Cum - 
adítantibus exponerem qualiter Moguntiz fub tempore mei Profeffora- 
tus ibidem obfervaverim Hepar librarumfereviginti , in muliere quz 
credita hydropica fuerat , orta fuit hzc inter adílantes fpectarores 
«qüzítio, an, ubi inhomineincipien'iscujusdam excrefcentix aut mo- 
lis füfpicioeít, an noninquiebant, hzc medicamentis przcaveri, finon 
impediri, aut plans tolli poffit ? quam curiofitatem inquirentium 
hondum- 


Ze duplici dentium ordine in infante 


nondum fufficiente fatisfatione fatiavi, fatiandus prius feliciori D D 
Collegarum experientia. - 1 


d. (Bomá Auguflam Vind. o. 2f, N ovtnb Ate 
PUE 1699. mi[[a) 1 


| OBSEAYATIQ CI, 
DN. D. JOSEPHI LANZONL 
Dedupli.à Dentium ordine in infante 

T E triplici ordine dentium in Ludovico X I1, Galliarum rege curia: 
RE 7 famrefert hiftoriam clariffimus Thom. Bartholinusin Anat, reform, 
- lib. 4. cap. 12. & duplicem ordinem me notaffe jamincive nofiro Fer. 
farienfi, meminiin mea de dentibus diflertatione anatomica, quzime 
| preffareperitur in fecunda editioneBibliothecz Anatomicz tom; 2. pag. 

- $13. Nunc notarelibet, quod nuperrime vidiin puero recenter nato ; 
nempe duplicemdentium ordinem, exigui quidem illi erantfed tamen. 
bené formati; intefrogata obftetrix, mihijurato affeveravit tales den- 
te$ jam pueruniabutero matris egreflum habuiffe; Infans vero poft 
Squatuordies mortuus eft, | 

OBSERPATIO CÍL ——— 
ANoxaexCibocodoinV afe eneo, 


pnus quzdam Monialium San&i Rochi Ferrariz Anno prxfenti 
.1700. accepità monialibus oryzam coÓQiam in vafe zneo ; ipfamque 
|. fuis filiis edendam porrexit; quitalem pro cena cum affumfiffent cibum, 
nocte diro vomitu doloribus, ac alui dejeQionibus miferé affedi funt; 
ità ut mater ipfosemori putaret; & mihi poftea juravit.fi!ios fuos nil ali- 
ud quam oryzamillamàmonialibus dono datam comediffe;quapropter 
|, judicavi; ob efum cibi coctiin vafe. zneo ifta fynsptomata evenire, 
|" recordatus Obf rvationis. 95. Cent. 3. Joh. Rhodit, qui efum letalem 
| leguminisex zreco£tienarrat in quodam hortulano ;. Pariter tres Rev, 
| moniales Ferrar, Anno. 1698 Meníe Julio variis fymptomatis afíe- 
| &x funt, ut cardislea, vomitu, ventris torminibus, alui fluxu, 
» «riditate faucium, fiti &c, ex folaaffumptione Pa&z triticex coctz. cum 
| " Y ; butyre 


EV |... e€:bbfervatio CIT, 
butyro, &cafeo conditz,ac recoQiz in vafezneo ; quarum monialium 
una forían debilior aliisduabusmortuaeífts Pucabantmultdi, a:fenicum 
permixtum fuiffe cibo illi; ego autem femper, idemá fola cupri malitia 
originem habuiffe judicabam; meenim docuere Autores de xris ma- 
lignitate; hinc D. Senneitus Pra&t.lib.é&.part 6. Cap, I Q. ait : Cuprum UÉs 
aenoja qualitate sn caret , qua efculenta , € potulenta, fin v«(is cubreis 
coquaniur , .aut diutius ferventur imbuunttr ; que pojteaintrà corpus clfum- 


piaventriculum turbant , naufeam , vomitiones, aviditatem Lisgus, erofio- 


nes ventriculi , dolorem, €8 ventris fluxu: excitaut ; & Da. Fridetic. Hof- 
manun.clav.in Schróder. lib. 3. cap. 12.4cribit hzc verba: fi vinum, ace- 
£um aut alius fuccus acidus fuevit evi affufus , ac interne propinatus, legiti- 
mi veneni mineralis (ymptomataproducit. :Ec Avicennalib 2. tra£t, 2, cap. 
» 234.inquit:; oportet quidem, ut caveatur ufus dimiccendi idvd ín 
» quó eftíaHedo , '& amaritudo, aut pinguedo,ficur fupt ofea , & carnes, 


eux 


,; aütacetofitas, aut dulcedo , in vafibus ris, & bibendi ex eis ; i» 
» pía enim transmittunt procul dubio xiniariam, & — ziniar eft vene- 
num. Caveantergo Medici, & lento pede pronuocientde veneno malt» 


tiosépropinato, aut accidentaliter affumpto;recté docet enim Dn. Joh. : 


Baptilla Sitonus in Mifcell. tractat: 17. Árduum nimis, & humanoim- 
paringenio opuseffe dijudicare, analiquis veneno extinctus fit * & Cafp. 
à Reies incamp. elys. jucupd. Quzít, 64. num. 35. ait, de veneno 
affumpto caute, aut ;minimé pronunciandum efle à Medicis; qui .o- 
portet, ut íciant fere femper contrà fifcum fe ftare debere in ipfis cafi- 
bus, nectemeré credere dé venenis, utinquit Vrfiaus in Bibliotheca 
Med. Mangeti, tom. 4. pag. 784. incertaenim, & fallacia figna funt, & 
veneni interni ab externo dignotionem difficilimam , aut ferméimposfi- 
bilem effe (cripfit optime à Reies loc. cit. Nec.fiíci propterea ftand. m 


accufationibus; nam quisinnocens effe poterit fi accufarefufficiat, ut. 


imperator Iulianus aduertit, referente eruditiífimo D. Joh. Paulo Fer- 
&arioipn Reflex, med, Legal. pag. 6. AM 


OBSERVATIO, CIIL 
DN. D, JOSEPHI LANZONI. 


De variis Zintipathiis curiofis, 
Atenas in prxfenti obfervatione antipatias curiofas notare ftatui, 
V primódeciveFerarienficui cumLiliis antipathia tanta et utodorem 
euam alongéfügiat, oporteat, ne in vomitum , & lipacdhimiam pdt 
am at, 


|. Devwarüs Antipatbiis —— * . Y7Y 
! iiic c e | ho o di 
dat. Monialemnofco, quz fanguinis hzmorbagiam , pern:ires eona 
- feltim patitur, fiallitodorem perfentit. Militemalioquin fanum nau- 
fea ,. ac vertigine correptum fola ranarum prafentia: obfervavi, | Anti- 
patiam cunvanguillie in. muliere gravida notavi Jam in miscell. nat. 
curios.. Dec.2, ann. 9» obíerv,208: pag, 379: idemque hocanno: 1700. 
obfervavi injuvencula primipara cujufdam Fabri uxore. | Sacerdos qui- 
dam. nofter Calendule flores fummopere averfatur ; aliumque' nofco: 
hioneftum Civem; qui necodorernr cateitolerare poteft, Gztantó mi- 
nüsejusdenrefüum. A Pzonia fugiebat juvenisut retuli in d d. miícell. 
Cur. 2, obíerv. 4C' pag. 77. ficque à Rofis altus abhorrebat ,-imo capi 
tis dolore afficiebatur, dum roíàm olfaciebat.. Adolefcentulum an» 
no elapío:r6o5.. tertianadupliei correprum curabam ,. cui emulfionem: 
feminum peponum exhibui ;. afLillicó ac appofita- faltem fuit, in. tre- 
riorem, ac(yncopem incidits rpater, poftduashoras iterünr porrexit 
dictam potionem ,. iterumque tremor, & fyacopefupervenere;  Do- 
meflticihoc mihicum narraffent & idem expertus fuiffem, prohibui,ne: 
impofterum adoleícens non tantum emulfiones non affumeret verum n& 
quoque afpiceret ;; De Profocro füanarrat Excellentiffus-Dn; D. Joh. 
Ludcvic. Hanuemaunusinobfíerv. y 1, Ann: 4. decur z, pag. 12r. quae 
menthz. odorem n? quidem herbz.ejuspraxfentiam fine: animi deliquio: 
ferrenon poterat ,. idemgue pariterego muperimé notavi in faectdot e 
quodam Romandiolo. Vir&tatis annorum 37. talem inimicitiam cum. 
fulture , ac fulfurads tenet, ut fcabie. affectus, inundione unguenti 
adícabiem incujus compofitione pulvis fulfuris. habetur ,. (tatim in Li 
pothimiam,. ac pofteàtremorem & capitis dolorem inciderit ;' imo il- 
l]emihijuravit,. necfineangore: ac cordis palpitatione fulfuris przíene- 
tiampoffe tolerare ; quod autem mirabile eft naufca tentatur;. fola fule 
furis nominatione ;. Ancillam: nofco , quz'à nativitate ,. à vinoabftinet; 
ità ut folo vini odorevomitüafficiatur; | Quendàm àgravimorbo libe-- 
ratum panem neque videre, neque ut nominetur tolerare potuifle , I€v 
fert Clariff. Dn. D. Cafp: 'Eheopa. Bierlingius in miscell.. Acad: noftr, 
Curios. Decur. t. Ann. 2. ober. 207. pag- 309. Idemque ezo' Anno. 
1659:in milite quodam poft Longam quartanam obfervavi. Elbinge 
Primarium fuiffe. Pattorem, qui Porcelliaffati caput videre non poterat,. 
afferit Clar. Dn. D. Jacob. Barnerus in Milc. cit. An; 6. & 7, 0b(.199 pag, 
294. Etego pariter Anno 1698.. menfe Junio notavivirginemrannorum, 
1y qu£ caput vituli elixatitolerarepequibat;; Varias antipatiascum fe- 
libus enarrat D. Lucas Schróxiusmunc Acad, Leopolding noftra dignit- 
hir ; fimus: 


Y ks 


, 


TL | . . Olbferoatío CIH. 


finus Przfes in fuo fcholio ad obferv.-5o. Anniir, decur. 2. pag. 83, Sic 
go uxorem alicujus Ruftici nofzo, quz tanta cum felibus antipathia 
«exatur , utiníola felis prefentia deliquiapatitur, ac fudores circafron- 
tem, idemqueetiamaccidere in puero novem annorum znihi fatetur 
honeíahujusurbismatrona, ——— 


( Ferrarid Agouftam Vind. Auno 1699.2, 
Decembr.niffe.) 


OBSERVFATIO. CIV. 
DN.D.DANIELIS CRUGERI 
DeEypilepfia borrenda &y contumaci 


pma aliquot tantümmodo feptimanas viro cuidam matrimo- 
nio juncta, inciditin Epilepfian quz intra 24. horas vel centies eam 
corripiebatapplicata funt naribus feetida nempe Spir.Salis Armon Tin&. 
caftorii, infundebatur ipfius ori Elyxyr uterinüm Timzi Effent, cafto- 
rei Spir, Salis Armon.per vices, nullo fequente levaminetum & 20. gut- 
tz Ol. fucciniin Aq. .ciconiz & Hyfterica exhibitz, perfeveranteada 
hucaffedu, Cum igiturperos affumereplurarefpueret , applicatus 
eít Clyfter fequens y herb. meliff. matricar rutz Mj. radic. Valeriam. 
3Vj flor. fambuc, pii, bacc.lauri. ZB colocynth. inpet. ligat, 2ij co- 
.quéin Áq. com. q.f, Colatur. tbj adde Ol. laurin. rutz à 3$) Spir. 
SalisArm. 5Vj.ab hoc clyftere licet tantüm.bis alvum moveret,mox ta- 
men Patiens przfentifhmam fenfitopem inducias majores epilepfia dan- 
teitemqueparoxyímis brevioribus confpedis, deinde exhibebatur 2j; 
ulveris contra convulfiones Thoneri lib. 2, ob(erv. r, de convulfion, 
epilepticis , &obferv, 4, sradic. vincetox, angelic.à Zj caryophgl- 
lat, poeon, fuccifz , farfeparill , à 5jj bacc. lauri 2j (pec. diambr. 
giamosch à2$.fl.anthos, falviz, ferpill,agr.X V. M.F. Pulv. 

Secundo morbidierecepit 3j pulv Riverii ex gentiana, dictamn;. 
alb, tormentill, &c, yid. Autor cap, deHyfterica paffione. quem eü- 
am probatum experientià refert in obferv. communicatis à D. Simon Ja- 
€ob obíerv. a3de hyfterica paffione, Nos enim Epilepfiam éx utero 
provenire judicavimus & quidem re&é, hinc paroxyími fenfim remife. 
re , & quoniam alvus adíricta erat prxdictus Clyfter reiteratus, | 
Aft cum tantum portio Clyfterisejicerecur fubfiftente in corpore adhuc 
dimidii partg, peg Q& fumpc íequens laxotivum : xx tamarind, Z6 
] pafiu- | 


.tínuatur. 


| T | De Epilepfia borrendaeá centamaci . Y7j 


paffular. £iij. Cremor, Tartari 3üj. fol. Sen.Cf. £j. mechoacann. alb 7j. 
Coque in f. q. Ag. com. Colatur, toj. hoc decoctum quod per vices mo- 
dó ipfi fumendum przícripferamus , iliaintra 12. horas exhaufit atque 
fexies exinde dejecit, ficque morbus Deo auxiliante, cuifit laus, ter- 
.tio morbi die in totum fublatus eft, affiftente curz meg Dn. Doctore 
Hüfelithio Phy(ico hujus urbis meritiffimo. Sed nequehoc reticendum, 
4 vena in pede dextra (ecta etiamfi paroxy fmusintervalla vix daret, le- 
vamen aliquot proveniffe ad imitationem D.Hóchfteteri parte fzcundá 
o5fervationum,curaradice valerianz& pulvere uterigoRiverii jam con- 


'OBSERF ATIO CV. 
Da. D. DANIELIS CRUGERI. 


De zBtbiope minerali, [anguine epis abluto., illuflrato 65 nobili- 
4ato , feu Cinabari folari. 


Iverius paffim in Obfervationibus fuis utitur Mercurio dulci fexies 
fublimato , ad vermes puerorum eliminandos, quod remedium 
calomelas vocat , uti videre licet obferv.8 5 Centur.4. Melas appellatur 
hoc remedium quia Mercurius intus.niger eft. (eu magnam hnigredinem 
habet, xaA5c autem vocatur,quia per fublimationes fexies repeticas ni- 


- gredo magna ex parte tollitur, idcirco quando "mercurius nigredine 


non fpoliatur meritó xaxopéAec eft vocandus,:nam quoties in /Ethiope 
minerali mercurius crudus cüm fulphure teritur uti ipfum deícribit L. 
Jüncken in Lexico Pharmaceuticoatque autorem Harras adducit , to- 
ties fniphur ar(enicale mercurij extravertitur'&t pulvis fic niger,ficque 
JEthieps cum ftercorefuo exhibetur; utigicur Etüiops hic fiat xasucae 


pé lequenti modoillum per Regera illuftravi G& illuminavi. 9 Auri 
2. redigatur.cum Mercurio in.calcem , adde huic calci fal gemme; ^^ ^ 
| Nitrum & Sal commune, optiméteranturperhoram , poftea ponantur 


incucarbitam humilem in arena, & fenfim ipnisaugeatur atque ma- 
terialiquefcat , tamdiu veró ignis continuetur ut materia iterum indu- 


| refcat & Spiritus faliumavolent,tunc exime materiam & affunde Aquam 
. caliditfimam fic &et folutio crocea,pars quzdam Aurumiinfundo rema- 
- necquzreducenda. In folutioneminfüilla Ol. Tartari quamdiu ali- 


| quod przcipitatur, filtretur,.crovus folis remanens exficcetür, &li- 
P , 


—— M 


quori iltrato aftunde Spir. Salis Arm..& iterum portio quzdam fundum 
Dec. 111, Zinn. VII, 69 P144. Z petet 


$7 i 3 Obfervatio EK. en. 

petet & przcipitabitur, pulvis fundum petens , addatur priori eroco 
folari, & ambo cum Mercurii & fulphuris ana 28 mifceantur , & adhuc 
addidi crocum Solis Aq. Reg. Bafilii fubtiliatumuti Bafilius ipfum lib. 
4 deíulphure auriprzparat , pondere Zj, hzcomniamixta fublimavi 
& accepi Cinnabarin folarem egregiam , quam in omnibus iftis affedti- 
businquibus Z&thiops mineralis niger ufurpatur decies utiliorem & fine 


Vmesnuenasi-. 


noxa deprehendi, quoniam Zthiops jam fanguine Kegis eft illuflrxatus, - 


etiamfi tantummodo quarta pars de fole fübimetur,tamen & irradiatione 
illaàfolefa&da JEchiops ille mirum in modum nobilter & efficacior red- 
ditur, Re(iduum quodabauro in fuudo remanet , reduci & ulterius. 
ad hancrem attenuari poteft. Addo & hocequod fublimatione ifta. ni- 
gredo illa Mercurii melius deponatur, quoniam fecundum Gebrum 
optima Mercurii depuratio fitper aurum. | 


OBSERF ATIO. CV 1, | 
Dn.D. DANIELIS CRUGERKI 


De fella Curiofa Sereniffimo EleGori Brandenb, M agno nune 
Borusfte Regi oblata.eum FIomagium Stargavdie 
fufciperet, 


S Uperiori parti inclinatoriz erat affixum Nomen Sereniffimi typis au- 


reis exfculprum emblematicé , & verfibus Germanicis explicatum, — 


- Sedili incumbebat globus magnus vicreus (cujus diameterípithamz j- ) 
emblematibus interius pi€tus, in cujus medio erat diameter horas z- 
quino&iales interiusauro affignatas monílrans. — Aliud (ciatericum füb 
manibuserat, quod propter temporis anguítiam non per&ci poterat, 
adhuc fplendidius oculos pafcens. Sumpfiglobum vitreum przdicta; 
magnitudinis & intus Mercurio love &matcafita fecundum artem 
obduci euraviutfpeculum reprzíentaret, huicglobo induxi lineam au- 
ream &quino£tialem & tropicum cancri & capricornihhoris 24. xquali- 
bus circulum xquinoQialem diftinxi atque (ecundum poli elevationem 
direxi, fic dilpofito globo , caput meum eft index, nempe quando 
ego Solem in globo receptutn, capite meo operio,, exaQé horam inglo- 
booftendo; Namíol, ceeli caputimeum, & Solis imago in globo re* 
cepta fttant inlinea re&tá cum punQohorz. —— 
Infimz parti fellz, Mercuriusglobo parvo infiftebat, globus au- 
tcm filo pendebat , Venus verófpithamz magnitudine erat à Mercurio 
femots, 


- 


] 
í 


* 
I 
t 
4 
y 
! 
| 


| 


Obfero. CP 11, DeTefantfyncope — 12x 


femota, aítquó Venus dirigebatur circa Mercurium vel circa dextram 
velfiniftram eó fponte fuà Mercurius (e vercebat nullius manu dire&tio« 
neadveniente. Solisautem magnetibus tota arsdirigebatur 


| OBSERV AT, CVII 
Dn. D. DANIELIS GRUGERI, 
De Infantis in $yncopen lapfi fingulari cura. 

7 Nfans Do&toris cujusdam ad iram provocatus more infantium ingen: 

L ti ploratu tantopere afficiebatur ut non tantum prxcordiorum motus 
& pulmogum anhelitus fifteretur fed & epilepfià correptus mortui in- 
ftar decumberet , hic nullo remediorum genere fü(citari poterat,nife 
per hoc utquispíam divaricatis mufculis ipfi calidé in anum oreinflaret, 
quod arcanum à vetulà quapiam dídicerant; poftea sutem animadverte- 
zuntfi modo virgà przvenirent , feaffeatum futtuliffe. 


OBSERF ATIO. CVI1IT. 
Dn, D. DANIELIS CRUGERL 


De Glaworum pedumcería Cura 


Rie Spir, vitrioli veneris, &illinantur Clavioptimé bis vel ter dé 
. die quoties opus. 
Poft rz horasimpone fequens emplaftrum: 
g Gumm- Galbani gum. aminoniaci à 26 
folve inf q. Spir. vini & infpifIa, adde 
eurhorbii 32. 
alüm. uft. gr. 45. 
viríd. xris 3iiiff 
Mercur.dulc. vulgaris 2j 
—.— Olei euphorbij & cerz à q.f, El 
M, F. Emplaftrum, poft duodecim horas removeri poteft & cufel- 


' clavuseximi, imo fi magüus fuerit clayus, fecunda vice repe 


poteit. 


az Obfervatio C VATI. 


RKNSUEEEUEAE ^ GESCODRORUSORHEROO ii, 


| GESERFATIO CFI. 
D, D: DAN. CRUGEREI 
De fingulari Remedio contr aCaleulum: 

7 Irfexegenarius varia remediorum genera àMedicis pra'fcripta adhi- 
bebatfreftraneo.fucceffu, erazenim przgrandis calculus, ita ut: 
fanguis quotidié. affatim flueret peranum , tandem remediorum pertz- 
füs, tantum. propter acrimoniamr ufus elt vefperi, fequenti. amye- 
2dalato: E Mic but | 
g deco&tiliordei tbij. amygd:d.2i$. F. l. a. emulfio, adde pa- 
nis Triticei quantüm placet, Hac coena contentus velperi ,. effecitut: 
ealculus fenfim diffolutus intra menfem prodieriz, . nam femper ex illius. 
efu arenas.emolliri aniraadvertit ,, &certé flavedo ex:cortieibus hordei: 
cum amygdalarum oleo in decocto difloluta & urinam egregie pellit & 

fal calculum coagulans diffolvit ;, Sed &&decoGum Eoreftr mane. con- 

tinuayit, 
OBSERFVATIO: CX. 
|. YS MA, NTT ET : » s 
D, D. DANIELIS CRUGERTI 
De Dicftordio antbelmintico magna ofifumto- 

Ervo cuidam febremaligna laboranti, ordinaveram Diafcord. Fra-- 

J caft. 5j ut fingulié matuzinis horis ZiJ. ad fudándum fümeret, pete- 
€hix enim grafiabantur , illedofeos oblitusirtegram unciam unicá vice 
' cum cerevifià calida haufit&ecce novem tumbrici prxerandes prodierunt 


&illéperz4 horas.continuo fudore madidus meliorera morbi [tatum a- 
nimadvertit, fenfimque convaluit ,. fcordtum enim lumbticos peliit. 


OBSERVATIO CXE. | 
Ly, DX. DANIELIS CRUIGER E 


De fanguine, poft quintum diem à morte , pretevnaturalitey ad 
. mülieris famofe taGum fluente, cum judi- i 
cio M edico.. 
Bos nuper eram ad'Chiliarchum quendam Brandenbureicum, 
Dn. de Dittmarsdorítin pago Kiker habitantem , mt uxoris curam 
ratione | 


De fanguine poft quintum diem: morte", pretermaturaliterad $e, — 1», 


ratione fanitatis fufciperem , ubi abipfius genero D. Hermano Hinrich 
de Loch&etin pago Maíco degentehic cafus proponebatur, ut;quz ad 
Phy(icum & Medicumcirca eundem fpectarent, refolverem. Nempe 
Rufticus quidamPhilipp.I;iskovv curifamofanruliere magnis altercatio» 
nibus propter panem furtim ablatum , cujusillarh infimulabat, certavit. 
Hxc ichinfiammata cum minis ab illo decedit, ruíticus dehinc ftatim 
morbo coripitur, &tertio morbi dievenefica noctuad eum venit, ip- 
fumque-Diabolum in forma muí(cz ipfius lingue inferuit,. ut in pote« 
 rümne.quicquam velliquidi velfolidi deglatire potuerit, addiditque, 
fame & fii ipfum periturum, Dictum ictum! Cut itaqae quintus di- 
es.àtemporetiortis [epulcurz deftinatuseffet, judice iftius loci nonve- 
nüente, compromittente vidua detundi, famofiilla mulier delioc cris 
mine apud viduam (ufpecta, in prxíentia feptem teftum innocentiam 
fuam coram oculisomniumdeciàraredecrevit, atqueíequentibus ver 
| bis, dépofita ad maxillam defundti manu , ipfum in loculo quieté jácen.. 
| temo audacter alloqui tur : Philipp. Sícovv s 1o getvif unb roarbafitía aí[g 
ich fbulb anbir babe; gebe Gztt ein Seien von Dir... Quid/ fit? inter lo- 
quendüm mox ex labiis fanguisedmodum copiofus ad manus venefice: 
profilitatquein &cestertus non illas tantüm ,- fed & monile mirum in: 
modum commaculavit, quo facito juffu udicisad carcerem dedü£ta efr... 
Quzítio hincapud J£tos formiaturt ; EP 
| Aníanguinis emiffio in cadavere fit certumindiciut: conimiffi: 
: homicidii 2^ PME ; 

Hzcqvettio difacilima judicatu femper ab Autoribus eft habita:- 
lorum» qui negant, maxima eftpars, adeó; uthodie quafi ftatutum: 
fir, neminem ex judicibus foli huic indicio innixum poflead eqvuleum: 
& tortaram procedére, Cum igitur multi exafciandz huic quzílioni 
fecurimappoíuerint, nemo mihi vitio vertet, fi ad difcütiendam illam: 
& ego ingen!oli inei qualiscunque vires exercuerim, id inprimis refpi« 
ciens, quodnatura, fana ràtio, Literz acre, experientia &jurscidi- 
| Awerint, & cum à recepta fententia difceflerim, non expruritu novita- 
|| 'tiscajusdammeid fecifie exi(times , inprimis cum meliora edo&tus ves - 
|| 4mtati cedere. omni tempore paratusfim- — Primó itaque dicitur, ferg 

poffe, ur &nguis, qai in venisdelituit, agitatomotoque Corpore & ve-- 
narum ofculisreferatis erumpat ,. Oldekop. Obferv; Crimitial. Obferv.. 
. 2. Quis hic non videt, Autores contrariz fententix flatum cóntroverfig: 
& quaftionem nonrité formare.  Nonenim hic quxritur, an fanguis, 
qui naturaliter, velvi , commoto corpore, vel etiam caía aliquo pet 
| 3 055 


L| 


178 | 7 0 Obfmrvatio CXL 


Uibracane cae itn tsi 
E M MEI MR MLAEN 


Os, nares, oculos, aures &c. emanat , fit certum indicium  commiffi 
homicidii, fed qui przternaturaliter nulla occafione data fluit, Priori 
modo etiam przlentibus zmicis vel quibuscunque aliis effluere potelt , 
pofteriori veio modé Deo nutante & vindictem figni&cante. Atinquis, 
Sperliingio notante non femperfanguine ítllare cadaver homicida prz» 
fente, Inftit. Phyf. lib. Il, cap. 3. Quazft.r. Refpondeo : Deus oc- 
cultas fuas habet caufas, cur non femperreum manifeftare velit, ita ut 
nefasfit, Omnifapientiam ipfiusin ceníüram vocare.  Naminterdum 
eccifus inciditin manus occiforis jufto Dei judicio, hinc in Vet. T eífta- 
mento Civitatestutelares, quz Afyla dicebzacur, crantordinatz; vel 
occifor mcderamen inculpatz tuteix ufurpavit , vei alix fubeffe poffunt 
occulte cauíz, curDeus in hac vita vindictam nolit fumere de reo, 
quin imó fi femper ftillaretin tali cafu fanguis , poffet aliquis afferere;, 
effe hoc à caufaquadam naturali vel fympathica, qux (emper eodem 
&3odo agunt,idcirco in hoc negotio exiftere quoddam agens liberrimum, 
exeoprzfuümitur. Ethocconfirmat potius meam fententiam. Sed de 
hocnoneft quzftio, quando non ftiliat, fed quando przternaturaliter 
fiuit fanguis, adreliqua tuaverba jam eftrefponfum. Quidam exem» 
plahsc fingularia ex experientia negare quidem non poflunt, interim 


tamen ex particulari non ad univerfaleconcludi pofleinferunt. "Verüm . 


in humanis 2dlianibus hoc quidem valet, fed nonin miraculis, idcircà 


etiamfi tantàmmiracula triain mundo effent, & quartum ejusdem ge- - 


neris contingeret, in quo manus Dei oppido confpicua effet, maximé 
& citra omnem controverfiam promiraculo effet habegdum , & quando 
hiítorias iftas examinamus , ex miracuiofo tali fanguinis fluxu [emper 
eventus 2d vindi&iam coníecutus eft, nifi Iudex fpernere manum Dei vo- 
luerit exhypothefifua, Nullusque infons ad fupplicium eft dedu&tus , 
ideoque argumentatio mea per indudionem fada, tamdiu ftat. firma, 


quamdiu averfa pars exemplum in contrarium non adduxerit , nempe 


ad fluxum talem miraculofum , innocenter reum ad corturam vel mor- 
tem effe condemnatum , quemadmodum aiiàséconfuetis &pofitivis JC- 
torum indiciis ad torturam propofitis vel quadraginta exempla annota 
vit Oldekop.in Appendic.ad Obfervat, Criminal. eorum; quiinnocen- 


ter ad mortem migrare coa&ti funt. — Sed, utdixi, argumentum illud in ^ 


miraculofis actionibus plané non procedit, aliàs Judai Chrifto hoc eti» 
am opponere potuiflent , praefertim cum effetin loco, ubi nuila mira- 
culafacere poterat, utifcriptura loquitur, Marc. VI v. s. propter in- 
credulitatem inhabitantium, Multi defudarunt in rationibus profe- 
; rendis, 


————— ÁHRÓ— — — MM 


» 


: 


i 


| 


b] 


De fanguine poff quintum diem à morte praternaturaliter ad mul.tc. 329 


— M9 


rendis, quarationehicfanguis fluat, fed reQtiffimérefpondit Dn, Sam 
Poinariusde Coníenf.& diffent Corp. nat.difput, 10. t. 15. Brevi tempos 
risfpatio fpiritusin occifo corpore durant, ftatimque exípirant, | Nee 
ullum in defunéto principium movens amplius, quod. eos perturbet : 
neque ulla amplius anima , nec facultasanima cogno(cens, aut appetens 
praító eft, quz (entiat homicidam adftantem aut odioin eum abripiatur, 
De imaginatione occiforis quod dicunt, eatanta efle non poteít, ut ia 
alienum corpus jus fibifumat, quo cum imprimis nulla vaforum com- 
munioneconjunttum eft. Exqguo certé patet, nullo naturali modo 


- fanguinem poft dies aliqvot flüere poffe, fed praternaturaliter, Nam 
anima actionum princeps é corpore difceffit, Spiritusanimz inftrumen- 


tum defunt, Natura eft deftruéta , quomodo ergo agere poteft? Sane 


- guinis Circulatio fübftitit ,. illo nempe coagulato & in grumos concre- 


Ícente, prxternaturale igitur principium utadfit, quod fanguinem itc- 
rumin motum redigat, neceffeeft, &quidem in inílanti eo ipfo tem- 
pore, quando mortuus tangitur , ut in noftro cafu, vef eo ipfo mo- 
mento, quandoin eumfinemadducitur reus, quzdiftinctio omne du- 


- biumtollit, Sedutad cafum noftrum propofitum, cujus gratia hxe 


| quispiam ex aumero adítantium amicorum magno conatu idera tenta. 


fcribo, & ad quem reíolvendum calamum ftrinxi, hzc applicem, de- 


fun&us nofterjam quinto poft mortem die tactus eft, hic fame & fici 
mortuus & exinde fermé exanguis fanguinem ftillat , eujus os fatis poft 
mortemelotum, demiffamaxillafüpinans, utcoacti fint iterum cóme 
primere os, cumtamen ne guttula fanguinis fluxeritex motu et com- 
presfione; econtrario fimulac ad mentum venefica, ut ereditur, digi- 
tosapplicat, ecce! fanguis non ex ore, «fed é labiis promanat, | Vi-. 
dentes reliqui miraculofum hunc actum obftupuerunt, interim tames 
vit, utrumetiam vel vi posficexprimere fanguinem ex ore demortui, 
fedfrufira. Idcirco przteraaturaliter ex hoc dcfun£to fanguinem ftux« 


 iffejudico, quodratione officii ex me quxfitüm erat. — Sed hucusque 


Medicus. Jam porró quxritur: An hicfluxus fanguinis przternatura- 
lis. fitvefà Deo vel à Diabolo? quz quxftio quidem ad Theologos 
fpe&at, interim tamen quidia hac re fentiam , !ngenué, citra tamen 
ullius prejudicium, pro&fitebor. Bockelius Difquifit. Sexta N. V, 
poftquam diu diíputaffet, an naturaliter fiat , tandem concludit: Quz 
poftlongum tempus funt ( nempe fluxiones) nonfecundum naturam, 
verum aut ex arcano Dei judicio, aut maxime fafcinatione &  illufione 


4 — Diaboliferi , qui malus genius cxdem cexde ferió cumularéftudee, Ve. 


rüm 


185 Obfervatio CXI. 
rüm omníaab Autoribus confcripta exempia contrarium  moriítrant, 
nonà malo Genio, fed àDe6 vindictam oftendeate effectum effe pro- 
dudum, & reos non innocenter , fed ex propria poftea confeffione me- 
rito poenamluiffe, «Sed utad propofitum cafum veniam, dico, judici» 
um hic non illegitime , fedextraordinarie effe'habitum, judex ordina. 
riuspermittic, ut adeant cadaver, & cum ejus confenfu actio hzc fa- 
.Qa, utraque pars compromittit, prxíentibusíeptem teftibus, ad De- 
um Przxírdem hujus judicii. & (ummum judicem appellatur , qvemadmo- 
.dumolim in cafudubio Saul ad Deum«rovocabat 1. Reg. XIV. Jot 
fbafferecbt/ ubi forte Jonathan-manifettabatur. Sic hoc loco, mira- 
.culofo fluxu fanguinis rea manifeftatur , qux 1dcircó & re&t? carceri in- 
.cludehatur. :Deusinhis terris judicium exercet, nou diabolus , mihi 
Rom-XiL verf. 19. competit, inquit Deus, non diabolo, vindiéta, 
neqveuneuam permittet, in re tam fetia, ut Diabolus judex fit. Et 
hoc judicium femper vocatum elt 039 Baar recht /.quafi bad toabre 2t edcbt/ 
inquonullum dubium, dicente Pfizero , dejudic, vuln..Cap. 12. ubi a- 
liquotAutorescitat. Abhac expetientia non efferecedendum Paris de 
'Puteo Cap. Mandavitin fin. Banc. de judiciis N. 408. Zachias quzft, 
Meuic, legal. lib. V. fit; 2. quet. 8."N. XI dicit: Effe vel mille Autores, 
qui hiftorias in hancremaíferunt quarum frequentia res probata eft, 
,Citatqueib'demviginti Autores, afferitque , hanc fuiffe olim .commu- 
nem DoCtorum (fententiam , judicium hoc fufficiens:efle ad. corturam , 
dequo iterumcitat viginti Autores , ideoque exfacili videre eft , fen- 
tentiam meam non effe novam , fed recoCtam jam .veró communis fen- 
tentia Do&orum eftcontraria, eui & facile calculum meum adderem, fi 
Anodó non dicam mille, fed duo tantum exempla in contrariumiin tali ca- 
fuaffciri-poffent, ubi ftatureété formato , «Reiinnocentes.ad torturam 
& füpplicium fint dedu&ii, .exhoc miraculofo fluxu, digito quafi reum 
moní(trante. Dixi digito monítrante, .Habet enim ,ilarsdorffer in 
"Theatro crudelium Homicidiorum part. 6. exemplum ,-ubi duo Nobi- 
les occifores ad occifum dedu&ti, ad primi iatroitum.é vulnere fanguis 
copiosé emanavit, fed cum alter adduceretur, occifus plané manum 
fuam non tantiim vulneri impofuic, fed eadem homicidam monítravit, 
Íeu manum ad eum direxit, Amboque meritam pcenam füftinuerunt, 
Secundum hodiernam communem fententiam .ne quidem tortura ipfis 
addictafuiffet. Indeferipoteft, ut vindicta divina reddatur illuforia; 
Imó melius effet per legemaliqvam hoc extraordinarium judicium abro- 
gare, quàm Numen divinum in vindictz fignum implorare, & poitea 
| ! dato 


3 


De fanguine poft quintum. diem à morte preternaturaliter ad mul. T 


ornnes CREE Opel 


dato figno non ad ulteriüs procedendumillo uti, quid quazfohoc ali- 
ud eft, quamilludere divinam Majeítatem. Ad Judzos olim dixit Chríi- 
ftus, finonfigna & miracula videatis, non creditis; jamdicere poffem; 
etiamfi figna & miracula videatis , non tamen creditis. Zachias equidem 
citato loco negat hzc miraculosé fieri, (ed argumenta ipfius funt nullius 
momenti. Nam dicit, miracula tantüm fieri propter fidei corrobo- . 
rationem ; hoc falfum elt, etiam ad demonítrandam iram fuam , tam 
in veteri, quàm Novo Teftamento Deum miracula edidiffe, exempla 
adíunt, imó ad declarandam Majeftatem, honorem , juílitiam , ad 
confervandos inopes. Secundó dicit , quzcunquead voluntatem no- 
ftram Deus clariffimé oftendit , non funt miracula, quia Deus eft libe- 
rumagens,& non coa&te agit, Hxc non cohzrent Deus ad petitum Jofux 


- folem fecit ftare, re*:qua non fünt digna , quz refutentur,prxíertim cum 


Dominus diffentiens non ftatuat nifi ex accidéte hxc fieri, quod falfum,ca- 
putillud facetiis concludens.Idcirco primum àmedico cafus talis diligen- 


ter& plenarié eft explorandus,utrü fluxus fuerit prxzternaturalis nec ne,fi 


prxternaturalis, ad Theologum quzítio devolueada, utrum hic non 

fubfit fupernaturalis quzdam cauía à Deo vindictam poftulante, nam ín 
P Jud pd ; P 

quem finem fluit hic fanguis przternaturaliter, datofine, nempe adetf- 


Íe fignum ad vindiciam. "lunc demum tertió & ultimó ad Ictum 


quzílio pervenit, quo poenz genere demum vindictafit perfequenda, 
fed quoniam hoc ad forum meum non pertinet, determinationem poe- 
nz l&is relinquo. Idtamené fententiaExcellentiff, I&orumaddo, 
ne refolutio quzftionis propofitz manca fit, incumbere judici in di- 
Gandátorturà, quàm maximearbitrari, num indicia ad torturam fint 
verifimilia , & reum reddant fufpectum L. 1.6, 1. & 4, f£. de qux ft, L. 18. 
6. 2. f. eod. L. milites 8. f.c.eodem, | Guido de Suzaria Tractat. de In- 
dic. & T'ortur. N.2 g. aft quid magisreum reddit fuípectum,quám quan» 
do Reus tangitcadaver, &quafiquxrit, & cadaver refpondet eo mo- 
mentofluxu íanguinis? quid verifimilius, nullam aliam ob cau(àm ftil- 
larefangu!nem, nifi infignum & indiciumillius, dequo quxritur, aut 
reddenda ratio, cur aliasfluat; et& Judicis miraculofa hxc fluxio tran- 
Ícendat intellectum , non tamen fignum & fignatum funt fupra fphz- 


ram prudentiz humanz , quam colligere poteft ex fimilitudine plurium 


exemplorum, quz antcá contigerunt, ubi fzpiffimé per hoc indicium 
fee prodidit Nemefisdivina. D& vita hominis czde ablata omnino hic 
eit res, Deus indicia & probationes luce meridiana clariores ad vindictam 
oftendit, quz fi negligantur , fanguis occifi non ceflatad coelum cla- 

Dec. HI, ann, VII. CS VILE Aa | | mare 


id s. - Obfrvatie CX... 


dSNRSUCOEIRE TO Uoc V wcssacóIm coroeterio- apro NTRCRURa 


! 


*- 


snaredevindida. Et talia indicia (at fpecialiter oliin fant notata, ita; 


-wab hacexperientiá temere non fit. recedendum. — Paris.de Puteo cap. 


€Mandsvit infin. Blanc. de Judic. N. 408, imó communi Doétorum íÍen- 
tentia ctim comprobataeft, | Zachiias lib. V, tit. 3. quzft. 8. N. XI, Ad- 
de quodtotaProvincia, inqua talis cafus miraculofus conogit, credat, 


cundem à Deoin vindidtam contigiffe,'lurimorum autem credulitas ve« 


hemens habeturpro certitudine Bianc, inl. 2.$. quod obfervatin 3. no 
taó.Cap.de Jorament. Calumn. Imo probatio, quz. fit per realem 
praíentiam ipf;mque infpedionem , dicitur, fortis, & forttor eft de 
mundo, proutloquuntur a. 3.D. D.inlit.jurand. Dominic, | Cardinal. 
'Tuích. Conclu£ pradticar. | 776, liz. P. &£ollit omnem v»rxfumtionem 
 incontrarium Bl.inl, contraneg. in. fin. C. ad L. Aquil. Alexand. lib, 
. 4. Confil.63, Num. ez, undé maxim? ad torturam indicium facere, eli- 
&iunt Dd.Petr. Duennas. Regul  Fallent. Keg. 573. &multi alii, 
quos citat Beekel, difquif, 6. N. ;. Aliihoc indicium quidem admittung, 
fed tantüm ut adminiculum cum aliis, utinde tortura dictetur, Marth. 
Stephan. in Cent. quaft. Juris ad Intizut. Cenzur. 4. quzft, 17. Heig. 
quzft. 39., part. 2. N, 164.1aonem addünt, quia fit modo przterna- 
tnrali, qui liquid divini operis exhibet. Ciiante Oldekop Obíery, 
Crimin. Verüumadminiculum hoc vel eít naturale vel praternaturale, 
&tuncveldivinum vel diabolicum. | Ex naturali fluxu fanguinis nihil 
concludi poteft, fieffetà Diabolo hocindicium, nemo inadminiculum 
vocaret. Ergotanquam à Deofictam hocindicium , in adminiculum 
"accipitur, Siautemeft divinum & àDeo profe&um indicium, folum 
fufficit, nec eget aliis probabilibus & verifiriilibus. Sed nemini hic 
Alicam fcribo auzlitem moveo, anfam tantüm fubminiftro, ulterius in 
illamreminquirendi. - Optime equidem (cio, Deum nos non miraculis, 
fed facris Bibliis aftrinxiffe, quemadmodum videre eft Deut.Cap, X X I. 

ubi cafus ejusdem furfuris proponitur, nectamen quicquam ibidem de 

fignis & miraculis proponitur, ergó talia nullo modo funr pofcenda. 

AíftDeus, quinullislegibus aftriétus cft. qui Dominus Sabbathi, & 

legum merità audit &liberrimumagens eft, quando ille miraculosé ali» 
quid facit, quomodoin tali cafu te peras oportet , & quid faciendum , 

ubi manumipfius miraculofam oppido vides., meritó eít difeutiendum, 
Finito hoc;meo judicio, ecce Nobilis de Lochítet ad me acceditrefert. 
«B Academiam Grypsvvaldeníem ex transmiffis ACtis famofe huic mulie 

'*j torturam addixiffeimprimis cum hoc funul accefferit;aliam | Venefi- 
$am, rogo.combu(íign & praíentem. mulierem. vencácii , ar- 
j - guiffe 


p. 


M 


L 


^. De fmpuine poft quirtum diem à morte, preternaturaliter admul, — vg 


iguiffe , & in(üper zdituum ex ipfius predictione -contabuiffe, & 
mortuum: Cum itaque pollicibus tantüm inflramenta :adaptarent, 
Xencficam mox omnia confeffam effe atque quamprimum rogum expe- 
&sre. Sed hocnotatudignumeft, quoniam bis corpus tetigit, .cur 


prima viceíanguisnon effluxerit. Ad hanc. quzftionem refpondit, fe 


primà vice vocem tvarba[rtig omififfe , fed «cum juramentum hoc accef- 

fiffet ex neces(itate (aaguinem fluxiffe. Incidit mihrhiftoria Regis Ahal 
3, Reg. Cap.22. 3r. 16.& 17. Prophetam Micham non nifi accedente ju- 

ramento verum dixiffe, : 
: OBSERFATIO. CXIL 


Dn. D. DANIELIS CRUGEREL 
De Sote fine vefte , 


Olem vefte exuere multi annifi funt, quemadmodum.non prideris 
J. C. O. aliquot experimenta in medium attulit; verüm poftea A- 
pellesaliquis poft tabulam maculas in Solefine vefte obfervavit, & au- 
toremprxdidtumfolem velie non privaffe demonftravit, imó Chriftopk 
Gruoaxct planeimpoffibilitatem hujusartiticii afferuit; D. D.Ettmullerus 
equidern poffibi itatem concedit, fed non cuivis Jicitum effe adire Co- 
rinthum addidit, duoautem Paracelfi requifita verz tin&turz auri. pro- 
ponit. r.Solem ita volatili(atum efle debere ut nunqvam reduci poffit, 
(2.) Volatilifatum hancfolem cum Spiritu vini extrahendum effe & 
mutandumin Aurum Potabile;verum licet aurumnon fit volatilifatum, 
camen ita deftrui &principia ejus fegregari poffe ipfemet expertus fum,ut 
tamen Tin&ura ex illo haberi poffit, Itaqvefeqvenstaleaurum potabi- 
le,velfolem finc veítepropono,ubi nunqvam corpusin Solemiterum re- 
duci poteft, extractanempeanima. Sed loquar verbis Autorum cla- 
risfimorum, ut doctis pateat. hzc defcriptio, fumpfi itaque Regem 
pondere Zi. mundum martialem de monte Snyders 5t. : 
Liquavi in «E, pofteacontudiia mortarioin pulverem , Rex qui 


' anteacontumax erat, jampiftilloceffit, Notandum, meinliquatione 


hac 14. grana de mundo perdidiffe. 

:. Pulverem hune mifcui cum Ziii. ignis Gehennz Glauberi, quem, 
ita paravi: hos | | 
| & Trini Tackii ZVI, 
Suratrat Paracelfi aiit, jolies 
Theion Grxcorum zii. Mifc, F. Pulvis; | 
Àa 8, Poft- 


$84 2, | Obfervatio CXIL 


3. Poftquam pulverem regis cum Ziii. prxdidti pulveris mifcuif- 
fem , ner vicesin crucibulo ignito Zi. cum fulmine injeci,finita injedtio- 
ne, aliquantulum inignepermanferunt; eundem cum piílillo agitavi 


& ita maífam ignitam in calidum mortariummarmoreum feu lapideum 


conjeci, &piltillo lapideo optime in pulverem coritrivi,fuper pulverem 
hync calidisfimumSpiritum vinirecCtificatum calidum fudi & contrivi & 
ecce in momento Spiritus cinctus eft, hanc vero mixturam per aliqvot 
dies in vitro 5igillato fuperfornacem pofui & cin&tura rubicunda fatura- 
tior indies apparuit, RO 

Scio opcm? hanctin&turam non effe ex folo auro fed & cxterorum 
immixtorum maíáa, verum tamen hac ratione fol vefte et nudatus, 
nimirum (ütapfi maffam ex qua tincturam extraxi & cumAntimonio, Ni- 
tro & Tartaro mifcui & in regulum detonavi& ecce acquifivi fixum 
metallum album inftar argent omni colore deftitutum,quod folli non 
ccífit nequeimminutum eít, poftquamab adjuncto regulo folle fabro- 
rum liberatum erat ; fed tamen porro tentare volui, an omne aurum 
deflrutctum, idcircó corpori huic albo 9vii pondere, quod jam per 
treshorasfolle fabrorum fine diminutione ponderis exercueram , adjee 
ciinfluxu, fenfim pulverem nitri, & ecce in auras evolavit hzc alba 


mercurialisauri pars, relicto Bj. pondere auro, duod non fatisdeftru-- 


&umerat, HzcAuri TinGuramixta exquifitam habet operationem & 
per urinam ex hypochondriis&renibus feculenta excrementa miré pellit 
fecus acfola tinctura tartari aut nitrijaut Antimonii, NamSolaaliis falibus 
maritatus mira przítat , fecus ac (1 fola ejus tinctura .exhiberetur, 
hoc perindu&tionem patet inAuro fülminante& TincturaGlauberi,quam 
D. Etcmüllerus in Confultationibus de nephritide proponit & ego nu«- 
per cum collegio noftro communicavi , verum ut tincturam à (alibus 
nudam proponerem,proceífum redintegravi & de novo novum Regem 
& regulum pulvere Glauberiano predicto detonavi;aftcum hoc. difcri- 
mine, fuper pulverem detonatum nonfudiSpiritum Vini, et tinfturam 
extraxi, fed folam aquam communem unde fit lixivium aureum qux & 
aaram & falia fimul diffolvit, filtravi hancfol.tionem, &Sol fimulper 
"ftrum transiit, hancaquam filtratam prxcipitavi aceto & ecce pulvis 
purpureus Auri fundum petii; Pulverem hunc Spir. Vini. diffolvere feu 
tinéb:ram extrahere conatus füm , fed fruftra, nequecum Spir. Vini. 
'Tararifato , nequecum?Spir. Viniigneo. Idcifcó nein vanum labo- 
raffem, aliaviarem centavi, nam ex prxdicto proceffu mihi conftabat 
Aurum jam ita cfle przparatum uttincturam dimitteret,ideo cum tribus 

| Salibus 


Salibus Zvvelfferi contrivi pulverem purpureum, imo fimul in igne 


^ — Dedoloribus lumboramintolerabilibus; T3 


LICENTCTWONEPUNNICS S URUAQUDKTTOWTTI EORR DS DIRGUDTOSO RUM Ur pr e IE ZEE 


cum falibus pulverem hunc liquavi &iterum contrivi & ecce cumSpir, 
vini. redificato tin&uram auri optimam flavam & finceram nactus 
fum. Hoctantum adhuc moneo quod & fuperius innui, folam hanc 
tin&turam Sol. fenfibilem effectum non prxflare,nifi forfan quis dicat na- 
turam confortare, & per infenfibilem tranfpirationem morbum cxpel. 
lere, Attamen experiri volui & dedi quibusdam anxietatecordis labo- 
rantibus gt., X V, & ecce per fudorem refoluto morbo liberati (unt, 
Verum quantam utilitatem in Alchymia afferat veflis folis , illi norunt 
qui Bafilium ex affe legerunt;idcircó magis vilibet de eo fic folicitus;prz- 
fertim.cum Geber Arabslib fornacum cap. 18. expreffé dicat : Et ex 
hoc magaum Secretum tibi elicias, quodipfe Mercuriusatque Sulphur 
extrahi poffunt tam é perfectis quam imperfectis corporibus, itaque 
in (ecretahzc at inquirant qui Alchimizlitant, neceffe eft, 


OBSERV ATIO CXIII. 
.D. D. DANIELIS CRUGERI 
De Doloribus lumborum intolerabilibus, 


7 Ir de dicaflerio noftro benemeritus,Dominus Confilíarius Haber. 
fack intenfisfimo aliquando Ilamborum dolore COrreptus, atque 


 cruciatusfuit, ut ferme neque tusfireneque alvum deponere neque fom- 


numcapere, potuerit; varia proindeàme &aliis przícripta & in ufum 
funt revocata, fedfruítra;tandem in utroque latere appofüi veficatori- - 
um palmi magnitudine, & finita veficatoriorum operatione & morlus 


fublatus elt, atque fic dolordolore curatus, 


OBSERVATIO CXIV. 
D, D. DANIELIS CRUGERI 
— De Laepofi quatuor feptimanas revocato 


EE s. laciationem nutrici commifit atque animum 1a. 
&andijamabjecerat, verum poft quatuor feptimanas nutrix clam 
fefubducebat, idcirco matrona przdiCtaneceffitate coacta iterum 1a- 
CGationem tentat,& ecce natura neceffitati miniftrabat iteramque lac ad 


mammas demandzabat,quod antea ob omnibus pro imposfibili habitum : 


ex hoc exemplo liquet etiam poft quatuor feptimanus]lac iterum ad mam- 
mas revocari pofle fine damno infantis. : 


Àa3 OB5€R. 


x96 — | "Obfervatio Cxv. 


OBSERVATIO CXY. hae 
D. D. DAN. CRUGERI 


De Ifchuria Oleo fcorpionnm ex errore fumpto curafa 


3 Níanti fex menfium ordinaveram ad fuppreéffionem urinz varia rée 


«media, &externé fequensoleum : g Ol. Scorpionum Simpl.2j Ol. d. 
Succini , juniperi, Chzrefol. à 36 mi(c. & quoniametiam tuffi laborae 
bat,przícripfi Ol.amygd. dulc. cum fpermate ceti & facharo. Veruns 
€x erroremater ad tufim cochlear de.Ol, fcorpionum mixto infanti por- 
£igit &ecceex felicihocerrore&alvus foluta & urina revocata; noa 
modo fine infantis detrimento fed potius cum commodo. 


OBSERFATIO CXVI. 
Dn. DANIELIS GRUGERI 


- DeCalculi Renum comminutione. 


f^ Uxftio inter eruditos agitatur: utrum calculus comminui poffit * 


WM Potisfima ratio negantium fat valida eft, non dari liquorem, ín 
quem Lapis feu calculus humanus inje&tus extra corpus folvatur, et & 
daretur, talis liquortamen in ventriculo, et reliquis viis itaalteratur, 
& novam acquirit naturam feutexturam , ut vimdiffringeadi calculum 
exuat; ver&üm primó confiderandum , omnem calculum efle. concre- 
tumterreo- Salinum, ubi Salía principia cum terreftribus particulis 
firmisfimo nexu juncta funt; Si itaque fal hoc potett folvi, terreftres 
particz!x à compageet nexu liberantur, & fic calculus fenfim , ex af- 
fluxuhumoris, inquo hoc fal liquefcit, indies minor fit,itaut tan 
dem nucleus excernatur , nec neceffe eft ut liquor acris & corrofivus 
fit, imó hocdulcefalin anifo contentum,facere poteft, Chxrefolium 
infuper &petrofelinum acrimoniádeítituuntur. Qualefaligitur huic 
calculofo fali contrarium fit, per experientiam colligerc necefie elt. 
Nam & fuccus citri acidus & Sal oculorum cancri alcalinum , in 
nephritide conferunt , fed etiam in.corpore accedit calor et forma agens, 
utfalia longe aliter feageredientur quam fiextra corpus Lapis íeu cal- 


culus liquori infundarur; fecundo experientia quotidiana fententiam 


predi&amrefutat, quod meoexemplo teftari poffum, qui przgran- 
dem calculum per duos menfes in rene dextro cum dolore gravative 
molefto & renis predicti iatumefcentiátadu animadverti, & deprehen- 


di, 


| / 1 W 
De Caltuli Remim commiuutione: 19» 


di, & fanguinem fingulis dicbus domum reverfus cum animi mcerore in. 


urinàconípexi, prxfertim poft celeriorem & concitatiorem greffum 


nihilquecertiusauguraripotui quàm ulcusrenum, & exinde febrem 
he&icam,.& tandem mortem. | Verum almaDei mifericordia medica-- 
mentisita benedixit ut coníftanri & pertinaci eorum ufu calculus diminu- 
tus , fine:magno dolore octavo iduum Junii cum muitis arenulisprodie- 
rit, SitDeolaus &gratiarum adito infempitrerna fecula. 

. Medicamenta quibus ufus Iuculento: cum commodo, fequentia 
fuerbnt, nam multaab Áutoribus proponuntur qux parum calculum 
attingunt, feduló enim uzcinam excepi.effzétirm medicamentorum af- 


Áumptorum experturus ,. à [cquentibus igitur femper animadverti are- 


nulas prodiifie, quando-autem nullis medicamentis ufus fum , nulium: 
etiam (abulum conípiciebatur, manifeítà demonftratione à. medica- 
mentisaffumtis arenulas iftas à peripheria calculi efle emollitas , & dc« 


terías, ita utex quanüitate arenularum colligere poffem, calculum prz-«- 
di&um adminimum ovi columbini magnitudinem zquaffe: Nam Cal- 


«uli quidam funt quafi extex.poranei & momentanei, qui etiam ex uni- 


0 hauftu cerevifiz non bené defecatz,. velaceícentis ertum. traherge 


poffunt,qui etiam vel.fponte vel levi adhibito medicamento exturban- 

tur, quidam enfim incrementum fümunt & forfan renibus. impaát, . 
e ^ e. [2 * 

velquovis.modo adherent, quemadmodum lithotomis quibusdam: 


percepi,: calculum veficx fxpe tam firmiter veficz annexum, ut prius. 


feparatio quamvextraétio molienda; fedliberum de hoc cuilibet relin. 


quo judicium, Sufficit. me non prius:calculum animadvertiffe dum: 
fanguinem in uriná viderem , &.renem tumidum tangerem, magnam- 
que quantitatem arenularum fenfim: attriviffífe , & tandem nu.- 


€leum ipfumaccepille , hocexcreto neminimuümSabuli neque fangui- 


nis, invenifle.. Sed ut in Solatium confratrum meorum medicamenta 
mea proponam , ,primó reolitorem meum conl:etum & Ízpius dictüm - 
adhibui, m baccar. Alkekengi Zij. contunde in . mortario, . affunde : 
viniFrancici &aqux. Fragor. àibj. contundein mortario ut arilli qua-- 
fiin pulverem abeant, exprimantue, adderob.cynosbat, Syrup. Era« 
goràfj.Spir. Sal ge X XX. d.C Gotantrand de quoZiiil, vel v. mane: 
& horá V. pomeridianàhaufi, (emper fubtilisfimà arenula, parvá qui-- 
dem quantitate prodeunte, & verum effe deprehendi quod Zacutus. ' 
Lufitanus dicit; Bacceallekengiitaatterunt calculum ut manibus : 


-«olligi poft 5 verum ego naufeabundus aliquando mutavi medicamen- 
| sa affumpfi pulverem fequentem, quem Excell ; Borrichius in. A&is . 


Medis- 


188 | Obfratio CXVL -— 


— — 


ntc cn cnc iE e c E d 
Medicis Barthiolini proponit & Calculum revera eo ipfo contrivit: s 
pulv, Lapid. lyncis, judaic : Cry ftall fofi. preparat ocul. 69. przpar.ana 
5) divid. in 4. part. equal S. Bier. C»teinDuloer cum aqua fragor. fum- 


pfi & iterum veritatem Borrichii deprehendi & arenulas conípexi. A- - 


liquando in ufüm traxi folos oculos cancri quorumZj cum aquz nafturtij 

é fucco detlillatz 2j;f$. exhaufi & quidem cum fru&tu , iterum enim are- 
nulz fubfiderunt; nam aqua nafturtiià W/irfungio & Grülingio val- 
dé laudantur, fic enim Grülingins: Scio multos ejus uí(u à calculo ejuf- 
que doloribus effeliberatosp, 32.in tractat. de Calcul. magnam etiam 
efficaciam deprehendiin Semine Dauci cretici & D. Boyle adítipulor 
qui in exper: l'hil. aliquot proponit exempla de calculo per folum Semen 
Daucidiiloluto; hoc etiam ultimó ufurpavi cum Jam calculus meus 
ingreffum in ureteres tentaret & ibi hxreret, nam avidé Zi, cum cerevi- 
fià calidá deglutivi & alacrem egreffum ad veficam feni, Neque hoc 
reticendum me fimul fingulis diebus horà unà ante prandium íequens 
; juículum efficacis fimum ebibiffe more eorum qui infuío Thee delectan- 


tur: &. herb: chxrefol. Petrofelini, anifi, Paffular. à mj. coque in. 


aqua,colaturz calidisfimz adde vitellum ovi de hoc forpfi Zviii. etiamfi 
urina fanguine tincta effet, non timui medicamentorum diuredicorum 
ufum, namexattritione calculi Sanguis tantum de die egrediebatur; 
no&u nequaquam;de chxrefolio etiam Sennertusdicit dum de dizta in 
principio aliquid affert, Chzrefolium eftfingulare calculi remedium, 
Sed & fequentem potum etiam femel probare volui & effe&us non fuic 
inanis. & radic pimpinell. Bardan. à Zii. herb hxder terreftr. herniar. 
Charefol, betonic. à mi. cicer : rubr: 2ii. Semin. anis. Z2. radic. 


Glyzyrrh.$vi. bacc. junip.2iii. coque inaqua Ib VI.Colatur.tblIIL.de qua - 


fumantur 3IIIf. Hzc funt quz cum fructu à me ufurpatafunt,& aliis. fin- 
ceré commendo. Comminuto & excreto hoc meo calculo,neque Sabu- 


lum neque urinam fanguine tin&tam ulterius confpexi. Tante molis 
erat lapidem diffolvere renum. | i 


OBSERVATIO CXPFII. 
Dn. D. DANIELIS GRUGERI 
De Cuneo metallico 65 faxeo | 


pm fpatulam metallicam 2X1. pondere Anno 4. Decuriz 
fecunde p.213. nobisdelineavit atque ex India Orientali trans- 
mifit 

: 


De Cuneo metalicotófaxeo — — 189 


-—— —Á 


mifit Dn. G. E. Rumphius, llluftr: Societ. Jnd: or: in Infula Moluc* 
earum Ambo,na apudBeleasSenator, Sed incredulos auditoresilluft. Dn,. 
Do&: Chriftianus Menzeliusaulz Berolinenfis Machaoninvenit, utpo- 
te qui potius confuls meteorismetallicis in rotundam formam redaGtis 
contenti fünt. Attamen hác viceoculari infpedtione confirmo & tranf- 
mitto cuneü ceraunium mineralem feu potius ejus delineationem;ipfum 
cuneum pluribus Confiliariis Dicafterii noftri confpiciendum exhibui ; 
accepiautem cuncum iftum à Praxfecto Supremo nemorum Serenisfim : 
Ele&: Brandenb: Dn. à C»dWwerinqui eum. effodi curavitéqueren 
fulmine percuffa, fiffa &hiulca, pondusipfiuscunei unciarum unde- 
cim exacté erat quemadmodum & fpathula Rumphij, uti ipfum exacte 
ponderavit Confiliarius Regiminis Electoral. Dn : de Ramel,Striis aureis 
inftar antímonii fplendebat: Cuneus nofterfulmineus, cujus fabrica &c 
fubftantia eft concentrata igne füulmineo é particulis me'allicis faxeisque 
in nubesfublatis, Ideoque perillud quod manus noftrz & plurimorum. 
tetigerunt; increduli illiad meliorem frugi funt reducendi. 


FIG. IX. 
(AMiffe Grunbergd. Berolinum , ad Excel Dg. D. 
JMentzelium binc Norinbergam, Menfe 
Decenibris, 1699 ) 
/ OBSERFATIO CXV IIL 
DN. D. LUC E SCHRGCKII; 
De Lignofagino figurato;, j 


D. | ( Jd 1698. d.. zs. Decembr. Civis & hortulanus noftras ligna: 


faginaper mercenarium pro ufu domeftico findere curáffet , in. di-- 
Íciffo corum aliquo crucis cum litera H.. fübtufque trium clavorum fi- 
guracomparuit. (Vid Fig. X.) Cujus videndi caufa magnus: civium 
& inquilinorum concuríus fattus eft , qui diverfas de eo. in. fententias. 
abierunt , quibusdam inprimis miraculofum qid zftimantibus;aliis per 
impofturam id modo effe figuratum credentibus. Augebatur pauló: 
poftadmiratio ,, cumin dibus: cujusdam Canonici aliud talismodi ar 
boris lignum ,. pariterdifciffum figuram coroilz precatoriz exhiberet 
globulorum tamen numero denario minus re&t*fehabente. Anno eti- 


am 1697. Memmingzin xdibus Exc, Dn. D. Benedicti Hermanni, Phy- 
| Bb 


Dec. i11. Ann. VA, 0$ V LA. ficii 


HT) : —. De Ligno fagino figuvato. | 

ficiibidem meritiffimi, cujus obfervationes in Dec, 2. Ephem. neltr, 

Ann. 2. 4. & gj. leguntur , fimile lignum fiffum crucis imazinem cum 

inzquali linea; icunculam hominisadítantis rudirer pra'entante Ge. — 

(vid. Fig, XL) oftendit. : | | 
FiG. X. & Xl, 


$CHOLIUM 


ti Fagus, arbor procera & ramofa , ad arcendos folis ardores dX- 
füsà umbrá fuá paftoribus inprimis grata femper fuit & expetita, atque 
Virgilianus hinc Meliboeus fic primam Eclogamexoríus: | 

giiyre tupatule recubans fab tegmine fagi: i 

Ita temporis fallendigratià otiofas horum manus cortici ejusdem» 

eblevorcm fuum maxime adcommodato, varia incidere confueviffe 


conftat ; unde idem Pirgilius in Ecloga j. canit: - 


Imo bec in viridinuper que cortice fagi 

Carmina defcripfl. : | 
| Sicagreftisrufticorum Mufa & plusquam fimplex devotio etiam: 
num fimile quid moliri, dum otio indulget, craffà manu  con(uevit. 
Cum veró arborum augmentum externéfuccedat, movis fimgulo anno, 
ut verbis celeberr, D. Marcelli Malpigbii «nat. plantar. utar, additis 
fibrarum involucris que borizontalibw utriculerum feriebus implicita fenfim 
foliditatem nancifcentia , tandem veri ligni obtinent fubflantiain &9c. Non 
mirum , temporis diuturnitate & plurium corticum adcretione figuras 
arbori teneriori incifas, tandem circa ejusdem annoíx facte medium 
comparere. Confer. Ephem. barum Dec. 1. Ann. $. Obf. a. &9 D, Thome 
Bartholinicentur. 6, Obf. anat. 6$ med. 9. j 


OBSERFATIO CIX. 
DN. D, JOHANNIS HENRICI 
STARCKII, 
De Pifce bermapbrodita. 


N Pifcium etiam genere Hermaphroditas dari aliquando , non alie- 
numà verovidetur, Hicenim Regiomonti, anno proxinié elapfo, 
| Taela- 


BONS 


COIT 


N 


GS 


EIDEUUNRC ATE 


» 


m 7 
p : 


N « N NNN SON SM 
DNO NS 


BEN 


NC E 
Sonn. EURO 
SS SNSSSSSS 


SSSSSSSSSWN 


NSW 
NS 
NN NN 


NN 


NN S 


ANNOS 


SSSSSSNNSNN 
SSSSSSNNSSESS 
ORONNNNNNSMNSNS DANS 
SRIMMNSSUANNSWANS NEA SU D ans 


EJ 
du PA AC) Amet Neo medi 


2 


No» 


sueta ey ct 


v cte 7 BI. mb ré t 


RU E NEUNS 1 


| De Pifce bermapbrodita, i U 191 


"melanurus obfervatus fuit, men(x Viriliteratiffimi, Dn. Mag. Michaé- 


lis Hoynovii, Re&oris fcholz Loebnicenfis, interalios fug gentis foci 
os majuículos illatus , quiab altero latere ladium , ab altero ovorum 
fpeciem oftendebat. Lacdesautem maículinum, ova foemininum fex« 
umdenotate, notumeít, "Teítes hujus rei fuerunt multi,quos eo tem- 
pore hofpites fecum habebat Vir laudatisfimus. : 


(Repiomzato "Aupuflam Vind.d, vg. Januarii 4 
; 1760. tiff.) 


ie |  OBSERF ATIO, XX. 
DN. D. MARTINI SCHURICHII 


De Calvo pofl triginta annorum decurfum cámato. 


Y 7 lvit adhuc Civis quidam Dresdenfis annum agens fexagefimum,eue 


jus caput adfrontem u(que tanta calvities deformabat, ut demto 
pileo ipfam quafi pollidam Lunam cernerzes, aut ipfum Sileni fratercu« 
lum, Hujusuxorantcetrienniumme conveniens conquerebatur, ma« 
ricum fuum aliquot dies in capite depili intolerabilem fentire puritum , 
ut noGtes diesque infomnes tranfigere coactus fuerit, nibil interim puf- 
tularum purpurearum, & exanthematum, & ne macularum quidem 
in locoaffe&o comparere. Huicconfillum do, calvitiem & quo ufque 
pruritus fe extenderet Aqua Regina Hungarie bis vel ter de die hume- 
aret aclavaret, Quofacto, quamvis non oppidà remitteret pruri;- 
tus, poftaliquotdierumlapfüm tamenincalvitio, quod durante per 


trigintaannos matrimonio habuerat, capilli nigriac crifpi (reliquis mi- 
mime crispis exiftentibus) hincinde progerminare coeperuns, ita qui. 


dem ut modo pilitotius capitis aream contegant ornentqj , & praeprimis 
circa futuram coronalem veríus frontem ad digiti longitudinem & ultra 
incrementum furmferint. Non quidem omnis hactenus ceffavit pruritus, 
perpetuus tamen non eft, inftarque Calendari aéris. tempeltatum 
mutationcs ipfi indicit, ! iet 


SCHO LIU M. 


In Miraculis mortuorum explicandis olim occupato paradoxon i]. 
lud placuit : pilos effe corporis neftri vegetabilia (I. 1. Zit. 1. f. 1 P. p) 


Necillud modo difplicet, cumreiyeritatem abundé detectam & evi. 
| | | Bo eam 


192 | Obferostio C X X. 


AMETE QN LII itm 


€am inrenovata & aua tractatus citati editione erudito orbi 
proponere decreverim.  Radicesibidem pilis afcripfi, cum absque ra- 
dice vegetabile fit non ens, quod thema inde plantis monftrofis Commen- 
tario occupavi. Radicesautem hujusmodi effe Bu!bofas Microfcopio, 
quin &acie oculorum exacte adhibitis cognofcimus. Omnium opti- 
mé Bulbuli ifti in affectu capitis tinea (noftrisder Erhorind) in. confpe- 
Gumveaiunt. Nonetenim putrilagineum quid eft, quod intra cutem 
deliteícenti capilli parti adhaeret, fedbulbulus, é quo nutrimentum (u- 
um haurit microcofmicumillud vegetabile, | Dilatatis igitur cutisápu- 
tridalymphaporis, corroptisque bulbulos firmantibus fibrillis facilé, & 
non rarófinedolore, extrahuntur cum bulbulis capilli , bulbuliqueà 
materia putrida abíorpta tumidi oculis non armatis fenfibiles apparent. 
 Bulbulis his corruptis capilli decidunt , depilique nuditate capitis Sphz- 
ram (cedant, utcum Eumolpo ap. Petronium (in Satyric. p- m. 157.) nzni- 
am dicereovo nudior cogatur: ! 


Quod folum forma decus efl , cecidere Capilli, 
.. Fernantesque comas triflis abegit byems. 
ANuncumbranudata fua jam tempora marent , 
J"reaque aftritis ridet adufla pilis. 


Bulbuli hitextura fua amiffa, putrore abfumti an regenerentur? 
fi (cifcitaberis, problema curiofum curiofis naturz Rufpatoribus fi- 
ftes. Affirmativz infigne pondus Hiftoria ab quam chari Capiti«) $cha- 
ricbii mei addere videtur. Bulbulos per trigiata annos incorruptos 
absque pilorum germinatione fub &in cute delitefcere potuiffe nemo 
faciléarbitrabitur, Quod ficorrupti? unde capillorum nova. feetura. 
Anutherbz & aliavegetabilia éputri? Anabsqueíemine, ut variarum 
herbarum proventusà veteribus fomniatus? Neutrum fané,cum utrum- 
que Naturg Sphzram & vires excedat. | : 

$. 4. Natura hicper Nat.ram explicanda, In vifibileocclorum 
radii vibrandi, ut exin quodininvifibililatet, pateat,  Bulbiin plantis 
bu!bulos excludunt novellos, fibiqueannatoshabent. Ex invifibilibus 
vifibiles emergunt , certoque temporis fpatio majoribus, ut foetus 
matribus, junguntur, Hifi grandiores foetusà matrum lateribus di- 
velantur, (annorum & xtatis computum difficulter ineas. nec decer- 
has) primo anno modo num, utplurimum veró duo foliola protur- 
dunt , quibus adau&tis poft unius velalterius anni decurfum flores stis 

' unt, 


Calvuspoft triointa auovum decurfums comatus. 1:92 


.— dunt. Annorum igitur aliquot numero àd bulbi floridi incrementum o- 


puseft.. Quod fi matrisiateri adhiuc adhreat bulbus accre(cente, &íia 
flores furgente bulbo.novo,decreícitannofus,exndemque tabidus mu- 
cefcit. Inde fitutquovistriennio aut quadriennio ineunte Autvmno 
buibi éterra ab hortulaniseruantur, à bulbis majoribus minores fepa- 
rentur, & meníe exacto iterum magn Matris gremio commitant..r, 

$. f. Idem fatummenerebulbulospilor;m cutaneos ferfían non 
vanaconje&turateneor. Quodverohi ad perfectionem obtinendam 
longi-srequiranttempus prz floridis, extraomnem dubitationis aleam 
ponendum cenfeo. Sunt, quifoetu in utero matris ad huc conclufo ; 
pilos emittunt bulbuli ; funt qui extra uterum conftituto protinus ,. 
funt qui tardius , v. g. poft viginti annosjuvenili efflore(cente barbitio, 
aut etiam poft quadragintaaut quinquaginta annos, quales in mulieri- 
bus, quibus myfítax non raró prolixus, aut etiam barba primó intuitu 
fexum facitdubium, rifumque fuperciliofis & Empzé&lis, Italis verà de- 
licatis metum, quitalesominoíasutpote, eminus falutandas przecipi- 
unt (Vid Hadr.]um. Comm,d Comac. 2. p.:.232.) movet. inde [ilo- 
rum in congenitos & poftgenitos emerfitdifferentia. — .. p. 

» .&. 6. Quód poftgenitorum bulbuli aliquot à nativitate hominis 
annis demum generentur, falfahypothefis eft. Omnes namque fimul 
oriuntur, quamvisquidam in gradu perfeliore, v. g. quifcetu in ute» 
roadhuc exiftente etiam articuli aliquandolongitudine foras prorum- 
punt, quidam imperíectiores, adeoque & tardioris eruptionis — Ita 
dentatos quoídam natos legimus, qui & dentatorum cognomen inde 
apud Romanos, ut Marcus Curtius, €9 Cnew Papiréus Carbo, rece- 
perunt. Tb.Kerkringio oblatus eft quinque menfium foetus , in. quo 
dentes bini incifores maxillz inferioris adeó nativitatis tempus non ex- 
peGaverant, ut vel tum erupiflent, & (efe conípiciendos clarà prxbe- 
rent, necin maxilla tantuminferioreapparuit hzc przcox Naturz fe 
armantis maturitas , alias incifores maxillz fuperioris in foetu enatos vi- 
dit; etiam viderecontigit pueri mihi fanguine conjunüi nativitatem, 
qui pluribus (efeinftruxerat dentibus, antequam hanc vitz palzfitam, 
totfortunzinjuriisexponendus, naícendo ingrederetur. Hac ( Spici, 
leg. Obf anat. 24. p. Co, Ife.  Seminaria dentium in malarum cffibus 
(maxillis) latentia confpexit Gabr. Fallopius Cl. 1. obf. anat. c. 14 f. 25.b) 
in cavitatibus utriusque maxiliz infantis reperiuntur folliculi quidam 
membranofi, in quibus materi. m quandam mucofam cernere licet, qux 
paulatim indurata, auétiorque reddita, foras egreditur , & folliculum 

j | Bb 2 gingt- 


p  Obfevatio CXX. — 


D 9 eT — sme 


gingivasque perforans , evadit candida fquama inftarfavitenuis& exca- — 
vata, «ddrian. Spigel, (1. d. Format. feet. p. 2.c.6 p. $2.) annotat. Ali« — 


quando formatos dentes przíepiola ( «ue Galeno dicta ) continere de- 
prebendi, & mecum Enftachius (1. d. Deuiibus c 15.) 89 Realdus Colum- 
bus ( l. x. d. Re Anat. c 10. p. 66.) aliquando eorum tantum. rudimenta, 
quz Falopius &9 Spigelius viderunt. — Singularis plané & memorae 
biliseft Dn. à Vernay ap. Nic. de Blegny. Zodiac. Gall. Ann, 2, M. Jun. obf. 
II.p.121.in pufillis (bimeftribus & trimeflribus.) obíervatio, Et 
hzcipía caufaeft. quod quosdam poft duos & plures menfes prxcoci or- 
tu infantes exagitat dJaZicui; & idollQvía , primo, fecundo,tertio & 
quarto demumanno , Dequo B. Preceptor Guerner. Rolfink. (1. 2. differ- 
(2t, Anatom.c. 31 p. 361.feq.) quin & fepiümo prodiiffe alibi(M.N.C, 
Dec. 2. Aun. 10.0bf. 212. p.324.) notavi, mecumque €xcell, Da. D. 
Jofephus Lanzonus, Collega bonorandus (c.l. Obf. $2.p. 84) Non ignoti 
funt dentes fapientiz di&i poítvigefimum, 30, 40&c.annum alveo- 
los conftituentes, &gingivarum fungofam fubftantiam perforando exi« 
tum molientes. Exemplain manipulum alio tempore compegi & (Dec. 
1. Ann. o. €9 10.Obf, 171. p. 288.) Mifcellaneisbifcedevovi. Denteshos 
in calvariis delite(centes vidit & demonftravit olim (1. 1. d Huan. corp. 
fabric. c, 1 1. p. 127.) Andr.Vefalius.$. 7. videatigitur Medicorum praxin 
exercentium chorus , quo fundamento pharmacon hoc vel illud 7pg2- 
vov probare, &incalvorumíolatium glabris verticibus applicare íata- 


gunt, novum prolixumque capillorum proventum: íuícitaturi. (Cal. - 


vumtondet & vellicat, quinon przíentibus capillorum bu!bisi1d operis 
molitur. "Vana etiam & calva eft Marci Antonii Ulmi Pbilofapbi Patavi- 


ui (in pbyficlog. Bavbef. 3.p.257.) fententia, qua altruit pilos Magiz 


naturalis beneficio generari & non generari, eorundem infuper genera- 


tionem accelerari & retardari uno íubfidio Magico- Phyfico, quod 


evocat fuis ex principiis barbam quoque in ipfis foeminis, utaliqux ob- 
tineantbarbam omnibus numeris zquipollentem barbz uirili, eandem 


prorfus jufta omnes differentizsaccidentales. — Nihil faté conferuntpi- . 


lorum generationi]»a//zoas, etiim Magico- phyfica. Si quid prz- 
ftant, eruptioni eorundem, porosdeobítuendo, vernicisglabri cutem 
duriorem emolliendo , porisque raritudinem & amplitüdinemspriftinam 
re(tituendo , (altim velificantur. | 


$ 8. Unde veró intolerabilis ille in capillitii Arvo pruritus. Si -. 


comz excidium huic fucceffiflet, ad fal acidum , acre caufticum & au- 
.fterum buibis pilorum exitiale provocaílem, nifi pro hujus abfentia 
inter- 


Calvus poft triginta amovum decurfum comatus. 19$ 


a MÀ a pti MGE 


interpellaret fubíequens lzta capillorum meffis. Gratum veró & ace 
ceptum hic obvenit ixgeniofiffimi €9 oculatiffimi Auton. de Leeuvvenbock 
(Anar. EEc. contemplat, Rer. int. part. 2.p. $0.) elegans obfervatum: íz« 
pe vidi, irquit, quomodo aliquot particulz criniwum, quide novo pra- 
trudebantur, nullamque aperturam in fuprema cute invenientes , in» 
curvati contra fupremam cutem jaceant , imó tali modo, ut iidem fupres 
mam cutem tuberculo quodam erigant, Etnovam hanc pilorum pro. 
trufionem & regenerationem cumprimis poft Proferpinz,ob magnorum 
morborum przgreffum,tonfuram,pruritum toti corpori inducere,quem 
^ Mediciinfanguine pottmorbum relictz falfedini &acrimoniz commu- 
miter deferrelolent, luculentaobíervatione illuftrat , feque in propria 
| 


corpore, vegeto adhuc & (ano, poft profluxos crinestalismodi pruritum 
| &uitillationemfentire(c. Lp. 25.) fatetur. Quin in viro ifto, cujus 
| hiftoriain literas relata, fimile quid contigerit, indeque emerferit in» 
. fignis illa ealvz partis titillatio quis ambiget ? 
|  . $. 9. Rirmat conjecturam capillitii recens produ&i crifpitudo, 
uz pororumobliquitati ob cutis & cuticulz immutatam texturam 
uam debuitoriginem. Parallelifmo (fané glandularum cutis miliarium & 
pororum (ublato , cutequefüpremaindurata difficilior fucceffit crini« 
umegreffus, & cum novi pori ruerint crinium perforatione condendi, 
utique, ut innovorumalveolorum dentium ftructura dolor; ita& hie 
pruritus fucceffit.. | Ad magnumautem temporisípatium füb cute pilos 
Bicsic , eaquidem copia, ut tumorem & excreícentiam cutis molli- 
| u(culam mentiantur , plica fübcutanea , à Nobilliflimo noftro Collega, 
| Dan. D. Marco Gerbezio ( Mifcell. cuviof. Dec. 2. Ann. 9.Obf 7 1.p. 1832.) ob- 
| fervata, & curiosé communicata fidem faciet. Eftvir, inquit , in no- 
| flrisfüburbiis Labacenfibus Faber ferrarius. Hicgeftavit tumorem 
| quempiam feu excrefícentiam molliufculam penes aures per annos mul- 
| tos, eóufqueincrefcentem ut ovur Gallinaceum facile fuperaret, in- 
! dolenter tamen & nullo feré modo moleftam. Contigit tandem ut fine 
» caufa manitefta dolere, rubere, & pruritum quendam concitare ince- 
| p tandem etiam apertafit. Ecce mirum! dum materiz purulentz, 
| & neício quz fordida effluxio expe&atur, cum parva feri viícofi quan- 
^| titate puri & miré contorti capilli, &fuilongitudine, colore , craffitie, 
- | & mollitie omninó fibi diffimiles cum modica ichorofa forditie permixti 
» extrahuntur, s or a | 
| 6$. 10. Videat Benevolus LeBor etiam fecundum naturam in Tu« 
^ moribus catancis crines offendi, talefquefi reperiantur Magicis opera- 
M : | | A. tionibus 


| 
l 


$196 succo ObfetwatiaCXX 0500s 


—— —— ema 


camper une ETROIPETE RT il 


tionibus &inje&tionibus non oppidoeffe adfcribendos, quod in prxfenti 
cafir Medicus Fabri ordinarius. fecic, aBexcell. Gerbezio jure meritoque 
refutatus.  Aliteríe reshabert, fi tumorininterioribus vifceribus lateat; 
autetiam per vomitum (quamvis &pilos in ventricu!o generari. poffe 
nonimpoffibile pucaric Dan. Sennert. l3: Med.Pratk. p.i. fr. c. 15. p. 6t, 
levi non dicam ludicra ratione motus) alvum & urinam Crines (de veris 
non de piliformibus concrementis. autinfcCUs hic fermoeft) egerantur, . 
nechiíolum, fed cum filorumglomis, ligais, clavisferreis,cultris, vi- 
tri particulis, vegerabilium feminibus, & aliis, quz fecundum natu- 
ramincorpore neque generantur ,. neque affümta & deglutitafuerunt, 
Exempla talia fammo: ftudio colle&ta im sloge Pbyfico:- Medicinalium 
cafumn incaatationi vulgó.afcribb foliterum Nobiliffimus Dn. Collega D. Ge- 
orgius Abrabamus Merchlinusnonita pridem exhouit: | 

. & rt. Patet etiamé diétis 92x72. zen faltem veritati litare illud 
4Aichi Philofophi (1. s. d. Gener. Animali c. 3. p. ym: 1340). di&ierium : Cal- 
vis nunquam redit pilus, cum fpes neninanis fit ,, fore, utaliquando, 
QaAesplverih , calvum iterum vellere queas, 


H 


(D. Cbriflian- Frid, Garmamus, y) 
OBRSERVATIO. CXXLI. 
DN.D, MARTINI SCHURIGHII, 


De mirismaculis &5"veficulis in cute fanguineis , copiofaque [an-- 
| guinis, in puero,per urinam emiffone.. | 


ES gibbofó puero: undecim annorum, nomine Scbvveizer, per aliquot: 
A dies caloremmitem ,, fummam tamen virium proftrationem perpeí- | 
foà calcead verticem ufq:ein. omnibus totius. corporispartibus macu- | 
 levelpotius veficulz ad unguis prxter propter latitudinem non cruen- | 
tz modo &atrx quoadcoloxem, fed & matureapertz fangvinemautpoe. | 
tius cruorem fluidiorem,. tum coagulatum f. infpiffatum ferius difíectae. | 
profundentes. comparebant, Urinx quandoque libra una, quando: | 
qüe plures: perdiem &. noCtem, atramenti inflar , lintea & chartam | 
purpurco tingentis colore ab iplo emittebanrur, ut tantam fanguinis | 
copiam ab. ejusmodi, puero excretam fxpius mirarer, cum fànguinem | 
potiusfpiffiorem , quam urinam. cruentam , dicerelicuiffet. — Haccue |. 


P | |. pe Catalepfiadmirandain agone. C UE OC RUE 


' | zum 0 o quM edidi E 
tanea & urinali excretioneper octo diescontinuata , finita novas vires» 
priitinumque fanitatis flatum, per DEI gratiam, recuperavit. 
(AMiffa Cbemnicia. Norinbergam per Excellentiff, Dn. 
j j D Garmamuum. d. 22. Jan. 1700.) 
OBSERVAT, CXXZXII, 
DN. D, JOHANNES CASPARI. 
WESTPHALI, 
De Gatalepft admiranda im apone, 
C Atalepfin, impeditiffimz aliàs theeriz ac curz affcftum , febribus 
malignis nonrarófupervenire, Praticum quemque Curiofum & 
inarte exercitumfugere non facile poteít, prxíertim in iis cafibus, ubi 
fpiritus animales vel à miasmate maligno, vel ab excretione quadam 
cutanea, aut impedita aut reftopulía. raptu materiz ad caput veteribus, 
modernís vero fluidi peccantis ad fyftema: nervofum , ditta , primarió 
magisque quàm ipía maffa fanguinea, itaafllipuntur, ut illorum mo- 
sus velelatzr, occafione conítri£tionis vel contractionis fpasmodicze 
fibrillarum cerebri medullarium , in ejus centrum ovale (integro ta- 
men & (alvo cerebcilo ) penitus fuffllamineturac intercipiatur; in cu- 
jus tamen aff:ctus natura enucleanda prolixior hic effe nolo, imprimis - 
cum de eodem peeuliari, eaque exaíciatiffimà extraque comparationis 
aleam »ofirà, Differtatione commentatus fuerit Dn. D. Hoffmannis, 4. 
sademie Halenfis Profcffor ob ampliffima in rempublicam medicam merita 
meritofuo Celeberrimus. Miiud interim maiorem & admirationem & 
disquifitionem meretur, quod melancholico hypochondriaci nonnulli, 
morti proximi, in febribus malignis aliquando ingenio priítino (ublimio- 
ra. eaque linguis alienis, fibique anteà plané incopnitis, proferre, 
futura quoque przvidereac przdicere, certamque(quod (xpius me vi- 
. diffe memint ) imminentis fati horam adflant/ bus determinare foleant, 
— Nimirum mens noftra mmaterialis 8 immortalis, £(tidito rerum materia- 
/. humeoncurfu, &&riantetotà illà fen(uum catervá, adeoque omni 
corporis commercio e cl fa, fibique relicta ac reddita,aut ad fummam 
fü!adduCda, ati Senecaloquitur , tanquam divinx particula aurz , tune 
Sapua fuum, uti Stoicusapud Ea?rtium exprimit, nacta, exíe foecun- 
da, omnisquetum fcienriz tum fapieacix ieliciffima parens eíle folet. 
Dec. HL, dna, VAI. CS V A1, Cc ($ | Quod 


| 
| 
| 
| 
| 
| 
| 
| 
| 


E /— o7 Olbfrvatio CXXIL | 


Q od quidem dogma, utidoüis conftat, jamdudum é Schola Platonis 
prodit, qui animas fcientiarum femine preganantes creatas volebat uti loqui- 
tur Pbilofopbie Platonice imterpresacerriius, MARSILIUS FICINUS, 
c. 12. Counnent.in Conviv. Platos iludque C/CERO, SENECA] AM- 
ELICHUS, & alii ex(anioregentilismo , dehinc propZgarunt. Pate- 
fcitid comprimis exiis, quz circa immiaens hominis fatum aliquan- 
doaccidere folent, ubireverà animus bominis juxta CICERONE ML: de 
Divinat, Multàdivinior effe(olet, Eieganter&ex rerveritate, utiin 
aliis omnibus, ita & ea dere philofophatus eft FR ANCISCU 5 B 4CO. 
AU 3, Baro de VERULAMIO , inlib.de Augm.Scientiarum , ubi menti 
à locietate& coatagione corporis fevocatz,inque fe reductzatq collettz 
(quod.? L ATO N' in Pbedoue vocatur qvx rvvtdporcuabrqauT a bie ovi )n eG 
in corporisorgana diffutz.fcienriam innatam attribuit, — Hiuftrantfupen- 
us affertum , przter HU ARTUM in. fcrutin. Ingewier. cap. 3. verba 
Joanuis Gerardi Fo[fi , qux ex vaftz eruditionis opere, Tbeologia Genti« 
lis dito, Hoffmansus (upràlaudatusc.d adducit: CMaxime mens ia fomne, 
multó magis itaquein noítro affe&u (catalepfi ) idonea eft ad recipenda 
caleflis, quia tunc o1cua C$ immmisá quibusvis terrenis eft , quinimo mens 
ipfo momento , quo á corpore fenfatiores debiles recipit, eo magis uniri deo - 
potefl. Quibus éuedvox« fe prxbent Excellentifimi €9 fumme Eruditionis 
ac Exptrientie Viri. Dn. D. RIVINUS$ , £9 Dn ORIB A31U $ Nofler; quan- 
do Idein Difert. de Spir, Homin, Vit.cap. 2. $ 15 ica fcribit: pleno rationis 
judicio tum demum frumtur , (agonizantes) quando animalis fpiritus (anima 
nimirum ila fenfitivacerporea ) fuas deferuit fanttiones , nec amplius f[pe« 
ciesin mundo obviss menti obtrudit ; Hic vero in eruditis fnisacm- 1cà fru- 
gerefertis Mifcellan. Medico- Pra&. lib. 2 p. 591 itade ea re differit: ex 
febre maligna decumbentes nonnunquam fcitiffma , imó longé fapientiora , 


| quàm fani confueviffent , proferre , rbytbmice loqui, alienis, quas nunquam 


Jidicerant , linguisuti , vaticinari, 9c. adeoquetalia mec caufis fupranatu- 
raübus , aut obfeffione demoniace flatim, nifi varifffmb , accepta. ferenda, 
Quo referendafunt , quz Pbilofogbu:€9 C. redtiflimi judicii & moris 
6 92vowe coc THO M ASIU Sin doGiffima Differtat cd Petri Poiret libros de 
Erudit. Solida $.2.6, &9 13- 17, & ime BOHNIUS Nofter Circul, 
"natoimico- Pbjfiolog.pag. 46. de &uplicihoc bominis principio atiivo , mene 
£e nimirum Zmmortali , flvevpuorri , Anima ab effcàu fuppofito fic dicta 
Rationali , €9 principio bominisvitali, feu Anima feufitiva corporea, vy, 
harumque diverfis & inter (e contrariis functionibus, (dequibus etiam 
Paulus ad Galat. v. 19. )indeque derivato ftata hominis morali, Chri« 


ftianis 


— -— 


De Calepfi admiranda in agone. 199 


flianismi nempe & Beftialitatis (operibusqué fpiritus & carnis foco: 


EN 


jam citato v. 18 - 23 longaíerie enarratis ) accuratiffimé commentati 
funt. Legi etiam hic merentur qux fupra laudatus Hoffmanmnts in difput. 
uupera de potentiavensor. in corpus bamzn. fcripfit : Voluntas bominis utplu. 
rimum fefe exerit prava , inque vitia vuens, fi pro fundamento babet fanpui- - 
nem nimis (ubtilem nimiumque mobilem. — Ex adverfo , in tranqusllo bumorum 
flatu ac motu quietior fit animus , ad vitia 9 malitiam minus facilis , €3 binc 
gratior Deo ;. utpote mens noftra, quàmagis ciim materia utitur , eó plus ma- 
tericlits delatus 69 piritualia [perrita quivis oma poflet aliquid 
IDeo , quod laudare ac efimare inipfo debeamus , quodque nobis bumilitatis 
8&8 contemptus nej ri anfamprebeat. Nec prxtereundi hic funt. Notlambu- 
lones, qui dido ex principio, & quidem occafione imaginationis me- 
lancholico-hypo:hondtiace,fpiritibus animalibus firmiter impreffz,me- 
diantibu(que his fopore alto oppreffis menti noftrz communicate, f.i 
fomni validiorisfpecie dormiendo fürgunt, ambulant , ignem ex chaly« 
befuícitando candelam accendunt, carminacomponunt, & varia o» 
pera, tam oeconomica confüeta, quàm ipfis vigilantibus infueta , vef 
impoffibilia, exercenr. Conf. B. ETT MiLLCRUS T. 1. Opp p. 786. 
(91343; necnoningenio(us ille per ignem Philofophus ac Medicus ,, 
HEL MONTIUS qui Tra&. de Formar. Ortu f. $3. (equentem hiftoriam, 
xefert : Incloffibus literariis inquic, mibi fodalis-erat in cubiculo, honeftia 
eivibus ortut, Hic claufis oculisnotluplerumque furgebat , €8oberrabat , cla- 
gem verà fecum deferebat , feramuue poft fe claufam rediens aseriebat. — We- 
fpere itaque fur go , &S clavem clanculum fubter pulvinar ab[coudo ; ille vero im 
fomno fargensabditam clavem velut fibi vifam capit CS abit. Sequor illum 
arrepiótunicá. — Hie verbfcandebat antiquum parietem terminum. Collegit 
mufcoac fenoohftum — decus enimerat, quotransflumen fuflinebat paries 
wurumboriiviciué — Plegiluniunreyat CÓ nox pruinofa.. Ad fpe&aculum bor- 
vui, CO pre friporeredi. — Sodalis oerbmox revertens tam inbefitanter cla- 
veninforemenclasffriabdidit, quod vix lim videus 09. fub meridiem eque 
iucuntlantez id. faceret. — v Idt mone omiium imraemor erat, Neque defünt: 
exemplatam melanenolicorum qu?m catalepticorum,qui citra vaniflima. 
illa terricvamenra , tum Poérica tum Philofophica, uu Erudifiíffimus 
ANTON18 van DALÉ Tr. de Orig. ac Progr. Idololatr. € fuperflit c. 4. p. 
$1 loquitur, demonum nempeaut mali geni? concurfum, linguis pe- 
regriniS., earum anteà ignariifimi , locuti funt : vid: JOANNES FER- 
N ELTU » de A^dit. Rev. Caufis 2. cap. 16. de juvene epileptico; cu- 


S jusquidemaftsctum, fecundum epilepíix gradum , ex illo Philofo- 


Cc az pho- 


a on Olfwonto CXXIL 


A cni —À PH. UNIES. 


phorum Aristotelicorum , imó Theologorum quorundam , fublimio- 
ris ac corpufcularis, nec non anatomico, experimentalis Philofophiz 


defectu, fchelafticàillàae Chimzricá faltem imbutorum igaorantiz afy 


lo, dzmoniacum putat ; DAN. SENWERTUS l, 1. Prax. Part. 2. cap. 
15.p.m. 427. C9 SCHENKIUS in Obf med.l. 1. p. 145. 8c. cap. 15. p.m, 


L2 


4217. fic fuprà citatus ETTMi LLERIS La. pag. 948. exGuainerio tr. 
1fy.decap.dolorec. 4. Rufticum quendam allegat, qui (emper füb noe 
vilunio carmina componere & pottari (olitusfuerit, cuitamen poft nos 


vilunium omnis évrvxlo. usen] (ut LAERTJUS alicubi loquitur ) o- 


mnisque venaiterum exaruerit, ut neverbulum Latine muffitare vas. 
luerit: idem iestixele roc Viribidem ex FORESTOL z, Obf. 13.de quo- . 


dam melancholico - deliro ex lapidisiiuin caput, narrat, quodin pae» 


ro«ysmo femper fyllogifmos optimosinlingua Germanica confecerit, . 


&uos tamen poXeà componere neíciverit: Et ex LZNDAN! MSto 
quodam Practico de muliere referc, que, indoctiffima alis, verfus 
concinnos & genium habentes in delirio compofuerit. Memorabilis 
imprimis eít hiftoria, quam PET'RUS BORELLUS: (quem (atis apere 
tum fe deprehendiffe (cribice THOM. BARTHOLI!NUS Centur. 4. 


£pifl. 17. quod elogium etiam repetitapud B. PHOSPHORUM  xe- 


firumin Gammarol.pag. 9 16. Cent. a.Obfeyvat. j.4. ex propria obfervatio- 
ne de muliere ecftatica refert, quz pertotüm morbi decurfum Hifpagie 
c£, (ejus tamen linguz & anteà & pollea penitus ignara ) idque optimé; 
locuta fuerit; qui laudatus Autor varias infuper hifterias ex CAR- 
PENTARIO | J34MOTHEIe VAYER,Opafclis POMPONATII lif, 
de Incantationibus ,'t$ CARDANI Escomio Medicine , tandemque ex 
LUDOVICI GUYON «arii; Letfiouibus de famulo quodamHeinricilV, 
. Galliarum Regis, linguà Gracàá in febre locuto, mira narrat, Cum- 
Quehuic fimillimam hiftoriamante trienniumhic loci mihi obfervare li- 


£uerit, non pigrabor eam ex Ephemeridibus meis Praclicis, pace curiose 


fileétoris , boná fide nunc recenfere: Die nimirum 29. menfis Februa- 
rii Anno zr. Chrill. 1696. Y'abellarius nofter Lipfients, Hamm Noack, 
tin&turam bezoardicam, a vifitantium muliercularum choro uxori fug 
commendatam à me petebat , additá qaxftiuncula: num hoc medica- 
meatum uxori, vago horrore ac calore per vicisficudinem , cum cepha- 


lalgia & extremorum laffitudine fitiqie vehementiffima, per triduum 
Jam afflidta profuturum fore cenfeara ? 1pfa mulier 39. annorum placidi -- 


alias eratac bene compofiti animi ; contra morem fexus minüs verbofla, 
A&mperg cogitabunda, cupiditati q axregdi per contestionem tibialium 


vicdlus 


- De Catalepft admivanda tn igno: — 20i 


p— ———— A Ó má 


vi&tus fatis intehta , cxteroquín mariti ac vicinie totius teftimonio , 
in.colendo per aífiduas preces & hymnos, imprimis repetitas  Cate- 
€hiími Lutheri & PíalmorumleCiones, numincíatis devota , imó in 
hymnorum decantationealiquantum occupatior, nulli camen pathe- 
enati melancholico, formali faltem & manifeíte, unquam obnoxia , a- 
& eoque fic fatis (ana, nifi quod menfibus fuperioribus , ob Svepecuiae 
& anxietatis inufitate (enfum, in manufibi venam aperiri curaverit. Re 
- itaque probé zítimatá , mihifLatim füfpicio de febre maligna,in qua, fty- 
lo Seanertiano , malignitas magis quàm putredo negotium faciat, obor- 
ta eít: idque poftmoduns eà magis confirmabatur, quod xgra cslore 
Ífaltem.blando, lento ac miti, & ad manum vix fenfibili afflicta, fe malé 
. habere neque credere voluit, neque priüs le&to conftanter, qvàm viri« 
bus marcidis, fe commifit, Satis dehinc diu multumque póft, fexto 
-nempedie Martii, maritus triftior obnunciat: uxoremamifIo omni & 
liquidi & folidi appetzzu miré jam deficere, ipfam infomniis turbidiori- 
bus ac crebro delirio agitari, eamqueinfüper de medicamentisha&enus 
nibil, przter binastincturz bezoardice dofesá me nuper acceptas , & 
paucaalia, quz à Dn. D. Petermanno, apud quem Lipfix negotiuna 
fibiexpediundum fuiffet , gratis accepta his diebus attuliffet, —Poftri- 
| die, die nempe martii oCtavo, circa horam primam merid'anam,maritus 
. Citato curfu accedens multum ne rogitat, ut calamitatis fuz domefticz 
| miíertus uxorem incoram viferem, jacuifíeillam per quatuor horas ex- 
!- fpiraturz fimilem fine omni feafu ac motu, apertis , nullo tamen motu 
autagitatione errantibus , fed inunum defixis oculis, ftatuá taciturnio» 
| rem, feque in rsomenta cum adítantibus mulierculis extrema omnia exe 
| pe&affe; nuncveró mifellam, rupto eximprovi(o filentio , complicatis 
^, manibus preces , utifibi quidem ex perorantis habitu videretur, quase 
dam linguà qu&dam peregrinà, fineullo tamen fenfus ac intellectus in- 
dicio, recitare, biitaquefinemora, ad defiderium mariti , xgrotam 
vifito , haud modicá admirationeattouitus miferam $ymboli, quod vo» 
cant, 4poftolici Articulo altere Grxca illa verba : eviu8Btvro. éxmvevpt- 
TOC cis, Ty 9v(ie C46 AR pARG TÀS ap eg , woaSdv(e da movrle arie TE , CUpt e 
9évre. &c. proferreintelligo. Pronunciatio, quod mireris, & elemen» 
talis & accentualis, decens erat & recta, voce ben? compofità nec con» 
tentà nimis, nec nimis fübmifsá, fine impedimento justoque tenore 
| conftans, EIxrebam interim in fedula attentione ad figem ufque explica- 
» fionis Lutberi Articuli fecundi tertiique principium , fimulque urgebam 
7| maritum ut inufitatz rci teftimonium , & ad affcétus raxiffimi con em- 
B Au Cc 3 platio« 


£Ooz X. Obfervatio C X X1IT. 
plationem , citiffiméex aulaSereniffimz Principis hic refidentis acceme 
feretarchiatrum , Dn. D. Lichtenhahnium , virumtam in fua artequàm 
in varia politiore literatura doCtiffimum , Amicum meum: illibato: ean 
dore , rariftima innoftto.ordinevirtute, conjun&iffimum, is veró eo- 
dem mane, quod uterque dehinc valdoperé dolebamus, inzgrumartis. 
facienda causdevocatus fuerat; aderant interim facrorum hujus loci 
minifter M. Adam Schumann , nunc ipfe beatus, & Chirurgus nofter 
oppidanus, Johann - Chri(tian Gofftb , proexcitandisin nuchaac pede 
veficisaccerfieus. Mulieripía cextum,, eo quo ceperat ordine , Grzz- 
eum juftà oratione perorabat, inhabitu fuprà defcripto penitiffime im- 
mota jacens ,omnibufquefenfibus orba neque illis , licét contentiffimis,. 
acclamationibus, fri£tionibusque , excitari poterat, Frullrà infuper 
conabar fumo medicamenti cujufdam, quod:ituncad manus erat , ante 
biduumàmeordinatumac commixtum ex liquore cornu cervi fuccinato - 
& efTentia caftorei tartarifata, linteolo turunds inftar contorto exceptum 
paribus intrudendo, imó guttas aliquot fine vehiculo ori infundendo, 
archeum rorpidiorem excutere, & fui officii admonere;fed przter tenue 
em, quogenz pingebantur, ruborem nihil auxilii afferebat, Diutiüs 
tragcediz inrereffe non licebat , przfertim cüm & maritus auxilia artis a- 
lia fummis precibusuxgeret , & alix eccupationes clinicz vel invitiffi- 
sum medomum. retrahezent, Dumitaque Grzculanoftra adilla ver-- 
ba : ayiov xonoviaw, "peni. 'auopnay, &c. pertingeret ,, promiffo in merie 
diem, poft finita (acra, reditu lares repeto,& medicamentum.quoddam 
ex arteconveniens per zgrotantis filiam transmitto. intereà tempus fa- 
eris deftinatunx inter occupationes éyxuxA ss PraCtieas przter omnem os. 
pinionem excrahitus, itautnon prius, quàm cirea horam quartam ve- 
fpertinam rz vifitandz gratiá dibus digredi liceret , (edin via nuncio: 
de morte illius accepto lares repeto , altero veró mane pez Chiturgum 
laudatum , &aliquotpoft dies per maritum , cum dolore& indignatio- 
ne cognoíco , rumoremiftum, cuitam fecuzé & temere credideram, 
evanidum fuiffe & falfum , durafIe vero hane mali faciem ufque ad no- 
&is medium , ubi mifera ex. aitifimo fopore , repentinà cacaftrophe, fi- 
bireddita; omniumtamen ante- actorum &dictorum ignariffima,vese 
naculo & ufic:to ermone raaritum adí(tantem affata, liberofque circum- 
fufos ad pietatem Deo, & obedientiam parenti, przítandam adhortata 
fucrit, quibus.abiolutis ad Deum convería, fing ullo amplius menzis 
excoxe. 


oe se PERRA NEINEIS vom c aem —Á 


E 


De Injeiis. 305 


[eer d umascssns UNNUERPE! Grippe, pasrequuts GANG Qsaissiiri wowsfiseses dtum 


CLECENMESTUDE Weosm 
errore in dormréntis modum , circa horam quartam matutinam, inter 
inedias preces placidé exfpiraverite 


p EE 


(Diez. Mart. 4. 1700. Delitio Worinbes- 
gam miffa.) 
Obfervatie CX XIII. 
DN, D. JOHANNIS THEODORI 
MOEREN : 

De Injefis, 
Á Nno 1700.22 Jan. Uxor militis decurionis unius anni infantem la- 

Gans incepit conqueri de infolito cruciatu infra umbilicum cum 
continuo affüumptorum vomitu. Vicinz mulieres , ut plerumque 
folent paffionem effe uterinam credentes [ua adhibuerunt aliquot diebus 
remedia, quibus tamen fruftraapplicatis in. auxilium vocaturchirur- 
gus,cujusscumremediaquoque nilopisadferrent, mulier veró dicia 
noctuque diuque ejularet ob atrociffimos dolores, mea przfentia flagi- 
tatur, explorato manuabdomine , fentio inloco doloris durum fub. 
latere globum , adhibeo cataplasmata, enemata laxantia etiam. ano- 
dyna,led dolore pariter &abdomineincrefcente fequentidie, qug erat 
morbi & doloris feptima , obiit. | 

Ob infolitum dolorem nullis remediis vel mediocriter alleviatum 
petii in[pecionem anatomicam , quam patiens duobus ante mortem die- 
bus , adftantibus mulieribus exfufpicione fe veneficiotactam demanda- 
verat. Quare operante Chirurgo Regiminis & adjuvante chirurgo cene 
turizabdomen aperui , moxque ftomachus & inteftina, etfi vacua 
horrepdo modo inflata, proruebant , inteítina craffa brachii virilis am- 
plitudinem fere zqoabant, liveícebant etiam & partim nigricabant cum 
cemento putrescente. Hepar Sanum, veficulafellis diftendebatur la- 
pilis 19.majoribus& aliquot minoribus frufta gummi guttz referenti- 
bus, Unus etiam lapillus majoribus fimilis in du£tu hzrebat eholido« 
cho cruftà albá obduttus. Hi omnes lapides ponderabant Ziij. Cx» 


| terum capfula vix unamalteramve guttam liquoris continebat. Fore 


fitan inde fuit, quod rariori & duriorifuerit alvo, & ícybala effent fem- 
per globulata , quales adhuc reliquz paucz inIntellinisfeceserant, —— 

lizc utut mira fatis,cum feQtionem verfus pubem ad uterum for- 

fan 


304, iem | Obfervütio OEZXIF. 


: E zJ ^ : 


emt cun ga ms 
faninculpandum produceremus , occurrit mafla aliqua carnea: qualis 
fol et effe fecundina peritonzo füpra regionem pubisaccreta, cui inte» 
 flinatenuiaquoqueadhzrebant, Hzcmaffa digitisfacilé tam ab intefti- 
| nor um membranis quam à peritonzo folvebatur, utjam^ *cmaffa ob- 
lon gum pomum pugni noftri magnitüdine undiguaque claufuüm nullibi 
hab ens ingreff ;mautini&ium, referret ; uterus infernà fübftratus fine 
ulla noxa & culpainveniebatur. —Quaretoti intentiin hanc peregrinam 
paffam & huic loco corporis incongruam , aperto maffx exteriori duro 
corticejam livefcente & gangrxnato . qualiter etiam inteftina adhaerens 
tia & peritonxz! membrana videbantur, prodiit materia flava cerxflavz 
ad inftar confiftentiz mellez , nulltus feté foetoris: in hac (ànie vero la- 
tehar varié inter fe mixtus manipulus ruforum crinium & his pilis. intri- 
Cata erant officulafequentia, Unum, fruftum informis maxillz refe«- 
yens florenum feré magnitucd/ne xquans, cum inhzrentibus adhuc tri- 
bus dentibus, & duobus przrereaalveolis vacuis , prater hoc etiam fe- 
paratim dentes duo molares beaeformati, & tria alia officula dura crini- 
bus mediante lotione calida extricabantur, ponderis Ziifs. 
Stupore ergoattoniti, quid aliter poteramus concludere, quàm 
veneficio hzc fuiffe injecta & injaculata quomodo hzcautem fiant nunc 
non indagabimus fola relationis veritate & oculari infpedtione contenti, 
quippe cum Helmontio tit.jactlator. modus íatrandi N.I. non(ura curio- 
fus indagator operum fataaz , quz fibi in proprietate competunt, 


inn d 


( Bomá Augnflam Find. d. 20, April. A, 
| 1700. éi[Ja.) 20] 


SCHOLIU A. 


 NVoluntati Exc. Dn. Autoris, fententiam meam dehoc Cafü expe- — | 
tentis, cum deeíle haud valeam, quamvismagnam & mirandam Ve- . | 
. neliciorum poteitatem effe non ignorem, ipíeque przí(ligiarum illarum. 
,Satanicarum adcuratusaliquando fpectator fuerim , quodin Obfervatio- 
gibus Helvvigianis num. 7 5. xecen(ui, hic tamen num fimile quid contige- 
rit, materixque illz peregrinx in maffa carnea contentz ab extra. in il- 
lam fuerint inject, nonnihil me dubitare fateor; quas potius incus fuif- 
fc genitas fufpicarimallem.  Mulieris enim hu:us morbofa conftitutio 
magnu m inipfius corporelymphz 3 gaturali tatu diíceffum adfuiffe in» 
dicat, à qua viícidiore reddita;ac variis particulis heterogeneisconípur- 
| cata — 


ROT. 


1177 ec. LL dn, F1 ED FLU. 


De Injellis. $oj 


«cata ftagnatio inprimisvitiofa, atqueab hac tumor etiam ille prefens 
ortum trahere potuit , quirevera.nil aliud quàm Meliceris fuiffe vide- 


"&ur, quaminter tumores Cyfticos, «qui materiammmellifimilem in pecu- 


diarifoiliculo recenditam habent, communiter refcrunc, TN eque ob. 


Mare arbitrorintricartumruforum criniutirimanipulum ,& immixta hifce 


officula; cum taliadbíqueveneficii fufpicione non infrequenter in cot- 
iporeanimali preter naturam generari , pluribus Obfervationibus:con-- 
iftet : Sicex. gr. D.Frid. Ruyscbius , in Gbf.anatom:Chirurp. 49-tumoret 


3pugnimagnitudine in.omentohydropice , quod peritoneo fixe.adhiz- 


telcebac, invenit, inquo , przter paululum materiz pultacez , albo. & 


— mullo fcecore przdicz , glomus darus é capillis uitricatis& crifpis:con- 
. tans comparuit: Piloscitriri coloris in (teatomatemulierisfe vidiffe D, 
"Stepbanus Blancardes in ífnat. pra& eat cent 2.0 bf. 26. refert; ubi eti- 


aam pilorum in utero , .nec non Obf 27. in ovario muliebri xepertorum., 
€x Guil. Fdbricii Hildani cent. 5 Obf cbir, 8. 9 ao:velGregor Horflillib. 
a. Epift. med. feti. meminit: Folliculum mufculo glutizo bubulo pro- 
funde immerfum , inquo crinesrubricoloris impliciti latebant, :proda- 
cit.D. Themas Bartbolinis cent, y. Epifl. anat. 200. Mi&ionis.pilaris tum 
iHippocrates feBl..g. apb. 7 y. cvm aliimentionem faciunt; &trichialin pry« 
primis admirandam, fine veneficio produO'am , .nofter:quondam CoHe- 
gecuciofus, D.Jobasn. Scultetus fingulari libello:expofuit, Neque -of- 
ficula & dentes pilisimmerfiobftant ; qualia:corpora in .abfcefítbus aki- 
,quoties reperta fuiffe , medicorum ibidem Ob(ervationes teftantur : Ut 


| pas corporishumani partes , arterias przfertim , quin & veficamfclle- 


am, &mefenterii magnam partem offeam £;Ctam, quod Job. Rhodius ha- 


| ibetcent. 2. Obf. sned. 96. tendinum, membranarum,  cartilaginum & 
 ligamentorum offiicatienem, qua de conful. soffer D. Jo. Nicol. Pechili- 


atus lib. 2, obf med. 20. taceam , corpora veré oflea in farcocele fuppuraca 


| genita in Epb.mofir. Cur.dec.2.am. 3.0bf. 1 9. puellz exhibet Cornel. Stal- 


partus-Cent. 2.0b(.122d. 2 4. Pertinenthuc potiffimum Obfervationes 2D, 
Jduai di Tyfonis , quas ex ColleBionibus pbilofopb.« ngl. in Aa Erudito- 
vum Dom Lipfienfes 4.2622 pap. 22 5.€9c. inleruerunt. 1,de tumore m ju- 
venculz tefticulo dextro fingulari, inqueduas veficulas membranaceas 
abeunte, quz materia fteatomatofa cum pilis intermixtis turgefcebant, 
in ovarii veró refiduo fubflantia latebat, qux denti oculari feu canino; 
figura, duritie, colore, omuibufque:circumflantiisquam fimilima erat, 


| ànacum aliisbinis offibus, aut.dentibusminoribus & irregularis magis 


figurz; 2. decyftide prope uterumfeminz , in quotum pili contineban- 
Dd : tuf 


- 


206 n Obftruatio. CXXIV, i 
ur, tum os mandibulz haud abfimile , 1. e. diverfos alveolos habens, 
uibnsquafi intriangulo , tres dentesmolares & quartus aliquantum 


(————— M ——— renim Ene rm cran (negar reercetmem) 


adhuc latitans infixi; 3.de ovario feminz valdetumido, in quo etiam | 


dentem cum pilis fe vidiffe D. Ieedham perhibuit: Neque rationes Vi- 
ro huic Clariffimo defunt, quibuspilos, offa & dentes ejusmodiin cor- 
poregenerari poffe, oftendat. Reperimtur Pecin tsmoribus , fcribit Ca- 
voles LAufitanus in Chirurg. tom. 1.cap. 7. ubi diutiffime matevia latet, €9 
ftagna j quia bc temporis progreffu pluresiutationees circa figuras fubit , 


€x quargn particularum figuris , miflura fitu .combmatione,concur(u,pofitu, Q9 — 


metu, nunc Poc,velillud bujmvel illi figure corpus generatur — Prout eti- 
am Lympha in ftatu naturali coníftituta, particulas gelatinofas continet, 


quas in pilos, offa, dentes ut coagulentur aptas efle, nutritio harum 


partium , àlympha füccedens, oltenditita eciam in ftatu przternaturalt, 
ubi praíertim crafliores funt, aualesintumoribushifce, melleas, adis 
pofas, oleaginofas, pultaceas &c. Autores defignant, indiverla corpo- 
za eoncrefcere illas pofle credibile eft, "E ' 
(D, L. Schróck Prafes.) 
ur: OBSERFATIO CXXIVF. í 
. DN.D.SAMUELIS LEDELII, 
| De Pariuriente Epileptica curaía, 


TY Irago Sifefiaca 32. annorum , eonnubium ínierat cum Aurifabro, 


& altero anno exacto ; 39. feptimana impregnationis terrebatur à 


marito ebrio, indeque gravitfima corripiebaturepilepfia. Mane voca- 


tus videbamparoxy(mi reliquias ;, ideo jubebam , uté loco frigido in 
tepidum hypocauftumportaretur, Hoc fatto, propinabam mixturam 
cephalicam , quam vomiturejiciebat, cumcopia pituitz vilcidz, in- 
gruente fimul Affectu Epileptico.  Nullusaderatraotusíoetus , exter- 
nis licet adhibitis; &tvomitiones erebriores , cum infultu epileptico 
exagkabantimpregnatam, EÉnemainjeCtum fabfiftebat per bihorium, 
ideo acriore inyeclo, utrumque educebam cum aliquibus (cy balis , pa- 


roxy[mo epileptico nom feriante, Obfítetrix ad partum. nondum . 


eflc difpofitám foeminam ajebat, ideÓ , quia nec interna ob evos 
mitiones ,, nec externa aliquid valebant, denuó applicare jube« 
bam Clyíterem , in partu mihi confuetum , & noíüis Epheme- 

(s S ue. xidibus 


x De Parturiente Cpifepticacurata, —— $o' 
| fridibusinfertum. — Hocfacto macismelicra partus figna fefe exerebant,- 
| fanguine peruterum, piruita autem vifcidaperanum effluente abomi- 
. mandocumfoetore: Epilepfia autem protrahebatur, & foetus exitui ac- 
€omodatior ; dumque niíus adefle debebant, pariens artuscum abdo- 
mine extendebat infcia, ficque pariebat filium mortuum , flaccidum & 
maculisceeruleis pictum. | Convulfiones in uteri labiis aderant fortes ut 
& inaxtubus,.  Foetu excluío optime fperabamus, lochiis blandé ffil- 
lantibus, Epileplià quiefcente, convul(ionibus autem capitis & colli 
| €ontinuantibus, cumbrachioruminordinate motu, & füdoribus cali. 
!' dis, fineintermiffione erumpentibus , nullustamenufque huc aderat 
iptelledus. Infufa deglutiebat, & tandem per aliquot horas quic- 
fcabat, fenfim atque fenfim placatior, fudorifque calidi fluxu contin 1- 
ante. "Expergefactaalteroà partudie , videbatur fibi reftituta, & fic 
de diein diem vegetior, vires recolligebat cum fanitate, quodtüm o- 
mnibus adílantibus miraculofum apparebat tantis (ymptornatibu . obru- 
tamrevivifcere. Remediaexterné applicataerant, fal fuccioi volatile 
cum fpiritaíalis armon. | Urinofo, oleum item fuccini & majoranz, | 
anchos, lavenduiz cum balíamo vitz, vertici, cervici, naribus ap» 
plicato. laoterna, Aqua meliíf. S. Vin. cerafor nigt.pu!v. bezoard. Sens 
Derti , ad partum procurandum & difcuffionem miafmatis epileptici, 
liquor C. C. fuccinstus, aqua cinamomi bugloffata , (yrupus artem fiz 
| rubrg, &demum fal volatileoleofum Sylvii cum naucisaliis, | His adhi- 
. bitis, ex Det gratia, fyrteshas mortis foeminahzcce, longioris ftaturse 
|. & lacertofa transnatavit adhuc fana & vegeta, per integrum Annum, 
| guohzcfigno, i: j | 


7» 
£] 


RAOUL 


"—a es r—Xn Ree rt 


$ 


D | OBSERF ATIO. CXXV, 
|- DN. D, SAMUELIS. LEDELII 


De Vulnere arterie. 


(qa Tiparvafcintilla neglecta, magnum fzp? excitavit incendium: ita 
/^ V]eve vulnus pofthabitum , hauraró morti pandit fores. Civis 
| moflras, przteriti Anni 16«9. autumno, nuces virides cultello acuto 
|. diicindebat, illumque nuci juglandi dutriori cultellum intrudit , en! nu« 
| Keíratta, culte lo fubpoilice ícindcbat arteriam, [anguine cum falcu 
| copiofiflimé eífftu: nte. Primum leve vulnus parüm curat, linteis tan- 
| fumcohibere eiluxum fangulnis tentat , quiaautem fanguis per omnes 
|t Dd a . Fuit 
| 


208: —. bfervatio. C X X-V Y. 


c—À 


| UE pr uitPRa v 
xuit fafcias , chirurgumadsocat; qui omnia neceffaria accerfebat Sade. 
hibebat 9» fruftràtamen.. Alium.vocant chirurgum;,. nec hic fufficit adi : 
inhibendum fluxum£ünguinis , fiquidem rivus hicce purpureus finemo-. - 
rafluebat.  Debilitatus à nimia profufione fanguinis, demüm me acce- 
dit vulneratus, monítrat vulnus, narratacta & conqueritur de fruftra- 
nea deligarione petitque confilium &: auxilium , fanguis fi non.fiftitur ,,.- 
ingemifcebat ,. mihi exit: obeundum,, fuccu vitali exhau(to. | Ordino: 
ftatim optimum adftringens,. absque effectu, tento omnia quz A rs pras. 
fcribit,.irrito.tamen conatu... Periculum videns, & propter metum z-. 
gri , animi deliduia metuens, fanguine cumprimis tanto impetu fluente; 
nucem fumebamus dimidiatam excavatam,unguento ftyptico repletam,. 
fortique, deligatione. vulneri imponebamus,. cum» exoptata utilizate;. 
Sanguis enim inftar Circes.baculi taétus ,. fubfiftebat ,. & deligatio nova; 
fpatio.24, horarum exatto, inftituebatur, fic intra paucos.dies, fa-. 
vente Divina Gratia, periculo exemptus feliciter: reftituebiatur ,. &ut-- 
quehucbené degit.. Sunt.qui nucleum mali perficiin hoc.cafu fuadent;, 
féd judicabam: magis proficuam nucem juglandem; ob majorem cavita-. 
tem; Resconfiftitin compreflione vulneris. hocfaCto ,. obex ponitur: 

- fliuxioni (anguinis.. | | 


QS E RFATIO) CXXVE. | 
DN. D. SAMUELIS LEDEL LE 
| DeSingulavi fafcino;. 


'Otceobjectummihi (ummoperé placet . &iputoadiodtüm:curio:- 
[um effé, ideo &aliquotobleryationes hujus commatis- Epheme-- 
ridibus.inferuij, Hae. vice fequentem do, — Juvenis barbitonforhoc: 
ipfo.Anno 1700; ad;Affinem alterius, ejusdém:artis vocatur; . annuo» 


pretio ad radéndám barbam condt Qus. Primavicefuo benéprzeftof-- — | 


ficio : alteraautem comparens; , fingulariafficituralteratióne; ipollice: 
nàmque pedisfentitlenem dolorem per totum nervofüm-genus repere;, 
cum tremore manuum tanto , ut nec novaeulamtenere potuerit, fudo. 
ré frigido totam frontem humeciante, anxietatibusque;cordis intercur- - 
rentibus, Domum repetens, benehabet; venas fecaz, barbaeos reja- - 
ven«fícere facit; omniaque illa quzartisfunt; facilimanu GLex.voto tra-- 
&àt,. in hoccetantüm fubjecto infelix; Cónfultus,dédiamuletums, &-——— 
jüffifumum in hocce.cafuücelebxem, | Caufam putoincopelavi-chafiffe,.— 
aut: — 


- m ct URSUS EI SM OM Eit cnmemmdües er crm 


" fiapulare: fafcinoz. 269. 
ameimipfo.fubjecto ,. cui barba demenda, alias in aliis perfonis eundem: 
vidiifetmanu umtremorem,fi fuiffet in barbitonfore,aut ejusinftrumens : 
ti$,. Qualisveró materia fuerit quz tantam indücere valuit alteratio-- 
nem , quis en:icleabit? quod & pedibusincepit, fortean inde eft quia ma- 
tería;,. talia nociva: de-fe fpargens: effluvia, fub pedibus: hzfit;- Stina-- 
reahypocaufti làtuit: |. Afamfoetidamut (ecum portaret,. jubebam ,. &: 

- aliquid: levaminis fcfe fentire ,. affirmabat: adhibitis per aliquot dies in-: 
frànotatis medicamentis, ex (ammi Dei Gratía penitus fpmptoma'a hzc-- 
Cceevanuers.. Pérefflüviaeffa(cinatum fuiffe huncce judico , & eflluviis: 


. medicamentofis hzcce-fuiffefuperata & fuppreffa, preprimis quia ftatim: 
| àprimainvafione morbum: medicamentisadortüs fuic;. , Medicamenta 


füerunthzcce:: 
^ — &lierb; & (eminantirrhin: 2ij.. 
. Blor.aquileg:hyperic,. 
- €apill,. Veneris: 
lierb? Pàrid:a. p. ijs- 
femin;aquleg; ——— 
| hvperici a. j.. 
granorum .Pàrid; V I.. 
Mercurii vivi innuc:avelfan;. 
ineluf:zi Mixta indantur" | 
fácculó; sum2(nbeacten.- 
Suffümigium inftituebatür cum fuccino ;. - 
al. footid; levift. fli hyperici &origano.. 


OBSERVATIO; CXXVIEL. 
DN; D: SAMUELIS LEDELII, 
De fragullirin febribus malignis. 


? Theultumrimpefte & febribus malignis periculofünreffe. fymptoma: 


j B ane Epiphanius Ferdinandus Deum: teftatur; hoc: 


fignum infebribus malignis &ardentibusad. mortem: pradicendam fe: 
munquam décepiffe, Aftuti ubique; fic etiam in medicina nullà regu-- 
làatàm firma; quz'nonpatiatur fuanzexceptionem;. Decumbebant hoc: 
Anso 1700; fporadicéplurimi in noftris orisfebribus detentimalignis &: 


i getechialibus). Horum confortioerataanumerandus pannifcx Ebricht,. 


Dd i 3; yit 


110 (— ^ Offtroatio CXXVII. 


virjuvenis. Decembebat plurimis ftipatus (ymptomatibus periculofis, 


utpote deliquiis animi, Ceardialgia, vigiliis, delirio, fluxu alvi, nau- - 
fea &tandemlingultu, O^viam ibam omaibus cum lenimine, fingul«as 
tamen multum nobis faceffebat negotii.  Acceríebam bezoardicummi- — 
nerale, quod (emel datum Goriicii Bibliopego Rohrlag,ftatim fingultum : 
filebat, hiceratinane. Dabam(ípecics Ephemeridibus noftris infer- 
tas & in hoc pzffu celebres , inutili itidem conatu, — Tandem porrigee 
bam theriacam Coeleftem cum lapide bezoardico orientali, & fingultus 
remittebat , redibat tamen, ideo altera vice hoc exhibebam med camemn- 
tum, cumfelici eventu, fingultu penitusdeficieate , febre remitten- 
t&, &(anitateredeunte. Ergo xgrotus non derelinquendus quoufíque 
anima adeít;quia multoties monítra iunt in curauonibus morborum, 


| OBSERFATIO CXXVIIL — - 
DN. D. SAMUELIS LEDELII, 
De Aqua lipaifraxini, — 


Liquoties deprzdicaviin Ephemeridibus noftris vires Tigni fraxini, 
Bige zgrotorum à coníiliis eram,quam mole(tabant ulcera penis, 
Utriqueprzmiffis confuetis, ordinabam aquam ligni fraxini, alumine 
crudo leniterimprzgnatam ,. externe adhibitam, & optatum vidcbamus 
eff-Qum.  Eftinttarligni Guaiaciin noftris oris, & ucantifebrileeuam - 
hincindelaudatur, aliasutjam non attingam virtutes, qualcs plures 
continet & infiznes, idque, nifallor, ob. volatilitatem qberrimam & vim, 
balfamicam quz huic ligno copiose in(uat. 


(MiffeGrübergaNovimbevpam d, 364 
Map 1700) 


: OBSERFATIO CXXIX. | 
DN. D. VITI KIEDLINIT, 
De Rara vefpirationis 4 ffici!is caufa. 


^ 


e quidem & non parum miratus fui, quando non Jam viros, vez 
M rum & imbecillioresfoeminzs vidi, ea animalia, quz eiui fun: defti- 
nata aut vita privata aut € eadem privanda, tamintrepidezperire, exe 
enierare, inpartes dividere, & quxfunt pluraala, qu& deuec inu- 
UBER fum 


t 


.- .. Be Ravave[pirationis difficilis caufa. | A1 
fum cedere poffunt, requiruntur, przílare, & tn. tam multos effe, 
qui ab hominibus defunctis tantum abhorrent , utnon jam non tra&are, 


nonaperire, verum nec aípicere quidem fuftineant, quod, utiinlineae 


rum mearum mcdicarum Anno fexto exemplo quodam probavi, ita in- 
primis patet, quando apud tales meticulofós aut mentio cadaverisaper- 
ti vclaperiendiinjicitur, aut & licentia petitur, tum enim mirum quan» 
tum repuunt, & hincidentidem impediunt, ne incauías morborum in» 
euirere poífimus, quasíi noffemus, fzpius non parum nos juvaret; 
juvathinc quantum quidem fieri poteft, horum hominum menti tam 


 perverfam eripere opinionem, & contrafemper magis magisque patefa- 
 €erequanta utilitateej:s modi Cadanerum apertdiones inftituantur ; pas 


rumg-erevera intereft, (eu hominem, modoin tam utilem & hone- 
Ítum inemidfiat, feualiud quodvisanimal cultro (fubjicias, nec, nifi 
jam corrup'ie quzdam accefferit, alius odor feritnares, nec habes, 
quod magis metuas, modo nonprzconcépta opinione Jam factus pavi- 
dus negotium aggrediaris; cum veroii, quibus hocperfuaderé opus ha- 
bes, facilius vix przbeantaures, quam íi & exempla referantur eorum, 
in quorum cadaveribusnotatu digni quid inventum fuit, vel hac de. 
cauía eadem femper pluribus augere , non absre eft quando illorzm prz- 
fertim. quiitidem difficilius concefferunt fimul mentionem injiciendi , 
occafio datur, quale& fequens eft: Biennium fere jam prxteriit, quod. 
in vicino urbi pago quodam , hofpes quidam jam feptnagenario major, 
cum diudifücilirefpiratione, cetera tn.Sanus laboraffet, tandem acce- 
dente alvi obítru&tione admodum pertinaci fatis ceffit, degebat tum 
in hoc pago medicus curiofus ad cujus aures cum mors ejusdem delata 
fuiffet, isque prius eidem aliquandiu adflitiffet, ut cadaveris apertio con- 
cederetur , petiit, quam & amici, nontn.fine quadam difficultate con- 
cefferunt, quospoftmodum, utiquidem gener, qui&reliqua, mihi 
«ccenfuit, faCti non poenituit; nam cum primo juxta afperam arteriam 
fanguinis grumofila»idis £zre duritiem nacti parti. ula inventafuiffet, & 
abhoc dictam arteriam comprimente, difficilem refpirationem ortum 
fuum traxifle, nonitamalejudicaretur, recordati (ant amici, euman- 
te plusculosannos poft lapfum graviorem de hacinprimis parte dolente 
cenqueftum fuiffe, quo doloretsm. ceffante, utut refpiratio difficilis fta- 
tim fuccefferit, quod hec inde originem (uam habuerit, neminem nec 
cogitaffe quidem : adeo veró poft lapfes graviores, utat fymptomata 


graviora ceffent , non (emper tn. fidendum eft, cum reftare poffint 


lxfiones in oculos quidem non incuzrentes, atnif& iifdem occurras, in 
| inía- 


23$  — .  — Obfervütio CX XIX. 


in(anábilia (ubinde degenerantes-mala.: de impotentia veró ad venerem 
per aliquot annos hotpes no(ter itidem aliquoties folicitusfuerat ,& hu 
jus caufam in incantatione quz(ivera:, quam veram tn. etiam paf 
di&amapertioneminnotui(Te , gener ulteriusretulit cum enim ad telli- 
culos ventum fuerit , alterum debito majorem congu:ffatum :& mate 
cidum inveatum fuiffe, quoditidem lapfui graviori cum equo , & teili- 
culi ad ephippiuin allifioni .ortum debuiffe meminerunt; an-veroe hac 
Áola caufa fuffzcerit ,. proptereanon absre dubito , quia uno folum te- 
fticulo integro plures liberos nihilominus.nonnullos progenviffe pluri- 
bus hiftoriis facile probari poffet ; ipfeque novialiquot liberorum a- 
trem, cui teft;culusalter injuvertute exfe&tus fuit: Sicuti vero hosnosg 
poeaituit, quod hancinquifitionem permiíerunt ,3tanecalios poenitébitg 


«uod tuto quibutyis promittere poresis. 


OBSERVAT, CXXX, 
DN. D. VITI RIEDLINI 
De Ziribritide per contagium contrada. 


1l N proemio quidem TI. Annil H. Decurie harum Ephemeridum à me 
* cofunicatz oblervationis.quodip(emet,utut pellicea vefte quam Ar 
thriticus geftavit,per aliquet annos u(us fucrim, hoctn.malo Dei gratía 
badenusnunquam laborarim,retuli , indeque ad minimum non femper 
contagiofeam effe artbritidem , haud ita male concludi,tum judicavi, 3X 
quomodo,;quzío aliterpotui? cum ipfemettum Virorum clariffimorum 
exempla ejufdem contagiofz adduxerim , nec planeignoraverim , quam 
difficulter certi quidin medicina (tatuiatqueaffirmari poffit, cum utut 
vel pluries upa eadamque res in variis (ubjcQtis eodem modo contigerit, 
Jam nobis de certa inderegula conftituenda cogitantibus, apud alium 
planealium fortiatur eventum , adeoque nos ab inftituto noftro aver- 
tat, quin, quo fzpius ea, quz notatu digna judico,in chartam conjicio, 
€o magis opus effe, uttantum non femper exceptionis quosdam notas, 
judicio meoinferam ,invenio, & ficutnunquam me hujus fa&li poeniru- 
it, ita nifiillas obfervationl ciratz amexuiffem , ut jamannecterem, 
fumme requireretur; cum haud ita pridem hiftorix huc fpe&antes no- 
tatu digniffimz mihi narratz fuerint , quas hic repetam :: Mentio injicie- 
batur coram Illuftriffimo quodam zgroto,lé&torum, ob levitatem pens 
narum, iis praíertim, qui dolores artuum paterentur , commodorum, 


Db Artbritideper contapimmeontvatla. — 2e 


Liu ra eee TUE 


x 


qualia inprimis quofdam Arthriticorum hicloci poffediffe, ego quidem 
retuleram, & is fubjiciebat, at ego velhotli non fuaderem, ut quibus 
olim Arthricici ufi fuerunt aut veítibus aut & lecto, uteretur, cum 
Éxius memorix inhzreant caíus minus felices illorum, qui ejusces 
modi quid aut infcii aut minus providi tentarunt; hic novi olim Virum 
quendam optima gaudentem fanitate. cui arthritici cujosdam tibialia ex 
Ícrico texta fic placuere, ut poft mortem iilius eadem pietio non exigao 
tedemerit, at vix per aliquotdiesillageftaverat, &indearthritidetam 
gravicorreptusfuit, ut vixunquamtam graviter hoc malo decubuerit, 


G————— m t— , D —M EK Ó 


'qui olim hifce tibialibusufus fuerat; novi alium prxter hunc fcribam, 
 &fidumcelebrium quorundam Comitum miniftrum , cui nulliilorum 


: 


vitiorum, quz aliasarthritis preffo (equitur pedeindulgenti, hi ipfico- 
mites, veftes, quibus olim arthritici ufi fuerant, dono dederant, quas 


Cum gerere cepiffet , doloribus arthriticis tam vehementibustortus fu 


it, utclamans fübinde in platea audiri potuerit, hzcque ut magis con- 
firmarentur , non minus illuftris hujus xgróti conjux fequentia addebat: 
Vixit hic ante plusculos annos aurifabri cujusdam Uxor, quz lediiso- 
pus habens,eosdem optimos quidem & vili pretio comparavitab hzredi- 
bus divitis cujusdam Canonici , qui olim arthriticus femper iniisdem de« 
cubuerat, atcum pofteain puerperio illis ufa fuiffet, doloribusartuum 
laborare coepit,nulli remedio cedentibus, doneclectum mutavit, quem 
tn. nefcia quod dolores abillo originem traxerint, poft fesquianaum fee 
redenuo pariens repetiic, &tumdemum , cumaliusreculiffet, fe Cal- 
darium quoddam à dicti Canonici hzredibus itidem haud adeo magno 


pretio redemiffe, & poftquam vel femel in eodem (udarit , pedum dolo» 


rem contraxile , inde reícivit, illumipfumfuiffe, quile&o, quo nunc 
utatur, tum arthriticus ufus fuerit, doloribusquetum iterum detenta 
hunc propterea eocitius nuncmutavit, unde quidem dolores quodam- 
modo remiferunt, non tamen.fic,quin poftea aliquoties adhuc dicti lecti 


- memoriam eidem refricuiffent, identidem nempe, licet non tam vehe- 


menter redeuntes; Nonfacilevero quis fidet ejuscemodi rebus ab aliis 
comparatis , nififciverit, quisolim poffederit, iisdemque ufus fuerit, 
cum[íiis morbo quodam contagiofo, quorum prater arthritidem plu-- 
res dantur ; laborarit, non raro hunc nolens volens fimul comparare 


poffit, T 


—— Dee. LI, Ann. VII. 68 VTHH, Ee | dic ot 


y .oàBSVT TAE. UIS i $0 AWNSTAS PLTDORPATRAN UTERE NE IT Iris elis, CN P ELE 
« X oM z MANU IETI Ds pus f 


a4 E. |  Olfireatin CXXXI. 


 OBSE RATIO pisce 
DN, D. VITI RIEDLINI, | 
De Pohpo Nicolizmefumocurafo. ——— : 


C» perfe narium quadam vafa fie fint patula ut tantum non femper 
aliquid ejus muci , qui ex iisdem emungicur, extilient, apud quose 
dam quidem magis fenfibiliter, dumin tanta Copia eum hic excernunt;- 
ut quotidie eidem excipiendo vix aliquot fu ufficiant emunctoris, aliis vee 
ro vix fentientibus coder (cedente, &brevtexficcato aut alio modo 
coníumto ; &ez, qux fang ul nem ad haspartes tum vehunt, tum reve- 
huntabiüisdem, facilius acalibi operiuntur , hincqueidentidem pretio 
fum hunc liquorem ín nonexigua quan Jecie fundunt , profunduntque 
ubi quidem pro caufarum diverfitate , quibus merito vatorum horum a 
pertio adícribitur, ficuti aut faeileaut difficilius curatur malum , ita eti 
am diverfa poft fe relinquit fyn: Romane ; quibus curaüdis fzpiüs vix pius 
ra remedia lufficiunt ; inter quz & polypum inprimis numecrandüm effe; 
qui vel ejusdem deícriptioner aliquandole egit, vix dubitabit ; non au- 
tem piícerm vel aliud multis pedibus inftruétum animal me hic innüere; 
velexin(criptione patet , magisque ex jamjam legendis patebit ; eXxcre- 
fcentia nempe carnea eft, quzin naribus plerumque à Izfo quodam va 
fc languiveho, fanguinem omnem non profundente, fed im vicinam 
quandarrm Membranam deponente, Rae aliis humoribusim 
talem maffam mutato, ortum fuum: trahi t, quod malum, quamprimum 
fic notatur , ut deeodemprzíente nullum ulterius fuperfitdubium ,- nore 
quovums eo laborantibus injicit metum , cum non folum refpirationem 
valdeimpediat, íedinterdum non absque pericu do curetur, utjam ta-. 
Vnd 30d tandem& faciem défocdetsfeliciter vero cureti polypi hiftori- 
am nunc dabo : "Vir quidam propinqua adfinitate mihi con; june qua- 
draginta cp: em annorum , adeo nicotianz fumo fe de ciet Gans, utabeg- 
dem vix per pauculas horas ab tinere pofi 10, quin abf tinens taz male 
fehabeat, ut&adilantesnotent. qui moris cjusdem gnari hinc eun- 
àcm monent, ut appetitul fuo (atisfaciat, unde illico priorem letio- | 
Tem induit aciem ; cumanuper me vifiraflet ,teftatus eft. feante duode. | 
cim dem paw quod excurritannos hoc famo uri coepifie, antea vero 
ferme ab eodem abhorruifie , nonautem tam deleétationis gratia, quam | 
fumma neceffitate coactum fe hanc faffamigationem inflituife , notaf- 
fe eniro prius per benelongum temporis f; patum. excreícentiam carneam 


* i ind : 


De Polyto Nicotlane fumo curato. árg 


"IÍnnarium finiftroforamine , quz non folum nares obfiruxert, fed &' 
indies magis excreverit, jamque & narium fines excedere inceperit, 
hineque varios artis chirurgica peritos [fecum hac de cauía. confuluiffe, 
quiemnes pro polypoagnoverint, necnifi extractione violenta curari 
jofle, plerique ftatuerint, at ab hac(e abhoruiffe, cum praefertim qui- 
dam, (non parvum fubeffein eadem adminiftranda periculum, dum 
nempe facile arteria Idi, & hiac hxmorrhagia tam facile non curanda 
-&oncitari poffit ) monuerit : hincque praefertim folicitus fuit, ut alio 
modo juvaretur, & clariffimum Medicum. D. D. Joh. Fràncum , 
«ommunem nobis adfnem xítumatiffimum, fedulofxpius rogavit, ut 
- confilia falubria fuggerat, qui pluribus aliis non Juvantibus, fuafit, ut 
fonticulumfiniltro inurat bracbio, & inprimis nicotianz fumo medie» 
antéTxpius fuperfluum ferum ex ore eliciat : didtisautem his eo magis 
paruit, quo majus polypus quotidie fumfit incrementum, & ecce! 
. vix pertrime(tre ulcufculum in brachio excitatum pus in quantitate de- - 
.cemte fuderat , &perhocipfum temporis fpatium falivz etjam major 
quantitas mediante tabacco ex orerejediafuerat , cum aliquando fübi- 
o fternuerecoepiffet , medianteque hac flerputatione 8 naribus fecef» 
fit maífa carnoía non ita parva venulis hincinde interdiftin&ta, &abillo 
tempore Dei gratia melius fe habpit, facilius nunc refpirat, & r. fti« 
tantis adhuc particulz fe nullum indicium deprehendere poffe . teftatur, 
vel eodiligentiusvero nicotianz fumum continuat , quo magis fe ju». 
viffe eundem credit, quo magis etiam eidem per tantum tempotis fpa- 
tium quotidieaffuefcit: Quod nempe apophlegmatifmis fuis Veteres 
dntalibus affectibus przititerunt , baud abs re à fumo nicotianz; ad 
| -.gos.coimode referendo , expeCtatur, dumque eo mediante alimen 

/tum fübtrahitur tali excrefcentiz & pediculus unus alterve, á quibus 
peadet, exarefcit, non ita difficulter poftmodum, à naribus Íepara- 
'tgr primo & tandem quoqueexclditur:Fonticulum tamen itidem non 
prorfusnilcontuliffe, nulium eft dubium. 


Pd 


i | (Exhibit d, X I, Junii 4mo 1700. 


Eea Obs 


3 


616 — ^ Obervitio CXXXI. — 


OBSERVATIO.CXXXIL ——— | 
DN. D. CHRISTIANI HELWICHII, 


De febri Petechiali, 


AA Nnó labentis feculi nonagefímó nonó menfibus Martió Aprili , 


& Majo, jJunió poft hyemem tepidam non infrequenter febris pete- 


chialis in homines utriusque fexüs inflore & vigore xtatis conítitutos 


przprimis eos, quitemperamenti anguinei & choterici erant, (x viebat. 
Non paucorum curz prxfui ego.(ad quem ex miferisintra trium mens 
fium fpatium ultra fexcentos accurrunt fine foftro confilió & operà meá 
ufuri &à pharmacopoeó remediis fine fümptu, benefició "Tharoullianó 
inftruendi ) & attente morem modumque morbi omnem explorare co 
natus, ac ftudioséannotavi, quó cum fucceffu pharmacaà Practicis 
inhócmorbó commendata exhibeantur.  T'ypus morbi fere hic fuit: 
AEerotantes horrore & eó vel manifeító vel. fatis remiffo, qui unicó 
plerumque acceffu gravis raró perintervalla repetierat, fe córreptos 
narrabant, interrogati veró, nüm & ante mutationes quasdam in cor- 
pore (eafiflent , ut plurimàüm referebant, fibi per dies aliquot caput 
fuiffegrave, aliidolorem o5tuíum cum vertigine conjun&um fibi fuif- 


[e moleftum ajebant , omnes precedentibus noctibus (omnos turbulen- 


tos fe habuiflequerebantur. Erantqui antequam horror aut frigoris 
per dorfum decurrentis íenfas occuparet, fe anxietate non fatis expli- 
cabili ex improvifó aliquoties oppreffos dicerent, 

&i fere propcer appetitum dejectum & gravitatem quandam circa vene 


Mali originem cun- —— 


E. 
ig. —À rn 
7€ Eee 4 


vriculi regionem ex repledionearceffebant, negantes (ealió medicamen- 


orum genere quàm emeticis vel purgantibus drafticis juvari poffe, A 
primisalterationibus quotiescumque morbi initium contendebam effe 
numerandum & CatbarGiicorum ejusmodi ufum diffuadebam, tous 
fere timiditatem tacite, aliieciam fadisliberéaccuíabant — Poft horro- 
rem zgri leniter quantum ad externas partes fe incolutifle ferebant artu- 


bus quafi lafücudinefra&tis autcontufis, quz virium profrratio luculen- 


cum malignitatis indicium przbebat , interiorem veró calorem (atis gra 
vem efle probabat immutatio lingux , qux modo Ientó ac glutinosó fuc- 
£6 obducia fquallebat, modo üiffurisa(péris& (cabrisdehi(cebat , aut re- 
torridó. calore cum vicinis faucibus axebat, poftea apthx fatis mature 
interioraoris obfidebant. Interdum tamen calor in habitu corporis 
primis dicbus mordax obíer vabatur comitanti eum fere (emper bazrnor- 


zhagid - 


UL ; 
Deyebri Petechiali. fii AME 
rhagià narium & in fexufequiori luxumenftruo. Deliria modó mitiora ^ 
modé ferociora , quxz noGturnó tempore exacerbabantur, in omnibus 
abinitió przíté erant, nec zgrotantes anté füperatum morbum defe- 
rebant. Pulfus naturali haud fimilis fed celer, inzqualis, czteroquin 
non languidus.Refriratio anhela& fufpiriofa. Fuit,quihiante oreau- 
ram przrermorem captaret, Aliquibusalvus adítri£ta & hi intenfiori 
calore exxftuabant przcordialibus anxietatibus obnoxii & immani capi- 
. tisdolore infeftati. ^ Nonnullis contra in fluxum copiofum concitata al- 
« vuserat & hi non adeó enormiter przdictis fymptomartibus excruciaban- 

| 


coeurs MEEpageur GuuclrSnzzssrDi etc mU RODUPNDPUEP Qeuqpimpe, co00cDSNGLs IcdÉ Eos CeesaAQN ar comenee Ra Amin 


uir. Innonnullis conatus vomendi inanis, abaliis varia vomitu reji- 
 €iebantur. Salivaglutinofa fub finem in incredibili quantitate excer- 
nebatur. Sudores morbó incrementa capienti feré nulli, & cum in pau- 

| €is quibusdam fluerent, ut eventus docuit, periculum grande miua- 
| bantur. Urina nonn: llis ab initió Intense rubra , aliis fer naturalis, 
| qu£ procedente morbó fedimentum exhibebat, quod laudabile credi-- 
| diffes, fecuturx mortis non vanum dabat przíagium. « Cardialgik fere 
omnibus graves, ut & vigiliz perennes & fitisnullà arte domanda, 
Circa feptimum im undecimum diemin pectore, doríó, brachiisma- 
! culzrubentes pun&turis pulicum fimiles erumpebant , fxpé tamen ma- 
|! jores lenticulas exprimebant, ut videas non maie quondam à vulgó len- 
ticulares, tefte do&tiffimó Fracaftorió lib. 2. cap. 6. de morb. contagiof. 
fuiffe vocatas. . Erupturas nonraró przcedebat convulfivus motus & 
tremor artuum, qoi füb morbi finem revertentes non fallaces hzmore 
shagiarum indices exiftebant. Non memini vidiffe, in quibusretroce- 
derent. Durabat morbus ad diem 14, 21 imó & 4ogefimum. — In tali fta» 
tucümzgri verfarenrur obfervavi 1. venz(ectionem fuiffe admodàüm 
noxiam; namomnesii, quiproptrió confilio, ut paffim fit, venam fibi 
pertundi curaverant , quicquid etiàm molirer, etfi (ymptomata vide- 
rentur effe multó, quàm in cxteris remiffiora fatis conceflerunt exceptà 
^unicávirgine, cui fub primum febris infultum fanguis in exiguá quaniti- 
tate ad fupprimendum ftuxum menfium (ymptomaticum meó juffu fuit 
eductus. Simile quondsm fatum alios, qui ad V.S, in his febribus 
confugerunt , alibi effe expertos apparet ex Hieronym: Fracaftorió; 
Mart: Rulandó, Philip. Hoechftettero & laculentà Obfervat. 75. lib. 1. 
p.m. 42. & feq. Auguft. Thoneri. Adeó hoc verum, ut fortaflis etiàm 
mon immerito Bened. Viclor Paventin: dixerit, in bis febribus, ubi 
snalignitas major quàm febris, 4 Pblebotome tauquám à dicboló cavendum 
e[fe ubi vex febrilis alor permaagnus , & corpus plurimo (anguine abun- 
En ^ — s. de& 


em "- VETSENDCI Y $^cUWm 

vw GET MG , ( : P 
4 J Z 

goma 


z 218 |  Obferyatio C XXXIL 


b! 


E) dU. 


det & malignitas minor quam, febris, aut fi inflammatio petechiali febri 
fapervenerit, qui cafus Morxo obtigit, aliter utiquelentiendum £uerite 
Ea ergó mihi (edet mens minus veritati.congrua efle , qui aabetinfigais 
Medicus, Johan: Coyttar us in do&tiffimó operede. febre purpurà Epi- 
demiali & contagiosá p. tc. qubd bac febris atte eruptionem C9 ubi evuperint 
nullo obfervato dierum numero (modo vires conflent, etas Q8 morbixiagnitu- 
do confentiaut ;ad fui yrofligationem fanguinem mitti.exp: ffulet (2) nec : emee 
,tica paffim decantata, meliori fücuffüc data effe edoétus (um exempló ea- 
xum, quicum morbi naturam nonintelligerenr & ventriculum tanquam 
fontem omnis maliaccufarent velà Medicis vomitorium importunis pre» 
.Cibusextorferant velà medica(iris fibi obtrudi faerant psffi. Nam ine 
tempe ftivà illà Catharfi igraviter affediz vires & &gri deinceps à morbó 
jugulati. (3) lenientia lubprimum morbi infuitum exhibita przclaré 


leg geffer runt & eje cis ex corpore fordibusin inteftinis hzrentibus czte: 2: 
"medicamenta vim exercueruntprzíentiorem. |. alu ,. quod fateri haud. 
pudet, hocdeprehendi. Nam quanrumvis probé recordarer, & [o- 


han: Longium olim expurgata cum pharmacis, Catbarticis levioribus Ca- 


cocbyniá aliquos fere deplorafos | reftituiffe lib. 2. epift. XV, p. m. j61, no- 


ta mihi quoque Laurent :: Donckeri in ideà febr, petechial:tüm do- 
.&inatüm praxis effet ; à impetrareà menon potui, pt hos aliofque imis 
-tarer, .donec paffi moblervyrem, eos , qui febrim perechialem nullam 
metuentes , fümptó , ut vocant, minorativó fordes ex primis viis exe- 
gerant, deinde inhanc. febrim lapíos & commodiüs ferre morbum 
& eundem faciliàs ^ fuperare. ^ |Depofità ergo formidine , 
quam & infauftus eventus & medicz hiftoriz Franciíci Rubei eólice 
fine (criptz ut doceant in acutis etiám morbistutó pharmaca bius 
poffe, incufferant, lenientia zgris cum  optimó fucceff 1 propinavi, de- 
fiiquemirari, cur olim Sylvius. Principi ; càm variolz inflarent, pur» 
gans repugnantibus aliis Medicis dandum effe cenfuerit & feliciter de» 
derit. 4. Regimen calidum cum alexipharmacis & (udoriferis admo- 
dàm calidis & volatilibus noxium , itàutnon tàm de inventione eorum 
quàm deintempeftivo ufü n.elius affirmari queat quam quod de maligni. 
tatis inventione ^*ydenham dixitin Schedulà monitor: p. 6815 eam bu. 
fno generi longé ipfa pyrii pulveris inventione letbaliorem,.|.Cercé quibus 
regimen calidum adhibitum, ut apud laütioris conditionis homines fie- 
riaffolet, mortui funt ; contra miferi, qui pafiim extra hypocaulta 
fub redtis & inangulis & latebris cum periculofó morbó. Iuctabantur,, 
tuoderacis gH jac bezoardicis A qualia funt fxiora , Ieliciter de periculo» 


1) 


3 diftendunt , alvus. fefe effündat. (8) Exanodynis quocumqgr 
| tersipore exhibitis nullam vidi iles ierin wgros utilic?tem, quin coi: 
1 £iapoft eoruni ufdta deprehendi pulfür ac confequenter füotum etiani 


MIT RES - [. div en Lh 


: cy Lote UPBe [2771 Pete 


p —— IIGPPEPU MNT TRIN 


x 
a9 
—À 

fó morbó triumphárunt. Hóc ipfó tamen non Mundo prorsus medica 
4nentacalida, nam ubi coagulationis alicujusin fanguine metus & pul- 
fus languid us exiftit ; autubifoporofi ingrüebant a dus etiam ipfe cjus 
generis medicamenta prafcripfiy quod & poft V.S. celebratamaritequam: 
vocoret «feci. ( c.) In/diarriixa & vornituaut conatu vomendi ab ufu ad- 
firingentium gravilimiangores, .corporis jecligationes , deliriorum &. 
Cephealgiz increri enta,fordes & fquallores majores in l'nigua & fauci» 
bus cunifiti planc intolerábili, und cürti viderém (6.) de diarrhz à cori- 
pefcenda not ampliu üs fui folicitus ,. & licet haud afferere queam, quód 
per ventris deje£tiones morbi feiiniaexpellantur; id quód & Fracafto:- 


 Kibanimadvertum, (ancté tamehteítor,: nullam me' à diatrhoeà vidiffe' 


noxam. Reécté ergó fcripfit Clar: Georg; Erneft. Sthalius in problemat,. 


