COMPETITIO AD AGGREGATIONEM
Jum REGIS OPTIMI ET EX MANDATO SUMMI GALLICJ/E UNIVERSITATIS
MAGISTRI , INSTITUTA ANNO 18255.

r 21 YECOCLVPITI-T Aevi

3 mm (CE 73
p HET ii

AN DIVERSJE V ARIORUM ENTIUM:. ORGANICORUM *
FACULTATES AB ORGANISMI DIFFERENTIA PEN-
à *

DEANT?
' é

Jp Hgsts-

Quam, Deo Me enis, in vede Facultate medicá Parisiensi, pre-
sentibus judicibus, publicis competitorum disputationibus subji-

ciet et dilucidare conabitur,
! DIE 21 MENSIS MAII 1827,
Ap. BRONGNIART,
DOCTOR MEDICUS E PARISIENSI FACULTATE, E-SOCIETATE PHILOMATICA ET
E SOCIETATE HISTORIE NATURALIS PARISIENSI, ETC. -

of mmus

EX TYPOGRAPHIA C. THUAU,
Via vulgó dicta Cloitre-Saint-Benoit , n? 4.

M DCCC XXVII.

Missoum! BoTANICAC
GARDEN.LIBRARY

IOTER

VE x1
5 V io

Ca3x4 OT à

.,COMPETITIONIS JUDICES.

nocr, DELENS.
3 »nor. DUMERIL.
* x x
CLARION.
A PELLETAN
UDICES. e eee ern n IT ET. VTT GUILBERT.
. Dpocr. Acc. COUTANCEAU.
»ocr. JADELOT.
— 2 xi e
"-
o9 |
Docr. DRONSART.
BRIQUET.
COTTEREAU.

BRONGNIART. -

AN DIVERS/E VARIORUM ENTIUM ORGANICORUM FACUL-
TATES AB ORGANISMI DIFFERENTIA PENDEANT.

PRJEMISSA.

1. Diverse facultates cujuslibet corporis sunt varie proprie-
tates vel vires quibus effectum peculiarem. producere potest,
prout diversis circumstantiis impellitur.

Facultates sunt alie. physice, effectum sensibus percipien-
dum producentes, alize morales, quarum effectus solummodo ab
animàá percipiuntur.

Priores ab organismo pendent, non vero posteriores qu
solummodo sympathice ab illo afficiuntur.

2. Nomine organismi nihil nisi structura et dispositio diver-
sarum. partium cujusdam entis organici , simul conspecte , in-
telligitur.

5. Organisatio, sive corporis organici integri, sive cujusdam
partis ejusdem corporis , complectitur, 1* inter se dispositionem

et consensum diversarum partium , seu solidarum seu fluidarum,
t | constat corpus; 2? intimam texturam. et "o SROSitO-
nem textuum vel humorum.

Dissectio priora exponit , posteriora yero ye et

analysis chemica.

4. Sepiüs rudis structura anatomica apprime cognoscitur;
Sed textura intima feré semper ignoratur, et instrumenta im-
perfectiora effugit. Sepissimé enim mutatur nec tamen uullo
modo mutationes percipi possunt.

5- Sic sine dubio calor, electricitas aqua, quaedam venena

wocrmeneme "penes

multaque alia agentia compositionem intimam et molecularem,
seu partium. rer ETER seu humorum , non mutare nequeunt,
et tamen scepius nullam mutationem instrumentis nostris per-
cipiendam producunt.

; Ut strnoetu inti et. l £nizocine esemniáncelíincoit

"BIS quae ase un cia
certe proprietates corporum, b ptewertim Vivenlium ga maxime affi-
cit ,haud sane mirandum quod mon semper cognoscatur quo-
modo facultates quaedam entis organici ejusdem organismo
— e sed si facultates ab mia. —— roe ob-

bor.

nhe ofínymn
"A CWUIHXIVAIIV ARXALTAO UVOLIAIAIVXAT 13413 RAICUIIR VULIGIIL

t

eeioe o m tferóntie igaisetioi visum fajlun: NU ov eis

7. Sic quà ratione SÉ: endis generalis omnibus: cy
bus organicis propria e iunis, à nismo ' pendeat ,
omninó- ignoramus , nec &epiüs quitan tà differeritiz exstet inter
idem corpus, seu vegetabile, seu — ante: vel --— ipsius
omar

-15:ib-oitieodaib Dé organismo generatim. Saime?

ELA "Pexta- lebiádakn; diébus componuntur organa entium
viventium, naturà omninó differunt prue in vegetalibus vei in
animalibus observantur. cet

Priora Eoo Dra sone M extis elei nentáriis constant, nem-.
pétexutiie S form ü tantibus e ex NEEDS Suphieifts. Pos-

"4 vero m textis distinctis componuntur , Scilicet : telà
clit, fibráà musculari , et fibrà nerveá ; forsan |quoque pro

pecülári texto elementario textum glandularüm admittendum

est.

- Th utroque regno texta elementaria i ipsa globulis constant mi-
uütissimis, sphaericis, | mágüitudine , ut videretur, sub. consimi-
libus; qui iversé ititer sé coninexi , membranàs utriculorum vel
vasculorum plantarum, fibrillàs vero texti cellularis , müscula-
ris Yel nérvéi, in animalibus efformant.

| (45)

9- Dissimilitudo texti cellularis animaliura: et texti utricula-
ris vegetabilium characterem : -anatomicum ' maximi- ponderis
prebet ut hzc duo regna distinguantur; preecipuaque videtur
causa aliorum differentiarum, seu LS OMM.
gicarum, quibus inter se discrepant. -

Sunttamen queedam* entia . organica quie structuram ; nec ve-
getabilium , nec animalium, absoluté ostendunt, sed textu fila-
mentoso peculiari constant, ut Conferve , Mucores ,- Byssi , ple-
rique Fungi , Lycoperdones, etc. ; quamvis enim. vegetabilibus
propiüs accedant, tamen differunt et Ad meeqpe et. vivendi
ratione. :

10. Ín animalibus e classibus Minis textum iid: irs

exstare videtur, tunc vero contractione propriá instruitur quae
solummodo obscuré in telà dà (—X e classibus ex-
celsioribus apparet.
ROUES diseririné kexti- NOTUM - diversis organis ma
rum , varie functiones horum organorum oriri videntür. Sic
epidermis, foliorum parenchyma , cortex, liber, lignum, me-
dulla , radicum Sponquue j — aliaque organa secretoria,
non nist-utriculis tant f et magnitudine variantibus, in-
ter quos vascula aliquando distribuutitite quz humores organis
solummodo afferunt.

12. In animalibus, etiam organa maxime discrepantia telá
cellulari divers? modificatáà solummodo construuntur, sed va-
riationes texture fere semper facilluné observantur et sufficiunt
ad discrimina functiouium. explicanda.

13. Funciones etenim texti cellularis mutantur si causáà pro-
prià-ejus structura mutatur. | -

Sic, abscessu seu fistulis lin-kelá; iius ptos ejus pa-
rites dià pure vel aliis humoribus extraneis humectantur, struc-
turam membran: mucosae induunt cujus etiam munera perfi-
ciunt. Aliis vero circumstantiis , si motibus iteratis aréolee telae

(6)
cellularis distrahuntur ita ut cavitas unica satis extensa produ-
catur, ejus parietes aspectum membranae serose ostendunt , se-
rositatem synoviae similem secernunt et omnino harum mem-
branarum.vices explent.

14. Preemissis facillime intelligitur seepiüs organorum func-
tiones a mutationibus , etiam aliquando levissimis, in struc-
turá textorum penderes |

Nunc examini subjiciendo. mutationes quae diverse faculta-
tes entium organicorum in variis classibus naturce experiuntur
atque conferendo. interdiü facultates. hominis valentis et zegro-
tantis , apparebit qnomodà sepes facultas ab organismo pert
deat aslullas zuuizsis cl

. Vicissim ergo consid ui Erin quantque essentiale en-
iir organicorum : a facultatem per me. penu Ho raneli .
novasque sibi; assimilandi quà quidem facultatealetur etaugetur ;
a5 facultatem. ens novum et sibi i bud simile iniit j 9 fa-
cultatem seu partem. corporis, seu corpus imr m

4^ facultatem s sonos an^ 55 5 facultatem . corporum Me
Br proprietates. diversas percipiendi...

pus priores utrique regno organico » portnent, posterior:

vero solis animalibus. :' : i3] *

idasqoas -CCAPUT Y K D3 AUTRIIONE,

A
Ses facultate hóbas Tnm sibi ároimilandi r aliaiqi
,recernendi et ejiciendi,:

Complectitur absorptionem. quam ad digein anteit) i
Mitos odia p
M : EPUM
ES T DE pi GESTIONE Ef Asso EstONE:

ho. bibe: possunt Valerio Melee p NolRUS liquo-

(7)
ribus vel saltem in moleculas adeo tenues redactee ut non supe-
rant globulos etiam minimos nn in fluidis circulantibus ex-
tantes; --

16. Facéltis sandiiall alittentépt. e » corporibus aot. sem-
per ergo connectitur cum presentià cavitatis cujusdam quà haec
corpora seu humoribus diluuntur seu in moleculas tenuissimas
resolvuntur.

