CAROLI CLVSÍ ATREPBATIS, | 
IMPP. CLESS. AVGG. | 
MAXIMILIANI.II. 
RVDOLPHI. II. 

Aulz quondam familiaris, |3& 

RARIORVM PLANTARVM [j| E 

HISTORIA. . 1 
Quz accefserint, proxima. pagina docebit. 
ANTVERPL£ | 


Ex officina. Plantiniana 
Apud Ioannem Moretum. 
- ""CIo*T9er. Mo. 


x 


E Ao 


RAn10R vM Plantarum Hiftoria fex libris defcriptaà 
Carolo Clufio. ' 


- Ejufdem Commentariolum de Fungis. 


-Additz doGiflimi viri Honorij Belli Medici percelebris 
aliquot ad Car. Clufium Epiftolz de variis ftirpibus 
agentes. : i 

Alia item eruditiffimi viri Thobiz Roclfij Medici , de 
certis quibufdam plantis , Epiftola, dg 

His praterea acceffit accurata Montis Baldi agro Vero- - 

nenfi defcriptio,auctore Ioannc Pona, pharmacopao 

.Vrbis Veronenfis diligentifimo. E 


d rai 


Li 


/ 


CJESAREVM.* 


PRIVILEGIVM 


( VborrHvs YE C VNDvs disina fauente dementia 
 elechug: Romanorum Imperator femper eAuguius ,ac 
Xe Germanis, Hungaria, Bohemia, Dalmatia , Croatia, 
MT jj Sclautonia &g c. Rex, Archidux Zuffria, Dux Burgun- 
DWEATCPSS dis, Stiria Carinthia Carniola €9 VV irtembergaeg e, 
Comes T irolis ec. AAgnofcimus ac vigore prefentium motum facimus 
«uiuerfis : Quod cum Dodtus noffer && facri Imperg fidelis diletus 
Carolus Clufrus humillime nobis exponendum curauerit , prá manibus 
fé babere fcripta quadam ,qua in publicam vtilitatem edere flatuerit , 
vereri autem ne cum magnos fumptus in. Pictores cy S culptores fece" 
vit, lucri caufa alij quod freri (olet. flbi in fraudem cadem imprimamt:, 
aut imitentur ficá, laboris ipfe atque induffria funpramio fraudetur ac 
deffituatur y nos confiderantes , quam praclaram tam unté operam in 
quibufdam lucubrationibus , qua iam ante fuerunt edita , pofuerit , 9 
quam nobi exquifita ipfius ac varia eruditio , pracipue vero etiam in 
indagauda [lirpium c berbarum natura fedulitas atq; indnfiria com- 
anendentur , quod multa peregrinis acvemotirin locis didicerit €9 obfer? 
sauerit multa fecum attulerit , qua vara ci luce digna [int , quod afi 
duis adbuc fludiisin hoc incumbat ,ot qua im antiquis auctoribus abdita 
e ob[iura funt eruat atque illuftrer, sot praclaram nomimi [ui memo- 
riam pofferitati velinquat ,benigné ipfis quod rogat , Priuilegio nostro 


aduerfus omnem fraudem confulere cupientes, prafentum vigore fcien» 

ter animáqy bene deliberato,pra autoritate noira C. af area ferto decreue- 

rimus ,edixerimts ac fatuerimus quemadmadum pra[entium voigorej 

decernimus ,edicimus ac ft atuimus ,ne quifquam T'ypoerapborum, Bi- 
bliopolarum aut aliorum , qui [ine itmprimendaa [iue vendendis libria, . 
ali&ve quacumque ratione negotiationem exercent librariam,intrasvi- 
ginti annos à prima editioni die numerandos ,Caroli Clufjj opera duo- 
bus tomis expre[fa, quorum prior Stirpium €9 c. historiam continet al" 
teroplerique libelli, ec. ab ipfo Latim fadi comprehenduntur 9 qua- 
cunque praterea idem Clufius edet opera , ipfo infcio aut inuito typis feu 
quocumque alio modo aut charattere , [iue integra , fiue aliquam eorum» 
partem imitebur exprimat vel in publicum edat, néveabalis editavvel 
expre]fa vel aliunde allata intra Sacri Romani I. mperij fines vóendat , 
ac diflrahat apertà velocculto. Si quis autem prafens edictum noftrum 
tranfgredi aut violare e pradicfa opera recudere c in fraudem prano- 
minati Caroli Clufj edere aut vendere aufus fuerit ,ewm nan folum 
eiufinodi libri exemplaribus , tanquam qua in commi [um ceciderinto, 
memorato Carolo Clufto eitifq haredibus , el mandatum ab ii baben- 
tibus ,ope eM agiffratus eius loci, «li deprehen[a fuerim , vendicandis 
prinari, verumetiam mulita dccem Marcharum auri puri fifco unie 
à » 


dInperialiffaudum sindici , acparti lefaex aquo folueuda at peudenda 
puniricoolumus , ea tamen lege , ne quidea opera Orthodax& Gatbolica 
Religioni contrarium babeant ,cz't tria cuiufeunque operis aut libri 
exemplaria uli excufafuerint., ad I aperialem noffram Cancellariam 
tran[mittatur.Q uod fi neeligatur pacnoffra gratia ac Priuilecio ipfe, 
apfin[que haredes excidiffe cenfeantur Mandamus proinde vniuer fisci 
fugulis noflris eo Sacri Romani I mperyj fubditis es fidelibus dilectis, 
tam Ecclefiaflicis.quam Secularibus euiufcunque fPatus eradus |Ordi- 
nis cg Conditionis extiterint , pra[értim vero iis , qui in eM ariffratu 
confHtuti funt ac vel fuo velfüperiorum fuorum loco ac nomine Tiris vel 
Jufitiaadminiffrationem exercent ,ue quemquam boc Priuileeium fiu 
interdicfum noslrum impuné-violare »Jpernere aut negligere patiantur. 
Sed ff quos contumaces compererint , préferipta penapledti,ey* quibuf 
eunqs recte fieripoteft modis coerceri curent. Quatenus 9 i bf grauifü- 
mam indignationem moffrA euitare voluerint.]d quod teftamur prafén 
ibus literis mannpropria fabfériptas 69 Cafarei Lugilli noftri imprefaone 
munitis. Datumin Arcenoffra Regia Praga, die decima quinta menfis 
-Februarg. e Anno Domin millefimo , quingentefrmo menagefimoter- 
- 10: Regnorum noftrorum Romani decimo octauo, Hungarici-vigefimo 
rimo, Bobemici itidem decimo otzauo. 

RvDorPHvs. : . 
: Ad mandatum $.Cefares «Jt fi proprium. 
lacobus Curtius Senfftenaw. Io. Baruitius. 


, | "In 1, fanncs Morcre, qui haud exigos fumptus pingendis & fculpen- 
dis Plantis mecum pariter impendifti tibi inquam permitto, vt hane 
mcam Rariorum Plantarum Hiftoriam , & adjuntos huic libellos » Ly pis tuis 
excutlas ac cvulgcs : nec alibi alius quifpiam intra viginti annos, cupio, five ju* 
beo , fub poenis & mulctis , qua S. Carfarez: Majeflais litteris mihi cenceffis 
Xontinentur. : 
Carolus Clifius A. 


SVMMA PRIVILEGII PRINCIPVM BELGARVM. 


A Lstxri,& Isaserra Infantis Hifpaniz, Archiducum 
LÀ Auftriz, Ducum Brabantiz &c. priuilegio cautum eft, 
nequis Caroli ClifI , Impp. Caf. Augg. Maximiliani 11. Rudol- 
phiLL. Aula quondem farniliaris , Ráriorum Plantarum Hifforiam, 
prater voluntatem loannis Moreti, Ty pographi Antuerpien- 
fis, intradüodecim annos vllo modo imprimat;aut alibi terra- 
rum impreffam,in has inferioris Germanic ditiones importet, 
venalémve habeat. Qui fecüs faxit, confifcatione librorum, 
& alia graui poena mulctabitur: vti latiüspatetin lirteris datis. 
Bruxell, 111. Martij v. pcr. 


Signat. I. de Bufchere, 
RO- 


CAROLVS CLVSIVS ATREBAS 
BENEVOLO LECTO.RK 


k in variis quas peragravi regionibus, Planta- 
3c rumobfervatio.Nam quum nulla fit Provin- 
^a cia quz peculiares quafdam, & quodammo- 
Kv do fibi proprias non alat , infignis varietas 
LtaxAm»3 ubique meisoculis fefe ingerebat , quz non 
potuit non effe delectabilis , viroà primà propé atate ad Plan- 
tarum obfervationem propenfo, przfertim quum aliqua oc- 
currerent à veteribus Auctoribus neglectz, vel abipfis qui- 
dem defcripta , nondum tamenà quopiam Neotericorum fa- 
tis cognitz:: tum ctiam aliz , quz ad plantarum à veteribus 
proditarum claffem referri poffeviderentur.Non minus enim 
gaudio afficiebar , quàm fi ingentem Thefaurum reperiffem. 
CETERV M quum indecorum,& liberali ingenio minim 
dignum arbitrarer,voluptatem quam ex ea obfervatione per- 
cepiffem , mihi dumtaxat fervare, & apud me quafi premere 
velle, quin potiusaliis fimili ftudio fefe oble&tànbuseffe com- 
municandam cenferem : facere non potui, quin quá potue- 
rim fide & fedulitate,primüm illarum,quas in Hifpanicà meà 
peregrinatione obfervaveram, Hiftoriam , publici juris face- 
rem: deinde,carum,quz partim in AuftriaStirià,& Pannonià, 
partim vicinis Provincus poftea fefe obtulerunt. ] 

E Asporró Obfervationes , cüm Hifpanicas, tum Pannoni- 
cas, quum animadverterem plerifque gratas fuifle , imo illa- 
rum exempla adco avidé expetita, ut nulla amplius fibi fuper- 
effe Typographus conquereretur:confultum fore exiftimavi, 
fi eas recognofcerem , atque aliarum plantarum , quasabillis 
cvulgatis obfervavi,hiftoriam adderem,omnesvelutiin unum 
corpus contrabens, fingulas camen in fuagenera& fpecies, 
commodáquadam ferie (quantum quidem fieri potuit) diftri- 
buens. Mihi etenim perfuadeo , non minusgratum futurum 
eum laborem , quàm priores. 

PLANTARYM autem Hiftoriam in fex Libros divifi, ut 
commodiusin fuas claffes diftribui poffent. Quum veró Plan- 
tarum hiftoriam dico, neminem exiftimare velim, univerfam 
Plantarum hiftoriam me intelligere : fed carum dumtaxat, 
qux à me primüm obfervatz , aut ab aliis nondum fuerant 
* 3. proditz, 


D 


prodit» ante quàm eas publicarem : exiguz enim laudis effe 

arbitratus fum , earum hiftoriam repetere, qua ab aliis effec 

prodita. Non negaverim tamen, quin interdum nonnullas 

inferam , quarum alij meminerunt earum autem hiftoriam 
non fàtis plene confcripfiffe mihi videntur. Quarundam prz- 
tcreà mentionem facere me profitcor,quz ab aliis fuerunt de- 
fcripta, atque etiam illarum icones in meum librum inter- 

. dum intuliffe ,quiaad feriem earum quas defcribo, fervan- 
dam, commodz videbantur. 

Bow igitur confülatur, quem (ftudiofz juventuti gratifi- 
candi ftudio) in hac fene&tà multis morbis obnoxiá fumpfi, la- 
bor, & alios juniores ad fimilia, vel etiam majora tentanda ex- 
citet : libenter enim alteri hanc lampadem trado, ut quian- 
num fextum & feptuagefimum jam agam. Si quz ramen fu- 
pererit vita mediocri valetüdineconítans,eam omnem ad pu- 

blicam utilitatem impendendam profiteor. Kal.Feb. cD.Ioci. 


AD 


AD CAROLVM CLVSIVM 
AJEER B.B-ASESE Ms 


IcNvM cft opella, nec pretio caret 
Famá zcftimando,, quas juvenis vigil 
GnavuíQue [Me tecum 
Extuderis alacri labore 
In lucem apertam , fafciculo fenes 
Iam comprehendas ar&ius unico, 
Vtcuncta reprefentec unum 
Difpofità ferievolumen. ' 
Poftrema certé cáraque límaque 
Sudore tanto , totjue moleftiis 
Vix hercle credo, culte Czvsr, 
Conftiterit, velut hac & illa 
Prior: tametfi fxpe animisratum 
Nifu voluptas in medio folet 
Prabere delé&tamen ultró; 
Nedum opere ingenij fuprema. 
Nam gaudet in fe mens generofior, 
Cum laude fi quid magnificum inchoat, 
Fru&udue finit ; extimofqdue 
Haud patitur temeré umbilícos, 
Defiderantes forté manum ultimam, 
Vd impolitos vel nimium rudes 
Manere : quamvis ceteróqui 
Parvulum opus quoque terminatum 
Induftriorum judicio virüm . 
Amet probari. Nos malé confita $ 
Spin«acaftramusmaligne, / ^. .- 
Q uafdam eriam bene collocatas 
Runcamus herbas cumloliogravi, "^ 
"Triftique avená. "Tu taa digeris . 
|. Feliciori; prout decorare 
Ordine feminia herbulartim, 
Stirpefáuc raros$ quidquid & extera 
Et noftra gignit per fpecies humus 
Diftin&tiores. Singulorum 
Cernere jam videor redactos 
Quuincunce jufto reticulata per 
Dimenfa fines alvcolátaque, 
Id eft, ad unguem rectiorem.. 
En,quiderit, quod oporteatte — 
"pransferre ? Planum cftomne, fibíque opus 
Aptum eftfavorem fcilicet omnium. 
Aient nepotes , te fuiffe. 
Mirificà,, puto, diligentem. 


Paulus AMeliffes Franc. Comes Pals 
ez Eq. cuit Rom. 


iN 


CAROLtT CÍVSH. 


O s üradices, vos ó cum Floribus, Herbe, 
: Pulkrequeramií Arbores, 
Nunc agite, ambro[jj facciexbalate [apores: 
Nur pandite altis comas : 
Voguine nunc calices diftendite , ue&taris auxit 
: Quod parte quinta Amor fui. 
Vefra etenim, priis baud ulli ben cognita, virtut, 
Fame quadrigis affra obit. 
Parsíe adcà ve[früm , cacá ba&tenus obruta noHfe, 
1n cvefle lucet aured. 
ffertori igitur tali pro munere quam 
Grates babebitis pias? 
Fallor ? an inue genus morbi ilicet , agmine fatto, 
Trüdetis ad Ditis lacus? 
Et dabitis , fummo vos qui guflaverit ore, 
Semelve navibus bauferit: 
Sic Clufi nomen virtutesque wnbibat imis 
nimis potenter , ut mbil , 
Quim Clufi laudes meditetur , «»» ompibus ori 
*Dicat bona in eum plurima? 
Zunuite. una Deum nam [i Glaucum facit berba, 
Quid won [mul preflabitis d 
Vos ó Radices, vosócum Floribus, Herba, 
Pulkreiueranis Arbores? 


- Ianus Gruterus, 


"C^ Lvsr,deities amoráue n1vt 
Maximi ZEmiliani , Opimitate 
Quo nil,nil Sapientiàjorbetoto — ^ 
Aüt cft, aur fuit, aut erit fecundum: 
Q uàm rc& tua nomina omine imples? 
Quám ret, puto, Clufius vocatis? — 
Non quód facta oculis tuis Apollo * 
Aonumdue Machaonumdque cludat; 
Non quód finctibi Hygzz operta templa, 
In queis & Venus & cólit Iüventas; 
Non quód Pallados arcearis aris, 
Quas Prudentia gels recta fervat. 
Sané, Sacra oculis tàis Ápollo 
Aonumque, Machaonumdáue nudat. 
Sané, funt tibi Hygze& aperta templa, 
In queis & Venus & colit Tuventas. 
Sane , Pallados ageregarisaris, 
Q uas Prudentia Menfáuereéta fervat. 
Sic di&us potius ; quód unus ipfe es 
Cuius cordcanimoduc continenter 
ScPhocbus, Medicina, Athéna cludant. 


Jdem Gruterm. 


. IN SPLANTARVM HISTORIAM 


M dete, py Bae Dv tope tahrrp yt dyikeie 

Elda. sav a 6Aeà dvSpaizroi, Mey. &xoc vi v) $e: 
TaUra d vuwri codply xtxaMuukom , vUy aroAvio aov 
KAovGi0c dv psx&ce 5p xar rado «Aid eost Qatírei, 


Nuxacioc ó EAM(60 ioc. 


In GC; Clufij Clariffimi & amiciffimi vis 
opus Botanicum. 


Onec erunt Herbe, donec florentia Serta, 
Clufiadia cviuct florida fama Libri. 


Francifcus Vertunianus Med. D.Pictavienífs. 


Vàm longum fDarfi lores quàm pulcbravireta 
Gerrnne Clu[fato, e? flirpe virente virent? 
Tam patet e$ Clu[I momen, tam fama reclufo 
Celo [Barfa cluéns , flore virente nitet. 
Pa(chalisle Coq. Med. D, Pictavieníts; 


In Caroli Claftj Plantarum Hiftoriam: 


Affa graves quondam fuerat Medicina dolores; 
Et ferà opus medicis, pró dolor! ipfa babuit: 
Quid faceret ? pofl erratas aja, pervaga terat 
Clufij in eAtrebatis ducitur hospitium. 
Cluffus eprotam, moranulla, potentibus berbis 
Adjuvat , binc medicas fert Medicina manus. 
Hint etiam extremos fe Clu[ra fama per Indos 
Dididerat ,'volitans do&la per ora virüms 
Illetuas Europa, tuas America plantas, 
Affica (fe tuas , [rue tuas Afra 
Nouit , e» binc toto lat? motiffimus orbe ef 
Clufius, Atrebatum Clu[is ilé oculus. 
Ergo animofus abi Liber, ev [iforté, quis autor, 
Quuererit, boc [aterit dicere, Clu[ius eff: 
Hoc fat erit, mora nulla manuque oculoque, animoA; 
. Leforis felis abripiere Liber. 


Petrus Plateai 1. E. "Forriacenfis. 


iN 


IN- PLANTARVM HISTORIAM. 
CAROLI CEWALL 


, i " VLERV NT Variós priora fecla 


Scriptores, neque defuere noftro, 

Linguis, iudicio , eruditione 
"Qui clari ftudium omne in hoclocaiünt 
(Sui ut quemque animi impetus ferebat 
"Atque ardens amor ardui laboris) 
Spartam quam fibi finguli colendam 
Sumfiflént, numeris modifáue cunctis 
Perfectamque darent & pq 
Quod ciüm fit propé difciplina in omni 
Summanon fine laude factitatum: 
Tum ve przcipué hoc videre inilla cft 
Quz vires docer& figuram , & ipfos 
Natales quóque, differentiafque 
Herbarum( ftudium utile atque dulce) 
Et frugum, fruticum,atborum, ómniumque 
Vita queis homini falufQue conftat, 
E: finu locuplete terra fundit 
Calo Susi rigata flillis. 
Sumnta hanc barbarie obfitam actenebris 
Plus quàà Cimmeriis (pudet fateri) 
Primus reftitüit fuo nitori 
Noftrüm atate patrum Leonicenus: 
Quem Ruellius,huncQue inox fequuti 
Complures alij, haud quidem labore, 
Sed quos ingenio , EC 
DoctrinaQue adeó pares fuifle 
Conftat EA nicritó. probanturomines, 
Dotequifque fua : (negata namque 
Cuncauni, fua finguli tulerc) 

. Vtenegemfadleefle judicare — | 
Cuinam laurea jure. debeatur: 
Nemo fitamen abnegarit vmquamà 
Plus illum meruiffe laudis atque 

- Przmi, qui falebrofa & invia inter 

' Primus compita figere eft pedem aufus, 
Venturifjue nepotibus przivit, 
(Tua hac docte Leonicenelaus cft) 
Q uis, Clufi, precor, alteri fecundum 
Audcbit darete ,tuos labores 
Qui norit , tua quique fcripta vidit, 
Vadit fcripta, fatis probanda nunquam? 
Sint veró eximiam referredigni 
Qui laudein fuerint (libens fatebori) x ; 
At cerié fuitante qui prziret f 
Et viam daret explicatiorcm, 
Scripto, confilio , aut opinione: . 


Cui, quód non minimum tiffit laboris, 
Pars laudis quoque magna cedat , zquum eft, 
Verüm, dux tibiquis fuit ,coméfve, 
Quando quas animofa gens Iberüm 
"Terras fole teritcalentetoftas, 
Menfium fpatio octo peruolafti 
Herbas mille manu legens avara; 
Laudisqui fibi vendicare partem 
Tuc vel minimam queat vel aufit? 
Difcendis tibi quis fuit magifter 
Herbis, Pannonicos, iuga alta, montes 
Quas novas dare, te legente, fcimus, 
Noltris tequoque dante habemus hortis? 
Tgnoraret opes ee Iberus, 
Ignorarct opes fuafáue Pannon, 
Tgnoraret opes & orbis ipfe 
Amborum, nifi te docente noffent. 
Noftri delicias alunt quod horti 

uz vel vifu oculos juvant foventQue, 
Pulvinos hilarántve raritate, 
Acceptum ferimus tibi illud uni, 
Etgratotua fcita fcripta, Clufi, 
Cum plaufu modó le&itamus omnes, 
Venturiue auidé legentnepotes 
Dum conflabit honos decorjue Phoebo 
Et Flora fuus: efferent(ue Clusi, 
Quaqua Soloritur caditque, nomen, 


JEtcrnà fuperaftra dara fama. 
loanues ab Hoghelande. 


IN CAROLI CAW^SSIT AA 
E FE La GzdalsM. 


O s Clusiffontemí, oculisd, , & rateru coultus 
Picloris exprefüt boni mum beni. 

Ingenij haud potuit coires : at Clufenijfe — es 
Exbrefüt illas hocin opere quam optimg, 

Longa dies ut opus pitloria delent, ipfue 
Et Clufium : opus hoc nulla delebit dies. 

Ergo y illum in cineres ubi longa vefalvevit atas, 
"Adhuc opere in hoc fbi fapererit Clufius. 


. loanncs ab Hoghclande. 


PS i 


CAROLI CLVSI . 


RARIORVM PLANTARVM 
HISTORIXE 


LIBER PRIiIMTVYS 


Tov LaNTARYM, quas invarittpereerinationibus meis variares 
R2 M obfervavi,biffariam yos arboribus eam auficalor, 
ffc enim ordo pofulare videtur : deinde ad frutices ,fuffrutices 

€ virgula progrediar , quibus aliquot x avAoxaunave fulij- 


3 72 
EG. 


clam». H ac autem. omnta priore libro complecti amimus efl : reliquas 
fürpes in equentes libros diffribuamo. did 
Cx Vo 1o s ub 
DRACO. CAP. I. 


AE AVCIS proditaeft huius Arborishi- 
ftoria,cadue admodum mutila. Libuit 
itaque eam híc fübiicere , & ab illa noftras 
Obfervationes aufpicari, quandoquidem 
valdé rara eft,in noftra prfertim Europa,& 
Herbariis dum hos Commentarios fcribe- 
bam (ni fallor ) incognita. 


inuenio)proceraarbor, Pinü procul intuen- j 
tibusreferens, adeó xquales,femperQuc vi- 
rentes funt rami. Huius truncuscraffus,octo 
aut novem cubitales ramos aequaliter na- 
fcentes & nudos fuftinet,qui in fummo fiffi, 
in alii vel q ramos cubita- 
les, aut pàuló ampliores, brachialifdue craf- 
fitudinis definunt, nudos item & fine foliis, 
in fummo geftantes capita plena cubitalium 
foliorum, unciali latitudine , fenfim in mu- 
cronem definentium, media cofta denfiore 
B & eminentiore , utin Iridis foliis, tenuium 
& rübentium in lateribus: mucronem pla- 
né P fc ca folia, f. :1 virent, 
& Alods vel Iridis modo, invicem ample- 
xando nafcuntur.Truncus perquam fcaber, 
multis rimis dehifcit , humoremque fundit 
per Caniculz atus , qui in rübrá lacrymam. 
denfatus, fanguis Draconis appellatur, ob 
xS quam fané caufam, hanc arbore Draconem 
emp, SS RU SESS nuncupavi. Materia trunci firma eft, fer- 
rumque difficulter admittit , quód veluu fibris tran. verfim & obliquéexcurrentibus con- 
flet: acrami cüm multo fucco przgnantes fint,fatis facilé czdi poffunt. : 

E 4 M arborem Olyfipone primüm vidi anno reparatz falutis humanz,, quingentefimo 


fexagefimo quarto fupra millefi poft fterium Diva Virgini facrum, cui nomen 
à Gratia,o&to pal ffitudinejinteraliquot Oleas in colle nafcentem, monachis 3 
notam & negledtam quam neque lorem, neque fru&tum ferre affererent: rem tamen ali- 
tet fe habere poftea deprehendi, loex illa ipfa arb nno fequente revulío donatus 
abamico.Eftautem hic q liquotfoliis;corticifue fragmento,& lacryma 


meis manibusexemta multo tempore adíervatum , àCafarc Maximiliano evocatus, in 
Belgicacum multisaliiseius generis reliqui) pedali amplioréve longitudine, cui inhzrent 
alijramuli multo fructu i p fti. Fru&ui color flavefcens , faporali- 

Me A quantulum 


Esr veró Draco(aptiusenimnomé non Dee, — 
arboru hl. 
loris. 


Gades ar- 


ael Canori ctvs] RARIORVM 
: quatulum acidus,magnitudo eu Cerafi. Eum in fümmiscapitibus nafci verifimile eft, 
utin palmda&yli nafcuntur: fpatha tamen uti illos includi non inrellexi.. Huius porró ar- 
boris recentia capita tenella funt , & humilium Palmarum five Chamzriphes modo,cu- 
ius cerebruas in deliciis eft,edi poffent;niti amaritudo prohiberet. 
KAevD véteresneminem iftius arboris métionem facere invehio,nifi forté ea fit, quam 
Strabo ex Pofidonio Gadibus nafci tradit,libro GSP m hisverbis. 
D s Arbore Gadibus cxiftente fcriptis prodidit Pofidonius, quz ramos humum ufque 


bir Pofiisj. ipcurvatos habeat, frondes fzpiffime mucronis fpeciem geftantes,quarum longitudo cubi- 


$dgnuis Dra- 


ons. 


talis eft,latitudo digitorum quatuor. Huic & illud innatum effe creditur, ut uno fracto ra- 
mo lac effluat , radice abíciffa minij humor exfuder. 

VER vMnequenoftra hzc arborramos incurvatos,fed cre&os,neque folia tam lata ha- 
ber,nec illius ramis effra&tislac exfüdat;at humor aqueus duntaxat. De radice quod adícri- 
bic,noftre (aris quadrare videtur, équa fecundüm radices terebrata, lacrymam ftatisanni 
temporibus cffluere aiuht rubram,ut pofteà dicemus. 

CETERY M illud hícetiam obiter indicatum volo, quiain Gadium mentionem inci- 
dimus, me , tametfidiligenter totam infulam perluftrarim , nüllam arborem confpexiffe 
qualem Pofidonius (cribit: fed neque ullam aliam, przter aliquot falices, & unam aut alte- 
ram filiquam, licet (vt ab incolis vitis fide digaisaccepi) circa urbem Gades, recentiadhuc 
memoria,letiffima viridaria fuerint,omni fru&tiferarum arborum genere excultiffima,quo- 
rum ne veftigia quidem nuncapparent , faburra arenacea, quam naves eó appellentes exo- 
nerarunt, omnia complente & exurenre. E x recentioribus binos duntaxat hanc ar- 
borem defcribere memini,fed füccincté admodum. 

Aroisivs Cadamuftuslibro Navigationum cap.4. eiusin hzc verba meminit. 

Inu in(ula Portus fan&i(é Canariis una)eft Sanguis Draconis, lacryma arboris ferro fau- 
ciatz : nam ftato anni tempore arbores incifz, emittuntanno fequente gummi, quod ahe- 
nisdecoctum & defecatum, fanguis efficitur quem Draconisappellant. Éiusatbor fructum 
producit Cera(i inftar menfe Marrio,guftu eximium coloris veneti. * 

Posr hunc ThevetusSingularium Franci antar&ticz cap. virt. defcribit his verbis 
eGallicoredditis. — . 

Es in Canariisinfühis arboris genus,certo annitempore gummi fundens , quod San- 

inem Draconis vocant,perforata arbore prope radicem fatis lato & profundo hiatu. Eius 
etie eft, magnitudine Cera(i noftraris, refrigerando corpori, & levanda fiti in fe- 


- Cimalara bre aut ardoribus valde vtilis . Non eftdiffimile hoc gummi Cinnabari Diofcoridis. Hac 
Dicferili. T'hevetus. 


Perfeabiffo- 
[2 


u^ 


"e 
p / 
Eu 
Qo y og 
1 q 


Er fanéid gummi quod apud diligentiores quofdam pharmacopolas invenitur , San- 
guinis draconisin lacrymisnominc infignitum,magna ex parte ex Madera & Canariis in- 
fulisin Europam inuehitut: & forfitan etiam ex Aphrica;quz Diofcoridis tempore Cinna- 
barim fübminiftrabac 

AN hzc porro arbor alicuius momécti fit in medico ufu,neminem fcribere memini: fru. 
&ustamenaciditas argumento eft,utiliterin febribus (vt cenfet Thevetus) praeberi pofle. 
Eius lacryma adftringendi vi polletilliufáue ufus non infelixad muliebres & dyfenteri- 
cas fluxiones,cruentas 'cationes,fir ; dentes, & rob« d. ging 
uz facultates cisadmodum funt fimiles , quas Diofcorides Cinnabari tribuit, quamque 
Hxmatite lapillo efficaciorem facit... Hancob caufam , nonabs re exiftimantcelebriores 
Medici,exquifitum illum fanguinem Draconis, legitimam Diofcoridis Cinnabarim effe, 
przfertim cüm eius tempore nonnullis etiam fanguis Draconis appellata fit. 


PERSE A. CXERIE 
ALDE raractiam eft hecarbor,cuius ramum expreffum damus: nam folo Valentino 
M s unicam arboreni vidi,monafterio D. Virginis cui cognomen de lefu , primo ab 
urbe Valentia lapide, ex America,ut ferebatur,eó delatam: 
H &c porró arbor Pyro fimilis eft;in latum diffufa perpetuoQue virente coma , ramu- 
lisex viridi pallefcentibus.Folia illi lauri latifoliz,füperná parte virentia,infernà cinerci co- 
. . loris firma;nervis aliquot per obliquum difcurrgatibus, odore & fapore quidem commen- 


X' datacumadftridtione amen linguam mordicantia .. Flos Lauri feré,copiofus, racematim 


compa&us,pallidus,fex foliolis conftans. Fru&tusper initia pruno fimilis , deinde fucceffu 
temporispyriin modum oblongus;nigro colore;iucundoque fapore : nucleum cordi: cffi- 
gie continet , guítu caftanez aut dulci amygdalz baud abfimili .. Vere florentem conf pexi, 
Autumno maturum fructum ferre intellexià cr. v. p. Ioanne Placa Medico & Profeffore 
Valentino, qui mihi illam quo nunc dixi loco commonftrabat, incolifQue «24 4ma) dici af- 
ferabat :tametíiqui nobis Àmericam defcripferunt Hifpani , aliam ab hac diverfam arbo- 
rem hoc nomineinfigniant, Sed multis poftannis, ab eruditiffimo viro Simone de Tovar 
Medico Hifpalenfi, qui fimilem arborem in cultiffimo fuo horto , cum aliis cxoticis ftir- 
pibusalinon Mamay,fed Auacatt vocari edoctus fum, An veró hac arbor Veterum Perfea. 
ficnec ne,difpiciendum e j T 


THEO- 


PLANTAR.VM. HISTOR. LIB. I. e 73 


T usoeunasrvs libro rri. Hiftoriz Plan- 
tarum cap.11. Perfeam in hunc modum defcri- 
bit.  Eftetiam in Egypto alia arbor Perfea di- diris 
€ta;afpe&tu magna &pulchra,fed maximé fimi- " E 
lispyro & foliis, & floribus , & ramis, & tota fi- 
gura, przterquam quod hzc perpetuo eft folio, 
illa deciduo. Fru&um autem fert multum, 

«| eumque omni tempore maturum edit, novo 
ELO A femper veterem occupante. Maturat autem 
FF CNN füb Etefiarum flatum:reliquum crudiorem au- 
COSS AS Y K & 4 Eft XEM f 
2 eS P3 erunt It gi m u- 
2 ra oblongus, amygdalz modo, colore herbidus, 
intusnucem continens quemadmodum pro- 
num, fed multo minorem & molliorem : car- 
nem veró valdé dulcem,fuüavem, conco&tuájue ' 
facilem: nihil enim eos qui multum ederint 
tentat. Excellit hec arbor radicum tum longi- 
tudine,tum craffitudine, tum etiam multitudi- 
ne: materiem etiam habet robuftam , afpcdtu 
pulchram;atram vtlotus, ex qua fimulacra, le. 
Gtulos,méfülas,atque alia huiufmodi conficiür. 
1 MILI modo,iifdémque fere verbis ipiam 
Pliniusdefcribit lib.x1 1.cap.ix-füb Perficz ar- 
boris nomine,voces ipfas cómifcens,quas tamé 
S lib.xv.c.xitr. apertiffimé feiungit,& diftinguit. 
Perficainquit,arbores fero & cum difficultate tranfiére, utqua in Rhodo nihil ferant, 
quod primum ab Zgypto earum fuerat hofpitium. Falum eft venenata cum cruciatu in 
Perfisgigai,& poenarum caufaà Regibus tranflata in Egyptum,& terra mitigata. ld enim rf rling, 
de Perfea diligentiores tradunt,que in totum alia eft,myxis rubefcentibus fimilis,nec extra 
Oricatem nafci voluit. Eam quoque eruditiores negaverunt cx Perfide propter füpplicia 
tranflatam,fed à Perfeo Memphi fatam,& ob id Alexandrum illa coronari victores ibi infti- 
tuiffe;in honorem atavi fui. Semper autem folia habet & poma, fübnafcentibus aliis. 
Qui anélocus, corum fententiam apertiffimé refellit, qui Perfeam arborem cum Per- 
fica malo candem effe , cerebrofiüsafferere volunt: uttaceam utriufque arboris hiftoriam 
effe diuerfiffimam. « Gg i 

PrRns item meminit Strabo Geograp. vltimo, perpetuam illi comam tribuens , & Poft Sto 

&um pyri itudine,figuraobl y modo incinclufum,&corio. "^ 
bee D M Gien lib.rr deA linee Perfeá Al xandriz vidiffe affe & aliis locis. 

Iw coomnesconveniunt, ut Perfez perpetuam comam tribuant, oblongum fructum, p», ,,,. 
inclufum amygdalx putamine & corio. Hzc quam exhibeo arbor perpetua quidem eft CO- ferus viret. 
ma folio autem & flore laurum magis rcfert quàm pyrum:fru&u etiamoblongo eft, fed qui 
myxis ( qualem illi Plinus loco iam adducto tribuit ) aut oblongis prunis fimilior fit, quàm 
amygdalis,&colore(ut Placa referebat ) nigro,non herbido. iGirpieai 

IrAQvs, vtverum fatear, tamctíi nonnulliscum Per(ea Theophrafto defcripta notis, 
hzc noftraconveniat: mihi tamen aptitis quadrare videturei , quam Plinius libro iam me- 
morato defcribit: aut quam Plutarchusin ZEgypto nafci teftatur ládi gratiffimam »quód zluarcti 
frü&um ferat figura cordiseemulum , folium veró lingua.Sed aliorum id relinquo iudicio : Pere. 
nobis fententiam noftram in medium protuliffe fatiseft. Non poffum tamen non mirari, 

' quofdam Perfez hiftoriam negligentius perpend ,nonefle veritosad hanc noftram 
fru&us Cuci fuo pulvino nudati 1conem in fuis Commentariis pro Perfeze fructu adiicere, 
fra&uscerté planéoffei qui nobis aliquando pro Bdellij fru&u obtrufus fuit: nifi fortépyr —— 

- velcordisformaquam utcumque exprimit,eos ut id facerent impulerit. Vertüm Cuci inte. Cwi. 
ger fru&us ,etiam per multos annos adfervatus, & plané reficcatus , pugno maior eft, ma- 
námque perficum maluni potis aemulatur , quàm prunum aut pyrum. Eius hiftoriam 
Ehcop r. hb. 1111. Hift. cap. r1. Pliniuslib. xi11. cap.1x. tradunr paulo póft Perfez defcri- : 
prionem. Neutertamen Perfez fru&um pyro fimilem facit; fed magnitudine illi equalem. 
Hvivs quam exhibeo arboris neminem hactenus experimentum feciffe , quod 

r uto. ; rro, x 
p virer fru&um ciboidoneum, & ftomacho utilem Diofcorides facit: arida veró fo- 
liain farinam reda&ta jillitu fanguinis eruprioncs fiftere tradit. 

CerznvM Mamayab Hifpanis Hiftoricisdecriptum , arbor eft formofa, fimili modo vi- PES Pd 
sens, vc iuglans,lata coma, fed celía, & quz in pyramidem aliquantulum definat inftar cu- zi, gene- 
preffi : folus longitudo maior quàm latitudo , materies ligni fungofa , frutus rotundus & pei 
magnus,carne malum congu d PET fapore perfici mali duracini:cui infunt terna ^ 

i a amara. 
velquaterna offajinterdum plura,valde PET 2 


atc^ Cangorr Crivs] RARIORVM 
CAP nh 


Lauxocerafüscum fructu. 


^LAVROCERASVS: 
Laurocerafi flos. 


Ec huius arboris hiftoriam ab ullo proditam , imó ne herbariis quidem noftra atatis 

cognitam arbitror, Cum autem ex earum fitgenere , qua perpetuá comà virent , ele- 
gautiffimaQue fitafpectu , locum inter primas in noftris hifce Commentariis , merit fibi 
vendicare videtur. 


Laure | EST vero. Laurocerafus ( ficenim a ppellare libet, & nominis caufam poftca explicabo) 


bifferia. 


Brunnen 
poa 


Galatenfin 


iuftz magnitudinis atbor,caudice re&o,multis ;quicortice atrovirentc obdu- 
&i funtnovellis tam mnino virentibus, Folia alternat osambiunt, non decidua, 
Lauri latifoliz,üve potius Citria: mali foliorum zmula, perambitum nonpihil détata,ner- 
visaliquor ex media cofta in latera excu rrentibus,fuperné fplendétia , inferne nequaquam; 
color in vetuftis ex atro virefcens;in novellisex viridi pallefcens: faporamarus , nucleorum 
mali períicz , autamy lalarur aemulus losinitio mihi non confpc&tus, nam 
quam alebam arbufcula , (ine flore , fine frn&tu periit: quam veró D. Aicholtzio dederam, 
anno octogefimo tertio fupra millefimum & quingentefimum , menfe Maio cgregié flo- 
ruit. Paucis poftannisfloruitetiam D. Ioachimo Camerario V.C. quam pfi donaram , vt 
ille Noriberga Viennam ad me fcripfit. Oblongas porró in fummis vetuflis ramis inter fu- - 
riorisanni folia fert haltulas,digitalis longitudinis, craffiufculas, in quibusbreui pedicu- 
ien & racemiin modum conferti,nafcuntur flores, candidi, quinque foliolis con- 
ftantes, multisin umbilici ambitu ftaminulis przditi , Cerafi avium vulgó nuncupati flori- 
bus nonadmodum diffimiles,odoris tamen expertes,qui nullum fru&usrudimentum prz- 
buerunt, fed caduci admodum fuerunt. Supra hos deinde rami germinant & novella olia 
protrudunt. Fru&us, quem inarbore na(centem non vidi , fed qui Conftantinopoli miffus 
fuitanno feptuagefimo quarto & otogefimo fexto fupra milleimum & quingentefimum, 


: ovali forma fuit,exigui pruni magnitudine,Sebe(ten fru&ui proximus foris niger,rugofus, 


pulpa przditus dulci & eduli , ceratiorum vel Brunnenfium in. Moravia prunorum pulpa 
modo,officulum continens (effili parte orbicularem,deinde fenfim in oblongam tenuem d; 
cufpidem definenté , ut teftes cffe poffuntamici Belgz , quibuscum fruétum tunc cómuni- 
cavicum Galazenfibus (ive Peranis pruncolís , albis, oblongiufculis, acidis. Vtrumque fru- 
&um licec diligenterterrz commiferim, etiam in fictilibus,ut comraodiis curarem, neuter 
tamen [iB Recap? quieodem nomine acceptus cft Byzantio ,apno M. p. 1xxx1.licct 
fimili forma, colore & fapore praditus, bindaut terna habuitfub pulpa nullo putamine. 
inclufà femina plana,fpadicci coloris plurimum accedétiaad Loti aphricanz, vulgàó Guaja- 
canz nuncupatz, femina. ; ! 


CzrE- 


PLAN TARVM: HISTOR. L1 8.^ 17 . 

CsTzRvM füb initium anni M . p. 1xxvr. ab Illu(tri Domino Daufle Vngnad, 
Cz(arco apud Turcarum Imperatorem tunc Legato, nunc vcró Bellici cófilij Vienna Pra- 
fidc, mihi miffa fuiteiusarbufcula, brachialis cra(firudinis , humaná altitudinem excedens. 
cum aliquoc aliis ratioribus fruticibus. Sed cüm afperrimaefet hiems; & ncgligepter ab to 
qui cos aduexit, curati fuiffent:omnes in itinere radicitus perierunt, przter hanc & Cafta- 
neame uinam, dc qua poftca : imà parum abfuit quin & hzc periret. Infornicem autem 
cum eodem doliolo , in quo aduecta fuerat , eademg; terra,illata, & fequente Aprili educa 
ramog omnino ficcos cüm deprehendiffem , ad viyüm refecüi , & vafculum loco umbrofo 
repofui , neà folis radiis exficcara difficilitis repullularet. Coepit tandem Autumno fecun- 
dum radicem aliquot eene roferre , quz cum eatrunci parte cui inhzrebant ( refe&o: 
inutli & (icco)inaliud vas tranflatamagna cura deinde alui, vt eleganté arbufculam poftea 
habuerim : reliqua etiam germina , ubi paulo altids excreviffent, in terram inflexa radices 
egcrunt;aliafá; arbufculas dederunt,quas & Principibus viris,& amicis communicari. 

Longior pauló in his referendis, & Le&ori moleftusfortaffe fui : non potui tamenca fi- 
lentio przterire uc intelligant ftudiofi quibus difficultatibus ad huius rariffimz ftirpis pof- 
feffionem peruenerim. 

M 1ssA porró fuit hec arbufcula Tralifez curmaff nomine, quod Trapezuntinam da- T::5ifon 
Gylum interpretati funt. Sed cim nihil cum palmac habeat, fatis ié hoc 2724 
nómen illiinditum arbitror. EY ipud 

Berrowivs lib.1.Ob(eruationum cap. xz i11, interarbores perpetuó virentes recen Vico 
fet Trapezuntinam quandam ferentem cerafa : meminit & co libello, cui De ratione cicu- 
randi filveftresarbores titulum fecit,cap.xx. ( utrumque librum Latio donaui;ut rei herba- 
riz ftudiofi illius viri lucubrationibus que Gallico fermone fcripta: (unt, frui poffint) & 
Laurocerafum appellat: eius tamen hiftoriam non defcribit ;nifi quód eodem capitc illius Levrocera- 
ramum mali Citriz ramo zqualem facit, &eius przgrandem arborem Genuz in horto ^ Pss. 
Principis d'Oria poftea vidiffeafferit: Cüm veró huiusnoltra folia maximam fimilitudi- 
nem cum mali Citrie foliis habeant , nec defluant, & Trapezunte Conftantinopolim, ut 
noméindicat,primüm allatam fuiffe verifimile fit, eam effe omnino exiftimo,quam Bello- 
nius obfervavit. Laurocerafi autem nomen ,quantum conie&ura affequi poffum , illi 
impofitum àfoliorum cum laurinis fimilitudine,& fru&u cerafis quali : tametfi poftremo 
locoex Pliniana hiftoria id inveniffz affirmet. Veriim nufquam apud Plinium Laurocerafi 
vocem legere memini : is quidem lib. xv. cap.xxv. ubi Cerafi genera enumerat ,de cerafis Ceu 
lauro infitisagit. Minis quinquennium eft inquit,quód prodiere que vocant laureajnon in- ^re 

ratzx amaritudinis, infita in Lauro.Hancautem quam proponimusatborem ; ipfum intcl- 
firsre.vix mihi perfuadere queo. Í hold 1 
Sed cüm apti jpellationec neque fine iudicio Bellonius ca ufüseffe videa- 


P 

tur,Laurocerafum cm ipfo nuncupabimus , donec ex veterum monumentis commodior : 

aliqua fefc offerat. Si cuitamen Palma Trapezunti bulum ,qu: flanti li 

adeptacít aut Cerati Trapezuntinz:; ut Belloniusetiam Gallico fermonc ufürpat; magis 

arridec,eo utatur,per me licet. VAT STAATES ye T 
Dalechampij porro opinio mihi non fatisfacit, qui hanc ftirpem T heoph. Hift. lib. ri11. 

cap.irii.Loton. iecundam effe cenfecnam huius fru&us non náícitur myrti modo alternis, 7*tes 

five ut Grzcus Theoph . codex habet za2u«sp r2 upra: zrap2A2nA«, fed racematim uvae S 

modo:ipfiuscerté flores;uti dixi;in haftula confertim plurimi nafcuntur. Neque quód Da- 

&ylum Frapezuntinam effe ftatuit Lotum aphricanam Martthioli;cui durum nucleum tri- 

buit,qua de caufa Z'ózzrupor Theoph.Hiftlib.111.cap.x1:1.effe vultcuiusnucleusduruseft, 5;,,, 

inquaopinione ctiam e ,marginalibusin Athenzum ab ipfo Latio donatum fcholiis. At Theph. 

Lotus Aphricana nonnucleum,fed femina duntaxat habet. Im quotquot Vienna: Auftria : 

& apud Pannones cultasobfervavi, frn&um quidem ferebant, fed feminis expertem, & fola 

dulci pulpa conftantem , licet femine ex Italia miffo natz effent. Perinde Faba Graca 

Plin.lib.x v r.cap.xxx.effe poteft. .- 3s A. m 


MALYS MEDICA. ni Car 1Urr 
OrronvM fimilitudo facit, urpauca quzdam de Mali medicz generibus quz in Hi- 
fpanica mea peregrinatione obfervavi fuperiori arbori fubiungerem. "d 

-. MEDicoRvMmalorum varia funt genera. Alia enim Hifpanis Cjdras dicuntur ,alia 
Limones, alia Limas,alia.Naranjasalia Toroz jas. pm ; T 

- Qv z Citria fivc Cidrasfert Cidrera dicta)brevi trunco cft fongisramis firmis, craffis &z Cidras, 
acutis fpinis, foliis magnis, latis , & per ambitum ferratis aliq lum. Fru&um fert ma- 
gnum & oblongum, Melopeponis amplitudinem interdum zquantem, cortice per matu- 
ritatem favefcente , denfa carne, candida $ firma; & eduli ,nullo feré interiore fucco,odor 


mali fragrátiffi candidi fep purpurafcétes,odorati.Semper: 
hzc adt Horet,vel feu&tu onufta eft.Sunc qui fru&ü nafcentem figulinis formis varias figuras. 
i ibus includunt; atq; ita reli onec fru&us i confe tum z 


demum formas aufcrunt, vt malum nativum colorem adícifcatiucundo fané fpc&aculo....- 
A3 Cirgaue 


& ? "GCanoLr Crvsl RAR1ORVM 


^ 
Citria malus. Limones. 


Limo. CiTRIA feréfimiliseft,quam ipfi Limoneram appcllant, cuius fru&usminoribus Ci- 

iom. tris pares,oblongi/faris denla carne,& multo fuccoacido praditi, nullisaat petpaucis intus 

acinis:folia. Citrus breviora, flos purpurafcens foris, fpinae minores & brevioresquàm in 

Limera: huius generisreperiuntut etiam dulces,minores tamen & oblongis Limis fimiles. : 

Audio & ciusgenus prz gnans reperiri, alium frudum minorem in fé continens, incolz 

faa lingna Limone: presiados vocant : verüm id genus non eft mihi Confpectum. Do&ifs. vir, 

S.de Tovar ex Fortunatis Infulis delatum debebis Indice fui horti id me mit- 
baranno M.» xcv. & aliud genus fe alere rorum fere carneum quod varias figurasre- 

at,eam ob cauffam ab H nup edi iquras appellari. Quartüaurem genus, 
psat,eátu op caudam ao 7-4 paras on PELIS AFUEEUAO S us 
nium maximum confpicicbam | igz Comitis apud Batavosanno M. b, xcun.Iliex. 
Heroinz P icipide Cbimay ,à Dod&tifimo viro Bernardo Paludano Medico miffum:;id. 

enim Citrij mali Jiori dint i 


is magnitud zquabat, corticem veró minis denium,& auri 
nfi gentem habebat,gr tiam interiores minusacidosquàm reliquagenera. — 
QvAM ipfi Limeram nuncupant,magno caudice affurgit, ramofque habet tenuiores, 
fiw s. firmis, longis,virent bus fpinis armatos, folia perat 


on à mbicum nonnihil ferrata, florem. 

gewrum. — candidum,fructum paulo mit Limonera giuículum , ubi maturuit lavcfícen- 
tem,cortice tenui, vt nil nifi füccum feré contineat, eu Que acidiffi Semper lore & 
fiu&u onufta confpicitur. Aliud porró eiuseft tek peromnia fere fimile , nifi fpinis carc- 
ret, vel eas perquam exiguas haberet,& illiusfru&us rotundus effet(umma parte quafi co- 
rona aut umbilico infignitus, Vtriufqueacini fcu grana oblonga funt. 1 

aunamalu | AN REA malus reliquas huius generis magnitudine füperat , Malo vulgari non infe- 

vari geuri«. rior fertili (olo; ameti umilis interdum reperiatur : firmos habet ramos, fpinas paucas & 

breves,folia viridia, minimé per ambitum ferrata, lotes candidosodoratiffimos, fru&um, 

Narau)as Hifpanivocanr , maturitare aurei coloris , fücco przditum aut dulci , aut vinofo, 

: aut acido, in qno grana frequentia , rotundiora quàm in Limonibus. Habet etiam hac at- 

ur. nil.... bor fui generis pum:lionem" qui infitione vel inoculatione propagatur : liberalioreft hzc 
pesi. — ferendisRoribus& malis ctiam in frigidis regionibus, modo nrecuretur. 

ébehw EE co genere quod dulci eft fucco , Hifpali apud Chartu(ianos (Hifpani /a« Cueuarno- 

male k : ; 

di coris, rinant) trans Bztim flumen , binas atboresconfpexi qua: fructum ferebant carre multo 
firmiore przditum Armeniacorum feré modo, licet fimiliter camerulis diftintum & füc- 
culentum vt reliquorum , cuius cortex unàcum carne & fuccofà fubftantia mandebatur 

Murmal 5100. - - : : : x Ng, MOGLIE 
cotticiscolor infigniter aureuseft.Hifpani Narapj4 cexel vocant.Aliud infuper genus cuius 

$i. — fuccus acidus unicum granum contine BE 

AR 4 Qy AE 


PLANTARYM:*HISTÓR/OETB r * 3 


4 LJ 
Malum aureum. Poma Adami. 


d PendresBatici, Toren) a, Lu(itani Zamlaas Toronjas 
"itriz pe is, magnat j s 


à malo , matiricat 
oonullis cim cortice fimul edicur, füc- 


id itd 


TUMOT 9795 


es 
Íyrium malum vocant. | : 
CETERVY M, prater Aurantiam málumi eduli corticejdecem mali Medici genera apud 
Hiipalenfes inveniri ; ex altero Indicé; quem anno &. b. xcvi. erudiiffimus vir D. Simoi 
dc Tocat mittebarjintelligcbam:accipiebam enim ab illo feminaillius quod Hifpani Zam-. 
Lous appellác , deinde Limenes de catue, Lineones di figuras, Limones pretiados, Limones pondies, 
Limonts ceuties, Limones dalces, Limaà dulces hnmas a 7145, Limone: dt Tulte,vel Limas del Em- 
perader , quoniam , inquit, ab Inperatore Carolo V. ex Vngariain Hifpaniám primó delata 
hzc pláta fertur, cuiusquidem opinionis fidem augere videtur, quàd ultracetera mali Me-. 
dici genera, hac frigoris patientiffimd exiftar. Eftautem eius fru&us edulis multo füaviore'. 
fti przditusquàm Aurátiz caxel, fuccus verà eitis maxime ad acidum dulcem accedens, 
ideoque omnium mali Medici pei acidorumíuavifimum. ^" ^, 0 
Omnaium porró foliaperpetaó viridia funt, miultifque veluti foram inibus , fi Soli obii- 
ciantur,pettufa, inftarfo| id Hypetici;iuri&turà quadam pediculo inhzrentia: fola malit 
£^. IR d 1 1ram " ( Yi: 02 1 


quati appendices habent. 


CASTANEA EQVINA. iin Car. v. 


"e 


y 


Eg: AM Caft cr. v. Mattt mimentariis in t. lib. Diofcoridis deftri- c gun, 

IR. püt: quoniam camen nondum apud noftros , aut certe rariffi éconfpeQa cft, & mihi I bi 

egregie adolevitjillius hiftoriamadicerelibui. ^^ dern 
VASTAM effe hancátboré intelligo, quam fané Viénna difcedensanno M. p. 1xxxvitt, 

ifficreliqui;intra duodecimum annum,in h ; fficudi duarumdporgyia- .. 

rüm autauiplius altitudinem ad ,latamá nam fparferat. Ftigorispatientiffi: 

mam effe,umbraque & aqua ut Platanurm delectari deprehendi. At ütem,cum fo- 


liaabiecit, protinus geritamentaccum quiddam beoe c dpnpd inr gu es od 
infecta hzren 


m Yum 


turiatpinguique & lento humore confperfum,in quo culices & huiufm ihzrent, 
totaque hieme ita perdurat , donec ineunte vere, & — Á—- gemmzin : 
34. 4 e 


wx Canorr CívsI RARIORVM 
j Caftanca equina. Caftanez equinz fru&tus echinato 


fuo calice cetus. 


fefe explicent , qua palmara funt , & plerumque feptena numero uni eidemque pediculo 
inhzrentia , cenellainitio & dilutiore viriditate przdita, deinde yenofa, rugofa ,longa, ab 
infima parte fenfim in latum excrefcentia , & peroras crenata, mucronata cufpide,fuperné 
virentia , inferne candicantia , amariufculo fapore : pediculi quibus inherent oblongi, bini 
femper xquali fitu, oppofito tamen , alternatim ramos amplectuntur : novelli rami virent, 
adulticinereo cortice obdudli (unt;(üb quo latet alius fucculentus,viridislignum ambiens, 
utin Sambuco,vcl Acere latifolio;cui huiusarboris(quantum quidem ex ca quam unicam 
alui deprehendere licuit) materies períimilis eft. y fos & recens frudus nondum mihi 
confpcti;rametfiin eam amplitudinem, vt dixi, mea excreverit , ut. fperaré fores daturam: 
fed neque fiepiüs petitosab amicis qui Coriftantinopoli cum Carfarcis Legatis fuerunt,im- 
petrare potui.Siccus vero fru&us inde aliquoties allatus, nud ino,& fuo calice exem- 
tus : tandem cum fo echino communicatus , à doGtiffimo viro Chriftophoro Wexio ex 
[in peregrinatione ZEgypriaca, Syriaca, A fiatica,& Byzantina reduce anno M. D. LXXXVII. 
Eft veró vulgari caftancz zqualis , interdum etiam maior,non in mucronem definens ut il- 
Ta,fed planior, & orbiculari quod do forma , tuberculoq fuperiore parte emi- 
nente , quod fenfim pneu ad pronam ufque partem extenditur, germen (quod iftic 
ortum habet)amplectens:coríaceo cortice integitur ut vulgaris , qui füperne fpadicei colo- 
ziseft, (cd infima,qua fuo echinato calyci adlizret,exalbidus ium Bnpem odum notam 
impteffam habet , qualisin veficariz repentis fcu peregrina femine confpicitur , fed longà 
i ,nec ita candidam: fingulariseft hic cortex, nec aliam tunicam aut. lanuginem in- 

tra fe occulit,q dmod ít aftanez :firma & folida conftat carne, candida ut 
vulgares,non adeó pon faporis tamen,fedamaricántis potius, praefertim vetüftior & ficca, 
qualem deguítavi:ingule magna ex parte , nonnumquam binz,, codem calyce multis bre- 
s uibusfirmifis fpinis horrido includuntur, qui aturitatcm in rres partes dehifcens,iu- 
COL eem oftendit iptius lateri infima parte inhzrentem;non à pedi 1lo,vt reliqua: nuces. : 
VeTERIBVs ignotam fuiffe hancarborem cenfco , qu loquidem nullius hiftoriam, 


B. 
[1 


Ax ecfaneti. quz ab illis defcripta fitlegere memini,quz huic arbori convenire deprehendarur. 
Chicas de - Turcze atceefanef? vcl ad caffanefr ideft, equinz caftanez nominc infigniunt , quiacius 
LlOA ru&um devoratum , anhelis & cuffientibus equis plurimum auxilij adferre comperiunt, 
EN du. Gallis dici poteft Chaffacze de cbeüal , Germanis Qtofe tien] Italis Ca[lagna di cavallo , Hi- 
qual | fpanis Caffaga decanalfo- pu 2 USATI 
caaallo. Hicnó poffum nó adiicere elegás Caftanez genus mihi à dodiiffimo viro;codéd; Cofmo-- 


grapho 


ug. 


PLAW.TARNVM: HrISTOR. LIB. I. . 

aphoclariffim o Abrahamo Ortelio,veterc amico donatum anno M; p. xct. euod ille cx" 
Pelina prouincia delatá ,à celeberrimo V. Benedicto Aria Mótano paulo anté acceperat, 

Sphzrica porró'pzné figura cíthac Caflanca, nifi latera baberet paulo depreffiora , prae- Caffanea 
ferttm vbi pediculo inhefit;cortice fatis eraffo,fragili tamen, & veluti füngofo obduda, co. Persens. 
loris ex fuíco aliquantulum flavefcentis : huic fub(ünt innumerz renuesquidem fed firma 
fpinz , putamini , quod nucleum includit, tenaciter inhzrentes : ipfum putamen fufcum 
eft,nondenfum , fed lentum & fra&tu contumax; interiore partc lzye & fplendidum , quo 
continetur nucleusamygdalz (putamine fuo libera) magnitudine & colore, forma autem 
leporino reni fimilis,intus albus;fapore dulcis feré utamygdala autcaftanea vulgaris. 

Eius iconem, in ftudioforum gratiam,(ub Ca(tanez equinz fru&tu , fao echinato calice. 

przdito,eadem tabellà exprimi curavimus perito & diligente artifice. 


4 
T PrLATANYS, ACER, SORBVS &c. . Car. vi. 
V A 


- Platanus. fee M eft 


A M er 51 Platanus in iis 

regionibus qaas adij fpó- 
tc non nafcatur , quia tamen 
cum Caftanea equina Con- 
-. ftantinopoliallata, ad aliquot 
3 - JI ias mihi Viennz Auftriz 
Mire EN adolevit , illius mentio; 


Platasw. 


nem 
/.. hic obiter facere volui. Hi- 
; ftoriá apud alios videre licet. 
2  ACERIS ctiam, quod fo- 4, 
cxi cw liorum (imilitudine proxime 
X3 ad Platanum accedit. Eius in 
Juf) Viennenfi faltu , & aliisvici- 
» nisfyluisobfervantur duo illa 
£2 genera ,à plerifq; ià defcripta. 
Ss Latifolium oblongiore Ho- j,//fitiue, 
X NN rum uva, candidiore & laxio- 
: M re materie qüod ab itnperitis 
A Y Platani nomine donatá cft: 
Galli P/aze vocant , Vnga- 
Ti Zauor fa, i 
Alterü minore folio,firmio- pius. 
rc materia , craffiore cortice, 
ab imperitis in Gallia Syco- 
morus nücupatum, id Gallis 
Erable , Vngaris 15r fa dici- 
tur. Vtrumq; genus Germa- 
* ni Sfoznenb 3rafefjotts; rali 
7 actro Hifpani el azre appellát. 
2 Son2vs item torminalis sou ror. 
^ mm Pius karte Anc. am m ee 
vulgo,quam Anguilara & dodtiffimi quique Crategum Theoph. lib.rri Hift.plant.cap.xv. 54,76 
ac E effe prm E m faltui s plerifque aliis Auftriz & Pannoniz fyluis fiu z 
Jiaris eft. Eius (ru&us O&obri Vieunam in forum venalis adfertur. ,Atenuioris fortunze 
hominibus & pueris admodum expeutus: Galli í44izier , Germani 2blafbrr/ Vngari Bar- 
Kaczca vocant. ^ 
FREQvENSs eft& iifdem locis, przcfertim veró inter faxa & ra ; id Sorbi genusquod Mriacognos 
nonnulli Atiam Theoph.effe cenfent;folio coryli aut alni fere , fed prona parte omnino in- minata. 
cano, fructum ferens füpetiori proximum fed colore differentem;qui ruber cft , minime ^-^ RT IA » 
edulem,& à nullo animantium, q bavib Eiusnullum vulgare no- : Ue 
men novi prater Auftriacum,quod Mem ett. As 
AvCVPARIA ctiam cognominata Sorbus à baccarum ufu ps iis hieme Aucupes ,,,, 
turdis & merulis infidiari foleant , foliis legitima Sorbi,vel Fraxini.Eam Dalechampius cur sad. 
torminalem cenfeat , nullam caufam vidco , ctim cius rubris baccis nemovefcatur,, fed à 
folis curdisaliifá; fylvicolis avibus gallinagine prarfertim expetatur : deinde; ubi Platani fo- 
Jia, qu Plinius Sorbo torminali tribuit? Ger gelocer OD zofoeer ono y n- 
garis Vórós berkinyedicitur. /— . lg HR ; MacvdE fiM 
A x legitima Sorbus plerifque regionibus quas adij fatis vulgaris c(t , foliis fuperiori pro- sorbwlgi- 
xima,mollioribus tamen,& nónihil pubefcentibus, fru&um fereplerifque expetitum, praz- tima. 
fertim mulierculis & pueris,&i fecundis fi: Voss 
i 


SD OR CanoLr Crivs] gaRrORVM 


*. Accrlatifol. 0755 Sorbus torminalis Plinij. 


AMT 
PN PA 
ki 


£ A z 
ds 


ue yf 


Auftriaci A4fchberitz vocant : reliqui Germaniar- 
boré &peitbaum/ & Spatonbaum/ fructü Cytiring: 
Galli arb. Cormier ftuck. Corme: ltali arb. $0r£ole- 
4 f? ,fruct. Sérbo:Hifpantarb.Serual, fru. $er uas, 


Sorbus legitima. 


H 1 c autem non poffum non meminiffe,gc- 
. nerisillius Iuglandis haud vulgaris , mihi certe 
| proximisannis demum obfervati , & nati nuce 
quacum aliis vulgaribus fecundis menfis adpo- 


Iluglandis ge- 
zus alterum. 


EZ firain convivio quódam ad quod cram evoca- 
mS ) tus: ipfius porró nucis teneritudo,& longior quá 
RE à vulgaris forma,me invitabar,ut binas feponeié, 
v t ratus diverfam à vulgari cam effc arborem, quae 


eiufmodi nuces ferret. Hogelando amico nuces 

mittebam, quz ipfinon modó germinarunt,fed 

foliaetiam protulerát , vulgaris quidé Iuglandis 

d AM em foliisformà (imilia,hoc eft alata, inftar foliorum 
ES em —. $i 5 SN Fraxini , fed lógé magis tenclla;atque in ambitu 
i ^ ^ 5" ferrata; quorum odor ctiam gravis ut in vulgari, 

E. 

E 

c 


AVELLANA BIZANTINA. 
Car. vil. 


No r Onvrvs duorum vulgo eftgenerum,fyl. 
veftris fponte nafcens paffim obvia , & do- 

mefticaquz in hortis colitur.Ea etiam duorum 
eft generum : nam vel oblongiufculum frudum 
fert eumque duplicem,;upius enim nucleus ru- 
bra (qui praftantior iudicatur ) alterius alba pel^ 
licula ee dien breviorem & craffiufculum, 
qualis in Tralia, H ifpania reperitur, & Londini mihi confpe&us eft, & Francofurti ad 
Manum fatisfrequens. * US 

Vzn vM aliud genus peregriná & rarum admod( hic propono, quod anno M. p. Men 
t prim: 


Corylsià va- 
Tj geoerdt 


PraANTARVAM .HISTOR. LIBER L LP O1 
Corylus, Auellana pumila Byzantfha. 


Avellanzx Byzantinz ramus cum 3 : 
fructu minore. primum , deinde quadriennio póft iterumal- 
Á latum eft Conftantinopoli cüm. varij gene- 
ris bulbaceis flirpibus curante Mag*?ac Ge- 
nerofo.D. Dauide Vngnad Barone in Zon- 
neck,Confilij bellici in Auftria Prarfidi,qui & 
Turcarum Imperatori,eiufQuc Proceribus in 
deliciiseffe mihiaffirmabat. 
Eiusporró frutex ,co afferente, fupra cubi- Dlosiasa: 
talem altitudinem rató excrefcit,fed pumilus zjzantina 
femper permanet:craffos admodum magnof- Pifria. 
Que ferensin tenuibus pediculis calyces cal- 
lofos ndi , modó fingulares , modó plures 
fimulineodem pediculo cohzrentes , ut vul. . 
aris,extrema parte in multas craffas longafá; 
acinis divifos , fede ctiam multis fimbriatis 
appendicibus obfita : funt veró ij calycesforis 
valde dura afperad; lanugine hiríati, interiore 
parte lzves , continentes fru&tum Auellanz 
fylveftri & fponte nafcenti feré imilem , vel 
aliquantulum breviore, duroá; putamine, ut 
illz,éonftantem;qui nucleum fimilem conti- 
net; quem initio obfervare non potui , quód 
unicum dumtaxat fru&dum , qualem tum in 
Pannonicarum ftirpium hiftoria expreffi;im- 
petrare potuerim: poftea tamen cüm plures 

nactus effet, & aliquotab ipfo accepiffem fuis * 
calycibás inclufos &exemptos,non modó de- 
uftare volui, fed etiam telluri cómifi in fidti- 
ibus,non cum fuo calyce;utanté mihi fuerat 
fignificat, fed nudos: atq; illi quidem altero 
dütaxatà fatione anno nati funt,& in fingula- 
rem virgulà excreverunt pedalem,quam qu 
: ordine 


I2 c Canoni. C 


LvsI] RARIORVM 


i àmi i i i i fa: Eiusuni- 
ordine oblonaiora paulo quàm in vulgari ambiebant foa de tamen rugo u 
" [: 


cum fruticem humaná altitudinem fuperantem, adhuc 


M. D. Xci11. fed qui ullius fructus fpecimen 
licet in magnam altitudiné excreviffet;ut a 


ALNYS, 
Alnus vulgaris. 


bam, cüm Francofurto difceffi 
nondá dederat: imó neq; etiam anno M. D. xcv.- 
d me fcribebat, cui arboré difcedens reliqucram. 


Car. vim. AREE 
Alnusaltera. s 


DEO vulgaris cft notiti& Alnus, vt cüm ab 
An rci herbariz fcriptoribus eius hi- 
ftoria fit prodita , fapervacaneum effe videatur 
eius hic meminiffe.Q uia tamen quotquot illius 
hiftoriam dederunt,unicum cius genusagnovif- 
fe animadverto;operzpretium me fadurum cx- 
iftimavi, fi quz circa hanc ftirpem obíervabam, 
hic proponerem. 

VLGARIS illa,omnibusprovinciis (quas 
quidem adij ) admodum familiariseft , & Gallis 
Aulne,Germanis £rfnbaum/ Italis 4/7», Hifpanis 
Alio, V ngaris EeZr fadicitur,Gracis xA4pa. 

Acaliud genusalunt Auftriz & Styriz monta- 
na,circa flumina & udislocis,etià in Danubij in- 
falis circa Vienpá frequens eftalteri cómixtum: 
quod perinde affurgit ut primum : huius cortex 
candidior eft;folia quidemalteri fimilia & perin-- 
derugofa , minora tamen aliquantum , fupernà 
non fplendentiautin primo genere , fed inferne 
candicantia: íuli etiam & fttobili minores quàm 
in vulgari, tenelliue rami & novella folia nullo 
lento humore afpería ut in priore, Vtriufq; dif- 
ferentia rufticis illarum prouinciarum etiam be- 
ne nota: nam primü genus C«fwatt; erín/ hoc eft 
Alnum nigram:hoc Z5«ife :tin/ id cft, albam AL- 
num appellant. Huius cortex magis refrigeran- 
tem & adítringentem cum ficcitate facultatem. 
obtinere videtur quàm vulgaris, 


For1o- 


*9UU EE 4.14.37 t» v 


PLANTARVM. HISTOR, LIBER L » 13 

FortonvM quzdam affinitasfacitut de Corno aliquid fübijciam. Nam preter vulga- Cersimari 
tam, quz à ceteris qui Plantará Hiftoriam defcripferunt,cft propofitajaliud genus obferva- pen 
bam Od&obrisinitio M. D. xcirr. cüm Francofurto Coloniam defcenderem , Andernaci ad 
Rhenum, in horto ejus diverforij cui fymbolum S. Spiritus, honeíto viro Hie- 
ronymo Scholier. : i 1 

Non minore porrà altitudine affurgebat illaarbor , quàm vulgaris mas , ejufque caudex 
fimilicortice eratobductus:verüm ramuli,illius ramulis longe fragiliores , folia ex adverfo 
cosample&tentia,;brevi pediculo jinftar foliorum vulgaris, nicentia, nec illis minüs nervofa, 
inambitu non ferrata, fed vulgarisfolijslatiora,ex quorum alis cutacea: thecz emergebant 
etiam ante brumam,in quibus florum fübfequente novo vere explicandorum gemma:flo- . 
rctenim cum vulgari , ejufque fructuscum illo maturefcit , faturatiüis camen (ut intellige- 
aDhubearscdibora ctiam, brevioraQue officula habet. : 

VvrGARIS autem Cornus,fed fylucftrior & magis pumila ; frequens nafcitur multis cor» pa, 
Auftriz inferioris fyluis. umo. 


EADEM foliorum affinitasfacit,ut quz circa Vlmum etiam obfervabam,dum Salman- NC LAN 
ticz in Hifpania agebam,híc adijciam: nempe VImorum,juxta Thormim amnem Daften-rewffa a 
tium quafdam radices in frequentia tenuiffimaque ftamina definere , atque cüm praterla- jeunes es 
bentibusaquisperluantur,rubefcentem colorem contrahere.In hisnafcuntur & latentexi- 7 ad Manet 

ua quzdam animalcula locuftulis five exiguis fquillulis perquam fimilia, qua: Salmáticen- 
fes piícatores diligentercolliguntinefcam capiendis pifcibus idoneam. Q ua veró pifcato- 
rum oculos effugiunt,fi diutiusillis radiculisimplicata perfiftant, adolefcunt, & ex radicu- 
lisemergentia avolant inítar terreftrium locuft. pott tépore inaquasremceant, 
adconfervandum fuum genus. / ; 


S$iriQVA SILVESTRIS. Ca? Ix 
Arbor Iudz. 


HZ 1 € arbori Siliqua fylve(tris nomen in- 
À didi, non quód iliqua veteribus defcripta: 
fimilis fit,(ed quia nonnullis Hifpaniz locis vul- 
gari nomine fic appelletur. 
1, CRESCI1r interdum inarborem juftz ma- siligwa fjl. 
gnitudinis locis cultis: (ed negle&ta & fponte na- ^^eri»- 
Ícens,plerumque inter frutices potiiis, quàr ar- 
bores cenfenda eft. Rariores fert ramosalterna- 
timex lateribus nafcentes, cortice cx purpura. 
nigricáte tá&os,qui primo Vereantefoliaautijs /« 
primum germinare incipictibus , inferiore parte 
ternosauc quaternos flores (imul iunctosferunt, 
geniftz aut piforum forma,;colore purpureo cle- 
ganti: folia deinde ex intervallis prodeunt Afari 
feré,minüs tamen carnofa , circinatz propemo- 
.dum rotonditatis,nervofa admodum uti Arifto- 
lochiarum;& dura fuperiore parte viridia ,infe- 
riore veró nonnihil candicantia : floribus fucce- 

unt ez purpura fcente: filiqua , & 

t 1gità. 


4 


lis longitudinis & latitudinis, in quibus femen 
lentis planum,durum. 
». Aliud genusinvenitur peromnia fere fimile, arbor tua 
prater florem,qui ín hoc candicat, cüm in fupe- 4//»fere. 
riore purpureus fit, & corticem virgultorum qui 
Y candicat potitis quàm purpurafcit. 
Sponte na(citur primum genus Granatenfi re- Naralez 

, & quibufdam aliis Hifpaniz atque Narbo- 

nenfis Galliz locis inter fepes. Alitur etíam in. 
: hortis non modo in Germania & Belgica , fed 

eiam ín veteri Hifpaniz Caftella ob venuftatem . Secundum genus flore candido fpon- 
tc naícensnon vidi , fed femine d natum quibufdam Belgicis hortis. 

Vvrcvs Herbariorum Arborem ludz appellat:quidam à filiquarum five loborum ge- xemiss 
neratione Fabaginem:Granatéfes vulgari fermone 44/gareuolece , hoc ett Siliquam fatuam 
five filveftrem : Mauritani illius regionisincolz Di»: Caftellani propterelegantiam & vc- 
nuftatem 47/e[Z' amor; Galli Gaaimzer,quafi vaginalem quia, ut opinor, ejusfiliquz cultro- 
zum vaginas zmulantur. C o Lp A ] 3 ; 
- Qvo nomme hzcarbor veteribus fit di&a , non facile dixerim. Nonnulliad Cercin Cocz The. 
Theoph.referunt.Sed canihil aliud eft quàm populi tertium g icis od raf 
; quo 


I4 e. Canor:i citvsl RARIORVM 
quod Pliniu Lybicam appellatGaza veró ptó Cerci Alpinam pofuit: & Cerci y; voca- 
bulum ufurpavit lib. 1. T heoph. de plant. Hift. cap.xvirrinterarborcs filiquis przditas poft 
xipaíay, ubi quadam Graca exempla non sepzie; fed'vix)z legunt. Plinius lib.xxxt. cap. ir. 
meminit Siliqua filveftrisjquam purpureum florem ferre ait:an veró hzc noftra fit;difficile 
eft exunica illa nota iudicare. 3 ; 
Dv «-Mompcelij degebam,peritiores rei herbarize ftudiofi Arborem Tudz referebant ad 

Ceyra — Colyteam Theoph.defcriptam lib.Hift.plantiiicap.xvirquzfichabet::— 

Theophr. Quz veró circa Idam provenit Colytcaappellaza, alterius generis cftfruticofa;nodofa, 
mulusalis concava, non admodum rara , folio laurino latifoliz Lauri , fed rotundiore am- 
plioreQue;ut vel ulmeo fimile appareat;oblongius tamen , colore parte altera herbido, ter- 
goautem fubalbido nervofoduc; nervulis pretenuibus fibrifáue inter eas propagines qua à 
mediocallo coftarum in modum cxcurrunt:&c.. Et cap.xirri eiufdem libri;filiquas illi tri- 
buitleguminum modo.Q uz fané notz, praefertim fi utriufque Colytez defcriptio in unam 
contrahatur, Arbori Iud plurimur. conveniunt. 2 ; Tis [ 

Ud Pos Coluteaquam fponte nafcentem in quibufdam Auflric montanis inveni.egre- 

bep. — gi à Theoph.lib. Hift.111.cap. xv11. deícribitur ante Colyteam.& cft fatis vulgarisubique 
notitiz. Eam Galli Zagsezaudier appellant. 


E CzrEnvM Siliqua Gracis Keoyía dicta, Vett frequentiffima eft, ubi cius 
fru&us in iumentorum pabulum cedit.Confpicitur & aliis F ifpaniz locis magnae altitudi- 
nis,lateQue ramos fpargens:caudcx illius crafíus,longi firmiqucrami folia alata ut Terebin- 
thiaut Piftaciz, majora, Nouembri & Decembri iuluminftar1 uglandis feréjin floresex ru- 
bro purpurafcentes fefe aperientem:filiquasdeinde digitali longitudine, craflas, edules,quze 
grana continent Caffia filiquofz quam folutivam cognominant;granis nondiffimilia, al. 
liarborem Caroneer, fructum Careouges: Germani fructum (nam arbor illis incognita Gant 
Ciobano Bett: Itali Carobe ej» Carabole: Hifpani arb. A[garouo & Garouo, fruGt.Garouas: V ngari, 
Germanos imitati , fru&um Szezz1ano; kenyere;id eft. D. Ioannis panem appellant, 


Car. x 


AÀSGN A folüm ex parte fruticat Lenti- 
M fcus,multis ab una radice ftolonibus & vir. 
gultis affurgens , lentis, & viminis inftar obfc- 
quiofis,cinerco cortice obdutis: interdum verà 
quando non czditur, fed negligitur (ut. plerit- 
quelocisad Anam flumen , quod Hifpani Gaa- 
di-ana appellant, obíervavi)in arboré iuftz ma- 
gnitudinis excrefcit: folia Glycyrrhizz, firmio- 
ra & duriora , atra viriditate fplendentia , alata, 
hoceft in longo pediculo utrimque fita ,folio- 
||rum inter fe emper contrariis pediculis , utin 

Terebintho,fuglande;Fraxino,Sorbo,& plerif- 
RW que aliis, nullo tamen extremo imparem nu- 
SY merum (utin illis) faciente ,iucundi cum qua- 
Y SY dam gravitate odoris, fapore acidiufculo , & ad- 

fg ftringente: iis interdum adna(cuntur veficula 
-. aut folliculi , culicibusexiguis pleni utin Tere- 

, binthinis : flos in alarum caviscirca oblongum 

p racematim cohzrens, mufcofüs,co- 

orecx herbido pallefcente, nonnihil purpura- 
fcens:fru&us deinde initio viridis , mox ex pur- 
pureo rubÉs,per maturitatem niger & oleagino- 
fus,ervi magnitudine;nucleo duro;nigro,candi- 
dam medullam continente, 

PRovENiT copiosé per Lufitaniam , Bz- 
ticam , regnum Valentinum , & toto illo tractu 
ad mare mediterraneum obverfo, atque in Gal- 
lia Narbonenfi:floret Aprili, fru&us OGobri & 
Nouembri primüm maturefcit. 

Belloniuslib. ri. Obfervat. cap. v1tt. refert in. 
infula Chio copiofiffimum edt Lentifci pro- 
Maflicu io, YcDtum,& primarias Infularium opes & fortunas confiftere in Maftichis ( quam fola hzc 
fiac. infulafübminiftrat)collectione;nec minore impé(à &diligétia Lentifcos iftic excoli,quàm 

in Gallia vites,non differre tamen arborem ab ea, quein Narbonenfi Gallia & Italia pro- 
venit:Idem mihi retulerunt qui Conftantinopoli red ;in Chio ali iuhzferunt, 
nonnihil tamen differre arbufculasab ijs quz in Italia nafcuntur. j 
Noa C DicirTvR Gracis goioc Latinis LétifcusGallis Leztif7ue, Italis Mi ENRCABAN, 
nonnul. 


LzwrisCys. 


Natàle. 


? MS TS TR P WO CR ONIS RE 
PrtAN:TARVM HISTOR, LIB. I. 1 

nonnullis xaraeca,Lufitanis arseira.Ejus re(ina Grarcis fwrít ocisíon, xd) uacioo Latinis Ref 

na Lentifcina,& Maftiche, Officinis Maffsx, Gallisc27affic; Germauis 9tofüch] Hifpanis ' 

Almafliga,Italis Maffice; oleum ex lentifci baccisexpreffum Gallis are de maflic.; Hifpanis: 

azeite de mata. : O. vio ] 

Tarsvrr Diofcorides Lentifco, Acaciz & Hypociftidis vires: Maffichen fanguinis Faser. 

rejedtionibus, & veteri tuffi utilem effe dicit: oleum quod é femine fit, ciim: quid adítria- 


endum eft. l i. ; ! 
Cüm in Narbonenfi Gallia degerem , oleum cx Lentifci baccis exprimebatur magni ad 
varia ufus, quod in peregrinas regi fportabatur. Etdentifcalpiaex WETEUER 


idonea,non mintis quàm olim, ex Lentifci ligno corificiebantur: ut etiam in plerifque alijs 
regionibus quz Lentifcum alunt . Hifpani tamen majore ex patre feftucise Gingidij ive 
Bifnagz umbella detradis , dentes à cibo purgare folent; tamerfi apud eos copiosé nafcatür 
Lentifcus: fed unica Bifnagz umbella plurima dentifcalpia cx tempore fübminiftrat. Bifooga. 


TEREBINTHVS Car. Xr 


EnEBINTHVM in duo genera, hoceft recinto 
ol oipetuo euim diftinguit T hcophraft, »^ fo 
lib.Hift.Plant. 11.cap. xv: Marem ftcrilem fa«"^ 
ciens;feminam fru&tiferam, qua duplex fit, una. 
fru&tum protinus ruffum promens lentis magni- 
tudine;qui concoqüi nequit : alia, viridem edi- 
tum, pottmodum raffum ringens, poftremó ni- 
grum faciens magnitudirie fabas, &c. " 

Ego illas differentias non obfervayi , tametfi 
diligenter inquifiuerim : nifidifferentix fint ap- 
pellande , cum fruticesinter fc omnino fimiles 
fiu&um ferunt, alter inanem &z rufum, alterin- 

)Vg terdum ad maturitatem perductum ; nonnum- 

B quam etiam frutex non adultus , aut nicais um- 

2. brofo & iniquo loco proveniens,nullum fert. Ty 

yd MAXIMA porró ex parte Terebinthusfru- 74/5; 
5 ticat,ramis longis,raris;cinerco cortice tedis: fo- Lifteria. 

liailli Lauri ,aut Piftaciz potius ( qua plurimo- . 

. rum confenfü Térebiüthus indica eft, cujus 

"Theophraft.lib.1111. cap. v. meminit) ejufdem 

cum illa odoris,circa unum pedicuium conjuga- 

tim vt inSorbo naícentia,uno,quod extremo pe- 

» diculo inhetet,impare,& hieme,quantum vide- 

licet mihi obfervari licuit, decidua. Vere, cum 

novella folia , prorfts fere rubentia extremis ra- 

mis germinare incipiunt, nafcitur é ramorum 

tuberculis  copiofus & mufcofus, ut olez, flos, 

purpurafcens, vel pheeniceus, racematim coba- 

rens, qui temporis fucceffu in fru&um tranfit 

L3 abad 4l !édulq js Lentifcino ferc fimilem, pauló majorem &lon- 

giorem initió viridem, circa vindemias, dum maturuit excatuleo virefcentem, tactu pin- 

S uem & refinofi ;manufd d collig: ur infici dull. d in fe conti, .Ple- 

rique früticescum rubefcereincipientem;ante maturitatem,inanem abijciunt, Carpobal- GR 

famo quod in officinis venale proponitur,plané fim ilem. Fert etiam vindemiarumi tempore 

:«concavosquo(ídam folliculos feu veficulas folijs & ramulis inherentes, quales feré in Vimi 

folijsnafcunur, fed pallido aut purp fcente colore: dum etiam extremis ramisob- 

longa& carcilaginca cornicula,varia formaexcrefcentia,concava,qua (uti etiam folliculi ) 


aperta, que 
s » 


S 


quam Te T , Abiegua eft. » 
-Hv1Vs cortici & foliis ea(dem vires tribuit D. as e 


illorupa & parandi & fumendi rationem, Praterca frudum e Miéprum eí 
- Z 


16 Canorr crivsI iR ARTORYVM 
advétfarijexdalfacere,urinam movere;venerem excitare , cótra phalangiorum morfüscon. 
' venienter ifi vino bibi ; Ejus rcfina reliquas antecellit, tefte Diofcoride : Galenustamen, 


nonnüllarum facultatum ratione, Maftichen przferendam cenfet. 3i 

BrErrowivs lib.i.Obferuationum cap. xcvi.refert, cümin Ciliciacffet, n Arabem 

Terebinthi . quendam rufticum incidiffe, qui CamelumTerebinthi fru&u onuftum ageret Damafcum, 

f»?w d utifticvénderet;vulgó enim illic in cibum recipi. Quod veró ab alio nemine obferuatum 

p uto,fcribit idem lib.r.cap. Lxv. & lib. 111. cap. 49. T hraciz & Macedoniz rufticos menfe 

Y éisl«r [unio diligentiflimoscffe in colligendis nucibusillisaut veficulis Terebinthi ramulis adria- 

Ee fcentibus, cüm primum efformatz gallarum magnitudine funt, ante quarn in ampliorem 

formam autcornicula excrefcant, & iftas magno vendere in Prufa Bithyniz urbe , magnus 

enim earum ufüs ad fericea ftamina varijs coloribusimbuenda; eumque duntaxat in ufum 
plusquàm fex millia pondo fingulisannisinfümi, ! EM 

C. V. Leonardus Rauwolfius Hodocporici lib.11.cap. vri. ait Terebinthi, quod Arabes 

Bont,Perfe Terbaick vocant;przter vulgarem duo genera obfervaffe, unum majus, alterum 

Bontquibir minus. Majorisfructum quem Arabes 2szt quibir appellant piflacijsforma valde fimilem, 

Bou fougier. brevi tamen & rotundi : minoris , qui illis 2222 [Gucier dicitur , cum füo cortice 

*. magnitudinem pifo majori qualem effe,in rotundum nonnihil concavam, veluti milium 

ejus Indicum five Dora : utriufque fructum non minüs jucundi faporis effe piftacijs; cam; 

obcaufam inquilinos abundé ijs vcfci, perinde ut nos pineis nucleis & avellanis. Nafci ma- 

gna copia in Perfia, Mefopotamia, Armenia, racematim cohzrentc fructu ut piflaciz,, vel 

potiüsut Terebinthi vulgaris,cujus etiam genuszftimantur,cüm arboresillum fru&tum fe- 

rentesoblongiufculis folijs Terebinthum fatisemulentur, qua notaàPiftacia; quz rotun- 

diora & magisconfpicua habet folia differunt. Poffent;przfertim majusgenus, ad Thco- 

Tebimb.  phraftilib.11ri. cap.v. Indicam Terebinthum referri, & ad Fal Serapionis, Avicennz, & 

Indies Thr Rhafis, quemadmodum minusad eorundem 2e/, quandoquidem ill ipfi Auctores fimi- 

uq. — — lesfacultates his nucibus tribuunt. 


CoccrcRt1aA. CAT XH 


lcvBriTALIBv S auttricubitalibus con- 
Ba virgis, digitalis craffitudinis, nigrican- 
tibusin numerofos fubrubentes ramos divi- 
fis,hic frutex: folia firma,denía, nervofa, tere- 
binthinis folijs fermé paria, latioratamen, & 
orbiculato feré mucrone, oblongi , fubrut 
tibus pediculis nitétia tenuiores ramulos am- 
biunt,odore quodammodo lentifcino , guftu- 
"n 1 ente, non injucundo tamen: ea 
ubzfítatisfinem ru befcunt,elegantiffimoQue 
nitore oculosoble&tant: emicat é fümmisra- 
mulisquidam velutiracemus multorum flof- 
culorum ex herbido pallefcentium , exilibus, 
longis & punicantis coloris pedicellis inhz- 
rentium :- paulatim deinde fefe explicant illi 
pedicelli in latam longamQue plumaccam cc- 
fariem , & femina planalenticulz modo, fed 
longe minora füftinent:radix illi durajlignofa, 
raris fibris donata,ut Terebintho. 

Crefcit fponte in- monte Badenfibus ther- 
mis,quzà Vienna quatuor miliaribusabfünt, 
imminente, vicinisQue quibufdam montanis 
locis,vbi interdum adeó pumilam erui, ut uix 
cubitalé altitudinem attingeret. Olim etiam 
legere memini , dum Avenione pcr Araufio- 
rumagrum & Boulline ad Montelimar profi- 
cifcerer, Valentiam Allobrogum & Gratiano- 

limi petiturus. : 

Floret circa Viennam Auftrie inferioris me- 
tropolim Maio, calidioribus locis maturius: 
: fru&us maturefcit Iulio & Augufto. 
sonis. "Vulgus Herbariorumappellat hune fruticem Cotirnium, & à Plinio ita vocati exiftimat. 

Cotinicerté breviter meminit Plinius lib.xvi.cap.xyt 1i. his verbis: Eft & in Apénino frutex 
Cris Pli». qui vocatur Cotinus;d lineamenta,conchylij colore infignis. Ex quibus fané nemofacile 
. colligat,an ei ftirpi quz apud Herbarios ralenomen obtinuit,Cotini appellatio reae T 
"ta fit : (ed ab illi vios nomen potiiis inditum fufpicor; à foliorum tabefcentium rubro colo- 
rc, quo Cotinum inficere fcribit Plinius. TRUM : 


: ldem 


PLANTARVM HISTOR. LIBER L ^17 

Idem Pliniuslib.x1t1.cap.xxrt1. Coggygriam defcribitin hunc modum :Sitgilis& Cog--Cergrris. * 
gygtia folio [uriedoni videlicet] magnitudine minor. Proprictatem habet fructum amit- ?/»- 
tendi lanugine (pappum vocant) quod nullialij arborum genctievenit. Ea fané plurimas 
notas habet noltrz huic ftirpi convenientes. 

Pliniusautem co loco ad verbum feré exprimit T heophrafti zoxxvjaméz» lib. 111. Hiftor, ,.xoepta 
plant.cap.xvt.defcriptam poftzrdpz^yrm.Zuorn d" ig) véroie 1h QUAD 0r v 1f xoxxuum Mac Th d Tbeph- 
d'evdboy ppór 1d 0p d'é Ei T5 € Eau br xapzby. sio ap ovd" €Q érocdumóacy dX 
d d»s,ut vulgata habent exemplaria : at xoxxu»eíac legiffe videtur, non xoxxuunAac, quam 
Gaza prunum interpretatus eft , cüm tamen animadvertere potuiffetcundem Theophra- 
ftum aliam zoxxeupnMar, hoccít, prunum ab hac plané diverfamlibro 1111. Hiftor.plant. 


eap ur.deícribere. ^. ; 
taque libenter affentior do&tiffimo Ruellio , quixoxxupxAte; vocem priore loco corru- 
ptam effe cenfet, & zoxxorielac legendum effe füfpicatur : yrAeíaeniin apud Theophraftum xoxo» 


ctiam Vnedonem fignificat;cujus folijs, fruticis quem defcribit, folia comparat. À ptiusigi- 
tur meojudicio hanc ftirpem Cocconcleian cum Ruellio , aut Cogeygriam (fi quisforté 
Theophraftum fic (crip(itfe cum Plinio cenfet) appellabimus, quam Cotinum: cüm xériac 
& Theophrafto & Diofcoridi oleafter fit. ? 

Ho oc frutice ad paranda coria utuntur Coriarij , non minds quàm rho, cüm alibi, tum 
Circa Viennam Aultriz,ubi ctiam rhoís vulgate nomen $u»ach indiderunt. 


Rhusobfoniorum & Coriariorum. 


ue CrTERYM quia in Rois, quocoria perfi- ni Ceria- 
7 Vx ficiubtur, mentionem incidimus, ab in(lituto rre». 
non eritalienum de co híc nonnihilagerc, pra- 
terniifsà ejus hiftorià quz luculenter áadmodum 
,À Theophrafto primüm,lib. rii. cap. xviii. Hi- 
ftoriz plantarum , deinde à Plinio lib.xiti.cap. 
vr.& lib.xxitrr.cap.xi.poftremó à neotericis ple- 
rifque defcripta ci nc actum agere videamur. 

In Hifpantca veró rhea peregrinatione , ma- 
gnum ejus proventum Salmanticenfi agro effc, 
ifticQue qua'ftus gratia diligenter coli , obferva- 
bam. Multienim agrico conferuntur, nec mi- 
norecuracoluntur quàm vineta;alioqui nec tam 
lere affurgit, autfi cultura abfit,dcgenerar & fyl- 


ym 
Fun ba daAAA o- 
Oei, « dUÁ 


Arabica appellatione , Hifpani cumque , Galli 

. nonnulli 2Zzz.. : ieu 2ulsboawiot 
.'?Pliniuseodem libro xxt. cap. xr. merninit 

: alterius Rhuis,diverfi à üperiore. Nec Rhus,in- nb» herba 

^^: quit; Latinum nómen habet; cüm in'üfüm plu- Pl»é. . 

ribus modis veniat, Nam & herba eft (ilucítris, 

S folismyrti, cauliculisbtevibus, quz venena & 

E QUIT SH 1 Hind eas & frütex coriariusappellatur , füb- 

rutilus,&c.Hacherba Rhus;qua&tum conijeere licet;ea effe videtur quam Brabanti & Ba- 

tavi Gasd'appellant,nóonnulli Galli Pzzent, magni intereosufus ad confervandasà tineis vc- Qsaget, 

had! ifiz addendum: illiehim ingoquere folent, ut magis rimeu- 


Deus t 


fies, & Belgisctiamaad robur fi vifiza 
caput tehtet;& cemulentos potores efficiat. ^71: Sud 
Ef & alius frutex folijs Oxymyrfines,, flore albo in Hifpania & Gallia Narbonenfi frc. 
quens,quodà nonnullis Rhus Plinij nuncupatur. Veriim cimi isnullius alterius Rhuis me- 
ineti illi herbam cognominar,& Coriarij ftuticis,cujus femen mc- 

ad n4 x. 


dig MEO TIE ; * -Discih: 
cf aentis &. : ium ; ntur peritiores po yophoni Plinij hifto- 
riam accedere: talisenim eft lib. xxv11.cap. 1x. ejus defériptio..: Dryophonon fimilis herba P^ my 
eít;cauliculi i bitalibus,ci dati trimquefolijs pollicariamplitüd ine,qua- 
XH | OSEYA hj £3 r 


lia oxymyríines,(ed ribus molli fambuci,&c. 


EC PRBIEr y i d 3: . -Ro2vn 


Robert va- 
via genera. 
A hbeophrafío. 


Robert. 


Robur 111. 


18, CanRoL: CrivsI RARIORVM 


Ro2v&, QvEncvs. CERRVS. UCAE XI 
Robur iir. Robur. 1111. 


OsoR1 quee generaà nonnallisaffignati,ab alijs foldm q T heophraftus lib. 
R rii Hift plant.cap:1x.& x-fcribitinonnullatamen nomine difcrepare. Vtveró Ida di- 
videre confueverunt;hzc genera funt, sepíc,quam nonnulli Robur, Gaza nunc placidam, 
nunc quercum vertit; alyiAar| qua Certus : srAzru/quADoc, qux: Gaza: Latifolia, alijs Quer- 
cus: 9m, qua Efculus : ZAfpAorac fupcr, Gaza Salficortex, alijs Certus femina: omnia 
fradtifera: dulciffimam autem glandem effc 912, five Efculo; deinde uspids, tertias - 
quQUAAc, quartam a/ugAcío, poftremam & amariflimam aA: ; five Cerro. Macedo- 
nesautem quatuor genera iuntjruuódpuy qua Gazz Veriqi IS77A ÍquAAoy quz dul. 
cem,erj?r quz amaram; do «pi, five Gaza Cerrum;qug dam glandem fert:han 

nulli fterilem omnino , alij viriofum fructum ferre aiunt , quem nullum animalium guftec 

rater fuem. : í ES 

P Qsi plurade his volet,confularTheophraftum quo diximus libro,&Plinij Naturalis Hi- 
ftoriz lib. xvr.cap. v. & v1." Nosveró easarborcs hic defcribemus qua per Hifpanias,& in 
Aquitania Cantabris finitima vulgó olle, deductoà Robore nomine nuncupantur , quaf- 
Que illis fimiles in Auftria & Pannonia obfervavimus : infaper Cerrum, & nonnulla de 
Queen non vulgaria... 4 .- : "ur s : 

& 10 igitur, Quercui vulgari admodum fiailiseft,. fed humilior, robufta materie, 
caudice magis contorto , frequentioribus Que ramorum alis cavo : folia magis finuofa & in- 
cifaquàm quercui,nec ita viridia, fed aver(a parte molli canajue lanugine pubefcentia. 

Frequens c(t in celfis Caftella: veteris montibus, atque in Aquitania fupra Burdegalam, 
ubi Aeb/e dicitur: tametfiidem nomen: Hifpani etiam tribuant vulgari Quercui, que in 
Hifpanijs frequens eft, & montibus Calpi fietod; Herculco vicinis femper viret. Q uercum 
etiam proprie 2uexigo Hifpanis dici , & Ezeiza de belletas arue([as à quibufdam vocari , mi- 
hi relatum eft. ipeo Setia : / 1gtzdT His 
- ALTERA, Quercusferé magnitudinein Aüftria, Styria, & Pannonia crefcens , (trigo- 
fior eft Quercu,, ligno duriore, folio minüsamplo, altera parte nonnihil incano, exiguam 
glandem fertincola: à duritic Gtoinaicódd appellant, Vngari Kemnicher fa, nonnulli Maufral. 

T5 &T1A,bumilioreft,& interdum humanam altitudinem non excedens alioqui prio- 
ri facie, foli forma; canicieque omnino fimilisut illius pumilum genus effe videatur: 
fert hzc przgrandem gallam;exigui mali magnitudine;adeó cop iofa liquando ramiu- 
lum, vixpalmum fupcrátem , novem aut pluribus gallisonuftum colligere meminerim:in- 
hzrebant ez gallzipfitamo contigua fere , fed fine ullo ordinc , rotunda quidem & vcluti 

: fphzrica 


PLANTARVM HISTOR. LIBER I. ^ 19 
fphzricafizura confpicuz, fed aliquot tuberculisrefperfz : rubent ez dum regentes , prz 
fertimeaparte qua folem fpetant. Inveniuntur & in hujus folijs interdum pilulz ijs fimiles 
quz iects noftratis folijs innafcuntur. 

Multis Caftellz veteris montibusfrequens eft, & plerumque numerofis ab eadem radice 
ftolonibusfruticat . Omnesetiam montes Viennz Auftriz vicini hoc roboris genere abun- 
dant, quod fimilem fert gallam: fed non adeóà copiofam. 

Hujus ramis contortis,deinde fiiis & exficcatis, T hedz loco ruftici utunturaliquot Ca- 
ftellz veteris locis,przfertim circa S. Martinum Del Caffasial. 

, Qva R 1 A, inarborem excre(cit pufillam: ejusitem folia minora funt, duriora, angue Rr? 
ftiora,non adcó profunde incifa & finuata fed veluti aculeatis: denticulis tantüm ferrata, in- 


ferné quidem candicantia,fed nulla molli lanugine afpería. Freq| etiam ifta alit gal- 
lam (üpcriori fimilem,& acutis cubcrcplis ornatam pallidiore tamen colorc. M 
Robur vii Je 


Robur v. 


v | 
E77 4 
EI Ig « 

Sy SERRA 


E) 


1/28 
AS 


ic feré fimili i gs i fiore- 
vINT A, huic feré fimilis eft: fed ftolonibus brevioribus & magis contortis, rugofiore- z,j,, s, 
PSU galle item extremis ramulis nafcuntur, alijs minores, la:ves & fine tuberculis, 
colorc ex ruffo nigricante;ijs quz in officinis venales reperiuntur, perquam fimiles, 
Nafcitur utrumque hoc genusin Lufitaniz ft itinere Vlyffip non pro- 
incolis Carval/anuncupatur. i vri : 
par ari ab T ena sol ir excedit, fruticis potiis, quàm arboris gj; v; 
mine d d ibus & lentis ramis,folijs fecundz fere fimilibus, fed minoribus, nec i 
adcà finuofis,minorum gallarum, quz plerumque binz, ternz,, aut pluresfimul nafcuntur, 
dumferax:. . Zr Nonis : HS ; y. 
2 Naf citur in Auftria & Pannonia: nullum tamen cjus nomen vulgare intellexi, fed ruftici 
da confundunt. : s Don 
E SUE 1 i v & & feptimum quoddam Roboris genus(nifi quisad Q uercum referre ma- sui vri. 
lit) inter Rio frio, & Aldea Galeganon procul Vlyffipone, arenofo folo frequentiffimum, fiv Sen 
adc humile,ut rarà pedem altitadinc füperetnu(quam alibi mihiobfervatum.Ejus ramuli 9" 
tenues & Bexibiles,vülgaris Q uéréus ramulis fimillimi : foliaad quintum genus accedunt, 
aliquantulum tamen majora & molliora.Hoc fert glandem quernz vulgari haud minorem, 
"i tiam craffi caliceplani d amaram. In reliquis generibus, prz- 


lam i nd ;nullam glandem obfervavi. ^ ; Em : 
V e il ges adhringendi vim habent,tefte Diofcoride, przfertim interior & fübie- Facite 
&uscortici liber , qui ligno memnibranaceus cohzret: quinetiam tunica putamini landis- 
fubic&a. Deco&um ex ijs datur dyfentericis,catiacis, nguinem exí(creantibus. Tritain 
peffo, feminis fluxione vulva laborantibus,(üb ditur. s É 


2o 5. Canoni .CrivsI gARIORVM 


7 CrRRVS&- 


CreTERVYM Quercusgenus non modó 
in Viennenfi faltu , fed plerifque etiam Pan- 
noniz fylvis frequens eft, cadem altitudine 
qua vulgaris Quercus, atque etiam celfiore 
? affurgens, caudice erc&iore, corticecraffiore 
& magis fcabro : folia frequentioribus inci- 
5; furis, fed mins altis divifa habet, quàm 

Quercus, & longioribustenuioribusque pe- 
diculis inhzerentia: ramulos breviores, fre- 
quentioribus nodis obfitos , gemmas mino- 
res , & aliquot gracilibus foliolis ceu ftami- 
nibusaut villisfeptas: loresracematim com- 
pa&tos ut Q uercus, é quibus, uti nec in quer- 
cu nafcuntur caliculi , fed ij brevi craffojuc 
pediculo annotinis: ramulis adhzrent, non. 
infoliorum alis , omnino hifpidi, & molliter 
echinati, in quibus glans eft querna pauló 
brevior, & obtu(iore mucrone przdita, qua 
Autumno maturitatem adipifcitur:adhzrent 
interdum inter folia, multis veluti fquamis 
conftantia capita. 7i 

.Ruftici & materig czfores optime eam à 
Q uercu vulgari diffinguere norunt;illius ma- 
teriem caudidiorem, laxiorémque, & ad opc- 
ra minisaptam cenfentes. X 

CIHrOoPHRASsTOHiftplantarum libro 
11i. Cap.1x. 2/42 a^L; Plinio Natural.Hiftoriae 
libro xv; €a| Cerrus dicitur: Germanis 
ees Vnteis Ce m cNN 

H viv s Cerri craffiórum atque etiam te- 
M sk oen nuiórum ramoruni ibralia interdum aür ma-- 

jora frag, ainlapidesc àtajipfáque adeó matrice in nigrum filicem cohverfa (fuz 
rficietamen candida & friabili remanente) atquc naturales ipfiusligni venas jorbes, te- 

iquámque formam etiamnum tetinentia; non mod eruta confpexi, & Ill.Herois D.Bal- 
thafarisde Batthyan (cujus in hac Hiftoria mentio fzpc fit) munere habui : fed ipfe etiam 

Mewsfe- legianno.M. p. Lxxx. in montis Eyfenberg vulgó nuncupati , & Pinkz fluvio Pannoni& 
ger imminentisacclivi,quaad vallem P;z4a//4/ ab cj ufdem fluvij eam perluentis nominc nun- 
cupatam,de(ceníus cft,atquead Auítrum & AvGórosor fpectat. : uw 

Obfitus is monsolim fuit (quemadmodum adhuc vicini) Quercus & Cerri arborum 
fylvis: nunc veró vinetisgenerofiffim ini feracibus;quibus varijs locis infperfz funt diver- 
d generis prtftantiffimorum maximot mque perficorum malorum arbores. Eft autem hic 
mons cum vicinis aliquot pagis jam memorati Ill. Dn.dc Batthyan. p. m. 


ey. 


Litboxyla. 


Genrrofi vi- 
zi ferax. 


fuf 


ursi: AT inceodem Viennenfi faltu;Latifoliz ampliffimasarbores inveni anno M.p.rxxv1rE. 
1 - j Y D , m y 


Vl exo-- cujusomnes glandes é longis pediculis depen: ,maximaex parte non modo obfitz; 
MM quafi inclafzerant viridi quadam excrefcentia multisinequalibusangulis Bose fcabra, 
quz reficcata;gallarum mod dura & firmaerat;quarum etiam vicem explere potuiffet.An 


"id vitium illi peculiare fuerit, & fingulis annis arborem infeftetme later; ucqui femel dum- 
-faxat per cam filtus partem iterfecetim. poxupgibs vitiapoob eairior 
Yitumqer. (C E TER VM latifolia Quercus per multas Pannonie fylvas vifci feraciffima eft : id 
9» Vngari Fay £22), ideftarboreum unionem vocant : ipfam vetó arborem 77/y fa Micém 
'effeexiftinantes. ^ SURR LADIES E CDU AYERS 


Vias c 


Bn v1 porró genus plerifque Occani litrori bfe vabam quod, an ad Quercus mari- 
nz hiftoriam referri poffit, facile judicare non poffum : licet cum ea qua T heophrafto lib. 
^" Hiftoriz Plantarum 1111.cap.v11r.defcribitur;»ullamaffipiratem babeat... 

Quern ma-- Nafciturautem lizc planta in fcopuli, q i mari all ur, aut marina aquaoperiuntur, 
"^'-  fineramisfed oblongis latífque foli)siadeo mollibus, ut cüm aftus receffit , nullo modo fu- 
ftinere fe queant,fed in faxisftrata atque diffufa confpiciantur: multifida veró fünt hac fo- 

lia,& fecundüm alarum exortus atque cavitates,bullas quadam aqua plenas eminentes ba- 
bent;eórum veró extrema in quoddam velutirud um exigui cucumerisd t, fub- 

flavefcens,aqua plenum : atta viriditate pradira funt quamdiu fub aqua latent, autrecente 
marinis undiscje&ta: ficcata autem nigrefcunt,& glutinis inftar pendent. INullisradi v 
bus firmantur: fed lepadum modo faxis aut Qftrcorum teftis inhzrent, ah ci- 
: EMI ' 


PLANTARVM HISTOR. LIBER I, * 21 
Quercusmarina, 5... or As Valir tdg Qe) * 

MzxiN1 & aliud genus in Flandriz & Queue ma- 
Zelandiz maritimiscolligere, folijs latioribus, r4 t: 
tenerioribus , finuofis, confertim nafcentibus, 
pedali interdum longitudine, & alia folia ex 
- media cofta proferétibus,ut in Chamzgenifta, 
NCC 7; cadum aquis operta funt vireféunr,cjecta veró 

NER f & reficcata , candicant fragiliáque funt:in hoc 
S / enere nullas vciculas obíervavi, fed extrema 
oliorum plerumque in latum expanfà: faxis 
inhzrent ,aut trabibus in aquam immiffis ad 
infringendum zftus maris iam 


QvtEkcvs verb marina Theophrafti loco Quercus ma- 
jam memorato defcripta, folium habet carno- ri» Zbegh. 


E ; A fum,tenue,& Myricz fimile,colore ad purpu- 

N 7 2 ram accedens: forma flexuofa, atque in latitu- 

ri [S V 72: dinem diffufa , ramos breves, contortos, fpií- 
p/m 2] 


2 " (0s: magnitudo arboris tota,cubitalis;aut pau- 
EL: lo altior. Vtilis mulieribus ad lanas inficiendas. 
Z—we. ]ftam aliquandocolligere meminiad mare 
mediterrancum , tempeftatibus in littus eje- 
Qm cum Alga;& alijs maris purgamétis, dum 
Mompclij agerem : poftea etiam circa Calpen 
z& Valentiam,dum Hifpaniam peragrarem;ve- 
rim cubito minorem duriffimoligno.Fjus ra- 
mialba falfugine adcó confperfi erant , ut fac- 
charote&li viderentur, in modum foliorum 
Tamaricisant Ericz vulgaris formati,fed cra(- 
fiores: interdum etiam omnino putpurafcen- 
tesfuerunt , nonnunquam partim albis partim 
purpurafcentibus ramulis conftantes . Nullas 
: : radices habebantarbufcule , fed infima parte 
planzerant, & plerumque autlapidibus aut ofti teftis adhzreb 
ultas etiam huj diarbufculas cubirales& ampl fi lis preditas, 
tum omnino albas, cum proríasrubefcentes , cum plurimis alijs Natura: miraculis magná 
diligentià conquifitis WT cine Imp. Maximilianus 11. felicifs; memoriz , in füa arce 
"bnfiesf/ fecundo ab utbeViennamiliari; 005055000007 


13 


Svs.ER. Car». xrrtr. 


VsERts:duo generaClarifs. Matthiolusobfervavit: ego unicum tantüm, nifi forté 
S quod inextrema Aquitania Pyrenzisproxima nafcitur , ab eó quód per Hifpaniasfte- — 
quens eft,diverfum fit. Nam Aquitanicum (quod quidem confpexi) folia non retinet, fed ees 
hiemeabijcit: ut, cüm menfe Aprili in Hifpanias proficifcerer obíervavi, folijsenim ptor- fa urine. 
fus viduata erant quotquot Suberis arborescirca: Bayonam confpexi . e Theophra- 
ftuslib.111.cap.xvi.Plantarum hift.non itótribuit Suberi deciduum folium;cüm di- 
catarborem effe Pyrrehnz familiarem. zül 
Qvo» verb in Hifpanijs nafcitur , perpetuó viret ut Ilex, cui adeó fimileeft, ut primo Suber Hifin. 

afpe&u plerumque fallat;nifi cortex craífus , & difrumpi folitusetrorem detegeret. Majus tiber 
ef lice plerumque,& caudice(ubi adolevit) longécraffiore, cortice item denfo, carnofo, 2,55. ^ 
Ícabro, & rimofo qui nifi fuo tempore detrahatur, dchifcit, alióque fubnafcente expellitur: 
€o detracto;qui (übeft novellus ita rubet , ut proculaft 'icientil bot bricaaut minio 
pide videantur.Suberis rami ]lignis firmiores fi unt;folia majora, longiora, molliora, & fu- : 
perné magis virentia;interdum nonnihil dentata aliquando minimé,utin Ilice.. Glans ma. 

na,ubi maturuitnigricans,lligna longior & obtufiore cufpide;calice etiam majore , magis 

ifpido, & peroras molliter echinato ; glansadniodum adftringentis& exficcantis guftus, 
Iligua multóingratior: magna ex parte conjunctim nafcitur;ut pontica nux, fed crailo brc- 
víque petiolo,& firmiorequàm Iligna. :Ramulis nonnunquam adnafcuntur dura & ligno- 
fa quadam cinerci coloris tubercula, adeó firmiter inharentia , ut nifi fra&o ramo eximi 
nonpoffnt; .. T üsdpvtsldo: Qisdme 
: NILOR plerifque Caftellz novz,Baticzá; locis;prefertim citca e/ Puerto de Miraleljubi Natale. 
ingentesejus fünt fylva,& tota adeo Lufitania. IUE 

Sed Matthioli Suberalterum oblongisanguftifque folijs quod Pifano ape 

mihinunq; fpe&um; dmodum nccillius CerrefugareScnenfi 


'nafci tradit, 
agro frequens, 
quod 


d 


bi» ^ "Qanorr Qrvs] RARIORVM 
^Suberlatifolium. 


à... quod Theophrafti Arcadum qeA262)w» effe cen- 
AM. ie Italiam enim numquam vidi, licet ter profe- 
|. &ionemtentarim,femcl confcenfa Maffiliz na- 
; vi,bisadalpesufque progreffus: fed negotia per- 
petuo me revocatunt.Ideoque in pofterum om- 
. ;nemadeundi Italiam cogitationem depofui. 

H x c porro arbor Grzcis QsA23c, Latinis Su- 


Liege Bello- 
8Üj. 


Liege vocabulo diverfam à Subere arborem in- 
telligat, prater omnium Gallorum receptum 
morefn. Mihicerté nullum alium fru&um in 
Subere videre contigit, prater glandem modó 
defcriptam. : 
Q viovERANvs libello quem de Laudi- 
bus Provincie infcripfit, triplicem Suberi corti- 
'cém tribuit,fed praftat ipfum audire: nam qua- 
dam in cjus hiftoria tradit , ab alijs minime ob- 


Suber Qui-.— e Subétis, inquit , arboruberrimé in Olbienfi 
quar 4 ora provenit, llicisfpecie, glande majore & de- 
zl IA teriore;trunco ingenti. Hunc veftiunt cortices 
7 P) terni: primus pracraffus,qui incadorum & om- 


E ; n ^»; nium pene vaforum obturamenta adícifcitut, 
pifcatorumQue retia,contra premente plumbo,elevat, ex co fiunt ctiam alvearia : fectindus 
crepidas munit & hibernum calceátum. Ex tertio fübtili atque admodum delicato, fiunt 
aterz, € quibus quidquid heicis propinatur, magna utilitate hauritur. Eó melior hzcar- 
e quó vetuftior. Detrahendis corticibus hzc eft ratio. Q ua flipes telluri committitur;cir- 
cumfícinditur ad lignofam ufque.materiem , pariteráue in fümmis humeris, antequam ià 
brachia dividat fefe : mox à fammo ad imum finditur, detrahiturQue triplex cortex. Non 
explanantur aqua, fed igni , nec demuntur nifitertio moxanno. Q vod fi paucis dicbus 
tonfura largi imbres intervenerint;arbor interitquod raró accidit , nimirum regione calida 
& ficca, & temporum obferyatione raró Glen MuBitidé Quiqueranus. 

VzRvM inHifpanijsprimum illum przcraffum corticem dumtaxat detrahere folent: 
:quo non modo ad cadorum obu ita; alvearía;:&t llaetiam vafaruftici utuntur, 
cd etiam ad ues ; parictum, ;& murorum pratexta, prafertim inea Batticz parte, 
quam E(lremaduram vocant , ubi. is tM totis pagis zdes magnis fubcris fragmentis irp- 
bricum loco tectas conf, piccre licet; Idem cortex exteriore illafcabritie dera(à muniendis 
. crepidis & hiberno calceatui idoneus; itaque videtur Q uiquetanus prater vetetu 

rum fententiam ex p ffo illoexternóque cortice binosfeciffe : nam fcabri 


m Audo- 
a illaexte- 


iet 


10 A ps x vin ron 


o Pi 


3 uisl8556L85 
€ vi. Vnum folionon 


Tlicsmajrie, QiY-4& autem mihi | 
hieia. — busbrevioribüsque ramis przdita quàm Suber; qs 


ridia;inferné candicautia, guftu adftringente; fol 


iis Suberis minora; & magisorbiculara, in 


Yicomsufil 


vista T qe E Yen pul fos explicantur. Glandes e 


oribus nonoriuntur (nam funtinutiles) verum: jsq: fépatatis pediculis: ez 
auteni quernis glandibusfunt fimiles; nunc majoreslongioréfque ; modó minotés & bre- 
iores;q! jüamante maturitatem nigrefcunt;& gi quoddam redd ft 


Iduntg 
calidum, 


PLANTARVM HISTOR. LIBER t. — *-84 
Ilex major. Ilicis majoris ramus floridus. 


calidum,faporistamen non ingrati. Maturarum cortex five put. nigricat, nucleus can- 
didus,firmus & dulcis eft, prxiertim majorum : utrzque tamenà nonnullis maxime expe- 
tunturjllisdue non minüsavidé vefcuntur ac noscaftanci llanis:hanc ob caufam in 
foro Salmanticenfi , alijfue Hifpaniz locis, venales menfibus O&bobri & Novembri pro- 
ponuntur:ut non immerito dixerit Plinius, per Hifpaniasglandem fecundis menfis inferi, 

Hac vix minorem Londini anno M. p. 1xxxr. in füburbano quodam horto ad dextram ley Lowdi- 
Tamefisripam, füpra pontem qui utramque urbem conjungit, multis & frequentibus ra- »e/fzprior. 
mis preditam admodum fragilibus , in quibus confufo ordine & fparfim nafcuntur folia 
Hifpanicz folijs fimilia.Florebat fub finem Maij pauló feritis quàm in Hifpanijs,& glandes 
primüm emergentes habcbat, quz an maturitatem confequantur,me fugit: nam fequente 
Iulio Britannia exceffi, " 

Altera porró etiam vaftz magnitudinis in arcis regie ad Weftmonafterium horto aleba- i1 Londi- 
tur, fed magnitudine cum fuperiore non conferenda, licet adeo craffo effet caudice ; ut ne- »efs alia, 
mo amplecti poffet. Hacà fuperiorenonnihildifferte mihi vifa eft: nam minora & magis 
orbiculata habebat folia,buxeis interdum non ampliora, nullisaculeis horrentia, alioqui 
fübtusincana & fuperné virentia, ut prioris folia: nullos;n ifta Bores obfervavi , &an glan- 
dem ferret ncmo indicare potuit. An vcró llex mas fit, quam,Plinio tefte,glandem ferre ne- 
gant,nihil ftatuere poffum... : Bes Cx 

Quam doGiffimus Matthiolus exhibet,mihi videre non contigit, 
rendac(t quod Plinius in Italia nafci tradit folionon multum Olez 
gum &anguítum eft: & Matthiolus Hetruriam ea Ícatere afferit. 

Viscv M authyphearin nulla llicc obíervare memini, fed aliquando granum ex puni. 
cco nigricans in ijsarboribus qua frequentes nafcebanturfilvailla poné caenobium Gzamz 
mont vulgàó didum, Mompelliano agro,& dum;in Batica przfertim,tenuem & capilla- 
ceum muf(cum cinerei coloris? ramis dependentem, qualem in llicisramo fua glande onu- 
ftoadpingere curavi : qui veró florem habet, ex priore Londinenfi mprcüe ; nam quos 
ex Hifpania attuleram ramos,florem omnino corruptum & attritum abebant. 

Copiosé nafciturper univer(am Hifpaniam locis prafertim campeftribus & collibus , ra. Natales. 
ro in montibus, Lufitaniz non admod familiaris, ubi Sub frequentiffimum. Narbo- 
nen(is Gallia & Provincia Ilice etiam abundant,fed minore glande quàm Hifpania. 

Nomen Grxcum eft 7rpiroc, Latinum Ilex, Hifpanicum Ezz;za,ltalicum Elce, Gallicum xopins, 
Fou[ey&t Chefne verd. Germanis & Vngatisignora cft, Fructum Theophraftusex Homero 
&xoAo vocac. Hifpani ZeZptajaut ADi/Jpra, c 

V13V$- 


ad id forté genusrefe- 1x Mattb, 
diffimili, nam oblon- 


?s^ -Canori Crvsl nARIORVM 
QvisvsbAM Caftclle veteris locis Ilicisrami cedunturcubirali longitudine;in ftrues 
& acervos congeruntur,& luto operiuntu r,deinde fubje&o igne in carbones uftulantur,qui 
|^— Salmanticam &alia loca deportantur. Arborum trunci, ad molarum fabricas& alia opera 
fcrvantur: eftenim materia firma & durabilis. 


ILEx COCCIGERA. CAP. XVI. 


VxoyAM alcéaffurgit hec Ilex,fed mul- 
N tis ab cadem radice prodeuntibus ramis 
fruticat,duorum auc trium (quando plurimum) 
digitorum craffitudine,fzpenumero uniustan- 
tüm , aucetiam virgultis tenuioribus, ramofis: 
folia illi fuperiore llice minora , aliquantulum 
finuofa, magis virentia,nec averfa parte adc in- 
cana, rigentibus aculcis armata , qua vetuftate 
Ac S interdum rubefcunt: pufillam & valdé amaram 

fertglandem, calice fpinofo & echinato. 

Cnrscir mulusHifpaniz locis, in Nar- 
bonenfi etiam Gallia & Provincia; nó dubium, 
quin & plurimisalijs , fed non ubique coccum 
gerit. Nam ijs folüm regionibus que Mcditer- 
ranco mari vicinz funt , & magno Solis ardore 
v, torrentur , Daícianimadvertebam. Sed neque 
iftic perpetuó fert : cim enim frutex adeó ado- 
levit,ut glandem alere incipiat,coccum non gi- - 
gnitideod; folent incola: quadriennes aut ad ul- 
tiores frutices urere , ut proximo anno novelli 
refargant, qui deinde fingulis annisaliquotfüb- 
fequentibus coccum ramulisinherentem inftar 
exiguorum piforum coloris cinerei gignunt. 
Huncpueri & mulierculz colligere folent & 
mercatoribus vendunt , qui magna ejus copia 
coaéta , deinde przparata, in Emporia poftca 
mittunt. 

I»ss frutex Diofcoridi x&xxoc Bagno, Lati- 
nis Coccus infe&toria, Plinio aquifolia ilex. Hi- 
fpanis major frutex qui glandem fert,carafca di- 
citur, qui veró coccum gignit, cofceja. Granum 

ipfum Diofcoridi.etiam x5xxoc Datixà , Plinio coccum & cufculium , unde Hifpani füum 
cofcoja depravata voce (umpfiffz videntur: ait enim lib.rx.cap.xr1.Hift.natur.Coccum Ga- 
latiz rubés granum,aut circa Emeritam Lufitanizin maxima laude eft: & lib.xvi. cap.vi11. 
Omnes ramen hasejus dotes Ilex folo provocat cocco. Granum boc, primoque ceu fcapus 
fruticis pacvz aquifoliz iliciscufculium vocant, penfionem alteram tributi pauperibus hi- 
fpaniz donat. Arabibus c/erze: , Hifpanis grapa de tintoreras , Gallis vermidon & graine, vcl 
gran d' efcar lare, dicitur. ; 
rasis. — PoRRO coccum vim dftringendi habere, vulneribusQue & przcifis nervis convenien- 
ter exaceto illini teftis eft Diofcorides. Mcotempore in Mompcelio mulieribus in difficili 
partu, & collapfis viribus, fcobem cjus ex vino, aut confe&tionem alchermes praeberi foli- 
tammemini. — 
Ceu.  CETERVM Coccietiam meminit Paufaniasin Phocaicis.  Perpetui inter vites ejus 
fanis. fruticisordines, quem Iones & reliqui Graci coccum, Galatz qui fuper Phrygiam funt, pa- 
tria voce 4); nominant. Creftit cadem magnitudine qua Rhamnus folio nigriore & mol- , 
liore quàm Lentifcus , in reliquis Lentifco fimilis: ejusfru&us Solani fru&ui fimilis , ervi 
magnitudine: gignitur in cocci fru&tu pufillum animal : id fi maturo fru&u in aérem exilie- 
rittatim volucre fit,culici fimilimum. Verüm priufquàm concipiatur animalculum, cocci 
paufeius fructum legunt: eftctiam animalculi fanguis tingendislanis utilis, Hzc Paufanias. Veteres 
emauais. autem codices,utà nobilifs.viro lacobo Sufio,gracce & latine linguae peritiffimo admonitus 
fam,non habét eror nec qfro,fed 7c & srpivo,hoc eft ilex & ilici prolentifcus & lentifco: 
quac fané ledio legitima elt. nam quce fimilitudo cocci infe&toriz cum Lentifco? facilis au- 
tem eft lapfusà epiyoc in o/iroc. 
Hys. An Hysautem Galatarum dedu&ta videtur 7fzizi vox apud Plinium lib. 1x. cap. xrr. 
Hyfium, Quin & terrena miícere ,coccoá tinétum,tyrio tingere, t fieret Zyfgroum &c.Er lib.xxxv. 
cap vt.ubi de purpuriffo agit. Q uarc puteolanum potius laudatur quàm tyrium, aur getuli- 
cum,vel laconicum,unde precioüiffime purpurz. Caufa eft,quod hyfgino maximé inficitur. 
Vitruuiusetiam lib.vii.cap.xirir. byfgini meminit. ( 
Coccv M quo modo gignatur, & cjus colligendi rationem Quiqueranus : 
upra 


Trlieis coccige- 
ra biilsria. 


Natales. 


Nomina. 


PrANTARVM HISTOR. LIBER L^ ^25 
fuprà memorato multis verbis declarat, qua hic fubiunximus. ! 

Ilicis duo genera: alterum arborefcens , alterum frutex exiguus fefquipe 
lztiffime viret,folijs lzvore tenor fpinarum valloambitis fibuicsol ;ftolone affurgit ^^ ene a is 
in modum Rofàrij:à noftris Fagi appellationem fortitur,quamvis nullam fagiimaginem re- put 
przíentet. Provenitlocis planis quidem, fed in altitudinem evedis , exilibus & fitientibus 
collibus, (ed infoecundits. Vere medio rorati imbribus frutices ;€occum hoc modo ordiun- 
tur. Vbi imusfcirpus fe in duo brachia partitur,in horum medio primiim omnium increfcit 
rotundum quiddam , magnitudine & colore Pi(i , hoc Matrem vocant ; quod ex eo cetera 
grana producuntur. Matres porró habetut plurimum quinque qualibet cefj pitum familia, 
quz ineunte zftate,zftuQue, minutiffi morum vermiculorum catervam profundunt , fatif- 
cuntQue in fummitate.[n animalia prorepit nova foboles colore candida, profe quifque in 
fublime. At ubicunque vermiculi vel geminantis furculi axellis occurrerint,defident, & in- 
crementis aucti, milij magnitudine fiunt. Inde liberiüsadolefcentibus,albus color in cine- 
ricium tranfit, jámque non animal,fed Pifüm rurfus apparent. Tüncqueea grana maturita- 
tem adeptacolliguntur,jam coloratis vermiculisfoeta: dá Que afporrantur mercatoribus, 
ambiens pellicula prz teneritate rumpitur. Vermiculorum quidem quicitra vaginulam ha- 
bentur pretium in libram quamlibet, aureus folatus, in granorum veró quz adhuc eorum 
partem retinent, hujus quadrans." Torpent interim vermiculi, ac immobiles jacent: cete- 
rüm, cüm primum tempeftivitasadeft,in lintea preecipitati, foli exponuntur . Tum libato 
calore ftatim prorepünt;atque effugere nituntur: fed à cuftode,qui continuusaffidet, con- 
cuffa lintei in medium cà vfque reijciuntur, donecémoriantur. Tanta quidem dum hzc 
fiunt,totóque mox triduo,odoris füavi que gratia; ut non Cibetz, non Mofcho, non 
Ambrz,(ed ne Citriorum quidem floribus facil concefferir. Si quz vero grana legentisef- 
fugerint fedulitatem , ea mox alatorum animalium numerofüm exercitum in auras cffün- 
dunt.Obfervatum eft uno anno ex campo lapideo, Arclaten( agro, hunc proventum unde- 
cim aureorum millibuszftimatum. Ha&tenus Q uiqueranus. 

SiMiLEM Cocciparandirationem in Gallia Natbonenfi , atquc in Hifpania, dum Ceci paren- 
iftic degerem,obfervare memini. Areasenim füb dio habebantad eam rem deftinaras,emi- Pret 
nente aliquantulum margine,quibus lineo panno inftratis coccum effundebant,cuftodibus ^ 
fummo feruore Solis perpetuo affidentibus,&extrema lintei bacillo concutientibus,vt ver- 
miculoseffsgere properantes , ininteriorem lintei partem repellerent: iftam tamen fum- 
mam odoris fuavitatem non fenfi, licet fatisacres & fagaces habeam nares. 

VznRvM Petrus Bellonius Obfervationum, quasnuper admodum latio donavi , lib. r. 
cap.xvir.alíam przeparandi cocci rationem tradit: ejus verba referam. 
occi baphicz cenfus ingens eftin Creta: fed ejuscollectioni cüm poronor operam 
impendere nolint, paftoribus & puetis iftam provinciam relinquunt. Invenitur menfe Iu- 
" 


. 
dali proceritate Ceci baphi- 


- 


nio inexiguo q frutice , ex Ilicis g. landem ferentis, fine pediculo inharensil- 
lius fracicis ftipiti,colore ex cinereo albicante,Sed quia iftius fruticis folia fpinis horrent;uti c,,; jy. 
Aquifoliz, paltores frculam fniftza geftant, qua losdi & inclinant, dextra gei pa. 


autem putatoriam falcem, qua illos demetünt, & rorundas veliculasexigui pifi magnitudi- fi alia 
neauferunt, qua parte ligno adhaeferunt apertas & hiantes , pufillis rubrisanimalculis lende "^^ 
minoribus plenas,qui per hiatum illum effugiunt, & inanem veficulam relinquunt. Pueri 

jam colle&am coccum ad Q uzftorem deferunt,qui ex dimenfo ab illis redimit. Is animal- 

culaà veficulis cribro fegregat deinde (ümmis digitis leniter ea prehendendo, in pilaseffor- 
matgallinacei ovi magnitudine: nam fi nimium compriméret , tota in fuccum refolve-- 

rentur, & colorperiret. Itaque duo infe&ionis genera: utum pulpz , alterum veficula-- 

rum: quoniam autem pulpaad inficiendum commodiorcft , ejus precium quadruplo ma. 

jus, quam veficularum. 


OLEA SsATIVA. ;, Car. xvir. 


Lr perHifpaniasvariafüntgenera. Nam nunc magnam & carnofam fertolivam, 
Qao exiguam & gracilem, interdum etiam albam. 

Hanszr veró Oleafolium Saligneo feré fimile,den(ius firmius, brevi pediculo ramulis 
exadverfo ut plurimm inhzrens fuperne magis incanum quàm inferné, amari gu(tus, flo- 
rem copiofüm,in ramulis racematim compaQtum, ex herbido li P isfo- 
liolisconftantem,& fru&us rudi ampledt fri jj li elt gura ,offco 
intus nucleo, per maturitatem nigrefcens,prater olivam quam albam vocant. j 

Lufitanicz Olez,mi li d ;fed multum olei ejufque pra ftantiffimi pre- 
bentes: ficetiam nonnullz quz in Narbonenfi Gallia & Battica nafcuntur olea minorem 
fra&um feruntex quo plus olci exprimitur, alteri , quod é májotibus olivisclicitur , longé 
przferendum. : 

Circa Hifpalim , & craffior oliva nafcitur , atque ctiam minor nonnumquam & alba: 

uam & circa Vlyffiponem nafci,clariffimuseques Damianus de GoésidemQue vir doctif- 
reni pix memoriz,in quodam fuo przdio,mihi afferebat. 


Olea bifle- 
[23 F 


Oleum pre 
fíantim. 


(6 Immaturas 


Oliva legen- 
da tempus. 


Vifmbat- — 
eis purpureis. 


Nomina. 


Fucultate. 


Oleaftribi- 
fteria. 


Natales. 


26. .CaRori CrvsI RARIORVM 
OleaSativa. 


Immaturas plerumque condiunt per Hifpa- 
nias & Galliam Narbonenfem : interdü cain 

. maturas & nigras, prz'fertim in Lufitania. 
Granatenfiregno primum Februario colligi- 
turoliva,plerifque veróHifpanic locis, Decem- 
bri,ut& in Gallia Narbonenfi: hi quidem per- 
ticisdecutiunt, illi auté rariffime.fed potiüisad- 
motis fcalis manulegunt;ne fequétisanni fpera 
decuffis germinibus preripi&t:vcheméter enim 
laborantolez percuffz, & detrimentü capiunt. 

Non procu Hifpali vifcum in oleis copiosé 
nafcensobíervabam menfe Ianuario , oliveto- 
rum dominos magno damno afficiens:integros 
4 enim olearum ramos, crebró ctiam maximam 
earü partem cadere coguntur , ne latitis vitium 
ferpat, alioqui totas arbores occupaturü, & ftc- 
3 rilesredditurum. Habet veró id vifcum baccas 

2 non albas, quales in alijs arboribus natum, fed 
Q9 ex rubro purpurafcentes , cujufmodi nufquam 
alibi videre memini. Hascumin Belgium re- 
dijffem,& columbis, & alijs avibus devorandas 
dabam, ut experireran nafci vellent arboribus 
impofito aviüillarum fimo: verüm operá lufi. 

ellonius lib. 11. Obfervationü cap.zxxxtir. 

fimile vifcum in oleis Hierofolymitano agro 
crefcere fcribic. Olez;nquit, iftic peculiari no- 
taà reliquis difcernuntur:namvifcum quod eis 
innafcitur, rubris baccis eft prxditum. 
& EAaía iluepoc Grzcis,Olea fativa Latinis,olue 
Italis & Hifpanis, 0/rvier Gallis, Getbeum Ger- 
manis.0/ay fa V ngaris,dicitur:fru&tus ctiá jaa 
Grzcisoliva Latinis & ltalisezeytuza Hifpanis 
7 (oleum enim olivarum azeyte vocant) Gallis 
Latinos fequutiso/zue, Germanis edber/ Vnga- 
risolay magh- 

Sar1Vz olezfoliorum vis eadem eft qux 
fylveftrisinquit Diofcorides fed aliquanto in- 
ied unde ocularibus medicamentis , ob mi- 
tiorem vim convenientior eft. Sudorligno vi- 
rente accenfo manans,jllitu fanat lichencs,fut- 
furcs,& fcabiem, &c. 


SiLvESTRIS OLEA. 
CAP. XVIII. 


LraAsTER inflar Olexadolefcit,illiqüe 

SSSSN peromnia feré fimiliseft, cortice tamen 
NS leviore, rarioribus ramis, minus frequentibus 

Y X & brevioribusanguftioribusQue folijs,licet eo- 
dem modo circa ramos difpofitis:flos ut in olea 
fativa racematim coharens,fru&tus exiguis oli- 
visfimilis,pauca tamen carne preditus, mucro- 
nerccutvo, e longis petiolis racematim depen- 
dens,primüm viridis, dcinde purpureus,poftre- 
mó "n" maturuit niger, fucco praegnans purpu- 
reo,quiguftatus nonnihil linguam vellicat.To- 
taarbor infigniter amara eft. 

Nafcitur quibufdam collibus juxta Tagum, 
& multis Lufitaniz defertis confragofisiuc lo- 
cis,inter ingentia faxa , prafertim non proculà 
cerba poftrema Lufitanic (ut nunc circumfcri- 
: à pta cft) urbe, duobus (apraÁnam flumenmilia- 
ribus , ad radices feré Caftulonenfis faltus, quem nunc Sierra morena, hoc eft Montem ni- 
grum vocant;cujus pars fuperanda ct ijsqu Y lyffipone Hifpalim proficifcütur , ubi magna: 
cjus 


PrtANTARVM HISTOR, LIB. I 
ejus (unt filvz;in quibus Ianuario menfe fru&um colligebam anno w n1xv, M&turus fit ejus 
fru&uscum Olea: (ed magnaex parte incolis negligitur , & in turnorum aliarumá: avium 
efcam tantüm cedit. n4 : 

G n £c 1 a5piAaay ng) xormor, Latini Oleaftrum & Oleam filveftrem,Hifpani azebuche; Nomina. 
fed fcequentius azwcze:GalliOlrvier fauvage appellant. , 

EaAsDEM cum Oleaviresobtinet,fed vcehementiores & plures, Q uas veró Diofcorides rac! rate. 
Olcaftro tribuit,cafdem Plinius Olez adícribic. 

Plura veró de Olearü generibus,cultu, & alijscó pertinentibus videre licerapud M..Ca: 
Aonem,M. Varronem, Columcllam,Plinium,Palladium,qui exadé omnia ifta efcripferüc, 


OzNoPL:iAfcu NA»scA Bellonj, CouwAnvs Alexandrinorum 
forté, apud Athenzum. Car xix 


N9 N incommode forfiran Silveftri Olez 
fubijciam Oenopliz, five Napecz, cüjus 
Bellonius meminit; hiftoriam: quam Venetijs 
ad meanno v.p. xcii. mittebat c.v; Honorius 
Bellus Vicentinus , Cydoniz Cretz Medici- 
nam faciens , unà cum rami fuis floribus onufti 
z5» icone,ipfius manu delineata. ) TM 
E AR Bo autem cíLjpfo referente, Piri ne- Oenoplia frun 
E diocris alticudine,cujus caudicem & ramos te- Pk 
git cortex exalbidus, ad cineraceum tendens; ^"^ 
cjusfolia Paliuri Theophrafti , five Ziziphi ru- 
ria foliorum fünt zmula, binasuncias longa, 
unam lata, tribus nervis àpetiolo fecundum 
) longitudinem excurrentibus praedita, fupernà 
parte faturá viriditate nitentia, infernáad cine- 
raceum aliquantulum tendentia,queramosal- 
I TTA ^ ternis inordinata ambiüt: ad quorum exortum 
Acus multi nafcuntur flofculialbi, ofculorum Oleg 
) 27. inftar peculiaribus longis petiolis finguli niten- 
/ tes: frutus fuccedit parvo. malo valdé fimilis; 
magnitudine; vt plurimum; cerafi, interd 
tamen,nucém juglandem étiam equante,fua- 
visguítus, officulum in fe continens olivz in- 
flar.Biferaautem eft:nám & novo Vere & Au- 
;tumno fingulisannis fru&um profert: vernalis 
'^-tamen plerumque ad frugem non pervenit, ob 
imbrium copiam,fedà vermibus corrumpitur. 
D vo ejusgenera: fpitiofüm unum;alterum Ejus gura. 
fpiniscareas.Spinofum; ab Alpino defcribitur, 
Mom qui Connarurir Athenzi (& re) effe cenfet, 
MP o lee , licet icon ipfius , arborem non recte ex primar. 
Spiniscarens ,in /Egypto SyriaQue provenit: nafcitur & in Ciera,in urbe Rhetimo; GSyria vare, 
allatum,quod non noverat Alpinus, quemadmodum neque ego fpinofum : quare diu foiin 
€à fententià,ut non Connarus Athenzri effet haec arbor,fed potius Polybij Lotus Lybicajab 
ipfo Achenzo codem libro pauló poft defcripta : prafertim cm vidérém arborem fpinis ca- 
rere, hancáne meam fententiam Alpino fignificavi ? àquoOenopliz ramum fpinofüm ác- 
CER pau demposnnis idem eratcum Napecàà me deíctipta. OEIL AS 
-. Vtriufquearboris hiftoria apud Serapionem fub nomine Sadar eft: fed more fuo cü Loto sii; soa. 
Diofc. (àqua valde differt) confundit Bellonius]ib. Obfervationum i1.cap. LxxiX. Nape- piene. 
cam inter arbores petpetua fronde eni entímerat, « od idi 4Egypto & Syria náfcente, 
verum effeatin Cretam tranflaràomniho falfum docetexperienta. M S2 
-. H £c arbor in ZEgvpto & Syria, Nep,feu Nap,vocatu. in Creta;próprio nomine Catet, Nemina, 
: Ax. es i JA 20200 one 


Hadenus Honorius Bellus. i iit «e DAE 7 

4: QA M porró Democritus apud Arhenzum lib.xrtri? uisa ab Alexandrinis Cernarns. 
Connarum a pellari tradit:magnitudine parva eft, Pino. aut Vín r itimilis utraq. non 4lexaniri-- 
ho celles ramis,nonnihil fpinofis,przlongis;palli Jlio , téneto, natura rorundo, ""*7- 

Fr ulum bis quorannis parit Vere & Aututno ; apprimeédulcei j meidine], z phau- 
liz;,carne & officulo; ci, quam diximusoled fimilibus, eximià aporisjucundirate, -Récens 

eftur: at cim exficcarus fuerit, molitur in farinam quam pedibnscalcant;hon mapibus 
fünr,antaqua Hgengiqueniamare (pair. ejusnatura. fed cogunt in.off: 


| asnegligentids &c, : 

' ego non fatisaffequor. ) » qui Connarumfpafvam quum faciat, Pinot i 
men ,aüt Vlmo (quz maga arbores) non hurtiiliorem effeftibat, — fU 

.P& ospER autem AlpinusJlibde Plantis Egypti "od EISE EgPodbn 

5 zr 2 li 


n2139 


DELLI llt cu 


Nabca Alpi- 
ni. 


Ejus facul- 


PA. 


Zizibbim- ' 


sila bifforia. 


28 « Canorr.CrvsI RARIORVM 
illi Nalca dicant, Loti magnitudine fpe&atur;inftárAcaciz f inofa,folia ferens Tujubzr pro 
xima , verumtamen latiora: flores lujuba: oribus quoque plane fimiles, albosac parvos, à 
quibus exeunt pomula rotunda., odorata , dulcia , guftuiQuc valdéfuavia , ceraforum 
majorum Marofticenfium a Li apti zmula, quz apud primates ZEgyptios , ac Turcas 
iuntin magno pretio. Arbor bis in anno floret, Vere fcilicet& Autumno,fecundiffimaque 
cít, (ed verni fru&tusnion perfc&té maturantur , plerique enim ipforum priüs putrefcunt, 
quàm matureícant: Autumno perfetiffimi ac optimi evadunt;efuique fumméjucundi: pa- 
1um tamen nutriunt, facileQue;ut cerafa,in ftomacho corrumpuntur;eunique offendunt, (i 
immoderate ipforum efui indulgeatur.Eam fine dubio effe puto quam Connarum five Pa- 
linum olim ab Alexandrinisappellatum, Athenzi fcriptis conftat : etfi fru&us & offanon 
videantur Aa/ca fructui & offi omnino refponderc , quia hic pomo fimiliseft , & osrotun- 
dum habet,nonoblongum inflarolivz. Nufquam tamenin Egypto exficcaris illis fru&ti-. 
bus farinam fieri apud eos animadverti. Sed pracipuus ufus ipforum eftrecentium , ac viri- 
dium pro cibo:cisenim vefci;perindeatque noftris cerafa mandere,con(üetudo eft. 
Scd & ip medicum ufüm cedunt:nam cüm corum facultas M n fit& ficcaimmaturo- 
sum frequéns cft ufüsad ftomachialviQue relaxationcem firman am, fucco cx ipfisexpreffo 
rosfumpto,aut clyfteribus injecto : ex ij ídem fructibus ficcis in aqua maceratis fit infufio 
utilisad inteftinorum rclaxationem & ulcera. Sed maturorum ficcatorutn decoctum aut. 
infu(io, familiariffima eftad omnes peftiferas febres: aiunt enim hos fructus miram adver- 
fus venenofas qualitates & putredinem efficaciam habere, corque ftrenué roborare, Succus 
item perfecté maturorum , optimuseftad purgandam bilem é ventriculo, & primis vena- 
rum du&tibus. In omnibusetiam putridis febribus, infufione cx ipfis parata libenterad fe- 
dandum calorem utuntur, &c, * T à 1 
Ceteriüm Oenopliz iconem fpinis carentem qualem ipfe Honorius ad me mittebat, ex- 
primi curayi,ut huic càpitiadd Ipfiusquidem ramos,Cydoniá reverfus,in fafciculum 
compegerat cum aliquot ftirpibus ficeis, & feminibus utad me, liluttris viri Ioan. Vincentij 
Pinelli operà,curarentur:vertim navis, que ifta ferebat,fzvis tempeftatibus a£&a, in Siciliam 
cjecta ít, Sc corrupta;ut fafciculus illecum magno mco dolore perierit. Exemplum tamen, 
Épiftolz quam faíciculo addid Ianuario mé(e infequentis anni M. D.XCit11-aCCi iebam. 
Maij fub exitum,Lugduni apud Batavos:qua quoniam earum ftirpium quas mittebat,am- 
plam mentionem facit, exiftimavi me operaepretium fa&urum, fi illam ad calcem mearum 
)b(ervaci dd prafertim cüm pleraque contineat, de quibus in meis Obferva- 
tionibusago. Eam.ob.caufam Lectorem rogatum velim, illam epiftolam, & rcliquas quas 
oftea ad me mifit;legere nc pigeat: nam & erudita funt,& de multis ftirpibusagunt,qua à 
E upsdah fcripta: (unt, fed plerzque vulgo Herbariorum nondum fatis cognita. 


ZIZIPHYS RYTILA. í Car xx. 
fric 22m Y n 1 magnitudinc interdum affurgit Zizi- 
I: ruula, plerumque minor,contorto cau- 
dice fcabro cortice:lgves (unt rami ex nigro ru- 
fefcentes , ad fingula internodia binis fpinis fir- 
Á miscjufdem coloris armati;altcrá redtà , alterá 
hami modo incurvà , utin Rhamno tertio. Áb 
iftisramorum internodijs bini, terni, pluréfve 
tenues ramuli exeuntlenti & flexibiles; coloris 


EN 
S 


N 


Alitur in plerifque Mia dsd Galliz Nar- 


fa, quoniam & in tc&2Jam filvz fcandunt . Tu- 
dun berum 


à. COT 
PLANTARVM HISTOR. LIBER I, ,29 
berum duo genera, candidum, & à calore fericum di&tum.Et lib.xvi1 cap x. Et Zizipha in- , 
quit, grano feruntur menfe Aprili. Tuberes meliüs inferuntur in pruno fylveffri, & malo 
cotoneo,& in Calabrice:ca eft fpina fylveftris. 

CorvMELLA lib.rx.cap.rtir.ubide Apum paftioneagit,Ziziphum duorum generum 
facit. Arbores;ait;probatiffimz,rutila atque alba Ziziphus. l'uberum eriam meminit lib.xi. 
cap.ir.& inter arbores,qua prima florent, recenfet. Poffunt,fcribir,his diebus [pridie vide- 
licec kt. Ianuarias] Cerafi; I uberes,& Armeniaczatque Amygdalseceterzue arbores que 

rimz florent,inferi commode. 

Plinius ex co famp6ffz videturquz lib.xvi.cap.xxv. fcribit: Floret prima omnium Amy- 
gdala,menfe Ianuario: ab ca proximé florent Armeniacz, dcin Tuberes & Pracocces, illac 
peregrinz, hz coactz. 

Poxnxó nonde(üntqui veteribus etiam Grzcis hancarborem cognitam effe putent, & ;;;,, pur. 
ad Lotum quam Theophraftus lib.111.cap.1v.Hift.Plantarum in Pharide infula Lotopha- 4 i»(si 
pee nafci tradit, referendam. Optime ven convenire videtur arbori quam Athenaeus li- Tée?iz. 

ro x 1.11. Deipnofoph. fub finem, Loti inedefcribit ex Polybij Megalopolitani libro 
duodecimo hiftoriarum, his verbis: : 

Eftautem Lotus, arbor minimé procera;afpera,non tamen aculeata[alij fpinofa legunt] Lem: atre 
folio Rhamni,pauló latiore,& crafliore: fru&tu per initia colore & maguitudine fimili per- ^*^ 
fetis baccis Myrti,dum augefcit;coloris phoenicei;olcz magnitudine,totundo , nucleo ad- 
modum pufillo. Maturusis colligitur & cum alica ufus, ad fervorum famulorum; cibum 
in vafa conculcatur, ac ftipatur:ingenuorum autem cdulijs, detradto nucleo,codem modo 
reponitur,ac pro ciboeftguftu caricis& palmulis nondiffimili ,odore tamen füaviori. Fit& 
excovinum inaqua macerato,& trito,faporis grari,& jucundi,qualiseft optimi mulíi : mc- 
rum id & (ine aqua bibunt , fed ultra decimum diem non perdurat: quamobrem ad ufum 
tam brevis cemporis conficiunt. Fit etiam acetum ex eo. 

Eundem etiam ufum Loto tribuit Pliniusex Cornelio Nepotelib. x11. cap. xvrr. & eo 
pattosexercitus ultro citroque commeantes per Africam fcribit. à 

GALENO cnpizd dici plerique placet. Verüm recentioribus GrzcisC/Cuga & CrCut. wcia, 
effc, Officinis /ujubz;,certum eft. Arbor Hifpanis acofeifo, Gallis /ujubier, Narbonenfibus 
Guidoulrer:fractus ijdem agofeifas, 8t agu (cif as in )ubes guindoules : Yralis giuciole, Germanis 
autem OXot-2Dauft- becrlin. 


—SaNGYINIS acrimoniam edomare creduntur ejus bacce , & tuffim fpirandid; difficulta- p,,,1,,,,;, 


tem lenire illarum decoQtum;pedlori, renibus, vefica prodeffe.. Galenus Serica parvi fucci 
effeait;nec conco&ioninec ftomacho facilia, infolentibus & effrenatis pueris & mulieri- 
buscibi gratia tantim expeti,exiguumque przbere alimentum. 

— ZiziPHYs ALBA. Car. xxt. 

"»— * * À D füperioris altitudinem interdum affur- 7, 5,, 


X git hzcarbor , fed plerüque in latitudinem au. 
fefe pandit:caudice cft fatis craffo, cortice levi & 
candicante: rami qui incerdum fpinofi funt, ple-' 
rafque virgulas habent tenues fpinis carentes, ut 
fuperior , tolus alternatim & fine ordine etiam 
na(centibus,faliguis fimilibus,mollibus , omni- 
no incanis exornatas , ad quorum exortum ob- 
longi na(cuntur flofculi, coloris ex argenteo pal. 
Jefcentis,gravem, non tamen injucundum odo- 
rem laté fpargentes & caput feriétes, quibus füc- 
cedunt oblongiufculz baccz, exiguisolivis aut 
ziziphis fimiles,albz, fungofa fed dulci carne fi- 
| vepulpa przditz, offeo intus nucleo caniculato, 

reci fponte in fepibus cum Rhamno & Vi- xara, 
tice juxta urbem Guadix regno Granatéfi; & in 
ibusfc € viridarij alitur non modó per Hi- 
fpanias, fed etiam per Galliam & Germaniam. 
A. Floreta'flatisinitio , fru&us Autumno matu- Teppw. 
refcit: fed raró admodum frigidis regionib 
j fruGtiferacft. 

BerroNivs libro Obfervat.tr.cap.cxr. exifti- 
mateffe Ziziphum albam Columellz, & fcribit 
apud Heracleam agrorum fepes ex hujufmodi 
fruticibusconftare , carumque fru&um in urbi- 
bus venalem proponi,& à Grxcis vernaculo fer- 
mone Ziziphia vocari, 


fol 


LR i 


C5 - admo- 


Éfaispena Dre 
fca 
Ed 


Item alio libello quem de Ratione cicufandi Zitipbus ab» 
n. M Adi : nuper baCelnmela,. 


Oe Cu4norr ctvsI- RARIORVM 
zip) | üdmodum lario donabam , à Plinio Zizipham Cappadociam appellari putat, cujiis in hzc 
Cajp^iia. verba meminit,de coronis agens lib.xxr.cap.1x. Natur.Hiftoriz. Duo earum generajquan- 


vs do alix Bore conftant,alix folio. Florem dixerim effe geniftas, namque &s decerpitur lu- 
tcus;item rhododendron, item zizipha quz & Cappadocia vocantur: hisodoratus, fimilif- 
Que olearum foribus. 

I»vis barba. Now defunt qui Iovis barbam arborem ;opere topiario tófilem, & in rotunditatem fpif- 

Pinj. fAm,folio argentco,cujus Plinius lib.xvi.cap.xv1it. Natural.Hift. meminit, effe exiftiment, 
Anguillara tamen libello de flirpibus;quarta opinione,binasalias proponitargenteis omni- 
nofolijs,magis ut videturad defcriptionem accedentes. 

yo EriAM Elragnum nancuparunt nonnulli .EAzízroc tamen Theophrafti, qua lib. 1111. 


cap.xi Hift.Plantarum defcripta cft, videtur Salicis genus effe: & aliquando illud effe exifti 
mavi quod fecundüm aquas nafcens,am liora,candidiorad; habet folia quàm cetere falices, 
sali latifo- ad mali folium nonnihil accedentia,fed longiora: lorem feu iulum mollem;villofum; canz 
Me dicantem ante quàm fefe expandat;populialbaríulo fimilem , lignum reliquis falicibüs len- 
Ele. — tids,& ad multos ufus utile.Sed perlecto poftea Do&iffimi Rauwolfij Hodoeporico germa- 
Rawrrfi picoidiomate cófcripto,animadverti ipfum aliam arborem obfervaffe apud Halepü ; S4ffaf 
ab incolisappellatam qua ad Quare hor thagis accedere videtur,odorato flore pra- 
ditam,ex quo organis elicitur liquorad roborandum cor perutilis.Eam vero effe cenfet que 
Arabibus zarzeb & zarmabum, Serapioni zurumbeth appellatur. 
Nomina. HANC autemziziphum fcribitidem Rauwolfus circa Halepum & in Libano monte 
fponté crefcere,& ab incolis $ciféfuz vocari. Vulgusautem plerifque locis Oleaftrum appel- 
lat,& legitimum effe putat: Caftellani & Granatenfes Arbol paray[o,hoc eft, Arborem para- 
dyti:Galli;tefte Bellonio, Izjubzer blanc & Olivaflre. Matthiolus commentarijs in Diofcori- 
dem Oleam Bohemicam appellat & ia/aror T heophrafti effc cenfet. 


Az&pARAc Hemariorum. —— — Hoxqhat pom 


"VegRroRI hanc arborem fubijciendá pu- 

tavi,quoniam à nonnullis codem cum illa no: 

minenuncupatur, licet maxima fit inter eas dif 
ferentia. D] : 

E51 vero vafta& procerájnon miniis aliquan- 
do quàm Lotus,caudice ctáffo; cortice iri nouel- 
7" lislzvi;ad ficuscorticem fere accedente , inadul- 

W tioribus fcabro & rimofo illius folia ad fraxini 
folia aliquantulum accedát , fed plurima ramo- 
fo & oblongo peédiculo dependent;ut Cicutg aut 
Barbz Caprinz intcgrum folium zmulentur,vt- 

b ridiaadmodü,& nigricantia,& fub hiemem cum 

" fuispediculisdecidentia.Zftate in minoribus ra- 
misoblongi nafcuntur pediculi aut virgula é fo- 
lioram exortu, multislongiufculis ftellatifq; flo- 
ribuspurpurafcentibus , odoratisracematimáue 
colixrentibus exornati : quibus füccedit fru&tus 
initio viridis, maturitate autem candicans , ma- 
gnitüdine Mefpiliaroniz,foetidus, ingrati fapo- 
ris,offeum & hexagonum continens nuclei qua- 
lis feté in nónullis Myrobalanis confpicitur.T ota 

"hieme perdurat isfru&tus in arbore , nullisdegu- 
ftantibusavibus. 

Nüfquam hanc arborem fponté nafcenté vidi: 
fed in multis Betice viridarijs,& etiam fecundüm 
regiás viasaliur : nullibi autem major mihi con- 
fpe&ta,quàm Hifpali in Regio palatio. Italiz ple- 

^ rifque locisfrequentem efle inrelligo . Memini 

-&in Mompelioolim videre; 2 
iym Eb cietnun Me ure Ti mare meo rémpore Arbor fan&ta dicebatur: 
Z^ Dyoaiffimo & celeberrimo viro Gulielmo Pellicerio Mompcliéfi Epifcopo Lotusalba exi- 

-Torusalla. flimabatur;alijsveró Ziziphus alba; quam opinionem adhuc retinere magni nominis viros 
Zicp"" — nitor, cüm nullasnotas habeat quz alba zizipho conueniant: nam ubi olez flos& ceterz 

notz quas Auctores Zizipho alba five Cappadocize tribuunt? Tralis HerbarijsSycomorum 

vocari audio,non mins incpté & imperité quàmHerbarij Galli fecundam Accris fpecicm 

^ eonominedonarunt. - p à 

!oWemia. | — Baticisvulgari fermone í/7Do/paray[o, quémadmod Caflellanis Ziziphusalba dici- 

s tur: Italis Perlaro: Tripolitanis Ze»felathr, tefte Rauwolfio, quicam ibidem nafcentem 

multis Tripolitana urbis plateis ad umbram prebendam, atque alijs lccis in fua peregri- 


4Madarae sc 
bifioria. 


[2 
natione 


PLANTARVM  HISTOR. IIBER I. »jt 
natione obfervavit , fructum retinentem , donec fequente anno nova germina prebeac. 

Plerique eam effc putant,quam Avicennalib.t1 cap.xvt1.Azedaraeth appell t-Arbor in- 
quit, nota habens fru&um fimilem Nabach [id eftloto]. & nominant eam in Rechi arbo- 
rem Myrobalanorum; & cftex magnis arboribus, 

Florem Azadaraeth calidum in tertio , ficcum in fine primi , Avicenna loco memorato: racuatzs 
fcribit,& cerebri obftru&iones aperire afferit: ftillatitium verà ejus liquorem pediculosin- ; 
rerficere & comam lere, (i co vino permifto caputabluatur. Fru&tum autem pedori no- 
xium,& valdé perniciofum effe. Rauwolfius addit canes interimere,& cum cibo obijciatur: 
exquibus quidem faculratibus,Zizipham cffc non poffe conijcere licer. í 


Aot daraeib. 


PiNASTER ET ALIA RESINIFERAE, Car. XXIII. 


Pinafter i1. Auftriacus, Pinafter 111. Auftriacus. 


P Ix AsTRVM appello Pinum filueftrem, fequutus Plinium, qui Natur.Hiftor. lib.xv. 
cap x. Pinaftrum nihilaliud effe quàm Pinum.filveftrem fcribit, & quz T heophraftus 
Hiftor.Planc.lib.rrr.cap.x.de «y zoeía tradit,ad Pinum (ilveftrem tranftulit. Ejus in meis 
peregrinationibus varia obfervavi genera: terna in Hifpanijs,quaternain Auftriacis Panno- 
nicisque montibus & filvis. 
M A102 Hifpanicusjin Pini altitudinem excrefcitinterdum etiam füperat à medio ra- Pi»aferr. 
- mofüs:folia habet Pini,oblonga,binafemper fimul junctajin viriditate nigricantia, acumi- Hipeiin 
nata & poe ftrobilo pauló minore quàm Pini alatointer fquamas quib Dactu. 
eít, nucleo, molli & nullo putamine inclufo, fed tenui cortice duntaxat tedto. Caudex re- 
'&us.cortex levior & minus (cáber quàm Pini.Plurimam Refinam fundit. 
* ^ Creftit id genusiri Aquitaniajin Pyrenzis frequentiffime, & plerifq;alijs Hifpaniz locis. 
AvsrRIACVS majorduorum eftg | adcó inter fe f(imilium;ut pauci, nifi mate- Pizaferr. 
"riz czfores difcernere queant : alterum tamen genus latiore & eredtiorc clt caudice, lvio- 29 nhe 


ramisq umifert tenuibus fquamis obfitas ; qui fponte ape- 
tientibusfe fquami t entesaut pallefc plenos tenui polline j 
fivefarinà , quz levis aurz afflatu difpergitur: Ex medijsdeinde botrisnova germina eodem 
menfe prodeunt fuis novellisfolijs tenui quadam veluti membrana inclufis onufta, quz ex- 
pium trema 


32v Canort CLvsI RARIORVM 
.trema párte ante quam folia fuccrefcant & explicentur,frudus rudimentum danz;grandio- 
se jam firmiter(ad germinum bafim inhzrente fuperioris Autüni immaturo fruQtu,viridi;.- 
ramorum alas fpedante & rcfllexo. Vtrumque hoc genus Vngari vad fezj, & &àz fenyo no- - 
minant, & exco paffim in montanis Auftriacis & Pannonicis conficiunturafferes , rotz ab 
aqua ver(ata opera fedi: exalbo ctiam, quod parum ab Hifpanico majore, & folisforté na- 
talibus differre videtur fcandula,& vinearum pali. 

PaHrin — Nigriverógenus interdum invenitur triftiore arbore,contorto caudice,& in latum fpar- 

Muir fis ramis,minore adhuc quàm praccdens cono. , 

d: enu CRESCIT &adnonnullorum Auftriz montium radicesin fcopulis , & fupra Badenfes 

uim. thermasquatuor fupra Viennam milliaribus, in montium crepidine tenui gramine obfita, 
aliud quoddam genus contorto admodum caudice;divaricatisramis, quorum furculi mul- 
tó graclliores lentiorefquc funt quàm in füperioribus duobus generibus: foliaitem habet 
illis longe tenuiora & breviora, tametfi bina femper coniun&tim ex eodem tubulo in virga- 
rum ambitu nafcétia : extremis virgis botrusfive uva exiguorum iulorum veluti nucamen- 
totenuiorum fquamarum inclufa adnafciturqui non virefcunt aut flavent uc inante ditis, 
fad purpurafcunt, deinde in tenuiffimum pulverem abeunt, füccrefcente ex eorum medio ' 
novo germine fuis novellisfolijs membrana vcl veficula inclufis onufto: hujus conus etiam 
minor eft,& ebrufo plerumque mucrone. 


Pinafter 11.Hifpanicus. Pinafter 1111. Auftriacus. 


Punto tis MiNOR Hifpanicus duorum hominum altitudinem rarà fpe inflexo & contorto 
Higasww, CAudice,ut plurimum abimo ramo fo:folia illi majori fimilia, fed breviora; & diutius viren- 
tia:conietiam minores, oblongi tamen, turbinati, & candicantes , multa plerumque refina: 
infe&ijnon admodum ijs diffimiles qui Auftriaco, albo cognominato, innafcuntur: nuclei 
qualesin majore,nigja membrana contecti. Murciano & Valentino regno frequens. 
Binafarin. — PINASTER umilio Au(triacus humanam non füperat altitudinem: fed ftatim à radi- 
»tuffristit: ccinlentos& obfequentes, tametíi craffos , rugofo Que & denfo cortice te&tos,ramos divi- 
dituratque in latitudinem diffunditur: hos per fingulas fquamas bina femper ex eodem tu- 
bulofimul prodeuntia &zjundta folia am biunt,quemadmodum in Pinu &vulgari Pinaftro, 
magis tamen carnofa funt,craffiora, breviora, & obtufiore rzdita, coloreue fa 
ruratiüisvirente:ftrobili unciales fquamatim com pacti laticcisconis Baud majores, fed ma- 
gis ürbinati, redtiQue , pediculo retrorfüm non inflexo ut in predictis generibus , nucleus 
alatus ut reliquorum , & inter compadiles (quamas latens: radix craffa, lignofa , in di- 
vería tendens. : t 
Nafcitur 


(0 PLANTARYM HISTOR, LIB. L 733: 
3 Nafciturin fammis Auftriz & Styrizalpium fupercilijs , inter faxa & fcopulos ut pluri- 
arboresp . $^ 


mum,ubi bores 


Pinafter 111. Hifpanicus. Picea Pumila. 


- ArTER pumilioejufdem ferà cum fu riore altitudinis, licetin lentos& obfequentes pissfe 111; 
bragolodue UEM tc&i, nequeitain latitudi- Eífeniem. 
Ia. T aricisfolijs non diffimili deó 


ràmos divifus fit; non funt tamen adeó cra 
prio 7 mna t 


nem i 
mollianéque üt illa decidua fed immortali viriditate pradita,ut fuperiorum folia : ftrobili 
exigui & graciles,nucleusctiam pufillus & nigricans. liquorum. Solo Murciano 
regno genus hoc;idáue rariffimé confpexi. ; PETS : 
Pa ron; Pinus filveftris montana T heophrafti effep jq 
minor Hifpanicusmarina.Pumilio Hifpanicus, alterum forté Picez genus defcriptum Bel- 
loniolib.nt.Obfervat.cap.xzi.Pinum ilveftrem Hifpani vocant Piso carax. Nucum Pina- 
fii fructus Plinius Pityidas appellat.Diofcorides tamcn rimi oy vocabulum Picez Pinuf. 
Que fra&tui indifferenter uibuit: quem vim adítridoriam habere , &aliquantum excalfa- 
cientem;tuffi pe&orifdue vitijs auxiliari;perfejaut ex melle fumptum, fcribit. 

- EPinaftri majoris Auftriact inferiore parte radicibus Victniore , fiunt affuülzille pingues 

ad ignem accendendum, & lumen prabendum idonez, magn? per multas Germaniz pro- 
vincias ufüs : ftrangulat enim humor ad radices defcendeps ipfas arbores , fic utin Tedam Td. 


vertantur,ex qua affulz. Eft vcro Tedz vocabulum ópauuor & interdum arborem fignifi- 
nusfacit. Refinam au- 


catquam Plinius lib.xvi.cap-x. Natur. Hift. fextum rcfiniferarum genus'aeit.. 

temex Pinaftro indigenas colligere non obfervavi,quemadmodü in Aquitania; apud Cari- 
tabros,& alijs Hifpani locis,ubi arbores vulneranrur, cjus reicaufa, fingulis annisnovum 
vulnus (apraannotinum infigehtes; donec ad decimi aut duodecimi pedis altitudinem. 
pervenerint ,.& humor aba patte manare deficrit, tum demum fimili modo ex alia partc, 


ac deindealia aperitur. 13 ; n vrLlizu 

- Qva veró heophr.lib.rrt.cap x Plantarum Hiftor.-eízue iex Gaze verfione & vul- «ios Ibeg. 

gatisgracis codicib s difficulter ad dum judicari poff ftimo, quaridoq dem cjus 

máteriam operibus ineptam effe,& magnitudine pino minorem, minufá; erectam affurgc- 

sc fcribit. At utex melioris notz codice colligerelicet,omnium doctiorum judicio ca cítar- 

bor quam Pliniusappellat Piccam , & apud recentioresrei herbariz Scriptores codem no- ?ies. 

mitie doriaturzarbor procera, & in mete modum creícens,folijs brevibus, rigidis, & prinpen- 

tibus;undequaque ramos fingulatimn cingétibus, qui cruciformiter,& decuffaim in ar 

nafcuntur,quam ob caufam Vngari £erá240s fenyé., hoc eft cruciatam abietem nuncupant. 

Fert vero ca Maio menfe in extremisramis fing lares íulos palleícéte farina peni d Ene 
obilos 


MieefT: k jeu 3 
dum Newina. 


345 CaRnorr CrvsI gagiORvM: : 
itrobllos five conos mollibus fquamis imbricatim compofitis conftantes; purpurafcentes 
dum novelléfünt & primiim nati , dcinde paulatim in longitudinem excreíceütcs;j quz in^ 
maturis (eptem aut odo interdum unciarum e(t, fub quibus exignumalatum (emen, Pina- 
ftro fimile fovetur. l ^ 
L. Sz D & multas habet noras;ex quibus conijcere liceat, T heophrafti loco jam memora- 
Bénin toi dy dgtra cffe, hoc eft, abietem mafculam. Eam autem appellant Hifpani P150 alzar, 
Pics fativa. Germani feicbten/aliqui vot tpannen, Meminit etiam Plinius lib.xv.cap.x.Picez fativa quz fa-. 
piniam.nucem ferat. : : i d 3 
Bieapumi. — lliusautem genusreperitur,quod numquam valdé affurgit,fed pumilum manet,fertáue 
la. quzdam enta nucis pontice magnitudine;é fqu imbricatim compofitis fed in 
pungensfoliolum definentibus compacta,quz maturitate dchifcentia,concavas inanitates. 
& veluti cellulasoftendunt, à fummis & extremis nucamentis ramuli nonnumquam ena- 
fcuntur,frequentibus,brevibus,& pungentibus foliolis obfiti: fed & tota arbufcula brevio- 
ribus & pallidioribus folijs quàm fuperior przdita eft. In hac neque florem , neque frud&um 
obfervavi: & haud fcio an ferat. Videtuream C. V.Dalechampiusnon ignoraffe,fed Pinum 
Tubulum,fiveTibulum vocare.Plinio tamenTibulus Pinafter eft gracilis,fuccinctior,eno- 


Pinus tibv-— dis liburnicarum ad u(üs,pzne (ine refina. 
s 


bs 


ABIES CYM SVIS IVLIS. 


AB1E s autem Plinij con 95A«a,abics fe- 
mina Theophr.lib.111.cap.x.cftjarbor celfiffi- 
ma & formofiffima,cortice lzvi,& candidiore 
quàm in Picea, ramis etià decuffatim crefcen- 
tibus,& in latera,velut alx,expanfis, quosam- 
biuntfolia planain junioribus & bifido mu- 
crone confpicua, fuperné viridia , avería parte 
Cineracca,& utrimque in ramulis veluti pecti- 
natim difpofita, ita ut totus ramuscomplana- 
tus, & compreflus videatur: in vetuítisautem 
arboribus folia iftum ordinem (nifi in tenellis 
ramis) non fervant, nam rigidiora magisjue 
obtufo mucrone, licet pungenti, redduntur. 
Adultz arbores circa majorum ramorum ex- 
tremos quafi furculos, in fingulorum folio- 
rum alis prona parte exigua quzdá nucamen- 
taintérdum ferunt, é quibus fingulares bre- 
vefá iuliemergür, qui deinde in Hofculos ex- 
plicantür:perdurant ea pucamentain alterum. 
nónumquam annum. Craffiorcs habet quàm 
Piceaconos;obtufacufpide,latioribusq; fqua- 
. mis przditos, Cedrinorum feré modo, inter 
"quas promi luti b foliola: 
'' mon propendenrut Picearum coni;fed firi &z 
quodammodo celum fpectantes, extremis ra-: 
*miscirca árbóris cacumen folümodo nafcun-: 
tur. Tam veróhujusquàm Picez coni virent. 

Autumniinitió; & multám refinam fundunr., 
"Sub Autumni finem & liiemis initium matu- 
BA "'" riratem confequi feruntur. 

Xm 77 0 TInhac porró arbore vifeii , quod Stelin Pli- 
niusex Thcophrafto appellat,obfervavianno redemptionis humanae M, p. Lxxx11). fed lon- 
gé májore deinde copia anno M. D. 1xxxv.in vivarió Iiluftris Dn. Hyneckà Waldflain Pro- 
marchionis Moraviz non proculà Piernitz ipfius urbe (cuiusárcem incolebat) albis, perin- 
deatque vulgare vicum, baccis praditum; ^^ tocar Iiccohibo addis eoridaa 

' Tenuiores hojus atboris ramos folent Viennenfes , venali vino ante fuas edes fufpenfos: 
Nome — proponere, utaliarom regionum incolz hederam. [tali 4£ete, Hifpani z/ete, Galli $a 8. 
Sapi". Germani 2Xdiffe C'oannen Baum] Au(triaci fimpliciter € amen nominant  V.ngati fezj?. 


"bios. T 
. Mem S4Ma- 


Seis. 


f^ Lu áleuele eoy felál atr. Hed Xx i iv 0 
Larix. SE b celüiffimaetiam eft Larix à Theophrafto minimé defcripta utarbitrorinam Gazz, 
Larix nihil aliud quàm zrírvc eft ; quam prioribus librispetpetuà Piccam interpretatus eft, 
interdum autem eddem z/rvo; vocabulo & piceam & laricem fimul expreffit....— adi 
Pis" "CerEWvM Pliniusde Larice agens , ómnia illi adícribit quz T hcophraftus gre/vy tri-: 
ine "^ bvir.ut exmultislócisinter fe collatis videre licet; quorum aliquorin medium proferemus,. 
: Theophraftus Plantarum Hiftor.lib.iiYcap: vin. 190a 30 coii d é rav pem av d Gy f 76d boc, 
oU QUerai : 7rspfre uaxtd ovían ,Uyiri, vean, vrhroe, doclay QíAupa, &c.Phnius Fidositece pala 
3 znüet i VIRTUS CR 2105121 3x2 01 3»noc ollVt B5od2 DEO] 


PrANTARVM HISTOR. LIBER I. . 3$ 


libro xvi.cap.xvrii. Montesamant cedrus Jarix,teda,S& cetera é quibus refina item aquifo- 
lia,buxus;lex, &c.Rurfüs codem capite Theophr. ze(gua Aa uiv ocv i1 74v d d d x2) 7rp6- 

76poy Ay 9n, rd unm iruc aopla yrózoc dydpal m.Plinius eiufdem lib.cap.xxi.Silveftrium ge- 

neris folia non decidücabieti larici;pinaftro;junipero,cedro;tere bintho,buxo,ilici; aquifo- 
lio,&c.Theop.praterea eju(dé lib.cap.x.d'etopay d'éEytizrfruc s) dan 7r poc vivre. avsu- 

xay pb vydp ritas ei dv vy piv od dva Pag dirty. iw 7r roy dé Qa Ívivet tva Gee atis ari 

dj elc Aa Gor Gur pniYerroc v zrubpaan Üpac v arrrutid c; Plinius eiufdem lib.cap.x. Larix uftis 
radicibus non repullalat;picea repullulat,ut in Lesbo accidit,incenfo nemore pyrrhao: 

Hinc fa&um effe arbitror , ut eodem capíte perpetuam comam Larici tribuat: nam fic 

fcribit, Omnia ca perpetuó virent, necfacilé difcernuntur in fronde, etiam à peritis: tanta 
natalium mixtura eft , fed picea minusaltaquam Larix, &c. Ipfatamen experientia aliud Lericifalis 
nos docet: foliaenim , quz vicena, & pluranonnnmquam fimul ab codem cxortu é tuber- rirdiud 
culis ramos confufo ordinc ambientibus exeunt pcnicilli modo, tenuia, mollia, viridia, ijs ^ 
feré (imilia quzin Corruda tertià Hifpanicà à me defcripta na(cuntur,pereninia nó funt, fed 
ineunte hieme decidunt,& novo vere alia ex ijfdem tuberculis renafcuntür:rami longi funt 
& graciles, deorfum propendentes , in quibus uncialesconi é mollibus fquamisimbricatim 
fibiinvicem incumbentibus compofiti,ex rubro pulcerrimé purpurafcentes dum novelli & 
recentes fünt, ex ij(dem tuberculis é quibus folia prodeunt , brevi & craffo firmody petiolo, 
furfum,hoc eftjad brachiorum alas reflexo;nitentes,ut mucrone celum fpe&ent , qui alata 
parvula femina continent. 

Gracis dicitur Adpi£, Latinis Larix, Italis Zarice, Hifpanis «/4ferze, ut afferunt nonnulli, Nemin» 
nam nullam in Hifpanis nafcentem videre memini:Gallis C24 e/eze, Germanis £ercboibaum/ 
Vngaris vérás femyo Ubol terebintina lgzión. - 

Illud autem animadvertendum , Vngaros omnibus arboribus coniferis jam memoratis 
feyó nomen,quod proprie apud eos Iuniperum fignificat;adfcribere , quia folium fpina fi- 
mile & quafi juniperinum habent d 

MAx1MA porrócopià, harum arborum plerzque crefcuntin Viennenfi faltu, tum alijs 
montibus Alpibus vicinisatque etiam in ipfis Alpibus, cxceptiscarum fummis jugis & fu- 
percilijs ubi nulle.przter pumilionem pinaftrum priore loco defcriptum,perüftere poffunt. 
Cicícunt & plerifque alijs Germani & Bohemis locis, fariüs tamen Larix. 


Abics marina Belgica. 


Vinetorum pedamenta & pali Viennéfi agro 
ex abiete fiunt, atqueetiam ex Pinaflro, quem 
album ipfi cognominant:circa Neapolim veró, 
RE & fupra Badenfes Thermas, totoque illo tractu 
: ex larice (nám cà abündant) vt quz corruptioni 
5niniis fit obnoxia. : 
— -Fiuntitem ifticex laricc longiffimicanales, c,,,7, » 
te&is fapponendi & aptandi,ad pluviam & im- Zarzemirz 
bresexijsdecidentes excipiendum , funtenim Jes. 
commodiffimi: nam cüm firma & folida mate- 
rie conftent, diütiffime folis ardoribus , & alijs 
acris injurijsrefiftere poffunt, nec findütur, aut 
vitium contrahunt , eajue de causà non picis, 
hon alterius rei indu&ione egent. Horum ma- 
gna copia Viennam advchitur quinquaginta 
pedum aut majore longitudine. 
v 1 plura de Coniferis arboribus cogno- 
fcere volet;Petri Bellonij libellum cui titulum 
fecit de Conifetis arboribus & perpetua fron- 
de virentibus, cum ijs quz Matrhiolus in pri- 
mum librum Diofcor:discap. de Pinu & Picea 
commentatus eít , atque cum alijs qui poftea 
fcripferunt conferat. : 
ARIETEM veró marinam :r- Theophr. 4tepri- 
Plant.Hiftor.lib 1111.cap.vix. defcribit, videre 472p. 


non memini,& mihi ignotam fateor: dicus 
enim & Abietis hiftoriam confudiffe videtur, 
onddplde d. 


multafq; quercuit fc exif que 
Abieti , autejusgeneris arbori marina: mclius 
fortaffe convenirent. n 


4 À Meminiautem poft meum ex Hifpanijs re- 
ditam obfetvare annis fexagefimo fexto, & fexagcfimo feptimo fupra milefimum & quin- 


gentefimum in Flandriz orá maritimáà varias arbufcularum formas Oftrcorum xx y- 
: i tulorum 


36. CaRorr: CrvslI gnARIORVM 
4bia mari- tulorum conchylijsadnatas, quarum — Aliquz Abictis figuram ita referebant , ut pumi- 
?^BUPO. ly Abietes viderentur, ramulis ordine utrinque difpofitis, fed fragilesadmodum, & pufillae, 
raró palmialtitudinem excedentes, ex mdi veluti fquamiscontextz, nonnulla omni- 
noplanz , in orbem prominentibus ramulisalize, zem 
Cupreffus Aliz Cuprelfos ita emulabantur,ut fatis mirari nequirem Providentia divinz opus & at- 
marina Bel vificium,ramulis frequentibus in orbem, fed nullo ordine nafcentibus, & furfum fpectanti- 
MIS buscupreffinorum foliorum modo efformatis, Harum tametfi aliquot annis inter chartas 
adíervatarum & compreffarum rami,fi in vitrum aut aliud vas aqua plenum inijciantur,fta- 
tim fefe explicare & in orbem diffundi, (eque fürrigere incipiunt: ead; adcó de caufa pifca- 
torum vulgus fatis obfcoenum illis nomen indidit. 
Plures adhuc collegeram , fed cum plerifque alijs Naturz miraculis incifltà repofitasà 
Divo Maximiliano 11. Viennam evocatus;in Belgica reliqui,nec ad manum habui ctr hac 
defcriberem,nec etiam ab co tempore confpexi, idcoQue earum hiftoriam dare nequeo. 
' :HanvM autem marinarum plantarum, uti & reliquarum ftirpium , atque omniü Na- 
turz miraculorum diligentiffimusobfervator erat Illuftris vir CarolusàS.Audomaro p. m. 
Dn.de Dranoutre, Moetkercke,&c.Dynáfta. 
rkama, — SE D & anno M. D. xcv. inter rejectamenta repertas, maris littore arenofos pns non 
Tas bes"* procul Lugduno Batavorum alluentis , quatuoraut quinque plantulasconfpiciebam con- 
chis Tollinarum adnatas, graciles valde, digiralis aut majoris longitudinis, in breves & fal- 
fügine obductos ramulos divifas,quz Myricz vel Eticz ramulos mirum in modü referrent, 


ARBOR VITAE. CAP XXIIII 


arboris vita 


A DMopvM ipu eft ea arbor , cujus ra- 
hiftoria. 


mum híc expreffum damus , perpetuó viret, 
caudice eft re&to;aliquot orgyias altojnodofo,pau- 
latim fuccrefcente, cortice ex rubronigricantc, li- 
gno duro ; frequentes habet ramosin alarum for- 
mam expanfos , qui inalios ramulos planosalter- 
natim élatere füccrefcentes diviti,denuo in multa 
oblongafoliaé numerofisfoliolis,quaternis fimul 

' fempercompofitis conftantia expanduntur: flores 
Vereextremisfolijs p ] dmodum in 
Cupreffo, pufilli, lavefcentes, quorum nonnulli 
deinde inexiguum fru&um pinei nuclei magnitu- 
dine efformantur , coni modo fex fquamuliste- 
nelliscompacti, initió viridem, deinde pallefcen- 
estem , poftremó ubi plané maturuit, nigricantem; 
quaterna plerumque femina paleacea, medio (in 
quo medullaacris & amariuículi faporis) paulu- 
. lumextuberante continentem. Tota arbor gravi- 
- terodorata eftreliq g longe fuperans 
odore,quem, fiquis folium nonnihil duntaxat di- 
gitis confricaverit, faciléeluere non poffit. Hunc 
autem non mod viridis ex fe exhalat , fed ctiam 

multis jam annis excifa & reficcata retinet. ; 
Primüm mihi confpe&taeft hzc arbor in borto 
Regio Fontaine belfeau ,non procul Aurelia Gallo- 
rum, có ex Ameticz Septentrionali ora, Cazadas 
di&ta,dclata,Gallorum Imperium obtinente Francifco hujus nominis primo, litteratorum 

omnium fummo Macenate;nec anté;ut exiftimo ,Europz cognita. Deinde apud dodLiffi- 

mum virum Nicolaum Raffium Regischeirurgum celeberrimum , eumdemque omnium 

Naturz miraculorum ftudiofiffimum & peritiffimum , qui primus mea opera eam Belgio 
communicavit, ubi nunc adeó frequens eft, ut nullus fit rei herbariz ftudiofus, qui eam in 

fao horto nonalat: inde porró in plerofque Germanix hortos tranfijt: facilé enim rami de- 

pa&i radicesagunt , quemadmodum fzpe füm expertus , praefertim loco umbrofo & fertili 

pinguid; folo. Nafcitur etiam fe mine: fed tenellze plantz ante quàm in ramosdividantur &£ 
erhicentit Oxycedrum , lunip j primtüm enatas admodum amulantur. 

Frigoris patientiffima eft:hieme tamen fufcum & fuliginofum coloremc hentibus fc 

lisque novo Vere priftinum nitorem & viriditarem recipiunt. —  — AS 
À p quam arborem veteribus ens referenda fit,nonfaciléquisconijciat. — 

SiaTheph. — Plurimi 9/4» quam Theophraftuslib.1111.Plant.Hiftoric cap.1.montium cacuminibus, 
locisque algentibus gemi nafci tradit , effc exiftimanr, & cujus lib.v.cop.v.meminirin 
hzc verba: I hyum ab alijs Thyaappellatum,nafciturapud Ammonis fanum, & Cyrenenfi 
agro,forma Cupreffo fimilis;ramis;folijs,caudice, & frtQu: vel potis ceu Cupreffus filve- 
flris; Multactiam ubi nunc urbs eft : & tradunt conrigrationcs bafilicarutn adhuc — 
nulli 


Natales. 


PLANTARVM- HISTOR. LIBER L |^; » 
Re. st uiedini obnoxium effc hoc lignum. Crifpiflima verà cjusradix, qx qua praci- 
ua opcra fiunt. 
Anguillara porró T heophrafti Tbyam nihilaliud effe cenfet,quam Sabinam primam,i- 
ve vulgarem. Sed licecSabinz genusinveniatur bacciferum: cjustamen fru&tus,juniperi S4/iralat- 
vulgaris frudu non major, valdéab(ümilis e(t cupreffino, cui Tliyz fructum T heophraftus ^f^ 
fimilem facit,quemadmodum & totamThyz plantam cupreffo.Et facile in doctiffimi Gui- 
landini fententiam problematis 1x.& x. defentione concefferim, plurimum ad I hyz hifto- 
riam à Theophrafto proditam accedere arborem fui generis Cupreffo fimilimam in Syria, 
Habhel frudus 4Egypto, & Arabia nafcentem, cujus fru&us A4£/e/toto Orienta. Abbet, 
nouffimus , pilularum Cupreffi magnitudine, colore rufo in ni- 
grum declivi. Talem veró Habbe( nomine infignitum, fubanni 1144. 
A. M. D. LXXIX, initium cum alijs plerifqueexoticis mihi dabatdo- 
/5 3 €iffimus vir Bernardus Paludanus Frifius,nunc Enchufianus po- 
Y^ ^, f liatros,& omnium rerum naturalium (quib pliffi mu- 
X. fixum refertum habet ) peritiffimus;é peregrinatione fua Syriacà 
& JEgyptiacà redux: quá decausiillius iconem lectoris oculis 
d hic fubijciendum duxi. 
* Pliniusetiam Naturalis Hiftorie lib.xi11.cap.xv1. Thyz meminit, & pleraque ex Thco- 
phrafti loco jam di&o defümpfir. 7 : 
Nondef(üntquiadarborem Brutam (de qua idem Plinius]lib. xit.cap. xvt1.) referant, Brwarij. 
Petunt;inquic;in Halimaos arborém Brutam.Cupreffo fuf fimilem , cxalbidisramis , ju- 
cundi odorisaccenfam , & cum miraculo hiftorijs Claudij Cafaris przdicatam. Foliain- 
fien ere potionibus Patthos tradit,odorem effe proximum Cedro, nien jue ejus contra 
alia ligna remedio. Nafciturultra Pafitigrin in Éinibusoppidi Sitaczz, monte gro. 
H &c quidem arborad Cupreffum nonnihil accedit: verüm ramosfurfüm non attollit 
quemadmodum illa,fed in planas veluti ala&expanfos,ut dixi,in latitudiné diffundit. Hujus 
item folia tametfi cx foliolis fquamatim compadta,omnino plana fünt,non rotundauti Cu- 
p'reffo, Iunipero maiori, Sabinz: nec rotundi ante c l , quàm in ramos 
excrefcant. 
Galli arbre de vie , hoccft, arborem vitz nuncupant, nefcio qua ratione du&i; ni forté Nomina. 
ob immortalem cjus comam, quam tamen cum multisalijscommunem habet , aut odoris 
cjus vel iam quam falubrem effe exifti hocnomen indiderint. Vulgus Herba- 
riorum & Thuiam & Arborem vitz appellat. Nonnulli plura Thuiz genera conítituunt, & 
hancatboremtertium genus effe volunt. noto eni od vg 
N o u dubium eít,quin ad pleraque fit utilis : nemo veró illiusfacultates noftro evo pro- 
didit,quod fciam.Cüm tamen magnam habeat partium tenuitatem, &amaruícula fit, ve- 
j npe 


rifimile esed Map (lümeno iua: preditam, 50 i d6 32 
Haw porràdefcribere videtur Oviedus lib.1x.cap.xrrtrchis verbis.Sunt preterea none sr Fili 
nullzaliz,quasi bores recenfeo, craffitudine & longitudi: Ir: Pini, cujus folia /oils. 


Hifpanicam filicem plané referunt;tametfi longé majora:ejufdem tamen formz , ut vidcli- 
cct (ingula folia é multis folijs fimul connexis conftent: Habent igitur ille arbores folia ve- .: 
rz: Filici omnino (imilia, fatisviridia: & magnaex partein torrentium ripis& convallibus 
humidis fponte nafcuntur, 


dvNIPERYS C "UA p xxVi 


quein duo genera veteres cohftituüt, majus & minus. Diofcotides unitis fru&dtum nu 
cisjuglandis magnitudine interdü augeri,alterius nucé ponticam aequare ait: cüm tamcn 
reliqui lunipero fructum non majorem quàm myrto tribuant: fed nec ipfe cap.de Cedro; 

VzRvM dc uniperocujus defcriptio à Diofcoridis interprete tanquam notha rejecta 
eft,primüm agemus, deinde de altera cui fpina ipro folio eft. un 


luniperus,quam maj appello frutex eft E n altitud raró fuperans, Caül-. fo»ijeri ma- 
pina Lbicóed isa jouer scias prdito,ícab icexfolia habetearnola & ex con- jerihifferit 
tinua quarernorui fóliorum'miutuóc ferie comp dniodum Cu- 


Hash. 
xeffus; flores Iunipero vulgari & Oxycedro fimiles, flavos, fcd extremiisfolijsinfidentes ut 
1n Cupreffo & T huia: quibus füccedic fu&tus baccarum myrti maguitudine;rotundus,pri- 
Anim viridis,deinde ad phoeniceum:colorem tendés;qui maturitate nonnihil mollefcit,fa- 
d & odore Iuniperi baccis fimili,qui tria auc quaterna , vel etiam plura grana oblonga & 
iata haber , medüllam albam'& refinam olentem continentia: Vete floret; fru&umQue 
diu reti quàm máturefcat; uti Iuniperus. Primim femine natus hic frütex,& adhuc 
tener;folia habet omnino diffimilia, utpore quz alterius juniperifolia zimulentur, mi bre- 
'viora& phlsewlien effent: cim veró jam tertiumaut quartum annum ans rotunda 
& cupreffea folia efformare incipit: üt inferiores rami pungentibus & acurisfolijs, fammi 
vero obtufis & rotundis onufti interdum confpiciantur. Quam phofim nifi quis 
diligenter obfervaverit,facilé inerrorem induci poffit, ut credat adolefcentem à jam adultà 
diveram plantam cffe. i i3! iig 
É D Nasci- 


38t* CamxmrtU crxyslmWwmeróktvM 


* Tanfperus májor Diofc. : TIuniperus Alpina, 


NA "a4 UA 7 ES 


NN 


Natales. Nascirv & ad Thyrrhenum mare: nam inter Cal 
Galliz Narbonenfis ora maritima obfervabam. Pi bv 
:O er1ME convenithicfrutex cum Iunipero majore; quz tamquam fpuria € Diofcóri- 
dis codice ab interprete rejecta eft,utdixi. Ejus vero hzc eft defcriptio. H 
pujeru.  IvwiesKYs majorquamaliqui filveftrem "rhe appellant;alij Mnefitheum;jalij 
major Dis. Acateram;Rortiani Iuniperum,vulgó cognita eft ; Cupreffo fimilis : afperis maritimifqy lo- 
cis plerumquenáfcitür,eafdém quasfupradiGa [videlicet juniperus vulgaris] vires habens. 
Codi Pha. — IN 15 1 fort&ad Cedrugi minorémaltéram ; quam Theophraftus & Plinius phoeniciam 
sica mimr- vocari;folioab y dro differre,odoratior T ffe (cribunt;utcerte hec eft;referre malir. 
Lniprimas Ex Neotericisnónulli Sabinz bacciferz nomine appellarüt; cü neirà Sabina n 
joris cr Sabi- baccifera,plurimüm differatodore & forma: nam Sabina gravis odor; hec Iunipero vulgari 
mibacifÁif- cio m odoratior:Sabinarextremi rami in acuta folia plerumque definunt; conéra veró hujus 
fuit o tua funt; Sabinz item baccz maturitate nigrefcunt,minorefi funt quàm hujus, quz;,ut 
fuprà dixi,pheenicei füntcoloris.Sunr etiani qui Oxycedrum folio Sabinz appellant; Gálli, 
Bellonioteíte,/er&iz, quà nonnulli magno, inquit, errore pro Sabina utuntur; Nec defünc 
qui T'huiz primum genusfaciant. Exejus fané odore & fapore colligere licet fimilibus vir- 
tutibus przditam effe cum vulgari Iunipeto; à i3 615air VRM 
duniperus. E 4 porró luniperuscui fpina pro folio eft,vix totà Lufitaniá reperitur, Caftellà veró no- 
pete d và admodum frequens eft: fed ca praefertim quac celfior & arborefcens fupra Segoviatm;qua 
Gurhrdih- 1 de Madritium itur,utiftictrabes & &dium contignationes incolz fibi fülinocubs "mecint- 
merito Plinius lib. Natur-hiftor.cap. xv1;cap. xxxix. dixerit haric in Hifpania vaftàm nafci. 
Scd & in Belgio &plerifque Germanic locis vulgarem juniperum in juftam feré atboris ma- 
gnitudi xcrefc (ervabam,prafertim in hortis& cultioribuslocisnatam. |. ^ ^ 
- AL 1A M autemelegantem Iuniperüi pangentibusfolijsiit Auftriacarum Alpium qui- 
bufdam jugis mihi primiim obfervatam hícadjungam. ;iEgdtoqriud S300 95 s10n 
ees — Cubitalemaltitudinem can dit fed depreffaeft;/& quafi humi sr eee. 
sime — Craffioribus& breviorib ft. is quàm vulgarisjlentisetidm, fractu contumacibus, 
& contortis: ténellos ramosambiunt terna folia; qualiter femper nafcentia , ut in vulgati, 
verüm latiora,breviora;craffiora, nec miniis quàm illa pungentia, colore interius excarru- 
leo candicante,exterids viridi: fl nonconfpexi:frudumautem in ramulis geftat vulga- 
ri fimilem,;pauló tamen (vt mihi quidem videbatur) longiorem, anté quàm plenam maturi- 
tatem confequator: deinde,übi maturuit;nigrum;ejufdemqQue cum illofaporis. ^ ' 
Natales. Crefcicin fcopulis Durrenftein & Etfcheri , quibus duntaxat locis i ieb — 
menfe 


ab 


Pra4NTARVM-HrI mol LIBEK I. 


239. 
menfe pauculas ftirpesftuidtu maturo & immati ftas.Guft indicabat , facul- 
tatesà vulgari non abfimiles poffidere. 

VvrcaAxkis porró Iuniperus Gracis ZpuuSoc, Germanis $ b Mterbatim/ Nomina. 


Gallis Gizeure , lalis Gizepre, Hifpanis Enebro, Vngaris TevifLes fenyá.. Ejus bacca gracis 
dipueu Sd ss, galliseraiue de Genenre, italis Granedo ds Gimepro, hifpanis Neurin as , germanis 
Sremetbecr. 


OxvYCEDRvS.: Car. xxvi. 


: ibt 


LY J 
— 


) : E gnaex parte contorto ut illa caudice , inter- 
" AES. TW dum etiam in arbufculam excrefcens, cenui &z 
// SN | / rufefcentecortice: folia habet Iuniperi vulga- 
3 7 ns modo pungentia, aliquantulum tamé lon- 
uA "w giora & rariora, terna femper circa ramulos (i 
c / 7 mulnafcentia uc in lunipero: fructum initio 
(ieu viridem,deinde flavcícentem, poftremó, cm 
NE e maturuit,punicci coloris, Iuniperi fructu mul- 
S SEN 
/ 


tó maj 
dine zquet , & tuberculis quibufdam ; veluti 
fquamarum rudimentis obfitum, riucleos tres 
aut quatuor inzquales continentem , majores 
€ » ^4 quàmin fuperiore, medulla intusalba. Floret 


jut interdum avell magnitu- 


arborum magnitudinem &altitudinem inter- 
dumzquat, trunco humani corporis craffitu- 
dinem zquante, exquo, veluti ex trunco Iuni- 
peri, quz fimul cum ifto cadem altitudine cre- 
fcit, zdium trabes. & contignationes incolz 
faciunt. 1 
I(tic porró in ejus ramis menfe O&obri ena- 
^. ^ tam plantulam obfcrvabam digiti longitudi- 
dr nojinftar vifi fàm;geniculatam,viridem, 
1 ü ramulis miri erecen- 
: js tcr natis ,fiveejusp quam nonnulli Sali- 
corniam, Mompelliani marinum Semperviuum vocant, fed paulà minoribusconftantem, 
:quorumextremis aliquando inharet vcluti fru&us Mufci , qui inatboribusaut faxis nafci- 
tur fru&ui perfimilis; Acido & valde ad(tringente guftu cft cota hzc plantulaOxycedro,vc- 
luti vifcüm it lij bori nnafcen D Eus ; 
Tutosunasrvs hunc fruticem ó£uusdpor se) xsdbor 2uxky appellat Hiftor. Plant. 
lib.tir.cap.xii Plinius.eum fequutus, Natural. Hift. lib.xir.cap.v. Cedrum minorem Ly- 
ciam & Oxycedrum. Nam quam alij pro Lycia exhibent,nihil aliud eft mco judicio, quam 
-novella majoris luniperi, five Cedri minoris Phoenicia planta,quz baccas proferre non fo- 
Jet, donec Tamaricis five Cupreffi folia contraxerit, licet non cfint, qui quartum Thuiz 
genusex ea facere non vereantur. Minorem autem Phoeniciam voco;ad majoris Coniferz 
quz & Cedrelate Plinio eft, in Syria, Phoenicia & alijs lociscrefcentis differentiam .Hifpa. 
niautem Oxycedrum à lunipero non difcernunt, fed codem nomine Ezebre utramque vo- 
cant Narbonenfes Galli Cade appellant,& oleum ex eo confe&tum Jail de cade capitis ma- 
la (cabiei, quz illis 2afc/edicitur, pecorumque fcabiei & ulceribus, quibusà tonfurà non- 
numquam infeftantur , adprimé utile. Idem oleum, quod cedriz fimile eft , Hifpani 


«Atieraappellant. 


OMrRICA. Car. xXvVIIL. 
X V o Myticz genera Veteres nobis prodiderunt , filveftre unum , aliud fativum five 
domefticum. 


M vRtCA filveftris magna ex parte antummod4o fruticatinterdum in vaftam arborem 


Mz I NIPERO feré fimiliseft Oxycedrus, ma- Osee»; 
I 


Vifeumin 
Oxyetdro. 


p 
Cedrus lycin. 