Pra&ic, febrium Pa thologig ST herápis infervientibus p. 13. in petechi-- 


is diarrbeum [i nona&uutilesi "at aibil periculi diredi inferre,  Celebetri- - 
rüus Alphonfus B: orell. in epift. die 2 $. Novemb. A; 165 1. fcripta ad CI. 
iMalpighiunr derborbó-malignó' epidemicétüm Pifis gcaffanti hxe^ ha» 
bechüc facientia: quibus divi fiuor mon fuccedit ,. décimig: 4to die ES intey- 
diim citis moriutiur & interjectis aliis pofr alvifluoremi inquit ,"tezamen fü- 
rvenit... Qui veró hec cum aliorum auGtorürá: experientia conciliati 
queant , ignoro; riifi forte cui doGtff, Paulo Neucrantzioin' lué pete- 
€hiali ex infe&li a&ris pislrpazi: diarrhoear füfgec tam, iüpetechiali ve- 
4 ex morbosó apparatu producta qualis & noftra fuiffe videtur tütioz- - 
4618 dicere velis( 7) notatu dignunrjadicate lioc. qnod. DM 
pore ingrávefcentibus delirtis alvi dejectioties increbefcere fueverint , 
ahaneveró cüim meris aliquanto fereriior effe ccepiffet, midui- vif Trad ! 
Flu&uo vero, nàüm hzc excretiónurm frequentia tempore deliriórum 
à deliquió rationis aifvero à potu in rnajori quantitate per diem fumpto: 
pendeat. Nam etfi verüm fic; quod! Cl: Hoech ftetter i in: Obfervatz 
MesiDee, 1. Caf 6. fcribit; alvuni: licet adftrictam frequentiori frigidó 


potu humeZtatam facile MO COpnE reddi ,. nonafleqnor: timen; cürnom in 


Jiisdeinfebribusextra deliitorunihoras ,. ih quibus fp? avidius & potura 
poftalaat & crebrius bibunt, nontoties alvus folvatur T quàm übi: mens 


fibinon'conftat; aut cur nónin om wel , qui potu ünimió v € tulum 


norbi 


fanguinis tuifie la inguldiorent, feafüum iverytiaz debiliores; exclufionem. 


genome quácuüque vià: et làn per poros istpeditioreüi ,- quan» 


lacuns 


220. Obronio CXXXI. — : 
tacunque etiam aliis fit opii vis diaphoretica ha&tenás multum celebras 
ta, rationem edam, ubidcliria noa urgebant, hebetiorem. Et pro» 
pterea theriacam Medicamentum per tot fecula ufiratum, licec Medi» 
camenralongo ufu probata quibusvisarcanis praeponere foleam, exhie 
erenonfum aufus .9. Comperi Vigiliasper mulras notes non eque ef- 
fedamnolas quàm vuleocreditur. 19. Spasmodicimotus non femper 
perniciem attulerunt, fed epe fub decur(um morbi eos hzmorrhagis 
€riticx exceperunt, ita utattencé omnia confiderans in illas inciderira 
cogitationes propter hazmorrhagiam excitandam fuiffe füfceptos 
à movente, quod non inconcinné quondam à Stoicis apellatum 
Qoi cà diygsevixor qua dere legi poteftSalmafiusin notis & animadverf 
in Epictet : & Simplic. Non prorsüs abfurdé ergó Borell, centur. r. obe 
ferv. p. m 62, rigorem 9 tremorem inter bona malignarum febrium fjm- 
ptomata nuacrariait, t1. In hóc morbó nihil zqué meterruit quam (2) 
delirium, undemira perturbatio motuum ia corpore, ad quod come 
pefcendumtanquamad facram anchoram confugi ad veficatorium cum 
majori fané commod zgrorum quàm damno; neque enim verum de- 
prehendi, quod habet Rodericus à Foníecá fcilicet veficantia augere 
«aloremfebiilem, vicilias& deliria intendere, fed experienua fuffraga- 
turRiverio, Horftio, Bartholino, auctori pyretologiz myftcz, Sen- 
herto aliisque eadem commendantibus.  Nontantum veró oculi fero» 
Ces &c. deliria antecedebant,(ed & obitinatus viniappetitusid quod no- 
taviinaliquibus, ad quostempeftivé vocatus fum, antequam morbus | 
indolem proderet, & licet fciam vini ufum commendari in Rhodiicent, 
2. Obferv. Med. 16. Bartholini centur. 6. Hiftor, 7. in Ephemeridibus 
noítris &alibi, egotamentum obalias caufas tüm ob monitum expere 
tiffimi Foreft, de variolis &morbillis fuolocó agentis prafraQé negavi || 
(b) hamorrhagiz vexpspie utplurimüm orgafmi fanguinis, quas.ita ope | 
primere, ne natura fanguinis depurationi infebribus tntentain opere (uà. 
turbetur, magn profedié artis el: Nam minime id coníequi licet pet 
adítringentia, quibus pori per quos fanguis propellitur, obftruuntur, 
quócunque tandem mechanifmo id fiat,hácipfa veró obftru&tione natur 
in depuratione (anguiaisobex ponitur. (c) atrocifTimi illi capitis dolores, | 
nam &fiin morbi progreffu aliquam opem viderim ab "nguentó alaba« 
ftrinó quod laudat Neucrantzuis , interinitia. tamen tacitó.muffavit me» 
dicina dolore & quz Henr: Screta de febri caftrenfi maligna fe&. a. €, Jl 
9 laudat , concitatam de viribusfuis fpem non adimpleverunt. 4. gras 
ves pectoris oppreffiones nullis topicis.cedentes nifi quód ad spplicatias | 
DEI | 


; "n : J Fo z H z 


 Defebri Petecbiali, ..— », A5 
nem  camphoratorum. :miteícere | quodammodo viderentur, 1:2, 
meretur obfervationem , quódinintermittentes defierint, quas an mo- 
re Anglorum quorundam cortice Peruviane oppugnare liceat, nondum 
mihi conftat. Abíterruit me ab u(ü potiffimüm , quod viderit aliquos in 
. ftupiditatem &foporem lapfos Cl. Ramazin: 13. Tandem nec hoc 
| praetereundum , quód febrishxcnon foluta per fudorem fed vel períe- 
des vel hzmorrhagias, vel vifeidx falivz uberieremrejedionem aut tan-- 
dem per abíceffum in partibus ignobilioribus, Ultimó de operatione 
medicamentorum bezoardicorum illud addere juvat, quód aliquot ante 
| exacerbationem febrilem horis optabiliori fucceffu quam vel immediate 
| anteexacerbationem velfub exacerbatione exhibeantur, Ex epheme- 
xidibus meis duashic attexam hiftorias. Virgo 26.annorum fanguinez 
eonfticutionis coelebs,cibis indulgentiàs uti. (olita & intra duos annos 


! cüm mens deliriis diftra&ta miré corpusturbaret, applicitum. Die 33. 
!& 24. gargarismus incredibilem quantitatem vifcidx ac glutinofz falivae 
* T Ff 


| Dec. II. Am, PI. 6$ FL. pro- 


22 i elfervitio CX XX10. 


mni : Wet Cuemenchago p NC pa Urner 


provocavit. d. 26, & 27. corpus obriguit ac fpasmodicos fubfultus cít 
paffum. Die 28. Nares parcéftillabantfanguine. ^29, horis matuti- 
nis ufquead nonam antemeridianam apyrexia deinde frigus intercur- 
rens ac zftuslàtis vehemensad t2. mam ufque. quá calor deferve(cebat 
redienshorà | o, vel 11. vefpertina. Iszgra ftatus per 4. dies erat,re- 
deunte optará faa'tate circa inítià Maji. — Medicamenta, qualia innui 
fumpfit debito tempore non neg'eàis confortantibus, emulfiosibus&c. 
Hanc hiftoriam tautó libentiüs cüm pluresaliz obviz effent, recitare 


volui quód E xcell. ac Experiendiff. Dn. Do&t OéhmbPhytfic. digniflimus: 


Coll. nofterhonoratiff. càm una mecum nobi. i Pueilzin códem domici- 
]io medicinat faceret , quater virg nem hancpro 5enevojófuó ia me af- 
fectu vifitareac audita morbi hiftorià me fuó confilió adjuvare voluerit. 
Simildsu: ftipatalymptomatibus inceifit etiam febris hzc. inaliis & me- 
thodó, quam innui,tra£iata collum tandem ífübmifit. | Vomitoriis, Ve- 
nzíectionibus ac volaulibus irritataemedicorum elufit opein, rroutme 
son actorem fzd fpetCtatorem docuit eventus. Adducam exemplum 
alteruminfauftieventüs. | Laborabat juvenis propter pietatem &inda- 
(triam faam omnibus charus hàc febri; tertio abinvafione die Medicus 
alias infignis vomitorium ei propinat, 4t6 vero & 5. diecalidiora ei be- 
20at dica exhibet, 6t morbi dieimperat V, S. primà, & quod non prz- 
viderat ultimá vicecelebrandam, huic, multüm roga us, confítitut& 
horáinterfuturus juvenique animum additurus cum alter fibi per nego- 
tiaid non licerz caufaretur compaveo , anteq:am vezó «enam àchirar- 


- 


gó pertun'i  juberem , in morbum diligentius inquifivi, cüm autem 


nudatópectore& dorfo petechiz oculis!efe objicerent & morem morbi. 


ómnemiac medicamenta jam data intel'2xiffem , nulium V.S. hic lo- 
cumeffe relidiumdocui, tüm quód emcticó & vi morbi vires proitratz, 
tüm quód niacuiz erupifieat &c.& re intetiá difceffi. Nonacquievit ve- 
roalter, ied circa X 1 i mam fanguinem largitereduciju:ht, Quofacto 
difparuere maeuhz, Í3cutus fingultus acdeinie mor& ^ Praterzgriledto 
fem ;eradftansin eundem morbum majoribus comitatü fymptcomatib us. 
incidit, fed osiffo vomitu, V.5, & calidioribus,3me, Deójuvance,fu- 
it conta omaium fpem reftitutus, 


(Miffa Menfe Majo, 1 700, Wratislavia. Norimb, ) 


tv 


nut Wd os PE 


FTN n DSSÉRs . 


-. B)e Abortufeliciter inbibito. 33g 


: C MEEFEDIS c vui 


OBSERVE ATIO, CXXXIIL. | 3 
DN. D. SYLV.SAMUELIS ANHOR NII 
DE HARTWISS, 
| De Zibortu feliciter inbibito. 


Nimalinanimali vocat uterum Helmontius , propter plurima qus 

4 fequior fexus patiincommoda, ex uteri vitio oriunda, pro genio fuo 
fingebat. Varixis utique expofitus eft violentiz, in partu preprimis: 
non modó foetus qui fuam jam reneroyevíav affecutuseft ; fed etiam qui 
intempeftivé & matris gremio ejicitur, & vivere definit antequam nafca - 
tür.. Plurima tamen utero dicata mala ipfo infonte contingere, & vel 
geniturz fermentali odore turgenti, vel íanguinis vitiato motui , vel 
deftru&do partium nervofarum tono ad(ctibendaeffe, jam dudum obfer- 
várunt faniores: imponere tamenaliquando oculifbmis circumftantias 
rum haud exa&lé gnaris , & certam foetui , finon & matri perniciem pa- 
rare poffe unius alicujus fymptomatis negle&dtum, ex (equenti cafu con- 


 ftabit. | 


.  Infignis Familie Dna. 51. annos nata, fanguine acriore falibus 
Ícerbuticis multum (aturato przdita, hinc lymphz exundationibus, 
catarrhis, odontalgiz, cephalalgiz & tuffi crebrius obnoxia, promti at 
generofi animi , in fun&ionibus quibufvis expedita , modó lunari tribu- 
ro fegnior atque inordinata , fatis tamen tum temporis larga. Anno 


- 1682. xtatis 16. Viro valetudinis athleticx ac maximé fanguineo nupta, 


oft (efquiannum utero concepit. Menfem ab imprxgnatione tertium 
citra notabilismoleftiz fenfum complevit, & en* medià node ex in- 
cendio quod Coenobii domum fibi propinquam corripuit, terrore in- 
genti concuffa, inter curfitandum ad terga delabitur, & poft modera- 
£um inlumbisdolorem , tertio abhinc die cum przvio fluxu cruento pu» 
filii foetüs ftamina infaufto nifu excludit. Abhinc quindecim annorum 


| tempore, abortus non pauciores , fingulos füb tertii ab imprxgnatione 


menfis inem, fummo cum Ampliffimz, Familix luctu paffa cft,non ex- 
pertiffima quacunque à Celeberrimis Medicis conquifitá arte quidquam 
contràprofciente. Excelentiff. D. D. Harderus Scaffhufienfium Poli- 
ater £eliciffimus 2 v2vév éyíos , in medium confuluit , ucfanguinis acrio- 
ris, m. nfium confüeto tempore xítuantis, &ad uterum violentius ir- 
xuentis, vaía & cotyledones perrumpentis , atque tenelli emb ryonis 
In zs Erin - FRÉfÍa primor, 


- 


at4 |  Obfervatio CX X X Il. 


mm 


Mu E ! ! 
primordia inundantis & fuffocantis copia , füb fecundi &tertii à conce- — 
ptione menfis &nem , niodicà venefeGtione detraheretur, interea opti- 
ma quaqueuterina, nervina, fariguinem contemperantia, ejuszftum — « 
extinguentia & faliaacrioracorrigentia ex Bez. Lunar Jovial. Corall. r. 
Bol. Armen. et fang Drac. exhiberentur: quz fingula pro lege fuainu- 
fum ducta funt fucceffu haud optato. — Aliis ad exturbandafalia,acidulg — . 
potentiores vif, datz funt ipfiaboGava ad duodecimam graviditatis — | 
hebdomiadi jejuno ftomacho ad I5.duas potandz : fimul etiam ad confor- 
tandum ex cafuillo debilitaztum uterum , cev delendam ejus cicatricem, 
uti Medicorum Tigurinorum Coryphzus, Excell D. D. Layatcfus o- 
pinabatur, forté tamen , ad relaxata fortiore illa concuffione ejuídemi li- 
gamenta [tringenda atque firmanda, balneum ex herbis uterino trau- 

.maticis, duabusdedie horis in ufum vocatum eft: athisomnibustion  : | 
hocquidemimpetràffe datum, ütvel momentum tranfcenderet cones 
fuctumabortienditerminum. Anno 1697 communi fuffragio in ufurri 
vocatis Thermis in Argovia fitis Badenfibus, valde fe incaluifie, 
delaffatam imo fterilem redditam effe fibi perfuafit, dun biennii terti- 
pore uterum non tuli6 /— Anao r£88 ad Therraas Fabarienfes profecta, 
-Optiína quaque ex earum potu fibi promifit; at inani gaudio capta, 
triftem cum tempore cataftrophen tertio imprzgnationis menfe ut olira 
expertaeft. éz»» Colendifiimus noffer,nanc beatiffimus D. D. NW ep- 
ferus, fignis conceptionis in pofterümappareatibus , quiete corporis. 
animique injundià, & dixtzexadiflimz ratione , (vitatis feduló bene 
falitis , acidis, acribus & aromatiíatis) inculcatà, fanguinem eruptie- 
nis menfium tempore detrahi, & Opiatari cum pulveribus abforben- 
tibus, uteri & fanguinis compagem frmantibus, ftrenué in ufum vo-. 
carilumbos & hypogaftiium unguenco comiriffz inungi,vel emplaftro 
fantalino munireprzcepit: unde gravida, quiete, verbis; cornifortió; 
medicamentis pro viribus fuflentata, nihilominus magao ex enormi 
hxmorrhagia cum. vitz periculo ,. nono demüm die abortiit. Anno 
1694, lhermas Fabarieníes denuo notabili cum valetudinis augmeritó 
potavit. Hyemeveró ut haétenus idem patffa eft, Sequenteannoréog | 
easdem & potu & infeffu ad hibere decrevit, Exeo-mox gravida fa&a , | 
-omne tempus inlecto quietatranfegit, & ípretis aliis. prephyla&icis, | 
non nifi d ztam exactam obíervavit; atvixtertiomenfe fuperato, licet 
ftatim ac figna fiuoris uterini apparerent, repetità venzíettione malo oc- 
curreret , ex fanguinis ad uíque deliquia profufione tandemque 
gemelli foctüs exclufione, tantüm non occubuit; &ficetiam deinceps | 

À , nen. D4 


mn iip m enm ar cta ER MR 


- Be Abortufeliciter inbibite. ^| Me 


.fiünquam non przfentiffimo cum vitz periculo infelix puerperium luit, 
Anno 1692.1ll. Natur,Curios. Przfes Magnif.D. D, Lucas Schrókius in. 
confilium lolicit& rogatus , partium nervolarumex fupiaoifto ca(ü. va. 
lidé fuccuffarum reftitanti debilitati , fanguinifque (quod per venz. 
fzCtienem patuit) limpido fuo vehiculo deftituti fpiffioridiathefi , cau- 
famtribuens, eundem conceptionefactàin valis uterinisobhxrentem 
& à alium levi de caufaferocientium acredine in motum concitatum, 
eruptionerri quà datà portà tentare , tenelli etüs acetabula perrumpere, 
fieque abortum concitare, haudfallaci augurio ftatuit: utque ad cra- 
Ain (anguinis extra graviditatis tempus emendandath, & lefarum partium 


 tonumrefticuendum, juíclacaponum vel gallinarum cum herb.chzre- 


fol. beton. bellid. nafturt. &rad, cichor. ac fcorzoner. alterata, at. 
Que cum gelatina C. C.& eboris convenienter juncta , m. & v. periij vel 
üij feptimanas in ufum vocarentur, &pulveres abforbentes f2nguini 
inotunm zqualem conciliantes,tam intra quàm extra graviditatis tempus, 
 ftudiosé adhiberentur, fuaforexütit, Venafectionem appropinquan« 
fe menfium tempore baud omittendam effe. dixit, & Bravidz pro po» 
£u deco&um C. C, Rafp. cum paffulis & aliquot foliis beton. ac fl.papav, 
err. dandumi effe voluit, ftudiosé his paruit Nobiliff. Dna, fimulque ba]- 
fieoaqua dulcis nonnunquaminíedit. MenfeSeptembri.dum aliquan-- 


. do illius confortio frui daretur, perterrerife ad vota pro fua foecundi- 


fate nuncupata, ut pote certiffimam fibiperniciem minitante , adíevera... 


' bat. Egoanimum ejus quà urgebatur folicitudinelevavi , &in Ípem e- 
..fexi, fimihi aliquando ad fingula quz occurrerent fymptomata à primis 


Conceptionis dicbus attendere liceret, fine dubio fingulare quid inlu- 
€em pxoditurum .effe , quo clarius abortüs : caufa innoteíceret, tanto- 
quefacilius precaveripoffet, quàm fidemüm re deploratá advocarer, 
vix menfe elapfo promiífli commonitus, mane & yefperi nobiliff; Dnam 
conveni. Mane prxter lafficudinem lumborum nihil paffa, urinam fa- 
libus copiose faturatam excrevit, Vefperimanus prxter morem frigué- 
feimó & apicesdigitozum quafi Tertanarig livuére, & przvii horro- 
fes per lumbos vagavere. Pofthoram circiter , compus fenfim in. ca. 
]uit , & pulfus celer &tortior evafit , at tantanec frigoris nec caloris ve. 
hementia aderat , quz aliquid in actionibus impedimenti adferret. . fa 


| ferim exacta Errinsp sica partam vefpertinam febrilis orgafmusaccet: 
| fii Huncautem ad ufque fatalem. abortionis terminum jugiter conti- 
| nuatum, femper fibi hadtenus infilibile.conceptionis facte fienum 
? fuiffc teftabatur Nobilit, Dna, nihili veró fe febriculam feciffe, tum 


Ff quód 


156 Obfresio CXXXIIL ——— r 


TReecHTUMD eror Guepecear 


quód ultrà triborium paroxyímus fe: non extenderit, & ejus causàle- 
&um tenere nunquam fueritcoacta , tum etiam quód à pluribus aliis 
inaudierit, fe frigoris & caloris reciprocationibus tempore gravidita- 
tio crebró obnoxias effe. Inftante autem abortu , aliquando przceffif- 
fe unicam notabilem corporis ex horore febrili concuffionem, undein« 
fignis etus, tormina & dolorlumborum, tandemqueinfaufta hzmor- 
rhagia. Ego defatalisaffe&tüs caus fic feliciter decedtà ipfi gratulatus, 
&in pem melioris fortis excitatam monui, utin pofterum circa terti- 
am veípertinam in lectum fereciperet, donec fuperato menfe primo ex 
fuppreffis menftruis, certius quid nobis de graviditate conftiterit. 
Non defuere febrilesataxiz , quantumvis ftragulis coopertz , fic ta-. 
 mengites, utnon habità earumratione ubivis obambulare, &negotiis — | 
domeíticis vacare uthaótenus confüevit, valuiffet, Solenni tandem 1 
Catameniorum fluxu nonapparente, & conceptionisfadz ex mamilla- — 
rum pun&ionibus, urinz ardore, nauícà matutinà & continuatà fee 
bre vefpentiná, indubiis fe fignisfiftentibus; poft Deiinvocatumauxie 
lium, hác methedo ufus fum. Ompium primó quoad res non natu- 
rales conveniens affeciui ordoinjun&tus, & le&to in hypocauftum trans- 
lato, fubtracià culcitrá, le&tum more Gallorum, paratum ex lana & 
' feta equinafubítrratum eft, Cibusconceffus eft quem toleravit ftomas 
chus, ex jufculis hordeatis, oryzatis , avenaceis, ladticiniis & fru&ti» 
bus, coctis, interdum etiam quem vehementer appetiit, licet 3uexus. | 
Ao. Decocia quavis gratiffima ftomachus faftidivit, Vinumcum dua- 
bus aquz co&iz tertiis mixtum gratiffimum fuit. Omni corporis motui 
interdictum. & ne quidem in prandio & coena fürgere conceffum fuit, 
Alvus ni quotidie fecerit officium, alternis diebus clyfmate exlacte — 
& butyro recenti, & fi tormina flatulenta adfuerant , cum decoÓt. fl, 
chamomi!l.& ol.olivarum parato,nunquam non cum é&vQopiz fub ducta eft. 
Ex penu Pharmaceutico fingulàfextà matutinà & vefpertinà quintà, ad 
uíque quinti menfis initium Corall, Rubr.contuf non przparat 9j cum 
aq. fi.til.in paftam redadum , & cruftulo madido (5ipen) involutum | 
deglutiit. Dum Febrícula urgeret, vefpertinà tertià Corall r. cont, | 
9j Cort. Chin. Chin. Sf. flor. * gr. iij eodem modo fübatta haufis, ac 
probe ftragulis cooperta ad lenem ufque madorem, frigoris infulrum, 
quàpotuitfolertià arcebat.  Intultus hyfterici dum fe quandoque ofci- 
ratione, ventris tenfione& flaruum copiá proderenr, ante pr.ndium & 
coenam Effent. Caítor. cum p. 3i parate gtt. x, tam ad hofce depel- — 
léndos, quàm acores potentiusedomandos , & progreffi;um fanguinis 


|. De Abortufeliciterinbibito, —— 23g 
in vafis minoribus motu vegetandum (ne hocimpedito inteftinus in x- 
ftum abripiatur ) ex hauftulo potüsordinarüexhibui. Ex fingularitam 
víxo. quam BroQiA/e ,. in minimis morigeram fe prebuit Oprima Domi- 
na. Polít primos fex diesataxiz febriles evanuére, horripilationes ta- 
men quovis diei tempore, fiminus prob? tecta feliberius expon- ret, re- 
diturz videbanrur. Circa fecundi mentis finem fanguis ex finiftrz me. 
dianaad Ziij detraQtus eft, undequietior dormíit, Maneaffumta fubin- 
derevomuit. Declinantetertiomenfe, quafi jam hofte fopera:o , ant- 
mus pro virili addebatur, modà nihil fangbinis motum turbantis admit- 
tatur. | Cephalalgia & infomnia t?rrifica , venziecdtionidenuó feEiciter 
cefferant. Emplairum (antalinum Inmbis Impofizum continuó gefta- 
bat... Prater ofcitationes, raadiculationes &alia paffionis hyfiericz des 
liramenta, circa vefperam. crebriüs obvia, hoc fibi toties fatali vifo. 
menfis quarti initio, nihil fe exhibuit.notatu dignum. His ítatimac. 
obfervatis, mixturà appropriatà (ex aq. meliff. menth. ana Zi, &. til. ij. 
Effent.antihyfter. 5 $ Contect. de Hyacinth. Bij. & Theriac. coel. gr. ijj.) 
cochleatim propina à & jufculo mox defuper calidé haufto obviam itum 
eft. Effentia anc byfterica noftra,non minüs fedulóante pr«ndium & 
coenam,ad gtt. X continuata fuit , quantó magis ex Mluftriff. Dn. 
Pra idis dc xterrimo confilio ad ftagmen potius fanguinis , quod per fpas«- 
modicos hofce inful;'üsInducitur , prxzcavendum, quam íecundarium 
| illumzítum , foetus acetabula perrumpentem attendendum effe, aufpi- — 
| catiffimzx Curzíucceffus nosdocuit. Mente quarto decurrente, & foe- 
| tu fe multis indiciis commovente an'mum recepit Nobiliff. Domina, 
attamen ob capitis dolores, fomnum brevem iníomniis turbatiffimum 
modicà fanguinis detrattione opushabuit. Meníe quinto, quancum 
per horripilationes, quavis occafione acceprá recurrere tentantes licus 
i., le&tum fubinde per momentum deferere conabatur , moxque illum 
probé calcfadium repetiit. Diffugiente nive & redeuntibus gramina 
Campis & lecum deferuit & favente coelo fubinde exfpatiata languidos 
artus refecit, tandemque d. 20. juli 1699. poft tolerabifes par:us dolo- 
res , 1 haumat urgi Numinis fingulari ex gratia dcfideratiffimz , & hu-- 
eusque beilé valencis Filiz,maximo Nobiliff. Domüsíolatio , mater £;- 


£ta eft. 


CMiffa Sangallo Auguftim Vind. d. s. 
Julii 74. 1709,. 


e 
d A3 X, v ; 
? D ; : b Lh Ld 


EE rM v : ' ! S Wu idi "m 
228 m Obferoatio. CXXXIP, .. 


DN. D, JOHANNIS CASPARI 
WESTPHALL |^ — 


De Inquifitione in Vinum litbarogrio fucatum , occafione — 


Jacchari Saturni ex litharoyrio confedii 
oria HOXA, —— 


EL przcepta de re&é atque ordine inftituenda rerum naturae 
lium inguifitione à (apientibus jamdudum & inter prima relatum con-- 
ftat, neinhis ftudiis occupatus vexvzbioss firautfacilé nimis credulus; 
animus enim hocdulci errore aut foedá labe infe&tus;facilé omnia admit- 
tit; &contrà, fecretà x(timationefecum morari tandemque mori, & in 
rerum abdita altius defcendere temer? oblivi(citur : ita dum in hac levt- 
denfi Obfervatione libertati philofophicr nonnihil indulgeo, id pace 
Excellentiffimorum, àquibus tantisper feorfum nonnihilfentio, Collega- 
vumid fieri poffeconfido. Dum nempe fuperioribus annis Suevia feré 
univerfa atroci quodam morbi genere, linguá patrià bie Q'Seinfrancdibeit 
dicto , graviteraffligeretur, iftius mali violentia curiofam diligentiam 
Nobiliflimz virorum Quadrigz, Brumseri nimirum , Gockelii, Vicaviit9 
Jágerfcbmidii, provocávit, ut partim in Epbemerid. Nofiris Academicis, 
4inno videlicet HT. Decurie H1. Obf. ; 3. necnon. Anno IV, Obf. 20. 92.49 
Jo0, partim etiam peculiari eaque venuftiffimà opera, detriftiffimoaf- 
. fe&tu do&iffimé commentati fuerint , acinfiuftam originem acincunas - 

bulatanti morbi vino per litbargyrium corrupto , uno ore adícripferintg 
dum, inquam, hiftoria hzc morbi ex literis & tabellis publicisapud nos. 
innotefceret, primitusin eam delapfüs fum opinionem, vel potius ere 
rorem, morbumhunc nihil aliud effe; quàm choleram quandam epi- 
demicé graffantem , qualem quidem olim Aiverius Cent, 117. Obf. 78. ac 
Obf. Morbor.infrequent .26.IVillifius Pbarm. Ratios. P. I. füb nomine Dy- 
feuterie incruente , €89 Sydenbam Tra. de Movb. acutis, fatis luculenter 
delinearunt; imprimis cüm vinum lithargyrio dulcificatum "nihil aliud 
videretur quàm faccharum Saturni quafi liquidum ,' aut in liquorem res 
dactum,- quod ipfum in Officinis pharmaceüticis non raro ex lithargys 
rio parari folet, ex cujustamenufu tam (zvafymptomata aut rariffimé, 
aut ne vix quidem , obfervatafuerun HN 2 


,65 inde. 


(—. Pe inguifitione ia Pimnnlitbargyrio fucatum, occafione faccharitéc. 229 
Quamvis enim per experientiam compertum quidem fit, quód 
vel ex folius facchari Saturni. abufu fpasmodica abdominis pathemata 
aliquando obortafuerint, utinominatim Petr. Borellus Cent. Obf. 22. 
| congelationem & paralyfin univerfalem ; éweéw  Ettnjüllerus Tom. 11 
| Opppag.252.092 52, ut &AcademixFridericianz Lumen indies tnagis ex- 
| fplendens, Nobilif, DN. D. Hoffmannus in Notis aureclis ad Poterium p. 
| 606. coloicamconvulfivam; & diligentiffimus Linear. Medicar. Apel- 
' les-Medicus, Riedlinus, anui 1695. Menfe Majo Obf 21. tormina vene 
| tris & atrophiam ,  Lemery verü Curfu Cbymico pag. mea 136. 
ipfam dyfenteriam exinde obfervarint: ego tamen, propriá experien- 
| tià nuncedo&tus, hoíce obíervatos effe&tus non facile omni & euicun- 
que etiam faccharo Saturni, quatali, fedíaltemilli, quod ex lithar- 
| gyrio confcifolet, attribuere vellem; cui etiam fententiz favent viri 1n 
| artepharmaceutiea quondam incomparabiles, Dan. Ludovici in Pharm. 
| pom. $98.ec B Ettmüllerus , qui fupremo antefatalabore, quo S$chra- 
. deri Pharmaciam per Collegium denuà mirum quantum illufiravit , quod- 
que Amicus examore in publicum, & pro corrigendisac angendisà me 
denuo beatiffimi Viri operibus, benevolé mecum communicavit, de 
eare, ubi de Lithargyrio, ita prudenter judicavit ; 


Saccbarum hoc (Saturniex lithargyrio paratum: ratione pre 

« parationis unum €9 idem efi cumillo, quod fit ex minio aut plum- 

5 ufto ; ratione effettus tamen in ufu interno maxime differt , pro- 
pter admiflas venereas aliaque particulas beterogeneas , quibus 

plumbum fub fufione €€ depuratione auri 69 argenti. impregnatur. 
Externétutó poteft adbiberi , €9c. i ! 

| Neque ego. quod boni fide affirmare poffum , ex facchari Saturni , 
modo legitime , &juxta modum aliasufitatum , nempeaut ex minio 
peracetum deftil'atum, vel folitarium vel cum fpiritu nitri acuatum, 
- aut cui exlithargyrio conficerelubet, per folum tantümacetum dettil- 
. latum, przparetur, & circumfpecté adhibeatur, unquam ulla, imà 
| nemin/maquidem , abdominis pathemataaut dolores obfervare potui, 
rout B £rtmiüllerus illud ipfam, tanquam egregium R9 nobile remedium. 

| incolica, diarrbea, ac dyfentería, quodque contra furiofa dyfenterie tor- 
miua mult utilitatis depredicat, uti videre licet Tom. r. Opp. pag. «76.€$ 
851. atque T. 2I. p. 124. £9 162: cum quo conferri fimul meretur erudi- 
| tithmum Schbolion DoüiJlimi Ficarii in obfervationem propriam fuprà alle- 
| gatamp. 211 C9 215. Contrà veró plumbi feu Saturni faccharum ex li- 
Dec. LI, Aun, VAL Q9 VH, —— Cg thar- 


yup ames Phan mS 


^ 


330 cs Ug aie cag Ob ferpalo CXXXN. pr Oe ; 


mM wurüdDE hnc EE  €-Qeocme A0 


gyrio paratum, femper mihi fufpe&tumfuit, idqueideó, quia litharg- 
gyrium nilaliud eft, quàm plumbum vehementiffimo & feré ultimoi- 
gnis gradu calcinatum, à depuratione auri , vel argenti imprimis, in 
tornace cinerea, in qua mediante plumbo particule vencrez alizque 
h«terogenez ac femimetaliice ab argento ícparantur; vulgó ben Qreibz 
bxb vocant:) refiduum, adeoque omni fumo virulento (poft calcina- 
tionem nimirum) particulisque ac principiis Mercurialibus a&tivis, 
plumbo crudo alias non denegandis, defüitutum; fegmontis tamen me- 
taliicis vilioribus, immaturis, acíermimetallicis, infpecie vero parti- 
culis copiofis cupreisfeu venereis, probabiliter etiam arfenicalibus,ar» 
gento fere infeparabiliter adhzrentibus, largiterimprzgnatum. | Mi- 
geras enim argenteas quasdam , inípecieobfcuré rube(centes , Dás rotfyz 
guibene Gr&/ ober Dielngarifche Gofb/*^fume/ copiolo ar(enico fcatere, 
experimento curiofo, prater Zuvelferumin Mant Hermetica, probat B. 
£i tudillerus "Tom. I. ín Colleg.Pbarm. Scbroder. pag. 811.088 22. cui acce- 
dit fizalorum noftratium relatio, quod feles nempe & canes, modo de 
lithargyrioixvigato & cum aqua diluto lambantillicó moriantur. fdeo- 
quà, cum anno 1679. toties laudatus & nunquam fatis laudandus £rt- 
siüllerus mecum in przdium non procul abhinc diffitum, Syteubauf/ ad 
-curandàm foeminam nobilem cacheGticam & hydropi proximam, contu« 
macius cephalalgià laborantem , evocatus effet, inveniebamus, inter 
aliam fupeliediilem medicamentofam , tin&uram lun coeruleam, á 
"Medico quodam Halenfi infolatium cephalalgiz, fubmiffam , A cujus 
tamen ufu mifera in continuam naufeam & creberrimos adeoque rnole- 
ftiffimos vomenti conatus delaberetur, ubi fummus vir sexes , quo ad 
miraculum pollebat, acriac promto ftatim tragoediam omnem medica. 
mento lunari affiznans, ulteriorem illius ufum fever? prohibebat; quo 
fa&to,Nos, habitá con(ultatione , in proximum cubiculum difceffimus , 
ubiego, cüm meas nugas femper benevoli aure facil admitteret, idem 
dubium,occafione hujus phznomeni de faccharo Saturni ex lithargyrio 
parato movebam; quam veró fufpicionem à me fequentibus rationibus, 


ac recté quidem, iisquefolidiffimis , removere tentabat , fcilicét: (1.). | 
uodtin&turz lunz vulgares coerulex purz putz fint folutiones venerez, | 


de luna ne tantillum participantes 5 in lithargyrio contrà particulz Ve- 
nerez refpedtu touus molis pauciffimz :(3.) quod plumbo ezdem 


compaá&liores fint ac duriores : & cüm (3) acetum deílillazum prim af-. | 


fufione partes faltem pluvobilongé przponderantes ac porofiores ftatim 
aggrederetur, acablusin momento quafifaturetur, particulis cupreis, 


&qui- - 


* 


- De iuquifitione in vinum litbarpyrio fucatum , eccafione faccbaritdc. 22x. 


Omtaca dup Ep zero eats Krme UEMELIMÓ 


poems y ATL CET I IS IDE 
& quidem magis compa&ioribus,ac hinc inde difperfis, folvendisine« 
prumfiat. Quareme fruftráab hoc Saturni facchari ufu. abhorrere, 
Lubens tamen vir /avpxw v»vee. concedcbat, quodfi quis loco aceti fpiri- 
tum nitri, ad modum przparationis cryftallorum minerz plumbez , e- 
ligeret , (accharum Saturni omninó emeticumaut maxime naufíeofüm. 
hinc provenirepoffe. Histandem rationibus, & experienti nuperà 
| jamrecenfendà, convidusnunc[Inbens confentio , morbum in Suevia 
locifque huic vicinis ha&tenus famofum. die Qbeüur ftiaadibcit/ cum 
omnibus periculofis (ymptomatis à vino infücato , partim lithargyrii 
medianteaceto folutione, partim illo ipfoin cadosinje&o , ortum fu- 
| umomninotraxifíe, Rem omnem (equens ex lithargyrio obfervatio fi- 
. ne dubio ulterius iliuftrabit : Nempe meníe Martio anni preter- 
| lapfi 1698.pro conficienda tindura D. Michaelis antiphthifica faccharo 
| 


Sarurnimihi opus erat, deficiente veró pro labore hoc fufficiente minii 
| quantitate, illud ex lithargyrio przparabam, acetum | veró. deftilla- 
| fum , pro meliore & folutione & penetratione nec non feliciori 
| elegantiorique cryítallifatione , cum quarta fpiritus nitri parte a- 
| cuebam, Menfe veró jam dicti anni Julio vir quidam hypochondriacus, 
| criminis cujusdam accuíatus, ac reper inquifitionem cognitá à munere 
! adtempusremotus, delirio melancholico per paroxyfimos quotidie, ad 
, modum tertianz duplicatz , corripiebatur, accurz mex fe committe- 
| bat: cui quidem , przmiffo ftatim vomitorio, unà vel alterá ante. in- 
| ftaptem proxyfmum horá,pulveres ex coralio rubro, arcano duplicato,fac- 
| €baro Saturni (dicto modo parato: ) €9 campborá , ad przceptoris imita- 
| fionem compofitos , exhiberi curabam; à quorum tamen ufu ftatim di- 
| raacinfaultainfequebantur abdominis torminafpasmodica, przcordio- 
"rumanxietates, acuno verbo; omnia feréilla fymptomata, quz laua 
| datus Ettmillerus T. 14 Cpp. pag. 232 ubidecuris Febrium Intermit- 

tentiumperver[is 2git ; diffufius recenfet, excepto faltem afthmate;cum- 

quchac éiffzrentia, quód primisquatuor diebus, unà cum cardial- 
| ga, diarrhoeam torminofam , incruentam tamen, reliquis veró die- 
busloco diarrhoex pertinacem alvi obftruétionem , fine ullo tamen vo- 
| mitu, pateretur; qu f; mptomata , intermifsà ulteriori pulverum ex- 
| hibitione, uu laudaniopiati, adgraria duo cum cryftallo & coralio 
| jun&i, bisaut ter repetito faciie conquiefcebant. Inter hxcautem do- 
|. lorofà (ymptomata fpasmodica paroxyfmi deliriibypochondriact fiebant . 
inordinsti, quinimó penitus tandem remittebant : ipf veró melancho- | 
. Là, uaa cum vigiliis ; pavore & anxietate, trium feptimanarum fpatió. 


Gg 2 nimium 


dA 20 UM Sn Obferostio CX XXVV.. essetis vul 


nimium adhuc urgente, mane propinabam liquorem Martis Solar, & 
zempore fomni pilulas B. E£tmülleroaliasufitatas, & T', 1. Opp.p. 9ó6o. 


£5 15 96. de(criptas , ex faccharo Saturni , laudano opiate, €9 campbora; 


quo facto, primis duabus auttribus noctibus placidé quidem fomnum 


€apicbat ,& anxietatesatque pavoreshypochondriace - melancholici in 
miferi folatium notanter evanefcebant, | Ceffanteveró opii effectu, ac 


renovato di&ti Sacchari Saturni ufu, opio femper pilulis dictisin dimidia 


dofiadje&to non obfiante, doloresdidli abéominis , & fimulcirca os 
- facrum, unáàcumi(churiafpasmodica, Nephritide Notha aliàs dicta , ad 
modum quo Dravvizius in Tratl. de Scorbuto Tit. $. £9 9. dclineat, deno- 
vo accendebantur; quà ratione, nulià fuipicione de faccharo Saturni 
concepta, dolores didi abdominis & dorfi, fcorbuticis alias folennis 


fimi , mentem fübibant , unde pilulis fepofitis, methodum tantisper va-: 


riare, & ad [corbutum mentem magis dirigere, volupe fuit : quo quie 
dem confilio. torminailla , xgro ultra octiduum (loci enim diitantia ce- 
leriorisauxilii applicationem exciudebat:) convellentia , beneficio cly- 
fteram anodynorum, terebinthinatorum,pulverum abforbentium ape 
propriatorum cumlaudano opiato feciatorum , hinc continüato (pirie 
tus carminativi detribus cum effenria corticum aurantior um camphoe 
ra conjuncti ufu, non omiflis externis fomentis, linimeatis , imprimis 
emplaftro ex galbano, tacamahaca, &c. iterum fic fatis feliciter con- 


fopiebantur. Pavoribusintereà & coníternationibus illis melancholicis. | 


cum pervigiliis [zviffimeé urgentibus , ad curam priorem hactenus inter- 
miílam, tanquam primariam & radicalem, cumliquore nempe Martis 
Solar. & pilulisdittis, tertià vice devenireiterum neceffarium duxi , 
ubi veró denuó diarrhoea maxime dolorofaingruebat, quáfedatá rerti- 
aaciífima alvifegnities, unà cum torminibus, parefi ac. contractura 
quafi manuumac pedum, remanebat. Hiscumadmiratione & Itupo- 
re 4 me obfervatis, tandem omnem cauíam in faecharum Saturni haud 
vané conjiciebam , idque eó promptius, quod tum etiam hiftoria ab 
€ttmillero T. L1Opp. pag. 333.vecenfita, in ejusdem evolutione mihi 
obviafieret, morbusque vulgó vino(us didusa vino lithargyriato hae 


 &enusderivatus, animofimu! altiusinfideret, Seponebam igitur Sa- 


turni faccharum hoc , &aliud ex ceruffamedianteaceto deftillato, ha- 
étenus:didomodoacuato, preparabam. Interim , utprioris noxz am- 
plius certior erem, illudipíum experimenti gratià tribus ancillis, tam 


tenerioris quàm £rmioris texturz , exhibui, quibus tamen omnibus fi- 


militer tormina abdominis ; huic quidem cum (o!À diarrhoea, illi , & 


quidemtenerioris cexturz & ex chlorofi cacheüice., cum diarrhoea ac — | 
S | YO- | 


Deinquifitone in Vini Eytbárgyrlo fucatum,occafom facchari $e, 233. 


insoo , HO Poe HAM a ——Háà mtn - MEER 


vomitu inftar cholerz ; &iíti (01à & pertinaci alviobftru&ioni, conjun- 
Gis (uperveniebant : qua veró ufu abforbentium & laudani opiati facilé - 
ceflabant.. Firmiteritaque credo. quód omnisifthzc noxa à particulis 

veneris, arfenicalibus, aliisque (emi metallicis lithargyrio adherentibus, 
fine ullaparticularum Mercurialium latitantium fuípicione (utpote quz. 
fub argenti depuratione ac vebementiífima illa ignistortura calcinatoria, 
ünà cum fuppofito paracelfiftarum principto Mercuriali , modernorum 
vero hurniditate metallicà vifcofà ac quafi Mercuriali, quantz quante 
inauras avolarecoguntur: ) derivandafit; & quidem eo magis, partim. 
quódacerum deftillarum cum fpiritu nitri acuatum texturam lirhargyrii 


 ditiuspenetrarit, particulafque dictas venereas aliafque femimetallicas 


fimulmagisrecluferit; partim etiam, quod dicte particulz acido fpiritus 
nitriauftero (aturatz,lociato liquoris Martis Solarisu(u,ex (accharo Sa- - 
turni in primis Viis przcipitatz fuerit. In melancholico autem dicto 


| poltmodum propinaturm Saturni faccharum ex cerufía przparatum pari» 


ter omittendum erat , quippe cujus ufu feceffus copiofi, utut fiae nota- 

bilibus corminibusaliaquenoxa, tamin hoc quàmin aliis hactenus fub. 

je&tisobfervabantur. Eidem tandem Saturni faccharum ex-minio medi- 
ante folo ace!o deftillato paratum diligenter adhibui, idquefine ulloin- | 
commodo, nifi quod alvi obftruciio ipi aliás habitualis magisincrefce- 
ret, itaquidem, utcüm tribus quatuorvé diebus alvum anteà non de- 
pofuerit , tum ad fex vel feptem dtes ab ufu medicagenti hujus obftrue- 
retur; quz tamen obftru&tio, interpofito noto fatis decotto paffulato 
cum infufafenna , quod B. £ttusillerusin Diff. de Dolore Hypocb. cap. s. 


! g8alibicommuniczvit, przcavebatur: eger hoc tempore, iumptis poft 
. Martialia & Satunina ia auxilium focium elixyriisac effeatiis appropria- 


tisamaricantibus, volatilibus, caftoreoac camphora probé imprzzna- 
tis, quoad melancholiam, przíerrim. cüm vigore fententizà I&islata 
inintegrum retitutus ;; & mente & corpore valens egregié rerum fua- 
rum fatagit,. ac demandato officio fungitur. Illud camen notari adhuc 


! velim, meanteà cum faccharo Saturni ex lithargyrio parato tinéturam 
|! antiphthificam contecifle , nec tamen ullam noxam exinde obfervaffe, 
! idque dubio procul ideo, quód conjundione vitrioli Martis particula: 
! venerex &aliz heterogenez przcipitazz fuerint, : 


-—— Quáveróratione faccharum Saturni, ex ceruffa paratum diarrhoe- 


3 am excitaverit, curiosà indagatione non indigna res videtur. Meo - 


quidem judicio ceruffam non ex perfecto jam plumbo, (ed minera qua- 


3 dam Saturnina, tam argento , quàm particulis heterogeneis femime- 
2 tallicisaliis, adhuc referta conficiautumo; ceruflx enim vulgaris prx- 


Gg 3 parand 


2 


x - ] a 


354^ 00 5o cest obfeppafd. CODSE CUNEO vi iro; nt 


paraadi modum mihi incognitum effe, fateor. Etlicet hoc fine cum 4: 
meipío, tum amico quodam, literz Fribergam & Annzbergam miffz. 
fuerint , hufus tamen conficiendi modi: nondum certiores fatti fumus; 


s- 


attingit cüm contràminerz plumbez fub ceruffz vulgaris praeparatione | 


3] 


"] r 


Deinquifitione in vinunlitbargyro facatum y accaftotte faccbari.£9c, 33; 


LE RH 


— ($T ; ; za N : : : PÉMBHES S DUI TRI RIT spe 
- fuppofita , ab aceto fübftantialiter corrodi poffint; uade caftratá parti- 

Cularum iunarium vi emeticá ac nauíeá , vis cathartica tantüm rema- 
Act, i8 iuit suo tiui eset | 
| Cüm autem verus àc genuinus ceruffam ptzparandi modus me ad- 
- hucdumiateat, judicium k Mn de faechari Saturni ex ceruffa para. 
ti virtute catharctica fufpendo , atque rem omnem in arte Chymica & 
inetallurgica peritioribus decidendam merito relinquo, 


iue morta AA ERU ATID EX 337. 
"LDN.D, JOHANNIS CASPARI 
DR NESTPHALI 

De Delirio Amorofo, 


A Mantes Aiünentes: in volgasnotum proverbium eft; & non raró ve« 
riverbium , adeó , ut Pontificis Romani, Sixti, effato: Amare 88 fa» 
pere vix Deo cencedattv ; 1d quod illufttisille Anglie Cancellarius, Fraa- 
cifcus Baconus, Baro de verulamio , Trad. ferm. Fidel.p. 1154. vefert,  Si- 
€ut enim perpetua unius rei meditatio non illuftratfed, unà curf'men- 
| te, fpiritusanimales confunditatque turbar: ita nec mirum amantes, 
|. quorum mens nihil quicquam aliud , prxter amafiam fortius impreffam 
'& perditéadamatam , cogitat, vel ex abolita vel depravata potius. me- 
motidac ratiocinatione delirium , nunccum nuncfinefebre, tandem- 
uémaniam incurrere, Ufut enim varia delirautium , pro diverfitate 
fübseltoroi . fiat paantafmata, quam conclufionem permuitis ex Medici- 
nz proceribus defi mptis hiftoriolis Defideratiffimus nofter quondam Pre. 
ceptor, B. &ttnriilerus, Tom. 11. Opp. p. t. pag. 948. infert , nibilominus 
damen unu alteme(fe , pergit, circaquod occupentur ordinario taelancboli- 
ci, €9 utplurimum pro determinatione pbantafmatis caufashabere extergas, 
velobjetium quoddam, quod aut fortius placet aut di|plicet (unde ibi defideri- 
| um, bic faga: adeoque offcus infignes excitet, aut quód epis: occurrat , 
1 xut fuper quo illi certam vefle xionem faciant. — uod objcGum per ferfus ex. 
| "fernos fpiritibus vitiosé conflitutis forfius impre[fum.. eosfubindé , iisdemmio- 
| tibusin cerebro (epe veiteratis, cierivelvotari facere , cujus. contimiati qo. 
tus occafione anita rationalis enndem conceptum velideam , fem feeciem intel. 
à ligibilem 09 intentionalem ^wocaut lubet? continuo formet 88. eliciat Seu, 
| wtidem /arpis veros Vit ibidem ulceriusíe explicat, imde bis deliriis de- 
IN en DNE lermi- 


ets 


* 


256 | is Obfervatio, CXXXV, 


—— 


Leiminatis folet fieri, ut imepris jam melancholicis , nondum tamen deliram. 
tibus , ab objetio quodam externo fortius affeis , ejusque. velvatione-com- 
placeutie vel difplicentie , impre[fione fortioriantur affetlus animi Ergioren 
ratione quorum certum CS-determinatum deliriumpatianturmelancbolicum fu- 
perunicum objedum. Cont. etiam Gladbach Idea prax. Medice p.216. f. 22. 
Variainter hzc objecta Amor nonultimum effe folet, quificutnonin- 
felix, nec nimis faucians, juxta fupra laudatum Baconum de Ferulamio 
Trad. Hiftor vite 88 Mortisp. ; 22. exgencregaudii eft, & easdem leges 
fubit, quas de gaudio pag. antecedente ponit: itain contrarium partem 
infelix, vel nimis faucians , füosclientes varie afficit, quatenus quof. 
dam fprà di&tis malis ,, & pro diverfitate fübjectorum variis aliis, mul- 
&at. Unde etiam Gregorius Horflius, Diff. 1 1. de Natura Amoris p. 420, 
ubiamoris veíani efficaciam fatis fuperque explicat, Zfmorem fafciaationem. 
gusndame[f, afferit; qui etiam in Inffitut. Med, Difp. VII. pag. 293. fu- 
rorem ucerinum impreffioni cujusdam nimium appetiti objecti imputat. 
Hluftrantur magis hxc variisac curiofis illisexemplis delirii ac maniz a- 
morofz, ámulusPraé£ticis, &imprimisin Ephemar. Noffris Acad, Leo- 
poldino - imperialis, coligQis& notatis. Sic. Decur. 1. dunno VI. 69-V iE, 
Obf. y 4. refercarex amorephren:tis, balneo defidexato curata :. ejusdem 
Dec. Anno 1X.08$ X, Obf. £8. Delirium Amorofum fub Affectus Hyfte- 
ricititulo proponitur: Decur. 2L. uno 1, Obf. 2. amentia ex amorein vir- 
gine 33 annorum orta, cui fponfuscaftra fecutus valedixerat, redituta- 
men ejuídem ac matrimonio curata, enarratur: tandemque Decur, 11 4, 
cni 11. Obf. 5 z. mentio fit febrisamatoriz invirgine. Quo referens 
da etiam certo modo eft catalepfis, quam ex repudio inopinato matri- 
monii , &indeortaingenti animi zgritudine, ob(ervavit Zulpiusl. 1 cap. 
22, Pluraalia reperiuntur apud fupra laudatum Horfiium L, 1E. Obf. 18. 
Beverovicium P, 1. &5cbates oer Geiunbbeit cap. a pag. 42. fegy. Zacutum 
Lufitauum Prax. Med Admir,L, 1H, Panarolum Peut, 121. Obf. 1 4.€9 Scheuck. 
in Obf. med. L. 1.pag. 1 41. ! : 
. Similem Amentiam & Delirium Amorofum,flratagemate curatum, — | 
jam Obfervatione fequenti fiffam. Anno nimirum xrez Chrift. 1698, 
menfe Tulioin oppidulo nobis vicino , quod Brena audit , mercenarius quis 
dam , Georgius Poigt , delirio quodam furioío, cujus cau(à etiam incar 
eerem dedu&Qus erat, miferéafiligebatur, | Die ergo 29. Julii à Magie | 
ftratu in morbicognitionem & curam requifitus, agrum, perluítratis || 
prius A&tis Judicialibus, in cuftodia bis vifitavi, collatoquehinc more 
bo cum caufis occafionalibus, quaspartim ex AQUs, partim exadílantis — 
. bus — 


d XR : De Delirio Aiovofo.. (UE 


bas, (eduló inquirendodidiceram , Delirium Eroticum feu Amorofum 
€um febrelenta, paroxyfinatim quotidianz continus inflar affligente, 
fubeffe concludébam; paroxyími fiquidem exacerbationis huc ufque 
primordia fuacoeperant mané horà quintà cum algore , poft meridiem 
. VerÓ herá quartá remiferant , quo tempore nimirum calor ( inftatu pae 
| £oxyfmi cum (iti & furoreintenfior:) ceflaverat, füperftite tamen cae 
.. lorelento continuo ac delirioleviori. Primüm adveniens horà nonàan- 
| temeridianà xgrum £oto corpore, exceptis artuum extremitatibus adhue 
algentibus, tepidécalentem, poítmeridiem autem audità horá primá 

| Anfignitera[tuantem ac fitiencem , offendi. Pariteretiam à Balneatore 
|; loci aliifque adftantibus reícivi , in omnibus ha&tenus paroxyfmis grave 
juoddam delirium cum furore obíervatum fuiffe, quodipfe etiam 
Esr Jam , antequamin carcerem mitteretur, variis actionibus probave- 

| €at; utpotequie.g.ancillis, graminumaceryos portantibus, collo fe 
| fufpenderat, ilasqué humum profternensin venereos amplexus pelle - 
Xerat;quin& aurigas equis infidentesfervofque obvenientes cultro fal» 

| cato, futoribusalidsufitato, aggreffusfuerat. Porró &in ipfo carce- 
| r£, lictoris nempe hypocaufto , paroxyími cempore fornacem pro nido 
; hirundinum habens, impetuo(é diffregerat; aliaque quxdam abfurda, 
| &efanda, acfang rationiminus convenientia, perpetraverat;hinc excree 
| mentaalvina, in patina cum potu ordinario mifcendo, intritz loco a» 


, Vide devoraverzt ; necnon genituram maftupratione prolectam & potui 
| permixtam ingurgitaverat. Nectamen diffüitendum , me prxfente 
non zqué ac anteádeliraffe noftrum, poftquam à Balneatore memo- 
Fato ger veíperà antecedente grana duo laudani opiati in aquá 
| florum tilizdifloluti contra vigilias nimias , hinc clamores aliafque mo- 
| leftias noCturnas fopiendas (quod Indicans ip(e Balneator prxtendebat ) 
, &cceperat ; hocenim, fpiritibus animalibus furiosé agitatis torporenma 
|, acItaporem inducendo , illorum furorem tunc temporisin tantum co- 
|hibuerat, Maximatamen pars caufz furoris remittentis , fuppretfi ue 
!feré delirii, amafix debebatur , utpote qux ad noftrum inftindtum cuna 

! allo blandé confabulari ac confolarinon detre&tabat. 
| 4E2rotus nempe nofter, homo cxteroquin laboriofiffimus , natio- 
ne Vandalus, hoípitam fuam , relidam civis Brenenfis, Chriftiani 
? Krumbigelii, viduam ( cujus fcilicet hofpitio ultra annum ufüs erat , id- 
que fine omni hofpitz incommodo, quippequze voluntariam & indu- 
3 4triam ejus in cura rei familiaris afTi(tentiam halcyoniis interdum, blan. 
?4difque allocutionitus, compenfaverat ) deperire coepit; quos verà 
Dec. M, Ana. Fal 9 V/ LI lih Igne 


S 


2. : TENERA TRA DIC UII e UAR E 
3 1 : 1 SCOPE "het Nue). 


Olfevatio C X XXV. p qu 3 


ws 
LAS PERAQTM LI CR Ys spy (s RENTE A 
ignes cum diu celare haud potis exifteret , reciprocumamorem petere — 
non dubitavit:atqueficde amore cum vidua paulatim incipitagere,nu- 
priarumque fpeminftàntérurget; quin & cubiculum demum amafiz 
per tectum effrattum denodefubintrans, mulierem ,, quam in lecta 
comprimere copabarur, unà cum liberis circumcubantibus, ad clamo- 
res &auxilium implorandum coégit, Viduatum dementiz ejus mifere: 
ta liberius mentem explicat. ejusque defiderium , multis rationibus 
addudis, apert? abnuit," Hic fpe [uà ejectus, repudiiqué certior fa- 
&lus , perturbatur, angitur, delirat; nec mirum! ipfis Ais judiciali- 
busomnaibufque incolis vitam homiris folitariam , animum fibi relidtunt 
ac placidum, orisque filentium teflantibus illum ad melancholiam di- - 
fponi: uude ob nimiam idex amorofz impreffionem, canicularium e- 
fluadminiculante, delirium ipfum melancholicum ,in fpecie eroticum;. 
faciléincurrere potuit, ütiex ulteriorihiftorie contextu patebit. — 
34. Egoprimum cum Chirurgo Noftro Aulico, Samuele: Auerbachíio- / 
; (quiquidemaliud ob negotium itineris comes milti erat) eum accedens;. 
morbi ftatum có melius expifcaturus, Nosad curamejusimpepfis Krum- 
bigeliz, amafix putatitie, cujus & nomine illum falutabamus, Delitio: - 
accerficoseffe, fimulabam: quo vixaudito, adíe ftatim redibat ,. ac fo- 
brié logüendo gaudium«onceptum fatis luculenterteflabatur. Hocvi- 
ío., ab.oppidul InfpeGtore ceterisque Senatoribus przfentibus Krumbi* 1 
gelix confilio meo1njungebatur, ut alterà vifitstione nofir8 xprotunm 3 
fimul accederet, afferta noflra affabiliter repetere: ac'confirmaret, nee j 
non ad. continuandum infimul medicamentorug ufum, quz propriis. 
ipfius impenfis impetraturus effet, cohortarinon abnueret. Mec fane 
confilii pes nosadeo fefellit, ut potius ad primum mulieris alioquium 
confpediumg; zgrotus notanter animum Tecolligeret,nec abfurda plan& 
aut irrationalia in medium proferreo, fed colloquium quafi eroticum 7 
cum ipfa inftituens,affererec:fe ipfam cónftanter amaturum;nec aliam ia P 
uxorem dudturum , finrilé quid ut &ipfa faciatrogitans, cibosex peris | 
zomate ejusdem capiendos optabat &appetebat, credens fe Ganumevafu 
zum,modó perizomiate ejusdzm potiretur: quz illi fatisfa£tura perizoma: | 
prius refoJutum,ac filiquis coctis refercum adjecto nedulo & floribus come | 
texto, Voigtio tradebarllli accipiens, conftantizmque fuam iterum affir- 4 
snans,filiquas ex perizomate avidius devorabat, per jocum prztereà rogi- | 
tans, u£naturalé& (füb perizomate reconditam fib ifervarecfiliquam,Pors 
ró & potui ereyifiz contra fitim urgentem, necnon intritam ex cerevifi 
& pane cibario:ad reftaurandas vires debiles, ab eadem exigebat,votiqu 


ful compos fa&us, &bibebat& comedebat, —--— 


De Ddirio Amorofo: aw 


Intereà temporis.mihi arteriarum in manuum carpis pulfum , ejuf-. 
«ue mutationem , unà cum prafato Chirurgo, attente obfetvanti dias 
gnofin quus ficdidiamatorii, de quo prattici adhuc inter fe difpu- 
tant, fatis luculenter obfervare licuit.. Dicunt enim, arteriarum di. 
Carum pulfum in amantibus moeftis; perturbatis& melancholicis , ab- 

Ífenteamafia, effe parvum, debilem in rhythmo turbatum & inconftan- 
tem; adillius vero adfpectum , aut ejusfaltem mentionem, mutari in 
frequentiffimum & celerrimum, ita, utdupliciidtu caprizantis fpeci- 
emreferat. Siquidem ex. pulíu ejusmodi (uti referuntid ex Galeni L: T, 
| de precogn.ad. Pofibumum c.6. Valerius «Maximus L, V.cap. 7.88 Beve- 
| &Oviciust. a.p. 27.feqq. necnon p. 4L. &xbafce DecdMugefunbbeit $.. 2. pag, 
| 467.) Erafifiratum Antiochi, Seleuci Regis filii, amorem erga, nover- 
/.€am,; Stratonicam ; & Hippocratem amorem Perdiccz, Regis Mace- - 
| doniz, erga parentis concubinam , File diam ; pariterac ipfum. Gale- 
| vum amorem Pyladiserga Menippi uxorem, deprchendifle. AC fimile 
quid &in xgroto noflro obveniebat : pulfus enim ,. qui horis antemeri- 


dianisdebilis , inordinatus, & plant impurus percipiebatur, primámu- 
lseris faCtà mentioneftatim in citatiorem & ordinatiorém; imb primo 
amafiz conípeGu,confabulatione;animidg commotione obíervata, in ce- 
Jerrimü & magis vehementé,& ut verbo dicam,caprizantem,mutabatur. | 
. . Re&éautem £. Nofter Ettmüllerus Tom. 1. Operum, in (pecie in P. HT. 
' Inftitat. Medicar.c. 4. pag. 238. cum fuprá laudato:Horflio in Diff. allegata, 
| gudicat: pulíum amatorium À reliquis quidem pul(ibus diftinétum effe; 
!- determinatum tamen & folis amantibus proprium non dari, fed pro mul- 
| tiplicitate affectuum in amore admodum variare; imó in aliis animi pa- 
| thematis toties variare pulum ratione affectuum agrotantium , quoties 
;nunctriftium, nunclxtiorum, nuncfacrorum, nuncveró prophano- 
! fum meditationes, vel cutisaliqua laffitudo ac moeror , fe invicem ac- 
| €ipiant; dequovid,-etiam Tulpius L. IF. Obf. 49. ficatipfe in aliis pari- 
| ter, animi moeroreac cura, citra amoris affectum, detentis, pulfum 
| fimilem fic di£tum amatorium fzpius meobfervaffe memini, imprimis 
* anno 1689. Menfe Semptembri in ACtuario quodam przfe&turz deliti- 
|enfis," Hic enim cüm paucis poft acceffum fuum menfibus officio huie 
| przeffe impar judicaretur à Patrono fuo ác PrzfeQto, indicatà dimiffio- 
| he,derepenté corripiebatur horrore cum artuum laffitudine, quam fe- 
? quenti diefequebatur febrislenta cum cephalalgia, fumma virium pro- 
|| Bos. pr&cordiorum anguftió,, inquietudine , cordis palpitatione, 
? emni proftrato appetitu tam liquidi quàm vise aiftiac xix pad 

[. | 5 | o: 


Koch ape Dom ES. — 


: 
& 
H 


246- | Obftrvatio C X X XV. | ; 
do, animo proftrato ac pavido , pulfu debili ac tardo , in rhytlimo 
perturbato & intermittente. Pro curadprafeCto accerfitus, anteces — 
dentium ignarus, in principio febrim quandim malignam, & fortean 
petechialem, periculofieventus metuebam , adeoquead miafma mali- 
gnum corrigendum , & maturéper füudorem exp ellendum ;, mentem di- 
rigebam: morbo autem ad unam aiteramque feptimanam in ugo eodem- 
quctenore, fineulla, nequeexacerbatione neqüe remiffione, perfeve- — 
rante, nonpotui, quinprafecto fententiam meam fic exponerem:zgri — 
affe&tum mihi videreidealem, Gaut pathemati amorofo aut meeroríi 
melàncholico effe fimillimum , pulfüm debilemactardum , & ad mene 
tionem przfeGturz ac ipfius przícai in rhythmo maximé turbari , incon- 
flantem effeac intermittere , fimilemamatorio, qualem imprimisin An- 
tiocho crga Stratonicam Erafiftratus obfervarit, &c. prefectus lubridens 
&hzcadmirans, rem omnem de officii mutatione mihi narrat; ftatirrt 
autem mecum accedens zgrum & humaniterfalutans, celerem priftinzz — 
valetudinis reítitutionem precatus, de morbi ftatu fcifcitatur, eumque 
bonoanimo effejubst; inítare enim, utprxfe&urz Delitienfis admini- 
ftrationem cum prafeétura Sorbipgenfi, tantis laboribus non ftipata , fit 
commutaturus: quo vix audito , pulfus anteàlanguidus, inordinatus, . 
&c, illicó inceleriorem & vehementiorem, imó caprizantem, ac fen- 
fim fenfimque in naturalem, mutabatur; ipfe etiam xger, recolleétis 
in horas viribus , intra biduum 2 leGo fürgebat , & nov ex literis visá vo» 
catione, fanus evadebat , hodiequeadhucalibi officio fuo fungitur, 

Sed ut ad Voigtium redeam noftrum , cognito fic ex dictis circume 
ftantiis delirioamorofo, zgrum hunc per dies caniculares cxterofque — 
zftivos ín carcere detinendum ac cuftodiendum , ideamaque amorofami 
tam cerebro & fpiritibus animalibus quàm ment impreffam ftratagema- 
tis primó, infpecie per fimulatam ainafiamm, coníervandam, poítmos - 
dum veró rationalium cauíarum propofitionibus, aliisque ftratagematis ' 
contrariis , delendam , & alius cujuidam acamabilioris perfonz objes - | 
&ione menteejiciendam, pronunciavi. Pro curainterim Medica rité.— | 

| 


inftituenda adípiritus animales à perverfo & inordinato motu avocan- 
dos, illorumque dyfcrafiammelancholico - deliriofam in crafin naturas | | 
lem reducendam, corpore prius à noxiis & ad melancholiam difponemne | | 
tibus fuccis excrementitiis evacuato , mentem direxi,.. | bo 
Vifo igitur non malo fucceffulaudàni opiati à B&lneatore porre f, . 1 
&ujus fcilicec ufu , perfomnumferé continuum, delirium fequenti die. | 
| [^ M 


LT .. DéDeirio Amovofo, ——— - 


24tY 
: ISLAM SEI UMOR TRAN 
Íntantum mitigatum fuerat , continuabam hoc tribus vefperis ad grana 
duo, cum arcano duplicato Mynfichti , coralio rubro & camphora fo- 
ciatum : fiquidem opiatorum ufum in hujusmodi cafibus nec metuen« 
dum imó nec negligendum effe, przter quotidianam experientiam, mul- 
tz Pra&dicorum Obfervationes teftantur &imprimis Cura B. D. Scbini- 
dii in M, A. N.C. Anno IX. 86 X . Decur. 1. Obf. g 8. fuprá allegata , qua vir- 
zini ex amorein(anienti granatriaextraCtianodyni, uti hcc vocare il- 
j lubet , inaqua hypnotica Dornckreilii diffoluti, unà cum fyrupo pa- 
paveris , egregio cutn. fucceffu propinavit,  X'ertüo die póft 
propinabam loris matutinis vomitorium ex granis duobus Mer- 


 €urii vite & granis quinque gummi de Peru , cum (crupulodimidio 


arcani duplicati; quo affumpto,, fordes*viridi- flavefcentes fep. 


ties pervomitum , & quinquies per alvum, excrevit. Pofteà horis 


"d 


fnatutinis & pomeridianis liquorem illum Martis Solaris analogum, 
éxligno nempe quercino metallifato ac vitriolifato (cujusinObf 227. 
nno UX. Decur. H. Epbemer, Medico - Pbyf. Noftrarum p. 259. mentio- 
nemfeci) paratum, ad guttas 25.affumendum , vefperi veró dictos 


-pulveres, cum unico tantum landani opiati grano mixtos, repetendos 
erdinabam. : 


Nunciabatur dehínc die 9. Augufti literis Dni InfpeGoris : prxfcri- 


ptamed:camenta nunc effe confumptas ftatum morbi melioratum ; de- 


fiderium xgriliberationis & carcere , neminiqué no. iturum fan&lé pro» 
mififle;adhuc dum e:!à amafiz,cujus perizomate ille conftanter amictus; 
recordari; famem augeri cum appetitudeliciarum ; atque per interval- 
la triftitiam aliquam cum delirio levi adhuc obfervari, Denuó igitur 
mittebantur medicamenta &raané quidem affumendum ordinabam eli. 
Xyr prxcipitans, cujus meminit B. Ettmilerus in Diff. de pracipitzat, Ufu 
£5 Abufu c. 1. f. 15. à meridie veró & horis vefpertiniscflentiam füumarize 


:tompófitam D, Michaelis «um ana fpiritus carminativi de tribus , & gra» 


nis quibusdam camphorz permixtam ; alternis tamen veíperis, loco 
hujus mixtürz,didios pulveres cum g£ano opil repetendos injupxi, Li. 
berationem& carcere d'ffuadebam, quód melancholia, utiex dictis in« 
diciis compareret, nondum pev itusfublata , multó minus idea amoro- 


| Rextin&taeffect; & metuendum, neuireriores binc viduz moleftiz/ ab 


ipfo excitentur, atqve ex novorepudio novum etiam & graviusdeliri- 
Um, noxxzquealie p ures fubíequantur; interim à catenis liberum 


D inüypocaulfto & atro vagari, & cuftodibus aliisque fociis fami. 


"o. ^ — bfervitio CX XX V. 


eso oncer mp i  RIÉ 


liarius uti poffe, concedebam, | Hin: infdies magis magisque re- 
convalefcens eger, carcereque tandem emiffus, domam redit , ue» 
bi hofpita fponíalia de die in diem differendo, & caufam cum Se» 


natu prxtexendo, ficque miferum fpe lactando, ab ulteriori delirio prz 


fervavit. Simulac veró contrarietatem quandam ac diflenfum illa pro-. 
deret, Voigtius denovo perturbatus , ad furorem redibat , fub quo fe« 
neítras Infpe&toris oppidani cujus juffu fcilicet feiacarceratum & pecu- 
nia füàáprivatum credebat, lapidibus pétere coepit, adeó, ut per ali- 
quod tempus de novo ad vinculaillum deduci, & flagellis ac virgis ali» 
quotes cxdi , neceffum videretur, d omo d 

Muiertandem, quam nunquam deferere volebat, moleftiis, quas 
ipfi, aut nup:iasaut conqubitum conftanter urgendo, intulerat, dela» 
íatame convenit, demultis & tzdiofis moleftiis meo confilio 1pfi crea- 
tis conqueritur, & remedium de phantafia amoroía exunguenda ut 
communicem , multum rogitat. QOccafione igitur itineris Dresdans 
fuícipiendi , ubi in caufaquadam coram fupremo Appellationum Judi- 
cio contra Senatum Breneníem fitenda fuit, fequens ftratagema opti- 
mi effe&usfeofferebat: fuadebam nempe, nt, antequam iter. aggre- 
deretur, privatim fubjectis ftolz pulvinaribus ventrem incraffaret, & 
Voigtii oculos fic prafafcinaret, animique fimul ingentem moerorem 
fimularet, uofadto, &itinerealiquot poft feptimanas,. infcio Voig- 
tio, fuícepto, mulierculz quedam fubornatz illi perfuadebant , Krum- 
bigeliam utero geftare, ac partus causá in pagum non longe diftantem 
abiiffe, & Voigtiumcüm earem habuiffe, embryonisque patrem effe, 
profiteri, Nec deerantalii , qui Infpectorisindignationem , vindictim, 


- & ad carceris miffionem repetitam , (quam etiam ipfe lictor , aliquoties 


indie, autcirca viciniam obambulando, aut Voigtio obviam eundo, 
fimulabat:) acad nuptías coaCtionem, &c. imprimebant. lle nil fibi 

conícius , odio nunc erga amafiam , ideam amorofam deftruente; 
concepto, terrore indu£tus fugam meditabatur, clanculum fe fubdu- 
cit, oppidulum relinquens Merfeburgum adit, injurias fibi ilJatas lHl]u- 
ftri Regimini vindicandasdemunciat. Interim plenariam & mentis& - 
corporis fanitatem ibi recuperans, apud Dn. D. Langium, cui, tari 
quam caufz Patrono, delationem inftituendam commiferat , fervitium 
nunc mediaftini, nunc aurigz , ad tempus (ubiit,jam vero civis uxoe 
ratus, optime fanus, &fílrenuusmercenarius, Kembergz ad Witte» 


bergam degit, [4 
ay uet -  (GDelitio à Iduguft, indel.d, 26. Juli 1700.2i[Je-). 
E 


| 


ij 


ur ARCU De favitruobfletricante, A0 ws : 24 


| m. Pr uin. sii 
DN LIC, CHRISTIANI FRIDERICI 
' ^ »GARMANNI. 


De Tonitru obffetricanfe. 


EC NR uno milliarià Chemnicio noftro diftanti Scriniarii uxor in 
puerperio difficili & periculofototam noctem & medium diem irata 
Lucina incaffum exegerat, Res videbatur conclamata, & ob virium 
defsctum & dolorcsnon amplius recurrentes feralis labor. 


hens 


ZH aturumtum quafi ful mein 
perfcindit fubito nubem , ferturque corufcis 
oria iuminibus lufl caus loca percitus ardor. 
quem or acvis infequitur fonitus , difplofarepenté 
zs HA at Coli videantur templafuperne. 
Inde tremor terras graviter pertentat,65 alium 
AM urinura percurrunt Co'um. — (Lucrekz 1. 6. d. Nat, 

Ker. U.281.). : 


Quid fit? Exitialis multis tonitrufrsgor. & fulmen Puerperz falu- 
taris tonuit& luxit. 3llanamque àipartuteré eneGta terrorerefufcita- 
tur, dumque minacem T'onitru fonum auribus haurit, eo ipfo mo» 
mento fanum vegerumque excludit filiolum , qui cum matre (ana, & 
ipfe fanus adhuc vitali veicitur aura. 


SCHOLIO NK, 


- €. r. Stüpendi & admirabiles fülminis& 'T'onitru ab  Hiftorie 


j maturalis conditoribus recenfeütur effeCtus. Collegerunt& in nuce 
| «dederunt hos Seneca; l. 2. Nat. queft. c. n. 89. $2). Plinius l2 c. c1.) Plü- 


farchus (l. 4. Sympof. qu. 2. p.m. 20r. ) Lucretius (1. c. 9. 221. fg.) Horum - 


| fcrinia expilarunt Albertus M. (Comment. LER Arift. Meteor. e. 21. 9 2») 


Simon Majolus (dier. Canic. Colloqu 1 p. 14 ) Libert. Fromondusl. 2. Mete- 


Or Artic. 12.p. 77. fq.) Fortun Licetus (pyronarcb. piim.^ Job Fon(iónus 
2| &Cl, 2. Tbaumatogr, nat, c. Pp ros. ) Er efim, Francifet (Xue Sv vep Dif'uvf, 


EIS 


"n (  Obfronio CX XXL. ir det 
21, 0922.) E (üperioris feculi po&tis Job. Javian, Pontanus (. cMeteor f» 
246.) quiabifktis non obfervatum addit: qw 


M'uc ipfis etiamin flabulis , mirabile diffu, A ! 


Quadrupedem exolvit , pedibus quoque ferrea demit D 
F'incula, Gs intado ferram quatit ungulacornt, 1 


Etmiraculo proximum videtur, quando Nobiliff Dn.D. Job. De- 
leus (1.5 encyclop. Chirurg. rat.c.4 p. 140) deprchendit: Aureos ape 
nulos in digito fu'fleabfaue Ixfione cutisà fulmine fuíos. | 

$. 2. 'T'onitrua vero obftetricum manere defunéta apud Ph:ficos 

Medicofque non facile leges. Libertusequidem Fromondus(c.l p 79.) 
id (cripfit, (ed dubitanter, Dicitur Tonitru, inqui£, juvare & incitare 
cervarum partus , juxta illud Pf. 2e. v. 9, vox Domini ( id eft Tonitru) . 
pi&parantis Cervis, vel, utin Hebrzi, Cervas, & D. Hieronymus ver-. 
| &t : vox Domini obítetricans Cervis; quia(c. horrore Tonitrui concuf* 
Íz effundunt fuos partus aliàsab magnitudinem & perfe&tionem diffi - 
ciles, Unde Jobus (c. 39. 9. 1. 3. 3.) Parturienes Cervas obfervatti? 
incurvantur ad foetus, ut pariant, & mugitus emittunt. SepsrantuE 
üliiearum , & perg intad paftum , egrediuntur, & nonrevertuntur ad 
eas. Locahzcetiam olim (diff. d. Gemcll. £9 pavt.mumerof. c. 6.8.4 ) cune 
Gerbard, Job. Voffio (l 2. idolol. c. 7. p.761. ) €9 celcbirrimo Dan. Gcorg. 
cAMorbofio ( Sentor. byaloclafl.c.12 p.185.) allegavi. dm 
.—. $. 3. Hieronymum cum omnibus Hebraizantibus idaffirmareJob de. 

Pinedo( Cosmnent. im Job. c. 29.9. 2.n.6. p. 1020 tradit, communemque — 
hanc fententiam vocabat Jacob. Bolducius (Com. ia Job. c.l p 8:3; Hoc 

in bonum accipiunt, vid. quód Deus przparat & juvat (Cervas) ad pare — 
tum T'onitru & tempeftate, fecus perirent propter nimiam difficulta-- 
tern pariendi, & propterauguftiasviarum, commentatur (c L)Pisede. 
Expofitionem hanc etiam amplexus fob. Lorinus , Comment.in Pf.29. v. 95. 
P 4^1.) quando pronunciat: Vocis effe&tus divinx circa Cervas nona- — — 
ius proprie poteft affiznari quam in earum partu, dum tonat, quafi —— 
tunc folo adminiculo Dei pariant , & fic Dens przparetad partum, ac. 
parerefaciat, Necrefert, addit, quod genus maículiaum fit pofitum * 
Latiné, cum Hebraice fitfoem/ninum , quiagenere maículino Species 
totaintellivitur, & Grzcé communisgeneris eft «Qo, Conf. C9 Augu. 
fin. Marlerat. ( Com. in Pf. 29. v. 9.p.123.) DM an AR 

$. 4. Quod Tonitru obítetricante opus habeantCerv 9vsosiav nan. d 

| turae . 


De Touitru obfletvicante, | | 245 


. vuralem earundem in medium proferunt; & cum P'atablo anguftias via7 
rumallegant. Guilielmus Harveus, iunovtale illud inter elapfi feculi Ana 
fomicos 4O0mtH, quipartes generationis cervarum fumma cum induftria 
& felicitateluftravit (Exerc. d: generat. nim 60. p. 281.) huic. opinioni 

— fundamentum invenifíe videri poterat, dumoculariinfpectione fretus 

| differit; Cervice uteri fecundum longitudinem refcifía, videas non mo- 

- doingreffum ejus exteriorem in vaginz fundo confpicuum, arcte.con» 

nivere, firmiterque conglutinari, adeóut ne. a&r quidem inflatus in u-. 

| teti cavitatem penetrare queat ,: fed & quinque alias fimiles angu(tias 

- ordinecollocatas, firmeque contra omnem extranezx rei ingreffum cons 

| ftrictas, & mucagine glutinofa figillatas. Quinque hi receffus diftincif- 

| fiméincerva & Dama(pervgitp. 282.) conípiciuntur, ceu totidem ori- 

.. ficia uteri conítricta & conglutinata; qux meritó credas munimenta 

| adverfus cujuslibetreiintroitum. | Uíqueadeó natura videtur providif- 

| fe, utfi quid cafu aut vi aliqua foramen primum perrumperet, idemta- 
| meninfecundo fifteretur: & fic porro in reliquis cautum eft, ne quip. 
| piam omninóà uterum fubeat. js ak 1 [ 

|. .0 5 $-. s. Hfta quidem itafe habere non repugno. . Cur verà fapientif- 

| fimus conditor Cervabus prz aliisbrutis Sylveftribus anguftas uteri vi- 

| as dederit, ut inde diffieultati partus fint obnoxiz;hariolari nequeo. 

| Non folum illa viarum anguftia ab Hzrveo defcripta Cervabus competit; 
| fedid, afferente Eodem , in cervice ovilli; vaccini & caprini Hieronym, 
| Fabricium (ab Aquapendente) vidifenotat, Eteatorfan fingulis & omni« 

! busquadrupedibus e(b nec fine fingulari Divina Providentia, ne, quod 

| lgdat foetum, utero pervio viam inveniat. Ita uterus humanusante par- 

| tum Zeroplbili teftimonio ap. Galea. (l. 2, d. nat. facult. c. 3.p. m. 4242) ne. 
| fpecilli quidem mucronem admittit, à quo non diffentit ipfe. Galenus 

I G.r g. d. LILP. p. 9.862.) idquefüperare humanum ingenium | afferuit, 

| quove patto id accidat, ut foetui facilem praebeat exitum uteri cervix mis 

tari nos quidem , nonintelligere putavit, Et alia longe ratio eft rei , 

1 queingreffum , & egreffum molitur. . Itafaciliusfcybala non raró dura 

'& copiofaabanifphindere exturbantur, quamtenella fuppofitoria & 

Lenemata fluida per tenuem fyriugem injiciuntur, Ovum ovarium fa- 

1cilé excludit; nunquam admittitab extraintrudendum. — Addidit prz- 

|terà Harvtus ítylum é cavitate uteri foras emiffum dicta foramina facile 

Trecludere.;. Kt quis prxterea eft, quidolorumin partu; & uteri adlio- 

?nis vim foetufque parturitionem molientis conatum & impetum i« 

^gnorat? 257 JUbigig 

1 - Dec. 1I), nn, FIT, 88 VII lv | $. 


L d 


246 | Obfervatio CX X X V I. 
$. 6, Resigitur hzcde difficultate pariendi Cervarum à pauciffi- — 
mis probatz autorítatis Autoribus traditur, re&té quidem (c.l) ani- — | 
- madvertit Pineda, ^ Quod veróadjicit: In illo Píalmi loco nullaaliapro- — 
prietas Cervorum agnofcitur, quamin perimendis &extrahendis ha- 

litu ferpentibus, variafque Patrum cum Grecorum, tüm latinorum 
inmedium profertauctoritates. Sed quomodo hzc ferpentum 6 latibu- 

lis extractioni accommodari poffit hebeti quidemingenio judicare ne» 
queo, cum &illaferpentum & cervorum Antipathia cariofa , imo nul- 
lanitaturbafi. Hebrxzum Ajaloth nunc fignare campos, nunc Cervas 
laudatus Vof[fius (c.l. p. 762) non inepté monet , utadeó vox Domini (T'o- 
nitru) impleatex verfione $ymmacbi campos.  Plutarcbo namque (c.L. 
p.241) tefle, aquas, quzinterfulgura decidunt , Agricolz & putant 


peu QUE 


effe & nominant incrementis idoneas. : | 
$. 7. Necfineratione concludit Pineda Auctorem Naturz potius — 
indidiffe cervabus perculiarem facilitatem in pariendo. Ratio veró &re- — 
latio, quamíubiungit, nonrnilitant. Cognofcunt, refert, naturali 
terherbam, qua ead faciliorem partum przparant; Deifta Herba Pli«- 
gius (1.8.c. 22.) Foeminzantepartum purgantur herba quadam , quz 
Sefelisdicitur, facilioreitautentesutero. (Conf.l.26. e. 5.) Deeadem 
ante Plinium Cicero (1l. 2.d. Nat. Deor. f.m. $0.b.) narrat: Cervz pauló 
ante partum perpurgantíe quadam herbula, qux Sefelis dicitur. Quis 
etenitn vidit cervas gravidas hanc herbam depaícentes, quis & Cerva. 
bus uterum ad partum faciliorem hujus herbx ufüm difponere cognovit. |. 
DeSefeli Maflilienfi & reliquisfpeciebus Diofcorides ( l. 2. d. Mat. med... 
c, 60. p t. 199.) afferuit, quod Menfes & partus trahat, & ad partum —— 
adjuvandum.capris cxterifque pecudibusdetur in potu. 44dde.4ntom,  . 
Sarraceni (in b. Lp. 62.) Scbolion, Poft partum etiam Cervas hoc vefci 
Philofophus (1.9. Hifl. Animal. c. g.p.u. 1046.) annotavit, quod nec Pli- —— 
eius diffiteczur, qui easdem à partu duas habere herbas, quz Aros &fe-.— | 
felis appellantur, profitetur. fob. Colerus, zonvmpasypoville, (l 13... | 
Qecon. c. 24. p. 603.) Dxagontea(é Dracontio corruptum fufpicatur LA, 
Graba Nofter (Elapbogr. f. 1.6, 2.p. 21 ) adpartumaccelerandumeasdem | | 
nii; & poftpartum Camum & 5ifofas comedere La&ti procurando me« — | 
minit. Inter Herbascaprino generi & Rupicapris quoqueac Ibicibus — 
in jugis Alpium locifque propinquis efü gratiffimas & (efeli£&chiopicum | 
Cxfalpini & Creticum f. Narboneníe. comoutavit Fir Summus Georg. '- 
Hieronym. Velfcbius ( Differt. D. ZEgagrop.2 p. 29.08 40) fed qux partum » 
accelerant, poft partum nunquam in ufumadhibentur, Etmalé erit | 
! Cerva- — 


| cervabus iniftis climatibus, in quibus Sefeli, cum przdiclis herbis non 
| crefcit, Vx illarum partui ! vx ipfisparturientibus matribus Verum €- 
. nim vero twer tociBob8 teabeit? Colerus (c. L.) judicat, 


De Tonitruobfetricante. — 347 


$. 89. Hisitafe habentibus re£tius Terrorem obftetricari , fi qui- 


| demrelatio iftafufpecta, quod vereor, nonfic, & permodum Abor- 
| tus partum contingere Patablushariolatur. Haud ícimus ande intem-- 


| peftiva parturitione & abortione intellexerit (David) opinatur Auguft. 
| Marlorat, (c. L) Sicenim magis Divinz potenti: miraculum auxerit, 
, utcujus vox parturire faceret antelegitimum tempus, &easánimantes, 
| quzfuo etiam cemporezgre pariunt. Tonitru obortopaltores condo- 
| eefaciunt pecus, utin unum concurrant, féque invicem applicent, 


namque quz palantà reliquisavulfz oves abortum faciunt , ap. Plutar- 


| €bum (La. Symp.qu.s.p.2 44) egimus, Tonitru adMargaritarum generatio- 


nem conferre ex aliisap. v/4tbeneum (L.3.Dipnofopb ; Ifidorus Cbaraceius 


| (Defcript. Partb.) docuit: Ajuntcum fepétonat, &imber largior effun- 
 4ditur, tunc pinnasconcipere, unioncfqueplurimos generari, & infi. 
| guismagnitudinis, Sed ZZliamus:/l. 1o. d. Animal.c. 13. p. m. $24.) con-- 
| trariarelatione hanc infirmmat: Maris foetura hac. (Margarita) etiam 
| eft, & ad partum deduciajunt (1garoxoyZew) quumin apertas conchas: 


] 


| fulguraaffülferint. Fulgurepraíenteaborcre conchas e Plinio,l. 9. c. 


35.) paterepoterit: fitempeftiveíatientur (rore) grandefcere (concha- 
rum ) partus: $ifulgeret comprimi conchas, ac pro jejunii modo minut. 
Si veró & tenuerit pavidas ac rependé comprefias, quas vocant phyfes: 
mata,efficere , fpeciem modo inani inflatam fine corpore: hos effe con- 


| charum abortus. In quam (ententiam & Ammian. Marcellin. (1.23. 
^ E — LE bi 1 3j L] 

| Fer. Geflar. p.m. 281.) Concufíz fxpiffimé metu fulgurum inaneícunt, 

| aut debilia pariunt, aut certe vitiis defiuunt abortivis. | 


.$. 9. Martiam Romanorum Principem iCtam gravidam partu exa- 


| nimatocitra ullum aliud incommodum vixifle , inter fulgurum miracu- 


la recenfuit (1.2 c.$ 2) Plinius.  Sedterrore potius fulminisà matre con- 
cepto quam à fulgetro corruptusc& examinatus fuitfoetus. Itamecum 


Fortunius Licetus ( Byronarcb. c. 3.p.70) Petrus Gaffendus (adl. 10 Diog. La- 
| &rf. p. 1023. &forfanredtius ac F'ofius(c. L p. 762.) quitenello foccui fa- 
! «ilius nocuifle fulmen (cur non & terrorem? ) pre matrearbitratur, 


| S. 10. Nunc*vero afflatutenui pecudemque borvemque 


Aul wirides tondentemberbas,aut ilice ab avida 
r | CU eh: 4r 


& 
| 


5 2 i dd sme. AN AM ] C AED cM RS dae iei iA 


zu 0 OMenisOxEXPE —— 


"Arcentem nimios animofi fideriseflus - 
£xanimat , nullaut maneaat veflioia mortis, 
Optatumut credas armenta baurirefoporem, — 
Uf placidum videasPaflorem ducere fomnum. 


fob. Jovian. Pontaa.(c. l.p.a46.)vidi& ipfe armenta fine externa Ixfio« 
neàfulmineenecia,ut & juvenem , cuine pilus quidem lafus, morti 
datum,  Etralesízpefolo T'errore adacti é vivis excedere cognofcitur. 
Ita & pifces T'onitru ex inimari, & explofione tormentorum ín prazliis., 
marinis abigi tradunt ap. G. D. Morbof. (c.l. p. 185.) Non enim. verum 
eftillossuditu carere, ut quidem volunt, cum nos aqua demerfi nil 
audiamus: nam alia eft iniis organorumratio, quz appulfu Cireulorum 
aereorumafficiuntur. lta fecandum Plutarchum (c. 1.) innumeros vide- 
reeftmortuos tonitru, inquibusnullum ictus autaduftionis. appareret. 
veltigium , quod Anima eorüm & corpore avisinítarevolaflet. Eotem- 
| pore quoperiit Carus Impetator tantum fuitfübitó Tonitruum,ut mul- 
ti terrore ipfo exanimati effe dicantur, Flavius Popifcus (in vit. Cari. Imp. 
p.m 441.) narravit. - Cum igitur xegrotaret (Imperator) atquein tento- 
rio jaceret, ingenti ortatempeltate , immanicorufcatione, immaniore - 
tonitru exanimatus elt. Hunc & divino fulmine ictum afleruit Eutropius 
(L 9. Hifl. Rom.c.x2.p.m. 233.) Si verum eft, grande namque 
mendacium vocat, & contrario.Exemplo M. A4. Severinus (Seilomaff. 
pirt-2 f. 1 p. 4,) hancopinionem eludit , dormientes fulmine non per- 
cuti , przfidio his effe quod nonfentiant, ex mente Plutarchi (c. L) expo. 
fuit Poffius (c. | p. 764.) quia dormientes non expaveícant, cumcontra; 
qui vigilant , (zpe ex confpe&u vicini fulminis folo moriantur metu. 
$. 11. Circa caufas, cur nullaictus veftigia appareant, varié phi- 
lofophanturcuriofi. IGu magis quam calore talesfulmen!afiffe Alb. — 
AM. (in 3. Meteor. tr. 3.c, 22 ) ratiocinatur, Sed fi idu, cur nullunr | 
vifüi occurrit itusveftigium. — Facilius externum fulminis lumen (in- 
ternum )ad fe evocare dixerim , putat Tb, Bartbolin (d, Lac. Hom.e. 9. 
p.66.) & vi fua omnem interiores vitz lucem elicere haud repugnan- 
ter obaffinem naturam fequuturam: exhaulta autem hoc zftu univerfa 
lucis vitalis quantitate, devita coriclamatum.  Subtiliori mentis acu- | 
mine rem penetraffe fibivifus Job. Mayovv, quando (Tr. de Sale Nitrs. | 
89 Spir. Nit. ACr. c, 13.p. 194). circa fulmina notabile judicat, quod a« | 
nimalia iisdem percuffa fipe quovis itus illati veftigio haud raré-1nteri« | 
! inugs 


Ms. eese O -. ^7 - — sa) 


- 


muntur, 1d quod hüic Caufz impütandum videtur, quod particula: 
aérez nontantum peratmofpbzram difleminatg,fed etiam iftz, quz in 
 fanguinismaffa exi(tunt;ob violeütam aéris concuffionem in coruícatio- 
nem quandam concitantur ; undefit, utexzdem mox effoetz, fangui- 
. nifquefermentationi (uftinendzinidonez. ^ Quibus addit, quód & fpi- 
ritusanimales per fulmen diffipantur, Poffunt, concludit P. Ga[fendus 
(c-L p. 1022.) ignisreliquiz f, extrema flammz jarbjam definentisita de- 
fecata , tenüiaque efle, ut corpusfacilé pervadant, - Ejusmodiillud e- 
rit quod inmedium protulit Paul. Zacchias (1. 5. Quaft, Med. legal. Tit. 2, 
qu. 11.8.10, p. 437.) quod in homine omnia viícera , illxfis. externis; 
abfumit , quod obfervatum aliquando experientia oculatos teftes habu-. 
| dt, idque Epiftola Joh Jacobi Beureri ad Joh. Schenckium (1. c. obf, 
| med.p.84Jexarata fatis evincit, — 
$, 12, Afflatu quoque F ulminis taíes non raró fuffocantur , ut eff, 
| ap. Job, Nardium (in Lucret. Animadv.27. p. 459.) Halitus ille eft foetidus 
& Sulphureüs. Itaintempeftate ob Solis gregem ab Ulvffis fociis viola. 
| támactatofque bovesnavisSulphure implebatur teffimonioMomeri( Odyff. 
pr. v. 38o.notafque fulminis graves Sulphurisauras halare Lucretio com- 
pertum (]. 6. de IN At, rer. v. 220.) In Hypocautto inquo juvenis fulgure 
perierat, virque fyncope correptus quafi mortuus jacebat, denfam Sul. 
| phureamque nebulam offegdi, que introeuntibus fpiritum interclufif- 
| leGnifi feneftrz aperte füiffent, ^ Pofuitidcircó pro fülmine Sulphur fa- 
| ctum (Satyr. 2. v. 24.) Perfius. Quo circaetiam potuit vehementia Aris - 
! àflamma (Sulphurea)proximé compulfi, ex mente p.Gaffendi (c.lp.102 :.) 
| ficpro(traviffe animal; fic os narefque ob(lruxiffz; fiic compreffiffe,. 
! coégiffeque obrige(cere mufculos refpirationi def(inatos, ut'illud mo- 
! mento fuifocaverit. ifia ( ees af de | 


| 10778. 13.Süperaddunt quidam Sulphureo halitut & venénatum quid; 
| quodquidem nonopus erit, fi fuffocationem refpicias, cum huic pa» 
| randx aer moleculis aqueis & igneis laturatus fufficiat, quod in vapori- 
|! bus Cerevifix & mufti liquidó deprehenditur. Cum veró fulmine ta. 
|! Gum & congelatum vinüm, ubiflüiditatem recepit priftinam , wauvoues. 
J| và. evadat , qualitatem talem eidem impreffam nemo: facile negabit. 
J| "Onife&hanc malignitatem(L.c yin medium protulitAIbertus,&Helm (tr. 
| Tumulus peflisp. 862. ) ifta (uperaddit: quam terribileterroris venenum, 
* momento unico fulminis ictu imprimiturin belluam, quamicerit, adeo, 
| ut ejus carnium efüu peftis deglutiatur? quod faltem fignum eft, fulmen 
! &portentofo initio terroris pleno fagittariunde nimirum Archzusin 


2je-  Obfervatio CX XXVI. 3 1 
mento extindtus fui terroris imaginem detegendo perit feré in mo« — — 
mento. fiib eru : | 
$. 14. Ob in medium proiatas rationes etiam multas viventium 
corporibusinfert calamitates. Nullius momentilzfio, quamvis mie 
rabilis, quando quofdam depilesíalvainterim cute & totius. corporis 
machinareddidit, Barbam viro iilzfo combuftam obfervavit D. 'T bo- 
mas (in 2, Meteor. 1, 2.) Acciditapud Monfpelieníes,, fcribit Petr. Bo- 
relus (Cent. 2. obf. med. Plyf. 38.p 156.) utfulmencadensin domum Fi- 
carii generalis D. Graff pudendorum puellz ancillz pilos abraferit, ut 
Jarta[fius in muliere fibi familiari idem fa&um fuiffe eleganti carmine 
Gallico refert,fic à dotlo Gabriele Lermeo V olon fidelilatinitate donato : - 


Vidi equidem vidi bisoculis puerilibusolim, |.— ^ 
 AVecremfalltt , auum coeli cui lubricus ignis 
Zbflulit attonfam firi im fine vulnere pubem, 


. $ 1$. Ridiculahzcpotiusquam funefta, | Gravioraquz fequun- 
. tur. Vulnerat & comburit fzpé corporis partes, In quadam puella, 
itidem qeminit (c, 1) Borellus capucinunicoloco tetigit, illudque adeo 
emollivit, utcutis & caro à Cranio fepararentur, undeante & retró ad 
anum uíque deícendit. Agefipolis, semorante Paufanial a.f.in Lacon. 
P. 1. 112.)ad Achivorum moenia caítra jam locaverat, cum Terra con- | 
tinuo motu concuteretur, quidam etiam ex militibus icu fulmine oppe- . | 
terent, quidam ad iníaniam tonitru redigerentur.  Mediolanenfibus , 
anno 1Ioj;. mentis àfuülmine confufio accidit. (Sturm. Calend, Sandor. |. 
p.414.) Bubuculum unum in Taurinis percontati fumus, nota£ Tul, — | 
| Scaliger (Exerc. 13. f.1.p. 70.) quo haberetautoreauriculam perforatam 
(pertuderat enim. fulmentenuiffimumtrajectione ) atilleamens atque 
attonitus nunquam reCte aut fapere aut loqui poíteà valuit. Idveró non 
mirum videatur, fiverumeft quod é Tagis T hbufci libris commemorat. 
Cal, Ludo. Rbodipin. (1. 3. let antiqu. c, 29. Col. 165.) 'Tangendos mox 
fulmine adeó hebetari, utinec'Tonitru nec profundos fragores alios 
queant perfentiícere, | Fulmina afpicientibus diu intumeftit facies , & 
forte etiam excoecantur juxta Albert. M.(cl.) quiaignisintrat per poros, 
. & corrumpit humidum , & inflat faciem , & inoculosiatrat, & exficcat. 
humoremcryftallinumetexcoecat, Addihis poffet & hoc fulgetrum. 
humores & tunicas oculorum corrumpere , coagulare, texturamque. 
' | | ^ . 6Orul 


[. 


v 


«5. — QBeTonitruobfletricante, ap 


&orum invertere, Eodem modo cecum bombardarum majorum coru. 
fcatione fa&tum Iob, Scbenek (1. 1.0bf.med.p. 156) teflatur. Ad furditatem 
etiam difponit. Quidam fubitó furdus factus, audito fulminis ictu,quód 
infchola in qua ille erat decidiflet, quod nim. fenfibile fenforium  or- 
ganum ejus Ixfiffet, tympanum etiam Auris vel quzdam officula aéris 
. nimioimpulfué (ede fuà remota fuerunt , obferoavit P. Borellu: ( Cent, 
| 4&obf. 2.p. 282 )9llfo toerben Die onftabel aub. Difpnoeam à fulmine con. 
. €itatam Excel] ANoffer Iob, Georg Somuer ( Mifc.D. 2. 74. 2.obf. 17 j.p. 389, 
vidit & curavit. | | 
$. 16, Infofitam cibi abftinentiam in puella Aloftana consitavit 
.- ap. Helmont. (tv. jus Duumvirat.n. 25.p. 244.) vidi izquit, anno 161. 
Aloftipuellam novennem fat petulastem, quz jam à triennio nil pror. 
fus comederat, nifi quod forté peroétiduum aut amplius biberet qua. 
tuor circiter cochlearia Aqux purz. Etenim à Tonitruprimum infigni- 
| térterrefadaedere ceffaverat.  Adfeptimum ufque diem pater & filius 
percuffus abfque cibo & potu, quín etiam mutus & fine fenfu vitam mi- 
 Íeram traxit ap. Znton. Beniven. (obf. med.c.25. p m. 160-) Nonfemel e- 
, tiamà meobfervatum Hypochondiacos prafentire Tempeftates iisque 
| ingruentibus anxietatibus przcordiorum, palpitatione cordis & mo- 
| mentaneis lipothymiis tentari, quod Atmosphzrz gravitati fine dubio 
debetur. | 
| $. 17. "Tanquam fingulare phrnomenon Ais Pbilofophicis Auplicis 
- am, 1667. inferuit Natbanaelis Fairfax obfervatieuem (p.4485-) Henvicus 
Oldenburgius. Foemina Raymundi de Stovy market. quandocumque 
 'Fonitru percipit, etfi é longinquo, cerporis morbo afficitur. Deti- 
litatur, Stomachi infirmitate laborat, pronaque eff in vornitum. In 
ipfo momento incidit inperfectam choleram , &perfeveratin vomitu 
& profluvio ventris, quoad tempeftas durat, atque modo violentiore, 
quamfolent precurari medicamentis in hunc finem praícribi folitis. Ec 
ita (e habuitfoeminailaàpueritia. Impreffio Matris gravide à fülmine 
| territz forfanhic multum valuit, haud fecus etiam Equesille Vafco | 
| phormyngis onum percipiens veficam laxi habebat;urinamque retinere 
| mon poterat , quod I. C, Scaliger (Exerc. 124. S. 6. p.) in literas retulir, 
|. Ktinomnitimore & terrore viz excernendorum deprehenduntur laxg 
& patentes. Semen timidis effluit, alvus folvitur & vefica «/4rifl of, (| a, 
probl.g p.836.) prodidit. Exanguiaalibi timidiora declarat (. 2.4. part. 
aHim. €. 4. p. 1122.) G pr nimio metu excrementa emittere, nonnul- 


la 


! 


ja — 0 0 C BMeiuntd: CORNCXT. 


asma mme POSIESETTIP ISDEM. emnes 


amne 


laetiam colores füos immutare. — Bacchusigiturab JEaco ap. Ariftophan. 
(in Ranis atl. ;, fe. 1.) larritus cacabat, fibique prxmetu corin anum | 
de(cendiffe profitebatur. -. Facet&igiturin meticulofos Javemadlis (Satyr. — 
I4.U, 187.) | i45 i Mp | : ^ " E 
di Lonpos caflrorum ferre labores "7o voten 
dT pipet, 65 trepido foFvunt cui cornua uentrem, 
Quia lituis audila,pares quod vendere polis... 


Poflem hic latius orationem profequi in quedam Germanorum de 
Timidis proverbia, eorumque apud antiquos fcriptores originem. de». 
moníirare, nifi verecundia creng paufam imperaret. Rationemhujus | 
excrecionis apud Macrobium (L, 7, Saturual.c. 11. p. 9. $27.) hanc dedit 
Dyfarius : Laxamentum ventris comitatur timorem: quia mufculi qui» 
bus claudebantur retrimentoram meatus fugientis introrfum animz vir- 
tute deferti laxant vincula, quibus retrimenta ufque ad digeftionis opor- 
tunitatem continebantur, ! ' fip pet 

$. 18. Inbrutis & hominibus à fulminis igne letho datis non femel - 
obfervavi, abdomen his mirum in modum, abíque nota externz lxfio- 
ris, intumuifle, in vivente etiam adhuc puella ruítica in pago 
Helbersdorff à fulmine aitonita, & ad integram mentem poft re- 
dacta, quitumor abdomine externe linimentis alexiteriis , lenientibus 
& diícutientibus calefactis illitointusque exhibitis Bezoardicis & carmi- 
nativistertio ab i&tudieceffavit, Lepram etiam totius inferre, quod 
totius corporis fanguinem adurat fulgetrum Wolfoang Meurer(c 1 p.225.) 
prodidit. Sed hoepotius inquinamento Arfenicali à fulminis radiisMaís — — 
Íz fanguinez communicato,quam fanguinis aduftioni eritaffignandum. | 

$. 19; De T'uberibus &fungis fama, autpotius fabula, eít quod 
earum productioni àveanttonitrua. Ira Plutarch. (1. 4. Sympof. qu.2 p... 
29.) 2qua&fl.nat, 4 p. 126) €9 Plinius (1. 19.c. 3.) xefpexit eó Juvenalis |. | 
(Satyr. s. uL | : 


Ei faciunt lautas optata Tonitrua canas. ——— 


Caufam olim dedit Scaliger ( Exerc. 180, f. 1. p. $4.) qu non arri- 

fit Lib.Frommondo (c.l.p.7 3.) Plutarcbi Eidem prxvalere vifa. AnadSa- 
. nitatis cuftodiam & reparationem quid valeant,edicerenon poffum, nifi | 
quod ap.Poffium (c. L) hzcverbalegerim: Ne dira tantum loquar, etis. 
am claudo dedit (fulmen) ut deinceps recto incederet talo, | | 


2 
T 


$. 2 9, Ut 
d 


Y 
| 


VIE 


De Tonitru obfetvicante, ue EL 


quiduimEm) 


i xi CET. i : 4 
| 7$. 20, Uttandemadob(ervationem datamredeam , apud Nonnum 
(L8. Dionyf.v. 69r.) ubi Semelesinfzuftum cum Jovecon cubitum,quo 
totain Cineremredada Nymphaoccubuit, cecinithxclegog; ^ —— 
| Kad ssgomi 26 uit, x9] eixejus xseawiot, 
| K3 rs lod Doutvaia dia ou rxovl or Tw ous 
(000 Bax regni nagooclo qpeiboutii QS 
| Fulpur erat Mutrix ey ilifhia fulunina. 
binum "veró ardentem percurrentem matris 
Bacchum cocleflis obfletvicata eft parcens flamma. 


. Habesigitur& é Poédisfulmen obftetricans. Aliudigitur Seme- 

| les, aliud Martix fupra (f. 2. ) allegatz fatum fuit, Hzc falva; illa 

'combulta & in Cineresredaódta. Hujus foetus à fulmine corrumpebatur;. 

| Alliusin igneà Jovefervabatur, quem propter imperfectionem (oQtavus 

| €nim& conceptione Bacchi volvebatur menfis ) mortua ex utero extra- 

&tum fuo appo(uitfemori, donec tempus perficeretur , quod eum effe 

án veütre matrisoportunitas exigebat. Ita Ovidius (1, 3. CAMetamorpb. 
ab. 3, 9. $2.) : | 

ImpeuxfetIus adbuc infans genitricis ab alvo 

Eripitur, patrioquetener., (fi credere fas efl) 

Mnfuifur feioriz maternaque. tempora complet. | 
|.  Femurillud magnum Theocritus (1dy[f. 26. v. 34.) apelavit. Seme- 
| lemautem przgnantem fülmine percuffam foeminam, Job.Boccatius 1.2.4, 
| Geneal, Deor, c. 64. p. 2 ) expofuit, prtereaque nihil addidit. Quz 
, hüc fpe&iant , quxdam confignavit:egregia Tb. Bartbolin. (4. infol. part." 
| viis.c, 15.p. 22) Bimater igitur Aio Sincero Saunazario (1. 2. eleg. $3 
| Bacchus, & Dithyrambiinde nomen confecutus , quafi ex duabus fit 
| egrefíus januis ex aliis motavit Chriflopb. Neander( Hiftor. Baccbanal membr. 
| 1.5.6.p.28.) Non poffum me continere, quin & illud 4pollinis Silefi 
| opit. in Hymn. Baccb.v. 13. p. 4. 28. adjiciam, 


*X&o biftu toicoct. aud) aus Jovis Arte Commeti/ 
eDtebr oie eintiabl gcbofen :: i8 aftu gar atfein/ 


Vino feiner (onfi mit viec itn -Dimme nid)t gemeitt. " 
|... & a1. Quod fiveró obfetvationem datam adhuc femel infpiciam, 
| C Jiec. HJ, 4p. PII. 0$ VI. Kk ; nom 


794 00 Objeroütio CXX XVII. — 


Lee] Econ dieeahaam. Uo tcm cmn 


non tam fuülmini , quam T'errori à fulmine concitato obftetricantes ma- 
nus afcriberem , juxtarationes fupra(S 7.59 16) adduc&tas. Gravidas, 
autem terrefactas facilé abortire,aliquando etiam una cum fcetu perire; 
JuliaC. Caefaris filia. Pompeji Magni conjunx teftabitur,que cum recen- 
fente Valerio /Maximo/l 2.0.6.) Conjugis fui veftem cruorerefperíam 
é campo domum relatam vidiffet , territa metu, ne qua vis ei effet. illa- 
ta, exanimis concidit, partum quem utero conceptum habebat fum- 
ma animi confternatione & gravi dolore corporis ejicere conata eít , at- 
 queitaexfípiravit. Ecutde Tonitru etiam, antequam finiam , quidad- 
dam , Galeniverbis (1. de f beriac. ad Pifou. c. 4. p.m. 1667. id dabo: Mus 
lier gravida folo T onitruexaudito , &horribili quodam fpeéctaculo vifo 
infantem ejecit. Etfihocfoetu adhuc imma-:uro, & ad exitum minimé , 
difpofito contingit, cur non & foetu perfecto, in partu jam conftituto, li- 
berumque aérem afpiranti non contingeret. | We 


OBSERFAIO CXXXVIL.— ^ — 
*DN. Lic; CHRISTIANI ERIDERICI. 
UM GARMANNI, ds 


De loco ap. Pliniuml. 11, c. 37. Confedure, | 


pone patiens centenis annis durare obfidionum ex- 
emplaprodidere, . | | 
SCHOLIO X. 

$. r, Itane obfidiontm exemplisjecur centutmarinis durare obfer» 
vatum? quarit Petrus Petitus (l. 1 «Mifcell. obf. c. 7. p. 26.) At primum; 

pergit, cajus unquam urbis obfidio tam longum tempus duravit 7 deine ; 
de quid urbium obfidiones ad jecoris obfervationem, & quomodo per 
eas compertum id viícas xvo refitere prx aliis animalium partibus? 

Non intelligo prorfus. v ae ; 
$. 2. Adrianus Turnebus huic loco obfcuro lucem ut. afferret, ora» 
cula librorum antiquorum (ciícitanda fibi effe putabat, in quibus nihil 
talereperit.. Sed quod tamen reperi (Sérilitl. 20. Adverfar. c. 23. col. 
64,5) ut verum fatear vate aut Sibylla indiget interprete: neque ex eo 
fana ulla fententia contexi queat. Verba antiquorum Exersplarium 
funt: hoc firion cum exempla prodidere, quid illud tt hoc firion cum, 
- nequeo 


m i 


E - DeEoco ap. Plinim E 11.6.2 7.ConjeBura. | E24 


(pipi 
-— atra ueuaminpeew eec. — MALE: 


nequeo comminifei.| Oxyryachum Exempla aliquando vaticinatus fins, 
legidebere: quipifcisin ZE3ypto frequens eft, «& in ejus potuit jecore,. 
. «quod Plinius refztt, obíervari. Sed mihicommentum hoc non placet, 
Vero propius fit Affyriorum £xemp/a prodidere , nec tamen huic fen 
tentiz ita confidemus , ut nosalils eam approbare pofleputemus. | Ita« 
que & amplius pronuntiamus : &aliasad emendationem interpretatios. 
nemquehortamur. Verétamen facobus Dalecbampius (inamnotat. ad b. 
Flinii locum p. $41.) cen(uit Turuebum hunclocum lufpe&tum reftitucre 
non pofuiffe. Rede ir Magnus cogitata fua interponit iterum P, Pe» 
&itus (c.l, p. 27.) & prius commentumafpernatur, & quam polteà af- 
fert fententiam, eiparum fidit. | | | 
$. 5. Exejusdem veteris Ícripturx veftes d Tursebo propofitis 
 Barufpicum vel extifpicum exempla fe elicere poffe fperat, vel potius 
confidit Petitus.  Magiflris illis, infit, qui ex animalium fibris futura 
coajedtandi Artera frofiterentur , morcm fuiffe affervare jecora pecu- 
dum, exquarum extis hujusmodidivinatio peteretur. "T'um eaexíic- 
. cata penes íehabuiffz incapfis five armariis ad eum ufum paratis, quo-: 
rum infpedu planius difcipuli intelligerent , qux abiis de jecoris parti- 
busin hac difciplinz obíervandis eraderentur, Concludit. totam rem 
(p. 29.) Hujusmodi Exempla (qux é Plinio modo adduxerat Peiitgs) eo 
loco Plinii inteiligenda funt, per qux apparet cognolci potuifle, quot 
annos jecur animalis mortui durare poffet, cum ut verifimilee(ít, tem- 
pus quo id extra€tum fuiflet, in iiscapfis cabulifque notarent, quo inul- 
titudo &longinquitas obfervationum pateret, ^ ! 
$. 4, Ututveró multumin hac emendatione fibi placeat Petifus', 
-przclare de reftitutione loci Pliniani , przclarius de Antiquitate meritus 
j fuor, fi Ícriptorum antiquorum autoritateifta confirmafiet.  Mihiin 
bancrem non fuüccurrit teftimonium. ut conjeGuram qualicunque ni- 
ti probabilitate, vell. 10. c. rg. Plinii IV. diffitendum minime , fzd quod 
longius petita videatur , regerit Excell. Nofter. Philipp. Jacob. Hartmann 
(Exerc. «nat, eleganti &8 doffa de iis que contra peritiam vetesum | dna- 
£amicorum ajferantur c. $. $. 10. p. 63.) : Pu 
$. rj. Etfan?adiddemonítrandum, quod intendebant Arufpices 
jecur ficcatum ineptum plané erat, — Divipabant é jecoris levitate, re- 
plicatione & colore, fibris, capitibus, lobis, appendicibus, pingue- 
 8ine,corona, corymbi, & Lemniíci, portis,trapeza ,'machera, un- 
guis, caniflram, auriga, &fiqugalia, quz fingulari (tudio & ipdullria 
- £x ve:erum libris digefta laudatas »a D. Hartgamus Le&toribus fuis ob 
j ue 


jr | : k 2 ecu 


256 . -— —  Obfervatio. CXXXYIL - 

: (s "ER" UM ACCREDMCUMIT D EP MC uM DEPTH een Lo gea 
oculos poftit CExercit. d. erigin. Anatom:c: 2. f. 4 p 7. e9c.. ;, per totam 
p. 11. fq.) fed hec injecoribus exficcatis &tot annorum curfü emaciatis: 
& depravatis. amplius demonftrabilia nemo non affirmabit; Et cum. 


Aninealium mactatorum.copia quotidie vifcera przdicta fuppeditaret; — 


 eurin ufum illum interranea exficcare & affervare voluiffent 7? ! 
$. 6. Locus igitur ifte reftitueretur forfan felicius fipro obfidionum: 
Exempla, obfervationum Exempla legeremus , nec fic omne mendum: 


fublatum reputo, nififorfan pro: Centenis denis fubftitueremus.. Cur - 


etenim quispiam reficcatum jecur.centenos annos. fervarit ,. nemo facilà 
caufam explicabit. Abanno elixatum Epar humanum;quod fub fcanre- 

: pis f; holz Medicz sffervabanenullo modo corruptum aut rancidum:, 
fed eo odore qui eft in recenrerelixato deprehendit (L2. 48tBopogr. c.21.); 
job. Riolamus,. | 


(CEemnicio Aüpguflam Vind. d, xo; Septembr. 


nno. 1700.mt[[4.): 
OBSERFATIO CXXXVFLII. 
DN. D. GUSTAVI CASIMIRI 
: ^ 0 €AHRLIER ^ 
De AMinutiis animalibus curiofis few. infetdo minimo novo 
&y ante: bác-ovix, 4 me faltem, unquam: 
ifo. genere. 


Nni 1698; hyememitiac pluviofo tranfa&o ,. 1699 in vere appra- 


pinquante, avibus cohortalibus libero jam & mitiori aére fruenti- - 


bus Cohors,quzin parte zdium fequiori fab ífcalisfufcipiendis no&tu &: 
4 frigore tuendis gallinis deftinatafuerat, cum & fordibus.& quisquiliis 
purgaretur myriades myriadum: apparuerunt novicujusdam , & quod 
iciam, nunquam obfervati infe&ttgeneris, cumulatim angulis ,, rimisac: 
f&ffuris, afferum, graduum , parietuminhzrentis , magnitudine aut exi- 
guitate potius cumlentibus, Aícaridibus, Midis aut fi quodipsá.cafeo» 
rum teredine minus, certantis, fingulatim vix digitis palpabilis, aut 
eculis, nifi perfpiciliis aut microfcopio: armatis, vi(ibils, geminàtamen 
promutcide armati , figurá, quam quantum microtcopii ope afíequi da- 


^um, Schema adjectum monflrac,vulturinum pediculum aut cimicem, 
"quadantenus, reprzentantis , fex pedibustaatà pernicitate difcurrentis, - 
; Ut, 


De Minutiis aninialibw curiofis [euinfeomivimonovo (d. — — 253 


ut ,. nullo tamenalarum veftigio apparente, volare potihs quam curree 
re videatur ,. & é longinquo pratereuntes, & vel minimüm diverforio il- 
lorum appropinquantes invadere fentiatur , gynecxi partibus nudis 
ac libero aéri expofitis, collo prefertim, peétori, faciei , manibus, ac 
brachiis adeo iniefti, u: pulicum:&. cimicum morfus. moleftiffimis ho- 
rum diícurfitationibus pruritum intolerabilem nullatenus. evitantum, 
cum & oculis ufurpari & digitis prehendi vix queant, nec nifi adtritu 


- fortéfortiori enecari poflint, excitantibus prxoptent ;. Sanguifügz ta- 


men fimul cum fint , fatariac cruore diftentipudtum rubrum feré ma. 
thematicum, idque rotundum exhibent. Domefticz mez flagellum 


hoc infolitum ac vixipfistelerabile totà zítate flammis fubinde & fer- 


vidáperíecutz vixacne vix quidem penitus extirpare potuerunt; nec 
impedire, quin hyemepraterito, aliquatenus minori tamen copià re- 
pullularit;.imó & hoc anno adhuchis cum fuis hoftibus. populifquead 
pralia natis ipfis fixadies bello. Mihi quidem nibil cum illis negocii fu- 
it, cum viciniam illorum fedulo vitarim ,.hoc unum tamen me.mordet, 
profligatà € moderná Philofophiageneratione xquivocà, cum omnia vi» 
:ventia 2 femine füi generis proprio naíci ftatuantur, unde tantá feminii 
huj»s peregrini , &tfüfpicor, plane novi copia? A quo infectorum 


genere oriunda ^ Quo in modo aut vehiculo in locum adeó obfcurum, 


 Sbditum, Gr à libero aére(ne vel inde pateat effugium)planéfeclufum de-. 


! 
| 
: 


| 


Hs 
| 


| 


lara, nullo antehác ulliusiftius infecti ufquam apparenti veftigio , li« 
«et plures jamannoseàdem-cohoxte hyeme ftabularentur gallinz, 


FIG. XIL. 


Explicatio Figurarum 


à. Pun&dumrubrumno:atinfedtum cruore fatutum; : 
|b. fep num exprimit in proportionenaturali , fed multó quam reverà 


elimajor.  — i 
Pro ut Microfcopii opevifum;appareat, pofitu naturali, 
Refupinatum,. | ; 


x20 7 7 7 7 Oboe CXXXIX. — 


ORSERATIO; CXXXIX 
D. DN. GUSTAVI CASIMIRI: 
' GAHRLIER. L 


De Minulis vecetabilibus curiofis, foliorumfambucinorum flof- 
culis minutiffimis [obolefcentibus. 

€. Uperficieitrim foliorum fibi vicinorum fambuci, in are xdium 
X/ mearum plantati, furfum , aut celum verfusfpectanti, filix mez r4« 
Tulii Anne hoc r7eoc. inveneruntinnatos flofculos candidos minutiffi- 
mos petiolis fatislongis actenuiflémis aranearum filamenta tenuitate vin- 
ecntibus, rigidis tamen, e circelii rotundi non nifi colore obfcuriori paue 
Ió, quam reliqua fuperficies folii , acglabriori diftinCti centro affurgen- 
tes ordine quodammodo gemináque ferie difpofitos, quorumillud, quod 
delineavi, decerptam tredecim oftendit caliculos albos & vegetos, ut & 
decimum quartum colore obfoleto,quafi marceícentem, | Reliquorum 
foliorum unum (ex , alterum quinque tantàm fiofculos tulit. Quibus 
poftea quartum quoqueacceffit numerofioribus priori fiofculis obfitum, 
ac quintumin adversá folii parte, fed pzrcius florens,qua duo natarum 


incurià mihinon (untoftenía. Flofculorum figura liltorum convallie 


tim quadantenus xmula fed magis oblongata, à digitalis flore parum 


necnifiexiguitate abludens. Inmediocariculi pellucida fpherula pro- - 


minet bafi cuidam, vifüs exaCtum utat microfcopii fatis accurati ope ad- 
juti , judicium eflugiente innixa, Quod veró notabile , qui in foliis, 
Aíambuco, non diícerptis innati remanferunt floículi, cemporistracdtu, 
num ventorum? num aliàaéris injuriá?adtriri difparuerunt, aec sllum 
modó in illisappareteorum veftigium. Inpriori veró quod decerptum 
mihi fervo licet arido jam ftroículi illi adhuc (unt. fuperítites 30. Augufti , 


quo hzc fícribo, necdum infigniter à menfe & quod exacurrità. decer- 


ptionealterati, nififitu (corrugato folio ,; adeoque bafi, cuiin hzrent, 
aliter difpofita) valde immutato. Divinam Majeftatem in hi$ quoque mi- 
nutiis potentiam fuam exercentem admiratus hunc naturz lutum Cu- 
riofis haud fore injicundu:n ratus, communicare debui ac volui, E que 
Íeminii genere , in quo talis flofculilatueritidea ,ab ipfis nafcentis mun- 
di incunabulis forte, utinonnulli volunt, derivanda, alienifoli emphy- 
ton hocnatum ?* Num & illud hic foliis in aére libero libere fufpenfis &- 
theris incumbentis(quo alia vegetabilia &terrz gremio epe 

Eg TA uidam, 


- 


— P ÓÓÀ 


a (( 


LS 


dá 


I———— 
ANTNCL.. PM 
- —A—ÓÀ 2 ' 


fia: XV ps8 

a NWE da upinatu:mn 
j ERN EN : 
UN E — fur XIV pass. 


(CIERRE — 
zt zc 


Minutie animate . fü-xu 


dec x SEN Dae 


3 


: 
n 
1: 
Dru 
4 
Bi 


uto. dozen: e 41 NCLE MX, TS AUCUNE AEN S a ne "Vy? v7. Y ad mo hel aA ER cue ^ 
3 y 


ETE PRG EC PTT FISDGCPPIEE PIS IR C 
" T LU Y 
L] LI 


(00 uela prüno d uttivitate oHiduo , fluove tan albo quamvuroe. — ' 259 


Se aA e M ERRRT S RSREEOPR 0 0 nete utn 


| bufdam: | identur) pondere fit protrufum ? fcireadmodum avidus : nec 
. "perfunGorie defiderans, "Quihuncmihinodum folidé folverit, magnus 
. gnibi foret Apollo. b de ; 


FIG. XIIL XIV. X V. 
OBSERVATIO. CXXXX.. 


. DN. D, GUSTAVI CASIMIRI 
| GAHRLIEP, . 
.. 3De Puellaprimo à nativitate otl iduo,fluore fam albo quam. 
 vubro tentata 65 quafi menfiruo laborante 


J Uellasimpuberes fanguinem quandoque &genitalibus fundere rarum 
L quidem, nontamen omnino 1in(olitum ; brevioristamen vitx trifte 
8 plurimishabetur augurium. Dantur ejus rei exemplahinc inde & 
in Ephemeridibus Curioforum Germaniz quoque nonnulla, unum e- 
tiam domeftica Experientia mihi in filiáà primi matrimonii feptenni, per 
triduum purgatà & anno xtatis duodecimo dyfenterià defuncià fuppee- 

- ditavit; Verum à partu mox nondum elapfo octiduo illas purgari, in- 
folitum eft necadeó obvium. | Unum obfervatio 100. Dec. 2. anni 9.ex- 

emplum przbert , &alterum 8 decuria 1. ann, 3. Obf. 114.allegat. | Quo-- 
rum analogum hocanno 1700nunc labenti circafeculinum fexti exodi- 
um ? aníepbtimi exordium? mihiperinde (litem enim hane meam non 
facio, fed Theologis, Chronologis & Aftronomis decidendam relin- 
juo) experiri datum. Dum Syivani eujusdam, vulgà Syepbercuters/ 
eppidi Neomarchici, cuinomen Reppen, 14 circiter milliaribus Bero- 
lino diffiti, incolz uxorjuvencula Concionatoris iia, honeftz fàmz, 
fecundo partu puellam edidit quà corporis membra (atis bené conforma- 
tam, fed quinque á partu diebus nulium urinz veftigium: reddentem, 
tetumque triduum fletu & vagitibus tranfigentem , queabíoluto8 vul» 
à & vaginà uzeri alba, vifcidaac tenax in longum ductilismateria bidu- 
umeflluxit, quà (enfim in ruborem tranfeunte, fucceflfic menítruis vir- 
.ginum adultarum , fimilimus cruor, pro tantilla xtate copiofüs, qui 
quinque diebus continuis duravit, fenfim tamen fub. tinem-prxfertim 
Amiinutus; quo tanSem plané ceffante , urina libere, absque ullis 


» 


. pofthacdeloribus aut incommodis reddita fük. 


N 

^ * r€-, . * * we , 
«1 Jj d i ; D P. 
A—-—— wa ^ 


& 


" MN ENTIS ETNA . P 


260 | pug Obfervatio CXLI. PORK ben Wise 


OBSERFATIO. CXLI. . 


D. Da. GUSTAVI CASIMIRI |. 


GAHRLIEP. 
De Termilibus é nafo excretis. 

Uftieus pagi tres milliaris Germanici quadrantes Berolino df'antis, 
cujus nomen ?einticenber(f / 6oannesnatus, annos unum & alre- 
rum Catarrho prxpropaté fufflaminato,immenfcs patitur fronris fuper 
interftitio oculorum &nafi dolores, inozznam tandem degccnerantes, 
quos pro genio iftius gentis durz cum txdio cuidem aliquamdiu perfert, 
fedremedia negligit, poftea malo ingravefcente plurima quidem adbis 
bet, fed fero & parce euporifta vaga fine confilio fine methodo. & ratio- 
n€ adminiftraea tandem inveterato & atrociffimé affligente dolore auno 
168; cujusdam Empirici, an Empiricx ? fuafu, incertum, vaporem 
quarundamherbarum aquá co&tarum naribus.excipit , à quo.aliquantis- 
per continuato hemorrhagia fatislarga oboritur, quacum quales carni- 
 businnafcuntur à mu(cis contaminatis juftz magnitudinis termites narie 


bus excidunt plurimi vivi& vividi, quibus excretis mox omnis ceffat do-- 


lor acegerreconvaleícit. T'eíte viro ob editum cum commentario && 


auctario Clariffimi Domini Do&oris'Thome Pancovii Herbarium pore - 


tatileCeleberrimo, Domino Doctore Partholomazo 2otti Collegii. no- 
ftri Electoralis Medici Affeffore digniffimo,amico mihi plurimumiHono- 
rando, cujuscommunicationi hanc Obíervationem debeo, eamque 
'Curiofis impertiri volui, occafioneadmonitus infantis cujusdam quin- 


quennisécujus ore Cofforum plures in ventriculo annosaliquotflabus | 
lantes, non fineplurimis atrocibus ac tandem funeftis (ymptomatis per. |. 
intervalla erepíerunt, Cujus hiftoriam fortaffis Nobiliffimus Dominus |. 
D. Menzelius Collega nofter pl. Honoramdus, :qui.curz illius prrfuit, | 

communicavitaut ádhue communicaturus eft. Unde verótermitesift | 


fub cranioiftius ruricolz in cryptaillanati? nonabsre dubitari poffet. 


fifufpicioni locus, cumeodem Domino Doctore etti mufcam 6 majo: 


rum numero, quz carnesconfpurcare folent in nares irrepfiffe "ig iti 
Íomnáü fortaffis in aprico capienti, fuofque illiinfinuafle foetus a 


(nua 1700.0, 1. Septembr. Berolino A4ugufiam | 


Fiud, mij ) 


cumo, | 


De Anatomie abfceffi ventriculi defuntti. 261 


E d 


it 0 BSERV ATIO CXLIL - 
DN. D. JOHANNIS MENRADI 
(us VORWALTNERI 
De Anatome abfceffa ventriculi defuntii, 


"Aq Liufiri D. D. N,annoséo. natus exequo non fine infigni contufio: 
.. «A neip regione ventriculi precipitatus, moX de dolore circa pylorum 
xonqueri coepiG;qui dolor plus minus fubinde auctus cittratamen vomi- 
£um ultrà, 7. annos perfeverabat: tum veró alui fluxus vifcofüs, mu- 
-&ofus,, interdum fubcruentus dyfenterico haud abfimilis, nonnunquam 
foetidus fupervenir, indies frequentior, tandem inuito & xgro non 
advertentefecedens; huncaffeQtum praterea. comitabantur ructus (re. 
-queatifhmi, ventriculi & inteftinorum tenfiones moleftz , febricula 
Jenta, & maxima tum liquida cum folida ob fuam renitentiam & àre- 
lu&tantibus flatibus aflumptorum repulfionem deglutiendi difficultas,ex 
qua non rar? Iilmus D. D. patiens, eum cibum aut potum vi detrudere 
- «conaretur , omninó videbatur fuffocandus , quamvis interea affumpta 
- Paterdum libere abfque impedimento in ventriculum deícenderent. 
"Varii propterea viri experti & Medici infignes hinc indein confilium vo- 
cati funt, cum quibus mihi de hocaffetàu communicarelicuit; fed di- 
. gerli in diverfas abiere fententias , quidam huncmorbam , dyfenteriam, 
Aliilienteriam, nonnulli paralyfin gutturis, aliqui obftzructionem me- 
fenterii deGniebant, mihi nunquam non deabfceffu ventriculi fufpicio e- 
»£at. Omnibüsigiturincaffum tentatis, cm zger nec guttulam liquo- 
gis fine periculo fuffocationis amplius admittere potuiffet, anno ztatis, 
5i. fapremum diem obiit. juffus ab Illuitriffima, D. D. Coniuge, «tà 
&mortehorá cadaver cultro anatomico fubjici&przfentibus duobus chi- 
purgis, Pharmacopoláaliifque pluribus fpe&atoribus , in partes inter- 
pasfeduló inquifivj, ac primo ómenptum extenuatum abíque pingue- 
dineinveni, tum veró ventriculum prztumidum & intellina difítenta 
fed vacua nonnifi flatibus impleta : quibus reciinatis ingens abfceffus 
'penforum amibci-lienem verfus ovum gallinaceum magnitudine fayl- 
. Teaccedens fe oftendit, hoc iaciío copiofum foctidiffimum pus proru- 
pit. pancreate vicino fimulin cotum corrupto. Reliqua vifcera pro 
&tate tam prove eraat fatis iategra, impzimis Jecur & pulmones,quod 
.. farius in (enibus obíer vatur, 


—*— Jte. LI. 4n, FII. C9 VILI, Li | 0 B- 
"NONE 


7 


| ed bs 5g OMervatio C X i L sis 


BR UASRULGEOGEREUDUGEOLA ZR COUR e poc 


bon P $e Mts —M— 


| OBSERF ATIO, CXLIIL | |. 
DN. D. JOHANNIS MENRADI 
VORWAL'TNERI,. 
De Anaíoine-vomitorio [ublati.. 
7. Adiutus Laicus,olim fecularis,chirurgum et lithotomum profeffus;. 
- diutius appetitu imminuto,tuffi & difficilire(firatione laboransali- | 
quoties à me vomitorium efflagitavit, fed ob pravam illius conftitutioné* | 
viícera illius mihi videbantur haud fatis firmaac ferendo huic medica». |. 
mento paria, unde petitam femper recufavi,, At ille corporis robore. | 
& (ua opinione nimium confifus, potionem emeticam olim à me.cuidam. |. 
Patri ejusdem ordinispropinatam,defcripíit, eamque me inítio.przpara-- 
tam alacriterhaufit. Verum vix- uno alterove vomitu exantlato alie: |. 
quot libras fanguinis peraluum reddidit, fractus/adeacinleQum pore | 
tatus pauló poft é.vivis exceffit.. Ego ad hoc [pectaculum vocatus;per-- |. 
- miffufuperiorum,, corpus aperui &diffetcto abdomine. omnia inteftina |. 
— fanguineturgida deprehendi, cumque curiofius indagarem per quam: 
viam ea languinis quantitas ad inteftina affluxerit ,. pancreas totum pu» 
rulentum & una cum inteftino - duodeno lacerum inueni,. quo preffo: 
fanguisé ramis, fplenico &arteriz coeliacz finiftro , pancreati infertis: |. 
affatim fundebatur,, Jecur pallidum proximéad fcirrhumaccedens,. |- 
pulmones flaccidimulto muco obíeffi ,, reliqua. vifcera: mediocriter: fe |. 
-habebant.. | 2301058 


$ 


D 
- 


- 


OBSERVATIO, CXLIV;. 


DN. D. JOHANNIS MENRADI -- 


JT 4783 7 s 3 ni "a 
VORWALTNERL:.- 7. 

Ex /Anatome Sarcomate fuffacati.. ^ 

TY: P.Hilsrion O. M. R. S. E; exterumoptima valetndine & infignibtiss || 
- naturz dotibus prxditus, magna fpirandi difficul ate à teneris in-- | 
feftabatur; multorum proinde Medicorum manum expertusa plerifq ue: W 
afthmaticus habitus; randem ctiam mezíe.curz.commifit,. Verum ma-- | 
lo:n dies aucto, elapfo circiter menfe, triduana orthopnoea correptus: | 
füffocatuginteriit,. Veritatem hujusrei exploraturus alteraab obitu die . | 


^ 


Ex Anatorie farcomate fuffocati, 263 

. 'Cultro experientiamfeci ,.& .càm omnia vifcera incufata fana & integer» 

. rimainfpicerem;füb fternoadjugulum farcomapugnum minorem faci- 

làifuperansvidi,quod cüm obíterni firmitudinem foüràs excrefcere nequi- 

-xe5 incremento interiora verfus fumpto;fiftulam pülmonalem arcte com- 
. ipreffit, miferumque.ne dum 33. xtatisannum emenfum fu ffocavic. 


vide 0BSERVAT10. CXLY, 

DN. D, JOHANNIS MENRAD]I 
-VORWALTNERI, 

Ex Znatome ganorenáinteflinorum extindi. 


gor euidam Juvenis 2o.annorum difficili refpirationi imprimis ob- 
- 4 noxius, ex inordinata dixta diarrhoea corripitur , quam efu tragorum, 
lactucz & raphanorumaceto probe.conditorum, prater cereuifiam fz- 
«ulentam & vinum acidum infigniter promovit, 'breüi poft pertinaciffi- 

. gnà alui conítipatione & acutiffimis torminibus cum vomitu fubortis. 
His levandis Empiricus olea deftillata& liguorescarminativos aliaque 
talia volatilia , neglectis interim clyfteribus exhibuit, fed maloinde ve- 
hementerexaíperato, yta à morbi principio die vocatus xgrum inquie- 

- tum valde , fudoribus frigidis :perfüfum, :eardialgia, vomitu , dolori- 
buscirca umbilicum lancinantibus, :pulfu celeri frequente inxquali, 
fitiin explebili, cum interrupto delirio humi fedentem, folo indufio ve- 
fitum, in cubiculo apertis feneftrisaéri pervio, deprehendi, 'Curavi 

- ftatim xgrum in Le&umrettitui & adhibitis clyfteribus anodernis tem- 
. pertis aliifve medicamentis internis paregoricis fed fine opio propinatis 
"Ixpiffimé in ufum vocatis, fenfim dolores remiíerunt, ita ut nocte quiete 
tranfacta mane Ecclefiam frequentare cogitaret, fed cüàm óobfitim.non 
tantum non imminutam verüm potius auctam rem dubiaz: haberem, ne 
le&o exeatferió interdixi:dormivit mane iterum 3 vel 4. horas, rediit 
appetitus, atque in prandio cibos pro renata oblatos convenienter fum- - 
pfit, adeó ut omnibusres in vado effe videretur. "Tertia à prandio ree 
pentéprater omnem expectatione xger horrendis convulfionibus agita- 
tur , hisquead 7timam vefpertipam jugiter in(tantibus inter maximos 
Átertores extinguitur. Pofleromane cadaverinfpexi & pleraque viíce- 
xamalé con(ticutareperi, quippeventriculus & inte(tina iejuna inflam- 
mata, craffioragangrenoía, coecum, quod 4. albaadduritiem calculi 
fece infpiflaua [cybala comprehendebat , Pus Íphacelatum, ski 

Ll a E 


-— 


» odi N T rx 


264 | "Obfevatio CXLPV. ^^ 


vaítiffimum majorem partem (cirrhofum , lien craffiffimus, renes flacci- 


di ferofi fatifque magnierant, [n truncisvenzg cave & Arterimaortx . | 
" . * 3l * £^ ^e 9 3 " P d .. z n , am E: 

quamvis mínimé fauciis ab emulgentibus ad diaphragma ufque, vix 25. 

 fanguinislatebat, pulmonibus € contra in immeníum expanfis fanguine | 


atto craffo refertifftmis, pluribus inlocis pleurz affixis.  Corfólito ma- 
jus omni feré aquá pericardii deftitutum , ficcumac fpiffum jacebat im 
pulmonibusinclufum, 
| OBSERFAIO CXLVI. 
DN. D, JOHANNIS MENRADI 
VORWALTNERIE 


Ex ZAnatome pleuritide demortui. 


-Amulusmeusannorum 20. neício quotannis pe&tus valido cine 


- gulo:arde conftrictum habere cogebatur , hoc enim laxato mox 
humi pro(tratus nemini noa videbatur (uffocandus. Cumque his annis: 
pleuritides frequentiores graffarentur etiam illemenfe Martirinhunc 
effedtum me abfenteincidit,quod fymptomata deinde mihi relata veluti 
febris continua , tuffis, reípiratio brevis & difficilis, dolorpungitivus: 
indatere finiftro, fitisacuta, pulfus frequens parvus inzqualis fatis ma- 
nifeftabant ,. zgerautem quamvis ab alio medico legitime quemadmoe 
dum alii pleuritici traftatus tima die vitam curn morte finiit.  Eadenx 
adliuc die demum reveríus tyronibus meis anatomiamin[titui , atque ine 
corpore lege artis profecto oftendi omnes partes internas przter lienem 
& pulmones fanas & inculpatas:lien enim veró figuram proríus fphzri- 
cam obtinuit externé membrana vel potiuserufta alba denfiffima- quafi: 


Cartilaginea fuccinctus, diaphragmaticolüs inferioribus ,. ventriculo ,. 


peritonzo undequaque validiflir;s cohzrens. Supra dizphragma totum 
latus finiftrum pleuram inter & coftasac mufculos intercoftalesad jugus 


lum ufque ponderofam craffanrcoagulatam ex albo flavefcentem lyme || 


pham excipiebat, crufte iníanguine pleuriticorum extravaíato confpie 
cuc mulam, craffitietransverfidigiti; In pulmonibus pleurzadmos 
dum annexis flàccidis & atris maculis undique nótatis difciffis vafa fan« 


guifera tun. najora cum minora'v eiuti cerà alba impleta diftin&iffim& |. 


confpic'ebantur, aquapericardii omnis in fimile coagulum abiit ,. coe 
quc veluti denfa pinguedine circumdedit, uu nif 


eo S 


— — POPSPRISSQUR — ' | 


— 5. DN. JOHANNIS MENRADI 
 VORWALTNERL iia 
nno tes - Ex dnatome diu arthritici. 
Vi 48. anriorüm pinguioris fortunz, fed tenuioris valetudinis; 
Y obefus, ultrà 4. luftra. doloribus arthriticis; quandoque etiam ne» 
phriucis aeriter vexabatur,ufus quam plurimis medicamentis internis & 
excetnis, acidulis, thermis Piperinisin Helvetia, &c, fed fruflra, ün- 
de nefcio quo confilio vini cerevifizque abftemiusfolam frigidam pro- 
potu elegit, ex quo tempore dolores rion mediocriter tantum mitigari 
vérum interdum itaceffare expertus eft,ut functiones füas fatis commo» 
defubire potuerit, cüm vero hanc diztam nimia quantitate ciborum vi« 
£&iaret, veutriculum gravar1 fenfic, quam ob caufam potionem emeticarü 


8 
rt 


à D. Medico ordinario prz(criptam haufit. Verüm non e& folüm die 
fed integro feré meníe enormes vomitus de die frequentiores, intercurs 


rente crebro fiagultu, fuftinuit , appetitu abolito;fiti prater naturam 
aucto , febre continuá, urinz fuppreffionefupervenientibus. — Accerfi- 


tus tandern etiam ego fpe&tatorempotius quàm medicuni egi, quippe nori 


tam cibum quàmMedicirá omné abhorrebat, ita utaudito tantüm nomi- 
ne Medicinz vehementiflimo vomitu trgeretur,donec viribus exhauftis 
fatiscefisrit. Vidua & confanguinei ut caufam mortis refcirent, cadas 
veris infpe&tionemà me rogarunt;aperto igitur abdomine taritanrmioleri 
pinguedinisobuiamhabui , utmihiia profectione & perluftratione pat- 


- tiuminferiorum magno impédimento fuerit. Ventriculus & inteílinz 


vacua conniventia & quafi preffa videbantur nullo non inflanmato;ven- 


'triculi autem tunica interior omnium maximé , er jamjam gangrznofz, 


Heparpalidum , durum, veré fcirrhofum prefertim in gibba ejus parte, 
& lobo ventriculum tegente: pancreas putridum corruptüm ; lieti 
prater morem longus , tenuis, fubítantia & colorénaturalis f lobis, 
quà ventriculum re'picit , lerrz inftar divifus: Renes magnitudine vals 
deinzquales erant: fioi(ler quippe; ubi dolores potiffimum nephriti- 
€os conquerebatur, fero abundans, pallidus flaccidus , unii cuor pine 
guedine inveftiente ventriculutn quaf? minorem srmiulabatus , dexter 
éconcaíe vixcum renepueri 7. annorum zqüabat, in neutro verà 
Bec vefligium calculi aut arénularum reperire eraG— Vefica £j. prope 
SO. kd 3 ükie 


Ex: Anatonte diy artbritici, | 265. 


" 


$66 | (Obfervatio. CX LV If, 


GTSUERESS T BPOCERCIEMERISR. 


urinz continebat perviis licet ureteribus. In Thorace pulmones 
flaccidos , atrismaculis confperfos &flavo tenui fero ebrios, corque ma- 
gnum molle craffa villofa tunica.cirenmdatum copiofz aguz pericar- 
dii innatare confpeximus. iiie Meo E 


KIngolftadio Auguflam Vind. d. 1o, Septemibr, 
DUM 4Azoogmje) — 0 
OBSERYATIO, CXLVIIT. — | 


. DN, D. GEORGII TOBL£E DURTI), 
De Hiydrophobia felinaultra annum occultata. 
M Agnos & exitiofos morbos diu fub cineribus latuiffe , donec virus 


& vires diris fymptomatibus exfererent, plurima à Pradiicis recene 
 fentur obíervationes ,1nter. quas memoratu.digna eft quz fequitur : E-. 


rat filia o&toadecim annorum fpeCtabilis Dn. Kolbenfteineri, Civis & Si- 
gniferi Günzburgenfis, aliàsfanas; hzcà felerabidain.zítate ad pedem 
adeo commorfatuit , utnullomodo beftia avelli,fed pedi inhaerens mal- 
leointerrimi debuerit ;. fumptis ftatim antidotis nihil mali fenfit,omnia- 
que négotia domeftica rité peregit, donecpoftannumhor?. nona vefper- 
tinà repenté clamaret: juvate,juvate, patior fummas circa praecordia 
anguflias, fpretisautem medicamentis alexipharmacis , paulo.poftinci-. 
piebat vociferare voce felinà, fpumefcens circa os, & illà adhuc node 
horrendé exfpirabat, 5 | 


SCHOLIUM. 


De veneno hydrophobico, in faliva vifcida vulneri per. dentes fa. - 


€toimmiffa fubfiftente legi merentur, quz nofter Exc. D. 7 beodor. Zvin- 
gerus in Epbem. barum Dec. 3. 4nn. 2. obf. 104, differuit; quo de etiam 
pluribus egitincezt. r. obf. rar, 100. D. Cornel. Stalpartiu:; ubi fimul ex 
 zdfndr. Baccio, 44mato & Zacuto Lufitauis, necnon Guil. Fabricio Hildano 


quorundam ex felino morfu demortuorum mentionem facit, Similia | 


quoque exempla nofter Nob. D. Eberb. Gockelius dec. 3. obf. med. 9. D. 

Frid. Deckerus Exercit. pra&.cap. 7.& AMutonius de Hejde obf. med, g 2. pro» 

ponunt, | 
(Dn. D, Luc. Schbrückius-) - 


OP- 


Lo ME up E x m 


Lio c 


d 


NC 


- "um — 
Lot e - 
Ec e eC 


p 
n" 


» 
! 


* 


nee—À ——: 


Gr errtirtre rh " 


| DeMenfibusiimto etatisanzo fluentibus ————— aeg 

212505 c OAARRREAZIO CXAIX, 

SDNSD. GEORGII TOBIZE.- 
URRKRII 


co^ De Menfibus quarto etatis anno fluentibus 


a— 


7p ErilluftrisDomicellaBaroniffa Ruepinà Parentib us mediocris ftatus 
A rznata, cum vix quattum xtatis ahnuni exceffifet, menftruata fa-- 
&a. fingulis menfibus: ordinate peruterum fluebat; facieinterim fenes 


cente, octavo ztatisanno deficientibus" viribus , nullo alio" prxfente: 
-miorbo ,. Monachii Anno 1684. animam Creatori fuo reddidit ; hine: 
proverbium illud adimpletum ett : quod citó fit; citó perit; 

Micihol x: — SCHOLIU M 

7 Quamvis menftrui (inguinis iri tenella xtate excretiones non ferti-" 
"ger prematuram mortem inferre , exempla à fob. Scbenckio lib. 4. obf, 


 'gitd. p. mi. 695 Gin Epbemn. nofi r. Dec. 1: Aun, 3. obf; 114: produ&tadoce« 


"ant, atque nimi:m fanguinis laudabilis abundantiam adtuiffe evincant; 


quam uti aliis in pierili etate verfantibus narium hxiünorrbagia non ine 
frequenter diminuere folet, itaim hifce dicata per' naturam uteri vafa! 


*eccupare;: iniis coacervari ;* tandemque ea perrumpere valet : utplu-« - 


rimum tamen periculo non carere ,. ratio & experientia confirmánt;quis 
"enim in tenerioribus illis per xtaté confticutionibus tot repetitas fangui-- 
nisde pauperationes multüni nocere poffe non videat; przíertini cum ^ 
f&pius vel nativani corporis; uteri prafertint, debilitatem , vel fàngui- 
mex maffa acriores atque ad turgefcentiam ideo pronas particulas adeffe' 
'perfaadeant?" fic Nob. D* Job. ANicol; Pecblinius lib? 1. ob] pbyf. med, 24. 
puellam memorat, quz àtertio xtatis anno fluore hocdivexatds &tam' 
.pracocis naturx impetu deficiens , ipfo xtatis anno quinto interiit; Exc. 
D, Tbeodor. Kerckriugitisobf/anat. 87. etiam producit ab ipfo nativitatis: 
die menftruatam , fed poft tertium menícm ex epilepfia mortuam 5 &: 
'celeb. D. Frider. Deckerüs in not; ad praz, Barbett cap-13: quandam bien- 
geni menftrua habuifle; fed poít tertium eorum periodum obiiffe obfere" 


VÀYIC- E os rus es 
(Dn. D. Luc, Schrückius,)) 


0 9. 


268 evo efeealio C Tí 7-030 


I—cummun sem ees mui luni MSRAESLRDSHD 
d at. VERS 3: ss T Kezteaeide at ou 


0 c 6BSERPATIO GEO |o 
DN. D. GEO RGII TOBLÉ DURRIL 
DeVermibus umbilicalibus. 


[ / Ermes aut lumbricos peralvum & alia emuné&toría rejetos, quotí» | 
V diana docet experientia, per umbilicumautem prodiife, cumra- | 


tafit obíervario, placet eam ex relatione Dn. Joh. Calp. Reifii , chirur- 
g! noftratisinduftriapponere. Cumenim 1s Anno. 1698. d. 23. D&e 
cembr, ad Matropnam quandam, nonincelebris Mercatoris uxorem, 
aliorum negotiorum caua accefliffet, ipfi fundulum, ex cujus ventre 
periore arrofo corpus aliquod albicans propendebat, quod ipfa piíci- 
culi inteitina effe credebat, concemplandum porrexit, quem die pra- 
cedente filioli quinquennis umbilico fuperligaverat, quia per longum 
jam tempus de doloribuscirca umbilicum , inprimis poft lumtum lare 
Biorem cibum; idem conqueftusfuerat, Chirurgusautem in tam par» 
vnlo piíceinteftinula multó minora effe perpendens , ac corpusillud- eX 
foramine extrahens , vecum vivumque vermem effe, qui ex latorum 
genere, inzqualistamen craffitiei, & fpithamam feré longus erat, de- 
prehendit, qui funduli ventrem exederat , ejufque cavitati roftrum 1n» 
truferat. Vefperi noyus fuitimpofitus fandulus , qui altero die illefus 
comparuit : puellus verà de ventris dolore adhuc conguerebatur;quog 
quidem à vulnerato uinbilicoaccidiffe chirurgus credidit, cum apertura 
ejus craffitiei vermisrefponderet ; quitamen dolores peítea difparues 
punt; & quamvis exploratio hc per octiduum continuaretur , folo ta» 
men quarto die arrofio aliqua pifciculifuit deprehenía ; propinatis in 
fuperanthelminticis , nulla alia plurium vermium indicia notabantur. 
Facilej1 autem affenfum przbui chirurgo, vermem: hunc in vaforum 
umbilícalium aliquo latuiffe, atque ex ovulo cumcibo vel potu. deglu- 
tito , in inteftinis exclufumfuiffe , & poftquam in fanguinem penetravit, 


-adlocum illum perveaiffe, 


(Exbibite Augufte Vind. d, 17.Septemb. |. 


Amuo 1700,) — 
FCHO LIU Af. 


WNonunius generis vermes funt qui ex umbilico egreffi notantur | 


£nm Prapob, tamen noftri Dn. Autoris memorato convenit ille quem 
| id D, Breng- 


í 
*dicicutad ; pon Xu x M ——— 
i 


De Veriibus umhilicalibus. ETD 


D Brengperüsin App. dec. 6, Obf. med. Pbil. Hocbfletteri , in puella (eme- 
ftriab impofitofundulo eductum receniet; (emipedalis nempe magai- 
tudinis , .figurz terctis , latiufculz , & colotisexluteo albicaztis, . Di- 
ver(us autemeft , cujus nofier Dn. Georg. Hier .Welfchius becatofl. 2. obf. 
med. óó. mentionem facit, albicans, non omnino :eretis fed latiufcule f- 
gurz, & plurimisannulisinierftinius — Felix Platerustom,3.prax.med. 
lib. 2. cap. 13. rotundum longiuícuium, quales in farina nafci folent, 
fe vidiffefcribit. ;Longosetiam & teretes notat softer Nob. D. Job. Mus 
altus Eph. barum Dec. 2. Ann. 1. obf. 1024, O&to przditum pedibus refert 
celeberr. .D. Joh.Dolaus diff.epift. 1 3. ad b. W/ald(chmidivm, | Ceterum 

quamvis in vafe aliquo umbilical fimiliainfeQa latere pocuifle, non fit 
incredibile,alium tamen etiam nidumeorum agnofci poffearbitrorymut- 
culosinprimis abdominis , ab Exc.zoffro.D. Ewan. Kinigio in Schol. ad 
obf. chirurg. Muralt. $4. indigitatos; id quod asfzeffus, fi una concur- 

, rant, non obícure períuadent; quales ex umbilico erumpentes prxlau- 
datus Muraltus l.c Epb. Petr. Borellus cent. 1. obf. pbyf. med. 40..]ob Nicol. 
Binuingerus cent. 1. obf.9. & Zacutus Lufitauus lib. 2. prax med. admir. obf. 
$0. defcribunt. Necillud vaforum lacteorum fulcimentum , mefen- 
terium, immune quandoque effe , Doleasaobfervatioconjicere fuadet, 
ubi prztefpuris rivulum ip(e etiam chylus copiofe effufus dicitur. An 
inteítina hucallegareliceat , dubitatur; etiamfi enim ab exhibitis me-- 

. dicamentis anthelminticis vermes tales per alvum prodiiffe hiftoriz in 
«Epb.nofir. Dec. 2. «nu. p. app.pag. s9.& Dec. 3. un. 1. obf. (1. Dam. 
Senertimed. prad. lib. 3. part, 10.cap. 4. atque Cafp. Tbeopb. Bierlinpii 
Tbef. tbeor. prad.pag. 20$. recenfit evincerevideantur , non immerito 
tamen .hzret przfatus Bierlingius, & prxter umbilicalem aliosetiam in 

| anteftinis fimul adfuiffe vermes, à medicamentis expulfos, vel abítru- 

. fasatquein vivo homiae tantum apertas vias dari fufpicatur: Aftíi, 
quod tot relationes medicz te(tantur , ex inte[tinis lumbrici per inguina 

exulcerata prorepere poffunt, coníolidatà tamen poftea denuointelli- 

, norum zfione, curidem perumbilicum itidem fierinequeat, nulla cau- 

- fa fubeft, .Et certé, ubi vermisper umbilicum non egreditur, vivo ta-: 

! mes & (ano poít impofitos & arrofos piíciculos, adhibitaque congrua 

| medicamenta, remanente verminofo infante, (quale quidin puella bi- 

. meftri, jam verÓ oCclavum xtatis asnum fupergrefTa, & pancratice va- 

j lente ipfe notavi,) eundem vel in inteftinis adhuc delitefcere,vel per al- 

^ vum fuiffe extarbatum, nondubito; fiquidem in vafis umbilicalibus , 

» mufículis abdominis , aut mefenterio fi vivus hzreret, variàmoleftià 

|^ ec. HT, Ana. Vil, 8$ VIA. Mm praíen- 


ovre aec emet: - itae 


v 
» 


LE 


2go ope fübfirbatio GIL E: « 


SOucntiraese Rer 


przfentiam fuam prodere , veluübimortuus, putrefcereac confequens 

ter divería fymptomata producere deberet : nequeinteflini, quz necef- 
farió fubeft, lafio hic (crupulum moveat, cum apertura ejus exigua ,. 
quz videlicet tenui vermis corpufculo fubeunda quadret, non adeo dif« - 
ficulter contolidari iterum poffe videatur. | 


(Du. D. Luc, Schrük.) . 


OBSERVATIO. CLI, 
DN. D. MATTHJEI BLAW. | 
De Cranio multoties perforato,, cum-variis fratturis offium 
abfque manifeffa exterua caufA , feu de rara vento- | 
fitate fpine, ! 
|j Pbi 1699. die28. Novembrisobiit vir quidam tufticus omine |. 
Joannes W/indenhalder, ztatisfux prope quinquagenarius Im pago |. 
Lehen ditionis Friburgenfis in Brifzoia,cujus adum extraordinarium |. 
cüm urbis hujus Chirurgus aliàs fatis artificiofus & expertus nomineJo» 
annes Hetrgott, qui xgrum aliquo tempore tractabat, cegnofcere non |. 
poffet.rogavit me & alios duos Chirurgos nomine D.Bangeron & D. Bif- |- 
fon, utzgrum defün&tum vifitandoinfpiceremus, & quo morbo pros |. 
prielaborarit, aut occubuerit, fe&tione exploraremus. Refert inte- |. 
rim , feante 14. diesad huncrufticum zgrotantem vocatum effe, quem. 
cüm prima vice vifitaffet, intellexiffe ab xgro, quod nuper, cüm di£- |. 
ficilius éle&to furgeret, os brachii fubitó perfregerit; vifitat Chirurgus |. 
locum &invenit, brachium ex hac levicau(areverá totaliter & ita dif- | ' 
fradtum effe, ut oshumeri in medio inflar cubiti incurvati potuiffet. | 
Et dum patientem hunculterius tractat &vifitat, invenit tandem fuce | / 
ceffivé fimiletn fracturam in brachio finiftto, uti etiam in femore finiftró | — 
füpragenu, Refertproinde, quodin hocruftico obfervaverit duo fà« |: 
tísmagna tubercula dura in offis frontis dextra acfuperioreparte , qua | 
veró páulatimliquzfaQa difparuere, quo loco profunda cavitas &fovea | - 
' paulatirn ita fücceftit, ut extremitas pollicis immitti poffet & crantüm ibl |. 
erforatum & magria parte abfümptum effe videretur: Cxterum, aie |.- 
bat &grum maximae parte Corpore & viribus confumptumfüiffe&c. — |. 
itaquc nüuntiatá morte acceffimus locum , quo defun&us jacebat; |.- 
vifitabamus diligenter omnia GL invenimus externé , ficut Chirurgus re- | - 
T | tulit, |. 


| 


| 


mus, 


-- 


- De Cranio multoties perfovato cum waviis feanris offium abfque $c. 271 


; Wuymeseecmeeam qu 


zw 


fulit, immoplura; namnonfolim in offibus frontis (ed etiam in fyaci« 


pite , aliifque cranii partibus plures ejusmodi fovez fatislatz & pro- 
fundz eranthincinde conípicuz , quas cutis contegebat naturali prorfus 
colore przdita, excepto unolocó Bregmatis, ubi fovéola apparebat 


fublivida , ac fi Ecchymofis fuiffet. 
^ . Utergo Cranii & contentarum füb eo partium conftitutionem cer» 
pius & per ocularém infpectionem inveftigare poffemus, cultro anato- 
mico uti volebamus ; quod veró ejus vidua nullo modo admittebat, 


- ufque dum à nobis & loci parocho perfüafa andern conceítit, ut omni- 


LH 


busamicis abfentibus cità (e&ione propofitum noftrum affequi potueri- 


Itaque feparatá cute à Cranio plurimz exque fatis magnz fovez, 


. queis totum cranium perforatum fuerat, erant confpicuz, in quibus 


materia corrupta livida (ubnigricans continebatur; hinc & cranium fe- 
gundüm rotunditatem detraximus & obfervavimus , utramque Menin- 
gem una cum Cerebro nullatenus lz(am, féd omnes has partes quoad 
omnia bene conftitutas , ipfum Cranium veró (ut fupra dictum) hinc 
indemultis foveis & cavitatibus in concava ejus partefeu interiori lami- 
na latioribus totaliter perforatumfuiffe. FHincconfutà cuteaccepimus 
Crapium,quod domi per cocturam preparatum fequenté N,X VI, reprz- 


fentavit figuram,plus quam viginti foraminibus màjoribus & minoribus 


perviis excavatum. 
Secuimus etiam loca,ubi erant fra&urz offium.nimirum in utroque 


: & 5) T gt Re AU í a : : - SU LOEAR à Bow E T 
- humero &ferore finiftro, in quibus foeda caries confpiciebatur & ex le- 


viffima preffione fragmenta diffiliebant; intus loco medullz corrüpta 
fublivida matería continebatur : fimilis frz&tura obfervata eftin clavicu- 
lafiniftra, nec dubium , fi reliqua corporis offa infpiciendi tempus pro 
anatomia nobis conceffum fuiffet, quin pluresalias ejusmodi offium 
Ífra&uras & caries inveniffemus , ita ut exinde rari exempli defe&tuofum 


- Íceletum con(trui potuiffet, quod vero nobis non licuit, 


SCHOLIUAt, 


Ex prafenti obfervatione prudenter judicarelicet , morbum hunc 
fuiffe talem malignum affectum feu cariem offium quafi univerfalem , 


quz (quod mirabile eft) intactis partibus mollioribuscarnofis & mem. 


branolis, folim duriores fcu offcas aggreffa eft,  Offa fape fzepius ex 
EN EA i Mm 2 i5 cauía 


Loss 


D nsum 


ax o Us! Obfervatio. C LT. - We rtu e AE "A 


caufaaliqua externa, v. gr. abulcerefoedo , aut fiftulis, aut materia. 
purulenta acritumoribus impactà cariofa fieri,lippis & tonforibus notum 
eft ;. fic certi dantur affectus maligni offibus fingulariter hoftiles,. uti de: 
]ue venerea & (Ícorbuto conftat: aft nihil talein noftro cafü tum ex rela- 
tistum ex aliis fignisconcomitantibus reperiri potuit ;. hinc dabium non 
e(t, affzctum huac fingularem ex fola caufa interna peculiari & malignz: 
humorum ac przcipueé meduilofi fucci ad: nutritionem & conferuatio- . 
nem offium neceffarii corruptioni adfcribendà exortum effe ; quamvis: 
eniin fupra fcripta offis humeri fra&tura ex difficiliori corporis xgri in le- 
éto ere&tione orta effe videretur, huictamencau(íz externx nullatenus: 
adfcribi potuit; fuit entm cau(à tantüm facilitans, ex qva offa. aliàs in- 
terne maccida & carie infeCta tantó facilius diffracta (unt? quod ipfum in: 
Cranio faftum abfque ullo caufzalicujus externz concurfu, & quidem 
abintrinfeco;,. eó quód foraminailla eraniiin inferiori:feu concava ejus: 
parte.magis extenía & làtiofa füerintquàm exterius; 

Quemadmodum itaque in Gangrzna & fphacelo partes: corporis: 
molliores,. carnofz,. glandülofz &: membranofz. potiffimum corrum- 
punturacmortificantur , fic é contra in przíenti noftro cafu offex tan» 
tum partes- carie quadam univerfali; feu, . ut italoquar; cancro aut Gan-- |- 
grzna offium (quz alias fpina ventofa ,, vel à quibufdam fpine vento[itas,, - 

'vulgó SSeinfrejler., inpueris proprio nomine pedartbrocace nominatur): 
infe&z fuerant. Scribit Scultetusin füis obfervationibus part: 2. obferv.. |- 
». 90: provenirefpinam:ventofam ab humore ,. qui occultà & infenfa: |o 
». qualitate primüm ofla,citra omnem perioftii Ixfionem atque doloris: |- 
».Íenfum-corrodit, deinde Oedema efficit minimé dolens & poftaliquot: | 
» menfespartem exulcerat&c... Circa quam defcriptionemnotandum,. | 
quod quia offà ceu partes durz.frigidx infua fubftantia nervos nonrecis- |^ 
piunt; neque fpiritibusanimalibus aflluxum:' concedunt, fenfu imme-- | 
diaté deflitütafint; & confequenter propriein fe nonfentiant aut dolo-- |? 
rem percipere poflint nifi mediance perioftio iis- fupertenífo$: hine. im: | 
communioffium cariea caufa externa v. gr, fiftülis,. abfceffibus aut pus- |. 
re exorta; abíque przgreflo.dolore haud corrodi pofle;: econtra veró ini |o 
tali fpina vento(a à cauía interna exorta (qualem cafus prz(ens demon-- | 
(trat ) verificatur expertiffimiSculteti affertum,quod nimirum citra om-: |t 
nem perioftii lzf(ionem arque: doloris-fenfüm offa.corrodantur.. Caus- | 
fam internam przfatus Author, ad(cribit humori,occultà & infenfa qua.  " 
litateoffa corrodenti ; quibusterminis morborum caufas explicari etfi: |.- 
Recentioribus quibufdam : (qui occultas qualitates ignorantix:afylum! |. 
Lo. n vocant) |. 


