IDE PLANTIS 
EXOTÍCIS 
 Lüiri Dtto n 1 
PROSPERI ALPINI [| J 


Phjiofophi. Medici E ET 


s : "Av Z2 
InGymnafio Patauino.medicamentorum. pi i 
7 41 


dümplicium Profefforis ordinati , r 


& Horu Medici Praefecti. 
Opus Completum, Editum fHudio, ac opera 
ALPINIAALPINI Phjofopzi, 
& Medici, dutloris fili; . 
SVPERIORVM PERMISSV; 
: & Frivilegijs. 


e 


EL- Seide de cae MP 


ILLVSTRISSIMOS 


cor ES DRE 
HIERONYMI FILIO, 


/.— Patrifio Veneto : 
Domino;ac Patrono fuo Colendi(s. 


ALPINVS ALPINVS S.DPp.D. 


Lantarüm legitima cognitio,quantum;in ar- 
te tacdica eG exercédajfit neceffariayeque, 
Ac ac delcétabilis,tibi liuftrifs. viro,dehac re, 
2A » prae ceteris maxime merito,ac in hatum co- 
E R E E enitione verfatiffimo,ignotü haud effe fcio ; 
Ee quidem ad rcétam medicamentorum compofitionem , & 
. adidoneum compofitorum vfum,debet neceffario precede- 
re,fimplicium,eandem ingredientiumognitio , vt de coi 
dem viribus iudicium facere poffimus , quod affequi ( quis 


non videt impoffibile) nifi fimplicium habebimus. cogni- 


tionem, extrinfecam non tantum,quz oculis fubijcitur, ve- - 
rum & multó magisintrinfecam , ad quam confequendam 
a odor, & fapor primario conducunt, vtrique ad. primarum, — 

9: | 3 3 


& fecundaruni facultitum indagationem inferuientes; hi, 
addatur, naturalis fimplicium temperies ex lococontraca ,.- 
vbioritur quelibet ftirpsidcam nobis talem,conftitucns,vt 
hanc perfpediam., deipfarum qualitatibus, aliquid conti- 
nuó aifirmare poflimus,fi paluftris enim planta(quisibit in» 
ficiis ) qu: muis in actiuis calida refpectü altcrius monta- 
nz calidz itidefh, multó minorem vim in illa,quam in hac,. 
excalfacientem;a natura infitam cffe;quod non folum de a-- 
&iuis facultatibus verificatur, yerum idem de paffiuis, ab. 
humiditatéenim connaturali loci paluftris, dum.;ibi planta. | 
oritur , conftituitur talis eidem temperies , vt femper ficci- 
tás (fi. plantz infit ) fic refringatura patrio folo naturaliter: 
humido ; vtin éifdem paffiuis fit multo inferioraltera ; tra-. 
lieate originem ex ficciore loco, quam tamen plántarum 
temperiem non poffumus.affequi;hifi primum quo nomine 
planta donetur, difcamus, ad cuius notitiam confequitur 
cupiditas indagandi locum , vbi viuit, mox fi odorata , vel: 
non, & fi odotata fi bené, vel maleoleat , deinde fi àmara ,. 
acris,dulcis,infipida,acida,& fic ex confequenti omnium ,. 
non folum extrinfecus, verum etiam intrinfecus conftituen. 
tium formam, & realem. quidditatem plántárum; à: qua 
qualitates, à quibus vires,& vfusin medicinanancifcütur ;. 

uisquafojn medicamentorum compofitione propofitis 
intentionibus fatisfaciet ; cum accidat fep? fzepius contra. - 


LIS! LI - 


. vt calida facultas à frigiditate alterius non obtundatur ,.- 
& frigiditas eiufdem in toto à calore non diffipetur . & 
fixc & illa fecundum intentiones rcfpondeat, addendo ta- 
men;quod poffit immodicum illius calorem; minuere;quo-- 
modo hac perficienturaifi fimpliciü facultates optime cal- 
| | | : ct. 


lest quis vete e medicus,nifi iás optime poffideat£ Quid ? 
nouné medicamentum quodlibet debet habere (loquor de 
compofitis) tria, vnum qued habcat rationem bafis; corri- 
gentis,aliud;adiuuátis tertium,quomodo igitur cligemus; 
fi neceffe fucrit medicamCtum exfi iccans, fi cxficcare falfam 
panitusignoraucrimus? velfifolum relatione hoc percepe. 
rimus,qua fccuritate hac vtemur ? nifi per rationé, aut per 
. experientiam, aut propter vtrumque quodeft(omnium tu. 
tiffimum) eiufdem effectum perfuafi erimus: fiin hac igitur 
animus opetantis eft ambiguus;non callens eius qualitaté 
rationc,aut experientia , (eum tamen falfa omnis; qua ad 
- Vfum, hic defertur ; tota ex codem calo colligatur) quanto 
magis nos debebit alterare plátarum v fuscum nefcierimus 
exacte qualitates;cum eadem planta non folum ob ambien. 
tem cálidiorem,vel frigidiorem ; ob celi mutationem factá: 
qualitatibus fit diüerfa;fed 3 tertá plantarum matre, tanta. 
& talis fuccedat eiufdem. naturalistemperiei mutatio , vt. 
nuperrime dixerimus, ab ipfa omnino feré pédere qualita- 
tes plantarüim;. mediante tamen Sole agente tanquam eius: 
patre;ftir] : nones à Sole& à à terra trahunt, & for- : 
niam & qualitates;fü / fito femine;à qu Tatétcem. 
 "suandam vün,fibi fi mile genctandiz | inthiüm. quis ne- 
|: 'gabit; quamuis calidum majorem nancifcicaliditatem , fi: 
x fterili & macro folo ortum tíaxerit, minoré fiin locis fri. 
| idis , humiditate refertisz indifferenter tamerabfinthio. 
vtentur, vtpoté calido ad omnes morbos frigidosin eodem. 


exceffu,eum tamen femper ob diuerfitatem fui ortus;fit vel 


. magis velminuscalidum,& fic ex con fequenti fzpius acci 

dit, vt vicé iuuandi patientem, vel hoc non affequantur ob. 

debilitatem agétismedicamenti, vel potius ob validiorem. 

. eiusvim ide morbo frigido in introducant calidunrfic & pazi: 
; fatone-- 


- 


ritione quomodo eligemus adiuuans, & corrigens, fi cum 
debemus corrigerefrigiditatem impéfam medicamenti ne- 
fciemus quale medicamentum moderaté calidum addere, 
vt aliquantulum medicamenti frigidiifimi visrefcingatur, 
fictamen vt fecundum intentionem propofitam opcr.tur , 
ne frigiditas ex toto aboleatur ; fic & de adivuantibus, fi 
enim volumus addere aliquid:quod inferuiat pro vchiculo 
medicaméti ad partes penitiores, hoc autem eligere debea- 
 mustenuium partium,quomodohoc accipiemus,ignoran- 
tesS,illud,vel hoc medcamentum,id praftare, & qua facul- 
tate. His fic ftanribus, quis non affirmabit, fimplicium 
«cognitionem medico effeneceffariam , nonfolum vt fácul- 
tates fimplicium medicamentorum optimé cognofeat ad 
-corundem re&umin medicina vfum, fed ctiam vt tuto, ci- 
tó, & feliciter operctur,ad zgrorum falutem , & ad exifti- 
mationem,& vtilitatem fibi comparandam. Quid dicam 
fecundario de iucunditate imperceptibili;quam confequi- 
tur plantárum cognitio, nonne quifque dum in fuo horto 
vàtiasconfpicit plantarum imagines , quamuis animus fit 
grauioribuscuris implicitus, nonné ità diftrahitur,vt om- 
nium obliuifcatur, & folum circa contemplationem harum 
verfetur,obíeruat in fpecie Acacias;balfamos,caffias,in fuo 
. horto virefcere, quamuisin folo diuerfo à fuonaturali & 
pátrio, fic fummoper? gaudet, In generevidet omnes ftir- 
pes;frutices , arbufculos, aibotes 1ta fe bene habere, fe in- 
multos propagare,vt putet fe fupra alios copiofiffimü fore, 
ficquequadam aura ambitionis (digna tamen/valdélzta- 
 tur,Si confpicitin vniueríum florumvarietates(non folum 
bulbaceorum verum & iam jam propofitorüi) copiam, pul- 
chritudinem, eximiam magnitudinem, (refpe&ualiorum. 
 eiufdemtamen fpeciei, ) M CNEL I d per- 
iso | E itur 


TE 


fruitur , ita animusiubilit, vt fit impoffibile fic letántem- 
animum verbis defcribere; Quid am plius? hec omnia tibi 
llloftriffimo viro funt perfpe&tiffima i in plantarum cogni- 
tione nemini i fecündo,talis enim actanta eftin te excellen- 
tia vt audeam hofce patris mei labores, fub vmbra prote- 
&ionis tue in lucem promulegare ,cértus non folum te hos 
effe amplexandos,ea qua folesbenignitate,verü etfi opor- 
tucrit,jpfosa detractorum calumnijs defendédos effe;haud 
dubitans. Paruum igitur! hoc munus tibi fácratum , dicá- 
tum accipe ad memoriam debitorum: pattis, &in fignum 
me tibi omnia debere, meritó non folum. bencficiorum à 
patreacceptorum, cuius cum fin hates obligationis etiam 
hares, vegum in meeorundemmaltiplicitate, quz in dies 
magis,atque magis ita augétur, vt beneficiorum accepto- 
. rum confufione nefciam pares tibi reddere gratias , quod 
cum mihi videatur impoffibile,animum;qui omnia poteft ; - 
tibideuin&iffinum offero, Vale; 
eua Anno Saluris 1 9p 


E 


PRO- 


PROSPER ALPINVS 
AD LECTOR EM., 


C937 06937 
C63» esa J p 


ISAENB] Jon per plures auos in quibus pira ein 
a Gymnaf o Patatiinoycin Parto medico ordina» 
7i? docti femplicia medic ameta ipforumq vi- 
res atq; vfus medicos ex vargs locis ab ami- 
dri mnltis eoplures Sirpes,raras vtfugue di- 
refértimque ex Creta infula dHieronim 
Capello, Senatore ci amplijf imo C optimo viro fan? in omni. 
difciplinaru genere adprim eruditoynaximoque in ffirpium 
cognitione extrcitato D. D. meo plurimis nominibus colen- 
diffima: Cuius profecto mortem (objt enimin Creta infula 
Prouifór Generalis ) ego mn abfque. mulris lachrymis ferre 
gotuiquam; omnes fhirpium|qus rATIOTHIBEXÜH CAT Hm cog hi- 
tione obletfantur ,geerrimt ferrent,quod vir quidem mili 
o Jfmus human. iffiz imusque bie perierit , quiomnibus medicine 
iudioffsyatque js mon minus,qui amgnis viridarj srartori- 
besque plantis delectátur.fumma liberalitate femper e Bi- 
| jfantio,quo tempore fuit legatus ad T urcarum regempro Se-. 
venifsimo Dominio Veneto,7 Cretayinnumeras rarioresque 
plantas mittebat,Ego enim magnam partem Exeticarii plan 
T4rum, quas batfeuus videre baberequep potui, tanti Senata- 
ris optimi,;patronique mei maximi excolendi, likeralitati,ac- 
ceptum referre debeo, à. "e MAD (res oui a fh m murs 


videre ( 


videre , C babere potuit fuit olim, Iofeph Cafadona,Macni 
Ducis Etrurie y borti Pifami Prafeciny virgdgin fimplicium 
medicamtetoru m il udio maxim verfatus, qui in Cretam 12- 
flam tanti Senatoris ex munificentia profeéfus, totam cam 
infulamperagratus, pmuumeras plantas alieus f*cupn in 11a- 
Itam reportauit , quibus Pifanum bortum mirum in modum 
locupletanit atque exoruauit quarum (vt audio) nume ma- 
gnapars adbuc fuperfit, dilieentia Reuerendi fratris Fran- 
cifcaniFrancifci Malochg borti illius prafidis. Ex Meg ypto 
etiam olim à Reunerendo Presbjtero Palmerio Mnconttano 
qui à fecretis 1leitvifiimorum Confalum Venetorum, pef 
meum difce/fum multos annos Cairi manft atque 4 Domi- 
nico à Regechyrurgo,C* pharmacopeo V eneto,c ab als mut- 
fis amicis yariarum[lirpium femina,à quibus terra commif 
Jis plures plantas vidimus . Ex Gallia vero , e ex Angliaab 
amicis fepé complura nobilium plátarum femina accepi,pra- 
fértim ab Excellentifsimo plhilofopho atque Medico Ioanne 
Morosolim mea auditori, y amico bfermddo; Ex Jtalia etiam 
multis locisyfvequentifsimlque Napoli, perilluflri,Co in ve- 
vum N aturalium biitoria dec?ifsimowiro,Ferrando Impera- 
| oycti plures profecto plantas raras aceeptas vefero . Verona 
vero à docfifsimo in fimplicium medicamentorum omnium 
Wudio maxim? ver fato, Ianne Pona amico plurimtim colen- 
do; Sed quid tandem dicam de 1lulirifstmo viro Patritio 
" Veneto Nicolao Contarem,quem pofiea cogtioui,a cuis liben 
"Alitate gobilifsimarum fLirpium exoticarum e femina , c 
plátas ipfas pes-quam raras perbella etiam quafdam delinea- 
Tassfepifsimà accipio,guibus bec mea exoticarum plantarum ——— 
J/forta mom parum ornamenti accepit . Habet bortum propo — 
oppidumCampi Sancli Petrtin quo plante C peregrino é ex 
2r, eximisdlpibus quam in aliquo alio bortorarieres » C put- 
; Eus LT V. ul 


chriores vifuntur,e boc vuum libens dicam alterum Capel- 
Jum (cuius nune memiuimus) ipfum in flirpsum coguitione 
euafurum.At quid etiam dicam de novi vis js proximis mon- 
tibus? prefertimque T ridentinis.Belluuenfibus, Feltrenfi- 
bus, T awpifrnis, Raffauenfebus,atquede Vacentints? 4n non 
exindi iirpes fap? accepimus pulcherrimas? dignas pfe 
Gb, vt in cultioribus bortis fummo fiudio, cr cuffudiantur, 
(e viuant. Itaque cum vt dixi)ex multis locis, multas exo- 
ticas plantas amicorum multorum liberalitate args tetn- 
poribus acceperimyiucundifsimum yvtilifiimumque ymedici- 


| uaitudiofis atque alijs qui rariorum plantarum iiudio dele- 


élantur fore exiftimaui fi bafeà omnes in boc opere fcribenda 


complecferer, atque de js accuratius agerem 


D m lt. oa * $ . Ns *c 
Patav Anno Salutis 1614, V iaefimáyertid Menfis Martg« 


ALPI, 


M a 
x 


ALPINVS ALPINVS 
» BENIGNO LECTORI. - 


potuit. Valeas, I|219 : * 
Venetijs Anno Salutis 1627. Menfis verd Iulij dié 6. 


- 


INDEX CAPITVM 
Qua in libris Profperi Alpini de Plantis 
Exoticis continentur. 
| eAaotE a? 


» 


« CAPITA LIBRI PRIMI. 


ewm E Lauro fyluestri Cretica.Cap.t. num. t 
B DeCerafoldea.2 —— 3 


3) De Chamgcerafo Idea. y | $ 
Wo-xCS De.J4dracbni fen Portelaca Tbeopb.4. T 
DeJ£cere Cretica. $-——— x Ud 
DeJ£cacia $ffcundz.G —— e II 
Dc.A [palatbo fecundo.7- 3 ; 13 
De €cbinopoda.8 LE 
pe ColuteaKcorpioidz odorata.ge 17 
De Lino Aboreo. vo : : 2t EO 
De Lycio Cretico. 1 : -21 
De Spartio Crctico. 12 24 
DeSpartio fginofo.13 27 
De Spartio fpinofo cltero.x 4. $29 
De Cyano arborefcente longifoli& vs | 3r 
De Cyano altereavborefccute, [ljzacis folio. x6. s 33 
Dt Scabiof/f M'rborca.Yz:. c de 35 
De Leuc.io- [oinofo £'ruciato.18 37 
De Caryophjllo arborco f ylueftvi.19- 39 
. becaffia egens 19^ RE ! 4I 
- DeCbamgdapbnoide Cretica.z 1 A - 44 
De Poterio altero denfidsvamificato. 23 5r 
De Tragacantba. 2 £7 - 2a 
De Tragacantbaaltera.35. —— | à $5 
De Echino.26. | E 57 
De Tragacantba quarta.27 : | pm $9 
De Scamonta Qacrofiza. 28; Nro EET 
s m ^ : 


: INDE X 
De Titbymalo o M'rboreo. 29 

De Heers Cypari[fio.30 
 De'Pbyllitideramofa.2Y - 

"De JE nchufa asborea. 3 

De Solano fomnifero antiquorum. 33 

De Dorycuio. 54. 

De Cbamepeuce.3 $ 

De Tragorigano.3 6 
De Tbymbra 37 

De Stratiote millefolia Cretica.3 8: 

De Gaidaro T bjmo. 39 

De Ladano Cretico. 40. 

De Cbameciflo- 41 

De tiiudscifloledo. 41 

De His ail altero.43 
— De Hyo 0 4HTC0-44. "3 

De Rofiarino flackdis facie.45 » 
De "frundine eei aculeata.46 
De Tblafpi Cretico cljpeato €etenfee47, 
DeV erbafculo faluifolio.48 


De Rull arborcfcente.49 * 
De Hormino Cretico.5 o- : . jm 
De Leontopodio. $ x ix Sa Mbdn penes 
De e7frgentea- $2 esa -: 


De Leucoio luteo vtriculato femine; : 3 
De Leucoio f/eruleo marino. 5 4 

De V erbafculo fylu. Cretico.5 5. 

2De ("arduo pinea T beopl. 5 6. 

De Ecbio Cretico.57 

De Nardo Montana Cretica.s 8 A 
De V ifcaria Maxima Cretica. $9 

De JAucbufa humili. 60 * 
De Equiftto Montano Cretico.6t 
DeM io nigro Cretico.62. 

*De Saxiporaga. 65 


— De Polio abnapbaloide.64 ^ ues M Lr 2 


De Santulina flore amplo.6 5: 
bx Er 66. 


INDEX 


pe EryrgioJerifoliB 67 

pe Dauco flellato.68 

Dc. ntbyllide.69 

pe Carduo Ki yngioide capite [pinofo.70 

pe Cyano tomcntofo.71 

De. Cyanofpinofo-7 2 

De ?delantbio odorato. 73 

De Galio Montano Cretico.7 4. 

De Spicttrifolia.7 $ 

De Cere mbi etit tri ifalis. 76 
afcjroide.77.— 

- Je Cííico fingulari-78 


 CAPITA LIBRI SECYNDI 


De Liguftro Nigro.2 

- e Datura Contarena.3 

—.. De &onuoluulo «7drabico. 4 
De Rbapontico.$ 


De Hyofgamoylbo J4egyptio. 6 
LAN. arrirá. d 


De'Bammia pD-— M»fzb.8 
De Hippomaratto fphgrocepbalo.9 
—— 3eraffica f[pinofa 10 " 
.. DeSideritifambuci folio. Y t 

De ScabiofZ Centauroide.1 2 
Dec Linari&femper virente.13 
: De Bortgine Ecbioide. V4. 
— .. De Laferpitio.t y 

5: Bel , etii I6 


DeMar Were at 
De Cardio minimo.21 
: T yo Gr gcorim. 52, 
^ alba eme flore :23 


. CUT E " libro Cop. f 


. 9 


iei qai longavadicis 17 


— 


m o ea Rud 


eet 177 


178 


182 


185 
188 
193 
195 
197 


z 7199 
mL 201 
203 


20$ 
207 
209 
21T- 
21$ 


231. 


237 


qM B -B 


De Ranunculo CreticoEcbinato.24 
De Clinopodio Cretico.C.2 $ 
De Rubea Aigeutea Cretica.26 


De T rifolio forniculato Cretico.a z 3 


2De Trifiliofílcato.28 . 

De ?Meliloto Cretico.2.9 
DeTrifolio f eficaria. 3o 

De Scorzoncra I lljricá:5 1 

De £beno Cretica.3 

De lacea ofaxima. :33 

De $cordoti.34. 

De St«be dantetiri flio.35 
De Marb Cretico.36 — - 

Dc Saxiphraga a altera.37 

De Galio Montanoaltero.38: — 
De Canapiluted'CreticfA59.— 
De T3ibimalo fpinofo.40 

De Oenantbe flellata Cretica. AY. 
De Trifolio ljpeato argenteo-42. 
De Caucalide Lufitanica. 43 — 
De Echipflore elcganti.44 - 

De Iacea Hifpanica.45 

De Hedyfaro argenteo.46 

De 7Marrubio Hifpanico.AT. 

De Sifo.48. 

De Bupbtklmo peregrino.49: 

De Quinquefolio filiquofo.5 c 
oue o V irginiano. j X 


EL rc ENE Ja daga $4. 35*- . 

- De Glance. 56 ! RU: 

po om fast minore. d 
EINILS 


/ 


y 


SN 


2 


we: 


rA 


PINI : 
- 
/ 2 058 


7 


) 
i, 


Jj 
lj 
/ 


V 


D 


am 


PROSPERI ALPINI 
DE PLANTIS EXOTICIS 
i. - *Libet Primus. 
De *fauro fotefri Creticá- — Cap. I. 

34 Rbor naícitur in montanis Creta infule pumi- 
dh la,fruticofa, femensvirgas oblongas , graciles, 
$» nigro Corticeobdudaas, denfis veluti nodulis 
inzqualiter vtrioque, & in medio pofitis,iofe- 
E» SAN GCas,lignoalbo, duro, feréqueguftü infipido 
piaditus,vtrinque ramulos producentes breues , virgis plane 
fimiles , at gtaciliores, in quorum cacuminibus fpectantur 
folia Lauri Sylueftris figura,colore;craffitie,atq; duritie,fimi- 
lia,fed pauló minora,inacutumq; definentia,pedicu! sbreui- 
bus inherentia,numero quinque, aut fex , aut plura etiam fi- 
mulinramulorü cymis inordinatim pofita, feré omnino in- 
odora, linguam excalcfacientia,cum leui ad(Irictione. Singu- 
li veroramuli habent vnü,aut duos,aut tres breuiffimos cau- 
liculos,fübtiles, duros,lignofos, tribus, vel quinque pediculis 
paruiffimispreditos;fingulis fru&um rotundü ferentibus, pi* 
peris magnitudine, in ttes partes latyridis modo difectum , 
Cortice tenui, ruffo , vetitum , cuius quzlibet pars continet 
femen albicans, oblongum , magnitudine, & figura tritico. 
valde fimile,fübítátia fragili,non expers odoris grauis , guftü 
amarefcésatque linguam excalfaciens. FruQus quilibet, tria 
exhis feminibus continebat , & fru&tibus latyridis , figuta, & 
magnitudine nondiffimilis erat. Hicarborem,(quod & vir- 
gárum figura,longitudine gracilitate,coloreque, & folijs, & 
quadantenus etiam fru&ibus,cum lauro tino fimilitudinem 
haberet) laurum tinum, feu fylueftrem, meritó vocancit,du- 
ximus: quod nomen retinebimus,quoad veriüs nobis illuxe- 
rit. Nulli vfus ad Medicinam in hacarbore cogniti funt, fru- 
Qustamen & fapore füb-amarefcente,linguaque excalfacien- 
te,& ex leuidtri&ione,erunt calidi atque ficci fupra primum 
exceffum,iudicandi,habereque ipfos vim roborandi, deterge- 

di, atg; meatusab infarctü liberandi,non erit dubitandum. 

/ coc Liber Primus. A Cerafüs 


à PROSPERI ALPINI 
. Cerafus Idea. 


E o edi uitae B — ES 


codi O00 ome Natr 


DEPLANTIS.EXOTICLS. 2 
| DeCerafo Idja- |. Cap. 1 I. | 


gj Aícitur inIda Monte Cretz ipfulz, arbor frutico- 
14 lacuiusramos plures exinde accepimus,que ha- 
«IK benvirgasgraciles, nigras,retundas,Ligno duro 
pid albojnodoro,linguam fubexcal facicote , in qui- 

- .--. busnonzqualibus fpaujs, exeunt folia oblonga 
in rotundom.inclinantia,nigrefcenria, dura,circumcrenata, - 
intus faluefcentia, exteriüs candicapris, Agrifolij folijs qua- 
dantenus, & maguitudine, & figura fimilia, fed. miaus dura, 
autbina fimul; aut trina ,autquaterna fuis petiolis inheren- 
tiay(üurfirmada. E quibuspediculi longi, in pluresaliosquip- 
pein feptem, velia nonem; veli plures etiani dinifiexeunt, 
in quoram apicibus flores albi ( vi audiuimus ) Cerafis fimi- 
les fiunt, à quibus fiuctus parui, ob longi, cum maturefcunt 
rubeícen'es,& (iccati nigrefcentes, fabe magnitudine;guflui 
füaues, (fcd ficcati duri,lignofique euadunt) finguli fingulis 
pediculis (accedunt. In horum yeró extremo; veluti vmbili- 
 cuscernitur,quadam albalinugine tomentola obductus. Hi 
fructus corymborum modo, decem vfque fimulfuislongis 
pediculis coniunüi fpeQtantut. Nobis vitam e(t, hanc ffirpe, | 
adCerafüm Theophtaíti;no paru m accedere;Inde nos haud - 
iniuria, Cerafum Idéam nominandam duximus, quod in- 
Monte Ida familiariüs nafcatur-Forta&e erit AgriomeltaPe- 4.5 
tri Bellonij, quam in Crete montibus fe offendifle fcribit: iriv. ob- 
: qoumna Grazcis Codomalos appellari fübdidit. 1taque r7 
Aancarborem Cerafum Idgam vocauimus Agrifolii folio, & 

quod Cerafo fimilis vifa fit in multis, & quod ip Ida naíca- 
turs& quod folia habeat Agrifoli folio , fimilia, hocexcepto 
quoniam fant Agrifolio minus dura, minufg; aculeata. De 

iftius arboris vfibus , vel etiamad medendum nihil certi ac- 
cepimus, x deca E oun ME 


Kc. €bauc- : 


4 PROSPERI ALPINI 
Chameceráfus Ide . 


DE PLANTI1$ EXOTÍCIS, 5 
De Chameeerafo Sdea s — Cap. 111. 


 Lterain Ide Monte arbor nafcitur longé humilior 
acfru(ticofior Cerafo Idez proxima, ramis graci- 
CT lioribus, breuioribus , coluie Cerafi Idez, in qui. 

e WS buseodem modo, quoin Cerafo,folia exeunt in- 
ordinatis interuallis ad rotundum inclinantia, parum inex- 
tremis crenata fimul fais petiolisjaaut terna,aut quaterna,aut 
quina adharentia, (urfüm acta, Idea cerafi folijs minota, fub- 
tiliora,minusdura;non ita crenata,neq. intus ira fulua,& ex- 
teriüs non ita albicantia. Cumipfis fimul exeunt frequentes 
pediculi fabtiles,in plures alios diuifi , flores feré racematim 
in Kcu minibus habentes,quibus fru&tus Idez Cerafi fruGi- 
bus fimiles,parui;rotundi,rubri ín nigrum inclinantes, in ex» 
tremoquidquiamtomentofi albi habentes , minores tamen, 
mirti fruQibus , & magnitudine, & figura proximi, ex ijs 
non dubitauimus hauc quoq. ftirpem Chamecerafum Ide? 
nominare,quod priori fimilis fit;& quod inIdz Monte & ip- 
fa proueniat. Fru&ufq. maturi vt Cerafa à paftoribus edun- 
tur.Hzc fortatsé planta erit Myrtomelisà Gefnero vocatasat- 
que vitis Idea , quam C. Clufius pro viti Ideatertia in 1. libro 
rariorum plantarum, propofait . At nullis notis ad vitem C*P4* 
Idéam quam ex preffit Theopraftusaccedere videtur.Ramos 1,1: ;. 
compluresaccepimusab amico ex Cretaqui fcripfit effe par- d A. 
uam  pumilamue arborem, Cerafo fimilem in Monte Idéo y, ^ 
nafcentem, fru&ufq. eífe efcalentos , & ijs pattores libentiüs 
veíci. De vfibus veroad medicinam nihil nos deprehendis - 


mus. | 
e 
E T hd f 
^ 


SV 
NA 


» 


6) /— RRDSRERDLE ALBINI. 3 
Adrachpi, fen Portulca Theophrafti.- 


"DEPÉAWTIÀ EXOTICIA 5|. 33 


De Adrachni, fie Portuluca Y beophra[Hi. - 
€CaR IF. 


uw 8 Roportulaca arbore ramus ad me miffus eft fine 
3 oye "Aotibi : Bine frd : &s.ci 
d J An oribus ato; hinefructibus, folijs denis, circum- 
E uf, quaque ftipatis, ob longis, extremis in acutum 
mw dcfinentibus, perpetuo virentibusquorum füpe- 
riu5 i0;ja ingermine pofita arbuto fimilia funt, licetlatiora, 
inferius vetó adnata longe latiora apparent, vnde inrotundi- 
. tatemetiam vertuntur , hzcinternà parte nigrefcunt,extet- - 
» maalbicant,carnofa funt, & dura, durislongiíq; & craflis pe- 
diculisinhzrentia furfum acta non ferrata. Ramus vero hi- 
fce folijs preeditusac vndique ftipatus cubito longus eft,digi- 
ti minoris craffitie; cuius cortex cum lzuore rubet, ac fplen- 
det, perindeac coralij; quafi ramus effe videatur perpetuaq. 
fronde e(t.Lignum vero colorealbicat, durum , alicuius có- 
lorisobícuritlimi nonexpets, & obfcure fübcalefaeienslin-- 
guam. Non dubitoarboremetffe Adrachnim, fiué Portu- 
lacam Theophrafti ( quam arborem Petrus Bzllonius in Sy- 
ria offendit ) prefertimque cum foliafint arbuto, fimilia , 


. . audierimq. ferre fructum arbuti. Carolus Clufiusin r. libro €*257- 


rariorum plantarü hiftoriz ex Honorio Bello expreflit ico- 
 nenyhnabentem etiam fractus arbuto fim les, at noa potui 
- on mirariin eaimagine ramum fructus habentem, & fo- 
- lijsnimis ratum vidcri , & folia etiam aliquantum atbuti fo- 
lio diffimilia,quz fortaffe in ramis fru&tus habétibus,ita mu- 
tatioportebit. De Adrachni Plinius fcribit, habere folia ar- 
buti, atq. ftudium , vnde hicnofler ramus poterit effe Adra- 
«hnuifiuePortulaca. . ^^ uuo eor 


BROSPERI ALBINI 


/ 


DEPLANTIS BXOTICIS. 2 
De Acere Cretica..— Cap. V. 


Lantam accepicubitalem , quz folia habebat he- 
[9 derzhelicistenuia mollia , diluté virefcentia pedi- 
a culis, longis, fubtilibus, inharentia , quz in cymis 
caulium vtrinq. à breuicaudice craffo,rotundo,vi- 
Bu  tidi colore rubeícente ad füummum numero qua- 
tuor fpe&átur fimul feré copulata. Internum vnicum folium 
cum fuolongo pediculo wes aliquando geminum fimul, 
geminis pediculis aliquando tria,atg.ad füummum,vtdicdtum 
eft quataor.Caudex ramiq. omnes pilis albis infeQi funt. Ra- 
 dicenititur breui, tenui, & tota planta cum caudicibus, & ra- 
mis molli fubftantia conftat, totaq. inodora at3.infipida vifa 
€ft:eam fine floribus & fru&ibus accepimus, nihilominus, vt 
coniecimus;hac arbor ad acerem accedere videtur, atq. ad ed | v, iis. i. 
prelertim,quam Dalecampius Montpelieníem appellauit;de E N^ 
; à s j : * pi- 
quaita habet ? Acer Monfpelienfe , arbor cft mediocriter pro- ani.c2s. 
cera, ramis fatís explicatís,cortice quodam modo purpurafcc- 
te,folio aceri vulgari (imili,in tres tantum cufpides fine angu- 
. losdiuifo;craffo,venofo , ex longo pediculo pendente paribus 
interuallis vtrinque fito fru&üà gemino , membranulis dua- 
bus cohzrentibus,alis mufcarum fimilibus, procul dubio cre- . 
diderim de(criptamà nobis hanc arborem ad acer Monfpe- | 
lienfe accedere. At effe ex recenter naétis, Hoc vnum eft; hanc 
naíci in Montmis illiufce In(ule, quam etiam cittanomen .— € 
amicusad nós miferat. Nullum víum haberead medicinam 
deprehendi. Tota planta prxter modicam aftridionem feré 
extotoinfipidaefl,atq.inodora. |. — 


piii 2 B Acacia 


£* 


19 


PROSPERI ALPINI 


cia fecunda. 


Aca 


DEPLANTISEXOTICIS — 11 
De Acacia fecunda. — Cap. V. 1. 


Afcitur in Creta Infula , inZacyntho, atque in 
aliislocis Orientis, plata,quz, A caciam fecun- 
dam Diofcoridis , nullis reclamantibus notis, 
refert. Ett enimhzc,frutex acborefcens, tricu- 
bitalis,& amplior,caule re&to,longo,non mul 
tum craffo, cortice izui, viridis coloris fatura- 

ti, (pinis multis, vt inatpalatho fecundo, fed rarioribus, vtrin- 
quearmato.Etenim fpinzex caudicelongz, dure reQe pro- 

cedunt,rutzfoliisternisfimul pofitis conte ; ramuli veró 
ex caudicefurfum feruntür,cum foliis,floribus,& paruis fili-- 
quis,femina pacua,rotunda,lata,dura,fi;uefcentia, continen- 
tibus geniítz fimilibus. Radix radiciafpalathi fim.lisexiftit. - 

Etfi hzc plantain multis,cum A fpalatho fecundo conuenire 

videatur, tamenab ipfo, fpecie , di(tinguitur. Namq. Afpala- 

thus fpinis horret denfioribus, durioribus, alb:cantibus nudis 
foliis, Acacia vero fpinas habet rariores, foliis veftitas , Rur- 

— fusinafpalatho folia,flores, & (iliquz, acaciz (ecundz folijs, 

—. floribus, atq. filiquis fimilescernuntur, quz tamen oninia 
.. inacacialoagé maiora apparent, totaq. planta ligno conitat 

- molliori, & magisfragili , quam in afpalatho, cum eiuslignü 


— tiam, ad menfiumq. abundantiam co 


^ durum fit,neutiquamq. fragile.Folia,& filiquzacaciz refri- 
erant,ficcant, cum nonlzui adítridionequibus eofdem v- 
füsin medicina habuit, quosde primàáacacia Diofcorides ex- 
. preffit,(cilicet ad repellendumatq.ad cohibendum;quodcü- 
que profluuium, vel fanguinis, vel excrementorum fit, (unt 
tamenaeacia primalonge inefficaciora. Itaque ad fluxum 
fanguinis ex naribus firmandü,fuccus foliorum, & filiquarü 
viridium fronti, & temporibusadhibitus, velintra nares in- 
. . ditus, maxime valet, & ad fpa MA anquinis , & ad dyfente- 
-fi | hibendam, velperos, 
- affumptus, vel cljfteribus,& peffariisin pudendum inditis. — ' 


v AREE RB: Affe 


Ae 


ie 


19. PROSPERI ALPINI 
Afpalathus fecundus. 


DE PLANTIS EXOTICIM — 13 
De Afpalatbo fecundo. Cap. V 1I. E 


M Os aliàsvidimus inloco propé Cretam ciuitatem 
3a Frafchia vocato,penes portum,complures afpala- 
dE thiíccüdiftirpes fponte natas;bicubitales,quz ra- 
mis,nó vt in fru£ticibus; fed vt in arboribus ligno- T ne 
eue fis duris; denfis, (pinis albis, duris,crebris,de(ifué 
armatis,coftabant, lignü eft albam duriffimum , & in medio 
nigreícit;odoris dum recens,expers. Flores fert luteos genifta: 
fimiles,fed minotes, (uauiter eminusolentes. Etenim eminus 
flante vento odoris fragrantia fentitur, floribus füccedunt 
exigua filiquz, genifte vulgaris haud diffimiles, at longé mi- 
nores,in quibus tria quatnorué femina parua,acaciz proxima 
fed multó minora,folia veró paruiffima terna fimul vni loco 
in ramis adhzrentia : Hzc planta nititur radice cra(fa , longa , 
— brachiata,dura,dum recens eft, quippé'quoad ficcatur mini- 
mé fuauiterolens,et(i vel etiam ficcata obícurum fuffito odo : 
rem repiret , (apore infipida. De hac planta Diofcorides ita 15.4 
habet: Afpalathus frutex eft furculofus, multis fpinis horrens. cip23- 


iN, 


&€- Optimus eft grauis,detracto cortice rubefcens, aut iri purpu- 


.. Xam vergens , odoratus , guftlatüamarus, eft & alterum ge- 
.  nuscandidum lignofam fine odore quod deterius habetur : 
- Quibus non videtur dubitandum afpalathià nobis defcri- 
ptam plantam effefecundum afpalathum Diofcoridis. Ex fe- 
" minibus éCreta delatis hzc planta nata eft , qua in locis cali- 
dis per hyemem à frigore cuftodita,multos annos vixit, qua- 
lem nos olim apud Horatium Bembum ftirpium rariorum 
cgregié (tudiofum & eruditum Patauij in horto eiufdem, vi- 
diffe meminimus, Iftius plantz, lignii maximéq. radicis mo- 
.  licé calidumeft, quod ex lzuiffimo ipfius amarore coniici- 
— . tür, ficcum veró fupra primum exceffum , cum lzui adftri- 
-  Qione. Qiibus praecipuus víüs erit ad partes corporisrobo- 
— Xandas, atq. ad fluxiones cohibendas. Quod praftabit puluis : 
- ad drachmam ex vino autero epotus , vel decodum per os 
affümptum, Ad vlcera quoq. oris,& partium genitalium fic- 
. tanda;puluisinfperfusefficaciterprzftabi; — — —— — : 


- 


T 
E L: ? 
$P 


14. 


kchinopodá ed 


DBPLANTISEXOTICIS — dg 


DeEoh»éphda. Cup, V 111, 


mic Chinopoda Grecis vocata planta frutex eft , fpino- 
2 - fas, cubiralis,& amplior,multis (urculisab vna ra» 
/&Y8 dice proficifcentibus,refertus;duris & lignofis; co 


plané carens perpetuó tempore, fpinas multas longas virgae 


babent, (eu ramulos fpinarum inftar, & figurz, qui quoad : 


planta viuit non duri fünt; ea vero mortua, iidem fürculi in- 
durantur,& acutz durzq. fpinz euadunt, quz aequalibus fe- 
re fpaciistrinzin ordine in ramis fimulappa:enr, plures acu- 
tos triangulos, facientes . Planta tota ficcata albicat , lignofa, 
dura, quadantenus afpalatho fecundo fimilis , at eius fpinz . 
fant multo plüresilongiores füríum fere ex coto adtz, Flores 
fert parnulos luteos, aíphalathi flores emulantes , fed tamen 
minores,quibus füccedunt techz paruule;fgura,triangulz, 
quam exigua femina continentes. Mirum eft Honorium Bel 
Ium Vicentinum,virumalioquin eruditum,fcripfiffe ad Ca- 
rolum Clufium, vti ex ipfius epiftolis ad ipfüm fcriptis con- 
ftat;hanc plantam flores ferre copiofiffi mos , cum eam pau- 
cillimos producere fingulis annis viderimus , ia aliquibus 
goo: quz mihimulrosannos vixerunt. Neque Petrus Bel- 


iusqui hanc plantam afpalatho fecundo quadantenüs fi- 


milem fecerit videtur reprehendendus, cumipfa & fpinis, & 
. floribus,& filiquisatq. toto frutice, acligao ab eoafpalatho 
non videatur diffimlis . Aliqui exiftimarunt ipfam quod fo- 
liis careat, & floribus, & filiquisad fpartium Diofcoridis ac- 
cedete,cóq. magis,quoniam viuens,eius furculi fint tractabi« 


les. Quodan fit verum nolloin przfentiadeliberare,alislu- —— 


bensiudicium remittens, Nafcitur hac planta in Crera in- 


fula, non in montanis, quía frigora non patitur: Vndeapud 
nos ex feminibus orta hyeme ni in calidislocisà frigoretnea- — 


€ etiam grato,quibus, hominibusamicam effey coniici- - 


tur, viribus atq. vibus ad medicinamabalpalatho fecundo — 


 Bondifferens. ! 
A $E iw Colu- 


$ lorcflauefcentibus, & ficcatisalbicantibus, folijs 


E dod 


16 PROSPERI ALPINI 
Colutea fcorpiojdc'odorátá ; 
Ns aD. 


NF GE UL 


nde 


DE PLRNTI1$ EXOTICIS. 12: 
De Colutea forpioide odarata «Cap. 1X. | 
cs E 


Vicherrimus DIEI f& hicin Creta Infula 
/28- A ? totusargenteo colore , qui crefcit cubitali altitu- 
2B dine,& ampliori ;folia fert;flores;atq. filiquás vul 

iewa Na paris Colutez Scorptoidis , fed in hoc differunt 
quod foliola in extremo latiora fant , pedicaluíque vndecim 
foliisconftat, quippe quinque vtrinq. atq. vno io pediculiex 
tremo,qua inextremo funt latiora, & coloris quidem argen- 
tei: Flores veró etficolore & figura, fimiles videantur flori- 
bus Colutez vulgatis ; nihilominus differunt, quia cretice, 
odorati fünt,atg.illiusfetentfilique veró & albe, & minores 
üst. Nonnullifitiquis fiue melius tribuuntfacnitatem purga 
toriam, prefertimq. v omitoriam. Dequa facultate quicqua 


.certinon habeo. Vereineunte hzc plantàfloresfert , & toto 


meníe Maio filique maturéfcunt.Stirps cft frigoris im patiés 
vnde egerrimé hyeme viuit in Italia, nifi ífümma cura cufto- 
diaturin locis calidis.F lores füntodorati,digerentes cum le- 
ui adftridione, vnde non errarent qui meliloti loco iisad me 
dicine vfum vterentür. Hanc plantam fepe nobis ex femini- 
busé Cieta delatis natam habuimus, & multos annos cufto- 
diuimus, quz & floruit, & probe filiquas produxit, qu etia 


períedté maturuerunt , itautfeniina perfedtiflimafierent. .— 


Liber Pilmus. ts Linum 


18. PROSPERI ALPINI 


EJ 
Linum Kiboreum , 


H 
E 
E 
t 
-E 
EZ 


LS à 
E m 


moa A HEEL a 


Masi e Ears Y 
E Ram: 


DAPLANTISEXOTICIS. | 49 


* : 
De Liuo diboreo. — Cap. X. 


: : A4 ; 

Vf Amum plante Cretice pro Lino fKrboreo acce- 
: Ds pisce nomine forfitan ita vocatnm;à floribus,fru 
A e Cibus, atq. feminibus, qua fimilia funt Lini flo- 
f NA ribus, fruQibus, & omnium maxime feminibus 
! - . que magnitudine;figura,& colore funt víq. adeó 
feminibus Lini fimilia, vt vix di(cernantur ab ipfis. Planta 
eft atboreícens , conftans ramisobliquéactis;gracilibus , ro- 
tandis,cortice nigris/foliis Lini, fed latioribus,vtad myrti fo- 
lia magisaccedant,denfis,vndiq.ramos,contegentibus.In ca- 
cumine producuntur flores, & frudus fuis pediculis adhare- 
tes colore flauo, faporeq. valde amaro. Fructüsveró magni- 
tudine cicerum vifuntürjatq. quadantenus etiam figura, vel 
meiius Lini früctibus; horum fingulus continet quatuor fe- 
mina;Lini feminibus,omnino fimilia. Quicquam;de viribus 
atq. vfibus ad medicinam mihi cognitum non eíl. 


t Lycum 


20 PROSPERI ALPINI 


ERA MRUT 


x 
Lycium Creticum. | : 


NE iro NND 


Tametfi 


DEPLANT1S EXOT ICIS, 2I 
De Lycio Cretieo  — Cap. X I. 
ic27:535 Amet(i,in libro de Plantis Aegjpti duas ftirpes 
/NI ^9» prolycio meminerimus , quippe arbores Vzeg» 
£3 1.3 &Ahiilid Arabibus vocatas e nihilominus, nifi 
1 UA mcame fallit opinio, hifceaünisproximis mihi 
"er. aliam lycij plantam ex Creta miffam ; à vero an- 
tiquorumlycio non abhorrentem,in montanis illiufce Infü- 
1x prouenientem, videre licuit.Hac atbor parua eft hominis 
altitudine fupra terram elata, fj pinis horrens , foliis buxi, an- 
guítioribus tamen,quaternis, aut quinis fimul ramorum pat- 
tibus eminentioribus,;citra pediculos , inhzrentibus : igitur 
caudex habet vtrinque ramos multos, graciles,rotundos,fc- 
ré rectos, duros,lignofos, habentes qualdam inzqualitates in 
ipforum re&itudine, quippe qui habeant breuiinteruallo, 
partes quaídam eminentiores, à quibus fingulis, tres fpina 
acutz, nigra, durz, fimul cum foliis buxeis; fed tenuioribus 
exeunt, in quibus flores duo, vel tresà fuis pediculis pendet, 
àquibusdeflorefcentibus füccedunt vna, duz , vel ad füm-- 
mum tres bacce,ob longz,nigrefcentes,piperis magnitudine, 
& rotunditate, fapore fiiptico, primo fubdulci , poft amare- 
fcente. Radices non vidimus, verum fi ex iis, vt antiquitus 
fieri confaeuit ; fuccus eliciatur, lyciüm vocatus , tantopere 
ad medicinz víum commendatus; plané ignoro . De co fuc- 
CO, hos in libro de plátis Aegypti fcripfimus capite de Vzeg , 
Quod pertinetad iftius plantz facultates , atq. ad víus medi- 
cos procul dubio habebit & hzc planta eaídem , & vites , & 
vfus,quosantiqui delycio tradiderunt, cum przertim , & 
hac (tirps notas veri lycii habeat, & folia, & fru&us cum ad- 
ftri&ione amatefcant, primo enim guftui fübdulces appa- 
rent , & moxleui ea dulcedine citó refoluta , amari effe (en- 
tiuntur,quz amaritudo in ipfis remanet modica.Ipforum ef- 
fentia mixta eít,ex fubftantia tenui, calida, amara, qua calfa- 
cit,(iccat,detergit;ex terrea frigida,& ficca,qua adftringit, re- 
frigexat.ficcat;roborat,meatus claudit: Hinc fit,quod in adti- 
uis qualitatibus mixtione calidz,& frigide ipfius fubftantiz, 
redduntur ,temperati, ficcát veró füpra fecundum exceffum 
cum 


» 


22 1 PROSPERI ALPINI 

cum adftridione, vnde mirum non eft, fi vIceribus, oris, la- 
biorum,aurium, aui, & fimilium partium medeantur,fi ca- 
liginémab octjisamatitudine detergant, atq. etiam Calia- 
cis, d fentericis, cruentifq. reiectionibus, fzminarumq. pro- 
fluuijsopem ferant , cum peros affu mpti , tum intus inditi. 
Hecomnia,füccus;qui & ex foliis, & ex fru&tibus,vel ex radi- 
cibus,vt voluit Diofcorides, parabitur, prxftabit. Quomodo 
veró fit is parandus, Diofcorides, & alii probé nobis tradide- 
runt. Lycium à lycidáprouinciá abundantius hanc ftirpem 
producente, didum eft; atq. vt ait DiofícoridesPyxacanthaà —- 
folijsbuxeis,itidem appellatum fuit. on dr ME 


| Spit: 


DE PLANTI1S E£OTICIS. 23 


-  $partium Creticum. X 


- . 
oe 
2 
C 
4 


i d 


DE Y N UN LEN : 4 
DÉC AMI, EE m * 


Plántà. 


' Inlib.;. 


purg.c.29 


34 PROSPERI ALPINI 
Dt Spartio Cretico- — Cap. XII. 


zx Lanta ex ijfdem natalibus ad me delata eft proce- 
AW radenfifficiéfruticans bicubitalis, & ampliotis 
73 altitudinis,furculofa, quippe ramulisà craffis ve- 
"i luticaudicibus rotundis, viridibus, densé macu- 
2-4 lis paruisalbispunctorum alborü modo,infediis; 
nàícentibus longis, (abtilibus, furfum recte actis, 
flexilibus,rotundis,cortice viridi predita, Hi deorfum ramu- 
los multos habent vtiing. inzqualibus interuallis inordina- 
tim pofitos, & in medio, ramis, folijíq. nudi funt & poftea 
furfum in cymis dense ramificant. Folia habet afpalathi, feu 
acaciz fecundz , & flores, & filiquas. Nomine fpartijad me 
hac planta miffaeft. An veró fpartium fit Diofcoridis non 
auderem affirmare,quandoeius fpartinm, fcu genifla no ha- 


- 
, ] 


beat folia, & hec noftra genifta ijs fcateat vndiq. in virgisara- 


mis proüenieftibüs,etfi virgz circa medium nuda fint, neq. 
virgz etfi recte, flexiles videantur, apta videntur ad vites vin- 
ciendas;Nihilominus,& fi hzc noftra planta non erit Sparti 


Diofcoridis erit faltem , vel notis accedet ad Spartium quod - 


Meíuesita OECD partium geniftalatinisarbor cft mon - 
tana,cuius ramulidefinuntin virgas multas, rectas ,f]exiles 
fratà contumaces,quibus vites,& alialigantur. Flores ha- 
bet flauos lunata figura, filiquas phafiolis fimiles; & femina 
in his lenti fimiliajinteruallis diftin&ta,quibusliquidóconfla- 
bit hancnoftram plantam non nihil ad fpartium defcriptum 
à Mefue accedere. Neque hac flirpsbadenus ab aliquo co- 


gnita fuiffe videtur,nifi quis dixerit eam effe quam vulgusge - 


In rib.» hiftam aculeatam appellat,que expreffa eft in hiftoria genc- 


cap.12, 


rali plantarum , Negari non poteft hanc plantamin multis - 


cum noftro Spartio conuenire, quippe in ramis virgifq. iun- 

ceisjin folijs(& (i non perpetuó in omni exortu,terna, fed etii 

quaterna multisinlocis cernaptur)in floribus, & filiquis pat 

uiscompreffis,& latis, & in (emine lenticulz fimili , Nihilo- 

minus toto(vtaiunt) cxlo,noftrum Spartium differt ; primo 

noftrum Spartium habet ramos,cortice egregie viridi, pun- 
i: Qus 


DEPLANTIS EXOTICIS 25 
&is,crebris albistoto emaculato.Ab his ramis virgz quc lo- 
gz,iunde, fübtiles, flexiles, inaltumq. recte acta procedunt, 
id proprij habent, vtin primó fere exortü , circumquaque 
alias virgas paruascomplures promant,folijs, floribus, & fili- 

quis paruis, latifq. refertas, & circa medium virgarum ma- 
ex $no interuallo,nudeapparent,neq. ramulos, neq. folia, neq. 

ores,neq. aliud quicquam habentes;circa apicem veró rur 
fus, multos furculos, circumquaq. folijs, floribufq. fio tem- 
Dore, vel filiquis preditos, producentes, qui ordo in fingulis 
virgis à ramis exeuntibus, perpetuo obferuatur , quod nullà 
aliam plantam facere vidimus,(emina etiam geniftz aculeate 
fcribunt effe nigrefcentia, cum noftti (partii colore fübruffo, 
fpeQentur. Quidamplius?cum fcribant totam plantam illtu- 
fce geniftz aculeatz fambuci modo fztere , atq. gu(tui ama- 
titudineminducere. Noftrum vero fpartium neq. factet, ne- 
queamarum eftquin immo fübdulcefcit cum ipfipiditate. 
Quibuscerti reddimur, noftrum Spartium nó effe geniftatn 
aculeatam,fed nouam plantam,hdQtenus omnibus ignotam. 
Flores , & femina vitiz faporem habent ex quo in a&tiuis, & 
paffiuis qualitatibus videtur temperata: nihilominus affir- 
mant,& tenera germina, & flores, & femina valenter purga- 
te pituitam, & ferofos humores,& per ventrem, & per vomi- 
tum , quod & fi ex qualitatibus manifeftis eam facultatem 
habere nequeat.id exocculta facultateà tota ( vtaiunt) (ub- 
ftantiaproficifente habebit, ^ 


Liber Primus, D Spartium 


26 PROSPERI ALPINI 


Spartium $pinofum . 