Cedrelate, 


Myrita fil 


adolefcit:fcabro caudiciscortice,ramorum veró pumicante: folia habet Cupreffi,aut Erica: vera. 1. 


humilis vulgaris, coloris ex viridi dd cinereum tendentis: foresextremis ramis in oblongis 
pediculisconfertos & racemarim compattos , exiguos, foris purpurafcentes, cm cxpanfi 
funt ,candidos, quinque foliolis conf qui deinde in exiguum femen tomento invo- 

"rd : D: lutum 


Natalis. 


Myrica fil 
iiri VI. 


Natales. 


Tempus. x 
S j 


Myrica fa- 


diua. 


40« C4xorr CrvsI gAR 108 VM - 
"Myrcafilvefiisr. — ^ Myrica lvcftris 11, 


"1 D23ED23 M VM 
RJ 


MC EIE d ! 1 2 *: : 2 ut 
: A — exiguisveluti valvis incli(um, quibüs maturitate dehifcentibus ef- 


"e 
r 
fluitür in alice. Populo & fimilibus. Ter plérumque in anno floret;vere; arftate, autumno: 
recentibus floribusí jam fcensfemper fübfequentibus. Hanc Plinius intcr eas 
1ecenfecque nullum fructumjimó ne femen quidem proferunt:cim tamen Diolcorides il» 
li fru&um tribuarcompagemufcofum; ^05: : j 
-:; Nafcicurplerümque juxra flumipa;aliquarido fatis etiam proculab illis: Obfervabam & 
inNarbonenfi GalliaftagnoVolcarum vic fquam tamen ampli .videre RT 
niquàm fupra Madritium Regum Hifpaniz Regiam,planicie multis huju(modi arboribus 
educ iid procul abamnitim Xérania &c Hehsres c tn entibus, fub Compl Hifpa- 


nis 4dÀcalad ;quàd fluvius Henares cam urbemalluat: magna tamen 
ilbzarbores; quashominis ulnaam ple&tivix potuiffer ; diverfum florem non feruntab co 
quiin fruticantibusd xattatbaricibus provenir. Frequensctiam.hec eft Belgicis hortis, 
-Nufquam eam neque inH;fpauiajieque in Gallia;perpetua coma virentem vidi: fed no- 
vo verc tingulisannis nova fol ermiria profe ; 


AL1VD. hujasfilveftris genusin Vannonis tiafcitur folummodo fruticans , nec unquam, 
veluti fuperiüsarborefcens:'bramam eciam ferc, & riguis ut gallicum & hifpanicum gau- 
det:craffiores huic funt virge;folia craffiora & latiora: fingulisannis novos furculos produ- 
citcabirales, virides, ut plurimum définerites in quandam fpicam palmaris aut femipedalis 
longitudinis , éfloribus exalbo purpurafeentibus, majoribus quàm in füperiore , quinque 
etiam foliolisconftantibus:confertami: ijs füccedunt oblongi & mucronati caliculi;qui de- 
hi "p tes ops PEN and majufcu m foli r v fur: 


ES 
alis: 


ur- 
nm 75 m 


losan 'u alijramuli exiguisfoliolisonufti. is ? 
n famen Drafen , ante D.Hippolyti urbem, vulgó Gant'Ddtet nuncupatum, 
o&oà Vienna Auftriz inferiorisurbe miliaribusdiftantem;creícitadamné etiam € ewartge 
oppidum Hors. eue rdi Neapolim Auftriz miliaribusprafertim àrenofisillis 
q r J inundantur, "ma 
Floret Maio & Iunio, ac deincepstota fere acftare flores & femen proferre non definit. | 
uic fimilem;quibufdam G locisad Rhenum fluvidi, & in Tyrolenfi comitatu 
nafci intelligo : frequentem ctiam vidi ante paucos annos Londini Trenobantum inali- 


«quot hortis. 
SarwAM;quam Diofcorides mitiorem vocat, & in Egypto Syriaque nafci fcribit, fructu 

Gallz prox:mo,guftu adítri jusetiam Plinius meminit, conípexi. 
Bclloniusobfervationum lib.ui.cap.xxv.& xavii1. in ZEgypto fc vidiffe ait magnas qi 
; 1s My- 


PtAN TARVM.HISTOR, ,L1B. f. AE. 

res Myricz gillam ferentes;ab Arabibus hujus temporis cbermafel appellatam ,magniBlim dris A. 
in medicina ufus: fru&um véró arboris effe negat, fed exc | potis fatur his Déc Lut 
verbis. Tamaricesin ZEgypto locis humidis &aarenofis ficcifjue indifferenter nafcuntur, (i, 
illarum enim (ilvule perinde in aridioribus locisreperiunturatque in humidis littoribus. Eze 
autem excrefcentià,quam gallam nominavimus;ad ftz funt, ut parum abfit quin ra- 
minimio pondere rumpantur. à : ; HE 

VocarvR aütem àGrzcis uvpfzr, Plinio Myrice, Tamarix & btya filveftris , officinis ss, 
Tamarifcus, Hifpánis Zaray , Gallis Zamar:que , lalis Tamarice, Germanis €&amarifcben 
baum obcr 6oltj. 4 A cs 

ForioRvM Tamaricisdecóctum ex vino & acéto,lieni indurato prodeffe, teftes funt racaltater, 
veteres medici,& ipfa etiam experientia: atque in eundem ufum potorios calices ex ejusli- 
gno tornari € quibus bibant lienofi:multis al1j5 infuper tijorbis utilem effe Tamaricem:ma- 
jorisgallam cruentis cxfcreationibus , & cceliacis in potu dati , & contra profluvia femina- 
rum,regium morbum, & phalangiorum morfus : illita tumores inhibet : cortex in eofdem 
ufüsadhibetur. Dzcodum foliorum cum vino potum lienem abfumit; multaspraterca 
alias facultates huic frutici tribuir Diofcorides, & Plinius. AT 

Memini etiam Francofortum ad Moenum adferri folira doliola € Tamaricis ad Rhe- pisa à 
num nafcentis ligno concinnata , ad fextarium dimidium forté capacia , nonnulla etiam "rice f» 
pauló majora;quibus contentus liquor lienofus profit. ". 


EnicA Corsfolion — Car. xxvi1tI 


aA R tca M Diofcorides lib. t. Myricz imi 
a E lem facit, longé tamen minorem : libro 
7-7 PLanedd veró rii; Corin folió Ericz pitiguiore acmino- 
e j re.Plinius Natur Hiftor.lib.xxiTi1. cap. ix; fru- 
eA A ticem effe feribitnon multüm à M yrica diffe- 
unc tenrem, colore Rorifmarini & petié folio. Ex 
quorum fentencijs colligi poffe videtur , plura 
eff: Erica genera, uccerte füht : quemadmo- r,;,, jura 
dum ex iconibus & earum defctiptionibus fub- «fiera. 
jc&is videre licer. 
Pii vM itaque genus Ericz fimile eft My- ,,;., Mjri- 
^«ticz , & Seprentrionalibus regionibus maxime fon. ^ 
familiare; locis incultis, raró fupra cubiti altitus 
dinem affurgens , pl que minus, tenuib 
, ramis duris;lignofis,fruticofum,colore ex nigro 
rubceícente : cquentia habet folia, é foliolis 
ai; isofitie confi: . 


t 14, uti Cu. 
preffus, tamarix VA fimiles, viridiaadmodam, 
Pw temporis fucceffu in ramulosefformantur: 
ores fecundüm ramulosà medio ad (ümmum 
vfque p pendent bulláti q »modo, qua- 
ternisfoliolis conftantes,clegantiffimo purpurae 
dilutioris colorejinterdum etiam fed raró;albo. 
Bisquidem floret : fed majore ex parte Autüm- 
notantüm,licet norinumquam etiam vete. Ra- 
riüs provenitin calidioribus regionibüs. 

Iítiperomnia fimilem plantam,fed paulà cla: 
tiorem.folijstomentofis & incanis;pauló etiam 
dilutiore flore invenicbam incultis, fupra Win- 

à deforam Regum Ángliz Regiam, locis. 
. . : LTERVM Ericzgenus diverfo à füperio- £riz cora 
te eft folio: etenim Myricz folio non tefpondet, fed Corin, foliorum forma & fitu admo- felie. 
dumzmulatur. Iítiusautem gencris multz funt fpecies, itudine, foliorurn & florum 
forma,coloreque,interfe differentes. || 
RIMA,Oomniumquas vnquam corifpexi maxima , h Iticaditiem interd 

füperat;fruticofa admodum,ligno duro, exrübro nigricáre: folijsexilibus & brevibus,qua- 
ter di 'obfidentibus, guítu admodum adftringente , flore copiofo, racematim 
P cupante, ut int majores rami pedalilongitudinconufliconfpi- 55 - 
ciantur: eftautem isflos concavus, veluti exigi ymbalum, oblongus , odoratus, pul- 
cher, albus. 

Nafcicuri Lufitaniz folitudinibus inter Vlyffipoaném & Conimbricam celebrem ejus 
Regni Academiam : inveniebam etiam citra Tagum decimo ab Vlyffipone miliari, inde 
Hifpalim profecturus. FlorecN bri,D. bri, & [anuario, hiscnim menfibus &ob- 


fervavi &legi. | l 3 
s D; ALTERA, 


r SS : Canori Civsl gAni08 vM 
Erica Coris folio 11. i Erica Coris folio 111. 


N 


ALTERA, cjufídem feréaltitudiniscum prima, 
"etiam fruticofatenuioribusramis tamen, ejufdem 
*' cum füperiorecoloris , exilibus fimiliter folijs qua- 
""rernisramulos fimul ample&entibus, quorum ex- 
"trémis oblongiu(culi flores infident fuperioribus 
*'"- fimiles, colore purpurafcentes, Totactiam adftri- 
ionis particeps. à 
Provenit ijfdem quibus primalocis , illa ctiam 
"ftequentior,& eodem tempore florens. 
2." Non multüm illi diffimilis, quz Narbonenfi 
agro frequens, longiore paulà & copiofiorc eftfo- 
Io, flore purpureo, minore , & extremisramulis 
confertim ftipato , cujus iconem exhibere videtur 
Clarifs. Matthiolus: ; 
TEnT1A illis perfimilis, pauló tamen humi- 
Iior,aliquantulum majora & latiufcula, nigriorad; 
habet folia , quaternis ordinibus circum ramulos 
"nafcentia:plurimos flores per intervalla fecundum 
l longitudinem nafcentes, faperioribus 
forma fimiles,berbacei primiim coloris, deinde ex 
albo purpuraícentes. Tota etiam adftrictoria facul- 
tate pradita. t3 es 
Supra Vlyffiponem frequés inter füperiores,plu- 
fibustamen locisoccurrit , ut etiam citra Tagum. 
Floret Decembri & Ianuario. 
V ART A etiam fruticofa eft, duorum cubito- 
rum altitudine , nonnumquam amplior, feum li- 
gno, tenuibus & minutis folijs, utin Corruda pri- 
ma feró,vitidibus,quz iri deficcatis nonnihil ramis 
: facilé defluunt : iftius flos reliquis minor eft, cavus 
etiam&herbacei coloris. Extremis ramulis capitula é multisfolijscompacta nonnumquam 
gignichis nó multüm abfimilia, que in vulgari & duriore Thymoaliquando dirus 
ü ; 


OMS Ei ? » 


PLANTARVM HISTQR. LI8. I. 


" Etica Corisfolio v. Eríca Corisfolio vj. 


..; Vulgaris admodum hac eft toti Hifpaniz; 
Lufitaniz & Aquitaniz: nam fpatiofisillis fo- 
litudinibus,& incultisinter Burdigalam & Ba- 
yonam locis, que vul Serres de Bordeaux 
nuncupantur, nullum fere aliud virgultü con- 
is De fici Nan ad, Galliz, 
conficiendis fcopis maxime idonea. Verno 
tempore & fub hicmem floret. 

QvriwrA minorelt füperioribus , cubitalis 
, Videlicet ut plutimüm altitudinis, ramis graci- 
 libusfruticofa,quosterni per intervalla ramu- 
jj, liambiüt,ternisfolijs admodum exilibus cir- 

|. caillosdifpofito quodam ordine & ferie na. 
Ex fcentibus: flores plurimos habet fuperioribus 
7x paulo majores coloris purpurei obfoletioris, 
ES. confertim circa ramulos longis pediculis in- 

E recul Lütamielocis prs VIy 
Y ncultis Lufitaniz locis fü iponem 
frequens.Florebat iftic Membri. dm 

$. xTA admodum (fimilis eft quintz, pau- 
lótamé humilior, neque fruticofa, (ed omnes 
ferévirgas(eu tenues ramos radice proferens 
fingulares , cincticeo cortice obdu&os , quos 
,:: ferie quadam ambiunt ramulorum rudimen- 
ines y 12, feu germinaé multis folijsconfertim na- 


S eL v. fcentibusconftantia, nigrioris quàm alterius 
AS c CK . " coloris: flores concavi, quintz floribus forma 
-S958 Ss "3 D E SCOBE dc 
1t?» 4K Sy. fimiles,elegátiffimi faturatioris purpurz colo- 
S n Wr ;* ris, élongiufculis pedicellis verticillato ambi- 


ex Voy uP tuperintervalla, &é fummis ramis depédenc. 
Naícentem hancvidiin Caftella veteri Hi- 
' fpaniz, fupra Lutctiam Galliz,& inAnglia fupra Windeforam menfe Septembri fl 


SEPTIMA 


- 


Yi. 


VIII. 


VM Canoni Crvsl RARIORVM 
SreriMA multosteretesl Que procumt ramos habet , pedales , interdum 
etiam cubiralésex atro purpurafcentes.Hos plurima gracilia ambiunt foliola , Tertiz folijs 
pené fimilia, pauló tamen longiora. quaternis plerumque, interdum quinis verfibus ordine 
difpofita adítringente guftu: ofculi in fammis ramulis oblongi,concavi, purpurei dilutio. 
riscoloris,ex quatuor foliolisejufdem feré coloris prodeuntes,qui maturi & reficcati ,nigri- 


cans & minutum femen continent: radix dura lignofa, in diverfa tendens: ipfi tamen pro- ; 
(^ue É 


cumbentes rami, humique diffufi;tenues cap Que fibras quam agunt. 

Copioséadmodum creícir fupra Cerbof in afcenfu &xrtenaléet magno miliari germanico 
fupra Gamingam: inveniebam etiam inter faxa & fcopulos in ipfis Durarftcin &incalsen atque 
aliarum Styriacarum & Auftriacarum alpium przaltis jugisubi funi & ctiam ferius floret. 
Inter Pragam & Noribergam ctiam Iunio florentem cub en anno M. D. LXXIX. 


Etica Corisfolio vi1r. NS Erica Coris folio 1x. 


M x0n efto&aya , & pedalem altitudinem raró fuperat , magna ex parte humi pro-- 


: cumbens;quaternisfolijs;ramulos,contrario exortu,femper ambientbus:flores fecundum 


ramulorum fümmam longitudinem inter folia dependent,cavi, pufilli, in quatuor angulos 
de(inentes;herbacco colore przditi,in quibus deinde femen:radix dura & lignofa. ? 
.;Maximà copià nafcitur in afcenfu montisilliusqui fuperandus eftijs qui Gamingaad 
Gbofvicinaque loca proficifci cupiunt , quoloco & florentem & foliacca capitula profe- 
rentem Aügufto anale collegi , nufquam alibi mihiconfpe&am. Quartz genuseffc vi 
detur pumilum. : : 
s NoNA; zquali cum illa excrefcit altitudine, tenuibufque virgulis przditaeft humi dif- 
fufis , ex purpura nigricantibus, qua: fumma parte in multos plerumque ramulos dividi fo^ 
lent: folia in ordines & veríus digefta;ut in reliquis, tenuia admodum, Erica fextz in Hifpa- 
nia & Gallia nafc i folij fimilia,terna femper. 1 dmod in illaequali inter fefitu 
virgulasambiunt: fummi ramuli onufti funt concavis & oblongis flofculis extrema parte 
inquatuorangulos fe&is,coloris cum quatuor illis foliolis,unde enafcuntur, carneioctonis 
ftaminulis nigricantibus , ftiloque purpurafcenteé medio flofculo emergentibus : femen 
maturitate nigricans,exiguum habet: radicem alijsfimilem lignolam. Adnafcuntur inter- 
dum hujus etiam ramulis viridia capitula, é latioribus foliolis compacta , capitulorum 
Thymi modo. : 
; Invenitur hzc apudarcem C'icbfiain in filva illi imminenti qua ad Ciucberg ex arce iter eft, 
alia item ad finiftram oppidi 9ieutircbe filva,& nonnullis montanis Pannoniz: filvis. Floret u& 
plurimüm Aprili & Maio, quo temporc afpc&tu venuftiffima eft. 


D£ciMA 


PLANTARVM. HISTOR, LIB. I| 
Erica Coris folio x. Erica Coris fo!'ogt. 


DrciMA /cft; cubitalibusaffurgens ramulis , fragilibüs, nigriore quàm reli- 
quz córtice: foli: oribus fimilia habet, fed nigriora & craffiora, trino ordinecircum 
ramulos difpofita;c fculi cum quadamadftritione guftus. Septembri & Odobri fru- 

candid 


Gumà reliqui: frerentem gerit, pulcherrimüm n 2 

tranfparentem;obfcüriores & inzquales uniones formá & colore refe icculétum, 

acidi faporis,tria granv taplerumquecontinentem,qui Novembri exficcátur, & fpon- 

té decidit. Ar fl 1 rojincolz i bant, & fru&um paulatim fcere erandiuf- 
F E Ee o 


culumque fieri donec mature(cat affirmabant. 

In unà Lufitaniá hocgenus obfetvabam non procul Vlyffiponeinter Riofrio & Aldea 
galega;ubi qui Tagum traijcere volunt, naves confcendunt,& etiam fupra V lyffiponem fo- 
]o admodum arenofo, copioíg fuo fructüalbo onuftum:utinitio mánz grana ifti frurici in- 

zrentia exifti adeó proculáfpicienti impofuerunt : jam enim primüm exoriebatur 
Sol,& frigidiufcula erat aura,utpote Novembris initio. E : u 

Hv w1 diffufaeft Vndecima, & latas occupat areas , multis rámislignofis, flexilibusta- 
men conftans, exatro rufeícente cortice te£is, qui interdu 
& fufficiensalimentüm meliis attrahere queant; affurgentes ramulos numerofa ambiunt 
foliola, ternis,interdum quaternis verfibus difpofita,craífa & carnofa,ft upcriori fere fimilia, 
fapore primüm linguam exficcante ; deindi acri & linguam yellicante : pufilliad foliorunt 
'exortus flofculi;tribus foliolis conft: colotis ex herbacco fubalbicantis,purputafcenti- 
bus ftaminulisinterné praditi: his fuccedunt rorundz baccz:juniperinis haud minores, ini- 
tio virides,maruritare nigrae, & pee fucco;uti mora;plenz, in quibus multa inz-qualia 
& veluti triangula grana: radix lignofa & dura et. — | : 

Hanc florentem,& viridibus baccis onuftam, multafáue adhuc fuperiorisanni maruras 
tctinentem, inveniebam in pricclfi montis, vulgó 29«iftappellari, fcopulis, quinto fuprá 
Neapolim Auftriz urbem milliari , menfe Iunio; poftea eriam Augufto, immatoro & ma-: 
turo fructu plenam in €ineberg & Ginealben celüffimatum Auftriz & Styriz alpium jugis. Il- 
lius etiam arenofis Hollandiz tumulis erutz ramum fuis baccis maturis & immaturis 
onuftum ad me mifit N. V.Ioannes ab Hoghcelande anno M. p. xc. : 

.,, Certum eft eam ipfam effe , quam Matthiolus in montibus qui Bo&miam à Silefía dif- 
junguntinventam, bacciferam cognominat, ac defcribit, tametfi fubvirefcentem pulpani 
fna fru&tui tribuat,que in mea nigricat,& purpureo fucco manusinficit:fed immaturis for- 
té baccis przditam obfervavit. Multum autem differt ab Oxycocco Cordi, (ive ecd 

:uig 4 paitutus 


c te£his, qui fibras agunnut latius ferpere, - 


Eptixst, 
Tetralix. 


Acacalis. 


Erica facal- 
gates. 


Prunu: cog-. 
nominata 
Myrobala- 


[s 


46 Canorr Civsl RARIORVM ; 
paluftribus Dodonzi. Hujus enim folia craffa.carnofa , & acriufcula funt, illiusautem la 
tiufcula próna parte cana,rcfrigerantisuc & adítri&oriz facultatis. 


Erica xi1. 


DvopnrciMaA cubitali pxné eft altitudi- 
ne,fruticofa,tenuibus virgulis przdita, quz ter- 
nz femper circum majores ex intervallis na- 
Ícuntur: folia fimiliter terna ramulis inna. 
fcuntur,exigua quidem, fed latiora quàm in fü- 
; perioribus, inferiore & terram fpectante parte 
: nonnihil cádicantia, hirfuta, guftus adftringen- 
tis: fammi ramuliad foliorum exortus verticil- 
latim exorpantur per intervalla ternis perpetuà 
floribus quali inter fe fpatio nafcentibus , & in 
unam partem converfis, majoribus quàm in re- 
liquis generibus,concavis , ventre magis turgi- 
do, coloris ex rubro purpurafcétis , numero fex, 
novem, duodecim;quindecim, aut pluribus. 

Iifdem cum Decima, &alijs Lufitaniz are- 
nofislocis crefcit ut plurimüm. Floret OGo- 
bri menfe , & fubinde femen exiguum, nigri- 
cans,quale reliqua (prater bacciferas) profert. 

DECIMATERTIA, foliorum formanon 
multüm ab hac differens, plerifque Brabantia: 
& Geldriz lociscre(cit : nonnullisitem Caftel- 
le veteris,prefertim circa collem Ja pega de fraz- 
cia vulgo appellatum,in quo monafteriü D. Vir- 
gini facrum , pedalibus folummodo fruticans 
virgis, tenuibus, ex rubronigricantibus, frc- 

uentibus eascingentibusfolijs, quaterno or- 

ine difpofitis, fuperiore ordine anguftioribus, 
& Thymi vulgaris minoribus, hirfutis tamen & 
pilofis:fummis ramulis plerumque dependent 
quini autfeni flores fimul jundti , Lilij eonval- 
Itum floribus fimiles, paulo tamen oblongiores 
neque adcó vétriofi ficut prioris flores,coloris ur plurimüm ex rubro dilutiüs purpuraícen- 
tis: interdum etiam albi. Floret Vere & Autumno. .; 

Epslen Grzcis,Erica 8& Erice Latínis, Athenienfibus Tetralix tefle Plinio (Theophraftus 
quidem Tetralicem nominat inter plantas quz zillate germinant , fed qualis fiv non defcri- 
bit) Galli 2zzyere, Itali Ezzca. cad n it cd à 

Primum veró genus,quod folio Tamariciseft, Hifpan 


Occupantes. : bn fed 
L T acani decimz fru&um , qui Septembri & OGobri venalis Vlyffipone invenitur , fe- 
brientibusexhibent , ad fitim qua premuntur reftinguendam : avidé ctiam idem frutusà 
uetis & mulierculis expetitur.Si Acacaliseft, aquam in qua madueritcjus fructus, ad col- 
pu quz ad excitandam oc ulorum aciem conveniunt,addi;teítiseft Diofcorides. -...— . 


PRVNVS MYROBALANVS, Cav, xxiX. 
F AciLE adolefcit hzcarbor, & in vaftam excreftit amplitudinem , majorefQue ejiis 
rami fübinde inalios divifijopacam admodum prebent umbram : caudex moltó lzvio- 


re gratioreQue ocalis cortice praditus eftjquàm reliqua prunorum genera: tenuiores rámi 
gracilesadmodum,tenerrimo cortice veftiuntur : folia quodammodo media inter Prunum 
& Ceraíum , tenella , per ambitum ferrata fünt : flos candidus, tenuior quàm ib vulgari: 

fructus, 


PraNTARVM HISTOR. LIBER I, 47 
"Prunus Myrobalanus. '' ao er inn lio . 
i fru&us,, cujus alternisannis feraciffimuscft, 
otundus;oblong, iQue petiolo inter fo- 
" liapendens , afpe&u jucundus; per initia vi- 
ret,cüm maturefcere incipit rubet, maturita- 
temadeptus purpura nigro c nitet, 
carnem fücculentam.& palato pum , nu- 
nadmod abet. ... 


cleum.noi 


. |. :Floret.cum alijs ejus generis novo Vere: 
' 0 5 füblIulij finem & Augufto fru&us maturita- 
wo tem adipifcitur. zt 
A. NoNpvM vulgariserar,cüm cam defcri- 
&). berem: fed qui hábebant, ex Cafarei Palátij 

horto nactierant , ubi omnium primas con 

-fpexiejusarborestresingentes,unde primum 

€à delatas, incertum: nonnulli € Conftanti- 
: nopoli,alij é Gallia genus duxiffe arbitraban- 
, tur; '/Gerte ea arbor quz Biturigibus Gallo- 

; rum Mytobal hepul nomine 
7.7. oftenditur; huic perfimilis effe videtur, ut ex 
ejusfolio inde delato mihijue donato à CI. 

V.D.Ioanne Pofthio, nunc Palátinalis Elect. 
AArchiatro,z(timarelicet, 

$. Nunc ineodem Czfarco horto illius ge- 
.nus alitur ex fuperioris nucleo natum , quoi 


nihilàfuperiórediffer. —.- 

Cv huicgeneri Pruni, Myrobalarii fic 
appellàtio datà,me latet: natn nec fruQus (i- 
rbiliseft , nequeofficula, quz reliquis Pruni 
generibus fimilia habet.licet parva;cum legi- 
: i Myrob officulis fivc nu- 
EN i^smsist xiegadg clei i ulata funt & ftriata,qi idqu 

Arburus.. )xs 


" 3132 


4 » 
o5 .:communtc habent. - 


^. 


" T 
Er 
laracenfet. Cujus fané (éntentiz non p 
non fübfcribere. cám Arbutos mihi ha&tenus 
obfervata,cum Cotonca malo nihil (imilitu- 
dinishabeat AEN 
j ' veró pumila arbor, aut potius frutex, 
*. frequentibusratmis; quorum fümmirates ru- 
3 befcunt: alioqui trunco; & SA ramis 


- fatis Ícabto cortice teGlis;folia nulloordine&z 

temere nafcentia ramulos ambiunz, Láürinis 
- fimilia, ejufdem interdum amplitudinis, pet 
ambitum ferrata, fempervirontia, lzvia& 
j fplendentia: Bores extremis ramis fingulati 
;u 5: appendice racematim coherent,albi;qua par- 


.. tes, concavi, Lilij convallium floribus perfi- 
to.raajor,&rotundis prunis interdum magni 
tudine par; ánitio viridis, deinde flavefcens, 
;;; poftremo; cim. plené maturus, rubrocolore 
clegandiffido: confpicuus, inreriore tamen 
.. carne pallefcente; edulis, & à tenuis fortung 
s homiaibus valdéexp ; ideoQue Vlyffi- 
;4, pone, &alijs quibuldam locis venal;s à rufti- 
... Canis mulierculisin foro proponitur: femen 
-. sbilio non. majus; tenui. membrana obdu- 
15 5. €uminmedirullio continct. ; 
Qro Move Baticz 


«' te Soliobverfi funt, nonnnihil NT. E 


minorcfrudu & dulciore pulpa cft;1n ceteris ,.. 


Arbuti bi- 


[lorin. 


niiles;frü&tus frago fimilis, orbiculatus, mul- - 


8 Canorr CrvsI naRTORVM : 

Batice & Lufitanie incultis;inter Myrtum,Ciftum,& alios frutiecs josevnpedes 
feré aut florensaut fructu onufta confpicitur,imó interdum utroque abunc e e rri 
deciduo florejnovum germen extremis P rejin fp adt oris.In ar- 
bonenfi Ga!lianafcentem etiam obíetvabam. Crevitetiam apud meos Belgas —€— à 
nonuullis fi&ilibusexceptus , cum alijs perpetua fronde virentibus diligenuffime adferva- 
à elonios lib.1.Obfervationum cap.xvri refert in vallibus monti Atho ( veteribusadcà 
celebrato)vicinis;Arbutos nafci vaftz magnitudinis, cüm alibi duntaxat fruticent:ut minus 
mirum videri debeat, (i vir rungen ad. Natur.Hiftor.lib.xy. cap.xxi111.) quinqua- 

e icorum in Arabia cas eflc auctor eft. : 2 j 
Kinag e. pec ve ^s x. porró Grzcis xóuepoc, Latinis Arbutus,Gallis Arboufrer, Hifpanis madreia, 
Miwsisie. Lufitanisaddita afpiratione »adronbe: fru&tus Graccis usuaixiAor, Latinis Vnedo, Hif panis 
50, Gallis avbeufts. MW 

pron. P Nat. HA lib. xxir1. cap. vr11. ait unedonis fru&um eff: difficilem conco- 
&ioni & ftomacho inutilem : lib. VCrÓ XV.Cap.xXi111, pomum ejus inhonorum, utcui no- 
menexargumento fit;yunum tantüm edendi. Arhenzus lib. Hus Deipnofophiftarum fcribit, 
eiqui pluresfeptem Arbuti fructus ederitjcaput dolore vexari. Longe tamen pluresab alijs 
devorariobfervabam;cüm per Bzticam & Lufitaniam ;Vlyffiponem profe&urus, iter face- 
1em;& ipfe multoscdi fine vllà noxà: verum quidem cft non adeó grati faporiseffe ut fraga. 
Faeslists.— Amatus Lufitanus cx Arbuci folijs & floribus aquam vitreis organis elici fcribit; eamque 

fervari tamquam facratiffimam adverfüspeftem & venena antidotum. 


ADRACHNE THEOPHRASII / Car. xxxi. 

ST 1v etiam iconem brevemQuc hifto- 
riam,cum Oenoplia fuprà defcripta , mitte- 
batidem Honorius Bellus. 

: PorvraAcA 


, inquit, feuzdhd m Theo- 
pera D. hrafti, frequens Dréituicib CiU aloitibüs 
feria. cucis,& alibi inter faxa,fruticis potius, quàm 

i tua fronde viret, foliajuc 

ilia; ut foloodore dig- 

* nofcantur: nam Adrachnes folium odore ca- 

1et: caudicis & ramorum omnium cortex adcó 

m lavis, rubens& fplendens eft , ut corallij rami 


effc videantur: atate rumpitur cortex,& inte- 
nuiffimas bra&teasdecidit,quo tempore neque 
rubens:ncque fplendens ccrnitur, fed medium 
quendami ihter pallidum & cincraceum cólo- 
rem adquirit: florem & fru&um bis, ut Aibu- 
tus, profert, & hunc quidem adeó fimilem; ut 
alterüab altero nullo modo dignofctre queas. 
tamen arbor hacc ab Arbuto : quoniam 

üm provenitin montibus , neque folium 
m habet, neque corticem caudicis fca- 
4d wal. ; f x brum: ligni materies duriffimaeft, fragilista- 
bU ! men;quia flecti nop potcft: rufficis igni (truen- 

* 'dofcrvir, & ad verticilla conficiéda mulierum 
fufis PE nda ATheop hraft enfet hanc 
&rboremyinter eas,qua detracto cortice non in- 
tereunt, Sc perpena ronde virent, hiemeQuc 
in cacumine folia retinent : quód ita fe habere, 
/, àÀmeobfervatum eít: ideo iconem duplicem 
adtemitto. - J 


tan 
fe 


uli Xs "1 ! 
m - * oos cov Meses te 
Nos autem ex Thcophrafüide H 
habetit exemplaria grzeca;tame!fi poi 


MH drachnes 
hiftoria ex 


ias plerafque]girepalo m, Arbutus &c.An- 
Theiphr. 


paret,abijcinnt, fummi autem rami (affi- 
: unt) femper virent. Arbuto ctiam fimilia fc lia habet Andrachne , ma- 
gnicudine non valdé prarftans,cortice albo &circumrumpifolito przdita, tum frudu Arbu- 
tofimili. Andrachne & Apbarca primum fractum maturant, cum uva dulcefcit: pofterio- 
rem,cüm floret: bis enimifte fudiferz hieme ineunte videntur. Cortice autem in orbem 
detracto,omnesarbores feré;necari videntur,excepta Ardrachre,quz tamen & ipía,fi quis 
carnem vcl prefferic;g. quefüturum luxaveritmorietur:itaque veriüs,forte, 
excepto 


PLANTARVM- HIST)OR. LIB. I. M 
excepto fübere dixerim:hocenim & juvari potiüs cortice detracto affirmant; videlicet tàm 
externo,quàm carni proximo/ficut etiám Andrachnem. Andrachncs ver lignum mulieri- 
bus ad telas,five opustextorium expetitur. 


Pliniusautem cap.xxri.lib.xiri Naturalis Hift. Adrachnen appellat. Adrachnen, inquit, 4,5, 
omnes feré Greci portulace nomine ipterpretátur,cüm illa fit herba;& andrachnc vocetur, j;/»« ex 
uniuslitterz diverfitate. Ceterüm adrachne cft ilveftrisarbor, neque in planis nafcens, fi- /»- 


milis unedoni folio tantüm minore & nunquam decidente:corticenon fcabro quidem fed 
qui circumgelatus videri poffit: tam tti(tis afpe&tu eft. 

ANC arborem multisetiam locis , in fua peregrinatione obfervavit Petrus Bellonius, 
atque lib.ir.Obfervationum cap.ciiir.fcribiriterfacienti Halepo Antiochiam, intumulis 
naífcentem fibi confpe&tam , cujus ramos fuo fru&u onuftos, quilibet eorum qui comita- 
banturabftulcrit, utin itinere ederet : maturusenim erat, elegantiQuc fuo colore, fingulos 
adedendum invitabat. Racematim autem coherebat,magnitudine & colore fru&us Rubus 
idzi,quem Galli Framfoifes appellant,mollisQue erat ut Árbuti fru&us, s 

Nosejus iconem;qualem ab ipfo Menon ein accepimus,LeGoris oculisfübijcere vo- 
luimus, tum qualiseftfuo fru&u onufta, tum hieme fuo fru&u privata, utramque cadem 
tabellà expreffam. 


Tixvs, feu Laurusfilveftris. Car. xxxit. 

NrER Laurigenera Plinius Nat.Hift.lib xv.cap.xxx.Tini meminit,nulli forté veterum 
Tons praterea cognitnifi M.Catolib.de re Ruítica cap. viri.cam Lauri filvaticae 
nomine intelligat. Ejustria genera nonnihil inter fe differentia obfervabam. 

Paros frutex magnitudine Cornum feminam zquat,virgasá; habet oblongas,quadran- 

lasramofas;folia ordine diftinda, perpetuo gemina fimul interfe adverfa, magna, lata, 

ornusfeminz folijs pené (imilia;ad laurina tamen accedentia,perpetua,hoc eft immorta- 
lis viriditatis,nigricantia & fplendentia,nullo odore, & amaro fapore przdita cum nonnulla 
adftri&ione : (fummis ramis lorum quipis folijs conftantium umbellas profett candidorum 
& odoratorum: deinde fru&us fuccedit Myrti baccis paulólongior, planior, angulofus, cc- 
rulei coloris eleganciffimi. 

Nafcitur preruptis & lapidofis locis inter alios frutices, & in fepibus circa COR Lufita- 
niz.Montemor bo novo,& Tomar, ubi cum fuo lore & fru&tu colligebam menfe Novembri, 


tametfialiàs Iulio & Augufto florcat,fru&dus O&obri maturus fit, 
Tinus 11. Tinus ur. 


Lauri 
"vatica. 


Tinwi 1. 


Vilrvoswese 


w 


: ALTER, eadem qua fuperioralti 
; Tu EE noi 


auos & 
" 4 F 


Ey. pot, Garin longiora, 
ises 


ffarpit, frequentioribus & firmioribas ramis, zisiis. 


" 
v.e 


no 


$o^ Canorr CrvsI naRioORYM 
iongiorajplribus veriulisdiftinda;Gbi invicem oppofira,utin priore: ores extremisramis. 
umbellatim etiam nafcuntur,colore nonnihil foris purpurafcente, minus odorati quàm fu- 
perioris:fructusetiam minoreft plenior,nigrior, ; : ie aad 

Vno dumtaxatloco in Lufitania quodam monafterio Pera Lozga dicto, locis incultis fu- 
praVlyffiponem recens extructo,obíervavi fecundüm pifcinas, & deinde Baticz maritimis, 

TE&r1Vs in Belgicis hortis mihi primüim confpedus , fcmine ex Italia delato natus apud 


Winiinr. Bobilem & claris. vitum Ioannem à Boifot , peritiffimum & diligentiffimum rei herbarize 


cultorem,arbufculz magnitudine;que fingulisannis florem & fru&tum ferebar. Alunt nunc 
& pleriquealij rei herbariz ftudiofi,nobilest; viri & matronz, ramis ex ea quam dixi arbu- 
fcula detráctis & terrz commiffisenatos frutices. Minore veró eftfolio quàm füperiores, 
Laurino tamen latiore,lzvi,nigricante,p » dine quodam per intervalla am- 
biente,ut in fuperioribus generibus: u mbella lorum nonnihil foris purpuraícentium fum- 
mosrasioscoronant;deinde fructus ex czruleo nigricanslzvis,minor quàm inalijs.Bis ple- 
rumque floret Vere & fab hiemem. 


J4orzxis "Tugapnnasro lib.t.cap. xv. interperpetuo virentesé filveftribus,dicitur d'a9ri d2e[a, à 


Silwifri 
daurus. 


Plinio Tinus & filveftris Laurus. Lufitani priorem wa e perro ( eft tamen & alia planta dif- 
fimilis hoc nomine donata) Alterum foZacjà foliorum utarbitror frequentia , Batici 4ur:/- 
Je.Tralicam Anguillara/auro falvatico vulgari nomine dici fcribit,& à Brutijs Molefe : Bello- 
nius ez/agine nuncupat. : 


ALATERNYS. CAP. XXXxIIL 


in Vivs fruticis perpetuo virentis duo genera, in mca peregrinatione Hifpanica obfez- 


A vare memini. 
Alaternus 1. Alaternus iz. 


Q^ 


diuifis, flexilibus deinde virgultis, q d niei 
tente fub co membrana quadam flavefcente quz lignum ambit: ramos veftiunt incondito 
ordinc difpofita folia, mec ia inter Olezzatque [Iicis folia magnitudine, craffiufcula,leviter 
perambitum ferrata,ex viridi nigricátia,guftu ingrata ,& cum amaritudine paululum mor- 
dicantia:ad fingulorum foliorum qui in nafcuntur, exortus, floresolez fimil 
lorisex herbido pallefcentis , racematim ex oblongispedicellis den? 7 céduii 
etiam media hieme. Nuil 3 edo 
diemin., AUTEM M multóhum cs mis brevioribus;cortice qui: bit;ex albo, viridi, &z 
purpur: iul pe 1 llia illi fup minora,magiscircinate 


«Biatgac rotundita- 


PrANTARVM HisTOR. LIB. I. gr 
rotunditatis, in ambitu etiàm ferrata: cx foliorum alis Roresé longiufculispedicylis dep 
zi dentutin fuperiore, illis tamen majores, & coloris magis herbacei: quibus füccedit fruétus 
racematim cohzrens,Lencifcini magnitudine ;initio viridis,deinde norinihil rubefcens,qui 
tribus nucleis conflare videtur:pleniorem,& nigri coloris, maturitate fieriarbitror,nam im- 
maturo fru&u colligebam Aprili, & Roribusonuftum Februario & Marti initio. 

Primum genus Vlyffiponéfiagro,locisá; vicinisin Lutitanià obfervabam. Alterum etiam 
ijfdem locis,praterca multis Bzticze,cum Granaten(i regno & Valentino. 

Priwrvs lib.xvr.cap.xxyr.Alaterni meminit, cuifoliainter Iicem & Oleam tribuit. 
Hxcadeó caufa fuit cur huic frutici Alaterni nomen dederim,non Celaftri quem T heopb. Clsfri 
etiam inter perpetuo virentes recenfet, & rarde fractum maturare ait. Nec refert quod PIi- 7^ 
nius Alaternum neget fru&um ferre , etenim in arbore non valdé fibi nota hallucinari po- ?lsie 4l«- 
tuit,quemadmodum in ceteris quas codem loco commemorar. Fru&tum,inquit;arborum zv dien 
fólz nullum ferunt, hoc eft, ne femen quidem, ramarix fcopistantum naícens, populus al-. ' 
nus,ulmus attinia;alaternus,cui folia inter llicem & Oleam. Nemo enim rei herbariz adeó 
ignaruseft, qui alnosex femine, quod in globulis adultiores ferunt, nafci non íciat, cüm & 
ipfis rufticisid (itnotum:tamarix (ané ex femine non femcl mihi nata eft:populos falices fe- 
minibus pappofa lanugine involutis provenire,ulmos.tém attiniasex famaris (ferunt cnim 
fcmen fed minis quàm latifolia) plerumque vidi... - 

CereRvM Alaternum eandem cum T heophrafti Philyca effe, Belloniuslib 1. Obfervar. 
cap.xrir.cenfet. Nemoeft inmonte Atho;inquir, cuiarbor Plinio Alaternus dicla, veteri 
legitimo nomine;quo ipfe Theophraftus illam donavit,Philycz;ignota fit: Corcycenfes ve- Luo 
10 & Cretenfes aíopimor appellant,qüia ejus folium inter Ilicem & Oleam medium eft,ce- Eis vali 
fle Plinio. Tbeophraftus quidem varijslocisin fua Plantarum Hiftoria «5c QuÀViOte 3) ilc xit n 
Adepoy meminit, fed formam non defcribit: utramquetantüm marurégerminare; &ferà 
fructum reddere; Philycz honorem in alendo pecore;femper enim frondéabundarejmaxi- ' 
mé flexibilem effe, candoreQue Celattri. 

Luf(itanis prior cafcaappellatur , quibufdam f/liguero & fareuentio ;- Gallis, Bellonio tefte, 
Dalader,& [anguin Ulanc: Lucenfibus Here. Anguillata Alaternum vocari tradit vulgari ap- 
pellatione «Z/A4/atrerza & Linterza. i 

Nullum illius ufum medicum novi.Sed Lufitani afferebant cjus cortice in aqua decocto 
pifcatores fuaretia (ubrutilo colore inficere:& rintoreséfragmentorum ligni, quod pallet, 
deco&ione,nigrefcentem € caeruleo colorem conciliare. 


PuiLLYREA, E Car. xxxiIIIL 

HitYRAM,dequa Theophraftus, à Philly. 
P rea Diofcoridi. defcripra diverfam effe, ne- 
, mo; ut Spinoreu ignota 0s de ra 

ic agemus, cujus aliquot genera in. Hifpanijs 
&N dibónemii Callia eb eii, d: 
concinno ordine difpofitis , & contrario inter fe 
petiolorum exortu nafcentibus,ut in Olea, Myc- 
to,& plerifque alijs. : 

PRioR altiusaffurgit quàm Ilexcoccige- 
ra , ramofQue habet pollicaris vcl etiam amplio- 
ris crafficudinis, cortice. viridi, fed candicanti- 
bus maculisafperfo,, te&tos: folia licis coccige- 
rz, majora,viridiora,craffiora , in ambitu nonni- 
hil fpinofa, adítringentis quidem guftus, fed non 
ingrati. Hujus los noneft mihi confpeQus, fcd 
frü&us Lenuifcino zqualis,e foliorum alis depen- 
dens,maturitate niger,officulum continens. : 
.. ALTERA priorem magnitudine fuperat, Philyrtats, 
multis ramis cándicante cortice obtetis przdita: 

folijs Alaterno priori pené fimilibus , firmíoribus 
tamen , & minisnigricantibus, faporisquidem 
aliquantulum acris, fed in quo amaritudo fentia- 
tür. Neque iftius lorem confpexi, ipfüm autem 
fru&um racematim inter folia propendentem, 
magaitudine granorum Meo, aut fratus Myr- 
ti,t'ocundum,;nigrum,calidi guftus, offeum & du- 
rum nucleum candido & fragili cortice obdu- 
&um continentem, Decembris initió legebam. 

TzmnrrA füperioribus minor eft ut pluri- Philysta iit, 
mum : illius tamen arbufculam videte memini . 
duorum homi alcitudii ,&abillaramulum fuis floribus onuftum avcl- 

2 lebam, 


Phillyreat 


Naiales 


$2 CAROLIJ 
Dhillyrea 11. : 


CLVSÍ RARIORVM M 
i EST Phillyrea 111. pos 


lebam,e quo fübje£ta icon delineata cft,& cum 
plerifque alijsftirpibus in meà peregrinatione 
collectisadfervatur. Ejusautem rami exalbido 
cortice teguntur,ut in alterá, aliquantulum ru- 
gofo: folia habet fuperioribus anguftiora;nullis 
crenis ferrata, ejufdem ut in przcedente colo- 
ris, adítringentis guftus: floresolez fimiles pu- 
/ / fillos,ex herbaceo candicantes;confertim inter 

LZ. 4 foliorum exortus nafcentes: fru&tum dcinde 
— P rotundum,fuperiorifimilem. — . 

72 QyvARTA humanam altitudinem zquat, 

Pa / ramostamen minores & frequentiores habec 
CR //) quàm fuperiores, nigriore cortice teétos : folia 

Oieatri, anguftiora , viridiora, amaritudinis 

non expertia: flores etiam exiguos , albicantes, 
7// olez fimiles,fimul congeftos,& inter foliorum 
alascirca ramulos nafcentes : quibus fuccedit 
fructus maturitate niger,baccarum Myrti ma- 
gnitudine;officulo duro praditus. 

V INT A, jam defcripta, forma,magnitu- 
dine fimilis, in hocdiffzrens quód cjus rami te- 
nuiores, rariores minufQue conferti : frequen- 
tioresetiam habet virgasà radice germinantes, 
fra&u fatiscontumaces: folia etiam ex adverfo 
difpofita, paulo longiora& anguftiora quàm 

uarta, oleaftrinorum modo firma, faturatiüs 
virefcentia, fubacrisfaporis, Hanc & flore & 
fru&u carere incolz mihi affirmabant: fed 
utrüque fuperiori fimiléproferre non dubito. 

Priorfrequenseftin Lufitaniz incultiscirca 
Eboram. Altera varijs Lufitaniz locis, in fepi- 
bus, fed nufquam copiofior quàm circa Tomar infignem pogum , unde plurimum fructum 


in Bclgium dctuli, Tertiadcfertis Baticz locis: cjus etiam unicam arbuículam in Narbo- 
neníi 


PLANTARYM HISTOR. LIBER l , 


OA ixw ? 


X7 NvxHalimigenus Diofcorides tradit. 
Pliaius Naturalis Hiftoriz lib. xri. cap. 
xxir. duogenérarecenfec, & tértium ex Cra- 

tcva addit, . ; UNS 
Hariwvs ergo Diofcoridis, quem & 
$ majorem & latifoliuyii appellare licet , frutex 
"eftomnino candidus, Khamno fimilis, ipfo 
jg cciam cándidior, eadem d;altitudine affurgens, 
multis ramis cx una radice prodcuntibus , craf- 
- fisjlignofis;& frigus ande rigens fpinis: fo- 
; liaolez;feu potius Rhamni, breviora tamen & 


latiora, alba; car- 
Uim dosis cane ADR CE; dieit 
V citqundia I (nes DOREM 
""Tcuntio REED P f- 
: flosolez és. 


racematim in fummis ramis cohztet: deinde 
fcmen latum Atriplicis, aut portulacz quam 
; marinam vulgóappellant;copiofum : radix du- 
; racítjlignofa,& in multos ramos fpatía. Floret 
»aftate, femen Autumno maturefcit: inveni 
etiam Decembri lorentem & maturo femine 
onuftum..-.- 719 ANTCHT 
T PrvniMvs-fponié ptovenit Vlyfporie 
i5 vicinifquelocisad Tagum , aut ejusoftia ;.& 
- P -ycaftuaria mari proximain fepibus mixtim cum 
' Rhamno; aucfolus : Hifpali item in fepibus, 
!0g*.c« Natusetiam nobis femine quod V]yffipore ac- 
Sdn tuleram, quem ctiamnum apud quofdam rei 
1:54 herbariz ftudiofosali exiftimo :: venim minus 
albuserat quàm natali loco, & ampliora nadtus 
à 12 jpa : folia, Atnplicisfilvefttis fer magnitudine & 
nofatamen,& falfediris nonnihil retinentia. bist 2p. 
E. hunc, verbis Amati: Lufitani inductus , Salmanticeadzdém D. Virginis, cui 
cognomen 4e [a Veigs , fluvio T hormi vicinam , fepe requifivi : fed Rhamnum iltic 
f n ; quemadmodum toca illa fuburbi parte: inveni : nifi Atriplicem fil. 
vefirem , illic ut plerifque alijs locis fatis'abunde nafcentem , pro Halimi frutice fortaf- 
umpferit. Um ope E Pi rate 
P A Ü 1 x 1 genusaliud, fupra cubitalem, aut fefquicubitalem non affurgit altitudinem, 
flagellis potiuis,quàm ramis;adcó infirmis , ut plerumque procumbant & humi fundantur, 
candidisquidem illis , fed minus fuperioris ramis : hujusfoliaoblonga, anguftà, pinguia & 
carnofà, cinerei & albicantiscoloris: flos fi fagellis racematim cohzrensinnafcicur, 
à : 3 herbacei 


Epio e e quer 


Factuliates. 


Halimui &. 


Natale: 


Halimus 1i, 


$4 Canon: Crys] RARIORVM 
Halimus i1. 


herbacei potiiis quàm purpurafcentiscoloris, de-- 
inde femen fuperiori pene fimile , pauló tamcn 
minus.Floret quo füperior tem 
In maritimis regni Valentini nafcitur: videre 
&lcgere etiam memini in aggeribus illius Infule, 
uam duo Rhodani cornua faciunt;inter Fanum 
4 D. ZEgidij & Arelaten, cum Mompellio Arcla- 
jj cen & inde Maffiliam proficifcerer. Aliturctiam 
ànoftratibus in hortis. Alebat etiam Viennz in 
fuo horto cultiffimo Cl. Vir Do&or Ioannes Ai- 
holtzius infignis Medicus, & duüm vixit amicus 
ariffimus;adcó prolifico femine , ut plurima illi 
plantulz (ingulisannis fponte nafcerentur, 

A» Halimi etiam genera referri poteft alia 
planta non modó in maritimisMediterranei ma- 
ris, fed etiam ad Oceanum fitis, utin aggeribus 
Flandriz, Zelandiz, & Holland:e nafcens, peda- 
iibusramis , humi procumbentibus , ex cinereo 
colore purpurafcentibus , folijs priori fimilibus, 
pinguioribus & magis carnofis, minüstamen in- 
canis,& ex viridi potids canefcentibus:flos etiam 
extremos ramulesambit racematim , ex herba- 
ceo putpurafcens,deinde femen fecundo fimile. 

Cr. Vir lacobus Dalechampius (ipfum enim 
magnz illius Plantarum Hiftoriz , que proximis 
his annis Lugdun apud Rovilium expreffa et 
'*' au&orem effe judico) verüm Diofcoridis Hali- 
1 -*. mumTbholofzin hortiscoliait: fed cüm fru&tum 

A S. ; : Ribes vulgari fimilem ei adpingat,dubia mihi cft 
F 3 1957 .—— ejus fides: Diofcorides enim nullius fru&tus in 
€jusHiftoria meminit: nec ipfeetiam pum veró primum quem defcripfi legitimum 
&wee — DüofcoridisaAuuoreffe cenfco,& mitius genus Plinij: Lufitani $a/euedtiras à lalfugine , Hi- 
fpalenfes mar:[ma, quód maritimiscrefcat, appellant. Alter filveftre genus Plinij videtur, 
cui cenuiorafolia tribuit: illius vulgare nomen mihi ignotum. Tertius vulgó Portulàca 
marinadicitur. Á 
Omnesautem perpetua fant ftonde;& aliquid adfine cum Mie filveftri (cujus varia 
inveniuntur genera foliorum amplitudinc & exilitate intcr fc differentia) haberc videntur, 
& forte etiam facultates non diffimiles. 
Xolvife. .. H^ t 1M folia Diofcoridi & Plinio,cibi gratiadecoquuntur: radix drachma pondere. 
**nm.-inaquamulfa pota, tormina difcutit,ruptaQue & convulía mitigat. Pliniusdeinde utrum- 
queg deffe dy: cisctiam exulc um pane,ftomacho veró exaceto. Vlce- 
ribus vetuftisillini crudum , & recentium vulnerum impetuslenire, & luxatorum pedum 
acveficz dolorcs:fed in eifdem remedijs,cff:ctus majorcs filveftriseffe,& in fananda homi- 
num ac pecorum fcabie: femine lingua fubdito fitim non fentiri &c, 
Lufitani certé tenellas prioris,atque etiam Rhamni cimasin cibos recipiüt. Clarifs.eques 
Damianus de Gocs,idemqQue vir dodtiffimus Halimi majoris folia cum furfuribus decodla, 
& podagris qua: àcalida caufa proveniunt, malagmatis modó calida impofita, dolores lenire 
. mihiaffirmabar,cum Vlyffipone effem. PU e 
Tertij generis uriones & folia Flandri,Oceani accolz,fale condire folent, & in vfum fer- 
vare,non fecusac T yrrheni maris maritimis vicini;foeniculum marinum. 


FRyTEX. CORONARIVS. Car. xxxvi. 


puse ALDE elegansefthicfrutex, multisab radice longisvirgis przditus, rectis, cinereo 
denn. cortice tectis, digital majoriscraffitudinis (quz tandem brachialis interdum eva 
. dit) nodofis & quod geniculatis, multam medullam in fe continentibus: hz de- 
mumin multos tenellos virides ramos fpargütur, quos ex intervallis bina femper folia con- 

: &rario pediculorum exortu nafcentia exornant,laurínis majora, oblóga, per extremum mu- 
cronata;rugofa,viridia,in ambitu crenata,amariufculi, primm deguftantibus, (aporis, de- 

inde acris: floresextremis ramulis infident, terni, quini, fepteni, nonriumquam plures, bini 
Íemperinter fe oppofiti, extremo impare : conftant ij quatuor folijs mucionatis, albis, nu- 

merofis fibris pallidis mediam floris cavitatem & umbilicum occupantibus , odor jucundà 

gravis, qualisin aureorum malorum & citriorum floribus : his fuccedunt capitula e multis 

quafi valvul pacta , fupernéobtufa , primüm viridia , deinde maturitate nigricantia, 

2d quibus 


[zi 


jt ng Lu 


PraNTARVM HISTÓR. LIBER I. ie 
quibus dehifcentibus, oblongiufculum & tenue femen excidit, quod plerurgque novellas 
plantas fequente anno procreat: nafcitur etiam avulíione , & ftolonibus radic :s fpargenti- 
bus mire fe propagat. Floret Iunio,femen Augufto maturum eft. 

Nufquam fponte nafcentem hunc fruticem vidi, fed in Belgicis hortis mihi primüm 
confpe&tusneício unde delatus:poftea in Hifpanijs unusaut alter,é Belgio haud dubie nnt- 
fus. Nunc pauci funt, in Germania, alijfQue vicinis regionibus horti, in quibusob odoris 
fuavitatem & elegantiam non alatur. : 


Frutex coronarius. Lco Theophrafii. 
n 


7: SUME: Jer r5 PTS 


4. OA 68^) 


: [s TU eUd" Toitolesg az ele. dut 
AN veteribus fueric cognitus hic frutex,nondum ftatuere poffüm : paffim veróüab Her- 5,7... 


barijs Frutex coronarius,quód ejusflos odoratus in coronas interdum addatur, & Syringaà sara. 
virgarum recarum longitudine & füngofz interioris Iz copia;appellatur: Aufttiacac $rriez4. 
matronzs2ndfebe potberid eft. icalicam five peregrinam fambucumàflorumodorevocant, , 
unt qui gw Theophrafti effe cenfeant. Sed cüm illiussz gu; , quatn ànonnullisóz p/ay 725íe 
appellari dicit;adeó luculenter fitab Ü defcripta Hift.Plant.lib. rri.cap.x: non video qui- 
busrationibus füam opinionem ftabilire poffint. Nemo enim in re berbaria vel mediocri-- 
ter verfatuseft, qui non agnofcat Oftryn five Oftryam, illam effe arb uzi il 
pene Germaniz,Galliz, Pannoniz, & multarum aliarum Europe Provinciarum filvis ob- 


, Viaelt, vj dua five fago;non fraxino.ut vult Plinius, qui lib.xitt.cap.xxr, Narur.Hift eam Pie ene- 


defcribit;corpore & cortice fimilis folijs fagi fed minoribus durioribus, perambitum ferra- 
tis, non fplendentibusfuperne ut illa, ante hiemem tamen, priufquam defluant, fimiliter 
flavefcentibus,extremis ramulis fpicam alatarum ligularum jin quibus femen hordeo fimile 
latet, propendentem ferens. Herbarijs quibufdam Fagulus dicitur, nefcio quo au&tore;nifi 
fortéà fagi (imilitudine nominis occafionem fumpferint. Germani Janen ucbc appellant, 
Galli C/erme,Atrebates mei popularesad grzcam vocem alludentes Heffre, écujuscraffio- . 
ribus virgiscrates exuntur. " 


: Coronarius porró frutexan vllum in medicina ufüm obtineatnondum intellexi: fed no- 
"bil d 


pud nos ;Roribusfyndone munda exceptis,& in conclavi ab a&re perflato fu- 
pra men(am ftratis,(ingulifque diebus marcidorum & pridianorum loco recentibus fuppo- 
ficis,chirothecas fuavi odore imbuere folebant. ; 


Esr aliusquidam frutexà noftrisetiá Syringa vocatus fuperiori diffimilis. Nam quam- 5/ri»ga«a- 
visab eadem radice multas proferat virgasrectas & nodofas, magis tamen fraxini, quàm Sy- "4«fere 
ringz fuperioris, tenellas virgas referre videntur: multisetiam fruticat ramis, circa quosad 
fingulos nodos binafolia contrario fitu nafcuntur, latiora quàm in przcedente; & longiore 

de nixa 


Cauda vul- 
dino. 


y6 * '.— PLAN TARYM. HISTOR. LIB, I. 
* Syringacaruleo florc.. : 


nixa petiolo,craffiufcula, dura;nigricantia ; & ad, 
populi nigr five hedera: foliorum formam ac- 
cedentia: fummisramis oblongos veluti race- 
mosfertéquibus multi flores (üperiore minores; 
obfoletioris czrulei coloris dependent; odorati 
j quidem , minustamen quàm prioris Syringze: ijs 
fuccedit longiufculus fruus, duabus veluti mé- 
branaceis valvulisconftans, quo bina oblonga & 
compreffa femina continentur , coloris ex atro 
rofelcentis Bicilà pangitur. 
Huncetiam alunt noftratium horti, atque ple- 
rique Germanis , & aliarum Prouinciarum:flo- 
ret cum füperiore,interdum maturius, 
Lirac hunc vocat Do&fs. Matthiolus , & 
ex pi&ura que Conftatinopolifuit illi allata, cum 
* ramulis flore & fru&tu refertisab Antonio Cor- 
tufo fibi miffis, quiex Aphricá acceperat; fed in 
eo fallitur quod fru&um piflacijs fimilem illi tri- 
j buar,nucleointusconferto & admodum pingui, 
ex quooleum exprimatur, quod de Ben appel- 
/ lant: nam hujus fru&usmultum à Piflacijs dif- 
fert, ut ex ejus hiftoria liquer. : 
Bellonius hujus iniffe videtur Obferva- 
tionum lib.111.cap.z.Nam poftquam dixit Tur- 
cos nullis parcere fumptibus , & (ummam adhi- 
' berediligentiam , inconquirendi icisarbo- 
ribus, quz clegantibus floribus fint prxditz, ad- 
"^ dit: Alunt fruticem hedera folijs perpetuo vi- 
rentem , violaccis floribus, oblongum pedicu- 
lum ambientibus, & vulpinz cauda craffitudi- 
-. nem cquantibus qua de caufaipfi fua lingua vul- 
pinam caudam appellant. : 
Verüm noftraSyringa cerulea perpetuam non 
habetcomam , ut ille Caudám vulpinam habe- 
1c afferit:fed deciduo cítfolió, ut fuperior. 


EvonYMYs. Car xxkvrir. 


N Ox minisfamiliariseft univerfa: an- 

AN noniz Evonymus vulgo di&tus,quàm rc- 
liquisprovincijs quasquidem adij: alittamen 
W) ctiam quzdam alia cjus genera nuíquam ali- 
bimihiobfervara. ' "epus 
VinGAs habuitprimum genus, cümid 
reperi;cubitales d untaxat,létas & fra&u con- 
tumaces,quas ambiebant bina folia cx adver- 
fo femper nafcentia,lcviter in ambitu ferrata, 
Evonymi vulgaris folijs:non abfimilia , quod 
ad formam attinet, fed longé majora, Citria: 
malifolijsamplitudinenon cedenua, viridia, 
.guftus ingrati & amari: radicem digitaliscraf- 
fitudinisfumma tellure in cubitalem longi- 
tudinemexcurrentem, multifá; lavefcenu- 
bus fibris dopatám . Nullos tutn flores obfer- 
vabam; fed pofteaquam in culciffimo horto 
C.V. Dodoris Ioannis Aicholtzij, Viennen- 
«. fis Medici, vetere amicitia mihi cójundli, cut 
binas flirpesquaserucram, adolcverunt; ad. 
humaná vcl ampliorem altitudiné poft pau- 
, €osannosexcreverunt , ampliora folia na&tae 

funt, flores & femen tulerunt. Maio enim . 
menfe oblongitenucfq; Gri 0 
diculi nati funt, é quibusaliquot dependebát 
- flofculi, quatuoralbicátibus foliolis & ad car- 
praditi , forma perfimiles Evonymi vulgaris 
floribus: 


PrawNTARYM: HISTOR, LIBER L *49 
floribus:quibus fucceffic fru&tus,ut in vulgari;quadrangulus; i lum eti i j 
gulisconitans,major camen,& quafi alatus,maturitate dchif cens, & alba grana aurea pulpa 
inclufa nonnumquam Augufto,(cd pouffimum Septembri menfe continens. Sub Autum- 
ni inem,folia abijcit cum reliquisat oribus quibus perpetua noneft coma , & extremara- 
mulorum cufpide oblongam gemmam,fpem proxima novo vere germinationis, producit, 
Vno durataxat loco hunc truticem obíervabam anno reparat falutis humanz'M. p, Natalu.. 
xxxix.Maio menfe in filvailla quz ex Greéép lli Dp. Balthaíaris de Batthyan arce defcen- 
fuseft vér(us Warafdinum,ea Pannoniz patte,qua olim Inte i 'llabatur,nuncau 
tem Slavoniz nomen obtinet, Germani 2Uinbifcdanb vocant,ultra Dravum flumen:& inde 
binosillos frutices Viennam adferebam. HAAS : ; : 


Evonymus it. 


es audae Vis. UVP Top oo 
£.4 D X u^ 


; 


BicvsirALIBvs ramisaffurgitalterum, eid 
autetiam majoribusdigitali, interdum polli- ^ 
cari craffitudine,lentis & obíequiofis,défo cor- 
tice obduáis, viridi primm, deinde multisni- 
gricantibus maculisafpeto , qui in fammo di- 
vidunturin pluresramulos;ordine &ferie qua- 
dam inter fe oppofitos, q folia fi- 
militer exadverfo fitajlanfoliz Myrti folijs pa- 
J/ ria,teneríora, leviterjue in ambitu crenata, 
guftu primüm exficcante , deinde amariufculo 
& calido: é quorum (inu , in oblongis gracili- 
7 bufáue pedunculisunus,binijautad fummum 
terni flofculi fplendentes & purpurafcentes de- 
,, Pendentquatuor foliolis conftantes, umbilico 
*9 quadrato,& luteis ftaminulis quatuor angulos 
occupantibus, Coggygriz flori non multüm 
abfimiles, majorestamen: fru&us fücceditin 
quadrangulis filiquis vulgaris Evonymi fimili- 
us,fpongiofus, aurei coloris, ijsdehifcentibus 
tenui filo propendens,in quo grana extima par- 
tenigra & fplendentia, Fraxinellz granorum 
inftar, bina interdum & terna eodem loculo & 
guloe comprehenfa. : 
opiosé nafcitur in filvofis utriufque Pan- warte; 
noniz montibus: fed qui Alpes attingunt, id 
alere definunt. Invenitur & in Moravia: nuf- 
quam veró abundantiüs , quàm in filva arci 
Greytzenflein IIl. Comitis Nicolaide Salmis 
Vh vicina,fecundoà Vienna Auftriz miliari, ad le- 
ax vam Danubij ripam.Floret Maio: fru&us Au- 
gufto plerumque maturefcit,maruritis quàm vulgaris, & primum genus hic defcriptum. d 
Evorupor Grzcorum , Evonymus Latinorum cenfetur potiori do&orum virorum partis ga, 
frutex qui apud Herbariorum vulgus tale nomen obtinuit, tametfi quidam aliter fentiant, 
& merparyoriay (Gaza quadratoriam vertit)cujus folum nomen apudT heophratum lib.rrr. 
Hift Plat cap. vt inter m ion pesce volunt: ejusautem $/2yvpoy, aliam 
i m infra fuo loco defcribam. PD, 
qu n Evonymumà capris maximéappcti, & ejus folijsavidé fine DOXAVC- rug 
fci,dum in Pannonia effem,didici,eamQue ob caufam,ab Vngaris Lecbkevaee fa, id eft, à Cà- vulgari, 
prisrofa arbor dicitur : licet id Theophrafti opinioni repugnet, qui Evonymifolia, capris 
precipue, mortifera effe fcribit.G p tur, Gallis Fufaiz, & £ou à 
feirelardoires. 
PrRICLYMENVM. Car. xxxv1t1. 
15 Periclymeni , duo genera funt cognita, utrumque vicinis fruticibus plé- Periclymoni 
Mie efe Fenasbids fed iol qiadin Septentrionalibus Regionibus nafcitur, ex- 4e gene. 
tremisramis multos flc d dum, & rubrum fru& in unum ue coactum 
rofert; alterum in calidioribus regionibus veluti Italia; Hifpania, Natbonéfi Gallia crefcit, 
atioribus folijs & binis aut ternis acetabulis extremos ramulos ambientibus , in quorum 
fiasulisfénipl n iunturp & ti uàm in priore;qui« 
busfüccedünt bacca feré punicec. Vtrumque genus Belgicis & Germanicis hortis valdé fa- 
miliare;pergulasinterdum veftit. Neutrum fponté náfcitur,quod fciam i nonobferva- 
vi) Vngaria, Auftria; Bohemia: Matronz Auftriacz Oxofm von ^ericpo appellant, ; Serumdi gu» 
At 1v D porrà genuselt,quod nullo adn gens.per fe con(iftic. Iftius pluragene- ,,;; 
raobfervabam. Nam prater primum, cujus. cüm luculentadeícriptio extet Pemp » 3 T 4 Poriclym.te 


gc. 


Tirgayavin. 


T 


38* ; CagoLr CrtvsI RARIORVM. Sul 
lib.trr.capx«rtit. Hiftoriz ftirpium Clarifs; Viri Remberti Usi aei pent € hie 
zepetendam effe non duxi: Lectorem tamen admonitum vo icy de es riis A 

admodum nonnulli exiftimant , fed geminas femper, eaque perpetuó feré zqualis 
kso cümin ia;Auftria, Moravia, Bohemia, ubi plurimüim, tum in Allo- 
brogum;Helveti Xáue alpibus, &alijslocisin quibus fponte crefcit, In Bclgicis autem 
jiener uam q lesad matüritatem perducere dej eft; atcüm ur 
teraexcrefcat & turgida fiat,una femper cxilis,plena tamen remanet, lagenulamQue gefta- 
toriam,autcucurbitulam refer: ] videtur. 


x) 
Periclymenum rectum 11. j Periclymenum redum 111, , 


ORE SN, s n 
SERA 


SONS 
S222 


V) pesos 
SO AP 
SY 


em 
SS 


2 


6 » 
sempn o ALTERVM hümiliuseff,hu Que altitudi Hifi tingit: multà gracilio- 
Periclym. 11- yes Gz rari hab i - 


tice tetos:folia pr iote tenerior longiora,n ambi 
tu nonnihil ferrata;fuperné virentia;inferné minus incana quàm primi: tenellis germinibus 
ena(cuntur inter folia graciles pediculi ; unum interdum, fed bipos ut. plurimüm floresfu- . 
ftinentes, (üperiore minores & ceneriores, non pallefcentes ut illi, fed purpurafcentes, qui- 
bus accedunt gemelli fru&us zqué magni ac in priorc,etiam aqualesinigri tamen, non ru- 
bri,fucculenti,guftu ingrato. Radix dura eft & lignofa. 
Hujus unum fruticem in Pyrenzis montibus , binosaut ternos apud Allobroges , deinde 
ftequentiores varijs montibus Auftriz & Stiriz, inveniebam. 
Bas. &RTIVM cjufdem cum fecüdo altitudinis craffiufculo eft fipite,multos in ramosdivifo, 
Mridym. "t nigricantecortice obdu&tos, qui fcabereft, & plerumque multis locis hiat: interdum ftatim 
Aradice in multosramos fefe dividit: tenelli ramuli purpurafcunt, & incanalanugine pube- 
fcunt: foliacontrario fitu inter fe difpofita, ut in reliquis Periclymeni gencribus, illi quód 
rubrasb fert non diffimilia,ex(iccantis & amariufculi guftus:flos non fuerat mihi con- - 
fpe&tuscim hujus hiftoriam primi evulgarem , quandoquidem füb finem lulij folum- 
modo obfervatus fratex fao maturo fru&tu onuftus: ataliquot deinde annis clapfis, (emine - 
natz ftirpes, tercioà (àtu anno,flores étencllorum ramorum alis pediculo inhzrentes, pro- 
tulerunt geminos,rudimento fru&tus,uc ceterorum,innixos,pufillos, pallefcentes, cavos.& 
inquinque laciniasdivifos, ut reliquorum Periclymeni furredi generum flores, é quorum 
usibdich prodeunt quinque ftaminula flava appendice infignita , fru&us fingularibus bac- 
cis , utrimque interfoliabrevi pedic lo dependentibus , conftat, Chamazmefpilo Gefne- 
ri magnitudine zzqualibus,fed longioribus paulà,coloris czrulei , quz vinofo & acidiufculo 
. fucco plenzz,manus rubro colore inficiunc , & multa plana granacontinent. Radix lignofa 
'  lacé diffunditur, & multis fibris pradita eft. À 
Crefcic fponté ad radices cujufllam montis pago Malitz vocato conti gui;ad (iniftram,vía 
quz 


PLANTARYM HISTOR. LIBER [, * $9 
quz ad Taurum fuperioris Stiriz Saltzpurgenfem Ditionem pertingentis pracelfüm mon- 
tem,ducit:nunc autem femine natum in quibufdam hortisalitur, Incolzfru&um diligen- 
tercolligunt,S in tindorium ufum reponunt. : i 


Periclymeni 111. & 111 flores. 


Periclymen.ré&tum i1 cum frudtu, 


QvanrTvM genushumiliuseft,rarà cubitalem fuperatis amplitudinem , ramis fecun- 


rnisnon minora;per exxremum mucronata,füperne vírentia, inferne candidiora, nulla ta- 
men lanugine pubefcentia,neque in ambitu ferrata duriora etiam quàm fu periorum: flores 
inlongocraffiufculoá; petiolo gemelli, fecundo forma fimiles, nunc ex purpura candican- 
tes,modó purporei:fru&tus plerumque unicus,;raro eminus,tametfi gemino flori füccedat, 

omnium craffiffimus,exigui cerafi magnitudine,ru et, ficculentus, tranfparens, dupliciin 
fummo,ubi flores inhz(erunt,ftigmate notatus, fed unicum granum continens. 

Frequens eftin montibus Pyrenzis & Allobrogicis , fed omnium abundantiffimum in 
Panuonicis , Auftriacis , & Stiriacis, prefertim fupra monafterium Ncuberg, vbi, & in reli- 
quisvicinis Alpibus plurima (tirpes elegantiffima p nunt. 

Florent omnia furre&i Periclymeni gencra Aprili & Maio, fructus Iulio & Augufto ple- 
rumque perficitur. : 


Perktlym. 
do craffioribus,candidioribus,lentis & fradu contumacibus: folia illiomniü maxima, Lau. feresi12 


Primum CER Jpunbs tirfrfen 8c "Bcinfolt à quibufdam appellatur vulgo, quidam Xyloflej Nemie. 


nomine,poftremam Germanicam vocem €xprimentesdonarunt. Auflriacarum & Stiriaca.. 
rum Alpium incola tria priora genera unte b;tr vocant. Quarti nullum vulgare nomen di- 
dici. Veràm mihi non probaturcorum fentehtia , qui hocgenus Plinianam Chamzcera. 
fum effe exiltimant:cüm ejus fructus nulla faporisgratia c d illam 

tota ftirps cum Cerafoaffinitatem.Sed magis verifimile judico, ipfius Chamzcerafüm non 
effc diverfam ab ea qua plurimis Pannoniz, & vicinarum quarundam Provinciarum locis 
fponté provenit,cujus hiftoria pauló póft feq mihi fatisfaciunt qui Ficum Idzam, 
cujus Theophr.lib.i 1. Plant.Hiftor.cap.xvit.memihit , effe volunt: nam hzc plantanul- 
lam,mcaopinione,notam habet cum ipfius,nec cum Pliniana ficu [dea convenientem; - 


habeat .. 


A» Periclymenietiá genera proculdubio referenda eft hecelegasplanta;cujus iconé cum ciopnin- 
dcfcriptione liberaliter pto mutua qux iater noscrat amicitia cómunicabat C. V. Thomas eljseam. 


Pennzus Londinen(is medicus,cum alijsaliquot elegátiffimisflirpibus, de quibus fuo loco. 
^ CAVLICVLIS veró dodrantalibus eff ; quibus quatuor, fex, raritisocto adhzrent folia 
ex adverfo per intervalla fita,Phillyrez Narbonenfis (ive mediz folijs fimilia, fed pauló ma- 
jora;magifQue nervofà;in mucronem definentia;quinque coftis ab un pediculo ad mucro- 
nem cxcurrentibus, E füpremorum foliorum cavis duo veluti ramuli excuntbinisfolijseo- 


dem 


6o * 


ii 
Aliud. Cha- 
maptricly- 

neum) tent- 


Chamami- 
fpili bifloria- 


Nlis ALS. 


Canon: Crvsl gARIORVM 
?Cl&mzpericlymenum. [ 


dem, modo quoin caule difpofitis przditi , qui 
cacumine quaterna alia folia geftant.. Ex ifto- 
rum ramulorum médio, pediculus nudus & fi- 
nc folijsexit;in cujus fummo rubrz bacce(flo- 
res non fuere obfervati ) racematim cohzren- 
tes nafcuntur Prutenis rufticis circa Gédanum 
vulgó Dantifcum appellatum expetitz atque 
etiam in Norwegia & Suecia,ubi in maritimis 
copiosé nafcitur, tenui radice fe propagans , & 
vicina locaoccupans, hinc inde fibras fpargit. 
ui ad me mittebat , Chamapericlymeni 
nomen,necimmeritó indidit. 

ConsiDERANDYM porró an cadem non fit 
(certé perfimilis)cujus brevem hiftoriam mihi 
communicabat , & plantulas aliquot ficcas rc- 
linquebat do&iffimus vir D. Henricus Hoie- 
rus Medicus Ànno M. p. xcvi. 

TsnzrivMjnquit,locum affignamus herbu- 
la [inter bacciferas videlicet ftirpes ab ipfo in 
Norwegia obfervatas ] qux folijs Hypericon 
humile mentitur: florem unicum profert, ni- 
gella flori quodammodo fimilem, ex quo bac- 
ca per maturitatem ruübentes, nó fecus ac vac- 
cinia rubra , ejufdé quoque magnitudinis pro- 
pendentjintusalbz, fucculentz, (apore admo- 
dum dulci:que manducate,fcabiem pruritum- 
Que generare vulg creduntur, atque hinc illis 
nomen inditum Cribbebeeren, 

Plantulzauté quas mihi ficcas relinquebat 
valdé tenella erant;ex quibus obfervabá (quód 
Hoierus brevitati ftudens prztermiferat ) fin- 
gulis furculis fivecauliculis fena plerüque , in- 
terdum o&tona inhzrere folia,ex adverfo , five 
contrario fitu (emper nafcentia , in imiscauli- 
culis minora;in extimis ampliora , Afcyri folijs 
valdé fimilia, é quorum finu ad latus pediculi 
florem (uftinentis, aliquando unicus, ut pluri- 

.ánüm bini,utrinque fcilicet unus, exfurgüt ra- 
.muli binisaut quaternis folijs fimili ferie di(- 


|. pofitis przediti: lorem porró fummiscauliculis 


nitentem;quatuor folijs candicantibus cóftan-. 
tem, in cujus medio multarum baccularum 
fuis petiolisinherentium rudimenta nigrican- 
tia,quz magnam gratiam flori addere debent; 


CHAMAEMESPILVS GESNERI. 
P rCAPOEXEIX 


FA EQYENS efthicfrutex in omnibus non 
modó Alpibus,fed montibus etiam quibuf- 
dam Viennz Auftrie vicinis,bicubitalibus, vel 

cubitalibusinterdüm etiam longé brevioribus 

. virgultispro locorum, in quibus crefcit, natu- 
13, lentis, nigro cortice tectis , ficramen utte- 

nelli rami canefcant:folia alterius generis Ideze 

vitis folijs haud multüm diffimilia funt, magis 

- tamen ad cotonez mali foliorü fimilitudinem 
accedunt,minora tamen, craffiora, fuperné vi- 

rentia ,infernécanà lanugine pubefcentia , al- 

ternatim in virgultis nafcentia. Ineunte Verc é 

fingulorum foliorá alis flofculos profert her- 

bacei coloris, concavos , ternosaut quaternos, 

in uvam quafi cógeftos , qui deindc in frudum 

extuberant rotüdum, magnitudine baccarum 
myrti, 


PLANTARVM HISTOR. LIBER r. ét 
fnyrti, aut potítisSpinz appendicis, five vulgata oxyacanthz , colore foris initto fubflavef- 
cente, deinde rubro carne intus pallida, fungoía, oxyacanthz iam dicta: feré fapore, quina 
officula five femina continente. Augufto maturus cft, 

Grswr x o Chamzmelpilám appell placuit : quem alij recentiores fequuti funt. In 
Epiftolis fatis aperté docetà Coronatlro ipfius ( nc quiseandem ftirpem exiftimer) differre, 
cui majora folia , baccas non adeó rubras, nec adeó rotundas tribuit. Suntqui Diofcoridis 
Vminida., & Thzophra(ti mefpilum zy9woudy effe cenfent. Epimelis fané Diofcoridis, 
quam & ciráviov appellari ait , vulgaris noftra mefpiluseft. Anthenoides veró Theophrafti 
(quam Gaza Gallic appellatione expreffit)qualis fitnon facilé judicari poffe arbitror. Mi- 
hi porró videtur híc frutex plurimas notas habere communescum xoudpo fivc arbuto Dio- 
fcoridis, quzà Theophratti Arbutco differt,utcap.de Arbuto adnotavi . Anguillarz autem 
videtur Diofcoridis xóáuapoc effe Andrachne, quam Theophraltus Plant. Hiftor.lib. 111. cap. 

* Xvi. Arbuto fübjungitjillique fimilem facit folio & fru&u, j 


Viris 1D4A. Car. Xr. 
I D A & Vitisnomen diver(s ftirpibustribui 
videoà Rei Herbariz peritis: fed maxima 
pars Myttillum germanicarü officinarnm, hac 
appellatione Theophraftum intelligere ; vulc. 
Sunt qui alium fruticem ab co deícribi arbi- 
trantur. Nos utritfque generis (tires hoccapi- 
te de(cribemus,à priore initium faciétes, quod 
lurium opinione id nomen fibi vendicare dc- 
et:cujufQue fpecies ( preter vulgarem nigris 
1) baccis, aliam buxeisnec deciduis folijs, baccif- 
J7 duerubris, & tertiam aluftribusnafcentem) 
uasabalijs minimédelriptas ob(etvafíc puto. 
Pni0n flexilibus eft ramis & hum: di£- 
fufis , gracilibufáue , multis germinibus vixà 
mufco(quo rami occultantur) rominentibus, 
inquibusnullo ordine digefta bri folia, prio- 
ris Ledialpini folijs penéíimilia, pauló tamen 
longioraanguftiora, ceneriora, m inufQue craf- 
fajaadmodum venofa, fuperné virentia, infernà 
dilutiora, leviter perorascrenata , & mollibus 
quibufdam villishirfüra, longo pediculo inha-- 
rentia guítus valdé adftringétis: in futimis ger- 
minibus FERMER dani basta ferr ( lorem 
nonobfervavi Jrotundas,ceratij nonnumquam 


pendentes, colorisinitió viridis, deinde rubri, 

i65, es poltremónigri;fucculétas, non ingrati laporis, 

De 296 v nulla officula continentes , fed plana duntaxat 

2-75 45'. feminaalba,numero ut plurimüm quina: radix 

(adssdess SA 2».  lignofi uibufdam fibris donata eft,& rami per 

! as... terram fparfi fimiles fibras nonnumquá agunt. 

Maturis & immaturis baccis onuftum hunc fruticem , juxta Ericam bacciferam alteram 
nafcentem, inunius Sncalben jugi fupra 9Teuberg fcopulis menfe Augufto eruebam. 


ViciNi0n eftvulgari Altera,quz ramos etiam habet humi interdum diffufos,teretes, yia i, n. 


lentos, nonnumquam veró firmos & eretos , cortice modó cinereo, modó rubefcente tc- 
&osin multasalas divifos,& in hisfolia, ifl que rubro eft fructu forma fimilia »fed tenerio- 
ra, venofa fübtus exalbida,guftus adftringentis € nonnihilacidi:Hos vulgari fimilis, ex can- 
dido purpurafcens,concavus, labrisin quinque crebas divifis, & exteritis reflexis, füisintus 
ftaminuhs: fru&us vulgari fimilis, maturitate niger, faporifáue gratia non minis quàm vul. 

tisofficinarum myrcillus commendabilis plurima granula in fe continens: radix cft dura, 

igaofa,multis fibris capillata: farmenta,five rami procumbentes,fübinde radicesagunt. 

Invenitur in Qiitiafbenjugo duobus fupra 9icuserg gérmanicis miliaribus : poftea etiam 
obfervabam in defcenfu Derzen afben fupra £eefof multo fructu onuffam , atque in Etfchero 
Auftriz monte füpra Gamingam. Anno deinde w. p. r.xxix. reperi in filva Noribergenfi 
urbi proxima,ad Latomias,ubi & vulgares nigris & rubris baccis maxima copia nafcuntut 
fub Pinaftris,Piceis& Abictibus,duce & comite C. V. Ioachimo I.F. Camerario, In Silefía- 
€is vcr montibusetiam provenire audio. ; 


Fon MA &amplitudine hzcà fuperioribus diffett:etenim multis ftolonibus flatim à ra- yia ijas. 
dicc fruticat,ternos,quaternos,& quinos interdum cubitos altis,craffis,valde roma nri- 1. 


cante cortice obdu&is magna ex parte: primo vere folia ex gemmis in ramulorum lareribus 
B nafcentibus 


Esrtusic. 


As? mend M. 


Xénaps. 
Diofc. 
Andrachna. 
Theophr. ' 


Vitis idaa.. 
sehémages 


we oM IR 


Virk idaa Y. 


magnitudinc,oblágis & tenuibus pediculisde-. 


Clo udodyae rns 
Vot aere y i 


DEDI 


62 * CanoLr Crvsl nAR1ORVM 
ut - itis ida r1. Vitisidza 111. 


nafcentibus promit fübtusomnino incana , & multo tomento obfita, fupernéautem viri- 
dia, équorum medio veluti corymbacea florum quinis foliolis candidis conftantium coma 
emergit, fine odore: folia deinde paulatim fefe explicant,tomentofamque illam lanuginem 
abijciunt,& in ambitu ferrata confpiciuntur: fractus floribus fuccedit rotundus,niger, um- 
bilico quinquealisaut lacinijs fepto , (pin appendicis fructu major, fucculentus, fubdulci 
melleoqüe fapore;quali feré Ceratia (eu Silique;continens dena aut plura grana oblongiuí- 


na,fubnigra. 
eu plsafibnign 


t montibus Viennz A uftrix vicinis, veluti ad Brunnam , Mede- 3 
ling, Cumpoftkirche,Baden,Fifcha, atque etiam ad radices Styriacarum alpium.Floret, ut : 
: dixi,ineunte Vere,fru&us Augufto maturuseft. : 
Nomina. AN priorem rede in hanc claffem retulerim,alijs judicandum relinquo: nec enim mila j 
ipfi in llus nomenclaturá fatisfacio. Ledi alpini generibus adfcribi poffet,nifi bacce quibus 
przdita eft,& aliz quzdam notz refragarentur. Vulgare nomen non intellexi. Simlerus ve- 
róad Commentar de Alpibuscalcem ejus memi mffe videtur, & Garfotefiube appellare: 
nam parum à Rofie montanz frutice differre affemc Hujus fané folia fatisad illam accedunt. 
Alteraab Auftriacarum & Stiriacarum alpium Venatoribus Zícgabe nuncupatur , liben- 
ter enim cjus baccis viétitant, ut ipfi mihi retuleruntsunde nomen inditum. In Silefia voca- 
tur9taufrb/ quemadmodum & ca quz rubro fru&tu przdita eft, & paluftris : fimilem etiam 

apud illos ufum obtinent,qualem Ledonalpinum Infe&oribusalpinis praftat. — 
Tertiam Itali Vitem Idzam T heophrafti,cujus meminit lib.111. cap. xvi1. Hift Plantar, 
' effecenfent. Auftriaci ruftici montani Sfitgenber vocant , vel quod mufcaeejus früdtum ob 
dulcedinem appetant;aut quia neglecta ab avibus,mufcisQue in pabulum cedunt . Pena & 
zyw be Lobelius 4melancher nomine delfcribere videntur in dochiffimis Adverfarijs. lofias verà : 
Ps omaiis, Simlerus Stibirtin/hoc eft pyrum peftzam,loco fapra memorato( ni fallor)appellat. Gefne- E 

yrtomalis. 2 * Y 4 : ipei. 2 . $ 

Pares. füsinEpiftolis varia fi modo hanc intelligit) tribuit nomina, Myrtomalidis, Petromelidis, 
Py ervina. Pyri cervinz, Pyraftri id. Dalechampius Epimelidem alteram vocat, & rubrum fructum 
Pyrafier i45 vei buir. Coronaftrum Gefneri effe cenfens : deinde alioloco Amalanchier illi zuzjaAlc feu 


Epimelis al- ys 
Wk SuouwA)s Athenzi lib.x1111.cft. 

Auausis. ; 

ndi COTONASTRYM porró , quem Gefnerus Cyd. Dyofpiron & inEpi- 


: * H . pw " gi n . H H 
Cent. Solis appellatà füperiore omnino diftinguere videtur, cüm illius baccas rutilascffe ait, fic- 


Cydonago. "prse qe: i : - 
Dygim. Cascarne & fucco nullasfeminibus intus quaternis triangulis, , 
: Eum 


NOR hl 


PLANTARVM HISTOR- LIBER [ 61 
Cotonafter forté Gefneri. - 


Eum fruticem legiffe arbitror in Snatbai 
jugis Iunio Horentem & fructusrudimentum 
eftormantem, cubiralibus ramis lentis nigtó 
cortice tectis & nudis, quorum fummitates 
deinebant in breviagerinina incana, quinis 
aut fenis folijs pra-dita malo fimilibus, fuper- 
né virentibus inferne nonnihil candicanü- 
busiinambitu ferratis,guftus amaricanris: in- 
terquz veluti umbella flofculorum occulta- 
batur quinquc folijs conftantium,coloris pur- 
purafcentis, quorum deinde fedes in exigua 
malaextuberabar. Illum ipfum quem lege- 


10 Agriomelca Bellonij,quam lib.1. cap. xvi1. 
in Cret montibus inveniffe fcribit, exiguo- 
rum malorum pyrisforma fimilium feracem? 
Ea fané OuopxAd: Athenzi quodammodo 
convenire videtur; & ipfe Bellonius codem 
loco, Allobrogum Amalancier, five Creten- 
"fium Codomalo, ab Agtimelea diftinguit. 


VvA vRSI. Car. XLI. 


Rvr1CAT pedalibus feré ramulis , lexi- 
Foiubus & lentis, humi diffufis, rubefcente 
cortice te&tis,ut teneriotes Arbuti ramuli: fo- 
liailli frequentia ,. nullo ordine ramisadha- 
rentia, Arbuti folijs minora,carnofa, Chamz- 
lez Italicz foliorum plané zmula,minimé ta- 
men hirfüta,cum adítrictionc amaricátia : ex- 
tremis ramulis lores profert ex candido pur- 
purafcentes,five candidos quibus leuiter pur- 
puraícés coloradmixtus fit,cavos, Arbuti flo- 
xibus fimiles, & uve modo (imul congeftos: 
fructum (quem non vidi) incole rubentem, 
rotundum,exigui cerafi inftar,acidum refere- 
; bant: radix patva fed lignofà. Perpetua fon- 
e viret. " 

Vnicoloconafcentem confpexi arido folo 
& aprico, via regia, in colle immipéti cuidam 
viculo Zezta el babul vocato , inter Guadix & 
Baga,regno Granateníi; iam florentem Mar- 
tioanni M. D. LX v. feriistamen plerumque 
florere, fructum zítate matureícere, & in 

lanta ad hiemenrufque perdurare ipfi inco- 

x affirmabant. yir 

Prxjr)0RES quidam Hifpani quibus carri 

ftendebam , Chamzdaphnen efle exiftima- 
bant, craffitudine foliorum proculdubio de- 
cepi. Mihi veràad amuffim quadrare vide- 
turdpzrogatiAo quam Galenus lib.vrr. cap. 
1111. De Compofic. Medic. zz7Z sózovc his 
verbis defcribit. ids 
Vva Vrfiin Ponto nafcitur , planta humilis 
& fruticofa, folio Memacyli, fructum ferens 
rubraüti dum;süfisauft D 


luntur illi meojudicio : quandoquidem Vitis 
idzanihilaliud effe vidcatur quàm ea planta 
cujus fuperiore capite aliquot genera defcri- 
fi. Ec hac à VitisIdez illo gencre pumilo 
quod buxeisfolijs femper viret & rubris bac. 
cispreditum eftmultis notis differtJlicet non- 
Po nulli 


t a 
Or An VAR CAMS qo x 
A s lr t 
(este, des D xd 
Wa 


' bamusramum híc adpingi curavimus. An ve- ... 


A griomelia: 
ANTI 
Athens 


Vva Vefr 
Glen. 


dgxtecddi- 
" 


Nam quod nonnulli Vvàm urfi Galeni à vv. 
Theophrafti Vite idza diffetre nó puranc fal. /72/ 2 


64 Canorr Crvsl mARIORVM n 
nulli qui huiusiconemà me in Hifpanicisobfervationibus ante exhibitam ab illius icone 
difcernere mon noverunt, ita fenfiffe videantur. — Magisadhuc falluntur qui hanc meam 
4higes — cum Alpigena & Chamzrhododendro Lobelij confundunt: nam fi vtriufquc hiftoriam & 
iconem diligenter contuliffent,plurimim inter fe difcrepare animadverüffent. 
Nondefüntqui Vvam urfi faciant fpinam illam perpetuó virentem Oxyacanthz vulga- 
ri floribus & fru&u perfimilem,quz in Belgícis hortis Pyracanthz nominc ali folebat. Eam 
4. Anguilara,& re&té quidem meo judicio, Oxyacantham legitimàm effe cénfet: nam Theo- 
Oxysemniba. phraftus lib.i. Hiftor.Plant. cap.xv.& lib: i11.cap. IiIi. perpetuam comam Oxyacanthz tri- 
uit. Diofcorides Pyraftrifolio cffz ait. cumque infuper baccas habeat myrti plenas, rubras, 
fragiles &c.aptiffimé Oxyacantham referre mihi videtur. 


Pyracan- 
tb. 


CHAMAECERASVS. Car. XLIL 
"T T J ^t a 
à N A S! PRA dixi,eorum fententiam mihinon 
A E i probari, qui quartum Periclymeni fürre- 


von efe. Cha- y 05 
Soaceraf- y VN 


&igenus Plinianà Chamzcerafum effe cxi- 
ftimant,& meas rationesiftic attuli. Plinius 
quidem Nat.Hift.lib. xv.cap.xxv. enumera- 
tisaliquot Cerafi generibus, addit: Sunt & 
Macedonica parva arboris , raroQue tria cu- 
bita excedentis: & minore etiamnum fruti- 
cc Chamzcerafi. Neutram autem harum, 
fraticem illum qui inter Periclymeni genera 
dcícriptus cft, dici poffe cenfeo: fed cosquos 
nunc defcribam. 

V AR1AE alutudinis invenitur Chamz- 
cerafi interdumin cubitalem,bi- 

: : ir 


iS 


Chamacerafi 
bisterin. 


, aut 
attollitur, umbrofis videlicet locis & tenui 
 folo:ficcioribus autem locis, & juxta feritas 

plerumque füpra pedalem altitudinem non 
' affurgit. Tenues autem & lentos habet ra- 
mulos feu virgas nigricanté ex cineico cor- 
tice obdu&las, quz ex intervallis quxdam tu- 
& bercula, & velutigemmas proferunt, unde 
tanquam ex cachrye, aliquot exigua foliola, 
Myra Tarentinz folijszqualia prodcunt, fi- 
muldue flores bini, terni, quaterni aut plures 
fce explicant,candidi, quinquc foliolis con- 
ftantes, multisin medio ftaminulis praditi, 
Cera vulgaris floribus perfimiles, minores 
Ren EP. hos flores, atque ctiam in extrc- 
mis virgis, exalijs tuberculis exeunt fine flo- 
ribusfolia füperioribus majora, Cerafi vul- 
garis acerbo fru&u foliorum formam imi: 
tantia,& in ambitu fimiliter crenata)longé tamen minora,& atra viriditate fplédentia, fub-. 
amari guftus: floribus füccedit exiguusfru&tus,rotundus,carnofüs, maturitate ruber , exfic- 
cantis minufQue grati (aporis,quàm fint acida cerafa, offeo intus nucleo:radix craffa , longa, 
dura,paucis fibris przdita;profundum petens,& quz difficulter erui poffit, er : 
Natales. Crefcit paffim in Pannonia, Auftria inferiore & Moravia, editioribus ficcifue locis, ad 
vinetorum etiam in collibus fitorum margines, & juxta publicasvias. In Bohemia videre 
non memini.Floret Aprili cüm P oliagerminareincipiunt: fructu lunio, interdum 
iam Iulio duntaxat maturus eft. 
Nomina. Exc xapaixspact dicitur, Latinis Chamzacerafus, Germanis Auflriacis tbt tweixel/ Vn. 
garis F'ad-ziegy jid eft filveftris merafus (merafum enim vocantillam feriüs matureícentem 
Cerafum auftero fru&u nigro) Gallis, apud quos fponte non nafcitur, Crzifer zai» nuncu- 
pari poterit. : : ve EE 
CeafuMa-: CETERYM Macedonica Cera(us per Pannonias & Auftriam,in agrorum & vinerorum 
eh» — marginibus frequentiffima cft,raró ad trium cubitorum altitudinem accedens nihil in reli- 
' — quisàvulgari,quz acerbum & rubrum fert fructum differens: nam flores, fructum, folia fi- 
milia habct. : 


InveXIvNTVR porróin Auftriá & Pannoniàalij fruticesqui cum Cerafo aliquam 

affinitatem habent, &à nonnullis inter ejus genera rcferuntur: quemadmodum qui à ple- 

Mah. — rifque Mahalcb vocatur, odorato flore, in fcopulis & faxofis Pannoniz locis naícens,& col- 
lium urbi Viennenfi vicinorum radicibus , à rufticis Auftriacis cam ob cau(am trn pn 

oc 


PLANTARVM HISTOR. LIB, f. $; 


hoc eft petrofa Cerafüus appellatus. Hunc etiam plerifque Narbonenfis Provin&iz & Allo- 
brogum locis non procul à Rhodano fitis obfervare memini. Sunt qui Vaccinium Plinij, & y;ciniius 
Lacatha,cujus nudum nomen apud Theophraftum Plant. Hitt. lib. 111.cap.i1ir. & vri. ex- Psi. 
tat,effecenfent. Plinius tamen Nac.Hift.lib.xvt.cap.xvitr. Vaccinia aquofis folummodo L7» 
nafci tradit, cingendi caufa ad fervitiorum veftes:in quem fané ufum neminem hunc froti. ^ "thr- 
cem autejus baccas ufürpare intellexi; at paluftris illaVitisidza,cum ca qua nigris & rubris 
baccis,e(tcin&urz apta quemadmodum pauló anté annotabam. 

Cerafusitem avium , aut Cerafus racemofà vulgo herbariorum nuncupata , in filvis fre- cerafus 
quens, Germani €emoéer &feren dicunt, Vngari Zelmice fa. Belgica officinze, ante quàm res «vis. : 
herbariaadeó exculta effet;pro Vitice habuerunt. Sunt qui Padum Theophrafto lib. Hift. »s4í10p. 
Plant.111.cap.r.effe cenfent.Sed cüm Theophraftus eo loco Padum duntaxat retulerit inter 
arbores umbrofis gaud. nullaaddirá defcriptione : quà ratione fuam opinionem ftabi- 
liant,non vidco. j 


Mrrs&TVs. GER. xri 


^ Aro tria Myrti genera tradít,nigram,albam,& conjugulam. Plinius lib.xv. cap.xx1X. uyrrirria 
C Naturalis Hift. fuo tempore aliter diftin&a fuiffe Myrt genera refert, videlicet in fati- gera vee- 
vam agque filveftrem, & in utroque gencre latifoliam inveniri. Sativarum genera topiarios "^ pd» 
: deinde facere, Tarentinam folio minuto,Romanam patulo, Exoticam deníiffimo, fenis fo- 
liorum verfibus:eam veró non effe ín ufü:ramofam utramque aliam,Conjugulam fe exifti- 
mare,quz fuo tempore Romana nuncuparctur. Y 
Ego veró in Hifpanica mca peregrinatione,& alijs quz adij locis, multo plura genera ob- uri Claf- 
fervare memini :nec dubito quin ex fatione major adhuc varictas oriri foits Pd 


Myrtus Bzticalatifolia, domceftica. 


VwuvM, fatiscraffisramis , folijsduplici ferie Mjrm ta- 
rariüsdifpofitis,magnis,ut interdum ad Lauri te- ticalarife- 
nuifoliz aut Arbuti foliorum amplitudinem feré Fase 
accedant dilutitis pauló virentis coloris,odoratis: 
ráritis hoc floret aut fru&um fert , quia texendis 
fcpibus,quastódere folent, co plerüque utantur. 

Nufquam id genus vidi;nifiin monafterio quo^ 
dam Hifpali,&in lztiffimis Mauritanorum eo 
natz viridarijs, in quibus, pifcinas & lacus clau- 
debant fepes illo Myrti genere conftantes, & 
exalio quodam non multum huic diffimili, mi- 
noril ,& paulà denfioribus folijs, cujus 
nos hic pi&turam damus. / á 

SECvNDvM genusaltidsfruticat, & à radice we sas. 
plurimos denfos, craffos ; firmosQue ramos pro- /2'ifalia exe- 
mit:folia faperioris fecunde fpeciei fimilia habet, E : prt n2 
fedadeó confertim nafcentia,ut pené mutuo fefe Mw 
contingant petioli,duplici interdum ferie, fxpiüs $ 
triplici,valdé odorata:flos ejus candidus quinque 
folijscon(tat, cerafiorum floribus fere fimilis, al- 
bis villis plenus, odoratus: cui füccedit pauló ob- 
longior fru&usquàm in Tarentina, initià viridis, 
deinde cüm maturcícere incipit, purpurafcens; 
tandem plenam maturitatem adeptus , niger, vi- 
nofus, grati (aporis, candida incutvaQue grana in ut 
Íécontinens. |... * 

oc genus in Complutenfis arcis horto p 
müm mihi confpedtum , multis cjus fruticibus 
ferie quadam & ordine difpofitis , elegantillimo 
fpectaculo, càm femper vireat:deinde Corduba 
T i à /,.. inquibufdam hortis. 

"T ER T 11 generis unicam arborer vidide memini in Hieronymitarum monaflerio, wyrr zar. 
primo ab vrbe Corduba miliari , eadem foliorum denfitate & ferie quà fecundum genus, 4»e«íelia 
verüm minore folio & faturatiis virénte: fructu ctiam majore & magis orbicularo, qui reli- ^^"^. 
vai Mytrti generum fructus inftar , alba & inHexa grana habet , minora tamen quàm 
fuperioris.. j í sytzi 22328 

VARTVM adcó denséfruticat;neque'multum affurgit, tenuibus & fragili- sra; 24- 


bus ramis folijs ejufdem cum tertio magnitudinis, (imiliter mucronatis, duplici ferie raritis s. five 
^ : F5 circa "^ 
3 


66 Canorri Cuivs] RARIORVM 
Myrths Batica anguftifolia» 


Myrtus Batica fil veftris, 


Circa ramosnafcentibus, nigricantibusodoratis: flosalijs fimiliseft: fru&tusrotundus,oba 


Nate (€ 


Myrtusdos 
toe lica fru- 
&n albo. 


Myrti claf- 
Jinalrera. 


| quorum nonaulla latiore eranc folioquzdam mediocrijilia minorc, 


lorgispediculis ex foliorum alisprodeuntibus inhzrens , copiofus, initió viridis, deinde 
candicans, maturitate niger, vinofus, grati admodum cum quadam ad(tridtione faporis. 
Sponte prouenit plerifque agris & collibus Extremadurz (qua Bxticz parseft ad Anam 
flumen (ita) & Luficaniz illi conzerminz,adco copiosé,ut per aliquot miliaria,nulli feré alij 
fruticesconfpiciantur. O&tobri interdum florentem , (ed maxima ex parte fructu onuftam 
hanc Myrtum colligebam, ciim Madritio Vlyfipponem procifcerer , locis inculus & pro- 
culàimari, procul à luminibus diffitis, nunc latioribus, viridioribusi; & amplioribus folijs, 
nunc plané ex(uccis , & feré rigentibus eU ciMbidun. prolocorum natura & fitu:nam 
in cónvallibus nata,multó lettor & viridior femper erat. « : ; 
L QviNTYM genusfatisalté fraticarrenellorum & rubentium ramorum frequentia 
denfum,folijs omnium minimis, anguftioribus, & magis mucronatis quàm in ulla Mytto, 
faturatius virentibus,fragrantis odoris:flos par reliquis, cum etiam fru&tus,qui initio quidem 
viret, maturitate autem non nigrefcit ut reliquorum (ed exalbidus manet. ; 
2. Hujusgeneris invenitur alia fpecies ejufdem cum füperiorc formfte, fed peromniate- 
nerior exiliore & anguftiore folio. 

Primdm mihi utraque hec Myrtus confpecta eft in hortulo illuftris viti Dn. Ferdinandi 
Cotinho Lufitani, peregrinarum & exoticarum rerum ftudiofiffimi, & multis longin- 
quis percgrinationibus clati: cujus hortuli fepesex hoc Myrti genere conftabant. Iític 
Mufam naícentem , .& aliquot alias peregrinas flirpes vidi. Eftveró is hortusin ediriore * 
nrbis parteextra moenia, apud quem veteres aliquot infcriptiones marmoribus infculptas 
viderelicet. : : 

Conufpiciantaromnia ifta Myrti genera (prater primi fpeciem priorem) apud C.V.Dn. 
Ioannem Boifotdodi(fimum & rei herbariz ftudiofiffium, quiomnium primusex femi. 
nibusà me icatisaluit: deinde apud plerofg alios quibus cc icavit : rami 
enim in terram pacti radicesagunr, fed quintum genuson nfácliméc hendi 


N VNC veróapud eundem ; &apud illuffres viros ce de: Brancion , & Ioannem 
Dilfam ipfius agnatum,nobilefáue Matronas, Mariam de Brimeur Conradi Scheti, Mar- 


garetam de Clermes Prarfidis Namurcenfis , uxores, aliofáue quamplurimos in-Belgio rci 
herbariz ftudio fefe oble&antes;alebantur&alia Myrti genera ab/his quz dcícripfi diverfa: 


i Lariro- 


SPtANTARYM HISTOR. LIB. L^ 62 
Myrtus domeftica fru&ualbo, 


*. 

n LaAriForLrAE quzdam amplo eftfolio, Mr: iatis 
quod tamen primz claffis Latifoliz primz ma- - 
gnitudinem non zquat,viridi, tariore ordine; & 
coduplici circa ramos difpofito. 
2. Aliapauló minor eft, iaterdum vegetiore 
; viridioreQue folio , quandoque pallidiore, & 
Y trifliore. ; 

44 3. Tertia denfiorecft folio,& magis mucrona- 

T 


to, eodemáue nunc vegetiore & letiore , nunc 
cuam pallidiore 

Qva medioeftfolio,non multum abfimi- 17r; me. 
liseff quarto generi à me in füpcriore claffe de- 4a. 
fcripto, fed minus eros i & quodam- 
modo pallefcentibus virgultis , longiore etiam 
fru&u. 1 

MiNoxs quzcftfolio omnium frequen- yjruira- 
tiffima in Septentrionalium regionum hortis resa. 
fuit, ante quàm mínor illa prioris Claffis nota 
à vod effec . Ejuscim ramuli facilis radicesagant , ü 
F y uw. pingui folo pangantur, quàm hujus, etiam fatis 
1 U^, vulgaris factacft multis Germaniz hortis. Ha- 

Du RS bet veró minor hzc conferta admodum folia, 

j duobusut plurimum verfibus in ramulis difpo- 
d y fità, juam ternis: q dmodum in 
(3 DN * alijsgeneribusaliquando etiam accidit. 

3 . Florent plerumqueifticAutumno, fru&tus [Cm 
riffiméad maturiraté pervenit, fed in ipfa planta 
tota hieme hxrens, cüm rurfus fub Veris finem 
acri exponiturjinanis & immaturus decidit. 

1Cc1TV& aurem Gracis hic frutex uupo et, Nopipa, 
ru Latinis Myrtus, Gallis Z24yrre & cAteurie , Hi- 

fpanis LArayhan Talis Myrta d Mortella Germanis Divitue ba EA 

Primum, fecindum,& tertium genus in prima claffe defcriptum Hifpani cArayhap zo- 

zifco, hoceft Myrtum Mauritanicam vocant. Latinis poretit effe Exotica, licetternis; ad - 

fü ; foliorum verfibusdiftin&am viderim, cüm Plinius fenos verfus fuz exotica tri- 

buat.verim quidem eftadeo den éipata interdum nafci in fecundo & tertio generc folia, 

utpluribusverfibusconftarevideantur. — :.—— 5 i , 3n f^ eh 
artum genus Hifpani fimpliciter araybam 8t myrta vocant: cam filveftrem judico, Mrrw fa- 
uoniam fponté focis incultis provenit. Sed éuuupotm ab hac plané fegreganda eft,füi gene- dud 
risinter filveftres propria. Pliniustamen lib.xv.cap. vit. inquo de factis oleisagit , filve- 
firem myrtum minore femineà quibufdam oxymyrfinem vocari fcribit , ab alijschama- EAM: 
. myríinem;abalijsacaron à fimilitudine, ; i altare 
Quintum genus Candida myrtus appellari porerità baccarum exalbidarum colore. Er 
omnes (tx myrti (preter quartam) horten(es & domelticz. E. juo 
Latifoliam quz in Belgicis hortis alitur , Romanam dici poffe exiflimo , quam Plinius Remara. 
eandem cum Conjugula Catoniseffe putat: eam ex Italia & Romain Belgicam illatam Cejsguls, 
certumeft, nam in Hifpania videre non memini. Hortenfis Belgica minutiore & denfiore : 
folio;ad Tarentinam meo judicio referenda cft. Nifiquis potis ita cenfear, candidam mi- 7^'eri»e. 
nutiffimo omnium folioin prima claffe repofitam, Tarentinam effe vocandam , Nam cum 

Cato rantám nigrz, alba: & conjugul inerit: jam vero conjugula Plinio (it Romana, 

nigraex fru&tu fatisnota: reftar candida, qua ad nullum Plinio defcriptum genus referri 

potfiquàm Tarentinam. Sic Horten(isillain Belgicis hortisab initio culta,minutiore fo- 3 

lio,non incommode Zigyptiam "Theophrafto de Caufis Plantar.lib. v1. cap. xxvi1. defcri- Epis 
- pramzeferet,quam & anguíta fronde,nigroQue fructu effe,& alias odore racellere afforit.— . 

, Bonnaó Myra folia viridia & ficca, ipleQue baccze,cüm foris impofita, rum intra cor- Faculiatet. 

pus fupra , reítringendi vim habent, Multz preterea Myrti facultates apud Diofc. lib.z, 
reperiuntur. |. Ee asqigrfis ue : 

clloniuslib.1.Obfervationum cap r.11.tefert Illyricos myrti folijscoria perficere,quem- 
admodum Macedones Rho£ , E gyprios Acaciz filiquis » Afix minoris incolas glandium 
Efculicalicibus,Gallos Q uercus libro; Phryges filvefris Pinicoricibus . . sse 


Slveopeirn. 


iu 


x 


nu 
1 


Mxnaro- 


69 CaRgorr Crvs] RARIORVM 
Car. XLIIIL 


MrYxmwro-cisrV$ PENNAEI. 


LrcaNus efthzc planta, cujusiconem 
EcY. Thomas Pennzus Londinenfis Me- 
dicusanno M. D.Lxxx ad me mittebat,& fub. 
fequente auno Londini in Anglia ficcam 
oftendebar,quam ille exBalearium infularum 
majore , vulgó .Majorica nuncupata crutam 
: pupro-xígor appellavit: cujus rei caufa illius hi- 

5/77 ftoriam inter Myrtum & Ciftum reponere 


Mero xit, 
baltarn. 


FnvrEx eft interdum tricubitalis, fca- 
broadmodum cortice, & veluti quibufdam 
tuberculisobfite , qui in vetuftis ramulis faci- 
léabícedit & fponte decidit: folia funt pené 
Myrti. (quorum dorfum non minis fcabrum 


$ J eft quàm ipfi ramuli) fupernéIzvia , conjuga- 

ETT. tim ucin Cifti & Myrti generibus circaramu- 

y los nafcentia:flores fummis virgis infidentlu- 

d s. tei,quinque oblongis folijscóftantes , & mul- 

XP tisin meditullio longiufculis taminulis pra- 

y v diti: his fuccedit oblongum & pentagonum 
PSoVar.- capitulum femine plenum. * 

5 y d Tota ftirps odorata eft, & lentorem , five 
XA 3 pinguem quendam fuccum, quali Ci ftiLedi 
N "pfi genera madent, effundere videntur. 

Y Cisrvs Mas. Car. xrv. 
C Isr1duo prima ( ut Plinianis utar verbis) 
Cifli (umma genera Diofcorides facjt, marem & femi- 
gura nam: deinde tertium addit Ledon dictum. 
à Ego, illius veftigijs infiftens, tria ctiam 
, fumma geuera conítituam : deinde fingula 
in as fpecies quas obfervavi,dividam, initium à Marc facturus, 
Ciftusmas r.cum Hypociftide. 
Cili mer M ^REM portó Ciftum appello, qui flore 


7 l 
, 42 ; 12; quidem, fre iqua Cifti genera filveftrem ro- 

à 957) lam emulatur,fed colorem rubrum nunc fatu- 
ratiorern modó dilutiorem habet: cujus quin- 
^ que fpecies foliorum forma autcolore inter fe 
-Xs differentesobfervabam. 

PR1Mvs Ciftus mascujus hiciconem cum 
fua hypociftide exhibeo, humaná altitudine 
plerumque fruticat,ligno fatis fragili , & candi- 
Cante cortice tedto:frequentibus ramis alterna- 
tim femper ex adverfo refpondentibus: can- 
dem etiam feriem fervantibusfolijs, que omni- 
no funt incana, molliora & longiora in novellis 
, plantis,in adultis vero, contractiora, duriora, & 
/Z) afpera; foliorum falviz modo, mucronata, ad- 
ftringentis guftus: floscjus Cynorhodi aut fil 
* veftris rofz magnitudine , quinque folijs con- 

ftans,dilutioris rubri coloris (cu, ut vocant, in- 

carpati, multis ftaminibuscroceis medium flo- 
rem , utin Rofa fimplici , occupantibus: flori 
fücceduni capitula quedam pentagona , dura, 
birfüta, incana,mvcronata, in quibus exiguum 


quiruqui de- 
6'É. 


1j 


d 


mi aut Papáveris magnitudine. 
^"Adhujus radices, quz fummis cefpitibus di£- 
funduntür & cohzrent , copiosé nafcitur ele- 
Ea omnium quas umquam viderim, 
: Hypociftis nouo Vere, ciim Ciftusjam ad ex- 
d flores fe parat: nara quando primum 
, Cterra emergit, purpureum five kermefinum 
Ícricum 


eft femen ex rufo nigricans , feminis Hyofc ya- 


PLANTARVM HISTOR. LIBER i. .6 
fericum effe diceres: deinde paulatim affurgens;& fefe explicans,multum de priftini coloris 
elegantia remittit ,'& cytinos fuos proferc candicantes , curgidos & lento fucco'plenos:qui à 
peritis pharmacopocis denfatur & in ufum adfervacur. 

; Frequensefthic Ciftus,cüm in Hifpania;pratfertim ea parte quz Battica appellatur, tum 
in Lufitania & Gallia Narbonenfi maxime Setio monte. 


Ciftus mas 11. Ciftus mas v. : 


SrcvuNDvs eadem altirudinequa fuperior affurgit, interdum ctiam majore , non mi- cir pn 
nis fruticofo ftipite,neque minore ramorum frequentia:minus tamen candicat:folia habet 14. 
codem ordine difpofitamolliora tamen longiora, angu(tiora,& magis muctonata: floscjus 
füperiori (imilis,carnci coloris: capitulisetiam & femine parum dier : 

Nafitur & in Hifpania, & diutius reliquis marisgencribus florer:illiusitem ramuli tene- 
riores,rorulentum quidpiam pingue & odorum fub Autuinum contrahunt. 

Dubium non eft,quin Hypociftis fub hoc genere etiam crefcat: nullam tamen; quemad- 
modum nec fub tribus fubfequentibus;obfervavi. 

TE&TIvs füperioribusbrevioreft, non minüstamen fruticofus: tenuiores habet ra- (;5,, 
mos folia fuperiote breviora, dilutiore viriditate pradíra, magis rugofà, pinguia & odorata; 11.. 
florem alijs (íimilem,dilutius rubentem , & aliquantulum odoratum, quam notam in reli- 
quis Cifti Marisgeneribusnondeprehendi:hujus capitula faperioribus pauló minora funr, 
& (uisinvolucris(quz lorum calices funt)diutiüs occultantur,fefnen in capitulis zqualc. 

Hunc duntaxatin Lufitania fponté nafcentem , fapra Olyffipponem itinere Conimbri- 
cenfi;atque etiam in maritimis obfervabam. : ? 

Qvanrvs humanaaltirudine plerumque attollitur, ut reliqui fraticofus, & ramulisali- (/5,, jg "e 
quantulum incanis: ejusfoliareliquis majora & quafi orbiculata ,nonnihil hirfüta & rugo- 1v. 
fà:flos faperioribus forma fimilis, pauló major, & colore faturatius rubentc : hirfuta, dura, 
pentagona capitula , fuperioribus majora, in quibus femen rufum, majus quàm aliorum 

continetur. 

Invenitur Regno Valentino & Arrog audioctiam in Italia 
in Belgicis poftea hortis, femineex illis provincijsmiffo. — / 

vixTvs humiliseft, & fupinusucplurimüm, multis pedalibus aut pauló ampliori- Giflwmu v. 2 
busrmis ex eadem radice prodeuntibus: folia crifpa (unt & quodammodo finuofa, candi- : 
cantia & hirfüra, guítus acerbi & vei kun : lloresramulorum fummitatibus zquali al- 
ticudine & quafi umbellatim nafcuntur, fuperioribus pauló minores, fed elegantis ex rubro 
purpurafcentis coloris & intenfioris quàm in quarto: capitula reliquis minora , fuisinvolu- 
crisplerumquecontecta,femen cont reliqui: l magisatrum. : 

Hunc in fola Lufitania nafcentem videbam folo admodum arenofo : nec ufquam fre- É 
quentiorem 


Qu: (ruines yteÉ tmt 


Pina, « Ane 


fi effe: natus 


MEEEUNNERERTS S SCC TUAM m. 
79 Canoni GLü,VSÍ RARIORVM 

ntiore i i into fupra Vlyfipponem milia- 

àmapud monaíterium Peralonza dictum, quinto pra [ 

AATUN dne. Do in nonnullis plantisctiam Novembri-mthi confpcdto. Se- 
meh in Belgium reverfus,ut ceterorum Cifli generum aliquot amicis communicabam: fed 
nemini natus eft hic frutex, praterquam uni Petro Coudebergo Phiagmacópao doctiffimo 
& rci herbariaftudiofiffimo, quem tamen diu confervare. noni. potuit ; nam fubíequens 


fatisrigida abftulit. : ; : : ih dd 
MI aedi qux hiemem fuperarunt, omnibus rei herbarie ftudiofis qui in Belgio vi- 
vunt,fatis nota,cüm«a aut infuishortisalant,aut aliquando aluerint,, Es 

t à : jaliquando etiam maturis, nonnumquam feriüs, pro 


oomhes ifti Citi Aprili ) 
segionpui io natura & empcismieiith: femen Augufto , Septembri & Octobri. 


maturefcit/ ; a ; DAT, : 
v.AT VOR priora Marisgenera communi vocabulo dicuntur Hifpanis effea: quin- 
» 


tum genus peculiariter Lufiranis rofc//a vocatur. 


Ca Car» XLvI. 


STVS FEMINA 


4 


IsrvM feminam etiam in fiías fpecies 
ditribuam. Namautelatiorcft , & rectis 
virgis fruticans, ficut Mas: autfüpinus & humi 
fparfus,ut Erica vulgaris Myriczfolio. Deinde 
utrumque genus colorem in flore variat, qui 
maximacx parte candiduscft, quandoque lu- 
teus, feu Ochrz colore. ! 
Esr igitur Ciflusfemina frutex ramofus,cu- 


Cifli femina 
varia: 


wa 
v 


Cififmina : 2 5 ) 
huftoria. bitum interdum altus, nónumquam humi ftra- 
tusgracilibus,nigricanubusi ramis , folio non 


minorc quàm in maris quarto gencre ;circinatae 
feré rotunditatis , rudi & afpero , viridi tamen, 
fapotis adftringentis & acerbi: florem habet 
pauló minorem quàm mas , quinti generis flori 
pené fimilem, album, nonnumquam ctiam fla- 
vum, luteisfibris, utin rofafilveftri, medium 
florem occupantibus:capitula minora funt ma- 
ris capitulis,nigriora,non mucronata, fed non- 
Z£ nihil compreffa fuperiore parte , femen pauló 
S nigriüs & fatis magnum continentia. : 
AS fedi & (upini qui album florem gerit magna 
VES eftin Hifpama,Lufitania, Gallia Narboneníi & 
Aquitaniaabundantia, Qui veró luteum pro- 
^ fert, ponnullisduntaxat Hifpani locis , & ex« 
trema Aquitania Caniabris finitima, circa Ba- 
yonam vidiffe memini, 
: . Hifpani Ciftum feminam vulgó xara-effepa 
s Ho eene ae . vocant,nomine ex Maris & Led: appellatione 
compofito. Narbonenfis Galliz incolz, qui circa Mompclium vicinifQue locis habitaps, 
meo tempore »onges vernacula lingua dicebant. ; 


Kibé ^."  CisTvs autem uterque, mas & femina, Grace dicitur x/zoc Diofcoridi, quem & z/3a- 
Pre por & xlosaporà quibufdam vocari fcribit. . 
. d Inu 07 Et Su à 
^ Ponkó, quàm multisannis habui op híc n6 poffum. Ea cft, Theo- 


Thophrart, phraffi grecum exemplar multis Jam feculis mendofum fuiffe, & Hiftoriz Plant. lib. vr. 
«nactus. cap.Ar.initios z/gov proxiaoó legendum efie;errore à librarijs facilé admiffo , ob vocum a£- 
niratem. 

' Nam cüm Theophraftus de arboribus agens lib.111. Hift. Plant.cap.ultimo,adcó diligen- 

ter Hederam in fumma gencra, humi repentem & in altum fe attollentem ; hanc denuó in 

tria genera,candidam,nigram,& quz Hclix appellatur: tertió;fingula genera1n multas fpe- 

cies A biecir ki. lib.vi.ejufdem Hift.cap. 11. quafi (ui oblicus, inter füffrutices Hederae 

denuó meminit, ejufque duo duntaxat genera facic, utrique florem rofa filveftris tribuens? 
cujusobfecro quznam eft (imilitudo cum Hcderz lore omnibus notiffimo? 

PliniusTbeo- à Certé fic ego exittimo,mendofum Theophrafti exemplar in caufa fuiffe,cur Plinius (qui 

A am ^ 


imei P que ex I'heop uadepromit) de Hedera acturus lib.xv1.cap.xxxi1. Nat Hift. 
famam. €x I heophr.lib.vt. capitis fzcundi initium ad verbum mutuatus, reliquam dcinde Hedera 


hiftoriam ex ejufdem lib.rii.perfequutus fit... 

,,, Sic enim habet Theophraltus, 427 2p 256 d vo em d ieipotos 05 uy. dics, DE RET 
q0 piv uti oy sta) cxApbrrspoy 2) 2 (gra porepor £i sg) TO dvd oC Srrizroptupit ov . dquQto d'à Gpsona. DA 
dL oploit zr A3 Aer T G0 1, 0G ; ] , 

... Pliniusautem, Hedera duo genera prima, mas & femiha. major traditur mascorpore, & 

: folio 


PrawTARVM HISTOR. LIBER T. 94 
folio duriore etiam ac pinguiore,& flore ad purpuram accedente. Vtriufqueautem flos fi- 
miliseftrofz filveftri, nifi quod careat odore 

Item lib.xxt cap.1x.de coronis agens. Vtuntur é ferulis,& corymbis, & hedera florc pur- 

ureo.Eft & in alio genete earum filveftribusrofis fimilis:Et in ijs quoque color tantüm de- 
doo odor diera abeft. 

Similiter cüm de Ladano agit lib.xtr.cap.xvi1.Hederam pro Cifto ponit. Verum autem 
Ladanum (inquit) Cypri infule, & effe ocfipum hircorum barbis genibufque villofisinhz- 
rens, fed hedera flore derofo paftibus matutinis, cüm eft rorulenta Cypros, &c. uo fatis 
indicant fübfequentia verba.Sunt qui herbam in Cypro;ex qua id fiat,Ledam appellét, &c. 

Nam Ledon Cifti genuscffe,neminem ignorare arbitror, & paul poftdemonftrabimus. 

Sed lib.xxttit.cap.x.zisbrà Cifto diftinguit. Nam pofteà quàm de Hedera facultatibus 
cgit, fubjungir, Graci vicino vocabulocilton appellant fruticem majorem Thymo folijs 
ocymi. Duocjusgenera. Flos mafculo rofaceus,feminzalbus. Ambo profunt dyfenteri- 
cis, &c. Etpauló pott,Sub his maxime nafcitur Hypociftis,quam inter Hederas diximus. : 

CrrERvM Ciftifolia, & parva germina trita,adcó a DF & adftringunt, ut ulcera Ci faot- 
glutipare valeant: Floresautem cfficaciores funt , fic ut cum vino poti dyfenterias, ventris d 
imbecillitares,luxusque & humiditates perfanent: nomas per fe illiti cohibent , vetuftis vl- 
ceribus, & igni ambultis cum cerato medentur. 

HyrocisriS veróque Gracis /zous) dicitur, à nonnullis 6n por, rivos cogno- Mri 
minatur tefte Diofcoride.Plinius fcribit orobathion à quibufdam dici arefa&am in umbra, orm 
fifterealvum ex vinoauftero nigroque, ficcare & fpiffare, & rufam ftomachi rheumatifmos orsbatbion. 

1 zh 


portam tribusobolis,íà g reationes,cum amy ] dyfenterias portam &in- 
fufam,vetera quoque ulcera purgare. 1 


CisTI FEMINAE CLASSIS ALTERA. Car. xLvrr. 


Lrovor praterea Cifti genera in Hifpania & Lufitaniaobfervabam, qua ad Femi- Cififsmisa. 
JAdis veluti ad primarium genus, meo judicio, potiüsrcferenda, quàm Marem, aut C'A/o ii. 
Ledon : quandoquidem nullo pingui lentoáue liquore funt obfita, nec rofeum five purpu- 
reum florem habent. : 


Ciftus folio Halimi 1. 


Ciftas folio Halimi 11. 
N s 


Paros cubitalesaut ampliores profert ramos, graciles, fatis fruticofos, in quibusfolia cizw fole 
Portulacz marina fimilia,(ed omnino incana ut Halimi(à quo cognomen indidi) obtufío- Halimi t- 


re mucrone, fübacidi & adftringentis guftus:f ramis multi inhzrent flores , quinque 
folijs conftantes,flavi coloris, quàm in fup bus, illi Cifti generi quod nonnulli 
; A eem : Helianthe- 


Cangorri Crvsl RARIORVM — 
: Ciltus folio Sampfuci. 


7* 


Ciftusfolio Lavendulz. 


* aad 


7 


NANI 


La d'CA 


L 


"per at Áreas VA 


Spe. Acai. 
Pp" 
^e 


"uen 
Ceo, 


2; 


Ciftus folio Thymi.' 


"E 


Helianthemon vocant,fimiles fuas fibras in me- 
dio contimentes: his fuccedunt longiufcula & 
triangula capitula, exiguum fubrutum femen 
continentia. 

Ad hujusradices Hypociftin nafcentem om- 
ninolutcam,five ochrz colore, ipfius plantz flo- 
rcm colore referentem , lanuario menfe anno 
M.D. LXV. repericbam. Hanc pueros & paftores 
manducare intellexi. 

ALTER proccrior eft priore , firmioribus ra: 
mis & incanis ut prior:folia etiam babet Halimi, 
pauló tamen longiora;anguftiora, magis mucro- 
nata, & dorfo elatiore, incana tamen tota & fic- 
ca fubacidi etiam & adftringentis faporis. Iftius 
nequc florem;neque femen vidi. 

Vterque frequenseftin Lufirania arenofo folo 
& aura marina afflato, inter Ericas , non procul 

Olyffippone;nufquam alibi mihi confpedtus. 

, T&& r1vs plerumquecubitali aflürgit alci- 
tudine;plurimis ramis, ijfjue brevibus praditus, 
circa quosconfertim nafcuntur folia angufta,in- 

? cana, Lavendule folijs proxima , adftringentis 

Jj i guítus Bores fuperioris floribus non multum ab. 

PN V fimiles,parvi,candidi:femen non obfervavi. 

2] Y | Hic frutex adeó Lavendulx fimilis eft, ut ex- 

cepto odore & fapore;pro ea fumi poffit: & certà. 
3 Y qus plantasinitió confpexi negligebam,Laven- 
i j ulam effe exiftimans , fed flonbus deinde con- 
i fpe&tis inaliquot alijsplanris , diligentius obíer- 
^ 


Hypocifli 
djuiea. 


Gifts folio 
Lavtndula. 


vatas,Cifti genus effe deprehendi. 
Solo Valentino regno hoc Cifti genusinve- 


az,,/,j Bicbam aridis& petrofis locisquartoà Valentia imiliari, Aprilisinitio. 
Ciflusfolio f ] : : j 8 m€— 
Sawpfui, ^ Quanzvsfrutexeft multos graciles ramulos proferens, in quibus folia parva, quafi circi- 
: ' nata, 


. "x ; * 
PLANTARVM /|HISTOR, .LIR. E 
natajincána,Sampfüco fimilia,pauló minora,& dorfo eminente ,conitrarijs fepedicü- 
lis,utin ceteris Cifti generibus, na(cuntur, & adítrídionem habent cum quadam aciditare 
& falfedine conjun&tam : flos in faummis ramis copiofus quinisalbis folijs conftat , quorum. 
meditullium macula ex purpura 3st infcir, villis & ftaminibus flavis medium florem 
occupantibus:capitula rm lini fer& exigua,trigona;in quibus femen minutum Hyofcya- 
mi,ex nigro candicans (ive cinereum contirietur : cotus verà oblongusille ramulus qui flo- 
rem & capitula fuftinuit, femine maturo ate(cit;utin fingulis Cifti peneribus. 
Primim hunc inveni in Hifpanie Cáftella veteri,fupra oppidum cui nomen D. Martirii 
Lr Casfaiial : deinde copiofum circa Caraicej? , & coto Batico agro inter Tagum'& Anam 
umina. ; 1 
Hifpani .Qsiru£la aut quiriutlaappellant ,communiferm cum Ericz minoris vulgatio- 
ris vocabulo;quia fortaffit intcr Ericas numerant. 
Quinrvs pedali fruricatalritudine,ramulis ex purpura nigricantibus duris, lignofis, qui cif feli . 
magna ex parte (ine folijs confpiciuntur , preterquam circa eorum fummitates, in quibus 72» 
confertim nafcuntur cxiliaadmodum, viridia, T hymifoliorum &mula, ad(tringentis gu- 
ftus: florem fummis ramisfert (üperiori fimilem,minorem, & nullis maculis infectum : fe- 
men nonobfervavi. , ; 
Hic mihi folim confpe&tus eft extrema Baticz parte , qua Caftellam & Lufitaniam fpe- 
Gat : fieri tamen potcft ut ctiam alijslocis nafcatur. * 


Cisri FEMINAE TERTIA CLASSIS. : Ca?. xLviik. t 4. 

, ; $ 2 P LI 
Vesn10nt2ys proculdubioconjungendz fünt plantz;hoccapite fübijciendz,cum cizigais 

& forma refpondeat,nec diffimile ittemperamentum. NI Clafir iis. 


- Chamzciftus t. 7, Chamzciftus 11." pude 
faaUvo Vor wu uo MP ; 
S 


D. 


m Diofc.Cui folium amar ba. 
tribuit. Ezo ad Ciftt fci 
juemadmodum & alia genera fubfequenti f : i53 AS 
"MvUros pibe Chamaéitüsa terex cadem radice rámulos;tétiues, oblóngos, füm- Clave: 


. narellure fpatfos;fubrubentes;in quibus exigua folia, ordine ax cal dupliciferie; quem- ''* 


74: Camorr Crvsl RARIORYM — 
admodgm inzeliquis Cifti generibus, difpofita, Serpillo fcre fimilia, nigricantia & lirfuta, 
«eraffiQue: fub florum autem partum,in novellis ramis longiora & candidiora : flores inex- 
tremisijfdem novellis ramulis rerni aut quaterni, oblongis & hirfutis pedicellis inhzrentes, 
quinis folijs,ut fuperioris flores,conftantes, illifdue magnitudine pares, fed aurei plané co- 
loris & odorati: femen obfervare non licuit: radix multifida , aliquot fibris laté fparfis 
eapillata, i 

fNaliant nifiinfümmis Auflriz & Styriz: Alpibus inveniebam , idjue femel; menfa 
Augufto florentem: in hortum veró tranflata,ubi illam aliquot annis alui " Maio mihi flo- 
ruit: fed lorcscum fuis pedicellis nimium caduci,omnem obfervandi féminis occafionem 
plané adeiterunt. 

Chamaciftus i11. ' Chamaci(tus 1111. 


PAN 


c——À 


NTALIBVS eltTer quos bina fempe 


: Jide oc ee ; Baca juos bina femper cen 
ils tràrio intcr fe fitu fcpiunt folia, Myrti rarentina: folijs eq, guitiora, füperne cine- 


Clavaitim. .DODR ; 


.rAmulis humi fimiliter diffufis, 


rea quadam lanugine obducla, inferné vcró omnino incana; guftuadítringente & nonnihil 
aniáro pradita: pedicellos poftea exerit duas aut tresuncias lohgos,quibus infident quini 
Aucfeni flores fuperiori feré forma fimiles , quos pitor male expreffit, & fculptor corrupit, 
lutei coloris: hísfuccedunttrigona parva capita (eru inzqualimínuto;rüffo plena: ra- 
dix lignofa dura, vivax: in hoc etiam ramuli flores fu(tinentes ; maturo & deciduo femine, 
exfccari & confringi plerumque folent. WARE SEE. V NE 


Pu ndhU dante nafcitur in omnibusillis montibus quià Calcmfers Danubio immi 


- nentigid. s Auftriacascontinua quadam ferie procurrunt , turi etiam in Hamburgenfi 
T Pannoniz monte , alijfáue cjuídem Provincia locis fablimioribus przfertim , ficciline, 
amine tamen tectisagris. Floret Maio,femen maturum cft Iunio. 
m : h 


Chamucifius 5 Q vA R T Y $ exigua eft planta lignofis, humique fparfis virgulis pradita: folijs 

EN primo generi,quod Helianthen putant. fimilib us minoril ,omnino cádicantibus, 

5^ guítaadftringentibus:. floresextremis ramisinfidenr, quinque folijsconftantescolorisin- 
terdumalbi,ut plurimum pallidi,ftaminibus medium flore; MERE n n 


r ccupantibus:femen triangu- 
iscapitulis Lino paribus ineft exiguum,rufum , Radix] nola Meg DH GARIPSTARIS 
Chuneiu. Qviwrvs abhocnon differt magnitudine & ramulorum tenuitate: flotesitem fimi- 
Ys 717 des femina fimilia:fed folia angufla omnino & renuía,Cifto TOUE TRA (qui quintus t 
SUR fecunda Citti feminz.claffc) refpondentia, incana ctiam & ejufdem temperamenti ^ Ra 

eri Wi & fibro(à fi lO) T ieblWaRE e : 
* Frequenseft utraque 
''' . quia perdicescirca cam 


ToU. 


füpcrioris.Flores aperit uterque Maio, .. 


plantula Saltbanticenfi agro , übi ze/diguera ab ibcoli iclla " 
Eegucite: yen pa eant, n T7 d cone appe satur, 


vete 


PLANTARVM HISTOR. tinER jq ^ 
C hamaciftus v. 2: Chamaciftus v 


Ssxrvs dodrantales aut majoreshumidg Chamacifan 
fufosramulos habct, multis oblongis anguftis- vi. 
Quc folijsnullo certo, fed cófufo ut plurimum 
ordinc difpoficis, feptos, przter vulgaré in om- 
nibus Cifti generibus foliotum fitum, faporis 
initio veluc gummofi, dcinde amaricahtis: ex- 
tremos ramulos bini aut terni occupant flores 
qüinque foliolis conftantes , lutei, cum fuis in 
medio ftaminulis, coloris: quibus füccedunt 
trigonacapitula fatis magna, majufculum & 
inzquale femen continentia:radix lignofa,du- 
ra, vivax , forisnigro cortice obdu&a,&in ali- 


quot ramos fparía. 
7. Rarioreft, nufquam enim nifi in montc Ba- - 
denfibus thermis i ; quartoà Vienna 


Auftric miliari, atquein Hamburgenfi duobus 
à Pofonio Vngariz urbc miliaribus, pauculas 
plantas inveniebam florentes méfe Iunio, quo 
tempore;aut pauló póft,femen etiam perficit. 
:* Onroncis; quandoque dodrantalibus c4,,,inu, 
: , ogg tantmferpit Septimus ramis, humi diffufis, vii. 
Ep [07^ ^. nigricantibus, in multosalios breves ramulos 
: 23 divitis: folia frequentia & conferta funt, bina 
femper inter íe oppofita; exigua, Serpillo mi- 
nora, Thymidurioris filis haud miajora , craf- 
fa, (uperiore parte viridia, inferné candicantia, 
amáricátis faporis: extremis ramulis innafcun- 
tur bini aut quaterni flofculi fimul jundi, pet- 
wa pufillié quinque foliolis cópofiti, carnci quaü 
ON coloris: hisfüccedunt capitula, maturitate in 
fit 23, quinque crenas fefe aperientia , & femen exile : 
admodum oftendentia : radix dura; lignofa aliquot fibrisdonata eft: quinciiam rami fubin- 
d. &h To, planta non i j ]. fp odore, YURS Y 


Gi CU Nifciit 


76 Caxorr. CrivsI o naniOR VM 
Lb] E CE 
Chamzciftus vitt. Nafcitur tenui folo inter faxa; in fummis 
Í € nce] Oncalben/ & alijs Auftriacarum Siyria- 
carumquc Alpium fuperciljjs.Floret Iunio,in- 
terdum etiam pauló maturius, pro tcmporis 
^ quonix; quz Jugailla tegit, mature aut fero 
folvirur,ratone. 

Cüm Pannonicarum ftirpium hiftoriam pri» 
mum evulgayi, nondum mihi conftabat quà 
iftam plantulam referre deberem ,quód me- 

3», diam quandam naturam inter Chamaciftum 
/ZX & Cneerum Mathioli obtinere. yidereturz | 
eam ob caufam inter utriufque capita locave-" 
ram ,& dyayuporreliqueram , liberum cuique; 
faciens quo potiffimum nomine appellateli- 
beret. Sed diligentius poftea obfervatam,inter 
Chamaci!li geiera reponere placuit, impcl- 
lentibus me,utritafacerem,;aliquotcaufis. . ^ 
Ocrav vs patmaris eft aut pauló amplior, 
füpctioribusá; firmior, multis lgnófis,reétis & 
nigricantibus ramulis przditus,quos numcerofa 
7-« &adcó conferta ambit folia,ut quaternis ver- 
.. fibusdigcfta videátur, Myrti minoris folijs nog 
.. diffimilia, minoratamen & hirfuta, licetatra 
7* viriditate fuperné fplendeant,quórü guftüs ad- 
ftridionis particeps cft:flos unicus interdum & 
alter extremis ramulis exit, fatis craflo pedicu- 
lo fubaixus, utiico quidem conftans folio, fcd 
: quinque profundis cronis, jfJemá;velut circi» 
- ; natis divifo, ut quinque folia habere videatur, 
"uro ejufdem cum Ir genere pené rfiagnirudi- 
76) !) j es SN nis,coloris ex albo purpurafcentis, & quafi car- 
"pei dilutioris,decem ftaminibus extrema parte 
Ciftusannuus. , tigris, &ftylooblongo purpurafcentemedium 
à flotem occupantibus : loribus excuffis appa- 
rent penragona capitula. óbtusé mucronata, 
que maturitate aperta femen continere depre- 
hendunturexile admodum, flavi coloris. 
Rariffimum hunc fraticem duntaxat in €nce$ 
;/ «iSo jugi fcopulis nafcentem obfervabam , un- 
deflorentem (üb méfis Tunij finem erui ; femi- 
nc veró przgnanté in eptjalben-fümmo füper- 
: €ilio, duobus fupra ?tetibera miliaribus. Semel 
'aque itcrü ex ijs jugis cum fuo cefpite defum- 
ptum in meü hortulum tráítulicü alijs clegah- 
tibus alpinis ftirpibus: fed mitefcere noluetüt, 
:! NvttvM nomen vulgare hasplantas obtinc- 
^ téintellexi preter Primam quz, ut dixi, des 
| pffopà Germanis dicitur: Tertiam quz ab Au- 
ftriacis «lote aet frost vocatur, à pracftanti 
/videlicet curandorum vulnerü facultate (quo 
»'etiam nomine ipfos donare audio Priorem) & 
? Quartam atque quint ab Hifpanis perdieuera 
;rappellatas.  Suntautem omnes perpetuó vi^ 
"o rentes & fuafolia per hiemé retinentes: fed co- 
/; rum floresadmodü caduci,&ftatim fenefcétes, 
Totire i 


À 
spesa Cisrvs ANNVVSS .— CA». xLiX. 
H 1 ] 


T Superioresplaütz á 
p p ulto innos, 
V fic quas hoc capite defcribam, Chamzci- 
(i618 fto,mea ó ;annuz funtdune 


taxar,& primoà fatu anno perire folent. 

(Tx PRjon invinetorum apud Salmanticenfes 
^5. marginibus ;& Granaten 1 Regno mihi obfer- 
sni Lu] icusr Milos i573 v0 vs o waalongiufculis hirfutisrectis ,& raris eft vit- 
gulis, folijs autem amplioribusquàm in Chamzcifto primo, magifáue viridibus, adftrin- 
Eni t Y - 

5 ; gcnus 


. 
PrtAWNTARVM HISTOR:OLIÉER L 27 
genisguftus.:flos Chamacifti primi Bori fimilis , pallidus aut albicans eft femen minutum 
rubefcensiii trigonis capitulis duplo quàm Chamacifti prinii majoribus continetur. 

Caftellani rurmera vocant, quia forfitan, ubi hzc nafcitu r,tubera,quz illis 14275 dicun- 
tur,crefcant,Granatenfes yerva ael 2uadrillo. Au H ydnophyllon herba, quam Pamphilus in Fy4eplt- 
gloffis, tefte Athenzo lib. 11. Deipnofoph. vadit (apernafcentem tuberibus, cujus indicio ^" 
Tübeffe cuberacognofcunt? í : : 

z. Ejusaliafpeciesinvenitur longioribusaliquantulum virgis, non tamen minus hirfütis, 
anguftioribus etiam folijs,cujus flos minor,pallidus,valdé caducus;capitula & femé fimilia. 

ALTERAM, Madritiana filva inveniebam, fecundoab urbe Lutetia miliari, pedali altitu- cras a- 
dine affurgentem,exi guis,tenellis,re&tis, nec admodum ramofis cauliculis : oblongis folijs," 11. ; ; 
anguftis,hirfütis,diluta viridirate przditis,qua cum ramulis per Caniculezftuspingui quo- € 4^ D 
dam & lento humorc funt obfita: flos pufillus cft,quinquefoljsconftans,punicante macu- . ^" t"? 
la infiguitis pallidi alioqui coloris ut füperior : tenellaadmodum & vriquetia capitula pufil- 
lum & cinereum femen continent. . 

Hujusnullum vulgare nomen intellexi. Sed utraque Maio menfe floret, 
Prioris (émenmaximé commendari ad nephriticos dolores , atque adalios ufus utile cf- 
fejme monebat Doifs.vir Simon de Iovar h ifpalenfis Medicus. 


Li 
Ne NU 


Cisrvs LEDON, . : Carn: 


Q VeEnzsr uttertium Ciftigenusin fuas fpeciesetiam diftribuamus, quz non minis va- Citwite- 
riz fant quàm in Ciíto femina. Initium autem abs omnium vulgatiffimo,& pinguiffimo 4» 

perHifpaniasnafeentefaciemus, ' - 1 

CiftusLedon r.anguftifolium. 


j Mord P resee 10 e fiiv. 
1 ^Pniwvw igitar Ledon fruticatad liominis Lees a»- 
altitudinem quam ctiam interdum füperat, ra- £^fifelium. 
mis frequentibus, lignófis, duris, nigris: folia, 
quemadmodum & rami , ex adverfo fita funr, 
oblonga, tranfvetfüm digitum quandoque 
lata,nonnumquam etiam latiora;fuperné ex vi- 

, ridi nigricantia, inferné candicantia, quécum 
tenellisrámulis pingui quodam odorato , cali- 
do,& tranfparentéldiquoreadeó copiofo afpería 

' fünt, ut procul ctiam cx fplendore confpici & 

^ agnofci poffit, odorautem octava miliarisger- 

'manici parte naribus percipi: flore eft inter reli- 

(V qua Ciíti genera & pulcerrimo & ampliffimo, 

»' magnz Rofe inftar, fimplici quinque foliorum 
textura, omnino incerdum albo , fed cujus fin- 

gula foliacirca ungueni ex purpüra nigricante 

macula thomboide nunc majore, modó mino- 

re & anguftiore,ut plurimum infecta funt,floris 

umbilico multiscroceis fibris pleno , ut;n alijs 

Cifti generibus: capitula in longis pediculis,fo- 

eec lijfiue fuis denudatisiomnium maxima,rotun- 

22777 da feré & plana, non mucronata, & frpenüme- 
Lo ro decagona, dura, interius flavefcentia, quibus 
i Nw dchifcentibus, lemen decidit copiofum, fubru- 


Zu. 
WO fum,omnium minutifimum,: ^ .. 
SN - Totaplanta,dum reficcatacft;quendam can- 
3 dorem contrahit ; pinguem tamenillum fuum 


lentorem & fuavem odorem non amittit , fcd à 
eum retinet ad multos eriam annos. je 
Crefcit hoc genus multis Hifpaniz & Lufi- 
254p». taniz locis frequentiffimé , piftoribus ad calfa- 
ciendasfornaces,& tenuiorisfortunz hominibus ftruendo igni ferviens. Nufquam tamen 
abundantiiis quàm in collibus eorumque declivibusinter Tagum & Anam Humina, & to- 
toferé monte Sierra moreza — utmihi aliquando contigerit ad viginti feré milia- 
- ria per hujufmodifrutices iter facere. ; , ; 
UE gros Calpe, littore marino, quà Malacam itereft, latiore nafcitur folio , quafi ad,zieni lati- 
Laurienguttifolizfoli formam & amplitudinem accedente: non minus tamen pin- / tb. ecu a 
: gurlentoQueillo humoreabundatquàm jam defcriprum. — loo gae 
Hifpani utrumque xara, Lufirani priorem fpeciem effepa appellant. ; * CES. 
ALTERVM. genus, ubi fponte nafcitur, breviuscft ,& bicubitalibusduntaxat affurgit o- iod 
-Ionibus ifunt fraeiles.folia inter Cifti genera quelbfervabam,maxi- 
d : RUN (CE ma,fu- 


E 


78 à CaRor1: Crvsl RARIORVM 
Ledon 11. latifolium minus, 


LÀ 
Ledonlatifolium 11.majus. 


o Í / vani Ra qut" 
ma, faperne viridia, inferne nonnihil candican- 
tia;Hederz foliorum formam interdum , & Po- 
puli nigrz plerumque emulantia , (atis rudia&z 
carnoía , hieme rubedinem nonnullam contra- 
hentia,fubacidi & adftringentis faporis flos can- 
didus,Cifti feming flori par:capitula pentagona; 
mucronata , cxili & nigricante femine referta 
funt. : : 
"Tenellz plantz neque pingues, neque odora- 
tzíünt, ici annotinz duntaxat , & vetuftiores, 
Autumno przfertim, quo tempore omnes Cifti 
fpeciesqua pingues funt , abundantiore fucco, 
craffiore falcem & magis tenaci przgnantes effe 
mihi vifz funt. 

:». Hujus gencris alia fpecies etiam invenitur, 
eromnia e fimilis, fed humilior, neque cu- 
itum excedens: foliaetiam minora.flore,femi- 

nc;guítu conveniunt. ; 

' Vtrumquegenus nafcitur in ca montis Maria- 


DANN EE 
o 
Sd 


Lodosit.lo- 
tifol. minns, 


" : xe etd 
mr» ni (vulgó Sierra morcna dicli) parte, quz fupc- 
. : v randa eit ijs qui Vlyffippone Enid iter fa- 
Q^ wu ^s ciunt. Inveniturctiam quibufdam collibus Gra- 


natz vicinis, 

Primam fpeciem incolz xara - xarguna , & xa- 
05 vocabant : Granatenfes xara-effepa , codem. 
quo Caftellani Ciftum feminam nomine. Alte- 
ra qus incolis xacuarca dicitur. 

ERTIVM inHifpanijsnon obfervavi , fed 
femineex Italia miffo Cyprij Ledi nomine , no- 
bis & plerifque alijs Belgis rei Herbariz ftudio 
fcfe oble&antibus natum eft, cubitali, i; l j lritudine, fruticofum, nigricanti- 
busramis;carnofisfolijs, & prz faturata viriditatc nigric átibusmediz inter primi & fecundi 
generis 


PLANTARVM HISTOR. LIiTF. f. 
generis folia magitudinis,brevioribustamen,&rhomboidis quod, fiparz,que cum 
novellisramis lento & rofcido humore ob(ita funt,non adeó ramen abundanti & denfo,nc- 
que ctiá adcó odorato,ut in primo genere:fos albus c(t,fecundo generi fimilis, fcmen etiam. 
exile nigricansin rotundis capitulis 


QvanrvM genusmultisramis fruticat, cubito longioribus , lentis & flexibilibus, hir- r4, i.n. 


futis,albicantibus: folia reliquis Ledi generibus molliora, ad Cifti feminz folia accedunt, 
verüm pauló longiora;anguftiora,hirfata;nigriora,& lenta pinguedine confpería ,non mo- 
dó verno tempore, fed etiam pertotam zftatem confpiciuntur: flosalbus cft Cifti feminae 
flore non minor,necci abfimilis:capitula exigua membranaccis quibufdam & laxis involu- 
cristeta,femen continent omnium inter Ciíti genera maximum,nigrum. 

Infola Caftella veteri hoc genusobfervabam , vicinispago S. Martini 4e/ Caffazallocis, 
ubi ab incolis 7474ivieja nuncupatur,adcó frequens,ut vulgare fit iftic proverbium, 

-Quien al monte vayy mas no putde, Alumenos ardrviejacoge. — hoceft, / 

Quicunque montem accedit,poriüs quàm inanisredeat, vel Ardivieja (plantam viliffz- 
aimam)colligat. — Apud noftros Belgas fatum feliciter provenit, i , 


ad Ledon v. Ledon vt. 


G3 
NUS 


Duet Ü Avda 
gnolisnigricantibus: oblongisolea folijs,anguftioribus,fuícis,pinguibus, & lento humore 
confperíis, quemadmodum & novelli ramuli: losalbus omnium feré minimus : longa & 
angulofa capitula;in quibus femen ex rufo nigricans,exigaum. ' 

Ad hujus radices genusillud aj42d oov ive Cynomorij, Hypociftis nuncupatum, adna- 
rum inveniebam, multisveluti fquamis, ut quod inaliorum Cifti generum radicibus cre- 
fcitcompactum , pallefcentis coloris, quibufdam tamen purpurafcentibus & nonni-- 
hil virefcentibus diftin&i, cytinos fuos fumma parte proferens ; lentoQue & glutinofo füc- 
€ototum przgnans. 

Nihil ifto Ledi genere vulgatius toto Valentino regno, & Narbonenfi Gallia,. ubi 
aliud: Ledum non obfervabam: fed in plerifque alijs Hifpaniz & Lufitanizlocis ctiam 
invenitur. 


1s, qu 


lento P q 
folijsconftans,femen etiam rfponder. 


spe: 
r " pn cu. S ^y 
Q viNTYM eadem qua proximé defcripturn affurgit altitudine , verüm ramisdufis, li Zeev« 


ee 


SgxrvM pene Quinto fimile eft, breviüs pauló, minoribusanguftioribusQue folijs, ule tr. 
h fperf uemadmodum illius folia: flos majoreft,albusitem , & quinque. 


Se Pr: M VM cubitale eftjmultis& frequentibusramís fruticans; cineraceo colore prz- rs vis. 


ditis, quos fepiunt frequentiffima folia Rorifmarini coronaria foliorum zmula, omnino 
cancícen» 


*Ledon vit. 


CAnOoL: CrvsI gpARIORVM 


Ledon vi 


Ledsn 1x. 


Ledon x. 


canefcentia & hifpida , nec minus pinguia; & 


:- lento fucco perfufa cum fuis tenellis ramulis, 


quàm quintum genus: flos fummis ramis copio- 
fus, candidus , fuperiori fimilis , nec feniendit- & 
fimile. e 
Valentino etiam. Regno hzc duo poftrema 
mihi duntaxat obfervata funt , circa Xativa ,& 
ab incolis xaguarco dicuntur. . i 
OcrAvvM eadem qua füperiis magnitu- 
dinecrefcit;rami ramen magis expanfi funt, fo-. - 
liatenuiora;füperna parte ex fufco viridia,infer- 
na veró candicantia, ut Rorifmarini coronaria 
folia videantur, guftu camenadftringentia, licet... 
lento quodam &pingui humore fint cum tenel- 
lisramis obfita: numerofi flores fecundüm ra- 
morum longitudinem nafcuntur quinque folijs 
conft , exigui , poftremó tamen defcripus 
pares,lutei coloris: femen in pufillis capitellis ex 
cinereonigricans. | 
Invenitur hocfrequens incultis illis locis citra. 
Tagum, fupra Oly(fipponem , cum Cifto folijs 
alimi, & nonnullis Bzticz , ubi ab incolis £e- 
mero jd cít, Rosmarinus appellatur. . 
. Non vM minuscít füperiore,folia paulàó ma- 
jora, neque fubtus incana ut in precedente, fed 
rariora & magis glutinofa funt:ramulos , quibus 
flosinbaffit, tenues, exfuccos, planeque retorri- 
dos, aliquot inania capitula & omnino hiantia 
jam excuffo femine, füftinere deprehendebam. 
Ds&ciMvM pedali duntaxat eft altitudine, 


ramulis exilibus,lignofis fatistamen fragilibus, nigricantibus, pinguibus, & quodam lento 
humore madentibus: folijs longe minoribus quàm in Nono, rion multim à T hymi folijs 


di(lidenci- 


(PPLaNTARVM HiSTOR. LIBER L^ — Bf 
* 
diffidentibus: floresnon cbfervavi cucimadir o- 
dum nec in füperiore: fed in oblongis ramulis 
quafi umbellatim prodeuntia capitula exigua & 
fuperiore patte apertajinania jam & cum fuisra- 
mulisarida. : : 

Nafcuntur veró hzc duo roftrema , in extre- 
ima Barice parte,qua Caftellam nová fpe&ar ab 
incolis xaguargo nuncupata: tametfi pofteris 
nonnulli etiam tewergela appellent, quód füb ca 
forté tubera ,vel potiüs, ütexiftimo, Hypoci(tis, 
quz illis tuberis fortaffe loco obfervata cft, na- 
Icantur: tubera enim Hifpani tsrssas, ut anté di- 
Xi,vocant; 

*-- Non minus petpetuó virenre nec decidente 
funtfolio iftaCifti genera,quàm Mas &Femina. 

Gn &cis portó hic frutex Aidor , Latinis Le- Aso. 
dondicitur: Plinius etiam Ladan appellat. Pin- Leto» 
gue veró illud quod ex eo colligitur Az eror, La- Aid: 

tinis Ladanum, officinis Laudanum. 

Ei v s colligendirationem Diofcorides lib.t. 
Plinius Naturalis Hifforiz lib.xir. cap. xvii. de- 
fcripfere. Quam veró inter recétiores Bellonius ; 
Jib.1.cap.vri.Obfervationum in Creta obfervaf- 
fc ait adfcribere hic libet,cum ab alio henunc fit 
adhüc prodita. 

rzci colligendo Ladano peculiare inftrü- 14225 ei- 

mentüm parant, vernaculo fermonc illis Ergafti- «4i rai. 
rididum . Eftvetóid inftrumentum raftro den- 
tium experti fimile: huic affixa funt multz ligu- 
:- de five zonz é corio rudi nec praparato confe- 
&x . Easleniteradfricantladaniferis fruticibus, ut inhzrcat liquidus ille humorcircafolia 
concretus,qui deinde à ligulis per íummos Solis ardores cultis cít abradendus ; Itaque La- 
danum colligendi fummus, imó intolerab lis eft labor, cüm totosdicsardentiffimo canicue 
lzxftuin mortibus hxrefe neceffe fit: neque facile quifquam aliusad id co!l gcndum ope- 
sam fümit prater Calohieros, hoc cft, monachos Gracos.. Nufquam aurcm majore copia 

t totam infulam cogitur,quàm ad montis Idz radices,pago Cigalinus nuncupato,& apud 
Mitopotd o. Hactenus Bellonius. es Opal ic upa xe iv 
-" Si quistamen in Hifpanijs huiccolligendo operam navare vellet, multó minore, ut mihi 
videtur, negorio magnam cjuslong? puriffimi, rcfinofi, & odoraticopiam colligere poffet; 


«ümintegrzaliquand ,ut dixi, filvein omnium pinguiffimiillius Ledi quod pri- 
mo loco defctiptizneque illo ex Aphricainvedto;magna ex parte impuro,opuscffer. | — 
CerERVM Ladarnuüm primo exceffu calidum eft., adhzc fubftantia tenui, proinde 
lliens,& moderate dig. atque etiam concoquens: itaque m;randuim non cft, fi pez 
DUREE ie 


diei 


culiatiterád uteri vitia conveniac:fimiliter isp habet,quocitca ctiam de- 
fluentes capillos tétinet:nám quidquid pravi humoris ad radices corum rcfedit id omne 
abfumit, titi meatus quibus infixi funt; contrahit; " 


(6GinBvM ALPINVM à Cav. tr 


L y Eno noninepté M ngon odoratus hic atque elegans frutex, multis cübitalibus, Li alpin 
Tiznotsauns hümi,ut p! urimum diffutis cinereoQue cortice te&tis ramis przditus: ^e 

quoram extremi ramuli confusé nafcentibus folijs funt obfiti, Chamzlez Iralica fol'orum 

zimülisduris, füperné viridibus (plendentibus, inferné dilutiore colore confpicuis, mu- 


croae btufiore;.in ambitu villofis hirfutifQue dt fuit & nova get- 
mina, adftringentis faporis: geriminum extremis infidet coma florum deorfüm inflexo- 
rum & propendenti r le modoc ; qui fumma labra quinque divifu- 


ris fe&a habentes, forisintenfids rubent; & argentcis veluti güttis (cum ipfis unde depen- 
dent petiolis) confperfi (antjinteriore ver parte dilutius rubu , aliquot ftaminulis intra la- 
cencibas fuaviufcultodoris :- ijsfucceduntexigua capitula quinque cellulisconftantia , in 
"quibus femenfülvum ; minuriífimum fcobis inftat : viridia capitula trita, fuo odore capitis 
3 dinem quod doind t: radix dura, ligaofa; oblonga: fed & rami per terram 


Cirio - 
"fparíiinterdum fibrasagunt. — iur tác onigboaqui 
c pivenieür i IS O^ —M enfin aliarumque vicinarum Alpium 
jugisincerfaxajad devexa pl latera.Obfervavi etiam fupra Gamingam, Chartutia- 
- o x. LI Li " ^ Sc secu 


i í iuenod 
(bona cebfcbo] ft 


&$ Canorirr Crivsl RARIORVM 


Ledun Alpinum. 
. norum coenobium , in montis afceníu lapidi. 
busftrato,qui fubeundus ett ijs, qui ad €tbof/&c 
vicinas Alpesproficifcuntur. —— 
2. Aliudejus genus invenitur in Ctafben fu. 
pra 9 ieuberg] rarioribus folijs, nec ita confertis, 
majoribus,durioribus,ad lum venofis, lon- 
giore mucrone preditiseminimé in ambitu hir- 
futis,& prona plerumque partc flauefcentibus, 
autferrea rubigine nigricantibus: flores habet 
fuperiori fimiles, fed pauló dilutiores, capitula 
& femen (imilia. Hujusfolijs & ramis adnata 
aliquando reperiuntur tubercula nunc nucis 
ponticz,modó pifi magnitudine, inzqualia fo- 
ris rutilante aut pallefcente nonnumquàm co- 
lore, intusfungofa, & alba pulpa plena, adftri- 
&ionis participe , qua gallarum vicem prafta- 
re poffint. : 

Florecutrumque genus unio & Iulio: fe. 
men fub Augufti finem, aut pauló feris ma- 
turefcit. 

Nen10N alpinum nobilis idemQuc doif- 
fimus Vlyffes Jndiovondue bunc fruticem ap- 
pellat, tefte C. V. Conrado Gefnero in defcri- 
fad Monrisfradi. Alpini paftores 2ttyzofen 8c 

ergzofet nominant , ut ipfe eodem loco & in 
Epiftolis, & Simlerusad calcem Commentarij 
de Alpibus referunt , quidam 2Parebfufi] non- 
nulli ouueraub vocant, Primum genus omnino. 
intelligi exiftimarem à Clarifs. Viris Pena & 

« Lobelio in Adverfarijs, füb Alpinz Chamzro- 
sinn: uei; dodendriodorz nomine, nifi bacculas afparagi 
3 veltaxi parcs illi tribuerent, quasinnoftro nom 
reperias; fed pentágona tantüm capitula,utcx cjus defcriptione fatis liquet. Alterum pluri- 
Chwun. mum convenitcum corum montana Chamzlezfolia, five Lentifcifolia Chamerododren- 
Ld dro minus odora, In Obfervationibus priorisiconem exhibet Lobelius Balfami alpini no- 
£/^"4'^ mine;pictortamen floresfideliter non expreffitquos in quinquc crenas,non in quatuor,di- 
Bslamum Viloseffe comperiffet,fi ramos fuis floribus onuftos,à me anno M. D. Lxxi111I.amicis Mach- 
alpin. liniam miffos (€ quibus illam iconem expreffit) diligentius confideraffet: licet non ncgem 
interdum fieri poffe, ut quatuor tantüm crenis dividantur, fic nonnunquam ludentc in flo- 
; . ribusnatura:at omnesin eodem ra l ffc;credibilenon e! a s 
Iv»"« — Hiceftfrutex quemà nonnullis Evonymum dici, ante memini, nefcio qua rationc du- 
1577. 6. Namin hocubi frudus fefamo proximus in quo acinusin quaternos verfus digeftus, 
qualem Theophraft anum quadrangula figura,quod Plinius;illi tribuunt? Éx mo- 
dà defcripta fane hiftoria fatisliquet.ne minimam quidem notam ad Evonymum refera 
poffe.Itaque cum Gcefnero loco faprà memorato,& in Epiftolis,Ledi potius effe, quàm Ne- 
rion aut Évonymum arbitror,multum me impellente;ut ita cenfeam, hujus flirpis odore & 
temperamento. Ruftici & Paftores corum montium in quibus obfervaui , utrumque genus 
SXaulch appellant, cojue T'intorcs qui vicina loca inhabitant, utuntur ad lineaspenulasm- 

gro colorc inficiendum. Nullum praterea ufum apud cos obtinere intellexi. 


Lelii alii 
gus alierié. 


LrpvM SILESIACVM. Car. L1. 


q^ 1571 Ledi generibus adnumerandum etiam effe hunc non minis elegantem & ra- 
| gen fruticem,non eft dubium:ijs enim odorisfragrantia proximus eft. ... : 

Ldisifa.  CvBITALIBVS auteminterdum eítvirgis, firmis, lignofis, cortice cinereo obdudlis, 

shileis.— quarum extremain plures ali iores&: quod do purpurafc , cafque ctiam 
nudas dividuntur:illz viciffim in alios dodrantálesramulos, vi quidem, fed tomen: 

quodam rübiginei coloris obfitos,quos nulla ferie digefta fed confufa ambiunt folia , Liba- 

'notidis coronaria: folijs fere fimilia, fed longiora, fupina partc viridia, adeoque in pronam 

partem reHexa & convoluta,ut cjus nihil confpici poffit przter nervum fecundum folij lon- 

gitudiriem excurrentem, fimili tomento, cum petiolo cui inharet, pubefcentem, grati & 

fuavisodorisacriufculi tamen faporis: (um mis iftis ramis infident capita ex multisbrevibus 

uafi fquamisferrugineiscompadta , € quibus dcinde fele explicat corymbacca quzdam 

multorum florum coma,oblongis;tenellis, atque virentibus, nonnihil tamen lanvginofis, 

eren pedicellis 


fad 


PLANTARYVM HisSTÓR. LIBER f 
. Ledum Silefiacum. ] T 


pedicellis inlerentitum , grato odore nares fe« 
; riénrium;quinis foliolis albisconftantium;non 
fabluteorum *(uttemeré quidam qui ficcum 
) cum Horeramum duntaxatconfpexit , áffererc 
j rion eft veritus) decem candidis ftaminulis cum 
ZZ. flylo medium florem óccupátibus: hisdemum 
fücceduntoblongiufcula capitula , pentagona, 
77  flculisfructus corni, aliquando magnitudine 
; non cedentia, quz dum adhuc viridia fünt, ar- 
genteis punch diftin&ta effe videntur, fed ma- 
Z7 tutitatem adepta, rubiginei funt coloris , fc- 
9 f, menQue Continent oblongum,flavefcés, adco- 
/" Quecxile, utícobis, élignoà vermibuserofo 
fponte decidentis, inftarfit. Verüm peculiare 
eft iniltis capitulis , ut matura deorfum inflc- 
&antur, terramque mucrone fpe&tent, magna 
Naturz providentia , nefemen temere cffluat: 
nam prater reliquorum confüetudinem , àpe- - 
diculo,nonab extrema cufpidc;aperiri & dchi- 
ilkaarict e : E . fcercfolent: maturo femine, terni aut quater- 
CURA C i. UB ; ^ nialij ramuli rubigineo tomento obducti cum 
; E. "7 füisfolijs in comz lateribus nafcuntur, fpem 
florumin fequentem annum pollicentes: radix 
lignofà eft,& brevibusfibris donata. 

Tota planta, prafertim floribus onufta, odo- 
rata eft,& aromaticum quidpiam fpirat: quare 
nrirum non eft fi;tefte Matthiolo,veftibus inij- 

Ciatur ad casa tineis praefervandas. 

Nafcitut plerifque Silefiz locis, unde non gri, 
modo aliqdot ftirpes erutas, quz in meum hor- i 
tulum tranflatz per biennium duntaxat creve- 

ia 2:391 S malt iai rünt , fcd ctiam recentes ramos elegantiffimis 
"floribus & füofru&u onuftos, ad tos mittebat anno M. D. rxxvitr. CI. V. D. Achilles 
€rómetus Niffenus, tunc R^» ac Ill»» Epifcopo Vratiflavienfiàfecrétis, nunc veró Brun- 
nenfisin Moravia zroAfzrpoc: qui nosetiam pro noftraamicitía peramanter admonebat, ad 
à um radicesaliquotfe plantas inyeniffe,que flores fex folijsconftantes , duodenifjue 
E ADMIS DALTA raferrent. Infüperaddebatqui illi dux viz fuiffet, Venatorem adir- 
; fimilem plantam in fummis montiumjugis confpexiffe , jam fuis bru? 


us 


marc , 
"Qua digitalem longitudinem non excederet: nominatam autem ab €o 9q 
€llperegrinam apiariam,quia videlicét apes ejus floribus deleantur. 
T" r n . n 
Floret füb fipem Iunij & Iulio , femen Augufto & Septembr 


atr "piaria pe, 
i maturum eft: inha- "$77 
^rentQue interdum in fequentem ufque annum capitula , fic ut recenti flore ; & fru 
;faperioris anni vacuo , nonnumquam & tertij anni frudus pedicellis ; onufti rami 
' confpici poffint. 2) aae E. 
;; ROSMARINYM filveftre vocaturhicfrutexà Matthiolo: fed, ut dixi, ad Ledi ge- Refmarinum 
"nera poriüsteferendus videtur, in qua fententia eft do&tiffimus nofter Lobelius: ideoQuc f priu 
. ;LedumSilcfiacum nuncupavi. Si quis Boémicum ( quodin Bo&mia tefte Matthiolo na- 
"fcatur) aut folijs Rorifmarinicognominare malit , à foliorum cumillo fimilitudinc , per 
me licet. Cordo haud ignotum fuiffe atbitror,& Plantarum Hiftoriz lib.1. Chamzpeucen ciavaposeo 
abcoappellari. |... 3n Hu LR Cordi. 
Now dubiumelft; quin, fiquispericulum faceret, ad pleráque magni ufus futurus (it 
hic frutex, Atqueadeó Silefij, tefte Cromerb, adver(us articuloruaicontractiones utilem 
: feliciffimo experimento compereruht,totius plantz decocto in folium.infufo;cui apriin(i- 
deant, cojuc remedio fabinde repetito. Idem me hujus olco ftillatitio Fabiani ies Nif- 
eni Me Dena apat ópera & diligentia vitreis'organisextra&to , menfe Octobri anni 
M..D. LxxX11. donabat: , Aano autem fubfequente, Apfemet Fabianus Ducis Brigenfis . 
nunc Pharmacopocus; oleum: quod é fummis ejus fruticis ramis florentibus exceperat ad 
"memifit: quod cdm admodum fragrans fit,& ftirpis lorumque nátivum odorem rctineat, i 
cadem Idubio-facultates etiam obtiriebit. Nond é periculum fe- 


- ciffz intellexi. . Sbommoo ,sifiimon fudbeq : x ; 
,l1sDEM. portólocisquibusid Ledum crefcit , nonnumquam invenitur frutex quidam citi sitjfaci 
:dalisaltitudinisyaró amplior, teriuibus (übrubentibus virgis przditus, qux deinde inte- se». 

TORY. gp rao t ES a NA LH BSISE Es £o liirni à & confafe 

Dinger canelocante eue ratios Min d des cari x Me inb T. 
- dine cos velticnzibus onuftos; füperné virentibus, inferne verà oene(cenribysi&e Salici 
o ME pumilx 


Iu : 


Canorrt ctvsl RARIORVM 
Rofingrinus filveftris dozuog. 


pumile anguftifoliz, qua pauló pàft defc ribe- 
tur,valde fimilibus folijs, nullius grati odoris, 
/ fed perad(tringentis faporis: fummis etiam ra- 
j misinfident capitula ex multis brevibus fqua- 

miscompada cachryos modo, é quibus ícfe 
g; cxplicant aliquot flofculi tenuibus oblongifz 
quc pediccllisinharentes, quinquc foliolis,ut 
fuperioris przditi,fed diverfi coloris, rubrini- 
murum dilutioris five. quodammodo carnei, 
quibus excuffis pentagona confpiciuntur ca- 

itula brevia , obtufo mucrone , exili , palle« 
Limes femine plena. 

Eodem quo fuperior tempore floret, & ma- 
turum femen profert, i 

Hvnc füb anni M. D. Lxxxir.. Autum.- 
num, éSilefiaad me mittebat CI. V. Frideri- 
7sSebizius Ducis Brigenfis Medicus,hac in- 
fcriptione , Ros marinus filveflrz dosuoc, Si- 
milem veró ante "multos annos Machliniz 
aluimus in horto; &florentem , non procul- 
Loonarce,inter Prabantinz Cam pania eriec- 
tacrutum accepimus, 


Rofwarin fi. 
Ree 


SPEIRJEA THEOPHR. forté, 
"UG APS IBLIIL 


R62 Silefiz etiam mihi Viennam mi- 
d üt elegantem hunc fruticem idem Sibi: 
ziuspfo Verejaanno M. D.1xxxvi quiin meo 
hortulo repofi:us, egregie provenit (un;brofo 
enim loco collocaram ut facilius comprehen- 
Speirza Theophr.fortà : deret) & fequéte annoflorés & femé protulit, 
E DvoxvM autem cubitorum altitudine 
S affürgit,rennibus ramis feuvirgis puniceo cor- 
tice obductis per quos fine ulio ordine fparfa 
faut frequentia, longiufcula & angufta folia, 
falignis proxima; perambitum ferrata, fuper- 
ne diluuiore viriditate przdita , inferne vcluti 
zruginc afpera, exficcátiscum quadam ama- 
'rirudine conjun&ti guftus Extrem i ramuli. di- 
'- gitalisferé longicudinis, fatiscraffám fpicam 
int.exiguorum florum, uvz in modum 
congeftorum;quinis folijs cóftantium, é quo- 
rum umbilico multaftaminula prodeunt; co- 
loris cum fuo flore ex albo rübefcentis (ive 
* carnei;nullo peculiari odore prxditoruim , nifi | 
qualis fcre in florente oleaeft :illis evaneicen- 
; tibus fuccedunc pufilla penragona capitula, 
"quz ad plenam maturitatem pervenientia, te 
nuiffimum & pulvereum quodammodo fe- 
' men flavefcens cffundunt. Menfe lulio floret, 
füb Augufti finem femen maturetcir, ^: 
Quiad me mittebat Sebizius, percontabaz 
turanadSyringam referri poffet, propter pen- 
ragona capitula forfitan que Syringz albo flo: 
re capitufis hand abfimilia, minora tamen, 
pollinem poris ;' quàmi femen effündentia. 
Sed cgo ad aripiloy, cujus T heopliraftüslib.i. 
capxiir Hift Plaat.inter frutices qui fpicam 
pariunt memitiit , commode referripoffeju- 
TOREM, | dico: Sic chidráit, zasiad" dupbxopru o dA- 
jc ve cs 1 Aevi rv Gydpay. olov Td at Gvripay rd gu yuals 
dn.xg) vv Sauvad dy, (ifs, xo) amtipecla.j) d'yvoc, v dA dvTa. Et fortaffe corimoódiusquámi 
Vsburnum Matthioli,quod nonnulli anipdiapetis volugti...:c3006 280;::24]5V 09 2n 
- 


iraaTbso- 
ssl feris. 


SALIX 


PLANTARVM HISTOR. LIBER [ $; 
SALIX ANGVSTIFOLIA PANNONICA. Car. infr 
P RETE g vulgaria Salicis genera,quorum fuperior Pannonia non minis ferax eft quàm. 
reliqua quas adij Provinciz, peculiares quafdam falices in ea obfervabam, quas alibi vi- 
dere non memini. 

Cn Escir ergo peculiare quoddam genus juxta torrentes & udis locis,craffo caudice,& salix aera- 
ramisin multo tenuiores frequentioresqQue ramulos divifis preditum,quàm vulgarisea falix TEE -— 
quz anguftis alioqui folijs prona patte incaniseft: hujus infuper folianon modó fübtusca- 
ncícunt,fed licet fuperné viridia,quadam tamen alba lanugine pubefcunt , anguftiora funt, 
inlongiorem mucronem definunt, frequentioraQue in ramulis nafcuntur:floresalijs gene- 
ribus fimiles,pallidi, femendue minutiffimum, nigrum , candida molliQue lanugine exce» 
prum,levis aurz arbitrio huc illuc fertur.Solet ctiam hzc Salix alia quadam peculiari notaà 
cetetis diftingui : nam plerumque fübrubentibus quibufdam tuberculis , bapliico cocco fe- 
ré fimilibus, onerata habere folia confpicitur. Viennatorrens, fub urbe Vienna in Danu- 
bium influens,ca maximé abundat. 

Iw infula porró Danubij qua e pene Pofonij eft , altiffimas & craffiffimas falicescon- Vifeum fa- 
fpiciebam maxima pragrandium Viíci fruticum copia onuftas. Audio ctiam circaillam p lignum. 
fam urbem & in Caftatieisarboribus,& Coryli,rofarumque fruticibus, vifcum nafci, mihi 
idaffirmante ornatiffimo viro Andrea Heindl,ejus urbis Pharmacopzo. 

Vngari falicem latifoliam XE , quam e aliquando Eleagnum Theophrafti effe Elcagnua 
fufpicatus fum, Anguillara Siler Plinij effe credidit, Dalechamptus platyphyllon leuco- e 

zon cognomi ppellant Ae£Zrtye fa, vulgarem luteam five pallidam $aar fíz, rubram 75,11 
Kóz fiz fa , amerinam ex qua corbesfiunt, £/4 fe. Germani omnescommuni vocabulo, DalePépi 
Qxiciómb ben & Selber Galli Sau/z.ón Sanle;. Yrali alice, Hifpani Sauze. 


SALIX PVMILA. Car. rv. 


à M OurivM herbofa & aperta juga pumilas alunt, quz tribus generibus ( przfertim 
quas obfervare potui) difcernuntur. 


Salicis pumilz latifol.genus 1.& 11. 


PnRrMvM enim virgas habet minimi di- salix pumi- 

giti craffitudine , humi tufas , pedales , inter- /alafeliat- 
dum etiam majores, frequentibus preditas rà- ? : Agni 
mulis,qui furfum attolluntur, & inter rami» 
naemergunt uncialibus feré folijs obfiti , fu- 
perné viridibus & fplendentibus, inferné füb- 
Cinercis & quodammodo canefcentibus, non 
multum abfimilibus Vitis idzz 11. folijs. Fert 
cain tenellis ramulis flofculorum molles fpi- 
cas quibus füccedunt capitula ut in majore & 
latifolia falice, que matura aperiuntur Augu- 
ftomollemá; lanuginem fundunt, in qua pu- 
filla nigra grana latent: radix admodum craffa 
cfl,pro plantz tenuitate, craffisQue & obliqué 
fparfis fibris firmata. 

ArrERvM fimilesfundit virgas humi salis guild 
ctiam jacentes , nonnumquam pauló longio- latifeliezi. 
res, magis fcabro cortice tectas, & in frequen- 
tiores ramulosdiviías , quas fimilia cum füpc- 
riore foliaambiunt, magis mucronara, fuper- 
né viridia , inferné fplendentia , licet tenui la- 
nugine pubefcant. Hujus florum fpica, five 
fuluscraffiufculuseft, illi pené (imilis quiin 
latifolia falice nafcitur: radix cum fuperiore 
convenit,imó craffior quodammodo videtur, 
non minus quàm illa difpería, virgis ctiam fc- 
cundum radiciscaput, interdum fibras agcn- 
tibus. 

Tznar10 pen graciliores funt virgz,ut E ie 
lurimüm pedales , nonnumquam dodrauta- ^4 f?^*- 


: ( les duntaxat,reda,lentz, fubHavocorticete- ^: 7777 0 
G&z :uncialiafolia, fativi lini foliorum modo LIES 
angulta, fi upina parte viridia, prona veró cinerca , & cum novella adhuc fi unt,omnino cana: 
* flosuc in vulgari flavefcens, exigua, brevi, molliQue pira sore Sa pafritu, atincandi- 


W.24 6. 69 
Lais Gr G9 


* 86^ CaROILI Crivsl RARIORVM 


"Salitpumila anguftifolia 1. Salix pum;/aangultifolia :1. 


alix umila 
anguitifol. 


Chamelaa t. 
bifteria- 


Nae — 


Nomini. 


Facultatis. 


dam deinde lanuginem refolvitur: radix digitalis craffitudinis, obliqua, nigra, & tenui- 
bus fibris donata eft. Cicícit ctiam hoc genus in udis caduis filvis infra Francofortum 
ad Moenum, : 
IuvrNITVR porróin Pannoniz & Auftriz quibufdam depreffis crduis filvis & uligi- 
nofispratis, Quartum quoddam genus, gracilibus & cubitalibus intcrdum virgis affur- 
ens, non minüsquàm in füpcriore lentis , queà medio ad (lümmum ramulorum, multas 
erunt exiguas florum fpicas,molles & incanas, maturitate heit um & lanuginem abeun- 
tes: foliafüperiore breviora , anguftiora, füpernéviridia, inferne cana lanugine pubefcunt 
& fplendent: radix fuperiore non minis craffa eft , & tenui 
ulta fc düm fi radiciscaput, qua telluri cohze 
brasagunt. : 
Nec huic diffimilis,pauló tamen latioribus folijs przdita,que paffim in fabulofis Hollan. 
diz aggeribus Oceano objc&isinter gramina & partum, etm illis nuncupatum nafcitur. 


bus fibris przdita: fed & vir- 
fubind & capillatas 


CHAMEL.EA : Car. LvI. 


S Vnacvrosvs frutexeft Chamelza, ramis palmaribus, interdum minoribus, przfer-- 
tim calidis regionibus: folijsperpetuó virentibus, Olez fimilibus, minoribus tamen nec 
incanis,fed viridibus;guftus initio amari, deinde linguam vellicantis : flores habetexiguos, 
pallidulosaut Rlavos,tribus foliolis conft cx foliorumalis prod ;frudum tricoc- 
cum tithymali modo,pelliculà primm viridi, deinde per maturitatem rubrà, amari & fer- 
vidi guftus,obdu&um, durum, & ubi exficcatus fucrit, fu(cum. Floret Aprili , frudus Au- 
gufto maturefcit. : : E 

Nafeitur Valentino & Aragonum regno totaque Catalonia:verüm multó brevior & can- 
didiorquàm in Gallia Narbonenfi.Certé Mompcliano agro circa Miravaux,& vicinum il- 
licollem,viaQuead Frontignanum urbem;Setio monti,quod vulgó Cap de $ere dicitur, pro- 
ximani , frequenseft , ubi multó vegetior & viridiorquàmin Hifpanijs. NNuncetiam a rei 
herbariz ftudiofis in Germania & Belgio alitur. s cd 

Xaut?aia Giecis,quafi humilis Olea diciturrDiofcoridi etiam ip Cem d'umgoc gi xo 
xoc sid uoc dicitur: apud Latinos Grzcum nomen retinet Chamelzz. | Quidam Hifpani 
olivillivocant,Narbonenfis Provincia Garoupe. 3 ades 

Di1oscoRip£s auctorceftpituitam& bilem detrabere;in catapotijs fump go 

' * uar 


PtANTARYM. HISTOR. LIB. Kk. 
Chamelza tricoccos. 


8g 


^ . 

daz Abünthij partesad unam Chamelez mi- 
fceantur, & Hydromelite excepta in catapo- 
tiacogantur : in ventre tamen non liquefieri, 
fed: quotquot affumpta fünt regeri. Hujus 
itemfolijscum melle tritis fordida ulcera & 
eruftofa repurgari. Eafdem pane facultates 
tribuitilli Plinius lib.xxriit cap. xv. Nat. Hi- 
ftoriz: fed lib.x r1z.cap.xxi. Chamelcam cum. 
Thymelza confundit, : 


V vp porró Chamelzz genus nobis eX: chamslaa RC 
Tralià deferturab hac plané diverfum. Idre- 31...— 44^! 
Go ftolone fruticat , ramofáue habet admo- des (ak 
dum flexibiles, tenacicortice, & qui difficile ^ : 
difrumpi poteft, obdu&os, foliaadmodum 3 
conferta, carnofa, Daphnoidis foliorum for- m 
mam imitantia, multó tamen minora, & in- 
canà lanugine , inferné praefertim, pubefcen- 
tia: flores fimul congeftos , quatuor foliolis 
conftantes, dilutiffimé purpurafcentes, cx Ja- 
^ nuginofis colorifQue argentei calyculis pro- 

? .. deuntes: fru&um non tricoccum,ut fuperior, 

; .. 4 fedunicum, oblongiufculum, tenui miniata 

9 «J ;  membranate&tum.fucculenta carne, & fervi- 

Qu e dum nucleum infe continente,przdirum. " 
a MAT. Eum fruticem duntaxat apud nos videbam k. 
$ 7 ónhortiscultum,bifque interdum codem an- 
noflorentem. Viennz Auftrizaliquotiesil- 
liusfemen terra credidi, & natas plantulas di- 
ligenter (ammaque curà conferyare volui;fed 
fub(equens hiems femper corrupit. 


THYMELAEA.- rd Car. rvir. 


Rvrzx eft Thymelza pollicaris inter- Tbysedas 
dü craffitudinis, cubitalis veró altitudinis ^ri. 
eutamplior , & in multas virgas divifus cubi- 
tales,pulchras,tenues,rectas:quas fepiunt pe?- 
tuó virentiafolia Liniferé,fed majora,la- —— 
tiora, non obtufa cufpideut Chamelzz, ne- ' 3 
que adeó fragilia, fed mucronata, lenta, & & 
gummofum quiddam, fi dentibusatterantur 
( a prazbentia:flores fert in extremis virgis copio- 
X fos, quatuor foliolisconítantes, Olez fere fi- 
" miles,candidos,racematim fermépropenden- 
'tes: deinde fru&um baccarum  niyrti inter-. 
dum magnitudine , cre longiorem; initio : 
viridem; poftea corallij modo rubrüm, carne 
fucci plena Ceraforum inftar, fub qia látee 
unicum femen, nigráfragiliQue pellicula; alz 
bam & fetvidi faporis medullam obvolvens: 
radixligniofa eft & dura; in teriellis plaritis ra: 
phani modo effortnata j'eraffo cortice teda 
: "fed; quemadmodum tota plánta;lénto & ad- 
inoduniténdciiuis 9551o9bn 198 099a 
Nafcitut per totam Hifpaniam locis alpe- xuie. 
ris, & plerifque Narbonéfis Galliz:.Floretau- 
tem Iulio, & toto notiiumquam At 
-femendüefuübinde profert. ^ ' 


» 


/U* GRAECI SuptAeiar vocant nontülli etiam win, 
y&ueAatap tefte Diofcoride, xgymrubcd om 
' epos, i xvéepor" (tametfi eodem cápite folia. 
peculiatiterxéoporappellari dicat) Eubceeti- 
fes uiroAlosalij Aio. Latini Thymelezappel- 
- lationem retinent: Hifpani torvifcoicujus bac- 

Ha cismen- 


Sanamunda 


Canoni Crtvsl RARIORVM 
fe Octobri &N briaviculis c wn infidiantur.Ejus fru&us Gracis 2o; 
xéxxoc, L£tinis Granum cnidium peculiari voce dicitur. Hallucinantur enum, inquit Dio. 
fcorides,qui coccum cnidium fru&um effe Chamelzz exiftimant. ; 

ForiA permeffescolligi debent,& ficcata in umbra recondi,auctore Diofcoride: &,f 
darclibebit,antea tundi & nervi eximi.Purgant autem,& aquofà ducunt fi acetabuli men. 
furavinodiluto ur, moderatiti n, additalente cocta, aut contritisoleribus, 
Seminis medulla;bilem, pituitam, & aquas per inferna detrahit,fi viginti granorum pars in. 
terna bibatur: verüm fauces aduric;itaque cum farina aut polenta,aut inuvzacino dari de- 
ber;aut melle cocto obducta devorari.Pl facul pudDiofc.lib.1111.videre licer, 


SANAMYNDA HISPANICA, Ca». vin. j 


VerR10R1Ys meritó cójungi poffe cxifftso àuo fuffruticum genera, quz Sanamundz 
y int donata per Hifpanias obfervabam,quibus addi poteft & tertium illis fimile. 
' Sanamunda 1. : Sanamunda ri, 


2 WT 
NU 


Spes 


PR1Mvs Suffrutex multiscubitalibusramisab cadem radice fruticat,obfequiofis, Rexi- 
bilibus,cortice exteriore nigre(cente obdu&is,alium inreriorem lentum & in tenuia fila fe 
dividentem complectente: folijs Chamel. l rib brevioribus, carno- 
fisque;ad Tirhymalum paralium;aut Myrtum proximé accedentibus, fed aliquátulum hir- 
futis, circaramulos NNUS & ferie quadam diftributis, gummofis fi mordeantur, amaris 
initio,deinde acribus & adurentibus: flores intcr folia nafcuntur Olcz fimiles, oblongi, in 

uatuor foliola per extremum divifi lutei :fru&tus (ut ex relatu accepi) pené Th ymelzz eft, 
fcd nigricantiscoloris:radixcraffaj&lignofa. — à 
-. Frequens eft regnis Granatenfi & Valentino , in apticis & Sole illuftratislocis: Verno 
tempore floret,hoc cft, Martio & Aprili. 
Isric ab Herbarijs,hoc eft,ijs qui Stirpium notitiam fe haberc profitentur, Sanamun- 
«da vocaturj rufticis ver mierda-cruz,ob purgandi videlicet facultatem, cujus caufa rufticis 
illiusregionis magnoinufueft. — . "an 

ALTER cubitalisctiam altitudinisfrutexcít,ramis lentis,flexibilibus, carnofo & denfo- 
cortice inte&isqui (fubl i )pertotam plantam,prz'fertim circa radicem, Li- 
niaut Cannabis modo in fila diduci poteft: faperioresramufculi denforum, confcrtorum, 
lanuginoforum, & veluti quodam obfi foliorum comam pariunt, fuperiore 

i ,& rum, falfi nonnihil guftus,fed deinde acris & calidi : exornatur hacc 
coma flavefcentium flofculorum Olez fimilium numere(a fobole : radix craffa &lignofa 
fuperiori fimilis eft, MES ] 

: 3 £3 Iftus | 


PraANTARVM HISTOR. LIBER I $9 

Ytiusfru&um obfervare etiam non potui,quandoquidem Februario florehteim invenic- 
bam petrofo & falebrofo loco, maritimis Baticz, inter Calpen & Eftepona, mÉntibusQue 
Granatz proximis. à : 

GzawATeNsIBVS Mauritanis Sanamunda vocatur, apud quos pargandorum corporum 
gratiàfrcquenter vfurpatur : Drachmzenim pondere cum decodo Cicerum fumpta , miri- 
ficé purgat perinferiora. Circa Calpen, ubi vulgà Zur/alaga appcllatur, nullus illius ufus, 
praterquam ad excalfaciendas fornaces. 


Sanamunda i11, 


TrznTrVSs duos füperioresmagnitüdi- s,,,5u52) 

he excedit, candidioribus & multó lentioribus u i. 
virgis, quatum cortex füpra modum lentus 
eft & frangi contumax : extremi ramuli fre- 
quentes & feré omnino tomentofi , procum- 
bentem comam habent, & frequentibus folio- 
lisobfiti funt , carnofis, parvis, Sempervivo mi- 
noti Diofcoridis, quod nonnulli, Illecebram 
vocant, valde fimilibus, urentisctiam faculta- 
tis: flores fuperioribus fimiles interdum herba- 
cei funt, aliquando pallentes. Sed nequt iftius 
frudum obfíervare licuit ; floret autem cum 
fuperioribus. 

Invenitur hoc genus toto illo tra&u mariti« 
mo Meridici objecto,qui ab Herculeo freto,ad 
Pyrenzos ufque excurrit. 

,. Qva porró namine vulgári appelletur, ig- 
* foro. Similemautem fruticem ficcum ad nos 
aliquando miferunt C. V. Alfonfus Pantius 

Medicus & Piofeffor Ferrarienfis pix memo- 
; riz, & ampliffimus lacobus Antonius Cortufus 
Po Es Patavinus patricius; hic pin Ericz Alexan- 
Vier cre drinz nomine lle vetà ncori. à 

bes : Verüm Cneorí-ne, an alio nomine, Vete- 

ul (fibus dc(cripta fint hz füirpes, alijs judican- 

: IT dum rclinquo. Certum tamen cft, Thyme- 
t gels lex congeneres effe, & ijflem facultaubus 
NS pollere. j 


CwEaRVM MATTHIOLI. ; Car. T 
L11:5 fübijciendum exiftimavi elegantem hunc fuffruticem, cui multi funt rami graci- Cresri Mate 
les, Bexibiles, lenti, furculofi, ab ipfa protinustellure emergentes & humi diffufi : folia teris. 
nullo ordine difpofita ramulos ambiunt, viridia,cutanea, T hymclzz verz proxima ingrati 
primüm,deinde amari faporis,nullaaut Ie dr re npe quidem guftanti deprehende- 
re licuit)acrimonia przdita: lores in füummis urculis,fex feptem, aut plutes, conferti; quaz- 
tuor foliolis conftantes,ex rubro Jrieuse dai ue minoris lorum penézimuli ,1in- 
grati etiam & amari faporis,afpeétu tamen pulcherrimi;atque odorati, caput (fi diuriüs na» 
ribusadmoveancur)tentantes: ijsfuccedit tru&us exiguus, l'hymelzz fructui háud diffimi- 
lis,non tuber quidem, fed candidus, oblongi fculus, femen continenscinerea brana 
te&um;rotundum, T hymelzz grano par : radix longa, minimi digiti ut plurimum craffitu- 
dine, interdum nigricans, majore veró ex parte flavcícens, lenta, fuperna parte nonnum- 
quam graciliorunde rami flexibiles & humi difperfi emergunt, & fu inde, fecundüm ala- 
-rum cava, (atis craffas fibras flavefcentes agunt. 
Provenit in multis montibus Viennz vicinis taptà abundantià, üt rufticz: mulieres, dum Karaté. 
floribusabundat, multoscjus manipulosin forum venales adferant, cum alijs varij generis 
floribus,exornandorum tricliniorum gratia. Nafcitur etiam in Pannonig filvisediniore lo- 
co fitis ultra lumen Rabum five Arab Freq i fcit quibuldam ficcioribus 
. pratis Francoforto ad Moenum vicinis, prafertim filva quadam uercubus confita , circiter 
-gmiliareinfra eam urbem ad finiftram fluminis, inter ricas , ubi illam candidis etiam flo- 
-ribus variantem confpiciebam, cujus ctiam manipulos rufticz: mulieres in foro venales 
proponunt. , 1 : 1 
Aprili plerumque florere folet, nonnumquam ctiam Maio : fru&us maturus eft Iunio. 
Adeó autem fcecundus eft hic fuffrutex, ut fzpenumeró ter eodem anno florcat, novis flo- 
^ ribus (emen femper confequentibus,quod probé biseodem anno de una cadem- 


$uc plantacolligere memini Vienna Auftriz, 


bd H:/5 MartHi0- 


ax ge 


Canorr Crvsl RARIORVM 


e. Cneotum Matthioli, 


Marriiiotvs Commentarijs in Diofc, 
cap. de Cinamomo hunc füffruticem pro 
CneoroalboTheophralti proponit.Cüm ve. 
ró,quale fit I'hcop! r. Cneorum,cujus lib.vr. 
cap. 11. Hift.Plant. duo genera facit, album & 
nigrum , difficulter judicari petfit, cur huic 
3 ftirpi Cneori nomen accommodarc voluerit, 
multimirantur. Poftrema autem editione 
cap.de Thymelzalib. iii aliud nobis Theo- 

hr. Cneoron adfert, nullís, ucipfius verbis 
utar deficientibus notis.Sed ctim nudam tan- 
tiim imaginé addito Cncori nomine rioftris 
? oculisfubijciatilliufque hiftoriam plané fub- 
ticcat,fi parum fidci,ipfius affertiont adhibue- 
rimus,nemo,utopinor,vitio vertet. Diofc. & 
Gal. Cneeron, ad Thymelzam & Cbame- 
leam referendum effe cenfent doctiffimi TR 
que.Peritiffimus Anguillara opinionum lib.i, 
cap.de Caffia, Cneerum utrumque Theoph, 
arbitratur effe noftrum Roremmarinum co- 
ronarium & Lavendulam,& Gazam mendo- 
fum exemplar fecutum;ó 2 ufAac doc uos, pto 
si'oz ioc legiffe, pop nigrum odore care- 
re interpretatum effe. Cujus rei cauffa mirifi- 
céillum exagitat Matthiolus. Certe meus 
"Thcophrafti Graecus codex qui Venctijs an- 
no M. D.L1it. Aldinis typiscufus eft diferté ha- 
bct £i ufAac tor uioc. 

Ceterüm ni in hac planta;acrimonia,qua 
quidem ferifu percipi poffit, abeffer, ad T'hy- 
melzz genera;aut ipfi cógencres ftirpes(qua- 
les multas inveniri pauló anté monuimus) 
hunc fuffruticem referendum effe c 
Vulgarem autem appellationem cur apud ru- 
flicas mulierculas nullam invenerit , fatis mi- 
tari ncquco, quandoquidem illius flotes iptis 
adeó familiares fint, & in delicijs. Nonnulli 
tamen ruftici Cien rofifin/ hoceít, petrzam 
rofulam vocant. 

Quibus veró facultatibus przdita fit hzc. 
planta, mibi adhuc incompertum. 


Cmarum ^ 


P 


Gazanun- 

Mo[urm exit 
plar fequu- 
P 


Gtenrofto 
ln. 


HiPPOGLOSSVM VALENTINVM. 
CAR-LX: 


ad FFRYTE X hicpotiusquàm herba, 
cubitali aut ampliore altitudine affurgit, 
multis ramis lignofis, duris, fragilibus tamen, 
& nigricantibus predituscircaquos,ex tuber- 
culisinterdum multaconfertim & fimul jun- 
€ta folia nafcuntur, in tenerioribus veró ra- 
mulis, qui plerumq; rubefcunt, rariora, Myt- 
tiferé , longiufcula, ex czruleo nigricantia, 
carnofa;nigricante pediculo,acuto mucrone, 
extrema amaritudinis: fummis ramulis fin- 
Ehe calices fquamatim compa- 
i interiorisorbis florum Scabiofz,aut Mor- 
fus Diaboli magnitudine, qui florem conti- 
nent villofum & lanuginofum , ex caruleo 
di in meditullio;at in ambitu om- 
ninoczruleum: femen ignoro, nam floren- 
tem duntaxat confpicicbam : radix dura eft 
A & lignofa. 

Fatalet. Februario menfe floribus onuftum hunc füffruticem invenicbam in Baticz folitudini- 
uscir- 


PLANTARVM HISTOR., L15. f. 9I 
buscirca Antequeram, Martio autem, inter Velez & rubio & Lorca ,quz Eliocrotà veteri- 
busdicitur, Murciani regni urbes,totoáue Valentino regno. » 

BaErici,Ceronilla de frayles.hoc eft,coronulam ftatrum five monachorum, quafi corum Nein. 7 
orbicularem tonfuram flore referentem , & fierpre enxuta, quia femperarida & exfucca vi- 
detur,appellant. Murciani veró & Valentini vulgati voce fegu//ada. 