DeCranio multoties perforató cum oaviis featluris offiumabfqueQ9c, 2735 
vocant,) nonplaceat, cohdonati tamen poteft viris etiam doQis & ex ^ 
peris , quódin explicatione affectus cujusdam rarioris & haud omnibus 
noti,ejusmodi (ante hàc confuetis) utantur terminis: quippe etiamfi: 
corruptionem fucci offium | riutriticii peculiariter malignam  & corrofi-: 
vam in cauía effe dicamus; inquo autem talis corruptio: proprie confi- 
ftat, zqueignotum eft, eó quód ofla humana etfiin fpiritu. fummé cor- 
rofivo velAq.forti infundanturaut Pulvere infernaliinfpergantur;corro-: 
fionem tamen vix patiantur,quin econtra membrànz qualefcunque citó 
confumantur,quamvis vitalitate nulláàamplius gaudeant. Hoc equidem: 
indubitatum eft/fuccam ilium medullofum in offibus contentum eorum: 
tan.üm & nonaliarum partium nutritioni & confervationidicatum efle: 
verum quomodo corruptio illius per folos offez fubftanti&póros penes 
tret, eamquecorrodat, & nonfimul ipfi perioftio dolorem & cranio' 
fubiacentibus meningibus Ixfionem: afferat, hoc à' priori per rationes 
fundamentaliter explicare eft difficillimum; dum'econtra notiffimumeft; 
quód in communi offium'carie ab ulcerofo carnis finu aut colle&to: fan 
guinis pure exortáà membranofis pàrtibusnoh patcatur, fed hx fimul cum: 

- offeisIxdantur& ab(ümantur-. , Legüntur quidem varia in prácticorum: 
obfervationibus exempla, quod unum: tantum vel alterum miembrum' 
 Ípinà ventosá affectum: fueric ,. quod ftatini incurabile" pronuntiavit: 
 Spigelius ,. & partis lz(x amputationem fieri debere voluit;: aft iynoftro 
| cafa erat univerfalis quáfi offium cariesab ipfafummitate capitis ad bra-- 
| chia & femora u(que fe extendens & cráffiffima offa perterebrans : quare 
malum hoc ex univerfali etiam caufa origihem fumpfiffe non eft dubium, 
|dtà utantecedentem ejus caüfam merito in peculiari füiccorüm (ex quibus 
' ofium meduliageneratur, ) acrimonia Semaligna vel diu latitante fcor« 
' butica: corrüptione quzrere liceat ;. quandoquidenixger fimul atrophia! 
-univezfali: 'aborarit. Sed licez.de Hec&tica ordinaria aliàs? conttet, quód: 
eilaborantcsfümimam membrorumlaffitudinem: conqueràntur ; ita ut | 
| peefertim in maraímo ncn tantum fucci liquidi nutrientes: uriácum pin- 
. £uedine fed confequenter tandem ipfe caràaofz" partestanquam nutri» 
| mento fuo deftitucz fücceffivé confumantur ;: verüm dé ipfa offtum fub-- 
 frantia nihil de?erditur ,. qualequid etiam in fcorbuto ordinario prxter 
'Corrofionem deatium non obíervatur-. Unde fi:non' occultum dicere 
| velimus , obfcurum faltem & difficile effe profiteri debemus ,; veram: 
'ràtionem affignare; inquo affe&tus hujüs caufa effentialiter &:diftinàiv? : 
;confitat. cujus ulteriorem trutinationem' acutioribus relinquo; ine 
trim veró; quamvis de hocaffectu mirabiliin aliis Authoribus & obfer. - 
EG TE | : Mm g vàátio.- 


NM" 


| 3 


374 ÓMevatio CER 7 0000 0 0 |] 
'vationibus annotatis mentio fiat , quia tamen hóc forfan modó noneves |. 
nit & inter rariores cafus notatu dignos recenferi mereturjidcirco obfer- |. 
-— hanc rgriorum notandorum calculo inferi indignam haud |. 
c eniul, Euro h 5] 


CMiffa Fribargo- Brifg, Aupuftam Vind, d.23; i 
BM (LM 
FIG. XVI. 

Explicatio figure Cranii perforatiz 
, A. A. Suturacoronalis, | idt 
B | 


. B. Suturalambdoidea, 
C. Suturafagittalis, 


» 


t9 


Offa fyncipitis E 
Offaoccipitis, — . : 
&c. Loca in quibus majores cranii perforationes, |l 
. &c, füuntminores cranii perforationes, quz etfiin fupremaacgloba- |. 
fa cranii parte patvz appareantin interiore tamen concava eju |- 
parte multólatioresacmajoreserant. — ^ — WO 


[] 


D. Os frontis 
E 
E 


Mme 


ó 


i 
* 
H 


LJ 
* 
e. 


^o 


| | OBSERFATIO CLII. 

DN, D. JOHANNIS TACGKII, l 
: - De Ukteroffeatomatico. | E 
possae Calend. Januar. Anno 1652, Secui feminam demortuam, |- 
cujus uterus inftar fteatomatis in unam maffam coaluerat , nullà ca» |- 
vitate intusapparente. Maffa eratplané pinguis & carnea, ponderis, |- 
loraramtrium cum dimidia 000 o e / 
Hanc G5fequentes Excellentifinorumasedicorum acPro- 
felforum in illufri Giffenfi wniverfitate quondam ZMedi- .- 
cine Profefforum T rige obfercvationes poffbumas, aique - 
ex Facultatis AMedice Ais excerptas, bono publico di- 
care College nofiro bonoratifimo DD D. Jufo Friderico 

Din. ortos er M 


f 


r$. 


"E 


d. XV 


(c 


fma 


^A 


M 


A 


ro 


iftro pone 


g fin 


7n.Ben 


lMdretere dixhiNeus 


E 


27 XIX 


P MN 


pondere 


SE SN 


d dn pelsi defe Remis povDere Sf. 1 


TATRUNS, Rd m 
d Ag yis 


dom 


exci ic iota ren o : 


itcm 
E 


D 
2 
m 


C. E 
e Mt rs 


" 


- 
PEUT V 


^3, AB t t ipo aient. Mica 
*. nm» n 


: €x Hsdropiciparacentef 6$ anatomte; j 276 


mma rms t ma 


(.  OBSERFATIO CLII, — 
DN. D. JOHANNIS TACKII, 
! Ex H»?dropici paracenbefi 69 Anatome, 
Een Michaél Anno 1653. é vicino pago CIGiffef hydropicus, 
J nihil proficientibus medicamentis, paracentefin expetiit, quamad- 
, miniítravit Chirurgus hujus loci urbicus, cognomento Medicus me, 
ob umbilici diaphaneitatem & protuberantiam, affentiente, — Aqua 
fenfim & per vicesevacuaricoepit. Senfit primó levamen, at aliquot 
poftdiesobiit. Seétus oftendit inteftina gangrzná corrupta. Abdo- 
"4nen totum pure repletum fuit , hepar quafigranulatum prouctriticum 
| 'Turcicum, penitusque croceum. — Cyftis fellea unciarum duarum 
| pondere, locó fincerz bilis tenacem prafinumque continuit humo- 
- rem, quem tantz purulentiz caufam judicavi; quód bilis , tanquam 
! fanguinis balfamus, defeciffet, Pulmones, exterius nigricamtibus ma- 
: eulisintumuere, interius exfucci &flaccidiexiftentes. Renes bonifue- 
' te; Ned? Corullam oftenditlabem. | Hepatis corrupti locó lien melio- 
rem oftendit faciem interius, nifi quód exterius colore coeruleo paulu ri 
. ad nigredinem declinante apparuerit, & libras duas ponderarit, Inte- 
ftina appenfis fcrophulis , przfertim inferiora, plena fuere, 


| vage OOBSERPATIUCLHA C : 
I^ DN. D. JOHANNIS TACKII. 
| .. Ex Anatome mulieris in partumortue, — 


h ge itidem foeminam inipfo partu mortuam., uxorem moliterís 
|. &JN,N.quam anteannum , fedannofam duxerat virginem. . Obfte- 
; 
H 


trices verb duz diffenferant in munere obfletricio obeundo , neque pat- 
J. turientem debité officii (üi admonuerant; Unde doloribus evanefcen* 
-' tibus, partum aliàs folicitantibus, ipfa quoqueinteriit. Uterusaper- 
. tusoftendit infantern optimé quidem locatum, atcapite penitus contu- 
-. fo & fra&to cranio: Quz fra&tura & contufiocrani! anab ob(tetricibus fa- 
. &la fuerit, ipfam fxpe contre&antibus parturientem, dubitari coepit, 
-. Quód veró nihil certi definiri poffet , obítetrices à Dai. D. Haberkortio, 
» me monente, vocatz, &ob hunc cafum, ipfarum negligentià, prout 
- apparebat, fadum, rigorofis verbis increpatz funt. Quód veró os 
» pubis nimis arie claufum inveniretur utxindo, fatum eft, ut, (ew 


a6 : c O0bferoatio CLTV) ^ 7 | / 
miffà fedulàadhortatione;ad majorem impofterum diligentiam przítan- 
dam, dimiffz fuerint, . gm ! e " 


mde Ro nmn 


OBSERFATIO CLF. | 
: DN. D. JOHANNIS TACKII, 
Ex Phtbifici auatome, 


"L7 Odemannó Darmítadii. ( quó propter abfentiam D. D. Horflii cuna. | 

- Sereniffimo Principe Regente Ratisponam profecti, ad Aulam prin- | 
cipalem , ut Ei àconfiliis medicis. effem, tantisper vocatus fueram ) 
foamem Burs, Colledorem redituum Ecclefiafücorum ibidem v.tà | 
fun&tum ex febre continua , & 4. integras feptimanas graviter quotidié | 
ex febre paracmaftica affli&tum fecui, qui dextro latere pulmonibus de- | 
flitutus fuit, iisfcil, in illa parteplané corruptis ex longa annorum | 
ferie, &, ut apparebat, phthifi: Nam & finiftri lobi erant femi core | 
rupti. Lienquoquepenituscorruptuserat. Undefactum ut hic ca- | 
lorem putredinalem continuó adfpirárit, pulmones veré eventilare non 
potuerit , neque cordisaffliCtionibus (uccurrere. Eparfuit optimumg | 
Cordis dexter ventriculus quafialiqua putredine lxfus. In orificio veme | 
t£riculifiava quxdam confpecta eft materia. 


Y OBSERVATIO CLP | 
D.D;GEORGH BALTHASARIS JW 
MEZGERI, E 
. Es Zlaatome Puelli Principis annui, bydrope extinBi. | 
A euer Schvvalbacenfe, juífu Sercuiffrmi Principis noftri, Du Dn, | 
Georgii 1H. Halfie Landgravii Regentis (9c. (9c. Examen vifcerum | 
Principis pufionis, Sereniffi. Principis Ludovici 1. H. L. Filcli Anno| 
1654 d. 19. Julio nati & Anno 165. d. 21. Junii iterumdenati, perfe- | 
&ionem à me inftitutum fuit , in quo, adítantibus £xcellentiffimo Dn. D. | 
Horfio, &9 Dn. Valentino Sandio , Cbirargo Z4ulico peritiffmo , (cquen- 
tianotavi: Primó quidem cutis circaregionem ventriculi, umbilici & | 
inguinum maculisatro - purpureis, ecchymomatum inflar , pi&ta erat. 
Ex abdomine, per fedionem umbilici leviter factam humores ferofo-| 
biliofi, lutefcentes &foetidi , inftar aqu per canaliculum d'uctz, ad tres | 
- mezfuras preflliebant: Quibus fübduclis & aperte. abdomine omentam. 
J | - | penitus. 


E 


Ex Anatoime Puelli Principis annui bydrope extintli. — 2»7 
. penitus putrefatctum occurrebat. 2nteffina cum vestriculo aliquo modo 
inflata, pancreatis autem nullum fere veftigium apparebat. Vene mefarai- 
ce glutinosá materiàrefert. —Lieg monítrosé tribus appendicibus in- 
ftru&tus, nigri coloris , induratus finiftroque reni ar&iflime adnatus, ut - 
fine cultri ope digitis avellinon poffet; . Bemesipfi(atisgrandes. — Hepat 
; fanguineo colore exuto cineritium feré, &; qualis incoftoalias obfere - 
Nati folet; induerat, inci(umque capiofum etiam ferum , & liene qui- 
: dem copiofius (lillabat, | Czteràm in atroqne vifcerefovex aquàplenz | 
. hydatides fortaffe ) quamplurimz, conípiciebantur: Bilis in veficula 
"fua copioía & quafiauró tin&ta coruscabat. —Pericardium aqua. ejusdem 
.£um fupertori coloris & foetoris diftendebat,cui cor innatabat:ipfüm au- 
'tcor plané exfaccumne guitulam quidem fanguinis intra (e continebat, 
-quod inaliis &tiam vifceribus notatu dignum erat; nullibi enim fanguis 
.elicipoterat, etiam in venz cav &arterlz magnz vulneratione, fed 
tantüm aqualoturz carnis non abíimilis, . Palmones flaccidi & ex. altera 
 pamepurulentierann — per | 
Los QIOBSEREATIR CLPIL .. 
L De lifus inpotentia ob«vitium nervioptici, 
^ À Nno 1665. d.58. Julii capite ob infanticidium Nezflariz trune 
& 4 catam , ex fpecialiindultn Senatus civitatis hujusimperialis concef- 
fam'T'heatro Anatemico deftinaveram. | Czterum cum nefcio quz dif- 
fcultatesmoverentur, ebjus conducendi & per diver(a territoria trans 
feundi, maluimus cadaver ibidem ( W/ezflarix ) fecare , adeoque 
me eó recepi , ftipatusunivería Philiatrorum turbà, atque intra tridu. 
"um fe&ionemhancabltolvi , Templum defolatum loco T'heatri &alia 
neceffaria ultró fuppeditante prxlaudato Senatu. Nihil notatu dignum 
- inhocfübjecto occurrit, nifi quodalter oculorum videndipotentià or- 
batus , nervo optico & flaccidiore &juftó ininore exiftente, obfervatà 
hác differentid etiam ultra combinationem in Sella Turcicafolennem. ^ 


hi 


artem 


d 
j! | P ad adi di s 
"EET IMA 8 ow iw uw i 


— "Dec UL Ami, VIL PUT. LL " 


278 : nM Obfervatio CLVIIL. : t 


OBSERF ÁT10. CLVIII. 


J BN. D. MICHAELIS HEILANDI 
De Noíabilibus nonnullisin Cadavere feminino obfer-vatis. 
le 21, Novemb. 1665. fingulariter indulgentibus Nobiliffimis Ga- 
3 nerbiis Buffeccanz vallis. adminiftrationi Anatomicz fubjectum 
eft cadaver foemininum,cujus fectio per integrum decendium continua- 
" tafuit, numerofo ftudioforum aliorumquefpe&tatorum coetu przfente. 
- Rarioraobfervata hzc fuerunt: (1) Vertebrz lumborum fex, quarum 
(2) quarta conformationis quoque vitio laborabat; Proceffus enim 
ejusdem fpinofusnon fymphylti erat unitus reliquo vertebrz corpori, 
fed jungebatur arthrodià , extremitatibus cartilagine obdu&iis, (3:) 
"Thymus prxtereà quafi bifurcatus (ecundum longitudinem fterni pro- 
'tendebaturiníolità magnitudine. . irn : 
n OBSERFATIO CLIKX. 


DN. D. MICHAELIS HEILANDI 


... DeRRarioribus in Virili cadawere obfervatis, |... 
Nno 1677. Die 19. Januarii Anatomico exercitio oblatum eft ca- 
daver, viri juvenis capite truncati atque ex idu quodam occipiti olim 

inflido epilepticisinfultibus obnoxii, ubi fequentia rariora obfervata 
. Occurrerunt : d pr Pu S db b. 

... 1. Mufculorum Pyramidalium ne quidem veftigium aliquod com- 
paruit. Veget yin | 
.. 2. Ventriculi fubftantiain finifiro latere protuberans, non longe 
ab orificio finiftro adcó attenuata & emollita deprehenfía , ut ad levem 
contadum fuerit difrupta, effufis, quz in cavitate erant, contentis, 
Duplici porró obícuré rubente maculà dextrorfum versüs,in parteante- 
riore deturpata obfervabatur membrana f, tunica interior ; Quarum 
macularum alteralongitudine ac latitudine pollicem , altera y, qua ex- 
teriora faltem pingebat, longitudine articulum digiti, latitudine trans- 
verfum dimidiatum exzquabat, Sufpicio erat;corrofionemillam ortam 
. ex affümto veneno; quodpatriofferendum przgrefío cempore parave- 
rat uxor. | 

3. In Capitis partibus tam continentibus quàm contentis nihil 
praternaturale obíervatum fuit. j H1 
| Pul- |: 

" u 


^ [A VAL : ) 
$ LLW "2.34 wea M 


De Rarioribus in Virilicadavere obfevvatis. 279. 


Lnusunqees cds E —— Á—— n" " CEP Ri 
.4.. Pulmohes , intervenientibus fibris nervofis & membranofis 
coítis , terno & diaphragmati firmiteradnati & livído colore undiqua- 
que tin&i erant.- | Ui | 
eof Obfervare prxtereà quoquelicuitin juvene hoc epileptico tri- 
quetrum illud circa concurfüm fagittalis & lambdoidez futurarum, à - 
| Paracelfo in Epilep(ia maxime decantatum officulum , faturis fuisá fya- 
 cipitis & occipitis offibus manifeftó diftin&tum, — | - 


INSA OBSERF ATIO, CL X. das 
DN. D. MICHAELIS HEILANDI. 
—. Decoberentia craffe meningis cum cranio &c,nulla, - 


|! A Nno t682. ipfis KalendisSeptembribus ex fingulari indultu & gra« 

[ ' ^tia Sereniffimz Principis viduz Regentis atque T'utricis, in^ Thea- 

| trum Anatomicum illatum eftcadaver infanticidz decollatz, inquoni« 
1 


hil pené fingulare obíervandum occurrit, nifi quód nulla fuerit obfer- 
/vata cohzrentia.durz meningis.cum cranio ejusque futuris: unde & - 
'cranio diffe&to promta ejus fuitablatio, quam aliàs dicta cohxrentia fae 
tis.difficilem reddere folet. Et habita fuit hzc juyencula ftupidioris ia-- 
genii dum effet in vivis &c. | | 


diss s OBSERFATIO CLXI, 
qo cDN.D. TUSTITRIDEREIOD' 
DILLENII, nde 


e 
" 


| 


| De Sirychni manici V ekerum *vel $olani Somniferi Recen- 
| &iorum baccis , earundemque efu noxio. | 
! L Um Annó 1659. Gymnafium patrium Darmftatinum , adole(cens 


| 


XV.annorumetiamnum frequentarem, accidiffe memini ; ut ci- 

vis cujusdam plauftrarii, nomine Zyob. etl. uxor, baccas ebuli-rürj' 
colle&ura, ad pulpam f. rob. exinde pro familia conficiendum, per 7. 
'errorem baccas Solani Somniferi (eu furiofi, herb bella. donna calis dida, E- 
carptas domum ferret, ex iisquerob conficeret, confectum recens ibi 
zuftaret, liberisque füis utriulquefexus, (quorum fex numero erant ) «^: 
'tidem comedendum przberet. Quiextempló pártim fomno profundo : - 
'zorrepti, partim in tantum furorem ati fuere ;ut veftimentis abjedis & 

:ndufio folo velati, clará etiam die domuncula exirent &in plateas pro» 
B Q23 N n2 Curree 


286 | | Obfewvatio. CLXI, dS 
. currerent, gefticulando , tripudiando, cachinnando & incongrua at-* 
quedelira multa tum proferendo tum peragendo. Hi tamen omnes, 
excepto filiolo natu minimo , cui medicameat:a in debita dofi exhiberi 
nonpoterant, ftudió atque operà Excelieutifffmi D. D. Strauffii p. m. tum 


" " — 
Omm ces es ma aD 


temporis «/duliatri Darimflatini , fanitati priftiaz reftituti fuere. Conf. 


de noxio harum baccarum efu Cardan.l 6. d. R ev.var. C.20. Hier. Mercur.l.1. 
— deenen.C.13,Sen.l.6. PraB.Med.P. 7.c.9. Job.Rad. Cam. 85lleg. Memorab, 
C.HT,P, j 4. Andr.Libav, ap.Greg. Hov[i. To. I.Oper. l.X . Obf. a. Epift. penult. 
ad Sigismund, Scbnizzer. Archiatrum Bambergens. — fob, Scbeuck.i. 7. Obf. 
Med. 1X. atqgibi hanc ipfam Hiftoriam à D. D. Strauffio peu.is ann: Xam. 
It: Sim. Paulli :Quadrip. Botan. Cla(J. I1J. Lobel. in «74d ver(ar. p.103.Scho- 


ver. in Medicin. Peregvinant. p. 140. citante T bo. Pascov. in Herbar, Portae | 
til.ex Recognit. Zornian. edit. Ex profefío autem de his commentan-- 


tem Virum longe doiffimum Dn. Jo, Mattb. Fabrum, Med, Dod. €9 Pro- 


N 


£o - Pby(icum Heilbronnenfem in Strychnomania Anno. 1677. Auguflg Vine - 


delicor. edita. Quin & fimilis tragoedia ab efuimprovido harum bac- 
car. locó myrtillorum heic Giffz contigit anno 1691. menfe Augufto, 
quadevid.  Difputatio Inauguralis Dn. Jo. Jac. Mardorffi ,. Med. Licent, 
Auctore Tbeffalonoffro, Dn. D. Valentini, quo ftudiorum ducet.t.ucé- 


batur Dn.Mardorf,eopfe anno de Maniacis nuperis Giffenfs.à Solano furiofo 
conícripta & hic habita: quorum plerique meà & quorundam aliorum 


Medicorum noftratium opetá , fecundum Deum convaluere,unus dun- 


taxat autalter zgrorum , malóarte doGta plus valente, mortem oppe- - 


uere. 
| GBSERPATIO CLXII. 
DN. D, JUSTI FRIDERICI- 
DILLENII 
De Lienis exfedione, 


JA Nno 1670. temporebrumali Giffz (üb aufpiciis & manudu&ione 
B. Dn.D. Heilandi , curiofitatis & exercitii gratiá, cani domeftico 


* 
LE " 


lienem exfecuimus Philiatri, juxtamethodumà Dn.D. Majore in Cbi- ' 


rurgiainfaforiavraditam , ficque infperío in vaía fanguinolenta palvere. 


fympatbetico Digbeano, confutisque debito modo communibus integu- 


anentis,canemvinculisfolutum dimifimus. Caterüm bonus ifte qvAa£. 


feq.annimenfíe Augufto in zdibus hofpitisfuz , dibiuman fenió, ( X. 


enimannorum ferebatur effe :) anfame confeCtus ; an potius , refri- 


cato 


"4 


Delimisexfeüionm. — 0 2 28f 


tto jab CAR 


ibus, d icd visés d - - je jh : 
cato ex idu aliquo; vulnere, contriftatws & furdafter fa&us interiit ; 


eM Ug OBSERVATIO CLXIIIL . ^ - 
.D. DN. JUSTI. FRIDERICI. 
; De Cane wovopya, | 
Eodem tempore ibidem in Collegio Anatomico privato, Eodem D. p 
—Heilando Directore, canem (ecuimus &eyse , tefticulo fcil. altero 
fatis magno extrinfecüs pendente, altero veró minoreintuslatente, 


—— OBSERFATIO CLXIV;. ^ 7 
Dn,D, JUSTI FRIDERICI DILLENII, 
| De .fex lumborum cvertebris in $celeto virili. . 


| AT 1672. Idem D. D. Heilandib. m. in Collegio Chirurgico priváz 
- * to mihi meisque Collegis $»uzTpocin Sceleto procerialicujus homie 
nis Sex lumborum vertebras oftendit, prxter naturam iftud effe afferens, 
€o quód nihilominus XII. dorfi ac V1I. colli vertebrz, prftó adeffenc, 
atque ita XXV. inuniverfüm illihominiànaturadatzfuiffnt, |—— 


.  Dn.D.jUSTI FRIDERICI DILLENIIL, 
De AMemorabilibus nonnullis in cadavere muliebri obfercvatis. 
| Nn6 1674. füb initium menfis Junii in cadavere mulieris infanticidas. 
3 capite plexe admodüm macro & ftrigofo, Eodem D. D. Heilando 
Profce£tore , Nos Philiatri fpe&tatores feqq. notavinius : (1.) Hepar gil- 
vum ac fuübpallidum. (2.) Lienem alteró fere tantó , quàm folet ordinarie, 
majorem. (35.) Pulmones iuridos , tuberculisduc atro & grumofo fangui- 
ne refertis hinc ind? obfitos. ie | | 
(4.) Aquam f; lympham pericardii £j. excedentem , Serümque co- 
piofüm (in quod omnisferé pinguedo abire coeperat) ex utroque pede 
Íponte aperto continué emanans; Utà Càchexia perfecta vel hydrope 
ipfo mulieri; fi fapervivere licuiffet illi, metuendum fuerit; Ipfo D. D, 
Heilando p. n. judice, "WWE | ' ipii, 
Pier Nn23 0BSER- 


* 


i33  Olbfrwitio CLXPL. 


pes OBSERFATIO CLXVI. 
Dn. D. JUSTI FRIDERICI DILLENII. 


Vulnere arterie. magne per medium abdomen illefis inte- 
oss ditis omnibus inflido, letbali. 

A NnóÓ 1675. poftridié Calendas Januarii tub'vefperam Civis ac pifto- 

ris cujusdam filius , adolefcens petulans atdue protervus à Studiofo 
quodam N. N. Bufcbio, quem contumeliis atque conviciis infinitis (quin 
& lapidibus , ut ferebatur). infe&tatus fuerat, in plates urbis hujus Gif- 
fenfis gladio acutiffimo punctim feritur pauló fupra umbilicum, telo per 
media inteftina , illefis tamen omnibus , inarteriam aortam penetrante , 
eamque ad ipfam divifionem f. bifurcationem in duos ramos iliacos 
utrinque perforante... Ex quo vulnere; poft lipochymias continuas & 
affamtorum yomitum , ab horz quadrante elapío interiit. "i 


| .OBSERFVATIO CLXVIL- 
Düà.D.JUSTI FRIDERICI DILLENII. 
De ulcerofa phlegimone. auris" finiftra £opico paregorico ivrsge- — 
S rdifie ! percuraía., | 


pem »ni fallor, annÓ Henricus Baleman, Lubecenfis, Artis Phar- 
maceutice miniftrum in Pharmacopolio Academico Giesvveiniano 
hic Giffz agens otalaiá graviffimá cum.pblegmone auris finifire corripitur , 
hinc àduobus Medicis Veteranis univeríalium medicamentorum, pur- 
gationum|cil.diaphoreticorum, V. 9. Enematum, quin & alterantium , atque 
Confortantiuminternorum & externorum, difcutientium item acrefolvem- - 
tium methodicà quidem , fed nimis diu protracta ordinatione nimium - 
quantum fatigatus , ac dolorum atrocitate ad infaniam feré adactus, ita 
qüidem , ut libentiffimé fefe illi condonaturum , adfirmaret, qui violen-- 
tas fibi manus inferret, & globo plumbeo aut ferro frigido vitx fimul at- 
que dolorum fuorum finem faceret , meamtandem , utpote Medicinz. - 
Candidati; iisdem in zdibus Giesvveinianisadhuc degentiszgroquet, . — 
c. adftantis opem ejulans &clamitansimplorarecoepit; perindé acficum — | 
Magno illo Macedonum Mundidue Monarcha Alexandro apud Cur- . — 
ciüm dicere vellet : Lentaremedia 69 fegnes Medicos uon expetunt tempera : 
(mea; velmori firenue , quam tardé convalefcere mibi melius eff, Hinc pre-.:- | 
cib.hominis haudindotti & morum quod elegantià confpicui,artisQdue | | 


LH 


hd 


fux P 


. Deulcerofapblegmone anris (iniflve toplco paregovico $c. — 285 


fuz fatis periti. permotus , cüm ad füppurationem tendere phlegmonem 
ex dolore pulfatili & febre continua facilé colligerem, ad maturandum 
apoftema doloremque fimul mitigandum Cataplafma svzópsov ex medulla 
pauis albi rad. altbee ,lil.alb. cavicis, flor. chamemel. melilot. fambuc. femin. 
lini €9 fenugrec. in latle dulci co£iís , & admixto (ub finem co&ionis Croci 
opiique momento in pharmacopolio confici curavi , egroque , utillud 
vefiex bubulz inditum auri dolenti calidé fupponeret;auctorfui. Qui, 
di&um factum , illicó levamen fentiens adftanti mihiait: €t bag tbut 
facte; £» batte ib ba8 ebenber gebabt! Hinc poft medium admodüm ho- 
xx quadrantem , aliquid ex aure affecta effluere fentiens , remotó paulis- 
perepithemate , materiam purulentam cruori remixtam ex abfceffü ru- 
pto emanare vidit , mihicg revocato lxtabundus mali füifomitem often- 
dit: Cumque ufüm Cataplalmatis, identidem recalfaéti, fuafu meo eo- 
usque continuaffet, dum nihil amplius effluere, liber etiam à dolori- 
bus cerneret, leviori porro ab[ler(ivo adhibito pleniffimé convaluit , 
cum Barclajano illo Poliarcho ( 4rgenid. l. 1. initio ferà ) fecurior notis 
inemptisQue remediis, quàm in Medicorum (nonnullorum) fide, ,, 
iniquiffimam mercedem ex fupervacua curationis mora interdum ;, 
Ccaptantium. —— | 
| OBSERFATIO CLXVIII. 
iis Dn.D. JUSTI FRIDERICI DILLENIL. 
De wulnere arterie trachbee , fclopetó chartd maflicatá , 
ooo mors ceu referebatur , faltem infartó infli- | 
14630 (31115! " Go letbali. | g tuy 
Cu eopfe Annó 167 y. Grünbergx vices Cl. & Experientiffimi 
-J Viri, Dn D. Giesvveinii, Materterz mex Mariti & Hofpitis us- 
ue mei venerandi obirem, ac Medicum ibi Vicarium agerem, aéci- 
dt. ut in luftratione Civium publica, Juvenis quidam , civis Grünber- 
genfis filius € fclopeto Gallico (iylinten Siobr) focii fui fibi latus 
claudentis globulo chartaceo , ceu. referebant, faltim onerato (utrum 
ex improvilo an ftudio. dubium, )explofo, in jugulo ad latus dextrum. 
arterix trachez vulneraretur. — Accerfitus Chirurgus f. Barbitonfor 
vulnus pro more obligat, pergo bidui fpatium diligenter ac pro pof- 
fecurat. Cüm veró tam arcté vulnus claudere non poffet, quin & 
aér, cum fibilo, & ipfe quoque potus ac juícula affumta continuó 
vulnere rurfus egrederentur , egerdue in horas tantüm non fuffoca- 


M 


&. 


— 


394 7-7 c Obfevato CLXVIL — 


retur, àc prxtereà ex hzmorrhagia largiori pregreffa indies magis 
magisque debilitaretur, Ego quoque füb no&em terciz diei advocor, 
egrumque maxime debilem , fübmifse tantüm loquentem & in ma- 
menta fuffocandum offendo.  Przícribo primum enemata & medica- 
mina fanguinem concretum diffolventia, quód alvum adítridam xger 
haberet & abdomen inflatum ;. hinc arteriaca-pneumonica , traumati- - 
C3 & cogfortantia varia, imperoque Chirargo, Empla(tra elutinantia 
& coníolidantia quxvis optima feduló adhibeat nec nimis crebro vul- 
musretegat. Sed incafsüm omnia, xgro ad omnium quà medicamen- 
torum, tametfi liquidiffimorum affumtionem continuó tufliente, ac 
cum periculo fuffocationis creberrimé ac difficilimé refpirante, ipío« 
due aére non minüs quàm medicamentis ac ferofiore fanguinis parte 
affidué per vulnus erumpentibus , donec is decimà morbi die , poft. 
crebriora animi deliquia zgerrimé fpiritum trahens ex(anguis & ex- 
fuceus interiret. In cujus arteria trachea, (ub cartilagine fcutiformi 
Vulnus five rima per utramque arteriz membranam & in(equentem 
cartilaginem annularem penetrans, fimulque vafa jugularia externa 
prorfus ex(anguia in fedione poft mortem reperta fuere. - 1 


SCHOLIOW, 


. A Utrum juvenis hic ex ixfione vaforum jugularium externorum, 
an verà ipfius arterie trachex tantüm obierit, incertum adparet ; 
quur utriusque partis, & trachex & jugularium externorum vulne- 
ra per fe lethalia non cenfeantur. . Iftud a. verifimile videtur, &ner- 
vulum aliquem ex recurrentibus, & epiglottidem laryngis (fortà.& 
pharyngem) vel à folo pulvere tormentario cominüs per vulnus 
trachex in fauces violenter explofo unà lzía fuiffe: Illud quidem, 
quód vulneratus toto decubitus tempore ne verbulum quidem clar& 
eloqui potuerit , (ed fubmiffim & raucá veluti voce tantüm mufsárit ;. 
Et, quód omnia tum alimenta, liquidiffima etiam atque dulciffima, 


licét in minima. quantitate exhibita, non tuffim tantüm graviffimam, - 
Ceu dictum, ipfi (emper excitayerint; verüm & é vulnere fepe majo- 


rem partem rurfus eruperint : -Hoc a. quód folidiorum ciborum ni- 
hil omninó, flaida veró tum alimenta tum medicamenta in exigua- 
etiam quantitate vix ac ne vix quidem zger deglutire potuerit; Quod-- 
due non minima pars fanguinis tenuioris ac finceri per alvum fubindé. 
exereta fuerit, ipfamque vulnus non re&o tramite , fed furfum nón- 


nihil 


| 


^ zl 


De ulcerofa phlepmone aurke frniftre topico paregoricot9c. — 385 
nihil in fauces ipfas penetràáffe vifum füerit.. Qus quidem omnia , medi- 
ante ulteriori fe&tione certiüsesplorari forté potuiffent , fitotum caput 

& collum fe&ioni fübjicere per parentes & confanguineos vulnerati no- 
bislicuiffet, — d? Pus | | 
dere esos e BSERFATIO CLXIX. 

7. o Dn.D.JUST! FRIDERICI DILLENIT. 


- De Febre lenta luda graviffmá IV. hebdomadum [pa- 
A8 os £16 fehcifer curatá, bud 


. XZ Odem anno vertente 25 illuitriffimo Comite ac Domino, DN. 
.A— HIERONTMO JOS$EPHEO, Comitede Latron €9c. inter Cx(a- 
xeas copias Legionis Croaticz Equitum M2giftro, Freyenfíenz t. t. hi- 
bernante Grünbergà evocabar. Quem XX. admodüàm annorum juve- 
nem teneriori corporis texturà & con(titutione cholerica przditum 
febre continua triduó jam laborantem invenio. — Hanc quia in itine- 
re , ex Auftria zftate przgrefía huc usque peracta, ex variis diztz er- 
roribus contraxerat, prxtereads inappetentià omnimodà & cephalal- 
già fatis acri laborabat; nec minüs crebris eruétationibus , naufeà & 
inani ad vomendum propenfione tentabatur; hinc ab Emetico leni- 
- ori Curationem aufpicandam effe duxi, exhibito in hunc finem Ma4- 
gifferio Antimonii aurato à Strobelio , v. t. Pharmacopoeo Grünbergen- 
fi b. m. ríte parato & cum eleofaccbaroCitri vemixto, quod etiam pro 
voto fatis bene, bis nempe vel ter ev totiesiue «re fuam perfecit 
operationem.  Pofthzc ad paregorica urgentioribus fymptomatis mi- 
Bbshdis dicata, interna pariter atque externa, indeque ad blandiora 
Biapboretica , nec non alterantia & fbeciflca antifebrilia , confortantibus 
fübindé remixta fucceffivé progreífum, iisdemdo bene diu inhzfum 
füit, gro Illuftriffimo nil quicquam indé meliós habente, fed poti- 
"us, fupetveniente diarrhoeá pené colliquativa, & tufficulà ficcá, & 
imbecillitate totius, cum fumma corporis extenuatione ac emaciatis 
one, ita, ut vix cutis offibus hxreret, xgerque Illuftriffimus (lioet 
zgrotate fe, certe febricitare vix fentiret) de le&to fefe vix attollere, 
nedum aliquo usque progredi poffet , indies in pejus ruente. 
Et jam oculi excavari, nares anguítari & in acumen attolli, ;, 
aures contrahi , tempora collabi , cutis frontis rigidari & arefce- ,, 
;xe, tota facies decolorari, &, qualis ab Hippocrate ( Proguoff. L1. ,, 
- — Dec. III, Ann, V1.8 VIL, Qo Q9 Coac, 


T NEC ML tu T t sui a iw 

,, &8 Coac. Prenot. 212. verf. 108.) graphice depicta , cadavero(a red- 
» di, membra fqualore ac marcore flaccefcere , offiumdue prominentiz 
» con/picuz adparere ac extrema omnia llluftriffimo minitari : Ut jam 
febris lente hg &ticam xmulantis praíentiffima figna medenti metho- 
dum haétends inftitutam nonnihil immutare, ac deobftruentibus mar- 
tialibus €$ antifcorbuticis temperatioribus cum Confortantibws analepticis 
€d antibellicis curaté mixtis hydram hanc oppugnare juberent. Qui. 


bus eiiam bene diu magnáque curá adhibitis, nec minüs exadà diz- 


tà ab IHlluftriffimo obfervatà, eadem tandem feliciter expugnata, vi- 
&as dedit manus, ZEgerque Illuftriffimus in limine mortis jam fermé 
conftitutus , divinà przftite gratiá, poft IV. hebdomadum decuríum, 
priftino vigori atque fanitati refticutus, Deo fofpitatori gratias, Medi. 
coque (oftrum non contemnendum gratus perfolvit. ^ Caterum ipfz 
remediorum formulz unà cum Curatione methodica in Differtatione 
fingulari pridem affe&ta, fed in fcriniis adhuc delitefcente ultimam- 


rante, otiumque cum vita & valetudine largiente ; indicabuntur. 


OBSERVATIO CLXX. 
Dn.D.JUSTI FRIDERICI DILLENIT. 


pe Febre continua cum dolore occipitis 65 veriebrarum colli 
— acuti[fimo , &5c. ex Cerebri commotione per ca- 
(fum ab aito fadum ,oriunda, bre- 
| "idv c 

pre loco ac tempore, vel pauló ante Dn. N.N. Manpold , p. m. 

Sereniffimi noftri Principis ac Domini, nec non illuítris Academix 
Ludovicianz redituum in d;ftridtu Grünbergenfi Rationarius 64. an- 
norum. conftitutione corporis macilenta, cholericà vulgó dictá, cum 


ante menfes aliquot fub vefperam ex improviío de fcalis lapideis ar» - 


cis Grünbergenfis przceps in pavimentum decidiffet , occiputdue gra- 


viter iliififfet, ita, ut aliquamdiu fine voce, fineda motu adinítar mor- . 


tui proftratus jacuerit, brevi tamen (cute capitis leviufculé filtim 
vulneratá, ipsàjue contufione partis emplaftro vulgari perfanatá) 
meliüs habere fibi vifus omnem medicamentorum ulum neglexiffet , 
non multó póft occipitis dolorem gravativum cum perturbatione fen- 
fuum ac memoriz debilitate per vices experitur. — Quz fymptomata 

| | menfibus 


'ue manum f. Colophonem expectante aliquando, Deo bene adípi« - 


De Febre continua cum doloreoccipitis 9 vertebrarum 9c. — 387 
- rnenfibus aliquot elapfis ingravefcere, dolor acutus in vertebris colli 
cum ventriculi naufea,& bilis humoribus ferofis permixcg,vomitu fpon- 
taneo àccedere, cumqp febricula continua & membrorum motui vo- 
luntario deftinacorum tremore ac impoteatia-urgere ; uriná ruffà ,te- 


nui & cradà, pulfudue celeri & m nüs quali exiftcate. /— Accerfitus. 


goin caufas ancecedentes five procatarcticas inquiro, quibus cognitis, 
memor illicó graviffimorum (ymptomatum, Capitis ejusmodi Con- 
cuffiones ac Gercbri commotiones temeré neglceétas infequi folito- 


tum, atgs à Przftantiflimo Chirurgo Guil. Fabricio Cent. 1. Obf. Med. 


Chirurg.ij. (9 12. nec non Cent. 3. Obf. 9. C. «.Obf. s. e$ C. $. Obf. 9. ES. 


e UU DERE alg dd Curam illicó me accingo; Cumque 
nuli 


ulia vel cranii depreffio vel fradura fub raro tenzidg capillo appare-- 


ret, ita ut eorum derafione opus non effet; nec vertebrarum Colli 


. contorfio vel dislocatio uila adverti poffzt: Sacculos Cepbalicos refol-- 


ventes ac difcutientes, ad imitationem Fabricii prxlaudati primum oc- 


cipiti &nuchz calidà apponi curo, prafcriptà fimul fub vefperam pri- 
m2 diei Emalfioue alterante piregorica ; poftridie vero Sudoriferum an- 


tifebrile, cum Cucurbitulas. fcapulis afhgendas impero: Hinc Ememate 
emolliente ac. leniente alvum (abduci ac die tertio fanguinem à vena Ce- 
halica f. humerali dextra modice mitti jubeo ; adjunto ftatim pulvi- 
fcule antifebvili precipitante atque Cephalico & Vebiculo adpropriato ter 
de die capiendo & aliquamdiu continuando , non omiffis intereà Ene- 
mitis ac Emuljionibws alterantibus €9. paregoricis. "Tum quoque lini- 
mentis atque. fbiritibus uervimis atque Cepbalicis, caput & fpinam dorfi 
totam , collique vertebras fzpiufculé calidé inungi atque tricari , quin 
& Cataplafmata  Cepbalica refolventia &9 paregorica occipiti nuched pe 
imponi, &, (edatà jam intemperie febrili, Tragema €9 Eclegua cepha- 
licum. uervinum €8 confortativum confici curo , tandemd Cerató de be- 


tonica €$ Cucupbá temperatiori , bauffulod, ecceprotico prxcriptis Cura» 


tionem ante XiVtum feliciter abfolvo. 
, ( .... €Gifsá Auguftam Vind. d. 27. Septemb. Anu 
"m 1700. miff4.) 


Ov. . C--"Óm 


t 


288 s aro lfawatib.GEX E. 0. uut 

s c0BSERFATAO: CLXXI 0 odncMenm 
| Dn. D. THEOPHILI BUDZEI. 
De Epilepfia ex Pbilíro per Salizvationem -Mercuria- — — 
| - - [em curaíia. Agit etos ia 
Uvenis generofus XXIV. annorum temperamenti phlezmatici , mi- 
 litiz deditus & ia Germanià, Hungarià , Moreà &c. caftra (equutus, 


vatiisQue in dixtà erroribus non raró commiffis, Annó MDCXCIV. 


philtrum inícius accepit, unde pauló poft maximis & corporis & ani» - 
mi anxietatibus variiscp f(ymptomatibus , ut dolore capitis refpiratione - 


difficili lipothymiis, aliisdá primum afficitur, quibus brevi malum E- 


pilepticum , omnes corporis partes graviffimé affligens , & demüm ca- . 


Chexia ac atrophia totius corporis füccedunt,ut xger vivam mortis 
iinaginem prz fe ferret. pini Eecenun | 
Vocatis mox in confilium medicis, varia adhibita fünt remedia, 


fed malum nullo modo remittit, quin potius indies accrefcic & pluri- 


bus paroxyímis exafperatur, adeó ut eger. omni feré memorià ac ju- 


dició deftitueretur, & vix ac ne vix quidem , quid fecum actum, aut 
jam agatur,intelligeret. "Tandem redux militiedue valedicens, mez 
fe concredidit cure, ubi ponderatà infigni cacochymià aliisda circum- 
ftantiis obfervatis, confultum duxi, miorbum hunc graviffimum fali- 
vatione Mercuriali, premiíIis premittendis debellare. Quamobrem 
Generofo xgro primum exhibui medicamenta aperitiva & alterantia, 
Martialia & Tartarea, v. g. Tin&turam Martis Zvvolf. Arcar. Tartari 
c. Tin&ura ejusd. Spir. Carminat. d. tribus, it. pulv. cache&. Cinna- 
barin. W'edelii &c. Dehinc, per vices Laxativa ex Rhabarb. AI. c. 


"'Tartar. Vitriol. & refin. Gialap. it. Vomitorium ex Tartar. Emet. addi- 


to Auro fulminant.& Cinn.Antimon purgatod fic optimé evo xai x&lo 


corpore falivationem ipfam anno M DCXCV. meníe Novembr. pilu- - 


lis Mercurialibus ex Mercur. Sub]. dulci rité ppt. & Extr, Scorzoner. 
paratis, & tribus dofibus propinatis, ut & externé partibus extremis 
ilinito unguento Mercuriali, ex Mercur. vivi optimé purificati £j. 
Adip. porcin. Sij. & Ol. L. Rhod. 3j. M. facili negotio excitavi, dato 
$ubinde Decotto ex antifcorbuticis & appropriatis Cephalicis nervi- 
nis, Y. gt. . 
.X»& Rad. Sarfzparill. Ziij. 

Caryophyllat. Chin. pond. 
Pocon. aa. 5j. Liquirit. 2$. 


^N, 


Rf. 


1 
INI tn I Me cms 


——— 


. De Epilepfía ex Pbiltvo per Salivationers Mevcurialem curata. — 289 


Raf. W.Saffafr. Fraxin.aa.Z. — 

— . Agallochi alb. ij. 

Hb.  Beton.Mij. . | 
Chamxadr. rorifmar. 

bw. ^ Summitat.Serpill.ana.mj. . | à; 
Fl  Anth.lilior. convall. e 

d — ftoech. Ar.ana.pij. 

Sem. Goriandr. Anif. 

Cinam. Cubeb. ana. 2i]. 

Incif. & cont. in Aq. fimpl. coctum in copià quotidié propinando , Dis 
tamque decentem imperando. Curá ifthác per aliquot dies feduló 
*ontinuatá, tantüm quidem abeft, ut malum cederet, ut potiüs ro, 
2e, & pluribus paroxyímis quotidié recurreret, ac generofum juvé- 
nem, miferrimo fpectaculo , adeo afficeret, ut de reconvalefícentià - 
'omnis feré fpes evane(ceret. nihilo feciüs falivationem; repetitis in- 
uncdionibus, ad XXX. dies continuandam judicavi; ac demüm, fero - 
fcorbutico acido & viícido tartareo., nigricantis feré coloris, mali« 
que odoris in magnà copià non folum per os, fed etiam veficam , 
mec raró per alvum educto, agrum per XIV. dies bis vel ter in Bal. 
neo Laconico füdandum curavi, continuato ufu füprà dicti Deco« 
€i, & interpofitis pro circumftantiarum ratione remediis fpecificis 
Cephalicis, Cordialibus , Nervinis , v.g. Liqu. CC. Succin. Liqu. Ce- 
phal. Wedel. Sal. vol. Oleof. Cephal. noftr. it; Pulv. Epilept. M. & nigro 
Cephal. cinnabarin, noftr. c. Caftor. Sal. vol. Succini aliisque, nec neg« 
le&is externis, v.g. Linimentis, Balfamis, Cucuphis, Emplaftris c 
Gephalicis & nervinis Balfamicis Spirituofis. Quibus otmnibus accu- 


raté adminiflratis & adhibitis , tandem fingulari Dei O. M, clementià 


poft XXXV. dies malum hoc graviffimum ac deteftandum primüm 
remittere coepit, durante folüm adhuc per aliquot dies, in diverfis 
corporis. partibus, Spafmo flatulento, à quó tamen ut & reliquis 
fymptomatibus Generofus xger poftmodüm perfeàiffimeé liberatus; 
priftinz fanitati reftitutus fuit, e&que conjugio ante 2. arinos inito, 
etiamnum divinà gratià incorruptà fruitur, | 


fii | | Oo $3: OBSER. 


— 


ET eoe Obfervatio CLXXI. 05 005 


OBSERVATIO CLXXII. 


De /trophia 4 Calculo &» ulcere. Renta. 


VirLvul, annorum, temperarcenti cholerico - (anguinei , à pluti- 
mis annis calculo Renum laborans, multosque non raró calculos 
variz magnitudinis excernens, ante annum paroxyímo nephritico 
graviori affligitur , ut loco Urinz magnam copiam (anguinis floridi ex- 
cerneret ,fed medicamentis adítringcntibus & traumaticis per aliquod 
cempus adhibitis, per dimidium & quod excurrit annum, nullis am- 
pliàs doloribus nephriticis tentatur; contrà veró ex eó tempore uri- 
nam copiofam quidem, fed pellucidam, inílar aqux, (ine nubaculà 
& fedimentó , nonnunquam tamen cum pituità aliquà vifcidà, oleagi- 
nosá-& febaceá , emittit, tandem per aliquot hebdomadas de appeti- 
tüs defediu conqueritur, & fi quid cibi quafi coa&tus affumit, illum 
poftmodüm absque ullà naufeà vomitu rejicere cogitur; infuper do- 
oribus. capitis. & defluxionibus catarrhalibus vexatur, nonnunquam 
etiam circa regionem. renum, uc & umbilici dolorem quéndam gra» 
vativum fentit; alvus modó eft aperta modo adftri&a, in ore faliva 
vilcida & mali faporis, fitisqdue matutina incompefcibilis, preterea» 
due vires indies ad fenfum debilitancur, corpus cache&icum fenfins 
éxareícit, pedes veró circa vefperam igtumeícunt. His adeó tor- 
mentis exagitatus eger Variorum medicorum celebriorum confilia fi- 
bi expetit, qui tamen de morbi naturà & causá in diverías fententias 
abeunt ; Quidam cachexiam & atoniam vilcerum, aliqui defectum 
Spirituum vitalium, alii calculum Renum, adeoque irritationem ner» 
vorum pér coníen(um affe&orum , incufantes. — Ut tamen omnibus 
€ircumftantiis fatiseret, divería medicamenta diverfis vicibus ex are 
te ordinata funt, v.g. Vomitoria, Laxativa, aperientia, refolventia; 
lithontriprica, ftomachica, carminativa & confortantia, (ed omnia im 
caffum, vomitione imprimis quotidié continuante, & Cachexià, in- 
deque ortà febri hecticà indies increfcente, viresdue corporis depa- 
Ícente, usque dum convulfiones demüm Epilepticz füpervenientes 
grum é medio fuftulére. 
Cadavere poft mortem aperto vifcera principaliora, ut hepar, 


lien & ventriculus cum inteftinis fana & incorrupta vifa, & forté pro- . 
pter ufum medicamentorum cenfortantium & fuaviter olentium ,gra- | 
p tum 


| Dt Atropbia á Calculo 69 ulceve Renuitt;^———— 39i 
——— — nn sr EM 
tum odorem fpirantia, Renes veió utrique calculo affe&i fuére, 8 
quidem totus Ren fini(ter non folüm Calculo pondere unciam unam 
fernis zquante , uti in figurà N. XVH. confpicitur; (*) infar&us , (ed & 
.materià purulentà repletus, & tantüm non exefüs vifus. In pelvi ve- 
:Ó dextri renis, ut & in uretere ejusdem calculó reperti, indigurá 


N.XVIlil. & XIX. przfentantur. | dur 
uy Wit | " FIG. XVII. XVIII. XIX. 
OBSERVATIO CLXXIII. 


^ Dn D. THEOPHILI BUDAZL — — 
— De Hhsdrope Tympanite Miu cruento foluto. 


X 7Ir XL V.annorum , temperamenti atrabiliarii & con(titutionis de- 
j bilioris, immaturam mortem fratris (ui, ejusdemque liberorum 
relidorum tenuem (ortem nimis dolens, à fpectró quódam, nti tibi 

| perfuafit, perterritus, magna triftitià afficitur, & pauló poft in gra- 

.viffimum morbum incidit, conquerendo primüm de infigni totius 

- corporis laffitudine ," appetitüs naturalis defeQtu, difficili & anhelosá 

| refpiratione, quz ipía brevi adeó exafperatur, ut neque ambulare, 

. neque federe , multo minüs decumbere citra füffocationis pericu- 

. jum queat; accedunt infüper anxietates przcordiales íüummz , certis 

' vicibus reperentes, vigilie. dolor & obnubilatio capitis, item tumor 

! hypochondriorum durus ac tenfivus, digitorum tactui non cedens, 

;, mox etiam pedum cedematofus, cum maculis fcorbuticis purpureis 

|& fere nigricantibus. 3 | i 

Multis ergó remediis domefticis internis & externis proprió au- 

! fu, fed absque ullo affe&u ufus , demüm neceffitate coa&tus à me ex. 

| petit auxilium. Ego ponderatis omnibus circumftantiis eidem ex. 

| hibui varii generis remedia aperitiva, Martialia, Tartarea, antifcor- - 

| butica, purgantia & (udorifera , carminativa interna & externa. v, o, 

| Tin&urzm Martis Cydon. c. Spir. Tartar.cochlear. per ferment. C armi. 

" nat. de trb:s, it. Sylvii Eff. Carminat. Sal. vol. Oleofum Stomachic, 


[ Elix.v Ícerale, ET x. propr. rhabarbar. alcal. it. Sal. vifceral. nofti. Anti- 


1 


" mon.dia, ho:et Martial. c.Ebor.f. Igne lap.69.ppt.arcan. dupl & Salibug 
| plat. rum ; interpofitis Laxativis Rhabarbarinis, ex quorum ufu per ali. 
! quod tempus continuato , divina gratià melius fe habere coepit; Seg 
B. curam 


l £t dBar gant burditeacbfm Wb fabe tle dite grofíe ngtver ^ de. 


TES 


292 --. . Obfervatio CLXXIV. 


curam ulteriori tnedicamentorum ufu non profequutus , nec malum 
penitüs eradicari potuit, quó recrudefcente, deftillatorem quendam 
accedit, & ab eó remedium, pluribus eodem malo laborantibus eX« 
pertum, nimirüm, aquam Reginz Hungariz l'Eau d'ongrie dictam 
emit , ejusque fuafu tria vel quatuor Cochlearia fingulis diebus intere 
né furit , eadp extern? totam abdominis peripheriam aliquoties/inutt- 
git, pretereaue Balneo ? lixivio Coriariorum, ein 20b; $5ab/ uti- 
tur; quibus per novem circiter dies continuatis , magnam in corpore 
fentit alterationem, oriuntur in abdomine tormina & cruciatüs , fuc- 
cedit ftranguria & primüm urinam , pauló poft veró ipfum fangui- 
nem floridum, mox grumeícentem continuó excernere cogitur; Id 
quod per integras octo hebdomadas quotidie, & tantüm nor 

lis momentis, tant vehementia, duravit, ut intra illud fpatium plus 


fingu* 


quam Oo. libras fanguinis excreti collegerit, ubi tamen notandum, - 
quod poft fingulas excretiones infigne graviffimorum dolorum fenfe- . 
ritlevamen. Prztereà etiam circa umbilicum (e aperturam quandam 
hàbuiffe, & auram quafi ex abdomine exire accurate fenfiffe affeverat, | 
tumore abdominis , pedumd fic fenfim fenfimdo remittente. Interim 
zger hic fucceffive reconvaluit, & divinà gratià etiamnum in vivis eft, | 
fuosd, labores, mechanicos fatis expedité exercere valet. 


( Zudifsá Auguflam Vindel. d. 27. Septemb, 
4nno 1700. rif 2. ) | 


OBSERVATIO CLXXIV. 
Dh. D. JOHANNIS CASPARI GRIMMIT. 
De Dyfenterico , à Mufcis Cobaltó ( Xyjüd'en : ober Slie» 
(ien Duloer) enedis 65 inopinató —— 
"i 9 epofis. -. 
Um Civis & Aurifaber Lipfienfis in Oppido quopiam , tria Mil- | 
liaria Lipfià diftante, intereffet Convivio nuptiali Affinis cujus» |. 
dam & poftquam altero nuptiarum die à prandio unà cun aliis Cons 
vivis per hortum & plateam 1ntenío folis xfítu obambularet, domum | 
circa vefperam rediens, apprehendendo, Crapulá largiore onuftus 
fcyphum vitreum, cerevifià ex aliis poculis congeftà f, commixtá, & 4 
Mufcis Cobaltó (quod pro his abigendis in hypocaufto expoficum |. 
grat ) eneClis , refertà , plenum uno hauftu epotavit, Quó faQó poft |J 


| XT 


3 


De Pyfentterico, à /Mufcis Cobalto 8c. 293 


iuarum hoftarum Íípatium fenfit circa umbilicum tormina, quz fic 
áncrebuére, ut coenz adeffe minus valuerit ,«irca noctem aliquot de- 
je&iones cum infigni cruciatu & vomitu perpetiebatur , pro his leni- 
endis & compefcendis omnem navarunt operam oppidani amici, fed 
. *prorfus incaísüm laboravére, hinc Lipfiam maturavit iter curru ve- 
| &us$,5 ad quem vocatus ipfum deprehendi miferrimum , fiquidem di- 
|! vexábatur fingulis feré momentis dejectionibus cruentis cum vomitu 
| & eruciatu infigni , quz fymptomata comitabantur Agrypnia, Ce- 
| phalalgia, omnimoda virium proftratio, faftidium ciborum ac exz- 
 ftuatio fanguinis enormior, quz cun&ta erant figna Dyfenteriz per- 
 fe&iffime. Sub primo acceflu fymptomata maximé urgentia , quan- 
| tum fieri potuit, difpellere operam dedi, qux etiam tantillüm inter- 
, smiferunt ;-aft altero die recruduére priftina Accidentia, & medicamie 
| ma; licet generofiffima , obtinuerunt fingula effe&tum proríus fruftra- 
' neum. Quarto die conqueftus eft xger de afperitate & infardu quo- 
| dam in medio Oefophagi, hinc Gargariíma Siphone à Chirurgo inji- 
| «ciendum curavi, quó factó profiluerunt aliquot mufcz (emi-putridz, 
| quibus remotis fenfim fenfim .ceffavére dolores & dejectiones cru- 


—— — cM — 


entz, hinc certiffimé ratus deprehendi Caufam hujus dyfenterix fo- 
- Jlitariam fuiffe particulas Cobalti in mufcis latitantes. |Utpote quan. 
. do mufcz intraverunt Ventriculi cavum , & quamprimüm expertz 
" funt digeftionem in ftomacho ac Chylificationem, particule aculeatz 
| f. fpicula Cobalti vellicarunt tunicam interiorem ventriculi elandulo- 
fam ac nerveam, unde vomitus , hinc poft Chymum ad reliqua inte- 
ftina devolutum aculeis füis ita pupugére membranam inteítinorum 
; glandulofam pariter ac nervofam, fimulda va(à fanguifera, ut largum 
-' fanguinis proventum in inteftinorum cavum fuderint , hincd5 dejedti- 
/ ones cruentz crebriores cum torminibus exquifitiffiI:is. — Applicatis 
- jmedicaminibus huic malo appropriatis, die duodecimo reconvaluit. 

| in removendo hoc morbo przfentiffimam & utiliffimam medelam ob- 
- fervavi in Enematibus ex la&te vaccino & oleó lini, bis de die appli- 
-' eatis, & licét hzc ultra inteftinum Colon, ob hujus Valvulam, aícen- 
| lere nequeant , interim probabile eft, modum operandi fieri, inteíti. 
- norum reliquorum tunicam nervofam fomentando & refocillando, 
- dn inteftino Colo veró operantur, obliniendo & demulcendo partes 
^C*orrofas.  Interné propinavi Balfamica leniora cum Abforbentibus 
mixta, fimuldue oleofa, inter quz excelluerunt oleum Amygdalarum 
- dulcium & oleum papaveris albi, in parca dofi ;item (ummé proficuus 
|— Dec. III, Aun. VII, 0$ VIL. Pp fuit 


| ! 


194 | Olfervatio CLXXV. 


- fuit deprehenfus Potus Coff? cum la&e Caprillo mixtus » ficdue be- 
nc fe habuit, jam quoque optime valet hic Dyfentericus. ^at 18 
| [ C Lipfid Auguflam Vindel. d. 16. OGobr. 
4fn. 1700. miffa.) tite 
3 OBSERFVATIO CLXXV. 
.Dn.D. JOHANNIS GEORGII HOYERI. 
De Ebore foffili, feu de Sceleto Elepbantis in colle fabu- 
| - lofo reperto. ^ — | 6o 


2m füb aufpicium anni nonagefimi feti, Jani Menfe in pago | 
-À tria propemodum milliaria abhinc diftante , Burgdonna nuncupa- 
to & in Dominatu Donnenfi (à Comite W/aldeccio Illuftriffimo Sa- | 
' sonum Gothano Duci vendito) intra Erffordiam & Longo - Saliffiam | 
(ubi tum temporis comraorabar ) fito, ruricole fabulum pro repur- | 
. gandis «dium pavirentis effodientes, forte fortuna reperiunt offa in- | 
credibilis ferme magnitudinis. lt hinc rumor increbefceret reperiri | 
gigantea offa. ^ Prirüm quippe offa tibiz & femoris proferebantur . | 
quorum petipheria ulnam pene zquabat & cavitas medullz tanta ut 


- —E — RE - WR D xe 


m 


| 


rali nativo habentibus : Aliis idém Sceleton animalis, elephantis ni«|...- 


a: De &bore fofili , feu de Sceleto Elepbantis in collegdc, 29f 


pugnabant. Scilicet, materiam videri Mineralem, ex quà offa fic 
| dicta conftabant. Neque enim incognitum effe DoGtis, Mineralia fze« 
| pius imitari figuras animalium , exemplo anguium Melitenfium , alio- 
| fumque à Scriptoribus notatorum & hinc inde in Cameris Regiis & 
7 Electoralibus Curiofis affervatorum: Qualia quidem in Camera Re- 
| gia, quam potentiffimus Danorum Monarcha confervari curat , vidi 
» plurima. — Ut jam non laudem, quz ex fpeluncis Schertzfeldenfi & 
- Baumannianà prope Hercyniam Sylvam fitis à curiofis exportantur. 
Enim veró cum omnia & fingula offa eburneis ut ovum ovo confor- 
| mia, quin & pori nec non foramina circa inarticulationes , per quz 
| certis quibusdam ligamentis ac nervis annecli fibi invicem (olent ar- 
| tus, adeo confpicua; malui profedo, (teftis oculatus quifüm, ne 
| per tranfenniam fed per dioptram , quod dici folet perluftravi pluris 
| ma) iis album addere calculum, qui illud verum Elephantis fceleton 
| effe exiftumabunt. — Mirum quidem videri poffet, unde Elephas in 
| umbilico Germaniz? Sed quid obílaret, fi velimus afferere per inun- - 
|! dationem hujus univerfi varia omnis generis animalia à fluctibus in- 
|! comparabilibus in hanc vel illam orbis terrarum partem translata & 
! huc vel illuc fuiffe quafi fepulta. | Eódemque pacto & hoc noftrum 
| Sceleton (ub (abulofam talis modi terram, utpote minus udam & pu- 
| tredini minus obnoxiam reconditum & in hunc usque diem afferva- 
|tum. Quin imo & ipfum unicornu foffile quodvis materiz medicz 
| accenfitum & in officinis pharmaceuticis toto die difpenfatum; in col« 
. libus ac (peluncis arenofis repertum à Cataclyfmo refiduum effe plu- 
ribus radonibus evinci poffet. — Vires offium dictorum eburneorum 
' diaphoreticas & febrifugas miris laudibus efferebat vulgus, quales tà. 
; men propria experientià nondum habui exploratas. 


| -. OBSERVATIO CLXXVL : 
Dna.D. JOHANNIS GEORGII HOYERI. 

. .— De Delirió cum ferocid. à Baccis Solani. —  —— 

Y / Etula colligendarum herbarum caufa (ylvam peragrans offendit 

X. forte baceas nigricantes vifui gratas & guftui, urpote fubdulces. 
| Harum nonnullas. c(uriens devorat, infautta fatis dape: Dum brevi 
| pott delirio cum ferocia & vigiliis aliquot dierum fpacio durantibus 
| mire defatigata , tandem vero fomno  fubfecuto (ine medicaminis 
[we | 


FREUT "w wg, 


296 ! . Obfervatio CEX XVIE | 
wu, fola Naturz robuftioris bonitate reconvalefcit, viribus inde fume 
mopere depauperatis. — Hafce baccas Solani fuiffe tam ex relatione 

uam pluribus aliis.circumftantiis patebat. Mirum vero: poffet vide- 


ri, cum Solana in foporiferorum claffe locum teneant, cur hzc fu- | 
rore & vigilis inde füerit correpta ? Fuit autem procul omnt dubio 
Solani fpecies , cujus. D. Jacobus Theod. T'abernzmontarus part. 2» 


herbarii p, 287. meminit, afferendo: Solanum bacca nigra Cerafi. fi- 


mili, ab: aliis Mandragora T'heophrafti nuncupatum; progerminare | 


baccas menfe Angulto.maturas: nigricantes fucco: fufco: (eu fübaquilo: 
(catentes,. fapore: dulces & fere infipidas , easque devoratas vel fu- 
riofos reddere vel foporiferas quinimo lethiferas nonnulliseffe. Qux 
eum nuperrime Sondershu&, qux Principis Svvartzburgici fedes: elt;. 
Experientiffimo Domino Gottvvaldt: Medicinz: Candidato. & Pradi- 
co celeberrimo ,. amico meo integerrimo. ita referrenr, meam: fen- 


tentiam actutüm: confirmabat, dicendo : fuiffe: baecas: Solani illius: | 


quod Itali Bella donna nuncupant, cujus.& herba & flores, floribus. 


& herbx. Nicotianz. admodum: conformes effent. ^ Addebar porro, | 


effe hanc Solani fpeciem ,. quà cum: aliis: herbis. mixta. & quafi palliatà 
Empiricus quidam prope Vinariam: degens, quosvis Maniacos felici- 
ter curare noffet, ^ Quod fi vero. confentaneum,, novum: paradoxon: 


exinde flueret, nimirum :: Unàm' eandemque plantam. ex ftultis &&In-- | 


fanis, (anos & fapientes:: Ex fanis. vero:& Sapientibus reddere: ftultos: 
&Infanos.. | | 
» cOBSERFATIO CLXXVIL - iine 
Dn, D, J OHANNIS GEORGII HOYE KT. 
Deque fiygie bauftu etia remediis domeflicis 
curate. 


( 'Enerofus Dominus ab H. mediz ztatís & robuftz conftitutionis: ' 


«Jin: pharmacopolio. quodam oppidano per famulum fuum pro 


&roffo. aquam; fortem, fimul ac oleum juniperi pro groffo fibi coemi: || 
curat. Hoc pro dyíüria mitiganda ut affumeret : Illam alii ,. nefcio: 
«ui refervaturus ufui. Enim: vero. fücceffa prorfus infaufto permus- 
tat: oleum & Aquam: ftygiam ,. deceptus incurià pharmacopzi qui fi« |. 
gnaturas neglexerat. Scilicet cum modico cerevifiz tepidz vehicu- |. 


lo, unico hauftu abforber cantam. aqu fortis copiam. — Hinc dictum |- 
| | fatum. | 


De Aqua fiygie Bauftuexitiofo vemediis domeflicistde: — 297 


ameamencce rcencracucr. quapeagREl. UEUNUUD UEUMENUTUTO ceymg veaoeum i ——— — CHISEHSLTTAUE 29 


fa&um refpiratione difficiliort , tenfione: convulfiva & fuffocativa qua- 
fi Gulz feu oelophagi potius, mox .Cardialgia, torminibus ventris va» 
tiorumque phznomenorum fyndrome correptus. ^ Abíente medico 
quavis obvia fibi eligit. remedia : Jamjam menfuram aqux: fontanz , 
dein olei olivarum quantitatem , mox lactis tepidi copiam ingurgi- 
' tans : Qualibus fymptomata dicia levat non tollit. — Deni ue Áqua 
| frigidz magnam copiam ad naufeam abforbet ; Indé Vomitionibus fre- 
! quentioribus fufcicatis & ingeftis quibusvis.4vw exturbatis , à moleftiis 
. $itatis prorfus liberatur. — Nunc priftina optata gaudens valetudine. 
UNE T; OBSERFATIO CLXXVI1I. | : 
 Dua.D. JOHANNIS GEORGII HOYERI 
^  — De Colognibidis Infufo letbalem bypercathbavfin 
oui st ca E fufcitante. 
| «^ Olocynthis quamvis adeo infame medicamen & Medicis ratio- 
|. X palibus exofum, ut in violentorum five Jgasxsv catalogo pri- 
| snum ferme teneat locum ; nihilominus à medicaftris & empiricis fz- 
| piusinabufum vocatur. Novi virum robuftum, à Colocynthidis 
| -infufo purgatum , cui poftmodüm: tóto vitz: decurfu à nullo ne for- 
| £iffimo quidem purgante alvus ftimulari poterat. Duobus abhinc an- 
| mis.puer.12. annos natus laborabat aliquali lateris dolore, czterüm 
beneíe habens, & integro appetitu gaudens , fcholam frequentabat , 
cum paribus. ludebat & deambulabat. Huic Empirica Colocynthidi - 
infufum propinabat, a quó primis aliquot fedibus ,. qualia juxta Coi 
x. Aphor. 2. purgari convenit exclufis fatis bene fe habebat: Aft brevi 
| poft cum. cruentas aliquot deje&tiones experiretur, viribus fümme 
| proftratis , precordiorum anxietatibus & lethali fyncope correptus. 
| €urritur ad. me fummopere contendendo ,. ut. venenofo & lethifero 
- pharmaco remedium conveniens opponerem. — Enim vero femiani- 
| . mis prius extinguebatur quam propinare poteram quicquam.  Cer- 
to certius maxima fücci vitalis pars, erofis inteftinorum vafis fangui- 
feris, per inferiora fuit excreta. — Id quod evidentius patuiffet, nifi 


fuperftitio parentum Cadaver fecare prohibuiffet. 


1 : ni r P 3 OBSER. 


298 - : it : | | Oljeroatio CLXXIX. 
Vies "GBSERFATIO CLXXIX. | hav. 
Dn.D.JOHANNIS GEORGII HOYERI, 


De: Epilepfia Chronica. unà cum. Febre Epidemica 
eo ooo ooo v eMaligná curaía. 


pts quzdam Epidemica non paucis funefta variis iisqué pericue 
lofiffimis (ymptomatibus'ftipata annis prateritis nonagefimo o&a- 
vó & nono ,tum finitimorum locorum quorundam incolas , tum prg- 


primis Concives meos afflixit, de quà prolixiüs forfan alio tempore ,.- 


fi Deo'placuerit. differendi dabitur occafio. Eadem febre corripie- 
batur puer decem annos natus & per tres annos Epilepfia contuma- 
 Ciffima, paroxy(mo interdiu pluribus vicibus recurrente , remedia ge- 


nerofa quxvis eludente,vexatus. Contingentibus itaque variis fym- - 


.ptomatibus, efferato totius calore, Siti, Vigiliis , obtufo capitis dolo- 
Ie, delirio &c, &c. afflictio. quafi? addebatur afflidto. Rebus fic ftan-- 
tibus à parente con(ultus, fpem faciebam non dubiam, fore ut fimul 
cum febre moleftiffimus Epilepfiz -fugaretur affedus; Memor veri- 
.loquii Hippocratici Sect. 1T. aphor. 26. &Se&t.1V. aphor. ;7. Itaque da- 

to füb initium morbi Spiritu quodam bezoardico volatili urinofo vi- 
.. Cibus iteratis largiores prolici curabam füdores : Quibus exantlatis 

& febrilis calor miteícebat & paroxy(mi epileptici fua fponte penitus 


ceffabant: Attenuatis nempe & diffipatis humoribus vifcidis & fic ob» 


itrudtionibus, epilepfiam caufantibus , tam per calorem febrilem quam 
per medicamentum volatile, referatis. — In declinatione morbi pro 
conciliando fomno & diaphorefi continuanda pulveres quosdam ex 
C. C. philofoph. oc. 69. coralliis rubr.terra figillat &c. conatus ,addi- 
to dofi refracta laudano opiato, propinare jubebam , atque perexiguo 
hoc apparatu Morbi Complicati fatis periculofi curam ex voto figil- 
labam. — Singularem vero fummi Archiatri Glementiam, qua ficut 
huic &filiciffimo xgrotanti, ita pluribus aliis optatam perexiguis re» 
mediis fert opem; grata admiratione depradico. | einig 


M HÀ 


L 


MV n— M—— 
In e i E 


Ex Cbolerá defuntii Anatome. 299 


|o58 17 OBSERFATIO CLXXX. | 
 Dn.D. JOHANN IS GEORGII HOYERI, 
. Ex Cholerá defuntli Anatome. 


Üvenis 24. annorum, Cholericus , Muficz Inftrumentalis ftrenuus 
ac perfedtus Cultor, anno praterito 1699. tempore zílivo in nu- 
iis ad feram usq; noétem commorans & fortaffe potulenta largiüs 

abforbens, circa mediarn noctem horá primà nondum auditá , tormi- 
na ventris fumme dolorifica perfenfit. Relictis eam ob rem nuptiis 
atque fodalibus domum rever(us illico cubitum ivit. Brevi poft cor- 


reptus inani vomendi cogatu: miox evacuatione fpontanea' prorfus 

enormi fübíequuta, qua vifcoía faburra copiofiffima tam per Ee | 
fa quam per inferiora magno cum impetu exturbata. ^ Doloribus 

autem & torminibus nihil remittentibus, vires fumme proftratz cum - 
Cardialgià intolerabili & Convulfionibus ac vellieationibus membro-- 
rum tenfivis fuere notatz. — Cxterum nec calor efferatus neque fitis 
adeo urgens, neque alia fymptomata febrilia adfuerunt. ^ Confültus 
valde mane Medicus quidam , affectum hunc veluti febrem epidemi- 

- eam tunc temporis hic graffantem Bezoardicis fixis, apptimé mine. 
ralibus, Veficatoriis infuper applicatis , curare fruftra laboravit. Ne- 
gle&tis enim fpecificis atque Anedynis, & dolorum ineffabilium faci- 
bts cum excretione per triduum continuata, indefinenter ardentibus, 
mente ad ultimum vitz halitum conftante fubitaneà morte extinctus - 
eft.  Inopinata mors à pofteriori denique Medico fufpicionem mo- 
vit veneni in potulentis fortaffe propinati : Quare rem Magiftra- 
tui denunciari curavit; SeCtioni vero poftulatz, quafi peregre fo- 
ret abeundum fimulando femetipfum fubduxit. Inftituta nihilominus 
ex fuperiorum mandato vifitatione, quoad externa , nulla exanthe-. 
mata vel alia febris malignz neque veneni propinati vilebantur indi- 
cià. Aperto abdomine nulla putrilago neque foetor ingratus ( qui. 

alias his cafibus zítivó tempore trequens eft) percipiebatur. — — 

Ventriculus flaccidus difle&tus materie bilio(x feculentx exiguana 
quantitatem continebat. Caxterüm neque in ipfo ventriculo neque 

. ininteftinis ulla erofio aut exulceratio deprehendi poterat: prater- - 

quam quod in orificio ventriculi füperiori feu ocfophago levis inflam- 


matio confpicua. "os d d fes) 
». ! M» 3; 313] Inteftina 


Aceto eeuEMEno WE. Ne MIS TALES — 


E AttotenM, rDedish based. 
390 - — Obfervatio CLXX X1. 

Ignteftina materia bilio(a referta & hinc flavo colore quafi fuffu- 
fa. Hepatis, Lienis & reliquorum infimi ventris vifcerum facies & 
fubftantia fanorum fimilis. Vifcera thoracis fatis etiam fana , exceptis 
pulmonibus qui punctis nigricantibus paffim notati , quamvis ipfe 
tam à fpirandi difficultate quam alià pe&oris moleftia prorfus immy- 
nis vixiffet. Anideio qe | piget soie 

Ex quibus manifeftum fieri cenfeo , defunctum neque febre ma- 
ligna neque ab affumto veneno periiffe fed cholera eáque primarià 


non fympsomaticá ; Quippe quz eod. meníe plures invadebat , con- 


venientibus autem remediis facile curata. Phanomenis enim fupra 


citatis omnibus & fingulis enucieandis fola materix biliofx feculentz 
tam in ventriculo quam inteftinis przfentia fufficiebat , utpote qux 


dubio precul acrimonia fua volatiliori non folàm levem orificii füpe- 
rioris ventriculi inflammationem & Vomitus caufare, fed immanes 
etiam dolores, Convulfiones &lethales evacuationes fufcitare potuit. 

Veficatoria cholera vexatis nocaa magis effe quam proficua, fa- 
cile judicabit, quisquis fungum pro cerebro non habet. Neque vi- 
deo, quo confilio ftatim in principio febris cujusvis (fiquidem Mali- 


gna faltim prazfumatur ) Veficatoria, ut quidam volunt, applicari 


poffint. 
OBSERFATIO CLXXXI. 


Dn.D, JOHANNIS GEORGII HOYERI 


De Fl emorrbapia largiori e cacvitate dentis maxillaris. 


S orbuticos fanguine ex gingivis ex fudante confpurcari fzpius in- 


fuetum non eít : Enim vero modica vel minima cruoris quanti- 
tas curari vix folet. Major vero vel tanta copia, quanta in hzmor- 
rhagiis narium effunditur, rarius equidem obíervata. Juvenis 24. an« 
nos natus, gracilis & cholericx conítitutionis, in convivio quodam 
lautius vivens, apprime generofum vinum largius abíorbens brevi 
poft fentiebat os fanguinis floridi magna quantitate refertum , adeo ut 
vix tantum exípuere poffet, quantum continuó e cavitate dentis cu- 
jusdam maxillaris promanabat. Effufa magna quantitate , plures un- 
cias ponderante, ea de caufa confultus, primum aquam frigidam, 


déin acetum in oris affecta parte detinere jubebam, Utrumque fine. | 
fucceffu (perato : Sanguine floridiffimo. conflaater effluente. — De-. 


uU 


ceti E eC 


RPM McEMMIMHEENE 
XG-— qM are lp gem ne ; 


- 


Bd 


mique linimentum ex Tin&turz terre catechu, effentiz traumatic |.- 


ana 


De Locbiorum frve fanouinis inttodici proftuviifemediot9c; — ao 
| ena gj. eflentiz anodine 5j. eum bombace applicare fuadebam. Quo fz^ 
| pius iterato tandem ceflabat inconfueta talis hzmorrtragia. : 


| wo ORFZRVATID CLKXXIL "^7 
JA Bn, D. JOHANNIS GEORGII HOYERI, 


| SDe.Lochiorum frve fanguinis , immodici proffeoii ve- 

| | medio domeflico , probatiffino. 

| F Oemina primaria annum trigefimum fextum peragens , fanguinoleni« 
X ta, poft abortum vexabatur immodico Lochiorum profluvio per 

|. 4. hebdomades durante, evenientibus interea temporis lipothymiis cre- 

! brioribus , cordis anxietatibus & pluribus phznomenis periculofiffi- 

* mis; Confültis eo nomine Medicis nonnullis experientiflimis variisqg 

| medicamentis ftypticis & cordialibus ex Tinétura Terrz catech. an» 

-: tiphthifica Gramanni , Corallior. effent. traumat. anodyna , pulvetibus, 

. & ftypticis & bezoardicis conflatis: Potiunculis plurimis ex (typticis cor- 

- dialibus & bezoardicis variis compofitis , non neglectis externis 5 Sin» 

| gulis & omnibus abfque fuccetfa fperato adhibitis , prognoftico fermé 

- relinquitur , viribus vitalibus peneexhauftis. -Fortefortuna.non nemo 

"€x cognatis cui deploratus Matronz ftatus curg cordid erat, fuffumi- 

'| gium fimpliciffno conftans apparatu crebrioribus veró experimentis 

| procompefcendo talis modi fluxu probatiffimum fuggerit: 

| x. fegetis fecalinz recentis , fümmit. arboris betulz ana m. iij. pul«- 

* werifentur groffo modo pro fuffimigioteriterando. Admirationepro» . 

! fecto dignum e(t cale remedium dictum factum profuiffe conftanti cum 

j ventu. | 4" 


| 


i 
, 
| 


I: OBSERFV ATIO CLXXXIIH. 
I Dn. D.JOHANN;S GEORGII HOYERI, 


| ADe Tumore Axille Caucrofo pregrandi , ejus anatome Gs infeli- 
INS 52 ; &i curatione. | 

| E 74. annos nata phlegmaticz conftitutionis & vitz fedenta- 
. 4 rizdedita, quinetiam collo ftrumofo multis abhincannis deforma- 
| ta, praviis fubitaneis terroribus , curis & affliCtionibus variis, ante an- 
: Bum & quod excurrit, cumorem circa fzap: I (initrx regionem verfus 
; axillam protenfum obfervat; fine doloris& fine mole/ti»ícn'u. Fallente 
(o Dec Ut, Am. PALO VHS d UdE igitur 


hh 


- Obferontio: CL X X HT, : E 


igiturazaSec nihil periculi fubeffe putans, negligit illum, imó ulteriüs" |. 
éceone quidem cogitat. Hiebdomadis aliquotelapfis manum fortead- 
movens ad ovi gallinacei formam & molemexcreviffe tangendo notat: 
Brevi poft ad pugni duplicis magnitudinenr auCtum , fingulisve diebus 
Sncrementa: capientenr, non: fine mentis perturbatione animadvertit. 
Ideoque jam & nunc eó ardentius proficua remedia quzrit, quo magis 
magisque motum brachii finiftri depravari , dolorumque faces fimul 
accendi fentit; Adhibita funt emplaítra & cataplafmata, queisChirurs 
gi folent uti, varia fine fücceffu, cumorenihilo fecius indies ctefcen« |. 
£e: Ex meo denique confilio à purgantibus phlegmagogis, mercuriae |. 
libus & fudoriferis. , antimoniatis, cinnabarinis fortioribus , emplaftris | 
zefólventibus, item: de ranis Vigonis cum mercurio aliquamdiu conti- 
guatis , not: quidem increviffe, parum veró decreviffe notatus. Note 1. 
defiit alizspluraab aliiscelebrioribus Chirurgis hincinde conquifita in 1. 
ufütn vocare: Sed incaffum fiebant omnia, indies adaucta mole plures 
fibras.jam ponderante, Parum: aberat , quindefperarem de rebelliffimi! | 
tumoris curatione memor obfervationis 1. anni rr. Dec.rrr. Ephiee |; 
meridum N. C. ab Experientiffimo D. Pyrrho Maria Gabriele commus || 
nicatg: Quare ut prorfus. intactum relinqueret tumorem talem ac pae 
tienter ferret. quod mutari vix poffet,füaforeram. Enim veró'empi- | 
£icus: quidam afflictiffimz , quz ultra annuum fpacium tanto tümore | 
veluti (arcind: quadam preffa, fpondet auxilium. Huic credulas prxbens |. 
aures fummo: cum: defiderio juvamen expectabat. Prolefcitenim ficuti ^^ 
pluribus aliis im locis, ita& fic prava confuetudo, ut cuivis agyrtz vel | 
circumfóraneo thrafonico fideshabeatur major quam: noftratibus Mé- | 
dicis Experientiffimis, prxfertim fi forte fortuna curatio quxdam füce 
cefferit. Curam: itaque fuperítitiofo quodam magnetico remedio fine |. 
fücceffu. tentans,, cauítica: attrahentia & corrodentia vocabat in ufumz 
Quibus mediantibus erofa & abraía fenfim cute, tumorem oblongum |: 
fabligatum: & hinc magismagisque pendulum factunr, audax agyrta fi- | 
ne ope cultelli folis manibusfeparabat feptem libras civiles ponderan- 
tem; Sanguinis veró & lymphz copia tum duranteerofione trum pof. |. i 
feparationem: effufa quinque librarum civilium- pondus exfuperabat. |. ; 
"Fumor ita feparatur tetrum fpirans odorem, diffe&tus anatomico cultel- |" 
]o: ex glomeraminibus glandulofis fermé innumeris: magnitudine: vae |. 
siantibus ( quorum fübítantia axungie humanz five potius adipofze ma- |. .. 
terig conformis admodum ) compofitus: erat. In zlomeramitn e : 

zum interftitiis, pluribus fibris & dudlibus quafi refertis,, ferum qpoga | 

: a 


NET ORT quo ne NP cmt m en —— : 


De Tumore Axille Caucvofo prepraudi .ejus auatome €9c. — 905 
adinftar albuminis ovi confpiciendum. Admiratione dignum aberran- 
tem naturam, à farcinà dicta quidem líberatam, nihilominus alimento 
'witiato parti fauciz tam curiofe profpexiffe , & fic nova quafi glandula- 
rumglomeramina majuícula & minora (ub vicina cute quotidie in tane 

. fa copia progeneráffe , ut vicibus iteratis eadem feparare neceffum ha« 

beret empiricus , quide feparatione dicla fru&raneos egerat triumphos. 
iNequeenim ullis remediis defendere. poterat ulcus cancrofum ab afflu» 
Xu& effluxumateriz vitiofe & glomeraminum illorum glanduloforum 
generatione , Appctitum toto curationis tempore fentiebat auQurn:& 
| hincquzvis oblata efculenta & potulenta avidé abforbcbar. Inde ve- 
| Xo reliquis corporis partibus parum vel nihil nntrimenti accedere, 
quin potius macie fenfim confümi , omnem veró fuccum nutritium 
| 


crcmiumeue, ViaagtEt 9 NOrQES 


| adpartem fauciam:& cancrofam ferri notabat 4 quafi fentiebac. Ulcus 
| ánterea temporis longà latéque vicinas arrodebat partes , adeó ut ab 
| axillis infra os fcapulz ad coftarum regionem protenfum .notaretur. 
|" Quin imo cum ne minima fpes (alutisaffulgeret , miferz per fex men- 
fes crudeliter fxp? difcruciate novz.& lethales affli&iones füperadde- 
bantur, Nam preter foetorem intolerabilem quem.putrilago cutis. 
fübjacentis.mu(culoíz carnis fpirabat, novitortores accedebant .dolo- — 
| 865, inquietudines & vigiliascaufantes. Hinc lipothymiis, naufea , vo- 

| qmitu ,fingultu, viribusque fumme proftratis fubíequentibus animam 


. Redemptori fao tandem.cemmitrebat. 
(o (00 (8BSERFATIOOCLYXXIN. 
^  pDN.D.JOHANNIS GEORGII HOYERI. 


|. De pregrandibus 65 monfivofis Nafi fumoribus , fubligató piló 
ELO c5. xamelinó feliciter. cuvafis, .. 
Inos' fexaginta natus; dum quadrasefimum «tatis annum egit? 


m 


Ios arogr 

i WV variis tümoribus in nafo fe ex(erentibus coepit affiigi: primo len- 

| tis, dein pifi , mox fàbz magnitudinem adzquantibus : indies novum 

! incrementum capíentibus , tandem veró in molem proríus monítrofam 

| excrefcentibus. Quibus curandis nullum per tantam annorum feriem à 

! 'tutum remediü quoquáfuppeditatum. Interea temporis Naíus tantis tu- 
! moribus monftrofüs fumas moleftias caufare notatur. Nuper admodum 

| "empiricus quidam , (cujusobfervatio prxcedens meminit ) confilium & 

|! auxilium cerdflimum fpondet , ——áóÀ 

il q * i 


Md4 —-— 2g sa Obfervatio. CLXXXIV.. K efie i 


gis PR ey TUR P tec. or qom cor 


 Jeliciter à fe curatos probat. Itaque negleétis internis medicamentis, 
neque dixtz ratione habita, fine emplaítris & fine cultellovelalio in | 
ftruménto chirurgico, tumoribus feparandis, pilo camelino fübligatis, — - 
"unguentum martiatum fale ammoniaco ,nitro:atque vitriolo robora" - 
£um illinendo; intra octodecim feptimanarum fpacium curar felicitet 
abfolvebat. "Tumores , qui utriusque naris laterali parte excreverant 

 librz quadrans cum femiffe , conjunctim libram íemis cum quadrante 
feuunciás duodecim ponderabant. "TI'umor veró anterius prominens i 
libram unam cum quadrante feu uncias viginti. Adeóque feparatarum.— 
pàrtium pondus libras duas civiles excedebat: Sanguinis ferofidurante — | 
curatione effluentis quantitas unam libram civilem zquabat. 'Tumo- 
rum illorum feparatoruminterna fubftantia € glomeraminibus glandu- ..' 
lofis conftare vifa. , in quorum interftitiis ferofa materia variaque fila» — | 
menta confpicua. Venz é nafo ad tumores vergentes inftar calamiícris . - 
ptorii amplz fatiss Notabile, Virum laudatum totoillo temporis ine | 
tervallo,quotumoribushisce vexabatur,ab omni Coryzz &qualicun- 
que muci velpituitz fluxu prorfus immunem vixiffe, Separatisautem 
tumoribus nafuüm denique emunétorii naturalis haétenus amiffas vie | 
ces recuperáffe , ipfumque Virum priftina feré gaudentem forma im 
hunc ufque diem belle & pancratice yalere. TU ME 


OBJERFVATIO CLXXXV. . 
|. Bn.D, CHRISTIANI LAHME, 
deor Opbibalmid defperata Collyrio tandem curata. | 
| DE: hic Hafniz Vir feptudgenarius , qui fermé PUE n: Ophi 


^thalmia laborat, quam Venz fe&tione, Purgantibus, V eficatorlis, 
Sudoóriferis & inftillatione Spiritus Vini camphorati feliciter hactenus: 


euratam notavi. Enimveró fruftraneo cum fucceffu citata remediz. |" 
omnia & fingulanupérrimé in ufum vocatà. Adeó ut pejor magis quam T 
-sselior contumaciflimz Opththalmiz ftatus effet. Alterutro praprimis m 
oculo peffimé fe habente, ut omnimoda. facultatis videndi privatio, Uk 
quoad huac oculum metuenda foret. Aft ecce , Do&or quidam Chi-. | L 
rurgiz, natione Suecus; qui fe profitetur Oculiftam , urbem noftram |." 
forte fortuna peragrans, confultusfequensremediumíuggerit; —— a 


-- Aqu |. 


1 


| 
1 
| 
: 


Í 


| De Opbtbalmiá defevata Collyrio taudem cavata; 
&» Aq. fonic. $ij. | : 
'— €helidon. maj. 
fragor. 
tofar. alb. ana £1. 
Spir. valerian. 
Sal. Ammoníac. ana 25. M. ad Vitr 
cendi CfBoffer/ voormit Da8 9(uge su toafcbert, 
- Hanc mixturam non oculis inftillare , inftar aliorum Collyriorugi; 


3205. 


NRI 


| *fed faltim palpcbris feu valvulis oculorum illinere easque quafi laya.. 


reeàdem jubet. Nimirum Ophthalmicus claufis oculis (era no&x, 
:yalyulas collyrió di&to probe levare folet: Die fübfequente molefr; & 
fimis fymptomatibus ophthalmicis pene fublatis ex voto, luminibi T 
- oculorum utitur clariffimis denuo & pellucidis. —— 8r 


CMiffe Molbufa Norimberaam d, $, Oggby. 
vCm0o1200) - ji 


s. OBSERFATIO CLXXXVI, 
Dn. D. MARCI GERBEZII, 
De Hepate in bydvopica injufté inculpato, 


Qq 3 : de do- 


[2 NUR Obfervatio CLXX XVII 


de dolor ille injufté hepati imputatus) fermé palmz latitudine exe- 
fum. In utero quidem etiam notabile fuit, quód is majoris pyri moe .. 
lem, & figuram referens adeó compactus fuerit, ut quis vix fetam | 
porcinam cjus cavitati immittere potuiffet, adeoco injufté toriesà Vul- | 
garibus Medicis pro omnis generis vitiofiffimorum humorum fenti- 
na habitus : quód is veró ad memorati Áfcitis progenerationem ni]. 1 
fecerit , non eft, quód ejus confiderátioni ulteribs immoremur, in | 
€o faltem Benevolo Lectore commoneéfado, quód ifta'foemina pluri- 
um quidem prolium antehàc mater fuerit, à XV. annis vero nup» | 
quam conceperit. —lItrum veró in omnibus pridem à prolinm gee 
ftadone defiftentibus uterum fimiliter coarGtari accidat, obfervare | 
mihi nondum licuit: Contrarium tamen videntur perfuadere Mulie- 
res per X. annos nunquam gravidz faCctx demum vero tamen xurfüs 
imprzgnatz.  Vifitato taliter abdomine ad peGoris cavitatem tran | 
fieramus: quàm non folóm nen minüs aquis pleniffimam deprehen- | 
deramus; yerüm etiam uniyeríos pulmones fyderatos, & veluti ne- | 


€rofi quádam affe&os, .cor flaccidum , & pericardium iisdem aquis di 
nimiàm quanrüm diflentum. Procul dubio maxima mali caufa fuit t 
vitiata ob ventriculum pravé conftitutum-affumptorum digeftio hine 1i 
Mefenterii illa exulceratio, & per illam fa&a vaforum lymphatico- (i 
rum exefio , ac demum pulmones ipfi corrupti. Imó à-pulmonibus 5t 
malum fuam primam originem fumpfiffe vel ex eo probabile videtur, «6 
quód. «gra omnium primo, & infolentins de pedtoris gravitate, & Lu 


refpirationis interceptione lamentata fuerit citra omnem; vel eam i 
faltem inanem tuffim; fucceffive refpirationem naa faciliorem, abe T 
domine intereà in tumorem elato , yerfus obitum veró demum rure Y 
fus difficiliorem.  Probabiliter ob aquas in principio mali faltem pe- ? 
&oris cavitatem inundantes , fucceffivé ad abdomen , per- quascunque » 
demum vias deJaras, & ultimatim (repleto fcilicer Jam abdoming) 


;xurfus ad pectus regurgitantes? 

| OBSERFATIO CLXXXVIL 

Dn. DEFMARCI GERBEZIJI. 
De Epilepfia duorum annorum «virgis curata, 


f(x Uantorum: malorum inter animi pathemata frequentiffimia caue |. v 
fa faleat effe reyror, adeo notum eft, uc früftrà fuerit id novis |. i 
-«afibus demonftrare, Non injucundum tamen fuerit faltem fequens |- 


"A 


De Epilepfia. duovini amovüms virgis euvata, — 


enu a ry rz 


30P- 


|, teni cafüm ad propofitum percipere. — Eràát híc Labaci ante ni fals 
| lor,triennium;, fartor à fuo focio ebrio in proprio cubiculo gladio. ir 
, Cerfe&tus, qui plures poft fe uxori alendas proles reliquerat , quàny 
| qmedia, quibus ca illas fuftentaret : quarum proptéred miferti habitis 
| Ores Vicini hinc inde eas educandas dirripuerant, & inter cxteros! 
. quidem unam filiolam unius & iiedii anni Georgius Sbetius Merca- 
- tor propriis prolibus deftitutus: aft qiz (quod quidem zpgré ferebat). 
| frequentiffime Epilepfi$ corripiebatüt. Sed accidit elapsá quadrage- 
| fima, quód ceo ipfo tempore, quo puellula more fuo paroxyímo Epi- 
4 Reptico prehendebatur non nemo exterus im cubili fuerit, qui visà il« 
| lá miferià fuafit, ut in fütürum malunt ifthoc Virgis curare attenta« 
| rent, forte fore ; ut tale remedium plüs profit, quàm: quodcunque 
aliud ex pharmacopolio. Dittum factum, poftridie idem malum re-- 
currit: Arripiuntur à Matrefamilias verbera, gra acriter concuti- 
tur, & ab ulteriori mali recurfa usque' in hodiernum diem: liberatur. 
- Miranda res , quód malünr, quod toties: nom folürti aliorum , ve» 
. uti Raygeri in Scholio ad/Obferv. XCVT.Spindleri ; verüm & noftrá 
| éxperientid fuit à terrere indu&tum, in: enarrato. cafu: fuerit ab eo« 
| dem. terrore ex virgatione concepto radicitüs fablatum? Quamvis 
| ad peffimz illius qualitatis , que antehác paroxyfnorunt epileptico- 
| funr folebat effe caufa, difcuffionerm forté non minüs fecerit verbera 
| tio ipfa fanguinem , & fpiritàs in velociorem: motum concitando 
| quàm: terror ipío; pr. 


* 


RCNÁ 


| | ——— (iffe Labzco Auguftami Find, d. 27. OB oby, 
ps : (0^ GA 700. ) - 


! 

NE  . DUDSERFPATIO CEXXXVED - 90 t8 
|Dn,D. PYRRHI MAREE GABBRIELLII, 
ps De Ortbopnea ex V'ermibus. 

. AJ Ulier quadragenaria, fans, & bene valeris, ex iniprovifo coepit 
| 4VJ4 Orthopnza taliter laborare, ut putarem brévi perituram. — Ip(à: 
| ne verbum quidem proferebat, fed propriis Manibus fe tangendo cir- 
| €a fauces ,acfi haberet Materiam ftrangulantem , maxima eurn anxie 
| tate mihi clamitabat, unde follicitus deIpftus falute, dubitándo de Ver- . 
| mibus inoefophago exiftentibu:, qui propter anguftiam comprimerent 
| Srachzam ;, & per coníequens Izderetur refpiratio, ordinavi Medica- 
; | n menta 


$ 


$98 Obfevrvatio CLXXXIX. t$ CXC. 
fca aea tg SNR —— o m —— —]Ó € mes. 
menta Vermes enecantia, pxcipueque Mercurium dulcem infums — | 
ma dofi cum 'diagrydio, ex quibus poft duas circiter horas Patien- — | 
juínmum levamen obtinuit, indeque vero per Alvum cum fecibus | | 
ejecit triginta Vermes , teretes, & oblongos, partim Vivos, partim | 
emivivos, & mortuos, & tunc bene convaluit. Wu 
Virum quoque fanum, & robuftum Orthopnoea ex improvi(o la», ^; 
borantem vidi , qui remediis cum faccharo paràátis ad lambendum . 
Íproprio Marte utebatur, fed fruftra, paucis enim diebus mortuus eft. 
Aperto ipfius Cadavere, Vermes quamplurimi, in oefophago , & tra- 
chxa fuere inventi , cefophagus vero, & !pía trachxa cum multis fora- : 
minibus à Vermibus factis fuit obíervata ex quibus mors dubio pro- 


procul originem duxit. 
.—. OBSERPATIO CLXXXIX. *e 
Dn D PYRRHI MARLE GABBRIELLII, 
De Vermibus à naribus, €5 ex: Dorfo erumpentibus. —— 
I" Muliere 65. Annorum nata, dolore Capitis acutiffimo, pre(ertim 


| 

l 

in temporibus laborante, vermiculum é nare dextera vivum exes. | 
untem obíervavi , hic erat teres, colore albicans, in longitudine digiti — | 
latitudinem xquans , poft ipfius exitum ceffabat dolor, at iterum poft 
Meníem fxviente dolore , alterum vermem primo confimilem vidi, | 
atque hinc przfata Mulier fpatio trium annorum poft capitis dolores | 
menfibus interpolatis plures vermes confimiles, é naribus emifit. In- — | 
deque prorfus Capitis dolore remiffo , ex Ipfius mulieris dorfo erum- 
pentes cum pruritu plures Vermiculi colore nigri figura modó expos 


—* N X X4 IM I m 


L 
fitis fimiles , fed aliquantulum minores à memetiplo fuere obfervati, |. 
ex quorum eruptione cruítz quxdam nigricantes in cute ortum dus. |. 
xerunt. - T M | E [n 

. OBSERVATIO CXC. : I 

Dn.D. PYRRHI MARLE GABBRIELLIL // 

De Doloribus Nephriticis periodicis. bc b 

Obiliffima Mulier ;o. Annum agens temperamento calido, & fice h 

co, habitu Corporis gracili , cum effet doloribus ex arenulis, n 

& calculis in ren:bus obnoxia, per tres annos circiter ab iisdem ma- |. 

ximo cruciatu fuit vex«ta, & quod erat mirum, fiagulis menfibus 3 | 
TET ó TE riodicé |- 


inim 
€- 
"t 


b De Doloribus ANephriticis periodicis. 309 


| 
| 


| riodicé ne dum eadem die , verum etiam ipía eadem hora prxdi&is 
| doloribus nephriticis taliter cruciabatur, ut dum ab iis viveret im- 
"munis cum adítantium ítupore, diem & horam fibi propter dolo- 
|&es ex calculis infauftam pradiceret, qui quidem priusquam lapilli 
, cum urina excernerentur adeo erant vchementes , ut totius corpo- 
| xis Motus Convu!fivi maxima cum moleftia noftram patientem in» 
| vaderent. | 


E OBSERFATIO- CXCL 
;Da.D. PYRRHI MARLE GABBRIELLII 


|— De Lapide Lapidi Bezoardico fimili , in Ventriculo Capreo- 
li adinuento , tnucleum plumbeum 
| Qut. Conftinente. 


As elapfi menfe Januario Capreolus locis Senarum maritimis à 
/. 21 Venatoribus fuit enecatus & in ipfius exonerati Ventriculo Lapis 
! bezoartico Lapidi fimilis repertus , quoad colorem erat fulvus, in ma» 
-« gnitudine craffitiem ovi columbini zquabat , fed amygdalinam figu- - 
"ram referebat. Fradto Lapide ipfius ftructuram obfervavi , eamque 
5adeo fimilem lapidi Bezoar, ut ex Laminis Cxparum adinftar fed 
"€um flriatis, & aureis moleculis interfperfis, mediocri duritie effet 
^ €ompaQus; in cujus Centro nucleus Plumbeus Cerafi minoris ma- 
I gnitudine fuit repertus. 

| «.. ,Prxter confiderationes quz circa hunc Lapidem haberi queunt, 
| nirum quomodo, & ex qua materia creverit in Capreoli Ventricu- 
4o? quare przdictum haberet Colorem. & duritiem , cur nucleus 
"Plumbeus prius quam crufítam acquireret lapideam non defcenderit 
- in Inteftina &c. Mira quidem res eft & fpeculatu digaa, quomodo 
"nimirum Pila plumbea deciderit in Ventriculum , & primo, anà 
-. Capreolo deglutita inter pafcendum , fecundo , an in vulnerato fuü- 
- perficialiter per fcopletum Pila plumbea in vulnere remanferit , eam» 
-; que capreolus deglutierit dum vulnus lingua detergere curabat, quod. 
quidem evenire poterat multis menfibus, antequam fuerit enecatus ; 
ertio an habuerit ingreffum per aliquod vulnus ipfi per Scopletum 
 fa&um, vel in ventre cum fola lxfione ventriculi, & partium (uperja- 
' centium, vel in Collo in parte oefophagi correfpondente, unde Pila 


Él 
t| 


! 


i is 


————— 


l 
r 
j| 


» plumbea oefophagi tunicam perforaverit , & in Ventriculum deícen- 
4 Dec. I Ann. VLL. 8$ VIL : Rr derit, 
3 d Y i : 


310 | ^77 Obferoalio CXCH. ^c * " 


derit, in quo fumpfiffet incrementum ad inftar lapidum in Animalium 
Corporibus augefcentium. | |a dd 
Ego quidem ceníerem admodum effe verifimile, quod capreo- | 
lus inter paícendum ipfum globulum plumbeum deglutierit,fzpe fz- | 
pius enim, ut dicunt venatores Quercuum glandes minores in Ven- | 
triculis Capreolorum reperiuntur, ob id nil mirum fi quod glandes* 
integras aliquando deglutiunt, predictum globulum plumbeum no* |, 
fter Capreolus deglutierit: — .- ?34 ! P, 
. Pr&terea curiofitate duCtus quibusdam maligna febre laborans |, 
tibus przdiài Lapidis pulverem ad ferupulum unum przbui,ex quo 
 fudor, & urina in magna copia ; atque hinc paucis diebus egrotantes —, 
convaluerunt, | ! UE ST 


( Senis Hetruv. Auguftam Vind. d. $. Vovembr. — ^ 
| vno 1700.1i[[2.) f 


OBSERFATIO CXCII. | à : ? 
.Dn.DEBERHARDI GOCKELIL- ": Ir 


. De Ulcere inguinis finiftri fiftulofo , ex.quo V'ermes pro- — 
: | dierunt. | "mm 


£ 


: en 
Wo 1700. die: 18. Septembris , Johannis Felicis Mülleri , hortu* 
. lani Conjux annorum $o.me vocavit, mihique retulit, quod an« 

te biennium, & quod excurrit, menfes ipfi defecerint, & quod ultra 
anni fpatium in finiftro femore verfus inguen,; acutiffimos, rodentes; 
ac mordicantes. dolores fenferit , ita ut claudicante pede HRS 

füaque negotia domeftica, actionesque naturales fine fingulari impe: 

dimento haud obire potuerit, donec ante aliquot dies poft perpeffos 
infignes cruciatus. colicos & uterinos, tumor infignis in finiftró ingui- 1 | 
ne obortus fit , qui per emollientia ad maturitatem perdu&us, &tan* | | 

dém ruptus, multam foctidam ac purulentam materiam profuderit, |; 
ac cum illa Vermem teretem ulnam dimidiam longum ac vivum,ca- | | 
piteque acuminitum, circa collum protuberantia circulari, inftar cols |. 
laris, munitum, ac brevi poft extinctum, excreverit, & poft hunc, | 
die 2». Septembris; alium Vermem teretem & oblongum, fed mor» | 
tuum, cum materia purülenta egeflit. Pari feré ratione ante aliquot 
annos Langenavii, in Ulmenfium agro, apud adoleícentem o&tode- 
" Tem 


B 


L 


De Ulcere inguinis finifti fiftulofo ,ex quo Permes Qc. - 311 


cim annorum ex rupto inguinis abfceffu mufcz alatx prodierunt, que 
à concepto circumítante aére mox interierunt. — | 
| . Ego, ftatum hujus morbi examinans, judicavi, quod caufa 
| ejus à retentis & (uppreffi; menfibus. ac ab humore vitiofo , 
| eirca inguen & veríus regionem abdominis tam in tubulis, quam 
'in interítitio cutis & fubjeQtarum partium ftabulante, ibidemque cir- 
culationem fanguinis impediente, provenerit , & calor fpirituofus in 
materiam congeítam & propter longiorem moram putrefactam , agens; 
«mediante fermentatione feminium verminofüm iri dicta hac materia 
putrida contentum animaverit, dictumque vermem in fiftulofo hoc 
canali enatum ac educatum, qui mordendo ac rodendo commemo- 
ratos dolores excitavit, produxerit. Aperto itaque ulcere, &excres 
Lis his vermibus , dolores in femore remiíerunt.. 
| Curationem Ulceris hujus fiftulofi quod attinet, ego interné ad 
| Corpus cacochymicum per vices expurgandum primó fequentem 
| potiunculam , ac diebus aliquot poft hanc purgationem elapfis , pi- 
| Iulas mercuriales prxícripfi. x. Elect. lenit. Florenz. diacathol. aa. 
-. Sij. Crem. Tartari 9j. Diagryd. Corr.gr. v. M. f. Cum Aq. Ceraf. nigr. 
Zij. potio una vice famenda. — Et, g Extr. panchymag. Croll. Mer- 
. curii dulc. aa. 96. Mag. Gialapp. gr. v. M. £. Cum Tin&tur. Tartari 
- pill. numero 25. una vice deglutiendz. Ad hxc bona & conveniens 
- Dixta fuit obfervata , ac Potus ordinarius fuit fequens. — &.. Scob. 
« ligni faffatras, Guajac. aa. 26. rad. chin. far(aparill.aa. 2ij. Cinnam. opt. 
- Sij. CC. uft. 5vj. pafful. niin. if. fem. anis. & foenic. aa. 56. M. & concif. 
/! £.deco&. in olla bené tecta cum Aq. font. tbviij. ad tertias, Externé, 
| ulceris cavitas usq; ad perfectam mundificationem per turundam un- 


'"guento digeftivo illitam manfit aperta, ac talis aqua mundificans, pu- 
^ tredinem arcens, & confolidationem promovens, per fiphonem fuit 
2 injecta. 5. Herb. Centaur. min. (cord. fambuc. aa. Mff. flor. rof. rubr. 
 MÉ. flor. balauít. 5]. Pulv. maftic. myrrh. oliban. aloes aa. 2s. Rad. ireos 
^! Florent. ariftol. rotund. tormentill. 2a.5j. M. & Concif. Coq. cum Zxx. 
^" Aq.fontanz, & vini rubri Zx. in olla bené tecta, in Colatura diflolve 
-' Mell.rof.colat. £j. Mifce. His remediis, benedicente Deo, dicta pa 

-| tiens brevi temporis fpatio feliciter fuit reftituta. | 


l1 ow- 


| ü. "íg | Rr 2 OBSER. 


$12 | Obfervatio CXCIIL. 
OBSERPATIO CXCIIL — 
.Da.D. EBERHARDI GOCKELII, 


De Febre malisna petechiali, ab olfatlis floribus , quibus cada- 
«ver pueruli, febre acuta defunidi ornatum | 
era , procveniente. 


Ae 1700. die Veneris, qui erat 13. Augufti Civis, cujusdam 
"à Ulmenfis & tin&toris nepos, puerulus fex annorum , qui febre .' 
acuta & maligna occubuit, ejusque cadaver in loculo depofitum flo- 
ribus ac buxo ornatum erat , fepultus eft, cujus funus düo pueruli vi- 
cini ac fodales, ztate pares, quorum unus Ludimagiftri Baccheri , al: 
ter Ghriftophori Cellarii, Crumenartii filius erat, ad coemeterium us». 1' 
que comitabantur. Cum igitur feretrum propé fepulchrum aperie- 7! 
batur , Gondu&or funeralium , ( Germ. ber 2ufpredyer) hifce duobus 
puerulis, in memoriam defun&i fodalis atque vicini, & quidem prio-- 
ri minorem fruticem buxi , alteri rofam cum aliquot aliis floribus, ex 
loculo defünài defumptis , donavit, qui hzc Libitinz dona cum gau- 
dio acceperunt , & buxum & flores naribus admoverunt , & (pius 
odorati funt. A quo cohcepto odore Ludimagiftri filius ftatim tumo- 
re capitis & faciei correptus, per biduum periculosé decubuit & eva-. | 
fit; Crumenarii vero puer à fepulturz tempore usque ad infequen- 
tem diem lunz erectus manfit; die Martis veró , qui erat 17. Augulli, | 
przvio rigore, & mox concomitante totius Corporis exaftuatione; | 
nec non Cephalalgia, & febre maligna, in lectum dejectus fuit, ubi | 
cum convulfionibus & animi deliquiis maculz petechiales in facie & 
corpore eruperunt., cui in Confilium & auxilium vocatus , fudori-- 
fera, cordialia, antiepileptica , & alexipharmaca, utpote pulverem. 
rubrum Pannonicum , epilepticum Marchionis , lapidem bezoardicum, 
cum aquis cordialibus confortantibus & antiepilepticis, nec non cly- 
fteribus , & fpeciebus pro potu ordinario , przfcripfi. : | 
Caufa hujus morbi à cadaverofis effluviis, & particulis volatili- 
bus putrilaginofis & malignis, dicto buxo & floribus impa&tis ac infi- | 
nuatis, per olfadtum conceptis, Spiritusque vitales & animales im- | 
pugnantibus , inflammantibus , inquietantibus & perturbantibus, fi- 
mul ac vehementem fermentationem in fanguine & humoribus exci« - 
tantibus, dependebat, quà mediante fermentatione Archzus hanc 
des materiam 


DILIEDURUROIORONÉE GEDDURSON AENEIS... 


——R 


IS-E3 EJ D - RI € R4 


E———— 


De Febre maligna petechiali , ab olfattis foribus, 8c. 33; 


[e 


pA M 


m—— JOH RN NEM PI aut quta 
materiam heterogeneam ac malignam defpumare, feparare & expel« 
| lere, ficque Spiritum vitalem ab interitu vindicare ae liberare cona» 
, tus eft, qui etiarn, morbo devicto, victoriam deportavit. Et, quod 
, talia Cadaverum effluvia quz particulas malignas volatiles fubtiliffi- 
|, mas ac fumme penetrantes conjunétas habent , tales funeftas in cor- 
. pore humano tragoedias excitare poflint, per fequens Exemplum fni. 
. hi notiffimum probatur, dum ante aliquot annos, cum Paulus Baur, 
. Velpillo Ulmenfis, cum fuo comilitone in fepeliendo defuncto cive 
| occupatus erat, & in fepulchro inter fodiendum per incuriam tabu- 
| lam íeu afferem de feretro febre maligna non ita pridem demortui ,- 
& ad latus fepulti filii, T'obiz Zolleri, Curatoris xgrorum quondam 
| Loimodochii , ligone aperiebat, ab exinde concepto horrendo , ma: 
. ligno; ac cadaverofo foctore, hi ambo illa ipfa die morbo exitiali affe- 
- &i & correpti funt, ubi vefpillonis Commilito altera ftatim die, Ve. 
! fpillo veró paucis abhinc diebus, przcedentibus lipothymiis, Cordis 
! tremore , fudore frigido, mentis alienatione, & maculis latis atro - lie 
| vidis, infignem totius maflx fanguinez gangrznoíam putredinem in- 
! dicantibus, totumggs Corpus fparfim occupantibus , vitam cum mor- 
| £e mutavit. : 
-... Prxter hzc dicta, apud Crumenarii di&i filiolum, fex annos pa« 
| tum, fequens Hiftoria notatu digna eft; Hic, cum adhuc iníans vis 
» ginti feptimanas vixiffet , per incuriam cum ancilla, quz illum gefta. 
l at, per fcalaj decidit, & cum occiput trab1 dium vehementer alli. 
' deretur, cranium in finiftro latere propé futuram lambdoideam dimje 
: dii digiti longitudine, & monet quindecim Crucigeros habentis la» 
| titudine fregit, & per aliquot dies fenfu carens & aphonus decubuit , 
| quz fra&ia cranii particula fübtus cranium introceflit , & in hunc us. 
'|que diem in fra&turz loco nullus callus, ( ut aliàs 4 provida matre na. 
| tura generari & parari folet) enatus eft, ita , ut lzfionis locus fub 
. cute carnofa, nullo callo vel cranio claufus vel munitus, fed omni mu. 
» nimento orbatus fit, ac pulfatio cerebri & meningum impofítis digitis 
» percipi poffit; Hoc non obítante prafatus puer hactenus , ( przter 
- nupetrimum affe&um) falvus & incolumis vixit ,snullum impedimen- 
tum falvz rationis & memoris fenfit, ac per loquelarn cuncta verbis 
- fine ulla hzfitatione exprimere potuit. - | 
po | — (Miffe uimá Norimberoam d, 19. Novembr, - 
| m . 4m i700.) ! 


| 
| 
l 
I 
3 
ET 
| 


VR WV DT: 


1 
] 
: 


: |  Rr3 ÓBSER. 


Sf4 o RODISSIUTTMOBfedodHo ORCIP, o7 
OBS$ERFATIO CXGIV. 
Dn. D. UDALRICI STAUDIGELIT. | 
De curiofis pofl apum itus (ymptomatibus. ^ 

X T On equum folumodo faginat, ut vetus perhibet verbum; verura 
À * etiamuniverfam egregie promovet economiam Domini oculus. 
Etenim fi rerum faarum idem frequentem fefe prabeat fpectatorem, 
quam rotundius, tam fidelius quoque fuis fücgitur officiis omne fa- 
mulitiurm : rotundius, fingula nimirum exequendo fuo tempore , fuis- 
que debitis intervallis , folertia , ftudio, follicitudine , zmulatione; 
fidelius fua przftando feu hominibus, feu animalibus, & quidem con- 
ftitutis àDomino, pondere, numero, & menfura. Ex quorum omni- 
um coordina:o complexu, & oeconomiz dependet profperizas , & 
ipfius patrisfamilias felicitas, Hoc principium fecutus Dominus N. 
uti fzzpius aliás , ita 29. Martii anni 1699. in propinquam utcunque vil- 
lam conceffit , comperturus,, quid factum , quidve porro faciendum 
pro illa nafcentis veris ftatione , redeunte rufticorum laborum tem- 
pore. Luftranti folettiüs fing.la, tandem occurrerurt ctiam apes, 
in alvearibus fuis non ita pridem colo libero expofirz. Dies erat à 
ferenitate quidem fatis amabilis, à latu tamen Auftri rigida nonni- 
hil; dubioque procul caufa , quod in alvearibus fuis apes fefe conti- 
nuerint quietas ultra morem, omni prorfus abfque tumultu, fufur- 
TO, murmure, Mirantitam pacatum filentium, Domino tandem fub- 
nata cupido fuit, propius intuendi , quidnam agerent intus tar aliàs 


argumentofa animalcula. Cümque commode , citraque periculum | 
ullum fieri poffe refponderet interrogatus villicus , ut quoddam al- | 
vear attolleret , in mandatis accepit. Jam vero feu largioris folis ad« . | 


miffione , feu rigidioris venti fpiramine, feudemum moleftiori quo» 
dam effluvio corporeo habituve irritatz apes, primo tumultuare, dein 


frendere , fimulque , qua data porta turmatim erumpere , przfum- 
ptuefum infpeCtorem unic£ petere, circumvolitare, füa in eundem | 
fpicula exacuere, Ac licet in fugam ocyusfe conjecerit, caput cum |. 
pileo, chirothecis ftrophioloque munierit , impedire tamen non po- - 
tuit , quo minus tres iétus ab iisdem acciperet, unum fupra oculum | 


dextrum ad oram fuperciliorum , alterum in gena, & tertium ad vo- 
lammanus. Erat in omnibusdolor zqualis, & ut folet, admodum 
intenfüs. Et veró , quód vehementer afflixerat fodicatum , erat, quod 
abfens à domo , nullum , quo tumoribus, haud dubie eed 

| ax Me | obviam 


* 


De curio[is poft apum idw fymptomatibw. 31f 


obviam iret , haberet remedium, Dum queritur igitur , dum proocu. 
lofollicitus ; in omnes partesrapitur , monetur à circumftantium ali- 
quo, lutum imponat aculeatis locis ; expe:ientia fe doctum fubin- 
-» quiens, & dolorem levari paulatim , &tumoresaut nul'os exoriri, aut 
. brevi rurfus depelli ; utut autem fiduciam prope nullam poneret in 
- hoc remedio , vides tamen fe deprehenfim à neceffirate, aliud hic 
' &nunc remedium non admittente,manus dedit,ac 1n terram demiffüs 
lutam arripuit; oculoque, cui przcipue timebat , impofait , detinuit: 
qu? defuper, commendatis neceffitati , quos luto tegere non pote- 

rat , reliquis duobus ictibus, ac viam ita domun repetit, Et eccum! 
vix horz decefferat quadrans , tum animadvertit , abaCtum penitus 

dolorem ; non folum füpra oculum , ubiconftanter lutum d ctinuerat; 
yetüm etiam in gena, volàque manus , quas partes luto munire non 
poterat, "Tumores aflurgere jam incipientes , & ipfi intercepti fue- 
rünt , remanente duntaxat parviffima macula , nimirum ubi fuerat 
iim if: aculeus , vix agnofcibilis: ita quidem ut, domum ubi per- 
venerat, remediis ullisampliusnon habueritopus. Sed quid? exactis 
 €ompleté tribus feptimanis, vigefima fcilicet prima die , à quo Domi- 
Bifuerat caftigata temeritas , in vefperum Jam inclinanté; primó gra- 
.vedine quadam tentari ccepit manus, tum prurigine in vola , ubi 
M insert fpiculum , mox ardore ,. inflammatione , tumore, 
dolore denique tali, utfcribere non potuerit amplius. Eadem 
prorfus, & eodem omninó tempore fodicata nuper loca repetierant 
fymptomata , genam fcilicet & frontem , cum hoc folo difcrimine, 
uod volz dolor ,longe cxteris fuerit acerbior , & vehementiá fenfi.. 
litatis moleftior. Difcurritur igitur in familia , confalitur de malo, 
inquiritur in remedia; atipfe Dominus memor à ruftico dati confilii, 
|. memor etiam effeétus przfentanei , hortum domui contiguum petiit, 
terrz fruftum exfecuit, volzque, ceu przcipuam moleftiam faceffen- 


ti applicuit aliquamd'u ,, demum alligari quoque adjusfit ; reli&tis, 

ut antehac gena vel volà; ita modo, fronte & gena tantifper Imme- 

. dicatis, ut remedii vim experiretur, Et quid memorem porro ? Rem 
lane curiofam , & , ut opinor, admiratione nonindignam t: nimirum 

unius intra circiter horz fpatium , in memorat's jam tribus pun&turis,. 

|.. omnem rurfus dolorem penitus evanuiffe , fimulque tumores ipfos: 
|... €um concomitartibus fymptomatibus ,fervata quafi regularitategeo- 
|  fnetrica pariter de.effiffe ; ita quidem ,ut, poftquam fero jam vefpere, 
| 8liud , abje&o priore, terre fruftum volz fuerat alligatum, ha. ferus 
n : tefiduz 


$16 qs Obfervatio CXCIF. 
refiduz pun&turarum maculz fequenti mane tali modo difpzruerine 
ute veftigiumquidem earundem potuerit defignari. Sed enim ne 
juftó fortaffis citius caftigatz fuz temeritatis oblivifceretur, à dolo 
re quodam fuit fzpius admonitus, momentaneo quidem, & fulgu- | 
ris inftar per magnam cerebri partem micante : at frequentius ; & | 
. quandoque ter , quater & pluries etiam uno die reverfo : idque per 
rnenfes aliquot. Unde veneni,quod cumaculeis in vulnere deponunt, 
malignitatem licebit conjeétare. | 


SCHOLION, 


Sanguinem corpore noftro motu moveri circulari , nimirum à cen- 
tro ad extremitates , & ab extremitatibus rurfus ad centrum , haud 
xqualibus, càm erupit hzc do&trina, diverfis acceptum affe&tibus fuit. 
Siquidem przoccupati veteris cum Medicinz , tum Pbhilofophix prz- 
judiciis, hoc dogma ceu commentum prurientis novitatis penitus aver- 
fati funt. Ubi contra, quibus fincerioris Philofophiz ftudium cordi eft, 
illud ambabus manibus amplexati , velut bafin totius Anthropologiz 
ftatuerunt. Certatum diu , confliétumdue vehementer ab utriusque 
partis Patronis: antiquitatisut plurimum authoritatem illis ; iftis au- 
tem argumentorum vim & efficaciam ftrepitantibus. At verb cum cui- 
vis bene conftituto quovis amico Platone, magis veritas amica fit, id" 
effe&um denique rationum ponderibus eft , ut pauciffimi modó nume- 
rentur , qui herbam non porrexerint , & opinioni de motu fanguinis 
circulari calculum füum non adjecerint. ipe 

Et veró fi juftis hzc, quam modo retulimus, lancibus trutinetur 
obfervatio , eandem pro circuitu fanguinis, motuque circulari fortiter 
militare deprehendetur. — Nam quo pa&o quis aliüs iterato fedata 
conceperit molefté (zvientia fymptomata , & quidem tanta celeritate; 
nifi vim quandam bal(amicam , à luto maífz fanguinez per cutis poros | 
impreffam , & hinc ad reliqua pun&turarum vulnera cum ipfo fanguine. | 
captatam reprz (entaverit ? Sané cui competenter referatur inacceptis, | 
tam facile non fuerit, aliam caufam advocare. - 

Vim veró balfamicam , ne gratis afferta fortaffe cuiquam videatur |: 
in terra lutove, ceu fingularem ab ip(a Natura conceflam dotemagno» | 
fcit, & miré depredicat Francifcus Baco Verulamii Comes ; vir vaftiss |. 
fimz capacitatis ; & intra receffus fcientiarum artiumquetam intime re- |. 
ceptus ; ut non tantum , quo vigerent, decore ; verum etíam , quo 
languerent , defcdtu , orbi litterario potuerit exhibere. Quin E 

' | id 


i3 —— " 


- Dectriofis poft apum itus fymbtomatibus, 219 
Du erm ——— Á— — — - mens senectt, ee MEAS sec 
"Ranc poteftatem ad artem reducit vitam prolongandi, à plerisque Me- 

dicis negligi (olitaminlibro de Vita & Morte: ubiperhibet, illum ma- 

gnum corpori fuo virium vigorisque fadurum acceflum , qui vel quo- 
tidie , vel (zpius faltem recens e terra fe&tum naribus fraftum adhibeat, 
odorisque per aliquot tempus attraCtionem continuet. "Verulamio 
confentit Theophraítus , magnam & ipfe rerum naturalium fcrutinio 
famam adeptus; at longé majorem apud pofteritatem poffeffurus, nifi 
toties in coordinatione doCtrinz fuz nutando cefpitaffet. Ait autem 
- libr. 1. Archidox* in prologo, pag. m. 789. balfamum in terra latentem 
vigore haud cedereilli , quem ex alimentis haurimus. Quapropter ho- 
minem diu famem tolerare pofle contendit; fi pedes ejus in terram de- 
fodiantur. Sic vifum. à (e quendamafferit , qui per 6. continuos men(es 
ab omni prorfus abftinuerat cibo, vitamíuftentans impofito füper fto- 
machumterrz fruíto, permutansque toties cum recenti, quoties prius 
ámpofitum exaruiffet:' Atque hujus balíamice potefítatis effectum ipíe 
quondam expertus quoque fum, adolefcens adhuc ,'prope Lycum ftu- 
men obambulans , & per tibialia in fura pedisà vefpafodicatus. Pun- 

&türam ocyus excepit atdor inflammatorius, hinc tümor , pedis me- 

dietatem eccupans ; ambos dolor admodum molefte feníibilitatis, 

Detractis itaque tibialibus, nudatum pedem, nefcio quo bonogenio 

tum admonente, luto, quod paffim infoffis &lacunis deponere folet 
|" flaminis exundantia, totum involvi , quoddam furentibus fympto- 
| matibus refrigerium quzfiturus. Et quid? ita me veritas amet! qua 
| velocitate fufcitata , eadem difparnere rurfüs omnia; relicto duntaxat 
tuberculo nonnihil albicante, quod jejuna deinceps faliva repetitis 
vicibus illita fuftuli. Eximiumquedenique beneficiumlapfis, con- 
tufis, durioribus item fuftigationibus exceptis, balnea przftare, cum 
argilla feu luto cofta & preparata, notius eft, quam ut hic mereatur 
recenferi. Porró vis hzc balfamica per porofos cutis meatus in fàn- 
| guinem recepta, cum eidem arnica fit, eundem etiam facile per cor- 
| poris venascomitatur; ibi folummodo vires exertura fuas, ficubi vel 
. Archzus in furorem abiiffet , vel quidvis aliud fpirituum vitalium - 
| cezconomiam perturbaífec. Itaque vero fimillimum videtur, particulas 
; Mlasminimas, balfamica faculta'e dotatas, ab oculo, ubi primoreceptz * 
. eraht, ad genam & manum , ab hac altera vice nimirum ad genam ac 
' oculum: & ad factas ibidem puncturas cum fanguine decurritTe, furen- 
|! tibus ibidem moleculis amica vincula injeciífe, ficque fufcitatam ab'ex- 
"«andefcente Archzo confufionem mitigaffe ;-atque adeó dolorem 
^ Dec.ll, Ann. V 11,69 P H1, Ss omnem 


WO en oet 


Wes 


- 


81:8 Obfervatio: CX CF. | 


sd 


omnem;quem in hac confufione nonnulli conftitutum arbitrantur,fus- | 
£uliffe. T'otum hoc fedatorum fymptomatum negotium facile conce- | 
perit , qui pulveris fympathetici , graviffimos dolores in vulneribus 
compefcentis,ipfaque vulnera,citrafubfidium aliud ullum confolidan- | 
tis actionem non penitus ignoraverit. Quod autem fymptomatum | 
compefcentia luti tam cito fubfequaturimpofitionem,citatiorifangui- | 
nis moteidubio proculerit tribuendum: cujus ea pernicitas à quibus- 
dam ftatuitur ,Jut tota masfa fanguinea per corpus tredecim vicibus im 


unius horz fpatio, ingyrum circumrotetur.. 
OBSERFATIO CXCV. . 
Dn.D, UDALRICI STAUDIGELII. 
De Ozena in quatuor Fratribus. 
P Lacuit Banc obferva:ionem fubjungere fuperiori , propter non» 
. mullam , quam cum eadem habet fimilitudinem , & commercii 
fympathetici fymbolizationem. Sunt ruftico cuidam , in bet J3ttf gee- 
gannt / quatuor filii ; quorum natu minimum elegantior forma ,. ge» 
nii vivacitas,indolisdue docilitas à reliquis fuis fratribus notabiliter dis-- 
tinxit , perindeque patri longe czteris chariorem reddidit. Hinc. 
ftudiis ipfum deputans. , cujusdam ludimagiftri difciplinz. fubdidit,. | 
a qualificandis ad receptionem in.Gymnafia pueris non incelebris.. 
Vix dum: duos emenfus in hoc fladio. menfes erat, primó facies ejus. 
pallore , dehinc nares ozzna corripiuntur. Unde fetor, cantüs, quem. 
dfcere jam inchoaverat , impedimentum, torpor in reliquis functioe 
pibus , & alia ludimagiftro non modicé molefta, Dum autem , ut 
familiare apud. rufticam gentem , remedium partim à tempore ex» 
petatur , partim ab impetitis.chirurgis expetitur, affe&tus quotidie 
vergebat in pejus , crufta continuó latius ferpénte, & ipfofoetore do... 
ynefticos fempér vehementius infeftante:: remiífus enim erat àludi.. | 
magiftro domum puer ,- poftquam incrementa fumpferant vmpto.. 
ynata. Coactus itaque neceffitate pater, de remedio. cogitare,filio-.. | 
fum hunc. ad me deduxit, atque u: ab effe&tu tam faftidiofo libera--.- |. 
rem eundem , multis ambagibus follicitavit, promptus ad quoslibet: . |. 
fumptus & expenías , dummodo priftinz fanitati reftitueretur filius; |. 
Indaganti , prout par erar ,.in hujus afeCtüs caufam , retulit pater, |. 
fe tres adhuc alios habere filios. , eodgm malo laborantes ; quodque: |. 
| | dignum | 


RI 
LS 


De Ozena in qualuor fratvibus, 0. 0f 
Mn —— —ÀÓÀ m —]n 
dignum admiratíone mihi videbatur , omnes , quamvis in quatuor, 
& mulis ab invicem milliaribus diffitislocis effet conftituti, inuna - 
eademque fimul hebdomade correptos. Interrogzstus, cur Büncfo- 
. üm addaxiffet? pro hoc, repcfuit pater, fe magis effe (ollicitum, ute 
pote ad fcholam & cantem aptiffimum , atque propter fa&los intra bre- 
-ve tempus utique progreffus à ludimogiftro ample Jaudatum : rae 
gaturum fe pofthac etiam pro reliquis tribus remedia , fiqui- 
dem in hoc feliciter ceffilent, ^ Satisfacturus igitur patris preci 
. bus, dari potiunculam adcuravi , qua fanguis ab 1mpuritatum acrí- 
qmonia vindicaretur , ex decoCto fennz , elect. diacarth. fpec, d aturb, 
v. Rhab. calide fumendam ; pro ufu externo aquam mercurialem, 
poft eluitionem , etiam petiis intin£tis in naresintrudendam, Rediit 
poft octiduum pater , referens filium jam aliqualiter melius habere, 
£ruftas in naribus decidere quandoque , renaíciveró rurfus , quam- 
vis mitigato notabiliterfoctore. Przcepi,repeteretur potiuncula prís 
nitus data , credens fanguinis acrimoniam nondum fatis abforptamg 
pergereturque porroin aquz mercurjalis ufu. — Ar nihil diverfum re- 
tulit poft fimile temporis fpatium reverfus pater. Hinc fcorbutum 
huic adfectui complicatum füfpicatus , quod idem pater de victus 
gatione requifitus, faffus fuerit , totam familiam fuam aceto fummoe - 
pere delectari , plerisque cibis large commixto: jusfi, ut per tres fe». 
ptimanas decoctum raphani fylveftris , cum fero Ia&tis caprilli con 
fe&um , bis in die, cuilibet dofi Ziij, confociando fpiritus ammon, 
gut, X. effent trifol. fibrin. gut. XV. alternis veró diebus de infufo 
Ocul, cancr. in vino hauftum, hora circiter una ante leCti ingreffum, 
cum prole&tione modici fudóris fequenti mane. Aqua mercuriali 
fubfiituta fuit aqua viridis Hartmanni, quorum medicamentorum 
conftanti ufü , fervataque, quam imperaveram , exs&ta dizta , puer 
perfc&tà convaluit. Poft Benjaminum adducti quoque fuere Ruben 
& Simeon , primo- &fecundo-geniti. Sed enim apud hos tantis am- 
| bagibus opus non erar. Premiffo cathartico, biberac uterque de in- 
| fufo oculorum cancri ter in hebdomade , collutis naribus , ille qui- 
| dem cum aqua viridi, ifte cum mercuriali, & intra quatuor feptima- 
| nas immunes evaferunt ab invifo hofpite, Jam vero de quarto 
| filio quid? tametfi pater parum cogitaverit , dignumque fortaffis , ceu 
' reliquis filiis minus morigerum , expenfis aut fanitate non cenfuerir, 
| curatus tamen & ipfe fuit, nullis prorfus adhibitisremediis. Obfer- 
' vatum vero fuit, faetorem & ulcerofas in naribus cruftas ftatim di- 
Lx HN 3s à | minul 


uu 


| 


3530 ... Obfervatio CXCF. 

minui copiffe, poftquam convafore occeperant in fratre natu mini- | 
ino: penitus autem difparuiffe non ita multo poft, quam reliqui duo | 
-potetant convaluiffe, — : | : | 


SCHOLIUM, | 


Quemadmodum cafus iftefingularior videtur raritate, 1ta dignus | 
 €tiam feveriori naturz myflarum fcrutinio. Prz omnibus autem ine. |. 
uirendavenit caufa , que in tot , tamque diverfis fubje&tis , eundem 
fufcitare potuit adfectum , & fimul propemodum , in una nimirum 
eademque feptimana. Nam fi domi fuiffent omnes, menfalectoque | 
communi ,communibus item ad edendum & bibenduminftrumentis | 
vafisufi, tum enim veroad quoddam referri pcterat contágium,ef- | 
fluvio fubftantiali morbofo feminatum. At quoniam feparatis , & ut» 
cunque disfitis in locis commorati , fefe diune viderint quidemarn» 
plius , trés faltem illorum integro propemodum anno , contagium | 
accufari rité non poteft, 2. Indagar! nieretur , quorfüm referenda fit. |. 
in quartum £lium , videlicet illum , absque medicamentis relidtunm, | 
translata fanitas? Eteniri fua fponte, velfolius naturx , que medicas. | 
trix aliàs optima dicitur , nifu vigoreque hunc adfeCtum fuiffe depul.. | 
fum durum videtur ,afferere velle: quandoquidem , ut preftantifimi || 
fatentur pratici , docetque frequenter experientia , indolis illius u£. 
plurimum fit , zgre manus ut cedat , & egregiis etiam medicamentis: | 
nonraro diurefiftat, Aut fitantuscontendatur natar vigor, ut cie [P 
cra remedia ulla vincere potuerit hunc hoftem, & in fugam conjicereg |? 
eur hac victoria, priusquam fratres reliqui medicarentur , potita non- |. 
eft? cur trium fratrum reftitutionem comitata , vel fubfecuta potius? |. 
Et veró mentem ego n:eam hac fuper refi cogerer edicere , illacinclis |. 
narem , quod tam fcabiei natalis propagatio , quam ejusdem , &qui« 7 
dem faciliorinduobus natu majoribus, in tertio autem fratrecitrares |) 
snedium ullum eliminatio , virtute animali , feufpiritu omnibus qua- u 
tuor fratribus infito.& confermentato fuerit procurata. Neque veres d 
rer , ut intelligerer melius , fpiritum hunc mumialem przdictis fra» |- 
tribus inexiftentem , mihi reprzfentsre in quatuor chordis , ad omni-. |. 
modamtoni zqualitatem attemiperatis, Harum enim , fi percutiatut. |. 
una, fonant omnes etiam reliquz', ceu mo»ltoties expertos fe teftan- |. 
tur P: Kircherus. Schottus;aliique plures; Jam quemadmodum fonus. |^ 
3chorda percuffa transferturad chordasalias »nans monataóta, ,me« [^ 
| | lante | 


| 


- PRENDE, 
ICLLXMDUUACECARUEEIT 


|o 


.. DeOzeiain quatuor fratribus, 


appen e s 


in certos morbos, he&ticam, ictérum , caducum , hydropifin , poda- 


Ss 3 Altera 


ps 


34 Medio CXCPL ^. 
VERE unement GENIUS oiecess: nre ca cmt cmm saecu wmsmetuti9. TEEENIUN RUNS vence URSEURDUR VENDERE 
Altera eft de nafo infititio, poft plurimos menfes derepente frigefa&to, 
& poft aliquot dies , contraéta putrilagine penitus delapfo. Aue 
rat enim poft hujuscemodi temporis ipatium, illum, e cujus brachio 
nafus erat excifus, mortem obire, — Unde particulailla exciía , licet vita 
mediaillius, cuieratiníita, fenfü quoque & vegetativa facultate gaude- 
ret, tamen per mumix magnetifmum àtoto ,à quoerat excifa etiamnum 
dependens, & ipfa putredine infecta fuit, poftquam totum putrere ince- 
perat: & quidem aut, quod rmimiali totius viralitate fuftentata non^ | 
amplius fuerit ; aut quod putrilaginofum fermentum é cadavere, com- 
txercio fuo mumiali, per longiflimum terrarum intervallum transmi(- 
fuminíe füfceperit. — pos: : | 
Simile quid cogitari etiam poffet de faciliori in natu majoribus , & * 
fpontanea medicatione in tertio fratre, nimirum, quod partim ejedis — |. 
per catharticum € natu minimo, partim etiam per applicita media przci- ^ |. 
pitatis ac fuppreffis acribus in Sanguine particulis, Spiritus mumialis ^ 
jamliberior , & ipfis refiduisomnino fuperior redditus , aut easdem no- 
.Nvoaffluxu penitus deftituerit. aut illas ipfas particulas , quibus acrimos 
nia fuit in natu minimi Gnguine precipitata & quafi mortificata , in reli- 
quorum fratrum fanguineam maffam intulerit; quo factum , ut in cujus- 
libet maffa particulari acrimonix przcipitatio fuerit facilitata , fermenta- 
tio in naribus evería, ficque corruptio füblata, & fimul priftina incolu- 
nitas revocata t: adillum ferme modum, quo peráicaria, Serpentina , So- 
phia &c. in frigidam demeríe, & (uper vulnus aut ulcus impofit , do» 
nec intepeícant, & mox defoflx, & putridz £&actx , ulterius fermentum 
pr&cipitant, qux noxia funt, exiisdem eliminant , ficque Ixfis membris 
antiquam fanitatem reftituunt. 2 | 


OBRERFAT1O CXCVI. 
Dn. D. UDALRICI STAUDIGELII 


| De Apoplexia bis curata , fertió redeunte lethali. 


V T Olim, dum hzcà me communicatur obfervatio , cogitari à quo- 
quam , eamente communicari , ut, quafi (ingalare quid in bina cu- 

Ya fuiflet przítitum , infinuem ; vel , utadipiazi curam aut adhibita re- 
mediarefpiciatar, conterdam.  Remediainufum traQa, fuerunt pau» 
c3; in pra&ticis obvia, pretio mediocria, quxdam propemodum vilia. | | 
At vero, cui locum in fuis Ephemeridibu; non ingravate papi 4 
| | ; Excel- |. 


De Apoplexia bis cuvata , tertio redeunte lethali. 453 
' Excellentiffimi Naturz Curiofi, Symptoma eft; quod in tribus paro. 
.Xxyímis exeruit fe , nec auditum , nec ledum à me, fortaffis nec ab 
ullo-alio. 7 
Degebat in noftra vicinia vir quidam egregius, arinos tatis quadra- 
ginta quatuor numerans, genio Jovialis, at obefus , & vafta corporis mo- 
levixnonfibimetipfigravis. Hic dum An. 1697. menfe Aprili poftali- 
quos officii fui labores ad cubitum fe parab viribus derepente deftitutus 
in le&um toto pondere prolabitur. Audito ingenti ftrepitu leGtiffima 
- conjunx accurrit , maritamque fine voce, fine fenfu ; fine motu , fi refyi- 
rationem excipias , reperit , trunci adinftarin le&o extenfum : Quidage- 
ret hoctriftiffimo cafu deprehenfa ? Nox erat, & jam medietati proxima: 
nemo ver , qui confuleret, nemo, quiauxilium przxberet, Sumpfit 
' demuminarena confilium , & recordata multz cum confuetudinis , tum 
familiaritatis, quz mihi cum D. Marito intercefferant , ut amicum invi 
fereni, impenfifiimé per fubmiffumnunuum exorat. "Veni. vidi , & vi- 
fisobítupui. Quoniam autem adfeCtüs atrocitas moram recufabat , cu. 
ravi, per pharmacopolam , quem comitem fumpferam, ocyusclyfterem 
injici, ex aquafalita NE ynfichti ; tum tardante operatione, venam fecani, 
demum interpolatim tria cochiearia aquz apoplecticz ori inftillari.Non- 
dum media decefferat bora , rurfus rediére motus , fenfus, adftantium 
agnitis , vox , vires, ut urgentem clyfterem ipfe fürgens dimitteret : & 
fequentibus diebus etiam ipfaSanitas. Reliquumerat, ut füturo pro- 
fpiceretur, — Hunc in &inem prazferiptz fünt eidem pilulzcephalicz , 
quas fingulis menfibus bis affumseret; Species pro cucupha, q'am con- 
ftanter geftaret; & balíumum, quo quabdoque nares inungeret, nec 
non & tempora : prohibitis rigidifiime cafeo , lardo, carne fuilla , ra- 
phanis, allis , quibus mire deleGabatur, & [»pius indulgebat immiodice,. 
Sed enim, quemadmodum pericula , quamdiu pretfentia, terrent; füpe« 

| gàta , facile memoriam evadunt ; ita Patiens nofler , quamdiu funefti ca- 
|! süs imago memorix ob(ervabatur , finceriffimis monitis meis exactum. 
utcung preftabatobíequium : elabente illa, cum traétu temporis , etiara. 
hocomittebatur. Vivebat , quamdiu obtemperans , admodum commo- 
i d? sdeterius, à quo pracriptz coeperat oblivifci dietz : donec tandem 4. 
! Decembris ejusdem anni poft decimam nodis fubito cadens; recidivam 
I paffus fit, cum iisdem (ymptomatibus , fuperius enarratis. Reflitutus: 
| denuó, licet nonnihil lentius , e&dem ferme methodo , qua nuper; & 
| paululum duntaxat immutatis medicamentis , admoneri ccepit à Patro- 
' nouo, Comite N. apud quem erat in [ervitiis alium refpiceret Medi» 

ha | cum 


224 tedast siot Obfematto CX CP. oon 
.cum , qui rem curatius perpendat , adfedtum ad incudem feverius reva« - 
cet, debitisque medicamentis debellet. — Commendatusipfi fuitab eo- 

dem talis, qui mira facundiaadfe&um extenuans , conftantiam fanitatis | 
ftipulaté promittebat: Ajebat, adfectum, àquo bis jam effet proftratus ,. | 
aliud.nibil effe, quam convul(íiones cerebri , &s fete nicbt$ al$ nuc ein Jie | | 


tct: Sraif : Cederecamen facile medicamentis , dummodo ex arte prz- 
Ícribantur : Con&deretífolumodo, taiiafe prafcripturum, quibusradi- | 
citusevellaturmorbus, per totum vitz decurfum non rediturg amplius. | 
Pompofa verba, fed qux lu&tuofam poft fe, lethalemque trahebant ef- 
fectum... Reli&tus enimappetitui luo priftino, cauteque.cum emolue 
mento aliquamdiu vitatis excefíibus , die 1 y. [unii 1698. male(ehabere 
coepit. ^ Mittitur ocyusad Doctorem cum equo nuntius, fignificatur 
indifpofitio , follicitantur remedia; que dum per integram anxié fufpirat 
diem, &dehorainhoram ardenter exfpectat , paulo ante feptimam ve- 
Rer. pseeo cube quagamo vertigine, à viribusin momento dereli- 
€tus , in terram proflratus, acextindusfuit: modo, quo jamtres ante 
menfes, fortem leGtiffimz Conjugis miferatus , przdixeram. .Hxcenim 
ex ampliffimis promiffis , contempta irritaque , quam ego rigorofiffimé 
contendebam diztà , nihil boni przfagiens , przcedepte meníe Martio 
me convenit , quidque cum Marito nunc agatur , prolixe narravit: Ve- 
niam fimul cornmixtis & verbis à gemitibus deprecata , quod me dere- 
li&o nunc alterig utanturDoGtoris confilio & opera:fa&dtumid à íc admo. 
dum gravaté , & nonnifi metu , perdende apud patronum gratiz..— Re- 


pofüui jam tum vehementer affli&tz , precibus ullis opus non efle, qui- 

bus venia rogetur adalium Medicum tranfitus; Sanitatem Domini Ma- 
riti tam miht cordi, quam propriam : lxtaturum me fummopere, fi... 7 
promiflis eventus refpondeat : vereri tamen vehementer, ne grande 
malum fucrit ftipulatum : Contemptum tam atrocis affedus, irrifio-^. |. 
nemuueprzfcriptz dixtz, indicia mihi videri ,in diagnofi trabaliter de- 

cipi promifforem : & hinc parum conformia praícripturum remedia ; 
quapropter ominari , quin etiam prxdicere pronum efíe, tam przcipiti .—1- 
fato rampendum iri vitz filum , ut nec Lucisipfi queant; nec Crucisad- | |^ 
ferrifolatia. | Audiittriftis, & profundo cum gemitu excepithzc ver- , | 
ba: at effufiffimis lacrimis & ejulatibus eventum, quibus etiamnum ;. |! 
quandoque cogitur indulgere. wt | 0e 
]am vero quod sdmirationem mereatur; putem effe, quod quemli- — |-. 
betparoxy(mum fecuta fit fanguinea corporis fuffafio : primum quidem, |. | 
pecius & tergum occupans, intra cordis fcrobiculum , humerorum » jungi 1. 
! uras 


- — De Apoplexia bis curvata , tertio vedeunteletbali. —^— 325 


ue— 


"turas & cervicem tam exa&é coércita, utfilo cirenmduCto rec adeu- 
"ratius potuiffec, nec przcifius definiri. Secundx fuffufionis jam amplior 
.- eratambitus, corporis truncum ad umbilicum, infuper utrumque bra- 
chium ad cubitum usque rubore incingens. T'ertia, cum repentina 
inerte conjundQla, totam corporis molemà cervice ad coxas usq in dor- 
105 jugulo autem totum pectus cum infimo ventre continuateinvol- 
vebat, infuper etiam utrumque brachium, (oiis manibus exceptis: ru» 
'bedinein juncturis , ubi brachiis manus innectuntur , definente. | 


: OBSERFATIO CXCVII 
Dn. D. UDALRICI STAUDIGELII, 
| De AMufca, compluribus eversiculis fotta. 
P nuper menfe Julio ad abacum federem, nefcio quid &ripti. 
/ tans; muíca per parvam fenefirx rimulam illapía in cubiculum, 
.4nultas mihi moleftias faccflere coepit. Erat grandiorum illarum una, 
-« quz carnibus inhiant , easdem verminoío Seminio confpergunt,; fic. 
que putredinefn ejusdem, & foetorem accelerant. ^ Hac dum variis 
ambagibus, hac illac circumfertur, modo pennam (cribentis, caput 
modo circumvoflitat, diutius totum cubile fonoris fremitibus inquie- 
'tat , tandem poft cortinam folis radios arcentem evadens, à me 
"compreífa fuit.  Abjecturo polthac jam pacatum hofpitem , rem vi- 
dere licuit apprime curiofam. ^ Ruptus etenim collifione venter ver- 
-miculos effüderat complurimos, partim cortinz , partim fene,flr 
"articule adherefcentes, Omnium erant corpuícula belle candida ca- 
'pite fubruffo pradita, longitudine duodecimam unius unciz partem 
vix adzquantia. Et quoniam motüs , quo reptabant, cum vivacitas, 
'tum pernicitas omni inihi videbatur imaginatione velocior, captus 
"fpe&aculi raritate, diligenter omnes cultello colligere; partiumque 
| '€onformationem indagare nonnihil ftudiofius fategi :. Quapropter 
| Mpplicato microfcopio deprehendi retro oculos, duo eminere corni- 
|. €ula paululum fuíca , in nodulos definentia, motaque fubinde; pro 
| reptationis diverfificatione. ^ Caput nigris erat infperífum pun&ulis, 
|! «fed zaris ; diverfis tamen ab oculorum prominentia, quz notari pote- 
"y3& Caput, ubi trunco in(cerebatur, annulus excipiebat, maniteíle 
 fanguineus ; reliquum corpuículum glabrum erat penitus , meris an- 
| "nulis continuatum : quorundam duntaXat in hamulum quendam de- 
| finens : quz nota fortaflis erat diverfiatis in Sexu. — Pedes finguli 
| Dec. 111. Ann. VII. &5 PII. dt (iat 


ms . e ' 


gi |. OMewatio.CXCVIL 0 00- 


(ita prominentias appello, quibus gradum promovebant) quatuorde- 
- cim habebádnt, eleganti ferie difpofitos, duobus tamen parvis inter- 
 vallulis-diftin&£tos, ita ut imum ventrent fex , medium quatuor,qua- | 
tuor rurfus ipfum pe&us propellerent. , Quod meam diu fufpende- 
rat admiratiogem , illud erat, tot animaleulorum vivacitatem in uni- 
«s mufce alvo potuiffe contineri. — Siquidem przter elifos comprel- 
(ione confufosque, tres adhuc licuit numerare füpra quinquaginta , vi- 
vos omnes , & fua pernicitate miré ludentes,  Sollicitus eram admo- 
dum , ut diverfis herbis impofitis vitam fervarem, ficque plura obfer- 
wandi occafionem. — Sed feu nodis frigidioris, quz tum fequebatur, 
rigore; feu famis inedia, altero mane jam extinttos omnes reperi. 
( Exbibite Augu(le Find.d. 1. Decembr. 
nno 1700.) 
| | OBSERU ATIO CXCVIII. 
Dn. D. CHRISTIANI HELWICHLIL 

" De Convulfione Rariori. 

'$ Uella temperzmenti fanguinei, coloris floridi, cui menfes hacle- ü 
nüs rit flugerant , annÓ «tatis 17timÓ. die 28. Martii Anno 1699. | 
derepente concidit fermonis & fenfüum fu deftituta.  Excitatur,re- [f 
dit ad. fe poft celebratam VenafeGtionem , ignara omnium, quz fe- | 
eum a&ta fuerant. Ab ultimó mernorati menfis die usqg ad 28. Apri- 
lis quotidie fexies & ultra cum deperditione omnium fenfuun: eó-ma- 
]ó corripitur. Sed iteratz ifte acceffiones novó (ymptomate flipa- ff 
bantur , rigidá nimirum artuuni, prxprimis brachii modó alterutrius , | 
modó utriusque diftenfione, — Hunc affedtum paffura , quafi pandi- 
culatio immineret, brachium movebat, cüm veró manus prope pe- | 
— &ori admota effet, aliquando ad dimidiam horam obrigefcebat , nec 
vi adhibitá ulló modó fle&i poterat. Cutis, ut hic Cornacis illa ex 
lib..2. cap. 27. applicare liceat, duritiem quafi corticis cujmdam acquires | 
bat , £9 intensó frigoris fenfu tangentis digitos &9 manum aff.iebat. — In« 
diciam remiffuri affe£tus rediens membri tenfi praebebat moliities , 
quam illico. motus confequebatur; .Et licet epilepfia aliquando etiam 
fit conjundla cur diftenfione membrorum, tefte Celío lib. 3. de Me- | 
dic. cap. 23. p. 172. in noftrá tamem Virgine nec concuffio totius cor- | 
poris preító erat, nec oculi invertebantur , nec fpuma ex ore move- |? 
: batur, 


Er Te De Convulfione Rariori, 3 : 323 
batur, aberat difficilis réfpiratio, ftertor, exertio linguzextra os, quz 
omnia in epilepticis aliàás cernuntur. Et hzc caufa eft; cur hunc at- 
fe&um Convultionem redtiüs nominari credamus, przprimis, quia 
etiam .Convulfionis definitio ei exacte (atis convenit. Nam ut recte 
do&tiffimus T hiermairius lib. z. p. 166. Confilior. & Scholior, M edicor. 
épasmus feu Convulfio efr mufculi verfus fuum Principium Contratiio, ri- 
opido exin wiembró remanente, bóc euim differt (basmu à motu Conval- 
fivà, quód in Convulfone feu. [pasmo membrum ex contratlione vipidum 
maneat , in. Convul(ivo veró & ipasmodicó motu membrum apitetur, vi- 

bretur 685 varie concutiatur. Quà in re etiam fibi con(entientem ha- 

bet infignem Hippocratis Interpretem Proíperum Martianum Com- 
mentar. in lib. 7. Epid. p. 250. dum agnofcit, quód, quando magna eff 
£9 vebemens Convulfio, coutratiio aliqua femper affocietur, propter quam 
membra ad. naturalem ftatum nequeant retrahi. Ut prorsüs non vide- 
am, cur Salius inter diftenfionem, Convulfionem & Concuffionem: 

ac vibrationem difinguendum putet de Affedib. particular. c. 20. 

Conf. Galen. 1. Prorr. comm. 3. Hippocrat. lib. de intern. affectib. v. 