17. Entia que contrà aluntur materiis jam causá externá seu
dilutis seu maxime attenuatis, non indigent his cavitatibus qui-
bus ideó semper carent.

'"Vegetabilia-omnià pluraque animalia e classibus inferioribus
sic immediaté absorbent substantias nutrientés Pune Lad em
tur liquore circumfuso.

18. In animalibus, quz sic egi digest ione nutriuntur,

ies tota corporis obtegitur mentbraná simili membrane
mucosa cavitatis digestivce et idem münus supplente.

In. plantis plages NOS. forsan iu plantis — ab-
sorptio ! radi

dicum et st ibus foliorum
seu'caulium herbaceatum efficitur.

19. Vegetabilium radices ( et verisimiliter folia) non eque
omnes substantias aquà solutas intus-suscipiunt. Absorptionis
copia a naturá substantiarum solutarum et a structurá planta-

- Sicproportio et natura salium in cineribus vegetabilium variat
et secundum naturam soló in eádem plantá et secundum natu-
ram plante in eodem solo.

20. In ánimalibus cavitate digestivà praeditis, ficis eiit
piendi non quodlibet sed propria unicé alimenta, certé pendet
&.formiá et. organisatione hujusce cavitatis, cum omnibus ad-
junctis suis considératze. Ac. proinde pendet a formá et. viribus

»masticantium , ab amplitudine. Tc EH preter-
ea à naturá et copià humorum in illis effusorum

»

Nw

( 8)
21. Némo "nescit: in; mammiferis formam: dentium semper
naturee alimentorum respondere; zeque congruunt forma den-
tium et natura NOMADEARMNEON: in reptilibus ei pis-

cibus; lifié in ros i nectit com-
mummen. ait ius 2iisfi 511noe3 et i155
SKOPNFERRNORE ttíoxidlumri: entium: diveeti mo-
tuum ejusdem ossis cum facetiete plantis vel cárnidumy vesci
disi tend conveniuntiz &EH'OiCS dicke kcllil0 y CRM atirecl MI
323::81 ticantia in: bucc&: desunt:et:si natura

alimentorum vim magnam requirit ut in: pulvere: redigantur,
tunc'in-stoniacho ipso teruntur ut' in: avibus predivotg et in
Astaco observatur. 00300 ous in

235. Alimenta vicissim submittuntur pc uem «humoris sto:
miachi., humoris intestmalis ,- bilis et liquoris pancreatici. Li- -
gnondquinias:: adenlicun Miumen veces EA dissolvit, secun-

'es.-
intestilaó aS. "i pracipu ) bilis quida saturant el albumen
sub formà globulorum t i ; liq
teum efformantium ; sic ab. ^organisatione peopiiá cavitatis :di-
ips eate cia pendeii 4 axinlos os scdinsderise seen
Haecte League. 7

4 lac-

à:

z RON UR am

ies amistad ab homine usque ad insecta ; ini animalibus
simplicioribus ig; ; Nec etiam: variant. secund:

cubes edili imd ut vero fllanáidn munorem: capul adis Qo
nutrientis continent quam. substantise animáles , :cavitas diges-
tiva semper in. litfhinquis iinaqós ssev nishon!; "t alimentorum

j ' ^ inc&eratur. nit. liquores
n pue ing , Cop esqt mmus
d | SUESLESN Sie JE vtes SUP BRA S ARI ond Ts lign Xs LL xil ^ 1
! nujuscc

hunc. firrerà:certe- respieit j:: etenim. ruminatione alimenta sa-
livà apprimé- imbuuntur: et: form , veniriculorum «Superficies
extensiores fiunt- et humdires:- copiosiores.: Necessitas majoris

,

( 9.)

amplitudinis cavitatum digestiyarum in animalibus herbivoris

probatur mutatione hujusce cavitatis in. Ranis quz priore

eetate herbivorze, dehinc vero. carnivoree fiunt.

25. Vis horum liquorum ad digestionem efficiendam .com-
probatur 19 actione omnium fere substantiarum salivationerm
excitantium. et digestionem adjuvantinm , 2? actione carbo-
natum alcalinorum et aquarum eos continentium que vim
salivae supplere possunt et digestion: maxime favent, 5? in-
fluentià magnesiz, si succi acidi stomachi copiosiores fiunt, ad
eos saturandos.

26. Morbi organorum digestionis quoque probant quantum -

- m ded

Sic inflammationes stomachi seu intestinorum quibus vician-
tur humores membranis mucosis secreti ,- affectiones. hepatis
in quibus bilis vel alteratur vel calculis retinetur , digestionem
perturbant- vel etiam impediunt. |

27. Crediderunt multi physiolog 7 anpra — TTG

Tuxoce2i md i E feré ut pià. ele.
i SOPTo Scev-

facultates digestive a structurá horum Mrs pendeant,
us vician

sissiin probarunt hunc nervum Yhotilms ventriculi precipui
inservire, nec ejus sectione digestionem wes nisi defectu
stomachi. gi 5i

28. Absorptio et exhalatio extant ad rdi omnium
membranarum. quae. corpora exteriora tangunt (non de exhala-
tione seu resorbtione interiori loquor). Status membrarisé. et
fialura corporis ambientis , absorbendi vel exalandi facultatem
determinant.: Szepiüs simul hae duze functiones perficiuntur. -

29. Liquores, gazes et substantize liquoribus solute, vel mole-
cule tenuissima in iis suspensae, solummodà sieerber "m
ut jam suprà. diximus. r
derinis. animalium. et. varium & cujus. e veommoln li-
quores adiujttunt, .

a2

( 01)

o; Abiorptiais vel é&halationis preevalentia a ratione saturd-
tionis magis iminüsve absolute sive texti sive medii ambientis-
pendet. Sic emissionés cujuscunque humoris absorptionem fa-
vent, intus-susceptió liquidorum contrà exalationem augent.

- Harum finetiónum celeritas respondet extensioni superficie-
Tüm quibus effici possunt; ut verb trans epidermidem , seu ani-
malium; seu vegetabilium, nullo modo vel difficillime perficitur,
eiva- "^ uocis epidértais seu omninà » deerits seu | poris n nume-
Etenim Nd — absorptio cives ad superficiem
mer ja
tem; dvd étiam. due
quarum textum tenuius et nec mucositate oblinitum.

| epidermide carentium quam ad cu-

31. Ut in vegetabilibus et animalibus aquaticis superficies
externa vea d Bbsorr ptio d et eria hit,

m , plantis. ;qua. solummodo aquá et übsizntós. ih ea solutis
nutriuntur liaec absorptio, caule et praecipue foliis effecta , ab-
sorptionem radicum supplere potest,

dua: animalibus. verà . quibus opus est substantià MI ro-
palájal cutaüea tion sufficere potest nisi quibusdam ani-

malibus. aquaticis quz cute maxime absorbent et --- cm
aliméüto-rariori indigent , ut batracii.

32. In vegetabilibus et animalibus quie aeri siccissimo expo-
nenda sunt, superficies exhalantes et absorbentes multüm mi-
nuüuntur intérpositione partium impermeabilium; sic vegeta-
bilia eó minus stomata exhibent ad superficiem caulis vel
folioruni j iJ in aere Sieciore crescere : debent; reptilia: terres-

tino vopim cum alimentis suscipiunt , obteguntur squami:

(51)
seu laminis corneis quee exhalationem- mime batracii « con-
trà, in — viventes; pelle nudà i instruuntur. -

J ARRO LA
-—

S II. Dz cmcozATIONE EX. RESPIRMTIONE- 5.1500

55. Adeo arcte connectantur ded et respiratio ut in
facultati bus entium viventium simul influant nec seorsum con-
siderari possint.

54. Circulatione quemcunque translationem regularem flui-
dorum intelligo, nec ideó necesse est motum in ana effici.

Deest solummodo in plantis vel animalibus in .quibus super-
ficies contactui aeris expositae adeo multiplicantur ut respiratio
in omnibus partibus effici possit, sicut. usus in n plusibus
plantis cry ptogamis et in insectis.

Deest us jue in- animalibus. et plant infimis in quibus
vitales facult » vix "evolvuntur. et humores solà imbibitione
transferuntur et aeri exponuntur ; ut in infimis cryptogamis ,
fungis, : "in ccm : med pcrfectioribas, poly-

5. [EM pere queunt mutatio fish ort nutrien-
tium e contactu hujusce humoris cum gaze. "ambiente pendens.
Character physiologicus maximi momenti quo animalia dis-
crepant a vegetabilibus. forsan e diversáà — et Fespi-
ratione "utriusque. regüi deducéndus.
56. Humores radicibus Tntüs-suscepti semper materias ómninó
solutas solummodo: continent ; succusque ascendens perfecte
li mpidus esset nisi in interiore plante misceretur humoribus j jam
elaboratis. Hicce Süccus vasculis , in textu lignoso CORERUSS in

—ditAn)nH

parenchymate foliorum adducitur ibique
ellicitur,. succique mutantur; üt Vero aer diverse agit, quüm lu-
men adest vel deest, succi foli is allatí, diverse mutari 3delidlitbotts ctü
vel di&. Duo humores respiratione dirüt ét noctürnà producti,

vel iisdem vasibus vel vasibus distinctis in caule revehi possunt:

I

)

37. Facultas secundum VE crescólidi aut non cres-
cendi, quà distinguntur monocotyledones et dicotyledones , et
propter quam endogena et exogene dicuntur, ab illà differen-
tià circulationis pendere mihi videtur.