DEPLANTISEXOTICIS.  — a7 


De Spartio fpinsfó «Cap, X 111. 


Sr & alia planta in Creta nafcens Spartio predicto 
fimilis,que ramos multos nigros babet,à quibus 
virge exeunt,iuncee fubtiles,nigrefcentes,habe- 

tesin exortü furculorum, folia, ia eodem exor- 

à tü quina parua tenuia , & ferentes flores plures 

fÍuteos,patuos, Spartii Cretici fimiles,à quibus filiqua parua 

fion diffimiles füccedunt. Virge omnes in cacumine derinüt 

in fpinas,non tamen multum duras, hifque veluti triangulos 
facientes. Hzc planta veluti einídem faporis ; & odoris cít 
cum Spartioyita eiu(dem vires habere, ctedendumett. 


A 
F- 
T 


D.2  Spartium 


PROSPERI ALPINI 


28 


Spartium Spinofüm alterum . 


P. URN 


—" 


Ptoximo 


DE PLANTS EXOTICIS, 29 


^c " : 
De Atltéto Spartio fpinofó. — Cap. XIV. 
Ys Roximo.Spartio fpinofo, planta fimilisad me 


miffà eft, prothymbra fpinofa , quz tantum 
abeft ; vtthymbra, fit, quodabca potiusin 
& omnibus, precipuifq. notis, toto coelo diffe- 
; J9 rensvideatur; tymbrz enim , feu faturegia 
"Eeoc WA propriumcíbvracutum, fuauemq. odorem 
refpiret thyaio f1milem, atq. thyaii quoq. faporem acrem 
habeat. Quibus duobus, cum noftra planta omnino carcat; 
cum & infipida fit;& proríus inodora. Nihilq. mea fententia 
critaliud,quam fpartii fpinofi altera fpecies: fiquidem frutex, 
& ipfa eft, Spartio nondiflimilis, ramos habens craffos, 
rotundos, non leues , fed afperos , à quibus virge furfum 
. IeQlé feruntur; in fpinas acutas de(inentes , triangulos veluti 
multos facientes, Folia duplici otdinein hac planta vifüntur, 
primum adexortum fürculorum;ex ramis fpattii fimilia,fed 
tenuiora, ex vno exortit, auttrina , aut quatuor, aut quina : 
fecundo ordine in virgis re&lis vtrinq. crebta vifüntur,traga- 
canthz modo víq.ad apicem fcre virgularum , fürculorua- 
ueitautà foliis farcnlorum,fpinz fa perfint durz,fubtiles;ad- 
modumacutz, omhefq.fürcali in huiufmodi fpinas deffnür, 
folia vero vtrinq. in farculis pofita , (ünt oblonga, parua ,ex- 
tremaacuminata habentia , Sparrii fpinofi alterigfoliis plan& 
fimiliajaliquantulum maiora tamen. Hac plantà radice niti- 
turlonga, craffa, ligaofain fabtiikatem terminante, in duas, - 
'Vel tres radices diuifa. Abeiu(q. duobus locisquodam inter- 
uallo vifuntur, radiculez, fibrofz; (ubtiles ,ab codem exortü 
fimul plures. Tota planta ,.& citrà odorem, & citrà fapo- 
rem obferuatur. Vndeforté eiufdem qualitatis, cum altero 
Spaitio fpinofoeffc,iudicandum videtur. 


* 
- 

"CUM 
3 A1 


Y "s 


Gto 3.cCf 3a 
Cyanus 


OBROSPERI ALPINI 
Cyanus Arborcícens Yongifolig e: 


DEPLANTIS EXOT IC1S. | $i 


De Cyato arborefcente lengifolib. — Cap. x V. 
ex. . Vicherrimus frutex in Crete motanis nafcitur cu- 
bitalisaltitudinis, & amplioris. Caudice fcabro, 
2A. duro,lignofo, inzquali, afpero,digiti pollicis craí- 
: fitie, rofmarini coronarii caudici valde fimili, à 
. quoquidem circumquaq. ramulorum duorum in cius cor- 
ticeatlixo, quedam fragmenta, feu ftufüla caudiciaffixa, qug 
caudicem adhuc magis (cabriorem reddunt. Vnicus hic cau- 
dex craffus fuperius fcinditar in tres, quatuorue ra mos, digiti 
 craffitie,nigros , fcabros, inzqualis craffitiei, & figuia, ni- 
£tos; ramulorum ftu(tulos, crebro, vndiq. fpinarum quafi 
modo affixos. Quilibet veró horam ramorum quatuor in 
apice alios ramulos producit fübtiliores codem modo fca- 
bros , nigros, inzqualeíq; quorum finguli itidem promunt 
furculos rotundos plures, fcilicet tres., quatuor , vel quin 
que graciles, palmum longos , tomentoíos, albicantes, cre- 


bris foliis, albis, tomentofis, longis, magnitudine figuraq. ad 
. fllicistenuia folia accedentibus, vndiq. circündatis (tipatifq.. 
in quornm fürculorum cacumine producunt tres, vel quin» 
que, velíeptem flores cyani floribus fimiles, purpurafcentes 
in (üis calycibus patuiscyani itidem proxímis, d quibus fuc- 
cedunt papi qui in aerem euolant, ipter eam papofam mol- 
lemq. fubftantiam continentur femina parua,cyaniquam fi-. 
milia,fed minora,& longiora.Hzc eft arbufcula fruticota, v(- 
quead florum foliorumq. furculos afpeQü feré horrida, ni- 
gra,craffitie ramorum iuzquali.fruftulifg. ramulorum ficco-. 
rum,fpinarum iní(lar armata , & (cabra . Ab ea parte veroex 
qua farculi foliofi, flores(vt di&um eft) in fuis cymis produ- 
centes,profiliunt, tota eft argentea, floribufa; cyani purpura- 
fcentibus iucundiffimi afpedtus.Surculialbi,folia,atq. f lores, 
fructu(q. guftum infigni amaritudine afficiunt, cum aliqua-. 
liad(tridione. Vnde merito quod ea qualitateamara humo- 
res craffos extenuet, adprime detergit , & meatusabirfardü 
liberet, vtiliffima eft ad obftru tos, ad i&ericos, ad vriná füp- 
effam,atq.ad menfes itidem interceptos,mouendos. V Iceri- 
us fordidis medetur;atq.ad vermes necádos magis mé valés.. 
yanus, 


P 
R 
0$ 
P 
ERI.A 
AALP 
pl 
N 
P 


EE 


C 
yin 
us A 
tbo 
T : " 
refcensalte 
t S 
t; Sty 
raci 
:dfoli 


DEPLANTISEXOTICIS.  — 3 


De Cyan altere arbovefcente jidyracis folie. 
Cap. XxP,Fgn - m 
en Equitur,poft cyanum arborefcentem longifolitm, 


altera cyani planta, quam exinde ab amico, nomi- 
ne cyani ftyracis folio,accepimus. Vereq. folia fly- 


pou inodora, & irfipida eft, nulliq. vías ad medicinam 
actenus cogniti cuiquam fnerunt., Elegantiffima dum flo- 
ret,vifuig. iucundifDima apparetperpetuoó virengargenteoq. 
colore. Prouenit in altiffimis precipitijs,inter faxoru m rimas. 
Mihi fepius hzc planta ex féemípibus nata eft, plurimumque 


& per belle aucta, qua tamen numquam ad hyemem curà 


peruenit . i. 
COS. EE 


Liber Primus . E |  Scabioía 


34 PROSPERI ALPINI 
Seabiofaárboreg. 


De Seabiofaevberén .. Cap, XV 11. 


X On minoris pulchritudinis, & elegantiz planta 
4 eft,quam proScabiofa arborefcente accepi.Hac 
qM caudictnititurcraffo,palmtaltojalbicante, à par- 
ua radicediui(d, in tenues radices longas, hinc 
| inde|obliqu& pér terram actas. A Caudice mul- 
ti caulesexeu vt lonét JM m oblique a&ti;gracilesin quibus 
debitis fpatijs folia multa, magnitudine, & figura, aizoo €re- 
tico arborefcenti fimiligab eodem exottü fimul exeuntiajnu- 
mero aut quiaque,aut fex,aut, feptem, vel o&to, vel denique 
nouem, tota incanaglbicantia, & in caulium fumitate flores 
ampli,carnei coloris albicantigmagnitudine & figura vulga- 
ris Ícabiofixaut.vni,aut,bini;aut,trini,e fimgulo caule,fuis lo- 
gis veluti pediculis, in quos caulis diuiditur, pendentes. Flo- 
resinquam, paruuli funt , dense in capite rotundogerafi ma-.. 
gaitudine,ftipati,in quibus femen paruum, rotundumq. có- 
tinetur,quod fatum in Patauino folo ; difficulter nafcitur,at- 
que multó difficilius, & non nifi cura diligenti, nata planta. 
conferuatur.Hanc plantam olim Pifis ex horto medicinali ac- 
cepià reuerendo fratre, Francifco Malochigfrancifcano, il- 
liufc& horti pra'fidi , quz tamen cum multdmin itinere paffa 
fuerit, breuiinterijgt. Hac ttirpstota incana, & alba eft, pul^ 
cherrimiafpectus, & crefcit ad bicubitalem , & ampliorem 
etiam altitudinem.Inodora eftflore(q. prefertim, fapore ve- 
rÓ fübamarefcente cum lzui ad(tciQione guftum afficit, ex 
-quo ipfam effe facultatis deterforizy& aperientis conítat,ca- 
lidamq. & ficcam ptimo excefsü,vndead vlcera conglutina- 
da, atque in ipfisad carnem deperditam regenerandam .vti- 


lis erit, 


NETS Leu- 


PROSPERI AZPINI 


36 


4 
^ 


Leucoium Spinofüm 


DE PLANTI$ EXOTICIS, 37 


De Leucoio fpinofó denciato (Cp. XP III. 
mua Vicherrimam elegantiffimamg. plant, pro Ver- 
AI2n baíco (pinofo accepimus,qua frutex e(t cubitalis, 
X Lj t. totaalbicans,paucis folijs patuis candidis, oblon- 
E mM gisinextremoacuminátis,& vtring. ferratis fimi 
libuseruce peregrina folijs,quodalii Leucoium Patauinum 
vocant,fed longé minotibus,& candidioribus,circum ramos * 
in parte eminentiori pofitis.Sarculi veroomnces,fpinis multis 
patüis,vtring.ordinatim pofitis (catent,faciétibus veluti cru- 
ces innuaieras in fürcalorum extremitatibus, à quibus nos 
hanc planta; leucoiuni fpinofum cruciatum nomipauimus, 
Flotes fert infürculorü cymis lateos leucoij fimiles, à qui- 
- busfüccedit folliculus fer& rotundus piperis magnitudine 
continens femina nigra. minuti(fima,bladaris fimilia. Nihil 
mhaber,quod cü verbafco conueniat, neq. in plànta, neq. in 
facultatibus,neque.n.folia refpondent,feu conueniunt cum 
alicuius verbafci foliis; aeq. càules, neq. flores, neq. frudus, - 
-multominus nihil adítri&orig facultatishabet, quz verbafci 
ropria videtur. Hac.n.planta fapore fubdulci przedita eft, ad 
infipidn m inclinante, cum lzuiffima ad f(tridione vnde ad fri 
gidum ficcum ipfius facultas inclinare videtur . Ad Leucoiü 
vero ,& foliis , & floribus luteis paruis potius accedere nobis 
vifa eft, quo veró nomine Graci eam vocent, haud intellige- 
re ha&enus potnimus,neq. multó minus,que pláta (it. Hoc 
vnum credidimus,hanc omnino antiquis igno'à fuiffe. Nos 
itaq. à quadam fimilitudine quaa foliis, & floribus cum leu 
Coijs habet, eam leacoium ípinofüm cruciatü, ab innume: 


tis cracibus,quas fpinz in cauliculisefflicere videntur. Credi- Io!ib- s. 


- difepe hinceffe plantam quam Carolus Clu(ius, à lacobo 9*7 
Plateü iconé accepit,eamq. & ipfe leucoium fpinofmvoca- — — 
uit. Hzc folummodo à noftra planta differense(fe videtur, 

quod nimis ramis tara effe apparet, neq. eas crucesinnume- 

125 (pinis facit, quod fortaffe in ea non obferuatur, quoniam 
tenella planta atq. non anno(a extitit. Hanc plantam effe quà 
Galaftigiida Cretenfes vocant, quad ignis vfum, vti familia- 

rius folent,& ad fornaces inurendas. 

mE | Caryo- 


Me 
Ex 


Kl 


3  — PROSPERIALPINI 


aryophyllus $ylucflriserboreus , 


^ EE 
E 
T 


Caryophilus 


DEBPLAÁANTIS EXOTICIS. — 3$ 
De Caryophyhb arboreo fylueffri . S ap. XIX. 


i$) A -yophylus fylueftrisquinquefolius nafcitur 
MA inmontibusttetz Iníulz bicubitalis, &am- 
 pliorisaltitudinis, caudice duro , longo, di- 
rec — veltrinos, cauliculos, in quibus; ni binos 
nina ianameris folie enge temibuoa eft cayo 
fimilibus,ex eodem ortu nafcentibusreferta;a parent, intet 
quz exeunt cauliculi tenues, flores, caryophylos paruos, 
odoratos, purpuraícentes inalbum quinque folijs conftan-. 
tes,odoratos, habentes. uc Ir 


€afia 


$PREI 


PRO 


4e 


ALRINI 


Cafia Latinorum . 


DP PLANTIS EXOTICIS. 4i 
De Caffalgtinorum..— Cap. X X. 


sS Vid (it pláta,cuius imaginem accurate delinea- 
à W. ram fübiciemus, nifi ad Cafias [gtinorü , quas 
JB Cüeori nomine Graci fortafse intellexerunt, 
46 accedere dixerimus, plane ignorare fatemur. 
2 Elegantiflimus tameu fiutex eft, cnius rami 
o0. c . &ftondesdigniaflimantut , vtad Coronarü 
v(umrecipiantur. Habet radicem craffam longam in duas 
- fciffamsafperam jinxqualem,nigtro cortice, L.enoalbo, duro, 
quod derüribus tricum nihil odoris refpirat , ac feré primum 
fapotisetiam cxpersvidetur,fed poítea linguam acute excal- 
facit cum leuiad(tei&tione. A radicerami multi,crafb,& gra 
Giles, rotund4nigri,tottuose exeunt, obliquéq. furfum agun- 
tüt, atq. ità fimul (lipati, fcopr modó,denfam rotam plantá 
reddunt;qui ramietíi in pluresalios fübtiles diuidantur;atq. 
abipfisalii complures fürculi exeant, tamen omnes nudi fo- 
lijs exiftunt, totag. plapta hxc, maximég.aptiquata, fere fe- 
micubiti vfq. ad altitudinem à rerraaícendens ,extoto nuda 
folijsconfpicitur,proindeg.ramorum denfitatejatq.nigrore. 
horridum profpe&um efficit; fupra quam ramorum altitu- 
dinem , fequuntur furculi hinc indéab ijs ramulis profilien- 
tes, femi-palmum longi, furfum acti; fcoparum.modo fimul 
' ftipati foliolis candidis, patuis,rotundis,cblongisin extremü 
acuminatts,magnitudine, & figurafoliorü,vulgaris , feu hor- 
tenfis faturegiz, vcl tbymi Créticj,ita circumdatis, vt ramuli 
ipforum nigrefcentes,fclijs ebruti,nv m cvo m appareapt, fed 
fürcnli omnes ijs pulcherrimis ; candidis folijs circumquag. 
flipantur,& fücculi onines fer&producunt, alicsplures code 
modo folijssmultis, défis praditos. Ir remuloru m cy misex- 
timis,flofculi pha nicei ccloris pavu/f! mis lencoiis per fimi- 
les,vt andivim us fbabjterolentes cerr ütur: Abiis finus ro- 
tüdi,oblogimilij magnitedinealbicantes, fo cccduntQuibus 
apparet bàc (tirpem,parte foperiorem foliofam folum; modo 
habere, & religvvn p'ar!x Gui fo rulis desíitun a fitex to- 
to foliis nuda;cerniturzVelutihaccft horridi proff c&us , ita 
Eis Liber Trimus . F .  foptc. 


42 PROSPERI ALPINI 

Auprema iucundiffimum océulis,ameniffimunq. intuitum 
probet, ramuli enim füprenii foliis onuttiflorefcentetq. ele- 
gantiflimi funt, atq. ita vt my:rillz folia; ab vsà Coronarum 
non abhorreant. De hac planta dennó repetimus,ni ad Cafiá 
atinoram Poetarum accedat,nos qualis (it proríus ignorare. 

uod veróà cafia poétarüm,quam Graci Cneori nomine co- 
gaouerunt , non abhorreat, vel hoc quidem argu mento de- 


pee r, quod radicem magnam ,cratfam ip alias diuisá 
Vbeat;atq.ab ea exeant ramuli muki flexiles;quibus dum vi 
rides (ünt,poffentarbores vinciriad ligariue,fuürculofq.in fu- 
prema eius parte ferat, pulcherrimis fcLiis paruis,olez figura; 
«raffitie;& colore quai fimilibus, referiiffimos, flofcuhfq. 
Odoratiscymz vndiq. fcateant. Quo forrafse mirum non fit, 

nus fiapeshisfloribusdelecentur.Itaq.etit fortafséalbus Cneo- 
de cof; TUS T heophraftidequo ita fcripfit. Cafiz quoq. duo genera, 
p:2t.c. aliaenim candidaalianigia, cándida folium modo viticis ob 
"^ A longum;figurz quodammodo oleagineo fimile:candida ma- 
gis fe hümi fpargitjodorataq.e(t,nigra odore caret. Radix am- 
babus;qüz alte defcendir,grandis,ramiq.permulti,crafli,für- 
«ulofi,abipfa protinus tellureaut paulo fuperius fparfi,lenti 

2d modum conftant,quámobrem hifce ad colligandum iun- 
cimodo vtüntür, Germinant, flórétq. poftf£quinoGium;au- 
tümni,& multum deniq. témpotis florét. An vero nigra; vel 

alba fit hec nó(tra plarita dicenda;ignoro, quoniamyti did à 
eftynaiori ex patte, vbi nudata foliis vifitur nigra eft, & fape- 

riori patte candida. Hzc funt que de hac noítra credita caíia 


4B 
| vv uj ps e ux 


Cha; 


DE PLANTISEXOTÍCIS 43 
.. Chamgdaphnoides Cretica , idcft, Laurcolá - 
Creticahumilis, 


F3  Plántulà 


44 PROSPERI ALPINI 


De Chamedaphnoide Cretica, ideilbumili Latirebla 
Crüiüa. Cap XXI. 


BER Lontuliclegantiffima in Crete montanis nafci - 
OS II rurfemi palmum alta fcuticofa,qua nititur ra 
ca eed. dicnlagracili, rotundasalba, breui int Itis tor- 
ez AE tuofitatibus,inflexa,fapote maxime feruido ; 
EE v. -diàlinguam excalfaciente;ab ipfa duo, vel tres, 
*- vel quatuor fürcüli; iuxta radice torti; oriütur, 
graciles,rotundi,colocenigrefcentes,qui in cacumine produ- 
cunt plures cauliculos breues , qui fimul cuin furculis, foliis 
ve(tiuntur copiofis, citra ordinem circumquaq ne pofitis,ac 
rz auliiudiaefimal (ipatis, oblongis, in principio tenui- 
as,in extremolatioribus,rotundioribus, craffis,duris,intus 
viridibus,extra albicantibus, ad folia buxi , ve] Baifami Alpini 
maxime accedentia figura, vti dictum elt;aliquantenus varia » 
qux à furculis, quibus abíq. pediculo inharent , incipiendo 
inftarpediculi teuuia fenfim ac fenfim inlatitudine adauCta 
in extremo Balfami alpini latitüdinem ac figuram nancifcun 
tuc. Hzcioodotrafünt;gu(tüi veroad modum feruida;ac gut- 
1uzfidiiinore tradentur, fere inurentia. INos hanc plantam 
vidimus finc floribus, & fine fructibus . Hzc ftirps primo in^ 
zuitu ad Vuaai vrff; quam Carolus Clafius in libro primo ra 
ziora.n plaataram oblecuationum expre(Tam dedit : accede- 
ze videtur, veramtameaceuera, & planta notis, & facultate 
aperriffin? videtur differre. Namgq. eti magnitudine ,cau- 
lium numero, & foliis (iilis videatur, tamen caules habet 


niu depeper 


. inzqaales, folia rariora non ita prz denfitate (lipata & maio- 


ra. Ex guitu apparet eameffeaufteri & ad(tringentis guftus; 
cum igneam caliditatem,no(trz plantz,folia,& ex toto plan-- 

taguttari inferit.Cum itag. vua vrfi non fir uo genere ftit- 

pium comprehendetar ? Àn for(itan erit Balfami Alpini fpe- 

ties, vt aliquicredidcrant ? nequaquam :cum Bal(amialpini 

planta longé maior,neq. foliorum figura conueniat,nec cau- 
les ad radicem , neq.radixhabeat eas multastortvofitates; 
quam nota, ceu iilius plantz propriam in mulus plantis — 
i &an- 


DEPLANTISEXOTICIS, 45. 
eandem zque obferuanimus, praterea balfamiplanta tota 
ftiptica, & amarefcensguftui videtur, cam nof(tra guttur ca- 
lore incédat,lingaamq. plurimum ex calefaciat. Quibus cre- 
didimus nos hancplátam effe,chamedaphnoidetn, ideft par- 
, uuàm humilemq.laureolam , cum ex multis , tumomnium 

maxime exfoliis, atq. ex facultate fere inürente, quam nos 
fzpedeguftantesanimaducrtimus. Fortaffzea planta quam 
C. Clofiusin regno Grapatefi offendidit,quam meritoquof- 
dam Hifpanosin plantatum cognitione peritos,ex foliorum 
crafitie perfüafischa medaphnem, appellaffe, fcribit. Verum 


vt ingepaüé dicam, non puto virum in flirpium fibdio clarif- 


fimum decipi potuiffe, cum ea planta, quam in Granatenfi 
quoddam colle aprico offendit, videatur diueríà à noftra pro 
pofita planta,cum illa longe maior noftra fit, foliaque longe 
maiora ,'& rariora habeat;atg. etiam in extremis noa viden- 
tur vt i(tiusplante;acuta:praterea quia fapor in ea oblecuatur 
aufterus,cum amaritudine non conuenit cüm noftra. An ve- 
16 hzc planta fit Chamedaphneà Diofcoride vocata*aequa- 
quà in cum noflra fentétia ; (vt etiam Dulechampiu* cogno- 
uit;) Diofcoridis chamedaphne non fitex genere vrentium fa- 
cultate plantarum.Coníultius igitur credidimus poffe voca- 
richamedaphnoidem , cum fit humil;s planta, ex Daphnoi- 
dis,vulgo, laureolis vocatis, etenim conuenit & planta figu- 
Taatq.vrentifacultate. ^ — LE 


Toà 


Pote- 


S— 


ES 


46 BROSPRRI ALRINI 


Poteriuti, 


n Ma 
E . (Age aC Caf 


XR RN CL d ^ DOHNG 


DEPLANTIS EXOTICIS. 47 
De Poterie. Cap. X X11. 


Qe2w3 Oterij planta nafcitur in tmultislocis Cretz in- 
C 19 fulxfruticola, foliis, & ,fpinistragacanzhe . per- 
US quamfimilis, quo mirum non eít,, fi poterium 
pro Trangacaántha ex ijs locis , ad ine rfon femel 
" miffum fit ; Large veró fruticat ratis aliquando 
tenuibus, vt iem Dioícorides, & aliquando crafüs ni» 
gro cortice quafi íÍquammatim cum fpinis obductis,non Ion- 


gis,fed breuibus,& denfis,(pinis albisacutis,horrentibus, non 


- aDio(ícoridis le&io ex toto incorrupta non fit, de qua rema- c ed 


48 PROSPERI ALPINI 
paruis rotundis fiore exiguo candidi coloris , feminis nvllius 
víus,fed guítüiacuto & odorato. Omnia fané de poterio àDic- 
fcoride tradita,huicnoftro Cretico poterio conuenire videne 
tur, hoc excepto quod non babeat ramulos longos , molles, 
lentos,tenues. Quando hzc noftia planta habeat ramos bte- 
ues,duros, fra&tü non contumaces, atq. ad Craffitiem magis 
quam ad tenuitatem inclinantes. Verum vt ingenné dicam, 
dubito an & Dioícoridis verba trai! temporis fuerint vitia- 
ta,quz dubitatio apud me magisaucta cft, & quod fciam hac. 
plantam in Grecia prolegitimo poterio apud omnes fere ha- 
beri, atq. ex Dioícoride quoq. quiait ; Poterium conftare ra- 
mulis Tragacanthz proximis,fed quis quzío affitmabit Tra- 
gacantham habere ramos longos, molles, lentos, tenvefque? 
151, c, Cum ipfa porius ramos habeat breues,duros,ron vifcidos;at- 
p.c25*. que potiusad aliquam craffitiem inclinantes , quod & Sera- 
pio Diofcoridis tranfcriptor confirmafle vif'us eft de Traga- 
cantha dicens,ipfam habere ramos breues, extenfos füper fa- 
ciem terre,quare crediderim ego hanc plantàm effe legitimo ü - 
poterium;& fi quis etiam de femine, quod fit infipidum, mi- 
nimeq. acutum, & odoratum;quale expreffit Diofcorides, & 
. deflore quod non in hac noflra planta flauefcentem coloré 
viderimus,nonalbum vt Diofcorides, neq. herbacei coloris, 

Q /— vtPlinius tradidit:foc minimenos tarbaredebebit,quando 
eaídem fané plantssin floribus firpe colorem euariare nó fit 
nouum,de femine etiam credidi textum Diofcoridis habere 
vitiums,vitiatumqg; ab aliquosfin:; plicium medicamentorum 
inexperto,fuiffe, quod ex eiufdem Dio(coridis verbis facile 

B coniici poterit ; gü ipfe praefertim dicat; Sefninis nullgvfus , 
: fed guftiracuto, & odorato . Quomodo ifluc verum effe po- 
teft? quod femen poteiii acutum atq.aromaticum nullius 
faerit v(as? Quo credimus nullius effe vfos quia infipidum fit 
: minimeg.acurum, atq. aromaticum, quale itacfleinnoflro. —— 
pw aos deguffauimus. Quibus colligimus noftram hanc pla- 
-- Bam pro poterio miffàm, non abhorrereà poteriiriotis, Ac--—— 
cedit etiam, vt hac veritas magiscognofcatur, qucd hzcaut. -- 
veré poterium erit, vt nos putamus;aut Tragacatha,proptet — 
magnam fimilitudinem quam poterium haberem Traga- 
eio cantha . 


P. 


DEPLANTIS EXOTICIS. 49 
cantha Diofcoridis, tradidit, & in fpinis, &inramulis, atque 
quadantenus etiam in foliis, non eftautem Tragacantha , vt 
nosin ipía planta, quam nosolim in Crete duobus fcopulis , 
quos vulgus Goziappellant ,obíeruauimus. Differt enim à 
poterio, vt in fequenti capite iterum demon(trabimus, quod 
ipfa fit procerior, diuerfa à porerio, figura, fpinifg. conftet lo- 
gioribus, & poterio magis fit foliata, atq; ita, vt & Diofcori- 
des confirmauit,quodam tempore,quippé in veré (tücenim 
ipfa regerminat foliis ipfis (pinas occultat.De iftius planta ra 
dice & füccoabipía manante quiquam , cum hac non vide- 
rim,certi non habeo, vt fcribam. Inqu it Diofcorides radicem 
przcifam neruis, & vulneribus glutinandisilliniri,ynde Neu- 
ras etiam diéta hzc planta fuit, Decodtum quoque cius, ner- 
uorum affectibus medetur;Galenus inquit habete deficcan- 
di facultatem abfq, moríu,adeo vt & neruos incifos gluting- 
re credatur, fric lee ipfius radicem hac facultate donk, 
tam effe, ; *à, b x v , a iei z i TU , 


-- Mo, Bot. Garden, 
1902. 


: Liber Primut. G Poteriunt 


PROSPERI ALPINI 


$0 


Poteriumalterum denfius ramificatum . 


Náfcitut 


DEzPLANTISEXOTICIS. $1 
JDe Poterio altero denfins ramificatos | 
Cap xXI11I. p 


Afcituraltera poterii planta, qu& ramis magis 
inlatüm diffunditur eotq. & breues habet , & 
| 3 longeplares; & fpitfos, itaucin planta nihil ya- 
Lo cuiappareat, àramorum cymis proneniunt 
ww fpiczhortidz,veluti fpipiscrebris,denfis;qui- 
soo o bus; fic tota planta eft ftipata vndiq. vt tota 
planta contegatur, & nulli ramicxtra cenfpiciantur, cyma 
etiagyomnes lanuginefpiffainfarQz iiA — cdi » Hic 
fer& totüis terram attingit, & fü praterram vix fegregarusap- 
paret, &ipfius ratocin Ber fpinasobrnti nigrefcunt , & fübti- 
liores (unt, : | x 


; Er: 


G 2  Traga- 


; 
3 PROSPERI ALPINJI 


Tragacanthá., 


DEPLANTIS EXOT 1C15. 33 
DeTragacantba. — Cap» X XI. : 

p Eramclegitim3 Tragacatham, nosex Aegy- 
Wis! ptoolimian patriam nauigantesin duabus in- 
PAX fulisparuis,quas indigene fcopulos Gozos ap 
du») pellant, vidimus,cum aliis rarioribus plantis - 

ES ibicopiofius nafcentibus,atq. viuentibus.Fru. 
tex eft cubitalis, & amplior, etia à terra ad sü- 
mitate víq. totus fpinishorridus, ac vndequaque ftipatus fpi- 


eftciusgummi,quodex radice emanat, quod eftparuum,cla — — 


S 


$4 


PBROSPERIRALPINI 


Trsgacantha altera, — 


N 


AY 
Nee. 


N 


: XA | "ec M l A p — 
S SA OA NS NB NONSS 
à : S N T" NiZ^ 
NM f S ^4 L) IN NN . S E 
CORN ^ ANN qf 
: SML AM V 
j) W p S SA / 
ONNS AE T 
m. SN EN N W 7 
SON E AN 


NAE 
ID - 
LJ - 
& / 
rz ! 
re | 


7 1] M 
pim 


Pulher 


DE PLANTIS$ EXOTICIS, — $5 
De Tragacantha alteraa Cap. X rr. 


23 Vicherrimam plantam ex Creta accepi pro Tra- 
"HI gacanthaalteca mitffam, qua nititur radice lon- 
| gà craffa, lignofa , coloré nigra, à quo quatuor , 
aut plures exeunt caulesnigri , rorundi duri , li- 
gnüofi, qui ih. complures ramulos dinidun- 
: tür mgros, fübtiles, breues, totos fpinismultis, - 
albis, armatos , fed in fummuitatibus habent fpinas quaf- 
dam germinum inflar,foliolis paruis tenuibus ex vna tantum 
parte, preditas , in quibus fürculorum fümmitatibus flores. 
paruiprioris Tragacan tha fimiles cetnütur,atq. ab ipfis füc- 
cedunt filiquz paruz Tragacáthz itidem proximastota hec 
planta eft velut ub eehiDoifadix infipida eft,fed aliquan- 
tulum odorata;chius & vires, & vfüsad medicinam funt igno. 
tiomnino;Petrus Bellonitis in lib.fecündo foarum Itinezariit 
ob(eruationum ita , fc in Ida monte duo Tragacantha ge: 
nude 7. uL. 


EU 


— 


PROSPERI ALPINI 


Echinus , ideft, Tt 


$6 


"i 
E 


acantha altera 


a 


s 


Mirum 


DE PLANTIS EXOTICIS. 57 
De Echbino.feu de alia T. ragacantha . Cap. XXV 1. 


2 irumeft Honorium Bellum , Echinopodi , de qua - 
4 egimusanteé,Echino comparáffe, cum pardm qui- 
dé cum Echino, aut nihil conueniat, Qualisex ftir- 
SUE pibus congruentilis Echino cóparati poterit Tra- 
gacantha alterá,de qua nupetrime, atq. longe plus Tragacin- 
thx fpecies dequa nuncagimus. Pianta eft parua echini ter- 
re(tcis magnitudinis figurzq.orbiculatis tota,terrz inhares, 
'& duos latos digitos füpra terram eminens;atq. radicem víq. 
ad furculorum medietatem terrz aftixam habens,in parte in- 
terna,qua terre adhaeret apparent ramuli breues, íübtiles,ni- 
grimulti , dense fimulflipati à multis radicibus paruis,tenui- 
bus,fimul coniun&tis,térra occu tatis,proficifcentes, definen 
tcsjin fpinas paruas;breues,acutas, tenues, latas, albicantes in 
extremo ftellatim modo compofitas nudas foliis,ynde fuper- 
ficies partis extima non plana, fed ad rotunditatem inclinata 
cernitur tota fpinis denfiffime fimul flipatis vndiq. horrida, 
armata, qua fpinz exgerminibus ran: uloruto, qui innümeri 
fünt, in orbem ftellarum modo definéres totam füperficien 
complept; ex germinibus innumeri fTofculi hyacinti oribus 
ferc figura fimiles,(edlongé ramen mipores,à quibus techa, 
paruz,oblongz,vt inaltera Tragacantba vidimus totà echi- 
ni dorfum exornant. Mirabilis natura, qua Echinum animal 
herbaceum prtodüxiffe vifa efl;jnon Ecbinorode, echinus vo 
cati debnit,cum nihil cum Echino etfiip orbem diffundatur, 
conueait,fed hec Tragacanthz fpecies quam hadenus defcri 
fimus. Quam plantam gcnere Tr3gacantharum compre- 
i&di oportere; nosquoque vna cum ? mico, qui ad meipfam 
€x Creta mifit, facile credidimus. Hanc Graci Calofcirrhida 
. Uominant,. E 


: BE Lo 


i4 Liber "Primus , H Tt2ga- 


29 PROSPERI 4LPINI 


Tragicantha quarta, vel Spartium Spinofum alterum. 


DBRPLANTISEXOTICIS —— 56. 


DeT ragacantha. quarta , vel de Sparthio elio 
Jpimofo, Cap. XXFIh 


po^ Opnulli dd Tragacanthas refferünt fru&icofam 

At. plantam, fpinofam , habtnrem ramos plures,li - 
ZNR . gnofos,dtiros, coclorenigrcfcentesà quibus pro- 
3X ceduütíurculi parui, tenues in fpinas cruciatas 
COE " definenites;duras, & acutas,fürculi.veró vettiun- 
tur folisoblongis circümquaque inordinatim pofitis , latiu- 
fculis,geniftz volgatis feu fpaithii proximis, fimul fere circü 
ita ftipatis, vt cauliculosfolia ocularit, fi flores & fiuctus vi- 
- diffemus, melius quz planta fit iudicare potüiffemusfacilius 
ad Sparthios fpicofos, quamad Tragacanthascam referens 
dameffoinclinabimus. — .— At te m 


d 


6o PROSPERI. ÁMALPINI 


- $.. 
— Searonda Macratrizá. 


DEPLANTÀIS.EXOT 1CIS. 6r 


De Scarionéa Macrirfia Cap. XxXP HI. 


t XCretainfula olim plantá accepimus Scamonez,in : 
omnibus cum Scammonio Syriaco conuenienté, 


hoc excepto;quod nó habet radice craffam,fed 1o- 
gam;ío]nmmodoq. vt pollex craffam;vnde Scam- 
" moneammactroryzamideftlongz radicis hanc plantam vo- 

canimus, [a&co veró fücco madcet , quó vthintlir plures pur- 
gationisgratia , purgandiq. ce haud ctdere Syriaco 
Scammonio depreheníam ett, 


Titbymalus 


46 PROSPERI ALPINI | 
. Lal 
 Tpihyanalus Atboreus .. 


Nafcitur 


s 


DE PL 4NTIS'EYOTAJCIS 63 


De Tithymaloevbereó. / Cap, X X 1 X. 


; A(citur tithymalusarboreus in Créta infula ad 
&1D hominis alitudinem, ac ampliorem etiam. 
«48 Nititurradicibus multis longis,tenuibuslbi- 
à catübashincinde interram recie actis ad cau-. 
: ]) dicis principium fimul concu:rtentibus vcl ex. 
: .. , caudicis principio venientibus. Caudex altitu-. 
dine hominis attollitur, craffus, rotundus , à quó furculi plu- 
I65 reti vifcidi, tenues, in vmbelle modum fimul ferantur 
folijs longis , characias tithymaáli tenuioribus circumquaque 
inordinatim veftiti. In horum fümmitatibus flores veluti in 
vmbellis parniscernuntur à quibus femina parua rotunda 
alba (accedunt , tota planta la&teo füccoturget.. Cuius vfus 
e(t ad purgandum,educit enim pet ventrem femioboli men- 
fura bilem pituitam atq. (etofum humorem,Ccalida ficcaq. e(t 
füptaordinem tertium quo inurit;inflamat, vlceratq. Petrus 
Belloniusin lib.primo itinerarium obferuationum ca. t y. ia- 
quitfe in Ida monte vidiffe- tithymalum dendroidem duoi, 
homintimaltitudine , & caudice humana coxmcraflitie. — - 


PROSPER! ALPINI, 


é4 


Tytymalus Cy páriffafs. 


Subiecimus 


- DE RLANTiS EXOTICÍS . 


De T itymalo egparifion - Cap. Xx X. 


"emm Vbiccimus hic libenter imaginem titymali ge 
RH Eni pariffij (tetici,vraffibre delineati, vt (lirpium 
UVe-40. varietat quidele&tantur,videant, quantum 
interfit "s plantaab cdguam alij defcripíe- 
ze runt] quequeapud nosnafcitur , Na(citur.n. 
— OUS tithymalus ga rifias -cubitalis altitudinis 
ab yna radice craffa;longa, làcteo füccó turgente,producente 
caules multos , quorum plures exeunt à caulecraffo à radice 
quatuor digitos inaltum proficifcente , tenucs, graciles, iun- 
cei, paruis capilamétis brenibus,multis, tenuibus,pini folijs, 
fidilibus veftiti, propé caudicem nudi,fed veluti punctis ni- 
grefcentibus maculati;in quorü cymis finguli vmbellam ex 
tribus aut pluribüs cauliculisconítantem,& in principio vm 
belle finguli caules vtriq. vnum folioiuny oblongum parrü, 
in extremisacutum myrtifolio fimili,minos tamen,& tenti- 
ius,quilibet etiam vmbell& cauliculus circa medium vtring. 
folii priori fimile,& minus à quo cauliculus víq. ad extremti 
fpice& modo fert foliola ex vna parte inclinátiaalijs longe bre 
viora,latiora, cü floribus paruis, Izncoi; finilibusatq. fru&i- 
bus patuis triquetra figura, (eme paruum rotundum»album 
pipere minus . Diximus ex radice exire caules plures, longos, 
graciles,propé radicem foliis nudos, punctis multis dese ema 
culatos, qui víq. ad' vmbellam foliis minutis & tenuibus, ve- 
luti capilamentis , pini foliis proximis vnde hac planta cypa- 
 tiffa diQae(t.Singuli caules ante vmbelJai exortum vtrinq. 
folii habent myrti folio proximum,íed minus & tenuius,po 
ftea (nccedunt vmbellz vt di&um ett, Inter hofce multos 
caules lógos, graciles, & rectos, nonnumquam vnus vel duo 
craffitie minoris digiti, vifüntur,qui in plures itidem caulicu- 
losfoliatos diuiduntur quotü quilibet fnà in fammitate vm- 


bellá habet,vti,didüefl,formata.Caulesij craff,quoad 1cau 


les diuidütur, nudi sür,atq. püctis emaculati,tota plata dü re- 
'céseftlacteo fucco madet,quo idigenz táquà purgatorio vtü 

türad purgandü per ventré pituitofum;atq. fcrosti humore. 
: —  LiberPrimus. dm I | Phyiitis 


& *. ds 


ae 


é6 PROSPERI ALPINI 


PhyKis tampfa. 


; VAR is |) . t 
; CAL * aim K 


£ » 


MNafcitur | 


DEZPLANTIS EXOTICIS. é7 
De Phyllitideramfd, Cap, XXXI, 


IC Gn A(ícitur in Cretzinfule ( vtaudio) locis humidis 
cQ &opacisflirps maxime folicfa,que foliorum vi» 

: ridi colore, vifum rnaxime delectat « Hac caules 
fett abvpa radice multos, quippe numerovigin- 
ti, & pluresetiam longos binis feré cubitibus,te- 
nues,quadratos lues, ex vno latere fiffuram per longum ha- 
bentes,circaradicem tomento veluti quodam obfitos, Hi ab 
extremo víg. prope radicem lusum folicfi admodum 
fpectanturadeo vt dense vtrinque folia habeant; longa digiti 
patui craffitie in acutum definentria in neruum aC vtrinque 
perlatum dense re&islineis fignata lanceam longamfigura 
zmálantia ,quadátenus parnis phyllitidisfimilia ,anguftiora 
tamen re&té ex oppofito pofita eo ordine & frequentia vt in 
filicis maris,vel lonchitidis afperz caulibus cernuntur. Nitü- 
tur veró ij caules, vnica radicelignofa, dura , craffa, inzquali 
fcabra;in rotundam abeunte,quz vndequ eres Cil radi- 
Cibus fibrofis,paruis, tenuibus, nigerrimis red eobliqueque 
deorfum adis, fimul circ&i ipfam ita flipatis ,vt interius qua 
e(t, radicem non videas, neq. difcernas « Tcv rModdont 
eft;au fteriguftüs & excalfacientis,quz excalfactiotardé in lin 
gua fentitur,tardéq. refoluitur,itautdiü duret. Haec planta 
neq. florem neq. fru&tum, neq. (emen vilum profert, quam 
plantam audérem affirmare neq. antiquis fcriptoribus , neq. 
recentioribus fuiffenotam , tametfi exferuore intenfo, quo 
lioguam afficit;fuiffein caliditate admodum efficacem. Nos 
ipfam phjllitimià foliorum numero quafi foliofa dicatur, no- 
minauimus,ramosá,quod ramos numerofos pro ferat.Quic- 

m certi de cius vfibus ad medendum ; non deprehen- 

us. uie. Lo EET 


»7 
e. 


em i 4 | 
(— Géeb3iéttbóso 


I5 Aachüf 


68. 


PROSPERI ALPINI 
A 
Anchufalfrborea . 


DE.PLANTIS$EXOTICIS. | 69. 


De Ane bufd arde f. Cap XXXI. 


ex craffo caudice, quià craffa oritur radice, longa, 
d dura, lignofa,colore ruffefcenteinzquali, digiti 

"u-759 3 maioriscraflitie,fcabro cottice;tenui,nigro,ligno 
duto iub ruffefcente, quiin plures caules diuiditur, & caules. 
ih multos furcülos graciles rotundos, fcabros inaequaliter fo- 
lis veftitos,namq. circá ramorum cauitates folia multa fcili- 


cct,feptena,& quandoq. nouena, párua, oblonga fatureis fi- 


milia, in extremisacuta, fed dura, nigricantia, in neruumque 
acta, circum vndiq. paruiffimis veluti fpinulis albis, vt in an- 
chufa áfpera fimulgerminis modo pofita. In furculis yeró re- 
&is, tenuibus £qualibus, foliaalio ordine ponuntar , (ciBcet 
vnum poft aliud quodam equali interuallo circampofitum 
. f, inquibusrarafolia effe cernuntur, In fummitatibus vetó 

ores producuntur parui quadantcenus anchufz vülgaris fi- 
miles,colore purpureoin pheniceum inclinante,à quibus fc- 
men haudanchu(z femini diflimilefüccedit. Hanc ftirpem 
nomine anchufi acborez ex amico accepimus , fortaf:e qui 
-€àm ex radice fübauffa, qua manáü tingit;ex foliis, quadante- 
nusanchufz foliis fimilia, Gguta fcilicet, & (pinularum afpe- 
Fitate.atq. demumi multó plusex floribus,admodum,& ma- 
Bnitudine, & figura & colore anchufe floribus proximis , 
hanc plantam anchufaram gener: comprehendi oportere 
Iudicauit. Qaod an rede fecerit, alii indicabunr, Hoc vníi di- 
cam cum anchufis Dio(coridis,vel nihil, vel parum conueni- 
IC. Q^ó etiam dicemus, veré quidem hanc plantam non effe 
anchufam,potuiffe veró à quadam fimilitudine, (iue conuc- 
nientia,quam in colore radicis; foliorum, figura, afperitateq. 
.. &infloribus camanchufis videtur habere . Vires & vfus ip- 

qus ignoti funt. Radix infipida fcre omninoapparet, & ino- 


ro" 


z Enséarborefcit planta, quam accepimus ex Creta, 


, 


: B 
, 
voi 
cO 2 
" ev. 
^ s 
LG w 
S 
^ B 
^ 
a 
D X 
«S 
"3 


79 


LI 


DBPLANTIS EXOTICIS. 7i 
De Solano fomnifero antiquorum. Cap. XXXIII. 


.. ^ lalgnofaalbo cortice vetita fetida & infipida,tres, 

. autquatuoraur plures etiam caules,craflos,rotundos,rectos, 
fractü difficiles ,albicantes , à quibus fürculi aJij exeunt , ali- 
quando vero vnus (olumimodo (lipes oritur ex radice qui in. 
inultos caules diuiditur,qui longi tunt reQti rotundi albican - 
tcs,folijs veftiuntur non vtring. binis fimul,fed fingulisalter- 
natim circum ramulos à (uis pediculislongis. (urtum pende- 
tibus,mali cytonei folia. magnitudine & figura, zmulatibus,. 
in quibus , € inramisquazdam humiditas iefüdat , qua. ma- 
nui adhazret, In cauliculis veró iuxta foliorum fiausinterfo-. 
lia flores multi;parui,tubri,leucoij figura racematim circum 
caulem.congefticernuntur;à quibas folliculi parui rotundi i 
acutum.rerminantes, quadantenus ftriati fucceduntprimo vi 
rides, & mox ad maturitatem perdudti, rubri apparétes,figus 
td plan&imitantes folani, veficarij veficas , fed multo tamen 
minoresintus habentes granum rotundum frudtui halicaca- - 

ifimile minus tainen, & cum maturucrit tubci colotiseua- 

dit. Quibus profedó noris conftarc videtur hanc plantam à 
nobis defcriptam cff: tolanum fomniférum legitimum anti- 
quorum,nullis haQenus cognitum,neq. delincatum,que ve- 
ritas cujque no(trum facilé innotefcet,fi quz Diofcorides de retib. 4. 
huiufmodi folano. fcripfit ,, prius, animaduerterint , qui de - ping 
ifthac plantaitainquit,folantiürfomniferum fruticat, multiscsp75- 
ramis denfis, ligaofis , fradiü contumacibus,pinguium fo!io- 
tü, cotonezq, mali fimilinm plenis, flore grandi rubro, fru. 
&uin folliculis crocato,radice lóga, (ubrübro cortice veftira, 

 Qquznotz cumin noftra plantaomneseluceant , quis quasó 

erit, qui audebit negare hanc plantam cfle recipiendam pro 

folano foinnifero.Diofcoridis.. Accedit etiam qnod hac no- 

ftra planta profert vcficas. fimilcs folani veficario, mipores. 

tamen, fructum rotundum, rubrum , quem Don vé s - 


€ 


71 PROSPREI ALPINT- — — 
catum vocat, quo veficarium quod. ide(t halicacabum voca 
tum eft.Qua nota fingulari intelligitur plantam à Matheolo, 

rimo pro folanofomnifico propofitam,atqueà Clufiocon- 
bats » quod veficas non, ferat veficis folani halicacabi fi» 
mik, noneffe folanum fomniferum antiquorum, Omnes. 
enimantiquiobid folanum fomniferum veficarium,ideft ha 
licacabum vocati dixerüc; Theophraftus inquit folanum fontis 
nificüm effe veficarie genus , eodem modo & Plinius ait de 
folanis fcribens, quin & alterum genus , quod halicacabuni 
vocant; Diofcorides vero dixit quod & halicacabum vocant, 
quia halicacabum ideft veficarium, primo fecundum genus 
folanieffe ftatuerat vt poté quod veficas maiores granum ru- 
brum continentes producar,vnde fomnificu m,quod facit ve- 

. ficas patuas, coccineum, fiue Crocatum colore granum itidé 
continentes;fecundum halicacabum meritó appellauit.Qui- 
busliquido cuiq, noftrum conftabit,no(tram hanc plantam, 
veletiam ob hanc notam fingularem, quod fit veficaria, pro 
legitimo Solano fomnifero efferecipiendá,;Diofcorides hanc 
vim fomnificam habere,opio mitiorem ftatuit. Radiciíq. cot 
ticem Drachmz podere ex vitio in potu dati ad íomnum in- 
ducendum,quod & Galenusaffirmauit,affirmans tertio gra- 
du folummodo frigidum effe, FruCtusad mouédam vrinam 
taximé commendantur, at fj plusquam duodecim exhi- 
beantur inducantinfaniam., ! 


Dorycninm —— 


DE PLANTIS EXOTICIS, 73. 


Dorycenium. Lowe 


à z c EL 
: * : ID IRA ri pr e 
ulbndgz" ", "i usd M d 
&* SMS ^e 


? i us 
; í iid. pert e Rà T 
r^ pm atc.t TG CN j»32 V iit un 
, 7g HEC,EIU E 
CH t iib wa.MIJG. 4*3 ALPES 


| K  Plánta 


74 PROSPERL ALPINI 


De Derycnie. Cap. xxx21iF. 