354. ut & Czfalpin-lib. 2. quz(t. medic. quxft. 16. Sed revertamur ad 

«gram noftram. In 1ijà contradiionem à nobis defcriptam dolor acer- 
- biffimus confequebatur, ut non immeritó nomine fpaí(mi vulgó ex- 
quifitiffimus dolor intelligatur. ^ Certé fpe&tator ego non femel di- 
vulfionem quandam tendinum & capitum mufculi , quam Jachinum 
obfervàffe memineram , metui. — Parüm medicamentis fudoriferis & 
'cephalicis ac purgant bus profecerat ordinarius, nec cüm' ego dein- 
de ei adjungerer. nervinis, antifpaífrnodicis anti- hyftericis internis 
& externis aliisque fpecificis ab initio magnum operz fecimus preti- 
um. Cüm tandem veró à truculentó hoc refpiráffet affe&u , ope fi 
redé judico, balneorum ex .herbis nervinis paratorum & ordinario 
provinciam folam reliquiffem, quafi hydrophobià laborare coepit, nam 
liquida & potulenta,omnia ftrenué averíata eft, & cüm fiti adacta br- 
bere tentarct , potus vel per nares vel per os refiliit. |. Hic miferz 
flatus per majorem Maji partem fuit nulló prxíenti indició inflamma- 
| tionis &brarum mufculofarum & nervearum in faucibus, quam in hy- 
drophobià fufpicatur. Cl, Nedelius in Exercit. Semeiotico-Patholog. 
| Cap. 8. p. 21. Sublevata tamen inde etiàm uí(u olei Cinnamomi exter- 
no, fatis commodé vixit usque ad Caleadas Augufti. — Tüm vero 
| iterüm de imbecillitate ventriculi conqueri coepit. — Pauló poft do- 
| lor capitis fubinde recurrens; continua in fomnum propenfio, visis 

| RV qa ' obícu- 


| 
|. 


$3$ | Obfevontio CXCPII. cd S 


a —á MAR — 


 ebfcuritas, vertigio , &epJiwypie, urinx tenues & crudz antiquum ma- 


lum recrudefcere non obícuré indicabznt. Ego jam ordinarius re 
emni ex parte perpensà moderatam in. pedibus fuadeo venzíectio- 
nem. Variá enim experientià didici , non vanum effe monitum , quod 
in Valeíci de 'T'aranta Philon. Pharmaceutic. & Chirurg. lib. x. c. 27. 
p. 120. in appendice legitur ; [m curatione Convulíionis cavendum , ue 
fiat imagna phlebotomia. | Et tanto magis neceffaria videbatur venxíc-- 
€tio, quia menfes ftató tempore bàc vice non fluebant. Sanguine 
ad £v. circiter educta infida malacia. — Nam triduó poft gravitfimis 
Convulfionibus. correpta e(t. . Digiti in fuis internodiis ,. Carpus 


etiam in utráàque manu ut & cubitus incurvati ultra modum rigebant. 


- 


fepe per quadrantem horz cum fummis doloribus, ac deinde cum 
fragore quódam in fitum.naturalem reftituebantur. ^ Eandem fortem 
digiti in pedibus cum tarsó utróque experiebantur. — Frigebant in - 
paroxyfmO pattes teníz & pallidz ac exfuccx erant, ipfa nihilomi- | 
nus durante illo fibi prxíens erat ac ululatu flebili affli&tiones fuas. 
receníebat. — Intra. 24. horas denas. 2ut duodenas violentas extenfio- 
nes patiebatur. | Sub finem Convulfionum ftertor aliquis fupervenie- 
bat, aít poít fuperatum infultum non raró in largum effundebatur ri- 
fum. Sub primis fpasmorum laboribus evolutá jam pridem periodà 
menfirua menfes excernebantur nullóque cum fublevamine zerz flu- | 
xus ille per novem dies durabat ;quinimó malum tanió crebrius re- | 
dibat.& intenfius affligebat. Ex. utu feleGiffimorum antifpafmodico- E 
rum Íutmmmá cum curá cempore intzrmiflionis in quácunque formá ad- 
hibitorum , non neglectis externis linimentis., unguentis ,fotibus, fac-- 
culis. ac injedlis fubinde enematibus nullum: memoratu dignur vidi* 
mus effectum. | Nec pediluviis ac balneis affe£tus hàc vice ulló mo- 
d cicurari potuit. Ad nomen Veficatorii noftra trepidabat , quod 
tamen 8. Septembr. in nuchà.applicuimus. | Die veró. XI. ejusdem. 
menfis graviífimá procellà.jaCtabatur. Nam ab horá 8tava matucina 
usque ad fecundam pomeridianam linguz ufus ipfi. aterceptus, abo- 


liti fenfus, atque ratio deliquium paffa e(t. Adhibitis efficaciffimus mee 1? 


dicamentis. Spiritu anti - cpileptico in Colle&an. Leidenfib. defcriptos | 


liquore CC.fuccin. Spir. apoplecticÓ apud:nos ufitato , objectis penes. |. 


trantifiimis. odoriferis ,.poít frictiones, taftus primo, deinde auditus & | 
poft tres horz quadrantes vifus offició. fuo defungi incipiebant, ulti- 
mó omnium lingua ad. munus fuum revertebatur. Cauía fontici hus. |. 
jus affzQus conjiciebatur in balfamum , quó xgrz nares à muliere |. 

| di& | 


M —  De.Gonvulfiene vartori, | EL 


die ance fuerant delibutz ; die 13. Sept. à meridiana z, ufque ad quin- 


tam idem afiectus eam invzfit , fed convulfionesexternz ab eo tem- 
pore defiere nfque ad 1z. Novembris, quo huic obfervationi finem im 
pono, licet naufea , vomitus , faftidium potüs poft (ublatos paroxys- 
mos per aliqued tempus fupereflent , & de infigni debilitate virium 


. adhuc hodie conqueratur , quam tamen fenfim füblatum iri fpera- 


mus. 
: OBSERFPATIO CXCIX. 


Dn.D, CHRISTIANI HELWICHII, 
De Tabe dovfali. 


NUm tabes dorfalis non adeo obvius fit affe&tus,, ita ut, fi Solenian- 
-4 dro credendum , vix nomine vulgo Medicorum cognitus fit; 


quz phzncmenain illa obfervare licuerit , brevibus commemorare 
 erefuerir. Labcrabat iftó affe£tu non quidem fponífus, fed'maritus à 


multis annis quinquagenárió. quippe major , fed qur ini juventute 


- Venett ftfenu? liraverat , A quondam etiam gonorrhzà loboraverar 


| 
| 


| 


| 


| 


| 


|» 


' teriz denfioris & albidz in fundo matuülz ffatim. poftredditam uri- 


Eat i$ coaftitutionis chioleric* ae gracilis ac vitam omntin in fervi. 
tó Magn»tum transegerat. Satis diu hoc malum toleraverat, nec 
prz rufticó pudore iliud Medico manifeftare hactenus voluerat , do- 
nec omniadolere:, &cruraveluti abaquginter cutem intumefcerent; 


- quod in hóc nio:bó, quando inveterawit , aliquando fieri re&Eo nota- 


vitLommius. Antequam afeQum fuum mihi detegeret , fepé dudit 


Xi querentem de punctor.ó dorfi dolore etiam tàm , cüm ciburi 
quemvis obvium avidisfime ingurgitaret, Eicet veró nulla faftidiret 


fercula , indies tamen magis magisque habitus corporis extenuaba.. 
tur. Senfim etiam incrcvit debilitis, przprimiscirca finem Martii il 


- Ja tanta fuit, ut quamvis extremum adhiberet conatum, nec per qua. 


drantem horz le£tumi defercrepoffet| Et cum copia nobis Iftó rem- 
pore daretur infpiciendrurinam , vidimus vera effe , qux Hippocr: 
tes. lib.». de morb. p. m.76. libi minpit aut ventrer? exonerat, prodit 
ipfi genitale feme multum ac liquidum. — Satis enim larga quavtitas ma- 


pam cernebatur, quam feminalem effe judicabam. Nam licet ex ob: 
fervatione Jolis in oper. p. ro4. femper femen fupernarét, & in hàc 
ye confentientem habeat Joel, Heinr. ab Heer in obferv. p, m. 17 ;. il: 
ludtamen , ut ex limitatione hujus conftat , minime ad corrüptunr 
m. Tta femen 


1 DOT SO ^ 


$30 — | . - Obfervatio CXCIX, : 
cst m — : 
femen extendendum eft ; atd:;e hinc Solenander re&té ex przfenti- 
ejusmodi materia , quam modó memoravimus , ut... ille fundum | 
peteret, przfentem tabem effe conclufit. Czteroquin angenituraim | 
uteró manferit, ignoro ,etiamfi forté explicatio Foefii hic locum in- 
veniret; qui vult Hippocratem fignificàffe hàc loguendi formulá, fe- 
men von effe aptum ad geuevandum. Szpé confcfías, quod toties cum in- 
genti moleítià polluerctur. Prztereà antequam lecto lethali affigei:e- | 
tur,1In afcenfu [caiarum de refpirarione difficili conquerebatur, &le- | 
vioribus de caufis exfolvebatur , ac praterea doloribus capitis cum | 
aurium tinnitu frequenter corripiebatur. Interrogatus dezmulanti' | 
. formicas per dorfum repentes fenfu, refponditíe nulló ejusmodi . 
fenfu affici, fed dolore punctorió torqueri. | Pzzterea quod in gonor- 
rhoa ordinario fieri obfzrvavit Joníftonus in idea Medic, p. 645. 
ut adjit pallor cum cavitate oculorum , id etiam hic fpectari poterat, 
Urina diffi:ulter mejebatur, alvus autem non erat pigra atque im- | 
pedita , ut Lommius obfervavit , fed aliquoties fingulis diebus ex-. | 
crementa nigricantia reddebat. Maximatormina &fpasmodicz con-. | 
traCtiones fedium prodromi erant. Quando de torminibus hisce & | 
doloribus querebatur, palpitationes & tremores epigaftrigz regionis |i 
cernere licebat plerisque partibus corporis algentibus, INonautem | 
dubium mihi prebuit illa zgri conditio argamentuminternz inflam- | 
mationis ac congeftionis fangyinis ad paraftatas , fi ullus fufpicioni 
locus, Hzenim glandulz vafa fangvifera infignia accipiunt & abil- 
lis , ichor ille in gonorrhzá exítillat. A fpafmodicé itaque contractis, | 
' vafis, quz ab il acis internis oriuntur, & cum lumbis & hypogaftrió | 
communicantur, fatisexquifitus dolor in partibus antea memoratis 
videtur ortus ; fpasmodicé veró vafa illa eisque vicinz partes con- 
 trahebanturad fanguinem ftagnantem ac paraítatas inflammantem in 
.motum denuó concitandum, Hzc aeri noftri conditio erat. Cum 
veró nonab initió enm fufciperemus curandum; fed morbó jam in-. 1 
vetera'ó &homineviribus omnibus exutó, curam ad mentem Hip- 
pocratis conformare minimé licuit ; nec medicam ertum vel furfum 
vel deorfum purgans ob fummam imbecillitatem dare aufus f.m , lo» «| 
cus etiam nullus feri áutlaétis potui. Ob easdem caufasnec Cl, Nel. |. 
fchii veftigiis Decur. 8.curat, 9, infiftere potui. Monitis Solerandri, |o 
quantum zgri ftatus patiebatur, me conformavi. Aftvana omniacum | 
fub finem & medicamen:a, quz aliàs avidiffime fumpfcrat ( nam & f | 
qua ex iis in Illuftrisfima familia, quod fzpefat&tum , remanfiffenr, in- | 
HIS | gefferat) | 


Seed cur aA ieClcn, aseo m nsemuqe. cea dise Tel ; 


2k e MU 4 ^ - ! -— 
" Lu. » I 


: * OUT WEE Poe C | EI 
 gefferat ) vomitu rejiceret & tandem circa 24. Aprilis vitam hanc cum 
 melcri,utfperamus,commutaret, —— | 
qud / OBSERV ATIO CC. 

Dn, D. CHRISTIANI HELWICHII, 
Pr rei - De Parotide. . 
b initium labentis anni immani otalgia pér aliquot feptimanas 
: durante, Presbyter propemiodumni fexagenarius correptus , circa 
' quadragefimz medium in grav ffirham incidit febrim ; qux tempera- 
tis, bezoardicis & nittofis ac cinnabarinis, ut etam humettantibus & 
 diluentibus tra&tata, fenfim coepit mitefcere, largé fluentibus fudori. 
"bus&urinacum hypoftafi mulia. Nihilominus circa nonum diemad 
"inferiorem maxillam dextram tumor orius ftatim milii meniori eo- 
'rum, quz legeram in Ballonii Ep.dem. & Ephemerid. lib. 1. in con- 
|" ftitut, verna A. 1571. metum parctidis ingeffit. Aderat mufculorüm 
"tenfio & dolor, ac cam fumma diflicultateos zger aperiebat, Is, qu'a 
'ms0 fuafu fampferat potiunculam €x Aq. bezoardicis , Mifturá fim» 
'plic effena fcordii & fyr. acctofit. citri caufam tumoris & doloris in 
"Mar fibi ingratam conjicieba: fuffragante Collegii erdinarió quis 
"dem, ita tamen ut cinnabarim nativam , ( quà pulveribüs bezoard. 
- in dofi exiguá aliquando refnixtà , itidem ex corifilio meo circa no- 
| "&erh antea faerat ufüs ) potiorem & przcipuam ejus mali fcaruri- 
| E effe jsétaret. Cinnab. enim tanqsam mortiferum venenum pa- 


|. foriam. authoritatem fibi in omnes paffim arroganti etiam fine ratio- 


| mibuscrederetur. Tumor ille fenfim poft aurem dextram adaliquam 


|: magnitudinem crefcebat , ut nullus ne obftinato quidem feni , qui mi- 
| mime fibi conftans eryfipelaceum tumorem effe judicaverat , 4€ fabi- 
ná ad exemplum Theorphrafti difcutere intenderat ; fupereffet locus 
| dubitandi de parotide , quam acutiffimus illeauriuri dolor diu ante 
| prznunciáffe videri non immeritó poterat. Cum de agendis conful- 
| "taretur , fudorifera Veteranus Medicus pro difcutienda parotide fva. 
| debat, ego in contrarium nitebar. Neque enim cenfultum erat ma:e- 
| "fiam peccantem à principio movente corporisin unum locur detru. 
! fam ope ejusmod: medicamentorum in fanguineunmi laticem revehe- 
| ge, & febri , quz vix extincta erat , novum fuppeditare LA 

M | endi 


am accufabat. Nznias illas lrominis ridebam , licet Medico feni cen-. 


g 


233 ! —. "Obfervatio CC. 
Oftendi iiaqueerudiis circumftantibus, quam füfpe&tz expertis Me- 
dicis fint parotides & eos adaonüm 4. & 5. Decur, r. Ephera. obferv, || 
4. Borelium cent, 2. obferv. 85. p. 341. aliosque remittebam , cumpri- 
mis ad Ballonium lib. t. confilior. confil. 89. utiita fcribit: Parotides | 
101 videtitur critica, fed potins judicatorie , quocungue modo €9 die appa- 
vüerint , quoniam funt abfcefJus morbo impares uec febrem folvunt , 82 quia: 
dolorifice funt C9 propter vicinitatem cerebri, tum maxime quia omuis trans - 
latio à partibus inferis ad fupevas fufpstla effe debet, | Contendebam ergo 
.tumorem hunc fovendura & adjuvandum , nec tamen exfpe£tandum, 
donec fponte erumpa:, ut prudenter monitum ab Hildano centur, jy. 
Oberv. 39. p.33. In operib. fed quampiimum aperiendum juxta Cel- 
fum 3. dere med. 2;. Et nonabíque caufa inexper:os vocat Fortisin | 
centur, 1. confulr, & R efponf. Medic. 91. p. 113. qui pus iz faperficieex- 
fpettan:. Recenfebam ieind- topica, quibus celebriores Pra&iici Fo- 
zeftus lib, 12. obferv. 16. & feqq. Platerus lib. 3, obfervat, p. m. 6.8 9. 
Severinus de recondita abfceffüum natura lib. 1.c, 31. Vallefius com- | 
amentar. inlib. 7. Epidem. g2. Fortisl, c, Dolzusin Encyclopzd. chi- 
Iurg. p. 328. 345. 259. Phyfici Vratislavienfes in Der InfeCtions-£Otbz 
Aung A. 168c. (ubi in fine , egregium maturativum emplaftrum de- 
fcribitur) hactenus cum fuccceífu fuerint ufi. Commendabatrur à me 
magnopere W/edelii feq. g&. Emplaftr. magnetic, Angeli Salz Dia- 
.chyl. ana £f. Oleo. N. M.q. f. camphor' gr. iij. M. fed furdo diu nar» 
rabatur fabula , donec tandem fequentem cataplafmatis non cone 
tfemnendidefcriptionem in marfupio ad zgrum deierre:: y. fol, alth,. 
Rad. lilior. albor. alth. ana Zj. cepaz, N.1. coq. ad mollitiem contund. &. d 
per fetaceum trajic. addendo far. tritic. femin. lini ferment. ana. 2t 
croci Bi. Caricar; contufar. Zi, piugved. gallin. oleüma. chamzmel. |» 
G, f. f. Catapl. fed, quod mireris frigide non fineinfigni Chirurg: & i 
balnea:oris rifa id applicari voluit, pollicitus fore, ut intra paucasho-. v 
tas fuppurationem promovest, Cum veró perbiduum diligenter apz. | 
plicatum , fpém ejus fefclliffet , nobis tandem copiàm fecit utendi 
noftris. Nos illicó paucis immutatis Emplafisum W/edeianura ape 1? 
plicuimus , & non exfpectata maturatione fcalpello abíceflim aperizi |. 
f:cimus tum aliogum tum Molinetti exemploapud Rhodium p. 46. |. 
inducti. Effluxit pus co&um ad [felibram & ultra, ac fluxus ille pef. | 
znultos dies continuavit, Quia veró probé neveram Coscam illam. | 
Hipporratis ,que fuppuraut (gm fignis coiigtis (qualia in zgro noftro. | 
omnin9 aderant) & pss album babent, falutares; at & Galeoi ulud lib. 2». [9 
D ON MAT. de | 


"— sid 


EmCIEUSMS Qpl v cocueepazm, SEÜUDORou ULT CURT) 


No! 


DeFebbfcorbuticà, ——^—— $33 


, wow m od ues ^ ^ E ihi * 
— d : - EREMO E — nud e ED 


- &ecrilib. c. 7. Parotides non paucos tempore opportuno liberdrunt ; à mo- 
- lefta hac cura me honefté fübduxi; quoniam zgrüm in vato efTe cer- 
—-pebam, accuram abf. eífus fuppurati chirurgo commisti. Poft vale- 
- di£ctionem meam parum abfuit, quin iterumin febris difcrimen zger 
À Podalir/o illo conjiceretur. Nam propinato importune admodum, 
íi re&te judico , purganti medicamento , forte ad exemplum Schró- 
teri in Gonfil. Brendel. p. 157. denuó zftum & fitim excitavit, caufa 
€rrati pro more ejus folenni in Chirurgum conjectá ; fed & huic pe- 
 riculo eger ereptus ac carne regenerata impleto giutinatoque finu 
curatio intra aliquot feptimanas completa eft. Softrilocó calumnias 
& convitia, quz mifera etiam laudatiffimorum Medicorum, ipfiusque 
Hippocratis fors fuit , reportavi LE 


OBSERFATIO CCI. 
Dn. D, CHRISTIANI HELW'ICHII, 
i |. De Febri fcorbutica. | 


D* feptimà Maji An. 1700. vocor ad amantiffimam Domini Cons 
JL radi Cancell, Canon. Regul. Lateran. S, Aug. ad B. V.& ad pubii- 

ca deputati &c. conjugem , quz nondum 33. ztatis annum exegerat, . 

& ante decem feptimanas feptimo puerperio defuncta fuerat, Habi- 

tu corporis illa erat laxiori ac fpongiofo , qualis fanguineo- phleg- 
| maticorum effe folet ; menfium fluxus illi à primo tempore impedi- 
| tior , ac quamdiu in pacatiffimo thoro vixerat , propemodum füp- 
| preffus , nullà artificiali fanguinis depletione fübítituta; Purgamen- 
|! ta uterina, quz lochiorum nomine veniunt , femper poft partum de. 
| tenta. Inter cibos hzreditarió quafi vitio cafeus, maritó fruftra re- 
.- pitente, in delitiis quotidianis. Motus corporis in aére liberó ei fatis 
| rarus. Alvusfegnior. Antealiquet annos per femeftre fpatium labo- 
| gaverat arthritide vagá fcorbuticà , quz quoties ceffit, locum fecit 
|» torminibus ventris acutisfimis non nifi per dolores articulares ite- 
| rum placandis: Ad hanc cum veniffem , expofuit de fpontanea omni- 
; um membrorum lasfitudine , obtusó eóque vagó articulorum dolo- 
-? fe Pulfus erat parvus , debilis, inzqualis, non tamen frequens, In- 
| terrogata, num fenfum frigoris in dorfo animadvertiffet ? Àn in prz- 


' 
DL 
i 
| 
D 


' fenti anxietate circa praecordia torqueretur? An dolor capitis mole- 


| ftus effet? An calore ureretur vel fiti premeretur. Refpondit nihil 
| Dec, HL, Aun. VILCS PHI, Uu horum 


" 
31 
3 


POS 3. 

234. Olfervatio CCI. cu 

horum fe vel perpeffam effe vel adhuc perpeti, Hzc refponfio licet 
metum febris epidemicz , quz fub fchemate catarrhalis febris à Fe- — 

bruario ufque ad hoc tempus graffata fuerat , minueret, non tamen | 
omri ex parte fuftulit, Contideratis omnibus ex fpecifico cephalico 
D. M, Antimon. diaphor. martial.ac Nitro depurato pulverem przfcri- 
bo, & adverfus epidemicam febrim, íifine velamine in fcenam prodi- 

ret , & adverfus arthritidem vagam fcorbuticam egregie miliraturum. 

Sumpfit fub noctem 3$ hujus pulveris , ejusque ufum placidus ex 
voto fomnus fecutus. Sequentibus diebus prioribus eodem habitu 

inceffit morbus ; ac przdicto adverfus eum pulvere pugnatum eft, 
nifi quod quarto abacceffu meo die pulverem hunc immutarim fub- 

ftituto in ejus locum pulvere bezoard, D. Rumbaum , qui in multo 
apud noftros ufu eft, & cinnabari nativà , adjun&tó iterüm Nitro & 
Antimonio diaphor. Urina craffa & turbida erat fine foetore.Sufpenfum. 
illa res animum meumtenuit , nam etfi dolores errabundi effent , & 
ab uno articulo facilé tranfirent ad alterum , non tamen cum levi re- 
folutione: erant conjun£ti , quod in: dolere arthritico vago fieri ipfe 
fueram expertus, & notavit Drawitzius p. a1. Charleton de fcorb. p. 
m. 30. & anté hos viri doctiffimr Eugalenus de fcorbut. p, 137. & Sa- 
lomon Albertus de fcorbuto thefi 91. innoftratamen zgraideam le- 
visfimz refolutionis nullam obfervare potuimus. In perplexo hoc 
nego'io cauté videbam: mihi incedendum , quoniam veró & fcorbu- 
tus & febris epidemica fub variis larvis medentibus imponere folet, 
ejusmodi medicamenta porró danda cfle concludebam , quz cum 
fucceffu utrique morbo hactenus ab aliis & me oppofita effe recorda- 
bar. Pe:ebat zgra noftra guttas , przfcriptaei fuit Mixt, fimpli. cum 


- eff. fcordii , eas. mané horà circiterfextà & circa meridiem fümpfit, 9 


vefperi veró pulverem , cujus mentionem ante. fecimus. ^INon ex? 
votó zgrotantis procedebat; cura , & quia animó timidó S'à me | 
alieniori videbatur eíle, inftiti, ut alium quendam Medicum in | 
cura Collegam mihi jungerent. JEszre id impetrari , confenfit tan« | 
dem maritus & Experientisfimum Dn. D. Jznifchium antehac Pefti- 
lentiarium. jam Phyficum primarium dignisfimum , Colleg. & Ad« | 
junét. noftrum invitavit, qui caram & folicitudinem meam multis; | 
utut przter meritum meum, commendavit, & in ufu medicamento & 
1um à me ordinatorüm pergendum effe cenfuit, id quod die morbi |- 
fexto poft prandium eft factum, Sub vefperam omniaindicia febris | 
aderant. Noctefequenti qum ex lacto defcenderet , 2wer feu Mes m 
LOO eli- | 


53$ 


De Febri fcorbutica. 
CmGHPRGS ; 


. deliquium vel etiam convulfionem paffá eft , ita ut jam extrema e. 
imminere cenferent adítantes. Subito ex fomno excitatus comparur 
cüm jam rediiffet ad fe , non unumlzfz rationis fignum dedit, Ana- 
lepticis efficaciffimis ei fuccurri, quz non porrigo facilé, antequam vi- 
.gor animi dejiciatur, qui & in incremento febrium malignarum non 
analeptica fed alexipharmaca ordinarió przfcribo. Die feptimó in 
manibus & pedibus hinc inde erumpebant maculz purpurez magni- 
tudinem floreni Hungarici facilé exzquantes, quz magnam cum 
fcorbuticis próut à laudatis ante au&toribus defcribuntur , convenien- 
tiam habebant, à petechialibus autem , quz & lenticulares & ftigma- 

 ticz & pulicares vocantur à fimilitudine cum lenticulis puncturis & 

- morfibus pulicum, prorfüs differebant, Febris comescirca mediam - 
noGem exacerbabatur. Cüm vero fcorbuti naturam in lentore 
humorum cumprimis vero fanguinis & lymphz ac variis fpas- 
modicis moliminibus confiftere fciremus , cujus generis humori- 
bus noftra erat plena ; & ad attenuationum fpiffiorum füccorum opus 
fit frequenti & celeri transpresfione per poros partium , non abfque 

ratione inferebamus, febrim , quà affligebatur noftra, hac intentio- 
nc excitatam effe, ut fpiffefcentes humores fluxibilitatem recupera- 
rent. Quà in re pro virili naturz füccurtere conati fumus, datis iis, 

| . que & humores ad morum difponerent , .& excretiones per emun- 
€toria promoverent , abeffe jusfis calidioribus remediis , qua per ex- 
panfionem fanguinis fecretionibus obicem ponere videntur. Non 
|! bona felicis eventus fpes , ubi ne 8. & o. die obfervare licuit lenem 
| füdorem(ub declinationem paroxyfini, Futiliter enim agunt, qui ia 
| ipfis exacerbationibus fudores exfpe&tant ; in paroxyfmis nimirüm 
porf5 ut fanguis ad fecretionem rite przparetur , conftri£ti funt , ac 
illis declinantibusremittuntur, hocvero ubi fit & fauftus eventus ex- 

| fpectandus, apudhos in quarto , feptimó , octavó apud alios 9, die fo- 
| letcorpus ient fadore madere ; aliter vero, ut dixi , in xgra noftra 
evenicbat, Quin natura eo tempore. vergebat ad excretionem per 
| alvum, quz tamen nullis adftringentibus fed folis nitrofis datis citó 
| [ubfiftebat. Die morbi undecimo praludia convulfionum fefe offe- 
rebant. Urioa fupprimebatur , & alternantes vicisfitudines caloris & 
frigoris fpectabantur. Urinz fuppresfioni oppofuimus cataplafma 
€x fol.malv. Althez, florib, meliloti, verbafci chamomill. fem. lini, 
baccis Juniperi & oleo fcorpionum , idque debitó locó applicari jus- 
limus , contra pofterius malum pugnavimus alexipharmacis cum 
antifpafmodicis debité mixtis & ad veficatorii opem confugimus fine 
Uu 2 effectu 


/ —- 


236 . Obfervatio: CCIH. 


^P ELIDRISO DERAEHiSIT 


Vurcspé dolia wc QUERIES retrum cuu 


effzQu. ^ Tametfi enim lrina deinceps flueret, dietamen 12. & 122. 


epilepfi2 graviffimé zgram exercuit impedita deglutitione, donec fub 
vefperam- fato fungeretur; ut epilepfia in declinatione morborum tri- 
ftis fere femper folet effe prognofeos indicium. Veficatorium ; ut dixi, 


in caffum applicatum, quod aliquotiesin moribundis vidimus,fola enim: — | 


corrugatio Cutis fecuta eftin nuchà.  - — 
OBSERFAT1O0 CCII: ^ ^ 
Dn, D. CHRISTIANI HELWICHII. 
De Curá svomitus poft partum. 

A Liauoties vomitus poft exantlatos partus labores in foeminis Ca- 
DX tarrhalibus affe&tibus obnoxiis ac cibis flatulentis ac frigidiori- 
bus adfectis curavimus. | Nuper etiam medicinam fecimus cuidanr 
enormibus ftatim d partu vomitibus, correptz, qux oedematosó pee 
.dum tumore, ut Harpalidz foror apud Hippocratem lib. 7. Epidem. 
c. 6. cum aliis fymptomatibus circa quintum geftationis menfem ten- 
tata fuerat. | Cüm vero ejusmodi vomitus & lochiorum negotium 
turbet ac vires Jam ante attritas vehementer dejiciat ac febrim. mine- 
fur; neque tamen adílringentia, aut anodyna , quicquid etiam alii 
dicant, hic locum habeant, paucis attingemus , quomodo nos curam 
inftituerimus.. Ante omnia imperavimus folicitam frigidz aur ex» 
clufionem. & fummam corporis quietem, quam ut in febribus pro 
eliciendis fudoribus, ita hic in compefcendis vomitibus mirz effica- 
cix effc (xpius experti fumus. Interne nervino- carminativa felectio- 
ra ordinavimus, Peculiaris quzdam vis in radice pimpinellz emiuit, 
fed major in nitrofis, ficuti ita, quibüs experiri volupe erit , tefta» 


buntur. Ufütm Caftorei laudant alii, ego fxpe poft ejus fumptionem 


memini mulieres conqueftas fuifle de dolore quafi gravativó & quafi 


Cardialgico. Externe adhibita füit Aqva panis cum vinó malvaticó 


deftillata, cui effentiam Croci mifcuimus. ' Deinde facculos pare-. 
coricos , quorum eximia etiam eft utilitas in doloribus partum exci- 


pientibus etiám tüm cüm Cónvulfiones in procinctu funt, applicari. D. 
fecimus ex radicib. Angelic. pimpinell: Zedoar. ariftoloch. fol. meliff . |. 
Rorismar. flor. cheiri,.chamomill. Roman. bacc. lauri, femine fileris : 


Montan. nigellz &c. | Sed caput rei eft provide & circumfpe&t? pro- 


movere lochia, abeffe juflis abinà, myrrhá, Crocó, borrace Veneta | 
| íd , Mise | 


* 


De Curá vomitus poft partum. 17 


 alii$que vehementioribus, quz (xp febriles x(tus accendunt ac vatias 
in corpore turbas excitant. Nitrofacerté omne hic ferent punctum. 
OBSERFATIO CCGliI. 
Dn. D. CHRISTIANI HELWICHIIL 
- De Paralyfi lateris dextri evane[centem furdi. 

: Lj | íatem excipienti. 
qp Ester aliquis feptuagenarius per triginta & plures annos initió. 
quidem barycoià deinde etiàm furditate auris finiflrre laboravc- 
rat, & medicos varios folicitus de recuperandó auditu fatigaverat, at 
fruflra fuerat... In affignandà hujus furditatis caus, Medici noa 
convenere, alii enim cerumen infpiflatum accufare , alii fufpicari mem- 
branam quandoque przternaturaliter in meatu auditorio ortam, fo- 
norum allapfum impedire, alii tumorem glandularum, quibus meatus 
cingitur, nonnulli denique obítru£tionem nervi auditorii allegare, 
atque hinc diveríis modis curam inftituere fine ullà auditus emend:- 
tione. Hinc tandem de fucceffu deíperans per multos aanos à me- 
dicamentis omnibus abftinuit. Coepit veró. prxter fpem, fenfim an- 
nó xtatis feptuagefimo , Áuditum recipere , nàm cum admiratione 
| omnium initió fonum altum ac elevatum clamoremque loquentium 
. percipere ac difcernere potuit, eóque nomine fibi multum gratula- 
tus, nifi quod metum ipfi incuteret debilitas, fatigatio , torpor ac (en- 
fus formicarum repentium in pede dextro à coxendice ad malleolos. 
usque, & folicitudo ejus tantó major fuit, quód , quó magis defectus 
.a'ditus minueretur, có magis impotentia ac inlenfibilitas in pede 
invalefcerent. Ad extremum cüm diftinQüffimé perciperet f(ermones 
domefticorum 5 perfectà paralyfi didilateris obruitur. ^ Hinc veró 
| 4acile intelligi poteft. obftructum fuiffe in hóc viró nervum Audito- 
zium circa exortum aut progreffum in Cameram ut loquitur Felix Pla- 
terus Tract. de lzíion. fundion. c.8. p. m. l.285. Patet etiàm 
| facilé quomodo materia obftruens nervum alió translata potuerit 
excitare paralyfin cumprimis accuratiori notitià nervi auditorii ex 
Tr, du Verney de organ. audit..p. 11. comparatà, ! 


s M d 


EN RAE Obfevoatio CCIV. | i. qd d 


M 


ios OBSERFATIO CCIV. not n 
Dn. D. CHRISTIANI HELWICHIIL 
De Ufu Omenti. 


E Ximiz indolis puer, illuftri ftirpe Czierovvskianà fatus, Francifcus 
* Carolus L. B. à Czierovvsky, à primis unguiculis ejulatu , cüm ' 
articulatà voce non poffet, deinde cum hác interprete afflictiones 
edifferere valeret, etiam balbutienti linguá de torminibus ac dolori- 
bus ventris acutiffimis, qui pertinaciter omnibus medicamentis re- 
luctabantur, flebili vultu queítus eft. ^ His urentes circa regionem 
renis finiftri dolores fefe affociabant. ^ Sub medium Ottobris anni 
i700. cüm à tribus circiter menfibus quintum xtatis annum ingref- 
fus effet, atroci articulorum dolore , qui convenientibus remediis: 
fublatus eft, vexari coepit. Die 26.ejusdem menfis,febri ardenti op- | 
preffus, ex illà quoque cautiffimé traCtatus , refpiravit, ita, ut etiatn 
in publicum prodire poflet. Sub initium Novembris, difficili denti- 
tione afflictus, acnova iterum fymptomaticà febri correptus eft. In- 
vale(ícebant fymptomata omnia, & propterea Nobiliff. atque Expe- 
rientiff. Dn. D. Graffius, Collega.& Amicus plurimüm obfervandus 
mihi adjunCtus , ut focià opera, pro eà, quà valet, experientià & dex-- 
teritate occurreret frmptomatibus. | Concordi animorum fententià 
praícripfimus felediora remedia, fed contra torrentem navigavimus. 
Quarto enim ante obitum ejus die, accedebant fingultus, vomitus, 
convulfiones , tumor circa pubem & dolor, rigid membri virilis cen- 
fiones, deliria, aphonia &c. ac tandem morte finiebantur. ^ Exta in- 
fpeximus Dn. Dot. Graffio cultrum anatomicum fcitiffimé dirigente, | 
manusque commodante, adítabat prxter alios. etiam Nobil. atgg Ex« — | 
perient. Dn. D. Preus; Collega itidem Nofter honorandus, qui defün- | 
Qum antea curaverat, ac vifcera mortui Fratris, eodem feré modo 
extindi luftraverat. b L6 "PH 
Sectio hzc nobis detexit: (1.) abfentiam omenti, (2.) Flaccidi- 
tatem Ventriculi, quem meritó cum Celeberr. Wedelio papyraceum 
dixiffes , maximam, ( 3.) magnicudinern hepatis, ( in proportione ad re- 
liqua vifcera) fere incredibilem, ejus enim lobus Ventriculum fede 
fuà quali moverat, & verfus diaphragma adegerat. (4.) Mefenterium | | 
Scirrbofis tumoribus hinc inde infar&tum , (5.) renis finiftri inflamma- | | 
tionem przcipiti curfu ia gangrznam vergentem cà potiffimüm pars | 
| | | te, 


$».. ' : e 


De Ufu Omenti, - | P 239 


MONMESHAGHIS GxmstEo DUNUMNEERMD mayrreeIsEP"U aep. : 


NMCHESMOHAACES 


Bemvumer4. 1nh«anavc aisi E pur] UUXczetenpr. sar ecce ut 


te, quà peritonzo anneditur. (6.) Veficam omni tonó deftitutam , 


(7-.) Glandem nudatam, imperforatam , infra illam circa frenum exi- 
tus urinz patebat. Ex iis a, facilé patet , tormina illa, quod nunquam 
nonejulandi occafionem Noftro prabebant , originem debuiffe omen- . 
ti abfentix, ac tenfioni ligamenti umbilicalis à przgrandi hepate, do- 

- lores v. lumborum ab infiammatione renis ortos, tonum ventriculi a. 

 deftru&um, fingultus, vomitus &c. foviffe. ! 


Eo EIE 


.I. Hinc colligi poteft quadantenus ufus omenti, nam utut fen- 
tentia Ariftotelica l. 4. de partib. animal. c. 3. fuà fe probabilitate tuea- . 
tur, quód nempé natura abutatur omento ad bené coquendum ci- 

,bum; Nihilominus hxc anatome utique etiam comprobat fententiam 
. Ruffi, qui vult, factum effe omentum, ut fupernatans inteftinis fit 
mollimentum ad ambientis peritonei duritiem. Nam quid impedit, 
quó minüs dolores illos, de quibus nofter querebatur, ortos ex hác 
ipsà premente peritonzi duritie derivemus? Nifi forté magis placet , 


- originem torminum horum tran(cribere defe&tui füfficientis caloris ex 


| 
| 
li 
| 


| 


; 
| 


abíentià omenti prognato. Obvium n. rationi e(t; arterias à coeliacà 
. propagatas, & venas rami fplenici propagines latice fanguineo ture 
gentes calorem effundere in partes omento fubfiratas, qua hoc prx- 
fidio deftitütz , quí non frigidx & ex refrigeratione doleant ? Calorem 
certé etiam: egregié confervat pinguedo, quam Anatomici coenofam 
vocant , omenti , cujus anterius folium praíertim eà parte, quá Ven- 
triculo conne&titur, pinguius pofíteriori, obfervante etiarn Gliffon. 
in tract, de Ventric. & inteftin. p. m. 115. utiga ad fovendum blando 
hoc calore illam. Ventriculi portionem... Quisquis n. attente partes 
circa V entriculum fitas perpendit, facile colliger, naturam Ventricu- 
lo ejusmodi tribuiffe fitum, ut undique foveretur, &.calor ei com- 
municari poffec. — Superius confert hüc aliquid diaphragma & cali- 
. diffimum pe&us, à finiftris oppofitus Lien, circa fundum pancreas , 
à dextris accumbens hepar, & eum defuper aliquà parte tegens &c; 
An veró. magnitudine hepatis omenti defe£tum natura refarcire vo- 
luit? 2. Fe(icam duram €9 graviter dolentem: omnino malam effe, fed pef- 


| fimam , fi febris continua acce[fevit €8 alva nibil admodim reddiderit , mor- 


temque intra primos circuitus expedandam , e(t, Hippocratica Coaca no- 
tatu digna, in hoc noftro omninó ex affe impleta, licet nondum fe- 
Exóto prinum 


» 


E | Obfervatio CCV. . — 

primum ztatis annum, quod finis Coacx vult, attigiffet. — Sed cur 
nulla tumoris indicia polt mortem in veficà reperta (unt,an motibus 
convulfivis, qui frequentiffimi erant, ante obitum tumor ille diflipa- 
tus? écéym.  . Aliàs tenfio membri virilis; quam communiter ab in- 
flammatione deducunt , videri poflet indicare omnes naturz vires in-- 
tentas ad id, quod praternaturale aderat, difcutiendum ac re(olven- 
dum. ld ver certiffimum, quód tenfíio membri Virilis , ac genita- 
le furfum retra&dum, ficuti hic factum , mortem portendat in mor- 
bis acutis. : 

;. Ex tripode quafi dictum illud Clariff. Lifteri Exercitat. de hy- 
drope, fiomacbum tenuem &9 inflammatum , cibus potionemque protiums 
vel vomere vel deorfum in inteftina feftinanter detrudere, crudum certe €9 
sinis cotum , i. e, lentum vi(cidumque; à lentore fan chyli fcirrho- | 
fos meíenterii tumores deduco. — Unde vero flacciditas? ab abfentià . 
internarum fibrarum & villorum, hxc veró an à cibis calidioribus & 
ufu viniin tenerà xtate? Huic enim aflvetus puer. : 
à ( Pratislavid, dn. 1700. Menfe Decembri 

Augu[tam mifJa.) 


" OBSERVATIO CCV. | 
Dn. D. SAMUELIS GRASSII, 
De «Mercurio , Vermium 1. pabulo, l. fiabulo. 
C Orfunis hactenus opinio fuit, Mercurium vermibus effeinimicurm. 
Cüm veró aliquot fpecula in marginibus folio fuo , feuamalgama- - 
te Mercurii orbata viderim, flexuofoque modoidem derafum perfpexe- 
rim , levavi tegmenligneum , & obfervavi in panno fpeculisfuperpofito, | 
nidulantes blattas & forbicinas , easQue & vivas & mortuas deprehendi. 
Hinc (ufpicatus fum, hzcanimalcula fuper amalgamate Mercurii hofpi- — 
. tantia, illud vel motu fuo abradere, vel etiam ore rodere, càm flexuofo — | 
itinere magis magisqp in profunda fpeculorum penetrent.Demi pannum, 


& fic [peculorum pulchritudinem confervavi. Do&orum Curioforum . | 


ulteriori examini relinquo , an hz blatex & forbicinz Mercurium depa-.— |. 
fÍcant. Hoctamen certum e(t, Cuprum; fiexuviishorumanimalculo- — 
rum; conteratur , dealbari. xL Pb | ET 
 . ^ €Vrtatislavid Augu(lam Vind. M. Dec, 41. 
a podes 1700.thilja.) E 
OBSER- | 


^ M 


Ne 
|] T ARCET 


De febri maligna miliari. | 34t 
——— mtacoet oat: SCR, "oops PEPRPACNINII ceret 


OBSERVATIO CCVL 


^ Pn D. JOHANNIS CONRAD 


EODERIUSNBERE. 2. o. 
De febri maligna miliari, — — 


Utims Comes N. N. ad noftram nuper pervenit Aulam faz 
niffima , ad fallendum temporis faftidium , quod ipfam ceperat ex 


-— 


Alluttriffimi Sponfi abfentia. —Menfe Aprili in morbum incidit. Fri- 


gus, qued per integrum diem fenfit , fequutus eft Calor febrilis cum 

laffitudine , cxterisQue febrium comitibus fymptomatibus. Inprimis 

Aolor capitis intolerabilis afflixit ; ad quem aut leniendum aut expu- 
,;aüq p 


. gnandum venzfeCtionem follicitavit, & obtinuit primam in brachio ; 


alteram , cüm prior fruftranea fuiffet, (equenti die in pede: Nec tamen 
vel quicquam imminutus dolor fxvire perrexit eadem attrocià, qua 


ante; cum febre.continuà. — Menítrua die morbi quarta, & juftó cis 


tiüs proruperunt. Die morbi feptimo apparuerunt papule, feu vefi- 
ule pellacide .ceu .cryftalling , milii feminis magnitudine, hinc inde per 


orpus diffeminatz , mox .numerofiores , tandem numerofiffimz, tan- 


.ta teneritudine & perípicuitate, ut hac vel cum fübtiliffimo vafe lyme 
phatico certáffent. — Manfit interea febris & intendebatur, ut circa 
nonum Zelirium aecefferit, cnm miro fendinum fubfultu pex artás. .So- 
sunolentia przterea, flupor & oblivio lecthargum minitabantur. Inter- 


sea ut zgra leviter tecta in zquali calore maneret operam dedimus , 


dum alcxipharmacis intrinfecus id egimus, ut qua fluiditas fluidorum, 
qua perfpiratio noxiorum procuraretur. — Circa decimum quartum 
morbi diem, càm jam (atis belle fefe habere videretur, accidit, ut 
mulierculz mutaverint lintea; quibus caput tegitur. — [nde ftatim 
Holor capitis recruduit non minus atrox , quàm fuit ab initio , & febris 
denuó exarfit, inflar recidive. ^ Manfit xxx. dies ceu immota in le- 
&to, tanto cum virium defc&tu, ut non tantüm non & lecto tolli po- 
tuerit, fed & alvi & veficz excrementa involuntarié citra fenfum ef- 


-fluxerint. ^ Perfeveravit interea morbus pertinaciter , veficulxp fü» 


pra defcriptx usque numerofiores prodierunt, adeo ut jam tota cor- 
poris fuperhicies iis denfiffimé confpería videretur, perflantibus eo- 
dem vigore fymptomatibus , nec quicquam rennen  €gra in- 
ter facrum & faxum hzrente, omnibus defperata. "T'andem circiter 


-trigefimum demum veficulz miliares albefcere &fuppurari coeperunt, 


Dec. IH, Ann. VIL €8 VILI. Xx . ad 


L] 


443 | | Obfervatio CCPL 


HECUTXTMAUCAUES 


Veget 


ad inftar variolarum., feminum rilii magn;tudinem vix excedentes; | 
hinc reficcatz exaruerunt, redeunte lHlluftriffhü«mà ceu ex veterno:; | 
manfit tamen mira rerum atque nominum oblivio, quz fücceffive | 
emendata quoque fuit, & ita ad vivos rediit , mortuis jam annume- | 


rata. 


fufubit. Menfe Majo, anni, quem agimus poft purgationem & ab- 
hinc confuetam aliàs fanguinis miffionem bibit Acidulas Anthonia- 
nas, cum exoptato, uti memoravit effe&tu. Poft novem dierum potum 
fupervenerunt menftrua, quz rité lluxerunt: quartoabhincdie potum 
acidularum, cüm jam ante minüs bene valeret, repetiit. Eodem horro- 
rem perfenfit , qui per feptem horas duravit; fecutus eft calor febrilis, 
cum folitis febrium f(ymptomatibus. Vida cüm effet,fücci plena,repe- 
tita fuit venz fe&tio : diaphoreticafuerunt exhibita, hinc circiter quin- 
. tum. cutis afpera cum maculis rubris , inftar morbillorum apparuit, cum 
bonis zgrz rebus ; adeo ut circa nonum «veevoc fibi & aliis reftituta vi- 
deretur. Prodiit hinc, infcio tamen medico ex lecto , quem fterni & ci- 
bum fibi parari Juffit, necdum diffipatis maculis fupra memoratis. Dum 
extra le&tum fuit, horror denuó corripuit zgram , ita ut pertrihorrum 
abhinc in le&o vix ealefieri potuerit, Inde prater folitafebrium fym- 


.ptormata dolor capitis inprimis afflixit. Tertio recidivarum die fimí-- 


les, quz infuüperiori cafu apparuerunt veficule miliares tenerrime , vi- 
fu propter pelluciditatem vix perceptibiles, — Ezra inprimis conquere- 
batur de dolore intenfifimo artuum, lumborum & articulorum, adeo 


ut arthritidem quadam vice mentiretur affectus. Ad eadem , quibus. 


ante profuimus remedia confugimus, fed imparia morbo. Die quin- 
to fupervenit delirium , ut notos anté non agnoverit, difparentibus 
jam pridie uudique veficulis ante memoratis , cum urina copiofa, ceu 


naurali; pulfus in momenta debilior , refpiratio tardior ; ita intra. |. 


quinque horas , hac morbi cataftrophe ad plures evolavit, 


ACHOLION. 


Olim jam , dum Heidelbergz agebam & ad przfidiarium mili-. | 


tem Philipsburgum hebdomadim, curandx valetudinis ergó excurre- 
bam, temffore , quo graffabantur febres malignz & petechiales cum 
pleuro-peripnevmonia maligna, in fimiles incidi apud xgrotantes mi- 
lites papulas feu veficulas, quas miliares haud immerito dixerim: an» 


teat | 


Eandem fortem alia ex Illuftriffimorum ordine, at difpari fucces- | 


De Fehri maligna miliari, — 243 


tea & ab eo tempore fimiles nunquam 1n p;axi conípicaii dati m fuit. 
Illud inprimis tunc temporis obíervavi, alii quamvis morbum , fub 
varia larva ludentem , malignam feliciter fupcraverint; nullam tamen 
eorum, in quibus dictz veficulz apparuerunt , evafiffe, id quod in 
Difputatione de Pleuro-peripueumonia maligna notanter obfervatum vo- 
lui, Alii an harum veficularum mentionem fecerint Authores, me 
quidem latet. Apud Sydeubamium & poft ipfum Mortonium , Pra&i- 
cos in Anglia infignisfimos nullum harum veftigium inveni , cxte- 
rum variolarum , & exanthematum fcrutatores exactos, Occurrit ta- 
men mentio fub purpuratarum titulo febris malignz miliaris apud 
Do&tisfimum Ettmüllerum , conceptis his verbis : Ubi corpus binc inde 
minutis tuberculis , inftar milii pranis vefperfum apparet , vocatur febris 
maligna miliaris feu purpura , prout grana funt vel rubra vel alba ; que 
alba puerperis folet efje molefta €$letbalis. Quz. quidem quantum cum 
noftris conveniant , quantümve difcrepent ex fequentibus, quz de 
curatione fubjungit ; przíertim ex iis, qux ex M. A, N, curiofor, . 
(unde fua.mutuatus videtur ) adducit, apparet. Etenim nec rubras 
ego; nec albas quidem , fed cryftallinas p'ané confpicatus fui, utad 
purpuram fi referrem , éregooc plane effem. Quicquid fit, in natales 
veficularum tam exitialium hüc Inquirere operz pretium erit. 

. . Nec ego fatis concipere nec admirari potui, quis iile effet incor- 
| pore humor , qui fubtus epidermida effufüs ,. tantam memoratis 
. hyda'idibas pelluciditatem conciliaret , ut vel cum diei fplendore 
| Certarent , & aciem vifus diaphaneiiate fua. tantum non fübterfuge- 
rent. Nüllus hic rubor aut alier«as color , quemadmodum in omni 
| alio exanthematum genere obfervatur. Nec illud liquet , unde aut 
| quomodo fuam pellaciditatem fervent tam diu intemeratam , cürm 
| in priori cafu à prima apparitione ultra viginti dies eadem claritate 
' & limpiditate, citrafuppura'ionem perftiterint, Certe velferam vel 
| quivis aliuse fanguine tamdiu extravafatus humor ad fuppurationem 
| tendit & corrumpitur, przfertim fiad extimam ufque perdu£tus cor- 
| poris fuperficiem a&i1 fit expofitus , manfit autem hic in tenerrimis 
| fuis veficulis incorruptus. | Graviatamen hzc portendere & mortem 
! przfagire figna tum aliàs expertus, tum binis hifce, pofteriori prz- 
| fertim cafa confirmatus fui. Suffragatur quoque laudatisfimus Eit- 
) müllerz, fiquidem per febiim malignam miliarem albam, neftram füb- 
| Andicere voluit : Affetius, inquit , acutus, mon varà praeceps efi. qui dum 
| maximé-videtur blandiri , etiam ex. leviffimo borrore ( fortà evvore ) [ubi- 
| Ew - | X12 à 


..— MEN  Obfevostio C CV1.- 


go jugulat. Qui quidem error in utroque noftro cafü , non citra vi- 
tz difcrimen contigit. Inprioriquidem, dum Illufirisfima poft de- - 
cimum quartum diem perbell? fefe habere videretur, ante viétoriam 
triumphantes mulierculz vittam., qua caput obvelatum fuit, nimis 
officiosé mutantes , cüm anté in continuo tepore & tranfpiratione, 
fub ftragulis leviter te&ta tempus egiífe: gra ,1d effecerunt , ut ftatim 
abhinc immanis dolor capitis, & cum hoc febris, omniaque recrudue- 
rint fymptomata, mihique nova fecerint negotia, cum fpe ancipiti; 
In pofteriori autem cafu peccati poena fatelles fuit mors : Etenim | 
cum poft nonum vel omnibus & fibimet reftituta videretur, proprio | 
aufu intempeftivé fefe éleCto proripuit , unde oborto horrore vires. | 
.gecollegit hoftis , qui brevi abhinc intentavit zgrotanti internecios | 
nem, przfagiumque explevit. — | " 
Exinde apparet , plus periculi imminere abipfis papulis , quàm | 
à quovis alio exanthematum , ex maffa fanguinis oriundorum genere: | 
Quid tandem de hisce fentiam , anceps hzreo. Nec poffum , quia ali: 
quid de fucce nervorum faboleat, & in mentem veniat illorum fenten- 
tia , qui febrium fedem ftatuerat in genere nervofo: Omnes in univers 
fum febres , utrum in illo hofpitentur ,.non attinet dicere, nec imeuni 
eft hic altius rimari. — Cefté dictarum hydatidum facies , gene- 
fis & ipfa, quz hifce fuperveniunt, periculofa fymptomata aliunde, | 
quàm ex mafífa fanguinis & arteriispromanare arguunt, | Quod fi | 
ftatuamus nervofum fluidum, forté accommodatiuserit ad explican- 7 
da, quz illas comitantur fymptomata. Etenim cüm cutis non fit; | 
nifi contextus fibrillarum nervearüm , quó fenfum tactus conftituit 
natura , intertextis glandulis & vafculis tam fanguifluis , quàm lym- 
phz ductibus , facilé limpidiffimus , qui vel omnem aliam ex maffz. | 
fanguinis aut arteriis fluentem fuperat limpiditate humor , 3 nervis |. 
derivaretur, qui inquinatus perperam circa nervorum extremitates |. 
interceptus tales hydatides limpidas , citta commixtionem fanguinis 
aut alius humoris excitaret fplendidiffimas , diu incorruptus, Nec 
fudoris productum effe credere faseft: inde enim non tantum peri« 
culiimmineret. Czterüm liquor, qui reperitur in ventriculis cerebri, 
€vaporatione parum in fundo vafculi reliqui facit ; nec concrefcit | 
uti ferum fanguinis; cujus rei fzpius in fe£tione cadaverum experi- 
mentum feci ; indicio, puriorem illum minus particularum hetero» 
geneitatis continere, effeque corruptioni minüs obnoxium : Sobo- 
les tamen ifte fluidi nervei cenfetur , ceu alibi animadvertimus Y. 
| ipía 


- confiftere non valuerit convale 


Quarc SEC : 
ipfa lympha , quz nonnullis fluidi nervorum productum videtur, 
easdem cum liquore ventriculorum cerebri no:as in evaporatione 
prz fe fert , ut non mirum , dictas hydatides , dum ex tali flvi- 
do originem ducere videantur , propter triplicitatem humoris corru 
ptioni minüs obnoxiss , diutius citra hanc perfiftere. 

Sed & fymptomata , & periculum , quod inde imminet tale, quid 
innuunt, Etenim pleraque, de quibus conquerebantur , fuerunt ge- 
neris netvofi fymptomata; Dolor capitis acutisfimus , qui ptzceffit 


: De Febr maligna miliari, 345 


. & comitabatur veficularum eruptionem in primo & fecundo cafu; 


articulorum dolor , ut vel arthritidem mentiretur apud defun&tam; 
fomnolentia , delirium ;zftuporinprimis & oblivio ; cendinum fubful- 


| tus & tremorartuum qui diu poft fuperatum morbum perftiteront 


apud fuperftitem ; ingens denique debilitas artuum , ut diu pedibus 
valcfcens , fatis fuperque de affe&tionege- 
neris nervofi teftantur. Et quod mirum , dum hzc fcribo , modó 
todos circa digitorum internodia nafci conqueritur Illuftriffima Co- 
mes , ante morbum nunquam vifos , fed morbi producta : unde 
quisnon tantüm caufam dictorum fymptomatum probabiliter à ner- 
vis derivatam , fed & morborum articularium & ipfius podagrz per 
hervos fluere fufpicari poffet ; experimento ad probandam fucci ner- 
Vei exiftentiam forte haut inepto necin congruo. 

Funeftus tandem exitus apud defunctam rem plané confirmat, 


| Etenim cüm ab initio non admodum zgrotáffet , maculz rubrz , fan- 
. guinis teftes per cutis fuperficiemapparuerunt , cum febri continua 


| 


| folent plerumque , intulerunt: 


& pruritu ; quz blanda diaphorefi intra novem dies admodum diffi 
patz fuerant, cum optimis zgrz rebus. Poftquam autem , imprue 
denti confilio furrexit, lintea mutavit & aliàs genio indulfit fuo , fa 
"€um eft , ut perftricta frigore cutis & corporis habitus repulerit 
particulas fanguinis malignas, nondum plane diffipatas; quz reper- 
cuffz aditum invenerunt circa interiores partes , cerebrum nempe, 
unde atrox ftatim à frigore capitis dolor , & hinc nervorum apices, 
calore le&ti priori morbo adapertos * hinc poft recidivam demum, 
difparentibus maculis rubris , priori morbo exclufis , hydatides feu 
veficulz diaphanz per cutim denfisfime diffeminatz in confpettum 
venerant , exalio, quàm priori fonte derivatz ? qux quidem qoam- 
diu apparuerunt, nihil periculi imperitis porter debant ; evanefcen- 
fes autem , congeftà in nervis materià malignà ocyüs interitum , uté 


Xx3 ec 


TT Ohfervatio CCP. 

AN ec enim fatis eft medicum fuum facere officium , "iif fuum quoque ad- | 
antes , (aumque faciat egvotustSc, kiippocr Aph.i.feCt. zr. M 
d | E pP P d 


OBTERV ATIO CCVII. 


Dn.D.JOHANNIS CONRADI BRUNNERI. 
; De 
Dolore ifchiadico, periodico , acutiffimo. 


Jrtsteitma quzdam 37. annorum tenera, gracilis, vividi ingenii 
ÀÁÀ cum Illuftrisfimo marito fecuta exercitum, fub initium zítatis 
Anni M D CC. maximam ejus partem egitin Palatinatu ; nec fibi tem- 
peravit , quin exzftuans, frigida fefe cum focia laverit : Loca infue 
per fübrerranea ad. vitandum zftum haut infrequenter fübiit, in qui- 
bus cum aliis pranfa fuir, Redux tempore autumnali, fecundo flue 
mine Rheni minüs recte valere coepit: corrupta fuit 1n itinere dolo- 
re ifchiadico vehementisfimo ; ad quem pellendum Chirurgus ace 


cerfitus nefcio quem , externe adhibendum prafcripfit fpiritum ar- — | 


thriticum, unde meliüs fefe habere coepit zgra, ut fequenti die, do- 
lorum expers obambulare potuerit. Nec diu abhinc fpes inchoata fe- 
fellit; dolor enimrecraduittam fzvus , quàm fuerat pridie. Ad prio- 
ra ftatim accurrens remedia, non eundem fentit effectum 5 quia doe 
- lor per aliquot horas fzviit, nec quicquam moratus. PervenitDus- | 
feldorffium doloris plena, & nihil non medicaminis ad mitigatidum | 
faitem , fi non tollendum tant:üm cruciatum adhibuit. Bibit Deco- 
&um falfe parille compofitum , crebrosdue in laconico inftituit fu- 
dores: Externa varia parti dolenti adhibui: , ad disfipandum , qui tan- 
tos dolores inferre poflet, humorem. "Tandem horum pertinacià vis — |. 
&a, thermas Aquisgranenfes adire , auxilii inops, mediá hyemecons | 
ftituit; quam tamen eadem , quz impulit, dolorum vehemen: refre- 
navit, lllud inprimis notatu dignum erat , quód non tantüm perio- 
dicé exacerbatus fuerit dolor, fed & in ipfobaroxyfmo obambulaire vae 
luerit , quin dolorum vehementià currere coacta fuerit zgra.... Ops 
portune igitur fubiit cogitatio , an non forté paroxyfmum febrilem, 
cujustamen nulla extabant indicia imitaretur affectus , vix alio, quàm 
remedio antifebrili expugnandus : | nec. difplicuit confilium. aliis, 
quod initió. morbi vifum, tamen , uti fieri folet, neglectum fuit. Pie 


dulas ex pulv. Cortic, Peruviani: Antihe&t, Poter, Cinnab. Antimon. | H 


&c. initió morbi paratas, irritis omnibus aliis ad ufum revocavimus, 
| ! fingulo: 


De Dolore ifcbiadico ,periodico , acuti[fimo. 347 
fingulo trihorio repetencas ; Inde non tantüm levamen ftatim fenfit 
zgra falutem defpetans, fed & ( mutatà pilularum in infufi formam) 
'continuato remediu ufui brevi convaluit, 


SCHOLIU At, 


Plures dantur affe&tus periodici, plerumque non minüsatroces, 
quam curatu difficiles, Antidotum autem monftravit ,'& immortali 
nominis fui gloria publicavit infignisfimus Morton , dum plurima 

- adducit exempla morborum atrocium, citra manifefta febris indicia, 
folis antifebrilibus curatorum ; &revera nori mediocrem ita apud cor- 
datos meruit gratiam , eoque majorem, quód plerumque ad omne aliud 
remediügenuserantinvicl. Hinc non immeritó quzritur , quid il- 
lud fit , quod tantos periodicé intulit dolores, & movit cruciatüs 
apud Nobiliffimam zgrotantem? Certé dolor tantus citra vehemen- 
tem fpirituum animalium excandefcentiam excitari non poteft, id 
quod natura dolorum teftatur. Etenim fi influxus fpirituum per 
nervos intercipiatur, perit fenfüs; fi placidé influant, doloris nulla 
perceptio: contra veró fi vehementius commoveantur, & ceftro per- 
citi excandefcant, dolor preffo fequitur pede, Quid autem illud fue- 
rit , quod fpiritus anitnales fponté nunquam furituros in cafu me- 
morato ftatis horis intantam egit rabiem , nón zque adeó in prorn- 
pfu eft dicere, In parteautem feu locoaffecto neceffario aliquid vitii 

| ftatuendum erit , cum reliquz partes , quotquot fuerunt , & ipfum 
| femur dextrum , àdolore immunes perfüiterint. Caterüm negari non 
| poteft, dari particulas in fanguine incongruas morbidas , quz ratio- 
| ne figurz in parte quadam ceu nido, feu foco morbi congeri queant 


| &adhzrefcere ; queque quietz nihil motüsautnoxz, commotz au- 
| tem enormes , circa nervos przfertim excitant dolores, Etenim oc- 
| cafione illarum fpiritus excandefcere facilé intelligitur ; cümque ifti 
' motuum tam naturalium , quàm przternaturalium fint tenaces , id 
|! quod exemplis demonftrare effet in promptu , hinc congeftionis & 
' exacerbationis ratio certis horis queque haut obfcure concipitur, 
^ Nec enim dubitare licet, quia plures dentur, & ex mente Hippocra- 
! tis fexcentz in maffa fanguinis diverfi ordinis, motus & figurz aut 
|! foliditatis particulz , pro diverfitate morborum diverfiffimz. In can- 
'| ero v. g. in lue venerea , dyfenteria &c. diverfam , ni fallor , & fpecifi. 
-| &am particularum morbificarum naturam videre eit ; id quod cüm 
| | de 


Y 


3 


343 Obfervtiio. C CV1I, 
de venenis obtineat, cur non de iisquoque corpufculis credendum, 
quz communiter fermentorum morbificorum nomine veniunt? ^ | 

Czterüm Illuftriffima mulier omnia contulit ad difpofitionem 
febrilem inducendam: frigidà fefe lavit; in cryptis &locis fübterra- 
neis ad vitandum Sirii fervorem quzfivit refrigerium ; abhinc cire | 
citer autumnum per aquam iter fecit; variadue militiz incommo- — | 
da experta id egit , quod alii, quando fibi febrem accerfunt: nervos. | 
non multa carne, pauciore pinguedine tectos ( erat enim gracilis & 
tenerrima) facilé refrigeravit , & eam forte parti affe&tz difpofitio- 
nem induxit , ut particulz morbificz facilius ibi, quàm alibi obhz- 
refcere & nidum formare potuerint. Nec forié abfonus videbor, fi in 
febribus, juxtalentorem & fanguinis craffitiem aut acidum,aut fermens 
tum febrile, aut cum aliis venenum feu particulas fui ordinis ftatuee 
ro , qui quidem partes quasdam inoffensó pervadant, ceu fanas & 
incolumes , adhzrefcunt autem in aliis, In fufficienti autem quaati- 
tae congeftz , moleítz dum incipiant eífe, fpiritus motuum prio. 
rum & impreffionum tenaces ,.confimiles ineunt motus , excande- 
fcunt atque ferociunt , tantifper dum materià morbificà expulsà fpi- — 
ritus deízviant: denuo autem colle£tà materià morbifica n eodem ; | 
foco , motus fuos tempore confueto repetunt, fymbolam forte fuam 
conferente xthere , & priftinos motus concitant feu paroxyfmos, 
ufque dum materia morbifica fubatta & morbus penitus expugnatus 


fuerit. | Tt 4 
Mirum iliud videri poffet , qui in ipfo dolorum paroxyfmo, & 
durante illorum (zvitie gradu celeri conclave emetiri potuerit zgra; | 
id quod certé non licuiffet , fiquidem humor acer circa nervorum é.— 
fpina dorfi prodeuatium fafciculum doloris caufa fuiffet ; ut vellus 
culenter hiuc appareat , non fuiffe nifi excandefcentiam & furorem 
Archzi , concitatum occafione paiticularnm peregrinarum in nido. 
circa nervum colleGtarum , toties recurrenüium, donec in tota maffa 
fanguinea fubsctz & expugnatz fuerunt. i | 
Przftitum id fuir , :rritis aliis omnibus folo Chinz Chinz ufu, 
& quidem fpecifica ejus virtute, qua & lentorem fiuidorum & craffi- 
tiem corrigit, & particulas fui ordinis fermeatativas feu febril:s core 
rigit, Evidenstamen nulla apparuit in maffa fanguinea fermentatio, 
nec ulla maifefta febris 1ndicia, neque in pulfu neque urina appa- 
ruerunt, Necenim neceffarium videcur , ut eadem femper, in divers 
(o fubjecto, gradu & anni tempore eodem refultenz fymptomara; nee. 
: eílentia 


3s Ije1et cm PEsrcSM E: 


—— M ÀÀÀÀ : 


arie "Ud d a^— 


Y mM. 


- . De Dolore ifcbiadico , periodico, acutifjme. | 349 


effentia febris forte in eo confiftit , ut femper exardefcat & prorum- 
pat in flammam: fufficit particulas fupra defcriptasin & circalocum 
affe&tum congeri potuiffe , & fuis circuitibus di&ta excitare fympto- 
mata, Coníimiles autem, uti in febribus fuiffe particulas morbificas 
ex antidoto colligerelicet, Et utinam plura darentur, remedia fpe- 
cifica , quibus particulas fpecifice hunc aut illum morbum patrantes 
fubigere , corrigere aut extinguere poffemus ; nec tanta nonnun- 


quam in curandis morbis laboraremus confiliorum inopia, Suffecit 
'nobis India orientalis plura , & non ita pridem remedium contra diar- 


zhoeam & dyfenteriam efficacisfimum , mihi juxta cum aliis ufu com- 

robatum, Cüm autem compertum habeam particulas fui ordinis 
in przdi&o morbo, quas dyfentericas appellare liceat, natitare in tota 
maífa fanguinis , & lege circulationisomnes partes inoffensó permea- 


- re, fola autem inteftina eleCtivé impetere, tantüm non in eam veni 


fententiam, animatas effe , & , more animalculorum inteftina petere, 
aliis inta&tis partibus ; id quod animalculis haut eftinfolitum, | Ad il. 
las igitur extinguendas certius & efficacius Ipecoacama ego quidem 
non novi remedium, | | 

— . In luevenerea aliz dominantur & fui generis particulz , quas iti- 


dem animatas effe tantüm non perfuafum habco ex modo invadendi 


& dolores nocturnos excitandi. Ad illas extinguendas itidem adin- 
venta funt efficacia remedia, quibus quotidié hanc luem & radicitüs 
percurari videmus : Certius tamen non novi & jucundius Aquá mer- 


| curiali, ex Mercurio in vitro Hermetice figillato fine ullo additamento im 


aquam refoluto , quz pondere cum Mercurio eadem; fed decies fexies 


| plus fpatii occupat refolutus Mercurius , quàm non folutus. Hzc 
. aquainfipida ad aliquot guttulas mané ac vefperi exhibita , citra fali- 
' vationis aut ullius excretionis motum placidiffime dolores noctur- 


. nosad miraculum ufque fedat, morbumque fanat radicitàs. Utinam 
. doceatur, & quz particulas cancríficas , quz podagricas & quz lepro* 
. fas delerent & extinguerent ! Necfatis operz , ftudii & laboris impen- 
di poffe exiftimaverim , & forté utilius expenderent Magnates & Prin- 


: cipesimpenfas in inveniendis & detegendis ejusmodi experimentis, 
quz fruftra ratiocinando quzrimus , cüm cafu potiüs & fortuitó in- 


! venta fuerint, quzcunque tenemus in arte medica efficaciora reme- 
dia. . Sicnovi litumapud mercatorem in vicinia depofitum effe, cer- 


| tum contra impetiginem , morbumrebellem & contumacem, experi- 
4nentum à me fzpiuscomprobatum. 


 Dec.M1. dun. V 1189 F Hl, Yy Cate- 


350 Obfervatio CCVIIL, 


e E 


Re d 


T NUES nPtR : ig z : 
Cxterüm forte in noftro Cafu invenirent , quo fententiam fuam 


defenderent ij, qui febrium intermitentium caufam in genere nervàs. 


fo ftatuunt, in quorum gratiam illum quoque expofuiffe juvabit. 
Doune qve ATIBOC CVM ios eccbin 
.Dn.D. SALOMONIS REISELIL 
| De lUnicornu Marino duplici. Ed 


Riusquam innoteíceret, unde Unicornu illud ftriatum eburne& du 
ritiei'& coloris veniret, maximo pretio xftimatum & in thefaus 

ris regiis fervatum fuit. Credebatur enim verum Unicornu à quadrus 
pede quodam geftari, idis effe rariffimum , de quo multi pro & con» 
. tra fcripferunt. Olaus veró Wormius in Mufxi fui lib. 3. c. 15. An- 
'* no 36. prxteriti feculi detexit, Cornu hoc feu dentem alexipharma- 
cum crefcere in Ceto Narhual dié£to à cadaverum paftu, qui circa 
"Gronlandiam capitur, ubi fimul, an dens an cornu dici debeat, cum 


aliis quxtitur & controvertitur, quo pro armis utitur bellua ifta, üt I 
elephas & aper füis dentibus, ^ Cujus deícriptioni accuratz & delis 


neationi, quam & Th. Bartholinus mutuatus & imitatus eft Diffext: 
de Unicornu, nihil addendum judicavi , nifi quod in Mufxo Stutgar- 
"diano cranii ejusmodi mutilati fuperior fola pars hinc inde fracta, 
j1onga duobus ped. lata pede uno fine maxilla inferiore , cum uni- 
"cornü abrupto quidem, íed longo tamen adhuc tribus pedibus & 
'unciis novem fupra radicem feu bafin, qux latebat ia roítri finiftre 
proceffufew alveo, longam pede uno & unciis duabus, in dextro pro- 
ceffu quoque per rimam nefício fponté an violenta aliqua fraQura hi» 
ícentem oftendat parvam ejusmodi cornu feu dentem longum ultrà 
uncias oo, de cujus fücceffione, prafentia, ortu & generatione tacet 
;AWormius. .. Conjicio enim füccrefcere illud priori protenfío longio- 
xi; fi forte violentia aliqua, aut «tate, aut confuetudine, deciderit 
hafta illa offea, vel fi abruperit illam pifcis, quod in glaciei ruptione 


haud,raró contingere obíervatum fuit, ^ Meminit tamen laudatus | 
NWormius, quod Pharmacopoeus Regius Elias Fleifcherus in dente. 


feu Unicornu tali, ubi ferrá partem juxta bafin abftuliffet, ac fortius 


aliquanto reliquum concuteret, eruperit tenellus ac novus dens mà- - 


jori inclufus, qui fuit figura & fuübftantià plane fimilis magno ifti, 
Addit deinde quod, quamvis varios & in exteris & domi viderit in- 
Vinast dee &egros 


a 


FPES 


H 


Pi ———— 


-—— 


V. Aodmadf- rA 


De Unicorn Marino duplici. 3;í 
tegros hujus generis, in nullo tamen hxc obfervare licuerit. — Nec 
non inquiens : Oppofitum alveo finiftro in quo dens ille magnus in- 
fertus eft , latus nullam plan? habet cavitatem, aut cavitatis veftigi- 
um, quz fimilem capere poffet, ne quis exiftimet, animal hoc pluri- 
bus uno dotatum effe. ^ Nullum namque habet five majorem five 
minorem, prxter hunc in mandibula fuperiore. Inferior an quibus- 
dam minoribus przdita fit, me latet, fiquidem eum nunquam vidi. 
Hxc Wormius.  Econtra Stalpart van der W/iel de Unicornu ad- 

. jun&dia Obferv. Rarior. Cent. I. editis Anno 1687. confirmat dentem 
hunc parvum his verbis. — Dens autem ille prope cranium aliquo- 
modo cavus eft; ati; in eo parvulum quandoque cornu, fi ita vocas 
te liceat, creícit, ejusdem plané formz , cujus eft ille, uti ap. W'ot« 

. mium cap. 14. fol. 285. legere e(t. — Unde Simon Vriefius Lib. r. 
Groenlandiz antiquz fol. 39. credere fe ait hifce pifcibus dentes iftos 

tandem excidere, aliosque iterum nafci pari modo , quo infantibus 

. ac interdum adultioribus contingit , ut à novis crefcentibus denti- 

- bus priores illi propellantur, protrudanturque. Atque ideo quidem 
credit tot ejusmodi dentes à pifcium feparatos capitibus in Groenlan- 

. diam Islandiamque à glacie provehi. Aft Paulus Ludovicus Sach- 
fius in Monocerologix fux accuratiífima cap. 8. diftinguendo dubi- 
um folvit, dum, quxdam Unicornua ab imo cava, quzdam in bafi 
feu fundo folida & firma ftatuit, & cava quidem conjicit ab animali- 
bus effe depofita & abjecta, folida veró captis. occiíis vel mortuis 
cum radice adempta, qux integra tüm invenitur. Utrum autem be- 
ftiz hz cornua fua deponant ficut cervi, de re incerta certi quid a£- 
firmari non poffe afferit. Pergit deinde, Certum eft, cornua cava ab 
imo in margine inferiori effe pertenuia & jam ftriata ut pleraque fo- 
lida, ftri genuinz demüm incipiunt eo loci, ubi mandibulà (unt 
egreffa, vel cum vel fine finu. ldco puto, non à vero abludere ca- . 
vitatem hanc à protuberantibus & pullulantibus novis cornibus coe- 
ptam vel à radice impreffam , reli&amque ab aquarum alluvie, ver- 
mium colluvie, & temporum edacitate augeri, & dum coelo folique 
eft expofita, majorem fieri. ^ Unde accidit, unum altero profundius 
effe excavatum. Hucusqs Sachfius, qui & Cranium & cornu, pin- 
nam ,fcapulam & priapam Unicornu hujus marini laboriofiffime de. 

- , fcribit, & delineat exa&iffimà , ut fuperfedere poffim Cranii iftius 
cum fuo Cornu defignationi, quod in Mufxo Ducali Stutteardiano 

- confervatur , nifi minor quidam & Med dens una cum majori 
ME iti y 2 | d» 


"T EN . Obfervatio.CCVIIL 


pna—'o  ———— À———————————-——— Áo ———— P(D[D—«————————— 
in diftin&is alveis inhareret : cujus mutilati quidem ideo figuram 
contraéta magnitudine addo, ut & parvus ille in oculos incurrat , 
qualem folitarium ex amici liberalitate plane fimilem poffideo & ve- 
ra magnitudine odo umciarum delineatum hic adjicio. — Hic igicur 
meus bafin feu coronam (quam Die Gron vocant in cornubus cervi- 
nis) habet cirratam cum umbilico afpero, vel veluti quoddam prz- 
putium retradtum & corrugatum cum glande nuda & perforata ex- 
currit per ítrías quasdam rectas non fpirales usque in medium , hine 
aícendit Izvigato parum & hinc inde ícabro fcapo usque in apicem, 
qui laminis aliquot diftindté fefe prodentibus exafperatur tandem 
nodulo ceu capitulo quodam. — An hic in alio majore cavo hzferit , 
valde dubito, quod veró de Stutgardiano affirmari non poteft, qui i 
in roftri dextro alveo latet plané feparatus à majore , qui in finiftro 
infixus fuit; Deinde quod in radicem, quz craffa fatis orificio quo- 
que quafi concha quzdam amplo exterius hinc anguftiore gaudet, 
non poffit penetrare, fed (tilus tantum tenuis non ultra quinque un- 
^ eias , prxíerum cum in aliis Unicornubus noftrorum. Pharmaco- 
poeorum, in quibus ftylus fatis alte afcendat radices cavz & tenui 
cortice circumdatz reperiantur, ut Sachíius vere & bene locutus 
fit, quod bafim cavam & folidam habeant: qui capite 6. retulit, 
uod ex quatuordecim cornubus integris à freto Davis allatis quings 

bafin folidam habeant & firmam, reliqua ab imo funt excavata, 

Relatum quidem mihi eft ab amico, quod Norimbergz viderit 
figuram zri incifam Unicornu duplicis & utriusque longi ex Belgio: 
allaram raram fatis, Sed cum neque figuram ipfam viderim, neque 
hiftoricam relationem legerim, fides fit penes Amicum , donec ali- 
unde cognoverim Veritatem illius. 

Qualis fit Monoceros marinus minor , nufpiam aliàs, fed in Mu- 
-fzi Regalis Societatis Anglice p. 104. accuraté defcriptus, de quo in 
AG. Erudit. Lipf. An. 1682. p. 2. an denticulus talis, an animal ipfum, 
poteft inde reíciri, | 


FIG. XX. XXI. XXII. XXIII. XXIV. ii 
(Stutgardiá Auguftam Vind. d, 22. Decemb, Au... 
1700, mi[Ja. ) EL 


OB?9EI. 


Obfervatio CCIX. De Farina minerali. 473 


- ———Mn e md ASCSDOMEUNUMEN Ue RITONUEPNTUTRA encosnamem WIENRUDDUME, B TAEEATY: mecnm 


» OBSERFATIO CCIX. | 
Dn.D. LUC/E SCHR9CKII. 


De Farina minerali, 


N. M. D.ICC. cum Solis radii in zftate terram plurim&m paffim 

L exficcarent, in pago Remlingen, non procul ab Urbe Imperiali 
Nerolinga, fub dominio Seren. Principis Oettingenfis, Mons, ex 
quo lapides pro calce viva paranda depromuntur, fiffuram egit, in 
qua Pulvis farinaceus albicans le confpiciendum przbuit, qui colle- 
&us, atque pani conficiendo idoneus à plebecula egena fuit judica- 
tus: que fub nomine in remota etiam loca tam farina ipfa , quàm 
panis inde confectus transmittebatur; variis phznomenon hoc varié 
interpretantibus , inprimis yeró plurimis ut portentofum quid, atque 
in pauperum folatium , ob impium Inititorum frumentariorum in an- 
nonz caritate inducenda attentatum , à Divina Mifericordia fubmif- 
fura beneficium fufpicientibus. ^ Revera tamen nihil miraculofi hic 
deprehenditur, cum farina hec neque cereali polleat virtute , nequé 
aliam agnofcat profapiam, quàm minerale illud, quod La&is Lunx 
nomine circumfertur ; Cui fimiles multis in locis reperiri conftat, 
Sic anno eodem in publicis Novellis Lipfixz impreffis relatum fuit, 

| in pago Glycken, duabus horis ab urbe Serveíta diftante, farinam 
. albam ex terra , inftar colliculorum à talparum futfoffione excitato- 
|! rum prorupifie, quz cum farina fecalina mixta & excocta , absque da- 
| mno comedi potuerit. Farinz Carolopolitanz, non procul Herbi- 
|, - poli aliquando inventz , & in panes coactz, piftzda meminit Zudreas 
| Libavisw in epift. 38. Cif. med. Hornung. — Pariter prope Caftellum oftii 
|. Viftulx maritimum Regiz urbis Dantifci farina talis effoditur, quam 
| Nob. D. D. Job.Cbriftopbori Gottwaldti, Poliatri Gedanenfis dono poffi- 
. deo. Nequeindi&um abire debet Lac Lunz Bethlehemiticum , quod 
| án crypta B. Mariz Virgini facra, in qua nempe cum Herodis tyranni- 
^ dem effugeret , latuiffe, atque dum filium laétaret , hocla&tefuo locum 
"| hunc irroraffe vulgo traditur, concrefcit , compadtioris quidem fübftan- 
| tix, aftfacilé in pollinem farinaceum teriaptz , & cxteroquin farinz no- 
^| firz nonabfimilis, quo de agunt Mufeum Calceolariasum fe. 2. pag. 138. 


: (Nieremberpius tv. de miris £9 miracul. nat. in terra Hebreis promi[fa Cap. 38. 
-| ut & Franc. Ferdin.Troilo itinerar. orient. pag. 311. Ypfam etiam terram 
-. Samiam Veteribus medicis celebratam, pieíertim qua ipfis collyrium 
] : : Yy à: dice- 


$54 —— Obfershtio CCIX, — 


-—PrÓÀ9 md 


mc. Gueuicmcumr 


: Sorceceneet SNOREUMS ENSE CRUEL 
dicebatur, (vid. Diofcorides lib. s. de mat. wed. cap. 129.) non aliud quid 
- fuiffe credibile eft, ceu idem etiam Ferrantes Imperat lib. y. bift. natur. 
€4p. 41. cum mültisaliis peritis Medicis ftatuit, Memorari inprimis hic 
mererur Lufíatica illa , cujus D. Stephanw Blancardus in cent. 2. Collean. 
med. pbyf. obféru. 72. mentionem facit, montern ibieffa referens, eX — 
cujus fiffuris calore folis excitatis plurimi globuli inftarfarinz colligun* . - 
tüur,exqua panem egeniconficiant; de qua amice requifitus Nobil. no- 
fter Collega, D.D. Gottlieb Budazus, Arch. Duc. Saxon. & Phyficus pro- 
" vincialis ordinarius March. Luf(at. fuperior. benevolé his verbis mihi re» 
Ípondit : C7itto terrenoftre alba 8$ farinacee Mufcavienfis aliquid , que in 
310nte quodam arenaceo , &9 propter reperiu&dum alumen, aluminofo dido ,fa- — . 
tis magno, noa procul ab oppido Mufcoviá ( Iuftriffimi Comitis de Callen- 
berg, Potentiff. Poloniarum Regis aéque Saxon &lettor. Camerarii Splendidif- 
fimi fede , ob elegantiffimam arcem , mineralia ibi reperiunda , ut £9 cerevifiam — | 
- borzdeaceam delicatiffimam particulis nitrofis €9 alumino[fis refertam , adeoiue 
 diureticam , laxantem 89 refrigerantem , no(rris oris fatis celebri, ) reperi» 
tur , C$ una cum terra quadam bituminofa , nigra , molli , rara€9 levi (cujtts 
portionem uua cum terrailla adbuc circumdatamaddidi,) ultra g. 6 10.ad 
20. ulnas fita effoditur. . Terra vero illa farinacea in tanta quideri copia ibie 
dem non reperitur , ut pro conficiendo pane fufficiens fit , nibilo tamen fecius ve- 
vum eft ilud , quod olim ipfam cum farina fecalina egeni mifcuerint , €9 previa 
fermentatione panem inde confecerint. — Ex fola veró maffa illa farinacea pa- 
aem poffe confici 8$ nutrimentum aliquod fperari, vix credibile eft , interim fuf- 
ficiat , quód augmentum panis fuerit. — Cujws rei experimentafecit Nobil.at-» - 
ue experientiff. D. D. Jacobw StBckerw , Mufcavien[fis , jam Pbyficus Cotbu- | 
Tenfs in Lufatia Inferiori , ut $ D. D. Martinus Franci(ci , in patria Mufcaviá 
Pradicm , mici noftri eflumatiffimi , quietiam becipfanobifcum communi- 
carunt. |. Ceterim terra bec Curiofis quibwdam iris Romam ut €9 Lutetiam 
Parifierum wiffa fuit, qui ibam pro vero LaGe Lung babuerunt , atque illii. 
Helvetia reperiundo pretulerunt, €9c.. Hujusceautem Latts Lune des. | 
fcriptionem Magnum fux quondam Helvetix Decus, Conradus Gefnerm | 
in libro de foffilib.cap. 2» (uppeditat, (cribens : In fpelunca quadam per fame. 
mum montem forniciadberens nafcitur fubftantia quedam fungofa , friabilis, | 
alba, leviffima, quam fungum petreum dixeris, vel agaricum faxatile: tam fi-- |. 
milis bujus eft facies. IncoleSow Site apellant. i. e. Lac Lune ,d fubfian- 
tiaalbat9 (pumofa , ex qua concretto videtur bic lapis , (i lapidis nomcn mere- 
fur. 4quemixtum albo lalis colore eaminficit. — Infipidum eft. | Siccat fi-. |. 
ue morfu. Nula in eo a[peritas , 88 tetum cum (aliva mandentis liquefcit ,pre-. 
. | TUE | fertim. | 


ness Aqu ee d A 


RS Se p SN 


soci te no rn ai a 


/ 


- Li 


De Farinaminetvali, ETT 
€——— ndi c 


: m—— CUBES CnNSLXL quecnget-s quOTUSEE 9SRCBR 


- fertim quod meliw fuerit. — Nam &9 cra(fim ofperimque reperitur, iumatuvisn 


nimirum 8$ crudiw : quod odore etiam caret 9c. Quz ipía defcriptio frin 
noftrz optimé quadrat , cum itidem fit fübftantia alba , leviffima , aquam 


- Ja&tis colore inficiens, fine odore, fapore, atque afperitate , indueíaliva 


difluens. Ad Lapides quidem referri non meretur , ipfe tamen Gefie- 


- rus etiam de fuo minerali dubitat ; ad Terrarum veró familiam utramgs 


pertinere vix dubitarelicet. Cujusortus vel ex mineralialiquain mon- 
tium penetralibus, ex fuo proprio fc minio proveniente exhalatione, in- 
ftar Pulverum quorundam chimicorum perfublimationem parabilium ; 


. ex.gr.florum Sulphur. Antimon. deducendus effe videtur , dum inte- 


- 


fim parsiftarum atomorum fuübterranearum aliqua vifcofioribus aliismi- 


xta , in lapidéam concreícit duritiem : vel vapor aliquis fpirituofüs pet 
rimas cavernu/lasqdue lapidum penetrans, porofioresQue horum obvias 
partes in pulverem ejusmodi calcinando convertit; id quod non fine vi- 
elentiori particularum motu fieri credibile eft, à quo ipía terra, przci- 
pué ab externo calore exficcata , in rimas fatifcere cogitur ; ceu hoc fue 
pra memorata circa Serveftanam farinam terra in monticulos expanfio 
confirmat; quale quid etiam in vicina Bavaria , loco aliquot ab Urbe no- 
ftrà horis diffito quotannis in fylvaaliqua contingere , Illuftriff. quidam 
Comes mihiteflatus eft; ubi cerra in loco non fpatiofo dehifcens albican- 
tem materiam protrudit, qux cum Melitenfi terra plane convenit, ut 
evum ovo magis fimile effe nequeat. | | | 

-.— Ceterum de virtute ejus nutriente , & quz in panem mutari queat 
apta , meras circumferri fabulas non eftdubium ; fiquidem nequein pa- 
ftam compingi fola, neque ullo alio modo tractata excoqui in panem po- 


. teft; fed pulvis ficcus femperremanet; quamvisenim farin fecalinz m- 


mifceri ejusiue glutinofis partículis invifcari, ficque in clibano cum ea 
coqui , & panis formam ludere queat , aquá tamen uberiori fi diluatur 
panisifte, priftinam mox illa formam denuo oftendere & fundum petere 
confuevit, . Undeetiam glutinofis vel gelatinofis illis cum careat parti- 
eulis, nullo modo corpori animali nutrimentum füppeditare valet. Aci- 
dos quidem dum abforbendi fuccos potentiam obtiner;eo ipfo eciam-hu- 
moris fermentalis in ftomacho, fiille acidus foret, a&tionem, quaner- 


 vofam ventriculi tunicam vellicat , ficdb famem excitat, impedire poflé 


fequeretur; ficuti veró in ftomacho humano íanitate firmà gaudente 
acidum illud naturaliter noninvenitur, falfidulatamen & quafiammo- 


- piac: lis lympha ifta dum exfiftit, fpiculaI:u'us nihilominus à farina no 
 ftracbtundi poffe mipüs dubito, cum argoniaco fali aliquam in folvenda 


illa 


» 
ex 


[ k " »! , 
4e f S MT OT Males id 2 S e" 
5: P j - 17 2: Q8 129 AMENS T X. 


Qu cm meam c v AR o m PEE. » - 
Mu TL RETE i en NULO y ^ Xumpen- —— esee ese asus emm 7m m Hia MRABG jm tni ca 


pp pDolItaih niducflo deprehenderim ; quamvis etiam ubi ex vitiofa 
tota, pupilce penuriz tempore non infrcquenti , acorem peregri- - 
num ftomachus recondit , atqueab ejusrofione nimio adpetitu labo- 
rat , ul'iratem iaf.per aliquam przftare, famemque immodicam feda- 
r€ valeat. Ob quam ipfam acidos fuccos deftruendi virtutem in plu- 
rimis morbis , quód proficuus ejus ufus effe queat, fponté elucefcit ; in 
omnibus nempe, quibus tam laudatam à veteribus Medicis Samiam 
terram , quàm celebratum Lac Lunz à Modernis commendari legi- 
mus. Nequeetiamalià ratione ad la£tis augmentum quid facere pos- 
fe verifimile eft, quàm acidas partes , fi quas chylusin ftomacho & in» 
teftinis imbiberit, enervando , atque utdülcificatus ita fuccus hicad 
mamas perveníat , ibique laudabile in lac evadat , efficiendo, non 
veró ipfam lactis quantitatem fubftantix fuz albz & laCtiformis im- 
mixtione adaugendo. hy i | 


OBSERFATIO CCX. 


. Dn. D. JOH. GEORGII VOLCKAMERI. 
De Zitímella Litbontriptica. ^0 


Q, Ito Vobis Viri Nobili(fimi curiofam ac novam Plantz cujusdam 
KJ Liihonrripticz defcriptionem à nunquam fatis laudando ac Ce- 
leberrimo D. Petro Hotton Medicinz Do&tore ac Botanices Profef*. 
Publ, Lugd. Batav. in gratiam /ax iarpie extemporaneo quamvis 
erudito nihilominus difcurfu publicatam, eftque fequens. Attmella, 
Atemella & Hacmtlla ; iftis enim nominibus mihi miffa anno 169 r. 
femina ex Infula Ceylan, ubi nafcitur & familiaris eft. An & in Ma- 
labar aliisque Indiz regionibus proveniat, compertum non habeo. 
Cüm Barbarica fint hujus Plantz nomina de eorum origine nihil ha- 
beo, quod afferam, Ipfaveró Planta, quam colui ipfe , auno 1692. flo- 
res fert in caulium fummis ex multis flofculis tubulofis coagmen'a- 
tos, in caput coactos & Perianthio hexaphyllo aut polyphyllo fuff.:1- 
tos perquam fimiles Chryfanthemo Curaflavico alate caule, flore au* 
rantio , cujus Icon extat apud Plukener, Phytogr. in Paradif. Batav. 


o Desc iem eap oen n m 


H 


Hermanni & Flora Noriberg. fed luteolos, quibus excuffis, fequun- | | 


tur femina ex fufco gryfea longa, plana, fumma fui parte duplici ari- 
ftà przdita, ipfis flofculis fubjecta ut in congeneribus ; caules edit 
quadratos foliis conjugatis Lamii aut Urcicz longioribus & WR | 

; | is 


De Attuella T itbontriptica. — Lo 


e mace a rtt 


lis veftitos, ex quibus conjicitur fpe&are hanc Plantam indubie ad 
Cory nbofarum gentem & genuinam effe fobolem ejus generis , quod 
bidens à fémine bidente vocat Czfalpinus , eur due fecutus Tour- 
nefortius. Quare cum hactenus nomine careat hzc Planta , hoc ex 
ipfius Plantz ingenioei imponendum cenfeo: Bidens Urtice folio Li- 
thontbriptica Ceylanica. Inrerj omnia enim medicamenta, quz in coms 
minuendo calculo valere perhibentur , Planta hzc nuperis annis fa- 
Gta eft celeberrima internoftros homines , quiin memorata Infula vi« 
yunr, &noviffim? quoque apud nos multam na£ta eft celebritatem. 
Miles quidam , qui primus anno 1690. focietati noftiz Indicz indi 
cium hujus Plantz dedit, profitebatur fe plus quàm centum egrosejus 
ope liberáffe à calculo& Nephiiticis doloribus, quam & cum Tucces- 
fu cfurpa:am in düobus zgris calcuiofis teftantur in literis eodem 
anno ad Societatem Indicam datis Gubernator & fupremus Batavo- 
rum confeffus in Infula Ceylon. ajunt enim in iis deturbatas , expul- 

| nis fuiffe multasarenulas, minutosque calculos , abfque ullo do- 
iore. : 

. Primus Nofocomii urbis Colombo, quz fita eft in memorata In« 
füla , Chirurgus, Vir ut videtur induftrius plane & diligens in literis; 
Anno 1699, ad me datis , ex rei veritate teftarife poffe afferit , effica- 
cius medicamentum contra Calculum & Nephriticos dolores reper- 
tum hactenus non fuiffe , qui & porró addit , tres ejus fpecies à fe 
multa inveftigarione inventas, quarum prima foliis amicitur di- 
luté virentibus & femen fere luteum , fecunda folia edit fatura- 
té virentia & femen profert itidem luteum. "Tertia femen ni- 

| grum profert, & foliis longe majoribus veftitur quàm reliquz duz, 
| quas Virtu:e przftantiffimas effe aferit , denique fuübjungit, fertiliffi- 
. mam effe hanc Plantam, quzque plus quam decem millia feminum 
| gignit, hujus ufurpantur folia , femina . quod prz czteris partibus 
| laudat prafe&tus illenofter Nofocomii Zeilonenfis, Radix, caules & 
| rami Folia le&ta antequam flores prodeunt , in umbra ficcata & in 
| pulverem. comminuta , dantur in convenienti vehiculo , aut aquz 
: Calidz infunduntur, bibiturque ita infufio inflar infufionis Herbz 
| Thee, infundantur & fpiritui vini , paratur & per deftillationem fpiri- 


, tus ex radicis caulibus & ramis, - 

| Flores, radices, extraCtum & fal in Pleuritide, Colica, & febri 
; bus feliciter fe ufürpátfe teftatur alius quidam Nofocomii Zeilonenfis. 
; Przfe&tus.. Arquehzc funt , quz mihi innotuere ex literis Colombo: 
| Dre Ul, Aun, VU. € VAL £2: |. ad 


| 

! 
| 
» 


à 


"Ii .. Obfewvatio CCXI. 
x ocn ifii MCA mumiDemesTpmM Ed - (€— 
ad Societatem noftram Indicam & ad me datis , de herbz hujus facul- 
tatibus,utendiquemodo. — ^" —— ^ 
: 5 x duobus Chirurgis primo memoratus , qui fatis accuratus mi- 
hi videtur obfervator , laudat quoque in fuis literis à vi lithonthripti- 
€a cortices radicum, ipfas radices Herbz cujusdam Mappul conanda 
ottu "Zeylonenfibus dicta, at quz illafit, me latet , etiamfi autem 
» modas &rátio quà agunt hzc aliave ver? lithonthriptica habita me- 
dicamenta , non fac.le fic explicatu, durum tamen videtur nullam | 
lane fidem habere viris fide dignis. Ego veró hzc experientiz de» | 
bite inftitutz fzpiusque repetendz committo. b 


OBSERVATIO CCXIL 


Dn, D, GEORG, ABRAHAM. MERCKLINI, 
i De 
Juvene triorchite quidem, fed tamen frigido. 

b Juvenis 25. circiter annorum , mediocris ftaturz, aliquantüm 

gracilis, bonique corporis habitus, & cxtera bené valens, etiamfi 
tres diftinétos , & eos quidem zquales uno in fcroto alat tefticulos,ta- 
men adeó frigiduseft, & ad Venerem ineptus, ut ferio mihi faffas fit, 
fe peromnem vitz fuz decurfum ufque ad huncdiem nunquam ejus 
membri , quo viri fumus , ere&tionem fenfiile , nec ullum unquam 
NVenerei amplexüs expertum effe ftimulum, imó odio habere fib: ab- 
blandientes foerninas , & ad carum prafentiam exhorrefcere atque pal» 
lere, non fecus , ac fi animideliquio cortriperetur , cui quidem fympto- 
snati aliàs etiam obnoxius eft ; czteroquin integrá corporis valetudi- 
xne&florida vultis fpecie przditus , preterquam quód fiftulamutrius- — | 
que maxillz fuperioris jam ab aliquot annis circumferat ; quz fingus — | 
lis pen? menfibus fatis copiosé fanguinemex cariofo &excavatoden- | 
te funderefolet ; id quod cüm rité contingit, falvares eft ; finminus, 
fanguisQue ultra con(vetum tempus diutius cumulatur , animo cre- 
brius Iinquitur Juvenis , etiam epileptico interdum fimilis. Dentém. | 
utrumqae exefum eruere juffimus ; fpe,fore, ut dehincceffurz fiat. | 
terrificz illz animidefectiones. Sed quem hactenus confula Chirure 
gi eximerenon aufi funt, veriti , ne, quód oculares eos dentes puta- 
zint, majus inde damnum: oculis acceleretur. | 1 

Czterüm animadvertere hinc datur , quàm nulli fintilli, quihae | 
&enus fuftinuerunt , prolificum femen unice in.cefticulis, ceu genui« |. 

| Be | 


De Juvene triorchite quidem, fed tamen frigido: EET 
na officina, conici, Ita enim fi effet, fequeretur , tantó acriüis Vene- 
reis ftimulis concitari virum, quantó largibs inftructus deprehende- 
. fetur Tefticulorum penu, cujus rei contrarium , uti noftra hxc evin- 
' cit obfervatio ; itamultiplex experientia jam dudum docuit, illos ne- 
quaquam Venereis in conflictibus imbelliores effe, quibus vel naturá 
unus tantum contigit Tefticulus , vel alteruter faCtà feCtione ampu- 
tatus eft, * ds 


OBSERVAT iO CCXII. 


Dn. D. GEORG. ABRAHAM, MERCKLINL. 


De 
. Pomitu cruento enormi licet , tamen falutari. 


C Um Serenisfimi cujusdam Principis Secretarius, Vir 34. circiteg 
& annorum, procerà corporis ftaturà & integrá aliàs valetudine 
przditus, An. Chrifti 17c0. Menf, Auguft. haberet, quod apud nos 
ageret, in'publico hofpitioad rubrum eqvum commoratus, nocturno 
tempore in lecto jam ftertens inopinanter cruentó vomituadeo enor- 
miter laceffitur, ut intra horulz tantüm fpatium ultra octo, fi non de- 
cem, fanguinis menfuras confertim eruCtaret, Vocatushaud cunétan- 
ter compareo: przfcribo quxcunque neceffaria przfensiue auxi- 
lium , quo omninó opus erat , ferre poffe videbantur : adeft & Paftor 
Ecclefix , qui afflictum folatar , peccataconfitentem abfolvit, & facro 
fynaxi beat. Summa, extremainftabant. Ego, actis, quz neceffitas po- 
ftulabat , abeo; dubià admodum ftatutà prognofi. Sed quid fit ? alte- 
ro mane reverfum clinicus humaniter & exporreCtà nonnihil fronte 
me excipit , pallore totà facie fuffufus, & aliquántüm adhuc viribus 
exhauftus. Gaudeo tàmenlatiorem pauló hominis conditionem, &, 
uade, quzfo , inquam, tam fubita in melius mutatio? narrabo, re- 
fponditille , gefta: tu mibone! confide, & audi. Tum plus decem, 
bonus ait Secretarius, procefferunt anni, exquo militiam in Morea & 
alibi locorum fecutus , multa tuli , fecique , fudavi &alfi ; Tumorem 
dntereà prelongum , eumque in hypochondrio finiftro per transver- 
fum fupra regionem Lienis enatum , & oblongo pulvillo non abfimi- 
lem ufque circumferens , qui quia indolens erat, nec quicquam ne- 
gotii faceffebat , parüm eum curavi, ratus , fatius effe, zquo animo 
perferre, quz mutari non poffunt , quàm refragari , & medendo dete- 
xius forté accerfere malum. | Nunc veró cruenti illà hac nocte obortà 
ps £z 3 jamg 


$60 yl Obfervatio: CCXIII. 


TAMLRSUIKCRAMCE crvrameice rA 


Ed 


jamdue omnino cohibità vomitione, omnisifte evanuit tumor: cons - 


trecta amabo! utrumque latus, nec quicquam differentix deprehen- 
des; quam tamen ante hac multi meorum amicorum manifeftiffime 
proh! mecum, obfervarunt. Obftupui , neque pene habui , quod di- 


"cam ; effe&um folaummodó. cum admiratione ruminans , ignarus, | 


unde illum deducam.. Sanguis épóvc reje&£tus nec fpumabat, nec mul. 
'tüm rubebat, fed potiüs fubniger erat & obfcurus.. Quare non ex pul- 
 tnonibus , verüm ex ventriculo profectum fufpicabar.. At enim verà 
unde defcendit in ventriculum ? hic hzret aqua.. Ex Tumore quidem 
. jn ventriculum prorupiffe , nullum eft dubium. Sed ex quibus venis. 
& quomodo e. pervenit? SiconjeQurà rem perfequi licet, füfpicor, 
"umorem: ventriculo proxime incubuiffée , illumque in. hunc fanguis 
nem cructàffé ; id quod tantó verofi cilius. videtur , quando certius 
eít (1.) poft. dictas fangvinis Vomitiones Tumorem difparuiffe. (2.) 
fanguinem. in T'umore coacervatum , ex przgreffo antecedente tan-- 
tüm die Rhenani fimul & co&i dulcisue vint potu; cui paulólargiüs: 
nofter indulfit ,, & quidem fub: dio circa noCtis. crepufculum ,. in or- 
-gafimum effé concitatum , indeQe fa&tum , ut fanguis uno: diutius: 
ftare loco nefcius:, qua data porta ruerit ;; cümque promptior exitus. 
non patuerit , quàm 1n Ventriculum ,. in eurn ; cuniculis uafi fa£tis,, 
apertisqQue vafculis , fé exoneraverit ;; exquo dein redundans per os. 
fuerit protrufus.. 


QWESERFVATIO: CCXIIT. 


Dé. TOM 
Excretioue: Fecum al'vinarum per. finum muliebrem. 


[: 1 Onefta Muliereft,, 64. circiter annorum; Paítoris.Ecclefiz relie 


€ta Vidüa ; quz:cum Fluxu hzmorrhoidali aliquandiu immen- 
fum. laboráffer,. illo tandem exarefcente , in dolorofam ani.incidit: 


exulcerationem, quà factum , ut illo inflammationem , intumefcene. | 


tiam áue circumcirca fübeunte , ftqparétiüs conftringente , fzces pet: 
inferius guttur; parcius primó fecederent., donec: fücceffü. temporis: 


prorfus fufflaminarentor , nihilque omnino. earum amplius. per.re« | 


giam illam: viam: coafvetá naturz. lege excerneretur.. Unde pertufo: 
& qiafi perterebrato procu! dübio ex acrioribus longiori morá intee. 
T£a. redditis excrementis. iftis: inteftino recto. , illa. diutiüs: retineri: 


" nefcia; — 


Dn. D. GEORG. ABRAHAM, MERCKLINE | 


EJ 


Be Podagra Capifis, --46t 
e: | ". , i í TT TUR VEA IRI t 
nefcia, quadata porta exitum moliri fategerunt ; quo aliorfam de- 
negato, credibile videtur , ea adjaceitem quoque uterum exediffe ac 
.penetráffe ; ex quo quin dein foras fe proripueriínt , nullam eft du. 
bium. Atque hzc infolentiffima. alvinarum fzcum excretio adeó 
haé&kenus increbuit , ut cum molettisfimo fotore, & bonz inter vi- 
vos hodienum agentis foeminz perenni cruciatu per integrum jam 
annum ,.& quod excurrit ,. inde(inenter duret. 
uni OBSERVATIO |'CCXIV. | 
Dn.D.CONRADI BARTHOLDI] BEHRENS. 
oos oer oos De Podagra Capitis. 
: FyY Ari. revera Podagram: in capite, feu dolorem capitis ejusmodi, 
* elegantifhmx olifervationes precedente amo quinto: mifce!l. àDn. 
Ernefto Sigifm,. Grasfio ,. & Du: Andrea: Lóvvio:communicatz evin. 
-&unt , quibus & meam: addo , ante annos fex in vitriario quodam liu. 
, jus loci ,. jJ. H.. A. adliuc viventenotatam.- Hicipfe ,, quamvis: diztam 
accuratiffime fervans, nihilominustamen ab aliquot annispodagrico.. 
rum dolorum torturam pati ür, ceu aliàs exempla plura eorum, qui 
diztam firictisfime feivant; & nihilominus arthritide vexantir , oc. 
currunt, collegitQue Bierlingim in Tbefaur. T beor. Prat, p. 225. Circa. 
zquinoctium. veró autumnale articulis pedum bené fe habentibus, 
dolore gravi capitis in vertice maxime, 3C partibus lateralibus corri- 
'piebatur, cum vigiliis, & vifusquadam turbatione, abfque tamen fe- 
| brilicalore,; acpulfü; Vocatusad eum tertio circiter die, catarrhum 
| aliquem, loca dicta obtidentem , fcifcitantiipfi pro caufa morbi re-- 
' nunciavi, omniaque adhibui, qua ejusmodiin cafibus al;iàs, abfque 
fücceffu rarisfimé commendantur. Hic autem nullum levamen fe- 
quebatur; quamvis per:duas ferre feptimanas continuata, & pro cir- 
| cumftantiarum ratione variata,. JEcro vero fubinde dolores hos Ca- 
; pitis, cum confueti sfuis, quibus eoanno caruerunt;,. podagricis com- 
| parante, acan daretur podagra capitis feduló [cifcitante , tande m per 
| jocum ipfi füafi', ut confuetam füum antipodagricum euporiftum, 
" vertici capitis imponeret , & experiretur, extemplo uxor, faccul;s? 
"arena; in patinaferreatofta , repletos, quos aliàs pedibus cum leva- 
"mine applicat , vertici mariti imponit , necultra dies tres continuat, 
; cüm dolores capitisremittererit, & zger quoad caxtera re&é fe hibe- 
| zt fequentianno.tamen , quamvis T  morefolito item pateren- 
j| £.3: tur, 


! 
I 


i 
i 
| 


| 


E mE Obfervatio CCXP. 


a [oi 


tur, & adhuc hodie calendarium fuum in iisdem obfervet, ceu cum 
ipfo jocati foleo, gravi opthalmia, cum palpebrarum quidam invét- 

fione ; & rübere laborabat , quz nec plané adhuc eum reliqu t. & 
- .. Czterüm nec ra'ione caret cephalza ejusmodi arthritica. Nam | 
. motu fanguinis ferique verfus caput concitatiori interdum exiften- 
te,aclympha dein, quz in motus ejusmodi proportione regredi ne-- 
quit, ftagnante, perioftium circa futurashic, uti 3liàs cirea articulos, 
ab eadem acriori acfalinaaffici, fibrilleque ejusdem rodiquafi, ac di- 
laniart poffunt. Et quid frequentius, quam graviffimos capitis affe» 
&us, Epilepfiam , Apoplexiam, & émanente, ut ficloquar, podagra 
exiftere, ceu p-zter Autores à Dr. Lüvvio cit«tos , ctiam P. Zaccbias, 
quaft. med. Leg. Tom. 2. Confil. 70. p. 137. &9 Bierlingiw in Tbefaur. p. 327. 
notat, & hic inprimis medicum quendam fiftit ; podagra antéhac . 
vexatum (qua profeéto gravius nihil, ac cum évazioevyy maxime pu 
gnans accidere poteft ) tandem vertigine, aliisque periculofis capitis | 
afcClibus correptum , curáffe fe ingurgitatione vini Hungarici , hu- | 
morer.que ad articulos iterum derivá(le, | | 


n : OBSERFVATIO CCXV. | 
Dn. D. CONRADI BARTHOLDI BEHRENS, 
| De Podagra indolente. ine d 


Ccurrít quoque. anno proximo quinto obfervatio Curiofiffimi | 

Dz. Khernii , de quibusdam cicca Podagram notatu dignis, qui- 1 

bus pro hac vice Podagram indolentem addo , contradi&tionem , ut | 
vulgó vocant, inadjeéto. Reverendiffimus quidam ac Illuftrisfimus | 
Dominus A. A. Baro de G, matre natus. cujustota familia, ne faemie | 
nis quidem exceptis , arthrit ca eft, ipfe fcorbuticus fimul, facie ru» | 
bicunda,ac complexionis choiericz , quotannis circa folftitium hye- | 
male, eadem laborat, Incipit paroxyfmus , ut inaliis, cum levi hor- |» 
rore, fubfequente calore, tumor yeró curmirubore (alum, tantüm pet |' 
transverfum ordinario occupat, non pollicem pedum , tumor tamen |! 
cedematofus non eíl, nec etiam eryfipelatofus, duratdue podagra hzc. 
diutius, accommunis vulgó fic dicta podagra , ipfo interim in feila || 
fua podagrica, locum tenente. Et hocipfo, quo hzc foribotempore, ? 
infultum ejusdem leviorem tamen paífus eft , quod ipfum ad decc- | 
&a lignorum, quibus frequenter ab anno ufus eft, referendum n 
d | -* * du 


De Fotu Nunerofo,. MÉ 


neon N ER. AES UTR Um 
lus dubito. Hzc ipfa enim quamvis rejiciant Crafo ep. 151, Smetius 
mifcell. l. 10. p. $39. Solenauder. f. v. confil, 2. raiones tamen illorum 
tti non funt, neque hujus loci eft de quzftione hac difputzre, quin 
potius cum Blanksrdo , Traét. de Podag. c. ro. f. r. Tbtod. CMayer- 
nio de Artbrit. p.231, Ettmilero. Colleg, Prati. Oper. Tom. 2. p. gag. - 
aliisque recentioribus , quibus lignorum decoGt: frequentius utur- 
pantur, ac à diétis viris , przftantiffimis fuo tempore pra&icis, fieri 
potuir, eadem inter optima Podagrz prophylacticahabeamus, —— 


ibo imsxs GO RSERKATIO. C CX VI. 
-DN.D. CONR. BARTHOLDI! BEHRENS., 
" De Fetu Nunerofo. i i 


Ene facit anno przcedente Dn. Lóvvisus partos trecentos» 
VÀ rumfexaginta quinque puellorum Comidffz Hollandice , cui 
Bitori , quamvis prater Celeberrimum: Paulinum , etiam quondam à 
Foreíto. 1.28, obf. 66. ac Vosfio lib. 5. Idolot. P. 417. fides denegetur, 
duasimprimis ob caufas, tam quod hiftoriz ejus apud antiquiores fi«- 
| lentium fit, quam quod Epifcopus Ultraje&inus, à quo facro baptis- 
nate abluti dicuntur foetus ifti, eo tempore , non fuerint vel Otto , ut 
. nominat Meyerus , velut Hadrianus Juutw , Guido, fed Johannes Nas. 
. fovius , quiundequadragetimus Uitraje£tinorum Epifcopus fuit ; non 
| video tamen ,quo pa&to abfurdi quidpiam involvant obje&tiones hz, 
| quibus facile occurri poteft, cum fetus ejusmodi numerofus , vel ad 
monftra naturz , impreffionem matris fubfequentia c, Zaccbia .Queff, 
! mtd. Leg. 1.7. p. 572. vel ad caufam fupernaturalem , imprecationém 
! fcil. mendicz , adeodue divinam Nemefin. omninó referri poffit, Da- 
"gi autem partus ejusmodi numerofos, qui naturam ipfam füperent 
| gonftonim Tbaumat. p. y 29. 8 Scbenkism l. 4. obf. 162. plaribus exemplis 
| probant. Pro hiftorix autem Batavz veritate appone teftimonium ex. 
- Hermanni Goudani hiftoria , im Attis Lipfienfibus anni 98. recenfita , qui 
" atcem puerorum in Batavis, vulgó Puderoye, in memoriam partushus 
| jus fic appellatam ftatuit, ob totidem fcil, feneftras . in re1 geftz ar- 
' gumentum, árci infertas, — 


| MS rites | | OBSER-" 


4 


P4 


2044 —— . Obftrvatio CC XV11. 


OBSERVATIO CCXVIL |. - 


Dn,D, CONR, BARTHOLDI BEHRENS. : | 
LE (s Gp eic enses mei gom j 
FH emoribapia narium paroxyfmi inflar — 
| YecurretnLe. nitro MI 
Tibe certis interdum tàm Symptomatibus, quàm Criticis excree — 
tionibus ftipari , novum non eft, & quotannis accidit humores 
feroíos, biliofosque , acfanguinem ipfum per alvum excerni , & diar-- 
rhceas , dyfenteriasdue malignas conftituere. | Preterea &urinain fe- 
bribus copiofisfimé excernitur , ceu diabetis ejusmodi meminerunt 
Borrichius in AG. Haffnienf. Vol. 2. Obf. 34.89 Vol. 5. p.128. Scaramuc- 
cius in wmifcell, curiof. Dec. 2. ami.9. Obf. 203. Quz Obfervatio quoque 
ex Theorematibus ejusdem repetitur is 4t Lipfienf. anno 96. p. $16. 
Sudorem in iisdem in maxima quantitate prodire, ita, ut cum inge- 
niofisfimo JV illifio Pbarmac. vat. part. 1, fetb. 9. «. 2. omnino colliqua- 
tionem fanguinis arguss, qualisque refte Job, Lanpio 1. 1 ep.19. Lem- 
nio in occ. IN at. mir. p. 163. Jobaune Cajo l. de fudore Anglico, in hoc ipfo 
accidit: Hzmorrhagiam veró narium , quamvis alias quoque criticé 
ac fymptomaticé febribus fuperveniat , fingulis tamen diebus per fta- 
tos paroxyfímos afflizere. rariffimum forte, mihique hactenus , ne 
apud Autores quidem pra&ticosobfervatum, Accidittamen circa ela- 
pfüm zquinoétium autumnale primario Camerz Confiliario Celfiffi» 
mi Principis Noftri, Dn.C, P.quialiàsrobuftz conftitutionis exiftens, 
& fexagefimo anno propior , fcorbuticus tamen , fanguineque acris 
tenuiori, & valde mobili przditus , per aliquot feptimanas devertigi- |! 
ne gravi fibinde conqueftus, dicto tempore no&tu graviffimanarium. |: 
hzmorrhagia corripitur, que dein quotidie recurrens, quatuorhoras | 
durabat, cum pulfu femper feb:ili, ac zftu capitis. Adminiftrata | 
omniaex arte, & liquor ftypticus, pulvisque ipfe (ympatheticus in. |: 
ufum, quamvis fruftra vocatus, donec demum jux:a prognofticon. | 
meum , paroxyfmo quinto defineret, poft quem etiam pulfus remits. | 
tebat, guttulzque quzdam lymphaticz per nares adhuc prodierunt, | 
ac Virlonga vita dignisfimus Celfisfimo Principi fuo , ac fuisreftitues i 
retur , apoplexia forte correptus, nifi hzc fanguinis excretio fuper- 
veniffet. Meminit quidem illifus in pbarm. vat. part. 2.(. 3. ci 2. hz 
emnorrhogiz fpaímodicz perintervalla moleflz, quz tamen cum n lau 
4 a cafu | 


^ 


| dm — » — y- E Anu 


..... De Hemorrbagianavium pavoxyfminflarvecurvente. — sg 


cafu non quadrat, qui majusforte lumen incipit , ex Obfervatione ejus- 
dem Autoris , quem tractat : de morb. convulf. c. 8. p. 79. de diabete pe« 


xiodica quo tidiana habet, 


: ; OBSERFATIO CCXVIM, | 5 S. 
Dn. D. CONRADI BARTHOLDI 
Ine | BEHRENS. : 


De non vanaa Solflitiis, de morborum Chvonico- 
Tume ventu preditlioue. ' 
7^7 Ommunicavi anno przcedente cafum morbi chronici cum fol(titio 
 &ftivo, incipientis, cum hyemali v. infeliciter terminantis , cumque 
hocanno alius fe obtulerit,eodem pariter tempore,meliori tamen even- 
tu decurrens, nolui hocipfum, quamvisrarum non fit, miíccllaneis ta- 


men noftris deeffe, faltim , ut illiquoque qui omnes morborum in me- 


lius mutationes, medicamentorum fuorum virtutibus adícribunt, natu- 
rz quoque cujus miniíter tantüm medicus eít, partes fuas tribuant, dein- 
de ut fimul pateat , quàm innocenter fepe medicamenta, laudatum fuum 
effe&tum non ftatim affequentia , traducantur , utpote natura nondum 
cooperante propinata , ceu quoque eadem invita exiftente, I. expertif- 


 fimis remediis men(es (altem movere difficillimum, obíervatio Dz.Schel« 


bameri(uperiorianno infertadocet. Cafüsa.itafehabet. Reverendus 
admodum Coenobii cujusdamVirginum apud nos Przpofitus, infra qua- 
dragefimum adhuc xtatis annum conftitutus , conftitutionismacilentz , 
facie pallidus , pectore ac Ventriculo debilis , ut ante aliquot annos paf- 
fim celebriores medicos , de imminente phthifi cenfüluerit , dixtx aliàs 
accuratif[imus obfervator, cum antetriennium , invitis potentioribus, 
à Virginibus liberam electionem, pro jure (uo vindicantibus, eligere- 
tur, invidiam , odium, ac períecutiones, proaffectuum horum ex fein 
vicem genefi,incurrir,omnia tamen forti animo pertulit, nullisque medi- 
camentis prxfervativis uti voluit, quamvis fxpe follicitaretur , animum 
fuum ad fuperanda ifta dudum per Philofophiam przparatum dictitans, 
ceu quoque Vir doCtuseft. Circa feftum Johannis Baptiftx folftitium 


"Xftivum hujus anni, colica de nocte corripitur, cum copiofa pravo- 


rum nigrorumque humorum excretione , datis tamen à me confortanti- 
bus ftomachicis, levamen percipit & bene habet.  Poít quatuor feptis» 


manas , eadem colica de nocterepetit, d. absque excretione materix cu» 


Dec, 11. Ann. VII. 89 VIL. Aaa jus- 


$56 ^ - Obfmvatio CCXVYI. 


MEM LL schen T UNUM uaeacurosnerm tet) t E 


jusdam , & cum infigni abdominis tenfioneremanente. — Ordino clyfte- 
res carminantes, linimenta aliaque interna , proficua aliàs, nihil indeles 
vaminis , ut candem remediorum, per octiduum fruftra ufurpatorum 
pertafus , defineret, tempus dierum canicularium , medicinis adverfum, 


objiciens , quód tamen demedicinisprzfervativis intelligendü refpondi, 


non de cafibus neceffariis qui etiam media noCteauxiliamedica fxpe po 
£tularent. Addidi prognofticon, ni continuatet , ipfi gravem imminere 
tympanit femperidem, nec ante dimidium annum,feu folttitium hyema- 
le,levaminis quippiam ipfi fperandum. Annuit tandem poft Laurentii 
diem , füumitgg pulveres quosdam digeftivos ex Arcano duplicato, Bez. 
gnartial. aliisque interpofitis laxantibusTamarindinacis, verüm cum nec 
eo modoisflatio abdominis extemplo ceffaret , ac przterea de mefufpi-- 
cionem caperet, ac fi more quorundam, malum gravius pronunciaffemg. 


quàm revera in fe effet, Hanncveram abiit, & Dn, D. Huxthagenium, | 


celebrem ejus urbis Practicum, & quondam in Academia Lugduno Ba- 
tava, (ub Drelincourtio , ac Schachtio , mihi commilitenem , con(uluit , 
qui tympanitidem ipfi ingratiffime confirmavit , ac chalybeata, in forma. 


fiquida cumantifcorbuticis praícripfit, interpofitis pilulis hydragogiss | | 
tum mercurio dulci incorporatis.  Ufurpat &hzc,menondiffvadente, | 


prognofticontamen meum cum joco fubin repetente , continuatque pey 
unam, alteramque feptimanzm , cumque nec dum res ejus ad meliorem 
ftatum devenirent, Goslariam itur adDn.D.Vifchbecquium;magno.cum. 
applaufü , inifta, Dieecefeos nofEtz parte, artem exercentem., Gr pras 
xeos Sydenhamianz immitatorem fedulum , meumque. ab Helmfta- 


dienírAcademia amicum. ILsvero communicato mecum confilio, came. | 


ürinaparciffim? proflueret , effetque valde tin&ta per diuretiea negoz 
tium conficiendum ceníuit, dataque decocta aperitiva, lixivia cinerum 
oleum petrofelini, Spiritus. Juniperi, aliaque interna , externeque 5, 
€üm vero & iisdem nihil preficeretur , animum. feré demifit , me , licet. 
zepetito prognoflico meo ipfam fubinerigente , ac quamdiu tuffis , fitis- 
que abeffent, bonam ípem poit (olftitium demum hyemale promittens 
te. Interea urgentibus amicis ad Empiricos, & Ambubajarum collez 
giaresdefertur. « Accerfitur & ex viciniafamofus Delirorum Do&tor, 
vulgo fic didus ,. chirurgus alis profeffione: fua, quiipfum invitumtae 
men in doliumligneum conjicit, & tympanitidem hane per fudorem cu- 
rare aggreditur , fapervenerat a. poft fruftratam diurefinjamaícites ;coe 


t 

| 
gitur fudor , d. tali cumeventu , ut combuftis fere xgri pedibus, vefice 

| 


.poaxims prorumpereat cum intolerabili dolore , ac rubore; ita, ut Em» 
piricus 


WS GEEES 


Tus 


E 


| , 


| 


1 


De Hemorrbagianzrlamparosyfaiinftar recurreute. ^^ 7397 
piricus exia confternatus , fui ipfius oblivifceretur, & terga verteret, 
Accidit a. fingulari fortuna , uc llluftriff. Archiater W/efthovius à Seré- 


Ite cel 


esed LUE io qo. cacuaa Dtsch. 


. fiffima Gandersheimenfi Abbatiffa rediens, eadem vefpera illic locorum 


tranfiret , & vicinis de Statu Dn. Przpofiti, Amicifui veteris, certioz 


 'edditus , ipfum inviferet , qui confpeais pedibus , gangrznam ipfi defi« 
| E , ni protinusà chirurgo fübveniretur , qui, etiam de no&e advo- 


ans, rem fuam pro more optimé geflit , ita , ut Veficis illis ruptis, lym- 
phaque continuó exttillante , ícrotum primó & dein reliquum corpus 
quequedetumef(cerent. De internis veró me abfente, Dn. Wefthovius, 
nil quicquam decernere voluit, conclufimusque altero die, modo & 
me initio coepto continuandum , additis aliis, quibus bilis in przcordiis 
coagulata , & fermentans , quafi elutriaretur , ferofum veró in fanguine 
peccans , per (ndorem difcuteretur, aliaque pro circumítantiarum ra- 
tione infticuerentur , ac in iis Dn./Eger fumma cum affiduitate pergeret, 
usq ad folftitium fxpius ipfià me przfixum, confirmata fpe bona, quam- 
diu tuffis , fitisque ipfum deftituerent , quam etiam per totum morbi de- 
curfum non paffus, tuf; licet ante feptimanas céto ipfum corripien- 
te, pefltquatuordecim autem dies circiter iterum ceffante. Et resfe- 
liciter cecidit, quó magis enim ad folftitium hoc appropinquavimus, eó 
meliores ipfius res evadebant, prafertim cum maxima fcediffimorum , & 
putredinem ipíam fuperantium humorum copia, ipfi per alvum prodi. 
ret, & anguftix cordis infigniter remitterent, urinaque Ipfius , quz per 
totum morbi decurfum rubra cum fedimento fuerat, etiam in melius 


mutaretur , febris noGurna ceffaret, ac qui ab omnibus pro deplorato 
"habebatur, in vitam, non fine maximo artis encomio, quafi reduceretur, 


| | OBSERPATIO CCXIX. 
Dn. D, CONRADI BARTHOLDI 
ad] s BEHRENS, i 


: De Rifu involuntario, 
N do&iffimisParallelismis Dr. Lentilii , Anno fuperiori communicaz 
- tis, & quidem ad obfervationem $04. mentio fit rifus non naturalis, 
titillatione orti, qualem quoque obfervavi, dum ante annos tres , Virgi- 
ni cuidam feniori, affeCtibus hypochondriaco-hyftericis maximé obno- 
Xix, Tinfturam bezoarticam przícriberem, in cafibus ejusmodi aliàs 
.Yalde proficuam à me deprehenfam. Hanc quoties ufurpabat , quod s 
U. | EIE ; clé 


euo oe co ebfmmatin CCXTE. o o 


dic faa(eram, in effu&ffimum rifum, ac fi à quopiam titillaretur, (olveba- | 
tur, utmefubinderogaret , quid rerumipfiordinaffem. ^ Quodiutius. 
autem eam fumpfit, eo magis titillatio acrifusremiferunt,uctandem |. 
3nihilamplius de jucundiffima illa moleftia, ceu loquebatur, perciperet, | 
Gua autem fen(ationis ejusmodi ex qualitate T'incturz , adhyftericam 
complexionem applicatz , & fpasmodicis partium nervofarum fubfultae | 
&ionibuspatet. Hezcipfíaautem perfona nuncá dimidio anno, maniaca '| 
«ít , talesque interdum in carcere fuo domeftico diícurfus fermat, qui. |. 
exa&iffimum memoriz gradum przfupponunt,nam res ante quadragine 
tiannos ge(tas accuraciffimé , & cum judicio quafi enarrat, ac cantilenas 
laícivas canit, quas abillo tempore nemo ex oreejus alias audivit , iMa- 
que multó;ninus propter vitx genus in charta fervare potuit &c. | 
(tlla Boriobergom mij Maj De. 
ceubr. 1700.) E. 


OBSERVATIO CCXX. 
Dn.D. DANIELIS BSCHERERI- 

2r Are um — Oculus A tificialis. A 

"EF Audabilisadmodum Anatomicorum reseft, dum Partes Animaliunr 
1 2 variàcáqueartifictosà manu przparant, atque hoc modo in longum 4. 
usque tempus affervant, quo poltulante fic occafione atqueneceffizate, | 
illas , omni tempore, fine txdiosà moráatque laboriosá pra paratione ,. | 
tàm Curioforum quim Diícentium oculis offerre queant. — Adimita- | 
tionetn fcopi hujus non fatis laudandi ,inmentemmihi venit, Oculum | 
quendam Ant ficialem ; Naturali Oculo, in ornnibus quantum poffibile, 
-refpondentem , excogitare; qui , cum jamope T'ornatoris heic Norime |. 
bergz dexterrimi , ad effectum Íit productus , isque Vernaculá noftrá in. | 
ufum Chirurgorum paulo. latius à me fuerit explicatus, hunc DoGo-. |. 
rum Oculis atque Curiofieati . vel ad corrigendum fi videbitur , vel ad 
imitandum fi volupe erit, cumdelineatione brevique defcriptione, quia |. 
hzc Do&tis (altim fcripta funto., occafione hác offero atque fubjicio. 1 


Figura 1. 


Exhibet totam: Oculi hujus Artificialis firu&iuram, cujus partes |. 
igmhes tecundum Nacurz Du&tum, & ordinemauterr!, &itafingulatim: |. 


t 


contemplaxi poffunt; ut ex fequentib usfigutis videre eft.. NOCT 
ti5 : &sÀ | | Figura | 


RWES 
a 


RCM 
NA. 


,- 
A 
7 
2 
2 

S 


d X peoculo artificiali. — Es 
: - — - Figura 2. Ur vem i 


Palpebrz cum partibus fuis. A. Palpebra füperior. B. Palpebra 
inferior. C. C. Tarfi. D. Cilia fuperior. E. Ciliainferior, F. Canthus 
. oculorum major. G. Canthus oculorum minor, 
| Figurd 3. 
"Totus Oculi Bulbus é fulcrofi üblatus, cujus partes exteriores funt; 
A. Tunica Albuginea five Adnata, B. B. Tunica Cornea. C. C. Pin- 
guedo. . HA ROHOMR, o3 
| | Fioura 4. 
'Tunica Adnata cum vafculis fuis fanguiferis feorfim exhibita. 
| : Figura y. 
Pinguedo fcorfiniante Oculos pofita, 
Figura 6.5 7. | 
— G. G. Tunica Cornea. A. A. Mufcufus Áttollens. B.B. Mufculus 
Deprimens. C. C. Muículus Adducens. D. D. Mufculus Abducens. 
E. E. Mulculi Obfiqui. ee, Mu(culus Obliquus minor. F. F. Mufculus 
Obliquus alter Trochlearis dictus. K. K. Trochlea. H. H. T'endines 
Mufculorum. El, Infertio Nervorum in Mufculos. L. L. Pars Tuni- 
cz Scleroticz. | 
Figura $. 
B. Tunica Sclerotica. A. Nervus Opticus. C. Infertio Neryii 
» Opticiin TunicamScleroticam. 


| i he Figura 9. 

|. . Humor Aqueus. i 

j A | Figurd 10. 

|. A Tunica Chorocides, B. Tunica (ecunda Nervi Optici. 

: | | 

X SCETT Figura 1r. 

| A. Tunica Uvea. B. Pupilla. C. Iris. 

: ; in Figura 12; | ! 


-.... A. Tunica vez uti facie interiori fe videndam tradit. B; B. T.i. 
| mentum Ciliare. ; 


aa qr - Figura 


 Obfervatio CCXXt. : 
Figura 13. 


co. 


Proceffus Ciliares. 
Figura r4. 
. Humor Cryftallinus. | 
| Figura vg. : 
B. Humor Vitreus. A. Cavitas ejus ad recipiendum Humorem | 
Cryftallinum. : | : 
2 | Figura 16. | 
A "Tunica Retin. B. Tunicatertia Nervi Optici. 


Partes Oculi hujus Artificialis folidz, ex Ebore; unà cum Colori- 
bus naturali Oculo refpondentes , partes autem, quz fluidas & pellus 
cidas referunt, ex Cryítallo, Vitro Veneto, & Cornu Anglicano fünt | 
confeétz , quo Curioforum Oculis & Colorum Naturali Varietate & — | 
confueto pelluciditatis Nitore fe gratum magis acceptumque redde- - 


tet. &c, E. 
| FIC. XXV. 
: OBSERVATIO CCXXI. | 
D.JOHANNIS PAULI WURFF- 
AINII. ii 
DeTumore-fub cavitate axillari ad cubitum usque propendente, 
pregrandi , in feptuagenario feliciter 
: 1 £xtirpato. j | 
AUS 1626. in Nofocomium NorimbergenfeSpiritui Sancto facrum, 
-. & receptus eft Civis quidam pauperculus, filorum ferreorum ductor, - | 
eii eiferner Syrattiefer nomine 9)?agnus8 Crbarb/ Anno xtatis fue L XIX, | 
. àcujus brachio dextro ab ofle humeri & fub cavitate axillari ad Cubitum 
usdue, Tumor propendebat Capitis magnitudinem excedens, ventri- 
culum furilluma quoad figuram externam aliquomodo referens : Hic. | 
Mufculo brachii bicipiti adnatus;totuga ambiebatbrachium, & radices |- 
(uas in Mufculum Brachialem externum , (eu gemellum majorem,inda |. 
brachialem internum & Deltoidem, usque adbicipicemalterruslateris |. 
extendebat , variis vafis fanguiferis intertextus , & quod mirum , haàes  - 
nusinolefuafolum moleftus, quem ob Viriztatem & Venarumtam mas. - 
gnitudinem quam multitudinem maximé axillarium vicinitatem , inta» 
&tumrelinquere primum vifam fuit. PT 


Li 


- -De Tumore fub cavitate axillartad cubitum. ufque propendente, Ede, 453 


Sedcum A. 1697. Menfe Septembri , previa infigni tumoris hu 
jus inflammatione fpontanea, magna vaforum horum oborta effe: hz- 
morrhagia , Prz-Nobiliffimo atque Excellentiffimo Dn. D. Scheurelio 

Collegii Norimbergentis Seniori Primario & Nofocomii ibidem ad. 
Spi:. San&t. Medico Ordinario , Dn. Collegz & Fautori meo honora» 
tiffimo, reCtiuseffe vifum füit, cum Medicorum Cicerone Celfo , an- 
ceps adhibere confilium quam nullum; Expertam hinc manum fa» 
am operi admovit dextre, Daniel Róberus nofter, Chirurgus ibidem 

ordinarius exercitatifümus , & fundo utriusque lateris abfceffus hu- - 
jus proxime à Mufculo bicipiti & Deltoideo fecundüm longitudi- 
nem caufticum admovit potentiale , tanto effe&to ,ut venaetiam (cen 
ex cruore extra£to innotuit ) fex horarum fpatio corrofa , obque in- 
-ductám Efi haram , fanguinis fimul proffüavium cchibitum fuer; 
Efcharam veró inunxit Balfamo ex T'erbinthina Veneta, Vitello Ovi, - 
Croco , Gummi Klemi oleodue Hyperici parato , VulnusqQue artis le- 
ge deligavit.- ius Ni t ume | 

Elapfis aliquot diebus, applicatio Cautérii denuó fuit repetita, & 

| quidemia füperficie cutis tam fub brachio, quam verfus cubiti regio- 

pem: exoptato, exinde fubfecuto effectu , feparabatur his ipfis inlo- 

. €is cutis, & denduabatur fimultumoris intefior fubftantia , qux ex 

| parte fafciculum inteftinorum convolutorum , ex parte vetà lobos, 
| quafi pulmonum. menuebatur ; omnia vero bene multis venarum & 
| arteriarum ramulis erant intertexta. : age 

Hinc ácus incurvata, qualis Hernlotomis in ufu effe coníuevit, 

' funiculo (ericeo inftruCia , circa vaforum horüm fundum ,fumme cum 

| cautione varlis in locis imprimis veró ad tumoris radicesadacta, ipfa- 
|! que vafa modo dicta funiculi hu jus opefortiter con ftricta fuerunt, 

| Finito jam decendio magnus abortus eft feetor, à puttedine par: 

| tium carnofarum & glandulofatum , fanguinisdue opeItgamentorum, 
| intercepto motu , ortum ducens , quz cum indies magis magisque 

- ipfa Chirurgi manu fcité feparata fuiffet, f. b ipfius axillz cavitate ipfa 

" Abfceffus hujus radix principalisin confpectum venit brachii craffitie;. 
' quz vatiis in locis mediante acu fubdu&to filo, fortiter ligata fuit, 

Deciram tertiam cüm zger fuperviziffet noctem , circa proxi- 

^ mé infequentis medium ob inopinató exortam hemorrhagiam voca- 
| tur Roberusnofter Cliirurgus, qui repente advolans , obfervavit filum 

' ob partium circumjacentium putredinem injeCtum , quodam in loco 
' pelaxatum fuiffe, ficiue venulam quandam hianter; fanguinem hunc- 

EIN i ce& 


—— 


- » TC. Me Fu. ws VENFTN. RO YT IT INS T EE SY Meno M u ad mida. du. last dates dir eS LC 0. A d cs L 
2: » "way X hi , (3 EET e UPS TT 4 IUS TT MIT MENS 

* K ( d: c à e - $4 ré epi. 2 » "T MUT TS QNT 

] - a T ? * f ct 


402 esit - Olfervatio Cccx X 11 és ul tees? v 


Losrd 


$ 


ce ftiliàffz, cui crepitum , ut vocant Lupi , impofuit ,/'chmque levami. | 


ne exoptatiffimo forti firmavit ligatura , ZEzro de intolerabili foetore 
& faucium ficcitate valdequerulo : Qribus curà Medico Xenodo- - 
chiano Ordinario Excelleatifs. Dn. D. Scheurl convenientibus pro« 
fpeCtum fuiffet remediis, d. 15g. Septembris ad ipfüm fefe accinxe- 
rünt opus, &audità prius concione matutin2 , tatum hunc tumorem. 
digitorumope, quantum potuit, feparavit Chirurgus , reliqua forfice 


fine:amen magna hzmorrhagia abfcidit, cutimdae partibus denuda- | 


tis rité iterum impofuit , Emplaftrisiue firmavit , ut fuppuratione 
tandem feliciter abfcluta, vulnere confolidato & claufo , Patiens 
LXIX. jam z:atis füz anno , cüm à tumore hoc feptem ponderante li- 
bras civiles, quem magna molcftia per integros vigintt annos gefta- 
verat, penitüsliberatusfit, hodienum fine Incommodo vivat. | 


Fig. XXV. 
OBSERFATIO CCXXIIL. 


"^D; JOHANNIS PAULI WUREE- ^ 
* BAINII v 


De 
/Mola ex l'idua LXI. annorum, 


V Idua queam nec formcfa, nec amabilis, piatamen & cafta, quz 
73 per XXIV, annos in fterili vixit conjugio, marito ante fexen« | 
nium beate defuncto , LXL ztatis fux anno , poftquam à larga jam | 
annorum ferie fluore laboraverat albo ; die 1. Mri ani hujus| 
MDCCII, meum expetit confilium , narratdue fe per integras fex 
feptimanas naufea perpetua , vomitibus fzpius iteratis , capitisQue| 


1 


- 


| 
| 
| 
| 


doloribus vix amphus ferendis, laboráffe , & jam à biduo magnum] 


fentire é regione inguinis finiftri pondus; cum torminibus abdomi-| 
nis; przfcripfi Carminativa, ftomachicis & antihyfiericis marita',| 
interné ; fimulque Epithemata ex emollientibus fistu: dae difcutiene| 


tibus applicari juffi ex:erné ; felici cum fucceffu , ceffa:te mox Vo-[ 


mitu ventrisque torminibus: d. ;. Martii , qui dies erat Domini, cum 


Z&g:am ante? concionem matutinam inviferem, jam ftatim fe pros? 


lem ed d ffe refert , ancilla Molam fimul mihi commonftrante pon. 
dere Unciz unius cum Drachma unica , Liegi aliquo modo non 
x | abfimi«4 

;] 


JEU i GB MUS DC D CE P 2 ^ RON GTP EE GUN PUN Fe nl e Pe Din bey, 1S 


Bet 


AXXNIH 


f 


D 


mu 


"MA. 
! qur o, LH 
Ut 1 PEE RC 
"eL f 


D T z 
ORUM es "m 


Z 
SOS 
- £24 -— 
LN u —— 
a - 
2s 
P 
! s EOM - Dco — 2o mee 
j Md AvID ILLIS e Berge wd P VNTOTIAUUARRCTL COIT YR TAS e NEA. UT 3 
aiU RU MENITADUSGN TUM nO TU TU Ue TemUU UL IUeE TUN Un USA EAT CR I.nt. TUDTATEUUGA s 
A A . / 
i 
x 


Lipi: DOS Sf Sh Ir 1 
pt -—— " pads Je * 
^ ^ 


ns Valerii cnm Lite dm caa 
b Ma nr 1 j » 


' nu 


pc c Be Molaex Pidua LXl Samorum) — EU 


— abfimilem, fed breviorem , cujus figeram hic fifto : Mitor ; cul- 
€rumque peto, & difficulter fatis fecundüm longitudinem di(feco, 
— wideodue fübftantiam cffe ex ioris bene multis carneis contex:ams 
juam fine ullo fanguinis profluvio Viduaexclufit, poft aliquot dies 
fluore albo confüe:o iterum fe manifeftante , obquetotius corporis 
maciem , heCticam przí2gien e: Similem feré Vidua hzc ante bien« 
— mium exclufit Molam , fed glandulofama , magisque albicantein, 


SCHOLIO N. 


- .Molas fine congteffu virili in Virginibus Viduisque concipi 

. non peífe , communis feré Medicorum eft opinio , reclamantibus 
tamen aliis , quos inter nominare hac vice fufficiat DoGtiffimum 
. Kerküingium fpicileg, Anatom. Obferv. 81. Expertifs. Hochftet- 
. terum Obferv. p. m. 293. Curiofisfimum Ruyfchium Obferv, Anat; 
a, Chirurgic. 8. inque perluftratione Molarum prz reliquis exerci-- 
tatifhmum Lamzwerde Hift. Natural. Molarum Uteri Capite II. p. 
m, r6. ubi prout etiam Cap. I. p. 10, reCtisfim? dicit totam hanc 
controverfiam conftare ex mera évouzy/a , Molasiue non malé dis- 
tmngvit in Molas generationis & nutriüonis , illasque in Virgini» 
bus , Viduisidue nunquam , has veró omninó fieri poffe , alTerit , fi. 
enim variz excrefcentiz carnez, fteatomaticz , fcirrhofz in variis 
. corporis partibus, fi talis mola càrnea in Ventriculo Juvenis , tefte 
Dominico Panarollo Pentecofte V. Obferv. XI. p. 147. fi in abdo- 
mine. extra utcrum annotante beato Frommanno Ephem. Dec.T. 
. Ann. II. Obferv. XVII, enafci poffunt , cur non etiam in utero Vir- 
ginum, Viduarum & Juvencularum, qualem in puella decenni per 
biennium Jam valetudinaria repertam, leges in Obfervat. à DoCtfs, 
Blafio Erudito orbi communicatis, ) abfque caftitatis famzdue lau- 
dabilisizfione? Concedit quidem Ettmüllerus Colleg. Praét. pag, 
m. 1085, Editionis ab optimo Collega noftro Excell. Dn. D, Neft- 
phalo editz, feminas declinante menfium fluxu, aut etiam alio tem» 
pore , excludere folere ex genitalibus maffam apparenter carnofam, 
attamen nihil aliud hanc effe quam fanguinis majores grumos fir» 
mius coagulatos molasque falío dictas ; noftra veró Mola à Vidua 

- fexagenaria exclufa, omninó carnofa fuit, quod tamen difficilis ejus 


H 


"C DtedüAm.FAGPHL ^^ Bbb e 
| in QUNM ard 


D 
NR 
UE - 


PE f 


(UEM 


T RCOAR US SA. SOT WAROS opes EST s MATRE E NR ACUAMRYTS NN CORNY ERNEITTRALN C9 Ho Y TE RRTTRINEEDN OU SGAM wn OE M IT rere RR A RA E RE 


404 Obftrvatio CCX XIIT.. 
diffe£tio & renitentia , quam ipfa fübftantia carpeo -fibrofa fuffi- 
cientisfimé probavit ; hinc Molis optimo à me jure annumeratas] 
é quarum numero & contra eas excludo maífas carneas uteriaas, | 
quz qualemcunque animalis. alicujus figuram five ex toto five ex | 
parte imperfe&tam , reprzfentánt , reCtiüs intra monftra numerane 

| das , de quibus tamen , quod fine mare concipi non e. 

| . poflint, omnino concedo. 


Zig. XXVII. ES 


j 


Lone ccnen d 


* wn 


m 
UTE. 
«d 


ANS AI UE 
T L " H 
7H - 
à LEN D Uc 
au 


Arg Km, RIIV Nimm — Ze 
IE al M v i l EO (xc 
"dor; P ] aeep) $9 y 4 ML AA c mr 
2 " orte E Ent ps. ? e 
- U ean, CRIT E AL [ace 
Eee. " zd TA ^ ITUR 2 2 f A k : A m 
j ] NL n NNI I drug: 
Wu udi [ ib Hin» p ee: 1324 f fd " foot 
Kcd; DR A uh ) mes] AA 2 VAS tana 
D " ! ] - PECE2RMI Qv ; "T9 
j ] D v Ic AIL , J 
Ó ! p p E) I ?, j 
| TAM S Y 2 A Y on 1 "7 b 
AA "P " "a^ 2 b " 1 JANE i (4 ra br Sea 
f avr Pire AEN A A remet SENATE 134-2) LER MA EZ EG HERI EAR 
if XUI ; LT SENT I UP, V 4 Nar Es Lj T 
L'Au v COANNE ÁN 1 "a. $i 
] ü | d ü c 

í Hi ? QUA 
jt Y 
[ 
; 
] 


3 a M )1:0/)3- n E. 
Eb. aw SZ M: MEALLZAIN: 
nd rami cir -d 1 A - N (v BON 
- : , m UBER devi So- peo KOTE 

in ^ ANI 
i 

N 

Nx 


NI 


) AE 
Jf 
ua d e A 

f me EE Lc 


ANNUM n & VIII, 
: Decuria 11. : 
EPE EMERIDUM 
——  MEDICO-PHYSICARUM 
»ACADEMIAE 
| CESAREO. LEOPOLDINJE 
NATURAE CURIOSORUM 


IN GERMANIA, |. 


^ NORIMBERGA, 


L. Literis Chriftiani Sigismundi Frobergil, 
P. Anno 1702. 


Bi 


, LI—A 29 7—. 
CAN ue iex ee. PNCAE ; 1/7 ME 
* S ac A ; 
or y z , 


1. Dn. D. Salomonis Reifelii &natome Picez, Ábie- 


4. Dn. D Toharinis Baptifte Wenck, Comit. Palat, 


2, Dn. D. Güntheri| Chriftophori Schelhammeri 
T derenisfimi Ducis Holfatia "rcbiatri, atque. in 
"Academia Kilonteuft , Medicina Profefforis Publici 
primarii, Academ. Nat. Cur. ,Admncti , Phocae 
-— Maris Anatore, in Academia jam dicta fufcepta, 
Meníe Decembr, MDG CXCIX, 15. | 

s, Dn, D. Danielis Crügeri De Auro Potabili ex fexa. 
ginta Auri Tincturis & refolutionibus proceffus, 


- tis;PiniQquefylveftris. pag. 1; 


Mi 


Jnclut. Statuum Ducatus Syria Medici €9' Phyfici 
Gracenfis zdcad. Cariof Ditlertauo Phyíica. An 
in Concavitatibus corporis noftri fit Lux, an T'e. 
BEDIT? 449 owe ! pta 
$. Da D. Conradi Bartholdi Behrens Pnevmato- 


^. logigz Medica ParsI, DeSpirituum finitorum exG 


i 


WR 


.. ftentia. 5$. . bbb ; 6Dn, 


6. Dn, D. Georgii Dethardingii Continuatio Paral- 
lelifmi ad Vai Curioforum Germanicar. 
Dec.L Ann. IL & IIL 6 
7. Dn. D. Michaelis feriti Valentini Hiftoriz 
 literariz S. R. L. Academiz Nat. Curiofor, Conti 
nuatio VIII, 7g 
8. Hiftoria Epidemica Germanix. 87 id 
9. Dn, D. Jofephi Lanzoni Phil. €9 Med, D. Fera- | 
vienfts 1n Archy- Lyceo Ferrarienft Prof. Ordinavtt, 
€9' Acad. Nat. Curif. Collega Differtatie de Vita 
& Morte. 53 — 
ic. Dn. D. Rofini Lentilii Parallelifmusad Án, VI, & 
VII. Dec. I. Ephem. Curiof. colle&us. 120 — — 
1t. Dn. D. Chriftiani Helvvichii Phil, & Med. Do- 
-. - €&oris Medici Vratislavienfis & Acad. Natur. Cu- 
rioforum Collegz. Schediafmade/Ere.143 - 
I2, Memoria Mentzeliana. 191 z 


SALOMONIS 
| REISELII 
ANATOME 


PICEAE. ABIETIS PI 
NIQUE SYLVESTRIS ^ 


: 
sp ND s e UU 


i Ol. s MOM gel p p tert 
- s ) ) 


iier 


"ANNO YU VERSA TRRNECEERDPNCNEUREUCVmENS C ICNANSSSTE C TS 


M^ 


"1 


7X Nno 1693. 25. Aprilis Hortulanus Aulicus Stutgardiz tanquam 


rarum quid , & fibi intra duodecim annos fervitii fui nunquam 
— vifum offerebat, fcilicet ramulum trifidum ex arbore refinofa, 

P». quam pini fpeciem putabat, flante in horto Ducali ad Olivetum 
*. feu Hydrophyladum Aantis figura in vertice ornatum; in cujus 
fingulis extremitatibus tres fpice egregié rubentes, feu globuli purpurafcentes 
fragiformes, in bifurcatione ejus tres ali & plures, itemque in ramuli me- 
dio unica videbatur. magnitudine glandium vel olivarum parvarum. Cum 
fequenti die à meridie in ipfa arbore quererem , inveni quodin omnibus re» 
liquis fex arboribus , que in circuitu oliveti dicti arboribus vitz intermixtae 


fargunt, plurima tales fpice viderentur , veluti fraga ipía, fi eminus adfpi- 


cias, fimul cum aliis ex viridi flavis floribus , ut initio concipiebam , feu fcopis 
compofitis ex pluribus foliolis feu aculeis, Rubentes iflas fpicas aliorum ne- 
mo facile obfervavit , alii vel ante viginti annos fe notaffe afferuerunt, alii e- 
tiam ante annum preteritum, alii alibi obfervarunt , & omen fertilitatis cre- 
diderunt. Á ccuratiüs itaque infpiciens, primum nudo oculo notavi , quod fpi- 


. £a ita compofita fit ex pluribus flofculis rubeolis ita ar&é & conciané fibi 


coherentibus, ut contiguam , unicam , lzvemque fuperficiem credidiffes , qui- 
que ita ordinate per fpiram afcendendo & deícendendo difponebantur, in me- 
dio plures, in apice pauci, ut in fragi figuram ovatem furgerent , quam Figura 
4. monítrat. Nectebantur hi ad ramulum fuum caliculo quodam «x íqua- 
mulis fufcis aliquibus , quibus ab initio tota ufque in verticem per membra- 
nulas tenuiffimas & pellucidas connexis , fpica tecta fnit fecundum Figuram 
1l, Di(tractis dein parum flofculis iftis. divifaque per medium fpica conípicie- 
bantur plurimi velut acini flavi ftilo fcu ftamini cum petiolo fuo adnexi, & in 
pyramidem fpiralibus gradibus furgentes, exterius rubentibus laminulis con- 
Ípicui , iique, ut in ünica mediz magnitudinis nume:avi 148. eorumque ordi- 
nes fcu gradus octodecim, ut. Figura 114, aliquomodo defignat, 


-" vAppend. Dec, Ll. Ann. VILC9 VI, — — A a2 Tum 


- 


WOWOU SURE CENE SONORA HT MR RE WO NT NOM POSTURE ND TSIDSEROS UR TT MITTERE SD SS 


4 iie Salomonis Béflijo ^ 


Tum autem flofculi hi, qui primo fibi invicem imponebantur, melius 
& accuratius confiderati poterant, quando hiare , exafperari & feparari inci- 


piunt pulvere pleni , fed illo vel fponte vel poft quamvis concuffionem , aut 


contritionem elabente, qui flavus & pinguis eft inflar lycopodij , cujus fapor 
& odor refinofus. | ku 

In iisdem a:boribus vidi annuos exficcatos echinos ligneos faviformes 
feu pilulas fungofas Fig. [7. cum capfulis multis ordine difpofitis , inftar fau- 
cium raninarum apertis, fub quibus fingulis. foliolum: eminebat ere&um, ex- 
ficcatum & obfoleti coloris , (ed figurz', qualis ipfius arboris folia funt. 

Microfcopio poftea examinatee fpica Fig. V. iftius rubentes tam recens 
tes & adhuc fibi. pulchré cohzrentes, quam: poft dies aliquet aliquomodo 
ficci & difperft, extra ordínem: fuum flofculi non aliter apparebant, quam flo- 
rum tunice purpurez variegatz (gefprendtelte) petala ferrata, qua reflexa fu- 
pra acinum, ut primó putabám, in medio maculam quandam fufciorem mon- 
Ítrabant, lifea quadam purpurea; tendentem ufque ad fcapum feu ftilum. Has 
ergo fpicas effe veros julos judicavi , eosque purpurafcentes fragiformes no- 
minandos putavi. ^ Acinumr vero ipfunr cum 2$. die in fpica ficce- 
Ícente. unà: cum: difperfis & feparatis flofculis. intentius fcritarer, veficulam 
potius effe feu: vaginulam reperi, in qua rupta pulvis flavus. farinaceus quafi 
fulphureus latebat , & prodibat , quam in figura VI. vide. Hic pulvis vel 
copiofiffime elapfus ,. vel levi concuffione emotus inftar ieminum:. papaveris 
albi vifui occurrit lucidus, GC qui in medio quafi induo' corpufcula Fig, 1l. 
dividitur; differtque à lycopodij femine, quod non tam facile flaamam,neque 


"«. tam lucidam concipiat, fed fuper prunis ardens foetet potius, cum lycopo- 


dium quidem: granula oftendit, fed non tam: magna, neque tam lucida, ne« 
quegemina. Quarto Majiinveni conum unicum longitudine unciarum trium 
cum dimidia, fub. quisquilijs ficcum , apice abrupto ,, & corruptis fquamis 
obfoletum : quem háüc transportatum credebam, quia poftero , quinto fcilicet 
die menfis hujus humi jacentem, textura & fquamis plané fimilem, fed lon- 
giorem, Rempe unciarunr fere fex, in horto alio reperi fub arbore refinofa al- 
tiffima, in qua etiam , quantum propter altitudinem conjicere licebat, juli jam 
fufci & ficci, viridefque fcopae confpiciebantur, Quz veró arber an pinus, 
an abiesfuerit , definire tum non potui, quia afcendere ncque tangere non li- 
cebat. 

Cum itaque tam de fpecie atboris noftrz, quam de floribus, feu julis, 
eorumque pulvere , foliis , leminibus & fructibus folicitus effem , placuit non 
tantum confulere Botanographos & Medicos Botanices peritos , fed & in na- 
tura ad/picere & comparare fimiles arbores, earumque ortum & progreffum, in. 


eremene 


Anatome Picee, Abietis Piniquue Sylveftris, — $ 
- * » DAS E E . 
crementumi, decrementum , recremeita , folia, femina; fructus hoc ipfo anno 


& fequentibus obfervare, | Sexto die ergó alias ejusmodi arbores quaffivi in 


montis proximi $^ (eabetg dicti, verfus occafum fiti filvula ftudio procreata 
juvenes qvidem fed altitudinis tamen eximiz, refinam fudantes, ramis extre- 
mis inftar cornu cervini curvatis & divaricatis, folijs valde longis & tenuibus, 
per nodos feu verticillos exerefcentibus quafiin ftellas, & vaginula feu tubulo 
femper fubtus conjunctis duobus, quorum latus in'erius planum, exterius 
rotundum , adeoque plano-convexis , quz accenfa ad. lucernam radios igneos 
de fe fundunt, & quorum plerumque 11. 12. & 13. paría fubordinantur ; 
conis tam delapfis quam adhuc pendentibus diverfis à fuperiorum dictorum 
figura , fed talibus quales depinguntur à Matiliolo, Octavo diein Ducali ar- 
bere obfetvo, quod viridiufcule fcopa fint ipfa novorum foliorum feu ramu- 
fculorum germina : rubentes veró jui jam pallefcentes, fint flofculi cum macu- 
lis fufcis & veficulis ruptis. Decimo quinto ex alio monte bem oper ver- 
fus meridiem elevato ramulus ejufdem curvaturz, foliorumqve eorundem 
detrahebatur , in. quo talesjuli tecti memibranulis fufcis, & divifi in granula 
faa denuó diftin&ta continebantur, quales antea in monte occidentali non- 
dum cognoícere potui, Juli veró ifti, feu potius julorum principia ex viri- 
di pallefcentia exterius notant , Fig. P111. pofle dividi in multas partes feu gra- 
nula iterum. dividenda & feparabilia majora inferiora, & minora fuperiora: 
quz primo rubefcunt. deinde aucta flavefcunt , atque difperguntur in plu- 
res flofculorum congeries, Fig. 2X.1:. ex quibus tandem nova folia emere 
gunt. Decimo nono dicti juli jam aucti & concuffi pulverem emittebant lu. 
zeum & quafi (ulphureum ; in quibus qua granula videbantur antea, Íunt 
parv fpica flavefcentes plurimisflofculis ornate , ex quarum vertice enafcun- 


- tur novorum foliorum feu ramufculorum principia : iftzq; fpicze in proximis 


aliquibus arboribus & quidem fuperiores magis,egregié rubent, Hic quo- 
que alias refinofas arbores crefcentes vidi, quarum folia ad latus utrumque 


- pe&linatim velut in anferiais pennis nafcuntur brevia & brevioribus mixta 


longiora , fuperiori facie obícuré viridia, unico fulco divifa ; inferiori facie 
Fig.iX. 2. duobus fulcis cinereis & medià fpinà (einem G3cab) diftincta, ex 


2quarum extremis ramis foliola nova pulchré ex viridi flavefcentia prodi- 


- bant. 


Comparatis erg3 figuris & defcriptionibus Autorum diligentiffimo- 
rum Ruellii, Matthioii, Camerarii & maxime Jonftoni, conclufi inter tres re- 
finofarum arborum Stutgardieafium fpecies, Ducalis horti incolas effe Piceas, 
tofbe &bannen ; Montanas alteras cum foliis duplicibus pinus fylvéftres, tor: 


dien; tertias cum folijs peclinatim difpofitis abietes albas, tociffe Sbannen. 