In exogenis quisque fasciculus fibro-vascularis caulem per-
currens foliisque transmissus e tribus ordinibus vasorum et fi-
brorum constat, nempe: e vasculis - punctatis ( vasc. porosis
et tracheis falsis. Mirb.)in medio ligno, e tracheis ad partem in-
teriorem circa medullam et é vasculis j propriis, seu e canalibus
intercellularibus, qui eodem officio funguntur, ad partem | exte-
riorem in libro.

1n endogenis contra duo: solummodo ordines vasorum exstant
in duohbet fasciculo fibro-vascu ari, scilicet : vascula. punctata
et trachee, nec unquam in caule inveniuntur vasa propria.

58. Liquores semper vasculis punctatis ascendere videntur.
m endogenis. credo humores , US OLEUTUNS nocturná et diurnà-
mutatas , iisdem E succus descendens
TERRI AER nisi xum EU aquae et minimá
additione carbonis. Hic succus paulum carbonis iucludens , sac-
charum et elementa amyli continebit, nec ulle enim fere aliae
substantie in caule endogenarum deponuntur; non vero tantum
carbonem succus continebit quantum. necesse esset ut lignea ma-
teria producaretur, quamobrem n nunquam cambium seu succus
lignum generans in his plantis. exstat. et caulis non secundum
latitudinem augetur.

In exogenis humores respiratione diurnà et nocturná mutatee
duas vias aeq tenere videntur; priores, carbone divitiores,
aquá et | oxigenio, contrà pauperiores in vasibus libri descendunt
et elementa continent ad lignum substantiasque resinosas cor-
ticis producenda, novaque strata ligni inter librum et albur-
num. seu Itgnum receutius , exsudatione hujusce succi, seu
cambio : | Semper P ERE

( 15 ) ! :

-Posteriores vero , minorem copiam carbonis includentes tra-

cheis ad medullam revehuntur in quá materiam saccharinam vel
amylaceam deponunt qua alio témpore, ad formationem semi-
gum proderunt.

^. 89. Ab istá differentià. organismi etiam pendere ver for-
matio, solummodo in cortice et in exogeniis; substantiarum re-
sinosarum vel oleosárum , aliorumque principiorum immediato-
rum maximam copiam carbonis continentium (non. nisi de
caule loquor); in caule endogenarum omnino hec substantice
desünt. Sic resina Zloidis in foliis exstat; resina Dracene Dra-
conis , et Xanthoree , cera Ceroxyli, non in vasis caudicis conti-
nentur séd ad basim foliorum excernuntur.

40. Respiratione nocturná humores saccharini et substantiae
amylacez preecipué producuntur; quod probat harum materia-
rum. copiosa formatio in plantis lumine orbatis vel quorum cau-

774es terrá obruuntur.

4t. pd CS contrà succos resinosos vel oleosos pro-

fre 10que ir plantis regionum
éifidhiorant in Tid respiratio dica copiosior esse debet.

42. Color viridis organorum quibus respiratio efficitur res-
pirationis est non causa verüm effectus. In vegetabilibus fa-
cultas respirandi requirit contactum parenchymatis interni
cum aere; id est : seu deffectum epidermidis , seu presentia po-
rorum , si adest epidermis; denique a structurá parenchymatis
et a naturá humorum modificari potest.

- — p animalium, et vits alacritas presertim ab
pendet, ides ipsa nature sanguinis, cir-
dispositioni subjicitur.

44. Sanguinis natura maxime variat, secundum classes ani-
malium eorumque vescendi rationem ; et ER. quasdam
circumstantias morbidas.

Copia sanguinis ad corporis magnitudinem respiciens multam -

i
"- :- £ id zd -

: Ca)
variat eoque major est quó animal intensiore respiratione utitur
et quoad hanc functionem sic disponuntur animalia : aves, mam-
mifera carnivora, mammifera herbivora; reptilia et pisces.
Eadem exstat convenientia inter copi petam solidarum et

liquidarum in sanguine sécundu i animalis, et eó
abundantiores. sunt ptm: solidae. qii animal etiam majorem
copiam sanguinis, quoad co , continet. -
aen beliie yenpiinmdit molcculis sen potiüs e globulis discoi-
gnit di sien secundum clas-
ses aiimalium. Inn iferis circular in omnibus

aliis animalibus. "elliptica sunt. m unimalibus situ single
praeditis et preecipué.im *batrz
sanguine vigentibus.

: In eodem animali semper similes sunt nec variant secundum
sexum et zetatem nisi eme teta etenim. in principio geavidi
tatis sanguis. foetàs globulos con a

SEP Lu Sics sanguine , wj pluxi-
bus alüs partibus organismi, foetus pahgupihs est TI
imperfectioribus.

In sero sanguinis dissolvuntur ; nisus: dies albumen , et
Rises. aliee gabs dun] E acu ime. - materia 'Sebacea

gm "-

J

vebr ultimze queT in san-
guine 'Feperhunttur, sint tumión magni moment: ad. historiam nu-
tritienis et'secretionum: Vix:dubitandum est enim alia princi-
pia secretionum jam confecta im :sanguine-;exstare/et analysi
— cum. secunde erunt circumstantie.

^45. in. quibusdam-morbis natura sanguinis variat , sic crusta
que sanguinem supernatat in inflammationibus , e globulis a
iateti colorütite: sejemotie constat; jenem: disj enctig: elobulo-

TULGO " T ——
Xi tiii "Vv AXAQGULLAITCD

CACLAOUt 131i

x Lo]
Y j Ot PR VE pe

: málium acido hydro-cyanico v echyme-
sarum; aniiralibus fulmine vel veneno ema interfeetis.

(15)
Mautationes ergo structure et compositionis sanguinis inter
- causas qui vitze animalium maximas — afferunt ,
adnumerandz sunt. — e :
Probabile etiam videtur in multis idbois sanguinem modifi-
cari, sed ejus modificationes physiologorum investigationes huc
46. Naturam sanguinis in nutritione organorum maxime in-
fluere observatione omnium fere morborum , sed precipue
morborum a diathesi generali pendentium , probatur.
Convenientia nature, seu physicae, seu chemice, sanguinis
'cum structurà organorum, confirmatur transfusione [hujusce
liquoris , periculosá vel etiam lethali si sanguis —— 4 trans-
fanditur, innocente verü si sanguis consimilis. ^
47. Calor proprius animalium certe vi respirationis respon-
'det quae ipsa pendet a copiá sanguinis in organo respirationis
" ^transeuntis, à naturá sanguinis, ab extensione membranarum
ad quarum im aci aid efficitur, trn a sed
aeris : n

Z—-

ES: In avibus cujus sangtis totus pulmones transit et etiam
in aliis partibus contactui aeris exponitur, respiratio intensior
est et calor proprius maximus.

In mammiferis sanguis totus tque pulmonibus ditiféer' sed
in nullis aliis partibus corporis yi aeris submittitur nisi paululum
ad superficiem cutis in homine, et forsan in quibusdam aliis
animalibus cute nudàá et tenui yenduis: p et calor pro-

ius debiliores suut.

. In reptilibus pars solummodo sanguinis pulaote transit
quorum sütpertices etiam minor fit, respiratio multo debilior
est et calor vix temperiem medii ambientis sape:

In piscibus, molluscis et crustaceis sánguis, ut in avibus et
mammiferis, organo respirationis transmittitur, sed contactui
aeris rarissimi in aqua soluti solummodo exponitur, unde respi-

(16)
ratio debilissima quoque efficitur et calor vix ullus producitur.
Iusectze liquore circulente carent , -aer vasculis subtilissimis,
corpus penetrat ejusque iulluentif humores undique effusi
submittuntur ; sed tarda debilisque respiratio sic efficitur ,et
.calor corporis minimé augetur.
49- Partium solidarum seu globulorum in sanguine preeva-
lentia cum intensitate respirationis congruit. Ut enim sanguis
arterialis majorem copiam globulorum. d quam sanguis
venosus ejusdem animalis, partium sol hujus liquoris
quantitatem ; respiratione augeri videtur, et dde rers eo fre-
queritioresi in sanguine futuros esse quó respiratio intensior erit,
5o. Vite alacritas et calor proprius Sra RR -— a
modificationibus respirationis pendent" zi 2
num remissio , imminutioque magna per USC anima-
lium rmm, hujusce fonctionis intimam connectionem
cum aliis Esqui vitee pps c ostomdtimt.
, vel pu is; hi

m

p D1 issima 2 est, , ined pus res-
piratio cutanea eam rcp ioni: in animalibüs coutrá san-
Soci calidum habentibus respitetee — debilior est quam

52. Ut frigus. sem

jem respiratione t: 2 respiratio- per hie-

mem etiam dii omnino. o intermiitti potest absque periculo. .

53. Facultatem aera it m aqua solutum respirandi ab organi-

satione proprià otgani —Ó nr iod —

citur.

.
Y; ce : " ] " ^ -

Gies iN I. Sis C. 4321501123. 323 eigenilen * elicG Jed ili
aa m.