Nonnulli Valentinz academiz Profeffores Hippogloflian effe cenfebant: fed nihilcum 
Hippogloffo Diofcoridi defcripto commune habet, nifi quis forté ob foliorum ejuscum 
Ruf(cifolijsaffinitatem ei hoc nomen donandum putet , quz támen in hoc frutice circa pc- 
diculumoblongiora & anguftiora funt:przterea diflimiles utriufque facultates. 

Alij Alypum nominate malunt: fed cm plane arida fit & fücci expers, non video qua ra- 457/ qw 
tionc fuam fententiam ftabilire poffint. : Veirna 
*& CETERVM circunforanei Bzticz medici ejus decoQtum propinare dicuntur ijs qui Galli- Faclrares. 
€a fcabic five Veneica lue laborant;non fine magno (utaiubt)fücceffa. ^ 


C^srA QYORVNDAM. Ci E ikn 


dM BITALI1S efthac planta, fruticofa, té- 0/jri Plin 

nues virgas ferens,virefcentes, lentas, intér- fmi. 

I] dum etiam nigricantes, przfertim dum novellz 

/ (unt : & in hisfolia Lini rarius per ramos fparía, 
amari (aporis: flores aliquot ex luteo virefcentes 

^ & pallidulimufcofi, corni lorum zmuli, adftri- 

&oriz facultatis, in eodem pediculo congefti in- 

nafcuntur: fru&us deinde qualis Myrti;initio vi- 

ridis, ubi maturuit ruber , Corallij aut Afparagi 

7j maturo fru&ui (imilis fübdulcis, lentusQue;tan- 

)/ dem nonnihil acrimoniz exerés, offeo intus nu- 

cleo,qui medullam cótinet albam dulcem. Ra- 

dice nititur dura & lignofa. Floret zftate,fructus 

OdGtobri;veletiam ante maturefcit. 

Varijs Hifpanix locis crefcit fecundüm vias: 
frequentiffimé autem Granatenfi & Valentino 
regno. Mompeliano etiam agro olim obfervare 
memini, adingreffum Peraul , pagi ad ftagnumi 
Volcarum fiti , deinde filvulaEgremon: cocno- 
bio proxinia, in qua multz elegantes (tirpes. 

Eo quo iftic ver(abar temporc à ftudiofis ffo 
Ofiride habebatur: fubfequentibus annis Ca- Cf». 
fcam p 1l ial , quod iam 
nonnullis Hifpaniz locis obtinet. Doctiffimüs 
Placa Medicus & Profeffor Valentinus Plinij 
Polyg: effe exiftimabat: verdm ad quod robgosuis 
Polygoni ab ipfo defcripti genüs tefetri poffit; "^7" 
non video. Hifpanorutm vulgus 244ajez & vici- 
tia loca Beticz,qua Lufitaniz conjurigitur,inco- 
lens,gsardalebo vernacula lingua appellat. 

Siquiscum Ofjride Plinio de(cripta conferet, 
aliquót totas habere deprehetdet: nihiltamen ftatuere volo. Certe xrtopo£ 
"Theophrafti,quem Cafiam ab Hygino vocari Plinius spes nc ipfe lib. xxr. cap. 1x. 
Nac. Hiftex T heophrafto duo genera conftituit;effe non poteft. Sed neque ettam Virgili 
Cafia,planta odorata,cujus in Bucolicis& Georgicis meminit; 


VvyA MARINA YVLGARIS. Car. ixir 


V 1vs duogenera per Hifpanias mihi funtobfervata, fola duntaxat magnitudine in- 
H ter fe differentia. 

PRiMvM humanairtetdum altitudine früticat , Spartij, quod Hifpani rerama vocant, Polsgemum 
m ialiscraffitudinis aliquando flipite , oblongis ramis, nigricantibus, qui deinde *''* Pás 
multas virgulas ferunt pedales,tenues, multis internodijs diftin&as, ut Equifetum fere, pro- pes 
pend, fine folijsaadmodum adftringentis faporis : lorem fecundum internodia confer- 
tum,minutum,& mufcofum,corni floribus non abíimiilem,pallidum : deinde fru&um exi- 

icol. 


eras 
, brac 


guis moris fimilem (ut mihi quidem retul incole; rh duntaxat videbam) 
rubentem facculentum,acidum,in quo pauca grana, milio feré fimilia infüntforisnigra,in- 
tusalb dix dura,li faáue cft. 
9. 1 pne H " . vixdis M 
ALTERVM humile e guit d fis& frequentib lis fruticofam,qui Polyreni ws, 
internodijs ut in fuperiore di 


guütur, humi fpatsà & profusà comà finc folijs,ut Primum, P» miss, 
nec 


C Nye cm. 


92» Canort: ctLvsSI RARIORVM 


Polygonum 1111. Plinij majus. Polygonum riii.Plinij minus; 


y 


nec minüs adftringens:flores funt mufcofi palliduli corni floribus etiam fimiles:fiu&us exi- 
uis moris par,per maturitatem ruber, fucculentus, acidus, unum aur alterum granum mi- 
: f pané zquale;foris nigrum, intusalbum continens: radix alteri fimilis fed minor: longé 
." etiam lateque ferpens, & fubinde novasprolesfubterrapromens. — : NOE A 
Blatalor. Floret utraque planta Maio menfe:fructus Augufto vel etiam ferius maturefeit. Primam 
x tamen initio Martij floribusonuftam deprehendebam circa 'e/ez el rsbio,regno Murciano, 
ubipluiima nafcitur,nufquam alibi mihi confpectam. : 

Alteram frequentem inveniebam in quodam colle,fecundo à Salmantica miliari , totius 
fere Hifpania meditullio, longiffiméà mari.Q uod equidem fatis mirari non poteram,cum 
antea nuíquam obfervaffem nifi maritimis locis,& toto illo tradu inter ftagnum Volcarum 

R & ipfum mare Mediterraneum,füpra Peraol & Magalonam,ad montem ufque Setium. 
Ko», —— kirseANI primum genus/e/chevocant. Alterum genus Narbonenfis Galliz incole rafgs 
: de mar,hoceftuvam marinam appellant. Cüm iftic vivebam, peritiores pumilum genusad 
Té" — Diofcor.zpa^yorquod & rpz;yavor dici ait,lib. i111. defcriptum referebant: cujus fanéaliquot 
Tee notenoninepté huic plantz quadrant. Poftca nonnulliad Androfacen retulerunt, Bello. 
nium fequuti,qui Obfervation.lib.111.cap.xt1.de Androface agens, hac innuere videtur. 
Cosas. — Peritiffimus Anguillara, Crotonis, cujus Nicandri interpres mentionem facit, nomine, 
guill. hanc,ni fallor, defcribit opinione duodecima.Crefcit,inquit;ad flumen Sebenicum in Dal- 
matia humilis frutex, Pino valdé fimilis/frequentibus nodis,cujusfolia [cirri feu ramuli po- 
tiis] Equifeto minori fimilia fünt,ejus los rufefcens tametfi pallefcentem viderira,, quide- 
inde in fru&um extuberat rotundum Cerafo minorem , maturitate colorem rubrum con- 
trahentem qui etiam edi poffit. Naf(citur locis afperis, montofis & faxofis,&zc.. [d 
M vr r15 veró notis,hujus primum genus przfertim,cum Polygono quarto Plinij qua- 
drare mihi videtur, quod his verbis defcribit lib.xxvri.cap.xii.Q uartum genus filveftre ap- 
pellatur, penéarboris modo frutex, radice lignosá, ftirpe Cedri rubicundo;ramis fparti,bi- 
nüm palmorum,nigris geniculorum ternisq nífve articulis, Huic quoque fpiffandi na- 
turajfapor mali corone. ül 3 
Deinde quas Diofcorides Polygono tribuit facultates , adhuc hodie apud ejus regionis, 
ubi hic frutex nafcitur, incolas, in ufu func: illiusenim decoctum penis & veficz ulceribus 


conferre afferunt. A : ; 
Zsbsdea, PossET tamen ad Ephedram forfitan etiam referri,cujusidem Plinius lib. xxv. Cap. vit; 
Cen. — inhzcverbameminit: Caucon, quz & Ephedra, ab alijs Anabafis vocata, na(citur ventofo 
Masbifi. — p.i rracku (cand borem,& cx ramispropendens,folio nullo,citris fa, qui funt 
: a » 


junci 


PriawARYVM uisTOR. LY d. T. 
junci geniculati, radice pallida. Datur ex vino nigro auftero trita ad tuffim, fufpiria, 
tormina, &c. 

Hanc Bellonius!ib.r.& 111,.Ob(ervationum arbores confcendere dicit, cujus& fru&tum 
Androfaces fimilem,rubrum ediffe referc. 

Ego veró hanc plantam folam feré nafcentem ; & fefe (aftinentem, nec ullo adrniniculo 
egentem femperinvenicbam, 


ANAGYRIS vo. a dnat^ Car. rxiIL 


E Td 
» T7 METSI nonnulli plura Anagyrisgene- 

" ra fe vidiffe referant: cgo unicum legiti- 
mum, quale videlicet à Veteribus defcriptum 
eít,rantum obfervaffe ingenué profiteor. 

ARnBVSCVEA autem cít humanam alti- pri 
tudinem non multum fuperans, calidioribus vere. 
PM regionibus (nam alibi duorum etiam 

ominum magnitudinem zquantem confpe- 

, Xi) multis ramis ftuticofa , cortice ex viridi ni- 
gricante obdu&lis;? quibus ramuli profiliunto- 
nufti folijs trifolij feré mznianthis;hoc eft, ter- 
nis fimul jundis, fed fuperné dilutius virefcen-. 
tibus , aversà autem parte incanis , ut viticisfo- 
lia , odoris , ut fpatulz foetida: vulgaris, (quam 
nonnulli Xyrin effevolunt) adco gravis& te- 
tri;ut tranfeuntibus fio fcetore caput offendat. 

)»7, Exfoliorum fedibus & alis, bini;terni,aut qua- 

(AC up terniad fummum floresfimul prodeütoblon- 

[Wes gi quinque folijs conftantes, geniftz feré aue 

Z7 //) N. Cytti forum modo, fed quorum füpremum, 

Ini: V^ quodQuc reliqua integit , breviuscft, & mini- 

— eec Z DN méyutin illis,reflexum, coloris intenfius aurei, 

; 2» pis . H . : - 
Lm reliquis pallefcentibus: filiquz deinde fucce- 
|a — 


7 duntdigitalis longitudinis, pollicaris vcró lati- 
, tudinis ,cartilaginez ,inquibusterna aut qua- 
terna femina , nonnumquam plura , fatis ma- 
gna exig ' p! fioli: 1 lia,teni orma, qua. 
initio candicant, deinde purpurafcentem colo- 
rem contrahunt, tandem, cüm plené matura, 
excarulco nigricant: utaptiffime Diofcorides 
: lAordixerit: nam in eodem fru&tu non ex- 
aQ? maturo tres differentes colores fübinde confpiciuntur. dg : 

Primüm omnium hunc fruticem nafcentem.inveniebam primo ab Arclatelapide,faxo- Nanale. 
fo quodam colle;qui dicitur D. Antonij, monente C. V. codemQue primario Mompelianz: 
Academiz Profeffore D.Guilelmo Rondeletio. Deinde frequentem circa Hifpalim totius 
Bzticz Emporium celeberrimum,tum etiam ad Mundam, Malacam & Valentiam. 

Floret iftic lanuario & Februario,zítatc femen maturefcir. Hu jus porróligni matrix five 
cor,nonnigricat,fed nonnihil potiiis pallefeit. "S 

A vréyupie uo] dr yupoc , à nonnullis etiam doero Gtzcé appellatur , tefte Diofcoride & Nomina. 
- Plinio, Latinis Anagytris, Herbariorum vulgó Faba inver(a. Vulgare nomen Hifpanicumi 
non intellexi. : 

TENERA foliatrita Diofcoridesrefert illitu tumores reprimere, &,fi partushareat ,Gz Farliate. 
fecundz menfesQue morentur, drachma pondere bibi in paffo:fic & fufpiriofis dari,& con- 
tra capitis doloresin vino; difficulter parientibus adalligari, ita utà partu ftatim auferantur; 
Pliniusaddit, in vino vetere ad phalangiorum morfus dari. Radicis cortex, utrique, conco- 
quendis di(cutiendisá; adhibetur:& femen manducatum, vomitiones vel ciet. 


Crrisvs. : Car. LXIIIL 


I N tantaopini varietate de Cytifo,licet judicare difficile fit, quis kai Cytifus Cyrifu 
veteribus de(criptus ; periti fti um effe quem C. V. Bartholomzus Maran- 7*co«& 
tha proponit. Ceterüm nemo,uti fpero;inficias ibir,quin quos hoc capite enumerabo fruti- 
ccs,ad Cytifi genera etiam referri deb beant. : 
Pai0R interdum arbufculz magnitudine excrefcit duro ftipite, cujus materia Ravcfcit, cjrju 1: 

fed cor five pars interior nigricat: isautem cum majoribus ramis & virgultis candicante 
cortice obducitur: tenelli ramuli toti villo obfiti: folia faramosarmbiunt, terna uni 
pediculo inhzrrentia Medicz modo,dilutioris vitiditatis,fa potis viridium Fgenis ommo: 

en: 


Cjrifas 1t» 


Natales. 


Cytifus 111. 


"CAROLI CrvsIl gRAR10RVM 


Cytifus r. 


cofas,neque lentas, nigrefcente cortice 


e 


ue 


"virgas : 
obdu&a:: folia trifolij aut medica, terna fimi! uni 
petiolo inhzrentia, füpina parre viridia , prona ve:ó fabrufa lanu gine hirfüta, leguminum. 


Cyrifus 11. 


"ritamen: aliquot flores extremis ramulis quafi 
fpicz inflar naícuntur, Geniftz fimilcs , mino- 
res, lutei, nonnihil odorati : deinde lobi Geni- 
fl pares, oblongi , afperi tamen & hirfuti, in 
quibusexiguum femen,tu midiufculum, nigri- 
cans, Gerifta minus: radix lignofa, & in diuer- 
fatendens. 

.,,Ar&& duorumcubitorum duntaxat altitu- 


ai dins, fruticofus, virgas profert candidas omni. 
, no,tenues, ramofas; folia fuperiori (imilia,ter-. 


'na femper ex uno pediculo nafcentia , minora, 
prorfüsincana, numquam expan(a, fed femper 
quafi complicata, prominente dorfo, impense 


amara : flores,ut inaltéro, cxtremisrami: infi- 


dent fuperioribus forma fimiles , fed intenfior 


' & plane aureus color: filiquz etiam longiufcu-. 


le, afperz, ex purpura nigrefcentes , mucrone 
dcorfam inflexo:fémen paulo majuseft,&(üb- 
nigtiusalteto; radix fimilis." m 

|. Vterque crefcit Silmanticenfiagro , & alijs; 
utriufq; Caftellz locis (ecundüm publicas vias. 
Florent Iunio. femen proferunt lulio & Augu- 
fto Seminibus inde ad amicos in Belgium mif- 

: fisnonnulli in fuis hortis aluerunt , ubilongé 
majores adoleverunt: fed fübíequutis poftea, 
mitteretur neceffaría cura , pracfertim hiemali, 
témpore,uttumque genus perije. us 
TeRTIVS humanam altitudinem attingit, 
jue habet lorigas , non admodum fruti-. 


j 


comparandi, 


^ Belgicis motibus, cüm negligeretur, & ipters 


amariufculi fapcris. ores cxalarum finu reliquis majores,cum Geniftz: majoribus floribus* ' 


"Diofcorid. Andtofà imant;oblitasinveni, 


PLANTARYM .HISTOR. LIBER L. / 094 
Cycfüs rrir. Cyti(üs v; E 


2s 
3 


; uiia n 
)9 Con vet e 
MUS 


f di;aureo colorc fc gen Hujus fémen obfervare non licuit , cüm folum modo 

admontiüm radicescirca Calpen & Baticz maritimis Februario florentem invenerim. 

Duorum fupctiorum nullum vulgare nomen intellexi , ifte veró ab incolis E/ca£oz di- 
ccbatur. : 2 T e i s 
vARTVS cübitales & majores habct virgas;lentas,vitnincas,in multas alas divifas, quas Cjriju 1111; 
fpar(im & fine ordine ambiunt terna perpetuofolia eidem pediculo inhxrétia, viridia, emi- 
nentioredorfo , amariufculo (apore przdita: fummz virgz in oblongam fpicam florum 
quatuor foliolis conftantium definunc, qui pifi forum formam zmulátur,longé tamen mi- 
nores fünt,lutei coloris,faavisque odoris & melleum quiddam fpirantis: filiquz deinde fuc- 
cedunt longz,planz,exiguum flavefcensfemen continentes: radix dura, lignofa, longa, ra- 
rioribus fibris donara cft. ; : 

Copiosenafciturnon modó in ibusfilvis V; fis agri, & fecundum vias, fed ple- xu. 
rifque Pannonia locis,& in ea Auftriz inferioris parte,quz veteri circumfcriptione Panno- 
niz noncontinetur. Crefcit & in der ei filvz parte quz Bo&miam undique cingit , vbi 
florcre incipit füb finem Iunij,& Augufto plerumqueccffare folet: atin Aullria & Panno- 
nia maturius. ; : , 

CvnirALES nonnumquam funt Quinto virgas redze,cenues,viminez & lenta: quasab cyifuiv. 
infimo ad fümmum ufque exornant folia terna etiam uni pediculo inhzrentia , proxime 
deíctipto fete fimilia,fe anguítiora,omnino incana, amari guftus, qua trita pinguia effe vi- 
dentur: ex (ingulisinterdum foliorum finubüsramuli prodeunt, fimilibus folijs, fed mino- 
ribus obfiti,ferentes in fümmo quinosaut fenos flores loti pratenfis herbe (quam à pregran- 
dibus filiquis nonnulli filiquofam cognominant ) floribus perfimiles, aurei coloris, odoris 
nonexpertes: deinde ex folliculisfiliquasoblongtufculas;planas; hirfutas omnino, atque in. 
his fübruffum femen. planum,;nonnumquam tumidiufculum & rotundiufculum, durum; 
quod maturitate dehifcentibus filiquisexcidit: radix dura eft & lignofa , nigricans; fumma 


xellurefparfa. 


Frequens eft toto Viennenfi agro, prafettim fupra Phafianorum fabricam, & multis alijs Natales 
'cum Auftüiz fuperioris & inferioristum Moraviz & Parnoniz locis aridis'propter vias. 
.. Floret [ulio,& fubinde inAutumnum ufque:femen füb Augufti finem, & Septembri ma- 
turefcit,fed vermiculis illud erodentibus eft valde obnoxium. ; Ne ye 
Integras. f'epenumero huj us fruticis ftirpes vulgari cufcuta, quam plerique legitimam icc 
1 iti 1 nitum Du)cer. 


s Cangorr Crvsl] RARIORVM 
Cytifi v. fpecies altera. : Cyrifus vr. 
p 


4 : w» c 
Guedwwro Cdi ee p 
E sol AA Verr 
E ^ 


^ z. Ejusaliud genuseft multó majus, craffio- 
1» ribus virgisaadmodum hirfutis,re&tis folijs du- 
7?» ploamplioribus, filiquis feu lobis majoribus: 
ipfi etiam florescolore magis aureo rucilant. 
Iuxta fepes in Pannonia & Auftria nafcitur, 
(^ fed raridseft,& minüsobvium fuper orc.]llius 
7) etiam femen vermiculis obnoxium. 

Szx1vs pedalibus raró cubitalibus affur- 
gitramulis,tenuibus,omnino incanis:quos cx- 
ornantterna femper folia , brevi pediculo in- 
harentia, quorum medium duplo longis cít * 
reliquiscinerei & canefcenris coloris, adftrin- 
gentisveró & linguam cxficcantis faporis: ra- 
; mufculi feré abimo ad fummum per fingulo- 

rum foliorum exortus , floribus aureo colore 
7; fulgentibus, jucundi odoris, onufti funr, binis 
z autternisfimul nafcentibus ex molli quadam, 


Eo 
: n JS 
* 
ma 
"s 
T4 : o Né 


Zu vU & candida lanugine hirfuta vaginula, fimilis 
ON. NU S y* cum füperioribus formz, fed minoribus. Se- 
J y men nonobfervavi. 

Pe Invenitur varijs Hifpaniz locis, prafertim 


Batica:fed nufquam abundantiorem videbam 
quàm Valentino regno;ubi plurimus ejus ufus 
cft: nam illius ramis nudis & à fuis folijs liberis 
fuprategetes, ab his qui bombyces alunt, fpar- 
fis, jam faturi mori folijs bombiccs, fericea fua 
ftamina his ramisadvolvuntque deinde à mu- 
lierculis & puerisexplicantur. Valentini £ega, 
f^ e - . & exa Manca appellant, — 

Cuv. LS [m gk à Ar1iQyor habet Septimus ramos humi 

] 1 ars ru SA fufos & fparfos,tenucs,lentos.fractu contuma- 
ces, qui nullis aut certe rariffimis folijs funt obti, multosautem ex lateribus ramulos pro- 
fcrunt,cenellos, hirfutos, in quibus folia longis pediculis nixa, terno femper numero, brc- 

yiora 


eU 


ENS 


PLANTARYM HISTOR. LIBER L.- 

vioraquàm in Quinto genere , elato dorfo , füperné viridia ; infernécana lanugine pube- 
fÍcentia,amariufculi faporis,& herbacci odoris : exalarum in extremis ramulis , pertotos 
interdum ramulos fparfarum finu prodeunt terni aut quaterni fimul juncti , nonnumquam 
fingulares lores, Quinu flori forma fimileslutei coloris , qui tamen dum marcefcere inci- 
piunraureum colorem adeó faturum contrahunt, ut purpurafcere videantur: folliculi, un- 
de loresemergunt,pallent & lanugine pubefcunt : filiquz planz & hirfütz fubfufcum exi- 
guum femen continent: radix dura, lignofa, juxta quam rami per terram fparfi fubinde fi- 
brasagunt. UL . 

Sponté provenit filvula quadam ad Lachn pagum primo ab urbe Vienna miliari , & ple- Natale 
zifque alijslocis urbi vicinis : creícitetiam in utriufque Pannoniz filvis, & in Interamm ul- 
tra Dravum flumen. .Maturiis floret fapaiodbis Püiinids ; Maiovidelicet, nonnum- 
quam etiam Aprili,& novos interdum cx ramulis Hores per toram deinde zftatem profert. : 
2. SED & hujusgenerisalia fpecies inveniturpedalibus virgis,tenuibus,viridibus,füpinis cyifvrs.: 
& humi fufis,quasambiunt fimilia folia: floresetiam paresextremis virgisquini, feni, aut feiert 
plures fimul congefti inpafcuntur,aulli autem per virgas fparfi ut in fuperiore: filiqux & fe- (^ . «4.7 
minanon differunt: virgarum, foliorum; pars inferior & filiquz molli hirfutià piis, Vt 

Huncin folis Panaoniz (ilvis Maio menfe florentem inveniebam. CR 

Sc1o &aliosaliquotfrtices Cytifi nomine proponi: quia veró diligenterab alijsde- E^ 
fcripti func, híc fubijciendos non arftimavi , (ed eostantiim quosà nemineanté obfervatos, 
& Cytifi nomine comprehendi poffe putavi. Quarti tamen hiftoriam nofter Lobelius in 
adverlàrijs prodidiffc videtur. En. : 

Po&& $ Cytifi folia rcfrigerare,tumores inter initia difcutere,fi cum panettitaillinan- cy cud 
tur: deco&tum potu utinam ciére, Diofcorides fcribit.Columellalib.v. cap. ultimo, Plinius r., 
lib xix cap.xxiri1.adduntex Ariftomacho Athenienfi,nutricibus in defeétu lactisaridum 
& in aquà deco&tum,potui cum vino dari: firmiores, cel(ioresQuc infantes fieri : & alia ple- 
raquc ad Cytifi culturam,& pecorum ex co pabulum, pertinentia. 


CoLvTEA SCORPIOEIDES, E Car. rxv. 
& Y 1150 cognatz füntez ftirpes quas hoc & ensi fequente capit defcribam,ideo. 
Que poné Cyrifi genera collocandas effe exiftimavi. ) 
A wA 
Colutea fcorpioides i.clatior Colatea fcorpioidesr. humilior. Md 
iem Ya $3 
Ww gs 


M v1TAs Priorexunaradice fert bicubitales interdum & tricubitales virgas , graciles; Crluta fune 
fatis amen firmas, in ftequentes ramosdivi(as: folia alata feptem aut novem uni coftz in- e n 
harentia;bina femper ex adverfo fita;uno impare extremam M: Genio centi 


Canorir Crivsl RARIORVM 


fimilia, fed minora, faturaté virentia, ingrati 

admodum & amari faporis:e fingulis ramulo- 

rum alisprodeunttenues pedicult füftinenteg 
plerámqaebinos,nonnumquam ternos flores 

Colutez fimiles formà & colore , ft d minores 

& nónihil odoratos: filiquz teretes, oblon E 

quibufdam veluti articulis diftindasoblonga, 

levia , fubfüfcicoloris & ingrati (aporis femi. 
^najfingula (ingulisarticulis 1inclufa habent:ra- 

dix lignofa eft,longe lateQue difperfa. 

2; 'Esr & altera humilior; humid; diffufa,ne- 
'que foliorum numero,aut ficu,aut formá, ne- 
^ que florum formá & colore ,à fuperiore diffe. 
| feüs:fed hujus virge palmaresaut pedales dun- 

tàxat, hiemeinrerdum marcefcere folent, & 
novo vere denuó é radice novz germinare : (i. 
liq ue& femina paria:radix fimiliter dura & li- 
nof latéfe fpargic S&zfibris aliquot donata eft, 
Sponte nafcütur ad €afmberg vicinisd; Vien- 

n£ montibusabundé, tum etiam in nonnullis 
Pannonieniontanis locis.Prioré etiam in Bel- 
gicis liortisjám diuantéconfpexeram : & ejus 
Pena & Lobeliusin Adverfarijs meminerunt, 
in Valena Mompelliani agri filvà nafci affe- 
^" rentes. In hoitiscultalonge major evadit. Do 
ftcriorem nunquam antea obfervaveram. Sed 


€olutes [cor- 
puoides x, ba- 
L 


Natales, 


te rra le 


eda, c » 


» que virgas hieme rctiaet. Florent Maio. — 
"ALTER A nititurradice crafsá , & lignosá, 
: lentàtamen, & flavefcente cortice obductà, 
Y multusque fibris praeditá:ex qua plures (ingulis 
Polygala Valentina. annisineunte vere novas producir virgas pe- 
: dales. nonnumquam etiam cubirales, lenras, 
vimineas,lz ves, virides, & in his emere fparfa 
alatafolia,quina, feptena, aut novena uni co- 
ftzinhzrentia, ex(iccanus primüm guítus,de- 
inde nonnihil acrimoniz in fummislabrisre: 
Iinquenus: flores in foliorum oblongisvirgu- 
lisinhzrentcopiofi, leguminacei,inorbicula- 
rem coronam difpofiti flavi, nullo grato odo- 
re commendati: quibus fuccedüt articulatim 
diftin&e lique fuperioribus breviores,(emen 
in fingulisarticulis continentes , Polygalz va- 
leninz modo. : 
Crefcitin montium, quià Danubio & €&» 
fenbeis illi imminenti ad Alpes extenduntur, 
radicibus , inter vepres & ad vinetorum mar- 
gines. Floret lunio, nonnumquam etiam, 
Maio: fubfequens hiems virgas corrumpit, 


Colutsa fer. — 
pedsinoc 


Natale. 


"PorvcAtA VALENTINMA. 
CAP. LXVI, 


Rvrtc0sA cft hzc planta;binos palmos al- 

ta, multas ferens virgulas lentas, fpartiaut 
junci inftar: folia figuliscoftisinhzrrent im- 
pari plerumque numero, quina, feptena , aut 
plura, Lenticule fimilia, magis tamen carnofa, 
& ad rutz colorem accedentia , adftringentis 

. & ingrati guftus: floresmeliloto fimiles,lutei, 
coronz in modum,fummis virgülis ( quz ma- 
gn ex parte nudz funt,& maturo femine exa- 
2] : : ; rcícere folent) infident: incurvz, deinde, lon- 
e ; M gx & teretes füccedunt filiqua, tribusaut quatuor inteinodijs diftin&z, quz femen conti- 
nent durum,oblongiufculá,nigrum ingrati laporis:radix longa, dura,lenta, craffiufcula e(t, 

: Perpetuà 


Polygala.i. 


$9 b 


& cain hortis culta pauló major fit,&pleruin- 


D 


PraNTARVM HISTOR. LIBER L *oó 
; Perpetuà virenseft:floretáue Aprili, Maio,& Innio,femen veró Iülio maturgm.Invenie- 
bam etiam Septembri florentem ,& calidioribus locis maturé admodüvidelicet Februario. 
; Salmanticenfi agro frequeris eft fecundum vias: Granatepfi; Murciano, & Valentino re- - 
agmen arenofis & collium declivibus obfervabam. Apes ex cjus flore plurimum mel col- 
igere creduntur. 

V*t1Go Salmianticenfibus Cerozi//a de Rey dicitur , quafi fertula regia , & iftic officinz 
Meliloci vice utuntur.Granatenfes & Marciani Zezteju£la, id cft, Lenticulam, Valentini 
Polygalamappellant. 

In collibus filvofis Valentiz Hifpaniz vicinis invenitur & alia huic admodum fimilis, pjjjgatà tt. 
fed majoribus virgis, firmioribus; & utcumque rubentibus: majoribus etiam, viridioribus, 
frequentioribus & carnofis folijs:majoribus & dilutioris cóloris floribus : filiquis etiam pau- 

Jó craffioribus: femine veró omnino fimili; 

Ei1vsDEM urbisitem mariti misTertia, oblongis lentis fungofis feu medullofis,& om- 
nino virentibus virgis pradita , quas rara obfepiunt folia , fuperioribus adhuc craffiora & 
molliora:flos Sccundz par:femen obfervare non potui. 

; Viretetiam perpetuó utraque : fed in collibus nata diutiffimé floret , Vere & Autumno. 
Miner & Secunda, ante meam ad Caf; Maximilianum 11. profc&ionem , in Belgicis hortis 
alebantur. 

3P " & & 0 Polygala Diofcoridi & Plinio guftu eft adftrido, quz pota la&tis abundan- 
tiam facit. 


; ANANIS NON SPINOSA, five MITIOR. : Ca». 1xvr1. 
; Au Silefiaca prata ped quoddam genus à vulgari diverfum , quod ab alijs mi- 


nimé obfervatum exiftimo. 
Anonis mitior 1. Fraxinella. 


t 
Jre-5 
o 2.199 


brace 


: jbosp oW AN "m. D] fea : " 
"Mwtros annoátim cx radice durá,lignosá, & perenni fert cubitales, nonnumquam ipe. 
| cceli Ted tamen,ramofos, molli lanugine obduttos fo- tier. jur- 

1a alterriatim caulem latà bafi ampledentia,plerumque terna ex eodem pediculo prodeun- purto fort. 
tia interdum fingularia;molliora & ampliora quàm vulgaris: (ammz virge & rami definunt 
iti óbloóngam fpicam florum vülgari quidem fimilium, fed coloris magis ianguinei: fert de- 

idde filiquas vulgari perfimiles,& ipfum etiam femen. "Tora planta lento quódam humore 

aviter & hircinum vitusolente obfità eft, Fraxinellz fere odoris inftar : nullo autem acu- 

Berna villain efl foe ur coUo NN ITO. eec. 

* Esr &alind genus huic adeo fimile (prefertim fiutrum q; in hortis colatur) ucante quàm 5i ss 
floresexplicentur,uifi diligenter inter (e cobferantur, vix difcerhi queant: pauló tamen pin- tier ci. lues 
[gn » E I2 guius fere. 


MER MIU RENS "- 


106 CaRon| CrivsI RARIORVM — 
guius deprehenditur, nec ade graviter odoratum: praterea ubi fponte nafcitur,candidius 
eit: ejus item Hores, qui lutei func, breviore fpica nafcuntur. B 4 : 

Trifiliuo Prioris femen é Silea nobis miffam eft T rifolij majoris & fcetidi nomine, plantz etiam 

Í&'^^P. ^ ex co nate. Alterum frequens na(citurcüm in Narbonenfi Gallià,ubi primum obícruabam, 
tum in Hifpanià & Luficanià.Floret utrumque genus Iunio & lulio. Ue 

Cv totáquafifacie Anenidem vulgarem, exceptis fpinis referant hz: plantz, licebit 

casnominare Ananides non fpinofas five mitiores. Pofteriorem nonnulli Hifpani Ciceris 

xarixPlin?. (ilveftris genuseffe autumabant: Pena & Lobclius Plinij Natricem effe cenfent , cujuslib, 

xxvit, Nàt; Hift. cap. xir. meminit: fed ejus Natricis radix duntaxat hirci virus olet recens 

crut,non tora planta. Cumque nullam pleniorem delcriptionem addat, difficile cffe exi- 
ftimo,quznam illa Natrix itjudicarc. 

Fuxmde. — OLET etiamhircum vulgà Fraxinellaappellata, cujus radix Dictamí albi nomine in 
officinis nota eft , & u(urpatur. Illius paffim in Pannonicis filvis , ViennenfiQue faltu, duo 
genera inveniuntur: Vnum elatius, oblongiore florum fpica, faturatioribu(Que floribus & 

varum.  nigtioribus fohjs: Alterum humilius,breviore fpica, dilutioribus floribus& folijs: Vngari 

^ Dihamus & zaruas fra vocant, — Crefcic& in Francofordiano faltu , in quo aliquot plantas 
repertz niveo lore pradita. $ 


DoRYCHNIVM HISPANICVM, Car. Lxvim. 
4 Y Dorycnio congener planta. 


t at 
r1 
/ 
[^ 
Actas e. 


"y 


i 
t 
* 
1 


Dey YoR vr 1COSs A &ramofahzc eftplanta,pedem aut amplitisal lucens virgas 

Hijersso. [7 incanas, flexibiles:folia ol Ibicantia,minora & breviora,terna fimulinterdum E ae 
plura ab eodem exortu prodeuntia, in novellis ramis, qui nondum florem protulerunt ad- 
modum frequentia & confertim naícentia, adítringentis guftus:flos copiofus, parvus, trifo- 
lij pratenfis zmulus, albus, veluti incapitulum congeftus fammis virgis infidet: quo deci- 
dznte,quaternz,quinz,aut plures interdum füccedunt fimul jun&z valvulz,ervi magnitu- 
dinc, rufefcentes, in quarum fingulis, utplurimüm fingula femina continentur verficolo- 
fia,qualia pené Tithymali paralij,ejufdemque formz;coloris & magnitudinis: radix dura &z 
lignofa nigricat.Perennis eft,nec ha folia abijcit,nifi novis receptis. 1 

Nash. ——— Exitcopiosé Salmanticenfi agro,& alijs Hifpaniz locis, fecundum vias & incultis:memie. 
ni & Narbonenfiagro videre : ; equentiffimam ctiam non modócirca Viennam Auftriz, 


fcd plerique Pannoniz locis, regione magis incanam. Floret Maio & Iu- 


valvulis hiantib ilit Iulio. 
voroyor erant Salmanticz rci herbariz ftudiofi eni ifti 
: 1 Doryenium vocabant, co quo iftic 
Se quo tiam nominc apud Mompclianos, ante multos annosd EC EUÉ 


Anguillara 


PLANTARYVM HiSTOR. LB, T. 
Apu etiam haac fententiam ample&i videtur, Opinionum libro x1111. Ejys femenà 
C.V.VlyWe Aldrovandroaliquando miffum fuit Trifolij alb: appellatione; & ex llo plan- Trifeliums 
tz natz.Salmanticenfe vulgus mjedreza vocat. ehe 


Cceterüm, licet cum Dorycnio Diofcoridi defcripto nonnullas notascommunes habcat, 
cjustamen hiftoriz per omnia refpondere non videtur. 


H v1c feié fimilis planta Valentino regao & quibu(dam Baticz locis nafcitur, cubitali- Deryori» e- 
bus& viminis modo lentis virgis , fuperiore gracilioribus, brevioribus & latioribus foli jjs, 4^nrplosia. 
brcviQue pediculo ternis aut quinis fimul jundtis,ramulosample&entibus, fal(i & nonnihil 


acrimoniz obtinentis guítus: oblongi ramufculi,ternos, quaternos, aut quinos flores fufti- 


nent, Medica majores,viridis coloris:alioqui tota planta candidior cít f upcriore,imó rota in- 
cana: cjus neque femen, neque radicem obfervabam : fed ramulum qualeim equitando ab- 
rumpere potui,exprimi juffi;& hic appofui. ; 

V £rzRzs porró Dorycnium fomniferum eff: (cribunr, 
adferre. An veró 


16fÍ 


: & copiofiis hauftum mortem 
planta, hoc capite defcripta, foporifera fit, neminem periculum feciffe 


arbitror. 
.s. GENISTA TINCTORIA, CA? LXIX 
WeUnt POIDS. : 
Genifta tintoria Hifpan, Genifta tin&oria vulgaris. 
1 Qu" i v 
LAN 
aO ; 
lose tbt E 


itoum altitudinem crefcit interdum hic frutex,nudo flipiteenodi,r- (5, 
/ Ap uei Ma ipsi cortice tedto , qui in multiplices brevesóue ramos, »ia &i- 
enellos& [sera fumma parte dividitur: hosornantfolia Lini aut Thymelzas,frequentia; fove. 
fuperné virentiajinferné verà incana & argentei lané fplendoris,guftus iriitio exficcantis & 
nonnihiladftringenzis,deinde fubamari : flores fummis ramulis Ve s ANE congc- 
fti Geniftz cin&oriz Germanica fimiles lutei. Tota planta cleganseft afpe 2^ € 
Quotempore foret, (ub ea crefcit Hazmoderi quoddam genus elegans , pedal en titudi- 4,12, 
nisbrachialis interdum craffitudinis, multis floribusà medio Ícapo ad ipe u $3 ex- 
ornatum,magnis,oblongis, pieni. rede Rei. & in quinque partes divifis: to- 

i ingui oleaginofaQue matert. gres ^2 ; 
e S Wee HA cofpicicham , quàm Murciano dM fecimdüm tias Da- 
fcentem ,& Martio menfe florentem. Incolz (lirpem ipfam fcepa appe p ant,Hamoderuri 
autem füb cà nafcens, yerua tara , quia forlitan fi vaccz co vcfcantur , ad venerem excitatz 
aurum appetunt. pdt 5 Cre 
/ CezsRvM füfftuticem illum quiàtingendi ufi on T inBgl T Geniftz inre 


ORVM 
Canor: crvs] RARI í : 

H m inyenit, in Hifpanijs videre non memini: acin Auftriz & Pannoniz filvofis locis , & 
s) rade, ash ratorum margincs frequentiffimum confpexi. Vngaris Fef/ verag dici- 
tur. Frequentiflimus etiam in omnibus pratis quibus proxima filvz, cum Frajcofordiae 
noagro,tum plerifquealijs Germaniz locis. 


SPARTVM GRAECÓRVM, Car. rxx 


"9 M12 vs notilimum, Spartum, five Spartium Diofcotidis, effe Plinij Geniftam; 
MM m Q five Hifpanicam & Africanam odorato flore,virgulis plané junccis& fractu contuma. 
cibus quibus rara quzdam,dum floret, inhzrent folia brevi decidua , ut tota deinde planta 

finc folijs confpiciatur, : 


Spartium Diofcoridis Genifta Plin; : Spattiutn r1. Hifpans 


$8 


Eu - eusac i E 
$ Lediaanat Con dure AN 


Ww. 3:9 N à 
Sha N 

Illius hiftoriam , ctm à plerifque diligenter & accuraté fit perítripta , híc proponen- 
dam non duxi: fed fi alia quzdam cjus genera, quz. in Hifpanijs obfervabam , tan- 
quam nova, & à nullo adhuc exhibita, oculis fubijcerem, operzprecium me fa&u- 
rum exittimavi. 

Esr veróunum cubitali plerumque ftipite , pollicem craffo , fcabro & ftriatocorti- . 
cetedo, quiin plures cubitalesvire(centes& ftriatos ramos dividitur, & hi deinde in jun- 
ccas, ftriatas, víridesvirgulas, quz novellz adhuc & primiim germinantes , aliquot fo- 
lijsexornantur, ftatim atquc planta doetstachir decus uttotadeinde dguA^occonfpi- ; 
ciatur:é virgularum lateribus prodeunt longi pediculi, é quibus dependent aliquot exigui 
flores glycyrrhizz vulgarisaut crifolij pratenfis oribus pene fimiles, lutei, inodori : fuccc- 
duntcartilaginci,rotundiufculi lobi,vulgari faba qua in j um pabulum cedit, per- 
fimiles,cx flavo rufefcentes,in quibus unicum maxima ex parte femen (raró bina)contine- 
tur, durum nigrum,exiguoreni (imile;quod in lobisagitatis aut ffi 
tum edit: radixdura eft & lignofa, : 
Spenü:iit A LIVD longe majus, & hominis altitudi, fuperans i. i 
H^ — pe tenerioribus, lentioribus, & magis obfequentibus, flore ejufdem c 

formz, fed pauló majore, & omnino albó: lobi etiam i i 
& minus femen continent. 
Katale. Primum varijs Caftell iufque lociscrefci ; & Maio floret, femen ma- 
turumcít [ulio.Alterum Gadibus duntaxat,& locis vicinis aurá marina perflatis, mihi con- 


fpcdum 


Spavtiums i. 
Han. 


P 3 & foni« 


virgulis prio- 
um fuperiore 
» funt 


"EP 


PrtAwTARYM. HISTOR. LIBER |, *163 
Spatium 111: Hifpan, J 


fpc&um eftarenofo & fterili folo, fuis loribus 
onuftum Februario. Lobos obfervare non po- 
tui in ipla planta: fed mihidcindeab amico 
miffi funtex Hifpanijs. 

VTRVMQYE geris Hifpani fOlATA Vet- gl, 
naculo fermone appellátt: Geniftam verà 
odoratam /izieffa & ynie[la : vilearem & Sc- 
prentrionalibus regionibus peculiarem , qua 
iftic etiam plerifque locis nalcitur,/cebas,quüd 
illà 1 dmodumm noftrares,fc parum;qui- 
buszdes purgant & everrunt; loco utantur. 

ET E R Y M hancplantaniad Spartum, 
quod Diofcorides azaprior vocat ,rcferendam xs«eias. 
omninóexiftimo.An verà ijfdem facultatibus 
przdita finou intellexi 

DeSparto autem Hifpanico junci folio, de 
cujus Ae Pliriius lib.xix.cap. u.Natur.Hifto- 
tiz prolixéagit;poftea (cribemus; 


CHAMJAGENISTA. 
d Car. LxxH- 


E&rsr AE illius, quz pet univetfam fe cis; vat, 
Gi Germaniam;Galliam, Angliam atque gera. 
Belgicam vulgatiffima eft, cuiu(á; forcs non- 
dum expanfos Belge muriá condiunt, & cáp- 
párum loco edunt, fponté naftentis nulla ve- 
ftigia obfervare potüi in Paitnonia& Bohe- 
mia,neque totà Auftrià & Moravià. Sedduo 
Chamazgeniftz genera plerifque locis fefe ob- 
tulérunt, 

PRIMVM multis palmaribus , interdum Chamagenh. 

etiam pcdalibus ant majoribus virgulis humi f4:. 
diffunditur, teretibus, lentis; ftriatis, virenti- 
bus, &inaliquotramulosdivifis:per quos con- 
fufo ordine , & quafi temeré fparfa dat folio- 
la, bina, ternaaut quaterna, abcodem exortu 
& tuberculo prodeuntia, Gcaiftz vulgaris 
Germanica folijs fimilia ,eminentiore dorfo, 
& quafi complicata , fuperné viridia , inferne 
nonnihil incana, amatiufculi guftus: ex illo- 
rum alisfingoli aut bini Hores lutei , quatuor 
foliolis conflautes, Geniftz germanicz flo- 
rumzmuli, fed minores; nullo intetdum, aut 
certé perexiguo odore przditi, nonnullis locis 
fatisodorati, nafcuntur: quibus deinde fucce- 
dunt planz filiquz; hirfütz, exigui flavefcens 
femen Cytifi generibus fimile continentcs:ra- 
dix eftdura lgno(à, aliquot bris donata: fed 
& virgülz fecundum radicem ,qua tciià inte« 
guntur,;plerumque fibras agunt. 

Nafcitur multis Pannoniz locisad viarum 
& filvatum margines, editis, ficcis, atque de- 
fertis nonniaquam agris. In cultis & intcr 
vep li ] di gi luxufiat , & in majo- 
tem altitudinem excrefcit. FlorecMaio;quan- 
doquectiam Aprili. 


: AtTER1vS; quz plano coque altero ex Clámáfeni 
x , rm altero nafceritc eft folio,quod deinde in cauli- 2a 1i. 
* vs ;441 culum convertitur, hiftoriam, cüm ab alijs t 


SQ. rodita,híic retcxendam non zítimavi. 
e o à A R nu Hanc plantulam olim apud Helvetios cm 
C Lor ce ^o dfaciterfacerem, & quibufdam Germani 
lociscolligcre memini. . Deinde ín Pannoniá [ponte & copiose maícentem Be ond 


Cbamateni- 
yla peregni- 
5à. 


drdvou e 


RU. Canorr CrvsI RARIÓRVM 
Chamzgenifta 11. Chamzgcenifta peregrina, 


Ur ac 


$5 


A 
».5e 
^6 


ve ob 
A es Cus 
iE qi 
4 


filvà Nemethwywar Ill* Dn. Balthafaris de Batthysn urbi & arci munitiffimz proxima, 
atque fupra Sopronium urbem vulgo Ccbenturs ditam, Auftriacis: fed omnium affluent;ffi- 
me inter Sakturnya Ill?* Comitis de Zrinio minutiffimam arcem,& Fridaw Magnifici Da, 
Michadlis de Zck arcem in collibus: & nunc proxime in filva quadam miliari circiter infra 
Francofortum, ad finiftram Mani fluminis, ubi etiam frequens Primum genus, & pleiz- 
Quealizftirpes. - s : 
T£nTiVM porróclegans quoddam genus,Sccundo quodammodo affine, folis Valen- 
tini regn: locis incultis & afperis obfetvabam,;quod pratermitti non debuit. ; 
V ix. palmari magnitudine affurgebat hzc Chamagenifta , admodum tamen fruticofa, 
folijs Chamel imis,brevioribus, duris, & carnofis, aliquantulum in ambitu finuofrt 
& cufpis,rigidiu(culifque;ono exaltero é medio folij nervo prod ,quemadmodum in 
fuperiorejinterdum etiam binisternísve fimulexorientibus: hic veró nervus paulatim in- 
tumefcit,& in ramulum convertitur fic cüim tota planta fol iofafit, & non nifi folijs confla- 
rc videatur,fit tandem admodum fruticofa : in extremis iftis folijs quini , feníve, aut plures 
flores fimul jun&i;ex villotiscalyculis nafcátur, minores quàm in Genil, aurei plane colo- 
ris,nifi bina inferiora folia incana lanugine pubefcerent. Florenté duntaxat colligebam quo 
dixiloco;menfe Martio. Poftea tamen reficcatas plantas natus (um pedales aut ampliores, 
AvsrRiACI Vngaris vicini Priorem tbc eic/hoc eft,crifolium luteum appellant: AL- 
teram Germani &rbpfennnes/ id eft ít Geuüiftam , nonnulli Geniftam fapittalcm. 
Tertiz nullum vulgare nomen intellexi, 


Cer &vM in Pannoniaetiam vulgatiffima eft ea Geniftz fpecies fpinis &aculeis hor- 
rens, quam nonnulli Geniftellam fpinolam nominant, Vngari /gicze, hoc eft ; Aculeatam, 
Germani Cricbenb pfrimmen. Frequens eft & circa Francofortum & multis alijs Germanix at- 
que Belgicz locis. : 


ÁNQAONYMOS COLVTEAE FLORE. Car. rXxir. 


Lon v fimilitudo & alie quzdam note faciunt , ut hanc érewuoy quidem , fed ele- 

ganrem, & à nemine adhuc; utarbitror- (preterquam à mein Pannonicis) deícriptam 
plantam fuperioribus fübjungam. : 

RA DICE M autem habet longe lateQue fümma tellure ferpentem,lignofam,lentam ta- 


Ciueofur. men, & fübindecapillares fibras agentem , exquá prodeunt multi lenti & obfequentesra- 


muli, 


PLANTARYM HISTOR. LI L.— 10j 
Anenymos Borecolutez. 


. 
muli, dodrantales, & circa exortum , qua terr& 
intcguntur , fibras plerumque agentes: folia ir 
hisbuxi a mula fere , carnofa , vírndia,paulo ta- 
men magis mucronata , confufo ut plurimum 
ordine difpofita , guftantibus ingrata ptimüm; 
deinde amara & acria: in extremis ramulis pros 
deunt inter folia flores terni aut quaterni , oba 
longi,majore ex parte odoris expertes,nonnul- 
lisautem locisfuavem& narciffinam quandam 
fragrantiam referentes, tribus folijsconftátes, 
(4 quorum duoalba funt,& alarum modo furfum 
; €xpanía , exalbida galcola illorum exortum in- 
tcgente, tertium in longiufculum veluti tubu- 
lum convolutum  furfüm per longitudinem a- 
pertum eft,extremitate concavà & incutvá,lu- 
teicoloris,& per vetuftatem omnino interdum 
purpurafcentisaut rube(cencis: foribus fucce- 
duntlatz & compreffz (iliquz; T hlafpi latifolij 
thecis paulo minores,virides,que bina plerum- 
que ( nonnumquam unicum tantüm ) conti- 
nent grana,exigui ervi magnitudinc , nigtican- 
tiscx cineraceo coloris, hirfuta, & veluti quod- 
damanimalculum émentita, Polygalz vulga: 
ris majorisrubrz (dequa poftea) femini haud 
abfimilia,minora;quz apcrientibus fefc per la» 
tera loculis,fponte decidunt. 
2. lüterdumetiam pro loci natura floris co- 2,4, c.f. 
lorem variare deprehenditur: nam bina illà fo- veriem. 
liaalarum inftarfürfüum expanfa, galeolaQue 
corum exortum tegens,alba rion funt, fed pul. 
vs ccrtimé ex purpura rubent ,tertium autem v6- 

Iutiin tubulum convol flaveícit, ejufáu p cft 

Frequenseft Prior non mod in montibus iglenber M. cdeling, & Badenfibus thermis 
imminentibus fed & in alijsad Auftriacas & Stiriacas Alpesexcurrentibus , qui omni Rcfi- 
niferarum arborum genere integ, inter faxa : plurimis eriám Pannoniz lociscft obvia, 
veluti apud Pofonitim,Soproriium,& Zolonock.Altera multà rarior inventu.. Floret veró 
utraque Aprili & Maio,femen prioris(nam alterius non obfervavi) Iunio perficitur. 

Nvrrva nomenhuic füffrutici impofüi , cüm dubitem anà vetetibus fuerit obíerva- 
tus: preterea ut ftudiofisanfam prebeam diligentius veteres Au&toresexcutiendi,& apud il- 
losaptam aliquam appellationem inveniendi,ne perpetuó dyayuuoc mancat.. À rufticisnc- 
gligitur, proptereanullo illam nomine dignantur: quidam tamen, à perpetua viriditate, 
ypintergautn appellari dixerunt. 


SPINOSI SVFFRVTICES ET ETIIAAAÓKATAO!I. 


V nc féré ptratid Arborum,Fruticum ev Suffruticum defcriptione,opetepre- 
cium me [aéturum exiflimavi ,ff Lgs Frutices ev* fuffrutices, casque Stirpes 
que caduca per f confiflere nequeunt, [ed aliarum adminiculo egent (T beophrafIue Vrao- 1 cn at. 


Doxa/Aeos "vel Vrai Noenatiovxx appellat , Gaz. amplexicaules vertit ) adjungerem. Imtium ^" 
autem faciam ab illa Suffruticibus , qui Gemfle flore funt prediti, 


ASPALATHYS ALTER. Lo VG KMCATIL 


AAM ETs1 fciam hunc fruricem non effe lcgitimum Afr palathum alterum : quia verà 
tale nomen à plerifque obtinuit, i non putavi , praertim cürfiad quem 
fruticem veteribus defcriptum referri debeat, adhuc ignorem; 
áppties f: 


ad(cribend 


forté Scorpij gencribus 


TotTA PLANTA cubitum nonexcedit,fruticofa admodum & ramofá,multis horrens atjaluthia 
fpinis deorfum inflexis/firmis acutis, in quibus enafcuntur pufilla folia lentis magnitudine, aire c. 
viridia,qualia etiam (fed teneriora) fert innovellis ramulis, quibus fubfant recens nati acu- 
lei:flores in firmioribus & rigidioribus fpinis terni,quaterni aut plures (imul naícuntur,Ge- 
pi(tz (imiles,minorescoloris nunc lutci,nunc palleícétis: femen in parvis filiquis qum 
: : liv» 


106* 
Afpalgthus alter 111. 


Aa 


A fpalatb, phe n 


alter 1i. 


M fpalatb, 
ater 111, 


Natal. 


Nomina. 


Faciliatts 


Rus. 


Brorpius 


QM 
4 P » L3 Z Sin) AR 
Qu m eR T 
U je E : 
yp eT a d Be 
NA QUÀ aee Me Ad 
ve y 
o 


dem, fed languidius quàm fuperioris, nequealia cxalijs:furimiszamulis inlierent biniaue 


^. aculeic 


: CaROLI Crvsl RARIORVM 


Ar1v p ejusgenusrobuftius, &aliquan- 
tum firmius, nonnumquam altiüis excreícens, 
cujus flos perpetuó pallidioreft, alioqui non 


j multum pnoridiffimile. 


Tzn11vM genusadcubitinonnumquam 
magnitudinem accedit:plerumquctamen mi 
nuscít , & pedalis tantüm altitudinis, totum 
ctiam rencrius: ramuliin multo plures fpinas 
divifijiftz denuó in alias.fic ut fingule fpinz to- 
tidem Abroroni multifida folia videantur, nifi 

báft ; qui, à negligentius copfide- 
rantibus,vixanimadvertuntur: Vereex ramu- 
lorum lateribus exigui alij prodeunt ramufculi 
cani & hirfuti, quibus adnata funt mollia & in- 
cana lentis folia , majora quàm in primo gene- 
re in fümmisillis ramufculis flores priori fimi- 
les,pauló majores,lutei nafcuntur. 

Ereioie Primum, cüm in Cantabris fuperato 
Pyrenco faltü,tum varijsalijs Hifpaniz locis,8z 

arbonen(i Gallia. Secundum in Caftella vc- 
teri tantummodo obíervabam. Tertium in 


. Cantabrisduntaxattertio à Vidtotia urbe mi- 


liari, ad radices Pyrenzorum, quà Hifpaniam 
fpectaat. 

PRtMvM genusab Herbariz rei ftudio(is 
Salmanticz & Mompclij Afpalathus alter vo- 
cabatur, vulgo Salmanticenfium, & aliorum, 
apud quos acis Hd panorum,ewlalia:(ccun- 
dum Caftellanis au/ag4: tertium Cantabris 
balada. : 

FioniBys prioriscum faccharofermen- 
tatis, Salmanticenfes ad firmandas &reftauran- 


' dascollapfas vires utuntur. 


Scon»rivs. Car. Lxxilit. 


D Vo plantarum genera;quz plurimüm ad 
Scorpij,quem Gaza Nepam interpretatus 
eft;hiftoriam accedere videntur, in meisperc- 


grinationibus obfervabam. 


RIMY'« cubitali aut amplior altitudi- 
ne affurgiz, multis virgis ex atro virétibus; ftria- 
tis, denfiffimo fpinarum vallo obfitis frutico- 
fur; quz deinde fpinz alijs minoribus funt cir- 
cumfepta:: folia nulla nifi primo verc, apparet, 
brevi decidua. Flores Geniftz mipores pallidi, 
interdum veró adcó rufefcentes, ut uberes 
deantur,przfertim fub Autumnum:filiquz dc-. 
inde füccedunt breves, cylindracez, magna ex 
parte inanes , aliquando tamen ferentes exi- 
guum femen pallidum aut fübfufcum, ut Ge- 
nifta vulgaris Septentrionalium : radix fingula- 
ris in aliastenuesfe fpargens , & interdum late 
fe propagans. - : 

^ e Maio & Iunio, & quandoque torà 
zítate: circa Autumnum veró,, denuó floribus 
onuftaconfpicitür , eojue temporc faturario- 


' res & magisrucili funt,ut plurimum, flores. 


. ALTERVM pedis altitudinem raró fupe- 
rattotum denfiffimis fpinis horrens, qua non 
confufo ordine ut in fuperiore nafcuntur , fed. 
feriem quandam fervant , & (em percontrario 

interfe exortu binz nafcuntur, virentes qui- 


terni 


WICRPWNROE C 2 22 


PLANTARVM. HISTOR. LIBER | i. 167 
/,*" e Scorpius H. "E i Heini Sica: 
h Leer tum terni flores faperiori fimiles;lutei coloris;ten: 


fe Martio:quo temporc exiguas brevesiue fili. 
^, quàs, vel potis femina ervt magnitudine , in- 
clufa membraná quadam multa incanaqQuc la- 
nugine hirfuta,deprehendebam denfiffimis ip- 
fiusplátz fpinis occulrata, ut ex fi üperiore zcfta- 
tc deciderant: adcó veró cane(cebant , ut initio 
arancarum telas effe exiftimarem: radix zppe 
laris,fed in plures deind, ines fparía, du- 
ra,& lignofaeft, 


Ía 
L'inind Ya r1 d v 


cd - Hifpaniz, Anglia locisconfpexi, nufquam ta- 
SN men frequentids, quàm incultis illis locis fupra 
- Burdegalam, Bayonerifi itinere, & apud Can- 
- tabros Pyrenzorüm jugorum accolas, ubitan- 
tà magnitudine affurgit;ut duorum hominum 
alind &quare nonnumquam viderim, 
craffitudine veró brachium himanum. Alie- 
rum collibus Granatz vicinis itinere Cordu- 
benfi duntaxat, nec ufquam alibi mihi confpe- 
Gum. Anporró Echinopoda,cujus doGtiffimus 
vir Honorius Bellus 1n alterà ad mec epiftolà 
meminit? plurimüm certé ad illam mihiaccc- 
dere videtur. 


ni jasge , Belga: Gofpclboaric appellant: nullum 
vulgare nomen Hifpanicum iütellexi. Alte- 
rum genus Granatenfes Molize vocant. | 
Q vas facultates Scorpius planta habeat, 

: nemotradit, Solus Pliniusaduerfus fui nomi- 
-. .Disanimal valere auctor cft, DOE 


gti 


ees d A. " 
Sr FERREA. CAr.IXXY. j 


svo uf ta dodrantalis, in orbem per folum diffufa, 
3 SS NHÉ JA ^ muli fpinis virentibus, five aculeis horrida: 
3 ) 4 IN AN flores Geniftz,ex caruleo purpurafcentes, mi- 
H ; p» T 77 nores;calyculisinclufi hifpidis,villofisomnino, 
y S j UAE a fereéincanis, bini auc terni fimul femper con- 
/ 4 jun&i: foliola interdum,dum floret, producir, 
jp íed raró,eaQuc perpauca. Lenticule fimilia quae 
4) cüm brevi marceícant & decidant ; tota planta 
j maxima ex parte fine folijs fpe&tatur, & multi- 
zz plicifpinarum vallo Erinaceum in fe convolu- 
f tum reprafenracradix lignofa & magna eft pro 
E planta proportione. 

Nafcitut regno Valcatino , affluenter verà 
circaSiete aguasoppidulum , feptimoab urbe 
Valentia miliri, adritiano itincre;afperislo- 
Cis & fecus vias, Aprili lorentem obfervabam: 
& eruebam iter iflac faciensanno M. D. LXV. 
femenobfervare non potdi, menfe feqüente in 


TRAGACANTHA ALTERA. ba Car. txxvi1 
RAGACANTH AE, quam aliquando Maffiliz florentem , & früdtu praditdm obfer- 
| vare memini ,fimillima eft hac planta,fruticofa admodum , multos pedales habens ra- 
mulos flexibiles,latécirc fefe diffund d ; &, dumadhuc tenelli 


ord d 


— funt, 


Primum varijs Belgiczs, Germaniz , Galliz, Nae. 


GALLI primum genus Tenc merin, Aquita- Nemina. 


LAwE nova, &toraclegans eft hzc plan- era 


Natales. 


Tragacam- — 
ha altera. 


168 Qanotr CrvsI RARIORVM 
"Tragacan 


dut 


1E : 
EM de N 


AN 


Á " 
QNO 
xe 


QS 


eH 
j' 9 


funt lanuginofos multis longiscanefcentibus fpinis horrentes:foliorum plurime fimul jun» 
&zale,Lenticulz aut Tragacantha proximas,exiguze, candidz, lanuginofzáue primo vcro. 
perintervalla exeunt, dulcis faporis: folijs hieme decidentibus, nerviilli medi quibusfolia 
inhzrebant.in rigidas & acutas fpinas cvadunt , ut co temporc tota planta (ine folijs conípi- 
ciatur, contraquàm in Tragacantha , quz hieme ctiam folia retinet, r:ec ea abijcicdoneg 
novafequenteanno adquifierit: cum demum dcgiduis vetuftis folijs, nervi illi medij etiam 
in fpinas abeunt. : 

Iftàm neque florentem,neque femen ferentem vidi : fed fub ea plurimos folliculos bom- 
bycinis fimiles,aut Alcez illius, quam Matthiolus Hypecoum appcllat.folliculis feré pares, 
inanesinveni,quosab ill excidiffe,& florem cx fimilibus prodire album,non magnum in- 
€ola referebant: de femine nihil certi intelligere potui : radix lenta, longa, in multosramos 
divifajnigro cortice foris obdu£ta, materie intus candidà, fungosà, dulci, interior pars gum- 

: mof(am quidpiam & fübdulce refert. : ; 
Natale. Nafcitur plurima circa Guadix,& [a Penta el peralGranatenfi regno, in collibus, arido &c 
inutili folo:nec alio loco confpexi. f 
VLGARE nomennoninrellexi, Sed cüm adeó fit Tragacanthz fimilis , facilé mihi 
erf Mrfssdeem effe legitimum zozípir,quod ab Ionibus read z vocari Diofcorides ait. largé 
sme, ruticare fpinis borrere,fpiffa lanugine ffe ramulis longis mollibuslentis,ten uibus, T raga- ' 
canthz proximis , in collibus & aquofis nafci , & radicem recifam proxime terram faccum 
ummifimilem reddere tradit: cuju(iue Plinius lib.xxv1i.Nat. Hiflor.cap.xti.meminir,il- 
Psy» lametiamàquibu(dam iurmion vocati Ícribens. : 
Bsurowivs lib.i1Obfervar.cap.xvr.duo Tragacáth genera obfervaffe refert in Cre- 
Rawrilfss tenfium montium verticibus:earum forté altera huic fimiliserit, Certé Rauwolfius lib.11. 
nuts: fuz Peregrinarionis cap. xit. fcribit tria Tragacantha generain Libano monte inveniffe, 
santba gene- j4 1 Tu 4 1 A P 
rkfr«s. Quorum unum meam hanc referret ; alterum hi milius, ilii feréfimile, fed luteis floribus, 
vit, quorum finguli inorbicularibus flavefcentibus folliculisincluduntur , racematim quafiin - 
longiufculis virgulis nafcuntur; tertium ejufdem pene altitudinis , pluribus virgis firmiori- 
bus purpurafcentibus affurgens;incana lanugine Poterij capitula tls nentibus,& purpureis 
floribus fpectabile. d ; 
la. V. Dalechampius;optimé de litterariá re meritus , Poterium in Allobrogibus prope 
Muram oppidulum Gratianopoli vicinum in fil vofis convallibus reperiri ait. Sed íficam 
»» intelligit quzzab alijs plerifque Poterij nomine donatur , vereor, ut (üam opinionem legiti- 
mis rauon:bus tueri poffit;iquippe cüm ca plára penitusà Tragacantha diffcrat,& folia Pim- . 
pinellz vulgatis,quam GermaniSanguiforbam vocant » Vitentia fuperné, paululum cendi- 
cantía 


PraswTARVM:HrtSTÓR LIB) d fet 
cantia inferne habeat ;;iminora & teneriora ; fpinas molles liinc inde per fupremos furculos 
vranfverfim & oblique fparfas (cujusrei caufaà nonnullis Pimpinella fpinofa appellatur ) & 
radicem. tenuem; duram; ex(uccam; Poterium veró te(te.Diofcoride & Plinio frutex cít 
longos habens ramos,fpitiishotridóslanugine fpiffa cectos, T'ragacantha proximos , radices 
longas admodum,nervofas & firmas,qua proximé terram recifa: dant fuccum gummi fimi- 
lem. Pimpincllam illam fpinofam aliquoues fané milu femine natam;diligenterin horto & 
fi&ilibis confervare volti, fed fémper hiems fubfequensabftulir. nonnumquam etiam mi- 
hi miffam ejus femén Stoebes Theophraftinomine :&,vulgo adhucipfam plantam in Cre- 
ta vecari dctGida, fcriptum. Deillaconfule Honorij alteram cpiftolam quz ad calcem ha- 
ruin Obfervationum adjedaa. 

Anguillara opinionum lib. vri1. videtur Pimpinell p 
JExariam T heophrafti referre. Do&tifs.autem Rauwolfius, qui earn in Liba; 
invenit,fcribitlibro & cap.jam memoratis,ab incolis 2e vocari. 

SrR A50 fcribitcircanovam Carthaginem plantam quandam effe, de cujus cortice te- 
Ix pulcerrimzconficiantur:an hzc mea fit;ignoro, nullam enim qualem ille defcribit, dum 
iftac iter facerem,obfervabam,aut iftic nafci ab incolis intelligebam. 

CrerERvM Diofcorides Porerij radices tufas , pracifis nervis & vulneri 
illini, decoétum ejusnervorum affectibus prodeffe, teftiscít. Eafdem facultatestribuic illi /4'**- 
ctiam Plinius, & additjinvino potum, rubetarum veneno auxiliari. . 


RuAMNYS , 2 GAB LxxVtn 


Vo Rhamnigenera Theophraftuslib. rir.cap.xvi1t. Hiftor. Plant. facit, album & ni- bassi ge 
D grum;utrumque aculeigerum, & folijs perpetuis. à p 


Rhamnus 1. 


no monte ctiam- 


Rhamni raltera fpecies. 


E 


e 
"Diofcorides tria getiera defcribitjnifi mendofum fit exemplar, tit peritiffimus Ánguillara 
fufpicacur,qui tertium adfciticium effe putat. Et ane, cüm Diofcorides ca(dem facultates | 
fuo Paliuro tribuat,quas T heophraftus Paliuro libro & cap. fpradictis de fcripto: verifimile 
eíttertij Rhamni defcriptionem quz apud Diofcoridem extat, ad Paliuri ejus hiftoriam re- 

vocent: enim notas habet cum T heophraíti Paliuro c 


EsT veró Rhamnus frutex faciendis fepibus idoneus, reGis virgis, in multos ramosdivi- Ahamesi i: 


fis , candidis, quzzQue validis ac firmis aculeis horrent: folia plerumque quaternaautquina 
ad (ingularum fpinarum exortus nafcuntur;oblonga fübpinguia,(ubablida,olez (imilia,fed 
tenera & fücculenta, Autumno,novis füccre(centibus, Jum decidua ; lores Aut 


^ longiufculi,candicantes, extremis oris in quinque crenas it quibus decidétibus feminis 


quoddam 


illam fpinofam ad Xexeuor five xen. 


bus glutinandis Perer facil 


CanoLr CrtvsI RARIORVM — 
dd. ji utinlafmino, relinquitur: numquam tamen ejus fru&uum videre 
mihi igit: lripliciQue radice firmatur. A 2 

Re ea eire dbam Rhamnum pzné fimilem, fed humiliorem, frequen 
s AE LAS Ye. ,minoribus folijs magiscarnofis,falíi guftus, fuperiore candidio- 
rem:floribuscjufdem cum illo forma,(ed purpurei plané coloris. 


Rhamaus t1. Rhamnus i.forté niger Theopb. 
à ) 


A 
9d 
2S 


» 


7 


i 
* M 
)) 
e QI. 


e 


Ame.  ApTER flexibilioribuseftvirgis& ramisfpinarum ctiam vallo horrentibus, anguftiori- 
busfolijs,neque adcó carnofis, perpetuis tamen ut in priorc:flos olez herbaceuscirca ramos 
frequens , deinde fructus rotundus, maturitate flavefcens & tota hieme in frutice perma- 
nens. Totusautem frutex pulvere refperfusvidetur. ; 

Rasse TeRTIVM hisaddofruticofum,frequentibus ramisSpini in fepibus nafcentis & pruna 
filve(tria ferentis magnitudine;cortice nigro tectis, & longis fpinisarmatis: folia ex quibu(- 
dam tuberculis,utin priore, multa fimul enafcuntur,longa & angufta, carnofa, viridia, ad- 
ftringentis guftus,& Rhabarbari faporem utcumque referentis, perennia: flos Vcrisinitio 

arvus,herbacei coloris, pluribus& confertim juxra folia nafcens : zftate nigrum fru&um 
ert parvo pruno filveftri fimilem,rotundum,acerbum. 

Natale. Prior Rhamnus multis Hifpaniz,Lufitaniz, Narbonenfis Galliz locis nafcitur: Illiusal- 
teram fpeciem uno tantüm loco proxime Horiuelam urbem,veteribus Orcelim dictam, ad 
Bumen Serabin, nunc $eguraappellatum, Valentini regni extremis limitibusobfervabam. 
Alternon modó in Belgicis maritimis, fed etiam in quorundam montium vallibus, fecun- 
düm amnescrefcit. Tertium incultis Granatenfis & Murciani regni locis frequentem in- 
ter alios fruticesinvenicbam. : : 

Noms — — NoMEN Grzcum jurc, Latinum etiam Rhamnus.Hifpani priorem fcaméxones appel- 

Ss i. lant;alteram ejus fpeciem fprze: tertium [pine »eero,qui ad Theophrafti Rbamnum nigrum 

pen DU Corfiran referri poffet. An veróisfit quem Belloniusin Creta inveniri ait nigro fru&u, ig- 
 noro. Miffuseftad nos ex Hifpanijs,cjus fru&tus Lycij nomine;ex quo natz planta. 

Fes. — D roscox1Dt omniumfoliaigni (acro, & ferpentibus ulceribus efficaciter illinun- 

tur. Sicetiam Plinio. Salmanticz & alijs quibu(dam Caftellz locis prioris folia cum turio- 
nibus, ex oleo , aceto, & fale eduntur primis menfis , habent enim acrimoniam quandam 
cum aciditate conjun&tam,quz faporis gratiam conciliat. Tertij fru&us decocto,relaxata & 
diffoluta membrapodagrz ctiam dol iliterfoveri incolz referebant, 


Lyciy M. 


qq 
3 Rbann.[olu- 
E vi 
3 lé ca 
SEN iiL 
z T E 
*» 1 
3 UB spina infz- 
h LU Éoria pumi- 
xc* RuRTa jai 5 
dO a Faoicos Veios 
p3 "vod . lot 
5s 
"i 1 
3 
3t 


ks and 


TUXASEA" M 
LTIBERN I 


 PrLANTARVM HISTOR; 
LcivM QVORYNDAM. : pe Cas. 1xxviif 


S PER IORIBYS adijciendus videtur hic fpinofus frutex , multas ab radice virgas pro- Lycu» qu. 1/77. 
 ferens,cubitales, vcl etiam ampliores, rectas, cenues, rubentes, multis ramulis prz:ditas, "42" 


Yt 


no priore: folia nullo ordine digefta fanis. foliorum zmula, fed'multó breviora, Myrti 
odammodo 1miliaJlenti guftus & cum aliqua aciditare mordi- A 


ibus natcenté obfervabam. 


ocatusipnoro. — 77^ 
I5. Lcónatdus Rau- rjv» gi- 
erofolymis Ioppen s. 

c fcribit; & fruticis 


: 


nflahtem,. 
alijsfruti-- .. 


inimi syi»a ife. 
à.ex patte mis oria puini- 


hque in acutam fpi- 
utPruni fülvefiris 
ra, Viridia , per 


tis pri- : 
edi : : Ho- 
ANGENEI üdtibur taz dist resipter folia herbaceos; nftan- : 
tes: fru&um deinde Spinz infe&toriz vulgari noh abfimilem! binis, vanPeiam |" € 
sedifiinék i itide per m. 


ternis veluti c iffi initio viridem, deir 2 

Cem cra ffaui,lignofam,duram, aras fibras in latera fpargentem. PS 

Exit Priorfrequensin Lcytenberg & vicinis montanisfilvis: Alter abündanter in monte 
i A adenfibus 


H 


NUIT 
tüEUDInJL 


Smilaxafpe- 
tanigro [ra-. 
&n. 


Tempus. 


"Canor: Crivsl RARIORVM 
Spina infe&oria pumila i1. i pd c 
* AA Baden(ibus thermis imminente, & vicinisju- 
isloco pettofo & falebrofo. Vterquefloret 
Vaio, Iulio fructum perficit. 

SpriNA M infe&oriam pumilam hos ftu- 
tices appellavi,quia magnam affinitatem éum 
vulgari habent, licet minores fint. Siquista- 
men Lycij genus potiuseffe cen&t , ejus arbi- 
trio permitto in quam referat claffzm velit. 
Neutrius vulgarem appellationem intellexi, 
Et haud fcio, an aliquo in ufü fintapud corum 
locorum, in quibus na(cuntur,accolas, 


SMILAX ASPERA. 
CuP LXuk 


SrznE Smilacisduo inveniuntur gei 
PA aen unum frequentibus fpinis horri- 
:dum, rutilo frü&tu : alterum paucioribus acu- 
leisarmatum,fed folianullis,nigro fructu. 
Pa1MA Smilax,longis,frequentibus,val- 
dé implicatis farmentis,punc in hanc,modó in 
alteram partem, certà quadam ferie fervat, 
anflexis,'entis, & multis fpinis horrentibus na- 
fcitur: ex fingularum alarum finu Eo 
^ 1 n f 


p q P q rutices 
& ariboresamplectendo;ab imis ad fumma rc- 
pit: folia ad fingulosinflexus, hederz, non an- 
$uloía fedà pediculo latiora, deinde fentim in 

n deti nuncampla & viridia, 
modó anguftiora & albis maculis confperfa, 
Smilaxafpera rutilo frudu? fpinosácute , ucinquitPlinius ; hoc eft nervo 


illo medio eminentiore & foliorü oris aculea- 
tis & (pinofis:floresexigui , ftcilati, fex foliolis 
conítantes,m ulti;ad fingulos extremorum ra- 
mulorum inBexus(qui multiplices funt )con- 
junctim ex codem tuberculo, five (ut Theo- 
phraítusait ) ezràsiócewusiou cx uno & codem 
veftgio exeunt;cádidi,odorati, racemi iri mo- 
dum propendentes: fru&us deinde exiguis - 
uvis Labrufca aemulis conftans, maturitate 
runilus,nucleos tresbinos, unicam, pro acíno- 
rum magnitudinc continens,duros, offcos ve- 
lut Afparagi, forisnigros: radix longelateQuo 
ferpentes fub terrà fibras habec,tenues, candi- 
das, & germiná fummá tellure fpargit minimi 
interdum digiticraffitudine , nodofa fcu arti- 
culata albicanria. 

ArreRA fimilibuscum priore farmentis & 
claviculis proxima queque amplectentibus 
nafcitur, non cft tamen adeó fpinis horrida: 
folia etiam pauló breviora, atriora, molliora, 
nullis, aut certe rariffimis aculeis obfita habec: 
flos alteri omninó formà fimilis, fed colore 
differens : nam exalbo quaficarneuseft, fru- 
&uí4ue rudimentum , quod ex medio flore. 

]uam umbo prominer, rubefcic, plenus 
autem & maturus fructus non eft rutilusuc in. 
priore,fed omnino niger, & fi ücculétior,quan- 
tum quidem mihi videtur:officula cóvenint. 
7 Seriis florent, imó Autumno etiam ipfo, 
QudggA cum fuo fru&u OGobri & Novembrifloren- 
w^. —tcsreperiebam :at frigidisregionibus culta, &' 

fi&ilibusadfervata, Autumauo duntaxat floret, 
: numquam 


2 


Mies 9 NV] 
Q0 Lene 


j 


PLANTARVM HISTOR. L1BER I. 113 
Smilaxafperanigrofrudu. — Q/— ,,- en P 
S077 ^. 6 numquam femen perficit. Mihi'magna ex 
^'' partealtero duntaxat à (atuanno germinare 
cepit, nonnumquam & tertio. Perpetuó fo- 
lia retinet. 

Crefcit prior varijs Hifpaniz locis, & in Natale 
Narbonenti Gallia,afpero & arido folo:nafci- 
tur& in alijs calidioribus regionibus: raram 
in Lufitania confpiciebam. Alteram autcm 
plerifque illius Provinciz locis citca fepes , & 
colliam convexa, & extremà Baticz parte, 
quà Lufitaniz contermina eft... : 

XulAa£ rpa ti Diofcoridi appellatur , euf- Nemina. - 
2a£ fimpliciter Theophrafto. Gaza Hederam pig ci 
Ciliciam interpretatur , quia Pliniuslib.xvr..— ^ 
cap. xxxv. fcribit Smilacem Hederz fimilem, 
primüm é Cilicia profe&tam.Hifpani priorem 
£arga paril/a, hoc eft Rubiviticulam appellant: 
Secundam extremz Beticz incole sva de Per- 
ro,ideft,uvam caninam , Luficani contermi- 
nirecama,Olyfipponenfes a/ez4- caen. 

CzrTERYM Diofcoridesait folia & aci. Faeslraren 
nos, ante & poft eporos, venenorum antidota 
effe:&acinorum fucco, inquit Plinius, infan- 
tibus fzzpiüs inftillato;nulla venena poftea no- 
citura. Mihi in Hifpanijs relatum elt, cjus ra- 
dice ufos, Americans Zarzz parillz loco, non 
fine fucceffu:& multorum opinio cft Zarzam 
parillam Smilacem effe novi otbis. 


RosA: Car. Lxxxr 


N Ox minüsvaria Rofarum genera coti 
fpiciunturin Auftric hortis, quàm in alijs 
plerifque Provincijs. Aliquot tamé ifticalun- 
turquzante viderenon memini.Sunt & Syl-. 
veftres prius mihi non confpetz , de quibus 
omnibus fuo ordine. Sed ante quam illarum: 
hiftoriam defcribere adgrediar, quzdam de 
Centifolia rofa "cujus T heoplimi us,deinde moa ceti- 
eum fequuti Plinius & Athenzus , memine- fel». 
runt, pramittenda effe exiftimavi : & de qui- 
buídam alijs rofis, quz poftea ad meam noti- 
tiam pervenerunt,dicendum. 

Theophr.ergó Plant. Hift. lib. vr. cap.vt. 

ficait.Tày t Pur qz0AAa1d iapopagrÀfia erri 
QUAM, d) Aryorimi, 1) mper ui) Alma 
39) xpoid xg) tog ufa. v2 pivoydp rNds arra - 
QuADa rd di d wd ed quAMa ux ditor quA T 
A d" Ern 7roAAQ ar Acioy ógr aíporra, vos raoy . via, ydp 
c] eia quais d X) uaD ola n &xamorraquADa" mra 
WM d'EroinU Td ierrepl Dir aroUc, oU TI "ydp Aa Gd - 
vovric x vo0 Llaryyadou; QuTsUBg IY, Exe] "ya p*ylye- 
Ta TTA Md. Cyuxpal d$ cQ pa d trroc * woya pen 
Quai ad riy cÓ rtxc, dog eve mo. uev Eno, ret uy 
yb , oux eQo uat dh , oUd $ tyi roc uy ere 
6i: à dacit utydPolt tUa" uADDwoy d Tparyd 
aqixdro. 

Pliniusautem lib. xxr. cap. rir. Nat. Hift. y, p). 
de Rofa agensfic fcribit. Genera ejus noflri rum gera 
. fecere celebetrima, Preneftinam & Campaz s?li»- 
nam. Addiderealij Milefiam, cujus fit arden- i 

tiffimuscolos, non excedentis duodena folia. 
: : Proxi ei Trachiniam minus rub ; 

mox Álabandicam,viliorem albicantibus folijs , viliffimam veró quum fed Mu 

dus 3 piaeo- 


y 


Cyrenaita 
ofa 


Rea 60.fo- 
liorum. 

Centifelia 

Eatavica t. 


s gd Canorr Crvsl RARIORVM 
Spineolam Diffztuntenim multitudine foliorum xafperitate;lzvore,colorc odore. Paucitz 
fima quinafoliaac deinde numcrofiora. cüm ficgenuscjus,quam € ;'entif jliam Nen que 
eftan Campania Iraliz, Gracie veró circa Philippos:fed ibi nó fuz terr proventu P'angaus 
monsin vicino fert, numerofis foljsac parvis: unde accole transferentes conferunt,ipíaQue 
planatione proficiunt. Non autem ralis odoratiflima eft,nec cui laciffimum maximumque 
folium breviterQue indicium eftodoris,fcabritia corticis. 

Athenzus vetó lib. xv. Deipnofóph. (ejusverba latine expreffa addam,nam gracum ex- 
emplarprz manibus non habeo) Rofarum multa effe genera, Theophraftus lib. v i.inquit, 
& horum plurimis in lore quinque folia, quibufdam duodecim, alijs viginti, nonnullis cir- 
ca Philippos [ Macedoniz oppidum]centum quas plantant ex Pangeo rranflatas,ubi copio- 
f proveniunt Harum pu(illa valdc funt interiora folia:fic enim illaprodeunt,ur intrinfecus 
alia fint,extrinfecus alia, fed necampla, nec odoris jucundi. Suaviusolent quibus folia qui- 
nai (caber e(tcortex inferior, Preftantiffimus odor Cy J nr eft 
illic roficcum unguentum. 1 ; S did 

Odoratiffimam etiam apud Cyrenas na(ci, auctores funt locis füprà citatis T heophraftus 

linius. 
& Mcidous autem in 7/raria, five lib. vri. rofas in Midz Gordio geniti hortis fua fponte 
nafci refert fexagénum foliorum fragrantiore odore quàm ceteras. : E 

AN porró,qua apud Batavos Cenufoliz nomine dicitur Rofa , ea fir, cujus predidi Au. 

&ores mentionem oipEhocd. Namilh Centifoliam inodoram cffe, & pufilla habere fo- 


^o^. lia fcribunt. Quz autem apud Batavos alitur,non modà referente N.V.Ioanne ab Hoghe- 


Á rad Q9 
"OA v 


MU 


e 


Centif. Ba- 
IAVKA LES 


et er 
Rete. 
Praneilina 


Rofavverfi- 
olor. 


Flavaplena. 


A dovidis 
barti Chate 
acá. 


Refs 1. 


lande (qui binas ejusplantas iubanni w. p. xcix. initium mihi mifit , quas cum pravaloif- 
fc putarem corruptas effe deprehendi,prater unius radiculze fraginentum) Praneftinis ma- 
jotes, & perinde fcre odoratas intellex: : fed etiam Francofurtiad Mocnum apud Balthafa- 
rem & Carolum Hoyke Belgas fratrefáue germanos illo ipfo anno confpexi : fequente ve- 
ró,ex negleto illo,& velutiabjc&o fragmento nata mihi eft (tirps , qux altero anno nempe 
xc1, circiter quadragenos flores tulit, non omnes ramen ejufdem amplitudinis, fedin non- 
nullis numeravi centena vicena folia, extrinfecus majorajintriáfecus pufilla, ftaminum Io- 
cüm explentia, &, in ipfum calicem reflexa, odorem autem deprehendi prencfünz, ad al- 
bam nonuihilaccedentem,colorem przneftinz non diffimil 
' Hüiusetiam ftirpem unam;que album orem ferat,h: bere fe ait idem Hoghelandus,me- 
' diz intet illam & proxime fequenrem magnitudinis , quam albam majorem provincialem 
appellari ait,ut (nperiorem, majorem Przneftinam. x 
d & rarius 3ltud Centifolix genus apud cofdem Batavos inveniri , nuperad me fcripfit 
ille ipfe Hoghelandus, priorealiquanto minus, hoc eft, mediz interillam & vulgarem prae 
neftinam magnitudinis, alioqui, color , odor, forma, conveniunt: quod verum effe ex ejus 
plantaab illo «.p.xcir.miffa feque deprehendi 

Priorisgeneris aliquot parvas ftirpes poftea accepi ab ornato viro, eodemque docto & di- 
ligente pharmacopoco Delphenfi , Theodorico Clutio, quarum paucz quadam belle ger- 
minarunr,ut permanfuras fperem: fequente anno una florem tulit. 

Nondefünr, qui Preneftinam albi coloris inveniri afferant: mihi certé nondum videre 
contigic,nifi forté ea fit quam honeftus vir Wilhelmus Ofterrat Francofurtenfis civis uni- 
cam in culto fuo horto aic Illiuslos multó dilutior Preneftina,& fere albicans, perinde ta- 
men magnus & plenus , in quo nonnulla etiam folia obfervavi media ex parte candicantia, 
altera purpurafcentia,vel fimiliscoloris venisafperfa. Anno etiam M.D. xc111. florem mihi 

rotulitcaquam ad me Hoghcelandus miferat, planta. 

Illicongener effc viderur elegansilla rofa, de qua honeftus virToannes Reftcau,civis Co- 
lonientis,füperioribus A ht linisapud me vetbafecit:fe videlicet Colonie in 
fuo hortoalere rofam Przneftinz fimilem forma & magnitudine , quz ut plurimüm dimi- 
diaex parte candida folia haberet,reliqua rubra, aut tertia duntaxatex parte alba, vcl nunc 
integra alba , modó integra rubra interfe commixta confpiciantur. Ejus prolem fequente 
Odbobri ad me mittebat,quz przvaluit quidem,fed nondum florem ullum dederat, quum 
Francofurto exceffi. : : : 

Accipio etiam flavas rofas multiplici foliorum ferie przditas extare: nuper enim Vienna 
Auftriz ad me fcribebat nobilis Matrona, cjusipfi factam effc fpem, & alij fe fimiles expe- 
Gareretulerunt. Memini certé aliquando videre, Conftantinopoli allatos chartaceos quof- 
dam hortulos varij generis ftirpibus ornatos , qua ex chart tenuiffimé incisá tam affabrà 
conftructz , & ingule fiis coloribus adcà eleg: depi&z erant, ut magnam admiratio- 
nem & volup fpe&tatoribusadferrent : inter cas erant & flavz rof plenz, & aliz ple- 
€ ftirpesrarz & clegantes. s i 

CrETERYM adeasqua prater vulgaresà mc obfervatz funt,redeamus. Illarum autem. 
varimfuntfpecies, ^— ^ : 

RAENESTINE, quam vulgus Provincialem vocat,valde fimilis eft Prior,nec illà mi- 


- nusalte affurgit: in foloflore difcrimen cft,qui circirer quadragenisaut plunbusfolijs,pauló 


amplioribus & faturariusnonnihil rub conftat, multis ftamipibus flsvisumbilicum 
occupaatibus;alabaftroque multo crafliore & breviorequam obcaufam ulpdl voofe vulgo 
appellatur; 


Ec 
PLANTARVM HISTOR. LIBER [. 1$ 
appellatur: odor minus fuavis, & alba feré proximus. Hajus genus album florem ferchs 
apud Batavos invenitur, CenzitoliaQue alba illis dicitur,de qua iu prà. ki 
Valde frequenscft Viennenübus hortis , & cota Aultria, nullius tamen apudillos ufus, 
uàm ad eliciendam ftillatitiam aquam. Francofurtiad Moenum quadam ejus Itirpes "ug 
neftinis miftz aluntur. Floret cum ceteris lunio;interdum etiam Maio. X 


Rofà íine fpinis. Rofà Cinamomcea pleno flote. 


M vr TIS flatimà radiceaffurgit Álteravirgis;L altitudinem interdum zquan- sfr: 7i 
tibus fertili folo & umbrofoloco pangatur: ur plurimum veró longe infracam magnitu- fri 
dinem,& cubitalibus duntaxat,vel fefquicubitalibus;lzvibus & fine fpinis,viridibus, in va- 
riosramos didu&is folia habet alata;hoc eft ternis aut quinis uni coftz (quz fubafpera eft) 

: inherentibus,binis (emper inter fe oppofitis , extremo impari fatis amplo ,conftantia,fufca 

: viriditate fuperné nitentiajinferné canefcentia:extremis ramis infident flores, oblongis hir- 
futifque pediculisinhzrentes, multiplici foliorum numero conftantes,Preneftinis majores, 
medijáue inter illas & rubras coloris;jucundiodoris:fru&tus brevis,craffus,pené orbicularis, 
maturitate rubensjinzquale femen,& ut redté T heophraftus notat x» sc, ut omnia Ro-« 
farum genera lanugine involutum continet:radix dura, lignofa plerumque; aliarum inftar, 
fub terra propagines in lateribus fpargit. 
Hujuscognitionem acceptam fero C. V. D.Toanni Schrótero fenioti,Ienenfis Academic 
in Thuringia Primati,& Il]morzm Ducum Saxoniz , Landgraviorum Thuringiz, & Princi- 
pum Coburgenfium & Wimarienfium tum Medico, quiab Ill? Principe Principum Wi- 

- marienfium matre cam na&us,liberaliter Viennam ufque mihi mifiranno M.D.Lxxvi. Flo- 
retautem lunio. Vidi ctiam multos poftannos in quorundam Patriciorum hortis Franco- 5, varie 
fortiad Moenum. Nec defunrqui flore albo fe confpexiffe affirment. far. 

z. Aliudejusgenus inveniturnonvaldediffimilibusvirgis, Vienna Auftriz etiam ante Ro/s/mefoi- 
- meum ineam urbem adventum, in quibufdam hortis cultum, quod minores & rariore fo- »» altra. 
liorum textura conftantes flores proferr;colore pené fecum vini rubri. : 

Pant prope Tertiaelt magnitudine : raró enim duorum cubitorüm altitudinem füpe- RefaCina- 
rantem Viennz obfervavi,frequentibus & brevibus ramis donatam, purpurafcentibus, qui 7^»? 
raris & brevibusfpinisarmati (unt: foliorá ale illis fimiles qua: in Rofa, vulgo Canellz cog- pn. 
nomen adepta, fuot, hoceft, ex qui feptenisfolij li inter fe fpatio diftantib 
.. conftant,uno hinc;altero inde,geniculatim conjugatimQue femper adhzrente, unoque in 
cacumenexcunte,coloris füperna parte viridis,inferna candicantis: flores vulgari Cinamo- 

mez rofz(imiles, fed majores,& mulciplici pufillorum foliorum glomeratione ina 


la 


He MEeS - |o CaROLI ULVSI RARTORVM 

dmodum alba &Prencftina:odor feré qualisinAlba vulgari plena fru&um nondum 

videre licftit, tametá multisannisaluerimus : ejus radix laté admodum ferpit, & vivax cft 

irgas (ubinde producens. : ; MES s 

Ejusnatale ie Hen nn allata it plerique dubitant : nónulli tamen ex Tyrolenfi Comi. 

em tatu ceres ducere exiftimant: alij é Gallia Mofchate pleno rubro flore nomine miffam, 

Tuncin omnibus Cafareis hortis quorundamd; Principum virorum , & Nobiliorum ma- 

tronarum,& aliotum qui herbariz rei ftudio obleclantur;alebatur: multó veró frequentio- 

rem poftca apud Mag**ac Generofos Dominos Adolphum Hermannum & Georgium 

Pos Motard ipatcueles. Haffiz Mareíchalcos hereditarios :fed omnium frequentiffi. 

Caffellis in amoeniffimo cultiffimoQue horto Ill» Principis Wilhelmi Landgravij 

Hatfz &c.altiis multó,& fupra humanam altitudinem fefe attollentem , interdum etiam 

Autumno rurfus Horentem , quz tamen florem minus plenum fuperiore, quz Viennzeft, 
habere mihi vifaj& ftolonés atque ramos minüs rubentes, 


Ro(à campeftris odorato flore, , Rofacampeftriscum fuo fructu. 


EHI 


9 


QvanrA humiliseft & fruticofa folijs lli quz album lorem fert,perfimilisfedejusloz —— 
1es,licetalbi,longe minores, neque unquam plané fefe explicantes, ejufdem cum alba vul. — 
gari odoris & colorís,qui tamen pluscarneiadmiftum haber.Pauló feritis alia floret. 

Hancprimüm obfervabam in cultifs. D.Ioan. Aicholtzij horto , unde illam adquifiviffec 
ignorantis: deinde Francofortiad Moenum in quorundam Patriciorum hortis, Plurimim 
Refs gracia jn tem meo judicio accedere videtur ad Grzculam Plin.quam lib.xxr cap.xxx defcribit. 
Pli forta. DAT" t "Zh fed rariilimé bicnbiral a D 
meam.  QYINIA C aliquot,aut ad "fed rariffime, affurgit virgis, 
fra odes. firmis, duris,lignofis,rubefcentibus, denüffimo fpinarum vallo munitis, ex quibusfrequen- 
i tesconfafo ordine oriuntur fpinofi ramuli,virides,finguli füum florem fuftinentes, al um, 
odoratum;quinquce folijsconft lutez aut Canellzrofe vulgariszequalem, capillaceis- 
uibu(dam ftaminibus cum fuis apicibus luteis medium floris umbilicum occupantibus: 
fudus rotundus,brevis,initio viridis deinde, plenam maturitatem adeptusniger.craffa, an- 
S Qua cindilidgrs femina continet;folia funt inter eam quz luteosfimplices fert flores,& 
llam quz ab aggeribus in quibusfponte provenit , fiveà Pimpinellz foliorum fimilitudine 
nomenapud Belgasaccepit ( eimnen roofen & pmpermelle roofen enim a pellant) feré media, per 
ambitum ferrata,& nullius fplendoris;radix dura, lignofayin vede tendit. 
Invenitur multis circa Viennam locis ;przfertim editioribus & montos. Floret Maio, . 
que tempore rufticz mulieres pluri jus fafciculos,ob odoris gratiam venales in forum - 
cferunt. Fructus Auguíto maturctcit, í 


* SEXTA - 


-PtaANTARYM HisTOR. r3. DO 117 


SE xTA pedalesatque aliquando cubitales etiam ex eadem radice profert virgas virides, Refapumila. 


lentas, inferne paucis, füperbé multis fpinis igentes:foliorü alasrubra fimillin s,quinque 
aucfeprem folijs fuperné viridibus, inferné candicantibus conftantes: fummisvirgis &ra- 
mulisinnafcunur fatis magni calices five alabaftri, hirti barbatiQue , quales in rofis rubris 
fimplici foliorum ordine conftannbus,ex quibus dcinde fefe explicant magnz, non omni- 
no odoris expertes rofe,quinque folijs przditz,initio ru brz, deinde paulatim remittentc & 
quafi evancícente rubedine;carnci ferécoloris,multis luteis Qlaminibus » lorisumbilicum, 
quemadmodum inalijs rofisoccupantibus:fru&tus rüber, rotundus, omnium maximus & 
py modum turbinatus, fulvefcente pulpa, inzqualiaalba femina continct. i: 

Nafcicur paffim in czduis filvis , aliarum filvarum ginibus, fublimioribus & defertis 
agris per Aullriam ipferiorem & univeram Pannoniam. Floret lunio » fru&tus maturefcit 
Augufto,& plerumque tota hieme ipfi ftirpi inhzrct, 


Ren 


Nonincpté,meo quidem judicio, yauaufód'or grace dicetur hoc Rofe genus, Latine Ro- Xseaizes 


fa pumila; Au(triaci Érbtsofen enb /cpoao[en] V ngari veró Parag: rofa appellant. 


i 4 
4." RvBvs IDAVS PLACAE. — jo^ 


yt Car. rxx&if. 


» 


IPs rübigenus mihi oftendebat C. V. Ioan- 
nes Placa Medicus & Profeffor Valétinus, co- 
dem caenobio, quo Perfeà fu peritis defcriptam, 


rem,aliásilliadmodum fimilem. 

Anfam forte przbuit Plac ut hanc plantam 
rubum Ideum cenferet,Diofcoridis Larinusco- 
dex;qui capite de Ruboidzo, quod eft in quarto 
libro,bac verba, quasquam e fine finis mvenia- 

tur additahabet,prater Grxci codicis fidem. 


CzrExvM in Auftriacis & plerifque Ger- 
maniz filvis fponte provenit Rubus illc baccis 
five moris rubris , nó modó faporis,fed ctiá odo- 
tisgratia commendatis: Eum Germani oin5cr] 
Galli framboifier , fra&um framboifesa, pellant: 
peritiores Idzum cffe cenfent , de quo Diofc. ut 
dixi, libri, Pliniuslib.xvr. cap.xxvir. Nat. 
Hift.& lib.xxiiri.cap xiii.in hac verba fcribit, 

ldxus pibupai pet atuseft, quoniáin Ida, non 
aliás, nafcitur. Eftantem teneriorac minor, ra- 
rioribuscalamis innocentioribufáue, füb arbo- 
romumbranafcens. Hujusfloscum melleepi- 
phorisillinitur, & ignibus facris, ftomaticifue 
€x aqua bibendus datur, ubi (tomachicis legen- 
dum cum Diofcoridc: nam lib. xvi, Càp.XAV1I, 
contra ftomachi vitia bibi fcribit, 

Rubus porró idaus hic in hortiscolitur duo- 
rum generum, rubro videlicet & albo fru&u, 


Te 


RvBvs SAXATILIS, fivc PETRAEVS, CAr. LXXXIIL 
Karo b PUE 2 
Ep4rLEM nonfüperatalritudinem , teretibus, fübrubentibus, & hir(utis viticulis, in 
P ? ; $ » M or ] 
quibus bina aut terna folia, Rubo Idzo à plerifque nuncupato pené fimilia, hoc cft terna 
fimul ex eodem pediculo nafcentia, rugofa, non hirfuta amen, nullique fpinis horrentia, 


Rub idans 
Placa, 


primoab urbe Valentia miliari,fine fpinis, folijs ' 
rubi mollioribus, longis farmentis per terrá f par- ' 
fis, cujusfru&tum dicebat Rubo vulgari mino- ! 


Rub. idant 


Plivin: mae 
€ul Bins. 


] 


Rubus pe 
ÁTAMM. 


valde ex(iccantis & adftringentis guftusdeinde amariufculi:in fummis viticulis & fupremis ' 


carum alis lores quidem fert (fed cujus forma auc colorisjignoro, verifimile e(t Rubo idzo 
aut humili pares ) deinde fructum rubo vulgari aut Idzo minorem, hoc eft minoreacino- 
rum numero conftantem:etenim binos rantüm,ternos quaternos, aut ad fummum quinos 
acinos habet, longé tamen majores quàm in ullo alio rubi genere,omninó rubentes,& adeó 
fucci fne quod do tranfp acidi & palato graciffimi faporis: continent fin- 
guli ilti acini fingula grana alba. rugofa & inzqualia, adftringentis guftus: radix longe lated; 
ferpit,& longasinterdum viticulas lumi fpargit, qua fubinde radices agunt. , 

Abundé provenitin faxofis collibus Ncuberg monafterio imminentbus, fub celáífimo. 
ejufdem nominis monte , cujusfümmum jugum perpetua nive obfitum. Cre fcit & in alijs 
fcopulisqui circa celfiffimorum montium radices funt,notiin ipfis montium jugis. Augu- 
fto meníecolligebam maturo fuo fru&t onuftum, : 


RysvM 


Naiale;. 


CanRortr: Crvsi RARI1ORVM 
Rubus faxatilis alpinus. 


Rv2vw faxatilem five petrum appella. 

vi, quia folis faxofis & petrolis locis inveni, 
aliud enim nomen magis proprium mihi non 
fuccurrebat. Ruftici montani Giteiber/ oc eft 
petras baccas vocant. auuuai6d roc T heophta. 

fti non inepté meo judicio etiam dici poffet: 
Gaza humirubum interpretatus cft. Quan. 
uam proxime ad Chamzbaton ctiam acce. 

die humiilisille rubus plerifque Belgicz filvo- 
fislocis & agrorum marginibus interdum na. 
Ícens, baccis five moris fucculentis, paucis & 

1/5] cxiguisacinis conftantibus, modó nigris, mo- 
GRE dóczruleis, palato admodam gratis. Occupat 

zx. — ctiam ille multos Auftriz & Pannoniz agros, 
QN Vngaris /zeaó7) dicitur ; vulgaris veró rubus 


SE 4 "NI chypke fa,8z fódy [zedór id efl verreftris morus, 
3 j . Notusautem Gefnero haud dubie fuit hu- 
Ji Raluridims milis hicrubus,cumQue in defctiptione mon- 
SOY tis frati Idzum appellat. Rubus idzus inquit, 
E fru&u rubi feré , abfque ullis fpinis , humilis 
Es planta, lignofa radice, folijs rubi vel fragi, aci. 
hd , nis binis, ternis, aut fingulisin uno fructu aci- 
) dofapore, infaxo. Meminit & in Epiftolis, 
Simlerusetiam Commentario de Alpibus, 
| Similem plané meo fais baccis onuftum, 
r demque nomine apad itanos paftores 
E infignitum, ex Silefiz montanisfcopuliseru- 
1 ^-tum, ad memittcbat D. Achilles Cromerus 
anno M. D. LXXX. quem copiose ad metalli- 
: : ... casfodinas Xucmantei nafci poftea fcribebar, 
$ Car rXXXILIIL 
Chamamorta 
"ngl-cana. 
M 
TE 
| 
y3.rq 
Jd 
1:2 
$243 
iN 
) 
5 
jy 
oft 
Naiales. 
Nopen. 


ftringit,extic 


d 


CHAMAE- 


PLANTARVM HISTOR- LIBER I. n9 


CHXMJEMORVS NORWAGICA CAR LXXDV. 


HM &M0Ro uperiori valdeaffinem in Norwagià & finitimis regionibus naci, ex 
Qaoáitimi viri Hennci Hóieri Medici ; ad pra'ftátiffuimum yirum D. Petrum Pauwium 
publicum in Lugdunenfi apud Baravos Academ ià Profefferem cpiftolà intelligebá: qui & 
ejusfru&tum conditum fub extremum annum w.D. xcii 1,mittebat, & infequentisanni Iu- 
niovirgulas,cum folijs & flore interchartulasrepofitas. — ' - 

ERANT autem hzvirgztenues, digitalis longitudinis , fufcicoloris cortice obdu&z, Chamme- 
quibus inherebác uncialibus petiolis folia,vulgaris Ribes folijs nó valde diffimilia,féd paullà P appe 
magis orbiculata, in breves aliquot lacinias divifa , tribufiue eminentioribus nervisaversà 

arte przdita , é quibus multz venz ad circumferentiam fparguntur , inam bitu dentata:é 3 

ummis virgisexeunc oblongiores tenuiorcfáue petioli fuftinentes fingulárem caliculum,é 
quo flos emergit candidus,nunc quaternis,modàó quinisfoliolis conftans, umbilicum occu- E 
pantibus multis cxilibus ftaminibus albis cum flavis apicibus: flori fru&us füccedir, fragi ] 
magnitudine,rubens aut pallidus, cujus interior pulpa mollis, humida, mucilaginoía, exi- i 
lium acinulorum plena;guftu non infuavis. 

Paludofis & humidislocis gaudére, ex Hoieri epiftolà didici , & maturitatem adquirere vanta. 
fru&um, menfibus Iunio, Q uintili,Sextili:ab incolis veró vofteseeren appellari. yNeen. 

CzrER v M,quzconfervandi hujus fru&tus ratio,quàm ad mirabiles ejus facultates, cüm 

ap facrlef. 


- exipfius Hoieriepiftolà, tum ex ijsquz ipfe anno fexto & g 
aging Ae przíens mihi Lugduni confirmabat,fübijcere libuit. 

x ipfofru&u;iaquítElectuarium rudi minervá conficiunt quotannis Norwagij atque Codimra 
Finmarchij,in huncfermé modum. Baccasin fidtiliaur aheno per fc ad mediocrem confi- fw. 
ftentiam coquunr,nullo alio addiro liquote:cüm enim fucci plene fint & molles,alieno hu- 
morc irrigari non expetunt. Quanquam in delicatioribus funt nonnulli,qui melicrati Fio- 
nenfis (quo fumme delectantur Septentrionalesifti)aliquid affundant. Hanc confeétionem 
idoneis vafis excepram, &, ne corrumpatur ab am biente aére, butyro diffoluto obdu&tam; 
ufi ftudiofiffimé refervant : nobile fané, & probaciffimum illis adverfus fcorbutum reme- racirater. 
dium.Etenim non facilé credas, quz miracula ifta gens, folà hac mediciná faciat quotidie: 
utomnjino fatendum fit, nihilad hanc effe vel cochleariatn illam tot encomijs ha&enusce- P 
lebratam,vel becabungiam, vel fifymbrium cardaminem,& id genus alia, quibus Germani | 
fefe cffzrunt. Ec meritó admiranda fingularis Dei benignitas, quod Nordlandiz longitisad ! 
Septentrionem remotz,& fcediffimis morbis ob cali foliáj inclementiam miferabilitet fca» 
tenti,indigenisremedijs profpicere voluerit:enimveró morborum crudorum, putridorum, 
melancholicorum,mira hic ubique feges. Idcirco neceffitas miferos rufticanos varia auxilia 
edocuit,ut nunc vel ingraviffimis cafibus pauperculus aliquis accommodaté fibi fuifá; me- í 
deri (ciat. Ita nonnulli fcorbuticos,quamvis ridicule,tamen bené arque utiliter hunc in m0- sorberics 
dum curanc.In vicinam aliquam infulam moris abund. ; ibidem; folosre- «wravd: apud 
Ti&os,domum non transferunt,priufquam fanitati fint reftiruti. Tum enim illiquafiabom- Nervvse 
ni humanitate exclufi,vitz tamen (quod credibile cft)cupidi, moris iftis vefci coguntur, fi- o. 

veut extremo remedio promiffam fanitatem recuperare tentent, five utfitim,quà ut pluri- 
muüm torquentur;extinguant. Dum; hoc ad fatietatem agunt finc dubio intra paucos dies 
oppidó convalefcunt. Hieme verà quando id non licet , electuario fuo non minüsfeliciter 
utuntur, finc cettrà dofi, aut cu(todià. Aliqui toto curationis tempore, nulloalio alimento 
utuntur. Hactenus Hoicrus. ; 


Sz &illeipfe alterius cujufdam Bacciferz, fimilibus pené fuperiori folijs, à fein Nor» 
wegia obfervatz hiftoriolam mihi anno M. p. xcvi.communicabat. 

PRaoxiMAM [4 fuperiore uidelicet]inquitJaudem meretur,fruticofà quedam ftirps,que Cóamam- 
Ribe(ium foliolis & fru&u,pro fuá proporti d I ut nó dubitem tertiam Ri- 7 4teá 


befjj fpeciem appellitare. Dodranralis eft,cortice petiolorum nigricante folijslatis, diffedtis E 
vitis foliorum modo: bacc in cujufque pediculi apice quamplurime conjun&z tamq| ! 
inumbellà,non;utin vulgari Ribefio,é multis oblongis racemulis pendentes,rubent;acidu- ; E 
Iz (aporis valde grati.Incolis €xticbeeren nuncupantur. cticbertoa 


Cv in Ribes vulgaris mentionem iriciderimus fignificandum exi(timavi Auftriacas & jjj, v1. 
Stiriacasalpes ejus quoddam genusalcre;nihil,vel quam minimum Avulgati differens , fru-/ gar. ài 
u tamen non acido,fed dulci. r fü 
Eft praterea Secundum genus amplioribus folijs & majore fru&u, licet acidi faporis ut juievat- 
vulgaris:hujus enim Bos variat, quia qui in vulgari herbacei coloris eft, in hoc eleganter ru-jferrire 
bec & puniceuseft.An huic (imilis quam N.V. Ioannes Boifotin horto Bruxellisalebat ^ ie 
Mittebat etiam anno «. p xxcix.aliud Ribesgenusex Anglia acceptum ad me N.V.Ca- 
.rolusde Taffis veredariorum Antuerpiz przfe&tus , quod uv Crifpz rubro fru&u appclla- 
tione infcriptum erat.Poftea ramen é lacobi Gareti epiftolà Londino ad me mifsà frudum 
ferre intelligebam (meus eaim frutex flores quidem tulit, deinde corruptus eft) m fi- 
: 4 milem, 


125 CAROLL CLYST RARTORVM 5o uo 
., Ribes vulgaris fructu dulci, Berberisvulgaris ^7 ex 


A à 
222) JR Ld (8 A - 
Aieast- milem , paullo majorem, confertim tamen in eodem pediculo non nafcentem fcd ingula- 
wav. — rem ut ituya crifpà, iiis iis * 
Gefilais — CERTE anno M.p.xcritr. Leydz confpiciebam Groffulariz genvsamplioribus nigrio- 
friitacbie- ribufá. folijs fpinasad fingulos foliorum exortus binas vel unicam habens (interdum etiam. 
jaa ^'^" nullas) breves& vulgari mult infirmiores prerer alias inertes & longe breviores fparfim ra- 
Mr be ic miscotice ex fufco purpurafcente tectis innaícentes: fructum, dum immoturus cft, vulga- 
out: P^ risinftarvirentem, qui maturus purpurafcit, plená autem maturitate ex purpurá atrum co- 
lorem contrahit perinde ac nonnulla pruna, Atque id effc arbitror, quod paullo fupra figni- 
: Mficavi ex Anglia miffum. 
Sn oed Volgaristamen genusctiam invenitur uberius uafcens, amplioribufáue folijs & majori- 
da. bus baccis przditum.: : 
Abavid- ^ VNGARI porro vulgarem rubro fru&u (nam quz nigrum fert illiseft ignota multó autem 
MU magis quz albo fru&u prditacít , mihi paucos ante annoscum Groffularià fru&tu obfcure 
? purpurafcente cómunicata) a?r2 tez$27i zól2,id cft, minorem marinam uvam appcllát. Qui- 
dam, tefte C. V , Iacobo Dalecliampio , hunc fruticem & Groffulariam five uvam crifpam 
Tro Tbeb. vulgarem, T hcophrafto cognitos effe volunt/zs nomine: án veró Groffulariz hac appella- 
tio convenirepoffit, ambigo, quandoquidem T heophraftus nullas fpinasize (quem Gaza 
Aequum interpretatus eft)tribuit,quam noram adeó infignem & ingularem diligétiffimus 
& accuratiffimus fcriptor haud dubié non pratermififfet. Ejus verba (objungam, ut funtlib. 
nu Hift.Plant.capxvi. T24? Ir'u,rb uhr, Asoxor 70 d, uter Y 5 dy ot Meripsuó xapzrócxa- 


J 


qa Abryor'ó uie svztbc,6 d$ ub c enitoy Jg darepetya umo y To a Cro rimropQopit su * v d re olyto- 
arbe re bxAeuxn ig in amp vira Eyti dà, va QUAM. AT ripa 7) Aalérepa jac pai Gd uc yo Auxbr. 
Dz Ribesautem legitimo,libenter acquiefco fententize C V.L.Rau wolphij qui nafcen- 
tem cjusplantam in monte Libano obfetvavit,ut ipfe lib.ti.cop.xit.foepercaloca Peregti- 
. nationis fcribit. Legitimum,inquit Ribes Arabum iftic inveni Septembri menfe. ] : 
; primim,& przteranni — erumpens, fine flore.& femine, duobus duntaxat folijs predi- 
tü,hirfutis,orbicularibus,Petafitis foliorü vulgo crediti amplitudine;qua brcvibus fed craf2 
fis & nó mins fücculétis,quàm ipfi caules;pediculis inherebát:é quibus caulibusfit(quem- 
Haisle,, admodum in Halepoconfpexi)legicimá Rob RibesSerapionis.Gaudet humidislocis,craf- 
fam habetradicé ex nigro purpurafcentem,lonpiufculá,rupofam, incorvá & flexuofam, fa- 
ris ingrati faporis:caules,ut prz'cedéte capite adnotat; pene cubirales; hirfutos,unciá crafios, 
viridesjinferné(ut ctiam Scrapió prodidit) parpurafcentés. Ante ipfum porró;etiam illoipfo 
locoobfervabat Petrus Bellonius,ut apparetex libro, in quo de Caen arboribus agit. 
Berberit vul- " ; S £235 h : 
gar. CszERvM per Vngariam, Auftriam & vicinas Provincias, frc quentiffimus etiam eft fpi- 
RO[us 


Ribes legi- 
di Arabi, 


PrANTARYVM HIST 1 $$ 
OR. LIBER 
Spina appendix Plinij. "s UT 


laturGermanis £bftl/Gallis Effine vinttte talis 
Crejpino, V ngaris iróm barbara, & fas oska, hoc 
eft,vinum barbarum,& arborca acetofa, nuncu- 
pata. - Hadrianus lunius vir eruditiffimus, & alij 
doGi ,, Spinam appendicem Plinij effe ceüfenr. 
Ego.tametfi illorum fententiz facile fubfcribere 
'poffem, retinent me tamé dubium quzdam no- 
tz peculiares & manifeftz in Crefpino,five Ber- 
beri officinarum,quz in Spinz appendicis hifto- 
rià non fuiffent prztermiffz, ficam intellexiffet 
Plinius,nempe flavum lignum,&magis flava ra- 
dix,etiam ad tingendum apta; deinde trium illa- 
rum fpinarü ad fingulos nodos perpetua feries. 


y quz paffim tonfilis,przfertim apud diligentes & 
P s'cutiofos hortorum in Belgio cultores, macerie 
jw" implexà,exrimas hortorum orasambit;rubenti- 


Galli 4s£eeffine, Vngari Galagimya f« appellant: 
vulgus Herbariorum Oxyácantham nominat. 


vulgaris,quz officinisnotz funt,& à C. V. Mar- £7 
' .y'thiolo defcripta , hoc fecretit ab amico accipie- 
bam: vinum album tenuc;in quo medianusille 
Cortex qui inter extimum & ligno adhzrentem 
e(t, lineo pariniculo involutus, per trium hora- 
rum fpatium maceratus fuerit, mitifice, fi bi- 
batur, purgare. 

Iftiusporro Berbetis genus; A fchafenburgi ad 


S. 


1 R4 V 
A^ p^ 
s 


/buscareant; ad édum proculdubio aptiffi- . 
"''mijnon modó ihtelligebam,fed magnü cjusfru- 
ticem in culto horto loannis Müler diligétiffimi | 
) Phamacopzi &civis Francofurtéfis cófpiciebá. : 
Side S or 153 feeit ey E 


OCLEMATIS. CAP. LXXXVL. 


coguominata,vulgo Vinca pervinca, quo nomi- " 
tieeriàm ab ipfo Pliniovocatur , quilib. xxritr. 


7, vulgatior;caruleo; ut pluritidm, flore; fed qua: 
cum etiam variát;ur nic albus, nunc fübpurpu- 
fafcensqualém apud Allobroges fponte nafcen- 
tem inter vepres obfervare metmini , przfertim 


circa Lauf: eamá; aliá lorem 
J14177 nyedium comple&entem : Alteralonge amplio- 
QU rd habetfoli (t viticülas , majorefá; flo- 


? majorefá; 
rescolore czruleos:ea fponte nafcitur cum mul- 
tis Hifpaniz locis ; cám in Narbonepfi XGalliá; 
] magoà pirfertim copià circa Mompelium. 


^ 


néráin Belgicis Bortisaluntat peregté accepta, 
"Quorum tandem coloniam in Auftriacos hortos 
etiam traducebata. : SUI 


A p cofüm autem claffem non dubium eft quin referenda fit vulgatisilla ompibu $ quis 
'adij Provincijs, planta,vicinis arboribus & fepibus fefe implicans, craffis, rugofis, lentifque 
farmentis, folijsquinis cx upo nervo prodeunübus, guftu RIS La albis, arat - 
2hsti : d mina 


* 
nofus ille frutex , qui in officinis Berberisappel. Nemine. 


Sic veró ego exiftimo, Spinz appendicis defcri- m 
ptioni non minus bellé quadrare cam Spinam, ^* P»? 


;*. busbaccis feecundas , quam Germani.pagboen/ Nomina. 


P« &vE& veró multiplices facultates Betberis Peer vx? 
ar; faculta 


ccnum quinis füpra Francofurtü miliáribus, Berberis 
inveniri , cujus bacca: fiveacini grahisinteriori- ***&* 
c i proc » 


LeMariDiS duo genera facit Diofcorides, Cleraridu 
C & diverfislocis defcribit. Prior Z'aeroud te Pup p 
arie 


2 Nat. Hift cap. xv. ZEgyptiam quoque cognomi- Clematis 
nare videtur.Ejusaütem binz funt fpecies: Vpa *S?^»- 


Altera Clematis Diofc-lib.ir1. liri libi- cloaca 
/] titr.cap.xv.defchiBitur: facultates enim ab btro- aierinsve 
que Au&ore radit convenir. Hojus varia ge- "963 ve 


122 "Cagorr Grvsl RARIORVM 


Acgayium 
Thesph. 
Vitu filveffr, 
2 Plarj. 


Nomina. 


vins filveftr. 
a1 Plinij, 
yitis filvefir. 
Difc. 
Taminis 
"va. 
Clematid.tt, 
jfocultates. 


Clemati al- 
i8 Balicn. 


Clematis altera, Atragene Theoph, 


7/47 ) NSSSSSESSS ; ossi 
minaexumbilico produccntibus, odoratis, quibus fuccedunt rotunda capita feminis fimul 
congefti,& capillaceà comá onufti. 

HA xc rci herbariz peritiffimus Anguillara. degere, cujus Theoph. Plant. Hiftlib. v. 
cap.x.meminit;effe cenfet;cui lub iorjinfüper Plinio lib.xvi.cap.1111. Natur.Hift. 
Vitis ilveftris nomine notam fuiffeaffero,ut etiam cuilibet, utriufque Scriptoris verba con- 
ferenti,facile apparebit. Nam Thheophraftus in hac verba fctibit,zrupo) d Que ma pier uir x. 
ais drpary rne xa euim Ur riy. voUro dé igi Tb d'ndbor Buoiov «5 duré qo x2) riy ola reri 
dogla'a aep inset vu) Evo divert 7r poe T2 d'ivdpa.d 1 d riii Ete apas $n rot rt exorti à qu- 
rayos x d's/ ewe. Plinius veró, Tericut ergo lignum ligno, ignemque concipit attritu, cxci- 
piente materiá aridà fomitis,fungi,velfoliorum facilimé conceptum. Sed nihil ederá pra- 
ftantius quz teratur,lauto quz terat. Probatur & vitis filveftris, alia quàm Labrufca, & ipfa 
cderz modoarborem fcandens. Ruelliusà Gallis Zizrzt dici fcribit. Germani £p appel- 
lant. Illiusfarmenta cgo in Pannoniaconfpicicbam brachiali craffitudine , nodiscarentia, 
ercdla, rimolo cortice vitis inflar tecta, ha(tz interdum longitudine füb vaftis arboribus, & 
laté fp ibus,quibus fe implicavcrant;crefcentia. 

Priwivs Libxxiricap.r.Nat. Hift. aliam adhuc Vitem filveftrem profertà Labrufcá 
diffcrentem,geniculatam,nimofo cortice, baccis rubentibus,quam fi quis diligenter confe- 
rct cum Vit filveftri Diofcoiidis,un demque ftirpem abeis defcribi comperiet.Eam 
autem Pliniuscffe credir,quam vulgus Taminiam uvam vocat. : ; 

. CrEMaArIDIS porró alterius fementritum,pituitam bilemQue detrahere,in aquá aut hy- 
dromcelite , folia ejusillita lepras purgare , Diofcorides auctor eft. Plinius, ut diximus, co 
quem memoravimus Libro, prorfus fimilesfacultatesci tribuit. 


CLEMATIS ALTERA BETICA, Car. LXXXVII. 


EntcniNvM efthocClematidisgenus,& à nemine,quod fciam;ante quàm ejus hi- 
Paso evulgarem;obfervatum. Longaautem habet farmenta, lenta & ramofa, binos 
perintervalla capreolos contrarjjs femper inter fe pediculis nafcentes proferentia, quibus 
vicinasarborcs & frutices fcandit: folia pyri fere, minora tamen, dura, viridia, in ambitu in- 
cifa ivc ferrata , acris & fervidi guftus,fingularia in fingulis pediculis , fed plurima fimul ex 
clavicularum alis prodeuntia: inter quz, ex utroque farmentorum latere pediculi exeunt, 
caliculum Tithymali caveolis feu labellis (imilem fuftinentes,cx cujus medio exilit capitu- 
um ex multisfeminibus milio zqualibus conflatum, quibus infident oblopgi cincinni, &c 
albz quodammodo villofz plumulz. : : 


Hanc 


[I 

Hanc flirpem primum inveniebam anno 
quinto & (exag fupra millefi 
quingentefimum,inter Afindum (vulgo Me- 
dina Sidoniaappellatuní) & Calpen, fecun^ 
dim fluenta, vicinasarbufculas operientem 
& fuo pondere deprimentem: deinde alijs 
Bzticz locis, Ianuario jam füos cincinnos 
explicantem. 

N oN dubiumeftquinad x2suzzída, cu- 
jus Diofcorid. lib. 1111. meminit, referenda 
fit;cüm & formá & temperamento fit illi val- 
de fimilis, 


CLEMATIS CJERVLEA PANNONICA. 
Car. LXXXVIII. 


AMETSs1 hzcftuticibus fcfe non impli. 
cct, ut füperiores, fed fatis firma fit, nec 
adminicul geat, lematidi nomen 
impofai , quia ejufdem eft cemperamenti, & 
. lorem purpuree Clematidi fere fimilé habet. 
VATERNIS autem vel quinis affurgic far- 
menus cubitalibus, rc&tis, duris, lignotis, ful- 
veícentibus , quadrangalis, flriatis, quibus 
multa innafcunturfolia, aíclepiadis pxné fo- 
lijsrefpondentia, bina femperinter (e oppos- 
tajquzinitio fefe invicem ampleétentia folli- 
culi, aut tumentis veficulz formam expri. 
munt deinde expanduriturjlata, venofa, non 
valdé dura, fervidiguftus, quemadmodum 
Hl la Matthioli folia:extremisfarmen- 
tis & lateralibus ramulis quibus divifa funt, 
fingulares propendent flores magni , quatuor 
folijscrucisin formam decuffatis conítantes, 
deorfum nutantes Clematidis alterius. pur- 
purez florum modo, mucronibus tamen ex- 
. teris nonnihil reflexis, eleganti carulco co- 
lore foris faturatiore, intusdilutiore pradici, 
nonnihil odorati, meditullium occupantibus 
"multis ftaminibus villofis ex flavo purpura- 
fcentibus : quibus fuccedit femen Pulíatillae 
femini fere Lu in rotunda capitula, & ve- 
luti pilulas Atragenz glomerato fru&ui fimi- 
es congeftuat , longá villosá, rellexàQue co- 
máexoruatum , nullius acrimoniz particeps: 
radix fatis cra(sà,farmentitia, mulras obliquas 
& fulveícentes fibras fpargit, perinde atque 
Clematisaltera purpureo flore, Caules five 
farmenta. fingulis annis. ad. radicem u(que 
marcefcunt,& ineunte vere novelia;frequcn- 
tiorajuc ex ipfa repullulant. 

Invenitur (ponte nafcens in pratis citca 
Stampfen duobus ultra Pofonium Vngariz 
miliaribus, & alijs ad Danubij ripas fitis fupra 
Pofonium, tedio feré itinere inter eam ur- 
bem & Tuben, ubietiam legitimam rubiam 
fponte crefcentem legebam. Floret Maio & 
lunio,femen maturum eft Augufto 

Cv x primüm Viennam Auftriz appelle- 
temanno videlicet M. p. rxxiit. illtusíemen 
mihi icabat doctiffimus vir Ioannes 
Aicholtziusejus urbis Medicus & Profeffor 
publicus, Clymeni nomine, quo etiam ego 


7 


AAA LIV. 


[47999 


n * " H h 1 
ondum confpedà)ad amicosin Beleicam :exeo prognatz plantz fimi- 
(plantà n [p gi Io jenapi 


Natales 


Clematipa- 
nenica carte 
leo fore, 


Natales, 


124 Canoni Civsl RARIORVM : 
Flammula Matthioli. 

lem appellationem iftic retinuerunt , licetanno 
fequente,cüm Maio méfe, quibus dixi locis flo- 

renté deprehédiffem, feduló amicos ? 
Clymeninon fuiffe femen quod miferam , fed 
alteriusplantz , quz ad Clematidis altcriusge- 

nus aliquod verius referri deberet. 


CtrEnvM Clematisillaaltera,five Flammu- 
la Matthioli, cujus modó memini;adcó frequés 
in Auf(trià inferiore & Pannonia, ut nullz fint. 
ecduc filvz,przfertim circa fluviorum in Danu- 
bium delabentium ripas, illis tumefcentibusin- 
undari folitas,quz cà non abundent. Duorü ve- 
rógencrum,ab ijs qui diligentius obfervant;effe 

deprehenditur. Vna enim fa rubefcentia 
habet, quemadmodü & foliorum nervos & pe- 
dicules, przcociorá; eft, & odoratü fert florem. 
Alterius autem farmenta cum foliorum pedicu-- 
lis virefcunt,& florem ferius proferunc. Fuma- 
nam veró altitudinem utriufque farméta ut plu- 
rimüm füperant;& fingulis annis nova, ead; frc- 
quentioraincunte verc ( marcidis & corruptis 
prioribus)renafcuntur, E 

Huic prorfus fimilem mihi natam memini, (c- 
mine ab amico mibi miffo Clematidis flore al- 
bo pleno appellatione . An veró talis reperiatur, 
melatet: mihi certé nunquam videre contigit. 


T MR 


) A»vocrNvM. | Cab. Ixxxix. 
itum quzad Apocyni hiftoriam à Vete- 
ribus traditam plurimum accedere videntur, 
triaobfervabam genera: quibus & quattum ad- 
di poterit. 

RIMI ftipes pollicari c(t craffitudine, brevis, 
cineraceo cortice tc&us, in plures alas five ra- 
mos divifusqui licet léi fint & viminei, raró ra- 
men vicinis fruticibus fefe advolvunt aut impli- 
cant;fed nullo adminiculo egentes, per fe fübfi- 
ftünt:folia perpctuó gemina interfe oppofita, ad 
fingulos ramorum nodos adnafcuntur hedera- 
ccà formá,molliora,quamvis fatis carnofa ,qui- 
bus vul(is aut frati , ex albo pallefcens fuccus 
emanat:flos pufillus, albus, Aíclepiadi non diffi- 
milis, ex alarum finu quafi umbellatim predi. 
» Fru&tum non obfervabá, fed Afclepiadisfru&tui 
pzné fimilem intelligebá: femen certé quod hoc 
nomine aliquando ad me miffum fuit, Aclepia- 
y dco parcrat;planum,in medio aliquantulá intu- 
mefícensnigrá albà interiore pulpà , quod terra: 
: cómiffum,non eft natum.Plantam autem ipfam 
D S AV SESS ERN fatiscrafsà radice;pingui,fucco turgidá, & fragili 

J accipiebáà C. V. Alphonfo Pancio Serenifs. Fer- 
rariz Ducis Medico , & Academiz Profefforc. 
Videbam deinde Caffellis apud Illuftrifs.Princi- 
pem Haffic &Cattorum Wilhelmum,& Clarifs. 
viros Camerarium & Aicholtzium , fed & cgo 
Viennz Auftriz alebam,hieme quidé foliaabij- 
cienté;illiusautem inclementiá facile ferentem. 

ALTERVM amplexicaule eft, vicinis pcdamen- 
zm» tisfefe convolvens multis longiffimis farmentis, 
à * quibus etiam przaltarum arborü (fi vicinas nan- 
cifcatur) cacumina fuperat:funt veró ea farméta dura;lignofa, lenta, fra&u invicta, rutilan- 
tiscx fufco coloris,multis nodis five geniculis diftin&ta:é quibus bina femperfolia ex adver- 
fo na(centia prodeunt, dura, fuperioris folijs nigrioramultó longiora, mucronata, plurimifág 
venistrá(verfim ex medio nervo orientibusinfignita;q dmodü Nerij folia,non pes 
adcó 


m S 
daprgsivs- Apocynum r.latifolium, 


vía genera, 


"M pocynon 1. 
detrifolinm. 


a 


G, Yrovv Ces. cla 


aM pocynon 11. V 
anguftfohi. 


Da 7 WC 


N v LJ 
fx 7 PÉANTARVM HISTOR. LIBER. 12$ 
Apocynum 1 t.anguftifolium. 


adeà angufla , neq; dura,la&teo fücco plena. Flo; 
resextremisramulislateralibus infidét quaterni; 
quini;aut plures , A (clepiadis nigra floribus for- 
J.A, mà fimiles,multó tamé majores, colorisnigri ad 
AJ purpureü tendentis,cüi nónihil viriditatisadmi- 
Z7 ) xtum fit,qualisfere color i Ariftolochie rotune 
) dz prioris & Polyrrhizi flore nigro , confpicitur. 
( Hisdeinde fücceduntoblongz & totoía filiqua 
Z  ,Rhododendri filiquis pene fiaiiles, geminz ut 
2] f)plurimüm , & excrorfum aliquantulum inflexzz 
five divaricatz , deinde mucrone rurfum coale- 
fcétes (quod Pliriius his vocibus divifo acuto in- 
telligere videtur) quibus dchifcentibus, femeri 
apparet priori majus,& plenius, mulá lanugine, 
ut A fclepiadis femé,involutum:radix longa, far- 
mentofa,laté fe fpargens, & fubinde germináns: 
/ Ejusalia fpecies per omniaferé fimilisinveni- AM pott itis 
/ZZ] tut:fed cenuioribus ramis, multoque anguftiori- futu [n- : 
S—7 busfolijs, nó minüstamen viridibus & nervofis. 
Vtraque Secüdi generis fpecies, (emine ex Ita- 
lià accepto mihi nata eft,cum in Belgio,tüVien- 
2m M ncAuftriz;perennifá eft deciduisamen hieme 
SN cá c M folijs/feridsflores producens, quàm ut fru&tus ad 
EZ WX R4 maturitatem (quemadmodum & Rhododen- 
I j| dri) pervenire poffet. 
TEnrIvM, longis tenuibus & frequétibus far A4peeynn 
mentis proxima quzque fcandit , multiplici eir- *1:enfsl 
cumvolutione & at&to nexu illa ample&és , viti- 
dibus;geniculatis, folijs hederz moj libus, fubei- 
neracei coloris, la&eo fucco, utetiam farmenta, 
- adcó turgidis,vt vel leviffimo vulnere , nó minus 
Apocynum 1ir.latifoliun, . !/copiosé,quàm ex quovisTithymali genere profi- 
' liat. Florescx alarum finu multi umbella: ere in 
M i «e moré prodeunt, cándidi, parvi, quingj folijs per 
or "c ERU indc ac Afclepiadis loresconftantes:filiqua: pre- 


v Snrterea fimiles, mulco tomento & lanugine plenz, 
PANTS : 
DR e femen occultatum;planum,ex cineraceo fu- 
cum, Afclepiadeo femini par. Moleftiffimz func 
h 


ujus radices,qua farmentofz & fibrofzz admio- 
dum , cadé feré craffitudine longiffimé hac illac 
j ferpunr,& laté vicina citcü loca. occupant,candi- 
dzalioqui & fragiles,adeó tamé vivaces,ut, fi vel 
minima fibrafub terrá latens oculos illá eruentis 
cffugerit,proximo vere germinare,& vicina loca 
occupare confpiciatur. fraque, non minis exofa 
hac planta rei herbariz ftudiofis,quàm Ariftolo- 
chiz clematidisillud genüs, cui vulgus Satraces 
nice cognomen impofuit.Hujus cauliculi & (ar. 
menta hiemeexarefcunt & pereunt, fed nova 
vere alia & frequentiora getminant, 

Iftius filiquasfemine Pos paucos annos poft 
(S 7» meum ex Paus in Belgicamreditü, cum ali- 
2s: quotalijs feminibus & plantis Pinciá vfque mihi 
"A INN míttebatoprimus vir Ioannes de Ioigoy Fabri- 

Y A carum iftic PrzfeQus, hifpanica infcriptione ad- 

V. dità, que trepa por los arbotts, hoc eft, perarbores 

j repit:poftea radicib?adeà multiplicata eft,ut ne« 
mo E inuniverfo Belgio rei herbariz ftudio: 


fus, quicá exfuo horto penituserutá nócuperet, - 
, CErERvM inregni Valentini & Narbonenfis 4j 


1 pni. 


Galliz maritimmis;prefertim littore illo quod in- 
B0 7 terVolcarum ftágnum &mae mediterraned eft, 
Convolvoli genus herbidis locis obfervabá, proxime defcripro Apocyno non multüm diffi- 
mile,cum farmento(is ramulis, cum folijs quz magis quide orbiculata,in mucronéramen 
de(inentia,cineracei coloris. Tora etiá planta lactco fucco pra 2dans, & vicinarum flirpium 
cauliculis efc implicans,cujus femen mihi nonconfpedtum.Ejus R^ — ax 


Hs 


LJ - 
126: Cagortr: Crivsl RARIORVM 
Apocyn.rftz.latif.Scammonea Valent. 


florens & (ine radice à me le&a, ftudioforum 
oculis fübijcere libuit. 

Sz p etiam ad Apocynidaffem referendam 
cenfet Fabius Colüna V. C. & acerrimi, in exa- 
minandis ftirpium notis, judicij,plantam illam, 
quam quotquot de re herbaria commentarios 


Melia: ni 3 ha&enusfcripferunt;proAfclepiade;nigro flore, 
arofore exhibuerunt. Coníulat Ledorejus librum cui 

titulus tT TOBAZANOC,cap.de Apocyno. 
Nie i d Ap veterum porró Apocynü, zaróxwor, quod 
: Ernesti s.d VA ENSA B Diofcorides etiam à nónullis xuvoxpaAeny appel- 
Ru eo : B lariait ( differentem tamenà Cynocrambe, de 
xe. j H "quapcculiari capite pofteaagit ) referendz haze 


plantz videntur: fedprimaomnium maxime, 
Sunt qui przAoxada; nomine omnibus Am- 
plexicaulium generibuscommuni ; appellent. 
Quartum genus Valentinis & Momrellianis 
Scammoncadicebatur, plurimüm tamen àle- 
gitima Scammonca diftans. : 

PriNivs Apocynifeminc ex aqua dato,pleu- 
reticos & omnes lateris dolores fanari tradit lib. 
xxi Nac. Hift. cap.x1.perniciofum autem ef- 
fe hunc ftucicem canibus , & omnibus quadru- 
pedibus, in cibo datum,& ipfe, & Dioícerides 
Ícriptum reliquére. : 

Pxrion1s fané,quod hoc cap.deferipfi, Apocy- 
ni periculum fecit in canibus Ill?» Cattorum 
.PrincepsWilhelmus fecit &arfenici;aconiti Ly- 
co&oni,quod vulgo Napcllum vocant, & Ne- 
rij:fed nullum magis prefentancá perniciem ad- 
ferre deprehenfüm cít,hoc Apocyno.Id auté fa- 
&um eftabipfo Principeanno M.D.xxc.prcfen- 
tibusejus Medicis Mauritio Thaurer & Lau- 
rentio Hyperiticths experiri vellet;an Silefiaca 
terra,quz apud Stregam eruta;cas facultates ad.- 
verfus venenaobtineret, quales;qui venalé pro- 
ponebat, habere affirmabat. Q uotquot aute ca -. 
nibus,propinato veneno,tantundé terre in potu 
datüclt;poftaliquot fymptomata reftituti funt: 
quibus veróterra non eft exhibita; perierunt, at 
qui Apocynum hauferat , omnium citiffime, 


A» hujuslibri porro calcem adijcienda pura- 
vi, quz, dum Salmanticz viverem,;de Lupuli fi- 
veLupifalictarij (ftirpis etiam amplexi caulis) 
facultatibus intelligebam,non adícriptà tamen 
cjushiftorià,quz à plerifque tradita eft. 

Vulgusergo & vetulz Salmanticenfes , fzpe- 
numcró medicinam empiricá fa&itare folite,ad 
curandam alopeciam à venereà lue natam , hac 
rationclupulo utebantur. Ejusradices pondere 
librz unius probé loras& à fordibus repurgatas, 
ug no&em in aquz libris octo macerabant: po- 

idie inillà ipíaaquà lento igne & fumi exper- 
te;ad tertiz partis confümpti coquebant, 
veletiam ad mediam partem, fi vehemens effec 
alopecia. Decottionem fervabant in ufum: ejus 

: [SEE de : c 


AS 
Mpegrni fam 7 

enlans o S E. N 
3 


pub 


Luphli fucud- 
tata i 


b r : 
indc ftragulis inje&iis füdorem provocabát. Ad- 
debant interdum apij five fclipi hortenfis , duas 
aut tres, & graminisaliquot radices , nonnun- 
quam etiam paffas uvas à gigartis mundatas, 


FiNIS LIBRI PAIME 


Hy3O 119; 127 
CAAROLI CILY.SI , 


RARIORVM PLANTARVM 
HISTORI AX 


LIBER SECVNDVS 


] Rson vx, Fruticum , c Suffruticum»abfolutá bifforiá, 
quam priore » libro complexi fum : boc fecundo, de.» ffir- 
9l prbun, qua lulbacea aut tuberosá conflant»vadice ), agemus, 
quarum magna. pars forum eleganti €9 vartetate omnium 
oculos ad fe allicit, et mirumtn modum rvecreat , nec posiremum locum 
inter coronariaa obtinere debet. 44. liliacei ver) generis plantis, ob earum 
magnitudinem €9 florum pulchritudinem jnitium, faciemus. 


Tvsaí, fivc LiLIV M PERSICYM; ) Car, r 
IcvsrrALi áut ctiam ampliore affurgit T2- ra(ai Uis 
B interdum caule, firmo, craffo intüs fun- ri. 
gofo, viridi,rocundo quidem, fed ad cubiti alti- 
tudinem ftriato , multifjue liliaceis feré folijs 
nunczquali , modó confufo ordineeum am- 
bientibus, exornato, clcgantis viridisfplenden- 
tifjue coloris,fed fcetidi odoris,&quafi hircini, 
?:.| marcsetiam procul ferientis: idem ille deinde 
;caulispedali; nonnunquari etiam cubitali, fu- 
ra folia emicat longitudine , nudus & fine fo- 
ijs,neque ftriatus & viridis, fed lzvis & purpu- 
zafcentis coloris, qui tamen in fümmo totidem 
panéin angulosdefinit, quot Bores füftinebit, 
nempe binos,terrios, quaternos, quinos, fenos, 
aut plutes,omnes veró quafi zxqualiter,fed con- 
trario fitu náfcentes ; fingulofQue inter bina fo- 
lia, inferioribus longé minora & anguftiora; 
aqui fermé longituditie Da clegan- 
tiffimo fpeclaculo : faprà florescaulis denuo at- 
tollitur dodrantali pl que, jore: 
plitudine, folijs exilibus & anguftis onuftus: 
.nonnunquá füpra flores nullüscauliculusemi- 
net, fed confertad inguftorü foli 
coma: interdum ctiam mihi naci funt fi 


Habuit 


Tufaí dixo. 
LLLI 


Tufal se- 
surdis. 


128 Canor: CrvsI gARIORYM 
Tufii yc Lülium Perficum. 11. . Tufaícum femine; 


Habuitautém Viennenfis quzdam patricia,cujus caulis fupra terram planus pedali longi 
tudine extabat , deinde in binos ramos findebatur zquali longitudine excrefcentes, fingu- 
losundenis foribus onuflos,magná etiam fusá fupra eosfoliorum comá : habuerunt & alij, 

g fi illefi juingentefi » fimiles plantas in binos 
Caules cubitali pené fuprà terram altitudine divifas,quorum alter odtoaut plures, alter qui- 
nosaut fenos florestulit: mca veró planta hoc ctiam peculiare habuit, quod eminens coma 


quente anno ad ingenium redijffe,hoc eft , caulem rotundum, ternis, quinis, feptenis, aut 
o&onis floribus przditum habuiffe. Vt porróad hujus ftirpis hiftori. cüm flo- 
résprimüm erumpunt, inter folialatent, candi Que fünt,deind paulatim 
tum fumunt;unà ctiam fücctefcente eá caulisduz illos füftinet,nudá parte:florum veró pe- 
diculiinaugmento deorfum infle&untur , & ipfi fores pallcfcerc incipiunt, venistamen 
purpureis fecundum foliorum (quz fena funt;lata & perextremum mucronata)longitudi - 
ngulorum foliorum nonnihil foriseminente 
& cxnigro purpurafcente. Flosiam abfolutus& maturus expanditur, tintinnabuli modo 
ropendens, aurci mali five citri) colore,fed pallidiore , venisillisp pureis fi venu- 
[un adferentibus: fingula floris foliainterná partein ipfis unguibus, fingularibus ruber- 
idiffi d Que aquam. 


funt &alati: excuffo autem flore,ftatim 
itoris 


in Lilio punicco nonnullis Martagon kom 3 
magná Dci omnium rerum cond j 


tzuritatem 


: Li 
PramTARYM HtsTOR. LIBER Ir 129 

turitatem excidant:(unt vero ea planajliliace apaullo oblongiora;cartilaginofa fubsufa du- 

lici (erie in Giagulisangalisdigefta, quemadmodum in Lili generibus, T ulipis.congeneri- 
j [jue plantis.Radix bulbofa e(t,cralfaex magnis, craffis, & fücculentis fquamis compacta 
(memini binas & amplids libras pendentes eruere ) colore interdum albo , nonnunquam 
eciam purpura(ceüte, plerumque aurem pallido, f&etido admodum odore, hircumáue, uri 
folia,olente. 

Cererüm Aliud genuseft, nec caule, nec folijs, nec florum formáà (u periore differens: T«zivarie- 
nam & illosin extremà levis & nudi caulis patte aqualiter feréin ambitu nafcentes,(ingu- 74. 
lofjue inter bina angu(ts folia (uftinet , uti füperius , fed.color variat, nec ut in przcedente 
flavus , vel veriuspalle(cens, fed rubet;aut fandaracz: fandicifd; colorem refert , inftar aftaci 
elixi chelarum feré:fex etiam latis & mucronatis foliis conítat,ungaibufd ex purpurá nigri- 
cantibus,cum fuisinteriore parte candidis cuberculis limpidum rorem ftillanubus,&fex fta- 
minibus, ftiloue zqualilongitudine propendentibus, Hocgenusfüperiore magis vchu- 
ftum mihi videtur. 

Variat item in nonnullis plantis florum color: eft enim vel medius inter utrumque genus, T»/sí varie- 
velad prioris/fecundivecolorem quam proxime accedit. ES 

Sed & Q uartam quandam differentiam obfervabam, licet cjusflorum colorproximàad Twafvari- 
Secundum genus accederet : anguftioraenim folia habebat , illaáue & radicem nullo tetro ^11 
odore,quantum quidem natibus manifefté percipi poffet;przdita. E 

Floret potrà hzc planta Aprilijinterdum etiam Martio, fi a&ris temperies paullo calidior zemtw. * 
facrit,unà cum przcocibus Tulipisatquectiam matutius: (emen 1 unio maturum. 

Nufquam veró fponte nafcentem hanc plantam confpexi:fed Conítantinopoli delàtam; 
€ó,quo ad Maxindiidikn Czfarem hujus nominis LI. Viénam evocatus füm,anno;primus 
Belgica hortisc icavi:& in Vi (ibus repofita feliciter provenit; Ante meum ta- 
men ex Belgio difceffum,ejus iconem (qualem C. V Reliberti Dodonzusin Purgantium 
hiftoriz Appendice exhibuit) Ill. V. Ioanni de Brancion miferat C. V. Alphontüus Pancius 
Scr Ducis Ferrarig Medicus;utrique noftrum amiciffimus. * 

HacreNvs nullam plantam obfétvare memini,quz Hemerocallidem Diofcoridi deícri- Hewirocal- 
ptam exactis (meo quidem judicio)referat,quàm hzc.Alij conferant,& judicent. Alia ve- l4 Diofz. 

1o eft Hemerocalliscujus Athenzuslib.xv. Deipnofoph.meminithis verbis. Floris Hemc- Hosurniallà 
rocallisqui no&u flaccefcit , ad exortum folis mox revivifcens ; Cratinusin Effeminatii fic. Cratini. 
meminit. : 


UC nenonarum verni calicibusferpilIs,craco,byacintho, 

FJ Jichryfi rami euantheycarad, mihi bemerocalfe, i 
Pancíus verà illiusde qua nobis (ermo, iconem mittcbat Corone Imptrialá nomineinfighi- Nasa, 
tam, quam appellationem apud Herbariorum vulgusadhuc retinet: bulbi veróà Carfareis 
Oratoribus Conftantinopoli miffi;auc delati,nunc Tuy[chiachi modó Tufaí, tive Toufaí:fic 
enim u.pronuntiandum Germanico more,& elevatione vocis in ultima fjnomine: Zufcbaá 
aurem (utabijsintelligebam qui Conftantinopoli vixerant) Lilium regium fignificat; In- 
terdum ctiam bulbi miffi Turfani & Tur fanda appellatione : fed poft; hz vocesà T'ur- Ta&at 
cisduntaxat nominibus adijci folent,ad rei,cui adnexa fa nt,magnitudinem exprimendam: qid 
exempli gratià, Cava/a [ale tur fandajid eft,Cavala flos (Tulipam intellige) magnus & amplus; A 
qualem ferotinz plerumque Tulipz habere folent: fi verà Turfani aut Turfanda, nulload- 
je&o alio vocabulo fcribunt;de magnis &amplis intelligendum. 

Ex Perià veró Conftantinopolim delatos illius bulbosomnino mihi perfuadeo,quoniam Nail. 
cüm cosprimim accipiebam inter reliquas hzc fuit infcriptio, T wfa fior Per fano ro[fo o dif 
colorito,con la tefla aba[fo,hoc eft, T ufa, Bos Perficus ruber aut decolor; nurante capite. 

CzrERYM, anapud eos medicum aliquem ufüm obtiaeat,non intellexi: arbitror tamen 
venuftatis & ornatus potiiis causá hanc plantam in (uis liortis illosal » quàm ob ullasejus Treo 
facultates. Nam Turcz omnium elegantium florum,etiam nullo odore przditorum, (unc ^e. 
ftudiofiffimi:nec ullis famtibus parcunt,ut diquaque conqui 

Dioscogipss autem fuz H llidi has facul rib idix pota,autcum mel« y, 
le & lanà in peffo appofita aquam educit & fa g folia trita m infi , 
tioncsà partu contractas , oculorumdaue collectiones mitigant : radix & folia igni ambuftis 
uiliffimeillinuntur, 


LirivM SYSIANVM, Car rt. 


E29 DEM cum fuperiore nomine, imó inter ipfius bulbos Conftantinopoli miffa fuit hu. 
jusplantz bulbo(a radix , alteto poft meum in Viennam adventum anno: cüm tamca 
ceteriseffet candidior, & nullo virulento odore radita,fcorfim terrz committebam diver- 
fam à Tufaí effc ratus: nec meà spiitione falfus bs - Nam novo fübfequente vere maturé ril esf 


admodum germinare cocpit;tan emdue caulem protulit undum, multis cir- /jferi. 
eumfepcum folij .digitalis] gi dinis & látitudinis ,longé quàm Tu(aí modo defcripti fo- 

lia ftioribus,illisferé (milit quz in fummo ipfiuscapite nafcuntur, vireícentisex ci- 

n j: fiu, d. 4. Jj 


is, five qi ginofi, qualis in Tulipz folijs confpicitur : contor- 
Nes quentur 


Nomina, 


Natale. 


130^ Canor: CivsI naRIORVM 
L?ijSufiani flos. j Lilij Sufiani capuscum radice. 


quenturverà illa;buxeiQue fant odoris, Florem mihi non protulit, fed paulatim plantacon- 
tabuit: at quz Generofo viro Vlrichode Khunigfperganno M. p. xxcrir. floruit, przce- 


Illiusetiam iconem habco, fed non magno artificio depidtam, eamáue fine bulbo, cum 

Lilij rubri five miniati Byzantini (de quo proximo capite ) munere doüiffimi viri fümmi- 

Quc omnium Naturz miraculorum fcrutatoris& admiratoris , Nicolai Raffij Regis Galli 
: €heirurgi,; . 


, 


, : A 
DLANTARVM HISTOKR LIBER i 131 
cheirurgi;qui Hyacinthi majoris nomi ppellabat cüm apud illum anno, phxxilu- 
tetiz effem. 

De hacctiam planta ad nos in Belgicam fcribebat Alphonfus Pancius,quando Tufaí ico- 
nem mittebat, his verbis Pezachig Per(/ano ? pianta bellifíima , ej ? fecit di Giplioà Martagon, 
diver della Carona Imperiale: hoc cft Penachio Perfiano elcgantiffima eft planta 2 Lili) aut 
Martagonisgeneribus, differensà Corona Im periali, j 


LiL1VM RVBRYM fivc MINIATVM Byzantinum. Car, 1t. 


Ü vac D 


tamen latioraQue , & in lateribus fubhirfata, 
confufo ordine caulem am lc&untur, quicu- - 
biralisaut majoreft,ex viddi purpurafcens, di- 
graliscraffitudinisiores fimmo fafligio pro- 
erclanguido collo deorfüm propendctes, fex 
folijs convolatis & reflexis, utin Lilio monta- 
no,fivc M. gi Matthioli,conft ,ele- 
ntiffimo minij , dut cetz rubra recentis co- 
[zn € medio flore excunt fex candicantia fta- 
mina,croceisapicibusinfignita, ftilointer illa 
prominente. Floribus fuccedunt capita ijsque 
in Lilio filveftri five montano nafcuntur plu- 
rimüm refpondentiajatque fimile paleaceum. 
fufcumqQue fémen continentia. Radix inter- 
dum valde magna non cft, nec Lilij Glveftris 
radicem multum fuperar, illique (recenseru- 
ta)colore valde fimilis eft, diutiüsautem extra 
terram adíeryara , aliquando exalbe(cit, non- 
numquam fquamz vel totz purpurafcunt, vel 
quibufdam notis faturaté tubétibus afpergun- 
tur:augeftit veró Iztiore folo confita,& fubin..- 
^: dein plurés bulbos dividitur: omncsautem 
hujus plante caules infimà: parte paullo fuprà 
bulbum;fibrisucin Lilio filvéftri, funt donati. ^ 


» men ctiam feró'admodum ; videlicet fub Au. 
guíti incaut demum Septembri maturü eft. 

pm Conftantinopoli Viénam delata fuerar, an- 
te méum in eam urbem adventum;hlicc planta;& aliquot nobilibus Matroniscommunica- 
ta. Vnicum poftea bulbum inter alios $4/tap Zambach nomine miffos à Generofo & Mag 
Viro Davide Vngnad;cüm apud Turcarum Imperatoré Carfareus Oratoreffetaccipiebam, 
quiprimisannisunicum domin e mihi protulit:fed anno M. irri i mrs 

i fenos, eofjue mm cuntes, 
uisi rinde cad planta mi Generofo Viro Wolfgango Chriftophoro ab Entzeftorf 
&nno M.D.xxcirr floruit,tredecim flores extimo caule, eoqueunciam lato fuftinens fatura- 
térubentes, cüm pracedente quinq! exti fed roti ule, ut 
meus,tuliffet; s 


ENvsTA admodume(t&,dum cjus hi- zit Syza»- 
V ftoriam defcribebam, fatisrara hec plan- dpa siniar 
ta;cujusfolia Lili albi folijs fimilia , breviora ^*^ 


Floret Iunioicum Lilijsaut paulloferitis;fe- Tanja. 


^. Sed & Patricia quzdam Viennenfis aliquot plantas habuit, inter quás tilia extimo aule E ios 


d iaslato tres & viginti flores tulitan reliquis : ; 
ielirsnéttilme el Ducis Geo: inftru&ti ri mum habuit,vel meo horto aleBantur, 
2 À 


? 


unicum, alterum & tertium in fingulis caulibus florem natum:con- 
: 2 mnm ' VI ER cc : 
fpicicbam. Gen. porró Ioan. vander Dilft plantam habuit ram; quz primo 
: ge d - 
ores proferrecaepitanno , o&tonos, p o m infcq » qui füit feptuagefimu 


]. 

octavus fupra mille(imum & quing n,qu pro: an vero fui 
caulis;& illiusextimo faftigio nati flores;non fignificabat. Sed pictura illaà Raffio mihi do- 
nata, cujus fuperiore capite memini , vicenosaut plures lores abextimo.caule plano pro- 
pendentes habebat: ; Ht Hos au 

Annopraterca fecundo & nonágefimo fapra milleimum-&c quingenteimum binas ha- 
bui faturatiores flores gerentis plantas, quarum prior q » altcra fep ules.—- 
runt, omnes fümmocaulis faftigio zqualiterinnafcentes, non remeré per caulem fparfos, 
quemadmodum Lilium albumaat filveftreferre folent: fingul autem hoc peculiare ha- 
buerunt,ut unus mediusinterreliquos furredto pediculo nafceretur,& in alterá quidem ille 
d di isfolij onítan: & dà d g 

ye q! 


lantisquz velin ipfius,velaliarum no- «oi. 


jut in fecundà fübje&à icone viderc licer. z»£u,», m 


CETERYM Prlofore, 


5 0G ERO Li Civsl RARIORVM 


"LiLByzafit.min. fatur.florézoaj9k. ^ — 


' Lil. Byzant. mihiato dilutiore lore; 


Zonar c 
VATIEAS. 


gui (olo de ofitos bulbos, plures ut pluri proferre fl ethos 325 
Nomi  , HiawCpl intam Clarifs. Mattliiolus Z Idi alteriu: ine appellare videtur, & 
in Jagidi ibuseruiffe ait: fed illiusdefcriprionem valde mutilam proponitEruti por- 
rDannisfeptuagefimo nono fupra qui fi illefi atque eum füb(equen- 


i 
tibus bulbi;in hortis fupra finum in Cornu Byzantino vulgariter Péranuncupato fitisjallati 
funcplerifque nobilibus viris & matronis Zwfrziare appellatione , cum à Generofo viro V1- 
richo de Khunigfperg;tüab alijs qui proximis fubfequentibusanris Conftantinopolim ho- 
norarij conducendi gratià miffijinde redierunt: tametfi in fchedis interdum effetadditum;à 
zionnullis:Cerzza di. Rc appellati... - l , 

Memiani.& Zufrzzare nomine infcriptum femen, quale ante defcripfi; accipere , cüm pri- 
mum Viennam appuliffem: fédterrz commiffum non prodijt ; nímis vetuftum fuiffe puto. 
Qaizramen poftea ex meis plantis collegi femina,commodo tempore fata , feliciter prove- 
nerunt, planaáue foliola initio dederunt, qualia feré Tufaíprima folia, altero deinde anno 
Jatioia;tertio cauliculum aliquot folijs onuftum;quinto deniüm & fexto florem... 

: CirgRvM Lilium hocminiatum novo verecum Martagone primüm emergere folet: 
Sultan Nctó Zanibdch de quo quinto lequente capite, etiam ante hiemem cum Lilioalbo. . 
-. Mihiautémrelatum eft,confpectas effe Lilij hujus Byzárini plantas, que florem non mi- 
Zufsiansi-niatum ferrent,fed prorfus niveum in cererisalteri parem . In chattaceis fane illis Adonidis 
vefet* —hordsquoraminRofa memini;nullz Zwfisiare ftirpesalbo flore erant , fed omnes vel fatu- 
Zwfniar | tO ruübro,veldilutiusrubentc atque etiam flavo colore praditi;illique jam fingulares, modó 
ffavo flore. terniaut quater ni : liternaícentes. |.00:7 » $5 

Y LH JE 


dirivw 


PrLANTARYM HISTOR. LIBE. IL 133 


^ 
LirtivVM RVBRVM pr£cOoX . Car. til. 


Asrnar porro amplifs.vir loannes Mar- ;;j. » jac 
Hos Patricius Francofurtenfis & Sena- cxi, 
torij ordinis , poftremis annis quibus in ea ut- 

E bchabitavi; aliud genus Lilij rubri; ex Stut- 
MA gardenfi Ill»: Ducis Wirtembergici horto ac- 
, Ceptum , quod uno feré menfe maturius By- 
zantino lores proferebat , nempe füb finem 
Maij, aut initium Iunij , ut mihi refercbane 
qui viderant , & ipfe anno tertio & nonagcfi- 
mo fupra millefi & qui fimü vi- 
dere avebám, nifi infortunium uxati femori 
dextri accepiffem,quod non modó tunc leto 
ad&xum detinebat, fed poftea dextri-cruris 
ufum prorfus ademit. Eratautem floriscolor 
(illorum teftimonio) minus fatur & longé di-- 
lutioreo, quiin floribus przcedéte capite de- 
fcriptisapparet: caulisfané,ur ex plátà, quam 
unicam alebat , quamQuc mihi Francofurto 
difnadeperhh T donabat, zt p n" 
licuit, gracilior & brevior erat Byzantinis ad 
ultis.cubiralem videlicet altitudiné non mul- 
tum excedens, foliaquz inhzrebant angu- 
ftiora & magis faturatà viriditate pradita:bul- 
bifquamz (nam fquamatam radicem habct 
perinde ac Byzantinum) longé etiam brevio- 
reserát: culerat veró illo anno tres flores fum- 
mo caulis faftigio equaliter infidentes , mihi 
autem Lugduni apud Batavos , fequente pro- * 
ximoanno unicum (ram longá enim in iune- 
re morá radix valde afflicta fuerat)cjus, quem 
fupra dixi,coloris,proximé autem infequente 
: ur - binosduntaxat:anno veró M.p.xcvi.bulbus | 
mihi farto fublatus cum felc&iffimis quibufque quasin horto alebam bulbaceis & tubero- 
fis flirpibus, Licecauté maturius altero lores Hole ramen feriüs germinare folebat, 
[t 


CzrEnRvM fubinitiumanniquarti & nonagi jung 
mum, monebat me do£tiffimus vir Thobias Roclfius, Mittelburgenfis in Walachria zroA/a - 
05, loannem Somer, Pratoriseju(dem urbis filium, ex Italic peregrinatione varias & ele- 
gantes (tirpesatuliffe;inter quasbina effent Lilia miniato feu rubro flore, maturius Byzan- 
no floresproferentia quorum alterum anguftiora folia haberet illo quod Conftantinopoli 
Ailatum: alterius veró folia multo breviora effent,ac paullo latiora. Horum icones fuis colo- 
ribusexpreffas, fed radice mutilas, cum aliquot utriufque planta folijsfequente Iunio ad 
me mittebat. ; 
Quod latiore e(t folio, non videtur ab(mile illi, quod modà defcripfià Patricio Franco- rjj a4: 
furtenfi acceptum. : — exi 
Valdeautem diverfüm eft Anguftifolium,non quidem floris formà. (nam ejusctiam fo- 14s ug 
liacircumvoluta & reflexa) fed colore , qui Lilio cruento majori non bulbifero fimilis eft, 1v. a»gufi- 
tum fitu , foliorumQue per caulem fparforum diffimilitudine: multa enim & conferta fert f?li«v. 
foliacubitalem & ampliorem caulem confusé veftientia admodum angufta,& longa,inftar 
pené foliorum Tragopogi:caulisitem faftigium flores profert non eodem ortu,ut in Byzan- 
tino, fed in fummicaulisalisjinter anguftiffima foliola zrepaA2JAoc nafcentes: an utriufque 
radix Byzantini radicem zmuletur, me fugit: nam neutrius plantam videre mihi contigit. 
Sed & triennio pofticonem (uiscoloribusexpreffum ad me mittebat idem Ioannes Somer, ^ 
qualem ille depingi curaverat ad normam ejus plantz quz ipfi codem anno quinque & tri- 
ginta flores protulerat. : ] 


|. Lir i1 porró (ilveftris , (ive Martagonis Matthioli .( cujus proximo capite i Lil floefet, 
feci b affini ;quam cum Lilto Byzantino rubro habet) differentias, quas quidem févemenas. 

mihi obfervare licuit)non incommode forfitan hic fübijciemus. : 

VN v M autem genus majore excrefcitaltitudine ; & ampliora nigrioraQue habetfolia: — x. 
multo etiam plures lores faturaté purpurafcentes , qui frequentibus interdum nigricanti- 
bus maculis aliquando raris diftinch funt, atque, prius quàm exparidantur, muliá lanugine 
pubefcere confpiciuntur. 5d s 

Variat nonnunquam hocgenus: nam non procul Maurpach eitriz eM memini, Faristar. 

; cujus 


x 


134 -Canornri CivsI RARIORYM —— 
Lil.faontan.five fil. 1.majus, Lilmontan.five tj, minus, 


cujus caulis viridis.caput non inflexum , fed fürre&tum, multá nihilominus lanugine etiam 
hirfütum,f lil e purpurafcentc: ,nec ullis maculis afper&, vV33n : 
in  ALTERVM humiliuseftcjusfolia diluté virent;rariores flores producit,eofáue dilutio- 
xes,ac multis nigricantibus maculis nocatos:precocioreft reliquis,cjufque flores,ante quàm 
explicentur glabri funt & purpurafcentes: caulis etiam purpurafcit. js 
Titius generi: alteram fpeciem etiam humilem eruebam ultra Dravum flumen ad Gre- 
bén ii; Pannonia Interamni , quz tamen ferius reliquis florebat , etiam in hortulo Vienna 
proxiaéreliquas hujus generis ftirpes repofita: illins Hores valde obfoleti, higrifdue undis 
1nterné diftincti. bilieiniotd poni 5 
| "Tertiaetiam humiliset fpecies apud Maurpach cum majore proniifcué nafcens, cujus 
caulisleviter purpurafcit,coma inflexa eft, flores glabri foris, explicati vcro, dilutiffimé pur- 
purafcentes,& quafi carnei coloris, nec ullis maculis afper(i. Aat 
Natale, Paffim utrumque hoc genus provenit in filvis & umbrofis pratis Leytenberg, eorumque 
ium quià Calemberg Auftriz,ad Alpes ufque ptocurrunt:: Naícitur & in plerifque 
Stiriz ac Vngariz (ilvis, atquc montibusillis filvofis, qui non procul Francofürto in ripà 
Marni fito;ad Septentrionem abfunt. Minusautem olim obfervare meminiin mültis Get- 
maniz filvis,non modó editiore loco fitis fed etiam in plano; eu 1 
nr - TERTIVM porróquoddam genus filvofis illis montibus modà memoratis ad Franco- 
furti Septentrionem inventam, humile , Secundo generi proximum: loremtamen colore 
varium:nam ante quàm explicentur;foriscarnei quodammodo coloris funt,explicati vero, 
intusalbi, & notis quibufdam purpureisinfiguiti. Similem ftirpem habui munere N. v. 
Ioannis Boifot veteris amici, qua randem adoleverat perinde ac primi generis plantz: fed. 
Lil fluvio cjusradix ochrz colore minustinéta, quàm füperiorum. Sed Francofurtenfis quidam civis 
w. ^ — unam habebat;cujus flores interiore parte omnino niveinecullisnotisdiftin&i — 
ni. Esr etam Quartum quoddam genus, cujus florcs Primo non diffimiles, fcd ferius fefe 
^ - sexplicare foliti;llique non infuavi odore praediti. 3 iur X3 
"Omnium floresterram fpe&ant,& perintervalla in fümmo caule nafcuntur foliadue ad 
pediculum reflexa habent : femen etiam in trigoniscapitibus duplici ferie in fingulis angu- 
liscontinetur,fafeum,planum.cartilaginofum: radix lurco ochrzcolore infedia elt, quam 
Wem. — obcaufam à Germanis Celburtj/ id efjaurea radix appellatur. 


Varietas. 


SvrirAm» 


PLANTARYM HISTOR. LIBER fi 175 


SvyLTAN ZAMBACH. : GE v IP 


( QV ONIAM Tertio hujuslibricapite $»/- 
Q; Zambach meminimus, non abs re crit, 
fiquznam fit planta,hic declaraverimus, 

Náaliquoties hoc nomine allatz funt Con- 
fiantinopoliradices Lilio fimiles , quarum ex- 
trémz fquamz cüm flavefcerent , Martagonis 
alicujus;corifimilis Lilio tertio przcedente de- 
Ícripto,g: iftimab ideoq; quibufd 
amicis in Belgicá miffz pro Martagone Con- 
ftantinopolitano. Sed poft quàm terrz com- 
miffas, folia Lilio vulgati prorfus fimilia pro- 
ducere animadverti: negligentius illascolui, 
vulgaris Lilij effe exiftimans, prefertim ctim in 
Indice adfcriptum comperiffem,su/tap Zam- SulanZam- 
Lach fa fiori arandi bianchi yid cft, Sultanz Lili bach. 
magnosalbos flores haber; & in altero,a odore 
di Giclio, Lilijodorem habet. Inde factum, ut 
apud Belgas, modó Sultan Zambach appella- 
tione, modo Martagonis Conttantinopolita- Mertagen Je 
ni lore albo donata (itea planta , càm tamen Hr im 
unicacádemque fit, non duzdiver(z. Atque 
fieri poffe arbitror, ut qui Venetijs iti hortis [u- 
decz Martagon Conftantinopolitan. albo flo. 
1e vidiffe afferunt, &illi qui cam ftirpem habe- 
re gloriátur,fallátur, & hoc Zambach viderint 
aut habeant, non Lilium illud tertío capite de- 
fcriptum albo flore: inficias tamen nó eo, quin 
inveniti poffit. quisenim in interiorem Natu- 
12 finum penetravit,in quo plurima adhuc oc- 
m culta latent? Conftantinopoli tamen ignotum 
effeaffero, alioqui Viennam fuiffet perlatum, 
; cüm Turcz nihil fingulare habeant, quod pe- 
cuni (cujus funtvaldeavidi) redimi nion poffit. qudd; : 

Biennio autem poftquam fuperius dicas radi e credidiffem,cüm quas fer- 
vaveram flores proferrent;certiffime compcri;nihil aliud effe quàm Lilij albigenus , vulga- 1:20. x5. 
ri proximum. Hujus tamen caules, licet vulgari non b s, àdiligentius obfervantibus t». 
graciliorcs, rarioribusque & minoribus folijs fepti deprehenduntur, ipfiusQucflorespaullo — 
minores, zquétamen ac vulgaris Horesodoraci. Nonnulla veróradicesin tantam molem L4. 5j- 
excrevetant,ut vix utraque manu comprehendi poffent: unaetiam illarum plures quàm fe- as ebd 
xagenos flores in plano trefiuc fere uncias lato caule protulerit: fubíequente autem anno, 
furfus paucos in tereti,ut reliquz,caule. t: 

Memini cüm anno M.D.rxirir. Vlyffipone effem,Liliaceam radic£ in foro emere,qiam 
Petro Coudebergo pharmacopceo doctiffimo Antuerpiam cü Draconisarborisramo, Co- 
locafià,varijfQue alijs rari(fimis iftic obfervatis plantis mifi.Ea ipfa flofes huic prorfüsfimiles 
(nifi memoria fallic) poftea tulit: fed quia plerumqueinextimo cauleconfertimnafceban- — . 
tur,& interdum informeserant,vitiumQuec hebant,ipfe Lilium fatuum cognomina- Lili» fe. 
re folebat. i : a 

ZaMBacH porrà vocem,teftiseft Amatus Lufitanus, Commentarijsin Diofcoridem ca- Zamiad; 

, Bitede lafinino unguento;idem Arabibus figuificare,quod nobis Iafminum , topiarijs ope- 2*4 

tibus nobile & accommodum , cujus floram odor fuaviffimusquidem eft, fed caput ctiam 

feri. Verifimileautem eft; Turcas hanc Arabicam vocem;omnibus plantis quarü odor pz- ^ 

né lafminiflorum (quosetiam in Afiaticis hortis ultra Bofphorum rubricoloris inveniri in- za/minz ru. 
télligo) fuavcolentiz Gmiliseft, tribuere: funtenim Turc valde negligentes & imperitiin "fere 
büsproprié nuncupandis Sicilli,cez Zambach appellant, Natciffi marini bulbü,qui Mom- ton zau- 
ellianis Pancratium flore Lilij, Valentinis Hemerocallisdicitur, quàd cjus flos non modó 5«ch- 
iljj quodammodo formam,fed etiam odorem referat:fic vocem G4/,que illis Rofam figni- 
ficat, omnibus floribus rofaram zmulisaccom modant , addito catamer vocabulo , fi pleni 
fiat, ut Gul catamer , illisett & Rofaplena, & Auemoae flore multiplici foliorum texturà Gol ctamez 
conftanre;& Papaver,& Malva Hortenfis & fimiles pleno flore przditz; omnes enim hz fi- sme 
' mili nomine nobisfuére miffz, : oia 


5 Re 


n 


Ma LiriA^- 


356 ^-Camorr ctvsl RARIORVM 
IthixiACEJ quzdam aliz ftirpes. Car. vr. 


Ir r1 Punicei, five, ut appellant, cruenti, multa funt genera: nam Vnum nullos bulbos 

differentia. in fummis alis fert: Alterum veró ijscft przditum, : 

»hlf | NON Bulbiferibinz (uncdifferentiz omnibusnotz. Vna enim longo & przalto affur- 

mmwajw. gitcaule, valde dilutos fert flores,ferotinaQue cft, cum Lilio albo duntaxat florens: in qua 
Mar 


sonluliie. Ícxagenosaliquando flores uno cauli i b . Alteralongé humi- 


Lilj puni 


Di 
Twmiisus. liorpracociorque Priore , puniceos& quafi rubentes profert flores, nonnunquam vicenos 
aucplures: memini & plenos videre, duodecim, vigi ntiaut plurium foliorum texturà con- 
' ftantes: (ingulare ctiam habet hzc planta,quod ex majore bulbo obliqué & in latera propa- 
ginesfub terrà graminis modo fpargat.. : : 
ByvrBirkxi autemtresdiffcrenciz apud eosqui rem herbariam excolunt  obferyan- 
tur fed nonab omnibus,quas operzpretium duxi igillatim híc exprimere. 


Marragon bulbiferum r. Martagon bulbiferum r1. 


Bulliferum, 


T ENEEN 


x | PRiMvM igiturbulbiferum Lilium, bicubitali interdum affargitcaule , firmo; craffo, 
* folijs fepto liliaceis;fübatrisjn fammisaliscraffiores bulbos geftans,& amplos flores rubros, 
Lilio puniceo minori non bulbifero concolores Teneriores hujus plantz, ante quàm flores 
ferre incipianr,bulbis fecundum caulem inter folia natisnon minüs donata fünt »quàmre- 
liquz duz fpccies:fed quando vetuftiores funt flore fque aliquot annis protulcrunt, vix, nifi 
«.. infummo .caule,ubi in alasdividitur, & fecundtim flores, majoresbulbinafcifolent, — - 
ALTER VM; vix cubitalem exceditaltitudi caule etiam eft firmo, flriato,ex viridi ni- 
gricantibus folijs pradito , qua: tamen cum fummo caule incaná lanugine pubefcunt: ejus 
floresigneo rubore non ratilant, ut in füperiore,fed magi: pallefcür,& ad Lilij punicei nom 
bulbiferi majoris colorem plurimum accedunr.Ejus adultioris caules, paucos etiam bulbos, 
cofáuc fuperiore minorcs,nifi in fummissalis geftare folent. : 
TrnriVM, interduo füperiora mediz plerumquecft magnitudinis , licet q 
priorisaltitudi ingat:caules habet graciliores & infirmiores, atque ipfi cum folijs di- 
lutius virent: flores Secundo generi perfimiles. Hoc femper focundáb ulborum interfolia 
nafcehtium fobole onuftum cft:cjufque radix, Priorisradice minor, élateribus propagines 
plerumque fpargere folet, quz ad fingula genicula in candidos bulbos excrefcentes; fübin- 
de novas in ambitu plantas producunt,Lilij punicei non bulbiferi minorisinftar:ejus bulbi 
inalisnati,fecundz fpeciei pares,priori itudine inferior fjue,terrz commiffi, 


N 


: ; igi ine inter mneíq n 1 
fui gencris plantam procreant , & fccundo anno in caulem bulbillis onuftum cxcreícunt, 


Ferunt 


DLANTARVM HISTOR, LIBER 1f. 137 
Martagon bulbiferum r1. Liliafphodelus lutco flgre. E 


£ eerte £d 


Ferunt camen omniahzc Lilizin triangulis capitibus latum, cartilaginofum , fubfafcum 
femen, quemadmodum lilium vulgare quod flerile nó eft,fed fuigenerisplantas etiam pro- 
M (c multo leri doleícun 


fert: verim qua cx balbillis in alís nat P » : 
TUS yr] ipe REM Wy PAR 
Florent omnes ha plantz [unio,aliz alijs paulo 1 : Quep Auguílo: Teppu,. 
bulbuli inalis hezere folent, donec vento aut contatuexcutiantur , imó interdum plant 
adhuc inhzrentes, fibras deorfum fpe& gere folenr , tamquamadc ma- 
trem terram afpi & illà fe condi cupi 


Prior pter fponte nafcensà me obfervataeft, fed eam primum Lirzconfpexi inculti- E 
fimo horto Genero(z matronz Marix de Brimeur Mag? viri Conradi Scheti uxoris , quae 
deinde bulbis interram dcpactis,reliquis Belgicis hortisbrevi tempore communis facta eft, 
atque etiam nunc Viennenfibus ac alijs vicinis,meà opcrà: nam ipfa ad me aliquot majores E. 
bulbosé Belgica mittebat. Reliqua dux in montanis Auftriz: & Styriz pratis (ponte cre-. Natale 
fcunt: fecunda autem ràárior inventu. 

Solentveró cum hz,tum alie duznon bulbiferz,cum primüm florum gemmas oftendc- 
re incipiunt , àformicisadmodum infeflari, ficut eo tempore numquam immunesab ipfis 
confpicere liceat:non fecus ac Pzoniz flores ante quàm expbeenemu gni mirum in modum 
etiam à formicis apperuntur;przfertim qui plenus eft,& ille etiam explicatus atque apertus. 


Ponanó Liliafphodelusille puniceo flore , quem C.V. Dodonzus Hemerocallidem cffe. ; i;,5/,4,., 
cenfet,valde luxuriat in E Auftriz,plurimifá; Germanis hortis : at qui luteum odo- j« psceasz 
ratum nec ita caducum habet florem, Auftrix Ses yel eratante meum iftuc advétum: r ilinfphad. 
illum autera maximá copiá fponte nafcentem in multisuliginofis pratis, non procul ab op- !us. 
pido & munitiffima Nemethwywar Ill. herois Balthafaris de Batthyan p.m arce,quà Occi- 
dentem fpectat,annis M.D. Lxx ix. & Lxxx.deinde inveni. fed incolis negle&am , ubi floren- 
.tem fub Nu meníis Maij,& Iunij initio eruebam. Batthy admiratus adcó eleg, 
& odotatum florem in ipfius fundo nafci , multasilico illius plantascum (uis cefpitibus erui 
juffit, & corbibus in fuum hortum inferri. Vngari ZeóZ/liem appellant: Croatz autem, 
apudquosetiam albo flore inveniri mihi afferebant, 774» z wer. debi, 
Mes 


TvriPA, fivc LILIONARCISSVS. "CCOXE vin 


Like LIACEAS flirpes fübíequi debet peregrina illa , &ob in(ignem in flore colorum va- 

ritatem omnibus rei herbariz ftudiofis merito gratiffima planta , quam vulgus Tuli- 

pam,DoGiorcs Lilionarciffum appellant. Lilio nar. 
M 3 Illius 


Tulipa praco- 


eu lnitorian. 


T. Pracocia 
fumma vas 
[7 


Li 
T. p. alba. 


TI. 


Tp prp. 


138^ Camgort Crvsl RARIORVM — 
Illiusautem duo haQenus primaria genera obfervabam , przcox vnum , ferotinum alte- 
rum.tametí iflveniantur quxdam vcluti dubiz,qua medio inter utrumque genus tempore 
florere foleanr,potius tamen inter ferotinas habenda, quàm inter przcoces;De utroque ge- 
nere peculiari capite agemus;atque hoc v1i.pracoct tribuemus. x 


Pa &cocion Tulipaunicum fert caulem, pedalem maxima ex parte,interdum amplio- 
rem, rocundum, virentem , & brevi quadam incanad; lanugineafperíum, nonconcavum, 
fed firma medulla plenum:hunc plerumque terna am ple&unturfolia ,nonnumquam qua- 
tena & quina , inferiora lataadmodum, ut etiam palmarem latitudinem explere viderim, 
& liliacea, longiora tamen & craffiora,carinata, fupra terram fefe pandentia & contorquen- 
tia,fuperiora auté minora.& anguíliora, ead; vcl propédentia & nurantia, aut. interdum für- 
rectajomniaautem colore ex czruleo virente aut erugiaco,& veluti farina alperfo-Summo 
cauli in(idet magnus flos, unicus (geminosetiam aliquoues vidi, vel fummo caule conjun- 
&im nafcentes,vel bifido inhzrentes) furfum fpe&ans, fex folijs ut plurimum conftans (ta- 
metíi & feprenis & octonis confpexerim) cjufdem initio cum caule coloris, & intcrdum ad 
terram fefe inflectens;illid; incumbens, ut colubri aut ferpentiscaput in terra decumbentis 
cmentiatur deinde paulatim fefe (üblevans , & colorem mutans , atque tandem fefe expli- 
cans, & calathi cyathíve inftar in fündo pandens, ex quo fena, aut totidem quor folijs con- 
ftat(tamina prodeunt;modó lutea,modo pallida, modoó nigricátia, pediculis enam qua fta. 
mina fuftinenrmirum in modum variantibus.Excuffo flore , fuccedit mébranaceum trián- 
gulare cápuc fatis magaum,oblongiufculum,vel brevius,ventred; magis prominulo: quo in 
tres parcesà fummo dehifcente, confpiciuntur fex ordines feminis plani, cartilaginofi lilia- 
cei feréj & circinatz propemodum rotundiratis interdum, alterà tamen parte , qua capitis 
centrum & interiora pertingitoblongiufculi ut plurimum,pallidi, fulvi, aut rubefcenus, & 
fi imbresfrequentiores ceciderint, etiam fufci. Radix bulbacea interdum brevior eft, non- 
numquam oblongior,craffajinferiore fede nonnihil prominente, uti Colchici radix fere, fi- 


bris aliquot donata , & foris vel fulvef ; fed magnaex parte nigricante mem- 
brana obdu&ta, qua interna parte lanuginofa et, caftanearum corticisinflar, aliquando au- 
tem adcó denfo tomento plena;ut molliffimé recubet bulbusqui foliduseftfirmus,& velut 
albumen ovi co&um candidus guftantiQue dulcisfalem non ingratus. 


"Yulipa przcox flava. 


SvMMA autem in Przcoce eft coloris va. 
rictas: nec majorem in ullo alio flore videre 
memini, nififortéin Papavere. Etenim aut 
omnino luteus eft;aut ruber;autalbus,aut pur- 


coloribus in eodem flore permixti confpiciun- 
tur. Nondcfíunt quiczrulei omnino coloris 


noncontigit. : 

Lutea 1 ulipa vcl adauri fulgorem accedit, 
aut pallet, foliorum autem ungues plerumque 
aurei funt , licet etiam habuerim veluti fuligi- 
neafperfos:odor quafi cera recentis,five ctiam 
croci, interdum nullus, vcl admodum im- 
becillus. 

Rubrz color nunc faturatioreft , modó di- 
lutior & gratiffimi afpe&us , interdum etiam 
inclegans , & obfoletus: foliorum ungues vel 
luteiomnino , auttanquam levi quadam fuli- 
gine in luteo afpcrfi , in quibufdam nigra ma- 
cula medium uriguem luteum tantummodo 
inficit, in alijstorum feré ita occupat, ut nihil 
nifi lutea quzdam linea nigrum unguem am- 
biensconfpiciatur: interdum adeó magni funt 
iftiungues, ut dimidiam folij partem occu- 

ent. Hujusveró odor aliàsggratus eft inftar ma- 
laurei , magna veró ex parte valdé obfcurus, 
vel papaveris virus quodammodo referens. 

Albz omnino candiduseft , nifi tria cxterio- 
ra folia dorfo cineracei vel interdum etiam ce- 


rulei quidpiam coloris admiftum habere vide- 
:s ID rentur:ungueslutei , nonnumquam veluti fu- 
ligine afperfi, apices & ftamina pallent, Habui,quibusungues pror(usalbi effent, apices 
nigricantes. 
f 


hyftinum colorem haber, aliàsPzo- 


Purpurca aliás faturatior cft,& violac 
niz flo. 


: pureus: interdüm ctiam bini vel plures ex his * 


fe vidiffe afferant, mihi fané hadenus videte 


PLANTARYM HIS TOR. LIBER II. 
"Tulipa przcox rubra. Tulipa przcox alia. 


139 


niz Rorisa mula, nonnumquam dilutior, & Dac 
fc five Provincialem (quam eruditiores 
Preneftinam vocant)rofam colore referens, inter- 
dum veró adcó diluta , ut albefcere vidcatur , ali- 
-. y quando ex purpuranigricat & obfoletior eft: om- 
^; Rium autem unguescum apicibusaut pallent, aut 
lutei funt coloris, tametfinigros etiam apices ha- 
beant nonnullz , & pediculos ca fuftinentes qua- 
dam veluti fuligine infc&os.Invenitur & odora, & 
inodora. 
Facere veró non poffum;quin hic adijciam,quae 
circa (implices has , & unius coloris Ti ps obfer-- 
vavi.Habui enim anno. v.p. xxcv.& aliquoc fübíe- rulipsinzo- 
quentibus,cujus los,cum precedentibus annis ele- LU 
gansruber fuiffer;poftea varié commixtus ex ru bro ii e 
& flavo inter fe confufis coloribus,modó flavo me- 
dium quafi folium occupante , modó rubro vcl 
utroque radiatim per oras difcurrente fuerit. Simi- 
literflavam qux flavum & rubrum: & purpurcam 
quz album & purpureü colores varié inter fe com- 
mixtos, & radiatim folia fecantes habuetint. Acil- 
ludetiam obfervabam , quotquot fic nativum co- 
orem mutarunt fubinde corrumpi folitas, voluiffe 
tamenante, hac colorum varietate heri fui oculos 
obledare, tamquam ipfi extremum vale diturz., 


' 


Variaadeó mukiplex eft , ut difficile fitomnes r;.varia, 
ejus differentias verbis exprimere. Nam cüm cu- 
jufcumque tandem przcocis Tulipe (eminaexcut- 
fa,& tellure fepulta germinét, non omnia retinent 
nativum matris coloré, fed in varioscolorestrant- 

: formant 


v. 


Tprrv. 
dsgarentia 
b 


$ 


YO 


8. 


VI. 
BOR-Y. 
differentta 
1. 


2 d. 


r4ó ii Qanori1 Crivsl RARIORNM 


formant florgs.prafertim Albg,cujus femine prognatas plantasis fignem colorwm varieta- 
tem prz reliquis nancifci,experientià & diligenti obfervatione didici . Seminacnim in €o- 
dem capite nata,à memet ipfo colle&ta,codemQue feré momento terrz;autumno,con: mi(- 
fa(quo temporc,non verno;ícrenda funt omnium bulbaccarum & tuberofarum femina, ut 
feliciter proveniant, vel etiam marurius cum fponte defluát) plantulas proximo fi ubfcquen- 
te vere produxerunrquz poft quintum, fextum, feptimum, 1mó etiam (utalizalijs facilius 
adolefcunt) odavum, nonum & decimum annum flores protulerunt, cofáue aut omnino 
albos & matrem referentes, atquealbos varios, vel luteos & luteos varios, aut rubros atque 
rubros varios, vel purpureos ac purpureos varios, quorum vidclicet purpurea folia albisoris 
ornata fuére. Quancum ad Flavasaut Rubras attinet, plerzque proles mátris colorem rcti- 
nent; (epe ctiamin alium commutant.Omnes porró has colorum differentias ,quàm aptif- 
fimé poterimus verbisexprimere conabimur. € AD» 


Tulipa przcox r-v. 9 ; LS 
Lutez-variz igitur flos (nt eandem ferierft 
fequamurquáin primis coloribus defcriben. 
distenuimüs ) explicatus, nonnumquam pri- 
misdiebustotus luteusapparec quarto deinde, 
autquinto demum die;illius folia rubris virgu- 
lis cxtrinfecus leviterper oras diftinguuntut, 
interiore parte omninolutca remanent, prz- 
fertim tria externa, & unguem nonnumquam 
habent veluti fuligine tin&um , apices inter- 
dum luteós,& pediculos cos fuftinétes fufcos. 
Interdum externa floris folia circa mediü raris 
rübrisradijsinfignira funt, interioraauté frc- 
quéntioribus , & ad extremum ufque folium 
feréexcurrentibus;atque at ungues, palli- 
da ftamina habent. Nonnumquam exterio- 
rum foliorum orz foris plané rubent , interius 
Amedio adext asrubris virgulis diftin- 
guütur : iriteriora folia extcrné omnino rubér, 
internéautem à medioad fummum , rubrum 
. nervum protenfum habent,latera veró ruben- 
tibusradijsexornata. Suntetiam quorum ex- 
téri6rafolia dorfo omnino luteo fünt, peroras 
vero, dilutioriscinnabariscolore virgatim di- 
ftin&la , interiore parte ad unguem ufque cin- 
nabaris color tota occupat:interiora autem fo- 
liacinnabarisctiácolore omnino infedtacon- 
fpiciuntur, nifi duplex nervuslutcus fecüdum 
longitudinem , & lutez virgule in extremas 
orascxcurrerent,illius apices nigricát, pediculi 
* eos füftinentes lutei , llà tamen fuligine 
3 : À infe&i, aaguesaurci; magni, ftamina quodam- 
modo füperant. Aliorum exteriora tria folia mucronata & lutea funt, prater oras que put- 
purà rubefcente radiatim intercurfante infigniuntur, deinde extrema orz lutez funr,inter- 
nà parte circiter medium folium, frequentes rubri coloris radios habét : interiora folia orbi- 
culato mucrone przditaab infimo ad fümmum oblongis rubris lineis diftinguuntur;prater 
extremas oras quz lutei funt, interior pars minus radiata quàm exterior, ungues magni, lu- 
téi, quemadmodum ftamina cum fuis apicibus: hi odorati. Eft & cujusfolia extremam cu- 
fpidem orbicularam habenr,foris omnino aurca, luteis oris : intus autem omnino lutea,au- 
rei fivc potitis rubri coloris lavo permixti linc radiatim medium folium , tranfverfimQue 
fecante : pediculi lutei funt, apices cineracei: aliquantulum odoratuseft.. Cujusitem folia 
orbiculato prorfus funt mucrone,dorfo in exterioribusad extremum ufque mucronem ]u- 
tco;oris latis, ex aurco rubris, unguibuslureis dimidium folium occupantibus, ftaminibus 
& apicibusluteisnonnihil etiam odorus. Alij fimiliter huic pares fed dilutiore colore pra 
diti ftaminibus & apicibus d variantibus: fed nec hi odore carent. 1 
Rubra-variz flos extereriora folia magna ex parte mucronata habet, interiora orbicula- 
ta. Aliquandoautem utraque magnisorisauri fulgore fplendentibus fünt przdita , magnis 
'unguibusluteis apicibus vc] nigris, vel obfolerá purpurá tin&tis, & ftaminibus ea fuftinenti. 
bus plerumque velut faligine infe&tisshujus flos fatis odoratus eft: Interdum cxteriora folia. 
luteas oras foris habent, interiusautem dilutids rubent, & quafi radiatim in luteas oras fatis 
latas rubedo definit: interiora veró fimiliter rubent , fed latioresoras habent, rubro colore 
radiatim ur in exterioribus de íinenre, ungues luteos,ftaminacineracei coloris: & iftius flos 
nonnihil odoratus. Nonnumquam dilutiore misij colorc rubent utraque folia , mediocres 
ora 


l » 
PtANTARYVM HISTOR, LIBER tr. TAI 
"Tulipa przcox &-v. x . Tulipaprzcoxa-V. & 


circa medium folium rubris radij 


* 


cum fuperiore genere conveniunt. Suntaliorum etiam omnia folia mucronata, orisaurcis 6, 
reliquà parte rubris prater exteriorum foliorum dor(a,que auteis quibufdam virgulis afper- 
fafunt,omniumungues lutei radiatim in rubro commixti;pediculi lutei;apices ni on- 7. 


interiore parte magisaurca funt,ungues/ftamina,pediculi;cum przcedéte conveniunt: om- 


cle- 
. d Se 
gantiffimo rubro colore reliqua occupante ; ungues flavos , ftamina velutifuligine tina, 


utitadicam coloris (unt:interiora veró magis purpurafcunt. ungues lutei, deindecxalbidi, " 
flaminacum (uis apicibus flava. In quibufdam exteriora folia cxalbido funt dorfo purpa- — 
reis virgulis afperfo, reliquà parte purpurafcente aut incarnatà: interiora folia omnino pur» 
purca funr,ungues ftellatim flavi, deindc albi;apices lutei, pediculi cos fuftinétes veluti fuli- 
gineafperfi. Aliorum externa foliaalbo etiam (üt dorfo, pluribus purputeispundtisdiftin: 5 
€bojinteriore parte dilutiore purpurànitét : ttia interna fo!ia faturatioris funt purpurae quàm 

In tuperiore,ungues flavi radiati ftellz inftar,apices nigri fufci pediculi. Interdumextetna — 4 
folia magnas óras carneo colore praditas habent,reliquà parte alba:interiora verà quafi car- 

nci fünt coloris. Nonnunquam externa folia pallefcente füntdorfo;aliás omnino alba,pre- J- 
ter oras quz foris brevibus & raris purpurafcétibus radijs áturiinteriorat 


ta alba funt. 


oras 


6. 


7 


8. 


5 ti 
4L 


- albafunt,omnit orz imagnz;albze. 


, 


-sQanotr Crivsl RARIORVM 

oras ramen lon, ioribus & frequentioribus purpureis lineis infignitasforis habent, intetiore 
parte omninoferéalbafanr. Q uorüdam exteriora folia dorfo & extremo mucrone pallét, 
alioqui candida omnino;orz interiore partc paucis purpurafcentibus radijs diftinguütur:in- 
tetiora foliaà medio feré ad extremas oras purpurafcentibus radijs foris afpería funt , intus 
verb omnino alba, przterorasqua rarioribus virgulis diftinda funt. Aliquádo externa tria 
foliapror(usalba fünt:interiora autem oras nunc paucis , modó multis purputafcentibus fi- 
vecarneicoloris virgulis ditin&tas habent:omnium ungues flavi funt,apices & pediculi pal 
lent. Invenituretiam cujus omnia folia coloribus quidem albo & carnco permixtis pradi- 
ta funt,íed qui cineraceum carneo colori temeré perfufüm rcferant,vel fimilis plané coloris 
'cum tenuiore illo fericeo panno carnei coloris, cujus fübtemen album eít, Germani 
Gilberfar6/ hoceft, argenteum colorem vocant: hujusungues exalbidi, apices obfoleté pur» 
puraícentes,pediculi albi funt. 


Tulipa przcox ?-v. 
Purpürez-variz flos magná ex parte omnia 
folia mucronata habet,interdum tamen exter- 
naduntaxat mucronata funt, interiora autem 
orbiculato & obtufo mucrone przdira: eft 
etiam cujus omnia folia orbicularum habent 
snucronem, ut ex fingulorum deícriptrone vi - 
derelicebit. Nonnüquam igitur omriia folia 
mucronata Pxoniz polyphyllo & pleno flore 
purpureumcolorem imitantur ,ora(á; habenc 
€x albo purpurafcentes , ungues ex lutco viri- 
dique coloribus fimul quod do permi- 
is lubobfcuros , exalbido orbe radiatim cos 
biente , pediculos flavos fed veluti fuligine 
infe&os, apices nigros : illius flores magni funt 
& admodü patuli. Mucronataetiam fingula 
folia;foris ut plurimim purpurca f untjinterius 
medià parte carnei coloris , oris ex albo palle- 
fcentibus, unguibus, ftaminibus, & apicibus 
flavisiveluteis. Interdd omnia folia mucro- 
iata, foris & intuspurpurca fünt omnino, ex- 
trema(quc oras albas habent, ungues luteos al- 
bo orbecircundatos , apices obfolecé purpura- 
fcentesinitio , deinde ubi obverfi fut. ( folent 
cnim omnes bulbacei generis florum apices 
explican. fcfc florc aperire & invertere ) flavo 
polline afperfos, lavospediculos. Aliorá fin- 
gula foliaetiam mucronata,& fataratiore pur- 
pureo colore przdita, omnium orz cxalbidz, 
unguesalbijin imo tamen flavi,apices & flami- 
napallida. - In quibufdá omnia fimiliter folia 
mucronata ; fed color purpureus dilutior ma- 
: ifque loridus, orz exalbidze, unguesex viridi 
gallefites;pediculi nigricantes;apices pallidi: odoratuscft plerumque iftarum T'uliparü flos 
reliquarum inodorus,ut etiam fubfequentium- In fextoetiam genere omnia folia mucro- 
nata;obícurioris purpurz & quafiamethiftinz colore pra-dita funt, magnisautem orisalbis; 
unguibus, ftaminibus & apicibus flavis. Quorundam contra florü fingula folia orbiculatis 
funt orisjijsque magnis & albis,reliquá parte faturatiore nitenteQue purpureo colore piedi- 
ta,flavosunguesambitalbus orbis;cineracei apices, flavi pediculi.. Nonnullorum interiora 
foliaaliquantulum orbiculata,dilutiore purpureo colore fplendent:interiore parte totaferà 
;ungues,(tamina & apices flavi coloris." Reperitur etiam 
cujusexterna folia mucronata & reflexa , exteriore parte obfcuriorispurpurz colore przdi- 
ta (unrjinterioraveró orbiculata & dilutius purpureícentia, utraque autem in magnasalbas 
oras definentia,& interiore parte veluti purpureum orbem, totum florem per medium ame 
bientem habentia,lutcosvcl flavos unguesalbo orbe inclufosapices obfoleté purpurafcen- 
tes, llavos pediculos. Eftpraterea cujus omnia folia mucronata;& tria externa foris purpu« 
reajomnia autem Iagnis orisalbis pradita,interioreQ; parte omnino alba ; nifi mediam co- 


rum m veluti purpureusorbis fecaret & varium facerct,ejus ungues flavos ambit albus 
circulus, ftamina cum apicibus pallent. ; : LT ] 
Sz pantequàm finem huic capiti imp , adijcienda putaui, quzcirca Tulipasfemi- 


ne Conftantinopoli miffo natasobíervabam. ^. 

lagnum feminis illarum cumulum acceperat Illuftris vir Avgerius dc Busbeque cum 
plerique bulbaccisftirpibuseo anno quoViennam vexi,hzc,cüm fequéte annoin icr 
iak profiifce- 


: 3 . 
; Ü(IDLANTÁRVM'HISTOR. LIBER Irt. '*4 
:proficifceretar, mihireliquicea veró demüm annis feptuagefimo quinto & fsquente fupia 
zn Heft: ,&quingenrefi confertim (quód vetufta effent, & victa, vixjue nafcitur, Tul/parim» 
exi ftimarem; terra mandavi.Ex his ramen ingens Tuliparum numerus prognatus eft , qua- /(e, eriam 
fu m nona'ille quinto,fexto ; atque etiam fequentibusannis orestulerunt infigni colorum m. 
vati etate commendabiles. Nam flavos omnino,rübros, albos, & purpureos, vel ex his colo- 
ribusiaterfe commixtis diftin&os,hoc eft,r- v jn- v, A- v, P-v.nactus füm praccoces: Sed inter 
illos eríamfüerunt, qui diligentius obfervanti, poriisad Dubiarum vel Serocinarum Tuh- 
pirum dlaffem referendi vidétur,quàm Przcocium: nam licer zquali cum Przcoócibusma- 
gnicudine nodnullz duntaxat affurgant , codem tamen cum Dubijs five Serotinis tempore 
florere animadvetti: de ijs autem proximis capitibus. V 
H c igitur funt quz de Precocium Tuliparum varietate nunc commentati libuit:non 
me fugit tamen quin plures differentiz tradi potuiffenc, fed cjufmodi ,quas ad jam enume- 
ratas, tamquam primarias reduci atque fub illis comprehendi poffe exiftimo.. Nunc autem 
adSerotinarum defcriptionem tranfeamus. 