A 1" 


Ld 


i SN AME s I m " 
quf Salomonis Reifeij. 
Laxcamipncan pc mme MEME EDS do M sc deep M 


Et ur piceatantó certiüs agno(catur audiamus illius frnonymiam. Secundum 


femina per annum hunc, & fequentes aliquot. Duodecimo igitur Junii & 
Ícquentibus aliquot diebus,in montanis pinubus offendi multos conos virides, 
una cum annuis ligneis fuper & infra arborem lapfis, quorum fquamz qua- 
drato apice infignite erant , fimul & conulis feu nucibus pif vel fragerum ma- 
gnitudine in fummitate ramorum haztentibus , denique & julis adhuc reftanti- 
bus aridis, qui concu(fi ftatim decidunt, & ex quibus nova folia enata funt, 
Decimo tertio in picea fcopze luteo-virides in folia viridia annuis colore pal- 
lidiora excreverunt, producentes aliquando in extremo echinos viridantes pat- 
vos faviformes , lanugine alba tectos, & füb quovis favo foliis fingulis arma- 
tos , quando & juli adhuc videbantur rubri fed ex(iccati & extra ordinem fu- 
um difperfi. Primo Julii ia via ad thermas Zellenfes non tantum in pinu 
fylveftri virides recentes ftrobilos una cum annuis ligneis vidi, fed & in fum- 
mitate abietum egregie viridantes, quos vero tum detraherc & examinare non 
vacavit. Septimo pini fylv. conum annuum per octo dies in aqua maceratum 
fcindo per mediam longitudinem , & invenio femina alba velut cucumerina , 
qualia in viridibus intra quamcunque fquamam feulaminam latent: qualia e- 
tiam in quovis ficco fed. adhuc conclufo cono haerent duo membranulis quafi 
muícarum alis affixa, quz dehifcenribus fquamis, coni aperti decidunt & avo- 
lant, naturz fingulari beneficio, ad feminandum catpum etiam € longinquo 
apta, & inveniuntur humi tam affixa adhuc fuis alis, duam ex alarum capi- 
tulo feu nodulo jam vacuo dilapfa. Hzc Jonítono coccali dicuntur adnata 
una parte mexibrana, alis apum per[(imili. Septembri domum rediens, quan- 
doquidem peregre viventi non licuit obfervare, offendi echinos in picea ficcos 
& colore fufcos , julorum veró ne veftigium fuperiles, fi modo fatis accura- 
té infpexi, 

Sequenti auno 1694. fub finem Februarii in picea noftra reperi plurimos 
echinos faviformes annuos cum foliolis fuis extantibus ficcis & coloris obfo- 
leti hirfutos. 24. Martii initia julorum tergeminorum plerumque in apicibus 
noviffimorum ramufculorum inveni, qui vero à veteribus feu annuis colo- 
re non amplius differunt, quafi flofculos fubluteos, rofiformes non incon- 


grué 


efe oe uS I og ito d rai! ca, ud t acts a Vo C PA IO 2, 
l 


i - , L 
72 / T i 


| | Anatome Picee, Abietis Pinique Sy veftris, — 4 

.. ^grué dicendos , recurvatis fuis membranulis, qui 10.Aprilis in conulosau - 
&li funt , detracli(que fuis fquamofis tegumentis , qua Jonftono calyculacea 
audiunt, abfícondita oflendebant rudimenta julorum viridantia. 13 vó ipf: 
purpurafcentes juli erumpunt, fed adhuc femitecti membranulis, | 22. Ex- 
feri omnes , plerumque adhuc integri, fed aliquot etiam diítractis floribus : 
fimul apparent fcopz feu novorum ramu'culorum germina viridia. ag. ju- 

li fere omnes in oblongam & ovalem fpicam aucti, flofculis jam arcfa&is & 

|. pulverem fpargentibus, confpiciuntur , & tum germina ramorum aucliora in- 

. ftar fcoparum elongatiorum adítant. 


- T. Maji in fummitatibus ramufculorum cortuli oblongi rubei adípiciun- 

tur ere&ti, quorum unus detractus, tribus pollicibus longus fquamis fuis rube- 
olis feu purpureis rigidis , qui in vertice adhuc latentes G' compacli promit- 
tunt longiorem conum ipfum, qualem ante annum inter quisquilias inveni, 
transporatumque credidi, Hic fine dubio tectus fuit ab initio fquamulis lu- 
teis membraneis , quoniam earum aliquot reftabant, in b afi. 7. Maji conu- 
li.hi, qui antea. erecti ftabant, pendent deorfum, au&tiores fcilicec & graviores 
fa&i, Quoto ergo anno proveniant, notatu dignum erit. | Notavi veró cir- 
ca; hoc tempus eminus in fummitate picez noftre infignem aliquem conum, 
qui obfoleti & punicei coloris non in acutum definens, fed cylindtica figura 
dehiícentibus evidentiffimé íquamis apparebant, | Hunc 29. Maji decerpere 
juffi, feptemque unciis longum , tribus latum inveni, in cujus fquamis fin- 
gulis. dehifcentibus & dilatatis maculz duz Fig. X. cum foveolis duabus pal- 
lidiores videbantur, in quibus latuerant femina cum membranulis fuis Fip XI. 
alata, qui an annuus an biennis fuerit , non liquebat concludere. I .to die, . 
quam pluvia noctu praceffit,lutei pulveres in canalibus caftri & horti obfervati 

- funt, quales & ante plures annos hic alibique notavi, fülphuri fimiles, ut 
inde fulphur pluiffe crederetur, quod tamen per ignis cenfuram ex odore & 

— flamma negata non licebat arguere. | Dirimit vero litem Garmannus Kph, 
Nat. Cur. Ann. I. Obf. 97. de mufco terreftri, his verbis. | erno tembore 
pine pariter talem fpavgit pulverem ,qui vento tumultuante pluvie mix- 
£u, fulpbuream mentitur pluviam, ut annotavit Crgner ini Gowim icay 

| Sbansenbaum, 69. Moeller. in 4nnal. Friberg. hoc addito Scholio. Contra 
| Scorbutum illum valere bariolor , eo quod pinu inter antifcorbutica compri. 
| gnis emineat, Unde & Ampliff. Maur. Hoffmanno in Catal. Plant. Altdorf, 
initio Maji juli pallefceute farma pleni, nimborum (ulphur forte conllituente, 

| €8 firobilorum fiveconorum deorfum nutantium rudimenta purpurajcentia cer. 
XO wuutur.Et ut de ufualio quid dicam,Bernenfes l'harmacopori pulvere ifto piceze 
im | loco ly- 


FAC UNLSUUR Mur RETE NIA M T ese MENTA A NIU M iu 6 2 NAME OCA ALT TT MER, LT GNI ON ur NACL S RUNE EOS ARS RU REIR SB TUR I CC TIE I S 21 APT NR 
-— 3 * » P4 


S LLL LLL Salomonis Reifelil.^ HC i á N MoWibieibitioos —Á— m" 
loco lycopodij, qui nolttis officinis cit familiaris , utuntur ad pilulas confpere 
gendas. | | 

De varia etiam forma julorum píicez non negligendum ; quod Exc. D. 
Carolus Bardili, Phyficus Calvenfis & Infpector mineralium aquarum re'ulit, | 
nempe quod A. ro8o.in fylva prope 'Thermas Ferinasjulos rubros quidem 
feu purpuraícentes invenerit non fragi, fed rubi idzi figura. unge inm 

Extremo Maji decerpfi ftrobilos recentes picea noftra virides quatuor, - 
quiaque uncijs & ultra longos , in quibus per medium diffe&tis, femina appae ' 
rebart concinne collocata, atque ubi fquamam unicam detraxi, egregie illa vie 
reícit in fupetiorj parte mermbranulz vero feu alz rubent, femina albefcunt.- 
Quarto Junii accipio ex abiete flante prope Thermas Zellenfes conos viri« 
des recentes, Fig. XIL cujus fquamz exterius latiufculze & totunde funtvi-: 
rides in ambitu fupremo, ( cum in piceaelongentür in prominentiam quanec 
dam bifidam Fig. X.) alba fubtus cum rubellis lateribus liabentes in füpis: 
na parte anguftum quoddam foliolum Fig. Xil, viride, cum fpina feu acu- 
leo viridi recuryato , quod lingulam joniton vocat: interius herebant femi- 
na duo feu nuclei cum alis veré fanguinei coloris, que ambo fibi adhuc.cos 
harentia facile poffunt feparari, à conis 19. & 23. conos accepi virides quie 
dem (ed crcia apicem fquamarum in fufcum colorem de(nentes, ex pinu alie: 
qua fylveíti; in quornm unius femine vermiculum inveni, qualesin exfic-: 
cato annuo multos deinde reperi, 29. Iulii infra Kalenbach paguin horà Ther- 
mnis Ferinis diftantem in via verfus Neubürck offendi conum ex abiete des. | 
lapfum , cujus Íquamz ejuídem erant figarze & coloris, fed latiores & ma-' 
jores, uti Fig. XIV. & XV. monftrat, — Ex his conis humi jacentibus fquae' 
mz decidunt omnss, fuperftite medio quodam fcapo, quem foníton quoque 
depingit eleganter, & ego hic adjicio Fig. XVi. qualem picea non relin-- 
quit. x: 

Sub finem anni conum ex picea Ducali fervavi in hypocaufto, ex cujus: 
calore fquame fponte aperiebantur & emittebant femina alata, quae deindeter- | 
rz mandata vere fequentis anni producunt foliola valde tenuia fex, quibus: | 
Junio duplex, deinde triplex feries accrefcit, Elongatur hzc arbufculaanno 
96. donecpoft hyemem lengam anni 97. flacceícit & emoritur.  Mandavi 
veró terra , ut cognofcerem an hac fint femina vera foecunda, & quando re- 
furgant in arborem, cum à venatoribus acceperim , quod betularum femina 
demum intra annos aliquot excrefcant. | | H 

Anni 1695. 22. Martii füb picea & fquamis conorum dilatatis delapfa. |. 
femina jacebant, vidique tum initia fufca julorua , uc & multas julorüm annug- 
rum eXficcatorum reliquias, 8. Aprilis, cum adhuc frigus & venti boreales due |. 

| | rarent 


pua Rer pia AARAU RFT ER ERI ARE 


ECC — : is 
P f  "Inatome Picee, Abietis, Pinique Sylvefiris. 9 
— sarent, initia illa nondum auclafunt, videntur tamen paulhm dilatari, 32. 
vero polt calidorum aliquot dierum fpatium augentur ín acutum , ita ut de- 
tractis membranulis luteis intus confpiciantur rubeoli fragiformes juli, facile 
feparabiles. 17. denudantur aliquomodo juli rubentes jam auctiores à mem. 
-branulis, 23. & florentes feminudi juli, & integré nudi & conclufis ordine 
difpofitis , & obfoletis jam difperfisque flofculis inveniuntur, qui vel emittunt 
pollinem concuff, vel jam emiferunt. 28. apparent conorum principia un- 
ciam unam longa. 29. coni egregie rubentes plurimi erecti confpiciuntur in 
fummitatibus ramorum extremorum tribus unciis longi , quibus adhuc infra 
adharent lutez membranulz, quz tegebant, quorum alter fquamas jacen- 
tes fibi invicem arcte impofitas, alter erectas oftendit , ita ut cavitas illarum 
verfus ramum fe aperiat, cum in adultis fquama dilatate ver(us apicem fint 
excayatz, : 

Anni 1696. 1. Maji pauci juli picez apparuerunt, iique jam flofculis 
diflractis, qui ante quatuor dies vix dum proruperant aut perfecti fuerant, 
Germina quoque ramorum hodie nuda fuerunt, que ante aliquot dies mem- 

- branulis luteis tecta erant, Hoc deinde anno nullos conos novos obíervare 
potui, 
Sequenti anno 1697. cum 24. Aprilis poft nuperam copiofam pluviana 
& tonitru folia & flores uno quafi impetu omnis generisarborum unà erum- 
perent , quafivi julos picez , in qua adhuc pendebant coni veteres ; (ed otfen- 
di paucos purpuratos fragiformes , aft plurimas fcopas feu germina novorum 
ramorum. 28. Ejufdem, plures quidem apparent juli, fed ii jam diftracti & 
pulverulenti. ultimo Junii quzfivi novos conos, fed non inveni: annuos ve- 
ro multos adhuc pendentes, ut & julos exficcatos & obfoletos, ut Gt 16. Au- 
.guíüi, Ex hac quadrienni obfervatione certi fumus julos pice quidem fin- 
gulis annis, fed non zqué copiofes : conos autem non fingulis annis prodire, 
quod fortaffis Gc de abiete & pinu fylveftri eft conjiciendum, cum & aliz ar- 
bores interdum fcecundiffimz fint, interdum quiefcant vacue. Quam fu- 
Ípicionem Tungius quoque fovet, quafi arbores quedam fero. florefcerent', 
&9 veluno anto florerent , altero frutium fervent, vel uti aliquot annos flo- 
ves tulerunt fine fruGa, deinceps frutlw ferrent fine flore , Rud, Jac. Came- 
rarius autem Prof, T'ubingenfíis Epift. de fexu plant. p. 24. «c dum phano» 
tenis cenfentaneam deprebendere valuit. 
Quamvis ergo in Picez defcriptione , & delineatione. quam Joníton. Hi- 
- ftor. Nat. de Arb. & Fru&. lib. 6. tit. 2, cap. 1. art. «. edidit, poffemus effe 
Contenti , placeat tamen & hic nobis effe curiofis, & admirari Creatoris ma- 
 Ximi fapientiam tam in aliarum partium , quam pra'íertim corticis illius ex- 


dppend. Dec, IH, nn.VIL C8 Vlll. ^ — — B* ram 


FIwWwVIM T4. "TW s TOTNM PUE ^ 
7 Pad ad ov. M 1 " 


x E "E deos 


B one Mcd Salomonis Reife ^— - —— — 


terna & mira pulchritudine, quando & Mialpighius diligentiffimus taceat de 
ila in Corticum aliorum ftructurz interioris accuratiffima defcriptione; - fed 


- 


folüm leviter tangat, ubi Anat. plant. Idez pag. 2. in gencre de Corticeagens. 


fcribit. — Corticis exterior fuperficies ex diver[(a foliorum &g farculorum e- 


ruptione varie afpera redditur , &$ quafi friata effciiur; unde in tencllis 


ramis ordinate quedam protuberantie per longum internodii produGe, e- 
merount. | ; 
Cortex hic Picez , ut audeam quodammodo defignare, in ultimis pre 
fertim ramis pulcherrimé eft ornatus, ordinatus & veftitus. Foltola enim qux- 
libet inferta funt capitalis feu nodulis aliquomodo recurvatis, baftum. feu pe- 
dunculorum brevium ieu claviculorum , qui undecim plerumque fpirali am- 
bitu afcendunt finiftrorfum, ordinibus ejusmodi quinque fuperpofitis, unde 


foliola totum ramum: per orbem fpiralem ita tegunt & circumdant, ut vul- - 


pinz caudz fit fimilis, inprimis f1 fit unius, duorum vel trium annorum. 
Reliquorum enim, fi fint antiquiores , folia tuclinant in latere, prxfertim fu- 
periore deorfum tam propter ventum quam pluviam deprimentem. Notan- 
dum. tamen, quod veteriores rami craffioresque plura capiant foliola in unico 
circuitu, nempe annorum quatuor vel plurium, quindecim & plura interme- 
diis feptem ordinibus. Et ficut recentiffimi ramuli funt eleganüffimi , atque 


ordo aecuratiffimus , ita in antiquioribus fenfim definit, & negligunt folia - 


fuum ordinem , ut tandem fit ramus Gt levigatus. — 'T'am egregia nunc eft 
fpiralis ifta difpofitio & circuitus, ut Archite&us nofter W/ürtembergicus co- 
lumnas aliquot in nove turris conclavi ea flru&Ctura. corticis feu. tegumenti 


parari & imitari jufferit, Hicque ordo fpiralis Nature ita placuit, ut & in ju- . 


lis & conis pieez obfervaverit, nec abieti albz, nec aliis plantis denegaverit, 
quamvis folia abietis in orbem fpiralem infixa, poftea petinis aut pennarum 
more ad latera fe inclinent, 

Quod fi foliorum formam perpendere libeat: Jonftonius quidem cre- 
brum foliorum agmen appellat, que angufliora pini foliis , breviora € la- 
tiora, quadrata , pungentia, ex oppofitis fibl lateribus duobw , frequentia 
admodum 8 denía exeunt: Deinde Maur. Hoffmannus rigida € pungen- 


tia , incerto ordine ramos cingentia defcribit. Sed fi accuratiüs infpicias, | 


craffa funt & primo intuitu rotunda , dein eo, quem dixi ordine, corticem am- 


bientia , quadrilatera cum totidem fulcis & aciebus, veluti gladies ejufmodi - 


figura portamus , quos ftilef vocamus. Fig. XVII, 


In picea inveniri excrefcentias quafdam favis feu cellulis & loculis di- 


ftinCtas, foliifque armatas fupra dixi, quas echinos faviformes appellare au- 


jus fum, Has Jonftonus non folum depingit Tab, Xlk. fub Picea aiii 3 


Anatome Piceé, Abietis Pinique Syloeftvis, — Tt 
fed & egregie defcribit, cujus verba paulüm mutata Maur. Hoffm. in Ca- 


tal. Plant. circa Altdorffium, affert; quando inquit. /n bac miecamenta quedam 
mora immatura berbaceo pallore m. Jug, T 


p, 095 feg. emulantia, Picee pumile 
Cjufio ad(cripta, 88 à Mattb. depita, à fquamulis imbricatim compofita in- 
ue puagens foliclum definentia, perque waaturitatem fub finem eflatis incel-— 
las dejinentia , veviniculorum bofpitia. ! 

Denique cum & picez G abietis conos defcripferim; non incongruum 
erit & pini fylveftris fructus declinare, Hi fonítono ab initio virides, ubi 
maturueriut fufci , debifcunt 89 femina alata emittunt turbinati, arBi[[imo 
fquamarum contextu compattiles , quarum cra[fa , liguofa , lucida capita ex- 
tantia, tuberculorum agmine inequales reddunt conos. Ego vero fic tentavi 
delineare &  delcribere. — Formantur ex lineulis feu laminis oblongis Fig. 
18 I9. 20. & latiufculis, primo viridibus, concinne fpirali ordine in tur- 
binem afcendentibus & ar&iffimé invicem compaclis, quz exafperantur in a- 
pie callis & capitibus quadratis, eminentibus fupra laminas fzu lingulas ; & 
ornatis g'obulo parvo, quz lingul deinde, ubi maturuerunt fufcz fiunt, lig. 
nofz , dehifcunt , & diftrahuntur à fe invicem, ut emittere poffinr nucleos feu 


femina alata. | 


Ad umbilicum ufque Jam, ut putabam, deduéla picez fpeculatione, 
dubium tamen inhafit menti mez circa fementationem & propagationem 
illius, & an fit fo'mina vel mas, vel hermaphroditus; ad quod me permo- 
vit Excell, Camerarii fupralaudata Epiftola de fexu Plantarum A, 1694. edi» 


"ta. In hac enim. cum curiofiffimé Clariffimus Autor tam ex Veteribus quant 


Modernis , qui vero non femper proprie per genitalia membra , vimque ge» 
nerandi diverfa, fed per magnitudinem, proceritatem , elegantiam , robur, a- 


liaque accidentia diftinxere, tam ratione, quam obfervationibus demon- 


flrare-fatagat, fexum plantarum zqué ut animalium , fpecialiter in picea pol- 
linem farinaceum julorum pro femine maículino agnofcat, uti in aliis quoque 
plant s & arboribus, ego illi facile affentior, & laudo conatus atque experi- 
menta, Quomodo veró muliebria membra, qua in alijs monftrantur ,in 
picea invenienda fint , nondum licuit in tam excelíe arberis ramis inquirere 


| vel offendere , nifi annus hic vel fequentes me doceant ad exemplum pini, in 


qua Malpighius Anat. plant. pag. 69. fig, 229. uterorum congeries, feu mul- 
tiplices flylos obfervavit, qui. biennie ante erumpunt floris fpecie, &9 invi- 
cem conglomerati ovale excitant corpus, eujm exteriora foliola f(quamarum 
inflar fefe cooperiunt, 

Addo etiamnum, cum in picea femina feu nuclei alati in conis latentia 
vera fint Íemina, € quibus arbor poteft produci , uti quidem ipfe SER : 
EN. B a* i 


- 


Wu 


12 Salomonis Féfelij beds MONI , 


& in fylvis utique generatur , velut ex abiegnis & pini fylveftris conis nafci- 


tur arbor , nifi proles ipfa fit. f1 cum.multis primzva femina flatuere liceat, 
 fequetur,qued & ante conum przcedant vaía utero nimirum & tubis fimi-- 


lia, &, qualia fint illa , inveftigare dignum erit, cum julos fic diligenter exa« 
minare placuerit. Interim cum picea feipfum fecundet, pariatque fola fine a- 


lio cenjuge, hermaphroditus erit judicandus ut aliz plures arbores & plan- 


t& , fi nen omnes ut inde fexus diverfus forte difputari vel debilitari poffit. 
Hac obfervata priufquam communicarem ad Ephemerides, volui adhuc 
Anno 1698. experiri, an muliebria vafa invenirem, [taque 4. A prilis in pi- 


nubus montanis julos quzfivi, fed adhuc tectos inveni. f. ejusdem, cum fu- - 


bito arbores poft diuturnum gelu inciperent viridefcere & florerejin piceaova- 
les globulos copiofiffimos te&tos membranulis fufcis , quibus diftractis pur- 
purei juli fed parvi adhuc eminebant, reperi. 12. plurimi nudi plurimi to- 
ti tecti, quidam femitecti fuis membranulis, copiofiores adeoque quam prae 
ceritis annis offendebantur. 26. Invenio in extremitatibus inferiorum tfamo- 
rum firobilos.parvos rubentes erectos, quos dum decerpfi pollicibus tribus 
longos,& accuratius contemplatus fum, triplici colore variatos adfpicio.CQuam- 
primum enim & luteis membranulis, quibus tecti funt , prorumpunt, fünt pri« 
mo fubvirides , deinde in aére fiunt purpurei, adeoque vel purpurei , ubi a- 
liquamdiu denudati funt , vel fubvirides, ubi recentiffimé nudati , vel lutei, 
dum adhuc teguntur. Quomodo veró ftrobili hi generentur, definire nequivi 
cum me dubium faciat non folum Baro de Hohberg, qui Georeic. Curiof, 
lib, 12. € 27. fcribit de Julis, utfufpicor. Die latige Bapten fiab fubtil/fdbón/ 
Hein/ rotefárbig uno feber aug/ voie bic [dpocfte 95:tibt imb aber níditá ata 
parvula rudimenta conorum ex iis formandorum , & Axis julos in conos 
mutari praetendit , & curiofiffimus Botanicus D. Joh. Matth. Faber , fortaf- 
fis ex aliquo Veterum aflerit ,. His adultioribus conorum rudimenta mollio- 
vibu atque vecurvis fuccedunt foliolis adornata: Sed & quia & julus & 
conus , & fcopa feu novum germen idem principium habere videntur, nerp. 
pe quendam quafi nidum , nempe calicem ex membranulis flavis compofitum 
unum eundemque, quantum quidem adhuc obfervare datum fuit. Nec enim, 
quomodo juli fint rudimenta conorum , vel quomodo in conos mutentur, 
hactenus  affequi potui, quia coni in noviffimis ramis plerumque na- 
fcuntur , ubi nulli ante fuere juli? & quod coni alibi proveniant, antequam 


juli exficcentur. & pereant, uti in alij$ quoque floribus fieri folet, Malo er-«- 
go judicium meum hic fufpendere ,. & fagaciori Curioforüm fcrutinio repes 
nere, quemadmodum, &qua fint in picea muliebria vafa, quz tubz, quis. - 


uterus, "yy 


Llaque 


| — Anatone Picee, Abietis, Pintque Sylveftris, 13. 
-- Ttaqueab Exc. Cameratio, qui fexum plantarum tam accurate ínvefti- 
gavit , poftulavi , & conos receritiffimos & adultiores mifi, ut muliebria per- 
Arutetur Gt monttret, qui ita 17. Maji refpondet. Jam ad muliebria pice, 
Ubi ante omnia fateor, obflitiffe mibi baden picee utpote procere arboris 
altitudinem,quo minm ipfiw frulificationem accurate fatis explorare potue- 
rim: De bigá veró comferarum bumilium alno €$ betula, fatis mibicon- 
flat ,illas à wzove reliquarum juliferavum quercas , coryli €$c. nou abludere, 
Con evgo alii tenellus, dum julw pollnem [pavgit, inter fuas fquamas per 
microfcopium confpethwu,ex bibet exilia filamenta rutilantia: Hec mibituba. 
rum vel ftyli vationem babere videntur, uti de corylo 69 quercu jam olimaffe- 
rui in epift. de fexu plant. pag. 12. Talia autem in cono tranfmiffo non in- 
venio , five jam evauuerint , frve ipfe fquame aut intevjeda ipfis parvula fo. 
liola tubarum vice fungantur , five quocunque demum alio modo fe ves ba. 
buevit , quem determinare nondum valeo, Tu veró optime expedire poteris, 
fi bortulano injumxeris, ut conorum eruptionem obfervet accuratim, Ec 
26. Junii, cMuliebria picee juxta promiffum hac epiftola excutienda evimt. 
Ubi ante omnia fuppono , integrum conum effe id in picea , quod femininum 
efr, uti julus partem mefculino fexui propriam conftituit. Cum ergà que in- 
ev coni fquamas crefcunt femina, [int totidem ova, binc necefJario coms ipfe, 
qui ovum illud excludit , erit uterus ,vel fi mavis ovarium ; quia non ut in 
animalibus ovumex ovario per oviduthum deducitur in uterum, fed in eodem 
loco beret , ufque dum terre committatur. — Quavitur folim . quid in icono 
fli vel tube rationem babeat. quale alias à femine vel femisali vofculo eri- 
gi folet filamentum , € apicum polline perfazdi? Hic como tranfmiffo accu- 
Tate examinato necdum aliter vefpondeve poffum , quàm veltubam iftam jam 
in cozo tam magne delapfam fuiffe €9 evamuiffeseft emm unum ex primis in 
flore &8 manere fuo funtium contrabitur : vel fquamas ipfas vatione alarum 
flavum purpurearum tenvium; que interioriipforuim parti adbavent C9 (umma 
femini in(ident , effe ipfifimas illas tubas f. flylos. Hec enim eft definitio fts- 
li: pars floris medium ejus occupans ( fc. ubi flos £9 femen junguntur, 8$ 
rudimento fzutius f. feminis inbevens, Hoc exilibis illis foliolis inter faua- 
mas occultatis non videtur competere. Dicuntur Botauicis quedamplante 
flylo carere , utt tulipa , papaver : Verüm bis fummitas €$ operculum vafcn. 
li ut. alibi flylus apicum tovová cingitur €9 irroratur. — Zquivocatio etiam 
eft in vocabulo ftylas ; quod bi ftylum , nlii appendicem vocant. — Eten'm tu- 
ba uterine ufum in animalibw: duple « eff, umm adbuc controverfm , defeyee 
vim feminis mafculi ex utero ad ovum .alter certior, deferreovum ex vva- 
sio im uterum: Pofterior ufus, in tuba perm locum non babet , q 
E das 


Eb i2ALS Aui 108 210075 1^ MAL bó o. eiie os Ee mi LÀ Re CO RE f ^ 
die, x 2d e AT 


34  Salomouis Reifelij Anatome Picee, abietis, Pinique Sylutftvis. — 
tius dum vafculum feminale cre(cit, tuba ut dixi warcefcits prior probabilis 
videtur, quia apices precipue partem fuo polline confpergunt , que eodem tem- 
pore maxime confpicua eff, uti fummitatem vafculi in ipfise abfentia. Alium 
ufum indigitant, qui biare flylumi putant , ad femen iutm conclufum ventilau- 
dum, 0$ halitu expellendos, 
Hzc Nobiliffimus Camerarius, i | 

Ego igitur, cum non negem conum ipfam pro utero poffe fumi, cum 
ingeniofif&mus Malpighius uterorum congeries feu multiplices ftylosin pinu 
defignet,ad cujus imitationem in picez conis quoque uteros inveniemus GC expli- 
eabimus: attamen quia adhuc obícurum mihi eft, quz partes pro tubis ac« 
eipiendz fint, licentiam fumo aíferere modum conceptionis. Dum enim 
coni adhuc parvi fant & recentes fquamz, aperta funt Gt hiaat, ut concipiant 
aptius tum temporis difperfum julorum pollinem mafculum. Quamprimum 
veró conceperunt, claudunt arcliífimé fquamas fuas, ne femen elabatur. Sin 
vero lingulam illam brevem pro ftilo feu tuba quis velit cum purpureo fuo 
apice , quz in exterioris iquama infima parte prodit, & reclinatur ufque ad 
femina , qualis lingula in abiete multo longior eít, ut videtur in fig. 14.fqua- 
mam iplam fuperat, & acumine quodam reflexo fefe exferit, duratquein ex 
ficcato cono, per me licebit, & ut qug & ego & Camerarius de lingula feu 
foliolis inter fquamas occultatis diximus , eo. clarius appareant, appono ico- 
nem illius in Fig. X XI, fupinam feu externam ,in Fig. X X /I, ad latus figaa- 
tum. 

Tandem denique, quia echinos faviformes ultimo Julii fpe&tavi, & of- 
fendi recentem unum pallidum conclufis adhuc faucibus, cujus labia flava 
erant, fub his autem prominentia parva foliola viridia. Alium dende con- 
clufum adhuc, fed fufcum & longioribus foliolis viridibus armatum ; nec non 
multos illos nigros, ligneos , annuos apertis faucibus, fed plerumque fine fo« 
P . ie IF, delineavit; & hic adjiciendas putavi. Fgaraó X X11. 

XXIF. . 


D. GUNTHERI CHRISTOPHORI 
| .SCHELHAMERI, 


Serenisfr mm'Ducis Holfatia Archtatri, atque in .dca- 
demia Kilonienfi Medicine Profefforis Publi SITImb 
| Zicademie Nature Curioforum Adjuntii. | 


 PHOC/E 
MARIS 
NNATOME 
JUIN ACADEMIA DICTA 


fufcepta, 
Menfe Decembri MIDCXCIX. 


. man 
^us 


x. l 1 : pU. 
«at : aate 
C4 as t uro 
eit Tm : A 
A 2 GET S 
sp e Y uen i 
c à : 
A on r Ux 
DUK de. Es Lass - 
: * 5 : a / 
UT NI od D 
pr | 
y I ; I e 
; UE - 
à : 
k ; 
; . 
s. , 
d 
^ 
(ow 
: 3 
^h m 
* 
i . c 
; e 27 
V : A » 
^ * 
——(— 
^ 
: a) ) 
v rk 2d 
35 4 A 
UI - os 


, Ui Animalium nobis hiftoriam fcriptis comprehenfam reliquerunt, 
Lector benevole , vario quidem inflituto ufi funt: Nonnulli Phi- 
lofophos egerunt, ut Ariftoteles , alii Grammaticos, ut Petrus Bel- 
lonius de Aquaüilibus? paücos Medicos nominare poteris, Dio-- 


"fcoride excepto; quorum potiffimum e(t, ufum quem in fanandis morbis 


 praitant , inquirere ; Quod difficile ,hoc cum primis & arduum elt, pericu- 
Jum in corporibus zgrorantium facere eorum, quz nunquam antea funt ten- 
. tata, magnoque ad id judicio opus, ne, f1 prodeffe non poffis , noceas etiam 


& ubi fanare aliorum corpora cupis, propriz conícientiz vulnusinfligas. Non 
autem poterithac ejus pars excoli, nifi prius & Grammaticam notitiam; & 


- partium cumprimis corporis przmittas. In quo ex antiquiffimis Demozcri- 


tum maxime occupatum fuiffe conftat,quem Hippocrates ,ad cum ex infania, 
quà Abderius laborare ftolide exiftimabatur, ad bonam mentem reduceadi 


' gratia arcesfitus, invenit animalia varia diffecantem , & bilis vias inquiren- 


^ 


tem, yt id in Epiftolis Hippocratis operibus fubjunctis eft legere, ex quibus 
£a in fuum ufum tranítulit Magnenus. Nonnulli omnia hac conjunxere, ut 


- Aldrovandus &Gefnerus, quorum inflitutum , vaftum fané & magnis inge- 


7 


nis dignum , probare tamen omnino non poffum, cnm turbet dicentium 


. mentes, & ftudiorum divería genera in unum confundat: Et(i Gefneri in- 


- flitutum Aldrovandino conati fit tolerabilius — Quod etiam movit Joníto- 


num Silefium, ut relictis alienis,ea potisfimum quz ad Philofophiam & Gram- 
maticam & Medicinam pertinerent, à reliquis fepararet, & in Compendium 


- ageret : majori laude dignum, fi plus in eo temporis pofuiffet , & qux ab Ari» 
- ftotele, Plinio, Gefnero, & Aldrovando , quorum omnium fe epitomatorem 


profeffus eft, feligenda erant, paulo magis expenditfet. 

Quantumcunque veró opere hi fummi ac diligentisfimi viri in eà re 
pofuerint , fieri tamen non potuit, ut tanto labori, urüverfe animalium fcilicet 
natura defcribendz , pares ingenii vires afferrent. Hinc nullum forte animal 


- reperias, cujus integram naturam tàm exacle tradiderunt, ut in enarratis par- 
- tibus ceterisque non fint in permultis hallucinati. 


Quod etiam ex fequentibus de Phoca obfervationibus patefcet, — Quas 


-Rccuratas, atque ex omni parte perfectas nec ipíi pollicemur, fed quales fefe in 
QUEM. 


dppend, Dec. Li, dun. VIL. S9 FU],  — C9 recenti 


iau. da o2 
dos E. NIC RARE TR ET TEAM 
pdt : 


des * bs ROM f 3 * LN s : és ^ v 2 ; 
noo D. Gilstb, Chriffopbori Schelbameri — — 
recenti cadavere forte obtulerunt, aliquas ; eo lubentius cum publico coms | 
municandas , quod à celeberrimo anteceffore meo Joh. Dan, Majori confimi- 
les promiffz , nondum poftea comparuerint , cujus vices in hoc quoque im- 


plere, & datam publice olim. fidem liberare, jure quodam noflro ftudee 
mus. 


Uti capitis quidem interna fcrutari non potui;quod alii ufui deftinatum, | 
culti aciem non admifi : Fiet forté hoc tamen alio tempore, opportuna fe | 
occafione denuo offerente. Interim. qua in triduano labore obfervavimus, 
fimplici , planoque fermone fine ftudio & fuco exponam. T OU ab. 

Qui docliffimi, Segeri Medici quondam Gedanenfis: celeberrimi, Ana- |. 
tomen ejusdem animalis in Ephemeridibus. eruditorum Germaniz AnnoIX.. 
Obferv. 93. expofitam, cum noitris conferre voluerit, faciet operae fortaffis. 


 preuuma | de Lii 
| Externa, 

1, Longitudo ejus quod fecuimus, animalis erat geometricorum pedum IV, |. 

cum dimidio. : I DUE: OU | | E 

. Craffities ad. medii ventris finem, pedis unius. 

. Color pilorum ex cinereo pulchre albicans, 

. Caput rotundum, fed protractum in os. exítansz j 
$. Labia craffa & tumida, rotundaque ut vituli: l 
6. Barba erat ex fetis circiter viginti nipricantibus, longitudine diverfa &| 

casfitie. oni | | | | 

*». Lingua non bifida, fed rotunda prorfus & lata, ad maxille inferioris figue |- 

; ram iriternam ,.quam totam implebat , & dentium feriem accommodata, |^ 

quorum radices tangebat , ita implens os totum, ut in horum interfti- | 
ta quoque fe infereret, adeoque inzqualiter , ubi attolebatur , appare- | 
ret crenata, : 
$. Maxilla inferior ex duplici offe conftabat, in medio non coalito; fed libe]: 
ro exiltente, | ia ^ 

^9. Dentium ordo fuperior ex XVIIL,, inferior ex XVI. conftabat: n. 

|... Quorum priores quatuor, incifores nobis , minimi & vix confpicui. Quos|- 
excipiebant Canini in fuperiore maxilla;bini breviores, & totidem pralongi. à 
inftar cornu reflexi,, in inferiore priores bini deerant , fed par alterum pree| 
longum, inter iftos breves & longos fuperiores fe medios infinuabant: Quo! - 
efficiebaturz ut lemel arreptum ac prehenfum: nuilatenus fe expedire aut ee |. 

' labi poffe& ^ Maxillareslati nulli, fed reliqui viginti ; qui horumloco erant; | 

: -  emnes| 


^. B 


ai ' 


Tum M S 


 ————— 
3 ERU. orem 


ba 


j 


A u) 


Í 
i 


€ 


-—5* 


- omnes acuti & breviores , omnes albicantes, & nitidis(imé fplendentes, ut 
' candore ebur füperarent. — 


did * 


Pboce Maris ufi :tome, 


eos 


xo, Oculi rotundi, bovinis fimiles, fuis mufculis inftru&i, intercurrente pine 
pudne . Go 
11, Glandulz vero oculares exigua : fupercilia fetofa , ut barba. 
12. Auriculz nullz, at meatus aurium aperti, exiles licet & pilisobtecti, : 
£2. Collum mediocre, brevius tamen potius quam longum, nec exíertum. 
I4. Pectus laté diductum , & ampliffimum , quippe qvod abdomen amplitu- 
dine füperare: Nam — - 


^ E 


I$. lotum corpus perfecté rotundum , verfus caudam decrefcens , ibique 
angufítius. | 


16. Umbilicus vix obfervabilis. | : 

17. Mentula füb cute abícóndita, qvatuor ab umbilico vel qvinqve digitos 

ex foramine patulo proditura: parva vero, ne qvidem illam, quà mediocri 

canis inftru&tus eft, adeqvans, — 
Pedes qvatuor: Priores jufto loco, at pofteriores proxime adcaudam , 

metacarpo, carpoque & quinque digitis, curvis unguibus armatis,conflabanr. 


integumenta. 


Sub pelle fatiscraffa expanfus, non panniculus fed pannus adipofus, can- 
didiffimz adipis pollicis craífitiem zeqvans, fangvineis vafculis refertus. Poft 


pinguedinem ftatim mufculi erant , carne non fpiffa, fed molli & laxiore, vi- 


gricante, uti & totus fanguis erat nigerrimus. Tn collo Maltoidei , & Sterno- 


 thyreidei erant obvii, fub his venz carotides, ampla , & afpera arteria cum 


gula. Statim fub mento Mylogloffi aderant, i5 pectore Pe&torales, ulnz lon- 


'gitudinem zquantes : reliqui , ferrati, non obfervabantur. In abdomine Ob- 
liqvus unus & Tranfverfalis: Pyramidum etiam fimulacrum. — Notabile vero 


cum primis & elegans vifuligamentum pollicem latum. quo fuper peritoneum 
protenfo, transverfales fibi jungebantur in medio abdominis, quafi faícia inter- 


€edente. 


Hisremotis fternon patebat, Quod in fuperiore parte pe&tus tranfgref- 
fum , illudque fuper a:teriam afperam ad duos prope palmos candida ca:tilagine 


excedens, figurz gladioli ; infra, ubivera Xyphoides expectabatur, unius pal- 


mi longitudine excurrebat fuperabdomen, & ín rotundam patcllam finiebat, 
«andida itidem atque eleganti cartilagine, mollique conftans, es 


as interna. 


. HicexfpeQabam,ut multa peculiaria, & à ftrüctura ceterorum animalium 


- remota confpicerem, fed fpes me prope hacfefelli; ^ Nam ventriculus , hepar, 


z lien 


BOUES TEMERE nC SIN Be INTRA. SOCOAP VORREA MS NER RSEN. CN ARENIS ESTE 


36 D. Gith.Cbriflopbort Schelbameri | 
lien, pancreas , inteftina , renes & genitalia eadem , & fubftantia & fitu, & 
reliquis videbantur. — Quz tamen fmgularia hic notabamus, feré iftc erant? 

Veniriculus ampliffimus erat & robuftiffimis tunicis inftructus, quarum 
exterior fibrofa, carnea, multiplex, interiornerveaG villofa, itaab invicem 
diftin&ta, ut diffecto permedium vifcere abícederent ab. invicem, & interior, 
candida, dura, nervofaque alteram füpergrediens notati poffet , prodibat enim 
& fupra externam eminebat, Glandulofa tunica non videbatur adeffe , quod 
mirum ; neque enim dubium, hinc acidum & acerrimum exfüdate liquorem, 
qui integros pifces, quibus deglutitis vivitanimal ; rodendo confumat, 

In Cavo ejus pifcium fpinz notabantur, itemque integri propemodum 
adhuc pof? oCtiduum pifces , & qui corrumpi vix inceperant. Itemque pluri- 
mivermes, duas, tresve unciaslongi, candidi, filamentorum inftar, viventes. 
adhuc poft tot dies, & fefe contorquentes inflar anguillarum ; qvos itidem, fed 
non vivos obfervavit Segerus,Erat autem ventriculus ampliffimus & librarum. 
fedecim facile capax. | : 

Pilorus in anguftum contractus & craffus ut in ceteris animalibus terre- 
fribus,hautlonge inteftinum ex fe demiferat, cum ductus bilarius infereretur;. 
vix fcilicet duas veltres uncias. 

Erat autem. [nteftinum unum exile, hoceftanguftum; ut dimidium hue 
mani non adzquaret amplitudine ; at hanc anguítiam immanis longitudo come 
peníabae, nam quinquagintaulnas excedebat, — Nullz in hoc femilunares mem- 
branz aut annulares valvulz obfervabantur, neque Colon neque Cacum,mul« 
to minus Duodenum Ileuniaut Jejunum invicem ullo figno diftinguebantur 2. 
ReCtum veré pralongum, nectamen amplius ceteris,craffius licet, eum ab ano 
ultra ulnam impleviffet, in occurrens alterum angulorecto,eo modo ut in aliis. 
lleum folet in Colon, inferebatur. Prorfus itaque contrario hicfe habebat 
modoac in alis.animalibus hecinfertio, |^ Cacum autem hic fuccedaneum non. 
plus quam dimidiam unciam eminebat, appendix ei prater iftam eminentiam. 
aut caudanulla. 

Hoclongisfimum inteftinum excrafisfimis & robufliffimis itídem tunicis 
confiruebatur, Gt apertum propé ventriculum,hiautem choledochum perfpicue — |- 
oftendebat, ucfinemora flylusintruderetur:; Pancreatici veró ductus ofculum. — |- 
non ita erat obvium. | 

Pancreas adjacebat przmagnum, cujus. non unus fed varii: ductus inferi 
hincinde videbantur, nequeenim unus& magiítus deprehendià me poterat, 
in reliquis nihil habebat, quod cum animalium reliqvorum pancreatenon con- 
veniret eratque valde carnofum, glandulis in lobos diftinctis veluti compofi- — | 
tum;ejus coloris quo alias. hepar efle foiet,. " 

| Pero 


Aia. YU AES rd 4 d: 3531 13 "E "W——. 
A H 
» € 


Bboce Maris Mdnatome, | | a 


Per inteflinum hic illic difpotite plandule fat magnz confpicus erant & 
ctafíz, circa finem prefertim propé rectum, 
"Fotum hoc Mefenterio contiaebatur pellucido , pulcherrime vafa omnia 
oftendente, candidisfimis fibris undique percurrentibus, quas (nerve2 autem 
erant) lactea vafa dixeris, nift attendas, | 
Omnia iftzc concurrebant verfus centrum * Sed hic novum aliqvod at- 
que infolitum & nullibi prius confpecturm fefe offerebat. pulcherrimum &no- 
tatudigniffimumvifcus, — — | : 
^. Rrathocglandulofum , dutumadmodum & compactum, rotundum ac te- 
- res, longitudine palmum: fuperans, craffiie tres pollices junctos : porrectum 
erat per longitudinem cerporis, externe pulcherrimis coloribus diftinctum; 
Candidiffima enim , eafeofa& pinguis fubftantia, fufcofpadiceoad fuave rubi- 
cundum inclinanti, erat undiqueadlperfum, ut inftar marmoris pictum appare» 
ret. LHocpancreads Afellii loco effe, G vafalacteaeo concurrere, nullum du- 
bium eft; nam & lacteuschylus ex fiffo profiliebat, Intus cinereum erat,maxi- 
me infarctum. & tenfum, nullis prorfus apparentibus meatibus, nullis glandu- 
lis fcparatis,aut racematinr cohzrentibus;fed erat qvafi magna glandula conglo- 
bata,ut has inepté vocant, A d latus vafa fanguifera fubtus adrepebant, fed tacite 
praterlabebantur, — Arteria mefaraica ftatim incurrebat in oculos, cui ad di- 
ftantiam fefquiunciz czliaca adjacebat. — Vena hinc in Pertas hepatis tende- 
bant. His prepé ingreffum bilarius duCtus morefolite occurrebat, — Pancre- 
as verum huic vifceri etiam adnatum erat. : Ne ! 
Liennihilhabebat, quod notati merebatur, nifi quod multas in fiff urds per 
mediam fubftantiam dehiíceret, motu vehementi quo fe in aquis JaCtitat znimal, 
- haud dubie difruptum. | : | | | 
Hepar erat maxini um, decem lobis conftans, non rübentibus, fed prorfus 
"flaventibus magnis, parvis: in medio glandula erat máxima, fimillima lobo, 
fed diffimili fubftantia, etfi colore hepar mentiretur , durahzc, acfolida; Ve- 
ficulafellea inloco confueto adhzrebat, in qua bilis multa, — Hec ftylum non 
'admittebat , flatum tamen: fine dilgceratione ab hepate feparabatur, nec di- 
mittebat flatum inde ablata;fed conftanter fervabat. dole 
| Venam cavam recipiebat longe amipliffimam, quz non in gibba ad latus, 
 utinhomine, adhzrebat, fed fima ingredi videbatur: in fuprema vero ejus 
parte ingentem, horrendumque faétum formabat, manum meam integram 
 admittentem , qui per mediüm diaphragmaris, etiam ad (inifirum latus proten- 
"debatur. Inhuncrami cx omnibus lobis definebant, | Obftupuimus quot- 
quot aderant ad hoc monitemm , non venam fedlacunam conípisientes, Ne- 
que perlatus, autpartem infernam, fed medium diaphragratis pertranfibat, 
Eu. 6.3. Sufpe- 


, TITTEN PERSE IINEIT ES UNIT NS NI OPE T BARES "S PATTERN TS Li eai ul cui M. ave n Cw WIFE 
LY D. Ginth. Cbriftopbori Schelbameri 


mm FE ptt — — " MÀ M ——— : z 
Sufpenforio hepar gaudebat fuo, ceterum dorfo, parum vel nihil adiarebat : 
Eratautem vena cava etiam fub hepate perampla. ui oss dicio. 
- acum Remm deteximus , ibi maxim in admirationem nos rapiebat 
long? jucundiffinum fpeCtaculum. , Non enim magnitudo duntaxat eorum in* 
fignis erat, [ed etiam fupra eos venarum maxima muluütudo conípicua , quz 
ampliffimis ramis non modo ipfos ample&tebantur , fed etiam ultra per peritos 
neum excurrentes,in utrumque Ilium porrectz, infinitis ramificationibus,maxi- 
me confpicuis varieque interíe concurrentibus, &íefe mifcentibus, omnia obte- 
gebant, - Terruit hoc nos & ab ulteriore ícrutinio pene deterru.t. | Neque e- 
nim in tanta vaforumamplitudine & copia, patebat locus, quem fine effufione 
fanguinis cultellus rangeret, | Uti quidem etiam ftatim eo admoto, cuncta cruos 
re faedabantur, uc vafa fpermatica ureteres & cetera prorfus tenebris invoiveren- 
tur, & inter membranas nervofiffimas vix fine dilaceratione imo ne vix qui» 


dem, reperiri & extrahi inlucem  poffent, Sed redeundum elt ad Re- 
nes. | 


- 


Denudatis ergo emulgentibus , fta:im hocartificium nature patuit ; nul- 
las venas in renes medios protendi , fed per fuperficiem earum falcis leniter 
impreffis externis ramis proxime fibi adjectis, pampinorum inítar ferpere , pule 
cherrimolufu, undiqueconcurrentes, & veluti infulas circumfluas conftituen- 
tes, eo modo quoad vivum depictum exhibuimus in novis Literariis Maris 
Baltici, 

Tunica pinguedinalis fuper(lrata contegebat eas, non craffa ac firmaut 

.inaliis animalibus, fed tenuis pellucida, pinguedine prope deflituta, néc nifi 
illiceam oftendente ubi vafadecurrebant. —Hiacarctiffime inharebat renibus, 
ut fine dilaceratiene multiplici non avelleretur , & fub manibus in fibras fere 
fatifceret. a ix 

Ea fublata, inflavimus emulgentem , & mox pellucida itidem venarum 
tunica pulcherrimé furgebat, uttotus eorum ordo confpiceretur. . Nihil afpe- 
&u jucundius, : gt | 

Aít ubi renus per medium diffecui , non minus elegans infermo eorum fa» 

-ciesoculisfeingerebat. Erat enim & hac marmoris inftar ex albo & rubro. 1. 
variegata , albis maculisin medio herentibus, in quorum medio iterum papil« 
leexigug propendebant. Expen(is omnibus, has eífe collectiones urinario« 
rum tubulorum cognitum eft,qui ex circumferentia uniuscujusque maculz rub- 
brz fub candido hoc, papillari corpufculo velut in centrum tendebant. Manife» 
ftum fuit etiam hoc fingulas infulas in externa facie ramofa vena diftinctas, effe 
quafi totidem parvosrenes , utexinfinitis hs uaus conítaret quisque. e 

Pclvis nullus, fed ureter mediam fubibat renum fubftandam, haut. dubie 

| "ex 


u Diii. ME TOS : EN EMI TT & dala SE kid udo) emi ue T RT ERO RAE NES I TNT ERWIN, PESYES Mu 


200 e Phoce Mariscofüatome: ce 


/ 


ex fingulis macultatis renum partibus fub papillis cubulum recipiens, Non 
poteram enim eundem profequi, — At cum liquerum immitterem,ex his quafi 
totidem fonticuli erumpebant , eo modo. quo induftria manus inadjecta figu- 
tafcliciffime expresfit. | disces 
Rents fuccenturiati ucaliisz fedex glandulofis extremis flriz manifeftze 
 adcavitatem mediam ferre videbantur. 
 FeficaCin qua aperta, ureterum exitus ex tunice portiuncula tanquam 
valvula adítante cognoícebatur) non rotunda erat, fed in acumen definens, 
bi nobis primum impofuit arteria utriusque lateris ad eam reflexa, que cum 
uracho in foetu per umbilicum elabitur, jam in ligamentum rotundum conver- 
fa: nam libera fluCuans uteteres mentiebatur, mox evolutis tu nicis, elegan- 
tishma, ubi coharebat cum Iliacis in confpeclum veniebat. — In nullo animali 
pulchrius apparet hoc artificium, aut luculentius oftendi poteft: ligameniis 
hisrotundis per toram veficam aperte decurrentibus, & prope finemin unum 


concurrentibus: unde ad Umbilicum progrediebatur, & cum hepatis ligamene 
to jungebatur. Set 


K 


Pe&us. 


Poft ifta merito pectus confiderandum: — 
Hic primum Sfernon fefe offert, quod claviculis deficientibus, nusquanm 
preterquam cum coítiscohzrebat, nifi quod foliis membranis fupremo imloco: 
cum fübjacentibus partibus coiens, pectus claudebat, Extra veró 5 in collum 
parsejuscandida, mollique cartilagine conftans, utfupra diximus, furfum ex- 
currebat, enfiformis proceffus fuo merito appellandus, Subtus in abdomen 
. parilongitudine productum, rotundum cochleare uncialem. nummum circiter 
- gquans porrigebat, | | 
. ... Coftz erant quindecim:verz decem , quinque fpuriz, hzc externa ex fe. 
. Jnteina (ic babebant. Cor in medio maximum, bovis cor equans, imo 
- fuperans latitudine fed brevitate vixaffequens. — Dextrum ventriculum admo- 
dumlatum habebat, atqueexpanfum, — Auricula dextra maxima erat ex fola 
membrana craffa conftans, ut ven proceffus videri poffzt, fed columnulis. 
- earneis inftru&ta: Ex quo patet harum ufus , nimirum contra&lio thalaniorum 
&anguílatio. Utautemauricula dextraampla fatis, ficauguíta admodum ee 
rarfinillra, perinde atque arteria, quae major in dextro ventriculo quàm aorta. 
"ipfavidebatur. Valvule omnes maxime confpicuas, 


Y 
i 


Fortá- 


IW mee E MRPLONINTECRE WT TP ss JU — VePTN S PN HE RTT T. FUTT S Ju rar rais a iaa 27: 
gor EXE TORT TTD UN " CN NEN aT WT TR 


er 


ab D.Gintb. Chriflopheri Schelbámeri. 


p— — —À — 


Foramen ovale£9 Canalis avteviofm claufus, & coarctata omnia, | Un- 
ide patet non diu füb aquis vivere hoc animal. Qua etiam caufa eft, ut con». 
tinuo natans caput exferat, & teCtis hyberna glacie aquis ubianguítum eft — 
mare, ex quadratis in ea excifis foraminibus , aeris hauriendi gratia foleat e- 
rumpere. | : ot 

Quin noftrum in qualo ex feiffo vimine texto captum, diutius fub aquis 
haerens exfpiraverat, quia aere privatum, 

 Puimones amplisíimi ,fed nihil novi exhibentes, — Inflati, ex nigerrimis - 
zubicundi illico evadebant, plufquam coccineo colore tincti; Sed quoniam 
in 14. diem jam concideranr, aerem zgre, fed tamen admittebant, ita ut fuc- 
«esfivé fingula veficuleimplerentur. — — 9 : 

Quid inferendum hinc eft? An aer fanguint admixtus, aut permixtus 
colorem transfert ex Umbra in lucem? Cogitent & expendant hzc natura 

 Anüiítites, - 

4irteria afpera ex annulis integris conftabat, ut omnibus animalibus 
quibus longior eft, & in collo liberior flu&tuat: Attamen in parte inferna 

eprehendebantur deficientes, & fcutiformibus extremitatibus invicem fuper- 
gresfis per longitudinem, in latitudine non omnino coibant, 
Laryux nihil habebat novi, nifi quod valvulz inferiores à me in homi» 
pe aliisque animalibus primum obfervatz deerant, 


Genitalia, 


Penfs erat perexiguus , vt dixi, osficulo , canino fimili inftru&ctus , unde fi 
ex genitalibus, quod in Plantis hodie plerisque xquum effe vidétur , characte- 
riílica nota arceffenda effet, hac ad canes foret referenda. — Interim ipfi ap- 
pendix erat, alterotanto longior, flaccidus tunc & fola urethra conítans; 
" Zefliculi in media pinguetudine externo latentes. Glandule bubonales , haut 
longé hinc aberant, Ad illos vero vaía fpermatica per veram vaginam ex 
corpore properabant;per quam mox more folito ejaculatorium redibat, Parvi au- 
tem erant tefticuli, fed intus vafa recipiebant in fe : reliquum corpus cum E-- 
pididymidibus ex vafculis contortis , ut folet , conftabat. ; 


In abdomine; quod antea monui, cultro admoto, ftatim omnia erant 
obduCta cruore & quia fupra modum tenuia, véng fpermatice origo expe- 
diri à me mon potuit, arteria veró utrinque ex Aorta manifefto prodi- 
bat. | : 
Vafa Pampiniformia non deerant, eaque recte fe habebant ad anima- 
lium reliquorum regulas: nihil novi,nifiquod minora.  Z«ficule nulle e 3 

| uic — 


WECUNE OULL NET. S TOROS LUPA AC IS 69 5780. AL D GEL De TO ONSE etra 7 dives dpi hey SEE S o YÉ Ha ECEA CDI dan icr Nee idi 
: -— » A , T. : 


— Phot coMavis Anatoyie, LLLA 


-. fhuic animali , at .Profiate .duplices : femel-comparent prope vefice collum» 
«ubi fpermaticum vas . deferens.excipiunt,,. quod ex utroque latere adveniens, 
jun&im (übic: .Echi. quidem minores.funt. Poft illas Uretra ftatim inci- 
,pit & palmi longitudine, nulli fulta alii parti, progreditur , fpongiofa fua fub 
: dlantia ex his prioribus -proftatis oriunda circumdata, Hinc ubi propemo- 
. dum ad officulum pervenit ,.novus tumor .alios proftatas ,.ut in cane occut- 
rentes prodit, ex corpore fimili fpongiofo in uretrz. corpus itidem fpongio- 
. fum utrinque patente.conflatas , cum binis mufculis fuperftratis , .erectoribus 
. an comprefforibus? quod ultimum verofimilius videtur, :Osficulum parvum 
.eft, minimi digiti longitudine; fuo praeputioinftrudum ;ut in cane... Ad. pe- 
is caput alii bini. mufculi, longi, teretes, per:totum officulilongitudinem pro- 
teni, & im. inteflino recto terminati prope anum, cujus partem, cui radices 
dorum inherent, una excidi , ut.hoc certius judicari poffet , G nihil dubii re- 
linqueretur. j 
— Nullus dubito Proftatas poítremas cum pene'in foemelle membrum fi- 
mul intrudi, & cohzrere cum ea. marem, ut folent canes. Ex eo enim fa- 
.€tum videtur , quod retró coire quibufdam perhibeantur Phocz: quod fieri 
Bequit, füb ventre vagina ultra fpithamae longitudinem .antrorfum .excur- 
E rente. 
.— Omnes Venz in univerfum ampliffime erant; plus fanguinis capientes 
quam humane. .Azygos maxima: Duplex füb "Sterno Mammatia conípi- 
.ciebatur, una fuperior , loco confueto ; .altera pollicis latitudine diftans, quz 
in mediaftinum pinguedine refertiffimum difpenfabatur. Arterie contra exi- 
guz excepta pulmonali: Ipía Aorta cave ne dimidium «quidem equabat. 
lliace maxime tenues; quod mirum haut erat , nam pedes breviffimi funt, 
Sangvis nigerrimus, ut «ocruleus appareret color venarum, "Nervi complu- 
res, longe majores & plures equidem quàm in ceteris animalibus, robur ma» 
' Ximum ita exigente, quo impetum facere poffer. 


In capitis externis partibus, 


Palatum lineis extantibus «renatis afperum eft,, ne remeare, quod ore 
- prehenfum f«mel, fine.remora multiplici queat, Sub ejus membrana nihil 
|. rat pituitofi laticis aut glandularum , fed non parum xenuis cruoris, 
(os WR lingue radice tonfille , rimà hiantes; .in ejufdem fuperficie tubetcula 
'—— folita & afperitas. 
| Meatus auditorium maftoideum prtoceffum ingrediebatur. 
"Append, Dec. L4. nn. V 1I. &9 V Lil. D Ex 


/ 


e 


bac WEGE deiE Du VE wu ponet ad ii SOT NOR 
S - : Ld: n POOR T zie PA TA CUNT E SP ie UI UNQENQ Y  TRETY 


4e ... 3D. Gittb, Chriftopbori Scbelbameri — —— 

Ex eodem oriebatur ligamentum cartilaginea duritie , cu? loco flyloidis. 
proceffus Os Hyoides pendulum adnectebatur. *undh Ww 

Oculi exemti atque diffe&ti craffiffimas membranas & Sclerotide aper- 
ta, uveam feorfim exhibebant , ftriatis fuis fibris verfus corneam, ubi pupil« 
lam format, inftru&tam : cui retina przcraffa & à fubjecta Sclerotide fua fpon- 
te feparabilis fuccedebat. Flumor aqueus effluebat , ut folet: Vitreus fua tu- 
nica inclufus & criftallinum im medio amplectens; non colore vacans, fed to- 
tus rubeus apparebat; quod, cafu ne. an ex corruptione, an verà natura efe 
tet, non audeo afferere , jam enim vigefimus agebatur dies ,, quod erat cap» 
tum animal. Id poffum teflari; vel decies aqua affufa, elui colorem non po- 
tuiffe, fed fab ea in feptimum diem affervatum , fideliter confervaffe rubedi- 
nem. Criftallinus exaQté. globofus , & fuis ciliaribus proceffibus nigris, tan» 
quam radüs circumdatus, qui eleganter in aqua atfufa fluctuabant, — Plura 
perfcrutari, proptet negotia qua fupervenerant non licebat, Itaque 


Ad externa redeo, 


Hic mufculi omnes erant nigerrimi ,ipfaque caro flaccida mollis, & in- 
grata afpectu, at diftingui invicem propter colorem & mollitiem fibrarum dif- 
ficilius poffint. Pfoas vero robuftiffimi non fine ratione, nam pedes poflre- 

mi ad natandum & vibrandum dati , quos. movere velociter animal rapax co» 
gitur, ad qued: non exiguo robore opus habet, | 

Offa non admodum dura, ficcave, fed cartilaginibus nonnihil affiniá : co» 
fte prefertim, | : | 

Superfunt quatuor pedes, & cauda; reliquum enim corpus, rotun- 
dum ac teres, nihil inzequalitatis habet. : 

Sunt autem pedes antici àpofticis in multis. diverfi, Primum enim in. 
veros digitos definunt , curvis unguibus inftru&ti , fed admodum breves, ut 
apprehenfioni inutiles , foli lacerationi & in greffu firmitudini idonei videan- 


[EE EE 


tur: Deinde nec deduci ab invicem nifi parum poffunt. At poftici latiffimé — |. 
extrahi, inftar. caudz columbine, & difcedere invicem diftrahique deprehen- —.- 


debantur, intercedente in utroque genere membrana, natationi, & aquis den- 
fandis trudendisque opportuna, qualem anates & anferes exhibent, — Prate- 
rea antici fledtuntur vera ratione, ut corpus iís infiftere nonnihil ere&tum, & 
progredi queat. — At poftici non nifi. retrahuntur & extenduntur , ceo modo 
quo ranz in natando faltandoque iis uti folent, quibus fe vibrant quam ce- 

lerrime. | 
! Prexime ad caudam etiam adjacent hi, & tantum nen unum cum ipfa cor- 
| : pus 


a UT ae ve HR x SC UE LZ Alm p cba, a y: TN e 3d "T 
is TON SOY M V Sd PNE NS T Ie NATO T E E CUT EET TT TEES PASA MA e RE RET Y 


-: MM — : 
2 - E TUS - " S 
dim "T DM Ee yan ^ : ie EE 


— Pboce Maris Anatome, 27 


t Ü———— Ó— E LA : 
pus conítituunt , eadem etiam linea diametrali feu horizontali expandi con- 


Ípiciuntur. Hinc difficillime poftremis pedibus incedere animal opinor ; ma- 
gisque trudere fe & adrepere quam incedere, - 
. — Suntautem pedes breviffimi, non extremorum quidem, fed fuperiorum 


'xatione.  Fallum tamen folum brachium ei effe, funt enim & humerus & 
- femur , fed intra carnes abditi ut incurios fallant, quippe cum offá quz brachi- 


um & tibiam reprzfentant, trium vel quatuor digitorum latitudinem vix £- 
quent , itidem ex duplici offe conflituta, ut in ceteris quadrupedibus , quod 
&«arpus tarfusve, denique metacarpus & metatarfus excipiunt, de quibus ple- 
ne te infiruet,citato loco diligentisfimus Segerus, — Cauda brevisfima, qua 
1uor pollicum , tenerrima & duos digitos lata,  K1oc remigio incedens nom 


multum promoveretz pedes pollici igitur in focietatem flexurz veniunt, 


His expofitis qvodnam animalium genus fit, & de ejus vita ac mori- 
bus, quantum innotuit mihi, paucis fübjungendum eft. Monftrum videri 
poffet, cum ex quadrupede terreflri & pifce compofitum, in aquis degat, 
Sed quia non generant fui fimilia monftra'naturz, nulla de ea re fupereffe 


. poteft dubitatio. Vulgo ad Amphibia referunt, quia etiam extra aquas vi- 


vat: Nam egreditur nonnunquam ad littora, aut in rupibus extenfum, info- 


Jatur aut fterüit, altum. dormiens. 


Verum enim veró tametfi ita videri poffet, multo reCtius intet SaAde 
«o referri certum eft, | Quodfi Ariftotelem non fpernerent fcriptores rerum 
animalium, aut cum cura legerent, hautita in primis hifce hiftoriz eorum 
principiis hallucinarentur. Dicit ille ftatim primo capite Hiftoriz animalium. 
Ta (wav qw jus £vudpm effe , qu à nepaxiw, fvud oo, 0& diy uic. x uev, à vív 
[iov xo) Tiv leoQpiv muiéivon iy 1 Uy, wo) Devan vo Uyolv , wo) citat, i9 
T€ scpiouOpueyo, s Duvavron (uv, — oiov zeAAOi; cuwOcuver rv i Duy. — m O8 Tv 
qu&v 360v mueiotau 9, uy dati!y £y và. ipd, d zv T6 Diyesdaa md Que , lA" 
Aà Tv oépory so) yenvv Econ, moNNG OE caa Too m xod 79, — Quae pulcherrima 
verba in gratiam eorum qui Gra«ca ignorant , Latiné apponenda funr. 4i- 
malium quedam effe aquatilia (feu in aquis vivere.) alia terreftria. Aquati- 
lium vero duplicem ordinem: Alia enim vitam &9 nutrimentum in bumido 
invenire, €$ bumorew: recipere ac reddere (hoc eft refpirationis loco a- 


, quam admittere, ) eaque defituta , vivere non poffe; quemadmodum per- 


amultis pifcibus accidat. — Alia verà €9 vivere quidem in aquis, &9 indenu- 


. otrimentum petere, uou autem recipere aquam , fed aerem, €9 foris parere, 


complura bujws generis €9 pedibus inftruia effe, (feu pedeftria) addit; u£ 


lutrio, latax , crocodili. 


Noftrum ex hoc poílremo genere effe, quis non videt? nam ea, quz 
: ; D23* de iis 


"d 


a$& . ^.  QD.Gfntb. Chriltebbovi Schelbameri - | | 
de iis differit fummus Philofophus, competunt ei quam exacliffimé omnia: 
neque enim poteft diu extra aquas vivere, cum nullum in terta nutrimen-. 
tum inveniat, etfi etiam in illa diu merginon poffit, nam-& pinguedo ejus 
mollis , & vel fponte extra aquam , leviffimo: calore-fufa;. 1 refrigerio defti- 
tueretur, illico difflueret; & induceret animal in: periculum; Quippe id tefta- 
ri poffum , hac ipfa qua. fcribo: die, in cubiculo:frigido media Hyeme inter 
manus noftras eam defluxiffe, folo calore: ex corporibus binorum hominum. 
exhalante,. cadavere. integro, nec. ullo fotore corrupto. — Eft igitur utique. 
Saxaceir, ut diximus, hoc animal & quidem exPelagiis..| Nanriterum A- 
riftoteles in. Pelagia hac, litoralia, & qua'faxis adhzrent; difpefcit;  Pdla- 
eium inquam eft :: Quamvis enim: egrediatur aliquando ad litus, tamen in me.- 
dio potius mari quam litorali vivit, plenumque iis noftrum eft Bálticum, at- 
que abundat.. Unde. ab: Ochlandiz infulz incolis:potiffimunr capitur; qui ,- 
cum infula ex rupibus conftet; nec frumenta .necalia producat, quibus vi-- 
tam fuftentare. miferi poffent ,.ibi:ex hac: captura pené unice vivitur. Etfi e-- 
nim. in:efcam» non. veniant: carnes: graviffimi fucci; pinguedo tamen' expeti- 
tur, & venditur fub:nomine Q'bratt ad varios hodie ufus.. Hinc etiam eft; 
quod raro admodüm in hunc'noftrum- finum ingreditur : Eckelnfordiz, quia: 
is. portus: magis patens ,. GC mare: liberius: admittit ;. frequentior ,, non tamen: 
admodum etiam copiola;. | SN UU. qui 

Quod autem: fub aquis vivere diu non poffit , manifeftum eft, quia aere 
indiget; — Neque:ranarumi exemplum huc trahi poteft , ille enim foramen o» 
vale apertum: habent hzec claufum; Habet autem: hoc noftra commune cum 
univerfo Balenarum genere. & ipfo. etiam Delphinos qua cuncta pulmonibus. 
inftrucla ,. fubinde-exferere caput, & refpirare coguntur, inque: fublimi na- 
tare... Quod laboriofum: vitz: genus nobis videri poffet, nifi tantum pondus 
in aquis facilius fuftineretur,. Et hxc caufa fuit quod noflra, cum fe ex vi- 
mineo reticulo'expedire non: poffet, fuffocata perierit. | 

Hzc etiam eadem ratio. novz: induftriz occafionenr prebuit incolis In-: 
lulze Foehiriz ad Sonderburgicam ditionem :: Ibi: enim hyberno tempore, mari 
glacie obtecto, eam perrumpunt :: mox Phoca ex illis foraminibus exilit., aes 
ris hauriendi gratia: llli fecuribus, fuftibus,, & inftrumento: rutlico adfant, 
eamque non fine. periculo interficiunt,. ubi enim paratam fibi necem videt, 
nec poffe eanx effugere ,. impetum in homines facit; quos: fi: dentibus arripes- 
ret, certé nulla vis eos ex his liberare poffet; adeo acuti, adeo pulchre invi- 
cem fe excipiunt, ut quicquid arripiunt, teneant; à 

"Tanta cum feritate cicur tamen redditur & manfuefcit, imó & difci-- 
plinam fuftpit, Cerum fane eft, à quibusdam circulatoribus in d 

| um 


Us 


3e 9 when ve ipai NGBS 


Sore cf SR T ». 


E es 


i T 
y TE 
1 2 
* 
sotpeom icy io nic m Vai coqui omoes 
y m, c. EV bas Y ; 
DA MIL fM " 
* Da E Se RC Ion j * - 
PIE o. : 
: , " er 7 
NIE e MM MA 3 E ho 
3 
MA Ene P Ed * 
4 x EJ * 
: 5 A n. 
* AT E Di 


LR NUM 
j 
^ 
| 
| 
i 
D 
| 
| 
6j 
B I ^ 
í E. 
| B 
| 
| b 
E 
| 
|^ 
l/ 
4 
( H 
| li 
| 
1 
i 
- ———À———— P 
^ ! 
" i | 
d 24 


REPERTUS (ux. dii cut DL 1 d PACA TS rt ? "v , 
* à 1 ts X 
dd - , - 
Lj X e. D : 


CN "s " * [^w Sat md TUNNEL WO. PS d A A4 e! E QORB. Y T. Lal um Ln AE das s n 
"n 


.— Pboce Maris dnotome, —— 20 8g 


lum circumdudi; atque oftendi cupientibus lucri gratia , variasque artes ad- 


difcere,  T'eftis eft. Charletonus in. GQnomaftico, teftes noftratium plurimi, 


qui viderunt, Sed in dolio aquà pleno'affervanda eft, (1 vivere illam volunt, 


& vale c Po 

. . Rélquas ejus proprietates cum ab aliis memoratz fint; hic enartare & 

operofo'inanique labore exícribere , non. arbitror effe: OpUs? V aur 

Illa tamen indicare opera pretium erit qua erronea: ab iifdem comme- 

moratur, ge h uu | 
Falfum ergo id primum €ft,. quod Plinius prodidit; Cartilagines non 


offa habere, quin pleraque, artaum praefertim fatis robufta funt , et(i coftz 


molliores; | (CESARE pum x cd 
II.. Linguam bifidam effe, hoc eft. bifulcam; quod in Jonftono habe- 


- tur, falfiffimum; 


.... HI. Auribus catere; nifi de externa aure; hoc eft auricula: intelligatur ,. 

itemque meatus aurium in demortuis difficillime reperiri; nec nif? in.viventi- 

bus evidentes effe, quod idem. prodidit, non-magis veritati: confencáneum;. 
IV. Fel in hepate deprehendi nullum; Ariftoteles: perperam docuit, aa- 


 mifeftum enim , & veficula fellis inflata , uncias fex feptemve facile continere. 


videbatur. — : 
V.. Coire averfas , itidem: nullatenus credibile; 
.. VK. Proditum etiam eft, ftertorem ,. quem dormientes inftár mugitus 
edere dicuntur, ex pituita effe in afpera arteria contenta: quod vanum , nom 


enim in. hac, fed. rimula latyhgis: mugitus editur, fi.quis editur: nec pituita 


ulla in afpera artéria: deprehendebatur, —— | 
VAL.. Omnium: mendaciffirium , pulmonem exiguum: effe, fpumofum,. 
"ec fanguineum', cuim arteria pulmonalis aortam fuperet,. vena prope quet 


cavam. Et qui poflet aliter, cum pectusamplum fit? totüm implendum, o- 


L 


X 
n 


mnemque fanguinem: quari? recipit, pulmo reddat. 
E EXPLICATIO FIGURAARU M. 

Fíg, XX V. Renisiintegri Externa Facies, 

4.Vénacavà. BiEmulsens; .C. Ureter: —— 1 | 

D D D.8$c Emulgentis Ramificationes: per füperficiem renis decurrentes ,. 
| prout tubulo inflati fe dabant obvium: | 
Fig. X XI. Renis diffedi & explicari Interna: facies. 

Fonticüli liquoris funt; | 


&. à; à. €9c, Fonticuli liquoris funt; ex fiphoaepet ureterem inje&ti, ex mediis 


meatibus urinariis,fub carunculis:-albicantibus erumpentes, hs 


Stric apparentes fünt tubuli, utinam advelientes in communia receptacula. 


ICA TU, INCWERIT BRND. 


COCTTTH NETUS d NS RON SE Rua Jt S n SEN SEU IU ERR DEUS 2g T WPREATTC RS IHR EON RT QUT NS RUP M NINE UN ERE MA CL TIR ORAEUT TES ON RET REB TON NIU EE D ^ 
T YE 4 * f TUM 1 TE P x 4 
"i » ds d gupb- E E ^ * 


$39 | Du. D. Dcnicl Crus?ti tü a | 


Dn. D. DANIELIS CRüGERI. 
De uro potabili 65 fexapinta auri tinuris &y vefo- 
lutionibus Proceffus, — — | 


Voniám in libris meis Alchymyfticis & Chymicis varias auri refoluti 
defcriptiones vidi, illas in gratiam eorum , qui libris carent, atque va- 
rietatem defiderant, colligere volui , 1i àon omnes, quzdam placebunt; |. 

. ideo ita mifcui, ut, qui ingenio & judicie pollet, optimas difcernere,tis- |. 
" que vel ad fanitatem vel ad conjunctionem cum Mercurio Philofophico uti |. 

queat. | 

Primus igitur Proceffus eft Bafilii Valentinifitq; ex Sulphureauri, & ad-. |. 
modum laboriofus & pretiofus eft, de quo in primà clavi dicit, fex loca per-. |. 
. agrat Rex in firmamento coelefli, G infeptimo fedem fuam figit, hac loea 
nemo fcire poteft, nifi qui totum Bafilium perlegerit, funt iraque hzc: 1. 
Eft depuratio per Antimonium, 2, Calcinatio cum Sulphure & Mercurio; 
2. Sübtiliatio per aquam Regiam, ufque dum Aurum cum Aqua regis in a- 
rena per alembicum tranfeat, tunc Aq. Regis per Marie Balneum lenteabítras |- 
hitur, ut pulvis fubtilis remaneat. 4. Huic pulveri affunde Spiritus nitri |. 
part. j. Spir. Salis part. iij, iterum deftillentur , ufque dum Aurum peralem- |. 

' bicum tranfeat in arena , .& poflea iterum in Maria: Balneo abftrahatur, ut |. 
pulvis jam fatis attenuatus remaneat, hanc operationem addit in lib. 3. de |. 
. univerfali. y. Affundit Spir. Nitri dulc. cujus defcriptionem etiam babet, & |. 
extrahit Sulphur Solare; hanc operationem alibi perficit aliter: Recipit aquam, |: 
qua in cella ex Mercurio fublimato defluxit, tum in recipientem fundit G& |. 
fuper illam deftillat Aquam & Nitro & Vitriolo ana partibus duabus ex alems |- 
bico, 6. HocSulphur auri refolvit in Spiritu Mercurii, cujus defcriptionem |. 
habet in lib. 3. de univerfali, & hoc eft ipfius verum aurum potabile. .Septis |- 
mus locus tapetibus aureis ornatus, eft Mercurius Philofophorum auro & |. 
Sulphuribus Martis & Veneris fplendens. 2 


1r. Secundum Clavai, g. Aurum cum Merc- & Sulphure & cum alüs | 
calcinatum , fiat Amalgama ;, cum Mercurio aliquo igneo, figatur gradibus |. 
ignis fpatio 1o. dierum , fiat inde calx. — Ex hac calce fiat Sal ,ex Sale fiat. |. 
eleum. ; E 
. Hoc oleum eft verum aurum potabile , folo igne fine omni additae | 
mento fadum, quod infciis & inexpertis operofum, Ícientibus & expers |. 
tis facillimum uti loquitur Autor. Cum hoc Auro potabili vero coincidit au- |. 
rum potabile Moyfis quod etiam íolo igne in calcem & falem eft reda ld 


od 


Wi E 


d p CIL -— n^ dad z p "x 4 a p 


E De aaro potabili 99. fexaginta ani tinfluris, 5c. 7f 
4l autem facile aqua: mifcetur, & hinc Ifraelitis potandum dari potuit, ve- 
rum aliud medium adjecit Moyfes. Medium hoc ab antiquis Mofi coztaneis- 
perquirendum. Maria Prophetiffa, foror Moyfis, in practica ita dicit, datur 

 topicum mortificans omnia corpora, & pulverizat ea & coagulat Mercurium 
odore fuo. Quodnam illud fit, Avicenna dictione 1. dicit , plumbum de pef- 

- fima natura eft, quod cum fuo odore frangis Aurum & fltringitaurum vivum, 


quia quando Mercurius aurum folvit , (i darent ei odorem de Saturno verti» - e 


tur in calcem , donec redigat cum Magiflerio. Geber fuum perfedt. C'ap.3 2. 
. de Auro dicit: Aurum odore plumbi teritur Bechenis hoc fal é rotadione 
primà extrahit, imu à 

3. Solve Aurum Spir, Nitri, extrahe illum fpiritum & autum mane- 
bit in fundo vafis inftar mellis, f: aliquoties fuper id ipfum repofueris ; de 
inde affunde oleum Juniperi, tingetur ftatim , & attrahet ad fe auri tincturam 
" rubicundiffimam ; perge legibus Chymicorum Gc, Hiis utere in laudem 
TESU Chritti & lztare. T * ; | 

4. Fac Amalgamaex Auro & Mercurio , mifce cum pulvere flor. Sul- 
phuris cujus pondus fic triplum refpectu Amalgamaiüs, pone hzc omnia (i- 


mul in fcutella forti,in parvo calore per horam unam , pofteà accende Sule..- ^ | 


phur, ut totum comburatur, G reperies Aurum valde fpongiofum , quod 
pulverifabis diligenter faper marmor , & inter terendum alperges huic pulveri 
aquam vite optime rectificatam, quando bene mifcuiíti, incende igne aquam 
vitz , ut tota exardefcat , & ita reperies Aurum: calcinatum, idque terfacias, 
tere denuó fuper marmor , G adde param mellis. & falis communis prepa« 
rati, poftea impone fcutell terree, & infunde aquam calidam , & move, fi- 
ne aliquamdiu quiefcere, filtra & lava ; quoufque nihil mellis & falis fit am- 
plius & erit fubulis, Tunc incorporabis cum triplo Olei Tartari €9 exicca, 
& ponein ignem, donec rubefcat , peíteà pone fuper marmor, & 1ol una 
"eum fale diffolvetur rubicundiffimus:. (v una vice non diffolvatur , oportebit, 
quod non eft diffolutum , reiterare.. Hoc oleum poene in.matraciuzi cum 0-.—- 
ptimá aqua vitz, & pone in balneo. per 8. dies, & per 9. alios in cineribus ca- 
lidis ,& tum oleum reperies rubrum inítar rubini, poítea aquam vite extra- 
he pe: filtrum , ut fal Tartari feparetur, Lava fxpius cum Aqua vitz, eam- 
que incende, oleum , quod refidet, ferva ad ufum , dof, f. vel 6. guttae, In cal- 
culo & contra omnes morbos, Vid, Aurum potabile hocapud Digby 266. 
- Juculentius. ier ag ebore 1u3 | 
f. B. Acetum bonum , quod deílillabis tamdiu, donec incipiat infpiffa- 
ti, aceti magna copia eít deftillanda, ut habeas feces ad fufficientiam, quos 
tetortg impones, & extrahes aceti refiduum; & cum videris oleum adore 
War tabDIS 


hl MEAT TET PPNIIS EUR) p. P m m E CIA te PEN M MANI AP M TT PPP 
i SANANTST A IPECSS ES QUANTA TT BPO z CUI GUY MR IRE 
Y NEC D 


tabis recipientem, & dabis magnum ignem ,.quoufque nihil amplius exeat, 
accipe feces refiduas in retortz', & .calcina bené,.poítea nove retorte impo- 
ne , addito aceto jam deflillato, reitera deftillaiionem , circa finem magnum 
ignem dabis , calcina iterum feces .& toties deítilla , quoufque acetum fecum 
retineat totum falem , tunc fufficiens eft.acetum. przparatum ad. folvendum 
Aurum modo fequenti: g, Aurum bene calcinatum, pone -in.matracio, affun- 
de de fuo aceto, & claude collum diligenter, pone fupra cineres calidos & fol- 
ve, qua diffolutio fiet paulatim , non ut illa, que fitin Aqua:Regis fed lene 
te, Ubi diffolvens tuum fatis extraxit ,,.quod.vifu dignoíces,.eftundes in re- 
tortam & deflillabis.diffolvens, -& Aurum manebit in(tar gummi aut falis; 


T- 


Affunde iterum diffolvens tuum fupra calcem ad diffolvendum , & procede, 


ut antea, tamdiu , donec habeas tincturam , quam feorfim fervabis, 

Potró 55 Stibii calcinati ,.quantum vis, quod penes in vafe vitreo , af- 
funde A cetum deflillatum debile ad eminentiarn 4..digitorum , maceretur. 24. 
horis, moveatur 5, vel .6.in die,.cum fpatula lignea, filtretur, affunde A- 
quam vitz G -procede modo dicto. "Dofis gutt. 4, f, vel. 6, 

6, &. Olei Antimonii part. 4ij, olei Vitrioli part. ij. olei Mercurii p. ij, 
deftila.quoufque omnia tranfcendant , adde calcis folaris & folvitur in arena, 
deíiillay donec tranfcendant, rurfus coagulentur. : 

7. Sal "Tartari fi cum oleo vini rité conjungatur, folvitur illo liquore 
Aurum rite calcinatum. : | e 

8. Aurum deflilla cum Aq. Regis ad pultis.confiftentiam , affunde A ce- 
tum deftillatum pone iin cellam in Aq. frigida , nafcentur cryftalli, quiin ovo 
€octo pofiti refolventur in.oleum. : | 

9, E. Nitri deputati xv. Spir. Vini reCtificati tb ij,.digere dies 14, fic 
Spiritus Vini Spiritum mercurialem e Nitro attrahit , tunc Spiritum funde fu- 


| per tartarum calcinatum, ut fiat inftar pultis, deítilla maffam e cineribus ca- | 


idis, fic folummodo tranfit fpiritus mercurialis nitri, & fpir. vini manet in 
"Tartaro calcinato. «Hic Ípir.folvit Aurum rite preparatum radicaliter, Hac 


^ reífolutio loco Auri potabilis ufurpari poteft, ^ Hic fpiritus eft fer fimilisilli, |f 


quem Bafilius proponit de univerfali totius mundilib. 2. ubi fpir. Vitrioli Un- 


- gatici fingulariter praeparat & ad rubedinem iterum abftrahit, deinde fuper | 
"Tartarum calcinatum fundit, ficque fpir. Mercurialem V itrioli folummodo | 


Temi p cT Kt MNT TET UE OU 


deftillat ,' ego hunc priori przvalere exiftimo. : Filtretur poftea acetum , & | 


faperatfundatur aliud , ut habeas magis purum , quod pofteà evacuabis ad di- f 
midietatem , refrigefcat deinde, & pars falis tui coagulabitur in glaciem, quam |* 
inferes cochleari ligneo perforato, Poftea reliqvum evaporet , ut totum falem | 


habeas , quem paulaüm liccabis , ita procedes, donec habeas falis copiam pro | 


lubite. 


&, Illum |- 


175 


AR ION TPESANT SS NISI TEC TC ÁN "WS AUTORI IO HF EA TE HPROE EUER OTI e NERIS IPSI emu T" LENA MA Tu» ; dA var i g X E * 9: 9A r* 
zi " M 3 


2 De auro pot abili, 89 fexaginta. auri tinturis, £c. 33 


MM MÁ—À M Á— —À—À— À—— Üa 
í 


—&. lum falem, & pulverifatum pone in cucurbita ad dimidietacem ple- 
33, obtufa bené , pone in Mariz balneum per 5o, dies, ütaquaferme bulliat, 
& íal diffolvatur quafi totum, — Poftea pone retortam fupra cineres in vafe 
terreo , &djunge recipientem , bené lutatum & ficcum, ne fpiritus evanefcant. 
Ignis fit ab initio lentus augeatur poftea, prout diffolutio requirit, & aqua 
vie jam: inftar venarum ingredietur recipientem , jam inftar vaporum, 

. €itca finem oleum veniet rubicundum, tunc augebis ignem fupra & infra, ut 
tota retorta incandefcat , per 4, horas, refrigeretur ut fpiritus quiefcant, nihil 
.movendo per totam diem. "Tunc materiam tuam collocabis in alembicum, 
& deftillabis in Mar. baln. aqua vitz afcendet primó fübtiliter , & oleum ma- 
nebir in fundo. : 

R4. Áq. vite & pone fuper Sal auri & figillo FTermetis munitum pone 
in Mariz balneo tepido per 40. dies, fi totum gummi non eft diffolutum, cf- 
funde illud, quod eit diflolutum, rubrum inftar fanguinis, in aliam retortam , 
& affunde aliam Aq. vitz, figilletur, ponatur in Mar. baln, ut prius, donec 
totum gummi fit diffolutum , & quod diffolutum eft fervetur in Marie. 
balneo. 

E. Omnes diffolutiones & pone in retorta fuper cineres, luta recipien- 
tem, & da parvum ignem ab initio, & Aq. vitz exibit, & ubi tota aqua exie- 
rit, oleum exibit rubrum inftar fanguinis, quod innatabit aque tunc augen- 
dus ignis & circa finem tota cucurbita fit ignita , & f nil amplius egredietur, 
habes diffolutionem in forma olei natantis fupra aquam , fi aliquid fit , quod 
non exierit, aut aqua fupernatet, — — ») 

10, B. Áurum mifce cum Mercurio füblimato, affunde Aq, Regis & 
deftilla fzpius, fic Aurum refolvitur & facilius , quam plumbum in igne tluit, 
imo inftar cerae, | ; 

Secundó &. Antimonium folve in Aq. Regis itenv Mercur, fublimatus 


in Aq. Regis folvatur, confundantur he duz aqua & deftillentur fenfim, tan 


dem fortius, & afcendit materia alba inftar cretz, hanc cretam in. vafis vitreis 
in cella pone & refolvetur in Aq. intra 4. dies, Aquam hanc in phiala deítil- 
la & nanciíceris alumen plumofum & arfenicum Philofophorum, cryftallos 
| nempealbos & ftellulas albas, quas fubitó colligas, alis in Aquam fe refol- 

- Vunt, Tertio fume materiam iftam, qua in fundo remanet, & in cretam 
4eu pulverem album non vult füblimari, pone in cella & aquofitatem nanci- 
Íceris, quam collige/fingulis tribus diebus. Cum hac Aqua folvitur Aurum 
ülud rarefactum in oleo, his duobus principiis adde cryftallos illos füblimatos, - 
& poít fixionem habebis tincturam, quia materia illa ex Antimonio & Merc, . 

- vAppeud. Dec, IIT. Anu. F1. V Lil. pneu fabli« 


v F LL (du? Lir ACE EIES We IS REN UE NS ARURCT TAM YI S Leqs 2o de) XO LS M MCMCHINU I RENE REN ARS E VNDE RI 
a - esi 3 E * 
^ MU NERIS 
34 D. Daniel Criügerm 


renovada. 


- 


fublimat. »2ucam quantitatem & cryftillorum Aqua dat, materia fep/us eft 


1r. B& Spir. falis qui factuseft hoc modo: fal cum laterum farina mi. 
áceatur & defülletur; ; 


2. B4 Spir. qui € T'artaro & calce aa. patt. iij. de(tillatus eff. A. 

2. Íios duos fpirirus mifce & Aurum rité przpar. folvitur facile in o- 
leo melius; quàm in Aq. Regis. ees 

4. Detllla hanc rcfoluuonem fepius & oleum per alembicum tranfit, 
Ífcpone ab oleo per Marix balneum leniter fpiritam, S habebis oleum Solis, 
hoc oleum cam oleo Autimonii conjungi & figi potelt in tinctura, ! 

Iz. Fac Aq. Regis é Nitro, Ammoaiaco , Alumine calcinato ana, fpe» 


. €ies feor(im in Retorcam tubulatam injiciendo. quamprimum fpiritus prode- - 
unt, ignis minuendus, aliàs vafa rumpuntur. [n hac Aq. folvebutyrum An- 


timoaii, (tent per hor, 6. dellilla :ia arena per alembicum, & prodit Aq. citrina, 
in hac Aqua digere Aurum per 8. dies , abftrahe menftruum ad dimidietatem 
cohoba quater cum recenti aqua,tandem fortiore igne in cucurbita humili pelle 
& prodit Aurum in forma olei, remanente materia gryfea in fundo. ( Men- 
ftruum hoc duplicatum Aurum volatile cohabatione reddit, fi poíteà figa- 
tur, & per regnum vegetabile extrahatur, Aurum dat potabile, 

13. R« Aq. Regis folveinil'a Aurum , hanc folutionem funde fuperbu- 
tyrum Antimonii, deítilla & tranfit tin&lura folis cum tin&ura Antimonii. 

14. Re. Tartarum , calcina, folve, filtra, coagula , reverbera, hoc fzpius 
itera, ufque dum fal Tartari. nullas feces relinquat, affunde fp. vini ad 4. di-- 
gitorum eminentim , pone in balneum , quod femper ebulliat, aliàs non pro- 
cedit , fp. vini femper affuade, novies hoc fac & deftilla , fic fal Tartari in o- 
leorefolvitur. Spir. viai hic jam praeparatus eft ad tint. falis extrahendam. 
Jam recipe Auripart. 1. Mercur. part. 3. fac Amalgama folve Mercur. Aq fort. 
& remanet Pulvis folaris, quem reverbera bis, affunde fp. vini tartarifarum 
priorem, & extrahet tin&turam, verum Aurum potabile. ! 

15. &. Camphorz £iiij Auri foliat, j. tere optime fuper marmore ,- 
donec Aurum abforptum fit , deftilla per Retortam, fed prius putrefiat per dies 
A.fic cranfit Auri effentia per Retortam cum Camphora , quod tranfiit, af 
funde Aquam plüvialem deftillatam ,' fic tranfit alterum ingrediens ( verum, 


hoc ingrediens per alium liquorem etiam removeri poteft dzftillatione) re(t- | 


duam Auri effentiam ad Aurum potabile vel Tincturam adhibere poteris. 


I6.. &. Spir. vini rectificatiff. adde fal urinz depuratiffimum , fal autem. 
hoc in vitro figillato in Matiz Balneo putrefiat per 2o. dies, ita tamen fuper 


Aquam 


| prius optime deinde coque in aq. pluviali ad. pulüs confiftenam ,. af 


EZEWAEWE.gUUS "3€ d | EET PE - V. t quas T »' TP IE M " T" * 


De auro potabili 8d fexaginta auri tin£iuris tSc, | 8y 


a 


. Aquam fufpendatur , ne- aquam attingat, & fal refolvatur in oleum hoc, add e 
fpir,& ambo coagulabuntur in fal , hoc fal iterum in Mar, Bal. füper Aq. 


fufpenditur, ne aquam attingat per 1 2. dies, & refolvetur iterum in oleum 
feu Aq, hac aqua fepties rectificetur, in hac aqua Aurum przpar. folvitur, pue 
trefiat per tres menfes GC deftilletur & Mar. Baln. fic manet oleum Solis in fun- 
do, hoc oleum fepties per alemb. deftilla , deinde circulatur, tandem figitur, 

17. &, Mell. & fulphur coque & defpumentur, exprime per pannum , 
us ad pultis formam , hujus zy. tbj. adde falis com. iiij. add. arenz q. f. 
deftilla per retortam , rectifica per alembic. hujus m. tres partes Ípir, vini - 
reüfic, 2. partes mifce, hoc liquore folve Aurum abítrahe per Marie Bale - 
neum & manet oleum in fundo. 

I8. &. Aq. Mercurialis que ex Mercurio fublimato in cella defluxit 

j ponatur in recipientem, s. tbij, Vitrioli ad flavedinem calcinati, Nitri pule 
verif. tbi. deflilla ex cucurbita vel retorta in recipientem fuper Aq. Mercue 
rialem & aqua evadit rubra vel: flava, aq. hanc deflilla per alembic. deinde in 
arena aqua hac deílillata abítrahatur ufque ut remaneat in cucurbita quarta 
pars , haec ftatim folia Auri folvit. 

19. Fac Amalgama e Stanno & Mercurio, teratur cum quarta parte 
Ammoniaci, deftilla per retort. & aq. proveniet nigra, hanc lento calore coa» 
gula ,fal hoc cun Mercurio mifce & iterum deftilia per alemb: huic aqua ime 
pone flor. Antimonii & per retortám deflilla , lolvet animam: auri. 

20, Vel fac Amalgama é Mercurio: & Stanni ana. part. j. Mercur. fubl, 
fiat Aq. in cella, deftilla per alemb. in arena, fuper hanc aquam deflilla fpir,. 
Nitri & Vitrioli ana, toj. Virid. xr. Ziiij. &, hanc Aq; & Mercur. fubl, ana, 


iterum defítilla & hoc quater , folvit Aurum. 


21. &« Mercur. Alum. Nitri ana; fublimentur , poflea per fe fublimee 
tur, folve tunc Mercur. in aq. deftillata pluviali , cryitalifentur in. frigido, ite« 
rum fublimentur cryftalii; donec in fundo fixentur, hoc fixum putretcat in fi- 
mo per menfem cum fpir. vini , poftea deftillentur per gradus, fp. vini fepare- 
tur per gradusab oleo, oleumre&tificetur donec feces deponat, elt fragrantiffi- 
mum, extrahit "Tinct aurí relicta materia alba. 

22. E. Nitr, falis Aluminis ana. Z; vel q. v. auri foliat. 5j. vel o. v. tere 


2 uY? . 
tunde imn 
PS EM 7 2: fed CER iato Dey ges conn S Ro EM 3c LAM 331t*4 4^ 31e ^a 

Spir. vivi extrahe tinét, poftea fpir. vini abfizahe ad ol, & babes ol, auti pulcher- 


rimum. | Vid, Proceff, N. 44... s | 
23. Bi Aurum, ab(irahe4q. Regis fzpius cohobando ad ol. confiftenii- 


am, deinde abfirahe Acetum alcahífatum toties, ut acidum 1terum prodeat, tan» 


3mm 
dem dige:e cum Ip. vinlalcalifato 15 .dies, ipir, vini abltralie ad. ol. Ío: mam. 


| 9g * "ur b17 
À | Z4. Bio 


56 Yol M A. Dániel Crigerm 


24, &. Auri Zj. fiat Amalgama cum Mercurio, exprime per corium 
globo remanenti adde fal, tere & exhalet fuper ignem Mercurius, adde cinabas 
:« ris Ziij, calcina, hoc repete quinquies cum nova cinabari, deinde adde Ar- 
moniaci octo partes, füblima (epe , ufquedum aurum altiorem colorem ac- 
quitat, tunc extrahe tinct. cum fp. vini fequenti modo praeparato: 

&. Sal "Tartari , calcina , abftrahe Acetum quater , femper novo aceto; 
deinde exrrahe tin&l. fp. vini quamdiu tinct. adeft, iterum acetum abflrahe, ite- 
rum tinct, fp. vini extrahe, deinde fp. vini omnes conjunge, deftilla & coho- 
ba fzpius , nempe 1 f. tandem refiduum pelle per retoztam & tranfit fp. vini 
tartarifatus ad priorem ufum. | 

25. B. Auri laminas & plumbi laminas, fiat in tigillo ftratum fuper ftra- 
tum, czmenta 24. hor. ex auro fiat pulvis , extrahe cum fp. vini tartarifato,, 
Ípir. vini abftrahe ad ol oleum hoc re&iifica per retortam | fupra cineres, 
quater, : 
26. xy. Aurum per Mercur. & flor, fulphuris calcinat. affunde fp. vini 
«um fpir. urinze combinatum, extrahe rubedinem, deftilla per retortam, abftra- 
he menftruum per Marie Balneum , remanet oleum. in omni liquore fo- 
lubile. 1 
à7. Quidam ad fanitatem ex Antimonio Aurum potabile faciunt, ' pg. 
Antimoniü hoc cretz involvitur, & in furno figulino calcinatur, extrahe tint. 
cum aceto deftil'ato, & cum alio aceto deftillato: praecipitetur , filtretur per 
chartam bibulam , coagula in fal, fal calcina leniter , extrahe iterum cum ace- 
to deftillato, abftrahe ad dimid. q.f. deinde digere 8, dies, deinde fpir. vini 
exttahe, | j Li 
28. &R. Mercurium depur, coctum nempe cuni lixivio é calce viva & 
cineribus clavellatis, deinde iterum teratur & coquatur cum fale & aceto, dum: 
icetum abfumptum,hoc quater itera, tandem fuüblima per vitriolà ad rubed. cal- 
inat. & nitrum , ufque dum fit tuber, Super hunc Mercur. fubl. affünde acet, 
de(tilla coque, dum tingatur ; iterum coque cum recenti aceto de(lill, dum tin-- 
gatur , ufque dum Mercurius plané folutus , deinde abftrahe ad mellis confi- 
ftentiam , lava cum aqua deftillata, quam deinde abftrahe, aífunde fpir. vint; 
putrefiat dies 14. in Mariz Baln. ufque dum T'inctura extrahatur, poftea in- 
de retortz vitrez, deftilla primó lente, deinde fortiüs & primo prodit fp. vi- .- 
ni, deinde veniunt cryftalli, qui fe mox etiam in fp. vini folvunt , inde in cu-^ 
curbitam, abftrahe leniter fp. vini & manet effentia Mercurii fragrans optima. 
y,. Aurum praparat. affunde ol. hoc Mercurii) ftent in cineribus 14. dies, eft. 
medicamentum & Aurum potabile egregium, hanc folutionem porro ad tin-- 
&uram uti fcis reducere potes, | c HORT 
9. Y. 


xí o diae Ea dM n dr Rav ce e vo Cae ca e rci d Rd E CaL Die Mc co E SAU CT MA 
ire: Zu i dn ? 


v 


—.. De auropotabili E9 fexaginta auri tintturis 8$c. «37 


.£9. y. Sal duplicatum , tere cum auro. preparato, igniantur, extrahetine- - 


Suram cum fpir, vini. ; | 
30. &, Aurum [olve in aq, regis funde fuper butyrum antimonii deinde: 


:deftilla,fic tranfit anima mortuorum ex orco Plutonis, fecundum Nuyfement, 


^h. e. tinctura auri & tin&. antimonii per alembicum tranfeunt, remanente 
in fundo corpore albo. | : 
Idem facit fpir, nitri, cautelz in butyro faciendo obfervanda: 
- "1. Merur.fübl, qui butyro antimonii infervit, per fal & nitrum fub« 
'lmátur, —— 
" —$. Non nimium d.antimonio fumatur, : 
8. Butyrum fuper caput mortuum vitrioli rectificetur , deinde curn fp. 
. vini folvatur , filtretur, digeratur, : 
4. Aurum prius cum antimonio mifceatur. — . d 
- $1. 9. Ol vitrioli à capite mortuo aliquoües abflractum, abftrahe ab hoc 
eleo fpir. vini tartarifat, aliquoties, & fiat dulce, in hujus olei Zif$ folve 2j auri... 
! Spir.vini tartarifatus fith. m. tartari calcinat, affunde fp. vini, extrahe tinct, 
tinct. ad dimidietatem fa pius abülrahe, reaffundendo íp. vini, tandem fortius. 
pelle & fal tartari afcendic fimul, quando fpir. vini hunc fzpius à predicto o- 
leo abftrahis ,, taudem: per cucurbitam huniilem uranfit ol. vitrioli dulce ad 
hunc ufum. — : | 
-7. 32. KR. Áurunyper fulphur & fal commun, calcinat. iterum per fal tar- 
tari calcina extrahe tinc, per fpirit. Saturni. E 
33. &. Spir. vini, fpir, nitri; fpir. ammoniaci ana, deftillat, cum farin. la-- 
ter, aliquoties, rectificentur , v. merc; fublimat. cum aq. forti defülla fpiritum. 
praedictum ab hoc Mercurio toties, ut Mercurius inftar aque tranfeat, im 
fpir: vitrioli folve aurum, digere per Menfem, abítrahe fpir, & manet oleum in. 
fundo. | | ; 
24, &. Aurum per Stannum calcinat. affunde fp. vini cartarifat, fequen- 
| tem & animam extrahet. | 
| cR Tartarum clue aq. pluviali deftillata, quinquies, vel donec aciditas tion. 
| fenwitur , tum affünde fp. vini extrahe quantum. potes, qui poftea per retor- 
| tam defiüiletur. T" ' : 
4f. R Tartarum, nitrum; detonentur , extrabe falis Tiujusib 7. deftilla,. 
faper hoc affunde aquam fortem cum pauco phleg mate ad 4. digicorum emi- 
! nentiam; fiant in frigido loco cryflalli, faper refiduum iterum aq. fort, deftil- 
! letur, iterum colligantur ccyftalli, hoc itera ufque dum cryftall proveniunt; 
- ex his cryftallis in balneo fufpen(is fiat oleum , 1n hoc oleo folve aurum ful- 
miens, fleniin Mariz Baln. I4, dies, abflrahe oleum, aurum refiduum 
E; suilce: 


x nea E ce co DEC, EE tc Tu e, ai Ra Tere MA Aa ta NA T LMrdpu qut MEER AE LiT ve TOS iai d. a ul ias 7 iac t y $- Vet A ELMO ORE OTARIEM, ED SANCTO UENIT NES ARA T IT 
"Ne Y , - 


38 D. Daniel Crfgeri B 
mifce cum batitura ferri & fublimetur igne forti, Aurum hoc füblimatum: |. 
folve in hoc, quod fequitur. — TR Fuck 

x Mercurii fubl. & fulphuris an. 15j. mifce & tere; deftilla per retortam, 
intra 6, hor. fieri poteft, Hunc fpirit, funde fuper aurum, flent per noctem, - 
. poítea deflilla per alembicum & aurum fimul tranfit. j, Spiritus hujus folis 
tincti 2viij,, Mercurii depurati Ziiij. fic fpiritus Mercurii. apprehendit & au» 
rum ad fundum dimittit, decanta. vel abítrahe & collige aurum in omni lie 
quore folubile.. | | : p 

36, R. Stanni & Mercurii à tb. fac Amalgama , adde Mercurii fublimati 
tbij, pone in cellam & dabit aquam edo per retortam deftilla, caput mortu- 
ura aéri exponi poteft & iterum deítillari, hec aqua folvit aurum , fi per a- 

liquot feptimanas in calore ftet aurum, volatilifatur & per fp: vini. tartarifatum 
tinctura extrahenda., : aie ] 

37. 9. Cry(tal. Martis & Veneris per ol, Vitrioli fa&t, affunde fpir. falis 
in quo p. ij. butyri antimonii folut. tunc folvantur-cryftalli, in alio vafe fol. 
ve aurum in fp. falis, folutionem auri guttatim funde in folutionem cryftal-. 
lorum, hanc mixturam retortz. inde GC prodibunt anima Solis , Martis & 
Veneris. 

Capiti mortuo affunde fp. falis recent.in quo pars tertia butyri antimo- 
nii ftet. per noctem, iterum deflillentur per retortam, iterum predibunt fpi-- 
ritus flavi, tertia vice prodibit albus,fi iterum: deflillatio repetatur,nam tinctu- 
ra in priori deftillaiione jam: tranfcendit. Caput mortuum: per Saturnum cu- 
pellatum dat corpus album.. Spir, hic deftillatus folvit aurum. intra 8. dies in: 
d:geftione; à 

38. E. Áurum fulminans, fiant ex eo flores per retortam tubulatam ,. 
injiciendo femper gut. ij. vel iij. fp. vini rectificatiff. fuper pulverem accende & 
flores in campana vitrea recipe, fuper flores hos funde fpiritum manne & tin-- 
getur , imo fi.fpir. vini fzpius- fuper fal Cornu Cervi .rectificevur, idem facit, ^ 

39. Solveaurum cum fp. faiis à phlegmate. tantum liberato,.non totali 
ter reQtficato, ne feparetur fal effentialis, abftrahe menítruum: per Marie 
Balueum affunde recens menftruum; iterumque abítrahe idque quater, vel 
dum videas aurum ad latera cucurbite elevari, tum iterum adde tantum de 


22 


Li 


- EE EERORI ES ah sec ide td OS XN POE 1D OPI OLLI PIRE RR A SCASE 1o dg * 


—- 


.. De auro potabili 9$ fexaginta auri tinuris, Qc. — — — 2$ 
liquorem cucurbita vitrex , & calore cinerum feuarenz leniffimo deftilla, do- 
nec firieíp. vini ad latera cucurbitz: appareant rubicunda, nam fignum «ft. fp, 
vini effe fatiatum fulphure filis, ficque tinctura five effentia folis in fundo 
cucurbita rübicundiffima apparebit, ^ Dofisiij. vel iiij. gut. in vino vel alio 
liquore. - 

40. B. Solis per Antimonium purgati 2j. vel q. v. affunde fp. falis recf, 
quoad totaliter folutum fit, folutione affunde guttatim fp. urinzs vel fal, urt- - 
n2, quoufque ftrepitus audiatur, deinde humiditatem per Mar, Balneum extra» 

- he, refiduum pone in arena & fuüblima, Pulverem fublimatum ferva.  Refr- 

.. Quoin cucurbita affunde iterum f». falis iterum pracipita fp, urine & ut prius 
abftrahe & fublima, hoc toties itera, dum totum fe re aurum fublimatum fit, 
hic fublimatus fal omnis aq. deftillata folvetur & pulvisfundum petit, quem- 
edulcoa, ex hoc pulvere fp. vini qui fp. urinz animalis eft, extrahe tincturam 
tincti fpiritus ad oleum abftrahe & utere. Poteft & aurum liquore infipido 
& Marcáfita Solis factofolvi, imo liquore & rubicunda auri minera , qu& po» 
tius pen minera eft, facto nempe ex fublimato illius pulvere, imoliquo- 
re é Sole Nativo in Gvinea, deítillato , fed de his vide recentiores alios. 


41, Spir. urine 15j. fp, vini lbiij. deítillentur & fublimabitur 15,5. (alis | AR v 


& prodibit fpiritus ignei 2. p 
/  &. Hujus falis fublimati & fpir. ignei & adde de novo fpir. vini tbi]. & 
habebis liqueris iznei Ziff & falis fublimati Zviff, adde his iterum fp. viui fbiij. 
& repete hunc laborem duodecies, ufquedum omnefal reductum inliquorem 
igneum. Hic fpiritus igneus refolvit aurum przparatum & per alembicum 
"a ducit. ELS 
: Porro g. Mercurii per fublimationem depurati & revivificati q. v. fiat 
| eumarena ficca. per alembicum aqua, hanc aquam funde fuper Mercurium 
putificatum , digere per 30. dies & Mercurius redigetur in vifcofam fubftaa- 
tiam, abitrahe phiegma & manebit oleum, infunde, íuperhoc oleum funde 
| — fpiritum tuum igneum , & fpiritus refolvet oleum , deftilla hzc duo per alem- 
| bicum, & habes menftruum colicum. Hoc menftruum fi ter fuper mel dcttil- 
|. letur, fit fortius & ultimo reGlificetur fuper falaartari. gy. Menfirui hujus Zvi. 
| aurüprzpar. digerantur & deflillentur per retortam & toties cohobentur uf- 
| que dum aurum tranfeat, deinde per alembicum deflillentur, & manet oieum 
auri in fundo, odorem ambrz & mufci fpirans. 
j 42. B. S] tartari, folve in aére ,coagula in calore ficco arenz, calcina 6. 
| horas , hanc folutionem , calcinationem , coagulationem repete decies , dein- 
| | de folve in aceto deílillato. Acetumautem hoc RAM Ao modo eit fa- 
elendum, m. Aceti vini Hlifpan, vel Francici, deftilla-in Mariz Balneo ut 


| phleg- 


iem A SSNT ye per ETT TER I ae LEE CRI SM ev 
Gp Z SES SWE RSEN TEORIA PAN TTE jn OR VAI 


evite M SU MS p 20 Cms OPNREEE S INE IS ELUR uy CLUR PR EIN n S e IE SILET I RA MN E OR 
Aper NETS CIUS AIT S PIE e A RR S TI Men IEEE E ON 
- * ANC , y. ir y rA à SUA OM 


49 deu Dn. D. Daniel Crug ti bp Pos 


TAE 


phlegma feparetur , mutetur recipiens & deftilletur acetpm , ut octo numeras P 
re poffitis inter guttas cadentes, deflilate ad fyrupi confiltentiam , mutetur — | 
recipiens , continuerur deftillatio, ultimum hoc reCtificetur, mice cum priori - |. 
aceto deflillato G iterum deítillentur. xy. Salis tartari fuperioris & folve in hoc 
acet, diftillaà, (tent, ut impuritas refideat , filtrentur, coagulentur , calcinentur, 
hor. j. in igne feu potius igniantur, & non fort? calcinentur, hoc facite oCties; 
deinde huic fali tartari ita preparato fuperfunde fp. vini, ut inflar pulis liquidi 
fiat, flent 24. hor. in calido temperato , inftar fanguinis humani, deftilletue 
phlegma , & fpirituofa pars feu falina manet apud fal tartari, hoc toties rei- 
rerate , ufque dum fp. viai tàm fortis prodeat , uti fuperfufus eft, , Tandem 
folv. in phlegmate aceti fuperius refervati, vel in debili fpiritu vini filteentur, 
deftillentur & fublimentur , & afcendit fal rarcari volatile , quod liquidum, fol-. 
vit folia Solisin oleitatem, — — ^ agg | : 
43. Vel y, Salis tattari decem .& oo vicibus folutum & calcinatum, 
77. ufque dum nullas impuritates deponat, Superfunde fp. vini ut fiat inftar pul- 
tis craffioris , deftilla cohoba ro. vel 12. nam prima vice fp. vini totus tfan- 
Ícendit , tandem veró decima vice fp. vini apud fe retinet, ut phlegma fp. vini 
modó egrediatur, hoc novo fp. vini reiterandum , ufque dum bona quantitas 
falis de fp, vini apud fal tartari remanferit, hoc mifce cum tribus partibus bo- 
li Armene ( ego mallem terram figillatam ) inde retortz , & prodibit fpiritus 
flavus, reclifica, hic fpiritus folvit tantum tinéturam auri , manente corpore 
folis albo. — Dofis hujus fpiritus gut. iij. in vino, : 

— "Aurum ad hanc tincturam ita praeparatur &, Aurum, folvein Aq. regis 
adde Mercur. & aurum cum Mercurio precipitatur. Lava hoc amalgama, 
miíce cum triplo falis, prepara & deffilla per retortam, pulv. in retorta rema- 
nentem edulcora ; huac cum triplo cinabari mifce & calcina lenté per gradus: |» 
ignis, hoc bis indie, ufque dum 12, calcinasum fit. S 

44. R- Áceti; vini menfür 6o, extrahetur 4. pars tanquam phlegma, reli- 
qvum deftilletur, & fuper fecesbis rectificetur. Deinde s. lithargij £5j. in 
diverfis vitris, fuper quamlibet funde 6. tb. Aceti deftillati, folvantur, folutio- 
nes omnes confunde , & deflillentür tres partes , vel ad fyrupi confiftentiam, |. 
fuper hunc íyrupum iterum funde tbvj. Aceti deflillati iterum deflille- | |: 

tur & hocreiteretur ufquedum Acet. deftill.tam forté redeat , quam affufum " 
eft. Syrupum hunc five hoc refiduum ex diverfis retortis deftilla, prius 
autem per menfem in Mariz balneo putrefiat, fed quatuor partes maneant — 
vacua, quando phlegma abiit Gt fumi prodeunt mutetur recipiens, & prodibit | 
oleum rubrum, ex fecibus in retorta refiduis extrahatur fal cum aceto deftill, | 
& procede uti in lithargyrio fecifti; hoc fal deítill, & adde priori oleo & lis | 

| "b | : um 


N 


D 
-— 


| DDe auro potabil $ fexaginta uritur he. ax 
-. quoti , iterum ex refiduo extrahe fal , & deftilla, deftillatum adde priori. Omne. 
. deftillatum funde in cucurbitam longam , fuper quam tegatur papyrus oleo 
| intin&ta & fpiritus aéreus prodibit per papyrum , & phlegma remaneat, re» 
ftantem liquorem deftilla ad fyrupi confi(tentiam , quem fyrupum pone in cel 
. la & prodibunt cryftalli , quos phlegmate lava, & ficca, refiduo fyrupo atfun- 
- dephlegma, deftilla, & in cella iterum collige cryftallos, fuper hos cryftallos 
funde fpir, aéreum ad 4. digit, eminentiam, & cohoba quater, & prodibit 
eum fpiritu ol. album, quod eft verum folvens auti, - : 
—... Be. Calcemauti bené attenuatum inítar fpongia , fuperfundehoc oleum 
. àd digiti eminentiam, digere per diem & noctes duas, decauta oleum, & fupger- 
. funde fpiritum , & fpir. ex calce extrahet tinCturam, iterum digere oleum, ite- 
. rum extrahe tins folis cum fpiritu, ufque dum omnis tin&tura extracta. T in- 
&ura hzc in pelicano circuletur, per 3o. dies & Spiritus abftrahatur , mane- 
bit in fundo verum aurum potabile ad 3. gutt, in vino vel ad 4. praftantiue 
- eit, fi fpiritus VIII. cohobetur, T 
4$. Super proceffum N. 22. defcriptum Digby ita commentatut , prz- 
flantius fieri aurum potabile, fi fp. vini hoc modo auro tin&tus pracipitetur, - 
non cum ol, tartari, quod non przcipitabit, fed per fpir, viridis aeris; vel 5d 
mellis, cum parte aliqua fpiritus vini, poftea przcipitato affundatut Aq. 
|o parum Mercurii, fic omne aurum recuperabitur admodum volatile, fuper hoc 
aurum affunde fp. vini qui fuper fp. urinz ana aliquoties re&tificatus. Deinde 
|| pelicanentur & oleum auri fupernatabit. | 
.. .46. Solve aurm in aq. regis ;deftilla aq. regis tertiam partem , affunde 
|. fp. vini tartarifati juftam quantitatem guttatim, pone in cellam & prodibunt 
|. eryftalli , quas exime, iterum abítrahe aq. regis & cumfp. vini tartarifate, ite- 
|. rum fac ut anté, & pone in cellam & cryttallos collige quamdiu prodibunt; 
| eryftallos omnes ficca leni igne, affunde his fpir. vini tartarifat, & digerantur 
|o per Messen , poflea deflilla ex cucurbita & prodibit auri oleum , && verum 
| porabile. | 
| » 47. Quando flor. Sulphuris füblimantur per ignem lentum , antequam 
flores fublimantur , prodit aqua infipida, volatilior quam fp. vini, qua licet 
infipida , aurum folvit. 
| 48. Fac Amalgama cum auro & Mercurio, exprime per corium, ree 
|. flitantem globum in corio tere , & in phiala, quz alià phialà tegatur & lutee 
| tur, pone ad lentum ignem per horam dimidiam, iterum terantur & dige- 
rantur inter illas duas phialas, hoc repete, ufque dum aurum in pulverem im- 
P palpabilem abeat. Hic pulvis cum recenti Mercurio mifceatur, terantur, 
. Migerantur lento igne, hic labor additione , uitione & digeftione novo Mer-- 
Append. Dec. LZj. Ann.V11.69 PLU, E «urio 


| e 


"WT PIS IPRC ARE TS 0 mA TON TIES T NNITYS NES PT AUN AA UTE SEES PR CE BA SA SELLER ELE LI OE TL A RC CARD 
) 2 vM, ; - ; f » 


e 70 55g o rm Daniel Crügerus 


curio toties repetatür, ufquédum totum aurum in Mercurium fit reductum ,, 
& omnia per corium tranfeaüt, hoc facto, Mercurius hic aureus digeratur im. |. 
tigillo te&o in lento calore tamdiu , ut cuticula aurea fupernatet, quafn colli- |. 
pe , & iterüm digeratur, iterum cuticula colligatur; tepete , quamdiu cuticula. |- 
prodit , hac eftfulphar folis, fuper quod funde fp. vini rartarifat, vel fp. vini | 
ab urina. deftillata vel fal. cornu cervi deftiilat. & habebis aurum potabile. — 
49. &. Vitrioli leniter calcinati, deftilla fpirit. ex capite mortuo cum pro | 
prio phlegmate. fal extrahe; hoc fal proprio fpiritu impregnetur, fixum £at. |. 
"volat fiat ignis. adeprüs.. | 


2. d Spirit. aceti, hunc. impregna proprio fale: aceti, five fuo tar-- |. 
waro,fiátque ignis adeptus. — — : | : : : 
3v. Ignis adepti: ex. Vitrlolo ignis adepti ex aceto, mifce & circulens |: 
tur, adde Mercuriom folis per Vitriolum Veneris fublimatum;, digerantur,, |. 
adde effcem: folis: fubtiliffime: praeparat. £6. digerantur.. à; | 
«o. Ol. Solis quo Parifiis cancer exulceratus, item ulcera Gallica alie 
quoties curata funt, citante D'igby in experimentis. fclectis chymicis Germa-- | 
nicé in 8. editis Hamburg: "na | 
| R.. Sp. falis patt. ij. fpir; nitri p. r. folve in illis aurum, humiditatern. | 
lente deftilla in Marix Balneo, ufquedum aurum inftar falis remaneat , deinde: | 
atri expofitum in. liquorem felvatur, deftilletur & folvatur novo: menítruo fze- | 
pius, dum non amplius in.fal fed: forma:olei feu.liquoris confiflat; —— | 
' . [n hor liquore tingatur penna. GC cancer circalabra ulceris illinatur, que: | 
—Monfieur Belieur aliquot cancros. defperatos: ab aliis. & hymicis dereliclos, in» | 
tra 1j, dies fanavit, p. 2.10. libr. citat. du. | Y. 
$1. Ol. Vitrioli à facchar: Saturni. minio; lithargyt, cetuffa vel Sàturno:| 
fa&tum. & dettillatum dat ol, vitrioli: dulce..folem; & lunam. folvens p. f 24. 
B«ch. €. E 
j2. Willis p; 59.liquór ex fuligine-calcem folis in tincturam reducit, — | 
$3. &. Pulv. Vitri Antmonii fubtiliffime pulverifatum affunde fuccum | 
ex immaturis uvis, digere per dieesaliquot in alembico bene forti, luto mue 
tato , deftilla. fuccum, &. adde. dupsum facchari; irrorentur fpiritu aceti , & | 
deflilla per retortam, ol; rubicundum , quod cum fp. vini. clarificetur.. P 
Huic oleo.adde. parum de fp. falis.:&- habes liquorem; qui fulphur aue |. 
ri extrahit, manente corpore.albo; Aurum prius per aq. regis *eft fubtilian- , 
dum & per alembicum.trahendum; fcu.ut: afcendat.cum aq. regis per alembis | 
cum, Vid.Bafilin curru triumphalip: 375... — y | 
f 4 E. Amalgama Jovis ex p.iij. Jovis & Mercurii p. v. Merc. pr&cipitati| 
quantum priora duo ponderent , terantut, pone in retortam & deftillà in recie 
| ili 


Pt EOGOW We. dtm o S PT A PERTESETBANMECSMERS TNAM ES 


L vi 


3D. Daniel Crügeris de auro potabili, £8 (exagimta auri tint. (dc. 43 


Mu 


pientem , qui in Aqua ventre füo decumbit, per gradus ignis dallila prodit 
liquor, & deinde fpiritus fumans, qui fpiritus cum auro przpaf. 'deftillatus, 
' aurum fecum «trahit ,'cum quo parum totum vitrum aque in lapidem cryftal- 
linum mutatur. Vid. Autor. fol fine vefte p. 35. 
| £f. Bt. Sachari, quantum placet, adde folia folis, quantum vis, tere... 
. per aliquot horas, atfunde fp. vini & extrahet tin&t, que verum aurum po- 
. bile | | 
Ij £6. Fol.auri in mortario chalybeato per. menfém trita continuó, & 
. poftea per retortam deftillata, dant liquorem , qui cum. fp. vini. extractus, dat 
aurum potabile. | M 
$7. Aurum odore plumbi teritur, pofteà calcinatur. & tin&tura extra 
 hitur. | : 
$8. &.Spir. falis Zj. vel q.v, adde olei Saturni deftillati guttas aliquot &-. 
folia auri folvantur in vola manus, deflilla ad tertiam partem , abítrahe ad 
medias, iterum affunde aquam, & deftilla ut prius , donec liquor remaneat 
infipidus , qui erit aurum potabile. i | | 
$9. Vitrioli Martis & Veneris fa&i cum oleo vitrioli, affunde fpir. falis 
cum 2, part. butyr, Antimonii , & folvuntur cryílalli, in hoc fpir. falis , etiam 
folve aurum, conjunge fenfim & affunde fpir, falis hunc folarem guttatim , 
poíteà deftilla, Hic fpir. folvit aurum radicaliter vid 806. Becher. 
60. Spir. é filicibus de(tillatus , facit verum aurum potabile, folutde —— 
| prima eft viridis. Aurum primo folvendum fpiritu nitri & falis.— vd 
..— 61. Mercurius carbonum tritorum beneficio in Aq. facile redigitur ,- 
quz certo artificio auri animum extrahit 504. Hecat. Chym. Vol, 4. 


"1 
ii] 
i 
5 


STIT TN e ME SOHO RURAL A ISIN TEC DAT 0 TURON ERU OS TL LATER YE PICS ARATRTENE OB RISE QR 129 VIR ID TNT VD Ci Rev n PEREAT LER Se SEI NES CHEER ASISTE CDNURT EN eS eeiri FS ITI -] 


EIN : 2 - t ( 


d TN Dn. foannis BaptifeW'enckb ——— l 
JGo0eOSS0 ESSO. UGSGHEGSQ UCORR E CSOMECSUHDSO SOR 
Dn. D. JOHANNIS BAPTISTE... 


WENCKH, Mice 

Com, Pal, Caefar. Incl, Statuum DucatusStyriz Me- | 
dici & Phyfici Grzcenfis, Acad. Nat, Cur. 

DISSERTATIO PHYSICA: 

"dn in Concavitatibus corporis nofivi fit Lux, an 

—. Qenebra? | 


AD PERILLUSTRESTVIROS, 


Academiz Leopoldino- Cafarez Nat. Cur. Prafi- 
: dem, & Ephemeridum Direttorem, j 


Ix in ampliffima theatralis mundi área ef? vel nobilitate illuftrius: 
velantiquitate celebrius monumentum, quod afpicientis oculi fufpen- 
dat aciem violentius, illiciat pupillam vehementius, affigat palpe- 
bram ftabilius, quam radiofa corufcz lucis facies, emblema Deita- 
tis. Eft primunr inchoabundz Univerfitatis exordium , quid eft vetuítius? 
immaculatum divini vultus fpeculum , quid eft lucidius? pulcherrima Crea- 
tis Omnipotentie Porphyrogenita, quid elt felicius ? perpetuum te- 
nebrarum exiliunr, quid eft utilias? fr hujus genitorem indagas filix, eft Dei 
uterus; fi primam fororis parvula nutricem invefligas,eft uber Providentiz, 
fi prima cunatunrinquiris incunabula, eft nitidiffimus aquarum thalamus, quo 
fuper ferebatur fpiritus Dominz, quando Píalmographi teftimonio tenebrofa 
aqua in nubibus aeris incumbebat montibus (Pjal, 17.) Dixitque Deus Gen: 
1. Fiat lux & ocyus ad primum oris ac verbi fonum, ad primordiale eloquen- 


| tis Patris effati Verbi, Gt refonantis fpiritüs proloquium, dicenti Triadi clarif- - | 


fima à concavis zternitatis nvontibus refpondit. Echo, facta eft lux in qua — |. 
jgnara mali bonitas ut reluceret, divifit lucenràtenebristridigitalis dextera. ne — ^ 
eryftallinus intemerata lucis candor in ipfa dierum omnium Aurora Ecdipfin — | 
pateretur, —^"Telam dixeris vel virginaleriv potius gignendz univerfitatis euview — |. 
S xegio,non alijs quam Creatricis omnipotentie manibusinfecundatolaten- — 

Us» | 


LI 


/ 


EE aam PTT TS 
"wl NIU WU T. - 


E cA Differtatio Phyfica; — diusd 4f 


E 5 eM 
tis,nihilo utero extenfam , in qua divinus Conditor vivaciffimis coloribus fuz- 
met umbram polchiitudinis idzavit ; & putabisné ultra ideatam à delineato 
Numine humana molis imaginem , fic delineatam à foris ut inter abdita, re- 
clufi corporis cubiiia caliget ? an leviter fufpicaberis hanc nobiliffimam inani- 
mati orbis gratiam , animantium Principi, animato mortalium corpori aut 
denegatam penitus, aut parco nimium infufam halitu, externam membro- 
rum feriern afpergere, interiorem fimetriam non adornare? corufca fax ! pre- 
cra lex! fuccifa vox! avita lux! & fulget in noGte ut tenebras pellat, & 
fplendet in die ut nubes diffolvat, & claret in ftellis at coelum iliuftret, & ni- 
tet in aquis ut flu&us demergat , & haret in terris ut campos foscundet, & vi- 
ret in ramis ut. fruclus evellat, & calet in membris ut venas illu(trer, in cpace 
conclufi corporis concavo fulget ut umbras difperdat , hzc in occultis coag- 
mentati fanguinis fibris illuftrat fanguinem, irradiat fpirituum voraginem, & 
interiorem hominis oculat rempublicam ne caliget. Infpice , f curiofo liber a» 
nimo fi ftudiofo genio arridet; Infpice, fed Aquilinà oculatz mentis acie, 
non cecutiente caligantis ignoranti pupillà radiofam fereniffimz lucis faci- 
em; velfi experiri ambis medicum, totam vafliffimz regionis amplitudi- 
nem, univerfam tenuiffima molis ftatuam, anatomicá fubtilioris intellectus 
indagine exenteremus, — Videbis non radios, fed radiorum umbras , nam illi 
fubtiliffimis fuzmet claritatis fulgoribus , defixos corporum oculos exczcant ; 
adeo fcilicet inimicantur corpori , ut quidquid eft corporeum, dum penetrare 
neíciunt, declinent. Adeo praclara hec radiorum puerpera, lux corporea, cor- 
poreis inclufa finibus, fuum vix non quandoque excedit confinium, ut fpiri- 


. tum accedere à [corpore recedere videatur. — Putas fine myflerio effatur. fa- 


piens in Proverbijs: Lux Oculorum letificat animam Vrov. 15. v. 50. ut ve- 
tuftiffimam fereniffimi luminis Parentelam cum fpiritu violentum exofz affi- 
nitatis nexum cum corpore manifeftet; eft lux (nec enim diffiteri licet) eff 
corporis illicum , fed anima delicium illius area, iftius orbita, illius advena; 
iftius incola, illius hofpita , iftius hoftia , illius fimbria iftius fafcia , illius gra- 
tia , iítius g'oria, illius infula, iftius laurea , illius purpura , iftius regia , illius 


transfuga, iítiuspronuba; eft lux oculo oftium , anima organum, oculo fa- 


Ícium, animz ofculum , oculo debitum , anime proemium , oculo vinculum, 
anima fymbolum , oculo labium, anima bafium.  Mluminat fed oculum, 
leüficat fed animam, corroborat, íed oculum, exhilarat fed animam ; 


exfatiat fed oculum , exítimulat fed. animam, conciliat fed oculum , no- 


bilitat, fed animam. ^ Et adhuc ambigis lucem fpiritibus conjungi, 
qua carni jungitur; adhuc ne dubitas inter abdita viícerum | concava, 
inter condeníata coagmentantis cerebri cubilia, illuminari à luce fpiritum, que 
2) F3 neque 


C2 CMS JAY PUN ON ARE NOS CIT E ERRO RAYS 19) 0 


(ru aliai js. Cr. ed odi T T PPS PI RGEUTITA ICI SSA YO MAS BI PRIUS diosa BS OUT E NES AA UA SG EO Rer 10-2 SO IRSE TO T2 AE T RT 35 2A HN t 


ES — Dn.Jobaunis Baptifte I^entkb — c 
néque corpori fuam furripit pulchritudinem , aut fuam fubtrahit claritatem. 
Putas,fine. principie fapientiffimus intonuit Siracides, obfcurum de lumine 
proloquium , clariffimum lucis elogium , irtefragabile aternatura veritatis ar» 
gumentum , Lux DEI Vefligium Ejus Eft. (Eccl. po. v. 3 1.) pedem fi cer- 
sis in veftigio, videbis DEUM pariter in lucis iconifmo; f1 veftigium eft 
ambulantis indicium , eft lux non diffimifiter Jatentis DEI velamentum ;- 
fi veftigio patet calcaneus , in venuftiffimo lucis umbraculo DEUS abícon- 
ditum fe manifeftat. Sed dices forfan in puncto non coar&latur linea, im 
palmo non confumatur ftatua, iu umbra pheebus non volitat, in nube Aurore 
machina non corufcat; lux hxc corperea non eft divinz lucis anima; fed ta- 
men zmula: Lux hzc corporea non eft divinz lucis unigena, fed tamen fi- 
lia: Lux hzc corporea non eft diviaz lucis femita ; fed tamen eft pediffequa; 
Lux hzc corporea non eft divinz lucis amafíia , fed tamen fatrapa;: Lux hzc 
corporeanon eff diving lucis (yngrapha, fed tamen fyllaba. Habitat DEUS 
non diffiteor lucem, fed penitus inacceffibilem , quid enim corpori cum fpiri- 
tu, quid limiti eum finis neício , quid creaturz cum fuo Numine, quid luci 
Íyderum, cum fole fuflitie extra analogiam nominis eft commune? hoc pla- 
né quod Idez cum imagine, quod effigiato cum effigie, quod DEO cum 
Deitatis indice, quod corpori cum umbra corporis, quod animz cum ani-. 
marum fimilitudine eft commune, | Lux non eft fpiritus fed fpiritum acce- 
dit; Lux non eít anima. fed anima fuccedit , cur ergo animalem fpiritum non. 
illuminet , in obfcuratam illius faciem ad inftar primi luminis, fuz lucis fpirae 
culum non infufflet? Concludite Philofophi ex fimilitudinum enthimernate, 
veritatis confequentiam, flatuite Celebres medici ex przambulis delineatz 
lucis laudibus , perennitatis aphorifmum; defumite elogium à fymbolis, fub- 
fcribite epigraphen infallibilitatis; Dum ego interim ut luci luceam validio- 
ribus argumentorum radiis prelucebo. | 
Eit igitur fed non exiguum inter Philofophos & Medicos. difcutientis 
ingenij argumentum , fuo non deftitutum argumentorum molimine , fua fun- 
datum bafe , num inter abfcondita humanorum corporum concava, inter ab«- 
ditas pulmonum alas , in deciduis oculorum fcrobibus, in remoüiífimo cordis 
gremio, in finu hepatis, in cerebri ventriculis fuam ferema lux accendat lampa- 
dem & fuz inimicas claritati tenebras expellat? Adharet Lumini Illuftris Avi- 
cenna lib. de vir.Cord. cum Galeno Principe non fine affeclis.quorü hzc eft fen- 
tentia, Cum Author luminis, Deus Conditor , & fida hujus Numinis pedií- 
fequa fubfimilis natura. concavitates has exílruxerit, videtur certé injuriam. 
ordinatrici iftius Providentiae , easdem vacuas ia tenebris , qüz privativa fo- 
lim funt vacuitas, derelinquere, — Hinc fcribit Avicenna Deum finiftram cor- — |. 
D ' dis | 


: i: | 
A ^  Differtatio Pbyfica, — — : / 47 
dis concavitatem fabricaffe , ut foret fpiritàs armarium fuzque alvearium ge- 
nerationis, Ínfer Philofophe ergo primum profilientis fpiritus principium y: 
originalis ejusdem regie , illuftris hujus accolz patria eft inifter cordis ventri- 
culus, exinde velut € domo fyderum hz luminofz ab igne fpharule inter 
pracipuos. humani microcofmi. circulos difperguntur, à quorum flammulis 
tota totius corporis regia accenditur ut ardeat, illuminatur ut clarefcat, — Sie 
fermé differit citatus Protomedicus Cap. 2. de vir. cord. & conc'udit fpiritus 
- effe fubftantiam luminofam; quid clarius nifi czcutias ? quid. vifibilius , ni vi- 
fu. careas. ad. videndum ? profequitur à vifivo fpiritu defumens paritatem, dum 
eum lucis radium compellat , quem. f1 fpectanti immittas anima, exultat ve« 
lut oculus ad auream orientis Aurora faciem , fi fübtrahas illiconfimilis velut 
ad deciduum diei obitum contriflatur. 
: Refpice qui huic diffidis fimilitudtni profpicientenv ex animalium: oculis 
latentem. animum, & naturalem affertz veritatis indicem videbis, volve hiíto- 
riarum T omos. & leges parem in homine conditionem, Pralegent aufcultan- 
ti filegere gravaris Svetonius &c. adeo perfpicacemy Tiberii [Imperatoris ocu- 
Jum, adeo Marci. Antonii pupillam fuiffe lynceam , ut fingula. qux luderet in 
tenebris nocturnis hyftrio, diftincté cerneret, difcerneret accuraté;, Dic ob- 
- . fecro fi credis attefítanti;an fine luce obfcura. viderint in tenebris an noctem fi- 
| ge vicaria dici luce potuerint fugare vel fugere? fplendentem videbantad:lam- 
padem , fed. cui alius niír in corporis concavo modius non fuppetebat;, quam 
alia. nifi fpirituum claritas non illutrabat; Exhilarat hujus fecretii lumittis can- 
. der ad affabilem: amicz converfationis. hilaritatem quo copiofior eo: jucundi- 
| us, quo moderatior eo fedatius;. dum e contrario fuà. cum: tenebrosa nigredi- 
me atra. bilis totam. hilaritatis obfufcat faciem, omnem» exultantis; animi pro- 
cribit amcenitatem. Intuere fi lubet terrificam. hypocondtiaci Morionis fa- 
| — iem, & in tetra execrandt vultus. imagine afpicies tenebrofam caliginem, exie 
lium ferenitatis.. | | kasd | 
- Adítipulatur Galenus Princeps lib. z; Gtc, de fyrapt. caufis cap. 7..lib, 3. 
de locis affe&,. cap. 7. dum moéroris originem omnem , timoris fcaturiginem 
quz crudeli nimium tyrannide invafam. torquet animam, in fpurium attz bi- 
j lis uterum refundit 5; qua univerfam mentis & corporis aciem fic hebetat, ut. 
| diem in noclem vertens » clariffima vix videat, invideat videnti , terretur um- 
j bris in meridie infelix animus, fingit in luce tenebras, licet quid timeat igno- 
|. fet, Sedjamad folidiora inquilinz lucis veftibula procedamus.. ! 
| 3. Illud. evadit lucidum , quod fuam à lucido habet progeniem ;; illud. 
'umin: fum contlituitur, quod à conflituente lumine procedit, fed humanum 
|^ — worus inhabitantes fpiritus conftituuntur à lumineergo evadunt luminofi, Mi- 


ROreim 


! 
)Ó.— 


uf WU M. ww TSITNES UN di e Prts E IR" Ww o 2d P2 SOMNIS * XN E mU. NR WC TL- Wa, PEPENDIT ne A Mais Me Xp Da 0 E RTT SADOMNO Pes NET * x 'J 
à , n ta - ' EN t * : 2 | 
j , s . - ^ d M A PPC 


AS D. Jobamis Baptifke Weuckb 


norem Sagax Sennertus docet dum fpiritum ex aere & puriori fanguine de» 
monftrat generari ; Subfume Philofophe, fed aer eft participium luminis ; con- 
clude neceffarib , ergo & aerei fpiritus à lumine conftituuntur, fecundum ut 
probes argumentum , fappone nredium à fuo fpecificari termino, illud fuam 
ab ifto effentiam emendicare , hoc fic fuppofito argumentor. Vitales & ani- 
males fpiritus funt lucis medium ergo & lucidi. Si antecedens negas. probo. 
evidenter lux lucidiffima eft vitalis anima , fed hzc mediante vitali ac animali 
fpiritu ne&titur ac invehitur corpori, ergo hifpiritus funt lucis feu medium feu 
vchiculum. | | ! 
Ad Tertium procedo. — Sicut fuperius in macrocofmo eft, fic eft infe- 
rias in microcofmo, fed illud femper eft lucidum, ergo & iftud eftluminofum, 
Major irrefragabilis Hermetis eft fententia, quam fuà in Smaragdinà tabue 
la demonítrat ; fed tu. fi ambigis attenderattonem. Non minus quod eft fue 
perius in macrocofmo quam quod inferius eft in microcofmo rotatur circulo 
& per continuum continua circulationis motum confervatur ; gradatim vero 
per fübrilifationis energiam donec fcilicet fubtilifentur attenuati fpiritus in lu- 
cem quemadmod( informis aér à primá regione attenuatur fubtilias, donec in 
tertiam evadens evadat aer, non diffimíliter poft chylum fucceffivà graduatio- 
ne in purum fanguinem , ex fanguine in maffam luminis evadit fpiritus. 
Quarto. Adjunge, quod hi fpiritus conicidant cum aere vitali, fed iftum 
.mon negabis lucidum, ergo & illos aífere luminofos. Prima propofitionis fi 
negas veritatem, fimpathiam infpice, ne in lumine caliges; alioquin unde 
tam mutuus confpirantium cum aere fpirituum confenfus? ut dum ifte den- 
sà obducentis nebulz involvitur fpiffitudine , ifi evadant turbidi & pené te- 
mulenti, Eft fcilicet irrefragabile Ariftotelis affertum, fimile fibi fimile in na- 
- tura parturit , & natura naturam confervat. € 
Quod fi Philofophorum teftimonio forma nunquam conftituit informe 
vel difforme, attende vitalium fpirituum formalem propaginem &à pulcher- 
rima lucis forma non nifi lucidos fateberis emanare. kiumor cryftallinus 
hanc format fobolem , fed nunquid diaphanus ifte uterus effundet tenebrio- 
nem? nunquid hzc fereniffima candoris puerpera caliginofam progerminabic 
faciem, vel fpuriam fobolem enitetur? Adde quod fxpe citati fpiritus pro- 
prietatibus lucis polleant, fed proprietas participat naturam effentize, ergo f1lux 
eft lucida (quod nif1 tenebrarum filij negare nequeunt) hi fpiritus fint lucidi 
e(t neceffe, Si revocas in dubium, num lucis proprietas fit in vitali & ani- 
mali fpiritu , puriffimum trutina fanguinem, ex quo conficitur , & hunc lucem 
imbibere , claritatem fapere , fpirare radios invenies, quod quia proprium eft 
lumini cruorem effe lucidum & inde exfilientes fpiritus luminofos evadere 


infer- 


"t A A PARLA IC NM rt NP LIST dic." 
mae x M E133. i m 
" a n ep E 


ceo 750. 2ifeifatio Ph»fica- T 49 
infertur, -Sed amabo anse lucem igni negandum judicas, an flammam effe 

— fulgidam igsoras? ignorat felus ille, «ui coecutiens in caligine quid ignis 

.- quidque lumen fit , non afpexit ; fed dic ulterius cur ignem dicis lucidum cur 

alieiis fulgentem? nonne quia fubtilitate preeeminet, affurgit levitate ? quid 
euim falit in altura citius quam ignis flammula , quid evanefcit levius in au- 
. ram? hàc plané prarogatva vitalis animalifque gaudet fpiritus, quo nihil 
agilius , nil fubtilius reperitur; tenuiores invadunt arterias , penetrant venue 
- ]as, poros tranfiliunt chylum invplant, corpus pervolant, ubique permeant, 
- & evadunt. | | 
. ... Quid fi celebrioris Stagyrite teftimonio a&iones in fuppofitis lucidis & 
- a&livis dunt, refponde ambigens Philofophe , ubinam vitales & animales fpi- 
- ritus a&tiviores iunt quam ia fuppofitis in fübjeclato corpore quod calefaci- 
unt ut zítuet, inflammant ut fervefcat? Certe (1 concentrante tenebrarum 
occl&ádentur carcere , forent tunc mortui , non activi. 

.  Adjungam aliudforían vivacius argumentum, — Illud eft lucidum quo 
pofito lux exülit, fed hec appofito exüilit fpiritu, ergo hic lucidus eft. Si de 
m'nori dubitas , indubiam majorem judicans, dic, nunquid pofito vitali fpi- 
ritu ponitur animatio & ocularis vifo, deficiente fpiritu hac quoque defuit, 
vide quid inferas dum hoc fateri cogeris, & tenere? 

Confirmat eorundem fpirituum fubtilitas, nam fubtiliffimz qualitates 
in corpore fantlucide, cum lux extra fubtilitatis fpheram evanefcat, Prate- 
rea hi fpiritus funt refolubiles in lucida principia , funt ergo lucida progenies, 
quam evaporationes Diaphanz exhalationes perfpicue eorundem Principia 

. componunt, 

Sed folve dubium, refolve quzftionem adverfarie, nunquid cui conna- 
turalis eft ignitio ejusdem nature competit efle lucidum cum ignis fuapte na- 
tura eluceícat? eft autem vitali fpiritui ignitio connaturalis , ergo & efle luci- 

dum eft paturale. - : Td 

Eft tritum canz antiquitatis, eft. antiquiffimum tencllz juventutis ele- 
mentum; Nemo dat quod non hat; cum ergo vitales & animales fpiri- 
tus humano corpori dent effe lucidum , hoc prius habeant eít neceffe, Dant 
certo lucem corpori dum graduatione mirabili chylum in lucidam convertunt 
materiam , ut fubuülifatus luceat & ardeat inflammatus, 


Et unde quafo denominatur vitalis fpiritus, nifi à vita quam poffidet; 
fed hac eft lucida, ergo & fpiritus hac vita vivens lucidus fit oportet. Vitam 
Í1 dubitas éffe lucidam, Sennertus fuà probabit authoritate, probat & ratio ; 
Principium vite ia homine eft arima y hanc cffe lucidam fi rationali anim 

—— vAppend. Dec, ILI. Ans. VILIS V Lil. TENET €$ prae 


TAM yu" ww. OT IT EN NEL EN S ou cR EST ANN CCTN UIS UNCTSO NITE TT S MNSONTIREN VE MEN M INEPE E MEME S 


$9" .. D, Jobamis Baptifte W'enckh 
es praeditus non negabis, nam quod immatceriales effectus parturit , quod in- 
selle&uales partus edit eft lucidum, eft luminofum, RUN 

Cur adamas eft lucidus , vel unde nancifcitur fulgorem? non nifià fo- 
lelucido, cur lucent mineralia inter obícura latentis terr: concava nifi quia 
lucem folis participant ; quam quia anagis vitales fpiritus imbibunt magis hos 
efíe lucidos , eft afferendum. 

Sed age , Experientix magifterio fübícribamus , cur vel quid deficit dunv 
corruis deliquio enervatus? quod deficit eft fpiritus , cur deficiat ifla eft ra- 
tio , quia lucere definit, ardere intermittit, quo rurfusradiante vite fplendor 
irradiat & corufcat. 

Quod fi ignis fubtilitas vel lucem indigitat vel caufat , cur fimilem effe- 
Gum neges fpiritur, qui igtie eft fubtilior? Si ignis ideo eft lucidus, quia eft 
calidus , cur fervefcentem fpiritum pariter effelucidum negemus, 


Quamdiu calor zítuat in corpore tamdiu inhzretanima & vitam tribuit; 
Calorem auferens , lucem aufers; ergo quod calere corpus facit, lucere fa- 
cit; fed fpiritus dat corpori quod caleat. ergo quod'luceat, procurat. Ec 
nunquid continuus circumcurfitanium: motus fyderum lucere facit fidera . 
quorum fi plura cogis fiftere, cogis & lucem perdere? quid autem human? 
corporis circulationem agitat nift vitalis fpiritus, curipitur non fit lucidus, cum. 
motus non. tantum circularis. fit fed etiam. vitalis. 


Verum difcutias (f1 lubet antagoniftan agere ) per. quid influxus fide- 


rum ad animales fpiritus terminatur ? f1 luculentius inveftigaveris, reperies, id. 


fieri per claritatem luminis , per influentis radij fulgorem ;. cur ergo ifte non. 
irradiet fpiritum in quem intluet cur non capacem luminis illuftret 2 


Hinc eft quod Clariffimus Maur, Hofmannus lios fpiritus vitales flam- 
mas , nuncupet , quz radiando aftuant , irradiant zftuando; Eft virtualis ii 
igne lucido potentia incinerare ftipulás ; eft. virtus vitalis fpiritus confümere 
humores, igne & lumine, ardore & fulgore, — 

Helmontius , formam vitalis fpiritus vitalem lucem nominat, quz quia 
luei vitam fociat, luce e& luminofior vel faltem nobilior lumine inani- 
mato. EL | 

Appone lampadi digitos & intueberis lacidos ob Diaphaneitatis excel- 
leniam quz fuam à vitali fpiritu. trahit originem, continuat fulgorem, 

lgneus radiofi folis uterós eft vitalium matrix fpirituum , qui accedente 
aeris flargine per infpirationem fenfibilem & infenfibilem generatur. Proinde 

quid 


No m d. n ais ^ / L 
dh ? b" v) mw * - Ld 
Vy : 4 ^ : 


aat 


S01 E " | Differtatio Phyfica. | ft 


ACELOSEDA.GMS I MBs amm ntt 


- quid vetet eife luzidos ,luminofos aeris filios, && primi in aftrorum republi- 

| €a Principis foboles? | 

Quod fi ad. fcecunditatis efficaciam non fola fufficit anima, fed etiam 

- jm feminis vehiculo illumiaau requirantur fpiritus; cur ergo non fint lucidi? 

' hinc vivacioris luminis defectusinfenibus nimium humidis , fterilitatem pro- 
trudit, & impedit foccunditatem, 


| Certe fiin humani corporis republica lux radiat, hzc nobiliorem irra- 
diabit partem , quz quia vitales & animales fpiritus funt, hi fuo non priva 
buntur lumine, ne fibi debita deflituantur proprietate. | 


Sed nuncà radiofo argumentorum meridie ad occiduam conclufionis 
vefperam divinum commendate lucis enchyridion inclinat; non tamen ita ut 
inter umbras non luceat, inter opaca humani corporis concava nonferveat , 
non fulgeat, non candeat, non clarefcat, Iítam non ftudiofam nimium luci- 
diffimz veritatis concinnavi Apologiam; fic adverfarios virginea lücis lam- 
pade invadens , ut fapientum monftraverim fententiam , non adverfariam dif- 
fentientium ingeniorum offenderim eruditionem. Et quia fapientibus fcribo, 
non pr&fcribo, ipfos Iiluftres lucis zemulos, mez ft non affenfuros, faltem 
atifuros opinioni confido. Unum illud à meis defenfz veritatis enulis ef- 
flagito, ut oblata rationum pondera in pacatz rationis trutina appendant, ve- 
ritatis ftateram trutinent, & appenfam cum tenebris lucem aqua librantes 
lance difcutiant, nec iflius excellentiam cum viliffima illarum inanitate con- 

-fundant. | Videbunt certe ( ni intuentium oculus caliget) in vena fanguinem, 
ignem in fanguine , ardorem in fpiritu, fulgorem in ardore, videbunt in vi- 
ta radium, in cruore fpiritum, & lucem in calore. 


A 


Sed ulterius me explicare liceat, cum infolens patadoxum Queftiohzc 
videatur: An in córpore humano fit lux, vel tenebre ? quisenim mortalium 
fuo eoufque introfpexit vifu, ut hanc terrz molem fuis oculis luftrare va- 
luerit? hic certé Argus caccutit, perfpicax quantumvis Aquila, no&tua eft, 
Lynx ipfe exoculatur , foli intellcctuali oculo hic microcofmus pervius eft, 
cujus proinde intelle&us curiofitate. ( curiofa enim dele&tant, curiofis fcientia 
medica excolitur, exculta mir perficitur ) huic dubio refolvendo me accinxi, 
& indubitaté prahabita matura deliberatione concludo: In corpore huma- 
no , in partibus fcilicet principalioribus, eft lux, qu& confiftit & oritur ex 
irradiatione fpirituum : Quod ut eo perfuadeatur efficacius, certo fuponen- 
Gum eít, fpiritus efle corpora lucida; hinc C do&tiffimo H«elmontio de b 

: 2 pitt 


*« 


D "ul 


ETRURIAE: NER EET TT TRI A RE RNC RON UP RILS E PMIR SERI 2. 
^ KP, ES $ M : 7 Y 


$2 D. Jóbaunis Baptifle W'enckb. — 
fpirituali pag. 728. Luces iftz ac forme vitalium ab Hoffmanno Viro de re 
medica optime merito, Flamma vitalis vocantur: & non fine fundamen- 
to , eft enim lux paffio & atfeClio neceffarió annexa vite & fanitati fpirituum, 
undé ficut paffio neceffario annexa effentiz , non poteft tolli ab illa manente 
effentia etiam per divinam omnipotentiam , ut patet in anima rationali quam 
Deus non poteft creare fine vifibilitate, ita etiam fpiritus non poffunt efle fi- 
ne luce, undé debilitata hac luce, fpiritus infirmantur, illaque membra vel par- 
tes ,in quibus anima mediantibus his fpiritibus fuas exercet actiones vel ten- 
fationes extin&ta veró. omnino hac luce, evanefcunt fpiritus, & cum ipfis 
vita, Hoc fuppofito, probatur, 


I Ex naturali antipathia & contrarietate lucis ad tenebras juxta illud, 
«ux cohabitatio lucis ad tenebras: enim vero de intrinfeca & conflitutiva ra- 
tione contrarie oppofitorum eft, quod fe ab eodem fubje&to mutuo expellant, 
fed lux & tenebre opponuntur contrarie privative, ergo ab eodem fubjectoe 
fe mutuo expellunt, confequenter fubjectum in quo fubjeCtatur, vel cui in- 
eft lux ,non poteft effe cenebrofum ; fübfümo , fed fpiritus ut fupponitur, funt 
corpora effentialiter lucida, & infunt corpori humano , ergo in corpore hu- 


- mano datur lux orta ex irradiatione fpirituum, cui haud inepté optima abe 


fconditorum propalatrix & probatrix natura ipfa, naturali infallibilique fuo di- 


. Gtamine fuffragatur, ex cujus proinde inclinatone 


Secunda probatio defumitur; nam omnis homo fanus naturaliinftinctu.—— 
tenebras horret , averfatur, & propterea homini tenebre funt poena, maxime | 
enim dolet & aegerrime fert dum carceri tenebrofo includitur, diem e contra, — 
dulcemque lucis ufuram, tanquam rem nobiliffimam , amabiliffimam, jucun- 
diffimamque (cujus beneficio vivit) amat, calidifque im votis tenet, — Item 
omnes homines , maxime pueri, tenebras & fpeQtra , qua fpiritus funt tene- 
brarum, horrent offenduntur, & E pileptici fiunt, fed hoc non ex alia caufa, 
quam ob mutuam actionem & antipathiam lucis G tenebrarum vi primzvae 
feparationis ab invicem & fpirituum qui babent luciditatem , ergo fignum eft 
quod fpiritus per fibi connaturalem lucem illuminent corpus: quod autem 
homo melancholicus tenebras amet, tenebrofa quetat & folitaria, & in cry- 
pias & fepulchra anguloive abfirufos fefe proripiat, oritur ex tenebrofitate 
ipirituum , qui prater naturam fuam atris obducuntur variarum imaginatio 
num, affedionumque nubibus, non tamen omnino obfcurantur , fed eorum 
ux debilitatur parum vel multum, pro intenfione vel remiffione e" | 

X 


EM ve rv eer MIN 
&Y, i - 


8 us | Differtatio Pbyfca,. P4 P $37; 


- lie, fpiritus enim, approbante optima omnium magiítra experienta infirmi 
funt, qui melancholici plerumque languidi, debiles & in omnibus actionibus 
tzdioít funt, nam fpiritus condenfantur & paulatim extrema deferentes ad in- 
teriora fe proripiunt , fefeque ibi concentrant, haud fecus ac fpiritus vini in 

^- dolio vini frigore congelati fe contrahit GC in medio fe concentra, 

Tertio: Ex admirabili harmonia que eft in tota rerum natuta, & in- 

tef creaturas, quam non minus ingeniose quam fubtiliter Hermes in tabula 

. faa Smaragdina nobis adumbrat, dicens; Superius eft ficut Inferius, & infe- 
rius ficut fuperius: & non immerito, omnia enim naturalia fuperiora cogno- 
Ícuntur per inferiora, & hac per illa difcernuntur illisque quantum ad effectus 

- fuos adafitantur, dummodo totum quod habent ab illis acquifiverunt, cum 
ergo fpiritus in corpore notiro exiftentes fint quedam quodammodo fcintilla, 
quidam partus & effectus fpirituum corporum füperiorum & cxleftium , il- 
lique his fuum imprimant & influant effe&tum proportione tamen fervata & 
attenta ungicujusque natura, fignum manifeltum eft, quod fpiritus noftri, 
qui capaces funt effe&us primari) ipforum fcilicet lucis, hanc diffundant, & 
dilpergant per corpus cui infunt, cum ergo radij aflrales necefíarió corpus quod 
contingunt i:radient , illuminent, etiam fpiritus noflti corpus noflrum irra- 
diabunt & illuminabunt. 


Quarto; Ex fine foirituum noftrorum , qui eft quod fint vinculum a. 
nime, & corporis , illaque duo extrema & maxime interfe diffita , totoque 
ccelo diftincta ita conjungant, unumque alteri ita adaptent & proportionatum 
reddant, ut ad inftar gratiofiffimorum hofpitum. G amicorum ad invicem com- 
morentur, quod autem preftari nunquam poteft, nift irradiatiorie & luce fpi- 
. rituum , cum in hoc confiflat. fanitas & vita illorum, ex quo, luce clarius, 
|» meo exiguo videri patet, quod fpiritus noflri irradient corpus, & confe- 

quenter quod fit lucidum, alias fpiritus effent fruftra; quidquid enim caret 

fine fuo ad quem ordinatum eít, fruftra eft; DEUS autem & natura ni- 
— hil faciunt fruftra: Nec refert contra objicias hanc lucem non videri, confe- 
quenter non dari, Refpondeo, nego confequentiam ; fic entm de no- 
X. &te vident quadrupedes, Gt tamen nos non videmus ex indifpofitione noltri 
X. fenforij ad. capiendam iftam lucem, nos enim de nocte lucem non videmus, 
|^ vident tamen no&tuz , feles , Canes, Equi Gc. ; Item funt homines qui ad lu- 
|. eem candelz non autem folis coccutiunt , adde quodlux fpiritum: noftrorum 
| ERN quandoque videatur, ut patet im ifta contagioía flammula exiens ex 
&1re.dut corpo&e contagiofi (de hoc vide Doctiffimum P. Kicherum ) qux 
DeL SUE 3 | non 


TEETTTVUACON TT VSEERTM Y CETERI ROM UNS NIU AERA TUPMES NR NE E Tm s Nen On 4 RC I PROPORRE 1 MAE PARTITIS 


LM EESTI TREAPRETIQATS REMO GE NO CITY TW TM RS es p 


$4 Du, fostnis Baptifte U'euckb, Differtatio Phyfica. 


m i; SUE NUNEPOTESDNOITOUOVNAPUASENURESIC NOTER 
non eft aliud nifi fpiritus contagiofo vapore circumdatus , item in ftication: 
eculorum & quando candela ponitur rerro digitos &c, | | 


/ En! Paucis probatam habetis Conclufionem meam , quam non parum 
confirmare & ftabilire videtur congruentia partis affirmanus, & inconcinna 
incongruentia partis negantis, inconveniens quippe eft & feré imperceptibi- 
le , quod Benigniffimus DEUS , in cujus operibus przlucet Clementia , nobi- 
hifimum fui luminis & perfectionis E&typon, animam fcilicet rationalem, qu£ 
poft hanc vitam lucem fecum inhabitabit inacceffibilem, tam rigide tenebro« 
fo corporis ergaítulo, tetroque carceri incluferit , eamque per hoc vitz tem- 
p habitaculum tam obfcurum inhabitare decreverit, Quare Veftro judicio 

zc cuncta fübjicio, ut fi quid rationi confonum judicaveritis, Veftro quoque 
kd calcule adprobarefaveatis, "Valete, - 


HOLT SV OP PEERS RIT OUR 9. M79 e TUER Y IS OCNS UNS FUR CB ET NIPSENN ER IL NI TS UA CC 
added ita eas PIS VORN 2 267 NACER SES RS oT bie eed 865472 NE SE COR e EN QUIA 
: [es WI. E 


UMP UDCME 


T fe^ MIN 


E cR pu TI À e Moo i i v D i ;) v , S DER Jod j , | 
d ji AR - : 
C OP . A x (oz 
iom CRGO $$ 


580» MBdEe QUSE - 4930800 00509-1600 E00 2000 Qe 

Dn. D. CONRADI BARTHOLD 
BEHRENS, d 
PNEUMATOLOGLIZ: MEDICAE 


PudAd RIA A4 
De 
 dpirituum fmitorum exiffentta. 