"5409 A92 .. Jd S UBNI clGOilS1:d8g4 OGZSPUO .c 719. fnere
» a : [v Cs TE H

ht Rs

NK

* 1$)

— M 3 e. 5. 5E ASSIILATIONE. T. | T P. Mog
;54. Aesicudat US. WE x ,nos omninà. dii cujus solun-
modo effectus videmus, sed eam. a Structurá .peude
patet, etenim in eodem. lapiiore.; sepe, organum . elemerita
sibi similia eligit et attrahit. Si. liquor etiam mutatur, nutritio
augeri vél.minueri potest , sed ejus modus non mutatur; quod
probat , 1? insertio cujusdam partis. vel plante , vel etiam ani-
malis im altero individuo diverscz speciei, quà causá nec struc-
tura organorum .nec natura; humorum. ab. Allis ensgtonum,
mutatur, quamvis diversis liquoribus nutriantur.
2?.Immutabilitas structurze et compositionis EAE etiam
si mutantur alimenta quibus. alentur..: S |
55. In quibusdam vero circonstantiis morb Fuss d hito: ;
seu nutritio cu m organi , adeo perturbatur, "tt "erédtenta

; Moe: SiS ys
a suis propri « omnino diversa sibi assimilet; tunc organi

d et matura. maxime mutantur et de

egenerationes. hunt

101X i (T 15!

3 Tn2 T7 , 1 » n? "Iq u "
rum, etc. ibis vero caüsis m iati pe iinilionis pro-
£61 3x 1 it

ducitur ; fiuc usque dgora us.

id mA €
S a^ .DE SECRETIONIBUS. —
56. Natura liquorüm: secketorüm'à —— ofgaiii vele:
nentis et a naturàá liquoris ad etin üllati pendet. —

57. In. eodem iüdiViduo differentia Sééréfionum precipue
a structurá. organs Secretorii puse etenim. in , animalibus
ES hepate: e excepto sanguinem. Similem, accipiunt.
58. ;Glandube structurá, similiosts. liquores. aeque subsimiles
secernunt ut glande psy s; saliyares et ,paucreas ;;eon-
trà glandule, structurá diversissimse , m saliveres ,.

renes. et. t 'sti, uli; lique maxime differer — Z0

(38)

59. In vegetabilibus vix cognoscitur quomodo secretiones
perficiantur ; ; solummodo patet vascula non usque ad cavitates
ubi deponüntur liquores progredi, sed sb illis A textu
utriculari Map Spes: et peceliari.

"e CET FH

60. Inter sec lium urinz secretio eminet. Con-
nexio: tin hujusce. liquoris cum. structurá digan secretorii
otcomp guinis melius cognoseitur quam in aliis secre
onibus türa maxime variat idum cla: imalium

t sec — letudinis Ejus variationes a piüturá san-

guisa: potius quam a à stracturá Tenum pendere videntur.

61. Omittendo- Viabitin Gen, NR — communes ,- vel
minimi ponderis , diver alium. variorum ,
seu zgrotantium pue adectiit eas sh betántlob: peopiiéb, Si€
de petits Z

19 Aquam et. Saccharum: 1 Dd BOMBE $e
| bes 1 et al 3 es Ls

ipic 4 HM urée. . . ( Testudo et rane)

— 4? Ürea, unich. . . ( Mammifera omnia ).

, 5 Uree multum etpan-
lulum acidi urici. - . (-Homo )-
dus 6^ Pauldlum Mure et
continentes.) multum acidi urici. . ( ves). -
- 7 ' Acidum uricum Ks
,ré purum . ... - CSerpentia).

62: He variationes' secretionis precipue a naturà sanguinis
pendent; homo: enim, vel sanus vel zegrotans, naturam alimen-
torum mutando, varietates quinque priores vicissim producere

mam — — in buds renum. mon- conveniunt

. t , ^ pene c

65. Presenta. in sangume uree et E*eibiilióet a ——

(UM ui
ieriarum uring , probat. has substantias. non. renibus. produci
sed segregari. Sic extraclione. unius renum urea copiosa al-
tero affertur et.secretio maxime Mike 1 utriusque. vero ahla-

urea. in. sanguine aemanet.: vel aliis miscetur Secxetio-
pm more brevi tempore sequitur. T in. sudore equo-

rum d etecto fuit etin. quodam casu morbido ; m cayitate etiam.

n ua DOIDUM. Denique existentia uratis sodee i in concre.
tionibus arthriticis probat acidum uricum etiam non m renibus
produci.

-. 64. Naturá , uringe hominis et. ejus organorum urinariorum
structurá fit ut solus inter animalia omnia. calculos acidi; urici
producere possit. Mamuifera calculos carbonatis yel | phosphatis
calcis , seu amagnesie solummodo continent; stisali cales:
bonatze frequentiores sunt apud rodent z

r secernendo . bilem. duobus i sunerbus fan fu fungitur , 5

D» Er

by

tim educit digestioni perutilem , et sanguinis superya-
cuum carbonem et hydrogenium detrahere videtur; quo pos-
teriori. casu puimonum Nices suscipit et eo magis accrescit quo
pulmones. minores ve tores fiu n cetu enim epar
respectu totius corporis multo major est CTS in homine adulto;
Ireptilia et pisces quoad magnitudinem hepatis mammifera quo-
que superant et in piscibus pluribus hepar sanguiném accipit
refluans non solum ab organis digestionis sed etiam ab omni-
bus organis in abdomine inclusis. , Magnitudo hepatis i in avibus
jam respiratione ir intensà a. a necessitate : sanguinis maxime
oxidati, 1 in. his animalibi us pen dere ? videtur.

^66. A naturà proprià sanguinis in hepate. inffüente : Segre-
tionem bilis pendere vix dubitandum est: —

,Variationgs,. Rules Se ee — strückoram HR
naliun ' nos ; ; melius v véro "que a mor
pendent; ; SIC cum. diepar mupueo fit, matura. bilis muta ir

bu rom

;5 * LÓfo
maj orem. rem alb minis. copiam, minorem con rà picro ellis et re-
d ; gn

»
hv 3 *fUIO

EY.
sind continet ;in aliis morbis, e p

erlim animalium , rha-

| a. CEU

teria flava bilisaugetur concretionesque efformat ; in pluribus
denique casibus cholesterina copiosor fit et calculi. producuntur.

^67: Precipuas materias bilis. jam insanguine esxtare credi-
dérim; ut cholesterina quz inventa fuit in concretionibus alio-
rum organorum et materia flava que in icteribüs sáhiguinem.
figere videtur , sie verisimiliter calculi biliares pendent amu-
tatione non modo structurz glandulee sed etiam sanguinis.

68 Lactis variationes in diversis mammiferis vix notanitür , $o-
lummodo cognoscitur lac ruminantium i copiam casei

iri continere quam la c f emin -— — ét asinae zm con-

trà div itius est saccharo. ^ c4

69. J Nati turam aliniéntorüm et igitur sanguinis in ; hane secre-
tionem influere nenio ignorat 7 bt sertitidwm etiam atiquot phy-
siologos non arteriis iod sed etiam vasibus lymphaticis glan-
dula materias secretionis rises Ae quod tamen nullis experimentis

NUR r. S vem

L6 3

M - v
E Orotbee- fue mi
mc

usd * - 1. Dk ! T10! A PTS
Seu de facultate novum individuum sibi similem producendi.

70. Ben: , seu divisione corporis entis generantis, seu
formatione i in cayitate propri embryonis a parente distincti ,
efficitur. . pes

71. Prior, generationis r modus i in animalibus solummodo ex-
stare potest quorum organa omnia e textu simili constant nec
partes continent e centro communi radiantes et ab eo pendentes;
in plantis hic modus generationis facillime arte, sed rarius na-
turà, CIE
entia .composita fere considerando sunt, Gemma quaeque om-
nia à continet organa vitz necessaria et, si a parente disjungi-
tur, novum. individuum efformat. Sic insertione et taleis ars ve-
getabilia multiplicat. Rariüs vero naturà hic modus adhibetur ;

QUE) -
quandoque tamen gemmz bulbosz -producuntur ad propaga-
fionem efficiendam.
4572. . Generatio: embryonipara a gemmiparáà differt forma-
tione rudimenti individui novi quod non modificatione cujus-
dam organi parentis producitur, nec partem ejus efformat , nec
ei adhaerere et cum eo crescere semper potuisset.

75. Embryo vel absque concursu alii individui seu alii or-
.gani ejusdem individui producitur, vel hic concursus requiri- ^
tur ad eum efficiendum ; prima generatio agama , altera sexua-

lis dicitur.

74. Defectus sexuum. difficillime affirmari potest. In. plan-
tis vasculis et foliis carentibus ut algis, fungis, lichenibus ,
sexuum defectus probabilis videtur. Attamen quorumdam con-
fervarum conjunctio copulationem sexualem multum refert.

In animalibus generatio agama plerumque connecti videtur
cum defectu systematis nervosi, sed adhuc tenebris involvuntur
etnia et physiologia horum eee

E ü lis ticul diversa
rum, variis organis s vel variis imde productarum, pendet.
Individuum mi organum in quo conjunctio efficitur et embryo
evolvitur , fzémineum dicitur; masculum contra si solummodo
moleculas aliis conjungendas producit.