TvriPA SEROTINA. wCAr.vitr 


eigen Tulipa;majoreeft amplitudine , cubitalem enim & tripedalem interdum ha- T. feretins. 
betcaulem,firmiorem craffi $ d fungofa materie plenü , & brevi etiam in- biflorit. 
canaáy veluti lánugine , five efflorefcentià quadam afperfum : buncalternatim ample&tun- 
zur quaterna plerumque folia,nonnumquam quina & fena,carinata, firmiora quàm in Pra- 
E coce,ut plurimum erecta, non nütantiaaut ad terram inflexa, atq; orisinterdum adcó rcfle- 
xis,utfinuofa videantur;aliquando omniazqualia.Summo cauli, qui pedali vel majore ple- 
rumque, imó cübirali etiam üq longitudipenudus fupra folia eminet,unicus in fi- 
det flos magnus & oblongus,cyathi modo concavus, fcx folijs conftans, extremo apicc om- 
nino mucronato vel orbiculato , aut tribus exterioribus duntaxat mucropatis , interioribus 
orbiculatis,utin Przcoce,& econtra: caput uc in illa tnangulare; membranaceum, craffius 
ut plurimütn;& prominülo ventre;quo à füm mo dehifcente; fex ordines feminis plani;car- | 
tilaginofi,fülei/autrubefcentis,majori(qs quàm in Przcoce confpiciuntur: radix przcoci fi- 
milis, longiore tamen majore; bulbo conftat plerumque, in reliquis cum illaconveniens. 


Tulipa ferot.zzoAvAcros minor, Tulipa ferot. zr62usAad i major. 


fuuuom /.— dad 


7 y z Fi z Y 1 : s 
Tametfiautem hac Tulipa non fecusac pow unico ut plurimum conftetcaule, eüm 7. roiss 
tamen interd AU Acor & fiim habet : nam natz mihi funtrubro floreatq;etiam minera | 
- favo praditz, quibus exinfimi folij du: is ramus, Miccc.- armat xv 
- ummi 


1 Canon CivsI naRIORVM 
fummifolij exortum tertius ;craffitudine primarium caulem propemodum zquans eadem. 
Qucalntudine nudus excreícens adnafcerctur , finguli etiam füum iugi l gtpNe :in- 
T.fewin, terdum quaterni, quini,& plures(nam anno xc1. habui fex ramis totidem flori 7 ionis 
máirsov- tem) flores (inguli fao graciliori ramo cxalis nafcentc infidentes provenerunt , fed alij alijs 
* - majores,nonnulli etiam vitiati.frequentiüs veró accidit ut unico ramo donctur,quàm binis 
aut pluribus. : : bendi, fed & d 
Iw hac potrà tam infignem colorum varietatem non deprehendi, fed flavas duntaxat, 
veladauricolorem inclinantes,& rubras unguibus plerumque nigrisorbe aurco cinctisca(- 
Quc velodorato vcl inodoro flore. 
Tulipa fetotina flava. 
! FrAvA cjufdem ferécoloriseft cum prz. 
cocc, hoc eft, dilutioris & quodammodo flavi, 
vcl pallefcentis , velintenfioris & quafi auri 
modo rutilantis,vidi etiam cujus foliorum ore 
fanguineis guttis afperfze effent: foliorum un- 
gues plerumque cerz recentis colorem refe- 
runt, interdur nigricantibus quibufdam ve- 
nis diftin&i confpiciuntur, vel nigra macula 
notaii:apicescum pediculis vel flavifüntcolo- 
ris, autcineracci, velfuligine quadam infei, 
aut omnino nigri. 

RvsRaz color plerumque faturatior cft, 
& quafi nigricar , interdum dilutior & percle- 
gans: foliorum unguesautomnino flavi (unt, 
quales in quibufdam precocibus, automnino 
nigri , qui Sole illuftrati ceruleum quidpiam 
permixtum habere videntur , vel macula ni- 
granunc minore, modó majore (eaque tenui 
Orbeaureoinclufa, utoculum quodammodo 
exprimerc videatur , qua de caufa à nonnullis 
Ochio di Sole, hoc eft, Solisoculuscognomina- 
tur) flavum inficiente , nonnumquam ctiam 
totum feré occupante: apices cum pediculis 
velomnino flavi (unt, vel nigris interdum api- 
cescinerei coloris, & pediculi flavi. 

Ceterüm harum Serotinarum Tuliparum 

uz vel flavi , vel rubri coloris lore przditze 

unt, nullz hadenus varietaté in fatione mibi 

pepererunt,nifi quod interdum ex rubra femi- 

ne,flavz , contràex flavz femine , rubra: nata 
* : 


funtung, P variantibus. 


T.f flava. 


T. f. rubra. 


[fA 
[// 
71 
4 
uU 


SS 


TvLitrPA DYBIA. : CP OX 


Talpa dubia ag LIP4 mediointerprzcocem & ferotinam tempore florentes, videlicet qui mar- 
hiftoria. cefcente przcocium flore tuosexplicant , & ferotinis llorere incipientibus, jam fenc- 
fcunt,imó interdum cum illisetiam florent, Dubiz quodammodo appellari poffunt, cim 
utriufque genetis naturam referant. Suntvcró inter eas nonnullz, quarum flores & ipfa 
planta ferocinarum magnitudinem zquant: ali quz przcoccs non fuperant, nec illisformá 
füntabfimiles,& illz quidem velampli(fimis floribus przdiz, vel prxcoce non majoribus: 
füntetiam quzdam przcocibus humiliores. Singularum autem differentias quàm dilucidà 
poterimus hic explicabimus;earum videlicet quz nobis funtconfpectz : nam quis reliqua- 
rum infinitam varietatem verbis exprimere queat? 

1. dubia DvstaAs igitur majores, florem non minisamplum habent, ut diximus, quàm feroti- 
majr. 1. nz. lllumautem vel pallidum admodum, vel flavutn,omnibusfolijs mucronatis , & ungui- 
2- busfavisinftarcerz recentis. Invenitur etiam cujusomniafolia omnino flava , extremas 
orasorbiculatas habent ad prazmaturi aurei mali colorem accedentes: ftamina cum apici- 

$  busHavaf(unt.illius Bosodoratus. Alia item cujus color omnino aureus,externa dcinde fo- 
lia flavo dorfo pradita.oras dilutioriscirinabaris colore radiatim diftin&tas adquirunt : inte- 
riora veró folia cinnabaris etiam colorem;atque infuper binos luteos nervos fecundüm lon- 
gitudinem,& Ravos radiolos in latera excurrentes: ungues hujus magni, flavi, altitudinem. 
4. e od nigri funt , pediculi lavi, fed fuhgineinfci. Eun omnia 
folia orbiculato mucrone pradira flavi coloris funt , rubris venis (ecundüm corum longitu- 

dinem exc ibus,nunc tenuibus, modó craffiornibus, atque ctiam totum dimidium fo- 

5 liuminterduminficientibus. Sunt quibus flores dilutius rubent, & cinnabaris colorcm 

i quodam 


PiAxTARYVM HISTOR. LIBER tr 14j 
Tulipadubiar.major, :. Tulipa dubía x. majoraliera. 


LZ, 


quodammodo referuncomnium foliorum extremis oris mucronatis; vel (aturatiores funt, 
& quedam modo nigricant,exterioribusfolijs is,interioril biculatis: ungui- 
bus flavis,magnis vel parvis nonnumquam veluti fuligine afperfis, vel in ommbus folijs, vel 
in exterioribus duntaxat:apices modó flavi & leviter nigricantes, modó omnino nigri, flavi 
etiam pediculi media ex parte nigricantes. Aliarum flores funt coloris albiexoleti, qui — 6. 
4i yp9Asvxot dici queat: nam folia ex albo pallefc eorumque d flaveícit : interiora 
folia orbiculata,ungues & apices pallenr.. Nonnullarum floresomnia folia habent extre- — 7. 
mo mticrone orbiculata dilutiffimi purpurei coloris, & quod »do carnei i un- 
esalbos,qua capiti adhzrenc flavefcentes cá ftaminibus & apicibus. - Quarundam pau- 
o faturatius purpura(cunt, & aliquarum przdulcium precociorumQue rubefcentium uva- 
ruin,quas Germani &ermincr/ Auftriaci 9Yüwfeateller appellant,colorem referunt, interiora fo- 
lia orbiculata,ungues cum apicibus flavefcunt. Reperiunturitem quarum floresfaturzad- — 9. 
modum funt purpurz & nigrorum acidorum cerafiorum fuccum pzné referunt , Auftriaci 
stOdixefatb vocant: harum ungues vel (übczrulei funt, vel ex czruleo nigricantes, flaminafu- 
fcafunt. 

DvstAE medix quzampliffimum florem habent;paucz funtà meobfervatz. Earum i Dubia 
una valde pallidi coloris, coctum fulphurferé referentis, propterea Auftriacz nobiles ma. **4:- 
tronz $ fa:b/id et , (ulphurei coloriscog illi indidi omniaejusfoliamu. 
cronata;ungues fuligine infedi. Ejusunicum bulbum Byzantio allatum habuit Gencrota 
Da.de Heyfenftainquz illius prolem communicavit: floruit quidem illa anno M.D.xxcv1. 

& bonum femen dedit, fed fubfequensrigida hiems cum matre corrupit : femen anno fe- 
quenre terrz commiffum,Viennzin meo hortulorelidum. "Alteraflavielegantiscoloris — 2* 
orem habet,cujusomnia folia mucronata,nigri ungues,nigri apices , fuligine infecti pedis 
culi.Hac auno w.p.xxcix.florem ruihi tulit fedecim folijs conftantem ejus veró proles tre- 
decim;at (equente anno,mater duntaxat oto,prolesfex. Tertiz flosr-v.clt;hoceítexfla. 5 
vo & rubro coloribus permixtus, magnisfex mucronatis flavifQue folijs conftans , qua ab 
ungueomnino nigro , rubras venas per foliorum longitudinem radiaum excurrentes & in 
latera fparfas habet, àdmodum,modó denías & confertas. E 

Dubiarum mediarum , quarum flores Przcocibus funt zquales, & caulesintraillarum !!* Ds/ie 
magnitudinem nonnumquam confiftunt , uzplurimum autem Dübiarum majorum alti- "4 '** 
tudinem zquant multiplex eftgenus , cujus differentiz difficilius diftingui poffunt quàm 
Przcocium;ob variam colorum mixtionem per totos flores interdum diffüfam; üt longà & 

dili 'obízrvacione didici : aliquas amen ex his quz vel mihi floruerunt, velapudalios 
^ N , €revi 


146 / ,CaRnor: CrvsI RARIORVM 
Tulipa dubia 11.media 1. Tulipa dubia rr.mcdiait 


creviffe fignificatum eft, quà potero perfpi- 
cuitate, pro ingenij mei tenuitate defcri- 
bam. Sunt igitur quzdam Flavz dilutio- 
res vel pallefzentes, quarum externa folia 

uodamrodo fotis virefcunt : aliz quarum 
FRANE fant , unguesautem fübvi- 
refcunt: quarum item folia flavi coloris clc- 
gantis , interiora tria füperne orbiculata , $z 

ibufdam finoninel af erf. 

q g pería: nónul- 
leomniafolia flava habent,un, ues cerci co» 
loris, qualesalioqui ferotinz habent : aliz 

uarum unguesnigrà & (plendente maculà 
unt infigniti,vcl ex fufco & viridi coloribus 
4 commixtisperfufi. Nónullz r-v.funt,nam 
J licetomnia foliainitio flava fint, tertio ta- 
men vcl quarto die poft quàm explicati (unt 
fores, fingula folia tenui limbo rubro exor- 
nataconfpiciuntur, nonnumquam ctiam in 
prolibus(nam fatis fastifica eft) nullus appa- 
ret , velalternisduntaxat i fpicitur: 
quzdam flava folia habent, orasautem cín- 
nabaris fere colore infe£tas : aliarü folia pal. 
lidiota funt, & rubris venis ornatas habenc 
oras: quarum item folia etiam pallent, (ed 
perfufüs eft mali aurei prematuri color,pra-- 
fertim circaoras: invenicuretiam verficolor 
clegantiffima, cujus colores flavus & ru- 
ber ita commixti funt, ut é fericeo panno 
flavo, cujus (übtemen rubrum eft ,conflare 
flores videantur;illius ungues nigri fünt:a-v, 
ferotinz (c mine mihi hzc nata , elegantifüi- 
mum florem tulitanno M.p.xxcviii. Alia- 

j rum flo- 


* , 
PLANTARVM- HISTOR. LIBER II. 147 
rum flores albi quidem fünt,fed in lavum dcgencrantis coloris qui 6 póaevxoc qualis inDu- 
bia majore défcriptus eft, harum folia velomnia mucronata ; velinteriora orbiculato mu- 
crone conftanr,unguesftamina,apices pallent:nata etiá mihi efté F-v.ferotinc femine quad 3 
Ioan.Boifotcommunicavit,fulphurei quedam coloris,qualisilla Heyfenfteinia feré,fed mi- 
nus ampli floris; Q uarundam flores & ponas etiam funtcolorisfedaliuscoloradjundus: — 4 
nanicujufdam omnia folia mucronata ,extremum illum mucronem rubro coloretinctum 
habenc: alia pallidiora funt & oras rubris venis diftin&tas habent: in nonnullis foliorum ore 
vel purpureis venis diftin&z,velcarnei coloris omnino fünt,qui ctiam media folia Occupar. 
Vnam habui 4-v.ferotinz femine natam quz anno w.D.xxcrx.lorem prorfusalbum protu- 
lit licet initio virefcens color perfufusquodam modo confpiceretur, ftaminumapicesfufd — &. 
fuerunt. Nonnullarum flores A-v.funtoctavze A-v. przcoci fere fimiles;ijQue,vel dilutiores, 
interioribus folijs quodammodo orbiculatis , unguibusnunc exalbidiscirca fi pur- 
purafcente maculà infignitis ftaminibus exalbidis,corum apicibus nigricantibus,modó un- 
guibus &ftaminibus candicátibus,vel unguibus exalbidis fu bceruleo orbe inclufis;albis fta- 
minibus;nigricantibus apicibus:aüt faturatioribus folijs pra'fertim exteriore patte , exterio- 
ribus mucronatisomnium oriscandicantibus, unguib lbidis fübczruleà maculà infi- 
gnitisalbis ftaminibusapicibus eorum nigricantibus: quarundam folia mucronata dilutio- 
rifdue func coloris aut (aturatioris: Inyeniuntur ctiam quarum flores plurimüm ad A-v.pre- 
cocis fecundz & terti colorem accedunt : & alia (emineà Boifot miffo nata clegásin cujus 
florc purpurez venz per totü folium difper(z funt,floruit hzc primümannow.p.xc. Pur- 7* 
urcáàrum flores coloris nunc fi uncdilutioris & magis floridi, foliaá; interiora orbiculata ha - 
bent,exalbidos ungues; pürpurafcentia ftamina;corü apicesnigricante: dó quafi fimiles 
Purpurez dilutiori dubia majóri,candicátibus oris,unguibus vel ex albo flavefcentibus,vel 
flavisomnino, auc veluti fuligine infe&is,aut ex carruleo, flavo, & fübvirefcente coloribus 
commixtis: mod faturatioris coloris, cut albicantes tamen quzdam venz permixta funt, 
unguibus aut ex flavo nigricantibus,aut flavis omnino, autcx viridi nigricantibus , aut füb- 
caruleis , five ex cztuleo flavefcentibusaut caruleis omnino, nifi lavefcensorbisambiret: 
funt etiam quarufn flores dilut purpurei illum feré colorem referunt qui in Caryophylleis 
floribus remiíse miniatise Silefía pnmum dclatisconfpicitur, Viennenfes & Silcfiacz ma- 
tronz Pomeroutjfátb/ quafi aurei mali colorem illis tribuunr, quia dilutius rubenti colori fla- 
vusquodammodo perfufus videtur, horum color vcl dilutior, praefertim interiore parte àz 
peroras,vel (atüratior, interdum .interné dilutiffimus, foris faturatior, ungues vel flavi, vel 
flavumcolorem füljginofus ambit orbis , vel ex viridi nigricant, velfufci (unt: yidictiara 
quarum fosad poftremam differentiam Secundigenerisvalde accederet ; rb ien co- 
lore alium füperante quzdam plurimum acceduntad cam que inter Dubias majoreso&ta: 
voloco repotita cft, verum humilior,folijs interioribus orbiculato mucrone preditisungui- 
busvelomninoalbis »xel osadu anus & fuperiore partc ad Geruleüm co tendenti» — : 
apicibu: 


bust Ib ad fufcum vergentibus , vel ngibus caruleis, aut ex cz- z 
i l j o generi lesfere,li- 
x5, veli favinigro orbe fla- 


P-V.orum folia vcl dilutiore colore purpureo fi untprcdita,vel — g, 
faturatiore,omnium orz mucronatz, vcl interiorum orbiculatz exá bidasfurit, unguesaut 


; j 1 : x . : 9. 
rem colorem accedebanr;interius autem coccinei feré coloris erant,ungues,ftamina apices 
flaviitem quarum flores rubri , folijs tamen exterioribus fecundüm longitudinem flavus 
tolorafperfus:& quarum color non fplendens , fed obícurus&zad lateritium accedens , un- 
guesflavi vel nigri: prererea;quarum flores R.ferotinze fimilesquab unguibusnigris lavo i 
orbe cin&is OculusSolis cognominataeft. Alia item cujus flos nondum mihi confpedus — jo, 


pn. 
businterdurto 
 ferotina. 
cedcbaot, quem centi 
rum,qua à Matronis Auftr 
exterioribus folijs ,nigricantil 
brum quod d d 


4A 


C 
,5 P-v.ferotinam dilutiorem elegantem. Anno fequente, 
Naz 


148 5 CQanorr Crvs] nantORVM 
1urfüs & P.pgge. Rub.ferot.elegantem ad carneum colorem accedentem, unguibus ex carru- 
le nigricatibus. M.D.xxcvi11.2utem anno P.praz.a)ypóAeuxovferotináR. ferot.unguibus'& 
ftaminibus flavis,P.feroc.nigricintibus.ung.& v-v.ferotinam:ex A. prec.Flavam ferot.& p-v, 
zx[ewins ferotinam.  Contràex A-v.ferotiná,nat funt pracoces Alba;Flava,Rubra ung. flavis, Ru- 
nliquand? — bro o c/o di Sele,& P.dilutior. ; 
E Cujufdam porró R-v.quzanno M. D.Lxxvir. primum Bruxellz florem protulit, femine, 
€olrum i». na&tuseftjam di&tus Boifot , & quxdam nobiles Matronz dubias etiam T ulipas mirá colo- 
Tulip« (un- yam varietate ludentes,ut ad mc perícriptum eft:etenim & flavas,& pallentes, ex albo item 
ma vorui^^ pollefcentes,five a ypoAeuxovc,purpurafcentes, intenfiusaut dilutiusrubentes, latetitij colo- 
ris,atque alias alijscoloribus infignitas habuerunt : quibus etiam fimiles, & alix clegantiffi- 
miscoloribus varié mixtis poftea mihi femine natz , & fingulis annis adbuc nafcuntur, qui- 
bus pares nunquam ante confpediz: ita Deus in iftis floribusadmirabilem fuam potefta- 
tem oftendit. gogo 
T fernt.viri-.. CETERV M anno M.D Xcitr. mittebat TacobusPlatcau Tulip, qua illifemine nataerat, 
d«dwlis  monftrofz quidem , fed non inelegantisiconem , colore à reliquisdifferentem, cjusenim 
filer" i? Hos, ipfo referente, prorfus viridis, interné fex parva craffaQuc aliafolia etiam viridia com- 
7!" — pledens,caputambientia;ut initio parva braffica florida five Cypria videretur. Primó quo 
florem tulit anno,neglexiffe fcribebat, vitium aut Naturz ludum effe exiftimans: fed cüm 
fubfequentibusquatuor annis lorem non variare animadverteret , nullum autem probum 
femen przbére,cjusrei pertzrfus,bulbum alteri donavit. : i j 
T(mrss | SED & mihibiennio poft,ex femine natis ferotina mihi florem dedit fex folijs,ut relique, 
du eri pali- conftantem, prorfus virentibus, exceptis orisqua pallideerant, & unguibus, qui ex viridi 
die. palle(cebant.Floruitetiá mihi anno w.p.xcv1. Aliaviridiscujusorz alba fucrunt. Breviter, 
fingulianni nobis proferát novum aliquod T uliparum genus, nec ante cuipiá confpectum. 


Tulipadubia pumilio. 


Tulipa du- - 


à Hvuirion porró Tulipa pedalem altitudi- 
binpumilie , : 


nem non fuperat,imó ut plurimum infra cam 
confiftit , folijs & flore ad Przcocem proximà 
accedens:florisautem foliaomnia mucronata, 
fed exteriora multo longiora, foris obícuré ru- 
bra,extremis tamen oris virentibus , interiora 
omnia folia intense rubent & fplendent: un- 
gues flaviradiati; fed quosnigerrima macula 
fic inficityut orbisaureus & radiatuseam dun- 
taxatambire videatur, & oculum quodammo- 
doementiatur: ftaminacum fuisapicibusni- 
gricant: hujus radix bulbaceainterdum crio- 
phoraeft, nam exterior illa membranabulbi 
fubftantiam amplectens & tegens, plurimo 
-denío, candido , molliduetomento adeó (uf- 
fultaeft, ut molliffimé bulbum recubare nc- 
ceffe fit. ; 
lNvENITVR ctiam alterum pumilionis 
Tulipz genus,quod mihi quidem confpedtum 
nonet: fed iconem füis coloribusexpreffam 
accipiebam anno milleimo quingentcfimo 
fexto & nonagefimo, ab erudito viro Ioáne dc 
Ionghe , Ecclefiafte Middelburgenfi in Mat- 
tiacis,addità hac defcriptione: s 
Mittoad te Tulipz cujufdam iconem , ad 
ipfius plante fimilitudinem expreffam,hoc cft, 
eadem quà Tulipa magnitudine, paribus cau- 
le;flore;folijs(que paullolongiora & anguftio- 
1a habere debet) & bulbo quem erui,ut pidtor 
commodius exprimeret, Tribus jam annis 
continuisin horto habui florem proferentem, 
t fed unicum , nec florem habuit quamdiu fin- 
gülari folio przdita fuit, aliarum Tuliparum modo: nam fuperiore anno habui florc fuo o- 
nuftam,& aliam unicum folium producentem, quz nunc quaterna folia nada,primum flo- 
rem demtim tulitalteri prorfus fimilem,utcertum fitid genus majorem amplitudinem non 
dquifi Ha&enusille.Tota veró planta (quantum ex icone deprehendere potui) pal- 
mo majornon eft, quatuor promens folia angufta,carinata, T lips Momjpellianz folijs fi- 
miliajinter quz cauliculus prodit uncialis aut paullo longior,nudus (prater aliarum Tulipa- 
rum morem)ex viridi purpurafcens,fummo faftigio florem gerens fex folijs conflantem,fo- 
ris nonnihil purpuráícentibus, intus candidis, umbilicum occupante oblongo ca e fex 
avis 


PLANTARYM HISTÓR. LDBER I, *49 
Tulipa purilio altera, : 


- 

flavis taminulis fepro,quod an femen protule- 
rit, ignoro: florem autem tuliffe Aprili inde 
conijcio, quoniam fub Maij initium picturam 
mittebat , cujusbulbusexiguus, bulbi tamen 
aliarum Tuliparum formam referens , ex fpa- 
dicco nigricante cortice tectus. Icone acceprà, 
Croci verno tempore florentis. genus initio 

cxiftimabam. : ; 
CerrRvM non omnesflores diu in fua colo- 
ris clegantià & venuftate perdurant, verüm. 
nonnullarum magis caduci, brevi marcefcunt, 
aliarum firmiores funt & coloris gratiam diu- 
tiustetinent,przfertim ferotinz & dubia: om- 
nescerté nubilo cxlo fefe contrahunt; & plu- 
vio facilé corrumpuntur , etiam ante quàm ex- 
andi poflint interdum , fi continui cadant im- 
Se dp perato fole illuttrari, explican- 
tur & diutius confervantur : at vehemente 
etiam ejusardore nimium excodli , & fuo hu- 


retinent , fed alternis variare fepids o 
exempligratiar; v.A-v.uno iriterdum anno ni- 
tidiffimz funt, fequente vixaliuscolor, quam 
flavus vel albus in cis confpicitur , fic x-v. & 
?-V. nonnumquam magnas habent oras flavas 
& albas , fequente valde exiguas. 


more exhaufti, facilé dcluunt,, Neque omnes d det 

verficolores,tam pracoces quàm ferotina:,fin- E » a 

gulis annis eandem coloris gratiam perpetuó rores profe- 
fetvavi; rantflores. 


erum 


, CertnvM tametfi feminibus terrz manda- T«lps ve 
tis Autumno (inutilis enim bulbacearum &tu- "7. 


berofarum maximáà ex parte verna cft-fatio) 


hujus plantz gentis confervati foleat : interdum tamen & nucleis majori bulboadnatis pro- 


agatur , fed nulla inter przcoces Tulipas fertilior rubra & alba, orabitim autem maxime 
T itina rubra, quz adco fcecunda eft;ut etiam (emine nara, & vix bima alias proles generet 
biennio aut triennio anre quàm florere incipiat , quod ctiam faciunt plet: quedubiz: So- 
lIentenim omnes Tulipz nondum adultz ; y ante quam flores proferre incipiant , ut pluri- 
mumrdingulisannis re&ta & quafiad perpen iculum in dodrantalem & palmarem altitudi- 
nem profundius defcendere ( Apenmneas excipio, & quafdam alias , quz nonin altum, fed 
inTacus & obliquum; ante quàm flotiferz fint , proles é longisvenisdependenres fr pargunt, 
utproximo capite declarabimus) ferotinz autem ille & dubiz jam di&iz:ctiam in veteris 


! bulbi exuvioaliquid fubftantiz relinquere , quz in alium bulbum efformata , (imiliter in 


exuvio fubftantia quidpiam relinquit quain alium bulbum tranfit , ut fi quis cum dexteri- 


'tatequadam & indüftuá trimos & quadrimos eruat;exuyiorum veftigia fequendo, nónum- 


* sexcolebam;dum Viennz agerem;non feme. 


quam velurcatenam aliquot bulborum cohzrentium , & €x primo exuvio ortum ducen- 

tiuminveaiat: licet interdum accidat ut R.ferotina jam grandiorjnondum tamen planàad- 

ulzajinftar Tulipe Apenninz five Bononienfis prolesin latus fpargat , ut i mcohortulo, in 

qtio varij generis bulbofas ftirpes florum i an & varietate commendibiles alebam & 
oblervavt. Rz » 


modiés 


Memini & bulbosininümáalà ;quafi famma tellure natos, in ferotinarum & dubiarum Tulipa bal. 
generibus przíertim  (licetetiam in A-v, P-v, & quarundagi aliarum pracocitim alis bulbi fera 


"mihinati fint) qui telluri commiffi ; ejafdem coloris cum matre lorem fübfequente anno 


produxerint:cundem etiam colorem retinent bulbi matri adnati. Ex feminibus vero quz fit 


!propagatio;plane(ut dixi) incertaeft,in przcocibus nimirum & dubijs:nam ferotinze magna 


» "€x partc fuum genus confervare videntur; quemadmodum füperiore capite dictum eft:aut 
À Me ss 


fialiquam muzationem adquirunt;exigua ea eft,& p 
rictate;dut coloris intenfione vel remiffione confiftit, : 
-  Soletcaulisé medio bulbo erumpere: fed ipfo cum folijsjam marcido, & ficcato, i bul- 
bumeruasyd latusillius enatüm confpicies(quod etiam evenit in Iride bulbofa,Colchico; 
& congencribusalijs)novo bulbo paulatim fuccrefcente,& totius plantz fuccum ad fe reci- 
piente;q p diffimé erui poteft,erutus bulbus diu extra terram adfervari,& 
in alialocactiam procul diffira inenoxàtransferri, ; i 
Omnesaurem cujufcumque generis Tulip (ut etiam hóc breviter annotem )quemad- 


g va- 


modum longà experiencià didici, quamdiu lorem non ferunt , Zxeu?or plane func , & uni- 
sch N 


3 cum 


enilue vel. 
L2 Ll 


Tulips 4- 
peuniuca. 


15d CaRnorir.Crvsl gARIORVM 
: eT ulipa bulbifera. 


cum folium fingulis annis proferre folent: az 
fi, dum emerit , fcfc explicare incipiens, fe- 
cundum ctiam co inclufum apparcatjllo ipfo 
anno lorem prolaturum fpes cft , nifi pruina, 
autaliud ab infe&orum erofione incommo- 
dum cam intercipiat. 

v o nominc vcteribusdida fit hzc plan. 
tamulti dubitant. Sunt tamé peritiores nop... 
nulli, quiad Satyrium Diofcoridis , quibuf 
dam rpíQuAAoy cognominatum , referendam 
cenícanc: ad cujus fané defcriptionem multis 
notis accedit. An veró ijfdem facultatibus 
cum Satyrio przdita fit, neminem periculum 
feciffe intellexi. 5 

Meminiante pluresannosViennen( phar- 
macopzo ad rubri cancri fymbolü plus quàm 
centenos Serotine bulbos quadrimos dediffe, 
ut faccharo condiret;radicum orchidis inftar, 
& inaliquo, qui ad hujufmodi remedia con- 
fugeret , periclitaretur: verüm illo negligen- 
tià quadam condire oblito, petierunt. At an- 
no M.D. Xcit. loannes Muler pharmacopscus 
multos condijt, radicum Orchidis inftar ,qui- 

bus certe longé fuavieres& palato gratiores 
deprehendebam: an veró id przftarent, qu 
" fatyrio tribuitur,nondum intellexi, 

Potuiffet autem ante triginta annos Ant- 
uerpianus quidam mercator certi quidpiam 
decate ftatuere. Isenim cüm horum bulbo- 

) rum non exiguum numerum ab amico cum 
fiui pnns Conftantinopoli fibi iffum 
accepiffet, cepaseffeexiftimans, exullisali- 

uot füb prunisaffari infit, & vulgarium cc- 
parum modo, ex oleo & aceto in coenam fibi parari : reliquos in horto, inter brafficas & alia 
olera dcfodit,ubi neglectijomnces brevi perierunt; prater paucos quos Georgius Rye merca- 
tor Machliniepfis,rei herbariz perquam ftudio(us,ad fe recepit:cujus fané diligentiz, & in- 
duflrízaccepuum referre debemus , quód eorum poftea florcs? grauiffimà varietate deledta- 
tionem & voluptatem oculis adferentes,videre nobislicuerit, — ^ 

I Tulip ulbi nobis Byzantio miffi (unt, przcocis quidem Café lale, 

ferotinz verà Casal& lalé :à Jocis nimirum unde primm Conftantinopolim illati func , ap- 
pellatione;ndità: Caffa urbselt in prone Gazaria dicta , QUE Dufchilitar & Eu- 

Xinum pontum fitaeít: Cawa7: vero in Macedonia urbs maritima, Sunt qui Tulipam, prz- 

fertim purpurea, Cofmofandaló effe velintà veteribus inter coronarias herbas 


TUR RING: 


TvirPA BYZANTINA ALTERA. Ca». x. 
(Y V^ novum Tulipz genus hoccapitedefcribemus,op ium me fa&urum exi- 
ftimavi,fi paucaquzdam de Apenninca, Narbonica, & Hifpanica, quibuspoftra hzc 


aliquotnocas fimiles haber,prius difereremus. 

APENNINEA igitur Tulipapedalem vel etiam cubitalem fert caulem, in binosaut 
ternosramos interdum divifum , quibus ingulares infident flores fenisut plurimum folijs 
nonnumquam & octonis conftaates foris fübvirefcentibus, intus flavis, protuberante e me- 
ditulliocapite vig, blongiuículo,multis flavis ftaminibus cin&to:valde odoratus is flos, 
Jleucoij flavi fuaveolentiam referens, fuperioribus Tulipis plerumque magisexpanditur, & 
feré à meridie fub vefperam duntaxat: folia alijs Tulpisanguftiora , etiam carinata nonni- 
hilfubcineracei cum caule coloris, terna , quaterna: femen Eresceom utin reliquis Tuli- 

isfed longé minus: radix bulbofa fpadiceo cortice teta, in binasaut plures foboles fingu- 
E annis dividitur, proximo anno florcs daturas , quin & alias fubinde obliqué & in latera 
fpargit(prz'ertim quz nondum florem tulit) non in altum reta mergit. Floret cum feroti- 
nisaut paullo ctiam ferius. Naícitur plurima in Apennino unde erutam memini Bononiá 
ad nosante multosannos mittere C. V. Vlyffem Aldrovandum , Bononienfem Profeffo- 
rem, & omnium Natura miraculorum Scriprorem folerciffimum: cujus lucubrationes avi- 
déadhuc expectaiaus, : 


Hvic 


PraANTARVM 
Tulipa Apenninea. 


Tulipz Byzantine genusalterum, 


ENS 


Y 
Y 


"TE -. 7 0A NACNNCN QUIS Ne qE o 


HISTOR. LIBER tt, 15tí 
Tulipa Natbonentts, 


Hvic fiie pise eft Narbonenüs é Ceben- Twlips Sai: 
nis montibus, à C. V. Matthia de Lobel primüm P"/ 
eruta, &amicisin Belgicam miffa: minor tamen 


. eftinomnibus, flores fous magis virentes, intus 


flavi,delicatiusquiddam fpirant: radix etiam é te- 
nuibus nervis in latera foboles & bubillos fpargit. 
T&&T1A ín monte quodamAranjocs vicino na- Twiips Hi. 
rain Bclgicamà Francifco de Hollebeque Regio Z4». 
hortulano miffi, Narboné(i paullo minor eft: ejus 
florem non vidi , fed Narbonen( fimilem effe in- 
tellexi, qui foliatamen habcat foris non omnino 
viridia, verüm purpurafcente etiam colore perfu- 
fa.Illius bulbos aliquando alui , qui unico dunta« 
xat folio femper germinarunt, adeoQ; inanes pau- 
latim fa&ti funtjuttandem perierint. Miferat prze- 
terca idem Francifcus &alios aliquot bulbos ( ut 
Hifpania bulbacearum , & vatiarum aliarum cle- 
gantium ftirpium maximé ferax cft) quorum ma- 
ximam partem in Hifpanicà meà peregrinatione 


jJ non obfervaram, qui tandem belgicum acrem re- 
fpuentes,contabuerunt. 


BvzawrINA autem folio proditliliacco, unico, Tulipa y- 
fiflorem non feret, reliquarum Tuliparum more, z«»tin«ze- 
at lorem prolatura pedalem promit caulem, viri. "* 4e» 
dem,rotüdum, quem ample&tuntur bina plerum- 

uc folia liliacea, dilutiüs virentia, & Lilij Perfici 
oliorum modo fplendentia, florem fammá parte 
füftinentem ApenninezTulipcflori formá & am- 
plitudine parem , fex mucronatis foltjs cóftantem; 
quorum exteriora paulo anguftiora funt;interiora 
veró latiora, exalbido foris cum purpurafcente & 


viridi mixto colore , intern&áautem tenuiter rubefcente five diluto carnco, unguibus & fla- 
miaibus flavis nigricante apice infigaitis nonnihil odoratum : caput trigonum Apenninez 


finile, 


1 Canotr CrvsI RARIORVM — 
fimile,quod ad frugem non pervenit: radix bulbacea Apenninez plané fimilis,aliquot fibris 
donata,quam etiam bulbos in latus fpargere obíervavi. y e 

Floruit mihi hzcanno M.p.xxcviir. Aprili menfe & alterum in füpremáà alà (quemad: 
modum ex hac icone; quam cx illa florente ipfemet exprimebam, videre licet) habuit flo- 
rem:Generofie autem Domina Y ngnadin,que precedente Novembre Byzantio illam cum 

- multisalijs bulbaceis ftirpibus acceperatbinz ctiam floruerunt;una binos, veluti mea, ge- 
ftans floresaltera unicum. An poftea aliquz ipfi floruerint,ignorojillo pfo cnim annoVien- 
na difceffi: carum duarum certe, quasilla donante folüm retinueram, Sirac con-. 
temnens, quód Apennineas (adcó fimiles erant bulbi )exiftimarem, nulla deinceps floruit, 

fcd prolem generantes,unicum folium produxerunt . Miffaautem fuit cum hacinfcriptio- 

nc Zalé di duoi fieri,ex qua conijcere licet,ut plurimum binos proferre flores. 


SEp quandoquidem in Ap eg Tulipz mentionem incidimus, filentio premendum 
non duxialiud Tulipz genus quod habuit honcftusvir Theodoricus Coornbard Amftero- 
damen(íis civis. E 

Es autem illa;caule,folijs (quz tamen paullo viridiora) florisformá, Apenninez non 


T.R.atpen- : . de : - : d P dab 
»inse fimili. valde diffimilis,nececiam (ut mihi relatum) radice, quz, utinquiunt, illiusinftar, oblique 


rritillaria 


bifiorio 


Varietas, 


Xemput. 


propagines fpargic : lorisautem color ruber eft faturatior fex folijs mucionatis conftans, 
nonnihil odoratus, quorum ungucs longi nigri flavo colore eos ambienre;internis folijs in-- 
"terioribusin ternos radios mucronatosdefinentibus,in reliquis ternis,orbiculato mucrone, 
illisexterná parte omnino flavefcentibus, his veró paululum flavi circainfimum unguem. 
babentibus, trigono oblongo capitulo Apenninez inftar medium florem occupante, rube- 
fcente:femen mihi nonconfpeétum. — Florct Aprili. T 


FRITILLARIA. l Cip xr.- 


Yi 

Ewvsr15s1MA hzc planta pedali ,inz 
V terdum etiam majore , eftcaule, rotundo, 
tenui, forisex viridi purpurafcente , & obfolc- 
tioriscoloris, intus veró, ut Tuliparum, fungo- 
fo: quina plerumque habet folia; interd etiam. 
plura, incondito ordine, per caulem fparfa, an- 
gufta, carinata, digitalis Jégsinidims vel majo- 
ris, füpcrioribusexceptis , quz breviora funt, 
caule viridiora, & Narbonenfis vel Hifpanicae 
Tulipz folijs forma coloreQuc proxima: flosin 


fummocaule fepiffiméunicus(: dum bini, 
raró terni,omnesautem codem tem pore fe ape- 
rientes) ll inodorys, de- 


] 
orfüm fpedtans &propendens tintinpabuli mo- 
do,íex olijsconftansut plurimá, (habui ctiam 
o&onis & duodenis) quz arcolis quibufdá nunc 
quadratis nunc oblongiufculis partim candidi, 
5s partim purpurci, fivc faturatioris, ut itadicam, 
, carnci coloris, elegantiffimo ordinc , pulcherri- 
maque ferie diftin&la funr, quadris tamen ad la- 
teraminoribus: folia interiore parte funt vege- 
, tiore & elegantiore colore przdita, candican- 
. teque, qua parte capiti inhzrent, ut Rofarura: 
foliaungues liabent;à quorum infimá fede vi- 
refcensquadam,& herbidi coloris litiea,ad me- 
dium ufque folium ducta videtur: fex ftamina 
medium florem occupant, quorum apices pri- 
"imum pallidi, deinde; ubi obverfifünt, flavi, & 
quati pulvere quodam confper(i (quali funtom- 
nium fcré Horum apices) quz ftilum trifülcum, 
utin plerifque alijs flori bus,ambiunttriangula- 
redeinde fuccedit caput , unciam plerumque 
longum, füpernà parte cra(fius & fine coroná, alioqui Narbonenfis Tulipz capiti fimile , in 
quo femen planü;jam di&tz Tulipz femé quafi referens, membranaceo margine latiore; in 
quonullum;contràquàm in Tulipis,germen confpicitur:radix bulbofa;cádida, folida;nul- 
bstunicis fepta, fed velutiin binas eafQue ut plurimüm zquales partes (eta, & cujüsmedio 
protaberat quafi pulvinus quidam, unde caulis emergit, fcffili patte multisfibrisdonatá. ^ 
Hujus flosinterdum variat: nam ut plurimüm faturatiiis purpurafcentes quadras habet, ' 
interdum dilutiores. V nam habco femine natam dilutiffimam. Floret cum precocioribus 
Tulipis,iaterdum ctiam Martio,in hortis. 


Sponte 


PrtANTARVM HISTOR. LIBER 1t. I 
Sponte quibufdam pratisad Ligerim flumen non ptocul Aurelià urbe Gallis celebri na- Nat — * 

fcitur, unde primum ad me miffa fuit Machliniam;& Belgice cómunicata anno M.p.Lxx tt. 
(nafci etiam in Nortmanniá & Britannià minore intelligo ) Deindc Viennz Auttriz, ali- 
quot bulbos accepi triennio poft munere Ill. V. Ioannis de Vulcop; Regis Galliz apud Cze- 
farem Maximilianum IL.tum Legati. Mifit etiam ad me aliquot poftannos Ill. V. Augerius 
de Bousbeque Serenifs. Reginae Elizabeth Caroli ix.Galliarum Regis viduz; fummus Au- 
Iz Profectus & Carfari à Confilijs, Lutenià multos bulbos, ut nobilium Aüftriacarum Ma- 
tronarum quz illius Horis erant fludiofiffima, votis fatisfacerem. Anno veró M. D.LXXIX. in 
quibufdam pratisquatriduano itinere infra Budam Pannonie;ab ijs quiConfítantinopoli re- 
dibant, menfe Martio,florens obfervata eft. Sed & poftea plerzquce femine mihi natz funt, 

uz feptimo& octavo demumanno, vcletiam feriüs floruerunt : quarumaliz binos ; qua z 

am ternos,nonnullz vcl geminos,vel duodecim folijs conft florcs tulerunt. E 


Fritillaria dilutior. Fritillaria Aquitanicá: 


N.V.Ioannes Boifot,vetere amicitià mihi conjün&tus;allud genus habebat magis feroti- g,;;nsyia 
num;quod toto bimeftri poft primum Boruiffe ad me fcribebar,binis ornatum floribus par- 49izazicds 
te interiore ex flavo virentibus, (ine ullà colorum diftin&ione : foris nervuscxtuberans & 
eminentiorex obfcuro virebat ,foliorum orz nonnihil reflexz verficulores crant , ex flavo, 
virente, & purpurco.Ex Aquitanià originem ducere afferebat. 

Isporró bulbus quem mihi Autumnocommunicabat anno MDXXCIII1. Maij fübfequé- Ej biforia. 
tisinitio lorem aperuit fex foliis,ut in przcociore conítancem , quorum extremz orz non- 
nihil reexz eranc, dorfi nervus paululum extuberábat;atque vircíccbat; interiora terna fo- 
liaexterniscrant latiora, omniaauté exteriusab imo folio ad extremasoras ; obfoletz pur- 
pure radijs fub quibus nonnihil flavi conffpiceretur,dittinguebantur;interitis veró colore ex 
viridi llavef & fplend, pradita erant, veluti fericeus pannus viridis,cujus fübtemen 
flavum fit: (cx taminaex umbilico prodibant pallidis apicibus obfita , alia alijs longiora, 

Nullum femen tulit, proximo annoimminutus bulbus florem non dedit, tandem fubíe- 
quens rigida hiems omnino corrupit. j * 

CerznvM Fritillariz Tertium quoddam genus habuit Ioannes Somer, cujus paulo antà frirferiá 
memini , virqui exoticarum & clegantium flirpium culturà valde delectatur, ijíQue bene ERE 
inftrudum tbe uod florem anno nonage(imo feptimo fupra milleimum & quingentc- m 
fimum produxit,fex quidem folijs conttantem & nutantem, ut fuperiora genera: (ed quo- 
rum folia fünt flavi coloris rubris maculis diftindi , illorum medio nervo prominulo & vi- 
zcfcentis coloris. : í ; x "urs 

Q v1 ad mc primum genus mittcbat pl Aurelianenfis, Noel Capperon vo- Noméss; 

catus, 


134 Canori CrvsI RARIORVM. 
catus,ac paullo póft in (chytica illacommuniquelaniena peruniverfam Galliam graffante 
fablatus, Friilarie nomcn indiderat, quód ejus arcolz verficolores, fritillum quodammo. 
dozmulentur: vulgo Lilium vatiegatum ante dicebatur. Dodonzus Meleagndem appel- 
lare maluit,quoniam ejusfolia varijs coloribus picta fint;uti pluma: Mceleagridisavis, quam 
vulgus Gallinam five Perdicem barbaricam aut G uinez vocare folet diverfis tamen Sé. 
cundaautem fpecies commodé Meleagris aut Fritillaria appellari nequit , quandoquidem 
colorum in cà varietas fimili modo non cft diftin&a,ur in priore : tametfi & caule , qui ali. 

uantulum tenetior , & folijs, quz it hac paullo anguftiora magifQuc herbacei coloris vi 
pouvais radicc;atque ctiam floris form nonnihil illam zmuletur. 

A apud Recentiores medicum in ufum veniat hzc planta,me fugit. Obflorum tamen 

elegantiam & venuftatem experi,& diligenter in hortis coli potitis exiftimo. 


NARCISSVS PRJECOX SIMPLICI FLORE: : Car. xir. 


'IMericeM. Narciffi lorem appello, qui 
S ánplici fex foliorum texturá conftat, li. 
cet medium calix occupet. Ejus autem ftirps, 
autlatiora habetfolia, aut anguftiora & te- 
nuia. Vtriufque generis flores colorectiam 
inter fe differunt, omnium porró differentias 
quà poterimus perfpicuitate hoc capite tra- 
demus, m 

Px 105 ergó latifolius Narciffustria auc 

uaterna habet folia, virentia, oblonga, porri 
bli feré fimilia,caulem cócavum, ftriatum, 
nudum & fine folijs, pedem altum, interdum 
altiorem , incujusfummo , fexautocto plu- 
1efye nafcuntur flores, riangulis pediculisin- 
fidentes, & étenui membranaceo involucro 
crumpentes, medioctiter amplos , cum gravi- 
tatc quadam odoratos fex folijsconftantes al- 
bis, interdá etiam a» poAs/iioiz, quorum me- 
dium flavus omnino calix occupat, fex brevia 
flaminacum fuis apicibus pallidis continens: 
floribus faccedunt pem emp. inqui- 
bus femen nigrum, angulofüm. - Radix illi (az 
tisampla;bulbofa;nigricantibusaliquot tuni- 
cisfepta, fibrifáue multis capillata, intus óm- 
nino alba, &; fi przcidatur,lentum quendam 
fuccum;ut reliqui bulbi;exftillans. 

Nafcitur plerique Hifpaniz, quz Medi- 
terraneo mari obje&ta eft; locis , & omnibus 
ferécirca Mompeliüm pratis. Memini non 

rocul villà noy oppidulo-Magalona vicino; 
ulbum eruere , cujus füummuscaulis decem 


Narcdif?.lati- 
fel fimples i. 


Nataler. 


tas Ianuario in pratis Boutoneto fuburbano Yicinis ( utinterdum intercjufdem generisfürz 


Narcif-lati- E à ) 1 T * 
fo. Bysa"ti floribus;cui plerumque nifiterni,quaternijaucad (ummum feni füpremo cauli infidét . Ad 


muimedielo- qotevg Conftantinopolicum plerifquealijs , & in &ilibusut plurimum colitur, ubi floret 


vum;odorisfragrantiffimi, feptenos & plures fummo caule fimul nafcentes : folia carinata, 
nec minuslata habuit , quàm qui plenum ferc florem, & radicem craffiorem. Monitusau- 
tem;quos miferat bulbosfimplicem florem tuliffe,alijs me impertijt minus craffis, quorum 
flores, pleni fuerunt, paullo tamen minores Primo,fequente capite defcripto: RSA 
Namiflui ALTER prioriformà non diffimilis, folia habet terna aut quaterna viridiora paullo fu- 
fotos. periore,longiora & anguftiora; é quorum medio cxilitcaulis latiufculus ,angulofustamen 
LES & concavus;cui infident feni (epteni interdum deni ores prioribus Bex ti ie 
1 paullo, 


[J 
PLANTARVM Hi$TOR.. LIT i1. 1$$ 
Na:ciís.ladif (implici do.ptorfusalbo 1, Narcifs.latif.o. prorcusalbo 11, 


Lugduni expreffz Au [ me fumpfiffe fcribit. Ego veró non 
modà hanc , fed plutimasalias quaruzm defctiptionem in Hifpanicis obfervationibus dedi, 
Dodonzumà me habuiffe affero , & omnia quz in Hifpanicá meà peregrinatione obferva- 
veram liberalicer c i 


; ct Dodonzus de 
ftirpibusin Hifpanià aut Galliá nafcentibus nift alterius manu ducente ,cümanteannum 
: dat 


moriam colo) fed ut mea, hocett, meo labore dili entiQue obfervatione parza mihi vindi- . 
cem. Mei numquam fuit pudoris , ut mutuum ab 4| iquo quidpiá fumpferim, quin ingenué 
femper profeffus fim à quo habaerim : an alij fimili gratitudine erga mc u(i (int,benevolis 


Ic&oribuszftimandum relinquo. necin Appendice ad Purgantium hiftoriam Dodonarus 


Hujusgenerisaliuseft, fuperiore minor, firmioribus magifá candicantibus folijs, qualia Nardff lati 
feré fantin Narciffo marino;quià Narbonentibus Scilla ive Pancratium , dum Mompelij f/l»vinm 
viverem dicebstur, Valentini H. ifpani Hemerocallidem appellabant , ut in ejus hiftorià di- ^" 
€emus,caule breviore,& binos,ternosaut quaternos duntaxat flores proferente. 

Ex Hifpania poft meum reditum miffus,reliquis Narciffis feritis, hoc eft Maio, Bruxellz 


ERTiVs item Byzantioallatus u.p. xxcvir, qui fequente anno folia dedit primo generi Narazlari- 
fimilia, caulem inter foliaemergentem, pedalem, qui ternos & quaternos flores dediteju(- fPhsivem 
dem cum fuperiore magnitudinis,nivei prorfus colorisjid eft,calice ctiá niveo ,é quo emer- 
gcbaat fena (tamina,tcrnaalijs longiora,flava. Alius praterea adcó illiin omnibus 2 din 

j 1 vix qui 


. - x 
156 Caxotr Civsl RáRIORVM 
vixquifpianfdifcernere potuiffer, nifi differentiam feciffent floresillo minores, & frequen. 
tiores in (ummo caule na(centes,odorem & fragrantiam Iaíminireferentes:hujus femen in 
trigonis capitibusconclufum, nigrum inzquale : utriufque radix minor paullo priore &ni- 
giis tunicis fepta;zerizcada catamer bianco nominc miffa fuitut & quinquennio antc: Flo- 
ruit Maio menfe... i 


Narcifs.latifol.flo. prorfus flavo. 


Qvanrvs latifoliusetiam Byzantio alla- 
tus fuit, zerizcada-catamer (ari nominc, folia 
illi proxime defcripto fimilia: flosin illo va- 
riat,nam vel cotus lavus eft,vel omhino pal- 
let, prater calicem qui in hoc plané aureus 
eft:Iemen in trigoniscapitibusnarciffinum, 
inzquale;nigrum: radix tunicis fpadiceico- 
loris cea. 

QvixivM locum obtinebit is Narciffus, 
quem cum alijs aliquot clegantibus ftirpi- 
bus, Kal.Iunij anno M. D.XCv1.ad me Hifpa- 
li mittebat cruditiffinus vir Door Simon 
de Tovar Hifpalenfis Medicus, ego veró ex- 
tremo infequente Septembri demum acci- 
picbam,ab gus obitu: nam paullo poftin- 
telligebam Augufto exiindtum fuiffe, ma- 

nocum meo dolore , nec mediocri totius 
orani ftudij detriméto: doctiffimus enim 
& diligentiffimuserat, egregieá; in hac pa- 
laftrà verfatus, qui fi diuttus vixiffet, multa- 
rum exoticarum ftirpium cognitionem po. 
ficri adquirerc haud dubié potuiffent. 

Hujusautem Narciffi bulbus fatis craffus 
€rat , externo cortice fpadicei colorisprzdi- 

: tus,qui Ianuario fequente,quaterna protulit - 
folia, latà;& quodammodo carinata; ut pre- 
cedentium aliquot, viridia , cubitalislongi- 
tudinis,inter quz caulis prodijt cubitalisaut 
aluor,deinde duorum cubitorum altitudi-. 
nem füperans (quam in reliquis Narciffo- 
rum generibus obfervare non memini) viri- 
dis, tiriatus; intus cavus, fummo faftigio fu- 

ftinens b eum quoddam involucrum, équo cxibant fuis petiolis innitentes Hores, 
quini feai,fepreni aut plures, fenis folijs , inftaraliorum Narcifforum im plicifoliorum te- 
xturà conítantium praditi,coloris flavi nonnihil quidem pallefcentis ; lloridi tamen, quo- 
rum medius calix aureus,fuavis ualde odoris. An porró prolificum femen daturus fit, adhuc 
ignarus fum , quandoquidem eo florente cjus hiltoriam concinnabam.M artij initio , uc is 
annus valde przcox fuit,nullà aut perquam exiguá precedente hieme,que demum extremo 
Martio valdc afpera fuit,& multas ftirpes corrupit. 

Non multum diffimilis erat,qui anno M. D.xxcv i.mihi floruit, à Ioáne Boifot przceden- 
te Autumno acceptus,quem Ferrarià allatum (cribebar. MiGt & alium cujus florem ex pal- 
lido virefcere aiebat,calicemQue anguftum flavum habere: fed utrumque bulbum corrupit 

.,,., hiemsilla rigida fübfequens. / 

M Nascewrvn &alij Narciffi quibus latiora funt folia & flores fimplici foliorurfi textura 

Mrs. ^^ conftantesin Belgicis& plerifque Germaniz hortis:de quibus cófulendz Cl. virorum Do- 

* »4 donziPemptades & Lobclij Obfervationes.Illud autem dicendum putavi, Majorem illum 

787 ,. amplisfolijs;& in codem caule binos utplurimum,interdum ternos &q flores ma- 

Loc gnos füftinentem fex folijs albis conftantes , &z pallidum calicem cingentes,odoratos (vidi 
| etiam qui & duodenisfolijs conftarent)in Anglia fponte nafci, Viris Ede dignisintellexiffe. 
Alterum veró ex his qui upicum Borem ferunt (raró binos)album, cujus calix parvus, palli« 
dus, oris fimbriatis purpurafcentibus, pafcentem obfervabam in quibufdam Narbonenfis 
Galliz pratis,atque etiam femper Conttanunopoli miffam,cum alijs bulbaceis & tuberofis 
ftirpibus, Deve £obini, five loin, id et, colli vel capitiscameli, nomine;quia floris collum 
" longiisquàm ceteri Narciffiprotenfum haber. 
Nori lai. . Ir 11 nondiffimilem Sextum obfervabam cui quaterna aut quina Martio menfe erum- 
s ferr, punt foliayoblonga;angufta,inter ca deinde caulis nudus,rorundus, intus fungofus, in cujus 
fummo,étenui membraná prodit,unicus, nonnumquam & alter , flos fex niveisfolijsftellae 
modo decuffatis conftans,parvum calicem pallidum cingentibus,cujusorz rubella fimbria 
exoraamz,fex in co ipzqualibus ftaminulis Havefcentibus: Hori fuaviter odorato gerens 
capitula 


N larifil. 
fiavoflore, 


dia ilii, 


Nar pallido 


fot medio 


"ORPOTLUUM 


T 
PLANTARVM HISTOR. LIBER I1 157 
capitula triangula,craffiufculajin quibus nigrum inzquale femen:radix ut ceteffs bulbacea; 
multiscandicantibus tunicis conftans,extima,qua: reliquas ambit,fufca, é cujus feffili parte 
plurimz fübfufca fibrz dependent. 
Provenit magno miliari füpra Gamingam Chetutahonta monafterium, D. Virginiad warst. 
Thronum nuncupatz, facrum, pratis quibufdam altiffimo lacui vicinis, ad przdium xeefof 
, di&um, in quo, curantibus Carthufz moderatoribus, perl iter & luc excepti 
fcmper fuimus,dum in füumma Herren-alben & Durrenftain juga tenderemus,aut ex ijsju- 
gis Gamingam rediremus. Quo iftictempore Roreat,mihi non conftat: nec fciviffem iític 
nafci , nifiad lacum proficifcens aliquot bulbosrotarum orbitis recens erutos offendiffem: 
biduo enim aut triduo ante ruftici foenum evexerant.Sed ille Viennam perlatz, Maio men- 
fein meó hortulo floruerunt: verifimile antem cft natali loco ferisflorere. Memini & illi 
feré fimiles in Euganeis montibus inventos , àltudiofisex Italia reducibus Viennam ad me 
perlatos. fu Y or ^ 
Sser1MO generilatiora reliquis Yoliaeruginei fere Ialiciccnte coloris, interquze fatis la- Narciflai. 
tus prodit caulis,nudus ut reliquis Narciffis, paullo infirmior, foris ftriatus, intus Cconcavus, E ^ 
fumma parte füftinens magnum,laxum,membranaceum folliculum, quo dehifcente, exit 
unicus;ut plurimüm, flos magnus, odoratus, fex albisfolijs medium calicem pallidum cin- 
entibus conftans, cujus fimbria ex pallido purpuracit: lori füccedit fatiscraffum triangu- 
E: caput, nigrum femen continens : radix craífior füperiore, & cum majore illo, quem in 
Anglià fponte nafci dixi f da,ctiam foboles,reliquarum Narciffi inftar, fatis 
feliciter procreans. ; ' $ 
EStyriáàallatum,Generofa Dn.dc Heufenftain dicebat: ferius etiam reliquis floret, nem- 
pe Mato menfe. Id genus deinde fatis fri q bfervabam Francofortianisinhortis. — , 
ErEGANrIS porró Narciffi (quiinter cosquilatiora habent folia vrir.erit) os cum ali- 
quotfolijs mihi mittebaturà doctiffimo viro Bernardo Paludano Medicocelebri,qui Indi- 
cum cognominabat: ego cjus hiftoriam pro meo moduloita concinnabam. 


Narci(s.latifol.Indicus rubro flore; 


SgN A vel plura habet is Narciffus folia, pira inus 
Narciffi vulgaris foliorum inftarlógaad quo- aet de 
rum latus emergebat caulis lzvis & enodis, Narcif.In- 
intusconcavus , fummo faftigio in nodum 4v 
definens, membranaceum quoddam involu- 

. crum purpurafcentis coloris fuftinentem , e 
quo unicus flos fcfc exercebat. fex lógis & an- 
. guttis folijsconftans, fugia feré in Narciffi 
Autumnalis minoris: (de quocap. xvi. hujus 
libri) flore confpiciuntur, non flavi tamen,ut 
illa, venim rubri faturi & fplendentis coloris, 
inftat floris Arundinis [eon vulgo appella. 
tz, cui non valde ab(imilis eft, & quorum mc- 
dio prodibant fex ftamina cju(dem pznéco- 
loris,oblonga C NATuEHAnE apices fufci 
4* 4^ colorisquia for(ità ex attritu corrupti) & me- 
J' 9. diusftilus, fab quo rudimentum triangularis 
V. y Capitisquod haud dubié femen dediffet, for- 
(o9 9. €^ téctiam maturum, nifi ipfe florem przcidif- 
x eZ fet, ut mihiconfpiciendum prxberct: radi- 
7 7 y'cem, Paludanoreferente, habet bulbaceam, 
og expisvulgaribus rubétibus prorfus fimilem, 
go nicam autem ejus plantam habebat , ipfi 
miffam ab eruditiflimo viro D. Simone de 
Tovar Hifpalenfi Medico,qua florem dabat 
Iunio M.p.xcir11.2lt pe&tabat Tevpus. 
cid menfequoniamprzcedenteanno, — - 
cadem planta bisilli orem protuliffet, men- 
fibus Iunio & Q uintili. 
Ar anno infequente, ex Indice horti To- 
varici, & cpiftolis quasipfe Tovarad me de- B 7 
inde fcribebar, cognofcebam Narciffum In- 
y: dicum Iacobzüm ab ipfo nuncupatum. xAawt.. 
- Na&sissvs Indicus Iacobzusmihi indigetatus, ut fcribit inepiftolà Cai. T unij M. p. Nartif.In: 
Xcvi. ad me datá,ex Occidétali Indiá (ubi A scal- Xechitl, quod cft,Bulbus flore ru bro,voca. ^ Tscebaus 


€ : 
1,58 Camorr: Crvs] RARIORVM 
adeà ex latdte;pedalis & longior etiam emicat caulis plerumque unus;aliquando veró & a1. 
tcr,nonnumquam pariter (quanquam hoc rarà) interdum fucceffivediluté rubens, rotun- 
dus,compreflo tamen ftilo,cavus, & interiüs fubalbidus, quiin membraneam definit vagi. 
pulam faturatérubentem,& ad extremum acuminaram fiffatiQuc, e quà flasunicuserum- 
it,oblongus, pediculo nixus viridiore, qui deorfum inflexus & vcluti procumbens (utin 
eucoio bulbofo vel Lilio rubro,tamet(i non zqué nutás deorfam dp procumbens )fex mu- 
nitar folijs eleganti minij colore rubentbus;tribus fuperioribus totidem inferioribus: quo- 
rum quod é fuperioribus medium eft,furre&tius eminet: reliqua duo ad Jateraà medio rzfie- 
&untur.inferiora autem deorfum curvantur,cundis ita cócinnatis, ut enfisetiam rübri,qui 
ab ordinis San&ti lacobi equitibus in vefte geftatur , formam valde referat , unde lacobazi 
cognomen ipfià meinditum. Sunt porró in hoc elegantiffimo flore ftamina feptem fimili- 
ter rubra: quorum medium aliquanto longiüsin triágularem apicem definit , ccrcra fex api 
cestranfverfi finiunt,interitis fufci, fuperficie veró luceo pulvifculo obdu&i: cundiaautem, 
ad mediam feré eorum longitudinem , medium ex inferioribus folium ambit: idem etiam 
àreliquis duobus inferioribus complexum: atque ubi hzc deorfum fie&untur, flamina ipfa 
furfum elevantur, 

Illo ipfo porró anno floris cum fuo caule &foliorum iconem ad me mittebat Tii»: Co. 
mes Arembergius,quam ad vivum depingi curaverat ex plantá quz illi forem protulerat à 
D. Tovare eodem anno acceptá : deinde fequente Februario bulbi fuis coloribus expreffi 
iconem,qui craffus eft cunicá exteriore fuícà rectus, fibrisQuc infimà fede, nonnihil promi- 
nente,frequentibus;craffis plerifque & in alias tenuiores divifis,& al:js minoribus, praeditus, 


H zc fantquz de Narciffis latiore folio & Boribus fimplici foliorum texturà praditis 
dicenda cenfui: nunc ad eos,qui fimplici quidem flore enam conftant, fed anguíta habent 
folia;pergamus, Que differentias percurramus, ; 


ram: 
Narcifs juncifol;1. amplo calice, 

w Noo igitur Narciffo (qui primusinter 

*eosqui angultioribus folijs (unt pradini) bi- 

na, aut terna funt folia , pedalis aut majoris 

- Aongicudinis, craffa & fucculenta,, inftarfo- 

liorum Nareiffi prxcedentis tertij minoris, 

verüm angáfliora , & d do media. 

interilla, & fequeatis luncifoli j majoris fo- 

lia, carinata tamen & viridi colore praedita, 

proxime ad Iuncifolij Narciffi foliorum vi- 


ss 


lisgracilis , inftarcejus qui fübfequitur, fir- 

mus, pedalis longitudinis , qui fummo fafti- 

gio ex membranacco folliculo, binos aut 

xernos fl P ic valdecleg: majores 

— —&laxiores quàm reliquorum Narcifforum 

: junceo folio , fex przditos folijs flavis, quo- 
rum medium occupat calix major quàm in 

ullo Narcifforum generc, femunciam nam- 

que longus,& peroras veluti finuofus , paul- 

lo faturatiorislutei coloris, continens brevia 


filum flavum extimà parte crafliorem: odo- 
ratus eft is flos, perinde atque Narciffi junci- 
folij flores : radicem habet Narciffi fequen- 
tisbulbozqualem. 
Mihi demum confpc&us cft hic Narciffus 
annononage(íimo quinto fupra milleimum 
i & quingentefimum, Aprili menfe fuis flori- 
bus onuftus apud Theodoricum Clutium, 
Academici horti Przfe&tum, Lugduni Bata- 
vorum , quoanno bulbi mihi communicati 
cümabillo;tumà Cornelio van Hille Eccle- 


: : 5 fiafte Roterodamenfí. t 
Xa?x. — DtciMo etiam Narciffo, qui anguftiorcfolio fecundus, bina aut terna funt oblonga 
Z2. es: folia,angulofa,carnofa,& pzné rotunda;juncis viridioribus & medullofi: levorec loreá 
juacifslins 1, quodammodo fimilianec minus flexibilia,inter quz med lit caulis cavus, 
I! usfolijs,in cujusfummo ex tenui quodam mem branaceo involucro, flores ter- 
* m toemellii d forma Narciffi fimiles,odo. 


ni;quaterni,aut quini p 2: l : s 
ratiorcs co qui medio purpureus eft , fayi omnino, hoc eíttam interiore — 
OSES- : € ientibus 


riditatem accedente: prodit inter folia cau- * 


fex ftamina flava apicibusaureis przdita , & , 


PLANTARVM HISTOR LIBER II. 159 
?Narcifs.juncifolius r1. Narcifs;juncifolius mirer, 


-—-. 
ES 


2 AN 


bientibus eum folijs, quz vcl mucronata, vel mucrone nonnihil orbiculato confpiciuntur: 
hisfuccedunr tt! lacapita obtufi lisucreliquorum Narcifforum,nigro & angulo- 


: B, Pp B dis ; en 
fo (enine plena,minore tamen quàm aliorum Narcifforum:radix etiam minor,candida,ni- 
gricantibus membranis tecta. " à 


Ittius genus invenitur minus, gracilioribus, rorundioribus, frequentioribusue folijs, Nárcif. jus- 
du " L 5 


cauliculisé m pufillis, untcum plerumqueaucalterum florem duntaxat ^*^». 

2 1 I. "m oS Ee ids 5 
fuftinentibus, flavum & odoratum ut alrerius, fed folijsc fir :& magis 
orbiculatis. ; T^ 


Prior fpontenafcitur in montanis tatis non procul Toleto, & circa Guadalupe. Pofte sans. 
riorem uliginofis inter Hifpalim & Gades locis cum ipfo lore cruebam Ianuario menfe: at 
in Belvicis hortis neuter nifi Aprili foret,vel eriam Maio,licetinterdum denuo paullo anté 
brumam (i mitior fita£&ris conftitutio. 

Intellexi ab Hifpanis Narciffi quoddam genusin Hifpania inveniri quod omníno junccis x;xif.jus- 
etiam fit folijs, fed lorem candidum producat, eamQue ob caufam Iuzg4ilos blancos ab in- cfl.alie 
colis appellari: fed ctim illum numquam confpexerim plura hic adferre non licet. Anno ta. f^ 
men M D.Xxcvr.ab eruditiffimo viro D.Simone de Tovar paucos bulbos co nomine infigui- 
tos accipicbam:fed adcà exiles,ut poft multos duntaxat annos illorum flores fint fperandi. 


/ 
NARCISSVS PRJECOX PLENO FLORE. Car. xitr. 


XerrcATA przcocium Narcifforum qui fimplici funt orc hiftorià, eos qui plenum 
Ei "roM/QuANov illum habenc & colore quidem vatiantem defcribamus. 
^ Pnron latioribuseftfolijsquàm primusfimplex , & quodammodo carinatis ternis aut xarifple- 
quaternis,caulis ftriatus,nudus,intus concavus;ut in fuperioribus;pedali altitudine affurgit, »1- 
:quié membranaceo folliculo fümmo cauli infidéte,ternos,quaternos,aut lures (nam me- 
miniinhortulo meo Viennz florere qui feprenos habuerit) fores promit fenis albis amplif- 
que folijs, ut prioris fimplicis tertrum genus «conftantes , quibuspro calice fex alba alia folia 
-funt,minoratamen,& lavi calicis fragmentis (ic interfedta & disjundaa , ut nulla calicis for- 
ma apparcar,fed veluti apophyfis lava ad fingula interiora folia adnata videatur : odoratiffi- 
musett ille los, & gravedine quadam caput tentans: nullum femen in hoc genere obferva- . 
vi:radix interdum craffiffima,multis fpadiccis tunicis fepta,& (requentibus fibris donata. 

ALTER folia, bulbum, caulem, priori adcó fimilia habet , ut neuterab altero difcerni &arirote 
queat, foli flores difcrimen faciunt, qui etiam é vaginulà (ammo cauli infidente, emergupt »»1:« 
zerni aut quaterni , priori magnitudine zquales , fenisque folijs ÉL conítantes amplum 

o 0 NS E aurei 


160 Canori CrvsI RARIORVM 


Ndüciffus pleno Bore 1. Narciffus pleno flore 11; 


í S 
auci cóloris calicem cingentes,adeà multipli 
citer mirumque in. modum implicatum , ut 
leucoij lavi polyphyllum florem faturatiorem. 
quodammodo z'muletur : odor perinde fuavis 
acin priore. ; 
TzRr1vs folia& reliquaomnia fuperio- 
ribusferé fimilia habet, fed paullo minora: o- 
resctiam in hoc minores, fex albis folijs con- 
ftantes, medium-calicem flavum & plenum 
habet, emicantibus é medio oblongiu(culis 
anguli foliolis ftellatim quafi decas ,albi 
uidem coloris,fed cui & viridis foris , & palli- 
dn interiore parte. permixti fint: odor fer& 
qualisin priore , fed nefcio quid magisaroma- 
ticum fpirans , medius inter narciffi & mufcari 
odorem. : 
Omnes Byzantio allati: primus quidem fze- 
piffimé, nam fingulisannis,cum alijs bulbaceis 
ftirpibus Viennam mittebantur: alterum dun- 
taxat confpexi in horto Generofz Dn. Vngna- . 
dinanno M.D. XXCV111. przcedente Autumno 
illi cam alijs & fimplici niveo flore miffum: 
tertium habui munere Philiberti de Bruxellis 
Czarci dapiferi cum plerifque alijs bulbis fub 
anni M.D.Lxxv. initium. eodem quidem anno 
& (:quentibus folia produxit , at nullum flo- 
Iem.toto anno M. D. 1xxix. latuit, ut perijffe 
cxiftimaverim, anno fübfequente Martio dc- 
nuo prodijt, & Aprili ternos flores, quales mo- 
dà defcripfi tulit:tulit & proximo fubfequente 
anno pluresdum in Anglia percgrinater , refe- 
rentibus domefticis. Florent etiam füperiores Aprili. At huicante hiemem folia emergere 
non folét,fed novo vere duntaxat,covidclicetanno quo florem dabit, Nam fi ante hicmem 
; illi pto- 


Narciffus pleno flore nt 


Naáreiff pim. 
did. 


LJ 


PLANTARVM HISTOR. LIBER II. , — TfÓt 
illi prodeunt (rariffimé id fit) proximo anno non florebit. Szpc etiam in reliquis przcocibus 
Narciffis qui Conftantinopoli mittuntur vel pleno flore vel albo medio luteo , accidit , ut 
fterilitatisindicium fit,fi folia ante hiemem emerferint. 

ANN porró M. D.xxcvirr, Augufto menfe Byzantio miffi fant magni munetisloco tres Narcif ples: 
craffi Narciffi bulbi Ill. V. Davidi Vngnad Baroni in Zonneg & Pleiberg atque bellici !''-f4ve 
confilij Przfidi , qui Feza Aphricz urbe recensallati, magnum lorem multiplici foliorum 
numero conftantem omnino flavum ferre dicebantur : ill Vienná difcedenti unum dona- 
vit,quem,cüm propter raritatem mihi carus effer,horto per hiemem committere nolui,fed 
in fictili fumma curàalui:omnis tamen mea fedulitasinutilis fuit, nam corruptuseft. Ean- 
dem fortunam experti funt quos uxori rcfervarat,ut ex ipfius litteris poftca intellexi, j 


Narciffus pleno flore v. Narciffus pleno flore v1. 


LT 


E 
1 
i 


Qvi s àgenere Natciffi medio purpurei latifolij Sexti qui ex laxo membrana- arie glos; 
cco folliculo exit,proditQue novo vere cum illo folijs alijsque rebusomnino fimilis , folum v. 
di(trimen in ore eft, qui fex quidem majufculis folijs laté expanfis conftat,ut ille, fed in ca- 
lice illo rubra fimbria ornato;alia fex folia paulo minora continet , fingula peculiarem fim- 
briatum caliculum habentia, € quorum medio aliquot alia iminat-ulibahe ftaminibus per- 
mixta prodcunt:fuavis admodum eftodoris,ad Mufcari quodammodo accedens. Singula- 
ses ut plurimum fuftinet caulis lores,interdum etiam binos,utqui (implici foliorum textu. 
ra conftantem Borem fert. 

Floruit mihiMaio menfe anni Mpxc.preced. umnoà lo. Boifoto Bruxcllis miffus, 

Eodem tempore pro pleno etiá Narciffo accepi ab honefto viro Ioanne Mermanno Co- 
loniàbulbum, qui quidem fequente verc prodijt & in fümmo caule vaginulam tulit:fed illa 
exarefcens floris (pem przcidit.At annus xcr.plané fimilem fuperiori effe declaravit. Quo 
etiam anno mihic icavit - Philippus deSivry, Prafectusurbi Montibus Han- 
noniz,Narciffi bulbum;qui fequente anno florem rulit illis imilem,fed viginti,& pluribus 
folij ft i fante inter illa fimbriato calice ut in jam dito. Atqui Iil"* Co. 
mitnide Arenberg floruitanno M. p. xxctx. quatuor & fexagena folia habuiffe (cribebát ad. 
meidem Boifot,& unici bulbi, quem ab eodem Comite impetraverat , prolé fuperiore Au- 
guíto cum alijsaliquorraris bulbaceis ftirpibusad me mittebat : verüm tabellatio, cui pyxi- 
dula,quà inclu(i erant, tradita erat Coloniam ferenda, in przdones incidente, cum illi ad- 
jundlis perijc agno meo dolore. 

Szxrvs paulloanguftiora videtur habcre folia, alioquinon diffimilia: bisforisfpeci- Kara pu. 


men Vienne mihi dedic fed vitium fecic, Francoforti toto biennio folia duntaxat novo vere t - elefters. 
D zm 


dcdit: an idaccidar propter » prolcsenim fingulis annis fatis liberaliter fub 
: . Oo ;  miniftrat 


e 


15$ Canornr Civsl RARIORVM : 
qnini(lrat ,ignoro:at qui bulbum cum hac icone mittebat honeftus vir idemque reiherbaz 
igc ftudio (itia & dilig, bfervator, Iacobus Plateau.civis T ornacetifis, mihi fignifica- 
batunicum fummo caule ferre lorem füb Maij menfisfinem,torum niveum, & multiplici 
foliorum texturáconftancem:hujusradix minorcftquartogenere. — 
: Vnde primum in Belgicam illata (inc quartum & quintum genus ignoro: quod'autem 
Mermannus com municabat;ex Regis Galliz horto defumptum fuiffe inielligebam. : 
.. Cer&RvM hi ores Napxlosorà Grzcis, Narciffià Latinis appcllantur,Galli peculiare no- 
men non babent, Narciífes tamé nominare poffent, Germanis Tardíffai ofi dicuntur. Prio- 
'ri fimplici dlore Lirte Mancoab Hifpanis nomen impofitum: alteri Zurzo blanco & Ceballtnan Y 
quibuldam ctiam Narci(fo de Seuida, id cft , Narcilfus Hifpalenfis , velquódcirca Hifpalim 
Iurimus nafcatur , vcl quód à me primüm,deinde ab alijs ex eà urbe fic miffus.. Ejusaltera 
* fpecies Iunqutlles blancos appcllata fuit, tametfi prerer floris formam nililaffine habeat cum 
Narciffo juncifolio. Ternij & Q uarti hifloriz 'urcicum nomen adfcriptum. Octavum & 
Nonumà fimilitudinequam ejusfolia cum juncis habent, Hifpani. /42444/r vocant, nos 
Naiciffüm juncifolium Hore flavo vel cenuifolium diceremus, ad differentiam Q u vti cui 
flavusctiam flos,fed latiora folia. Dodonzus Bulbum vomitorium cffe contendit : quo au- 
terargumento ipfe & reliquiqui ejus veftigia fequuntur, id probare poffint, libenter intel. 
ligerem: certe Narcifforum cujufcumque generis radix vomitum praemanfa ciet, ucdein- 
ceps dicemus. l : 
Omnem porrà Narciffum, prztereum quem peculiari nomine Develohizi didum dixi, 
Turc proprie appellant $2772 cade , hoc eft, Regium calicem, quàd flavumillud in medio 
flore;calicis formam quodammodo referat : qui veró mittüt ejus bulbos vario corruptojue 
nemine;ut plurimum infcribürynunc Zeremcada ,modó Zerem cade, interdü etiam ineptio- 
re Zaremcatta addita voce Bianco, vel eialo, càm colorem album velflavum de(ignare volüt. 
Atqui pleno eftflore , plerumque Zerem cada catamer appellarunt, additis ijfdem vocibüs 
Lianco & ciallo;pro coloris florum quosmittere (c purabant,varietate: tametfi fepiffimé no- 
bisimpoti deprehenderi ltosfimplici ore boc nomineaccepimus, contrà 
nonnumquam pleno flore przditos , hac (implici Zerizcadainícriptione. Interdum etiam 
tam plenus,quàm qui o firplici eft lorc, prafezrim craffo praediti bulbo , Pezac/ie no- 
' mine rniffi,vel Giu£catawer lale ( qua appellatione & Anemonem pleno flore , & alias quaC- 
dam ftirpesaccepimus)quz voces Rofz plenz florem fipaificant. Sxpiffiméctiam ejufdem 
genetisbulbis diverfanomina adícripta fuiffe cóperimus : ut fchedis additis minime fiden- 
dum fit,fed cujus colorisflorem fint habituri Narciffi bulbi; ipfa aurea nos docere & cer- 
tos reddere debeat. i 
fawlates. — INARCISSI cujufcunque generisradicem przmanfam vomitü cicre jam diximus, quem- 
; admodum ginem expertus fum: quà facultate przditam effe, ipfe etiam Diofcorides 
teítiseft,apud quem reliquas Narciffi facultates requirere ftudiofos ne pigeat. 


NARCISSVS SEROTINVS. Car. xir 


án fret. V NicvM cauliculum , digiralis longitudi- 
Wisi nisgracilem,vacuum habet hic Narciffus, 


in cujusfummo floré Narciffinum odorati , fex 
foliolisalbisconftantem , & in medioexiguum 
calicem flavum continentem: ori füccedit exi- 
le trigonum caput; cxiguü nigrum angulofümg 
femen continens: radix Narciffo Iuncifolio val- 
dc fimilis, minortamen, multis candidis tunicis, 
lentoQue fucco pragnantibus conftans, fed nigrà 
uadam membraná tecta. Tota planta amaraeft, 
ut füperiores Narciffi vereq; dixit Pliniusjodora- 
to faporem raró ulli nonamarum, 
Nafcitur plurimus adAnam flumeninTurdu- 
lis, ubi fliorentem , & fuiscapitulisjam mature- 
fcere incipiétibus eruebam fub O&obris iném, 
nullisé bulbo natis folijs, nec ulla corum vefti- 
giaobfervans,quod fane mihi admirationi finir. 
Incole 705274 appcllabát,nos ferotinum nun- 
c 1 ;poffemus & Aut lem mi 
vel minimum dicere: nam Narciffum vix mino- 
rem inveniri poffe puto. 
x 


Dra. hem 


NARCISSVS PERSICVS. Car. xv. 
(Nardfti Per, y. KATAOZ planéeft hzc planta, & floris 
ficilnfierias duntaxat pediculo predia, vcluti Crocum,. 


ColchicumQuc : exilit ergo é membranacco m 
cullo, 


.PLANTARVM, Hf STORZ LIBER, Li. 165. 
Narcifíus Perficus, : iscninniaSedloi 


cullo,tamquàm ex vafcu]o aut theca flos oblógus, 
Cfoci aut Colchici loris emulus,fex.folijscóftans 
ex flavo pallcfcentibusquorum tria ibteriora pau- 
lo ngulliora funt, externá latiora, & fuimmo mu- 
croae nónihfbincutva, five dzró9uc« quandam ba- 
bentia, qua interiorum mucronerü atplc&untur 
& comprehéduntjingrati odoris, & papaveris quafi € 
virus redolentis ftamina fex medium floreij occu- 
pant, in foliorum unguibus nata , fed inteznorum 
foliorum reliquis longiora, exilité med;o.oblons 

ior ftilus gracilis,& tine capite. Folixilli func He- 
merocallidi Valentinz, de qua paullo poft, nori 
multüm abfimilia,lata.plana;ejufdemd; cti illisco- 
loris, hoc eft,ad zrugincum tendétis,que ut piuri- 
müm convolvuntur, aut fcfe circumagunt: radix 
cü(fibulbofajà bafi (qiie multis foris donata eft) 
ftatim extuberans, intus candida , foris paliidior ^ 
quidem fed aliquantum etiam nigricans. 

/ Semel duntaxat Cóftantinopoliallatum eft hoc 
balbi genus , mihi communicatum à Philiberto 
de Bruxellis, cujusanté memini,anni w D. Lxxv. 
initio, quem poftea varijsamiciscum in Bclgicà 
tüim inGermaniá diftribni, Initio Narciffum Au- 
tumpalem. majorem fequente capite. delcriben- 
dum;ex bulbi formaeffe conijcicbam,1n qua opi- 
nione valde.me confirmavit flos fübfné Septem- 
brisemergens . Sed poftquam folia non fubequi 
animadverti , & ineunte demim vere prodire ob- 
fervavi,eaQuc abillius folijs colore différétia: tnm. 
exadtius collatà.iriter fe utraque plantádifpares cf- 

i abod3ta fe manifefte deprehendi. xtate breve inter folia 

caput; pollicem craffum, brevi pediculoinharens, & fummá celjure vix emergens, ferrc ali- s 
quotiesobfervavi,quod cüm inane cffec,feminis coufpiciendi (pes omnisfublata. 


SN OMEN fchedz illiadditz in(criptum erat Z arem cada ne»fjano;id eft Narciffus Perficus, None. 
Multum veró convenire videtur cum Narciffo vel Lirioaltero T heophraíti cujus memi- PLE e 
nHiftoriz planratum lib.fexto;cap.vi.Horem amplum illi tribuens,coloremque (ut eru- PU E 
ditiores volunt) melinum, non nigrum, figura oblongum, ferounumqQue admodum, poft 

Ar&urum & ctrca zquinoctium fefc ofter ,velutfeq capiteait, autumnopri- 

mis imbribus , quemque libro vir. hiftoriz cap. xi. caulem tantiim floris habere dicit, ue 
.crocum,cum omnibus alijsaffurgat. S 


ANARCISSVS AVIVMNALIS. Car. xvi. 


lerur,fed folis fohjs,& radice, Q uina autem aut fena habet folia , oblonga, pollicem la- peii 


ta;prz viriditate fcre nigricantia,fplendentia, humi plerumque fparfa, inter gua brevis exit 
cauliculus viridis rorurfdus, vix lupra terram (e attolleas, cui infidet flos fuperiori formà fi- 
milis, fed brevior,flavi omnino coloris ex b olliculoemergens,cujus extcrio- 
ratria folia inrerioribus majora (unt , cajue velut amplectuntur, 'omnia autem mucrone 
"- funt magisorbiculato , quàm Perfici folia: fex ftamina fuis apicibus ornata, & ftilus e floris 
-umbilicoemergunt:radix craffa eft. rotunda, intuscandida foris, ut Narciffus, nigricans; 
y Hajusalia (peciesinvenituranguftiocibus folijs, in rliquiscum illoconveniens. MIS AR 
; Sub Augufti inem,& Seprembri germinare incipit,& plerumque Boret. Gaudet monta- Te»tar. 
- nisquibufdam Hifpania pratis: etiam in Italia fponte nafci audio. Ex Thracia anre paucos «4e 
. annosetiam adferri cepit , cujus bulbos quód ficcitate nonnihil pallefzerent initio Perfici 
Nareiffi effe pütabam: fed iaillico, poft quàm telluri fuerunt commiffi bulbi , fo- 
liayomnem dubitandi occafionem ademerunt. : eiit 
Arrtx Odobri menfe, quemadmodum Per(icus , nudum e vagintla membranacea Nerif.as- 
profert florem fex oblongis & anguftis folijs conft libus, riam exteriora s» 
paullo longiora & i : 


bud x s1co. Narciffo valde affinis e(t hic Narciffustamet(i neuter flore Natci(fum emu- Narif. a«- 


D 


, non 
latiora funt, omnia autem niucronata foris flaveícentia & fplendentia; "^^ ; 
anterius flava ad majoris colorem magis accedentia , flava ftamina medium florem occu- 
ant. odoratus eft hic flos,foloQue pediculo innitens,füpra terram non attollitur : flore jam 
'.. marcido, emergere interdum incipiunt folia, uc plurimum autem ineunte vere duntaxat, i 
ternaautquaterna;plana,viridia;& fplendéntia inftar foliorum majoris, fed longé cogis i m 
/ : T EL : 


e E 
164 Canort: CrvsI R AR 3ORVM 
Narciffusautumnalis major. Narciffus autumnalis minor. 


ra, & przteraliorum morem fefe contorquentia , & cincinnorum inftar convolventia: fe- 
men primum mihi tulitanno M.D.xci. initio lunij in capitulis uncialibus, feré trigonis, ro- 
d. 


tundum,nigrum,cui inhzrebar albicans & fpongiofa ab unolatere materia: radix 
pufilla;nigrà cunicá ce&ta,inf ó fede cnuibusfibrisfirmata. - : 
Nomino. NVLLI vocanthanc ftirpem Narciffum autumnalem, alij Colchicum luteo flo- 
ONNVY J 


re,cüm tamen nihil cum colchico commune habeat , preter florem,rcliqua funt Narciffi. 
uód fià floris fimilitudine colchicum dicendum ,omnia croci gencra etiam Colchicum 
appellare licebit; 'cüm Horem colchico fimilem habcant. Hifpani v/fgveenas amarillas jid 
eít,Lilium flavum:é Thracia veró allatum Cidez fari nomine.Poffet etiam non incommoda 
forfitan ad Lirium alterum Thcophrafti referri , vel rd piiasoc ózropaoc grzccé dici:Secundus 
autem vapiuayoc ó7r opiióc ó uporspoc, five Narciffus autumnalis minor. Verum quidem cft 
mihi miffum à Generofo Viro Carolo de Houchin Domino de Longatre Colchici lutei 
minoris nomine, lacobo Plateau veró, Colchici montani minimi lutei appellatione, 


Srgenium. - Sv PR A Valentiam falebrofis & petrofis locis nafciturquzdam planta bulbacca binis 
Tres folijs przdita,humi ftratis, longis crafftufculisex viridi nigricantibus, Narciffi majoris au- 
xumnalis folijs feré imilibus,fed quibus interna parte fecundüin nervi medij longitudinem 
alba quxdam latiufcula linea duda eft:radix bulbofa multis cunicistonftans candicantibus, 
& lenti vifcidiQue fucci plenis;ingrati amarique faporis foris nigro corticeobductis. — 
Eam C.V.loannes Placa Medicus Valentinuspedalem caulem (nam radicem cum folijs 
duntaxat,eo demonítrante;eruebam)lzvem, aliquotin fummo flores Lili jj emulos, candi-, 
dosferentem habere,deinde rotunda capitulajin quibus exiguum femen contineretur, affc- 
tebat, & Sparganium vocabat. 


PsEvpo.-NARCISSVS. CAP, X VIT 


Pfeudonar- p: EVDO-NARCISSVM illum vulgarem maturé admodum florem profe fox 
efurvulga- &. pallidis,& ftellatim decuffatisfolijs conftantem,magno,longo flavoQue & fimbriato ca- 
"^... Jiceémedioprotuberante ornatum tantaabundátia in pratis, Londino fatis viciniscrefcera 
certüelt,ur in celebri illo vico vulgo Ceap//de nuncupato Martio méfe rufticz mulieres ma- 
ximàcopià lores venales proponant, & omnes iu E co Bore exornatz confpiciantur. 
Crefcit & alijs Anglie, & plerique Germaniz locis: memini & olim , ciim Lovanij huma- 
nioribus literisoperam darem,ad filvulz illius, coenobio vülgo Perck dicto vicinz , margi- 
nes legere fponte natum. : : 
Reperitur ctiam illius genus magis pracox,alioqui non valde diverfum à jam memorato, 
cujus Hos non pallidus,(cd aureus inftar majoris Hifpanici, : 
Hunc 


PLANTARYM HISTOR. LIBER II. 165 
Pícudo-narciffus pleno flore. Pícudo-narciffus major Hifpanitus. 


1/4 Ah 


e^ 


: 2S : 
Pícudo-narciffus minor Hifpanicus. 


thüneveró, colorem interdum mutare ob- 

* fetvavi, hoceft, calicem illum medium non 

, minus pallidum habere, quàm fint fex illa cx- 

f ternafoliaipfumambientia. —— ; 

H^  Nuaüceriaapud Belgasin hortisalituraliud P/zdorac: 

genus prorfasilli fimile,folijs bulbo, ceterifá «f- plem fa". 

rebus, fed diverfo flore , qui videlicet medio 

/ illo calicecareat, &ejusloco, plurima folia 

F| externisillisomnino fimilia &pallida habeat. 

Ar aliud genus nonnullis veteris Caftella fdonar- 

pratis,& humidis mótanislocis, Anglico qui- &f«maise 

dem fimile, fed folijs longe majoribus, magif. ^" 

[jj ue virentibus longiore caule,paullo minore 

|J. fore,coq prorfus flavo,& quafi aurco, videli- 

cectam externis folijs quàm calice: radix hu- 

juscraffioreft quàm in (uperioribus. ; 

Esr etiam alius, qui novo vere ternaaut pe,gíay. 

plura profert folia, majori forma coloreQue cif. miner 

fimilia , fed longe minora &anguftiora, llo- F/7ar«u 23 

'rem pu(illum,majori tamen Hifpanico &for- eee : em 

ma & flavo colore petíimilem , infidétem di- ^^^ Mv) Lok 

gitali,tenui, viridi cauliculo inter folia emer- 

genti:flori füccedit trigonum, obtufis tamen 

angulis , & feré rorundum capitcllum, in quo 

femeninzquale nigrum , fatis magnum pro 

plantz proportionc:radix bulbofa,exigua,fo- 

risnigricans. Miffus mihi hic fuit primimà 

]o. Moutono, Narciffi minimi montani lati- 

folij nomine;deindc à Generofo Dn.de Lon- 

gatre , pro Pfeudonarciffo minimo Hifpani — 

coflavo. . € : 

Nascirva verb quibufdam Lufitaniz BzturizQue collibus, Pfeudo- Narciffigenus r/zdosape 
- —aliud,cuifolianon lata ut fuperioribus, fed valdc angu(ta, five poridsjuncea; caulis mm y oria 
lcu : vod. E. . nudus, ^?" 


Cangort crvs] RARIORVM 
gei fcx folijs ex 


athi inftar ob 


à; - 
166 ORO 
nudus, palmum altus, cujusextremicati infidct flos é vaginula emergens, 
herbido pallefcentibus & expanfis conflat , quorum medium calix flavus, c r 
longus, oris praditus non finuofis& fimbriaris ut füperiorum , fed zqualibus:radix exiguo 


NNarciffo (imilis,intus candida foris nigricans, : : 
Florcbat Ianuariocum V]yffipone Hifpalim proficifcerer: & Incolae CapspaniZa , hoc eft, 
ampanulam vocabant. S s 

S S im & exprefià meà Stirpiam quasin Hifpania obfervabam Hiftorià, m ifitad me oan- 

es Moutonus Tornacen(is pharmacopaus diligentiffimus & fideliffimus,id mue rei her- 

bariz periciffimus,elegaces Pfeudo narciffi juncifolij icones,quasé plantis, ipfi medio Mar- 
tio anni M.D.Lxxv1. florentibus delineari jufferat: eas porró aliquoc ante annisà quodam & 


Gallicia redeunte in Cantabrorum jugiserutasaccepifle,fcribebar. — 
Harum prior,illi perfimilise(t, quem proxime delcripfi: imó illam ipfam effe certus fum; 


Namanno M. p. Lxxxiir. trium harum ftirpium fingulares bulbosad me mifit, qui omnes 
fequenteanno non modó egregie creverunt, fed ctiam flores protulerunt ipfo Februario, 


quiaforté in. fictili repofitos dihgentiüs adíervaveram. 
Pfíeudo-narcifs. juncifol. 111.albo flor, 


Pícudo-narciffus juncifol.11.lavo flor. 


7 


o 
X 
Mie, 


do Lá 


a. 


Alter tepuiora paullojlicet fürre&ta, habuit folia,florem flavum, hoc cft, calicem peroras : 


Pfwdonat- 
vijevés — eviter & tenuiterfimbriatum,& fex illa foliola calicem ambientia;ex herbido pallefcentia. 
f!h'-.— incapituloflori fuccedente nigram rotundiufculum femen etiam tulit: radix pufilla foris 
i Ancus buliacesenninos fibrisé fede prodeuntibus firmata, 
Viel ertiusquatcrnaaut quina folia habuit nuiffima, & capillaria, viridia, humi procum- 
fein,  bentia& fparfainter quz cauliculusemerfit infirmus, palmaris, tenuis, nudus, unicum in 
fummo floremé membranacco folliculo prodeuntem fuftinens, tenellum, candidum om- 
nino & calicis oris fimbriatis: hujus femen non obfervavi:radix fuperiori fimilis. Omnes vc- 
ró haselegantes plantulas mihi abítulitafperrima illaanni xicyLbiddie i 
Nomina. VvrcaREM porró Dodonzus appeoe Narciffum filveftrem : funtqui putent Theophr. 
e,cujus foli inter coronaries florcs, & qui maturé erum- 


JAib.vi.Hift.cap.v r1.0A62 x92 y c 
punt,meminit/üive Plinij lib.i. Hift. Nat.cap.xi.Codiaminon,quod bis orere ait;vere & 
autumno. Germani gcíó oantnge b(umen/ Auftriacz matrona gelb 6cctert/ id eft, larum calicu- 
lum,& gcf6 Svect;btumem/ hoc eft, lavam violam martiam, Belgz get rpbdlofen/ Galli nonnulli 


Ceguelourdes,alij Porrien à porraccis videlicer folijs appellant, : 


HEMERO- 


PraNTARVM HISTOR. LIBÉR Ii 167 


HEMEROCALLIS VALENTINA. Car. xviir? 


V 1c plantz,queinter Narciffi genera re- 

H ferenda, quinaaut fena funt fola, oblon- 
£a, lata, Narciflinis fimilia, fed planiora firmio- 
raáuc,fübcineracei quodammodo coloris:cau- 
lis inter ea affürgit cubitali interdum altitudi- 
ne,& Leucoij bulbofi quarti (de quo paullo in- 
fra)craffitudine firmior, nudus & fine fol;js,qui 
cacumine promit membranaceü involucrum, 
& co dchifcente quinosaut fenos , incerdü plu- 
res flores, P(eudo-narciffo vulgari fimiles, hlij 
odorem fpirantes,albos omnino : przterexter- 
norum fex foliorum nervum, & extremos mu- 
croncs, qui viridi colore nonnihilafperfi con- 
fpiciuntur: é medio oblongo protuberante ca- 
lice per oras laciniato exeunt candida fex ob- 
Í  longa(tamina(uisapicibus Havisornata & me- 

" 4 do ongiore flilo;utlilio albo feré : marcidis 8&z 

al 


" deBluentibus floribus fübfi triangularia capi- 
J ta, in craffitudinem fücceffu temporis extube- 
V rantía, quibusfemen continetur nigrum , ma- 
E (T. [i isi ii: hib 
1um,c radix 


magna alba,oblongior,lento humore plenani- 

gricante cortice obdu&ta,quz interdum adnatis 

4. Narcifforum modo fe propagat. Caulisctiam 

»j.. &foliaconcifaautconfracta fom humorem 
ex(tillant. 

In maritimiscitca Valentiam Hifpaniz fre- 
quens,& toto illo maritimo tradu infra Mom- 
pelium , ubi Maio menfe florentem, lulioQue 
& Auguftofemen maturum ferentem magna 

& * |. . difficultateante multos annos eruebam , tam. 
à E | aliéarená maris fluctibus aggeftà , nietfa erar. 
Allata etiam eft Vientam aliquoties, dum iftic vivebam, Conftantinopoli, Narciffis varij 
gencris permixta, Coz zambach nominé,addita infcriptionc,albos acodotatos flores proferre 
"mcdio inter Auguftum & Septemb ] & certé bis autumo fl ded re- 
ccnsallati bulbi Gencrofo viro Wolfgango Chriftophoro ab Entzeftorf Auftriaco : fed illae 
ipfeplantz nullum poftea florem am plius culerunt; quemadmodum. nec ez omnes quas 
é Gallia, Hifpania & Italia fiepius in Belgium delatas , velt aliquot i i 
mus. ltaque hanc plantam , ut & alias quafdam, in illarum claffem reijcio, quz mutato na- 
tali folo, nunquam , aut rariffimé florere folent, cüm vidclicecconceptojam in ipfo bulbo 
flore eruuntur,& transferuntur. Aliquot etiá bulbosad me Neapoli mittebat Ferdinandus 
Imperatusquoscum alijs plerique ( curante Ill Viro Ioanne Vincentio Pinello ) Franco- 
furti accipiebam ex ea urbe difceffurus (ub finem Septembr. M. p.xcri1. quos fabfequentis 
anni hiems,omnibus hortis valde noxia fuftulit. : : 

Eo porró temporequo Mompclij apud C. V.Guliclmum Rondeletium vivebam, Scil- 
lavocabatur, atque ex ca trochifcos qui T heriacam ingrediuntur pharmacopzi parabant: 
poftea Pancratium flore Lilij vocari cepit. Q uz in Valentino littore nafcitur, D.Ioanni Pla- 
cx Medico & Profcffori illiusurbis celeberrimo Hemerocalli pabatur, qui eálilia- 
ceosquidem flores ferre affirmabat fed flavefcentis aut pallidi coloris . Hifpanorum vulgus 
CAmares mias vocat. cali quidam Gzelro ssarize,apud quos rubro aut purpurco flore inveni- 
tijprafertim Oftienfi portu,mihi aliquando relatum eft. : 


LitioNARCISSVS HEMEROCALLIDIS Valentinz facic. Car. xix. 


VANQY.AM cum Hemcrocallide Valentina magnam affinitatem habeat , eodem 
"tamen capite nion complectendam,fed peculiare caputilli tr ibuend perepretium 
duximus: notasenim quafdam habet ab Hemerocallide alienas. 

Semineautem ex Italia milfo nata eft hxc planra Ioanni Bidaut Canonico Infülano , rei 
herbariz (ut incelligo)ftudiofiffimo,qui florisiconem N.V. Toanni Boifot mittebat, is veró 
ad me,anno M.D. XCH. i S183 

Iacobusctiam Plateau;cujus frequensin meis Obfervationibus métio , codem anno fcri- 
bebat imilem plahtam ipfi natam fémine Florentià miffo Maftagotiis rariffimi appellati 
nequod tamé rpfe;propter diffimilicudiaemalicer appellare maluiffet.Sequeni 


Hemerocalli- 
dis valentina 
hiftoria. 


Natale. 


Scilla. 


Pancratiums 


168. Chnorir: CrvsI RARIORVM 
Lilio-mrciffus Hemerocallidisfacic. 
rogatu ejusimaginem mifit, &clitterisad me 
exaratis defcriptionem addidit, quas , quo. 
^N /  ,niamgallicé loquebátur,latinas fic facicbam; 
S ji ^ Mitto,uti petieras, iconé cjus Narciffi, quem; 
22 


4 0 
J 


id N E 
NN NW 


7?» fatione adquifivi , & corum , quz circacam 
A z» plantam obfervavi , defcriptionem. 
VUA ; E1v s bulbus Mufcari craffitudiné quat, 
veletiam fupetat, paulo; longior eft , multis 
S tunicis involutusquarum extima fufca eft, 
j fequens fübrufa,tertia candidior: ejus radices 
feu fibrz, graciliores & frequentiores, quàm . 
in Mufcari: fub Aprilisdemüm finem (nul- 
IW -losbulbos memini adeó tardé emergentes) 
N fena autplura producit folia,dupló feré latio 
NO) ra quàm Mufcari,fed illisbreviora, & füb ex- 
tremum Auguftum marcefcentia , diffimili 
plané rationequàm tua Hemerocallis Valen- 
tiaa,cujusfoliaAugufto emergunt,deinde to 
QN tahieme viridia permanent. Ex codem bül- 
WW) bobini interdum prodeunt caules , ferentes 
) finguli;circiter lunium menfem folliculo in- 
cluíos fex aut octo flores parvo lilio non diffi- 
miles , medium occupahte patvo calice albo, 
in multaslacinias per oras fe&o , odorato , in 
quo fexalba ftamina flavis apicibus przdita, 
& mediusftilusalbus: femé in thecisnigrum, 
minus & magis rotundum. Hemerocallidis 
femine.Ego Lilio-narciffum Oientalem ap- 
larem: fed tuo judicio permitto. 
Illius porró eiconem;ex ca, quam ipfe Pla- 
tcau mittebat, exprcffam híc fubjecimus. 


L&ycoivM pyr80svM; mos AP XX 


R14 Leucoij bulbofa radice apud Pan- y 
qoe obfervabam genera : quorum duo, 
rzcocia funt, tertium ferotinum. Przcoci- 
E addo aliud peregré Viennam allatum,de- 
indeminimum genus in Hifpanicà percgri- 
natione erutum. 1 
P&1MvM, Narciffi autumnalis majoris 
folijsfimilima habet folia, admodum viridia 
& nitida,nó tamen adcó atra viriditate fplen- . 
dentia: caulem é medio illorum exeuntem, 
fc fq ip l nudum,ftriatum,infi mum, 
concavum, membranaceum folliculum, five 
vaginulam in fummo ferentem , é qua unus, 
interdum alter , raró tertius erumpit flos ,fex . - 
folijsequalibus conftans, candidis, fed exti. 
mà & aguftiore parte veluti maculà e viridi 
flavefcente infe&tis , nutans & deorfum fpe- 
&ans, exigui cymbali modo, medium occu- 
pantibusíex flavi inibuscum candican- ' 
tc ftilo,florifá; Spinz appendicis, five Oxya-: - 
canthz vulgocteditz odorem referens , nec 
ingratus: flori fuccedunt memb capi-- 
tula, pyri modo turbinata , femen ex candido 
flavcícenscontinentia, oblongiufculum, du- 
i s rumr:radix bulbofà eft, multis candidistuni-* 
S LESS Cis (extimà tamen fufcà) conftans, & densá- 
. ; * candicantium fibrarum comá firmata. 
, Pw ^ ALTERIVS folianonmultüm füperiorisfolijs forma difcrepant,, veriim anguftiora 
SL bibofircis fitnt & firmior, ad Pfeudo- Narciífi vulgaris flavo florc foliorum colorem zruginofuzn & 
CN. d lo ci magis acccdentia : cauliculigraciliores, palmares.nudi & con- 
S : cavi 


PLANTARVM.HISTOR.. LIBER I7. 165 
Lcucoium bulbof.przcox minus . ; Lcucoium bulbo pizcox Dyzgac, 


eavié vaginuli illi infidente,unicum femper florem (pluresobfervare nó memini) promunt 


fuperiore minorem, nutantem ctiam & pendulum;atquce fex folijs przditum , quorum tria 
externaomnino nivea,alijs duplo longiora latioraue [scere folaribus illuftrata, aut 
fudo czlo;alarum modo fe explicant,tria interna breviora funt, & cordis , ut vulgoab impe- 
peritispingitur formam, five fagittz crenam referunt , binis viridibus maculis circa crenam 
foris notatajinrerné fex viridibus radijs ab umbilico ad infignita: medium flo- 
xem fex etiam ftaminula crocea, ftilujue exilis, candidus ; occupant, odor nullus, aut pcr- 
uàm exiguus: fimilia fuperioribus ferécapita faccedunt, minora tamen, & olivz virentis 
ormam pené exprimentia, in quibus femenaltero candidius: radix fuperiore minor,multis 
etiam tunicis albis conftans, excernánonnihil nigricante, & feffili parte multis tenuibus fi- 
bris prcdita. : : 
Proditutrumque maturé admodum, ftatimQue inter binafolia florem oftendit vix lique- 
fa&isnivibus, quas fecundum genus nonnumquam ctiam penetrat: Maio menfe femen 
maturefcit;& folia marcefcunt. ; j j 2 
T&nT1vM genus fecundoferé fimile eft, ineuntéQue Martio bina folia promit illi fi- 
milia,fed latiora;zruginei etiam coloris,florisgemmam ut in illo comple&tenva:craffiufcu- 
luscaulis candem fuccrefcens , unicum flerem vaginulà inclufum fufünet, formá fuperiori 
fimilem,duplo feré majorem.tribus externisfolijsalarum modo expanfis,prorfus niveis, in- 
terioribus veró brevibus,bifulcisut in fuperiore;fimul co&üntibus, & veluti tubulü quem- 
piam efformantibus forispl quecircaungues vircfcentibus,reliquá parte albis oras ra- 
menfecundüm crenas virides maculz inficiunt , interius verà aut magna ex partc viridia 
funt , autoctoradijsab imis unguibus fecundüm longitudinem dudlis przdira: priorisfra- 
grantiam utcumque zmulatur hic flos, & fuaviusquidpiam fpirare mihi videtur : radix fc- 
cundo major. UIT 
Primum, in filvà quadam non procul ZolonockIll. Dn.de Batthyan oppido udis locis fo- 
1 de ob(ervabam:cre(citetiam plerifque Germanizlocis: Alterum nó modó in V ien- 
nenfi & Leytano faltubus, fedetiam plerifque Pannoniz pratis: umbra tamen magis dele- 
ari videtur; Tertium Byzantio Viennam inferri cxpit, Narcifci bulbis permixtum;poft an- 
num M. D. XXCt1. Sed & fimile pené mittebat Dodift Imperatus, cum mulus alijs bulbis, 
Neapoli,fub Autumnum anni xcii. monte eme erutum. nam 


utem ^ 
bulbof pra^ 
€ox Byzant. 


Natale. ^ 


Q vaAnrO quinqueaurfex funt folia Narciflinis (imilia & virentià: équorum medio Lee 5» 


caulis pedalisaut amplioraffurgit;nudus, concavus, aliquantulum planus, & binis acutiori- 2 ip t 


busangulis przditus, viridis, € mébranaccá vaginulà quinos aut fenos llores fummo faftigio 
P proferens, 


10 e Caámor: CivsI nARIORVM 
Leucbium bulbof ferotin. majus.1, I ium bulbof. letenuif, Y 


ntes, quorum exe 
iojue lado ftilo, 
gona angulis obtufis capita,pyriin mo- 
Liliafphodeli flavo flore femini non abfi- 
mile continentia: radix craffa & bulbacca multis fucculentis tunicis conftat, & plurimisfi- 
brisdonata cft. 

Scriis (uperioribus plerumque germinare folet,atque Maio demü menfe flores proferre; 

Nau, Vno duntaxat interamnis Pannonizloco hoc genus obíervabam uliginofis pratis fupra 
NWarafdinum anno M.p.1xxix. Memini & illi fimile plané; duodetriginta priüs anniseruere 
in Pradis Laterz viciniscüm Mompeljviverem.: ——— : 

Scd & cjusgenus quibufdam pratisad Danubium fitis infra Viennam Auftriz nafcitu£, 
€ujusfolia quidem fimilia fed pallidiora,nó adeà mucronata, & veluti bido mucrone prz- 
dita: flores item maculisex viridi magis pallentibus infcdi  Alitur hoc etiam in Getmaricis 

.:& Belgicis hortis, j : 
Loneoifi bul. QUUM cauliculo eft palmum alto, gracili, unicum, interdum alterum & tertium fe- 
puni rens lorem omnino la&eum, p lum, fex foli; ft , & tintinnabuli modo for» 
eleiennfi, Matum,inod ingratiQuc guftus,inquo pallida ftamina: flore jam aperto, demum pro» 
«.. deuntquaterna aut quina capillaria viridiaQue folia: radix bulbofa , fatis craffa pro plantae 
cxilitate,é multis glutinofistunici pacta & amara qu candicante mébraná intcgitur. 
quà Lufitaniz conterminaeft, non procul Badajoz, quam nonnulli Pa- 


Extremà Baticá 
, cem Auguftam efTz exiftimarit, ad flumen Anam fitam, naícitur, ubi (üb finem O&obris & 
US i 


-Novembrisinitio,cum fuo florec Vlyffipc proficifcens undc in Belgicam cum 

parvo illo fcrotino Narciffc t i diu in penfilibus fuis hortis utrüque al 

runt,nullum tamen,quod fciam, lorem videre potucrunt, & an hactenus bulb ferva- 
Nos,  OTIDD Ignoro.: 


1; Te YX2ofitelll. & 


Pai1MvM genusàrhi q luftrem violam,nomina- 
rur:in Germania veró ubi plerifque locis nafcirur, eife joznunge blumen/ id eft, candidus Fe- 
bruarij flos;ad differentiam Pfeudonarciffi vulgaris.quem grib.pornunge b ppellari dixi. 
Alterumab ijfdem mulierculis eeiffe eept/ &z ye! hoc eft; alba viola & nivez guttz,ab 
infigni videlicet candore appellatur. Serotini majoris nullum vulgare nomen intellexi, 
quemadmodum neque Q uinti , quod Leucoium autumnale dici poterit, cüm autumno 
duntaxat,ur puto,florcat, 


"1 
«dicas 
r 


SciriA 


PrANTARYM HiSTOR. LIBER tr 171 
SciLLA HÍSPANICA: : 


- 


Car. xxvo ? 
Scillz hifpanicz los & femen; 


e ; ianeme jasii 
fac Grai quía meisobfervat em, « '& primm 
& florentem, femi Sp ce uedbie Sedi taniz lociseruerim. 
lla coulis T PHA sait major;re&tus;nudus, abfiue folijs, pluri- ss tita: 
ellàis floribusornatus, Afphodeli minoribus; ornithegalo majori: ( mE 


quidam Scillam Epimenidiam putant) valde fimilibus,quiab imis (uti veriffimé T heophra- 
E Hit lib.vir.cap.x tt-feribitjexplicariincipint ; iemádriiodut Afphodeli'& quarun 
- dam aliarum bulbaccarum ftirpium Bores:his fuccedunt triangulacapitulacompreffis an« 
gulis & velutinaniajin quibus tamen nigrum planum, aleaceuni femen: quinque, fex dut 
lura demum emergüc folia liliacea, lata,Viridiaadm um,denía five carnofajhumi expan- 
Er nonnilul carinata:radix éraffa eft, multis tunicis albis lento quodam humore plenis prae- 
.. dita,multifQue craffiufculis fibriscapillata. ) » 
Copiose nafcitur füpra Olyfipponem,& plerifque alijs Lufitaniz &Hifpanizlocis Floret N«tala: 
-Auguíto & Septembri, femen O&obri & Novembri matürefcit: folia maturo jam femine, 
... & exarido caule,emergunt Novembti& Decembri. E 234 o RC : 
.- GRAECUS muaaa, Latinis eam Scilla dicitur,cojusPlinius tria genera facit mafculum sois, 
, folijsalbisfeminam id terium cibis gratum Epimenidiumquodanguftioreeftfolio, — 
& minus afpero,vel,ut heophraftus haberjaviore. Hifpani Cebolla albarrana appellant. 
..; Cim porro Epimenidia fcilla;tefte Plinio;edulis fic; Hemerocallidem valentmam, illam 557, ipu. 
: effe non pof ,certiffimoa ít plum de duot pifcatoribus, q! i dum »idia. 
.. C. V. Rondcletus referre. fülebátid autem vise ; litorum pifcatorum alter cultrum, 
.. Hemerocallidis,eo concifz, fucco incin&um, fó 


1 n dali, quem oderat, cibum fumpturo adp: 
fuit:illebona fidei,nec infidias metüens;carnes propofitasfecat, ijfque vefcitur, abftinente 
alioqui fc fame premi negabatp ftpaucosdeinde d mifer ille,qui carnes ederat fublatus. 


-Uoutsbers doPANCRATIVM. ..« eem MBA CY ion n 


ANcRATIO amplitudo major eft,extima tuniczitubent;foliaque ampliora longiofa, parariug. 
: r1 4 dofi p 
g itas nodap sue pau EY TEE C DE meet 
Abandé crefcitin Hifpaniz mediterraneisadeó tufticisexofüm,ut me ejus bulbos eruen- x, 
tem adinc leguft. puzfentaneum cnim effe venenüm.Germinat cum Scilla: 4 
florentem autem,aut fcmen f numquam hanc plantam confpexi. I 
ya PT 


Fabiano 


Nomina, 


Bulli eris- 
phrribifi. 


m 


e 


ChuRori Cuovsl RaARIORVM 
Pancratium, 


Fabianoautem Ilges, utad me fcribebatan. 
80 M.D.Xctt.in penfilibus hortis non modó cau. 
lem protulit, fed etiam plurimos flores fpiczin. 
ftarinco nafcentes , fex folijs conftantes, fcillae 
(quantum ex pi&tura, quam epiflolz conjutixe- 
rat,colligere licebat) florum emulos.' 

Ioryxpa'rióy 3 GxiA2t Grzcis  Pancratitim La- 
tinisdicitur, Hifpani eodem quo fuperiorem 
nomine donant, Cebo//a albarraza. 

DrosconibE tefte Scille vires & preparatio- 
nem habet , eodemque pondere in. morbis effi- 
caciteraffumitur: cuitamen mitior,quàm Scil. 
Ye,facultasineft. Plinius eafdem facultates, ac- 
queetiam plures illi tribuit. Hifpanis rulticis, li- 
cetexofa, aliquo ramen in ufu cft: nam aqua, 
dum illa affatur, exftillante fcabiem utiliter illi- 
ni,& curari mibiaffercbant. ; 


BvrBvs ERIOPHORVS. 
AP; OXXÍIL 


Ic eftille bulbus , cujus lorem tanto tem- 
porc Belgica videre defideravit. Nam eum 
primum na&i munere ampliffimi viri Iacobi 
Antonij Cortufi patricij Patavini plurimisannis 
fummadiligentia iftic excoluimus, atque adhi- 
bit& omnicurá, ut ad florum generationem per- 
duceremus,fübinde etiam mutatis terra generi- 
bus.fed operam lufimus: in maximá tamen am- 
plitudinem excrevit, & fe mirum in modi ad- 
matà fobole propagavit. Et poftquam acceffic 
Illuftrium quorundam Venetorum qui ad nos 
fcripferunt teftimonium, ejus floré(ramer(i plus 
decennio bulbum in fuis hortisaluiffent) time 
quam confpexiffe : fa&um cft, urflerilem effe 
mutato natali folo , neque florem proferre atbi- 
zraremur , praefertim cum id vitium nümérofa 
nucleorum prole abundé compenfarct.| Verüm' 
aliterrem fe haberc , anno M. p. Lxxy. menfe 
Maiodepehendi. /—— ^^ — ^ : 
Nam cüm przcedente eum annurh brum ali-' 
quor illius bulbos Maféari majoris nomine cum 
lerifque alijsrariffimis plantis, Conttan tinopo- 
I rediens attuliffet Philibertus de Bruxella , cu-. 
jusante memini , & ex illis nonnullos pro noftrá: 


; amicitià mihi dediffet, parcem ipfe terig concre- 


"didi parté in penfili horto C. V. Ioannes Aichol- 
tzius Medicus & Profcffor Viennéfis: mihi omz 
nes perierüt, ille veró duos confervavit, quorum 
alteretiam floruit non Gne ingenti mcà latitià, 
quam omnibus rei herbariz (Ludiofis , iftius bul- 


- bifüisloribusonulti delincatione ad vivum ex 


NI: À peritiffimo artifice Martino Rota S.C. 
*is (culp tque defcriptione in Appendice. 
ad Hifpanicas oblervationes » illoipfo annote- 
ftatam effc volui. Eam cüm denuó in Pannoni- 
cisobfervationibus evulgaffem , fignificavit mi- 
hiGenerofüs Dn. de Longátre ipti etiam Iunio 
anni w.p.xxci1i.flores dediffe. Mihi vero, abeo 
temporc quo iconem dclincari curabam , illius 


'Horem numquam videre contigit, licet multis: 


annis poftea bulbum aluerim mirá fcecunditate 

plurimas foboles procreantem. : 

ongafolia , Hyacinthinis fcré fimilia, non Nar-. 
i --- ciffinis, 


PLANTARVM HISTOR. LIB. II. Pu, 
ciffinis, minuscarnofa & fücculenta duriora etiam, viridia, mucronata, ingrati faporis,qui- : 
bus minutiffiméetiam confradis, cenuia quzdá ftamina in(tar tel arancarum diduci pof- 
fant.Ex horá medio caulis exit cubitalisaut amplior,re&tus, Scinlini caulis emulus, lzvis, 
nudus,virefcens,fuptemá parte ad czruleum coloré tendens,oblongamá; ac denfam velu- 
ti picam,in denos vel plures verfus,ante quam explicetur,diftindam,primum vitidem fed 

aulatim (dum fefe explicat in lores)czruleum colorem contrahentem: fores fenis folio- 

is ftellatim expan(is conftant;triangulo umbone in medio protuberáte, Hyacinthi autum- 
nalis floribus valde fimiles,inodori,czrulei cum fuis, quibus inident,pediculis,& internis 
ftaminibus quorum apices initio purpurei,ubi fefe expanderunrpallefcente quadam velu- 
ti farinà afperfi funt. Incipit florereab imo, ut Scilla, & reliquz magná ex parte bulbacez: 
fhirpes, flores racemiaut fpica inftar confertos habentes /folét.Semen obfervare voluimus, 
fed loresadmodum caduci , ftatim marceffere coeperunt, & reli&tis tantüm in caule pedi- 
culis deciderunt. Radix craffa & bulbofa eft,é plurimis tunicis albis contexta,tomentofa,& 
velutiarancarum telisobfita , multos ut plurimum bulbos ad latefa adnatos habens, & 
craffis oblongí(que fibris nitens. 


Eriophorus Peruánus. 


vy". Artvp porróelegantiffimum Eriophori Ericphria 

» genusaberuditiffimoviro Do&ore Simo. ""^»- 

. nedeTovar Medico Hifpalenfe celeberri- 

' mo,anno M.D.xcyr.accipiebam,nunquam j 
ante mihi confpectum,quodjam defcripto 
adjungendum putavi. 

Mvrra id exradice promit folia,fürrecta 
initio,deinde in terrá (efe inclinantia,défa, 
catinatainftar foliorum Hyacinthi,viridia, 

* jplédentiáq;,queminutim cófracta,tenuif- 
ma ftamina prebét,haud fecus acPrimum 
Benus:inter hzc folia fefquipedalis nafcitur 
caulis,teres interdá &gracilis,irmus tame, 
nudus, virefcens, qui fümmo. faftigio pluri» 
mos fundit flores , initio quafi in fpica con- 
geftos,deindeab infimo fefe explicare inci- 
ientes &in latitudiné expandentes,fex fo. 
; lone ftellatim decuffatis cóftare deprel. 
; duntur,coloris purpurei;circa umbilicü au- 
« té czrulei;ut & prominens umbojgatq; fena 
quz illá ambiunt ftaminulalata , flavis feu 
j pallidis apicibus pra-dita, fingula florá folia 
per longitudiné (ccánte vená ex atro pur- 
purcá;odor valde tenuis & exilis: oblongis 
/, veró gracilibáfq; innitütur flores pediculis 
ex viridi purpurafcétibus , qüorü finguli ex 
appendicularü candidarum & membrana- 
jj cearum finu prodeüt: floribus (uccefferunt 
trigona mucronatáq; capitula , femen con- 
tinentia rotüdum, nigrum femini Hyacin- 
thiAnglici feu Belgici par:bulbus ejus craf- 
-- fus ] UE UR | & À. ^j ; 


j — 
eZ eie s esti 
dalis,ex albo flavefcens (cujus fquamz. perindeac in priore, molli lanugine plena) infimá 
fede multis craffiufculis fibris praedita: lornitextremo Maio infequente. — ME 
Ceterüm,cüm diligenter hancftirpem confidero,&cum Hyacinthi flellati Peruini ico- 
neconfero,plurimisnotis convenire comperio, & illà ipfaicone hanc ftirpem , autilli pa^ 
rem,expreffam effe, pzné mihi perfuadco:illud folim intereft,quod iconi; olia non carina- 
ta,fed medio nervo protub & (üblevato adpicta fint, tum radix nimis obtufo mucto- 
ne.Hanc obcauffam LeGori optionem relinquo,ut quo loco volet, iconem ádaptet. ; 
Epiogóps, Lariiferi nomen huic bulbo inditum, ob tomenti copiam, quod lanz modo in Nope. 
ftamina diduci poteft. ; ; : 2 2i 
- Theophraftus inter veteres,lib.vrr.Plant.Hift.cap.xtit.eriophori meminit bulbi, illum 
in tionibus nafci,lanámq; fub primis tunicis habere,ex quatoge & aliz veftes cóficiantur: 
deinde,quod i eftin eo bulbo; di:cujus in hoc nullum periculum fecimus. 
Ejusctiam meminit uem Veni prom n 11. Theophrafti teftimonitim ad- 
'ens: us lib. Deipnofoph.rr. i Ud. 
ed bes uec ouoflar fcribere non effe veritos, Dodonzum vidiffe in IIl. V. 
Toannis Brancionis horto eriophorum illum bulbum, cujusiconem exhibet in appendice 
ad Purgantium hiftoriam;cüm tamen diferte LG inum QN 0o 


174. Canoni Crvsl gARIORVM 

' videlicet qiem hoc capite nosdefcribimus) at lorem numquam ; Iconem auté quam i(tic 
addidit;accepram fert illi,qui, me urgente, eam miferat. Et certé Dodonzum aliquoties 
admonuiffc memini,ne evulgaret;quod mihi admodum fufpeda effet illa icon. 


HYACINTHVS ORIENTALIS. Car. xxri11t. 


E Hyacinthe orientali quidquam fcribere non erat animus, quia à plerifque prodita 
D eítejus hiftoria: cüm veià de ito flore quzdam obfervaverim ab illis vel non ani- 
madvería,vel neglecta prater inftitutum facturus non vidcor,fica híc protulero. 


Hyacinthus orientalis. Hyacinthusor. zroAva» 2x. 


| 


Hyimb. PRATER - illum ergo qui omnibus jam fatis notus cft , cuju(que florem coloris intenfio- 
va 


erüniala, evel t ( nam totus quafi czruleus, vcl fübcinera- 
ccus, vcl dilutius purpurafcens & hilaris,aut faturaté purpureus &ad violz nigra: feré colo. 
rem accedens invenitur)in meo hortulo alebam,cujus bulbus reliquorum magnitudinem 
nonadmodum füperabat:fed folia firmioraerant;caulis ctiá inter illa prodiens major, craf- 

Byacintbar. fior, vicehosaut plures flores proferens,alijs quidem fimiles, (ed ex cineraceo quodammo- 

99i. dopurpurafcentes, omncfque in unum latus propendentes , reliquis non minüs odoratos: 
femen in trianguliscapitibus minusaltero. 

Hyeinhon — Hujusfemine nata mihieft planta zzoAvAwroc,ct lj liscubitalis;craffus, fir 

* " M.D.xxcv. decem & feptem flores habuit, non ejufdem cum matre coloris, fed purpureos 
floridiores,& füb illis binosramulos,quorum finguli quinis floribuserant onufti:fequente 
tamenanno nudum tulit caulem paucioréfq; flores, cim longé plures expectaffem , quan- 

- doquidem pfisno foetu tam fuiffet fertilis. : 
VznvM diligentiffimus & eruditionisnon conténendz Iacobus Plateau mihi fcripfit, 

Hyacinthum alere fe valde amplis folijs,magno,craffo, firmóq; caule, multis oribus prz- 

Hyacintber. dito,colorem non addidit, fed iconem mifit Hyacinthi polyanthi majoris nomine i gni- 

79«)95  tamqualem hícexprimi curavimus. 

Habeo quidem unam füirpem valde lato folio & faturatius virefcente przditam , cujus 
caulisetiam craffus,firmüfque, fed in ferendis oribus parcior,utpote qui plures denis non 
det,cófa; non ad latus unum fpedtátes & cóverfos, fed omni latere zqualiter quafi fparfos, 
faturatius purpurafc ;capitaetiam faturatiüs virentia quafi purpurz infperfo colorc. 
Hysibe. — CErERVMquod filentio minimé premendum duxi, Generofo Wolfgango Chriftopho- 
elbz p»?«- ro ab Entzeftorfj(emincà icato natus eftHyacinthi bulbus, qui Aprili menfe 
tti fem. na» : s x anni 


PrtANTARVM HISTOR. LIB. II. 175 
Hyacinthus orient. 7 Avay.3calter. 


Hyacinthus orient.nivéus, 


ZA 
OUR 


T 


LE 


anni v. D.xxctr.forere coepit, & fequentibusannisfimiles primis flores proferre nó defijt. 
Ejusfolia alijs fimilia funt;pauló tamen dilutiis virentia, inter quz caulisemeigit fatis fir- 
rnusfenos feptenosaut plures (habui enim duodenos & quatuordecim) interdum flores 
"proferens craffiufculos,interiore parte omnino nivcos fotisetiam albos/fed quorum exter- 
natia folia ad 4 y póA«vxor colorem quodammodo accedunt , non miniis tamen odoratos 
quàm füperiores Hyacinthos : ijs fuccedunt trigona capita dilutius virentia , ícmen etiam 
nigrum continentia: radix fatis craffa candicans,multis fibris donata. 

ANNo porró v.p.xxcvir. Byzantio accepit Generofa Dn. Vngnadin magni munerislo- 5, jjj; 
co,& pro Hyacinthis niveo florequatuor exiguosbulbosà reli uisdifcretos, quorum duo »ivew. 
candicantes erant,alij diluté purpurei &coloris admodum fondi iue generis unum 
mihi dedit: purpureum utrique fübfequens hiems corrupit, tametíi mei magnam curam 
liabuetim, alter paucos dedit flores eófque omnino nivcos, altero minores, utetiam tora 
planta multó tenerior & infirmior eft. 

Diver(isaurem ab utroque,qui pro albo Hyacintho la&enus eft habitus, cuju(que uni- «cor es. 
cam ftirpem à C. V. Alphon(o Pantio miffam alebat in penfilibus hortis Ii lord: Bran- 4l/idw. 
Cioncüm Viennam evocatus fum ex Belgicá: hujus poftca plures bulbos Viennáilli mifi, 
nam iftic fatis frequens erat,cüm valde fit liberalisin fobole generáda . Sunt veró illius o- 
res ante quam explicentur,albi,fed aperti oras tantüm albas fab, feliquà patte quafi car- 
neicoloris,cüm tamen fenefcere incipiunt fete toti nivei fiunt. 

Tvnc & omnesHyacinthos ha&enusacceptos Zambs/appellatione miferunt,addità wopina: 
voce I7di,cüm Indicum, velalià quapiam, cüm locum unde acceperint, indicare volunt, 
Florentomnces Aprili. 


CerERyM huiccapitiannedendam cenfui raram quandam plantam; 

M.D.xciiir. mihi confpe&tam, cujus fané primam cognitionem acceptam fero Bernardo 
Paludano, Medico, viro do&tiffimo,mihíq;amiciffimo,& (fiquisalius) naturalium rerum d 
peritiffimo;atquecarum opulentiffimum atque inftru&iffimum pená habente. Ipfisenim myacse'i 
,Cal.Decembris,hujus ftirpis caulem ab illo accipiebam bipedaléaut ampliorem,firmum, 1»4ci bi- 
jnon concavum,enodem,quem tamen per iatervalla ambicbant o&to,aut novem folia in- 7? 
condito ordine difpofita, & ipfum medià ex partc ample&étia, ut nodorum quandam fpe- 

ciem przberent;circa imum longiora,& latiora ;fuperná parte breviora , omnia ramé cari- 
natajdilutius virentia, (acis dura, & fi quis vel in minimas partes conftingeret, veluti tenuif- 
fima ftaminain!tar foliorum Eriophori vulgatis divulforum oftendécia:fi aulis de. 


fiacbat 


(OU NT MUTET T. 


E " a d 
176 Canorir CivsI gaRIORVM 
finebat in duodenos aut plures flores (quorum unicus dütaxat apertus, reliqui adhuc clau 
fi)confertim & in fpicz quodammodo formam na(centes,unciam longos, fummá parte in 
fex laciniasaliquantulum reflexas divifos,floru m Hyacinthi Afiatic inftar, fed longécraf- 
fiorcs &magis lucculentos,non minusforían,quàm mali citrij flores,fex ftaminibus e me- 
dio prodeuntibus (quorum apices pallidi) & illis breviore ftilo:odoratüsne fit,an odoris ex- 
pers, me latetquia fatis affli&um vecturá,& mediá ex parte confractum accipicbam : qua- 
lem autem radicem baberetjnoneraradícriptum. — — : 

Nom». Missa porró fuerat Paludano hzc planta,cum infcriptione, Bw/fus Indicus florem Albus. 
proferens p» Hyacinthi orientali amulum: cgo, propter renuiffima illa , ut dixi, inftar tela: 
arancarum ftamina;que cauli inhzrentia folia, vel minutim confra&ta reddebanr,Eriopho- 
rigenusaliquod arbitrabar,tamerfi & caulis folijs ornatus, & florum forma rcfragarentür, 
necradix mihiconfpe&aeffet, — iE ; : 

Exepiftolà tamen,quam biennio poftab eruditiffimo viro D.Simone de Tovar (qui Pa- 
ludano plantam icavetat)accipiebam,cum aliquot ejus ibus verius, 


quàm bulbis, fcrupulus mihi inie&tus eft , an ad Eriophori genuscommodé referri poffet: 
etenim in hunc modum fcribebat.- 


"Hyacinthus Indicus tuberofa radice, 


PraNrIndicz,mihi Hyacinthi Orien- 
talis Indici indigeratz bulbus, pluribus ad- 
natis cuberibus fe propagat, é quibus multa 
prodeunt folia humi fpar(a,oblonga,angu- 
fta, mucronata,allij foliorum zmula,atque 
ineorum medio cóplures caules affurgunt 
rotundi, lógi,bicubitales, & non raró altio- 
res;ac feré tricubitales duriu(culi,leves,mi- 
nimi digiti craffitudinem nunquà fuperan- 
" tes,unde, ob nimiam illam longitudinem 
; actenui infirmi ,obliqué quo tépore 
, floresferunt,fe contorquent , & humi ple- 
rumque procumbüt, nifi bacillisaut admi- 
; niculis füftineantur: hosautem caules;per 
Á : intervalla , fingularia folia alternatim latà 
y Je S v 7 ' bafiambiüt, breviora multó,fed magisacu- 

/ minata,quàm circa radicé: atque in corum 
fummo permulti fpicatim coherentesinfi- 
dent llores,candidi, Hyacinthi oriéralis flo- 
ribus fimiles: hanc veró plantam Eriophori 
, bulbigenuseffc, nonfaciléaffentiar. Hac 
; Tovar;adípfum enim fcripfera, exijs, quas 
', infolijscauli inhzrécit eprehend 
; notisEriophori genus mihi videri. 

Etcerté quz mittebat , quxQue ab II] mo 
Comite A io poft accipiebam tu- 
bera , infeq Sextili folia prod 


Hyac.Orien- 
salu Indicut. 


longa,humi fparfa,carinata inftar foliorum 
Eriophori,fed anguftiora & lógiora, in mu- 
cronem longum definentia, feíéa; invicem 
amplectentiaq dmodum Iridis latifo- 

liz, caulisexpertis, folia, quz vulfa & confracta, non fecusin ftamina diducebantur quàm 

breviorailla cauli annexa: radix tuberofa eft, Ari /Egyptij, (ive Colocafiz inftar , fed longe 

minor,adnatis fe propagans, nonnullí(que fibris przdita, ut ex fubje&àicone videre licet, 
xya.Idi- Itaque fi Hyacinthus nuncupanda erit hzc planta; Hyacinthum Indicum tuberofa radice, 
Pe ISTE appellare licebit. [ 


HYACINTHVS HISPANICYS. Car. xxv/ 


Hyac Hif D O»poN A1 Hyacinthonon fcripto valde ab(imilis non eft hic Hyacinthus: folia ta- 

BÍcMS, men profert non adeó fplendentia , nec humi ftrata , fed potitis furreGa , breviorem 

s.s, caulem,oresdilutius purpurafcentes, & ad ceruleum colorem quodammodo tendentes, 

4v^*^"'. quommodorctiam magisobícuru ,radix fere ci iunt, 

YeU^" 7 .' Floreteodem tempore cum Dodonzinon fcripto, nempe füb Aprilis finem & Maio. 

Huncin Hifpanicá meá peregrinatione non obfervavi , fed paucos antc annosé Belgicá 

miffuni accepià Generofo Dn.de Longatre, Hyacinthi Hifpanici inodori nomine. Vüde 

porró ille habueritmihi incompertum. 


"CETERVM 


d 


&iyacint. obfoleti coloris Hifp.ferot. 


A 


PiANTARVM HISTOR, LIBER il. 
Hyacinthus Hifpanicus, 


obfolctiores confpiciantur. 


177 


Czr£nvM nonfcriptum Dodonzi, non 1525 
modo circa Machliniam & Bruxcllas nón po- J:727.De- 
ftrernas Belgicae urbes in pratisquibufdam & ^"^^ 
filvulis nafcentem confpexi : fed 1n. Galliz: 
patte, Belgicz vicinz, vulgo Picardia dictzjin 
filvuliseruidum Lutetiam proficifferer: nuf- 
quam tamen abundantius, quàm in pratis 
herbidisQue locis Londino vicinis, & etiam 
longius ab cá urbc diffitis, ubiernere memini 
Qquicubitali conftarent caule , & tricenos ha- 
bcrencflores , modó intenfíus purpurafcentes, 
modó dilutius, aliquando etiam omnino ni- 
veos ( quales ctiam apud Bruxcllas nafci fole- 
bant) vel medià ex parte purpurcos;alrerà can- 
dicantes: fed-carnei coloris etiam inveniri, 
non mod ad me per(cripfit honeftus vir,& di- 
ligens pharmacopaus Iacobus Garetus iunior 
Belgas verüm etiam binos cjus bulbos poftea 
mifit,quorum alter corruptus;alter elegantem 
carnei coloris florem tulit, M.D.xcr.deinde mi- 
rumin modum prolibus au&us cft. 

HyAcINTHVS OBSOLETIOR HISP. 
Car, xxvi. 


Q Vix à aut fena habec hic Hyacinthus 5742501. 

folia, oblonga, carinata, fucci plena , co- f fererist 
lorisexcineraceo virefcentis,,. Muftari folio- ^r^ 
rum zmulafere, anguftiora tamen, flexibilia, 
otbiculato fecmé mucrone,candidà venáà inte- 

riore parte per longitudinem excurrente , in- 

tati faporis: prodit caulisé medio foliorum, 

pedalis longitudinis, vel eriam amplior, graci- 
is,firmustanien,nudus, denos, duodenos jin- 

terdum etiam vicenos flores per intervalla fe- 


rens deorfum f tes, Hyacintho Anglico 
* DRE E fenis folijs conf: 


j » 
quorum ternaexteriora valde reexa funt , in- 
teriora nonadeó, fed veluti tubulum quem- 


/ d m imirantia: colorin his valde obfoletus, ut 


ii ex purpurco , pallido & virefcente permi- 
xtus videatur,odor nullus: femen fert in trian- 
guliscapitulis planum, nigrá, cartilaginofum, 
Circinatz fere rotunditatis, fcillz femini pené 
par:radix globofà & rotunda; multis candicar- 
tibustunicis conflat ;& nuterofis fibris feffili 


, parte pradita eft, 


Sponte nafcitur quibufdam Hifpaniz locis, 
unde primüm in Belgicam delatus , nonnullis 
Amicis floruit, quibusfemine communicato, 
mate mihi funt plante Viennz , quz aliquot 
aunisnullum femen tulerunt: anno veró w. p. 
xxcir.& fequentibusabundé , quinimo femi- 
DM. D. XXC IL I. nata;atque fimulac matu- 
ruiffentcirca matrem fata, illo ipfo anno eer- 


.^minarunt Septembri, & quadam ex illis plan- 
tx hi H n a d 


tz bi P » deinde capi- ; 
tulafüuum femen continentia, XA v 
^ Serógerminat, & folia in Autumnum fet- Ferias 
vat: Iunioautem cü Lilijs floret; loresetiam, 
femine ex codem capite excepto natarum ftir- 
pium variare folere obfervabam , uralijalijs. 


[91271 


178 Canor: CrvsI naRriORVM 
Hyacintbeob(olec.Hifpan.ferot.femen, 

Cvw in Belgicam amicis primiim mitteret 
hunc bulbum Francifcus Hollebeque, Rcgis Hi- 
fpaniz Simplicifta & hortulanus in Ararjoez,no- 
men ad(ícnptum erat Hyacinthi flore coloris ci 
neracei & terrei. Et finc dubio inter Hyacinthi 
generarecenfendus cft, 


Nina, 


Addiderat praterea feq bulbos, vnum 
quatuóraut quinque flores geftantem albz camz 
panulz modo cfformatos : Alium campanulz 
etiam flore fatis magno ad terram inclinato, flavi 
intuscoloris; foris purpurei: tertium flavo flore 
fuperiore parteaperto : alium flavo humili flore, 
cui femen fimile 4722765 ies: Narciffüm junci- 
foliumalbo flore: Narciffum cxruleo flore: Píeu- 
do-narciffi genusadmodum exile: alium monra- 
num ignotum Croco filveftri (imilem: Hyacin- 
thum orientalem Hifpanicum : & Tulipam Hi- 
7 fpanicam , cujusante memini. Equibusnullum 
fupereffe puto , prater Pfeudonarciffum & Hya- 
cinthum Hifpanicum , quorum defcriptionem 


fuisjam locis inferui. 
MYSsCARI, Ar. xxvir. 


V 1c i«t5 Conftantinopoli hortis;ultra Bo- 
Passus in Afia fitis, primum noftra Euro; 
communicataeft hzc planta ;que ob fuavilfimum 
odorem filentio przmenda minime fuit. 

H X £ r autem quina aut fena oblonga fo- 
lia;humidiffufa, & oblique inflexa;caniculata,(a- 
tiscraffa & fücculenta, Hyacinthi comofi majoris, 

, five primi Matthioli, folijs perquam fimilia , &, 
tenüia ftamina, (i rumpantur, etiam oftendentia; 
rn adcó tamen abunde, ut Eriophori folia. qua: 
cdm primum germinant, vel purpurafcüt, aut al- 
befcunt, interdum pulchertimo rubro colore tii 
tent. Ex horum medio caulis verno temporé 
erumpit fatiscraffus,rotüdus & nudus;admodubti 

.. infirmus pro fuacraffitudine: huric à medio ad 
fummum feré racematim cohzrentes ambiunt 

ores,urceolispropemodum fimiles, initio intcr- 
dum purpurafcentes aut virides deinde ex purpu- 
rá virentes,aut cü viriditate albicantes, nonnum- 
quam fübczrulei, aliquando nigricantesinitio ff- 
ve faturaté Ege » deindc pallidi vel fla- 
vefcentes,velab initio pallidi; poftea lavi , poftre- 

imo ubi tabefcere incipiunt, nigricantesaut pulli, 
3jQue mucrone quàm in alijscraffiore & obrufio- 
re interdum, qui marcefcere incipientes , gratiffi- 
mum mofchiferé , aut aromatum odorem refe- 
runt, licet qui flavo colore eft, graviusquidpiam 

& narciffinum quod odo fpiret: intelligo &. ' 

, niveo omnino flore, atque etiam egregie rubente 
inveniri,quos fané mihi videre nondum mess 

N Omnibu: fuccedunt p gré di trigona & veluti 

^ pinnata capita, in quibus femen continetur pi- 

rum,rotundum, magnitudine orobi, aut feminis 

cinthi primi Mattluoli;fed majore.radix füb- 

u. et magna, albicans, multistunicisccparum mo- 

: ? do contexta , & frequentibus craffis ibriseximá 

a : fede prodeuntibus firmata;perennibus,nec cu 

lisannis marcefcentibus & pereuntibus,ur Hyacinthorumi, Narcifforum , Tuliparum, Li 

liorum, & multarum aliarum bulbaccarum ftirpium fibrz, Ab imo florescxplicare incipit 

utcztc- 


PLANTARYVM HISTOR. LIBER ii 179 
Mufcari flavo lore, .. Mufcaricaulis fuisfiliquisonuftus, 


SESS 
SHE rm 
ANN 


CE 


à 
à 
id 


U 


utczter bulbacez fpicatum vel botryodem florem ferentes; Obfervayi interdum hanc stmica; 
ftirpem,caulem in binos dividere, quorum finguli multisfloribusonuftifuerint. — 

A» Hyacinthi genera hanc plantam fine controverfià referri debere, nemo eft in Bora- 
1 (tudio mediocriter verfatus, qui non agno(car, Ejus verà primam notiti. ampliffimo 
viro lacobo Antonio Cortufoacceptam referimus, qui illam [ll. Ioan. de Brancion fummo 
mco amico, & tamquam fratri chariffimo , ante multosannosin Belgicam ufque mittebat 
Tibradinomine. C. V. Matthiolusejusiconem omnium opinione exhibet Comment. in 
Diofc.cap. De Bulbo vomitorio, nullà tamen addità deícriptione . dps ege m veró 


(unde primm có perlata fuerit adhuc ignoramus ) femper miffa fuit vel « atuféar: , vcl 
Mufcheromi aut At. alntimtappelláiong, obinfignem odoris füavitatem, qui ad eorum pa» 
ftillorum fragrantiam,quos ex benjuin alij fiue odoratis pararc folent , quodammodo acce 
derc videtur: eandem ob cauffam nonnulli ctiam AMsfzhie greco vocant. 2 


HyaAciNTHVS COMOSVS BYZANTINVS. Ca? xxvilLh 


VATERNA, quinajautfena interdum habet folia. humi ut plurimum fufa & expati-. nee conf 
fa, quam procumbentia duntaxat,oblonga, Hyacinthi primi Matthioli folijs £zantini 
valde fimilia, latiore tamen mucrone przdita, & in lateribus veluti tenui lanugine obfira, ^f'?rie. 
rzferrim infimà parte;circa eorum exor mongrat guftus & naufeam facile excitaturi: ex 
p medio,pedalis,nonnumquam major, naíciturcaulis, teres & rotundus, nudus, intus 
fungof(us, foris viridis lzvifáue, quem à medio ad fi fexageni pl que aut plures 
r.c a oblongiufculi,oris in fex laciniolas divifis,fex ft. purpureis intus prae 
ditiinodori,initio candicantes,dcinde cim marcefcere incipiunt, fufci & inclegantis colo- 
ris: pediculi quibus Roresnituntur, initio breviffimi (unt, deinde paulatim marcefcentibus 
f bi f uorunciarum aut F li 1 gi di adquirunt, fic ut to- 
x scaulis fuis florib f » afpergillum non minüs referre vidcatur , quàm 
Hippurisquoddam genus: caulis fuprema pars cum florum pediculis purpurafcit: incipit 
orere ab imis: trigona deinde capitula fert,exigua, pro pl litudine,in quib 
cum femen,interdum in finguliscapitulis unicum d nigrum, Hy hi 
comofi majoris femine minuscontinetur , interdum nullum, nam ut plurimum capitula 
inania funt,necarbitror unquam plura collegiffe ex unicá,quam habebam plantá , ternis fe» 
minibusjaut (quando plurima) quinisaut fenis: radix rorunda, bulbofa, multiscandicanti- 
b icis conftat, iore fubfuíca,& bafi multis fibris albis fulta. 


P pau- 


Citciter 


iSó ^'Canoir CívsI RARIORVM 
Hyacinthus comofus Byzant. Hyacinthus camofus albo flore, 


Beta; Circiter annum M.p. 1xxvtir. primum allatuseft Conftantinopoli cam alijs varij generis 
'bulbis, Mag**V. Pauloà Trautzon Czfarez aulze Marifcalco & à fecretioré Confilio, in cu- 
Tw — asfuburbano paucos bulbos videbam Maij initio florentes anno M. p. xxc. Ex codem tem- 
ore nullos miffos memini prater unum autalterum , duntaxat femel atque iterum : quia 

orfiran non expetiturcm nulla loris elegantia fit przdirus, : 
Weis — QvonomincàTurcisinGgniatur,me latet: nam Mufcari bulbis femper permixtus fuit: 
€go propter com & florum quandam cum comofe majore Hyacintho diliridino ,C9- 


Jia albo fiore. perpufillà comá preditum,cujus flores obfoletioriscoloris ; By 
tisaccedunt , pediculi tamen flores fufti in longitudi non excrefcunt , femen & 
radix (atisconveniunt.V ulgare ejus nomen,Hyacinthus comofusalbo flore, 

Hysomf Hyacinthi porró illiusprimi Matthioli , (ive comofi majorisà quibufdam cognominati, 

"^"^ — quiinmultisorbis Chriftiani provincijs fponte nafcitur, duo in Pannonijs genera obferva- 

L bam. Alterum przcox,latiore folio, craffiore coma, inel gantitamen, majoreQue bulb: 
1L. Alterum magis cina anguftiore folio,tenuiore comá, laxiore vero & elegantiore; hu- 
jas flores coma proximi,ex czruleo purpurafcunt,ejufdemQue cum comà funt coloris,quae 
nota in priore defideratur: bulbusetiam minor. Przcox,Maio:hoc Iunio floret, 
*. SEMINE autem ex Hifpanijsanno M.D.Lxxv, Hyacinthi orientalis hif; panici nomine mif- 
fo(cujustamen duo effe Hep ftatim deprehendi;,nam magnitudo difparerat) Viennz Au- 
ftriz bulbacez plante mihi natz funt,que tandem duo Hyacinthi como(i majorisgenera pe- 
pererunt à vulgaribus nec florum comá nec folijs differentia, nifi quod alterius folia latiora 
& Mufcari folijs proxima, ineunte vere duntaxat folebát; alteri guftiora lon- 
gioraQue,ctiam ante hiemem: minutius femen Hyacinthi comofi majoriszemulum erat, al- 
terum craffius Mufcari f(emini perquam fimilejqua adeó caufa fuit;ut feparatim fererem. 
Illud autem peculiarein llis utp i florescxcuffi nigrum five fuliginofum 
pollinem fpargant uftilagini fere fimilem. 

Nono. VvLiGAREM T d Vngariappellant Kygio Piema, id cft, Serpenti cepam. Belga 
Brabanti,Gifrd/hoc cft, Afpergillum , proptercomam afpergilliinftarexpanfam , Hifpani 

Bébwpei. ajo de cigutiias, h. callum ciconiarum. Non defunt qui Pericarpum bulbum Plinij effe cen- 

carpa Hin). (enc, cujusduas fpecieseffe dicit libro Nat. Hill xxv.cap.x.cortice rubro alteram;alteram ni- 
gro papavczi fimilem:fed cx ram mutilá defcriptione, quis fententiam cómode t queat? 

LLVD 


Hya.cve — CgTERVM huic dmodum diffimilem & in Belgicá,& Viennzaluimus, nullà aut 
TES SS IUD 


à pice HISTOR. LIBER II. 181 

LLVD autem verédicere poffum , nullum unquam bulbum 

ALnvD aum f ; l1 an 1m guftaffe ((nagn quotquot 

ftirpes invenio mihi parum cognitas,vel ante non confpectas guftare foleo,ut de dirus fà- "M 
ore commodius judicium ferre poffim ) qui majorem vomendi appetentiam mihi feceric "em e» 


1tto Hyacintho majore comofo : ea de cauia, ill c i ih 
c 1 5a, illorum fententiam probare ni 
Eículentorum bulborum claffz ponunt. , a dc 


HYACINTHVS BOTRYQGDES. 7^ Cars. xxix 


er o hl x plerique Pannoniz locis & copiose nafcitur Hyacinthus ille Hifpanijs & Gal- 
iz Nart Is vulga:is & paffim obvius in agrorum marginibus & fécundüm vias 
quem egoà oribus racemi in n.odum extremo caule cógeftis Borpuald'w cognomino. non- Noniint. 
nullicomofum minorem appellare malunt: nec defünt qui Bulbinem Plinij effe putent 
Germani £unbo Fnoblaucb/id c(t;caninum allium, Belgz à racemi inftar congefta florum fpicà 
Paupictene appellant. T s 2 is 


Hyacinthus botryodes t... S e Hyacinthus botryodes purp. ttt. 


Ev s duoinveniunturgenera: unum craffioribus , longioribufque folijs, lorum ctiam Hy«dnt Pe 
raccmo longiore, denti ore,& odorati 1 minora omnia habct,& magis vulgare eft. tryod. pup. 
Iftorum duorum generum floresfaturum*admodum colorem habent, & quafi nigrum. eir 

Esr veró & tertium genus brevioribus latioribus, irmioribufque folijs, quzhumidi£ — ». 
fandinon folenr,nec flexuofa funt ut mide s fedfurreda: hujusfloreslicetfuperiori- — !'** 
bus formá fimiles longe tamena(pc&u ilariores dilutiorispurpurz , atque etiam in c&ru- 
leum tendentiscolore przditi funt. Id genus Viennz , aut vicinislocis fponte non nafcitur, 
fcd cx Tyrolen(i comitatu delatum effe fertur. PDA 

Similes porro ino plante modóViennz,fed etiam ante in Belgicá é femine Hya- , 
cinthi botryodis la&co atque &niveo purpurafcente enim cjusinveni 
rentix)natz funt: & inter illas etiam quz ramofam tulerunt lorum uvam, hoc eft,qux uva Hyacint.u- 
in modum plures congeltos habuerunt racemulos, alios alijs minores & graciliores : quibus *9e&rtr. 
fimiles plantasfemine albi à icati natas habuit plures quàm quadragenas Ill. ""* ences 
Balthafarde Batchyan in Zolonock fub Martij finem florentesanno M.D XXCV. 

VrRvM Hyacinthus Borgual wc la&teo florc , ÀA(üperioribus florum formá non differt, Frecm.bo- 
fantenim concavi & tumentes , nullatamen , velperquam exiguà odoris gratià commen. 2ges.slio 
dabiles.Is etiam in duas fpecies diftingui poteft. : mc 
Vnaenim lateum omnino florem ber cuiler exalbidum,foliad; dilutiusvirentia,& . 1 

à : 


omniDOp 


quafi pal :toractiam planta tencrior,nec nifi primo e protrudit, 


Alterius 


C LES ARS, ci. - Eni n 
1877 C^ Roi Civsl  ARIORYM 
HyitintRüsbetryodesalbollore. ^. * aab aua Loki ; 


Alterius losniveo quidem colore przditus 
eft, fed cui perfufa videaturtenuis quadam & 
diluciffima purpura , qualis imi rofisalbisnon- 
dum plané expanfis , praefertim circa ungues; 
hzc vetuftate & maccefcen:e flore intenfior 
redditur: caulis é viridi purpürafcic, foliaviri- 
diora funt,& infimáà parce quodam modo pur» 
purafcentia, : JL i ; 

Omnium femina in triangulis quibufdam 
vafculiscontinentus rotunda, nigra, exigua; 

' omnium etiam radix plurimos exiguosi: u- 
cleosinambitu generare folet, nulla tamen 
abundantius quani duorum priorum. Florent 
ucplurimiim Aprili, interdum etiam Maio, fi 
vernum tempus ob przcedentis hiemis afpe- 
ritatem feriüsincipiàt. s 

La&ci priórfpecies'ohm tiobis communi- 
cataà CIV. Alphonfo Pantio ; memini & in 
Baldo monte erutam à ftudioíis quibufdam 
ex Italia reducibus Viennam adferri : | Altera 
ab ainpliffimo V. Cortuio D caaalbi nomi- 
ncin Belgicam rita, 


LI 


- HxacinrHyS STELLATO FLORE. 


NS] 


Vvra font Hyacinthi flellato flore ge« 
M nera, quoi isriam hoc capite dc- 
fcribendam duxi : ad cajus calcem nonnulla 
etiam de Hyacintho vulgari ftellato flore di- 
sm SORS. P. ss VE een 

PxiMyM autem locum merito fibivinz 
dicabit elegans & rariffimus ille; quem, ex 
Peruano orbe delatum , in fuo horto alebag 
Eve;ardus Munichoven ( cui hzc ftudiacor- 
di) & florentem fuiscoloribusexprimi cüra- 
ba: ejus; deinde exemplar cx archetypo Eve 
;.. Tardi imitatüipro noftrà amicitia, ad me mit- 


cbat Nobilis vir Carolus de Taffis, Regius 
Antuerpix Curforum P; afcdus, menfe Au- ' 
gufto anni xcii. fupta milléiaiüm & quin- 
» T s gentefimum. Ber oipoam ecc 
ATA, craffa, multajue (utexiconeani- 
madvertere licuit ) habuit folia, Hyacinthi 
orientalis, feu potitis Eriophori bulbi folijsfi- 
milia, humi,magná ex parte, fpar(a,& viridia, 
d aterquz prodijc nuduscaulis,virefcens,fum- 
os multis foribus, fpicaz in modum 
fimul ange onuftus, quiab imofcfepri- 
/à müm exp icare incipiunt;irftar Scillz, Orni- 
, hogali & fimilium: pediculi oblongi ,exatto 
/] virefcentes, ex gracilium &z POR E folio- 
Jf. umalisorti Bores fuftinent, fcx folijs fte]lz 
inllarexpanlis conftantespurpurei foriscolo- 
)risintusex purpurá cxrulei, umbone, quem- 
/) admodum in vulgari , lorisumbilicum cum 
fex flaminibusillum ambientibus, occupan- 
re. Fuerit-ne odore aliquo pra-ditusis flos, dut 
P infemenabierit,nondum: intcllexi:radix bul- 
bofa,craffaQue inftar radicis Hyacinthi orien- 
ralis,fufco colore przdita foris, & mulciseraf- 
fiufculis fibrisab 1ma fede prodeuntibus fir- 


uf t 


hr 


Wgiiivxor 


3 mata. : 
ALTER ctiamclegans,nec mihi cum fuo flore, dum hac fcribebam, confpetus: cajus 
& : iconcm 


"bulbum à N.V. Ioanne Boifotaccipie q à i 
TrnTIO riae autquina füntfolia humi fufa longa,carinara, dilute virentia, Hyacifl- sryae fta. 
milia;ut ante quàm florem confr picercm,Hyacinthum PC ME Byzantini 


PrANTARVM HISTOR. LIBER If. 183 
Hyacinth.(tellatus Lilij fol.cum Bore. Hyacinth ftellatus Lilij fol.cusm fem, 


iconem cum fequente defcri ioneViennamad me nifttebatTornaco,Ioannes Motitonus, 
3ncà Pannonicátum ftirpiu GESAMT e is 
: ArivLITinquit.qui feudo. rratcil os juncifoli iicat ex ij(dem jugiserutum 
bulbum,Liliacco fatis fimilem, fed oblongiorem, flavefcentiscoloris, ut Martagonis pe 

olia; Lilij 


sundam, five Lilij filveftris & montani purpurei radix : fend antem vel plura fet 
albi (ante quam in caulem abeat) folijs fimilia, é qu mcdio caulis exilit pede brevior, 
multos Horcs in fummo fuftinens , Hyacinthi ftellati vulgo nuncupati floribus, Min a- 
res, fex folijs conft. intense caruleis five violaccis,eminente ex umbilico qu: velu- 
ti umbonc,cujus cáusà Hyac inthum ftellatum 2upioquA23v appellavi : flori (üccedunt trian- 


gula capitulain quibus femen, Mittebat etiam illeanno M.D.xxcvr.cjusbulbum exaliquot 


allefcentibus fquamis imbricarim difpofitisconftantem . Sed cum torto bimeftri initinere 

x(iffztatque omnino flaccidusad me perveniffet,rerre commiffamfi bíeq iemscot- 

rupit. Alterum deinde bulbum ab eoaccipiebam,& aliquotpoftannos unurn etiam à [aco- 

bo Plateau : fed omnes mihi corrupti. Ejus ttó iconem à Moutono ctiam acceptam ,in 

appendice ad fuam Stirpium hiftoriam, exhibet Lobeliusnofter. Sedanno M. p. xcv.cjus 
bam,quiinft mihi flores dedit. 


thinisadcà 
emerfit digitalis feré longitudinis , gracilis & infirmus cauliculus , priore anno ternos fi 
nens florcs,altero quaternosaut quinos fex folijsconftantes diluti cerulei coloris,inodoros, 
ui Solis radijs illuftrati, inftar florum Hyacinthi ftellati vulgaris fcfe explicarunt, & exalbi- 
(x ftaminula oftend quorum apices purpurciftilo in medio cotum affurgéte: füc- 


*UR " LO 1 * 
cefferunt triangula capitula, qualia in vulgati,fed iania,ut fc quiverim:ra- 


dix bulbofa eft;jnon magna;nigro cortice tecta, & fibris fu btus pradita. 

Hunc bulbum Byzantio acceptum cum alijs ftirpibus Francofurtum ad tne mittebaran- 
no Mpxc.Generofa DominaVn gnadin,nomtne adfcripto $»/am 'giale,quà appellatione ini- 
tio Lilium Sufianum infignitum , deinde , Trisilla bulbofa przcox, quam Matthioluspto 
Hermoda&ylo Conftantinopoli hibuit, Dodonaus pro ride tuberosà. Floresmihi 

culit Aprili cum alijs Hyacinthis. : 


" QvanrvM Mittelburgi, in Nalachtià Zelandiz infulà, alebat honeftiffimus ac diligen- ztjacfefar. 


viffimus vir Wilhelmus Iafparduyn,cjufdem urbis Pharmacopeus,& prolé anno M.p.xcrii. Jn 


communicabat : iconem verà cum ejus parvo bulbo (qui perijtj mittebat DoQus. vi 
"T hobias Roclfius illius urbis Medicus. : 
1 Qai :» Tsautem 


hor si^ uoc 


184 | CxnoLr CivsI RARIORVM 
Hyacinrh.ftellatus Byzantinus, Hyacinth.ftellar.cineraceicoloris 


iy . Cw 


Is autem multa habet folia humi jacétia, in-. 
flarfoliorum HyacinthiAnglici vel Belgicieré- 
interque prodit cauliculus palmaris,vicenos,tri- 
cenos , aut pláres interdum flores, fpicz vel uve 
inftarcongeftos.ferens (ex folijs conftantes, me- 
dium occupante umbone five capitello , & fex 
; flaminibus, non fecusac in Hyacintho; Vn 
laticognomen vulgo obtinuit fed longé dilutio- 
riscoloris,& veluttex ceruleo cineracci: oribus 
fuccedunt capitula trigona femen continentia: 
radix bulbofa cft;candida, inflar radicis Hyacin- 
thi Belgici. : : 
Floret cum vulgari, hoc eft, füb extremum 
Martium,velctiam Aprili, 


CirzRvM inproximis V. iennzfilvisatque in 
Pannonia fupra Nemeth wywar, quà iter à 
Grátzium eft, Principum Stirize Regiam ,advil- 
lam KerthWelyes,vulgaris ftis Hyacinthus,qui 
à floribus radiatim expanfs, & in tlle formam 
decuffatis,, ftellati cognomen apud rei herbariz 
ftudiofos invenit, is videlicer qui czruleo cft flo- 
re:inquo varietarem ctiam obfervabá,alijs flori- 
bus magis faturis & ad violaceum quafitenden- 
tibus, alijsad carneum colorem proxime acce- 
dentibus, Haberautem ipfa planta vel terna fo- 
lia,vel, ut plurimüm, bina, ut etiáilli bulbi quos 
à Neapoli Francofurtüad me mittebat Ferdinan- 
dus Imperatus. Q uialbocft flore,fponte nafcentem nufquá videre mibi contigit: fed binos 
aut ternos ejus bulbos Francofurti accipiebá munere doctitfimi & ornatiffimi viri P 
Stephani Sprangeri Pharmacopzi Palatinalis Heidelbergae alium deinde exalbido & veluti 
cineracco fübcruleóve flore pedsues p cuM Batavorü miffumà N.V. Ioanne ab Ho- 
gclide. Omnes auté imitinere corropri dà Francofurto Leydam mcá füpellediilé transfero. 
: Superioribus 


A nb 


PLANTARVM HISTOR. LIBER If 185. 

Superioribus autem generibus maturitisflore: , & in triangulis vafculis femen fert, non Tenpw. 
atrum utcctéra genera , fed füfcum & tamquam fuligine infe&um:cui non valde diffimile 
etiam eft illius (emen,qui albos profert flores. 

Viennenfes porró Matrong eum qui ceruleum habet florem, lato batbrian appellant,qua- Nome», 
ficzruleum lilium convallium : nam oenanthen , vulgo Lilium convallium di&am , ipf ocho, 
8albrian nuncupant: Belgz,aftellato flore,Siterreen vocant. 

Sz p &Hyacinthum ftellatum vulgarialioqui formà fimilem repeririaudio, quorum Hyac.fielias . 
alter llores proferat fuaviter rubentes & quafi carneos , alter flavos: illos autem videre non- //^rr«v, 
dum mihi contigit. : denm. 


HxACiINTHVS AVIVMNALIS. CAP. XXXI. 


H YAciwuTHI autamnalis duo obícrvabam genera, non forma quidem differen ) 
1 cia fed amplitudinc: diftin&tioniscrgó caula, in majorem & minorem dividemus. 


Hyacinth. autumnalismajor. & Hyacinth. antumnalis minor. 
s LS 


Ma 10 n quinaaütfena habet lariufcula & flexuofa folia;viridiaaliquantulum carina- jar pura 
tacolchici montani hifpanici,paulo poft de(cribendi, inftar,inter qug prodit unus nonnun- selicmejer 
,. quam bini ; tecni aut plurescaulicu ipalmo majores, fatis firmi , multis flofculis , fex folijs 
«elle inflar expan(iscopftantibus & diluté pur urafcentibusftipati , in quibus quzdam fta- 


& 


" minulanigticantibusapicibus pradita; marce! centibus flofculis illico fuccedunt teriuia ad- 
;, modum & trigona capitula , qu breyi mature(centia & hiantia , pufillum nigrum femert 


MINORI plura & exiliora funt folia, humi fparfajinter qur exitunusautaltercauli- 5, 1g, 
culus dodranralis,nudus, gracilis, circa cujus fümmum nafcuntur radiati flofculi priore mi- sis miner, 
- pores, & foliolis minus mncronatis conftantes ejufdemcum priore coloris : femenin trigo- 
. nisvafculis fimile, radix candicans, minor. : j 
z. Primumin hortulo duntaxat alui , fponte natum nort vidi , maturius minore florentem, waralw: 
- interdum yel fub Iulij finem, vel Augultiiitio. Alrerum ante quadráginta annosin vicinis 


Mompclio colliculis lorentem fub initium Sep iset de MadritianàPari- . 
/fiorum filvà, cá parte quà ad Bononicnfe biumvergit , arenofo folo & falebrofo : po- 
ftremo Salmanticz proximis colliculis ad flumen T hormim fitis,lapidofo admodum folo. 
AYTYMNALEM huncHyacinthum appellabamu queso nat. Nomina, 
" .Dat. 


186 Canorr: CrvslI nARIORVM 
bat.Quidam Bulbinem Plinij effe exifttmabant: fed Bulbinesapud ipfum lib. xx. Nat. hift, 
cap. 1X. defcrfptio plané refragatur , cui porracca folia & rubiciíndum bulbum tribuit, A], j 
Theophrafti z/gvo» effe xftimant , quod lib v11. hift. cap. xi1. inter eas que ante foliorum 
& caulis exortum florere incipiunt , reponit. Verum quidem cít, hanc plantam florere in- 
cipere ante quàm folia emergant: fed alio loco Tiphy: inter aftivos flores meminit: quz 
nota huic non convenit. 


OnwNITHOGALVM ARABICYM. CaP^xxxix 


D enitbogali 
arabi bti, C 


Browsc a habet folia, viridia, cari- 
Ono yacinthi orienralis folijsadeó fimi- 
y lia; utab ijs vix difcernat quifpiam , nifiin hoc 
ftudio benéexercitatus prefertim in plantá fuo 
caule & floribus viduatáà , minime autem Nar- 
ciffi foliorum zmula:inter que cubitalisemer- 
git caulis,lzvis,nudus,gracilis, virefcens, quam 
aliquot in fummo nafcentes cófufo ordine am- 
biuncramth five longi pedicclli florcs magnos 
faftinentes, Narciffinis magnitudine pares, fed 
Ornithogali forma preditos,illorumQue modo 
füb vefperam fe claudentes/fex folijs prorfusal- 
bis conflantes , medicati odoris & piazmanfüm 
coriandrum feré rcferentis, triangulari capitu- 
lonigro,fplendente, medium florem occupan- 
tc , quodambiunt fex alba ftamina flavo apice 
coronata: femina numquam adhuc obfervare 
mihi licuit , licet fingulis annis Byzantio cum 
alijs ftirpibusejus bulbi Viennam miffi fuerint, 
quorum nonnulli flores dederint: capitula ta- 
en incrementum capientia fencfcente flore, 
x nigro viridem colorem contrahentia , ut 
femen datura viderentur , paulatim contabe- 
fcere coeperüt:radix bulbofa, Hyacinthi zmu- 
la,candicans plerumque , € multis tunicis con- 
flata , latàadmodum fede, & in ambitu fibras 
fpargente. Floret Maio. 
Bclgisprimim cómunicata hzc planta fuit, 
miffisex Italia ejusradicibus Ill. Ioáni de Bran- 
. Cion, àC. V. Alphonfo Pantio, & ampliffimo 
Iac.Ant.Cortufo,deinde etiam Conftantinopoli cum alijs ratis ftirpibus accepta.Semeliftic 
florentem vidi: Viennz autem perfzpe. 3 Re EE 
Onith.ara-.— Mira autem cft hujus bulbi natura:nam plerumque experti fümusvix ulla folia promere, 
pu^" vifi finguli isexemptus aliq tempore adíervetur , deinde autumno terrz denuó 
j X concredarur, tum enim demum germinare folet etiam ante brumam: nullusautem florere 
mihi confpc&useft;nifi recens Conftantinopoliallatus, Namex illorum cft numero » qui, . 
nifi ifticerun jam conceptum in utero florem habeant ; infrigidiores provincias tranflati, 
nullum denc.Praterea cum frigoris valde impatiens fit,neque in Belgica,neque Viennz hic- 
mem in horto ferre mum fedin fictilibus reponendus, ubi bulbiscirca matrem adnatis fe- 
liciter (€ propagare folet. i 
Nwsn»* Ex Traliaporro miffusfuit Lilij Alexandrini nomine:Conftantinopoli veró femper Zaz- 
bul arabi;quod Hyacinthum arabicum fignificat. Viennenfes matronz tocife jacintbe/ hoc eft, 
candidum Hyacinthum appellarunt , donec legitimus albus Hyacinthusillis innotefcere 
ccepit;cuncenim, Turcicum nomen imitata Jrabifcpe "jadntf vocarunt . Sed quiaad Orni- 
thogali genera potiiis referendus videtur quàm ad Hyacinthos,Ornitho: ali Arabicinomen 
indidià natali ubi nimirum fponte crefcit loco: licet Matthiolus Narcií iscum quibusnul- 
: lamaffinitatemhabet;adnumeret; - 5-007 TW 53 


. ORNITHOGALVM ALIVD. CaP. XXXIIL-. 


, ! : i 
A&14 alia füntOrnithogali genera, qnorum nonnulla ab alijstradita funt, pleraque 
: Mets àmeprimimobfervara: de ibus igitur ordine diff ; initium à majori- 
e. bus facientes, À . i 
Omiioalà O MN TV M autem maximum,porracca hsbetfolia fena aut plura;caulem inter ca emer- 
majus t. gentem cubiralem sitampliorem,rectum,nudum,firmum, magnam florum uecpo E 
tem,qui explcazi fenis folyjs conftare confpiciuntur ex albo virefcentibus,& foris herbaccis 


E omnino: 


PLANTARVM HISTOR. LIBE IL 
Ornitliogalum majusr. Ornithogalum majus Byzant. 


Ornithogalam Pannon.albo flore. 
4 . omnino: ijsfüccedunt trigona capita nigrum 
M magnum(áj femen cótinentia:radix fatis craffa, 
bulbofa, multis tunicis candicantibus cóftans. 
& ALTERVM;non minorc altitudiné affurgen- Ornitbegali 
tem habetcaulem, füperiori finiilem, fed viri- ma 11. 
diorem, quem à medio feré ad fummum fafti- 
gium Ex plures exornant flores,priore ma- 
jores, foris przteroras, quz albz funt, omnino 
viridesinterius veró dum explicati funt, la&ci 
omnino candoris : femen in triágulis capitibus 
alteri fimile,fed paullo majus & oblongius: ra- 
dix candidior, & longiorinterdum inamplam ^ 
magnitudinéextuberat:foliailli longiora, ma- 
gis viridia,& extremo mucrone acuminato, 
Huicferé fimile Tertium, fed paullo humi- orzitbezari 


liusdilutiore ctiam caule & folijs, quod coepit id M t 
Byzantio deferri alijs bulbis permixtum;nullo ^'^ ; 
addito nomine. 


germinant folia,humi expanfa;angufta;digita- Ó «00924777 
Iislongitudinis,ex viridi incana;& Caryophyl- 
leorum florum altilium folijs forma & colore 
valderefpondétia,aliquantulum hirfuta,her- — — 

bacei guítus & infipidi: fübfequente Aprili, fo- ^ ^ 
lijs flaccefcere incipientibus, inter illa exilit— — 

*- dodrantaliscauliculus fenos aut plures fpica- 

tim cohazrentes fuftinens flores, qui e fenis fo- 

liolis compofiti, Maio menfe aperiunturjinte- 

riore parte non minüslactei candoris quàm in 

fecundo genere foris nervo viridi illorum dor- 

V fà occupante,ut in fecüdo & Mision 
deinde capira,nigram rotundum femn continentia : radix fübeft bulbofa, longa, — 


188 - Qanorr CrvsI RAR1ORVM 
lento humore plena, guftus primum infipidi, deinde acris, foriscineraccá tenui membraná 
obducta, & fell parte multis candicantibus fibris capillata. Illud peculiare habet hac plan- 
ta,utnatali loco;ubi fponte nafcitur magna ex parte,cum floribus onufta eft, finc folijs con- 
fpiciaturjaut faltem jam fere evanidis & Haccidis. Ar in hortis culta diutius plerumque folia 
retinere foler,& in majorem amplitudinem excrefcit, fpicam vicehüm aut plurium florum 
nonnumquam proferens. : A : E CAPE 
Onib.vu- QviryM elt vulgare illud, omnibus certé quas peragraverim regionibus obvium in 
get agris,Ornithogalum,à C.V.Dodonzo Bulbi léucanthemi nomine defcriptum. ; 
Orsitb.alid ^ Aliud hujusgenusalebat Viennzincultiffimo fuo horto,Generofa D.de Heufenftain]a- 
w^  tioribusfolijscraffiore caule,amplioribus floribus , paullo majore bulbo cx Tyrolét Comi. 
ratu allatum : alioqui eum Q uinto genere conveniens: qualeetiam Neapoli ad me mitte. 
bardo&itlimus vir Ferdinandus Imperatus. 


Ornithogalum Hifpanic, minus, Ornirhogal. pallido flore. 


ca eptena novo vere profert Sextum folia, 
4n miu Ornithogalo vulgari feré fimilia;(ed pauloangu o nulla vena cándicantc per longitudi- 


2 nem feQa,é quorum medio prodit fingulari lum &alter,palmaris;teres,(u- 
TOM ftinens fenos,feptenos, aut plures flofculos, al imquidem naftentes, fed quafi umbcl- 
els lam quandam eff dcà zq lifantaltitudinc , non fccusatque in vulgari & arabi- : 

RU co , fenis foliolisex albo fubcaruleis conft. ;totidemáuc candidis ftaminulis & medio 
ad x capitulo fübczruleo umbilicunr occupantibus : nulla adhuc capitula vel (emen obfervare 


potui;torà comá brevi à oribus marcefcente. Floret Aprili, 
Ornübog. SiPriMyM non valdeabf(imile cft Bulbo filvettri uchíjj & Tragi : majore tamen fo- 
Paley conflat, cauleQue craffiorc, licet infirmo: biniQueaut terni quos fuftinet flores majores, 
minusflavi,fed ex herbaceo quodam modo pallidi. 
Puwf. — OcrAvvM locum dabimus Bulbo filyeftri Fuchfjj,cujuscümab alijs fit prodita hifto- 
3 "UP  riacam hicrepetere non eft neceffe. qa * 
Orirba. .— AtvD prztereacftOrnithogalum, mili non confpectum,fed N.V, Ioan. ab Hoghelan- 


78 Ferttifia- de deco me monuit. Binis duntaxat id preditum eftfolijs anguftis, longis Hyacinthi botryo- 
"A" — disvulgarisczrulco flore folijs valde fimilibus : cauliculoi illaprod iinfident flores 
flaviduplo majores ftaminibus in medio rubentibus:ejusbulbofa radix adcó vulgari jam di- 

&o (imilisyutfi mifceantur utriufque bulbi dignofci non poffint. Pro Nono haberi poterit. 

Ornitbor. Vuico Decimum proditetiam foliolo,duas aut tres uncias longo;angufto,exalbidi colo- 


Pav-i«t* oris & acidi guftus;juxta quod tenuis uncialis cauliculus, unum autalterum foliolum füfti- 
fee nens, € quorum medio bini aut terni exilitir Bofculi ftellati, intus flavi, foris ex viridi purpu- 
raícentes fcx radiolis & totidem ftaminibus intus przdit: ijs fuccedunt pufilla;triangula ca» 


pitula, 


! gepedenis inhzrentes, feni 


qUTTI 


PraáNTARVM HrISTOR. LIBER IL 189 


Ornithogalum Pannon.luteo flore, 


* 
pitula,femine ruffo,exili,& inzquali plena:ra- 
dix alba , rotunda, cineracco putamine obdu- 
Ga,exigui pifi magnitudinc. Sed & hoc cultu- 
Aáaliquantulum majus evadit. 

Primum fatis frequensobfervabam inter fe- 
getes agris Nemethwywar Ill. Bathiani vici- 
nis. Alterum etíam interfegetes Mompcliano 
agro & per Hifpanias: Viennz etiam mihi na- 
tum femineà Raffio Lutetia miffo , Moly ap- 
peapone Pi mque Maio floret. Quartum 
argiffimé provenit aperto illo & latc patente 
campo fecüdüm filvulam pago Lachn immi- 
nentem,& in ficcioribus pratis fecundüm Da- 
nubium, in monte Badenfibus thermis immi- 
nente;tota( illa montium fericinde ufque ad 
Calenberg excurrente,& Hamburgenfe mon- 
: teapertis & gramineislocis. Quintum jam di- 
xinufquam non effe mihi cófpe&tum. Sextum 

hi T icabat G Dn. de Lon- 
E tre, Hyacinthi ftellaris ferotini albo flore in- 
ctiptionc,& ex Hifpania miffum dicebar. Se- 
primum obfervabam in Stiriacarü & Auflria- 
carum alpium pratisubi (ilvz definere folenr. 
Odayum non modó ubiquead agrorü & fil- 
varum czduárum margines in Germania fre- 
quens, fed etiam apud Vngaros circa fepces & 
agrorum margines natum vidi. Nonum circà 
ViGorialislonga. Alcmariam Hollandiz urbé repertum eft.De- 
n cimum eodé quo. Quartü naícitur loco apud 
j| filvulam illam pago Lachn vicinam : fedapri- 
co magis delectari videtur , abundantitisenim 
crefcic in aperti illiusiagri margine Meridiei 
oppofito. Obfervabáetiam in ficcioribusagris 
inter Nemethwywar& Zolonoch oppida fz- 
;  pids memorata. Hoccum quarto genere in 

Igicam à me miffüm Brancioni & alijsami- 
cis altero poft qu Yiennnam appuliffem 
(nam Ratisbona fecundo: Danubio navi vc- 
é&tusfüm) anno, : 

PiiMvM porró appoliat Dodonzus Afpho. 
delum bulbofum Galeni,cüm nibil Afphode- 
li przxer lorüformamhabcat. Odavum Vn- 
Z7 ': garis Ti tara, quidam vrepdlxior Perdicium 

heophrafti effe céfent,quia forfitan lib. Hift. 
1. cap. r1t1. fcribitpluresilli radicescffe quàm 
folia:adijcit tamen craffas habere radices; qua 
fané nota huic non it. oxi 


Tof 


ViCTORIALIS/ .LONGA; 
Car. XXXII1L 

Y x c ad bulbaccas illas ftirpes progredi 

; ; mur,quz ftellatis quidem üt precedentes 
[9 7» po 224, funtfloribus,verüm minoribus,&in unum ca- 

i tut plurimum,congeft juc;gravi odore 

nares ferientes , inter Allij genera potiusfunc 
xcferendz. 


mà parte purpurafcens, füperné viridis & (lnia- 
' v tus, multosindiimmo ferens flofculos, oblon- 
didis foliolis ftellatis conftantes,ceparum floribus fimiles, 
ditos: deinde trigona capitulain quibus femen rotundum, 


nis intus ; 


-nigrum: caulem circa medium amplectuntur& quafi veftiunt,bina aut ternafolianervofa, 
.- oblonga & lata, Gentiana majoris folijs pene fimilia:radixoblonga,extremá parte bulbofa, 


multisjue 
B 


Eivs autem quam hoc capite defcribemus, yideriala 
caulis,digicalis eft craffitudinis , fungofus, infi-»s 


Natale. 


Nomina. 


190 Canotrr.ctvsl RARIORVM 

multisque valjdis& perennibus fibrisdonara multiplici cortice varijs fibris rranfvetfir cog. 
untibusconftante , & quodammodo reticulato, involuta, quz fiagulisannis & lieiter alijs 
bulbiscitca ipfam adnatis fc propagat, fibris adeó implicacis, ut difficile it, bulbos con jan- 

im natos & col 
Eire naáfcirurin Durrenftcin duobus füpraGamingam milliaribus, & mórtanis pato. 
ribus Zanfanb dicitur quibus magno cft in u(ü adverfus corrupti a&tis & nebularu m exhala- 
tiones. Invenitur &in montibusqui Bohemiam à Silefiadifterminanr , ubi à Germanis 
Giicsmurtj appellatur, quia qui effodiendis metallis operam dant , magnas certafdue illius vi- 
res fe expefiri predicant,ad fefe end adverfus p ü fr irituum infultus,àquibus 
frequentiffimé imperuntur: unde etiam ictorialis nomenab effectu inditum contendunt, 
Matthiolus Allium anguinum vocavit. Iofias Simlerus Allium alpinum nuncupat, (gwttg 
& Siibmngantoin/ ab involucrotuta, quibus tamquam reticulo radix involvitur, m ultitudine, 
Vulgus Hetbariorum Vi&orialis long: majoriscogno dedit, utà Gladiolo difcer. 
nant cujusradicem, ob corticis quointegitur , cum fuperiorc fimilitudinem , Victorialerm 
lam & parvam appell 


Misa wfi- Cv € Vi&orialisporrólongzfolijs magnam fimilitudinem habent Allij urfini folia licec 


num molliora & teneriora. Frequentiffimum autem id eft inomnibus Pannonic & Auftric filvis, 
DM conjundim plerumque nafcenscum Lilio convallium, five Oenanthe, Auftriacis, utante 
eee d "* dixi,téciffe Galaian] V ngatis Zew? gyargy veragajhoc e(t, S.Gcorgij Bos, dicla, & Cytviogy Wy- 
racà nonnullis,quod fignificat unionis lorem. oui ER : 5 
Xypbium. Y?HIVM autem five Gladiolus minor, cujus ctiam meminimus; multis Pannoniz 
mau — & Auftriz pratis, & nonnumquam ad filvarum ecliviloco fitarum margines frequens eft, 
illi fimilequod in Hifpanijs & Narbonent Gallia inter fegetes nafcitur rubro eleganti flo- 
rc. Scd & vicinis Pragz, Bohemiz Metropolis, locis crefcit. 
| SconoboPRAsvM. Car. xxxv. 
ConoporRast duog identibus notis inter fe difcreta , cüm Viennz viye* 
iem,obíervabam. | — d i 
Scorodoprafum 1, ; 
BE o7] PRiMvM oblonga &lata profert folia , porz 
fumi. LA fáccis majora, carinara, caulem fefquicubitalent; 
UL At nc q bicubitalem , digicalis craffirudi- 
2 nis, fuperiore parte nudum, ferentém in fummo 
caput membranacco involucro te&um , ut cepa, 
qu explicatum , multos flofculos. (imul conges 
os ccpaceis fimiles,fex exalbidis foliolis conftan- 
tes oftendit : quibus fuccedunt-trigona capitula, 
; iri Sys b inquibus nigrum femen, cepzrfemini par : radix 
Hue epeeteee) fübe(tcraff, parvz cepe zqualis, multisalbis tu- 
, eda Mea T nicisconftans , quz feffili iis- plurimis candidis 
sve e Udo T 


iut 


fibris przdita eft,& vetuftate in alios majores bul. 
y fefe dividit , atquealio$ minores ad latera ad. 
jun&os habet , gravis,medijá; interallium & pore 
rum odoris. Iunio & Iulioflorec. 
BicvBiTALEM habet Alterum caulem , 
multis ab infima parte ad medium aque porra. 
ccis folijs, priore anguftioribus , Circumdatum, 
medio iüter porrum & allium odore : reliquam 
parcem nudam, viridem ,lzvem , (ammo faitigio 
; aputé multisbulbis , ut in Moly In- 
dico congeftum, & candicante meuibranacco in- 
volucro cufpide longa , viridi, przdiro tectum, 
uod deinde bulbis excrefcentibusrüto pitur;nu. 
osque bulbosinitio purpurafcentes, pofteaexal- 
bidos detegit , inter quos flofculi quidam nafcun- 
tur:ea caulis extima pars, cui caputinnititur initio 
fe(c cum fuo capite convolvere folet , ut ferpentis 
obtorto collo fimilitudinem quodammodo refe- 
rat, deinde fenfim paulatimque (efe explicare in- 
con Cipit, doncc tandem capnt erigat: radix é multis 
nucleisfimpliciaut duplici tenui teGis conftat , & fiscxalbidis fibris fef- 
fili parte donata eft. 
Iunij initio fuum caputcontorquet, Iulio verà erigit, eodemque menfe bulbosad matue 
ritatem perducit qui terr crediti, (ui generis plantas procreant. 


E 


Primi 
* 


PrawTARYM RfHj$STOR- L15. 1h 9t 


Scorodopra(um ix. 


ULL Rd UY a uuu tet a 


7 


] [m 
Diatr. Me ALL 


x, 0 (32 


She hon 


Primi generis pauci bulbi ornithogali Ara. Narale 
bici bulbis permixti: Byzantio demum allati 
funt paullo poft quàm Viennam veniffem, 

uorum unum autalcerum Ill. Ioan. de Pran- 
. cion mittebam , cum alterius generisaliquot 

bulbulis, Vnicusquem fervavcram mirum in. 
modum fe propagavit, ut facccffu temporis 
multis clargiri potuerim. Eum autem apud 
Turcas eff-in delicijs, mihi aliquando refere- 
bat lil. Augerius de Bousbzque. 

Sv xr qui (ecundum genusópiozx/pod'oy ap- ? 
pellent ; quia caput cum fuprema caulis parte 
ferpentis sea Contorqucat. 


Mor. Car. xxxVI. 


pa(ut aiunt)familiare factum. 
PurMvM, folijselt Scillz tribusaut qua- Mc Tive- 


tice tecla, quam 
ier cffodi, * Ho- 
aulem inter folia, alius 
-pktumq cauliculus planus & foliaceus, 
fet:verius folium , in fümmo veluti allij nu-' 
'clé&m gcrens;initio candicantem, deinde pal- 
le(&entem, qui, terráexceptus, getrninat, & 
ejufdem generisplantam profert. 

Q uod vcró in Italia nafci fcribit capite fue Moy tralicf. 
primemorato, cujus videlicet radicem trigin« 
ta pedes longam,ace fic quidem folidam ,fed 
abtuptam,&aliqdotdiebuseffoffam inter dif- 
ficultates faxeas; Campanià (ibi allatam, mihi 

rorfüseft incognitum, nec quemquam audi- 
^ féyel fcribere memini, qui fe vidiflc diceret. 

M oL alterum genus;Indicüm cognomi- Moy Indici. 
natum (quod nonnullis Caucafez barbaro no- 
mine dicitur) quiaex Indía primum in Hifpa- 
nias perlatá effe ferunt, & inde ad Italos traufi- 
viffe (ab illiscerté Belgzacceperunt) fuperio- 
rifolijs & reliquà formà fimile , nunquam Bo- 
tcs apud mc , neque apud multosalios protu- 

- lit:fed eorum Joco;caulis pedalis »feré planus, 
adcó infirmus, ut, nifi aliquo fulciatur admi- 
niculo,attolli non poffit, fummo faftigio con- 
glomeratum caput fert , multis vcluti alij fpi- 
cis mefpili vulgaris magnitudine conftansini- 
tio viridibus deinde pallefcentibus quc etiam 
interrà non repofitz,germ inant tll uri tamen 


negat Theo 
uerus trad ei 


[4 ,1n unt, fo« 

lia$ue & caules (Bn tamen fingulis annis, 

quemadmodum nec ipfa etiam pares)produ- 
, See cop 


cünt: 


F 
Ü 
4 
E 
3 


192 —Canorr Crvsl ganIORVM 
Moly Indicum, : Moly Diofcoridis, 


unt: radix, ut alterius, cepacea, rotunda, alba, 
multistunicisamicta , quarum externa fu(ca, ve- 
tuftate fcfe (eparans , & in alios bulbos pangens. 
Cacpit hoc etiam Conítantinopoli Viennam 
adferri, dum itic vivebam , Zumbul arabi bulbis 
permixtum: & indc for(itan, ctiam in Italiam; à 
doGiffimotamen viro Ferdinando Imperato in- 
telligebam,Neapolitano regno fponte nafci. 

INA autternagraminaceorum pzne inftat 
folia habetTertium,mollia;ad terram inflexa,ex- 
teriorc parte aliquantulum lanuginofa, inter quae 

» cauliscxilit dodrantalis , laus , rotundus , cavus, 
fummá parte membranaceum quoddam involu- 
crum füftinens ,€ quo multi emergunt flofculi 
candidi, fex foliolis conftantes: radix bulbofa, 
avellane nucis itudine,i Iba,fucculen- 
tajliq lum actis, fubi iodoris, foris ni- 
gricantibus membranis involuta. : 
Nafcens hoc Moly , & initio Februarij lores 
proferens, Gadibus , ca veteris urbis parte quz in 
mare protenditur, eruebam , non proculà faccl- 
lolocum occupante , in quo Herculistemplum 
fuiffe ferunt. 

PrivRiMYM ad MáAv Diofcotidisaccedcre 
mihi videtur, prafertim fi pro r»ytíoy iayepar, 
legatur Qaxz/Aav vtosalpar. 

Hvic valde fimile eft Molyillud,quod Moer- 
kercz Flandrorum in cultiffimo fuo horto alebat 
Ili'* Heros Carolusà Divo Audomaro,Dominus 
"i de Dranoutre,Mocrkerken, &c. Caulisejus pal- 
maris, viridis, denos aut plures fuftinens flores, fex niveis foliolis, non mucronatis, ut füpc- 
rioris, 


My Di, 
ide. ^ 


sal. 


PrtANTARVM HISTOR. LIBER If. 193 
rioris, fd orbiculatis & majoribus conftantes,feriisin medio flraminulis inter bina porracea 
quodammodo. fed anguftiora folia affurgebat: radix erat rotunda, candicans nucis podricd 
magnitudine,albicantibus fibris przdita. Vnde habuiffec ignorabat, fed femine percgré ac- 
cepto fibi naram cam plantam augurábatur, 


ALLIVM five MOLY MONTANVM. Car. xxxvir. 
M V LTA ctiam in Vngariz, Auftriz, Sririz, Moravizque montibus Moly five Allij 


func genera folijs loribus,vel capitibus inter fe difcrepantia: quorum maximam pare 
tem abalijsha&enusminimé obfervatam fuiffc exiftimo, ; 


Allium fzu Moly montan.latifol. r. Allium five Moly montanum ir. 


DET 


PuiMYM, caulem habetduorum cubitorum altitudine excrefcentem , quem, ad me- ly monta, 


dium ufque,ambiunt folia,multó quàm in Allij generibus latiora,longa;porraccis proxima: 
fummo cauli, qui levis & junceuscít, infideccaput à multis bulbis exatro purpureis fimul 
cong:ftis  (acisque craffisconflatum, interquosin puis M petiolis nafcuntur flores dilucé 
purpurafcentes, quibus fuccedunt trigona vafcula, in quibus femen : radix bulbofa, craffa; 
ex multisnucleis conftans is albis fibris przditaeft: fed & bulbi rotundi radici in- 
hzrent ijs fcré pares qui in capite nafcuntur;quidue;terrà excepti,plantas fui generis produ- 
cun. Toti ftirpi Allij gravis odor ineft. Iunio & Iulio lores & bulbos fert. 

Cvs1TALI affurgit Alterum caulelzvi,rotu ndo,vitidi,in quo terna plerumque folia, 
ioris folio anguftiora , & veluti grami 

i icis longiore mucrone praditis obvolutum,quibus fefe aperiécibus,mul- 

tiexigui bulbi (imul congeftiapparent, inter quos Rores, fex purpurafcentibus foliolis con- 

antes,& oblongispediculisin! d dent: rotundam, albam, longis, candicanti- 
busque fibriscapillatam radicem. habet. 

Ea4DEM excrefcit Tertium altitudine ,totidemQueiilli (ant junceafolia, viridia, caulis 
fuprafolia lxvis,rotundus,viridis,inter bi b ecíam tunicas longà caudàinfi- 
gaitas.caput füftinet.à multis exiguis bulbis, punicantisé viridi coloris, &inlongiufculam 
herb fpidem plerumque dcfinentib ,confertimQue nafcentibus,conflatum,inter 
quz dependent in oblongis gracilibus; pediculis ores fuperioris foribus formá & magni- 


* [D 


tudine fimiles,colorís exalbidi, quorum mediafoliola f ,& uttafque 
oras, vena obfoleté purpurafcens inficit: radix etiam rotunda eft, candicans,, loogisalbicari- 


tibusQue fibris przdita. 


R Hassr 


mmt. 


Mely moti- 


: fummus caulis caput füftinet duabus laxis ro».11. 


Moly mens 
dA AES 


Mely magi 


DENT 


Moly mont. 
"cies 


liii. 
alters. 


194 '"Qanorr CrvsI RARIORVM 
Alliufn five Moly montan.1i1. 


Allij montani ri11.fpecies y. 


Hasrr & Quartum terna juncea folia,cau- 
lem cubitalem , rotundum , cut infidcc caput 
duabus membranaceis tunicis caudatis con- 
clu(um,quo utrinque dehifcente,magna expli- 
catur lorum ex lógis pediculisdependentium, 
coma;qui fex pallidis foliolis conftanttotidem 
etiam ftaminula cum filo in medio obtinent, 
quicum fuo caule refe&i,& in cubiculum illa- 
ti, fuaviffimi odoris (qualis in przcocioris Cy- 
clamini loribuspercipitur) fed fugacisadmo- 
dum, effe deprehenduntur:ijs füccedunt trigo» 
nacapitula,in quibus femen nigrum planum, 
Caryophylleorum florum femini non multum. 
abfimile:radix globofa eft , (uperioii fimilis , && 
codem modo capillata,nuclcos interdum in la- 
teribus deponens. 

Aliainvenitur ejus fpecies, pari fere altitudi- 
nc excreícens,fimilibufQue prope folijs predita, 
cujuscomainterlaxas , membranaccasque, & 
longum mucronem habentes tunicas. late (cfe 
explicat, floribus coloris valde obfoleti plena: 
eit fuperiori fimilis, nucleosetiam in lateri- 
bus profert. 

Trium iftorum poftremó defcriptorum ra- 
dixallium fübolez.folia autem heibaceü quen- 
dam odorem porius referunt. 

Alterum &tertiá genus in longe porredtail- 
la montium ferie, quià Suriacis AuftriacisQue 
Alpibus ad Danubium fupra Viennam excnre 
runt/fponte nafcuntur. Q uarti vero prior fpe» 
€iescirca Pofonium , Vngarie nunc Metropo- 

una 


? 


4 


PrtANTARVM HISTOR. LIBER IL /19y 


Allium feu Moly montanum v. 


. 
lim ad finiftram Danubij fitam , inquo Vnga- 
tica comitia fieri folent, & locis Niclaspurgin 
Moraviavicinis omnium autem abundandf- 
fimé fupra Badenfes thermas,crefcit. 
Pn altitudineaffurgit Quintum , caule Meb »s- 
X nudo;viridi,paucis folijs viridibus obíito,cujus tis. 
". faftigio infidet caput orbiculare initio,& multis 
floribus brevi petiolo przditiscongeftum, qui 
fex foliola, nunquam fefe prorfusexplicantia, 
habent, fexín medio ftaminibus & ílilo , ele- 
iu gantis purpurei coloris:radix bulbofa, alba,nu- 
. «ci cleosinterdum tenui membrana te&tos,& pro- 
* 5 ximé caulem lateribus adnatos; habens, & fef- 
Y x fili parte multas albicantes fibras. Ejus odor, 
xs Allij inftar caput ferit. 

In Vngariacitca Pofonium duntaxat obíer- Natale. 
vaveram , quum Pannonicarum ftirpium hi- 
ftoriam publici juris faciebam , ad vinetorum 
in collibus Danubio imminentibus fitorum 
margines, Maio & lunio floribusonuftü. Poft 
quàm veró Vienna difceffi , & Francofurtum 
ad Moenum perveni;aliquot ftirpes inter fcge- 
tesagrisilli urbi vicinisinyétas ,in meum hof- 
tulum tranftuli propter Horum elegantiam,an- 

.., noM.D.xxcix. Tertioautem poftanno, binos 
«^. ejusbulbos Neapoliaccipiebam à Ferdinando 
Imperato, qui flores duntaxat protulerüt Lug- 
duni apud Batavos, ubi demum quale genus 
Moly montani effet agnovi;paullo tamen pra- 
cocius florere mihi vifum eftillo , quod in Vn- 
: vm - gatià, quod Francófurtiobíervabam: nam & 
Alium füve Moly Natciffnisfolr. ^ illud Lugdunum adferebam. 


Morv NARCISSI FOLIIS. 