Uriofa obfervatio Dn, Picarii de auatuor viris à fpectro interemptis 
memoriam promiíle alias Pneumatologix medicz mihi revocat, 
cujus proin caput, de fpirituum finitorum exiftentia communica- 

.. bo cum integrum traclatum digne abíolvere, alia impedimenta 
rohibeant, & magni viri confultius judicent , per partes publice doctrinam 
E. exponere , qua tractatio erit morborum , qui à caufis fupernaturalibus 

- exiftunt ac foventur. Agnoverunt caufas ejufmodi in morborum produclio- 

- mibus omnino prudentiores medici, refpexitque eo Hippocrates in prenot. ab 
init. dum coníiderandum femper monuit, an etiam divini quid in morbis 
fubfit , id eft an à fpiritu alique morbus producatur , illatufque fit, ceu omni- 
um optime vox hec à Zaccbia Quaft. leg, l. 4. p. 360. ac Conringio Epift. 
29. de var, Dotirin. explicatur. Neque enim cum Jo. Heurnio in coma. 

— ad Hipp. ac Heluoutio trad. Ign. bo[p. morb. p. 49. & in ideis morb. p.542. 
/' fermentum aliquod feumalignum ex acre cemmunicatum, feu aliud natura- 
le, fenfibus tamen minus obvium, per là Séàcy intelligendum arbitror, cum 
. fenfui Hippocratico ejufmodi iaterpretatio maxime repugnet, utpote qui 
. paulo aate de afeclibus nature vires fuperantibus locutus fuerat. | 
Non tamen deomnibus ejufmodi caufis fupernaturalibus agere intlitui, 

| fediis tantum, qui à fpirituum fiuitorum nialigaorum directione pendent, 
|- Hoc ipfum ut ordine ac fyathetica methodo procedat , unumque caput ex al- 
| tero quafi fluat, ac quzafferuntur, firmo nitantur talo, quxdam de fpiritu- 
|! um horum in noftrà Athmofphará exiftentia & operationibus contra Baitha- 
| Jarem Bekkerum, notiffimum fícriptorem przmittenda: Hic enim fpiritus 
| poft Lapfum à DEO ex mundo relegatos inque infernum detrufos ,&ternis- 
que illic vinculis ligatos detineri (latuit, ita ut in oxbe ampliu; nihil agant, P3 
| | eiie 


wow VEA d ES TE TE Ae ^ NI 1 NOTE DCUE WPT- eene E Ao Rd m De OS TAA DH 0 HILPIDSHRINEPURNS Y SRI RE TIE IO 


"s | Da. D. Conradi Bartboldd Bebren: D 
efficiant, quod ipfum fi ita fe haberet , fruftranea effet tota hsc inititutio. | 
Ante omnia vero prius definiendum, quid. fpirituum. nomine n [ 
qui eun deeffentia aut. accidentihus corpo:is nihil particpent, /ceu in fubfes - 
quentibus plenius declarabitur, necefíz eft, definiautur per conceptum aliquem, 

. nullo modo in corpus feu materiatum quippiam cadentem , idque ex ratione 
eppofitorum. Cum vero ejufmodi conceptus nullus alius effe poffit, quam 
actus aliquis intelligendi, fequitur etiam , quod fpiritus metaphyfici fint fub- 
ftantia, actu intelligendi pollentes. — Deinde cum quoque requiratur, ut fpi- 
ritus atque corpota per przdicatum utrique commune, utriufque tamen ef- 
fentie. fimul conforme fint fübftantiz , id ipfum cum IJ. Leibuizio in AG. 
Lipf. amu. 94. p. 111. non incommode nifum quempiam, vel vim activam 

- vocaveris, — Differt autem vis activa à potentia nuda fcholis cognita, quod 
potentia aCtiva fcholafticorum , feu facultas nihil aliud fit, quam proxima a- 
gendi poffibilitas, quze tamen alienà excitatione & velut ftimulo opus habet, 
utin aQum transferatur, — Vis vero activa actum quendam continet , feu 
&yTeAey eto , atque inter facultatem agendi , actionem ipfam media eft, & co- 
natum involvit , atque ita per fe ipfam in operationem fertur, nec auxiliis in- 
diget, fed fola fublatione impedimenti. Atque uti dein ex literis ejus humas- ff 

 miffimis intellexi, évreaexeixv. explicat per nifum, fecurus an Ariftoteles fimi- 

liter intellexerit. Corpori quoque nifum ejufmodi , etiam ante extenfionem 
competere , ab eodem praclariffime demonftratum eft ig As Lipf. aua. 95. | 

. pr 145. Cogitado vero quid aliud, quam nifus quidam , & cogitauonem qua- 

. fi antecedit nifus. Spirituum igitur finitorum effentia re&te in nifa G intel- B 
le&tu finito collocatur , uti corporum natura in nifu & extenfione, | 

Ejufmodi fpiritus revera dari, quamvis ratio à priori forte demonftra- 
re nequeant, à pofteriori certe probatur argumentis imprimis qvatuor, ifque 
ab anima humane exiftentia, fpeCtrorum apparitionibus, obfefforum ener- 
geia , ac denique oraculorum apud veteres pradictionibus defumgtis, 

Animz humanz exiflentia, feu quod idem eít, fubítantiam quandam i 
in corpore humano, à corpore tamen diflindam , nec corporei quicquam ff 
parttcipantem , exiftere, ex eo concluditur , quod principium illud ratios | 
nale, quo exiítentiam originemque noftram cocleflem cogitamus , fcientias | 
. fubtiliffimas , artes mechanicas , aliaque interdum raturam rerum ipfam fu- | 

perantia ac ftupenda comprehendimus , corpori foli, utpote materiae adfcribi | 
nullo modo queat, cum hujus effentia, ut didum, in extenfione tantum | 
confiftat, nec cogitatio ejufmodi alijs in corporibus deprehendatur, Spiritis" 
busautem noítris animalibus fic dictis, eorumque per. nervos ac mufculos | 
determinato motui , occurfieni & collifioni talem colligendi ac ratiocinandi| 


^. v* 
Y 
Ag 


^ 
N 
"PEMC MT ^ 


———— ——— L— — 


? . Lo ut f - p^ 
h 4 AS EA - Lr : ad 
À fT 


E" TE Pueumatolopía Medica. 


vim tribui quoque non poffe, exin patet, quod eofdem cum brutis homo 
communes poffideat, qua illorum beneficio automata exiftunt , id eft inflin- 
Gui & affuefactioni organorum fenforiorum parentia, cum à contra in ho* 
mine ab intelle&u dirigantur animales hi fpiritus; Neceffe eft igitur cogits- 
tionem & ratiocinationem ejufmodi ab altiori principio dependere , id quod 
erit fubftantia, à corpore plane diftincta , feu quod idem eft, fpiritus aliquis 

" finitus, cum corpore organico hominem vivum conflituens , anima vulgo fic 
dicta rationalis. | 

Alterum argumentum à fpe&rorum apparitionibus defumitur. "T'alia 
quidem fubinde fingunt fibi pueri, ac melancholici , imprimis meticulofi. Ex 
timoribus adeo fortiter pavere homines, ut delirent, ac Dxmones quosdam 
videre fe putent ipfis infeftos , quandoque note, quamdiu interdiu, jam apud 
Hippocratem lib. de reb, sd virgin. [pet occurrit. Dimerbrokim Dp. prat. 
bijior.3. meminit melancholici cujufdam, qui demonem fibi continuo à la- 
tere adílare putabat , ejusdemque horrbilem figuram adítantibus enarrabat 
ac mirabatur alios illum non videre, cum fepe proxime illi adeffent. Quales 
illufiones juvenis quidam hypochondriacus paflus fuerit fuperiori anno decu- | 
riz hujus accuratiffime recenfet Da, Merklinss. — Anno 1682. Lugduni Ba- 
tavorum in Nofocomio Melancholicus quidam nil nifi de parvis nigris virie 
in fuperiori hypocauíli tabulato obambulantibus , querebatur , ac ni ipfi con- 
fentiremus , rifu & indignaüone nes & Dn. Profeflorem Schachtium exci» 

| piebat,, cetera autem fanus érat, A pud DoGliffimum Ettmillerum in colleg, 
prati. Tom. 2. p. 952. exemplum occurrit foeminz vetulz, per viginti annos 

«um damone rem fefe habuiffe afrmantis, Enormes alias vifiones ac ftu» 
pendas impreffiones , in virgine quadam hyfterica narrat Bauzmanmps in eni- 
| feel. Curiof. Dec. 3. Anu. 1. « Mppendice. Sed, ut dixi, illufiones funt, haut 
decus ac ebrii quandoque fancte affirmant, vifa fibi vel audita quedam , de 

' quibus fidem nemini cordato unquam fecerint , exflantque exempla hujus £a- 
 tinz plura apud Poffivm L. 1. Idolatr. c. 6. NV ierumdepreftig. Demon c.g. 
| Delriuml.2.qu.27 $.1.p. 271. Goldfmidium in Morpbeo, c. 4. $. 25. Sc- 
| licet fortiffimz ipfosque fenfus vincentis imaginztionis is effectus eft, ut acce- 
dente fimul przconcep:a opinione , animus à fpeciebus rerum prafentium a. 
' Vertatur, tantumque attendat ad illarn fpeciem, quam forti imaginatione fi. 
i imprimit, eamque habeat. pro fenfu rci alicujus prafentis , ceu tamen non 
eft. Accedit in melancholicis fpirituum animalium craffities ac fegnior mo- 
'tus , qui incidentes in veftigia olim impreffa à cornibtis tauri, pe&tore leonis, 

Cauda draconis , varia à veftigiis illis ad mentem reflectunt, unde propter ce- 
leritatem cogitationis mens hac omnia conjungit , unamque ideam format, ut 
dI ppend. Dec. LI 4nn.V11.C9 V1H, H* cogi- 


Offerte, omnino veritati conforme eft, ut fummo jure eum, qui fidem tot 


TROCTTNTNEH PEPRE CERNERET TIRES IAS TUEURNC Su 


PSI C38? 4n 3 "s Top X V UNTEN EN PLANMIRANSE NV, APUL NEPDTDUMUAN. VCnh!'i yw 
"T - n. TT WM Ü - M t TT 
Pe ; NEL ue * . 


$8 —  ,. Dn.D.Conradi BariboldiBebjens —— 00 
cogitet fe videre diabolum , ceu naturalem ejufmodi reprafentationis in me- 
lancholicis modum, acutiffimus Haldfiidim in Colleg. prat, ad cafum 15, 
Tim4i. reCtiffime explicat, Interdum etiam umbra propria in aere craffo & 
rorido formata, profpe&tro habetur, ceu exempla apud Borellum cent. 4. obf. 
90. docent. Aliquando phenomena aquea, ex vaporibus adícendentibus 
combiaata , fpectra reprzfentant , talis erat nympha , que anno 1615, Mar- 
purgi prope molendinum Elifabethanum confpiciebatur , de qua judicium Li- 
bavii in Cifía Hornungi s. 7 1. exítat. : asd 


—' .Spe&ra tamen, feu imagines ejufmodi revera dari, & confpicienda fe 


teftibus denegat , cum Dni. P'icario , impudentem vocaveris. | Et profecto, 
quod nec unius imaginationi , nec aliis rebus naturalibus adfcribi poteft, fed 
à plutibus perfonis deprehenditur, illud ipfum non de nihilo effe poteft. 'T'a- 
lia funt exempla partimà Docliffimo viro fingulari ftudio citata obfervatione 
congefla , partim à Lavatero l. 1. fpev. c. 12. Laffenio Atbeifm. triumpb. 
ferm. xv. Goldfmidio in Morpb. c. $. f. 32. receníita , quibus addenda recen 
tiora, venator ícilicet cuna cane & cervo, referente Da. Gokelio mifcell. Dec, 
2. Ann. 4 Obf. 27. Uxor ruflici ante oGtiduum fepulta ex obíervaione Di. 
Ledelii iu mifcell, Dec. 2. 4nn. 6. Spectrum Annzbergenfe in Mifnia paucos 
ante annos, quod attre&ationibus frigidis, variis tumultuationibus, igais exci« 
tatione, lapidumque projectionibus in dibus Paftoris[llius Eliz: Zobelii; mo- 
leftum erat , cujufque flupendam hiftoriam di&us vir publicis literis con(« 
gnavit. Spectrum "Thetvvortienfe in Anglia, quodanno 166 1.à medio Á pri- . 
lis, edes Mompeffonianas importuna T ympanorum invifibilium pulfatione, 

vanifque ludibriis infeftas longo tempore habuit, quodque anfam dedit fofe- 
pho Glanvillio peculiarefcriptum de eo confignandi , quod in 4H; Lipfienf. 
ann.953 p. 217.recenfetur, Spectrum. Coburgenfe. à laboriofiffimo Frowe- | 
qanno L5. de fafcin. part.6.c. 7. defcriptum, prafectum quendam fpecie u- 
xoris fuz adhuc vivenüs deiudens , & cum illo edes fubinde mutante, quo- 
que emigrans. Spectrum Stokholmienfe in Suecia , mulieris à marito inter- 
fe&tz, cui caput fuum feu craaium difciffum de noZte oftendenti, nobilis quz- 
dam matrona auaulum impofuit, qui dein in cranio cadaveris e fepulchro ex-- 
tracto iterum repertus eft, Hiftoriam plenius tractat Erafmw Francifciin Dee 
&dautübne Tom. x. p. 916, Spectrum denique Hildefienfe anno 1659. in 
zedibus civis cujusdam 1n anteriori 2Rofenjagen habitanus fubinde apparens; 
in forma mulieris , nivea facie ac manibus, oculis parvis ac fcintillantibus, mo- 
do panem caraefque pauperibus promiffas , & mantile ad baptifteriumn in teme; 
pío urgens , ceu plures teftes o tempore in curia noftra depofuerunt, 


Rol 


7 


— Pneumatologia Medica... MY $9 


; — : m EUTSTETIABMIBUUNGTET CCS II gt get MEAS Act ttt 
. Realitatem. porro fpe&trorum arguit , quod ad confpe&tum corum grae 
wiffime plerique conturbentur. Epilepliam in adultis, affz&tui huic alias mi- 
. nus obnoxiis fubfequi, communis opinio eft unde & res naturalis, qualis eft 
ignis fatuus , aliaque ejusmodi phznomena à fpeOtris ita difcernuntur , ut ad 
cecurfum naturalium rerum non facile vir prudens terreatur. aut horrore vel 
tigore corripiatur ;. At fi verum fuerit [pe&irum , non folum praternaturalis 
horror; fed & fumma cordis anguftia etiam in fortiffimis viris adit. Juven-- 
cula illa , cujus Promannts. l.c, meminit, fpe&ri facie & voce perterrita, vri- 
flitiam infolitam per aliquod temporis fpatium paffa fuit. Puer in citata ob» 
fervatione Gókeliana , primum perturbatus, dein aphonus fa&tus, convulfios 
nibus graviffimis per duos integros menfes die nocteque cruciatus fuit. Ca- 
rolus VI, Gallie Rex , occurrente ex improvifo & terriüca voce inclas 
mante fpectro , maníacus evafit, di(lridtoque enfe in obvios ruit, refereate 
Curiofisfimo Zmboffio in Geneal. Gallic. p.530. Haut abfimile exemplum de 
fartore quodam, corpore alias bene habito, nec ad adfpectum melancholico 
| pradito , recenfet Ingolffetterss in Ciffa Hornusgi, Ep. 257. Vixit etiam ad- 
huc paucos ante annos Hildefij] honorata matrona, quz à fpectri fenfatione 
. territa derepente cosca evafit. Nec tantum homines fed Gt ipfa apimalia quos 
quecommoventur & quali mutantur, veluti equus ille eujus meminit Delrio 
1. 2.c, 27. f. 2. p. 292. poít viftonem ejufmodi fubito ex manfueto & cicure , 
ferox flernax & calcitrofus effe cocpit. — [dem expertus ipfe fum, ante annos 
quindecim , cum medicus caftrenfis exercitus Brunfuigo Luneburgii cum eo- 
dem in Hungariam abirem, & in tranfitu pet Bohemiam in vico non igno» 
bili, fub Dominio illuftriffimorum. Comitum Sporkiorum perzoCtaremur: 
um enim fub adventum iniftum locum ab hofpitiorum defignatore noítra- 
.te intclligerem , mihi domum asfignatam effe, in qua quod fpecularer babe- 
pem, accidit derepente media noGle, utttes equi mel , ac fi fcuzicis adigerentur, 
capifira fua cum furore quodam abrumpeaies , fpumantesque ac fudore ma- 
didi ex equili in aream. prorumperent, aullifque blanditiis à feryis meis ite- 
rum in ordinem redigi poffent, donec demum adventante aurora, quiefcere, 
& maanfuetiores evadere viderentur 5. cumque altero die, noltratibus hoc re- 
ferrem , à predicto officiali refponfum cum rifu tuli , fib: pridie ab incolis ilius 
Joci de edibus iftis quzdam relata, eaque cropter mihi easdem confulto de 
 ftinaffe , ut rerum ejusmodi experimenta facerem. 

— Nec folum intra. apparitionis fpharam fpectra fe condnent, fed & ali- 
quando omnino nocent, vimque inferunt... Ligaa; lintea aliaque à fpe&ris con- 
^ £reclata, nigra evadere ac interdum ardere notum, nec vulgo folum £ »uía 
| eft, 1n Ruffia orientali Ípecttum habitu vidug lugenus fub meridiem obam. 

NE Y: | B." 4 - bulans, 


E 


4o Dr. D. Consadi Bártboldi Bebrens — 


ML Ld mci oM LU Cid v aM MM wieder c ea laxa DD o E Cap E er: 


bulans, mefforibus brachia ac crura frangit, nifi protinus eo confpeóto in tez- 
ram pronidecidant. —Delrio l. 2. . 27. f. 2. p. 287. Idem 1.6.c. 2. f. 1. p- 
922. de Nobili quedam Salmanticenfi refert, quod à fpectro lorum iigens in 
manu gerente , in quod: gladium aliquoties ille ftrinxerat, in pe&ore & tergo: 
adeo verberatus, utad quatuor digitorum latitudinem nota contufionis, rubo- 
re ac livore mixta impreffa remaneret, moxque vibex intumefceret; cum into- 
lerabili ardore & graviffimo cruciatu, ex quo tertio die poft obiit, Libertus 
quidam apud Plinium L7. Epiff. vifus fibi cernere quendam in foro refiden- 
tem , admoventemque capiti fuo cultros, atque etiam ex ipfo vertice capillos 
amputantem , ubi illuxit , libertus circa verticem tonfus, capillique jacentes de- 
prehenfi. B, Meinulpho , Diacono ac Confefferi barbam omnem à fpectro in 
omnis avulfam, ex Golielino Perfona adducit eruditus Hepkeliw tratl. de 
Energum. p. $4. Martinus Schoockius, celeberrimus ille polyhiftor,fpe&tro- 
rum tamen negator , in. diverforio à fpetro lecto fuo ejectus, eidemque fup- 
pofitus eft, tefte doGiffimo Goldfinidio in Morpb. c, . p. 31. Quendam no- 
élu in cubili fuo, veru infixum, & luculento igne probe elixum refert Delrio: 
L 2.part. 1. qu. 7.f. 2. Anno 1681. Rolfuarti in Frifia fpectra hominem a- 
&uali igne combuffiffe , hiftoria ftupenda refert Slanklagrdws im colleti. cent. 
6, obf. 90. Quid. quatuor il'is viris robuftis acciderit, copiofe citata aliquo- 
ties obíervarione explicat Dm. Vicarium, fimulque objectiones omnes ita pre 
occupat, ut quo minus. cum. docliffimo viro idem fentiam, rationem nul- 
lam videam.. £ 

Imo.quod'amplius eff, magi certis ejurationibus fpectra ad libitum pro- 
ducunt, cujus exemplum lectu dignisfimum Dr. Picarim ibidem fiftit, quo: 
fcilicet aliquis in. quodam Trithemii libro no&u legit, & plures homunculi in: 
confpectum fe obtulerunt, Similem hiftoriam de quodam Cornelii A grippz: 
librum elam legente, narrat. Delrio l z. qu. 29. p. 309; & de cithariftria qua- 
dam Bononienfi Peucerus i. 1. de Divinat. p. 19. quam vita fanctam magus. 
ad libitum coetibus hominum: ftitit, fidibus confueto more canéntem , nec à. 
vivis differentem , nifi quod. palleret plus nimio.. 

Quadam etiam fpecira res futuras prafagiunt , ceu: notante Mitore no- 
tarum ad Relig. med. p: 186.ante obitum alicujus ex familia Brandenburgica: 
femper mulier quadam apparet , uti ante obitum Electoris Saxonici Dresdz 
monachus cernitur. Lubece in «de cathedrali pulfationes Abundi (defun- 


&iante duo fecula Canonici) mortem alicujusex Canonicis'prefagiunt refe- 1 


rente idipfum Da. Imboffio in Notit. procer. Imp. p: 124. cujus hiftoriz ori- 
£o altius repetitur ig Novis literariis Baltbicis; Anni 700: p. 187. É 

Ad fpeclra. pertinent. phenomena illa. in- metallifodinis. tefte: J4gricolg: — |- 
wd L 6, teh ^ 


"T 


LAN 


LI 


| Vest Ad 


ral 


- Pueumatologia Medica, ——— E 


— : MU SF SERRAPERU ^ REM 2 ; ————————ÓÓÁ! 
l, 6. rei metall.p. 174, apparentia, uti Dzmon truculentus & homicida, Itg 
virgo pulcherrima in Miínicis, fenex in Islebienfibus, equus in Sangerhufanis, 
monachus in Italicis confpici folet. Interdum nanorum inílar , tres dodranteg 
longi apparent , more metallicorunz veftiti, virunculos metallicos vocant, 
In fodinis. Norvvegicis Damon mediocri forma, barba prolixa, actoto core 
pore niger metallurgis fe appropinquat , eofque non raro ex fodinis pellit, un- 

uibufque fauciat, referente Zb, Bartlolino im AG. Haffu. Vol 2, obf. $. Quo- 
modo foffores Labaceníes in Carniola fpectra fna montana colant, pluribu 
commemorat than. Kircherus. mund. fubt, l, yo.f. a c. 1r. 

.. Deinde Cobaldi, qui hominibus in edibus inferviunt, conclavia fcopis 
purgant, orbes ac patinzs in culinis niundant, ligna apportant , equos ac ju- 
menta curant,pabulum adminiftrant. — T'alis erat Spiritus ille in dicecefi Hil- 
desheimenft, Bernhardi F pifcopi tempore, obverfans , did'us Hodken, de quo 
pluribus agit H/ierss L. 1. preflig.c. 22, Ejufmodi fpe&crum cuidam in no- 
bili ad fylvam Hercyniam urbe fe adjungebat fineulis noctibus, ufque ad au- 
rote tempus, ut mane veftigia in leto ubi jacuerat confpicerentur , duravit- 
que hoc per aliquot annos, memorante. hoc ipfum Henkelio de. Energuus. 
PIgs —6 DU M ds ; 

Tertio Satyri, quorum mentio fit Zevitici xvir. 7. ubi Israclitze iisdenv 
facrificaffe dicuntur... Meminit Plutarchi in vita 99e p. 172. Satyrum e- 
jufinodi haut procul A pollonia urbe captum, qualem poéte & pictores com- 
"muniter depingunt, quicjoe perductus ad Syllam , vocem afperam equi pra- 
fertim hinnitu, & hirci balatu permiftam , edens , intelligi tamen non potuit; 
dimiffusque eft, Forte autem ad monítra hi & fimilis generis Satyri perti» 
ment. Verum autem fine dubio fpectrum fuit Satyrus ille, qui quondany 
Divo Antonio in deferto obviam factus, ceu in vita ejus refertur, de cujus: 
tamen hiftoriz genuina veritate dubitat Eruditiffimus Ecchardus in ben Jane 
nócerifdyen 9Xtenatfidben 9fuspigen ammi 700: p. 292, ubi copiofe de Satyris 


 Wpit, & omnino legi meretur, 


| 


| 


—— Denique Nymphz , quales tempore Lotharii Imp: paffim in Frifia in 
Ípecubus fubterraneis apparuiffe, necturnofque viatores fzpiffime in abdita: 


. fua fübterranea clanculum abduxiffe Delrio L 6. c. 2. f. 3. p 976. refert. In 


. Dania quzdam fub forma Sirenis apparuit, loquens fimul ac futura pradi- 
| cens, ceu ex centutiis Bartlolinianis refert Sacbfius quondam nofter in Scbo- 
diis ad. mifcell. Deci. Ann. obf. 22. In forma puellz magna; zlba vefteine 

! dut, quz abíque inceffu accedere videbatur , apud Borellum, cent. 3. eóf. g o. 
|! exftat. Interdum nympha ejufmodi in forma anus apparent; ceu Condo prín- 


|! Sipi; rivum cum equitata ttanfeunti accidit, eui in media aqua anus occure 
| k H 3 rens, 


6€ | Da.D. Conradi Bavtboldi Bebrens — 7 
rens, eundem arrepta ipfius ocrea flitit, ac attente refpiciens mortem ipfi 
predixit, Delrio l 2.c. 3. qu. 6. p. $95. | Viu NN 

Ut vero & Spe&trorum apparitionibus fpirituum finitorum exiftentiam 
eo firmius probernus, difquitendum nunc ulterius quid eadem fint? Exhnici, 
teftibus Job, Lanpio l.2. Ep. 35. & Geldfmidio in Morpb. c. 7. $. y 1. pro 
animis defunctorum habebant, quz circa monumenta & in aere tamdiu ob- 
errarent , donec corpus aqua luftrali expietum, teilure conditum, aut rogo 

| combuftum , aliaque confueta parentalia folut1 eflent. Ingentofisfimus Max- 
vellus de Medic. M wnet.l. 1. c. 2. eumque fecutus Illuftris quondam Prz- | 
les Nofler Folckamermin Mijc. Dec. 2. Aun. 2 obf. 102.. Spiritum vitalem 
arbitrantur, é corpore poft obitum dimitfum , reditumque iterum. molien- 
tem. | Favet huicopinioni obfervatio Kónipii in Mifc. Dec.2. Ann 6.n.37. 
& Ciauderi Dec. 2. Ann. 7.0bf. 163. quod dum cranium humanum pro fpi- 
ritu eliciendo deflillaretur ; infignis fragor ac tumultus , quafi fpectrorum o- 
mnia effent plena , excitatus fit, etiam cam valvarum apertione, Confirmat 
idem diligentisfimus Ridlims Lin. Aun. 2. p. 212. exemplum recenfens fpe- 
Cd, ob retentum dolo cranium, tamdiu per aliquot dies tumultuants, donec 
illud iterum coemiterio committezetur, a quo ftatim prima node nihil ami- 
plus auditum ett, : j f | 

Verum enim vero, f1 (peCtrorum apparitiones ceftis interdum tempori- | 
bus contingentes, futuraque indicantes , f1 fermocinationes eorundem ac in» | 
clamationes, quin violentiam ab ipfis illatam confideremus, omnino plus at- . 
guunt, quam fpiritum aliquem vitalem, qui, fi. quippiam eit, non nifi halitus 
efle poteft, cum tempore in auras fecedens ac diffipabilis, | 

» Nec animz humanz effe poffunt, Quamvis enim Divina omnipotese | 
tia, animz vel prius quod reliquit, corpus iterum concedere queat, ceu in | 
Lazati aliorum bis mortuorum , ecftafia quidem non pafforum refufcitatione | 
accidit, de quibus meus quondam in Bremenfi Athenzo praceptor , Subtili- | 
fimus Sovelingiss pluribus commentatus eft; vel quoque anima aliud pet | 
modum creationis ad certum tempus adaptare poffit; cum tamen anima à f 
&orpore poft mortem feparata, ceu vel faltim ex hiftoria Divius & Lazari Late | 
€4 xvi. 12. apparet, ftatim vel ad locum miferiarum tranfit, vel in coelum | 
temeat,ac in manu Domini jugiter permanens, premioque laborum fuorum | 
gaudens , requieícat, nullatenus anima in cenfum hic veniet, Agnofcit hog | 
jdem Delrio l. 2.qu.26. f. 3. p. 224. damnatorumque animas unquam compar | 
rere dubitat, adeo ut ne à magis quidem Damonum operam follicitantibus, | 
eftendi queant, cum eafdem ex inferng egredi damon non permittat, Kane | 


t pr & | i | sv a. 


- 


- Pueumatologia Medica. curd E 
: | Ji TRMEAERA 
dem opinionem confirmat dein qu. 28. f. 2. p.303. pluribus vero hoc ipfum 
non minus docte & folide exfequitur Gold[widiw in Morpb, c.7, $.62,63.- 
Quod vero fpe&lra interdum certam alicujus demortui formam reprafentent, 
id nulle modo probat effe animas hominum demortuorum , quos reprafen-- 
tant Namque & perfonarum adhuc vivenüum fimulacra interdum fe fi- 
ftunt, ceu exempla ejus generis ap. Zierum L. 5. preffig. c. 24. Francifc, 
€dauhübne Tom. 1. p. 912. Fromman. de fafcin.l. 2.p. 787. occurtunt;,que 
ipfa camen fimulacra cum corporei nil quicquam contineant , nullatenus quo- 
- que anima illorum effe poffunt, nifi ab uno abfurdo ad. alterum delabi in- 
tentio fit, "'umultus vero füb cranii preparatione , ceu fupra dictum, ex«- 
citati , pro illufionibus diabolicis merito habendi. 

Reflat igitur , ut fpiritibus alijs finitis adfcribantur apparitiones ejuímo- 
di, hique ipfi modo in fubfequentibus, ubi de fpirituum operationibus agitur, 
plenius explicando , vel affumant corpus aliquod verum five brutum, five 
inanimatum , aéreumve vel hujus utriufque fpeciem externam fimulent , 
vel denique mortuorum cadavera ingrediantur, Aerum certe affumere ex 
eo probatur, quod tam brevi momento ac fpatio fpeCtra crefcere & decreícere 
videantur , cum prater fuübílantiam aeream , nihil eque facile ad dilatandum 
feu rarefaciendurh , fpiffandumque ac condenfandum aptum fit. 


: Quamvis autem Deo graviffimas ob caufas ita difponente etiam boni 
angeli mortuos reprafentare queant, eo modo , quo eccleíia  Hierofolymitana 
Aor, xu, 25. angelum formam Petri Apoftoli affumpfiffe fufpicabatur, & 
quadam indubitatz fidei exempla ex primis feculis à Delrione l. 2, qu. 26. 
f. 5. collecta docent, quo minus tamen , definentibus demum miraculis , fpe» 
ra fubfequenium ac noítrorum temporum, quamvis etiam fanctitatem 
fummam pra fe ferant,inque angelorum ipforum forma appareant, fpiritibus 
malis cum Goldfmidio c. 7. $. &5. adícribantur, rationes nulla impediunt, 
Quis enim de hoc dubitaverit, fi ejufmodi fpe&ira fignum crucis, nomen JE- 
|. SU , aliaque pia fymbola fugiant ac deteftentur, fi in apparitionibus etiam re- 
|. petitis fint importuniores, fi pratexerint caufam apparitionibus malam vel 
—— falfam, fioratio fpe&ri fit fuperftitiofa, malefuada , defperati, fuperbi, libidi- 
nofi , vindicteque appetentis, Si appareant forma fufpecta, aut horrenda, In 
forma nigri parvique viri, caput viridi pileo tecti, ex. Mifc. Dec. 3. Zinn. 2. 
obf. 169 1n forma viti rubro capillitio ac barba prediti, ex Bierlinoii T bef. 
prad.p. 259. Cornuti, oculis flammeis, naribus ad cornu bubuii morem in- 
tortis dentibus oblongis , aprinis non diffimilibus . genifque felem referenti- 
bus ex ier 1,2. 6, 4, in manibus harpaginis fpeciem incurvis, Delrio p. 178. 


Quin 


ETE TAS Mort M LT, ISP I TENET E LETS NNI RSEN RERO TOEIC DU ERN 
i ^ »* A j f * AS TEL 


5 Dx. D. Conradi Bartboldi Bebrens 


| Quin & in brutorum forma ceu pluribus exemplis Fromamis p.703. recen» 
fet, Sub forma murium in xitata ex Mifcell. obfervatione occurtit. Si de- 
pique forma quidem humana, boaive angeli fpectra appareant, femper tamen 
aliquid infolitz nota adfit, aut vocem forment brutalem , & operatio fimul (it 
improba , acceffum eorum tumultus pracedat, aut comitetur , cum faetore va- 
ro flrepitu vel clade fecedant, ceu pluribus hzc ipfa de fpiritus maligni, fpe- 
&lram reprefentantis diagne(i inculcat Delrio | 2. qu. 26. f 3, 

Atque ita ex fpectrorum apparitionibus fpirituum finitorum exiftentia 
clariffime , ut arbitror, probata eft, pergimus ad tertium probationis locum, 
obfeffos nempe , utpote quos talia perpetrare notum eít ,qua etiam non nifi 
À poteftate fuperiori profecta nemo negaverit, Non quidem me latet multa in 
corpore humano accidere, quorum ratio non ita in promptu eft, przíertim 
£um temperamentum melancholicum ideis variis efformandis ac proin ad di- . 
vinationem ac futurorum przdi&ionem maxime aptum fit; Morbos etiam 
imprimis chronicos, modo extraordinario & miro afiligentes, demoni vulgo 
adícribi Wolfiws in fcrutinio Amulet. p.5 48. jam notavit. | At vero altiorem . 
& fupernaturalem caufam fubeffe nemo negaverit. 1.- Si geri nec vifa ante 
fibi, nec audita diftin&te loquantur, occulta aliorum dicta ac facta cum ex- 
probratione revelent, ceu demoniacus apud Fernelium 1l. 2, Abd. c. 15. etiam 
medicorum Íecreta detegebat, & puer quidam apud Bar£bolinum de 1ovb. 
Bibl. c. 19. exprobrabat , quicquid conícientia occultaverat, adeo ut nemo ex 
Sacerdotibus invifete eum auderet, nifi integram vitam traduxiffet,  Simffe 
viri cujusdam exemplum ex Camerario recenfet Fromiman. de Fafcin. 1.5 p 
gor. Si aegri fubiliffime difputent, indocti alias omniumque artium maxime 
rudes exiítentes. Si futura przdicant qua nec dubia fint , nec in fenfum mul«- 
tiplicem torqueri queant. Adftiti cum alijs philiattis anno 1682. Argento- 
rati puelle cuidam obfeffe, in Nolocomio paco moranti, qua quoties 
Sacerdos cum Sacramento domo fua exivit ipfam invifurus , toties horrendos 
£lamores & jectigationis corporis patiebatur, erat autem domus facerdotis à . 
Nofocomio valde longinque diffita, ut puelle de adventu ejufdem nullo mo- 
do quippiam conílare poffet, Si diverfo vel ignoto haGlenus fibi idioma- 
te concinne refpondeant difcurrantque , quà ratione Conftantii Imp. minifter 
deprehenfus eft demoniacus, ap. Fromman,l.c, Plaribus notam hanc ur- 
gent. fob. Langiw.l.2. Ep.2g. Sennertm pra. l.1, p.228. Bierlinpgius Ad- 
perf. cur. cent. 1. 0bf.81.. Langius Parifienfis in AG. Lipf. Supplem. T.3.p.12. 
AMayernius prax, Tom. 1.c.9.. Dn. Muraltus in Mifc. German, Dec.2. Ann. 
7: obf. 103. Henkelius de kuergum. p, 119. Goldfmidius in CMorpb.p. 7o. 

| : di From. 


Pueumatolopie Medice. | 6g 
Fromannus de fafcin. p. g9.. Dn. NVedelius Difp. de fafcia.p 21, Sunt 
quidem nonnulli in ea opinione , uti alias in melancholicis, tcíte Dr, Paulino 
in Diff. biftoric. p. 7 y. imprimis cum febribus ardentibus detinentur , ceu ex- 
emplum Borelli in cent. 2. obf. $4. ac Borricbii in A8. Haffu. Pol. g. obf.67. 
probat, nec non epilepticis , notante Dz. Rommelio ,in Mifc. Dec. 2. Ann. 6. 
obf. 229. ejufmodi linguarum peregrinarum locutio, abfque ulla Dzmonia- 
ca, obfervetur , uti quoque mulier ruítica apud Foreffum l. 10. obf. 19. hy- 
mnos latinos cantabat , quos nunqam didicerar, &G puer tredecim annorum 
ex vulnere capitis delirans; lingua Germanica optimos Syllogifmos forma- 
bat , quos tamen curatus, poítea componere nefciebat , & plura hujus generis 
exempla apud Blanckarduim Coll. cent. 6 obf. 29. Scbenkium Tom. 1.p.673. 
Fifcherum Con(il. Hypochondr.p $7. occurrant: Ita quoque in. maniacis ex- 
traordinaria ejufmodi , ab halitibus bilis atr effervefcentis, cerebrique ideas 
explicantis exiítere cum Lemnio]. 2 occult.c. 2. & noviffimo Scriptore Bek- 
kéro in mund. fafcin. 1.2, c, 27. ejufque defenfore Zacbario W'ebbero affe- 


. runt, ex ea imprimis ratione, quod expurgata ejusmodi bile atra, etiam fym« 


ptomata hec ftupenda ceffent, — Verum abíque ratione hac ita afferun- 
tur, Quamvis enim melancholicis exaltata cerebri ac fpirituum energeia ite« 
rum incidere poffint, quae ante annum & alias aliquando audiverunt, vel 


' quoque ea effutiant , quz apud fe metuunt, concinna tamen ejufmodi lingua- 


rum peregrinarum ( quas etiam faniffimi & optime complexionis homines, 
non nifi previà manuductione affequi valent) locutio , imo integri difcurfus 
modo ex hac modo alia fcientia formatio, primo à doCtrina dependet, lin- 
guarum enim peritia ingenita effe nequit, quia verba rebus ex arbitrio huma- 
no impofita funt, & hinc varia idiomata exiflunt, que memori beneficio 
addiícuntur & retinentur, deinde etiam à confideratione & intellectu , quem 
quo minus alias infani poffident, eo magis hic ab altiori & metaphyfica caufa 
dire&tus arguitur, tantumque abeft, ut halitus bilis atra caput petant fpiri- 
tufque animales acuant. — lllud enim, (à vel maxime fieret, hi ipfi potius tur- 
barentur & idez confunderentur;Praterea obíeffi loquuntur abfq; motu lingue 
& ore claufo , nefciuntque qualia protulerint, & poft paroxyfmum lingue pe- 
regring notitia eos ftatim deferit , ceu pluribus Golafmidius p. 75. 76. Quod 
vero purgante exhibito omnia hzc ceffant, caufa elt , quod per medicamen- 
tum ejufmodi fomes, feu difpofitio Dzemoni amica fubtrahatur, hofpitium- 
que ejufdem turbetur, Quomodo autem fuggeftio ejufmodi & infpiratio fiat, 
ex Pfello optime exponit Fromman. p.737. 
Secundum obfefforum fignum eít, f1 corpus eorum in fublime raptum 
in aere diu hzreat, neque pondere fuo deorfum labatur. Mayerm T, 1. prax. 
vAppend. Dec, ILI. dun. 11. 9 V Ll. I * 6r. 


t T eher: UTR TIAS HIER M CTETUR S NEETRU  » SNTRCATIOU OU IER LOO NEUE IA TCPME 
( j Á 


^re e 


6€ Da. D. Convdi Bartboldi Bebyens 


c7. Femina quedam Parifienfis, quamvis à fex robuftis viris contineretur ' 
quatuor tamen pedum fpatio. fupra capi: ipiorum in aerem fublat3, ibique 
cum ftupore fpeCtantium per aliquod temporis fpatium detenta, Tbuanas L. 
123. l'uer, cujus fupra ex Bartholino memini , fubinde etiam per aerem ra- 
pius. Moniales Quuercetenfes anno 1491. inftar avium, tefte Delriol 4. c.1. 
qu. 2. f. 2. per aerem volabant , ac ficut feles in arbores repebant , deque ra- 
mis pendebant,  Pertinent huc motus, quos perficiunt. mufculerum ftructu- 
rz , moli, ufui omnino impares, ipfafque naturz vires fuperantes ,nec tamen 
mufculis , partibufque membranofis , mire licet contortis vim inferentes, ceu 
pluribus tradunt Hezr. ab. Heer. obf, 9. Hagedorn, cent. 3, obf. 105. Dn. Ma- 
raltus in Mifc. Dec. 2. Ann. 7.0b[. 102. & Jobanues Francus in Mifc. Dec.3. 
Ann. 3. obf. 74. ! À 

'Terium fignum eft, fi monftrofa voracitate vexentur, cujus exempla 
ap. Fromman.p. 613. occurrunt , confirmata ac repetita ab 7I. Prefide Nofiro, 
Dn, Schrohkkio in Scholiis ad Helvvig. obf. p.247. ; 

Quartum eft, fr varia heterogenea: evomant , juxta Henr. ab Heer. obf, 
9. vitrea feneftrarum fragmenta,clavos rotis bigarum eductos cultos ferreos, 
putaminaovorum, conchylia, Quamvis , quod quoque obfervandum, ab. 
fendbus aliis praedictis fignis , ex vomitu ejufmodi praternatucali. exiftentia 
dzmonis in corpore concludi nequeat. 

Ipfum veto corpus fubítantialiter dazmones: ingrediuntur interdum per 
occultum meatum, interdum poros, ceu apud Ferzelium quidam Damon 
ex obfeffo loquens, confeffus. eft,fe in corpus illud à pedibus in regiam in- 
greffum, & à pedibus iterum, cum przfttutus dies adventárit egreffurum. 
Exiftit autem totus in toto dzmoniaci corpore & totus in qualibet. parte. 
Vidit Peuceras de Divin. p. 125. in quadam. puella obíeffa demonem fub 
umma cute , muris figura varie difcurrentem , qui mox recondens fein imum 
ventrem evanefcebat ex oculis ,, mox profiliens rurfus fub pectoris aut fron» 
tis toroftoribus partibus prorumpebar.. 

Non autem unus femper dazmon eft, qui corpus affligit, "Trium enim 
in uno corpore mentio fit in. citata Joh. Franci obfervatione Mifcell. Curiof, 
Dec. 2. Ann. 5. Mariam. Magdalenam feptem demones obfidebant. Marc, 
xvt.9. Luc, vri, 2.  Obfeffus Gergefenus ab integra legione affligebatur, 
AMarc.v. 9. 

Eoreífus eorum ápparet inftar fumi é naribus «gri prorumpentis . cea 
ex vita S, Nili adducit ZJuflriffimus Arcbiater, Dn. Franckenavv.in Add.ad | 
Zacchie Queft. Tom. 1.p. 353. Emigraffe cum materia aliquà vifcofa,peros | 
in forma rotnnda , rejecta, tefte Zbónero obf p, 226. Per urinam interdum | 

exite. 


BAM Un Pueumatolooia Medica. 67 
exire, aliquoties citata Jobamnis Franci obfervatio docet, Per anum, inltar 
. mufícz grandis verficoloris 42 Mifcell. Dec, 2. Ann. 9. obf. 305g. Dn. Hüner- 
vvolfiss notat. Inílar examinis mufcarum magnoftrepitu perfencftras erupif- 
fe, Henkeliw Nofler ex. Fincelio commemorat, €nergum.p. (8. Eleafar fu- 
daus irt E.xercitu Vefpaíiani Imp. naribus annulum ingercbat, fub cujus fyra- 
bolo radix quzdam magica continebatur, ad cujus olfaCium per nafum extra- 
hebatur daemonium , pluraque alia agebat huc fpectantia, ceu cvrézing tefta- 
—. cur Jofepbus l. 8. Autiqu. Judaic. p. 204. 

Eoque modo fimiliter fpirituum finitorum exiftentiam, ex obíefforum 
hiftoriis probavi, quas concludo exemplo memoratu digno, quod Dantilci 
accidit, cujufdam fcilicet Damonem in obfeffis negantis, eaque propter ab 
eodem acerbe tractati ac fübíannati, ceu plenius recenfetur à. Laffenio in. A- 
tbeifm. triumpb. ferm.xv. p. 751..— 

Quartum probationis locum ab oraculis veterum defamo. Sunt quidem 
nonnulli in ea opinione , refponfa ejuíriodi partim nil prxter Vatum impoftu. 
ras fuiffe , qui cum fuos emiflarios paffim haberent , facile de (latu ac fortu- 
nis cujusque certiores reddebantur, Gt in gratiam confulentis quippiam profer. 
re poterant; partim à peculiari quadam loci illius ex terra exhalatione depen- 
dere, quz fanaticos reddiderit, ut ignota quoque loquerentur, Deficiente aue 
tem exhalatione ejufmodi defeciffe oracula , ceu pluribus hoc ipfum Plutar- 
chus l.de oracul. defe. urget. " : 

Primam objectionem quod attinet, nemo forte negaverit, interdum do- 
lum fubfuiffe ; omnia tamen refponfa ejufmodi folis vatum impolturis adfcri- 
bere velle, prefracti certe animi res foret, Quomodo enim tam mulus ho» 
minibus , plerumque fimul maxime eruditis, ac infuper diverfislocis ac tems 
poribus imponi potuiffet , ut nullis vel paucis fucus fuboluiffet, ceu recteree 
Ípondet Autor Notarum ad Religionem medici p. 180. Ext quod Cicero l. x, 
de Divin.p. 2 5 8. notat , nunquam oraculum illud Delphis tam celebre tam» 
que clarum redditum fuiffe, neque tantis donis omnium populorum , at» 
que Regum refertum exfliüffe, nifi omnis tas illorum veritatem experta 
fuiflet. 

Altera vero objectio nil certi infert, GC tantum prafumptio eft. Neque 
enim omnia oraculorum loca ita comparata funt, ut exhalationibus inde e- 
mergentibus refponfa adfcribi queant, cum rationi repugnet , à natura pror- 
fus bruta fenfufque , ne dicam rationis, experte cieri &vaSvpueccets , effecirices 
notitiarum argutiffime & fapientiffime ad veritatis fpeciem confidtarum, X 
monitrices de futuris & ignotiffimis rebus , illisque etiam, quarum prafentia 
expetitur & defideratur, ceu recte Peucerus T Divinat. p. 118. hic di Ana 
z et, 


RUPES ERNST AB ANI TAEUN HEISE RICHTER CEN Ve UO A NOE ISMNAEN 21 MIRI TERIS LAIT NS ER ENIIT TT ENISRERU ORE ME 
j AA ad TT 2 aed ioca 1 u , DAP TS EON, T 
4 


£8 Dn. D. Conradi Bartboldi Bebrens, Pueutatolooia Medica, 
det, Pari modo defe&us quoque oraculorum | neutiquam exhalationi ejuf- 
modi deficienti adfcribendus, fed virtuti Servatoris Noftri, gentiumque 
converftoni, 

Sequitur igitur oracula à natura quadam intelligente profeta fuiffe , & 
quidem ejufmodi , quz abdita rerum , intimofque animorum receffus vel pe- 
nitus perfpexerat , vel ex geftibus externis conjectaverat , quzque maximam 
partem eorum , qua denunciat, & praviderat ante, ac gefferit fimul guber- 
naveritque, Quis autem arbitretur , cum oracula plerumque mendacia reCle- 
que rationi minus confona protulerint, homicidia fpirárint, eadem à fpiritu ali- 
quo , cujus non nifi fumma bonitas eft, profecta fuiffe, & non potius à fpiri- 
tu aliquo maligno , qui hominum interitu gaudeat , dependiffe, Damon cer- 
te fuit, qui & fpelunce cujufdam orificio in medio templi, per tripoda, cui 
mulier infiftebat, refponfa confulentibus dedit , vatem afflatus exfpectantem , 
agitavit , & concuffam in furorem vertit, ceu pluribus Frommame l, 1. de fa- 
fcin. p. 239. docet, & quod amplius, quod ftatug , quercus antea, arbores- 
que futura pradixerint, quo ipfo certe ad fpirituum exiftentiam probandam 
non efficacius argumentum arbitror. De annulo loquente Hieronymi Moro- 
ni, fummi aliquando viri in Mediolanenfis Principatus gubernatione, que vul- . | 
go traduntur , non fabula fed certa hiftoria efl; afferente Joacbimo Camerario, — | 

tefte graviffimo, in prf. ad lib. Plutarcbi de ovacul. defett, Ulmum arbo- 
rem.locutam ex Cyrillo refert Frommamnw. De quercu Dodonza res in Scho- 
lis:nota eft, Calvarias feu capita mortuorum loquentia adducunt Delrio |. 2. 
qu. 28.f.3. Frommamnus. p. 680. Goldfmidius in Morpb. c.3. p. 83. Suo 
tempore interroganti adhuc refponfum dediffe , hominis demortui caput. poft 
certos confecrationis ritus, autor eft Camerarias Ll. c. craniumque ejufmodi , 
feu "'heraphin , ut vocant exftàt adhuc in Gazophylacio Ducali Brunfuigo 
Luneburgio, W/olterbyti. 

Atque ita fpirituum finitorum exiftentiam argumentis, ab anime huma- 
nz exiftentia, fpe&rorum apparitionibus, obíefforum energeia, oraculisque- 
veterum defumptis, ac ut arbitror, firmiffimis, demonftravi , fequetur pro- 
ximo anno, fi Deus volet , tractatio de operationibus eorundem, 


- 


SUUS 43808 0 gg 


Dn. b. GEORGII DETHARDINGII 
CONTINUATIO PARALLELISMI 


. MISCELLAN. CURIOSORUM 


| Germ. 
Dzcuz,. Ll, Aus, II, 
OBSERFATION, XXXVIL 
MIRI FULMINUM EFFECTUS, 


I qui rerum naturalium effectus mirabiles dici merentur, fulminum 
non modo cauíz, fed vires quoque imperfcrutabiles funt , cujus prz- 
ter exempla in obfervatione addu&la Stralfundenfis civitas teftis eft, 
A. 1670. d. 20. Junij qui folis erat; populo in templo congregato, 

coelo admodum fudo fatifque fereno fulminis unicus ictus templum feriens, | 

omnes ferme prz terrore in terram proflravit, fed quia hic itus regionem AI- 
taris feriret, hic pariter diverfi ac flupendi, obíervabantur effectus , fubfel- 
liaenim Concionatorum ad utrumque Altaris latus confidentium in minutif- 
fima diffiliebant fructula , infidentibus illefis; folez calceeorum folvebantur, 
ac fi cultro autiffimo id fadum , infonübus pedibus ; panni ac linteamina, 


. quibus Altare ornatus ergo iectum , dilacerabantur. — Lanio forte adítlans ac 


fi grandine plumbeo minutiffimo lafus effet, fartis apparebat veftibus , ipfe. 


| que cateroquin incolumis, T'rabs crafsiffima, qua Crux fulcita erat , in feftu- 


eas abibat. Horologium penitus diffolvebatur, ac filum ferreum craffum, 
crinis flammae fe crifpantis ad inflar erat corrugatum, bini numeri II. & VIII, 
atro quaíi carbone notati, ex quorum additione plurimi infecutam pott de» 


 cennium Urbis expugnationem colligere voluerunt, 


Ad OBSERPAT, LX. 


Infimus venter totus Ícirrhofus. X 

Vo in obfervatione illa admirationem pariunt ac indagationem, tüm tfe 

teri & abdorninis fcirrhofus ftatus, cüm vifcerum in infimo ventre ot- 
dinarie fituatorum defectus. An ad hunc explicandum füfpicioni locus eit 


— fürrhefum moléque majorem uterum occultaffe in profundo latitantia vie 


l 3 Ícera, 


RERO CLTC EM TR tC ROIEEC CNEEHNIE IX8 TIAE SUN SIE DIDIT ERI DATE IURE ERO POPE M HOP BUR ERU NAE TE MEN ATE NOR S2) DO RS C49, THIS S ME CORPORE LOL NIRE ONG ENT 


70 | . Dn.D.Georgii Dethardirgii 


fcera, prout pulmones aliquando in defuncti pectore obfervavi fub membrae 
na praternaturali ( quam pericardium effe fectio ulterior mox docebat ; deli- 
tefcentes, quos.primo intuita fterno ablato deeffe omnino orines mirabamur, 
incisà vero membrana dicta, ac eadem füblatà tandem in lucem protracti? 
Aut alias hzc vifcera induiffe facies dicendum , prout de Ortelio hepate ca- 
rente annotatum , corpus quoddam glanduiofum inteftinorum ducübus fe- 
cundum adhefiffe? Negat enim Chylificationis negotium cum quo vita pa- 
ti paffu ambulat, talem defectum? Committam vero hac alii , uterum fcir- 
thofum duabus parallelis obfervationibus demonítraturus, Militis noftratis 
uxor, quz & fuppreffis menfibus ac abdominis quotidiana intamefcentia fe 
impragnatam credebat, fed quod vigeíima tertia graviditads fuz feptimana 
elapía nondum foetum fe movere fentiret ; premi potius pubem pondere in- 
folito, meconfilij ergo accedebat, & jam allatas querelas enatrabat, Dum: 
abdomen tango fupra dextrum ingven tumorem digitis percipio duriffimum, 
oblongum ad pubem prorenfum , ibidemque plane rotundum verfus puden- 
da acuminatum, unde alium latere fcetum durioris cervicis , nec meditandam 
effe hujus exclufionem , fcirrhum nempe uteri effe dixi; quod prognofticon 
eventus comprobavit, dum lento tandem morbo confecta diem obiit, Spem 
tamen meam referando cadaver haud vanas de fcirtho conjecturas confir- 
mandi, illufit amicorum , agnatorumve religiofior morofitas. —Felicioribus 
avibus, in virgine quadam defponfata, qua phtifi obierat, uterum offendi na- 
turalis equidem magnitudinis , fed duritiei infolitz, ut acutisfimo cultro il- 
lum folvere vix potuerim, 


"s. 


4d OBSERVAT. LXXIV. ejufque. Scholion, 


Roh!quante de viis feu acuum, feu offium deglutitorum in locis remotisfi- 

mis (f1 tamen femper credere fas eft ) prodeuntium conjecture; Felicio- 
ra horum fata, qui inconfueta deglutita vel Zve , vel «zl» reddunt , ac 
facilior harum viarum demonflratio. Novi tales quos fcholio citato addam, 
Acum fortuitó deglutitam , quz fuz in ftomacho hafionis fignum infállibile, 
dolorem procreavit continuum , quinquennio demum elapfo cum vomitu re» | 
jecit deglutitor , globulo fibrofo tamen circumdatam. Magnas quoque mo- | 
leftias ex acu deglutita fenfit ancilla quedam frequentiori avenz decorticatae | 
lacte coctz ufu tandem fopitas, acu «7» prodeunte, Feliciori Lucina virgo / 
nummum argenteam valoris tertie partis Imperalis joco deglutitum, item | 
puer fibulam orichalceam ad calceos firmandos paratam excluferunt. vomitu, 


"d 


Continuatio Parallelifini. | 09r 
4d OBSERF AT. LXXXIX. 
- Lapillorum copia per alvum excreta, 


| M Enítruam lapidis per anum non fine gravisimis & partus zmulis co- 
| natibus exclufionem obfervavi in conjuge Chirurgi celeberrimi Micha&- 
|. lis Schulizii , que quinquagefimum. quamvis jam annum fuperaverat , tributi 
| ad inflar, quovis mente tamen talem foetum enitebatur , lapides excreti longi- 
| tudinis unciz unius, latitudinis dimidie erant; quorum duos mihi eadem do- 
|o dederat. in obfidione Sundenfi cum plurimis aliis curioforibus, ut fieri 
| aflolet in. his anguítiis , deperditi. | 


Ad OBSERVAT. XCV. 
Epilepfia Periodica. 


(Mie binis in obfervatione recenfitis tertiam, epilepfia periodica qui eo- 
«rum ad iaftar fuit vexatus. Curator hic erat pagi Gerdeshagen , diu ma- 
|lo dicto defatigatus quotidie poft cenam, fimul ac lectum intraret recurrente, 
!fuafi tentaminis ergo ante ccenam, quam frugalem juffi, dofin: largam pulveris 
! ftomachalis Birkmanni, addito tantillo Eleofacchari foeniculi, letum petiturus 
| o]. fuccini & Coryli mixti, et. v. cum cerevifta fervidiori caperet, adílantibut- 
/que utin paroxifme antepileptici mei , raro fine felici eventu propinati infui- 
(derent cochlear unum injungeret. His per breve tempus & opinione citius. 
diuturnum fugatum eft malum, ac patiens à malo liberatus, incolumis ob« 
Z'ambulat. 


Ad OBSERVAT. XCVII. 
Pillulz poft anaum adhuc integrz reject. 


Sfumta ia Ventriculo diu quandoque harere poffe, non omnibus for- 
tean videbitur probabile, Evincunt id tamen in obfervat. allata exem- 
pla, quibus & ego aliud adere poffum — Vir quidam iiteratus, ad nuptias A- 
I mici fui ferius accedens, affato vervecino prepingui famem, vini Rhenani lar- 
3 giori hauftu fitim "fat cito compeícuit, fcd dolore ventriculi fubito irruente, 
Jac perdurante, ingurgiationis poenas lut, — Tentaverat equidem variis & à 
2 Medicis &à Medicattris oblatis pharmacis hune moleftum pomeridianis ma- 
2 xime horis hofpitem hoftemve oppugnare , led morofiorem X cedere nefci- 
um 


UAR NS TUNCROI U. Y SE TT HU NTUATT. PURSE CRAOTSER «1 51 1 WRITER AE C EET ART BUONA ERN SEL I PROCURE PIESZTURE WORT E NCRERTTE UN PY RS t 3" 
, : t i J , d Ü 7 7 


—— 


ra E n Dn. D. Geovgü Detbardiugii 


gu piter 00 TLOMITENTLEQNT: 
um continuus dolor teftabatur, Confilio tandem Clarisfimi dum viveret, 
Sed & poit fata notisfimi Medici D. Hornii, Archiatri in Pomerania Regii 
quotidie in jufculo certam olei Olivarum. quantitatem hauriendo, fepitis pri» - 
mo doloribus febum, ovi columbini magnitudine , quod ante triennium in di- 
&lis nuptiis comederat, vomitu excufit ac omnis poftea exhinc doloris ex-— 


pets vixit, 


4d OBSERFAT. CXXIX. 
Ufus Catechu in urinze profluvio continuo. 


Vod de ierra. Catechu , feu divino in urinz profluvio diutino auxilio 
( Obfervat. affertur, dum. omnium opinione citius malum diatutnum | 

& obítinatum fuftulit, &ego pariter affirmare de illa poffum, aliisque | 
ufum ejus falutarem confirmantbus hiftoriis omiffis, cantum hac vice, quid 
in diabete fatis difficili Viri quondam Confultisfimi praftiterit, adducam. Jam- | 
dum erudidsfimus hicpatiens non modo mea, fed & aliorum Medicorum | 
hic alibi commorantium ad moleftisfimum hunc fluxum debellandum implo- | 
ploraverat confilia , & haud fine certisfima falutis fpe varia nauíeofa fatis me» | 
dicamenta abliguriverat, effe&u autem nullo, vel momentanto , infequente, | 
ut tandem morbo & medicamentarum nimio ufu defatigatus in morte ve | 
rum quarendum fore pharmacum , invitus quamvis, cogitare coeperit. Haec | 
inter dum mente affe&um hunc adeo fingularem volvo , en! opportune fatis | 
animo oculisque fe fiftit tinCtura terrz Catechu , in aliis corporis excretioni- | 
bus nimiis mihi fat familiaris ; arrepto vitro.ad egrotum ultima expe&tantem | 
advolo ac vehiculo cerevifiz calide guttulas didiz tinQurz. propino felicisfi- | 
mo & vix fperato eventu. Perit diabetes, reficitur Patientis animus, omnia | 
que in meliora fubito vergunt, ac fpem mox recuperandz fanitatis haud va- | 
nam pariunt ; fi fomniis quedam certitudo foret, doctisfimum hunc patiene | 
tem fomno leviori abreptum , obfervaffe virum guttulas falutis in vitro affes| 
rentem ex telatione ejufdem addere poffem , non levem tamen hoc infomni-| 
um decumbentis animum addidiffe fufficiat dixiffe. j 


Ad OBSERVATION, CXXXIX. | 
Calculus monftrofus in foemina Vidua. 


EA & lepida forma eft calculi in obfervatione defcripti , & in adje- | 
Ca tabula confpicui, fed contemplationem. quoque meretur , is , quem poft 
: favit. 


h TOP MENS xl Dn 


fatis 


Continuatio ParaBelifrit. 73 


- Teviffimos & immanes dolores nephriticos me prafente exclufit civis hujus 


«TUO ret. t, tincta, ex quo hunc calculum in parte corporis hafiffe 


lod, q^ tàális forma;& magnitudinis, cujus capitellum epiphyfis eft offea, 
P» xolligebam , de loco quamvis dubius. 


| 4d OBSERVAT, CCXXXI. 
| Paralyfis Univerfalis. ! 
TAu abfonum erit Paralyfi in Obfervat. memorate , que ut uno ictu 


-univerfalis facta; fic medicamentorum appropriatorum ufu tandem in 
particularem abiit, & demum amnino ablata eft, addere aliam qus primo 


. quidem particularis fuit, temporis vero tractu univerfalis fata, nec nifi more 


te fublata eft, Obfervavi hanc in futere fexagenario, primitus vini pro poffe 
helluone ftrenuo, hic ante aliquot feptimanas primo finiftrilateris fenfit mem- 
bra torpidiora, & ad motum inepta, mox dextrum latus pariter immobile 
experiebatur, accedebat falive fpontaneus ex ere fluxus, ultimo refpiratio 
cum ftertore graviffimo mortem fatis oportunam GL eptatam indicabat. 


Dn. D. GEORGII DETHARDINGII 
CONTINUATIO PARALLELISMI 


Ad 
MISCELLAN. CURIOSORUM 
Germ, : 
Dzcung,lL Áuw, III 
OBSERVFATION. IV. 
 Ery(ipelas Zonale. 


Vh. Vod rarior hic affe&us , nec Celeberrimo, & fi quis alius diffufif- 
B fimo Sennerto haud vifus eff , haud ingratum fore exiftimo, fi bi- 
? nàg adduxero hoc morbigenere vexatas, L.eviori modo illo cor- 
39  ripisbatur militis cujufdam filiola quinquennis , quando tumor ru- 


 beus, fplendenfque primo pudendorum parterh dextram, mox clunes occupa- 


Append. Dec. L1. Anu.V1L CS V 11. IUS Ies 


br dil i ers p dr dala o E M LEE go ga PERO OPPRESSA 
Á adu LE 


94, | . Dn. D. Georgii. Detbardingii i 


nc -—————— — ———  s—À———À À—]À—À——— —————————MÁáMID DM MM QUEMD 
re, tandem os facrum íÍcandere , & (iniflrum pariter latus deformare, & in 


pudendorum finillra parte. exfpirare vifus eft, magna equidem cum virium 


proftratione ; fed graviffima inde perpetiebatur Generofi Vidua, dum pre- 


greffa horripilatione, dolores in hypochondtio finiftro illam cruciabant ac- 
cedente rubore & tenfione, & comitibus hifce dextrum latus. pares. experie- 
batur dolores majores tamen, quod. ex Zonà hac in puftulas fe elevante ac 
exulcerata pus. manabat. acerrimum, cuüculam: proximam mire defoedans. 
Frequentiffimo huic. incommodo, plurimis aliis. incaffum adhibitis. fudorife- 
xa. & fonriculi in utroque. crure. excitati., obex ,, DEO auxiliante. fuere, 


OBSERFATIQ LX. 
Avavédía. ex Dotu fri gido, 


| Nadia five vocis privationem: quam obfervatio ex hauftu cerevifiz fri- 
gidioris , corpore incalefcente , affert , experiebatur miles quidam ex gre- 
gariis, coeteroquin bene valens ;. qui cerevi(ia generofiori hujus. loci ( $e 
fenact vulgo: audit) ad ambas ufque aures fefe opplens , noctem fomno ac 
cerevifià fepultus duxerat ;; fummo. mane ad aquam. profluentem fbi vici- 
nam properat, & manus frigida lavat, redeundo levem lypothymiam: fenfit 
quam. &yevta.excipit:. Vocor G mentem fanam & linguam mobilem fatis, 
(i1 omnem enim partem. vibrare illam. poris. erat ) fed. fine fono decumben- 
cem anxiumque offendo, ad quafita fignis refpondebat.. Jubeo. venam fecari 
in. cubito, ex quo & fermo & fanitas. rediit. 


 OBSERVATIO LXXV. 
Capius. dolor Periodicus. 


1 | 3 Ofores capitis: graviffimos;in binisobfervare. mihi funefto tamen illorum - 
— exitu licuit. — Alter fcala vitim: praefcindere tentans, ab hac retrocedente. 


in regione clavicule fiiiftrz: fortiter lzditur, fed. fine offis fractura ullà, Do- 

lo:es.tamen. icutiffimi: cafura illum exciptebant, quos tantum. abeft, ut Em- 
plaítia generoíisfima fopire. vel ad. breve. tempus. potuerint, quin. dolores 

capitis illis fefe jungentes, typum. fuum, i. e. à duodecima meridiei ad 12. no- 

&is rnolefli , fervantes, per menfes tres zgrum magis magisque excruciave- 

int. Nullum equidem remedii genus. ad. dolores compefcendos fuit inter- 

miffum, fed fruftraneo femper fucceffu. Accedens tandem agyrta, catarrhos 

falfos accufans ; ac fe hos ei corpore provocare noffe,. ( &t ri Sp 
! | T ' € Q2 


^y 


E ow 


Continuatio Pavallelifmi. — ——— | vij 
fe abyépffen/) multis verbis fefquipedalibus blaterans, oblato ptarmico, lym- 
pham copiofiffimam non modo ex ore, fed auribus , naribus oculis eduxit, . 
fed eheu! animam fimul obtemperantis zegroti provocavit. — Alter febriculà 
przvià, cephalalgiam ab hora 12, meridiana ad 9, vefpertinam experiebatur 
acerriman , tandem cum nulla remedia prodeffent, poft octiduum funeftam. 


OBSERFAT. CXXXI. 
. Plumbi Noxa. 


B. pus fymptomata, que in. Obfervatione allata à plumbi fumo excita- 

ta Excellentiffimus Author infert, plumbum affumptum quondam pro- 
duxit. An. 1686. vocor ad figulum t. f. inter multos primarium , & non ^ 
modo Herum vel Heram, fed omnes fervos fervafque, imo omnes domefti- 
cos graviter decumbentes & de anvictate prcordiorum maxima, lancinan- 
7 tibus abdominis doloribus, querulantes offendo. Subit animum noxium fi 
? non toxicum cum cibo vel potu fuiffe affumptum ( duabus enim horis poft 
prandium hec T'ragoedia coeperat ) & poft varia quafita, ipfe cibos in prandio 


appofitos vifo, cerevi(iam deguílo, nec quicquam deleterit obfervo, Oppore-^ 


tune fatis, microfcopio portatili inítructus panem oculis armatis contemplor, 
& flatim micantes quafdam particulas confpicio, quas dum cultro effodio & 
accuratius examino , ramenta effe plumbi, apprehendo, Facto examine, unde 
hoc peregrinum pani accefferic , famulus pariter graviter decumbens , tandem 
confitebatur , fe vas illud, quo in cineres plumbi, pro vitrificandis terris figu- 
linis affervari affolent, auferre voluiffe, fed per incuriam quandam plumbi par- 
tem in proximum , quod illi adítabat farinz receptaculum cecidiffe, quam, 
ne inde vapularet , apte farinz commiícuiffet, Cognita ergo lachrymarum 
talium caufa felicius remedia dare licuit, ac DEO fint. grates, omnes peni- 


tus convaluere. - 
OBSERPAT. CLVII. 
| Amentia Melancholica ex faftu orta. 


1 It folamen miferis, focios malorum habuitfe. Foemina Civi Salfamentario, 
? a3 Coaaden hic vocant) juncta, placidé cum illo plures annos confumpíe- 
.— rat, quando, ( nefcio cujus ex ore ) audiens , Parentes Mariti de plebein- 
fimà effe natos, zgre hac ferre, profundius meditari & rimari incipiebat , fe- 
feque tandem in delirium melancholicum pracipitabat , obvios quofcunque 

K 2 fine 


TOO MPNEUNPGUPGSERUEERENM ÁCSVMT: CNT M DNI 


v6 — Dn. D.Georgii Detbardinpit 
cire ERE EEDER UEREIECECUNITIUUHDESRI IIIS ST SHDMICUPUF TUIS EIDE tt T AME RUP UBND ONU DAR G4 QURUNITU ONSE ag ü 
fine honoris difcrimine interrogando, num & illi noffent Parentes Mariti de. Y 
plebe fuiffe, vel talia affirmarent? Cum ejus cura mihi committeretur qux-— 
ftione tali fatis defatigatus, cum infuper omne medicamenti genus refpue- 
ret, infufo. tandem: purgante in fanam. mentem, DEO propitio, reduxi, 


OBSERVAT, CLXXX. eyaque Scbolion: 
 Acidulas in difpofitis Hydropem accelerare poffe. 


p tpm regulz fit Nobilis quidam: Sexágenarius, chylofi vitiata,fangui- | 
ne fcorbutico , abdominis intumefcentia , poft paftum- imprimis laborans; 
Hic cum plurimos fcorbuto-GC nephritide vexatos ex frequentiori hauítu a7 
quz foterig Keutzenfis , (quae in Pommerania citeriori, haud longe à Strale- | 
funda urbe propullulat,) cum fanitate in gratiam redire obfervaret, fibi:pari- | 
ter illam falutarem fore perfuadens , advolat , & aquas per biduum , neglecto 
€Medici. confilio, avidé fatis haurit, fed obortà ifchurià, diftento nimium | 
quantam aqualiculo ,intempeftivi remedii ufum deteftatur, cum tunc tempo-. | 
ris illic effem,,in confilium. & auxilium: vocatus, pravia feria adhortatione | 
&on illotis manibus. hzc facra tractanda: effe, exhibui Salis mei diuretici, ex 
Sal. Ammoniac. & Salis "Tartari anatica proportione parati, Zj, quo profluen- | 
se lotio abdomen fubfiftere ac. patiens lares fuos repetere co:pit. 


OPRSERV AT, CLIII. 
Raucedinis remedium. 


Eretut Syrupus de Eryfimo Lobelii laudem in tollenda raucedine, quam: | 

| Author expertus illi tribuit , efficaciffimum enim quam fzpiffime of- | 

fendi, maxime fi calidam füperbibant zgroti; verum fi fateri velim, | 

«uod experientia docuit, illo efficaciores funt "T'rochifci, quos Platerus in ob. | 

fervationibus fuis fequentem in modum delícribit. s, Myrrh, Thur. Sachaz, | 

eand; ana, cum muciag. "T'rapacanthi parentur trochifci, 
" OBSERVAT. CC. 

Febrtum remedium novum. | 

«d Ix crediderim morbum effe tot evpori(tis, tot arcanis, tot fuper(titiofis. , 

remediis obnoxium ac quidem febrim :ertianam , & fi alibi de lioc mote | 

bo vulgares verfus; Finguntfe medicos &c, valeant, Ipfi certe Medici, Pa« | 


E 
: A 
| Py 


"Ja sect. 


- 
- 


Contimuatio Pavalelfmi, ' iih 77 


 tientes na&ti minime patientes & morofos, cogitent, oportet , nova ac fingu. 


J 


Taria medicaraenta, id quod & mihi in cura. puellz tenerioris contigit , quz 
interna ac externa refpuens medicamenta , cum tandem carpis manuum,.maf- 


fam) ex telis aranearum , Sale, fuligine cum aceto paratam , fzepius applicari 
concederet , à febri tertiana liberata eft. Pifcatorem novi , qui primo in fe ipfo, 
mox in aliis quam piurimis tertiana laborantibus, radices nymphez albz, in 
longum: fiffas & pedum planus alligatas, febrifugum efle experientiá die 


| dicerat, 


OBSERVAT, CCCFIIL 
Parefts ex Colica. 


^x Olicam morbum, tum quidem facillime in Parefin degenerate, quando 
opiata jufto citius &G in. majori dofi exhibentur ; hac vice deceat Exem- 
plum Pictoris quondam Stralfundenfis ,artis fuz gnari admodum quem. 
cum atroecisfimi ventris dolores corriperent , & prafens ide remedium quz- 
reret , ( quod qui in chamomilla quarunt, vix falluntur) Medicus pra(ens 
pillulam unam ex Laudano opiato illi offert. Placontur dolores ac fomnus 
placidus zgrum demulcet. | Aft. expergifcens, utramque manum fibi folu- 


2. tam & paralyticam effe , fentit, quam nullis remediis à Medicis & medica- 


ftris oblatis tollere potuit, folatio tantum erat, quod futfultis apté mani- 
bus exercere artem fuam &G panem fuum lucrari aliquomodo potis erat. Ale- 
bat hic ipfe pullorum variegatorum numerofam prolem , qui quamdiu: fpu- 


tum fuum abliguriebant , paralytici quandoque profternebantur, à ferculo 
vero arciti Jani poítea adolcícebant. 


OBSERV 4T, CCXITX, 
Partus poft morterp, 
Uncflum & tragicum talem cafürn pariter in Foemina Cantori que nupfe- 


. rat, obfervavi; qua doloribus partus füccumbens femihorula poft mortem; 
puellam enixa eft fanam ac haud deformem. 


K $ D, 


Dn. D. MICHAELIS mir e 
Sowukc NNLENTPEN 
Hifforie Litterarie S. R. 1. Academie Nat. Curiof. 
CONTINUATIO VIII, 
)oxowx ! 
D. GUNTHERI CHRISTOPHORI SCHEL- 
HAMERI, 
BPAS OO LA: 
De Motu & in "Tubo Torricelliane, 
Acceffit ALTERA ejusd, argument, 
D. BERNHARDI RAMAZZINI, Prof, Matin. 


Itemque T'z&r1a. 
Ejusdem SCHELH AAERI fc. Re[ponfio ad Ovidii 
ne RAMAZZINI, 
KILONI, Sumptibus Riechcelii, 


Otiffima non minus, quam Noviffima eft Controverfia, qua intet 
binos Academiz Noftrz Collegas Celeberrimos, D, Ramazzini & |. 
D.Schelhamerum haCtenus ventilata efl, de cujus occafione pauca. |- 
in Prefatione hujus Scripti premittuntur, Poftquam fc, Dn. Ra? |- 

mazzini experimenta fua, circa Mercurii in barometro motum anno 1696. | 

ad Illuftrem Dn. Schroeckium Prafidem Acad. Cafareo-Leopoldinz N.C.. | 

Meritiffimum tranfmiferat , inibique in peculiari difcurfu rationem dederat» | 

cur Mercurius ferenÓ ac fudó codlo in fiftula afcendat, pluviosó vero tempore 

aut imminente aut prafente decidat? hocque rejeis aliorum fententiis nitro. || 
aereg 


Lu Epiftola de Motu Merc. in Tubo To vricelliano. 79. 


| aéreo (aéris alias gravitatem , ut putat ; augente) à pluviis nubibufque im- 

|- minentibus ad imum przcipitato adícripferat: Hac ipía fententia minus pro- 

| babilis videbatur Authori Noítro Dn, Schelhamero; adeoque non dubita- 

|. vit Epiftola quadam ad llluftrem Dn. Frefidem fimiliter directa & anno fu- 

| periori 97. "dppendici Anni IP. Dec. III, Mifcellan. Acad. Nat, Cur. pag. s 4. 
. Adjeá diffenfum fuum conteftari , cujus Infcriptio erat : 


SOLUTIO PROBLEMATIS, 


|^ Cur 3. in Tubo Torricelliano feu Barometro plusviofo tempore 
NM defcendat , cum deberet adfcendeve 


G, C. SCHELHAMERI 

E. AD | TUM 

.-— Magnif. D. LUCAM SCHRSCKIUM 
E. Acad, Cafareo-Leop. Przfidem. 


| TN hoc fc, fcripto totus eft in eo, ut demonflret prolatam à D. Ramazzini,- 
^ Ácau(am de przcipitatione Nitri aérei ( cui effectum illum adícripferat ) ex- 
/. inde applaufum non mereri , quód non tantum pro non ente habeatur nitrum 

». illud aereum, fed & fi concedatur , € Chymicis tamen conftet (alia , adeoque 

-& nitrum in aqua foluta non tam przcipitari & defcendere, fed potius adfcen- 

"dere; cum particulz, in quas folvantur , leviores fiant menftruo folvente, in cu- 

. jus pores recipiantur ; ut adeoque Nitrum illud in fummitate aeris hzrendo 

/ hujus gravitatenr augeret & confequenter in(tantibus aut prafentibus, plu- 

' viis Merc. potius in tubo altius elevare deberet, Curn veró contrarium ob- 

- fervetur, hinc aliam ille viam ingreditur, adeoque ex principiis hydroftra- 
| ticis ibidem przmiffis concludit Mercurium in vaículo barometrum excipien- 
| te in aere pluvioso & revera graviori, inflar aliorum , in fluidis gravioribus 
/ redditis natantium , quodammodo elevari , unde non poffet non relabi & de- 
/ fcendere Mercur. ia. Tubo contentus, prout fuse in Epiftola ipfa. videre: 
. licet. ! | 
| Quamprimüm igitur hac ad Celeb, Ramazzinum: delata fuit ; is alia. 
— & heic ordine | 


II. EPI- 


Dn. LICAM SCHRóCKIUM 3 
Ánno 1698. 


pee , fententiam fuam contra Dn. Schelhamerum fuflinete fategit; 

cüm hujus folutio vel exinde cum principiis hygroflaticis, pro fundamen- 
to primo locatis, ipfi non coharere videatur , quód Mercurius vafculo 
infidegs- aerique expofitus neutiquam corpus fit in fluido confitens, 
cum ea , quz in fluido pofita neque merguntur, neque emergunt, da- 
E molis paritate eadem gíavitate gaudere & in tota fui libertate conftitu- 
a effe debeant, ne ab ulla vi externa impediantur quin deífcendant ; quod 
de DBarometro ^ad parietem — fufpenso affirmari nequeat. — Sicut er- 
go falfum effe putat, Mercur. effe talis nature , ita falfum quoque effe 
ftatuit, non. poffe Mercur. € Tubo defcendere, ni(i quia altius afcendat. in 
aerem, qui in fubjecto vafculo illi fuppofitus eft; hic enim elenchum non 

- caufz ut caufx coramitti putat, cum Mercur. € tubo non defcendat, quia altius 
afcendit in vafculo, fed vice verfa altius afcendat in vafculo, quia & tubo defcen- 
dit, Principium enim motus Mercur. cum pluviofe tempore à fua latione 
decedit , fieri ad parre fuperiori non inferiori, probat obfervatione Curiofif- 
fimi T'ori , qui, dum, in tranfitu à fereno flatu ad pluviofum affurgit Mer» 
cur, in tubo recurvo, ubi aeri expofitus elt, bullulam efformari vidit; Ia 
tranfitu veró à pluviofo ad ferenum in eadem parte in Mercur. cavitatem .- 
quandam , ad lancis formam obfervavit, quod fieri exiftimat , quod in tran- 
fitu à ferenitate ad pluviam, diminuto aeris pondere Mercur. fuperior pres | 
mit inferiorem: In permutatione vero à pluvia ad ferenitatem aeris Ípira for-. 9 
tior & gravior reddita premit fuperficiem Metcur.in tubo recurvo, fed ma-. | 
gis in centro , ubi minor refiflenua , quàm in circumferentia, d 


Ut veró ad oculum quafi oftenderet , qua ratione elevatio hzc Merc... | 
rin vafculo D. Schelhamero impofuerit, non tantüm barometrum cum Si« 
phone recurvo, fed & alteram Barometri Speciems, ratione dauvoptvov 


b cdd ; uh dus cum | 
vulgari coincidentem , in medium adfert & in fig. nea fiftit cujus fift 


ula an» | 


guftif« | 


9 Epiftola de .M oftt Mtt. in Tubo Torrícelliano. $t 


fliffima non eft immería vafculo Mercur. pleno, fed hic per lineam pete 
|  gendicularem haret in fiftula re&ta , nec effluit, quaerens fimul, cur in utro- 
|. que baromerro aer , particulis aqueis refertus & craffior, quam ferenus, Mer- 
cur. per lineam rectam furfum non propellat, ficut aqua marina navim altius 
attollit, quàm fluviatilis?- Licet E, fateatur fententiam fuam, qua ob partie 
um nitrofarum przcipitationem imminente pluvia aerem Jeviorem fieri affe- 
rebat, nervosé atque validé à Dn. Schelhamero impugnat?m effe, non tamen 
| eam ipfam ita dejeclam arbitratur, nt reftitut, nequeat. Dum enim particu- 
| — las falinas ab aqueis vaporibus non deprimi, fed abripi ac in fublime elevari 
flatuit : Refpondet; id non zqueé in aere, ut ia aqua, procedere, cum expe- 
rientia conftet; nimbofa & humida tempeftate Sal marinum ab aere non ab» 
forberi , fed liquari , diffundi & & falitis carnibus liquatum in terram depluere, 
ita quidem , ut Salfamentarii carnes Sale conditas ab auftralium ventorum af- 
flatu ac pluviofo acre cuftodiant ventisque Borealibus, partium nitrofarum 
sreCtoribus, exponant. Provocat & ad Chymicorum enchirefin , qua ut Spir, 
Sulphur. per campanam eliciant , dies eligunt nebulofos, aere humidiori ae 
gi llos fales pracipitante, 


een llluftrem €9' Magnif. 
«Da. LUCAM. SCHRo6CKIUM 
Dn. SCHELHAMERUS, | 


'Entem fuam à D, Ramazzino forté non rite perceptam ulterius expli- 
care. Dum enim Mercur. non poffe & tubo defcendere ffatuit . nifi quia 
altius afcendat in aerem, qui in vafculo e(t, hanc particulam QUIA mneuti- 
- quam ftricliffime, quà efficientem notat, fe fumpfifle afferit, fed quatenus 
F^ & caufam fine qua non compleGtitur. Neque enim in ea fe fententia harere 
! dicit, Mercurii in vafculo, vel breviore tubi brachio afcenfum effe caufam 
Mises , ut é longiore tubo alter defcendat , eumque qf. funiculo extrabat; 
fed id fe tantüm voluiffe teftatur, iftum, quia remittat incumbentis, aeris gra- 
wvappend. Dec, IL, Ann. VIL S9 Vlll, * — L* Vitas, 


$z. Di D: Giintberi Cbriftopbori Schélbamert : 
CAN" S gue Bruce qp ULL CUNTUR Rei Hoc I o uu SAQUE ; A - A 


Vitas altius in eüm dpi hincque fequi. alterum, non motus principium, | 


occafionem. && ordinem indicando : adeoque accufatione fallacize non /cauíz; i 
ut cauíz, non fe falii fed Adverfarium, Adhazc neque fe ftatuere addit, neq; : 
ab alio: poftulate ,, ut credat Mercur, abfolute rigidoque adeo fenfu effe. cor- ' 
pus, in fluido ita confiftens, ut lignum quoddam gravius in media aqua, fcd: 
id. fibi concedi poftulat ,. Mercur, aut comparandum effe iis corporibus , qua 
in fluidis neque mergantur , neque emergunt, aut eorum rationem. habere, 
etfi. non in tota fua. libertate conftitutas, & in circumfiuo. undique liquido 
medius natet , cüm omne fimile etiam fit diffimile. Ad dubium ergo , quod 
D. Ramazzini movet: Talia debere in tota fua libertate. effeconflituta, nec 
ab ulla vi externa, impediri, quin defcendant, quod de Barometro ad. pa-* 
rietem affixo dici nequeat; Refpondet duplici ratione in medio. fluido'* 
ipfo quid poffe confiftere primum , ut à fluido (uflineatur , quod. il-- 
lis evenit ,. qui. eadem. molis. patitate praedita. Gc. eodem. pondere: . | 
gaudent, Deinde ab appenío pondere ( Gallis. Costrepoix dio) quod: 
ilis contingat ,, quz funt graviora, licét non minus in liquido graviori facto. 
adícendant , ut experimento quodam. ex hydroflaticis, in fig. zenea, ob ocus- 
los ponit & authoritate Boylei Paradox, bydr. 1P,'confirmat ; adeoque GE 
alterum , quod deficere dicitur, nimirum debuere data molis paritate efle e-*^ 
jusdem gravitatis, pari facilitate ita excufari, cüm hac tantüm.in iis, qua in** 
fluido ítri&ta acceptione confiftunt , obtineant, non vero in hoc exemplo , eo: 
modo, quo fecit, propofito. Quia igitur Mercur, incumbens in fuperfici- 
em iraaginariam Mercur. brachii reflexi, equiponderat aeris externi incume- 
bentis calumnz, perítat ille inumotus & habet rationem corporis in medio: 
fluido librati, eth non zequet eadem mole.aeris pozdus, fed fuperet: Etquia: 
Mercur. ini Barometro. faltii quoad inferiorem , ut corpus in fluido coníi- 
flens ('etfi tale proprie nom fit) confiderari poteft, hine inferrelicere: Sicut: 
corpus aliquod in medio alicujus Huidi confillens , fi. fluidum illud alteretur & 
fiat gravius , neceffum eft altius attolli, ita & Mercur. & barometro pluviofo: 
tempore fluido graviore fa&to, in recurvo ejus brachio in fublime. elevabi« 
tut, etfi. non utrobique. adat molis & gravitas aequalitas. ! 


 Hifce prz miffis ad: alterum. Experimentum ,. Barometrum fe; novum: | 
('quod:tamen in Georg; Ze Santo Claro Lib. 1. Dial. 22. jam defcriptum vie ^ ff 
dit) in. quo-Metcur, in tubo vafculo non immerío fufpenfus hzrere Gopluvio-- | 
Ío tempo:e:pariter defcendere dicitur: Refpondet illud cum hypothefi fua be- 
né. cohzrere.fierique; qpia atmofphzra pondus humido- interveniente.ejuf-- | 
| " que: | 


sc dBpiffola de Mota Mevc.in Tubo Térricliamo. ———— $8 


que partem fuftinente imminuatur frangaturque, ut tam graviter, ut antea 
. fuperficiei Mercur. in vaífculo incumbere illumque in tubum vitreum pelle- 
£e nequeat. Cur vero craffius hoc fluidum eundem non altius propellat, f1«- 
cüt aqua marina navim magis, quàm fluviatilis ? ut Dn. Ramazzint objece- 
rat: Refpondet hoc inde fieri, quod Mercur. non innatet aeris fummo, ut 
. mavis aque; fed hareat, in medio inter Mercur. & aerem , ubi fibi ipfi eft 
fubdit fluidi loco, unde proprio pondere illius , qui incumbat, in füperfi- 
ciem imaginariam ime pattis, in craffius illud jam factum fluidum altius fe 
. infinuet; mirumque non effe idem non fieri in re diffimili , ex parte altera; 
qua fibi fimilis eft, etfi inverfo modo, cum etiam Oceanus aereus inverfus 
fi. Utadeoque adhuchypothefin hanc magis, quàm Da. Ramazzini , pro- 
 babile effe ftatua; quam per Regulas, Poftulata & Propofitiones ulterius 
Mathematice demonftrare faragit,- 196, Moe 


. Tandem ad Experimenta , quibus D. Ramazzini fententiam fuam fta- 
biliverat & Salia in aere non zqué ac in aqua retineri, fed depluere adítru- 
Xetat , excipit , inde opinioni eique nihil przfidii relinqui, cum non merum 
Sal decidat, fed fimul aque particule , que eundem folverant. Quod idem 
quoque in.deftill. Sulphur per Campanam obfervetur , adeb quidem , ut fub 
ejus deítillatione aqua recipienti quoque infundenda fit, quo Sal excipiat, pro- 
vocando ad Seripta W'edelii; Adeoque hic fallaciam non caufz utcaufz 
commifífam effe, putat; neque concedit Ventum Borealem (ut D. Ramaz« 
zini afferuerat) partium nitrofarum effe Vectorem aut Polum Septentriona- 

dem exfpirare aliquid , quod aeri robur addat, five particule nitrofz (int, five 
aliud nobis incognitum, Hoc enim aliquid ipfe omnino nihil efe credit, 
cum nihil de Nitro nativo in Septentrione reperiatur, fed in Afia, Egypto &c. 
illudque quod tempore hyberno advehit Boreas, non tam nitrum fit, quàm 
| pee glacales, frigorifice, utut non ubivis terrarum ejufdem quali- 
Óasht ./ 0 RA NM] V : 


Et cuti. Polus nihil Tealis dicàt,, hinc eundem nihil quoque exfpirare 
poffe credit, Coronidis autem loco Obfervationes fuas de 1 empeftatum ra- , 
tione, hic forte mon incongruas addit, quibus ipfi conftat non eandem in 
omnibus Regionibus Ventorum maturam effe, Dum enim in Regionibus 
Cifalpinis aufter humidus ef ac mollis , Aquilo vero ficcus & ferenus, idem 
in T'ranfalpinis perpetuum non effe putat, ita ut licet illud in Germania pro» 
pe Alpes fep etiam obtineat, in meditullio tamen ejus Aufter aliquando 

| L 2 pluvie 


le do ade) ui OE Na ede. ca d zeit e aM ""»5 


,»"tr'r-. p? 7 


«4 Dr. D.Güntb. Chrift, Schelbameri Épiftolade Motu Mercur. de. — 


pgluvium quidem colum inferat, plerumque tarriert ferenus fit ion. fecus ac 
ventus Septentrionalis. - In Saxonia Inferiori autem Aufter gratiffimus ob« 
fervatur ut ratiffimé pluat, Zephyro perpetuis imbribus miolefto, Imo & 
Boreas nubilur exhibet, ita tamen ut aliquando ficcus fit; Eurum ( qui in 
Itslia aliquando humidus) illic conftantiffimanr ferenitatent inducere- vidit, 


prout in £ol/4tia fua Aquilo non raro pluvias, Aufler € contta ferenitatem 


adferat, quibus omnia judicie Illuttr, Dn.Prafidis fübmittens Epiftolz colo- 


phonem iiponit, 


T TAA | 
est SUN s 
WU 1 INS ij ms e— M 


£A 
47.3 
7, 


L. Hb ip NN T / Z Td | 4) E 22 ES 2 l SAN ; 


ume 7 y. BNIZNJ/ yd 


2, ,,, TEES GENES — — — wr 
| CONSTITUTIO EPIDEMICA - 
plo CXRUDUSPENAVO C 

Pe ao daL o HEULLUAMITE 

Dn, D. LUC/E SCHRoCKII, 
Academic Cafareo- Leopoldinz Natura Curiofo- 
| | rum Prafidis. : p ^ 


ATi Anni proxime pracedentis exitum Zephyri, pluviofi & tepidi; 
vehementia comitata fuit, ita preefens Annus 1699. fimili cunz 
auftrina temperie incepit, atque tam conftans: venti hujus, cur 
Auílro tamen & Aftica fubinde reciprocantis , ferocia ufque ad 
Solis in Aquarii. fignum acceffum notabatur , ut Incolarum. nemo tam diu 
horum impetum. continuaffe recerdaretur , & rariora ac breviora hyemis in» 
dicia intercurrerent, Et quamvis auftrina conílitutio ali3s peffime Medicis y. 
ipfi etiam. Hippocrati Set. 3. aph, y. non: bene audire foleat , hic tamen vires: 
exferere fuas non valuit, ventorum potentia atomos morbificos , qux in pu 
tredinem proclives , & aerem inquinare apt fuerant , feliciter ubique difcu- 
tiente$. impedire tamen eadem non prorfus poterat, quó minüs ex colleclis: 
jam antea, & porró hucuíque coacervatis lympha fuperfluitaubus , aereque: 
anterdum frigido intenfibilem tranfpirationern retardante, Pleuríide aliqui 
corriperentur 5 Catarrhi autem in pregreffo: Decembri faucibus infefti;nunc: 
inagnam: Incolarüm partem, gravius mitiusve, & modo fauces folas, fed - 
rarius, mode fimul & frequentius pectus, five elandulofam afpera arterier | 
texturam ex improvifo, / cum. horrore occuparenr, concomitante utplutie- 
mum capitis. dolore , & febrili intenfo calore fubízquente ( fed diaphoretico 
fumto.paucas intra horas denuo:recederte, ) nec non. diuturniote, dum ree 


maturam primi veris induetit, ficque pre reflum menfibus prieribus ico 
vifcofi feri colle&tiont anfam curm:dediffet,.ioitiorilla fuccedens temperies-flu- 
xienem ejufdem five liquationein premovecir, | In ipfa morbiinvafiene, qua: 
fuffocationis. metum. fzpe incutiebat , eU PM NE qut: 
: ! pe yas 


e -—- Hiftoria Epidemicz, — 


olivaram 'cochlearia prefentaneo cum. emolumento fuere propinata, rele 
quum autem curz blandis: diaphorericis , cephalicis temperatis , expe&tora- 
tionem promoventibus, aliifque pro circumílantiarum & fymptomatüm'di- 
verfitate , externis etiam , emplaftro de meliloro, malactico fimplici , & Offi- 
cinis noflris dicto filij Zacbariz , non inanes fuppetias ferentibus , abfolutum 
fuit, Qui ipfi Catarrbi, faucibus , pectori , dentibus infenfi, in vernum uf- 
que tempus , mitiores tamen utplurimum, epidemice graffari continpaverunt, 
Prater hos Morbilli quoque guam in puerili imprimis-etate licet nec ad- 
altioribus parcerent, invaferant , & per aliquot , vernales etiàm; menfes fe ex- 
feruerant; benigni ramen &facilé iterum diffipati , quamvis intenfo utpluri- 
mum calore incipientes , quin G capitis Eryfipelas in multis notabatur, mo-. 
lefta quidem febrili incalefcentia, tumore & pruritu periodum fuam decute 
rens , af cum cuticülz: dequamatione, moderatoque fub caloris extetni regie 
mine non difficulter admodum iterum evenefcens. hue. | — A 


.. Erant eodem, & fübfequo tempore, quibus febricula, heclica fere 2- 


terpofitoque pilularum noflratibus Immanuclis nomine venientium ufa, ci» 
tiori ve] tardiori circuitu, prout caufa morbifica , vifcofa , in glandidis fortaffe 
minoribus ventriculi vicinarumque parium harens , incuneata magis vel mi- 
nus etat, fine periculo finita. Licet & heCticze febricule puerili tau infeftae 
effent, à colle&tis vifcidis acidifque in fanguine particulis, & glandulofas in 
primis viis partes obí(truenübus oriri à me creditz, Effentijfque alcalicis & ab- 
forbentibus tetrefiribus medicamentis , poft laxaivorum ufum , mature proe . 
pinatis , non admodum difficulter abigendz, / HEET 
' Dehinc Eurus penetrante quidem frigore, ferenos tamen dies comitane 
te, nos aliquamdiu infeflabat, cum fol in Aquarij figno effet conftitutus ; quo 
tamen dimidio emenfo , novas Zephyri, ab Africo fxpius intercurrente ad- 
juti , impetus ingruebat , ac nives plures fpargebat, que vero brevi, cum ae« 
ris temperies utplurimum ad temperatiorem ftatum indlinaret, iterum lique- 
Ícebant; ufque dum aer non multum amplius à ventis agitatus , aliquot ante 
ZEquinoctium vernale diebus copiofam nivem demitteret, atque exin frigo- 
ris inclementia per longum tempus nos adficeret, fub potiori Zephyri do- 
minio, qui poft Calendas Majales vehementia fua vernalium deliciarum pros 
yentum tardabat, tandemque in longio:cs pluvias refolvebatur ; «cui cum cire 
£aSolis in Geminos ingref[um Eurus fuccedens ferenitate grataque calidiore- 
: ; | — -. temper 


Gerinanie, | | $9 
MEAE COMME NR OR 
temperie nos rcfeciffec , letor terre facies vernantes fuas amoenitates eo libe- 
ralius protruferat. Sub vario deinde, modo plaviofo, mod fereno Jove, 
prater reliquorum ventorum reciprocatienes, Zephyri potiffimum nova vio- 
lentia concuti a&r cepit , ufque dum Euro leniori fpirante, calor eftivus men- 
Íe Julio conftantior ingrueret , Siriufque campos exficcaret, meffem quidem 
ita taaturiorem nec illaudabilem reddens, fuccum tamen granis cerealibus, ut 
jafto. macriora exiflerent,fubduceret, — Interea febres continue petechiales , 
quandoque infüper puítulis miliaribus aquofis ftipatz, interdum vero mali- 
gaitate equidem non carentes , fine tamen iftiusmodi efflorefcentijs periodum 
[uam abfolventes , cum horrore, virium proftratione , cephalalgia, dorfi do- 
lore quandoque & fiti non admodum moleí*a, nec adpetitu prorfus proftra- 
té incipientes, per urbem, ufque dum Virgiaem foi accederet, notabantur ; 
non paucis, inter fuccedentia in morbi progreffu deliria & faucium ariditates, 
exitiales fa&tz, ubi vel ab imperitis tra&tatz , vel per initia neglecte, aut ctiam 
decumbentes immorigeri monitis Medicorum fuerant ; quam ipfam ob cau» 
fam habitantibus in pagis viciniz noflre Hebrzis non levem cladem in Maja 
attalerant ; Lauiorum etiam familias in Urbe , quas pra alijs invaferant, cre- 
bris funeribus contrifaverant; aft in principio ubi ex arte tzactabantur, non 
admodum refraClarias eas notare l'cuit , ita ut etiam ja prima, quod dicitur, 
: herba opprefas, paucoque alixiphatmacorum, tinélure bezoardice, the- 
fiacg caoleítis cum  chinchinz extracto &c, ufu abaGass non una vice 
notaverim; ficut etiam reliqui fub tepidiori pec morbi decurfum corporis 
cuftodia, per continuatum diaphoreticorum ufum haud dif&culter evaferant, 
Alvus in nounullis ob(tructa per plures dies nullum incom todum attuliffe, nec 
fomnolentia in morbi decremento diutius inllans nocuiffe obfervabatur. 
Sole in Virgine verfante, celum, Euro crebrius perflatum , humidius 
& frigidiufculum primó , poftea con(tanti radiorum folarium przfentia ani- 
matum, denno excalefaCtum cum effec Diarthaz fimplices , paucioribus cru- 
ente teuellam prafertim puerilem aetatem, imó vixdum in lucem editos fee- 
tus, hoc aítivo tempore infeftarunt, excretione aquofa , pituitof3, acidum re- 
dolente 5 quorum egrotulorum magnam partem, ob parentum & qui curam 
puerorum agebant, negligentiam, remedigrumque intermiffionem trucidarunt; 
quibus enim medicz manus prudenter adhibite, non infeliciter evafiffe, ac- 
que coraliorum inprimis aut terrz fignate pulverem , cum theriacz coeleítis 
tantillo maritatum , aliaque ftomachi fibras roborantia conduxif? notavi: 
caufam vix aliam fuiffe fufpicatus fum , quàm pulmentorum ex farina cm 
lacte co&torum efum , que ipfa farina ex tritico ante aanum tempore humi- 
Append, Dec. L1. Ann.V11.69 FHL | M* do ecl- 


" Mad 


— 


2 ri 


| 99 |  . Hiftoria Epidemica 


do colle&to , atque exactam maturitatem non adepto parata, plurimas crudio- 
res particulas abfconditas, non infrequenter mucidam, quod fapor odorque 
teftabatur, corruptionem expertas habuit, qua dein tenero in pufionum ven- 
triculo in liquorem acido-vifcidum abeuntes , digeftionem vitiarunt. 
Interea etiam magna illa Solis Eclpfis d. 23. Septembr. comparuit ,. 
quam multi noftratum ex plebe, vana perfuafione feducli, licet multum re- 
. formidaffent , utfanitatis inde jacturam fi feciflent, haud mirati quis potuif- 
fet ; quamvis nec tunc temporis, nec poftea ullos morbofos effectus obferva- 
re datum fuerit ; que enim in Octobri & Novembri lymphsz ftagnationes in 


plurimis odontalgias & Catarrhos leviores preduxerant, aeris potius, qua 
Eclipfin à d. 17. Septembris ufque ad d, 23. Octobris infecuta fuit, incle- 
mentiz , nebulis crebris, pruinis, pluvijs, frigore horridee debebantur, pfa 
Solis obumbratio, quam cxlo prius admodum fereno. nubium fparfarum ab. 
orientali plaga progreffus antecefferat , cum fenfim increfceret, remifhorem- 
| que caliginem induceret, Eurus fubito exoriens, non tamen impetuofus, hor- 
ridiufculam auram. reddidit , campique , ex nonnullorum relatione, quaft ro- 
re maduerunt ; quae tamen cuncia tum obnubilatione ceflante & ipa recef- 
ferunt. ; | 
Sol in Scorpionis fignum ubi pervenerat, & Eurus praefertim, ad me- 
tidionalem tamen plagam quandoque inclinans fpirabat , plures ferenos fri- 
gidiulculos numeravimus dies, matutinis tamen crebris nebulis tarbatos; No- 
vembre autem ineunte Zephyrus ( qui altezo poft Solis in Sagittarium ingref* 
fum die vehementiffimus.erat , ) temperatiores eos; varieque conftitutos, ut- 
plurimum tamen ferenos reddidit, & tandem fub multivaria in Decembri aé- 
ris alteratione, atque cum reliquis ventis, videlicet primüm cum Euro fti- 
gido,circa medium menfem Auftro temperato, & tandem Borea frigido al- 
ternatione , in nives G frigus defpumabat. Nec fingulates morbi notaban- 
tur, nifi quod in di&o menfe ultimo puerilem atatem, non quidem admo- 
dum multos, Variole benigniffimz , quas noftrates aureas dicunt, quibus- 
vero majores puítulz, longiori quàm priores decurfu finite , in nonnullis in- 
 terfpería: fuerant , occuparent, omnes tamen. abíque fingulari periculo paucis: 
temperatioribus remediis, & blando externo regimine facilé abigerentur; in- 
fuperque Febres quotidianz , quales jam circa Anni principium infeftze fue- 
rant, repullulafceteat, que majori: cum calore, fine horroris utplurimum fen- 
fu ingruebant, & fzcilé in hecticam declinabant, difficilioremque in multis. 
 euram reddebant, tandem tamen , cum interpolato laxativorum ufu pulve- 
tih abforbentibus ,, nitratis,. chinchinatis,, martialibus: medicamentis: ce-- 
bant. i 


Prnde | 


—- 


: — Germanie, | jt 


Principium Anni 1700, ferenitate , frigori jun&tà , cum fe commendaf- 
- fet, paulo poft varia coeli facies, nebulofa, nubila, nivofa, pluviofa, ferena, 
frigida , temperata comparuit, quin & d. 28. Januarij tonitru ac fulgure tem- 
peituo'a exilitit , cum per aliquot dies Zephytus , hucufque femper , nifi quód 
ad femimeridionalem plagam fzpius incinaret, fe exferens , aerem multum 
prius concuffiffet ; qui etiam venti M, Februario continuarunt , '& hyemale 
frigus conftans inter nives fiepius delapfas, induxerunt; quod circa Solis in 
Pifces ingreffum ab Euro incrementum fumfit , nivefque , in M. Martio fen- 
. fim liquatas, fubinde fpargere non intermifit. Interea Tanuarius febres quoti 
dianas in fine praecedentis Anni memoratas producere non prorfus ceflabat; 
& nonnullos Apoplexia, diverío fato terminata, alios Rheumatifmo artuum 
fuperiorum , qui ufque in Aprilem, juxta cum febribus nominatis notabatur, 
atque à repetitis fudoribus , przcipue quos Laconicem coriariorum prolicie- 
bat , foluto , infeftabat; Infantes autem in glandulis faucium ipfisque pulmo- 
num veficulis , non fine febrili incalefcentia invadens, atque grave afthma indu- 
cens ftagnatio periculo non levi expofuit, multofque eorum, przfertim aut fe- 
riüs, aut negligentius curz commiffos in fepulchrum praecipitavit, cum re- 
liqui orgafmum iftum refrenantium abforbentium,& vifcofam colluviem blan- 
de per alvum fputumque educentium ufum falutarem experirentur : Que cun- 
Qa ficut inzequalitati aéris,lympham modó incraffantis, modó in fluorem ite- 
tum eliquantis deberi arbitror, ita ejufdem etiam aeris effectum fuiffe non du-- 
bito , quód diverfas puerperas abdominis, praecipue in hypogaftrica regione 
tormiüaa corriperent, eaque lochiorum evacuationem non ad votum fuccee 
dentem , & hinc ex fanguinis ftagnatione nervofam fibrarum tenfionem ine 
ducentem comitem haberent ; que ipfa medicamentis ca(torinis , alijfque fluo * 
rem fanguini debitum blandé reftituentibus , ac vifcofas impuritates unà per 
alvum elintinantibus ideo cedebant. Ab eadem aeris inzqualitate etiam, an- 
tequam ZEquinoctium vernum adveniffet , Icteri, Martialibus remedijs debele 
lati, & Febres petechiales continue , cum cephalalgia ingruentes , in quibus- 
. dam Pleuritide comitate czterüm nihil fingulare oltendeutes , necadmodum 
». letales , ufque in Aprilem, frigidum & primó quidem ab Euro ferenum, po- 
| flea fuccedente Zephyro, cum femimeridionali vento alternante pluviofum 
| fparfim ut vix epidemicos inter morbos referri mererentur , notabantut , fed 
- Majus, crebros Zephyri flatus expertus gratiori cceli amoenitate illuxit, in fi- 
| iae tamen frigidus evafit, morborumque feminia ( preter Variolarum , nune 
| quam uti hactenus, ita per totum reliquum Anni decurfum plané ceffantie 


vm , ) prorfus fappreffiffe vifus et; quos nec poftea repullulare variorum vene 
2 £ torum s 


A 


92 Hiftoria Epidemica 
torum , aeréa, fi qua ingruerent, inquinamenta eX omni mundi plaga diffi- 
pantium viciffitudo , fub grata calidioris, nec non temperadoris aurz alterna- 
tione , permiferat. Quamvis poftea per zftatem Febres quotidiang & Rheu- 
matiími fubinde denuo capu: extollere conaréntur , inque Menfe Augufto Dy- 
fenteriz. aliqua veftigia notarentur, vix tamen memorari hic merentur. | Poft 
caniculares dies primo frigidiufcula aura fpirabat, poftea longior aris fere- 
nitas non levem terre ficcitatem. inducebat, ufque dum poft Ziquinodtium 
autumnale Zephyri vehementia, ab alijs ventis fepe interrupta, crebras plu- 
vias fufcitaret, tepidioremque utplurimum auram redderet; qua auftrina con- 
ftitutio paulo poft non tantàm Variolas in plures infantes diffuderat, fed. e- 
tiam Tuffes contumaces in multis, & Febres petechiales in quibufdam pro- 
duxerat; & has quidem non fine contagij nota, ut intcgrz euam domus ali- 
 cübi inficerentur, & non pauci fuccumberent, quos tamen non tam morbi 
violentia quàm quód negligenter & imperite , przíertim à ftupida feedi carni- 
ficis temeritate , quz nefcio quo infortunio plutes dementaverat , tractaren- 
tur, mortis praedam fecerat; cum alij rit€ & mature curati, paucis affumtis 
alexipharmcis , primos morbi aei. proríus , vel intra biduum, retunderent, 
vel falvi tandem evaderent. Omnes przcedaneo horrore, fubitam virium pro- 
"ftrationem & przcordiorum oppreflionera patiebantur; nonnulli cephalalgià 
per initia torquebantur, deliria vero & inquietudines interdum fubfequeban- 
tur, fitis rarius urgebat , nec caloris praternaturalis externa indicia aderant , 
urina utplurimum & pulfus non miltim à naturali flatu recedebant. —'ialia 
etiam Civis cujufdam uxorem cum filio 17. annorum. invaferant , qui empie 
rice etiam illius imperitie expofii mortui funt; filia autem 19. annorum eo- 
dem malo correpta, in morbi augmento vermem duas | fpithamas longum 
mortuum vomitu excreverat , motibufque membrorum convulfiwis && con- 
tinuis delirijs agitata, nil cibi &C medicamentorum ulterius. affumere volue- 
rat, quin & potum omnem , quamvis fauces arida effent GC muco Aifadiffi- 
mo incruftarentur, per biduum. refpuerat ; qua taraen , cum utrique hume- 
ro-veftcatoria adplicare curafíem , tumque ipfa deglutire iterum aliquid inci- 
peret, ficque cephalica alexipharmacis. mixta admitteret , mentem paulatim 
& membrorum tranquillitatem refumferat GC citca tertiz hebdomadis à de- 
cubitu finem fubortà diarrhoed evaferatz altera filia. duodecennis tertio & | 
quarto morbi die vomitu ctebro agitata, nil cibi, potus vel medicamentorum | 
retinere poterat, datáà veró theriacà coelefli cum. chinching extracto motus 
ille ventriculi perverfus fedatus eft, die autem decimo caput intumefcere & im- 
menfum dolere cepit, fed propinatis ibidem. cephalicis & alexipharmacis, nec 
i nom 


s 


Germanie. | dbGNY. 


non veficatoriis utrique humero impofitis , parotidifque finiftre tumore fub* 
orto , poftquam ille à cataplafmatis ufu difcuffus fuiffet, atque diarrhoea fu- 
 petveniffet. convaluit. T'ilia r4. annos nata, & filius undecennis cum pa- 
rem morbi infultum paffi , intra oCtiduum fanitatem recuperarunt. In omni- 
bus his fador feré au!lus prolici poterat , macolee etiam puncticulares lente nee 
fatis ad votum prodierant: Pater prima morbi indicia fentiens, fumtà bis 
T'in&urà bezoardica ejus violentiam elifit, inter medicamenta etiam Pulveris 
noftti alexipharmaci officinalis , qui ex terr. figill, C. C. phil. prep. rad. an- 
gel. Zedoar. cort. citr, & myrrh. componitur , repetitum ufum inprimis pro- 
ficuum expertus fum; qui non tantum lymphe vifciditatem corrigere, ejuf- 
que coagulum refolvere , ficque ad diaphorefmn difponere, fed etiam balfami- 
eis fuis partibus fanguinem à corruptione prafervare valuit. "Tuífes magna - 
vehementià adultis qué ac pueris infefte ; convulfivialiquid alere vif fue- 
tunt, & magnam humeris vifcidi copiam excreverunt; quibus vero , ut alia 
taceam , continuatum herbz thee vel veronice , cum radice liquiritiz infufz 
ufum pracipuam medelam attuliffe ebíervavi, Quo fub Merbonz domi- 
nio reliquum anni, varias cxli mutationes, temperatiorem imprimis aurams 
producens, tranfegimus, | 


M 5  CON- 


94 - FOIS Conftitutio Epidemica 


1 Aye 4 C ^7 Lh - es . 
date otras t ET 
MZ UE YI (i$ ME s 


-— o 


COECNTANOESUECYTT 
CONSTITUTIO EPIDEMIC 
| BEROLINENSIS Anni 1699, 

Dn, D. GUSTAVI CASIMIRI GAHRLIEP 

: pou ber Onáffeu, 


"W) Anuarii mà dies tota pluviofa, vefpertino tonitru fexies fatis vehe- 
B menter reboante infolito & hoc faltem tempore raro phznomenotre- 
mendum edidic oftentum, 2da inconftans mané ex parte ferena & fice 
y cnreliquo nimbisingrata, 3ta mane pluviis molefía in Caurum à me- 
ridie valde impetuofum defit, Sequentes ad decimum varii utpluri- 
mum pluviis, quandoque nivium flocculis znixti, nonnunquam frigore tem» 
perato in grave tandem gelu degenerante diftincti, füccedente demum nive, 
hisque pluvijs, vernam feré cum fudo temperiem ad renum ufque reducentes, 
Calo nimirum de die fereno , noctu vero gelido, revertente fic paulatim for- 
tiori gelu, triduum durante; tum veró rurfus in pluvias ac temperiem aé- 
ris leniorem per quatriduum declinante, ac fuccedente denuo 2gvo gelu fa- 
tis acri fed ephemero, in nebulofum & pluviofum quatriduum unà cum 
menfe terminante, 5 | 
Februarius eodem typo coepit, mox vero 2do, fuccedente gelu ad y rmáü 
mfque continuavit, in pluviolam vefperi folutam, fed 1 2mus mans rurfus ge- 
lidus , clo quidem obícuro & flocculos fubinde niveos fpargente, octiduum 
centinuavit, 1onus tandem remiffior toto biduo pluviofus ac nimbofus, Ve. 
rum 22do poft mane obfcurum fequens 23us fereno calo pluvias ac grandi- 
nem mifcuit, fuccedente poft pacatiori 24to, rurfüfque nimbofo ac nivofo 
2;to, tandem à modico mane gelu in amoenum triduum 28vo & ultimo 
canfiit. | | | 
Martius à pauca nive, fereno mox ruríus colo exorfus variis & inter 
fe alternantibus tempeftatum viciffitudinibus, Aprilem potius referens, nivi. 
bus pluvias, gelu deliquia mifcens ad 1 2mum ufque perrexit. Conftantio- 
ti poftmodum frigore, fereno utplurimum coelo, nivibus, nonnunquam par- 
vis interpellato ad 24tum ufque continuavit. Inde remittens, poft biduum 
pluviolis quibusdam afperfum , vefperam versus clarefcens, 27mo in ama- 
| Ram 


"| 


"n 


/ o 7 ierolinenjf. ^ | 9 


-dem in pluviolam fub ipfo:menfis exordio delicuit, 


nam ferenitatem , fequenti tamen 28vo turbida tempeftate, nimbis , pluviis 
ac grandine fcedà interceptam, mox veró tolerabiliori biduo redditam, 32mo 
una cum trimeítri hoc primo in vernam ameenitatem defit, | 

Morbi hujustrimeftris initio frequentiores ac Epidemicg fuerunt pra- 


eipué febres peculiares catarrhales , maligniratis non expertes, difficiles, peri- 


- &ulofz & quibufdam exitiofz, cui ardentes poftea fuccefsere, pleuritide ut plu- 


Ximum comitate , eaque acuta quandoque & maligna, nonnullis lethali , tan- 
dem & variole. His ob varium adeo celum Februario menfe fubflitutz fe- 


' bres acutz ardentes & continue intermittentes , aut fubinde potius exacerbh 


tz, malignitate ac petechiis infames , alieque paulo mitiores quidem, fed va- 
riis exanthematis , purpura, morbillis malignitatis latentis indicibus foetze, quae 
& íequeuti Martio., toteque adeo trimeflri & ultra durarunt ac haud pau- 
cos G plures miferunt. | 

i Aprilis primus coeptam fub finem menfis praecedentis amoenitatem vere 
nam quibufdam 4to prafertim , 6to & 8vo cum aftivis de ferenitate & «ftu 
certantibus, ad nonum ufque ferie vix interrupta, nift nubilum, utut ratius, 


- horis potiffimüm pomeridianis intercedens , coelum variationis infimulaveris, 


continuavit, Sequens quatriduum à. nono ad 10mum ferenitati pluvias indu- 
xit leves ac feccundas. Inde ad. r8vum Euro in Aquilonem paulatim devis 
ante, aer quandoque ferenus, utplurimum turbidus , ficcus tamen , fimulque: 
frigidus , nonnunquam ventofus. 1$8vusferenus feré totus, circa vefperam: 


fecundam fparfit pluviam. Succedente hinc cum fudo temperato & amoto: 


o&iduo, 21 mum procellofum & fub frigidum fi exceperis, ad vigefjmum fe. 
ptirsum ufque, qui: varius, mané turbidus à meridie tonitru, pluvia acgran- 
dine horridus, circa.vefperam demum ferenus, triduo comitatus, turbido tan« 

"Majus totá- Gt amoena ferenitate ver initiavit, fed à fucceffore paüló a- 
fperiore ,.Aquilone nimirum .afflante , deftitutus, Zephyro tandem fubeunte 


| án pluviofum ttanfiit quatriduum; à-biduo fereno denuó exceptum, fed 10mo: 
. fab vefpera pauca. afperfum pluvia, 1 10mus-mane ferenus à meridie udus, fuc- 


ceffore 1 2mo fereno ac ficco interferto, pluvium Q circa vefperam tempe- 
(tuofum fubftituit triduum. Cui biduum eque turbidum , fed przcedenti tet- 
nario- ficcius acceffit, donec: 18vus ferenus & amoenus verham gratiam ac jüe 
cunditatem , quindecim dierum continua ferie ad ipfum ufque menfis ternii- 
num. durantem redintegravit. | | j | 

- Junius eodem quidem tenore inchoavit ac' bidüo ad' vefperam ufquefe-. 


-t8no continuavit ;in pluviam veró fatis grandem aut imbrem potius & tonii- 


ttu. circa: hanc defecit, 4tus nubilofus-& frigidulus; ficcus tgmen fuccefforem: 


totg: 


56 : Confiitutio Epidemica 


tota die Cauro impetuofius flante nimbofum habuit, triduum tamen ferenius 
& amonius accerfentem , ad nona (quas Pencecoítes/prima erat ) ufque me- 
ridiem in pluvias fatifcentem. £tomo fucceden:i vario, turbido ac fubindema- . 
dido, r1mo mané nubiloío à meridie claro 12mo íereno amoeno ac. tempe- 
rato toto. Huic 13us maaé ferenus ac. ventofus, à meridie plnviofus, lride 
bis apparente, acbiduanam ferenitatem nunciante , no:abilis fuccetfit. Quae 
tamen à biduo iaconítante excepta y quatriduuc addidit pavulà conftantius , 
mox tamen in biduum e fudo & pluviis mixtum defcifcens 22mum totum 
plaviofum ad meridiem ufque 22di à meridie clarefcentis fuccedaneum ha- 
buit, 23tius fudo & attivo caloregratus. 24tum ejusdem amoenitatis ad oc- 
cafum ufque folis imbre degenerem , focium fibi afcivit, ut. & triduum fe- 
- quens, pluviolis tamen quandoque madens; 23vus pluviofus à 29n0 ficco & 
à meridie fereno correctus, cum z30mo toto xítu ac fudo acceptiffimo ulti« 
mum fecunda hujus anni quadre menfem claufit, T'rimeftre hec fecundum 
morbos haud adeó frequentes aluit prater fcorbuticos nonnullos aiiis utplu- 
rimum complicatos, utpete Atthritidi vage, Nephritidi, Colicz. Febres quas- 
dam Catarrhales , quandoque, utut rariüs imalignas. Majus fcorbuticis prz- 
dictis hypochondiiacos quofdam &, at rato maniacos junxit. Hiíque Epi- 
lepfias infantum prafertim & puerorum diarrheeas, fubinde & dyfenterias 
hec anni tempore alias infolitas, febres quafdam cum colica fcorbutica aut hy- 
flericis pafienibus combinatas accenfuit, Junius his malignas nonnullas cum 
pleuritide, quandoque & in peripneumoniam degeneránte concurrentes , exan- 
tdhematum quoque miliarium peculiari quodam genere, ut & petechijs, iif- 
que peficulofis ac quibufdam lethalibus, infames fuperaddidit. 
julii primus dies fudum ultimo Junii inchoatum per quatriduum ad 
$tum ufque propagavit, cujus vefpera pluviolam fparfit raram. Sextus ma- 
né ferenus , rorantibus fubinde tamen pluviarum guttulis , afperfus, à meri- 
die imbrem fudit valdé largum. fequentes fepiem nubilo, aliquando & imbii- 
bus & nimbis turbato coelo varii fuerunt. r4tus eílivum redintegravit fudum, 
ac excepto. rono tonitru & pluviis circa. vefperam turbido, & 2 1mo pluvia 
vefpertina madente, ad 28vum uiquejugi fude & zítu gavilus ett ; Hic tan- 
dem ferenitati huic faus durabili viduum tonitruofum, pluviofum ac quan- 
doque grandinofum fuccenturiavit, ac. 31mo demum Íereno Gt ameno — 
fiüt. ; 

Auguftus à triduo fic fatis fereno , pluviis tamen quandoque interpellato 
exorfus, 4o fudum produxit amoenum , ad velperam ufque fequentis du- 
rans, tum veró tonitru horrendo ac imbre valdé largo turbatum , .6to, 
fudo fubinde pluvias miícuit ,, 7mo tonitru fuperaddidit, fubfequente va-- 


no | 


— Berolinenjfis. 93 


— 


ette tat, 


im 


rio quandoque ventofo, turbido ac pluviofo ad 20mum xfque cxlo; poflea 
veró, fereniori ac tranquilliori , non tamen omninó à pluviis immuni ztheri 
abblandivit ad 28vum ufque ; una cum triduo fereno toto, ac aflivo calore 
.. amoeno , menfem hunc claudentem. 

September. fudum zílivo fervore jucundum primo die continuavit, 2do à 
meridie pluviolas quafdam mifcuit,fequens nubibus.id fubinde temperavit. g tus 
idem reparavit, à meridie pluviolam afperfit, Gtus à pluviis immunis, 7; mus 
&L $vus raras fereno pluvias intercalavit; À nono ad rgvum azther zílivum, 
. fudo rurfus & temperate calore amoenum affulfit, 18vus pluviz pauxillo a- 
fperío, 19no & 20mo redintegratum fed frigidulum, 31mo & fubfequente 
biduo paulo mitius, 24to nebulofum , fed mox rurfus ferenum cum fucce(» 
Íore toto 26to fudum pluvia matutina modica ac nubilo poltea interpella- 
tum ad 3omum ufque adeoque poftremum reduxit, ficque trimeflri huic ter- 
tio gratum reddidit terminum. 


"Tertii hujus trimeftrís à priori haud multüm abludentis Julius hypo- 
chondriacas nonnullas & fcorbuticas affectiones variis comitatas fymptomatis; 
& hzc inter pracordiorum przcipué oppreffionibus & angoribus moleítas; fe- 
bres continuas ardentes, aliafque paroxyfmis fubinde vehementibus graves; 
nec omni malignitate vacantes, fymptomata periculofa, pleuritides , hzemo- 
ptoes , deliria ad phrenefin durantia, inducentes, Epilepticos infultus ; fre» 
quentiffimé adeoque Epidemice diarrhoeas nonnunquam & dyfenterias peri- 
€ulofas, à tergo trahentes. Auguftus eodem fere tenore tranfit ,. nifi quod 
febres continua ardentes , malignze admodum, frequentiores adhuc ac pete- 
chiis quoque ftipatz fuccefferint , atque Septembri quoque continuarint, im 
hecticam haud raro, tuífes contumaciffimas, colicas quoque paffiones, diar- 
| - rheeas & dyfenterias tranfeuntes , periculofas, raro tamen lethales ; purpura íz- 
| pius, variolis raro , morbillis Írequentiüs notatas, : 

^. Q&ober autumno congener à primo ad r9num ufque vario colo (z- 
gius pluvio, raro fereno, femper horridulo tranfit ; Hic Serenus, prater pa- 
rum plaviz 23tio fparfe octiduum adduxit ferenum & 25to praíertim eíti- 
vo fudo fer& compari, à biduo paulo nebulofiori exceptum, 29no nebulo» 
fo turbido ac pluviis raris tamen interpolatum, biduo alio fereniori ied Eure 
afflante frigidulo furrogata compenfaviz, tandem poftremo biduo in primam 
glaciem fub ipfo exitu diripuit, 

1 /., Novembris primus, ejufdem cum przdictis poftremis genii, ferenus ni« 
|^ mirum & gelidus, 2dus gelidus adhuc, fed nubilofus ac turbidus fequenti no- 
|. éle primas fparfit nix es, remittente parum gelu noCtu ruríus pruinam, tum 
vAppead. Dec, Ill, Am. F1i1.£9 Vll, S N T mane 


UPS CDS UNTER T OSA" "T z TES Na "OAOETUEZ NE SR SNR "- U^ 


gos | Confituio Epidemica Berolincnfis. —————00— 


mane nebulam in pluviolam deliquefcentem tulit. Subfequente gto ficco, 
mitiori aethere grato, tum pluviofa nocte ad meridiem ufque fequentis inter- 
ferta , inde clarefcente rurfus aere poft turbidum 7mum, triduum fubíecutum 
fudo temperato: valde amoenum ad vefperam ufque 1 1mi pluvia rorantem , 
cui quatriduum rurfus ferenum fucceffit, ac 18vum mane pluviolam fpargen- 
tem , f1 exceperis, ad 21. ufque à meridie pluvia quoque rara cum fequenti- 
bus duobus madentem. 24tus ejufque fucceffor nimbofi affeclas habuere tur- 
bides ac pluviofos . folo. 30mo menfis nimirum ultimo fereno ac temperato 
excepto. | 

Decembris primus & fecundus alternatim pluvias ferenitati, ille mane, 
hic vefperi fübordinarunt, 3tius in gelu pronus à nocte gelida, meridie ni- 
vofo , reliquo fereno in triduum brumali frigore rigens tranfit; 7mus mitior, 
cum 8vo toto nives addidit; onus temperato gelu ferenus; 16mus totus 
aivofus à procellofa nocte in ferenum ac temperatum gelu migravit, quod 
11mo fortius ; r2mo fubturbido coelo per triduum fubfequens fatis rigoro- 
fum , in gelicidium tandem: defiit, 16to nebulofo cum fequente, celo etiam 
fereno paululum remittens , biduum fubítituit penitus degelafcens, fed redin- 
 tegrato 20ma gelu ad meridiem. ufque mitiorem, 21mo & 22do nebulofis 
ac pluviofis ,. 23. à no&te feren& gelicidium à meridie adduxit ad. 24ti ufque 
fsquentis meridiem, in pluviam tandem fatifcentem.. 2 jtus nebulofus ac nu- 
bilofus totus mite reftituit. gelu, coelo: fereno cum nivibus quandoque alter- 
nante, ad 2:mum ufque & poftrensum hujus ut trimeftris fic anni totius, ro» 
bur fucceffivé validius acquirens; 

Poftremum hoc trímeftre, perinde uti priora, febres obtulit varias fatis: 
frequentes fatifque vehementes ,. acutas & ardentes nonnullas fimulque mali- 
gnas pleuritide ,. & peripneumonia quandoque ,. utplurimim funeftis, diar- 
rhoea, cholera, [Cero , Catarrhis cum defluxionibus moleftis in dentes, ton- 
fillas, guttur, pulmones &c, depluentibus contumacibus ;; Cephalza, cardial- 
gia, palpitationibus cordis intenfis, purpura fubinde, morbillis, variolis & haud: | 
raro petechiis ftipatas. Praecipue autem Colica quadam fcorbutica valdé fre- . 
quens fuit , prima facie levis, ac haud magni momenti vifa , mox veró nunc 
diarrhoez , nunc dyfenteriz, nunc pleuritidis in peripneumoniam fepe. dege- 
nerantis., contumacis , periculofz & haud raro lethalis , Proter inftar larvae 
nduens, 


Confiitutio Epidemica Bafileenfis. Iot 


Anni 1699, 


Dn, D, JOH. JACOBI HARDERI,. 


Y Riscipium Januarii fere ad ufque hujus medium , varia tempeftatis 
9 caque fuübita dyfcrafia ac mutatione , novi anni aufpiciis pralufit : im- 
minente paulatim novilunio colum lata. ferenitate, aerque defide- 
| rato Pruina incremento ac ficcitate ad ufque finem hujus menfis 
favere perrexit: inde vero obícurioraer ingruit, Februariique initium nunc 
 mebulofum fuit, nunc pluviofa cum nive mixtum , ventis per intervalla for» 
üiter fpirantibus: Pleuritides & pleuropneumonize cum febribus continuis 
jam frequenter homines invadebant: neque catarrhi ferini iifdem peperces 
zunt , variolis tenerior infantia fubinde infeflis. 


"Martii Principium pluvialis mix ingratum redd:dit quz inflante Plenilu- 
nio, magna & infolita cohorte, arva monteíque adeo obífedit, ut itineranti- 
bus non parvo fuerint obítaculo: inde blandiore accedente aere, nix paula- 
tim fundi , & fertilis tempeftatis fpes major affulgere coepit: ufque tamen in- 
terpolata circa finem hujus, & Aprilis initium nivales pluviz, eandem rür- 
fum extinguere coeperunt. 8. 9. & 10. April. interdiu calore blando terrz gre 
. mium reficiente , noctu vero pluvia cum tantilla nive idem irrigante: febres 

continug hoc tempore fatis adhuc infeftabant, 


Die 12. April. .calidiufculz pluviz fugata in arvis móntibulque adhuc 
dum hofpitans nix maxima fui parte, zffulgente deinceps ferena tempeftate, 
cum exoptato calore folis; florum fructuumque foccundo parenre , tantum 
non prorfus evanuit. 


Maji initium multa pluvia comitabatur , in montibus heic illic nive per 
intervalla interfperfa inde eptata tempeftas ingruit, folis defiderato calo:e 
fingulis terre fructibus & feminibus, in vitam excitatis, cujufmodi in J'unium 
ufque & ultrafoccundiffime continuavit; Julius quem canicula promittit fer- 

N a vorem 


- 


102 Dn. D, Rudolpbi Jacobi Camevarii 


rorem minus largum fenfit frequentibus pluviis przter. votum illum attem-- 


perantibus: neque ejus defe&um Auguftus majori calore, quem ab hujus 
medio ad finem ufque demum experti fumus (arcire potuit: unde uvarum 
maturitas quam Septembri mortales prxítolantur, verfus finem ufque hu- 
jus à nobis defiderata fuit; & quamvis dies calidi interpolaté alloxerint , no- 
étes tamen frigidiufculz, eandem non parum fuffllaminatunt; fub finem 
Octobris nivalis tempeftas jani ingruere coepit, que fubfequentibus hinc No- 
vembri & Decembri menfibus , imprimis circa medium finemque hujus cum 
multa Brumz fzvitia , ingravuit; prater febres continuas Gt in quibufdam 
locis fatis malignas, alii morbi rarius frequentes erant, 


: vaeuceenS 8n 
Dn.D. RUDOLPHI JACOBI CAMERARII, 
Academici Naturz Cartofi, 
óchediafma "TI ubingá mifmn ad Hiftoriam 
|  Epidemiam. / 
Ánn, 1699. & 1700, 


Audabile eft inftitutum hiftoriz epidemie Germanice, in appendi- 

cem Ephemeridum ab annis aliquot referri folite, quod ex multi- 
, tudine obfervationum per diverfas provincias collectarum progref- 

fu temporis acquirendam fpondet nocitiam meliorem & pleniorem 
de fubdolis alias & occulté, utut populariter , graffantibus morbis. . Hanc 
ego colle&aneorum fupelle&tilem hac quidem vice non venio locupletatum, 
nec plenam dcícriptionem coaftitutionum utriufque anni hic inferere neceffe 
duco; Quoniam qui fuis temporibus graffari folebant catarrhi & inflamma- 


torii peCtoris morbi, quaque intercurrebant vatiolz , cum alijs levioribus, 12 
- tanti momenti non videbantur, epidemiarum autem febrium priftina frequen« 2 


tia & malignitas ab aliquot retro annis per Dei gratiam in urbe dominium 
non obtinebat: Sed ea fata, qua per triftes olim annos communiter plures 
expetiri folebant , jam paucis & vel uni atque alteri folàm obtingere, idque 
modo quodam fporadico potius quàm epidemio, hoc annotare cum licuerit , 
communicate etiam opera pretium vifum fuit. 


Exemplum quod huic rei fidem faciat fingulare pro auno 1699. fopp&e | 


* 


^ "n "i d$ nd ean * ^ "me 
K " * 7 
£ z j V 


j 
i 
4 

a 
5 
: 


2 : Schediafina ad Hiftoriam Épidemiam. toj 
" titin un2 domo: Scilicet Áprili menfe primus in familia pater , vit robuftus, 
idemque hactenus fanus bibliopegus, febre maligaa plane ex improvifo mo. 
doque acuto abripitur, hunc poft breve tempus, liberis interim etiam corre- 
ptis, fed evadentibus omnibus, intra menfem ultima fequitur in familia ma- 
ter; fic viduata domus, cüm altum de fimili malo in urbe effet filentium, nec 
per hunc annum anie & póft ita acuté abriperetur quisquam. — Nihil etiam 
- contagii hinc retulerunt vicini, aut qui alíàs triftes illas zdes vifitarunt." De 
. caufa illa manifefta non conflabat: Audiebantur quidem tum temporis hinc 
indé varij pauperum morbi fub annonz caritate ob diztz vitía, vertigines, tor-- 
mina alvi fluxus, fed hacin pagis potiffimum; minus in urbe; Conftitutio 
autem aeris per iftum menfem , utut fzpé blanda , mitis , velut eftiva, hinc 
& leviter tempeltuofa , in principle tamen & fine fuit frigida, humida, cüma 
& vicinis alpibus diu inhareret nix, quin novafub medium & finem ibi ca- 
.. Geret. 

. Pro anno 1700, duo füppetunt exempla, notata in binis edibus: ubi 
principium continuz non communis febris iterum deducendum eft à menfe 
Aprili, qua fub ejus finem correptus fuit fartoris filius, abíque omni, quan- 
tum quidem conflat, caufa evidenti, nec ab alio quocunque infectus; Hunc 

. fequitur foror major, hanc minór natu ; omries medico nullo confulto vel 
abíque vel cum medicamentis ut ajunt domefticis evadunt, ita tamen ut ad 
quinque & fex feptimanas protenderetur apud fingulos plena convalefcentia. 
Quarta in ordine mater demum die feptimo vel octavo junii (ion enim fi- 
mul tres priores perfonze decubuerant, fed una feré refurgente dejecta fue- 
rat altera) cum male habere circa praecordia inciperet, fumit purgans , nefcio 

. quale aut cujus fuafu, & movetur fortiter, fcd abhinc ftatim lecto affigitur, 
alvum ad tredecim dies habet claufam, tunc fuppofitoriis & enemate tarde & 
parce motam , jacet foporofa, omnium negligens, excitata X interrogata fi- 
- bi non male effe dicit, tandem fubdelira, nullis ufa medicamentis, in tertia 
demum fícptimana die vigefimo quarto Junii moritur, lividé poft mortem 
nigricans. Ipío die fepultura frater defunctz , lanio robuítus, quiaquagena- 
rius , tabellarius , poft varios quidem errores diztz, largos certé in vino ex- 
ceffus, xerotare incipit, fc. przvio horrore maligne dejicitur die vigefimo fex- 
to Junij; Dicitur autem turbatus& veltibus indutus diu manfije cxtra lectüm,. 
ludens , garriens, cim pulfus prz fpafmis jam explorari vix poflet, & uta. 
junt pleuriticus. . Quidquid fit de ipfo, quem non vidi, moritur fatis acute 
mane diei fecundi Julij, convulfus.  Abhinc terrore perculfa alterius fratris 
uxor etiam dejicitur, fed evadit; Cum vero infuper bine perfona alijs in 
: LU DEoR MM N35 edibus 


Pd 


304 ' — Dn. D. Rudolphi Jacobi Camerarii . 

«dibus , quibus cum ifta fam3ia nihil intercefferat commercij, febre, fed mi- 
tiore G remittente, corripereatur , caderetque vir fanus hactenus ex impro- 
vito apoplecticus lethaliter, imó de fübitaneis per patriam cafibus triftes hinc 
inde advolarent nuncii, magoa utique tum pavidorum commotio, Sed re- 
deundum ad zdes fartoris; Die altero poft fepuleurum matris, filiasnnorum 
feptendecim nondum menítruzta, mane citca horam oCtavam zgrotare inci- 
pit. friget, à meridie incalefcit , atque ita hinc continenter febricitat, ut extra 
lectum plané non degere , quin fzpé in eo ne quidem fe erigere poffet, ple- 


tifque tamen diebus horas matutinas experiretur meliores, pomeridianis aus 


tem [fenüret exacerbationes omnium Íymptomatum, quorum pratipua e- 
rant dolor capitis & ut ajebat cordis, cum levi tuffcula, alvo tarda, pau- 
c2, fiti non nimia, appetitu nunquam plené abolito, lingua mucofa, mole- 
ftia quadam deglutitionis, abfque maculis, ( uti & priores omnes) abfque 
fingulari delirio , mittens urinam nunquam rubram, cum nebula pott mo- 
tam craísa albide pallida: Hzc filia poft dies quatuordecim evadit feliciter, 
ufa decocto rafür. corn, cerv. rad. glycyrrhiz. fem, feenicul, pulveribus pan- 
nonico, alexipharmaco, cervino , ( prout hic in officinis juxta defcriptio- 
nem B, Parentis in gratiam pauperum proítant minus pretiofi) bis in die 
aut ter , alternis enim noctibus dabantur grana quatuor extracli bezoardi- 
&, defcriptionis ejufdem , cum vehiculo & mixturà aquarutm meliffe, card, 
bened. cerafor. tiliz , Syr. acetofit. citr. cui addebantur cornu cervi uftum, 
antimonium diaphoreticum, & tinQtura bezoardica, cum pulveres illos, pote 
ro fummere recufaret, "Tandem ultimus in domo pater , die duodecimo [u- 
lij languere vifus, fibique-metuens, ne ordo jam ipfum tangeret, à deglu- 
titis noctu feptem pilulis bezoardicis, & drachma dimidia theriace ^ndro- 
machi mane in- vino haufla, largiter füdans prafervatur, ailque ultra mali paf- 
fus, finem ita imponit malz febri , inducias hinc icerum urbi noftre (utinam 

bené longas ) concedenti. | | 
Hzc de hac familia: Interim alibi in urbe lotrix, cum prioribus non 
communicans , circa idem tempus cum i(la muliere, fc. die octavo Julij, poft 
loturam linteorum, füb horam vefpertinam feptimam horrore gravi cor- 
repta, hinc ob eílum, fitim, acutum capitis dolorem, cardialpiam, tuffim 
fruítraneam , dolores coíftarum pleuritidem emulantes, die decimo Junij ma- 
né venam fecari jubet in brachio, (unde faasguis extradius mora temporis 
nullam contraxit cruftam , fed mundam fervavit fuperficiem ) decurfu dierum 
mane & meridie melius , à vefpera in noctem femper pejus habet , tum dyf- 
pnoica fubinde & fubdelira; Die decimo tertio menfis obfervantur in col- 
lo ipfius 


Y 


| 


Schbediafia ad Hiftoriam Epidemiam. | | : TOf 


erae, à 


 loipfius & pectore macule minutae rubentes, die decimo octavo per col» 


lum efflorefcentes veficulz milliares; Alvus die decimo quarto ante meridi- 
em fponté novies non torminose foluta per morbi decurlam manct lubrica, 
laxior communiter fub exacerbationibus ; Urina mittitur nunquam tincla, ple- 
rumque turbida , cum fedimento poft moram laxo , craffo, pallido. — Sic af- 
flicta foemina fub. ufu predictorum medicamentorum, quibus hic accefferat 
decoctum pectorsle aiexipharmacum, electuarium  diafcordium, & co:tex 
Peruvianus evafit feliciter ; equidem in fexta feptimana jam itermm lotri- 


cem agens, notabile adhuc fub declinatione emergens narravit phenome- 


n3, pruritum fc. fere univerfalem, valdeque moleftum, quo ad fricandum 
vehemeater corpus urgebatur, unde & in fquamulas elevata & exficcata cu- 
ticula abfcefferat paffim. —Caterum hac non uti prior, infecit quenquam, 
five nemo ab ea laboravit fimiliter, nifi quod filiola annorum quatuor eam 
videretur fequi, febricitabat enim per dies quateordecim continenter, cum 
exacerbationibus vefpertinis, fine maculis; convaluit autem abfque medici 
ope, cüm poft longam anorexiam & abflinentiam appetitu ferebatur in lac 
acidum eoque fatiaretur.. 


Hiec funt fata familiarum , quas in alta velut pace fecuras hoftis impro- 
vifus diverfimodé aggreffus graviter exercuit, modó unam & alteram in do-- 
mo eligens perfonam , reliquis parcens, aliàs. nulla prztermi(fa. paucas fatali- 
ter abripiens; Ibi in una domo perfiftens , decurfu intra breve tegnpus abfo» 


- Juto, hic extra domum ad confanguineos & affines fefe extendens , diu tamen 


protracta fucceffione in eadem, ad menfem fc. ufque tertium. Illum aliàs no- 
vimus morem talium febriuns, quód cum epidemiam minantur invafionem, 
accedentes fubdolé & fparfim fe prodant, & cum finis earum adeft, receden- 
tes fubindétamen, cüm minime credis recurrant ; Hic autem neutrum locum 
habere, videtur, fed alia ratiore triltem fut memoriam renovaffe malieni- 
tasz idque non tam hyberno, quo major olim communiter notabatur, quàm 
amílivo potius hac vice tempore, quo Mars apud nos (utinam per Dei gra- 
tiam dia ; quiefcit, & qua mediocre fuit annonz pretium, Addendum hac 
occafione. poít hyemem inconflantem, veutofam, lutulentam & gelidam , 
non minus varium fucceffiffe vernum tempus, nive iterum alpibus diu, ad 
finem ufque Aprilis, inhzrente; Junium in fpecie fzpe , ipfo die feptimo, 
fuiffe pluviofum , ad exundationem fluviorum in utraque circa urbem valle, 


Reípondebant interim tali conftitutiont morbi varii, inter quos praecipua 
: » 


hyberne variola , verna fcabies, pleuritides, peripneumoniz , fub initium 
: Maji 


a 


Da. D, Rudolpbi Jacobi Camerarii Scbediafma ad Hiftav. Bpidera. 


105 


^35 perquàm frequentes; Abhinc autem inter benignos nec multos maot- 
bos obfervabatur fingulasis illa mahignitas , ad paucas determinata perfonas. 
Quibus fub finem pro declaranda temporum iftorum de cetero bonitate ad- 
di potefl; quód à quo tempore fama de nova remedio antidyfenterico pere — | 
erebuit , nullus obfervatus inter nos fuerit &ger, quo cum ejus periculum fie- 
ti potuerit, | : 


- 


d RULES. er zi 
cm ii e : 


M . 
( 


é - ^ WD Y r 


z^ 


Er 


xo 3.d Ro Ju dq Ju I JG GG dope 
Dn. D. AMBROSII STEGMANNTI 

| HISTORIA EPIDEMIA 

| . . MANNSEELDIACA 

! | | Anni 1697. — 

F7Um Temporum inzqualitas, Hippocrate & Experientia tefte , lue 

rimos pariat morbos , fiec minima utilitas , judice Per-llluftri Do- 

mino Przfide ex Epidemica Annorum conftitutione, diligentique 

illerum obfervatione refultet in Rempublicam Medicam, operz 

| pretium duxi & Ego, ut circa Comitatum Mannsfeldiacum ex epidemica con- 

| ftitutione propullulantes morbos, quantum mihi obfervare datum fuit , anno» 


! tarem & Ephemeridibus adderem, Ab Anno itaque 1697, bono cum DEO, 
| initium faciam: Cujus Menfis JANUARIUS incepit gelu rigorofe conge- 


|- 
| 


| flans ingruente ultima Luna quadra, acris cempeítas excepit, & per reliquos 
|! hujus menfis dies mox pluvijs, mox nive ,mox turbinibus continuavit, 

1 MORBI : Per hunc menfem tumores infoliti hominum capita occupa 
| runt, ut tertio majores extiterint, quas tamen fudorifera Gt weficatoria o 
| pime diffiparunt, Sic & Pleuritis notha in gravidas nimium quantum íx- 
| Vii. Nec non catarrhifuffocativi primz, medie & ultima ztatis homines in» 
| vaferunt, qui Affectus tamen appropriatis fuis remediis aufcultarunt. 

| FEBRUARIUS inconílante Aeris temperie, multis comitatus nebulis 
| matutinis G vefpertinis ad nenum ufque diem continuavit , quo frigus in» 
3 tenfum ingruit & ad 24. Quatembris ícil, diem , duravit, reliquos huius 
J menfis dies ruzsüs. Aer pluviofus, udofus.& nebulofus excepit. | 

. A MORBI: Menfe hoc Morbus Hungaticus , fuperveniente utpl. 7timo 
1 die Angina , Febrefque Petechiales multis exitiales fuere, Petechiz in pleri(- 
que abíque ullis datis Medicamentis 2do ftatim & 3tio die maximá cum vi 
! fium proftratione & malignitate eruperunt. Ec licet multi his laborantes fanis 
1 fimiles viderentur , tamen preter omnium opinionem die 7timo exüncli funt, 
7 Die ftoutpl. infexu nobiliori hzmorrhagiz narium in fequiori menftrua cum 
3 infallibili lethalitatis indicio, erumpebant. Quibus mox ab initio delirium fu- 
| preveniebat , morbo abfolvebantur fic & diyerfos ex pauperioris forts homi- 
10 wAppend. Dec, ILL, dun. VII. 89 V Lil, Ot nibus 


| lare aquas, & nive eonfpergere terram ad stum ufque diem, quem incone . 


V 


166 Hiforia Epidemica ——— 
nibus vidi fuperítites, qui negligentius vivebant , in frigore jacebant nec ul- 
am fui corporis curam habebant. Ex decumbentibus etiam. quidam recidi- 


vam funt paffi ,ità, ut intra menfem bis fuerint petechis infigniti, qui ta«.— 
men omnes vita privàti lunt. In quibusdam febre hac demortuis,facies vi- |. 


vorum fimillima & fudore guttatim confpicua, deprehenfa eft, Admiratio- 
gem etiam fobit,' quód bubones petlilendales, in quibusdam peíte, tempore 
ultimz contagionis , olim infectis, hoc menfe rurfus intumuerint, purulentam- 
ue materiam defe dederint, Optima Bezoardica lege Artis & fummo ítudio 
adhibita refpuebat omnia hac febris. Itidemque vomitoria & Venz fct. in 
principio etiam adminiftrata erant de nihilo. Sola veficatoria, quz tamen plu- 
rimi recufabant , primis ftatim diebus in diveríis corporis parübus fimul ap- 
plicata. multos eripiebant é faucibus mortis. 
MARTIUS & APRILIS mox pluviis & tonitru, mox nive, mox 
turbiaibus mutarunt fuos dies, : 

"^J MORBI: Catarrhi & tuffes nimium quantum infeftirunt Homines, 
in his Pillul. de Succin. Craton. it. de Cynoglo$s, affociatis E. ixiriis pectora- 
libus multum profuerunt. - | 

" MAJUS infolito Aeris fervore & tonitru ingruit, & üfque ad X. di- 
em continuavit, Reliqui hujus menfis dies pluviofi & ventoíi no&tes verà 
ob flantem Boream fumme frigide extiterunt , ut & exinde fructus & fru- 
ges ob glaciem obductam frigore fint tact & lzefz, 


MORBI. Hoc menfe Pleuritis, Hzmoptyfis 5 Arthritis vaga fcorbuti- - 


c2, & imprimis febres Catarrhales multos infeftarunt. 
JUNIUS intravit rurfus infolito Aeris fervore, cujus XImum dicm Bo- 


feas excepit & ufque ad XX, diem duravit,quo rurfus Aeris fervor cum toni- - 


&ru ingruit & menfem finit, 

MORBI. Hoc Menfe Melancholia multos utriufque Sexàs hemines 
snvafit , qui truculentas manus fibi fuisque intulerunt , upervenit & quibus- 
dam Melancholicis Epilepfia paucas polt horas lethalis. 

JULIUS crebrioribus pluviis , flante Borea, per totum menfem ita mo- 
eftus fuit, ut Vulcanus tunc temporis fuperbiret ia no(tris fornacibus. 

MORBI; Hoc menfe febres T'ertiane & Quartanz, it. Partus difficiles 
fequiori fexui periculofi fuere. 


AUGUSTUS, SEPTEMBER & OCTOBER pluviofi & ventofi 


flante Borea & Euro extiterunt. 
MORBI. Catarrhi Tuffes & Pleuritis vagarunt hinc inde. 
NOVEMBER & DECEMBER maxime inzquales fuerunt GC mox 
pluviis mox nive; mox frigore mutarunt fues dies, 
| | MORBI 


ufi andi di o co NN 


guum aem c t aem n CD TON 


| 2 RANA 
i Pt 
" 
Uu 
Ba. 
30r 


2 
, 


Mamisfeldiaca. | 10» 


MORBI, His menfibus Icterus in quibufdam cum diarrhoea, in aliis - 


Polcum vonitu,in plurimis cum tumore ventris obfervatus eft & totas familias 


infecit, paucos tamen iatra dies pillulis meis Martialibus & Sale Cachectico 
Ludovici profligavi hunc morbum, Sic & Arthritis vaga Scorbutica G& Po- 
dagta multos infeltavit. 


EPIDEMIA MANNSEELDIACA. 


Anni 1698. 


Ui ANUARI!US frigore intenfo per 4. dies fpirante Subfolano continua- 
BE vit, $to die Aer nebulofus ingruit, é6to & 7timo Aquilo nivem, d. 12. 
2 114. Zephyrus pluvias protulit, d. 15, 16, 17. 18. 19. 20, Euro-No- - 
B tus nivem G& intenfum frigus redditit, Reliqui menfis dies , flante Ze- 
phyro, rurfus pluviofi extiterunt. | | 
MORBI, Tuffis, Catarrhi & Pleuritis notha multis molefti fuere, 


FEBRUARIUS pluviofo & au(trali aere ufque ad Sextum continuavit 


| diem, 7timo frigus intenfum ,fpirante Euronoto, ingruit & per reliques hu- 
| jus menfis duravit. 


MORBL Pleuritis , tumotes fub axillis & morbilli admodum familia. - 


- res fuere hoc menfe omnis etatis hominibus. 


MARTI! primi VI. dies, flante Zephyro , pluviofi extiterunt, VIT, fri» 


LJ gus,fpirante Euro-noto, intenfum rurfusingruit GC ufque ad XX. continua» 
| "vit, quosreliquos menfis hujus dies aer meridionalis cum pluviis & tonitru 
* abíolvit, 


APRILIS totus pluviofus , fpirante aere meridionali extitit. 
-MA]JUS eodem aere & pluviis ufque ad 18. diem continuavit, d. rg. 


7 Subfolanus radiis Solaribus terram ficcavit, quam tamen d, 27. pluvie & 
| grandines rurfüs humectarunt, & ad finem uique hujus menfis perdura- 


B runt. 


JUNIUS, JULIUS, AUGUSTUS, SEPTEMBER & OCTO- 


BER mox pluviis, mox radiis Solaribus & aerevalidiori, mox frigidiori; 


L[ variante Aquilone & Auílro admodum molefti, extiterunt. 


MORBI, Licet maxima Aeris inzqualitas per totum fermé Annum 


^ extiterit, minimi tqmen morbi has oras vifitarunt, Nam preter Melancho- 
- liam, Maniam & furorem uterinum plané nullus alius in Comitatu Manns- 
- feldiaco per Meníem Julium . Junium & Auguttum obfervatus eft morbus, 
^. Hi autem Aifectus permuluis familiares fuerunt. Nam XV. Melancholià, VII. 


ME Oa mana 


d 


NA AI MISI 77 CAGERUG IET SLTIIS OEC CARI TNI IS UR ARCU TUNTTT SCIT TRNOR ETUR DAL Nri 2 AETATIS SED AORTA NE 
: TAS NAE TEM TMUT Y AE UE 
- * 


goto Hiftoria Epidemia Manz:feldiac: 


Ee (Mame 


Mapedintea suite e ME. e auguea rne iE IRE ETE : , 
nana:G o&todecim furore uterino laborantes. meam folammodo implorarunt 
opem, quibus etiam ad unum omnibus appropriatis fuis remedlis &imprirnis. 
veficatoriis & VengSeGt. Deo auxiliante priltinam reddidi fanitatem. Nynr- 
phamoniace imprimis mira paffz funt fymptomata. Quadam nil nifi obícos. 
aa proferebant verba,veneremque intendebant; Quadam infomnia phanta- 
ftica recitabant, & modo hunc; modó illum San&um. 1; Principem. 1, alium 
Magnum pro fponfis habebant, Aliz. cantabant , faltabant' & modó in ca. 
put, modó in pedes fe conjiciebant , variaque abfurda immiícebant, Ali. 
rythmos componebant, totas paginas e Bibliis recitabant & Chiliaftas fe pro. 
fiebant. Extitit autem, quod mirandum, furor uterinus contagiofus, nat. 
üjfdem in «dibus fzepé z; 3. Gz plures decumbebant mulieres hoc affectu. Vi. 
di etiam meis: Quód prafecti cujufdam uxor in paroxyfmo ejufmodi furen- 
te conftituta, ex adítantibus muliercàlis rufticam quandam virginem ad ofc;- 
landam manibus arriperet, recufantique colaphum impingeret, ex quo terro- 
re ruítica hac, altero die pofl, eodem affectu infecta fuit. | 

NOVEMBRIS initium frigidum fuit , rcliqui vero ejusdem dies mox. 
pluviis, mox nive rurfus molefti extiterunt, | 

DECEMBER mox frigore, mox pluvijs , mox nive, mox turbipi- 
bus Annum abfolvit.. 

MORBI. Hiíce menfibus vatiole fois maculis primz , mediz & ulti. 
 ma.ztatis homines fignarunt.. Vidi enim vetulam Ícptuagenaria propinquio- 
yem , & virum: fexagenario majorem, variolis abfque vitz jactura. decumben- 
tes, Sic & bruta àvariolis nonimmania fuere, ex quibus pennata, utpote: 
anferes &  gallinz , tüm domeftice, tüm indice, hifce infeCta perierunt fer. 
me omnia, Oves & porci vero ,quibus expellentia (utpote cineres ex flipi- 
tibus. fabarum , vel frumento fecalino cum urina humana ,vel rob Sambus- 
ci &c.) ab Qeconomis curiofis propinata funt, wtpl, evaferunt fuper- 


(lites, | : | 


ios uotis d calo doce MC co C FPE itu cd ea cC bc E EUM c : ER. 


d 


Po e 


Confiitutio Epidemica Berolinenfis. 169 


62 goes nac. Se 5998 gom 50962 909905 anoo cte 
VOS a5 e De WUdSGS  uuoues Codou OdsuuS  OddoS DeOUS vos 


^MCONSTITUTIO EPIDEMICA 
SEROLINENSIS: Ann! 1700: 


Dn. Db: GUSTAVI CASIMIRI GAHRLIEP 
3 oon Der Seien. 


eva C 


2 Anuarii 1mus ft. Greg. gelu quod annum praxcedentem finierat, cunt 
degelafcente tepore imbribus ac nivibus mixto commutavit, & ad fe« 
flum Appatitionis f. ut vulgo. vocanttrium Regum ufque continua: 
vit, fequenti feftam die.gelu celo fereno vires recuperavit, ac-per trie 
duum fervavit , 1o,mo rurfus S fequentibus ;y2mum gelu aliquali &' 
|! nivibus diverfum, cum 16to, 1?mo & 18vo blandum gelu nocturnum czlo* 
|— nubilofo à meridie pluviis rorantibus, fi exceperis ad 2; tum ufque remittens;: 
26tus priorem vigorem reaífum(it , illique nives fuperaddidit ;. eoque tqfiore 
fequentibus , 29no excepto, ad 20mum ulque duravit, tandem 3 1mo ac ul 
timo illius menfis, pluviofo, à meridie vario defit xthere;- | 
Februarius temperato quidem frigore coepit , fed nivibus quandoque alis: 
plüvijs, utut raris, interpolato varias fuit, ad 22dum ufque, à quo redintegrae 
to per triduum brumali rigore , fereno interdum colo, 25to fenfim remitten: 
te , 28vocirca vefperam in plhviam tandem delicuit, 
üam prima Martii ferenus excepit. dies , huncque fequentibus gélu noz-- 
&urnum , fabinde. G diurnum , nivibus 3tio & 4to opertum , faüccedentibus à: 
jtoad 1 1mum fatis rigidum, remittens 12mo ad 25 tum ufque Cauro impe: 
tuofius flante nou valdé gelidum & hujus fequaces ad finem ufque menfis, 
Cauro licet ab Aquilone repulfo ac hinc.30mo füccedente.Euro eodem fere: 
Eure podurantes. 0 nu | 1 
Morbi hoc anniquadrante prater fcorbutum fer endemium ejafque af 
feclàs , ut & cognatum malum hypochondriacum , fuere frequentiores Catate- 
rhi ; tuffes, febribus, quandoque Catarrhalibus, variis defluxionibus , in genas;^ 
dentes , maxillas ; guttur , capulas, ipfum quoque-pedus:& pulmones, pleu- 
ritide itemrtant verà, quàm fpuria, indeque.utplurimüm pullulautchzmoptog, . 
hancque nonnunquam excipiente aut Phthift aut he&tica ;haud rar?» etiam ne-- 
hriticis doloribus complicate. Praterea febres quoque aliz vari; interque: 
illas. quzdam rnalizaitáte non Vacantes , morbillis & variolis ut & purpura fe^ 
fe prodentes,- : 


116 - (Confüitutio Epidemica Beroliuenfis.. 


Aprilis primis diebus Euro-noto frirante pauló remiffior, 6to Vernz a- 
mceuicatis prznuniio , variantibus fubinde venis & nonnunquam fatis.afper? 
fiantibus , fereno tamen plerumque colo, ratius pluvias rorantes Ípargens ; ad 
extremum üfque diem temperatus fuit. » 

Cui Majus fere totus refpondit, frigidior equidem paulo przter 13mum 
& i7 mum fudo & tepore verno amoenos, ad 22dum in pluvias comite to- 
nitru circa vefperam cum fequenti toto & 24to mane uvido folutum, fucce- 
dente biduo fereno ac temperato, poftque 27mo mané pluvio, tandem ad 
simum adeoque ultimum ferenus & amoenus. 