76. In entibus generatione sexuali sese multiplicantibus, fa-
cultas. ens novum producendi ab organismo omminó pendet.
Etenim ut embryo efformetur molecule feminz ovulumque eas
complectens. et molecule in ovulo intromittendz formá quàá-
dam et naturá conveniré debent , quod pM impossibilitas fe-
cundationis inter entia in quibus suprà dicte partes differunt
etiam si contactus inter eas efficiatur.

Forma et structura seu ovuli; seu molecularum spermatica-
rum zeque pendent a structurá organorum ea secernentium et
a naturà sanguinis; sed lquoqedo pendeant omnino ignora-
mus.

(22)

25. "fenis secrétio substantice spermatice- -seu fecondantis
non eodem modo variat secundum naturam entium organicorum
"quo alia secretiones. Nam eadem secretio in diversis entibus
solummodo variat .prevalentià quarumdam: substantiarum t
presentià vel defectu aliarum, quod pendere videtur a naturà
sanguinis. Liquor vero spermaticus semper continet corpora so-
lida, proprià formá instructa et motu- in animalibus preedita.

lu animalibusspermatica animalcula variant secündum varias
species, verum sibi semper constant in eádem specie nec ullà
causà modificantur, quo charactere globulos Mica, der
runt, a. quibas quiginem ducere viderentur ?

Forma globülorum sperm: icerum p plen parum uon Aue. usque
apprime E NWeKO i

78.0v ulorum stru ime variat GuoicscapnM
hMisssheyon, sed semper in plantis etin animalibus ovula
| aliare ostendunt ubi. exstant molecule d

NEM PS NACSETUERS

in animalibus cicatriculas nomen accepit, in pm hoc punc-
tum veseulam- embryónalem nominavkb -—

.79: He partes formationi embryenis cmd: in init Die
entibus generatione sexuali sese » muhiplicantibus extant j. aliae
sesapdnm. s mods g vati faeul-
-Xetustéi óPütm et org ism idit aut:

Duo preecipui odi: Mic oin admittuntur seilicet: : - Bene
EGO ADEBUMME RN pisci.

lj generatione viviparà embryo a matre ings usque wn tem-
pus quo Jessie, MAS cnc suscipere poterit; in-owi-
ipárá vero Spr yelut m
qui ideo a «nice segregani: potest. ins. tod ide i
£: 8o. Ta viviparis €ontactus ioris Memes sndoibus
seniper efficitur im viscéribus" matris. Tunc organa. propria exe
st "quibus hic liquor igtromittitur, et organa alia in'inatre
mveniuntur in quibus liquor spermaticus m RÓ— et embryo

( 23)

evolvitur; denique copulatio necessaria fit ut fecundátio perfi-
ciatur.

^Ovula et liquor I ticus miscentur seu in oviductis seu in
ütero; ibique fecundatio efficitur eodem modo quo in pluribus
oviparis, sed ovulum fecundatum inseritur parietibus uteri et
mutritionem ab eo suscipit.

Facultas viventia parturiendi sic ab organisatione :peculiare
pendet.

81. In oviparis ovula, seu in interiore matre fecundantur,
seu exterius liquori spermatico miscentur. :

Si fecundatio interius efficitur, ut in avibus plerisque rep-
tilibus, insectis, etc. eadem prima phoenomena ex tant ut in vi--
viparis, nec unquam fecundatio in ovariis , sed in. oviductis
efficitur; ovula vero proprie dicta jam ante foro dateien con-
nectuntur vesiculzé magnze substantiam nutrientem. continenti
quz vitellus dicitur; post fecundationem veró, partem inferio-
rem i iens iiasisiodo duo Pans DUI et strato

$5. Die a sic fecunda et mem sgepius exeunt a Disiras
quandoque vero in matris corpore incubantur viviparaque vi-
dentur animalia.

Incubatio calorem convenientem et contactum aeris requirit :
in imcubatione externá utraque conditio invenitur ; in incuba-
tione interná aer vero deesset, nisi in reptilibus, quorum in cor-
pue matris incübatio incipit et etiam aliquando perficitur,

ione pulmonum et tenuitate membranarum, ova 'expo-
nerentur contactui aeris in pulmonibus contenti.

85. Si fecundatio exteriüs efficitur, phaenomena simpliciora

iodus fecundationis ed sub aquá' perficitur;
[ a liq

$4. Plante , quod sd genersionen attinet, medium tenent

VEL

(24)

-— has. dia classes; etenim, ut in: viviparis animalibus , em-
bryo primo tempore alitur a matre et si ab illa segregaretur pe-
' riret ; posteriüs veró a matre secernitur, nec tamen ut plante
jam evolutze alimentum exterius suscipere potest , sed. nutritur
materià proprià. in- semine dispositàá, et hoc. tempore potius
animal hascens et lac matris hauriens refert quam embryo-
nem; in ovo inclusum. Sic generatio plantarum | animalium
viviparorum generationem meliüs refert quam oviparorum: ..

.85. In. plantis omnibus cognitis in interiore. ovario ovula fe- -
cundantur et liquor spermaticus ovula parieti ovarii affixa pe-
netrat , nec — (n.-cavitate uteri bodie ut in animalibus ,
misce tur... onore TENUTI diosenmi mud

Liquor ars , e granulis. minimis. I XORNES, inclu-
ditur vesiculis propriis. seu. granis pollinis : pollinis. grana.
duobus membranis involvuntur ; exterior , Crassior , eee $1

i verior ES HSAENSEHT i - TPPN Bo 2m"
nterror ranacea ;. cum: sugmat -1mponuntur , membrana.
v- CFFE REINES REP I t WS P

format quod stigmatis textum. utriculare penetrat. Hor dubnlo

granula spermatica in textu stigmatis intromittuntur .et deinde

per meatus inter-utriculares. vehuntur usque ad. partem. pla-.

cente que ovulis responniee ue Dum Suplexvend tegumentum.
ROWETUS: geo

x owes x involv

")UVAMRG

5 aig cte OSEE

mecs " inel partis. intesa oYu-
mim sme " manis spermatica ab eo facillime absor-
bentut-et in-vesiculà introducuntur ubi embryo, mox mox. apparet.

86. Innumerabiles sunt. variationes: organismi quibus: fecun-
datio in plautis;adjuvatur;;. dispositio. -tegumentorum .. floris,
positio giensmam à stiBpnetiss Structura.hujusce esgamts y certé

multum i

anc ed prodesse: side e: scilicet : comae ;m-

xe,
Ses

E

»

. T ( 25.)

amvatabiliteti specierum. Ab his modificationibus enim difficultas
fecundationum hybridarum in utroque regno pendet , etsi na-
turá vel arte producuntur , fere semper pj entia -icecica ang
ilia sunt, et inox absque prole pereunt. :

Sic a structurá peculiari organorum generationis er

*

specierum. stabilitas et immutabilitas, nec unquam novarum
specierum creatio pendet.

CAPUT II. DE MOTILITATE,

Seu facultate «vel corpus totum , wel ejus partem movendi.
, 87. Omnia: vegetabilia motu. translationis carent, quaedam
vero motu partiali vel foliorum , vel staminum instruuntur,

;Stnüctura. partium. his sadtibusi praditarum. "imé
pouce In:Mimosá pudicá pars petiolorum qua 3g
titur crassior est et ex- csgpoicm Tore mao minutis , , seriatim
dispositis constat.

da, pqnee motum excitat ab iter PN id alteram | £om-

aum Nisbus. et e prc diem: aide, d
quo multum veró adhuc dubium exstat. piter

Solummodo patet motilitatem bu ujusce p ante et quaru
aliarum a structurà prculag pstelorvi, pendere. De aliis omnia
ignoramus,

88. Omnia animalia. seu motu papse seu "noh partali
organorum. donantur. i E Ku i ingissfestiorihu p nam
etiam, exte ensiores absque fib on musculari et nervis exstant. In
organis ei enim. UL teà cellula ari i efformatis o 9 servantur ;. sed i isti

ne t Vut c ELI D id E
"üm regm nile 24 io NEANIC
venaru i Pao yruo E
; 20lusetiem du .eiilons ciBETO O

o? - Sia: En T

( 26 )

Saltem vero constat motus animalium nonu emper a fibrinà
musculari et nervis pendere.

,89.. In animalibus perfectioribus, utin molluscis, musculi
distincti exstant et motus nervis reguntur, sed adhuc lenti et
maxime similes motibus musculorum vite organic. « ..

Plerique nervi quoque Siisipone nervos sntemats g gan-
glionaris potiüs referunt.

t In aliis omnibus animalibus mmn et vonennim ner-

o regulari peti musculorum cop motus sunt
zi» i et oscillantes.

.. Horum xnotuumi c causas et rationem qui efficiuntur melius co-
gnoscimus.

Dum ener cante mS fibra sidscilsro - semp pli-
-catur: et.sic abhreviatur; plicarum anguli nervorum ramulis,
bras: decussantibus; respondent. Solummodo influxu nervorum

voluntatis hi musculi contrahuntur.