E; Lanta nafciturin Crete infüle locis maritimis cus 
T PXÉ$ bitalis& amplioris etiam longitudinis , fruticofa. 
] i5 & furculis fobjfq. maxime denfa,tora argenteo colo. 
Viu rcincana,pulcberrima,vifuq. ameniilima,quam. 
- indigenz Dorycnium appellant ex:yarioq. in floribus colore, 
quod fam rubrum,ex rubro flote;arq. quoddà album,exalba. 
nominant.ltaq. hzc (tirps. dense fruucat,abynica.radice mul 
t1$ caulibas longis,rotüdis,tenuibus, furfum reQt&actisquoru; 
quilibet ia aljos d:uiduntur cauliculos, tenuiílimos,junceos. 
coloreq. arg&teos.folijslongis, olea & figura & colore fimi- 
libus, in quibufdam locis , multis.fimul ab eodem exorrit, vt 
quinis, velfeptennis proeuntibus, fiue caulibus, abfq. pedi-- 
culoiahzrentibus, & in. quibufdam ramulisrariora apparét ,. 
quodimtamen ordinein. ramulis grandioribus vtrinqueita. - 
pofita fünr, vt feré femper tria aut plura, vti dictum etl, con- 
fpiciantut; cauliculi vecó.fümmi, fübrilessceGi, aut.vnis, aut: 
binis foliolis, quorum vaum maius » altecumq. long&:minus. 
Vi fitur;circamspo(iris certo interuallo, vefti untur. Qui cauli-. 
cali ín fa mmitatibus flores habent frequ&ter trinos aut. qui- 
nos , aurloags plutesoblongos,campanulatum in(tar à.pat- 
uis oblongifq. velati füiscalycibus,(imul vabellz fer&in. mo. 
dum prol:untes, qaocam quidam rabri fant; & quidam al- 
b:cant, Verum album dorycniumà rubro videtur inquibuf* 
dam diffzcens,, quale veróà floribus femen füccedat;, nos qui. 
"antam cum flocbus folummodo miffam vidimus, neuti- 
qnam cogaofcere potuimus, Radix longa, & cra(fa cernitur,. 
. &ertice nigro, dura, &lignofa,& inodora,& infipida. Hxc eft. 
planta pro Dorycnio nobis miffa., cuius.quidem nota fi acur. 
ratios cofidereniur , &&curajilis quas Dio (corides.de Doryc-: 
nio,expre(fiticomparentur,proculdubiohanc plantam à Do-- 
rycznio Drofzocd is hiudpline-abhorrere coprehendemus.. 
Nos prof:&àónon latet plares antiquorum. per Dorycnium 
inzellexiffz füccum quendam venenatum, quoin przlijs cu--. 
fpides haftarum , atq. telorum , illinentes.venenabant, quo. - 
; etiam, 


* 


| DEPLANTIS EXOTIC15. 75 
^etiant venatores ad feras interimendas in venatione vteban- 
tur,quod genus dorycnij ceruarium Plinius appellatit ;cre- 
 didiffeq. vifus e(t folanum marniacum«effe.huiutmodi Doryc- 
niumyat Diofcorides longé-diuerífam plantam pro Dorycnio 
«ognouit, foporiferam radicemhabente, quo folanum fom- 
niferum Dorycnium vocari dixit. Át.-dorycnium ab ijsdiner- 
fum;cum quo hecnoltra planta conuenire videtur,hifceno- 
tisexpreffit «dicens - Dorycnion Crateuashhalicacabum., aut 
'caleam vocat. Frutex olez nuperprodeuntifimilis.:Nafctur —— 
in pettis pon |procul à mati ramis cubito mirroribus, fclijs 1" BS 
olezfimilibus colore,minufculis, firmioribus, pratermodü ría mes. 
fcabris;flore«candido;liliquis inccacumine,ccü cicerisdenfis, * 5^ 
rotundis quinis, intusaut fenis l(eminibus;exigui erurmagni- 
tudinejleuibus;ficmis verficoloribus. Radix ad digiti craflitu- 
dinem & cübitrlongitudinemadolefcit.Atq.à Dioícoride ex 
'préffa fuit hifcenous:'Dorycpij planta, à qua'hauddi(Timilis 
nobis vifie(t noftra hec planta ,' Etenim frutex e(t;olezrece- - 
ter prodeuntifimilis, quod ramulos retos foliis ,'& figura ,. 
& coloreolez fimilibus;fed minoribus,veititoshabeat;quod 
im (ümmitate caulium; & floresalbos &filiquasfemina con- 
tinerites, ferat, 4tq. radici nitatur longa,digiti craffitie, quam 
ctediturifomniferameffe. -Adde'Grecosomnces in ea infula 
hanc plantam Dorycnion appellare, :qpibus con(labit hanc 
plantam ad Dorycnion Diofcoridis verius,quamrquauis alia 
ftirpsab aliis proDorycnio inuenta;atq. propofita;accedere. 


AKT Chamepeuce 


PBEOSPERI ALPINX- 


,Chamepeuce. .— 


DE.RLANTISLEXOTICIB 715 


De Chamapétiee v: C4 XXxVF. 


X357 


cauliculostenues,diuidütur quiflores producüt.. 

zs Caules veró folijslongis tenuifIimis candicanti- 

bus dense circumquaq; veftiuntur picez fimilibus,à quibus | , ,. ; 
Chamepeuce dicta eft. Mirum cft cur Plinius Chamaepeuce desine 

laricis folio fimilem fecetit,credideritq. exinde nomen inue- 2415. 

niffe cum picea essi Gracis dicatur , vnde Chamzepeuce 

quafi picea humilis vocata eft , fi folia laricis vt apud Plinium. 

. legitar habuiffet , Chamzlaricem, & non Chamepeucen à 

Grecis vocatam fuiffe , credendum e(t , quare dicamus hanc | 
plantam folia picez fimilia habere non autem laricis, vt cum. ftnao d. 5 Oy. 
etroreapud Plinium illud legatur . Perperam etiam nonnullt 

Greci codices apud Diofcoridem Chamzleucem legunt: Cü 

hac planta Plinioau&ore farfugium, fine tuffi lago quzdam 

fit.Itag. caules noftre planta folijs picez fimilibus veftiicur . 
Incauliculorum veró cacumine flores multi producuntur 

cyano fimiles, craffiori calyce fquammato prouenientes,co 

lotein vinofümalbicantes, quibus femina füccedunt cyani 
hauddiffimilia. Tota plata radicenititut fingulati oblique in 
terram acta,tenuiatq. lignofa,colorealbicante, ijfq. notis hac 
noftram plantam à chamepecue non abhorrere quifq.co- 
gnofcet . Radix fübadftringente atq. excalefaciente qualitate 
gu(tum inficit.Quo primo ordinecalidam ficcáq. effbjopor- 
tebit.Quo comminuet & extenuabit cra(fos humoresatq.ab |, , 
infar&ü vifcera liberabit, flatufq. digeret, hinc Diofcorides di- pen gd 
Xitconcifam feu tritam exaqua epotam doloreslumborum à. c 
tollere. De Chamzpeuce vero ex verfione Marcelli. Virgilij s 

ita haber, Chamzpeuce Latini pariter chamcpeucem dicunt 

facit ad lumborum dolores,in quem vfum cócifa in aqua bi- 

bitur, fantqui herbam colore vndiq. herbaceo defcribant fo- 

liolis rami(q. inflexis,& rofeo flore. enti 


dont $  "Tragori- 


^. 


78 PROSPERI ALPINI 


Trágoriganum., 


DEPLANT 1$ EXOTICIS.. 79 


De Tragorigamo. — Cap. XX XV IJ. 


£29 nagoriganum duplicisdifferétiz prouenit in Cre- 
D. ca,vnum folio & ramo maiori crafliorique folijs. 
MA afperioribusaatq. altetü; minus & tenuius,vtrüq. 
LA. multisramisab vna radice fruticat, duris, ligno-. 
—  fis,fubafperis,tennibusqui hinc inde ferüt plures. 
ramulos paruos,rectos, rotundos, graciles, vtrinque in ramis 
quibu (Jà interftitijs feruatis,pofitos , quifoliolis paruis, thy- 
mi latioribus,nigricantibus,vtrinq. plerüq.binis pofitis,quo- 
rum.ynum maijus,lterumg. mirus, denséveftiuntur, ramos . 
vero,in quibus flores fünt,veftiunt vtrinq.trina & plura inui- 
cen: oppofita folia, maioris tragorigani maiora , & afpe- . 
IIotà , circum;pilos afperos dutiufculofq. habentia , in extre- . 
mts caulibus;flores circum pofitiac fimul congefti,ytin mar. 
rübio,czculei, parui,(nauiterq. olentes,cernu ntutáquibus fe. 
. menminutom producitur. Tora planta nititurradice parua; . 
 tenui,lignofa,in alias radiculas tenuiores diuifa. Vniuer(à plà-- 
ta fpiratodorem fuauem, gu(luiq. non leuem acrimoniam. 
ved veu arid : usu rM €redidit hanc: 
"antà effe thymbram, dequa rc in fequenti capite.nos accu. 
Fajius Vade Cla Ge OUR eil lu prd fecaodum excet-. 
fam, Cum folia tur florescalorem ftomachi prz languefcé- . 
tem re(tituunt roborantq: cum etiam leui ad(trictione nó ca- 
reant. Morbis frigidis valenter remedio fünt.flores ad Drac-. 
mamy,& foliaex vino,aut ex alio liquore,epota. Méfes in mu-. 
lieribus efficaciter mouent vterumque refrigeratum calefa-. 
ciunt fIajusq. digerunt,& ex vino epora planta , tam eius de-. 
coctum epotum. Obftru&olieniatq. indürato dantur folia. 
exaceto decocti plures dies magno cum iuuamento ..Deco-. 
Cum ex cymisiftiu(ce plant: paratum, preter eas vtilitates ; 
quas diximusafferre jd. etiam habet,quod purgat; ( vt auctor. 
qu04; e(t Diofcorides)per ventrembilem flauam..  - 


^ E: L3 


Thym: 


€5 CGPEOSPERUY' ALPINI- 
| Thymbra. 


D — 


Crcícit 


DE PLANTISEXOTICIS — $i 


De 7 ymbra. Cap XX XF II. 


| fed ramulisihymi graciliorib. minoribus, 
4 . atquetenerioribusqui vtrinq. habentalios 
3 Av dme lurculos,graciles non ex oppofitopofitos, 
Ch 2A obliqué ados, folijs thythi , fed tenuiori- 
NS ai bus, & mollioribus , herbofi coloris vire- 
C m Ícentis , mnltis ex oppofito inuicem caules 

E : teneros ambientibus , Cauliculi veró in 
fu mmitate ferunt flofculos parpurefcentes modo inter fo- 
liola,fpice modo. Exili radice tenui , longa,lignofaq. nititur, 
Thy mo hac ftirps fimiliseft, (ed minor inaltitudine, & | eo 


— 


long? ramulis fere in orbem expanfis, latior;acad terram de- 


ptetiior. Tota eft odorata, odorem ad thymum quadante. 
nusinclinans, non minu(q. & acti fapore thymum itidem fi- 
mulat. Inciborum condimentis vfum habet, & in medicina 
non minus ad mouendos menfesin mulieribus, vrinam, & 
eius decoctum plurimum valet in tuffientibus ex melle ad 
excrementa in palmonibus infarQta extenuanda;detergenda, 
atq.ad fputum, facilitanda. Calida ficcaq. eft vcexacrimo- 
nia conijcitur, víq. ad ordinem tertium inciforiz facultatis , 
ac efficaciter digerentis, atque refoluentis. Nos hanc plan- 
tam fylaettrem fatureiam Dio(coridis legitima effe credidi- 
nius, quod & notis , & viribus ei maxime conuenire vided- 
tur. Honorius Bellus qui multos annos in Crete Cidonia 
ciuitate vixit honorabiliter , ac per honorifice ibi medicinam 
faciens, mifitad Carolum Clufium pro Sylae(tri fatureia, 
fiuethymbra eam plantam , quam nos fuperiore capite, pro 
tragorigano recipiendam effe, probare ftuduimus, eamque 
prefertim effe maius tragoriganum, fed certé vt ingenné fa- 
tear, crediderim hancnunc ftirpem propofitam effe Icgiti- 
mam fylueftrem thyabram. Quo pactó enim nofl rum ma- 
ius tragoriganum thy mbraeffe poterit Diofcoridis*cum tra- 


iganum thymoneq. magnitudine, neq. folijs, neg.flori- . 


or 
Bus ,Deq. fapore , & odore fimile fit, quam fimilitudinem in» 
Liber rimus. L —— quit 


p I e(cit inafperis locis planta thymo fimilis. 


81 PROSPERI ALPINI | 

quit thy mbram hibere eam thymo oportere, "Etenim trà 

goriginum thymo maiusett , ipfoq, & non minus ramis du» 
ris con(tat foliaq. long& maiora thymo h»bet, & non minus 
dura, preterea non habet fpicas d. rum plenas, vr expreffit 
Diofcorides dethymbra nàáq. flossin ramulis per interualla 
circum fimul non fpicz modo,fed vt in marrubio cernimus. 
Quibusno(trum tragori ganum thymbram Diofcoridis effe 
quidemnon poterit, — — Tic | E 


"- 


Stratiotes 


BE PLAÁANTIS EXOT1CI6. 83 
Stratiotes millcfolia Crerica. 


$4 — PROSPERI ALPINI 
2e Stratiete mill.félia Cretica. — Cap. XXXV 1I. 


Tratictes millcfolia in Creta Infula nafcitut 
GU SWAA circa femitasmultodifferensab ea, quam ha-- 
| SNSQOM| Genus herbarij cognouerint. Frutex eft cubi- 
ec NUM talisferéalutudims ab. vba radice producens 
A e| cables rbnltoslongos / reétos maioriex parte 
EXoLes4 oblique ítfuüni actos, rotundos]agugine can 
didapubcfcentes cortice tenui extetins candido Intus yna ci 
ligno:fauefcenté folijsordiriatis (patijs, caulibus circum al-- 
ternatít raturs inhreocibus, longis vtringsfoliolis , partis , 
denfis, vb. Acacio Aegiptiz , pofitis;albicdntius , t minus. 


qnàmtagii iu fammitatibug- ipforum ymbelle ancrhi mo- 
do fléribuscandidis tanaceti proximis apparent. Caules veró 


. pr&fertim breuitate , atq. (cabritie, breuiora,pauló denfiore 
 vmbclla , & pleniore , (arculos in cacumine gerit exiguos & 
, Capitulain moduümanethi,flores paruos,cadidos.Nafcitur in 
Warfou j afperis 


rale 


DE PLANTIS EXOT1CIS. 85 
afperisagtis precipue circafemitas. Eximii vfus ad vlcera rece-- 
tia,inuererataq. profluentem fanguinem & fiftulas. NO pof- 
fim nó fateri ex hac Diofcotidis defcriptione difficulter pof 


. Íecognofci (tratiotem chiliophbyllum quó herbarum fcripto- * 


. Iecipienda. Diofcorides ne verbum quidem de toti 


res incritoambigunt deplanta quz pro ftratiote mylitari fit 
plante 
tomcnrofa lanuginecandida, foliorum cognitioadmodum 
confu (a videtur, Plinius (üum millefolium effe vnicaulem fta 
tuit cum noftrum numero(os habeat ; Diofcorides vmbella- 
rüm capitula effe in modumaneti,cumlorgémaiora tanace- 
ti fimilia videátur. Sufpicor exiis textum Diofcoridis non ef- 
fe (ine vitio,exquoiftiufce plante meritocognitio reddita e(t 
confufa.Crediderim tamen hanc noftrám plantam propofità 


^ effelegitimum ftratiotem chiliophyllum, & quod Graci ea 


(stetiam Honorius Bellusin cpiitolis ad C. Clufiunr fcriptis 
non negat) 3pieguabu YOcent, & quod hac planta frutex fit, & 
quod folia auicularum pennas imitari videantür, neq. foliola 
bguraàcumini fyluetris abhorreant, fit vmbellifera habeat- 
que vmbellas denfas,& plenas;in ipfifq. flores cádidos, & eos 
víis in medendo , habear, quos expreffit Diofcorides ad vl- 
cera ad fiftulas; atq. ad fanguinis proflouium, tota planta at- 
genteo colore fpeQatur,modice adftringit,cum quada ama- 
ritudine quo ficcát;calefacit,detersit, adítringit, conglutipat 

vlcera robot Polo prx imam ex vino auficro dá- 
tar vtiliffimead Cruentam expuitionem non minufq, ctiam 
ad muliebre profluniumatq. ad menfes immoderatius pro- 
fluentes.Idem potet fuccus foliorum in peffis inditus, atque 
epotus Gonorrheam nà gallicam itidem fanat eodem modo 
epotus. Puluis foliorumafperíus & fuccus etiam illitus vulne 


rarecentia conglutinat, & yleeribus antiquis veletiam fiflu- 


lofis remedio e(t; & hac de Mjiophyllo Cretico dicta fint. 


PROSPERI ALPINI 


Gaidaro thymum, 


Noua 


rxE* 


DEPLANT1$9 EXOT 1C185. 87 


DeGaidaro Tbyma, .. Cap. XX XI, 


37 Ouaquoq, plantain Crete locis aridis nafcitur 

) quamGaidarothymum Crereníes vocant id- 
1B. eftafininumthymum ,forté quod eó pabulo 

| fini dele&entur, nihil enim cum thymo con- 
M. uenire videtür.. Féuticat (emicubitum alta in 
- orbemterram veríus diffufà mu/tis fpinis, hor 
ridi, folia habet pon multajlongá; digiti minoris atitudine ali 
quantülum inextremo acuta, abíq. petiolis ramis adhateue 
tia,quz vndique ramos inordipatim vefliunt qui quadrangu-. 
li (ant cinerei coloris ficuti folia, ramuliq. vtrinque exeurit in 
fpinas veluti patnas multa(q. crüces facientes, qua fpine dure 
fnntatq.acutz, Floresfer&in ramorum fümmitatibus pro» — 
ducit vtrinq. in ramisexoppofito vni,vel bini faluux floribus, . 
& colore & figura minores ramen & inodori, & in fipidi füat 
fiamlcum.tota planta, Radice hec planta nititàt longa,liguo. 
facuiufüis & odoris, & Gporis experte. Hac planta primum m rpis. 
defcripta eftà Bello, & poiteaà Clu | M d 


fio quam d.ligenter , cui pe; 4 


placuit flachyar tpinofam hanc plantam. nominari, & cum c.c 
cuius vis & odoris. & faporis fit expers non video , -$ rx ues 
flachys, nifi eam flachyn:, ex foliorum figuta inodorá 


hofamvocarevoluerimus, ——— 


fpi- 


$8 


PROSPERI ALPINI 


Ladanum Creticum. 


-—- 


DEPLANTIS EXOTICIS. 89 


De Lglano Cretieo. Cap. XL, 


"«N Creta Infula naícitur vbig.locorum fere ci- 
| (lus.ladaniMferus,ex quo Cretenífes ladanum 
| colligunt,tantoperé vfui,& medicine, & odo- 
ratorum foftituum cognitum. Hec planta 
EJ VER fruticatab ynaradicemultisramis,lonegis, li- 
aecceeul onofisdurisad«cubitalem;ac etiar; ampliore 
altitudinem,cifti maris foliis, (ed longioribus aluiz proxi« 
mis ramis equalibus fpatis adharentibus,plernmq. exop- 
pofito binisaut pluribusctiam ab vno exortu prodeuntibus; 
odoratisatq. per eftatem manibusex quodam lentohumore, 
maximeadherentibus. Flores veto in cauliculorum cacami- 
neexeunt purpurei, ci&i floribus quàm fimiles , fed maiores 
tamen,à quibus filique paruz,rotünde, oblongz,inuolucto 
rotundo contentz , colore nigreícentes, minuta femina ni- 
gracontinentes. Tota planta eft odorata ad(tringens, cum 
humiditate vifcid? odoratá,prae(ertim foliis inhaerens ver- 
no tempore, ex quo patet Ctetenfes ex hac planta ladanum 
colligere. Nonautem exilla, quam Audreas Matthiolus,& 
alii proladano receperunt; quz planta habet folia fonga, te-. 
nuia,inacuftum definentia, foliis (licis quadantenusfimilia, — 9— 
cui etiam plantz quodam anni tempore hamorem lentum , 
odoratum,inharere,multiex recentioribus obferuaffefjtradi-- 

derunt Nos veró complures plantas ex iisque ciftidedigene- 

IC comprehendi herbarii voluerunt, in variis locis vidimus, 
cuiufüis vifcida humiditatis proríus expertes, Quo.cognoui - 
museam plantam minime effe ciftum]edum Dioícoridiszat 

hanc noftramquam defcripfimus (uius opinionis fuiffe quo- 

que vi(us et Petrus Bellonius , qii cum in Creta Infelá plan- 

tas perluftráffet faffus eftladanum non ex vulgari cifto-ledo , js. lib. 
fed ex alid plantcifto nuncupata ta enim de ea fcripfit: Non £5; c7. 
colligitar/ladanij)? ledoyt veteres exiftimátunt,fed exalitiat. 
bufculdeifto nücupatá, cuius tanta cft abuodanriayrt cius re- 

pons montes ifto vefliantor, Natura ca e(t vt defiorentibus. 
floribus vernis,abiedtifq. hybernis foliis; i Due pA 

- ciatu 


Liber Primus. 


Inr.de 


96 PBROSPERI ALPINI.- 

ciatur quafi lanugine pubefcentibus in proximam zftatem ;. 
quz per Soliseüusvliginolo quoda rore pingueícunt, quo- 
que ardentjores funt caloresstanto abundantior ille ros folis. 
junafcitur. Qoare colligimus plantam ex quo tadanum col- 
ligiturnone(ie citum ledum, fedhanc quam defcripfimus ,. 
quam multos annos Pa:auiiin fictilibus conferuanimus, atq». 
eriam nuncalimus. Quo tempore etiam in quo eam infulam. 
perluftrauimus hanc ipfam ftirpem ladanuifi cffe à Creten- 
fibusaccepimus, atq.ab ea Indigenas ladanum colligere, Ad-- 
dimus totam plantani effe odoratam ; & poft vernos calores. 
humiditateilla vifcida , odorataq. réfertifiimam, demume«ó- 
dirmati hanc noftram opiniouem vel ex eo poffe credidimus. 
«quo aperte Diofcorides vbi exprefferat ciftum maren) habe- 


noun Iefolia rotunda deciitoJedoita fübiuoxerit, Ett & alterum. 


350. 


mcd. c, Cifti genus,ledum à nonnullisappellatum frutex fimili modo 


naícenslongioribus foliis & nigtioribusquz verno.tempore: 
quiddam contrahunt pingue, quibus receritiorum nonnül- 
lcs deceptos fuiffe haud leuiter fu fpicatis. Íum.. exquo Dio- 
Ícorides dixerit , ledüm habere foliaciíto longiora , fibi ipfis. 
períuafum fuit cam plantam citi ledi vocati abipfis effe ciftit- 
ledum.Qui (àné neq. patum haliucinati fuerun t,quoniam le 
dimabipfis voctu ny haber £ólia renuia,longa,nultatenus fi- 
guracum cit:£alis,que- Diofcorides iaquit etfe rotunda có- 
uenientia, vade Diofcoridem perciftumledam intellexiffe 
pessum credidimus in aliisà cifto differenrem, quam quod. 
abeat folia ci(li, fed longiocza quidem, qua. verno'tempore. 
humido pingui, odotato infarciubtur.. Ex quibusladanum. 
colligunt. Noscifti plantam ledo vidimus prope Clodiam ci- 
nitatem.in agco iuxti Branduium,& foliis,& floribus purpu- 
1€is totoq. fra &ice fimillimam hoc excepto qnod nullo teni-- 
poreipius foli habt pinguem, odotatamq. humiditatem, 
modum quo Cte tenfes ex hac planta colligüt ladapum intet 
pigmenta odoris caufa maximéexpetitum, & commendati, — 
-& Diofcorides docuit; & ex recentioribus trus Belloniusin 
primolibzo faarum.itinerarium obferuationum.. Eolialedi — 
ctficaciter ad(tringunt ficcant, quo ad fanguinis profluuiumi - 
& purum cruentum atq. ad aliasimmoderatas flüxiones, 


i 


- "M lI. | €uacuá- - 2. 


DEPLANTISEXOTICIS 9I. 
euacuatione(íq. cohibendas maximelaudantur. Ladapum «ve - 
ro quodex ea planta coll igantoptimum eft,odoratum , füb- 
uiride , facile mcliefcens, pingue,quod arenas non collegit, 
nec (qualloreobfitum ef, refinofum; natura ei fpifíandi cx 
Dioícorides calefaciendi,emolliendi;Galenus fcríbit hanc ci- 
fti plantam,à regione inqua nafciturexinaiam,peculiaremq. - 
digerentem caliditatem na&tam fuiffe; ladanum vero calidü 
ad (ccupdumferé gradumeffe , & habere paululum adttri- 
&ionis,e(feq. tenuisfüb(tantie moderate emolliens, ariterq. 
digerens, & concoGorium. Defluentes capillos retinet , ficü 
vinoillinatur cutis,aut fimul cum mirrha, & oleo my rtino, 
ex mulíodiffolutum inftillatur inaures ad tollendum acutü 
dolorem vtiliffime , idem facit, & cum rofaceo diffolutum,. 
ex vino veró cicatrices emédat: Suflitu in enixis fecundas edu 
cit.Inditumautem peffis vteri duritiem emollit , aluum fiftit 
cum vinoantiquoepotum, & vrinam mouet,víum non mi- 
nus habetad vnguenta odoratiora paranda. 


OM Charhe- 


PROSPERI ALD INI 


92* 


Chameciftus . 


T 


1$ 


"Py wot Ws 


2» 
Dm 
P wm 


rmm —— 


DE.PLANTIS EXOTICIS.  — 9j. 
De Chamecifto. 4 Cap. X L I. 


Vaso rz e Xiguefraticat chamaciftus vocata planta elegan- 
tiffima ab vna radice magna;in tres diuifà,longa, 
craffa inacuttim définentinullis ab ea: pendenti- 
bus fibris,colotenigrefcente, quz radix fiad ftir- 
- pemcompareturlongé maxima videtur, Ab hac 
 Iadice exeunt caules multi breues , qui in alios ramulos non 
diuiduntur , qui foliisciftiledi longiufculis fere crífpis biniss 
vel quadrimis ab eodem exortür inuicem oppofitis equali in- 
teruallo pofitis veftiuntur,& fcicunsinghbrefcifi fed mi- 
nores purpurefcentés,à quibus parua filique oblongé nigre-- 
fcentes,qua minuta femina füluefcentia continent .. Viribus 
atque vfibus adcifttim accedit , vndercfrigerantfolia primo 
exceifu ,ficcant fecundo , ad(tringuntque efficaciter , quo ad 
quodcung. profluuium vel fanguinis fit, vel excrementorum, 
foliorum decoQum, & ctiam puluis tritüsex vinoauftero 
taxime commendatur. Pu 


ER, 


eis Píeudo 


94 PROSPERI ALPINI 
Pícudociftusledum, 


DEPLANTISEXOTICI$. — 95 
De Pféudociftoledis. Cap. X L11. 


zu RoPfíeudocifteaccepimus plantam, qua ab vna: 

3 X8. radicelonga craffaque mittit plures. furculos re- 
"Wm ctos, rotundosgracilesfoliis fereliguftri,fed mi- 
. noribusjlongis; interuallis pauciffimis, veftitos ; 
: qui vtrinq. inordinatim in plures paruos fürculos 
RS diuiduntur,in quorum fü mmitatibus flores cifti 
floribus,.longé minoresapparent, à quibus filiquz, rotundz, 
oblongayin acutum definerites,nigrz minutum femen con- 
tinentes. Tota plantainodora,& infipida eft. An quicquam. 
hzc plantaci(ti ledi habeat,non audeo affirmare. 


96. PROSPERI ALPINI. 


Pfcudo ciftusledum.alter 


DEPLANTISEXOTICIS, «97 
De Pfiude cilioledo altero. | Cap. X LI111. 


: Seudoladanum etiamalterum Creticum dceli- 
' neatum hic damus, quod fané herba eft fruti- 
cof(a ab vna radice paruá, cauliculos plures, 
molles,obliquorü foliis myrti,fed minoribus, 
| &mollibusinnigrumalbicantibus, vtrind. bi- 

nis, caule certis inceruallis ambientibus, à qui- 
bus foliis fimul exeuntfloresalbicántes parui, à paruis petio- 
lis pendentes, quibus füccedunt foficali parai, rotundiinacu- |l 
tum definentcs cicetis magnitudinescolore flaue(centes, qui 
femina minuta continent;colore itidem flaue(centia « Facul- 
tates atq. víus nof planélatent. * 


3S 


De Trme 058 N yofícia - 


98. PÉDSPERI MLPINI-. 
. ,Hyefcjamus Aureus. |n. 


e 2a Nafcitur 


ODEPRLANTISEXOTICIL — $$ 
De Hyofejamo aurta ,— Cap. X LIV, | 


* 
cecitab vpà ires seno irt ii i 


plantaruro; (eimina R 


UC im 


400 COPROSPERI ALBINI -. 


Ynlib. 8. 
fimpl, 


errore pro albo hyofcjamo noftri pharmacopzi iis feminibus 
viütur. Galenusde omnibus hyofcjemis perbellé ita inquit, 
Hyofcamus,cui femen nigrum c(lrofaniam ac foporem af- 
fert, fed iscui femen mediocriter flauum cftjpropinquam ei 
facultatem poffidet. Verdiim vtriq. fugiendi funr, vtinutiles, 
& venenofi,ícu deleterij. Coeterum cuius femen acflos candi- 
dus eítad fanationes vel maximé idoncusc(t ,. ex tertio quo. 
dammodo ordine refrigerantium.: Porrófflos eius quidem, 
cuifemeneít nigrum mcdiocrirer purpureus e(t; eius vero; 


€uieft (übflanumleuiter mali colorem refert: exiis cognofci - 


tpr,Galenum hunc nofirnm auream Hyofcjamum Jatuif-. 
fe,quoniam efl & ipfe producens femifte f auefcentia,ideflex: 
hyoícjam:i fecundo genere , qnitamen fert florem aureum , 
fed tàmen vti diximus vterque & aurei coloris, & 2d luteum, 
feu melius, vt inquit Galenus ad mali colorem accedens vni- 
€o genere ex feminibus comprehenditur , quippe (ubflaui, 
quod Diofcorides expreffit, effe teminis fuübflaui, & florislu- 
tei,ad luteum enim colorem &aureus,& niali atl colorem ac- 
cedens,ccedit. Mirari vehementer non potui hanc plantam, 
qua floresluteos,dilutos;fiuealbicantes habet viros complu: 
resalioquin do&tiffimos pro albo hyofciamo accepiffe, (qu& 
Mattheolus proalbo hyofciamo etiam piQiam dedit)cum ex 
colore & feminis fübflaui , & florisad mali colorem inclinan- 


. tisfit procul omini dubio Hyofciamum fübflauum . Albusin 


Aegypto nafcitur qui veré in feminis florifq. colore albicat , 
de quo nos inaltero libro ( Deo fauente) agemus. Sedad au- 
reum Vudy eet Creticum redeo. Quam plantam effe 
fabflauum Hyofcjamum,cum ex feminis colore fubflano,tt 
€x flore luteoaudeo affirmare, tametfi C. Clufius eam pro 
Hyofcjamoszibo acceperit ex Iacobo plateü; Sed fi vidiffetfe- 
minum colorem fübflauumn eam non veniffet fententiam. 
Hyofcjamus,& niger & flauus refrigerat quartoyexceffu, fic- 
catq.ynde partes corporis immodice refrigerando ftupcfacit, 
fentumq. adimit, ex qüo narcoticum cum fit doloresacutos 


€ompeícit. Antiquitas habnit in frequenti vfu füccumalbi.. 


Hyofcjmi extra&tum,aut ex íeminc recenticaulibusfoliifq« 
«ontu mde duos locu cpeor 4 


DEPLANTISEXOTICIS. for 
fa, ad doloresacutos demulcendos , prefertimq. oculorum , 
vndecolliia exeoparabantur; &adaurium itidem dolores. 
&cutos, qui víus tamen horum medicamentorum fenfum 
dolorisadim&tium , qu& narcotica grzcisdita fünt,optimis 
tofectó medicis femper haud leuiter fuit fufpettus. Etenim 
acultatem fentientem in corporibusdiminuere, numquam 
nondamnofum eft. Sed dealbi Hyofcjami yüilitatibusinal- 
terolibroaccuratius. — -—— : 


Wo ETHER 442i 


Planta . 


DEPLANTISEXOTTCIS. —— 1og 
De BofmarijeHachdis fcire Cup X LV. 


JA Lanta elegantiffima mihi ex feminibus Creta mif- 
fis pro.fticade nata eft, qux ab vna radicelignofa, 


. . B9s,furfumobliqoe 
cuam aliquandolongosst otundos 
Inc inde inferi 


quibus eodem. 


pad radicem in tresaut plures furculos diuiditurlon- 


inacutumdefineatibus,fürculis DEM inhzrentibus ,, 
Ctebrisetrinq, exoppofito pofitis in ob 


medicinam. vfus, mihi plane funt ignoti. Perpetua plan. 


Vv 


14 — FROSRPERI ALPINI: 
5o Ando Gramineaaculeatá; 


-DE PLANTIS EXOTICIS. — 10g 
* 


De Arundine araminea actleata . Cap. Y"Epy I. 


bern, ATIUM 
PES. . 
C BA 
Z E fe 
" , - " 
in 
" 


Rundo gramincaaculeatanafciturineainfülapre- - 
fcrtimq. in locis humidis füpraterram ferpens mi- 
re quidem longitudinis,vt longius quam quinque 
"ew cubitibus ferpat,m ultis cramis,calamos e&mwvlanti- - 

bus ab vna radice exeüntibus,digiticraffitie , rotundis, arn 

 dinaceis, geniculatis, inter quos medius ca.teristáquam cau- 
dex craffiorett, & longior, qui hinc inde vtrinq. longis inter-. 
uallisà (ingulisgeniculis, caules prodacit longos,graciles,ge-. 
niculatos , quorum inaiorés ex yna pátteà fingulis trinisge- 
niculis canlicufos paruos graciles, quatuor numero, véelad- 
fümmüm fex itidem promünt, quiá fingulis gebiculis folia 
vtrinq. exeuritinferius lata, (qua latitudine vndjg. calamutn 
à Mehdi enículum veftiendo oculunt)& (üperiusgra 
&ilia, parua,graminea;dura,fpinarui modo in duros aculeos 
definentía,ex quo hic planta tata aculeis multis inftar fpina» 
rum horret, Caules etiam alij omnes à radice profiiientcs eo- 
dem modo,& farculos producendo,& ad folia fc haben, Plà 
ta fterilis ex toto eft ; neg. florem, neg. frndtum , neg, femina 
producens;Nititur breii radice,digiti pollicis.craffitie,à qua. 
paucula radiculz itidem breues fibrofe exeunt; Adnos hanc 
plantam qui miferunt,ipfám arundinem repeotem aculeatá , 


nominarunt. Veté profecto caules iftius plantz? arundinacei, | 
aut calamaceiapparent, habentes à eeniculisad geniculos ca. 

lamos,duros,potiusad arundihaceam fübftantiam , quam ad 
gramineamraccedentes, Ex folijsvero magisad gramen , quà 
ad arundinem hac pláta accedere videtur, atq. etiam viribus, 
quod fere infipida fit; cum leuiffima acrimonia , quo tempe- 
rate frigida,et ficca primogradüerit,effentie cuiufdam tenui 


tatissAtvíusfuntignoti. —.— 


'Xo6 PROSPERI ALPINI 


Thlafpicljpeatum arboreícens (feticum . 


DEPLANTI1$ EXOTICIS.  — 197 


De 7 blafpi Cretico arborefeente, cljpeato , 
Ca. XLI 


A, Hhifpi plantam accepimus arborefcentem,cubita. 

SA QA lisaltitudinisramulos multosà breui caudice di- - 

(04) QW Biticraffitieproducentem longos,rotundos,ligno 

YwXEZU [fosaquibusaliiramuliexeunt qui in fü mmitati- 
bus vtrinq. exoppofitoflofculos parnos , alboshabent , cre- - 
bros, à quibus filiquz patux oblongz depreffe fcutorum fi- 
guraà (uis pediculis paruis pendentes, femen intus continen- 
tes rorundum, depreffum, acre, ramuli fuperius folia pauca 

habent lorigajncana, tenuia in extremisacuta, fed ramuli in- 
fetius ferüit (arculos tenues; multos, ex quorum vria parte fo e 
liola oblonga;tenuia,denfa, fimul (tipata;pendent,qüe incana-— 
funt. Radicenititur hac plantamultiplicitenuilignofa,inuti — * 
li , femina acria fünt,calida & ficca fü pra fecundum exceffum 
tenuis effentie, quz epota vrinam efficaciter mouent, vtilia 
funtad excrementa in pülmonibus ex pectoranda. 


PROSPERI ALPINI 


108 


Verbafculum faluifolium. 


Naícitur 


| DEPLANTIS EXOTICIS. 109: 
De Verbafculo faluifolio « Cap. XLV 11IT, 

"cni A (citur planta pedalis altitudinis,ab radice ramo- 

j fa, quippe ramos quatuor vel plures ferens qua» 
IB drangulos,duros/lignofos, re&os, incanos veluti 

SE albotomento,obfitos, afpero, Qui vtring. ex op- 

.. pofito ramulos producunt tenues. Folia alba to- 

mentofa fafniz fimilia , fed minora in longum rotunda , ma- 

gnis interuallis trina fimul abeodem exortu. prodeuntia fine 
petiolis ,. cibo cánlifffqnomitates circum veftiuntipfos pet 
interualla, flores multiin longis rechistenuibus fimul ftipati 

ytin marrubio, aurei., aluiz floribus figura fimies, àquibus 
ficcedutit femina oblonga.ni greícentia, radicem habetin plu 

Ies, tenues longafq. & lignofas,diuifa. Tota hzc planta afpera 
lanugine candicat , (apore flipticoguitüm inficit. Nos habe- 

mus ttirpem bicubitaler, & ampliorém huicin omnibus fi- 
milem; quam pro verbafco fylueftre, feufalüifolioinhorto 
medico Patauino almus, quadruplo hac noftra planta maio- 

rem. Quod vero hoc noftrum verbafculum non abhorreatà 
verbaíco fylue(trs Diofcoridisquifq. intelliget, vbi memoria ;, yy, ,, 
habuerit; quz Diofcorides de eo verbaícoita fcripfit : Sylue- 4e mate- 
ftrc folia fert aluiazaltas virgas & lignofas, & eirca eas ram ar pe 
los quales marrabium,flores luteos auri emmulc .Namq. no* 

ftrum verba(culum folia fert faluiz non diffin ilia, & ramos 
altoslignofos florefq. luteós auri zmulos,fed vnum e(t apud 
Diofcoridé quod dubíü facit » quippe quod dixerit habere ra- 
mos circü virgas veluti marrubiü;at virgz marrübij nullos ra 
mulos ferunt,fed folia,quo Andreas lacuna aitre&ius in vete- 

ri codiceG:eco legi,folia dluia fimiliagiicum virgas in orbé 
habear,vt'marrubium, fed éum marrubium neq. folia circü 
virgas in orbem habeat, neq. hoc dixiffe potuit Diofcorides; 
crediderum ego de florum paucis inuolucris fore intelligen- 
dum,cum & in marrübio,& in verbafco fylueftre circum vir- 

gas fint calices fiue folliculi florsm fimul in orbem ftipati, 
vnde poftea expreffit, De floribus effe luteosaureos Diofcori- 
desait Flores aureos capillos tingere atq. folia ambuftis effe * 
temeio, Galenus inquit: folia habere vim moderate dige- 


rendi, & ficcandi, ide s .. Rubea 


1:6 PROSPERI ALPIMI 
Rubea arborefcens. 


Rübe4 


DEPLANTIS EXOTICIS — i 


De Rubea arbirefeente..— Cap. XLV 1111. 


Mi Vbeaadarboréam accedensnafcitur in Creta, non 
V3 alpera,fed lenisquz caudice conflat breui,vt digi- 
ej tus,craffo,à qno multi exeunt rami teCLi, rotundi, 
lenes, perzqualia interualla folijs breuibus,rtbia 
4, . .. Hminoribusquinq. vel (ex numero, ftellarum mo-. 

do citcum pofitis lenibus,vettiti,à quorum cacumine foliis 
 €xeüt duo vel tres furculi gracilesinaliosquoq. diuifi in qui-.— 
bus vtrinq. ex oppofito floículi parui albicantes ceznütur ru- 


biz non diífimilibus , quibus fuccedunt femina minitiffina 
nigricantia. Radix parua oblonga craffa ia tadiculas alias di- 
uifa rubei coloris. Tota planta nihil afperifátis habet, amare- 
fcit radix cung quodamauftero fapore, quó non diffimilisfa- 
cultatis ab eritrodano iudicafa eft. Proindeq. habere facultate 
purgatoriam, qua & iecur & lienem purgat multá craffamq. 
. vtinam mouendo, menfes quoq.cit, necnon ea ratione iuuat 

quoq.articülares morbos, prafertimque coxendicos dolores, 


atque uon minus ictericos fanat.. 


112 PROSPERI AELPINI 


Horminum Creticum , 


DE PLANT IS EXOT ICI5. 113 
De Hormito Cretico. Cap. L. 


Aw 4 Orminum Creticumeft planta, qua folia fert com- 
piura humi procumbentia marrubio fimilia, fed 
tanen multo maiora, & longiora,nigrefcétia, mi- 
nus crenata quafi tomento quopiam obduda, 
caules producit rectos pedalis aitirüdinis & ampliores, mul- 
tos quadtangulos,nigricátes, fabafperos, in quibus per intet 
ualla vtrinq. folia apparent ex oppofito abíq. petiolis cauli- 
businhzrentia. In ramorum fiuecaulium fümmitate qua- 
tuor aut fex primofoliola,'parua oblonga, tenuia coloris vio- 
laceifloram qmodoabalijs folijs plané diuerfa cernuntur, ve- 
latielegantiffimi flores violacei. Flores vero ex jnteruàllis 
parui in caulibus verticillato ambitu vt in marrubio afperi, 
violacei dilutioris coloris , quibus füccedunt femina nigra , 
patua,oblonga, minuta,in paruis longis folliculis deor fum in- 
flexis.Radixparua tenuis,lignofaq. eít,inalias radiculas diui- 
fa. Hanc plantam effe horminum fatiuum Diofcoridis: An- 
dteas Ce(alpinusin libro 1 1.de plantis baud iniuria affirmauit 
€um in hac plantane vel vnaquidem nota defideretur, ad fà- 
tiuum horminum conftituendü. Diofcorides de iftiufce plan 
tz vfibusad medicinam, inquit femen tritum ex melle epotiü 
venerem maxime ftimulate, &ex melle itidem illitum pur- 
gareargema,& albugines oculorum. Ex aqua quoq. illitam 
tumores digerit, codemq. femine detrito, & impofito extra. 
hunturaculei po UE affixi, ad quem víim magis 
quam hormini fyiueftris herbam tufam, &appofitam lau- 
uit:Hzc plantaeft perennis,viuitq. nata ex feminibus ctiam 
in Italia,(ed hyeme,vehementer frigida exharrc(cit. Praterita 
enim hyeme,quz diutius vehementi frigoreafflixit percgri- 
nas plantas,innumeras in noftro Patauino horto hormini no- 
ftri interemit (tirpes, quas tamen ex feminibusiterum refti- 
tuimus. : 9 


Liber Primus. 3. quce Leontopadium * 


CPROSPERI ALPINI 


ro 


* Leontopodium. 


Vere 


DE PLAÁANT1S EXOTICIS, 413 
De Leentopodiov — Cap. Lh 


33TE—, Ete quidem ieontopodium wt inquit Diofcori- 
ERIS des herbula pufilla eftdigitalis, foliola quinq. 
Wd. velfeptem ferensab radice exili longa, graci- 
£22 lirenui, teraut quatnordigitoslonga ;hirfü- 
£X ra,quaiuxtaradicemfpiffo flocco canefcunt; 
" .. &inacutiffimum definentia,Intérfolia inxta 
ralicem aliquot capitula à fuo cauliculo deorfum tortiose 
infiexa, in quibusflosniger, & poftea fuccedit femen vfque 
adco fpiffa lanugine inuolutum, vt vix erui queat. Saepius ex 
Creta plantam ficcamaccepi , quz poftea ex (eminenata nul- 
lisreclamantibus norisleontopodiumrefert. At vnum adde- 
dum videtur, quod de Catanàáce expreffit Diofcorides,fcilicet 
hanc plantamarefcentem in tetra flecti & fe contrahiad fpe- 
tiem vnguium miluiexanimati: quam plantam merito Bel- 
lus probat effe leontopodium, & non catanancem , cum hac 
planta aon habeat folia coronopi, neque femina orobi ferat , 
at potius pfyllis. Verum crediderim ego fortafsélentopodiü; 
&catanancem , aut eandem effe plantam , aut faltem fpecie 
. hondifferrz,cum przfertim Diofcorides de vtraque locutus 


4 


dixeritadamatoriaexpeti. —' 


116 


PROSPERI ALPINI 


. Argented. 


jm, 


y 4 
DUC 
NW 


E 
EA 
*€ 


 DEPLANTIS EXOT1CIS. 11) 
De Argentea, Cap. L1 A 


E87 Lantam Cieticam fine nomine accepimus, quam 
» Q Dbenter argétcam ex colore argéteo, quo ipfa va-- 
vi Ww. dique fplendet,nominare libuit; Hetba femicubi- 

ew*$ bitalis& amplior cernitur tota candido tomento 
moliiobfita. Foliofa eft multa fcilicet folia proferens longa 
ab vna rádice parua tenui & à caule E AIR d ad paftinace 
hortenfis quodam modo accedentia , fed longe minora; tora 
tomentoalbo molli & candido,obfita. Caulisà radice fertur 
femicubitalisquadrangulus rectus, totus candidus, intus ha- 
bens medullam albam, mollem, leuem;non leuiter amaram. 

Iuxta veró & foliorum principium;,& à caule cauliculi multi 

recti, quadranguli,qui in cacumine habent calyces rotundos 

latos flaue(centesparuis quammulis obfitos, cyanis fimiles "i 

fed breuiores,& craffiores,in quibus, flores fimiles cernütur, 

aurei,qui in pappos poftea refoluuntur. Planta tota amarefcit 
cum aliquah (lipticitate: Quidam, dixere habere vim purga- 
toriam, at de ipfius vfibus ad medicinam qüicquam certi 
nonhabco. 5 : ev etx lc 


Leuoium | 


110 PROSPERI ALPINI ; 
Leucoium luteum vtriculato femine, 


[ 


7 7A A s n f / : 
1. MZ ig e 
gu. e" 


7, 


" A 


^ 


^ 


EBEE e eta e 777 


apo o td ma al as Lp mad Lm 


Es 


mM? 


Lcucoium 


b PLÁANTIS RYOT1CIS.  üg 
Ie Leucololuteoyvtriculato femine Cap. Ll IK 


gj Eucoium luteum Creticum frutex eft pedalis 
PI altitudinisramulis multis ab radice tenui E:-. 
gnofà, in paruasradiculas diuifa, exeuntibus, 
rotundisjlbicantibus, afperis, in quibus folia 
iE multacircum ramulos denía, fimulq. flipatas, 
RENÉ alba,leucoij vulgaris minora,in extremis latio. 

o ecd ra; afperis pilis ob(ita, dura,quz ingerminum 
filtigijs in orbem veluti aguntur .. Ramuliinfümmitatibus, 
vtiu noftris leucoijs flores producunt plurescircum ftipatos 
à (uis longis pediculis pendentes, luteos quinqua folios par-. 


x 


u0sÀ quibus fiunt folliculi rotundi colore flauefcentes femi- 


na fuis loculamentis continentes,leucoijs fimilia, fed latiora, 
tamenjalbicantia.Planta non eft annua . 


Er Hu. Leucoio. 


PROSPERI ALPINI 


r29 


€ 


- Lencoiuri Cgruleum marinum. 


Herb ula 


1 


DEPLANTISEXOTICIS  — aV 


De Leucoio caeruleo marino. — Cap. LIF. 


Etbulaperelegans viridis atq. mollis fopra tet- 
£4 ram luxuriose ferpens,cauliculis multis, ab y- 
&E na radice patua,tenui,exeuntibusoblique hinc 
gl inde humi procumbentibus; folijs]eucoij lu- 
EI tei,fed mollibus atq. coloris herbaceiin extre- 


fe creditur. 


Liber TPrmw. 


121 PROSPERI ALPIN] 


Vetrbafculum Sylueftie.Creticum.. 


TIC , : ., *Nomine | ^ 


DRPLANTIS$ EXOT1CIS, 1:13 


De Verbefiuh fylucliri Crries Cop, LF. 


'Omineglt&uri 2d me (rpins ex Creta. in(ula 
mifla eft eleg»ntiffima planta herbacea, folijs 
IA verbafci fylucttris, (ed noitaalbieantibus,mol- 
A. lioribuslanoginealbaobuolhus cdule vbicg. — 
.àradice,recto,lo rgo;quandoqu e cübitali,quá- 
! drato; gracili, exocgít multis pediculis paruis 
floresaureosblaBlariz no(trati fimiles, prdito;floribus füc- 
cedunt folliculi rotundiparui,piperis magnitudine nigci mi- 
nutiffimum femen niginm continentesex toto blaBfaria fi» 
miles .QuibusfapénonarQurushac planta erit,vtnos cono 
mineaccepimus,fed filueftiis veibafci genussquam plantam 
Pliniusàfomanis Bla Batiam vocari tiadiditinquitq.effe pla- 
tam verbafco fimilem, folijs minüsalbis przditam , floribus 
aureis, Quod veró ad blaBarias vulgares hac plantareferri 
pofiit ratione non abhorrere videtur,;cum hac fit verbafco 
fi milis, florefd. foll iculosjtq. fcmina ita fimilia,et eadem fe- 
ré efle videantür, dicnnt ábaliquibusarQion fiue ar- 
&urum creditum fuiffe, conflabit, In Italia (emina fata facilé 
naícuntur& planta etiam etii vipir modd ab hyemali fri- 
gore rueatur, Quibus veró viribus , vel vfibusad medicinam 
pecus fignondum deprehenfumà quoquam eft.Eiusfingu- 
ariselegantia videtur fol 


ummodó ino florum aureo fplendo- 
re pofita. Hanc Ioanes Pona,Vercnenfisin fimplicium me- 
dicamentorom fludio maxime erüditus,ex Horo:io Bello 
in (ao Baldo accuratiffimé defcripGit , ipfinfq: & imoginem 
dedit,quz aliquantuliim differensà no(tra vila eft. Vnde fore 
ta(fe iftiufce eiufdem planta varias diffcrentias obferuati 


hauderitinconueniens. : 


124. PROSPERI ALPINI 


Catduspinea Thophiafti cumradice. 


4 


t u$s E T . peras? : E Rn PR a 


er : AU 
Dor pL S m I a gc 
L cuim A E o LT ATULISUCETGEKU e 
- "LT Ot EI—TIPNC ZI "E. du 
Us. rus k $C » 

PEEL. Ages v jo AS siu SR ACIES na 


135: 


DEPLANTIS EXOTICIS, 


Cardui pince Figura altcra fine radice. 