[Junius ferenitatem & amoenitatem vernam Majo corptam ad 6ti ufque 
vefperam cum pluvia tonitru advehentem continuavit, 7mus & gvus prz- 
cedentibus nubilofiores, circa vefperam rurfus pluvii fuerunt, reliqui ad 
12mum obícuri & frigidi, ficci tamen 5 à 12mo veró , 20mo mané pluvio- 
fo , vefperi tonitruofo excepto, ad 22dum & 23. ferena & amena temperie 
commendabiles, ac hos inter 14tum, 1 j tum, 16tum & 17mum allivo fere 
aftu graves fuerunt, fubfequentes pluviofi, quandoque tota die ac nubili ad 
somug ufque & ultimum mane nubilum, polítea przcedentibus ferenio- 
rem. | 

Morbos hoc trimeflre preter predictum fcorbütum & ab illo depen 
dentes Cachexiam, dolores, tumores & id genus alia fymptomata , febres 
genuit omnis generis, communes , Ephemeras, intermittentcs varias, etiam 
ieptiduanam , paroxyfmo feptimo quoquo die recurren e, rariüs, f1 unquam 
antehac in praxi occurrentem ; continuas , ardentes, cum & fine exacerbatio- 
nibus, Catarrhales, malignas haud raro, pleuritide, arthritide, C'atarrhis aliit- 
que variis defluxionibus tuffi, doloribus precordiorum & hypochondriorum, 
afthmate interdum convulfivo infeftas , purpura, morbillís atque variolis a. 
lifque exanthematis fcedas , paffiones iter hyílericas, nephritides, diar- 
rhows, hamorrhagias etiam uteri, Gc, | 

Julii prima dies ferenitatem ultima Junii coeptam continuavit; Verüm 
fequentes menfe feré toto alternis diebus fudum cum pluviis nunc parcioribus, 
nunc copioftoribus alternando, eftivum fereni czli xftum fic imbribus & plu- 
viis temperarunt. : 

Auguftus à primo ad 7mum feré pluviofus, triduum ad !omum ufque 
ferenum intercalavit, (equens triduum mané ficcum vefperi pluvia maduit; 
14tus ventonubes diffipante ferenas, 1 tum fuccefforem habuit totum udum 
G& imbrofum, 16tum mané pluvium, poflea ferenum, fcrexitate tridnum 
continuante , biduum rurfus mane nebulofum poft rar.s fpargendo pluvias 
vida m, Sudo 22do interferto 23io nubilo, toniiruofo ac pluviofo in fereni- 


tatem 


Couflitutio Epidemica Berolineufis. dr 


———( 


tàtem tandem declinanti 24tus fucceffit ferenus &G amoenus , atque huic frigi- 
dulum pluviis fubinde madens ad finem ufque menfis feptendium. 

September facie à primo rorante nonnunquam aliàs fereno, ia fudum 
zftu fepius grave mu:ata, ad 13ium ufque mane ferenum , licet à meridie poft 
toaitru grave imbridm , commendabilis, triduum accivit varium pluviis fe. 
renitati interfperíis , ac fripore, moderato tamen , non ufquequaque gratum ; 
triduo alio fudo gratiori exceptum, biduo rurfus interpolatum vario, 22do 
ficco, 23. toto feré pluvioac frigido, 24to mané nebulofo ac nubilo, à meri- 
die fe-eno | fubítituii triduum ejufdem fere tenoris frigidum tum ferenitas bi- 
dui pofiremi menfem nunc fimulque trimeftre hoc abífolvit. i 

Qua morbos id precedenti feré compar, nifi quód frequentiores adhue 
fuerin: febres pracfertim ardentes & maligna , petechiales quoque, pleuritides 
item ii phtifin quandoque declinantes , quzdam vere, quzdam etiam nothas; 
dyfenteriz & diarrhza, (tui partim & inordinatz, in potu przfertim & frue 
&vum horariorum ingurgitatione, dizte originem debentes nonnunquara 
lethales variz, febribus interdum comitate deiluxiones cum. tumoribus are 
tuum , precipue genarum valde contumacibus. 

October à primo ad 4tum ufque nubilum & à meridie rorantem , inde- 
que ad 8tavi ufque vefpertinam pluviam ferenus , temperatus ac fudo fere ju» 
gi veris inftar amoenus, Noctu inter $vum & 9num T'onitru horrendo ter- 
ribilis , nono fparfis à meridie pluviis paulo horridior; omo fine pluvia nu» 
 bilas, 1 1mo fudum redintegravit, biduo fuccedente vario ac quandoque plu- 
vio, I 6to vefperi pluvia madens, cetera cum fequentibus quinque ferenus, 
2 1mo nubilus fübindeque rorans ac Auílro flante frigidus, 22do mané plus 
vius ac nubilus cum fequentibus quinque ficcus , 27mo nubilus totus ac ime 
brofus, 28vo vulturno afpirante nebulofus mane, poftea curn infequentibus 
ad 31mum ac menfis hujus poftremum, paululum rorantem & frigidum, fe- 
renus atque ficcus. | ; 

Novembris primus durante adhuc Vulturno gelu mduxit, & per bidue 
um continuavit , quod tertio rorante mané parumper c&lo remifit, fucceden- 
-— te 4to toto pluviofo; tum biduoturbido ficco tamen , mané praefertim atque 
— huic ad r2mum ufque varia , quandoque nubila, . alias ferena, ficca fubinde, 
» rurfüfque pluvia tempe(tate ; tandem Cauro afflante gelu r3tio ferenum ac« 
ceífit ac fequenti mane turbido Gà meridie nive prima comitato, uíque ad 
j9num à rigore remittentem & pluviis mddentem duravit. Tum poft bidu- 
üm pluvium, biduum fucceffit gelidum procellofum & grandinofum; huic 
demum nix mané pluviis mixta, à meridie ac fequenti 24to in imbres dclie 

quse 


nA. 


AM 


T1i | Conflitutio Epidexica Berolinenfis. 


C onmsimnsmEmCEcM 
queícens, fequenti veré nocte Auftro flante rurfus gelafzens , diurno fuccee 
dente per quatriduum fudo, vefperi vento paulatim ad E.urum regrediente in 
nivem refoluto ac biduo íubíequente toto pluviofo, nebulofo ac.inamoene 
meníem.terminante, : à 

Decembris primus edu reduxit ac nives, quod ad stum ufque.circa ve- 
fperam pluvia fparía remittentem duravit, hunc fequens biduum adhuc ree 
miffus prima die pluvias vefpertinas tulit, altera ficciusfuit, Svus mane ne- 
bulefus vald* ac pluvius , noftea ficcior, gnus, totus nebulofus & Zephyre 
afpirante imbrofus, romus mar? paulo ferenior, veíperi pluviofus. t imus 

.; 


: paulo 
mane turbidus, poft ferenior tandem nubilus & udus, ryzmus blandum gelu, 
*onnunquam nivibus nonnunquum zelicidio interpolatum reduxig, ad ufque 
2omum , qui rigorem majoren: addidit ac quatrióuum continuavit , circa ves 
fÍperam 24ti remittens ac vario cxlo, utolurimum tamen uvido, ad .3 imum. 
ufque perfeverans, ficque hoc trimeítre fimulque annum ipfum temperate, at 
ingrato frigore claudens, j 1 esr 

Ultimum hoc trimeftre morbos produxit prioribus nec frequentia , nec. 
Vatietate nec gravitate cedentes , paíffiones hypochondriacas, Iiacas , Colicas,, 
hyftericas , nephriticas , Febres varias , praefertim acutas , ardentes continuas, 
catarrhales, pleuriticas, malignas quoque variolis & petechiis infames & quan- 
doque funeftras, Defluxiones & Catarrhos, fuffocativos quoque, in genas, 
guttur, pulmones &c, depluentes. — Afthmata convulfiva quoque-nonnun- 
quam & anginas.caufantes, Diarrhosas & dyfenterias., Cephalalgias, hemicras 
nias, cardialgia$ , odontalgias, hemiplegias , Apoplexias, Epilepfias, prifer- 
tim infantum. | "Fumores varios & dolores, utplurimüm contumaces , & in- 
pumera alia fcorbuto praefertim & Venerez lui familiaria fymptomata, bru- 
mali frigori , clique frigidioriac humida conflitutioni variabili &inconftanti 

-$£X paite tribuenda, —— | 


EX (EN cemmitm»e 2 

as] S CANTI » n : 

AR MN ile Noe 
Sed / FUE : A 


qe 


; mn 
f^ ria i 


Y// o [PX UD (Gy edis e NON 
US 


bd: ud 


- — eie ee .. à 


———— day MAD Po MES zo ru BD 


| BRRESAODES EX 
| ME 5 (S48) (38) 
5 *(72; 


eto " e*o qo d» s e o. » 0 des 
G5 eio 1d dock doo Se 3o eode G Je fe eor 
UIPPQOUUE LII DILIIITIIIIITIII 


JOSEPHI POUXTIAe 
Philof. & Medic. Doctor. Ferrarien, in A cha Hai 


 Ferzarienti Profeíforis ordinarii, & Acad. Nat. Cutiof, 
"College, didi Épicharmi 


DISSER TATIO 


er Rd BT AMO RTE 
Ad 


| Dn.D. LUCAM SCRàC KIUM, 
Medicum Auguftanum , & Leopoidine Imperialis 


Academia digniffimum Prefidem. 


Uf Neens aufum eft meum, temeritatique affine, quod hanc 
E Differtationem de Vita, & Morte fub tuum confpettum 
I venire finam, Prote&orem nen habituram, quin potius 

fuitinuerit judicem 

| quo nil exallius , eruditiusque , 

fe nec candidius , benigniuque; 

quamobrem ad hoc tua me coegit humanitas, incitavit 
virtuti adjunGa nobilitas, & ftimulavit infeparabilis 2 à co- 
initate Prudentia 


Tu caflus moribus, innocens pudore, 

—. Flos ingenio , decore felix 
Clarififimi acus tui virtutes laudabili zemulatione imitaris, 
& quod de Hercule di&um , aureas ex animo catenas emit- 
tis, quibus non aures modo fed hominum tibi mentes ad- 
neis ; Plura me loqui geftientem pudor exterret, ne quid 
,peccem in hujufce flannma innocentiam ; -Sub aufpicijs 

"Append. Dec. LI. Ann.F LIES VI, — P* igitur 


- d Jofepbi Lanzoni is 


igitur nominis tui, hanc Differtatiuaculam emitto, orans» 
ut animum obfequentem ferena fronte admittas, & faveas; 
Hinc felix Hygiate ad Neftereosannos incolumem fervet, 
dum ego u(que ad vitze terminum perinanebo 


'Tuzli**Dominationis 


Ex Mufzo meo Ferrarienfi die 9, 
Sep.emoris Angl 1760. 


Addi&iffigis Famuli 


u 


G-UEADS GRTÜSa e sor Deidi 


DISSERTATIO 
DEVITA, ET MORTE. 


Ef Ngentis fpeciei. Deam tibi, humaniffimo Le&ori, offero undique per- 
luftrandam Amorum fcilicet matrem, Venerem ipfam; At cur ob- 
ftrepis? quid hic exponere Dearum falaciffimam, ubi de vita, & mor- 
E (c di(ceprandum;? Forfitan fepulcrales nzuiz commune aliquid habent 
cum nuptidibus tympanis? Ita fane , Veterum enira exquifitiffima ingenia 
Venerem non folum nagzlium Prefidem coluere , verum etiam mortis ; fi- 
quidem in zde Libitine que ad Vitam pertinent vendere confueverunt, Li- 


bitinam non aliud, quam Venerem effe putantes; hoc autem argumento 


humanz fragilitatis , ait Rbodiginz, unumquemque admoncbant, quod una, 
eademque Dea principium, & finem vitz in poteftate habeat , utque ingre- 
dientibus vitam, vel decedentibus prefideat; fic unufquifque vitz dies, & 
poteft eife fapremus s alius namque inter materni uteri latebras , & inter fine 
gentis adhuc naturz manus intercidit ; Aliusin ipfo ftatim zvi flore, vix dum 
percepto vitz fenfu , perit, alius &urn nafcitur, alius dum vagit in cunis ab- 
ripitur; imb et tot hominum millibus, quam paucis datum eft ad fenectz 
limen, quemadmodum cecinit Homerus, pertingere. Adeamus igitur cum 
tali prodromo propefitam de vita & morre differtatienem , ut de eo faltem 
gloriari poffimus, Nos hodie, (i chefin Medico-Phyficam attingere nequi 
vimus , pro viribus tamen morslem hypothefin detexiffe, A(t accedendo ad 
inftitutum , flatim ab initio magni Romans eloquentiz Parentis occurrit af- 
fertum 5 vitam nempe quà fruimur, à DEO nobis dari, atque impertiri, qui- 

: ! | bus 


" As 


Jofephus Lanzonus, Med, Do. 


vix 
3 Sra. 
Er 


ao rLeMentliiC, 


| Differtatio de Vita, €6 Morte, : WP 


—— 


bus autem eadem initatur fundamentis , quoque corruat modo, apud Medi- 
. «os non ità conftat, ut nulla fe prodat dubitatio; examinare igitur. conabl» 
mur primo loco, quid reverà importet. vita; fecundo . cur ut plurimum cer-- 
tum tempus non tranfeat ; pollremó denique in quo mors confiftat ; & ut 
primam propofitz orationis partem aggrediar enucleandam , oportet fuppo- 
nere de Vita tantum me loqui , non prout ab anima rationali principium fuc- 
ceffivisque operationes fumit, verum in quantum , anima rationali non con- 
fiderata, animal quodcunque vivit; Quapropter Peripatetici Philofophi, 
quos Medici Galeniftz fecuti funt, vitam nil aliud effe docuerunt, prater- 
quam maníionem vitalis caloris in humido, quod vocant radicale , ac tamdiu 
vitam confervari, quoufque humido confümpto calor ipfe extinguatur; Rem 
exemple illuftrare conantur flammula nimirum in candela, in qua obferva- 
tur, quod ad ejus lumen confervandum duo requirantur, nempe calor fea 
ignis, & pabulum, ut cera, vel oleum, quod ipfi igni alimenta miniftret: fic 
ajunt in animalis corpore nativus calor exiftit, qui continuó vefcitur humido 
quedam, quó corpus ipfum abundat; & quemadmodum quoties oleum de- 
bitam proportionem excedit, toties ipaem ipfum lucernz obruit, & quoties 
maximus ignis pauciori copiz olei conjungitur, hac breviter abfumpta pariter 
evanefcit, ità nimium excedente vel radicali humido, vel calore nativo , ani- 
malis vita labitur; Ut autem verum fateamur, hujufmodi ratiocinium przes 
ter adductum exemplum de flamma nihil continere videtur rei tam certae aut 
faltem tam verofimilis, ut veflrum, o c/fcademici Curiofi , mereatur affen- 
fum; intellectus enim concipit quidem , ignem confervari propter pabulum, 
ionem deficere propter pabuli immodicam copiam ; Difficultas autem eft, ni 
fallor, hujufmodi operaüones concipere in animalis corpore, obi nec flammam 
exiltere, nec pabulum miniftrari eadem ratione, qua fit exterius, conftat; 
uare hujufmodi metaphoram vulgaribus hominibus traditam credamus o- 
portet; Philofophis veró res abovo, ut dici folet inquirentibus , intimiüs rem 
emedullare convenit; negotium enim pra manibus habemus, quod non fidis 
. verborum machinamentis eft pertractandum , fed majori, quo fieri poteft, 
candore , & certitudine, | 
Clarius forfan philofophantur, qui vitam confiftere docent in quadam 
partium proportione , & harmonia, nempé quod tamdiü vivere dicatur Ani- 
| mal, quamdiü ejus partes ità fibi mutuo cohazrent, atque refpondent, ut 
?. fungi pcffint muneribus illis, qua maxime vitam conflituunt nempé quam- 
diüexercere poffint moriones omnes, quz funt omninó neceffarie , ad hoc, 
ut anima valeat fuas edere operationes ; quod idem prorsüs eft afferere vitam 


nil aliud efle, quam rectam partium organizaionem; Et quamvis hujufmodi 
"ü P a Organie 


yT& -. fofepbi Eauzosit 


/ 


organizatio, & partium harmonia, conditio tantum przvia , & d 


ipofttio vul 
gó dicatur, ut anm corpus ipfum ingrediatur ; hoc prefecto de Brus mini- 
me, ni fallor, fenigndum cum eo inftand vivere incipiant,quo primo con- 
formantur ; & quidem anima non de novo producta ,(ed. felummodo ex re- 
&a fluidorum cum fyiritibus, & utrorumque cum fo'idis partibus harmonia, 
refultante cum quibus motus omnes , quos. vitales appellamus , preducunt ; 
& hoc quidem maxim? prebabiliate non caret, cum experiamur mechanie 
to artificio fiert poffe volatilia, quar materiales alas habentia huc , & illuc a- 
eitari pofluat?. Porró fi quis nuaquam hujufmodi machinam vidiffet , ftatim 
eum viderit illam huc, illuc inftar veri Animalis moveri, procul dubio pra- 
nunciabit verum effe animal , nimirum quia potiffimum. Animalis argumen- 
tum eft motus ;- Neque o5jiciant , maximum effe difcrimen inter verum, & 
f&um Animal ,utpoté quod przter apparentem motum nihil ulterius poffi- 
det, quod valeat vitam xeltari , ac proiudé longa diverfaque ratione con(litui 
vitam in Animalibus ; quam partiim varia contextura; Huic enim difftculta- 
ti facilé occurrunt, explicantes miram naturz folertiam, quam Ars. non nifi ru- 
di quodam ftudio valet imitari. Quare licet diligenüffimus Bngatur "'arenti- 


- Rus Architas, hictamen prater volatum , non potuit aliud Columbis à fe con- 


ftru&is impertiri, ne preinde dicendum eft natura diverfis ab Arte inftrumen- 
tis in fuis feetubus. parandis, procedere; Concludendum itaque reor Animal 
automa quoddam efle, cujus vita in partium id componentium preportione, 
ac harmenia confiftic, S& in tantum ab illis, quibus ad menfurandum tem- 
pus nes utimur diverfificari, in quantum hoc à natura illa ab hoc artificialem 
conítru&ionem recognofcunt; illa motu deftituta hoc mediante redeunt in 
motum.. qui eorum vita dicendus , hoc vero nequaquam quia nimirum ne» 
quit Ars fingula affequi, atque invicem combinate inftrumente, quz illam con- 
fütuunt, ut fuperius dictum fuit: Nonne enim artificialia horologia fola 
mediante gravitate, motus omnes quibus indigent, exercent i GG quonam a» 

lio taedio noftrum hoc naturale utuur, nifi illo? An non propter fanguinis 


A E : : : £o OY ; dii: A 
impulium , qui pteffionem , GC pondus impottat, in animantibus fecretiones | 


fiunt , nutritiones peraguntur ,G calor confervatur? An non propter fermen- 
tadoaesin muículorum fibrillis excitatas motus omnes excitantur, cum tamen 
fermentatio nilaliud fit, quam quadam elatio, per quam dum majus fpati- 
um defideratur , fibrilla diftenduntur , motusque celebrarur. His pofitis, & 
pro viribus delibatis magna füpereít difficultas, quomodo fcilicet voiunta- 
*ios motus, hac data hypocheti, exerceamus; cui difficultati, ut fatisfacere 


poffimus , opere praetium eít animadvertere, quod quamquam hi motus fen- . | 
— fibus nouis percipiantur veluntarii, attagaen iila ratione, qua exterius in ho- | 
| ; | Qj 


Xolo- | 


js 


|^ o Difertatlo de Pita té Morte. 2 


PCR P CANI ONE M ; B ig 
rc'ogils quadam rota tacta immediate incogitatus motus celebratur, eodem 
prorsüs modo in Animalis corpore ij motus, qui voluntarii appellantur, per. 
aguntur; fcilicet , fi quis citó extenderdt manum in noftros oculos, tanquam 
nos verberaturus,, quamvis fciamus, eum nobis Amicum, & non nifi joce 
id facere, vix tamen poffumus nos cohibere ab illis claudendis, quod often- 
&it eos non claudi fpontanea quadam opera, cum id fiat contra voluntatem 

 Roflram, quz fola, aut faltem precipua illius eft atio, fed quod machina 
Roítri corporis, ita fit compofita, ut motus illius manus in. oculos noftrog 
excitet alium morum in noftro cerebro, qui deducit fpiritus animales in eog 
gisículos qui palpebras deprimunt; nam nedum reor in ipfo Cerebro fepa- 
rari , & cribrari fuccum nerveum , & animales fpiritus , verum & copia ali- 
qua retineri poffe, ut ad certos ufus adhiberi valeant: Concipere item pof- | 
fumus ex diverfis, vel. per externos fenfus, vel per phantafiam,, & memori- 
am tationibus in nervorum aliquorum capitibus , feu infundibulis; talem di- 
lationem feri poffe, vt fpiritus animales, qui priüs per eorundem fpatiola 
deícendere ab anguítia prohibebantur, mox qua data porta feliciter & uber- 
tim excurrant, Lis ita flanübus , quis non videt quanta facilitate mechanice, 
motuum omnium harmonia peragi poffit? nam exempli gratia, cum. quis fa- 
pidum edulium videt,ex hac vifiene fibrille quedam cerebri leviter; & cum 
qelectatione tanguntur , ex qua facili negotio confentientes (quemadmodum 
in herelogijs ro:& cum rotis) alie fibrille, qua aliàs hujufmodi tactionem 
cum delectatione experte funt, & in quibus przteritarum quafi fulci im pref 
fi fuere , difponunt Animal ad porrigendas manus , ad aperiendum os, ad de- 
glutiendum, quia fucceffivé femper prateritze deleCiationis refricatur memoria 
& vi prefentis cogitur animal ad continuationem ; Unde eleganter non mie 
aus, quam doclé Lucretius cecimit, voluntarios cerporis niotus excraplo na- 
visà vento commotz patefsciens? [ 

| E: facile eff fatu , quoniam conjuntla teuetur 
Inde 6a proportio, corpm ferit , atque iia tota 
Paulaiim moles protruditur , atque uovetur; 
Preterea tum varefcit quoque corpse , €9 aer 
Scilieet. ut debet | qui (empersnobilis extat 
Per p:tefaGa ve:it penctratque foramina largus, 
£t difpergitur ad portes ita quasque minutas 
Corporis; binc igitur rebus fit utrinque duaban 
Corpis att, ac navis velis, ventoque feratur , 
Nec tomen lud ia bis rebus mivtile conftat 
Tania, quod tontum corpus , corpajculo poffunt 

P3 |. Contor- 


ipod " is d T No ^ ; - 
Eg 


Y18 ARS AME | Jofephi Lanzont .— 
Contorquere , 8 omi totum convertere mofirum ;.- 
 eQuippe etenim ventus fubt;li cvrpore tenuis 
Trudit agens magnm , magno molimine navim, 
Et manu una vegit quantovis impetu euntem , 
Atque Gubeygaclum contorquet quolibet unum 
Multaque per trocblegs , €9 tympana pondere magno 
Commovet , atque levi fuftolt macbina nifu. 


Sufficienter ergo probatam opinor primam hujus orationis partem, quo fupe 


pofito devenire opus erit ad fecundam, cur fcilicet cujufcumque animalis vi- 
tz praefixus propriz fpeciei terminus nunquam pertranfiri poffit; quam ta- 
men licet rem maximopere difficilem agnoícam , conabor nihilominus bre» 
. Viori, quo potero iermone extricare ; Dico igitur quod cum femen fecundum 
omnes Ífuas partes defierit fe extendi, G ut meliori modo me explicem, cum 
amplius non habeat corpora, qua optenr complexum aliarum fibi fimilium 
particularum , & fic Animal vegetationi terminum dederit, tunc emnia ad 
equilibrium motus omnes gerentia confiftentem vite ftatum, statem viri- 
lem à Medicis appellatam conítituunt, quz feliciter perdurat, imo infelici- 
ter, dum timendum femper necum nequeant in eodem ftatu remanere, aut 
quiefcere , in deterius ruant, quemadmodum de Valetudine dixit Hippocra- 
te, ACeram juxthilud: — | 
| Y 2s P inopia , eP affamo opwor fi vede; 
. »» € con il cibo ancor la vita manca 
» € della Morte rea crefcon le prede, 


Ea enim corpora, qua vel in motu funt, vel alterius corporis motui refi- 
ftunt, vel obfecundant, neceffe eft ut quotidie diminuantur, & minimarum 
molecularum ja&turam infenfibiliter experjantur; Audiamus quao Philofo- 
phum Poetam fupradictum fua Mufa canentem: 

Quin etiam multis folis redeuntibus annis 

dnnulu in digito (upertenuatur babendo; 

Stillicidi cafus lapidem cavat ; uncw aratri 

Ferrew occulte decrefcit vomer in aruis; 

Strataque jam vulgi pedibus detrita viarum 

Saxea coufbicimis , . . . . 
Quod fi igitur lapides, & Metalla longo annorum curfu fenefcunt, & tab 


conficuntur, quanto magis Animalia, qu& non modo externis tum aeris, 
j tunm 


/ 


cx nde eee I lc FRE 


PEN YN m 7. a aiii al ». I2  oFett" Pa 


EM 2m T * RRMMMTTIPTNEMTSAOY NTN TUN TP, Y SAN uc dS QUIE UL MMILES SNL do d eA xa ^ A3 U HA n uud "*4G- ^u vOp M SW d 
yo E - * x / 3 d j e n TASA : 
^ TE - - 

zN : 


Di[fertatio de Vita, €8 Morte. WS. Ir9 


! tum aliorum corporum motionibus funt obnoxia, verum etiam perpetuo a- 

| pus eít fluidorum , & fpirituum omnium impetus, & detrimenta fuítineant, 
J.quó fit ut folidz partes, per quas fluida praeerfluunt , alterentur, difconti- 

-muentur , atque figuram propriam tandem amittant ; figuram dico, qua omnia 

| peragunt, & à qua vitz continuatio dependet; figuram dico, qua nimirum 

cutis cribrum , tranfpirationem tantopere viventibus necefíariam molitur, fi» 

guram nempe, qua vifcera oninia impenfu glandularum conglomeratarum, 

? conglobatarum & veficulatarum , né dum fluidorum cribrationibus, & per- 

3 mixtionibus confulunt, verum etíam fermentorum energiam confervant ;hac- 
3 igitur alterata, neceffario leditur vitalis Oeconomia, fenefcente itaque ani- 

| mali neceffe eft ut tandem morti fuccumbat, quia nempe fluiditates vita pro- 

? wahendz neceffariz ab alteratis organis vítiantur, quz ut plurimum fenfim de 

3 fpiritu amittentes vapefcunt , atque vel ad ftagnandum in Cerebri concamera- 

J'tionibus evadunt obnoxix, undé Rheumatice atfectiories, & aeris interceptio- 
? nes, vel alibi lentis paffibus advenientem Mortem celerius accerfunt;. Kae. 
j tio autem cur nonnulla Animalia celeriàs , nonnulla tardius. mora debi. 
tum perfolvant, à duabus caufis petenda eft, nimirum à majort fluidorum 

? fubtilitate, ac energia, quà lenteícentiz refiítunt, & à robuftiori vifcerum , 
? aliarumque felidarum partium ftru£tara, qua mediante annorum tabo vege- 
3 tius refiltunt, nec tam de facili propriam figuram deperdunt, undé annorum 
1 feries diuturnior evadit, fin autem & converío, nec fluiditates fint admodum 
3 fubtiles , & vegetz ut ftagnationi refiftere valeant , nec folidarum partium ftru- 
| €tura fit adeo firma, qua tum externis, tum internis motionibus obfiftere, 
| poffit neceffeeft,ut brevior Annorum auriculus animzptis vitam metiatur, at- 
1 que pallida Mors Animalinvadat ; Quaré, ut tandem D'iffertationi huic noftre 
3 finem imponamus, perquam erudité incomparabilis Philofophus Renatm de 
| Cartes fcripfit: corpus hominis viventis differre tantum à corpore hominis mor- 
3 tui, quantum differt horolegium ,aut aliud automaton, (id eftalia Machina, 
qua fponte movetur,) cum recteidilpofitum e(t, & in fe habet principium 

Y corporale motuum, quorum gratia elaboratum eft cum omnibus, quz ad e- 
|jus aCiionem requifita funt, ab eodem horologio, vel alia machina, dum 
irumpitur , & principium motus ipfius agere ceflat ; quod totum intelüpgen- 
'dum , mortem, nil aliud efíe, quam omnimodam motionum omnium 
3 privationem. nam cum víta ex diclis, in ordinato quodam motu confiflat, mors 
| €. diametro vitz oppofita nil a'iud erit, quam quies, En igitur à primoad ulti- 
| mum pro viribus probarum vitam hominis effe admodum fimilem horologio; 
;eujus fane Mors in quiete patiter confiftit, quemadmodum Vita in motu. 


LN]. 


(loi lolcloflo ol XororoIoTporodoro po o Iépolero co Remi: 
EN M 
PARALLELISMTIIS 
| | Ad. ! 
Ann, VI, & VII, Dec. I. Ephem. Curiof, colle&us 
r 


ROSINO LENTILIO. 
Curnoíornm Oribafio. — 


a 


Ad OBSERFAT. V. 


EC Ulier quinquagenaria ab inde à longiffimo tempore menfes nom 
8 amplius paffa nos confulebat, de cardialgia vix tolerabi'i cum 
ventris torminibus queíta, cwi paupercule fuafimus levidenfe 


8h. Daccarum juniperi, feminifque carvi elixandum cum fonds a-- 


qua decoctum , de quo cum vix per octiduum calide ad uncias 
circiter fex bis in die bibiffzt, menftrua denuo nil tninus cogitanti, ruptis 


"s 
HT 


"i 


j 
D 
A 


aggeribus cum impetu , quam copiofiffime fluxerunt, fanguinis congrumati.— | 


ftuitis znajoribus olidiffimo fetore comitatis una prodeunübus, Ab ec tem- 


»ore menfes ordinaria periodo nunc aliquoties rediere, ceffantibus omnibus | 
Í : P 


iflis fymptomatis, & muliere in vitam fibi denuo quafi reddita, Caeterum 


vide, quz in PARALLELISMO ad Az. 14, Dec IL Ephem. Cur. ejufque | 
Obf. 214. commentati fumus in App. ad Ans. VI. £9 VIL. Dec. 11, Epb, 


Cur. de fluxu menfium etatis menfuram e. cedente , quibus addimus , quee ex 


Solenandro refert Exc. Raygerws Schol. ad Obf, 62. Spindleri, paradigmata | 
nempe raulierum ad 70. 80. immo centefimum annum iftiusmodi fluxum pa-' 
tienttum , qui, num proptea przternaturalis & fyaptomaticus (it dicendus, 


hazreo, cum eupheria quid aliud docere videatur, 


4d OBSERVAT. VT, 


Qx id? fi frequenter affectus ventriculi Medicis fub phthifeos fchemae 


te imponerent? Immo , quid? fi phthifeos etiam ipfius ortus ventricu- 


lo fepe deberetur? Plura fane dantur exempla pulmonum poft diudif- | 
fmum lethiferumque phthifiai morbi Schema innoxiorum tamen repete | 


[ 


d DM 3Parallelifmn, : YXy 
torum. Quod inter alios Ifleffr. HOFFMAWNNUS Schol ad Obf. XXI. 
Cent. Hl. Poter. p.-3m:; 200. conrmat his verbis: Frequentius pbtbifis fit d 
"vifceribus abdominis obferudiis €9 induratis, nullo vitioprincipaliter exiffen- 
4e im pulmouibsa Loquor autem de phthi(i in genere, ac tuffi tamen etiam 
ferina , enormi &G.cum eie&lione pituitz plurimg conjunCtam , nen de ftricte 
^ic dicta , quam aliqui proinde pülmenalem non inconcinne vocant. Hinc & 
ipfe Clar. BARBET T'E. co devenit, utin Praxeos Cap. 71. tb. 2. partem in 
phthifi affe&am primariam ventriculum, glandulas & pancreas; pulmones- 
oque tantum per confenfum affici afferuerit, vapulans licet à. Commentatore 
3 JDEKKERO,it. V ALDSCHMIDIO Difp. de phibifi f. 6. & noftro :DO- 
| 4ZEO Encycl. Med. Pra£. p. 291, Nam, fi de phthifi in genere loquamur, 
| ut vulge fit, & germanicum quoque vocabulum, (5dbwoinbfucht/ innuit; | 
ihoc verum effe deprehendimus, contra BARBET' TE. mentem à ventricu- 
di prava difpofitione & glandulatum mefentericarum infarctu, fcirrhofisque 
wilcerum abdominis tumoribus , denique & in malo confummatiffimo pul- 
mones deítrui, veriimillimum eft. A potu frigido eoque largiori in-zítu 
fummo hauíto fepe phihifzn oriri tote die comperimus. Id profecto fieri vi- 
detur, non tam inde, quod ab i(tiufmodi potu fubftantia pülmonum prima- 
tio ledatur, fiquidem , utrum de potu quidquam in trachzam inter potan- 
dum illabatur, nondum confeQum (it, quam quod. ventriculi (forian & 
cefephagi ) glandule à di&o potu quafi ftringantur, indurefzant & liquorfer- 
mentalis in illis claboratus ac contentus in gelatinam denfetur , unde primum 
omnium vitium , digeftio depravata, & confectio chyli minus fubadii, fed 
'. vifcidi, glutinofi, acris, non fatis, ut aliqui loquuntur, meteorifati. Quo 
pacto ab hoc chylo in mefentericas glandulas tramitfo , harum quoque infar- 
Gus & fdrrhi oriri queant, haut obícurum eft; Minus itidem obfcurum, 
. qua ratione per longam temporis intercapedinem tuffis primum excitari, & 
| ab hoc tam continuo füccuffu pulmonum fubftantia vitiari, horum fibrz la- 
Xari , veficülz oppleri , poftremo eorum erofto fieri poffit. Quodíi medica- 
mientum inveniri queat ventriculi glandulas dicto fupra modo temeratas in 
priftinum ftatum reducere quod aptum natum effet, huictam diro & exitiabili 
| salo promptius, ni fallor, mederi poffemus. Id veró fortaffe prattiterint 
| Balfamica temperata , vefolventibus es a(ellis , lumbricis €9c. conttantibus, 
forfan etiam bydrargyrinis remixta, quibus fi eromatici tantillum additum 
fuerit, pharmacon effici queat numeris abfolutum. — Non tamen negamus à 
| lefione , cumprimis externa, pulmones abfque praexiftente in corporis huma- 
. &i culina vitio erodi , hincque phthifin oriri poffe, fed quz aliter , quam illa 
| poftra, per d magis glutinantia 9 traumatica curari game, CARO- 
E a" dAppend. Dec, ILI, Aun. F4, 89 VI, — Q* LUS 
, i 1 


| 


4 i yx | S / à à i 


Et iN — ofr Lentilii Pl 


IUS LEIGH in phtbifiol. Lancaftv. VOritoria. Ízpe cunt utilitate fe phüficis. 

exhibai ffe affeverat,, quodin phrhifr à pulmonunt ulcere valde: d7orov. me- 
cum quifque fatebitur, fi tamen maii radix in ventri culo harere comperiatur;. 
oportunum. valde ac. commodum. Omnis phrhifis qua in deflillatione ca 
pitis. feu catarrho vulgo oriri dicitur, & nullo ilio ehe uid o s LUE 
l]ymphz, finiliumque humorum acrimonia ,. qua falfedo fzpiffime in dige- 
flione ventriculi.vitiata originem penit, at ET TM VLL, Oper. edit, Franc. 
Tom. L p. mi 280.. Aperuimus aliquando puerum 14- annoram, qui tabem ab 
hauftu. frigido largiori. ibi-contraxerat, cujus. ventriculi ( licetappetitus nom 
omnino. profternerur) fubftantia tam diffoluta. quaf? reperta , ut vix digitis: 
levitez contrectata: rumperetur ;: pulmonum: alter lobus, tametfi; non infons;. 
attamen levius. vitium. contraxerat, quam ut inde jam mors expectanda fue-- 
tii, quin. GC diu. jam. ante. contabucrat, quam: dif& culter. fpiratet,. 


: | OBSERVAT. 1X. | 
N:Sereuiffima quadanv Principe cepbalalgia. internecina per 18. & ultra-fe-- 


.timanas laboraate , exquifitiffimis remedijs nil. juvantibus eandem birudie. — | 


mum:applicationem: juviffe fcimus,. Vidi m. App; ad Ánn..V..& VE. Dec, HII, 
Eph. Cur, Aufutamen fatis temerario lübricas.hirudines lingua: admotas.ate 
bitramur; nam; ft forte manibus elapfz:gule imminuiffent ,. mortem accere 
fere: potuiffent;. qua de re.vid, AG. Med. Hafn. Vol. H; Obf. 126.. Vbimee 
 morabile quoque Coloni. Draxbobnenfis in palude nudis: pedibus virgulta. fee 
&uri;,. hirudinamque ibi. nidulantiam. factu pereuntis exemplum; alio: quo» 
dàm. augere: poffom , quod. ante: annos: non ita mnltos Mordling&: accidit , ubi: 
Vir quidam. Vefpere. fero: ex urbe domum pedefler concedens noGturnis ere 
roribus in ftagnum vetuftum; adeo juncis: obitum, ut'aqua fere nullaconfpes- 
Gui; daretur, deductus, & ex ceeno fponte fua emergere non potens, opehu-- 
mana: ob. loci ablhiominum: habitaculis difIantiam deftitutus, mane: mortuus: 
eft repertus, nullo-fübmerfionis aut fuffocationis veftigios,. fed: maculis hinc: 

inde;.ceu. vulnufculisanimalculorum obfitus; adeo; ut Birudizum: (ucibus: ex-- 
— hauftum periffe manifeftum cenfeam( eo: magis, quod ftagnum ob birudinun: 
myriades.,.Der (&'aelzCoce tiominartr confueverit.. Iden propsotatiumierentd 


git puellze Zbrabuu: 5t Poe im AB. eorund; Voli Lt. obf. 73..2greadhuc: " 


fervatz , ubi: curiofum. ef, quodferibitur, arte nulla birudines: à:crure puel-- 
lz dimoveri potuiffe ,. nifi: ca&tas: cervini cornu ffiritu ;: ivemalios pra alijs à: 


morfu befliolarumi, omnium. vero: maxime foemininum fexumi &:eum mas | 
gis.errores menfium patientem, peti; Quinimmo fanguinem acido peccans | 
tem eis gratiorem experimento: doctus ebíervationis: Auctor kcribit ;. quippe: | 


! 


dnípie | 


ix C€ 


7 


[ | 
"t. | 


D 


 dParaZelifmus. — -— 1i3 


jd Spiritum Cornu cervi merfas, extemplo periffe, tardius fa&a in vitcioli 
dpiritum aliofve liquores acidos immerfione. Hinc non inepté concludit Au- 
tor birudines non tantum non exfugere fanguinem optimum, Íed & ijs 
umptimis affeQibus prodeffe , quos melancholiz veteres, recentiores acidze 
ayfcra (ue acceptos tulerent. Mirudinzs quoque fanguinem eque venofum at- 
que arteriofam fugere , & nullinon parti corporis utiliter applicari poffe BEL. 
TNVS fcribic tr.defans. mif] p.m. $3.. Cautos tamen in harum admotio. 
ne, Medicos juxta decet atque Chirurgos effe , cum fiftulas ano hinc exci- 
| gatas AVeapoli frequenter BART HOLINVS de peregein. Med.p, 27. no- 
taverit, Linc & Exc. DOLJEO noltro in hxmorrhoidibus czcis fufpe- 
Ciz fant, eo quod vuluufculis, que fodicant, hant raro fuperveniat intlam- 
mate, immo gangrsena & fphacelus. Encycl. Med Pr.l. 7. cap. 10. 0m. $32. 
Quin & 3lijs per imprudentiam applicitas in anum irrepfiffe, diraque fym- 
ptomata fulcitaffe fint obfervate, Commode applicantur occultatz in arundi- 
ne vel oblonga pyxidula, fic enim anguillari levitate mobiles extra digitos ela- 
bi non poffunt, nec in cavitatem quamlibet irteptare. Hirudinis anatomen , 
fculum trifidum , medum fanguinem proliciendi c, curiofe curiofus ARE. 


Z4/EUS in Clav. Md. p.i. $79, explicavit, 


BP Hout dudP OBSERVAT. X. 
D. E ab Excellentiffimo Auctore BORRICHIL1iu Zt. 
| 94 Med. Hafa. Vol. I. Obf. zo. & Z ACHT. lib. UT, Obf. 2 6, nigri fudoris 
gxemplum in. Schediafmatis meis occurrat nullum , fanguinei tamen Sudoris 
iidem prater allepataà MOELENBROCCIO olim noítro Znn. II. Dec. £F, 
pb. Cur. Obf. 19. & PAU LLIN I vun. VT, GC VH, Dec. I. Obf. HT. para- 
digmata , notabilia plura hinc inde memorata, pede, quod ajunt, ficco pra- 
terire nonpoffumus. Cum Anno 168. peftifera lues ERFORDUE graffa- 
| retur, puer quidam crudeli pete correptus fanguinem in fronte fudavit, quod 
antem pericülofiffimum fymptomaa mors fuit infecuta, Dij. de mitt. cruent. 
| Wefli babit. Erford. 1686.thef. 9. Curiofum eft, quod ex MONAR DE al. 
Jegat Boyle de Utilit. Philof. experim. Exerc. V. cap. 1o, p. m. 287. Indum 
nempe quendam in urbe Poflo omnis generis morbos curaffe folo cujuf- 
dam plantz fucco artubus G parti affecte illito , aegros deinde ftragulis e- 


gregie texiffe, ad fudorem provocandum ; fudorem é partibus perlitis pro- , 


manantem merum fasguinem fuiffe, quem linteis puris abfterfit, atque ita in 
cuJatione perrexit , donec fatis fudafle putaret optimis interea cibis refectos. 
Eoremedio multos morbos deploratos curatos, immo zgros juniores & 
vobu(tiores ab ejus ufu fieri vifos; fed neque pretio neque precibus, neque 


à | minis 


ME 


"--— Aue c debe vu 
ininis unquam effectum , ut eam: plantam. deeioaftraret.. Videtur hac fuiife: 


- diapedefis artificialis., planteque iftius fucco inextiure vim referandi. atterios 
larum capillamenta , atque ficfanguinem. proiiciendi. Crottulz fanguinis fpar- 
fim in pectore , brachijs & manibus erumpere vifx ia. Juveae Itudiofo ob pa-- 

- trata Ícelera ian. catcere detento-, umo:e hiac & anxietate torto, vid. in. An.. 
X. Dec. LI, Epb, Cur. Obf. 179. Sudoris fanguinei critici. falutaris in infante: | 
pet. 6. dies durantis exemplum exhibetur ibidem Obf, 65. NV EDELIUS- - 
cruentum fudorem.yidit in femina primaria fcorbutica, quam.curavit folis: 
chalybeatis, adítringenubus & roborantibus , indeque. concludit, ejufmodifa-. 7 
dorem non femper fupra Naturam effe, (ed. quandoque ex caufis naturalibus: 3 
fieri, ut in fcorbuticis, fed tenuem tamen ilium eife ,, non grumofum. Parbol; 
Med. Dogm. Se8. L. cap. g. p.m. g9.. Obfervacum fuit, puellulum, düm: 
duo,fui fratres majores laqueo. fufpenderentur, ; quia. delicti. erat particeps, - 
& in pcena juxta patibdlum fpectaculo adftabat, faaguinem toto .copore fu- 
daffe. MUSIT AN.. Zrutin: Chirurg. Tom. 1H. cap, V. p.um 36. vid: mt.que: 
in A ppend. ad « nn. L, Dec. VT. 69 parallelisu, ad. Ana. li, Dec, 1. &ph. Cur... | 
Obf. 19. de hac materia. fcripfimus.p. 124, Sudor cruentus narratur confues-. 7 
tus G innoxius in muliere evfarca & optimi habitus. cereraque faniffima in. 
eju(d, Ann. T, Dec. IH. Obf. 169. Mira.et valde Da. LE REBEQUE Obf. 
$2. de muliere quadam, .cui per errorem Pharmacopceus potionem purganse- 
tem. confecerat cum:Áqua cinnam. 2vj, quam.aque communi recipiendi tubes 

ftituerat. Hinc enim preter alia.(ymptomata per. t5. annos füdor iaitio-ter- — 
de die (laus hozi affligens primo craffus, pinguis Gt.oleagiaofus, hinc tenmuior,. 
& affumtorum colorem referens , fi vinum.rubrum.biberet , ruber ; fi album; 

albus; fi.decozta lutea, luteus &c. Prorupit, denique criticus niger; qua Hi- 3 
ftoria late ibi defcripta.legi potet, & plane memorabilis eft. Denique ab ufu: 
nimio fpirituoforum Gvolatilium.adeo attenuatum Janguinem & poros dila- 
tatos notavit. DEKKERUS Exerc. circ, metb. med. p. m, 627. ut fudores: 
fanguinolenri identidem.erumperent, non nij longa manu curati, fequentis 
bus precipue medicamentis :- & 4749. plautag portalac. ana. 216. aq;cinnam, 
2vj. Acet: £5, Coral, r.ppt. Zj. Conf. de byacintb- Zi. laud défl.op.or ij. Sir, d 
portulac. 5vj; M. Ex elediuario: m. Conf. rof. r. 515. miv cydon.Zi. Couf. de: | 
byacintb. 5j. Coral. v. ppt. Zi8.lap. pruuell. 5j. Saccb. Saturni 3j. Sir. pore. | 
tul.q.f. M: Denique recordor, cum An. 1680. Altdorfij Norici, examen Me. 3 
dicum fuftinerem à celebratiffimo D. MAURIT/O-HOFEFMANNO p.m; 1 


À 


RM 
- 


" 
4 
E 


Pavallélifinus. ip 


ten & nafum,recenü millefolio trito- perfricandam effe dixit, fic enim fore, 


Xt virtute herba: hzmagoga artetiolarum: intra nareis ofcula referata hemor- 


rhagiam artificialem. cierent.. Ejus quidem rei periculum nunquam feci, quid: 
autem? fi.fupra memorati BOY LEANI Indi fuccus aut ipfiusmet millefo- 
lij; aut analoge ce'te plant fuiffet, cujus illitu arteriolarum capillamenta fan-- 
guinem: plorarunt? Experimentum non eft admodum diflicile ,& res profe» 
&lo magai momenti, fi faccedat; | 


Ad OBSERVAT, XIV. 
JE3 Que mirabilis e(t antipathia proprium nomen averfantis, quam loquun- 
A Kotur Ada Medica Hafnieufium Vol. V. Obf. vg. Nec adeo male judica- 
£ur, id odium Filio implantatum imaginatione: matris gravid nomen illud: 
averfantis, Quid. autem.caufz fubfit, quod. Capitaneus, quem Excell. Ob(er- 
vationis Aucter adducirfexum.mu.iebrem quimvis odio habuerit, vix divinae 


re licet,,ni forte dicamus, matrem: gravidam » rhulta, tempore geftationis ue 
terinz ,. incommoda: paffam, fibi frequenter fuccenfuiffe, quod femina genita; 


fuerit adeoque fexus fuimetipfius-averfationem filio implantaverit.. WEIN 


RIGHIUS tamen lib. de Monfir, exemplum quoque Nobilis cujusdam no» 
tat, in graviffimam.fyncopen ex vetulz prafentia lap(i, cujus preientiam non: 
femper evitare, ferre tamen: nunquam potuit. Formulas Medici: fuis eris. fre- 


quenter fcribunt , ad leges artis.Gt morbi conditionem alfabre concinnas, quas: * ' 


tamen agri fine damno fümere non. peffunt, Lis in-eafibus formularum ine 


 gredientia.ad'unum. examinare. fingula foleo; GC zgrum-iaterrogares utrum: 


ex idiofyncrafia fingulari unumex ijs ferre. non. poifit , ac: fundum: calamita-- 
ris utplurimum.reperio. Sic nuper admodum.aliquis ope mea eft ufus, qui: 
myrtifticam nucem.averfabatur ,. obíecrans, ne quid illius pharmacis mifceri: 
vellem, .Eftetiam:prudentize.Medice pars in. hzc. talia inquirere, ni plus no« 
cere ,.quam- p:odeffe velimus.. Siquidem.ad ea, qu Natura horret ,.hauria 
enda per vim: nemo cogendus eít, quippe quod peifime ceifit Matconz No- 
bili-in-A8: Med. Hafn. Vol; VW. Ob. 28. p. m. gs. qua, cum aced ne quidem. 
odorem impune ferret ,. exhibitis: nihilominus oxymellis Zij. interiit. Confen: 
tientem habeo Magnif. PECHLINUM ín Jib. 1t. Obf :4, fiatim ordien: 
tem :- Nunquam ego Autor fim; ut m«dicamenta invitis vebemeniis obtyu« 
dantur. Profecto opoctunus fpiricaum:motus & propitia- voluntas fortunare- 


xitcumaue. medicaminum:effectam: debeat ,. falis faaatio ex. voto. füccedat: 


&c. ubi antipachiarum plura.nos quotidiana exempla aotat:. BOYAAE illu-- 
ftris ,« cui idiofyscraftas- vocare libet peculiaritates-) iu tr. de Ucilit. Pbilot 


fhpb. e. perim. extre. V. cap. XVL p. m. 520. Comitem in BARXY MOAE- 


Q..3. 'Tagas- 


TuS NIAE. AULEM o 205i AP AES vk $ Ny Probe les 


"e 


146 Rofn ni Lodi | 


m ipae 


"Tanaceti abetküm füffere non potuiffe. narrat: Quin, de feipfo «ecenfet, 
3 » 
quod Città commotionem fanguinis ingentem, afpicere equeat araneam, quame 


.yis nullam unquam dénnjmn. abhoc creatararuma genere acceperit, neque vie 


peras, , bufones , aut animalia quecumque venenata abhórreat, Aliam quan. 
dam Dominum ipfum mel horruiffe ibidem narrat, quam averfionem cum 


fiditiam effe Medicus crederet, externo cuidam ad vulnus pedis linimento - 


mel admifcuit, unde peffime : habuit gra, remoto melle bres1 reftituta, Ali- 
bi, fcil. P 282. in theatrum producit virum , qui gis fummopere horcebat. 
Nam de fclibus res eft quotidiana. 


. dd OBSERVAT. XXVI. 


RÀ Mala adminiftratione Fen efettionis, ubi ifa fuit loco venz, aut.cum 
E A ipfa quoque vena; vicina arteria , nobis plura obtigerunt exempla, & 
aer talia, ubi inni ita diclam d fuftinuerunt ved Vee 


tele 


ma 


boe .. Parallelifmus; | ; : D25 


$a tamen in eodem femper ftatu manebat. Tune. autem im vicinia comi- 
imorabantur Hlaftres viri, Dn. A4rchiater Arcbi-Palatins BRÜNNERUS,. 
; Du. Profe[for Tubiugen[is, ZeBerm, 8C Dn. Pfifteru Pbyficis Scapbufienfis. 
| Juffi ut, cam in periculo verfaretur , eget die (tata fein eum locum confer- 
J, ret, me tunc: przfente futuro, S cum celeberrimis iftis Virisconfulturo; quod 
faGtum.. Interea inihi peregre Tubingam proficitcendum etatyubi per quinque 
fepumanas detinebar, — Balneator fezoculus adhuc negare anevrifma , negare: 
Ifant arteriam. & eum: brachium interim adeo-intumuiffet, ut lafionis ve- 
fügiz nufquam: comparerent, celeberrimos iftós viros audacisfima garrülitate' 
M propemodum: eo'permoverat, ut puncluram: potus: nervi. cujusdam, 
|! quam aneuvifma credere inciperent; — Aderat quoddam tuberculüm ,. quod 
| effe/fuppurandum- fentiebant ,. eo vero: rupto: cum fanguis arteriofüs: ad ali- 
|. quot vinas profiliret, revera befam agnofcere arteriam convicti fuerunt. Enim 
| vero'jam'in extremis ayer verfabatur, &C viris quibusdam opus erat, qui per 
| totant. diem ac noctem arteria vulnus digito comprimerent atque fit fangui- 
| xem cohiberenz. Quid mulis? Oetringam poítremo mifer deportatur, ibi 
| füccestive mufculofa: iftius brachij. caro: propemodunr omnis computruit ,. of- 
. fibus: nudis jacentibus;ac denique fumma cám: difficultate fibireflitutus: eft; 
pieterlapfis: à VenzefeCtione" aliquot: menfibus. duco am OPUS. 
nem admittentibus re jam feliciter peracta, cum, ea! perficienda, gratulatione 
| süagis:opus: eifet.. Scilicet, res parvi morienti jodicatüt venam fecare" cum: 
| tragici eventus hiftoriz complures Obfervatorum librosaugeant; De anev- 
| xifmatis poft feclionem. fiendimodo eleganter BELLINUS dé miffion: (ang; 
yg £133: 134» | 


poc ye cm. 


Ad OBSERVAT, XXVIII. j 
AUI fpectra hodienum: dari negant, S; Sctiptüta immo ipfimet Salvàto» 

& 7 ri nofiro contradicunt. Cum: enim Difcipuli poft refürre&ionem Do: 

| minum: fibi: apparere: viderent, conterriti fe fpiritum: videte' exiftimabant..- 
3 Quibus Salvator. palpate me, ait; C9 vid*te , quia fpiritint carnem 99 offa non 
1- Babet, ficut me videtis babere, quod (ane non dixiffer ipfa veritas , fi fpe&tra: 
3 sxÀoa' darentür,. Per vocem: namque fpiritus hic intelligi debete fpe&trum, ipfe: 
3 contextus G materia diffzrendi evincit. vid. m: Marc. 6 verf. 49. Vitos for- 
f tesraro: vel nuaquam fpectra videre THEODORO BYZANTIN( con- 
3 eefferim,. at aliquando talianon viderretiam/à minus fortibus & non adeo: 
3 imperterritis, meomet exemplo demonftrare poffum',. qui quidem in folitus: 
3 dinihus:no&tu: nis; pracipue:locis &-arcibus peregrinis me verfantem' nonni* 
3 Ji pavere, nequeam: diffüeri,, fed: in. i(lis meis peregrinationibus: multis: pi 
B- s | | qtii 


- 


p ? 


Sh 0 00 1 SNMENMET o 0 s 


—ÁÓo—À — 


Bit'unquam fpe&trifii vel'audi(fe, vel etiam vidifz, q3asquamon ejufmodi " 


«onclavibus habitantem , ia quibus 'avroyeia comua foerat, alique inco- 


le eneício quid , audiffe viditfeve dejermbaut, fracto iiis! valeo, propie- 
e je | 


rea Ípectrorum exiltentiam minime negans, fed viris Doz2ig, cogfendsute.cume . 93 
prinüs paginafacra, fidem , quam promerentor, achibens. Meixorabilis eff ^ - 


Hiltoria fpectri Mürsburgenjis quatuor una morte vicos interimentis , relata 


MV ECDec- l1. Epb, Cur.Obf. 101. De Dzmusculorum 18b: 


/. 


""aseorum (alie 


gum Scholio, aliisque pro fpectrorum exiftznda nliesncbas t das. V.T9 - 
n 


bi viruneulorum metallicorum ) exiftentia praeclare Ad. 3422. Hafn. Vol.1L ^ 9 


Obf. VIL p. tz. Militis excubias agentis à fpetro terria curs cditur in Am, 
IL Dec. iiL, Eph. Cur. Obf. 144. Stupenda eit Hiftoria Virginis fcbricitantis, 


cui fpe&tra audam omnes paroxyfmorum dies , durationes, aliaque circum. . - 


flantias ,, immo remedia fymptomatum przdixeraut, qua late recenfetur im 
"App. ad Ann.1. Dec. IL Ephem. p. 79. feqq. vid.m. 9onatf. Wnterteo. 1693. 
Sept. p.7 24. f. Elegantiffima extat VOSSII Epiftola ad BEVEROVICIUM 
de Samuelis Phautafmate Sauli apparente, ibidemque latiffime deducitur, 
fuiffe nil nifi diabolicum fpectrum , àg Dotorum Virorum Epiftolis 89. Re- 
fponjis tum Medicis ,tum Pbilofophicis ediz. Rotevod. 15ac. p. m. o6. feqq. 
pid, m. NV AL'THER. Pofiill. Harmon. 'Ebeol. Jurid. Part. Y. Dom. I poft 


Trin. f. 15. 16. 17.feq. It. Difp. de [peiv. DONATI Dabita Wittebeyge 
1688. KIRCHMAJERI habita Hitteb. 1693. & WEDELII hshita 7 
fene 1693. Adeoque, licet non velimus refragari ARE T ZEO noftro in Clav, / 
Med. p. m.571. opinanti: Tamafiutum effe malum genium , ut eundem mo - 


£m fbirituum , quo fibi bomo maxime in folitudine aliquot objettum repre- 
fentat , confervans paffionem prafentem firmet €9 adaugeat, unde o^icthum 
circa quod mifelhw vagatur ; tandem imaginationi eye tam vividum exbi- 


beatur , ut ficuti ia imaginatione illa eft ita etiam extrafuum corpus exifles— — 


flere judicet; fed, quia bec apparentia, quam extra (e melàucholicus effe 


perveniens curfum bunc fpiritum animalium mutat, binc certo fe [etivum vie 


diffe coscludat €$c. 1d tamen femper ita fieri pernegamus, neque hoc velle 


perfpicacem virum putamus, & explodendum inde cenfemus OV ERK AM. 
PI fomnium , qui in Oecomom. animal, cap. 14. p.m. 3 39. expreffis verbis fpe- 
&tra folius imaginationis fetus effe, nec à ratione credi debere, afferere non 
veretur , quod, qui faciunt, ab Atheifmo mihi parum  abeffe videntur, 
Non abíurda funt, quz Scriptor, alias non omni fufpicione Deifmi carens; 


frat. qu infcribitur Religio A&edici Part. I. (ed. 29. p, m. 183. in hanc rem. " 
philofophatur: Qui ob iacredulitatem banc (nempe quod dentur fpe&tza ) - ii 


j 


|j 


- CE 


BETUUPCTCMPEUUMNTM BST UTI e 1 
i : m . Parallelifmm, - Du | 12$ ; 
aeu miis tm - m Linc m € : 
amovendam [peBra videre cupiunt , nulla procul. dubio unquam vifuri funt, 


X tali jamdudum implicuit Diaboli , ab cadem ipfos converfurws, fi appareat 
| vid. m. annotata p. 185. — | | | , 2s 


4d OBSERPAT. XXX... 


| T3E vomitu carnium extant quoque Hiftoriz hinc inde collecte in Arm. Tl. 
: Dec,L, Ephem, Obf, 18, Ye in An. 1, Dec. MI. Ephem. GERBEZIUS — 
| mefter notat folutionem febris quartanz raram per evomitionem carnis vete - 
finofz quam bubulam ante. febris invafionem comeítam Auctor fufpica- 
tur. Eadem, ni fallor, eft cauffa vomituum ejuímodi carnoforum, qua diar- 
rhaez carnofz à nobis defcriptz in 7Mifcellan. nofi. part. I. p. 293. 


4d OBSERVAT. XXXI, 


Esimodi pet incantamenta vo & xz] reddita non meras efle praflieias, 
| fed revera corpori exiftere poffe demonítravimus in £Mifcellan. nofhr. Part, 
| r.P.357,& Part. I. p. 6co. j 


Ad OBSERFAT. XL. 


N ijs, qui femel, & nuper quidem apoplexia correpti erant, aliquoties 
obfervavimus illud degluütionis vitium adhuc anonymum , quod vocant 
| erfirmen/ idque tantum 1n affumiione potulenterum , & omnium maxime , - 
| fi collo refupinato & vafis propemodum evacuatis bibere cogerentur, — Zl/ue 
1 oferiffimms quidam Comoes fexagenarius , jam aliquoties paroxyfmis apoplecti- 
1 cis,licet levioribus, tentatus, raro vitrum, f, vinum bibat, five acidulas, e« 
|! vacuare poteft, fed femper adhuc liquoris portionem in vafe relinquere cogi- 
3 tur, idque.ob eandem deglutitionis difficultatem ; olim antequam ejufmodi 
, mfultus patfus effet, fimile quid nunquam fentiens. Quod fi quis cuidam mu- 
| iculorum oefophagi femiparalyfi, aut certe fibrarum alicui relaxationi acce- 
| ptum ferat,forte non erraverit. Nam acrimonia hic nulla locum habet, cum 
. fi vel mellis pocula Cemtes ZLufiviffimus hauriret idem tamen fymptoma paf- 
| furus effet. De impedita per ufum fumi nicotianz deglutitione, non income . 
| mode differentem vide Ziedorem curioforum in Ann. I, Dec. III, Epb. Curs 

! Obf. 79. Hiftoriam autemnoftre fuperiori de ZLJuffriffimo Comite plane con-. 
| trariam recenfet B. nofter SCHMIDIUS cuz. IV, 9 V. Dec.1. Epb. Obf 
3. 162. de Senatore quodam poftapoplexiam folida deglutirenon valente, cum li- 
4 quidaexpeditffime poffet. vid. m. BOYLE deutilit. Pbilof, experim. addit. 
Jo. Append. Dec. Hi. Am.VII. 69 FIH, R* ad 


immo ,ne Magi quidem effe ,ut velint , poterunt: Harefi eos non minus capi ^ — 


1. M M —— Defui Lentili 


sip. 235. f. 15. It, PLATERUM OP. lib, l.p, 112, feq. 69 Prax Tom, — 
l| i" us as ir d " | 


ib. ll. cap. 6.p. 496. | | 
mwmqpoy CETT PSERVAT. XLI 


f WXUi laborant Hzmoptoica paffione , interrogandi , utrum aliqua fanguis» 


| nis evacuatione confaeta intermi(fa fuerit , five fit artificialis, puta Ve- 
nafectio , fcarificatio , feu naturalis hemorrhagia narium, heemorrhoides, men- 
fes muliebres. — Secus qui facit, & adftrigenubus inftar, plus nocet, quam. 
- grodeft, quod aliquoties obfervavimus, 


i 44 OBSERVAT. EL, 


- 


M ^eonem ab hyfterica colica mifere excruciatam , fex fupra triginta cire 


citer annorum tractávimus. Doloris fzvities, & quod medicamenta quang - 


plurima, eaque huic colice facra cafterina, tolerare non poffet, convulfiones 
epilepticas horrendas excitavit, Aliquando apertis & flrictis oculis, me; in 


quic, mifexam , quee nihilum videam. Admotz oculis candelz ardentes, at ea. 


nil ad verterite. Convulfiones interim de die fepe paroxyfmis diuturnis ac ve 
hementibus repetentes , deliquia hyfterica, vocis interceptio, facies Hippocrae 
tica , pulfus celer, debilis , intermittens, ceffans, mortis mera przludia. Data 
pilule Wildeganfiane , darum fpecificum Pbyficraton. Deíinit convelli, Sen- 
 firtr vifus deplorat redit,ac per longan decubitum emaciatiffimz, Jam ut- 


cumque poft quinquenniun: ab eo tempore valet. Quandoquidem oculi vi- 


vidi femper manerent, nullius labis , quoad fpeciem externam , fontes, qua- 
les in gutta ferena confueverunt, per iftas nervorum fpafmodicas tenfiones 
coinpreffum opticum nervum fpiritus in oculum non transmififfe fufpicabar, 
donec foluta compreffione commeatus denuo ezpediretur, Similem huichi- 
ftoriam recenfet SPPNDLERUS Obf. 18. & à Cephalza coecitatem Obf. 5. 
ubi Scboliog RAY GERI qaoque varias € varijs cauffts ortas coecitates ade 
ducit , cumprimis Comitis cujusdam , poft colicam & parefin cocci facti & in- 
irá 24. horas curati. Aliam Matronam fexagenariam ex febre. maligna epis 
lepticam , hinc coecam factam, per aliquot annos ad ufque vitz paufam talem- 


quoque manfiffe, metaftafi parum fauíta, alibi retulimus, nempe Zppend. 
a1 Am. V .& VI. Dee. VI, Epb, Cur. p. 131.id eft, in ParaBelifm. ad Ann, — 


IF. Dec. I. Epb. Car. In eodem quoque Anno Obf. 28. coccitatis 3terrore & 


epilepfia feliciter curate hiftoria extat. Pig, m. Ann. IIl. Dec. T. Epb, Cur. 


Obf. 259. Raram opinamur cccitatis cauffam , lapidem fc. in nervo optico 
repersum, quod narrat Zodiaci Medico- Gallici 4uBor Ann. I. p. $7. Ex fau- 


cibus aqua hydrargyriaa inconfulto tactis ortam candem recendent AG, Med, 


Bofa, 


Hafa, Vol.1. Obf. 56. Ab inflitto Colapho FRANCUS Dif. de Alap. f, 
36. Medicus quidam excoecatus diuturno afpectu Lunz plene, tefte HENR 
«ab HEER, Obf. 4. ubi ejus quedam cura infuper traditur p.m. 67, Atinea 
' capitis repulfa coecitatem, vifumque denuo tigeà per expul&va foras acta re» 
"fürutum , ex narratione Exc, RIVINI au Difp, inaug. de Cura palliativa, 
| habita Erford. 1692. $. 34. Ki CHLERUS notat, vid. m. Schbolion HOFFE- 
| MANNI ad Obf. 22, Cent. M. POTERII p.m. 164.cMoluccanis ab orye 
| zz calida comeftione familiarem coecitatem narrat BON TIUS cCedic. Im 
| dor, p. 173. Cura przter purgationem , VenzfeCtionem & pulveres nafales, - 
jecur lamiz pifcis Sale conditum & comeftum; ib. p. 174... Cujus curationis 

|  eccafione recordamur myttalopie , quam bepate bovino co&to in tres partes 
|  divifo tribufque matutinis nyctalopi ad comedendum prabito, curari annue 
j gam tertius Decad. T. Epbem. nofir. Obf, 133. praedicat, quod experimentum. 
in Obfidione caftri Pbilippiburgen(is, ubi à prava dita, frigidorum pracipue 
jugi efu gregarij quamplurimi hoc affe&u corripiebantur fere nunquam fcfel- 

- liffe, etiam f1 crudum hepar comedendum praberetur, nuper admodum ali- 
quot Officiales teftati funt, quamvis adhuc dubium exiftat , unde tanta bovil« 
lo hepatifacultas? De hepate caprz & hirci GIESW/EIN idem in Hodeg. 
Med. tit. de ny&alop. Ceecitas novendialis in puello à defluxione repentina 
orta, przmiffo purgante, admotione aque florum cyani carul. cum cannis 
Sambucinis füblata , Aud ore VELSCH., Hecatofl. 11, Obf. 38. Coscitatis à 
capitis immerfione in aquam frigidam contracte meminerunt Épbemerides 10- 
fire Anm. x Ani. TI. Dec. IT. Obf. 97. Quid in caccitate valear fonticulus co- 
-ronali futurz inuftus vid, ap. DEKKER. Exercit. Pratt. circa metb. med, 
p.n. 108... Coccitatem. menftruam in ancilla menfium fuppreffione laborante 
valde notabilem Venxfe&tione curatum nobis exhibet PECHLINUS lib. 
|. LObf.42. Eandem animia Spiritus vini ingurgitatione notant Epbemerides 
|- gofite Ann. VII. Dec. IT. Qbf. 85. Coecitauis ab Empirico quodam 44mfte- 
|  lodamenfi pez pulverem hydratgyrinum naribus attrahendum curat hiftori- 
"am tradit BOYLE tr. de Utilit, Pbilof, experim. Exerc. V. cap. 19. p.m. 
. 346. medicamentumque docet parare ex pulvere azzti $ij. cum. optimo 
"oleo Vitrioli, ut ita fiat turbith. quoddam , quod poftea dulcificandum eft, 
- abítrahendo ab ipfo, operatione vicies aut vicies quinquies repetita, parum 
3 Spirit, Vini pro quavis abílra&ione recenter affumti, quod idem jamdudum 
|. defripit JONSTON in $yntagm. p.t, 775. 


Rz 4d 


| 452 E -Bofini Lemtilii | 


^M OBSERVAT. LL 


NES Herpes fuerit tumor ab Excell, Auctore defcriptus , abfque piacu : 


| 1o dubitarim, Sententiam alij me prudentiores ferant. Herpetem milia- 
«em brachii dextri in virguncula nobili ante viginti annos diaphoreticis pro» 


pemodum folis abftulimus. | 
| | Ad OBSERF AT. L.X, 


LORD A fuo more Illuftis BELLINUI tr. démifflone fanpu.p,wz 
128. fcribit, de arteriotomia pra venafeclione prxrogativa, cui profecto, 


fi tem zqua lance aítimemus , omnino fubícribendum. vid. m.p. 130. ubi .— 


- Tatius deducit ufum arteriotomia, quam venefeCtionis, magis refrigeratorium, 
humectantem;& citius juvantem, cum pluribus commoditatibus, Hinc in pro- 


git. va p. 132. xara puro pronunciat, Imomnimorbo,in quoper venam — 


effe mittendam f(auguinem o[Fenfum , utilim effet eundem pev arteriam mite 
gere, quod commodiffime per birudines , cuilibet corporis parti applicandae, 
itemque per cucurbitulas fcarificatas , capillamenta avteriolarum eque ac ve- 
aularum (cindentes fieri poffe ibidem non (ine ratione afferit. In fpecie in do- 
" Teribus capitis contumaciífimis infignem hujus ufum praxis, utinam magis 
quotidiana docet. vid. inter alia 4G. Med, Hafs, Vol I ObJ. 4. €9 Vol. V; 
Obf. 62. Ubi Illuftriff. BORRICHIUS Parifijsin Cephalaa, fe&tione, im- 


ino pracifione quandoque temporalis arterize nil frequentius afferit, quod ul. 
&imum: tamen, fi evitari queat, melius, nec immerito, dictus cenfet BOR- 


RICHIUS, cum partes illz, ad quas przcifa arteria pertinet, ejus ufu ca» 
rere poflea cogantur. Nos laluberrimum arteriarum temporalium utrarum- 
que incifionem in Principe Sereniffima per 18. Septimanas intolerabilem ca» 
pitis dolorem tamen tolerante, inftitutam novimus, tentatis antea, fed fruftra, 
plus centum remediis. /Egyptiis quoudiana eft hzc operatio, tefte oculato 
ALPINO lib. lI. Med, Egypt.cap.1I. Etfocer meus B.D. MEZGERUS 


in generolo Juvene lethali detento hemicrania genetofa hac audacia ufus tem- 


'poralem aliquando arteriam aperiri juffit, tbef. Chiriatr, $)Jog lI. dearterios .— | 
dam. tbe. g- quo cam tbef. 6. merito exclamo : Dolendum , jam vifa €9 feli- - 


citer Amultis trita veffigianonplurez badems fedatos fuiffe , tamque necef- 
farium fanendorum moyborum auxilium , tam eximium, faluberrimum , cele- 
ritate juvandi maximum, divinum , immo tuende valetudinis prefidium, de- 
plorando cum falutis bumane difpendio infer nos defijffe, eoque nunc loco ba- 
beri, ut vel folo nomineterreat Ge. — 0 x Mom n 


E cr aon MAN e NU UE SERIES 


| paraltelifmus. -— 458 
.oNBA assets 44 OBSERP AT, LXVII. ! 
€T Vitriolum Vener.cum Sale Amon. deftilletur, & € Capit. mort. affufione 
Spir. vini exttahatur TinCtura viridis, filtroq; injiciatur parum calcis vivae, 
.. flaüm inde flillabit in Vas fuppofitum "Tinétura Sapphirina. Num ex hoc 
.. "phznomeno füdori vomitibufque coeruleis lumen accendi queat , uti nec af- 
|" firmare it multo minus negare aufim, qui cum SYDENHAMIO credam, 
| án paroxyfmis hyfterico-hypochondriacis ex tempore tinctos viridiffimos hu. 
mores per vomitum ejici , qui corpori tales ante non inestiterant , neque, fi 
. cortofivitatem expendas, diu, fubjecto falvo inexiftere poflent, 
"dde Ad OBSERVAT, LXXIV. : 
A NnoD. 1705. Cum Atcidas Güfppinpenfes ad fontem biberem, mulier 
. Helvetica quatum parabat vitulo bicipitey jam ante aliquot. annos in 
Helvetia nato. Monftrabat autem vituli folam pellem arefactam & flipulis far- 
tam (ausgeftopft) Oculi cuilibet capiti erant bini, fed aures tantummodo tres, 
quarum medium: ambo capita fibi communem habebant. In majorem rei fi- 
dem non tantum producebat cranium: elegantis monftri, fed & litterasà Ma- 
giflratu loci , ubi editus erat vitulus; in rei teftimonium Ícriptas, figilloque 
publico munitas. | i 2d 


ki 4d OBSERV 4T. XC. pr «95 

Mie fupra modum obefo narium hemorrhagia vehementi ex. utraque af- 
|... * flicto. cum libre circiter tres profluxiffent, ut medicinam adhiberem, tó- 
| gabar, Primo dedi adftringentia leniora intus; his vero nihil efficientibus 
1. ad vehementior, ad pilules HW ildeganfiauas , ad laudanum me accingebar. 
|! Meoenetam majorem aqua frigidiffimz aliquamdiu. injectam radici nafi allie 
gabam impofito fimul epitliemate ex Dolo, gypfo, albumiue ovi , rubrica fa- 
brili €9 aceto. Naribus infufflabam pulverem ex alumine & lacca pidoría. 
.Parabam turundas ex alumine rupeo. quas atramento fcriptorio madefactas 
in pulverefupra dicto volutabam. Hz naribus intrufz id efficiebant, ut fari- 
guis per faucium ifthmum fcaturiret. Idem erat effectus turundarum ex em- 
ploflro diacbylo. | Curavi, ut fanguis füillaret fupra ferrum candens. Liga- 
bantur extrema ferico rubro, etiam non pofthabita fuperftitiene. Vola pre- 
mebat lapidem hamatiten. Collo lintea aqua frigidiffima imbuta circumvol- 
vebantur. Denique & venam bis incidimus , atque fic ultra novem fangui- 
1 nmislibras fucceffive perdidimus Unum erat auxilium im. Zinora rofarum à 
4' SCRETA commendata, unde fanguinis rivi fübftiterunt, Iden: in alijs quo- 
3 que tentatum fuccesfit, & forte fuccedet, ubicumque fanguinis ebullitio- 
a | j KR 3 ; nem. 


we c0 Aofini Levtilít: | 

nem nimiam fedare, ejufque fervorem temperare neceffe habebitur, Adftrin- 
geatia hic raro profunt, etiam in ea , quz non à fervore fanguinis fovetur, 
hamorthagiag fed à fuppteffione evacuationis alicujus confuetz, aut vifceris 
«ujuídam obílructione. Aperientia funt his longe meliora, & crocus chaly- 
bis aperiens pra adliringente, hic eligendus, Certe parcior in ominibus non 
AXantum hamorrhagis , verum & alijs alvi fluxibus effe debebat ufus adítrin. 
gentium , nec fortaffe , nifi cum urget fymptoma, adhibendus. Raro enim 
alioqui Medicus voti damnatur, ^ — : "LUST 


4 OBSERPAT. XCVL 


Irisfimi funt haut raro Venzfe&tionis effeQus pas(im ab Auctoribus - 


* adnotati , ficut vel hoc nomine ridendi fint infulfislimi Venafzclio- 
nis ofores & explofores, quibus per hec ipfa exempla plane oftenditur, quid 
interfit inter Medicum fpeculativum & Practicum. Nordlinge nobis obvenit 
virgo 16, circ. annorum, cujus mirum affectum & rara fymptomata fi recen- 
Tere vellem , in tra&tatum relatio extenderetur. Id unum hicloci memoraffe 
fufficiat, quod fizgultu continuo tam ftupendum in modum exerceretur, per 
plures dies, immo feptimanas , ut nullum pharmacum ei fiftendo , neque fto» 
machicum, neque hyflericum , vel antifpalfmodicum quidquam valuerit, Col- 
lega tum meus, Excel. D. WVVELSCHIUS multum laboris infumebat, ut 
vel hoc fymptoma fedaret , fed incaffum, "Tandem ipfi, & mihi in confilium 
quoque vocato , plane oz» vium & judicatum , fed ab alio, nefcio quo, 
commendatum V enzfectionis remedium, non tam permittentibus , quam con» 
niventibus , nobis adminiflratum , malum é veftigio, & ante quidem , tulit, 
quam plaga à fcalpello infliia deligatetur, — Aliquanto poft, praterlapfis ta» 
men pluribus diebus, redijt, eadem, qua ante, vehementia fingultus. Rute 


fum tunditur in brachio vena, dictum factum ; fingultire definit, nobis tum 


quidem przíentibus ac ftupentibus, idque, ne quid celem, nen femel aut 


bis, fed pluries factum, malo femper dierum aliquot inducias praefixit. Ego — 
adhuc mifere decumbente virgine Stuttgardiam conceffi, neque, quid hadtee — 
nus ageretur cum illa, unquam refdivi, Adde. quodh.rrendis nonnunquam. 


4 


j 


convulfionibus quaffaretur, fenfibus tamen non gatis, Durum captu, une. 
ge fingnltum vena pertufio tollat? "T'uliffe camen hic experientia toties dee — 


elaravit, ratione fruílra contrapitente. 


Paadbdfows 000 0. as 


2e suus isi o«dd OBSERVAT. CII. 
^w Ue de calculórum cyflicorum comminutione per medicamenta poffibi« 
Q; fcripfimus , B. L.. f: libet, videat in mifceBlaneorum noftrorum c Me di- 
£c Praticorum Parí.I. p. 131. fegq. legatur quoque Excel; STISSERUS 
AU, Laborat. Cbim. Specim.I. cap. 6. Vanum infuper effe, quod medica 
menta calculum veficz comminuentia oporteat effe corrofiva , evincunt pen- 
matorum ventriculi, filices deglutitos, ovorum teítis matetiam prebituros , 
comrhinuentium. Licet enim m his liqàorem gáftricuti, quam in quadrupes 
dibus aut hominibus , acriorem forte concefferim, tam acris tamen non eíl, 
ut corrofivus, & virtute aque chryfulce lapides comminuere, dici mereatur, 
' Obfervavimus aliquando puellulos in infantia calculofos , fueseffu temporis 
Íua fponte liberos evafiffe abíque medicamentorum ulla adhibitione, fine du- 
bio, qued corre&tis in corpore humoribus cornpages calculofa per. fe refolue 
tafuetit. — Occurrit commode Difcurfus, quem AArcbiater Wfrtenberoicss, 
Illuftris Gmelinzs aliquando de calculofa diathefi propofuit, principium nem« 
pe lithopoieticum non tam in folis renibus & vefica, quam tota maffa fangui- 
nea ac humorali delitefcere , & cumprimis vitio ftomachi primave digeflio- 
nis deberi. — Gaftricum nempeliquorem per inertiam € cibis magma glutingz 
fum procudere , nec atomos lapideas cum cibis devoratas rite folvere, & per 
inteftina juxta cum excrementis evacuare: Sed implicatas glütini fuo primum | 
in inteftina , hinc mefentcrium , poftremo vifcerum omnium receffus derivare, - 
ubt denique cavitates commodas nactz, accedente cumprimriscoagulatore fa- — 
lino ,in calculos corapingantur, — Qua cavitates cum in renibus & veficare 
periantur commodisimza, ferum infuper falfum ibi hofpitetur, defit hiumo- 
rum alibi coagula magis impediens motus impetuofus , adfit contra quieshuie - 
negotio magis'favens, hinc & ibi utplurimum calculos nidular, quamvis id - 
alibi locorum , ezteris nempe paribus, fieri poffit, adeo, ut nullum pr Ope 
modum corporis vifcas immo ipfamet vafa, & metropolis animz Car e (iau, 
glandulam volo pinealem , à caleulorum hofpitio immunia reperta fint. Im- 
mo, obfervati fudores arenof;, G podagricorum tophi , creta fimulacro in 
ipfo vultu-efflorefcetites, quo de in altero AMifcellaneorum nofivorum tomo; 
fuo cempore edendo. ^ Vlterius hinc Vir Iluftris fuam illüftrat fententiam, 
quod ifti plerique, quorum Sulphur in fanguine mais oppreffum , prados 
minanté pituita , quales funt puelli & feniculi , fint lithiontes, & inter medio- 
xumos annorum ilii, qui Baccho militantes liquorem gaftricum perpetuis allu. 
vionibus volaulgate fus exueront, Hinc denique prudenter fuadet, ut me- 
&icimenus lihongipricis continuo pergifceantut átomatica, flomac hum e- 
E. juíque 


uo ^0 Gefniatlü  ——- 


jufque liquorem refpicientia, quin & ejufmodi pharmaca ufu non interrupto 
illis conamendentur , quibus excift funt & veficula calculi , ni ob diathefin .e- 
tiam poft excifionem permanentem tales renafci velimus , quod quidem fieri, 
die toto experimur, Sic enim oblitterata fenfim illa difpofitione, reftituto- 
que fuis functionibus ventriculo , non effe metum , ut lapides denuo fuccre- 
Ícant vel prefentes augeantur, Immo, nos addimus, magis effe fpem, ut fpi- 
ritu volatili in ipfamet urina tunc aucto, & auflero diminuto, fenfim atomi 
quzdam à vefice calculis abrafze cum urina. prodeant, hinc & ipfe.calculus 
fuccefive minuatur . etiam qui veficam occupavit , eadem fere ratione, qua 


Gutta cavat lapidem, non vi, fed fxpe cadendo. 


Ad OBSERVAT. CXX. 


FE in cuprum mutatio ita procedit: Omnium primo vitriolum fequens. 
- ti modo paretur: Extrue tibi furnum quadratum parietibus craffis & ro 
buflis. Utrumque furni latus tres Cameras habeat: Camera qualibet no« 
vem aditibus , feu foraminibus quadratis pateat, Jam, quod eft reliquum fur- 
ni fpatium altitudine 2, circiter pedum lignis impleatur, relicto tamen in me- 
dio lignorum fpatio, canalem ligneum perpendiculariter ifti fpatio immitten- 
dum , capiente, per quem ignis inferri queat. Reliquum furni adfummum 
ufque repletur minera ferri, coopertis per eam lignis. Jam igitnr illato per 
dictum canalem igni ligna incenduntur, fic fumi fulphurei Camerarum adi- 
tus intrant , & ibi in Sulphurem verum notabilisquanttatis denfantur, Sco- 
riz abjiciantur , Sulphur autem ubi refrixit in ligneas trullas injicitur fuper» - — 
fufo mox communi lixivio, quod inde viridefcet. Lixivium viride per epi« 
ftomium trullis adaptatum in vas quernum füppofitum derivatur, & coqui- 
tur in aheno plumbeo, donecfarifcat in Vitriolum. — Quo jam exco&o lami- 

nz ferri ( GiferzCotábe) in dolium quernum collocantur , Vitriolum fuper- 
funditur, & Sale commune «andefactum fucceffive injicitur; fic ferrez lami- 
zin mucilaginem fubrubram corroduntur , quz tofta & liquefacta f. fufain 
cuprum verum transmutatur, Quantitas pro minera. bonitate. nunc majot ; 
nunc minor adquiritur, D. r9. Junij 1697. tentatum alicubiin minoriquan- — — 
titate experimentum facto computo ex ferri centenario uno largitum eft cu» 
pri libras octo & quadraginta. — Nonnunquam redeunt librz fexaginta vel.— 
feptuaginta. | | | 


-— 


Pataliclifus. i 1:32 
; — ÓÁ—— M — HH —— 0 
| ; 4d OBSERVAT, CXXXVIII. 
RC ín Suevia Plica, & interdum nulli Medicorum per omnem praxia 
vifa. Nobis unicum exemplum Nordlinpe in quodam obfetvatum , 
quiin dextra, quantum recordor, fyncipitis parte, per multos jam annos cit« 
rum tenuem, ad inflar calami fcriptor] & in morém funiculi propenden» 
tem, ad ulne & ultra longitudinem exporre&tum alebat, reliquo calvarix tam 
glabro, ficut eft ovum. Quod alioqui negotium ipfi nullatenus facefferet , 
cumque non nifl maximo cum vitz periculo praícindi poffe, perfuafum ha-- 
beret , funiculum tolerare , quam ei medicinam adhibere maluit. Nec vero 
 £acendum , bonum hunc virum non tantum perpetuo faciem pallere, fed & 
|! &rebris ad oculos defiuxionibus & lippitudine vexari, quin etiam rheumaticis 
| nennunquam doloribus cruciari, Num plice hac accepta ferenda , eo minus 
affeverare aufim, quod in Obfervatione Excell, Auctor tradat, ejufmodi fym- 


ptomata precurrere plicam , hacque praíente tolli, - 


| 4d GBSERVAT, CXLVI, 
| K /Ediduam Anno 1696. fecimus Matronz nobili hyfterice, mifere per 
l A aliquot menfes occumbenti, | Dabantur pulveres ex Martialibus by- 
| fiericis & ahforbentibis , quos , cum aliquoties atfumfiffet , cauffata eft augee 
te dolores & omnia mala, feque proinde ufum eorum ferre non poffe, Di- 
| xi, me quid aliud fcripturum , eofdemque pulvifculos cum fragacantbz fo- 
| lutionz in pilulas compingebam, quorum plus quam centum dofes deglutijt, 
| earumque effectam miris laudibus extulit, Cum jam diu convaluiffet, fucum 
| predebamus , illa ferme fidem adhibere nolente,  Dandum aliquid opinioni 
| preconcepte cumprimis muliercularum , ni nocere, quam prodef&e, malis 
| Pharmaca libenter & cum fiducia quadam affumere, fane non exiguum ad 
| eutam felicem affert momentum, & in ea femperfui perfaafione, minus juva- 
| re, que non effe profutura firmiter credunt, aut maximo cum txdio vel nau- 
J| dea coaCti forbent egroti..— Q'uamvis & hoc non abfurdum fit credere , pilu- 
| Jarem, quippe compacliorem, & lzvem formam , non eque ventriculi plicis 
| infigi, quam pollines, atque adeo vel ipfam formulam unius medicamenti mu- 
| tatam pre alia falubriorem effe poffe, Addimus, 3Sereni[fimum quendam 
Fiiccipem Goppinge acidas febenbufans? haufiffe , quod Güppingenfes , quip- 
| pe, falfo quibufdam perfuafis, nimium acres, adeoque noxias futuras, fibi 
| imaginaretur, Servam proinde quotidie 7 ebenbufam , ut illinc aquas afporta- 
ret, ablegavit. Hic autem, cum per aliquot dies illuc commeaffet, polea 
Güppiugenfes haurire, tuoque Domino Sereniffimo potui dare coepit, quos 
"Append. Dec, LL, du. FII 09 VI, $* - — iple 


"a 
| 


——— 


438 - | .. RofmiLentilil — 
ipfe Jebenbujanas credens, fecure haufit, eodem, immo majore cum emoli« 
mento. Peracta feliciter cura fraus, (1 modo fraus dicenda, detecta fuit, 


E. aliquando viro vehementer obefo confilium daremus, qun vivens 
: brevi tempore multum extenuattor fieret, inter alia , ut pani fenfim de- 
füefceret , carnibufque magis vefceretur , fuafimus. — Orta hinc inter me & 
alium celeberrimum quendam Medicum amica diffenfio, cui crederelibuérag; — — 
carnium potius, quam panis efum impinguare , narrata etiam aulici cajus — - 
dam in hancrem obfervatione , qui , cum panis efum negligeret , carnibus li- 
centius paftus , obefiffimus omnium rel.quorum vifus eft, Relinquimus hanc 
obfervationem. quippe Medico ifti ab alio narratam, fuo Auctori, non impof- 
fibile exittimantes, ut abílinens à pane fiat obefus, cum G hic aliquid con- 
fuetudini fit dandum. — Id vero folum obtinere cupimus , ineffe pani magis ; 
quam carnibus , impinguandi efficaciam, idque brutorum cujusvis generis a» 
nimalium exemplo demoaflrantes , inter quz carmivera, Leones, Lupi, Ti- 
grides, inter quadrupedia , G inter volucres accipiter, aquila, corvus &c. 
ininus pinguia reliquis ordinarie vifantür ; Contra , qu& vegetabilibus , & cum- 
primis frumentaceis vefcuntur , addita praecipue quiete, ultra modum & quam 
fat credibile, haut raro pinguefiant; Boves dico, porcos , anferes, coturnices, 
capones Gc. — Nec deeft ratio, fi oleofam pinguedinis Naturam confideres, .. 
Pius enim oleoft in frumentaceis , cuam carnibüs, qua fale abundant, repe», — 
rias ; € carneis vix oleum aut QAcyisóvlz, € frumentaceis autem levi negotio 
multum ejus extorferis.. Dantur autem. & Hominum exempla valde maci- ^ 
lentorum , quit à panibus abflinent, quale quid de Aupufliffimo quodam AMo- (- 
marcha pradicatur, nofque litteratum quendam monogrammum novimus, ad 
carnes, eafque prepinques, avide libandas paratifimum, à pane tamen ab- 
flinentem, ied & quovis cane venatico magis gracilem, Alitur & nobis & ' 
"Mopfuloram genere cate/us pinguis G habitiffimus, fed nullo alio per to- 
sum annum cibo, quam lolo pane, viclitans, Ini urbe Balfara, eoque die -— 
ftridu ad ufque fluvium Jzdor, patentem ferme ad 600. miliaria ad oram 
Arabie lacolas nec pane nec oryza , fed folis dactylis vi&itare, pifcibus item. 
ad folem arefaQtis & conditis teftatur TAVERNIER Jtin.Perflib.II, cap.g, 
Mirum , si funt emnes macilenu! 


d 


A 2t (2A 
Pavatelifmwu, | ns 

| 4D OBSERFAT. CLIX. uo 
Ideantur Hiftoriz in Mifcellameorum noftrorum Medico-Pratf, Part, 1, 


| M 287. adductz , mulieris unius, qua paffa fuit ordinarie menfes , fed, 


qui abfque ulla cauffa fenfibili emanferunt , alius item, fed fterilis , que men- 
Íes nunquam vidit, utrarumque cztera faniffimarum , quibus , ne ulla ad pra 
vocandum hunc fluxum, adhiberentur medicamenta , fuafor £ui. 


vu4Ad OBSERPAT,. CLX. 


Obis obftetriciam manum admoventibus Betbefda Güppingenfe MAS- 

N KOSKY ANUM Anno 1680. ANórdliuge lucem primum vidit, Ita 
vocabatur trachatus idiomate germanico confcriptus , quo docebatur 4fci- 
darum Güppingenfium defcriptio &S ufus- — Quilibellus, cum paucorum in 
manibus verfetur , libet Hiftoriarum memorabilium par unum , capiti tra&a- 
Ue XV. p.256. £. infertarum mentionem fortaffe non poenitendam injicere. 
 Alutarij Ulmenfis uxor, torminibus à Medicorum Choro pro hyftericis hae 
bitis diu multumque vexata Güppingenfes acidas potum adibat. Singulis die- 
bus tam per alvum , quam urinam vermiculorum vivorum mytiades redde- 
bantur. Erant non unius coloris & figure , quibusdam non defuit fafcini fu» 


d 


x 
* 


| ' fpicio. Convaluit, per DEI gratiam , filioli biennio poftleta Mater. Ab alio 


quodam Juvene, qui diu urine ardorem paffus erat, dictarum acidularum 
potus per virile membrum lumbricum latum eximia longitudinis pepulit, 
ipfo convalefcente, 


Ad OBSERPAT. CLXXVIII. 


|. . . 4 . . . * e * 
E. auribus utrisque imperforatis filiole recens natz vide Hiftoriam a 


- nobis relatam in AMifcellan. uoflr, Medico-Pratl, Part. 1.p, 226. 


| Ad. OBS. CLXXXIX. & CXCI. 
Uemadmodum medicamenta effera, cariofa, rancida, fitu obdu£ta, pu» 
tredinis charactere infignita, eundem in corpore humano alterationis ef- 
fe&um minime producuns, immo haut raro funt infigni nocumento; [ta 


^ Exe. Id : aac e. . : 
, eundem nautritionis effe£tam prebere alimenta, cumprimis ex animalium mor- 


boforum , moribundorum &c. cenfü petita , vel putrefcere incipientia, nemo 
facile crediderit , qui ratione uti fua didicit, quidquid in contrarium ftatuer 
- alijs collibefcat, Immo cur tanta fedulitate in coquendis oleribus, radicibus, 
fructibus efculentis, putrida, carie exefa, immo vel flaccida tantum, cultro 
| prifcindimus , neforte fimul in ollam conjciantur , & in cibum veniant? Sic- 
| 9.2 - cine 


» pt j P - $ US EAR i £n | A 

4o | o o wbenm- | 

cine hac iftis ex animalibus defumtis fint nocentiora? Contrarium potius & 
fuadet ratio , & obfervantibus experientía fine dubio probabit. Nec, ut illico 
. damnum in corpore fentiatur, eft neceffum. Satis inde fucceffive labem hu. 
moribus affricari, quorum vitium poftliminio quafi partes, harumque a&tio- 


nes luant. Scilicet, eft etiam hzc ciborum infalubrium byfterergia, de qua 1 


in Mifcellan. noftr. Med. Pra&. Part, 11. p. 474. ut & de noxa comeflionis 
carnium à pecoribus contagiofa lue infectis ib. p. fo9. Si inquiritur in cauf- 


fam , cur iltiusmodi carnes vulgo non effe noxiz cenfeantur, nullaíanealia | 


palmam commentitiis & obtentis reliquis preripiat, quam ea que defumitur 
ex quaítu, tum pecora vendentium, tum ma&tantium ; cum etiam ejufmodi 
carnes; quippe vilior's venientes, ementium , hominum fcil. fordidorum . f. 
Cerdi a(leclarum , quibus pre fanitate numi funt potiores. At, fi vel maxime 
infalubritatis ejufcemodi carnium nulla effet apodixis, tutiori tamen omnino 
via incedunt ifti, qui vefcuntur carnibus, ex animali de. nulla fanitatis labe 
- füfpe&to, quam ovibus echinofis , defumtis, | : 


Ad 0B$. CCXVI. &. CCXVII. 


Ui medicamentorum antimonialium , rice , quod femper prefüpponinus 
& inculcamus, preparatorum , vim bemocatbardicam negare vellet , is 
quotidianz genuinz praxeos obfervationi in os contradiceret. Antimonij cru- 
di etiam in fubítantia adfumti vires in varijs affectibus hodie miramur, quam- 
vis ficcioribus non zqueconveniat , fed phlogofes in illis excitare foleat, Im- 


mo in refracta dofi & metallorum erocum & Mercurium vit. pulveribus 


cacheclicis maximo cum emolumento,przeunte fic Exc; FRIDER, HOFFE- - 
MANNO,, permifcere didicimus. Gui hodie ignota eft virtus Reguli an-- 


 dimonij medicinalis, medicamenti vere polychtelli, feliciffimo chalybis con- 
nubie fuperbientis? Nec ullum eft dubium , fi chalybeata antimonialibus ri. 
té jungantur, herculea inde ad diras morborum hydras truncandas remedia 
productum iri, Suam quoque laudem, & fane non minimam , diapboreti- 


cum martiale Ludovicianum meretur. Nos Tinturam feu oletm antimonij . 


parare foliti fumus, mineram antimonij cum cruftis panis fecalini torrefaclis 


per retortam pellendo, unde liquor acidus empyreumaticus, cum throm- - 
bis quibufdam quafi fanguineis exítillavit, quibufdam aceti antimonij nomine 


Veniens, quamvisutrum pani potius, quam minerz genefin debeat illud (tag. 


ma,fepe dubitaverimus, | Separatur à thrombis clarusliquor & reclificatur, 


Hocacetum minerz antimonij affunditur & extrahitur inde tinctura rübicune 


diffima pergitur affufione aceti, quamdiu colorem à minera adipiícitur , quem | 


ubi exfugere defitit, abftrahitur per Mar. baln, acetum omne , ufque ád mellis 


confi« | 


l—————— — aw 


| - uaralielifum, — 14F 
confiftentiam, cui extracto quafi antimoniali füperfunditur fpirit. vin. re&tifica- 
üiffiraus, & extrahitur iterum tin&tura rubicundiffima , elegantiffima, iterata 
fpir. vini affufione, quamdiu rutilus color exfürgit. Ha extractiones ultimo 
denique ger Mar. baln. catite abftrahantur, cavendo, ut, cum gutta rutile 
alembicum tranfire coeperint, ftatim ab ulteriori deftillationeceffes, Et fic ad. 
quititur oleum antimonij rubini ad inftar refplendens, non injucundum, 
quamvis empyteuma omnino non deponat. Cujus dofis funt guit. X. xij. ex 
vino. Caterum exiftimem antimonialia medicamenta operari corrigendo a» 


E. 


 €orem in maffa fanguiaea, eique fulphur balfamicum reftituendo, & exaltando, 


Ad OBSERVAT. CCXVIIL 


Icat in medicamentorum plerorumque applicatione , ita & in moxz inu- 
A. fione magnam fubjc&ti raüonem effe habendam arbitrer, Non negandum, 
virtutem ejus debellandi podagricum dolorem effe admirandam, tot experi- 


mentis adeo probatam , ut fruftra quis contraluctati audeat, Sed & hoc ve-- 


rum eam vix plura praítare, quam aliud quodvis caufticum five actuale, f;- 
ve potentiale, [d denique veriffimum ejus ufum non «que tutum effe in fub. 
je&tis macilentis, temperatura calida & ficca praeditis, quod de veficatórijs quo- 
que omnibus egregie monuit Virinfignis, Medicine novum fidus, BAGLI« 
VIUS Med. Rom. tv. de veficant. "l'ametfi enim dolor in his quoque aufer- 
tur, nihilo tamen minus non tantum brevi, fuoque tempore, & quidem cru» 
delius, incrudefcit fed & artus inutti ad éivse'v adeo difponuntur , ut du- 
bium fit, utrum fatius exiftat, fuis patienter doloribus defungi, donec natura 
vocveoy 7mi9eg per calorem diícufferit , & poftea ufu pedum ad obeundas fun- 
iones expedito gaudere; quam dolores fugare, ac poflea claudi futoris ad 
inftar fella rotauli affigi, Bina nobis exempla funt nota; unum Pharmaco- 
pei, Senatoris alterum in Imperiali quadam urbe utrorumque macilentorum 


ac temperamento cholerico przcitorum, qui à mox inuftione dolores quis 


dem flatim abactos fenferunt , podagram autem non tantum non plane fuga. 
tam , quin ferociffima rediret , fed & pedes manuíque adeo fuo robore exu- 


-tos, ut vix incedere, vel cibum abíque aliorum adjumento capere poflent. 


Contra quidam meus Affinis, fed is obefior & [anguineo-phlegmaticus ho- 
gmo,uriica moxe inuftione podagram ita fugavit, ut jam per annos circiter, fex, 
ab ea prorí(us immunis vivat , imo ne quidem leviffimum illius doloris infül.. 
tum patiatur, artuum porro robore cum quovis gladiatore certaturus, Tam 
vero « vetuftiffimum effe hunc inuflionis externz morem, ex antiquorum 


AeQione didicimus, quos proinde, vel hac ipfa quoque de caufa diligentius 


d | | 33 evol- 


Y 


4, 


"ut 00 fof Lentilii ParüBelifms. 0000000 


evolviffe, quam fuperciliofius coatemfiffe, 
CRATIS & CELSI fcripta hinc inde. | 
| Ad OBSERVAT, CCXXX,. | 

Ordlinga per fingulos annos pafferum ejufmodi Canatienfium pullities 
N numerofía gignitur, quos inter, quifunt albo colore, hodie fere inter 
quotidianas referuntur, fic, ut mafculi florenis tribus veneant ,hominum me- 
inoria vix quinquaginta floregis venditi. Nunc autem rextor quidam ibi 
degit , qui variegatos plumis & quibuslibet ferme coloribus, pro arbitratu fuo, 
. pullos monftrare novit , artificio , quod revelare hactenus iegavit , fane quam 
 €uriofo. In ea hactenus opinione fui, vel res vario colore inabutos in nido 
fufpendi, vel ovula quibuslibet coloribus pingi; fed cum Excell. Obfervationis 
Auctor recenfeat, aliquos arte & induftria , objiciendo fcil, res albas, aviculas 
tum oculis, fobolem obtinere albam, fed fruftra, laboraffe , vereor, ut rem acu 
tetigerim, Interea IVordlingenfis artifex multum fibi lucri pulchellis aviculis 
comparavit, &, ni fallor, adhucdum parat. C'orvos,lepores, urfos,nive quavis 

candidiores in locis feptentrionalibus omnibus progigni , nivibus, que propes - 
modum ger totos annos ibi locorum terram operiunt, in Memorabilibus Cuf« 

laudie me adícripfiffe recordor. | d. 


pralliterat, Videantur HIPP Os 


Ad OBSERVAT. CCXXXV. | 


Um,tefte FRANCISCI, camphora tam lzte fuccrefcat in J aponia,ut ex 
igno camphoriferz arboris plereque domus v xftruclz finr, (i camphora 
fteriles efficiat, illud Regnum jamdudum incolis orbum effe oportuit, 


, 
1 
4d OBSERV AT. CCXXXVII, | 


'Um Excell. Au&or experimentum Colicz feliciter & femper pulfz, fudoz 
X. re , à pulvere lapidis cotilis in cervifta calida, aut fpiritu vini fumto, pro. 
le&to recenfeat ; in memoriam mihi revocat aliud in Epbemer.goffr. Dec, III. 
init. 1. Obf. 8 1. adnotatum, pulveris nempe fiftularum tabaci antiquarum ad 
cufp. 3. cultri fingulis horis ig vino , fpiritu vini, aut aqua meathz exhibiti, 
in fopiendis ijfdem doloribus, Qpodfi igitur, uii fentit Excel. PAULLINI, 
iltud experimentum: fciendum , non imitandum, certe minus hoc de tabaci fi» 
ftulis imitandum erit. Nam, fi detur opuo, malim pulverem laterum forbete, — ^ 
Sed utrumque experimentum ; quin imitari tuto liceat; nil omnino prohibee 
reexiümo, — n" : 


ion 
v3 


SCHE. | 


e Et Rum 


— 


1: 
————— RÉ——À 


T — M 


CHRISTIANI HELWICHII, 
Phil, & Med, Do&oris, Medici Vratislavienfis, & 


nue Academiae Natuig Curioforum 
Collega. 


- : 5 ES ein 
Ju 7 G^ PRINT 


JESU! 


| Proamitm de Scriptoribus Rerum metallicarum ,€8,, 
| 4Meibodó im bae doGrina obfervanda, 


D VIE 3 f. t 


Ris naturam evoluturis , eomodum videtut przmittere Scripte» 


tes , quorum diligentia mineralia , inter quz zs refertur , plee 
niorí hominum notitiz funt fubjeQa, — lrimas inter eos de- 
: ferimus Ariftoteli, quamvis pauca fint , quae de mineralibus 
| Philefophorum Princeps in libr. 3. Meteorol. 8, c. 6. fub finem pofleritaui 
| ansmifit. Non ignari fumus, quod hodie reperiantur inter eruditos non 
| poftremi, qui ZEgyptiorum fcientiam de rebus naturalibus omnibus, etiam 
! metallicis , laudibus efferunt maximis éamque unice ex Hermetis, quem La- 
tini Mercurium , JEgypti veró Thot appellarunt, libris effe petendam con* 
| tendunt. At veró inter eruditos conftat, eos nulló fundamentó fubnixos ot- 
| biid voluiffe perfuafum, Olai Borrichii liber de ZEgyptiorum fapientia contra 
| Genringium , cordato cuivis abunde fidem fecerit, qui fibi à ftylo nitido Bor- 
| tichii àon paffus fuerit glaucoma objici, Nec Chaldzorum & Perfarum mo- 
|! numenta de metallis fuperfunt ,, uajsxx. A254 Zorodftri , cujus hiftoriam ex 
! Abulfedá aliisque collegit Edoardus Pocockius ( de eo etiam legatur Otte 
| Heurnius in Barbar. Philofophiz antiquitat. lib. 1, Chaldaic. p. 28. &in lib. 
| 2. Ind,c.1.) à Gemifto Plethone & Fr, Patritio edita nihil, quod huc faciat, 
| continent, Ex Pythagoricis fcriptis ad noftras manus nullum pervenit quod 
4 Philofophiam naturalem ejufque partem de mineralibus explicaret. "T'erun- 
| tur quidem manibus eruditorum 'T'imai Locri & Ocelli Lucani opufcula, ve- 
| rum gnarus Platonicz ac Ariftotelice Philofophi utrumque hunc ex Arifto- 
''telis quin Platonis & Pythagorae prodiiffe difciplina intelligit, Ulterius nec 
| fragmenta Thaletis , Anaxagorz , Anaximandri, Diogenis, Empedodis, De- 
| mocriti, Leucippi, Heraditi, Parmenidis & M«dliffi à multis pracipue IEgy- 
| dio Menagio ia Diogenem Laéertium ftudiosé colle&a doctrinam de minera- 
| libus illuftrant. — Socrates in moralibus occupatus hanc Philofophiz partem 
vix attigit," Quid ex Platonis Timo nobis promittere queamus Simplicius 
| prafation. in comment. Phyficar. Acroafeon edocebit, Foft Ariftotelem e- 
;jus diicipulus "T heophraítus te&e Alexandro Aphrodifienfi, de mineralibus 
Append. Dec. 121. dnm. VL. C9 PIN, qx — .— omni 


q46. — 0 Sehediafma de ve | 
omnibus egit, integroíque ttaCtatus de falihus, nio, slumine compofuit, 
quemadmodum Diogenes Laértius tradit. —. Liber ejus de Lapidibus adhuc 
fpedi $9 4 Pan | s |? : 
6. 2. Poft illa tempora Galenus lib. o. de fimplicium facultat. particue—— 
latim plurima metalla perfequitur. — De omnibus generibus eorüm etiam Pli- b 
mius differuit. In Lucretii l, f, Epicurea de Metallis dogmata fuperfunt, | 
Rudi minerva quzdam de illis attingit Ifidor. lib, 16. Etymol, Pretermitto . 
Ariítotelis Interpretes Alexandr. Aphrodifienfem, Olympiodorum Gc.|non 
quod cum Patritio ex Philofophorum albocelebria illa nomina expungam, fed 
quód novis additamentis & experimentis Philofophiam Ariítotelicam non lo- 
cupletarint, Quod & de Averroe & Avicenna Arabibus Philofophis affe» 
rere haud erubefco, Inter Scholaíticos Doctores viros certé acutiflimos ne» - 
ginem reperio, cujus opera in hac doctrina proficere liceat prater unicum. — 
Albertum Magnum, ex religiofa Przdicatorum familia Epifcopum Ratisbo- | 
nenfem , Patria Suevum , cui vaíla eruditio & infinita propemodüm opufcula | 
nomen magni pepererunt. [s certé GCex natura & ex autoribus fapuit plurie —- 
müm, Vix nominari meretur Conradus Megenbergerus, qui in libko Germa- ..— 
nieo ex latino germanicainduto vefte non adeó accurate de rerum naturis dif. — 
erit. Virum fefe przftitit Georgius Agricola in nunquam fatis laudató de — 
metallis opere, qui in. przfatione ad Mauricium Saxoniz Ducem opportun& — 
etiam monuit, quàm pauca Veteres nominatim Ariftoteles, "Theophraílus, - 
Albertus M. ad Metallorum cognitionem nobis reliquerint. In eodem ftadio 
cum laude decurrit Andreas Cxíalpinus, & fi (cientificam tractandi rationem 
fpeCles, palmam Agricole dubiam fecit, victus tamen Italus à Germano in - 
fingularium notitia, Plurima enim Zv/zzlse in Joachimica Germaniz valle A- 
gricola cognovit. Mazonius, qui de triplici heminum vita, activa, contem 4 
platva, religiofa egit quzftionibus quinquies mille, centum & nonaginta fe» - 
ptem, & irrito labore Platonem, Ariftotelem, Gracosque & Arabes ac Latis — 
n0s Interpretes conciliare fategit , interfperfit aliqua lectu non indigna, & vite 7 
gam cenforiam in ipfum Agricolam in quibusdam fibi arrogavit. Scctia no- — 
bis dedit Thomam Morefinum , qui in libro de Metallorum caufis & transe 7 
mutatione adhuc fuperftes eft. Tofephus Quercetanus egit itidem de ortu && 7 
caufis metallorum. faci Johannis Hollandi opera mineralia & vegetabilia in ^ 
 $vo prodierunt Arnhemii. Franc, Hernandez edidit hiftoriam plantarum a2 | 
nimalium & mineralium Mexicanorum, in fol. Rom; fed id opus vifamdtg 
à menoneft. Nec unquam legi Ludovicum de Comitibus Coloni editunr, / 
C hriftophori Enccelii & Conradi Gefneri de hoc argumento opufcula non tame 
P hilofophis, credo , quàm fub Prifciano ftipendia merentibus profutura, Mas 
iof 


z: 


200 o Sebeliaftia de Ere, lu M 


jor proficiendi fpes ex Fallopio ac preprimis ex Celeberrimi Rolfincii erudi- 
tiffimis difputationibus Chemicis fex, inter quas etiam de Cupro uia com» 
paret. Ambigo an Alvari Alonfi Barba? mentio facienda , quippe cujus libel- 
| lus de Metallis in India metallice rei prazfectis deftinatus eft, — Olai Borrichü 
docimaftice metallica fcriptum brevefed doctum ac nervofum eft. Pene ob- 
licus füeram Georgii Fabricii , cujus de metallicis rebus ac nominibus obfer. 
vationes variz Gt eruditz evolvuntur, quibus ea potiffimüm explicantur, quae 
Georgius Agricola przteriic, & Morieni Romani Eremitz, de re metallica 
| &c. Compendium Horneji naturalis Philofophiz de lapidibus , metallicis & 
ineralibus mediis eft opufculum certo non proletarium. Alphonfi liber Phi- 
4 lofophix occultioris prxcipué metallorum à me non eít vifus,  Philofopho- 
| rum per ignem lucida & tantüm non flammans doctrina credo obtundet ocu- 
| los intellectüs , utpote qui ad tantum lumen coccutit quapropter eorum fcri- 
| pta cum venía cordatorum Chymicorum, quos plurimi facio, jam omitto, 
|" Non fine offensa eruditorum pratermitero Athanafium Kircherum, Soc, fesu 
| Presbyterum , qui omnigenam fuam eruditionem orbi multis monumentis 
probavit , cumprimis in mundo fübterraneo j decimus ejus liber de Metallur- 
gia quedam altioris indaginis refert. Burrhum aliofque ejus commatis lubens 
pratereo. Beccheri infra mentionem facturus & Ola ormii labores com- 
] mendaturus.. Poffevinus lib, 1 5. Biblioth. c. 12. refert alios adhuc autores , 
. quos p. 63. quivis inquirere poterit. | | 
|. $.3. Non absre fuerit, fi paucis explicavero quomodo doCtrina de Me-.- 
tallis ézieupovixós h. e. fcientificé tradi queat. Scilicet cum mineralia hodié ap 
ellentur ea omnia, qua in venis terrae metallicis oriuntur ; Minera enim, an- 
| notante Voffio lib, 2. de Vit. ferm. c. 9. 7Matricem defiouat. f. venam terre 
1 smetallicam, ab Arabibus juxta Gefnerum primitüs adhibita, ftatim vidctur 
neceffarium ea partiri ia Ípecies , cüm fermones de univerfalibus judicio Ári- 
ftot.lib. 3. Polit, c, r. in talibus fintinanes.. Hic modo laudatus Philofophus 
lib. 5. Meteor. c. 6. Mineralia dividit in devia foffilia St ustoo«eula metalli 
€1 ,modo quis non omnia fübterranea Dioícoridem fecutus metallica vocet ; 
& deinde foffilia iterüm partitur in iiquabilia, lapides, & eaque bumido fol. 
| eunti, h. e. juxta eum, in pulveres coloratos; Albertus M. Mineralium fa- 
| cit fpecies lapidem, metallum 5 que mediam iater lapidem £9 metallum ob* 
]. £inent naturam ; licet etiam ut fano fenfu cum Avicenna lapidi & metallo ad- 
das fulpbur &9 fales. Inter omnes vero conftat maxime metalla differre à 
| foffilibus, quód ea fint liquabilia & malleo duHibilia, Quia vero fcire eft 
1 «aufas rerum & prima principia ufque ad digi noffe lib, 3. phyf. c. à a 
Huet 2 | upio 


—————— 


- — 


- 


Q8 500000 deli deErh 


dubio cauf mineralium fuerint etuend comparaturo fibi fcientiam: de mi- 


neralibus. Non autem exiftimandum eft, quod omnes caufz locum inveniant. , 
in hac doctriaa; Peripateticorum fcholz enim iis formam: abjudicant, ficuti — 


Caalpinus in his facile princeps lib. r. Meteor. c. 2. edocet. Nec finis cujus 
in Metallis eft quarendus , quoniam partes fimilares metallorum non funt ipm 
gratiam organorum. conditz , quemadmodum in viventibus contigit: Finis 


autem cui merito attendendus eft; ars enim traxit ea ad varios ufus huma». 


nos, cüm homo quodammodo omnium finis fit a. Phyfic, t. 24. Reliquas 
igitur duas tantum.caufas agnoícit Philofophus in hisl. 1. Meteorol, c. 2. Ma- 
- tetiam,quoniam fine materia & ex nihilo naturaliter (fupernaturaliter mandune 
& omne ex nihilo facta effe credimus omnes edocti à S. Spiritu ) nihil fit, quod. 
decantatum eít axioma Ariftot. tàm in Phyficis tàm in Metaphyficis Conf. 
lib. 7. Metaph. cap. 7. lib. XI. cap. 2. & deinde caufam efficientem. Proinde: 


etiam in hac doctrina demonftrationes petuntur à caufa efficiente S marerialig —— 


«uemadmodum V iri Te?zs &motune gnari Scherbius , Piccartus , Sonezus, Dre- 


bv ROM 
* e. x Lx: " zg 


RC 
ES 


jerus , Zeidlerus, Neldelius,, Cennngius, Hedio , Wichelmafius alijque fae. | 


tis in fcriptisfuis monuere, Kis expl'catis & generatione ipfa oculis quafi fub- 
jecta aliz metallorum differentia: exp'icanda , íci'. ex qux continuum habent 
«um genere nexum eique per fe infunt, id.quod.centinget, quando animum: 
advertemus ad ea, qua ratione caufz efficientis oc materialis mineralibus come 
petunt : nam pro varijs materie paftionibus ab efficiente produ&lis & diverfis: 
- a&tionibus efficientis in. materiam fortiuntur varietatem. Cartefiani Metalloz 


rum differentias à diverf partium conjunCiione, dilpofitione & figuratione de- 


pendere ajunt. — Hiis expeditis ceníeo cfíz tranfeundum ad metallorum pro- 
prictates communes, quz funt (1,) Soligitas Gt duritie; major Gu minor pro: 
diverfitate metallorum (2) Ziquabilitas (3) du&ibilitas (4) pondw 8$ gra» 


mit45 (s) odor (6) fapor , & fi que fint plures, In his. omnibus preter quae — 


flionem à2., quz feniu patet, obíervanda etiam quxtio. io* fivécur fit, De- 
inde non incommode forfan. de przparatione metallorum tractari poterit, &. 


quid de tranímutaone metallorum goft multos Phyficos, Chymicos, Medi- 


-€os, ipfum etiam Celeberr. Polyhiítorem Morhoffium Juris. Doctorem Elov 


quentiz & Poé[eos in Kilonienfi Academia Profefforem fentiendum fit, aperie 


re licebit. Hzcin genere de Metaliis tra&tata fufficere crediderim. Progredie 


eadum ad fpecies. Perinde vero fuerit,à qua exordium quifquam fibi capiendum 
putet, quia unius fpeciei notitia non neceffarió requirit cognitionem alterius, nift. 
quis propter nobilitatem primum locum auro.dáre vellet, Hxc pratfatus fum 
€o fine paulo prolixius , ut fi forte aliquibus non difpliceret hac de zre prage /— 

^ E 


4 
A 


] 
| 


| 


| 


| 
| 


[5 


| - $cbediafoa de Are. 
matia, & impolterum de reliquis metallis eadem methodo , Deo juvante ages 
rem ,non eflet neceífe dennó hunc campum ingredi. Propter eandem ratio- - 
nem pauló fufiis de materia G efficienti metallorum in genere epi g adhac pet- 
 fpicicbam facile, uon poffe fpeciei natüram 'explicari , nifi aliqua generis no« 
titia in agtecefíum animus foret imbutus, Dabis ergo, Lector Humaaiffime, 

veniam & lengiori quam par eft prooemio & traclationi generali, | 


-CAPUT PRIMUM, 


Ee 


— tw 


Are i pras fdb e io aul 
— Natura AMetallorum in genere, 
$. Ie | | 


: 1j E. materia metallorum primo fententiam Ariflotelis & A ffeclarugn ejus 
A7 explano ex 3. Meteorcl, c. 6. fub finem; ibidem: cam duplicis generis 
€orpora fub terra fieri Philofophus ftatuiffet, addit id fieri eo ;quod duz finr 

€x Balatiores , fumofa &8 vaperofa , famoía iterum;vel pinguis £9 combufri- 

bilis, vel arida €9 incomDuflibiiss vaporofa vero vel glutinofa vel minis olu- 
éino[4 quorum ilia materia fit foffilium , hec autem mimis plutinofa meti]lo- 
fum. Fumofa exh«latio ex ferra , vaporofa ex aqua ortum ducit, prout Cae 
falpinus lib. r, de Metall. c, 3. p. 7. in principio animadvertit, Id Vero Arie 
ftotelem in hanc fentectiám de materia metalloruth induxit, quod cerneret mex 
talla, cum liquefcunt, fluere ut aquam ,etíi.non. madefaciant, Nihilominüg 
juxta ejus mentem fortaffis non multüm prohibet allerere,quod effentia eorü (it. 
ferrea, id enim. Galenus hic ab. Ariftotele diverfum non fentiens admitti 
lib. 9, de facult. fimplic. c. 7; quia nimirum exhalatienes humide multum: 
A terra paff funt, Qui veró Ariftotelis Philofophia gnarus eft, me etiam nom 


zionente iatellipit illam vaporofam Ariftotelis exhalatiotionem patticipare 
| preter natavam aque edam de fabflantia airis , quemadmodum ficca preter 
derram cuam de jgne parüicipat: Caterüm requirit Ariftoteles, ut exhala- 


.. tio hec vaporofa minus gluiinofa includatur & coarcletur , verba ejus funt? 


Facit autem bec omuia exbalatio vaporofa cim includitur €$ ma» ipo ev oig 
Ailoie h, e. Francifc, Vatablo interprete , in lapidibus propter ficcitatem in g- 
"wum coar&atur C6 covcrefcit Sc, Ex hac quidem eft materia proxima me- 
illorum juxta Ariflot, remora verb terra &$ aqua ; homidum enim aqua: & 
ficcum terra juxta eum eft. maceria omnium lib. 4. Meteor. c. f* adeoque ez 
Semmegoun, omouu cgo iaigiPino, in fua dcipiune cum i 
$ ' Ls | Dia- 


nai 


T n - Sbeafmadeln. 0 0 TS 


[— 


cnm cs me e ET rn a n P rtm t M 


Dialogo , qui 'Timus infcribitur , dixit metal | 

pore gelationem , €x quo etiam manifeftum «ft , eum ab Ariftotele diffentire 
quicquid etiam de utriufque confenfu Olympiodorus nobis perfuadere aila- 
boret. Albertus M. aquam unZuofam &9 vifcofaim non tamen cremabilem 
(qualis eft fulphuris ) per coCtionem in. metallum converti autumat ; at vero 


preterquam quód remotam adducat materiam , fupponit quicquam quod fal 


fum eft; fcilicec unctuofum & pingue aliquod incombuftlibile reperiri dum 
credere nos vult, aquam unctuofam & pinguem effe incombuflibilem, etiam 
quando coquitur , cum tamen Judice Cafalpino nulla pinguedo incombufti- 
bilis reperiatur. Nec operz preuum eft; ut diu nos detineamus in eorum 1en« 
tentia refellenda, qui metallorum materiam faciunt aquam pauco terreo ad. 
sixtam, quid enim de illa fentiendum vel ex antecedentibus patere poteft, 
in qua fententia eft Agricola & Scaliger, cum difcrimine hoc quod ille aquam, 
hic terram in iis praevalere velit. Nec vacat inquirere, quo jure Arabs nofi- 
ne Gilgil civeres aqua perfufos materiàm conftituat , perfuafus metalla ex a» 
qua & cineribus inftar vitri conflari. : SNC EN UA 
G. 2. Relius fortaffis fecerimus, fi Ghymicorum de matéria metallorum 
fententiam expofuerimus. Tn eo feré conveniunt omnes, quod metalla e: ful- 
pbure 8$ bydragyro &9 fale compingantur , quibus nonnulli Arfenicum & 
Calcanthum adjiciunt; ita tamen , ut priorum opinio in acroateriis prxpons 
deret, Multa veró fententiarum divortia fefe offerunt inter eos, utpote qui 
diverfimodé loquuntur de hydrargyro & fulphure; crediderim tamen ego 
Principes inter cos fulphur commune & vulgarem hydrargyrum nequaquam 
in cenfum principiorum referre, quod hec fulpburis €9 «Mercurii metalli- 
ci tantum recrementa fint, vel certe materia cruda €9 depravata. Rationes 
pro hydrargyro à multis adducuntur fequentes ; (1) quód magna metallis cum 
hydrargyro fit focietas , quia illa in hoc folvantur atque infubftzntiam fluxi- 
lem Mercurio fimilem, quzque frigore non figitur, artificum induflria redu- 
cantur , ut vel Erafli teftis oculati experientia comprobant, qua affinitas in 
eo etiam elucefcit , quod hydrargyro Metallorum proprietates conveniant, ut» 
pote quod nen minüs quam metalla in aqua ftygia exfolvitur , calinatur &c. 
(2) quód in Venis auri & argenti, tefte Plinio, inveniatur , cui rei etiám argu- 
mento fit, quod omnes morbi , qui foffores invadunt, ex hydrargyro otigis 
nem ducant. Quz rationes an ftringant , maxime dubito: Quis enim quan. 


tüm ad primam , unquam materiam invefligzvir ullius rei ità colligens: hoe ^ | 
cum illo habet magnam cognationem , ergo hoc hujus rei materia eft, ad hoc - 


üf, 


fed 


enim, ut aliquid fit materia alterius nom focietas, áüt cognatio requirit 


ij 


icam maturam effe aqueex fri-.— 


M 
. 


VI ANCESTRY MUNDO SLAMIIY E - »^ 
/ ; 5 " 
Li ; 


 AMMEMPRONE 00000 A 


fed ut ex hoc fit factum compofitum, ita ut illud infit , defcribente ita ma» 
teriam Arillotele 2. Phyf. & 4. Metaphyl. Nam materia dicit internam rei 
caufam,nec collectio hac valet;metalla in fubílantiam fluxilern Mercurio fimie 
lem reducuntur, ergo Mercurius metallorum materiaeít, fi enim ita rité fefe 
habet,dixerim ego,camphoc materiam effe oleum,nam quando in camphoram 
fpiritus aquz fortis penetrat , camphora inftar olei fluida eít ac ita perfevetat, 
| mec forían minus recte colligerem , metalla effe materiam hydrargyri, quia 
| tiam hydrargyrum, ut ferunt in "Franfylvaniz quodam loco à terrx vifce- 
| ibus in apertum aerem erumpens brevi in corpus durum abit, Id veró per- 
quam frvolum eft, quod colligant intcr Mercurium X metalla. interce« 
dere cognationem , quod Mercurius prompte fübeat meatus metallorum ; pro- 
fectoy;ut vidit BOYLE j' neceffe non eft, ut inter diffolvens & rem ditfolu- 
|. tam fit magna cognatio , cum fatis ejus judicio fit, fi partes tali fint preditz fi- 
| gura ut poros corporis diffolvendi promte intrent, - Num quid etiam inter a- 
quam fortem & ebur eft cognatio, quia in aqua forti folvitur ebur? Non mis 
rum vero eft quafdam metallorum proprietates. hydrargyro | convenire; 
quia & ipfum femi metallum aliquod e(t; nec fecunda ratio melior eft, nam 
licec hydrargyrum in omnibus fodinis invenitetur, non tamen inde coníta« 
| .ret effe materiam rnetallorum, quia in eadem fodina faluern utplurimum omne 
| meta lligenus deprehenditur, non tamen inde concluditur , unum metallum 
| effe materiam aliorum. Sulphur ad metallorum compofitionem pertinere his 
| ewincunt rationibus Chemiatri , quod metalla, dum coquuntur , fulphureum 
| edorem naribus afflent, (3) quia omnis- vena, dum torretur, foetet, & fumum 
|. exhalat fulphureum (3) quod ex omni lapide metallis pregnante fulphur ex- 
| cütiatur, Qui vitriolum addunt, hifce fe muniunt: 1. quzdam metalla in vi» 
| triolum folvuntur (2) in plerifque metallorum venis & marcaffitis foeoundis 
|. atramentum five vitriolurn unà cum fulphure reperitur, Num fatis pregnan- 
tes fint rationes , aliorum judicium efto , & vel antecedentia loquantur, Hoc 
neto univerfaliter ad rationes hafce , cum ratione facerc eos, qui negant Sul- 
phur, Mercurium Gc. in mixtis praexiílere, G firmiter afferunt, ab igne de 
novo produci ; quam in rem non contemnenda profert Helmontius Tract, de 
tribus primis chymicis principiis $, 47. & f. 7 ». afferitq; ftrenucffnon anté core 
porum compofitionem extitiffe nec confluxiffe ad miftionem faciendam. Hiel- 
montii diligentiam & acumen multum füperavit is, quem literatus orbis nun- 
quam íine honore nominat Boylius in Chymifta iceptico, quamquesa alie 
ter videatur acutiffimo Willifio lib. de ferment, c. 2. Quid quod? dubium 
|. adhuc eft, an fulphur ex mineralibus eruatur; nam id quod ex anti 


monto 
vulgà 


in WEE ERA CNUSURT ETE Tus V Wee ad, o E d TOW RT WE. EUR Deer RT or E ORG T RC ONERE PONE DS PETRI NEN nm ME QD ML LI 
| à ; : 3$ P & 
* ) * : 


"eb Schediafma de Wu 


vulgi elicitur, utut colore fulphur referat, Celeberrimus Boyle potiüs pue 
iiorem AÁntimonii crocum effe autumot. ud | | : 

f. 3. Nullum videtur opere pretiurm, ut Hermeticorum placita difcus - 
tiamus, num tríaillaprincipia, fpiritus, anima: & corporis nomine venientia, 
ante fecula duo circiter à Bafilio Valentino introducta doctrinam prefentem il 
luftrent , quandoquidem in notitia omnium eft, Paracelfum hinc muratis no- 
minibus fua exftruxiffe principia , Mercurium Sulphur, & Sal, ut Helmontius 
non fubleftz: fidei teftis nos edocet. Quando veró nobis jam innotuit, quid 
de Chemiatrorum principiis ftatuendum, pari opera quid de Hermeticis, qua 
«um Chemicis eadem funt, habendum, eft declaratum. Jam fert ordo, ut etiam 
ingeniofiffimi viri: Renad des Cartes fententia fitmemoranda, Breviter mene 
tem fuam nobis exponit de his part. 4. Princip. philof. num, 72. 73. & 74, 
Bafis eft fententis ejus, interiorem teBuris partem folidiorem effe 8 com» 
paGam , ac metalla ín intimis terre vifceribus delitefcere . ad que nulla un- 
quam fodiendi pertinacia perveniatur, tum quia exterior terra nimis eff 

"era[fa, fi ad bominum vires comparetur , tura precipue, propter aquas inter 
medias, que eà xajori cum impetu falirent, quó profuudior effet locus, in quo 
primum aperirentur earum vene fofforesque omnes obruerent ; fert igitur e» 
ji5 fententia , metallorum tantum particulas €$ quafi venulzs in fuperiorem 
£9 molliorem terre partem werfws radices montiwn folere attolli, ibique po- 
tiffimum congrepari, quia ibidem terra pluribus vimis , quàm alio loco, fa« 
tifcit. Minillerium deferendi partes metallicas defert calori, fpiritibus , GC exe 
halationibus, Si quafiveris, pet quasnam-partes ope caloris fublata à metal- 
lis avellantur, ebícüriüs ipfe, aliquanto clarius ejus affeclz fuccis acribus vi cot» 
rodendi praeditis id muneris tribuunt. Do in hunc fenfum verba Le Grand; 
s$agni admiratoris Philofophie Cartefianz in inítit, part. fext. art. 8, n. f. quia 
credi poteft emnia metalla ideo tantum ad nos pervenire , quod acres fucci 
per meatus terra interioris fluentes qua(dam ejus particulas ab aliis disjune 
gant , que deinde materia oleaginea involuta atque veflite facile ab avgente 
vivo , calore varefato furfum rapiuntar C9 pro diverfis fuis magnitudiibi 
£9 figuris diverfa conflituunt metalla. — Inter deferentia pené oblitus fueram 
locum tribuere argenti vivi vaporibus , quorum & loco cit. & in bifforiana- 
£urg variis experimentis C9 ratiociniis elucidatd parte g. art. t. m. 1. men- 
tionem Le Grand injecit, ptit 

$.4. Dum ad caufam efficentem provolvimur, iterum primo loco Ari. 

.ftoteiis fententiam meritó promimus, Juxta decreta ejus-univerfalis quide 
cauía five cornunis generationis non mipüs mineraliamr, quam alionam cote — 
posum eft Colum, prout mentem ejus explicavit Cremoninus in peculiari — 

| tractatu ^... 
1 


us 
AN 


Schediafma. de Are; T d $3 


tractatu de efficientia Coeli. Specialis propria atque proxima caufa, quz ei & 
Gracis ejus Interpretibus , Philopono, Simplicio, Alexandro dicitur ovvexjie, 
referenda ad calorem & frigus. | Si autem remotis ambagibus quis rem ex- 
pedire conetur , ita ea juxta fancita ejus fefe habet: calidum & frigidum fub 
terra vim fuam exerunt in humidum & ficcum, quod (ficcum ) cum illo (hus 
mido five aqua) varie máceratur G fubigiturz in preparata hoc modo cor- 
pora dum «alor vel potentialis , qualis et fpirituum corrofivorum vel etiam 
actualis blandus agit, fieri vix aliter poteft, quàm ut ex illa maceragone di- 
. verfimodeé digerantur particula: atque ad fubulitatem , craffitiem , raritatem , 
denfitatem , pelluciditatem , opacitatem, imprimis gravitatem X levitatem. & 
czteras qualitates fufcipiendas variis modisreddantur apta & ope caloris tan- 
em facefant in exhalationes varii generis , ficciores, humidiores; fubtiliores, 
 &taffieres ; puriores, impuriores , fimpliciores , magis minufvé compofitaspro 
vario digeítionis atque excoctionis modulo , unde hoc nancifcuntur , ut com- 
4moderanscolari queant. —Frigoris verÓ actio potiffimum in principio ter- 
ram & aquam , quz funt diverfz fpeciei , unit ,.quando enim a principio ele« 
menta veniunt ad miftionem, funt betevogenea, quia funt diverfarum fpecies 
vum, tunc ergó potiffimum adio frigidi imvalefcit ad confervandum illa umni- 
$a; prout fententiam Ariftot.ex Cremonino declaravi in difputatione habita 
án Academia Regiomontana praterito anno de calido & frigido f.X.. Ultimam 
etiam manum frigidi actio imponit metallis largiendo eis juftam confiften- 
"am, ^ T | | 
— df. y. Cartefiani omnium metallorum caufam efficientem con(tituunt fo- 
lem, cujus calor omnes terrz pervadat meatus, ut habet le Grand, Enim- 
vero. Gaffendus Epicurez Philofophis reftautator nobilis in Philofophia Epi- 
curi in lib. X,'Diog. Laert. p. 1053.it non apparere ,qui poffit tam altum is 
terram folis calor penetrare,qui vix ad pedes omnino paucos fuperficiem ca- 
defacit ; cim €9 inter fupevficialem fubterraneunque calorem fuccedat repio 
frigida, aut certà minus calida, que deberet effe calidior. Adeoquenon im- 
merito adhuc quzritur, unde calor ifte oritur? Nam etiam illa fententia, quae 
vult, ignem intra terram gigni, patitur difficultatem maximam; vix enim da. 
tur intelligere, quomodo flamma creari perfeverareque diu poffit, nifilibertas 
aeris fit tum ob immenfam dilatationem , in quam halitus inflammatione dif- 
funditur , tàm obrepurgationem fumi ac fuliginis, quz nift procul amande- 
tur & marceffere cogit flammam & brevi illam futfocat, [s igitur ignis, qui per 
- Jnontium vertices fefe furfum effert, quemadmodum pervulgatz notiti& res 
eft, ZEtnam in Sicilia, Vefuvium in agro Neapolitano , Heclam in Islandia 
ignem evomere ( hunc poft projecta faxa tantas ejaculatum flammas , ut due 
wetppexd. Dec, ILI, Aun. FIR FI, — u* oppi« 


TEE — éebeliofmade Ere. 0 ai 1 


- oppida in cineres abirent, refert Dion Gaffius) videtur gigui'eo ipfo, quo ap- 
paret, tempore. Conf, Gaffen. l.c, p, 1052. Ipfeergó Gaffend, juxta illud 
Lucretii ubi deftellure canit: babet ignes unde oriantur. Nam multis accen- 
fa locis ardent loca terra, autumat , effe fcaturigines quafdam ignis, five fe» 
mina ignis illigata effe corporibus, aut concretis. Íuccis, qui pra caeteris pin- 
gues funt, fulphuri fcilicet ae bitumini, quia nufquam ignis eructatur, aut ca- 
lor quifquam fenfilis fe ad ufque terrae fuperficiem prodit, veluti in thermis & 
calidis aquis, quin illic utrumque iftorum vigeat aut alterum faltem domina» 
ri deprehendatur. Ifaac, Voffius de nat. & propriet. Luc, c. r. ortum ignis, ubi 
nullus vel ignis vel calor vel lux praexiftit, repetit à fola compreffione & at- 
 tritione: Cum enim, inquit, non poffint duo corpora effe in eodem loco, ne- 
cefarió evenit, ut quando illa comprimuntur € fe mutuo penetrare conan- 
tur oriatur calor d deinde ignis. Minor compreffio ficit calorem , vebe- 
mentior vero collifie 8€ attritio ignem fufcitat, |. An vero convenienter fuis- 
hypothefibus originem caloris indaget, ego vehementer dubito, nam ut ex 
append, adh. tract, c, r. apparet, fentit dari aliquam fubítantiam ; quae quam* 
vis totum impleat Gtpervadat mundam, potiffimam tamen fedem & ítatio« 
nem habet in fole, quam ipfe cor feu centrum appellat univerfi. "Valis autem 
fubítantiz originem ex attritione & compreffione petere mihi videtur ridi» 
culum. Hanc fabftantiam zn fummam tantum fed &9 intimam quoque per- 
sneare tellurem Q6. per coutatium quaquaverfum propagari contendit, Hiune: 
igitur virum fiaudis, de calore metallorum efficienti omnia.fuünt. manife(tif-- 
jma; 


am hactenus de caufa efficienti tacito praterire pede potuerimus, — Fecimus 
autem illud eo confilio, quod unicuique conftare. de eorum mente putaremus 


velex eo, quia metalla Planetarum nomine infigniunt; aurum enimab iis fol | 


argentum luna, ferrum Mars, Stannum Jupiter, Js Venus, Plumbum Sa- 


 turnus vocatur. Srtamen opera pretium eft, audiamus caufam; quam pandit 


Tohannes Marcus Marci in Philofophia veteri reítituta part. 2; fe&t. x. p. 8 t. 
& 32 hifce verbis: .Quoniam vero utraque feries idearum in vnundo boc [u5- 
lunari £9 ceelefti e « una radice fuit propagata ; manet inter hanc 88 illam co- 


guatio €9 analogia. fimilitudo autem caufa amoris. unde alia foli, alia lune, 


alia aliie planetis dicuntur convenire: atque metalla feptem totidem planeia- 


rum nominibus inligniumtur, eofdemque cbaraBeres babent communez , ob | 
quam convenientiam illorum vim €9 influxum recipere feque wmnutud alloqu£. 
dicuntur &c.. Cont, Levin, Lenanium de occ, nat, mirac lib, 1. p, 117. a ; 
* ; &€ 


f. 6. Mirabitur Lector, quiChymicorum & Aftrologorum fententi- | 


Ü 


| 


| Schediafma de o, e 1$ f. 
MN MM ME Tr EN LL uu ME, 
hac funt, pro foli cujufque natura infiuxuque planetarum oviuutur. «ris at- 
genti, autrique plebe fegmenta Gc. Verum influxus ille planetarum-in fub- 
terraneis nondum evidenter probatur , utut aliqua probabitia me legiffe mae- : 
minerim in Moyfis Maimonidis Doctore perplexorum , qui modó non eft ad 
manes. Beccheri judicium eftlib. r. feCt. 4, c, 2n. 12. Aff rologos nobis e- 
jusmodi nugas. facere nece[Jarias, ut etiamip[i videantur neceffarii; quodan 
verum, an falfum fit, noftrum non eft difquirere : Plenius hac de re judicium 
ferre liceret , fi Petri Arlenfis de Scudalupis opus de fympatbia feptem metal- 
. lorum, feptem lapidum , €9 feptem. planetarum. €9 Madriu .& Romae 
 G Parifijjs editum , confulere liceret, | Si vero. cum Crolii de fignatu- 
ris convenientiam habet, ego lubens eo carebo , & fine merivali eundem. 
. alii deperibunt, 
$.7. Tempus poftulat ut modeflé de materia metallorum noftram edif- 
feramus fententiam. — Credimus vero rem acu tetigiffe , qui halitum metalli- 
cum tietallorum materiamconítituunt. Sententiam eorum confirmant 1. ve-. 
12 arborefcentes quaft in fila tenuiffima cum lanugine fimilitudinem habentia, 
ha enim certiffimo funt documento , halitum filatim & pectinatim concteíces 
re quafi in metállum. (2) hiftoriarum monumenta produst, particulis me- 
tallicis pluiffe; laudo teftem Scaligerum Exercit. 3 23. de fubülit. ad Cardan, 
- qui narrat ferri pluviam in Tàurisis, cujus fruflum apud ipfum fuerit, addit 
Tulius ille: £ribzs circiter annis antequamab Rege Previncia ifta recepta efe 
fet, pluit ferro multis in locis fed raris.» Conf. Agricolam lib, g. de ortu & 
caufis fabterr. p. 77. Martinus Lifterus Med. DoGter in ACt. Erudit. Lipften- 
fibus Anno 4. p. 353. dicitur, adduxiffe exempla ex bifforicis feftantibus, di- 
ver(is temporibus jam majora jam exiliora ferri ut €$ cupri Metalla deci- 
diffe: An alia adduxerit, quam nos ignoramus. Doct, Joh, Marcus Marci 
in Philofophia veteri reflit. parte 2, fect, f. refert, in Bohemia Anno 1618. 
Cuprum colitus delapfum. | De Venere aurea in forma Chryfocollz foffilis 
cum fulmine coditàs delapsà prope Haynam Anno 1617. 4. 28. Maji legi 
1neretur Dominus Doct. Balduinus in Appendice Anni 8vi Ephemeridum 
Medico- Phyficarum Nat. Curof. in German, Decur. I, App.254. Ejufmo- 
di autem f£tufta ex halitu-fine dubio concreta fuerunt. (3) Ex quibus metal- 
lorum foffores latentis venz argumentum depromunt, ex iis nos matcerix 
metallorum in puteis Democriti defoflaz documenta petimus merito; enim 
vetó prater corrüfcationes & coeruleas flammas , quz terram. allambunt, cali- 
di vapores ex iis locis folent erumpete, ut teítis et Eduardus Brovvnia AG. 
Anglicanis Anno 1669. menfe Junii num, s. p. 8 LT, hanc eriam nives in illis 
- regionibus ftatim liquefcunt, nec ros concreícit, nec arbores procera vel lata 
Ü ' U2 i - gramie- 


ur Sedimade Er 0 


gramina affurgunt, Copia vero talium vaporum notat certe materiam , fi ni- 
mirum catera indicia cum hifce conjungantur. (4) llluftr. Boyle in fentamine 
magnorum effe&uum langvidi etiam 96 inobfervati motus, cui annetlitur di- 
fcurfws experimentalis de caufis quibusdam falubvitatis €9 infalubritatis aevis 
ejwque effettuum parum obfervatis fabne&tit experimenta chymica, ipfa.me- 
talla perfecta exhalationum fpecie in aerem elevari poffe detegentia ; quod cer- 
to eft indicio, concreviffe metalla ex halitu. Nec obftat gravitas metallorunx 
affignate materi& , quafi halitus nunquam in tam. durum corpus concrefcat ; 
quod fi enim corpora graviffimz refolvuntur in halitum , ficuti de hydrargyro 
conftat , quidni etiam halitus in corpus aliquod duriffimum abire poffec? Sed. 
ecce Clariffimi cujufdam Medici fententia noftrz adverfa eft; verüm pace il- 
lius viri dixero , citra fufficientem caufam fundatis(imz fententiz fefe oppo- 
nit, Nam quod ait , aurum. G argentum varias induere pofle fpecies, falis, 
liquoris, halitus & tamen manere aurum G argentum; id etfi concederemus, 
non datum tamen eft nobis intelligere, qui exinde fequatur , halitum noneffe — | 
materiam. metallorum; quod fi multa huic collectioni largiamur, obtinebit — | 
nobis. non invitis, quamvis exhalationem. vel halitum non effe materiale prin- 
cipium metallorum, id. quod eft verisfimum. Jam exfpectabis Le&tor, ut ha» 
litum illum in fua. principia ex mente Democriti, Epicuri , & Cartefii refol- 
vam ; primó quidem in partes, deinde (27) particulas five ut appellat Gaffene 
dus ,. moleculas & has.in corpufcula,, prout placuit diftinguere Celeb. Domi- 
no Perràul: & Cozdemzo, quz vltima Cartefii Philofophia vulteffe iterum di-- 
vifibilia, nihil enim tam exile effe, quod non iterum: in particulas adhuc mi- 
nores dividi queat? Ego etfi non dixero, hanc hypothefin fokdisfimis argu 
mentis explofam eíTe a Petito Parifienfi Medico, de Principiis nove Phil, Car- 
tefij , incomparabili Huetio in cenfura Pbil. Cartefiam. cap. 6. Heinrico Mo- 
ro.in Encbir. Metaph. c. 16. Parckero: aliifque, libentisfime tamem cum Wil- 
liio: viro-certé acurisaimo profiteor, quod lufciofus ego atque bebes, lynceis ac- 
caratiora relinquam, eatenüs fapere contentus quoufque rationi fenfus ex- 
terni operam preflitere; lib. de termentat, c. r. fi quis tamen hifce delecte- 
tur, islezat Philofoph. veter. & aovam "Eom. 2. p. m.4 3 g-. ed. Parifienf. Quia 
vero. Burferus in introduct, fua ad. cient, nat. lib, 2. c, rg. quarit, unde nam: 
tanta idonearum exbalationum: copia jugiter proveniat ? agedum reíolva- 
mus halitum eum. nor quidem more Democriticorum & Gaffendi Affecla. 
rum, fed Peripatetico, modo in fua principia cum: R.P. Honorato Fabro So- 
ciezat, J. in aliquibus ab Ariftotele diffentienti: Hic nimirum halitus , quem. 
fecimus materiam metallorum, ficcus eft. G6 comprehendit juxta Honoratum, 


prout - 1 


| 5. o 0 Sclediafma de Ere; Mus MEM 
.. prout in variis locis mentem fuam exponit , multam terram, id eft minima 
terre , que habent fphericam figuras, quam femper retineant ut nec tendi, 
comprimi , varefievá, denfari pojfint , quod & ficcum effe in fummo, & 
ignis minima, que funt cylindrica , oblonga , flexibilia €9 ( id in fummo effe 
calidum) que pzrticulas terre fufficienter colligunt , implicant , firingunt, 
nec certe excludere poffumus omne humidum, quod à pofteriori probatur, 
ipfa enim metalla liquantur; neceffe igitur eft tàm partes quafdam natare in 
medio communi, videtur ergo perquàm verifimile, ineffe halitui huic minigg 
aque quorum appulfu partes quafi ignis && inferceptione quadam feparen- 
iur; imó humor ille quafi vehiculum aliarum partium eft ; nefcio an huc re- 
feram , quod Boylius , ut me legiffe memini, fepe viderit, argentum ex fluore 
concreícere? hecautem conflitutiva halitus in terra vifceribus prafto funt, 
. ut quid Burfero refpondendum fit, vel. hinc illucefcat. In uno hoc Honora» - 
tum Fabrum defero, quod ftatuat Deum perfectorum mixtorum, qualia etiam 
metalla funt , femina globo terra indidiffe, que fint, quafi vudimenta metallo- 
fum & deinde vi caloris varié mifeeantur & abeaot in materiam metallorum 
"Tract, 7. prop. XI, in quo epinamur eum necà fe difputatis, nec teétaz ratio 
ni convenientia afferere; quantum enim ad primum in c. Tra&t.7. propof, 2. 
exprefse defendit, metalla conflare ex. elementis , eaque cfle materiam remo 
tam , optime etiam probat , quod fi veró res ita fefe habet , quid nos cogit ad 
aliam quandam materiam contugere, qua nominatur primigenia ? nonne ma. 
teria remota in refpeclu ad proximam ,qua à Philofophis paffim vocatur ul- 
timd , prima & fiita vis primigenia appellari poteft? Et nonne accuratisfimus 
hicce Phyficus in prafat, ad lector, 'T'om. r. premiffa. 6, 4 1. eXprefsé lectorem 
fui incomparabilis operis monuit, fe iz rebus corporeis quamor duntasat ele- 
menta & deinde calorem GCimpetum agnoícere , qui ergó ad aliam materiam 
primigenianr confugit? Ipfe quidem neceffarium id 'efle ftatuit ; fienim ele- 
menta pura effent, fefe non videre ait , cur potins iz auum quà in aliud viix- 
tur cbeant? Verüm im eo Clariffimum Virum ratiofugit. Cur enim dicere 
nobis non liceret minima elementorum motu à Deonon folüm producto fed 
&in propofitos fines directo modo faceffere in. materiam horum mixtorum, 
modo etiam aliorum non exclufa preffione , tenfione naturali " quod certe de 
atomis & corpufculis docetCeleberrimus Altdorffinz A cademig Mathematam 
& Phyfice Profeffor Sturmius in Epift, Dec. I. Ephem, Germ, an. 9. infer- 
ta, ut-veró € diverticulo in viam redeamus, concipimus facile humores intra 
nos per varios terrarum , rupium plexus percolari, in quam rem legi poteft 
Athanaf, Kircherus lib, 2, mund. fübterr. in quo de interiori terre conflitu- 
Wone, canalibus &c. difputatur ; Proftat gilt meatibus terr Pandulphi li- 
^€& v uei. 


4 


M 
- 


158 ride | Scbedliafina de Ere. 


[o 


CORNUA CUR E OCCUR EU - a ail 
:bét , qui cuattas venas , meatus atque aditus fubterraneos enumerat. Itam 
terra foliditatem A:iflot, ex admillione aqux petit 2. de gen. & corrupt. tex 
49. & lib, 4. Meteorol, quamvis contrariam defendere Plouauim lib. B Enn. 
2,c.6. non ignoramus, Scipio Claramont. in opere protundz eruditionis de 
univerfo lib. 12, cap. 1. parte alt op. p. 29. ed, Coloaienf. (cribit, uifquamter- 
eam in latebris inflar arene faluiam reperiri fed femper ple minusve, cone 
cretam 89 alicubi etiam lapidofis fibris vinciri; id quoque fateadum cett, 
dum tranfit partes terre, aliquas quidem poríiomes deponere , alias vero fuf- 
furari, nam quando e.g. per fodinam Chalcanthi fluit, compertum eft, eam 
multas ejufdem foffilis particulas fuffurari, & ita. multis modis preparar, dum 
idoneam praebeat metallis materiam ; aut dicendum, halitum ex his, que non 
- pridem nominavimus , conftitutum principiis per varios terrarum tractus fi» 
latim meare, & in debitum locum in quo aliquandiu retinetur, fovetur GL dife 
ponitur, pervenire, ex eo tanquam ex mati iterum per aliquos ductus & ca». 
nales veluti per organa generationi deftinata in matricem fefe effundere, qua 
femen iftud metallicum excipiat , recipiat, dum in metallum concreícat quafi 
per fublimationem, przviis aliis preeparationibus & refolutionibus. Hic mos. 
dus generationis metallorum nobis propius videtur ad veritatem accedere 
quam ille,cujus meminit quidam ex Britannis hifce verbis: Sal 89 terra mi» 
 sutiffimà confratia €9 ufque i vaporem refoluta fe invicem comprebendunt 
€9 in materiam duram d non denu refolubilem obrige[cuut ad eum fere mo- 
dum, quo vitrificatio nec won laterum €9 fiilium cotiio peraguntur. — Ea 
veró , quam nominavimus matrix vel Materia five principium patlivum funt 
lapides, argilla, lutum & arena. Quod de terra argillosà diximus, confirmat 
experimentum D. du Clos in Academia Regia Parifijs tefte Hammtelio pto» 
pofitum, is de ejufmodi terra prop? Lutetiam id retulit, in ea duriffimas & 
ferrugineas Marcafitas inveniri, ex. quibus vi ignis cum borace aríenicali fu- 
fis ferrum prodierit. Communiter ab alijs obfervatum eft, quod , quo pu-.- 
tior eft lapis five Matrix ac lutum , & fpiritus metallicus fubtilior ac de-. 
foecatior, eo nobilius exfurgat metallum , quo autem illa impurior & craffior 
fpiritus , tanto vilius generetur metallum, Non aufim affirmare cum expe- 
perientiffimo Hallenfium Medico. & Profeffore Dno D. Hoffmanno omnes | 
. terras metallica nature effe aut ean induere poffe; zon omnis fert omniatel- — | 
lis : bic fegetes , illic veniunt felicim uva , atboreifotus alibi atq injuffa vire- 
feunt gramina: vid. Claramont. p. 36. Cocterüm quando diximus metallum 
per fublimationem concreícere, non eft'dabium , quiu potiores in hoc-opere 
caler fibi vindicet partes, quia fublimaiio ej? propulfio ficciorum evaporabi- — | 
: E UA 


| iius Schediafma de Ere; : JYf9 
Hn : Co tectam Ry Ba t rt a a PD DICERES IC e PROEITEN EE HEC Ier 
AE Cube. Wedelio in Pharm, A croam, lib. r. fect, 3. Cap. 4. 
ifthzc autem propulfio à calore fit, qui quod. volatile abfumere non poteft ; 
propellit , at in furnis hypocauftorum & metallariorum cernere eft, Calor 
ille, utut fua incunabula igni cuidam fubterraneo debeat, non negavero tamen, 
—admodüm. vero videri confonam Honorati fententiam , qua credit, n suixtis 
difper (as effe particulas izais C5 ad. calorem excitandum fufficere , fi difers 
je ignis partes colligantur , cui fententiz patrocinabitur (:) feria confidera- 
- tio, quomodo ignis accendatur 1n faeno hamido, deinde €2) ex nimia funi- 
um compreffione & tenfione; nam ut tantum in ultimo exemplo perftem, 
concipio optime , funes compreflos & tenfos accendi, cum per violentam 
eam compreffioner, quando ingentia pondera attolluntur , humoris partes 
- exprimuntur, & partes igais colliguntur. Non vacit vero , ut eam ingredia- 
mur difpatationem, qua ratione fub terra in mixtis partes ignis colligi valeant, - 
cüm in aprico fit , tot mutadones in penetralibus terre contingere. — Multà 
minus operam ludemus in evolvenda quzitione ifta; an calor ifte fit accidens 
an fübílantia, de qua re inepté admodum difceptat Bernardinus 'F'elefius de 
rerum nar. lib. 2. eap. 22. quamvis non oppido dixerim, cum. S. Baf. lib, 
Y. adverf. Eunom. ed. P. p. 513. quod fit infani, calorem nominare füb- 
ftintiam, id quod fecit Arift. lib, 2. Met c. r. & tota fere recentior Philofo-- 
phia, Nec omiies partes frigori abjudicavero, eà ductus opinione, concte- 
tionem metallorum ex halitu & frigore oriri, adeoque ab eo confiftentiam 
- & loliditatem fuam confequi, quod certe operationes chymicz nobis ob o. 
culos ponunt, cum pleraque opera illorum per ignem diffoluta aut prapara- 
ta tandem frigoris beneficio juftam naneifcantur confiflentiam. Adeo verum 
eft, naturam omnia calido €$ frigido operari ut docet Accoramb, annot; 
- $a Árill. p. f 19. : ' | meu 
ECUNDUM, 
| De Hill 4iprts 
Natura Eris €9. ejus proprietatibus. .— 
2c rugs | | gi 
H JÉc in genere de metallis fofficiant, Aid zs accedimus, quod à fplendo* 
À. J re aeris ita vecatum cenfet Iiderus Hifpal. lib. 16; Órig, C, Fg, inter au» 
tores latinz lingue in unum corpus redactos p. 1226. aliàs dicitur cuprum 
à nobilibus ejus'venis in Cvpro olim inventis. Palladius coprinum zs appels - 
lat, unde tandem eft aflumta vex cupri, Apud Chymicos V enis audit, Hine 
| — Pia- 


CAPUT S 


/ 


dí id rA. cada ido md V doo " WU T€ Ld AM n - I" n Wwe Li LI * 
LU S : d ^ ^. E 


^ 


160 ] . Schediafma de Ave 

Pindsri Interpres ait 4s Veneri dicatum effe. Grzca lingua nominatur xzA- 
xoc, - Clariffimus Vir Olaus W/ormius in Mufeo five hiftoria rerum rario- 
rum cap. f. p. 120. defcribit es, quod fit metallum imperfettum , durum,ex.— 
plurimo fulpbure rubeo impuro €9 pauco Mercurio, nondum maturis €9 fixis 
genitum , colore rubicundo. V erüm fruftra fim, fi iterum varias fententias re- 
cenfere tentavero , cum auctores ornnes fuis inherentes metallorum princi- 
piis «ri eadem fatagant applicare. 


E 


— f.2. Aggredimur ergó explicationem ris Juxta pofita à nobis prin&- 
pia. Probatum eft fupra, halitum effe materiam metallorum omnium & con- 
ftare eum ex Elementorum minimis. Halitus igitur ille, qui et proxima ztis 
materia fine dubio con(tabit talibus minimis, quz nulli alii halitui, ex.quo 
alia fiunt metalla, juxta eandem proportionem & conjunctionis modum io- 
funt. Scilicet in halitu eo eft (I) muka terra & optime quidem preparata, 
quo ipfo convenit cum auro 2s: aurum enim conftat terra multa eaque be- 
né praeparata, quamvis facilé crediderim, in auro terram longe effe exquifitio- 
rem & magis fübaCtam, differt veró (1)ab argento, quod in minori propor-. 
tione quàm aurum terreum eft, & (2)à flanno, quod terra magis fulphurea - 
contare creditur (2) à plumbo in quo multa quidem tetra fed minüs fubacta 
G crasfior eft. (II) humore modico, quo ipfo differt ab auri, plumbi , argen 
ti halitu, aurum enim plus humoris quam zs, fed minus tamen, quam plum- 
bum & argentum habet, ftannum autem plus habethumoris quam argentum: 
Ita tamen paucitas humoris accipienda, ut intelligatur plus adhuc humoris 
effe in ris quam ferri halitu, (III) Tgne mediocri per quem halitus ille dif- 
fert ab "halitu, ex quo formatur aurum , in quo major ignis portio propter 
accurádtiorem plexum eft neceffarius, quod de argento quoque verum effe cre- 
diderim. In plumbo & propemodum nihil videtur effe ignis. Ferri halitus 
plus habet etiam ignis quam zs, Dixi in proximé pracedentibus aurum, ar- 
gentum, cum potuiffem dicere halitum, ex quo aurum argentum &c, fan- 
quam ex materia conflat, ratus, parüm intereffe , quomodo loquerer, quiain 
metallis omnibus multum ineft materiz , parum autem de quidditate, te- 
ftante Cafalp. lib. 1, de metall. c. r, "Tribui vero halitui , ex quo xs forma- 
tur, terram multam propter gravitatem zris , ignem mediocrem, quia citó & 
facilé calorem concipit, humorem modicum ob duritiem & difficiliorem ali» 
quandoliquationem. — Porro ratio dictat, hos halitus ita comparatos, prímó 
motore Deo dirigente , peculiari & nobis inexplicabili ac diverfa ratione me-. 
diante calore & frigore conjungi, quàm halitus alio etiam modo conftituti, 
€x quibus catera metalla formantur ; unde fit, ut as à cateris puetallis dif — | 
d : . fera& |.) 