EUM "2— moni "T—— eee - ATE
"" AUill

tionis wotréniss; qui voluisti non sabmittuntur, 1 pér«6d e sys-
^temáte ganglionunm — solummodo: et mttmilits
dents contrahuntur. ^-^
92. Motus animalium "t his T —(—— I organisa-
ionis pendent; : sic animalia Viruscufis d nervis carentia, moti-
bus debilibus et lentissimis preedita ,in aquá semper sl flui-
tant, vel. rupibus adherent. Quz musculis instruuntur solum-
"536 ene sese contrahentibus, in aquis quoque natant, vel in
terra reptant; ; perfectiora denique, motibus rapidis preedita, ad
superficiem" terre currunt, séu velociter in aquis natant, vel
etiam per aera volant.
95. Diverse modificationes vel stationis vel motuum transla-
EXT onis in variis animalibus clarissimi : a dispositione propriá par-
tium solidarum, ligamentorum et musculorum pendet, :
94. Animalia qua solummodo organa mollia, ut musculos e

Iai2f1050.2i1l1ie e.
, E

3
cutem. mollem, habent; nunquam motus «rji diciint; na-
tant vel reptant contractione diversarum partium corporis. Ani-
malia quibus. contrà ossa vel partes cornec et solidze, inter:se
articulationibus connexe, obtigerunt, motus rapidos exsequum-
tur quae sunt progressionem , natationem et volatum. |.

95. Statio seu potius fluctuatio animalium in liquido densitate
simili semper positione centri gravitatis determinatur. Sic in
pluribus animalibus radiatis et in quibusdam rolluscis: ovaria
:vel-alia-organa densiora corporis suspendümtur feré ut scapha
aerostatis ; idem effectus contra producitür-in: ; piscibus ; -posi-
tioné vesicze natatorizead partem dorsalem corporis , et in ceta-
ceis presentià pulmonum. In hac Dlucptionen e in tice d
enlaris adhibetur; nisi aliquando in. p s imótus. pin-

H

TI Tifulfi. 0idusiin 38107 5 iisdiy eT 4. £04 16rissannert
96. Statio cort sniciefium. E aha terra vires mag-
nas Isréquiri mt corpus , —— p—— obediens; ron hu-

ipei Contrato niüsculoram ita ponenda. sunt üt. centrum
"gravitatis semper spatio inter pedes conténto, respondeat , sic
^quó magis distantet extendüntur pedes éo faciliorfit statiozcs: —

97. Statio quadrupedum ergo facilior ést'quuam'bipedum;
etenim basis sustentationis latior est et vi — etiam de-

biliori corpus super illam stat; thembra iora quibus corpo
"ris pars et caput la sunt; vi majori/ni r t iu quam
membra posteriora quae presertim 'SSIO 1 iei.

Caput i ipsus; 1——— —Ó(
- cervicali t yn «ain oer
-.:98:: Bipedum statio difficilior est; conditi i
adjuvatur sunt sidospl etuer y*dictantid et latitudo

x v à 1 "m 3 . -— s. 01 : $99 - is quá
-et femora distenduntur et' rachis firmiter stabi liter; ) Sflereelio-

E rz Ra 1

capitis; 4" denique vin naj :s membra infer

3 [de (a8)

Án anm solo: hae omnes conditiones inveniuntur; sic formá
pedum , magnitudine musculorum. sürz et clunium ; . latitu-
dine pelvis et directione. obliquá., eolli. femoris. ,. vi; musculo-
rum lumborum et.positione erectà formáque rotundà capitis ,
corpus facillime erigitur nec etiam supra quatuor membra stare
posset... .

Jam vix pads sheditinuer in. Eam reperiuntur , difficilius
"un stant nt pédibus. Quadam sunt enim .alia mammifera mem-

stanti li sed. potiüs membris inflexis sedent,
vel caudá robustà velut tertio pede sustinentur. .—

99.. Ávium statio. bipedalis ab aliis variationibus orgapismi
pendet; corpus enim obliqué inclinatur ut rostrum usque ad
terram deflecti possit , et positione musculorum , motui alarum
necessariorum , centrum gravitatis ad partem anteriorem cor-

"longissimus an TAM N-
ditur, sides Loss "ms basis extensior producitur.
- Curiósissimus exstat mecanismus quo, etiam absque con-
Tecboss. »iusculorum , aves dormiendo digitos; Cantsabant ut
ramos atéte amplectantur; dispositione tendinum museuloru
Senn liM p
-^ In quibusdam aliis, ut in Ciconiá , articulatio femoris cum
ibià adeo consifuitur nt in extensione immobilis fiat, nec
nisi contractione musculorum inflecti. possit, itaque sine defati-
gatione supra pedem unicum stare possunt. — .
100. Diversi modi progressionis animalium maxime var iant
secundum. eorum organisationem 5; homo et pleraque mammi-
fera incedunt , éurrunt et saltant. Quaedam etiam. non. nisi
"lenté progrediuntur quod pendet a formá membrorum ut in tar-
digradis. Questi. arbares. acepiaut et iste progressionis modus

AT rA.

nrPrO0oi1nneo

precipue anteri necessarié consequi-

xa. 7 : A. *

«(292 a

. tur nempe : e presentià irae: distinctorum et ed Semper

am

dipce

clavicularum.
Alia sunt quz vix incedere possunt « et Soria saltando
currunt , quod semper observatur si membra posteriora lou-
gitudine anteriora maxime superant.
Saltus, qui in plerisque animalibus producitur extensione ra-
pidissimá membrorum , quandoque extensione simili caudze vel
totius corporis efficitur, in serpentibus, piscibus, crustaceis etc.

^-xor. Nàtatio seu membrorum motibus seu caudae et totius

corporis inflexionibus perficitur. Prior modus exstat in omnibus
mammiferis avibusque natantibus et in plerisque reptilibus.
Producitur motu simili motui remorum qui eó facilior et rapi--
dior est quó membra extensiora fiunt , seu presentià membrana-
rum inter digitos quz in plerisque animalibus vertebratis na-
tantibus extant, seu dilatatione proprià membrorum ciliorum-
que longiorum insertione , ut in multis insectis, etc. Adjuvatur
1: . —— i "— . "m

p————

^'Posterior verb modus in piscibus omnibus , in serpentibus ,
pluribusque larvis insectorum exstat. Inflexione velocissimá cau-
dee efficitur , et cum structurá proprià spinze dorsalis congruit ;
etenim in animalibus fere omnibus rachis et presertim ejusdem
pars dorsalis et: lumbaris motibus minimé extensis instruitur,
articulationibus numerosis arcte connectuntur vertebrz et etiam
quandoque agglutinantur; contrà in piscibus solummodo con-
junguntur apophysibus spinosis inferioribus et superioribus,
nec motus laterales apophysibus transversalibus impediuntur ;
musculi quoque valentes ad partes laterales inseruntur, quibus
motus maximi vehementes que caudze i imprimuntur.

Sed hàc dispositione ossium et musculorum motus. progressia-
nis horisontales solummodó producuntur; ascensás vero seu des-
censüs contractione vesicz natatoriz efficiuntur, cujus densior
vel rarior fit aer, et sic densitas piscis vel augetur vel minuitur.

"n

: | . (30)

In serpentibus iobitik spina dorsalis formá éonvexà arti-
culationum eflicitur iet ede producit - enis -— in om-
nibus directionibus.

103. Volatus semper convenit cum expausioribus F sespéta
corporis maximis , qua alze dicuntur.

Ale in animalibus vertebratis, ut aves et vespertiliones, , ori-
gmem ducunt a modificatione proprià membrorum anterio-

"

rum; insecta vero illas obtinent przter membra progressionis.

In quibusdam Sciuris, , in Galeopithecis et Dracone non ala -

vere adsunt sed expansiones quce volatui proprie dictó inservire

nequeunt, quod eque dicendum de Exocetis aliisque piscibus

volantibus, quanquam hac organa miembrorur atterforum e ex-
tensione producantur,

7105, In avibus omnes conditiones: maxime volatum ROT

à estat; Sceletum t tr iocis omnino o immóbile M

etiam éxtolléntés pectori et sterno maxime emp inserun-
tür, eoramque pondere centrum gravitatis demittitur; Corpus
p undique repletum levius fit; denique orgara. is Mas
Y *
oni üs

latüs; pennis levissimis. hec B O1
gent. Sic un E magna, , positio n n
et les eei. Sinus:

sm vespertilionibus, bros membrorum posteriorum , ex-

'tensio contra anteriorum , vis musculorum pectoralium , e e

nuitas membranarum, véldiot quoque favent, -

-In insectis etiam , "Act membranis tenuissimis cfc
musculis robustis mote parti superiori et anteriori corporis
adharent et omnes. conditiones. — — hc rápido 3 .ne-
cessarias admoven

du om nibus ergo "dli fib facultas aitindi, , Mcd pedi-
bus progrédieüdi, vel etiam scandendi, s seu saltaudi, d propriis
órgauismtr modificationibus pendent.

s

EE

ERIT. -
qt am FROM.

u

C51)

EU V quidem quà hi motus determinantur certe in. fibrà

»i k ji.
a m

nusculari non sedem habet sed- in. nervis et presertim in cen-

Arisniedulláribus: Ut veró diversae partes iiem nervosimo- —
audi

ak

-tibus et percéptionibus | prosunt, ej
-secürduüm. diversos motus animalium , sisminnide naci .

jam poe—

*--
? Ox*-

X

- AE

-

CAPUT IV .DE VOCE,
coo o0 Sen facultate sonos producendi.