Plantam | 


126 PROSPERI] ALPIN 
De Carduo pinea T hiophraffá Cap. LY 1, 


"4 Lantam integram ex Creta accepimvs pro legi- 
ed 7$ ; timo Chamzleone albo. Qua.ab vnica radice 
dd cxit;foliaq.numerofa producit, loga,multajfi- 

mulà radice prodeuntia, vt digitus lata in ner» 
uum acta, papyri feu cy peri folijs proxima, fed 
? albidiora,duriora,latiora,& lenia,inquorfi me- 
dio quafiobrutum caputacanaceum occulitur, fpinis exte- 
rius longis, denis, in crucis modum a&is,cu(loditum : intus 
, veró lanuginem albam;derifam;induratam;in qua & exterius 
in codem capita circa fpinas gummi paruum colore fulue- 
fcés, maftichi fimile, odoratum;& calidi guft us,inharefcens, 
cernitur. Radix veroccraffa vt pollex , longa fenfim ac (enfim 
gracile(cés in extremumq. in tenui ffimam defincps exterius 
fuluefcensin nigrum inclinans ; intus alba, fuauiterolens fer- 
idiguftuscarImz fimilis, ab eag. differés remiffo iucundio- 
tiq. odore . Hanc plátam video multis.Chao:eleonem albem 
creditam fuiffejquo nomine etiam ipfam nos accepimus,quá 
tamenopinionem numquam laudare potuimusco vel vno 
argumentoperfoafi,quod'hzc planta neutiquam chameleo- 
nialbo Dioícoridis conueniat, cum praefertim chan:cleonal- 
busfolia ferat fylibo fimilia, fed afperiora & acutiora, & ca- 
, puütfpinosii cinparz modo radic&q.habeat quadantenus aro- 
ma,olent& graui tamenodore & dulce.Noftra veroplanta fo- 
lia habet multa ab radice longa ,paium lata,zquali corticeac 
 lenipraditajnullis incifuris neq. acuta,nec afpera, fed]enia,& 
caputferat vti dictum eft ,folijsfere latens , exterins magro 
ftudio fpinis pulcherrimis,atq.longis foliolis, veftitum.'Quod 
gu p Lebcitboh autem ex radice, vtde'Cbamelconeal- 
boexpreffit Diofcorides, emarat,fed totum circa caput con- 
crefcit, feilicet circa fpinulas,caput echinacébm, veftiétes at- 
que infüprema parte alba, vt ita dicam, pappofa femina conti 
nente. Addo huiufce planta gummi nonconflare vim mort- 
tiferam habere, vticonftat de gommi chameleonis , quod 
Xx iam gtaci vocauere ,quod exitialevcnenum cffc Diofcori- 


- 


DEPLANTIS EXOTICIS. 127 
des expre(tit.Huius plante proChameleonea multis credita 
gümi quod maftiché (imulat, mulieres Creticas ma(tiches 1o. 
co dentibusatterere, Petrus Bellonius e(t au&or,& Honorius. 
Bellus perfna(us hanc plantameffe album Chameleonem in 
epiitolis ad C, Clufium fctiptis , recitatin Creta pueros hoc 
guamiexechinolegere & aliquantulum mafticare,& poftca. 
digitisleuigare, & complanare, complicatumq. in veficulae 
formam füperalteram manum fortiter impellentes, edere,, 
Hocq. cffeludigenus paetis (ydonijs familiare etiam tradi- 
dit.Quibusnon eui profe&ó coieQuta,affequimur illud gü- 
mi noabhabere facultatem venenatam, quod in: ore libere & 
abíq. vlla noxa,dentibus tra&etur.Hinc etiam depreheaditur 
bocgummiab fxia differre, quod circa radicé chamatleonis. 
quzvenenata eftcolligi Diofcoridesauctor fit.Quoetiam li-. 
quidó conftabit hanc plantam non cffe chameleonem albi ,, | 
vtfalsà multis fuit perfuafum , qua igitur planta erit nicha- 1«1ip, e. 
melcoalbus hzc firiea inquam vt credidimus de qua Theo- 7-999 
 phraítus ira: fcribit, Cardus piuca haud.multis prouenirein ^ ^ 
locis potett.Eftab radice foligera qua de medio feminalisaca- 
nus veluti malumextuberat folijs nimirum ovulratus, Hic 
lacry mam iucundi faporis parte profert poftrema , quam fpi-. 
nalem.maftichen vocant, Nefcioan melius hac plátaà Theo. 
phratto defzcribipotuerit. Addo vt magis pateat hanc plantam 
non eile chamcleoné album, de hac planta ipfim Theophra- 
flum, fcribétem ne verbum quid&ixiagummi feciffe. Aliqui. 
€tediderunt ixiam gummieffe propriam nigri chameleonis ,. 
& nonaibi, Neque eft. vcputemus quodaliquibus vifum fit 
hanc plantam ixia,venenati ga mmi,plentam à.Chamgleone- 
diflinttam,quoniam codexgracus T heophrattiiftiu(ce plá- 
tz gummifcilicet cardui pinez [xinen habeat;ex quo aliqui 
lioc nomine deceptiexiftimaruntetfe ixiam de qua Diofcori- 
desio (zxrolibro de msteria medica inrer uenena compre h&-. 
fa egit. Namq. fi cardus pineaixiae(f-t procul dubio haberet 
vig venenatam,cuius qnidenrexpericra effe,nu pperrime (ae 
tis aperte deprchbendt, oftendimus. Neque efic poteft quod. 
per eardum pineam., chamaieonem albü vt perperam quia 
Grzaps codex Theophrafli ín. habet) EE fuit 


138 PROSPERI ALPINI. 

perfüafum, Theophrattus intelligi voluerit. Nüquam enim 
plantam aliquam bis Theophrattus defcribere confueuit,ete 

1atib. 6. nim fihic Chamzleonem album defcripfit, & de ipío egit, 
i quamobrem iteríi poítea,quippein libro nono hi(toriz plan» 
tarum accuratiffime fcripfit? cur & hic folummodo dealbo 
11645. meminit & non de nigro vt fecit in pofteriori libro? omnes 
quidem confüeuerunt dealbo & de nigro chamzleone fimul. 

agere,quare hic no de Chamceleonealbo, fed de alio carduo, 
quem Cardum pineam Theodorus Gaza eft interpretatus* 
t5 1.1, Certe vtetiam de Chameleonealbo dicam fufpicor abíq. du- 
obíerust. Dio Petrum Bellonium, ( qui dixit fe vidiffeiuxta Idam mon* 
— "inoP temin Creta verum Chamzleonem &album,& nigrum;al- 
bumq. habere radicem humanz coxa craffitiejatq.apud nos 
nuíquam hofce veros Chamzleones nafci , folummodoq. in 
Creta infula) deceptum fuiffe , quialiam profecto plantá pro 
albo Chamzleone viderit; Adnos Iofeph Aromatarius Afi- 
fenfis iuuenis doctiffimus ex affo monte miffit ni fallimur 
- legitimum Chamaleonem album Diofcoridis defcriptioni 
plané conuenientem ; quo cognouimus non differrealbum 
Chamzleonem nigto;nifi coloris foliorum differétia,quo* - 
niam albus folia alba, & niger,nigra habeat, vnde vulgaté Cat- 
linam ex foliorum nigro colore,nigrum effe Chamaleonem 
non dubitamus.Quod cum fit verum,cur & Bellonius & Bel 
lus, plantamcardum pineam à Gaza vocatam, quod non- 
nullas chamzleonis notas habeat , credidiffe efle legitimum 
Chamzleonem album,quz planta tamen folia noh habet fy 
libi,fed penus papyri,aut caricis,non afpera,non acuta, fedle- 
nia, nullis fpinis crenata: neque circa radicem lachry mà fert; 
vt de Chamzleone expreflit Diofcorides, fed in capite, & hzc 
de carduo pinea diQa füfficiant. | EP 


DEPLANTIS EXOTICIS. 7129 


Echium Creticum, 


130 PROSPERI ÁALPINI- 
De Echio Cretico.— Cap. LV 11. 


Ro Echio ex Cietaaccepimus femina paruo , rotü- 
| dainlongum albicantaa tritici magnitudine,figu- 
fA. ram vetovíq. adeo ferpentis.viperci capitis pre- 

swa X& (c(crebat, vt incritó capita tot viperarum nobis. 
vifa fuerint.Seminahzc terrz com miffà ficuti feliciter,nata,, 
füernnt, ita ex ipfisquz nata (unt planta, difüicillimé à nobis. 
conféruari porüerunt, vpicam tamen plantam perannum in. 
horto hibuimus,exqua eiusimaginé delineatam hic datmus.. 
Hxc planta fert ab radice complura foliaoblonga, tenuia in 
acuzum definentia albicantia, qnadantenusad anchiufam ac-- 
cedentia ,fedlpnge minora ,craffa pilis veluti fpinis tenuibus: 
£fperaatq. horrens. Cauliculos &medio foliorum producit 
mum vixaltos; rotundos;afperos, pilistenuibus,duziq. ob. 
os,in his parua foliola;longaafpera pauciffima fine petiolis. 
cernuntaritidem albicantiainon vtrinq. fed exvno latere in-- 
ordinatim longo interuallo pofita.In (üetins vero caulieulis. 
- flofesmulti fparfim in fnis afreirimiscalycibus paruis obló- 
: is quafi corymbos feu vmbeilam facientibus; exeunt lutei: 
anchufz fiaillibus. Quibus fuccedunt femina parua albicátia. 
 figuracapita ferpentum xmulantia. Radix parua lignofa, fub- 
c(t & nigra, in paruas radiculas diuit? hac eft.planta quà pro 
Echio ex €reta accepimus. De quaaliqui dubitauerean veri: 
echium fit,quod floresiflius plante neq. fint purpurci,neq». 
fecundum folia natcantur , necminus.fplia fubrub:a fint, & 
non ex.vtroq: latere vtexprefbit Diofcorides pofita .. Verum. 
niza veroetáetiam qug & Diofcorides & alij de hac planta. 
ripferunt nos accuratius confiderauerimus,noft ram planta: 

10 155, ,, Cclium effe ex (emine , & alijs confirmabimus Diofcorides. 
$t suechm italiaber: Echium habet folia oblonga; afpera, aliquan-- 
pag. tum tennia ; anchufz proxima , minora tamen,(übrubra, & 

viEC Pen »fpinulas tenues. incumbentes, quz etiam folia.exa- 
Íperant:Cauliculostenues multos;& ab his vtring.foliola mi. 
nuta, expanfa , nigra, in fümmo caule proportione minora ». 


Eloresiuxiafolia purpureosin quibus femina capiti vipera- — 


" 


DEPLANTIS EXOT ICI. 131 
rum fimilia infint, Radixdigito minor eft & fubnigra. Pli- 
nius tamen d: hac planta (eam Alcibiadium vocans forteab 
ipuentore Alcibiadio vt Nicanderauctor eft ) inquit Alcibia- 
diem:qualis effet herba apud autores non reperi fed radice 
cius & foliatrita ad (crpentis morfüs imponi &bibi iubent. 
Poftea vero eius iterum meminit duobus fignis eam [nobis 
monftrando, inquit autem. Item altera que lanugine di(tin- 
. Buitucfpinofa cui & capitula vipera fimilia funt, nos vero in- 


In 1i.37* 
cop .5* 


In li, 35. : 
cap.g. 


tetalias notas vnam precipue magnifacimus, quippe quod. 


habeat femina in quibus ferpentum capita vereqnidem, & 


apertiffime, impreffavidentur , quare huicfigno masimc fi- 
dere voluimus,quonatura hominibus voluft pre&monftrare, 
quantum ea planta valeret aduecfusferpentum moríüs,vnde 
mirum nonct( fi vt Diofcorides atq. alij tradiderunt , femina 
trita epota ex vino, vel ex acetonedum preferuent à viperarü 
morfibus & aliorum ferpentum, fed quibimmo etiam de- 
morfis ab ijs prefentanco (it auxilio.Succus etiam foliorum, 
& femina trita morfibus impofita idem prz'ftant efficaciter » 


- 


aX R Pica Nardus 


132 PROSPERI ALPINI 


we 
; Nardus dese Giwict- : 


DE PLANTIS EXOTICIS. 133 
De Nardo montana Cretica 2 Cap. LE. : 


I Lintamin Cretelocis humentibus nafcenté her- 
7n: C P9 baceampro Valerianaaccepimus,qua £oliofa eft 
i! EAM abradiceq. fett quatuoraucquinq. foliarotüda, 
$R viridia, mollia,intus veluti cauitatem habentia 
ES. magnitudineac fere etiam figura foliorum afari 
à fais longis pediculis pendentia, quarum quedam pofterius 
nata vtrinq-velutiauriculashabent, Inter quz caulisfertur 
longus, rectus, rotundus, cauus,valetianz quam fimilimus, 
qui in fümmitate bis vel ter vtrinque ex oppofito habet fo- 
lia alia altérius formz quippe. valerianz vel eryogij fimi- 
lia mollia primo quz in caule fpectantur, & poft hzcalia eo- 
dem modo vifünturadhucà proximis plané diffimilia,quan- 
do hzc longa fint tenuia vtrinq. inacutum definentia, falicis 
folijs proxima & hzc funt iuxta vmbellarum exortum , qua 
fuis pediculis primo iuxta alarum cauum feruntur, & poítea 
in cacumine fiunt amplzslatz, floribus cádidis vaierianz om- 
- nino fimiles atq.etiam feminibus.Flores veró fuauiter olent. 
Hzc plantae(t donata binis radicibus oblongis, nigris, odora- 
tis, nardum redolentibus, & quibus fibrofz radiculz pendent. 
Pronardo montana fed Crética quód à noftrate nardo mó- 
tana differat, hanc plantam effe accipiendam haud dubita- 
mus, przfertim exradice nigra in binas diuifa nardum maxi- 
me redolente, ac vel étiamex folijs ecyngii non diffimilibus , 
non duris,fed mollibus, cum prafertim ijs notis nardi mon- 
tanam exprefferit etiam Diofcorides . Neq. eft quod in textu 
Diofcotridis legatur,neq. caulem, neq. fructum, neque flores 
ferre , quando füperius hec meminerit, cum dixerit; ipfam 
nafci caule & foliis eryngio fimilibus, minoribus, minié ta- 
men fpinofisafperi(que. Non enim viri eruditiffim: in codice 
Graeco legu nt$7s d xata Cura xapmréo , «uva cydot esed. fed 
€vut$y& ide(t neq. caulispeque fractus, neque flores fert.fed 
evuoepe, ideft confert quafi dixerit, quod radix fola víam ha- 
betad medicinam,propterea neq. caulem;neq. fru&um,neq. 
florcs quicquam conferrequia hzc omnia fint inutilia, fola 


enim 


134 PROSPERI ALPINI 

enim radixquz fit admodum odorata vfui eft ad medicinam. 
Hanc plantametiam.Ioánes'Ponavirin fimplicium medica: 
mentorum cognitione maxime eruditus, amicu(q. admodü 
mihi familiaris, & pluribus nominibus obíeruanaus in fuo 
Baldo accuraté defcripfit. Radix calida e(t primo exceffa, & 
ficca feré ad fecüdum,habet minorenxadítrictionem quá ha- 
beat nardus indica mixtam habet effenti & calida oriri fub- 
ftantia, & amara non multa quà craffos humores per osafsü- 
pta inciditextentiat atque detergitscx ftb(tantia terrena itidé 
a(tringente quamquam minusIndica & Celtriaaftringat.Vn : 
demoderata aftrictioplurimum facit, vt efficacius acris, & 
amara (ub(tantia extenuet craffos humores, &cofdem,& vi* 
Eee at. Quo mirum noneft, fi ad vifcera obítrudia 


plurimum faciatpurgat enim per vtinam,& obid itericis re- 
dücdioet. Res agde : ; ( 


DEPLANTIS EXOTICI1S. 135. 


- Vifcaria maxima Creticá « 


136 o PROSPERI ALPINI 
De Vifcariasmaxima Cretica. Cap. L1X. 


R3 Lanta vifcoffiffima nafciturin Creta infulaincu- 
I iusramulis fere femper beftiole infidentes depre 
hení$ cernuntur , atq. ita tenax ciu ce planta, ra- 
morum viícida illa hümiditas vt aliquando vel 
etiam paruzauiculz multum deprehenfíz deti- 
 neaatur. Hzc planta adlycnides fylue (tres fortaf- 
sé accedere videbitur. Planta eft foliofa,etenim ab radice lon- 
ga craffitie pollicari alba,fenfim ac fenfim gracilefcente,dura - 
& carnofa tert folia innumera fei& ioferius gtacilia , fuperius 
lata,in acutum definentia,craffa,dura, alba, derfifiimé fimul 
ftipata,auriculz vrfiluteo floreadmodum fimilia, interque 
€xeunt ramuli numero plerumq. decem, & plures etiam fe- 
micubitum,longigrac:les rctundi,raré geniculatialbicates» 
: humiditateadmodum vifcida,obfiti,ià quotum fingulis geni 
culis)bina folia vtrinq. exoppofiro pofita, exeüt, parua,obló- 
-ga,tenuia;aliorum foliorum figura.In fummis vero caulibus, 
ramulifüé iuxta geniculosferunt ex oppofito vt folia duo fur 
culos qui in cacumine tres aur quatuor,aut ad plus quinque 
flores, muícipule vulgaris perfimiles , feruntq. primo flores 
in cacumine fuis pediculis pendentes, & inferiuscx duobus 
ramulorum aut ad plus ex tribus genichlis itidem ex binis ra 
mulisin fuis patuis petiolis lores producurt;adcó vt ramulo- 
rum fümmitates floribus multis fcateant, à quibus füccedüt 
vaícula patua rotunda,inácutum d«finentia,os exiguumdé- , 
ticulatumq. habentia,plané vulgaris folemonii proxima, in- 
 tusfemina minuta nigra, vt in OCy moide apparent, continens 
tia.Hanc plantam ad fylaefires lycnides referendam effe faci- 
lé credidimus Ferrardus Im peratus vir doGtiffimus, & in re- 
rum naturalium ftudio celeberrimus vocabat banc plantam 
vicariam auricule vrfifolio, neg. immerito cum feratfolia 
vt diximus, & magnitudiné,& figura, & duritie, craffitieg. & 
si. Clorequam fimilia.Ilofephdecafa boha aliam vicariam hoc 
cp;. mHOmine voCaffe vifus eff; vt C. Clufiusin fuis poftremis plan- 
tarümjrariorum obferuationibus tradidit ; namq. (cribit €x 
| femini- 


| 
| 
| 


Qu rg 


x E 
i 


-——— 


.. DEPLANTIS EXOTICIS. 137 
feminibus à Iofepho de cafa bona horti Pifani ptafe&to ex 
Creta acceptis fibinatam plantam vidiffe, quamlycnide fyl- 
ueftrem lati foliam nominautt , Cuius iconem etiam à Iaco- 
bo Plateà accepit.Diximus hanc vifcariam aliam effe à noftra 
propofita & merito ni fallimur, cum ea planta cuius imagi- 
nem Clufius dedit maximé differatà noftra, quod nimirum 
fit vnicaulis, & hzc multicaulis, caulifq.eius fit tres cubitos 
longus,& ramo(us, & no(lrz viícariz caules vix cubitum at- 
tollantur,nullofque ramos circum ferant, iisexceptis in qui- 
bus flores producuntur,amplius illius folia pauca funt, & ra- 
dix fibrofa,primulz veris perfimilis,& noftra folia innumera 
feié fünt,(imuldenfiffime (tipata,& radix craffa,& longa, mi- 
nime fibrofa, quare hzc planta à nobis propofita ab ea quam 
Clufius dedit long? diuerfa apparet. Fortaffe , filycnis Coro- 
naria crédita, fit vera antiquorum, hzc noftra nonabhorrebit 
à fylue(tri,& eo magis quod referant quiad nos miferunt, ra- 
dicem, & femina purgare per aluum flauam bilem, & iGisà 
fcorpionibusauxilio effe. Nos veró quicquam:certi de iftiu- 
- fceplante viribus,& vfibusexperti ümus,Radix infipida cum 


tota planta;atq. inodora, 


RI AEXPBINI 


Anchufa humilis. 


PROS PE 


24 


* 


— Áo 
T TR REST me 


DE PLANTIS EXOTICIS. 139 
| - | 
De Anchufabumili. ^ Cap. LX. 


Nchufa humilis elegantiffima inlocis montofis & 
4 filuis Cretzinfülznafcitur,qua ab vna radice (loza 

zw pollicari craffitie, in extcemum fenfim ac fenfim 
WWSME cracilefcenterubefcente colore, magnitudine , & 
figura radici carduíi.pinez maximé fimili, in terramoblique 
acta) plutes furculos femidigito longos producit vtrinque fo 
lijslongisalbis anchufeproximis , (ed minoribus denfiffime 
vndiq. veftitosatq. in (atmitate ipforum flores cubriad pür 
puteum inclipantesia fuis paruis caly cibus fpectantur ancha 
ft maiotibus., figura colutez veficariv à quibus femina pro- 
ducuntur,techis paruis oblongis afperis albicantibus. Radix 
tempore etatis fücco rubroturget,quz manus rubro.colore 
inficit. Ab ijs geotibus multis laadibus concelebratur ad fer- 
pentum morfusac non mínusquam Echio;adid & radicem, 
& folia; & femina ex vino alfumpta efficaciter przflare. 


146 — PROSPERI ALPINP 


»" , - . * *. : 
Equifetum Montánum Creticum. 


Equifcti 


DE PLANTIS EXOTICIS|. 14i 
De Equiféto montano Cretico . Cap: LXI. 


r2 a Quiícti planta nafcitur in montanis Creta, qux 
"3$ quartoequifeto Mattheoli eft maxime fimilis, 
jn hocabea diff:r&s , quod Creticum equifettim 
flores ferat circum virgarü geniculos atq.-in par- 
| uis filiquis (emina minuta habeat. Hec planta fert 
abradiceduos vel tres caules longos;graciles,geniculatos,ui- 
gricantes fürfümobliquéactos, quorum profedo caulium 
quilibet,& infecné, & füperoe vtrinq. exoppofito alias virgas 
profert eifdem fimiles,à quorum geniculis flofculi apparét,à 
quibus techz paras rotundz,obloge,rubefcentes,in acutum 
dcinentes,(ücceduat,femina minuta continentes, Radix par- 
ua eft,longa, in duásdiuifa, tenuis, aliquibus fibris ab ca pen- 
dentibus, tota planta fapore eft (tiptica planéinodora cü leui 
amaritudine, nonpulli putant effe equietum quartum Mat- 
theoli, quando cum equifeto quarto quam maxime conue- 
niat , differt nihilominus, & flore,& frudü.' Quoniam illud 
Mattheoli íterilee(t nec florem , nec fructum ferens , omnes 
indigenz herba vtütur(quod frigida fit, ficca, & maxime ad- 
ftringens cum leui diuariiu dibe Ad uodcumq. proflunium 
. velfanguinis ve] exccementorum cohibendum. Iis qui per 
tuífim ex pe&ore & ex ftomacho etiam vomitü fanguinem 
excernunt , ant (accumex vinoaut aquaad duo coch!learia 
exhibeat. Ad fluorem fanguinis ex naribus, in nates ipfas füc- 
cumimmitrunt,ad menítruum proflouium,ficad vteri pro- 
fluuium faccum ex peffo indunt.Quó efficaciffime cohibent 
minufq. etiam ad idem atq. ad dyfenteriam fuccum per os 
vtiliffiméexhibent; fant qui aquam flillatitiam por vn- 
tiasquatuor pro vlceribus renum,atque veficz, ocum 


iuuam.nto 


SSZPLNI 


e 


PROSPERI 


143 


2 


Eecticums 


Marrubium nigrum C 


DEPLANTISEXOTICIS. — 14j 
De Marrulio nigro €retieo. s Cap. L Eb c 


ute Legansad nos ex Creta infula delata eft pláta mar- 
2X rubij nigri nominevocata. Quz ab radicibus mul 

4 tis primulz fimilibusfolia complura profert ob- 
m longainextremisacuta, paruis tuis pediculis fur-. 
- fam in orbem actainigra, & nigra lanugine obfi- 
taymarrubij albi folijs maiora,lopgiora,& latiota, magnitudi- 
ne, & figura ad apiaftri feréfoliaaccedentia, E quibus fan& 
duos ve] plares catiles producitlongos,re&tos,quadrangulos,. 
D/8tros, perinteruallageniculatos,in quibusà fingulisgenicu 
lis exeunt circumipfos ex oppofito folia complura,numero. 
feré feptena;ac pluraetiam Bilenp: psodbey imilia,fed lon- 
8c minora,multüm nigricantia,que circum ramum vcluti in 
otbem aguntur, in caulium fümmitatibus flores/vtrinq. vir» 
81s ambiunt, non diffimilesà marrubi; floribus itidem nigri- 
cantes. Tota planta colore nigricat, vt de indu(iria ab aliquo. 
Videatur eo colore infecta. Fortafsé ex lioc colore aliquis cre- - 
det hancplantam effe legitimum marrubium nigrum anti« 
quorum , Atingenué dicam hanc plantam nobis prorfus .no« 
uam videri abomni marrubio diftinGam; quippe, & à ni 
ballote vocato,& abalbo;tum quod neq. hac antain foliis, 
neq. in floribus,neq.in foliorum,florumq. pofitü,neq. in hoc 
quodipfa fit expers & faporis & odoris , vnde & nos quicqu&. 
de ipfius viribus , atq. vfibusad medicinam certi habere pa» 


fuimus. Y 


144 


PROSPERI ALPINI 


sooo Saxiphraga. 


$^ Aw : 

* ! t T ES 

T xr : 

; 

d 

og 

: i à 

a 1 

1 - Ae : 

" 1 * r^ 

Í (5 nd : 
H 
- 

Se: s A 

e dun ad 
^de 


Nafcicur 


DEPLANTISEXOTICIS. xag 


h. 


De Saxiphraga. | "Cep. LXI. 


y Afcitur, & inibi inafperis, & faxofisin xorumq; 
rimis;planta,quaab vna radice lóga,tenui,in gra- 
cilitatem definente, paucis fibris parte fuperiori 


maguitudine proxima , atq. inter folia fert hec planta, fIo- 
fculos paruos capillaceos albicantes. Tota planta eft inodora» 
atq. infipida feré , quam indigenz putant cffe foxiphrapam 
Diofcoridis,tum quod fit frutex fürculofus in petris & afpe- 
ris locis nafcens, tum multo plus quod calculos in renibus va 
lenter comminuat, atq. expellat, Radix iftiufce plant ad 
drachmam ex vino,ant aquaepota, tum etiam quonia planta 
epithymo non fit diflimilis etenim non minus frequentius 
epithymum circum tragoriganum quam circa ipfum thy- 
mum nafci in Creta infula vifitur. Neq. enim nos multum 
laboramus, an ingraciscodicibus legendum fit 72 eerfvuz, 
an 72 3uu& , aut neutrumlegendum fit vt multis fcriptoribus 
vifum et. Satis effe dnximus vt faxiphragam hancplantá no- 
minauerimus,quz vi przcipua valcat ad comni;inuendos cal- 
culos, & in renibus, & in vefica etiam;illofq. przfertim,qui 
nondum ad lapideam duritiem coaluerunt, experientia co- 
gnitum eít,radicem tenuiflimé tritam , & exvinoalbotenui , 
aut exaquaanonidis maxime valere, vt in renibus, atq. in ve- 
fica calculos com minuat, atq. expellat. Quó indignum mihi 
vifum non eftantiquorum faxiphragam eam dicezemus, 


ILIA IA 
[T EEPECLIM 


*. x iber Trimute T Polium 


UPBROSPRÉRIJGLPINI 


146: 


.^ 


. Inmi- 


DE PLANTIS EXOTICIS. 14* 
De Tolic&napbaloide. — Cap. LXIP. 
$73) N maritimisCretz infulecopiofiffi me prouenit plà- 
3ET| taquam ad nos propoliomarieo amici demiferunt 
$44 forraffeà quadam fimilitudine ad polij folia;atq. ad - 
cdoré,& faporé,cuius quidem flores iftiufce plante 
haud omnino vidétur expertes. Tota plátatontétofa eíl cádi- 
daatq. maxime mollis, Fcuticat ab vna radice longa,tenui;de- 
 mitiéte ramum obliqué a&um folijs paruis figura polii ma- 
lotis,no di(Timilibus prefertimq. per exterins poliimodocre- 
natis totis mollibus,caudidis,tomentofis,finrulq. adcó ftipa- 
tis,vt ipsü caul& occulat,ex hocramo oblique pofito,complu 
res exeunt caules re&tilongi,rotundi;candidi molles, hinc in- 
de per interualla foliolis referti páruis » oblongis inferius latis 
abíq. »ediculoramisinhzrentibus, in acutü definentibus per 
exterius modice crenatis ex toto tomentofiscandidis molli-- 
bufq. inter quorundam foliorum alas,exeunt germinj longi, 
gracilesitomentofi,denfis foliolisoblongis ftipati. In fümmi- 
tatibus vero caules dinidumtur in plures cauliculos fubtiles, 
redtosiinquibustlores,vmbellarüi modo lutei, fuisparuis ca- 
lycibus rotundis,contenti, qui in pappos euadunt,inter quos 
funt (emina parua, tenuia, flauefcentia, molliaq. Radix cft te- 
nuis,!onga,lignofa,& dura. He iftiufce plante delinea-- 
tio. Qua conítabit non effe Gnap lium Clufti, quod offendit 
dm. in Valentini regni maritimis atq. in littore maris iuxta, .— 
Monfpellium , tum quia foliailliufce planta figura , quippe ose; ca. 
Quod myrtifoliis magnitudine,& figura fint (imiliaymaxime *6 
differant; neq. pilis infe&afünt, fed tota tomentofa apparent, 
praterea, neq. quicquá odoris, & faporisad poliumacceden- - 
tisflores gnaphalii fapiunt.' Quarealia hecnoftca erit planta 
non parum ad polium & gnaphalium accedens. vnde ros po- 
.. lium gnaphaloidem ipfam Jubentius nominauimus;polium 
-gnapbaloidem inquam;quod foliorum figura, & fapore ama 
TO,& acri polium maxime reprefentet, gnaphaloidem vero, 
quod folia tomentof(a (int,& pro tomento,gnapbaloidem ve 
ro quod folia tomentofá fint, & pro tométo víu ges poffint 
flores & cymz fupra fecundum exceffum calidi fant, & ficei 
primo, vndedecoctum obítru&tos maxime iuuat; & ad vrini, 
menfeíg. mouendos,efficax eft. ga : 
; o de Sanculina 


PROSPERI ALPINI 


Santulina flore amplo. 


DE PLANTISEXOTICIS i49 
De Sautulina flore amplo Cap. LXV. : 


gs Lantaconfpedu tenera mollis ac delicata tota 
candida nafcitur in montanis illufce infala ar- 
borefcentis figura, folijs parnisoblongis mul- 
tis fimul ftipatis circum ambientibus ramulos 
d X fpiffirudine occultantibus candidis abrota- 
3 .. Rhifemineadprimé fimilibus, non tamen per 
exterius ferratis. Hac planta ab vna radice longa, craffa, tene- 
ra, caulem rectum, rotundum, digiti craffitie;album ex quo 
VIIBC Cxeunt rectz,graciles;coniplures,in cacumine in fürcu- 
los duos,vel tres diuifz habentes flores (antulinz, fed quadrus- 
p'o maiores,ad calendulz vul gatis magnitudinem,atq. aureü 
colorem maxime cedentes,d quibus füccedunt femina mi- 
nuta, oblonga foncb: proxima. Nuíquam hzc planta vel odo- 
rem fpirat, vel linguam amaro fapore multum inficit, amari- 
fcula epimyt vix perci pi queat,apparet. Ad me hec planta no- 
mine fantaling montanz Cretice olim delata eft, quas eos, 
qui fic ipfam nominárunt neutiquam defrandare volens, eo- 
dem nomine hic eiusimaginem delineatam dedi. Tametfiyvt 
dictum e(tparu'm amaroris habcat, ficcat , parum calfaciens 
cum leui adftritione.Quibus mirum quidem non eft,fi mul- 
füm apud mótanos hominesapud quos hzc planta naícitur, 
ví m herba habeat , & ad vermes in pueris interimendos per 
os affumptasaut eius füccus vel decoctum ad i&tericos, & ob- 
ftructos,& ad moüendam vrinam efficax fit, fordida quoque 
vicera,(ucco illitaaut puluereafper(ajrelationeaccepimus. 


€653706 037 
Ge 3o 6eoP Sa 


X, et 


| fnt 


BIN 


PROSPERI AL 


jo 


:d 


- Holofteum. 


DEPLAÁANTISEXOTICIS. ^ iji 


De Holoflens. | Cap. LXF I. 


CAIc damus pláram;que antiquorum holofteum me-- 
d & rito creditaeff;aa(centem in ijfdem locis, Fruticat 
] $ palmarialtitadineab vna radice tonga;tenui,alba,. 
| mue ws. multis ramis,qui parum fupra radice, producüt fo 
lia multa; longajin cu fpide definetia, tenuia, & fubtilia;per in- 

. ferius, & iuxta (ammitates parum lata;ad fimilitudinem plà- 
taginis tenuifoliz,recta, mollia, & alba , inter qua exeunt cau-- 
liculi re&ti,rotundi; graciles, ferentes in cacumine ípicas cum , 
fuis floribusalbicantibus,coronopi proximis . Tota planta eit 
folio(à albicat , incanatactui maxime mollis fentitur, parum 
adfliriogit, & radicem habetalbam tenuemq.Quibus quidé 
non videtur abhorrere à legitimo Holofteo Diofcoridisde 
quo.idem.ita fcripfit:Holoftenm quadrantalisherbula cft hu-. 
 mirepens, folijs viticulifq. coronopo, aut gramini proximis, Inli.de 
- guftu adítringentibus, radice alba pratenui vfque in capilla- med.ctg 

menti fpetiem, longitudine quatuor digitorum. Nosnondu- . 
bitamus hanc plantam effe holofteum, atq. etiam quod tota 
mollis eft, An. veró C. Clufius eandem viderit, ignoro, quod. 
hac noftra planta folia longé plura ferat, magifq; foliata videaera iib. s. 
turqua fitalmáticenfe, holofteum,ableo dcícriptum, foliagg 27 1"- 
noftri,longiora fint, neg. humi (trata. Neque negandum vide- 
tür propius magis eam ad hác noftram,quam alias accedere. 
Leuiter refrigerat,ficcat magis, & adftringit, vnde plures vfus 
àd medicinam habuit,quippe ad vulnera conglutinanda. In 
qua re adeo efficax deprcheria e(t, vt ruptos epota maxime 
iuuet,& quandoq. fanet,& hic fuit (auQore Diofcoride) cius 
víüs precipuusapudantiquitatem ita celebratus,vt carnes dif- 
e um hac herbula percoctasfimul coalefcere deprehen-. 

m fuerit . :  HTASUES 


ACT 
IN LEM 


x — Enngio 


PROSPERI ALPINI 


153 


t 


umtrifolium. 


 Ecngi 


DEPLANTIS EXOTICIS. — 153 


. De Eryngio trifilia. Cap. LX F 1. 


^5 Ryngij planta itidem in afperis nafcitur, proríus 
y-* ftirpium ftudiofis noua, nufquamalias viía,cubi- 
4 talis, &folio(a e(t ab radice,fertq; folia complura, 


2) Ws7M longa,tenuia, vifu holoflei folijs maximé fimilia, - 


duriora tamen. Quorumquzdamin (ummitate 
tria foliahabent oblonga. E medio verófoliorüm exit caulis 
vnus,re&us, rotundus, gracilis)hinc inde folijs trifolijs per in- 
terualla conftans,in fümmitate veró caulis.duo;aut plutes flo- 
res lati,rotundi,purpurei, foliolis oblongis circumdati , eryn- 
£gij montanifloribusproximi ,à quibus femina itidem fimilia 
lata,longa,tenuià fiunt. Radix eít breuis, craffa, rapunculo fi- 
milis,odorata atq. aromatica. Vom habetad mouendum vri- 
nam, & ad Venerem augendam radicem tam crudam, quàm 
co&am efitant. * : : | 


Liber Primus. rh ed 


PROSPERI ALPINI 


134 


Daucus ftellatüs. 


* 


/— DE PIANTISEXOTICIA | aig 
* DeDaucoliellate. Cap. LXV 111, 


Aícitur, & plantafruticofa cubitalis longitud:- 
nis, magneq.latitudinisodorata, & arematica, 
1D vuicaulis,(fed propé radicem foliofa. Folia vero 
'& fuiscaulibus petrofelino quàm proxima ap- 
parent. Ramuli enim, & illius diuifionis funt, 
ie x vtrinq. folia parua ad petrofelini foliola acce» 
dentia, daucum creticum fere redoleotia,lingnamq. excalfa- 
'cientia , habentes, inter quz exit caulis redus rotundus hinc 
inderamificatus eadem tcliaferens,in ramulorum vero càcu 
mine floículi lutei vmbellatim fere producuntur, à quibus - 
fiurit fruQtus pacui,oblongi,inferius lati, & habentes, quinque 
fpinas , paruas, ftellarnm modo flauefcentes bafes!frudiaum 
«ircu mdantes,à quibusfurfüm quzdam parue fibrz , quippe 
uinque, vel fex velutiin conum definentes procedunt. Fru- 
tus hi mirabili profeQó attificioà natnra claboratividétur, 

- funtodorati;atq. aromatici. Radix longa craffa;carnofa,pe- 
trofelini,aut páftinaczfimilis,odorata;atq. aromatica,quain- 
digenzvefcuntur, & cruda, & co&a inacetarijs. Tota planta - 
calida eft, & ficcafer&ad fecundum ordinem excalfacientiü , 

tenuis fubftantiz.Inter alios vfus ad medicinam, przcipnum 
habet radixad mouendam vrinam, & meníes. Crudaradix 
efitata, maxime facit ad venerem excitandam,augendamgq. 


156 PPOSPERI ALPINI | 
Anthjlis. 2 


DIPLANTIS EXOTICIS. — 157 
De Anthyllide. — Cap. LXX. 


S043 Eram ni fallor anthyllidem ia ijs locis maritimis co- 
£A piofius nafcentemaccepimus, que exigua herbula'— , , 
: eft,palmüalta,fruticofa valde. Namq. ab radice plu- 

s res caules fert,numeto ad minus quiuqucelógi, gra- 
ciles,rotundi,alb:cantesà quibus hinc iade breuibus interual- 
lisexeunt fürculi tnulti tenues atq. breues folijs multis par- 
uiífimis, lentis magnitudine, & figura endig. circum ttipati 

qui & ipforarà multitudine, & folijs multis ipfos citco mdà- 
tibusfratex denfus admodum apparet, & in orbem etiam 

actus, in fürculorum veró cacumine flofculi parui exeunt, 
quibus profeminibus füccedunt frü&us parui oblongi rotü- 
di,(cilicer tritici feré magnitudine, & figura. Tota planta albi- 

cat,& (alfüm faporem fapit. Radix vero longa,tenuis,genicu- 
Ista;alba cernitur,eodem falío fapore guftum inficiens . Qui- Ta tibi. 
bas notis hane plantam à veraanth yllide Diofcoridis non ab- ris medi, 
hor rere exiftimauimus,neque immerito , cum de ea Diofco- c. 154. 
rides ita fcripferit: Quzdam enim lenti fimillima folijs molli - 
bus,re&is ramulis palmialtitudine,radice parua tenui. Nafci- 

tur in (alfis terris, & à fole illuftratis, non infülfo guftü. Quis 

ex ijs dubitabit,noftram hanc plantam effe anthyllidem pri- 

mam Diofcoridis, cum & ipfa fit palmum fere alta;habeat fo 
 lialenti quam fimilia , & re&tos ramulos, radicemq. paruam 

tenuem , &guftà falío, & nafcaturin Crete locis maritimis 

falfis. Modice ficcat cum leui ad(tritione,& calore v nde vul- 

nera anat, fed eius decoQtum datur etiam ad vring difficulta- 


tem,atq. dt renesdetergendos. Mihi vero minimenotum eft, 
fiant cineres vtilesad vitra conflanda,quales ex 


an ex ipía víta 
- altera quam Arabes Kali vocant,in Acgypto vfta fieri folent. 


158. — PROSPERI ALPINI: 


Carduus Eryngioides capite fpinofo ; 


 DEPLANTIS EXOTICIS. | 159 
- DeGarduo Erynaioide capite Jpimofó. Cap LXX. 


A(citur, & mihi carduigenusquoddam quod 


veró duo vel tria capita profert magna , rotü-. 


da; cactislongé minora fquammis pulcherrimis. circum ex-. 


trema crenatis , obfita inter quas fpine multe exeunt ftella-. 
rummodoacutzalbicantes,& durz flores vero quadantenus 
cyanis fimiles purpurafcentes exeunt, à quibus femina cadis. 
fimilia (ed minora exeunt, flauefcentia , tota planta fed maxi- 
me capita colore flauefcunt. Radíxcraffa,carno(a qua indige- 
nz libentiffime, & crud£, & co&á vefcuntur, libidini(q. effe: 
excitamentum affirmant. E 


-— 
LC 
L3 
I 

n 

1 
- 

e 
N 


— 
E 
—-— 


oA habetfoliaeryngij,fed mollia tamen, cauleq. 
d xi, fertab vna radice re&tum,cubitalisac amplio. 

(2SNNS: risetiam altitudinis, in quo folia predicta ra- 
by» risinteruallis pofita,cernuntur.In fammitate - 


Xe du ! 


166 PROSPERI ALPINI. 


Cyanustomentofus. 


DE PLANTIS EXOTICIS. 1iéi 


Da Cyano zomentofó 0 Cap LXXI. 


«$7 Lanta eft fürculofa,ferés ab radice furculos plates, 
$ longosgraciles,rotundos,obliqne actos furfum, 
*, lanugine candida obfitos, cubitales, & ampliores 


nuibus,pet exteriusferratis,in acuttim definentibus;caadidis, 


tomentofis ,cyani foliis , figura fimilibus, fed multó minori- 


bus. Surculi incacumine habent flores purputafcentes,cya- 
nis fimiles, fais paruis calycibus, & exterius fquammísobfi- 
. tis, contentos.Radix tenuis in multas diuifa, lignofa . 


Liber Primus. e Cyanus 


etiam , molles, foliis hinc inde veftitos longis, te- 


49» 


PROSPERI 4LPBINJ 


163 


Cyanus jpinofus. 


ADEPLANTIS EXOTICIS —— ij 


Dt Cyaso fpinefo . 5 Ce LXXII. 


(WA WW St, & alter cyanus fpinofus nafcensin multis Cre-. 
Ed tz locisafperis,fqualidifg. fatiselegans planta to- 
«s ta candida, palmarisaltitudinis,perennis , qua 3b 
vna radice longa aliqouatenuscratffa. caulem e. i 
alioscauliculos producentem , quiin longas acu- 
ta(q. fpinasdefinunt, iuxta quas flores paruos,colore caroeos 
habet, cyanis fimiles , fed a: ulto minotrcs. Folia ad radicem 
multa fert, figura vulgaristcabiotz, fed minora, totaq. candi- 
da.Ita natura (tirpium varictateluxuriat. Hanc plantam hor- 
tus medicusnuncalit. . t 


Ss 


lój .— PRUSPERI ALPINI 


Melanthium odoratum, . 


DEPLANTIS EXOT1CIS. 164 


De quodam Melanthio odorato. — Cap. LXXII. 
272 rabilis Melanthii planta Cretica cognita eít;que ab 
11 qa 8$ radice parua,tenui, fibris tenuibus multis prz dita, 
P NI ($ cauliculos plures producit, graciles, teneros,toiti- 
"WEZ dos almum altos;foliis lini ex oppofito veftitos , 
in caulium fummitatibus floresfert ceruleos papaueris fimi- 
les, àquibusfiliquis quinque partitis, feminanigra , minuta , 
odorata, continentur. Atincauliculisetiamalia femina mi- 
nuta, rotüda, racemorum modoalbicantia,pendent.Quibus 


hanc plantam nature fümmoperé cura fuiffe coftabit,quod 
cam, ne deficeret duplici feminis genere donauit. 


166 PROSPERI ALPINI 


i €alfi um Montánum Cieticum. 


* 


DEPLAÁNTIS EX OT1CIS. 167 
De Galio Montano Crética. - Cap. LXXIF. 


225753 bundat Creta infula quodam galio eleganti(fimo 
ASAP in montaais,quz plantaparua eft, cauliculosiu-.: 
Lt pra terram ferens, ab radice enim ceaffa tres vel 

quatuorramos producit digiti minoris craflitie , 
: & renuiori etiam , rotundos, duros, lignofcs,al- 
bicantes , ex quibus fingal:s complures fotcu'i tenuiflimi, 
rotundi foliss veluti thymi veliti exeunt,in flotculos paruos 
dcfinentes, racematim coherentes, à quibus fiunt minutitfi- - 
ma femina nigia. Nititur veró hac planta radicc longa,croffa, 
lignofa , in tresalias diuifa, Hacc planta etfi galium fir,nullis re 
clamantibus notis ,tamen vulgari lopge eft minus, & graci- 
lius, & quafi fürculis fupra terram ferpentibus,ramuis vero ac 
radicibus maioribus, durioribufg. quam vulgaris conftat. Pa- 
ftores vt audio coaguli vice,eoad lac coagulandum familia- 
tius yti folent,quod id quam noftrate cfficacius preftat,quod 
&p lónge ficcius, & calidius, & nonexpers alicuius facultatis 
adflricloriz,ficcat enim füpra fecundum exceffum parum ca 
. lida facultatis, & aditripgentis habet. Vnde merito nedum 
flores fed et radix profluuium fanguinis fiflit, daturq. idcirco 
fanguinem quomodolibet reiicientibus d ylentericis,ac vteri 
fluxionibus.Flores igni ambu (lis vtiliter illlinuntur,& aliqui | 
affitmant,radicem venerem,concitare, fi per osa(lumatur , 


| 


168 PROSPERI ALPINI 
wena iri 
Spicà Trifolia. 


- L e 
zx - 
JI Es adu 
X —- - 
x ,, n as x- 


Mirabilis 


DP PLANTISEXOTICISs. 169 
De Spicá trifolia. Cap LXXp. | 


e Irabilisquidem cft natura,que innumera fe- 
re, & in plantis mirabilia facit; neq. vero in- 
ter plantas admirabiles prefens, quam nata 
in Cretainfula proponimus, planta minus 
admirationis babere videtur, cum non vna 
ioc drew quidem, fed duz diuerfi generis planta fi- 
UM UV muleffe videantur; prima eft planta feftu- 
cacea, fpicis multis ramorum inftar ab radice exeuntibus,co- 
lore fübruffoflores oblongos magnitudine atq. figura hyacin. 
ti floribus fimiles,albos interfeptos,ferentibus, dum recentes 
funt faauiterolentes , à quibus fiunt feminalfalba, rotunda, 
paruiffima, ab radice vero ex fpicarum feftucis capillamenta 
cufcutz fimilia fübtiliora tamen albicantiaq. ita innumera 
fere exeunt,fpicas extoto occulentia,defineptiaq. in folia par- 
ua,clegatiffimi trifolij pratenfis folijs, fimiliaaminora tamen, 
&exterius per pulchré crepata, totahac planta lata eft in or- 
bem velutiacta exteriustrifolinm fimulát,& interius nimirü 
in parte conuexa ad terram fpectante. fe(lucacea planta tota 
edt videtur, & florefcens multam elegantiam praeferre vi- 
detur. Spica ficcantefacultate przdita eft,cum obfcura cali- 
ditate. Quos veró vfüsad medicinam habeat nondum intel- 
2 | 


ligere potuimus. 


MISSNASS 


oPROSPERI.A LPIN4 x | 


176 


-- ditio, 


(2441 Damué 


Spica trifoliz altera figura. 


DIPLANTISEXOTICIS. uz 
Spicatrifliaalteraed . Cap. LXXVI. 


Amus. hicalteram iconem fpica trifoliz ; afpeétu 
|| diuerfam à iamdefcripta ,'quamuis fit eadem cü 
prima;vt ftudiofi videant diuerfitatem, & varie- 
*j tatem, ficin plantis, quemadmodum , & in aliis 
|». .,  rebusmaturalibus.Hac foliolis,eft donata, vt alte- 
rafimiliter,yerum fanthzc pauciffima,guemadmodum illa 
suni. ; €ft tota fe(tucacea, vt ex pracfenti iconc appare- 
it. fuc 2 


DT 


Jj r 


hA ie 


1 


vsden con ono 


T wMermcpmmer 


uemRTem Hte cotes mmm 


PROSPERI AMALPINI -— 


D NUR TRU ERE 


DE PLANTISEXÓTICIS — rgg 
De Afcjriide. Cap. LEXVII. 


IA Lantam flore elegantiffimo ex Creta feminibus 
delatis atq.terrz commiflis natam vidimus, v- 
nicum caulem redum palmari altitudine graci- 
lem rotundum folijs multis ab radice longisla- 
tiufculis viridibus adafcjri folia quadantemus ac- 
cedentibus, in fammitate caulisfert tres aut quatuor flores. 
veluti inafciro , fed quadruplo maiores aureicoloris quibus 
deflorefcentibus femen nigrum fuccedit: Anno fecundoin 
quoexdhitferebát ex imo caule plutes alios ramulos,fed tunc . 
€x largispluuijs hzc planta corrupta interijt. 


A, 
: r E ») 


Cnicus 


BROSPERI ALPINI. 


.. €nicusfingularis. 


DE PLAN TISEXYOTICIS. 15g 
De Cnicoffngularé .. Cap LXXF III. | 


us B] Nicus fingularisnafciturin Creta locis, vnicü 
ZAR. caulemab radice producens, redum, rotun- 
Oe Xx « dum,femicubiralem hinc inde, folijs longis 
Pw& iDacutum definentibus vndique crenatis,&c 
/! fpinofis,ve(titum,in/cuius fummitate caput 
: E extatinter folia fpinoía cofeptum attractilis 
magnitudine ; in quo exeunt capillamenta denfíà crocei co- 
loris fimul ftipata florem conf(tituentia, in quibus femina al- 
ba Centaurei maioris fimilia continentur : Radix veró eft - 
craffa longa ad rapunculi radicemaccedens,nigricans.Semi-- 
 Bibus vtuntur montani purgationis gratia « ' 


Finis Libri "Prim. 


PROSPERI ALPINI - 
De aliquibus Plantis JÉkotdicis.  — pte 
LIBER SECVNDV S. | 


De quibus plantis agendum im fecundo libro. 
Caput Primum. 


Ofteaquam fuperiori libro exoticas plátas eas, 
quas ex Creta iníula varijs cupdr Dos acce- 
pimus, cóplexsi fumus ; reliquum eft vt pre- 
fentem ctiam librum fcribamus dealijs pe- 

 regrinisex varijs orbis terrz partibus ad nos 
delatis,neq. tamen ommittemus plantas nó 

* . paucas,quas etiam ex Creta infula fperamus 

in hoclibro receníere deq. ipfisagete. Inter quas complures 

erantin Aegypto nafcentes de quibus hic dedita operaliben- . 

teratque accuratius quam in hiftoria rerum in Aegy pto ob- 

feruatarum in qua de ijs veluti per tranfcurfüm fcripfimus, fe 
cerimus,fcribere debemus. Inter quas przcipuum locum ha- 
bebunt liguffri nigri planta Bgifantio ad nos viuens delata , 

Datura Alcxandrinaflore pleno , à vulgari rotüda admodum 
differens, ConnoluulusAHrabicus, Rhaponticum ex Thracia 
monte,Rhodopejaaduedum, Hyofcjgmus albus Aegyptius, 
Caffabc] Darirà,cnits ramos plures Oriétis medici pro cala-- 

moaromatico antiquorum receperunt, abel Mofch Hippo-  , 
maratnum fpherocephalu m, braffica fpinofa, echioides, íca- 
biofa centánroides , fideritis fambuci folio, dens leonisfingli- 
cus,& aliz eiufmodi complures,quas, fuis locis, dabipius. 


178- 


PROSPERI ALPINI 


Liguftrumnigrum. — 


: 7 ES AT 
v Imam : 


Em mo ELUEE 


— " mm 
TÉTTPUDPpPR 


22:9. 


uM o e caet JBifntió 


T 


DI PLANTIS EXOTIGIS, —igg 


à radice ad cacumina víq. ex oppofito leguminis modo po- - 


186. PROSPERI ALPIA4:. , 
dequa planta, & inlibro de plantis Aegypti, & in hiftoria 
. Aegyptiaca fatis faperq;egimus. Foliorumq. puluerem apud 
eas gentesarchenda vocari diximus,quo quidem Indigenz lu 
teo colotetingant equorum caudas, & muliernm manus, at^. 

1o 13, Qü€ Pedes,vnguefq.maxime.Diofcorides Italicum liguftrum - 
de maje, defcripfiffe vifuseft,& cum Aegyptio confundiffe,cum ita de 
vo» ^: hocícripferit.Cyprum Romani,ligu(trum dicunt olez fimi- - 


lia folia pet virgas profert; latiora tamen moliioraq. & magis — 


herbaceo colore.Flores habet cádidos,mu(cofos,& odoratos.  . 
Fru&um fert nigrum fambuco fimilem. Atq. hifce vetbis - 
nullis reclamantibus notis noftrum vulgareliguftrum, & 
foliorum magnitudiae;figura;colore,floribus, candidis, mu- 
fcofis atq. fru&ibus fambuci fimilibus . Confundiffe veró vi- 
fus itidem eft Italicum cum Aegyptio inquies, Probatiflumü 
nafciturin Afcalone Iudez,& in canope Acgy pti.Italicum li- 
guftrum in Aegypto non nafcitur neque in dudea vt fcia. Cy* 
priü énim fiue Aegyptium liguftrum rara planta cft folum- 
modoin Aegypto,ludea, Syria atq. Cypro nafcensnullis Eu-- 
ropz locis conceffa , qua flores non candidos fed cineritios 
producit,neq. baccas,vt vulgare, nigras itidem habet, fed pat- 
1105 folliculos rotundos paruis rucis fimiles, femina minuta 
nigra continétes, vel melius coriandri fru&ibus fimiles,quod . 


belie, & Plinius ita expreffit dicens: Sed femina coriandtis —— 


imilia;foliaq. ziziphi,& flores non candidi, fed cinereo colo- 
reinfe&i. Ex hoc paratur oleum cyprinum vocatum odotis - 
fuauitate valens. No(tram veró nigrum vocatum, vt audiu i- 
musin Thraciz locis nafcitur. Nos viribus proximead Italic. — 
accedere iudicauimus. Quos vero particulares víus habeat 
nondumdeprehenderequiuimus. ^ — ^ — o 


DEPLANTIS EXOTICIS, 


Datura Contarena. 