NL UN MP UQASIEITSTRENAN S SS p 43, 3 2 04M —— o sw tO ME TACNA deo ce pe m SE 


: -  &bediafma de Are. n 163 
ferat. Quamvis praterea adhuc peculiaris exterior conflitutio partium zris 
(it; quz dum zs liquatur, folvitur ,que pro differentia aliorum metallorum 
etiam ipfa in ceteris diverfa eft, - | os | 

f.3 Es vulgo dividitur in nativum & arte deputatum, Prius iterum 
eft vel purum patum , quod Germani, gebiegen Stupffey/ vel rude, in pyrite 

aut minera fua exiflens. Prius (ine excoctione purum eft, & in metallis zra- 

riis GC argentariis reperitur, quod tamen veteres imó ipfe Albertus ignoraffe - 

videtur, quod enim ipfe Groslariz reperiri ait cum tota fubftantia lapidis pet. 
miftum , illud non eft purum putum fed excoctione indiget , ut à lapide libe- 
retur. Invenitur aliquando bractearum modo lapidem amplectens. Maffulz - 
ejus effodiuntur varia figura, ftriarum fcil. globorum, virgularum , prout A» 
gricola teftatur. Clariffimus W/ ormius profitetur , fe ex Offerdalenfibus Nor. 
vepie finibw tenere es, quod ma[fularum five laminarum planarum ex minu- 
£iffimis quafi granulis conflatarum figuramobtineat colore rabicundo €9 de ce- 
ero admodum fragile fit, Et huic valdé affine effe credit illud, quod An- 

.dreas Chioccus verum zris florem vocat ac his verbis defcribit. 7£ris flos 
veru ac legitimusgravis , friabilis €9 faporis ad(vringentis, colore modice 
(plendente vuffefcens ex propria eris minera, in wminutiffma granula papave- 
tis erratici femina magnitudine exprimentia ,efflovefcens. 

&.4, ZEs rude diximus effe iftud, quod latet in mineris zris: qua quis 
dem varie funt ez demque frequenter pulcherrimis expiclze coloribus, Expe- 
rientisfimus Borrichius in Docimaftice Metallica 8. 4 1. p. 27. dividit eas, in 
mites €9 rebelles , hoc eft, in tra&abiles 69. duras intra&abilefque, | Mitium 
fpecies receníentur ab co fex. (1) ex cinereo fubcerulea. Svupffer Slap Gre 
artificibus (2) cyanea five Lazurina ex cavuleo binc inde fubviridis $agute 
&r& appellata (3) fubfufca (4) fubfava ( g) innata lapidi fufili Mansfeldi- 
«0: (6) variorum colorum , fed àpyrite , antimonio 9 Arfenici mixtura libe. 
14. Rebelles ei fnnt, que pyritem (frequenter vero is in cupri fodinis oc- 
currit ) vel falpbur , talcum, avfeuicum , & ad fummam , quacunque orichala 
morenitent, vehunt, Elujus nen elt loci recenfere, quomodo tam mites quam 
rebelles sminerz explorentur, ^ Quod fi alicui hoc cognofcere volupe cft, is- 

adeat przlaudatum Borrichium 1l. c. ubi perquam diligenter luculenteque hoc 
eft executus, Hoc unicum hic opportune monendum , mineras affricare no-* 
men ari partim à Domiazis, in quorum potfeffione funt, partim àloco,iu que 
effcdiuatur, defumpta. Hac apud antüquos invenias celebrari es Saluítia- 
. mum, Livianum, Marianum, quod ex Mineris Saluftii , Livi, Marii erucba- 
tur: & ut Cordubenfe /Eyineticum Corinthiacum taceam ; hodie audias paf- 
fim neminari Anglicanum; qued ex Minera aris Anglica (conflanti ex lapide 

Append. Dec. Lii. dan. V1. eS PL. x^ nigto 


NRCBUNam SU NETUTUEIDNPR, 


d ANOMSUMN . VÀ WT rHHE »" TUN "n Me CANA ONT YS TAE NULL CP NEQU E207 E ANM NATA RA] RISE TNI ERR NO LANERO SU SA RS E S M Eo. M 
*$. | N TA 
En " 


E d "Schediofma de te, 0007 


nigro & duro, cui hinc indé aureus intermicat color ) praeparatur. Hludaes - 
rude in mineris & reconditum certum eft varias fubire ditferentias , ratione 
coloris ratione matricis ,confiflentie, bonitatis &$c. Adducoverbacuriofif- — | 
fimi W'ormii ; Inter tredecim peculiares fpecies ex pyrite ovamulatoortas,ra-.- 
tione bonitatis 8$ fertilitatis difcrimen maximum reperio, — Unum enim ge- 
uu bujus pyrite aurei plané flerile eft, nibil eris. fuppeditaus , quando coqui- 
tur ,duo funt, quorum centum pondo unam «vis prabent libram; aliud libram 
anam (emis ; aliud libras quatuor cum dimidia, aliud libras qnatuor cum tribus — | 
"quartis, aliud fex cumdimidia, aliud novem femis, alind novem cum tribus. 
quartis, aliud decem , aliud. quatuordecim-cum dimidia, aliud. libras quinde- — 
eim, denique aliud fedecim , quod fummum eft. H. I. | | 
f.5. Priufquam aris minera in zs purum evadat, multas neceffario 
mutationes fubit. Ii qui hifce rebus operam impenderunt , affirmant (1) ne- 
ceffariam effe minerz' per quatuordecim pluresve dies. uftionem , qua maffa | 
reddatur aroía, nigricans, ex qua viride zs efflorefcit ; (2) coChz ita minee | 
rz fufionem. & in. laminas cradas reductionem , quas Germani Stupfrerfteir.— 
vocant (3) Laminarum harum in alias fornaces tranfportationem & vel. o--. | 
&lies repetitam in furnis uftionem, donecrubicundum acquirant colorem, quo | 
obtento StupfrerC Gerd! falutantur.. (4) ajunt maffam. eanz coqui in: fpongio- . 
fam ac leverr materiam, nigram , porofam , eris crudi (20s upfier) nomi 
ne venientem ($) hanc denuo volunt fundi ac tum demüm evadere in s pu-- 
rum aptum ufibus quod GarzStupffer vocatur — Cavendum vere, ne in zs 
fufum aquainfundatur, nam edito maximo ftrepitu ex vafe erumpit; quiae- | 
nim zs accenfum multas ignis partes colleCtas habet, aqua igne graviorfaci- | 
le per ignem: penetrat, propter maximar caloris vim illico ipfa aqua rarefcit | 
rarefacla autem. majus defiderat fpatium , quod cum non inveniat , erumpit. | 
cum flrepitu quafi per explofionem & carcerem luum excutit non fine mae. | 
xima vi, cujus impetu zs ipfum ejicitur. Ejufmoedi operationes prout felis | 
cius his aliifque fuccedunt; vel majus vel minus pretium zri conciliant, Cer-. | 
té olim laudatum fuit, prepter officinze artificium felicemque praeparationem | 
Corinthium , quod in ejus urbis 'conflagratione repertum eft elegantisfime / 
praeparatum abfque humana induftria, Artifices fortuitam aris. depurationem: | 
füccefTü felici adeniniculo artis imitati funt & fplendidisfimum colorem & hinc J| 
rcfultantem aliquam nobilitatem ei conciliarunt, — Sané fermé exciderat, mo- E. 
nere le&orem de are, quod Caldarium vocant. [d hanc fortitur à reliquis dif- 1 
ferentiam quod tantüm fufile , fed malleonon extenfibile; fi enim malleistra-. 2 
£latur, finditur. Aliàs vox Caldarium fcriptoribus à puritate & nitore latini 
fermonis longius defle&entibus videtur fignificare idem quod calefacterium,. | 
| ! In | 


Scbedidjma de Ete; ——— : 163 


In foeminino adhibita legitur apud Gregorium T'uronenfem de gleria Con« 
feffor, cap. 98. in feq. verbis, accenfoque foco ponit ealdariam ligneam fuper. 
ignem impletam aqua cum oleribus ; urgenfque ignem $c. vebementer fer- 
vere cotpit, ut putaretur enea efe, Floruit is, ut notum eft, fec.6. poft Chrift. 
natum ejufque honorifica mentio eft facta ab Hincmaro praefat. in vitam Re» 
migü, Eademin notione ufus voce Caffarius lib. IV, Miraculor. cap. 65. & 
leges quoque Longobard.lib I, Tit. XXX. leg,I. Matthaus Parif. aliique plu- 
res in hoc fignificatu adhibuerunt. 
$6. Caterüm breviter perftringamus zeris proprietates, Imo zs grave 

ita eft, ut medium , quantum ad gravitatem , inter metalla tueatur locum , 
nam auro, argento X plumbo gravitate cedit, ferrum autem & ftannum fu» 
perat, illud quidem ferrum ob majorem humoris & fortaffis terrz copiam, 
hoc ftannum vero, quia poris exilioribus eft praeditum 5 viciffim plumbum & 

argentum graviora funt re, quia plus humoris habent G minüs ignis. Au- 
rum autem xri preponderat , quia hoc plus terra & humoris itemque poros 
minores habet: Is, quem in hac proprietate explicanda fequimur, Honoratus 
-áta .calculum fubduxit; ut zs puri gravitatem dicat eam quz.eft 47. 5. ad 
300. Nolumus hic Cartefit folicitare caufam gravitatiscorporumterreftrium, 
quam confert in mofum globulorum fecundi Elementi, meritus quicquid eít 
dociffimz cenfurz Sveffionenfis Prafulis l.c, c. 7. p. 91. & feqq. Nec Epie 
«uri fctinia excutimus, qui.certum effe vult, Gaffendo mentis ejus interprete, 
pondus feu motricem facultatem , qug unicuique rei ineft, non aliundé ori- 
ri,quam à pondere feu mobilitate atemorum ,que omnes oraves fint,ut itte 
de eumne corpi neceffe fit effe rave; qualis enim evolutio proprietatis no- 
firz inde fperanda fit, non poteft non effe manifeftiffimum. — Inficetum e- 
tiam effet Hobbefii fententiam prolixe ventilare, utpote qui vix quicquam 
de fuo rei phyfice addidit, fed Epicureorum veftigüs infiftens varios modos 
explicuit, quibus corpora diverfos induant fenfibiles ftatus. Nec aliter de- 
&ebat, quàm ut Hobbefius eum in Philofophia fequeretur ducem & tàm cru- 
lé ac libere loqueretur aut fcriberet etiam de ipfa anima hominum tanquam 
corporea, quia vera pietate & chriítiana religione, fi fcriptoribus, & «onter- 
raneis Britannis credere fas eft, remotiffimus erat. 


f. 9. Ulterius zs fatis daudile e(t , five in longum duci poteft , non qui- 
dem per fimplicem tractionem vel presfionem, ut pix, vifcum ducuntur ia 
longum, fed galleo :'Nec minus euam levigabile id.eft,epu partes in fuper- 
, ficie ita convenire poffunt, at nuls fenfibiliter fupra aliam extat , ive affri- 

Su ita lavigari petefl; ut partes que exflaut, atteramtur. lumi hujus za6sc 
d ol X 2 ratie 


ES 


* 


* 


i64. Schediafma de Ave, — 
ratio petenda eft, ab exilitate pororum, & eorum, quz ingrediuntur halitum, 
ex quo formatur as, In levigatione ifta folet adhiberi oleum ad temperan- 
dam afperitatem aris & ipfius cotis, cujus denticulis extántes partes erodun- 

iur. Duciilitas autem illa eft à tenacitate partium, qua ratione ignis facil- 

lime inter fe implicantur €9 ratione bumoris facilé feparantur 89 in omnem 

figuram aguntur ; probavimus vero in antecedentibus, quod zs fatis ignis 

& humoris poffideat. Porro zs tendi poteit, five, quia tenfio fit per majo- 

rem extenfionem , extendi poteft, ( quemadmodum patet ex proprietatibus 

extenfi explicatis à Bonarte p. 6.) ut teftatur fonus chordz aeree pulfatz, qua 
fonum non ingratum edit. In hac ultima proprietate «s convenit cum fer- 

ro, quod itidem durum &fonorum eft. Arift. in problem. Se&, XI. problem. 

9. fatagit reddere rationem his verbis: Concava omnia magis fonaut €6 4s. 
quoque ob eam vem fonitum precipue omnium reddit. 

f.8. ZEs pice liquida perun&tum diu confervari poteft; oleofa enim €9 
bituminofa queque confervant corpora , quia obfiruunt meatus, ue erumpere 
poffint balitw ; deinde pix fua tenacitate €9 vifcofitate bumorem omnem — 

-extrinfecis accedentem arcet , ac materiam balituum intra fe continet, atque 
binc probibet refolutionem. Atque bec fort& caufa eft, car Imperatorum nu- 
 smiímata é terra eruantur illafa, cum aliàs cuprum facile aliquod. damnun 
fentiat.- : P 
f.9- JErugo, quam etiam viride eris vocant i;c Grace, quamvis etian 
ad aliorum metallorum excrementa fefe extendat Graci vocabuli vfus, nibil 
aliud eft, quàm rubigo eri aduafcens , quz cum fuligine fimilitudinem quan- ^ 
dam liabet; certum autem videtur effe, quod precedat ab balitu avolante 
ac pedem figeute in bumido ambiente ; cüm vero in are fit modicus humor, 
mulca terra, & parum ignis, mirum non eft, quod cop'osé erumpere poffint 
halitus, qui in humido ambiente fiftuntur , nihil enim magis ad halitum res 
quiritur , ut in fuligine cernere licet ; bumidum autem aliquod in fuperficie 
neceffarium eft, ne balitus avolet; hinc ss aqua politum vel fanguine ma- 
defactum citius eruginat , imó fale vel aceto vel urina pueri afperfum; ftatim: 
mutatur in viridem zruginem , eo quod poros faciant humida hac laxiores? 
Meatus hi magis patentes caufa etiam funt , cur as terfum facilius eruginent 
contrahat , quàm non terfum , quia iftud ,. ut innui, poros habet àpertiores ,. 
quibus aura humida facilius admovetur , quz cum quadam difficultate in fa- 
lcbras afperi & non politi fefe infinuat, | In eo veró es cum ferro convenit y 
quod ambo fuiliginem haac expirent, . Id adhue noto quod Metallurgis foc 
dinz aris indicium fit fuligo illa, | 


f. 1o, Cum 


Schediafma de re; — — | 16$ 
| | | : Sio osbren qnis 
$$. 10, Cüm veró zs & ferrum fint odorabilia juxta Arift, lib, de fenfu 
& fenfibili c. 1. odor «ris fattidus admodum eff, manus as diutius attrectans 
maribus gravis exiftit. Nullum veró eft dubiü, quin arcerfenda fit caufa ab zeru- 
ginis corpuículis , quz cum halitu avolant, majori ex parte fulphureis ; pleri- 
que ehim Phyfici & Medici in hanc conceffere fentenuam , odorem produci 
ab effluviis rerum fulphureis & oleofis: Nam fi olea, inquiuut, feparentar 
extemplo odores preprimis graveolentes tolluntur: fac, ajunt, admove ma- 
num Gex fpiritu Tartati & Cornu Cervi fepara particulas fulphureas empy- 
revmaticas oleum ejus conftituentes, illico odor antea fatis teter ex liquore fa« 
 €effet, Crediderim tamen facile hofce viros à fulphureis illis partibus non u« 
nicé ( exclufis ceteris omnibus) multó minus ab illis, qua talibus non refolu- 
tis odoris originem petere , quod f1 enim ita fuam  explicaverint fententiam; 
gaudebunt fuffragio famigeratiffimi Bohnii in Circ. Anatom. Phyfiol, pro». 
gymnaf, XV. ut alios modó non nominem, — Porró etiam verisfimum elt, 
quod annotavit nunquam fine laude à me nominandus, Excellent. D. Bru- 
. no hofpes meus ad breve tempus quidem, fed gratiofisfimus in abfoluiisfimo 
lexico, quod 7Erugo acrem guflantibs qualitatem offtrat ; certe fapor, quem 
cibis vas aereum conciliat, fatis amarus eft; hinc abdicantur znea vafa, tura, 
ad efculenta, tum ad potulenta, nifi illita fuerint ftanno; nam per &ru- 
ginem , quam fundunt, apta funt producere magnos in corpore noftro tumul- 
tus & morbos, & Czfalpini judicio quidem , Elephantiafin, Cancrum, dolo- 
rem jecinoris & lienis , prxcfertim fi aenea vafa illa acidos fuccos contineant aut 
vina dulci, eoque magis, f1 moram in illis traxerint, — Feftantur etiam Ara«. - 
bes , quod fi vas «neum fuperponatur, pif&ibus frixis adhuc calentibus, eouf- .... 
que eos infici, ut inftar veneni lethales reddantur, Certum ver eft, faporetm 
&ris, quem zrugo indicat, oriri à corpufculis illis, quz fenfim in fuperficie 
concreícunt, fortaffis fa'inis, receptum enim feré communi confenfu fal effe 
primum fapidum, & claffes faporam clasfibus quoque falium refpondere, a[- 
calinis quidem amarum 86 acre, acidis, acidum, acerbum , aufleyum , faltum 
feré medium e[Je , quem fequitur etiam celeberrimi nominis Doct. Wedel, in 
amoenit. mat, Med, lib.T. fect. I, cap. VI, utut adliuc res nobis videatur fatis ob- 
fcura & dubia ; qua de re alibi. : : 
(00$. XE. Jam ad colorem ejus ptogredimut: fimplex &s depüratum fui 
. coloris , artis opera ab argento & fcoriis omnibus Jiberatum , coloris, eff pu»- 
purei £9 fangminei ad flavedinea tendentis inlaminas fufurn. Apud Ariíto- 
tel.in libell.. de admir, non adeó procul ab initio dicitur, apud /1dos 4s ádeo 
fplendidum , puram fincerumque veperiri, ut colore € fbecie , nequaquam di- 
 feerni ab auro queat, Non ingredior dilputationem, unde ille color oriatur,quia 
X 3 * "dd non 


o 1 d MM WS , 9 4 
» - : dC " - 


ZEE OUS Schediafma de Ave. 


— 


id non fieri commodé poteft, antequàm expeditum fuerit luculenté ; num co- 
. lernihilaliud fit. quam lux quedam imbecillis & quaft igniculus , quam epi- 


nionem fequitur Grandorgeus; an veró colorum caufa é qualitate & diverfa — — 


fuperficiei textura petenda fit, aut num colores in corporibus excitati nihil a-, 
liud fint quàm gradus feu menfura aduítionis & coctionis, ita ut à fotu ca- 
loris omne corpus , quod in prima origine pellucidum fit, pro vario ordine & 
menfura admittat colores , quz quidem eft [(aaci Vosfij fententia 5 at veró ni- 


mis longé extra eam , quam carpimus viam , nobis effet exfpatiandum. Non . 


aberravit à vero Scaliger Exercit,.32 g. Set, 1, fcribens: Sunt coloris cauíTe 
atque effentiz tàm controverfe atque obícurz intellectui , quam funt ipfi vi- 
fui manifefti. Nec nobis vacat, ut excutiamus ea, quz habet Daniel Sennert, 
lib. deconfenf. c. XL. & Vidus Antonius Scarmilionius Fulginas nec non Pe. 
trus Maria Caneparius lib. de atramentis. Fortaffis tamen àterra & modico 
humore eundem convenienter noflris hypothefibus peteremus .Clariff, Wor- 


mius optime monet , es nigrum arte depuratum à priori non differre, nifi folo . 


colore quod in fuperficie migricet, Robertus Boyle lib. de colorib. ben& ob» 
fervavit cuprum effe metallum , in quod tàm facile agunt diverforum gene- 
rum liquores, ut vix ullum fit minerale, quod natum fit perfuum cum aliis 
concuríum tam varios colores ac cuprum , five in fpiritu aceti five aquafor- 
ti, fiveregis, Spiritu nitri /ve urinz , fuliginis, five tandem in oleis diverforum 
senerum. Dn.D, Joh. Si giim. Elsholtius in deftillatoria curiofa addit novum 
aliquod experimentum nondum Boylio obfervatum; fi, inquit, cupro fuper- 
funditur Johannis Polemanni Spiritus duplicatus exlapide fcilicethematite & 
Sale Ármaoniaco paratus , liquor tranfit viridiffimus & cryflalli prorsus virides 
adharent, à "AC ! 

f 12. Quid vero dicendum de eo, quod legimus in lib. de mirabilibus 
aufcultat.1. c. qui falso Ariftot, adfcribitur, xxi», quod male ferrum vertit 
Iuterpres, in minuta frufta conci[um feri in. Cypro circa Tbyriam , deinde a. 
qua perfufum augeri 89 furgere , ut, pof quam ad. juftam maturitatem adole- 
verit, colligi queat? Numquid forte non majorem id meretur fidem, quam 
quod refert Andreas Libavius olim narratum effe , ad vallum &rfurdicum oc- 
cafioue valli in altiorem molem attollendi carnis crude baud exigua eruta 
frufta fuiffe , illamque mufculofam bubale quam fimilimam fuiffe Fiubnerus 
in epiftola ad eum data affirmat ; idem autor aufcult. ad mirab. refert aes natans 
ftagao paffibus duóbus in mare porre&o, | Numquid hic locum habent illa 
Synefii in Calvitii encomioz quod intellettu facilimum eft , defbicitur à ple- 
bc , prodigiofe narrationes adbibeantur oportet. Interim tamen negandum 
non videtur, imbribus augeri poffe metalla, de plumbo experimento id com- 


proba- 


* 


* 


SN ba zi "WD & koaA* T^Y "4 r3 bs. 4i 


is $cbediafma deEve, — —5— 1Ééy 
probatum , effe dicit Caefalpin, lib. LI. de metall.c. 7. ubi ad templa plumbez 
| provocat ; que refarciri ait, Galenus quoque lib. 9. de fimpl. Medic. facult 
teflatur , plumbea flatuarum vincula crevi[Je, €$ quedam adeo intumuiffe, ut 
ex lapidibws dependevent inftar glacie. De zquivoca hac vegetatione me- 
tall. Dec, Ephem. Germ, I, Annel. p. 255. 25 7. à Doctore Philippo Jacobo 


Sachsà Levvenheim in hanc rem egregia adducuntur exempla, & in ratio. 


nem [olerter inquiritur; rem veró acu tetigit Magnificus Academia noftre 
Prafes in Scholio ad obfervationem trigefimanr nonam Decur. I. Ánni 1I. 
Ephemer. Germ. exiftimans, quod fuccss metallici im minera filicia mollis 
ex eadem tauquam tubulo fenfim à novo fuccedente facco protrabatur , exe 
tra uterum veró bunc (umm delatw, indurefcat €9 figuram fili (forte etiam 
plantarum) reprefentet. Atque hinc phanorpevev ratio dari poteft variorum 
qua circa metalla (efe offerunt, e, g. exponi poterit, cur Marcafita, quam 
Doà. Hermannus Nicol. Grimm. promontorium bonz fpei tranfiens, invenit, 
extüs rubra & flava, intüs veró pulchre viridefcentibus cocruleifque floribus 
confita fuerit,ita tamen ut non fit necefsé ad internum aliquod natitionis prin» 

eipium confugere, quod Burrhi rejectam fapit hypothefin, "M 
$. 15. De aris & reliquorum metallorem transmutanone tes eftlonge 
incertiffima , quicquid etiam Raymundum Lullium, Arnoldum de Villanova, 
& Joannis Andrez jCti teftimonium crepent Chymici. Nec temere adjungo 
fidem hiftoriis Hogelandais de nobili Scote aliifque, quz vulgo circumíe- 
tuntur. Novi duos;quos eventus deftituit, & irritus labor fefellit, ac temeri- 
tasin paupertatem praecipitavit. De fepia refert Plinius lib. 9, c. z4. quod ubi 
fenferit fefe apprebendi , affafe atramento infafcata aqua abfcondatur , (imi- 
liter & Athen. lib. 7. Dipnofophift. c, 2 1. narrat, quod fupiens fepia. atra- 
mentum ffarpat C9 iz eo abfcondatur , [imulaus fugere antror[um, quod &a 
Cicer, obfervat. lib, 2. de nat. Deorum, Vir longe doctiffimus Johan, Anton, 
$an Der finDen in exerc, ad fele&ta med. p. 115. ait: S'epiam effe nobile emble- 
84 Alcbimiffe auri plaufira promittentis 69 decotio quod emunxit , atro fe 
fumo involventis ac per caminum evolantis atque evsadentis occulte relido: - 
gimium credulis fotore laboratorii ac dolore confcientie ob decotla [i»i fuis" 
que neceffaria ad. eivendum pudoreque magno apud confcios vantime fpei 
9 certe avariti£. Doct. Brovvi in fupplemento AC Lipf p. 342. famofos 
duos fontes ad oppidum Fieringrund non procul ab urbe Ncifol fcaturientes 
exarinavit, ac per diverfa tentamina comperit eos ferrau injetium non incru- 
flare nudé fed reverá transformare in cuprum vulgari etiam preflantims ma- 
gisque €9 malleabile, Chymici quoqueex ferro vitriolum extrahunt; ex que 
Cuprum conflari creditur. Modum ex fcriptoribus illis explicat du Hamel 
| NU "o0 ge fol- 


a EH " 


»s .. . Sebediafma de £ve..——— | d 
defoffil.lib. 2, c. 10.p. 253. Heliopbilis (inqui) laminulas cbalsbis aqua €9 
oleo fulpburis per campazam extratio immergit ; duplo plis aque quam olei 
apponit: vafe occlufo fex borarum [patio aquam fervere (init; vitriolum 
fpieudens , €9 vivide in fuperiorem vafis parteu elatum colligit: recenti aqua 
folutum ,excoquit , donec appareat cuticula s tum cbalybis laminulas fupponit, 
quibus evis vamenta adbere(cunt, collea in cuprum funduntur. 1dem com- 
pendiofiore via aggreditur: fcobem ferri cum triti fulfuris equali poudere 


calcinat €9 reverberat quouíque (ulphur comburatur, quod reliquum eft in 


ferventem aquam conjicit , cui laminule chalybis impofite,multum eris fíatim 
€olligunt , quod deterfum liquatur in cuprum, Zapata autor non infimae note 
vitriolum in aqua decoquit, cum effervefcit , tim chalybis laminas injicit, 
que edutke non parum &vis contrahunt; Boc abrafo laminas iterim immit- 
tit, donec tote in. cuprum abierint: Pene exciderat; celeberrimum W/ede- 
lium ex D, Waldmanni relatione de mutatione Martis in Venerem obferva- 
tione] i20. Anno 6. & 7timo Ephemer. Germ. tractare, & defcriptionem ad- 
ducere, quomode ferrum mutetur in Cuprum, quam Sereniff, Princeps Erne- 
ftus una cum particula aqux tranfmutantis & cupri & ferro facti portione à 
Comiteacceperat. Ambigo vgró, an recté in obfervatione 1 19.vir mea lau* 
de major ftatuat folia quercus in s mutata , nifi enim meomnia fallunt , pro» 
bationes defunt, quibus evincat, terminum à quo mutationis, effe quercum; 
ego potius ad naturz lufus & principia mechanica hic confugiendum arbitror, 
cum non fequatur , hoc refert figuram quercus E, quercus mutata eft in hoc 
ipfum, inftrantiz;enim à fimili ubivis obviz [unt, TUR 


f.14. JEs commixtum cum aliis colorem induit alium, imó & cum alio- 


colore , aliud nomen : Nam fi adsifceatur Cadmia ( hoc eftlapis rarius, cui 
aliquid eris imperfecti ineft, cujus quondam magna celebritas in Afta, deinde 
etiam repertus eft in Campania, fecutis temporibus quoque in Bergomatum 
acro extrema parte Italiz ac tandem in Germania ) flavefcit s €$ vocatur 
Orichalcum q. d. es montanum , Germanis appellatur £X? (i20, Non vacat, 
ut omnes, quibus conficitur, modos , ex Agricolz lib. 9... rz. enarremus, In 
frequenti ufu apud Septentrionales fequens elt. ZEris optimi €9 Cadmie frag- 
menta alterna in oblongas ollas iaponuutur , que fic eve €9 Cadmis veplete 
in forna:es fabtus excavatas mittuntur, ignisque accenditur , in quibufdam 
quafi cuniculus , cum fimul liquefatta fuerint ,es auri colore tiudum mutatur 
in Orichalcum. | Francifcus. Joel. Gryphiswalden(is quondam Profetfor ce- 
lebris T'om. g. oper, edit. Amfítelod. Sect. 3.p. 102. innuit , oricbalcum prepa- 


1 


rari admifcendo &ri crebris liquefado lapidem calaminarem five ui ut alii. 


loquun- 


A" 2T "E20 TM CS GCT LES XE mor * OR 
Cr à Á od RI 


: Schediafma de Are, | 169 
Lo. C HAROMPOES SES e pu TET RENE : 
Voquuxtur pulverem lapidis calaminaris five Cadmie, Obiter moneo, cum 
erratum videam ab aliis, quod differentia fit inter Cadmiam & Chalcitin: 
Jlla fpe terram ex fubdialibwu petris ceditur,bac vero ex petris terra ob- 
rutis, ac preterea mollis atque friabilis exiflit.. An credendum fit, quod Pli- 
nius affeverat, olim orichalcum effoffum fuiffe & diu praecipuam obtinuiffe 
bonitatem nefcio. dlodié certe nunquam ex terra penetralibus eruitur. Si 
ftannum in exigua folüm portione ádmiícetur xri, album .ei conciliat colo- 
xem ,.ut etiam olim advertit Ariftoteles; habet fcilicet ftannum tenuiffimas 
particulas, quz per magnam zris.molem diffunduntur. Pracipué autem ea ad- 
mmixtio fit, quando opera fuforia preparantur ,, quia tum facilius figna recipit, 
Imo prater ftanni portionem etiam ftibium admifcetur ad fonum temperan- 
dum. JEs fpeciem argenti mentitur, quando tingitur argento vivo aut arfeni- 
«o aut etiam talco.  Cateroquin videntur de xre-effe veriffima, quz habet 
Hippocrates lib, 1. de Dizt. n.24. p. 20 1. edit. Lind, T'om. r. /Esmolliffimum 
:ac rariffimum plurimum temperamentum fufcipit ac optimum evadit. Hac 
«de ZEre (ufficiant; Nunc ad ufum aris varium defcendimüs ; & quia Medi- 
.cina.caum Phyficamaximé:coharet, videbimus, quemnam ufum zs nobis pra- 
fletin Medicina. Dixi nos velle ufus aris explicare: credibile enim eft , fimul 
ac metalla fuere inventa. ( hoc tum contigiffe füfpicatur Gaffendus in fyntag- 
amate Philofophiz Epicuri parte 2. fe&t. 3. c. $. cum fylve five fulmine accen- 
j4 feu igne aliunde excitato induove arferunt, Q9 fato vadicitns incendie 
«oberentia radicibus metalla fuere liquefada ac tia fuinitore perftrinxerunt 
oculos, tumeadem figura obfervata fuere , qua ipfe lacuna , in quas fluen- 
tia fuerant excepta; atque tum conje&uram exinde duxifJe mortales autu-- 
mat quod eadem vi ignis liquefaia in figuram quamlibet etiam acutam &3 
tenuem formari £9 ob refumptam foliditatem ad perforandum ad cedendum 
89 ad alios ufus accommoda fieri poffint , quód humana ratio ad varia emo- 
lumenta ea traxerit fatis citó: Quod ut de omnibus eft veriffimum,ita prz- 
. primis de ere , quod auctore eodem Gaffendo, prz rcliquis in pretio fuit, quan- 
do neglectiora tum jacebant aurum , ac argentum ac plumbum. — Etfi vero 
. «tempore priores funt zris ufus in aliis artibus quam in Medicina , hic tamen 
potior ratio habenda videtur methodi. Intime autem cohzrent explicatie 
Aature «ris phyfica & ufus ejufdem medicinalis, 'Efto ergo. 


dien 


Append. Dec. TI, Am.VI.89 PI. — — X* - CAPUT 


LU SPS a9 "i AES CUT X2 u » MEAE 


Schedia(ma de £vre .— ^ 5 Dd 
CAPUT TERTIUM, 
y 4 
i De FUE ur bisque 
| U/fn aris 2n AMVledicina. 

: , ! ; f. f. j i ; | | 
A Niiquiffimis temporibus zs ad res medicas adhibitum eft, Citra dubi« 

um inter primos fcriptores , qui adhuc fuperfunt ex profanis referendus 
eit Homerus, quem Suidas ex Porphyrii Philofophica hiftoria refert ante pri- 

. mam olympiadem vixiffe 130. annis, quicquid etiam contradicat T'atianus in 
orat. ad Grzcos quem deinde citavit Eufeb, lib. 10. de praeparat. Evangel. 
Isigitur quem dixi Homerus, ZEs évivoees QU vevgozes vocavit, f1 inquiras in ra». 
tonem, jam tempore Plutarchi non defuerunt, qui caufam ejus denomina- - 
tionis explicare fategerunt, id fieri fcilicet hoc ex capite , quia vifui hominis 
prodefle jam tum creditum fuit apud Plutarchum lib, III, Sympofiec. in € 
'T om. z, oper. Gr. lat, p, 659. Et quid fibi volunt hzc Homeri: & gelido 
dentes. defixit in. ere, explicatum invenies in probl. fect, 9. probl, 9. kiippo- 
«rat. lib, 2. de morbis num. 33. agens de Polgpo quifiatin nafo deque modo 
. extrahendi , tandem adjicit fequentia: pofiquam vero ipfum extvaxeris , € 
fanguis fluere defierit, ficcum linimentum fpecillo obvolutum indito 49) «à 
Asia elvollécu TS. ecvÜgc £y Meoali o) weimv vov novo mteocDeven. &c mrív pivos h e. 
& de cetero flore (acis ) in melle codo liuimentum illine atque fic in na- 
fum inde, Senex nofter fimpliciter vocat avo; in eodem T'om, z. lib, 2. prge 
ced, num. 30. p. f 8. edit. Linden, erudienfque nos de tonfillis hzc fcripferat ; 
cum fic babuevit immi[fo digito toufilles protrudito ad ourgulionem autem 
gro e Ae eL yBog y, RAS £npov h. e. illinito florem &tis ficcum. Hinc non omni- 
mode fallitur Schroderus in Pharm, Medico Chymica lib. 3. cap. 12. fcri- 
bens: 4s Hippocratipreter reliqua in frequentiffimo ufu fuiffe. £x ftemma- - 
te Hippocratico fanguinem haufit Ariftot. videamus ergo ,nüm etiam in ejus 
icriptis veftigia ufus medici aris fuperfint, | In fcripto illo exoterico proble- 
matum plus fimplici vice vim medicinalem ari tribuit: In fet. I, problema 
3 f. hoc eft?cur, fi quis ere incifw fit facilins, quam fi ferro , fane[cat ? pro- 
pofita, una refponfione à levitate zris petita , adjicit alteram quafi huic dif- 
fidens; eam autem his verbis concipit : cn veró es medicamtnti vim ob- 
tinet 9 priscipium quodcumque parspotiffima rti efl ? Quodigitur zs fimul- 
ac fucrit incifum , medicamento przfenuffimo adeft, facit ut vulnus celerius 
coeat, Noftro afferto fidem facit etiam fectionis 9. probl. 6. in in quo docet 
vibices difcuti ab ere, quopiam rubioinem. pre fe fert, que pro medicamen- 
£0 At» 


yo 


" 8cbediafma de Eve. 


lo accipi poteft, Gt ia eadem feCt. probl, ro. iterum quarit , cur eneis qmibzs- 
dam admotis , ut cyatbis aliique generis ejusdem. vibices reprimi vefolvi- 
que poffint? & refpondet, 4m quoniam s natura frigidum eft ? erpà calo- 
vem effiueve vetat e fanguine quem itus collegit ? Eo namque per fumma cor- 
poris exbauffo vibex exiflit. Itaque celeriter admovendam eft antequam 
geletur. Ut jam aliorum locorum mentionem non faciam, Plutarchus loco 
proxime citato de zere: Qauvemu Gypov «9 evarvixév &v vro : quod ita vertit X y- 
lander forté non fatis feliciter: videbitur boc fieri ob in[itam eri facultatem 
adfiringendi. De Medicis fui temporis ita porró refert : Z&rupine ad. talez ca- 
fs utuntur Medici loco medicamenti: 89 eos, qui commorantur in Jedurk 
&rariis ajunt lippitudine folvi ac [i cilia amiferint ea denuo iis enafci, | 
f. 2. Ex his colligitur, Veteres partim in fübftantia ufos are citra prz- 
parationem , quó pertinent, quz ex problematibus Aristot, à nobis adducta 
funt, partim veró adhibuiffe es praeparatum : ficuti fidem faciunt Hippocra- 
 wcaànobis laudata, Non temere vero definivero, an tempore Hippocratis 
 &ris flores fuerint Íquama ita praeparat, quemadmodum feculo eo, quo Pli- 
nius florebat, faétum eft: Plinii tempore enim fquam& ex ere fufe t9 in ae 
lias fornaces ivauslato flatu crebrioriexcutiebantur, ut docuit Vlinius lib.34. 
H.N. Cap.L  Fortaíffis vero non ade diffimili modo Hippocratis tempo- 
te flores hoíce fecerunt erumpere. Creditum fuiffe , eruginem vi medica pol. 
lere tempore Plutarchi & Ariftot. ac à medentibus non raró zgris applicatum 
id itidem antecedentia declaraverunt. Galenus xris ufti mentionem facitlil, 
5. de fimpl. facultatibus , eique tribuit vimad[tringendi 9 cicatricem inda- 
cendi, Quod veró illis diebus diverfimodé zs fuerit uttum Diofcorides non 
finit nos ignorare lib, $, c. 42. fcilicec urebatur tum zs aut per fe folim, aut 
eum fulpbure tantim, aut cum fulpbure €9 fale addito pro re nata interdum 
etiam alumine. Perfuafi vero erant optimum zs uftum confici in ZEgvpto, cui 
proximum dignitate effet Cyprium, fignum habebatur bene ufti rubedo per 
attritum expreffioque coloris Cinnabarini, Superiori feculo hoc nominein- 
elyta erat Hifpania , enim vero nigrum erat ac nigredine inficiebat. Prepti- . 
mis ejus ufus eft in fanaudis ulceribsm €9. cicatricibss inducendis, fà lotum 
fuerit. Przterea etiam Cadmia, Pompholyx ex areoriginem habent. Per- 
quam egregie W/ermius in Mufeo hzc defcribit c. 1$. lib, r. fect, 3. verba 
ejus adícribo: Cadimia Fornacum Sj)nttel uno ober ÉDfenbeueo in prünis o- 
ritur fornacibus, in quibus veue eris aut argenti coquantur , eique fubflan- — 
tia lapidoja , apglutinata fecusdum cruflas aut racematim, que dum vene 
coquuntur , flammarum ac flatuum vi ad parietes €9 reum elevatur. Opti- 
ma cenfetur que in. &variis fit officinis ex Pyrite €& Cadmia metallica foffi- 
T X 2705 ^i Ejw 


195 


172 iai — oSthediafma de Are. aegri 

- h. Ejus quataor inveniuntur (becios ; prima mxaxivec , qua fit; quando craf- 
— fior materie pars egreditur, &9 poft Dipbrygen parieti*ws fornacum infi- 
dens, n corpus concvéfcit ; pars egefta multa fi faerit , crufta fit craffiov. fin 
pauca, tenuior. Quot autem vicibus fit excoiito , tot oviuutur crufla ; illau 
efje puto, que Germanis SRttie £tenbruc dicitur. Secunda illa eff in qui» 
bus Zone apparent jecimez Tertia, quibus vene Onycbis ,o' vox ince. Quarta 
éseoouves, que nomen à tefta mutuatur, e craffa materia orta, tesuis plerum- 
que eff €$ nigra. — Hanc cffe puto, quam titulo Vibec £yferkrud? ex Nor- 
vepia accepi. Plerumque in iis fornacibis reperitur , in quibus Pyrites 2vo- 
fus non excequitur:- He fpecies craffiori conflant fubflantia €$c.. F'ompholyx 
differt à Cadinia ; quod non in folidum corpus condenfetur, [ed: tenuis farine 

. mwodo parietibus adbertat, Fit ex eadem materia , cum 4s ex. lapidis par- 
tibus coquitur torrefatdis , aut cum feparatum ab argento in fui generis fov. 
mam perficitur, tum favilla furfum fertur €9 evolat in fuperiorem domicilit - 
&rarii partem, adhavens ejw parietibus € tei laqueario , que primimn in 
bullas ut aqua: tumet, mox: majore accedente incremento , lanarum penicillis 
a[fimilatur, quandoque, erei coloris, quandoque in caudido- cinerea. qualis 
asfiras Germanixoo(jer JYütteaSRaud) überm &5d)melt ten vocant, Hoc" 
pado [ponte fit ;. fed cum cura. quomodo preparetur fufius vide apud Agri- 
colam. Et bec preflantior babetur, utpote candidiffima €9 leviffima,a qui- 
bus oritur NIL. ALBUM diium ;; Communior preparandi. modus eft bic. 
4E5 £6 Cadmiam fo[filem alternis im ollas ponunt, ut ex illis fiat Oricbaleum; 

200 favilla, que ex are vefoluta, fertur furfum in operculi cavitatem, eamque 
"^ implet Pompbolyge: — St operculo teta non fuerit ola €9- favilla cum ligno: 
aut cinere in fublime fublataparietibwu foraacumadbereat, $podon con(tituit.. 
Pompboljx tenuium eff partium , que filavetur , teffe Galeno, fit Medicina 
emuium praftantiffima , citrá mor[um exficcandi. vim babens; quocirca in 
cancrofis €8. maligiis ulceribus ejus ufweft. | « Additur Colljriis, que oculo-.— 
vum: fluxionibus puftulis G»vxrujes ditis adhibentur ,ad asi €9 pudendorum: — 
ulcera etiam commendatur , haec ille , quem: paulo. prolixius citavimus , quia 
auctor cít, non ubivis obvius & egregie totum negotium declaravit ufum- — - 
que brevibus perftrinxi. Nec temeré in Arabibus eorumque Antidotariis. — / 
vel difpeafatoriis, qualia reliquerunt Avicenna, Rhaíes, Abenzoar Serapion, | 

M efue, &c. legas: facile, quod. in alios ufus medicos zs.verterint, aut quód. 
ex are alia fuerint elaborata. —— | : T 


f.3. Afeculo 16to: magnam fubiit mutationem ratio: prparandi fim- 
plicia: "Videamus ergo an msjores noftri alia via aggreff fint zeígew aris — 
ufti, quod à Chymicis Crocus Peneris falutatur,. deinde florum ac eyuginis— .— 
| | de 


— 


FOSC I EE ROSDNORE SINE E INE I IO L2 TMOTUK m AUDI 
«S ANAMY " y ! , 


| paretur , quod igne uratur a 


E FILIAE 3 CWODOERPE CERES 9E CNTAE VES 
FITUEECU S EH Les 
^. 


- 


: Schediafma dezE£re, — iu 173 
Rus. Ce M ee TTE SER EORR CEQNICONSSA SO SUN RES Um DUE SRRUU CCP CARERE Tu. se 
de Cadmia enim & Pompholyge quid habendum , ex W/ormii adduclis; 
liquet, Quantum igitur ad zs uftum, prout ex fcriptoribus ejus feculi ap- 
paret , iftud fequenti ratione parabatur; Sumebantur lamine Cupri 9 lini- 


t 


» mento ex fale 5 aceto obducebantur bratiee. be exfiecate in tegula aurifi- 


cum concv. mabantur €5 candentes eximebantur, in. aceto. acerrimo exflin- 
guebantur C9 iterum ungebantur €$ urebantur ,ita tamtn, ne in igne cupri 


lamine liquefierent , donec in pulverem redigi poffent.. Pulvis inaqua cali«- 


da crebro. elotus omnem: acrimoniam erodentem tandem deponebat. ^ Mo- 


dum autem metallicorum lavandorumpraclare docet Ludovicus Septalisa lib. 


9- animad. €9 Caution, medicar. num. 16. p. 9f etfi Zwelterus huác damnet, 
ut fl'upiditatem: Non poffum , quin adícribam, quomodo: Collegium Medi- 
cum: Auguft. voluerit zs uri, In claffe vigefima eft przparatio illa fecunda : 
J&ris uftio, ZEris bratee in fiGile immittantur , interpofito iuter fingulas la- 
mellas falis communis aut viste: pulvere, atque fic firatum fuper (iratum 

d fufficientiam , ciuis relitius aqva calida fepius 
affufa dulcoretur &9c. vide Pharm. Augutt. p. 42. Zwelferus: annotat, infi- 
eniter' difcrepare ufliones aris peradas cum fale vel nitro ab bis, que cum 
fulphbure fiunt ; laminas evis cum equali vel duplo. pondere fulphuris triti u- 
ftas ad omnimodam deflagrationem vere calcinari €9 fragiles evadere, ut in 


- Pulverem totaliter tundi poffit , qui tandem in crocum. rubicundum juxta 
. morem ab eo profcriptum, redipatur vel affufione aqua €9 iterata extratiio- 


ne in vitriolum Veneris caeruleum elaboretur. Eam autem aris uftionem, qua 

addito fale vel nitro fitjcenfettantum aliqualem effe ejas calcinationem. Priorem 
rationem przfert pofteriori; Vide tamé que Ill.ac Magnif.Dn. D.Schróck Acad. 

noft. Przfes inletionis hujus defení1oné in Phar. Aup.reflituta adduxit. ZEruginis 
modáü preparandrexcelentiffimü vult Joel feCt.5. p.157 eüm, qui fequitur: Fiat 
unguenti inquit,craffiujculii ex melle; fale aceto probe inter fe mixtis.quod bra- 
eis five laminis cupri inungitur £9 in ollam nondum cotlam imponantur €9 in 
figulina fornace exarantur, douec fidilia vafa funt decoa: que materia ni- 


gricans excipitur €9 fub dio: collocatur; per noHem enim mutatur color ni- 


ger im eruginem 8 colorem viridem venuflilfmum. | Magnus eft zruginis 
ufus in. curationibus chirurgicis: ulcera enim fordida egregie mundificat, o- 
rifque ac gingivae ulcera perfanat, fuperfluas excrecentias carnis in ulceribus 
tell; Ideo G Emplaftro & Gargarifimo admifcetur.. De floribus eris Ho- 
noratus Faber p. 73. T'om. 4. Pliyf. dicit . florem eris effe particulas quas- 


dam ,ex are fufo, quafi fcint:llas avolantes , (ubrufas exiguas quafi granulis 
- ditindas ; ab balitu furum elatas, tinm deinde decidentes, nec modus paran- 
- di multum videtur variare, communis autem unicuique notus exiftit.. 


Aw 


33 LIS ean zt a d INA. E A LU EA dE iet oua t E Me Ei. Eno dx A 
ard Y - : m yo M E 4 P v 
r - $ HL. X i , yd 7 - 


$74. 1  .  ,  Schtiafma de Eve. : 

f. 4. Infiniti inutilifque laboris res foret; omnes medicamentorum for- |". 
snulas , quas ingrediuntur ex, Venere parata recenfere , fuffecerit, fi quaídan * 
longa experientia rerum comprobstas adjecero ,in collyriisinfignern prftant — 
"operam zs uftum, viride ris, T utia, Pompholyx. In ungue oculorum, quem — 


f 


|. Gr&d seíyar votant, cum fucceffu novimus in diverlis fubje&tis exhibita 


Joclis feqq. ex p. 209. Mii 
3t, ZEruginis 5i us | 
ZEris ufti Ziij E piston 
Auripigmenti rubei, Salis nitri aa, 2f$ | 
Sal.ammoniaci 5j 


Gummi armoniaci in fucco Rutz foluti 2j. à ! 
Reliquis omnibus tenuiffimé pulveratis, commifceantur, & cum fuffi- 
eiente quant. fucci chelidoniz, fiat Coliyrium , quod angulis oculorum fingu- 
Ns diebus bis inungatur, : à : 
osi aliud 
&, Cadmisz pptz id eft ufte & in vine extinéla, 
"Tutiz pptz an, 2$ 
Macis , camphorz an. Sj 
Caryophyllorum Zj 
Zinziberis, galangz an. 28 .— , 
Vittioli albi, fellis vitri, an Zij | . : 
Vini Cretenfis feu malvaticilib.j. yis : 
Pulverifata commifceantur , & decoquantur in duplici vafe, quod eft prz- 
fantiffimum collyrium, & ad ungues , & ad alias affectiones oculorum. 
In lachrymis invité manantibus levamen fenfere, qui fequens medica" 3 
smentum ex p. 232. adhibuerunt, | | 
&. Squamz aris stupff:rfblag 2j did E 
Atramenti futorii, hellebori nigri an. 5iij E 
"Sandaracz Zij. . 
. Fiat pulvis fubtiliffimus & naribus infuffletur, aut 
"s &. Mellis cecti & à fpuma defecati, 
ZEruginis tenuiffimé pulverate an 2f : 
Sarcocollz, gummi armoniac! in aceto acri liquefact, ac colati 36. com- x 
mixta rursüs coquantur fimul in formam linimenti, quod atfectas nari molh — 
Jena exceptum fingulis diebus bis indatur. 1 
In fuffufione oculorum fuadet Do&, Michal hoc 
&. Aqua chelidon. £j | 
.. Viol. albi "T | 


p " 4e S * : 17; 


re RRRRGRRRRRQDRRNEEQNDUNMUNM AL 


jm D an, 96 
Sacchari candi 2f 
Viti Antimonii tenuisfime pulveri, gt. vj. 
aliud 
pum T'utize ptapatat. 2ij. * 
oan. cum cochleari chalybeato & extinguatut in Malvite dite 
Poftea pulverifetur, fiat alcohol, adde Sacch, partem aequalem, 
In Ophthalmia przícribit: 
Be Aq.album, ovorum 
. Euphrag. 
V eronic. 
Rofat A alb, 
Foeniculi 
Plantag.anj, 2j — 
Sacchar. candi 
Succini albi ana áij. 
Alocs 
Iudz 
Camphorz an. 56 
.  Kaudan, opiat, griij. - 
Magilt. perlar. 
Lapid. calamin. 2j 
4 M. 


da debilitate oculorum hanc formulam pgrafribit 
.. g. Aq. Majoran, 
Euphtag. ! 
Chelidon, 
 Feniculi 
Rutzan.$j;- 
. Tut.ppt& 2j 
Camphor, gr. iij. 
p M" pptae gv. 
EtdA Burneti Medicina pract. 9, T'o . 2. JE : Pn 
io mendatu, *t prac. p. 340. Tom, 2 ripis in Ophthalmia 
9; Aloes opt. & T'otiz pua an. $vj - 
Sacchar. albiff. 2j 


i og | | Aq, 


176 —- Scbediafma dere, — IU SUM 


Aq. tofar, & vini albi non acidi an. CIE Bic * 714 LJ 


— 


.. Infunde in ampulla vitrea ;bene claufa ad folem per quadraginta dies, 
hujus aqui non colatzinflillentur guttx aliquot ia oculum, —— E 
| In torma unguenti, fi formulam defideres, aliqua reperitur apud Jus-- i 

ckenium part, 2. fect, 1, cap. 8. Medici prefentifeculo agcomod, p, $$ à- — 


5 
-— 


&« Butyr.recent. aq. tofac. opt. loti Zj 
"Tutig pptz Bj s | 
Vitrioli albi gr. xx. 


Sacchar. Saturn.gr.xv.—— | V MS E 
Camphor, Zij . s 
Sacchar, candi 9j | : * 
M. F. Unguentum. | b 
Barbette, aquam hanc ophthalmicam admodum «elebrats j 
&, Aq. Euphraf, | y 
Foniculi aa. 6j. — , 
Sál. communis Svj» : * 
Vitrioli albi E 
T'utix pptz aa. 25. P 
Ebulliant parum & colatura detur ufüi, — — » 
In fuffufione Riverius lib. 2, Prax. Med, cap. IV, p. 202. cel. 1.forma- : 
las fequentes prafcribit: : | 3 


&. Aloes 2iij. zutz, foeniculi, betonicz aa. mij, Verbenz , T ormentillz — 
* -an.,.mj, | - 
Sarcocollz Ziij. Spumz nitri 2ijf | E 
Sacchari candi Zii]. Syrup. rofac. Ziv, urine gueri impuberistbD. — 
ftercoris lacerti 2iij. Marrubii miij. euphrafiz mjf. Zinzib. fpi« — 
cz, nardi, piperis longi, caryophyll. 'Tutiz an, Zij balfami Ziij. — 
mellis rofati 2j. virid. zris Zj. lici] Dij. fol. raphani mj. pulve- - 
randa pulverentür, mifceantur omnia & infundantur in vino 
albo generofo, in vaíe deftillatorio; addita quarta parte mellis 
optimi decem dierum fpatio,dummodo quotidie agitentur & de-.- 
füllentur deindé , & aqua quz exierit, refervetur, aliud | 


B. Ol. rofac, 3iij. aq rofac. fix, Camphorz 5j. Tutiz Sj mellis Zi. 
fellis hirci 2. farinz lupinorum 253. aloes focotrine 2j. Sacchari 


NS 


Hi 


candi 26$, Succi marrubii , foeniculi, rutz an. 28. rayrrhz 9j, 
ainoniaci 2f. Sarcocollz iff, Pulverata pulveranda mifce,& lento 


| 
| 
] 
| 
| 
| 
| 
] 


[i 
n 
tü 
$9 


"re 


H 


B 
r2 


p. | T | 

m. .. . Sebediafma deve. — | 177 

: igne coque modicé & cum pinguedine hircina & arietina, GL me 
| mento cerz , f. ec. a. unguent. | do 

Pag. 208.G 209. col. 2. fequentes refert: in Ophthalmia. 

&- Mucilagin. femin, fcenugr, & cydon: extractz aqua rofar, & euphraf. 

| an. Zifs trochifcor,albor. Rhafis fine opio, Zj. Tutiz ppte 38, 

F. collyr. 

x. Fler. chamomill ; melil.rofar. rubr. an. p. 1.fem.feenugr, optimé mun. 
dati 5j..coquantur in aqua Plantaginis, In colaturz Ziij. folve far» 
cocolle nutrita 2j. tutig pptee & trochifcor, alb. Rhafis fine o- 
pio, an. 515, F. collyr, 3 

&, Boli armenz aqua rofar. lotz 2j. lapid. calaminaris aqua Euphraf. 
abluti, tutiz pptz an. Zij margaritar: tenuiffime lzvigatar 2f, 
Camphor. 3f. opii gran. v, butyri q. f. F. Ungv. 

3» T utiz pptz 2i. Camphor. 2j virid. eris gr. XII, "l'utiam cum Cam- 
phora contere in mortario zneo feorfim, omnia veró ad pulveris 
impalpabilis confiflentiam, "T'um s. Butyri recentis £j. aq. rofar. 
Zj Bulliant leniter fimul , & ab igne remotis, primüm tutiam 

-. «gum camphora, deinde aris viridi fenfim immifce, agitàto opti- 

-  4meé,G&Lin vale vitteo reconde.. F. U, quod per fericum transco- 

! detur, aliàs | 
3&. Sarcocollae nutriti ifs 
|. OTuüuz prepar, Ziff Aloés 3j myrrh. 9f 
Mucil. fem. foenugr. $6 aqua verbenz & chelidoniz an, 2D. 
E. Coll. | id 
3. Aloes opt, & tutiz praepar. an, 5vj. Sacchari albiff Zj. aq. rofar. 
& vini albi non acidi an.2vj. nfundantur,in ampulla vitrea 
bene claufa ad folem per 4o. dies, 
-& Vini albi tb, iij; aq. rofar. 15$ tutize preparata 5iij Garyophyl, pulver, 

-— Sj. camphor. 21$, 

"Mifceantur omnia in vafe vitreo bene claufo & agitentur per duas horas, 
ac foli exponantur per mentem integrum , ea cautione , ut fingulis diebus ante 
folis occafum ab aere removeantur, nec illi unquam ; nifià fole illuminato ex- 
ponantur, H.I. Ophthalmicum admirandarum virium Ang, Sala in feptem 
planet, terr. Spagyr, recenf, in opp. p. 2 1 1. tradit, unde excerpfit NV edel. in a- 
moenit. mar, med. p. 131. his verbis Amp. Sala defcribit €9 experimen- 
to comprobatum ( ophthalmicum ) exbibet ex Venere braüdeat, Zi. 
Vini malvatici Zxvijj. feu (5j, circulentur ad. folem vitró bene claufo, 
donec liquor- viridis transparens inflar $maragdi fiat, Qui ufum noverit, 

ZAppead. Dec. LiT, Aun. P 11 £9 V1HT. £x prater 


- DERXAM SUNL T j ^ - "n 7 J- Cd ox -. 


Son 


- 


159 . - Séhediafmnde v6. — 0 —— We ^E 
prater alia, miranda efficiet y. Imo ut ex. biftoria addita patet, bumover ve- 
flituit. Anno 1610. ait, Noriberge fuvenis quidam Litbotemu ex urbe Ba- 
filea lufu gladiatorio.ferio oculum dextrum effoffam babuit,itaut ex oapfu- — | 
la ad longitudinem. nucis propenderet. — Concionatoris uxor in locum vepo- .. 
furit oculum propendulum, &9 talis adjumento liquoris fixum reddiditQS fanum — 
intra 1 4. dies, vifum tamen amifit, uam ex itu exciderat pupilla. - 
(f. 5. Frequentiffimus przparatorum ex are ufus eít, ad ulcera putrida 
mundificanda. In.unguento ZEgyptiaco tam fimplici quam compofito'Magi- 
fteriali, ut vocant, conftituit bafin., & ultimo hoc feliciter fe ufum teftis eft. 
Fabricius Chirurgus in tract, de Gangr. Gt fphacel.-utriufque defcriptio inve- 
nitur cum animadverfione Zsvelf. in Pharm. Augsit claff, 17. p.334. 33 f. 
. In unguento Apoftol Avicennz itidem locum invenit zrugo 7. quamvis nom 
ignarus fim, quod florem ris pofuerit, communis tamen eft fententia, eum 
intelligere eruginem, fic Matth. lib. . c.48. fie Deffenius, Sylvius, Cordus, fic 
3lii: Unguentum de tutia Gabrielis Fallopii in ulcere fimplici fequens eft :. 
5. Ol. rofar, omphac. an. 2vj ol, myrtin. unguenti popul, an. Ziij. fol.- 
plantag. fotan. hortenf. an. mij. incifis herbis omnia mifceantur 
per octo dies, & quotidie agitentur :hoc facto, colentur , & co« 
laturz adde cerz, Ziv. mifce: 
füper ignem , donec liquefcant , poftea baculo mifce, & cum tepidum eft, ad-- 
de lithargyr. auri vel argenti Zvj. Ceruffe ij cutie prep. 5ij, plumbi iit. Ziff 
ducantur in mortario plurabeo per duas horas. - 


In ulcere virulento cortofivo Carpus fequenti utebatur v 

&. Tutie Pr plumbi ufti antimon, an. 5ij. pulveriza fubtiliffimé && 

cum oleo myrtino F. Ünguent. | : s 
| Applicari éiam folet emplaftrum dé zrugine, quod ià' hunc modum: - 
«oncinnari poffe autumat Joel 'T'om. 6. oper. p. 20. idm T 
g. Cerze nova , "T'erebinth; asi, Züij. qué fimul fenfim liquefiantad len- 

tum ignem , eisdemque admifce ZErug. tenuiff. pul. ac pet noctem inaceto: 
rofac. macerata , rutfumique pulverifatze 2]. && ubi calor rerum liquefactar, re 
mifit , tandem adiifc. & feq. tenuiff. pul. Thuris & maític, an. Z6, Quibuso- 
mnibus probe commixtis, in-aquami frigidiff. imponantur, & ambabus mani- 
bus diu multumque fubigantur , donec elegantem acquirat & tractabilem fube 
ftantiz aequalitatem s In forma pulveris, Perrus Foreítus lib. 7. obfervat chis ; 1 
rurg. in ulcere cum offis corruptione, ut fquatiize exficcarentur, & exciderent. 
offium cortices , & ut bona caro naíceretur , cum aliis ingredienübu 
Ícoxias aris voluit porrigi: formula fequens, eft: 


$ etian» — 


A 
) e-€ 
» | 


xu) 

n EA 
me Ati: 
E 


^. Schediafmma de 7Ere. 179 
—— €, Ariftoloch. rotund, 
| Irteos : 
-- Aloes:conibuit, 
Rad. Peucedan. 
Scoriar, aris, 
... Cortic. pini an. p.&qual. F. P. 
Cui deinde mel eft adjectum , ut fieret emplaftr. | 
— "Celeberrimus Willis Pharmaceut. ration. fe&t, 3, de medicament, operat: 
€. f. in quo folicitus eft de affectibus cutaneis, ad maculas cutis difcutiendas 
earumque materiam repellendam ac intus adigendam praparari vult medica» 
mentum feq, ratione: | 
Re. Vifid. ris iv. 
Affunde aceti vini albi tbij, cucurbita vitrez indita déftill,in calore aree 


 m&,phlegma primo extillans ad ufum fervetur, quó facies illinatur bis in die, 


TNon efl, cur nos defatigemus in explicandi ratione, qua virtute agant ex aere 
parata , manifeftum eriim nimis eft, pollere vi quadam exftccandi & extenuan- 
di üt & adítringendi propter mordacitatem &acrimoniam falinam corpufcu- 
lorum ab effluviis partis fubje&te calefactorum, adeoque ad vires fuas exeren« 
das incitatorum. Preterquam quod vis illa terrea, qua in eis elt, fine dubio 
multum ficcet. Etha&tenus de medicamentis ex &re paratis externi ufus, re» 
quirente methodo, ut notiora nobis pramittantur, 


$.6, Ad internos ufus multa ex are parantur: quemadmodum multos 
lib. 3. Pharm, Schreederus cap. 12. enumerat proceffus, — Vitrioli Veneris 
praeparationem Crollius in fua bafilica chymica cum notis Hartmanni p. 294. 


| perfpicué docet, hoc vulgo infervit pro vomitorio, düm bujw particula in 


Aque quantitatem effunditur ; cum vero vomitus ille cum magna conjunctus 
fit vehementia, & alia tutiora przftent emetica , przprimis Tartar, Emet. Lu- 
doviciaius, quid opus eft frugibus jam inventis vefci adhuc glandibus? Ad 
hzc Vitriol. Veneris, ut ait Helmontius lib. de Lithizáic, 8. t, 16,longéin me- 
dendo ignavius vulgati. Jünckenius p. 436. & feq. in Med. fequenti feculo 
accomod. hac tamen de eo refert: Hujw vitrioli infignes vires etiam ita 
crade adbibiti confirmat Marcu Marci à Kronlagd , qui refert , quod tuuc 


temporis, ex quo illo uti ceperit, Artbritis fen(im vemiferit, ut poftmodum 


ab eaimmunis vixerit :ut adeó veriffimum fit , boc vi pacandi Arcbeum pre- 
ditum vitriolum , ad multos oraves valere morbos imo ad vitam ipfam pro- 
longandam. rm | : 
Ex eo paratur Spiritus Vitrioli Veneris , cujus modum parandi docet 
za | £ à ZWel- 


A pe vou X "ud 8 VITA. ULVyA vu UDNERRC TP T TRE 
L - 1 ^ MN 


280 Schdiamade£ré 007 E 


— 


Zwelter. in mantiff. Spagyr.p. t. c. 4. pag. 342. in hypochondriorum & ue 

teri affe&tibus multàm laudatur ad. 3$. cum aq. polychreíta affumptus. De 

croco & Saleex Vitriolo Veneris vide fis Zxelt,l. c.in Spir. Venerisfeu vie 

ridis zris fimplici GC ex cryftallis eju(dem viresin medico: ufu proficue magni: 
zeftimantur ab illis, qui veneri metallica facra faciunt, Cerebri patrocinio fz- 

vere ajunt in infultibus Apopledicis €$ epilepticis. In fimplici cordiales vires à 
quibufdam agnofcuntur. Praclaré veró Rolfinc; in Chim. in art. form. red-- 
acta lib.3. fe&t, r-art. 4. c. 2. p.15 8 quiingredientia 6$ parandi modum quem- 
cunque in viridi eris expendit, nibil borum videt. Celeberrimus Wedel. edo- 

cens proceffum parandi Spiritum. viridis eris cryft. in proceff. chemicis ma 
nufcriptis externé etiam. hunc convenire im. virium debilitatione ac refo» 
lutione , ubi acidis uti commodum eft. Quod non negaverim. Iftud adeo de- 
cantatum in forma olei Sulphur dulce & viride e ffiritu viridi vitrioli per 
zepetitam: cobobatiouem ultima ipnis tortura expreffo €9 infigniter vola- 

tili fieri €9 coagulari debere contendit Joh, Heltric. Juncken. ia Med; prz- 

fenti fec; accommod, fet, $, cap. 7.. Extollit veró vires ejus, fupra omnem fi 
dem ita fcribens: p. 440. in fine: Ci corretto 89. jam perfetto tota. mor- 

borum cobors aufcultat; dum radiis fuis confortat 88 excitat: vel pacat are 
cbeum ac in ipa anima fede &c.. Non tamen funvnefcius, experientiffimos 
Medicos etiam: poft cam infolitas. laudes ufum ex Venere paratorum medie 
camentorum internum habere: lufpeCtum,, iifque: in. animo: verfari illud: mom 
aredere mentis nervus eft. | 


CAPUT QUARTUM, 
De: | 
Ufa aris vario. 

S Xe jv 

A E antiquiffimis temporibus etiam: ad alios ufus tra&um fuit es : Induz- 
bitata Scriptorum: Mofis antiquitas eft; cui nullum: aliud fcriptum pof-« 

' fit contendere atque in cap, 4. Gen. 22. "T ubalcain tanquam Malleator £9 fa- 
Ber celebratur in cuna opera evis €9 ferri, Sive juxta Hebraicam verita- 
tatem ex verfione Santis Pagnini, acuens omne opificium &vis [47] ferri , evi- 
denti argumento; ab. illo tempore: zs in: variis profuiffe. Cum: vero facra di-- 
gnitate reliquis przeant, agedum: confideremus;an in iis aliquis fuerit xris u- 
fus, Ne veró incerta adducamus, Exod. 27, v. 2. jubet Deus altare de lignis: 


fetim: operiri ere ne ab igne lederetur, fermo autem hic eft de Mau 
; | €aultor- 
* 


4 y TO 
& Z 


Schediafma de Eve, — agr 


eauftorum, non autem T'hymiamatis ,ficüti octo rationibus probat Cornel, à 
Lap. in comment, in Pent. p. £31. ZE:e veróobducebatur , quia es foriorum 
-fignificabat przdicatieaem. crucis Chrifti , quam denotabat ipfum altare v. 2. 
&. 4, c.c. fequentia habenc: : faciesque in ufws ejm lebetes ad. fufcipiendos 
cineres 69 forcipes atque fufcinulas 09 ignium receptacula, omnia vafa ex 
&re fabricabis , craticulam in modum veiis eneam v. 6, Facies C9 vettes al- 
taris de lignis fetimduos quos operies laminiszaeis; v, ro. & columnas viginti 
cum ba[ibus itidem eneis Cont. v, rx. GC 17. vex. 19, ita habet: cuntia va- 
| fa tabernaculi in omnes ufum Q9 ceremonias tàm paxillos eju quam atrii ex: 
&rt facies. Cap; 38. divinus Scriptor narrat, quomodo Hebrai juffa divini 
Numinis impleverint, & ex zre fecerint oblatis ad hunc ufum, fi praftanuffi- 
mos Interpretes. audis, duobus talentorum millibus €9 fiptuapinta cum 4co. 
ficlis (h.e. juxta computationem. aliorum 25876$. libris) Noftri vero otii 
res non eft exegefi verborum facrorum inhzrere, quod à multis cum. zterna 
nominis fui laude factum eft. Adexormandum Salomonis templum zs adhi- 
bitum legimus lib. s. Reg cap.7 v. 15. de Hiram dicitur: finxit duas colum- 
£45 &r€95 v. 16.duo quoque capitella fecit, que ponerentur fuper capita co- 
lumnayum fufilia ex eve. v. 45. €9 lebete: 69 fcutvas 68 bamulos omnia vafa 
que fecit Hiram Regi Salomoni in domo Domini, de« Auvicbalcoerant. v. 47. 
pofuit Salomon omaia-vafa: propter multitudinem. autem. nimiam non erat 

poudus eris. | 
- 6. 2, In arca foederis locum non inveniebat zs, ficuti divinze pagine 
fidem facient, Fuere veró etiam aliis gentibusin ufu ejusmodi ciftz, ZEgy- 
ptios ciítam. talem fabricaffe,, Apulejus teftis eft, de afino aureo lib. 3. De 
Trojanis, idem refert Paufanias lib. 7. p. 43. ubi ita liberi Patris fipnum in 
arca inventum efl, quod à Vulcano fabricatum putabaut , dono vero à Jove 
Dardano datum. Eletrufci arcam. religioni facram habebant. & ciftam ia Bac- 
chi myfteriis: colere tenebantur, conf, Clement, Alex. in. Protrep. p, t2. Eu- 
fcb. de prep. Evangel.lib. 2. c. 3. Phoenices in Cabirorum ceremoniis ciflam 
 myflicam Dabuiffe vetert.. Inter cultus fui ornamenta numerabant Graci, ficuti 
. indicant Theocriti verba in. Bacc, idyl. 26. €9 facra à cifla inflruta manibus: 
capientes: In denfisautem tenebrisfepultum jacet,an aris. quedam fuerint mu- 
fera in iis; figaum illud: à. Vulcano fabricatum, cujus Paufanias meminit, 
metalicum opus fonare videtur. — Ovidius coijunxit certé ara cava cui cie 

ftis à Romanis in myfteria receptis ita canensz 
Condita: fi nou funt Veneris myfteria ciftis 
Mec cava vefanis idibm «ra fonant ; 

A t. m : ud! Li 


Ugye-" :  Stbedinmade ERE 0 
Attamen inter nos medio ver(antur in ufu, 
Sed fic inter nos , ut latuiffe velint. 
Tilud certius, quód intet foffilia poft faxa ac lapides nullum eque ac escul-.— 
tui genti'ium inferviverit, In templis ex are valyas TUM Hac de re 
Voffium audiamuslib. VI. de Theol. gentili cap. 4r. Tales (znez) olim Pan- 
tbei valve in ede Saturni .que nuac 5. Marie rotunde. ltem Saturni, que 
nusc divi Hadriani, «4d bec Cafforis €9 Pollucis, que nunc Cofme && Dae 
miari. Preterea Bacchi, que bodie B. Agnetis extra Viminalem in via Nu- 
metana H. 1, de Romanis, Grecos quod concernit, novimus zneum Palladis: 
 templá apud Lacedaemonios fuiffe Conf. Nicolaus Leonicus Thomzus vir la» 
tiné graceque eruditus lib.2, var. hift. c. 1 5, Delphicum templum itidem fuif- 
Ííe /Eneum nemo eft, qui ignorat ex Caelio Rhodig. lib, r9. Antiq. lect. c. 8. 
Ad hzc vafa multa templorum ex are fuerunt, ut Romz candelabra in Bac- 
chi templo , que inde in edem B. Agnetis translata, Inftrumenta in facris a- 
pud Grzcos recenfet Julius Pollux lib, r, Onomaft. p. 10. his verbis: quead 
Sacrificiorum adminiftrationem faciunt , bec funt , pyre , cultri, mucrones , 
bipennes, veru, vanni, caniftra, gutturuia , vellebetes, quorum quedam fuif- 
Íe ex are nullum dubium. — 7Es porro infervit perfonis facris, hoc eft 
Sacerdotibus & eorum mini(tris: Salii ex Numae inffituto fuper tunicam pi- 
Gam gerebant eneum pettoris tegmen , item geftabant fcuta erea, que quia 
ex utrogue latere erant reci(a atque eo ancilia, quafi utrinque aucifa dice» 
bantur fymbolum protettionis Martis, cujus Saliifuere Sacerdotes, 


$. 3, In luftrando & expiando nullius metalli equé ac aris ufus fuit, 
Euftathius annotavit cur Hometas-fvozw id eft dvor, quod eft vocale, yaaxcv 
dixerit. Ex inanimis ,inquit, folum videtur babere vocem, ac Pytbagorei a- 
junt, es omni diviniori fpiritui concinere. — Propterea eres Apollini tripus 
erat confecratus. Ex acre tranquillo fepe ceteris flentibus cavi lebetes mo- 
veri videntur, Scholiz(tes ad Theocriti Idyllio B:. Dea eff intriviis: Vas 
&neum quàm primm pul(a, ita fcribit: 4s ait, pulfantes accinuere in deli. 
quiis lunaribwus , atque item fi quis vita abiret. Videlicet quia es purum cve- 
debatur C9 utile adverfw pollutiones, Idcirco eo utebantur in. omnibus con- 
fecrationibus 89 expiationibw, ut ait Apollodorus lib, de Diis. Non tantum 
apud Romanos & Grazcos ita ufu veniffe credo in templorum exftruclieni- — | 
bus, fed apud gentes antiquiores ZEgyptios puta3 de quibus Herodotusin — 
Euterp, c. 4. teftis eft, qued primi Diis &9 aras €9 [imulacra €9 templa fla- ——— 
fuerint; cui confentit etiam. Lucianus Deorum hominumque irrifor de Dea 
$yria p.1057. Conf. euam Eufeb. de prep. Evange. lib. 9. c 27. ubi Arta- 


bani 


.Scbediafma de Ere, —— ME 
bani teftimonium adducitur, quamvis non ufque adeó conftet, quid sad co- 
fum conítructionem & exornationem contulerit, 

«o f.4. Chriftiani etiam in templis & bafilicis fuis esadhibuerunt. Tem- 
plum B. Petri recentes ex ere valvas habet. — Florentiz quoque Sacellum B. 
Johannis , quod Baptiltertum vocatur , ternas habet neas valvas, easque in- 
auratas. Preprimis vero à longo tempozz campanz ex zre fufz inter. Chri» 
Íftianos obtinuere ad convocandam plebem potiffimum ; Nam earum jam me- 
minit Beda lib, 4, hittor, Angl. c. 23. In capitulari C'aroli M, appellantur 
Clocz undé germanica vox Giocten , Ut t2ceam W/alafridum Strabonem 
de rebus Ecclef c. s. Concil. Cabilonenüs can. folent de confecrat. di(tinct.1, 
cap. 1. Alcuin. de divinis offic. cap. quid fignicent veftimenta, Amat, For- 

'tunat. lib. 3. de Ecclef. off. c. 1. aliofque Polydorus Virgilius lib. de invento- 
ribus rerum inventionem Campanarum Sabiniano Pontifici sdfcribit, qui Gre- 
gorio: Magno fucceffit. De eodem Ozapbriw Panvinim in epitome fummo 
vum Pontificum [ic fcribit ; Hic Papa campanarum ufum invenit; juffitqy ut ad 
boras canonicas , 86 Miffarum facríficia pulfarentur in. Ecclefia. Sed «4na- 
ftafiw in ejw vita nibil de campanis ab eo inventis dicit, nec fcio, a quo boc 
didicerimt Pamvinis €€ Polydorus. ;dngelus Roecba in comment. de campa- 
ais c. 1. à S. Hieronymo, qui ducentis circiter annis aute Sabinianum vixit, 
campanarum mentionem fadam credidit cap. 33. & 39. vegule Monacbarum ; 
ejufdem vegule perperam Hieronymo tributz falía infcriptone deceptw. Quz 
habet Cardinalis Bona lib. r- rerum liturgicarum cap. X XUL, f. 3. Àb hisnon 
multum abeunt nolz , incertum, an à civitate Nola in Campania ita diclz- 
Crediderim nolas habuiffe cum tintinnabulis ab. Apulejo lib. 1o de afino au; 
teo deícriptis fimilitudineri, Succeffu temporis ad horas canonicas perfolven- 
das ejufmodi nolis five campanis convocati fuere Religio, Inftitutionem hu* 
jasrei Martinus Polonüs ad Sabinianum Pontificem retulit Conf. lib.ord. Rom: 
€, I. de officiis Cuftod. & Fafeicul. temporum. Perquam veró utiles fuere ad 
admonendum populum, tempus inftare, quo facris vaceandum effet , campa 
nz ,utpoté, qua& conftant ex ere fonoro durabilique metallo; Grzci fub ju- 
£o "T'urcico gementes carent campanis; Gufpinianus de Religione T'urcarum 
Auctor elt, eos campanarum ufum averfari. Campanas quoque Saraceni ca- 

*- ptis Hierofolvmis 6 turribus dejecere; tefte Platina de vitis Pontif. in Urbas 
5o tertio. Nifi fallor, quod de Gracis dixi, confirmabit Chriftophorus An- 

- gelus Grzcus latina vefte indutusà Flielavio, & Crufii Tarco: Gracia, qué 
lecorem remitto. ——— ax 

-— 0$. s. Quia vero rituum divinorum Intetpretes campanarum originem 
£efcrunt ad tubas juflu Dei fabricandas,avet animus explorare,nüum & hz tube 

| ex aie 


o ; AC 


184 | Scbediafma de Ere. — 


" 


ex zre fuerint fabrefattze apud Gentes antiquas. Quod populum Hebraicum 


€oncernit,de eo nos non d Mofes Num, c. Io. edoceas, quod 
non ex re , fed ex atgento elaborate fuerint. In prodivi veró e(t conjicere, 
quod apud alios populos argentea non ftatim obtinuerint; Nam fi confide- 
ramus, quibus prophaai Scriptores tribuant inventionem tubarum , non fal- 
: lemur certe, dicentes eas ex ere fui^^ conflatas, cüm conftet aliunde alia me- 
talla neglecia jacuiffe, ere primatum obtinente, & quafi ubivis deminanti. Pli- 
nius lib. 7. c. 56, Pifeo tribuit "T'yrrhene inventum hoc, & Diodorus Sicu- 
lus 5. bibliothece ''yrrhznis. Unde Virgiliuslib.g. Zyrrbenuque tube mue 
gire per «tbera clangor vifi. Acron in Horat. de arte Poetica, Dirceum 
alii "T'yrteum vocant, refert in bello Meffenico primum Lacedemoniis tra- 
didiffe tubam, vel tubarum potiüs monítraffe modulos & cantum , quarum 
inaudito territi clangore Meffenii in fugam a€li (int, Spartani autem victoria 
potiti à quibus fortafse Greci, quemadmodum à Pifco Itali, alix aliunde gen- 
tes tubarum ufum acceperé. Quis vero hifce tribuat tubas argenteas. — 

f. 6. Infolitus tubarum zneatum clangor nos invitat ad arma luftran- 
da, Extra controverfiam veró eft, primitiis zeneis argris ufos effe bellatores 
juxta illad Hefiodi xex«2 98 &eya(orro, ere operabantur , & quemadmo- 
dum addit , nigri ferri baud uf , nam hoc per Dabas &9 Cbalybes erutum 
£9 domitum primitüs eff ,ut habet Ammian. lib. 22. Hinc Poete cum Her- 
culis clavam aliaque heroum arma defcribuns, erea dicunt non ferrea. Pecto» 

Talia 5 ecreas , galeas ex zre antiquitüs factas innuit locis infinitis Virgilius , 
Servius Grammaticus & ipfé Plinius lib. 54. cap. 7. Polybii in Caftrameta- 
tione Livii funt fequentia: (Arma bis imperata galea , clypews , ocree , lo» 
vica omnia ex ave. Conf. Naudzus de arte militari ; quanquam non ignore- 
mus, Homerum afferere in Odyff. in arca Ulyffis magnam fuiffe copiam eis 
96 ferri. In Germania idem olim obtinuiffe , loquuntur thoraces, enfes znei, 
framez ex zre atque calcaria, cultri &c, qui effodiuntur, Ex his igitur nom 
itat quantus fueripzris ufus tempore belli? "T 


4.7. Prater tempus belli eft tempus pacis; utramque fine pecunia 
& nummis infelix eft. "ametá verb primi mortalium ipfis rebus nundina-- 


rentur , importuniot tamen ad viram civilem eà mercandi, quibus eges , ra- 
tio meritó vifà eft, cum non (latim iis, quibus abundss, indigeat alter, cui in 
copia adeft; quod ipfe defideras, Hinc introductus nummus, quem Lydi pri- 
mum aliqua figura fignaveruncfi credere tuto licéat Herodotolib.z, Arve« 
rb apud Graecos pariter G&. Romanos nummi zrei fuerunt in ufu. Athenzus 
lib. XV. Dipnfoph. c. 3. p. 669. de Dionyfio Rhetore & Pocta refert, eio" 
Vie xxscinditum 2]a «à evp[9uAsüen A guvedois yoNtO. voisuersa reqamcota, 


quod 


5 " 
rz. " -- 
Of s hen e ers 


uM Ep E v PMNEERITTTM A "m DCSce.y, o P Mw ul M 2d eh... M TET 2 MIL Pac EAS US P 


— Südijmide we; 00 e 


- ea 2s es - 32A Ó: - -— - E 2922 X 21 P : n m t- ^ € T ; x j 3 
qnod ereo utiaummo Atbenienfibus primw oratione fuaferit. Licet vero ra» 


riis Athenienfes xreos nummos cuécrint, Conf. Ariflophanem, concionan- 
«tibus & ejus Scholia; fuere tamen apud eos in ufu xoxufdor.Q eos. & xoa 


sri (&hai , qui-omnes ex zre fuerunt, ficuti ex comoediis.conjicere licet, Ejuf- 


4nedi pecuniam nomine xox2v inftgnit "Theophraft. in charact. c. 12. his 


*xerbis agens de homine impuris moribus prxdito: S4 quos pueri mummos 


s£reos , ut fit , in via reperierint tueisuoptvow xoaousiv, partem inde fibi pof- 
«et, illud ufurpans Mercurium ef]e communem. | Ex quibus colligere licet, 


'xhxss refpondiffe lupinis , & plumbeis illis nummis apud Romanos de qui 


bus apud Plautum & Martialem lib. 1o. E.pigr, 74, mentio fit, "Theophrae 
*ftusc. 7, de vecordia five perdita audacia agens, inter alia talem'hominem ve- 
&ordem^his verbis defcribit : Nom pudebit eum , faltare cordacem etiam fo- 
Príum , 89 in comico cboro perfouatum: 89 cum preftigie fPeantur , adl 


quemque fpe&antium adire G9 ftipem exigere oyanxsle éx^$yav: ex quibus pro- 


jne concludas , vilem fuiffe eam pecuniam. Ab ea, cum hi & alii Agyrtz , quii 
fimilibus artibus ftipem in circulis corrogabant , »xj«axoA?yor. nominabantur ; 
^h. e. juxta gloffarinm vetus, aumuularii, efcuiatores. Apud Romanos fimi- 


Jiter znea.;pecunia in ufü fuit; Plinium audiamus lib. 53. Hiftor. Nat. c. 3. 


Servim Rex apud Romanos primm fignavit es. Antea rudi ufos Rome Ti» 
mew tradit. Signatum eft nota pecudum, unde & pecunia appellata, Num» 
4mum quem accipiebat miles , tributim à fingulis pro ratione cenfus exactum, 


appellabant zs militare; hinc Plautus; cedit miles es petit: Ab re, quibus 


- attributa erat pecunia, ut rniliti redderent , tribuni zrarii dicti, & milites quo- 


que ipfi zrarii nominabantur , quod ftipendia facerent. Con£. Varro de ling, 


"Jat, lib. 4. fub £. p.m. 3o. &re veró diruti illi milites appellabantur , quibwe 


propter igsomiaiam fripendium fubtrabebatur ; «eitis eft. Crinit. lib, X VIH. — 
de honefta diícipl. c 6. p. 436. Succeffutemporis (nam volvenda etas commu- 

tat tempora rerum ) era nummi patvi pretii nominati funt: Marcial, lib, XT, 

Epige28. .— — AqiPis iei : ne 

(5o Et centum aurtolas fic velut eva rogat. | 

— S, H ieronymos illa duo Aez/« vidux mulierculz, cujus fit mentio in E« 

angel. S. Marci c. 12. com, 42. 4ra interpretatur. Quod Apulejus lib. g,.- 


"Metamorph. £ipes ereas vocat , id alibi'exiguam fripem & Ovid. t. de Pon 


to flipis era. Maximus T yrius Philofophus Platonicus,$vo 2/joAs appellat£. 


^ 


Tta videmus effe verum , quod vulg? dicitur; uod fuit in pretio, fit de» 


nique nullo in bonoré, Atque olim Tiberio Graccho rem agenti publicam 
extra urbem fumptum diurnum affignarunt novem obolis conftantem Aucto« 


* 


- te Plutarcho , quémadmodum Graci olim, ut colligere eft ex Ariftoplt. Achar- 
^ append, Dec, 4. Ana, P1485 VI, — Aa* — nenfi 


"as 


-- —— Schediafma de Ere 


nenfibus ACt, r, Scen. r 1. v. 23. duabus initructum drachmis ftipendio diure | 
fio miferunt ad Regem € fuis civem aliquem. Ánbquis temporibus zra voca«- | 
runt articulos in rationum libris. Cic. Horrenfio apud Nonium: quid tu; 

inquam foles:, cm rationem: à di[penfatorc: accipis, fi era fingula probafti,. | 
fummam , que. ex bis confeda fit, nom probare 2. Apulejus de: Deo Socratis: — 
ipitur quotidiana eorum 4va: diffumgcs .. invenies rationibus multa prodige 
piofufa £9 in femet nibil. Nonius, breviter era mumeri nota. Lucil.lib.a9g. — 


Hac eff ratios perverfa era zfumma fubdu&a. improbé, ut locunr emendavit 


Cafaubonus: Ita iam comperimus recté. fcripfiffe Iidor.. lib. 16; orig c; 19. t 
in principio: ZEre certamina. belli gerebant , eratque in pretio magis 45: 
aurum vero: C9. argentum propter utilitatem: vejiciebantur. "Eandem etiam: ^. 


in portis-urbium: eminuit.zs', ut loqvuntut;portz: Babylonis... Non memo» 


ro, quód inaudita Phalaridis; crudelitas &s ad. inauditum tormenti genus: fa-- | 


bricando bovem. traxerit, Quam; tyrannidem, Poétz mordáci: carmine ulti 
funt. 


S8. Quz(itu dignum eff, num: edam fatur: condi cepte à Seracle | 


quodam ex Japheti pofteris , ut aflerit Johannes Antiochenus Inter collectae 


nea. Conftantini. Porplhyrogenetz ab: Heinrico Valefio: edita p. 779. quem — 
.&otidenr verbis exfcripfit Suidas in; voce Seruch & Abrah; f. 14. fuerint ex ere; 
Quodantequam doceamus; notari volumus; quód. animi fenfa veteres: volue-- 


rint fignare quibusdam:columnis.. Cim. enim. certa: confuetudo:ferret;,. apudi 


Phoenices GC Zgyptios; ut docet Herodot.lib. 2, c; 102; 103. Strabo-lib; 17,3 


Y,ucan; lib; 3. Plin; lib. 6. c2 g: Tacit; Aunnal; lib; 11, c; 14- Produsin Ti- 


TRECE be E — ua T rr GN iex es ii er 


mzum , multa faxis infcribere,, | in: eundem ufunr varii generis columnz &. 
flatuz introduCt; Ex düabis illis columnis, quibus. Sethi: pofteri Aftrono - 


micz do&tring przcepta, tefte Jofeph. lib. t. Antiq, c3. ut Epiphan. in prie 
mo: Panarii ,. Auguft. libi18.. de civit, DET, Caffian. coll, 8, c. 2. taceam; alte« 
ra lapidta; altera lateritiafuit, "Tales: etiam fuiffe credibile eft, quz ad.Ifidis & 
. Ofyridis fepulchra facris literis à Diodoro:feruntur fignata;, Ex auro Gargene- 


to. conflatas fuiffe feribit Philoftratus: columnas: iftas Gadibus: pofitas,. quas: a 
in domo Parcarum ignotis:vulgo- literis infcriptas effe ab Hercule; ut fuum. 
erdinemr elementa fervarent , dicebat Apollon. T yanzus lib. $. c; r.quafque i — 
columnis illis Herculis. vulgo notis diftinguit Strabo ]ib;3. Aureafuit Panchai-- 
cailla in.fovis T riphyliitemplo-columna; inqua Coeli Saturni & Jovis defcrie — 
- pta panchaicis literis. fuiffe. facinorá: narrant ex Euhemero Meffenio Diod.lib, 
é. apud Eufeb; de prep; Evang. lj 2. 2.c: 2. & LaGlant. lib, 1, divin, inflitur, — 
c. 11. Nec vero ambigimus; quin etiam eenez fucrint alique columnz;, quie $ 
bbus notatu digniora infcribebantur. Nam ut mittamus roítratas illas Duillii && 

x i» Ms Appi 


Ü 
| 
T 
j 


L! 
i 


Wii, e mons ctae was 
D T) 


dditcsd-en 5. 


Fer 
t 


] 


— Schediafina de Are. — 187. 


Appii Claudii ac "Trajani & Antonini, nec numeremus.eas; quibus leges foe» 
deris Romanos inter & Latinos icti Servius T'ullius-impreffit S4. Amarynthiam | 
Suaboni memoratam. in qua Eretrienfes '&  Chalcidenfes de&gaaverant ge- 
fera armorum , quibus de compacto uterezitür, denique etiam iftos, quibus 
Alexandri faedus:cum Mitylenzis infculptum; .has inquam , «omnes -omittae 
snus , de.materia enim eatüm, aut prorsus tacent ,autd ubié fcribunt, aucto» 
res vel diffonantia loqvuntur. . Sané Graeci pariterac. Latini leges|incidebant 
tabulis zeneis;; ficuti Garakerus in Cinnio annotavit, & te(timoniis probavit, 
"Teftisinfüper Cicero eft Philipp. his.verbis : : Qnod:erit ita gefium, lex erit, 
£g in es incidi juliebitur. Alludit e0/Ovid. lib. 1. Metam. Alec verba minan- 
Jia fixo ere ligabaniur , Auguflus ZErez tabule ad eternam cuftodiam .an- 
ti ordinem incifione znandavit. ve(te Macrob. lib. 1,c, 4. Preterea colum- 
n&;ponebantur ad regionum fines. determinandos, quales fuerunt ille , quas 
,ad.fignandoes terrarum à fe domitarum limites adfcriptis titulis ftatuit Sefoe 
ftris; Num G ille rex? ,Crebra apud autores mendo: ftatuarum talium fed 
,non.exprimunt, ex qua fuerint materia: En Exemplum : Plutarchus in :Ehe- 
feo Eom. 1..oper. p. m. IL Edit..Gr,]at. refert, quod hic.celebrem.colloca- 
rit in Tflbgo pilam, 89 infcripferit ad determinandum agrum epigramma 
duobus trimetris &c. altum tamenfilentium , ex .qua.materia fuerint ille pi« 
le. Certiora funt documenta , quod znez (tatu in :henorem de Republica 
.bene meritorum virorum fuerint ere&tz,pariter apud Gracos.quàm Latinos: 
Antiphon, cim apud. Dionyfium quereretur ;ac difputaretur , quodnam es o«. 
Btimum. effet., id pronunciavit omnibus prajtare, ex quo Aatbenienfis Harmo- 
dii ac Ariflopitogis frlatuas paraffent apud Platarch. T. 2..de Adul. & amici 
difcrim, p. 68. Agedam , ;pauca exempla ex Plutarcho , omiffis de induftria 
multis,colligamus. In Numa p. 65. D. hac habet Plutarch. Nos Rome ex 
multis accepimus, cm.nayvavent ex. oraculo, quod-olim jufferat Romanis, ut 
fapieutiffino &9 fortiffimo inter Graecos fatuas apud fe locavent, duas neas 
4n foro pofuiffe unam Alcibiadis alteram:Pythagore H. L. ipfe tamen hacju- 
dicat ambiguitatis effe:plena, ^ Forte etiam area fuit illa Caefaris in templo 
 victorie T'rallibus collocata , . ad. cujse, bafin. ex folo lapide duro in fuperficie 
confirato referunt palmam rvitlorie contra Pompejum prenunciam erupifJe, 
, apud Plutarchum in Cajo Carfare p.m. 730. .B..Marco Bruto ftatuam aream 
Mediolani in Gallia Cifalpina pofitam p.m. tom, in fine vitz ejus refert. Po- 
pulis Atbenienfis babens bonorem -Demoftbeni flatuau ex ere. pofuit cum 
bac infcriptione, ! | 
- — Menti, Deimofbbenes , par fi tu robur. babeves 
Non erat Zimatbie Grecia viia manu. B HIFIiur: Pitti: 
in vita Demofthenis füb £ p. 860. C. Non poffum, quin addam adhuc vet- 
x EE | Aa 2 ba Ul- 


888 | — Schediafma de JEjey : 
ba Ulpiani in: enatrat, in otat, adverfus Leptin, in Demofth. & Zfcth. opes 
ribus Graco-lat, Ed, Francofurt, p. 567. in: fine: Moris fuit apud Atbeni- 
enfos,u&. de-Repub, bene meritis varii bonores baberentur , frve erca [lata y 
five vitw incuria: five immunitas. Crebró autem triumphales ftatug ex ere 
factz videntur : hinc Marolib;4. Georg. Atque bec undagtem be cucine 
quei uentem-Nilum , ac Navali [urgentes ere columnas: | Ad hunc locum Ser- 
vius ita commentatur :. 4ugufhw Fitlor totius Egypti, quam Ce[ar propar- 
2e fuperaverat., multa de navali certamine fuflulit roftva : quibu conflatié' 
quatuor effecit coluumas: - qué pofiea à Domitiano im Capitolio funt locata: 
quas bodieque confpiciume. Mirum. veró quod Phoenices à Jofua bello facro^ 
profligati binas in "T'ingitana-provimeia olim: vifas erexerint columnas Phoeni 
cio ejufdem feculi fet mone inícriptas verbis: fic grace fonantibus : spiele éepiv dr 
Qugorree d'yó. atarumms qur. TÉ Ns Nr, ut memorat Procopius in Vandali-' 
gis lib. 2, Quomodo Phanices fcripferint , per conjecturam fatagit aequi 
Dodiffimss Vir. Joh.Seldenus.de dijs Syr. Syntagm, r. cap: 2. p. r8. edit. 
Germ. obiter moneo, mirandum efle neutiquam , quod latronem appellari: 
Tofuam, inoleverat enim. opinio apud. gerites obliteravo qpáfi- fure natare, fia 
cete przdas agere in exteros, Hinc Scholiaft, Homer. ad'lib. 4. odyffea T 
1rocinari.apud antiguos non-tantim infamia carebat , fed'injuper glóriofum' 
ducebatur. Clare etiam "T hucid, lib. 1, mosdum infamiam babebat id vite ge» 
sw, quin potis laudi tribuebatur. |. Hinc illaaapud Homerum, an predogec 
| eftis ? amica interrogatio, & in Solonis lege veteri habes , collegi &znAeia éger 
xepbur, Verom obiter hze-de exvSveps prout vocat Epiphanius. | Plurie 
ma. de fiaiuisà nobis' obfervatis adjici poterunt ex: Jáni: Gruteririnfcriptionis — — 
Bus, & marmoribus Oxonienfibus, Verum hzcfufficiant; Nec deinceps eng 
farust etiam Chriftiani ex ere 'effotmare bené:meritosviros. De Eraímo id 
notum eít, uti aliunde tüm. ex Hugonis Grotii carmine quodam, cujus ini" 
tium eft: Qui gaudes Batavis quod-abenem.adftat. Erafmsa , Promnia fed: 
oxeritis ifla vwinora putas Q&c.. 4 : | 

«8&9. Verum. fatis de antiquis gentilium flammis honori infelicitermore 
torum hominum- confecratis «diximus; | Orbi fpe&tandam dedit Auguftiffi: 
mus & Inviiffimus Imperator Leopoldus/M. zneami honori Sandliffimz — — 
"Lriadis facram Viennz, quam non tantum attoniti fpectavimus, fed & defcriz: 
gtamlegimus ab egregio recentioris hiftoriz conditore BrewezoThuldenicons: — 
sinuatore, Non ingrediar campóm illum ;.qua ratione xris ufus iá ftruftuc d 

- vis zdificiorum przprimis principum tranfierit, ut phrafi utar Ifidori Hifpa 
lenfis, Hodi& adhuc zs-in arce Berolinenfi Sereniffimi ac Potentiffimi Ele. | 
oris Brandenburgici renitet, Non-minora-commoda ab are in Oeconomi- 


Á NI - : : i 
; ! 


e 


MTECREEELITEERHH IPIE ME RCREMERTE NIT RUSSE EL NNI NERA SUE CASTA PATI RET S ew ^. it "- Av e ure Od i. d^ P Dei d EL. s] uilesas oM ELO d. "vnnd 
d L $ j j 


T Scbediajma de Atri | (0g 


am'emanant. Mitto ih(ttumenta ex are parata, quibus qüotidiéin ré fami- ' 
liati indigertus, Memorabile; quàd oliri Lacedemonii Crosfum donarint z- 


s 


199- Scbediaafma de Ze. " 
do aer inclufus debitis tem poribus venovetur , ut inferiw declavabitur. Fie^ 
ri veró debet fiffula enea curva I Q.K.L, longitudine trium pedum, que in 
inferiori intermedia curva burfam pelea .L. amexam babeat & duo. 
extrema fiflule orificia 1, £9 L intra cavitatem wefice caput ambientis defi» .—— — 
nant , ut in una anteriori I aer infufflati debeat , altera vero.L circa vertíe t 
cem biet: Necdubito, quin.& vas illud urinatorium , .quod in collegio cus à 
riofo defcribit Clariff. Sturmius ex ere conformari poffit, Quis ignorat in» 1 
ftrumenta, qua ad expediendam rité .anatomen neceffaría funt , olim ex.zre d 
fuifle conformata. Id in prolivi eft probare ex ipfo Galeno .cujus.hac funt 
lib. 6. anatom, adminiftrat; injiciens laminam ream .aut ferreamaut. argen- 
feam aut ligneam. Solent autem« /4natomici.laminas appellare commum vo- 
cabulo hujumodi.inftrumenta [pecilla , fpatbomelas , amphimelas [pecilla aue 
ricularia &c. Sed.de his & aliis legi poterit Excell, Dnus Do&. Hartman- 
nus in dilquifit. hiftor.dere anatomica veterum eruditiffimis. Hodie etiam 
curiofis Medicis ferviunt ad animi.obleCtationem ,& experimenta facienda ex e" 
&re parata, quod colligere licet ex metamorphofi quam:Celeberr. Doct. Ma« ; 
jor lib, de chirurgia infuforia dubio 9, peopofuit in hunc fenfum : 4quam Sap- 
phirinam ope fpirit. fal. armoniaci in enea pelvi fa&am vitro .infundito-bene 
tranfparenti: poftea.clyffum Antimonii communem addito £9 mixtura. acta- 
Aui evadet limpida, Quod fi porro oleum Tart. fuperaddis priftina 
- . redibit coérulefcentia. Servitia eris, quz przftat Mathes——— 
maticis ,.omnibus nota funt. 


Soi DEO Glotia  - 


-Á qe uoto. 


aed a 


Am M TCISCLSTND C SO DT DENDIPFEN SR CI RPRESCTER CUTE ERN ERUNT S AeY UP WIL ue e T XDPES T 4-27 Locutus ineunda cM FTT ei 
EA WEN TUTTA EMEND MERE NS ACTI T ap T6 Nu M YE de LR TENERA EXT CUTE zi i LANE 
d z — ss. ' XN Po) m Tree , r 
. -- La 


EN x IEEE 


3 NN 2 AS. Z22h £x Lx 
ETC ETALHIPUIA A ER 

AMA DN ek 2j X 

SS 


SN 


Itam aggredior fcribere B. CumisTIANI MENZELH,Se 
reniffimi olim FRIDERICI WILHELMI Eleétoris 
 Brandenburgici, necnon FRIDERICI, Potentiffimi 
. -*- ^ Boruffie Regis. Confiliarii & Archiatri meritiffimi, 

Medici experientiffimi, Societatis Naturae Curioforum ma- 
gni Apollonis,Senis denique Venerabilis, Antequam veró 
eandemenarrare incipiam, deco faltem Ledtorem Benevo- 
ium monitum velim , nullum me huc conquifiturum ad- 
fcititium eloquentiae ornatum , cum per fe magis pulchra 


"appareat nuda rerum veritas , nec indigere encomio noftro. 


Virum,quem totus eruditus Orbis,quinquaginta abhinc an- 
nis & amplius loquitur. | | 
"Tantummodo, duse tres funt praecipue vitaehumanae 
periodi, prima, quahominisnatalia , pueri educationem, 
"quvénilia ftudia, peregrinationes quoque compleGimur; 
fecundam viriles honores , labores, res praeclare gefta nec 
—monmatrimonia abfolvunt: Tertiam Senectus & vitae exitus 
claudit: ita quoquetotidem nunc Memoriae MENTZELIANE 
"faciam paginas. | | 


zl 


: ErgodeVitz,ejus Orginehze primümhabeto, | Nata- 
de folum habuit Marchiam, Urbemque Patriam Furftenwal- 
Ii Bb* | H diam 


' 
L 
-— 
- 
* 


194 | Memoria Meutzeliina. ASESSSPRRRUA 9E COUR UMAN 
diam Mefo-Marchice nonignobilem , medio fere Berolinum 
inter & Francofurtum tra&u, ad praterfluentem Spream 
fitum, Familiam ducit ex honeftiflimaMENTzELIORUM gen- 
te, Patre genitus Chriftophoro, Viro Confulari deque Ci- 
vitate Fürftenwaldienfi meritiffimo, Matre Maria Felbinge- 
ria; Johannis Felbingeri Norimbergeufis,ejufdemque Urbis 
Furftenwaldienüis Senatoris gravillimi, filia, Avumhabuit 
PaterniStemmatis itidem Chrittophorum, Reipublicae Lip- 
fienfis Quacftorem fpectatiffimum. - je No 
—. Reltiquàm profapiam vix attinet enumerare, quicquid 
fecerint Majores Pro-Avi& nos nonfecimus ipfi , vix ea no 
-— Noftrum nuncdico MENTZELIUM natum die 1j. Junii An- 
ni 1622. domi primuni ingenub educatum à Parentibus , 
.Scholaquepatria quantum ferebat imbecilla atas,primis li- 


-teratumnec non ReligionisChriftianee elementisimbutum, .- 


/puerumque ottennem fatum, ftatim trivio exemptum ,mif- 
fumque ad florentiffimum vicinz VailisJoachimica: Ele&o- 

raleGymnafium;ubiLatini fermonis artiumque quas libera- 

"liores vocant,rüdimenta quadriennio diligenter addidicit. 


' ^Quemadmodumauteminubila tunc erant tempora Mu- 


fisqueinprimisinimica, tricennalis belli Germanici flamma 


jam undique flagrante,ita quoq; accidit, ut fchola hec illu. - 


"ftris;olimà Joachimo Friederico Brandenburg. EleGore An-- 


mo 1607. inftituta, àvi&toriofo nunc milite Svevico diripe- 


.*etur , Mufzque trifte in exilium abire juberentur. Rediit 


ad tempus in. Urbem Patriam , cum veró & illa Vi&ricibus 
"GUSTAVI ADOLPHI armis iterumque à Cafareanisexpu- 
-gnareturjBerolinum ex Parentum mandato receffit,in Gym. 


nafio ibidem Colonienfi egregios in ftudiis progreffus fa-- 


€iens,ad'Annumufque37:quo ecce aliamexperiturcalami- — 


tatem publicam , peftis quippe epidemica qua univerfam 


P d 


/ . Mat- 


i 


mV MATO PLAN S W^ ki 


Memoria Mentzeliana.— CF NT 


UT 


Marchiam devaftabar,Patrias repetere aedes coegit,cumque 
nec ibi inter tot cadavera & fubitas mortaliumítragestuto — - 
effe liceret,una cum Parentibus liberiori ruris aeri vitam 
€redere. | TOT RR HCM AL rpg 
^ Nullaautem calamitas fola! Vix ceffante Anno 39. vi- 
rulentifIi mz Peftis fz vitia, Pater Ejus dileGiffimus,diem o- 
biit fupremum. | | ipcim 
- Poft hac Patris fata, iterum Berolinum adiit Scholae. 
que, quam Senatus Berolinen(is inftituit, fe adjunxit,tan- 
ta ufus folertia , ut poft quadriennium dignus judicaretur, 
quiad Academica admitteretur ftudia, |... | i. 
- Cumque exomni diíciplinarum genere , certa aliqua 
fcientia,quam tota profiteretur vita,eligenda effet ; prae o- 
X amnibus Medica ipfi arridebant ftudia, peftis fori edo&tus 
| -expetientia,quàm falubris fit humano generi medendi pe- 
ritia, quantumque in tanta neceffitate honoretur Medicus. 
Hoc itaque confilio Francofurtanam accefílit Acade- 
miam , clarentibusibi Polifio & Urfino, magnis inter Medi- 
^7€os iftius aevi,nominibusquorumtam publica quam pri- 
vata ufusin(titutione,multam rei notitiam & Theoriam ac- 
quirere coepit, : D aor. CHE Y T A 
Biennio poftquam hic fubflitiffet,magna ipfum invafit 
libido,patrios ad tempus ac fines dulcia linquere arva,quid- 
que extrapatriam ageretur,percontari, s. 
— . Boruffia hinc Regiomontanam petiit Academiam, ftu- 
"diaque medica,aliis fub Preeceptoribus, Beckero nempe & 
Tin&orio profecutuseíft.  Masnorum fimul Virorum gra- : 
tie amicitieque fibi comparandae,hzecfecit initia.  Mitre- 
batur Anno1647. Perítrenuus Generoffifimusque Domi- 
 nusCreitziushPotentisff. BRANDENB. ELECTORE ad €o- 
mitia Warfovien(ia , Cracoviamque ad Johannem Cafimi- 
rum Polonorum Regen, infelici Regiminis eventu fatis no- 
: Bb 2 ' | tum; 


, 


SP etd 


VCOWSAT £6 YCSRENNUR. 220 UTRUM CUIOGEE DS MILLE TWIN SYSAESIIT TT 4 iile S5. "o D faute aute! (NS 
taii A ew T 


KNEE o JMemoríz Mentzelians. um 
tum; comes datur Domino Ablegato MENzzELIUs nofter, 
& inter ceteros ad Regize manus ofculum admittitur, tan- 
demquein ejufdem Gomitatu Regiomontumediit. — 
^&nno fubfecuto 48. à Celeberrimo tunc Polyglotto Vi- 
1o, ChriftianoRavio Betliríate, adeoque Conterraneo fuo, 
Gedanum invidatur, ut Ipfi in erudienda Nobili Juventute 
opem ferret. Non poffum praterire B. L, quin de Magno 


illo Ravio, MENTzEzI:DOÍlri amico,verbum hic interferam. — | 


Peragraverat nimirum homoille linguarum Orientalium a- 
morecaptus ; magnam Orientispartemyjinprimis vero By- 
zantiitempus aliquod degerat, fpoliumque inde 300. plus. 
minus librorum Arabicorum Europa intulit ,, quorum e- 
tiamnum non contemenda pars, in Regia Berolinenfi exftat 
Bibliotheca,váriis deindelocis Oxonice, Upfaliae,Ultrajccti, 
Chilonii & ad finem vita, Francofurtiad Oderam (ubi etiam. 
fepultus jacet )linguas Orientales docuerat. | a 
'- Hoc aus&em circa tempus Dantifci morabatur Ravius ,. 
tudumque aperuerat Nobilium & Magnatum filiis , quo-no- 
^vaquadamrmethodo omnigena fcientiarum eruditione im- 
buerentur, cumque judicaffet Ravius inter caetera.ftudia.e- 
tiam Rei Herbaric nec non Anatomices Juveni Nobili com- 
parandam effe notitiam;ad.id MENTZELIt noftri jam tum Bo-- 
'tanices & Anatomiz petitiffimiuti voluit opera, — | 
Nec recufavithanc fibi oblatam obire fpartam, quin po- 
tius fideliter magnaque cuminduf(iria ornavit; teftor, pri- 
 mumreujus fcriptum,Plantarum nempe circaGedanum fpon-- 
te náfcentium Catalogum Anno 1649... Gedani editum. 
| Annum integrum poftquam Gedani exegiffet, necam- 
. plius inveniret ,. quod animo omnigenze fcientiae & expe- 
' rientize cupido; fatisfaceret, Gedanum, amicumque Ravium-: 
"Anno16fo; relinquens ,. Patriam iterum pertranfire,faluta- 
tarusamicos, voluit. : e 
» Hine. | 
E Mb 


' js Ps dise 5 T onn 
: Memoria Mentzeliam. —. ^ ——  r995 


Hinc Hamburgum properacnavique per matre Germa- 
nicum Aim(ítelodamum delatus,Lugdunum Batavorum , ip- 
fas Apollinis ZEfculapiique fedes progreditur , iteramque 
pott. menfes aliquot Amitelodamum revertitur. bit 
. Plusultra tendebatanimus ,. magnoque aufuttaliatma- 
dire,itinere maritimo conftituit, Amítelodamo folvens,litto- 
raquelegensGallica , Hifpanica,Lufitanica ,immenfum 
Atlantici Oceani aequor emetitur, per Fretum Herculeum, 
Mare mediterraneum, Adriaticumque Venetias tendit quo 
antequam perveniret Alicantam vino generofo notiffimam 
Valencia Urbem vidit,Infulas, Majoricam,Corficam ,.Sardi- 
.hiamque appulit ; Genuam deinde Superbam , Portum Ei- 
 burnum & Portolongum ingre(fus,inter Vulcani Infulas 
| S$trongylen praternavigans , Frerumque intransSiculum 
| portentofos lufus, Scylla fcopulum periculofiffimum , im- 
manemqueCharybüis vorticem cominus contem platusett, 
ipfumque fumigantemJ£tnam eminus confpexit; fuperato- 
que Sicilie freto adceleberrimas Mediterranei maris Infu- 
.Jas,Maltam. puta, Candiam, Corcyramquenavigavit Poftre- 
mum Ulyffea quafrnavigatione defatigatus, Italiae continen 
tem recuperat quacunque páterperlu(trans,quicquid habet 
Itala tellus,antiquitatum reliquias,natura portenta, ings- 
niorum artiumve miracula, oculis ufurpavit :- Venetiarum 
vidit opulentias & fplendorem,;Padua ftudia , Dononiz fer- 
tilitatem, Pife, Sena, Florentia pulchritudines , Romam: 
quoque, Neapolimque nobilem; ignivomum Vefuvii mon- 
tem fuisemetituseft pedibus , folitoque peregtinisflupore 
 admiratus.Reliquis autem Italia urbibus perluftratis Padvd: 
rediit ,. eo animo ftudia Medica. novo quodam refumptu- 
sus fpiritu.(üummofque in Medicina honores. meriturus. 
... Qued ipfum ex voto fuoceffir, Annonimirumi1644. À 
facultate MedicaDoGoris Tituluminfignia & privilegia na- 
Quse, - I E Ex 


qe V S EASTER OT ^ ERTTWCUREEC EVENIET Oy ROI Re E RUP Vor TT om e RES e E PIRA NE S AUREUS MOS ELE UNOUNN IS SRESNS ULIS NT CH de IRI TE RNC YER STA RC WE RAE SAI E. y FEHLER I1 PN, TRAC UE INR ODE e c 
i E 5 LE * 7 e z J 


2» $98 — cMemoria Mentzeliana. ec 


Y 


fe viris,Ipfique Aulae Brandenburgieae innotuiffe , non ulti- ^ ri 
ma laus fit, 


Íe; tantaque nunc apud Magnum Principem valeregratia, 


"ETT P "u Me * d NS * 
i. 


Exhoc tempore vifus fuit fentire 5 oam 
qua naíalefolum dulcedine cunGos | ] ; 
"Trahbat, 65 immemorem non [inat effe[ni.. 
Mufis Paduanis valedicit,perque Veronam , Vincentiam, Tri- 
dentum;fnfprugum , Auguttam Vindelicorum, Norimber- 
gam, Jenam, Lipfiam, repatriavit. TEXTES , 
| Dixi ha&enus B. L. quàm multa nofter tulit, fecitque 
puet,per quoscafus & difcriminarerum adoleverit ; donec 
roborata virum fecit zetas. E 
Munia nunc porro Virilis aetatis, labores,honores , res 
benegeftas,memoriz prodam. Patric fervire & Principi 
ante omnia pia mente conftituit. Quapropter in ipfa Civi- 
tate Patria & circumjacentibus Nobilium arcibus,familiis- 
que,quin etiam ipfa UrbeBerolineníi;praxin Medicam exer- 
cere ccepit, fucceffu adeó felici, ut mox Principibus placuif- 


[ Anno videlicet «8. Potentiffimo Brandenb. Ele&ore 
FRIDERICO WILHELMO, in Holíatiam, expeditionem fa- 


ciente , Aulam caitraque Ejus fequi juffus, titulo Aulici, Ca- ri 
ftrenfisque Medici,fummis femper Militia Praefe&is , Ipfi .— 


quoque SERENISSIMO Copiarum Duci , ab ope medica ef- 


ut perpetuus poftea omnium Itinerüm comes Ipfiàlatere | | 
vifus fuerit, 


Expeditione Holfaticafeliciter pera&a , cum laudatis- 


fimo Principe excurrit Cliviam,indeque quacunque patent 


vaftiffimae Regiones Brandenburgicae per 200. ultra millia- 
tia Regiomontumitur, ubinon folum ftudiorum olim exer- — 
citiameminiffe juvabat,fed & nova nunc & fuprema hono- 
rum incrementa ab Indulgentiffimi Principis clementia ca- 


: piebat, Confiliarius, &:x PERSONZE SERENISSIMAE Medicus 


-— 


bh] 


| 
| 


. Memoria Meutzeliana; dd 13 T 


—— G—————m rm AR aate 


renuntiatus ; Hec circa annum feculi fexagefimum gefta. 
funt.- Anno deincepsós. ELECTOREM SERENISSIMUM. 


| iterató Cliviam fnam repetentem fecutus eft. 


Circaidemtempus cum Princeps Juventutis Marchio 
FRIDERICUS( qui hunc DEI providentia REX eft BORUS- 
SI ) ob infirmam valetudinem in Hollandiam fecederet., | 
Nofter Ipfi à confiliis Medicis fuit , Eundemque ni fallor 


| per Traje&um ad Mofam ad Thermas Aqui granenfes, aci- 
dulafqueSpadanas deduxit. — 


Abfoluto & hocitinere, Berolinoque recuperato; trifte 


nuntiumaccipit ELECTOR SERENISSIMUS , magnumil- 
lud domus Aurautioneníis decus , Suaviffimam Conjugem 
| Loyfam,Phthifi laborare , atque Hagae Comitum decumbe- 
"re, ftatimin mandatis datur MENTZELIO , denuó iter in Hol- 


Jandiam ut pararet , confe(tim Nofter adzegram pertingit 


"fatia. 


Principem, lentis diurnis itineribus Berolinum le&ica vehi 


"€urat, omnemque impendit medendi peritiam,fed eheu! 
-moneratin Medico Noftro relevetur utae gra: fruftraMedici- 


fa paratur,ubi fuprema imminet mortalium hora! ficerat 
in fatis, utdie 8, Junii Anno 1667. magno SERENISSIMI Ma- 


fiti & univerfi Populi Brandenburgici moerore ,- piom ani- 
mam Creatori reddere debuerit, 


Anro deinde 72. magnis Gallorum motibus memora- 


^bili,cum Potentiffimo ELECTORE BRANDENB. Galli mili- 
-tis audaciam ad Rhenum repreffuro, fecundam expeditio- 
nem fecit,aliquamdiu Francofurti ad Moenum & vicinis lo- 


cis moratus , iterumque Anno 74.circaColmariam in Al- 


Hicrurfus annus fatalis Domui BRANDENBURICAE, 


 emortualisque fuit, Carolus 7Emilius tantae fpeiPrinceps , 


MzNTZELIUS omnem movetlapidem , fi qua poflet mottis 


Ele& ratus Haeres , Argentorati febri ardente corripitur , 


fau- 


200 Meinoria Moses 


fiucibus eripere ; ; fed & tunc fupremo vitae orgia aliter 
vifum fuit; 27. Novembris luce incomparabilis Heros , &c 

Princeps magna fpei, fortiffimam i in flore juventutis exfpi- 

ravitanimam. ^. 

: Paulo poftMagnanimo ELECTORI, filii adhuc funera 
lugenti, nüncius advolat, Suecos Gallorum confiliis & core 
ruptionibus motos diverfionem in Marchia tentare, & tan- * 
tüm non nefario & inimico aufu univerfam jam deváftare; , ." 
Imperator confilium ia arena capiens foloequitatuexim»  — 
Provifo fuccurrit,velut alter Hannibalanteportas Rateno- 
vienfes adeft, palantesque Suecos mira velocitate oppreffit, — 
profligavit, Ecce hiciterum MENrzELIuM Noftrum Vido- — 
ti Principi fidum & indivulfumComitem,fimiliterque fubfe- . 
quentibus annis, fecundatertiaque expeditione Pomeranica. — 
Poftrema tandem itinera , Cliviam Anno 77. cumPrin- 
cipe triumphatore, confecit. 

^^ Totjam fugacibus elapfisannis;tot itinerum éxantla: 
tis moleftiis,deficientis paulatim nature imbecillitatem fen- — 

'tiens, jamque faxagenario major ultimam vite periodum | 
haud procul abeffe,facili conje&uradivinabatur, — | 

Ne Te pigeat B, L. hanc poftremam quoque memorie 

Ejus abfolvere paginam,utpote cujus nonfolum Virilis acta» — 
tis,fed & de crep;tae SeneQutis,praclara exftant ingenii do-. ^ 
cumenta,qua dignum laude virum vetant mori.Aule nunc. 
rumoribus fe fübducere, & lubricoslinquere gradus inani- 
mü induxerit, cit ipfa divina fic difponente providentia,voti 
fui composreddicur, ineunte A:88. FRIDERICO WILHEL- 1 
MO MAGNO gloriofiffimas vitae Regiminisque finem faci-- E 
ente, Facilius tunc impetravit à SERENISSIMO Harede 
FRIDERICO lI. ut honefto domi otio frui, fibi porro Mufis. . 
que canereliceret, nulla omnino dimiffus offenfa, nullaexci- | 
dit gratia,cujus vel boc unigü fufficit tefümonium,quodC "- 


mens 


URS 
XP T 


Memoria Mentzeiama, —  - —— — 20t 
mentiffimus Princeps fingulis fere feptimanis , per pediffe- 
quum de Senis valetudine percontari jufferit, nec non am- - 
pliffimo annuó (tipendió ad extremum usque vita halitum 
fuftentaverit. ; Ug | 
.Veriffime dixerim nunquam inis otiofum , quam in 
hoc extremo otio MENTZELIUM fuiffe ; taceo nunc quotquot 
ex morientis usque ore Confilia Medica avidiffimé excepta 
funt, ea tantum relaturus fenilia; quibus parem habuit ne- 
minem. Innotuerat fat multis Ingenii foetibus,omnigenam 
fibi acquifiveratícientiam , nec ut vulgus Medicaftrorum 
folet,foliüs lucri inexplebili cupiditate, elegantiora contem- . 
pferat ftudia, varias & exoticas jam dudurn callebatlinguas, 
 abfolutiffimóilló Plantarum Indice polyglottó tefte irrefra- 
gabili (imó Genefeos principia Hebraice recitantem mihi 
Senem memini ) verum enim veró quantumcuncque hàbe- 
bat Europa Literarum, non amplius fufficiebant geAvàiaxro 
indefeffos quaerendum nunc erat fub alio fole, quod difcen- 
di cupiditati fatisfaceret,ad Garamantas & Indos imo ultra 
eos,Chinenfes & Japonenfes tendebat animus , Antipodum 
quoque rimaturus myíteria. Jam Brafilie perícrutatus e- 
ratnaturalia,dü Picturas & effigies MAURITII NASSOVLE 
PRINCIPIS ob res praeclare in Brafilia geftas, fatisnoti, curà 
fa&as, juxta ordinem Pifonis& Marggrafii in 4. Tomos, 
quos etiamnum oftendit Bibliotheca Regia Berolini, diftri- 
bueret; remotiffimorum nunc Orientis Populorum , Chi- 
nenfium & Japonenfium, linguam, fapientiam, Hiftoriam & 
natura miracula indagare volupefuit. Quóinprimis invi- 
£abatur literis amicorum,quos per Europam non folum,fed - 
& Mofcoviam, alteroque fubaxe, Indiam Orientalem , Chi- 
nam & Japoniam habebat ; quosinter , duo faltem honoris 
caufanominandi, Ampliífimus nempe & Experientiffimus 
Ce : AN- 


— 


VIE M m i : - m : "m i 
X05 | . Memoria Menizeliana. — 
asm IZDEUOUM, | ogetteciode? SEC radii. 1 1 Ll bali dcs 


pd : 


"ANDREAS CLEYERUS, Societatis Indice inBataviaMedi- |. 


cus primum, deinde Senator graviffimus & Legatus ad Im- 
peratorem Japonenfium meritiffimus;Alter Nobiliffimus & 
DoGiffimus EBERHARDUS RUMPHIUS in arce. ViGoria 
qua eftin Infula AmboinaSenator fpe&atiffimus, qui quot 
annis fer& aliquid ex animali & vegetabili trans equatorem 
Regno, vellibrorum Chinenfium Japonenfiumque ad Ip- 


fum mittere folebant.  Iucundum fané erat, viro interdum. 


adíftare feptuagenario, Eundemque Lingua Chinenfis zvaA- 
(ors rudimenta feré Magica , Characteresque Oedipoin-- 
folubiles, ad oGtuagies millena ( uti ferunt) plusquam juve- 
nili fervore & diligentià addifcentem confpicere : Si verum 
foretqucd Chinenfes proverbio ja&are folent,fe folos inter 
mundi Incolas duobus videre oculis , Europaos tantum 
unó, & quod reliquum eft gentium coecutire; egocerté de 
Noftro affirmare aufim, trinó ipfum vidiffe oculó, Europeo 
fuolumine & utroque Sinenfium, pofiquam eorum Lingu- 
am & Hiftoriam eatenus perfpectam haberet , ut primus 
forté SinenfesGermaniceloqui fecerit, edita Anno 69. ( a- 
deoque aetatis 74. Chronologià Chinenfium,ex Ipfiffimis ee- 
rum fontibus & Annalibus, quos Regia Bibliotheca fervat 
authenticis congetftà, 0v 
"n Quinimo LexiconSinicum ex India Orientali na&tus ; 
artificiofiffimoinventó in fru(tula minuta diffecuit, noftrz- 
"que agglutinavitchartee , pronunciationem noftris literis; 
ipfamqQue radicum feu primitivorum interpretationem La- 
tinam addidit, opere X. voluminum manu factó, quod Re- 
gia quoque Bibliotheca inter pretiofiflima oftendit zewfp;s 
floram Japonicam elegantiffimis incolarum picturis , quas 


indefeffo ftudio & labore non .contemnendo D. ANDR. - 1 


CLEYERUS in Japonia cum ibi Legatum ageret pingi cura- 
| l4 | : Verat, 


* 


| 
| 


CONDITIO! TEES TZ" PPHOPUTTTESES PRECOR NURSES EFE) P Mal UN eR im Rr UE UTE LA UESERT T^ o ra 
C * Q 5 LAS ^ ees AE , r* 


 AMemoria Mentzeliama; ^—— 205 


verat,& poftea Noftro dono dederat, appofitis à MENTZE- 


110, noftra pronunciationis literis, ibidemrepofitam vi- 


debis. 


Inter eadem quoque ftudia , multos magnorum in 
hoc genere virorum, Martinii, Kircheri , Coupletii, Mol- 
leri errores & cría; detexit , Tpfum credo Confutium. 
& Mentium, maxima Chinenfium oracula poft Coupletium - 
emendatiores nobisedere potuiffe, nifi poftrema Sene&u- 
tisimbecilliras, atque mors, Eruditis femper praematura, 
ftudiaejus Chinenfiaabrupiffet. Ingeniofiffime in haec ftu- 


|! dia Ejus Chinenfia lufit Vir magni ingenii & facundiz; 


MENTZELIIQUE Amicus dexterrimus Dominus Jfnftonius 
Brun[enius Aulae olim BRANDENBURGICJA à Sacris,vario - 
nominis Anagrammatifmo, ad Syllogen minutiarum Lexici 
Sinici, Latino-Sinico- charaGteriftici à MENTZELIO editam, 
alludens: quem hic apponendum effe, non dubitavi — 


CHRISTIANUS MENCELIUS 
Sylloge | : 


Reclufit hac Sinenfium 
E clauftris Chinenfium- 
. Bt hic clarus Sinenfium. 
4d Syllopen, - 
Hic lucet ars Sinenfium 
Ritus , fecla, Chinenfium 
Eris, ut lac Chinenfium 


Ge z . Oa 


&. 


204. Memoria Mentzeliana, 


Clues ratis Chinenfium 
Situ clares Chinenfium 
pe. $i ponatur (MENZELIUS) 


Zelus artis Chinenfium, &c, ( 


Sed ut ad extrema ejus tandem deveniam , vitaeque 
quem habueritexitum , enarrem , à tribus circiter luftris 
paralyfin chronicam atque lentam , perpetuó cum mem- 
brorum, manuuminprimis, pedumque tremore, pafíus 
eft, totnamqueitinerum, terra marique devoratis mole- 
ftiis, fallor, an & Chymicorum experimentorum, quibus 
multum lucubraverat, fulphureis exhalationibus, artus 
mervosque pedetentim debilitatos, facile credideris. —— 


Multis abhinc annis ( prout Chriftianum decet ) ulti. 


ma hora fingulis memor erat , multis indein pietatis ex- 
ercitiis,facras fcripturas fibi pralegenti aufcultari, ardentes 
fundere preces, peccatorem fe agnofcere , confiteri, fe. 
rió de cun&is vitz lapfibus poenitere,fidem quoque & fpem 
firmam in benigniffimum humani generis redemptorem 
reponere , appropinquantia coeleftis vitae gaudia meditari, 


diffoluticnem multis cupere fufpiriis , quotidianum erat; - 


Decima feptimafuit Januarii dies Annitzor, qua fidelis a: 
nimam in coelum migratura, emaciati diuturnó morbó cor. 
pufculi exuvias reliquit , annos poftquam vixit 78 , menfes 
7. & biduum. .Envobisiterumunum, PRJECLARISSIMA 
SOCIETATISMEMBRA , NATURJE CURIOSUM, Natu. 
ra debitüm perfolventem, mox omnes mortibus veftris 
tranfeuntis Rerum Natura experimenta fa&uri ! 

dnt Sed, 


ES 


J od 2" 4 


b 


Memoria Metitzeliand. — 4of 
Vg SOWPSQUE Ne * T e PAESE » Moto 


. Sed antequam manum de hác Tabula retraham ver- 


bumde Beati MreNTzELII refamiliari, conjugio & pofte- 


ritate addendum videtur, cumIpfinon folum bene nafci 8z 
bené mori, fed & beneénuberecontigerit, qua tria juxta 
Majorum effata, terrenam hominisfelicitatem abfolvunt. 
Anno nuperrimi feculi $8, thori vitaeque fociam fibi adfci. 
vit, ANNAM EVAM FALCKENHAGIAM, Johannis Fal. 
kenhagii, redituum Urbis Berolinenfis Quaftoris , vel fi 
mavis, aerarii Praefecti, filiam natu majorem , virginem 
tunc venuftiffimam reique Oeconomica peritiffimam , quà 
cum per43. integros annos , confortió tranquilliffimo &c 


| intemerató amore vixit; quinque ex eadem genuitliberos 5 


quorum binos Ludovicum filium , filiolamque Mariam 
Loyfamin ipfainfantia mors atra e mediotulit, tresautem 


Filios, CHRISTOPHORUM FRIDERICUM, JOHANNEM 


CHRISTIANUM & CAROLUM,etiamnum fuperftites,cum 
aliquot ex iisdem nepotibus habet ; Inter Filios autem fe- 
cundo genitus, JOHANNES CHRISTIANUS , Magni hu- 
jus Apollinis, non degener, non impar fiilius ZEfculapius; 
Paternz virtutis, Peritide; honorum quoque & dignitatum 
apud POTENTISSIMUM BORUSSLE REGEM, Confila- 
rii nempe & Archiatri,pretiofi denique Cimeliarchii ex affe 
hares fuit. 


Corporis hac inclita progenies ; ingenii nunc omnes 


quos reliquit foetus recenfebo, ut cum alia MEMORUE MENT 


ZELIANZ nequeam ponere Marmora, hocipfimaneat 


... Monumentum are perennius 
. Regaliquefitu pyramidumaltus — — 


"1 Da d "dea. Lu ei 2p E, d 00 ndi Qu 


406. Meitoria  Mentzeliana. 


[Ed 


A IDEONMSRO Ime Aue, sump 


d. mmrcenmsutmmaucd 


Quod nec Imber edax nec aquilo i impotens 
Pofhit diruere, aut innumerabilis 
Annorum feries & fugatemporum. 


I. 


Catalogus plantatum circa Gedanum (pont nafcentium 


i Anno 1649, in4.- 


- 


2e 


Lapis Bononienfisin obfcuro lucens collatus cum Phofpho- 
ro Hermetico Chriitiani Adolphi Balduini , Bilefeldiae 


1675. in 12. qui etiam in Ephem. Germ, N. C. Dec. 1. 


Ann. 4. & $. ex(tat. 


4. 


Sylloge minutiarum. Lexici latino- Sipico- chara&eriflici 


in4. qua etiam exftatin TEM G. N. C. Dec. 2.an. 3. 


& 


Index nominum plantarum univerfarfalis multiinguis Be: 


xolini 168 2, in fol. 


f. 
tdem au&ior Corollario ex varius Au&oribus poft editio: 


nem priorem enatus,cum novis planus & linguaMufco- | 


vitica tin cin d 


L tuti 


Uh. 


LT 
i 
2 
tH 
- :] 
l l 


CAACUOYAS AO NUN TNR PTT De. 2E TOM LIP Ur cCUECST MR T 
4 


-. AMemoria Mentzeliana, ^oa09 


.6. 


$ut&e Cbintefifbe Chronologia ebet 2eít: Oteaiftet. atfce 

— Gbincfifcben Ravfec/ tonibren al(o vermeimten?Infang oct. * 
caet biB biebet au unfetu 2eiten bes nacb Cociftiunjetg 
Gceligmadytr8 gebubrt 1696. $yabtc8 in 4. Berlin. 


7: | 


Rerum naturalium Brafilie, ab Illuftriff, Principe Mauri- 
— tio Naffovia in ipfa Brafilia colle&arum & coloribus 
oleagineis depi&arum , Tomi 4. in fol. regali , in 
ordinem reda&i & juxta ordinem Pifonis & Marg- 
.. gravi difpofiti. Opera merefcripta; Sunt in Biblio- 

. theca Regia Berolinenfi. — Je ; 


$9. 


Decem volumina in folio Manü-fa&ta ex Lexico Sinico cu 

- .. guey dido, artificiofiffimó inventó in fruftula minu« 
ta diffe&o & chartze noítra rurfus agclutinata cum 
interpretatione latina, — Qua volumina etiam in Bi- 
bliotheca Regia Berolinenfi affervantur, Hi d 


: 9. 
|. Flora Japonica, five F lores Herbarum & Arborum pra- 
|  . &ipui, totius vafti Infularum Imperii Afiatici Japan di- 
| &1 ab ipfis Barbaris incolis ad viva florum exempla- 
| . zia coloribus fuis nativis penicilló depicti, appofitis 
| daa | | : Jap&- 
! ; ; 


D. s ruis 
uu. 


508 *  CMemoria Mentzeliana,- | 
. Japanenfium Chara&eribus & nominibus: Opus ra- 
ritate incomporabile in formam Europaorum libro- 
. rumreda&um & induas Tomos divifum; Affer- 
.  . Vaturetiam inBibliotheca RegiaBe- . 
rolinenfi; ^ 


(A A 


; Peu 


EPHEMERIDUM 


Academie Cafareo- Leopoldine Natur. Cariof. 
.. — Decurie 1H. Ann. VII. & VIII. 


ue 
Bietis anatome. p, 5. app. 
MAUE PINE inhibitus, 


P3 
Abfceffa fiia defuncti anato- 
me. 261 
Acinorum Zibebarum Smirnza- 
zum ufüs, 9 — 
Axidule hydropem accelerare 
poffunt. 76. ap. 


A£ris mutatione febris quartana - 


Curata, 3f 
Aé:is mutatio ad merbos curan- 
.dos plurimum confert. 36 
JÉrisnatura. 159.ap. 
4Eris fchedizfma. 145.ap. 
Zris ufus ia Medicina. 170. ap. . 
Aris ufus varius. 180. ap. 


| 4ihlops. mineralis auro illuftra- 


tus & nobilitatus. 175 


| Alvi deje&tio magna lapillorum 


copia ftipata. 7 r. ap. 


Amor an fafcinatione extorqueri 


 posfit, Tir. 
Amor herba Flavia conciliatar, 
414 


- Picez. 3. ap. 


Apoplexia bis curata & des 
lethalis. 322. 


Apoftema internum curatum. 9r. 


Apum i&tus curioferum fympte- 
senatum caufa. 314. 
Anatome Abietis. 5.ap. 

pe ios ventriculi defun&i, 


hsthritide diu: labortustii 265. 
Cholera defun&ti. 299 
Dyfuria extin&i. o 


Gangrzna inteftinorum Tuba | 
Cui, 263 
' "Hydropicz. 30; 
Hydtopicl. 275 
Hydropici puelli. 276 
Partu defunctz, 37$ 
Phocz. 17.ap. 
Phtifici, 276. 
Pini. rr, ap. 
Pleuritide demortui. 264  . 
Sarcomate fuffocati, 262. 
^T'umoris Axillz cancrofi. 30« 
Vemitorio fablau, 262. a 
*Dá4. -^ Amü. 


di—— 


A16 
" Antimonialium medicamentorum 


TIS 


' Atteriz magnz in abdomine , vul-- 


. Aures inperforatz, 13 


Antipathiz vari 


(vfus Tigiap. s Conn s 
Antipathia propáum . nomen 
 averfans. I2j.ap. pa 
| iz curiofz. 170 
Aquz frigidz potu largiffimo exi- 


tiofus aquz ftygiz hauftus, 


. curatus.296 
Aquz ligni fraxini ufus. 210 


. Aquz ítygix hauftus exitiofus 
Cv gemedis domefticis curatus. 


298 5 | 
Aranearumtelz contra febrim ter- 
tianam. 77. ap. 


nus lethale, 282 


"érachez vulnus lethale. 285 


Arteriotomiz ufus. 132. ap. 

Arthritici dolores venzfe&tione 
mitigati, 14« — 

Arthiritidis curatio 16 .— 


per contagium contracla. 212. 


Attmella Lithonttiptica, 356 

Afparagus laticaulis. 31 

Atrophia-à calculo & ulcere re- 
num. 290. 


M 


9. ap. 
Auri tindturam Bh icis d Íexa- 
|J ginta proceffus. 30.ap. 
Aurum potabile, 18.3 
conficiendi proceffus. 3c. ap. 
B^rnen ftationes fub eclip- 
fibus. »g£ ae. 1t 
Baufonis, dotium ophthalmicum. 
B PA SL mortis caufa. 106 
(en remedium fingulare, 
176. —— 
j, 1emedia, 197 |... 


Colica periodica. 


EUN VET 7 Br IN M ^" IER d 
i » 


INDEX EPHEMERIDUM. | EE | 
Calculirenum comminutio,g6 


 Calculorum generatio/-5g..p, 
i Calculus 1n. pericardio. I n 


: : t 
Calculus monflrofus. 7, js 


Calvus poft trigintaannorum co. 


matus. I9I, - 
Capillorum cafüs unde, rg; 
Capitis dolor periodicus, 742p. 
Capitisdolor hirüdinumapplica. 
tione curatus. 122.ap, à 
Capitis podagra. 261 — |... 


| Caput fupra finiftrum hypochon» 


diium propendezs. 59, 
Cardialgiz ex füpresfione men« 


fium t20.ap. 


. Carnium vogiitus. 15 9. ap. 


Catalepfis admiranda in agone, - 1 
197. 1 id 
Catechu ufüs in continuo urine — 
profluvio, 72. ap, | | 
Coecitas ex intempeftiva venz- 
fechiong Mec rr V " 
Cocitas poft venzfe&tionem. TM | 
Cerafi nucleus cum urina reddi. 
tus, 90 - 


 Creuffz przparatio. 234 


Cervi venterfalva vitaglobo tja. — 
2o jedus. quei - 2 

Ciborum coétorum in vafe zneo 
.-. ROXa, 169 

Cinabaris folaris, 172 

Clavorum pedum certa cura, r/» MP. 

Clyfter inoxié per os reje&tus. 62. 


Colicz cura. 142,ap, 


Colica hyfterica, I30,ap. ^ 


, £9. AO 
Colocynthidis infufüm lethalem — | 
s» hypereatharfnfufitans.;oz — | 


— —— »— 


INDEX EFHEMERIDUM. 


Conitutio epidemica Augufta- 
na. p.87. ap. 

. epidermica Pafilienfis. 101. ap. 

-  jBeroliaenfis. 94. ap. 


Mansfeldiana, 105. 


ape 

"Tubingenfis, 102. 

ach PY 

Conatabefcentia à fafcino mira X 
mirabilis. 123 

Convuifio rarior. 526 

Cranii fractura nullo callo. vel 
cranio claufa vel munita , fed 
omni munimento orbata, fal- 
vo interim & incolumi pue- 
fO, 3123. 

Cuneus metallicus & faxeus. 188. 

Cuticula intra menfemter depo- 
fita falvis unguibus & capil- 


lis.99.— 
9D, 


| y Eglationis vitium ex apople- 
| . xia refiduum, 129. ap. 
| Deliriumamarofum. 235 
Delirium cum ferocia à Baccis fo- 
lani. 295 

, Dentis molaris cavitate largior 
hzmorrhagia. 300 
| Dentium dolor nive appofita ab- 
| lutus, 117 

kogr-« ordo duplex in infante. 


| piaosdiia lumbricos pellit. 178 
| Dorfi rigiditas, 84. 

| | Dyfenteria à a mufzis cobalto ene- 
| . '&is & inopinato epotis. 292 
 Dyfuriz extinéti Anatome. 5o, 


rd 


iuo 


I foffile in colle repertum, 


294 
Eclypfis/folaris. 1621. 
Elephantis fceleton in colle fa-. 

bulofo repertum. 294 
Epilepfia chronica cum febre Epi- 
demica maligna curata. 298 
Epilepfia duorum annorum vit- 
gis curata. 306. 
Epilepfiaex philtro per Dilivatio- 
nem  mercurialem curata. 


288 ; 
Epilepfia horrenda & contumax, 
172 


. Epilepfia periodica, 71. ap." 


Epileptica parturiens curata, 106 
Eryfipelas zonale, 73. ap. 
Exanthemata minus periculofa 
funt papulis, 344. 
Exanthematum A 344. 


PTUS dina excretio per 
finum muliebre. 260 
Farina mineralis. 355 
Fafcinationes an naturali mode. 
contingant, rr1 | 
quomodo áDiabo- 
lo E 1j NT 
fideritide curata, 


Febridgils pulvis. 118 
Febris miliaris maligna, 341 


 abinje&tione deco fti- 
gidiin fauces, 156 
lentz curatio. 235 
petechialis cura. 216 
petechialis maligna ab ol. 
*Dda factis 


factis floribus, quibus cada- 
ver puetuli febre acuta de- 

fun&ti ornatum erat. 312 
Febris quartana Borea vento flan- 
te curata. 79 — : - 


quartana mu:atione aétis 


curata. 3$. 
fcorbutica. 433 
terüana in:ermittens ma- 
ligna. 
| EU lacte recocto fub- 
J1dlio 7basisrio on 
Febrium intermittentium. caufa. 
ditas 38 s ; 
remedium novum. 76. 
|J ie ! 
Ferri mutatio in cuprum quomo- 
"^o fab. 136, 4D«.- | 
Fiftulalumbaris ? rene dex:ro cal- 
. culofo fcaturiens. 23. 
Flabia berba qualis. 114 
herba amorem conciliat, 
TEM AT ve * | 
Fíatus fetus Ioco exclufus. 56 


furiofüs latis ufu curatus. 


Flofzdli candidi foliorum fambu- 
ci faperficiei adhzrentes. 258 
Vocunditas, in muliereper totam 
|. vitamnunquam meníes pas- 
Ía, non impedita. 38 

- fine menftruis. 65 

Totus numerofus. 363 
.. phantafiz imperio fübje- 

"Qus87 — ie 
in utero mortuus feliciter 

extra&tus. 115 
in utero: exíiccatus.. 49.. 


E sd 


INDEX EPHEMERIDUM, — 


$.WuURZL. EK 3e d. cnmOTTICETTIT OS 


4 


Focus in- utero. fnaterno mirabi 
liter confervatus. 85. 

Fra&tura offhum crauralium muli. 
plex curata. 20. | 


— Fraxini ligni aquz ufus. 210: 


Fulminum miri effectus. 6s. ap. 
M9 G. 
6; Enitalia vitulz monftrofa. 
wipe pe | 
Gigartorum ufus. 9. 
Glacies pentecoftalis. 8 
Granula mHiformia cum 
: deje&ta. 132 
Gravitatio ex flatibus. $6 
Galz coalitus X variolis Lucanie 
ca füblatus. 72. b i 


pluvia 


JÉmorrhagia largior é cavie 
: tate dentie molaris, 200 - 
^p narium paroxyfmz 
inftar recurrens. 364.— 
Hemorrhagiz curatio. 133. ap- 
Hzmoptofis. quomodo: dijudi- 
canda, 130. ap. — 
Herpar in hydrope injufté incul- 
. patum. 50$ 
Herpes folaaqua marina curatus. 
so HÓ | "M 
Hiradinum fuctibus. mors acce- 
lerata. 122. ap. 


Hordei grana integva per plures: 


. dies commefta per urinam 
excreta. r. 

Humorum viridium vomitus un- 
de. 1323. ap. M 

ex intempeftivo ther- 

. marum ufu methaftafis, 147 

Iiydatides unde, 244. Um. 

Hy- 


ism ssa mmm immi 
fs 


Á/ 


Iydrophobia felina ultra annum 
^ "ogéultata. 266 ;:: «715 
Hydrophobicum vesenumis quo 
. confiftar? ibidem. | 
Hydropis curatio, 19- 


Hydrops ex ufu acidularum. 76, 


ap. 
» . ex ufu thermarum le- 
thalis, Ij9 - 
^ tympanitis mi&tu cru- 
ento folutus, 29t 
Hyofcyami vires. 110 . 
Hyof:yamum cur Akercum di 
. €um. 109. 


 Hyofcyamum femen rixz rabio- 


fzcauífa 106. ^ 
Hygpercatharfis lechalis | infufo 
^. Colocyathidis fufcitata. 397 

L T 
| ic an per centum annos du- 
| . mare poffit. 24. 

Incantatio mirabilis. 4t 
]njeCta. 203 * ! 
Infecti minimi & noviffimi obfer- 

vatio, 256 skies! 
Ínundatio autumnalis. 8 


Hchiadicus dolor periodicus, acu«.. 


tfimus. 246 
Mchuria oleo fcorpionum curata, 
UE HT TEILE 
.pun&urà in petinzo cu- 
fata. 76 


Y Acin pueris &fenibus. 149 
Lac poft quatuor feptima- 
nas revocatum, 18; 
Lais ufu Nakir morbus curatus, 
ES ca ! 


INDEX EPHEMERIDUM, - 


113 
 Lapilli aureoli ex veficis boum. 
121 | 
fubvirides in pericardio 
reperti, 119 (S 
Lapillorum copia per alvum ex- 
cteta. 71. ap. 
Lapis lapidi Bezoardico fimilis 
nucleum plumbeum conti- 
nens. 309 
verminofus, ;1 
Lienis exfe&o, 130 
Lignum faginum figuratum: 189 
Linguz paraiytis feliciter curata. 
15g 
Lintea lucida. 157 
Lithargyrio vinuin fücatum quo« 
» . modo noceat. 228. 
Lochiorum fluxus remedium, 301 
Lotio tumoris in capite infignis 
. caufa. 116 
Lotium Bufonis oculis falutare, 


b riu Th p | 
Lumborum dolores intolerabiles, 


ig PES M 
| rigiditas, 94. 
Lumbrii Diafcordio pelluntur; 
178 " 


Lurbricus latus &eximizlongi- 
tudinis per virnie membrum. 
|». redditus. 139. ap. 
Luxaa fitia concavitatibus cote. 
poris noftri. 44. ap. 
/M. 


f Acul& mirz in eute fanguie 
nez. 196 
Malacia rarain pueila. 148 
Maie hzreditaria. 75 
Maniacus curatus32. . 


^"Dds Melan- 


214 
Melancholia ex faftu orta. 74. ap. 
Meninx cum cranio nulla, 279 
Menfes movendi euporifton. 69 


Menfium fluxu puelia primo à 


nativitate octiduo. tentata, 
260. 


fluxus quarto ztatis an-. 


RO obfervatus. 267 
. in muliere per totam 
vitam fuam fuppresfio , nec 
fanitati ejus nec Fecunditati 
noxia 38 - 
fuppreffio à terrore. 56 
fuppresfio dyfenteriz 
.caufa. $6 — 
Menftrua ex du&ibus falivalibus. 
^ 440 € 
Mercurii motus in Tubo Torri- 
- celliano. 78. ap. 
Mercurius vermium pabulum. 
| 809450 
 Metalüicarum rerum fcriptores. 
JO pg ap. 
Metallorum natura in genere. 
149. ap. 
"Molaex vidua fexaginaria. 402 
Morborum quorundam Ende- 
miorum enarratio. 36 
Morbus ex incantatione mirabi- 
lis. 4 r. 


Mors peculiari differtatione de- | 


fcripta. 114. ap. 
à butyro. 106 


à qae fu&ibus. 122. 


Td ^iptd - irteido: 118 
Moxaan & quando adhibenda. 


far ap. 


WS 


INDEX .EPHEMERIDUM.. "U- 


Mufca , — vermiculis - 
feta. 325 SW 0. 


Akir lactis afü Cüfatus, 37 
IN morbus à Latinis di- 
citur flatus furiofus.375 
Nephritici dolores periodici. 308 
Nerveus fuccus datur. 345 ; 
Nicotianz fumo polypus curatus. 
2I4 
Nix appofita, dentium dolorem 
auferens. 117 uibus 
Nix canicularis, 8. 
Nymphez radices contra febrim. 
tertianam. 77. ap. 


( Befitas pane augetur, 138. | 


Odi Arbfcalik 398 | 
Odium an £-fcinatione produci 
poffir. 110 
Odor mortis index. 104 
Omenti vmi 17 
Ufus. 2 


Ophthalmia defperiin Collyrio m : I 


tandem curata. 204 
Orthopnea ex vermibus. 307. 
Osfium cruralium multiplex fra- 

&tura curata, 20 ! 
Ozcena in quatuor fratribus. 51 g 

Anis obefitatis caufa, r 38. ap. 
. Papulz magis periculofz funt. 
quam exanthemata, : 344. 
Papularum origo. 244 


: Paralyfi S cura io. 22. 


la:eris dextri furditatem 


CRACHHSUA 312^ 
Para- 


INDEX EPHEMERIDUM, 


linguz curata. rjj 
T ve sm univerfalis, 73.ap. 
Pa:etis ex colica, 77. ap. 
Parotis. 331 J 
Parturieus Eoilepties, purata. dec 
Partus in utero materno putrefa- 
&us. 53 
: vermine factus. 5 3 
Partus pot moriem. 77.ap. 
Pafferes Canarienfes véHieplores, 
2142. ap. : 
"Pedutn clavorum vera cura. 172 
Penis monftrofus. 49. 
Pericordium lapillos fub virides 
in fe continens. 119 
Petechiz difparentes variarum 
—. .fymptomatum caufa. 154. 
Pediculos fugans remedium. 129. 
Phantafiz in fetum imperium. 87 
Phthifis curatio. 19. 
ortus , ventriculo fre- 
quenter debetur. 120. ap. 
"m In Infante. 63 
virorum, 64 
Picez anatome. 3. ap. 
Pilulz poft annum integrz reje- 
Gz. 71. ap. 
Pini anatome, rn ap, 
Piper locam ubi nafcitur minus 
falutarem reddit. 56, 
Pifcis hermaplirodita, 190 


Plantarum laticaulium generandi 
. caufa, 31. 
Plicz caufa. 58... 
Plica. Judzorum. $7 
Suevia, 137, ap, 
Plumbi noxa. 7;, ap. 
Pluviz rerum variarum, 132 


t; Ey 
, L 
N 


| 8h; 
Pluviz rerum variarum caüfa, 136 
Pneumonia ex itinere lethalis,; j7 


. . Podagra Capitis. 361 


Podagrz caufa ex nervis fluit. 34$ 

Podagra indolens. 262. 

Polypusnicotianz furno Suráb ls: 
2IA16- | 

Potiuncula homicidz confesfio- 
nem extorquens, 39 

Potus frigidus mortis caufa. 11g 

Potus frigidus vocis privationem 
caufans, 74 ap. 

Puella prímó à nativitate o€tiduo 
ue albo & rubro tentata, 

Pulvis febtifugdi 118. » 

Pupilla. cordiformis, 39« 


Adix esito: 144. 
quomodo reperias 
tuf. 144. | 
Raucedinis remedium, 76, ap, 
Refpiratio difficilis ex grumo fan. 
guinis duriore. 210, 


Rifus involuntarius. 587 


G Aiationis v vis s purganti ener- 
Vata, 12, 

Salivationis afüs in Arthritide, r3 

item in fcórbuto, 15 

Sanguinis nimium profluvium 

^ -gravidz moitis caufa, 120 

Sanguinis, poft qi: sintum diem à 
morte, fluxus, 176. 

Sanguinis fudor, 123 ap. | 

Sceleton Elephantis ia collo (abu. 
lofo repertum, 294. 

Scirrhus uteri, 70. ap, 


- Sciu. 


d 


,2r6 


 Sciarus albus mortis nuncius. 3 

Secale temulentum. $2. 

'Secundinarum varietas in partu 
gemellorum, 70, 


' Sella curi»fa, 174 


Serpiginem ad exftispandam me- 
dicamentum euporifton. 27 


- . Singultus venzfecétiene curatis, 


134. ap. 
Sideriti is fafcinum curat, 131- 
| in aqua cócta eam ge- 
latinofam reddit. 1 2: 


Sol fine vefte, 183 


Solani fomniferi baccarum efus 
noxius. 279. 

Solani baccz delirium cum fero- 
cia caufartes. 295 


Solaris ecclypfis 163. 
effectus. 166 
Solftitia de morborum chronico- 
rum eventu non vaüe prz die 
£unt, 39y . 
Somnum. p di modus fa- 
perítitiofus, 66.feq.67 
remedium, 6g 
Spe£tra dari probatur. 127. ap. 
Spinz ventofitas rara. 270. ap, 


"Spirituum £nitorum exiftentia, 


$5. ap. 
| Gyrengtour&ef, 144. 
Sternutationes. ApopleCticorum 
non femper falutiferz. 156 
Sudor purgans. 153 
Sudor fanguineus. 125, ap. 
Surditas poft paralyfin dextri la- 
teris, 337 
Sympathetica Ozzna, 318 


| ic D sdb LU LU dix coni teu, msg oir zio r5 du MU: 


INDEX EPHEMERIDUM. 


Syncopes fingularis cura. cd 
Syrupus AL cneme- a8 


bes dorfzls, 319 
Temulentiz caufa, f2 
Aenea an fint. in conca | 
bus corporis nofiri. 44. ap, 
Termites e nafo excreti, 260 
Terror menfium. fuppreMiunjs 
caufa. $6 - 
Tefticulis tribüs juvenis przdi- 
' tus attamen frigidus. 568 


"T efticulus faltem unus, 38 


Thermarum ufüshydropis letha- 
lis caufa, 159. 

'lTonitru. obítetricans. 245. 

'lonitru varia phenomena fe- 
cenfentur. 233;'feq. 

'Triorchis juvenis fed tamen fri- 
gidus, 358 É 

Tumor axilíz fub cavitate adcu- 
bitam-ufque tendens , extir- 
patus. 400 ; 

Tumor capitis infignis à lotieug. 
I16 i 

Tumores Naíi monftrofi & prz- 
grandes, fubligato pilo ca- 
melino feliciter curati, 303 

Tumoris axillz cancrofi Anato- 

ine Gcuratio, 301 


U. , 

Ariolz retropulfz à frigidi- 
tate lethales; 161, ^ 
Venzfectio incempeftiva ceccita- 

tis caufa, r17. 
Venzfectione fingultus curatus. 


124 "m Ve 
v en&- 


t 


—À— ig MÀ 


NENTUEWENILVEITE C ET, 


Venzfe& onis ufus in Archriti- 
de. 14; Kec ER 
Venzfectionis male adminiftra- 

tz noxa. 126 
Venefidio inje£ta. 203 — . 
quz videntur injecta 
quomodo in cofpore ge- 
nerari posfint. 304. — 
Vermiculi per urinam redditi, 15 9 
ap. j* ; 
Vermes é naribus & ex dorfo 
erumpentes. 508 . 
orthópnzz caufa. 307 
umbilicales, 268 
tuffi rejecti. 118 
in capite. jr. 
- vomitu rejeftus. tor 
Vermium Mercurius ftabulum, 
vél pabulum 340. 


Vertebrz lumborum fex in fce- 


"'Meto virili 280 ^ — 
Veficatoriorum ufus in dolori- 
bus lumborum 185 


Veficulz in cute fanguine. 196 


Vefpertilio riortis nuncius. 104 


Vini lithargy:io fucati noxa, 228. 


Vifus imbecillitas ob vitium ner- 
vi optici- 277 . 


Vita peculiari differtatione des 


cripta, r14* ap. 


Ulceris inguinis fiuiftri fiftulofi 


curatio, 311, 


CPOIZN 


Bec. I1], Ain, 11 69 HT. 


INDEX EPHEMERIDUM. 


: E 
Uicus antiquum in meatu urina- 
rio feliciter curatum, 27 


. Ulcus inguinis finiftri fffulofum 


ex quo vermes prodierunt, 
D gp | 
Uaicornu marinum duplex, 59 
Vocis privatio ex potu frigido, 
d M 
Vomiuscarnum p29.ap, —— — 
cruentus nihilominus fa- 
lutatis, 359 —— Y 
* poft partum cura. 346 
Urina vifcida glátinofa, 4. 
Urinz incontinentüa citechu cuz 
rata. 72, ap, | iac 
pixternaturalia excreta, 
pet quas vias ad veficam 
amandantur, f : 
fuppreffo in pleuritica 
.. -quadam falutaris, 9. 
Urnarum Germanorum condis 
-LLORd. IOZ. apo 
U:eri virginei rata excrefcentia; 
BN UA NE. | 
Uterus fcirrhofus. 76, ap; 
Literus fteatomaticus 274. 
Vulva duplicata, $7 
"ID 
77 Ibebasurà Srirzatum acinoe 
. o rumufus 9. HUE 


df 


D$ 


 Monendus eft Bibliopega, ut Figurcii oculi artifie : 
. . €ialis agglutinet. p38.398.. : 


- $« SSudyGinber vivo lem etinmert ote gtgut be Fünftlid) 
(5. flógebilbeten Sfugé / Dein 398. 3Bíat anufügen, 


eg. 


LPSRENEIESRIMETCYEFLAM EGER GENLIND EFTXINEGO METELRVEENUI DERE. 


i " 
- à - 
- 
ji 
: 1 K 
5 4 
M 
- i s : z ) 


" 


' " T 
NL ANDE 


; MAR Ug 
' 
Ps p 4 
PARARI 
2 ue : 1 
PE :) M Üx 
: i 


Ms ved 


T ru 


UD 


"x 
f 


SRM AT IUE 
noy UI (ii 2 


D INGERIU 


rrr be Me Un ON sn anc e Ir 
a Re ei sre rs e ARS ieri 


Krcjpn 


N04 
" Mie 
uut * r 
pun 
e 
6 


E 
mrs 


oeiterotde rd rie eR Deren 
QN UR RP e orig AN 
RA . 


icto 
uu 
I RU a. 
: Y 
t 
EINMAL 
pere gerade 


X. 


T 
RSEN 


i t s "5 5 
, 


z 4 & 


Cites out 
4 


ni 
iBn 
ADHERE 


Der ser e send e 
Mr Re Tus 
MSN M E 9 Cel 
NOUS MUN Y od 
wa. r ons 


NUN 


sid d 


- 


Pus 


i : TM 
(GU 
ulii 


S rs 
NL abe 


Me A8 sis 


AA. ecu, f s ceat 


2 
^ "AME 


Me olm i eai que gps i rit ri e 


Ru 
Tere i gr a e oa gr Ri 
LATA 


PRIOR SOS MH NUER 
RED UM LAM 
^ DIT id 
NIGRI UIAPAN E e 
BADAMTEEMRODIRDLROM] ] 
[A NUNC 
DOU tU $ d 
H RIMDICIIH i3 
H RIEN (E TI x 
B E E 
ü BM A 8 


U 
en 
ej 


NRI 


ce 
Ew 


H IA 
H 3i 
H 


S 


uie ATHE 
E 
: 


C evt 


iu 
Hi 
END 


IE 


AP LEA 
rd 


pe 


me PosurÀI mos am pen i 


Ie Dp 


Jo Wesen lta te caeco Nr 
: : ere 


i 


TNT) Sort ape 
, tee 
"ite 

3 p ales 

p 


Mm at 


e Red de DAT 
T Ra or 


TP We nar ik Tei 21] JM lae 


t t 
e Ta rtu 


aea s, ru ran Vie rami 


er S erst 
gn ry e name ve ee Sn o Mr i 


"à 
: Men - 
Ere svi ig owe 
a aret o 
pea a IR Mara 2 sa INO gi. DIN AN DR e 


uu 1 i — e 


m 


Am 


AH ue Rea DRE Aem AR BI. 


AMA one 
Ue NUES m cen 
NS 


SEE PE: 


ue Ta ee m e Ve ee La 


prone