(el Cab XXXVIIL z 
ad XT P Ea d 

^A Lr odor facit, eife hz tuberofe — ^ 

ftirpesad Moly claffem,non inepte, mco 

judicio-( nam & aliz accedunt notz ) referri 

&, poffint. : ; 

P n10n, quina aut fena ex radice promit Mely Narif. 
oblongafolía, laaafücculéta, Narciffi Quinti felo:i. 
fimplici ore;h. c. Narciffi alterius niveo flore 
folijs fimilia, viridia admodum & fplendentia, 
inter quz cubitalis plerumque exit caulis, nu- 
dus, firmus, viridis, ftriatus, ferensin fummo 
multos flores,fex purpurafcentibus foliolis,to- 
tidemáue interius ftaminulis przditos , fimul 
- congeltos, & veluti globofum caput cóftituen- 
tes, quemadmodum in cepa, quibus fuccedüt 
trigona capitula, quz, maturitate dehifcentia, 
rotundum nigrum femé continere deprchen- 
duntur: radix nodofa eft, anterius pope : 
polygonati modo,extimá patte globoía,candi- 
da, multistunicis circumvoluta , plurimis albis 
fibris przdita;& adnatis feliciteríe propagans. : 

.— Aliud ejusgenus eft nó valdc abümile, mol- 24 Narif 

lioribus & magiscineraceis folijs , dilutioribus 
"etiam floribus. Floret utrumque fub extic- 
mum lIunium & Iulio. : 

Haszr & Secunda quina aut fena folia, MelyNarif, — 
füperiorisfolijs non miniis lata , fed breviora, f^^" zd 
aliquantulum fe torquentia,, viridia, & fplen- 
.. dentia, caulem pedalé, fuperiore graciliorem, 

RF fcd 


196 Canotr CrivslI RARIORVM 
Allium five Moly Narciffinisfol. 11. 


fed nou minis firmum, flriatum, qui fümmo 
faftigio €é membranaccá tunicá muitos flofcu.. 
lospromict, inorbiculare Un n fimul cógeftos, 
' priorisfloribus fimiles:fed elegantiore purpura 
Li nitétes:capitulis & femine cum Priore refpon- 
; ;  detfimiliter & radice,quz nodofà eft, & adna. 
$ tisinambitu,non infeliciusillà,fcfc propagar, 
lliusetiam genus invenitur longioribus & 
anguftioribusfolijs,neque adcó cóvolutis,cau- 
liculis paullo infirmioribus,floribusQue multo 
&ilutioribus.in reliquis fatis conveniunt, 

Vtraque hac fpecies ferius priore genere flo- 
retnempe [ulio & Auguíto. In omnium radi.. 
cibus illud peculiare , ut ramofz tandé & obli- 
quz fiant , veftigia caulis, s edges annis 
nati, impreffa habentes , olygonati radicum 
itiftar,non adeó ramen laxz. 

Nafcütur omnesin Leytenberg fupra Man- 
derftorff(ubi tepida funt aquze,quarü ufü mu. 
ti valetudinem curant;prefertim calculo obno- 
xij) & alijs montibusurbi Vienna vicinis. 

ECVNDO generi fimiles plante mihi nata 
funt Viennz Auítriz, femine Lutetià miffoà. 
do&iffimo viro , rerum naturalium peritiffi- 
mo Nicolao Raífio; Cheirergo Regio, Bulbi 
Bulb.vomi- $ j vomitorij nomine, quia facile vomitüciet ejus 

^ — fadix preman(a. Eodem etiam nominealuitin 
ampliffimo;codemá; cultiffimo fu hortoCa(- 
feliis IHuftriffimus Cattorum Princeps Wilhel- 
mus. Non defunt tamen, qui Alum;quod Piin. 

j : fr Natur. Hift. lib.xxix.cap.vi. inarvis ponte na- 
Afphodelus 3 fci fcribit,effe velint: fed cdm illeformam non 

defcribat;& Allij genus effe; dütaxat dicat;certi. 

eis flatuere difficile eft: nifiab co, qui 
orte periculum fecerit, an aves , co dovorato - 

tanquam fopitz, manu capi poflint. : 


Mly Narcif. 
fol.1t. altera. 
e 


Bistale, 


ASPHODELVS. Car. xxxix. 


UUUUWy Seuopstvu cim pleriquedefcripferint, 
Ai ic (ubij nócrat peraep juam. Quia 
* autemaliquot ejus genera neminiadhuc dcli- 
neata,ciim Hifpanicarum flirpium obfetvatio- 
j nesevulgabam, à me obfervata erát, lectoribus 
tum gratificaturam putabam, ficorü qualem- 
cuique hiftoriam proponerem: quam denuo 
hic repeto,quód quedam pofteaobfervaverim 
ad eam ftirpem pertinentia. É 
Patuvs multahaberoblóga folia, angufta, : 
triangula, & veluti carinata, fungofa & lenta, 
mucronata:caulcm rotundum,lzvem, bicubi- 
talem interdd,in ramulos faperne fiffum,quem 
à medio fere'fur(um vergendo exornant multi 
fiellati fex foliorum flores,colorisintusalbi,fo- 
ris veró nervo porpurafzente fingula folia fe- 
cundüm longitudinem quafidiftinguente (ut 
Ornithogali losvire(cente Jinca diftin&us cft) 
totidem quot foliola (taminibus medium oc- 
cupantibus:femen durum ignofum,rugofum, 
AK M arum, & fi&uratriquetra; capitulo orbiculari 
: ES Vy Y fere, fed rribuseminentioribuscoftis przdito, 
- 


»: LÀ Gcex viridi purpurafcente contincturquodillo 
NEN 


wper maturitatem dehifcente , cadit : foretper 
2 partes ut veré dicit Theophraftus ; & incipicab 
imis, 


FOE n LIBER II. 19 
is Radicesab uno capite numerofz exeunt, oblongz, exi üis napis miles fcdinf. É 

- jd nero i 5 j 'rloré 
diearsamue i fibras definentes,fncci plena;c rm Nares & acris Ld us 

tàdices videre memini,dum Olyfippone Hifpalim proficifcerer, ara:ro erutas, quz 492e24i 


TItO5 aut 3 i 
MS ib plures nd m B capite pendentes, cofi; craffos adimodum napos haberent, ut je» rais 
quiaquaginta aut ampliüs libras toram plantam pendiffe putem . Itaque nibil mirum, Pli- 
nius octoginta (imul acervatis fepe bulbis referat. ^ (eg. 


Afphodelus minor. 


;EREÉCS 


^ ^N 
que furculofus, & flores 4gioidia 
qui omnino albus: illius etiam radix non adcó numetofa. Sx : 7 e P 
litionbusfaxofisQue Luficaniz;; Hifpaniz, Gall oque Naral. 


"Spontefua nafci q 1 1 
Aquitahica:&c Narb fis locis; Apud Belgasnen nifi fatus provenic, ur neque in Germa- 
nia Floretuterque illic Martio & Aprilizin hortis «Maio,& ctiam Iunio. / 


EaRTIVS,ucfolijscaule;& Horibus fatis (imilis cR fuperioribus, ita rad icibus omnino 425o4lut s 
differtquz nonglandulo(z,fcd Ébrofz crafbeque & fiumerofz cx ano capite na(cuntur: fo- vwere.. : 
ia Afphodeli;min ilcóranguftiora; lentiora; d! lutiorifdue furitcoloris, é quorum me- 
dio fex aut pluresexeadem radiccaffutgü : caulescubitales,ramofi,quos fiuc ordine nafcen- 
tesftipanc Borcs,füpertoribus fimiles, fed minores, medium folium purpüraftente vena per 
longitudinem (ccante: floribus accedunt triangula capitula;initio viridia, deinde e B, : 
inquibusf gofi gulofumjlterominus.; r Res. ^ i: 
"TotoValentino regnonullus feré eftalius Afphodelusimaftitur & Gadibusad ipfüypon- wars, - 
tem de Suaco cognominatum;quo infula continenti conjungitur , & plerifque Gratatenfis 
regni locisolim etiam campo il olapidofo fupra Arclatem, | affiliam proficifcens fecus fe. 
mitascolligere memini; Semine, ex Hifpanijsà me delato, amicisnatus eftin Belgica, fed 
cum frigoris ficimpariens, eribathieme;eam ob caufam annuum cen(cbár,donec memo-. 
nitore (qui magnas illius plantas hieme virentes in Hifpanijs videram) Ill. Ioannes de Bra 
cionunamex ijsqua poftea femine narz,fidlili indiam cófervaret; quzaliquot deinde füb- 
fequentib is maturum femen przbuit,quod etiam terrz.c rumprovenit. - 
Gracts d7053 906, Latinis Haftula regia. Plini lem cum floribus Albucum i 
nit,quem Gracisgr «piov vocari fcribit. Idem Afphodel quibus ppellari |... 
tradit, & Dionyfio marem & feminam effe. Hifpani priorera Gamezes vacaht; alternm rádi- ^. 1..- 
ce fibrofa Valentini Gamongilos ideft parvum Afphodelam, Granaten (cs Culatadt cult M, isa: 
hoceft.cepam colubrinam appellant.Parayina fchola Aff liodelum fiftulofum quód. i- * 
và folia habeat;forfitan, Nihil cam Phal : 54 tibia SN 
Afphodeli facultates ex Diofcoride;Plinu u 
medica fit ufus,à nemine ha&tenusintellexi ^ 


darts Fide a a : Nemina. 


ELS. 


eL. 


Cu 


Pfudo- af. 
phedsss. 1. 


Matsles, 
Naialn. 


Pfeuds ^f- 
phodel.it. 


Colibic Pan 
men alb flor. 
LOL 


198 J. Cangot1t Civsl] gÁARIORVM 
Pícudo-afphodelus 1. Píeudo-afphodelus 11 


9T Z 
frr 


Z5 


LÁ 


E. 2 : 7 | Au 
AsPHODELYM porró illum flavo florepaluftrem ciijus Dodonzus & Lobelius in fuis 
fcriptis memincríit, vcl potius Pfeudo-afphodelum (nàm nihil Afphodelo fimile habet prz- 
ter | Hee Dodonzuscaulem etiam fimilem faciat,qui rameit non eft nudus,fed multis 
foliolis ive vaginulisillum ample&tentibusdonatus) Xyphij folijs aut tenuifolia Iridis, ali- 
uando erucbam in palu(tribus illis ericetis Maldeghemo vicinis fecundoà Brugarum urbe. 
inda Celeberrim , milíari, Maio menfe cum Ill. Viro Carolo à Divo Audomaro, Dn. 
de Dranoutre, Moerkercke, &c. cürra vectus rclaxandi animi gratià , alteroà meo ex Hi- 


ipanijs reditu anno. ; JN dA SP 
ÁLTERVM autem peromnia minus,in 
Snealb ; Neuberg, i libus, Iunio florens 
uber, ied PU Him MA T dA 
& lulio fe bfervabam,quod fuperiori cc tavi. ^ 


NvM&R0sA funt illi folia,(efe mutuo ample&entiaut inf üperiore,& Tride, angufta, bre- 
via,viridiadura,amariufculi;& calidi faporis: e quorum medio cauliculüs gracilis egreditur 

dalis incerdum,aut major, aliquot nonnumquam foliolis inhxrentibus , fp:cam flofculo- 
sum ferens fex foliolis conftantium, alterius intiar, fed minoruai, palle(cencisex herbaceo 
coloris,& odoris expertium:quibus (üccedunttrigona capitella, interdum tetragona & pen- 
tagona,minutiffimum ruffum femen continentia : radix vix corpus habet, fed tenuibus ali- 
quot fibris dubraxat con ftat. ! UA I 

PseyDo-^seHopzLt minoris five pumiilionisfolio Iridis nomen indidi , ad prioris diffc- 
rentiam qui Pieudo-afphodelus majorappellari poffet; 


N 


os Cor cnicvw. i $ Car XL. 
mLv A eriam(pter vulgare illad,qu domnibus Germania & Vngatiz pratis obuium 
;&. eft) àmeobfervata fant Colchicigenera, foliorum,florum , & radicis amplitudine, vel 


etiam florum colorc;inter fc differentia, |... i ; 

MvrzonvM florum eft Primum genus, quod in quibufdam pratis Viennz Auftriz vici- 
nis, necproculà Danubio fitis; inter vulgaris plantas nafcens, ante multosannos obferva- 
bam& b in hortulum transferrem, deinde pratisarci Starenberg Mag? Dn.de 
jin vicinis, magná copiàinventum e(l. Septenoscnim, denos, autdbodenos, vel 
etiam pluresinterdum promit lores lactci candoris ; eleganti fpc&taculo: hujusetiam folia, 
vulgariscolchicifolijszqualia, fed dilutius virentia, ineunte duntaxat vere cxeunt; copio- 
fum fert femé fübrufum in laxis uiapguliscapitibus: radix,vulgaris SHPOOLM Secun- 

t y : "ditamen 


Lleuf2n(a4 
F 


PLANTARVM HISTOR LIBER IL 
Colchicum Pannon.zro2ua:.alb.florc. Colchic.Pannonic.alb. flor.femen. 


mer 


2 2- RN 4 
* Colch.Byzant.latif. flores, Colch,veric.for: 1 1 bad 
s UESUR AN ies A cer di camen five infe quenti m hn eiui nib. 
quo- Ji 
ópc Celebic, An- 
T ng QI Cl glre nib. fio. 
liqnoc bulbos, ipte& i 


: 


EFC PCM 


200 Canorr Crtvsl RARDLORVM 


Colchjc.Byzant.zaaríquA2er cum fructu, Colchici monta; Hifpan.floa 


DICIS cga rietnleg 32 dl 
v M genushabeo muncr 


NS 
qu 


iatim diftinda,vel purpureis maculis afperfa,om- 

nia veró mucrone magisorbiculato & obtufo quàm in vulgari; hujusfoliaincünte vere ger- 

 minantia, ex viridi purpurafcunt , deinde explicata faturarius virent vulgarisfolijs, Scmel 

duntaxatejus femen Hes memini, prioris femine minus. : jisio: j 

Cokbilani- . QvaRaVM genusà Boifotoaccipicbam anno M. p. xxc. craffo etiam bulbo, quod terra 

fsPnfsi." commiffam non mod non Roruit,fed prorfus perijt - Scribebat autem ejus Horem purpurei 
coloriseffe,qui proculafpicientibus vulgari pat appareret, at dibgenruis obfervannibus, co- 
loresexalbo & purp diftindi videba fatis ad Fritillariz colorem accedentes : folia 
item habere ampla;ad terram inclinata. Poftea tamen,confpecto Colchici Byzantini;cujus 
bulbum ad ipfum mittebam, flore, diver(im à mco latifolio, fuum Colchicum effe mone- 

- bat. Forfitan veró idem genuserit; cum Lufiranico Clutj.—— : 3 


Colbie. men-. QviNTO ternaaut quaterna funt folia digitalis longitudinis carinata, firma; humrtamen 
142 sion. -fparla,faturarius virentia & fplendentia , vix fc muünciam lata, acidi guftus, rufcfceptem co» 
lorem contrahentiadum tabefcerc incipiunt: flos fine folijs primum exiliz Scprembn ;ali- 

quando etiam Augufto fex longis;anguftis, & ex purpura rubentibus folijs, totidem in me- 

dio [laminibus coiflans;hunc ftam (prater aliorum Colchici genczum morcm) folia fub- 

S Ícquuntur, 


PN 


TRUM 
NE e Uf 


PLANTARYM HISTOR. LIBER rr, 20r 
Colchici montani Hifpan.femen. Colchicum mont.min.vetíolore for. 


fequuntur, & totam deinde hiemem perdurant , ufque in menfem Maium » Veletiam Iu- 
nium:radix bulbofa,non magna, multis ex rufo nigricantibus tunicisamicla, intus alba, (p- ] 
lida,& cum quadam adftridtionc dulcis,longiufculà fede,quali in ceteris generibus, & adna- 
tisin lateribus fe propagans. : : Nu s. ire 

Collibus Salmáticz vicinis, folo valde lapidofo primüm eruebam cum fiio caule dodran- Natale; 
tali firmo,& triangulati capitejin quo fémen ex rubro nigrefcens five fufcá, leve, exiguum, , 
fuübrotundum Maio menfe,anno M.p.tx trt t. Apud Belgas, apüd quos , femine quod natali 
loco collegeram,natum eftjnullum adhac femen dediffe Tcdigo - Viennzz autem Auftriz, 
aliquoticsex meis ftirpibusfemen collegi , capite inclufum vix terrà interdum emergente, 
& inter folia jam languida latente , aliquando digitali & palmari cauliculo innitente , uti 
€tiam Francofurti ad Moenum,& Lugduni Batavorum. , 

Hvrc non multumabfimileeft, quod Tacobus Plateau in fiio horto Tornaci alere ad me Oelcbiemi- 

3 "s T ] : . THU ve" fitó- 
fcribebar,tum folijs,tum bulbo: Roresautem differre,quorum omnia quidem folia longa & P, Boe 
angufta eciam effent;interiora veró tota alba, exteriera media cx patte viridia, alterá carnei 
quodammodo coloris. : : ; s 
- Pavcos porró Colchici bulbos,vulgaris bulbis valde fimiles Neapoli Francofurtum ad Celle Nes- 
me mictjbae Verdi ds Imperatus, qui mihi Lugduni B emum flores dede. ^" 
runt,vulgarisfloribusnon diflimiles,hoc cft vel dilute vel (acure purpureos —  — — 

Sedaliud Colchici genus vulgari minus , Salmanticenti agro obfervabam in altioribus Deed or 
pratis dilutiore flore;atque in nonnullis plantis, la&ei omnino candoris, ineunte vere folia '? 52/2». 


duntaxat proferens, Ai: 159 M. Y. iva 
SvniACVM autemillud,vel Alexandrinum,à nonnullis exhibitum , nihil aliud effe vide. Mese 
türquàm Tulipz genus quale Apenni fottc , cui pictor biculata folia tribue- 


Titjpfi veró plantz nimislata & brevia, ELA 

Fnawcorvnrt etiam ex Italia accipicbam femen, vulgaris colchici (emirs par, cumfüo , 
laxocapitulo;Hermodadyli Syriaci a. pellatione, quod terrz: creditum, necdum germina. Hermodsd. 
verat,quum inde difcederem.Sed & Ilvricam ill&ád Anguillarz,nunquam mihi cófpe&tum, t luos 

Czr&RvM hzc planta Diofcoridi xXoAynóidicitur,nonnullis, ipfo tefte, SQluspory, [oA Gbc Nomina. 
d5pioc Qui Theophrafti locum Hift. Plant.lib.v1.cap.vr.integrum cffe cenfent,cjus Narcif- 
fum , five Lirium nigro floreeffe arbitrantur. Hifpani "Quitamertendas, & Vrlirita appel- 
lant: Germani z9ilbjaffran & zebiofe/ Galli nonnulli Merz aa chiev. Primum autem genus, 
X0Ycy ni Aeuxefe Sreuoy 7roAvasS ic, Grxcis: Alterum xoA oy nay QuCatrriyoy rA TU QUAM TEOAUAy - 
Sic*Colchicum byzantinum latifolium multiflorum , non incomfnodeé dici po videtur, 

. ertium, 


202 p Canorr Crivsl gaRiORVM 
Colchicum pleno flore. 


DEUS Pi 

Tertium, xoAynr roniAavSk, verficolor. 
uintum vero, A«z709UAAo», tenuifolium,&c 

montanum Hifpanicam . Salmanticéfes hoc 

genus strenderas vocabant. 


€olcbicii sa- 


Arivp porrà elegans Colchici genus apud 
Mgr. 


Belgasinvenitur,cujus quidem cognitionem 
acceptam fero Ill ^? Comiti Arébergio , Or- 
dinis Velleris eqüiti digniffimo , qui prater 
exoticarum ftirpium culturam , cui maximé 
indulget;magnis etiam fumpribus quafcung; 
adipiíci potett, vivis coloribus depingi curat. 
]s Autumno M.p.xcv. bulbum ad me mitte- 
bat,ut floré confpicere poffem : fed cüm nul- 
lum protuliffe intelligeret , infequente No. 
vembri iconé egregie expreffam addidit.Flos 
vulgati colorc períimilis eft , fed pluribus fo- 
lijsconftans,nempe vicenisaut pluribus, val- 
de cófettis , quorum fex externa reliquis ma- 
jora;vulgaris tamé folijs anguftiorajinter qua 
ftaminaut in vulgari , lavis apicibus przdita. 
Exalimenti copia plénum florem tuliffe exi- 
ftimabam initio , quemad modum naturain- 
terdum ludere folet in alijs Horibus,qui dein- 
de adingeniumrededt fed ipfe Comesaffir- 
mabat, tum etiam N.V. Ioannes Boifot,Gn- 
gulis annis plenos flores id Colchici genus 
proferre, eoíá; plures, majores, & majore fo- 
liorum:numeto cóftantes, quo bulbus major 
& vetuftioreft.. Originéex Germania duce- 
re aiunt, & primuman Belgium allatá à Rhi- 
zotomo,cujus nomen Nicolaus,qui frequen- 
ter é Belgio in Germanis à Nobilibus qui- 
bufdam matronis ablegaretur. Sed bulbus 
anno infequente cum fclcdiffimis alijs ftirpi- 
bus fuito fublatus. z 


Dd 


*.CorcHiCVM BIFLORVM. 
: Car. XLI. 


Ovv wv & rarum hoc Colchici gentis, 
mihifané,anteannum nonagefimüter- — ^ 
tium fupra milleámum & quingentefimum, . 
nunquam confpedum , cujus cognitione ac- 
ccptam fero dodliffimo viro Moyi Q uadta- 
to, qui Autumno precedente me mcaebat, — * 
vernotempore florés (ibiobfervatüinmon- — - 
tano quodam prato , non procul Hcydelbet- | 
gà; ubitum domicilium habebat: edoctum 
tamenante, fimilem inveniri plátam,ex Epi- 
tome de PlantisC. V.Ioachimi Camerari in- 
clytz Reip. Noribergé.primarij medici.Ioan- 
nes Müllerus pharmacopzus Francofurten- 
fisetiá affzrebat,(bi adolefcenti confpe&tum 
"2. dn pratis Halz Suevorum vicinis novo vere 
florens. : j ; 
PzRiNDE autem craffo id conftat bulbo, 
ac vulgare Colchicum, ex cujus infimá parte. - 
colisemergitquatuorunciaslógus,exmem- ——— 
branaceo involucro florem;promens oblon- 
go pediculo nitentem , vulgaris flori formà — - 
jualem, fcx folijs cóftantem,fed minore : 
quorum terna externa majufcula,interna au- 
tétriaauguítiora & breviora ,faturatius diis. 
lopurpurafcentia cífe videbantur: nccfolia, 
ver nec 


PrANTARVM HISTOR. LIBER rt. 203 
nec femen (fi quod tulit)obfervare milii licuit per morbum; xxv. enim Apriligeju(dem an- 
ni, excalu luxacum mihi eft femur dextrum cum fummá contufione, cujus reicau(a toto 
trimeftri decumbendum mihi fuit, male adininiftratá curàà cheirurgis , qui luxacione ne- 
gieclà,quam non agnofcentcs (quum tamen fubinde eos monerem , me luxationem fenti- 
re) vel maligne diffimu! ;ad folius contufionis curam animum intenderunt. V cram au- 
tem fuiflc luxationem,etiam nunc cum magno mco dolore & damno experior: nam & mi- 
hi dextrum crüscontractum,;nec pedem promovere poffum,nifi gemino fcipione füb axillis 
fultus,atque quidem non fine cruciatu. Ceterüm ad Colchici hiftoriam redeamus, à qua ju- 
ftusanimidolor meavertit Biniigitur majores bulbi ex ijs qui quaterni Heydelbergaad me 
mittebantur, florem dederütfüb finem Augufti, paullo ante meum Francofurto diíceffum: 
nefcio an error commi/fusà legentibus,quum bulboséterràeruerunt. Majorem porrà bul. 
bumà Moyfeaccipiebam ,cui recens flos adhuc inharebar, fubextremum Martium, rcli- 
quos infequente Aprili... Atque ifta ratione, Colchicum biflorum potis nuncupandum cf- 
Íet,quàm Vernum. 

Irro ipfoautemanno fcribebat Iacobus Plateau , Colchicum fe habuiff , quod verno Celelie vers. 
ra 


tempore flavum lorem protuliffet: fed bulbum cim eruiffet , vt cjus prolem ad me mitte- f^^ oM em 
rwr V a av 
"y -. 


ret,uirumquecorruptum reperiffe. fo vat 
CROCVM VERNVM. Car. xLIL 
VrriertEXetiam eft Crocum vernotempore flores profe & florisco- 
lore valde variat.N duo ejus primaria genera conftituemus: Vnum, latiore Croci versi 


3 Mestre i : aW, e" ; : . 2 
folio& legitimicrociautumno Rorentisfoliorum zmulo licet breviore: Alterum, cenuiorc Tx 


& prorfus junceo: fingula deinde in fuas fpecies diftribuemus. 
Crocum vern.lacifol.alb.flo, : Croc.vern. latifol purpureo flo. 


r 


n idus MY, t 
Bon : RC Cua 


Lartrottrergo Prima fpecies, ternà & quaterna interdum habet folia latiufcula & bre- fries 


via,duabusalbis venis per corum longitudinem fubtus exc przdita, inter quz pro- y 
dité membrana flos breyi pediculo nitens, fex folijs conftans albis, imà parte cum gius d cs 
rpurafcentibus,& in meditullio ftamina,cum brevi trifido ftilo continens: radix ulbofa; 
candida,tenui cortice amicta, fibris licantibusinfimà fede przdita. Nulla inter reli- 
quas Croci verni fpecies, hác magisfoecunda inedendafobole. Ejus veró flos intcrdum va- raria 
riat:pam terna illaexteriora folia &am purpurafcentibus venis funt afpcrfa , ie ; 
ia 


' dum foli foliorum mucronespu urafcunt, aliquando etiam purp di 
fccundüm longitudinem media fecat. E AU cdd 

. Alter (imilibuseft folijs, paull guft ibus, inter foliap n e 
€co involucro, ejufdem magnitudinis lorem brcvi pediculo innitentem , fex fati tane 


A b. 


Cree. ver. 


fta: 
m vio- 


€roc vtrn. 


lmiifol, 


s 


» 
fio majere- 


rec. virn, 

latifil alb, 

sevficilore 
fone 1. 


Cree 
latifol alo. 


204 : Canon CrvsI RARIORVM 

tem violacez ed cxruleum tendenti purp olore , ibus & íüummo pediculo fatura. 
tiore purpurà nitentibus: radix alteri fimilis , & ín edenda fobole fatis faccunda interdum, 
ie ee fed valdc raró, fert utraque hzc, rorundum exalbidum femen intriangulo 
capitulo. 

Perelegansetiam eft Croci verno temporc florentis Tertia fpecies , quam ad me Neapoli 
mittebat doGiffimus vir Ferdinandus Imperatus , cum alijsaliquot ftirpibus Francofurtum 
anno M. D.xci1. Ejus veró jam marcidi & dudum terrà eruti bulbum unicü accipieam , qui 
fequente vere folia quidem protulit, fed nullum florem. Lugduni porrà Batavorum, cum 
alijs Croci verni latifolij fpeciebus lorem dedit , illis formá fimilem, hoc eft, fex folijs con- 
ftantem,quorum externa tria paullo longiora,interna tria breviora ample&untur,multo ta- 
menampliora quàm in fecunda fpecie,licet illiscolore nec valde difparia,nec injucüdi odo- 
ris,tria (lamina continentem alba, magnis flavis apicibus przdita , & inter illa filum paullo 
longiorem , extimá parte in tres quafi tubulos laxioresdivifüm , aurei coloris:cum flore, à 
membranaceo, inftar reliquorum, involucro prodeunte , exeuntterna , aut quaterna folia, 
proximé defcripti folijs non diffimilia, paullo tamen longiora:radix bulbofa, fuperiore ma- 
Jor, &ad Quinte fpeciei radicis amplitudinem accedens.Ea deinde mihi furto fublata, 


Croc.vern.latif. albo verficol.flo.1. Croc.vern.latif.albo verficol dlo.1r. 


Quartz folia,Croci fativi & legitimi folia fatisreferunt;nifi breviora effent:i nterquz,bi- 
niautterni prodeunt flores,Primaz & Secundz fpeciei foribus majores, fex folijs Econz 
tisconftantesquorum ternaexteriora (quz pallidula funtforis) tribus radijsexatro purpu- 
ra(centibus,ab infima bafiad extremum folium duis ftriatajinterné alba fünt;ut & tota in- 
terna tria folia; ftaminaQue in meditullio habent Croco montano fimilia, fed magis pallen- 
tem ftilum: liberalius hzc femen prebet in triangulis capitibus, rotundum, ex rufo candi- 
cans:radix füperioribus fimilis, foris membraná fufcà obdudla, fibrisinfimà fede donata, & 
imtusalba.  ' s : 

Illi fimilem , fed per omnia minorem , ante multos annos in Belgicam nobis mittebat 


cos i GV AM honfus Pantius Ducis Ferrariz Medicus, cujus florem interdum octonis & denis 


fore ui. 


folijs przditum habui, Iacobus Plateau etiam duodenis, illiufjue iconem ad me mittebat, 
Jd mS. E HEN, 1 M 
1 fed fimplicem fex foliorum florem tulit. 


ecui ge 2E xs eps 
Naale & — Primz, Secundz, & Quartz fpecierum meminit Iofias Simlerus in Helvetiz d 


Nomina. 


C ioca Menden: E A : e(criptio- 

ne itque iftic in mótanisinveniri,colore purpureo,candido,& utroque mixto : PU ecl: 

0 vocari, & à Iurz montis incolis (apud quos in füpremo jugo etiam nafcuntur) $eifrat: ad- 

it radicem fuibus cffe gratam .. Audio & in Baldo monteagri Veronenfis provenire. Na- 

fcuntur & alijs locis:snam anno w.D. xc. Ferrarià ad me fcribebat doGiffimus & diligentiffi- 

ftirpium indagatorI thi Iungermannus C. V. Ioachimi Camerarij ex forore nc- 
Bapscuy ERES r i uNED de 


pos; ihid b moru: I doctrina ji genij eleg: » 

decharus , quem etiam non dubito futurum fuiffe przclarum lumen Germanis, fi diutius 

vivere licuiffer:is inquam fcribebat;in eà herbatione,quam,comite Iofepho deCafa buona, 

Serri Ducis Florentini Simpliciftà,vt vocant,ad Tirrheni marisli infti tres Cro- 
: uM 1 Habe: 


zT 


]. 
val- 


Cudwrsi civerni I x ijseleg: iorem, velalbicantes, vel purpurafcentesflores 
varias. ee ; quorum exteriora terna foliacraffiores quafdam venas purpurá faturà infetas ha- 


berent, quz mirum flori decorem adderent. Reliquas duas majores cffe, Croco fativo non 
inferiorcs;& utrique florem purpureum:fed in unaColchici floris inftar dilutum,in altera à 
: Croci 


PrawNTaARVM-*Hlig$ 
Croc;vern.lacifol.duplici flore; ; 


Crocilegitimi flore parum diverfum. Adde- 

at, lofephum ad iffe, aliudclegantiffi- 
mum genus nafci inijfdé pratiscirca Liburni 
portum ,quod florem proferret faturatiffimà 
purpuránitentem, quem, utpote magis fero- 
tinum,confpicere illi non licuiffet. 

Quintaeít,quam Alphonfus Pantius pau- ce «ers. 
loante mortem mittebat, florem jam marci- Uh. 
dum adhuc retinentem, & fcmen in triangu- MONA 
locapite maturum;ex quo mihi patzplantz, 
quz tertioanno flores proferre coeperüt: funt 
veró ij fuperioribus atnpliores, ad T'ertiz fpc- 
ciei florum magnitudiné proximé acceden- 
tes,fex etiam folijs przditi,quorü externa tria 
forisex candido quodammodo purpurafcüt, 
& faturatiffi q fi j epurpura tribus 
veletiam quinque lineisab infima parte fur- 

* fumafcendétibus infignita funt , interné pur- 
purafcunt, interiora veró tria, vel dilutióris, 
vel (aturatioris purpurei füntcoloris;circa un- 
guestamen fimilibus,ut exteriora, radijsinfi« 

ita: (emé in triágulis capitibus fubfufcum: 
folia fuperioribus fpeciebus longiora &latio- 
ra, Tertiz folijs non valdc abfimiliag duabus 
etiam albis lineis (übtusdiftinéta: radix paulo 
amplior:hujus florem etiam octenis folijs in- . 
terdum] i habuiquatuor videlicet 
'' internis,totidem externis. r5 
, Q uintz fpeciei folia valde accedentia, longiora Crv ves; 
tamen,& circ i ] dis venis fecundüm medium nervum perlongi- de 
tudinem excurrentibus,utin reliquis Croci fpeciebus, quz emcrgere incipientia , lorem fi- 3d 
mul dunt,fex folijs,dum expli ft,conft exterioribus mucronatis, internis .. 
lulum orbiculatis;flavi coloris, : m, tria lógiufcula latiufculadftamina 

P : " S dilutius 


Sextzz, quaterna aut plura folia (unt, ad 
latiora, bini: di 


ame wn 


206 .. Qamott CuyslI RARIORVM 


Cro. vern. 
latifol.au- 
reoflore. 


Cro. vern. 
latifil. pal. 
lido flors. 


latifjl. flavo 
""artoflo, 1.. 


Croc ver. 
latifol. flavo 
aris flo, 11. 


dilutius flavefcentia intuscontinentem;& longi filum furnmo faftigio in tria (tanina 
divifum,fativi croci ftaminibus pené concolorem:cui füccedit , ut in fuperiore Croci verni 
fpctie;membrariáceum trian. leespicolut, rotundo rufoá femine plenum: radixcum 

Uperiorisradice convenit,vel etiam major éft,folida;aliquot candicantibus fibris;feffili pat- 
te donata, & aliquot tunicis obvoluta: binos plerumque, ternos,aut b orae ig ctii plu. 
res profert flores:nulla enim Croci verni fpecies hác liberalior in producendis foribus  ' 
/ Éjusaliaeft fpecies cujus folia paullo breviora, inferiore tamen parté latiora, illiusqui ni- 
veum fert florem folijs penézquália, flos magisapertus, fex ctiam folijs conftat altero bre. 
vioribus, feréorbiculato mucrone, coloris prorfus aurei, tria ftamina umbilicum occüpan- 
tiabreviora latioraquc, (tilusalteri (imilis , fammá partc interdá in quatuor ftaminula divi 
füsjalserius ftilo concolor: florebat mihi anno M. p, xxciiir. & fequentibus duobus, paullo 
maciciüs lavo, & multosetiaro dabat flores. 5 3] 

Sed & tertia ejusfpecies folianon minüslata habet, floresQue fex folijs magis mucronatis 
conftantes, coloris omnino pallidi , vitidibus venulis exteriorum foliorum ungües foris di- 
finguentibus: ceterz notz conveniunt. USA - 4 

Omncshas flavi differentias mihi corrumpebat rigida illa hiems anni oCtogefimi fexti, 
füpratáilleimum & quingentefimum,& plures quàm fexagenos bülbos juniores carum fe- 
mungnatos prater tres atit quácuor qui flavi genus confervarunt. 


—: t CCroc.vern.latifol.z-v.flore. Croc.vern.latifel.r-v.fore duplici, 


Septima quinque aut fex habet folia tenuia inftar feré legitimi croci,infima parte ex pus- 

pura nigricantia,é quor medio unum aut alterum florem promit aurei fcré colorislegitimi 
"bos : 

quo- 


croci odorem nonnihil referentem, fex etiam folijs cóftantem ig g 1 
iota tria paullo angu(ti & magis mucronata , tribuscrailiufculisradijsex atto 
purpurafcentibusab imo ad fummü , fecundüm folijl liné ibus; & multas 


: g E 
antcrdum venas in latera fpargétibus,infignita,terna interiora latiora fünt,& ungues habent 
forisctiam exatro purpurafcentes, pediculum quiflorem füftinet;totidem purpurei coloris 
faturi radijs notatum, quot funt in flore folia: umbilicum occupanttria flava ftamina; inter 
quz ftiluseminet extremá parte trifidus;aurei coloris: floribus fucceduntcraffiufcula trigo- 
na capita;adcó faturo purpureo colorc infeta,ut atra videantur & fplendentia, quz maturi- 
tatc hifcentia,(emen conti fpici füperiorizquale;& isrufi dix bulb: 


ceaut in fuperioribus, fed prater illorum morem multiplici iculato á ice-obdudaa, 
& multis tenuibus fibris feffili parte , per reticulati cortici. las fc ibus; przdit2,. 
E b £z 


P y ; ins 1509911034 
 Ittiusaliacft fpccics,qua nec radice,nec folijsjneque flore differt,excegitis aniijtquidde) 


PLANTARVM HISTOR. LIBER. IL ; 207 
laté f:fe fpargunt,ut.prateroras,totum externorum trium foliorum dorfum inficiant,pedi- 
culusetiam florem fi inen totuscx purpura nigricante fplendcat. Vtraque fpecies aliquo- 
ties mibi florem dedit duodecim folijsconftantem , fex internis aurei coloris , fex externis, 
putpureis radijs infignitis,deinde Sexagonacapitula:interdum etiam gemellos uni pediculo 
inhzrentes;quibus eriam gemella capita, utraque femine plena. 


Florent omnes hz differenti ineunte Verc , aliz alijs maturius, Martio, & Aprilisinitio: Tepw. 


nulla autem diutits(ob numerum florum fubinde naícentium ) cá qua flavum fert florem, 
quz omnium etiam liberaliffimé femen. praber. 


Quatuor priorum locum natalem jam dixij& omnesin hortos tranflatz,domeftice fa&dz Nara, 


funt;ut & Q uinta quam femine natam dixi,& binz alie fequentes. Quarum Sexta primüm , 
Germaaiz innotuit poft annum M. p, .xx1x.. Stephantvan Haufen Noribergenfis diligen- 
ria,quicjus anni'initio Con(tantinopoli rediens in comitatu Generofi V. VIrichià Kunig(z 
perg ( qui przcedente anno honorarium có tülerat)in Setvia;five Marfia fuperiore, (ub Bcl- 
grado florentem eruit Martio menfe, & paullo póft,(ub Buda,Frit:llariam, cujus fupra me- 
mini;florétem obfervavir. Croctm poftea & alij,anteà me admoniti,viderunt, iflinc Vien- 
nam redeuntes,in Thracià,non ml flavo flore,fed etiamalbo;& fübczruleo: adeó autem. 
negligentesfuerunt, ut non eruerint, caufam prztexentesquód illisnon licuiffet , quia pro- 
peraatibus, & iterad arbitrium Turcarum (qui duces itineris adhibiti) in(tituentibus Lega- 
tis,non fictutum ex rhedá (ive cifio dcfcendere illis in locis, ob Plagiariorum & latronü me- 
tum.Flavz autem variz pauci bulbi allati anno M. p.xxcvi1 . OGobri menfe ,ij4; adeó mar- 
cidi & exfücci, vt verno tempore crutos appareret:nam & flores & folia adhuc retincbant, 
empti; fuerant infoto Con(tantinopoli. Vnus autaltereorüm quos redemeram; & terre 
[: fc prodi fequente Vere,unicum duntaxatfolium proferentes : & anno de- 
mum M.D.xc.& fequentibus,flores quos de fcripfi mihi tulerunt Francofurti ad Moenum,& 
Lugduni apud Batavos. 


Croc.vern.angüftifol.r. 


PEE 
Aro Gib 


Eon 
woes VV 


Or,terna, quaterna, aut plura habet folia, longa, viridia, 


AxcvsrrEoLIt porró fpeciesPri Lut pi 
Crocins longe anduftiora gracilioraque rotunda &capillar 


lofi, fuftinentes flores (ex folijs con(lantes, ut 
hil candicantibus,reliquàad ceruleum 
tendentibus,five violaccis (inveniuntur & toti candidi) pee quibus án Hannes: 

his (accedunt folliculi ive capitella trigona, exile femen fuluefcens contin 1 dnd 
1l itadine,duro fpadiceoQuc cortice five putamine tecta, intusalba, " 


aut terni cauliculi,unciales ut plurimum angu 
3 : " 
reliqua fpecies,imà parte ff. 


o f Duo | 
Tu Aceite foi e PT externo cortice illiomnino fimilem in Beturiz: coll ibus Lufita- 
Diz ünicimis obfervabam, paullo minore flore,ex albo moon scm Dol : ig d linc 
te atque unum bulbum eruebam florem habétem €fo'io'ts o: pofitum, ! 
pisa puuó majoribus: radixerar gemina,candida, una füperalteram infidens, 2m 
fuperiorfirma,dulcis & edulis erat inferior flaccida. an e 
: : í 7 


Croc.vern.anguftifol.11, : 


Croc. verni. 


a fere ,interqua prodeunt bini angefifol. te 


Croc.verntos 
n gujifol.it 


208 ^ | QCanorv CrvsI RARIORVM 
* Croc,vern.anguftifol. violaceo flor. 


Vberioribüs & craffioribus éft 
Tertia folijs;ijsQ; interdum furre- 
Quis: flosduarum przcedentiü flo. 
re longé minor , totusq; czrruleus, 
tribusexterioribus folijs exceptis, 
quz foris virefcéte colore nonni. 
hilafperfa fünt: hujusradix priori 
formá fimilis, paullo tamé major 

. €ft,femenetiam craffiufculum, 

Frequés invenitur Gadib? Prior, 
atque interA6indum (vulgo Medi. 
za fidonia ) & Calpen locis fale. 
brofis & apricis. Tertiam dunta- 
xat Gadibus juxta priorem inves 
niebam Februarij initio :- Secun- 
dam Ianuario. 

P iei: : Ceterümanno M.p.xc.Autum: 
ongutiifel. noad me mittebat diligétiffimus 
E i vir lofephus de cafa bona Sermi 
EA «1^ Etruriz DucisSimplicifta , aliquot Croci vernianguftifolij bulbulos, quorum nonnulli fe- 
ee uentibusannis verno tempore florem tulerunt. Erant veró illis terna aut quaterna juncea 
BS ; lia, Priorianguftifolio Hifpanico modó defctipto fimilia, inter quz uncialis tenuis cauli 
: Me por culus prodibar, membranaceum folliculum fuftinens exquo flofculus emerfit fex foliolis 
E conftans purpurei faturi coloris, quibus unguesalbis venisdiftin&i,& ftilus ex umbilico pro- 
diens: fugaxadmodum fuit liic flos, utpote qui unico duntaxat die apertus manferit : radix 
ifpanictangu(tifolij radici par, multis cunicis,üve corticibusduristeda. — 
ees Primum gnus Cres vernum;ob foliorum & floris cum legitimo Croco 
iiendi Ocant: 66 xpóxtoc tapiroc dici poffet : alij Crocum montanum appellare 
malunt (aliud tamen montanum,Crocum proximo capite dabimus ) Turca Zafraz vocant 
Crocum,& voces addunt a£, mer, fari, quum album,violaceum, flavum colorem exprimere 
volunt. Alterum ctiam genus, Croci verni nomen obtinuit, À floris cum alio formá, tamct- 
fi Croci folia non habeat, fed tenuia,& planécapillacea. Nomen vulgare Lufitanis Galeciz ; 
vicinis,apud quos etiam nafci quidam illius regionis incolzzafferebant , Noze/zzgequeiias id 
eft, Avellanz parvz- Secunda fpecies incolis Ce£offiza, hoc eft, parva cepa dicitur, quo feré 
nominc Hifpani minoresomnesbulbos nuncuparc folent. Prior fpecies Anguillarz obíer- 
vara fuiffe videtur, & Crocum filvettre anguftifolium ab co vocari, ? 
Theophraftus Hift. Plant. lib.vi.cap. vri. Leucoium intereas ftirpesqua verno tempore 
mii» — florentreponit:fequente veró libro;bulbofa radice conftareait , illique adjungit Bolbinam, 
O"^ ., Qpitionem,& Cyicem: quid fi poftremarüm harum duarum alterum nomen, Croco verno 
tenuifolio tribuatur? f l " 
Fais. — Dom latifolij g dice quidam foris cenfent, illitamQue pubi, urinas 
crebras atque craffaselicere;tumores hydropicorum difcutere,& fpicula evellerc. Angufli- 
folij nullasfacul uiquam p! i llexi 
' CETERVM fÍrpiüsmiratus fum;pec in Auftriacis, nec in Stiriacis, neque ctiam in Pan- 
nonicis montibus, ullum Croci verno tempore florentis genus inveniffe, tametfi dili gentet 
perluftrarim: quum Helvetica Alpesjillisctiam frigidiores,aliquot cjusgeneta fponte alant. 


Crot.vernum 
angefif i11. 


d. wd 
Vr pk 
o d 


H 
ANopina. 
p 


A J 


E . JCROCYM MONTANYVM. Car. xLIIL. 
R14 Crocimontani generamihi funt cognita unum, in Lufitanià obfervatum:alte- 
'T rum,Bruxellisacceptum: tertium;in Thracia natum, & Conftantinopoli allatum. 

Gre moii PRIMV M, floreeftíativi Croci;fed dilutiore & minore,tribus intus croceis ftaminibus, 
& ftilo luteo fummá partein aliquot ftaminula divifo : folia illi quaterna Crocinis fimilia, 
breviora tamen, interiore parte , lineam quandam candicantem fecundüm longitudinem, 
exteriore veró,binas tanquam canaliculos feu fulcos utrinque fecundüm nervum excurren- 
tcs habentia: radix minor quàm in fativo,candida,plena,& veluti internodijs diftin&ta;quia 

* (quodomnibus alijs Croci generibus;gladiolis,& ifyrinchio etiam accidit) planta florente, 
füperior radicis pars augefcit , inferiorautem flaccefcit & minuitur, utraque tamen denfo 
quodam cortice é multis villis contexto involuta & te&,tcnuibufQue fibris per corticem f& 


»leffili parce donata: fubdulcis porró illa eft initio, deinde ingrau faporis. 
Cemm- — ALTERVY M, illiferéfimile florem finefolijs promit Septembri unciali auc longiore pe- 
$41: — diculoinnt fatisodoratum,fex libusfolijs orbiculato mucrone przdiris,& fatu- 


2 : : » : ESCUE ^ "e D 
ratioris purpurei coloris pencQue violacei , conftantem, tribusex umbilico prodeuntibus 
flayis ftaminibus, & ftilocxtremum mucronem mulüifidum , craffiufculumquc habente: 
: à - nullum 


Á " - " 7 pag 55 
PLANTARYVM HÍSTOR, LIBER IL 209. 
Crocum montanum r. Crocum montanum ?r1. 


, nullum adhuc femen mihi obfervare licuit:nec qui bulbum mittebat , ullam ejus mentio- 
nem in epiftolà faciebat radix Priorisradici valde fimilis, cortice é multis villis contexto in- 
volutaoblongos interdum nucleos fatis proculà matre Ípargens. 


—TEnTLII Hosinodorus etiam eft , vel tenuisadmodum & cvanidi odoris, fenis , ut rcli- 5, 1s. 
quacroci genera, folijs, quorum interiora terna paullo breviora funt, omnia autem orbicu- ras. 1i 


lato mucrone, albicantis initio coloris,fed inquo deinde, temporis fucceffu, dilutiusquid- 

iam czruleum perfufum videatur : ftamina ex umbilico prodeunt terna, flava, & in medio 

) flus five penicillus in tria vel plura flaminuladivifus , flavictiam coloris: flaccefcente vel 

jam marcido flore,quina.fena,raró plura emergunt in ambitu folia ex tenui membraná quae 

florem initio obvolverat,Croci verni lacifolij folijs pene fimilia,hoc eft;paullo latiora quàm 

fativi;albà lineà fingula folia per longitudinem fupinà parte diftinguente,& proná binis fe- 

- men ha&tenusnullum obfervavi jlicet multisannisaluerim:radix digiralis,veletiam pollica- 

- fiseftcraffirudinis,orbiculata feréjalba, folida, tunica fpadicei coloris obducta, multis albis 

fibris fub eà nafcentibus pradita,qua florum fatis ferax cft:nam & ternos, & quaternos, in- 
terdum etiam quinos profert flores. 


Nafcitur Primum in nonnullis Lufitaniz rupibus, przfertim ijs qua non proculà mari x,;,j,,, 


abfunt,ubiNovembri obfervabam,& cum fuo flore eruebam, anno fexagefimo quarto fü- 
ra millefi quingentefi & amicisin Belgium mittebam.]ftic etiam Septembri 

Bai Viens Auftriz & Francofurtiad Moenum, OGtobri,interdum matüriüis: Maio tu- : 

litcraffa;angulofa capita, femine plena,quale Croci verni lafolij Quarta fpecici femen cft. 


Theophraftaslib.vi.Hilt.Plant.cap.viupisoràpenirappellat,Lacni Crocum montanum None, 
demafinit uà de i 


6 


& filveftre. Lufitani Pre de Perro;id eft;p q zio) vocabant. 
Alterum Croci filveftris appellatione ad me mittebat. Nobilis, idemque do&tiffimus vir - 
Toannes Boifor,vetere amicitia mihi conjunctus, Francofurtum anno M.D.xc1. 
Miffumeft Teruiá Byzantioanno Millefimo Q uing; fi &ogefimofeptimo,O&to- 
bri menfe,Zaffa» maby,hoceft, Croci carulei ,nominc,quod tamen,ut ante dixi, prorfus cae- 
ruleo non effe ore , idem menfisdeclaravit: nam odtiduo poftquàm teirz commififfcm, 


3 n 


flores proferrecepit. 


Iani1$ BVLBOSA. CAP, XLIIIL 


Lrovor Planras in Hifpanica mea peregrinatione obfervabam , quz licet flore Irí^ 

PA dis & Xyridis effent,erutas tamen, bulbacea radice effe deprehendebam, quz ratio mé 
movit , ut priores Lridis bulbofz nomine donarem. Deillis Sis , & alijs earum femine 
: : E poftea 


210 Canort ctvs] RARIORVM 


Iribullofu 
larifelia. 


Natale. 


Apriebulbofa 
11 (fos vio- 


4 natis i icitur,hoc capite agemus: altero 
fteá natisén quarum flore magna colorum varietas confpicitur, p 
Viris Besse ieduene de ijsqua florem Xyridi magis fimilem habent. | 
Iris bulbofa latifol. ve 1. ^ , Iris bulbofa vioJac.flo.five rr. 


P108, fena,ut plurimum,habet folia lógiufcula &latiufcula,HerherocallidisDodonzi, 
five Lili-afphodcli folijsfere fimiilia)breviora tamen,alternatim invicem ampletétia, mol- 
lian terram prona, füperne ex viridi pallentia,inferné veró incana:é quorum medio flos exi- 
Iit,é membranaceo involucro,unicus,odoratus;ceruleus (interdum laclei candoris ) novem. 
foliolisconftans,Iridis figura,quo marcefcente;utrinqué alij fingulares fuccedár. Nullus cft 
illi caulis fed loslongo duntaxat pediculo infidet;ut in Croco:radix bulbofa,candida, avel- 
lanz inftar dulcis (nam degu(tabam) multiplici corticenigricante involuta, cui (przfertim 
dum floret)aliquor,prater fibras,craffz,longaz radiculz fubnafcuntur , utin H yacinthi radi- 
cibusinterdum fierfolet, .— - : : : 

Invenitur in Lufitaniz BeticzQue collium radicibus,non proe ab Aná flumine fitis,& 
copiosécirca Antequeram & Cordubam, In Lufitania porró lapuario, in Baticaautem Fe-.. 
bruario orentem obfervabam & erucbam: apud Belgas delata ( Corduba enim ad amicos 
Belgasaliquot bulbos mittebam )nondum flores dederat, quum o&ennio poft inde difceffi, 
ad Cxfarem Maximili - profe&turus, idcoQue nullum femen obfervare potui: inil- 
lisramen;quas in Hifpanià cruebam, ftirpibus, infimam partem pediculi, qui primum flo- 
rem ífutti ac & inter folia litam,in rudi longi triangulariscapituli define- 
reconfpiciebam,multa candida granulacontinentis: quoargumento adducor, (emen Aprili 
aut Maio maturum iftic effe poffe. 1 ] * 

CRASSIORE cft Alterafolio,ac vcluti cepaceo,viridiore,parte interiore carinato five 
ftriatomultifáue quafi bulbis argenteisrefperfo: craffo firmoque caule,quem quaterna aut 
quina foliaamplectuntur:binos ex vaginulis uut plurimum,promit flores invicem fucceden- ^ 
tesiinrerdum unicum.duntaxat , novem folijs conftantem, violacei prorfus & clegantiffimi 
colorisiinterdum dilutioris;i tamen,quorum tria majora fünt, ad terram inclinata 
& Pa utin vulgari [ride & labrorum inftar propendentia, triaalia anguíta & extima par- 
tc bifidaalataQueijsincumbunt;ufque ad lutcam maculam ( ue fasiinbts pro fimbria eft 

ertingentia;tria alia furre&ta,füpremadue parte latiufcula;infima veró valde angufta: flori- 
us füccedunttrigona laxaQue capitat, quibus femen rugofum, fulvefcens, ervi magnitu- 
dine,quod maturum, in capitibuscrepitat,fi moveantur : radix magna;plurimis membranis 
tenacibusnigricantibuscitc lurajintus alba, & feffili parte fibrisprzdita, qua fingulis 
aunis nuclcoscirca latera deponit. Hujus folia noyo Vere demum germinant. ze 
: : Quia 


ian: " TOS z "ESSE 
PraáwTARVM BHISTOR. TX 4L| $agc 7 
Q uia C. V. Matthias de Lobel medicus de re herbariaoptimé meritus, hagc Iidem pri- Natale. 
mus Belgis communicaverat , miffisex Anglia aliquotad amico: bulbis , fponte i(tic nafci 
exiltimabia, & in Angliam profe&us anno Septuagefimo primo fupra Milleámum & Quin- 
gentcfimum,fruftrain agris & collibusrequirebam , donec Briftolium quum veniffem,ubi 
" Lobelium conveniebam , abeo intelliperem , ilic primüm lli innotuife, ex hortis inqui- 
buscolebatur,erutam,unde Londinü amicis mififfet. Verifimile elt, Hifpanicis navibus quae 
plerumque Briftolium commeabant primüm iftuc ex Hifpanià aut Lufitanià delaram. 


Trisbulbofa i11. five verficolor. 


Te&r12, quinque aut fex funt foliaangu- t4«daltvfa 

fta &tenuia,cubiralis longitudinis internà par- '*. € 
te ftriata & candicantia, externa autem rugofa, sien 
viridis cum cineraceo commixti coloris , cau- 

lem amplexantia cubitalem , interdum ctiam 
majorem , nodofum , unicum plerumque flo- 
rem,raro binos,é membranaceis vaginulis pro- 
ferentein, Lridisangultifoliz floribus forma t1- 

milem , cujus tria latiora & ad terram inflexa 
, folia,extima parte ampliora funt, & candican- 

Men d macula intignita, ea vidclicet par- 
te,qua folia hisincumbentia, & ligulam occu- 
lentia, bifidaQue, & in parvasalas reflexa , dc(i- 
nunt, illajue fübcarulei ex candido coloris:re- 
liquatria etecta funt , oblonga, & dilutius cx 
czruleo purpurafcentia: tocus Hos jucundo fpi- 
rat odore , przmanfi coriandri obdu&li faccha- 
ro (ive przparati inftar. Flori fuccedit longum 
triápulum caput,altero gracilius,neque laxum, 
femen angulofum,fübrufum,continens.Radix 
bulbofa , Candida , fübdulcis, fpadiceisaliquot 
membraais involuta, minor fuperioris radice, 
& illà liberalius nucleos producens , quibus fa» 
cilimé (eti poteft. ; ^ 

Eft verà hac vel breviore latioreque flore, zaiza. 
& illo dilutiore , aut faturatiore , maculà etiam 
ibus lab; 


7 illà in propendenti um inflar folijs xx 
ore,vel z'ore;ac labrisi 
2)Pee : TU ratiori s illis. ] 
à Que interdum adcó laturis ut violacei apparcár, 


nihilque in il!is albi confpiciatur, fed ceruleus duntaxat colorámb: en: Havam illam macu- 
Jam quz in hoc genere longior ut plarimum effe folec. Rurfis qux latiore eft flore;plerum- ^ 
que liberalior cft anguftilorà in binis floribus producendis brevioremque (iliquam five tri- 
gonum caput, & zqualis ubique craffitud inis habet:angultiflorz autem longior ett ,&infi- 
máparre gracilior filiqua.Icem lauorz radix,btevior s cratfior eft:alterius, longior & gra- 
cilior.Iflam autem varietatem ,fatione conciliatam effejnon dubium cft. ; 

Pinciz;que vulgo Zaadeljd nuncupatur, H ifpanizc u rbe,primum data mihi fuit hec plan- vanas. 
*tàà Doanne Ioigny vito optimo & humaniffimo ,hàtione Gallo & iftic Architedto,qui hor: 

"alum pcregriuis ftirpibus fatis inftru&tum poné edes habebat,à quo, nonnullis Caftelle col- 

libu: fponte na(ci intclligebam. Floret in hortis lunio cum Gladiolo;aut paul maturius:fc- 
men füb extremum Iulium & Augufto maturum eft. [o 

Qvi» porro in hoc flore & quibufdam alijs mihi contigerit anno Nonagefimo fecundo 
fupramillefimum & quingentetimum,hoc loco adfcribendü exitlimavi.Is enim,ut propter ame M n 


um T ; ] , Be. ito XC11.waul- 
rnagnam humiditatem Afrequentibusimbribus, ferax fiit proferendis amplioribus folito ? Pide 


floribus,eorumQue foliorum i multas flirpes , quz fingulari ie 2 


- caule,eoQue non ramofo uc plui imum effe folent, "roDvxAdirut reddidit. Nam habui Tuli- 
arum plantás, quz vel unico, vel binis, ARMAND RA DT wh ramis (fingulis fuum 
peur futtinentibusut capite de T ulipadiximus)caulem preditutn tuleruntimultas Xyphij 
ftirpes, quz unico , aliquot quz binis quatuor vel quinque Boribusornatis: plurimas Indis 
bulboíz quz binis vel rernis, binas quz quaternis floribus fuerunt onuftz. Summo enim ridull.vet- 
du cc TE, MILLS ; 2. Mec. 
caulis faftigio innati bini ex jfdem vaginis emerg 1 umin Secundo genere A»: 
folent.alter alteri fuccedenies, in nonnullisetiam tertius: Alie;prarfertim verficolores lati- 
flore f'iruratiorcs. preter geminos illos floresin fummo caule natos, ex fingulari vaginà infra 
illos i3, & altera tequente (ingulares produxerunt lostcretes gericulatos,fuft 
binas vaginas , é quibusemerterünt fingulares flores(ut in fubjedta icone videre lic 
marijs non minus elevantes,& perinde odorati.Habui etiam anto xcvi1.multas T 
bol plantas, quz quaternos flores tulerunt, 


Multos 


Tulipabul- 


bra | 


aii  — CaRol: CivsI RARIORVM 
lrsbulbotverficolorzoA/xAevog. — Tris bulbofa flavo flo.five v. 


disbulofa : QvARTAjjamdidtzTertiz peromniafferé fimilisbreviore tamen eftcaule,gracilioribu(- 


1i11, fjve 
dntea. 


E Varietas. 


Que & ex viridi pallefcentibus folijs: flosunicus, interdum bini, contradiores, latiores ta- 
men, ex vaginulis íimmo cauli inhzrentibus prodeunt, lutei coloris, inodori; mediz inter 
fecundum & tertium genus magnitudinis, quemadmodum & filiqua, feu caput trigonum, 
inquo femen füperiori fimile continetur: radix tertij generis radici fimilisqua nucleis,non 
fecusac illa;propagatur. . s 2 : 

Sed hzcin flore quandam etiam differentiam habet,licet exiguam:nam invenitur latiore 
aliquantulum faturatioreQue & magis rutilante aurco colorc, radice item breviore & craf- 
fiorc,membranacea praterea illa vagina;unde primüm folia emergunt, fanguineo colorc, à 

' fummis vagina oris in inferiorem illius partem radiatim definente, magis infc&a eft, quàm 
illius,quz dilutiore eft lavo colore; nam illa interdum fanguineo hoc colore caret. Vtriuf- 
queautem,quemadmodum & Tertiz,foliaante hiemem germipare folent. 

- Nafcitur pingui folo,& petrofiscollibus ad Tagum fitis fupra Olyfipponem , ubi eá erue- 
bam Decembri anno M.p.Lx i111.cum aliquot alijs rariffimis ftirpibus, & inde ad amicos in 
Belgium mittebam.- Floret paullo maturis Tertio genere, codem feré quo fecundü tem- 

re:brevi tamen fe mutuo confequuntur,& interdum fimul florere conficiuntur. 


IWavfs — Qy1NTA mihi primum conípe&a cft Lugduni Batavorum anno füprainillefimum & 


juing ,nonagefimo quarto. Nihil veró eadiffertcaule, folijs , & forma floris,ab 
Iride bulbofa , cujus flores verficolores, folius floriscolor diverfuseft. Nam novem, ut ille, 
folijsconftat, quorum terna inflexa & terram fpectantia, czruleum habent colorem, venis 
faturatioribus à medio folio in latera excurrentibus diftin&um,& abillo ad unguemu(íque, |. 
maculam flavam fatis larám,medium folium perlongitudinem fecantem:terna illis incum- 
bentia & gibbofa cjufdem etiam funt coloris;paullo tamen dilutioris: tria fürre&a folia ma- 
s fatura,odor pené florum Tiliz: binosautem,ternófve in eodem caule fert flores , quire- 
Edi Iridum bulbofarum floribus magis funt ferotinijijfdue marcidis demum aperiun- 
tur n» initium Iulij. Floribus fuccedunt triangula oblonga capita , ut in verficolorc Iride 
bulbofa. Y 3 
E Lufitania porró hoc Iridis bulbofie genus, paucos ante annos, primüm in Belgicam de- 
latum fertur. * 2 H 
Scquenteautem annojé tribus bulbisab amico acceptis unus forem longe elegantiorera 
jam defcripto tulitamplioribuslabris nempe conft tribufá folijs furzectis Mene, 
. ? gibbis 


PraNTARYM HiSTOR. LIBER tt. 213 
Irid,bulbofz v.fcinen. 5 iE : 


gibbis ctiam amplioribus ; totumáue adcó flo- 
rem multo faturatiore purpu:à nitétem , & ma- ; 
gis expanfum , idem tamen qui in altero odor: 
caulis preterea circum nodos quibus folia in-- 
harebant;ex purpurá nigricabat. 
Pxaonilatifoliecognomen dedi foliorum, Nemins. 
prz reliquis, amplitudine , & caerulea five pur- 
purez;àfloris colore: Hifpani, vel Zero fimpli- 
citer, vOLirioefpadasial, Cordubenfes, Lrrzes 
azles,appellant, hoceft, Lirium, Lirium enfi- 
formem,& Liriumcaruleum. Alteram,viola- 
€eam cognominavi , Lobcliuscum Pena Hya- 
cinthum Poétarum effe cenfet, vulgare hujus 
nomen nullum fcio. Tertiam anguftifolià ver- 
ficolorem five variam nominavi ; Hifpani Lire 
állyrico appéllabant. Quartz floriscolore, Fla- 
vz, five Lutez cognomen indidi: Lufirani, 
Reylabuty vocabát. Quinte, quum mihi fpon- 
te nafcésnon fitobfervata , nullum nomen vul- 
ge re intellexi: fed qui hortorum culturá dele- 
antur Batavi, Lufitanicze cognomen dederant. 
De illarum autem viribus & facultatbus;ni- 
hil compertum habeo, aut ab alijs traditum 
accepi. 1 
Omnium porró iftarum floribus , illius prz- Na. 
fertim quz vario eft flore (quia, ut opinor rofci-- 
dum quendam füccum in lateribus exfudant) 
formicz mirum in modum (unt infeftz. Prz- 
terea omnium iftarum , tam illarum quatum 
mentuonem fecimus,quàm fübfequentium flo- 
res marccícere jam incipientes , hanc peculia- - 
fem notam habent, quód milvinorumunguium inftar« hantur: quod etiam aliorum: 
Tridis generum foribuscvenit. ; : 
Car E "e M funt & aliz Iridis bilFofz fpecies,non ez quidem aliunde invedz, fed fe- rriszbultofa 
; oisi gis ves 
P 


;eam ob caufam, füpe- 27/7^4" 


d 


" rg - ji 


J 

PRiMa igitur Verficolorisquoddam genuseft, fuperioribus diverfum,non folijs, caule, 
autradice,hisenim cum Tertio aut Quarto genere convenit, fed floris coloreiquia tria ejus 
foliaad terram inclinata,fivc labra,flava (unt,& Q atti generis folijs propendentibus labio- 
rum inftar fere fimilia, magnà tamenaureà maculà in prominente & reflexo labro infigni- 
ta;ad Quam ab infimo folij ungue intrinfecusexcurrunt aliquot venz quodammodo purpu- 
rafcentesitria autem gibba & illis incumbentia, dorfo & alis pallent,lateribus candicant; tria 
veró furfum eredta;ex albo fübcarrulea funt,hoc elt, albicantis funt coloris quem fubczrru- 
lez faturatiores vel dilutiores vena: diftinguunt. ^ 

ALrER1vVS terna inflexa folia pallent,& labrum habent flava maculà infignitum, à qua 
adunguem ufque anguftiora funt;ut ia ceteris generibus, & interne quibufdam venulis pur-. 

urafcentibus diftincta funt; tria gibba folia ligulam tegentia 4 g9A&/xov funt coloris,vcl al - 
RR nnr ph tamen gibbo pallefcente; terna futrecta exalbida funt;nervus ramen perlon- 
gitudinem excurtés flave(cit. Vtriufque flores odorati, Tertij generis fupra defcripti lorum. 
in(tacradix etiam non minusquàm in illo fcecunda producendis nucleis. 
Illas habui munere Ioannis Boifotanno «. p. xxcvi. quadriennio veró poft, tresalias 
ibat,que infequenteanno hos flores protulerunt. 

Pain, quz eritillius l'ertium genusabipfo accepcum, latiore, brevioreQuefuitfore, — rrr. 
cujas terna inflexa folia,lato & propendente funt labro , medià aureà maculà (quam albus 
orbisambit)infignito, perorascrifpo,catulei coloris,à maculà autem ufque ad unguem fo- 
lij;extenditur nervus extrinfecus virefcens,intrin(ecus pallidus, multis purpureis vcnisin la- 
teraexcurrentibus, tria gibba alatadue folia purpura(centis fant coloris gibbus albicans;ale . 
czrulez;tría furfum erecta folia,ex czruleo purpurafcunt. 1 es 1 

LTEk A, five cjus Quarta, florem habuit.cujus ternafoliaterram fpe&tantiaavifünt — prr. 
colorisaureà maculà labrum occupante; qua ad infimos ungues;interiore parte fparíe fune 
quadam dilutius purpurafc i cumbentia exalbida funt , preter medinm: 
nervum adextremum folium excurrentem & gibbum qui pallidi funtcoloris;furcecta terna. 

 foliajinfimà parte ex czrulco purpurafcentibus venis funtdiftincta,fupernà candicant. E 
icr ERILE, 


Iz] 


" 


- 


L 


Tid bxllef. 
verfic claffis 
nii. 


/ 
f 


[t0 


H1. 


vec 


Vil. 


Viit. 


" eminentior,quc 


234 —Qunorir: Crivsl RARIORVM : 

TERTI L2 five Boifoti Quintz ori , terna incurva five inflexa folia, pror füs ladtei can- 
dorisfaerunt, przter maculam illam mcdio labro impreffam , quz aurei coloris crat : gibba 
praterea folia illisincumbentia;alba fuerunt;üt & terna erc&ta,excepd illà infimà parte cir- 
caungues,quz tenue quidpiam fübczrüleum habere vifa cft. Odorati etiam hi flores crant, 

Excujus generis femine natz fint hz varietates,nihil ad me perfcriptum,nec forfitan Es 
piam tam exadlé obfervavit : odor ramen qualis in Verficolore illà , in Tertio genere fupra 
deícriprà,me in fufpicionem adducit, ex illo originem fumptiffe. 


Trsbulbofà z- v h.e. 1.claffis tertiz. 


& — 4 Qvas veróPrimz illius Flavz-Varizà 
Boifoto primdm mihi miffz,femine ego na- 
&usfuüm ,& anno demum M p xc. duobus- 
Que illum fequentibus, flores protulerunt, 
fubijciam. ; 

VNa, quam F-V, hoceft Flavam-Variam 
majorem, & omnium elegantiffimam meri. 
to appellare poffum, caulem non minusal- 
tum habet,quàm Tertium illud genus verfi- 
colore floreà me tertio loco defcriptum ,vi- 
deliceccubitalem autampliorem,folia latio. 
ra & breviora, media fere inter illius & Se- 
cundi generis folia, florem majufculum,cu- 
jusrerna folia inflexa & terram fpe&tantia lu- 
tei funt coloris, & aurcá maculà in medio la- 
broinágni ,oris quod. do purpu- 
rafcentibus ,anguftiore foliorum parte qux 

gibbointegitur, intrinfec? multis fubpurpu- 

reis venisinlatera excurrentibu git 
. ba & incumbentiafolia,diluto purpurco co- 
lore funt przdita:tria erecta valde faturà pur- 
pur nitenc,& quafi violacea funt, przfertim. 

medius per longitudinem extenfus nervus. 
ALTERA etiam F-V, & latiflora , fed pau- 
lohumilior, terna ad terram inflexa folia fla- 

vi coloris habet aureà maculà infigaita, à 

qua;ad infimum folij unguem, mulis purpu- 

rafcentibus venisintctiore perte funt diftin- 

Gugibba folia quodammodO purpurafcunt, 

nervum tamen fübflavum habent;tria folia 
erc&ta, purpürei füntcoloris. 

-TsRT14& F-V.florisformaecadem, & terna illa folia inWexa flavi coloris, aureà maculà 
infiguiuntur,quà veró parte bifidis& gibbofis illisfolijs inregunrur,radijs obfoleté purpuraf- 
cenubus diftinda funt : furre&ta terna folia ex czruleo purpurafcunt,medius autem perlon- 
gitudinem excurrens nervus , flavefcentis eft coloris: & triaalijs incumbentia, obfoleti , cui 
flavi quidpiam permiftum eft. ? 

F-V. Quarta,criam latiflora,terna inflexa folia pallida habet;aurcà maculà infignita , quá 
autem parte camerato folio integuntur , purpurafcentibus venis (unc diftincta : gibba folia, 
etiam purpurafcunt:tria veró ereciora folia,cxrüleum habent colorem. —— 

vi'wT& F-V,quzanguftifloraeit, triaad terram fpeclantia folia , flava fünt;aureá 
etiam maculà medio labro infignita; & sncumbentiaillisfolia candicant , nervus ramen 
d do d ypó. farfum affürgentia folia cxalbida funtimá parte füb- .. 


ezruleisquibufdam venis leviter diftinda. 

SExTA F-V;criamanguf(tiflora, & humilior,non valde abfimilem matri,hoc eft, Prima 
ÀBoifotmiffz, habuit florem: fed quibufdam notisfecundz ab ipfo accepta: refpond 
ut media quadam fpecies inter utramque cenferi poffit. 

LarirLOoR x eft, & clatior Septima F-V, cujusinflexa folia habent latioralabra, flavi 
coloris,aureá maculà infignita,quá veró parte gibbis folijs integunrur,ad unguem ufque in- 
teriusex ceruleo purpurafcunt: gibba & alata folia etiam purpurafcentis funt coloris,gibbo 
tamen dilutiore: furrecta folia latiufcula funr, & illis magis purpurafcunt , caruleiQue quid- 
piam admixtum habere videntur. : 

HvnirL108, laufloratamen, eft O&ava F-V,cui ternaterram fpectantia folia flavá 
fünt,auteà maculà majufculà notata interná parte qua cameratis bifidisQue folijs regitur, 
purpurafcentibus radijsinlatera excurrentibus diftindta: gibba criftataque folia, purpurei 
czrulco commixti funtcolorisjipfo gibbo cx purpuraflavefcente : eredliora folia czrulet 


purpurz permixu fant coloris. 


Awsvirie 


PrtANTARVM HISTOR. LIBER IL 2335: 
-AxevsriFLOR A; fed humilioretiam,ett Nona F- 
tium labra longiora funt & pallida, orifjuc aliquantulum purpuráfcentibus , maculà aure 
longierc infignita;reliquà fedis bifidis folijstc&à, interne purpurafcente , przter mediü ner- 
vumquiaurci eftcoloris;foris ex viridi pallefcentis:gibba cum (üisaliscriftatis folia, purpu- 
r&a;gibbus paullo dilutior:furte&ta terna folia,purpurà faturatiore nitent. 

DsciMa, ejufdem ferealtitudiniseft cum fuperiore,ejufdüc terna folia ad terram prona, 
pallefcente funtlabrobrevi flavà maculàin longosradios definente infe&to , anguftiorfolij * 
parsforis virefcés;interné viridibus venis przdita:alata & bifida folia,exalbida funtad 4 apo- 
Asuxor colorem teadentaa, gibbus pallefcens:terna foliaqua furfüm attolluntur , alba funt, 


medio nervo circa unguem pallefcente. 


V.cujustrium foliorumterragmfpe&tan- — 1x; 


VwpEctM4E;eadem quidem forma,fed diffimilis prorfus cólot: nam terna inflexa folia al- xt. 
" ; Ad ; 


bà funt,lavà tamen maculà ita:gibba hisincumbentia, urpurafcunt:tria furfum ere- 


g 
&ta purpurei feu violacei funt coloris: breviter non multum abfimiliseft Anguftifoliz vcr- 
ficolori faturz;in Prima claffe. 

Mzpta quodammodo inter Latifforam & Anguftifloram eft Duodecima, eats clatior, 
labristrium foliorum terram fpe&tantium ex albo purpura(centibus, aureà maculá notatis, 
quz medium ctíam folium per longitudinem fecans, ad infimum ufque unguem angultior 
protcaditur,ejus latera interíus faturarioribus venis purpureis diftin&ta: folia criftata & bifi- 
daillis incumbentía,, diluti purpurei, & quafi ad rübedinem tendentis fünt cóloris ; gibbo 
pus magisfaturo:fimilis pene coloris funt furredta foliaycorüm tamen unguesaliquantu- 

uim faturatiores. . a j | 

Iftàrum porró omniu lores odorati fant,& Tercij generis floribus verficoloribus, odo- 
risgratiareípondent. : 1 


Er hzquidem fummz füntdifferentiz Iridum bulbofa radice przditarum ,quz mihi (e- Summa va- 
mine F-V.primz Boifoti natz: alix tamen etiam natz,, fed quarum colores proxime ad ifta. em Ind. 


rum ero accederent:propterca,minimé huc inferendas putavi. Námun tantà varicta- 
re,quis fingularum difcrimina commode verbis exprimere queat? In flavz autem & Purpu- 
rez violacez (emine natis plantis, nullam hactenus varietatem obfervavi, fed omnes mater- 
num colorem retinuerunt;& illum quidem fi ff 
Illud prztetea in iftáruni Iridum plantis femine nausobfervabam ; plurimarum yaginam 
illaminitio emergenrem,;e qua;utin primo deícriptis exeunit folia , rubri five fanginei colo- 
ris radijs effe infe&ta,non fecus, ac Q uarti gcheris prima fpeciei in prima Claffevaginulam. 
Srp & Decimum tertium genusiémine mihi natum;quod florem demümtulicarino fu- 
pra millefimum & quingeritefimum nonagefimo quarto, quadricrinio videlicet poftquam 
femen telluri creditum.Cubitali veró affurgitcaule,nodofo &geniculato inftar aliarum Tri- 
dum hujus gencris,quem ambiunt lóga & angufta folia,carinata uc in fupetioribus reliquis: 
fummuscaalis (üftinec florem reliquis formá timilem &novem! lijs conftantem,fed colo- 
rediverfum : nam terna majora lal ro propehdente prorfus czrrulea (unt , tumente macülà 
1 isàmedio labroad infimum folij unguem difereta,his incumbefitia, fornicatad; 
& alatafolia, faturz purputz colore furi, ligulamQuetegunt, terna furtedha , oblonga, an- 
ufta, faturápurpurà (cuirubedolevisad nixrajnirent: odor tenuis,nec ad eas que verfico- 
Es füncflore füavitatem accedés:capicula trigonalongad; inftar capitum verficolóris, quz 
tamen nülluu femen tulerunt:radix bulbofa utteliquarum Irdüm bulbofarum,pluretque 
nüclcosad latera generans. 
^ Flotuit primo anno circiter quindecim diesante illas que Cruleo & Bavo funt flore : al 
tero cum ijfdem, Iunio videlicer. d j 
Huic prorfus (imilem Hifpali accipiebam arino M. D. xcvi. aberuditiffimo viro D. Símo- 
nede Tova: Hifpalenfi Medico;utex ejus flore quem itife quentis anni Maio dedit , obfer. 
vare potui: an verà femine ipfi nata effec,ait aliunde miffa;nihil adfcribebat. ^ * 


menaiss. 


SvveRTORTBvs annis,atante dictum eft; in Flavz Itidis bulbofz femine natis plantis nul- Guoridiens- 
lam varietatem obfer anno M.D.xcvrr. cüm in hac, rum alijsinfigrié varietatem v^ var'etar 


WA » 


bnli 


liabui: Namadno rtio fupra & quingentefimum feerfim in di- 


A 
e e pos n * £ n " 
verfis puluinis Flavz, Alba; F.verficoloris (emina terri commifi (ab inem Novembris; nà- mis»ni 
tx ex ijs plante nec loco motzquarto poft anno flores protulerunt ;ex Flava quidé , aut fla- */er peri 
adtexalbid 


vosproríus,aut flavos quorá furredta folia aur pallet l ;vel cerulea erant, 
vcl fuligine infecta cum fornicatis folijs, ex F verficol ,Ravos,flavos item quorum 
furretafoliaalbàcrant,vel initio labra habentes flava aureá maculà infignita, deinde flavus 
illecolor maculam ambiens caruleum colorem prorfus contraxit, folia fornicara & fütrc- 

ta faturà purpurá nituerunt , vel etiam alios illis per(imiles , quorum tamen flava labra oras 
aurcam maculam amb hat virefcentis ex czruleo coloris.&alios matri fimiles: 
€x Alba vei pallidos,furre&ta folia alba aut exalbida habentes;autexczruleo rarpatas aut 
fnatri propemodum fiailes, Quam varietatem producent rcliqua plantz illis feminibus. 
natz indicabit dies, us 


ze !! Cagot: CtvsI RARIORVM 
ó n 
Sisvg iNcHIVM. CAP. Xtw 


I Rips bulbofas proximé,fine controverfia, fubfequi deber planta quedam flore Xyri: 

dis,minorc tamen,& radice orbiculata,ut Xyphium;cujus duo genera in Hifpanica pcte- 

grinationcà me obfervata. : 
Sifyrinehium majus. Sifyrinchiumminus |. 


Qs AARAYANPA Ape pde ron 


Siyrinbam Vw v M oblongisauguftisd; folijs, mollioribus quàm Iridis bulbofz folia , & ad Allij aut 
7^* — Hyacinthibotryodisfolia proxime accedentibus flriatis, viridibus, & humi plerumque fu- 
fis;rotundo,dodrantali,(triato firmoá; caule, qui ex multis involucris tanquáe vaginulis flo- 
res promit quatuor auc quinque alternatim prodeuntes,hoc eft,ut primo marceícente alter 
fuccedat,deinde tertius,& (ic deinceps, Xyridis potiüs florem referentes,quàm Iridis, ex no- 
vem folioliscompofitos,quorum tria,utin jam defcriptis Iridibus bulbofis , deorfum infle- 
xapro fimbriá, lutcam maculam ctiam habent ; alia tria furfum aliquantulum attolluntur: 
tria veró reliqua, quz in alijs ligulam tegere folent,furrecta,fummá parte divifa & bifida. Eft 
vcr cocus flos pulcher a(pe&tu;colorisczrulci,prater maculasillas, & odore quidem pradi- 
tus fed valde fugaci:floribusfuccedunt folliculi,vaginis quibufdam cutaceis inclufijadeó te- 
nui membraná conftantes,ut femen rotundum parvum fübrufum, quodin illis continetur 
confpicipoffit:radix bulbofa;gemina,plantà ipsà florente, &altera alteri infidens Xiphij mo- 
do,füperior plena,candida,du cis,edulis,& ueris expetita,inferior flaccida(toram nimirum 
fubftantiam ad fe rahente füperiore;utin Croco, Xiphio)& tandem evanefcenscum inhz- 
rentibus fibris:multiplici veró cortice xetieulas tiia nigro, integitur Xiphij radicis inftar, 


Nath — gr dnatisfefe propagat:nam quinas dum,etiam fenas, aut p ; quarum fin 


gulibulbi fuo retiformi tegminc involuti erant, alio villofo capacioreque tegumento fimul. . 


comprehenfascruere memini , in collium füpraurbem Olyfipponem acclivitatibus, apud 
füburbanum Magnifici & Generof(i viri Ferdinandi Corinho;equitis Lufirani, multis pere- 


grinationibus in exteras regiones factis,clari:atque etiam Gadibus, non paa àponte,qui : 


cam infulam continenti nunc conjungit:unde ejus bulbos in Belgium ad amicos mirtebam 


N.& C.V.Caroli Tifnac,concilij Belgici tunc in Hifpania Prati 15,0perá : qui füccefforem ; 


deinde habuit C. V.Ioachimum Hopperum. 
Sifrinbium | ALTERVM genus füperiori fimile eft,mi gracilioribufi folijs : lorese vagi- 
minis nulisprodeuntescolore fuperioris floribus fimiles,fed magis odorati ; i iam folli- 
culi minore & exiliore femine pleni: radix item minor, non minus tamen,quàm füperioris, 
reticulato cortice tedta,& gemina. 
Natali. Crefcic Valentino Hifpanix regno, fed Murciano frequentiffimum obfervabam , atque 
: crucbama 


PLANTARVM HISTOR. LIBER rr. 21 

eruebam, prz(ertim tribus leucis fupraejus regni metropolim , Marcia vulbo appellatam, 
quz Veteribus Marga dicebatur;itinere Granatenfi. 

Florebat utrumque genus Martio,natali folo:fed apud Belgas, Maio duntaxatjinterdum Tevtw- 
etiam Iunij ido due valde raró,utpote quod alternis ut plurimüm;annisduntaxat prodi- 
rc foleat, imà paulatim plerumque contabefcens , pror dem fap pereat. É 

PRiMvM genus Lufitani Noze/bzi (quafi nuculas aut parvas nuces diceres )appellant, Nemia- 
quia pueri iftic ejus bulbo perinde atque avellanis,, vefcuntur, eumque in delitijs habent. 
Alterum incolis, Zir;, nonnullis Macucas dicitur. Porró hzc plantaad eum bulbum pluri- 
zntim accedere videtur,quem Theophraftlib.v11.Hiftor. Plantar. Cap. XIII, gicupiyyioy ap-- tievtirxu. 
pellat. Scribitenim peculiare Sifyrinchio effe;ut una radix primo augeatur hieme, tum in- 
cunte Vere,quod in imo excreverit,contrahatur, fi p d; crefcat, quod manditur. Pli- 
nius veró eum fequutus,lib. Natural. Hiftoriecap.v.G enerajinquit, Graci hzc fecere , Bul- 


binem,Setanion, ythion,Acrocorion,  gilopa, Sifyrij L hocmirum, ra- 
dicescrefcere hieme: vernoautem cum apparuerit viola, minui & contrahi, tum deinde 
bulbum pinguefcere. 


SsEcvNDVM genus;ad ventris tormina utile cffc referebant incola: : fed devoratá radi- Faerate:. 
ce,illico corpus faltatione effe xercendum. 


Qvo potiffimum refertem hunc elegantem florem,diu fui dubius, fed & adhuc hzreo: 
nam ex mutil icone , concinnanda mihi fuit illius hiftoria » nec certi quidpiam ftatuere li 
cuit, Nétamenlocum non haberet;propter cognationem, quam cum Sifyrinchio habere, 
mcaopinione,videtur,Sifyrinchij capiti addendum putavi.Si quis verà alió pertinere cenfe- 
' bit permequidem femper licebit: pertinaciter enim mcam opinioné tueri,non eft animus. pe Ma 
5T ergo hujus ftirpis flos ( cujus fupremam caulis partem cum flore füiscoloribus dun- » Scd 
taxat expreffam , anno gefimo quarti amillefimum & quingentefimum , Pragà 
accipicbam ab Efaia le Gillon,mez fororis filio) pulcherrimus , fümmo cauli (atis gracili & 
virefcenti innitens, & ex membranaceo involucro, inftar folliculorum, quiIridum flores 
ambiunt,emergens;tribus tantüm folijs (fi picture fides eft adhibenda) conftans mucrona- 
tis,binas uncias longis,minimum di; gitum latis dorfo elatiore ,czrulei coloris adeó elcpátis, 
utcum Gentianellze czrulcis floribus contendere poffit: internà parte ramofa quzdam fla- 
mina in maultastenucs fibras f«&ta continere videtur rufi coloris, apicibus veró albis: infra il- 
lum addita erat alterius floris gemma fuo membranaceo folliculo etíam involuta, 
Expreffa autem fuerat hec icon Conftantinopoli à pi&ore induftrio,de alterà, quam pi- 
&or quidá Perficus é Perfia atculerat,ubi nafci, &z lalé vocari afferebat, Conftantinopoli verà 
effc igaotam hanc plantam. Za/é porro, Turcis florem fignificarejante dicere memini, 
NS UU EIQAí A dryr, 
I Rs exeatum ftirpium eft numcro,in quibus 
fummam varietatem obfervabam. In nullam 
: im provinciam peregrinationem inflitui, quin 
yos. ejus aliquod genus antea mihinonconfpedtum 
invenerim , ut ex meis Hifpanicarum & Panno- 
nicarum ftirpium hiftorijs que feorfitn fuüntedite, 
^ videre licuit , & etiam exhàc apparebit, Omnes 
7? autem in Lacifolias,&z Aüguftifolias dividemus:à ridens 
|j ,Latifolijsinitium fa&uri, quas in duo capita di(- ^^ 
' jftribuemus, priore quidem majorcs,altero mino- 
1cs& pamilascomprehéfuri. Angullifolijs deinde 
s. ' fuum peculiare caput dabimus, 
7" PRIMYM verólocum intermajores Latifo- Iri majerla- 
"liasob florisamplitudinem & venuffatem meritày As UE 
/! fibi vendicare videturquz fena aut octona habet À 
folia Iridis Lufitanice biflorefolijsnon abíimilia, 
z^, mutuo (efe ut in alijs Iridum generibus ample- 
entia :éq medio caulisexit cubiralis aut 
"amplior; rotundus, geniculatus, digitalis craflitu- 
^^ dinis ;florem füftinensoninitim quosunquam in 
'^' Tridibusconfpexerim maximum, novém;ut reli- 
' quorum, folijsconftantem ;jcoloretamen ab illis 
ide EACU ; nam triaad'terram inclinata folia, 
cratia 


nifique-- 
(S ELM D 


Inrzs. LATIFOLIA MAIOR. 


CAU & 


ALB AA LA, 


DAAa "ag, 


e 


'''damvenzexp acandi intef ea 
' "ab iàfima bafiad mediuni'ufque nigrisvillislaté 
7: 'ebfita;maculánigrá, fericei villofi nigti panni in- 
/'flár,rediumfolium occupante,foris multó dilu- 
*'tiora funt; ternàáilla mi isincuml iaq 
lib Bi o ooa -eRploseliqems pales 


218 "Cangorr Civs] RARIORVM 
M tegunt,fornicata & bifida funt, & ejufdem fere coloris, paullo tamen dilutioris, licet 
obfcuram purpuram accedentis:tria furrecta;palmaris funt amplitudinis , & membrana- 
cez pané tenuitatis,plürimis lineisab infima bati ad extremum ufque folium excurrétibus, 
param ni icantibus, partim ex cineraceo candicantibus , ut Ámericani pavonis expanfam 
caudam fere imitentur,interné circa unguem nonnihil hirfota. Nullum odorem in hoc Ho- 
1C deprehendi,fed folà coloris varietate,& raritate commendabilis eft. Illi füccedunt , fed ra- 
r0 admodum,capita trigona craffa;uncias tres,quatuor, & quinque interdum longa ;nume- 
rofüm femen rugofum,fafcum,pifi feré inftar magnum,continentia. 3 
Nateles. Conftantinopoli primum Vienná delata fuit hze Irisipfa brumà Ill. V. Augerio de Bouf- 
becque p.m Czxfarisolim,ad Turcarum Im peratorem, Legati munere — fundo, po- 
fleaautem Ser?» Elizabethe Auftrialis Galliz Reginz vidua: felicifs. m. fümmo Aulz Prz- 
fe&o,& Czfarià Confilijsanno M.D.Lxx111. cüm recenscóadveniffem, qui una radice me 
donabat,aliasin Belgicam amicis mittebat. Sub(equéte anno fimilem attulit Mag***V. Ca- 
rolus Rym Dn. de Eeckbecke Cafareus etiam Legatusad Turc. Imp. Conftantino olire- 
diens cum affine Philiberto de Bruxella.Deinde quotquot aut Legati,vcl Honorarij ferendi 
ratià Conftantinopolim miffi, Viennam redeuntes ,cum alijsexoticis ftírpibus etiam attu- 
crunt. Hiemis injurias difficilius fert in horto repofita , reliquis lridisgeneribus, utego & 
plerique alij noftro damno experti fumus. Rarius etiam ceteris floret, & unicum, ut pluri- 
ium,florem profert, Maio:fcmen maturum Iulijinitio. 


Tris Afiatica caerulea five latifol.m.r1. k 
SEN A, feptena,octonaQue babet Alte- 


Tramajorla- 
tifol.it free rafolia, omnium Iridum ampliffima & in 


up W latum cxpanfa , viridis cui xrugo permixta 
videatur,coloris, mutuo fe amplectentia, é 
uorum medio caulem promit fefquicu- 
bitalem interdum etiám bicubitalem vcl 
pli firmum, cráfliorem fuperiore, 
lxvem, geniculatum, multisQ; alis conca- 
vum, é quibus copiofi (nullam enim fera- 
ciorem confpexi)vaginulifQue inclufi pro- 
deunt flores, magni, novem folijsconftan- 
tcs, quoram terna iflexa diluté purpura- 
 fcentisatque ad czruleum tendentis funt 
coloris, multis purpurafcentibus venisab. 
infima parte & ftamincà fimbrià flava in 
by memes & lateraexcurrentibus;bifi- 
dafolia exalbefcunt, gibbo tamen illorum 
JM. dilutépurpurafcente : tria qua: fefe attol- 
/| luntfolia; anguftiore & ima quibuf- 
dá purpureis brevibus veni diftinca funt, 


leum habent colorem , dilutiorem adhuc 
quàm inflexa;& florum Sambuciodorem, 
graviorem tamen,q d do zmulan 
tur:ijs fuccedunt rariores filiquz, five capi - 
ta,craffaymagna,triágularia, & obtufo mu- 
crone predita,quz maturitate dchifcentia, 
femen continere deprehéduntur craffum, 
3 acil angulofum,durum,flavefcens fü riori fc- 
; i0 ré par: radix craffa eft,magna,nodofa, mul- 
tislongis craffisQue fibris donata, ateribus;ut reliquz,fe propagans, & , fi rcpurgata exficce- 
: turodorata. ] B : 
- Conftantinopoli mihi miffa fuitab Ill V. Davide Vngnad, Cafarco tím apud Turc. Imp. 
Legato,nunc bellici Con£ilij Pride. Floreretiam Maio. ; 1 
Iriemajer la- Hv 1c non valde abfimilis eft;quam ante multos annos, in Belgica ufque ad nos mifit 
sifal. i Do&ifs. Alph.Pantius;nifi quàd flores,illi concolores ; fummo caulis faftigio magis confer- 
tos habere videtur, jucundiffimo fpe&aculo ; femen etiam in breviore capite minus, palli- 
dumjangulofum;rugofum.  :-. hub S j ; 
1remajrla--— N e C illidifpareftfolijs & radice,quam N. V. Ioannesab Hoghelande Lugduno Bata- 
Seri vorum ad me mifitanno w.p.xc.Damafcenz nominc;ipfi femine natam. Cubitalé autem 
biennio poftaut paullo majorem protulitilla caulem , in quo multi ut in Afiaticá czrulea 
flores,totidem quor cafolijs nec mi plisconft juídemé; p«ené coloris: terna ta- 
meniinflexa lames ctm urpirafcere & ad cxruleum colorem tenderevidentur, atque 
magis complicari: terna bifida & gil bavillofz fimbrizincumbentia ,anguftiora & cinere 
quodammodo coloris: terna verà fürrecta dilutioris carulei funt coloris, & latis: eri c 
: can 2 


vt D. 
meer. 


ubi veró fe in latum expandunt fübcaru- - 


PtANTARYM HISTOR. LIBER Ir 


candicantibus venisexterna patte confperfa fuüt:odor Afiaticz imilis. Hoc. qutem 
aliquot Horibusobfervabam, unum ex;llisfolijs quz furfum attolli folent, fü 
atque inlexaalbefcere; etiam aliquantulum i 
multis villisconftantem haberc. 
nos docebit. 


Irislatifol.major v. 


qui folijs conftantes, quorum terna inflexa & 
dilutiotis tamen funtcoloris, nullis, nifi citca i 


liacjüfdem fere, fed magisdiluti coloris, ut & 
cumbeéntia:odor fatis fuavis. 


REIS 


T 


"219 
inejus 
us, perinde 


nfledi, fimilis coloris cffe, & fimbriam illam 


Àn porrà fingulis annis miles proferat flores, tempus 


QvixTA haber folia Secundz fimilia, 
,pauló tamen bteviora,& anguftiora.ifiter que 
exit cauliscubiralis rotundus, digicalis craffi- 
tudinisin aliquot ramosdivifus,qui promunt 
€ mébranaceis thecis Hores fi uperigte mito- 
1CS ihilod quorum labra, fivefo- 
liaad terram infexa, fatüratioris fünc purpu- 
r£& infra circaunguerm quá videlicet hiríu- 
tailla & pallefcens &ibria excurtit, vatijs vc- 
nisdiftinQta: his incumbunt tria alia látiufcu- 
la bifida folia, quz candicantes ligulàs cegüc: 
deinde e lateribus furgunt terna etiam folia, 
cleganti purpureo colore pradita , flori Lufi- 
tanicz biflore feré finiilia, latiora taaien: fuc- 
cedunt triabgulares (lique obtufo mtcrone, 
in quibus femen inzquale : radix tubcrofa, 
Secundz fimilis, i s 

Miffactiam hec Conftantinopoli ab III. V. 
Davide Vngnad. Floterue Máio.,- 

IrL1 congener fuit , quáad me Viennam 
mifit Io. Boifot anno w. p. xxciri. Similia 
enimfolia habuit, caulem paullo majorem, 
floresfimiles, aliquantulum majorcs ,inodo- 
ros,quorüt tetna furredta foliaaliquid rube- 
dinis haberé videbantur ; radicis amplitudine 
conveniebant. i 


Triéshajorla- 
ufel.v. fige 
finita pur. 


Natales, 


Iricmajor. 


dlatsfol.vi. 


^L ia 1$: fajátisduó alia generá in Trari- tri majer 
f Glaiedc odii ai H 


«aulem n 


5' à: mi- 
noré(ve Rores proferentem; novem, t reli- 
terram fpectátia, plane purpureifive violacei, 


Ed abam. Vriutn cui 4. "1 
-- lllyricz: cognomen dcderunc,longa latadj; fo- 
bentem;Dalmaticz: majori pzhé paria, 


nf&ümam partem, venisdiftinda, fimibtiame- '- 
dium folij netyum occupante, albis flaminibus flavo apice przditis donatà, tria fufrecta fo- 


terna bifidaligulam tegentia , & fitabriz in- 


VvicAtiOn Altera, fimilia habet folia, abexortu aütém circa radicem purpürafcentía, Iri maier la- 
Bizps oT. li IRA E d 


caulem 


reisfünt notata fimbrià ad labrum inflex 
ditis donacà; terna ere&tiora pl b 


| protensá, capillaribus ftaminulis flavo apice prz- ' 
ihdainar Polo toditsis ds bfnleties 1 


g ;purpuraícentibus radijs infignitis pro- "9k viui: 
E... E t 
ferentem flores, novem folijs conítantes , quorum ternaincurta multis craffis vehis purpu- 


mq iu q " m nq 
Porpoeqa quidpiam magis vel minus faturur elucet , lata anguíta folia fimbri& incüm- 


uo 


entia ejufdem cum fürrechs fantcoloris , prater medium tiervum in longitudiriém excur- 


rentem, qui ex czrruleo 
valde fimiliseft.. 


purpuraícic:odor lorum Sambuci.' Breviter Iridi obfoletafbelgicz 


xellisà N. V. Ioannc Boifor aliquotalia Iridis majoris genera; "quorum nonnulla Maio fe- 


qucnte floresdederunt. 
^ VNvM brevioraquàm fuperior 


cem, qu: invicem ample&untur, 


: caulem eübiralem : 
is folijs preditijquorüitm terna deor- 


divim inquibus multi flores,rotidem quot; 


- Hte n "an es Ms » 
fam inflcxa per oras (übczrulea,circa unguesex flavó candicant; deinde tiltis eraffiufculis 
i fiioesruica cirea Dues; 2 : t 


facurz purpurz vcnisab imo inl 


funt 


bria fuperiori fimilis eft : terna creta folia. candicantis ex czruleo 
Dna peor b RATOHA candidats 


redit , fim- 
funtcoloris, eorum otz - 


flaveícurit. 


biiam tegentia feré ex lavo candicant- odor ptzcédenti milis: 

AvLo humilius Áliud eft,nec cjusfolia circa radicem purpt € 

alasfinditur , floresgeltantes fuperiori forma quidem fimiles, x tamen 
En ai 


Na 


; bifida & alata fóliafim-. - 


2S x 23585 


graciliorin 
coloris: na: 
terna: 


in Ir 


Are 
LIT 


- INONAGESIMO porró fupra millefimum & quingentefimum anno; mihimiffafüntBrü- ^ — 


haberfolia alioqui non diffimilia; n&c minusCirca radi. bs 
y fcenti &ampliotem, inalas "/*^1- 


macer 


lanifol.x. 


3.291^ 


a0. Canoti: Crvsl RARIORVM 


Irtsmajor. 
latifol.xit. 


Iriemajos 


latif.xtit. 


"à listo. major 1x; SP Irislatifol.major x. 


( 
l Í 
! 


terna inflexa folia, licet illius folijs non fintdifparía , orasad flavum obfoietum accedentes, 
;babent,venasá; paullo dilutiores, teroa fürfum erecta obfoleti funt colorisex flavefcente & 
.purpurafcente mixti, Verficoloris,quam à Camerario accipicbam,folijs non abfimilia;paut- 
o tamen dilutiora;circa ungucsetiam magis avefcentia,&tenuioribus Purpureisvenisno- ' ' 
rata, Me opocm ue folia mili colore przdita, przcér medium nervum qui magispurpu- 
raícit:odor etiam orum Sambucizzmalus. S $i. 
Irt: paria Tertium habct folia, inter quccubitalis fere & fuperiori zqualis affurgitcau- - 
listernosaut quaternos evaginis viridibus , purp entes habearit 
quorum tria inBexa folia Decimz quartz non valde abíimilia /longiustamen protéfam 
' bent fimbriam illam villiscoriftantem , quàm utà bifidis & pibboás foli 
quorum color obfcurior & faturatior, dmodum & fcfe attollentium quibus non un- 


fcteta, altera 
'col q; à Bruxellerif 
emine natum fibi affereret;cum ali ijs Iridibus,quarum nonnullz ubicum 
duntaxat folium variegatum recen verficolorem tantüni nervu m medium fo- 

velampliorem S latiorem, vel anguftiorem, ut mirum dictu fitquo 

modo Naurain his floribus lüdat. n qun : 

ArivD praterea genuscidem civifemine natum fcri bebat, inftar przdi&ti varietate colo^ 
rum confpicuum, nonadcó ramen elegans,fed coloris ex cincraceo pallefcentis, u£ verfico» 
lorczrulead.lutior dici queatca Iris. 305 : pi iu io 


videlicet partc — foliorum colori refpondente;altera d iverló: eam 


Irmaerl-— Aur A funtxiiri folia, latiora longiorad; quàm in przcedentibus , viridia adniodum, 
L T E 


siflo.xitir 


rugofa, aliq rTonc nutante, é quorim medio emergit cubitalisaut ma- ; 


jor caulis,levis rotundus, viridis, in aliquor ramulos divifus; quie virentibus vaginulis fatis 


annos illam jam aluerim , Maturius paullo floret fecünda, & colorflorisaliquando fatu 


hoi N 


[ 


22I 
merario Reip. Norib. Mcdigo primario, x1, 


. PLANTARYVM HISTOR. LIBER II. 
Hanc na&us fum à C. V. Ioachimo,Ioach.F.Ca 
& amico carifs.unde veró ille habuerit, ignoro, 
yet 


pé we. Son 


lrislatifol.majorxv. | E 


Rveosa funtetiam ifti folia, minustamen jj; p 

lata.longa, & viridiaquàm in xiii. fecundüm /anifol.sv. 

; radicem omnino interdum purpura(centia , é 
quorum medio caulem promit cubitalem , l- 
vem, viridem, aliquot ramulis donatum; qui- 
businfident floresé vaginuli gentes, ma- 
fw proríusinodori, vel Oxyacanthz vulg. 

orum inftar odorati, coloris varietate cómen- 
dabiles:nam tria folia quz furfum fpeétát & ac- 
tolluntur,taró fe mutuo amplectuntur , aut ca- 
cuminenacár, fed plerumque (nifi marceícere 
incipiant) re&a funt ut in Iride bulbofajnonni- 
hil tamen convexa, anguftiora , lutei coloris, 
quemadmodum &illa que ligulas imbriamás 
contegunt: tria ad terram inflexa ,circa bafim 
& exortam pallent, rcliqua parte -candicant, 
multis tamé purpureisradijsab ipfa fede ad cx- 
tremas ufque folij (quod plerumque (aturatius 
purpurafcit in earum flirpium floribusque cir- 
caradicem nulla purpura funt fuffufz) pallidas 
oras,cleganti pictura decurrétibus : villofa fim- 
bria,qua parte integicur , lutea eft; excrema ve- 
TO exalbida, pallentes ligulz, magna triangula 
& obtufo aliquátulum müctonce capita, femen 
orobi magnitudine,füfcum, rugofum cótinen- 5 
tia:radix nodofa,vulearis Iridisinftar, forisfla- 
eícens, multis utrinque nafcentibus fibris fir- 
mata, qua repurgata & exficcata;odoratiffima 
eft, & cum Illyrica, quzin officinis habetur, 
ódorisgratia contendere poffe exiftiio; 
In montanis fupra arcem Divi Georgij het- Natales 

| 7. ,bidofolo,& collibusStamphen immineriobis 

in Vngaria tranídanubiana , aliquot miliaribus fupra Pofonium , primiim obferuaban a 

nusillud cujusfolia parpurafcente colore circa radicem noa funt perfufa : deinde frequen- 

tiusutrumque genusin Leytenberg móte fupra Manderftorf, & fi bus pratis Sop c 

vicinis. Crefcit etiam in collibusnon proculab Entzeftorfim-lange-thal, Maguif. Dn. de 

Entzeftorf. Floret Maio,füb Iunij finem femen maturam. ; 

Hvic valde fimilis, & iWius quideni femine natam puto, quz mihi etiam confervata eft, j; íi 
ex fuperiorum quas Boifot mifit numero:folia tamen lli breviora,& (quod rarum) magna l«iforxv 1. 
ex parte duobus coloribus diftin&ta albo & viridi fic quidem, ut albus per longitudinem ex- 
currat,nonnumquam dimidiatum folium. occupans , interdum feré totu m ,aliquando cjus 
duntaxat partem: ij(dem etiam coloribus interdum diftin&z vaginz flores includentes : qui 
terna ad terram inflexa folia fuperiori (imilia habent fere taminea tamen fimbria tota flava 
eftbifida folia illam tegentia flava,cujus etiam coloris fünt terna illa fcfe attollentia, & tota 
feré furre&ta ut in precedente, infimáautem & anguftic pane pug velut maculisin- 
terne afpería (unt: odor qualis in precedente , nonnumquam adcó imbccillis üt vix depre- 
hendatur. Floret Maiocum füperiore. : 3 

Eivsp&M Boifotáliapedalem habuit caulem, rotundum, geniculatum,binos AUEtCFTOS Iri erajor 
ex l isvaginis promens flores, quorum terna terram fpedtantia pallcícéris ex al- larifelxv is. 
bo funr coloris, multis purpureis venis ab infimà foliorum bai, quz anguftior eft, in latera, à 
tümàfimbriá,que Bava c ead extimas foliorum oras procurrentibusquibus fingulares , in- 
tcrdüm binz purpurez macula funt afperfa: bifida folia fimbriam tegentia ai ypuA«/^;« funt 
coloris,cujusetiam terba fürredta (excepta eorum anguftà bafi, quz flavefcens) multis pur- 
purcis venis in latera procurrentibus e tornata. : 3 : LOS E^ 

Bvzawri0 ctiammiffum aliud Iridis genus folijs Q uinto generi non diffimilibus, fed 1rmaieris- 
breviorealiquantulum cáule, in aliquot ramosdivifo, qui (üftinent floresé vaginulis emer. HONEC 
gentes jam di&tispaullo minores , quorum color medius inter fecundi & quinti generis flo- 
rcs; radixquinto generi fimilis. Hs ' " NS. E 

Plurimum convenite videbatur cum Dalmatica illa minore,quam à Pantio miffam Bel-. 
gici hortialebantante med in Auftriá di(ceffum, floribus purpurz dilutioris colore pradiris. 

Irri magnitudine par;anguftioribus tamcn folijs,quam à Boifot accipicbam,caule gra- rzssijor]o- 
cilipedem & femiffem interdum etiam cubitumalto;in coup dear miden E PfoLxix. 

3 A 


ris 


Iri malo. 
lanifsl.xx. 


lr maior 
latifel. xxt. 


Iri snajer 


lorif.xxit. 


Nalals — 


* TC - Y T 
224 CanRoti CrivsI RaARIORVM 


Jis latifol.majorxvurt. Irislatifol.major xxrr. 


P 

"resomnibuspredidtis minores tribus foli ijsad terram inclinatis diluté purpureis, tribusveró 
ercétisobfoleti purpurei celoris,qualis in vulgarisquodam genere confpicitur: radix nó ma- 
gua,nodofa Ejus flosmihi primüm confpectusanno M. p.xc.ceteris florentibus. 

ALIA excarum numcro quzanno xc. ab eodem Boifot miffz , biennio poft duntaxat 
florem tulit. A proximé autem defcriptà nec gracilitate caulis, quiin ramos etiam divifus, 
necanguftià foliorum,nec radicediffert flores fimiliter magnitudine pares habet,;fed diver- 
ficolorisinam ternaad terram inflexa diluti, & quidem obfoleti purpurei fünccoloris, mul- 
tis facuratioris purpurz venisà fimbria ad oras fe (pargétibus : fip bria Bavis ftaminibüs con- 
flat: bifida folia illam tegentia obfoleté flavetcüt : cerna furrectInferne augufta flava eciam, 
fed purpureis venis diftinda lati parte pallefcentis coloris , quodammodo tamcn 
fuffufi leviffimá,& quzvix noeh P UAE aei Sambucinü odoré refert;fed paulo graviorem. 

ow minusampla haberfolia hzc lris , quàm fuperior, inter quzcaulis affurpit pedalis, 
teres, geniculatus, viridis, fuftinens membranaceasthecas virides;per oras leviter purpuraf- 
centes, é quibusemergunt bini autterni Rorcs, jam defcripta paullo minores, novem folijs 
conflantes, quorumternaterram fpeélantia ab imo angufliora, candicantia interius, latura: 
purpura venis clegáter diftincta funr,latiore veró parte omnino purpurea:villofa fimbria in- 
fernà parte lavefcit,fuperná purpuraícit bifida foliola fub quibuslater, floridi purpurei funt 
coloris,üt tetna folia furrecta:flos tenuiter odoratus. 
. Hzc mihi nata eft Francofurti ad M. femine fp deciduo, & florem deditanno 
M-7D. xcii. Maij initio. : : 

BirLona Lufiranicz folia vulgari breviora & anguftiora alioqui non valde diffimilia: i" 
fummo pedali caule flos é purpurafcentibus vaginulisprominet novem ut aliarum Iridum 
flores foljs conftans,violacei omnino,five (aturatioris purpure coloris qui in inflcxis & pro- 
pendentibus folijs intenfiusnitez,villofailla fimbria quà donata funt;prorfuscendida. Vni- 
cumautem fingulares caules plerumque florem ferunt;interdum, fed raró, alterü, rariffimé 
tertium, fingulari quemque vaginula inclufüm , jucundiffimi odoris, & cenanthem lilium 
[s ll cogi inatam zmulantis: confpe&tusaliquando mihi ejus flos duodenis folijs 
conftans,hoc cít,quaternisad terram inflexis,cotidem minoribus ligulastegentibus,& qua-- 
ternisetiam erectisuc inrerdum Naturain floribus luxuriar.Semen angulofum,rugofum in 
triangulari capite fatiscraffo,fed rarius fert: radix illi fubeftinodofa;geniculata,folida, polli- 
cariscraffitudinis gibba;intus cádida,ingrati faporis initio,& paullo póft fetvidiffimi guftus, 
muttisfibris fummá tellure hzrés,& fübinde in plures propagiiesé lateribus nafcécesdivifa. 

Nafcitur multis Lufitaniz locis fupra Tagum vcl pingui folo & inarvis, ut circa D 

zicam, 


/ 


ULWMEEES RN 


imuE * : : 
PLANTARVM HISTOR. LIBER IL 223. 
2am Luft menfe N; bgreruebam; 
vcl falebrofis & lapidotislocis, ut circa axcays marinam urbem & portum, unde delatam 
Olytipponem,ad amicos deinde in Belgicam mifi, & interchartasrepofitam cum alijs plan- 
tisiplc deculi: nam licecintegro anno ffticlatuiffet, terrz tamen commiffa in horto Ill. V; 
Caroli Audo mari , fequeate Vere floruit, polea etiam Autumno., cujusreicaufa biffo- 


Nos multuimab cad ifferre viderur,quam aliquando Venctijs pu C. V. Io. Áithol. Jrssierti- 


aio confpiciebam. fea us 
uinaenim aut fena ex fingulis radicis capitibus romit folia, illius folijs fimilima:caulem; 
s P P Js 


Irc: feré parqux Viennam ante aliquot annos mihi miífa à Ioan. Boifor, Romanz ma. 1*7 Jit 
jorisczruleo flore nomine:etenim caule m folia,radicem omnino (imilem habuit;anno ve- MEE 
IÓ M. D. XXCV. florem ctiam parem, exceptis tribus furretis folijs quz ad czruleum colorem 
magistendebant,fimbriaque inferiorum magis flavefcente, & odorc vulgaris Oxyacanthz, 
quiin przcedente ad bifloram Lufitanicam magis accedit. Y : 

AL1AM« incultiffimo Aicholtzij horto paullo maturiusjam defcriptis florétem,füb Apri! trimaier 
lis videlicecfinem ob(eryabá,unde autem illam na&us, iplemetignorabat. Ea veró baba eode ui. die 3 
bebat folia,rugofa;pedalis fere longitudinis,circa radicem nonnihil purpurafcehtia: caulém, 3 mr Ren 
non prodeuntem e medio foliorum, utaliz, fed fcorfim fine folijs, pedalem, in quotresaut -... ; 
quatuor floresé purpurafcentibus vaginulis exeuntesymagoi , purpurifaturatiorebitentes, ^ Jo 
inodori , quorum tria folia ad rerram inclinata , ab ipfo exortu,ufquead fimbriz, "quz tota yos 
candida elt extremum;albis radijs infignita (unt:his (üccedunt trian gularesfiliquz, magnz, 
obtufo mucrone, magnum femen continentesaliarum Iridum modo: radix craffa, genicu- 
lata,intus candida;foris furvi coloris cortice te&ta,fatis odora , ad Phu five Valerianz dome- 
fticz: odorem accedens, : 

Peculiarem autem babet hzc;prater ceteras Irides,notam, ut nulla folia per hiemem re- 
tineat,fed omnia flaccefcant & exficcentur,nudad; confpiciantur;deinde ineunte vere nova. 
germina proferat:Similem,(i nó candem poftea conj piciebá Francofurti, in horto Mulleri. 

. DvBivw noneftquin cx cjus (emine,quod cum aliarum [ridum feminibus,& multarum rri major 
radicibusante aliquotannosin Belgicam ad amicos Vienna mittebam, prognata fit elegans 'aifxzvi. 
illa Irisquam ex Anglia rediensanno w.p.xxci.florentem confpiciebam Auguftoin inítru- 

hi tci tum À 


&iffimo horto nobilis V. Ioannis de Hoboke , arc igi 1 
omnia illi refpondebar, nifi quod folia circa radicem faturati purpurafc 
anporró hieme folia amittat, mc fugit. "E ; 

Lara pedalisq; fere longitudinis folia habetelegásaliud Iridis genus , Tridis Aicholtzia- zrimaiorto- 
nz modo defcriptz folijs prorfus fimilia,radicem etiam & caulem , qui perinde atque in illa &fa.xxvi:. 
ad foliorum latusex radice nafcitur pedalis, tenuis, in quo fingularesaut gemini floresé va- ; 
ginulisex pallido virefcentibus prodeunt;forma Aicholtzianz fimiles, fed colore variantes, 
nam terna folia propendentia candicant , purpurz exoletz venis ab infima eorum fede per 
latera excurrentbus ufque ad extimam fimbriam fübcaruleis villis con(tantem: tria autem 
incumbenia & ligulam five ftamina tegentia;alba funt , carum tamen gibbo (übczruleo: 
terna furrc&ta ctiam candida,& ab infimá fede multis purpureis venis dittincta ; donec in la- 
titudinem expandi incipiant: fori fucceffit triangulum caput bipas pzné uncias longum, 
craffiu(culumdue, quod maturitate dehifcens Iulio, (emen oftendit rugofum, fubfüícum, 
ervi magnitudinc; radix hieme folia non retinuit. : ; L 

Floruit Aicholtzio primüm Maij initio, Anno M. p.xxcitrr.unica quam habuit planta, 
cadem arcola in qua viccfima quinta Aicholtziana repofita erac , & quz eriam oppoficam 
arcolam occupabat. Itaque non dubito quin ejus femine deciduo natafit,tametfi jus flos 
odoris gratia commendabilis non fuerit,qui tamen in altera deprehédebatur. Mirum enim 
in modum variant quz ex femine nafcuntur Irides, non fecus ac przcoces & dubiz Tulipz, 
atque Papavera,ut long experientiá didici. ? 

VLTA folia hzc xxviri habet invicem ampleclentia,ceterarum Iridum inftar, unciam 1; majerla- 
latainter qux pedalis genicularus, teres viridisexilit caulis, fummo fattigio fu(tinens binas rioxxvatr. 
membranaccas vaginas ex viridi pallefcentes , é quibus emergit flos reliquis Iridum generi- ; 
busforma (imilis,colore autem diverfus , nam cxalbo pallefcit five. a géAtuxas eft, &terna — 
repandaffoliaab imo ad extimasoras flavefcentibus venis funt diftin&ta,, fimbrià albicante, 
fed quatenus à bifidis folijs (quz fimili colore (unt przditagibbo ramen dorfi nonnihil pur- 
purafcente)inteeitur,flavefcente: fürreta folia ab imo gracilia, internà parte multis in late- 
ra fparfis venisobfoleté purpurafcentibus funt diftincta;ubi ver fefe in latum expanderunt, 

6) poA/xs fant coloris, Nullum in hoc lore odorem deprehendi: fed cjus flirpem Maio Bo- 
rentem obfervabam Francofurti in Myleri Pharmacopzii horto. E 


, eue. E41 


r 


Tempu, 


drulatifol. — 
major, 


"vulgaria. 
objoletá. 


Alba. 


Nomina. 


'Quaria, Damafcena: Quinta, A 


Chamairid. 


larifcl.gens — 77 


alterum. 


224 CaRorr: Crvsl RARIORVM 


2, Exfimilemnecullaferé in redifferentemetiam alcbat;foli florcs difcrimen faciebant, 


quipaullocandidioresvidebantur. ^ ^ ^... ER 
Now dubium eítmultó plura inveniri majoris Iridis genera.Sed que mihi aut amicis fidc 
dignis,cófpeta,Le&orib? proponere volui, qui boni cófülent, ut fpero;hos noftros conatus, 


Hic porró'adijciendum etiam ceníui, vulgarem illam & omnium tritiffimam Iridem,in 
omnibus quas adij Provincijs obfervaffe vel hortis, vel muris, autetiam interdum tes in- 


. naícentem: alterar obfoletioris trium farre&orum foliorum colorisodoris lorum Sambu- 


ci, quzáuc in Bclgicis hortis rarior effe folebat, vulgatiffimam in Auftriz & Vngariz hortis 
confpexiffe. Albam autem iftic raríorem & meà tantum opcrá illis cognitam acceptis Bel. 
gio cjus radicibus, ! : 

ALrARVM Prior Conftantinopoli miffaeft 44/4j4 $u/4»i & A144 Su[am nomine, cum 
hacadditione,ffori kc re anno buono odore h.e.elcgáter picti flores boni odoris:atque, 
fa fíor bianco cf negro ji eft, florem fert ex albo & nigro varium : elegátem fané lorem com- 

rimus;fed nullum gratum odorém deprehendimus. Ego,quia ex Sufa, Sufianz Provinciz: 
Mcucpsl ;ptimüm in hortos Conftantinopoli vicinos ultra Bofphorum fitos illatam puto 
(namid nomenindicate videcur) Sufianam nuncupo. Secundum autem, Afisticam cgru- 
leam:hzc cum Q uintaà Mag? D. Bavide Vngnad Conftautinopoli mibi miffa /4/44 $4- 
famappellatione,cüm Priorem mitti voluiffem.Tertia, Dàlmaticz majoris nomé retineat: 
fiaticz purpurez. Reliquis, pro cujufquearbitrionomina 
indip go;brevitati lere volens, numeros adjeci.. Nam quis in tanta varietate, 
& colorum fimilitudine,fingulis peculiare nomen dare queat? * 

Ceterüm ltidis flores lupos nominari , quod lupi rictu: labrisQue fimilesfint, Philinum. 
fcribere, rcftis eft Athenzus Deipnofoph.libro xv. Gracis autem jp dicitut : Latinis, Iris: 
Gallis, Flambe: G is,eilg 5; Belgis,£ifcb: Italis, Gze/iv: Hifpanis, Lirio. Vul- 
gum Hifpani Lireo cardano , Ycali Gizlio celefle, Germani biete ilgen| unb oimmd O comete] 
appellant. ; j d 


6 


Cr. XLVIL 


/)CHAM IRIS LATIFOLIA. 
ano cü : 


Liv» lridisgenus humiliusin Lufitaniá 

A faxofis& maritià aurà afflatis locis füpra 
, Olyflipponem obfervabá , cujusfolia ejufdem 

fere cum Luficanica biflora erant latitudinis, 

! fed breviora:radix illi fimilis, geniculata & obs ' 
liqua." Flos mihi nonconfpcétus, menfisenim 
erat November , fed filiquas five capitaacumi- 
nata inaniain humili & vix füpraterram affur- ' 
gente cauliculo reperiebam, triangülaria, ma-" - 
$na;pro planta proportione. : 

Hu StMiris veró plantz femen ad Ill. V.Ioan.de 

/^'^ Brancion. miffum eft à doctiffimo Lobelio € '. 

'"Monipelio: exquo natz planta füperiori feré- 

fimiles, quz florem dederunt vel czruleum di-' 
'^' hutiorem & quafi caleftem , ternis labris deor- 
fum inflexis paullo faturatioribus , aut candi- 
cantcm omriimo;aut pallentem,;eumdque modà 
dilutioriscoloris& quafi exalbidi ; modo fatu- 

"ratioris &ád flavum proximi , aut purpureum - 

five violaceum,& illum etiam differétem:nam 

"unius color plane che ned alterius prona in 
terram terna folia,ab ipsà bati & exortu , ipfad; 
fimbrià flavà albas & fatis latas venas ductas ha- 

' bebant, & variegatum limacis dorfum feré re- 
ferebant:femen in triangulis magnis capitibus, 
orobi magnitudine, pallidum, rugofum, ovalis 
forma.Omnium veró flos inodorus Aprili ple- 

'rumqueaperitur cum fequentibus. 

Nvnc defcribendzreftant ChamziridesI2- 
tifoliz prorfus dxavAoifive xcaules , quar v.- 
delicet floresnullocaule füftinentur,fed füccu- 

i lentis & infirmis duntaxat pediculis innicütur,' 
ut Croci,Colchici,& fimilium.Iftarum etiam duz differentiz: Vna enim majoribus latioti- 
bufáue eftfolijs,Iridis majoris folijsTaritudine vix cedentibus: Altera paullo minoribus & 
anguftioribus tametfi Anguftifoliz Itidis, quam deinde defcribemus,folijslatiora fint. 


D 7 


HARVM 


PLANTARVM HISTOR,. LIBER II. 
CLamziris latifol.m ajor. ; ^. Chamxirislatifol. minor 1. 


225 


! Han vw igiturmajorbrévibuseft folijsinterdtium tamen etiam pedalibus, Tridis vulga: cheraire : 
ris modo latis,& fecundüm radicem magna ex parte purpurafcentibus : inter quz multi flo. eii». e 
tese vaginulis prodeunt fingulari jewedio dod medius fulri, vulgari paullo minores, Lu- : 

ficanicz biflorz zmuli;rum miagnitudine,tum colore, qui pecie uos violecft , prz- 
fertim tria foliaterram fpe&tantia, quz villofam imbriam, ufque ad bifida illa, quz ligulas 
tegunt,folia,ex cxruleo purpurafcentem habent, fübligulis veró, five ftaminibus, luteam: 

omnia autem Horum folia,tam qua furfum attolluntur,quàm que repanda terram fpcétant; 
inferiore & feffili parte;albis quibufdam radijsvariata funt. Sunt autem ejts flores velali- 
quantulum odorati,vel inodori:triangula capita magna,mucronata, in qui básfemenorobi 
magnitudine pallefcens quod ex(iccatum rugas contrahit & fulvefeit: radix nodofa eft;uc 
reliquarum Iridum,& adnaris fe propagat. i : 

Itrivs femine natacft Boifoto Bruxelle Chamziridis latifolie majoris genus , matti reris. 
peromnia (imile;przter Rorem,qui non purpureus fed czruleus elegans fuit. 

Larirort« minoti,brevioraanguftioraque paullulum furi folia;qualia Chamziridis la- ciaruss 
tifoliz Hifpanicz auc Gallicz,de quibusinitio hujus càpitis : flores paullo minores; capita /ri mise. 2328 
ttiangula & mucronata ctiam minora,femen minus. In floribus fumma varietas: licet fere ; 
omnes fimbriz villos, füpra ftamina, czruleos habeant;infra veró, utin modó didtá,luteos, 

Ex his veró paucas duntaxat adnotavimus:iam omnes, valde difficile; ^^ — ^ 
Vna (aturatiotispurpurz colore nitentem habet florem , interdüm etiam dilutiorem; il- c545,5. 1 
lumáueodoratum.hunc minime: ternis folijs q ll S inflexa quod. lofü- sfekmmert. | 2,,, 
peine mutuo cofitingunrjin utraque, modó orbiculatismodó Jongioribus& bifidis. SEA Jesu 
Altera odorato eft lore cujusinferiora labra nonnihi! purpurafcunt , furredia vero Chamairla- | Lu 
lei fantcoloris. i 16i : finie ond peu dro Mfmmerit.) 

Tettiz Bos quod Jo rubet;interdum dilutiore & fuavi quadam rubedinc velutiiue cavuir.la- 

carnco colore prz hituseftprafértim folijs fürfum ere&tis: villofz:fimbriz fupcriorpars aibi- 1/7 111 
cac,inferior lutea eft: eft iod ,ducinodorus.Horum omnium ftaminacerülea. . Chamairis 

- Ti Quartaflouseálor palléféens, mq Ibidus: folia furfum fpe&tantia ab ip- /s^feLms- 

foffatidi exortü in troqué getiere purpurafcentibus quibufdam lineis decorátur, deorfura "" ^^" 

verb iniflcxa, in palle(cente exalbida funt; in álbicáte autem viridi colore perfufa: pallefcens 

item Oxyacantlix vülg.floris odorem protfüsamul lteriusetiam ox a 

«^ Quinitafolofloriscoloreà Quartadiffercis enim Havefcit,Sfüperiora folia purpurafcen- Chair 
tibus virgulis five radijs ntür,propendentia labra vel nigricante;vel dilutá pürpuráin ipm, 
"medioinfecta funt: od: hujusetiam eft flos.Stamiria porró hujus & quartz alba. : 

4 " 


Omnium 


226 |. CGaRnot1 Crvsl RARIORVM 
(hamairislatifol.minor 1111. ei ; 


Omnium veró foliola flamina & fimbrig 
magnam partem tegentia,bifida funt,binafQue 
pinnas furrectas, ut ca quz in Iridibus bulbofis, 
habent. Purpurez praterea;albz,& vetficolo. 
1is folia fecundum radicem plerumque pür. 
purafcunt. 

Naícuntur omries in nudis & apertis colli. 
bus Pannoniz & Auftriz: purpurca quidem 
major,rubraque dilutiorjin Prel enberg Ham. 
burgenfi montivicino: purpured minor cüm 
iftic, tücollibus Medéling, Gümpoftkirchen, 
& Baden imminentibus, 1n quibus etiam ru- 
bra& czruleainveniuntut: alba in Hambur- 

^ genfi monte: vetficolorem certé nó nifi in col- 
[AT morie Badepfibus thermis immihenti, 
qua parte Au&óyoror fpe&tatobfervabam. : Cete- 
rim tam infignem varietatem ex femine deci- 
duofponte gigni non ct dubium, Nam verfi. 
coloris feminaà me in hortulo terrz commiffa | 
(illiusenim ob Horis elegautiam periculum fa- 
cere volui) & pallidas , & albas & verficolores 
matri fimiles protulerunt ; & alías prxtereaad 
€am quidem accedentes, fed lcvibus quibuf 
dam noti: inter fe difcietásqualcs verbis expri- 
mere difficillimum , vereduc de iJsillud Poétz 
dicipoffeexiftimem: — . 
' des non omnibus una, 
Ebo Non diver [atamen qualem deckt e(fe fórorusm. 
Chis — ALIA porróhicfubijcienda eft,nonà meobferyata, fed à Steplianoyon Haufen (cujus 
beifilis v fapra memini, cuíque acceptam fero Croci flavi Mafiaci primam cognitionem) infra Bu.- 
"''^ — damin Pannonià Mafiz finitimà Decembri anni w.p.xxc111.juta , dum Conftantinopoli 
-- Viennam zediret,& lanuario (cquente mihi ab ipfo donata ; Earn propter teneritatem ficti 
*« credidi, & adeó diligenter fovi,ut Maij fequentis initio lorem TUER fai 
A latifolijsautem minoribus jam defcriptis nec radicc differt, ncc folijs, qua: ine 


Natales. 


cem non purpurafcunt;riec ejus losillarum floribus diffimilis eft, plurimum enim adQuine 
tum genusaccedit: labra tamen propendentia obfolerum colorem pallido permixtum hae 
bent, & ab corum imá parte ufque ad extremam fimbriam qua pallida cft, purpurca cxcure 
runt venz ; pinnata terna folia quzalba ftamina tegunt , cx pallido albe(cunr : IRE 
erecta pali fünt;circaimum tamen obfoleté. ícentibus radijs afpeifa . Ilo quid 
anno dxavAoc fuit, Sequente tamen brevem: 


ilci, vix ternos digitos fupra ter» 


^ bAbniA arsi Sigel insi i j 
EAM cum reliquis feré Iridum generibus, & fcledtiffimisquibifque alijs frirpibus mihi, 

m 'EFU óntM.D.Xxevrafperumahiems.... 5. ; Fita 

TS Cerexvu apud Belgas multà plura Ch iridis latif lic generali intelligo, femine nae 


15 tà; praefertim Broxellis. Interceteros autem docliflimus vir Ioannes Méitens, illiusurbis 
Ii $ ROS dUIC : ann à Jin 


"wi quzinmeo horcofponte natz,codem anno floruerunt hiltoriam adi]ciam. 
Cbwmirs | PR1oR illarum,qus Boifot ad me mictebar;elegantiffima cft: radicequidem nequi fole 
Àreliquisdiff ueetiam floris formá: fed color diveríus,& adcó varie pidtus, ut di 
* eilefitjeum exadé yerbisexprimere: mam triafoliadeorfam inflexa; varijs radijsex palli 
'^* purpurafcentibus ab imo furfum & in latera fparfis func di incla , per oras etiam tenui qu 
imegsuleo coloreafferfa: imbtia mediam folium ad inBexioncm ufque occupans mul- 
* dis vilisconflat,quábifido folio integuntur, flavis; reliquá parte dilute czruleis: loglin 
» illam & ligulam.régentia;colorisfant ex caruleo capdicantis., qui in coílà & oris paullo fa- 
uráti feattollentia faliaex czcul 'o d: Ícuni 'imoanguíla; & multispur- 
uicissenisinlareraexchrrebtibus ita;quá vero in apum expanduncur;pur ient 
busmáculisafper(a ant.Flori bat loagifculorosumgalate capur,quod plnviecor- 
ruperunt., Elorcirci alijs &chashaseidibus Apnli dedit malla odorie grati deca dabici 
: Bah Vp detar qua deciduo femine pil gom nata, 
in autem utreliqua f lia haber, 


Pdiem0o -0 A EAM, Iti : »ill vi L 
sme Francofe Age ilijsdeditAr ili wp. xcir., Nos : 
fpcdtant longa, & prater. [! ngno« 
RUP T M22 


^L*usemd^ ek 


nl 


^ I! 
quorusi ttiadcor(aminflexa &i 


Du uid 


inv 


^ 


PrANTARVM HISTOR. LIP. II. 
Chamzirislatifol minorvi, , 45" grt g 
d ^ remadeó incurva (ünt , utextremo mucro- 
ne floris pediculum avería parte ample&an- 
tur: colorem veró habét infimá parte flave- 
fcentem,deinde diluté pürpurafcétem,fatu- 
ratioribustamen venis diftinctum abinfimá 
bati & villosà fimbrià candicante,flavefcen- 
tibusapicibusdonatà,quam integit bifidum 
(| foliolum éxalbidi & pallefcétis ex diluté cae- 
(d ruleo coloris, quali etiam furrecta tria funt 
Jy folia:odor feré flori Sambuci aut Thalietri. 
] | ALTERA,quam à Iacobo Platcau accepif- 
fe (cribebat Boifotus,radice folijs, floris for- 
má,ceteris Chamairidibuserat fimilis. Ejus 
tria folia terram fpe&tantia d ypoAe/xs erant 
coloris , ab imoad extremá ufque fimbriam 
purpurafcentibus radijsafperfi: fub fimbrià 
) veró,quà folium fefe magis pandit;purpurcá 
n iecit erant notata radiatim in latera fe 
fpargente;orcautem erant exalbidc: fimbria 
abimoadfohj inflexionem flavis villis con- 
ftabat, ubi veró purpurcam maculam attin- 
gebat, albis: bifida folia eam tegentia alba 
erant,quemadmodum & terna folia fefe at- 
tollétia, fed nervus medius in uttifque d pó- 
2«vxocinfima pars furre&orum foliorum ob- 
foletz purpurz radijs diftin&ta , fuprema ve- 
1, interne paucis notis leviter purpura(cen- 
tibus infe&a:expersauté licet odoris,coloris 
: tamen gratià non carebat. 
EN Illi non diffimilis mihi fponte nata Fran- 
wu cofurti;quz eodem anno flores dedit. 

ALIA praterea mihi iític nata non inele- 
gans, quz femipedalem cauliculum profc- 
rebat,teretem,geniculatum, fummo fatio) geftantet b eum folliculum put- 
parait habentem, équo emergebant bini lores non-magni, novem ctiam folijs 
conftantes, quorum tria repanda bafi anguftá, foris purpi ez tem can- 
dicante,& faturz purpurz venisdiftindà ufque ad fohj inHexionem, labra veró propéden- 


tia adeó faturi violacei coloris, ut q do nigrefci : fimbria villofa fla- 
^ 


m 


77 


vefcebat infimá parte,reliquáà purpurea erat: terna eám integentia purpurei erantcoloris, x 


veluti & terna fürrecta folia: nullà autem odoris fuavitate commendabilis. 

Nara &alianoninelegans,quz à tuberosá radice dodtantem aut pedem longa produ- 
cebat folia inftar eorum quibus aliz Chamzirides funt praditz , lata videlicet & mucro- 
nata: interquz affurgebatcauliculus duas aut tres uncias longus, fuftinens fummo faftigio 
veluti folliculum binis membranaceis folijs conftantem, é quo prodibat flos novem folijs 
przditus, ejufdem forma: cum aliarum Chamairidum flore, quorum terna verfus terram 
inflexa, latiora candicantífque coloris crant,ab infimà fede (qua anguftior) multis venisex 
flavo purpurafcentibus in latera expanfis diftindta;ufque ad extimam fimbriam five füper- 
cilium,ijfáue deinde à fupercilio ad extremas oras,qua' albefcebantcraffioribus,& coloris 
purpurei nitidioris: terna veró furredta,quz inter illa náfcebanturinfimá parte valde erant 
angufta,vení(que quibufdam furvi &luridi coloris diftin&ta, poftea in latum fe pandebant, 
fenertimáque erant , & exalbidi coloris: terna reliqua , quz breviora & in fornicem con- 


vexa , bifülcáque , erant , aliquantolum reflexis furfum alis , ligulam palle(centem tegc- 
bant, & fiibric five füpercilio trium propendentium &terram pe&antium foliorum im- 
TNT , colorífc albi, cui fübczrul l hilad 1 prafertim in 
ipfo gibbo: odor nullus aut valde exiguus. E 
|IR1S TRIPOLITANA. js CAP. XLVIIE, 


qyRoxiMwris hisannis Tripoli adferebatur Itidis genus,mihi ante non confpc&á quod 
P anno demum x. D. xcix. florem protulitornatiffimo & perhumano viro Theodoro 


Chamziris 
latifol.ennir 
1X. 


Chamairi 
lanifolaninot. 
x. 


amairis 
látifol.ninet 
Xr. 


:Coornhart,Amftelredamen(i civi,qui ej us caulem cum fore & (liqua ad me mittebat Iu- 
els defzeh. 


: ipfam etenim plantam biennio ante mihi 


nio menfe, utc P bienn à 
i idemeti viget,fed lorem nondum tulit, Illiusantemrbi- 
1get; K ie: 


T1 
"n 


228 PLANTARVM HISTOR. LIA. II. 

ftoriam;quia pofttraditum Typographo meum exemplar, plantam nanciícebar,in A ppen. 
dicem rejeceram:(ed quádoquidem propter amiffa mei exemplaris aliquoc capita,Secun- 
di Plantarum hiftoriz libri procufionem , typographiceoperz abfolvere non potuerunt; 
huc revocare libuit & peculiare caput illi tribuere inter Irides latifolias & anguftifolias, 

Ir Trpli-  Esr veró hzc Irisécelfiorum autaltius affurgentium genere ;folia habens reliquis quas 

ns confpexerim multó longiora,bicubitalia videlicet,mediz inter latifoliam &anguftifoliam 
latitudinis, unciam videlicet lata, reliquarum Iridum folijs magis viridia, non tamé fplen- 
dentia , ut Xyridis : caulem habebat inter folia prodcuntem , quinque pedeslongum »ve 
etiam longiorem,retundum Xfirmum,ficet non valde craffum,nodofüm,& aliquot brevio. 
ribusfolijsprzditum , in cujus fümmo bini & terni floresé vaginis prodeuntes ;novemfo- 
lijsinambitu quod do finuofis, conft ntes, Iridisbulbofz flavo flore floribusformá 
non diffimiles, aurci coloris, quorum tria majora verfus terram valde reflexa ,& ijsincum. 
bentiatria alia minora lara ligulam flavam tcgentia, tria reliquae lateribus majorum pro. 
deuntia , affurgebant inftarillorum quz in Idibus bulbofis confpiciuntur , bifidumQue. - 
mucronem habebant:floribus fuccefferunt trigona capita, in fingulis lateribus qe Co- 
fà ive netvo (ecundém longitudinem eminente , non diffimilia capitibus Iridis angufti 
foliz majoris, fimilibusetiam feminibus pl dix digitalis craffitudinis, nigricans & no. 
dofa inftar radicis anguftifoliarum. 


In1S ANGVSTIFOLIA: Car. xr1ixX. : 
-q) Esraur nobisez Irides eundo quz anguftiore funt folioquarum tametfi tria 
R genera in Pannonia & Auftria ob(etvavcrim: vnicum tamen cft,mihi aliàs in reliquis, 
quas adij, Provincijsnon confpc&um. 
Irisanguftifolia r. à 
Pnt1MA autem,qüz & Major, multa pro- 


p^ A fert folia longa , rigida, anguftiora & nigriora 
five 1. : om Tripolitana,qu compreffa vcl confra- 


9 


q fpirant, pro- 
ut Spatula fortidz vulgo appellate 
folia, minus tamen graveolentem : interquz 
caules teretes, oblongi & cubitales , interdum 
ctiam longiores exurgunt , quaternos autqui- 
nos floresex vaginulis lateralibus promentes, 
Iridis bulbofz verficolorisfloribusformánon 
admodum diffimiles, colore czruleo fatura- 
tiore przditos, quibusfüccedunt oblongaca- * 
| pitatrigona, fübtufa, multo firmiora, magífg; 
cartilaginofa,quàm latifoliará iridum;ijs paria 
quz in Iripolitana , angulis etiam eminenti- 
bus,& quodammodo geminis, quz dchifcen- 
tes,femen duplici ferie digeftum , aliquantu- 
lum comp & angulofum,offezQue du- 
ritici,fubrufefcente braná te&um often- 
dunt: radices obliqua, longz, nodofz, graci- 
lioresquàm in latifolia,Tri politanz radicibus 
&qualcs,foris nigricantes,intus candicátesaut 
pallefcentes,fapore acri &fervido,multaslon- 
gáfque fibras fpargentes. : 

Eam primüm confpicicbam in d hor- 
tiscultam.deindc anno v.p. 1xrrr. plurimam 
fponte nafcétem in ampliffimo quodam pra- 
to, lumini Rheno vicino , vià quf Morus 

Openheimum ducit, obfervabam : 'aliquod 
deinde poftannos, herbofis quibufdam locis 
y Juxta vias, & ad quorundam pratorum margt- 
nesnon procul à Mandetflor£quintoà Vien- 
na Auftriz milliari,atque etiam apud Walter- 
fiorfpoftremum anno M. p. rxx ix. in pratisquibufdam Hungrizs apud Lindwa Illuftris 
e D.Bamfy arcem. 2a à ] 
,.S$TIVS genusinvenitur,jam defcripto per omnia fimile. rzterquam quod in cjüsfo- 
lijsconfra&is nullus gravisodorpercipitur, 1 mo108 ii Pai pier 0 s 
Floret utrumque genus Maio ; interdugi duntaxat Iutiio ,6afperior hiemis prxcefferit: 
E femen maturum eft Augufto, ::.^ i'm 1sdn315b e mbetmtmios : 
fist - — ALTERA, que perelegans e(t; nullibi mihi füit fpcà. 


E m in Auftriam prefi- 
eifcereri 


PrANTARVM HISTOR. LIB. IT. /—.-.219 
Irisanguflifolia 11. Itisanguftifoliz 11. fpecies altera, 


SES 
———— 


SSSSSS 


mmm 


j Min 
EQ QA 2» " SES. IAN 
E N^ z 
: d » 
cifcerer: habétq; cubitalia,interd etiam longiora, folia, admodum angufta, mihimi di- 
' giti five femunciz latitudinem non excedentia,viridia,)non tamen fplendétia, fümmá pat- 
te mucronata;infimá veróquà füb terra latent;purpura ia,nullo ingrato odorc,ut ple- 
nq ali. iangl ftifoli praedita: caules jiabet fc fqui biral ) q bicu- 
bitales li re&os,teretes, firmos licet intus Cavos, geríiculatos, virides, fummo 


faítigio in binosautternosramulos divifos,quibusinfident bini aut terni flores, Iridis bul- 
bofz ver(icoloris latifoliz floribus formá fimiles, odoratos » quorum terna folia deorfum 
inBexa,infimá parte, & quatenus bifido alatod; folio ligulam occuléte teguntut,fürvo co- 
lore funt,reliquá veró parte (quz in nonnullis brevior & latior eft, in alijsoblongior & an- 
;guftior) nunc cándicante,modó purpureo, feu violaceo colore, venisfaturatiore purpurà 
nitentibus perfolij longitudinem & latitudinem excurrentibus , & fimbná five füpercilio 
catentes:tria furfum erectaanguftiora funt,& cum bifidis illis exalbid ligulastegentibus, 
purpurei aturi five violacei funtcoloris; breves deinde fuccedunt filiquz five Capita trian- 
gula;breviora quàm in precedente,neque adco macronata;neque gemini coflà eminente 
predita,quz per maturitatem nigricantem colorem contrahunt,& dehifcunt, femen inz- 
quale,angulofum, nonnihil compreffum & durum continentia : tadix nigra, tenuis, dura, 
nedofa inftar fapetioris, fibris duris & tenuibus praedita. 


Primümillam fponte provenientem, nó procul Vienná Auftrie in pratis fupra Himber. Narale. 


gam,Eberftorfad paludes, atque alijs Auftric pratenfibuslócis reperiebam: Mittebat pott- 
€a ad me illam ficcam,in Sudetum montibus eruram,doctiffimus vir Ludovicus Camera - 
tius, loachimi fenioris F.ex S. Annz monte. Anno verà Septuagefimo nono füpra millefi- 
mum & quing /frequentiffimam circa Sackturniam Ill. Comitis de Zrinio ar- 
cem, alijfue pratis uliginofisinter Muram & Dravum Hungariz cisdanubianz flumina, 
quemadmodum etiam in Comitatu Saladienfi inter Lindwa & Mutam fluvium obferva. 
bam. Floret & femen profert eodem quo füpcrior,tem pore.. 
4Ccc dé Pannonica anguftifolia verficolor dici poterit , non autem Byzantina, 
ut quidam appellant: peramceno quidem eft lore,attamen Conltantinopoli non advecta, 
fed uliginofis,ut dixi, pratisViennenfi urbi vicinis,erutam,tum ipfiuscapita feminibus ple- 
na Nobilibus viris [oanni de Brancion ,& Ioanni vander Dil£t , atque alijsamicis primus 
in Belgium mittebam Vienná Auftriz : quia vetó ex ea urbe raras quafdam plautas Con- 
ftantinopoli meá pecuniá redemptas ijfdem amicis fübinde communicabam » contigit ut 
nonnulli illam etiam Byzantio allatam putarint , Iridem filveftrem Byzantinam 
appellarint, 


; mg s 


- 


Nomina. 


" 


Iri Clujij. 


Ira asruili- 
foi. ixi. 


Irkt angufli- 
fol xiii. 


Natale. 


Nomina. 


: dris angu- 
RS snfol. v. 


WASTE 


drie anzu- 
füfol vis 


Nomina. 


230 -Ganori CrvsI mranionvM 

appellarint;addità voce peramornam;ptopter florum elegantiam : apüd nobiles veró ma. 
tronas,Iridis Clufij (quia à me miffa)cognomen adquifivcrit, & prae czteris, quz à me ha 
buerunt, Iridis generibus grata fuerit,quemadmodum etiam nunc elt, 

TenT1A, ex radice nodofa niulta producit folia,firma lopgiora quàm ptacedés, & Prio. 
ris folijs magisangufta,(aturáque viriditate przdita,nonaihil etiani factida:inter que cubi. 
ralis affurgit caulis, firmus, aliquot flores proferens Secundse floribus longiores, & Prima: 
foribus pzné fimiles, fed longe (aturatiore purpurà & quafi nigrá praeditos : quibus fucce. 
dunt capita primz capitibus íimilia,femine etiam fimilt plena:radix,ut dictum eft,nodoía, 
dura,foris nigra, minimi digiti craffitudine, internà parte cx albo flavefcens , antrorfüm &z 
inlatera progrediens, aliarum angu(tifoliarum lridum inftar ,& tandem veluti inorbem 
fefe fpargens(quod omnibus Iridibus eft commune J'multis fibris donata gracilibus;duris, 
ficcis lentis camen;& fractu contumacibus quarum anteriores & novella craffiores , mol. 
liores,& candida... j 

vARTA, necfoliorum nec florum formá, nec capitibus , feminéve autcaule & radice. 
diffzicà Tertià: humilior eftduntaxat,ejus etiam flores pauló minores;& anguftiorcs;mcá 
quidem opinione,atque etiam dilutiores, Prima tamen floribus faturatiores. 

Nafcitur utrumque hoc genus quibufdam Hifpaniz & Galliz Narbonenfis locis mari- 
timis,veluti non procul Valentiá, & monte Sctio: undein Belgium delatz , füá varietate 
hortosiftic exornarunt , non minus quàm Auftriacos , meá operà iftuc e Belgio accer(tz: 
nam utroque illo genere carcebant Auftriaci. S NM : 

Irri:s porràlridum marinatum majoris & minoris nomina funt impofita , qnoniam 
nonnifilocis maritimis fponte proveniunt. 

Qvixra, nec foliorum formá,nec radicibus multum differtà majore marina: hifi quod 
folia habere non vídeatur tam atrá viriditate przdita; flores ená plurimum differunt:nam 
triafolia furre&ta purpurei (ut & violacei coloris;tria veró reflexa,& terrá fpe&tantia paul- 
là latiora (unc, & multisla&eis purpureífque venis alternatim permixtisab ipfo folij ungue 
exorientibus, atque fecundum longitudinem & in latera fe fpargentibus, gratiffimam va- 
rietatem efficiunt. Floret cum mariná, feriüs primá, Iunio videlicet menfe;femen maturi- 
tatem adquirit Septembrisinitio, i 

Iftam fponte nafcentem non vidi, fed in Belgicis d 

lrisanguftifolia vi... : 


LEER 


obfervabam. 
x 


Szxra,omni quas confp ; 
multa promit é radice folia, fuperioribus adhuc 
anguftiora,nec adcó dura, fed mollia dilutiufque 
virentia. Cujusctiam duas differentias deprehen- 
debam;namVna pedalem interdum adquirit cau- 
lem, teretem , binófque aut ternos in eo plerum- 
que geftat lores, quartz pené formá fimiles, fed 
dilutioris coloris , deinde capita oblongiufcula & 
turgida,valde eminenribus coftis predita: Alterius 
caulis vix dodrantalé füperat altitudinem, & uni- 
cum, magnà ex parte lorem profert, alterius flori 
fimilé , armeniaci mali,aut pruni maturi odorem 
quodammodo referenté. V triufque radix tenuior 

, & gracilior eft füperiorum radice , non minusta- 
men nodofa, nigro fimiliter cortice cecta , & an- 
trorfüm atqueinlateribusferpens, ut brevi tem» 
pore magnum cefpitem occupet, & cum difficul- 
tate erui queat. 

Provenit utraque paffim in pratis Viennz Au- 
Ttriz vicinis ad radices mótium fitis , ut apud Me- 
dcling, G p fiirche: Baden 
p'£fertim quz in altiorem caulem affurgic.pluref- 
Que flores profert:nec differre puro (minorem fal- 
tem)abeaquam C. V. Dodonzus Chamziridem 
fimpliciter, Lobeliusautem , Iridem perpufillam 


filveftrem anguftifoliam appellant, Belgicis hortis jamdudum familiarem. 


ACORYM. : GAE. E 
| Nwo feptuagefimo quarto füpra millefimum & quingente(imum , mihi primum 
con(pca eft Vienna Auftriz legitimi Acori planta virens , quam deinde in horzulo 
aluimunere Illuftrium virorum Augerij de Bousbeque Sereniffima Elizabetha Auftriadis 


. Franciz Regin, aulz (dum vivebat) fummi Prafedti, Davidis Vngnad liberi Baronisin 


Sonncck, uunc bellici Con(ilij apud Czarem Rudolphum 11. Prafdis, atque Magnifici 
viri 


minitná, . 


ermarum, - 


PrawTARVM: HiSTOR. LiB. II. 23r 
* viri Caroli Rym Gandavenfis , qui omnes Legatorum officio apud Turcarum Ipperato- 
rem, Czfaris nomine defundti fuerant. Hanc porró,quum frigoris patientiffima, ecnis in- 
temperiem non reformider, fed perbelie cam ferat , atque adnatis mirá in modum fepro- 
De d d Bess cw [ » adcó ut nunc apud omnes rei herbariz cultores 
Ejus hifforiam in Appendice ad Hifpanicarum Plantarü obfervationes, olim dabamus,: 
addità quidem icone, fed cui (quum nondum tum temporis flores protuliffet ) nucamen- 
tum non fuit additum,neque inejus hiftoria Horis mentio fada. At quü anno M.D. LxxviI. 
, &aliquot fequentibus florentem viderim ,operzprecium me facturum exiftimavi, 6i illius 
hiftoriam;qualem in Pannonicarum plantarum obfervationibus evulgabam cum. floren- 
xisicone,quàm accuraté ficri potuit;ad vivum exprefiá, hoc capite denuo reponcrem, à 
Acorum legitimum. Acorum cum füoiulo. 


IE 


"E 
li 


/ 


majoris feté,fed multó longiora, & gratiffi- oris. 
mà viriditate pradita , medio nervo feu coftà aliq lum utrimque promi utin feris. 
Xyphij folijs,quorum formam fatis emulantur, & illorum aut palultris illius plantz favos 
florcs, [ridis lorum mulos, proferentis, quam nonnulli lidem paluftrem, peritiores ve- 
rius Bücomon appellant , inftar alia ex alijs prodeunt, medium autem folium plerumque 
reliquis longiis eft: illa autem licet fübamart (int faporis , non tamen ingrati, triráque ju- 
cundo & aromatico fpirant odore,quem etiam reficcara & exfucca, vel poft multos annos 
retinent: fub hiemisinitium marcefcunt & (iccáturjineunte autem vere nova germinant, 
utin [ride angu(tifolia: porró caulem inter folia non producit ut [rides , fed ex latereexit 
"folium verius quàm caulis , ejufdem cum reliquisfolàs longitudinis , videlicet bicubitalis 
anterdum,quodà medio ad fummum ufque planum eft,& reliquis fimilejinfimà veró par. 
xe craffius;anguftiu(;,& vcluti in triangulare caulem formatá. Vbi jam extenuari & com- 
planariincipit, unicum nucamencum (aliquando,fed rariffimé,geminumn)à latere promit, 
coryliíulo iu majus initio,fed prominés & furre&um, lineí(qucobliquis & tranfverfim. 
fefe (ecanbus di(tin&tum,flofculis,dum fe explicat,pallidis mufcofis,inodoris, quatuor fo- 
liolis conftantibus plenum quod paulatim deindc incrementum fumit,donec humani fe- 
zédigitilo rudi ffitudiné ]; adquirat. quétibus tul :Ervhridib HR 
- gand feriedifpofitis exornatum,ut recentem pinaftri conum zmulari vidcatur. Radix illi 

eg EDS. parte candicans,quum fub terra latet,fupra terram extans,virefcens,inters — 
nà parte candidiffima,frequétibus geniculisinzqualibusdiftin&a,irmajodoratafübama. — 
ti & acris faporis, i isinfernà p is fibriscraffis& albicantibus, etiam odo- 
ratis, donata: ferpit autem & fummá tellure fcfc diffundit, ea , & fingulis fere Ra 
2 culis 


Acono igiturfunt folia Iridistenuifoliz 


231 :Canott Crvsl RARIORVM 
culis feu geniculis propaginesalcernatim in obliquum fpargés, ut brevi tempore magnum 
locum occupet. j s ! 
Natale. Ingenti quodam lacu ad radices przcelí montis juxta Prufam Bithyniz urbem fponte 
nafciintelhgebam: & fané humidis Jocis gaudere, & fecundum fluenta longe felicius pro- 
venire,quàm ficcis,experiebar.Sed & C.V.Bernardus Paludanus Medicus Enchufanvs,& 
fingularis meus amicus,quum aünoM.D. LXXV1 I. €x Polonia Italiam petens, Viennz Au- 
firiz me conveniret,copiosé admodü fupra Vilnam urbem in paludibus, extre mà Lithua- 
Tausky nia Moskoviam fpectante inveniri refercbat , & ab incolis Zarrars£y appellari affcrebar, 
quodà Tarraris illius ufus primum ipfis effet demóftratus. Circumferre enimállos plerum. 
que hanc radicé,& aquam non bibere, quin priis Acori radixin-ca fuerit macerata. Simile 
quidpiá de hujus plantz nomine etiam tradit Matthiasà Michow Sarmatig lib.11.cap.xi1, 
Recentesverà radices fuo cottice delibratas & diligenter repurgatas códire folent Con. 
ftantinopoli;atque in ufum adíervare:mane enim jejuni plerumque manducare folent;ad- 
verfus corrupti aéris contagia ut mihi referebat N.V .Phulibertus de Bruxella, qui Cóftari- 
tinopoli rediens, vaículo ijs conditis pleno me donabat. Condiunt etiam nunc in Germa. 
nia Nobilesaliquot matronz in domefticum ufüm,& plerique pharmacopcei, quor non- 
nullos (adeó nunc vulgaris iftic eft planta) fingulis annisad centenas libras condire intelli, | 
go & noncontemnendum ex cá quatum facere. i 
v Y M autem Acoti viresac faculcates , Diofcorides , Galenus & alij fatis prolixé de- 
fcripferint,Lce&oré ad eosablegamus . Pratermittere veró nequeo,quin híc fubijciá,quod 
mihi olim accidit Vienna cü mago auctoritatis Medico.Recens evulgatà meà de Plants. - 
Pannonicis hiftoria,exemplar dono mittebam, ejus nomen indicare non eft neceffe. Ille, : 
le&o meo libro, magnopere fe mirari fcribebat, mein Acori hiftorià non adfcripfiffe,cjus 
radicis ufum, ftcrilitatem mulieribusinducere: ego refpondebam me magis adhuc mirari, 
quod hzc fcriberet,quum non ignoraret , neminem AU abus hoc Acoro tribuere. Sed. 
3utme.  bonusviradhucin vulgarimultorum opinione verfabatur,qui exiftimabat Butomon, cu- 
jusradice nonnulli magno errore pro Acoro utuntur , legitimum Acorum effe, quum ta- 
men prorfus diffimiles fint utriufque facultates. . : . 


RANVNCVLVS PRACOX. DOES É Car. LI. 


c " 2 5 S 3 i BE t 
R14 Ranunculip E isreperiuntur genera; quotum duo priora in Pan- 


*-1^ (: . T n H * A H 
noniá obíervabam fponte nafcentia;tertium in Belgio, negiedtum quidem; cujufque 
mentionem non fcciffem, nifi ornatiffimus vir lacobus Plateau cjusiconem mififfet, Ba- 
trachij Apuleiappellauone, /— : j 78 
Ranunculus przcox 1.rutz folio. 


ditus, écuj 
ndent: in 
natis planta fefe propagat,multóque frequentio- 
res fibras fpargie , ut (ecundo aut tertio quoque 
anno,unica pláta plures dare poffit. Eam autem, 
ut éloco nativo recens érura,exprimi curabam. 
Floret veró,in hortos tranflatus,plerüque Apri- 
Ti; nativo autem loco, videlicet frigidiore,ferius, 
fed brevi poft (olutam nivé que jugailla Le 4 
: 29 : ; m 


Ter). 


PyTT Wa We rS TRO NETS 


PiANTARVM HISTOR, LIB. II. 233 
Ranunc.przcox ri. Thalietri fol. Ranunculus Apulei quibu&lam. 


AS 
Itam etiam plantam fponte nafci in monte Baldo;agro Veronenfipoftca intelligebarn; 
quiain ejus moacis de(criptione, quam ornatiffimus , & perdo&tus pharmacopzus Vero- 
nenfis [oaunes Pona fecitillam fub appellatione Ranunculi coriandri folio exhibet, Eam : 
porró defcriprionem;ad calcem mez Plantarum hiftoriz Ledtor reperiet. Inse UN; 
ALTE R, caulem habet pedali altitudine affurgentem, gracilem ex viridi rubefcentem, Baldum de- 
in quo quaterna aüt quina folia , majoris Thalietri flore albo folijs, colore & formá valde fe/t- 
fimilia,fed minora & teneriora,amaro fapore : lofculi in fingalisalarum finubus fingula- Re»w»czra- 
1es,candidi, quinque foliolis conftantes, fuispetiolis inni : quibus decidentibus fuc- peli died 
ceduncbinà aut cerna cornicula,femen rotundum, fübruffum,acconiti hiemalis vulgo ap- 
pellati femini feré par: ex cadem radice,prater caulem,prodeunt binaaut terna folia füpra 
defcriptis (imilia,(ingularibus dodrapralibufá; pediculis,ejufdem cum caule coloris, inni- 
xa: radix impense amara, multis albis fibris donata eft, ex quarum capite alia exit nodofa 
radicula,fubinde ad fingula internodia novas fibras agens, atque hac ratione fe propagans, 
ideoque perennis. : 
Abundeé nafcebatur in faltu Leytenberg, Manderftorfvicino,ultraLeytam flumé;quin- Natale. 
toab urbe Vienná Auftriacà milliari , ubi primüm illum obfervabam, deinde quibufdam 
alijs umbro(is ülvis Viennenfi agro. Invenicbam etiam apudZollodock IlI.Herois Baltha- 
faris de Batthyan in Vngariaoppidum , intervepres.  Florebat Aprili, femen interdum 7*"?^* 
Maio,plerumque Iunio ad maturitatem perveniebat. i 
- TenrIO, capite multis fibris donato, oriuntur aliquor folia , fuperioris folijs minus ]a - Rew»e pre- 
€iniata, in ambiru ramen inciía, uncialibusaut longioribus pediculis prdira , & lata bafi 7; 1/547 
cauliculos dodrantales binos aut ternos inter illaexeuntes amplectentia : cauliculis pro- 
bentibus & quod do fupinis, adnafcuntur terna aut quaterna fimilia folia ,& 
uorum finu unciales prodeunt pediculi, qui iofculos ex flavo pallefcentes, & quinque 
foliolis conítantes faftinent,quibus deciduis, apparent quina aut fena cornicula mucrona- 
vers £5. [ h M H 


ta 


i. 


D 


qi tafemen fuperiori feré fimile continentia. 


veinfra Anifüm flumen (itz ,& Paanoniz pratis,filvis & varia ejusgi Me 
niavidelicet ea quz in Belgicis hortisali confpexeram przter Hifpanicum, quod illis Pro- i 
vincijs etiam meá opcrá vulgare fadum eft, His aurem folia.licetaliorum generum mo- ^" 
do divifa & incifa, Aquilegiz five Aquilinze folijs adeó tefpondent ; üt ab imperitis planta 

& Bores p i 


Se p quoniam in Thalietri mentionem incidimus,obfervabam in Auftriz inferioris,(i. TP«lrri 
Y varia 
SA 


. vix difcerni qucantante quàm in caules affurg: » quiin hoc genere 


3 mulcofi, 


234 |... CaRot1 Crvsl RARIORVM 
mufcofi,ut seliquórum,fed coloris lavifunt. Tria genera montana, folijs inter fe conve- 


2.  niunt;fed unum altiusexcrefcitquàm reliqua duo , floréque candido, eóque valde gravis 
5  odoriseft;alrerum paullo humilius, flore etiam albo, minus tamen ingrati odoris: à quo 
4. tertium differtfolo floriscolore qui purpurafcit . Pracenfiaduo longioribus, & magis atris 
5. 6 füntfolijs,& quodammodo fplendentibus: alterum pallido floris colore, elatius ; alterum, 
7: candicante, idQuc humilius. Septi omnium minimum, folijs mínoribus, cineracei 


I, " H . 
coloris,pallido Horis colore. Omnium radices flava: funt & ferpunt, fubinde nova germina 
producentes: fed omnium maximé Septimi. 


RANYNCYLVS MONTANYVS. WwOBOAP S OEÍE 


I N utraque Pannonia & Norici parte,varia Ranunculi genera fponte nafci obfervabam, 
quz paffim in alijs etiam Provincijscrefcunt. Sedaliquocaliain earum Provinciarum 
alriffimisjugisconfpiciebam , quxà reliquis Herbariz rei Scriptoribus vix obfervata effc 
d bam : itaqueomnib atis Medice ftadiofis gratum me fa&urum exiftima- 
bam, eorum hiftoriam illis eriam communicarem. 
Ranunculi montani 1. fpecies 1. Ranunculi montani 1.fpecies altera. 


N 


Rawmuw — Mv LTA parva,rotunda & quaficircino circumducta habebat Prior folia;aliquot cre- 
7" pis divifa & inambitu ferrata;atrá viriditate fplendentéque füperne pradita, fatis craffa fi- 
ve carnofa, & fervidiffimo (apore: inter quz pediculus oritur tenuis, fingularis, brevis do- 
lrantéque minor,florem album;quinque folijs conft fuftinésinodorum, cujus um- 
bilicum crocea ftamina occupant : deeiduo flore apparet capitulum immaturo fragofimi- | 
le,quemadmodum in alijs ranunculis,quod ex minuto femine fimul congefto conftat: ra- 
dix multisalbicantibus fibris przdita E : * : ied 
Eee. Ejusaltera fpecies erat , cujusfoliain tres lacinias divifa , & ille denuo aliquot incifüris 
ce niea, donatz,cauliculusab altero non differens,fed ampliorem florem gerens, cumóá;interdum 
duplici foliorum ferie conftantem: alioqui & colore fuperiori parem, eodemque tempore 
fc plicantem: radixctiamq 1modumin illo , faperná parte nonnihil extuberat, 
& fibris donata cft. 
Natales. Nafcitur uterque in fummis Sneberg & vicinarum Alpium jugis,confragofo folo,& pc 
néin ipfis petraram fiffuris: Iunioq; interdum iftic florebat, aliquádo fer;us;ut vidclicet 5 
i ferius folvitur: in h tranflati, éadmodum , & : 
nunculos, Aprili fcilicet lores proferunt. 


ALTER 


PrANTARYM HisTOR. L18. If. 2 


glomerato five globofo lore,quem nónulli Trollium appellant;folijs haud abi 
nihil hirfata,tribus fcifluris ad pediculüm ufque pertingétibus;& alijs praterea minus pro- 
fundis divifa fapore initio dulci;poítea aliquantulum amaro,pediculis craflis, firmis, & pe- 
dem longis innitentià: caulem inter illa exeuntem cubitalislongitudinis,nudum fin ula- 
nM hirfütum,intus cavum, qui in fünmo faftigio trina habebat fo- 
lia contigua;profunde laciniata, pené inftar Anemonidum,fupra que deinceps caulis dii- 
debaturin quatuoraut quinque oblógos & teretes pediculos , quorum finguli fuftinebant 
unicum florem quinisfolijs (atis magnis & albis conftantem, mediocriter odoratum, mul- 
tis flavis (taminit capiculum occupans umbili ;cingentibus, quod excuffo fore ap- 
parebat magno planóque femine onuftum: radix erat veluti przmoríaj& multisnigrican- 
tibus fibris przdita. 
: Frequens naícebatur in Sneberg , Snealben & aliarum vicinarum 
florebátque lunio, femen autem maturitatem adipifcebatur Augufto, 
Ranunc.montani i1. fpecies altera, Ranunculus montangs 111, 


Iw celfioribus tamen carundem Alpium jugis, multo humilior & magis hirfutacrefce- sasuur. 


ALTE R, quinaaut (éna promebat cx radice folia, magna;viridia;dura; fangjiculiillius Rapunculh: 


imilia,nen- "11 


pratis füblimioribus, Nazale, 


bat hzc planta;pedalem altitudinem non excedens,flore pauló majore (& qui Narciffiflo- v. 1:. 


rem album, medium calicem flavum habentem, xquare poffet)eóque etiam magis odora- Ta alte- 


toquàm prioris: ejusetiam folia majore amaritudine & acrimonià erant przdita , tametfi 
primoguftu quandam dulcedinem habere viderentur. Serius Horebat priore : nam cam 
dumraxat florentem reperiebam, quum in inferiore jugo, alteram jam femen femimacu- 
rum habentem obfervaífem. 4 
IrrvM proximé fequi debet pulcherrimusille Ranunculusalpinus, quem non obfer- 
— vavi, fed cujus iconem & defcriptionem à Doüiffimo viro Thoma Pennzo Londinenfi 
Medico habui. ; 
Quatuor po. vel (exà radice proferebarille folia , i 


z! 


pae 
gro viridia: é quorum medio unicuscaulis ab radicc oriebatur, lógitudine pedem &quans, 
nudus, foliain (ammo fere emittens oblonga , maxima ex partein tres lacinias per extre- 
mum divifa,é quorum medio pediculi tres,quatuor,vel interdum pluresoriuntur duos di- 
gitostráfverfos longi,unico vel duobus foliolis fubinde ornati, quorum finguli orem fuf 
tinent pulchrum,ex quinquc folijs orbicularibus conftantem, quz inferius purpurafcunt, 
füperiusin lateribus exalbo purpurea funt, reliqua p lbiffima;multis lutei inib 


medium 


: p vel plutesin- gapsocul. 
terdum przcipuas partes Ranunculi modo divifa Àferécztia, füpind vero ex ni- menit 


K. fata rta i e 


Loon. €, 


e 
Ato, rt. 


236 Canortr CrvsI mARIORVM 

medium occupántibus, calyceQue cx quinque fdftjs herbacei coloris conflante: femina,ut 
inranunciftis,compacta,ex nigro purpurea & mucronata, parum comprefía, pauló quàm 
in alijs ranüculis majora: radix in fummo fetofa, multipliciter divifa; fzpius Cruciata mo. 
do inci(a,& in multas fibras divaricata. Tora veró planta pilofa cft. 2 


Natales. Crefcit copiose in monte lurá,é regione urbis Genevenfis. Floret Iunio, femina Augu. 
Te" — ftomatura. 
Ranunculus montanus 1117. Ranunculus pleno flore albo, 


b 


Ranuncul. QvanTo, magnaerant foliajin quinque lacinias fe&a;viridia & in ambitu ferrata: in- 

7o*.:U*. fermé diluriora & fplendentia,dura,nervoía,que przmanía nallam manifeftà acrimoniam, 
fed amaritudinem potitis habere deprehendebantur: caulis cubitalis aut amplior , firmus, 
licet tenuis,lavis,nodis autgeniculis przditus, in multas alasà medio ad fummum expan- 
fus,in quibusflores fatis ampli,Secundi tamen floribus minores quinis folijs conftantes,te- 
nelli,totila&ei aliquantulum odorati , ftaminibus pallentibus umbilicum occupantibus, 
& capituli rudimentum cingentibus, quod ex feminibus fimul congeftis,q dmod: 
in reliquis ranunculis,conftabat: radix premorfía videbatur, inftar radicis Secundi, multáf- 
que longas & candicantes fibras habebat. 

Nataler, Abundanter provenire confpiciebam in acclivi montis Wechfel, Sneberg , & aliorum 
montium filvofis locis,per quz ad eos montes patebat afcenfus, Florebat iftic codem tem- 
pore quo Secundus,fed in cultis Maio: femen maturum erat lunio. 

Rawwu, — Isr1vs gencerisinvenitur, qui florem habet plenum & multiplici foliorum ferie con- 

Tiefe." R'antem:aliascaule,folijs & rcliquis notis pror(uscft fimilis es jam defcripto. 

hewxda — PORRO ijfdemlocisquibus Quartum,reperiebam etiamRanunculum illum albo flo- 

me»tiiit. requem C. V.Rembertus Dodonzus cap.n.lib.r111. Pemptadis tertiz quartum inter ex- 

ternos defcribit:fed àQ uarto modo defcripto diff Nam humilioreftillo,foliáque 
habet leviora,& paulo magisatra;tametfi fimiliter incifa,flores rariores & minores,in ob- 
liquum nafcentibus pediculisint P iusal ebat. 

mewwuw — Hi v1c autem congenerem floreplenoniveo,utalebaturà N. V. Ioanne vander Dilft 

AR amico fingulari , qui illiusiconé vivis coloribusexpreffam mihi Viennam ufque mittebat, 

E quámque fuperioribus hoc capite adjungere libuit;nufquamin illis jugis obfervare potui. 
Arbitror illum adquifiviffe ex ijs plantis,quz, paulo anté quàm à Czfare MaximuilianolI. 
Viennam accer(itus,e Belgio difcederem, Ill. Viro Ioanni de Brancion ejus« fa i 
€ Burgundicis mótibus miffz fuerant.Similes deinde plantas,& N. eribetse apud C. V.Ioa-- 
chimum Camerarium,& Francofortiad M freq fpicicbam. Y ulgare au- 

2 tem nunc 


TA. 


PraNTARVM:HISTOR. LIB. IT. 237 
tem nunc eft utrumque genus in omnibus hortis Belgicis, habétque poftremum illud hu 
amd genus flores & ampliores & frequentiore foliorum ferie przditos,quàm id quodal- 
tius affurgit. 

Qv: rad omnium,quos umquam confpexerim, maximus, multa à radice producebat 
folia valdc ampla & carnofa five denfa & fücculenta ficulneis haud minora, quinque pro- 
fundis incifüris divifajin ambita nonnihil ferrata;colore dilutius virente fplendentia,non- 
nihil villofa,acria admodum & linguam vellicátia: cubitales caules, digitalis craffitudini 
firmos,hirfütos,(üpremáà parte in aliquot ramos divifos , qui multos flores fuftinebát quin- 
que folijsconftantes, reliquorum ranunculorum inftar, & luteo auri colore fulgentes: fe. 
men vulgarium ranunculorum femini par in capitula congeftum : pro radice multas can- 
dicantes fibras habebat. — -; 

tefcebatin nemoribus & umbrofis declivibáfque omniá Auftriacarum , atque Stiria- 
carum Alpium locis,juxta rivulosé liquefcente nive profluentes. In nónullis prztereaum- 
brofis pratisad faltumViennenfem,& ultra Dravum;obfervabam.In hortis & pratis Maio 
florebat: in Alpibus veró Iunio aut ferius. 

Iosrz Simlero Prior cogaitus fuiffe videtur,& illius meminiffe Commentario de AI- 
pibus,ab Helveticatum Alpium accolis7iegertreut/ hoceft, Venatorum herbam, appellati 
fcribens. Montani Auftriacarum Alpium opiliones & venatores ficbertraut vocabant , & ad. 
pellendasfebres(unde nomen folijs ejus contufis & carpo admotis utet Secundo & 
Quarto ijdem venatores t56cis/& fet atbris/id eft, Prarmorfe,& Diaboli morfus nomen 
indebant. Quintinullam peculiarem appellationem intelligebám : non incommodé ta- 
men,tneá opinione, zAer/QuAAo Bapd' ^iov foliorum amplitudine cognominati poffit. 

V xNcan1 Ranunculum in genere 2c£a fis vocant, : 


Ranunculus glomerato flore. 


Raw vxcvrt porróillius,quem Gefnerus 

; inDefcriptione montis frati Trollium florem 
. , vulgo dici feribit, quíque à Dodonzo Ranuncu- 
lusglobofo flore appellatur, & Q uintus eft inter 
externos ab ipfo Pempradis tertiz lib. 1111. cap. 
111. lore in globum colle&o , defcriptos, duo in 
Auftriacarum Stiriacarámque alpium pratis ob- 
fervabam genera: Majus unum;ampliore flore, 
&qualiaureo: Alterum,humilius, Hore paullo 
i 7 d ERE . minore, & colore ,ucplurimum, ex viridi palle- 
CER QA ER , fcente:aliás , foliorum formá, capitulis , femine 

. nigro, & radice inter (e conveniebant. Illum 
etiam inter primulas veris rubro flore praditas, 
... ex feptentrionalibus Angliz montibus erutum 
recenter Londini anno o&tuagefimo primo fu- 

m rnillefima & qui jz Cofpiciebam 


1-9 


I-] 


RANVNCVLI GRVMOSA RADICE. 
Car. rrir 


riae ijs Ranunculis ed ti yordbal- 
dn ch» Bia» $ytvc1, qui veluti grumolam, fi- 
ve in grumos quoídam lonigos& breves conge- 
ftam habent radicem Chelidonij minoris fcrà 
inftar. Horum duo genera mihi confpeda ; quae 
in duo diftin&ta capita dividenda effe exiftimavi; 
Hoc antem Priore a&urus de ijs quz nataliloco 
(prater fecundum): flores: proferentia obferva- 


ipff. habui,aut alij fe habuiffe,vel confpexiffe mihiretulerunt; 
Eo&vM ergoR ] g .tadice quos Bativo loco obfervabam, Primus, 
quinque;fexaut plura habebat folia,circinatz pzné ro ditatisin ambitu ferrata,per ter» 
ram expanía,fplendentia,& ve]ücitumentia bullatáque fuperné;nervofa,& lanuginofa in, 
fernéjingtati initio faporis fed poftea ferventiffimi: inter folia cxilicbant aliquot pediculi 
veriusquàm cauliculi,dodrantales feré,vel $ tiam,villofi &lanugineq ob- 
fiti iaguli (üftinentes florem luteum;odoratum,quinis,fenis, octonis inté aur pluri 
busfolijscon(tantem;quibus vento excuffis,vel ponte deilicnsibns capulo, aliorum ra» 
lot canitell fraevrudiméto fimilia L pallida: radix ex multi : 
M EHEAS, : ) P chant, pallida; radix c: 

fislongiu(culí(j; grumis (ye cuberculis conítabat Chelidonij minoris lógioribus rad; 


Ld 


Natale, 
Tempus. 


Nomina. 


Gave&xteo 
aoeréQunet 


Ranunt. glo- 
bofo flo. Trol- 
lius flos. duo* 
ris generi. 


1. 


Ranunc gru. 
moía radsce. 
: ENS 


bam. Sequente verà, quzzaliundeinveda, vel 


238. Canorr Civs] RARIORVM 


Ranaencul. grumofa radice t Ranuncul. grumofa rad.1.fpeciestz, 


z erant intermixtz:tem porisautem fücceffa 
tas pangi poffc,ipfa experientiade- 


non diffimilibus, quibus plurimz tenues fibr 
fuccrcfcente planta, ex adnatis feparari & in plutes plan 


monftravit. : : 
Natal. Freq circa Olyfipp intet oliveta, & plerique Bzticz locis, ubi florentem 
Novembri & lanuatio colligebam, atque amicisin Bclgium mittebam;apud quos ctiam 
O&obri & Novembri flores protulit , & tota hiemcfolia retinuitin Maium uíque mcn- 
fém: alijs novispauló ante quam florere incipiat, tepullulantibus. 
Nomina. Enawr in Luütaniaqui Meztas nominarent(quà tamen appellatione, ferulacea qua- 


dam planta apud eos etiam iriGgnitur ).& ex lacte propinarent , ad provocanda menftrua. 
Scdin Bacuriá aliam plantam pro Meataz proponunt, cam videlicet, quam odoratáradi- 
cc , plantaginí(que fere folijs, inter Dorenici gencra,lib. 1111. cap. viri. hujus Plantarum 
hiftoriz;repono:quia forfitan in monttnisrafcicur. 
James ALTER;Quina aut fena promcbatà radice folia;impense viridia,lata admodum, ut initio 
e zAeruquAAor Pannonicum effc cenfetem, formáenim,illiusfolijs non erant valde diffimi- 
Tas: lia, & Platani foliorum formam plurimum imitabantur , multis venis przdira: inter qua 
caulisexiliebac pedalis, (atis firmus, aliquot folijs minoribus & valde incifis rzditus , & 
quorum fint prodibant ramuli minoribus adhuc folijs obfiti , interqua nafcebantur flo- 
res,longiufculo pediculo innixi,quinque folijs luteis fatis amplis conftantes, quorum um- 
bilicum occupabant multa ftamina aurci coloris apicibus pradita , & capitulum medium 
ciusentia: numerofa firmabatur radice é multis oblongis craffiufculífque grumis compa" 
* inftar radicis Tripolitani ranunculi, quz longioribus grumis conftat, colore ex albe & 

fufco mixto cxtripfecus pracditis. : : : 
Hanc plantam fponte provenientem non obfervabam , fed ab honeftiffimo viro Willel^ 
mo Pardüyn Medioburgenfi cive , primüm accipiebam ; deinde iconem coloribus ad vi- 
vurb expreffim e plantà Cretico femine , ut fcribebat , fibi natà , mittebat diligentiffimus 
Tacobus Plateau: llam au tcm, foliaante hiemem (quam perbellé fert) promere,& adnatis 

5 i Bigot oid : 


Ra»unegra € propa, anumao ei n. à Ae r 1 ; 
mofaratis — No N- válde diffimili radice erat ea planta, q&am inter Ranunculi genera etiam 
HA referendam cenfebam , & cui Tertium locum inter ea quz grumofa radice conftant, 
hora Val- Less cepa rae : : ms CES 

defen.  dabam , queque apud rei Herbariz ftudiofos Thorz Valdentium- nomen obtinuit ; 
vid XClariffimo autciii vito. Conrado Geínero ; non unoloco, Aconitum primum kp 
1 Dieje. ] ridis 


à 


PLANTARVM HI$TOR. L1». II. 239 
Ranunculus Creticus latifolius. R 


1 gu faxadice ttr, 


ridis effe putatur: de quo peculiarisafertio 
poft ipfius Epiflolas, operà Cafparis Wolfij 


defcripta,effe contendit. 


mi jugi pracipitijs & rupibus tenui terrà le- 
viter coopertis , atqueád meridiem obver- 
fis, menfe Augufto inveniebam, deinde frc- 
Qquentiorem & vegetiorem , majoréque co- 
piàin Snebergarduoillo re&oque ad fecun- 
dum jugum afcenfa, & alio ipfi vicino. Ejüs 
tamen folia breviora , füperná etiam partc 
latiora & magis incifaeffe deprehendebam, 
quàm fint Thorz Valdenfium , aut illius, 
quam é monte Baldo apud Veronam eru- 
A ad c SE tam confpexi folia. Hujusp flos 
m pu "S - quinisfolisconftabat , quum illorum qua- 
7 ad v. yum ternis d folijs i : Cetera 
: of noz fatisconveniebant. 


nn M i: Sr p & Quartum,quieorum quos fpon- Raxueges- 
mejaradct 


te provenientesobfervabam Ternius , Maio 


te,duobus fupraPofonium Hungariz milliaribus, quà Occa(um fpedtat, prafertim in eo- 
ium tumulorum ambitu;qui recenter à calpis fuffoffi erant;propter terr eruta: mollitiem. 
Foliailluisineuate vere quaterna aut D n 1 
multifida, candidá densáque lanugine óbfita: caulis gracilis , pedem altus, interdum cubi- 
inoribus folijs fe & ramulisaliquot predictus quibus flores infidebant aurei val- 
ARR OM 


de fplendentes,ex vuinque folijs ci fiti; inodori, n ge ir multisbrevi- 
bus extima Eur obtalüs tubereulis five grumis conftabat; ut pzné in Chelidonio mi- 


nore,quibüs alix tenues fibrz intermixtz. Multas proles ea radix generare E v m 


talis. 


à 
LI 


editas, inferta cft, ubi Cyclaminum tertiam Cyelavis. 
Plinij Lib. xxv. cap. 1x. Naturalis Hifloriz, !!'-P4n. 
& Limeum cjuídem Lib. xxvii. cap. x1. e 


Illum ranunculum egoin Etfcheri fum-. Nera, 


-: LI 
florentem eruebam in Hamburgenfi mon- s: 


quiinaexibantlongo pediculo innixa, oblonga& — ;, 


- j , 
J.Canorr CrvslIoRARIORVM 


Ragunculus grumofa radice 1111. cislsvüs: ; 
Y adna(centes, ut in Tripolitano, fequenti ca- 


a ite defcribendo,vel (übinde tenui fibra in-. 
& . NU baron proculà fe fparías. 

s j Similem C. V. Alphonfus Pantius Ferra. 
rienfis Medicusjn Belgium ad nos mittebat 
Ranunculi Illyrici appellatione, 

Alium praterea lacobus Plateau , multó 
. majoribusfolijs,caule,&c floribus, magífque 
áncanum, tum etiam magis numerofis radi 
cibus,at commode Illyricus major dici pof- 
fit.Isnuncin omnibus hortis plus fatis fami- 
liaris:quia laté per tenues fibras,fübinde no- 
vas plantas generantes, fc fpargit , & magna 
loca brevi occupat. 


240 


RANVNCVLVS ASI ATICVS 
grumofaradice. — Car. rinm, 


s 
pz REGRE invectorum Ranunculorum 

. qui grumofam radicem habent ;Primus, 
aliquotà radice producit folia, unciam lata, 
duabus parvis lacinijs divifa,per oras ferrata, 
longis pediculis nitentia, craffiufcula & fuc- 
culenta, glabra, vcl quàm leviffimé hirfuta, 
venífq; ex viridi pallefcentibus pradita, fub- 
acidi & ingrati initio faporis , qui brevi in a- 


folium,caulem imum amplectens, majus eit 
reliquis, & in tres lacinias divifum, quarum 
; ; à fingulz cetera folia zquant , & ttipliciter in- 
Ranunculus Afiaricusgrumof.tadicer. | cifa,fimuldue inambitu ferrata. Mediusia- 
ter hac affütgit caulis; teres, viridis, non la- 
vis, fed quadam lanugine obfitus, quem pet 
irnitervallaambiunt binaaut terna folia, mi- 
nora, magífque laciniata illo quod imo catre 


. lorem;Pánonici, (ive Illyrici forem magni- 
thdine fuperantem, licet ejufdem quodam- 
modo formz,&prorfüs inodorum quinque, 
autíex interdum folijs conftantem , nónua- 
quam etiam (nam fepe vitiofus f) ternis aut 
quaternis dumtaxat , qui forinfecus phoeni- 
cei funt coloris;interné veró.miniati elegan- 
tis & fplendentis, medium florem occupan- 
tibusplurimis tenuibus &rubrisftaminibus, 
quorum apices craffiufculi;initio pulli, dein- 
decineracei coloris, extuberante inter me- 
j diaftamina capitello ; purpurz nigrae villis 
«; obfito, quod in uncialem aut amplioré lon- 
j gitudinem tandem excrefceps, frequétis fe- 
minisrudimento quidem obfitum cft, fed 
p plani& inanis,mihi cercté numquam 
ertile fuit: multas habet radiculasex uno 
capite depend ; breves& fcul 
, perinde atque Pannonicus five Illyricus, vel 
etiam Lufitanicus,à quorum grumofis radi- 
cibusnon multum different (funt enim aliz 
alijslógiores)extremá tamé parte non obtu- 


Ke. OA ndis MAE 


albi ingrati initio faporis,dcinde acris. Cum 
- Pb: T Pannonico porró grumo(à radice ranunculo 
illud feré commune habct,quàd füb caule inter mediosradicis grumos,craffiufculus velu- 
"5 catur,qui obliqué per radicum inter(titia fe porrigens, in unum caput vl 
* et; 


crem & linguam mordicantem convertitut: - 


liadhzret, fummo faftigio amplum faftinés: 


ze, fed fingula in tenué fibram paulatim de- : 
finétes, folida, fufci exterius coloris, interius 


PLANTARVM HISTOR. LIB. II, 2A1 
tuberct,é quo multa radices paullo fuperioribus minores dependét;é quotum taedio cau- 
lis cxilit, fub quo deinde alius ramulus fimyliter prodit;in latus,uti füperior, per radicü fpa- 
tia fe fpargens,& novam radicum congeriem generans: quin & matri , five primariae rádiei 
adaafcuntur contigui & quafi ipfi infidentes terni aut quaterni fimilium , & quafi matri 
zqualium grumorum globi: quà fané ratione fatisfeliciter fe propagat : habet praterca al. 
basquaídam fibras percraffiorum radicum fpatia fefe explicantes & fpargentes. ? 


Rauun.Afat.zoMwsAvvocfive grum.rad.it, — Ranunc.p 
re 2 
v^ X 
; Vert 


fa radice r. 


D o 


ALT E Rbillo vix differt vel grumosá radice,vel folijs florümve formá & colore:in fo- inre 
lo caulc eft differentia,qui, ut plurimum, paullo craffior & firmioreft, atque etiam rDw- 7 Eon 


xAaJc: ex foliorum,quz illi adnafcuntur , alis uuum aut alterum proferens ramulum, qu decor 
A4 »s- 
Tempi. 


florem primario pauló minorem fuftinet: ut videre licet in fübjecta icone affabré expre 
Floret uterque (ub Maij finem,aut Iunij initio. : i 
AwNwo octoge(imo fupra millefimum & quingentefimuni, Conftantinopoliallatzfunt — — 
Mago viro Wolfgango ab Entzeftorf, aliquot Prioris radices Tarobelos catamer lalé nomine Nemive. 
infignitz,quod Tripoli plenum florem fignificat : licet etiam hac appellatione qui- 
dam amici ex codem loco poftea femen acceperint , quod mihi communicatum & terrz 
commiffum,non Ranunculi plantam;ut fperabam fed legiti urticam, vulgariter Ro- 
manam di&am,produxit. 
VUE vds Aeind 1 


q annis, Alteriusradices infetri ceperunt Prioris radici 
buscommixtz. : ; 


* ScninEsAT porro ad me Iacobus Plateau atino M. D. Xcv. fe eaaflate In(ülis Flandrie 

urbe, confpexiffein penfilibus hortis loannis Bridoul, ejus urbis Medici, Ranunculi duo Rete fe- 

nova genera, ipfiantea non vifa femine nata, accepto ex Italia precedente anno : atque ab Mesi 

illo utriufque iconem impetraffe, quam ad mc mitteret: exqua brevem hanc defcriptio- 

nem concinnabam , & huic capitiinferebam, non dubitans , quin rei herbariz ftudiofis : 

gratum facerem. : : 

^ Ex radice multisgrumis conftante, qualis eft A(iatici , oriuntur Primogenerifoliapla-  r. 

na, Afiatici folijs non valde diffimilia , & inter illa caulis pedalis altitudinis, in binos graci 

lesramosdivifus, fummo fáftigio fuftinentes fingulares flores, quinque folijs conftantes 

albis,quibus (maximé circa oras) fuaver lorpermi; flet ; medium florem ob- 

tinebant multa flava ftamina oblongiufculum capitulum amr .caulem autem; e 
; i quàm : 


i. 


1242 — Cakort CrivsI RaRIORVM 
.quàm inelas divideretur , ample&tebanturalia folia, internas aut plures profundas laci. 


nias feda, FUN m 

ALTERVM genusex fimili radice planiora fuperioribus promebat folia:interqvar pra. 
cilisaffurgebat caulis,cujus infimam partem ambiebát folia in tres profundas lacinias eáf. 
que in ambitu crepatas divifa: mediam autem illius partcm ,alia fingularia , cáque ncc laci. 
niatanec crenata:fummo cauli inharebat flos quinque foliis,utprzcedens,praditus, (imi. 
lí(que cum illo coloris,fed extimá parte magis orbiculatis,& leviter crenatis: medium flo: 
rem occupabat breve capitulum ftaminibus cinctum. p : 

uo tempore flores protuliffent , non adfcripferat : fcd fimilia genera etiam fe habere 

exiftimabat,femine Cretico nata,quorum florem nondum confpexiffe, — 

VxA tamen planta florem prorfus niveum illi poftca tulit , in reliquis Trirolitani flori 
omnino fimilé ; ipfius tamen planta folia nonnihil differebant,quia paullulá albefcebant, 

Tlliusiconem cum altera , cujus flos radiatim mixtus rubio & flavo coloribus , hoc eg, 
venis flavis magnà venuftate rubrum colorem fecantibus,anno M.D.xcvi.ad mc mittebat, 
& duobus infequentibusannis,ejusqui floré album habet,radices,qua tamen brevi poflea 
perierunt,tametfi diligentem operam adhiberem,ut eas con fervare poffe m. Scribebat in- 
fuperaliud Ranunculi genus ipfi natum femine etiam € Creta accepto , quod Autumnale 
effet,necdum tamen florem tuliffet. An ipfe poftea florem cjus confpexerit,me Jatet ;quia 
licetad me pluresab co temporc dederit epiftolas , in eis nullam ejus Ranunculi mentio- 
nem fecit. 3 


ET hzcquidem de Ranunculo grumosá radice, qui florem fim plici foliorum ferie con- 


— flantem ferunt, (cribenda effe exiftimabam. Sequente autem capite, illum qui lorem ple- 


num, & multiplicifoliorum ferie przditum habenz, defcribemus. 


RANVNCVLVS ASIATICY S GRYMOSA RADICE pleno florc. CA?. Lv. 


pE DALEM habet Primus caulem,;inter qua- 
. terna aut quina folia diluta viriditate nitétia 
emergentem,medix forma inter paluftris &al- 
terius ranunculi cchinato femine praditi folia: 
quz per caulé fparfa, minora & laciniata: fum- 


rum glomeratione conftans , ut qui feréin Ra- 
nunculo vulgari polyphyllo flore tuberofáque 
radice przdito,non aurci tamen,ut ille, coloris, 
fed coccinei valde rubentis , & quafi fanguinei: 
ex folij,cauli inhzrentis,ala natus ramus , fufti- 
nens fimilem flcrem,fed minorem:multz huic 
radices (imul cógeftz, Lufitanici ranunculi gru- 
mofis radicibus perfimiles , afphodcliformes, 
pallefcentes. 

Hancdefcriptionem concinnabam,cüm Hi- 


rem, non ex vivà plantà ( nondum enim videre 
tum cótigerat ) fed ex icone vivis coloribus ex- 


defun&oquinquennali Cefarei Legati munere 
muncre , apud Selimum Turcarum Imperato- 
rem, Conftantinopoli rediens mihi communi- 
cayerat. 
Itam porro iconé tametfi ego & aliquot alij, 
pue Ccfareis Legatis fub(equentibus annis mi- 
erimus,ut plantam quam ea pictura referebat, 
ad nos perferendam curarent: nunquam con- 
fequi potuimus.Sed Anemonem latifoliá pleno 
floreinterdum miferunt , neg; ranun- 
culum aut unquá fibi confpectum, aut iftic no- 
tum cffe. Certum tamen eratex plantà quz in rerum naturáeft ,ad vivum expreffam fuif- 
fe,quod mihi teftari funt, & ipfe Carolus Rym,& ejus pictor Lambertus de Vos , qui illam 
delincaratatque Do&tiffimus vir Arnoldus Manlius Rymij tunc medicus, nunc in inclytà 
Colonienfi academià Medicinz profeffor,qui ffc cenfebar,&ipfaetiam 
experientia poftca docuit. 


eo 


Hionan f fcerem, utcaftigatior, &£ 


AM clüimanno M.D.Xc1I.hác I 


Heufenftain, 


auctior in publicum prodiret , Viennam inferri carpiffe monitus fum à Generofa Dn. dc 


fpanicarum ftirpium Hiftoriam publicam face- 


expreísà, quam Generofus Carolus Rym, p. m. 


" 


mocauli infidet magnus flos multiplicifolio- , 


peus (— PLANTARVM HISTOR. LIB. IT. 43 
Fr rzcedente anao H (1 "n " 
qua p ; tem plantam fc habuiffe fcribebat. Illius fl 
1c(iccatum ab ca impetravi, ne dubitarem inveniri, etiam fequente Autüno SPEM. 
qm NUR e FT qd & unies » Maiotamen meníe M. p. xc11. florem tul, 
ualem cuim (uaftirpe nunc deferibemus i XOT T 
didi rue peok t] » & iconem ad vivum expreffam adijciemusin 


Ranunc.Afiar.grum.rad. pleno flo.1. Ranunc.Afiat.gram.rad. plen.flo. 111. 


cepti radices, quarum una diverfum à füperiore florem dedit. Dimidiati caulis illius cá fuo 
flore iconem fuis olonhurtunstie ejufdem anni Autumno cum alterius fimilis (ut ad- 


fcribebar)radice;ad me mittebat: tulitilla quidem vere feduente ternaaut quarerna folia, 
frequentibus imbribus fué E ipde étiamradix.Qu 
non valde diffimili fuperioris f lijs,ed minora & pluribus M eue laci diri 
Radicem fimulátq; accepiffem , expreffi qualisin fubjecta tabellà, folia autem vere, ante 
quàm marcefcerenc: reliquam flirpisiconem ex icone miffaimitatus. 
Radicul oqui (ex, (üptemá pai ffiufculz,ex i ; 
fuperioribus paulo loneiotes e quarum capite prodi dixifolia :caulitereo,, Raseisili 
fap P agi q pitc prodietunt quz dixi auli tereti, üt eX. 4/ac grum, 
icone mifsà apparet ; inhzrebant bina folia, quorum infimumin tresmajores lacinias di- radzrpane 
vifam,&illz denuo in ternas,media vcró ia quinas minores: fupernum foliurn in feptem feti 
profundiores lacinias diffe&um,(ingula dcinde in ternas minores: fummo cauli inherebat 
& qiie ripe ER pce Ue RF OL P D 


quorum aliaalijs 
trees) 


SERE R 


1s. 


4^ be Weis, tne inpitton Rire 
F 


t qi & 
ra,coloris;ut pidu (q fidcliterim ) 


L7 7 EN Canor: CrvsI RARIORVM 

dio Bore profiliebat pedicellusünciam altus/foftinensalium florem minorem, plenum ta. 
men & cjuidem coloris , non fecusac videre eft interdum in Ranunculo illo trubcrofa & 
magnaradice , cujus flos lavus multiplici foliorum ferie conftans , qui fepe non modó fe- 
cundum florem ex primo , fed & tertium ex fecundo nonnumquam producit : ex füperio. 
fisautem folij (inu naruserat ramulus duobus tenuibus foliolis preditus , cujus faftigio in. 
fidebat flofculusctiam Por fecundo fcre zqualis. 


Nomina. Qvo nomine miffz fuerint ha radices Byzantio, neutra mihi indicare potuit:fed ab illis 
accepiaddita Germanica appellatione urgsif itj6limd/ hoc eft Turcici - 
pleni rubri Ranunculi, 


^ ANEMONE SILVESTRIS. 1 Car». rivi 


Pas s proxime fequi deber Anemone, propterformz & facultatum quandam 
cognationem. Exteras veró praecedere debere filveftres confentan eft. Illarum duas ' 
fpecics,licet ab alijsob(ervatas,pauló ramen diligentius defcribere animus eft , quia in Au- 
ftria Stiria,& Pannonia fponte nafcentesà me fpius erutz, & carum femina colle&ta. 
Anemonc filveftris r. : Y 
4m. fi. 1. ; [rem PRIMa,exunáradice multa germinant 
folia,Ranunculi cujufdam in uliginofis pratis 
nafcentis folijs pene fimilia , tribus ufque ad 
umbilicum ineifuris, deinde alijs minoribus 
lacitiata, viridia, mollia, & hirfuta , ingrati 
initio faporis, poítea acris: caulis inter illaaf- 
fargit palmaris, interdum pedalis,nudus, fatis 
craffus, candidà lanugine pubefcens , tria alia 
folia fuftinens prioribus fer fimilia fed mi- 
' nora, & interilla lorem oblongiori pediculo 
infidentem,unicum, nonnumquam (fed ra- 
riffimé)binos,initioante quàm aperiatur, la- 
nuginofum,deinde,ubi expan(üs eft; parte in- 
teriore levem, la&ci candoris,exteriore verà, 
circa ungues leviter interdum purpuraícen- 
tem,quinque, ut plurimum folijs, nonnum- 
quam pluribus conftantem, ijs, quz in Pal(a- 
till ore, pauló minoribus, orbiculato mu- 
crone, in cujusmedio capitellum extuberat, 
multis ctoccisftaminibus cin&tü , quod tan- 
à demirefolviturin exiguum femen plani den- 
sáquadam albá lanugine involutum ,quem- 
admodumin plerifque alijsAnemones gene- 
ribus: radix ex uno capite multas nigricantes 
& capillaresfibras fpargit , nonnullas prater- 
eacraffiores,quz ferpentes,fübindenovasex 


£ 


! Pl ob 


D 


4 


ten; duriora ,& in tres-folio- 
didiora & illófa ; ingrati & val- 


ntér qu; mergit fis, jüs , hirfüras;'quem Circa fum- 
mürn tena , utin Anemonibüs , conjun&im am r foliay láciniata, & mul- 
4 tis divifurisfe£ta : osfürómo cauh indens fex folijs conftat; interiore parte Jatteis, ex- 


Eu 


PrLANTARYM HIsTOR. LIB. IX. 245 
Anemonrc filveftris 11. 


P at 
paucioribus luteis ftaminibus preditus , quz 
tandem in plumati feminis congeriem , quem- 
admodum in pulfatillis,tranfeunt : radix oblon- 
ga, minimi digiti craffitudine , paucis fibrisdo- 
nata , nigro forís cortice tecta, 

Crefcit hecin celüoribus Etícher & Deurrn- Natale. 
ftein Stiriz jugisinter fcopulos tenui & levi ter- 
ráteos: plerumque veró inipfis fcopulorum 
fiffuris & commiffurisadeo alté radicesagit , ut 
fummá difficultate , & vix unquam , nifi avulfis 
ferrco inftrumento fcopulorum fragmentis, in- 
tegras mihi eruere licuerit. Floret autem iftic Tevpe: 
Iulio ,interdum etiam dumtaxat Augufto, pro 
zítatis maturiusaut ferius incipientis naturà,fo- 
lutis videlicet nivibus: nam é primis floribus 
eft. Scmen plerumque maturitatem adquirit 
füb extremum Auguftum. Difficulter autem 
vel cicurari vel mitiorem aérem ferre potcft, 
quemadmodum ctiam plerzque aliz elegantes 
plantz in fummis illarum Alpium jugisnatz, 
quas aliquotiescum fuo cefpite in hortum intu- 
limus, &«c loc ientéque carum na- 
turz loco repofitas, confervare ftuduimus : fed 
fruftra omné curam & diligétiam adhibuimas. 