1832 OPROSPERI ALPINI: 
: De Datura Contarena..— Cap. 117. 


5 Amum cuius hicimaginem damus, plante,quà 
vulgus ftramonium vocat , accepimus datura 
Alexandrinz nomine à Nicolao Contareno Pa 
tricio Veneto lliuftriffimo in plantarum co- 
gnitione maxime erudito , cuius rami plantam 
upDéng alitin fuo Hortorariorum ftirpium intruclif- 
ii mo.Planta eft vegeta, vnicaulis tricubitalis altitudinis , & 
ampliorisetiam,atbore(cens,caulibus rotumdis, craffis, colo- 
re violaceo in nigrum fplendefcente , quz folia fert ftramonit 
rotundi fitfiilia,oblonga;in acutum definentia,longis pedicu- 
lis pendentia, maiora circum crenata, minora vero circum 
nulliscrenis referta adlauri folia figura inclinantia coloris vio 
lacei nigrefcentis, Floresanterh interalarum finus producit 
longis pediculis annexos,longos, magnos in latum campane 
modo definentes triplici foliorum ordiue praeditos , primus 
fex (eptemue habet folia longa,lata,in acutum definentia,ex- 
terius violaceo perameno colore infecta, intus candida, fecü- 
dus fexaut quinqueatq. poflremus in medio pofitus codem 
fere, & numero, & figura itidem habct, eodem etiam coloré 
extimo violaceo;atque intetno candido,quibusflos efficitur 
pulcherrimus,cifui iucondiffimus, odorem etiam fuauem re 
fpirans,à quibus nuces rotunda pro frv &u fu ccedurt cortice 
pinofo femina candida in fru&u mali granati modo fimul fli 
pata albicantia primo afpectu citri femina quadantenus imi- 
tantia,triangula; quadrangulag. fignra , radice nititur longa, . 
craffa,rube(cente;odore ad opium inclinante . Hacq. eft deli 
neatio, quibus conftat cffe plantam vulgo (tramoniam vo- 
catam , fed ab ea differens ramorum coloreviolaceo ; & flore 
pleno violacei, & candidi coloris, cü volgaris ftramcnia caue 
lesaiboshabeat, flores.fimplcis, candidiqve coloris. Vernm 
|. enimueroex iisconftabit hanc plantam e qué atq. albam ftra. 
d» hb ; moniam effe legitimam nucem mettellam Arabum,prafer- — 
— ep. jog, IQ Auicennaz qui de hac ipía plátaita inquit: Nux methek-— — 
. quideft? eft venenum, & et (tupefaQiua, fimilisnucifupee — — 
E - : kcu . quam : Aes 


i 
rd! 


2, 


DE PLANTIS EXOTICIS. 1835 
quam funt fpinz groffz, breues, & e(t fimilis nuci vomicaz,& 
eius femenett fimile (eminecitri .. Vnde haud. dubium eft, 
ftiamoniam rotundam effe nucem methellam Auicennz, - 
fed quid. dicemus de Stramonia longa ? quam Turcz, & 
Períz Tatulam appellant, & alii Daturam.. An, & ipfaerit 
nucis mctelle genere comprehendenda? Certe quidem vi- 
«etur , cum ex facultate ftupefactina quz .per.as..affüm- 
pta faciat, vt Auicenna expreffit magnam ebrietatem. ate- 
Que fübet. Nos cum in Aegypto moraremur audinimus. - 
à medicis Arabibus atque- Aegyptiis latrones iftiuíce ftra- 
moniz ( vulgo longz-vocatz) eminibus.tritis longe; fami- 
 Jiarius vti ad mercatores ebrios reddendos vt commode ip-- 
forum merces. depredari queant , przícrtimque eundo in. - 
comitatibus,(quas Arabgs Carauanasappellát). commodam. 
occafionem expi-landi mercatores. nancifcuntur. Etenim. 
mercatoribus feipfos confociant fingentes iter cumápfisin. 
Carauana facturos;fimulq. comedentes,iis. bellarianuce mc- — 
thella infecta obferunt quibus efitatis in ebrietatem,& in sO-. 
num profaadiffimum. delabuntur quod. plerumq. non nifi 
triduo excitantur,igterimq. ipfi raras merces, aurum, argen- 
tumq. expi.lant. M es ex hac facuitate ebrietatem cum ftu-. 
pefa&tione cerebri,& profundüm fomnum inducente n6 ab- 
horrebit datura à natura nucis methellz,addimus notas eiuf- 
dem planta fingulares ex florum pracfertim figura ; & odore 
depromptas nec non ex frudu fpinofo, atq. ex feminibus ro-. 
tundis lentis magnitudibe, & figura qu& merito Serapioex 
Hacíe medico, mádragore feminibus fimilia effe, feciffe vifus. 
eft,àquibus folo nigro colore diftinguuntur. Quibus fortaf- 
Íe dicendum erit Auceonam per nuücem metbellam intelie-. 
xiffz firamoniam rotundam, cum eius femina citri feminibus. - 
fimilia fecerit,& Serapionem longum, qui eius femina ma- 
gnitudine,& figura mandragorz feminibus itidem fimilia fe- 
cerit. Nulli dubium viderur hace duas plantas effe congene- 


res, & pro nuce methella viramq, pofle víurpari quippe fira- 
«bona rotundam , & longam. Hanc doQtiffimus Fabius. 
mna merito folanü maniacum, & Diofcoridis,& Tbeo- — 


| phiafti ette credidit. Nequein ea re ( vtopinor ) deceptuse " 


H 


184. c — PROSPERI ALPINI: 
cum omnes note folani maniaci cum hac planta conuenire 
videátur,neq. etiam abíürdum erit credere vnacum Anguil- , 
lataeffe Hippomanem Crateuz cum Theocriti fcholiaítes 
de ipfo (cripterit, Crateuas Hippomanes plantam effe dicit, 
quefru&um habet cucumeris fylueftris modo,fpinofüm.Se- 
mina atq. radix iftiufce plantz e(t frigida, & ficca fupra terti 
- ordinem,cuius profedo obolusinducit ebrietatem cum pro 
fundo fomno,& drachme pondere epotum inrerimit. Semi- 
naverolongi ftramonii ad femidrachmam deuorata, obfer- 
natum eft facere métisalignationem cum fomno profundo. 
"Nos hanc plantam inhortoaluimusanno M DC XIII. & - 
eius flores pulcherrimi certe fünt,& quod pleni (ünt,& quod 
exterius venuftiffimo violaceo colore, interius candido ocu. 
- los obleGent,& fuaui odore olfa&tum inficiant,quam platam 
Daturam Contarenam vocare;ex auQtore primoiftiufce ftit- 
pislibenteraudiuimus. ^ ^ . Lario 


Conmoludus —— 


185. 


& 


DEPLANTIS EXOTICIS. 


Conuoluulus Arabicus. 


* 


Liber Secundus. 


186 — PROSPERI ALPINI. 


DeConuolnulo frabico « Cap. 1111. 
* 


(G X Acgypto femina quzdam parua, rotundama- 
LI gnitudine, & figura orobum iciiantia, albican- 
uiacum leui quadam tomentofà lanugine nomi- 
.neconuoluuliffràbici accepimus;ex quibus plan- 
tam fzpius natam vidimus viticulofam,que circa 
perticas maximeinaltum luxuriatjn immeníam enim alritu- 
dinem afcendit,virorem;oculisiucundiffimum przfeferens «. 
Eolia habet viticis feptena fimul coninndaymomordice folia 
Quadantenus fimulantia longis pediculis pendentia . Fertab 
radice caulem,(& quandoque plures aflurgunt,pracfertim au- 
tümno;quo temporetnaxime luxuriat, floribuíq. feréinpu- 
meris redditur oculis fpedatiffima ) longum oblique furfum 
actum, ex quoalii cauliculi exeuntin quorum cymis flores 
cernuntur quafi vmbellas efformantes, cui fünt fimul plures 
pleruma. feptem & nouem acvel etiam plures volubilis ma- 
joris fimiles; fed vinofi fant coloris,nihilg. odoris refpirantes. 
Radicibus multis nititu rlongisjalbis , &. annuam effe mihi 
períaadeo. Elegantiffima planta eft ,in pergulisamaniffimü 
profpectum faciens, Sepeapudume, & in fi&ilibus, & in terra 
viuensper bellé floruit , numquam veró femen aliquad:pro- 
düxit. In morbido folo ita luxuriat, vt vel etiam vnica planta 
fuis caüliculis pet terram ferpentibus maximam: vel. ctiam 
arcam occupet, in quibns etiam ferpilli modo radices 1n tet- 
ram demittit, et có modo feipfam multiplicat mirum in mo- 
dum, fed hoc apadnosautumno facitjpoft quem ftatim tot4 
frigore exarelcit. Nullos víus iftius plantz audiui. - 


. 


e 


pe S - - fhaponticum 


DEPLANTISEXOTICISs. 187 


Rhaponticum, 


18 || PROSPERI ALPINI 
De Rbap entico. Cap. PF. 


E R hapontico, etfi proximisannis accuratiffime 
infchola Patauina egerimus (qua difputatio 
etiamá Petro Bertellibibliopolatypis fuitanno. 
pizteritoeuunlgata) nos hoc locoetiam agere 

P fttatnimus,fed tamen yt ha&enus fecimus,com- 
pendiofa tra&tatione.Prefertimq; cum nofter hortus medicus 
ctiam hucu(q. habeat , & alat legitimam plantam! Rhaponti- 
ci ex Thracie monte Rhodope ad nos delatam. Naícitur - 
enim fponté ibiin quadam planitieinqualacus extat, à quo 

Hebrus fluuiusoriginem habet, Nafcituretiam, vt à quibuf 

dam noflra ztare deprehentumreft, in multis Scythizlocis- - 

Planta eft lapatiorum genere comprehenfa pulcherrima ta- 

men,quàdam veluti maiettatem foliorum amplitudine, pr«- 

feferens. Hicigiturab radice folia fert multa, longis pedicu- 
lis (arfüm atta ampla , quadantenus ad magnzlapz, figura 
inclinantia; maiora tamen, & latiorá, quz id proprij habent, 
vtin circumferentia quibufdam miris circum volutionibus 
agantur,quibus quafdam magnas cauitates praeferre viden- 
tur « Colore vero viridi in nigrum inclinapte fpe&tantur , ne- 
que teriz procumbunt, at fürfüm in aerem (uis pediculis 

Jongis;cratíis, latis, intus;cauis, exterius conuexis; ftriatiíque 

inorbem expanduntur. Inodora (ant »fapore vero fübacido 

haud iniacundo linguam afficiunt. Fert vero e medio fo- 
liorum caulem; vt emel in hac planta obferuare potuimus 
vnicum, cubitaléml,acampliorem etiam, folijs concolorem 

quadantenus ad rubrum inclinantem , rotundum , craffum , 

cauum  ftriatum, geniculatumque,à cuius geniculis fürculi 

recti exeunt duo, vel tres vtrinqueex oppofito, fimul cum 

vnico foliolo qui in plures alios diniduptur., flofculis albis 

mufcofis , fambuci floribus fimilibus, ricematim vndique 

congeftis, prediti,non iniucundé olentes, fapore fübacido, & 

(tui non ingrato. Iis femina parua füccedunt, triangula 
gura, paruis folliculis membranaceis contenta,nigra » e 
EUR . pola. 


x 


DEPLANTISEXOTICIS.  . 189 
polapathi feminibus plane fimilia. Planta nititur radicibus 
multis ab vno, velà multisgerminibus proficifcentibus, lon- 
gis, rotundis, centaurgj maioris figura fimilibus, fed mino- 
ribustamen: ftatim térra erutis ex toto rufis nigrefcenti- 
bus, fed poftea ficcata radices exterius nigrcícunt, & inte- 
rus ruffo colore cernuntur , à germine veró radices numero 
tics vel quatuor obliqué per terrámaguntur, hz ftatim effo- 

Íz finc vllo odore (unt , fubftantiam raram, laxam, leuem, 
rufíamque habentes, quz commanducata croci colore tin- 
gir, & fiplufculuminore dentibusagitetur, glutinis modo 
lentcícit füb«alidumque,non expertem alicuiusamaritudi- 
nis faporemguítui inducens. Hxcq. e(t iftiufce nobilis plan- 
tx delineatio in planta quam alimus in horto medico femel 
obíeruata. Fortaffe eate in aliquibus , aliquatenus ipfam 
mutati ,eftimace nonerit abfurdum. Po(l triennium folum- 
modo caulefcit , floret atque femina producit. Amat folüm 
opacum, eius fitus vitalis eft, vtjeptentrionem fpedet, orien- 
teque Solegaudet. An vero hzcplanta fit legitimum rheum 
. antiquorum zflimanda, etiam in prefentià eft cognofcen- 

dum ; In difcurfa de fhapontico euulgato demon(trauimus, 
piimum,iftiufcfe plante radicem refpondere omnibus notis 
rhegantiquorum , prefertimque Diofcoridis , cum illinfce — 
notas recenfendo dixerit: Radix nigra, centauréo magno fi- 1^775:4e 
milis, fed minor, ac intusrubicundior laxa feu fungota, ali- med.cz. 
quantum leuis fineodore : Optimum habetur quod teredi- 
nes non fenfit, figuftatum cum remiffa ad(triQionelentefcat 
manducatumque colorem reddat pallidum aut quoddam 
todo ad crocum inclinantem , quz fingule note(ne vel vna 
defiderata Jin radicibus noftra platz cum obfernuentur(quip- 
pécum radix fit centaureo magno fimilis, minor tamen , €x- 
terius nigra, interius ruffa, quz inore agitata tingit pallido 
colore ad crocum inclinante, atque ctiam cum leui adftri- 
Gione lentefcit, fitq. ipfius fabítantia leuis, rara, laxa;fungofa, 
eum remiffa adítrictione lenteícens , fine odore ) quis quefo 
negabit effelegitimum rhenm antiquorum? Arabes huic ra- 
diciineffe porem amarum dixerunt, Galenus veró Moe fait, 

eri - 


fipluículum mandatur , fübacremfaporem edere zo - ceo 
j : ; j LI 


190 PROSPERI ALPINI 
eit, «t nos obíeruauimus,rheum habere fübcalidum fapo- 
rem cum leuiffima amaritudine, vel effe cum leui ex-cal- 
factione fübamarum. Itaque cum radix noftre plantae om- 
3: nibus ijs notis refpondeat, verum efferheumantiquorum 
non etit dubitandum, atque ctiam non minus iftiufce ra 
dicis plantam itidem rhei plantam etfe. De radiceGale- — 
nus in primo de antidotis hon red fen(i(fe vifus eft , qui 
voluerit rheum notis à Dio(coride traditis preditum , quip- 
pé quod radicis fübttantiam habet leuem , laxam ,raram, 
remiffeque adttriagentem, effe adulteratum , legitimum- 
que effe oportere denfum graue, valde adftringens, qu 
Cxpitslo filium effe, vcl ipfemet y etiam fenfiffe vifus eft , in libro 
4: 156 oct3uofimplicium,quo io ipfe fa(fuseft, optimum rheum - 
neceffatió habere'(abftantiam raram, laxam , ieuem , modi- 
céqueadíütriegentem. Atqui volunthanc difficultatematu-. 
ratius cogaoíceze , & complura alia de hac planta, legant 
difputationem noftram de thapontico eunlgatam, in qua 
omnia ad cognitionem rhei pertinentia diligentiflimé fuéte 
confiderata. Liquidó igitur «x ijs cuique noftrum confta- 
bit, plantam propofitam effe legitíum rheum anuquo- 
rum, atque alia conieQura etiam , quod hzc plantaad la 
patíum accedat, ( lapátlfi enim genere hanc ftirpemcom- 
prehendi, nemo qui ipfam fcdulo obferuauerit , contenue 
det. ) Quam fane conie&uram expretfiffe vifus cft Ioan« 
nes|Tzetzes Hefiodi commentator , cam dixerit, lapatfi 
— d" metes e om fuiffe vocatam » —À 
tc de planta thapontici füfficiant. Radix ruo fingue 
lares vfus habuitin medicina, miftamenim ari tun tctmn- 
peraturam , tum facultatem , habet enim quiddam  terre- 
ftre frigidum, cuius inditio, eft ad(tritio, & adiunda eft 
quzdam illi caliditas : fiquidem fi plufculum mandatur; 
fubaere geuucun » quin etiam aerez- cuipfdam fb 
tiz fübtilis, eft particeps , quod indicat tum laxitas, cum 
leuitas: Quibus profe&ó pon tantum conuolfis , fed , & 
ruptis ; & orthopnoicis , hzc radix proceft, fic quoque; 


. & liuentia,, & lychenas ex aceto fanat , & ad. fangunem — : 


 expuentes , & ad caliacos atque dyfentericos copied . » 
NOR ER ün 


x ». DA PLANTIS EKXOT ICI... lái — 
funt vfus ex Galeno traditi» Quibus addidit Diofcorides 
alios non. minoris momenti , quippe radicem dari per os 
ad magnos dolores inflationefque , & ad lienofos , hepati- 
Co5 , coxendicofque dolores , ad fingultus ».ad febres pc-. 
riodizas , atque ad. moríus. venenatos. Aliqui experien- 
tia cognoucrunt radici i(tiufce plante ine(íe facultatem 
irent purgatoriam. , fed minorem. quam in Rhabar- 
lXtO e, ; d ; 


Pd 


iA E Hyofciamus 


1933 PROSPERI ALPINI: 


Hyofcjimus albus Aegyptius . 


/|ODEPLANTISEXOTICIÉ — ig 


De Hyofepamoibo Aegyptio. Cap FL. HECTEN 
; : e An 


Vas plantas Hyo(cami in Aegypto vidimus enam : a« 


annuamglteramq. perennea:.Hecalbum ly o(ga- | 
e mum,quod (eminaalba producat; reprefentar,cu- 
iusquidem feminibus Aegyptij vtuntur ad medi- 

.. . cum vfum. Illa veró (ecundumhyofcami genus 
feminis flaueícentis , quam plantam affabre delineatam decic 
C. Clufiusin rariorum plantarum fuisobferuationibus. Ha- 
(ce duas plantas fponte naícétes olim vidimus in Aegytgiux- 
ta tres illas pyramidesgle quibus nos in Millorid Aegy ptiacá 
fcripfjmus.Albus vero hyofcjamus fruticat ab vna radice ple- 
rumq. vnico caule femicubitali,autaliquádo pluribus rectis, - 
rotundis,gracilibus, folijs oblongis,latis in acutum definenti- 
bus, albo tomento veluti obd:ictis ijs foliis fimilibus, quz in 
fümmis caulibus lutei hyofcjami cernütur, veftitis..A primis 
veró caulibus plures alij Eenhcullixeunei (dem foliolis,& flo- - 
tibus przditi , fammitates autem caulium habent flores hinc 
* inde vtrind. pofitosex fuis cytinisexcuntes, amplosexterius 
oIbicantesatq. intds quafi de induftria verficolores, vt in flo- 
ribus albi digitalis vifitur, à floribusin cytinis (emina minuta 
alba fuccedunt, Quibus Aegyptii ad medicinam tutó vti fo- 
lent. Ra dix veró non diffi milis " 


s videtur lutei h e aa plu- 
res diuia, carno(à eft  &albicat. Atq. hic eft hyofcjamusal- 


bus Aegyptiorum cuius quidem femina albaapud nos maxi - — 


. médefiderantur. Perperám horum loco noftii digrormosos 
fabflitnunt femina Pe. ges lutei,quz flaueícüt coloreyul- 
alsol 


fon hanc plantam yoícjmum album appellat. Vti- 
iffimus cítalbi iie fuccus ad tuffim , ex acti vel falfa 
capitisdeftillatione, phtifis prenuntiam . Ad eandem tuffim 


moleftiffiam Acgy ptiicti eunt dormitumgffumüt cochlea- 
 tismen(ürá femina tenuiffime trita cum pari qnantitate fac» 
chati puluerizati Plurimum enim iunant. humoris acrimo- 
niam, &fal(uginem hebetandoatdue fomnum inducendo .- 
Mulieres etiam ea detrita (umütjtidem ex faccharoad men- 
fiumabundantiam. Sin EE Ui LA 
OON Liber Sccundus « Bb  . Caffabel 


c 


4 


VES 


PROSPERI ALPINI 


194 


llI- Dang. E 


Caíla 
alo. 


DE PLANTIS EXOT ICIÓ,  — igy 
. DeCaffallidarirà. -— Cap. Y 1L. P cde 
 Afciturhac planta,etrelationeaccepimus;n Ac- ——— — 
wis gytilocis humidis,etfinosco tempore,quo in ea e 
43A prouincia morati füaus, planélatuerit, Mon mi- 

nusetià in ludeajuxta lacam Gencfareticü voca- - 
tü, & in Syrie multis locis.Semicubiralis, Ik am- 
plio: frutéx, eft feres ab tadice caule 1 ongügeuiculsta ayfext 
€x toto totunci,canü,intis habentem ned ullamalbà,yt sá-- 
 bucuscolorefaüluefcenté, Keoq.exoppofitoramuliexeunt— A 
red geniculati.e quibusgeniculis in-cawliculo vtrind.due 
ra aiti exeant 


briles flores ferentesymageitudine , & figura 
florum in lutea lyfimachia, f quibusfuceccüt paesifoliculi, — .9— - 
ob'o2ijin acutü definétes;nigri femen nigre m,&minutücÓ. —— 
tinentes, folia verobina in fingulis caulium geniculis, vtriod. n2 
€x oppofito pofitacetnütur,oblons slata,inferiusinacutum 
de(inentia, (ihe petiolis adhsrentiacecnunturly fimachia fo- 
liis f cnilia,fed minora tame. Radix et Vals ma pup acutü tere 
minans. Hec planta videtur fimilis ex totolutez ly (imachis, 
Caulesiftius planta cra(fiores non fuperant crafTitiem digiti 
minor;$, intufg.cauitatem plehà habent ti;edullaalba, vt ia 
fimbuco; quibus caulibus ficcefentibus medulla ipfoiü pla- 
rimum ficcata,vt calami caui enadunt,füluefcunt colore, süt 
ranguptar, intufidue habent medullarem 

fübftantiam albam;que inore agitata lente(cit, inodori funt, 
vel exigui aduroddm, neque ingratiprzfertim radix , lignum 
cüaliquáta acrimonia eft amarti.Quibus notis ex tcto caules 
jj craffiores cü conueniant cum calamo aromaticoà D:ofco- 
ride defcripto,haud iniuria gmbes Acey ptis& Arcs iis caue 
libuscalamis fere ex toto fimilibugp:o calan;oaromatico vfi 

funt;ac vel eri nunc vtuntur. Hefq. calamcsap pellant Cafha- 
bel dawrira, vbi. locorü in medicisoflicinis venales reperiun- 
tur.Nos in Italia,Germania; Galiia, & in aliis prouinciis non 
pautiln:edicorum,& pharmacepgorum fecuti , mordicus te- 
nenthos caules cfle legitimum calemum,ad medicingvífüm ———— 
-fecipiendum;de quo cum accu rate ícriplerimus i quintale E b te. 

bro de medicina Acgyptiorum, vitimó editg rih: Lafisd hic 


dicemus. EPI o oM 
e CE Gd. o0 4. coge Bb2  Mokh 


gebiculati , facilé frai Uuptar 


— PROSPERI ALPINI 
Mofch, ideft, Bammia Mufcliata. 


DE RLANTI$ EXOTICIS. . 193 
De Mofeh def Bammid Xnfehaté Cip. VII. 


|y 


V DEPO. 


Ammisz fimilem plantam Aegyptij Mofch ap- 
. pellarunt, & ipfius (emen Abelmofch,quafi dixe. 
rint ftirpem cuius femen mofchum Orientale re- 
dolet, ab odoreq. mofchi nomen inibi inueoit, 
ro quodnimitum ipfius femina mofíchum pre(tan- 
tiffimü colore,fapore, atq. omniü maxime odore zmulétar, 
| Atabes idcirco mofchum oriétalem ipfis feminibus familia- 
rius ita adulterare fol&t,vt vix à peritis adultérium cognofca- 
tur,quodcamen tempus poftea detegirquando mon dia hüc 
ptedtantem feruetodorem , etenim in adulterato (uauis ille 
odor breui tempore exhalat, & cefoluitur. Haec planta affür- 
git vnico caule,redto,rotundo,canis pilis albicante vndiq. ob 
fito, quicaaliscquisinteruallisab eodem exortu duofimul 
folia producit, alterum magnum, paruumque alterum lógis 
petiolis furíum acta, & folia,& caules omnes vndiq. pilis albi- 
cantibus afperifq. referti funt . Folia vero, & magnitudine, & 
"figuraad Hiphiiore folia maxime accedunt,neq. à bammie 
folijs funt diffimilia, hocexcepto,quod ijs longe maiora cer- 
nuntur. Flores etiam bammia fere fimiles apparent inter ala- 
rum finus cum fais petiolis exeuntes à quibus fiunt folliculi 
rotundi nigre(centes, femina nigra, parua;lunati figura ex to- 
tofere fimilia,abutili vulgaris feminibus, (apore fübamarefcé 
. tia, & odore mofchi preftantiffimi ; Tota planta calida cft ad 
primum feré exceffüum cum humiditate emplaftrica althez 
non diffimilis. Q'ibus folia, & radix emalliunt, Jaxant, dige- 
runt,füppurant,tcilicet exaqua decocta atq. emphaftri modo 
appofita, (emina calidiora fant,non fine ficcandi facultate, ex 
quibus detritis fiüt peffus ad mulieresapnza vexatas, füffituf- 
que non minus ad menfes interceptos reuocandos. Semina 
detrita ad drachmam dantur vtiliffime ex aqua calefacta ad 
frigidos cordísaffe&us, maximeque adipfius palpitationem. 
tollendam: E e o RE pad 


x 
- 


Hipponia- 


758. PROSPERI ALPINI 
Higpomaradum fphgrocephalum; 


B 


Planta 


"S r * : 


4 


DE PLANTIS EXOTICIS, 199 
De Bippomaratha Jphgroeephato. Cap. 1X. 


E23) Lanta ex feminibusab Aegypto acceptis nobis na- 


aM. ta cft ferulacea,& vmbellifeta caulem ferens tti- 


cubitaiem,acampliorem, rotüdum, geniculatü, 
pep craflitie pollicari,& taiorietiam herbacei feu fe 
aEm*SE niculicolore,obliqué ex geniculis farfum adtum. 
. A - infingulis geniculis fingulos alios cauliculos o- 
blique exeuntes,producentem,in quorum cacumine coryai- 
bacez vmbelle cernütur in otbem actzjà quibus flofculi ele- 
gantes emicánt violacei coloris,qui mutantur in femina parua 
longa, tenuia,angulofa, feniculi feminibus proxima,non parü 
€x valido odore feetenitia. Tota planta folijs conftat faenicula- 
ceis compluribusab vna radice proficifcentibus , eo ordine. 
pofitis,vt (inguliternis ramulisdigerantur. Quo fané ordine 
pofitiseffe obferuantur à fingulis caulium geniculiscxeun-. 
tia,licet longe minora exiffant, Radix vero longa eft;alba;car- 
nofa,oon diffimilis à feniculi radice. Ex tota planta egnanat 
odor, & validus, & ingratus maximéq. ex feminibus, ex quo 
capiti dolor, fi multum olfecerimus, inducit. Semina etiam. 


" Doncarent quadam excalfaGtione , ftirpspereanis quoad íe- 


mina producateft,quippé triennio,quibus maturefadtis,mar- 
Ceícit, Floretin effate, & femina maturat menfe Nouembii, 
Nos hanc plantam (cum plurimutn accedere ad feeniculum 
viderimus, atq. ipfo effe longe maiorem, ferreq. femina feni- 
culi,nà cachryfera) Hippomarattum alterum femine non ca 
Chtyfero, & (pherocéphalü exvmbellisin orbem verfis,no- 
minauimus.. Differt tamen ab Hippomarafto cachry ero fe- 
mine, & quod có longeamplior fit,caulefq. & longiores, Sc 
craífiores ferat,& vmbellas colore violaceas in perfectum ve- 
luti orbem fei rotz modo digeítas , cum Hippomaaratrum lu- 
teas vmbellas habeat, & ferpina cachrys fimilia producat. 
Qaales vfus hzc planta habet proríus me ignorare fateor . 
Nunc alitur in no(tro medico viridario, vel etiam frigus bye» 
malc fpernens.. e iones ius ton oa 


LI 


^ nlt. .. 


200 PROSPERI ALPINI 
Braffica fpinofa. 


PB PLANTIS EXOTICIS. l0. 0i 
De BPa[ficafpimofas — Cap. X- | 


"ww Lios.cum in Aegypto effemcredidi brafficam fpi- 
S*: nofam vfq. ex fAethiopi$ delatam fuiffe; fed cü 
AW?) a quodam (ftirpium ftudiofo audiuerim fponte 
! natam, &in Acgypto, & Iuda, & in Syria con- 
"^ [petam fuiffejn cà veni feritentiam» iftanc plan- 
tam Aegypti, & conterminarum prou inciarum,effe propria. 
. Hacdum viridiseft deco&4ex aqua Jndigenz comecüt. Mi- 
hi ettam pofteaquam ex Aegypto patrie re(titutus Venetiis 
ad medicinam faciendam commorabar,ex feminibus ab Ac- 
gypto procuratis hzc planta,& nafta, & feliciter aucta eff, at- 
que eou(q. etiam, vt flores produxerit, frudtus veró perficere 
non potuit. Hac planta crefcit cubitali altitudine. & ampliori 
etiam multis ramisab vna radice fruticans, lon gis rotundis, 
mollibus,braficz colore crafíis, & firmis;à quibus innumeri 
alij caulicali exeunt, in alios rdfhulos, plures angulos fere fas 
cientes, diuifi, in cauliculorum fümmitatibus fiunt plures te- 
nuesalbz fpinz acuta, iuxta quas flofculi fiunt hyacinti flo- 
ribus fimilesin rubrum albicantes, quorum vnus folum in ra 
mo fingulo vifitur , àquibus fiuntfruQus rotundi$ paruis , 
ciceris früduum magnitudineinacutum definentes,guidü . 
recentes fant,guftui non videntur iniucundijfed ficcatiligno- 


fam duritiem,& duram contrahunt; intus colorealbicanr, & 
acea,vt brafíca, 


exterius lauefcunt colore.Hac planta eft foli 

multa folia ferens abradice,& a caulibus,longa,craff: a,braffi ce 
folijs fimilia,qua dum viridia fant videntur imilis fere fapo- 
tis, & guítus effe. Folia, vt dictum eft, dum viteícuntdecoda 
exaqua,aut iure gallinaceo ferculi modo comedunt, atq. cua 
non minus cruda itidem folia cum fale.Mihi ignotum eftan 


apud ipfos alios vfus habuerit. 


disco 


PROSPERI ALPINI 


202 


 Sideritis Sambuci folis. 


DEPLAÁANTISEXOTICIS, — og 
De Sideriti ifolie. Cap. X1. 

24d X Anglia plantá fideritis nomine (aámbucifolioacs 
127 3 cepimus, nobisex/feminibus delatis feliciter nará. 
7X Quz planta multis caulibus tricubitalibus ac ali- 
»4 quando etiam amplioribus, reis,quadrangulis,ca 
uis,geniculatis à quorum geniculis vtrinq.folium 
efit, atq. intereius finum ramuli circum caulis genicula pro- 
ducuntunin quorum cacumine flores fiunt purpurei,feu ruf- 
fimagnitudine , & figura quadantenus fimiles oribus rubri 
digitalis,qui circum caulem vodig. corona imperialis moda 
à (uis petiolis deor(um dmzno prof; pe&u pendere vifuntur , 
Ab his (accedunt folliculi parui,totundi,uigriinacutum de- 
fineates,vulgaris fcrophularize proximi,lemina, nigra, minuta 
continentes.Folia ab vna radite compluca,magna,viridia, ma 
gnitudine, figura;colore, atq. foctore fambuci folia zmulan- 
tiaexeunt. Totá planta foetet vt (ambucus. Radicibus vero 
nititar multisab vno germine proficifcétibus, craffis, carno-, 
fis, mollibus, fcagilibus , oblongis, eodem odore feteptibus. 
Viaithzc planta libentiusin locis vmbrofis & humidfSager- 
time ficcis, & fquallidis multumo. à Sole illuftratis: Ve- 
rumtàmen ingentia Mie dae nó patitur-In emultisittiu- 
fce (titpis elegantia apparet,fed prafertimsn florum pulcher- 
rimo profpe o. Nafcitur facile in Italie etiam folo hu mecto,' 
& pingui;folia primum ferens lata, & in fummitate roto nda, 
quz poftea vtrimq. ex ala in alia folia dividuntur, fambuci 
modo, quz demum perfe&te au&ta prorfus fere fambuci fo- 
lijsapparent, dico prima folia ab radice exeuntia. Viuit bien- 
nio,quz, perfectis eminibus exarefcit. Videturexfotido odo 
re, ex foliorum colore ex viridi nigreícente, fapore, & guftu 
quibus vulgaris no(tra fcrophularia predita eft,ctiam viribus 
Attamen quicquam certi de 


cum eadem planta conuenire . 4 | ; 
ipfius viribus, & vfibus ad medicinam haud cxpetti fumus. 


MC UA 


Ct $- cabiofa 


204 


PROSPERI ALPINI- 


Scabiofa Centauroides. 


N * 


——RA € Ó€— 


-DEPLANTISZIOTICIS — a05 
De Scabiofa Centauroide. Cap, Xx I 5 ; | 


"eda Lantam olim Neapoli à Ferrando Imperato vito 
in fimpliciummedicamentorum cognitione do- 
Gi(limoatmicoq. plurimum obíeruando ex femi 
je nibusnobisnatam pro centaurei maioris fpoce. 
-  &ccepimus, quippequod folijs centaureo maiori 
fitadmodum fimilis. Hac igiturab radice foliofa cernitur, 
hibet enim folia à radice multa, magna, nigticantia, centau- 
Ici maioris maximé fimilia,adeo ex ijs ab omnibus centaureü 
maius primoanno füeritiudicata. Verum anno fecundo in 
quo caulefcit fert canles per medium foliorum plures,nudos, - 
fubüles,rotundos,feréiunceos, rectos, bicubiridés acamplio- 
resetiam;qui in cacumine habent capita rotunda fcabíioíz ca 
pitibus fimilima , & floribus qui lutei funt, & (eminibus etid 
non minus quz funtlonga, & nigra. Nititur hzc planta radi 
cibus,multis,lóngis, gracilibus; ab vno principio procedenti- . 
bus. Hzc ànobis fnit intet fcabiofdá repofita, & meritóex 
capitibus,floribus, atq. feminibus, ipían veró nominauimus 
fcabiofam centauroidem, quod folijs maxime;vt dictum, eft, 
ad plantam maioris centaurejaccedat. Semina intense ama- 
reícuntexquo amarore recentiorum Dlures facultates non 
parum calfa&Qorias in fnis fcabiofis cognomerunt. Quod nimi- 
rum calfaciant;ficcentq. non leuiter; humorefq. craffos com 
minuant,ac detergant. Quó etiam vifcera obítructa maxime 
aperiunt. Vnde nonnulli exhibent decoctum ex (eminibus,ac 
veletiam ex radicibasinaqua paratum, &ad luem gillica, 
& ad fcabiem tollendam. Aliqui eximié commendatunt fac- 
cum, vel ex folijs, vel ex radicibus expreffüm,aut deco&tü aut 
radicis, vel feminum puluerem c modico theriace antiqua, 
ad peftiferas febres largo (udore fiaiendas. Quibus quidem vi 
ribus, & noftram Centauroidem cum codem modo amare- 
fcat;haud carerecredimus.V iuit hac ftirps in Italia,hyemalia 


frigora fpernens,e(tque perennis. — 


PROSPERI ALPINLI 


206 


tis 


oric! 


Ex 


DEPLANTISEXOTICIS. — i0. 


De Linaria femper virtnte. €ap.. X 11 I. 


(3i X orientis locis ex feminibus nobis natam plátam 
-9 accepimus perpetuo virenté,& perzítarem totà 
floret&,quibus botanice cogaitionis (tudiofis ele 
gantiífima planta vifa eft . Hac fruticat caulibus 
: multis bicubitalibus ac amplioribus etiam rc- 
Gis, rotundis, colore in coeruleum nigricantibus,folijs vtrim- 
queex oppofito longis, tenuibusad linum accedentibus, ve- 
flitis, quibus libuit nobislinariam iftanc plantam nominari. 
Foliofa ab radice, eft , & multum fruticofa. Caules in cymis 
fpice modo flores producunt coervleos paruos , elegantcs,os. 
veluti ranz zmulantes à fronte latiufculi claufiq. cum cauda 
tenuiinflexa, vtinconfolida regalià quibus femina fiunt ni-- 
gra,rotunda,minutiffima, paruis folliculis,rotundis, nigrican. 
tibus contenra, radicibus veró nititur multis, logis, tenuibus, 
albicantibus;ab vno principio procedentibus. Hanc ftirpem 
fibi plures per(uaferunt effe legitimam ofyridem antiquotü 
dequa Diofcorigesita habzt:Ofyris frutex eft niger,ramulos 
ferens tenue sléntos fra&uq. contumaces; & in ijs folia qua- 
terna, quina, (enaué, ceu lini nigra ininitio deinde colore mu- 
tato rubefcentia, decoctum eius iuuat arquatos , Quz planta 
in horto medico fata,nedum.rede vixit; at ita luxuriat atque 
ipfam fobole auget,vt vix modo quin totum occupet,extirpa- 
ri queat;fuifq. feminibus perennis redditur. Amara, e(tad-pri- 
med. vtilisad tollendas à vifceribus obftru&tiones, Vnde mir 
non eft, fi eius decoctum fanet iQtericos,& vrinam efficaciter. 
moueatex quoà multis etiam vrinaria dicta eft « 


C 


ALPIN 


- 


PROSPERI 


208 


- 


DE PLANTISEXOTICIS, — sog 
. De Borscine Ecbioide . Cap. XIF. * 


«xe Limex Gallia femina accepi,exquibus mibi tüc 
G nata eftplantaherbacea, maxime, &in foliis , 


gari noftr&botagine conueniens, femina vero, 

etfi etiam colore, & magnitudine fimilia vide- - 
rentür, tamen in hoc differunt,quod in ipfis fi- 
eura capitis ferpentisobíecuetur , qua ad echium etiam acce- 
dit. Vndé non beed iniuria fo:taíse hanc planta borüginem 
echioidem nominauimus. Viuit hac planta libentids inlo- 
- Cis humidis, & opacis, ex perpetuifq. eft, folia fapore dulcia, 
Nt, bofigo fere fentiuntur, vnde haud diffimilem etiam viri- 

- busáborbgine eam iudicandam putamus . Verumtamen fa- 
pes nondum experienti aliquos ipfius vías deprehen- 
le. Um. m. : ; 


Liber Secundus» Dd 


9) &infloribus, &inaliisferé omnibuscum vul- 


e 


210 PROSPERI ALPINI 


-Lafrpitium, - *- 


* ^ 1 


DEPLANTIS EXOTICIS $311. 


De Lafirpitioy Cap, X P» 


"0$ Lantaminhorto medico alimus quamsprim vi. 
Ep diaus Patauij in Morto Bembe vocato,quo tem- 
e, poreilliufcehorti cg habebat Horatius Bem- 
"5 bus,ciuis Patauinugth herbarum ftudio ad prn: 
; ver(atus, & poltteiin horto Perillufirium Muffa- 
torumflirpibusrarioribus maxime confpicuo. In quo orto 
cü menfe lulio eà plantà confpexerimus caule proceroJongi- 
tudine trii cubitorü.recto,cauo;brachij craffitie,magnitudi- 
neq; lógitudinegj ferulz cauli (imile;quín cria de codem colo- 
te infecto, ita vt videretur in omüibusei qudm fimilimus , & 
foliofüs ab radice, foliagyfclinif foliis (imilia fert,etià folia fyl- 
ue(lris Angelica a mulantiayicet maiota eflentatd; ipfius ra- 
dicem brachialicraffitie,& longitadine preditam obferuaue- 
rimus. [(tiufceqg plantz caulis,anrequam in ipfo vmbella eru» 
perigb:achialis craffitiei effet;atd. in cacumine veluticconum - 
habste véderimus, & tunc temporis magnitudine, & figurá 
caulem laferpitii,qui in antiquis Iouis Afmonis numiíma- 
tibus impreffus cernitur, prorías eminlari videretur. Ferreq. 
hanc caulem in vmbelld femen latum,foliaceum, & particu- 


latimyt de lafecpitio expreffit Theopraftus, quale et auripli- - 


cis hottenfis po(ted ciderimngatd. etiam(quod laferpitii pro- 
prium effe vidcbarugper aflatemquo tempore cofu eam plá- 
tam offendi, & caulis, & radix copicfius la&eum fuccü odo- 
ratum fundere vidiffemus, fponteq. ex caule,ramis,& radice, 
copiofum emanaret(qued lac primum colore vere lacteo cer- 
nebatur, poflead. colle&om , & aliqvandiu fernatumycolore | 
fuluefcebat; & ett odoratu malicuius exca:cfactionis con ex- 

| pers)Tancquipre ex iis fignisobferoatis, eam plantam Lafet- 
pitià effe T heoprafti, Dioicoridis, € Plinii facile animaduer- 

timus, qucd certá Thecprafto)D:ofcoridiatd. Plinio (qui 
foli ex veteribus lafe Mri! plantam defcripferunt)credcndum 


fit,à rationenon abbo?t« bit, vtomnibus perfüadeatur, verü 


iéa 


JS-— 


- 


s. som 


eam plantam effe laferpittum,neque immerito io d ovp 


cum prarfertim corum veterum teftimo 


plátam nominaffe, 


2123 PRORPEIRI.4ALTPIAMI 
io conftetolim laferpitium fuiffe plantam ferulaceam, cau- 

lemq. habuiffe longitudine, & cratiitie, vt ferula; sn cuius ca- 
cumine producebatur (emen atum, & foliaceum , qualisin 
horteofiasetriplice(au&ore Theophrafto) vifitur, foliag. ha- 
buiffe itidem apii fpliis fimilia, & radicem cra(famyex qua, & 
ex cadleerumperet mcus eus odoratus. Quz fingula cü 
in noftra plana redé animadtertantur , mirum haud erit, fi 
nosipfam plantam laferpifium vocauerimus. An vero&yre- 
naicum fitnon audemus affirmaregat fortaíse, quod velia Sye 
ria, vel Armenia , vel in Media olim naícebatur. Nos inaper- 
. tione horti mediciannis preteritis de hac planta difcurfum 

accuratiffimum habuimus. Tota planta calida eft,vt exodore 
grato, & exacti fapore coniicitur, fed tamen non hadenus 
experientia cognoüimus,quos víüsad medicinam habeat;fin * 
gnlis tribusannis caulefcir;& femjna producit, quibus matu- 
refadtis planta enia rceleit. Fabe mentam primo ex feminibus 
ex Thracia delatis nobis natam fuiffe, qua ig folo Patauino - 


libenter viuit, & in Sole, & in vmbra. * 


- ^ 


Loms | 2 


DEPLANTIS EXOTICIS. 


. 
LI 
* 


ptia 


st. 


Lotus 


O$14 PROSPERI ALPINI n 
De Loto Aeg yptid. Ca. XPNO. 


Ametíiinpoftra hiftoria Acgyptiaca fatis foperq. 
| & deloto Aegyptia feu Nilotica , & de colocaflia 
3 cgerimussnihilominus placuit nobis, vt denyó de 
WYNEA cadéplantaeaoccafioneageretunquod Matias 
Carbonus(multosab hincannos in Aegypto Moratus, medi- & 
*- cus Venete nationis percelebris, quiq.inca prouincia Medi- 
'cinam apüd Turcas proceres, & apud alias gentes faciendo, 
prafertimq; ad perfanandam nationem Venetam; magnam, 
& laudem, & famam, affecutus eft)à merogatusmagnaini- . 
bi vfus diligentia, nullis laboribuspericulifq. parcens, tadem 
Nilcticámlotum haud proculà ciuitate Cayri,in quibufdam 
locisaquafili uminis,eftate de more folito;audti;inundatis, 
ac veluti lacunis effz&tis(quoslacus Birchas Aegyptii vocát) ' 
offendit, acnaGusett, víq. adeo copiofam Vtfola aqne fu- 
pernatantia iftiufce plante vndiq. aquam lacuum occultarét, 
audiuitq. prope Roffetum ( Aegyptii Raffit appellant in fi- 
milibus lacunis aqua copioíz lorum prouenire, Huius plátz 
floremcum (uo caule vocaat Arais el Nil folium cum itidem 
caule fiue pediculo Bifelnilatq. radicem Biarum;quo romi- 
| neetiam magnus Abimbetar füo zuo radicem ab indigenis 
Tt cap.de. ^ ais PX He "ipic M ed. 
Biaim. VOCatam fuiffe inlibro deplantis Aegyptiis fcriptum reliquit. 
- Hacinquam occafione (quod ad me medicus hic illuftris, &. 
pone loti cum floribus;£ruGtibus;caulibus,foliis atq. radici- 
. busmiferit , & accutatam deícriptionem totius huius (lirpis, 
&fifigularum oninium partium accuratiffime inibi cü aliis, 
. Quosíecum duxerat Mauris factam mihi per litteras fignifi- 
cauerit ) iterum hic de eadem plarita fumma volupratezgen- 
 dumnon immeritó in(titui, vt ipfius veritas mortalibus tan- 
dem certa, claraq. eluceat; atq. etiam non minus, vt fludiofi - 
réi botanice cefferitampliusdeNilotica loto quicguamdu- —— 
bitare.Id propriihec planta habere vidctur quodpertnetad — — 
|. dpfias magnitudinem , vt Carbonts oculata fice vidit; quip-- 
peipfam crefcere in aqua lacu(tri víq. ad aqua faperficiem 
- adco vt quanta fit in lacunaaltitudo aquetanta tide HR bcr 
| EXT ! | dep. em 


t 


z ese d 


x DE PLANTIS EXOTICIS. 215 
fce plantz effe videatug Mam. iaqua(cxceuypli gratia) fit ho- 
minisaltitudinis , cádem magoitudine lotusitidem deprché- 
datur. Vade conflaghanc ftirpem vbique locorum qqualea 
altitudinenrnon habere, proptietafq. e(t vrin aqua foliimo- 
do viuatadeius folummodo füperficiem afcendens, floreíq; 
numquam intra aquam aperies, fed fü pra (apcrficiem aqua". 
» Nequedeprehenfum. eftabipfo, atq. ab iis, quos fecum ha- 

buit Mauris, vtflos, & capat (apraaqua füper ficiem multü 
afcendat, vt Theophraftus, & Plinius locuti de mirabili itiu- 
fce plante ad Solem conuetíione affitmarunt. At de hac loti 
proprietate pauló poítaliquid dicemus , fedad plantz deícri- 
ptionem redeo. Primum diximus tantam effe iftius planta al- 
titudinem quanta eftaquzà fundo vfq. in (uperficiemsat ne- 
ceífe cft tamen plante flores, & capita fupra aqua fuperficié 
aliquantum emergete , fi vera eft cius folaris conuetfio,ma- 
gnoperé abantiquis concelebrata . Foliis vero hzc planta co» 
ftat multis,numerofis,colore atq. figura alba ny m phez floiie 
bus proximis , vnde nos cum Aegyptiloca perluftraremus 
hanc plantamin lacubus fzpius vilam pro nymphea mirum 
haud eft,(i ea fimilitudine decepti acceperimus,negligenter- 
que,vt nunc fatemur,eam neglexerimus. Habent fingula hzc 
folia (aos caules aut pediculos ab radice exeuntes, vt in Nyai- 
pheaalba. Atnedum folia Nymphez fimilia habet, fed quin. 
-€tiam capita, & radicem, eiq. Du phez habenti radicem ro- 
tandam,quam radicem loti cor iam in no(lra Hiftoria Aegy- 
ptiaca vocauimus quam ab hinc pluresannos in Margerz la- 
cunis propé Venetias pofitis inuenimus, € erui mus erutam- 
que depinximus.Itaq.loti flores fimiles funt albis Nymphez 
floribus, & magnitudine, & figura,& foliorum colore, atque 
etiam quod finguli. fingulos caules virides rotandos habcát, 
inquoram cacumine pofiti funt flores quam fimilimi albis 

Nymphezfloiibus, magni » candidi, aliquantulum odoris 

leuiffimiad viola odorem inclinantis,refpirantes « 


710. PROSPERI ALPINI 
" ? & 
Loti £ gyptiz. quatuor prima folia, dorem totum 
D ex daudentia. a 


H 


DEPLANTISEXOTICIS. — 217 


EE Vero, vt particularia attingam; quatuor primum 

foliis oblongis, latis, magnitudineflorum lilii, & figura , 
exterius circum clauditur, quz exterius viridi colore inni- 
gium inclinante fpe&antur, habentque exterius figna fiueli- 
neas quinque, vel fex, vel (eptem, ad plus perdongum diícur- 
rentes, Intus veró hac folia lenia funt,candidaq. vt lac abfque 
vllo figno, vel macula. Que quatuor foliahac quidem, & 
magnitudinc,& figura exterius cernuntur. 2t 


— Liber Stcundus. pe. Pe 


n8 —— PROSPERI ALPINLI 
Flos Loti Z gyptiznedijs foliolis arcuum: modo inflexis, 


as D 


| DEPLANTIS EXOT ICI15. 219. 
H* quatnor foliis apertis alia folia nnmero fcre duóac- 
AR cim fcd pauló:miaora füccedunt,qu& vt in Ny mphea 
flore excluduntur exterius ,intufq.ex toto candida abíq. vllo 
figno vel macula,atq. hic eft fecundus foliorum ordo. T c:tio 
fuccedunt alia fclianumero fer? viginti quinque ad quad:a: 
Bena;qua longa , &acutaintriangulimodum, fcilicet qua à — 
Ptincipiovíq.ad medietatem candicant,& à medietatein ex- 
. tremitatem;víg.luteo colore cermmuntur,per longum linea te- 
nui rectadifcurrente.Sunt & alia inflorefolia oblonga tenuia 
in obtufüm angulum de(inentia coloreluteo, quarum qua- 
'dam:maiora,quartüm ordinem, & quzdam minora, quinitü 
in florcordinéfacientiaobíernantur, atq. in medio quadam 
alia folia parviffima ac veluti capillaméta craffa furfum quo- 

"lam tempore intorta, veluti inttó arcis modo inflexa, & in - 
curuatacumq. flores prope fant vt folia abiicere incipiant, 
quippe flore declinare incipientejin tedio tamquam cen- 

' ttum pofitü adnafcitur paruus glcbulusduruspiperis nigri 

magnitudine, & coloreex quoaugeícéte fit magnum caput, 
feminaccontinens, Huiufmodiq. eft loti flos,in quo poft ali- 

Quod temporis interuallumfolia primo lutea defiuunt, reli- 

quis flate(centibusatd.pauló póft itidem decidentibus. Inter 

folia veró omnia fola quatuor externa perfiflunt , víq. ad fru- 

Qus fü capitis perfectionem. Flosveró quando habet inter- 

na foliola (urfum arcuum modo incuruata; inflexa, cft iftiuf- 

modi figura. | | 


gd " 
ur 


Sud | x Fi 


& 
Li 
ío€9 
PEN 
m 
€ 
M 


gmagaitudinem. 


gy ptia folijs expanfisad naturalem ferc-. 