E 105. Facultas aeri vibrationes, auribus perciptibiles, impri-
mendi vocem constituit. Frequentiüs aere e pulmonibus ex-
pulso producitur, sed in quibusdam animalibus vox vel strepitus
quidam pseprita aliis organis efficitur.

pulmonibus destituta, sonitus
" 7] m r1 an ki mella

cornearum educate '

Sonus simili causà effectus, .observatus est in quibusdam 1 mol-
luscis etiam aquaticis , pleraque vero animalia aquatica omnino
muta videntur. - ' '

106. Vocem proprie dictam animalia solummodo pulmonibus
respirantia emittunt , sed expulsio aeris à n" produceret
nec sonuni nisi aer vibrati acciperet m.corpore so -
lido. In larynge vibrationes aeri impelluntur eodem mecanismo
ac in instrumentis ligulà instructis.

Larynx precipue constat cavitate formàá variabili, cujus pa-
rietes cartilaginibus mo constrüuntur et in parte inte-
riore laminas fibrosas cóntisitile quae glottam constituunt et
ligul 1 efficiunt.

T»

632) ,
Cartilagines laryngis et glotta musculis moventur, jet tai pu.
motibus differenti: sonorum praesertim. pendent. - ,

- 107. Ín cetaceis glotta deest nec nullus sonitus. exitu aeris
produci videtur ; in reptilibus. glotta-adest sed. solummodo pl i-
. cis tenuioribus | membranae laryngis efformata ea on. nisi. sibi
lum efficitur; in batrachiis tamen jam larynx perfectior reper e
quse excavatione laterali duplici et resonante et glottà magis li-
berà instruitur , unde fit ut tam contentà et rigidà voce coaxent. —.-
108. In miam I. larynx. semper : convenit nature vocis
animalium; ut vero nullum ex iis voce modulatà gaudet et unum-
quodque quosdam. solummodo profert sonos, magis minusve
intensos, quamobrem non mobilitate maguá instruitur Or ERU "
et accessorias partes habet qui potius sonum augent quam NS X
dulant; quod efficitur cayitatibus | magis minusve extensis, ac
resonantib: us qua reperiuntur in multis mammiferis sed jeé-
Seti d in Simio seniculo, in Asino, etc.

ws 09: LUGDOHESUIM socie in avibus omnino di Mac strüc-

*

"guram bronchiarum posita , vel ad pertes superiorem trà-
Chee,

'Sotíüs efficitur prorlpue s sóla. gioi. veram aided sed. E

mutatur "et longit per gis ami
nusve contrada laryngis superioris. -
-"Nariationes tam intricati instrumenti fere innumerabiles in

diversis avibus reperiüntur. |

Sic glotta et laryngis: jnfqt ioris ce AME zt unica E mus-
'€ulorum;: vel ixibus; H

[ue. moventur, quod gemper. con-
venit cum modulitione YOER; T cantu magis vel.minus, perfecto.
.:; Gavitates; quoque adsunt resonantes ique, velat i in mammife-

zv

ax — e
-ais sonum, ampliant.. et clangorem. quorumdam asium-produ-

"eunt: etenim solummodo 4 in. maribus . isses iun
inveniuntur.

b
» et Higif l9 z 4 nost ssbesd

&-

-
kd

E ct à ex 55 5?
A longitudine trachez natura soni magis minüsve acuta par-
dm pendet, velut perfectio cantüs, a facultate hanc: canalem

contrahendi vel extendendi. . zn 115 fí910-0001

- Sic in avibus constat convenientia orgenisationis 'umenti -
vocis et natura cantüs. q* surfrtoauga 7045:2(1958
EE

- CÀPUT V. DE SENSATIONIBUS, '

Ses de secto corporum exteriorum BAT glalés p
NEM dori t Mad jiptdis 1

d 10. I Proprietates corporum exteriorum. sensibus. et cerebro:
perc ir. Sensus quibusdam proprietatibus. horüm corpo-.

5
Binz: acute easque nervis ad erebrum transmittunt A us

EE

3

perceptio efficitur. — —
III. :"Tagipa gei ominibus fore animalibus speninet, sed

e ngu

uoi 3 generalis exstet, sensatio quadam percipienda et,
nec semper molus sensationem, eint etenim. organa. vile.
nutrilionis szepe ' corporibus externis tanguntur , et his, corpori-..
bus excitata, moyentur nec tamen seepiüs sensatio: hujusce.tacz,.
tüs percipitur ;. quod . etiam. verisimiliter exstat in, animalibus .

Jalà

, infimis , systemate mervoso,carenti risit sendijtosesqob rtt
Nec dubitandum est. hog, modo plantas, tactu, affectas, sese..
moveri. .erertes dus vodiosiaon Qu p. 210:

112. Tactus a structura cutis formáque organorum quz cute |
vestiuntür] pendet: Omnino deest'in partibus substditiis solidis
tettis ut squaiiis ; laniitlisv e coriiéis ; sié tacta carent sek peniies;
et plexique pisecs; iin quibusdánr Viu postériórütit sj pcidices ?
peculiares os atübiéntes ebseryaliti quie táctai^i | evi

dentuprso crew 12 ou «Iva, siolimteréer bre 0901 emp

-Tusectá e Ciastiféca ; "atidique ^partibus Soliülis loce eie NT

(54)
pendicidus quoque mobilibus, prolixioribus, sed corneis, do-
mantur, quibus tactus , verum imperfectissimus , efficitur.

Forma organorum tactum efficientium niaxime perfectionem
sensationis adjuvant, nullisque aca homo; quoad. cdm
sensum , superatur.

115. Gustus in lingua sedet et perfectio hujusce sensus ab
extensione et à structurá superficiei hujus organi pendet , ut
solummodo substantiis vel liquidis, vel in liquoribus solubili-
bus lingua afficitur , mollities et numerus papillarum cum gustu
perfectiori semper congruunt, contrà durities linguz et presen-
tia vel squamarum vel a aliarum partium solidarum ad ejus
superficiem , ut in quibusdam mammiferis et in plerisque pisci-
bus, sensationem hebetare debet.

Extensio hujus organi sensationem perficit; brevitas contrà
ut in Vrae wnhen, betentiisa et Á— sumumithitez:

v4. dorátmsmims
quim gustus , et ejus perfectio cum extensione membranze mu-
cose" et cum crassitudine nervi olfactivi convenire videtur, sed
precipue cum extensione partis superioris hujusce membrane,
idest sinuum frontalium et cucullorum s superiorum; qui maxi-
mé extenduntur im carhivoris , in "Elephante"ét in avibus car--
nem RpGINENSI | Lamincé superioris. ethmoidis foramina, quas
nérvi olfactivi magnitudinem indicant, sunt etiam eà Dünrero-
siora quó perrectior est sensus.

115. Uti in aere molecule olentes diffunduntur , organum ad
eas percipiendas a aera facile aecipere, debebat et hac. ratione in
omnibus animalibus in quibus hujusce sensüs .8edes. apprime
cognoscitur , ea. semper invenitur. in; yiá, quá aer pulmonibus.
infunditur; ideo apud mammifera , avibus , et reptilia cavitates
nasi occupat ; in piscibus, quia aeralliberum non respirant, mg-

i:

*

(35)

leculas olentes aquá solutas nasiis aceipit, — cavitatem anterius
solummodo apertam szepiüs efformat.

116. Non dubitandum est odoratüm exstare in: animalibus
invertebratis et etiam in pluribus perfectissimum esse.
sedes vel-omnino ignoratur vel saltem. adhuc aliquot dubiis
obtegitur; multi credunt in insectis ad orificium seu trachearum
omnium seu cujusdem ex illis odoratum exstare, quod compro-
baret connexio in aliis animalibus hujusce sensüs cum organis
quibus aer in corpore intromittitur.
3v Auditüs organa solummodo in animalibus vertebratis ,
in Sepiis etin crustaceis detecta sunt; cert tamen auditus in
pluribus abis animalibus exstat, nos yero fugit quibus organis
et quomodo hic sensus perficiatur. À structurà simplicissimá
qua invenitur in invertebratis suprà dictis et in piscibus usque
ad organisationem maxime intricatam ejusdem partis in mam-
miferis omnia — — ut veró naturam sensa-
üonu 2 5 ani ünlur oxmr üino Mucio
nec dmm Cmm possumus, us usus et convenie strv
et effectuum cujusque partis auris nisi exteriorum nullo mods

.*

. cognoscuntur.

118. Defectus omnium partium organi nisi auris interna in
pluribus animalibus, et destructio membrana iympani , om-
niumque ejusdem cavitatis ossiculorum , . excepto stapete, in
quibusdam morbis aurium, probant saltem has abu solum-
modo auditum adjuvare nec ei necessarias esse. ..

A magnitudi trà sinuum, cum caritate tympanicommu-
nicantium., in avibus xiocturnis et ab extensione hujüsce cavi-
tatis ipsius in. marnsniferis , noctu predam investigantibus et
soiros etiam debiliores e ec a itpshen est lioésta-
Yitates sonum amplificaré, ^ 7^ * uumui.dap. 15

1 19-:Visüs: perfectio a- siodibcatiónibus: yeso oculi Tumen
refrangéntium tei etiaxü' reflecténtium et orgatiorum nervóso-

( 56 )
rum quibus percipitur pendet. Variationes partium refrangen-
tium non cum intensitate luminis vel cum perfectione sensatio-
num conveniunt sed cum naturá mediorum ih su animalia
vivunt. e

" Structura contrà tunt esas reflectentrunt e et pre-
sertim. organorum ejus proprietates vel. percipientium , vel ad
cerebrum transmittentium,: variat geeuudom intensitatem lumi-
nis et. sensüs acumen.