. . TERTIVM quoddam & clegansgenusnec 4e». fr. 
ha&enus defcriptum, non ego Wrsirepqua j^ 
: D. Thobias Roelfius medicus Mediobürgenfis ^ 
apud Mattiacos , dum anno M. p. x C, ex Italia 
Bafilzam proficifceretur. 
Abradicis autem (quz nonnumquam mini- 
mi digiti craffitudinem zquat) villofo capite, ut ille mihi fignificabat, multa germinabant 
folia, vulgaris Pulfatillaz folijs paene fimiliajlaciniata, & multis divifüris feda, mollia, parte 
füpiná vitidia,pronà autem paullulum candicantia & valdc hirfuta, inter quz caulisemer- 
ebat nudus, lus, lanugine obfitus, circa : f 1 ; € quibus prodi- 
at vulgari pulfatilla fimilis pediculus, cui inidebat jor , ut pl m, pul- 
fatillz vulgaris flore, fex folijs conftans, qua interiore parte valde flava crant, exteriore au- 
tem, ob lanuginem, dilutiora & pallentia: in hujus meditullio orbiculatum caput emine- 
bat luteis ftaminibus cinctum , cui villofa czaries fuccedere videbatur , quam Augufto 
men(e maturitatem con(cqui arbitrabatur. Florebat Iunio. j 
In Alpium planis nafci afferebat, nufquam veró abundantius obferváffe,quàm circa pe- Natales; 
dem montis S. Bernardi, quà Helvetios fpedat. : i 

'"IParomnEM exhibere videtur Matthiolus Anemoncs tertie nomine , licet pitor 455 «11; 
iconem negligentiusexprefferit. Alterius iconem ponit Lobeliusin Obfervationibus, Mathieli. 
folà addità appellatione Pulfatill: albae: quae licet Pulfarillz vnlganicongeuer fit, abilla 
tamen differt Horis formá , qui nola modo non eft pendulus ut Pulfatill , neque ctiam 
mucrone reflexo... Non negavetim tamen Pulfacillam alpinam niveo flore nuncupari 

offe, & inter Anemoncs filveftres , ut & Pulfatillam , effe n, Vt t 

elgicorum hortorum incola Ha PENA operà, miffis Viennz Auftriz ad Nobiles viros 

rancionem & Dilfum plantis & feminibus. 5T : dg 
: SECVNDAE ems videtur Gefüerus in Defcriptione Montis fra&i , libello de ase. atpi- 
Lunarijs herbis , in hunc modum. Anemone quedam Alpina, radice nigra , capitulo fe- »« Gdse'- 
minis hirfüto , & lanugine inftar vitis filveftriscauftica referto , Pulfatillz quam Itah vo- 
cant,cognara. Paftores aliqui 25itjmurtg appellant,quód,cataplafmatis inftar,venenatis mor- 
fibusimpofita,pecori falutaris fit. : : : " 

TERT1; utdixi, hiftoria, nullo hadenus Scriptore prodita: atque ejus cognitio- 
nem lubensacceptam fero DoGiffimo Roclfio, qui cjus plantam ficcam ad me mittebat, 
uthiftoriam concinnare poffem, 3p 


CerzER vx, Palfaillzvulgarisduo genera paffim in Auftriz & vicinarum regionum ra/fvite 
lociseditioribus& vento perflaus inveniuntur:unum , pracociuscraffiore folio , amplio- etie. 
rc & dilutiore flore,quod ab Vngaris Jp &evvkevvrchin, id eft, cqui kewkewtchin five equi- "^ 
na Pulfatilla: alterum , nonadeo pracox, folio tenuids incifo , loreáue minore, & pu 

. tei coloris adco faturi;ut niger videatur, Vngaris/as byuliernm, hoc eft, virginis ET 
: 3 neus 


Tulfatila 
pleno flore. 


Silyarum 
Rananthli, 
Anemone. 
Aeniiriate 
Tempus 


MEnem. ^a. 
pánia pere. 
grina 11. 


6 - - QOnanot CrvsI nARIORVM 
Pulatilla vulgaris diluriore llo. ' Pulfarilla vulgaris faturatiore flo. 
5 ? m X mon 5 


kewrehin, five virginea pulfatilla appellata. Inveniturautem utrümque genus interdum 
lacteo Rore , mixtim inter aliascjus generis plantas nafcens , & (imul ineupre vere florcs 
producens. Qvod autem rubrum florem habet,videre numquam mihicontisi. — 
Inveniri etiam mihi fignificatum fuit Pulfarillam, quz floré duplici folior: i ferie con 
flantem fcrat,atque ex cjus femine nata plantnlz m;ffx,qua ubi adoleverüt,ior duplum, 
ut (peraveram,fed fimplici fcx foliorum ferie praditum Boré tulerunt; praccocicri fimilem. 


Vvrcanzsctiam funt in Panponiz & Auftriz filvis ill flirpes qua toti Germani , & 
multisalijs Provincijscommunes,à nónullis Silvarum Ranunculi nuncopantur , Ancmo- - 
nestenuifoliz ceruleo flore pzné folijs, & inter (ilveftresAnemopides proculdubio nume- 
randz:imbà quibufdam filveftris Anemone, T heophrafto Aeuo/ia dicta, a fltimata. 

Solentautem illz novo Vete florem profcrre;eumáy aut lactei prorfus caridoris,aut pur- 

urafcentem,aut cui in candore leviter afpería fit dilutior purpura (ive carneus (liceat mi- 
ji" hoc vocabulo uti) color. Eftetiam qua flavum habeat: fed folijs nonnihil differt, ple- 
rumque etiam humilior eft & pracocior, Que veró florem habcnt la&eum; fubcerleum, 
& purpureum (cujus folia duriora) Neapolitano agro f ponte crefcunt, referente doétifi- 
mo viro Ferdinando Imperato , atque ob radicum acrimoniam, Gezeevo falvatio, id cft, 
Gingiber filveftre, vulgo appellantur. : ; 

CETERVM, prater Ranunculi figeneraquz fimplici flore conflant, 
binaaliaobfervabam non fpóte nata,fed in hortis culta: quorum unum cum co qui pleno 
flore eftinfrade(cribendojaccipiebam. — - , zn 

Ip ex radice longá,terete,& in ramos fe fpargente inftar füperiorum Silvarum ranuncu- 
lorum folia reliquis (imilia proferebat,&abs extimà radicis parte cauliculus afiurgebat do- 
drantalis, teres, ex viridi purpuraícens, fummo faftigio dens terna folia longo pcdiculo 
purpurafcenti innitentía, quz in tres lacinias dividebantur ufque ad pediculum illas fuft- 
nentem,inter quz crefcebat triuncialis pediculus,ex viridi etiam purpurafcens, floré fufti- 


nens octo aut novem brevibus ífq; folijs conft m prorfusalbis,quibustamen 
externá partc fionnihil fuave-rubentis purpura erat veluti infperfüm , medium florem oc- 
cupante capitulo viridi fragi rudi f juodambicbant multa ftaminulacl- 
ba & tenüia;apicibus flavis prdita: adnafcebantur interdum füb flore bina aut ternafolia. 


rüediá ex parte alba,alterá viridia, Florebat cum alijs Aprili. E 
AtrERYM;in hortoornatiflimi viri Chriftiani boxe ar neque radice,neque folijs, 
illi quod candidi aut purpurafcétem florem profert  diffimilc erat;longá enim PA 
radice, 


WESEETR TT TNEBRCT EQETICT IC 4T ERR .— SEE. 
. PLANTARVM HISTOA. L1. ^73» 247 
Ranunculus filvarum Ranunc.filvar.pleno albo lore, 7 j 


vadice; cauliculos etiatri ex viridi putpurafcentes habebat, in quorum faftigio, non tethá, 
fed feptena plerumque nafcebantur folia admodum virentia , in alia terna ( eáq; làciniata) 
divifa ufque ad pediculum illa (aft qui purpurafcebac:inter que alius pediculus af. 
furgebat binasuncias longus, herbacci coloris, füflincnis florem odo autnovem folijs con- 
ftantem,quorum quatuor externatribus lacinijsextimá párte divifaforiscircaunguépur- — 4 
pura(cebant, alia interna minime, fed omnia herbacci erantcoloris, & umbilicum habc- E 
banr interiore parte ex viridi albefc " DE pabatcapitellum in faga 
Gne viride jllud cingentibus multis cxalbidis ftaminibus,flavisapicibus pizeditis. Flore- 
bat Aprili cum fuperiore. Di 
Ex lüperiorum potrà vulgarium genere, non ita pridem ob(ervarz func duz novz fpe-. 4». 5a- 
cies, quz plenum florem habent;à nullo (quantum quidem inrellexi) adhuc defcripta: cer- nsta plná 
té demum mihi con(pedi (unt carum Horcs (üb extrem Aprilem anao M. D.xctrt. quum de 
biennio anté miffz fuiffenc à N. V. Ioanne Boifot, monente circa illarum culturam id effe 
obfervandum,ambasin hotto veluti cancellis quibu(Jam cohiberi,autconcludi fi&tiiibus " 
debere , uc plenum lorem proferant, alioqui nimi&luxurià degencrare , cáfque finpli- 
cem dumtaxat date. i 3 
- DopRANTALI Prior affurgit caule,tereti & rotundo , quém circa medium z'quali (itu. ases 2«- 
ambiunt ternz,magnà ex parte foliorum alz;in ternas plerumque profundas lacinias divi- 4"«p'ow 
fx, atque illa rurfus in crenasaliquot (e&ze, perinde feré ut in co qui fimplici flore albo cft, sif 
Silvarum ranunculo :fünt veró ea folia füperné virentia,inferne paululum incana;at brevi 
lanugine pubeícentia: fummus caulis definit in terna, quaterna, aut interdum plura folia 
jam didis minora,terni etiam profundis lacinijs divifa,& in ambitu ferrata;in quo- 
tum medio oritur flos multiplici foliorum ferie conftans,ut interdum ttícenis quinis, qua- 
dragenis,ant pluribus foliolis przditus confj GUN EIE exteriora & ampliora, in ter- 
nasnonnumquam lacinias fecta funr & verlicoloria, hec eft, coloris ex albo & diluté vire- u^ 
fcente mixti,interna veró, minora & ang ftiora,intrinfe ivei coloris, foris ctiam qui- 
dem albi fed cui fuave rubens petmixtus vi d odor florum Spinz appendici 
medium Borem occupat capitulum maltis ftaminulis predictum quale in vulgari Silvarum 
; ranunculo.. : ioi : ; $e 
; ALTERA paulobrevior eftcarflicüli amen fimiles, teretes & rotundi,quos ctiam cit- 4» 14- 
ca medium ambiunt ternz;quaternz, & plures nonnum uamfoliorumala,internaspro- ^"«me ———— 
fundas,& ufque ad pediculum pertingentes, lacinias divilz,& illa imiliter in alias lacinias ""?"" f^t : 
minores 


La 


k 
1 


248 -Camori CrvsI RARIORVM 


minores fiflz, ezquc férratze : ipfa folia fupi. 
ná parte faturé virentia , pronà paullócandi- 
diora , utrimque tamé brevi lanugine pube. 
fcentia:füm mo cauli innafcütur terpze,qua. 
ternz, & plures int&rdum foliorum alz , tri. 
fariam divifg ufque ad pediculum,;atque ille 
inambitucrenatz, mollíque lanugine ,non 
fecus pubeícentes ac majora folia , quarum 
petioli faturo colore purpurafcüt : inter illas 
cxoritur flos quadragenis aliquando aut plu- 
7 ribusfoliolisconftans, quorum externala- 
& tiora,quedam etiam laciniata, inte rna verà, 
; minora, omnia autem faturé purptirafcenti- 
? businfimis unguibus ( quibus admixrum fit 
czrulei quidpiam) pradita', deindc: albican- 
tia, tandem diluté & eleganter purpurafcen. 
tia, medium etiam occupante villofo capi 
tulo, utin fuperiore: idem ctiam qui in illo 
odor.Vtriufqueradix perfimilis,longia,teres, 
nodofa & ramofa,propagines fundens & ali- 
quot fibris donata: denique filveftris radi. 
cem peromnia referens. a 

Paullo ferius Silveftri oret:non minus ta 
men acri atque urente qualitate pradita, 
quàm illa. 

Anre aliquot annoscafü reperta elegan- 
tesiftz & venuftz plante apud meos Belgas: 
: quz purpurco quidem eft florc in filva,Mo- 
nachorum bio Flerival appellato , ad- 
verfa,binisà Li io milliaril C 
album illam habetjin filva CM eerdaei, ditio- 
ne Illi Ducis Arfchotenfss. z 


$15 M zs SEES 
Anemone hortenf.latif. (implo flavo flo. 


ANEMONE HORTENSIS fimplici flore; 
Car? LVII. 

V.o Ánemones genera Diofcorides & 
D Plinius faciát; unum filveftre;alterum, 
incultis nafcens.Cicuris autem treseffe fpe- 
cics colore floris differentes: aut enim phos 
niceum cffe,aut candicantem, five lacum, 
aut purpurcü;Gal.lib.rr.xevz s67raclpteum. 
ctiam inveniri tradit. 

Eco, prater filve(tres, de quibus fuperio- 
J recapitecgimus, Exterzarum,quzin hortis 
aluntur , duo primawa genera obfervabam: 
Vniusenim flores fimplici foliorü ferie con- 
ftabant: Alteriusautem sroAv/QuAAe: erant. 
Vtrumque porró genus bifariam dividi pof- 
feanimadvertebam ; nam vel latiore erant 
folio,vel cenuiore & multifido. Ccterüm de 
illa cujus florcs (implici foliorum ferie con- 
J ftant, hoc capite agemus,initium faciétesab 
ejus fpecicbus quz latiora habenr folia: pro- 
ximo zroAuQuAAay 9 iy defcribemus. 
LariFOLIARVM ergo Prima , fatis ampla 
haber folia,circinatz feré rotüditatis, in ame 
bitu ferrata, dura,firma, longóq; petiolo ful» 
ta, iei parte intenfiore viriditate przdita, 
proná plerumque purpurafcentia, ut Cycla- 
minis propemodum folia, fervidiffimi - 
ris: interquz palmaris cxit caulis;teres, fub« 
. hirfutus ummá arte ferensterpa laciniata 
folia, deinde ex üliéesicrgéceti pediculum; 
: qui flo. 


T CAEN. 


249 


tajforis nigricans,intus alba, folida ingrati admódum faporis, queue guflantem , excitarà 


paufeà 


q ) u 
Lapido(is quibufdam Lutitanizcollibus juxta Tagum , atque etiam inter vepres crue- 

bam Decembri anno w.p.txi nir & infequéte lanuario , qualis videlicet in Hifpanicarum yum 

Suirpium Hiftorisexpreffa eft: nullum enim florem tum temporis obfervare licuerat. Sed 

multos deinde poft annos, femine e Lufitania delato , (imilem apud Hollandos natam me 

monebat loannes M , pharmac do&ffi 


ArrAMlatifoliam Atiemonem ad mearino M. p.xxcvrtt mittebat N.V.Toannes Moge- An. peo. 
landius;que primafolia promebat jam di&z feré proxima, purpurafcentisex viridi coloris, 7o iaifel. 


deinde aliquot alia nonnihil laciniata , iuter qux palmaris unus autalter caulis prodibar, "* 


fuftinensfolium magnis & profundis lacinijs divifum, e quoaffurgebat pedalisinterdum 
pediculus;cui infidebat fingularis flos duplici foliorum ferie conftans, quorum externa fex 
aut feptem ,orbiculato erant mucrone, nonnulla etiam dentato, foris pallida & tenuibus 
ibufdam pur fcentibu li d; do afpería,inti decem,duode- 
d LE di. Mim A : 2 
Cim,aut plura paullo anguftiora, foris ctiam pallebant,omnia verà internà parte flava erát: E 
exillo porró folio cauli fummo imminéte plerümque nafcebatur alter ramusdodrantem 
pedisaltus;quem medium ambiebat aliud folium minus, minoribufd; lacinijs przditum, 
ferensetiam in (üummo lorem fimilem : medíum florem occupabat capitulá multis luteis 
ftaminibascinctum,quo maturitate in femen planum lanuginofüm abibat, & levis aura 
flica difcuciébacur:radix itifrs minimi digiti craffitudinem , binas uncias longa, in profun- 
dum tendebat, rion inlatum fe fpargebat, unamá; aut alteram , interdum ctiam plureste- 
retes appendicese lateribus promebat , & aliquot infüper fibris przdita érat. Seriusalijs 
Anemoass generibus & germiinabar & Rorebat,femen lünió maturum. —— : 
Tz&rr& foliaeju(lem faatamplitudinis cum fuperiorá folijs, fed Saniculz foliorum Jt. bert. 
TP etie 


pzié divifurd initio, & prons parte nonnihil purpurafcentia , mox multifida & ter n. 
cifa; deinde eaergitcaalis nudus lánuginofus; dodranralis  nonnume uam eriam pedalis, PP 
ttibus laciniatis folijsamquam involucro flóreni occludens initio;ut in füperiote,tandem 
exctefcens floré (aftinet,in duodena aut quindena folia divifum , forisquafi ci p " 

ma : e 


Natales, 


Nominn. 


anim bori, 
latifol, v1. 
imp lici fto. 


250 * CAnor: Czvsl RARIORVM 
loris& hirfata, interins miftà rubedine purpurá nitentia, gratiffimo afpeQtu, mediücapur 
villofüm nigris ftaminulis circumfeptum , quod excüffo flore, veluti primum emergentis 
afparagi thyrfülus intumefcit,& ex plano villofóq; fivc lanuginofo femine conflatum ; per. 
maturitatem leviífimo aure flacu decutitur,&cjus arbitrio fertur,perinde ac filveftrisAne- 
inones Prima femen : tadix novellarum plantarum fcmibenatarum , exigua olivz fimilis 
eft,vetuftiór autem,nodofa & articulata foris nigràjintus alba, fibris aliquot ; per quasali- 
mentum trahit;pradita,quz fruftulatim fraéta pangi &feri poteft. — ; 
Eam quibuídam Germani locis fecundüm Kbenüjinter Moguntiam & Andernacum, 
inter vepres in aprico florentem Martio confpicicbam. Poft annum etiam M.D XXC. (nam 
ante MR non memini) Conftantinopoli cz'pit adfetri illi valde fimilis,fi non cadem.In 
prune Zane fali ; 


ta,ante hiemem plerüq producit, verno aurem temporc floret, interdum 
etiam Autumno:femen Maio maturum,quod ftatim feri praftat,ut (zpe expertus füm.Si- 
milem etiam in Italia na(ci arbitror: quia paucosante annosà dod flimo viro Ferdinand 
Imperato Neapoli accipicbam. : 2 

HznsAnIORYM vulgusapud Belgas Anemonem ftellatam fivc ftelligeram nüc cogno- 
minat. Miror autem Josadeó effe judici) , ut hanc pro Geranio primo re- 
ponere non fint veriti:quandoquidem legitimum cranium primum, tuberosá radice, fit 
fatis vulgaris notitixe. x à a r 

AL1vD genus invenitur illi valde fimile, & forté ejus femine natum,cujus radix fuperio- 
ris radici itudine & formá refpóndet,q dmodum etiam folijs (qu& profundiori 
buslacinijs divifa videntur & dilutius virentia) & florisformá:colore tamen dilfimili ,foris 
cnim folia exalbidi obfoleti funt colorisjntusex purpurá diluriore albicant:capitulum fuis 
ftaminibus feptum medium florem occupat,quod matüritate in pappum,eut femen inyo- 
lutum;abit. Paullo ferius priore floret. j 


Anem.bort.latifol.ümplici flore. Vr» 


Er1AM ante hiemem fuaprofert folia Quin- 
tum genus, Terziz folijs pene fimilia , inrer quz 
&aulis,ut in reliquis, exoritur palmaris, nudusla- 
nugine pubefcens,tribus folijs , vel quàm leviffi- 
mé,vel nonjincifis, lorem (quód in Anemones 
generibus vulgare eft) occultantibus in fummo 
praeditus, qui tàmén ad binas uncias five binés 
| voe vel etiam altius excrefcens fupra illa fo- 

iola,in o&ona plerumque, rató grec c 
tiore rubro , & ad carncum quaft tendéte colore 
interius nitentia,albicantibus unguibus foris au- 
tem obfoleté rubentia & lanugine pubefcentia. 
explicatur,multisin umbilico violaceis ftamini- 
bus hirfütum capitulum ambientibus: radix tu- 
betoía & nodo(aeft tenuibus aliquot fibris do- 
nata foris nigricans;interne verà candida. 

L11vD Ánemonéslatifoliz fimplici carnco 
flore genus habuit Generofa Domina de Heu- 
fenftaip Byzantioallatum , quod Aprili & Maio 
anni M. D.xxc1t1t.ipfi primm flores protulic,fo- 
liorum formá, colore, radice, à fuperiore paruin 
differens : lores ctiam fimplices, fed decem aut 
duodecim latiufculorum foliorü numero con- 
ftabát, purpurei fcré coloris, & ad Tertiz florum 
colorem valde accedentis,noncatnei,unguibus . 
albicantibus , multífque nigricantibus ftaminu- 
liscingentibusmedium hirfutü capitulum,qu 
ctiam maturitate in tométofam lanuginem pla- 
num femen contin folveb «sl 

Qviuro n6 valde abümile Septimum genus; 
Id mcozre Con(tantinopoli anno M. p. xxcvit. emtum, quiti- 


d fal; C 


, suce poftdcmuüm florcm tulit Francofurti ad Moenum , cum reliquis generibus fub 


ai initium. Habuitautem planta,quz mihi unica hujus gencriserat , radicem rubero- 
fam , forisnigram , é quà protisntne auttres (utisannus fimus fec 


; j g undus fupra. 
millcimum & quin entefimum fuit admod eraxin À & mul alia- 
Eus. itpium florib ferendis)cauliculi pedales teretes;ex viridi purpu-- 

. wp d » Pa P T * Li 
rafcentes, & tehui quadam lanugine, utccterarum, obduéli, quoscirca fummum cipgé- 
bant 1 iata folia. quorü fi z plurib i diviíz. quàm P d 

1 n REUS (36 . Fonts EN E yup d 
tium;,ex : j4 1, pl petioli p E (z n &8o- 


res,fim- 


PLANTARVM HISTOR. LIB. II. 251 
res,implici o&o foliorum ferie cóftantes,tenuiterodoratos, quorum colorforis faturatius 
ex purpurco rubebarinterius veró ufquead ungues , faturà purpurá ( cui admixta rubedo 
quzdam)nitebat & quafi kermefina erat, foliorum orz quodammodo coccinez , 7. Med 
tamen fpargebantur purpurafcentes radij, & videretur peculiaris quidam colorex utrifque 
conflatusperquam elegans fané,unguesfoliorum magni;albi : medium florem occupabat 
villofum capitellm nigrum,multis ftaminulis (anguinei coloris cindtum, quorum apices 
exczruleo nigticantes,quod maturitate in lanuginem refolutum;&illi implicat nigrum 
femen habens , ut inalijslatifolie Ancmones generibus, leviffimo aura Lus difperfum 
fuiffzt,ni(i colligendi tempus diligenter obfervaffem. 
a2. Hvic petümilis videbatur (modó eadem non fit) quam anno x. pc. apud N. V. 
A.vander Duyn in cultiffi jus hor fpiciebam.Ea (ané mcà longé vegetior erat, & 
multo plurescaules (ais floribus onuftos proferebat. 
3. Nsceivaldcabfimiliserat,quz femine nata, honeftiffimo viro Chriftiano Porreto, 
anno eodem v.p c.llorem tulit;paullo tamen(ut mihi quidem videbatur)dilutiorem, cu- 
jusetiam ftaminula villofum capitellum ambientia, violacei quodammodo erant coloris, 

& apices nigri : tria illa (imiliterfolia fummum caulem amplediétia erant mucronata,uni- 

co dumtaxacin tres lacinias divifo, Florebat dumtaxat Maij initio , quia valde ferotinus 
fuitannus. í 

CzrzR vM femine A terrec vcl fponte deciduo,multo plura am 
latifoliarum,quàm earum quz folia multifida & tenuiterincifa habent,genera cófpiciun- 
turin eorum;qui rei herbariz ftudio fe oble&ant,hortis, quàm ea, quorum hiftoriam ante 
aliquot annosevulgavi: & quottidie nova nafcuntur. : 

tenim inter latifolias quz purpureum florem habent, mittebatad me N. V. Toannes 

Boifotanno w.p.xcviri.genus quoddam ipfi feminenatum , cujus flos ipfo referente cle« 
gans effet,fed mihi dumtaxat biennio poft florem dedit. 

IL LvpD autem exradice nodosá tuberofáque & foris nigrà qualis fuperioris &omnium 4e bert. 
quz lato funt folio (przter cam quz flavum floré fert) multa promebat folia, illis quz pur- edicere 
purcum,& coccineum atquecarnci coloris proferunt florem valde fimilia , adeó ut , non T 
confpccto flore,plantz diftingui nequirent: atque inter illa caules aliquot teretes , pedalis 
interdum longitudinis,virides,tenui quadam lanugine ob(itosquibus infidcbant terna fo- 

Jia mucronata,unciam longa,e qnorum medio exiliebat pediculus gracilis,tres uncias lon- 

gus,tenui fimiliter lanugine obütus , fuftinens lorem elegantiffimum oGo folijs conftan- 

tem coloris purpurci faturi;exterius (plendentis interius minim, quorum ungues magni, 

1 à pediculo adhzreb , purpurei emi in medio ore 

T2 EE s t s 


B um. 


albíque, infimà veró parte,quà p 
eapitello villofo & nigricante, plurimis fübcarulei quorum ap erulei;cin- 
&o: odor florum fpinz appendicis. 

Florebat cum alijs Anemonum generibus extremo Aprili & Maio. 


JNoxvMg idem Boifoc, ipfi fimiliter femine natum afferens, 4». bert 
& i(tic,ad aliarum diff. violacco fl llari feribens.  Habebatautem folia irure 


VE 

faperiori,auclatifoliz Tertia aon multim diffimilia,quina, feptena, aut plura, inter quz 
prodibant fingulares,bini aut terni caulicttli,teretes, firmi, ex viridi purpurafcentes , tenui 

aadam lanugine pubefcentes,pedalis longitudinis, quos circa faftigium ambiebant terna 

olia,ut in przcedentibus , initio lorem occultantia, ex quorum deinde medio profilicbat 
pediculus,binasaut ternasjinterdum etiam plures uncias,longus fuftinens florem octo,vel 
etiam pluribus interdum, folijs con(t externà parte fübpurpureis & (plendentibus, 
internà veró,ex purpurá violaceis,quorum ungues rubcícentes albicante orbe erant cin&i, 
fpinz appendicis lorum odorem quod do refe :umbilicum occupabatcapi- 
tulum agris ftaminuliscin&tum , quorum apiccscx czruleo nigrefcebant : radixaliarum 
latifoliarüm radicis inftar tuberofa,foris nigra,& quz fragcxentis, ut ceterarum, pangi po- 
tc(t. Flotebatcum alijs Aprili. : 

DsciwvM quoddam genus ob(ervabam , quod licet totá quodammodo facie Nonofi- ;ns.hrr. 
mile effet;& florisfolia coloris effentetiam violacei : internà ramé partenotis quibufdam pid 
erant difcreta,nam albis maculis erant infiguita.. Et certé initio, plantam illam vitium ali- 
quod contraxiffe exiftimabam cujuscaufa maculzillz in flore apparerent.Sed quum radi- 
cemi p ffendiffem , & feq! ores fimilibus maculis notati confpice- 

rentuf, diverfum genus effe cen(ui. EE ; : 

AL1vD praterca genus habebam cujus flores effent violacei paullo faturatioris coloris, juez bet. 
non cedens elegantià ei quod à Boifoto accipicbam, & quorum ungues majores magí(que m e 
candidi erant, propius quod do accedentes ad Octavi generisflores. Illud Conftan- 
tinopoli allatum mihi communicabar Illuftris Viri DavidisVngnad uxor anno ante quim 

ieunà d ucFi f me conferrem. c 

Hvic Anemonidi non valde diffimilis erat ca quz femine nata Porreto, primum florem 4»em hr. 
tulitanno fexcentefimo fupra millefimum,etiam elegás,nec folijs, cauliculis, atque ctiam uf 

radicc di(crepansà fuperiore: Bos ctiam illius flori imilis , o&onis£olijs conftans excernà ^ " - 


parte 


232 Cangonr CrvsI gaRrIORVM 


parte dilute purpurafcentibus & fplendentibus , internà autem violaceis, quorum ungues 


valde magni,& proríusargentei coloris,etiam corum infimá fede; tenui tamé odorc & vix 
fenfibili przditus; cujusumbilicum occupabat villofum nigricans capitulum, multisfta. 
minulis nigricanabus cin&tum,quorum apices nigri. Florebat Maij initio. 3 
CerERvM eidem Porreto femine nata eftalia Anemone latifolia , quz ctiam primum 
proulitannonM.DC. —— — — —— : ; s : 
Amm be. Eaautem ex tuberosá & nigrá radice, qualis fuperiorum, multa producebat folia, fupe. 
leif-lx111. riorum folijs fimiliajinter que prodibat fingularis cauliscraffior & firmior,ex vitidi purpu. 
dimplicifleré- rd cens,& brevi lanugine feptusjin cujus fummo faftigio na(cebátur tria folia , faperiorum. 
folijspaullo ampliora & longiora,omniáque laciniataé quorum medio affurgebar pedicu- 
luscraffior quàm in fuperioribus, ex viridi purpurafcens, & brevi lanugine obfitus, veluti 
etiam terna fuperna illa folia,füftinens unies florem quàm fuperiorum , duodenis item 
folijsconftantem , foriscx purpureo albeícentibus& fplendentibus , interné ex violaceo 
purpureis & etiam fplendentibus,quorum ungues albi quidem ; verüm non adeo ampli ur 
n precedente, umbilicum floris occupante villofo capitello nigro, quod ambiebant fübfu- 
Íca ftaminula,fubcaruleisapicibus przdita. Florebat Maio. ' : 
Aven. bor. — Isrisadijciemuseaslatifolías quz flores quidem purpureo colore praditos habent, fed 
IstiftlX1*-- qyultoddilutiore & veluti carneo. Omncs autem, radicis & foliorum formá non funt diffi. 
denplirife miles fupcrioribus,prefertim Tertiz,caules etiam habét teretes & brevi lanugine obfitos, 
atque ex viridi purpurafcentcs;ut illiusad quorum faftigium naícunturuncialis longitudi- 


nisfolia quorum unum,ut plurimum, paucis lacinijs fedum;inter que exilit triuncialispe- ' 


diculus,ex viridi etiá purpurafcens, fuftinens florem octo plerüque folijs conftantem;quo- 
rum externa pars nonnihil purpurafcic;interna coloris eft fere carnei,ejüfque vel faturatio- 
ris vel dilutióris,unguibus item velamplioribus,vel minoribusoninium tamen albis, &ca- 
pitellum medium obtinentibusnigrum & villofum , quod ambiunt multaalbicantia fta. 
mina apicibus czruleis przdita. Flores autem fünt vel majores vel minores pro teria ratio- 
ne & ubertate. 


Florencomnesceodem tempore quo füperiores, aut interdum paullo ferius ; proloci;in | 


quo repofitzfitu. Quedam florem habent nonnihil odoratum jaliz minime. 

Se EsT &altera Anemone latifolia, quam habui munere N. V. Ioannis Boifot, cuique. 
Volts Decimumquintum locum dabimus. Ea autem habet radicem nodofam & tuberofam in- 
fet dh ar radicis przcedentium atque feris nigram;e quá prodeunt mujta folia, ut in przceden- 

tibus,fed majora & craffiora atque in majores lacinias divifa, inter qua fingulares aut plu- 
résexoriuntur caules fatis firmi,virides, vel ex viridi purparafcentes , brevid; lanugine ob- 
du&ide(inentes in terna xqualiter nafcentia folia;aliarum latifoliarum inftar,longiorata- 
mcn,ut quz binasuncias fuperent , & quadam lanugine pubefcentia, é quorum umbilico 
prodit pediculus tres aut quatuor uncias longus;ex viridi purpureus, fuftinens florem odto- 
nis magna ex pattc;interdum etiam novem folijs conftantem coloris externé carnei,&un- 
guibus faturaté purpura(ceutibus;interné veró carnci valde diluti, illum, qui incarnati hi- 
fpanici nomen obtinuit, prorfus referentis, & à nonnullis orangeus dicitur, fuave rubens 
enim color flavo dilutiore vel pallido fuffafus effe videtur: medium florem occupat capi- 
tellum villofum ad violaceum colorem tendens,cin&tum ftaminulis ejufdem coloris,quo- 
rum apices faturé purpurei & quafi nigri : maturitate in pappuin diffluit illud capitulum, 
cuiifhplicatum planum femen nigrum, ut in TERCEdeHUE Uo 
2. Alimdejusgenusctiam mittebat, jam de(cripto per omnia minus,cüm folijs, tum cau- 
libus & flore,cujus color licet feré idem,mihi ramen paullo dilutior videtur,in utroque tà- 
men nulla odoris gratia. : 
Tempus. Floret bapr ee genus cum fuperioribus: & pro foliiin quo repofitzsubertate, amplio- 
res vel minores flores proferunt. Non dubium cft,quin plant earum femine natz, etiam 
interdum varient,& flores proferant vel faturatioris,vcl dilutioris coloris. T 
vedi SiwiLEM quidem habebat Anemone Decima fextacum Latifolia pleno flore (de 
dnpliifene. Qua fequente capite) radicem, fed ejus folia, qua: etiam multa ex illa oriuntur, non erant 
adeó ampla & craffa ut illius, neque adeó diluté vircbant , (ed feré erant ijs fimilia que in 
latifolia purpurco Hore,five Tertia (quz omnium prima Belgio cognita) nafcunturjinter 
quzaffurg. lis dodrantalis vel etiam pedalis, fatis puso , viridis, in cujusfaftigio 
nafcebantur terna folia uncialis longitudinis, quorum unum paullo latius extimasoras la- 
ciniatás habebat, alia duo erant, i etiam alterum illorum nonnihil 
crenatum : inter quz affürgebat triuncialis aut amplior pediculus, teres , viridis , aliquan- 
do fummá parte ex viridi purpurafcens,brevi lanugine obfitus , cui infidebat flos oto ple- 
rumque folijs conftans uncialis longitudinis, i ] 1 
gioribus,ut cjus.cui Pavonis majorisnomen dederunt,florem fimplici foliorum ferie con- 
antem zquare poffit,pro foli in quo plantaalitur, videlicet ratione : floris color idem qui 
inplenz latifoliz flore, hoc eft,elcgantiffimo coccineo interná parte nitens, (imilesetiam 
ungues pallefcente orbe illos amibiente, externà autem , quadam lanugine pubefcens: 


incdium 


brevioribus, nonnumquamlon- . 


DPraANTARVM HISTON LIB. YI; 


iz 


medium: florem occupabat capitellum villofum'cin&tum ftaminulis purpurafcentibus, 
quoruniapicesnigricant. ^ ^ "7" TOS 


i6; 


DzciivM feptimum Anemones fimplicifore latioréqüe foli ] enus habuit Conftan- 4e. bert; 
i liallatum Gene .Dnide Heufenftain;quod -D,xxcvii; menfe Aprili in 
ejus horto forib iftum confpiciebam , cujus fragmentum fe nente Iulio mihidona-^ "- 


zT 


P l 
bat,ego deirx icisin Belgioc m. Idautem fimilibusfuperiori ctat folijs, 
paullo tamea rudioribus,pronà patte vclut zrugine infcétis fupiná valde viréribus & qua 
atris, quorum ed quz renuius incifa,nigris maculisinterdü afpería eranf. Vegeta portó erat 
hzc planta;caulé(que inter folia promebat firmos.craffiufculos,tribus etiam foliolis fuper. 
né feptos,e quib ilibatpediculus duas uncias lorigus,florem fuftinésamplum, oo fo. 
lijsconftantem latiufculis , elegantiffimo coccineo colore interné fulgentibus, in quibus 
nulli b ungues,externédilutioribus & l inofis:ft: capitulum ci ia 


2 
Ancm hortenf.laufol.fimpl. florc xt, Anem. hort.latifol.impl.florexvi. ? 


ny ees ; ; ind: ; PIS cgit ie 
fanguinei erant coloris, eorum apices ex flavo & viridi coloribuscómixtisad nigrédinem 
^ : bdrdauaee it: EU SInCS 


q o, atobverfi, fübczrulei ad cincraceum téndentis eraht co- 
loris: delapfo lore augebacur villofum nigrum capitul naturitate inlanügi 
(5 fnloph 5 Sorte 


Ly 


;quod1 aturit E D ntis; 
erat fcmien plarium, nigrum,quale in prxdictisy - 


yeut tr Y wer, - E, el 
quod etiam ilico fatum,ante hiemem germinare folet: radix craffa, nodofa, foris nigrain- 


xus alba, multas fibras fpargens. e So fs T 
Cere v annof. (imo fupra millefimum obfervabá apud NV. A. vander Duyn 


elegans Anemonidis latifoli cui Decimiim octavum locum dabimus. Habebat id '"»£. lutifol, 


xvitr fir 


tuberofam Mnigrantradicem mftaraliarum latifol qi m 
dibant folia pne orbiculata;in tres partes ufque ad umbilicum divifa& inambitu crena- 
ta, deinde alia minusorbiculata in tres ctiam partes ufque ad umbilicum.ea fuftinentem 
fe&a, quin longas lacinias erancdivifa; inter quae affurgebant pedalis longitüdinis caules 
craffiu(culi; rotundi, ex viridi purpuraícentes, ternis latiufcults folijs iürfa(tigio przditi,e 


quoram ulus duas aut ias longus purpurafcenté colore , & 
breviquadam lanugine obductus,quemadmodum & ipfi caules, ut in reliquis[atifoliarum 
F« nidum generibus, fi (tinensfatisamplum florem o&ofolijsconftantem, odoris ex- 

rtem,coloris ex coccineo phocnicei,qualis feré in pap hoeadi fpicitur, ungui- 


usparvis (übpallidis,accupante medium florem capitulo villofo, nigro, cinéto multis fta- 


latifol.vtto 
Jiwpluifure. 


fne. bos 


, € qua pto- jj; ey 


minulisex àtro purpurafcentibus, quorum apices initio nigrr& fplendentés, deindc cx 
atro flavefcentes. à cdioibagal £5 oC m 

Florebat dumtaxat Maio,quiais annus valdc (crotinus beer pracedentem afper- To». 
fup rimam 


"m. 


4 'CaRorr CrvsI gag10RVM 
A nemd4iortlatif.impl. Rortxvrirs. s 


rimam hiemem , qualis totis triginta quin. 
queannisin hisregionibus non tuerat con. 
Ípeda. P M 
Hasenat etiamalias feminenatas, qua. 
rum folia erant latifoliz Terriz folijs non. - 
valde diffimilia,fed quz flores haberent qui- 
buídam notis, ab ijsé quarum femine nata: 
crant, difcreros: ut Natura non minus pané 
ludat in coloribus florum hujusplátz, quàm 


PSEUERUL,. in Tulipis, & Iridibus. Id quod etiam obfer. 
vu varutas vabam in illis quas nobiles viri Carolus de 
Wiese Bentynck,& loannes Hogelandus;atque or- 


natiffimus vir Chriftianus Porretus (emine 
adquifiverant: nam nonnulli flores habue. 
runtcolorem vel faturatioré veldilutiorem, 
quidam ctiam feré albicantem , alij fangui- 
neum , variantibus etiam fnirum.immodum 
eorum unguibus.1mó ipfe Hogelandusinter 
innumeras plantas tum latifoliz , tum angu. 
ftifoliequas fémine adquifi vit; habuit laufo- 
liasquz hoc anno fexcentcfimo fupramil- 
lefimum,primum florem tulerüt;in quarum 
floribus plufquam triginta coloris aut un- 

uium difcrimina obfervavit ; tum etiamin 
[s numero: quas differentias ipfe fcri- 
pto tradidit. eu iz 


j4 fenis 


AssorvTA]atifoliarum Anemonarü fimz 
plici lore przditarum hiftoria, utad Angu- 
ftifolias tranfcat fermo confentaneum eft, 
Earum etiá variz funt fpecics,& ill quidem 
folijs & radice inrerfe differentes:'major ta- 
men in florum colore & corum unguibus 
confpicitur differentia, 

PRi10R, multa habet folia,novo vere, qui 
prodite incipiunt,purpurafcentia, deinde cx. 
viridi pallentia, multifida, Coriandri,vel Li- 
meniz potis Ancmonidisfolijs fimilia , tri- 
guias plerumque fimul pediculis.cónexa; 

itfutaj& in terram,ut Diofcorides rede ait, 
inclinantia;inter que caulis exilit nudus qui- 
dem, fed quem terna foliola, trifariam pro- 
fundius incifa , medià parte ample&tuntur, 
quz aliquamdiu florem occultát, donec So- 
liscaloreex ijs (efe explicans , & emerges, 
pandatur in q lecim aut quinde- 
cim foliola mucronata, minora quàm inla- 
ifoli £ ibus, coloris vel carulci,vel 
albi, vel utroque mixti, hoc eft, externá par- 
te fübcarulci , internáalbi, ftaminulisalbis, 
quorum apices pallidi , medium florem oc- 
cupátribus:decuffo flore, apparet capitellum 
pxné Ranunculi, conflatüex feminibus ejus 
femini etiam fimilibus, non tomentofum ut 
in Latifolià A ide : radix digitalis plc- 
rumquc longitudinis & crafficudinis , inali- 
quot ramos divifa,& tuberculis obfita;fibras 
. quafdam hac illac fpargens, foris nigra,intus 
alba em fiuiliter fragmentis feri& pangi 
^ tet. : í ' i 
Natalis, enun primum ex Italia habuerunt Bclgici 
horti,miffisabAlphonfo Pantio,Serenifhms 
Ferrariz Ducis Medico, ejusradicibns Illuftri Viro Ioanni de Brancion quireliquisdein- — 
decommunicavit, nutü : EIE Flo et 


nem. bors, 
Tepmijol. 1. 


Jomp. ciffort. 


2 
1 
E 
1 


PLANTARVM HISTOR. LIB. II. 2 
Floret novo vere cum Anemonidis latifoliz generibus: cjus femen etiam quim illo ma- 
turcícit, aut paulló ferius. 
Anem.horr.cenuifol.fimpl.flore 11. 

Arrzn vs foliaante hiemem prodeunt qui- 
naaut (ena, multo minoribus & crebrioribus 
incifüris divifa,quàm PriorisAnguftifoliz, Bul- 

5 bocaftani, (ive Ocnanthes prime folijs non val- 
ER. "V He diffimilia, magis camen carnofa,& denfiora, 
a4 dilutiufQue virentia : caulis interca pedalis aut 

Jg major,unicusut plurimum,;nudus,hoc eft;nul- 
J)X lis folijs feptus, quadam lanugine pubefcés in- 
;2 ftar caulis Leto) ; quem circa faftigium 
ambiüt terna minora &multifida folia,ad tem- 


B ow. pus florem occultantia quibus explicatisappa- 

a E retflos fummo cauliinfidens, quicaloribusa- 

ex E pertus , majore quá fuperior amplitudine pr- 

«7 JN ditus confpicitur, & fex dumtaxat folijs confta- 
a U NS JI ;,  Ie,licetinterdum feptena aut octonaadquirat, 
SS) E. EN 4E. purpurei &quafi violacei coloris,externá parte 
PZN RS X QE S lanuginofis, cujus umbilicum occupant (tami- 


uu 
Ys 


villofum nigrumqQue ambientia, quod nullum. 


RR $ * y! Ee y N 
2 n Ww nanigricantibus apicibus predica, capitellum 
ZZ ANS 
J umquam femen proferre animadverti,licet to- 


ES 
A 
y 
A 


^ tistrigintaannis vel etiam pluribus in horto a- 
b luerim: radix nodoía eft, multos in obliquum 
quaquaverfum fpargens cenucs fragilefáue ra- 

moOs,foris nigticantes,intus albos, 

H &cetiam in Belgicá primüm miffaà Pan- 
tio:poftea aliauoties allata eft Conftantinopoli 
Viennam Auítriz. | Floret Aprili, & interdum 
Aum denuo Autumno, radice mirum in modi pro- 
" : pagatur : nam veltenuiffima cjus fragmenta 

le hendurit & llulát, etiam ab- 


^ s jeda&nullàterritcda, — 
2. Hvic nondiffimilis nec folijs,nec radice nec florisformá Cóttantinopoli cum ea quz. 
violaceo eft Horc,adveta,in floris colore di eítd ;qui non eft violaceus,fed 
cx purpurá rubens. 


4dnem , bort. 
temufol. i1 


imple flore. 


Natales. 


Iu Hifpanicatum ftirpium hiftoria dictum eft, ex Itali miffam fuiffe Ill. V. Ioanni de 


Brancion Anemonem fimilem radice & foliJs Secunda tenuifoliz , quam cazruleum flo- 
rem multiplici foliorum textura conftantem ferre dicebant,quem confpicere mihi non li- 
cuiffet, Deinde in Plantarum per Pannoniam & vicinas Provinciasobfervatarum Hifto- 
ria, Conftantinopoli Viennam effe allatas Gen.Dn. de Heufenftain folidas & recentes mi- 

imeque rugoías A id radices ejustenuifoliz quz multorum foliorum fanguineo 
cít lorc radicibus pertimiles,quas,qui mittebat 8/»/zape vocari, & cxruleum plenum flo- 
rem geftare fcribebat : quz licet Bulbocaftani folijs fimilia folia produxiffent , lorem ta- 
men dediffent nó plenum nec caruleum fed Gimplicem & alterius coloris . Hoc etiam no- 
mine,vel Bi»izate,omnium autem frequentiffimé 2;zizade appell Conf(tantinopoli 
poftca miffz funt & illi & Generofz Dn. Vngnadin,atque alijs, Anemonidisredices, qua 
tametfi multifida habuerint foliajinftar foliorum Bulbocaftani , floris tamen colore varia. 
runc.Singulas porró ordine defcribemus. 


PaiMaA igitur hoc nomine miffa , Tertia autem in claffe earum que tenuiore folio funt pet T. 
e 


& multifido;foliorum quidem formácum Secunda folijs refpond, 
:'nuifolia dici non poterat , fingul enim foliorum alz, licec ternz numero uc in illá, 
* : inr (à; iniiedivifa R pe) d fKAl 

minus frequentibus;latioribufd; js erant 

d r? d. H 


1 
folia, latioribus A 


t, commodeé tamen /pici fore. 


p g nonrte- - 
nuifoliz Polyphyllo fore folijs valde diffimilia non erant : inter qua prodibant ngulares 
iorib é laciniis divifa auà 


caules fummo faftigio terna ut in alijs folia fuftinétes, | acinij q 
in ceteris Binizade í peciebus , é quorum medio profiliens pediculus binas uncias longus 
füftinebat Rorem fimplici fex foliorum texturá conft ;clegantiffimi & floridi cocci- 
nci coloris,quorü ungues fatis magni,ex pallido,fufco & albo coloribus m 

paucis ftaminibus capitellum cingentibus & Roris umbilicum occupantibus. 


li erant. 
3 


Id yenusmihi & aljsc I T hiemem gemmas protrudere. fo- 
lebat, quas imé fubfeq gel pebat : at egregié cum alijs flores dedir anno 
Verüm & hác Àn idem, & reliqi : partem nobiscorri 


«D. v1. 
bs D.XXC Y : eia: 


256 Canori CivsI RARIORVM | 
pebat afperrma fubfequencis hiemis inclementia,quz maximam calamitatem omnibus 
propé Germani hortis adferebat. 


Anem.hort.tenuifol.fimpl.flore riz. Anem.hort.tenuifolümpl.ore vr. 


TENE, 


eR ArrERA, quz tenuifoliarum Quuarta,fimilima jam di&te habebat folia, inter qua affür- 
dimplisi fore. gebat firmus caulis, terna folia laciniata fuftinens, unde profiliebat fefcuncialis pediculus; 
firmus lorem füftinens amplum oGtonis (prater iftius generis Anemonidum morem ) fo- 
lijsconftantem, coloris interiore parte coccinei elegátiflimi unguibus albis, exteriore qui- 
dem etiam coccirieis, fed tenui lanugine pul ibus & fpl ibus: umbilicum oc- 
cupante villofo nigricáte capite,multis ftarninibuscin&o , quorum apicesex nigro purpu- 
ralcebant: femen obfervare non potui, nam florem quem unicum habebat, carpebam , ut 
tudi minerva delinearem & defcriberem: fed fi quod dediffejilliquod fubfequentes Ane» 

monides protulerunt,par effe puto. 
Amen. bor.— TERTIAquz Tenuifoliarum Quinta eft,multaante liiemem promebat folia, tenuifo- 
yre x je. de polyph llo fanguinco flore folijs non diffimilia , paullo amen faturatiora & paullo te- 
P^ pulus MAL: quz caules exibant terni aut quaterni;interdum, ut in i]là, fingulates,pe- 
dem longi,firmi;purpurafcentes,& lanugine pubefcentes, tribus folijs valde diffe£tis & la- 
ciniatis, lorem initio occultátibus, A idi ifoliz plenz &« more prz- 
diti,qui deinde ad trium unciarum altitudinem aut majorem,füpra illa excrefcentes , uni- 
cum finguli fuftinebant lorem, magnum,illi qui violaceus eft , pené interdum aequalem, 
fimplici fex folioram ferie conftantem,qua clegantiffimo coccinco colore intus nitebant, 
foris lanugine pubefcebant, quorum unguesalbi, & umbilicus à multis purpuroviolaceis 
flaminibus medium caput cingentibus, occupatus : radix tuberofa & nodofà ut fuperioris 
aut Tenuifolia pl Hac unaexillis A idibus Binizad latione infigni- 
tiseftque ceruleum plenum florem geftare debebant. 


nen bot. OVARTA Binizade, ive Tenuifolia Sexta;folijsà Tertia nihil diff-rebat,pedalifá; longi- : 


peces tudrnis caulem habcbat,circa faftigium tria folia faftinentem;aliarum inflar, latioribusla- 
j fa, deinde fupra illa palmari long; li ffurg. ,& florem (uftinétem am- 

plum admodum , reliquis ejus generis majorem , fimplici fimiliter fex foliorum textutà 
conftantem,non orbiculato mucrone;ut fuperioris,fed in cufpidem feré definente,coloris 

fanguinci el iffimi ibusalbi is,villofo capice umbilicum floris occupante, 

lisobfito , quibusinfidebant apiccscex czruleo purpurafcen- 


& Leon cO aee dE 
tes: radix fupetiori fimilis, 
enun BinizADE Quintz,fiveTenuifoliz Septimz folia ante liemem rodibant;humitg 
iid» Ír idt. "uem S knuelaciiisdieiisvi Sn 
,utinfüp ; & paulló majot: j videbantur: Ei 
; artio 


I'D 


PLANTARVM HISTOR. LIB. IT. 257. 
Anem.hort.tenuiffimpl.flore v1. Anem.hort.tenui£ iinpl. ffare ix. 


Martio exibat caulis dodranralis, tenuis, tres, purpuráfceris & brevi lanugine pubefcens; 

ad cujus fafhigi Ícebantur perinde ae in abjjsp, L : tria minora Jaciniata(uc folia, 
florem tegentia, minus tamen incifa quàm in Tertia Binizade, ex quorum medio prodibat 
pediculus binasaut tres uncias longus, fübpurpurafcens, cui infidobar flos minor alijs, & 
coccinco quidem colore przditus,fed nonnihil ad (anguineum cendente fplendens,qualis - 
inquarundam Tuliparum floribus confpicitur, fex, uc plurimum, nonnunquam quinque 
dumtaxat ,fed interdum ctiam feptem folijs conftans, eorum unguibus magnis, exalbidis, 
qui purpereis venis di(tin&i erant : umbilicum florisoccupabat hirfütum capitellü, cenui- 
buspurpurafcentibufque ftaminibus cin&um,quorum apicesnigticantes:id maturitate in 
tomentum refolvebatur cui implicatum planum,ut in ceteris, femen. 

2. Hujusflosinterdum variat: nam licet fex folijsconftet & coccineus fit;ad co&i tamen variu. 
"lateris colorem accedit;nec fplendense(t,: Vrriuíque autem radix Tenuifoliz plenoflore — 
radicem non minusrefert quàm przdictz, 

. Nouerat diffimilis fuperiori cum radice tum folijs, quz Sexta Binizade nomine miffa, ase. hort; 
five Tenuifolia OGtava frequenté(q; ex radice promit caules pedem altos,virides, (ammo tesif. vic 
faftigio ex viridi purp & triaetiam folia minora tenuiter incifafuftinentes, inter /"?, fre 
qua exurgit palmaris pediculusex viridi purpurafcens,& brevi lanugine pubefcens,cui in- 
fidet los major fuperiore , (cx folijs conftans externá parte lanugine quadam obductis & 
€oloris fanguinei faturatioris & fplendentis , internà autem fangainei coccineo permixti, 
quorum angaes ejufdem fere (unt coloris,fed fplendentis aliq lum, quáque pediculo 

^ adhzrent quodammodo palleutis , umbilicum floris occupante nigricante capitello put- 
puraícentibus (taminibus cin&o, quorum apices ex czruleo fufci . abittandem illud capi- 
telum inalbicans comentum , cut implicatum femen planum ut inprzcedente ;..| Floret: 
Aprili;interdum denuo fub extremum Autumnum, . : [or 
TeNviFOLLe Seprimz (irilis erat radicc & folijs Septima Binizade appellatione miffa, em. terr. 
five Tenuifolia Nona. Ej flos fenisfolijsnon conftabat , at reliquarüm maxima pow ge 
pars,fed quatuordecim & pluribus, ijs feté milibus, Que interiore parte floris Tenuifoliz ^ 777^ 
plenz confpiciuntut, diluti tamen admodum purpurei coloris, & quafi carnei, nullisun-! .. 
guium vefligijs: medium autem capitulum ambicbant multa purpurea ftamina;quorum. 
apicesczrulei, SE : e ] t9B ene Trid eo i53 
Maioflorebat apud Gen. Dn?» Vngnadin anno w. p.xxcvtri Ant przcedenre ipfi 
cum abjs plerifque Gagularibus Byzaatio allara. Àn ferat femen,mibi incomperrum: ham 
quum unicam ejus plantam haberet,eámque uno dumtaxat flore przditàm; illum ut prz: 
Myxi13. : Y 3 Ícinderem 


258: Canori CivsI RARIORVM $ 
fcinderem permittebat, quo cómedivs défcribere & deli poffem;An porro infequen- 
tcanno fimilem for tulerit,& femen dederit, ignoro: nam iio ipo anno Viennà diíceffi, 


Anem.hort.tenuif.(impl.flore x.&.x1. 


Rapicz atque folijs Tentiifoliz Quinta pro- 
xima feréerat Binizade Otava, vel'Tenuitolia 
Decima , licet folia paullo craffiora & magis fuc- 
culenta habere videretur, atque pronà parte 
fplenderent: inter quz naícebatur caulis pedem 
longus,firmus , viridi lanugine obfitus, terna fo- 
liafuftinens,non adcó frequentibus lacinijs divi- 
fa quàm füperiorum, quibus flos initio obvolve- 
batur: € quorum umbilico crefcebat pediculus 
trescirciter uncias longusjaamplü geftans lorem, 
coqui violacei coloris eftzqualé , fex folijscon- 
ftantem,ut ceterorum maxima pars, exalbidi vi- 
refcentis primum coloris, deinde nónihil ad car- 

/ neum tendentis & circa ungues virefcentis ex- 

l Y zz ternà parte,internà veró albi,plurimis in umbili- 
| SN cotenuibus ftaminibus carnci coloris, quorum 
apicesnigri,hirfütum carneidue pzné coloris ca- 


023 S hts piculum cingétibus. Ifta ctiam miffa fuerat Gen, 


Dne de Heufenflain pro ea quz florem caru- 


: / a leum plenum ferret. 
stem ddr NS SS AN 3i fold caulibus,radice , jam di&tz refponde- 
ende. 77, NI V3 barNona Binizade, aut Tenuifolia Vndecima 
A Anemone: cujus los pediculo infidebat é tribus 


laciniatis folijsemergenti, fatis magnus, brevior 
m. tamenfuperiore,fex ut plurimum folijs przditus 
EN [C «| etiam &oni pl il ) olori. exe 
ternà parte carnci albo mixti , internà veró pror- 
fus feré albi, unguibus &venisex albo paullulum 
vitefcentibus: medium florem etiam occupabat 
hirfütum capitulum albis ftaminibus cindtum, 
dd. quorum apices fubczrulei. Matura utriufque ca- 
pita in tomentofam lanuginem planum femen continentem refolvebantur, & à leviffima 
aura difpergcbantur. 


Vtramque hanc A emo idem tenuifoliam exalbido flore Decimam videlicet & Vn- 
: nin cadem làexp curabamy;alterius tamen dumtaxat orem , quum ce- 
teris notis conveniant. : 


,; Echz quidem omnes Anemonides funt, qux Binizade appellatione miffe. Ceterum 
itam varietatem fatione fieri credibile eft: nam in alijs quibuídarn etiam plantis idem 
contingere obfervabamus. Bü: 


ErERvMaliam Anemonidem renuifoliam albo flore confpiciebam apud N, V. Ioan- 


em Hogelandum,quam iftarum femine ríacam non dubito. 

4mm hort. Multaautem promebarex radice folia multifida inflar aliarum Anemonarum tenuifo- 
dvds liarum, viridia , non fplendentia ? inter quz exibant bini aut plures caules dodrantales vcl 
etiam pedem longi, rotundi, firmi; in quorum faftigio terna nafcebátur folia multipliciter 
divifa,utin reliquisAnemonibus multifido folio przditis;e quorum media fede exibat pe- 
diculus,binas,ternas,aut plures uncias longus, gracilis purpurafcentis ex viridi coloris, fuf- 
tinensamplum florem,;fex folijs prorfus candidis conft eptis foliorum unguibus, 
qui externá patte nonnihil virefcebát: medium florém occupabat capitulum nigrum, plu- 
rimis ftaminibus albis cin&tum , quorum apices nigri magnam venuftatem candido flori 
addebant: radix erat tuberofa craffiufcula;inftar radicis fu periorum;autillius Anemonidis 

tenuifoliz;qua: plenum fanguineuni floreni profert. ues 
, ANNO porró M.p.xxcvi. Conftantinopoli miffas novo vere accepit Generofi viri Davi- 
odis uxorexfuccas Anemonidum radices, quz ftatim telluri creditz fubfequente Maio & 
j,, lunij initio flores E pretna non uniusgeneris Nam licetomnes multifidainftar Bulbo- 
" olia, & crefcendi formáatque radice üifoliam polyphyllo flore ru- 

EUROS Taten iss e rud 

Fimpici fire, Dto five fanguine: :q tamen flos fimplici fex foliorum ferie conftans 
proríusniveus fuitp 'folioram ungues; qui carnei quidpiam coloris mixtum babebát: 
capitulum hirfucum,foris umbilicum occupans,fepicbant multa candicátia ftamina, api- 
ssT purpurá t dità: Arum flos fuit coloris fanguinei;& p - 


nus.Singularum radices fimilescraffz & nodofz.Omnes autem miffz Galipolilale nomi- 
ne.& fabfz us tme cse SEA üt F : 


iemis 


EF 


CzTERVM 


PLANTARVM HiSTOR. L1. I3, — 259 

CzreRvM inféquenteannoaccipiebam Byzantio aliquot Anemonidis radices y iftic in* 

foro redemptas mco zre,cum quibufdam alijs peregrinis plantis,quarum tres inter eas que 
zenuiore fueruat folio,florem habucrunt à jam deícriptis colore nonnihil variantem. 


Anem.hort.tenuifol.fimpl.fore.xt111. 


Ywa protulit multifida & tenuiterincifa folia, JP SRI, 
reliquarum Anemonará Bulbocaftani folijs pr- reuif.xi ix. 
ditarum modo:inter quz dodrátales auc amplio- f? fere. 
1cscaules, nudi, firmi, fübhirfüti vel brevi quadá 
lanugine pubefcentes;terna minora folia aliquot 
lacinijs divifa circa fummum faftigium habétes, 
deindc (ammo faftigio , quod fupra ternaiilla fo- 
lia ad aliquot unciasexcrefcebat ; lloré (u(tinen- 
tes fexfoliorum ferie conftantem , externá parte 
carne: colorisptórfüs , przteralbicantes oras, in- 
tern veró exalbidi , venis tamen carneicoloris 
ab imo ungue ufque ad medium folium fparfis, 
umbilicum occupante villofo capitello , multis 
-leviter purpurafcentibus ftaminibus nigricapte 
apice przditís obfito : hujus veró radix à fuperio- 
rü radice valde differebat , & Tenuifolie Secun- 
dz,qu violaccü fert florem,radici proxima erat: 
nam mediurh quidem radiciscaput, équo folia 
& caulisemetgebát, excuberabat & cra(fius erac, 
utin illà, deinde tenues &agilésq; ramos foris ni- 
greícétes,intusalbos, illiusinftar quaqua verfum 
e ten: fpargebat. Hacinfequente Vere flores 

edit. 


ALTERI, fingulisquidem annis foliaemerge- Aser. Lerr, 
bant Priori non diffimilià : fed quadriennio poft proe XX 
dumtaxatejusflorem mihi confpicerc licuit, qui ^"* Ld 
fingulari cauli tereti innitebatur ternas autqua- 
ternas uncias fupra minora illa folia tenuibus la- 
cinijsdivifaaffurgenti , fex fimiliter folijs przdi- 
tus,& ree rioris flori Gimilis,candidior camen, 
nec valdeà Detimetenis flore diverfus , miultis 
flaminilsséasliefut * pi pra diti &hiríutum c pi l i g il ;6j u i- 
licum occupantibus.Huujus radix à Prioris radice longédiveríà,nam nullosnigricantes ra- 
mosin latera fpargebat, illius inftar, verüm in tuber cótradta, Tenuifoliz quz plenum flo- 
rem fert,radicem,forma,magnitudine & colore valde referebat, vel etiam magis albefec- 
bat: breviter non valde diffimilis x 111. ead js 785 

Tinr14,neque folijs,neque radice ab hac differebar, oris etiam forma fimilis (fex enitn 4e». fort, 
folijscouftabat) amplior camen, & foliorum magis orbiculato mucrone erat , colorctiam fusi i 
diverfüs,nempe ruber feu potiüs fanguineusadeó farurarus & elegans ;ürcum illo; qui in ""P^-Pere. . 


fericeo panno villofo rubro faturo,& ad nig m quo dc :ecluceét; coh- 
tendere poffe videretur: ungues adhuc magis faturi albicantibus tamen quibufdarm- vehis 
diftin&i : umbilicum occupabat hirfutum fufcam capitulum , quod ambibant multa fta- 
minaex purpurà rubentia nigricantibusapicibus prz-dita. - ; 

Floremetiam hzc dedit quarto demum anno poft quàm illam accepiffem. i 

Now minüselegans;nec etiam ei valde fimilis erat,quam Lugduni atavorum obferva- nem. bnrt, 
bam.Eaetenim ex radice fimiliter tuberosá & craísá ut fuperiorum multa producebat fo- Ep 
lia multi fida inftar precedentiüm,& inter illacaules ternosautp f d lis longitudinis, ^^^ 
interdum majores, quorum fattigio infidebant terna folia minora multipliciter incifa , & 
füpraillaaffurgeb ffior pediculus;q uncias lógiis, ex viridi parpurafcens, fu(- 
tinens lorem valde amplum, non cedentem magnitudine Bori Seconda Tenuifoliz ;fex 
folijs conftantem, colorisfanguinei exatro rubentis & quafi (ericei panni villofi kermefi- 


». mocoloreprzditizmuli, quorum infima parscirca uhgues fpleridebar, floris vcró umbili- 


cum occupabatcapitellum nigrum villofum , exilibus ftaminibus ejufdem cum folijs pa- 
nécoloris paullo ramen dilutioris (eprum,quorum apices nigri. Florebat Aprili. 
ALIAM praterca valde elegantem confpicieba in Illuftritl mà Ducis Arfchotenfis hor- 
to lorentem Lugduni apud Batavos, quamà me accepiffe dicebar. justa : 
Habebatautem illa; multa & tenuiter inci(à folia! fp a aliarum Tenuifo- s bert. 
liarum;faturatiore camen (ut mihi quidem videbatur) viriditáte pradita;pediculis exviridi " 
purpurafcentibus innixa,inter quz prodibarit bini; terni, aur p! porpurdi Des; 
tenui brevi lanugine obdudti, utin przcedentibus generibusfummo fa(tigio fu -— 


* 


260 Canortr Crvsl RARIORVM 
ternafolia sín(tar'eorum qua inalijs Anemonibus renuifolijs multifida & equaliter na- 
fcentia, € quorum medio exibat pediculus cjufdem cum caule coloris , unciam unàm aut 
alteram longus,aut paulló major,cui infidcbat flos fcx folijs conftans brevi tenuiQue lanu- 
gine exteriore parte pubcícentibus,coloris dilute rubefcentis, interiore veró coccinci val. 
de diluti,quorum unguesampli erant & albi, umbilicum obfidebat fufcum capitulü mul- 
. tisfanguinei coloris (laminul cinctum ,quortm apices nigri: radix feré ei (imilisquz te- 
nuifoliz pleno flore. .. Cum alijs generibus Aptili loreni,qui odoris expers, proferebar. 
Muemibert:.. EODEM. fimilicertempore Aliam obfervabam florentem,quz,ex tuberosà crafsà radice 
seuif v. inflar foperiorismulta producebarfolia multifida,cjus tenuifoliz que plenum florem ha- 
Jimpl.ftore. ber folijsfimilia;inter quz ctiam exoriebantur bini aut terni interdum plures , pro plante 
maguitudine,caules,pedalis longitudinis,virides;brevi lanugine pubcfcétes,ferentes fum- 
mo fafligio rerna minora folia, fed valde etiam diffecta, inter qua exilicbar pediculus tres 
auc quatuor uncias longus, ex viridi purpurafcens,& brevi tenuidue lanugine obfitus , fuf- 
tinésHorem fcx uncialibus folijs conftantem elegantis coloris , vcluti ex fanguinco & coc- 
cinco medij, non faturi tamen fed diluti , eijue prorfus fimilisquem vulgus cochinill 
appellat,cxtimá parte orbiculatis;ynon autem mucronatis,quorum ungues magni, albi, &z 
quafi argétci,umbilico orisoccupato à nigro villofo capitello , quod ambibant multa te- 
nuia ftaminulaejufdem cum flore coloris,& nigrisapicibus praedita. 
URS CvM caconvenicbat Altera;tam radicis quàm foliorum formá : caulis tamen & folia in 
ieu rm * hac magis dilute vire(cere videbantur, quemadmodum & terna illa quz in fummo caule 
Jimi.fore.  pafcuntur,tum pediculuscui flosinfidebat;qui etiam craffiores & firmiores erant quàm in 
fuperiore: los item major,licet fenis duntaxat folijs;ucille,conftans, fanguinco tamen co- 
lore quodammodo przditis,vel inter coccineum & cochinilleum medio;albicantibus un- 
uibusijfd minoribus quàm in fuperiore : capitello in floris umbilico fito , ftaminulifque 
illadambientbus cum fuisapicibus, nil pror(us differebat à fuperiore, 
; Hac funtquzde.A id ifolià florem fimplici foliorum ferie gerentem ob- 
fervab dubi em quin plura genera reperiantur, & multo adhuc plura quotti- 
dic exoritura cófidimus,vel foliorum numero, vel colore, vel alijs notis ores difcretos ha- 
biturajin ijs plantis quz füperiorum femine vel natz funt,vel nafcentur. 
AS CerenvM, Omnia A idum genera, (ingul ules,interd duos, aut tres, vel 
E Md etiam plures, prout magna & amplzvel vetufte funt radices, proferre folent, & nullisra- 
vaules [jngu- mis praditos: non candide igituragunt, qui eas multifido & ramofo caule expreffas nobis 
lorem r?- proponunt. Non tameninficiaseo , quin interdum Naturz luxariantis lufu cótingere pot- 
meos babit. fijutunus ramulus,interdum &alter;inter fuperna illa folia fi caule ple& 
tiaenafcatur, ut mihi accidit in Tenuifolia hortenfi (implici fex foliorum coccinco flore 
anno.M. D. Xxcix. & latifolia hortenfi fimplici flore Tertia, anno M. p. xcr1. atque 
etiam, alijs Tenuifoliz generibus anno. w. n. xciuir, & Hogelando in eà Tenuifolia 
albo flore, quam femine adquifierat : verüm id rariffirne, & prater ipfius planta naturam: 
nifi forte Latifoliz Secüdz quis peculiare effe cenfeat;ut caulé in binasalas divifum gerat. 
von ..Rerznr diligentiffimus Anguillara , fe inaltismontibusob(ervatfe Anemonidis penus 
multifido & lanuginofo folio , cujus fl rd folijsconftarer Papaveris lo- 
o: mminftargqui velrobti coloriseffetaut albi,aut carulei: & in Apulia genus illud inveniri, 
quod Galenus luteo effe colore fcribit: quod quum non facie , fed folo colorc à reliquis 
ibus differre afferat, pluri dubito, an latifoliz genusillud (it, quod fecundo lo- 


co defcripfi. bas í 
DicirvR autem GracisdreusniPlinioAnemona &Phenion,Gaza Fremium (nifi men- 
lofus fit ejus codex & Phenion cum Plinio fcripferit)nová & inufitatà voce vertit: nullum 
vulgare nomen novi lliustamen Coguedonrzes,Cocles,& Pa[fe. fleursà Gallisappella- 
riafferit, Scio poftrema. duonomina Papaveri erratico nonnullis Galliz locis tribui: vox 
sao Caguelaurdes Pulfatilla forté convenite poffit,qua filveftris Anemonz genuseft, Non de- 
funttamen,qui fimili appellatione Pfeudonarciffum pallido lore donent. 
^. '*'. «Qoronariam autem plantam apud Veteres fuiffe, ex Athenzi Deipnofoph. Hift. li- 
broxwappatet, 50500. i 
- Nicander enim lib. ii. Georgicorum flores coronarios apud eum recenfens Anemoni- 
dis merinithisverbis, 76 ; : : 
Et eA 


"tiae! gor les fal tpfeantea quàm contraflentur, 
oetnno c Splindidiore procul colove allicientes. 5 
7RtCiarinusin Effeminatis, apud eundem; : 

c0 CObamemeli omnigentt ornatur mibi caput, 


Lilijs;rofis laris eof mofandali ;violi frfymbris, ; 


mei E ms eAnemonarum vern c. " us ferpillo;croco,byaciutbo ,&c. snis 

sacs C OMrtsstS porrà Neo! varijs de Anemonide fententijs, ejus vis acris eft , & 
:maàadR: AERITÓORM 4 1 3 gd : 

mulus P anuric videtur. 


0151 : " ANEMONE 


PiaNTARVM HiSTOR, Lib, ri. 26r 
AÀNEMONE HORTENSIS pleno flore, Cat. Uu 


g fant duo illa A idisgenera,quz Polyphyllum, 
five multiplici ferie conftantem habent florem : quarum hiftoria in Appédice ad Plan- 
tarum in Hifpanijs obfervatarum defcri prionem data eít, & in Pannonicis Plantarum ob- 


Anem.horc/latif.pleno flo.verfic.radix. EET: 


Irranmva enim Prior,multa habebatfo- 
lia, lata initio, & latifolia fimplici flore Primx 
folijs pzzné fimilia, deinde Sanicula aut Tertiz 
latifoliz: foliorum zmula; majora tamen , ma- 
gis dura nervolaque,& in tres lacinias altius di- 
vifa infuper in ambitu ferrata, füpiná parte vi- 

- tidiaadmodum & quafi nigricantia,proná can- 
didiora , fervidiffimi faporis & illico linguam 
ürencisante hiemem ctiam germinantia. No- 
Vo jam Vere , unusaut alter caulisinter foli 
rodibat dodranralis , interdum ctiám pedalis 
ongitudinis , craffiufcülus, nudus, brevi lanu- 
gine (epcus , citca faftigium tria exigua folia; 
aut nullis , aut rariffimis lacinijsdivifaab co- 
dem fereexortu prodeuntia & fimultandem 
caulem ampledentia proferens ; deinde binis 
uncijsfupra jam dicta oliàemergens,magnum 
aclatéexpanfüm florem fuftinebat, numerofis 
folijsconttantem , quorum externa & majora 
dena utc duodena, colore viridi, ut plurimum; 
pon €rant,eorum mucronibus coccíneo co- 
ore leviter & virgacim infc&is , interna verà 
minora , & angultiora dilutiore ex rubro pur- 
urá nitebant, & quz medium florem Occupa- 
I cjufdem etiam coloris, ad umbilicum re- 
Hexa, & veluti glomerata erant. 
Ha n vir porró Generofa Dn. de Heufen- 
ftain anno octoge&imo quarto fupra millefi- 
mum & quingente(imum ex hujus fragmeri. 
to, quodaliquotante annisipfi communica- 
veram, florem modó defcripto fimilem qui ex 
alio fimplici oto latiorum foliorum partim viridium, partim coccineorum Hore, triuncia- 
li caule fupra rerna minora folia inniténte emergebac ; quem fuftinebat uncialis pediculus 
purpurafcens, elegante fane fpe&aculo. 


nem. ple. 
d 


lore die ge- 
L 


"hem. bosr, 
latifel. plcyb 
flore i. 


Varietas, 


ALTERAM fpecieni habuitillo ipo anno eadem Gencrofa Dnquzampliffimum B€- Axim. beri, 
flabat florem , in(idenrem pediculo duarum aut trium unciarum (fu pra terna illa minora /«ti/2 pleaó. 


foliaemergénti;initio quidem virentem deinde coccincum colorem paulatim contrahen- 
tem , octonis tamen aut pluribus folijs lacioribus& cxterais reliqua amplccentibus , ali- 
quam viriditatem rctinentibus , interiora veió coccinei prorfus crant coloris , eorumQue 
ungucs fuperiore parte ex pallido Havefcebant, infimà, quà capiti PH DHcDgEi ra- 
diatim in pallido dc(inentcs erant coloris : floris autem umbilicum nor occupa ant glo- 
merata & reflexa folia ut in przccederite , (ed villofum capitellum nigricans , multis nigris 
ftaminuliscinctum , quorum apices initio ex viridi pállefcebant, déinde , ubi obverfi, ad 
fübcztuleum colorem tendebant. Ejus floris diarneter erat cribus uncijs Romanis, (ivc 


"quadrante Romani pedis amplior. 


SiMiLEM nuncaluntomnesrei herbariz cultores Belgiciin fuis hortis;in quà tamen 
duplex difcrimen animad b 


TE11i 


N A enim caules interfolia producebat dodrantem aut pedem longoscraffiufculos 4/5. loris 
[" " apl 3 


& firmos, virides, fuftinentes fummo fáftigioq ternap que , üquam etiam 
quina uncialis longitudinisfolia, quorum unum latiufculum & extimá parte in laciniasdi- 
vifam,reliqua ; viridia, interdum ramen uno aücaltero, rübto colore confpet. 
fo:pédiculus deinde inter illa affurgebat,tres quatuor,auc plures nonnunquam uncias lon- 

s,craffus, firmus viridis pubefcenscui infidebat flos unicus, vicenis;tricenis aut pluribus 
fol js conftans uncialis i ctiám amplioris longitudinis , clega nri faturatiore fplendcarc- 
Que coccinco colore pradditisquorum ungues fa z magnus P 


" quima. 


latifol.Pavó 
mar 1s 


Ane, hort. 
lanfol.Pavo 
major 1i. 


Tempa. — 


Nomina. 


, quà (utante diximus) rofcosp 


v sem. bort. 


tenui pleno 
y da 


261 Canort: Crivs] RARIORVM 


Anem.Hort latifol plen.flor. verficolor. Anem.hort.latif. pleno florc coccinco, 


qui magnum decorem flori addebat : floris umbilicum occupante capitello villofo nigro 
ftaminulisfanguineis fübcarruleos apices habentibus cincto. 

ALTERA floresminus plenos proferc , & interdum fimplici octo , novem autdecem 
foliorum duntaxat ferie conftantem; alioqui , nec folijs nec floris amplitudine, nec colore 


' abaliá differt. 


Singularum radix craffa, & in aliquot capita extuberans, Latifoliz Tertiz fimplici flore 
radicis inftar foris nigra & fcabra,intus alba,folida, ingrati faporis & fauces coar&tans, mul- 
tisQue tenuibus fibris pradita. í à 

Aprili vel paullo etiam feriusflorem iftz expandunt. Sed Prioris flos rariffimé in Ger- 
mania ad ftugem pervenit , frequentiffimé enim , ante quàm fefe explicet, vitium contra- 
hit.Certélicet multisannisaluerim ultraternos aut quaternos ejus flores explicatos videte 
non memini. Caffellisautem in cultiffimo horto Illuftriffimi Principis Wilhelmi Land- 

avij Haffiz &c.maxi & rotulerat anno M. D. XXCI.quem vivis co- 
oribus ipfius juffu expreffum , dum fequente O&tobre ipfius Celütudinem convenirem, 
mihi confpiciendum praebebat. : 

Px10& iftarum Conftantinopoli (emper allata fuit Gin/ vel Gul catamer appellatione, 

: dures & multiplici foliorum ferie conftantes do- 
nant. Vulgusautem Herbariorum apud Belgas & Chalchedonicam , & quia cjus flosple- 
rumque vitiófus eft , & in caput multis viridibus folijsconftans dcgenerat, viridis Anemo- 
nidiscognomcn lli tribuit. Alteram autem quz perfectum coccincum florem geftat , Pa- 
vonem majorem appellanc,, quód ejus os, orbem illum; qui in extremis cauda pavonum 
plumisconfpicitur,quod do imitetur,tametfi diverfiscoloribus pracditus. 4 

Harum radices, perinde ac Latifoliarum fimphici lore, praefertim quz craffz & globofz: 
funt , remporisdiuturnitate plerumque carioíz fiunt, & vitio deinde ad extremos nodos 
ferpente , tandem penituscorrumpuntut , nifialternis ad mini annis, infrag, 
divulfz;tellunid; iffa 


Crrrx vM Alterius, quzplenoflore eft, folia , numeroquina , fena, aut plura fünt, 
multifida Bulbocaftani,au E Teddalse fecunda, fimplici fex foliorum ferie florem geren- 
tisfolij fii lia, paullo ramen dilutius virentia, feu yeriusijsqua reliqua tenuifoliz , flo- 
rem coccincum fimplici fex foliorum ferie conft. get iffioreQuc radice prz- 

it, 


PraANTARVM)?Hl1STOR. LIB. II. ^ 263 
s a 


Anem.hort.tenuifol.pleno flotc. 


, ditz, habent: caulisetiam illatum cauli (ímilis, 

uemcirca fummum tria minoratenuiter inci 

à foliaambiunt, florem, antequàm aperiatur, 
occultantia, qui fummo cauli ad binas , ternas, 
aut plurcs uncias fupra minora illafolia füccre- 

- fcenti infidens, in dena, autplura extérná parte 
pubcfcentialongáque &latiufculaatque ctiam 
majufcula foliaexplicatur cocci modo rubétia, 
interni veró patte coccinco fz iore niten- - 

* tia, qux numerofa renuiad; foliola fanguin. 

«colore przdita ample&untur . Hujus radix no- 

dofa quidem*eft,fed paullà longior alterá , & li 

cctforisnigricans,nitidior tamen, & pallefcen- 

4 te colore quafi jou river earum radici fi 

VA milis, quarum Hores fanguinco coccineod; co« 

Wer lorefunt przdicz;intusalba ,ejufdemQue cum 

x5 aliarum radice faporis,& cenuibus fibris; ut illac 

* donata,& fragmentis pangi poteft. 

Hzc porró multo liberalior effe folet in pro- 
ferédis floribus quàm reliquz,rariffimé vitium 
faciens:imó, fi mitior fitaéris tépeties, Autum- 
no Bores denuo geftans;fed magis dilutos,&in- 
ternisfolijs(caloris defe&tu ) aliquá viriditatem 
Ictinéntibus, At in ijs qui Aprili aperiuntur,ego 
& alijaliquádo cam Appio em habuimus, 
utGermanici talleri orbem xquaret , & trium 
autquatuor fimul cójun&torum crafficudinem 

Wo fuperaret hoc eft, ut duas uncias lati effent, 8c 

E unamdenfi. Hoc etiam cgo & alij experti fu- 

mus in integrisradicibus& carum fragmencis, 

Y. utchartad involutz, & fine terrá ücco 

loco per totum Autumnum totámque hiemem referat, deinde ineunte Verc terra cre- 

dic, Maio menfe folia protulerint & infequente lunio florcs. Idem periculum inaliarum 

Anemoaidum radicibus fccimus,& fucceffit experientia , verdm in nullá felicius quàm in. 

Tenuifoliàpolyphylloflore. — ' : E j : 

M tui primum ejus radices communicarunt Conflantinopoli miffas vel allatasTllu-. yu, fre o. 
ftris Vir David Vngnad,& Gen. Carolus Rym,ejufque affinis Philibertus de Bruxella: qua iaa. 
deindc meà operá Belgicis hortis communes fadtz , miffis Vienná Auftriz ad amicos ca- 
rundem radicibus. Illam autem paucisannisante quàm,ad Czfarem Maximilianum evo- 
catus, Viennam proficifcerer, Byzantio etiam delatam acceperat lll. Vir loannes de Bran- 
cion,amicus fracrisloco à me femper habitus,c guinei ipfi à lacobo deCoden- 
hoven, qui binas ejus radices Viennz redemerat cum paucis aliquot Tulipis recensà Cur- 
forequodam Conftantinopoli allatis. Poftea veró dum V iennz vixi,&hazc & fuperior No- 

bilibus vitis & matronis, quibus peregrinz plantz & elegantes flores in delicijs erant , By- Nomine. 
zantio Viennam fant allatae: latifolia quidem Gs/ catamser , ut dixi , appellatione: hac verà 
plerumque Lalé Bepzede, & Galipol lal. 2 us Ed REUS 

Q uod fiautem Anemonidis aliquod genus,ad Adonidis florem , Ovidio libro Decimo En 
M ph.defcriptum, referendum eft;nullum ha&enus confpicere memini, quod ejus 
defcriptioni propius accedat,quàm hoc: etenim fan; uini bncolorem habet florem. Licet 
ctiamqua przcedéte capite defcriptz funt florem APIS feliorum feric conftantem ha- 
bentescoccinei aut fanguinei coloris,pro &o fumi poffint. 

CerEn vM de Anemonide quz miffa fuit pro cá quz caruleum plenum florem habere 
dcberet jam ante diximüs. Similem certé lorem nondum videre mihi contigit , quemad. 
modum nec illamquam albo pleno florc inveniri aiunt. j 


Pd s 
NIRE URN SM 


CYCLAMINYVY Ss. CPI 


C YcrawiNr füb füatisfinem aut Autumniiinitium fuos flores producentis,dein- Cydlaminws 
dcfolia,quz poftquam tora hieme perftiterunt,fübAprilis ánem;aut Maio amitten- *^^*fe* 
tis,duas differentiasin Pannonià & Auftrià obfervabam. i ; 


VN 4 enimexglobulari radice;tenuibus ni fáue fibri: li 
: ada 


multacircina- 


» e x N * 
tz prop n d profer folia, Afari folijsferé refpondentia , non adeó tamen 
craffa,fu perné virentia inferné purpurafcentia;humi expanía, flores in longis pediculisnu- 
tantes unico folio téd in quinque profundas lacinias divifo,fic ut plura vid ;conft. 


tes, qux 


264: Cansoni CrivsI gagrORV M: 
Cyclaminus odoratoparpurcoflore. —— od ' 
ait 2 SS RSS tes quz fefe explicare incipientes futfür te- 
fle&untur, coloris vcl dilutius vel faturatius 
purpurafcentis , odoris fuaviffimi : ij marce- 
fcentes integri decidunt,capitulámque fübfc- 
/;quitur,cum pediculo cui infidet in multas fpi. 
rasfc convolvens, doncc terram attigerit,cui 
incumbens paulatim augefcit , donec viola 
mattiz feminariüm vafculum: magnitudine: 
"iequet,quod rraturitate ab extremo mucrone 
* aperitur , feménque oftendit inzquale, cx fu- 
fco fulvefcens,quod terrz.commiflüm;in ger- 
1nch non abit , fed in tuberculum aut radicu- 
lani itur, prater relig n fetminum 
naturam,unde poftea foliola proniit. 
ALTERA illi plané fimiliseft:pauciorata- 
men femper folia proferre confpicitur ; cáque 
mon purpurafcehtis fubtus coloris , fed albi- 
cantisquodammodo;aut pàllefcentis;cui viri- 
dis miftus, ut in A ari averfis folije : 
Nulli funt illará Provinciarum filvofi mon- 
res,nulli faltus, aut interdum in montiumac- 


Cydam.de- 
fato fiore 11. 


ubi variz magnitudinis radices éruuntur,tan- 
, ttinterdum,ut manum implerequcant, quz 
"plerumque magis fcabro funt cortice ; quàm 


Cylemse Oen c ern, 
uum " tibus,aut oi qua Pinaftrorum filvas alunt;nó fine difficul 
gitalem cra r j 
creviffent,fubindein nodos ( ubi fcilicet pauló laxiorespetrarum fiffuras nactz erant) ex- 
suberantes. , . ; ede 
Rhizotomz muliérculz,quz multas Cyclamini radices cum varijs alijs plantisViennam 
inforum venalcs adferre folent, Gatwtzot appcllát,hoc e(t;porci panem,quidam etiam 
ruftici &xbt apfrl/id efl, terra malum , Vngari autem Dizsor'pá, porcinum fapum." 
mios ' CereRvM duasalias Cyclamini fpecies fc habere ad me fcribebat Nobilis vir Ioannes ' 
. . ab Hoghelande, abipfius fratre Theobaldo in montibus quibufdam erutas dur cx Iraliá ' 
rediret. Illas vcró non Autumni initio flores proferre , fed ipfo Solftitio xftivo florere inci- 
pere; perfe fquéad le ufque A aainoéhuhi : ejus item femine natas plantas ' 
idem ortus (ui tempus obfervare:cam ob caufam zrftivum Cyclaminum potius dicendum, 
quàmautumnalem. Priorem habere folia albis maculis obfcuré notata , auersà parte rü- , 
bentia; aliquantulum angulofa, florcsfaturatius purpurafcentes: Alteram folia promere 
á aversà partc virentia,adversá maculis albis;ijsá; valde confpicuisafpetía , fupe- 
.rioribus,& flores dilutiores, utrofque autem fuaviffimi odoris , nárcs etiam procul fericn- 
, Ws Vrrique hoc peculiare,quodgetera folia retineat,donec nova nafcantur. : 
Cydlamin, 


cruere memini; qüz di- 


Womisa, 


NAE NN porró M.D.xxcr.autumno,miffz fant Conftantinopoli Gen. Dn.de Heufenftain: 


cum varij generis bulbis,aliquot Cyclamini radices,orbiculares,quas caftanez magnitudi- 


nem non (uperaffe,& valde terfum expolitámq; corticem habuifle aicbat,quz ftatim arite 


hiemem folia produxiffent, Cyclamini ineunte vere primum emergentis & florentis folijs 

feréfimilia,pronà parte pulcherrime purpurafcentia,& füpiná candicanubus maculis infi- 

nita; paucioribus tamen angulis przdita: Martio fequente florcs tulit , quos fübíequés ge 

u cora pcpaqu vernum effe omnino putabam. At poftquam fubfequentibus annis folia 

ante hiemem (emperproferre animadverti,atque quam, mitiore przfertim aurà, 

,£tiam flores plurimum hefi;j& an autumnali Cyclamiaó;an vernali attribuerem, dubitavi. 

: seme tle Turca , ciquiillasemit , libenterobtrufiffet pro Viola martia flore 
cu IO,tametfi Cyclamini effe agnofceret. ix éiq jt Bibzelib, 

3yce. ;Binis fubfequentibusatinis multo majores & plani omnino bulbi Cyclamini miffi funt. 

zosesis. Dyzantio Bubur 48 Dobum appellati driénio veró poft magnum;& palma- 

Cyclo 24. rislatitudinis tuber inde accipiebam nullo nominc infignitü , cujus folia genusillud quod 

Peppe Bclgicis hortis familiare cflc folebat hederaceo folio, prorfus referunz , fed fubtus eem 

1idanne 


clivitatibus uda prata , quz ij$non abundent, 


* lià & flores producentes.In faxofisauté mon- . 


itudinem non füperarent , fed in cubitalem nonnumquam longitudinem ex- 


( 


^ '" PLANTARYVM HisTOR, LIB. Ir 
Cyclami 
4. 


icon 26 
Cyclaminus inodoro purpura(c.flore. Vcrtio tempore florens, , : 


dua 


idanno xc.fupra millefimum & quingentefimum, plures vi ginti flores tulit, ijsqui in Bel- 
gico nafcebantur non diffimiles,etiam doros;xci. autem pl i Lets 
te biscentenis. r . 
Bsteicvw illud genusin quadam (ilva non procul urbe Tornaco primusobfervaverat 
Ioannes M: cujuslibrales radices dum Machliniz: viverem , & magno rapo zqua- 
lcs,ab ipfo nobis miffas memini:]lliusfolia uc plurimum fubtus vire(cebant , flos diluté ru- 
beícens;carnei erat coloris,& interdüm albicabat;inodorus. Cujus femine naras aliquando 
habui plantas fimiles plane florés profercntes folia etiam hederacea:fed qucaut matrisfo- 
liaomnino referebant; hoc cft,fubtus viridi mifto colore pallefcebant, aut purpurafcebant 
Byzantini Cyclaminifoliorum inftar, cáq; fuperné albis frequentibus maculis afperfa er; 


i i "5 d 


: X PD dt s 
etiam nonnulla ad umbilicum alba macula infignita , alia minimé. Tam hoc veró,quàm SERRA 


Byzantinum magis ferotinum füpra enumeratis,& Octobri ut plurimum duntaxat florere 
incipiensin Novembrem ufque. Byzantini femen dütaxat femelobfervare potui;licet ali- 
quot capitula diu retineret quz ad ftugem perventura videntur, hiems tamen femper cor- 
rumpebat illud autem erat duplo majus eo quod Belgicus profercebar. Belgicoautem hé- 
deracco folio fimilis é Britannia Galliz poftea inferricapit. 


Hasvretiam aliquando Cyclamini verno tempote florentis paucas plantas » femineex c, 


Belgicà mihi miffo natas, qua tertio (atu anno flores profer: unt. 
ne, & vulgari faturatiores,paulóque graciliores:folia alijs minora, in ambitu feré crifpa , & 
foliorum hederz formam imitantia;tencrioratamen , fupinà parte candicantibus maculis 
afperfa;angul etiam mucronibusalbi ibus,pronáombin purpuraícétia. Primus 
inter Belgas eam plantam habuit Ioan.de Brancion munete Alphon£ Pantij,cüjus deinde 
femine natz plántz in aliorum poteftatem venerüc.Sed N V.Ioan.Boifot aliud genusale- 
re folebat oblongiore folio,ut mihi , cüm ante aliquot annos illius (emen mittetcr, per lit- 
teras (ignificabat.[etiam w. p. xci. anno aliquot bulbos verni mi(it: qui (equente Aprili 
flores tulerunt. 


Li » a- vt». 


Ar quem nofter Lobeliusapud infubresluteo flore obfervaffe fcribit,videre nondá mi. Cyan. là- 
hi contigit. Quemadaodum nec cum de quo mihi relatam eft parva radice avellanz ma. tefore. 


guitudine, zeftate fl vulgari maj f 6, & in decl, 
Qua iter faciendum eft ijs qui Romá Florentiam proficifcuntur,ultrapontem Milvium fe. vw. 
cundüm rivum agse rraver fz di&um: qui forté Hoghelandij alter effe poffet. 
Tsnr1A Novébrisanni M. p.xc.fcribebatad mee Candiá Cretz infüla: urbe diligehtifs. 
Iotephusde Cafà bona Belga & Servi Thufcia: Ducis Horti PONE prz fectus, in gn im- 
: ulam 


nafcentem; Cyclam afii- 


lera. 


"A wt 


2d 4 Canoórr Ctvsl gagioRVM 
falam obfervandarum flirpiá gratiáà fuo Principeablegatus, fc inter reliquas plantas quas 


Cydlem ai» Novembri florentes iftic inveniffet, DE Rcagi albo flore obíervaffe.Sexénio veró poft 


adferebat Gallusquidam rhizotomus Galliam, Italiam, Germaniam peragrare folitus, in 
Bataviam, rariores quafdam ftirpes, inter quas Cyclamini radices, quem albo fore pra.di- 
zum effe icfercbar. pb ? 


DENTALIL. Ü Càr. rx, 
Denscaninus purpurafcente fore, * "benscaninusalbo florc. 
5 Ge dau Ce | 


T TN T 
Kc 9 (ae 
tO] - (uie 


"ere... .L 


"T Supctior Autumni initio, plurimuür fuos Hores producir, & ftatim folia : fic huic 
£nhaí P Y JJ le. 


. M. planta ineüre vere bina pl quc folia( mutuó ft 


r 


| 2 E . : - P. x EM '&- À 
zi pn? «3 & florem occulentia,liliaceis proxima; breviora tamé & latiora, ad Allij urfini formam 


EU 


valde accedentia craffiora & magis carnofa, multis magnis maculis ex atto purpurafcenti- 
bus afpera, bafi anguftá, paulatimq, in larum extensá, deinde in mucronem M edoenpe cet 
: més folijsconfpiciendum fefe przbet flos,dodrantali pediculo enodi &vacuo purpura- 
ntíq; innitens, fex oblongiufculisfolijs conftans tein inflexus & fpectans , qui aeris 
(Solis radijs excalefacti) epore fefe cxplicat ;foliáq; furfum refle&it Cyclamini inftar,cle- 
antis & dilutioris purpurei coloris,fenis intus ftami ibusp is,&candido trifulcofti- 
.- lo;nullaodoris gratià placens, fed folà elegantià commendabilis : flori füccedit trigonü ca* 
pitulum,cótinensaliquot femina Leucoi) bulbofi przcocis alteri feminibusferé refpon- 
dentia;fed longiora gracilioráque;flavefcétis coloris:radix longa;infimá fede craffior, mul- 
tífq; candidis übrisftipata,& plana quadam appendice;unicà aut pluribusdonata,qua ve- 
luct radicum fuperiorisanni & przcedentium aliquoc veftigia funt, parte autem fuperiore 
paulatim gracilefcens,unde caulis emergit, fummá rellure bina folia proferens. Quamdiu. 
nullum florem dat hac planta, unico duritaxat exit folio. 
:'Copiosé nafcitur ad quorundá montium radices herbido & udo folo, nó procul Grárzio 
Stiriz provinciz metropoli, & Seri Archiducis Auftriz Caroli regià.Similis plané coloris 
. in Allobrog! ib tam & in Belgicáà Walerando Donrez riobis ahquanda mií- 
fam memini: Sed & circa Baionam nafci, vicinis i 3T ibus, mihi referebat 
C;V.idémque Medicus Regius Ioannes dela Riviere.. Floret Aprili,interdum ctiam ma- 
zurius;in hortis prefertim culta; 5 fen i 


Dens cani- Aliud veró genuscrefcit in Apenniho & E i ibus, cujus folialengiora , ma- 


fore. 


culasalb. d 


Ld . H 
: ; Jum exeunt,florem ctiam ample&tentia,qui fuperiore 
major plerumquceft, vcl laB&ci omnino candoris vel mifti f lbóque colori 


UO ui d * 
bus con- 


[i 


PLANTARYM HISTOR. LIB. II. 267 
busconftans,ftaminibusalbis,apicibus nigricantibus , huic fuccedit trigonum Ciput femi. 
na alteri paria continens:radix etiam longa, & fuperiore craffior. Hanc aliquancoaccepi- 
musa C.V.Vlyffe Aldrovando , totius Natura: miraculorum fcrutatore diligentiffi mo, & 
Medicoexcellenuffimo, tum ab ampliffimo viro Iacobo Antonio Cortufo Patricio Pata- 
vino,& à C. V. Achille Cromero, Medico, cm Patavi viveret: Verüm fimiles etíam radi- 
cesad me Francofurtum mittebatanno M-D.XCr. lll: Mi Ioan. Vincenc.Pinellus, ij 
Vvrco àScifiz Medicis & Phar pzis Dentali,à ullis verà rufticis € ejofotonrty Nomima, 
appellatur Prior:ex Allobrogibus auté miffa,Saryrij erythronij nomine, qua etiam appela- 
rione ufus Lobelius in Adverfarijs & Obfervauonibus. Altera Pleudohermodadlyli & 
Dentiscanini nomine ex Italia miffa. Vtraque frigoris patienciffima, ; 
Süriacas mulierculas radicisexficcate po linem pultibus puerorum infpergere folere,ad Facultaitt. 
enecandas eijciendísque ventris cineas, mihi relatum e(t.Ex vino autem hauftum mirificé 
coli dolores mitig ire expercuseftdotiffimus vir Thomas Hauftain,Sermi Archiducis Ca- 
roli primarius medicus(qui multos ejus bulbos Viennam ufque non femel mihi mifit ) in. 
fupercorporis vires reficere & nutrire;cx aquà veró pueros epilepticos Juvare. 


OncHipE $. (Cio OEXIL 


Ig NEN? agro& vicinis Provincijs frequentia funt Orchidum varia genera, quz 
v in Belgicá etiam videre memini;quarum hiftoriam,ci. mabalijsdefcripta fint,mini- 
méreperendam effe duximus, Que veró numquam antea mihi confpe&tz uerunt, quáf- 
ueà nemine obfervatas fufpicor;earum porró hiftoriam hoc capite cófcribemus, initium 
abomnium,quas umquam viderim,maximáfacientes. — md : 
BtuA habet hzc Orchis folia, Ellebori albi folijs amplitudine non cedentia, aliquot ve- Orci rama 
nisà pediculo ad extremum ufque folium produis fimiliter infignita, faperné virétia, in- pho foli. 
ferné dilutiora,proríus tamen fplendétia:caulem cubital »paucis [s li fi involucris 
przditum,pentagonum:floresin fummo fpicatim cohzrentes,cujusauté coloris, cujüfve 
formz,ignoro,cum, antc quàm aperirentur, plantam dumtaxat obfervaverim : radices bi- 
. nas, craífas, & parvi napi modo oblongas , fapra quas infimo cauli inherent aliquot fibrz 
fatis craffz. 4 à ; s 
Solüm mihi confpecta eft hzc Orchis Maio menfe anni v. D.LxxiX.in declivitate mon- Natale. 
tisin quo excru&ta eft arx Ill. V.Balthafaris de Batthyan p.m.Grebcen nuncu pata;interDra- 
vum & Savum amaes,binis ultra Wara(dinum muliaribus. : 


Orchis latifolia altera, 


n^ 1, 


etu. 

Ty a $7 Illius genus haud dubie erit, quod non modà Orcbis lati 
^ jnflvis deabus e vicinis , ed etià fo^elira. 
in Leytano faltu fupra Manderftorf obferva-- 

bam, folijsquidem magnis & latis,fed infra fu- 
periorum amplitudinem , caule pznécubitali, 
magnis onbus fpicatim congeftis , ejufdé cum 
aliarum orchidü oribus formz, purpurcis ma- 
culisafperfis, exalbidà galeà flores (ngulos te- 

gente, radicibusBlmins, craffis, fapenorc ta- 

men brevioribus, 

PrvRA fünt Alteri folia,anguftiora,caulis gra- Orci. 
Cilior , pedalis, floresrubri pulcherrimi, quales 
feréin B-lgico illo Orchidis genere videre me- 
mini , quod é pratis Lovanio viciniseruebatüt. 

Crefcitin eodem Jugo Grebén ponearcem, xaula. 
& plerifque gramineislocis, inter lumina Mu- 
ram & Dravum, tum apud Sackturnyalll. Co- 
mitisdeZrinioarcem. 

ERTIVM genusclegantiffimum , biniscta(. ordiaiis, 
fis bulbispreditum,uno fucci pleno;altero flac- 
cidiore,quod in Orchidibus vulgare eft ; folijs 
longisanguftis:caule interdum pedali.fpicá flo- 
rom elegante, odoratá, quorum galeola obfcu- 
ràpurpurá nitet,hiatus cum propendentelabro . 
candicant,purpurcí(que maculis infigni ; 

Invenitur in pratis Nemeth.-wywar Dn. de Natale. 
^ Batthyan vicinis füpra Rabam,& inter lumina 
Muram & Dravum: 

QviNa aut fena funt Quartz folia;caulis pal- order, 
marisaut amplior aliquot minoribus folijscin- 
urpurafcente galeà tectorum, prominulo labro 

Zi &in 


Natalis 


Orchs v. 


Natale. 


Orchavi. 


Natales. 


Tempus. 


Canorti Crtvs] RARIORVM 
Óichis Pannonica r1: Orchis v. 


& in quatuor barbulas divifo,albo, purpureis punti diftinco;parvo calcari à tergo promi- 
nente,tenuis odoris, fub quo,ut in reliquis Orchidibus torofum &contortü eft capitulum, 
exiguum femen fcobis inftar continens: geminas radices habet tefticulorü modo efforma- 
tas,unam plenam;alteram marcidam, fupra quas ex imo caule ort fibre expanduntur, 

Nafciturad montis Glefenfeld imminétis radices,binis fupra Neapolim Auftriz milia- 
ribus , abundantius tamen in montium tenui gramine tectorum declivitatibus,, fupra Ra- 

daun, Medeling, Baden, & plerifque alijseditioribus ficcioribusá; locis Viennz vicinis. 

Illi fimilem eruebam montibus Grebén proximis,fed longe ampli (lior 
longiore fpicá przditam. zs 

QviNrA quatuoraut plura habet folia , fammá tellure jacentia , Belgica orchidisquz 

paflimia pratis maturé purpureum florem fert, fimilia, fed nullis maculis afpería : caulem. 

almarem aliquot minoribusfolijsfeptum,cujus fummum,multi fores exigua galeá duo- 
ee folioliscon(tante,tribáfq; alijs foliolis galeam ambientibus, latiore barbá propenden- 
tc, & obtufiore calcari przditifpicatímq; nafcentes exornant, coloris aut purpurei fatura- 
tiorisaut dilutioris,aut feré carnei;atque etiáomnino albi, barbà tamé plerumque velexi- 
guis, vel majoribus maculis (aturé purpurafcétibus afpersá, interdum etiam prorfus nullis, 
prz(ertim in latis floribus: femen ut in reliquis contortis vafculis continetur:geminas ra- 
dices,umam fuperioris anni flaccidiorem,;olteram recentiorem, fucculentam, tegunt mul. 
tz candidz craffiufculz fibrz. : 

Inveniuntur paffim in pratis Viennz vicinis. Similem etíam ob(ervabá anno w. p. xxc1. 
in pratis urbi Londinié(i in Anglià proximis:ubi & aliam eruebam grandiore pauló florum 
purpureorum fpicá,teterrimifoetoris, — — 

IncnArI! ctiam odoriseft,quam non ineptéTragorchin minorem nuncupari poffe cen- 
fet Ioan. Hoghelandi jusi & binos bulbos ad me mifit ante bienniá. Dodran- 
taliaffurgit caule,quem terna aut quaternaambiunt angufla folia: fum muscaulis fuftinet 


L a d 


. breviorem fpicam florum clegantis interius rubri colorisjinterne verà pauló dilutioris,tri- 


fido labro propendente E 
Rara inventu crefcit in marinis aggeribus, interdum etiam reperiturcirca Hagam Hol- 
landiz. In hortosautem tranflata, latius explicat florum comam, in meta quafi formam 
definentem, 
*2mnesautem Maio menfe florére folent , prater primum genus quod pauló ferius flo- 
tes promit. : 
T&R1A 


PLANTAÁRVM HISTOR. LIB. TI. 269 
Orchis Batavica vr. Orchis Pannonica viri? 


Tn1A pleramque habet Septimum genus angulta folia, alioqui reliquis Orchidibus fi- 0vavi:: 
I AT ica (7311. ex hips. 2 


rnilia,vitidia, cau| P f pallidi coloris, tribus ».j«/« Bes 
apiculisconftantium,& mofchi odorem referentitim icat radicem,rotun pe art 
dam pifi magnitudine , fupra quam longz p pagi porriguntur , q fubinde 
plantas generant: 

Exitcopiosein colle monafterio Neuberg vicino;& Iunio floret, : Natale. 


Echecquidem de Orchidibus orbiculatas radices habentibus Quz veró fequuntur,ge- 
minislicet radicibus (int pézditz;in orbem tornatz non funt,fed in aliquotappendices de- 
finunt,& quafi palmasimitantur. 

Lini: primm énafcentia folia tria aut quatuor habet O&ava , dilutiotis& quafi pal. Orbi v11. 
lentis viriditatis, nulláque maculatum af, pergine notatis;ingrati faporis: palmarem caulem 
ample&untur aliquot foliola;in cujus (ammo faniio flores fpicatim digefti nafcuntur ex- 
albidi & qua(i palle(centis coloris , nullis pun&is diftindi , anterius morionum hiantibus 
cucullis fimiles , utrinque auriti, & latiufculo pallido labro propendente , pofteriore vero 
parte corniculum hab ;ut confolida regalis, aut Linaria, fed latius & o| tufüm, gravi- 
terodorati florum fambuci odorem referentes:ad horum exortum fingula foliola nafcun- 
zar pallentia , & floribus colore refpondentia : radices geminz, vcluti palmz, in binos, 
ternos, aut plures digitosdi(tributz funt, quarum vetuftior fungofa, nigrior, & flacci- 
dior e(t,altera candida, vegetiorac folida; paucis fupra earum exortum náfcentibus fibris, 

Aliud genuseft formà,magnitudine,ceterí(que notis illi par:fola varietas in floribus,qui 
inhoc purpurei fant foliola fub floribus nafcentia etiam purpura(cunt. 

*. Inveniturutrumque genus non modó in Leytano faltu fapta Manderftorfalijfque Au. Natale: 
fciz inferioris filvis: fed etiam editioribus quibuídam pratis Viennenfi faltui proximis, 


Floretautem Aprili,nonnumquam ctiam Maio, pro mitiorc videlicet aut rigidiore verna- 
lisaéris conftitutione. i 


CereRvM noninc dé forfitanPfeudorchis appellati poffit elegans plantula,quam rée- — Jv 
ex Italia rédiésobfervabatanno w.p.xcirt eruditus vir Gulielmüs de Mera,Batavus Me- bi a«i- ^ AX- Du. 
dicus,& mihi Francofurti icabat,pauló ante meum ex cá urbe difceffum. pou qu 

Haszr veróillaunicum folium,ex b quodam involucro prodiens, femun: , ).-t t 
€ialislatitudinis,duarum unciárum autam plioris lógitudinis, multis venis (ecundüm Ion- | 
gitudinem excurrentibus,& medio netvo predium, valdéque tenue; dum reficcatum cft: 

Z4 exeodem 


od. 


E 


Mipnigape. 


Pseudo lái- 
modorca. 


270 Canort CrvsT RARIORVM — 
excodem involucro prodit & caulicülus femipedalis aut minor, gracilis ,à medio ad fum. 
mum faftigium,floículis quibufdam onuftus, quorum forma mihi ignota , quia ficcá plan- 


tam duntaxat videre contigitin qua inhzrebát adhuc llofculorum petioli, & bina aut ter- 
nacapitellajinftar capicul )rchidis:radix bulbofa eft;aliquot membranaceis involu- 
cris te&a, prater Orchidum naturam füb qua multa tenues fibrz exeunt, ut in Allij gene- 
ribus,cum quibus affini j&andam habere vidctur,radicis ratione,cui plerumque ad- 
huc inhzret fuperioris anni jam exfucca,& cauliculum retinens, Cüm porró medi quan- 
dam naturam habeat hzc planta , & peculiare caput non videretur requirere; Orchidibus 


fubijciendam cffe exift Per femper licebit alijs, quo velint loco reponere, 
& nomen illi imponere, . ; 
LriMoD2onoO SN. CAP ExI: 
RcuipiBvs quod. docoguatum Acuód'wpor five eiusd pot, T heophrafti vel ipo. 
Oz Diofcoridis,& Cynomorion Plinj, cujus varia genera inveniuntur multis Pro- 
vincijs communia. 
Píeudo-leimoderon. Orobanche 1. 


Ar congenerem illi plantam,quippe quz fuperna parte ipfum aemuletur, in mótanis fu- 
pra Badenfes chermasobfervabam,qua nufquam antea, quod erim, mihi fuitcon- 
fpecta. Pedali affurgitiilla caule frequentibus fecundüm radicem foliolis , tamquá vaginu- 
Iisiinvoluto,fpicam geítans lorum quatuor folijscóftantium, fuperiore in corniculum de- 
finente,& promufcide quadam inter media folia prominente, cui adnatz funt duz tenucs 
barbule:floribus (triata & longa fübfuntcapitula;femine exili & orchidá Gimili pies ub- 
rotundam radicem non habet,qualem fuo haimodoro tribuit Theop.lib.vi11. Hift. plant, 
Cap.viri.fed craffas,longas,& obliquas fibras habet, quemadmodum ea planta quz vulgo 
Hel i btinuit. Tota ftirps faturo purpurz & plané violaceo colore przdita 


eft. FloretIunio. 
Similem fere, fed multó dilutioris colorisolim obfervare memini non modo in filvà illà 
agri Mompelliani,in quá coenobium Gramont ditum , füb Ilicisarboribus, fed alijs ple- 
rique filvis. 
Nondubium eft quin his adnumeranda fit , ea quam Lobelius Orchidem abortivam, 


j. Germani STergmbatbm Belga: oDogbre-neft appellant , quámque nonnulli Coagulum terr 


Plinij effeariolantur,cujus meminit libxxvir.cap,viit. 

Porró Orobanches illius legitimz Diofcoridis , five a/ued'wpcv T heophrafti , vati func 
fpecies. Ali. im elati ;aliz humiles;aliz exalb idi coloris, aliz laveft 1:  aliz E 
; .aliz 


PrANTARVM HISTOR, iib. IT. 
Orobanche 111,.770/v/4Aceyoc. Radix cava major, * 


| 27f 


aliz (übcarulei : nonnullz aliarur ftirpium radicibusadnafcuntur , plurimz per fc füb(i- 
ftunt,& (olz iuter alias plantas & gramina nafcuntur:plerzque autem omnes unico fimpli- 
cíque caule funt preditz, interdum ramofüm & multifidum illum habent, Omnium vei oppose, r. 
maximapalfim in omnibus Europz filvis nafcitur, ut exiftimo:certé nullas adij,quin ipfam 
nontepererim : eam quia apud Belgas fzepius Geniftz vulgaris radicibus innaícitur, Her- 
bariorum turba Qi n) Geniftz appellat , Belga 2eemvaee/. Vngati, quia recta affurgit & 
fimaett, Misé gyeribyé,miffalem candelam five cereum appellát. Q uz fübcaruleo eit flo- or44:41:. 
re,cardui vulgaris inter fegetes nafcentis radicibusinhzrentem olim eruere memini, ciim ; 
Monmpellij viverem. zreAvzAwvor autem aliquotiesobfervabam in ficcioribus quibufdam Orelazd . 
pratis, & nuperadmodum ad me mittebat cum aliquoc alijs ficcis ftirpibus Ampli(s. vir Ia- 12^: 7 
Ccobus Ant. Cortufüs,de qua nóaullos fufpicari aiebat, Papaver (pumeü effe,folà ea ratione 5 
.. mixos,quod recens nata tota molicella fuiffet & la&ei fere candoris: fed infirma eft haec ra- 

" tio.Ceterüm Orobanches majoris, Rapum genifte nuncupat, teficcatz & tritc pulverem orebasches 
extepido vino hauftum,prafensad coli dolores remedium cffe, Belgz przdicant, CHEM 


FRrEQvENSs eftetiam in Leytenberg, atque alijs filvofis montibus urbi Viennz vici- maixcava 
nis, tum multis Pannoniz locis , velcirca fepes , velad filvarum margines inter vepres ca. v«ier- 
planta,quam ab orbiculatà radice , & fübtus nonnihil excavatá vulgo Radicem cavam no- " 
minant:quz florem habet autcarnei rubrívc dilutioris coloris , magná ex parte;vel omni- 
noalbi;aut egregie & faturé rubentis, qui raró confpicitur. At minorem illam Germanicis Ra4x cava 
& Belgicis officinis apprimé notam, quxQue paffim in Germani & Belgicá inter vepres & ""r- 
fruticesnafcitur, meister in Auftriá vicinísque Provincijs videre memini. Ceterüm ma- 
jorillaex carneo rubente flore , & albo, frequens circa Francofurtum, etiam in hortis fru- 
&iferisarborit fitisintra urbis moenia. : 


ELLEBORINE RECENTIORVM. y Cap. LXxitt. 


Py x 115 Orchidibuscognata eftea planta quzà Recentioribus nohnullisElleborine 
S cognominatur , àfoliorum cum Ellebori albi folijs potius fimilitudine , quàm ab effe- 
&u.Ejusautem aliquoc obfervabam genera foliorum amplitudine, & floris colore variátia, 
"PaiMA &omniumcelegaatiffimz cauliseít fingularis , pedalis aut majoris longi Eliborive i, 
nis,firmus,aliquantulum lanuginofus,quem quaterna aut quina ambiunt folia, venofa, El- : 
leborialbi folijs fimilia, alternatim uc in illo difpofita, fabhirft is fap m ^ 
[o 


272 Canoti Civsl gARIORVM 
Elléborinerecentiorum 1. 
- folioli quod extremo cauli infidet ,nonnum- 
quam & cx proximi , finu , prodit flos unicus, 
longo pediculo nixus , quatuor foliolis crucis 
forma decuffatisoblongis & mucronatis con. 
ftans, coloris ex purpura nigricantis , quorum 
fuperum & inferum majufcula funt , lateralia 
veró, admodum angufta, & interiore patte la. 
fa:ex horum umbili jergit & pro- 
tuberat b quidam;cumens,con. 
4 cavsque ütriculus, columbinum ovum fere 
z'quans magnitudine , füperiore parte fecun- 
7 dum umbilicum nonnihil apertus & hians, 
inftar calceoli patuli oris,cui color aut luteus, 
aut pallidus,interné nonnihil villofus,inferné 
autcm purpüreisquibufdam venis fecundum 
longitudinem diftin&us: hiatum tegit duplex 
anfula,quarum füperior alba;tenetior,purpu- 
reísque maculis confper(à , infctior veró den- 
j fa herbidicoloris,& veluti cancrorum ocellos 
in lateribus habens: ipfe los non penitusodo- 
risexpers:capitulumilli ficcedensoblongum, 
minimi digiti craffitudinem zquans,triangu- 
lum tenue & vcluti palvereum femen conti- 
nens, inftar Orchidum:radix nigra,non valde 
craffa , in longitudinem & latitudinem obli- 
ué fammátellure fefe fpargens , multísque 
dins donata,fuperiorum annorum caulisim- 
ne veftigia rerinens;qualia in pfeudocoral- 
io feré confpiciuntur itatibus femper 
in novum germen cxtuberantibus; amariuf- 
: : culi guftus, E 
: Natale, j Silvofis quibufdam Leytenberg locis fupra 
, Bruterftorfdemonftrante Ill. V. Augerio de Bousbeque primm obfervabam:deinde apud 
f Clofterneuburg prato quodam declivi fub coryli fruticibus, & in filvis Entzeftorf vicinis 
erucbam : omnium autem abundantiffimé nafcitur in Pannonicá quadam filvá , magno 
miliariab arce munitiffimá Nemethwy war Ill. V. Balthafaris de Bathyan. Deinde rhizo- 
toma muliercule in Viennenfe forum inferre coeperunt , poftca quàm à nobilibus matro- 
nisexpeti intellexerunt. Ab amicisetiam intellexi in Herciniá fil và; praterea circa Fuldam 
alijjsdue Germaniz filvofis locis copiosé nafci. Loire : 
Variat Suntqui albo flore inveniri dicant, quam fané nondum vidi, nec eam quam in cenipon- 
tinis montibus obfervaffc ait do&tifimus & diligentiffimus Matthias de Lobel , purpureo 
utriculo:nam pluresquàm mille ftirpes vidi diver(is locis erutas ,Omncsautem utriculum 
habuerunt flavum . nios etiam coloris erat quam Ill. Battbyanusé poftremis Pannonia 
limitibus Daciz proximisante aliquot annos mihi adferebat, cüm ex cá profectione redi- 
ret. Pannonicz ctiam fimilisquz & in Hercinià & reliquis Germanis filvis nafcitut. 


Nerina. GERMANI SDTavien fcucb & Dfaffen fcbucb appellant, Vngari Ezeretboyvv fiu, id cft, mil- 
lebonam herbam, quati uod vsaun dicas: quibufdam Elleborine ferruginca eft, : 
Gefnrrws C. V; Gefnerusin Epiltolarum lib. i11. frequentem apud Helvetiosinveniri fcribit ,u- 


«temque florem illi tribuit. Cofmofandalos Panfania forte fuerit, inquit, nam & fandalij 
formam refert flos, & pundlisccu literis quibufdam notatur , eti Paufanias Hyacinthum 
effc conijcit , fed huic cum fandalio nihil. Quidam virdo&us Lonchitin primam effe pu- 
tat:egoad Elleborines vulgo nuncupatz,,fpecics refero. N o(tri 9onfee famen fcbueb appellant, 
hoc ett;calceolos Virginis,aforma floris. Hactenus Gefnerhs. : t 

Simlerus. Iofiasitem Simletusad calcem ij de Alpibus , illius in hec verba meminit: 
"Encenbofen cubitum fermé quac folio Plaptaginis aut E]lebori albi, terna aut quaterna per 

caulem folia habet , ex quibus erumpit ut in perforatá, in fummo unus flos, raró duo,is lu- 
teuscít,oblongus, luteum ovi exprimens,concavus,quem ambiunt apices,feu folia porius 
pun. rutilantia : morionum habitus procul contuentibus refert, aut demonum larvas,ca- 

/ ' denteflore femenin filiquá conti. Damafonij aliqua fpecies. 

Ebberns  PEDALEM habetAlteracaulem autampliorem, rmum, quem perinterualla invof- 
yuncinordinata folia (ena aut feptena,, nervofa, Ellebori albi folijs fimilia, fed anguftiora, 
ingrati & amari guftus: florcs in ammo: caule d duodenos, fpicatim congeftos, al- 
bos, quinisfolijsconftantes , & in medio veluti parvam galeam compledentes, fubflavo 
labro, nonmultum ab orchidis generibus dift. ;inodoros ; angulofa ctiam , ftriata & 

e ' contorta | 


PLANTARVM HISTOR- Lr. Tf. 273 
contorta habet(ut ill) capita , minimum femen & (cobis inftar continentia: fMicescral- 
fiufculasfibrofasex uno veluti capite prodeuntes,& fpar(as,fubrufeícentis coloris, 


Provenit in opacis Galliz, Germaniz, Auftriz, Vngarizlocis,etiam in Pannoniainter- Natale. — ^ 


amnijinter Dravum & Savum flumina. Hacc duo genera przcociora funt reliquis,& Mai 
plerumque florere folent. y À 


Elleborinc recentior 111, Elleborine recentior vr. 


& Pant eft Tertía magnitudine , pauló latioribus folijs, minoribus floribus, quietiam Efzorims 
quinque folijs conftant,& galeolam cum prominentelabro ample&tuntur,colorísque fnt !*'- 
erbacei , interius nonnihil candicantis , nullius odoris , quibus torofa contortáque capita 
fubfunt:radix fecundz fimilis. , 
Invenitur in quibufdam Auftriz & Pannoniz (iccioribus pratis , & in Noribergenfifil. Natela. 
va urbi vicina , ad Latomias. : ; 

VARTO gencri mimoreft altitudo fimilia i lum folia , no multóla. Eidorixe 
tiora:llores aut omnino purpurafcentes, aut propé carnei , fecundi generis Horibus prorfus 1:17. 
fimiles: nec radix differt. 

Crefcit in montanis pratis & cxduis ilvis Auftriz. — . - 0 Natales 

CvsiraLEM altitudinem füperat Quinta , & ampliffima omnium funt illi folia atque Elerim v. 
oblonga purpurafcentium florum fpica. ; 

Naícitur in multis Pannoniz & Auftriz (ilvis, &ad um p gines; Nataler, 
fed nufquam frequentius,quàm in eà il vàin qua Prima abundat. 

Sr incadem filva;alijfá; Zollonock vicinis, Sextum genuscubitali caule,tenui,rotun- Elderins 


H 


do,zeniculato,quem in fingulisgeniculisalternatim ambiuntangufta folia, Secundi gene- "* 


risfolijsnon diffimilia,eruere memini: cujus fummus caulisdefinebat in fpicam fex, odo, 
autplurium interdum florum , quinis folijselegantiffimi dilutíq; purpurz coloris conftan- 
tem,inter quz latebat quzdam veluti galeolamufcatum probofcidi fimilis ,labrá inferio- 


à E [i adnexum habens, z-qualis feré cum folijs longitudinis, candicans, intus ftriatum; 
üu 


inebantur ij lores angulofo, torulijhirfatóque nonaihil capitulo: radix illi ibrofa, Sc- 
cundz fimilis, - 2 
Florenthzcq genera lunio, iumquam etíam Iulio. - Tenps. 
Nzc ineleganseft Elleborines Recentiorum illud tenellum genus , quod Gulielmusde Eluborina 
Mera, Medicus;ex Italia rediensobfervabar,& mihi etiam Francofurti donabar. Erat veró "''* 
illud 


x 


"y 


74 Canor: CrvsI maniORVM v 
illud pedalR feré altitudinis, gracili caule, tribus folijs przdito , Elleborines vulgaris folijs 
forma fimilibus, & quinque nervis per longitudinem eorum excurrentibus, fed longé mi- 
noribus, ut quz circiter unciam longa fint duntaxat , femunciam lata: fummuscaulisin 
^ fpicam florum definit, Orchidis & Elleborines vulgaris floresimitantium , fed minorum; 

radix (ummá quafi cellure fparfa,craffiufculas,fücculentáfque fibras egerat. ; 


Elleborus albusexalbido flore. Elleborusniger legitimus. 


CzrEnRvM Elleborusalbus, tamqui albicante , quàm qui ex rubronigricante flore 
zditus eft, frequens admodum in Auftrià & vicinis regionibus : flore albicante quidem 
go, inpratis Viennenfi urbi proximis, & ad Alpium radices fitis, atque plerifque V ngaria pra- 
tis: at ex purpura nigricante;in omnibus czduis filvis inedito aut in collibus fitis. 
E Vtrumque Germani 29efs ürfemurt;] Galli E/efore banc, V ngari feyer banyor appel- 
mu lant: Hifpani 'edegambre llanco. 
xléeorsig — Elleborusitem nigerlegitimusalbo amplóque fimplicis rofz inftar flore , qui marcc- 


Elleloria 
bus duorum. pr 


Mguimu— fcenspurpurafcit,valde frequenseft vicinis Rehenaw , Neubergenfis Abbatis domicilio, 
quatuor fupra Neapolim Auftriz miliaribus,& S berg Mag? Dn.de Heufenftain ar- 
.  «cemlocis;& plerifquealijsad montium radices , ubi primusillum obíervabam : nam ante 
illisigaota era; & altcrius cujufdam pl;nta radicibus utebantur pharmacopzii, ut fequen- 
; telibro dicemus. 

Veratr-nir..— Non minis frequenseft, fed vicinioribus Viennz locis, Veratrum aliud nigrum viridi 
1D". fore,quod Dodonzi fecundum eft: copiose enim crefcit ad Viennenfis (altus initium,quá 
Viennáad Carthufi. coenobium Maurpach, & Tulbingam iter eft , umbrofis locis, 

& viciniotibus etiam,ad (ilvarum margines. 2 
Germani C$zifteurt4] quod ipfa bruma circa Chrifti natalem diem flores promere inci- 


piat; Galli Edere zem; Hif pani,V'edegambre negro, y yerua de Valefleros ; Vngari , fcete bu- 
zyor,nominant. 


Verarr.nitr..— Veratrum autem nigrum Tertium quibufdam nuncupatum , quod nonnulli etiam Pli- 

feds nijconfiliginem appellant , Germani £aufetraut/ quod pediculos interimere credatur per- 

inde ac Staphifagria, quam eodem nomine indigetant, in Auftrià & Pannonià obfervare 

non pam rar plerifque Germaniz locis fponte nafcens frequentiffimum , cujusico- 
E 


Nomina. 


rer. : ubij putavi, ut,quam intelligam, Le&orcs agnofcere queant. 
nire ^ Aliudporrócjusgenus nuperadmodum obíervatum,non valde di mile formá, nec re- 
gresnum. 


Iiquis 


| PLANTARVM: HISTOR. LIB. 1l. 29535 
4d 95s 


liquis notis: folia tatnen paullo atríora quàm. 

in przcedente mihi videntur: deinde florum, 

qui herbacei etiam funt coloris , féxque folijs 

conftant , &incinnabulorum inítar concavi 

propendent;ore prefertim trium interiorum, 
€x purpuránigricant: medium autem lorem : 
occupant bina aut terna cornicula , nurmero- ^ 
fis taminulis cincta, ut in przcedente genere. à 
; Perennenon efthoc genus utnec prace- ; : 
dens: fed produdto femine plerumque peri- 

. re folet. "uU " 


j|. PorvcoNaryM. , Cas. txifir 


; [L^ d 
CR AcGNA etiamirt Polygonáto vatictas. Pebeenéii P 
: M Ná prater vulgare;llud Latifoliá, quod ^" £* : 
. inomnibusquas unquá adij,Provincijs ami- 
'4liare eft:& Anguftifolium;fiye minus Herba- 
riorum , quod plerifque Gérmaniz locisna- 
citur: aliquot alia genera in Pannonià,& Au- 
"ftrià obfervabam,nulli ( utin Pannonicarum 
ftirpium Hiftoriá didum)adhuc,quod fciam, 
defcripta:tametfi Secüdüm Cordus lib.i. Hi- 
ftorie de Plantis,angulofi Polygonati nomine 
forté infigniat, Quartum latifolià Matthiolo 
notum fuiffe videatur. Nosporró omnia ge- 
nera , in duo primariá diftinguemus, nempe 
Latifolium & Angaftifolium. : 
PRiMvM Larifolium , formá fimile pzné Pelgenar. ? 
vulgari, in duplo majorem tamé altitudinem infos ; 
Polygonatum latifolium.i. excreícit, ampliora habet folia , cd iid 
bea 5 ARRA fares. majores báccas, craffiorescaules,& ra- 
/ dices. dmiio: 
.. Spontenafcitur,vulgari perrnixtum,in qui- Nate 
bolum Auftriz & P: comae ir iod i 
ArrzRI Latifolio,pedales funtcaules;ftria- Pelytonar.ii. 
ti firmi,non valde inflexi;fed recti fermé, fo "4" fli. 
lia vulgari fimilia,eodémq; modo, hoc eft, al- 5 
tétnatim,circa caulem difpofira, brevioribus 
tamen quàm inillo fpatijs;minora etiam, fir- 
miora;ingrati guftus: ex fingulisalaraum finuz 
bus,duo aut tresexeunt flores, brevibus, ma- 
gpáq; ex parte fingularibus petiolisinhzren- 
; tes,vulgari, cüm formá ,tum colore, fimiles; 3 
Verüm majores,Scodore(qui in vulgari nullus : : 
cft)floris fpinze Appendicis,five Oxyacanthze 
vulgocreditz : bacca deinde viridesinitio, &z 
fphericz,quemadmodum in vulgari;majores 
^. tamen,pofteanigricantes,f(emen continentes 
offeum,durum:radix longa, obliqua, genicu- 
lata, candida initio dum recens eruta, deinde 
pallefcens, nónunquam etiam purpüraícens, 
prafertim circagermina , vulgaris radici fere 
par, tametfictiam aliquantulum tenuior in- 
veniatur, interdum veró amplior; ubi videli- 
cet pinguius & bené fübactum folü na&a eft. 
requenscít in nemorofis illis montibus, Nazi. 
'* vulgo Leytenberg nücupatis, füpra Mander« 
flos » Bruterftorf, & in plerifque alijs Panno- 


Aelio: 


Aryv-s AP era, 
Xe bv2s 
$0. €ceg e 2,65 


Hat 


niz moitil faxa, at- 
que etiam ultra Dravum in Pannoniz inter- 
da amnis mótibus, prefertim ad arcem Grebén. 
Scd nuperadmodum abundé nafcensrepcricbam in filvà quercubus confitá ad lavá omi 
! : : nifluvij, 


^4 Qeoachenon inn d 


1 LC PRI 


eva je 


Canorit CivsI gAR10RVM 
Polygonatum latifol 1111.amofüm, 


276 AS 
Polygonatum latifolium 11. 


NX TRsd9pt 
is : i 
X 


ee 
f om. 


"fre, 
P9 vl, 


*o^no 
PUPA 


^. 
vi^ 4L 


ni fluyij;paullo infraurbem Im perialem Francofurtum, in quá & Fraxinella,& Cnearuin 
Martthioli crefcit. 
Tempus. Floret Maio:baccz maturz funt Augufto:interdum ctiam multá hieme, atque i psà pa- 
né brumá,é caule pendentes confpiciuntur. 
Pdygons2.^-— TERTIVM, fuperiori fimilem habet caulem » ju(démque vel majorisctiam altitudinis, 
zyAr*  nonadcótamen rectum,fed magisinfl folia dupl liora quàm reliquorá , ad E]- 
félie. || n ? met py 2 1 z * p! x Sd 
:leborialbi foliorum. amplitudinem nonnunquam accedentia;dura;nervofa, levia, dilutius 
.;? virentia;nequc (übtus incária;ut fuperiorum,nonnihil acidi guitusinitio deinde paululum 
^o acris; fl lteri fimiles, inod. ; néqueex fingularibus petiolis fin ulos, fed bi- 
nosaut plures ex oblongiore pediculo d pend ;utin vulgari,cui etiam (imilé fru&um 
habet:radicem albam, lon. am;obliquam, geniculatam, fuperiori magnitudine parem, 
Natio. Creftit hoc copiosé ambrofis locis inter Brunnam & Weyfpach;alijsQue vicinis monta- 
Te?" — nis(ilvis (apra Viennam Auftriz, Floretcum fuperiore. 
Plygona. — Qvam latfolij caulis pedalis eft;nonnunquam cubitalis aut amplior, rotundus,incur- 
iu iai?re vus vulgarisinftarinunum autalterum;interdum etiam tertium ramum divifus,quem al- 
* ternatim,Perfoliarz vulgarisferé inftar,ample&untur folia Poly! nati folijs fimilia, mol- 
liora,fabtusaliquantulum incana faporisinitio dulcis deinde divum cientis, & nonnihil 
actis:ad fingulorum foliorum exortum, fub ipfisfolijs, atque adcó ad illorum latus, eadem 
féric exeunt fingulares petioli,longi,exilesjincurvi,ex quibus Rores propendent fingulares, 
concavi,Oenanthes;five Lilijconvallium Boribus perfimiles,(ed magis hüátesatque infex 
lacinias extroríüm Hexas divifi interi igricantil ibuíd lisafj 
3 Ee sene Ded 


parte petu 
olygonatianguftifolij fru&tui fimilistrigonusjinitio vitidis,per maturita: 
| tem paullo oblongior & rubeícens; parváque corna interdum zquans , in quo multaalbi- 
antiag, (ta fi Jixà vulgaris Polygonati radice differt: nam neque craffa cft, 

; neque adeà candida;fed exilis & nodoía five ii [ l berás, plurimiscraf- 


fis fibris conftat, ue T halierri quzdam gene:a , qi modum pi&or cité admodum cx- 
ptefferat fed (culptor uà negligeürià corrupit. t 
Nite. —— Florentém unamautalteram jus genctis plantá in umbrofis montis Wechfel ülvis , de- 


indc in Darren(tein inter faxa & fratices'mélibus Iunio & Iulio anni v. p. Lxxvr.invenie- 
»quzin hort flat, fru&um ad i duxerüt: frequantiorem bien- 

nio poft magnámque,& in multas alas divifa ' fcrobibusinter filicis 
ftirpes,indefcenfa Durrenftein, paulo fupra mapalia à mótánis paftoribushabitata A 
menfibus, 


Btofecaei bt 


boue »- 


: PrANTARVM HrstOR. LIB. I1. 
Polygonatum v.flveangufüfoln —— Polygonatum vi. five anguítifol.ii. 


M2 


T7 NAA 


menfibus florentem Augufto. Rami veró cum fructu nobis ex Silefia ufque ( ubi frequei- 
tem nafci audio)pritis communicabantur à Doüiffimo viro Friderico Scbizio, Ducis Bri- 

enfis Medico:deind. aliquot radices illinc ttanfmiffz. Perfiftiin hortis,umbrofo. 
oco repofita,florósque & femina fuo tempore profert. E. 


, ANGVSTIFOLIVM port Primum,ab Herbatiorum vulgo minus nuncupatum,quod nb- pj, v. 
bisordine Quintum erit; cuj(que renuia folia Rabiz modo caulé perinterválla ambiunt, Azgulifolt. 


fructu initio verficolore;qualis eft Graminis Parnafi quorundam, five Vnifolij fructus , de- 
inde per maturitatem rubro:in montanis quibufdá Stiriz pratis, circa frutices & inumbrá 
abundé nafcens obfervabam.Ejus hiftoriani;cüm ab alijs it de(criptajnon retexemus,ima- 
ginem ramen fubijgiemus, ut difcrimen, inter illius, & (equentis Polygonati anguftifolij, 
plantascommodiusconfpici poffit. 

Hastr Alterum Polygonatum apguftifolium, nobis ordine Sextum ; caule cubitalem, 
angulofüm , in multas tenucs alas divifum , literex finguli li : 


1 


quarernz " q & q 
tenues longis &anguftis folijs ob&ti (unt,binis, ternis, auc quaternis, qualiter in circuitu 
prodcuntibus,in quibus Hores Q uinto fimiles,paulló ramen minores brevi petiolo depen- 
dentesinter foliorum alas fparfi funt:quibus füccedit fru&us rorüdus, rüber, pulpà plenus, 
aliquotoffea granacontinens: radix vulgari fimilis eft;cahdida,nodófa;propagincsad late- 
xafundens,& candicantibus fibris obfita. í 
- Mihianno w.D..xxx.communicatum elegantiffimü hoc Polygonati genusà Dodtiffi- 
mo viro Achille Cromero Sileio; nunc Brunnenfi apud Moravos Poliatro, quod ijfdem, 
quibus faxatilem Rubum,locis eruife afferebat, s 
NvLLv« nomen vulgare iftarum plantarum novimus,nifi quad tres priores,rhizotomz 
muliercale quz in forum Viennenfe earum radices interdum venalesadferunt,eodé cum 
valgari Polygonato nomine 29rifsteurt; appellant : Vngari fimiliter,ut vulgare, $4/7or pà.- 
«hethd cft, Salomonis figillum, dicunt. Quartatam illis,quàm montanis paftoribus & vc- 


ÓHluDtUL, vi 


Polygonat. 
- Angi 


* » 1 .0 o t . 
uinz,proangulorum;qui in caule,numero: ramuli f.i: 


Natales, 


Nomint, 


natoribus,prorfusignotaeft. Eam adumbrarevidetur MarthiolusLauriAléxandrinzap- ^ ^ 


pzllatione:verüm neque effigies (atis (cité expreffa, neque cjus hiftoria tradita. Sive verà 
eam intelligit,quam nos hic d five aliam,nulla rationead LaurümAlexandrinát re: 


ferri poteft; quam Diofcorides non inter folia frü&tum ferre dicit fed & ufzoicin medijsfo-. 


lijs. Pheophraftus autem expreffius SriQuAMó xa psoy appellat lib. 1: cap: xv1. & lib: tr. 
- i: a cap.xvit. 


278 Canorii CrivslI nARIORVM 

cap. xvii." Hiftor. Plant. ubi cam Oymyrfines five Rufti modo fru&um ferre ait, iz, 
QUAM, ig Bamsp xg) i worepouupaim : djiqoreprai)) dp Ty naparby Eyougiw Gà. qiie peietoc 
«00 QUAAGU. 

Coimodiut iraque , mco judicio,Polygonati generibus adfcribetur, quàm Lauro Ale- 
xandrinz. Nifi quis forte ad Idam radicem Diolcoridis referendam putet: fed cümvalde 
mutila fit cjus deftriptio,difficile effe exiftimo,certi quidpiam poffe ftatuere. 

CerER vM mirati fubit, quid Au&torem magna illius Plantarum Hiftoriz moverit , uc 
hoc Polygonatum (five Laurum Alexandrinam Matthioli, meam enim iconem vidiffe, 


ayypoglofam authiftoriam legiffe vix puto) Hypogloffum Diofcoridis effe vclit,cujus textum fic emen- 


Diofe. dandum cenfet: /zróyAwasor Gaqrícxoc fet uopairy e gla. tai Aezrrii ( meliusAeuzii) rZ QVAA 
Dict-m4- fyc xum dé dua S dd wirt or dipou y) e'arép rry Aot Id ac gra paquatic un pals Cy vol; QUA- 
Mee 2oic . Gal.item libro vii. Simplicium voróyAeoxor avépacei pb roc, ori zrapaQuaeie or 

dixpoic Toi xop 7 7 À fov, id elt , Hypogloffum fic nominatum eft;quia pro- 


7T y 

agines paryarum linguarum füb fummis corymbis producit: ex quibus verbis intelligere 
icet,yAwTT Id ac five y Awosapia; ligulas, non folia in medijs folijs naícentia. Hxc ille. 

Noninficias quidem imus, Hypogloffüm, à nónullis Laurum Alexandrinam creditam, 

habere ?Aoezpia potius quàm folia in medijs folijs,quanquam & folia fint, fed minuta, ex 

cujus(ubi majori folio plante inhzrenc)finu nafcuntur,ut in Rufco, flores bini interdum, 

deinde fra&us orbicularis;inftar corallij ruber,offeum nucleum continens . Sed hanc ftir- 

Pdywm. pem, quampro Polygonato Quarto latifolio exhibemus , Hypogloffum effe poffe nega- 

Pu mus multisde caufis: primó,quod neque pungentia fint illi,neque dura folia, fed valde te- 

Juypeghojen. nella & mollia:deinde;quód ligulas non producat fub corymbis,fed fingulares,ut dixi bac- 

: cz, ex fingulis petiolisad foliorum exortum dependeant: poftremó, quod frutex non (it 

femper virens, inftar Lauri Alexandtinz , fed totus caulis ad radicem ufque pereat fingulis 

annis, perinde ac in reliquis Polygonati generibus. 


Laurus Alexandrina Theophr.11. 


Mesi dh cx NEA. VzRAM porró Laurum Alexandriríam,nuri- 
E - EET (0. 7s fquamvidiffeingenué fatebor, fi ab ea qua vul- 
NOS sod. "go Biflingua dicitur, & Hypogloffum Diofco- 
Wat quon , ridise(fe cenfecur, diverafit. T'heophr. enim 
"Eum : nufquam Hypogloffi meminit , fed Lauri Alc- 
xandrinz duntaxat, locis jam noratis;. & lib.r. 
cap.xv1.Hift. Plant. exprefsé cam recenfet in. 
ter xaparoqó era AuQóra. 70v uapzràr, 
// hoc eft, [puis ed habent fru&um Hon 
A circumvolutum, & interceptum. e 
Praterca Pliniuslib.xv. cap. ultimo Natur, 
Hiftor. Laurum Alexandrinam ab aliquibus 
Idzam vocati tradit, ab alijs Hippoglottion, & 
Carpophyllon;atque interfolia femen rubrum 
ferte. Ipfe veró & Diofcoridescam in monti- 
busnafci tradunt, HypoBloffi autem natales 
fübticuerunt.Certé Biflingua, quam Viennen- 
fes mul;erculz auffeiftat appellant,in montibus 
nafcitur, & abundanter quidem, in monte im- 
minenti oppidulo cui nomen Divi Georgij , in 
trans Danubiana Pannonia, tribusab urbe Po- 
fonienfi miliaribusiinvenitur:unde Rhizotomi 
plurimam adferuntViennam,& ejus urbis mu- - 
lierculis vendüt:nam magno illiseft in ufü;prc- 
cipuéautem ad uvz procidentiam, Non minus 
copiofam deinde ob(eryabá anno w. D. Lxx1X, 


NS 
^^ — 7 inmontibusnon procul àZollonock Ill. Dn.de 

NY ... Batthyan oppido diffitis. : Wu 
- NN i anc Dalechampius Laurum Taxam,cujus 
Sas UESRRSTOT AD * .. Plinius Natur. Hift. lib.xv.cap. xxx.interalia 

4 Laurigenerameminit;effe (cribiteand&mque Diofcor.Chamzdaphnem facit.: j 
£wDif. — Ejyusautem LaurusAlexandrina,quam baccis in medio foliorum impreffis,nec ulla epi- 
glorudetedtisexhibet,valde mihi fafpe&la eftzan ipfe fimilem videritme later, mihi certé 


numquamconfpeda. | 5, os : jte poa 
A anno fü| NAA mE Sreninde itcfimum. nonagefimo fexto, mittebat ad me vir 
erudinignismgn de K opas Hilpaicnt Medicus pecimiisgratis Verg EaiMekiur 


PLANTARV'M HISTOR. LIB, II. 279 
drinz folia cum fiis baccis , ad Theophrafti defcriptionem paullo füpra memolatam 
amuffim congruentia: nam lla Hypogloffi quidem folijs magnitudine & formá refpon- 
debant, verüm gloffarijs five liguliscarebant, tametfi € medio nervo folium fecante bacca: 
rübra tenuibus petiolis propenderent,minores quàm in Hypogloffo,fed ofteum etiam nu- 
cleum continentes , nonnunquam geminum : atque poftca ab ijsqui €x Italiá redierunt, 
iftic in quibufdam hortis fatis frequentem cam plantam inveniriadmonitus fum. 


4 PEzoNiA : Car. rixv. 3 
qDAtoNrs hiftoriam plerique dederunt: eam híc repetere non eftoperzpretium.Ve- 
Poss prater illas ob(ervabam, vel femine natas,velaliundé " 

das cfe non duxi;fed peculiare capuc illis tribuendum, d 


y^ 


p» 


Pzxonia Byzantina 1. EL MN 
" 

ErtcANs porràeftPrior , folique habet 
Pxonix vulgaris feminz , aut ejus quz zro- 
2wquANe 9 eft; folijs non diffimilia , paullà 
tamen craffiora : caules illi fimiles , aut am- í 
pliores: lorem fummo faftigio fuftinentes : 
unicum, fimplici o&to,decem, aut plurium 
interdum foliorum textura con(tátem,non 
purpureorum ut zzoAvQuAA dy Suc, fed ruben- : : 
tium & elegantiffimorum ; radicem multis 

nodis oblongis ive afphodelinis bulbis prc- 
ditam,Pxoniz feminz inftar, 

Duorum autécftgenerum: Nam Vnius Prio. r 
germitia, cüm ineunte Vere prodire inci- 
piunt, caülesetiam , & foliorum pediculi, 
initio rubent, paulatim deinde per ztatem 
7 remittere fe colore : folia ex atro virefcen- 
tia,&proná füpináq; parte fplendentia funt: 
flos faturé rubet;bipáque,terna;aut quater- 
nalonga in medio habetcapita , multis fta- 

' minibus purpurafcenribus ( quorum apices 
aurei)cindaquz maturadehifcunt,femén- — 

ue oftendüt longiufculum;nigrum, fplen- 

2 denmibbife Pzoniz modo, Altius hzc at- 

furgit, craffioréfque habet caules. Alte- 474; 
rius veró germina recens prodeuntia nó ru- 
bent,(edexalbo virefcunt, ut etiam caules 
& foliorum pediculi, folia fuperiore dilu- 
tius virentia , lzviáque , fuperne & infernà 
non minis quàm fuperioris (plendent: flos 
etiam pauló major , dilutiore magifque flo- 
rido colore przditus eft: ejufdem filiqua, 
breviores, femina rotundiora , min usnigra 
& fplendentia.H xc non adeó liberalis eft in proferendis floribus ut fuperior. Vtraque na- 
talemine Byzantio miffo Scakaice nomine. Floret Maio cum alijs Pzoniz generibus, aut : 
cum illz florere definunt. : ? 

Iftarum femine mihi natz funt aliquot plantz anno M. p. XXcvitr. quarum nonnullz rz, f. 
matrem folijs referunt,binz verà multo ampliora rarioribusque lacinijs divifa habent fo- misenaza. 
lia: quz triennio poft lores dederüt fecundo generi (imiles,breves etiam craffasá; filiquas. 

Tsuvivs diffcéta & laciniata habet Altera folia,magis mucronata,aversà parte brevi Ja- Paenia Hi- 
nugine pubefcentia & candicantia , adversà veró virentia nec fplendentia , multis venisà dente : : 
medio nervoiin latera foliorum excurrentibus,ut in reliquis Pzoniz generibus:caules BTA^ qiu. jo va ad 
ciles, & dilutius virentes, fingulos füftinentes unicum florem, aliorum generum floribus or ise 


xai 


ici i i i Leo A AUS. 
ulo minorem,fimplici o&o foliorum feriecc ft. intem, purpurcum, pee minus ru- 
Daseksntan n pi ft,fed non andidis, quorum 


apices flavi, bin; la media cingentibus przditum , qua maruritate dehifcentia fc- 
men conti fpiciuntur vulgaris Pzonizsinitio fübczruleum feminis Tini inftar:ra- 
dix fuperiori fimilisyminus tamen craffis,fed gracilioribus bulbisconftans. : 

ata mihi erat femine ex Hifpania miffo , tertióqueà fatu anno primum florem dedic 
Maio menfe cum alijs. 


a 2 ErzcANS 


STOMMTM 


;. 7489 Cagor: Crivs] RARIORVM — 
fanis. ^ ErgGANS etiameft Tertia, primim à me confpe&a anno M. SacHiA horto loannis 
Mylerpharmacopzi diligentiffimi, ad aurei capitis fymbolum , Francofurti ad Moc um, 
Foliaautem Paonia feminas paulo dilutius virentia quàm in guovoMdtailplende tia, ' 
peroras nonnihil crifpajinfernécineracci coloris:flos fimplic ^ lex fo iorum lens conftat,ot 
vulgaris;coloriscarnei dilutioris;in quo flavefcenstenuitere ucere videatur, brevitercum 
SERERE v quem Y fes matronz Pomerantà g 3 qualem me- 
dia quzdam Tulipz obtinent: cornicula viridia medium florem occupant, & mltis albis 
flaminibuscinguntur,quorum apices aurci : femenin corniculis nigrum : radix bulbaceis 
afphodeliní(que ruberibus conftat ut Plena,& femina vulgaris. Floret Maio, ; 
Posaww.  QVARTAM prxterea habeo muncre Io. ab Hoghelande,cujus flosnondum confpcus 
soli fil. (54 fuperiore duntaxat vere illam accipiebam) fed codem Hogelandio referente , Pao. 
niz maris effe debet: caulis illi fatis firmus folia in ternas alas divifa, que totidc m folia ge. 
runt breviora & magis orbiculata quàm aliarum,atquc in aliquot lacinias fciffa fupernedi- 
lutius virentia,inferné pubefcentia & canefcentia;adcoq; fimilia Aquilinz folijsut primo 
intuitu pro illis accipi poffint;atque fi intereas reponatur hzc ftirps,primüm cmergés , eos 
etiam quí mediocriter in plantarum cognitione verfati (unt, fallere queat : radicem habet 
: multisbulbislongisprzditamutPaoniafemina. —— : : 
Pwwav. — ]demfcribebat Pzoniam apud Batavosinveniri,cujus flores interdum effent carnei co- 
: loris,nonnunquá omniuo rubri, aliquádo etiam folijs vcl mediá cx parte rubris ali carnei 
: coloris, vel utreque colore radiatim diftin&is, quam mihi poftca videre contigitapud Sio- 
| nem Lucium Daniftam Lugduni Batavorum;uifiartificio eum colorem induxerit, 


Pzonia pleno florc albefcente minor. 


CrrERvM,que proalbum plenum profez 

nui. rente floré mihi donata cft, humilior eftillà 
- Meplena mi quz amplum ex rubro purpurafcentem ple- 
numquc habet florem,caulis item quàm illi 
gracilor , folia quidem multis lacinijsutal- 
teri divifa,fed anguftioribus : floresctià mi- 
nores nequcadcó pleni, utpotequi fexage- 
nüm autíeptuagenüm foliorum 
raró füperét, cüm in vulgaris plenz flore ali- 
quando quater centena obfervare meminc- 
rim. Hujus color initio diluté purpurafcens, 
& quodammodo carneus, deinde paulatim 
elangueícensexalbidus fittandem totusfe- 

1é niveus, exceptá foliorum bafi & infimá 
parte,quz carneum quodammodo colorem 
rctinet: bina aut terna,ut plena vulgaris,ha- 
betin medio flore cornicula,minora tamen, 
quz an interdum,ut in alterá , femina prz- 
beant,mihi nondum obfervare licuit.Pecu- 
liarem etiam habet ejus flos notam , ut illi 
folianon facilé defluant , fed diutiffimé hz- 
rcant , imó donec temporis diuturnitate ni- 
grefcant,marcefcant,&fficcitate contrahan- 
; tur,cüm vulgaris plena floris folia raró ultra 
octiduum retineat, fed illa abijciat: radices 
ctiam habet hac, minores & vraciliores, 
quàm vulgaris. 

ALivD Pzoniz pleno carneo flore porrà 
genus inBelgicà inveniri intelligebam anno 
M-.D.XCcv11. longe ampliore flore quàm mo- 
dódefcriptum , ut qui Purpurez plenz flori 

k non cedat magnitudine,ejufdcm tamé cum 

illo naturz , diutiffimé nimirum folia reti- 

nens,temporis fucceffa etiam albefcentia.Tllam florenté viderunt in horto Domine deTi- 

fenac Przfdis viduz anno fupra millefi & quingentefi gefimo fexto Bru- 

xellis, non modó Illuftriffimus Comes Arembergius, fed ipfe etiam Ioannes Boifot Prafi- 

à dis viduz frater,cum plerifque alijs, fcribensad me in hzc verbaut oporteat te credere te- 

ftibusoculatisomni(ut puto)exceptione majoribus. : 

Pamia^kmo . F'&ONT& autem pleno florc faturi rubri coloris aliud genus invenitur , cujus foliaalte- 
Biber riusfolijs non abfimilia, füperné viridia & fplendentia,inferné cati ij quod Jo coloris, 
—.  &lanuginisexpertia: losalteriusflore minor, nec adcó plenus, illi pené qui carnei coloris 
plenus 


loue * e UY 


Canort CrvsI RARIOR. PLAN. HIST. LIB. IJ. — 3f 
plenus eft,par,non minus tamen facuri rubri coloris quàm majoris,fed cujus fdfia interiora 
venisquibufdam nigricantbusafper(a confpiciuntur : medium lorem occupant cornicu- 
lànullis ftaminibusobfita, ; 

Vulgaris porró plena genus extare intelligo, cujus interdum flores albas habeant oras: 
quod an illi plantz peculiare fir, ignoro: hoc veróin illo Bore obfervabam , ut vetuftate 
fingula folia per oras languidioris fiant coloris & quodammodo exalbefcant. 

H 1c infuper adijciendum putavi , vulgarisque plenum fert florem femine mihi natas Paesia feni- 
plantas, caule, folijs, radice matrem planc tefereates, quarum Vna tertio anno florem dc- ki Hace 
dit matris lori quidem concolorem , fed (implici fex foliorum ferie conftantem : Altera $ 
autem Byzantinz prioris florem imitantem , hoc eft, (implicem o&o foliorum feriem ha- 
bentem,colorem tatnen magis rubrum & faturum , & ad nigredi quod doti 
dentem:Tertià lorem plenum tulit matri concolorem »veletiam majorem, & fingulisan- 
niscornicula five nuces quarum aliquz femine pragnantes fuére. : 

PaoNiAM ctiaminventam in Regni Navarra montibus , quz florem ferat omnino ni- Pa» fimpus - 
veum,fed (implici foliorum feri, ft. ,vulgari mi ,radicesilla mi. jam] siveofore. 
"habentem ex Boifoti litteris non ita pridem intelligebam. 1 

CxponiA Crete fcribebatad me CI. V.Honorius Bellus anno «. n. xcittifticincel- Pacis Cre: 
fiffimorum montiumc llibus provenire abunde Pzoniam albam,;promifcuz natura, ^ 
hoc cft,quz neque mas,neque femina effet: neutram enim illarum, totà infülà ( quz dili- 
genterab co perlu(trata eft ) vidiffe , q d neque rubri coloris , licet non fatis 
conftanter fimilem inveniri ruftici quidam illi affererent. Pzonia autem Cretenfibus,i pfo 
tefte, Yipaxia VOCAtur. ; : j 


n 


FiN1S Li1B8RI SECVNDL ; 


a 3 CARorLI 


282 


"*ewwoTLTI CLVYSI 


RARIORVM PLANTARVM 
HIST.ORIA 


LIBER TERTELYVS 


CEA Visacris atquetulerofis flirpilu eleganti florepra- 
dá C )| ditis, faccedere debent reliqua coronaria, €9' illis congeneres: 
I) E37 adijciendapraterea aliquot planta, non contemnenda florum 
Eae pulchritudine donata c alia evato odore commendat. Ha - 
rum omnium hiflariam tertio boc libro deféribemus à Caryopbylleis fla- 
ribus, quiprimum» inter coronarias locum» merito [Ibi vendicant Wii 
tium» facientes. 


CARYOPHYLLEI FLORES. Car. 1. 


5 Ox carentaltiffimi montespraruptíque fcopuli fuisetiàm delicijs : fed diverfi gene- 
ris flofculis el ffimis edorati Que (zpiffime exornantur. Porró Caryophyl- 


lei vulgo Herbariorüm vocati,ob miram colorum varietatem, fübeuntium ea juga oculos 
maxime recreant.Eorum veró,prater vulgo cognitajiltic multa generaobfervabam. 
x Caryophylleus filveftris 1. 


2 


EH 


PR10n1 dodrantales funt cauliculi , te- 
retes, geniculati : folia in fingulis geniculis 
binainter fc oppofita,oblonga,angutta, dura, 
mucronata,colorc quafi czfío: flos caliculo 
rubente gens, fingulis cauliculis unicus 
plerumque infidet, (interdum bini) quinque 
folijsconftans lente fimbriatis, coloris in di- 
lutápurpurà rubentis , circa umbilicum hir» 
futus,& faturatiore purputà nités atque odo- 
tus,ex cujus medio umbilico duo brevia fta- 
minula prominent : femen in caliculis palea- 
ceum fufcum:radix longa;tenues fibras fpar- 
gés,é cujus capite plurcs cauliculi late in am- 
bitu & confertim fefe diffundunt , fibráfque 
fubinde agunt. 

Invenitur inHamburgenfi monte,duobus 
füpra Pofonium,infta Viennam autem,odo 
miliaribus. Floret iftic Maio: in hortos verà 
tranflatum; etiam Aprili. 

ALTERIVS, breves etiam fünt cauliculi, 
ttes unciasraró excedentes, geniculati: folia 
in fingulis geniculis bina, fuperioribus bre- 
viora,molliora,viridia deorfum reflexa, fplé- 
dentia, in novellisautem germinibus, fatis 
copiose ex eade radice nafcentibus, maju- 
fcula,latiorá flosé nigri & craffiore 

3 3 o H Ó 

caliculo emergés; fammiscauliculis infidet, 
unicus, fuperioribus major, quinque etíá fo- 
lijscóftans,pauló faturatior Jror.crennE 
bilicum longioribus villis irfütus, & ele- 
; ganti ex faturà purpuráalbo miftà, varietate 

atus, inodorustamen: femen in longis vafculisqua maturitate. hiantia , paleaceum, fu- 
cum,aliorum Caryophylleorum modo continent,radix füperiori fimilis cft. 


Caryephyha, 


Frequen- 


CanoLrt CrvsI RARIOR, PLAN. HIST. LIB. I II; 283 
Caryophylleus filveft.11, Caryophylleusflveitty; 


7 


Frequentiffimum eftin Sneberg,monte,ob perpetuo infidétesilli nives, fic appellato, & yap. 


' alijs Auftriacarum Stiriacarumá, alpium jugis.Florecautem iftic fab Iunij finem, & Iulio: 
fed in mitiora loca delatum,cum fuperiore llores profert, femen veró Iunio. 


2. lliperomniafere fimile crefcit in altiffimo jugo Etíher vocato,nifi pauló lógioribus carybyi. 
effet folijs & cauliculis flore plerique majore,neceo unico,fed gemino,auttriplice: pras- 11-9«ws ix. 
h 1 "n Ue ad $ b 


? FA i 


terea (ub villis ] 1 ,&infreq 

' excurrentem lineam impreffam habét;humani cranij futuram referentem, colore rubro 
faturatiore przditam,ut prioris eft. 

3. Ix eodem jugo,paucas hujusgeneris,in Sneberg verà fecüdi aliquot plátas inveniebam 


ambientibu: 


menalbuserar,umbDiliciambitus purpurafcentibus villis hirfütus. Florebant iftic primum 
. Auguíto, maturum femen interdum eb cie in hortos tranflate ( casenim cum 
füocefpite adferebatnus)cum fuperioribus flores produxerunt, : 
"TERTIO, cauliculi pauló majores craffiorésque, pedali plerumq itudineaffurgunt, 
! feniculati fingula genicula ambiétibus binis folijsprimo genere longioribus: & latioribus, 
ise 


grugineiq x bini,terni im autem ores, 
riori non mult abfimiles, quinque folijs per oras laciniatis , atque circa umbilicü carneà 
anugine pubefcentibus,conft tubri coloris,nulliscorniculis inflexis prediti;odorati, 


ui é caliculis primim emergentes,candidi futuri videntur : floribus fuccedunt cornicula 
. fatiscraffa femen nigrum, planum,ut ceteri Caryophyllei, continentia : radix oblonga, fi- 
. brofa, àcapite plutes furculos inorbem diffundit, qui plerumque fibras agentes , adcó fe 
eps ant,ut brevi cotas areas occupent. i 
n 


d . . h z » Cayo; 1 " 
quz ab illis i uev floris varietate differrent : nam licet forma difparnon effet, color ta- :: TA 


II. 


Caryot ya, 


lil. 


le primüm illatus, ignoro: fed inomnibus Auftriacis, Vngaricis, Bohemicis, etiam. . 


. Germanicis pletifque hortiscolitur,& Maio menfe cum reliquis floret. 


CnRasstyvscvrAM habet radicem Quartum genus, nigro cortice re&dam , fatisfibro- Carpepbyli 


fam;füpernéin aliquot ramos divifam;qui famma tellure multa capita gignüt, é tenuibus, 
gramineis,virentibusq; foliolis conflata:intet que profiliuncaliquot tenus cauliculi, géni- 
culati,palmares, & ad fingulos nodos bina exigua foliola : calicesin fingulis cauliculis fin- 


galares, majufculi, équibus flos ruber dilutior, quinque folij hil peramb cres 
natis conftans ,é cujusumbilico binainterdum albefcentia cornicula ( furit étiam qui illis 
careant)cum aliquot ftami d :femen,utin ceteris,nigrum, paleaceum. 


"s 
E zi 5 & F à 
Crefcicin Tauro Carinthiz monte.Floret Iulio,femen Augulto matutum ws 
: : : VINTO, 


IIHIe 


Napalu, 


SEL 


Caryophyl, 
v. 


bv 
m ^ 
« 


ye" 


Natale. 


: Caryiplyll. 
B vfpeies vi. 


Varietas 


Caryopbyll. 
y fpecissqii. 


Corpo'ol: 
vis 


284. s Qanori CrvsI RARIORVM 

QviNg o, craffa & nigra radix cft, dura , lignofa , multos ramulos humi fparfos fun. 
dens;nigros item illos lentósque, & fubinde fibras y inen ex ijscauliculi exeunt dodran. 
tales;geniculati,infima patte gramincis quibufdam, brevibusjanguftis, colore cafijs folijs, 
binisfemper ex adverfo inter íe op ofitis,deinde fecundum genicula aut riodos alijsratio. 
ribasonufti:extremis cauliculis inüdent longi calices;ut in alijs Caryophylleis filveftribus, 
florem cont album,od quinque folijs valde laciniatisconftantem;é quorum 
umbilico bina emergunt ftamina longiufcula , corniculorum ir ein inftar inflexa ; (c. 
men deinde in longioribus capitulis planum , qualereliquorum Caryophylleorum. 


Provcnit fponte in Hamburgeníi monte inter faxa, quà Auftriam & Septentrionem 
fpedlac. Floret Maio. E 
Caryophyllei fil. v. fpecies altera. Caryophyll. fil. vx. N 


E 


A Ju $^ * 

2. Iftiusetiam genus ibidem invenitur longioribus cauliculis,& plures flores proferens, 
füperiori quidem forma & candore fimiles, fcd inflexorum corniculorüm expertes, atque 
eorum loco decem ftaminula ipfius floris fuperficiem paulul ia hal ca 
picula etiam, in quibus femen continetur, longiora. 

d & in hoc generc , quod florescirca umbilicum purpurafcente lanugine hirfütos 
roferat . , 
j. Aliud tertium pauló majus inveniebamus ad radices montis oppido Medelingim- 
minentis tertio fere à Vienna miliari: firmioribus tamen & longioribus cftcauliculis, ma- 
jore etiam flore,licet non minus profundé per oras laciniato, nec odoraro,aut lactei cando- 
ris omnino, aut dilutius rubentis & quodammodo carnei coloris, brevibus villis purpureis 
umbilici circumferentiam in utraque fpecie occupantibus , nullis militer corniculis,fed 
dccem ftaminibus , ut in fuperiore prominentibus: alioqui folijs; radice , & florendi cem- 
poreconveniunt. à 

SsxTVM pluresab unaradice prodeuntes haber caules, cubitales;teretes, multis geni- - 
culis przditos:& in his bina (emper folia caulem amplectentia;graminea, mucronaareli- 
quorum Caryophylleorum folijs fere fimilia, viridia tamen , non incana aut cz'fía:floresin 
fummo caulis fa(tigio multos, longiorit liculis inclufos,quinque folijs przditos, in te- 

iffimas longásque lacinias diffe didos, aut purpurafcentes, fuaviffimi odori: 
& élonginquo nares ferientis , umbilico virefcente , & purpurafcente lanuginc hirfüto;; 
quo aliquot ftaminula prominent: in oblongis deinde corniculis femen fert paleaccum, 
planum;nigrum,reliquorum Caryophylleorum more:radix fibrofa cft.Habent autem ue 
: ye 


Lr 


x E 


» d " 
PrawTARVM HISTOR. LIB. ITI. 28; 
velli (ürculi ,ante quàm in caülcs abeant , latiora pauló folia, À i folijsp i ia, 


anguítiora tamen,nec adco virentia. 
ponte nafcitur in humidioribus Viennenfisagri pratis , atqueetiam ad ceduarum fil: y, 
varum , pratis vicinarum , declives margines, plerifque Auftriz locis: ferius reliquis oret, 
nempc Iulio,& toto Auguftojinterdum ctiam ferius, 
Caryophyll. fil. vir d T Caryophyll. il. vit. 
quet sod ?? 2t: 


[Ur » V C Loeebeo ít * GEI 
Ü [WO RA ETE EE : 
: table Ranftenf: 


Sv»1xVM eflScprimum gets & humi (c fparg nufis;quibus multa, c 4,151, 
utrimque & ex adverfo fempcr bina, adnafcuntur tenuia, brevia; graminea, viridiáque fo- vss. 
liola : in extremis ramufculorum faftigijs nafcuntur flores fimplici quinque foliorum ferie 
pus rubri, fed argenteis veluti fcincillisafperfi.fcmen non obfervavi : radix tenuibus fi 

ris conftans, & in lateribus fe pangens. í 

Crefcere audio in monte illo non proculà Niclafpurg Moraviz diffito. Y mbrofis locis ju, 
deledatur. Ejusiconem hie fubjecimus. TT Y : 

Illius elegans genus rcperitut ;per omnia fere fimile , tenuioribus paulà folijs, uttimque dus 

; : VES n E 14 H PINE. yeplati, 
etiam ex adverfo cauliculos ,qui mora um fimiliter fa- v. plex 
ftinio (uftinent flores duplici foliorum ordinc conftautes,aflatisinitio,tubri coloris,in quo for 
atgentez quzdam veluti miczclucent : evadunt illi temporis fücceffü ( nam tota zftate 
planta hzc floerjadco pleni , ut rumpantur, mediósque alios fofculos oftendanttenuibus 
foliolis przditos, coloris quidem rubri , fed paulo dilutioris. Summá tellure adeo fefe dif- 
fundit hoc genus, ut brevi vicinos inambitu cefpites occupet , toraque hieme vireat: nam 
frigoris patiens cft. d 

Hoc non fponte natum vidi,(ed cultum in hottis Ill ni Principis Cattorum Wilhelmi,8c 
C.V.Ioachimi Camerarij, Medici Noribergenfis. : . 

Ocra vvM, craffiufcula & fücculenta haber folia, illins plantz quz vulgo apud Bel-. c2» 
gas Gramen marinum vocatur, folijs ferc fimilia, frequentiffima & confertiffima, amariu. vii. 
fculi (aporis : inter qua petioli verius quàm cauliculi emicant, uncia femiffem ; veletiam 
unciam longi;geniculati,binis folijsinter fe ad nodos oppofítis:c lisinfident pregran- 
des(pro ftirpis proportione) & laxi calices,lanugino(i, ex viridi pugtasfenzes, inquinque 

ivifi unde fi i 


g gunt flores, quinque folijs T 
colore praditi, inodori: femen obfervare non licuit: radixfatis craffa eft, fubfuíca , aliquot 
fibris donata,verüim circa caput fumma tellure expandens fefe,& in plures ramos dividens, - 
fubinde novas fibras agit. : : 
Provenit ijdem quibus Quartum genuslocis, nempe Tauro monte Carinthiz , folo Natslw. 
tenui 


" 


2 
$ 


1 


i$6 Caxoit CrvsI nagronvM 

veriui rana fplendente referto. Floret fübfinem Iolij & Augufto: — 

cagehi — Nowi,foliumeít minutiffimum, gramincámque & quafi pungens, viride: adeó autem 
3n o5 fe propágat,ut magnos interdum cefpirestegat nó fecusatque mufcus quidam totos illos 
: obüdens:Rofculi ia fingulis propaginiibus interfolia emergentes quinque bi fidis folijs con- 
ftantes coloris rubri dilutioris five carnei,tenuibus & vix tranfveríum digitum altis pedun- 

culis infidere confpiciuntur finguli gratiffimo fpe&aculo:femé in capirellis fuícis,& fplen. 
dentibus,renisforma (qua nota à reliquis Caryophylleis differt , & ad Lychnidum claffem 

accedere videtur)exiguum, fubrufum: radix longa,nigricans,& multas propagines íummá 

roducens. E : 

For DE Auftriacarum & Stiriacarum alpium jugis inueniturnudo petrofóq; folo, Flo- 
zet Iunio, (emen Augufto plerumque maturitatem adipifcitur. At in hortos rranflatus hic 
Caryophylleus,etiam füb Aprilis inem floret: nonnunquam etiam fecundo,fub Septem. 
brisinitium;^ ; 5/3 : e : Jh - 

Warum. 2. Coloreforis variar qui in Iudénberg celfiffimo Stiriz monte interdum nafcitur ; qui 
totus niveus eft:aliàs reliquis notis cum illo conveniens. i ; 

Womina. CaRnYOPHYLLEI nomeninvenit hzc planta apud Herbariorum vulgus(prafertim 

autem domefticum ejusgenus)quia illius Boresaromatici caryophylli odorem plerumque 

«mulanrur. Suntqui Vetonicam appellare malint: nec defunt qui ad Plinij Cantabricam 

referendam putent. Incole quinque priora genera, gUiloneglin/ 2oerg negtin/& Citcinnegtin indif- 
ferenter appellant,hoc eft,filveftresmontanos,& petraos caryophylleos. Sextü genus Au- 
firiacc mulieres,quibusob odoris fogantam in delicijs eft, peculiariter Xobéetnaglin/id e(t, 
laciniatum Gve diffe&um caryophylleum nuncupant. Anguillara libro Opinionum xr. 


"T heophrafti d/5c y Sorfacere videtur. Nonum genus, Gefheri in epiftolis Mufc us alpinus 
forté crit.Gallis autem omnia ifta gencra Oei//ers & Gyroflees faunages dici poterüc. Caryo- 
phylleus verà flosin genere Vnganis vulgo Zé£ fis dicitur: montanus autem laciniato & 
odorato flore meztj ze fiv. Hifpanidomefticoscaryophylleos caue/;zas fimpliciter nomi 
: nant,(lveftresautem clauelinas montefinas. RE : [un 2j 
Caii — Paffiminpratis;(ilvisagrorum marginibus,alijsQue herbofis Hungariz, Bohemiz, Au- 
filvdires ^lj (tri Stirizy locis, fponte nafcupturaliquor alia Caryophyllei filveftris , ve Armerij flo- 
ri ris genera. Scd quiain omnibusGermaniz , Gallix, Hifpaniz provincijs, atque ctiam, 
; utputo,lcaliz obvia funt, peculiarem ill defcriptionem hoc loco dare opereprecium 
non videtur. ; vus : 
Caryphyll. pleno flo.Silefiac.miniat. ; 

Now pratermittenda tamen ca domeftici 
Caryophyllei pleno flore fpecies , que Viennae 
Auftriz mihi primum confpedta , & ex Silefía 
ufque miffa. 

E ^ aurem neque geniculatis caulibus ,ne- 
44 que foliorum forma aut fitu ab alijs dometicis 
/7 aryophylleis differt , fed floris color diver(us, 
&' adillum;quo lychnis filveftris byzantina przdi- 
taeít, quodammodo accedit, minus tamen ru- 
tilus & flammeus, & ad carneum potius ren- 
7 dens, qualisfere in quibufdam fericeis pannis 
^^ confpicitur , quibus Germani pemcrantjfaib no- 
men dederunt: floret cum reliquis, femen 
etiam illis (imile eft nigrum,planum, quod fa- 
tum fatis feliciter provenit, non omnes tamen 
* plantzex eo nata matris colorem referunt,fed 
aliz album, alix rubrum habent, alix nativum 
retinent , eumá;faturatiorem aut dilutiorem: 
nonnullarum item flores fimplici quinque fo- 
liorum ferie duntaxat conftantjin quovis colo- 
rum genere. 

Cer£&vM Caryophylleorá facultates (qui- 
busbaud dubic przditi nonnulli ex ijs quorum 
hiftoriam hoccap.de fcripfi) diligentiffime per- 
fequucus etceleberrimus Miiiolus am phif- 
fimisin Diofcoridem commentarijs. 


2 


ARMERIVS FLOS. Car. t1. 


ARYOPHYLLEIS floribus congener eft4fr- 
meris, € gallica appellatione nomenapud 
iz tci fcrip ; qui fummo caulis & ramuloiá faftigio mul- 
tos flores 


PrLANTARVM;HISTOR, LIB. III. 287 
105 Bores confertos,& veluti in umbellam five caput congeftos haber;folio Caryophylleo- 
rum fexto generi fimilia, : i 
Ews porró duo funcgenera: Vnum fimplici quinque foliorum ferie praditos habet flo» 4,,,55,: 
res: Alterius duplici;triplicive foliorum texcurá conítanr. / 
Armerius fimplici Bore Pannonic. 
Dig ea Vuelre An e 


WeU4^ fec 


TH dwo gent- 
Armerius pleno flore; i» 


oculos valde recreantes:breviter,magna etiam in hoc flore varietas. -...- nh 


Illiusquodplenum haber florem duas duntaxat differentias cc fpex jurvulga- ir. 
tiore(t,rubro & elegans. admodü lore: alteram,quzrarior,albo Omnium veró, tani quae 
: orem quàm quz plenum,femen planum, nigrum, Caryophyllcorum 

feminisin(tarin vafculiscontinetur. .. : pe ! 


quénsque Nomina 


jeri: ss d 


àmatidiffitisetiam fponte - M: 
vepe b CES d erae X eL AANAMP T a. 
ct 1 s T 

v VO 


Aufts 


e 


venit:fed in Modvia collibuscopiosé na(citur,atque non procul Praga,ttinere Vieppenfi: 
Saxonizctiam quibu(dam herbidislocis , prertim agro Nitebergenü 
meminbante multosannoS-: 50 50b £e i 


288 Canort CresI gaRIORVM 

Nettrits vcró deferiptio hic à me expe&tanda eft , cim à Clarifs. Viris Dodono & Lo. 
belio cum fuis iconibus edita fit: à Dodonzo quidem , minorgraminis marini nomine; 
utraquéà Lobclio Catyophslli marini & montani appellatione. Ab illis ergorequirere 
poterunt rei herbarix (tudioít, Non defunt qui Plinij Statícen effe cenfeant. 


LycHN1S SILVESTR 1$. Car. I1, 
: Ycuuiprs filveftris magnactiam eft varietas: Nam prater vulgares,tam quz m- 
Lytbnis (il. CHW : : AVan : 
varij generíó» plici quinque folioram cft Hore , quàm quz multiplici , Clarifs, Dodonzo & alijs de- 


fcriptas , aliquotaliz in meis peregrinationibus fefe obtulerunt ,quarum hiftoriam operas. 
pretium duxi hoccapite defcribere, 
Lychnis filvcftris 1. Lychuis filveftris rr. 


3 


Lpissfls --PRrOR; craffiufculos habet caules, rotundos, geniculatos, in multasalas divifos,quz 
Jento quodam liquorc obfitz funt , cu: plerumque inhzréntculices & minuta hujufmodi 
^ infeda:foliaad fingula genicula (emper binsjordine difpofita,& exadverfo refpondentia,e 
viridi candicantia & quafi cz'(ia; (atis ampla: flores multos in umbella congeftos,pulchros, 
rübros , quinque folijsnori bifulcisconftantes: femen in tenellis vafculisparvum ; rotun- 
dum,papaveris rhzadis inftar;cineracci coloris continetur:tadix craffa eft & fibrofa; quam 

: übipl floruit fübfe ] hiemscorrumpere folet. 3r ' 
Iyhzfh | ALTERI, cauli cít geniculatus, paucioribus ramis doriatus: folia etiam bina cx 
» fingulis yon oni » fuperioribus magis vitidia, & ;firmiora : flores in (ingulis 
ramulis fuperiori feré fimiles , majores , ob(oletius rubentes ;quorámque folia bifida (unt: 
calix craffus membranaccá tunicá durá & valde (triatá te! itur, inquo femen cineraceum, 
' €raffiufculum : radice nititur üngulari , non admodum fbrosá , quz etiam ingrüente lic- 


me perit. 1f lim 
lis geniculis pedales ramos profert Tertia , geniculato: ; & in multas alas 


Lyhsuf].. "E x fin t 

m divifos : folia jam dié g ; fatutá viridi! gricantià: í q 
foliolisconft. *rüb fermen in calicibus , faperioribus fimile , minustamen, & 
fufcom : radix cráffa , prima par, quam fubfequéns hiems non minus irquàm fu- 


^ »Dgss £ Tut ? s 
LpbfL —WV$n vs initio Quartzeft caulis, pedalis, interdum auiplior; geniculatus , ex viridi 
UR —— purpuracens, Cx ion rale aid fibi invicem oppofita proferens folia, longa , acu- 
minata firma, craffiufcula , viridia,à medio ad fummum feré , multis loribusex alarum 

f uin 


HISTOR. LIB. III. 289. - 
Lychnis filveftr, 111, ^ 


So 


finu in oblongis pediculis prodeuntibus oni : 
ftus, qui quinisextremo divifis, fed in rotan« 
das Dibdisfoli Aide. 


Ü 
lore rubro ad purpuram tendente rutilant,ela- 
tiore dilutioréque coronulá medium umbili- 
cum occupante, nullo tamen odore przditis: 
his füccedunt membranacea, attamen duriuf- 


/, | culacapitacircapediculum anguftiora,& crat 


fiore mucrone , quz per maturitatem dehi- 
/ fcunt , & femenoftenduntinclufum, minu- 
tum admodum , ex rufo nigricans : radix craf- 


ze fiufcula, nigra , multas fibras fpargit , & fingu- 


lisannis novos , cósque numetofiores caules 
producit. 


Mvrro s caulesex unà radice profert Zydwi fiy. 


Quinta, rotundos, longiufculos,, ceteris in- 
firmiores , interram procumbentes , genicu- 
latos : foliain fingulis geniculis bina , longa, 
mollia , & lanuginequad fcentia , 1 
ter quz flores alternatim fecundum ramulo- 
rum longitudinem enafcuntur fuperioribus 
formá fimiles , fed majores , & dilutiore colo- 
re rübefcentes, vel , ut itadicam , incarnati: 
femenin váfculis fuperioribus par , fübrufum: 
radixcraffa & fibrofa , quz tamen plerumque 
alterum annum non füperat. 

EXTA, Omnium minima , cauliculo 
affurgit circiter palmum alto , geniculato , te- 
nui , lanuginofo :ad quorum fingula interno- 
- dia, bina tenüia ;longiufcula ;lanuginofafo- 


;In« 


fingulisg prodeunt, parvi, purpurei 
b coloris 


Lychsie ff] 
vtt Creses. 


Zyeboie fil. 
YIII. 


Maec 


PON 
eee [M 


"x à 
Canoni: Civsl nanroRvM « 
eLychnis filveft.y1, Lychnis filveft. virt, i^ 


*Á fu 


Colorispulcherrimo rubro mífti, longo lanuginofóque caliculo inclufi iseft. 
"Hewiris eam eft Lychnisfilveftris Sepia, Cretico femine, Ocymoidis appellatio- 
ne miffo,nata: etenim ftatim à radice in multos ramulos palmares, vel etiam minores divi- 
ditur,teretes,tenucs, geniculatos : foliaad (ingulos nod, Ícuntur bina cont 
tu,exigua,craffiufcula;villisquodammodo tecta: finguli ramuli fuftinent membranaceum 
caliculum, ficiatum,lanugiuc obfirum,infimá parte augu(tiorem,füperpálaxiorem , é quo 
exilit los quinque folijscóftans in fammo bifidis,coloris initio rubelli, deinde leviter can- 
dicantisjin quo ftaminula aliquot flavefcentibus apicibus predita: flori facceduntcapitula 
Íemencontinentia,fimile Lychnidis hortenfis femini: radix tenuis, in varios ramos divari- 
cata,non vivax tamcn. orebat Iulio M p.xcrir. & fequente femine deciduo nara. - 
GrNicvLATOS ctiam habetcaules Octava,tenues,in plures alas divifos, pedalcsaut ma- 
jores:foliain &ngulis geniculis bina, ternáve, ioterdü plura, anguftiora quàm reliquarum, 
viridis candido perfuti & quaficarfij coloris : lores in fammis ramulis nafcentes, quinis fo- 
lijs bifido mucronc praediti ft internà parte candidos,externà aliquantulum pur- 
purafcentes, &,antca quàm omnino tabefcant,ícfe contral &ci l ali- 


:..3 €esadmodum duros, breves, fübrotundos, femen parvum, rotundum , Papaverisrhza- 


Lycbyis fil. 
ix. 


t Lycbois fil.x. 


discineraceicoloriscontinentes :: radicem fatiscraffam , albam, multifidam , altero an- 
no pcteuntem. : 

Myvrra fecundüm radicem habet Nona folia, digitalislongitudinis, fenfim in latitudi- 
nem fefe explicantia,fub ;viridia;nonnihil villofa , ad Lychnidis fil- 
y ftrisore albo, qux inomnibus Provincijs vulgaris eft , folia quodammodo accedentia; 
ge guíti idiufculi guftus: caules deinde pedales, lum cobitales , no- 
dofos & geniculatos: (ingula genicula latiore pediculoample& bina folia ex adverfo 
SAU DECR E fummum caulem adhuc minora, & mucronata: füumtuis alis innati 
longiufculi ramuli,ternos plerumque velctiam plures flores fuftinenr ; quinque bifidis, & 
qigacad umbuionm divifis,bináfque mucronatas appendiculas circa eundem umbilicum 
habentibus folijsconftantes,albos, quinque (taminulis medium umbilicum occu pátibus: 
floribusqui marce: entes contrahuntur, &interiore parte c l ,utinp d 
te,fucc lunt craffiufcula & mucrorata vafcula, femine exiguo, rotundo, cineraceo plena: 
radix fibrofa & perénis,Gingulis annis novos ex radice fioréfque caules profert, qui 
(s nm) radi &£ agent Pris r ép gi poffunt, 

DzciMA, fineul d d d 
à ,ung : P 


liculi, per terram fparfi , & 
doe Mud 


PLANTARVM HISTOR, LIP. II. . 
. Lychnis filveft ix. Lychuis filveft; x,? 


fabinde circa interaodia radices agentes, deinde fürfüm denuo fefe erigentes pal márialti: 
tudinc,gracilesgeniculati, bina folia in fingulis geniculi dverfc fi é 


, giufcula,angufta,obtufo mucrone, viridiaprominulo dorfo: flores in fummis cauliculis & 
lateralibus ramulis elegantes,candidi,quinque laciniatis foliolis cóftantes, inodori, quibus 
fuccedunt obtufà vafcula,exiguo;nigticante,planóque femine ( qua notaquandam affini- 
tacem cum Armerijs loribus habere videtur) referta: fibrofam habet radicem, quam faci- 
Yé pangere licet. 

2. Aliud ejus genusmultó minoribus & anguftioribus folijs, minoreetiam flore, ceteris 
notis non difpar, invenitur in fcopulofo illo przruptóque jugo Durreftain nuncupato, fc- 
cundo füpra Gamingar miliari. 5 


Omnes,ubi adoleveruntlento quodam & glutinofo humore, füperioreparte, illitzvi- . 


dentur ut prior(at tertia & quarta maximé) cui plerumque & culices, parvzjue mufcz: & 
formicz tamquam vifco captz inhzrent,alixquequifquiliz. 


Sponte nafcuntur trespriorcscum feptimainarvis & inter fegetes pingui (olo,plerifue wssp;, 


Cattellz veterislocis:in hortisculcz, lorentcodem quo fatz funtanno;à Maio menfe uf- 
quein Autumnum feptima tamen difficilius cicurari voluit: prima autem & tertia, fponté 
feruntur& ante hiemem prod uartain ibusferé P. ig & Auftriz inferio- 
,tis montanis filis, editífque & herbidislocis invenitur , atquectiam (ilvis Francofurto ad 
Moenum vicinis. Floret Maio,femen Iunio maturum eft. Quintam, in marginibus quo- 
rundam Caftelle agrorum: Sextam, non nifi in collibus Salmanticz vicinisinter (axa pro- 
venientem ob(ervabam, atque jue Maio fl Od8ava , non modóin czduis 
filvis , fed etiam ad reftibilium agrorum margincs , nafciturper univeríam Auftriam infra 
Anifum, Moraviam , Bohemiam , Pannoniam , ultraqdue Muram & Dravum , abundà 
etiam filvis Francofurto vicinis. Memini & in Belgicá videre Lutzelburgenfi ducatu. No- 
naprovenitad Stiriacarum Alpium & Snealben fupra coenobium Neubcrg radices:abun- 
dantiustamen in Etfchero fepiuscommemorato. 


P&i0REM & Septimam Salmaticenfes Bebes appellabant , rabrum videlicet & album: spina; 


Alteram Ocimoides.Sed ad Lychnidis filveftris,cui perquam fimiles funt,omnibá(quefe- 
1é notisc iunt, genera, diusrefc Suntqui primam & tertiam inter Ar- 
merios flores referre cuperent: (emen tamen Lychnidi (imile,alizá; notz , corum fenten- 
tiam convellunt. Nec defunt qui primamOdontitidem Plinij effe vellent;quorum fenten-. 
ti Odontitis hiftoria plane refragatur. Vpgari Quartam "cce rcliquasquz apud 

: * €osna- 


291 Canorr CrvsI gARIORVM 
cosnaftuntüryülgares Lychnides filvefttes, V4 z2& fru,id cft; filveftrem Caryophylleorum 
herbam appellant:nonnulli autem quartam Nyw/z£4 fis; hoc eft, leporis Caryophylleam 
herbam vocant.Septima vulgo Salmanticenfium Co/'ja dicitur. 

Q uibus facultatibus fint preditz, compertum non habeo: omnes veró deguflatz fuba; 
mari guftus deprehenduntur, przter Oétayam,quz;ut diximus, acidiufculi faporis, ^ 
Lychnis Byzantina miniato flore. Odontitis Plinij fimplici flore. 


Iybkiy — ÀD Lychnides áilveftres haud dubié téferenda eft cà planta, quz à vulgo Herbariorum 
i I flos dicitur, Do&tiffimus Fuchíius Struthion effe cenfebat . Ejus bi- 


&awina mi- Conftat 


sib" Soria ex recentioribus Boratopdígoi; petenda: iconem ramen hícadijciendam effe putavi. 

Pr lius vero genus habui Viennz, femine é Belgica miffo natum ,tenerius paulo, nec adcó 
numertofos flores in umbellà ferens , qui miniati non erant , (ed omnino albi: ceteris notis: 
vulgari,quz miniato cft Bore, bat: fed xtatenon minus firma redditur ip(a plan- 
ta;quài alterius. 

vwerficolo- Tertium item ejusgenus in Bruxellanis hortisali;fcribebat ad meN.V.Ioannces Boifot, 


ve fore. huic jam dito fimile , fed floriscolore diverfum ; quiinitio quidem miniatuseft, deinde 
paulatim evane(cens albeícit,tandem totus feré nivcus evadit;ic ut;pro florum atate , tres 

colorum differentiz codem tempore in cádem umbella confpici poflint, videlicet miniati 
floresminio candore mifto perfufi, & albi. Seminc tamen abillo miffo nata Francofurti 

plantz quedan, inter reliquas, lorem non ita variantem tulerunt; fed dilutiore rubro co- 

lore,& quati ex rubro & albo commixto przditum,five jocinoriscolorem imitárem, aver- 

faautem parte candicantem. 

Lybfl. . Ssp & Lychnidisfilveftris genuseft , cujus delincationem &ezapzJeryuz Iacobus Pla» 

To""^ — teanad me mittebat Behen alteri i jjusveró eflet colorisyminimé indicabat. 
Lybidsfl. PORRO, przterjam didas;paífim etiam in Au(tria,Stiria,& Pannoniaoccurruntcüm 
2^2". infilvis, tum montanis pratis vulgares Lychnides filveftres, lore albo;rubro, dilutius ra- 
,, ehte,& (übvirefcente,quxque Fl li vulgoappellatur,D'o& óquorundam 
on "5 judicio Pnij Odonxitis eft,angulofüm certé caulem haber,geniculatá; exnigro viridíque 
Odowitis pla, pürpurafcentem, in geniculis folia purpureum florem ,atque in pratis nafcitur. Ejus genus 
»fr. — Nohilibusquibufdam matronis Viennam miffum meminiàIofepho de Cafa bona, Sermi 

i laete. iz : 


SOPSE Ducis Hetruriz Simplicifta, cujus los P ferie cóftabat rubri col 
gantis: verümillac pl dem zeft. ifc düm me ne meridiani folis 
E QHOUSCSP (tenelle enim adhuc erant) fed in umbrá potius adfervarent,fpernüt. 
pete Similem h proxi is repértam in pratis,ca Flandria partc ; quz inter Gandavum 
& Antucrpià fita, €f lgoappellatur,nuper ad me fcribebat Ioannes Boifor, 
: : : 


cujus 


PrANTARVM HISTOR, LIB III. 29 
Odontitis Plinij pleno flore. Mclandryum Plinij quorundam. 


ND. 


cujuscrebra in h's meis obfervationibus fit mentio. Q uam habeo ej plantam; 
elcgantem florem plenum dedit,carnei colorisjanno M. p. xcii, cujus iconem affabré ex- 

rimi curavi,híc rep 

Nafcitur etiam przdictis jam locis illa planta,q y i, modó Ocymoidis; Medandryum 

Polemoaij , Papaverí(que fpumei nomenà varijs fcriptoribus recentioribus adepta funt, P/»iave- 
"Lobcliusquandam affini cum Mclandryo,quod Plinius Nat.Hift.lib.xxvi.cap.vit. NON 
jocinori mederi fcribit, habere putat . Sed cüm brevem admodum & mutilam cjushifto- 
tiam tradat:an huic planta quadrare queat, difficulter quenquam judicare poffe exiftimo. 
Quid fi potius Melandryum Plinij (it Lychnis illa iLalbo flore odorato : cujus genus flore 

leno in cultis invenitur? Omnino autem ad Lychnidum filveftrium claffem pertinercar- 
Boccin cas formá pulcherrimé referat. Duorum veró generü effe obfervabam: Vnum 
enim in isnafcens,altius adolefcit, craffiores habet caules, qui cum laxisfolliculis 
florem ample&entibus ex viridi purpurafcunt: Alterius auté quod inomnibus etiam Ger- 
maniz pratisobvium eft,dilutiores & quafi albicantes funt. ; : 

- Ceterim novum & elegans ejus genusante paucos annos , femine ex Italia miffo Ocy-. 1,15; fi. 
moidisarborci femper virentisappellatione, natum, cui multiab cadem radice prodeunt /si- 
rami palmares,crafliu(culi,lignofique quidem fed fragiles, in quibus nafcuntur bina fem- 777 ui 
peradver(à inter fe folia,bellidis folijs non majora,ab imo paulatim in latum expanía, fed /. v. 
fummo mucronata,viridia dum & fplendentia: e fi isaliquot ramisalij enafcun- 
turdod auc pedales interdum ramuli, geniculati, graciles, binis inter fc oppofitis 
anguftioribus folijsad fingula genicula donati,& fummo in alas cótrario fitu utrinque na- 
fcentesdivifi,quibus infident t ispinguibus caliculisinclufi flores,quinque bi- 
fidisfoli colorisq do carnei, é quorum medio terna gracilia incur- 
ina:radix candicat,paucífque fibris prz:dita eft, perennis tamen. Flo- 


le! n 


- 


váque prodeunt t 
ret Ionio. 
Nzc minus clegans Lychnidis filve(tris genus defcribit N. V. Fabius Columna in Plan-. zydsfz. 
tarum novarum Hiftoria quod ocymoiden Lychnitin appellat,quem confulendum céfeo, Conmigo 
Sep & criaalia Lychnidis filveftris genera femine nata obfervabam anno M. p.xcv . Pri- zydwidesfil, 
mum ltiusexcrefcens,cubitali videlicet aut ampliore caule,nodofo, bina folia alternatim Lov gum 
ad fingula genicula femper ex adverfo p blongiufcul nucronata , ex "^r 
quorum al tenues ramuli, quodam rore ,ut obfiti, velutiin 
plerifque Lychnidibu Gilveftribus, fufti l 


iufculos, ftriatófq; caliculos , 
b ; quibus 


RS C PN 1 


Dd Ee 


294 Canorr.Crvsl RaRIORYVM 
ied ea Lycbnis filveftris latifolia, 


Méiandryain Plinij genuinum. ^ 


* 9 C aaa ebvnes 
e. a cg 
£ fois 
21 


^ EN l 


1 g gantes flofculi, 
culariad medii ufque perlongitud 


tifida eft , équaramulienafcuntur purpurafcentes, ferentesadveríainter fe folia, quadam 
brcvi lanugine aípería, quíque facile propagari & pangi poffunt .. Semen cx Italia miffum 

Msfiuls, Mufcipulzappellatione. E 
1L Alteri brevior eft caulis, & cubito minor. d ltis nodis cin&us,é viridi purpu- 


raícens,ad cujus fingula genicu la, fcu nodos, bina interíe oppofita nafcuntur folia, paullo 
non 


busemergunt Hofculi quinisfoliolisanguftisper medium inlongitudinem fedtis conftan- 
tcs forisex fuligine purpurafcentes interne albi,cum quinislongis ttaminulis extimá parte 


flaccefcentesautem ifti lores,non minüsquàm füpcriores contrahuntur: ijs; füccedunt 


Hr. Annuaelt Tertia;hoceft;prolato flore & fcmine((iad frugem pervenit) petire folc. Ex 

... wnaradice tenui;aliquot proferc ramulos,tenuesnodofos, quadam lanugine pubefcentes, 

ib dverfo fe P rinhzrentbina lanugin fa folia:fi i lisal iminter 

3 fols mosfeuntur cicli rumidifculi rit te pobelctes e quies ei E 

* lorisex albo putpura(cenris,i carpei,quinq foliolisconftantes,in quibus exilia ftami- 
^ nulaff peradverfam valetudi m, fübindi afligit;obfervare non licuit. 


i 


ryeidisfl. — PLANTA cujusiconem ad me mittebat lacobus Plateau , quámq; hac tabella expreffam 

hiifolia bit. damus,radices fibrofas Primularum verisinftar, é quarum capire folia promebar fatis am- 

E pe Auriculzurfi vulgo appellatz flavo flore folijs non valde diffimilia;candidiora tame & 
ugine pubefcentia etiam illis craffiora,denfiora, & fucco ab ndantia: altero d 


n 
fationc 


PraNTARVM: HISTOR. LIB. III. 29g 
facioneanro caulem producebat duorum aut trium cubitorum altitudine firmwim,rotun- 
dum,fücco quodam lento & glutinofo obíitum,quo mufcz & alia minucain(c&a infiden- 
tiadetinebátur magdo numero. In fümris ramis pl profe ü ss velutiin um- 
bellam congef(tos,etiam ad centefi interdum numerum, fatis tamé exiguos pro plan- 
tz magnitudine, quinquc folijs bifidis conftantes,coloris ex viridi lavefcentis. j i 

Illius femen ad nos miffum memini ex Italia Iofepho de caía bona Sereniffimi Ducis x3 
Florentiz,quum ex Cretà redux effec, Mufcipule Auricüle urfi facie cogaomine,cum plu- 


rimisalijs feminibus ex eà peregrinatione relatis, ; 
SESAMOIDES MAIVS QVORVNDAM, ] Car irn 
Sefamoides magaum Salmantic. Scfarüoides parvutm Salmantic; 


à A D Lychnidis filveftris ctiam genera non inepté referri poffe puto eam plantam,quam 
nonnulli Salmanticz Se(amoides magnü nuncupabant;aliquot cauliculis ped. 
interdá cubitalibuscx una radice prodeuntibus,totádis,geniculatis: folijsferé olez 


alibus, RE 
ad fin- mántic, 
gulagenicula ex adverfo naícentibus,czfij coloris:floribus inextremo caule &ramulis fpi- 

catim aut racematim cógeftis,exiguis,ex herbido pallefcentibus: femen in caliculis (abro- 

tundis Lychnidi fimile, cineracei coloris:radix fatis craffa;candida, perennis, (ummá tellu- 

re multa folia,longiora,& latiora fp fi aulis & iramuli len- 


to quodam & vifcido humore ob(iti funt , q dmodum Lychnides ilveftres fuperiore 
capire defcripta. Tota amara eft. : ; F 
afciturlapidofo & arido folo circaSalmanticam;& Narbonenfi agro:magna verà co- 
ia Auftriz falebrofis collibus, alijsQue defertislocis. Alietiam folebat in Belgicis hortis. 
odem autem femine plerumque duz diver fpecies enafcuntur,non ille quidem formá Fariera. 
difimiles,fed quarum una florem emque majufculum duntaxat proferr, fterilífq; eft: al. 
tera feminifera minorem florem habet, T'ora zíftate florent. 
E, utdixi, Salmanticenfibus magnum Sefamoides appellabatur: alij ad Papaver fpu- N,vipa, 
meum referre volebant. : 
Now dubito quin illius genus fit, praefertim feminiferi, cujusiconem nudam nec ullis Ejus gena 
coloribus infectam ad me mittebat [acobus Plateau Behen flore parvo appellatione;adeo, !** 
quam defcript ibus feré noti latur:de flori olore, ve! Tonins formáni- 


liladferre poffam,quandoquidem nihil przter nudum nomen iconi crat additum. 