PROSPERI ALPINI 


Flos Loti E 


|. 320 


DEPLANTISEXOTICIS. — i11 


) 


Losveto, & magnitudine, & fizuranaturalem imitatus 
Àl eumomnibusfolijscuiufg; ordinis apertis expanfisque 
eütcuiufmodihic pidum damus. "em 


L 


222: PROSPERI AEZPINrI 


, Llotigyptizcaputjn quo feminácontinentur; - 


v 


feeSEICEDUSR 


ens PES Rel mesi Mr e a 


Floribus 


DRPLANTISEXOTICIS.  — ang 


pene füccedunt capita rotunda; mefpilo magno, ma- 

. gnoque fru&fui albe Nymphgz fimilia , cortice viridi 
contecta,intus veluti longos, pariofque foll;iculos habentia ; 
quz femen continent minutum,braflice femini fimile, Cau- 
les feu pediculitdm florum,tim foliorum funt longi ; craffi, 
/ vt minimus.digitusrotundicaui, vt inalba. Nym phe cet- 
 nuntur,pediculi florum feré decem numero ab radice exeüt,. 
totidemque, &foliorum. E ur 


Iolii 


PROSPERI ALPINI 


Loti /Egyptis fol 


214. 


Ed 


ium integtum. 


DEPLANTIS EXOTICIS. 2325 


Oliaveró magnitudine, & figura Nymphez albz folia 
emulari videntur,vndiq. crenata funt;atq. etiamlotifo- - 
lia pluribus lineis vario modo perfolii faperficiem veluti ner- 
nulis difcarreatibus infecta obferuantur. Colore vire(cunt 
in obícurum inclinante, non diffimili à Nymphez foliorum 
 colore,itaenimab(üdantlacus quidam, (fed potius loca qua- 
dam campeftria,que vt lacunz per etatem ab aqua Nili flu- 
- minisaucti inundataaliquandiii manent) loti plantis, vt tota 
 aquz fuperficies foliis contecta;occultetur, viroreq. có amz- 
nifimo vndiq.oculi gaudeant. Plantaq. hxc viuens fupra 
terram cernitur, quoad totàm aquam terra fuerit abforpta , 
atque ficcata, quod fieri folet Nouembrig menfe, quo tem- 
poreloti plante füb terraoccultantur , marcefcentibus cum 
foliis,tum floribus,tum fructibus, cum totis fuis plantis, quó 
coníftat,Lotum effeannuam plantam. Hic damus folium ex 
maioribusaffabré ex viuo delineatum. s 


léefumàr 4 WR adr 


226. PROSPERI.ALPINI- 


lod /Fgyptiz Radix. soigne 


n 
» 
à " Y 
siehe - polle: posue ad sm 


xc. 
PG 


VETE s spe 


| DEPLANTIS EXOTICIS. 227 
ps vero cui tota hzc planta nititur rotunda in oblon- 
gum magaitudineatq. figura, vt pyrusparua exterius |, — 
nigea, intus flauefcens, pulpa fané carnofa, & dura,guftuad- 
ftringens,& fibdulcis. Prorfüs vero auctanon füperat magpie 
tud inem magniouigallinacei. Indigenz ex iure coctam li- 

, béter comedunt,videtur coQa intus colote, oui rubrum imi- 
tari. Ab hac radice crafla , & carnoía ,innutnera fere fibrofie 
tenues,colore albicantes procedunt. Atq. hec eft Aiaisel Nil 
à Mattto Catbonodefctipta. Quam plantam effelotum Dio-. 
Icoridis,& Theoprafti non vidctur dubitandum,cum omnes 42/54 
notas bec flirps habere videaturquas T heopra(lus Loto Ni- Plant. ca. 
——lotice tribuifle vifus eft, cum de ea ita (cripferitg Lotus Aegy- ^" 
pain planis parte maxima prouenit , cum rura inundaas 
tur, Hdic plante caulis fimilis fabz , & fructus eodem mo- 
- do, verum minores, gracilioreíq. Nafcitur fructus in capite 
. modo quoin faba. Flores càdidis liliis f;pliorum anguftía pro- 
| Ximi multiaedenfi promiícuiexeunt, Sole occidente (e com- 
Primunt,caputq. integunt,ad ortumaperiürur,& fuperaquá.- 
(3 flargunt,idq.faciit dun caput perficiatur, flore(q. defluàr. 
Capitis magnirudo,quanta papaueris maxi mi,& percingitur- 
incifuris , non alio modo quam papauer, nifi quod in his fru- 
&us frequentiorhabetur, qui milio nonab fimilis eft. In Eu- 
phratecaput, florefq. mergi referunt , atq. deícendere víq. iv 
medias noctes tomumng- abire insitum, vtne demiffa quidé 
manu capere fit,dilucul 


Ó deinde redire, & ad diem magis. So- 
leoriente iam extra vndas emergere,floremq. patefcere, quo 
patefadoamplius infurgere,vt plane abraqua abfitalté. Aegy: 
ptii capita ipía acerius putrefaciunt , cumque tego menta pu- 
truerunt; in flumine lanando feparant fractum, & ficcantes, 

| pinfenteíq. panem faciunt;eoq. cibo vtuntur. Radix Loti cor- 
fiumappellata rotunda eft.coronei maliamplitudine. Corti- 

* «enigro,qualinux caítanea tegitur, corpus internum, candi- 
dum, elixum, afiumq.in fpecimen albuminis vertitur,grarü — 
cibis,máditur etiam crudu m,fed gratius decoctum fen aqua. — 
Atq. hzc Theophraftusde Loto Acgyptia.Quibuscoftat Lo- 

. tum plantam na(ci in planis Aegypti, aqua per a ftatem 


i: 


228 PROSPERI ALPINI 

quibus fiunt capita vt papaueris capita magna, plena femini- 

bus,milio haud abfimilibus, & radix e(trotunda, exterius ni- 
gra,intus candida,cotonei maliam plitpdine.Quod hzc plan- 

- etait illa ( quam hac noft:a xtate Ram Arais cl Nil omnes 


Aegyptij, quo nomine proprie magis loquendo intelligunt 


floremcum fio pediculo,veluti foliü vocaut itidem Ditetuil, 
& abel Nil caput, & radicem Biarü) Nulli profcQtó dub;üi de- 
bebit, cum floresferat caadidos liliis fimiles à quibus capita 
producuntur, quanta fant papaueris magna,qua femen con- 
tinent milio fimile,cum hzc planta habea: radicem rotundis, 
cotticenigro,& intus colore flauefcat.fitq. & cruda, & coQta; 


edulis , & prasfertim cum Abimbetar medicus Acgyptiusin—— 


capitede Loto,(quam plantam vocat Bifnia)dixeritradicem — 
eícalentam Biatum ab Acgyptijs fuiffe nominatam, quo 50* - 
mine huius temporis Aegyptij itidem hanc radicem intelli- 
gunt. Vnüm e(t, quod notatu digoü efe videtur apud Theo- 
phraftum legi de radicejamplitudine mali coteog), cat fuiffe. 
Diofcorides ex Theoprafto dixit , fimilitudine n;aii Cotonei, 
neutrum verum effe depreheníüni cft,fiquidem radix potins 
eft pyriformis,& magpitudineouum gallinaceum magnuai 
non excedit. Libéter crediderim Theopraítum,pro Loti cor- 
fia radice,colocafii rotundae radicem,cognouiffe,qua vere, 
&amplitudine, & gura rotonda malum cotonenm amula- 
tuc. Accedit etiam quod addidinintuseffe candidam,cumlo 
ti radix exterius fit pigra, & intus flaui coloris, vndé meritó 
. decodacolore oui luteuns emulari , vel etiam Diofcorides 
exptreflit. Qnibus quidem colligo Arais el Nil Aegyptiorum - 
effc legitimum lotum Niliacam Theoprafti, & Diofcoridis - 


Nos vetó priufquam hanc plantam vidiffemus, füfpicatifüi- — 


mus eife Nymphez fpeciem, ex ea etiam famof(a illiufce plá- — 
tz conuerfione ad Solein ( de quaabitdé fcripfimus in noftra 
Hiftoria Aegyptiaca, cumin Marghera lacunis in Nymphea 
alba eam conuer(ionem fieri feduió obfernauerimus, & etiá 
inibi iauenimus , nympheam albam radice rotunda, quam 


| eiufdéfece guítus eife deprehendimus, cuiuse(tAraisel NÀ — — 


de E quz eft LotusNilotica . Miramceirté eftcur veteres Lotum ——— 


. DE PLANTIS EXOTICIS.  2ag 

bus, & capitibus , ac vel etiam radicerotunde nymphez, . 

cum folia fimilia, & figura, & magnitudine fint , licet ali- 

quantum minora finr, & vndiq. feccata, & habétia longé plu- 

. résneruos paruos perlongum, & latü folij difcurrentes, quid 

de floribus ? an nonexoto (imilesfunt,an non habent etiam 
.. in mediofoliola, longa, tenuia , (urfüm oblique inuerfa, qua . 

do Diofcoridesde Nymphealocutus,Crocum appellauit, caules 

.. jjdem prorfuslongi, rotundi, caui, & colore viridiin nigrum 
inclinante. Quid de capitibusan non, & figura, & magnitu- 
dine, & colore, ca quein pymphea funt, emulantur?in femi- 
nealiquantum differunt; quoniam ny mphez capita habent 
femina longe maiora,non tamennigra, vt Diofcorides memi" 

"hit. Radix veró nympheg albe à nobis inMargherellacunis ef- 
foffa rotunda haudabfimili a loti corfía nobis vifa eft. Cuius 
imaginem, & totius plante dedimusin hittoria Acgy ptiaca , 
Addo radicem nymphez loti corfic habereeupndem guflum, 
qué Araisel Nil habere. me obferuauiffe fcio. Vnde miiü tO - 
ett; fi Theophraftus in libro nonode Hifl. plántarum fcripíes 1n cs15. 
rieNymphéz radix dulcis eft;quz nafci in lacuftribus folet,vt 
Orchomeniefi agro,& Marathone , & io Creta Infula,Poco- 
ti Madoniam hancappellant,fruCtumq. mandunt gerit folia 
fuperaquam ampla, trita impofita plage fanguinem fiftere 
traditur, vtilis &ad difficultatesinteftinorum pota, Non dif- 7 z M 
fimile traditum fuit à Plinio de lotometra, qua fit ex loto fata tur c.21. 
€x cuius femine fimili miliofiunt panesin Aegypto,àpafto- — — 
ribus maxime aqua vel late fübacto. Negatur quicquam illo 

- pane falubrius effeaut leuius dum caleat, refrigeratus diffici- 
lius coquitur,fitq. ponderofus.Hunc panem vsü ad medicina 
. cumnymphea conuenire vel etiam hifce verbis nobis tradi-- 

-. dit;dicens: Conftat eos quiillo viuant, nec dyfenteria,nec te-- 

. ne(mo,neque alijs morbis venttis infe(tari. Quare exijsnos 
haud male feciffe putamus cam Arais el Nileffelotum Nilo- 
ticam Theopra(ti, & Diofcoridis affirmauerimus,atq. no mi- 

 nushanc plantam inter nympheasalbas effc com prehenden- 

. dam,& hio &alibi demon(trauerimus. Me E 


POP SS dh 


N: 


3j0 | PROSPERI ALPINL- 


: ; L Lé .* 9 - ; 
Colocaffia macrokiza , ideftlongz Kadicis ; 


DEPLANTIS EXOTICIS. agp 


* De Celoca[fJua macrfEiqa minare ideft lonae radicis. Roo as, o, 4. Aamlo. 
UANPUE T Cap. XVII. : : ENT ueupé 1 


colocaffiam mactorizam alteram;ab ea;que, by. 
i» cinlibrode plantis Aegypti, & in hiftoria: fal. ; 
sS  Aegyptiaca proxime euulganda delineaui- re 
NW mus haud parum differentem ,. illa enia 
"-—d154 quafiper terram repens longe craffior, &, 
ws - carnofiorvifaeft . Hzc veró colocaffia ma- 
cror;za planta eft,& in toto,& in partibus longé minor. Folia 
fiquidem long? minora cernuntur,tenuiora, & magisinacue' 
tum definentia cclorifque-virefcents dilutioris pediculi iti-- 
dem (untlonge fabtiliores, guftus valde acrioris , acutiorifq.. 
Radix veró long? gracilior, exterius obícurior ,intus non ita. : 
alba,vt altera longa vifitur,faporisitidem actioris,per reum: 
autem interra manere vidctur; feu iacet, vt bet radix. Num-. - 
quamin ea regione vifum e(t hanc plantam caulefcere ; ne» 
que florem neq.fructum ferre. Neque hzc colocafiz fpeties. 
inibie(t multum frequens, neque minus in ví eft apud eas 
 Béntcs familiarius cuinfmodi eft altera macroriza maior, - — : 
qua etiam guftui exvireelixaeft füauior, & ea Aegyptij ve« "a 
Ácuntur frequentius, In magnaenim copia inibi na(citur,de-. x: 
coda fane dulcis redditur , omnemg. in cotcturaacutum , & 
àcrem faporem ammittit. Itali etiam ibi viuentes magna voe: | : | 
luptate, & co&ta, fcilicet, & elixa,& in fartagine frixa, vefcun« a 
tur. Infuauioris guftus eft macroriza minor, & dutioris.füb-. : 
ftantiz. E(t tamen hzccaterisaliiscolocafsijs, medicamen- m 
tofior. Decocti enim ftomacum iuuat, appetentiam con- L— 
citatatq. efficacius vrinam mouet.Sed quadam mead iftiu 
fce (tirpis cognitionem illiftrandam non pigebit, & repetere, 
&accuratiusconfiderare, & primum quid fabailla Aegyptia. 
apud vetercs fuerit, an nunc alicubi viuens reperiatur, an fit. vt 
colocafsia,velab ipfa fpetie diftinguatur, qu idque & ipfa co- E 
— locafsia dicatur, & fi ad Arfsenus ezm referre debeamuss;— 
non minuíque etiamfi cam Pünius folas (qui Aron. 


/- zm TS N Vm Loti pláta ex Aegypto accepimus etiam aut "i Von 


132 — PROSPERI ALPINI uu 

ptium nieminerit) per Aridefcriptionem intelligi voluerit. — 
-^ *"Haxcà nobisin prefentia fünt cognofcenda conftat vero (vt 
»' remipfamaggrediamur ) olim fabam Aecgyptiam fuiffefa- 
: bam nafcentem copiofius in páluftribus , & ftagnantibus 
"Aegyptiaquis, ac non minus etlam in multis lacubus,in Sy4 

.., ria Cilicia,ac vel etiam (auGore Theoprafto) circa Toranam 
. 3sgri Chalcidici in quodam laco, huius autem folia fuiffe 
7 amplapilei Theffalici magnitudine, magnum fcapum, flore 
duplo maiore,quam papaueris,colore rofeo faturo: Caulent- 

.quequatuor cubitibus longum digiti craífitie, mollem abfq. 
geniculis. Radicem veró i(tiufce planta fuiffearundine cral- 

. fiorem,acculeatam, quz cocta, & cruda illis gentibus gratif-: 

fimuscibusfait;fcilcet elixa;&affa,quaque fuerat ftomacho 
vtilis multum nutriebat, tardique ( quod aftringens effet): 
tranfitus. Quam radicem, vt Atfheneus eit audor, Ale- 
xandtinos , & Cyprios Colocaffion,& Colocaffiam olim vo- 
caffe; conftat. Hifq. notis faba Aegyptia fuit olimabantiquis - 
expreffa. Hzc an nunc alicubi viuat dubium maximé eft. 
quando in Aegypto nufquam hadenus planta inuenta co- 
gnitag. fit illis notis prdita, maximéquequae thyrfüm illum 
longiffimum maximumque ferat cum eo amplo flore, & fa- 
bis illis pro fru&á , qua flori (accedant , exculentis, de qui- 
bus apercé meminerunt Theopraftus, Diofcorides, Phylar- 

- chus, & quod eduleseffent, & quod, &inhumido, &ficcO.— 
folo quondam abantiquis fererentur, nonin Aegyptodun- 
no in multisalijslocis, Nicander de ijs in Georgicis, ita 

vfegyptiam tu fabam ferito , vt. pofl metas 
E foribus coronam texas : de lai 
2Maturo fructu cibaria pranfaris 
insi * €i iam pridem cupientibus in manum des. 
.. £goquidemradicemelixamin epulas promo. — p ae 
Oftendunt fané Acgyptij ndr csktmies aquifque pali- 
ftribus nafci plantam radice preditam longa,craffa,carnola, —— 
iieri cou barundini maximé fimiliguftüacriadfltin- — 
«. . . teque efculenta, atque in viGtiteoídem víüs apud A t0 
M poebente quos abes Acgy POE EM DEE glim E ebuiic.cofat, css 


DEÉPLANTISEXOTIUIS - 233 
quam nunc omnes colocaffiamappcllant.Quo bomine vcca- 
" tamquogq. fuiffe olim à multis faba Aegyptia radicem , ícili- 
cet à Diofcoride, qui dixit fabe Aegyptix radicem à Cyptis In lib. z. 
Colocafliam vocari, & Athieneus ex Nicandto , qui fcripfit: pita - 
eam radicem Alexandrinos colocaffiam appelláfle.Plinius ve 
1Ó (cribit, In Aegypto nobiliffima eft colocaffia,quam Cya-. 
 mumaliqui vocant,quo fit ne Acgyptiz faba plaptà à Thco- 
.— phrafto,& alijs,cum caule,flore,& fru&tibusdefcriptam; pla- 

. Ré(quod nufquam in Aegy ptoea naícatur) vbiquelocorum — 
petiiffe fateantur, dubitant potius ca de faba Aegyptia (quod 
fcilicet caulem ferat, florem , & pro fructu fabas edules ) ve- 
teres cum errore, aliorum relatione. deceptos pofteritati 
tradidiffe. Vnde ij idcirco fuere haud iniuria fufpicati fabam 
Aegyptiam effe colocaffiam Acgy ptiam Macrorizam à; no- 
bis vocatam,ide(t longz radicis, prefertimq. cum ea radix fit 
harundine craffior, eiufdem coloris, exterius quippe nigrica- 
tis;intusalbi;faporisacris, adítringentifq. quz decocta reddi-. 
turguflui iucundiffima quamobrem illis gentibus in cibo eft 
familiariffima, eofdemque vfus habet, & ad cibum apud 
Aegypti incolas, & ad medicamenta, quos Acgyptiz fabe 
radicem olim exantiquis habuiffe conflat , Addunt folia no- 
fir cclocafsie notis omnino conuenire cum fabz Aegyptiz 
folijs, & amplitudine; & figura, eamque, & propriam , & 
fingularem notam, habent, quz foliis fibe ab antiquis ex- 
preifam fuiffe vifa eft. Maxime veró ab vno Strabone ita de ea 
dicente: Delectantur autem in Thalamegisnauibus denfiffi- |, 5... 
ma fabeta,& eorum foliis inumbrati, que adeó magna funt, giphiz 
yt poculorum, & catinorum vfum praebeant, habeot enim m 
concauitatem ad id idoneam; vtebaotur iisad pocula. Hoc 
fingulare in foliis vulgata noftrz Colocafsie recognotimgge, —— 
quumaquam multam ex pluuia in eam foliorum cau;tatem D. 
delapfam multos dies conferuatam , quam quiícue com- : 
mode ebibere potuerit, fepius viderimus. Hinccuc fot^ 
taife e(t, quod multi ex antiquis , cum de faba Aegyptia 
egerint ( quod (cirent ipfam, & colocaffiam vpam eandem ,, 15 4. — 
que effe ftirpem ) ne verbum quidcm de Colocaffia , vt fibutofis 

"Theopraftus , & Diofcorides fecerunt : Idem ex Diodoro 5; vw, 
|ocosi Liber Secundus . | 6g - Siculo. : 


"W 


Colume 
la :n lib, 
$.cap.1$. 
Paladius 
dc hortis 
in inente 
Fcbtar. 


—^fimandam complures. ex antiquis (cripfiffe fibe Aegy- 


vim, & creditam fuiffe c(fe fabam. Aegyptiam antiquo 2 


234 PROSPERI ALPINI 

Siculo comprehenditur, qui duas duntaxat ftirpes Aegy- 
ptiis familiares expretlit , (cilicet lotum Niloticam , atque 
baa Aegy ptiam,ne verbum quidem de colocaffialocutus. 
Eodem modo plures ex aatiquis qui de Colocatlia egerunt 


minime fabam meminerunt. Cuiuímodiexlatiois fuerunt . 


Columella , & Paladius. Vtrique fcripferant de colocat-. 
fia ne verbum quidem de faba Aegyptia facientes, Idem 
fecerunt , & ex Arabibus Auicenna , & Serapio , qut 
de Chulcatiia (.Jummodo fcriplerunt «. Abimberar. vero. 
medicus Aeg yptius,vifus , eft voluiffecolocaffiam effe quz 
habét radicem rotundam , przíertimque;ad malum au- 
rantium inclinantem. Qui tamen. noa. negauit fabz Ae- 
gyptie quam craíliorem radice harundinis fecerat fua zta- 
te vocare colocaffiam . Addunt ad eam (fententiam con- 


prim radicem Colocaífiam appellari. Huiufmodi fuerunt 
ex Grzcis Diofcorides , Diphilus, Siphnius, atque Nican- 
der, vt Au pocus e(t auctor. Hoc maius expre(liffe vifus. 
eft, cum dixerit: 

. Colocafsiorum fabas decorticauit, & incidit - Plinius €- 
tiam. vt nuper etiam meminimus faffus eft colocaffiam, cya- 
mum, ideit fabam íuiffe vocatam , quare nobis quideont 
vifumeft coloca(fiam macrorizam , eile fabam Aegyptiam 
antiquorum, cujus opinionis fuerunt viri doGtiffimi. Her- 
molaus Barbarus in fuis corollariis ad Diofcoridis libros; 
M. Virgilius, & Aloyfius Anguillara , & alii viti vndequa- 
que cclebezrimi , qnorum. opinioni libenter nos fübícri- 
pfimus. Sed quid ad. Nicandtum qui expreífit fabam Ae- 
gyptiam ferre caulem maximum, fcapum magnum, flo- 
remque rofegm , magnum , & fabas. e(culentas? Sufpica- 
ui antiquos falfa rclatione deceptos hzc pofteritati tra 
didiffe; fortaffeque caulem fcapum , florem. , atque ftu- 
Gum Aegyptiz fabz,qui fuerat loti Nilotici attribuiffe cu 
ius.radix eículenra im cibis apud eas Aegypti gentes in de- 


htiis, eft habita , Quare colligimus colocaíffiam macroti-- 


zam. maiorem ex iis, Baud. indigne viris maximé ert 


£r 


- 


; 


DEPLANTIS EXOTICIS. — 335 


rum , eoque yel maxime illo argumento , quod illa fabe 
Aegyptiz planta olim tam abundantius proueniens in aquis 
paluttribus , & lacubus Aegypti foliorum, caulium , flo- 
rum magnitudine, fabis efculentis radiceque itidem olini 
apud omnes incolas; effe in delitiis habita , nullo Aegy- 
ptio non cognita, nufquam hac noftra etate in tota pA 

ypti prouincia nafcamir , atque à nullis cognofcatur. In 

Titoria Aegypri dedimus iconem colocafsie macroriza 
maioris per terram harundinis radicis modo ferpentis. Nunc 
alterius non ferpentis , fed rede in terra ade imaginem 
iidemdamus. ^ € ; 


SS i 


ka 


PROSPERI ALPINE 


236- 


j- Ug ERR 


DEPLANTISEXOTICIS. 337 


: De Coloca fia Strogylobizajdefl rotunda adicit. Cap. X71. 


Rl Refentihoc anno M DC XII. ex Aegypto va- 
KJ/^* rias radices colocaffiarum accepimus viuentes, 
| E à Quaídam longas, de.quibus proxime nuncegi- 
"EALIS"AEE mus:quafdam rotundas, inquibus duas differen- 
T tias obferuauimus,f. quafdà illarum maguü ma- 
lum cotoneum rotundum emulantcs;quales accepi ex Anto- 
nio Antonini,qui multosannos, & Chirurgiam; & pharma- 
«opoliá in Aegypto fecerat, quiq. proxime Venetias, ex Ale- 
Xandria Aegypti venetat;ha radices germinant vt omnes alie 
:bulbofe faciuntin apicis radicis medio:exterius rubefcüt, in- 
. ,lüs candicant,guftü acres cüad(tri&ione obíeruátur.Po(t ali- 
:quot menfes alias, & longas,& rotundas;accepimus ex Cairo 
"Aepypti à Mattheo Carbono philofopho, & medico illuftti 
abhinc multos annos, vt füperius quoq. di&tü eft,in Aegypto 
medicinz faciédz caufa,morato;amico plurimi obíeruando. 
Delógis (atis fu perq. diximus, rotüdz in hocà prioribus dif- 
ferrevife fant quod prioribusIóge maiores in latitudine qua 
dátenus fuerüit,& veluti cópreffe;& lateque id proprii habét, 
vt noomnesinapicis radicis medio germinentat circü circa 
inapice,nihil germinis in apicis medio producétes,In colore, 
guftuq. aliis fimiles vi (unt,fed age dicamus,quz de his fitü 
digna exi(timauimus,& primo quod quedaillatü in hortulo 
noftro floruerit,atq. poftea an hec colocaffia Aron Aegyptiü 
fitz(timáda:de qua retametfi íciame abüde fatis difputaffein 
noftra hiftoria Aegyptiacain prefentia maiori veritatis argu- 
. méto(quod hàc plata floruiffe viderimus)ruríus accuratiore 
- fermoné habereinftitnimus, & ip hoc fen(n no dubisabimus 
fepties vel etiá repetita faftidiü ftudiofis nullü allatuta , quod 
idà nobis fiat veritatis düitaxat indagandz ftudio,neq. imme- 
rito fáné,cü haud nondumearüftirpium Aegyptiarü cogni- 
-tio plane nobis innotuerit,fed ad ré venio. Hocanno inquam 
,.MDCKXII. circamediü Iulii menfis radix colocaffiz rotü- 
da,ex iisqua germinát in apicis medio,quá praterito annoac 
«eperá cx Alexadria Aegyptiab Antonio Antor us ne 


9;8 — PROSPERI ALPINI 
an plitudine mali cotonei, in fecretiori meo hortulotertz 
menfe À pr.cófita,nó fine maxima,& mei,& aliorü multor 
admiratione voicüfloré produxit ex cauliculojrotüdo per pe- 
diculi vnius folijj maioris filluram exeunte , figara, & ma s 
.* tudine Árifloti, quam fimilimum, palmarem logitudine 
cauliculo cum florenon excedente. Primmm cauliculus exijt 
rectus, rotundus, afparagi craffitie, cum folijsiftiufce plantas 
concolor, in cuiusapice vagina feu inuolucrum longum, art 
inuolncris fimilimum cernebatur minusquamin Acoadmo 
dumin fübrile de(inens vndiq. claufum colorisaurci , cui vi- 
tide fit permixtum. Quod biduo fefe per longumexplicuit , 
floremque Ati modo exclufit digiti minoris longitudine, 
 macropiperis craffitie, colore candido , ac vcluti ferpentis 
caudam quafi ferpentis linguam foris ex ore exertam , fi- 
maulantem, & po(t triduum inuolucrum cum flore fcre to- 
tum emarcuit, ( quod non fine, multa moleftia tuli) fot- 
fitanabimmodicaircigatione. Hoc igitur inquam anno in 
noftrohortulo colocaísia rotunda floruit , & non fine multa 
ftudioforum,& ad miratione,acferé non paruo ftupore,quos 
prius nó latuerat,vllam colocafsiarum,vel in Aegy pto,vel in 
Creta, vel in Cy pro, cum florevifam vmquam faiflc. In Ae- 
gyPto.(vt alias quoq. dixi) mihi confcius fum,numquam co- 
locafsiarum aliquam,caulem, vel florem próopfiffe Acgyptio- 
tum vniformi teftimonio longa experientia depreheníum —- 
€ffe con(tare; lacobus Mannus medicus Salodienfisquianté 
me multos annos in ea prouincia magna cum laude ad Ve- 
metam nationem Illuftriffimam fanandam, medicinam fecit, 
amicusmihi familiaris , fepius quam fan&te iurauit fc num- 
quam;etfi magno ftudio perquif(ierit, potuiffe aliquem floré . 
in colocafsijs videre,& multó minus aliquem Aegy prium au 
dire;qui forté florentem quampiam ex coloca(sijs viderit.Pe- 
trus Bzllonius Cenomanus olim fimplicium medicamento- — 
rum indagator folertiffimus expreffit,inuis itinerarijsobíer- 
uationibus luriesex Aegyptijs cum rogaffet,vt ipfi oflende- 
rent colocsbarn arum florcs,& ftu&tus,fuiffe maximederifum, — — 
. quafi rem ridiculam petijffet, qui ingenué faterenturineoífo —— 
lo numquam vidiffe flores in illis plantis,neq. abaliqnoioiel 
| exiffe 


xc 


: DEPLANTIS EXOT ICIS.- 29 
lexiffe eas plantas flores prompfiffe,neq. vllos fructus: Hs vc- 
ro te(timopijs perfuafus, numquam ante hancdiem mihi po 
tui pecfaadere,aaulto minus in alijs locis colocaff;js alienige -. 
nys, vmquamin ip(is plaatisflotes conípectos fuiffe, neq. ia 
alieno folo flotuiffe. Quis quasó mede hac re fortiter fepre- 
hédet?quippéquod mordicis negauerimin Itali colocaffias. 
. quafdam fioresaliquando promere potu iffe , fi verum fitim. 

 Acgyptio folojillis patciojnumquam fiocuiffe? Nunc veró in- 
genüe fateor me falso id credidiffe, cum in meo horto vna,vt 
dixi, ex colocaffijs macrorizishocanno viuésvnicumflorem — 
protulerit, Quem florem-yiderunt plures tei Botanicz (tu-. 
diofi, cu'm Patauini, tuin aliarum nationum, primi fuerunt 
Germani tres, fcilicet Henricus de Plettemberg ljuonus, Ia- 


Henricus Kirchbergerus Norimbergenfis,vnus ex doctiffi- 
mis meisauditozibus,ex Patauinis vero qui multà cum volu- 
ptate hunc florem diligenter confpexerunt, fuit; Paulus Gual- 
dus Vincentinus Patauinz Diecefis Epifcopi Vicarius adtmo-- 
du'm illu(ttis, generifq. nobilitate, & propriis virtutibus inter 
nobili flimos prafides plurimi zítimatus, fimul cumadmo- 
dui Keuerendo Presbjrero Laurentio Pignoria , morü (ua-- 
uitate,& reconditarum litterarum ftudiis,editiíq.doGiflimis 
fcriptisapad Gymnafii Patauini , & profeffores, & ftudioíos. 
maxime celebris, cum multum itidem Reuerendo presbjte- 
ro Martino etia Martini Patauii prefide,viro in bona- 
rümlitterarum ftudiis exercitatiffimo,Quid amplius dicam? 
nóné fer& innumeri medicina (tudiofi iptum fzpius,& videre 
& reuidere;voluerüeSuppofita veró hac veritate, f. quodali- 


quando vifüm fit,coloca(liarum quafdam floruiffe(quod & 
Ferrandus Imperatus , & Fabius dolum na,viriin naturz co- 
gnitioneeminetiífimiannis proximis me per litteras certum: 
fecerüt, quippe non femel Neapoli aliquas ex colocafLjs flo- 
res prom pfiffc)duo nunc cognofcenda proponimu s; Vnu m: 
quamobrem / quzdam colocaffiarum in Italia aliquádo flo- 
ruerint,& in Lad i reip reta Infula, & Cypro locis ijs plantis 
patriisjnumquam:AJterumjn colocafísia F randaquz floré 
fert, quod multisvirisde p um. ftudio bene au o 


cobus-V volfangus, PÜmerus Norimbergenfis, loannes- 


$490 PROSPERI ALPINI ! 
fum eff, Aron dici debeat, aut poffit. Quodad primum petti- 
net,ícilicet cur fit,quod ftirpes in Italia ipfis peregrina aliquá- 
doflotuerint, nnmquam vero in Aegypti folo natiuo ac pro- 


- . ptio. Hocaliquibus referendum placuit , in earum radicum 


ftirpium pro fertili fatu deffe&ionem : Aegyptii enim quota- 
nis vt eas multiplicentin parua fruftula radices antiquas fe 
cant , & iis radicum fru(tulis veluti paruis terra confitis bul- 
bis,eas ftirpes conferant,& hoc fatü colocaffiarum abundan- 
tiam,(ibi Incolz,quotanniscompárant. Quó fit vt radices co 
locaffiarum quotannis cultura caufa in partes recidantur;at- 
que ex iis nulla perenniter viuat, atq. idcirco ab ipfis florum» 
& frnüuum omnem fecunditatem tolli . Quod tamé ob eam 
caufam fieri multi haud iniuria negant,cum multa ex iis flir- 
pibus fint ,quarum! radices fatus caufa non fecantur , quippe 
fylueftres perenniter viuentes quas tam&omnes fteriles fuif- 
fein eofoloconflat. Nosveroi(tiufcevarii euentus caufam 
referendam ptitamus, in Aegy ptium folum in quo ea ftirpes 
viuunt pinguiffimum;aqua Nilifluminisjomnium aquarum 
optima abundeirriguum, atq. humens. In quo folo maxime 
hz flirpes luxuriant , plurirnumq. & in foliis, & in radicibus - 
augentur, indéq. radices maxime multiplicaot, vt ob hanc . 
.caufam,& floribus, & fra &ibus fterilesrteddantur; Non fecus . 
quam fiat in omnibus plantis bulbofis maximeq. in narcyfis , 
Byacinthis,bulbis eryophoris,bulbofifq. iridibus,&aliis fimi 
libus. De quibnsétopiariisquotannis obferuatur , qu& ex iis 
plürimum in radicibus augentur;atq. eas multiplicant ín tet* 
. ra,minus florum, vel nullos ferre: Vnde fit, quod qui €x bul - 
bofis plantis plures flores videre cnpiunt,bulbos fingulo trie 
nio(quo tempore plutimum in radicibus multiplicant)à tete 
- raeruunt, quos denuó in terra macra, cretofa , & mala confe- 
. rentes florum abundantiam fibi comparant, quoniam in mà 
. €ro,& ficco folo neq. in radicibus multum augentur,neq. €2$ 
multum maliiplicant, vnde ftirpinm humor prolificus fur- 
fum in caules abundantius ex radicibus fertur , ad flores pro- 
ducendos. Idem etiam euenire colocaffiarum bulbofis radi- 
: cibus credendum videtur; quia in Aegyptio folo natiuo pin- 
guiflimo,optimo,maxime Nili aqua irrigato(quod Aegy Pt? 
"n | ita 


DE PLANTISEXOTICIS. onu 
ita procurant ad augendas colocaffiarum radices , & ad caf- 
dem,quz(tus caufa , multiplicandas ) confitiipfarum bülbi, 
plurimum atdcti, plura eademq. amplifTima folia cum: maxi- 
mis fuis pediculis fnppetunt, atq. ab ipfis radices fiunt maxi- 
mz,cra(sisimzq. &innumero plurimum multiplicantes,In ' 
juibus,(quod in ipfis nutriendis,augeudis, & multiplicandis 
eieex toto humoralimentalis abfumatur) mirum non cfi, fi 
floribus fructibutq. fterilefcant Ia folo veró Italie illis pere- 
grino,minu(q. congruo, & pingui, cum ez (Lirpes nedum in 
folijs,& radicibus mültum non augeantur, at quininimo plu 
rimum decteícapt , minorcfq. radices, numeroq. pauciores 
exea incongrua terra reddantür, mirum non eft; fi (humido 
alimentali pactesfuperiores petente aliquando flores progi- 
goerint. Itaq.in radicibuscolocaffiarum amplis, ciafsis, &. 
multumabeo fecundifsimo folo enutritis,quz ad nos ex Ac- 
gypti,aut ex Cretz,aut Cypri aquis ftagnantibus erntzdefe- 
runtur,oppofitum fieri obfernamus fcilicet, vt dictum etiam 
eit, eafdem radices magnas, crafsifsimafq. in Italico folo con« 
fitas, viuentefq. multum decrefcere , parumq. vel nih.1 hafce 
radices multiplicari. Quió mirari méritó non oporteat fiali- - 
qua ipfarum facundior in partibus fupra radices pofitis ef- 
feda, vita fit aliquando florem atque fractum protüliffe; — 
Radix autem qua in meo horto.hoc anno vnicumflorem - 
tulit, próximo anno ad me delata, erat magna ,Totunda, vt 
itiaximum malum cotoneum cernebatueHec cum multis a- 
lijs radicibusin horto pofitacitó germinauit , multaque fo« 
lia & amplaproduxit ,. Hyeme-veró ineunte , ex terraerus 
t, perlota, à terraque detería , & fole per aliquot dies pro» 
bé ficcata , per totam hyemem in meo cubiculo lignea 
pyxide clanfa, conferuata eft. qua e terrra eruta Jongé mi- 
hot, qudm fuerat pofita eua(crat , nihilumque multiplica- 
üefat. Hanc vere incipiente ,fcilicet menfe. Aprili ,annt 
piefentisjn eadem terra- pofita , tardius « quam fecerit 
anno prazterito ; gciminauit, vixdue folia tria,neque ane 
pla prompfit. , tardiufdue. etiam auQa..Ex fiffura veró. 
vnius pediculi foliorumnferius, cavliculum exclufit fe- 
ipalmo altum ,, rotundum o» -crafsitie, calam: gallinacej 
sau iler Secundus. | Hh. atque 


t 


241 PROSPERI ALPINI 
atquecum foliis concolorem, cumq. caeteris notisnuperex- 
preffis. Aliz colocafliaru m radices eodem tempore, quo €3, 
terr confic, folia longe plura, ctq. ampliora produxerunt 
vnde aullum forfitan ob id florem itidem protulerunt. INos 
digna relatioaecerti fa&i fümus.Ex colocaffiis tantuaymodo 
ftrogylorizis qua(dam in Italia flores edidiffe;aliquando vnü 
intecdum duos,& nonnumquam etiam tres, ex ipfis veio fru 
&us vt fitin Aroin pi(tillo rotundo productos numquá per- 
fc&am maturitatem accepiffe. His przmiffis vnum fupereft 
cogaofcendum (.dequa realias ob ter accuratius pluraáni- 
maduertimus) (cilicet an colocafíia fit Arum Acgyptium. 
Quod veróexantiquorum lc&ione poflit cognofci puto efle 
difncillimum.Si quidem nulliex veteribus Arum Acgyptio- 

i£ 5:2* rum meminerint, vno Plinio excepto.qui de ipfo ita fcripfit : 

" ^ Eltintergenerabulborum,& quod in Aegypto Aron vocat, 
Ícille proximum amplitudine, foliis la pathi. caule recto duü 
cubitorum,baculi craffitudine, radice mollioris naturz, qux 
edatur,& crüda. Mirum eft,ex quo veterum fcriptorum, hác 

Ari defcriptionem , Plinius faerit mutuatus, Nonexaliquo 

Grzcorum cum nemo illorum Aron Aegyptium memine- 

tit,nonjnguam,T heophraftusnon Herodotus, non Diofco- 

rides,nonaliusex Grecorum (chola. Nifi quis putet Galenü 
iflanc plantam forté nobis indicaffe , cum de Aroin libro Íe- 
cundode alimentorum facultátibus hzc fcripferit:Ad Cyre- 
nem autem planta hecà noftrate eft diuería,nam in illislocis 
Arum minimé cít medicamehtoíum , & acre , vt rapis etiam 
fit vtilius. Idcircohanc quoq. radicem in Italiam aduchünt; 
vtquz longiori tempore imputris,& fine germine poffit pet- 
durare / Hzc Galenus: ex quibusliquidó conftare vifum cft, 
Arumjnon Aegyptium, fed Cyrenaicum nobis Galenum ex- 
' mm Non tamen negandum duxerimos poffe exinde 
carihuiufmodi Arum,quod fit vulgaris Colocafsiaqua 
fabam Acgyptiam effe haud iniuria multis creditum eft, ca- 
Que przíertim conicctura , quoniam fateatur , hanc radicem 
MEN ». " in cà efferapis yiborm * 
q. etiam quia de ca dixerit: idcirco banc quoq. radicem 
kaliamaduchunt, vt quz longiori tempore impusris, rone 
gi 


In c.65.. 


DE PLANT IS EXOTICIS,. | 2543 
germine poflit perdurare, Notz prof.&ó illiutze Cyreneofis. 
Ati ezdem videntur cum notis colocafsiz. Eteniai ne vl co- 
locaísiz radix rapis gu(tifs fuauitate in vidi cedltKapis enim 
longe acrior eft,parumacrimonia à vulgari Aro differens,fed 
Clixata,vt capa dulcefcit,acrimoniáq. exuitur,quz etiam id ha- 
betamplius, quod imputris, & fine germine pofsit longiori 
tempore perdurare, Ladeq. fiyt ex Aegypto, & Cretalotula 
& Cypro fais natalibus, & inItaliam, & inalias longinquas, 

€xtetaíq. nitionzs incorrupta, & (ine germipecopuchatur, 
Cuiufmodi radices fuerunt, quas anno proximo accepimus 
€x Aegypto, quz integra, imputres, fiae vilo gerinine ad nos 
perueaerunt, Veruarenim-ero, licet Gileaus eo modo futi 
Cyrenaicum Arum ita exprefferit; tamen non necelfarió in. 
dé colligi pote(t,arum illud colocatfi »m (tco2y otizam effe : 
atpotiuscredendum videtur, illum defcripfitfe Arum fpetie 
diitindtum à Coloca(ta,ynum idem fpecie,cum eo,quod Di 
fcorides, & T heophra(tus nobis detcripfiffe vifi fant, quodq. 
in Grecia, Afia, & ia Italia (ponte nafcitur, à Cyrenaico fo &- 
modo differens quia e(t admodu'm acre, & medicamentosü, 
idcircó miaimé effeefculentum , & incibo vtile,vt Cyrenai- 
cum, ex illius foli ptoprietate dulce; exculentumgq. redditum 
cuius visacrimoniz expertem fübftantiam aaQdun,sytesüip- - 
fis rapis, ('decodum tamen , non crudum,cum multim ha- 
beatacrimoniz) fit vtilius. Non enim ibi Galenus totàm Ari 
illius Cy reoenfis plantam cum fingulis fuis partibus,delinea- 
uit, Quare Plinius eamjari Aegyptii deícriptionem ex Gale- 
nomaruari non potuit. Multó veró minusex Theoprafto, & 
Diofcorides qui Arum meminerunt medicamento(um , in 
Grzciayin Afra, & in Italia (ponté naícens.Ex antiquoiü itaq. 
le&ione,non videoj quomodo poffinus, quid fit Arum Ae- 
gyptiumcognofcere,quinj mo antiqui fcriptores de omnibus 
radicibus efculentis, quz fuére A egy ptijs ad cibum familia- 
res, aded confufi, & difcordes fuerunt, vt vix quicquam certi 
à nobis fciri queat, Etenim quidam illorum duo folummo- 
do radicum bnlbofarum efculentarum genera illis gentibus 
olimfamiliaria fuiffe, pofleritati tradiderunr, vtpote Lotum 
Nüoticam, Acgyptiamue vocatio, atq, fabsdr "o : 


ES 


244 PROSPERI ILPIRI- 
Hatce duas ftirpium radices folummodo Aegyptijs ie e 
fuille , (cripferuàt, Herodotus, DiodorusSiculus , Theopta. 


ftus, atq. Diofcorides,Plinins, Arum Acgyptium addidit yex 


latinis etiam Columella; & Paledius colocatam tamquam 
füirpem Acgyptiam adiunxerunt. Neq. concordes etiam fue 
runtin harum (tirpium partium defcriptione: Deloto Theo- 
phraítusciusradiceim,& rotundam effe itatuit, & imali coto: 
neiamplitidine eam cófpici.Quod falfum effe,olim in Aegy- 
ptoaniniaduertiaius, quando, ( vt alizs quoq. deloto Aegy- 
ptio fcribentes, notauimus ) Planta Arais el Nil ab Acgyptijs. - 
vocata, fit iegitima nullo Aegy ptío reclamantelotus Nilo- 


'tica antiquorum , quz tamen fert radicem, & magnitudi-. 


ne, & figura, nuci luglandi onininó fimilem , aut, pruno 
oblongo, Quid amplius? non're vniformitec T heopta itus, 
Diofcorides, Nicander, & Plinius caulem fabz Aegypti y 


. dupla papaueris amplitudine , fiorem papauerisitidem am- 


TnI;, 18. 


plio:em rofeum , atque fabas efculentas yt etiam dictum 
à hobise(t, tribuerunt? de quibus faperius faris dubirani- 
inus , cum nufquam in ea prouincia in aliquibus plantis 
maximi jj caules , flores , atque fabz ilie effculentz repe- 
riantur, neque ab aliquo Aegyptio cognofcantur. Neque 
aliquis nobis obijcíat , dicens : Andrez Matthiolo eam plan- 
tam non fuiffe ignotam, cuius delineatau imaginem no- 
bis in fuisad Diofcor.dem commentarijs dotiffimgs dedit, 
oetinamquam de Matthgoli ingenuitate dubitauetims 
12;men dubius fum , quod &in Hiftoria Aegyptiaca dixi , ne 
faerità füo BufbeKe deceptus qui fie ftirpis imaginem (det 
ueniam mihi ) abeo receperit ; egoípero breui tempored 
iltac plantaadhuc firmiorem notitiam me affecuturum iria 
AtQ. etiam ex eofabx Aegyptie icone magisdubitaui , quo 


, €am viderim fpinis carentem:de quibus Thcopranus inquit: 
iat. Radixenim valida eft , nec procul harundinum ftirpibus, ve- 


rum fpinis fübhorrens,quamobren:Crocodiluseam cefugtt; 
ne occurens oculooffendatur,quoniam acute non videt. Sed 
quid de Pliniodicemus'qui fingula fed cum erroregex Theo- 
phratto mutuatuse(t? Cum errore(inquam) dico, quod fcri- 
pferitifabam Aegy ptiam naíci in Aegy pto fpinofo caule, quà is 


DE PLANTIS EXOTICI1S. 245 


dé caufa Crocodili oculis timentes refagiunt,fed quid de co- 
loeaffía ? cum ipfam cyamtüjde(t/fabam appellati tradiderit e 
fateaturq. habere thy;füm,caulemq. coctum effe araneofüm 
in mandendo.Qo»ibus fané ita cognitis anderem affirmare ve- 
teres hos (criptores numquam prcadictas plantas viuentes có- 
fpexiffe. Reftat vt prefentem difputationem abfoluamussque- 
dà de colocafiiis rotundis confiderare,quippé quid fint, quo- 
tuplicis differentiz,atquean rotunda Arum dici queat.Colo- 
«aflias vero di&um e(t effe ftirpesin aguis paluftribus, & Ja- 
«unofis fpoate nafcentes folijsamplitudine;& figura, ad per- 
donatiz maioris,vt etiam Plinius expreflit, radicibufq. craíüis, 


Inli. 20, 
Cap.15. 


carnofis , bulbófifq. quz decodz apud Aegyptiosad cibum ' 


in delitijsfunt. He veró figura differunt, quoniam quadam 
mactorizz ideft longz radicis, (unt de quibus proximo capite 
diximus; quedam ftrogylorizz , quatum aiiqua, in apicis ra- 
"dicis medio,germinant;atq. hz profedtó (ünt;quz aliquando 
florent. Altera eft ex (trogylorixis que longé maior eit, quam 
maximum cotoneum fit , fed breuior magisinfeipfam com- 
- pretia; quenonin medioapicis extremi, fed circum apicem 
germinà producit, vnde patsin apicc media germinibus va- 
ctia eít. Àn colocaffia rotunda fpecie differens fit, à macrori- 


21, quam credidimus effe fabam Aegyptiam. antiquorum. 
Padladiusfortafse vifuseft pro.colocaflia, radicem ftrogyloti- cid 
zam effe intelligendam, cum iucius fat dixeritbulbos, effc $e si 


onferendos, quo nomine rotunda radix exprimi videtur cü 
bulbi omnes ftrógylorizi fint, De hac colocaffia ip(aità fcrie 
pfit: Hoc menfe colocaffiz bulbos ponemus, Amant humi- 
'dum locum; pinguemmaximé irriguum , circa fontes lztan- 


tur, & riuos, nec de foli qualitatecurant, fi perpetuófo- 


.weantur humore, Frondere propé femper poffunt, fi cam- 
quam citreta tegumentis defendantur à frigore. Dubitan- 
'dum videtur , an ftrógy lotiza colocaffia fpeciedifferat à ma- 
Crotiza ego quidem puto co modo foluln , quo rapum ftro- 
£ylotizum differens videtur à macrotizo, quippe ambas ei- 
fe colocaffiam,conuenireq. fimul in foliorum, & amplitudi- 
.n&,& figura, non minufq. etiam in radicum fapore, & guftüs 
.& qualitate ipfa medicamentofa , ícd tamen acc 


iz] 


246 PROIPERQRI MKDPPNI.  ——0— 
deprehenfüm, macrorizam colocafsiam alicubi florem pto» 


c 


: tuliffefQuibus colligocolocafliam &cógylotizam ; ideítro- 
tundz radicis,fpecie non differgf, à macrotiza, ide(lJongg ra- 
- dicis: Vttramquegj coídem,& ad medicinam, & ad cbum ve 
fus habete, co&tafq. in cibo rapis merító effe vtiliores: Demü 
colocaísiam rotundam quadantenus cum Aro conuenirejnó 
negamus , cum habeat folia fimilia , radices, & floreseodem 
modo, atq. in piflillo fru&tus producat quam fimiles, nihilo» 
minus noo concedam, ex hac fimilitudine Colocafíiam Arü 
effe,quinimo fpecie abipto differre,longé plures funcdifferé- 
tix , quibus ab Aro interftingnitur colocaffia quàm fitcum - 
ipfofimilitudo,(i de folijsloquamur, Arifoliajyalid magnitu» 
dine,& aliá figura cernuntur macalofaq.omnia (untzcol 
fiz veró longe maiora latior, & longioragbíq. vilis maculis 
- infe&taapparent. Ariquogq. flos fimilis colocaffiz flori, fed 
differt, quod colocaffius flos tenuitate plusadarifari florem 
conuenit, atq. in figura. Ab Arivero, & ariíari florecolore - 
candido differt, fru&tuíq. etiam non illius colore facit. Ari vul 
garis tadices quod fint paruiffimz nuilam cum coloca(siz ta- 
dicibus habeantconuenientiam.Ef(t verd Ari mótani, dequo 
poftea (cribemus, radix ad modum fimilis fed id proprij ha- 
betin quoà radicibus colocafliz differense(t, quod diü eru- 
tae terra, non feruatur viuens, neq. germinet, vt radix colo- 

. Caffiz extra terrameruta, fed tempore ficcatur,exatefcir,nul- 
lis prius gertminibus produ& is. Scd quid de Arco magno An- 
drez Cefalpini fponte in Siciliz aquis proueniente, quà plan- 
tamait vnlgocolocaffiam vocari, dicemus? An erit colocaf- 
fia Aegyptia»nequaquac;cum habeat folia maculata, erit v€ 

Cip, I0 Arum efculentunm cum fit innocentis guftus, & fortaffe 
erir Arum Theophrafti de quo in librofeptimo dehiftoria 

c; PhBtarum, dnit: Haberefolium cum latitudine canum & 
c&cumeraceum , & in libro feptimo de hifloria plantarum — 
tidem fcripfit : Aci quoq. radix cibo idonea eft, & folia eiuf- 
modi decoQa inaceto mandi nimirum poffunt, fuauis profc- 
Go, & adfraQa vtiliselt . Hac vt incrementum cápiant , cum 
folijs luxariatur,quemadmodum ampla fparguntur folia de. 
flcttentes ipfas circum obruere folent;quo planta non in ger. 

mina 


— o0 248 BLAMTIIÉOUGQIFOLS — 
mina excreícat, fed totum alimentum in fuum attrahat ca- 
put, quod vel in bulbis nonnulli incomponendo facere af- 
folent: fed quid tandem de differentia colotafliz ab Ara 
€x ipfius viribus ;, & eículenta facultate dicemus. Radix 
colocafsiz dulcis cft cum. acrimonia, qua decocta ex toto 
exuitur, atque non leui adítrictione : de qua idcirco Ab-. 
imbetar medicus Aegyptius dixit Radieem colocafsiz de-. 
codam omnem acrimoniam dimittere , reddiqgue cum 
adítrictione vifcidam , indeque effe quod ea fit craffi: nu- 
trimenti , & tardé concoquatur, ftomachoque grauem 
mole(tiam inducere , neque e(t quod aliquis dicat Diofco- 
ridem, vel etiam de Aro dixiffe Radicem eius decodtam 
cum mirus.acris fit edi, quod, & nos fatemur , fed ea to- 
tà acrimonia vt colocafsie radix non. exuitur , fed. acris. 
remanet poft co&uram etiam , proinde comeditur (ane a- 
€tis , & medicamento(a , vt redi Galenus de hoc eodem. 
Aro (fenfit , vnde meriró dixit habere facultatem inciden- 
tem, extenunantem , atqne detergentem , quod prorfus ;, 
opponitur facultati colocaffiz, qua eft dulcis ad(lringens. 
infarciens , &, obftruens , Galenus de Aro in libro fexto 
fimplicium fcribens dixit : illius radices habere facultatem 
detergenteui mediocritcrque incidentem craísitiem bumo-- 
Itm , Quod veró etiam ex Dioícoride cognofcatur , radi- 
cem Ari decodtam efse calidam , incidentem , & deter-. 
gentem, neque pro alimento edi, fed pro. medicamento, 
€x co liquidó apparet quod Diofcorides fubiunxerit , Ari 
radicem , femen , & folia dracunculi vires. habere , cuius. 
uidem nemo inficias ibit , effe multum acres, & calis 
às. Quare ex facultate etiam colligimus colocafsiz radi-- 
cem efle diuerfam ab ari radice. Hanc effe detergentem s. 
& illam ipfarcientem. Quomodo itaque ez (tirpes , qua- 
rum vires diuerfz contrarieque exiftunt , .non diffcrunt 
fpecie *- Neque eft inferendum , colocaffia Aro eft fimilis 
ergo.fpecic Ari comprehenditnr , Rheum eft fimile rha-. 
baro, non tamen vt nos in tractatü.de Rhapontico o- 
ftendimus vtriuíque radicis planta vna eademque e(t. Flo« 
tem fert arifaro longe quam. Aro fimiliorem folia 2n 


248 cPROSPERI ALPINI . sf 
ad perfonatiam , velad petafitem ; radicem vero vulgari 
Ato prorías diffimilem habet ; fimilem vero Aro noftro 
Montano. Sed facultate omnibus Aris diffimilem,; vel me- 
liusdicam contrariam , cum ez omnes admodum acres fint, 
ita vt ne vel etiam co&tura acrimonia exuantur, vnde medi- 
camentofz detergentes, omnes comprehendantur , collo- 
caffiz vero, quod. cotura omnem acrimonjiam dimittanf, 
redduntur omnino alimentales craffzque fübftantie atque 
. vifcida , facultatisquead id infarcientis,& ob(truentis,quod 
itaque collocaflia ab Aro fpecie diftindta fit, mirum haud 
e(t finulli veterum fcriptorum colocaffiam arum vocarint; 
excepto Plinio qui de cólocafsia, & faba Aegyptia omnia 
ex antiquis, magna tamen confufione accepit, vt ei nulla 
fides fit adhibenda, idem.& nos füfpicamur ipfum in Ari 
Acgyptij defcriptione itidem fuiffe: Vi(üum enim nobiseft, 
quod & M. Virgiliusantea nimaduerterat , Plinium illis ver- 
bis dracunculumy , & non Arum Aegyptium ex Diofcori- 
de, qui fcripfit maiorem: dracuncalum habere folia rumi- 
cis, ideft lapati, radicem grandem , rotundam, habereque 
caulem re&um bicubitalem baculi craffitudine. Quis non. 
fufpicabitur Plinium fua .illa-defcriptione Ari Aegyptii ex 
Diofcoride non coloccafsiam A egy pti ; fed. maiorem dracum- 
culum delineaffe ? przfertimque cum dicat habere caulem 
bicubitalém ; re&um baculi craffitudine ,'qui eft dracuns 
culi maioris , non colocaffiz caulis , cum illa caulem do- 
drantalem ferat minimeque bicubitalem Colligamus ita- 
ue colocafsiam non effe Arum , fed cüm ca planta quan- 
m habere fimilitudinem ,. qua tamen non impediente; 
colocaffia erit planta ab aro fpecie diftinQa, fi enim arum 
fuiffet ex veteribus ,' plüres ipíam aron vocaffent , neque 
fpurijs Diofcoridis nominibus proríus fidendum etf; apu 
ipfam legatur , Arom Cyprijs didum.fuiffe colocafsiam » 
cum nuíquam alibi; vel apud. ipfüm vel apud alios J 
habeattir . Quod ad- colocaffiz facultates attinet €x ii 
gtz noper ditla a nobis (bnt conflabit ipfam calidam 
primo exceffu leniterque ficcam effe ,- adftringere, infars 
cire meatus,eofdemque.obuftrere ; Serapio ex Aben Mc 
xdi 5 anc 


| DE PLANTIS EXOT ICIS, 249 
hanc ràdicem humiditatis pinguis nomwe(fe expertem ftatuit, 
qua augeat femen atque Aegyptij ob idaffirmant decodtam 
mouete libidinem,& hac de colocaflijs . eue idi 


2jo PROSPERI ALPINI 
e» : 
, SinapiMfarinum/Egyptium, —— 


x 


DEPLANTISÉXOTICIS — cgi 
De Sinapi marino deeyptios Cap. XIX. 