120. In. omnibus animalibus i in aere dantum. ie bbR
cornea convexa est, et eó convexior quà animalia i in aere ra-
riore vivunt ; planiuscula contra in piscibus aliisque animalibus
aquaticis in quibus, propter « densitatem propriam, Qgnsitatem
aquse feré adequantem, vix radios latinis frangeret.

. Lens crystallina vero que medium refrangibilius oculi effor-
mat eà convexior est.quàó animalia per medium :densius vi-
dere debent; - etenim igoleue meierti in avibus et in mammife-

r^ "-—
hh ———— ÁO Jn

a que eju ajor dicitur,
et humores aquosi . et yitrei minuuntur. prout lens. erystallina
augetur.

meet : in his,

;,; Denique in animalibus qna. vicissim. in ere. "- in-aquá vi-

cde na liptiin. potest. et sic meniendt humoris vi-
trei minuitur ita: ut. cüm: comprimitur oculus, in aere , cum
vero relaxatur, in aquá videre possunt hac mammifera. .

121. Visüs.sensibilitas et acumen ab aliis causis pendet.

1" À magnitudine tetius oculi et pupille quod. apparet in
plerisque animalibus nocturnis, visu perfectiori preeditis.
..2?:À colore proprio choroidez membranae Ane *s Saturatior
est quó lumen intensius vel visus debilior;
——À quo seu lumen debilius seu visus lVamtier,-

€

(55$)
animalibus diurnis et nocturnis, in hominibus sanis et in alhi-
nos dictis qui lumen intensum difliciliàs sustinere possunt.

5? À superficie retinze magis minusve exténisá. Retina mem-
branam crassitudine subsimilem in omnibus animalibus effor-
mat, sed apud quadam plicis numerosis instruitur , qua ejus
superficiem maxime augent, apud alia veró levis et super-
ficiei internze oculi zequalis apparet.

Semper hec extensio membran: cum sensibilitate visüs con-
venit; sic apud aves precipue reperitur in Aquilis, Falconibus,
Alcedinibus et apud pisces observatur in iis qui predam i i
mari persequi et e longinquo videre debent.

4 AÀ magnitudine nervi optici et ab extensione loborum op-
ticorum cerebri. Ha modificationes systematis nervosi fere
semper cum variationibus retinz suprà dictis congruunt.

125. Án saviuSDH E. visus oriantur a iiis asse"
, r " - (d | N ^T] ar " x

»
de ifo cntá mme nervorum operto que in lese
animalibus observatur , in quibusdam veró non exstat.

De functione proprià partis oculi avium , que pecten dici-
tur, quoque dubitandum est; accessum luminis in quádam
parte retine impedire videretur. |. —

124 In pluribus animalibus vertebratis in ebscuritate beo
lutà semper viventibus, visus omnino deestut i in Talpa, Chr y-
sochlore , Spalace et nisi tuberculum minimum infra cutem in
loco oculi invenitur; in his animalibus maxime minuuntur
lobi optici cerebri nec tamen omnino desunt.

Denique multa animalia e classibus inferioribus absolute or-
PR visüs carent, alia vero ea obtinent sed formá maxime di-
versá. Sic in insectis oculi extant, cornei, immobiles, alii sim-
plices, alii ad superficiem cancellati et e pluribus ocellis cón-

( 58.)
glomeratis constantes; vel in iisdem animalibus utraque species
extat vel una solummodo invenitur.

Omnino ignoratur quomodo structura maxime singularis
horum organorum convenit cum naturá visionis; sed praecipue
prodesse videtur visui in directionibus etiam diversis quamquam
immobilis sit oculus.

125. Encephalum, seu potiüs systema rdi , or-
ganum complexum efformat, sensationes percipiens motusque
efhictétris: Diverse ejusque partes diversas etiam functiones ex-
plent et secundum variam harum partium evolutionem facul-
tates animalium maxime mutari videntur. - s

126 In systemate cerebro-spinali presertim B iind
sunt ; 1? medulla spinalis e quà nascuntur posteriüs nervi sen-
sibilitatem cutis producentes; anteriüs nervi motus eflicientes.
a -Lohem medium. cerebelli qui sensationibus e eee ut

TCAUE AXDOGOUUEEIX hi4

e quibus paria pendere sidegin? motus volontarii membrorurn

posteriorum; 4? lobi optici, in mammiferis tubercula- quadri--
geminata dicti, qui m plerisque animalibus visüs sensationibus

peisipentin inserviunt, podiuaque Keg. cedem a? lobi

seu hemi salir:
nervi opticietq qui

brorum nempe: partibus anteriori! brorum posteriorum,
partibus vero posterieribus membrorum anteriorum.

x
-

V Biedttesi motus x RCRNNS mem-

127. Numerose observationes pathologicte morborum ré--
ciones peculiares encephali occupantium et paralyses vel.con-
vulsiones cujusdam. partis acm pepe "coe hes
suprà diximus probant.

.128, Semper nervi et pars systematis centralis. e 30A orisiy -
rem.ducunt, majorés fiunt. prout orgána , quibus motas,
sensibilitatem. comniunicant , quoqueaugentur. — ^!

d

( 89 )
— Sic medulla spinalis eó crassior est et nervos majores em.ttit
quà musculi validiores ab eà nervos accipiunt; unde oritur in-
tumescentia medullz in partibus quae membris respondent.

Nervi quoque sensuum et pars cerebri unde proveniunt ina-
Joressunt prout organum sensüs majus et sensatio ipsa intensior
fiunt. i 99i
129. Si ergo functiones diversarum partium systematis ner-
vosi centralis admittuntur ut suprà eas exposuimus ( quod non
omnés vero physiologi admittunt), et si eadem connexio exstat
inter evolutionem harum partium et facultates que eis respon-
dent, conferendo structuram. encephali variorum animalium
cum eorumdem facultatibus, ie posteriores a priore pen-
deant alio modo apparet.

150. In piscibus membris et organis copulatoriis destitutis ce-
rebellum minus minimique lobi: cerebrales inveniuntur. Contrà
lobi optici maxime evoluti horum animalium, visui perfectiori

EE X eó RSS aas — visus acutior apparet , cras-
—— -

cum presentià musculo-

Rinrobustoruiits cli moventium.

151. In reptilibus cerebellum minimum et simplicissimum
exstat; sed jam lobi cerebrales majores observantur et con-
gruunt cum existentià membrorum.

—Lobi optici minores sunt quam in piscibus et visus etiam nom
tàm acutus videtur. —

—152. Avium encephalum cum facultatibus. S ordi anima-
iirapprimé convenit. Siclobi optici majores sunt prout: avis visu
perfectiori utitur ; lobi cerebrales extensi reperiuntur praser-
tim ad partem posteriorem que respondet motibus membro-
rum anteriorum seu alarum , denique in cerebello lobus me-
dius maximus est quod optime congruit cum acumine sensatio-
num generationis in his animalibus , lobi laterales contrà mi-
nores cum debilitate membrorum posteriorum conveniunt.

Y

" ( 4o )

155. In mammiferis lobi optici fere obliterantur et nervi op-
lici partim ex his partibus ( id est e tuberculis quadrigeminatis
anterioribus) nascuntur partim ex stratis opticis loborum cere-
bralium; isti vero maximam evolutionem in hác classe asse-
quuntur et eorum magnitudo cum intelligentià perfectior et
cum intensione motuum membrorum hordgi animalium con-
necti videtur.

Cerebellum hemisphzeris quoque majoribus quam in quibus-
libet animalibus ápsimitu qn etiam. vi m— poste-
riorum respondet.

154. Fadem. soljeio. non persequi potest in inferioribus clas-
sibus-regni alogia systematis nervosi anima-
lium tavortebrafoFel et animati vertebratorum huc usque
dubiis obtegitur et sententice diversissimze de hác analogià a va-
riis physiologias expositze fuerunt, facultates quoque boni ani-
malium. saepius pede cog pesetinitinic et connectio: harum:

tacoltapem et siructu Xa | picaripotes t.
CONCLUSIONES,

. Ex omnibus antcà dictis PeuraL s modum vescendi a. struc-
turá organorum digestionis; calorem et vim vitalem. a naturà.
circulationis. S inteusitate respirationis; stabilitatem « et immuta--
bilitatem specierum à Structurá et externà et interná organo
rum generationis; modum agendi a dispositione ossium, ; yi mus-
culorum et evolutione nervorum ; denique sensuum perfectio.
nem a constructione proprià organorum et magnitudine nérvo-
rum | partisque. cerebri eos emittentium, PEST pendere. |

1331
432374147

E & i111 2191
21:127: rr qu ' :3 3 . :
- 23€ AldilHS$ iHH HISHOJ iJUUOD 1 tj Cai di ILE III api
; i :

De Imprimerie de C. THUAU , rue du Cloitre-Saiut-Benoit , n? 4... "i