Tauzrs1 fequentium duarum flirpium facies non refpondeat cum füpetiorc : quiata- 
men utraque Se(3 idis nomine Salmanticzi figi batur ,Oomnes eodem Capite com- 
prehendendas exiftimavi, 


Natale, ex 


DopRAN- 


226 sCaRorrt Crivsl gamiORVM ^ —— 
SKamidt — DoDRANSALES aüterà tres aut quatuor ab uná radice producit Prima virgulas,tereres, 
Selmisá-- civca uas folia lini,exigua,craffajinord & in fummis plurimos flofculos fpiczs;óurra- 
pertum v temiin(tarconfertos,ex herbaceo purpurafcentesinitio,dcinde tenuibus capillamentis ex 

4« albo pallefcetitibus ornatos,in quorum medio vcluti quatuor grana viridia ccnfpiciuntur, 
N quz excuffo florc; in vafcula excrefcunt, exili nigricante Íemine plena: radix ciaffiuícula, 


E andida,dura,vivax,fübinde ctiam ante hiemem repullulat. ig e 
à WLatales. k Tricollibu Salariptic proximislapidofo folo provenit ubi Maio florebat , deinde fe- 
men profercbat. 


IsT 1c Sefamoides parvum appellabant, tametfi cum cjus defcriptiene minimé conve- 
niat.Ingrati & ámariüfculi cft guítus. : m Aem 
S/amid — ALTERA item Scíamoides pazvum iftic nuncupabatur,crefcens declivibus locis,cui do- 
2lmastic. drantales virgz,multa folia Lini foliorum zmula,majora,& incana: flos copiofus, albus: 
"»"4^ 11« radix eciam candida,fed non valde craffa . Floret hec etiam planta e odé quo fuperior tem^ 
pore:vivaxctiam videtur,à Scfamoide tamen non minusaliena,quàm fuperior, 


Hrsrrrnris GAB 


Jieperis cur Est x15: nomeninditum,auctore Theophrattolib. v1. de caufis Plant. cap. xxv. 
€ H quód nodte plus redoleat,quàm interdiu. Cui fuffragatur Plinius Natur. Hift. lib.xx, 
cap.vir.Adquam veró carum plantarum qua hodic nobis fant cognitz, potiffimum refet- 
ridebeat, plerique adhuc dubitant , cüm nullas alias notas reliquerint Veteres, quibus di- 
gnofci queat. E : ; 
Communis tamen opinio obtinuit, utea quam nonnulli Matronalem violam vocant, 
& inter Leucoij genera referri debere videtur , Hefperidis nomen fibi proprium adfcifce- 
rct: quoniam ejus flos, fub vefperam pracfertim;grato odore nares feriat, interdiu, aut nul- 
lum,autleviffimum fpiret. 5 S Et 
Nosergo,vulgarem Herbariorum opinionem fequuti, Hefperidéappellamus,qua'Ma- 
tronalis viola alio nomine dicirur, quà Martronis atque virginibüs fitin delicijs. Ejus veró 
zeneraalia,miniméab alijsl bícrvatajin med ium proferemus, 


Cvnrrari Prior excrefcit altitudine , mul- 
tí(que ramis przdita eft, quos confufo ordine 
ambiunt foba, Matronah violz fimilia, paullo 
tamen latiora & craffiora;acidiufculo primum 
guflu,poftea acri & falivam ciéte: extremis ra- 
misin oblongis pediculis infident flores Leu- 
coij aut Viole matronalis floribusforma fimi- 
les,quatuor foliolis, ut illi,conftantes, nonex- 
plicati tamen,fcd fe contorquentes,coloris ad- 
modü inelegantis & obfoleti,boc cft; pallidi & 
furvi, infinitis venulis exatro purpurcisfingu- 
lafoliola intercurfantibus, odorc interdiu nul. 
lo,autadeó tenui,ut vix naribus percipi poffit, 
fub vefperam autem gratiffimo & fuaviffimo: 
flori fuccedunt longa , torofáque ut in vulgari 
cornicula, feré tamen quadrangula, in quibus 
duplici ferie continetur femen vulgari Hefpc- 
ridi mile, fübruffum:radix fibrofa,que ut plü- 
rimum biennium non füperat , fcd poftquam 
defloruit & (emen tulit, perire folet: fitamen 
przcifis caulibus ad frugem pervenire non fi- 
natur,nova germina interdum producit. 

ponte nafcentem & femine pragnantépri- 
mim inveniebam in Prellnberg Hamburgen- 
fimonti vicino,VngarizQue extremo,quáAu- 
firiam fpedat, meníe Iunioanni M. p. 1xxvt. 
Ejusdeinde femen terre cómiffum fübfequen- 
tc vere, plantas mihi gti altero anno 


i duntaxat floruerunt Maio , & fequente hieme 
perierunt. 

TRE Solent verà quz. femine nafcuntur plantz, 

floris colore multumvariare, nonnulli. colorem reti ibus ,alijsaurdilutius 

: llefcentibusaut magis obíol adquirentibus, omnia tamé folia crebris venis ex atro 


purputafcentibusdiftin&ta habentibus. Te 
s N Sy- 


D z 


"1 ETE 
b xi ? ETIN 


DPraANTARVM HISTOR. LIB. TII. 
Ix Svriz. maritimis aliud Hefpetidis genus crefcit, cujus femen in Italiam alla: z 
inde Viennam miffum,plantas produxit Jam defcripta multó [é44 AD s rra RÍOS Arv 


: hai : ben- ríaca 11, j 
tcsfolia;craffiorescaules,majoréfque fores , quatuor tamen folijs etiam conítantes , ejuf- X. ésto, t 2 E 
k i 0 d 
: 


dem plané cum füperiore coloris fub nodem valde odoratos,interdiu odoris expertes:qui- 
busmultocraffiora cornicula fuccefferunt , alioqui fuperioris corniculis plurimü repa 
dentia , femen etiam fimile conuinentia, fed paul ffius,quod 1 non potuit, : 1 
des ups forueruüt planta. Altero ctiam anno perire foletejusradix, non multum prio- 

n abíimis, S ; Ern 


Hefperis 111; T en | Violalatifolia, Lunaria odoratài 


"m 


Vor 
MÀ 

ai 
Met 2 
E vun 
d 

: 2t x 
Cuando s e A 1 


TznTiA vulgari Matronali violz adeó (imilis eft , ut ex utriufque collatione vix dif- Hefaric fi. 
crimen confpici poffizetenim folia habet fecunddm radicem non minis ampla qtàm illa, 1*1» 
fübhir(uta,vitidia,in ambitu ferrata:caulem cubitalem;multisalis concavum ; ad quas alia 
breviora, & nonnihil ad pediculum laciniata nafcuntur folia: floresin extremis ramis co- 
piofos,quatuor folijs conft Ibidosqui saris fucceffu purpurafcunt: cornicula;fc- 4 
mina, radix étiam ipla cum vulgari omnino conveniunt:folo orisodore;cujusin hae nul-. 
lam gratíani percipere pocui,differunt.Solet ctiam lizc, altero plerumque à germinatione 
anno,& à maturo (emíne, petite. : 

' Crefcit paffim Viennenfi agro ad montium radices; & vinerorum in collibus fitorum Nasal. 
margines. Floret cum vulgari,nempe Maio & Iunio. : 

PRionEM appellare licebit Hefperidem montanam : alteram, HefperidemSyríacam Nomina. 
tertiam veró Hefperidem filveftrem. 

MATRONALEM autem violam , tuffi , ls , & difficulter fpirantibus mederi tra- rara. 
durit:urinas infuper & fudores propellere, incidere, abftergerc & digerere; : 


. Ceren vM quzà nonnullis Viola latifolia ,à orum cm Hefperidis & Leucoij oribus rialaan- 
fimilitudine,vocatur: ab alijsautem Lunaria grzca & odorara quia filiquz femine excuf- fii 
fo,S& abjeXo.cegumento,fplendidz int , & ejus flores Leucoij aut Hefperidis florum odo- i 
rem referant,in is GilvisAuftriz & Stiriz,vicinarámque alpium filvofislocis,atque 
etiam in Pannoniá interamni fponte magná copià provenit, Qux cüm à plerifque alijsde- 
fcripta fit,cjus hiftoriam hic retexere non eft neceffe. : 


X : ^ . .LevcoivM 


MS usus 


"Cano CrvsI ganionvM 


L$vcolvM MARINVYM. Car. vi 
Srtvs pl duog cim in Hifpanij ;tum in Narb fi Gallia obfervabamus, 
unum majus & magisluxurians, alterum minus& exile. — /.. , 
Leucoium marinum majus, Leucoium mari 


Lewiüma- — M A10R1, cauliseft pedalis, interdum major , ramofüsadmodum, & humi procum. ' 
ini »o)v bens: folia longa,craffa, mollia,canentia,& quodammodo lanuginofa, Cic horij auc Erucz 
modo divifa & velut przmor(a: flores fccüdüim ramulos odorati quatuor folijs ut reliquo- 
rum Leucoiorum flores praditi dilutioris purpurz colore fed ad rubri vini feces quodam. 
modo tendentis:filiquz longa craffiufculz,planz tamen ut vulgaris Leucoij duplicé pla- 
norum & fübruforum femi ordinem,intercurrerite b i radix mul- 
tifida, fcd non perennis, poftca quàm enim plantaflorem & femé protulit (quod altcro ple- 
rumqueà fatu anno, interdum & tertio ficri folet) perit. ZEftate floret. 
Lei ma-. MINOR, dodrantales,teretcs,(ed (atis firmos habet cauliculos, in plures ramulos divifos:. 
rini mie. folia priori fimilia,mollia item & incana,minora tamen, tenuioráque & minus divifa : flo- 
resin ramulis füperiore minores quatuorfoliolis conftantes,coloris pulcherrime rubétis, 
&,dum marcefcere incipiunt,magis faturi, quales Leucoij rubri vulgaris flores, & odorati 
quidem illi, vertim minus quàm uperioris:cornicula fuccedunt oblonga , teretia , exili & 
rufo femine plena. Floret Iulio & Augufto;codem quo fatum eft anno , deinde perit. 
Nafcirur utrumque Mediterranei maris littoribus in Hifpaniá & Gallià Narbonenfi 
fed minus multo frequentius. 
Evcorr marini nomen indidimus, quód fponte in maritimis nafcatur , unde ad Belgas 
dclatum,in hortis coli cospit:alui etiá majusa| iquotannis Viennz, (emine ex Belgicá mif 
Tripsliu», fo natum.Minusob colorisin lorc mutationcm, nonnulli, cüm Mompellij viverem,Tri- 
E poliá vocare folebant: tametfi ijídélocis natum Tripoliüm legitimü obfervare potuiffent. 
Téperanum. [ex per ^am eft:fed minus fuà acrimonià vehementius linguam vellicat. 
" : ; 
s e 


Natal. 


- Romisa. 


Lewroiii ma- LPHYS pO x peregrinatione Cretica redux , femen ad nos mittebat 
zinu»Cn- Leucoijmarini appellatione;é quo tresdiverfz plant ortz. ; a 
E EanvM Maxima & Prima, caules habui b dos, duriufculos , multis 


ramisdo inquibusflofculi quatuor folijsconft initio rubentes, deinde ex czru- 
leo parpuralcentes,extremo bifidis, & cordis,ut vulgo pingitur,cffigicm propemodum re» 
ferenti us,quafi ex umbellà,Irionis vulgaris inftar lenfim prodeuntes, qui ( ubi llorisfolia 
jangeb. di imitab flavam ftellam:floribus fücceflerunt duarum fere 

$ : unciarum 


PLANTARVM HISTOR. LIB. Il;. 299 

wnciarum filiquz five cornicula teretia, iu quibus femen oblógiufculum caftanes coloris, 

Ipüius verà plantzefolia longiufcula fuerunc;à T hlafpi folijs non valde differencia,nullis(in 

caule pratíertim) cvidentibuscrenis donata;craffiu(cula,& aliquanculum amara, ; 
ALTERA priori (iailis erat,nifi lo fcalos habuiffet dimidio minorcs,& initio prorfusal- 

bos,dcinde tamen paulatim purpureum quidp co » fed magisad 

albedinem inclinantes . Florüit utraque Iulio,medio Vere,hoceftAprilfata. — — — 
TiRT!AP bat initio przcedentibus duabus longiora folia, evidentibus& cófpicuis — yq, 

crenis (ecundiüm oras donata, Leucoij Diofcoridis Lobeliani inftar , € quorum medio cxi- 

vitcauliculus redus palmari altitudine minor, quum florere ihcipit, nempe Augufto: à la- 

tere vero plures fundebat ramulos, in quibus flores, fecundo generi amphtudinc pares, co- 

Jore tamen differentes. nam propiusaccedebantad Leucoij marini Lobcliani latifolij co- 

lorem, magílque purpurafcentes erant,quàm in primo generc. 


LEvCOIVM SILVESTRE, Ca». VII. 


Chen jns 33€ 


Leucoium fpinofum Creticum. 
Mes V uub 


AA ful Ep 


Oh. 


EN 


CX EY rA (ecundüm radicem habet folia, Leucoij,quod luteo eft flore folijs fimilia,an- Leweiun fil, 
M guftiora tamen,viridia,amaricantis guftus inter quz unicusjinterdii pluresaffurgunt 
caules,pedalesaur ampliores,ftriati;carinatis folijs obfiti multos fuftinentes flores quatuor 
folijsconftantes,flavos,L.eucoij lutei lorum amulos,fed minores, minifq; odoratos: flori- 
bus fuccedunt oblonga cornicula ut in fativo , plano femine plena: radix longa cft,candi- 
cans & multiscenuibus fibris przdita. An femine ad maturitatem perdu&o percat, obfer- 
vare non potui:nam natali loco florentem füáq; cornicula nondum matura ferentem hanc 
plantam obfervabam:Biennalem tamen effe puro,quiainnullisflirpibuscaulis preceden- — . 

tisanniulla veftigia confpiciebam. : 

Invenitur in monctibusillis upra Badenfes thermas,& in Leytenbetg, falebrofis prefer- Narales 
tim & meridiei obverfislocis. : Frorec Maio. : : 

CoMMobE Leucoium (ilve(tre appellari poffe cenfeo:' Rhizotomz etiàm mulierculz Nomina. 
9tGitb aelbceept vocant, Sativum autem Leucoium luteum, Vngari a7ga vió/a nuncupant, 
hoceft,luteam violám. ^ zig joco 
4 Qs? nomineappellem hanc plantam dubiusfum. NataautemeftetiamTacoboPla- — . 
tcau, femine peregre accepto. lllang certé nafcentem nen vidi, fediconem ipfius manude- ^ ^. 
lincatam ad me mittebat cum brevi deícriptione idem Plateau. Eam videlicet crefcere;ad zewoj fino- 

bitalem aut maj ltitudinem,& in multes ramos duros & ligno(os fpargi;quos cin- ^!ferie. 
gerent foli ia, incani & ci icoloris, peroras nonnihil dentata: & 


fparfim 


300 Caxkor: CrivsI nak10RVM 
Iparíim ip ramis multos flores nafci flavos , quinque folijs conflantes: eos autem ramulos 
initio fatis tenellos efle,pauló poft tamen,;duros & fpinofos evadere: Qvale femen Cjusefz 
fct;non adfcribebat fed dumtaxat fcifcitabaturan Hippopharftum Diofcoridis effe poffet. 
HBügpqbifü: Sed cám Diofcorides uum Hippophatum,hum;lem herbam cfle afferat, fine caule, fine 
flore,inanibustantüm capitulis,foljsue fpinofis,radiculas hebere molles & craffas, é qui. 
bus,folijs etiam & capitulo, füccusexprimatur,& in ufum adfervctur,ncn video quiraug. 
nc hzc planta cjus dc(criptioni accommodari queat. 
Qvon:AM porró folia, Leucoij marini folijs non valde diffimilia habuiffe videbatur. 
Leucoij fpinoíi appellationem obtinere poffe arbitror , donecaliud magisaptum, &cipfi 
planta conveniensreperiat , tametfi flores ejus pluribusfolijs quàm Leucoiorum fores 
pizdiui funt. . 


PRIMVLA vgRIs. Car. virr. 


Primhls ve- T4 METSI in Auftriz,Sririz, Papponiziue pratis, & herbofis montaniíq; locis, atque 

Tu males filvis nafcantur aliquot, cjus plantz (quz vulgo Herbariorum Primula veris & Heiba 

dive. paralyfis vocatur) genera, qualia funt clatior utraque Bore luteo & pallido , atqve humilis 
pallido Bore, illzQue implici foliorum texturá: peculiare tatben quoddà genus alunt non. 
nulla prata uliginofa;binis, ternis & quatuor miliaribusàViennenfi urbe diftantia,quod ob 
florum clegantiam & venuftatem hoc capite deícribemus. 


Primula veris rubro flore. Primula ycrisalbo flore, 


Prümwdaw. — GERMINAT autem ineunte vere folijs denisaut duodenis , initio quafi in globum conz 
v rab. fore. ta&is qua: fucceffu temporis fefe explicant,& humi fparguncur, fuptá; exteriore partein- 
|. Cana& veluti farinà quadam afpcría , internà verà ex viridi pallentia, aliquantulum crifpa. 

,.., &denfiufeula Herb paraly(i vulgari feré imilia,fed minora,anguftiora,& minus s 

-acris faporis: ex horum medio unusaut plures afforgunt cauliculi dodrantales, interdum. 
dales;nudigraciles fummo faftigioincani, qui (ültinentex uno veluti capite, & in ums 
lla nafcentes Hores,o&tonos,denos,aut plures, Primulc veris fleribusforma fimiles ,qoin- 
quida foli js conftantes, magnáa; ex parte eleganti diliitioredtie pai pura nitebres ,aut 
Deis ie ine üifiqüatm (fed ratà) omnino eandidos;& 


Primula ve- ü * p 
tA alb. flore. s B r1. - (AES bL 
x criam exalbidos; omnes autem circaumbilicum luteolos & liquátulum od s:fc 
(Peri fe iE "ua mem : : nq 
deindein, agi dinodut exile,fülvefcens ce Illud autegiin hoc flore 
obíervabajutq rubet;ftilüm prominenté&i fivé piftillum lab laad 


21d 
dum non- 


PrtANTARVM nisTOm. L1b. Irr, 
dum nonnullarum Primularum flores: qui verà dilatioris funt tuboris,nullum «d I 
2 . Radices 


funt candicantes, fibrofz, ad quarum caput ali H 
rec upam] » adq p àliz nova: plantula (ccundüm matrem fubin. 


Primula veris lavo flore clatior, 


Primnla veris pallido flore elatior, ^ 


Sponte magná copiá provenit in uliginofis& vicinis,ut ante retuli, Viennéfi urbi pratis, Narale, 
ad Himber prelio apto Mag V.Hieronymi Beckà Leopoldítorfarcem, Bo- 
tenftorf,& füpra Badenfes thermas verfus Neapolim Auftriz. Floret veró fub finem Apri- Tempe. 
lis,& toto feré Maio.Habui ex ijs quasin hortum tranftuleram, plantam,qua ex media flo- 
rum umbclla;cauliculum uncialem &ampliorem,aliam umbellam elegantiffimis floribus WU. 
onuftam fuftinentem produceret. 

— Hancetiam ficcam ad me mifit C. V. Ioach. Camerariusé Saltzburgenfi agro erutam, 
ubi,quemádmodum & in Tyrolenfi comitatu,abundanter nafci (cribebat ! TS 

Anno verà M. p.xxci.dum Londini effem, de C. V. Thoma Pennzo Medico intelligez ; 
bam copiosé admodum nafci in Angliz Septentrionalibus pratis humidis & pafcuis , quae 
adc cau fuit; ut Dodtiffi &l ifi vir Richardus Garth Cancellariz Londi- 
nenfis Primicerius,in mcam gratiam ex Hexarchatu Derby, &Wybfey nó procul Halyfure eramin a5. 
urbe, aliquot ejus plantas füis oribus adhuc ft meum Londinio difceffum ad- £/asafcirur, 
ferri curaret,quibus etiam adjun& fuerür;aliquot Pinguicule (de quà poftea) ftirpes.cum 
Trollio lore: quas Antuerpiam ad amicos mifi. 

Quantum ex guftu deprehendere licct, ij(dem facultatibus effe przditam apparet , qui- zzurapen, 
busaliz Primulz veris pollent. 2 : " 

EaAxpEM omnino efe puto,quam To(ias Simleruscómentario dcAlpibus,ex C.V.Con- 5 
radi Gefneri colle&aneis defcribit in hunc modam. erfetin herba pufilla,albicans,Bellidis &epfctin;. D 
minima forma,in fummo plurimosconfertos flores purpureos habet;tora herbacandicat, UE 
& attrita manu pulverem cxuit;afpe&tu elegans. Czrfar inter herbas,aut Regulus. 3 

A rufticis mulierculis quz flores ejus manipulatim colligatosViennam in forum defere- Nomina. 
bantyjfáue vendebant,quz ferta & corollas ne&erc folent, $teitibfmim nuncupabatur , eo : 2 
quód Maio méfe circa id tempus quod vulgati germanicáinguàretimocta (ea fnt Ro- : 
gationes)dicitur, plerumque floreac. Poftea tí fctufiet inari coepit à rhizoto. 
nis mulierculis,que illius ftirpes radicatas in foro venales pope cun ani- 
madverterunt Vi fes mat legantibus Boribus deledari. A ru icisÁnglisapud — ^-^ 
quos nafcitur, 2irdeeiz; hoc eftavium oculi nücupatur,teíte Pennzo: verim eodem etiam 
nomine apud illos infignitur Cardaminc illa prateufis floribusalbis, guam Dodiffimus 
Fachfus Iberidem effe cenfebat. 3 perte us xuHed. 


[2 VARIA 


Wonina Pri- 
mula veris 
v» gari. 


4b a4 LIYLE 


uricula 
L7 


ET ,CaRon Crvsl RamroRvM 
Primulageris pallido orc humilis, 


20. 


VARIA aütemapudrei Herbariz ftudio: 
fosobtinuit nomina Primula veris vulgó di- 
&a Belgis: Nam funt qui Q2ouid'«c Diofcoridis 
effe putent , Fuchfius verba(cula vertit. Alij 
Dodecatheon herbam,quá Plinius Nat. Hift. 
lib. xxv. cap. 1111. &efctibicfolijs feptenis ,1a- 
Gucis fimillimis , éradice lutea exeuntibus. 
Vulgus Herbam paralyfim , Clavem S, Petri, 
Itali La&ucam filveftrem Germani bimeffcttufe 
fb & ] Angli'Primaoofen & ome 
firpe. Vngaritiumilem & ZyavAoy maximá co- 
pià ubique in filvis ceduis apud cosnafcen- 
tem , Kaca verá? hoc eft, pultisex panico auc 
milio confe&z (quam lli Kacha vocant ) o- 
rem;quia pultis illus qua pallidac(t, colorem 
imitatur. Hanc ego, ctim in Angliàeflem;ubi 
etiam in cxduis filvisabundé provenit , ladei 
candoris flore confpiciebam , & aliquot ftir- 
pesamicisin Belgicam inde mittebam.Sed & 
àb Anglis primum acceperunt Belgz tam hu- 
milem quàm elatiorem , quz florem habenc 
multiplici foliorum ferie conftantem ,& om. 
nesferé reliquascoronarias plantas , quarum 
flores zroAQuAAor. j 

Primulam auté Veris vulgo vocatam , No- 
bilisidemáue CL.V. Fab. Columna in füo qu- 
*o6acaiyo Alifmatis alterum genus apud Pli. 
nium effe cenfet: quemadmodum & ca p.fe- 
"quéte bn Auriculas ad Alifma five Da- 

foni iofcoridis refert: cujus fententia: 
valde acquiefco. 


AÁvVRICVLA YVRSL CAP, Ix, 


O x dubíuineft , quinad Primularum 

N claffem referenda fit venufta hzc planta, 
adco fimiles funt & forma & tem peramento. 
Ejusveró multa genera obíervabam in al- 
pinis Auftriz & Stiriz jugis, qü£ , cérrá qua- 
dam ferie hoc capite de(Cribemus,à vulgatio- 
re quidem, fedomniüm odoratiffimà initium 
facientes, i 
Írrivs folia, Primulz veris folijsferé re- 
rie d ; Iüugofatamen non (unt , fed craffa, 
abariz foliórum in(tar,eoáue aut farinz qua- 
fi polline confperfa & prorfus incana, aut lcvi- 
ter tantum canefcenna,interdum omnino vi- 
ridià& levia; rurfusomnia vel pet ambitum 
ferrata;vel nullis denticulis przdita, interdum 
. novella dütaxat dentata, vetuftà miüimé,om- 
hiàaütem guftu amara. Ex horum iedio,aut 
élateribusprod liculi dodran:ales,auc 
minotes, nudi, veluti quadam fariná ref perfi, 
qui denos, vicenos, tricenosQue, interdum 
etiam plures(prefertimi fi in hortis colatur,ubi 
admodum luxuriat ) lores füftinent , exuno 
veluti capite zqualiter prod ; & petiolis 
(quos tamquam fquamulz quzdam incanz 
ab invicem fe cgant) brevibusque caliculis 


WO. : jPrimulz veris fimiles; q 
fenis divifütisconftantes , dulcem & melleum quendam odorem fpirantes , colorisaut lu- 
tei, aut pallentis, atque vel majores &z ampliores , vel minores,omnesautem intcriuscirca 
umbilicum albo circulo infignitos, ftilo inter fiamina nonnumquam Vine ; m 
um nullo 


PLANTARVM HISTOR. LIB. III. 03 
dum nullo: femen deinde fufcum, inzquale, bullatis vafculis inclufum,quale Primularum 
veris: radixcraffa cít,& multis candidis oblongifque fibris pradita , ex quà,in cultis i pan- 
gatur,plures plantz enafci folent. ILS i A É : 

Crefcit in Sneberg, Neuberg,Etfcher,& alijs vicinis Auftriz & Stiriz alpibusymontéque Narale. : 
Gley(enfeld imminenti : deinde multo lztiorem & vegetiorem abundanter invenimus in 
fcopulo, Medeling oppido(quod duobus aut paulo ampliüs miliaribusab urbe Viennà di- 
ftat)imminenti,quá Septentrionem fpectar,unde rhizoromz mulierculz: cum florum ma- 
nipulos,tum ipfas ftirpes,quas fciunta pleníque expeti,adfcrunt. 

E NN 


Auriculaurfiz, — 0s 


rere ArLTERI1vs foliabreviora funt ,exttemá Zuricula 

parte latiora plerumque,& initio quafi rocun- ^f - 
da, quz temporis fücceffu angufliora circa ra- 
dicem fit;craffa quidem illa,fed minusquàm 
füperioris,in ambitu ferrata fuperne viridia & 
leviajinferné ex viridi palleícentia : inter quae 
veladquorum latusexeunt nudi , duasuncias 
longiautp il [ l cauliculi quibusin- 
fidétfeni,o&oni,aut plurcs flores, (imulin ca- 

utaut umbellam congefti utin fuperiore ; il- 
poem formá fimiles;fed majotes,rubro colore 
nitentes,obfcuriore tamen initio,quafi moro- 
rum fucco infei effent;deinde eleganti & di- 
lucidà rubráque purpura gratiffimi,intus circa 
umbilicum pallentes & exalbidi , odorati qui- 
dem illi, fed minus füperioribus : femen in ca- 

itulislongé minoribus,parvum,nigrum,inz- 
quale:radix priori fimilis. 

Hanc fruftra per Auftriacorü Stiriacorüm- Narala. 
quc montium altiffima juga quafivi : primum 
autem mihiconfpecaa eft in cultiffimo borto 
C. V. Ioan. Aicholztij Medici & Profefforis 
Viennenfis,mei amici veteris, & hofpitisdum 2 
Mtic vixi,chariffimi, quam à nobili quadá ma- : 
'tronáante acceperat , ignari tamen unde illi 

primum communicata fuiffet. In Oeniponti- 

T c PER h ds du poft- 

; F 


-eaintelligebam. : E 
TznT11:generísfolia;quàm füpetioris mi- 1,5. yg 
nora,teneriora, minuscraffa, fubhirfuta, per iz. 
3 l ; ambitum undique ferrata , inter quz nafcitur 
3 cauliculus füperiori fimilis, floresin umbella 
s ferens; & rubros, exalbidístamen maculis afperíos, cujus radix fimiliter fibrofa , no- 
váfque élateribus propagines fundens. . 3s 1 ; 
In Tyrolenübus jugis, przfertim in Kitzfpil inveniri intelligo. Sed eam primum mihi y, 
oftendebatcum multisalijs raris ftirpibus quas in exculto fuo horto alebatC. V. Ioach.Ca- 
- merariusinclytz Reip. Noribergenfis primarius medicus, floris expertem, quam tamé co- 
dem cum alijstemporc florere mihi dicebat. Anno autem M: D;xxc1. ex Anglia Viennam 
révertenti paucas adnatas plantul icabat , fed qua: in itinere tabeícentes deinde 
petierunt. : : : ic : 

QvARTA, minoribuseft quàm Secunda folijs , carnofis, mucronatis, in ambitu non 25»; y; 
ferratis , faperne Ivibus & fplendentibus; inférné ex viridi pallentibus & venofis  mi- in. 
noreQüe acrinioniá & amaritudine praditis quàm aliarum folia: floresilli fecundo generi 
fimiles, profundioribus lacinijs fedt, colore dilutius rubente , intus circa vmbilicum inca- 
ná quadam lanugine villofi, ftilo prominente, bini, terni, aut ad fammum quaterni, füm- 
mo vncialis, rató lotigioris cauliculi faftigio nafcentes: femen in paruis vaículis reliquis 
màíus& fufcum : radix minor & fiigricans,atque adeo fobole fe pro- 
pagans, vel 'cefpite 3 213 


€t * 2 -- 
in Sneberg, reliquisque vicinisjugis & Stitiz alpibus frequentiffima. Paul. Nuts 
ante meum Vienná diíceffum rl m ulierculz fingulis annis in forum Viennenfe 
venalem inferre coeperunt. s j : : 
Tynotzusi non valde ab(imiliserat Q uinta , quam in cultiffimo horto IlI»i Principis 7,7, yr, 
Cattorum Vilhelmi Cáffcllis lorenrem ohpicichim anno w.D.Xic. cjusenim folia cir- 
cinatz feré rotunditatis,longiufculatamen & in ambitu ferratajlongé minora fecundz fo-. 
lijs,& minus viridia, fed aliquantulum canefcentia: iter quz tenuis & fexcunciam longus 2 
E Cz cauliculus 


Canort CrvsI gARIORVM 


Auricula urft rit, Auriculaurfi v, 
e 


cauliculus exiliebat,binos,ternos aut plures 
flores fuftinens fuperiore minores , quinque 
bifidis folijsetiam cóftantes, medij inter 11. 
& i1ircoloris: femen nóobfervabam ,nam 
Aprili dumtaxat florentem videbam : radix 
fibrofaeft,utfeliquarum. ^ |^. . ^. 
j Minox ctiam eft Secundo genere,Sexta 
;.  Auricula, cujus unicam plantam confpicic- 
báinexculto horto ornatifi. viri Ph. Stepb... 
Sprengerianno v. p.xci. Maio menfe, qua- ; 
ternaaut quina ferentem folia; craffiufcula, 
diluté virentia,nulliscrenis in ambitu donazo 
ta,inter qu prodireaiebat(ná caule & flore -« 
orbataerat)caulem é viridi candicátem,tres '; 
unciasaut amplius longum ;fummo fafligio ; 
ferentem quinos aut plures lores, flavz for- ; 
. mazquales,fed candidos:radix fuperioribus 
refpondés,aliquot fibris, ur illzz,donata erat:! 
-. 'Ejusiconem quam hic fubjecimus , poftca; 
; ad me mittebat. ys odn srt 
Sz?T1MA craffiufculà radice nititur, 
oc Quartz haud diffimili;multis cádicantibus 
: fibris capillatà : ex qua angufta folia quina 
aut fena, fucculenta;& pinguia, Quarta fo- 
'::ijsmultó anguftiora,à medio ad extremum 
;;; ufque mucronem in ambitu ferrata, amarí-. 
ue guftus prodeunt: cauliculusintereapa- 
; fcitur tresuncias longus, nudus, levis, fufti- 
nenscapitulum é folioliscompactum, unde 
quaterni aut quini flores elegantiffimi,dilu- 
tius rubentcs , quinque folijs bifidis ucreli- 
: quicon- 


PLANTARVM HISTOR. LIB. III. 305 ; 
qui conflantes:neqae hujus (emen obfervare licuit;capitula tamen quartzptoximainila —— ; 
confpiciebam femen etiam (imile habere veri(imile eit, T Dd "oh 
Crefcit hzcin quibufdam alpibus Carinthia & Stirize fuperioris, przfertim veró Tauro watsle;, 
moare,& Iudenberg jugis. Floret fub finem Iulij , hoceft, nivibusin fummis Püsiugia ls 
qaefcentibus.Rara hzc,quia cx procul diffitis montibusdelata , in unius Aicholtzj horto 
paucos anaos perduravit,omnem cultum ita refpuens,ut numquam ad frugem pervenire, 
imóne florem quidem deinceps proferre voluerit. 


Auricula urfi viri. minima. 


OcraAvz folia unguem magnitudine vig zquant, 4i». 
, infernécirca (edem anguftiora , füperné & inextre- /Y!!- 

',! molatioracrenatáque,viridia, nervofa, fuperioribus 

e: " minusden(a, amari guftus :pedicellus inter folia exi» 

SP. litvix digitum traníverfum altus,unicum P interdum 

; 9 alterum Horem ferensdilutius rubentis » fivecarnei 

* coloris ,€ fimbriato caliculo obtufiore prodeuntem, 

4 4 inodorum,intusetiam circaumbilicum candida la- 

nugine pubefcentem,nullo prominente ftilo: neque 

hujus femen obfervare licuit ,cüm non quovisrem- 

porc jugü in quo nafcitur propter difficultates con- 

fcendere potuerim , necin hortam cum fuo cefpite 

tranflata ad frugem unquam pervenerit, reliquarum 

; tamen femini refpondere arbitror: adnatis mirum in 

riodum fe propagat, & interdum magnos cefpitesoccupat , candicantes fibrasé fingulis 
propaginibus demittens. : . à 

In fummo Sneberg jugo primus iftam obfervabam anno M. p. Lxxirr. neque ullo alio Eu 
vicinojugo poftea mihi fefe obculit.InTau ro tamen & ludenberg etiam invenitur,&cum Veris. 
illa rarumaliud genus peromniaquidem (ituile, fed cujus folia magis pallefcunt, floresla- 

Xlei funt candoris. 

Florent omnesnarali loco, Iunio, interdum Iulio & Augufto duntaxat, videlicetftatim "Teppus 
pott (olutas in ijs jugis;ubi crefcunt,nives,nonnáquam etiam fub ipfa quafi nivej& conca- 
meratánivis induratz cruftà reliquà,quae fubtus erat, Solis radiorum rupes ferientium re- 
percuffione folatá.In hortos veró tranílatz Aprili florent, & aliq, indo iterum Aut mno, 
fiaura it temperatior;illis exceptisquz vel contabuerunt, vel nullà, ut dixi, diligentià aut 
€ultutá ad lorem ferendum induci potuerunt. . : 

OnuN1A iflagenera praeter tertium,quintum,fextum & fep um,p 1 m Bel- 
gice communicabam,miffis Vienná,ad Iil.V. Ioannem de Brancion » frattis loco mihíque 

| eneiffimum, & poftcjusobitum ad Magnific. V. Ioannem vander Dilfc cjusagnatum, 
compluréfque aliosamicos,eorum plantis, primulà veris rubro flore, & rariffimis alijs alpi- 
nis ftirpibus. Priorautem qua flavo eft lore, jam antea Belgicz inquilina facta faerat libe- 
ralitate C. V. Alphonfi Pantij. ; : warn 
lotiasSimleruscommentario de Alpibus;aliqu ot ejus geriera recenfet,ex Gefneti colle- : / 
&aneis,ut ipfe refert, defumpta:nempe quz haberét lorem. aut luteum,aut pallidum,aut 
purpurafcentem,vel rubefcentem fanguinis modo, vel cinereu m,&atrum:quos pofttemos 
duoscoloresnumquam mihi confpedtos cffc in fimili planta, ingenué fateor, nifi per cine- 
reum intelligat quartum genus,cujus flos marce(cés,prarfertim pluviácorruptus, veluti ci- 
neraceum colorem contrahit, & peratrum, fecundi generis florem primum fefe explican- 
tem,quem initio obícuriorem,faturum,& veluti mororum fucco infectum effe dixi. E 
vo nomine veteribus dicta fit hzc planta,me fugit; nifi fit (uc Fabius Columna;quem- Nerisa: 
admodum diximus, cenfer) Diofcoridis'Alifma,. Recentiores autem variailli indiderunc 
nomina, Matthiolus enim inter Saniculz genera recenfec,& Herbarijs Auriculam uri vo- 
cati tradit .Gefherus libello de Lunarijs herbis Lunariam arthriticá appellare maluit. Alij 
Paralyticam alpinam nuncuparunt: magis tamen vulgare apud rei Herbariae ftudiofos no- 
-meneft Auriculz ur(i. Helvetijs flu&tumic/hoc eft;rupium flofculus. dicitar. Aufltiacará Sti- 
iacarumáj alpium incolis , prior rafth b S cwinbef b effe&u dicitur. (commen- 
riacarum(j alpium incolis , prior t aut ab effectu dici : 
dantenim cjus radicis ufum,ad roborandt caput,ne vertigine in przcipitijs tentetur cujus 
reicausà, caprearum & ibicum venatoribus non minus familiarisqnàm Doronici radix) 
Medlingé(es,apud quoscopiosé nafci dixi, tweffimcebenbe C cblujfit S(umen/id eft, odoratam pri- 
mulam appellát: fecunda & tertia vette C'ebtufjct Plhimen ab incolis vocárur: quarta Ctatnroflin 
hoceft;petraa rofüla ob venuftatem & rofeum colorem tum quod in fcopulis nafcatur ,à 
xanis paftoribus nuncupatur. feprima apud Stiriz fuperioris incolas anosOWefs - 
x frccf nomen invenit, qua(i dicas equinam nardum , ad differentiam N ardi five fpicze Celti- 
c& qua abundanter in eodem Iudenberg jugo nafcitur;utip cjushittorià dicemus, iia 
Gesuznvslib.de Lunarijs herbisprioris radicem, vinum fuo odore« ndare fcribit, s 
manducatam veró, dentium dolores, prarfertim à frigidà delasione obortos jure 
: 3 


" 306 'Canori CrivsI gaRIORVM ; 
frigido & partibusnetvofis prodeffe;putrida ulcera emédare (ciffuras in cute hian te5, ven- 
torum,frigoris aut alia quapiam iniurià, fuccum ejus inftillatum breviffime fanate. 
Macthiolus ad enterocelas & thoracis vulnera,fi quotidie in pocu (amatur , utilem effe, 
quin & alia vulnera tam intus fumptam,quàm exterius illitam. di ius 
I(ticubi na(citur,foli,ut dixi,montani venatores cjus radiceutuntur:à reliquis negligi- 
tur, preterquam à mulierculis, quz ex ejus floribus ferta & corollas conficiunt . Deinde 
cüm nobiles, tum aliz Viennenfes matronz quz coronarijs ftirpibus deleGantur jin füos 
hortoscum quarto genere inferre coeperunt. 


SANICVLA MONTANA. CA» x 


EMPERAMENTI;, facultatum;aliarámque quarundam ratione,;proximum abAq. 
I riculislocum,quantum quidem mihi videtur, obtinere debet clegans hcc planta, 


Sanicula montana. 
Sanitula Mvrra folia promit, novo vere , fatis 
ris on ctaffo pediculo nitentia , adcó fefe per oras 
oc initio contrahentia,proná parte,ut orbicula. 
zum e tà videantur , admodum nervofa & rugofa, 
: Sms fupiná verà parte tumétia, crifpáque ut Lu- 
^ fitanici ranunculi , aut Ladtucx capitatz fo- 
PS d lia,deinde ubi fefe explicarür, in ambitu non - 
: (i AN modo fétrata, fed etiam in fexaut pluresla. 


cinias divifayomnino virentia , faperne quo- 
d do fplendentia,inferné 


; 
fervido gu(ta: interquz palmaris exitcauli- 
culus firmus,ere&tus,nudus &finc folijs,üb- 
pürpurafcens, quiin fümmo Primularum & 
Autícularum inftaré medio quorundam fo- 
liorum capite, octo, nové, aut plures produ- 
à cit Hofculos cócavos, cápanula modo penfi- 
les,& deorfum fpe&átcs , quinque crenis di- 
vifos , elegantiffimo rubro colore faturo , & 
ad purpuram tédente , fundo interiore albo, 
inquinque angulos de(inente,prodeuntibus 
eximo quinque ftaminulis luteis albü fun- 
dum non füperantibus, & mediü oblongum 
ftilum comple&entibus,fuavis odoris, utfe- 
ré Auriculz urfirubrz five fecundze flores: 
quibus defluentibus , (accedunt fürrecta ca- 
pitula,cenue,fu(curm,ut illa,femen cótinen- 
tia : radix numerofis,lóyis,tenuibus,& nigri- 
cantibus fibris ex uno capite prodeuntibus 
g á , t conftat, ingülisannisad latera auge(rens, & 
incrementum fümens,ut temporis fucceffa veluti Auriculz & Primulz alizáue (imilesjin 

: plures ftirpes dividi & pangi poffint. Tota planta hirfatiore lanugine pubetcit, 
Nonis. —-— Promifcuénafciturcum próximo capite defcribenda , & interdum, cur adhuc tenella 
eft,altera pro altera eruitur: eodem etiam tem pore cum illa floret, licec in hortis hzc paulo 
adu aeedelrces Maij initio. i tL ' 


7Y quam C.V.Matthiolusab ampli(fi Cortüfoacce- 
ptam Caryophyllatis fubjecit;&z Cortufam nücupavit:verüm cüm neque facie;neque tem- 
P ullam affini cum ijs habere videatur , commodius meo judicio Auricu- 
lisut dixi,conjungetur, quibus non diffimiles habet facultates. Eam autem florum varie- 
tatem;quam ipfe in Cortusà inveuiri (cribit, in hac noftra non. deprehendi. Sedillud ob- 
fervabam, liare quoddam exigux erucz vitentis atque tumida eenus in'ipfa gigni 
ER De exig q E Jp 

CrTERVM anno M; n. xxc. Amplifs: Vir Tac, Ant. Cortüfus binas Cortufz ficcas flirpes 

. admemifitquibushzceranradícripa. Regents RORD/DSHS E 

Gerimfa: sim e Cortut flirpem cum Saniculájquam in Pannonicis obfervatio- 
nibusdefcribis,& Corttifam effe cenfes:(e dillám nihi] commu cur Cortusá habere de- 
prehendimus tantum abeft ut 6t illa ipfa: Corrufz binas platitas mitto cüm fuis folijs; flo- 

bus & radicibus atque addo, Cortu am grato fua 'íqué odore przdiraminftarfvimellis — «. 
: icujufpiatri,, imó fübtilem quendam odorem fpirat , qui ódorantis 
cerebrum permeat atque teficit: teneriora item folia recens vulfa & in ore retenta; fenfim 
calorem excitant, mquam mand pytethro , quitamen fubi fcit , nullám- 
f e : queno. .- 


ius n" Hs 


aut 


wt c 


PrLANTARYM HISTOR. LIB. III. 
Cortuía Matthioli. ; 


que noxam adfert: recentia integrique, non 

trítà, mulierum aut delicatulorum malis im- * 
pofita,& paulo poft adépta , gratum ruborem 
fine noxà inducunt , tamquá nobiliffimo ali- 
quo fuco infe&z fuiffent , quo evancícente, 
nullum veftigiü aut macula relinquitur, prz-- 
terea non fplendent , neque averíà parte pun- 
€tis inftar polypodij diftinda : lores non pro- 
pendent, ted omnes,vel eorum maxima pars, 
furre&ti funt, ceelmque f pe&ant, non minüs 
etiam odorati quàm folia , imó majore fuavi- 
. tate przditi,przfertim dum fünt recentes: ra- 
dices candidz funt, non nigticantes, Hadte- 
nus Cortufus. 

Quantum porróex ficcis quas mifit plantis 
conijcerc licet,in eá hzreo opinione, Cortu- 
Jy fam,cumsSaniculaalpina modó defcripta (nifi 

eadem fit) magnam affinitatem habere: nam 
? folia flores, radices, ipfüm etiam téperamen- 
,,tum conveniunt, an ver ea przítare poffit 
;j qux Cortufeattribuuntur ,nullum feci peri- 
* culum.Fateorquidem Saniculz iconem nón 
Y -mihifatisfacere , pidtorémq; nimium fibi in- 
p dulüffe,dum rugas & hirfütiorem illam lanu- 
d Rum exprimere voluit , quz res Cortufüm 
^. fefellit, dum foliaaversà parte pun&is diftin- 
Vo Qs Haputarnam fi ulla habuiffent,in cjus ftirpis 
hiftorià non fübticuiffem. 


SANICVLA MONTANA ALTERA. 
AD. XT 


L 
IN ÁTALIVM communio facit, ut hanc 
E elegantem plátarn Saniculz jam deícri- 
pz (übijciam , tametfi temperamento & fa- 
tie differant, gi uu 22 
« 5» Mvrra habet illa folia, circinata fert ro- sajzsrs 
* tund Saxifragz aurez fol zmula, ement.alterg. 
.' 4longis pediculis inharrentia, per ambitum in-- 
* . Tei, füperné vitidiainfernéal iquanrulum ex- 
i j .albida,& valde hirfuta, ad(tringentisguftus: 
p" d caulesdeinde promit pedales , aut interdum 
^X ampliores, virides , hirfütos,& in his folia fu- 
perioribus refpondentia:fum mi caules in plu- 
resalas dividuntur, & (ingulisramis infident 
terni aut quaterni flofculi , fpinizappendicis 
Plinij, quzà plerifque Oxyacantha cenfetur, 
florum odorem referentes, quinque foliolis 
albis cóftantes , qua vcluti fanguineis punctis 
interiore parte notata fünt: bifida vafcula cá 
decem (taminibus medium florem occupant, 
3 Saxifragz albae vulgo appellata capitulis val- : 
dc i milia,qua! matura, exile & minutum ad- : p- 
- modum,nigrümque femen continent: radix i 
quodammodo fquamata füperné, & craffiu(- 
cula , multiscandicantibus fibris przdita eft, 
5 & à lateribus propagines n 
$: Crefcitin omnibus Aultriz & Stiriz alpi- Natal 
hreeofnzslt l Y fil 


E 


ls Í ioc eft, bir q 

vzinalpium:jugisdefinere incipiurit;cá Ra. 
/ ir nunculo platyphyllo, Geranio pullo Roré, & 
ZI eed NERIS ] fimilibus ftirpibus, quz 'umbrà quàm Sole' 
HO SA NEA ATA ^sbsail magis gaudent. F. oret Iunio , interduf Tene. 
etiam ferius: in hortos veró tranflata; multó maturius. üt 2 13809 


ibis 


SiMILE 


. 808 .:CAnorit: CrvsI nantO0nvM 

fenem.  SUMILE ferégenusinvenitur in Sncalben , vicinífquealpibus, fed minus, angufliore 
airerisa fpé- folio, & pft extremum ferrato , hirfuto etiam & adftringentis guftus » coloris cx herbaceo 
wei^ — pallefcentis:é medio foliorum prodeuntcauliculi trianciales, nudi,qui circa fummum £. 
ftigium in plures ramulos finduntur, candidis flofculis fuperiori fimilibus onuftos, verüm 
nullis fangaineis guttis,ut illi;afperíos: bifida fucceduntcapitula ut in füperiore, exiguum 
nigricans femen continentia. Florecetiam Iunio;in hortisautem Maio, aut maturius, 

Mitt Prioraliquando miffa fuit Ferrarià Machliniam à C.YV.Alphonfo Pantio , Sani. 
culz gutratz nomine,quia cjus flores,ut dixi fanguincis veluti maculis afperfi funt. Dubi. 
toanca fitquam Lobelius in Adverfarijs Geum alpinum vocat : quem aliusquifpiam fe.. 
quutus cft, deinde pro Cotyledone tertia exhibuit. Montani paftores & venatores q9ofs 
Canitt appellant,apud quos nullum;quod fciam vulgare nomen Alteraobtinuit: fed cum 
plerifque alijs negligitur. 3 


Nomina. 


ABVNDANT ctiamDPannoniz utriufque & vicinarum Provinciarum prata , umbro- 
Sanic. val. fiefilvz: & montcs, Sanicula vulgari , Diapenfia vulgo appellata, Sanicula femina Fuch(i, 
bw pa, five Elleboro nigro Diofcoridis affertore Dodonxo ( utramque Vngari Sanicer vocant) 
Miis Alchimillà,& c ibus plantis: ad montium autem radices , locííque alijs humidis &z 
4iebimila. umbrofis Saxifragàaurcà cognominatà: aperti veró gramine confiti colles,Saxifragam al. 
Sedet bam tuberofà radice alunt,cui,quas modo defcripfi,congeneres videntur. Saniculam por- 
Sexifraga 10 vulgarem Fab.Columna Sideritidem tertiam effe cenfet. 

"n. 


SOLDANELLA ALPINA. Car. xir 


zLons venuftasfacit, ut Saniculis hanc elegantiffimam plantam,& aliquotalias non 
» r arie 


"n 
venuftati 


Soldanella alpina major. 


Hanzr veró fena aut oCiona folia, craffa, 
inorbem ferécircinata,Braflice matinz,quam 
vulgo Soldanellam vocant,a:mula, fed durio- 
ra, füperné viridia, inferne dilutiore viriditate 
fplendentia;guítu primüm ex(iccante, dcinde 
acri & ingrato: floresgeric in Ixvi;nudo,graci- 
Ji,(ubrubro, palmaríque cauliculo, binos, ter. 
nos, aut plures , purpurz vel faturz ,vel dilutze 
colore, inodoros , campanulz modo cfforma- 
tos, deorum fpedtantes,& propenidentes,uni-- 
cofolio in quinque profündascrenas, (que ali- 
quantulum laciniata funt) & totidem alias 

gulares divifo,conft ;é medio protube. 

rante veluti quodam umbonce in longum fti- 
um definente , qui in vafculum, vel cornicu- 
lum potitis vadit, oblongum,durum, mem- 
br: parvum durum, vi- 
refcens fimul congeftum femen continens:ra- 
dices fibrofz, candicantes, ex uno veluti capi- 
te dependent,quod adnatis fe propagat. 
Copiose nafcitur in Auftrie & Stiriz alpi- 
bus perpetuá nive obütis:nufquam verà lenio- 
rem, aut uberiorem confpicicbam, quàm in 
jugo Wechfel nücupato, fupra Aíchpang Ma- 
nifici viri Erafinià Khunigfperg p. m. liberi 
fatus ubianno M. D. Lxxvr. unicam plah- 
tam ladiei proríus candoris flore inveniebam. 
Floret iftic Iunio,interdum Iulio,& Augufto, 
nivium matutius aut ferius liquefcentium ra- 
- tione.In hortosauteni tranflata;ctiam Aprili, 
velcum Primulà veris rubrà floret: difficulter 
«od Seni ecd ; autem cicurati poreft. 
2: Esr&aliad gentis minore folio ,hequecirca pediculum , qui brevior graciliorQue eft, 


adsbcircinato,fed fenfim ab ipío inlatitudinem excrefcente. 

35. iebam ctiam anno M. D. 1.xxviri.in afcenfü mótis Herrnalben (unde poftca iter 
e[tad celüflimum jugum & fcopulum Durrenftain, duobus fupra Gami iliaribus) 
umbrofis loci 


[ uoddá genus enpie folijs fed tencllisadmod um;qua inferiore parte non 
virebant,verüm non minis rubeícebant quàm Cyclaminiodorato flore flic : 
is 2 OLDANEL- 


PrANTARVM HISTOR. LIR. III. 
Soldanella alpina minor. : 
SotDANELL« nomen inditum,quód ejus Nomina, 
folia Soldanellz marina folijs funt admo- 
dum fimilia: lubariam minorem czruleam 
appellant nonnulli: vulgare nullumnomen 
edifcere potuiab alpinis paftoribus & vena- 
toribus. ; 

Sed neque ullasipfius facultates notas ha- : 
bent. Nofter veró. Lobclius , Eaipiricum j 
quendam folijs ufum ad aquasin afcite edu- 
cendas,vulneribüfque cicatricem obducen- 
dam,afferit. i ; 


Vior£& MONTASN.;. 
«Cav». xim. à 


DE Violzrara;nec antea mihi confpe- 
Ga generain Auftriacis & Stiriacisalpi^ 
bus inveniebá;quz proprer venuftatem ftu- 
dio(is rci herbarie notafacere non dubitavi, " 
Fot14 habetPrior nigrz violz fere fimi- ricla vom 
lià, minora tamen, breuiota & € viridi colo- *4"^ :- 
re pallefcentia,calido gu(tusapgulofos cau- 
liculos,in quibus bini aut terpi florescx afa- 
rum finu prodeuntes, violaminores , flavi, 
inodori,quinque folijs conflantes, quorum 
infimum majufculum eft, & quinque radio- 
lis five nervis nigrisinteriore parte diftinctü, 
reliqua veró;exteríore parte:femen in trian- 
liscapitulis, quae maturitate dchiícunt , exi- 
guum,nigricans;aljs violis fimile, prefertim. 
tricolori:radix alba;eraffiufeula multas pro- N 
aginesé lateribus procreat, candidííque & J 
/ longisfibrishir(itae(t, — dus 
.  Abundanter nafcitur in omnibus Auf(trig Natal: 
" & Stiriz alpibus: Iunio atque Iulio florens, 
, incultisautemAprili. In Borealis etiam An- 
liae ibus inveniri intelliget 
Exit Altera in fammi Steberg jugi verti- 
. ce, perquam exiguis folijs, & qua(i circinatae 
rotunditatis,in ambitu leviter ferratis, craf- 
fiufculis,longiufculo pediculo inhztétibus: 
 cauliculusaffurgit é medio foliorü,duas un- 
- ciaslongusuunicum florem (uftinens purpu- 
.- reum, vulgari fimilem, féd lógé majorem & 
: inodorum:cui fuccedit triangula filiqua: ra- 
' 1 dix nonnihil ferpit, &aliquot fibris donata 
"eft. Floret fub &nem Iunij. . 
Hanc nonnulli Melanium montanum 
appellare videntur. : 
FatovENs in earundem Provinciarum ieladatie, 
nemoribus occurrit elatior illa Viola mar- 
i ! ; tia, firmioribus &erectis cauliculis, quam 
rà i» ; cur Matthiolus arborefcentem cognomi- 


i23 opRi(o[U f ; narit,nullam caufam video. 
ug. B * B J 
€ pratermictendum elegans Vio 


UNESCO le genus , quod à Dodiiffimo Viro Gulielmo de 

Mera Medico initinére obfervarum; dum ex Iralia. rediret, E aa io. commu- 
: ALIS TE e n FAzdo i un tif d 

pe d E Xxv4di ffiafcula;digitum longà , & frequentibus fibris donatà qui- "i»lamera- 
licalisinni nóorbiculata;aut hedera foliorum formá zeferen- 

ka. (ed multipliciterincifa,& ad Ranunculi , five Anemones lati- 


lentia;crantenim in o&onas aut plutes profundas lacinias 


fo rith;. 


: gp 
tia,utalia Violarum g: 
Paosuseocso coget 


divifa. lanugine pubef ein ficcá plant ob(ervare non licuit: fed inter fo- 
p ccuáLENÉ: z . " " 5 e 
liaenati crant pediculi,qui florem faftinuerant, trigona capita, inftarcorum quz in vulga 
- tiviol Iniet c 


RO au CETERYM 


1o Canorr: CrvsI gARIORYM 
Viola montana 111. fivc tricolor. 


CrertRvM non potui elegantiffimi hujus 
floris,nec antcannum M.b.Lxxix. mihi con- 
fpe&i defcriptionem hoc loco nó inferere: li- 
cct in Pannoniá non fit mihi obfervatus, fed 
ejuscognitionem acceptam feram C. V, Ioa. 
chimo Camerario, in cujur horto alebatur, 

PrtvR1M0s porróex una radice proferebac 
caules pedales, an gulofos , valde ramofos, 
quos per intervalla ambiebát folia tricoloris 
viola folijs fere fimilia/lGgiora,craffiora;fucci 
plena, leviter & rariusdentata, apophyfibus 
ad lateraoblógis,& profunde laciniatis, ama. 
riufculi guftus & nonnihil acris: "cx fummis 
alis longi oricbantur pediculi, triágulates, te- 
nelli , finguli fuftinentes orem omniti quos 
in hocgenereviderim maximum, quinis fo. 
lijs,ut vulgaris,conftantem, quorum duo fu. 

eriora extremis orisex caruleó purpurafce. 
| bant, circaumbilicum pallidi erant coloris, 
bina illainlatera expanfa , illis minora, lutei 
coloris,maculis ex caruleo purpurafcentibus 
refperfi , trinisq; purpureisradijs ex umbilico 
emicátibus infigniti : inferius folium rcliquis 
latiuserat , aurei feré coloris , feprenis radijs 
purpurcisab umbilico intercurfantibus, ma- 
culàq; ex ceruleo purpurafcente itiimo labro 
riotatutn;odor (uaviffimus : cra(hufcula capi- 
tula, qux in ternas partesdehifcentia, femen 
. oftendebant alijs fimile,pufillum,rotundum, 
. maturitate fufcü, tricoloris violz: femini pro- 
à ximum:radix fibrofa,& durabilis , Qua: facilà 
Pinguicula, etiam ramulis pangi poffit. : 2, 
Nataly, : ^. Sponte in Helveticis montibus nafci ferüt, 
unde IIl»? Princeps à Caflello eruram acce- 
1 perat,ipfig; Camerario communicabac. Flos 


Tola sort. 
ericolori. 


rct pene tora zfflate, 

ALiVD autem genusper omnia illi fimile, 
floriscolore excepto, po(tea Caffellis obfer- 
vabáin cultiffimo horto Illi Principis Cat. 
torum Wilhelmi: nam qui in füperiorc varius 
eftcolerjin h ino flavus, purpurafc 

, tibusradijsex umbilico emicátibus, qui ma- 
gnam gratiam flori adferunt : aliquantulum 
. €tiam odoratior videbatur. Audio & totum 
, Purpurcum reperiri: quam vatietatem femi- 
,hioaccidereputo, |. .— ^ 


Viola mont. 
sriceler 11. 


Pixcvicvra Cap». xii 


pa E&vsr 4 &elcgansetiá hec eft planta, 
1 M ien aut quina habet foliola, 
: ^ Gentianelle feré (imilia;circa radicem lariuf- 
culadeindein mucroné dcfinentia,fatis den- 
^*: fa, pinguia, fücculentáque, renella tamcn, & 
^ dilutévirentia icantis guftus: ex horum 
^; meditullio uni pl iur 
/ (05 oliculi; nudi, fere palmares , tenelli & exiles, 
Quibus infideac mee fores vel albi , aut 
"purpurei ; cauda five calcari prominente, 
MR DNES in Confolidz regalis vulgo 
ictz,five Cymb laric flore:ijs fi luntro-. 
: g igri femen continétia; 
P 5 radicestetiues (unt, rof: & candicantés. 
puni) E xis Quz 
bos yuituka, IW uua Le 


s Teeth. dud - 


nürum;Ess 


dini td b. LN x "3 


PraNTARVM HISTOR. LIB. III. TT 
Quezalbo eft flore,fponte provenit non modó in Sneberg,Durrenftain , aliargmque al- xaialis. 
pium jugis)in locisà foluti recens nive adhuc madentibus: fedetiarm illi quz purpureo eft 
flore permixta in omnibus feré pratisuliginofis,in quibus crefcit Primula rubro flore : ubi 
Maio foret,& Iunio femen profert: in Alpibus veró ferius. ; Jd 
vo nomine dicendaeffet hac plantuladiu ambegimus: placuit tandem id illi relin- 
vere, quoà Conrado Gefnero in defcriptione montis fracti non proculà Luccrná celebri V pes 
Helvetiorum urbe fiti, donata eft,doncc com modiusaliquod reperiamus. gn 
.PrNGVICVLA, inquit;ut fi&o à nobis nomine appellatur,flórem czruleum ut viola rar- 
tia profert inodorum; folia humida,mollia,lxvia;abíque nervo (ni fallor ) ut lingülaca yel ( 
ophiogloffus: nafcitur in paluftribus. Hac ille. ; "Y 
Quid (i veró Lingua;vel Lingulaca Plinij fit,quam lib.xxr111.cap.xix. & lib. xxv. cap. Zisgulacn 
x1.circa fontes nafci tradit? Verüm nos nihil hicafferimus , fed inquirendi duntaxat causà P/»j. 
hzc fcribimus. Nonnulli cücullatam appellare malunt, & quibufdam Kpzc Apuleij puta- zi Ja» 
tur. Nullum vulgare nómenà montanis paftoribus,nequeà Viennenfisagri incolis , quód 
intellexerim obtinuit, Et haud fcio;an apud illos medico aliquo in ufu fit. 
Refetebat mihi ànno M. p.Xxcr. C. V.Pennzus Londinen(is Medicus, hanc plantülam 
tàm qux flore ceruleo rn quz albo,plerifqueAngliz locis itiveniri(ut ipfa experien- Nafcrur && 
tia verum effe poftea me edocuitquemadmodum Odavo hujus libri capite annoravi) & à rateglie 
Borealibus, apud quos Primulz veris rubro flore permifta crefcit, Suttervost/id eft, Butyri 
radicem à pinguedine butyro fimili,quá fiffuras in vaccarum uberibus fanare folet , appel- 
Jari:à meridionalibus veró Ande ( apud quos etiam nafcitur ) X95pt roet vocari , quia oves 
interficit,fi ob cibi penuriam illà vefcantur, : 


GENTIANA : 2,97 


Car. xv. 


) 3 
pr^ M VrrAGentiane genera alunt Panno- 
nici & Norici montes;in his tamen ma- : 

gnam illam luteo flore Veteribus defcriptam, c,,,;,,4 

& plerifque alpibus nafcentem cófpicere, mi- Terram. 
hinoncontigit. Exillarum auté numero qua 

in Pannoniz mótibus & Noticisalpibus(No- 

ricas veterum Geographorum more appello, 
easalpesqui Pannoniam &Aüftriam ihferio-- 
reg attingunt,imó ejufdé montana quzdam, 
atque Stiriz partem comprehendunt ) prove- 
niüt,quzdam füntalijsetiam provincijs com- 
munia,alia veróin illis, utarbitror, peculiaria. 
Earum hiftoriam,quandoquidem à Recentio- 
ribus defcriptas non inveniam , hoc capite da- 

imus. . 

PR &pICTARYM autem alpium maxima , à G5: 
vulgari illà. majore quz luteo eft flore nihil :.fve wajer 
formà differt:etenim ampla haber folia, Elle- 2/?-fe: 
borialbi folijs haud multum ab(imilia, fed te- 
neriora,, & faturatiore viriditate fplendentia: 
caules digitali aut pollicari interdum craffitu- 
dine praditos,rotundos, cubitales, nonnum- 
qum bicubitales,geniculatos ,quosambiunt 

milia folia, aliquantulum tamen anguftiora, 
ex adverfo (ibi oppofita: extremos caules am- 
iunt binz aut ternz confertorum florum to- 
ronz, qui pon funt lutei aut ftellati, utin vul- 
far majore,fed purpute;,majores, concavi, irí 
Y enas aut plures laciniasobtufa is 
M RS. fc&i, & purpurcisquibu(dam pun&s inferios 
? s te & interiore parte , qua candidiores & dilu- 
tiores (unt;diftin&i,odoris expertes, totidem quot funt laciniz , ftaminibüs longum & bi« 
fidum vaículum interne ambientibus,ia quo continetur copiofüm femen,planum,palea- 
ceuni,minusquàm in illà lavà majore ftellató flore, fubrufum:radix craffa, lóga, foris plc- 
rumque flava, i lba,impensé amara,digi fibris fubinde praditaeft, fingulisan- 
nis novágermina( S y 


quemadmodu major flava)p oferen oscaulese pedem 
te producens;prafertim cüm adolevit fed qui alt annis, ut p flori 
effc (oleant,interquiefcente nimirum uno anno à partu matre. 


Exit (ponte in Pannonicarüm Noricarimque alpium jugisabundé. Florct Augufto:fe- Naralar, 
men Septembri mature(cit,nova nive in ea juga cadere incipiente. 


Floris 


Centiana 
major ai- 


^ boflor. 


4 Gentiáns 
AM major pal- 
". bt 


Gentiana 
major caru- 

LPS 
Gérana t1. 
M (elepiadis 
fon. 


Varittis. 


, mododilutiore & velut cineracco, quinque 


ES 


- Natales. 


. inhocomnino lactei colorisconfpiciuntur. 


"xs 
Pu dirtisdo. 


"Oakott 'CivsI RAR1ORVM 
Gentiana 11. 


- 312 


Geneiana major purpur-Hore t. 


Floris porró colore mirum ín modum variat: nam Stitiz füperioris alpibus,veluti in Tu: 
denberg,& Tauro Salisburgenfi Provincie vicino,aliud ejusgenus invenitur, nihil quidem 
Àfüperiore aut formá,aut magnitudine differens; fcd cujus flores, qui in illo funt purpurei, 


Verim neque hoc genus,ne 


1 que illud purpurco flore cicurare umquá potuimus, aut ullà 
diligontiá & culturà efficere, 


utin hortis permanere vellent,nedum ffores proferre. 
In Silefiz veró montibus,eruit dotiffimus Medicus Achilles Cromerus Niffenfis , ma- 
P aepes & formà plané (imilem,cujustamé flores, pauló (ut ex ficcá quam ad me mitte- 

at plantà deprehendere licuir) minores, colorem habét pallidum,five, ut idem ad me (cri- 
bebar;obfoleté luteum,quamplurimis nigris maculis intus & forisafperfüm . Addebat,ab 
co qui ipfum in montana illa loca deduxiffet,fibi relatum,in alio quodam przalto monte, 
aliam formá non difpari reperiri quz caruleo Bore effet. 

ALTERA; cubitalibus conftat ramis, pluribus ab una radice exeuntibus , duris firm 
inquibus multa folia,bina femper inter fe oppofita, mollia, 
-tudinem excurrentibus in(ignita, mucronata, 

accedentia,dilutius virentiscoloris:à medio feré caule ad faftigium ufque, exalarum finu, 

fingulares ex adverfo fiti exilidt florcs,interdum bini aut plures,oblongi,concavi, in quin- 

que angulosacutos dc inentes, & veluti (e complicantes, : dmodumc lvoli lo- 

1csferé,S& mulcarum Gentianarum aliarum, colore nunc purpurco & faturatiore czruleo, 
pallidis taminibus umbilicum occupantibus: 
uritatem hiante,femé confpicitur planum, pa- 
füperiore minus : tadix lutea, digitalis craffitudinis, multasob- 
longasfibrasejufdem colorisin latá f; pargit,fingulisannisaugefcens, & nova germina pro- 
ferens, valdeamari guftus. Fertilior hzc eít fuperiore,nec ucilla interquiefcit;fed fingulis 
annis,vctuftior videlicet,multos caules floribusonuftos producit. 

Copiosé in Pannoniá Stirià, Auftria inferiore provenit, ad montium radices , umbrofis 
collibus, nufquam veró in fümmis &apertis jugis. Anno etiam M.p.xci.ficcam ad me mit- 
tebatdoGiifs. vir Rudolphus Schlickius Katifbürnenfis medicusé Rheticis mon tibuseru- 
tamceum pletifque alijsfele&ts ftirpibus,ijs imilibus quasin Pannonicis &Stiriacisalpibus 
obfervaveram, Floret A ufto:femen,ut in fuperiore, maturefcit menfe Septembri. * 

Pertinax quidem haec. Num feré mitiora locarefpuit.interdum tamen curá & diligentià 
effecimus,utin ) henderet,& finguli is repullularet & flores ferret : atta- 
menqua. 


Íque, 
tribus nervisfecundim foni 
ad Afclepiadis vulgo credita: folia nonnihil 


vafculum fübfequitur bicorne,quo per mat 
leaceum;cineracci coloris, 


hortis ci 


t T 


" 
L 


. PLANTARVM ..HÍSTOR. LIB. III, 313 
men quafi nativo a&e & pabulo privata, atque tamquam compedibus vin&a, scere vidc. 
batur,ac ape, eM & elegantiz plurimum amittere. 1 n 

Vrraque hzc Gefüero nora fuiffe videtur, à quo Tagus fe accepiffe fatetur. Maj : : 
indefcriptione Montis fracti tpi *ntían vocat , alicruy off Gittatnti] hoc ett, vigore 
' amaram radicem. Sclavonici ruftici in transdanubianá Pannonià non procul Caffovià 
Swieczkaappellant,quo vocabulo ijdem candelam exprimunt , nimirum quiaejus radices 
flavzz, longz & tenues, cereiscandelis (quain globum aut fpirasconvolvi folent) fimiles 
fint. Ejusautem radicis decodt feliciter calculofispropinari , experimento fe compertum I 
habere affirmant: non miniis quàm polygoni genusillud , Herniatia vulgo Herbariorum 'goriaris. 1 
appellatum, quod ex(iccatum & in pulverem tritum, boum, equorü vulneribus atque al- 3 
ceribus infpergere folent, ad vermesin ijs nátosabigendos & dos: nos prater facul- 


ien nh calculofis prodeft , adverfus hernias etiam utilem effe fcimus , àquibusnomen 
adqui Vit. 
Iofias Simlerus etiam, 2effebitteeweurt4 vocari. fecund. i it, eá 
a 
aftorcs utiad ubera vaccarum ; fà ib peo sii rie a 
P » c »Hamuüribusarancis , aut alijs venenatis beftijs lzdantur, 
curanda. 


: : ; : : 
Gentiana t1. Cruciata. Q4 Gentangmnfpeces — (60^ 
d in í . Y 


"EPI ^ 


(S. 


"Tr RTIA efbque vulgo Cruciata vocatur: à Germanis &reutgtetietifonb mobelget; Vnga-. 6, 
ris veró Zent Lazo kiraly fraejid cft, S, Ladiflai regis herba , propter caufam in Nomencla- 1,7.cra- 
tore pannonico adfcriptam. Hujus hiftoriam,cüm à Trago atque alijs fit tradita , hic repc- ears. 
tere non eft neceffe. ; 

Irrivstamen duas differentiasob(ervaffe videor:unam ramis humi procumbentibus & varies. 
minorem:alteram firmis & ere&is caulibus,eámque majorem.flores ité alterius magis cz- : 
rulei fpe&tantur;atque illarum altera radicem in foramina etam minimé habet. 

Nafcuntur verà ez per univerfam Pannoniam, cüm in collibus montibáfqueapertis & yj, 
gramincis,tum ficcioribus pratis, & herbofis, fecundüm publicas vias, locis. j — 

SscvNpAE altitudi Quartazquat , caulémq; habet ut illa fatis le- ceoriapa 
xibilem,tenuem,geniculatü: folia in fingulis nodis inter fe oppofita, lona &angulíta pro- 1111. 
ferentem,trinervia ut füintomüium Gentianarum : circa fummum caulem aliquot ex fo- 
liorum ali: prod li,el g caruleos,in quinque lacini tremá p divifos 
flores,& aliorum modo concavos proferentes: radix craffiufcula, circa fummum caput in 
aliquotlongas; lentáfque & flavefcentes fibras dividitur , fecundo generi feré fimiles, fed 


? 


minores. . : 
Crefcitin pratis ad montium radices fitis, nó proculà Stharemberg arce Generofi D.de Narala. $ 
Heufenftain , apud Baden(es thermas, & in uliginoforum p inib ar- 


T ^ cemEbre- 


314 Caxkor: CrivsI gagio0RVM 
cem Ebrefigrfam Sion Magei Domini Hieronymi Beckà Leopoldítorf. Floret Augufto, 
Ejus proculdubio genuseít, quz Claris. Dodonaoo Stirp. Hiftor. Pemptade 11/ib.r. 


cap.xii. C; nominat,& quód Auguflo floreatatque Autumno, à 
Poewn'n27- Rucllio Calathiana viol ppellataeft, à Cordo P he: humentibusericetis fe. 
'"C" 4.  candoaburbe Brogenfi miliari inter Maldeghemum & Malam, frequentiffima, ubi eam 
Tasse. (piveoetiam flore vatiantem aliquando confpexi) cum Pfeudoafphodclo luteo, folio Xi. 


"Traraler. 


fupcrior, comnem culturam refpuere videtur. 


phij, Roréque Solisduorum generum eruere memini, : 
1 polt; Itera fpecies Autumno duntaxat floret: ità fubfequens verno tempore 
fuos floresproferre folet. 


Gentiana v.Gencianella major ver, 


SsNA verbaut oGtona haber folia füpra ter. 
ram expanfa, bina (emper cx adverfo fefe fpe. 
Gantia,viridia, lievia,denfía, dura& mucrona. 
ta, Myrri laciffimz folijs feré qualia, impen- 
séamari guítus: ex horum medio cauliculus. 
exilit pollicem tranfverfum longus, interdum 
pauloamplior,angulofus, quaternis plerum- 
que foliolis multo minoribus ,binis tamenal. 
ternatim femper contrario fitu naícentibus, 
obfitus , unde caliculus emergit unicum flo- 
rem continens magnum pro flirpis proportio 
ne, calathi aut campanulz modo concavum, - 
longum,in quinque angulos definentem,non 
obtufos, quemadmodum pi&ura refert (quam 
optimeà pidoreexpreffam fculptor corrupit) 
fed mucronatos,; cum duabus utrimque , ubi 
laciniz findi incipiunt , appendiculis, elegan- * 
tiffimo & maximé vivido cerulez purpurz co- 
lore pallido piftillo intus prominente , qui 
quinque quodammodo coftis ex infima dé 
floris interiore fede prodeuntibus fulcitur:flo- 
rem fübfequitur longum & mucronatum va- 
fculum, quod fefe in duas zquales partes ape- 
riensifemen oftendit exiguum, ftriatum,terrei 
coloris:radix nonadmodum craffa, flavefcen- 
tibus five pallidis aliquo fibris donata, & pro- 
pagines ex lateribus producens. 

Crefcit in Sneberg & Etfcher abundantiffi- 
m, alijsQuc alpibus continuá ferie produ&is, 

rpetuáque quafi nive obfitis: ubi lunio & 
: i hoceft, primo iftic vere florer, fub Iulij 
veró inem & Augufto femen maturitatem adi pifcitur : at mitioribus locis, in quibus ra- 
riusinvenitur,atque in hortos tranflata, Aprili & Maio. 

Illius meminit Gefnerus in defcriptione Montis fracti , & 2Sitterteurt; appellat : meminit 
& Traguscapite dc Gétiana,cjüsque quarta fpeciesc(t: defcribit etiam illam nofterLobe- 
lius in adverfarijs,& linguà landricá exprefsà Stirpium hiflorià,tametíi minus feliciter de- 
lineatà icone. r 

SExTA ctiam verna, fingulari affurgit cauliculo, gracili, aut fübpurpurafcente, aut vi- 


" ridi ,in quofenaauc plura paucioráve foliola trinervia , bina fem rintcr fe ex adverfo re- 


fpondentia:caliculum fummo faftigio ferte quo flos longus;inodorus, exilit, extrema par- 
te inqüina veluti foliola divifüs ; czruleicoloris adeo elegantis & vividi , utipfum ceru- 
leum;quod imitatur , provocare videatur : fiagulz floris plicz aut foliola , ad latuslineam 
candicantem habent,& alia quina tamquam mucronata foliola five apophyfes lacinias flo- 
risab invicem fcjungentes ,pallefcentia ftaminula medium florem occupant: floribus fuc - 
cediclongiufculum vafculum mucronatum,exile,durum,rotundum femen continens. Ex 
cadem radice, quz lavefcens & fibrofa eft; & quod. do fi á tellure fpargitur,plu- 
resaliz plantulz affurgunt , quarum llz in caulicul ll , & fimilem flo- 
ulum proferunt;aliz d prod folia humi ftrata,& veluti in orbem difpofita. 
Iu Cantabris & Pyrenzis hanc primüm obfervabam;ad anguftias illius perfoffi montis, 
fínem Hifpanorum vulgus D. Adriani portum nuncupar , iniuo Maij florentem : deinde 
abundéprovenientemin celfiffimis Sneberg, Snealben, Et(cher, & Durrenftein jugisher- 
bido fole , ubi fub Iunij inem floreat in mitioribus viciniscollibus & ficcioribus pratis, 
aio, feménque fub extremum lunium profert. Minus hzc hortum ferre poteft, quàm 


ViRIQVE 


PLANTARVM HISTOR. LIS. III. MIC 
Gentiana v.Gentianel.minor verna, — 


Vrniove Gentianellz vernz nümen de- Nope. 
di, quód maturius reliquis floreant : & illam 
quidem majorem, hanc minorem appellavi. 

Ittam Ioftas Simlerusin Commentario de 
Alpibus, inare videturco- 
lore,ni fallor,czletti elegantiffimo;nifi forté 
Vndecimam, quz poftea defcribetur, co no- 
mine intelligat,quz ceruleo etiá colore prz- 
dita e(t. Crefcit & in Rheticis alijsá; Alpibus. 


CerenvM omnesillz viva & perenni radi- Geriana 
ce funt,hoc eft;prolato flore &íemine,inter- 7e 
ire non folent,fed vivaces funt, fingulííq; an- 
nisex eadem radice nova germina & caules 
producunt. At quarum modo defcriptionem Gertiase 

abimus,non funt durabiles: verüim emarci- 4 
do flore,difper(óque femel femine, ingruéte 
brumá prorfus perire folent, & é deciduo fe- 
minerenafci. Earum auté plures fpeciesob- 

" fervabamus , quas figillatim & ferie quadam. 
sp 1t 07 difponemus,;initium à maxima facientes. 

CvsirALEM habetPrimacaulem, fitmum, geniculatum, per quem ad fingulos nodos Gesiava 
fpar(à funt bina femper foka, fibi ex adverfo oppofita, trinervia, lata fede & fine pediculo *'!-/ive 
cauli inhxrentia,fenfimQue in longü mucronem definentia:ab imo feré caule ex foliorum GENE 
alis nafcuntur dodrantales & palmaresramuli,cenues, minoribus folijs fepti, quinos, fepte- 
nos,aut plures Bores,folijs cin&os proferentes,in quinque mucronatas lacinias divifos,exi- 
guos pro planta maguitudine,purpurafcentis ex cxruleo coloris : ijs faccedunt lóga & an- 
guíta vaícula cenui (emine plena:radix Giagulariseft,exigua.pauci(fimis fibris przdita. 

Nalcitur in pratis herbidi(que locis ad montium radices fitis , montiámque clivis, Iulio Narsle 
& Augufto flores proferens. 

ALTERA fecundüm radicem multa,longa, trinervia, humi fufa, & in orbem difpofita, Ge»riaza 
habetfolia,é quorum medio caulis excrefcit pedalis, quadrangulus,ab imo àd (ümmum in v*t ive 

: dp dye 


fingulis internodijs; binis ex adverfo na(centibus ramulis przditus, qui g lisin- &-fArex i 
tercepti,ternosaut plures finguli ferunt flores calathi aut c lc formá i 


3 g 
fere pares, in quinque ctiam lacinias divifos, dilutioris tamen purpurei coloris, fingulis la- 
cinijs infimáinternà parte purpurcá lanügine pubefcétibus : oribus fuccedunt longa cor-- 
nicula,exili dóque femine praedita: foliacaulem & ramulos in fingulis geniculis vc- 

ftientia, minora & angultiora funt;magí(que mucronata:radix exilis eft, ex albicante colo- 

rc pallefcens,rarífque fibris donata, 

Provenit ij(dem quibus proxime defcripta locis,eodem etiam tempore floret. Natales, 

Illiusunicam ftirpem la&tei coloris lore variantem inveniebam in nemorofo quodam rz. 
monteapud Zolonock Ill. D.de Batthyan,anno M.p xxct1. Septembri menfe. 

Pan ferme Tertiaexcrefcit altirudine,nec minus frequentibus ramis eft przdita: cau- Garima i: 
lisetiam quadrangulus,terni aut pluresiin fingulis ramis flores fuperiori fimiles,fed brevio- //** G fee, 
res,amplioréfque,vire(centisinitio coloris, deindc fübczrulei: quibus longa cornicula (eu 5 "^ 
mucronata membranacea vafcula femine plena ut in fuperiore füccedunt : folia in fingulis 
nodismulto latioramucronarta, trinervia,ex adverfo inter fe fita, viridis faturi & quodam- 
modonigricantis coloris:radix fuperiori fimilis. : 

Obria hzceft inomnibus prausin fublimi fitis & montium jugis,florétque ferius, Au- Naralez 
gufto videlicet. : à 

VARTA dodrantem non füperat, cauliculis & ramulisexilibus, minoribusetiam fo- cz» x, 
lijs, Céraurij minoris lori pené paribus:flores minores haber,licet formà fuperioribus non five G fw- 
abümilesqui aut dilute purpuraícunt;aut carulei coloris elegantiffimi (unt.cornicula fub- $^* !^'* 
flavo cxilifemine plenafunt: radix licer tenuior,à duabus precedentibus non valde diflert. 

Crefcitij(dem quibusaltera locis: memini & in Britannia obfervare, non procul Dove- Narale. 
ra;meüfe Septembri partim dilutiore colorc florentem partim femine przgnantem . Ei (i- 
milis videtur quam Lobclius Gentianz minima nomine defcribit. 


.Stp» Quintalongé exilior, vix trium unciarü altitud zquat , licet multisalisp - Gentisna 
dita: foliolà Centaurij minorisin finguli lis , aliarum morc (ita habet flores minori /"* Gf«- - 
Gihusnsi (st ea gaxve 


verna p yo czrrüleo colore przditos: cornicula qualia fu- 
perior,admodum exili & nigro femine plena: radicem quàm in fuperioribus minorem fed 
frequentioribus fibris d Floret in Etfcheri jugis Augufti initio. Natolo, 
Ea fortan eft,quam lofias Simlerus, uedixi, Commentario de Alpibus Oimmefiengitap- 
ellat;q dmodum Odtavam & [e.. Omnes veró suras funt. : 
2 


T 
: INIME 


Gmtiann 
punülata, 
Penna. 


Gestiana 


Xi 1 dubia. 


BLataler. 


Linum fil. 


datifokis 


316 CanoLr CrvsI RARIORYVM 
Gentiana x1. minima, Gentiana x11.punaato flore, 


Minas. veró pretermittendum fuitclegátiffimum Gentianz genus, quodà me quiz 
dem innullisjugisobfervatü,fed ejusiconem,cüm Londini cffem anno M.D. xxc1. atque 
defcriptionem C. V.Thomas Pennzus Londinenfis medicus » pro no(trà amicitià liberali- 
ter communicabat,à punctorum, quibus fl bfiti func;ft ià,pun& Gentia- 
nam cognominant. 

Caulem autem habct geniculatum,cubitalem;fupra radicem aliquantulum rubentem; 
folia Gentianz fimilia,cx intervallis bina, fed multo minora, venofa; quorü inferiora ma- : 
jora (unt & longiora, pediculos rubentes habentia, füperiora veró cauli ine pediculisad- 

rent, cámque f ple& : à medio pené caule é fol cavis oriuntur flores 
hylli,ftriati,ucri tres,rarius bini;nift. circa fummum caulem;quinque fübczru- 
Tentopor FHUTHQUEE ud ME : 
t g quep (unde nomen) quinquc fta- 
minibas, quorum apiccslutei , przditi:floribus fuccedunt vafcula cum feminibus entia- 
nz fimilia fed minora:radix parva, multis fibris pradita, ex füfco lutea. 

Provenit copiose in Bockemuto Suitenfium monte;& floretAugufto Amari guftus eft, 

cuiacrimonia quzdam fübtilis conjuncta. i 
NN vis five biennalibus fugacibáfque fübjeci , quàd ex radice conjedturam faciam: 
(q uidem ex pi&urá deprehendere licet ) femine plané perire, cóque d 
ciduo renafci:alioqui quinto loco reponenda fuiffet,& forütan ctiam quarto. - 


LixvM SILVESTRE. - : Car xvi 


M IxAM ctiamin Lino filvefiri confpici varietatem fatis ex meá Hifpanicarum Pane 
nonicarámque ftirpium hiftorià patere arbitror: cüm veró Linum filveftrc dico, Li- 
nariam non intelligo , quz aliquibus etiam hoc nomine appellatur, fed plantam floribus 
Lini fimilibuscodé, modo fugacibus quam etiam Lini folia habenté . Nos 
un generum hiftoriam,concinniore qua poterimus ferie, hoc capite dabi 
-. Pa1MVM exeadem radice, qua craffiufcula eft & candicans, unicum, interdum plures 
profert caules, modó pedali ctiam majore altitudine affe craffos, 
firmos, hir(utos, fup parteing : foliaq rcliquis 
ü jora,venofa hirfuta,mi i n digitum]Jata,gummofo guftu,deindc amari- 
H - 4 d n3 uA (hh 1 


[ENERO & ls 


g j 
cante: ramuli ab infi d fi or juinq omnium 
maxi mis;Mali ilg. £ lis,czrulei col : t vegeti isaut dilutioris,cá quin- 

: S qucin- 


J 


á 


PtANTARVM HISTOR; LIB. III. 
Linum fllveitre 1.latifolium, -|5. Linum fil 


| 34 
veftre rix. latifolium. 
. bd 


que internis (taminulis apicem habentibus : quibusfuccedunt capitula dura , mucronata; 
quinque foliolis (iveapophyfil preheníà & quafi involuta,que maturitate hiant,fe- : 
méaque continent fativo lino fimile,latum, nigricans, fplendens : radix p iseft & vi- m. 
vax.fingul 2 P all lat liculó(q 1 ante hiemem proferens tenellos, folijs 

multá lanugine hirfütis onuftos. Floret lunio & Iulio: femen maturum Augufto.  qémpur: 

Frequenscft multis Pannonia fuperioris & Auftriz inferioris locis editioribus & ficcio- PU E j 
ribus, gramincis tamen,ut apud Pofonium, Petroncllam, quz Veteram Carnuntum cre- - 
ditur , Altenburgum Danubio vicinum, item non proculà filvà qua ex Leyteftorfad Ent- 
zeftor£, à longá valle cognominatum , itcr cft, tum ctiam fupra Manderítorf, & pagum 
Lachn cum tertio, quarto, quintóque generibus. à ; 

ALrERvM pedalesgraciles;lanuginofos,ternos aut quaternos ab una radice promit cau- ;,,, fla 
les,iin quibus Linilatiufcula folia,crinervia,ad Afcyri formam feré accedentia,nec multum zifa.i1. 

à P'riorisfolijsdifcrepantia,lanuginofa: extremi cauliculi in binosaut ternos ramulos divi. 

fi, & Heliotropij majoris quodammodo inftar circumHexi , pleni funt floribusquiabimo 

aperiri incipiunt, Lini lorum divifurà,(ed majoribus,füperiori zqualibus, candidis, quos . : ! 
interícindát: femen & capitula Lini fimilia:radix perennis eft, craf- 


multz purpurcz venz i 
fiu(cula,longa,candicans,raris fibris fepta. 
Apud Colibriam Lufitaniz urbem , vulgo Coymbra ditam ,celebriacademiáà claram; xal. 
eam ftirpem duntaxat ob(ervare memini ,.addefertum quoddam & folitarium templum; 
he: T * 


menfe N. em, & in illi icauliculisfemen colle&um in Belgicam E 
attuli, quo ter! ffo, unica nobis planta nata eftcubitalem excedens altitudinem, 3 
& latioribus quàm natali folo folijs,quz finguli füb zflatis inem quidem fleruit,fed 

nullum femen przbuit. 


Mvrros ex unà etiam radice Tertium fertcaules,primo generi feré fimiles plerumque Lina fiho 
tamen breviores, Hyperico non valde diffimiles,aliquantulum rubentes, firmos, majufcu- ziol.ii. 
lisfolijs,latiu(culí(q; & craffiufculis, priori feré paribus,non hirfutis tamen fcd durioribus 
feptos,perquam amari faporis:flores in fummis caulibus copiofos,magnos, quinque ctiam 
folijsconft perelegantis flavi coloris , ft busé medio prorump " 
& totidemg, ilioribus brevi ibufjy villis: femen in c E ffioribi pitulis pauló mi» 
nus reliquis;uigricansquidem fed non fplendens ur illorum: radix fatiscraffa,contorta;al- 
bicans,ali fibrisd finguli i llal. fai caules producens. 

NO HR CA QOMncensra x 


Nash. 


3 


Exitabundé in monte Badentibus Auftriz thermisi isgr fe 
: d^5 fepes, 


EU AUN l 
auo f raquam p 
NS M 


TS | ad ::Cangorr CrvsI nanronvM 
e| 


pcs, & plerifque alijsin montium illá ferie ad Danubium ufque ; locis: ad fil. 
vulam ite, Lachn pago vicinam,cum aliquotalijs generibus, | Floret & femen proferc 
cumPrimo. . ^: . : ? 


c Liiüm ályeftre tii zanguflifol. Ln Linum filveftre v. anguftifol,z1, 


* É " "B H B * v " EH 
LimmfL  * CoweivRes fünt Quarto cauliculi teretes firmi,pedalis longitudinis, virides, frequen- 
iii "t tibusfoliolis Lini (ativi fimilibus , ex viridi fübcarrulcis onufti, fummo faftigioin aliquot 


Rupe ramulos divifi quibus infident flores intense carulei, quinque foliolis conftantes, fativi lini 
floribus fimilimi quinque in medio ftaminula; totidémque apices fep i 1 
femen in capituliscraffioribus, rotundis, lino fativo non minoribus, nigrum , oblongum, 
planum, fativi (emini feré par: radix candi f perennis ;aliquantülum fibrofa ( defide- 
rabam in icone maj pi&oris diligentiam ) amariufculi guitus , deinde fuavis actimo- 
niz particeps. - d ; : 

Waule.-. — Varijscirca Viennam Auftriz locis (pontenafcitur,, praefertim in gramineisacclivitati- 
name: vias. Floret Maio & Iunio, interdum etiam tota z(tate: (cien vero maturum 
eft Iulio. 


Linum [il.v. -- DODRANTALES; BDonnumquanietiam pedales habet, Q uintum genus; cauliculos, gra- 
wngnfiifol. ciles,firmos,re&os; folia fativi lini'ánguttiora,du ra,mucronata, virentia,amaricantia: flo- . 
res in fummis cauliculis multos , magnos, quinque folijs albis przeditos, circa umbilicum 
quinque pee lineis diftin&os, totidem ftaminibus ; & quinque feparatis apicibus ex 
medio umbilico prodeuntibus, odoratos: femenin rotundis vafculis plánum, nigricans, 
fplendens,fativo lino fimile:radicem candicantem, duram, aliquot fibris donatam, peren- 

nem,& fiogulisanni: auliculos proferentem. E 
Ns. — ^ Magnacopia nafcitur toto Viennenfi agro,plerifque alijs Auftriz & Pannonia editiori- 
bus locis, atque fecundum publicas vias,etiam apud Lachn cum aliquot fuperioribus ge- 

»* Reribus. Floret lunio: femen perficit Tulio & Augufto. ' : 
Varta. ——— In Aoftriacisalpibusprefertim vero Sneberg,aliud genusinvenitur huic omnino fimile 
cauliculorum &cloliorin gracilitate, irate,florámqueformá & rádice:in Rorum dun- 
taxat colore eft differentia, qui nivei hon fi unt, fed czrulei in candidum languefcentes, &z 
uafi cineracei : capitula etiam floribus cedentia longe ampliora, néc minora quàm in 

ativo.Florebat veró iftic fub finem Iunij,femen extremo Iulio & Augufto maturum. 

Lmenfl ^ SEXTO,binzautternz fünt virgülz dodrantales, firma. licet valde graciles, quas foliola 
Vetnih f ino multoanguftiora & minori ámbiunt: fummis virgulis terni aut quaterni , nonnum- 
ar infident flores fuperiori forma, & colore fcré fimiles, fed minores, — Lini 
1 lorem 


NER 


PLANTARVM-HISTOR. LI. YT. 319 
forem non multum excedentes: quibus (accedunt capitula & femen lini ,fe&minora ra- 
dix exilis,candicans,perennis tamen. k ? 

Primüm mihi hocgenusobfervatum in'anteriore Madritianz filvz parte, quz fecundo 
aburbe Lutetià lapide diftat;intér graminalóco aperto, & nullis arbotibus obfito ; llorens 
joe , maturum femeri proferens Aüguffto :* deinde agro Viennenfi aridionibus grami- 
neis locis. i 22d uiua - Lt 

, FR v T 1COSVM:eftSeptimüni genüs;atque dod libus pedalibáfque ferme lis. Linum fit. 
femper virentibuspradi quosnu E folia exornant,mediz inter thymi & pfyl. Y'tfnrico- 
lj magnitudinis;fübalbida;fores deinde füpétiori pauló majores;quinque folijsut illi con- ^" 
ftantesomninonivei, füummisraárnulis infidefit » quibus füccedunt capitula femine plena: 


radix dura & lignofáeft. : 
Exit defertis quibufdam Hifpanis locis, fole illuftratis:foret Iunio & Tulioatque fübin- Narsle. 
de ex profert. [n Belgio fatum ; tertio duntaxat à atu anno. ferius Boruit , nec fe- 
mentulit. z 
Omnium porrbin Hifpanijs;Galliá , Auftriá & Pannonit obferyatorum non modó fe- 
minaadferebam;aut llli V;Ioan.de Braricion , ipfidue & reliquis in Belgicàamicisanno 
M.D.LXXITIT.Auftriacorum & Pannonicorum mittebam:.fed liccas etiam ftirpes cum ali- 
lijsel fibus onuftis;perferendas curabam,ut illarum formam fta- 


quotalijselegantibus &(uis f ftis;p 

tim videte poffer;jneque expe&taté cógeretur,donec femine naícerétür : incertus enim ad- 

modum eft plurimarum ftirpium e fatiorie proventus: ille infupet admodum valetudina- 
PTT $ 


riuserat, fic, ut fübfequens Februariusillüm nobis maximo cum noftro dol i 
Exillisautem quzdam icones imitatz fuére;non e plantis e Gallia Narboheni? petitis. 
Linumfilvefirc viri. Chamalinum, qe. 


CExaig rotundo,dedrabtalíque aut páulo Linum fil. 
majorcaffurgit Odavum cauliculo,quem ad- VI IILADQS- 
verfo fitu, aütin Hyperico,bina (emperample- ^felm- 


Auftri Pannoniz lio; i 
ze: t [unio;& Iulio, 


Api d. 


^" Similem aliquando ad nc ,é 
 "Tornacenff'utbe , Ioannem Moutonum do- 
&iffimum & diligétifimum Pharmacopezum 

, mittere memini. : 

PR10R A ttiagenera Lini filve(lrislatifo- Nomina: 
lij nomine appellare licebit : reliqua mihi 
etunt Línum filveftre anguffifolium five tc- 
pufolium : O&avum ^auaiMror; nuncupa- 
fi poterit, | : 


LrNwARIA ODORATA. 
Car. xvii. 


Incvran: lizc eft cale, eóquenon: 7, RUE 
numquar cubitali , in aliquor tenuesra- ara. 
mulos füperiote parte divifo, quosoblongafolia Lini inftar fepiunt : quz tamen juxtara- 
dicem funt humi fparfa, longé majora latioráque, Bellidis folijs ficmih fed perambitum 
fetrata,pleraque etiam per caulem fparfa altius incifa: flos exiguus; copiofus, czrulzus, la. 
vendulz pxné floribus concolor,aliq lum odoratus , extrema parte hamuli modo in- : 
curvus (quem pi&ornon fatis exacte expreffit) virgulas feu ramulosfpicatim obfidet, ijs — ^v* 
füccedunt valvulz Linariz fimiles,fed minores, femen pu fillum,rifüm continentes, Ra- 
dice eft (ingulari,candicante,minimi interdum digiti craffitudinem quante, b 
Sponte provenit montofis Caftella-locis lapidofo & arido folo , ubi Aprili florentem, sw, 
Maio Iunióque femen profe legebam.In Belgica fata, Iunio Iulióque florebar, fe- 
men Augufto maturefcebat: raró fopraaunuum fpatium adfetyabatur fed prolato flore& 
femine plerumque perire folebac. xHioto niani iom T 


"3 . 2i 


LINARIAM 


| 320 ,CaRorr CrtvsI^RARIORVM 
eLiwaraodorta 17-0 0070 : E 


x Nw s E : M sodotN A& rA M odoratam quidam vocant, 
P hri y Q S quia cjus flos Linariz purpurez florem non. 
3 u do nibil zmulatur : iscalidis regionibus aliquan- 
tulum odoratus eftiin Belgicis hortisnara: log 
inod Scfanioides majus Salmanticenfi. 
bus etiam dicebatur, cim qrnsda cjus defcri: 
prioni conveniat , atque illorum Sefansoides 
autedeícriptum. 
Nullas cjus facul ploratas habeo: (2d 
gne ; amaritudinis particeps. effé depre. 
enditur-,.i.-0 0504] : 


LiNARIA HISPANICA. 
Car. xv1i1. 


PÀ & TER vulgarem. & jam defctiptam 

Linariam ,variaalia ejns 'generainiHifpa- 
nijsnafcuntur:quorum omnium (quequidem 
àhobisvelifticfantobíervata , vel (emine ín- 
dc miffo alibi nata nobis confpecta funt ) hi- 
ftoriam boc capite trademus. 

P x 1M v/M genus multo uberius & cra(- 
fiuseft vulgari ternos quaternósque caules ab 
una radice proferens fingulares, pedalesjinter- 
.dum ampliores ,quos ambiunt Centaurij mi- 
noris folia , infimà partc juxta terram plerum- 

;,que tertio ordine difpofita , fuperná veró , te- 

; 3aeré nullóque fe dine fparfa : excremi 
ramijluteorum florum veluti fpicà occupan- 
tur Linariz vulgari fimilium quibus tamen ri- 
&uslanuginofas eft, cauda five calcar purpu- 
rafcentis celoris : hos fequunturcapitula cxi- 
guis loculis fimilia, femen videre mihi non 
contigit:tadicc cft fingulari;albà quam hieme 
perire puto, 

Circa Valentiam Hifpaniz in pratis & locis 
urmbrofis, Martio florétem obfervabam dura 
€x cáurbe ad littus marinum,comite D.10an- 
nePlacadeambulatumprodijffem. — 

TENvis vs, frequentibásque ex eadem 
radice affurgit cauliculis Alterum elegans ge- 
nus , ijsqueimbecillibus &z plerumque pro- 
cumbentibus;quos veftiüt frequentia,tenuia- 

quc admodü & mollia foliola , zruginci quo- 
mmodo coloris:fummis ramulis & caulicu- 
lis infident aliquot flores, Linariz vulgari for- 
má fimiles,fed paulà minores, elegantes , co- 
loris ex parpurá fere nigricantis , circa ridtum 1 
flaveícentes, tenui odore praditi:floribus fuc- ^ 
cedunt rotunda capitula;cineraceum planám- 
que femen continentia : radix candida eft , te- 
nuibus quibufdanf fibris & quafi villis donata, 
quam Vienne femine mihi natam fübfequens 
hiems femper corrupit .- T'ota planta tenella 

; oret zcftate,femen Augufto maturitatem 

confequitur: interdum etiam diutius floret. 
* Sponte nafcétem hanc Linariam in Hifpa- 
nijsnó obfervavi: fed femine inde miffo apud 
- Belgas quibufdam amicis,qui nobisillud . 
''communicarunt; quo mihi plantz aliquoties 
Viennz natz. ; R4 
SEMINE cx Hifpaniá miffo natum etiam 
T ; a 


ambiunt 


Zinariabj | 

djon.ii, 
(V. DPA o tis i 
vai «de 


Natales 


o LI 4 T ? L 


PtaANTARVM HfSTOR. LIm. III. 42r - 
ambiunt folia;angufta, longa, ex viridi canefcentia, ejus feré colori: quiin lavengulz folijs 
coafpicuus elt,amari aurem (aporis: circa fummum caulem multi nafcitur ores utcum- 
quc odorati,fpice in modum conferti, formà füperiori fimilesquorum fübre&um bifidum 
foliolumexternà patte exalbidi coloris eft, interna purpurei , ridus deinde 2'ypóAcuxoc five 
albicantis ex lavo coloris, hirfüto & purpureo labro, propendétibus tribus latiufculis pur- 
purafceptibus barbulis: flori (accedunt vafcula,fed plerumque inania, przfertim Franco - 
furti , ubi primum forentem videbam in horto Ioannis Muleri pharmacopzi, cui femen 
cominuaicaveram. Floret zftate: vivax eft,& radice fingalisannis novos profert caules. 

Mv.ros infirmosgraciles fundit Quartum etiam genuscauliculos, quos ambiunt fre- Lisaria bi 
quentia, carao(a tenuia, melliáque foliola, cineracei quodammodo coloris: extremis cau« f».1111. 
liculisin(idét aliquot flores fuperioribus minores, coloriscarulei dilutiorisad cineraceum 
tendentis,quorum ri&us flavus: illos fequuntur vafcula, maturitate hiantia & cineraccum 
planum exiguum femen continentia:radix alba,tenuibus villis pradita, annua. 

Hoc mihi primüm viderecontigit anno M.p.xc.in cultiffimo horto I]]»: Principis Cat- Natal. 
torum Wühelmi: femine peregré miffo natum Caffellis Augufto menfe fuo flore onuftum, 

& maturum femen in valculis continens. Semine inde accepto mihi nata fequenteanno, 
tota zítate & autumno floruit & maturum femen tulit, 


Linaria hifpanica v. : 


PatwaRIBYS exit Quintum genus virgu- Liaria Me 
lis, frequentibus; humi fparfis, quas veftiunc ^""- 
folia vulgatis folijs fimilia: extremos ramulos 
occupant multi flores flavi , vulgari minores, 
velutiin fpicam congefti , quibus fuccedunt 
capitula minora quàm in vulgari, exiguo fe- 


] mine nigro plena: radix tenuiseft& candida, 
xo) vulgarismodoferpens, — — — 
hri, Salmanticen(i agro , aridis locis hoc genus Natale. 
umilum inveniebam ; ubi tota feré atate 
oret. 


LiwanR14 nomen primo generi indidi, 
nonàfoliorum fimilitudine , quz nón conve- 
niunt, fed quiacjus floresvulgari forma (imi- 

* les,& cjufdem fermétemperamenti fint. nam 
pr commáducara manifeftam acrimoniam cum 

NYC quadam amaritudine conjunctam exerit ipfa 
planta . Poftrema etiam valde amara cft, & Nemisa. 


quiap jue cum Chamzarpity nafcens re- 
periatur, adeóque pumila fic » Salmanticenfes 
c Ch imapityosg: 


LiNARIA PANNONICA ET vi 
CINARVM REGIONYM. 


Car. xix. 


22 : ; 

eM Liovor etiam habent, Pannoniz & 
3 vicinz regioncs,Linariz differétias (pr- 
S 2: ter vulgo noram , & omnibus fere provincijs 

[E )d c lij àmep 1 : 
nibusobfervare non memini. dt 
ICVBITALI interdum excreícit Pri- risaris pan: 

ma magnitudine, re&um ferens caulem, lae 1.»jor. 
vem, viridem multis folijs fativo ino fimilibuscircumfeptum,qui fuperiore parte in mul- Jod 
tostenues brevéfque ramulos divifus eft , ferentes raros flores, Linariz quidem vulgaris — 7- e o 

oribus refpond ; fed mi & pallidiores, ri&u nonnihil villofo &aureo: femen y rn 
in va(culis Linariz vulgari (imilibus exile, nigrum: radix longiufcula , candicans , multis t 3.9 
tenuibus. & majufculis fibris in latera expaníis nixa, perennis, fummocapite fingulis ev 
annis novos caulés profert quidem : fed ex lateralibus fibris non germinat ut vulgaris. l'o- 
taamariufcula eft, / ies rd mhi ETE 2 

Crefcicin ium declivibus fc di jobucerum, & gramine nudis locis, füpra sarala, 
1 2 H L taue etiam L 1à 

Pofonium ad Danubium,Gumpoftkircl ey g;atque etiam in Moravià. Floret 
lunio & Iulio,interdum etiam Auguíto,& Tabinde femen HORE Meis ne 
sd inori irgi iridibus gracilibus, f Linaviatt, 
; Loxuc E minoribus virgis et Altera,viridibus gracilibusq UD. Meavies: 


ROBES. ueni : 
2 Tz vet; , dos 
$ ps aas 


322 GanRott Civsl] nARIORVM 
e Liuatia Pannonica i. Linaria zu. Stiriaca, 
m » 4 


liola,teretia, carnofa tamen & fucculenta , éoloris ad zrugineum tendétis: floresextremis 
ramis infidentomnium minimi,forma ramen reliquis fimiles,flavi,circa ridium autci;qui- 
bus fuccedunt laxiora vafcula femen exile nigrum continentia: radix alba,tenuis. 


Natale, Nafcitur plerifque Moravia locis in collium acclivitatibus: unde femen delatum in 
ortis Viennz confevimus , quod nullá difficul it, eóque fponte deciduo femper 
renata eft: quam ob caufam annuam effe cefendum cft, . Floret quafi totá xtate, ctiam in 
Autumnum ufque. : í 
Lbaiain, RaMvLIS palmaribus& humifufiseft Tertia, quos ambiunt folia vulgaris Linariz 
Sririaca- d d la,mi tamen, craffa , fucculenta, colorisex herbaceo candicantis, - 


& veluti czfij)non temeré per ramulos fparía,fed ferie quadam,autterna;aut quaterna cos 
amplcentia: flores vulgari funt fimiles,fed elegantiffimo colore praditi,ex violaceo quo* 
dammodo purpurafcente, labro ínferiore, ubi hiat , aut didu&to rictu aperitur , planeau- 
reo, amari guftus: Succedunt deinde vafcula craffiüfcula, quz itate dchifcentia, 
duas cellulas oftendunt femine plano, compreffo,nigro,plenas: radix tenuis, alba, multos 
€x uno capite ramulos profert;atque ctiam fummá tellure ferpit. Perennis hac cft, &fub- 
indein ufque A flores profert. 

Het ^. Fam primümin pracipitio Snealben,qua ad monafterium Neuberg defcenfüs eft;inve- 
niebam falebrofo loco florentem extremo Iunio , quz deinde in horto repofita loco um- 
brofo &tenui,benéque fuba&o folo,bonum femen co adhucanno protulit. Raram neque 

biqueobviam initio cenfebam eleg: hanc plantulam: attamen fatis copiofam poft- 

ca rcperiinter faxa & pracipitíadum anni M. D. xxciir. Augufto menfe celíiffimum ju- 

gum Prayneralben nuncupatum conícenderem. ; 

' Ex Gefnerictiam epiftolis liquet non ignotam illi fuiffe, fed in Helveticisatque Rheti- 
Cisalpibus crefcere. d : : 
L»aisu, TENvES &humidiffufoshabet etiam Quarta cauliculos valde frequentibus, angu- 

M.avia  ftioribus, finc ordinc difpofitis, craffiufculis, & coloris cafij foliolisobfitos, in pl la: 

ze nonnumquam divifos , quarum faftigium occupant multi, fpicz inftar confertim nafcen- 
tcs, flofculi,colore fuperiori feré fimiles, fed multó minores: quibus füccedunt parva capi« 
tula femine plena, dc cujus formá & colore nihil afferere poffum , quandoquidem €— 

tem 


PLANTARVM HISTOR, LIB. III. 33.- 

Linaria 1111, Moravica i1. je 

tem & capitulorum rudimenta duntaxat pre- 

bentem in Moraviz collibus inveniebá cum 

Secundá;auno w.p. Xxcv: radix multis bris 

laté fparfisconftat, & perennem effeapparet, — - 
HanvM nullum vulgare nomen intelli- Nomisa. 

$cre potui, non incommode tamen éadem 

appellatione nuncupati potetünt, qua vulga- 

ris & ubique nora Linaria. Eam Germanice 

rhizotomz mulierculz enfe $tato. $a2 dicunt, 

hoc eft, D. Virginis linum. Vngariautem Pad 

lend eft, ilve(tre linum; 


LiNAR1A CRETICA. 
Car. xx 


S EM1NE Ctetá accepto, nata funt duo 

alia Linariz genera non inclegátia: unum 

quidem latifolium,Frácofurti in horto loan- 

nis Mulleri pharmacopzi: alterum tenuifo- 

]Iium , Lugduni apud Batavos in horto Ioan- 

nis Hogclandi: utriufque hiftoriam hoccapi- 

te defcribemus. 

* Haser autem Primum genus,(ive Latifo- Lisariacrs- 
lium, cubitalem autampliorem caulem, ro. *ies/arif4t 
tundum,firmum,craffiufculum;infimáparte 
fubrubentem, füperná viridem, & in multos 
tamosdivifum: quem ambiüit,modó bina,in- 

terdum terna folia , adver(is intet íe petiolis 

TNT ordine náfcentia,aliquando incondita, & nul- . 
OEZSEUE lum ordinem fervantia , latiora quàm in ullo 

dent. genere Linariz viderim , ut quz uncialem la- 
titudinem interdum habeant,;canefcétia,gu- 


ftu,fi mandantur,amariuftulo: (ümmum caulis faftigium, Pune rami, frequentibus 
Lu 


floribus (atisodoratis (ant onutti, Linariz vulgaris flori forma fimili ibus, fed coloris, fuper- 
ná parte, (ive bifidà galeá,& ipfis eciam barbu lispallefcenti lum (q ilanugine pu- 
buícitjaurei,calcari albo; lum fut vel ctiam p ibus 


r rir m 
fcula;ntinalijs Linariz generibus nigrum femen continentia: radix digitalis longitudinis, 
alba, dura, tenuibusaliquot filiscincta, fammá parte, ex quà videlicet caules exoriuntur, 
extubcerat,deinde gracilefcit. à 

Florebat füb finem Iunij & Iulio,femen maturumfuit Augufto. —ÁÀ€ ; 

ALTERVM genus,(ivé Tenuifolium virgas initio profert ex una radice fatis copiofas,ro * LinariaCré- : 
tundas,lzvcs,(efquipedalis vel pedalis longitudinis, quos binis ,aut ad fummum ternis in- Mu 
tervallis,quaterna fimul 4mbiunr folia,vulgaris Linariz folijs duplo anguftiora deinde alia j 
fingularianullo fervato ordinc: virgis innafcuntur frequentes ramuli, folijsvalde tenuibus 
donati,qui velut ex umbellà exiguà (cujus forma paulatim cvanefcit) flores protrudit val- 
(deexiles,qui quinque foliolis conftare videntur,binis videlicet ere&tis fapra caffidem albi- 

' cantem vel cineraceam,binis latera occupantibus,& uno propendente,caudá infüper, five 
calcari füb illis confpicuo, antrorfum reflexo: (emen in pericarpijs , feu vafculis Lino fere 
Émilibus,cineraccum & planum, quod, deciduo florc, brevi maturcícit, etiam herbá ad- 
hucvirente,. — Florebatfubfinemlulij — - 


ANQNYMOSZ LÍNI FOLIO. Cat. £x x. 


1| e S 
tametfi quo nomine iftam appellare debeam incertus adhuc fim . Malui igituravoru- 
po relinquere,quàm nemine non fatis apto donare : illius tamen defcriptio 
nolui,quandoquidemà nemine,quod fciam,ante me obfetvatam exiftimem. Ts 
Pedales habet ramulos,duros;ex viridi palle(centes , & in his multafolia temere fparfa, ;,,,,, 1; 
nullóque ordine difpofita, dura ,angufta, ecu linifoliorum znrüla, ejufdem cum felis 
ramuliscoloris,aut qualis in rutà montanà e ucet, hoc eftex viridi pallefcente,guftu non- 
nihil acido primiim, dcinde amaricáte: extremi cauliculi in multos ramulosfive pediccl- 
losdividuntur,qui flofculosalbicaotes fuftinent,quinque foliolis ftclHacim decuffatis, con- 
ftantcs,cum aliquot interioribus ftamiaulis, qui tandem in fingularia femina efformantur 
pentagona, 


P Iu1 foliotum fimilitudo facit, ut hanc & aliquot fübfequ , Linatijs fubj 


o0 


v4 


(5324. — QCanorr Ciysl RARIOR VM 


Anenymos Lini folio. 

? Bi, — pentagona, duro corio five putamine medu]. 
lam albam continentia: radix candicás, mu]. 
tífida, perennis & vivax ;annuatim DOVOsra. 
): mulosfivevirgulas producens: nonnunquam 

5 ctiam ferpens Linariz repentis inftar. * 
Copiosé nafcitur editioribus hetbofisá; 1o. 
4 Cisagri Viennenfis: tum etiam herbofis colli. 
(i75 bus Pofonio vicinis, in acclivitate Hambur. 

.genfis montisquaAltenburgum fpectat,a]; yfz 
Que przterea plurimis Aufiriz & Pannonia 
montübus, etiam interamnis ultra Dravug; 
Floret Maio.Mcmini & Madritiapá filvàjfe. - 
cundo ab uibe Lutetiá miliari, cum Lino fi]. 
veftri, Hyacinthóque autumnali minore col. 
ligere: fed tongé exiliorem. : 

Quid fi cua Sefamoide affinitatem ali. 

quam habere deprchendatur? 


PoLvcALA YVLGARIY 
CAP. Xrib 


P Orxcara appellationem apud ple. 


Poljeala. rofque Recétiorum etiam obtinuit plan- 
vulgari i- tula quzdam ( valde camendiffimilis illi de 


fier as. 


Natales. 


qua priore libro inter (uffrutices) ubique fere 
in ficcioribus pratis obvia , folijsliniaut hyt: 
fopi vulgaris, quz velczruleo flore; vc! pur- 
pureo dilütiore,vel rubello;autinterdü eciam 
albo variare confpicitur. Geínerusin epifto- 
7 7 S lis Amarellam ab amaritudine nuncupavit. 
 Polygala vulgaris major 1. Tragus Diofcoridis zroxdyeAov & Aeuxa effe 
exiftimat De eá,cüm à recentionbus,prafer- 
S tim à Trago defcripta fir,vulgóque fatisnoca, 
nihil hícagemus: led de alio cjusgenerema- 
jore & elegantiffimo , quod in Auftrià & fu- 
periore Pannoniá obfervabam,tametfi &vul- 
gatis, tot florum coloribus diícreta , paflim: 
etiam in ijdem Provincijs nafcatur. 

Ex eadem interdum radice prodeunt quin- 
que aut fex virgulz duriufcule , pedales , gra- 
ciles, lente & obfequio(z, folijs nullo ordine 
ditpofitisobfita anguflis Horis "Tin&rij,aut 
vulgaris Hyffopi anguftifolij & minoris,quod 
ab Hifpanis r/opi// vocatur, foliorum aemu- 
lis:flores conferti & fpicatim nafcentes, fum- 

» mas virgulasoccupát, fumiterrz floribusnon 
multüm abfimiles, longiorestamen, & dilu- 
tioris purpurei coloris elegantiffimi , five di- 
lutiore rubore pulcherrimo nitentes: his fuc- 
cedunt penduli loculi plani, Burfz paítoris: 
valvulisferé fimiles , quos mébranacee quz- 
dam veluti ale integunr,femina bina plerum- 
que continentes,nigricantia, hirfuta,longiu(- 
cula , quz apcrientibus fefe ad latera maturi. 
tate burfulis, decidunt:radixcraffiu(cula,brce- 

| Vis, dura, lignofa, vivax, aliquot fibris donata 
ef:&totaplanraamaricat. — : 

Frequens eft admodum in Leytenberg fu- 
Manderftorf, circa Medeling, toráque il- 

à montium ferie , quz à Calemberg Danu- 
bio fupra Viennam imminenti, ad Auftriacas 
ufquealpesexcurrit, Nuíquam non occurrit ' 
fimiliter per P. iam,ctiam i, 


— — W 


( 


Ultra 


PLANTARVM HISTOR. LIB. III. "32$ 
Polygala vulg.major 11. LI 


(v^ ;.5. $5 ultra Dravum flumen. | Floret Maio & Iu- 

ies nio. Aliquotiesillam ob florum venuftatem 
in hortum tranftuli,&cicurarc volui: (ed opc- 
ram [ufi. 

Variat etiam quibu(dam umbrofis & hu. r4541a 
midioribustocis,floris colore aut czruleo,aut "rere 
albo , non fecusac minor vulgaris & perinde "^" — 7 
affurgit ut modo defcripta, fed minus venufta 
przcedente. 


Osxy&Ris AVSTRIACA. 
Car. xxi1r1. 


/j VsrrALIBvs, autamplioribus in- ofi 4w- 
rn d terdum,affurgitex unáradicc virgisgra- n — - 
cilibus , duris ,nigricantibus , lentis , & fradtu 
contumacibus : quas non quinaaut fena ( ut 
Diofcorides (ux tribuit ) fed numerofa am- 
biuntfoliola ,longiufcula, angufta, líno fimi- 
lia,dura,mucronata,fatura vitiditate nitentia, 
amari guftus:extremz virga in multos tenues 
ramulosdcfinunt , quibusinfidenr fingularia 
foliofa capitula, lorem luteum,ex multis flo- 
fculis quinque radiolis decuffatis , ftilóque in 
medio prominente conftantibus compactum, 
ample&tentia: deinde femen nigricans, lon- 
giufculum , quale fere in Hieraciorum gene- 
ribus , faperne villofug pappi inftar , quod le- 
viffimo vento excuffum , ejusarbitrio fertur: 
radix dura eft,lignofa, nigra;aliquot fibris do- 
nata, fi g, li i g minans , Á q vir- : 
gas proferens. 
Exit non procnl Phafianorum horto circi- xara. 
4 ter miliare infra Viennam , editiore quodam 
i & ficciore prato cum Lini filveftris gencribus, 
. Cytifo primo , & alijs ftirpibus , fed humilior: ...- 
fecundum veró (epesatque inter fruticesma- 
jor & uberior. Inveniebam multis item Pan- 
nonizlocis, etiam Interamnís fupra Dravum 
flumen. Floret Augufto: femen maturum eft 
Septembri, 
IENNENSES Ofyridem appellabant. xipisa. 
Sed an cum Diofcoridis Ofyride conveniat, 
alijs dijudicandum relinquo. Tragus, apud 
quem latino exemplari perbellé depi&a eft, 
Linariarh tertia facic, & ZinPrattà form, ozofo 
Oepnblumenà floribus nuncupat;atque ad Dio- 
Ícoridis Heliochryfum refert. Nónulli Chry- 
focomen Diofcoridis,& Chryfitin Ariftotelis 
effc arbitrantur. 


Vf 


D, 


hs 
3h e 


EricHunarsow. CAP. XXIIIL, 


heal 


EnALIS, ] lti- Eliebeyfon: 

A. tudiniseft planta Elichryfon , fruticoía, a 

ltas alas fubinde divifa: ei fa fo- 
lía,Abrotono fimilia,candicantia,& cum gra- 

i dorata: flores in fu i isumbel- 
latim congefti,lutei,Agerati oribus formá & 
odore perámiles , verüm majuículi:radix du- 
ra, lignofa, minimi digiti interdum craffitudi- 

//. nemzquans, qua finguli i asa 


E an (m: :. » 
81H :oiflusae 


necvivax eft im 


e c» Lato 


e - x *. id 

| 326 CaRori: Czivsl namtoRVM 

* .Elichryfon. 

j , ! Lato folo provenit,& copiose circa Madri. 

tium itinere Complurenfi, alijsáuc Hifpania 

locis , inagris, ubiSepteinbri & O&tobri flo- 
rentem videbam. 

Dioscoxipes PA/vozo,nonnulli,eo 
referente , ypusav S eur , 1 d wdpeyS oy appel- 
lant. T heophraftuséAei&z/ pozo», quem fecutus 
eft Plinius. Gaza Aureliam vertit, Hifpani 
Scoba bedtondajd eft,Scopam foctidam ab cjus 
ufu & odoris gravitate nuncuparunt, 

Verüm cum tora hzc planta fit amara, faci 
leeas facultates obrinebit;quas illi veterestri- 
buunt. Hifpanis autem nullo etin utu , nifi 
quod Madritiano agro mundatorias fcopas ad. 
zdes purgandas ex ea faciunt : & quibufdam 
alijslocis;illà in fa/ciculos congeftà & colliga- 
tà formaccos,ut Pliniano verbo utar, parietes 
(quos Hifpani tapa; vocant ) integunt adver- 
fusimbrium injuriam. , 


Facultates. 


CHRYSOCOME ALTERA, 
Ca?. xxv. 


2 Chi gross uclifo quam vulgus 
Stoechadem citriniappellat , multisPro- 
vincijs communem. De eà autem hoc capite 
non fum acturus (à plerifq. enim diverfis no- 
minibus eft defcripta ) licet iconem oculis 
fübijciend peraprecium effe duxerim, ut 
uam ftirpem intelligam, Lect gnofc; 
ed de alijs quibufdam , quas vel in Hifpanijs 
aliquando obfervare memini , vel prius etiam 
in Gallia Narbonenfi , tum quam femine pe- 
regréaccepto natam habui. : 
CvsiraLES plerumque habet Pzípa vir- 
gas,quando adolevirgraciles;incanas,& veluti 
tomento quodam obfitas , quas inconditá fe- 
rie difpofitaambiunt folia, longa, gracilia,Li- 
banotidis coronaria folijs ics eel ijsctiam 
angufítiora , fuperné nonnihil virentia;inferné 
incana, ex quorum finu nafcuntur comentofi 
ramuli minoribusfolijs przditi : per fummas 
vero virgasrariora fparía funtfolia , quarum 
faítigijs multi infident íquamati flores,vulga- 
ris Chryfocomces folijs minores,aurei vel flaui 
coloris , qui marceícentes fufcum colorem 
contrahunt, & femen exile continent pappo 
involutum radix lignofa, dura , in aliquot ra- 
mosdivifa. Cum quadamnon infuavi grave- 
olentiáà odorata eft, guftáquecalidiufculo. — 
Salmanticenfi agro frequens eft ( memini 
& Mompelliano videre) ubi totazítare füb- 
inde novos flores producit,toráque hieme co- 
' ; mamretinet,utetiam in Belgicam tranflata. 
* PEpArzBvs, interdum ctiam cubitali- 
«t cbusaffurgit íA/[teraramis , candicantibus & 
/..:Januginofis , quos Olez fimilia tolia, longa, 
::: mollia, caná lanugine tecla perjntervalla am- 
cobi ü exremis ramulisp ll. 
fquamofi , ut Agerati fere , infident: radices 
bg / endi !.'funtnigricantes. 0) S ups 
MpE CB ESMUCM - 2X7 POETS : d " in 
$E SRI BOSDD 1 Hu ir aridis iocis,atq : 
vetuftis muris, per Lufitaniam, Baticam, Granaten(c regnum , in quo Martio, Valentino , 
erm. «j 


autem, 


Obry(ocomt 
alie-a pere 
gna LE 


PES 
* IA 


f£4. mo 


A 


fd / 
fof a 
: P4 


Natales. 


PLANTARVM HISTOR- LIB. ILI. 327 
autem circa Aprilis initium loreptem con- 
Ípiciebam. Odorata etiam hzc clt, & adítri- 
ionis cujufdam particeps. 
IrspEM locisob(ervabamTertium quod- 
dam genus magis pumilü , ut quod dodran- 


culi erant teretes, incani, lógis & anguftis fo» 
liolis , Primz percgrinz non valde diffimili- 
bus ,& incondito etiam ordine nafcennibus, 
obfepti , faummá parte inaliquot tenuesra- 
mulos divi(i, quibhs infidebát fingularia, i- 
terdü bina autterna fimul conjücta capitu- 
la fquamata, fufci coloris, villofos flofculos 
pallidos cóti Huicinl con- 
Ípiciebam cufcutam illam vulgo dictam, te- 
nuiffimiscirrhiscam ample&enrem. 

. CuRYsocowss gencra effe,nemo, ut opi- 
nor, infciabitur, Prioris nullum vulgare no- 
men intellexi: Alterá Murciani Mar £ant/a, . 
nomine Chamzmelo cómuni appellabant, 
Hifpaléfes £i ,h.e. Lit id 
coronariam maritimam , Mauritani urbis 
Granatenfis incolz,cA(:fcadz. 


co&ü mirifice coli doloribus prodeffe : qui- 
bus facultatibus Primam ctiam effe pradi- 
tam,vetifimile eft. 

CzerERvM Secunda peregrinz non valde 
diffimilis planta femine ex ltalià miffo, fed 
primá Cretá allato nata, fingulares nonnun- 
quam plures emittens ex radice virgulas , te- 
retes fefquipedales,aut cubitales, incaná la- 
nugine & veluti tomento obdu&tas , quibus 

à fineordine multa adnata folia , unciá & am- 

* pliuslonga, unciz quadrantem lata, fuperne 

- virentiajinferné,foliorum precedentis in(tar 
alba:circa fümmas virgas, exfoliorü alis nati 

. tenues li, minoribus folijs przditi:fi 

. mzautem virgz dcfinebant in nud ramu- 
lum,vel fingularem, vel geminü lanuginc & 

ui infi. i 


capitula fquamis imbricatim dif, pofitis con- 
ftantia inftar capitulorum Cyanr, € quibus 
prodierunt florcs ex multis ftaminibus flavis 
compofiti. : 
: . Mittebatur auté femen , Stoechadis Cre- 
: ticz appellatione ::& nata ex eo planta, fatis 
odorata, (prefertim ejus capitula) fl 
pitSexulsinitio. —— ^ 
Non defunt porró;qui ad legitimz Chry- 
' focomes hiftort 'níre p vulga- 
^: reillud Targü:cujus in acetarijs ufus:quá ve- 
' po ratione du& fic fentiár,mihi non conftac, 


GNAPHALIVM AMERICANVM. 
H - " D. " 


Bsp: DABUUXXVLOIYVISO! 
SS A pi (54 VEA LES , adt ampliores liabet Gna- 
ee P TIS EAS]. Ne jphaliüm hoccaüles, eótquecraffiufcu- 
Again pL UU owe einen tamquam to- 
roento;obitos quos inzqualiter ambiuntangufta folia digitalis longitudinis, externà par- 
incana;interná viridia, & valde fplendentia: fummus aulisin iiultos nonnunquam ra- 
mulosdividitur,quibus,ut fupremo cauli,infident multi conferti & tomento obfiti lores, 
; E TRUE been D OR 


numierofis veluti argenceis quamis imbricatim fibi i 
plicatis interior Horis difcus apparet fubHavus qualis fere 


in Gnaphalio vulgari,qui rádem 
RUDQuIR UM C^ -dnpap- 


talem altitudinem non excederet, cui cauli- 


Nomina. 


B«ricireferebant, Secüda peregrinz de- p, 


Chryfeceme. 
v.qua Cre- 
tica. 


Torgum 
vulgart- 


Grapbalium. 
Amarit anke. 


328 'Canoti CrivsI RARIORVM ; 
inpappumcui femen involutum abit: radix minimi digiti craffitudiriem aequat feré, nigra, 
fibrisdoaata,fumma tellure in latera fe fpargens,novóque fingulisaunis caules proferens, 

i Sr cai emergentes;nihil nifi comentum effe videntur, Totaaflate foresproducir, 
Natale. " Hujusradicés ex Anglia mihi miffz fub &nem anni M. D. xXcviii. ab optimo viro Iaco. 
bo. Gareto juniore;nullá addirà appellatione, quascx Americá accepiffe fcribebat. 
Sicadem ftirpsnon eft,quam cx novo orbe delatam Gnaphalij Americahi nomine , mj. 
híque anno octogefimo fupra millefimum & quingentefimun miffam ,à DoGiffimo hu. 
maniffimóq;viro V. Richardo Garrh Londinientis Caücellariz: Primicerioin Pannonica- 
Aiiescon. xum Obfervetionum lib. rtr. de(ctipíi , && pyvpoxój nuncupari poffe dixi : certe illi val. 
de affinis, irt dux 
Suprema enim caulis, quam tum accipicbam, pars; cum ramulis qui flores fuitinebant, 
L multot to obfiti erant , quemadmodum legitimumíllud Gnaphalium, quod in mc- 
diterranci maris littoribus naíciturdongiufcula & angufta folia, Chryfocomes folijsproxi- 
ma,fupernz viridia;proná parte incana & tomento obdudia : finguli ramuli veluti comam 
orum ex fingularibus pediculisdependentium geftabant, qui, cüm nondum explicati ef 
fent,nihilaliud videbantur quàm capitul fis argenteis foliolis fibi invicem incum- 
bentibus conftantia,ficca admodum, qua digitis recluía, in medio tenuem quandam (ub. 
flavcícentem lanuginem five pappum continebant;leviffimo flatu avolanteti,. 


GNAPHALIVM, : Car xxvir 


Gnapbali G Naenarrrmultafüntgenera, quorum aliquot ab alijsdefcripta . Noseorum, 

vartage- quz ha&enus minime obfervata cífe pàtamus,hiftoriam dabimus,&ab elcganti alpi- 

»"^ .-. noaufpicabimur, quod in Pannonicis defcripüimus , illique duas alias icones (übijciem uà 
Iacobo Plateau miífas,nudas tamen ; & quibus Gnaphalij alterius nomen duntaxat addi- 
tum: cim ver ipfas ftirpes olim obfervay inerim , qualemcünque defcriptionem 
ctiam adijciemus. ; T : 

Gnaphalium alpinum., 


/" DopRaNrAL1S aüter eítalpini Gnapha- 
: lij plantula;plerumque etiá minor,folijs, quz 
" humifufa, Pifellz minoris Fuchíij fere; in- 
' terná parte hirfutis ,'extériore vero, orribino 
! incanis & toméco(is guftu ex(iccánte &ama- 
ro:caüliculi ipfi & ca qua illos ambiünc folia 
multo etiamtomento obfita: fümmo autem 
faftigio , cauliculi füftinentquina, fena, auc 
: plura foliola latiora & expanía, adcó tomen- 
tofa;ut nihil nifi tomentum fint:ex horü me- 
; dioemeérgantquaterna, quina, aut plura ca- 
: pitella gnaphalio fimilia pallefcentibus of- 
lisconftantia ; quosi ie urfant nigri qui- . 
T * veftio: E] 4, 


dam villi, n veftigiaq 
.. ementientes: radix fatis cralfa eftjnigra, & fu. 
'1 fcisaliquot fibriscapillata. ; : 
^.  Provenitin (copulis fammorutn Sneberg, 
Durren(tain,& Edfcherbergjugorum.Floret 
'Iuio& Augufto. |. — j 
Ego aliquoties natali folo erütam cm fuo 
! cefpite in meum hortulum , quem Vienna 
habebam,tranítuli, & propter elegantiam ci- 
3 curare volui,fed inanem operam fümfi per- 
; manfitquidem interdum in alterum annum, 
; Valdeautem im. batur, imó plane ali 
effecéfuiffem, nifi ipfe collegiffem & in hor- 
tulumintulifcm. ^^^ 


Natale. 


qQulbfay "5 s Simlei 
USt Fiuselt foli. Uo ince fup 
0G, friedió orbe quinque vel fex flo 
icant : radixarida 


cciem 


ud nigrica fuíco violaceo geftans llores, quod Lobelius 
alpiis Toa Vecancat iai hii tradit, videre non memi-. 
m fim ingreffus. z uw 

: PartMa- 


PLANTARVIM 
Gnaphalium Plateau 11. 


) 
Gnaphalium legitimum, 
IER 


r^^ 


HISTOR. LIP. III. 329 
Gnaphaliwm Plateau rft. 


PALMARES,velctiam majores habet Pri- Grasha'ium 
mum àPlateaumiffum Gnaphalium cau- ?/sreesi:- 
7 liculos, quorum alij furre&ti, alij fecundum 
" terram inflexi, teretes, villo(i, quosindige- 
ftoordine , mollia, incana , latiore infimá 
parte ample&tuntur folia , extremo mucro- 
nata: multa fummo cauliculorum faftigio 
infident capitella candicantia, flavefcente 

. lanugine plena: radix craffiufcula eft, (üb- 

X fufca, fibrisaliquot przdita, qua an vivax 
3. fit,afferere nequeo. Aliquid autem affinita- 
tis habere videtur cum Filagine minore 
Dodonzi. 

Vnico affurgit aliud genus cauliculo;ali- Gíajpatium 
quotramulis in diverfa fe contorquentibus Plareas 111. 
przdito, quos hinc inde fepiuntlatiufcula, 
mollia & incana folia:ad ramulorum initer- 
nodia nafcuntur, inter foliorum cógeriem, 

uina,fena,aut plura capitella imul conge- 
dex flavo canefcétia, multa lanugine plc- 
na:radix inutilis, fed deciduo femine, novz 
plantz fingulisannis renafcuntur. 

Priorem plantam defertis quibufdam & x51. 
ficcioribuscolliculis nafcentem aliquando 
obíervabam. . Alteram ctiam in ficctoribus 
(quantum memoria füccurrit)agrisprafer- 
tim demeffis fegetibus. : 

Guaruarit five Centunculi generibus cíajpat; 
quidem ad(cribi poffunt hzc planta : fed le- /gitmi 


gitimum cenferi nequeunt. Id autem circa ^^^ 


Calpen, Málacam, & Valentino regno, Mediterranei maris! littore frequensobfervabam, 
]ti i cüm 


dum cas regiones perluftrabam,& mult 


pelij agerem,toto illo ma- 
ts rino 


330 Canotti CrivsI gRARIORVM 
*Ppilofella minor, 


rino littorcà Continente, flagnis difiun&o, 
quodab oppido Aigues mortes vulgo nücu- 
pato;ad Setiá ufque procurrit: unde iconem 
mcá manu dclinearam,& ipfam plantam fic- 
cam cum plerifque alijs elégátibus ftirpibus 
ad meos Belgas deferebam, ipfam ctiam ico- 
nem C. V. Dodonxo communicabam, cüm 
illius de Stirpibus Commentarios vernaculà 
linguà confcriptos , ante quadraginta annos 
Gallicos facerem. Eain vernaculam alteram 
editionem (quz correctior & auctior poftea 
cvulgata)fuit illata, deinde in Péptadcs: ope- 
rz pretium autem effe duxi illam bic infere- 
re,utcjus;à jam defcriptis differentia facilius 
animadverti poffit. t 

TNAoAaíoY porróapud Diofc. breyis 
cft deícriptio;cujus folijs albis mollibufá;ali- 
qui, inquit;pro tomento utuntur, & cfficaci- 
terilla bibuntur in vino auftero ad dyfente- 
rias. Quam certéfacultatem, aut illi proxi- 
mam;alias ftirpes hoc capite defcriptas habe- 
rc non eft dubium. 


Tuéun 


CrrERvM varijs carundem alpium locis. . 
invenitur id Gnaphalij genus pedali autam- 
pliorecaule, floribusà medio ad fummi üfz i 
«quc faftigium inter lopgiufcula,mollia,inca-- 
náque folia nafcentibus, quodà Matthiolo 
SERRE E ; à Generali vcró illa 
plantarum Hiftoria , Chryfocome lanugino- 
fanominatur. Quemadmodü & mitioribus 
Hügariz,Stiriz, Auftriz, Moraviz, Bohemiz: 
mótanis & collibus herbofis,duó aut tria ejus 
ftirpis, quz à plerifquealijs & à Fuchtio Pilo- 
fella minor appellatur, genera, florc videlicet 
aut omninoalbo, aut purpurco , aut exalbo 
purpura(centc,five carnéo:que Que omnibus 


TPfeudolem- | 
Topodiume. 


i Pilofeia mi- 
$ moriá vali" 
dna 


EV €ditioribus cxduis & apertis per Germaniam 
d filvisatque arenofis cumulis feré eft obvia. 
à à : 
J 
T StRATIOTES MILLPFOLIA LvTEO FLO. 
Car. xxvirr. 
ros P ALMARI efthacStratiotes amplitudine; 
i» ji brc duobus tribüfve ab eadem radice caulicu- 


lis, infimà parte feffilibus & fibras fubinde 
agentibus , quibusalreriusStratiotis & Cha- 
mamcli modo ferpunt , ceteroqui radix uni- 
cacít & dura: cauliculosautem ambiunt fo- 
lia vulgaris Stratiotis folijs fimilia, multo 
molliora,candidiora,& tenuiusinciía: flores 
fummis cauliculis infident in umbellam di- 
digefti,alterius floribus non diffimiles, paulà 
tamen minores & coloris lutei , tàm diícus 
quàm foliola in ambitu naícentia, m 
Crefcit Murtiano regno , ubi lores obfet- 
yare nó potui,quippe qui Martio menfe iftac 
iterfecerím: fed fimilem multis anteannis 
florentem erueram editoloco, & lapidofo 
fterilíque folo fecundüm czduam quandam 
filvulam, cüm Avenione Nemaufum profi- 
Cifcerer, Mompelium rediturus, Iunio men- 
fe,& cx plantis, quz jam florem abjeccrant, 
.&ftimare poffim etiam Maio florere. — "1 
3 imilis - 


PLANTARVM HISTOR. LIE. III. jr 
Similis femiae ex Hifpaniá milfo mihi nata Viennz Aüftriz anno M. n.xxcv: Ted oec 
elatior& pluribus cauliculis praedita , qui humidiffufi, prater medium qui affürgebar, &- 
brasagebanr,& folia proferebant non minus incana & tenuiter incifa; quàm mododefcri- 
tz fturpisfolia, cujus etiam femen ad maturitatem pervenit. Sed fubícquentisanniafpera 
da matrem cum prolibus femine natis corrupit. : 

Iftam etiam habebat in cultiffimo fuo horto, Illos Princeps Cattorum Wilhelmus,cüm 
fequentisanni Autumno apud ipfum Caffellis effem: cx femine iftic colle&o ctiam mihi 
natzplantz,que anno M.D.XxCv111,& florem dederant, & femen, quod deinde Franco- 
furáterrz commiffum ( nam illo ipfo anno Viennácó perveni) mihi quidem non eft na- 
tum fed alij,quibuscommunicaveram,aliquot ftirpes habuerunt. 


Dicirvn porró Grecis eparidricó »MbpuADoc, Latinis Miliraris:nullum vulgare nomen Norina, 


7 


fcio.Poterat etiam ad 2 /AA«io» Diofcoridis referri quod luteo flore inveniri fcribit. Verüm 


parum refert,utrum Achilleam, an Stratiotem appellaveris, cüm utriuf que facultates fint 
fimiles,& ad vulnera,ulcera, profi Ámquc f. gai ambzc d 
MILLEFOLIVM ALPINVM. Car, xxix. 
LrcaANs eftetiam hzcplantula , dodrantalem five pal; altitudinem non ex-. Milfelum 


* 123034 . - " V^ Me E. » - ipium. 
cedens,multis folijs circa radicem ftratis, tenuiffime incifis, & veluti e multis minucif. ^" 
1 1 HW 


fimis alatisfoliolisc nonnihil incanis: candicantes cauliculi, (atis craffi, hujuf- 
modi folijs,ij(Que minoribus,& tenuiffimé incifisob(iti: umbella flofculorum den(iflima, 
qualisin vulgari Millefolio , fed dilutiore rubro colorc five carnco nitentium : radix vix à 
vulgari differt,fibrefa admodum, & fummá tellure ferpens. 


Sponte provenit in Iudenberg & Spital, Stirizalpibus,atque flores profert Augufto: na- xr. 


talésne caufa fint iftius varietatis,an cultura;nefcio. 


Ab hoctamen differre vifum eft, quod in hortis atebamus, cüm in Belgicà viverem, fi- xitefoliin 
mili propemodunt flore. Sed & vulgarem circa publicas vias & femitas nafcentem fepifii- Preteim 


mé flores variantem obfervavi, ut plurimz plantz flore omuino nivco preter difcum me- 
dium,qui fer cineracei coloris cR,confpicerentur, aliz (uae rubentém ferrent , alia mc- 
dij inter utrümque coloris. s 

Millcfolium rubro colore, 


jesuna Ioannes Mylcrus Frentetatgene 
s Pharmacopeus, natz folijs vulgari cenuio-. 
.fibus,quz fl pes PoEY Ard P D * 
. bat, vidcliceclavos (nam eoloco flavi floris. 
' fementerrz commiffum mihi referebat ) (ed 
rubri coloris, dum primüm aperti erant, ele- 
gantiffimi,qui paulatim fenefcéte floreclan- 
guefcebat , & tandem carnci quodammodo 
coloris evadebat. Hallucinatus fit n&cne in fe- 
rendo,mihi non liquet... Sin minus,mira fané: 
,metamorphofis, ; 


CHRYSANTHEMVM VALENTINVM, | 
Ao Ps XO ci 


numcerofis, deinde temcré & fine ordine per 
caulem fparis,multifidis,Stratioris paulo an- 
té defcripta folijs pané fimilibus, lanuginofis 
& incanis,quz deguftata falivam cient, & aci- 
dla funt: flosin (ingulis ramulis unicus, lu- 
teus,vel potiüsauri fplendore fulgens,quiQue 
reficcatus,multisannis nativum coloré etiam 
xzetinct,medio Anthemidis difco five umbili- 
co major , & finc radiatis inambitu na(centi-. 
busfoliolis, odoris nó injucundi: radix unica, 
candicans,firma fiufcul 


ANNO autem M. p. xcr. multz Millefo- xitcfdinm 
lij plátze, quas in fuo horro feveratpreceden- rahefe 


Nico pletumque affurgit Chryfin- cioe 
V themum valentinum caule, pedali, raró m» valew- 
ampliore, ramofo: folijs fecundüm radicem ^" 


Valentino regno ad atvorum margines juxta femitas repertum crucbam )nuíquamalibi: aru. 


tnihi obfervatum. florcbatiftic Martio. : 
: x CunysAN- 


33* CanoLr Crvsl naniIORVM 
:. :Chry&nthemum Valentinum, Buphthalmum vulg.Chryfant.cong. 


A e Pe Re. 


Z 


CunvsanTHEMVM vocabant Valentinz urbis peritíores , longé tamen à Diofcoridis 
xpogay2 iuc diverfam,& ad Buphthalmi genera meo judicio,potius referendum, nifi quis 
a xiA2sía fpeciem cffe malit. Matthioli ramen Chryfanthemum effe nego , licec id fentiat, 
qui magnam illam Plantarum hiftoriam; Lugduni expreffam, concinnavit : fed ipfüm val- 
dc falli deprehendet quifquis diligentius utriufque hiftoriam contulerit.Et fané, magis fo- 
lidum judicium in illo viro interdum defidero. " * A : 

petbibalmü — Ceterüm hac planta (ne quisfallatur) plürimum à Buphthalmo Narbonen(is Provin- 
Barbopenfe - cix mihi fané non ignoto;differe: nam id obfervare & eruere memini apud oppidum illud 
c7» vulgo Aquz mortuz nuncupatum,nónulli Foffam Maríanam (quam apte, nefcio) appel- 
lant. Habcetautem id RD radiatos flores Anthemidi vulgari fimiles, majores; 
mediuni orbem lutéum cingentibus luteis folijs, plerumque fubtus nónihil purpurafcen- 
tibusaut fübrubentibus. Chryfanthemum Valentinum nulla radiata in orbisambitu ha- 
bet folia , fed ijscaret non fecusac Ch lum illud Chryfanth d : 2^ 
metfivalentinum majoribus capitibus fit przdituin non tamen adcó protuberantibus, ut 
animadvertere poterunt, qui ejus defcriptionem;mi: fci r legent, & iconem affa- 
bré ad vivum expreffam à peritiffimo pictore,cum illa exatius conferenr. Preterea Chty- 
o cofaathemum valentinüm redo affürgit caule , tenuioráque habet folia: Buphthalmo atü- 
Cs tem Narbonenfi, ramuli plerumque humi fuft;& eraffiora füntfolia. 2^ 


d evi 
Nomina. 


Pubsaex ^QvtA portü in Buphthalmi mentionem incidimus , vulgare illud Buphthalmum cubi- 
Finca talibus & amplioribus vitgis,alatis foli js,flore Chamazmelino majore,auri inftat fulgente, 

' frequentiffimum eft per univerfam Pannoniam, etiam illam qua ultra Dravum flumen 
eft, arquetotà Auftrià: memini & in agris, & fecundüm vias paffim naícens Moguntiaco 
agro obfervare,cum Viennam,à Cz(are Maximiliano accerfitus , proficifcerer : anno au- 
tém M-D,Lxxix.in Belgicam negotiorum quot causáablegatusjin ea Moràviz, Bo- 
hemizáue parte quà mihi iter faciendum fuit;& N oribergenti agro etiam confpiciebam. 

Nomina. Rhizotomz Aüftriacz 'muliefculz &bfafcstumen vocant: Vngari 242 22»; Croata (quo- 
rüm uxoreseam ftirpem tritam utiliter vulücribus i afferuntur ) ZacbcPi jeficach, 
hoceftferpentisherbamappellant, ^^^ A AU xu 


F 


Buobrbalni 

Foe. NECminusvulgare cft omnibusapriciscollibus, & ficcioribus vtritfque Pannobix & 

15 Mariiist Auftriz gramineis campis, Buphthalmum Dodonari,ive Píeudoclleborum ggg eA ie 
Pa ijs fce- 


«y 


ic 0€ ; í : 
bv PraANTARVM HISTOR. LIB. III, :333 
Buphthal.Dodon.Pfeudocllceb.niger. id 


lijs foeniculaceis, oréque Anthemidis, rhajo- 
re,auri fulgore fplendente,cujus radices, inte- 
fas etiam plantas rhizotomi in foro Viennen- 
venales haberefolebant,&pro nigro Ellebo- 
ro propónebant magno errore,cüm infra duo- 
decidium,imó etiam feptimum ab urbe milia- 
re (ut fuperiore librodixi)legitimüElleborum 
nigrum abündénafcatur , & inde cómodé mi- 
nimífq; fumtibus inferre potuiffent. Sed cüm 
ante meum àn eam regionem adventum , illis 
effecignotum (nam primus;utante di&um eft, 
illius cognitionem ipfis dedi ) nihil mirum fi 
receptà confuetudine uterétur:perpauci enim 
pharmacopzi hortum alebant , fed àrhizoto- 
misneceffarias in quotidianum ufum ftirpes 
redimcbant. Deinceps tamen, me monitore, 
,* legitimo Ell igro in pharmacor 
' z officinis uri coeptum eft, 
E 5 E 
CHRYSANTHEMVM ALPINVM, 
Car. XXXI. 


M 


B6 
A L14 porró Chryfanthemi gencra ,dum ceo 
Viennz vixi, in varijs Auftriacarum Sti - mialpivusi. 
tiacarámque Alpium jugis obfervabam, qui- 
bus peculiare caput tribuendum cffe duxi. 

HonvM Primum, multahabct fecundüm — r, 
radicem longiufcula folia, Ab(nthio umbelli- 
fero,quod infra de(cribetur,fimilia;craffa;pol- 
licari lógicudinc,in lacinias aliquot divifa, viri- 
dia (in novellistamen quzdá canicies confpi- 
citur) amari faporis : caules aliquot palmares, 
ratioribus & tenuibus diffectis folijs ornatos, 
ftriatos , ibquibus seleri umbellz denüm aut 
. .duodenüml rum, Iacobzz vulga- 
risfloribusnon multüm abfimilium , &cjut- 

d dori dix craffiufcul ft; ltífq; can- 


dicantibus fibriscapillata. 

Provenitin Iudenberg , Spital , &alijsqui- wars; 
bufdamStirizjugis,cum Leucanthemomox 
defcribendo:eodem ctiam tempore florens, 

LTERI numeroía proximéradicénafcun- — ii. 
tur folia, Abrotoni maris folijs rcfpondentia, 
dilutiore viriditate nitentia, & odore , fi teràn- 
tur,haud ingrato,fapore veró amaricáte & mi- 

, nimégrato: ex hiscaules cxeunt pedales, mi- 
noribusfolijs onulti , in aliquot interdum ra- 
mulosdivii,qui fingul geminos fuftinét 
flores Chamzmclo vulgari majores, inodoros; 
omnino flavos, hoc eft, mediü orbem luteum 
cingentibus etiam luteis folijs, fatis latis: radix 
fibrofa & nigticanseft, pluréfque à latere fpar- 
gitramos. "^^ : 

Invenitur iti Etfcher,Stealben, Veytzalberi, x4;45;, 
& celfisalijs Alpium Stiriz jugis. Floret Au- ; 
'guíto, à : 
Dev BITALES Tertio fünt caules, firmi, — jr, 
leves, ex purputà vitentes , fuperiore parte in 
aliquot ramos divifi : folia longa, tenuiter ad- 
modum incifa, Achillez Matthioli;five Abro- 


UL ed T toni marisfoliorum zmula, longioratamen, 
d let Nes ,ctaffiora & vitidiora,que nullum gratum ode 
P UR á » iy x ^ Ap S 
reth fpirant,guftatáque, ingrati fà leprel & floresinextrem 


ramis ambellatim difpofiti, tei lacobcaz oribus fermé &miles, fed minores Stinodpri 


334 Canoni Civs] gAR10RVM 
Chrffanthemum alpinum 11. t: Chryfanthemum fegetum; 


ACA AA 


py 


^ "7W FVEVORAI Lm 1-17 xw 
Yu, «AUAM 
radices fünt ibrofze candicantes, novófque caules é lateribus proferunt fingulisannis, qui 
fümmá tellure plerunique Gbras agunt. ; 
Crefcitin Sneberg,& reliquis jugisin quibus Alterum genusinvenitur: in hortos tranf 
latum feliciter provenit: floretquelunio,illic autem Augufto. - 
Ap predictarum autem Alpium radices, in arvis ;quemadmodum ctiam peruniverfz 
ChryfnPe- Auftriae, Stiriz, Vngariz, Moraviz, Bohemiz agros, quá quidem me iter facere contigit, 
inter fegetes nó minüs frequens eft Chryfanthemü illud, Germanicatque Belgice vulgare, 
inter fegetes nafcens, quod eam ob caufam Chrylanth fegctum à llis cogno- 
minatur, folijs Bellidem majorem q ] lantibus , fed mollioribus & dilu- 
,tius virentibus , Bore fimiliter Bellidis majoris, fed omnino flavo , cujus iconem hic 


adjecimus. 
Nomina. Now ineptéad ?;uzar94z« Chryfanthemi genera referri poffe has ftirpes arbitror. Ni- 
hil tamen ftatuo, fed has, uc & plerafque alias, rei herbariz (tudiofis d propono, ut 


corum exquiram judicium. 


"CHRYSANTHEMVM CRETICYM. Car. xXX1I. 
: ct 
Chryfanthe- S Ep &femine Cretà miffo,nobi duoaliaelegantia Chryfanthemi genera Ànemi- 
Zécrmiá (ne hactenusdefcripta: quz cüm annua fint, & deciduo femine fponte renafcantur , fa- 


- ciléfuumgenusconfervant. «..... 
Chow — HamRET autem rimum cubitalesaut ampliores caules , fatiscraffos , ftriatos , intus 
Cr. te. fungofos , in multasalas divifos,, & frequenribusfolijs brevi petioloinzqualiter nafcenti- 
bus. » quzin varias & profundas lacinias divii: valde diffectas habent: 
excremiscauli & ramis innafcuntur ampli flores fq fo capite prod ; duodeni 
aut plunbus folijs conftantes fatis latis, flavi coloris , & latiufculum diftum ambi 
; bus: flori utcumque odorato fuccedunt. Capitaé multis inzqualibus longiufculífque fe- 
: minbuscompacta. dp 
Cinfoi, — Now minusfruticofum minüfve altum eft Alterum genus : minus tarpen craífos ha- 
. €mai — bercaules, fangofos & flriatos etiam illos, quos ambiunt folia non adeó dilfecla ; fcd in 
minores lacinias & rarius inci(as di ifa propiusad Chryfanci fágecum accedentias 
: fuftincnt 


PrLANTARVM HISTOR. LIB. III. "34f 
Chryfanthemum Creticum. j " 


j 
j 
3 


3*4 . ] " n . 
T rquat imbricata capita , € quibus nafcuntur 


e 


fuftinentextimus caulis & rami fquamata & 


avi flores,totidem quot in primo folijs con« 
ftantes, anguftioribus tamen & medium or- 
bem aureum cingentibus: quibus etiam fücz 


cedit femen fimile, fed aliquantum minus. 
vic non valde diffimilis fuiffe videtur 
- eaplanta,cujusiconem ab ipfo adumbracamr 
tolli mittebat hone(liffimus vir, idémque 
diligentiffimus ftirpium obfervator, Iacobus 
Plateau, cum varijsalijsiconibus , quarum 
potiffimam partem in hac mcá Stirpium Hi-- 
ftorià inferui. 


LEVCANTHEMYM ALPINVM, 
Car. xxxiM. 


H AnENT etiam Alpes fuas Anthemi- 
des; verümà vulgaribus diverfas , ut (u- 
periore capite xxx1. partim demonftravi- 
mus, partím etiam ex hoc capite apparcbit. 
LzvcawTHEMr porro Alpini folia, Lewasto- 
prioris Chryfanthemi alpini , paulo ante de- 7/5 m 
fcripti folijs non multum diffimilia (unt,nifi "^ 
pauló magis incifa effent,craffa & facculenta 
(uti func mulrarum alpinarum flirpium fo- 
ze Jia,quemadmodum & marinarum)amariuf- 
xe culi faporis , & nulliusgrati odoris :cauliculi 
3 T 3 dod les,infirmi,in quibus fi gul flo- 
EA CH res,chamemelo majores, luteum orbem am- 
eram pesi vicenis aut p "es folijs. 
x à . Laté fe fpargit hzc planta Anthemidis mo- 
Léncsnthicn - Euri ! do,& fiblofis mdicéchibes. : 
ias : Crefcitin Iudenberg, Spital , & alijs qui- Narais. 
bufdam Provinciz Sese jud , ubi lulio & d 
Augufto floret. VAM 
; vLTVM accedere videtur ad eam 
plantam , quam peritiffimus Anguilaradc- 
Ícribit Leucanthemi Pliniani nomine , un- Zeueantbers, 
decimà opinione : licet ille fuum Leucan- P/»ianuo 
themum odoratum faciat , ego veró in hoc 4er 
nullum manifeftum odorem | deprehen- 
derim. À 


He Süirpisnon merfiiniffem;quan- .... 
doquidem & Floris Adonidis , & Eran- 

themi nomine abalijs eft defcripta , nifi vi- 

derem illos'qui minus fcrupulosé obfetya- 

runt , duas plantas , ejufdem quidem genc- 

ris, fed colore floris variantes, in üamrcon- 

trahere: j 2 REEL AY 

NAM dne Belgz defcribunt, illa ipfa zwradaiie 

hi cau- AMOR 


eft,quz in borti c 
; lem proferens ftriatum;in frei alas di- 
: vift SOS E n LL a o cinde 


ll Jine fparía:flores in extre: 


M per ratius IIR Nd 

: f misramis;ton magnos, octonis aut pluribus 
1 ..i folijsconft faturé rub quafi ni- 
| i gricantesinftar humani fanguinis reficcati, 
: ;..- multis nigris-ftaminibus aut villis umbili-- 
; d dd HeCi wet. cumpecus 
E- [94 PR LT Apte Med £i ena 

Quan, AA p^ NS 
: ot^ Vo" 


Y Male Spit wax 


)Cakor: CrvsI naRIORVM 


*eFles Adonis vulgo. 

* ks cum occupantibus,qui marcefcetre incipiente 

p flore intumefcit & in caput extuberar oblon. 

z 2 giu(culum,collectum ex multis feminibus rO- 
tundis extremá parte acuminatis initio viren- 
tibus, dcinde, ubi maturefcerc incipiunt, fub- 
fufcis, & facileà fummo (primümj capite de- 
fluentibus:radix candicat,& raris fibris donata 
eit , nec hiemem fuperat , (ed deciduo femine 
fingulis annis renafcitur: Ipfa veró pláta Maio 
menfe florere incipiens, fubinde noyos ramos 
proferendo ,in Autumnum ufque flores pro- 
ducere non definit. 

Hujus iconem Dodonzus & Lobelius in 
fuis Plantarum hifforijs exhibuerunt, ego 
etiam eandem hic fübjeci. Sed illam nufquam 
fponte nafcentem obfervavi , verüm in hortis 
duntaxat cultam. 

ALTERA verófimilesquidem habetcau- 
les& folia,fed dilutius virent, caules etiam ra- 
rioribus alis przditi , folia paulo molliora,nec 
adeo multifida : floreslongioribus folijs con- 
ftant,& colorisfünt phoenicei dilutioris etiam 
quàm fint Anagallidis flores , villis nigtis fimi- 
literumbilicum occupantibus , in quo flatim, 
vix etiam aperto flore,capucextuberat,in ma- 
jorem deinde longitudinem excrefcens quàm 
fuperioris, illóq; gracilius, femine tamen con- 
ftansadeo (fimili , ut neutrü ab altcro difcerni 

ucat:radix fuperiori fere fimilisquodammo- 
do flavefcensin(tar radicis fumi terr , fed fu- 
gacior alterá,quemadmodum& tota planta. 

Sponte frequentiffima nafcitur inter fege- 
tes,non modó in Gallià Nazbonenfi fed etiam 
per univerfam Hifpaniam : in Italiá etiam na- 
fciapparet cx Matthioli Commenrarijs , qui 
ejus quidem iconem exhibet minus fcité ex- 
preffam , nullam autem defériptionem addit, 
fed nudam duntaxat Adonis appellatiodegue 

. Poftea non minus frequétem obíervabam in- 
ter fegetesctiam in Auftrià & Moraviá, atque 
fzpius Vienná femen cjusad amicos in Belgi- 

Z : cammifi,quodan illis fit narum,me fugit.Su- 

periore item anno qui fuitnonagefimus pri- 
$ mus fupra milleimum & quingentcfimum, 

: non procul Wormacià in agris frumento con- 

fitis, Rheno flumini vicinis, Maio florentem 
confpiciebam. 

Cv « Mompelij vivérem,pro Anemoncà 
ftudiofis habebatur;& hoc etiam nomine,no- 
fter Lobelius in Adverfarijs pofuit. 


^ 
..PARTHENIVM ALPINVM. 
Car. xxxv... 


M V 1r15 exfibrofa radice, Chamzmeli 
1 modo, fruticat ramulis, pedalibus, viri- 
dibus ;q biuntfolia Anthemidi prorfus 
fimilia,multiplici incifione divifa, Cotula,auc 
Matricariz ferc odore , guftu calido, attamen 
non ingrato : extremiscauliculis multi flores 
infident umbellatim congefti , Abfinthi alpi- 
ni,quod poftea defcribemus, floribus proximé 
* accedentes, hoc eft;exigua capitclla ex ie & 
3 palli 


do 


b V 
PrANTARVM HISTOR. LIB. T11. 
allido commixta, ambiétibus ea fenis aut octonis latiufculis albis f lijs,ejufdem cum ipsá 
ferbà odoris; rami five cauliculi humi procum bunt,& ex uná,uti dixi , radice prodeuntes, 
fubinde fibrasagunt,& nova germina procreanr. 
Invenitürin Sneberg,Snealben,& Durren(lein jugis,magnácopiá : florétque duntaxat arat. 
Augufto : nam cüm in acclivitatibus & circa fcrobes nafcatur » quas diutius infidere folet 
nix ferius illud llorere neceffe cft. 1 
Ha Nc plantam montani venatores $nfee raten (cymart4 tatc nomine donarunt , ad al- Noisa. 
' terius ftirpis de quà poftca differentiam,quam weife rac appellant. Ego Parthenium alpi- 
num voco , à Diofcoridei Parthenij odore, ad cujus etiam defcriptionem fatis accedere 
videtur. 3 2 : : 
Sxpeillam cicurare volui , tranflatis éloco natali plantiscum fub cefpite, &in hortum 
illatis: fed ultrà alrerum annum non permaníit, licetcommodo & naturz ejus apto locó 
repofuiffem,& omni folicitudine curaffem. 


PARTHENIVM PLENO FLORE, s CAP xxxv 


N Iur ptorfüsà vulgari Matricariá vel for- p, Losiuiy 
- má, vel magnitudine, differt hoc Patthe- plezefore. 
nium: cubitales enim aut ampliores interdum 
habet caules ftriatos,in multasalas divifos, folia 
vulgari perquam fimilia, & multis lacinijs divifa, 
her acei coloris,validi odoris , & amari faporis: 
extrema alz plurimos flores candidos , & multi- 
plicifoliorum ferie conftantes ferunt, nullo, aut 
perquam exiguo ip meditullio orbe , quemad- 
modum Chamzmcli pleni flores, quibus func 
perfimiles,veletiam pleniores & candidiores: fe- 
men Parthenij vulgaris,foecundum licet aliquo- 
- tesfatum mihi non provenctit: fürculis autem 
certiore proventu feritur;: Leucoij pleno lore 
luteoinftar, - 
Londiniin Angliá primiim mihi confpetta eft Natale: 
hzc planta, anno falutis humanz M. p. 1xxix. 
, quam inde Antuerpiam deferebam : ejus verà 
| iconem & feminaa quirebam Viennz, munere 
j  C.V. Richardi Garth Cancellariz Londinenfis - 
 Primicerij, & viri humaniflimi , q M 
. beneficijs affecit:deinde lóge frequentiore 
fervabá ienniopoft, cüm Londinum, feriorum 
quorundam negotiorum caus redijffem,toto il. 
lo femeftri quoiftic hacfi. : ; 
Florere incipit Iunio,&totá deinde zftate flo Tewpni- 
tes proferre non definit, interdum. ad ipfam uf. 
que brumam 1 qi fqi apitain 
multa viridia foliola tranfeunt, przíertim Au- 
tumno, équorum meditullio emicant nivei flo- 
: res reliquis majores. 
CzerznRvM valde ferax cft Anglia hujufmodi lorum. multiplici foliorum ferie canftan- 4»glis fir. 
Ei quasapárre Ac mango no gungen : nam & Ch nclum, & Lychnides p» 
" filveftres,& Primulas veris, & alias plerafque plantas zroAeg/Aa 9 Boréc 
: inde primiim accepitfe conítat. . ... peaudzfisesdndibis 


geffantium : 
trAx. 


TANACEIVM. INODORYM, | SCAP xxvn 


( A RACILIBYS, firmis, duris, cubitalibus , interdum veró fefquicubicalibus affurgit Tavats iiie 
G hoc Tanacetum caulibus , per quos rara fparfa funt folia pennata ,, 'Tanaceto vulgari sé: — - 
non admodum diffimilia,odoristamen FNEIUA RUE inguim vellicante & fervido,circa E 
radicem majora atque hirfüta : caulis (mmo faftigio in aliquot breves ramulos nudosdi. — . 
viditar quibus infident magni Hores, Bcllidis majoris flori fetmé quales, otod isaut vi« 
cenis folijsalbis,nunc lengioribus,modó brevioribus, medium orbem flavum, atin Belli 

EE ecc eel MEL Re quibus marcidis, fuccedit in PSU Vhelub 


culum femen nigrum uod terrz commiffum plantas fui gener icit, & ali 
tipri RUP M oscít minor,fecundo generi par: radix cít minimi digiti craffiru- 
. dinc,obliqua,nonin altum demiffa,nigra & aliquot fibris hiríuta & vivax, qua etiam par- 


gis us de. n 


Canoni Crvs] gAmIORVM —— 
^ Tanacctum inodorum i; — . 


338 


Tagacetum inodorum 1. 
17 S702 
P. 2E) 
CAES v CASS 


iom 3.236 


[or n ^3 


ee Corta, 


4» 


Natali, Provenit feréin omnibus utriufque Pannoniz & Auftriz montibus humilioribus,& ül- 
visczduis: ubi oret Maio & Iunio: &, (i Autumno feratur, flores interdum producit (e- 
quente Augufto. S : MS 

Tamset.ii- — Exitetiam ijfdem locisaliud genus,loris Enitudine ab hoc diverfum, qui Matricarize 

t9n— vualgarisaüt Cotulz fcetide florem non excedit:folia etiam minus elegantia;pediculo bre- 

viorecauli inhzrentia;nulloetiam odore nifi lierbacco pfedita: nullum femen obfetvavi: 

radixalceti fimilisobliqua & multis fibris donata. 3 

Analiquo nomine vulgari predita fit liec planta,mihi non eftcompertum,Tanacetum 
autem inodorum nücupavi, quiaciim nullus manifeftus odorin illo percipiatur, folia vul- 
gari Tanaceto quodammodo fimilia habcat. Secundo autem generi fimilem plantam 

apud Valentiam Allobrogum obfervaffe videtur Lobelius, . : N 


Womina. 


UCOUABSSINTHIYM, U Car. xxxvii 


pr pss 1M nafcitur per Vhgariám, Auftrirm;& reliquasvicinas Provincias, Abfinthium 
variis. ^^ Ac illüd majus,quod reliquz,ucopinorEuropz familiare eft.Inveniuntur tamenialia que- 
577177 damejusgenera , nulli adhuc Sctiptori , ante meum in Auftriar adventum cognita , qua 
^. hoccapite defcrit [tanimus: pritisobiter mentione fa&á nonnullorum;qua vel Ífpon-- 
tc iftic nafcuntur,velaliundé devedajin hortis colebantur. 
SeowrE autemcteícit non folüm multis Pannóniz ,fed'etiá Auftría locis, atque Vien- 
4tfmitium. nenfiagro,cüm in faxofis,tum aridis & falebrofi graminei(á, defertisagris, Abfiathium il- 
P». ludténuifolium Abrotoni feré folijs,vulgo Romanum vel Ponticum nuncupatü,fnita fos. 
cunditate radicibus fibrofis & late ferpentibus fefe propagans , cujusduo videntur elle ge- 
LO—nmerasVnumenim plané incanum cft,quo potiffimum leunenfesofficinz utuntur,tam- 
a,  quamnobiliorejitaénim fibi perfuadent. Alterum ROREM habet cauliculos, folia 
nonadcó incana, fed interna parte viridiora:id à nonnullis ft uperiori prz'fercur:exiftimo ta- 
ales iftam vari. duntaxat parere. Incano coligetierefle vidétur, quod Boifor 
ex Italia acceprtüm commünicabatanno M p.xc.& valdecelebrabat, adtsce 
Vngari;cüm hoc;tum vulgate inajus,com muni nomine Irüm appellant. 2 
- Incultiffimofuo h lebatC. V;IoannesAicholtzius Medicus &ProfefforViénenfis, 
dift ma, duo Abfinthij marini genet, ut é diverfis locisadve&a,fic totá facic inter fe difcrepantia. 
tin-Parsvi» — Nam quod Patavio all lia habebat molliora,incana latatribusquaraor, aue 
"rudera 


. ad fum. 


PLANTARVM HisTÓR. LIB. III. — 339 
Abfnthium Ponticum vulgare. Abfinthium Auftriac.tenuitol. 


ad fummum quinis lacinijs divifajinterdam etiam nullis, ut A ifiam folio I dul. 
quodammodo referrent(à qua tamen differt) fatis grati quidem odoris, fed amari faporis. 
Ex Mifniàveró miffum,multifida habet folia, fücculenta , non minüs quàm fuperioris Aifh 
incana,proximé ad Seriphij,in Belgica; & Angliz maritimis nafcentis,foliá accedétia, E (de. Myfvie. 
252) Ac vdlidi 


pauló, is,vt mihi videbatur, odoris, Seriphij Narbonenfis & Hifpa- 
nici (quod nufquam nifi in medi: i marislittoribusobfervare memini ) graveolen- 
tiam quod do referentis,at i 


faporem. 

Acczprr aliud pumilum Abünthij RRecs palmi altitudinem fuperans,tenuibusad- ,,;,,, 
modum cauliculis , quoscirca radicem multa exigua multifida tamen & incana ambiunt z,/; cR 
foliola non injucüdi odoris. Id in fammis cauliculis quaterna aut quina fert capitula in pal. e 
lefcentes flofculosut fuperiorum fefe explicantia. Noribergz alebat in fidilibus C.V.1oa- 
chimus Camerarius, eju(dem urbis primarius medicus. 


CrrERvM adéca genéranon vulgaria quz in Auftriá & Stiriá Proviricijs nafcuntur, 
ttanfeamus. p 

Pau caulis pedalem altitudinem plerumque equat, 1quat bitalem 5,5... 
atringit firmus,canefcetis,multisfolijs, marini Belgarum Abfinthij foliorum quódámodo »uifal. As- 
zmulis tenuioribus, prorfus incanis,qua:confufo ordine eü ambiunt, preditus qui füperio- ^em. 
reparte in multos ramulos, ex tenuiorum adhuc foliorum alis nafcentes,dividitur , plenos 
flofculorum propendentiá corymbis : radix fibrofa eft, & fingulis annisnovos frequentio- 
tsque caules producit: tota planta impensà amara e(t fed clégans & tara; ; ; 

reícit in collibus & apertis quibufdam locis Viennenfi urbi vicinis;atque à rhizotomis, x, i, 
promi(cué cum eo, Suet Vulg Ponticum appellatur,ad Viennenfium pharmacopolarum . 
officinas adfertur. da SAN fad ; 

Ra&yM ctiam eft Alterum Abfinthij genus;nec ufquam nifi in Aufttiz Stirizd; celüiffi- 157, uj. 
tis jugisà me ob(érvátum. Dod. lil affurgit cauliculis,gracilib incanis, in pi». wwbadis 
quibus rara & exigua funt folia, tot incanà lanugine, & veluti tomento obfita, circa radi- f» 

. cem majora,Bellidis majoris folijs non valde diffimilia, minora tameti, & magis incifa; fa- 
tí(que craffa exin amaritudinis : fummis cauliculis odoni aucplutes infidenr flofculi in 
umbellam di(tributi, floribus Achilléz non difpares,fed majores, feptenisaut octonis can- 
didisfoliolis(medium orbem, ex alijs exiguis Bofculis luteo ftilo przditis efformatum)cin- 
gentibus,con(tantes:femen deinde quale Abfintliij vulgatisjodoratàm: radix nigra eft,ali- 
quot bris donata, & à lateribus propagincs fpárgens. mda Üj dg 

fÍ-3 1iud, 


.Qanotrr. Crvsl gaRiORYVM 


Ani, 


; 1 . 
Iftud,fub finem Iunij anno M.D.1 xxititi.fuis 
floribusonuftum primum obfervabam & crue- 
bam,dum ex Hohenbergerin; per fumma vici- 
narum Alpium juga; in $pealben téderem, me- 
dio feré innere,in fcopulis preruptis, & in aluf- 
fima przcipitia(horrefco referens) propenden- 
tibus:deinde illo ipfo anno,méfe Auguíto.pau- 
ló majore copi&in Etfcherberg & Durrenftain, 
cüm florens, ttim femine przgnans, quod cum 
nonnullis plantulis inBelgicá amicis mittebam, 
équibus hzc icon delineata fuit : poftremo,cx- 
refsà & evulgatà meáà Pannonicarum ftirpium 
Hittoria , unam atque alteram ejus plantam in- 
venicbam in Sneberg praruptis fcopulis , dum 
ejus mó:isloca nondtià me adita perluftrarem. 
MowNrANi venatorcs ife jaaten rauco! & 
tcrfe vanc) appellàt, ad Parthenij alpini differen- 
tiam,utinejus hiftorià anté diximus. Ego Ab- 
finthij alpini umbelliferi nomen indidi , quia 
multas habet notas; que, ut inter Abfinthij ge- 
nerareferre debeam, mc impellunt. 


alpin 
3p 


ARTEMISIA TENVIFOLIA. 
Car. xxxix. 


: A VascvMQyE Regiones peragraverim, 
NV Q nulla fuit, in qua Artemifiam illam vulga - 
2 e e rem cüm candidiorem, tum fübpurpurafcétem 
7 JN Aorta & univerfz,ur puto Europa familiaré, crefcen- 
" AKNS 'tem non viderim:verüm &ali Ídam flirpes 
5A 
wed obíervabam , quasad ejusgenera referri potfe 
Artemifia tenuifolia id arbitror. d - 3 

: vissiYs Pris altitudine fruticat, velétiam amplior 
eft,Prima,virgisin mnltos ramos divifis, quibus 
adnatafolia Abrotoni matis,ex viridi candican- 
tia,aman faporis:flores ex fummis ramis ; Arte- 
mióz modo dependent, cujus autem coloris, 


tenBi[el. 


E qe « mihi non cóltat ; radix lignoía in plures alas fin- 
QU et ditur.Toraplantaodoratacft. — * j 
4 ma .Cuassa admodum, lignofa,multifida,& fa- 
senmfol.t | tismulus fibris minoribus donátá radice cóftat 


— Altera:ex qua plures rami fpargütür ; humi ple- 
rumque fufi, interdum etiam redà affürgentes; ^ 
lignofi, duri; & iu his multi ante hiemem nodt 
nafcentes, é quibus folia emergunt multifida & 
tenuiterincifà, Abroroni mars folijs prope fi- 
milia,candicantia , (aporífa; non adnodum in- 
rati, fed poftea falivam aliquantulum cientis, 
Inter hac,fubfequentis xftatis initio, tehues vi- 
minezá; prodeunt virgula purpurafcétes,mul- 
tisramulis ejufdem coloris przditz, & tenuio- 
ribus,jam modo didlis folijs (eptz, qui parvis ve- 
; luticorymbis propendentibus onulti funt, Ab- 
, IOroni maris , Artemifizve , aut Abfinthi) in- 
flar virefcentibus; interdum purpurafcentibus, 
uiexplicari,ex purpurà candicantem oftédunt 
p - .flofculum Auguftiinitio; nonnumquam etíam 
E atrtemifia : 
tenifol. Aes : 


regem 


Septembri. ys ; 
ERT1A fimili pene modo crefcit;fed ut plu- 
ü /.,,, rimum rectioribus eft virgis, ijíque magna ex 
D-51293: parte fingularibus, firmis lignofis, urpurafcen- 
|n tibus, & in ramulos fimili colore donatos divi- 
, jin en incana funt,fed pótiüs ex viridi atque. U 
. purpureo nigri liSextili menle, fuiscorymbis ,purpuraícentibos nt plu- 
duh AES : MCUMG Meuiw BIRRUPAUE I 


PLANTARYVM HISTOR. LIB. III. 


nudus, & fuis folijs matcidis orbatus confpicitur. 


! pu 
rimüm, onufti confpiciuntur, perinde ac in fecundo genere : quo tempore, totus caulis ; 


Priorem duntaxat videbam nonnullis Bzticz locis, & Granaten(i Murtianóque regnis, ss, 
SOUS Pul ecd 


locis declivibus, lum juxta fluenta q vias,füperioris anni lo- 
fculosé ramulis dependentes retinentem. Secunda & Tertia paffim nafcuntur fecundüm 
femitas,aridis falebrofisdue locis Vngariz, Stiriz, Auftriz, Moraviz, Bohemiz, ctiam ad . 
Viennenfis urbis vallum & foffas,nonnumquam in vetultis muris & ruderibus » przfertim 
Tertia,quz etiam nufquam non occurrit locis aridis & incultis peruniverfam Hifpaniam, 
Lufitaniam & Galliam. Crefcit & circa Francofurtum,& alijsquibufdam vicinislocis. 


AN commodé ad Aprtugíay 2«z76QuAAsy, Artemifiam tenuifoliam Diofcoridis hx: Nopisa, 


flirpes referri queant,peririoribus difpiciendum relinquo. Prior quodammodo ad ejus hi- 
ftoriam accommodari poffet,quia odorata eft . Aliz,odore carent, aut, fi quem habentis 
' valde tenuiseft Tertiz,etiam ingratus,quemadmodum & fapor. : . 


Pa10& Granatenfibus Abrotoni nomine donata erat, nonnulli M, ria Lada Abrotonum, 


nenuücupabant . Secunda nullum vulgare nomen iatellexi . Tertiam » Salmanticeníes 


Ambrofiam vocabant, cum quatamen nullo modo convenit. Mompeliani Artemifiam Anbrofite 


tenuifoliam appellare folebant. Vngari 5epren frs, hoc eft, fcoparum herbam vocant,quia 
vulgo apud illos,ex ejus virgis fcopz unt,ob quem etiam u(um, nonnulli Auftriz incolz, 
praíértim apud Neapolim , vulgari cjus Provinciz fermone 9:eftabt dictam , Sfen-trest 
nominant. 
DioscoRipzs fcribit Arthemifiam tenuifoliam cum amygdalino oleo contufam , in 
lagmatisl ,&it ho laboranti impofitam , fanitati refti , Bcrvorum 
quoquc cruciatibus fuccum ejuscum rofacco olco utiliter illini, 


ABROTONVM FEMINA YVLG. Ca». xr. 


2 Ivs ftirpisquam vulgus Herbariorum Abrotonum feminam appellat, nonnulli San- 
E tolinam vocanr,duo funt genera, plerifque hortis fatis communia. AED 


Abrotonum femina vulg. 


nuia folia, fivc potitis foliorum nervi , inqui- 
bus fecundi gitudinem nafcuntur qua- 
tuor ordines brevilfimorum & minutiffimo- 
rum foliorum, ut tora folia déticulata videan- 
tur, incana omnino , amari faporis, & gravis 
cum füuavitate T piod odoris: fummo ramu- 
lorum faftigio fert interdü capitula fquamata 
luteos flores continentia : radix craífa oft ,du- 
ra,lignofa, & fubinde in brachia iffa. 
ALTERIVY Ss ramictiam candicant,minus 
tamen frequentes funt longiora habent folia, 
quatuor (imiliter dentium ordinibus przdita, 
initio quidem incana , minustamen quàm in 
füperíore, & due tandem omnino virefcant, 
dor mitior cft : fapore, radice, cum jam dc- 
fcripco convenit: Flores non obfervabam. 
RATER illa autem, inmeis peregrina- 
tionibus quatuor alia genera obíervare me- 
mini :unum in Narbonenfi Gallia,tria in Hi- 
: fpania. 


mum genus jam defcriptum: fed longé ftrigo- 
fiuscrat, & ramos duriores, brevioribus, mi- 
nufáue frequentibus folijs obíeffos habebat, 
colorem etiam inter utrumque medium : flo- 
resin extremis ramulis majores & pallidiores 


md : iscap 
zer fos ramos divaricata erat. 


Abrot. fan, 
li. 


NARBONENSE multum accedebat ad pri- 457r.fun. 


IIl. 


in dix in duros &ligno- . 


Iftud genusà me obfervabatur anno M.D. L1. Carcaffone Mompelium redeunte , cum Natale, 


C.V.Gulielmo Rondeleto,inter Natbonem & oppidulum cui nomenà D. Nazario ( quà 
Rondeletius Narb i À Nobile quodam viro evocatus) in acclivitate quorun- 
dam collicul j quà nobisiter faciendum erar fecundüm f. Attaciscornualterum. — - 
Mec AES : I TR1A 


VuvM vulgatius, fruticans, & in plures Aberenum 
candidos ramos divifum , quos ambiunt tc- fem. 


; Canorí CrvsI RARIORVM 
ADrotonum femin.Naibonenf. at iso: 
E T R1A veró generain Hifpania nafcentia, 
i tametfi lorum tormà cum illis conveniant, 
"y €» Q» diverfa tamen effe, ex illorum defcriptione 
J X QU arcbit. 

0 " uv vLTISabunoccfpite prodeurtibusra- 
- misconftat Primum,tenuibus,pedalibus,can- 
dicantibus,quos numerofa ambiunt fola Ra- 
rismarini coronariz,fed minora &apgufticra, 
quz novella incana funr, & nulla feiéincifu- 
rarum veftigia apparentia habent : adulta au- 
tem;vindiora,lopgiora , & quafi minutis inci- 
furis diftin&a funt , multum tamen à Santoli- 
nz credita folijs diverfa , amari guftus , & ju- 
cundi odoris : multasé fingulis ramis producie 
virgulas paltares, raris folijs fcptas ,atquein 
fummo carü faftigio capitclla tlor&mque lu- 
teum Santoliná multó ampliorem: matuto 
autem fcmine,marcefcunt hz virgulz : radix 
eft lignofa. 

Ar1ERVM, Bore, folijs, deniquc totà facie, 
Primo fimile: fed per omnia minus & graci- 
lins: quod natalibus tribuendü non eft, quan- 
doquidem uno, eodémque in loco fimul na- 
fcentes plantas invenernim;neque etiam atati, 
» " quia utraque fpecies, ex feminibus natali loco 
E UN fejun&im collectis & repofitis, & mecui in 
»/ t SiO za Belgicam delatis , mihi nata cft, magnitudine 
& exilitate , una ab altera non min us diícreta, 


. quàm natalifolofuerat. - : : 
. Irri magnitudine par eft Tertium;inter- 
. dum etiam pauló majus: ramuli non utinal- 
tero candicantes, fed virides: folia etiam viridia & longiora, tehoioráque , non minu: qui- 
dem amara quàm illa, fed minus jucundi odoris:flos palleícens, virga qua florem fuftipe- 
bant tenues,maturo femine etiam arcfcebát,utin fuperiore:cujus radici hujusradix etiam 
refpondet, fed magis fibrofa cft. 
Natale, Nafcuntur Salmanticenfi agro,montibus Scgobiz vicinis , quos e Puerto de Guadarama 
Vocant,& veterem Caftellamà nova feparant, alijfque afperis & falebrofis Hifpania locis. 
Florent Maio & Iunio: femen maturum Iulio. Omnesautem hz plantz perpetuo fünt fo- 
lio: vr.genusetiam nuncin horto alo. eg E : 
Nemina, D vo illa prima gencraquidam Chamzcypariffum Plinij effe cenfent,potiüsà formá & 
vulgari B appellatione (&prce enim illis dicta) ut exiftimo » quàm aliam ob caufam: 
nam cüm Pliniusnull cjus hiftoriam defcribar,fed P j ul d at eni4 
metet;certi quidpiam ftatui vix poteft. Legiti etiam AB feminaeffe nequit, 
cui folia tenuiter incifa Seriphij modo,tribuit Diofcorides. Sal manticeníes quidem hifpa- 
nica genera Abrotonum feminam appellant: fed vernaculà linguá, torá Caftella vetere, 
Tomus perrano,hoc eft, Thymum caninum dicitur, gd 3 
Feu — EAR VM deco&tüm ifticaicbant utiliter ropinari ad fcabiem profligandam: quod fi ita 
eft,proculdubio habenda cft ratio natura: Moe quisd datur. - 
 Marruiorvs fcribit iftius folia ficca, & in pulverem trita, dari perquam utiliter.exaqua 
parthenij,femidrachma pondere,ad iftéda alba feminarum profluvia , (i continuis deccm 
diebus aut pluribus fümanturà Jejunis: & deinde interpolátis diebus. , 
PLtN1vs Chamacypariffum herbam cx vino potam , contra venena ferpentium ome 
nium,fcorpionámque pollérc eftisefl. — : à 


Tomillo per. 
runo. 


Sartvi& GENERA... ^d "Car. xrr 
VvM ab omnibus,qui de Plantis (cripferür,Salviz hiftoria (it tradita;füpervacaneum 
N-cenícbam de illa fcribere:ramet(i mulra cjusgenera in meis p ionibus obfer. 


vaverim, latifolium videlicet &anguftifoliá, quod fponte in Hifpanijs ubertim cteícit, 8c 
nuncinomnium hortiscolitur cum latifolia Salvia fblio viridi cod; crifpo vel non crifpo, 
purpurafcente,verficolore,& €olatifolio, quod in Auftria primum obfervabá candidis flo- 


fibus cujusfemen iftincin eiusd amicis mittebam:é quo nata plantz, 1 
pham - SE'D'quiaduogenera diverfa feminc à Creta miffo » Dobis & amicis funt nata , de ijsug 
tiff, Plinij. agerem;op ium cffe 1 i E : i É 


PR10& 


, 


PLANTARYM: HUSTOR. LIp. IIT. 343 
Salvia Crctica pomifera, Salvia Cretica non porüifeta; 


Paron Salvia;que latifolia & pomifera,nata. 
eff feminc ? Couduifo 3 C- V Honore Del Perird 
lo :- edico. p: ideis modo in eris. 
*^*' multos ramos fparía, águlosinitio & den- 
Y — falanugine ob, Ape inligneam fub- 
ftantiam tranfeuntes, iftam quadraturá amit- 
tunt, tencriores auté rami retirient, denfiored; 
lanugine funt obfiti : folia exadverío , alternis 
nafcuntur, femper bina, inferná parte valdela- 
nuginofa,alterà,virétia;& veluti attrita, Salvia 
latifolize foliorü inftar,appendices utrimque (e- 
cundüm pediculum habentia , & velutiaurita, 
ü etiam appendicibus carentia nec 
tam ampla ut in latifolia vulgari ; necetiá adeó 
angufta;utin vulgari minore, quz aurit habez 
folia: ibit verticillatim fe- 
ni & plures caliculi, in quibus flores, vulgaris 
zzz floribus form quidé fimiles;fed coloris ex albo à 
purpurafcentis : quibus cadentibus,(emína na- 3 T 
Ícunturincalicuhsterndaurquaterna,craffio- "^^ 
e raquim in reliquis Salviz generibus & illós ita 
replétia,ut qui bacce apparearit. Totius plátze 
odor pauló vchementior quàm alterius Salviz, 
In Cretá baccas, feu poma (que dütaxat quz- 
dam excrefcentiz (unt ) ferc uncialisinterdum 
magnitudinis, multá lanugine obfita, orbicula- 
riaqualia ex /Egyptoolím accipere memini, & 
ab Honorio Bello Creta accepta,in propotità- 
tabellà exprimicurabam Sed'in hac proyincià, 
2 Sola. Q4Apetee i is. wb, d.i. utpote nimisfrigidá,nulla adhuc tulic. T: 
ALTEXAM, quz & Anguftifolia Dafcentem non confpexi , fed cjus iconem vivisco- 
Joribusdepictam ad ift diligentiffimus,& in Plantarum coguitionc egregie onm 
: acobus 


: CanoLt. Cruvsl: RARTORVM 
(s; CNN cujus frequens in hac meá Plantarum Hiftoriamentio » "Nataautcm illi 
ine € Creta infulá accepto. 
JUR pe bacs ftatim ict pee ramulos, lignofos, ex fufco fv brobertes,cvosal- 
"ni*Í)li4- cernis bina femper ex adveríoambiunt folia.longéanguftiora,quàm in ullo Salviz genere, 
in ambitu nónihil interdum crenara, (cu crifpaé cuorum finu alij pufilli ramuli ptódcunt: 
mediuscaulisin fpicam purpurcorum florum definit, nullis intermixus foliolis:radix d ura, 
lignofa, inramosdivaricata. Quo tempore florucrit,& an (men tulerit, nibil mibiab eo 
figuificatum: fed ramis,aliorum Salviz gencrum inftar,illam pangi poffe, verifimile cft, 


STOECHAS ' 2S CA pi CIE TT, 


4$ Stechaslongioribusligulis, D Stoechas brevioribus ligulis, 


Arat obe, 
€. 2f. Pars 


PP, C, vns, f 


G. 14 
Jos 


Sraciuvil- Yy REV EM flipitem habetSteecha 
gern. B lignofos femper ex adverío naícc 
femperoppofita,incana, Lavendula i : 
miramiin quadrangulas virgulas dcfinunt, mndes qus capitula füftinent longa & angufta, 
nonnumquam breviora & craffiora, multis veluti quamis compadla,é quibus minuti pro-- 
minent lores, Lavendula feré,faturatioris tamen coloris:fummis vs Kg eminent velu- 
timembranacez quadam ligulze,cceruleo aut purpureo colore praditz admodum long 
interdd, (zpiffime iores;przfertim in Hifpanijs: femen in capitellislatet per maturitas" 
tem Izve,exiguum, fufcum,quale feré Lavendula: radix lignofa & multifida. : 
Stebu ei-.— GeNvs Alterum Stocchadis valde rarum mihi obfetvatum, ejufdem cum füpetiore alti- 
dfe folio. tudinis,lignofis fragilibus tenuibus quadrangulis ramis: folijsetiá oblongis;aneuftis, om- 
nino ferratis & crifpis, [os fupernà yirentibus,inferná cádidis,calidi& amari guflus: cjus 
extremi quoque ramuli definuprin dodranrales vi rgulas, nudas,quadrágulas, incanas,qua 
fpicam füftinenr Stoechade- longiorem & rariorem » ad Lavendulz minoris fpicam prope 


s cubirales;fru ticofos,duros, 
tes,quos ftipant numerofa folia , übi invicem ttiam. 
nítar,(cd anguftiora &minora,amara & calida:extre- 


accedentem,e multis fimiliter veluti ran fquamiscong: ,cum eminétibus 
infu juibufdam latiufculis foliolis é purpurá czruleis, uti in fuperiore : flioresex fin- 
gularum fquamularum finu copiofi purputei ur in precedente:femen etiàm fimilequem- 
admodum&radix. |, .. jo E d 

Natala, Crefcit Stechas plurimis Hifpaniz,Lufitaniz,& Galliz Naibonenfis locis, Florct iftic 
Aprili & Maio, ctiam Aut 


Secundum verà genusnon hifi in fummá Cilpe fponte nafcés; & fuis floribusonuftum 
Februario menfeinyenicbam cá plurimis elegátibusplannsxribus ante Patufübysprimiipd 
i: - mihi 


PrANTARVM HISTOR. LiB. III. 34$ 
Steechas ctifpo folio, s ^ 
A ? mihi confpe&um Scintrz in Regie atcis hortu- 
5" lo,quatuor füpraVlyffiponem leucis,floribus 8c 
femineplenum. 

ZEríiyac 2] cofrrac Grecis dicitur, Latinis Stae- Nemina. 
Chas, Hifpanis Caztaeffe, Salmanticenfibus au- 
tem qui funt in meditullio fere Hifpaniz, apud 
quos abundantiffimé nafcitur locis incultis, pe- 
culiariter Zvi/o. 

Secundo generi, ferrati vel crifpi folij cogno- 
men addi poterit ad alteriusdifferentiam, Lufi- 
tani a/fcoriz francés, id eft, Rorémiarinum Gal- 
licum vocabant:nam pleraque peregrina Fran- 
cici vocabulo defignare folenz; non fecus ac 
Germani füo 2Geffcicr, 

Hvivs facultatesnonintellexi : verüm cum 
cjufdem cum priore fittemperamenti , fimiles 
etiam viresobtinere, verifimile cft. 

Irrtivs porró decoctum,hyffopi modo, ad Faelraee. 
pectoris vitia efficax effe Diofcorides teftatur, 
antidotis mifceri , vifceraomnia ab obftru&tio- 
nibus & far&tü liberare. Addunt recétiores,ejus 
flores adverfus capitis dolores , & omnes cx fri- 
gidà causà morbos, valde utiles effc. 


vera ta. eeu dai e, 


d 
SAP 


LAVENDVLA MYLTIFIDO FOLIO. 
Car; XLYH. 


R &TE& Lavédulas vulgares, quarum una 

P breviore e(t folio & fpicá: altera verólógio- 

ES SONDERN ra habet folia;longiorémq; & inflexam fpicam, 

Lavendala maltifido folio, florem nuncczruleui five purpureum feren- 

: : tea, modó ctiam albü, Invenitur aliud genus 
ETerA RE ser etate ley ue: A 


rarum 


CvsrrAL: int itudine id affurgit, Zavesisla 
quadrangulis & hirfütis; Jis quos multiida 21/4 


tenuitétque incifa ambiunt folia, lanuginofa, 
cinercíque coloris,acrís guftus, & jucu: 10do- 
ris:floresin fummis virgulisquadrangulis,nudis 
& lanuginofis,fpiczinftar;utin Lavédulá, con- 
gefti,czruleo colore praditi, odorati: fpica au- 
tem aliquantulum contortaeít, & in quatuor 
veluti verfusaut ordines digefta, aliainterdum 
exalianaícens: radicem habet duram, ligno- 
fam,& multisramulis donatam,quam vivacem 
. elfe, facilé mihi perfuaferim. : 
Nafciturcirca Malacam Bocticz urbem ubi Nazat;. 
:. illam primüinveniebam, colle quodam illi ur- 
X bi vicino,Februario menfe florenté deinde cir- 
.,3 caMurciam Martio menfe ,nec ufquam alibi, 
3 Nov hujusfacultates funt mihi comper- 
26] QYE DH) Zu compen 
S tz, Cüm veró cjusodor multó mitior fit , & mi-- 
nuscaput feriens Jgsentums prafertim eà cui 
brevior fpica eft:credibile eft,ejus potentiam & 
^ $5, vireseodem calorisgradu;quo illa cft,non con- 
«2. 4) ifere, Gb 
UU NERONICA. ERECTIOR. 
id i£; CaA?.; Add 10105 nisu 
TN fpicam congefti fant etiam ejus ad 


: * quam vulgus Herbariorum Veronica 
&am appellat;flores:cujusaliquot genera in Noricis, Suriz, Auftrizdy jugis obí 
balijs(qiod fciam) nondum defcripta... apin iounonel 


346 CanoLr: CivsI naRIORVM 
Venonica 1,ereior latifol, Veronica 11.ere&ior anguftifol. 


Yenricami-— CVBITALES profertcaules Primum,interdum etiam pliores,non valde ramofos, cet- 
ir larifol. té quàm rariffimis alis,fed multis nodis, prcditos;folia contrarijs inter fe petiolis ad fingulos 
Leiptund nodos nafcentia,duas aut tres uncias longa, unam laca;craffa,exatro viridia fplendétiaQue, 
raris & vix confpicuis crenis ferrata, guítus adrmodum adftringentis & exficcantis , dcinde 
acris:fummo caule fpicatim crefcunt multi conferti flofculi, Veronicz rectz dicta floribus 
forma fimiles, fed colore paulà dilutiores » abinfimá parte fpicarum explicare fe incipien- 
tes,quemadmodum Teucri flores , & alij plerique qui fpicz ig modum cógefti nafcuntur: 
femen in planis Valais continet ;€xile, fufcum : radixcraffa eft , multííque fibris donata, 
teri Jr d . : 
2 E alia huius fpecies cubitalem altitudinem non excedens, multífque in fümmo caule 
ramis predita,cujus folia fuperioribus non minüsam pla &craffa funt,fed neque fplendent, 
neque adcó atra funr, : 
. Confpicitur & tertia fpecies, (ecunde n6 valde diffimili ioribuscre- 
nis ferrata funt, líque oblongiore lorum fpica przditi;in reliquisc i iquc 
fapor idem qui in priore, i 
Verwtsen- — FIBROSA ctiam eft Alterius radix , lateribáfque fe propagat , novos fingulisannis ftolo- 
Fried nes eme cubito non minores,rectos,virides,veluti nodis aut geniculis diftindtos : folia 
in fingulis nodis bina ex adverfo na(centia » oblonga, ejus Lyfimachiz quz czruleum fert 
florem pne fimilia,(zd craffiora,&in ambitu minus ferzata;guftu primum adítringente & 
ingrato;poftea acriufculo : fammirami in fpicas de(inunt czruleorum flofculorum fimul 
co m,quatuor foliolis conftantium, in quorum umbilico duo ftaminula cum exi- 
guo ftilo:(emen in bifidis vaículis, planis quidem , fed aliquantslum tumentibüs & pulvi- 
natiscxile admodum,& rufum, 5 
2. Habet ctiam fecundum hoc genusalteram fpeciem , cui media fünt inter utrüque 
nus folia,hoc efti fto pauló latiora,illo tamé an. uftiora,caules minus ramofidilutiorá; fo- 
il fpica: faporquidé adftringit & exficcat,fed non adeo vehementer ut in ptimá fpecie. 
que gi fuis fpeciebus , in multis Pannonia filvois montibus, 
orae umbra: Stiriacarum verà ,& Auftriacarü Alpium radices, omnes fpecics alunt. 
nt lulio;aliquando etiam Iunio, in hortis praíertm : femen Augufto & Septembri 
maturum eft. UNA , : 
Yrrenio fu. /— PEDALIBVS eft (ürculis Tertium genus, daris;lignofisJlentis & fexibilibus, humi fpar- 
sims. fis& diffufis, àc vcluticindis frequentibus nodis, unde ex ádverfo femper diéanonwiiuh 
: enaícuntut 


£i » 


Natola. 


B 


PLANTARYM HISTOR, LIB. III. 