Lantam robis ex feminibus ex Aegypto dclaiis 
natam in horto habuimus;quz ex viia radice lon 
ga;gracili,lignofa,alba,caule vnico,vel du plici;af- 

TAPRE (urgit,rotundo,rubcícente, pipgui macropigeris 
cra(litie obliquéíursü,& nop rede inaere stto,qui hinc inde 
inzqualibus interuallis fert alios cauliculos ia apice habétes 
flores caruleos, vt in Leucoijs parnosà quibesdeflo:etcéri- 
busfüccedunt filiquz paruz;tenues;obloange,in acurum des 
finentes quazhabent minuta femina rotunda, guítni acccrri- 
ma ad rutz odorem inclinantia, folia hzc plaota habet pauca 
longa & lata vtriaque fuliolis oblongis ordinatis quinis, (ce- 
tionis, aar. cinerari modo crenatis cra(fis, pinguibus, & 
fuccofis erucz colore & quandoque rubeícentibus,tota hec 
planta valde acris eft,& ad erucz odorem aliquantenus incli- 
nare videtur. Similis.nobis vifa efterucz mating M yconi,fed 
tamenea non e(ít,quoniam habet folia maiora, & nihilin gu- 
ftu amaritudinis przbeant,fed folum acrimopiam quz non 
rute effe videtur fed Gnapi,& cum cxterznotz d (inapi filue- 
firi non abhorreant finapi marinumeffe idcircó credidimus. 
Neque chaKile etiam Serapionis effe potetit, cum ró habeat 
faporem falfum fimilem nitro,qualem faporem chaK.1é ba- 
bere,ex Abice Serapioexpreffit. Calida hzc planta & ficca 
tertij ordinis ex valida acrimonia meritó effe videtur,omniü- 
que maxime femina,quo ob id erunt efficacifTima trita, & ex 
vino epota ad mouendam vrinam,quod ni mirum craffos hu 
mores incidant,extenuant. Audio etiam dari aquam ftillati- 

,tiam ex tota planta prolectaad mouendam vrinam,darique 

etiam ad flatulentos dolores quamcumque partem corporis 
dià vexantes,nonnulli folia,& germinajip acetarijs edunt,at- 
que etiam decocta ad frigidum ftomachum roborandum. 


n 35 Marum 


Lo 
v"- 


PROSPERI ALPEINI 


292 


1 
* 
» S 


iorum. 


n Egypti 


Marum 


- 


DEPLANTISEXOTICIÉÍ. i53. 
De Mars Aegsptiorigg. | Cap. X X. 


CA 8 Alcitur in Aegyptilocis ficcis , & (quallidis iuxta 
Mey zdificiorum rudera planta quzdam odorata,que 

| caulem vnumabradice promit cubitalem,& am 
(u$ pliorem etiamgeniculatum colore albicantem , 
.€xgeniculis vtrimque folio,longo,craffo, hormino fylueflri , 
& magnitadine,& figura proximo, inodoro , ac feré infipidi 
oe ficcantis cum quadam leui ad(trictione, & lanugine 
alba adeo vt ex fingulisgeniculis duo folia cernantur qué 
€xoppofito pofita, & hocebíeruaturin parte inferiori ipfius 
caulis,in parte veró fuperiori fcilicet; à medio caulis fupra ve. 
Itimque ex geniculis exeunt vna cum folijs ramuli graciles , 
breues, quadrati , qui vtrimque in geniculisferunt flores al- 
bi,fclareg feü herbe San&i Ioannis floribus quam fimilimi , 
qui vnà cum fuis foliolis grauem odorem przualidum,refpi 
rant,non tamen ingratum quibus füccedüt in fois paruis te- 
chis oblongis femina parua,rotunda,braficz feminibus fimi- 
liaaacutum odorem refpirantia . Cauliculorum omnium cy- 
mz cum folijs, floribus, & cauliculis (antadmodum odora- 
tz. In vmbra ficcate feruátur ad víum veftium, illis enim in- 
fertz ipfas tuentur à teredinibusatque odorem gratum indu 
cunt.Siccati veró ij cauliculi validum odorem in fuauiorem 
mutant. Vnde flores & femina calefacientis funt facultatis, 
digerentis,& refoluentis, víamque folia fed przcipué cyma- 
rum,ad dolores frigidos,& flatulentos ex vino decoQta,atque 
dolenti parti appofita , mirificum praeítant; Item foliorum 
fuccus ex aceto, & melle ad panas ex facie delendas prz'ftat - 


-— 


PROSPERI ALPINI 


DEPLANTIS EXOTICIS. — c5 
DeCardeeinimp s — Cap. X X À. 


o4 X leminibisetiam nobis nata e(t, quá pro Catduo 
pe minimo,ex Creta infula accepimus, & carduo eíca 
7j (X9 lento, namq. calycesechinati, nondum dehiícen- 
ww A$ testeneros, & dulces, eagenscum fale, & pipere 
avidiffimé comedunt, inquiuntq. non fegniter venerem ex- 
citare eleganti(fima quidem planta eft , qua ab vna radice 16- 
£3, tenui ad palmarem magnitudinem affurgit folijs longis, 
oliuaceis attraGilis fimilibus,fed minoribus, & mollioribus,. 
fpinulis tamen armatis , caulibus vero multisobliqué exeun- 
tibu 5; quorum quilibet vtrinque duos furculos, fed inzquali 
internajIo ex cauleexeuntes habet, in quorum medio calyx ,. 
echinu(aé breui pediculo cateris maior, attradtilis echinono. 
maior exterius fpinulis multis numero plerumq.trefdecim. 
tenuiífimis per longum ipfum calycem ve(tienübus, arma- 
tus , tantoq. artificio ijs fpinulis tenuiffimis reticule modoà: 
natura elaboratis,vt vixaurifex petitiffimus id opus facere po. 
tuiffet.Hic echinatus chalyx fuo breui pediculo inhzret,cam 
tribus foliolis oblongis ,oliuaceis fpinulisarmatis fere ftellze 
modo acis, finguli veroalij cauliculiinapice ferunteoídem 
calyces fpino(os, fed illoquiia medio ipforum fit , minores .. 
Qui omnes inhzrér fürculis,ceü fuis pediculisà caulibus exeü 
tibus, fed calix in medioillorum qui fit , breuiori longe pedi-. 
culo inhzret, quamin vtrimque pofitis.. Calyces vero dehi-. 
fcétes florem paruum, quinumquam latéde hifcit attra&ti-. 
lismodo proferunt czruleum,; qui femina producitiu pappo 
parua, alba, füis ftaminibus mollibus inhzrentia; vtiinattra- 
Gili , quz calycibus latédehifcentibus inaere euolant. Sunt 
dulces vti (ant omnescalyces , quiimmaturi efüi funt acce» 
Hia . Nulli. vfus.ad medicinam. hactenus nobis inno-. 
, tuerunt. 


PROSPER1 ALPINI 


256 


Hyfbpus Grecoru 


DEPLANTISEXOTICIS a5; 
De Hyffipo Grecorum Cap XXII 


333 Lantam nobiliffimam (zpé habuimus Creticam, 
j ex leminibusin horto nobisnatam,cubDitalis ferc 
magoitudinis,origanoonitiquam fimilem,& fio 
ribus, & folijs, & vmbellis corymborua modo . 
iun&tisqueab origano odore füauiori,& validio- 
tidi(tinguebatur adeo, vt fi quis digitos duntaxat 
olfaciat, qui plantam tetigerint validiorem odorem fentiat, 
quam fi origanum olfecerint. Hzc planta fruticat ab vna ra- 
dice multis furculisab vna radice vcl ab vnico caule exeunti- 
bus,non ex toto re&tisat obliqueadis;folijs origani heracleo- 
tici fed candidioribus; & odoratioribus, & in caulium cacu- 
minibus vmbellz corymborum modoin rotz modum cer- 
nuntur flofculisalbis qualesinorigano onite apparentáqui- 
bus emen minutaüm nigrefcensfit. Tota planta eft eximie 
odorata,& gu(tui cum valida àcrimonia acceptiffima, totaq. 
albicat cum leui lanugine;atq. hifce notis hzc planta in efta- 
te nobis innotefcit, Ineüteautem hyeme feré ex totofaciem 
mutare videtar. Namq. ab vna radice plures cauliculi affüt- 
gunt furfam oblique luxuriantes folijs pulegij vtrinq. binis 
. €xoppofito pofitis denfius abimo caulead fümmitatem vfq. 
caulem ve(tientibus: caulibufq. rotundis leuiter lanuginofis , 
albicantibufq. inualidioris odoris quam in etate. Hanc plan- 
tam origano onitiadprime fimilem;effe Jegitimum Hyfioy ü 
vifum e(t." Diftioguituraboriganis odore, vtetiam dictum * 
e(t, & (aauiori, & validiori. Habet foliain magnitudinehera- 
cleoticioriganifolijsre(pondétia, & in figura, & colore albi- 
diore , & vmbellis onitis. Quibus noris Diofcorides füum 
hyffopum expreffiffe vifuse(t. An veró hac planta fit ea quà 
Lobelius , & Pena virieruditiffimi pro genuino Diofcoridis 
Hyffopo propofuerunt,non parum dubito,quod planta mihi 
— videatur procerior,atq.etià quod, (vt Lobelius, & Pena dixe- 
. runt)floículos purputeos proferat,& noftros candidcs.Addi- 
mus hocHyffopi nomine eam plantam ex Creta Infula ab 
amicis accepimus; quod vero adiftiufce ftirpis, & vircs, & 
ax cc Liber Secundus. : KK 


208 . PROSPERI,.ALPINI 


Hyffopus Gracorum,tempore hyemali. 


|. DE PLANTIS EXOT ICIS. 259 
vfus, ijs quz de hac planta veteres Graci tradiderunt, nihil 
 addendumcredidimus. Vehementer calfacit, & ficcat , te- 
nuioris eft effentiz,incidit,extenuatque hu mores craffos,eof- 
demq. detergit, vndeeius decottum pe&oris pulmonumq. 
vitijsmaxime auxilio eft. Ad fplenis tumores, emplaftrum ex 
folijs Hiffopi;ficubus,& nitro, maximé proficit, atquead hy- 
dtopem ventriappofitumfoliorum ; decodtum liuorem fub: 
oculis in mulieribus, fi eo, parsliuore affecta foueatur, dige- 
rit. Ad venena frigida eft maximi iunamenti, & foliorum de- 
co&um, & foliaetiam per osaffumpta. Indigenz corum lo- 
corum, in quibus Hyffopus abundat, vefcuntur familiariter 
folijs tenerrimis cum fale adexcitandamappetentiam . 


24 


KK à —Nigdla 


260 PROSPERI ALBINI 
Nigclla alba , flore fimpliei. 


Prouenit 


DEPLANTISEXOTICIS, . aà6] 


De Nigellaalbdf£mplici flore . Cap. XT. 
EN "us Rouenit in Creta Infüla nigelle plantaannua 
^ N) y quzab vnica radiculatenui,10nga , in tenuita- 
"Xd tem acutam definente, lutei coloris vnico af- 
dECSGRI (urgitcauleinalios paruos diuifo oblique lu- 
xuriante;gracili,cenui,folijs nonad nigelle vul- . 
garis , fed potius ad fenetionis modum fed v- 
trimque magis incifis longis , & latis fingulifq. ad finguli ra- 
muli principium,floribusalbis, vulgaris nigeile quam fimili- 
bus,à quibus feminanigra fuauiterolentia fuccedunt;follicu- 
lishyofciami cytinis proximis in quiaq. coftas angulis, lon- 
gistenuibufq. diuifis,contenta,femina in víü fünt ad medici-. 
nam,calida, & ficca funt tertij ordinis, amara incidentia craf- 
fos humores, & vifcidos detergentia , vnde illorum feminum 
deco&dum efficax eft ad tollendas vifcernm obftruQiones , 
prefertimq. fi exaceto coquantur, atq. exinde mirum haud . 
€ít, i víam habuerüríemper fingularem ad febres phlegma- 
ticas, & melancolicas »(cilicet ad quotidianas , & quartanas. 
Vim quoq. habent fingularem ad mouerfdam vrinam im pe- 
ditamab humoribus craffis, & lentis, atqueetiam ad menfes 
fuppreffosà craffirie & lentore fangninis craffi, & vifcidi, ex 
aceto, & mellevfum non fpernendum habent femina trita ad 
cutis infectiones ad maculas, & fordities in ea delendas. Ve- 
nenis adaerfantur, & demorfisà feris venenatis auxilio funt , 
Aícarides interimunt, & per os affümpta, & exterius vmbili- 
coemplaftti modo appofita. 


Ranuncu- 


i 


a0 — PRUSRERI ALPINL 
Ranunculus teticus ; echinatsJatifolius.. . — 


DE PLANTIS EXOTICAS. 263 


De Ranuunculo (etico echinato latifolio Cap. XXIF. 


R3 Anc plantam ficdelineatam acceptam refero, Ni-. 
4$ colai Contareni patritij Venetillluftriffimi , libe- 
ww] ralitati,cuiusimaginem hic damus.Plàta e(t, qua: 
REX P ab vna radice in multas fibrofas diuifa fruticat 
multiscaulibus ré&tis rotundis,virentibus, folijs nudis, qui in 
pluresalios ramulos diuiduntur,in quorum fummitatibus 
parui flofculi latei,à quibus femina fuccedunt veluti in echi- 
nis paruisafperifq. contenta . Tota planta raris folijs conftat, 
longis pediculis,& caulibus exeuntibus,inharentibus ranun-. 
culi latifolij fimilibus fed non ita laciniatis,, & diffectis. Ra- 
. dixcraffa eft ia capite,qua finditurin innumeras radiculas,fi- 
brofas,longas,tenaes, primule veris radicibusproximas. To- 
ta plantacít guftuiaccerrima fed omniü maximé radix, qua 
fi aliquandiu cuti inhereat, cam inflammat, & exulcerat, vn- 
deintelligitur hanc plantam,;effe inurentis facultatis non mi- 
nus,quam noftrum batrachium,ideft ranunculus,cuius radi- - 
cibus contufis. vtuntur mediciad fua maledicta veficantia có- 
citanda.Qua ratione folent iftiufce prefertim radices contu fce. 
coxendicum cuti adhiberi,ad tollendum fcilicet coxendicum 
dolorem.Folia contufaatq. ipforum contuforum,in morta- 
rio expreffüm füccum fingulare medicamentum ad fcabiem 
& ad (imilesaliascutis infectiones effe , fi có cutis fepe in die. 
ilinatur,certa experientia deprehenfum eft. 


Clinopo-. 


PROSPERI ALPIN! 


X 
e 
3 


ticu 


* 


Clinopodium Cre 


Planta 


DE PLANTISEXOTICIS. — 26; 
^, Lo 
De Clinopodio Cretico. qCap. XXV. 


; Lantaitidé ex Creticis feminibus nobis nata eft qua 
ab radice fex, fept&ué,aut pluribus;aut paucioribus 
cauliculis dodrantalibus, veftitur rectis, rotundis, 
| gtacilibus;foliolis fecpilli,& magnitudine, & fizu- 
ta, & ordine fimilibus,equalibus,pataitfimifq. fpacijs bipis cx 
oppofito ipfos cauliculos dense vettiétibus, inter foliola vero 
& caulem exeunt bini aut tri oi flofculi vinacei colorís , à qui- 
bus (emina minutiffima fiunt. Tota planta tefpirat odore fer- 
pilli,fed ínauiorem,guftum excalfaciens.Radix eft longa,gra- 
cilis, lignofa , fine odore, & (apore . Folia funt duplo minora, 
quam ineius imagine, quam hicdamus cernantur. Quiad 
nos iftiufce plante femina miferunt nomine faxiphragiz eam 
plantam vocarunt, quod óimirum hac planta eximijs viribus 
ad calculos in renibus, & in veíica comminucndos, pradicc- 
tür,Nobis veró vifam eft Clinopod;j anciquorum notis fatis 
conuenire.Cum de Clinopodio Diofcorides fcripferit: Clino 115.7, . 
podium frutex folijs ferpillo fimilis, furculofus,duum dodtá- 4*7 
tum altitudine, nafcitur in petrofis. Flores marrubij modo ex c.r. 
interuallis diftincti fpeciem lecti pedum praebent. Quibus 
quidem hanc noftram plantam maximéaccedere ad Clino- 
podium exiftimauimus , ea przfertim fimilitudine ad ferpilli 
folia , maxime perfüafi , fienim flores ferpilli modo haberet , 
ferperetq. per terram, vt ferpillus ferpilli fpeciem illam planta 
feciffemus. Hzc planta maximé fimilis videtur cum faxiphra 
iio nobis in primo libro deícripta , prz(ertimq.in folijs, & 
ribus, nihilominus illa neq. alicuius odoris eft particeps, 
neceft (urculofa, & humilis, vt noftrum vocatum Clinopo- 
dium. Exodore, & fapore, calida ficcanti(q. facultatis efTe , 
haud dubium nobiseft, & faltem fupra primum exceffum, 
cum tenuitate ipfius fübftantiz,leuique ad(tri&tione,vnde ad 
calculofos, & ad fimiles aliosaffe&tus non ineptz vtilitatis ef- 
fe credidimus, vere tamen ipfius vfus ad medicinam nodum . 
deprehendimus. ? 


Lic Sasidies. LI Rubea 


266: PROSPERI 4LPINI[- 
7 bl enam 


DEPLANTISEXOTICIS. . 565. 
De Rubád arcenteACretic£, — Gap. X XV 1, 


"esc Vrculofam,Clinopodij predi&i modo, ex Creticis 
E SS feminibus natam,perelegantem,per.exiguam plane 
JACO tam in horto habuimustotamafpectu argenteam, 
&X3*€C abvnaradice patudlong$, tenui, exili , multos für- 
culos re&tos,graciles,femidrodátalis altitudinisyproducetem 
folijs rubic fylueftris mollibus, patuis,oblongiSargenteis,le- 
nibus fimul ab eodem exortü quatuor ex oppofito zquali- 
bus interuallis densé ftellarum modo, fürculos conueftienti- 
bus , Inter quz Clinopodij Cretici modo pauci exilefque flo- 
Ículiflauefcentes cernuntur. Tota planta eft inodora guftu . 
ad(tringens. Quo haud iniuriaaudiuimus,eam plantam tri- 
tam ex vino dari vtiliffimé ad quodcumque profluuium, & 
fanguinis,& excrementorum cohibendum. | 


m 


Ll z Trifolium 


PROSPERI ALPINI 


Am ow 


Trifolium :Sorniculatum Creticum. 


do npa m m^ 


e 
BM, 


Ex 


DE PLANTIS EXOT 1IC18. 269 


De trifoliostorniculato Cretice .Cap.. X X V 11. 


22 X Creticis itidem feminibus nomine corniculati 
trifolij habuimus plantam habentem cauliculos 
plures,longos,graciles, humi ftratos, folijstrifolii 
ECTM cucitiiinexuemolatioribus,flore cicerculz, fed 
longé minore,luteojin ramulorum cacumine vnico apparens 
te;cui füccedit filiqua rotonda macropiperiscraffitic in obli- 

quum ada , quz continet femina quatuor , aut quinque par- 

ua rotunda flaucícentia. Silique funt dulces, pifis guítui 

non diffimiles ; vnde mirum non fit , virentes easeffe c- 
. culentas, & (ümmoperé illis crudis pucros vefci. Si verum 

famen fit,vt nos credimus, hanc plantam effe sfgactris Creti- 

cam Honori Belli à doGtiffimo Ioanne Pona amico plurimi 
Obíeruando in diligentiflima ftitpium incelebri Monte Bal- 
do nafcentium Hiftoria perbellé defcripta. Quam fané ean- 
dem plané effe affirmare,auderem,modo filiquz in Hierazu- 
ni imagine non latz;fed rotunda &in obliquum circuli mo- 
doa&z cernerentur,quales nosex Creta accepimus, & plan- 
t€ nobis in hortonate protulecunr.Iftius plantz à nobis ima- 
ginem delincatam hic damis,quam Trifolium Corniculatü 

Creticum appellauimus, ad differentiam kalici trifolii Cor- 
Diculati.De iftius plantz viribus,atque vfibusad medicinam, 

quicquam certi,baud deprehendimus. 


Trifolium 


* 


PROSPERI ALPINY 


256 


"Trifolium falcatum . 


DEPLANTI1$ EXOTICIS. 3$ 
DeTrifolio Bücate: ^ Cap. x Y F1 11- 


exea Vic planta trifolii Corniculati alteram trifolii iti- 
MS dem falcati plantam ex feminibus Creticis , nobis 
cv] M natam proponimus, quam ftatim natam credidi- 


; eO9- $3 mus effetrifolium veficarium à nobisetiam de- 
fcribendum, fed: poftea vifis, & canlibas, & foliis , loribusat- 
que fructibus aliam ab ea effe, & multüm diueríam effe de- 
prehendimus.Hzc planta eft admodum n radice fol;io(", fed. 
folia humi procu bunt ,.qua trifolii magni folia imitantur 
oblonga in extremislata,& rotunda,afpera;ia albo nigrefcen 
tia quzcirca.exortuas habent alia foliola parua trifolii mo- 
do. Fert ex radice inter folia furculos,plures,graciles,longos,. 
" humiftratos, obliquéa&os, foliis inferius. quinis, fuperius. 
veró ad flores trinis fingulis florum cauliculis inhzrentibus.. 
Flofculi veró in fummis cauliculis fiunt trifolio falcato fimi- 
les,lateicolorisà quibus fuccedunttres vel quatuor filiqua: 
foliacez,patuain rotundum falcis modo a&tz extetius circi-- 
natz,ynguis humani rotundi.magnitudine fimulconiuncdte,. 
 fiuevnumeundemqueexortum habentes. Nititur hzc plan- 
ta radicibus patuis,tenuibus: Aliqui dixerunt quofdamphar-- 
macopeos vti floribus;& feminibus pro Meliloto, cuius veró. 
facultatis fit , & quos víüs habeathac planta mihi.nondum 
compertum eft. Accipitó ergo om qug. 
nos fcire itidem potuimus... Numquam víus flirpiumexpe-- 
rientia deprehenfos,cognitosque ommittemüs, &in quibus. 
nulli faere cogniti;nihil de iis.dicemus, vt ftudiofiillis quos. 
expreffos fecimus;plané fidere queant... 


PROSPERI ALPINI 


260. 


- 


bE PLANTIS EXOTICIS, 273 
De quodamMeliloto Cretici, | Cap. X X 1X. 


Obisitid& ex Cretico femine meliloti nomineaccepto 
plantatrifolíacea nata eft; quz à radicegtacili.longa,te- 
nui,ligaof3n aliquot radiculas diuita fert cauliculos longos, 
graciles,foliis viridibus, tcifolii Corniculati Cretici fimilibus 
fed in longius porrectis; veftitos, terrz ftratosac veluti luxu- 
riantesin quorü fummitatibus finnt bini flores lutei tcifolio 
falcato magnitudine & figura fimiles, odorati ,à quibus bini 
corniculi redi füccedunt flauefcentes femina parua,minuta, 
rorüda, flauacontinenres,guftui primó (übdulces,mox cum 
modico calore modiceadttringentes: Quibus quidem notis 
nonnullis cceditum eft hanc plantam aiclilotum effe, arque 
vires meliloti habere: Prefertimque quod Serapioex facho. ;, 
Eben Amxo fcripferit: Alchimelech ett herba quz habet fo- 4c mpi 
lia rotunda viridia, & ramuli eius fant fubtiles multum & fo- 55 * 
lia rara,& fruQtus habens vaginas (übtiles,rotundas,ficut vir- 
ge puerorum patruulorum,& (unt in eis grana pauca, glauci 
coloris, rotunda minorá. Dubiom quidem noneft, noflrz 
plante haíce notas meliloti haud parua conuenire, quod fi 
vites etiam ex Galeno meliloti pecrfpeQtas habuerimus, (cili- 
cet e(fe mixta facultatis, fed ineo copin(iorem effe calidam 
fab(tantiam, quam frigidam,habereque leuem ad(ttiQioné. 
Quz vires in feminibus iftiufce plante propofita facile de- 
prehendi poffunt cum femina leuiter ad(ttingant & guflà 
primo fubdulcia appareant, & mox cü manifefto aliquo fensü 
caliditatis. Ni veto hzc planta erit legitimus melilotus anti- 
quorum poterunt tamen fecuriusad vfum medicina medici 
ittiufce plantz feminibus vti. Calida certe e(t fed moderate 
quidem cum adf(trictione,f(eminum facultas mee 
rens & reí(oluens . Vnde digerendo emollit decoQtum ex fe- 
minibus paratum. Maxime commendatur ad oculorum in». 
flamationem fi có oculi foueantur,ad aurium quoque dolo- 
rem,& inflammationem;ad dolorem ventris, ftomachi, & a- 
liarum partium decoctum fpongia (a(ceptum mirifice iunat. 
Erplaitrum ex feminum farinaex aqua paratum partesin- 
duratas emollit;idcircoq. tumores duros digerir, & emollit. 
Liber Secundus. : Mm Trifo- 


DENN Ta S E max o ll 


324 PROSPERI ALPIN 


Trifolium Veficarium. 


DE PLANTIS EXOTICIS. 27$ 


" — 
De T rifilió l'efearit. Cap. XX x. 


7 Bhinc multosannosnobis ex feminib. nata e(t plau 
A tahumilate procumbens, foliis trifolio falcato vf- 
Aw queadco/fimilis,vt vixabea primisdicbus , quoad 
P» [fcilicet caulefcat, diftinguatur, inradiceepim fo- 
liofa eft laté foliis viridibus humiftrata,feré foliorum magni- 
tudine & figura non differens;hocexcepto,quod in bac folia 
albicant cum curl Badain lanügine, tresque vt plurimum, 
€x radice,quz longa eft,gracilis, exeunt cauliculi inequaliter 
obliquéacti,rotundi,foliati hinc inde folium trifoliatum,cu- 
ius medium longum,latum in rotüdum declinans,cum duo- 
bus folijs paruis, & aliquando quatuor vtrimquein folii pedi- 
culo pofitis, & fimul cum folio trifolio,exit pediculus paruus 
habens in cacumine tresquatuor,vel quinque, & quadoque 
ctiam fex veficulas,oblongas , paruas in extremis ad acutum 
definentes, in extremo tamquam in calice flofculos carnei 
colorisproferétes, à quibüs intus eas ve(iculas;producuntur 
vnum vel duo, velad plustria grana rotunda, parua , fimul 
coniundatamquam folliculi rotaüdi, intus duo , vel tria (e- 
mina,fenugreci feminibus fimilia,eiufdem feréguftus cum 
quadam leui caliditate: Germina viridia, & folia fapiunt.fa- 
porem frigidum, fubacidum, vnde hanc plantam inclinare 
adftigidam qualitatem, & femina ad calidam liquidó confta 
bit.Ferrádus Imperatus femina iftiuíce plante nomine trifo- 
lü veficarii olimadme mifit, ealiberalitate,qua mihi lon gé 
plura alia comunicauit.Ideo nomen à tanto viro impofitum, 
& confirmare huic plante, & fequiplacuit. | 


* 


A 
hes 


276 


PROSPERI ALPINI 


Scorzoneta Jllitica, 


DE PLANTIS EXOTICIS - 377 
. DeSeorgonerd Hljricd. Cap. XXXI. 


X Illi£ Dominicus Rizotomus detulit ad me 
plures plantas fcorzonerz admodum diuerías,ab 
1js,qua hacteous nobis innotuerunt. Siquidem 
planta hzc eft admodum folioía adeó vt ad radi- 

: cem habeat complura foliaip aliquibus.numero 

quinquagintay& in aliquibus, vcl etiam centum vfq. palua- 

ti$ altitudinis quam hifpanicz tenuiora, trineriua , ab raci- 
ce inter folia exeunt cauliculi plures ni mero fer& viginti t0- 
liis quadantenus longiores, tenues, graciles, recti,in quorum 
fümmitatibus floresautei prz elegantes inodori fatis hifpa- 
nicz ícorzonerz fimiles,& calycibus praefertim quibus fucce 
dunt (eminà parua,oblonga.tenuia; albicantia tritico fimilia, 
qua maturefaQa cum fuis pappis albis inaerem volant,quod 
eft naturzartificium vt ex feipfis ferrantur. Planta radice niti- 
turlonga,;in aliquibus,brachiali,vel etiam craíDtie vifitur,ex- 
terius nigra,lacteo füccoturgens,interius alba guftü dulcis, & 
fuauis. Differt hzc planta abalijs fcorzoneris tum in folijs nu- 
merofioribus,minoribus,& tenuioribus atq. ih radice craffio 
ri,& nigricante.Hecinquam,& ipfà Dragopogi eít fpecies, Sc 

ijfdem viribus przítat; videtur radix téperaté calida & ficca , 

fed putantomnes fer& habere eandem vim aduerfus morfüs 

viperarum, atq. aliorum ferpentum perinde atq. Hifpanica » 

& in febribus malignis, & peftilentibus nonnulli vtuntura- 

qua (tillaticia,eam in potu exhibentes, & ad vermcsin pueris. 

dicam ingenué me (zp& in febribus malignis zgrotis fine 
vllo vtilitatisfru&tü , dediffe. Vnde ego femper credidi (olam 
fcorzoneram,hifpanicam ex proprietate illius foli, in quo pri- 
móinuentaeft, & viuit nancifci eam facultatem alex.teriam, — 
quzijsauxilio eft qui ab ijs ferpentibus demorfi (unt, & non 
in quibufuis alijs locis natis. Quare cum errore medici plures. 

& aqua ftillatitia, & radicis vsü affectant in febribus peftiléti- 

bus,& in demorfis à ferpétibus venenatis,ctü omnesalie fcor- 

Zonere (int expertes facultatis alexiteric,& alexipharmacz.. 


Ebenus. 


228. 


(—( DEPLANTISGXOTICIS. 179 
— De Elem Cretica . Cap. XX XI. | 


o3 3 Refcitin Crete infüle multislocis montanisficcis - 
| €» Gcafperis arbufcula ftuticofa elegantiffima tota 
22)| argentea;folijs & floribus cytifo fimilis.Iu quaab .: 

zcmal radice (tipes affürgit reus, tricubitalis, ócam- 

- 7 ree plior,argentei coloris, à quopluresrami exeunt 
fürfüm ex obliquo in rectum adi folijscytifi fed longioribus, 
& tenuioribus inacutü definétibus,trinis fimul iunctis, totis 
cadidis.Insümitate veró cauliü flos vifitur, rotüdus Clori pra-: 
tenfis trifolij gura, & magnitudine quà fimiliscoloris pur» 
purei, & inaliquibuscaraeiex multis flofculis, cytifi florum. 
emulis,congeftus,qui ciccumquaq. intermixtos habet quof- 
dam villos albos tenui(fimos veluti fericeos,quorum mixtio- 
nc ex rubro colore flos redditur longe vifüi elegantior. Radix 
iftius plante eft longa,gracilis,lignota,nigra,bifi da. Hac plan- 
ta fuit defcripta ex Honorio Belloà docuffimo Ioanne Pona, 
mihi amicitiz vinculo coniunctifhimojn fno Baldo. Tametfi 
ego plantis exoticis Creticis primum librum dederia,nihilo- 
minusco libro abfoluto,nó ompfittendasalias Creticas plá- 
tas,quz poftea mihiinnotuerüt,optimtü duxi,quarüi numero 
prefens hac defcripta inter elegantiores , & nobiliores com- 
prehendenda,mihu vifa eft,de qua egi,pofteasquam, & planta, 
quàin fidili plurcs annos feruaui hocannocleganter floruit , 
& ficcatam integram ftirpem,^omine Ebeni Creticzab ami- 
Co ex Creta accepi.Hanc «ytifum effe vtBellus noe a 
Diofcoridenon videtur poffe affimariqui expreílit cytifüm 

folia habere fenugraci , autloti trifoliz,fed noflri ebeni folia 

cum fenugrzco nullam fimilitudinem habent cfi ea tata fint 

& hzctenuia inacutum definentia , addo Diofcoridem füb- 
junxiffe Cytifi folia trita erucam olere,& guftata recenscicer 
fapere. Quoodore, & guü cum hzc roftra planta plane ca- 

reat, quis queo poterit affirmare cytiínm effc?Non negamus 

tamen in multis cum Cytifo conuenire, quippe in fruticofa 
figura, in foliorum numero, & quadantenus figura, & fi fint 
tenuiora ,acutiora atq. minor; in flofculis quibus — 


126 PROfPÉRI AZPINÍ 
fios rotundus congeritur , & in ligni materia dura, intus ni- 
gro colore infe(t1. Quo vero hanc ftirpium genere quis 
com prehendet , Credidetim ego ipfam ab Ebeno fruticofa 
1o, ,, 2 heophraftinon abhorrere,cumligni materia düra,& nigra 
dehidor, fitatque Cycifo fit (imilisde qua ftirpe Theophiratus inquit 
p.c. 5- nafci in Grecia, & effe fruticolam Cytifi modo, & de Cytifo 
etiamtradidit; effe Ebeno fimilem , & fraticofam vt Cytifus 
1otib.o. & habere medullam fpiffam & nigram vt Ebenus, quare hzc 
Mitey plantavelerit Ebenus vilior, quenaíciturin Grecia,vel Cyti- 
fas Theophra(ti Ebeno fimilis. Nonpatiturnoltrum hyema- 
lefrigus, fedin Hypoclauitis hyemali tempore commode 
conferuatur. Nihil viriumiftiufceplanta,& vfuumad medi- 
«inam certideprehen(íum eft. : va 


DEPLANTIS ExotTlÓIS, 3$. 


Iacea maxima, dn Weile 


Liber Secundus . Nn Proximis 


382 — PROSPERI ÁALPJNY. 
De lacta maxima. CapoX xxlill. 
«q^ Rorimis diebus duni hac fcciberemaccipio à Ios- 


| ne Daptifta ABosEsso renti Bacmeed pede. 
liuftrigamuni cuiufdam planta 


ierofolicaitancs 
$—wMNé cx (eminibusfcilicetex Hyerofolimà delatisilli na 
t. Hae veró plantajü füo horto nata,ab radice tulit caules- 
fcx quinq. cubitos altos rectos, (cabcos, ad imum denséfolias 
tosà quorum medietatehinc inde (ürculi plures reti , graci- 
less rotundi exeunt, in: quorum fummitatibus producun- 
tur calyces parui,cyani magnitudine ardue figura & quibus 
exeunt flores lutei caici floubus fiales, quibus in calycibus 
füccedunt femina centaurij maioris feminibus proxima, fa po 
 risleuitecamari.Planta prop& radicem,& in caulium infernis. 
partibus admodum eit perfoliata; Folia vero helenij folijsfi- 
milia videntur,fed minora quzdà rcuoluia in feipfisquafilu- 
xuriantia, lanuginofa , & quadantenus mollia cuiu fuisodoris 
expertia, non fine leuiamsritudine. Fortaís& inter carduos 
bzc planta erit recenfenda,quod radix eius vifa fit longa craf- 
fa intenuitarem defineos, quibufdá pauculis radiculis fibro- 
fis refecta, colorealba ,cinnarz radici omnino fimilis, atq. nO 
minusetiam guítu vt loannes Baptifta*Al&y (ius feobferuaffe 
me fuis litteris commonitum fecit. Hactenus veroaliquis 
v(us nobis non innotuit,& potiflimum an fit efculenta. 


DEPLAÁANTIS EXOT IC15, 


-- 


; : Scordotis 8 


284 OPROSPERI ALPINI 
De Scoti; — Cap. XXXIV. 


Bhincannos viginti plantam ip meo horto ex ie- 
" minibusex Cretaab Illuftriffimo feiciílimaz re- 
cordationis Hierony mo Capello, mihi fcordotis 
AU, nominecommunicatis,natam alui,qu& marrue 
SYQUESE bjautmentaftrifolia habebat crafla , tomento- 
f3,3lbicantia;allij odorem refpirátia fetuidi gu(tus etenim ab 
radice parua oblonga craffa,carnofa,nigra rapunculiemula, 
quippe magnitudine & figura fürculi tres vel quatuor aflür- 
guhtlongi, quadranguli humi feié procübentes obliquéaái 
zqualibus interuallis foliis ex oppofito binis m&taftri magni- 
 tüdine& figura, ve(titi, inquorum fümmitatibus4flores cer- 
nunturquadantenus albi marrubio fimiles io quadam veluti 
fpica fimul cógetti,quibus nigra femina rotunda minuta füuc- 
cedunt tota planta candida eft & alli odorem refpirat. Bellus 
credidit hanc plantam effenouam , nihilominus Iofephus de 
€alibona &alii non pauci antcipíam eam cognouetunt, & 
Hyeronymus Capelius vir Iiuftriffimus abhinc annos fupra 
' viginti ad me femina ex Creta mifit ,eamque plantam cógno 
S xS MEFAE Quid vero hac planta fit facile innotuit, fcilicet Ícot- 
 arthio, dium alterum Plinii quam ftirpem fcordotim priuatim ap- 
»au.c$. pellauit dequa ita fcripfit: Alteram levem fcordotim fiue 
: cordium ipfius manu adfcriptá , magnitudine cubitali , qua- 
drangulo caule,ramofum quercus fimiitudine,foliis lanugt* 
nofis. Reperitur in Pto campis pinguibus, humidisque gu- 
fins amari , eff & alterius generis latioribus foliis menta(lro 
fimilis. Plurimosque vtraque ad víos per fe & inter alia in an- 
. udotis; Hac Plinius vtraque (cordiiab odore allii fpecies no- 

bis innotefcit. Alteràm vero fcordium, fcordotim vocauit 
fe vero hanc noftram (cordotim fcordii fpeciem quadátenus 
etiam ex facie,fed maximé ex viribus & vfibus ad medicinam 
atque ex odore allii cóiücitur, Plinius Scorodoti eofdé fer&ad 
medendü vfus tribuiffe vifus eff, quos Greci Scordio tribu€- 
, Tant. Nobis i(liufce plante figuram affabre delineatam nobis 
 DoGiflimus Ponain fao Baldo dedit. Tota planta pins; & 


m 


esi Ru 


DE. PLANTIS EXOTIC LS. 285: 
ficca facultate eft cumleui ad(tridione acris, & fobamare- 
fcens;vnde detergitaperit,& roborat. De:qua planta hos fin- 
gulares víus expre(lit, primumad ferpentum morfus iduf-— — 
uc herba ex vino pota; &illita, eundem fané vfam Diofcori- 104535: 
des (cordio tribuit. Adfaciléexcreationem atque ad taffim «aps. 
commendatur mixto naftuttio,& refina cum melletufaari- ,. ;. 
da, faccus ftomachum roborat: Ventrem fiftit fcordotis re- ap.5.- 
centis drachma ex vino trita, vel decocta pota: Purgat itidem .. . . 

: p.6. 
vlcera cum melle, Mouet efficacius menfes , & füdorem po- 
tü, & illita, & füccidrachmaex hydromelle, partum accelle- c«p.s. 
rat. Hi fant particulares vfusad medendum;qui ijdem viden- (.,, 
tur cum ijsquos de Scordio Diofcorides nobistradidit. «^ ^ capas. 


I r-« 
E. o 


? wl o EN 
"edo 


dies o 


PROSPERI PLTP TRI: 
Stebe plantaginis folio, 


DETPLANTISEXOTICIó, — 3$. 
De 85e plantaginiz filio. -:Qap. XX XV. 


24/4 X Creticis feminibus mihi nata eft planta Chondri- 
eiuZ 4 laceigenerisyi fallor, folijs mulris plàtaginitenuie 
Bi iS folixmagnitudine, &figura fimilibushumi fira- 
MM. ts,craffis colore viridiin luteumyfaporis infipidi 
in orbem in terra atis, mollibus, fragilibufduejex quibus cau- 
liculi femidrodantalesteneri, gracilesqaffurguntyn quorum 
fummitatibus pra calycibus capítula parua, oblongaque cer- 
nunture quibus flofculiex toto lutei exeunt, b quibus femina. 
parua (üccedunt,oblonga,fcabiote háud diffimilia. Hzc vero. 
pianta nititur tadice parua digiti minoris craffitie in tenue 
de(inente mulrs fibiofis capillamentis vetita;alba, molliste- 
nera,gu ft infipido. Vndead frigidam facultatem hanc plan- 
tam inclinare haud dubium erit, atquectiam ex poris folio- 
rum,caulium,florum;atq. radicis cichoraceorum genere co- 
prehendi. Hzc planta mihi primum vifa eft fefamoides paruü 
Matthgoli;fed tamen ea parcids planta magis confiderata, at- 
que etiam,vt credidit Nicolaus Contarenus, quem honoris 
caufa (emper nominaui in plantarum cognitione exercitati" 
fimusjullopa&to cum Sefamoide eam poffe conuenite co- 
gnoui. Iconem iftiufce plantz,quam hic damus, predicto 


Contarenoacceptum tulimus. 


& 


ij. — PROSPERI ALPINITY- 
Marii Cteticum. 


DE PLANTIS EXOTIC18., 289 


De Mara Cretico.. Cap. XXXK£. 


Lid X feminibus ex Creta delatis fepe mihi nata cft 

E. planta, qux multos annos in horto medico vixit, 

DOS floruit, € femina produxit: Surculofa eft, creícit- 

"A7" ** que palmialtitudine foliolis paruis, minutis can- 
dicantibus,, fapore acutis, maxime odoratis, fertqueà radice 
ligaofa;gracili,parua;(urculos plures,cedtos,rotundos,tenues, 
lignoíos,quiab radice v(que in fummitates feruntexoppofi- 
to cx interuallis binos ramulos folijs binis vtrinque ex oppo- 
fito densé veftitos.Ia cacumine vero flofculi purputeí origa- 
ni heracleotici modo admodum odoratis. Ittiufce veró plan- 
tulz (emina nomine Mari Cretici accepimus,& ex notis legi- , .... "i 
timum marum effe credidimus, cuius plátz notas przcipuas de mae. 

expreffit Diofcorides, itainquiés Marum herba ita vu]. edo 
Ó fürculof(a, flore origani, folijs multó candidioribus , flore 
odoratiore,qua notz omnes huicnoftrz plante maxime con 
ueniunt, Ex Galeno vero conftat hanc plantam fimilem effe 
fampfuücho,fed ea planta effe candidjorem, foliaq. habere rmi- 
nutiora,cádidiora,toramque plantam cum floribus effe ama- 

Iacoodoratiorem, vnde víum habebat apudantiguos ad vti- 

« guentà qdorata.Nequeaudiendi (ünt qui marum effe amara- 

cum,noltris maioranam vocatum, atque ob id caput de ma- 

1oabaliqujbusadditum fuiffe , etenim Galenus in libro pri- 
mo wee x in hedycroi compofitione aperté profertjn 

Italia marum raram effe plátam, numquamque inltalia eam 
vidiffe nifi ex Creta inínla aduectam, Amaracum: vero fponte 
in Italia na(cétem fe confpexifle. Nos vero qui, vtrumq. fam- 

pfüchi genus, vulgus vocat maioranam , & maiorem, & mi- 

norem in multis locisItalie fci — € tá- 
tummodo in Creta Infula Marumíponte nalcentem vidiffe, 

& puto Lobelium,& Penam pet Syriacum Marum noftrum. 
Creticum intellexiffe,cum abipfis ea Mari Syriaci imago da- 
taomnibus feré notis,cum noftro conuenire vifa fit . Plinius rg, i. rs, 
meminit duo mari genera fcilicet lydium & Aegyprium, fon 
Inquitenim : In Aegypto nafcitut & Marum peius quod ly- 

-mo. Liber Secmndus. Oo dium 


In 1. de 
antídot, 


290 PROSPERI ALPINI 
diü , maioribus folijs, ac variis,illa breuia.minuta, & odorata. 
Numquamn Aegypto Matum inibi prouenientem videre 
otuimus , nifi per Maram eam flirpem Plinius intelligi vo». 
luerit, quam nos in libro de plantis Aegy pti nómine Zatat&- 
dipictam dedimus, cuius foliis ficcis cum pane proobíonio. 
origani modo Aegyptii vefcuntur. Auderem affirmare lydiu 
(quod Plinius expreffit habere folia breuia, minuta, & odora- 
ta) effe vnam eandemque plantam cum Cretico maro,Gale- 
nus fatetur,& (píe (c hanc plantam vidiífe in Afia prouenieis 
tem. Certenon video huic Crctico Maro effe praferendum 
lydium,velalibiin Afia prouenientem cum creticumodora* 
tiuseffe & gratius ita vtampliüs,& odoratiüs, & gratius effe . 
nequear.Igitur hanc no(tram plàtam marum effe lcgitimum 
antiquorum affirmare non dubitacem , quod in hac planta 
omnes mariantiquorum nota eluceant cuim, fampíüucoque - 
magnam habcat (imilitudinem a qua pláta ipfum diftinguit » 
odor faauior & validior , & (apo: acris, & feruidus, cum fame 

|» píachusaonacris, fedamarus,vt Galenus expreffit , exittat« 
... Quo etiamdicemus ipfum effe vlde calidü & ficcu m, quip- 

' pefupta fecundum exceffum , vadedeco&um & florum, & 
foliorum vrinam efficacius mouet,& menfesin mulieribus , 
ad venena per os af((umptum eft efficax vnde in antidotis vsit 
habuit, & Diofcor. merito ipfum viribus fifymbriocompa- 
rauit & in hoc non ree dixiffe poftea vifuseft, qui dixit mo- 
dice calefacere , quod exipfius acrimonia longe calidius effe. 
oportet ; Iaquit illitum (üccum ferpentia vlcera fiftere « 


DEPLANTIS EXOT 1C18. 291 


Saxifftagaalerà, — 


&* 


E 


2 * 

"dp E. 

QUE PH 

533 P -— 


Nn | 2 Ex Cre- 


* ^ 
* 


203^ PROSPERI ALPINI:- 
*j S — 
De Saxiffra gd alterá. Gap, XXXV 11. 


2 X Creticis feminibusmihinataeft planta furculo- 
3 faabvnaradice affurgens multis fürculis longie 
tudinis drodantalis,tenuiffimis ex interuallisge- 
niculatis,ex quorum fingulis geniculis vttimq. 
ex oppofitobina foliola exeunt tenuiffima lone 
iin acutum admodum definentia , garyophylli minimi fo- 
jjs proxima, fed minora tamen, & renuiora, tunice minimz — 
verius fimilia;aut fola,aut vna cum ramulis binis renui(fimis 
exijídem fürculorum geniculis itidem prodeuntibus,in fume 
mitatibus vero flofculi purpurei paruiscaryophillis non dif- 
fimiles emicant, & in (ürculorum cymis parnarum fere vm» 
bellarüi modo;atq.nó in farculorü ramulorum fammitatibus 
àquibus femen minutum nigricans füccedit ; Tora planta eft 
inodora guftà tamen modice adítringit, ficcat abíq. vlla ama 
ritudi ne,vel actimonia,eodem modo fe habet iftiufce plante 
radix quz longa e(t in acutum defineas,ligno(a,vtrimque de- 
mittens aliquot radiculas longas,tenues,fibrofas per latum in 
tetrz faperficie actas,quz eiufdem fané (aporis funr. Qui hác 
plantam ad me feminibusex Creta Infula communicarunt, 
dixerunt faxiphragam inibiex vi quam habet ad mouendam 
vrinam ex renum calculis impeditam , appellari, Ideoque ad 
c alculosin renibus comminuendos,& radicis, & totius plan- 
tz puluis ex vinoalbo, vel ex totius plantz decodto parato 
eft vriliffima; Nafcitur in locis aridi k fquallidis, 


m: 


^ 


DEPLANTIS EXOTICIÓ — 383. 
Galium Montanum alterum. — E 


/? 
e^ 


t ; M / E . . Y . d 

9) AE j wo 'eab5 

: a : -— à 1f /, ES 
j (i , I» 5 * . VS i . p^ v". 
uiv am ; 72 wl, T 
h we VES ^. EE NE: 1» FÉ [ hrs 

; $ * M gj T -— |] Bx 1 Pd 

— 


-— 


Pee 1 es mer - E iu. 
; ; ^ " dj 
* / * —— EH 
: i 
e Ax : 
" 2 t. " QUE A ^ . 
d [A 7 
z - "EE er - x1 
» Á 
" 


294 —— PROSPERI ALPIN] 


De Galia altero SOMÍAND. — Cap. XXXV ILI. 


St altera galij montani planta fürculos plureslós — 
£os,tenues, quadrangulos ex interuallis genicu- 
M los ab vna radice tenui, longa, dura, lignofas 
(Eq alba,in pluresradiculas longas diuifa;proferens , 
EX fürcoli veró ex multis internallis in genicvlis ha« 
bent duo,aut tria foliola parua , oblonga tenuia ia extremis 
latiuculacoloreviridi nigtefcente,in fumtmitatibus fürculo- 
rum flofculicernuntur albicsuies.e mamfürctti,fpice moda 
conueftientes,non Odorati,fapore fubad(tringentes, & ficca« 
tes. Víus veroiftiulce ftirpis mihiignotifunt. "ino 


* 
3 e 
! 


[/N v 


Lm— 
I 
E 
L- 
€ 
E 
E 
i 


ml SS IET NET. 


DE PLANTIS EXOTICIS, 
: Caiiabis lutea Creticaex IoanhéPona; 


295 
- tah 


an 


xt alli, 1a 


06 — PROSPERI ALPINI 
De Cafidbi Intea Cretica. Cap. &L. 


:*c OGiffimus Ioannes Pona Veronenfis in füoele- 
"KIA V gantiffimo Baldo ex Honorio Bello Iutez voca- 
RS tx Bigse X imaginem affabré delineatam , & 

35 49 deícriptionem dedit, qui ita habet, lutea Creti- 


"wu ** camaxima planta eft pulcherrima neminique 

cognita eaenim vno tantum hoc loco inuenitur, qui vocatut 
£eid despue tertioab vrbelapide inter mótes nafcitur in aquis, 
& locis humentibus, ibi etiam viculus quidam & fonte fcatue 
rit,qui peranguítam vallem difcurit,in quo inuenirur,& etiá 
iuxta eius ripas:an alibi nafcatur,ignoro, Radicem maximam 
profert,lignofam in multas pattes diuifam,craffo & luteo cor 
tice veftitá:Stolones pluresab vna radice nafcuntur, bracliia- 
lictaffitudine quinq. fex vfque ad decé cubita attollütur,qui 


s hyeme pereüt : folia fert magna pinnata ex folijs multis mas 


gnisconftátia,logis,ferratis,vt cannabis,vníi contra aliud;fed 
non ordinatim;vt illud quodin fine eft,non vnico, fed ex duo- 
busaut tribusà natura formatum eít ftolones fcíquicubitü 
abíq. folijs nudi cernuntur,& prima folia maiora funtabfque 
pediculis , truncoinhzrent non ordinate, vnum contra aliud 
- fedabíq. ordine vndiq. truncum ambiunt, & folia fenfim pe- 
diculos mniores acquiruntjita vt eorum quz in medio caule 
fünt pediculi pitamam longitudine füperent : trunci pars fu» 
perna in maximam fpicam definit, duos & amplius cubitos 

» quibuídam vafculis longis & anguftis denfifq. con- . 
flatam fimilibus eis,quos rhefeda vulgaris profert tenuifimo 
longiuículoq. femine plenis ad ruffum tendente flores mini- 
miin viridi pallefcunt , ramos non profert , fed in cauitatibus 
alarum fcilicet vbi pediculi foliorum finguli trunco iungun- 
tur duo aut tres, quatuorué fpicz abfq. pediculis nafcuntur, 
eifdem vaículis confe&z cubitum longa quibufdam foliolis 
anguftis vt linariz, digitum longis vndiq. veftiunturjin femia 
rumq. fle&untur, quemadmodum, & ea quz incufpide eft , 
aliquantulum fle&itur eifdemque foliolis anguftis,fed maio- 
ribus ornatur,fpicatum color fuluus cetnitursat foljum vire 


LI 


| DE PLANTIS EXOT ICIS,- 297. 
dis, & fplendens parte (uperna eft procul intuentibus cana- 
bis planta videtur. Tota herba, & radix itaamarae(t, vt aloen 
& colocynthidem (meo iudicio) amaritudine füperet. Colo- 
re luteo inficitautumno, ideo (uted vocaui, antiquis ignotam 
puto, &neminiadhuc cognitam : Planta hecinuenta fuità 
Syluettro Todefchini pharaiacopzo plantarum cognitione 

ritiffimo,qui eam mihi primus ottendit.Hac Pona ex Bel- 

; Quibus quidem credendum e(t,& defcriptionem , & ima- 

ginem nobis expreffam fuiffe flirpisantiquz quandoquidem 

in planta vnum, velaltecum annum nata neque ea radicis 

craffitudo quam fortaíse longo tempore radix contrahit ne- 

que ftolonum numerus, cum hoc tempore vnicaulis fit,ob- 
-feruatur . Ee ; | 


Liber Secundus t p Canabis 


298. — PAOSPERI ALPINI 
Cannabis lutea fettiljs Contareni. 


EMI 


ect. I i ER TRE 
a . * zc voc 2 * " 
P e A 
zs : dT t SN 
E Aw . ^N 2 
"EA AU 3er I mene 
E tr ^ 
. E ME 


vus E e| 
Li. -R—À 


cr bE PLANTJS EXOTICIU 5, 2090 
Vm verb in horto Nicolai Contareni Patritij Venetil- - 
luftriffimi bima dua: lütez plante alantur,in quibus vir 
illein (titpium cognitione maxime eruditus plura fcitit. di- 
gna deiflac planta obfcruauerit ; &ad ros duasipfius fliipis. 
1magines delineatas , fcilicet flerilis, & fertil.sabipío vocata 
miferit, haud iniucund um Boranice facultatis ftudicfis foi& 
credidimus , finos ex ipfius viri ncbiliffimi relatione ifl;utce 
plante hilloriam acuraté confcriberemus , quod l;benter 
nuncfacimus, & primuu denuo illiufce planta defcriptio- 
nem hicquafi repetentes, fed prius iftiutce plante prazmiffa 
diftinctione, quod quzdam fit fterlis, & quadam ferrils, 


. atque hancferre cum floribus pro frudtü vafcula parea Rhe- 


fedic fimilia femine minuto oblongo ad ruffim inclinante, 
atque illam vt fupradi&tus Coptarenus obferuauit folum- 


. modo flofculos paruos canibis floribus fimiles , quibus - 


nulli fru&us, vel femina fuccedunt. Hzc vcro planta pri- 
mis annis arborem videtur imitari, quoniam abredice v- 
num fert vcluti caudicem craffitie feré brachiali in fuper- 
Dà parte vt arbores ; ramofum , hinc inde plures r2mos 


| producentem ; atque inferius sd radicem pcr quoddam in- 


^ 


terualium ,.tum ramis, tom folijscac dicum aiborum n:o- 
do nudum. In Creta Iníuja caodicem lorgitudine à fcx 
cubitipys ad decem víque excrefcere auClor. eft Pona , & 
hic in folo Parauino ipfum fex ad pedes vfque auium ob- 
feruatum eft in'bimo;, forrafie fi vixerit diü altiores caules 


- ptoferet , Itaque talis eft ifliufce plantz caulis ceudicifre 


 bimi, & craflitics, & altitudo. Nudus veró ferécftad re- 


dieratem jn parte inferna, ramofus vero v(qucin cac men 
cernitur , innumeris quidem ramis abíque ordine derse 
exeuntibus , fürfnm quafi in orbem, vel meliusin p yrami- 
dem a&is fingulis veluti in longas fpicas definentibus fo- 
lis primum canabiris, & poftea vfque in cacumina te- 
nuibns paruis in acutum dcfipentibus lirariz fimilibus v- 
trinque ex orpofito binis dense ramcsconucftentibus i- 
terqua flofculi multi exigui in flerili planta ad lutevm vi- 
refcentes vcluti in fpica cubitum lorga, lignodense irhz- 


 Tefcentes canabinis flofculis per fimilescernuntur. 


Pp 2 ]n fertili 


joo » PROSPERI ALPINI 
Canabis Lutca fterilis Contareni.. 


DE P PLANTIS EXOTIC 15. 30r 
In fertili vero florü loco vafculaR hefedéfimilia flofculos v;- 
rides per exilesadniodü faperferétia inter folia codem mod o 
quo floículi in (terilis ramulis, fed cum fais pediculis densé in 
fpicalongainhzrefcunt. De folijs veró primis qua fuis longis. 
pediculisex caudicibus non ex ramis exeunt canabinis fimi- 
leseffe dicimus vtpote tü figuratum magnitudine . Quz fuo. 
cuique longo pediculoaut tria numero funt, (fcilicet ex oppo: 
fito bina , atque in extremo vrium quz primo auno in planta 
nullis petiolis cauli coniungütur, fed alijs annis füuccedétibus, - 
fuos petiolos,quibus fuo pediculoinhzrent,nancifcütur) aut 
. quinqueaut feptem numerocernuntur (uis petiolis pediculis 
ex oppofito vtrinquebina,fingula pofita cum vno folio in ex- 
tremo pediculi:Sunt vero omnia circum laciniata figura ma- 
nitudineque canabis fimilia. viridia in luteum declinantia;, 
ucida.Folia vero qux fecundo in ramis cernüturlinariz pro- 
ximaapparent,yt didum eft, rami,caudexg; cortice craffo có* 
ne(tiuntur, vifcido,non facile;fragili vt camabis,luteícer tis co. 
loris,exi mizamaritudinis,vnde tota planta cannabi mari fimi 
lis videaturqua fimilitudine perfuafus Illuftrifs. Contarenus 
canabim luteam appellauit , radice nititur hzc planta bima , 
tenuiin multas radices lógas,tenuefque diuifa,In annoía veró 
ftirpe fortaffe craffam magnamque contrahit vt in icone, & 
defcriptionelutez à Pona ex Dello,nobis data cernitur, Radix 
veró longe amarior et quam fint aliz iftiufce planta partes , 
Nullitamen víus vel ad medicinam veladaliasartes nobisin- 
notnerunt. Ad pleniorem iftiüfce plante cognitiónem etiam. 
. imaginé nobisex Pona datam hicdare voluimus vt differen- 
tiz inter hanc,& Contarenam interítinQa dignofcantursnos 
quoque quaídam plantas ex Creticis feminibus hoc anno 
terrz commiffis natas in fiQilibusalimtus que cuti hucufque 
parum creuerint, paruzque idcirco (ünt vix pslmum vel patü 
plus alt cü folijs numero fe ptem,vtrimque tria ex oppofito, 
cum folio in extremo quod 1:eliguis maioribus duplo maius 
cerni tur, Itaque cum hz ftirpes paruz fint,vtnon potnerim 
quic quam de ijs, quz in propofitaiftiuíce ftirpis hiftoria di- 
& f unt , recognofcere. Idco bancfiguram ex Pona confpi- 
cie-ndam admittimus . . 
es Tythimalus 


- 


PROSPERI ÁLPINÍ 


..  TithymalusSpinofusCreticus ———— 


302. 


DEPLANTIS EXOTICl$l. — 363. 
De Tithineh pinta. Cap. XL. 


G X feminibus mihi ex Creta Infula communicatis. 
J-3 nataeff planta dodranralis parua Tythimalorum 
exgenereprimoanno füe etatis ramulis, & folijs 
apios Grecorum maximézmulatur , & €ó ma- 
gis conftat quoniam radice nititur. in principio 
craffa , tuberofà , (ed longa inacutum, & exile definente non 
abfimiliapiosradici. Anno vero fecundo ramuli breues, tc-. 
nues,dodrantales in cy misramificant,& in crncium modum 
ramulorum.extrema dioiduntur , & definunt in fpinulas te- 
nues , acutas . Aeflate foliola ramnli abijciunt , quo fpinulz 
duriores , & nigrz euadunt, quzautumno planta noua ger- 


- minaproducentécorrumpuntur, & fponte decidunt. Cer- 


tum eit totam plantam lacteo ficcoacri abundare , & non. 
carere facultate purgatoría «. j^ 


44 


Oenanthe 


304 


PROSPERI ALPINI 


Oenanthe $ellata Cretica. 


DEPLANTISEXOTICIS.  gog 
De 0enanthe-Hellata Cretita.- Cap. X LI. 


x3 Lanta olim mihi ex Creticis feniinibus nata eft 

" Oenanthealtere Mattheoli quam fimilima, & 
poft multos annos caulem. vnicum promit rc- 
dm &um, rotundum, dodcaatalem, non admodum 

2cw E» crallumqui in famoiiiate in quinque ramulos 

: . diuiditur, gracilesitidem rectos, rcctéqueados 
quivmbellam albam Oenanthes modo producunt, quz vm- 
bellz poit flores mutantur, velátiin quinque (tellas habep- 
tes oCto,& quandoq. plures radios,longos Jatos,acutos,fcili- 
cetioacutum defipenres, & in medio íapt flores paruuli in 
Orbem comprehenfi,qui poítea indutelcunr; & matanturia 
fémina parua , oblonga; tenuia, (cabiotr indice fimilia fimul 
compada, & duriffima, atq. e« flellz mataritate nigra rcd- 
duntur, folia cernuntur cuiufarodi (unt Oenanthcs fecundz 
fed pauciora, & maiora in verévifuntur , & x(late maturis fe- 
minibus decidunt, & tota hyemenos fab terram latent, Ve-- 
Teque planta regecminat. Tota planta trititur fex fzptemue ra» 
dicibus longis,craffis,carnofis,in acutua deinentibus,ab eo- 
dem principio profici(centibus quà proximis eulgari filipen- 
dulz;aut radicibusafphodeli,fed minoribus tamen, Capita in 
fümmitate cauliculorum primo colore virefcunt cum nigro- 
I6, & tandem vbi femina perfecta faerint nigra euadunt,& li- 
gnofa , & dura, Aüdcrem affirmare hanc plantam eff? lcgiti- 
mam Oenanthé, cuius notas Diofcorides perbelle ita expref- 
fitidicens:Oenanthe folia habet pallinacz florem candidum, 4e mac. 
caulem craffum, palmialtitudine, femen attriplicis, radicem MP. 
magnam in multa rotünda capitula extuberantem , nafcitur 
In petris : Caulis eius, & folia cam mulfo vino pota fecundas 
&jciunt:Radixé vino vrina ftillicidio conuenit. 


x JÜS Ceu. c Trifolium 


PROSPERI ALPINI 
Trifolium (sljpcatum argenteum. 


qorDasEH 


3 s edi -—À e m. 
APA . VBSTG C Y 


:SO*- 


ect 


DEZ PLANTIS EXOTICIS, —— 307 
De Trifilio féljpearo diretntté. Cap. XLIM — 


Ad Lcgantiffima planta parma humi procumbens ac 
| EH fere (trata trifolio pratenfi fimilis mihi ex femini- 

Ej GC)S bus Creticis nataeít, quam habui in horto medi- 
" co Patauino;& habeo flore argenteo inodoro, ía- 
pore modice acri, à quibus floribus(qui finguli ramulo plu-- 
res fimul congefti veluti caput efficiunt argenteum)fíucced Gt. 
femina nigta;obloga,lata,tenuia, foliacea, que femina ma xi- 
mé figura ad antiquos clipeos Venetos accedere videntur. 
Planta eftannua ; & zftate femina perficiuntur , & facile na- 
/fcuntur in folo Patauino,modice flores, folia, & femina calfa- - 
ciunt, ficcant, detergunt & digerunt, & decoctum ex ijs om- 
ibus paratum yalenter digererdolores, & à flatibus obor- 


tos (anat. : 


PN 


tcn Qa 4 Caucalis 


PROSPERI ALPINI 


. 


Ica. 


fitàn 


Caucalis Lu 


DE PLANTISEXOTICIS. — 30g 
— De Cancalide (ufitatica .— Cap. X LIII. | 


Lanta vmbellifera mihi ex feminibus lufitanicis 
natae(t quz folia rara habet, & vulgarisnofira 
| caucalidisfloribusfigura fimilia . Caulem vnicü 
habet quiin alios multos ramulos finditur rectü 
cubitalem, &ampliorem, rotundum ,gracilem quiin cauli- 
culorum fummitatibus fert vmbellas albas à quibus (emina 
lata rotunda producuntur, alba, ptoxima feminibus tordilij 
Cretici.aliquantum linguam excalfacientia, & odoris modici 
refpirantia. Semina idcirco excalfaciuntad ordinem fupra fe- 
cundum. Certeex ijsomnibus liquido nobiscon(tabit hanc 
caucalidem é lufitania accéptam non refpondere ex toto cau- 
calidi antiquorum , vt ex notis caucalidis ex Diofcoride con- ,, 
flatqui itaait: Caucalis, quamalij fylueftrem daucum vocát, ae nac. 
cauliculo dodrantali aut maiore cOftat fübhirfüto folijsapio ^r. 
fimilibus feniculi modo per extrema, multifidis hifpidifq. can ^ 
. didamin cacumine ymbellam fuauitet olentem proferens , 
Crudü coctumue Pec modo e(tur,vrinà mouct. At longe 
clarius cognofcitur non effe legitimum caucalidem antiquos 
rum, & nec vel etiam ex particularibus viribus , etenim Ga- 
lenus etiam cóparauit caucalidem viribus calfa&torijs ad dau ro iib, 7. 
cum;quiita habet: Caucalis, quidam daucum fylue(tré nun- $^ 
cupant,eft enim ei adfimilis, guftü fimalac viribus:excalfacit 
enim, vtille& deficcat, rum vrinam ciet, & mutiaad repo- 
fitionem conditur, Verumtamen non erit viribus fpernenda 
no(tracaucalis. V iuit libenter in noftro Horto Medico. 


r4 3 
SES 


Echium 


310. PROSPERI ALPINI 
.. »  Echium nigrum tore eleganti , 


DE PLANTIS EXOTICIÉ — 31i 
De Echioffore eleganti. Cep. XLIV. 


x: e Tiam nata e(t in noftro horto , Echij elegátiff; ma 
iG i-i fpecies quam ex floribus;colorü varietate, Echiü 
te ui nigcum flore eleganti nuncu pauimus.Planta eft 
| procera feres quinq. caules, & plures etiam craf- 
fos,rotandos,non in re&um,fedoblique actos, Gc 
. quafi in terra icatos folijs multis denfis , oblongis inacutam 
definentibus,ve(titos,ifperos,fpinulis acutis vndig.armatos, 
& folia, & früdtuseodem modo fpinulis praediti fantn ramu- 
lorum fümmitatibus flores vifuntur haud ita parui, vt in 
alijsanchufis,lógi,verficolores;itaut quidam ex floribus pur- 
 pureícant, alij cyaneo colore dilütiori cernantur, flores figu- 
. I2ad paruas campanulasaccedunt, fed ora hiantia habent ac 
ex ijs fingulis quatuor aut quinq. fillamenta tenaiffima pro- 
munt, parum odoris refpitant , folia (apore dulci fübacti (a- 
piunt; à floribus in ramulis numerofis ac fimul den(atis fiunt 
femina in quibufdam vafculis oblongis,nigro colore, & figu- 
ra viperinis capitibus fimilia, vnde à nobis hec planta Echium 
'ex feminibus Echinis, nigris, nigrum nuncupatum efi flore 
eleganti: Nititur tota planta vnica radice oblonga pollicari 
craffitiejin tenuitatem definente,colore albo gu ftü codem « 


.Tacea 


$312 PROSPERI ALPINI 


Tácea Hifpanicá; 


*. 


DEPLANTISEXOTICIA — gag 
3De laceaHifpanica.. Cap, X LV. 


ans Legantiffima planta Iacez Hifpanicz nomine 
2. JR mihi nata e(t , ex feminibus Apglicis, quz ad 
145 3)| me mifit DoGitfimus Ioannes Morns philo- 
ZA fophus,& Medicus Illuftris. Hzc planta vere 

2 Iacea nuncupata eft cum,& folijs,& floribus, 
mesErgu &caulibusex toto lacez vulgati fit fimilis . 
Flores veto ad florescyani maximeaccedunt, & magnitudi- 
ne, & figura, & colore etenim colorealbefcunt in céruleum, 
& veluti-radios elegantiífimos habet. Planta annuaeft , & (a. . 
pote amarefcit,quo non eft expers facultatis calida. 


- 


- Liber Secundus. Rr Hedyferum 


314: 


PROSPERI ALPINI- 


X Hedyfarum argenteum. 


m 
" 


UNDC- 


DE PLANTIS EXOTICIS, — pg 


De Hedyfaro argenteo. Cap. X Ly I. 


 ciaygrata funt ftomacho, & (unt efculeta.Planta cft perpetua, 
& numquam vel etiam hyeme folijs fc expoliat. 


Vote Af os Marrubium 


^ 


PROSPERI AEPINI- 


316 


a 


cum. 


pani 


Marrubium 


Martubij 


DEPLANTIS EXOTICIS — jig. 
De Marrubio Hifpanico E Cep xL P. IÉK 


Arrubij plantam ex Hifpaniz delatis feminibus na- 
tam habui à Reuerendo fratre Georgio Regiano 
Capucinoin fludio herbarum admodum exerci- 

woWZ^^ tato,quz fststicoía tota candida eft, cum leui lanu-. 

ginealba,& caules aliquot profert quadratos cubitales,& am 
plores obliquéa&tos.Folia habet oblonga,alba,lata, inacutü 

efinentia duplo maiora Cretici marrubij ,& ex oppofito in 
caulibus xqualibus inter(titijs pofita candida, fü bhirfuta.Flo- 
res zqualibus fpatijs itidem in caulibus, & ramulis cernütur 
verticillatoambitü candidi, à quibus femina parua produ- 
cuntur tenuia,oblonga, fapore amaro, fübacri. Tota planta 
nititür radicibus.tenuibus,longis, lignofis, multis, Facultati- 
bus calfa&torijs , & non inftrenue ficcantibus tota planta pre-. 
dita eft , przíertim flores femina atque folia, que non minus. 
amareícit, quam Creticum feré marrubium , Vndefingula- 
res víusad medendum obtinuit przfertimqueadhepar & lie-. 
nem grauibus antiqui(fimis obftructionibus vexatos , eod& 
modo folia purgant pectus atque pulmones à craffis viícidif- 
que humoribus. Vndead tuffim antiquam ad difficilem rc-. 
fpitationem decoctum. foliorum ex melle przfentanco eft | 

. remedio, non minus etiam in mulieribus menfes fu ppreffos. 
reftituit, Saccus vero x faccharo ad. vi(íus claritatem com- 
mendatur : o 


süiulcd£ : : Si(um.. 


Abhinc 


DEPLANTISEXOTICIS-. | 31g ^ 
DesSifó. . Cap XLVIH. "E 


.B hinc plures annos Ferrandus Imperatus Neae 
politanus virfanein fimplicium medicamentos 
rum cognitione illuftris, ad me mifit (emina 
paruiffima apio fimilia , nigra, odorata, guftui 


PÁDNS. (ubamarefcentfa, quibusin meo horto Pataui- 


no fatis,mihi nata e(t planta quam fimilima fed longe minor 
. que ynicum caulem bicubitalem protulit, rectui, gracilem, 
rotundum,geniculatum folia capillacea feniculo fimilia odo- 
rata, quippe odoread feniculum, & ad anethum inclinantia . 
In caulium cacumine &mbellz paruz rarz,flofculis albis pre- 
ditz , & etiam feré ex fingulis geniculis exeunt ramuliinfum- 
mitate etiam paruiífimas vmbellas ferrentes in quibus deflo- 
re(centibus fiunt femina nigra;paruiffima,oblonga, odorata, 
cuiuímodi diximus, & (übamarefcetia.Tota nititur plata radi- 
celóga, alba,gracili odorata anetho proxima. Aliquibus viris 
alioquin in herbarum ftudio exercitatiffimis vifum fuit hanc 
plaatá effe legitimü fefeli maffilienfe. Quz tamen opinio(pa- 
ceillorü dixerim) mihi vià eft à veritate aliena, c Diofcor.de 
Sefeli maffilienfe protulerit habete folia feniculi, fed crafio- 
ra, caulem vegetiorem, & vimbellasanethiin qua femen ob- 
longu touingul cim ettam acre, quz de noftra planta 
non (pe&tantur,fi quidem folia funt fzniculi tenuiora;itemq. 
caulem feniculo effe ftrigofiorem tenuioremue , & vinbellà 
itidem anethi effe longé minorem rarioremq. & nof(trz ftic- 
is femina nonactia fed fübama:efcentia experiantur. Qui- 

[a fieri quidem non poteft vt Sefeli Maffilienfefit, quid igi- 
tur erit? vtopinor Sifon,fi quidem Diofcorides de eo ita ícri- 
bit: Sifon exigaum femen eft, in Syria natum apio fimile, ni- 
grum,feruensoblongum, fed Galenus dego inquit Sifon cali 1n iib.;. 
dum & (übamarumgu(ftü. Commendatur vero ad mouen- d* mae 


dam vrinam &ad mouendos meníes, & ad omnesyifcerum cop. 53. 
obítruaiones. E ped 


€ 


Ed E Buphtalmuff 


310: PROSPERI WMLPBINI- 


Buphtalmum peregrinum. 


DEPLANTISEXOTICIS. — 32i 
De Buphtalmo beregrimo..— Cep, X L IX. 


mend 1iamexFetranteImperato miffa fuerunt femina 
CS quibus nata mihiett planta elegantifTima ob flo- 
24494 resaureosoculisadprimé iucundos, quz perea- 
niseft; hyemiíq. frigora fpernit , florereq. incipit - 
| Veré;& tota z(tate, & vfq. etiam in hyeme floret. 
Fruticat hzc planta multis caulibus redis , rotundis , gracili- 
bus,fedab vna radiceobliqué a&tis denfis,tricubitalibus colo- 
- freviridinigrefcente. Folia plura habet quadantenus fznicu- 
lo fimilia, iucundo virore oculos dele&tantia, in cauliculis 
veró flores cernuntur aurei coloris fülgefcentis du plo anthe- 
midis maiores, à quibus fiunt íemina parua,oblonga, tenuia, 
nigra, Radices fübfünt longaz,graciles,fubnigrefcentes.Im pe 
ratusnomine buphtalmi ad mc ea femina mifit , itaut virille 
do&itfimus hanc ftirpem effe legitimum Buphtalmum cre- 
diderit, & mea fententia reié (ane fenfiffc vifus fit, quam An- 
dreas Matthiolus de fuo Buphtalmo fenferit, cum fuum Bu- 
phtalmum non habeat folia feniculi vtait Diofcorides,neque 
caules molles cum potius afperi fentiantur, neq. floresanthe 
mideappareant maiores. Vnde cüm Imperato faciléinclina- 
ti fümus vt hec noftra planta legitimum fit Buphtalmum,de , c 55. 
qua Galenus perbelle ita fcripfit: Buphtalmum fic appellatü e'. 
eft à floribusqui figuraquidem bouum oculis videantur ad- 
fimiles , colores autem anthemidis floribus fimilimi funt, fed 
multoillis titm maiores, tum acriores, proinde & vehemen- 
tius digerunt adeo vt & duritics fanent,etiam cerato milli 


Tore. 


322 PROSPER? AEPINE 
' Quinquefoliumfiliquofum, —— 


; ; 
sd PS en) s. wv LEO 


: Wi 


DEPLANTISEXOTICIS. guy 
De Quinque folio feliguofo . Cap. L 


zUM X 9yriacis feminibus mihi nata eft plantula elegá- 
(Sy tiflima in qualicet admirati íümmum nature ac- 
| XE Vificium. Primo bxc planta herbacea vnicum cau 
Lx liculumfemicubitalem fert,qui in alios videlicet 
induos vel tres diuiditur,eft rotandus,reQtus,gra 
 €ilis, mollistotusà principioad cacumen víq. foliolisdenfis 
conueftitus,inferné pofita folia maiora cerauntur, & qui 
 numerovtinlupinis cum fuis petiolis, & longis , & breuifli- 
mis in parte füperiori foliola funt trifolia , cum petiolis bre- 
uiffimis dense caulem copueftieptia,in cacumine cauliculo- 
rum primó quafi vmbeilz modo fexdecim ramuli quafi pe- 
tioli longi, equales , in quibus fingulisferuntur alij quatuor 
aut quinq. petioli equales ferentes finguli flofculos fingulos 
vnifolios,paruos,latos;oblongos,atq. albos,leuiter olentes,co 
rum petioli iterum, aliqui vbi defloruerint, ad huncprodu- 
cuntur,& quatuor vel quinq.alios petiolos tenuiffimos velu-. 
ticapillamenta adhucferunt,à quibusfiliqua oblonge rotii- 
da, habentes extrema inacutum def(inentia, in quibus conti- 
nenturfeminanigra, rotunda,minutiffima, quz non funtex- 
pertia alicuius facultatiscalidz, fed nondum aliquis quicquá 
«erti deiftiufce plantzcfacultatibus, & de vfibus ad medicina 
opportunis. Plata eft fertiliff&ma quoniam femper per toram 
&flatem flores augentur, vnde filiquz innumerzfiunt ad fz- 
cunditatem. Annua eft, nihil tamen ab hyemali frigore pati- 
tur ,etfietiam femina aututnno terre committantur, fübífe- 
quentibus frigoribushyemalibus .: 5 


Hyofciamus 


c 
-— 
LÀ 


adii. 


314. COPROSPERI ALPINI1-— 


Hyoícamus Virginianus, 


DE PLANTIS EXOTICIS. — aj 
De Hyofejamo Virginiano..— Cap. LI. 


ZB D hincannosduos mihi nata eft planta ex femini- 
A DusnomineLyfimachie Virginianz ad me mit- 
fisà loanne Moro medico, & philofopho Anglo 
eruditiffimo. Qua planta fert caulem craffum , 
j rotundumy;veluti ftrijs adtum,reQtum, non durü, 
bicubitalem,& tricubitalem,;qui poftea pauló fupra radicem 
rofert duos alios, aut tres caules parum primo minores, 
jicubitales, rectos, rotundos, fere ad craffitiem digiti mi- 
noris,folijs multis; longis,non tenuibus, extrema acuminata 
habentibus, atque circu m leuiter crenatis, & ambitum ine- 
qualé poffidentibus caulibusinordinate abimoad cacumen 
vfq. inherentibus, Ex fingulis veró alarum foliorum cauis 
exibat petiolus digitali longitudine feré rotundus, gracilis, 
mollis, qui in cacumiae fertflorem luteum quadrifolium 
leucoijs fimilem,íed maiorem in medio illius exeunt multa 
capillamenta tenuia,lutea,quibus deflorefcentibts fuccedüt 
filiquz paruz,craffz,oblonge,in extremis teriniores,& in me 
dio craffiores quz maturefcetes indurefcunt;& circum ftrijs 
*guntur, colore viridis dilutioris figura, &- magnitudine ad 
üyofciamialbi filiquas non parum inclinant: ad faporem fub-- 
dulcem accedentes & inodore etiam funt. Tota planta nititur 
radice craffa in multis diuifa craffa alba , & abfq. odore & ía- 
pore. Credidi ego hanc plantam effehyofcjamum nigrum 
Verginiz familiarem ,folia enim filiquze, & femina hyofcia- 
mo Aegyptioà nobis defcripto ad hyofciamum accedunt,ad 
quem femina magnitudine, & colore maxime accedunt, X ex 
fapore infipido fubdulci conijcitur effe frigidioris tempera- 
menti,cuiu(ímodi eft Italicus hyofciamus .- 


2n T dd | Bellis 


cy 
LI 


'IPSFPNGI 


AL 


- 


PROSPERI 


x 


* 


MN — 


fte pete AER 


PEZPLANTISEXOTIGI& — 322 
De Bellidefpimofa- — Cap. LII. 


d 72 Ccepià Ferrando Imperato nomine Bellidis fpi- 
Js noíz femina quibus terre commiffis nata eft mi- 
Ee hiplanta elegantiffima floribus ex toto aureis. 
Tota planta eft fruticofa, habetqueà radicibus 
—" multisgracilibus, lignofis, caules plüres,re£tos ,,. 
graciles, ramofos folijs multis oblongis; fpinuliscrenarum 
loco inambitü armatis , paruis, oblongis ad myrti folia acce-. 
dentibus.In cauliculorum fiimmitatibus fiunt flores toti lu- 
tei,lati5rotundiad modum anthemidis nudi folijs quibus fuc 
cedunt femina pa dis ima,oblonga, mollia ,&nigra. Defa- 
culatibus,& vfibusnihil ba&tenus cognitum eft. 


Meum | 


ALPINI 


. 


, 


PROSPERI 


— 


33 


he 


Meum Alexi 


terium , 


—-—— 


DEPLANTIS EXOTICIS. 3:9 
De Meo Mlexiterio (€24p. LIIFL 


t Agufio miffa eft mihi planta Mei nomine à Fran- 
He cícoCraffo philofopho clariffimo, medicoque 
doüi(fimo, Patritio Ragafino, fcripfitq.ad me 
Ragufij appellari à vnlgo; herba dalle Serpi, ab - 
alijsveroecuditioribus Meum vocari neque ( vt 
mea fertopinio)immeritó quoniam notas legitimi Mei had 
iniuria habere videtur, (1 quidem maxime cam ancetho con-.— 


dicis extremo diuifa,eft odorata; atque acris. Habeo in horto 
medico plantam huic fimiliimam , quamreperi in Montibus 
Battanenfibus, & aliaseam pro Meoaccepi,& fi radix effet, & 
Odoratior , & acrior , certéaffirmaffem efe Meumlegitimü 
antiquorü, quod de Ragufino Meoaudeboaffirmare, quan- 
do notz ex Dioífcoride maximéeluceant, qui inquit: Meum, 
qu od Athamanticum vocant in Macedonia, & Hifpania plu- ro s. tib. 
rimum gignitur;anetho folijs, & caule,fimile, fed co craffius 25. 
binum fermé cubitorum altitudineattollitur, fparfis inobli- 
quum recumque radicibuslongis , tenuibus, odoratis, lin- 
guam excalefacientibus. Quz feruafatz ex aqua, vel tritz ci- 
tra co&tionem precluforum renum , ve(iceque infardtz vitia 
potüleniunt, vcinz difficultatis medentur, flomachi inflatio- 
Liber Secundus. : Tt nes 


330 PROSPERI ÁALPINI 
nes difcutiunt: Torminibusaffedte vuluz;articulorum dolo: 
ribusatq. uxionibus peGoris trita cum melle in eclegmate 
a2uxiliantur, fanguinem per menftrua pellunt de fe&tionibus 
 feruefadiz', Infantibusautem illitze imo ventri vrinam mo- 
uent, quod fi plus quam deceat ex his bibatur, caput dolore 
afficiunt: Non video Meum Ragufinum habere tátum odo- 
rem  &acrimoniam , vt Diofcorides dixitfe vifus eft de acri- 
monia, cumdicat : vrinam mouere effequc ex eo vreticans 
plantam ; fed Ragufinum piafertim eiusradicem potam vel 
&iiumptas cuiuslibet ferpentis morfui,atque veneno valentet 
obfiflit, vndead omnes morfus venenofos ferpentum fit effi- 
cacifífimum medicamentum,quó metito dicta herba ferpen- 
i ,*go vero Meum Alexiterium idcircó. nuncupatus 
n és : ; : : x , : ^ , 


pt 


jj 


DE PLANTIS EXOTICIS. 


Sium minimum, 


333 . PROSPERI ALPINI 
De Sio Minimo. | Cap. LIF. 


X feminibus ex aliquibus Itali locis delatis pri- 
mo,nata mihi eft herbula fruticofa,mollis, quam 
2 *39$ poítea ia Maroíticenfe agro inlocis vmbrofis, 
x49 humidis, fponte natamoffendimus, nondumab: 
—.. alijs quod (ciam alias defcriptam.EHerbula peda- 
lis , & aliquandoamplior fruticat reQo caule folijseru ce fyl- 
— —ne ftris proximis minoribus tamen ex vna parte crenatis, colo 
re nigre(ceniibus. Ex caule vero plures ramuli exeunt,in qui 
-bus,vtin fyluetlri eruca vtrimque exoppofito multa filique,, 
paruz,tennes,longz,eruca fy lueftris proxime;aut ery(imi fe- 
cüdi cernuntur, & femina habent minutaalba,quz continuó: 
nata. matutitaté perfect , planta tota ea femina e filiquis eia- 
culatur, & eadé femina eiacülata in orbem vt in caltha , vet- 
ruotur. Mirabile didt cft; fraliquis manu ipía femina períe- 
Qe matura comprehendere tentauérit, continuó inftar ani- 
malis indignati, femina omnia magno impetücontinuó in 
manum, plantam comprehendzntem; & in faciem eiaculan- - 
tur , non modó (ane d:flimili vtin cielamino frudus maturi 
femina itidem ciaculantut,& ineaetiam planta, quam idcir- 
cononnulli ,nolli me tangere nomiparunt. At certe longe 
admirabilius videtur quod 10s (£p&. confpeximüs , fcilicet 
i(tanc herbulam habétemiin techis femina roatura, fi manus 
alicaius, qtii fingendo ipfam velle attingere propius accedat, 
etfi. veré quidem fionattingat; omnium fcilicet , quarum (e-- 
mina matura, magno impctü eiaculari in hominem, atq.ita ,. 
vt mulis earepentina,cum filiquarumaperiione, tum femi- 
num eiaculatione,non leuem inducat timorem.Quibus pro 
fe&tó dubitari poffet , an hzc plantaad Acíchinomenem vo- 
catam rantopetré olim ab Apollodoro Mago cOcelebrataas 
quadantenusaccedat, at con(tat illam abaliquo animalita- 
&am foliain fe contrahere:De qvaantiquitas anapin aleffct 
meritó dubitauit : Hanc vero.veluti indignabundam femina 
in illos qui ipfam attingere vel etiam confipgunt vt animal 
indigiatum magno impcti eiaculari hzc ex fübacri fapore 
Bou 


DBPLANTIS EXOT ICIS. 333 
non iniucandoque folia prefertim cruda inacetatijs fant ac- 
ceptiffima. Calida e(t, & ficca fupra fecundum ordinem, hu- 
mores craffos incidit,extenuatque,aperit, digerit. Vrinam fe- 
mina mouent , & foliorum víus venerem auget , & deperdi- 
tamreftituit. Annuaeft fed tamen (uis feminibus fuam pro- 
lem, vbiquelocorum foeliciter propagando perpetuitatem. 
nanciícitur, praefertim in loco humido, & opaco in quo li- 
bentiüs luxuriat,Vifitur in horto Patauino. | 


dA. 


e s —. Aum 


PROSPERI ALPINI 


334 


DE PLANTIS EXOTIÓIS$, 335 
| De Aro Montano . Cap LF. | | 


3$ Roximis dicbusiríquibusegimus de Colocabijs 
i 39 àDominicoZanetto,noftro familiari,tizotomo, 
"| Ati(vtait) radicesaliquotquas in proximarom 
td Alpumvigum, vmbrofis conuallibuscffofit &- 

] guia, radiculisfibrofis, & inalijs prorfus paruis 
—— .-.. €olocafijs (trogylorizis pec fimiles, & euiamin 
aneguitudine tanta numquam abalijshaQenus fcriptoribus 
botanicis delincatis..Q:z Ariradiceshi omnes (vt poflca vi- 
dimus) fexfeptemuéad plusfol.a producebantampla logis 
pediculis przditaad perfonatia, quam Ari vulgaris magis ac- 

. cedentia, elegantiotifq. viriditatis, interqug caulis exibat re- 
. &us dodrantalis ;craffirie fere digiti minoriscum ibuolucto: 
Arivaginz (imilifedlopgiori,& latiori cam flore Ari & fru- 
Gibus, (ed longe minoribus, fed vt ad radicem redeam vti di- 
ximustotundaeft , & ingermen.ad acutum declinansexte- 
riustenui acte tegitur ad obfcurum füluefcente intus candi- 
da eximicacrimoniz, exteriusetiam quofdamglobulospa:- 
nosinzqualiter pertotam füperficiem fparfos habet quiíuo 
temporegerminant non fecus quam in colocafijsatq. etiam 
radiculz paruz,iongz,fibrofz albeq. clenfius circum in fupe 
riori patte inequaliter orte inferius delabentes cernuntur. 
Quibus omnibus paruis colocafjjs rotundis maxime fimiles 
apparent. Forté hec planta ad magnum Arum Diofcoridis,& 
Theopliraftiaccedere nobis via cít, fiquidem ex Diofcoride 
Arum habet radicem bulbofam rotundam radici dracunculi iria. 
fimilem liquido conftat Theophtra(tufq.expreffit Ati radicé ac nido. 
effe carnofam vt feta, & folia cucumeracea, & cum latitudi- Pacco. 
ne habere cauitatem inquitque ruf(ticos ipfas co&tas edere. 
Certe mirari fatis non poffum ex multis qui hactenus de pla- 
tis Ícripferunt, nobis huifmodiarum quod legitimum anti- 
Quorum nullis reclamantibus notisvifitur,neminem propo- 
fuiffe, cogoouiffequeac praefertim ipfius radicem magnam 
atq. craffam. Nafciturs (rizotomoaffirmante)inalpium pro- —— 
Ximarum iugum in ofpacis conuallibus his profecto I x 


336 PROSPERI ALPINI | 
bus deco&is Montani vefcuntur : exco&tura ex radices , etfi 
crude immoderatius linguam mordicent, tota acrimonia 
exuuntur adcóque in decoüis ijs radicibus acrimonia remit« 
titur vt Montani meritó ederequeant. Quibusad cibum y- 
tuntureó düntaxat tempore in quo ciborum inopia vexan- - 
tur.Nontamenomnes,quod ez plurimum fint medicamen- 
toíz, Vnde paftores ea Montana habitantes ad multasegtitu-. 
dines eas radicesedere folent przcipuequead antiquas vifce- 
rum obfítru&iones ex aceto decoctas, & ex melle ad tuffim 
antiquam , orthopneam , &ad refpirationem quouiímodo 
impeditam,atque ad mouendam vrinam. Radixitidem.coQa 
in vterum pefsi modo indita ipfum purgat, & ipfius morbis 
frigidis remedio e(t, atque etiam ex vino decoQaa datur ad ve 
nerem augendam in refrigeratis, & proli inhabilibus , Ext 
"rius vero adhibita cum cruda, tum ex aceto decoQaa vtilis e(i 
ad cutis infeCtiones,ad vlcera fordida,& cancero fa. Mulieres 
vtuntur aqua flillatitia ex radice ad faciem maculis detergen 
dam.Oleum amigdalinum, & dulce,& amarum in quo prz- 
dicta radix ebullierit eft vtilifsimum ad neruorum contufio 
fi65,& ad partes articulares confractas expertum. 


i 


Glaux 


DEZ PLANTIS EXOTICTS — 7. 


, ibkr$etundus, — Vu  -  Iolocis 


338 |^ — PROSPERI ALPINI 


De Glauce. — Cap. LP I. 


Pax N locis maritimis palufttibus iuxta Clodidm Vene- 
de] torum vrbem, nafcitur planta elegans frnuticofaab.: 
el &5 vnaradicelonga, tenuijlignofa,in aliguot alias diui- 
T fa plures ramulos caulefué ferrens fcilicet ternos; 
"eut quíncslongos dodrantales, & ampliores, graciles furfuaa 


dioza (j eclantur. Ramulicxiliunt quini, feniue, tenu o tae 


DEPLANTISEXOTICIS. 339 
dice dodrantem alti , flores violz albe purpurei exeunt, Due 
norestamen. Nafcitur iuxta mare;coquitur cum hordcacea 
farina fale, & oleo in forbitione ad reuocandam extincti lactis 
vbertatea?;Galenus propterea hanc plantam effe calidam, & 
humidam ftatuit. Àn vero noftra glaux hanc facultatem la- 
€tis augendi habeat,nondum experti fumus. 


34e PROSPERI ALPINI.: 


Campárula Byramidlis minor .. 


DEPLANTIS EXOTICIS. 34i 
De Campanula pyramidali mine. Cap. LV LI. 


zn Legantiffima planta nafcitur in Valle f(an&s : 
2| Fidate PonpeBalbnitonpia dido opns mil- - 
liaribusin locis opacis & huaidis(quam plà- 
tam vtíciam)non vidiab aliquo fuiffe defcri- 
A o ptam,neq.alibieam vidi nafcentem. Ab ra-- 
BEES II) dice tres vel quatuor, vel plures etiam caules. . 
affurgüt bicubitales,S& etiam ampliores, re&ti,graciles,totüe 
diex quibus hincinde ramuli-multi a(cenduntinfernée longis. 
fuperné.breues,ita vt fernatozequali ordine in ijs ra mulis,qua 
fi pyramis cum ramulis floribufq. appareat, vnde noscampa- 
nulam pyramidalem minorem nominauimus,ad differentiá 
pyramidalis vulgata herbariorü,quod hec cam panula longe 
noftraamplior i , Exfumiitatibus veró ramulorum flor: s: 
propendent innumeri, qui paruis cam panulis funt fimiles co. 
lore aut candido, autcoeruleo dilutiori: Hazquecampanuz 
funt cum füis paruulis rhodopalis (tantoartificio à natura cla 
Oratz,vt vix artifex peritiffimusita perbellé eas faceret)dcor 
fum propendentes;figura florum;qui in vulgaribus rapuncu- 
culis fpectantur,fed paulo maiores;colore vtetiam dictum e(t 
aut candido aut coruleo dilutiori,faauiterolentes. Hac (tirps 
infern&iuxtà terram admodumeft foliofa. Folia veró (peQan- 
tur longa;viridia,inferius latiufcula , & in acutum dcfinentia, 
magnitudine,& figura quafiad rapunculos accedentia,vel ad: 
intybi fylueftris folium longe tamen breuius , extrinfece vn- 
dique circinata, füperné veróin planta longe minoraac te- 
nuiora cernuntur fingulaq.ad finguli ramuliin caule exortü: 
habentia. Radix autem ifti ufce plantz eft pergrandis, craffa , 
breuis. nucis iuglandislongz fer& magnitudine, & figura li- 
cet quzdam fint longiores inacutum definentes,colorealbo 
fere translucido ad rapunceuli itidem radicem maxime incli- 
ntes fapor veró infipidusvifcidus obíeruatus eft attamen nó: 
aufaüs füm exactius mafticatione experiri ne latens quedam , 
facultas deleteria fübeffet, Namque füfpicati fumus plantam 
efie venenofam , & fortaffe ad Aconitum folio m baceg 
PASE ; , .hCo- 


^. 


34? PROSPERI ALPINI 
"D heophrafliaccedentem at numquam experimentum feci- 
mus.Si tadix e(fet efculentain omnibusad rapunculos incli- 
nare dixiffemus cum & caulibus,& folijs, & floribus & femi- 
nibus minutiffimis , & radicibus magnam habeant fimilitu-- 
1n 1i», 5, dinem:Deaconito(cui facultate venenofa eam plantam fimi- 
de hiftor. lem effe dubitauimus ) Theopraftus ita fcripfit: Aconitum 
Pit. pa(Citur in Creta zacyntho fed plurimum optimumque ín 
heraclea pontica. Conftat id folio intybaceo; radice tum fpe- 
cie, tum colore nuci proxima. Vimillam mortiferam inhac 
effe,folium, & fru&um nihil nocereaffirmant, Verum tamé 
cum Theophraftus addiderit, aconitum effe herbam breué 
frumento fimilem,propterea hzc noftra campanula pyrami- 
dalisilludaconitum non erit.Negandum tamedqhaud eft,effe 
pulcherrimam plantam,tum ob innumeras pro floribus cam 
panulas quas profert ,odoratiffimas coloris argentei, aut cce- 
rulei dilutioris.Stirps perennis eft,& quó annofior,eó radices 
habet numetofiores, & craífiores. Quifque in horto medico 
videre poterit. Pu ' 


DE PLANTIS EXOT ICI15$. 343 


Rapunculus Éetrcus. 


Su. 


Nafcitur 


i 


344 PROSPERI ALPINIY 


De Rapunculopetrqo. — Cap. LV 111. 


$5: Aícitur planta fatis elegás prope Baffanuminagro 
4; Marofticenfijs à Brenta flumine vix tertia par- 
|À temilliarisdíftante,in colle lapidegSeptentrioni 
is cxpofito,radice rapunculi alba,eimis fzxorim in-. 
| . fixa, vt proptered magno laborecruaturyixq. ine 
tegra, quz radixjnquamffl oblonga ,digiti.minoris craflitie 
carnofa, alba,rapunculo maxime fimilis, fapore c'ulci fubacri 
. vnde inacetarijs rapunculi modo, (vt audio) eftíatis accepta 
guftui. Ab radicefolia com plura fert longis fuispediculis gra- 
«ilibus inhzrentia;hederz folijs catrnofis quàm proxima,mi- 
nora tamen;longiora,magifque in acutum definentia,tenuio- 
ra,coloreviridi nigrefcentia, éfoliorum medio duo aut tres 
fürculi graciles,duti,gracillimi,longi, reti, rotundi, dodran- 
tales cum paruis foliolis longis, tenuibus, vtrinq. vnisalterna- 
tis cum füis petiolisin caule pofitis. In cauliculorum cacumi- 
necapitulum paruum , rotundutn, autoblongum extuberat, 
flofculis compluribus ceeruleis in ipfum vndiq. congeftis, in- 
odoris,quibus füccedunt femina minutiffima,rotunda,colo- 
re fuluefcentia;papaueris fimilia? Nos veró ex radice rapüeuli 
magnitudine, figura,& colore albo,& guftu rapunculum pe- 
treum (quodin faxorum fiffuris nafcatur) appellauimus non 
nifiq. proueniat in locis petrofis. Nonnulliinter (axiphragas 
hanc plantam referendam voluerünt neq.iniuria , cum radi- 
ces lapides frangere videatur.Quid veró de viribus iftius plà- 
t£ cognitum fit fateor me non cognouiffe. Altera ex predi- 
&o rapunculo petrzo,ftirps etiam prouenit;à priori differens - 
folijstenuioribus tum floribusforma non rotunda, fed obló- 
ga. Foliacetenim itius plant longa vifunturin acutum defi- 
nentia,& ad laurina quadantenus accedentia. : 


F PN Ad. 


* 


-