Veronica 111. fruticans. (c Veronica redavulgatis niájor. gu. 
y. Se t va wb € 2 1 2 


V aei ms A 
m gm , 


enafcuntur vireícentes, in quibus bina inter fe 
oppofita foliola, viridia,craffiufcula, fplenden- 
tia, lógiufcula,& minutilis crenis ferrata, ara- 
ti faporis: extremis ramulis feri aut octoni iri- ; 
fident ofculi;exalarum finu prodeuntes,qua- E 
tuot, t plárimim, interdum quinque foliolis 2 
coiftantes ;c&rulei coloris clegantiffimi , pal- 
lente umbilico, & rubrocirculo eum ambien- 
te, unde duoftaminula prominent , & ex me: 
dio veluti umbone ftilus mufcz probofcidi fe- 
1e fimilis,(emen in latioribus riajotibfq; vul- 
gariveronicà vafculis,&z compreffis,exiguum,. 
qunesiüieiceisrale: lignofa , & multas fi- 
ras [pargens:quin & ipfi furculi proximé radi- 
cem,atquectiam longiusà radice (fi paululum 
terráoperiantur)ad fingulos nodos fibras & ra- 
dicesagunt. : 
Provenit hoc iit Sneberg & alpeftribus Sti- a 4,47,;. 
tiz jugis , ubi uniofloret: atin hortis etiam 
Mato,femen Iunio ad maturitatem perducit. 
. Non dubium eft,quin priora duo genera;ad 
Veronicz vülgo vocatz , przfertim qua reda 
gi i fint refe Tertium,fi quis 
inter Teucria potiüsrecenfere malit; non ma- 
gnopere refragabor. Nullum veró vulgare do- 
men hadenusintelligere potui, 


io 


js, Stiriá, Auz Vermniza 


33. * 


-n Crren vM Veronica vulgaris cüm ré&z, tiui füpi: imain Parinonij: 1 
firi infra Anifum, & Moravià,eftcopia: nec ullz funt ezduz filvz , nulli aridiores colli- 

li&c ,qui ali alant. ; !supreitlogqo m p 
stili rb; dubuQucagonniutin; dua fpecies inter fe diferetz inveniuntur, - Veron. wulg 
e : : : tera 


348 .. Cakov1 Civsl nakronva LS. 

altera majoreft/atioráque haber folia & longiorem florum fpicam: altera minor gracilio. 

rem breviorémque caulem, anguftiorafolia, minorémque fpicam. Vtriu Íque iconem 
iam hic fübjecimus. : 

- Yetolica ane fpecies C. V.Fab.Col.ad Alyffum Diofc. referendas putat. 


TEvCRIVM. Car. xrvi 


Liovor ftirpesvarijsin Provincijs obfetvabam,quz, mcá opinione, plu timüm ad 
Teueriva- A 


TIA genera. 


TeucriJ hiftorram accedunt : quas quiaà nemine dcíctiptas vide bam, opei pretium 
mefa&turum arbitratus fum,(i earum deícriptionem meis obtervationibus infer crem, ini 
tium faciensà raro quodam genere quod in Hitpanijs mihi occurrit. 


Teucrium vulgare fruticans five r. "Teucrium fruticans Baticum five uir, 


n 
ZA re 
ALAS 


TWCFINUD. 
"vulgare. 
la,craffa;i 


Ter. Hvié non valde diffimileeft Alterum genus, femine natum, & duntaxat mihi obferva- 
: ves 1 [ uticem affurgit , ramis tamen tenuioribus 
4 een »*)  &incanis, quosambiunt per intervalla bina femper folia contrario fitu nafcentia ; Teucrij 


quidem vulgaris folijs formá (imilia, fed inferné magis incana , fuperné minus virentia & 


a n P PEL fplendentia;atque eriam minora: lloresex fingulis fo jorum finubus prodeunt utriculis in- 
Bye ve clufi quaterni aut feni, floribus Teucrij vulgaris formá non difpares , nifi panló minores ef- 
fent, & fe [7 di 


pury g Tota planta odorata cft, 
-^Mittebatur (emen Creta Chamad. ior; es l 


Irt.15 autem prioribusduab ftitpibus;valdc affinis eft frutex illequem in Bztica ob- 
fervabam,proindc à meTeucrium Bzticum appellatus,qui licet humaná interdum altitu- 
dine áffürgat;plerüqüe tamen lioreft; àuicó ftolobe rninim digiti cráffitudine : can. 
' dicante cortice obducto,& inaliquot ràmós divifo,qui tali ferie digelti funr; utbini perpe 
tuo fintinvicem oppofiti dmodum in fuperiore; incani.: folia; depti B5 


1 I P 1 » 
y majora paullà; inambitu honnihil finuata:( quod pictornon expreffic ) externá parte. 


omnino 


Teutriii Ba- 


18. five tit. 


PraNTARYM WHrsTOR. Lt5./ flr, 
omnino incana , interná veró ex atro virentia » non tamen fplendentia ut in 

uftu perquam amaro: flos candidus eft, labris inferné prominentibus,nulla 
imminente;aliquot oblóngis ftaminibus five villis ex medio florc exilientib 
virer,non fecus ac vulgare T'eucrium. 

Montibuscirca Calpen,ad Herculeum fretum, & Bzticae marítimis, in fepibus & inter Nanle, 

alios fruticesinveniebam : tum etiam Gadibus , cá parte. quacontinenti recens conjuncta 
tum erat infülaponte admirabili, vulgo Puente dc Cuago dicto,fed humil quàm com 
memoratislocis. Florebat Februario. / 5 


Teucrium rir. 


pri? gencre, 
galca fuperius 
us. Perpetuo 


Teucrij iir.tertia fpecies. 


CvntrALES atquectiam ampliores habet; Quartum caules admodum £requentesex z«eiam 
unáradice prod ,quadrangulos,fubhirfutos , nodis diftin&os : folia Chanizdryi ferà 111. 
paria, aut illius folijs quzà nonnullis Sacra herba exiftímata eft ( de quaad fequentis capi- 
tiscalcem)fimilima,bina femper inter fe oppofita;perambitü ferrata;amari &paris uma 
caulesin aliquot ramos dividuntur, geftantes oblongam fpicam florum caruleorum qua- 
tuorfolij ftantium,quorum,quo: i rtem obriner,latiuículum femper eft, 
venisQue diftin&um , duobus intus ftaminulis & ftilo, qui marcefcentes integri defluunt; 
capitella deinde bifida, plana,ut in. Veronice generibus,exiguo femine plena:radix fibrofa 
"ad d H i " 


eft,& vivax;q E ensqui infimá parte fecundum ma- 
trem fibrasetiam agunt,& fefe propagant. ; ists 
Crefcit in omnibus collibus & ibus P. uz ultra Dravum eft, 
g » Natale. 


— Moraviz plerique & Bohemiz, petrofis(herbofis tamen) locis, & inter frutices, 
A dr ety ite erkc iai d 1 


Ben 1ntet vepres, g EB , Ua- Teucri rii: 
men humiQue diffufas,adeó f g utmag fpites interdum laté tegant; minori- fece 2. 
busfoliis & dilutiore flore. ROV Í ; 
Tertium praterea in herbofis collium jagis pauló humilius , angu(tioribáfque folijs, in Toierj tits, 
eteris alioqui illi: iens. Florent tres hz fpecies Maio: Prior & Secunda etiam fei » 


Iunio & lulio. ilolxd 

Mvzt 45 ftatimàradice fundit Quintum. virgulas, dodrantales, purpurafcentes, hu- ^ 

| miprocumt Sq l i Qu perexa RUM amplectuntur folia, Cha« dw à Á 
maxdryos folijs forma & colore fimilia , & eodem modo erorasf. , minoratamen, ' : 
gultu linguam exüccante, deinde amariufculo : fummz virgulz inramnlos divifz , ava 

Ls ; merofos 


Nomina. 


Facultates. 


: gentem vocavit. Nullum autem vulgare nomeniftarum flirpium intelligere potui. 


D Canoti CrivsI gARIORYM 


*  Teucrium v. 
merofos flofculos in fpic& formam nafcen- 
tesgeftant, quatuor foliolis conftantes, eo, 
quod füperiorem floris partem occupat , re- 
liquis majore & latiore;cui circa umbilicum. 
duo ftaminula inhzrent , ftiláfque € medio 
umbilico protuberat, integri deinde flofcu- 
li, quifüntaut czrulei coloris faturatiffimi 
& clegantiffimi , aut dilutioris & quafi cine- 
racei, ponte decidentes,q dmodum in 
Tertio , filiquulas-relinquunt planas ; exili 
fubruffo femine plenas: radix etiam valde fi 
brofa & vivax, fingulisannis, ut Q uarta;no» 
vas virgulas producens: quin & ipz virpus 
lz nonnumquam fecundum radicem fibras 
agunt. 
Náfcitur omnibus fere ficcioribus agris 
incultis , herbofisque aggeribus & collicu- 
lis, fecundum vias publicas inferioris Au- 
ftriz,prefertim Viennen(iagro,& apud Nca- 
polim vicinam urbem loci naturá munitiffi- 
fnam. Floret Maio. 
Vnicam hujus generis invenicbam plan- 
: tam anno M. D. LXxiX.ad radices Morus pa- 
NES go Glafenfeld imminentis , fecundo à Nea- 
poli jam memoratá miliari , quz florem ex 
carnco candicantem haberet , circa umbili- 

E cum carnci coloris venis diftindtum , & cjuf-. 
dem coloris ftamina & filum, 

z "wm - Az infummo Etfcherijugo, nec ufquam 
SOME: j vet alib, Sextum quoddam genusobférvabam 
3 ; " d. : e : 


I EIS 


«s 


| P » E i 
gulis quadam lanugine pubefcentibus , quas bina, femper inter fc oppofita $ veftiunt folia 
minoris Chamadryos folijs fatis refpondentia , inter Quz fummis virgulisoblongiufculi 
riafcuntur e barbatis caliculis flores ,à fuperiorum formà diverfi, concavi enim fünt,extre- 
czrülei tamen etiam coloris;é quibus duo ftaminula cum longo 
integris Bofculis, füccedunt craffiores & majores filiquas, cxiguo 
femine plena : radix etiam per fumma ferpit , tenuibósque fibris pradita cft. 

ujus gencris & aliam plantulam poftea i in fummo Sneberg jugo, quz in- 
ftar minorisillius Gentianz: vernz elegantis , ex eodem radicularum capite , breves ra» 
mufculos in ambitu fundit humi recumb , & fufti $ quaterna aut fcna foliola, 
alternis quidem fibi oppofita , fed adco ar&é congefta, ut codem exortu nafci videantur, 
quorum forma fuperioris folijs valde refpondet ; fed longé minora funt : inter hec cau- 


misoris laciniati,latiores, 
fil zn! A: 


'! ficulusexilituncialis , nudus , gracilisadmodum .,. fummo faftigio binos, inter duo mi- 


nima foliola , prodeuntes flores fuítinens , fatis amplos , Quintigeneris lloribusformá 
fimiles, cinerci coloris; qui etiam integri defluunt ; (jsjue fuccedunt majuícula quàm in 
illo locufamenta. 

Florentambo Iuli initio , prioris femen maturum Augufto, quo menfe ctiam alterius 
maturefcere verifimile eft: ego plantulam fl &locul adhuc inania haben- 


tem legebam. n E 
- TETKPION Graecis, Teucrium Latinis dicuntur hz plantz, aut co nomine donari pof: 
fünt,praferti fuis peciebus,& quintü. Nam Diofcorides Teucrium 


. herbam effe ait; Virgz referentem effigiem Triffaginis fimilitudine,quam & Chamad:ya 
$ q y 


Àinonnullisappellari fcribit:cui etiam Plinius fuffragatur. Dodonaus 1. Chamadryn affur- 


t 


: Difpiciendum veróan Tertium genus ad Pzderota herbam , cujus Paufanias in Corin. 
thiacis meminit,rcferri poffit. Nam iftic;Pederotis folium minus quàg Efculi;t2eu;majus 


': quàm Iliciseffe refert, figuram illi ineffe ifolj alterá parte nigricans;alterá al4 
EL 


bum,cujuscolorfolijs Populi re&té comparari poffit:certe noftra forpis folium aversá parte. 
incanum, populialbz folij alteram partem candore valde imitatur. Nilil ftatuo; fed prefz 
fius ifta con(iderandi anfam ftudiofis duntaxatprabco. —— mii ; 
TEvcnt10 porró, Diofcorides has facultates tribuit. Recens cum pofcá, aut aridi fer- 
vefa&ti jus;potu lienem porenterabfumit: lienofis cum aceto & ficis illiniturjitem ferpen- 
tium morfibusexaceto folo , fine ficis, AS 5o ^j 
Cuawa- 


PLANTARVM HISTOR. LIE. III. E 


CHAM AEDRYs. : UCab o XLVLO, 


Frt wEs funt Teucrium & Chamadrys atque adcó affines , ut Veteres, Teucrium Tevoi &- 
etiam Chamadryn,contra, Chamzdryn Teucrium appellarint, propter eam qua in- Có4P«4ner 
ter acramque «ft (imilitudinem: fed nec facultates diffimiles.. —. or n 
Cu A^ wt D prs quede qua nobis nunc fermo,quzque fer&omnibus nota jam eft Chsmadry: 
plurimis regionibus eft familiaris: frequentiffima etiam in Vngariá,Stiriá, Auftrià, viciní(- vslrara due 
que Provincys: nulli cnim agrorum pauló editiore loco fitorum, nulli vinetorü funt mar. "2m 
Tupin : HC 
gines, qui eà non i fed & fc publicas vias , gramineis locis na- 
fcitur. Duorum porró eft generum, 


Chamzdrys vülgaris;five t1. 22s Chamadrysii. five montana, 
Déc tup. uAessssaocdeh: V Som re 

P web ME 
7 goi et 0s 


Ae 


Zu V7 SS 
- DAL S 


V NA, vegetior & uberior,longioribus;craffioribáfque virgis,amplioribus & fucculen- Mr. 
tioribusfolijs,ongiore lorum comá, majoribüfque & dilutius purpurafcentibus floribus. 

ALTERA, minor gracilioribus virgis; ibus folijs, b f comá, & minori- Miser. 
bus (acuratiííque rubentibus floribus: vulgatioretiam , ex quá videlicet in plerifque An- 
gliz locisarearum in hortis fpatia clauduntur. 

Iftam candido Bore variantem , apud Monafterium Holtzkirche, infra Wirtzburgum, Chad: 
dum Noribergà Francofurtum anno M. p. Lx xix. proficifcerer, menfe Iulio obfetvatam rid 
eruebam. XXE 

- Omniumautem radix laté ferpit , lanugine pubefcunt virgz, quz humi diffufz, fibras 
plerumque agunt, & ferrata funt folia. t 

Ck1ER vM elcgansaliud genusinvenitur, quod dodrantalibus interdum ferpit ramulis, cpamed:j; 
colore ex fuíco rabente przditis,duris)lignofis, folijs nullà ferieeosambientibus, Chamz- eipi»e. 
dryoslegitimz folia referentibus, fed pauló minoribus, & fübtusincanis , güftu admodum 
adftringente & exficcante : flores illi in oblongis pediculis hirfutis (ingulates, albi, fex, ut 
plurimüm,nterdum etiam oGtonisaur denis ( adcó pro loci lisub li dolu- 
xuriat)folijs con(tantes, ifti femina loris pené magatitudine , multis ftaminibusin me- 
dio praditiinodori: quibus decidentibus, villofum füccedit femen;quale feré Caryophyl- 
latzalpinz aurco flore,libro v.defcribendz : radix eft dura,lignofa , in divería tendens, &c 

dni ig . ibus fibris fti in&i ] umi proc üb & fparfi rami, 


g^ fibras t 


u 


"war : CAngott. CrvsI gagrORVM 
Chamadrys quorundam filvcftris, 


fibrasagunt , ut integri nonnumquam cefpites 
€á te&ti confpiciantur. ; 

Frequens eft in (ammis Auitriacarum & Sti- 
riacarum Alpium jugis: floret Iunio,nem peo. 
lutisiftic nivibus, femen ad maturitatem per- 
venit Augufto, deinde ped iculi omnino exare- 
fcunc.In hortostran(lata (ubi,umbrofo loco. te- 
nuíque folo repofita;aliquamdiu Perfiftit) ma. 
turius floret. : 

G n .£c15 porró priora duo genera yay. 
eiue, 3 xauaidborl, A Anbdpuc, quibufdam etiam 
v&/xprov: Latinis T rixa, o aut Triffago dicuntur: 
Italis, 2 werciuola ; Gallis , Germandree 8 Chef- 
zette: Germanis, Satbengcl: Hifpanis, Camedreos, 
Tertiam Gefnerus libello de raris & admiran- 
dis herbis, indefcriptione Montis fracti, Her- 
bam cervi ex quorüdam fententiá, ni fallor,ap. 
pellat: & Iofias Simlerus Commentario de Al- 
pibus, .oirtjtoutt; & Chamzdrin alpinam. 

AN veró ad Leucadem , quam Diofcorides 
Chamzdryi fubjungit,& cjus duo nene facit, 
unam ópérm;alteram Weispor, haec referri poffit, in 
zantá brevitate certi aliquid flatuere difficile 
eft. Verum quidem eft Leucadis montanz fa. 
cultates , llis earum refpondere , quas 
Chamzdrysobtinet: nam has illi tribuit Dio- 
fcorides.." Recencem in aqua decoctam , poca 
d SS - tuffibus, induratolicni » ürinz difficultati , in- 

Cipientibus hydropicis B auxiliari 3 menfescie- 
IC partus extrahere , lienem ex aceto potani 

N :- confumere:adverfus ferpentium venena ,ex vi- 

Ocimum Indicum, no,potu, illitáque cfficacifimam &c, I eucadi 
1 autem , ut ex vino, contra animalium venena, 
przcipué marinorum , opituletur, 


Herba erui. 


faua. 


Leutas mon- ) ; 


TFacultata. 


Cbamadrys 
fitveffri, 


VvrcaARiIs praterea eft torá Pannoniá, 
etiam interamni, Stiriá; Auftriá » Moraviá, Bo. 


fciconfpicitur , loreczrulco pulcherrimo , fo- 

lijspené Chamadryos & $jus nomine aliquan- 

oà vulgo donata , atqueetiam in ufum rece- 

Pta:quam nunc plerique Chamedryn fülvc(lrema. 
la 


Tm 


OciMvM iNDICVM, 
Car. xivir. 


P LANE novumefthoc Ocími genus, & fe- 
mineex Italià miffo primtüim in Germaniá 
natum,annon fimo füpra millefi, & 


Iw pedalem autem, vel ampliotem altitudi- 
nem affurgit, caule quadrangulo, faturé purpu- 
reiut plurimum,& quafi nigricantis coloris, in- 
terdum ex viridi duntaxat purpura(centis, in. 
pluresalas, modó in hac, modó in alterá parte, 
€x advcrío femper fitas,, divifo : ad fingulosno- 

* dósfive genicula , nafcuntur ex aduerío ampla: 
lia dudsunciasaut am plius lata, tres longa, 


petiolis 


PraNTARVM HISTOR. LIB. III. 


petiolis longisinanjxa;in ambiru profundius incifa & ferrata;pinguia five denfac HE 
lenta, magnácx parte cx atro purpurea , interdum purpurcis maculis; majoribus & fre- 
quentioribus, vel minoribus & rarioribus duntaxat infecta: fummus caulis in lorum fpi- 
cam definit palmum longam, exatto purpurafcentem »qui verticillaim per intervalla fe- 
nieum ambiunt,boc eft;ex parvorum foliorum alis utrimque terni, coloris ( dum explica- 
ti funt)albi purpureis venis diftindi : femen in vafculis, quale in reliquis Ocimigeneribus, 
atrum, rocundum, cráffiufculum : radix multis capillamentis firmata: Elegans hacc plan- 
ta eft, & tota graviter odorata, ut cetera Ocimi genera, illorum etiam inftar hieme peric: 


nováigitur (i 


gul atione adq à 
Floret cum reliquis Ocimis;quorum magna cft varictas. 


CrrNoPOoDi1ivM. 


CAP KLVIIIL- 


VALE fit lcgitinuim Clinopodium Veteribus defcriptum, nondumliquet ; Neote- 


ricis diverfas (tirpes pro 


ferri poffe arbitror,quam híc fübijciam plantam. 


Clinopodium Auftriacum. 


ibus. Ad cjustamen genusaliquod re- 


DopRANTALIBvS ea eft cauliculis, p oux 
tenuibus, quadratis , duris , geniculatis, 44/7 


quoscx intervallis bina fimulad fingu- 
lageniculafemper ambiunt folia, eon- 
trarijsinter fe pediculis difpofita, Ser- 
pyllo vulgari feré fimilia: fed magisad 
Clinopodij vulgo. crediti, five Acini 
Fuchfij folo formam accedentia, 
minoratamen , & raris crennlis ferrata, 
viridia,non injucundi odoris faporis au- 
tem aliquantulum acris, ficüt fermé 
jam didum Cien floresfum- 
mis cauliculis ad fingula genicula pro- 
fert Clinopodio vulgari non diffimiles, 


fed multó majores; purpureo faturo feu 


violaceo colore przditos (tamet(i non- 
numquam invenianturalbi) antrorfum 
maxima x parte propendentes, & con- 
verfos: quibus faccedunt vafcula, qua- 
lia indicto Clinopodio, vétriofa;in qui- 
bus terna aut. quaterna nigra femina, 
Calamintheaut vulgaris Clinopodij fe- 
minibuszqualia: numerof(as habet ra- 
dices, duras & multis fibris capillatas. 

Crefcitin montibus, Badéfibusther- 
misimminentibus, & ceteris vicinis ad. 
Danubium procurrentibus : varijs pra- 
terea alijslocis. Floret Maio,(emen Iu- 
nio maturum. 

Nvrrvw vulgare nomen,apud ru- 
fticos illius regionis adhuc invenerat, 
cüm obíervabam , cgo Clinopodium 
Auftriacum nuncupabam , quia in fola 
Aultriá invenicbam : non minis com- 
modé tamen Acinon Auftriacum for- 
fitan dixiffem. 


V arictai- 


Natales. 


Nomina. 


Li 
Irrvp porró Clinopodium , cujus modó memini, five Acinos Fuchfij, vulgare eftin cuopodium 
Pannoniz,Auftriz,vicinarámque regionum locis aridis. : d : 
PASSIM iteminczduis ilvisaut inter fruteta , &ad filvarum margines provenit Cli- cu»opodiem 
nopedium Matthioli: cujus duo genera inveniuntur. 


"vulgare. 


i Vnumenim*elatiuse(t, majoráque folia, & longioracapitella haber , atqué illa fz'piüs 145. 


in multas coronas difpofita. 


£3 2. Alterum 


454 | :Canot1 CivsI RARIORVM 
Glinopodium vulgare. Clinopodium Mátthioi, 


"d v 
iN we 


Mis. ,/ 2. Alterum hümilius, minoribus folijs , & brevioribus capitellisprzditum eft. Folia, & 

^y^ ^. ' quadranguli caules utrique incanà lanugine pubefcunt,flos purpurafcit, radix multis fibris 
EUN capillata ferpit. Vtrumque Iunio floret. "Meus , 

4; Svwr quiCalamentum inodorum appellant, tametfi omnino inodorum non fit cen- 

mirum. fendum doquidem i odore quodam non ingrato nares perfundat. Non de- 


quandoq , (jeje Seth nt nde 
4&wr. ^ funtqui Acinon vocare malint,fed Diofcoridci Acini hiftoria refragatur. 


CzrznRvM quiain Ácini mentionem incidimus, minimé pretermittenda mihi vide- 
turclegans quzdam plantulajquam anno w.p.xxci menfe lulio florcntem in Anglià ob- 
fervabam,dum d igandi pe&ans,ad Ill.Dn.de Cobham, Garterij 
ordinis Equitem,& quinque portuum Prafcdum proficifcerer: nullam enim ha&enus vi- 
dere memini, qua ad zxírs Acini Diofcoridis hiftoriam meo judicio magisaccedat. 

Mna Di-. PAvcos habetillaramulos dodrantales,tenues ficcos, fübrubéntes, quadrangulares, 

ferfii.— frequentibus nodiscin&tos, ad quos bina femper cx adverfo fita foliola nafcuntur , Fuchfjj 
Acino non diffimilia,fed minora &fücculentiora,neque in ambitu ferrata, Clihopodij Au- 
ftriaci folia valde referentia , grati cujufdam odoris & Botrym quodammodo rcferentis, 
fed non adcó validi & gravis: fummos ramulos exornant verticillatim difpofiti utriculi, 

, quales in Acino Fuchfij , deindc fimiles penéflofculi , magistamen excaruleo purpu- 
raícentes. 

Has autem facultates Diofcorides fuo Clinopodio tribuit, Bibitur herba, & fucci ejus 
decoctum,ad convulía,rupta,(trangurias,ferpentium ictus: menfes & partus pellit: & pen- 
filesverrucasq ! d vocant,cijcit,aliquot diebus potum : alvum fitit deco- 
&um ad tertiaspotámque;ex vino, fi ab(it febris, febrim autem fentientibus,ex aquà —— 

Acino verBiltas . Menfcs & alvum pora fiftit: illita;panos, facrámque ignem fanat. 


Facultates. 


TRAGORIGANVM, CAP. XLTX 


D 0 Tragorigani genera ftatuit Diofcorides, quibus binas perfimiles plantas, (nifi ju- 
dicium me fallit) in Hifpanicá meá peregunauone videre memini: deindetertiam, 
quz ad Secundumgenus reduci potcft. 


HR OE SRT Dec E 

E PLANTARVM HISTOR. 
Tragoriganum 1. i5 

y qveeia vuoto 


PANT dE 


T$ 054 5a» 
pa 


,PEpArLrautfefquipedalialtitudine ftu- rrrig. 
ticatP'rior, multistenuibus & lignofis farcu- ifti 
lis, atquecircum illosfoliaad fingula intet 
nodia bina ex adverfo refpondentia habet, 5 
^ minora quàm fint Majoranz folia, mediz in- f ; 
Z, ter Origanum & Seryllü filveftre magnitu- 
dinis,omnino incana, odoris jucundi, & acris 
faporis : floresverticillatim extremos furcu- 
losambiunt, vel illisetiam infidentexigui, 
candidi, (emen minutum in caliculis fuis oc- 
. cultatum gerentes: radix lignofa multis fibris 
capillata.'I ota odorata eft,& femper virens. 
4 | MiNonts funt Alteri farculi& candi- Trageig. 
V7 diores,tenuiora longioráque folia;aliquantu- ^if-1- 
A. lum incana, acrisguftus : odor minusjucun- -. 
dus quàm in Priore: flores etiam verticilla- 
tim circa fummos ramulos nafcütur ex utri- i 
culis prodeuntes,majores alijs & galcati,can- : 
- didi: femenobfervare non potui : radix priori 
fimilis lignofa,dura, multifida, ' 
TexnrrA,quz Secundz genus, neque rari. 
formá ,neque magnitudine valde abillá dif- 6/11. 
ferens invenitur, furculis tamen nigrioribus, ! 
magis hifpidis & atris folijs , atque flore mi- : : 
norc;purpureo. Vtraqueetiag perpetuó vi- 1 
ret fed pofterior hzc longé odoratior,e3,quz 
album florem fert. z 
Prior multis Hifpaniz locis provenit , ari- Natale 


prz A Q umm do & petrofo folo , cum Staechade permifta: 
AS NR M) NZNE Pius nDunceniam inquilina fada multorum hor- 
Jn | €9 "AN R-SIW. torum,cüm in Gallià, tum in Ariglià & Bel- 

) gr 


g 4 gicá. 


29N6t ^ ^ JAROL! CrvsI:RARIORVM P 
gicà. Alterius utramque fpeciem folo Valentino agro obfervabam Martio florentem, & 
fponte uz veró purp florem gerit,in Belgicis hortis mihi etiam poftca 
; confpeéta;& quibufdam Germanicis fed vixiftichiememferens. — — : 

Nomina. "Tparyophyavoc Graecis utrumque genus dicitur: Tragoriganum Latinis:Secundum etiam 

: nonnullis paio, Prafium,quod nomen fortaffe fecunda cjus fpeciei conveniet. Caftrel.. - 

lani primum fari/a vocant: quo nomine alterum utrumque vulpo appellent,non intellexi, 


Cliniii»^ Non defuntetiam qui priorem plantá nominent Clinopodiui: plerique ramen proMaro .— 


cie ;4,. habent, aliqui Helenium Theophrafti effc augurantur, cujustolü nomen apud illum Au. 

rat.Toepb, Ctorem extat inter odoratas ques cap. 1. & v1. libro vi. Plantarum Hiftor. I flius femen 

Ambra 4uj. aliquando communicacum IIImo Cartorum Principi Wilhelmo, Am bra: dulcis nomine,ex 
quo natz ipti plantz , quarum uhiam deinde ficcam cüm feminis ejusaliquà parte , Vien. 
nam ad me pro fuüá clementià mittebat. : : ; 

Faulaes — TRAGORIGANVM autem excalfacere , urinam ciere;menfes trahere, decocto potobi- 
lemeijcere,lienofis ex aceto bibi,&contra ixi venena ex vino: peripneumonicis,tuffien.- 
tibus,ex melle in eclegmate dari fcribit Diofcorides. Gratam ac mité effe cjus potionem: -- 
quare cibum faftidientibus , & ft I da ru&anti imbecill tradi: tumorescum 
polentaillitum difcutere. 


HxyssorPvs sP1cATO FLORE. * Cae. r. 


Hyf bi vul- Yssori illius vulgarisqui inomnium hortis alitur , tria inveniri genera,coloreflo. : 
erievaru- H ris duutaxat inter fe variantia , etiam horculani norunt , vulgatiffimum , cxruleo; bi: 
m. naalia , vel niveo , aut rubeícente, quz fatione in eum qui czruleum fert florem fzpiffime 
deg t,licec lla: planta matriscol dquirant. . i 
PwW»bj.  Arvir aliquando Belgica aliud genus humilius & tenerius, hifpanico femine natum, 
alioqui formá non multum differensà vulgari , czruleis floribus , quod J[inillavocabant, 
quianimirum (emen, ex quo natum, tali nomine infcriptum fuiffet. An vcro id genusiftic 
ctiam nunc alatur, melater. i : 
Hyffopusanguftifol. fpicato flore. s ; 
aue EN NvNc Quintum quoddam genns in- 
Vw 42 venitur,non quidem à me confpectum : (ed 
cjusiconad me miffa (cum tenellis ipfius 
flirpis ramis fpicá fuà florom onuftis) Hiffo- 
pifpicato lore. nominc, Londino ufque, ab 
) optimo viro làcobo Gateto juniore. Valde 
autem fruticat hoc genus; nec minüsquàm' 
j|, vulgare fuis virgis fe propagat , qua: fefqui- 
W/ pedales interdum funt dura,lignofa;in mul- 
/ '05, virides; tenuéfque ramos divifz , quos 
obfident anguftiora quàm in vulgari folía, 
WW viridia, catidiz guftus, alternis& ex adverfo 
(/ inter fe naícentia: fummi rami definunt in 
fpicam florum illos verticillatim ambien- 
abs. d forma (imilium, minorum ta- 
men. coloris cerulci: radix dura, lignofa, 
multifida.plurimífque capillamentis firma: 
tà , ex quàctiam plures nafcentes virga hu- 
2iinrerdum procumbentes , fibrasagunt. 
Tora planta,f digitisatteratur , odorata e(t. 
Similem deinde plantam nactus (um mune- 
re honefti & optimi viri Wilhelmi Parduya 
Middelburgenfis. ] 
Mzw1N1 &aliud Hyffopi genus vide- 
rein Angliá, anno reparatz falutis humanz 
M.D.xxcr.vulgari nonadmodam diffimile, 
fed quod ad Quartum illud genus hifpani- 
co femine natum magis accederet, exceptis 
ramulis , qui in virgarum faftigio numerofi 
in latam comam fpargebantur : propterea 
: Hyffopi comofi appellationem indebam.Id. 
genustum temporis Viennam transferre volebam, fed in itinere mihi corruptum. 


TuvuvM. 


, 


z II! 


PLANrTARVM HISTOR. LIB, III. — P pn 


qe y» u.c - Car. rr^ 
Thymum legitimum. S YrrnvrEx eft Thymum, pedem Tho le. 
: s interdum altus,multis ramis lignofis, 2v». 
tenuibus, & candidis preditus , quos per. 
intervalla ambiunt folia fibi invicem 
oppofita, anguíta, tenuia, candicantia, 
actis guftus,quz quibufdam locis hieme 
decidunt : nam ubicumque fponte na- 
fcehntem hanc plantam inveniebam, feu 
ieme, feu veris initio, folijs viduam 
fpiciebam : fed utrimqueab exortu 
ftigijsfoli. I vclu- 
ti oblonga capitella,inftareorum quz in 
rigono Ontti funt, ex tenellis foliolis 
viridibus congefta, adcó confertis & nu- 
merofís, ut unicum lopngiufculum fo- 
lium appateret: ipfa capitellacum flori- 
busin planta virente obfervate non po- i 
tui, jam enim deciderant, fed illorum 
duntaxat veftigia fammis virgis five ra- 
mulisiin omnibus plantis confpiciebam. 
Hifpali autem , ubi maximus eft cjus 
proventus (nam aliud T hymum non no- 
runt) magaicjus jam reficcati fafciculi 
demonftrati funt cum fuis folijs & lon- 
giufculis capitellis fuos purpurafcentes 
ores adhuc retinentibus , grátiffimi 
odoris: illo enim in aquà decodo utun- 
turad dolia, quibus vinum affervatur, 
eluenda & repurganda : non minoris : 
etiam ufus eft ad conciliandam odoris 
gratiam ijs vafis, quibus conditz uva a(- 
fervari folent. 
$^ j£ ^ Ceterum non. modà circà Hifpalim x,j51;, 
2 "nodis Hugh copiose nafcitur, fed Gadibus etiam,quá 
parte infula ponte jungitur contínenti,totà infuper Bzticà in maritimis collibus meridiei 
obverfis. aur o : : z 
TuvwvM veróvulgare, quod nonnulli durius cognominant , quóque, teftc etiam Thymi vulg. 
Pliniolibro xxt.cap. x. Naturalis Hiftoriz;lapidei campi in Narbonenfi Provincià referti verear 
func: & mediterraneis(q dmodum Sal 1 agro) & alijs Hifpania: locis,fponte 
crefcit gracili elo ud folo,nunc purpureo,qualein Narbonenti Gallià, & Aquitanicá, 
icante flore. 
is peni Diofcoridis Suo; eft , Latinorumetiam Thymus aut Thymum ; Baticis Noiga. 
10milla ümpliciter, mediterraneis Hifpaniz ignotum, atque etiam univerfz Galli. Alte- 
tecam, Plinij thymum nigriuseffe videtur, & illud quod Diofcorides cap.de Epthymo du- 
iusappellat: nam in hoc, cm in Hifpanijs , tum in Gallià Narbonen(i, cuícutam illam 


icatulam rubris filis copiosé nafcencem & capill isfe illi imp 
Ec icun Caftellani hoc : Mat tomillo (alféro, aut falferofimpliciter: Galli, 4s ' 
1hym: lali, 5ymo: Germani &bimue ober vocfefcr ueniet appellant. 
DioscoRrIDE aucem tefte, thymum cum acero & fale pituitam per alvum detra- Faculine, 
hit: ejusdecoctijus prode(t orthopn & ibus, tineas ventrisexigit, menfes, 
artus & fecundas pellit; atque urinas ciet: cum melle in eclegmate faciliores efficit 
ex(creationes recentes tumores difcatit, cum aceto illitum: concretum. fanguinem 
diffolvit; verrucas penfiles tollitcum aceto: ifchiadicis cum vino & polenta impofitum 
fübvenit: hebetibusoculis incibo prodeft, &c. Paresilli facultates tribuit Plinius: infu- 
peraddic, dari comitialibus , quoscorreptos olfa&us excitat thymi: viris contra inflatio- 
nescum melle & aceto, & (i venter tcargeat, te (tésve,aut veficae dolor exigat : articularibus 
' morbis & luxatis, tritum aclanz infperfum ex oleo imponitur: dant & potionem articu- 
laribus morbis trium obolorum pondere in tribus cyathis aceti & mellis. 


TuxMsanzA. 


— "Canon: CivsI RARIORVM | 


TuvanR A legitima. Ca», rir 
á : 5 Hx 0 fübijciemus Thymbram 
^ Vct x , "T uen » primüm mihi confpe- 


Gam & exadié notam anno reparate fa- 
lutishumanz nonagefimo quinto (u- 
pra millefimum &quingentefimum,ut 
uz mihi illo ipfo nata, femine à Do- 
Bio reíque herbariz peritiffimo vi- 
ro Honorio Belloé Cretà ufque miffo, 
ubi Cydoniz Medicam artem exercet, 
Mvrris earamis ftatim à radice fruti- 
cat, Thymi inftar,quadrágulis, fubafpe- 
rá lanugine obdu&tis,purpura(centibus, 
-quibus innafcuntar alternatim fcmper 
ex adverfo ramuli,folijs eadem ferie di- 
geftisonufti, T hymi genuini folijs pene 
fimilibus, fübhirfutis , odoratis, medij 
quodammodo inter cunilam & Thy. 
mum odoris,acriufculíq; faporis :füm- 
mos famos verticillaim ambiunt ali- 
quot capitula multis foliolis conftantia, 
inter quz caliculi , € quibus emergunt 
fuaviter purpurafcentes flofculi, Thymi 
flofculisfímiles , in quatuor lacinias di- 
vifi , quarum infima latior eft & repan- 
da,(uprema etiam lata,fed brevior, reli- 
quz duz minores , prodeuntibus é me- 
dio quinque ftaminulis candicantibus, 
uorum apices fufci coloris, & medio 
[m bifido.O&obri & Novembri dun- 
taxat flores protulit, cà ob caufam nul. 
lum femé przbere potuit :é quotamen 
nata planta , pufillum,nigrum , Thymi 
feminisinftar: radix duralignofa,quam 
apudnos perennem futuram , vix mihi. 
erfaadere poffum, licet rami procum-- 
lods fibrasegerint. 

GnacvM nomen SvuCpz, Latinum 
Thymbra: Cretenfes etiam num hodie 
Sup & 9»v6: appellant. Diofcorides 
eaídem illi facultates tribuit quas Thy- 
mo, ficodem modo fümatur. Paulus 
autem ficcare &calefacerc in tertio or- 
dinc (cribit; hinc oleum in quo deco- 
quitur, rigores febriü circuitu remean- 
tes difcutere,flores idem prtftare,quo- 
rum deco&um menfes cieat & foztus 

extrahat. : 
/ 


Tbymbrs 
bijieris , 


Serpillum filveftre Zygis Diofc. 


f : 
/ SERPYLLVM, Car. rur, 


// arit duo genera Vereresfe- 


li we. 

16 duplex. cerunt Sativü & Silve(tre. Sativum 
À erpendo dici traditDiofcorides:ilvc- 
ftrenon ferpere , fed inaltum cre fcere. 

|f, Plinius contrà lib.xx.cap.xx11.Silveftre 
Z ferpere (cribit:Sativum non ferpere,(ed. 
palmialtitudinem increfccre, 

m SER vYLLVMautem filveflre Zygisap- 

iss 


pellatum ,quale Diofcorides dcfcribit, 
obfervabam,ni fallor,in Caftella veteri, 
ijfdem 


LIB. II I. 
Serpyllum vulgare repens, Serpyllum Pantonicum 1, 


PLANTARYM HISTOR. 99 


Yt, dt 
MA 306 


- 
ijfdem lociscum Thymo duriore five nigro, cui perquam fimile eft figura , ramis, altitudi- 

nc & radice: folia veró paulló latiora habet quàm Thymum , minusodorata, fed gravius 

nonnihil olentia , utpote quorum odor feré (it inter Abrotonum & Stoechadem medius: " 
invirgisitem ramulos ; qui floribus verticillatim nafcentibus veftiuntur , coloris ex albo 
purpurafcentis: qua florum difpofitione & odore , à Thymo di cerni pené duntaxat po- 

teft. Minoreft praterea cjusacrimonia quàm Thymi, quippe quz aliquid adítri&ionis 
admiftum habeat. : 

Floret cum Thymo duriore,& perpetuo ctiam viret. 

CrTERVM prater hoc, aliud elt ülveftre , quod vulgariter crefcit in omnium quas Septum 
adij Prouinciarum nudis collibus , gramineis campis , autficcioribus pratis, viarumque "*- 
herbofis marginibus. Ejus hiftoria cim à plerifque fit defcripta, minime d u- 
cimus: iconem tamen fübijcimus , atque tria alia genera mixtim cum illo in Vngariá, 

Auftrià, & Moraviá nafcentia, hoc capite defcribere inftituimus,quiaab alijs non ci ob- 
fervata vidco. 

PRiMvM eftadmodum fimile vulgari in omnibus, ut opinor , Europz Provincijs oc- 5«?72.4«8. 
currenti: craffiora tamen & magisatra habet folia,qua: trita, 31 mali , vel meliffophylli "^?e4re — 
odorem referunt, & capitella pauló majora, magííque purpurafcentia, fimilibustamen ^ ' EN 
flofculispredita : craffiores ramulos, quadrangul palmares, perterram tufos, ad fingula Vv. - bbs 
internodia fibras agentes: radicem veró lignolam, multifidam, fibrofámque, numerofos 
proferentem cauliculos,fummá tellure in orbem fefe fpargentes. 

ANGvsrioRA Secundo f(unrfolia,paulóque longiora, viridia,glabra, rarius per cau- Seitan 
liculos fparfa, bina femper ex adverfo, fed alternis, nafcentia, quemadmodum magná cx guilo glabré- 
parte in ceteris ftirpibus qua quadrangulo funt caulejaut virgis: cauliculi frequentes, te- Dur E 
nues, longi, humi fa(i, & fubinde ad internodia fibris fefe firmantes , oblonga , mollia, & Diesen dir e i 
velati fpicata in fummo ferentes capitella,lofculis,vulgari zqualibus referta: radix ligno- ve E 
facit,dura,& mulcifida. Tota plantaaut nucis jugland fol odorem quod d reed, dul, 

refert, E. 


TOuwéh. Gies] WXRtoKvMI 


: t A LÀ E " 
Rer !'o-manifcflo odore pradita dep rc hencitur: fcline m utaticnc ,anzurg 
varianti$a accidat,nie ldtét. no á ( 


Serpyllum Pannonicum 111. 


Seriyll an- E LaATE ferpit Tertium genus, & 
gujlo la» uri- : magnos cefpitesnionnumquato occu- 
wed fulio- pat: Nam licec duram & lignofàm ha- 
bedt radicem ;ut pracedentia genera; 
, tenues tamen, quos in circuitu [pát- 
. git;cauliculi,tubinde fibras agunt,que 
' temporis füceeffu , in radicesnon mi- 
nts duras & lignoías cvadunt, quàm 
fit primaria , atque alios deinde fun- 
dunt ip ambitu cauliculos folijs non 
minusquàm proximé precedentisob- 
longis, & ijs quidem anguíhoribus; 
praditos, incanà mollíque lanugine 
pübefcentibus: longa in fümmiscau- 
liculiscapitella à fecundi generís lon- 
go glabróque folio capitellis non dif- 
ferunt, & fimilibus Hofculis plepa 
funt: feminain villofis rufefcencibus 
utriculisparva , rotunda; fui coloris, 
Tota flirps pineum quodammodo fi. 
veréfinaceum odorem trita rcfert , & 
calido guftu cft. 
mnia hzc genera eodem tempore 
florent, menfe videlicet Iunio: natales 
jam ante diximus. 
| DiosconiDi fgrooc dopuc 
x9) Cvyic vocatur quod primum de- 
fcripfi: Latinis Serpyllum , & Plinio 
quidem domefticum quod ferpere ne- 
gat: vulgare autem paffim naícens, 
etiam Serpyllum ab omnibus appella- 
tur: quo nomine , alia quz fubjeciin 
Auflriá & vicinis Provincijs nafcen- 
r4 ; hi 6 :$ 185 tia,donati poterunt: nam quantum ex 
N : : ; temperamento conijcere licet , fimili- 
busctiam facultatibus erunt pradira, 
1 ute cuero. autcerté non multüm inferioribus. 
. SttvESsTRE autem fativo efficacius cffe, magis excalfacere; & ad medendi ufüm 
aptius effe reftise(t Diofcorides: proinde menfes trahere , urinam potu ciere , tormini- 
bus, ruptis, vulfis, & jocinoris inlammationibus auxiliari; adverfus ferpentes , po- 
tu illitáve: capitis dolores mulcere rafaceo incodum , & inaceto madefadlum : maxitpà 
verólethargicis & phreneticisconvenit. Cruentos vomitus fedat füccus drachmis qua- 
tuorcxaceto potus, Pliniusadditex aqua bibi ad. jocinoris dolores: folia obolis qua- 
tuor dari ad lienem ex aceto: ad cruentas exícreationes teri in cyathis duobus, accti 
& mellis. : - iu 
Ceterüm in Serpylli defcriptione apud Diofcoridem, mendum effc füfpicorin hisver- 
is, QUAD v "rtp/rr Asa uolo 7r dvo, legendimq dprydivo arbitror: nam quae affinitas fo- 
liorum Rutz cum Serpylli folijs? accuratiiis hiclocus confidcrandus, 


Faculiutes, 


Zidfcema 
Hats. 


PorivM. 


PLANTARVM HISTOR, LIB. III. 


361 


Porrvwx. Car. rrifh. 
P LvnaA quàm Veteres tradiderint nunc inveniri Polij genera certum eft, eáque vel Pelivsiva- 
[ (urculorum firmitate, vel foliorum amplitudine,vel florum varictate;atque infuperto. "14er 
tius ftirpis colore inter fe differentia, j 


Polium niontanum 1. Polium montanum 111. 


pu o 
dus uve tt Vo 8.56 
2.508 


Qo. Cose 


SA 
"m 
£N 


, 


Qi tea, BAS MAR AE PS Ab ac ii gp 
IEEE ^ 
Lass 2 DoD : 


VuvM , palmaresaut ampliores, exeadem tadicelignosá & durá producit cauliculos, pj, 
in multasalas divifos,humi fparfos,quos difpofito ordine, & ex adverfo femper tenera am- albo fors. 
biuntfolia, longiufcula, angufta, oris in externam partem reflexis, & leviter denticulatis, 
adeó ut vix,nifi dilig obfe bus, denticuliapp ; incanis: équorum exortu 
alia numerofa prodeunt foliola magis tenella& incana: Summis ramulis capitella fert ex 
multiscaliculis canefcentibus & fi g ndefl italbus) & quz fe- 
men continent per maturitatem nigricans ,fübrotundum , fatis magnum pro plantz tene- 
ritate. Totaplanta fuaviter olet, cum gravitate quadam non injucundá. Februario & 

Martio florentem obfervabam. : : 

Mvrris Alterum fruticat ramulis fuperiore firmioribus,non humi fufis,fed erectis, pj, r; . 
rotundiufculis, incaüis, palmatibus, plerumque etiam longioribus: folia fuperiore angu- a//o fen 
ftiora frequentiora,ex intetvalliscontrario (itu ramulos ambiunt , extremá parte duntaxat : 
dentata, fed mintisquàm in Primo: majorain fummis ramis habet capitala longiorá- 
que , latiora tamen; neque adeó cómr &a , in quibus flos etiam albus, deinde femen prio- 
rfimile. Non minis odorata eft hzc planta, quàm prior." Aprili floret, interdum - 
etiam Maio. : : PHASE 5 

TERTIVM genug medizeft inter neve & fecundum magnitudinis , minus früti- pup rr. 
cofüm,minüfque firmi lisfecundo;fitmioribu primo : nam partim procum.. fawefere- : 
bentes eos habet, partim etiam erectiores, omnino incanos, magis etiam ce pritrium Jeuenenen. Ata 
folia item utroque ampliora , & tota candida : tenelli tamen ramuli capitella fua jam pro- ve (9 23. Bep. 
truderc incipientes, cum ipfis folijs flavefcente lanugine obdueuntar , perinde v his 

intej 


.362 Cánorr: CrtvsI gARTORVM : 
integraoblonga capitella, quz tandem luteum florem proferunt: femen E^ alijs fimi- 
le, ut pofteá exco quod apud Bclgasalebatur depreheüdi . Florebat veró natali loco Mar- 
10 menfe, apud Belgas ferius. , : 

Polpm itt ; ^E 5 iade aine in Belgicánato , &à Generofo Viro Ioanne vander Dilft pom. 
forex alb? e ico fingulari , Vienuam Auftrizad me miffo, natz funt mihi iftic plantz ,quz , altero 
Met Y Gnoneanno » flores mihi protulerunt , non eos quidem luteos, five pallidos , quales ma- 
ter,(ed modo candicantes,modo interius pallefcentes & foris exalbidos.comámque ctiam 
non minusquam folia cancfcentem , vel leviffime pallecentem : alioqui , latioribus & 
inambitu crifpis incanísque folijs , & candidá Sora pubefcentibus virgulis , mattem 
1eferebant , quz ut plorimum in majorem longitudinem excrefcentes , humi füfze erant, 
minorcs veró furrecta. ; : d isserdd 
kloc genusaliquot annis in hortulo ,quem Viennzcolebam, confervavi, leviter adyer- 
fush jurias tegendo busabicgnis ramis: fed afperailla anni w. D. x x C v 1, 
hiemscorrupit , cum felc&liffimis alijs(ut aliquoties memini) ftirpibus, 


Polium montan. v. purpurco flore. 


Polium v. Qv INTVM prorfustenellum eft , exilibus & dodrantalibus ramulis ; humi fufis, 
sePfe — mul lanugine candidà tedis , qui fubinde ad nodos radices agunt : folia illi fant me- 
fecund itudinis , breviora tamen , denticulata , val- 

5 nulla dentium veftigia confpi- 
ciantur , ni(i à diligenter obfervantibus : capitella fuperioribus paulo minora , totáque to- 


Pur. O LA tencritas (lirpis , & florisvarietas inter preximé defcriptum , & Sextum hoc ge- 
«fe ^ nusJdifcrimen facitquod albis floribus cft predi Vtrum ] ihil feré nii 


Plamvun M VvLTAS exeadem radice promit Septimum Polij genus virgulas , prími gene- 
"^f — risvirgis fimiles , fed breviores. & magis fruticofas , füpra terram fparfas , folia in his 
p intervalla , bina femper inter fe oppofita , Libanotidis coronariz folijs feré zqua- 
Ja , minOratamen , füperné viridia , inferné caneícentia , nullis crenis per oras nota- 


Polij montani folijs perci pitur : florem extremis ramulis 
Polij floribus formà non abümilem ; nontamen fpicz inftar créfcentem » fed veluti inca- 
Pi congeftu m: femen deinde in vaículis exiguum, nigricans:radix illi dura, lignofa, mul- 
tida HABT HD 


 Quiaporrà illius iconi , quam in Pannonici Obfervationil hibui , nulli flores ad- 
diti fuerant, (ed fola vaícula femen continentia , aliam iconcm adijcere volui, in qua qui- 
: ; em flores 


k 


yn ^ polium vit.cum flore; 


E 


oco d Eg DU cu aS c dice 
L2U SY PLANTARVM HISTOR. LB, 


ET 
Polium Pannonic. vit.cum fersine, 


- dem flores ben? expreffi : gravius autem 


peccatum in foliorum przpofterà ferie, 


; qua temeré per virgulas fparía effe non 


bent, fed alternatim ut inceteris genc- 


- ribus difpofita. 


36) 


(opu tuaoe T ab 
e Kal" 
Sp 

n 1.614 


£t 


Sx p ctiam eft OGavum quoddam ge- CREE 


rum longitudinem vix fuperans , cxilibus 


ramufículisjin quibus,non minus quàm in 


faperioribusordine & ex adverfo oppofi- 
ta nafcuntur foliola duriora, breviora & 


TA anguítioranon denticulata: ramulisinfi- 


dentterni aut quaterni flores albi , fu pe- 
riori forma fimiles, fed minores: hujus fe- 


2 mennonobfervavi,fedSeptimo generi fi- 


mileeffe puto: radix etiam fibrofa eft, & 
vivax natali folo. Nullà vero odoris gratià 
commendabilise(t hzc planta.Floret au- 
tem ferius, Iunio vidclicet. 

Ni: harum p ü flirpium, 
licet fepiuis cum fuis cefpitibusin hortum 
tranflatam , umquam cicurare potui, fed 

onf lo deftitutz,fc corru- 


pz funt. 

Primum, nafcitur in maritimis Bzticz, 
Valentiníque Regni , & Narbonéfis Gal- 
liz. Alterum , nonnifi in mediterraneis 
Hifpaniz obfervabam, folo exili & petro. 
fo, in collibuscrefcens. Tertium, regno 


$^ nusomnium minimum , duarum uncia- al£offer:gi- 


Natale. 


Granatená &Valentino.Quartum,femi- —— 


ne Tertij 


EST 


Nomina. 


Facultatis. 


Peli ramuli 


eli 
» pegar losin terram umbrofo loco d. 


364  CanmorLr Crvsl] RARTOR. PLAN. HIS T, LIB. III. 

nc Tertij gihi natum Viennz Aufttiaczs,ut pauló anté dixi. Quintum & Sextum; Mur- 
ciano regno duntaxat inter Lorca & Velez el rubio;in acclivitatibustumvlorum arenofo. 
rum . Septimum copiose invenitur in afcenfu montis Hamburgenfis, qua parte Auftriam 
five Septentrionem fpectat , octo infra Viennam milliaribus : fed multó abundantiis in 
monte BadenfibusAuftriacis thermis i ,lijfque montibus ficcis &z falebrofisjin- 
ter axà;quibus deledari videtur: in tenui tamen folo (montium videlicet) unde graminei 
ccfpitesexempti fünt , longe uberius provenire fole. OGavum, nafcitur publicà via agio 
Viennenfi: id etiam,autcerté illi valde fimile;in Allobrogum collibus, Lemano lacui vici- 
nis,& meridiei obverfis aliquando obfervare memini. 

Dicirvg hzcplanta Gracisar&uo, Latinis Polium; Primum genus, ad Diofcoridis 
montanum;quod ipfe ópiiy & vev'2 piov vocat, referri poffe videtur: hoc Batici effusa appel. 
lant. Alterum;ad cjusíecundum genus quod fruticofius priore effe dicit, non tamen mi- 

d primo: id Hifpanis dicitur a/tamiza. Tertij,nullum nomen vulgare intelle- 
xi. Quintum & Sextum,incolz Chamarpityn effe putabant : vulgare autem nomen apud . 
incolas erat camari/a. Thermarum accolx Septimum wil Qiofmatin/ hoc eft, filvefttem 
Rorem marinum nuncupabant. 

CrErERvM Poliumvifceraobítru&ionibusl: berat,urinam & menfes cietinantido- 
ta mifcetur,fuffitum & ftatum ferpentesabigere,illitu vulnera glutinare creditur. 3j 


Irrvp porróreiherbariz (tudiofos obiter admoni volo,omnis generis Polij ramu- 
pactos, finc difficul dices agere,modo ipfa terra bené 
fubacta,& repurgara fit : ut in aliquoc cjus generibus periculum feci. 


FrNIS L 15541 TERTIL 


CET OLI CLVSsTo^. 
RARIORVM PLANTARVM 
HISTORIA. 

LEITET QVARTYS 7 
E nec $cabiofarum» e E aliaráemque Lo 
| Q uartolibroerunt comprebendenda , cum nonnullis qua mon. 
* injucundo e aljs qua gravioderepradita funt. His adne- 


Hentur Sedi genera , congeneres ilia ffirpes , e. alia crafeà tuberofd- 
que» radice donata. e rit 


"SEA BIOSA v QU CarvT r. 
0e - 


AGNA fane elt Scabiofarur varietas: 

nam nullas Prouincias adire memini , in 
quibus ejusaliquod puse genus non inve- 
nerim, ut ex ijslucubrationibus quas in lucem 
anteaemifi , atque etiam in hac Stirpium Hi- 
ftorià videre licet. - 

PRi1MYM locum dabimusScabio(z majo- 

ri Hi panic 
... jorisfolijs fimilia haber,laciniata videlicet, alte 
^" incifa;jmollia, lanugine pubefcentia: caules no- 
bagzus Pn E n oir : 


|. geniculisfolia inter fe oppofita : fümmisramis 
.: Capitula infidenté multis caliculis membrana- 
' ceis & paleac pofita , qui fi g lares flo- 
tescontinent , quit is, in 
x medio quafi fingulorum caliculorum umbili- 
co,exigua quzdam ftella fübnigra confpicitur, 
quatuor , quinque aut fex interdum radiolis 
SS conftans : paulatim veró hi caliculi excrefcen- 
/ j " "Z páduntur, donec femen hirfütum & craf- 
RS / «$e (um Sag eiicul rss e ier or in- 
/ G 9» L2. Cipiat:radix caudida,cratia,vu 11milis. 
eid m etelcit iuxta Vinearum. pres & femi- 
) Yt BN 7272 taslocifque incultisagro Salmanticéfi , per re- 
7 : SN liquam etiani Hifpantam,haud dubie & in alijs 
: calidioribus regionibus. Floretiftic menfe Iu- 
nio.Apud Germanos veró,qui illam femine ex 
Italià miffo interdum natam colunt, ferius; fed 
'cüm magná ex parte circiter Autumn( flores 
przberefoleat , plerumque inane füccedit fe- 
: , : men, (licetaliquando bené maturum colligere 
meminerim) & (abfequens hiems ftirpescorrumpit. Viditamen qui ramisin terram de- 
miffis propagare & confervare ftuduerunt: fed operam. luf ferunt. 
AL14A inveniturei perfimilis,& folà magnit 
folia tenuius incifa,caliculi & flores caruleo purp 
Ijfdem cum fupctiorelocis nafcitur , atque eodem ctiam tempore floret, & femenad 
maturitatem baboci 2 A $ HETPESUS 
TER TIAE cübitales (untcaules,rotundi,nodofi ive geniculati,nonnihil hirfüti,con- 
cavi,in fingulis geniculis bina folia exadverfo Ja eor WLdrun d shes AA 
i i i ta, Vtticz foli 2 
biofarum, fed lata, m ambitu J x pesto, 


"m :4 


ftenim per omnia minor, 
6 ; 


dam illis fimilium inelegantes funt.) flores : eam ob caufam, 


Seabiofa me- Y 


uz folia, vulgaris Scabio(z ma- jer tifaw- 


qodive is. a 
E cca HE 


Stabiofami- » 
wonan. nio 


ca five Tre 


Loy la- 
iem. 


Cangorri Crvs] RARIORVM. 


; m i A 
e Scabiofa i11. S. Scabiofa Ms 


JS 
vy 
ev 
)f 
- PASS ESSE y 
pendentia;colore viridi dilutiore przditaamaro Spip d *exalarum finu ramictiam 
prodeunt foliati, qui ex lateribus pediculos protrudunt , floribus, jus Scabiofzzmodo 
congef(lis,ornatos,coloris rubcfcentis,nulli usodoris: dcinde femina imul congefla,angu- 
lofa,hir(üta ,cnici fere interdum ma nitudine , ftellatá coron infi Dita : radix minimi di- 
2 1 ee HEU: i 
gitic quam quat, longa , nigricans, flatim à capite quafdam fibras 
THES fatis magnas fpargens,& fubinde ex lateribus novos caules producens. 
(J'y Subofala. ^ QVARTA magaitudineillam fuperat;majoráque & nigriora habet folia;purpurafcen- 
y W[^^P'h emexnigroflorem: in reliquisfatis conveniunt. - em : E 
Po füfmitur. PIER ? d à is NS 4c - 
ord : Provenic utraque in omnibus fere czduis filvis , juxta fepes, locisdue umbrofis peruni- 
QS Nee vp Auftri a Anifüm . Floret aio & Iunio,quo temporc fc- 


rafc P à, villisquibu(dam nigris fingulorum flofculorum fedem ambientibus: ra- 
dix longa,nigra,craffiuículis albis fibris c. E : : 
Wee. 7 Inveniturin fummis Sneberg & Snealben Auftrie &S tiri alpittm jugisin tenui grami: 

2 fc ft depreffioribus nüdifque circa Viennam collium 


;ubi foret Aug; rindc 
fupercilijsubi lunio & Iulio oribus onuftum legebam., : i 
3oifst-  CvBITALI autampliore affurgit Sexta fcabiofa caule fatisgracili quiin multostez — * 
Z^ /** yes ramos dividitur ;extimá parte veluti umbellam flofculorum in caput congeftam ge 
liquosambiunt , majufculis; quinque lacinias divitis, 
: | & ofculi,qui minores:omnesautem colóris elcgantis rubri fa- 
turi,& ad purpureum quodammodo tendentis: his faccedunt ftellata ,utin arjescaviole. 
rum 


x generibus, aput metz.f à congelta , Folia non abfiaiilia ha tillisquz | 
confpiciuntürin (equente P'annonicá Z»poAs/vo: füntenim fimiliter inci(a , viridiora ta- 
menj& fplendentia,caulem jue s in fiagulis internodijs ex adverío ampledentia, 


nra- 


ra 


PraNTARVM HISTOR. L15 IIII. 


Scabiofa v. Indica. J a Scabiofa vir. 


An radix vivax effet & perennis initio dubitabam ; quiaanno primum M. n. xcr. floren- 
tem obfervabam femine mihi miffo natam Sed fequens annus annuá eflc 
medocuit. : mUPeR : 

Floret ftatc & Autumn 
rumfüi. — 


pé i7 í 
aut O&obris initium matu- 


" Accipiebam id femen cx Itali, ScabiofeTndice nomine: quod quil amicis 
municatum, florem variavit, qui fuir, illisreferentibus, multo dilutior. Meminictiam 
Viennam mihi miffum Scabiolt feméex Hifpanijs, quod flores dedit codem anno quo fa- 
turi: fed illi etiam rubri dilutiores. j di i 

CvnirALEs fünt Septima caules, rotundi graciles, firmi; virentes, nodofi, eosad fin- 5,57, 

p geniculaample&entibus binis folijs ex adverfo femper refpondentibus , qua tenui- ead 
us & profundislacinijs adcó divifa funt utalata videantur, color ex cinereo virefcens, fa- fere/ive 
. poramariufculus:qua veró fecundüm radicem na(cuntur,ante quàm planta incaulemaf- "* 
fargat, latiora funt , minoribáfque lacinijs divifa : ex fi Is! losfert tenues ,& 
nudos, qui füftinét plana capitula;é candidis five potius o» poAeuxolc (przfertim ante quàm 
- explicentur) inodori(que floribus fimul na(centibus congefta,qui quinisfoliolis (quorum 
triá inferiora majufcula funt)conftant,paucisintus ftaminulis : oribus füccedunt hirfuta 
" femina vulgaris cabiofa feminibus minora, in orbiculare caput congefta : radix minimi 
digiti craffitudinem interdum aquans, multi(que exiguis fibris in lateribus przdita, vivax 
Mum fingulisannis novos caules profert. EE (o us : 

Nullum eft Auftriz inferioris pratum ficcius, editiorcve loco fitum , nullus agergrami- x,,,7,. 
neus, nulli feré aryorum margines, in quibus non naícatur hoc Scabiofz genus, adcóque d 
fertilecft in gerendis oribus & pertinax, utfola brumaillius luxuriem coérceat,, alioqui 
Junio florere incipitzfrequenseriameftin Moravià. d ifs 

Mcminiin Bclgiéis bortis pene fimilem ali foliram;cujus tamen floreseffent candidio- scis ai. 
res: Aliam praxcerca latioribus folijs, firmionbuscaulibus, & Horum niveorum capitulis ^. | 
interdum ingularibüs,pleráque tamen binis aut ternis cobzréribus & fimul nafcencil E MA 

OcrAvvM porrógenusinyenicur quod bicubitali aut ampliore affurgit caule, tCICU, rrigaminéve. 
firmo,rotundo,multisalis prdito; per quem fub nodis fparía funt folia, jam defcripta fo. «av. 
lij non valde diffitmilia viridiora tamen & duriora;nec in adcó tenues lacinias diviía, infe. idi ehe 
1iora veró ijs non repondent,fed latiora funt,wolliora, hirfuta , & in ambitu duntaxat fer- f, feos 
rataut fi quis nafcentem planram conficiat; aliam pzne à Scabiofa judicet : flores extre- vri 
mis ramus infidentin caput compadtialterius lloribus fimil 2$ femper (praefe in 

: : : 22e á 


milntl 


exteriori 


Scaleiofaalba Belgicor hortorum. 


Qanort Crivsl ganionva 


Scabiofaix.five aflivalis. 


;h LRQ. 


xoi , cd ino nivei; 


eficientibus) majore & ampliore,non tamen ut in przcedente g-coXo- 
sue a 


inomnium umbilico emineptibus coloris candidi , api- 


cibusautem fübcaruleis quibus deciduiscapiculailla fubrotunda fiunt, & veluti Íquamo, 
fa, coütincntque lonetufcula angulofa femitia, colorem fufcum maturitate acquirentia: 


radix non eft viuax , (cd hieme perit 
quz fequente annó flores profetunt. 


» femine tamen deciduo enafcuntur novellz plantz, 


SAN Hanc Scabiofam ptimüm obfervabam anno «. p. xxcir. Augufto menfe iorentem & 
7" —matürdm femen proferentem circa Tirnaviam Pannoniz trans- danübianz urbem, atquc 
ctiam (ccundüm ipfius urbis vallum ,quà Meridiem fpe&tat . Semine indc delato in hortis 


^ coliceepit. Memini & ejus femen in Belgicam amicis mittere, & ex co natas plantas matri 
partenced tbrigátd veo wr : ! ; 


t NM 


Fr. 1: ^ 
Hvivs primum 


Scaliofa a[ti- 


&fc capitula,in quibus flores, valde rcfert 


Ma epis: 1 s 
vali ros 1x; Scabiofa Nona ,cujusiconem feliciterabi fo (ut & plerafque alias) delineatam, ad me 
"mittebat octennio poft;honeftüs vir, & in tirpium cognitione egre; 3e verfatus, Iacobus 
Plateau Tornacehiis civis , Scabiofze novz zftivalis nomine. Nam folia habetilliusfolijs 
Y vis i Ke Ru 


primüm,ut dixi,nafcentis & inf 


circa pediculum aliquantulum la- 


n 
ciniata, dcindc ferrata;caulem. tricubitalem aut ampliorem, ( utadícribebac) rotundum, 


hirfütum,in mul 5 circa fümmum d r 
verfo amplectuntur folia viridia;in&mis fimiliaprater ea quzini ramis minoraenim fünt 


divifum , quem alternatim bina femper exad- 


illa,non laciniata , non incifa : fümmisramis innafcuntur fiuàmata capitula, fubczruleis 
flofcülis plena: quibus facceduntTongiufculaalbicant;3 fer; : 


capitulorum latera na- 


fcuntur utrinque alij ramuli fimilibus capitulis &flofculis prediti,deinde etiam ex illis ter- 
'tij:tadix candicat & fibrofaeft ; fed non tediviva, nam excuífo femine perire folet , veluti 


fupcrior,& illo deciduo/perinde ut illa 


COS t Exquibus notisfacilé mihi pe 
ess Quodadamicosante miferani 
volti at iptius hiftoriz adnc&ti 


rfuadco 


tti 


Jfingulisanhis fponte nafcitur. 


; illam ex eo féniine primüm in Belgicá naiam, 


Illiusautem iconem à perito artifice imitatam fübijcerc 
t. : : 


€ INvENIVNTYXK autemin Auftrià pleraque Scabiofarum genera lijs etiam Provin- 
cijscómunia,cüm inter fegetés tum in pratis & filvis. Provenit& páffim ficcioribus agro- 


"Seebiofe ma. rum marginibus;& juxta femitas Scabiofa major Matthioli;cujus plantas, ad Herrenalfen 
AE pagitimagro Viennenfi fitum, albo flore Varianteserucbam anno M.D.xxciiii, Nufquam 
U^ vero fponte nafcentem confpexi , quz mihi (ante uimà Cerfare Maximiliano 1]. felicis 


meii. Viennarn accerferer) incultioribus Belsicis ortis obfervata, Roribusex Uürpurco - 


fubczruleis 


N 


"n 


Á 


Scabiofa prolifero lorc, Scabiofà x. five repens 


fubczr l » i P P ,ad 
tioli,é quibus dependebatalij minores flores: 


ctiam terrij,fed imperfedti : primis floribus füccedebant femina Scabiofz v.fimilia : radix 
fubfufca & multis fibris przdita,fed non vivax. au [o re 


PrtANTARVM HISTOR. LIB. IIII. UV s 


pe 
A à " 
v 9. at 
"^ Li 
Hy 
aja je 35 
Caci 


ad cujus latera in orbem fandebantut multi longiufculi PC* sadliofa po 
3r lore fimiles, & ex his interdum fee. 


Lars ferpit Decimum genus,& interdum magnoscefpites occupat, durá & Digrdra- sealivama. 
dice (cfe per (ummam tellurem fpargente,& tenuibus fibris firmante: ex quà multtqua- fenereens 
" qua verfum expanduntur rami, hótmi diffufi,& fü binde fibras agentes: folia fatis riumero- &*e« - 


a, dena & carno(a, lavia, viridia ad Bellidisfolijs,aut Globulariz , quam Anguil- 
lara Aphyllantem appellat, fimilia; nullo mucrone pta:dita fed cordis (ut vulgo pingitur) 
formam potiüs referentia, herb quidpiam, non inamaenum tamen redolentia,ob- 
longo pediculo , guítu amaro & quidem acriufculo: aliquot deinde prodeunt inter folia 
dr cauliculi, teretes, fingeli füftinentes capitulum Globularià majus & planius, 
multiscraffiu(culis villisaut oculis hirfütum,Succifz: ive MorfusDiaboli fimilibus,co- 

1 


loris purpurei, nonnumquam adcó diluti , ut ap| : femen . 
C lah d: 1 M 


h E 2o 
lariz femini 


Nafciturin omnibus Pannoniz & Auftriz montibus glabris & afperis,inter faxa & fale- Natale. 


fa 


bras fparía,gramineisetiam quib ficcioribus ue agris , veluti fupra Neapo- 
lim Auftrix. - Floret Aprili & Maio ; femen Iulio & Augufto maturefcit, 

NvrrLvM porró vulgare nomen iftarum Plantarum intellexi: netamen prorfüsno- 
minecareant,earum nonnullis Latinum addam, ut eadem opera , à reliquis Scabiofarum 
generibusquz ab alijs defcripta, diftingui poffint. Prior n fit, Scabioía major Hifpani- 
ca: Altera, Scabiofa minor Hifpanica: Tertia, Scabiofà latifolia Pannonica rubro ore: 
Quinta, Scabiofa Alpina: Sexta, Scabiofa Indica rubro faturo lorc : Septima, Scabiofa 
Pannónica &/ypóAtuxoc:: O&tava;Scabiofa major Pannonica albo flore : Decima, Scabioía 
montana minor repens. í ^ 

Ceterüm nondubium eftquin ij(dem facultatibus int przditz, quibus reliqua Scabio- 
farum generaxquandoquidem omnium eft idem temperamentum. 

ScastOsARvM porró genera, non levibusde cautisad Phyteuma Diofcoridis refe. 
renda effe cenfet Nobilis idémq; dodiffimus vir Fabius Columna in fuo de Plantis libro. 


,PASs1M porrà per Au(triam & Pannoniam in gramineis campis , filvisà fruticibus& 
aiboribus paulo liberioribus , intcrdum ctiam inofis viarum & femitarum margini- 
z AA 5 bus,co- 


pucen 


p 


v 
SN 


LASCdE S 
SN yl 


yj -Ganori CrivsI gARIORVM 


My te 1g «Globularia, 
bus, copiose crefcit pumilum illud Scabiof genus, quod 
apud Herbariz rei ftudiofos Globulariz nomen vulgo inve. 


e nit, Anguillara (utdixi) Aphyllanthen appellat: Viennenfes 
Yon matronze 2bfau O&uctartja/ hoc eft , czruleam bellidem nu ncu- 
pant, quo nomine ctiam in Belpicis hortis culta dicebatur; 
Gallis Cit arguerites bleués . Ego Viennent agrO, niveo flore 
Cg vatiattem nonnumquam confpiciebam. ; 
IACEA. Cap, i1. 
E T VrrvM reiherbariz ftudiofüm adcó tenucs progref. 
N fusin Stirpium cognitione feciffe arbitror , qui láceas 
lgo appellatas , ad Scabiofarum claffem perunere ftatim 
: nonagnofcat. Earum nonnulla gencta in Pannonicis Stir 
ium obferuationibus dedimus, à nemine tunc litteris prodita: ijfdem punc Scabiofarum 
Fuftnipeorindds caputdabimus. : Eu : 
iaafpa-— PRIOR igiturnumerofaab cadem radice promit folia oblonga, vulgatiffimz Iacez 


machi. haudabfimilia;nec ra&tü minus afpera,fapore nónihil calido, (übad ftringente tamen: can- 


f""^  lesplerumquc cubicales,ftriatos,ramofos folijs anguftioribus , & interdum paucis lacinijs 
4 T 2 e ÁIm hf. 


pediculum p tos, ut in vulgatiffimà : capitulain extremis ramis cra(: 
fiora,non hirfüta,fed multis Íquamistenuibus, &, fi vel digitis leviter attingas, crepitanti- 
COLHEEIHSME : 


us przditajinfe antia,füpcrné veró,quá fe flos explicat;fuíca: los multis exiguis 
foliolis ex purpurá candicantibus,in quinque laciniasdivifis conftat, S quorum medio pur- 
purafcenstubuluscxilit;in fummo velutifarina afperfus, quem ambiunt purpurea majo- 

- ralongioráquefoliola;qui i libuslaciniJs etiam con(tantia uci vulgauffima, fc. . 


men Cnicoformá fimile, fed exi um, nigrum, paulo majus quàm vulgaris , fübadftrin- 
gentis guftus:radix etiam vulgatiilimz (imilise(t ibro(a, nigricans. 
Florecluho & Augufto, & fübinde (emen profert , quod maturum ftatim 2 va(culis re. 
prans,ficcum florem fXcutit. — "S pues 
l«wafgus. — ALTERA fetéperomnia fimilis, pauló tamen humilior, ut qu raró cubitalem fuperet 
mancap. 1t. altitudinem folijs minusafperis,& aliquantulum incanis, pauló dilutiore flore,feminc mi. 
*""". nore,necnigro,fed candicante & cineracco,lin guam ctiam magis excalefaciente .: Matu- 
B rius plerumque floret,& femen Iulio perficit. 
Natale. Provenit vtraque copiose in montanis Pannoniz & Auftriz pratis. 
Prn&Gn1NO femine , hoc eft Cretaallato, Scabioía: nomine, natae(t hzc planta: mi- 
hiautem erit Tertium lacez genus, quod ,cum rcliquis Iacez & Stoebesà me defcriptis 
generibus, proculdubio ad Scabiofarum claffem percnet, 


x " : 


1«/pa- — HABET verümulta longa folia, fupra tellurem expanfajinftar majoris Scabiofe Mat-* 


mati." thiolf;craffo nervo przdita,& fecundum illius 
11, Cretiea. ET s: 4 


: n ,nonmodó multipliciter ]a- 
ciniata fed ipf ctiam | fc&ze: caulisdeind git cubitalis & am- 
plior,(triatus durus,non diffimilis Iacez primoloco, hoc capite defcriptz per quem fpar- 
fa (unt folia;jam didis minora, & minus laciniata: finditur deinde in varios ramos , mino- 
ribusadhucfolijs, & rarius fe&tis przditos : extremi rami füftinent fquamata capita , 
producunt deinde florem multis longioribus flofculis purpurafcentibus, interdum omni- 
no albis, & valde fedis conftantem,ex quorum medio exilit ftilus pallefcens: evanido flo- 


fa,& fibrisquibufdam przdita;inftar radicis Stocbes Hifpanicz,quz an vivax fit; me latet, 


iem — VENVSTISSIMA et Quarta lacca,latáque & longa habet folia fuperioribus majo- 
1anavilofe v3 magis albefcentiamolliora, leviter per ambitum dentata,gummofo quidem guftu, fed 
ie ; ^ 
amar e 


capite, five) 


211rdatior. 


gua :c I eadem radice promit, cubir. 

pliores,& interdum minores, angulofos & ftriatos ; capitula terna aut plura contigua fe- 
16, ex multis fquamisimbricatim difpofitis conftantia, quarum cufpides exterius reflexx, 
inadcó crebra iáque fil. )five potiiis multifid. 

itael iffimo & ffimoreticuloinclufa videantur , miro Naturz artificio: flores 
Priori fimiles, purpurei, pauló tamen majores: femen maturum cinerei coloris; gracilius 
oblongitifque priore,Cyani feminiferé rcfpondens: radix priori nonabfimilis, vivax, & 


multis nigricantibus fibris donata, 


lese ment QviNTA longéhumiliorcftcubitalem altitudinem vixattingens: alioqui, folijs, vil. 
i : 


lofis& retis inftar formatis capitibus, atque adeó floribus magnam fimilirudinem cum 


6 arta habet: femen variat,quodnigricans eft,& pauló craffius. 
Nec.  — ídem, juibus duzlocis,etiam hz nafc Florenr Iulio & Augufto : femen 
item cum illisp quod maturitate ficcum florem é calicibus excutit, : 


ForiA 


PrANTARVM HISTOR. É TB. IIII. [vij 
Iacea i11. Auftriaca villofo cap. Iacea Auftriaca v*. 


Carduus maricatus,vulgo Calcitrapa di&us, 


|... Forra Sexte (ant vulgari fimilia, fecun- Iam. 
.. dir radicem leviter laciniata: caulis cubita- P^ 
lisaut amplior gracilis firmus,ftriatus, nonni- . — MM 3 
hil interdum purpurafcens,in multasalas ing.6^^**^^ 7,6 ipe 
quales divifüs.perquem, fub fingulisalisfpar- 2 
fa funtfolia jam ditis minora, apnguftioráque: 
floresin (ümmis ramise fquamato.hirfütojni - 
gricante capite prodeütes,vulgatiffimz Iaceze 

oribusomnino fimiles ,& fuperioribus pau- 
Ió faturatiores:femen priori zquale:radixalijs 
2 fimilis. : 
€ — Creícitpermixtacum füperioribus , atque 
codem ctiam tempore flores ejus explicantur. 

Morriona funt Septimz folia quàm races. 
vulgatiffimz,quz fecundiüim radicem funr, la e&iere esf. 
ciniata,ad Calcitrapz vulgo didtz,ive Cardui NT 
muricato capite folia accedentia: caules cubi- 
talesangulofi,ftriati, in multasalas divifi: ca- 
pitula hinc indeper ramulos confufo ordine 
fparfa,lógiufcula,quamplurimis fquamis con- 

antia, quz in mitiores tenuioréíque quàm . 

Calcitrapa aculeos, eósque valde barbatos de- A 
finunt: los lacez aut Cardui muricati purpu- 

reus: femen non obfervavi : radix Calcitrapz, 

five Cardui ftellati vcl re&tiüs muricati radi- : 
X, Ccemamularur. . 
A A Ad montium radices,nonnumquam fécun- Natale. 
Is pr t AM .düm vias nafcitur in Auftrià inferiore & Sti- 
[Ju eem. e 433 Move V nà:Rc Augufto menfe forercum Calcitrapá. A 
Tilizutem non multum abümilis videtur, quam ante multosannos nobis in Bclgicà na- ns 
tam memini, Itali miffo t y » 


I&ACE E 


Canorií Crvsl] RARIORVM 
Serfatala Matthioli; j 


Iac appellatione has ftirpás indigeta. 
vi, propter fimilitudinem quam habent cum 
càquz vulgo lace appellationem obtinuit, 
quam immutare nolui , donec aptiorem ali- 
quam accommodare poffimus: certá tamen 
e(t, Scabiofis proximas effe. Farum autépri- 
mam , laceam montanam fquainaro Capita 
nuncupavi: Tertiam, Iaceá Creticam: Quar- 
tam,laceam! iam villofo retifc jue 
capite:Sextz;hirfuto capite : Septima, echi- 
nato capite cognomen addidi, 


Corduiurot- Sed quoniam in Calcitrape, five Cardui 
dcs agen muticato capite (quod Hippophaftüm , (ive 
NN. Hippophaés Diofc.effe fufpicatur Fab. Co- 


$ lum?)mentionem incidimus: crefcit quidem 
illa nonnullis Stiriz'& Moravia locis, verim 
non adeó frequens utin Germaniá reliquá,&z 
Belgice Galliz Provincijs. INufquam veró 
non occurrit in filvis Pannoniz & Auftriz, 
atquectiam in plurimis udis pratis,filviscon- 
tiguis,ea planta , quam Matthiolus Serraru- 
; lamcognominavir, Vrraoue ctiam mihi fre. 
quens confpecta Francofurcéfi agro.Sed cüm 
abalijs ambz fint defcripta ; illarü hiftoriam 
hic retexere non exiftimavi neceffe : non in- 
confültétamen me fadturum putavi 6i utriuf- 
queiconem fubijgere - 
per 


Serratuls. 
Murbioli- 


Y : /AP. ^, 


CA waAcE 1 quidem generiscapíta ha 
: P: pian. perinde atque Carduus 
ille muricatus: reliquis tamen notis proríus 
ad fcabiofas & congeneres illis ftirpes porius 
referenda. | 
Loua A s,cubitales, majorcsve fert vir- 
gas hzc planta, quas fecundum radicem folia 
Centaurij majoris quod multifido eft folio & 
laciniato fimiliaam pledntur. minus tamcn 
ampla, füperiora veróqua per virgas fparfa ^ 
. funt, lacez niprz fimilia;duriora ali lá, 


litsfroco 


d Br 1 ] 
& candicantia,guftu utcumque acido: capita 
in fummis virgis Cnici filveftris majora fpinis 

' horrida, équibus flos luteus Attractylidis: fe- 
menin capitibus cineracci coloris, exiguum, 
multálaaugine involutum : radix cft lon es 
alba;(ucculéca,dulcis, Eryngij vulgaris inftar. 
Flore fcoctcente & evanefcéte, ex medio ca- 
pite;veluti summiquoddam rufi coloris flori 
permixtum protuberat vermiculorum modo 
convolutum , autinftar Tragacanthz: offici- 
narum: inde occafionem fumptiffe puto Sal- 
manticenfes , ut illam Tragacantham appel- 
darent: in quorum agro frequens nafcitur, ad 
Vinctorüm margines & arido folo. Floret lu- 
lio,femen Augulto maturum eft. : 

Svr£R10R1 non multüabfimilis abun. 


Meu Ne P- $3 2^ 4f * dantiffimé invenitur agro Granatenfi & Va. 
NAE Siemef L) Po lentino locis hume&tis & umbrofis : folijs Se- 
eap. : ! c ad ;.. Tidiscandicantibus , ramiscubitalibus & Be- 


ES ... Nibilibusin quorum (ümmo capita fquamata 
florem depromentia purpureum: radix valde crafa eftlongájue & glutinofa. RS 

GRANATENSIBVS vulgo crzoda dicitur, & proponebant nonnulli; dum iftig 

i ' eram, 


EA 


* Oe 


PLANTARVM HISTOR. Lt B. 1HIII. 
eram , pro Poterio , cüm tamen cjus defciptioni à inimé, 
Florcbat Martio. : . proni em 1 MN quad qme 
*"Ptiorem in Belgio aliquando habui 
feram: fed paucis perftitit annis. 


feminc natam ,quod cx Hifpanijsad amicos mi- 


STOEBE SALMANTICENSIS, Ca?. 1111. 


N Ew ibitinficias,quin & ftirpes, quas hoc capite defcribere adgredimur, ad Scabio- 


- propterea illas Iaceis fübijcere volui. 
» 


Gy e j; 'RY A Lo 2 
SN AES Stocbe Salmantica 1... StoebeSalmantica a (,"" — $^ 


^ PRioRn lacex fimilisfolia humi ftrata habet,Scabiofz,lacez ue folijs latiora, ad Ci- 4. ,;. 


chori folia acced mollia,lanuginofs & interdum candicantia : aliquot ex eadem ra- s«s;ica 1. 
dice caules exeunt cubitales aut ampliores, multis alis brachiati , quibusinhzrent minora 
in diffe&a,& j do fpinofo folia:fl nafícunturin fummisra- 
[$95 T L & 


U 1 Y». 
:evillofi i.[quamati: itib henfi. fi fe 
mis vill fi purpurei mat 


[ i F quos q femen 
"Centautij majorisemulum, fed minus: radix cft longa;candida,digiti interdum craffitudi- 
nc,quz nonnumquam vivax eft,& plures annos durat. : : 

S&CYN DA, foliaomnia habet mollia & lanuginofa;Etucz inftarlaciniata,caulem in- 5,4, s, 
firmum,ramofum,in terram procumb cujus flores fummis ramisinnafc füpe- mastiso 11. 
riore majores barbuli ioribus Cyani zmulis,purp is ( quibus intermixti villi qui- $ 
dam lutei) medium florem occupantibus : femen fuperiori (imile,vcl Cyani femini: radix 
digitalis,albicans,non vivax,fed quam fi bfequenshi pi : 

Ti AT1A, Deaenihs premi ibfia, fecundümradicem humifparfa , incana, oblonga, Srecbe Sal- 


magnis & profundis incifuris , q in nonnullis Sc farum g. laci- 
 niata; caules plerumque cubitales, locis frigidioribus & I lioribus bicubitales 


aut majores,in frequentesramos divifos: folia per ramos fparfaalté quidem incifa, utca fc- 
ré quz fecundüm radicem nafcuntur, fed minora multo, & breviora, injue molles quof- 
. damaculcos dcfinentia: fafligijs infidentcaliculiargenteisvelut fquamis fibi in- 
vicem imbricatim incumbentibus compa&ti;unde flosexilit Cyani forma, fed purpuredi- 
lutioris,& medio villofus:femen lanugine quadam includitur utinomnibus lacearum ge- 
ncribus, & Cyanis, exiguum, nigricans, fummo capite villofum : radix fingularis, craffa, 


'nonnuraquam fibrisaliquot fé be ce donáta. . xc d £- 
* C AEEBATYR, antequam Belgicá excederem,ia hortis Quartum quoddam genus, fe- 
. miüc 


Li 
x CanRoLI Crtvsl RARIORYM 
Siocbe Sálmanticazi, .. : , 


: 3 MT .,fipenobisé Galliá miffo natum, Tertio adeà 

NANGME els d  finile , utabeo, nifià peritioribus vix digno. 

puro Íci poffet: nam folis caliculis,.qui tam ele. 

[E ganti argenteo colore non Iplendent, fecer. 
» 


ucbatur. Id poftca , vel certe valde fimile frc. 
-,quenüffimum obíeryabam Viennenfi agro ad 
aryorum margines, & ficcioribus -gramineis 
locis. Hallucinantur ergó illi qut cam plan- 
tam cum Cyano minore confundunt, diver- 
Íx enim func: reque €nim- minore altitudi- 
ne crefcentem vidiqua Viennenfi agro nafci- 
tur, quàm quz Gallico femine natain Bclgi- 
cis hortis. FEE] ; "e 
Sed in collibus , &z montibus Viennenfi ur- 
bi vicinis, provenit aliud genus aiulto homi: 
lids, magis incanum , tenuioribüsque virgis, 
-.. quod non multum differre videtur.à minore 
ille Cyano;de quo feraio. vi 3 
... Nafcuntur omnes prater quarto- loco de 
fcriptar , abundé Salmaüticénti agro in arvo. 
rum & vinctorüm matgiüibus. Pollremaau- 
temcümin Gallia tum«icaViennam, ^ 
"2 Florentorines Innio;Tulio, Augufto, & füb- 
« inde femen proferunc. In Belgicàautem non 
nifi altero à fatu anno foren. -. 
SALMANTICENSES primarh & tertiam Stoe- 
besnominc itifignicbanr , quód éxtrema folia 
U 'aculeata fint; Secundam ad Cyani 
1 -Scabiafa 
t ir Igosftic Cabrcucla, hoc cft, 
capitulur) dicitur, ex qua fcopas fardibus pur- 
gandis & cverrepdis idoneas concinnant ; ut 
apud Belgas ex Betul ramis,aut Eric, 


» 
H 


h 


CrzNrAvRIYM Maiys. 
Car W^ 5c 


[e ENTAYRIVM magnum quale à Dio- 
fcoride defcriptum ett ; vulgaris omnigo 
*eft notitiz : illiu 
e 


A2 des 


icum amaritudinc quada 


"x 


T Supra 


[S 
WO Lees 
Lon 


Fr PrtANTARVM HISTO R.. LIB. LII. 


Centaurium majus i.ive Lufitanic, 


ot^ € Supra Olyfipponem,lapidofusjuxta Tagum xaratv. 
2 E collibus duntaxat inveuiebam , in Bclgicá pe- 
rTCgrinum omnino: nam tamct(i radicem ad 
amicos inde miferim mufco madido involu- 
tam,ut facilis cófervari poffet,& poftea ctiam 
Olyffipone acceperim , numquam tamen i(tic 
perfiftere,aut illum a&rem ferre potuit. AcPri- 
mum illud vulgare folijs diffedis in omnibus 
hortis confpicitur. : 

, GR C1 xoravpoy uy, Latini Centau- Nemine. 
rium magnum appellanr.' Lu(itani, Tagi acco- 
lz, alterum genus, quod apud illos invenitur, 
Rapontét , hoc eft, Rhaponticum nominant, 
vulgarem Pharmacopolarum errorem fequu- 

ti, qui, notiusillud Centautium majus, eo no- 
jJ mine donant. -- 


PTARMICA AVSTRIACÁ. 
. Cam. vt 


C VsirALEr affuit Prarmica Auflria- P/armics 
cacaule;candicante, Cyani zmulo: folia 4*//r^«« 
illiinfimà caulisparce fecundüm radicem nu- 
merofa, longiufcula ; angulta , (aperne viridia, 
inferné mo!li lanugine incana , acidiufculi fa- 
poris, in ipfo atitem caule rariora : caulisin ali- 
uot ramos fe fpargit fuftinentes capitula , € 
quamis velatiargenceis imbricatim fibi invi- 
cem incumbentibus contexta; équibus emer- 
S : gitflosvenuftus & elegans, duodecim aut qua- 
; Prarmica Auftriaca. |." tuordecim folijsconftans,duris, ficcis, mucro- 
LR natis,coloris inítio albi, deinde ex ceruleo quo-. 
dammodo purpurafcentis, aut illius emuli qui 
in Sefamoidis minoris Matthioli flore clucct, 
nullo odore commendatus, fed folà venuftate . y 
gratus, & immarceffibilis ; colori n-gra TE 
tiam retinet per multosannos étrabe fufpen- 
fus, aüt inter chartas repofitus: in ipsá veró. ^ 
plant ( fi nonevellatur) feneífcens fübfufcum. 
contrahit colorem : femen non mulcum;abfi- 
mile Sefamoidi minori, tenuius tamen ; & co- 
piofüm,nteralbam lanuginem latet: radix in- 
gularis eft;nigricans, dura, capillaribus quibu(- 
dam fibris (epta;fed annua. zy EN 
Exit plerifque aridis locis Vienna: vicinis fe-' Nel 
cundüm agrorum. margines, omnium autem: 
copiofifime ad Scructuram.illam magnificam 
à Caf. Maximiliano ri.inch fed nonab- 
folutam , quam ad Phafianos cognomioant, 
aut novam Structuram appellant ( etiam intra 
ipfa pomeria in quibus van generis arbores 
fantconfitz ) atque ctiam (iccioribus quibuf- 
dam gramineis campis ,- fingulis annis femine 
deciduo fponte renaícens. . Florec Iulio, - 
, PTARMICJA nomen huic plante impofui, 
nq! 10d tt D moveat,fed quódrc- 
liquisnotis fatis apre cum Dio(coridis Pcarmi-:—- 
ca« iat:'te im habet virgas, folia 
olea incana ; mollioratamen , & Antliemidis 
pané lorem. Aufttiacam cognominavi , quia 
primüm in Auftriàinfra Anifum flumen ; pra-- 
fertim veró circa Viennam totius. Auftria-me- 
' tcopolim fponté nafcentem invenicl 


: : :con- 
MARII foe e WP tuse id fpicicbah 


X. OA or 
Laoro. , S125. 


mj ^ 404R631 Crtysliwanrion (M 

fpicicbam etiam in Pannoniá transdanubianá, Tiráavienfi itincte, A mvlic rculis thyzoto. 

mis Scabiofa appellatur,ficcáque in totum annum fervatur,& venalisproponxur, 
Sibiautem perfuadent, illius decoctum pucris & infantibus propinatum , adver (us fafei.. 

narioncs valde utile cffe. PE 


Ptarmica vulgaris. 


ica volgatispleno flore. 
É Em 


jf 5s à r T Dic d) 
Byibreo CETERVM, Ptarmicailla vulgaris notitia, ir'Belgicis pratis riafcensfolijs o ;an- 
Jive Priari- guftis;in ambitu ferratis, flore Anthemidis albo, quam nonnulli Pyrethrum fi lvéftré 


engem pellant,paffim in Germaniz,Boheniiz, V ngatiz, Au(triz, &c Moraviz pratis fimilité: 


retc- 


fEstisda; i 1 


2" naf PEEIE 


- : à 
Prarmita à di : ie: 
gretenfisPlt- ves novae vir, «inftar vulgaris illius quas nulla ferie diftri uta ambiunt fimiliaeti 
» : 


tes flores Pyrethro vulgari (ilve(tri quidem concolores , fed multiplici foliorum feriecon- 
* ftantes & plenos. n tempore Roreat,non adícibebat qui iconem mittebat: verifimile 
"tamen eft,cum Dyer 


UA BSUEER, i33f 


A SrEx 15 nonparvaeft varietas: riam in meis pen 


T. ai 


clegantesquzdam planta, qua ad illius gencra referri poffe videntur. Nos autem illas 

"7"  defctibemusjnitium abeo Aftere facientes,quod 55 doctioreslegitimü effe cenfent. 
heran -. V8 1c0 plerumqueaffurgit Primus After cauliculo;; pedali, durit ore $ quodammodo 
Hv. lienofolanugine pubefcente, qui füperiore parte in ramulos dividitur caulem fiperantes, 
quorum isfq Linfidentcapicila, folijs quinque ut plurimum longis;hirfotis, 
ngidiufculis, & radiatim expanfis fübtus exornata, in medio veróflos.Chryfanthemi, aut 
nthemidisaurcus:fülia per caulem fparfa mollia,lanuginofa,ca adicantia , ut Lychnidis 

fere fed anguftiora:radix durabilis non eft,itqua fingulis anmispercar. : 

-., Frequentiffimuseft hic After Granatenfi "Regno, & agro Salmanticenf in arvis, ubi 
' Maio & Iunio flótet: memini etiám olim Mempelliano agro , cüm in illà urbe "Ee, 
: - : ad por- 


L lide" actas B $ - 
Wo X s * 


P JTPLANTARYM HISTOR, L15 ER 


pe , 
After 1. After 11. fupinus,* 


6 


&d portam D. Zgidij non dris Augufiz 


. nenfium coenobio; atquealijslocisurbivi- — 

' xinisfrequentercolligere. — ds 
ALTER fapinus ctt, cauliculis multis ab. ;,, (ijs. 
tinà radice prodetitibus, donatus; humi ma- sw /vrate.. 

L. gnaex parte ftratis & diffufis , hirfutis : folijs 

» $ numerofis fuperiori pene fimilibus fed pau- 

7 3 là vindionbus : finguli rami durum & folio- 

y: ; fum fuftinentcaliculá inquo Hos luteuscir- 

E ES cinatz rotunditatis , Buphthalmi aut Chri- 


a. 


.* fanthemi zimulus:quo evanefcente, caliculi: 
: Hn in adeó dura & lignofà capitula evadunt , ut 
$7 unguevixfrangi poffiat; atque (emen, quod 
--3 jnijscontinetur & firmiter inhzret, eximi. 
Ínvenitur hoc genus quibufdam Caftelle sgjaps, 
novz locis:femine ex Hifpaniá miffo natum 
i etiam excrevit, & fidilibus aliquot annis ob- 
3. fervatum:fed poftea exemptum teftá,&hor. 
' . tocommiffum ,fübíequente hieme corru. 


3 pum eft. 


CO TeRrü0S, exradicenigró obliquá ; mul- 4f/ pan, ^ 
3 tisalbicantibus fibris capillatà , & latetibus meenfvs 
: ropagines fundente , multa initio promit *!'* 


m folia,Scabiofz, aut, ut verius dicam, Succifze 
5. foljsümtilia , dilutiore tamen viriditate, & 
o atenuietiam interdum lanugine przdita, gu- 
M ftu aliquantulum acri & amariuftulo : inter 
qua prodit caulis cubiralisaut amplior, te- : 
ses, plerumque rubefcens , per quem fparfa * d 
funt folia, jam di&tisanguftiora, mucronata, 
& nonnihil dentata: isextreimá parte in ali-' 


t ramulos gi 
Tes BB flores, 


xüj —  Camnoi: CivsI nanronvx 
|^ After nn, Au(triac. 11. After v. 


Atia. 


faite folis 


divo uit, 


Nana. 


ur 
E 


flores,ex multis quinque foliorum luteis floculis.tque in orbiculare caput congeftis con- 
flantes,quos per circumferentiam ambiunt oblonga,latiüfcula;plana folia, clegantiffimo 
colore flavo,nullo auteni (aut certe perexiguo) odore przdita : floribus fuccedens femen, 
inter villofam.quand; pitulis materiam latet,angulofum & quafi criangulare, 

Paffimad Alpium Auftriacarum & Stiriacarum radices aprico loco, nonnum: quáetiam 
umbrofo nafcitur, ubi lulio floret, Augufto ejus femen maturum cft: ac in Leytenberg, 
mühiie alijscollibus Vienna vicinis , ubi etiam frequens crefcit, Iunio flores producit, 
femen Tulio. : 

CvsirALES habet Q uartuscaules;ftriatos firmos virides, multis folijs Tertio arguftio- 
ribus, falignea fere refe ibus,nullá ramen lanugine pubc(cétibus, fed viridibus duris, in 
ambitu tenuiter ferratis(quod à pidore pretermiflum cft) nec acritonià carentibus, predie 
tos,fupremá i l los divifos, fu ft capita multis viridibus 

r Lis ui r " 
foliolis bi invicem incumbétibus compadta, quz tandem in flores (c (e explicant non mi- 
jsamplos quàm fuperioris, minore tamcn difco fivc medio orbe, & anguftioribus cum 
ambientibus foliolis,in extremo bifidis lutei coloris:radicem ni gricantem ,fibrofam;adna, 
tis fe mirificé propagantem,& füb tellure ferpentem. 
Frequenscítin montanis ficcioribáfque pratis, czduis filvis, montibüfque Viennz vici- 


nis,unà cum duabus fi naícens: ctiam in Moravia. Florere inci» 
pit lunio. 
Qviwrvs multisctiamn ab uná radice affurgit caulibus gracilibus firmis cubitalibus,vi- 
ib f bus, fübhirfütífque , q foordine ambiunt fi r 


folia,longa,falignis fimilia, viridia, tranfverfam digitum lata, ad terram nonnihil 1eflexa, 
lacà fedc caules ample&tentia,molli lanugine ob(ita,(a pore fubamaro & acti: fummo cauli 
infidetcapitul Iris foliolis & veluti (quamisconftans, orbem fatis magnum conti- 
nens e plurimisluteis, mufcofis ofculis compadtum, lloodore datum, quem 
numerofaambiunt longiufcula foliola Helenij florem ambientibus foliolis (imilia ,angu- 
ftioratamenflaui coloris, fed dilutioris, quàm medius orbis:circa fummum caulem , à fo- 
liorum exortu,terni;interdum quaterni aut pl ramuli,fi ipfüm caulem 
fupcrantes,finguli lorem primario fimilem füftinentes:reficcatis floribus, (emen exiguum 
in ijs capitulis contir r,quod maturui ,cum epus sereni 
€ens,& ibus fibris f fcGrmans, cS E'UFEP 55e lateribus pr w 


Provenig 


r PLANTARVM HISTOR. LIB. IIII. xv 


Provenit plerique locisadmontium & collium radices fecundüm vias,agroVignnenfi, s.45;. 
& cxduis Paunoniz filvis. . Floret ctiam Iunio: femen Iulio maturum. 
Aftcr v1. Auftriac. rrt, After vri. Auftriac. v. 


graciles, duras,virides, quas fed 


obtufa & quafi orbiculata, Bellidis folijsnon valde diffimilia , fuperné atqué inferne lanu- 7»«r-fe- 
ginc quadam nonnihil pubefcentia;guftu primum exficcante, deind. orüme- ^" "n- 
io cauliséxi is foliofus;hirfutus,capitulum in fi e iw 


libus, & purpurafcentibus foliolis conflatum, &ineo magnum Horem , multistenuibus 
longifque ex czruleo purpurafcentibus foliolis, flavum orbem vallátibus,conftantem, qui 
maturus in pappum.evanefcit: radix eft Bellidis aut Scabiofz, lateribus propagines fun- 
dens,& albis fibriscapillata. M 
Oritur herbofis Auftrriacarum alpium jugis. FloretTulio. In hortostranflata, füb fi- 
nem Maij & Iunio floruit , fübfequens deinde hiems abftulit & corrupit: ex earum enim 
füirpinm elt genere quz cultura vix mitefcere volunt. : : X 
1$ adijciemus OdavumAfterem vulgaris noritiz,qui lorem habetconftantem pur-. 4f si. 
pureisfeu potriuscaruleisfoliolis orbem luteum ambiétibus : nam tametfià plerifaue alijs 1telerno, fi- 
defcriptus fit , quia tamen multis Pannoniz & Auftriz locis& in ipfactiam Moravia, na- 2**!'42^ 
fcentem obfervabam vellatiorc folio , vel anguftiore przditum' (duorum enim generum 
invenitur)latifolium quidem Viennenfi agro,& plerique lij ficcioribuslocis, anguftifc 
lium veró (cujus & pumilum genuscft)in quibu(d ibus & pratis; füuum locum in- 
terreliqua Afterisgenera illum obtinere volui. x ; mE) 
R & C15 porró dip rris gg] BuGuyior: Plinio, After & Hinonien, nonnullis Ingui- Nomina, 
2 nalis. 


xvj QCanorr Crvsl RARIORVM 
; After veri. Italorum & Fuchfij. 


* pilis. Mompelliani Primum appellabant Ocu- 
lum Chriftiquo iftic vivebam tempore: Hifpa. 


OculsaChri- 
- ni cba, quarn vocem à Bubonij vocabulo dé- 


z SA -— BN ge -» 
CZY Ze NAA ZS tem Supini cognomen poffet adijci .- An Ter- 
Y AT Rm e. tius Lobelio Adverfariorum pagina 148. notus 
I S. S eT P fuerit, melatet; cüm illefuo unicum flórem 
M TA tribuat hic plures flores füftincat:illum tamen 
Pannonicum majorem vocare licebit: Q uar- 
tum, Afteredi Pan. faligneo folio; Quintum, 
Pan.fübhirfüto falicisfolio: Sexcum, Pan.an- 
guftiore folio : Septimus Virgiliano Amello 
quodammodo refpondeére videcur, & for(itan 
Amellusalpinus dici queat: nam in alpinis pra- 
tis,ut dixi,nafcitur:Odtavus, Italorum & Fuch- 
fij Aftereft, 


DonoNicv M. Ca». vin. 


Ax1A Doronici genera in Pannonicis 
o. V Noricífque five Stiriacis Alpibus nafcen- 
tia obfervabam , abillisquz in Belpicis hortis 
alebantur,diverfa: Belgica veró Auftriacis(qui- 
busantea ignota) accerfitis med operá € Belgio 


j í AUNIWN ufquecorum fupe una. 
" ERU EG ES ArtFOLIVM, qualein Belgicis hortis alc. 
piii 'Dotonicam lacifoliutby batur ,in Allobrogicarum Alpium fcopulis fü- 
- pra Lemanum lacum fpontenafcens colligere 


meminianno M. p. Lir. dumé Natbonenfi 
/, Gallià per Helveros in patriam redirem , ld 
ie Lobclij Tertium eltin Obfervationibus. 


Dorosicum E1vs ordine Primum, longiore folio , ad 
angn/hifol. Plantaginis folium quod. do accedente, 
: munere Parifienfis cujufdam hortulani, qui 

, Burdigalz vicinis locis delatum afferebat , pri- 

V- maus Petro Coldebergio Pharmacopaxo dodtit- 

yix fimo Lutetià rediens: icavi; is tum in 

: , Batgenfout vicino Antuerpie pago hortá alebat. 
Doronisum ,EORvM autem Doronici generum que in. 
n. Vos Auttriacis,Stiriacifq; jugisà me obfervata, Pri- 


mum (utà minoribus initium faciamus) caule 
f eft brevi, pedali duntaxat, molli, hirfuto, ftria- 
$2) -o:folía iHi rara; parva;craffa, longiufeula, füpi- 
zi Z/ nà parte admodum viridia , & quodammodo 
A fplendentia, omnino ramen villofa , proná au- 
tem lzvia;dilutius virentia;at quz caulem am- 
biuntanguftiora funt, omnia parró peracris fa- 
poris : fummo caule unicá plerumque ferc flo- 
rem Tertio Lobeliano fimilem , (ed magisau- 
reum; quo evanefcente , fuccedit exiguum fe- 
mennigricans , lanugine & pappo coronatum, 
, quod levi aurá excutitur , & venti arbitrio fer- 
turradix parva, geniculara , & internodijsdi- 
. ftin&ta , mgricans , craffioribus candicantibus 
aliquot fibris donata;guftu aromatico. 
, Primuinid ob(eryabam in Sneberg , deinde 
7 inSnealben & Neuberg:nufquam veró majore 
p^ »"xagtenuinigrá ue terrà leviter teta. Fl Med D ecc A Rd 
A E áque ter crtetta. Floreciulio, nonnumquam ctiam Augufto, quo 


i . 


ALTERVM 


PiaNTARVM:HISTOR. LIE IIII. xvij 
1r Auft n1. Doronicum 1. Auftriacair. 
e ^* 


Doronic 


lata,& quafi fq internodijsá : 
fed nodis furfum tendentibus, non inferné,ex 
inferiore geniculorum parte longas agens fi- 
bras;albas, fatis craffas,& propagines in lateri- 
"bus,guftu feré fucci € glycyrrhizz radice cx- 
preffi & denfati. 

Invenicurin Etfcher, Durrenftain, & qui. Narale:. 
bufdà alijsAuftriacará,Stiriacarumq. Alpium 
jugis, inter faxa , in profundis fcrobibus, ubi 
perpetua funt nives,fed illis repercuffione ra- 
^ diorá Solis rupes & (axa ferientis , folutis par- 
te faxis vicinà, & vcluti infornicem cócame- 
fatis, nufquam ramenabundantius quàm in 
Durrenftain. Floret Iulij initio, aut etiam fc- 
rius , in hortos veró tranflatum , ubi non diu 


2 permanet, Maio plerumque; 
Hyuirivs plerumquec(t Tertium, S capite Horis majore,folijsà pediculo ftatim panó Derenie:v. 
BB orbicula- 36iw- 
B owe ono yer Je penses [o 3 


Led: 


Natali, 


Deoronic.v, 
Germans. 


Dorenicum. 
Pannnit, 
five vt. 


fI - 


xviij CaRotir: CrvsloRaRtORVM 
Doricum v.Germanicum. Doricum y1.Paanonicum, 
» h 


; - i 
orbiculatis;ut in Cyclamino alioqui fuperiori non diffimilibus:radicum ite nodi & pro- 
pagines neque iri hoc,ut nec in przcedente , deorfum cendunr (nodiautem in hoc tninus 
apparentes) aut anfarum inftar longe matre fefe fparguut: fed quafi matri contiguz fut- 
fum teadunt, & extra terram folia promentes, fibrisin tellure fefe firmant, ne quis finc fi- 
b.is | tutrinqueanfatas exiftimet. « 

Naftiturin Veytzalben fupra Neuberg in Stiria:& eodem quo pracedens genus tempo- 
re florct. ; 


DononNicis etiam adnureto tres fi quentes ftirpes,quarum Priorin omnibus feré pra. 
tis füblimioribusad Alplum radices,tum in ipfis Alpibus Auftriz fitis frequens eft: prater. 
tim veró in Wechfel,ad cujustadices Maio Borebat,in ipfc 1 jugo, qua Seprentrioné, 


& Orientem fpedat,ferius.Eruebam eciam his proximisanpis in czduis filvisad Moenum 
amnem fitiscirciter mille paffüs infra urbem Francofurtüt ad finiftram . Meminietiam 
in moncauis Belgicz czduis ülvis eratam, ad nos Machliniam aliquando adferri, Damafo- 
nijappellatione. 


luteisin quatuor foliola divifis, conftans: eum orbem ambiunt quindenaaur plurafolia, 


men floribus fuccedens,ut in Doronici generibus, in pappum evanefcit: radix minimi di- 
Ie , A RAS b oH ^ 


gitic I quat, informibus diftincta,multí(que fibrisdo- 
nata,laterit fundens,& fingulisannis nova ermina proferens. ' 
ralde d ffi r1, ut deed snvenisbz debis 
Irrrnonvalde fatisc ;vicinis Nemethwywar, 


Lj 
munitiffimz Ill. Balthafaris de Batthyan arciczduarum filvarum declivibus : plura tamen 
fecundüm radicem habebat expanfa folia, minusnervata & anguftiora , anpuftiora etiam 
qua caulem ambiebant, perinde tamen ut illaex adverfo nafcentiaque cü fuo caule non- 
nihil hirfüta erant:ejus fuprema parsin plures ramulos dividebatur, fuflinctes birfutos ca- 
lices;onde emergebant fimiles fere fores,coloristamen aufei clegantiffimi , duplici inter. 
dum foliorum,medium orbem ambient; ;& quod do perextremum fimbriato- 
tum ferie conft. «radix gracilior eft S; periore, non i tamen fibris A 
tibus 


EF 


PiaNTARYM HÍSTOGR.LIB. 


tibus donata,quàm illa; -Maio etiam florebat, An porró hoc 


viri Simonis 


Doronicum vis. Auftriacait. 


de Tovar,an alterum fecundoloco defcriptum? 


dur. xi 
genus Montana Do&iffimi 


| SexTvM gi 
biralem interdu 


' cronàátajin aibi. 


nullo; fed inftar foliorüm Peraáoi 

milatifolij , Tabacum majts vulgo vocari, 

caulem latioré bafi amplectentia;vitidia,hir- 

futa:floresextremisalárum ramulis infident: 

àgni,vicehís aut tricenis oblongis fobjs,& 
ES rdv : E 


ium max; obicü- pos ius 
m aut ampliore habet cau- maximus 


lem, minimi digiti pletumqueetaffitudine, 4*7», 
fiac i REN jüali- A eut 
quor alas divifüm ? folia citca radicem orbi- 
culata;longo pediculo inheretitia,rugofa,z 
nonoihiFhirfuta, qüa veró nulloordine di- 

c. gefta caülém ambiurit ampliora fant, mu- 


tu leniter dentata, |siruad 


yofcia-" 


m 1 PLICE M. Conyzam facit Dioftorídes,majorem,minoré,mediam : binasp 
H n4 b : d fr fr hf z 
in ibu 


leni lacu defluit, initium ab exterióreambi- 
, tu faciés; quemadmodum & in reliquis Do- 


c copia, declivibus, filvofis E 
ert & Herren alben inve-. 
flores proferens ,.cüm in- 

;in montanis filvis. 
uffimum ctiamobfer- 


dicla,veluti plantago quzdam Alpina,folijs plantaginis,leniter hirfutis; fore 


CoNrza. 


QQAP- 1X5 


fores Cenyza we- 


iam vidifle puto. 7/4; »;- 


Ai pz B r x 
Ma10R plures ex cadem radicc emitrir caules fefquicubitales plerumque, aut majo- 7^. 


tes,duros,lignofos,hirfutos, pingues,ob: 
SN (EC EEER AES LS Ue. 


Olez majora, hirfuta 


Li D, T 
dam & pinguedine obfitayex viridi pallentia : flores ut plurim "m 
ftar innafcuntur lutei,rotundi,Senecioni feré fimiles, & in pappum,ut illius, evaneícentes: 
femen exiguum;cinerci coloris ; radixcraffa, fibrofa, vivax & multisannis perftans, quo- 
' tannis novos pluréíque caules proferens. Tota planta pinguis,glutinofa, & odorata cum 


quadam gravitate. 
Supra Olyfipponem 


foleticoloris: folia in his multa, inordinara , alter- MEA "e 


& pinguia , feu glutine quo- 
um extremis ramis fpicz in- 


frequentiffima ad collium Tago flumini imminentium radices, x, 
; 


Murcianoitem Valentinóque regno, atque etiam Narbonentiagro juxta vias & vinca- 


rum margines, Aliquando apu 


ü 


S protulit,ideóque 


abftaliffet & corrupiffct,non poruit radix adulta exprimi. 


1osin Belgica fidilibus fara provenit , & egregie flores 
dam curabam : verüm cum hiems fubíequensillam 


MixvoR 


Canori Crys] RARIORVM 
- ^: Conyzamajor.  « Me 'Conyza riz. Auftriaca. 
e 


VESTES m 


s ^MiNoRC »affurg, cnbirali,plerumque minore,ramófo,hirfuto etiam 
"n & glutinofo, fed. magis virente quàm fuperioris: folia funt criplo minora, ad Linatiz folia 
accedentia,villofà tàmen pinguiáque ctiam illa:extremi ramuli (ccundüm longitudinem, 
veluti in-Majorc fores füfti minores & longé minus fplendidos, in pappum fimiliter. 
evanefcentes:radix ( omnium quidem quas obfervavi cjus generis ftirpium) fingularis, && 
annua. Tota planta odoratior citPriorc * : ^1 
Natali. Creícirautem frequentiffimé in agris non procul Madritio,via quà Toletum itür. Me- 
mini etiam in Gallià Narbonenfi fzpe legere infra filvulam illam,fecundüm quam viaeft | 
àMompclio Peraul, ftaguis adjacentem pagum , dum ad maritimam herbationem prof- 
'cifcerer. Viennz Auftrizetiam mihinata, femine ex Hifpanijs accepto, aliquot annisin 
*^"* hotro perftitit,ex femine deciduo rediviva. Floret autem cuim Majore, füb Autumnum 
videlicet; & fübinde femen profert, DAS 
- VeRvM C.V.Lconhardus Rauwolfius Do&or Phyficus;aliud hu jjusgenuscirca Tripo- 
lim Syriz obfervavit, quod primo libro fui [tinerarij defcribit his verbis. : 
Cmreri- -'Eolococonfpiciebam Tithymalum paralium, Conyza preterea minoris genus, plures 
A i ex eadem radice proferés cauliculos,circiter pedem aut paulo ampluisaltos,quorum non- 
mesrag- nulli func forrectipotiffima veró pars humi procumbit;nouásfa; fibrasagens , (abinde alios 
Pus. cauliculos producit: -— fcula habet Olea folia, pinguia, fu bhirfuta;, (atisgravis odoris, 
cuitamen faavitas quzdam admixta fit ; alioqui floribus & ceteris notis Majorc non vàl- 
de diflimilis. : 

TgnriAM autem legitimam nemini adhuc cognitam arbitrabar, cüm Hifpanicas flit- 
pium Ob(ervationes evulgabam;quia hoc nomine ab ali js exhibita, mihi nó fatisfaciebat; 
fed necadhuc mihi probari poteft. Poftea tamen in Auftrià verfans,ftirpem quandá fpon- 
tena(centem inveni , de non iacommode referri poffe videtur ad Conyzam Tertiam 
Diofcoridi defcriptam;locis non riguis,i pfoafferente,crefcentem. ó 

wait, | PEDALES veró habetinterdum caules, rectos firmos duros,incaná lanugine tectos,qui- 
4ujiriss, buslongainhzrent folia,Conyzz majorisfoliorum am plitudine , mollia, incana, hirfuta, 
hgtiv^ fir- dor(o prominente, longiore, qtiz circa radicem funt, pediculo,quaz auté fuperiorem caulis 
"D^ ^ parem amplectuntur;brevi,aut prorfus nullo:ca trita,non in jucundum fpirant odoré, gu- 
ftata,amariufcula & acriufcula di prehend ur:floresextremo cauli, & ramulisilliinhz- ^ 
rentibusinfident magni, Hclenij Borum form, multis foliolisluteis medium difcum feu 

orbem pallefcentem ambientibus,nullo odore przditi:xradix longa, tenuis, nigricans, fer- 
pens,fübinde ad ip(a capita,unde caules prodeunt,multas candicantes fibras undique fpar- 
gens,refinaccum quidpiam olct,guftataj; amara & acris deprehenditur vivax & perennis. 

: Exit 


1B. ERIT. xxj 
Conyza Matth. Baccharis Mogfpel. 


PrtaNTARVM- HISTOR. L 
Conyza medià,vulgaris. 


Exit fponte ficcis & aridis locis, herbiferis tamen, declinibuscollium ad Zimmerin,qua 7" 

ad Phatianorum iter. eft, primo ab urbe Viennà miliari, ad Baden(es chermas, Radaun,Pe- 
,atque fecundum vias publicas. Floretlunio. -. : ; 

Gnecis porró hcc planta xóm(a dicitur:Plinius Conyzá vocat, & majoris radicé à qui- *"7^- 
bufdá Libanotim appellari tradit. T hcophraftus (exu etiam diftinguit,majorem nowmipans 
marem;minoré.feminam.Gaza pulicariam verrit;propteream forte quam illi Diofcorides 
:enecádis pulicibus tribuit facultatem:nam alia eft Pulicaria dida ob feminis cum pulicibus 
fimilirudinem. Hifpani quidam yersa pul/zera, nimirum ob (imiles, quas dixi ,vires vocanr, 


CerEn vM frequentiffima etiam eftin omnibus Regionibus quas peragtavi,locis riguis, caza vu)- 
Conyzailla vulgaris,ab omnibus Tertia Diofcoridisaut Media credita,que duorum "re gars Maior 
nerum,Major & Minor: utraque pro ratione natalium humidiorum aut ficciorum, luxu. & 4 
rians & uberior, aut retorrida, Hujus nullum volgate nomen intellexi, nec cjus facultates 
mibi funt comperta: iconem tamen Lectoris oculis fubijcere volui. 

Qv veróà Matthiolo Conyzz majoris nomine exhibetur, Conyza effe non potefl: fed coz; 
ad Diofcoridis Baccharim accederc,non inepté forfitan quis cenfeat;pro qua etiam Mom- Mes. 

eliani, cm iic viveré,illam habebant:Salmaaticenfes verónefcio quibus rationibus in- roe 
dct Helepiumr vocabant,nullis tamen notisconvenientibus. Radicem porró ex vino de. éjwfacul- 
co&am propinabant quxdam vetulz ad profligandam fcabiem; in quem ufum & nonnulli 74e 
"monachi ex ejusradice & folijs unguentum parabant. Nafcitur etiam hac fponte plerifque 
' Paanonix & Aultriz cxduis montanis filvis:& illius iconem hic adijciendam exiftimavi. 

AL1AM autem plantam obfervaffe in de(cenfu Libani montis fcribit Rauwolfius,xt1. Ba«barie 
cap.Lib.1r.fui Itinerarij,qua plurimum ad Diofcoridis Bacchurim accedere ipfi vifa e(tzex. Fe" 
notistamen, quasilli tribuit , potiusad ea Gnaphali) montani genera referenda videtur, 
quzà do&tiffimo Fuchtio & alijsplerifque Pilofella minores appellantur, cum quibusipfe 
'etiam Rauwol&us magnam (ratione florum) affinitatem habere rcfert. 


IACOBAEA PANNONICA. . Car. x. 


VucARIS illamultsProvincijsplanta , quz ab Herbarijs lacobza appellatur, 14s:424t- 
V €tiam in Paunonijs , Au(triá, vicinisque Regionibus nafcitur frequentiffima. Inue- $4" | 
piunturtamen & ali ftirpes, qux, mco judicio, ad ejus claffem referri poffunr. 2nd 3 

PaiuA, lacobzz vulgatiadmodum fimilis, nifi tota mollior effzt,caulem haber p 1Apbis 7 
quem, "mers 


M ead Lied 


Canorti: Crvsl gaRioRvM 
elacobzavulgaris; ^ - lacobza :1. 


M, n ar 


- talem;ftriatum,in multasalas ingqualiter divifum,fab quibus folia yaldc laciniata mollia, 


ANatalu. 


Senecio fati- 
dui. 


Jacobaa Pan- 
penal. 


IlatolaaPas- 
BOn.111, 


Natales, 


& tenella, faporis amaricantis &z acriufculi,odorisnon li: florcsin extre 
rarioresquàm in vulgari, minóréfque & pallidiores , qui maturi in pappum & lanvginem 
refolvuntur,cui fübeft femen vulgari fimile:radix tametfi valde fibrofa;non eft perénis,fcd 
fingulisannis perit. Tota ftitps mollibus villis, & pingui quodar modo lentore eft obfita. 

Crefcit in Pannoniz & Auftriz czduis filvisprzfertim in Leytenberg: plurimum ctiam 
obfervabam in filv, Zollonock III D.de Batthyan oppido; viciná, haud procul à carbona- 
rijsfornacibus. Floret lunio, 

ib Senecio faetid 
ibnefi 


g itur: ic autem eft faporis.* : 
Nafcirürapud Nemethwywar lll. Balthafaris de Batthyan,alijsQue Panponie & uftriz 
inferioris montofis & czduis filvis. Floret Iunij initio, & fub cjuídem extremum finem, 
femen maturum eft, i É e 

- Cvnirati interdum excrefcit Tertia caule firmo, ftriato,quem ambiunt folia lata, ru- 
gofa,mucronata peroras ferrata,viridia latiore bafi, & velutiappédicibus quibufdam pret. 
dita nfimá parte quà caulem amplcétunturjingrati & nonnihil acris faporis:que vcró à ra- 
dice germinanr;rotündiora funt & majora , fed nullas appendices habent , perinde tamen 
ferrata atque füperiora:fi lis dividitur in aliquot ramulos , qui flores ompinolu- 
tcos füftinent, Iacobzz vulgari fimilesmultó tamen majores, & ad Buphthalmi amplitu- 
dinem accedentes, maturitate in appum evanefcentes:lemen obfervare non licuit: radix 


' fatiscraffa & candicans fubinde bras,vulgaris lacobzeze inftarjin latera ex pandit. . 


Provenit in Auftriacis Stiriacifque Alpibus: nufquam tamen deese LIE fupra 
: ; eR rren- 


T TOT 


b. AUD , obl 


PLANTARYM HISTOR, LI. IIIE. xxiij Jiies 


lacobza 111 latifolia 1. 2» SUE boa. sos e € wet : 
d e t» po^ 
Herrenalben, qua longus afcenfus eft in 
Durrenttein. Copiose ctiam invenitur non 
proculà Zollonok. Floret Iunio & luliojin 
hortos tranílata,etiam Maio. 
vX* | Cxsscir inijfdem montibus, fed przefer- taba Pass 
y tim juxtarivulos & Ruentes aquas, lacobaa !!!* 
^". Quartajlonge major ,amplioribus & magis 
isfolijs prona partealiq l 
incanis,caule plerumque bicubitali: ceteris 
notisferé cum Tertiaconyenit, Sed matu- 
rius quàm illa florcr. : 

Hás bináspoltremas ,initib zyartuec rea 
linquebam, ciim nullum nomé meo judicio 
fatis aptum illis tribuere poffem : à. florum 
tandem fimilitudine , inter lacobzz genera 
referre, & lacobeaslatifolias montanas cog- 
nominare placuit... 

Gefncrus in defcriptione Montis fra&i, 
cjus meminiffe videtur hisverbis.. Conyzz 
alpinz genus, fefquicubiti aut amplius pro- 
cetitate, corymbis florum luteis, fibris radi. 
cum albis pluribus & coüfertis,fubama:is: à 
s non attingitor. Paftorum plerique 

oni vocant, aliqui ofetrut. ^ Hac cadem 
Simlerus ad nem Commétarij de Alpibus. 


MartvA TRIMESTRIS. 
Cus x. 


P EpArt altitudine crefcit hoc Malv ernst f 
genus,caulé rotundiufculo,tereti, viridi, 
lanugine tamenaliquantulum obfitoquem 
"rara & nullà certá ferie diflributa ambiüt fo- 
^ la cenella,viridia füperné;i é dilutiora: 
oni li adnata;ci cinate fermé funt ro- 
--—tünditatisin ambitu ferrata:fupremum cau- 
^^ Jem & ràmalos ample&entia angulofa funt, 
adfoliorum Althez fotmam prné acceden- 
tia : lores fammisramulis inharet fatis ma- 
gui,quinque folijsextima parte lanatis con- 
QUO» !ftances purpurafcentiscoloris , unguibus fa- 
E—, turatiore purpurà infeGtis, prodeuntibus ex 
SJ umbilico ftaminibus pallidis, villis purpti- 
reis: femen in foliaceis capitulis planum: ra- 
dix eft parva, candicans, tenuibus fibris prz- 
dita,annua tàmé;autpotius trimeílris,quam 
fubfequens hiems corrumpit, . 
Hujusficcam plantam fuis floribus onus 
ftam , & charrz implicatam mittebat ad me 
N. V. Ioannes Hoghelandius anno xcir. (u- 
pramillefíimum Rednamexqui 
fubje&am iconem dclineari curabam. 


AÀLTHJEA PANNONICA. 
Cab Xi 


VrcaAnis perPannoniam eft,agro- 4ltheati 
M &cVienneub Allara illa Belgice pra- 
tismáltíf iz loci j 


ALivD autem genus obfervabam, & rd 
etiam in Moravià quod, licet folijs oráque "^ 
prnéreliquà facie cum vulgari conveniat: o 
fioribus camen plurimüab cà differt, quippe 

qu. 


eV EY TECUM mul» PINE RS SN 
Canori CivslI gnan10RVM 
Althza vulgaris, 
qui ampli admodum funt, Alcec floribus etiaiü 
majores, colorc item illi vel refpondentes , vel 
omnino ferc candicantes quibus (emen vulgari 
3| fimilecalicibusinclufum fuccedit. 
TERT1VM quoddam genus cft , huic for. 

mànon valde dillimile »folain floribus differé. 
tía, qui minores funt, vulgaris tamcn floribus 
aliquantulum majores. í 

VeRvM &Quartum genusiftic reperitur, 
cujus folia licet incana & mollia, in trestámen 
majores lacinias divifa funt: florcs ctiam paulo 
minores fuperiore, Bclgice (eu vulgaris floribus 
magnitudine refpondentes , fed colore difpa. 
.res,nempc qui toti carnei,five incarnati coloris 
funtmultis intus ftaminibus nigricantibus: ce. 
tera vulgari ci " 

Gaudenthumidislocis, & fecundum riva. 
losfitis. . Florentomnes lulio. 

Vucanrt vulgarem feyer malna, hoceft, 
albam malvam,& mazoelaappellant; 


Aitban Pan. 
nii 


ALTHAEA FRYTEX. Cab. xiu. 


VA Dodiffimus Lobelius Althzz at- 
Ou nomine exhibet,ca nobis aliquan 
do Machliniz nata femine peregre miffo, feli. 
Citer provenit, atque cx radice craísá lentaque, 

ualis in Althea vulgari,duriore tamen & quo- 

ammodo lignofa fumma parte, aliquot ftolo- 
nes protulit humariz proccritatis, qui ad venié- 
tc bruma marcefcebant , fingulis deinde annis 
novo vere plures protrudebant: flores Augufto 
demum producentes, fcmen Septembri, quoà 
ventisexcuffo & deciduo,aliz etiá flirpes fpon- 
te renafcebantur. 

S & p aliudgenusin Hifpaniá obíervabam; 
fraticans , aut arbufculz inftar affurgens , craf- 
fiufculo ftipite, lignofo , in multos magnosiue 
ramos divifo;qui in alios minores, duros etiam, 
lignofos & miniméobfequentes , cortice cine- 
rco lentoQue rectos , findel ejus folia AL. 
thzz folijs fimilia,minora tamen,magisrotun- 
da,valde mollia,& prorfus incana:flos extremis . 
ramulis,& interfoliorum exortus nafcens dilue 

3 porn quinque folijs conftans , Malvz 
vulgaris flori non diffimilis, & majór quàm in 
Althzá vulgari:femen planum, Althzz fimile; 

Illam juxta urbem Horiu£lam tantüm , ex- 
tremis limitibus Valentini Regni, Murciano fi- 
nitimi , obíervabam Martio florentem , apud. 
Rhamni priorisalteram fpeciem , dequa libro 
primo:an ver perpetua effet fronde , cüm Hi- 
fpanicarü ftirpium hiftoriam fcriberem , igno- 
rabam , cüm mihi duntaxat co , que dixi,loco 

effetconfpedia. Multisautem poftanniscx cs 
ftirpe,qua femine mihià peritiffimo rei herba- 
riz & diligentiffimo Iofepho de cafa bona mif- 
fo, Francofurti ad Moenum nata eft , & bien- 
nium in teftacco vafe adfervata, perduravit,dc- 
prehendiiftam plantam folia non abijcere, nifi 
alijs novisenatis, ut pickeque ftirpes perpetua 
j y fronde virentes,facere confueverunt, — — 

4Has fm. Now minusrarum& cleganseft Tertium Althza fruticantis genus,nonà me quidem 
"Us ebfervatum, fed cujus iconem od me mittebat Iacobus Plateau - Frutjcis mm ge 

olodjbus 


Aalrbia ar- 
orsa Lobili. 


"Anlthaa frn- 
LIS 


TPriANTARVM HISTOR. LIB, IIII, 
Aldiza frutex 11. 


XXV 
ftolonibus lignofis, cortice nigricanteob- 
duds, qualt etiam veftiti rami in quos fto- 
lonesdividuntur: his nullo ordine diftribu- 
ta adaa(cunturfolia,angulofa,in paucas ]la- 
cinias diffe&ta, in ambitu ferrata , fuperne 
admodum viridia,infernà quodámodo pal- 
$ lefcentia: fümmis ramis innafcuntur flores 
Rofzinftarampli;clegantes, quinque folijs 
conftanteslbis que multis purpureis venis 
przdita fünt: ungues purpurá foridiore, 
quàm in Sabdarifz ( de qua paulo poft) 8o- 
re;infe&i : ex umbilico prodeunt multa fta- 
«^| mina flava,& ftilus albus multifidus: an fe- 
j menapudeum tulerit, me latet, vix tamen 
puto;quandoquidem ad me (cribebat , fub 
Septembris inem ill; derum flores protu- 
liffe:folia illi decidunt Novembri,extremo 
Aprili nova denuo getminarc folent. Faci- 
liusfert frigidiorisaeris injuriam: necadcó 
tencra eft, ut Sabdarifa. 
Nara forfitan hzc planta femine , quali - 
me donabat füperiore anno Iofeph à cafa 
bona, Althzz arboris duorum generü ap- 
ellationc;tecés ab ipfo in Creta infula col- 4raa fene 
c&o. Vni examicis quibuscommunicabá, 1. 
provetit planta,que fequente anno, nempe 
Xcur.füpra w.& p.valde adolevit: nam ra- : 
. mosprótulic bicubirales , cortice viridi te- 
. €oscuiinfperfa eft plurima incana lanugo, 
fcu potiistomentum ut in priore quod dc. 
, fcripfi genere:folia etiam haber incana, an- 
. guloía,& peroras dentata, illis tamé majo- 
* ra:floresminores, Althza vulgaris forum 
Nro Wo nl 
.. lijscóftantesinftar reliquarum malvarum, 
. colorisrubri valde diluti, & ad carneum (6 
itavocare licet) inclinantis, multis flamini- 
busexalbo pàllefcentibus in oblongiufcu.- 
lo & craffiufculo ftilo nafcétibus& umbi- 
licum occupantibus: floribus defluentibus 
fuccedunt plana capita,ut in vulgari malva, 
Ícmen in orbem ferie quadam diftnbutura 
continentia. . 22d 


Alcea früticofa Cannabino folio. 


ALCEA. vCar xum. 


: AnirLs quas putpeet regionibus, 
, V VulgaremAlceam fponte crefcentem 
inveni:cum aurem ab omnibus qui Planta- 
xum hiftoriam fcripferunt , ejus mentio fit 
faGta,nó exiftimavi diutius illi immorandá; 
Genustamen illud, quod exradicis capi- A445. 
te plures craffas & lentas alias radices A]. "es 
thzz inftar fundente , multos ftolones feu 
virgascraffiores, interdum bicubitales pro- 
ducit, quibus inhzrent folia magis lacinia- 
; taquá üincvulgaris , ad Cannabina feré ac- 
cedentia, & flores innafcuntur vulgaris flo- 
«ribus majores, pluribus Vngariz & Auftrize 
lociscirca fepes nafcésobfervavi: hisetiam . 
proximisannisin Haffiá &circa Francofur- 
tum ad Moenum confpexi: utautemfacie ^^ 
litisagnofcant Icdtores quamintelligamyil- 


cad ij 
liusiconem dij 


cec $sp »$ 


Alcea pere- 
grin. 


Bamia del 
Cayro. 
Alceaagy- 
pe 


i 


apud nos faltem, quibus ratiffimé fert fe cui 


xxvj Canoni Crvs] gaARrORVM ; 
SzD peregrinum quoddam Tertium genus memini mobisin Belgica natam , femine i 
C.V.Alphonío Pantio Ferraria miffo,quod inemine adhuc defcriptum arbitror. Illud ip- 
füm etiam Vienna Auftriz diu in horto alui , atque etiam Francofurti & Lugduni apud 
2o ipo xs igiturnatum, folia habet filveftris & ertaticz Malvz pzné fimilia , circina. 
tz quodammodo rotunditaris : deinde à radice minimi digiti craffiudinem zquante & in 
ramos devaricata, & fummo capite quafi nodosá, exeunt virgae cubitalesautam plores, in 
ramos divif,quibus innafcuntur folia,ad jam did modum laciniata, fecundum veró ex- 
tremoscaules & ratios, cepuius incifa & multifida,ad verbena folia fermé accedentia: flo. 
resin fünimocaule & ramorum extremis copiofi & conferti , quinque folijs conftantesy 
fatis magni, dilutiorispurpuracolore, & quafi albicantes , intercurfantibus tamen purpu- 
reis venis: Roribus fuccedunt capitula, femen planum & compreffum continentia, alterius 
quidem femini forma fimile,fed multo minus & nigrum,quod maturitate decidens ; pro- 
ximo anno novellas plantas producit:vivax tamen eft hujus plant radix , & multos annos 


perdurat,fingulis annis novos caules proferens. 


|OOALCEA AMERICANA: Car. xv. 


Icrr elegantiffima hzc planta nunc fit 
T^ eit notitiz: quia tamen video ejus 
hiftoriam à recentioribus fatis leviteradum- 
bratam,atque cjusiconem non fideliterimi- 
tatam, operz pretium me facturum cxifti- 
mavi, fi pauló accuratius illam defcriberem, 
& iconem felicius expreffam , qualemàIa- . 
cobo Platcau accipiebam , Lectoris oculis 
fuübijcerem. 
^ —CAVvLEM autem habet tectum, fria. 

"tüm,purpura(centem,binos aut ternos cubi- 
: ltum,vel etiam alti »fiin hortopin- 
gui folo, feratur (in fi&ilibus fata brevior e(t) 

uemab imo multa ambiunt viridia folia, 
nulla obfervata ferie , hinc inde fparfa , in 
ma ferrata quidem in ambitu , fed non laci- 
niata,quz medio cauli inhzrent,in tres laci- 
nias dentatas divifa, fuprema autem in quin- 
quc , Cannabinorum foliorü inflar, dieta, 
fummo faftigio , veluti in gemmularum & 
anguftorum foliorum fpicam definentem: 
fingulares fert in fingulis alis calices molliter 
cchinatos , à quibus exit flos magnus quin- 
qucfolijs przdicus, coloris ex albo pallefcen- 
tis, quorum ungues faturà& nigricantepur- 
purà , radiatim in folia fe fpargente , in edi, 
utin Alcec illius veficaric ieuligelos Mat-- 
thioli lore, floris umbilicum occupár multa 
ftamina apicibus flavis przdita , & ftilus me- 
dius füpremá parte ramofüs , albus: flotibus 
valde fugacibus (nam $tfuspoi funt) füccedáe 
brevia, echinata , acuminata capitula pentagona , interius villis albis obfita , femen conti- 
nentia quale fere Stramonia : radix n multis candicantibus fibris utplurimum con- 
flatfed non eft vivax, nam fequente hieme perit, & fi novà fatione adquiréd 

dmod nempe füb Au- 

gufti finem,vel Septembris initio floreat, & frigoris fit impatiens,primz pruina illam cor- 
rumpunt.Solis orientis radijs delectari videtur,& frequenti rigatione. — 

Ex Italià primum femen ad nos miffum Sabdarifza pellatione ( nefcio an tale nomen 
apud quos fponte nafcitur obtinear) deinde ex Hifpaniá,pro genere Malvz Indice elegan-5 
tis: haud dubié ad Malvz feu potis Alcez claffem referenda, propterea Alccam Ameriz 
canam nuncupavi. 


ALCEA EGYPTIA. ; Car. XYI 


EntcnRiNYM etiamceft hoc Álcez ge y ex Egypti Alexandriá primüm Italia; 

communicatum, inde Germaniz & Belgicz, Zamia del Cayre appellatione. 
Rocvx»o autemaffurgit caule,recto, vircícente, fefquicubitali: cuiinharent nulla 
* ctiam 


PLANTARVM HISTOR. LIB. IIII. xxvij 
Alcca 4E gyptia. 


ctiam ferie difpofitafolia,circa inffmam qui- 
dem caulis parté Malvz folijs pé fimilia; 
enguloía & in ambitu ferrata , à medio veró 
caulead (ummum, in quinque profundas la- 
cinias;inftar foliorum Sabdarifz divifa,dilu- 
tius virentia:flores in alis nafcuntur Sabdari- 
fz quidem formá & colore fere fimiles, pal- 
lefcentes videlicet, minores camen, fed non LI 
miaus fugaces:his fuccedüc craffiufcula,lon- 
gapenzagona, villis obfita,&z mucronata ca- 
pita; femen Orobi , fcu potius Leontopetali 
feminisipflar continenua, lanugine ramen 
quadam leviter teta : radixin aliquot. fibras 
fparfa, non vivax tamen : nam primz'éciam 
pruinz totam plantam corrüpunt, fic ut non 
mirum fic , fi ad frugem pervenire nequeat. 
Hujusctiam iconà lacobo Plateau miffa, à 
diligente pi&tore in ligneà tabellá me curan- 
tc,quemadmodum & fuperior,expreffa eft. 
DiricgNTIss1M VS Profper Alpinus qui 
librum de ZEgyptiacis plantis fcripfit, illius 
etiam meminit,Bammiámgq; appellat,& fre-. Bamzia zi- 
quentiffimam in Zigypto nafci tradit, Prz- (^. 
terca cam genrem, illius feminibus , non fe- 
cusquàm Europei ex Phafiolis;pifis,alijfQuc 
leguminibusfercula parare ait, frequentiffi- «euro: 
méauté hisferculis vefci in jure carnium pa- 
ratis: frigida & humida in primo gradu apud 
ZEgyptios cenferi , haberéqae vim refolven- 
tem & emollientem: proinde pe&oriac pul. éj« fac). 
monibusconvenire, vétrem emollire,ac lu- see 
bricum reddere , fomenti vel emplaftri mo- 
do folia appofita inflammationes refolvere, 
'doloresmitigare , tumores emollire ,conco- 
quere,ac ad fuppurationé,fuppurandos, mo- 
.vere. Mulieresad uteri duritiem, ipfo refe- E 
- rente,fomentis,emplafttis, infeffionibus , ex 
3 folijs & fructibus procuratis, multa cum uti- 
ilitate urütur: in renum veró inflammationc, 
3& calculis ex ijfdem paratum deco&um per 
oscum faccharo candido fumptum aliqui- 
f busdicbus pro fele&iffimo auxilio habét: ad 
3 ophthalmias etiá, finita fluxione , decoctum 
3 collyrij modo ufürpant, atque cum co fove- 
$ re latusdolensin pleuriticis folent. 
wx" Now dubiumeft, quin illaipfa fit planta 
7 . quam Rawwolfus in fegetibus nafcentem 
E cum alijsquibufdà ftirpibusobfervabat non 
3 proculabAna urbe,ad Euphratem fita,ut re- € 
3* fert lib.ri.cap.v.fui Itinerarij, &incólis Zuie 1 ie gu. . 
7 Endiginomine,hoc eft, Phafioli indici, cog- àigi. 
77  nitam effcafferitex multisauté notis, T hco- 
», phraftiiguciuoscífe cenfet: quam vocem cur T5ejb ii- 
$ Gaza Trionum latine reddiderit , caufam e». 
' nonvideo. . 


PHLOMIS LYCHNITIS. 
.Car. xviL 


On fümignarus varias ftirpes pro Phlo- 
mide L vide prendi Beibariz 
reiScriptoribus: nullatamen,mceojudicio, ^—— — - 
ad Diofc. defcriptionem propius accedere 4 
: —M à videtur,quàm quz à nobis proponitur, Pilone 
For14 autem fupra tellurem fundit craffiu(cula,Salvi ifoliz pane fimilialongio- £e» 
CC i , Tatamen ^^ 


xxviij si CaROE CrvsI. RARIORVM: 
... Veibafeum fil. Matthioli, 


(C. 


'tatamen & arguftiora, cancicantia inferiore - 
parte densi & fere albà Tartügine prorfus obfi- 
9. ta:inter hxc exeunt caulicuh dodraptales ple- 
'rumque;interdum paulà majores, quadrargu- 
li, viliofi &candicarites:é quotum ge niculisbi- 
T nu : na folia longiufcula, fu caóribus firbilia,inter 
p» EN) ^ NOS * j fé oppoficaalternatim pafütur, cauliculorum 
: | - PA Kaltigia, breviora habét, & fede latiufcnla prz- 


FAY NS 


M 


v 
| plerumque inflexà & nutante : radix nigricafis 
: : j e(t & lignofa. " ; 4 T: 
EN Natales. ; Exit hzc collibus, ficcioribifque,& petrofis 
locisperuniverfam Hifpaniam & Lufitaniam: 
Obízrvaveram & antea 1n Narbonenfi Gallià, 
Flore: Maio & fonio, f&wen autern fubru- 
fum Verbafco filveftri Salviz folio feré fimile. 
in vafculis Iulio profert. S 
PHtouis hzc Grecis 20557715. quibufllam 
pua? oc appellatur: Latinis Éychnitis & T hry- 
: : in allis Mompelliani,dü apud eos vivébam; Ver- 
P bafcum filveílre vocabant: Caftellanis Cagdi- 
pee 4 d lera, Granatenübus Mezthrra, cadem propera- 
: NN : tione diciturquia fcilicet ejus folia,non niodà 
ficca; fed etiam recentia oleo impofita ellych- 
nij vicem füpplere poflint fi accendantür, quod 
etiam illis tribuit Diofcorides. 
CA Nine m MC ym 


Joxvinir- 
EI 


N-- Awul vet- 
^ rum fctiberé memi : 
: bellu qm ccu Irtyp veró hic adijcienduto puzavi, Verba- 


féMab. 0 1 5^ fcum Matthioli filveilre Salvia folio, & quo. 
Wücnwm EE j ;;,Eundam aliorum, magná:copiá in jugis illis 
s à ) montium qui Lufitamam Bcticà diftermi- 

dodi sd a ics ue 7 nant,na(ci,ubiab incolis Mara/era dicitur: (unt 
1 ' autem illi montes pats ejus, qui Hifpanis Sier- 

ra morena Vocatur hoc eft,mós niger, & Vete- 
, rum Mons Marianus ciTe creditur T ota etiam. 
Kd. Boctica Silveftri illoVesbafcoabüdar,quo por- 
|J 10 nomine vulgariBactici appelléznó intellexi. 


o HORMINVM SILVESTRE, 
» : XEP-XVgE1 
Onw1N1 filsefirisappellatione, com- 
prehendo Scarleam valgo Herbariorum 
nuncupatá, rum eam quz à nónullis Colus Io- 
visvocatur: funtenim revera Hormini gencta. 
Scarleam porró fponte nafcenté, videre non 
ini:fed ix hortis d cultam,& val- 
famil Qua vcró prapinguibus & len- 
,, to humore quomodo perfufis eft ramis ,flavo 
ore , Cohifque Ioviscogriominatur,peruni- . 
-verfam P. iam adeó frequens eft, ut nihi 
:Mllà vulgatius fic ad collium & montium radi- 
cesatque etiam ad füblimiorum &editiore Io- 
co fitorum hortorum margines , inter fepes & 
. arbores. Nafcitur & mulris Auftriclocis:atque 
meminigpte multos annos ad lacum Leman- 
Tw : num fporitena(centem obfervare.Eft preterca 
NOSSA EU de ; sou. tertium genus vulgo notum,de quo fuo loco. 
Ceterim ad Hormini lveftris claffém referendas etiam cenfeo bonnvllas alias ftirpes, 
quarum Hiftoriam hoc capite fcribere animuseft. : Á VOR 


d. 
[*14 


"^Arrqvor 


M 


PrLANTARYM HISTOR- LIB. IIIIl. xxix : 2d 
,,-Hormini l.1t.flores, ; H ^. "Hormini fil.1r.cauli lica 


; hah bitali inter? Ut 
Mngdinéawipines qualegulog jc. 
its ihilvil E 05, g latos : folia 
-«mnla. hifeidaà hs fr 
- sugofa,fingulisgeniculís ex adverfo a nafcen- 
i tis Scores ob Lanid uuum abies mi» 
nus tamc incána,& odore minus graví: ex ala- 
ràm cavisoriuntur ramuli , floribus purpureis 
(minoribus quàm Scarlez flores, & Lavendu- 
lavix majoribus) verticillatim ufque ad extre- 
mum onufti , inflexam & veluti procumben- 
tem atque fpic: t fe- 
men in vafculispufillum; nigricans: radix illi 
magna,pollicaricraffitudine;nigro cortice ob- 
duda usd fivix finguli isnoya germina 
producens.- t E i 
*- Invenitur paffim Viennenfi agro juxta vias, 
in montanispratiscirca Maric cella,& S.Cru- 
cisAbbatiam,fupra Badéfes thermas, & pleri * 
que Alpeftribus "Auftriz: atque Stiriz locis: 
quiüetiam apud Marcomános, & apud Hirtz- 
pach pagum ferri fodinisnobilem , fupra No- 
ribergam Pragenfi itinere reperire memini. 
Floret Iunio, femen lulio menfe perficitur. 
F Irrivsporró filveftrisHormini,quod Galli- 
(28 S trichum quidam cognominant,non meminif- 
2^ aC s. fem, quia abalijsjam exhibita :nifi ploresejus 
T SA : fpecies & lorum colore,& foliorü formá non- 
/ SAU vofihil inter fe differentes inveniri obfervaffem. 
Ss [ dese Lowca habct Priorfecundüm radicem fo- gris: gi. 
bra. nes s miu, Xu. lia, parteinferiorelatiora, deinde fenfim in 1111. 2» 
mucronem definentia, nullis lacinijs divifa, fed per oras dumtaxat ferrata, fuperné viridia, 
CC; & nullis 


al. 


Natales. 


xix — — GamortCivsLlogaRtogv M 
Horrrini (il. 1111. prima fpecies: Hormini &l. 1111. quatta fpecies, 


cubicale 


; "&nullisvillisobfits, rirgofi tamen, in idaneetvofi dore chui Haninitiges 
; perum gravi; &faporez q gulos,geni iftinctos,villisob- 
^ re quos ad fingula genicula,bina femper folia inter fc oppofita ampleétüntur,füperiori- ' 
bits paulo. minora: lis pl que purparafcit;pinguffque eft,& definit in lon 
giuículam;przpinguémq, fpicam florum hiantium , galcáque editiore preditorum,colo- | 
xis purpurei faruratioris elegantiffimi:(cmen deindc in caliculis, rotündum,nigrum: radix * 
cráffa cft, nigra, multis fibris predita, vivax, fingulisanni nova germitiáptoferens ; novó(: 
— —— quecaulesptoditcà feeutid licemfübinde Rbrasagemes - j 
ES aerei Y ALTERA cjus fpecies , il li quidem fimilis;fed floris colore vatiat ; qui prorfüs niveus eft; 
i FRILUM 7S AUNPISEMG TUS PG TEE fo ag CETT TETRE s : A taii ; 
E d iste A Hujus utiicain ftirpem Maio menfe Boreritem primum obfetvabam anno x. p. 1xxix, 
De * si in ficcioribuspratis Sopronio Pannonie vicinis,& crutam deferebam Vietnam inD.Aic- 
p holtzij horcum,ubi aliquot annis petmarfit,& deciduo femine multiplicatá cft;atque alijs 
ESSEN comtnunis : 
t memfl  lERTIA fpecies maj fcit,caule quádrangulo;ut relique fpecies, & fo» 
iuri lijsad fingulagenicula exadverfo nafcentibus;(ed €jus extima pars non purpurafcit,verüm 
V" —. vitefcenseft:florestametli forma Griiles,dilutiótis fant coloris: XP Pim majores ha-: 
bent incifuras,ut nonnihil laciniata videantur reli j 2 conveniunt, 

Paffim in &lvisczduis, montanis pratis, viarimque marginibus fpóte nafcitur cum Pri- 
mà,non modó in Pannonijs & Auftrià . Sed in Bohemi, Moraviá, tota Germaniá, & alijs 
plerique Provincijs. Floret Maiojinterdum etiam Turiio. 
- Illam in hortis F f fibus;fru&iferis arboril is, lorem vari: On: 
fpicicbam,utqui neque purpurei coloris faturi , neque diluti effec, fed quafi albefcentis 8 
cinereíqua col di faciliusobfetvari poterat,quia diverfz ftirpes hiscoloribus 
przditz,in eodem interdum horto mixtim nafcebantur. 

Honnisi fl. OvARnTAM fponte nafcentem non vidi, fed mihi Viennz nata anno M. b. xxxvi. fe 

P eid ' mineex Italià miffo/Tertiz fpeciei valde diffimilisnon eft : peti nim affürgit caulibus 
madrangulis,geniculatis,ín quibus ex adverfo, ut in alijs generibus, nafcuntur folia rugoz 
a,viridia,fen(im in mucronem definentia:flores verticillatim in fumrho caule &ramisna- 
fcentes,ejufdem cum lentibusformzegaleatos habct,mi , & coloris tu- 
bri , femen incaliculiscxile , nigrum : radix vivax, fingulisannis nova germina producit, 
Florebat mihi Iunio. ib i105 bot .nl ; Hé 


dl 


"n 


—— ; S $5p 


PULANTARVM HISTOR. LIB. IIiT.- 
Hormini fil. 1111.quinta fpecies. . . Hormini fil.v.altera fpecies. 


1 
i 
à 
D 
$ 
j 
* 
3 
i 


AN 


Sx» & Quintafpecies Hipnicofemine mibi Vienne Aufriz nar Du 


fimilis:etenim caules : non miniisa : 
obíitos,& folia in : nodis fere fimilia, paul tamendutiak 


lofa d lomic brnía trlaziarisne No eur 
fecundüm radicem na(cuntut;é caliculis ME 
nafcentibus,& veluti in fpicam definentibus, emergunt lores reliquis 
nores, Lavendulz florum fere zmuli,nec c ab illis valde differente ; 2 
tibus, uccedit (emen nigrum : radicem habet fuperioribus fimilem: & tota planta fimili 
cum reliquisodore pradira... Floret etiam Iunio: à 

Nafcitur & hzc fponte in Anglià:pam cüm negotiotum quotufidam causá, anno M. D. sralg, 
1xxix.in eam infulam effem profectus, & in aulà, qua: tum Grenwycij, quarto inffa Lon- 
dinum miliari crat,vet(ater, fatis fr 1 ad cpiz arc isHip P d i xeb 
Septembris initio cim f tüm femire onult: 

Er plerumquee(t Horminum filyeftre Q uintum altitudine ,quadráguliscaulibus zi»; 
& geniculatis,reliquorum generum inftar:foliaad fingulos nodos bina,(ibi invicem oppo- fLvJpit — n ug 
ta,rugofa, Salvia: foliotum pehéamula,non tameh incana, per otas nonnihil ferrata; dua, /"7 /;. 77, o3 


Quo 


utusexficcantis & amari,odoris veró,quàm fuperius defcripta, jutuhdioris: floresà me-. 

dio caulead fftigium u(que vctticillorum inftar in orbem nafcunturé purpureis caliculis 

exeuntes,Salviz fimiles,fed minores, eleganti colore przditi ex czruleo purpurafcente;& 
TE 3 : NICTLPEOM - ; 


tibus fübindc fibrasag queplantaafpe&tuélegans. —— 
Ybiquecirca Viennam Auftriz nafcitur,totáquc Pannonià,fecundiüm vias,in agrorum, 
i ámq ginibus, Integrà zrftate floret,& fubinde femen profert. ; 
.. Efthujusgenerisalia fpecicslongé major, duorum cubi litudinem plerumque. ji, init 
attingens,interdum etiam (uperans: ipfius caules triplo craffiores, quadranguli tamen , &, v fwiodl- 
utialcerius, geniculati: folia multo majora, & craffiora, albis maculis magná ex parte '"* 
diftin&aqualibus & Salviz cujuídam , & Menthaftri folia notata videre memini: fpi- 
ca florum longior & craffior , [emus veró formà, coloréque, atquc etiam femine ; fa- 
tis conveniunt. : goto 
«x8 Rarior 


quafi violaceo dilutiorce. q ] ciherac inca- 
liculis nigrum, reliquisg: it i dix digiti minimi craffitudiné aliquando cquar, 
nigroque cortice tecta eft, inmane pene fasgéen mulros fingulis annis p cau- 
lesiinferiore,& terrx Xiiniere gara imi procumb atqu dis radici p ' 


xxxij .*Canort Crvsl mRARIORYVM, 
Rarioreft hzc fpecies Priore;nec nifi in pratis herbofisiy locis, ubi gleba ubcrior, inve. 
itur:& pfluló feriu À re incipit. : 2xs 

P d anehrs sane ii illud minus fopinumquod femine ex Creta 


juve fe primüm allato, deiride Lugduntüm Baáravorum ad Ioannem Hoge indum miffo , illina. 
pisi^- tameftapno M.b.xcri, &fübextretium feq Iulium 


mum Cretic. upar : rram ftrarg, pollicari longitudine minora fecundüm pedi- 
Woo deme cebol in hj dinem expanía, rugofa, per oras crenata: caules 
jusali tav a angulofi, in quibusper iatervalla nafcuntur bina femperfolia fibi op- 
Km ts inorbem difpofitiincumbunt feni flores albi; Cattariz vulgaris floribusfor.. 
í y: ra plitudine pares. * Tota planta infipida eft. eia TV M 
Nomina. SiLvesrRis Hormini, ópufravz a opís, ut dixi, genera videri hasomnes p € ycenfeo: 
nemini tamen legem imponere volo,fcd cuilibet ; quo nomine eas dotíare ve] it, liberum 
* rclinquo. Mihi veró,Scharlea vulgaris,five Sclarea(ut qaidam dicere malunt)quam Galli 
Om* ^ rale, Vngari Zevt Jaros fiat, hoc eft, S.loannis herbam; vocant, Hormínum filveflre 
Primum erit: Colus Iovis luteis flori bus,Herminum filveftre Secüdum: licet quidam Ga. 
leopíim luteam vocare malint , notis reclamantibus tàmen: Quod mihi PAgdnco de- 
fcriptum eft, 'ertium: Q uod fecundo,Silveftre Lobelij, Gallitrichum vulgo: í&lim, Tra. 
wift Gal co veró twilb Galitp/ Quartum : cujus quita fpecies femine ex Hifpanijs miffo Baecharis 
bip "nomine mihi nata,magna autem illa Plantarum hse ttiennio poft cvulgatas teas 
Pannonicarum ftirpium obfervationcs in lucem prodijt,, Sideritidem querno folio appela 
larc videtur:Q uod autem penultimo loco defcripfi, mihi Quintum erit : thizotomz mu- 
lierculg: Auftriaca wiib &ofbcp/id eft,agreftem falviam nominant, vulgóque venalém. pro- 
onunt , curn alijs balnearibus herbis. Mátthiolus fecundamejus fpeciem ; Horminum 
Fiveltee vocare videtur; Lobeliusi Verbafci genera rec à & Verbafcum 
nigrum falvifolium appcllat, quod an luteo flore variet, nunquam obfervare memini, Sc- 
xtum autem erit, (apinum illud Creticofemine natum, 13 


: MENTHASTRYM. r SCA xix 
: S * kj VrrLAM Provinciam adire memini , in 
Morba fi y N ua nonconfpexerim Mentha(trum, five 
valra. 5 f 


Siluelirem Mentham, Gracis jd voeuoy dopo 
idam , fponte fecundüm aquas & riguis locis 
nafcentem: Binas veró alias; pratéreani;plan. 
tasobfétvabam, partim in Panponià & vicinis! 
locis fponte nafcentes ; partim femine peregre 
acccpto mihiViennz natas;que ad ejus claffem! 
pertinere videntur. ! 
CvstraL iaurampliore Primaaffurgit caus: 
le, quadrangulo; medullàpleno, multis nodis. 
. «enttante, ex quibus bini femper ex adverfo! 
oriuntur ramuli fimiliter qua ranguli; circa 
quorum extremas partes oblonge fpica ; verti- 
cillatim compofitis caliculisconftantes, in quí- ' 
bus flores Menthz filveftris auc. illius potius 
Calaminthz , quam vulgo Cattatiam vocant, 
floribus fimiles;exalbidi;erati odoris : folia ad- 
verfisinter fe pediculiscaulem & ramos ad fin- 
gul d ibiunc, Menthaftro feré fimilia; 
fed magisad Cattariz folia accedenitià , colore 
tamen minusalbicante quàm illa,ant Mentha- 


pa 7 


$ 2) ftri, fed potiüsviridi; menthaftri odorem refe- 
EN rentia, acrem & calefacientem faporem: radix 
dura;& ligriofa ex lateribus propagines f pargit, 
utreliquz congeneresplanta. : 
Sponte nafcentem hanc plantam: invenie- 
Natali. 


bam,primtim ad Auftriacarum Alpiüm radices 
in pratis morafterio S. Crucis vicinis, & ad Rc- 
henaw Przfulis Neubergenfisatcem; Auguftó 
it . florentein *: deinde maximá copiàin Vngariá, 

^0 cad radicesftopuli, in quo extru&ta eft munitiffima arx Nemethwywar, Germanis vpfoing 
dicta, fils: Viri Balthafaris de Batrhyan p. m. qui, dum vivebat, hereditarius Archidapi- 

fer erat Regni Vngarie, & S. C. R. Q. M5 à Confilijs : tum etiam in Leytenberg fu- 

pra Marderftorff Iunio fl , quo tempore fimiliter, in hortos rranflata, flo- 


res producit. 4 ; 
PS Arrx- 


PLANTARVM HISTOR. LIB. XIII. xxxiij : 
Mentha(lrum 11, Montanum;..—. Menthaftrum ini, tuberofa radice. : E 
E^ T doas | Ys : 


com muicabam, acce- 1I. 


: nte git aiat, ms : qe 
ALTERA, quz mihi Yiennz femine nata e(t,& alijs quibusi 
prum ex Hifpanijs Calaminthz tertie iof cfbirakekisabór Mitbafirum ^ 
Gos,frequenti AK. r gis in&os, fu bhirfucos: folia mmiemaras : 
bicanoanihil feitata füperions Menrhaltri folijs non diffimiha qu: on ^^ 
fuavisodoris, amati & acris (a ; odos z:quali , Ao c fitu: 
esexilium foliorum fpicas defi- 


Ns & rugofa,& adaati in lateribusnapi cralfiores & magis tumentes, & fibra: omiffz,quasad- 
ditas oportuit... * paiejiaie ox UAE : : 


additum erat eciam aliud Calaminthz prime appellatione infcriptum , exquo pulcherri- seed d 
mum Cattariz genus enatum ,cubitales habens caules, quadrangulos, geniculatos, multis faeta ri, dde 
ramis przditos: oblonga,angufta, per oras crenata & incana folia, odore quàm in Cattariz: veto Sup 


candidos, vulgaris Cattariz Horibus re(pondentes:.deinde femenin exilibus calicibus ni- & 


caules proferentem. Floret Iunio & Tulio. [i 


MeNzHasrnvM montanum Pannonicum appcllari potetit Prior : Alteri; tuberofze ta- 
43 j ES : 


addi:Cattariz vero, Hifpanicz: aptari 


A .MARAVBIVM. Lc SEA aA SA 


EciriMyM Matrübium multislocisfrequens crefcitat in Auflrià & Pánnoniá ra» acera» z 

rum eft, & certis duntaxat locis ijsQuc paucis fpontenafcitur. Aliud veró genus fre- vetere E - 
quentiffimui iflic confpcxi , quod (dum Pannonicarum ftirpium ob[ervationesevulgas 
: ' bam,ne- 


xxxiiij Canott: GivsI gamionvM 7 ; 
Marrubiumalterum Pannonicum. 4 


Marubium vulgare. 


We M 
dus 
3j 
; FE 
ag 
s 
5s 
*j 
^ Pod 
: NES é 
E 3 q 
Y » 
SQUE à SS) S 
H ». *9 (f m 3 XS e o 
Ad HRS c I TA EIN I U h i 
$1 28 PET SA $$ 
3 ^3 - cer ^S Py 
d $a : E? 
iM 3 SÁ BEA 
$ : 
a 
RS 


A Wu x E . 
|. bam,nemini adhuc defcriptum fuiffe arbitror. Ejus Hiftoriam hoc run dabimus:fed le- 
ie "es T EM 
4 


gitimi iconem przponere voluimus, ut facta, faciliisaguofci poffit 
quz fit differentia. 

Mers^.— MvrrOs verüexcadem radice profert Pannonicum caules cubitales interdum , qua- 

raciale a drangulos,firmos,nodofos,in plures ramos divifos: folia ad fingulos nodos bina, contrario 

- | o^ fitunafcentia duas unciaslonga,unam latajinambitu ferrata , legitimo Marrubic pzné fi- 

m pod s malia, fed angu(tiora, nec adcó orbiculata, imó paulatim àpetiolo in latitudinem excre- 
wh fcentia,fenfimQue in mucronem definentia;prorfus incana;non injucundiodoris , amari- 

lini: feliz, & acrimoniz: florescandidi, marrubij foribus fimiles , in molli 

fcentes, vercicill inftar ft caülem füummóf- 

fta, P £t 


bus& cane(centibuscaliculi 

que ramos ambiunt: radice cum legitimo conveni ;qua (ing; 

que numerofiores profert, : ^ 
Adcó vulgare hoc Márrubij genuseft toto Vienneni agro, ut vinetorum agrorámque 

margines, ficcíque & graminei campi eo abundepr, imo in ipfius urbis(qua ab aquis funt 

liberz)foffis nafcatur. Null »quod fciam apud illosin ufu eft. Floret Iulio. 
Natum id apud Belgas, non Hifpano femirie (nullam enim fimilem plantam in Hifpa- 

nià videre memini) fed Auftriaco, 


An porró, Marva lantufa Scrapionis,cuj initlib.de Simpl.Med. ex plátis, c7? 
ALYSSVM GALENI, Car. xxi. 

E x multisquz Alyffi Galeni no fc plantis,nullam prorfusi ique 

4 defcriptioni refponderet. Sed in meà Hifpanicá percgrinati quádam ebfervaffe at 
bitro quae illius d ioni ita exade quadrare mihi videtur,ut quin illud ipfum fit, nul- 

: lum dubi ilocum lids reli qui poffe exifti . 

idb"Ge /— Pebata veró eftaltitudin *, quadrangulo caule , ftatim à radice in multes ramos divifo, 
— -canefcentes omnino,& veluti tomento obdudos,circa quos;ad fingula genicula bina folia 


contrarijs inter fe pediculis femperenafcuntur Marrubio fimilia » breviora tamen magíf- 
quc crifpa & incana, inodora, amara ; calices per intervalla verticillatim biunt, 
quinque plerumque aculeis hortidi , candidi, é quibus Marrubij flos exilit , fed colore di- 
verfus nempe purpurafcens: femen in aculeatis vafculis fübrufum , Marrubiano femini 
ar: radix dura, multifida, vivá annua, iftic obfervare non potui.Sed (emine quod ex 
ifpanijs attuliapud meos Belgas nata, eo quo floruit anno pl que perijt: femi 


tcm ma- 


9 p aA 


TU —m" 


PrANTARYM HÍSTOR. LIB. YIII. xxxv 
;Alyffum Galeni. 1 


4 «7 rem maturo fponte deciduo fiogulis annis 
rcnafcebatur adhuc,cüm inde exceffi : atque 
etiam nuncin quibufdam Bclgicis hortiscó. 
fpici puto. 

Vnoduntaxat Hifpaniz loco(tametfinon Natl 
dubitem pluribus inveniri) hanc plantam na- 
fcentem obfervabam , ad Elda videlicet pa- 


gum , in caemeterio , quo plurima coenota- 3 
hia Arabicis litteris arp Man licet, Va- X 
entino regno, feptem fub Horiuéla (Orceli 


veteribus dicta) miliaribus five leucis Hifpa- 
nicis, eamque florentem ; & feminc maturo 
onuftam, medio Martio. 
CzrenvM primo confpe&u Marrubium 
effe cenfebam , donec & áculeati caliculi, & 
flosipfejin memoriam mihi revocarent Aly(- 
fon quod Galeous lib. fecando de Antidotis 
in hunc modum defcribit: Alyffon herba eft 
Marrubio fimilis ; afperiores tamen & magis 
- fpinofos in furculorum fümmitatibusorbes 
habet, florem ad czruleum vergentem pro- 
ferc. Hanc inter caniculz ftus colligere 
oportet. M rad 5 " 
Nominis autem rationem , atque ipfius 4lyfumcewr 
.. (etiam facultates libro fexto Dc fimp. medic. /*49»»- 
4" refert, Nuncupata (inquit) eft hzc herba 
^ | «v davesor,quod mirificé iuvet demorfosà cane 
rabido. Sed & rabienti quoque data , fpe in à 
totum fanavit:atque hoc cx totius fübftantize 
fimilitudine effici, Dictum prius eft, talem 
Jis (Of facultatem ex folà percipi experientiá& pla- 
nénullá conftare methodo. Q uod fi quisad multa experiatur, cognofcet facultatem ha« 
/ . bere mediocriterreficcantem & digerentem , nonnihil ctiam abftergentem. Hac ratione . 
& viriligi las facicià fole prognatas expurgat. &c. - : 


nibo 
ET VSANIAS in Arcadicis candem nominisrationem affignat Alyffo:eandem etiam P. iz 


dcr vediasóee 0éoo are 


ius,cujustamen Alyffum ab iftolon édiverfumeft. «^ jS fs vslen í 
M E A M. autem o) ned de Alyffo Galeni reijcere non poffum , licet multis poftan- 
nisab evulgarà meà Hifpanicarum ftirpium Hiftoriá , viderim quz Nobilis idemQuc-Cl. 
Vir Fabius Columna fcripferit de Alyffo Antonij Coi:nam, ut initio capitisdixi, nullam: 
ftirpem videre memini, quz proximius accedat ad illius Alyffi biftoriam,quam hac. Mar- 
rubium certé effe non poteft,quia nec odorem habet Marrubij,nec utriculos lenes ut illud: 

fr H Que purpurafcentes,non albos. 


& 
ei 4 E o 


GALEOPSIS. Car xxit. 
Vrrvs Recentiorum quotquot de plantis fcripferunt , mihi fatisfacit inicone Ga- 
IN cops hiftoriz additá: nam vel Lamij genü liquod , vel Sc /à m vulg 
fubftituunt , cüm ad illarum nullam Diofcoridis defcriptioaptari poffit. Legitima tamen 
ejus Au&toris faiauinet adeo frequens multis locis,ut mirum fit;jneminem hadenus in 
camanimumintendiffe. —— . ; gude 
LrzGITIMA potrà Galeopfis ex radice fibrofa & fingulisahnis augefcente, multas o 
interdum fert virgas ; j| , quibus alternis inhzrent folia ex adverfo nafcentia, 5 
z CENT UE cx foliisadco fimilia ; ut pri vim a 
longis pediculis innixa , urtica: foli fimilia, ut prit P poffin 
nos ; fed non mordacia: fummum virgarum falligium quodammodo in fpicani defi- 
nit, verticillatimque ambitur quinis aut fenistimul nafcentibuscaliculis in quinque laci. 
iasdivifis,e quil d longiufculi lores inftar florum Lamij hiantes,fed longémi- 
: : j e YA 


: P 
nores ,col isex atro purp is , pro e ] 
tatis:femina in caliculisqi ,maturitate utin? ; ; A 
"Toraplanta gravis odoriseít , prafertim umbrofislocis nata:cjus veró quz 4i apertiori- 
bus locisutin recens fuccifis filvis, crefcit, remiffioreftodor. Floret Iunto& Iulio. Pigs 

CvnirALI autem eft Altera Galeopfiscaule, intérdum etiam majore,quadrangulo, uA 
craffo, fecundum radicem rubente, frequentibus g P ;equibusbina femper p5,,5a. E 
inter (c oppofita nafcuncur folia, Vrtica: folijs haud abíimilia, peroras militer pos L — eu 


Sideritide r. 


j | » Cinort CiysD nanron yai 


«4 Galeopfislegitima, Galcopfis maxitiia Patfhonica, 


Du Ue i6 


fed longe majora; palmaremdaeamplitudínem fiepiffimé fuperantia, hirfüta idem, fed. 
non mordacia :à medio caule fürfum verfus ad fingulos nodos , orbiculatim fgosunE 
nom q deninafc Hores, non fimul, fed füécetfive fefe explicantes, Lamij flo- 
"ribusmulto majores, faturc rubri & tamquam purpurei , galez inftar hiantes ; lábro infe- 

riore (cajus laciniatz orz) bifidoj& frequentibusad latera barbulis [pea ito;interiore parte 
purpureis & candidis lineis depicto , quatuor ftaminibus cum ftilo fub galcá latentibus; 
odoregravi , & in. rato, uti tota planta , fi teratur , guftu étiam infüavi & amaro: laciniata 
vafcula;deciduis Hloribus, quaterna femina continere deprehenduntur Molluccz fimilia: 


radix craffa,fibrofa, perennis, fi p g que ftolones proferens, 
Matalas. Maximà copiá nafcitur in filvofis illis mótibusarci GrebénT 1l. Balthafaris dc Batthyan, 


in Pannoniáinteramni fita » Vicinis, fapra Warafdinu m,ubi flor 
bamanno « p Lxxix. & inde delatam in hortum *"Viennz trai 
perftititannos mirifice augefcens, & femine deciduo nafcenti| 
arcolas & pulvinosimplens, . 
qeMeyei[e- | GR Cs porró dicitur Prior planta TaAl]icd yansi6do2oy: Plinius Galeopfim & Ga- 
ÓM eo. leobdolon appellat, atque ijídem Verbis, quibus Diofcorides, totius flirpis hiftoriam, ejuf- 
Que facultates dc(cribit. Alterius nullum nomen intellexi, : 


LAM1IVM. Car. xx111, 


eftneceffe. Sedalias quaf- 


dai ftirpesin medium adferre lubet » quz non minorem affinitarem cum Lamio habere 


videntur,quàm illa, 

t PEDALEs Gmajoresinterdum habet Priorcaules, quadrangulos, hirfütos,Lamij 

Laniun?4- 2mulos, quibus, intervalla, adver(is femper pediculis, bina,velutiin Vrticarum genc- 

DOUMHP T. ve P innafícuntur olia , Me RMIUR fimilia, rugofa,atrà viriditate nitentia , guftu 
aliquantulum acri : flores ex finguli isi i 1 i 

antroríum fpe&tantes & propendentes »longiufculi, inodori 


F *htcs , longiu »Lamij florum quodammodo 
zmuli , majores tamen, & nullà galeà infiguiti , (olo lábro 


0 NE VU PY a CR RR LION S TU TREE 

. PrawTARYM HiSTOR, LIE IIII. 

Lamium Pannonic.i.verficolore flo. — Lamium Pannonic.1.albo flo. 
. 


[n 


Ze. P 


275 


Once cas 


T 


eec, 


—— 


folijs(queinquibufdam foribusexalbo purpurafcunt;aut dilutiore purpurá nitent) majo- 
re;purpurei coloris:utriculi ex qüibus flores prodeunt,fatis laxi & capaces,ex viridi pallen- 
tes/femen magnum,nigricansinz.qualeconti dix craffiufcula, & ali lo dg 
do(à , multas fibras agit , & fipgulisannis nouos caules profert , inftar Vrüce, &aliaum — — 
fimilium plantarum. : : di B 
Copiosein Leytenberg,monte Badenfibusthermis imminenti, Gumpoftkirche, Mede- ,,,j,, 
ling,& alijs editis Auftriz & Pannoniz locis,umbrofis & filvofis invenitur Nafcitur etiam 
in editis illis fi] vis Francofurto vicinis ad dextram Seprentrionem verfus. Floret Maio,fe- 
men maturum eft Iunio.Reperitur etiam nivco flore,fed rariffima. Apud Laufamiam vero rpiup p. 
in Allobrogibus , nullam aliam ftirpem videre memini 
anno videlicet M. D- L1: 1,dum € N arbonenti Gallià per Helvetios in atriam redirem. 
à. Ejusin Auftriá fpeciem alteram obfervabam, non valde ab illà dulsrenteli? nifi quod LamjPa- 
inrmiores haberet caules,frequentiores tiam, cx radice fingulisannis repullulantes, fo- "(o» pe 
lia irem pauló anguftiora. - ; ru 
Fvcusrvs & Lragushanc plantam Meliffophyllon appellarunt, ctim tamen exiguá ouiopbr- 
. odoris gratià praedita fit; nec apes cjus floribus valde dele&entur:& haud fcioan apta fitad lu» Fucsij. 
alvearia intus confricanda , alliciendarum aut retinendarum apum gratiá, ut eft vulgaris 
meliffa, quibufdam citrago, ab odore citrij mali, dida, quz omnium Do&iorum judicio 
verum usos équAA oy cenfetur.Ego ad Lamij genera potius referendam arbitror. - Maas dA 


ExoricA elt Altera,cui,dum primum nataeft,fubrotunda 


fire. 


lima;nifi ampliora ut : 1 ALT 
luti rore leviter afpería , dum novella (unt, in ambitu ferrata, longis pediculis fulta, inter 555,5, aj. 
lquad (utriufque enim formz reumfiwe 


ux altero anno emergitcaulis vel fexang; lusvelq. gu 
nafcuntur) molli lanugine pubefcensper quem ex intervallis,equaliter, fed adverío fegi - eue 


er (itu, in nodis fparía funt folia,modó terna,modó bina, fuperioribus minora,& breviori- 
. buspetiolis hzrentia;é quorum alis,nunc bini,modó terni,pro foliotum numero, cxiliunt 
pediculi;unciales tenues, firmi hirfutiternos velqi flores futi concavos,ante- 
riore parte nonnihil hiantes,exiguo labello prominéte,& tenui filo cum ftaminulis emer- 
gente, przditos,colorisé viridi palle(centis: floribus füccedunt capitula, Lini fere, aut po- 
tius Scrophulariz vulgarismucronat a,cxili nigro femine plena: radix urtica: fimilis , o li- 
qua & mulis fibris capillata, cujus caules hieme pereunt, fed novo vere, interdum etidm. 
antc hiememalij plures ex ea ad latus renafcuntur., 
AES : DD Hanc 


, quàm quz album.florem ferret, sowc.r. nibo ' 


t fant folia,urtica folijs fimi- ^e /egiiss. 
lurimum effent,molli lanugine villofa, pingui & lento quodam ve- v cd 
i Lamium PÀ- - 
" 


E 


xxxvuj ^  .:GaRott Civsl nARIORVM 
Lamium Pannonic.irexoticum, Lamium Pannonic.tiz. 


DEN 


ij genera repofuiffe putat, liberum illí 


planta, qua ex radice , super (ut 
os , fre- 


AUTEM 
& 
A 
2 
Lu 
Iu 
[1 
s 
[—- 
e 
" 
g 

d 
r 
ES 
ER 
Kk 
EN 
E 
o 
es 
8. 
o 
R 
- 


- Ill. Dn.de Batthyan : mutilam tamen & (ne radi- 
V... €ejuti hic expreffa eft. Aliquotpoftannis Tadicer urtica fimilem effc intellexi, 


Car. xxii 


a: VrLt fantin Pannoniá, Auftriá vicinífuue Provincijs montes herbofi, nulla filvz; 
"s nonabundantiffime proveniat Betonica ufitata flore ru bro 
ines. — five purpureo: quz duorum Benerum eft... Vna enim breviorem forum fpicam haber; & 


etefcere , quàm prior 
.excolatur, 


3etenica al... Vs RVM iflic mihi Obfervata eft alia Betonica, cui multa funt folia rugofa , fabhirfuta; 

3 bf» — inambira ferrata , Betonicze vulgarisfoliorum proríaszmula , non adeó tamen fuícá viri- 

i ardent ditate nítentia, (ed dilutiora: quadrangulares caules, geniculati, , fübhirti ex illorum medio 
Vot $ 


T Pi 2 : : excunt, 
Cd eS 
[n 


PLANTARYM HISTO 


Betonica. 


ad 


v, 


c f S 
PG 


s 


NONE 
Es 


y 


"NL 


^" Jéyeunt , & in pedalem altitudihem excre- 


eS 


EEUU NPV.UR 


Qo Ar ANAND 
R. LIB. IIII 


. xxxix 
fcunt , fabinde extremà parte in alas fefe di. 
videntes: foliain fingulis geniculiscaulem 
€ quali ficu ambiunt,homi fuis minora;nul- 
Jo pediculo fulta; odorata, quemadmodum 
& illagaftus amaricátis:fummi caules & ra- 
miindeníam caliculorüm fpicam definunt, 
€ quibus los emergit vulgari formà fimilis, 
fed coloris omnino albi : femen deinde in 
vafculis, Betonicz vulgarísfemini par, fu- 
fcum:radix non diffimilis vivax, fingulisan- 
nisaugcfcens, & plures caules producens. 
Creícit inafcenfü montis Ncuberg , Et- 
fcheri jugi & alijs quibufdam editioribuslo- 
cis:(ed omnium abundanriffimé fupra Zee- 
hof, magnoultra Gamingam miliari ger- 
manico;quà iter eft in Herrenalben & Dur- 
ren(tain.Floret iftic Iuliojin hortos tranflata: 
maturius aliquanto, ubi egregie augefcir. 
Hujus meminit dilipentiffimus peritifii- 
mátque Cordus lib.i. Hift.Plant.cap.crix. 
Sipsmiri5. Car. xxv. 
(ClIbsn1ITIDIS, multaab his quiStir- 
pium Hiftoriam fctipferunt , adferuntur 
genera, quz forfitàn non omnibus adhuc 
Cognita:quzdam tamen in medium adferre 
eftanimus, quz ad Sideritidis Primz Dio- 
fcoridi Heraclez cognominatz ,claffem rc- 
ferri poffe videntur. 
P &10& caules habetquadrangulos, cu- 
bitales, hirfutos, geniculatos, folia ad fingu- 
g7 losnodos bina,ex adverfo nafcentia, rugofa; 


e villisobfita, Tertia folijs majora , perambi- 


Aj tum ferrata, graviter odorata , guítusamari- 
cantus & acriufculi : ramuli ad fingula pene 


SS : NN di 
/ gs genicula nafcuntur minoribus folijs ob(iti: 


floresfümmum caulé verticillatim ambien- 
tesin fpicam definunt, galeati aliquátulum, 
candidi, odorati, hiatum five ridtum fangui- 
neisnotis confperfum habentes: femen iti 
y. penragonis vafculisinzquale,nigrum: radix 
& dura,lignofa, ex fummo capite plures inter- 
dum proferenscaules. . 


Auftriá,ficcioribusagrorum & filvarum ce. 
. duarum marginibusobvia eft, hacc Sideritis. 
VMILIOR eft Alrera,neque pedalem 


folijspriori (imilibus,mollioribus ramé: flo- 
resamplioresalbi,pallefcente labro, & pau- 
cis rubris pun&is afperío, verticillatim in 
utriculiscaulem fupremófque ramulosam- 
bientes, breviorem quàm in fuperiore , & 


qua| fpicam ,ut in 
- Prunellá vulgodi 


dà. 
Nufquam non occurritin agtis , & inter 
-fegetes multis Pannoniz & Auftriz locis: 
circa Triebswinckel autem frequentiffima. 
Floret Iulio. 

Lowcionz eft Tertia folio quàm Mar- 
rubium,fatis ad Salviz folium accedéte, mi- 
nore tamé, querni feré folij divifura, fcabro, 

DD z villis 


Natale, 


T. 
Sidtrirs vile 
gárü. 


Paffim in Gallià, Germaniá, Pannoniá, Neale- 


Tt. 


exceditalticudinem,in raros divifa ramulos, sidera t2. 


Siderita rtv 


sGanRorr Civsl gaRiORVM 
Sideritis 1111; 


e. Sideritis x11. 


Cura m 
E EL 


S 


c villis quibufdam prédito, nec injucundi guz 
k ftus necodoris:caules fundit quadrangu 0$, 
à palmum ut plurimum excedétc:, interdum. 
procumbentes , duros, hirtos , candicantes, 
quorum fummitates per intervalla verticil 
lati orbes coronant, ut in primo genere, ot- 
bes vafculis conflant , in quibus flos prioti 
par,ex candido nonnumquam pu rpurafcés, 
quo cvanefcente , femen in vaículisnigri- 
cans reperitur:radix dura, lipnofa, vivax, 
Frequens occurrit aridis & petrofis Ca- 
ftellz veteris lociszftate florés , quibufdam 
etiam locis, in Autumnum ufque floribus 
onufta confpicitur, 
ALtQYOr habet Quarta ramos pro- 
cumb quadiágulostenues, villisqui- 
bufdam obfitos, Quos per intervalla contra- 
rio femper fitu bina cingunt folia,Prime fe- 
* ré fimilia, pauló tamen minora ,àmedio ad 

extremum ferrata , nonnihil etiamvillofaz 
? fümmos ramos verricillaim ambiunt va- 
fcula in quibus flores, prioribus formá fimi- 
les, quantum ex dclineatione colligere po- 
tui,propterca de colore nihi] pronuntio,ne- 
que de femine,quod fuperiorum femini pat 
effe verifimile eibtadix n6 vidctur vivax fed 
WW coanno;quo planta flores protulit,perire, 

VI NTA, medium caulem babet fut. 
rc&um,quadrangulum deinde , ftatim à ra- 
dicc , multosin latera fpargit ramos , humi 
fufos,quadran gulares, quibufdam villis pu- 

beícentes, 


TNT T. 


EET HEUS " ;x Oir CES AE 
PLANTARVM HISTOR. LIB. rir. dà 
Sidetitis v1.Pannonica. Sideritis v1. 


(2 


befc quos bi 


its, gehicul 1 intet fe oppofita, ad fingulos nodos, ample&un- 
Kurfolia, pracedétis folijs pene (imilia minus tamen ferratajinter que,ab imo ad fummum 
ufque, verticillorum ritu nafcütur in vafculis Hores,(uperioribus etiam formá fimiles,quo- 
rum color(nifallor,nam in arvi$ Belgiczillam olim obfervaffe puto) albus: nec hujusra- 
dix vivax effe videtur. tiom : Eee 3 
- Harum duarum poftremarum , cum illius quz feptimo loco defctibetur, iconesad me 
. mittebat Iacobus Plateau anno M. p. xc.ipfius manu elegáter expreffas (quemadmodum 
& plerzque liz ab eo acceptz ) quaram priores nuda: omnino, folo duntaxat Sidcritidis 
alterius nomine ad(cripto:tertiz autem quadam nota: adjéüz. 
Sz x ^ pedalem non füperat altitudinerm:caulis illi quadrangulus,ab radice ftatim ra- sigrrirg vi. 
'mofus:folia fecundüm radicem priori genere non breviora,eodem modo venofa.five ner, 
vis quibufdam excurrentibus przdita,fed molliora,nec in ambitu ferrata at,que fummum 
caulem & ramos ambiunt,breviora : flofculi ftatim à ramotum exortu ipfos & caulem,in 
caliculis quinque lacinijs conftantibus verticillatim ambiunt , primis longé minores, & & 
vafculis vix prominentes formà ramenillis fimiles, fufci coloris, labello autem parte inte- 
riore pallido: femen fuperiorum femine minus, nigricans: extremos porró ramos caulém- 
que,foliolorum palleícentis coloriscoma occupat, totáq; adeó planta molli lanugine pra- 
dita eft:radix albefcens,li egeo fibris hirta,fed non vivax,quippe quam maturo fc- 
mine fübfequens hiems penitus tollere folet,non minus quàm Alteram & Q uartam. , 
Frequentiffimacftin Pannonie Auftrizd inferioris arvis & inter fegetesymacro & fterili Narale 
folo. FlorerTunio & Iulio,femen fubinde matürum etiam Talio: 1 ; 
PLvREs exeadem radice promit Septima ceo ct pedir für- sidera vis. 00. 
inqui dfingul dos,bina nafcuncur folia;(ibiinvicé oppofita, angufta, hyf- 
irenti ui 1 & 


" T 


jd A 


f! 'OS. 

fopi vulgaris foliorum q, ; i j 

Lavendüla floribus non valde diffimiles,nonnihil pallefcentes, in orbem náfcentes, inter 

latiufcula, brevia , ferratáque folia ft i biunt, & illa ext foliorüm 

cóma flavefcit:radix longa eft, duta,lignofa,pallefcentis fufcoinfedicoleris,aliquorapnis — ' 

perdurat frigorifque patiens hiemem in horto ferre poteft. "Floret Iulio & Augutto. eibinsh 

Dierro. Graciscid spiri lipzsAen, Latinis etiam Sideritis.Prima valgo Herbariorum Leur) 

ià Gallià & Germaniá,Tetrahil & Herba Iudaica: Tertia etidm apud Hifpanos Tetrahil. E 

Prima Vngaris Tj 12; fi4 id eft,nobilis herba dicitur. Prima & Sexta rhizotomis Viennen- ds. 

fibus mulierculis wee pee trant, Q'uartam & Q uinram (utdixi ) Sideritidis alteriusnomi- jute pere 
; DD ; nc acci- "ett. 


ij A JQaRorir Crvsl maniomvM * 
neaccipiebam:Septimam veró proAlpiná;five montaná Sideritide:ea aliquid affine habe: 
rc mihi videturcum Sideritide montanàLobeli. — 3 

Sidericidis illita folia,referente Diofcoride, füapte vi, vulnera fine inflammation:s peti- 
culojungunt. Primam & Sextam in ufum deficcaram adfervant rhizoromz mulierculz, 


Nam preterquam quod adverfus capitis dolorem,q uem Stiri $uce pez appellant (unde her- 
bz nomen ) ipfum decodoo illius lavari utile cenfent, à nefcio quo indoQo.empirico edo- 
Ga: earundem ctiam decocto pedes& alios artus defatigatos ,aut alioqui rigentes, utiliter 
foveti predicant.Hoc equidem fcio,quofdam ad crurum erylipelata (Belga écroofr/ Ger- 
manibícreteappellant) curanda, Prima recens collec & adhuc virentis deco&o non fine 
felici fucceffu ufoseffe,crura fovendo;aut decoti fumoleniendo, * 


OciIMASTRVM VALENTINVM, Car. xxvi. 


. 

: PetrrasaNrhanc plantam Dolioresin 
A vaeados Hifpaniz Academià , Ocima- 
ftrum , tametti Diofcoridis defcriptioni exadté 
nonconveniat: malui tamcn hoc nomen illi 
relinquere , quàm aliud aliquod indere incer- 
tum, aut planta cuipiam à Veteribus defcriptae 
minus refpondens. Nam quód nonnulli, ex fo- 
lopi&urzintuitu conjecturam facientes,hanc 
meam iconem , quam ex verá plantà exprimi 
curabam, Marrubio aptare maluerint, caufam. 
non video,quandoquidem hujus folia, tametfi 
frequétibus venis praedita, Marrubij folijs funt 
multó molliora, & minüs craffa , neque ulla 
odoris gratià, qualem illi fuo Marrubio tri- 


buunt,commendantur. 
TvT tamen nominare libcar,pedali cft al- 
titudine. i drangulis,villo obfitis: folia 


illiad fingulos nodos ex adverfo fita, Ocimi 
medij , formà & magnitudine , guftu ad(trin. 
gente: circa fümmos ramos flores proveniunt 
1n orbes difpofiti, Marrubij inftar, Ocimi Rori- 
bus fimiles,in vafculis pungétibus;femen;qua- 
le Marrubio, nigrutn ; radix Vrtice aut Lamij 
radicum zmuls,, an veró perennis autannua, 
nihil pronunciare poffum. ^h 
ROVENIT COpIOSÉcircarivosex flumine 
Guadalauia vulgo appellato, id eft, album flu- 
men ductos,ad urbem Valentiam in Hifpanijs, - 
ubicam initioAprilis florentem & (femine pmi-. 
»gnantem obfervabam, nufquam alibi mihi 
conípe&tam. 


ioueRu, — dxuUouA 8 potrà, quod quidam eieraíp» cognominant, femen in vino potum, vipera- 
pn. rüm,e ámque ferpentium morfibus medetur,teftc Diofcoride : & cum melle , vino, 
myrtha,& pipere Ifchiadicis datur. : : 
PRvNELLA ET BYGVLA. ; Car». XXV11I. 
D IxrMvs inP. icarum & Auftriacarum ftirpium Obfervationibus cadem Pru- 
7 nellz,& Bugule generaapud cas gentes inveniri , quz álijs Provincijs comunia funt: 


nonnulla ramen eriam iftic naíci; quz ab alijs minimé obfervata effe agnofcebam , de qui- 
bus peculiare caput inftitueramus. Cüm autem in eadem nunc etiam fim fententià, illud. 
ipfum caput hic repetere voluimus. : 


Pul. HABET autemillarum plantarum Prior, caulem fi 


€ 
1 i juadrangulum molliter hi 
aris :ulacum: folia in fi gulisgeniculis bina;ex adverfo fira nonnihil villofa vulgaris Pru» ' 
| 5 nella folijsf »é refpondentia eri aricanre : capitulain fummiscaulibuscraffiora 
s uy quàmin vulgari: fores illiusfloribus formá quidem fimiles, fed longé majores, nec ingrati; 
4^ Vr ^^ — edorisventre(quod pir nop obfervavir) laxiore,galeáque faturatitis plerumque purpu- 
P DU rafcente,rametíi inveni iquando diluti s ,& quafi exalbidi ,;interdum ctiam fub- 
^73,"  cinereicoloris;(emina in fingulis vafculis, ut plurimum quaterna: radicem nigram, multis 
Ea craffiufculis & cand bus fibris przditam , noviíque propaginibus fefe , annis (ingolis, 
[a augentem. dodi end : e 
Nanalis. primüm in Vngarià & Auftri , deinde etiam mnlgis alijs Provincijs uec in- 
; i : veniebam, 


iebam,editioribus & locis,mi^ 


2 2 Qus oc gramin 
nustamen uberem & luxuriátem quàm quz 
in Auítriácrefcit. Floret Iunio,Iulio;& Au- 

gufto, femen Iulio & Augufto maturum eft. 
ArrER.1 dodranrales fimiliter & quadrari- 

guli funccauliculi, villisobfiti, ramofi, € fin- 
gulis nodisbina cótrario femper interfc fitu 
proferentesfolia,non ut vulgaris fübrotunda, 

fed longa,& in aliquot profundas lacinias di- 

*vifa,guftu, quéadmodum in vulgati, adfrin- 


fpicatim;uc in vulgari,nafcétes;à quibus qui- 
dem formà non differunt , fed color (ubinde 
variat:nam vel niveuseft, vel cineraceus, vel 
carnei coloris,vel purpureus,quali colore ctiá 
Mompelliano agro po(t aonaftcrium Egrc- 
mont patum ad fil vule margi Se- 
prentrioni oppofitü olim colligere memini: 
femé alteri perfimile:radix fibrofa c(t, ex qua 
prodeuntes fingulis aonis nova virga , fibras 


plerumque nad folent. 

Gaudet & hec herbofis & gramineislocis, 
licer & alijsquicà fluminib q 
inundantorjnter faxaii im. Floret ma- 


turius fuperiorenempe Maio, ramctfi ctiam 
Tunio. 

TzRTIA, nondiffert ab cá quam vulgo 
Bugulam & Confolidam mediam vocát, vcl 
formà, vel viticulis fümmá tellure repétibus, 


1co, atque ctiá omnino niveo invenitur: illis 
: tamen 


gente: lores (ümmo caule fummífque ramis. 7. 


Prezelatr, 

mon vulgari, 

aliefiu. 
re LA 

[uu oci mu 


n 


Y^ 9p. 9e 


LE 


Bugulacsr- 
LJ i 


quzQue nunc flore czruleo, interdum cinc- 


Paw 
— palet 
5 


o Lh : Med 


AS 
qc 


Parietevia. 
fil quorun- 
dam 1. 


Parietavia 
fil quorun- 
damit. 


horanediza o PURA 


eed 


; ARIQRVM 
tamen hzc paulà tenerioreft,floréfque habetab ijs quos enumetavi, colore diverfos, funt 
enim in hacrubri diluti,(ive carnei. : : 

Florentem cum alijscongencribus primum ob(ervabam anno v.b.1 xxvit.non procul 
Zollonock;inacclivi nemorofi cujufdam collis: deinde iterum fubfequente anno;ad mo- 
nafterium Maurpaché prato quodam aliquot ejus plantascruebam : confpicicbam deni. 
qucanno w.p.xcr.inexculto hoito Philippi Stephani Sprengcri Palaunalis Pharmacopai 
ctiam Maio florentem , qui mihi referebat illam frequentem nafci circa Heidelbergam, 
unde tranftuliffet quam in fuo horto alebat. 

CzrrERvM quz Bellis media à Matthiolo,major autem à Lobelio nuncupatur in Ob. 


"fervationibus , &à vulgo ex Confolidz minoris generibus cenfetur , frequentiffima cftin 


Alpinis pratis, unde illam fzpiusin hortum tranitulimus,cüm Viennz agerem. 


PARIETARIA SILVESTRIS quorundam, — - Car. xxvii, 


V& hanc nonnulli Parictariam filveflrrem appellent,caufam non video,cüm neque ad 
parietes,neque ad macetias (ponte nafcatur,imó potitis loca culta fugiat &fil veitribus 
gaudeat. Quia ramen aliquam affinitatem cum proximédefcriptis habere videtur, pioxi- 


mum illislocum dare vifum e(t,& illam in tres fpecies diftinguere. 


Parictaria filveflris 1. 


JParietaria filveft. 11. 


X 


- QvapRANGVLO Prior affurgit caule;pedali;nodofo,villis quibufdam hirto,in quoalter- 
natim ad nodos bina femper ex adverío nafcuntur longa folia , fecundum pediculum lata, 
& fenfim in mucronem definentia;aliquantulum villofa : fummus caulis & rami definunt 
infoliorum comam füperioribus minorum, ad pediculum lacini um , mollíque lanu- 
£e pubefcentium,coloris purpurei, nunc dilutioris,modó faturatioris clegátiffimi & vio- 

inter que bini femperinter fc appofiti lores nafcuntur longiores concavi,aliquantu- 
lum hiantes, füperiore labro nonnihil 1 
A d 


reflexo, & villofo, inferiore latiufculo, & deorfum 


prop cóloris initio lutei,deind omnes tamen,licetalternis contta- 
rio fitu naf antrorfüm exporredti & fj pcétantes,quod pictor nó obfetvavit:radix can- 
dicanselt, quam lübfequens hiems corrupit. : H 


ALTERA caulem etiam habet pedalem , raró pli »quadrangulum, nonnihil in- 
terdum purparafcentem ftatim à radice in ramosdivifum, quial tim, quali femper, 
attamen contrario, fitu nafcuntur: fub his expanduntur folia oblonga prioribus fere fimi- 
lia, virentia , ingrati & aliquantulum acris faporis: floresin fümmis ramis inter pinnata d 
angu 


PrANTARVM HISTOR. LiB. 
TParictaria filveft. 111. 


xlv 
anguftafolia nafcuntur,ut in priore, minores, 
luteicoloris, quitamé in marcefcentibus ex- 
albefcit , ri&tu manente luteo: radix cum fu- 
periore convenit. 

Crefcunt in fepibus & filvatum margini- xanlo: 
bus,umbrofisQue locis Vngariz,Auftriz, Mo- 
raviz,Bohemiz , atque enam Germapiz..— 7 

Ap hasreferenda effe videtur,que in omni- p, y. 
busferé Provincijs inter fegetes nafcitur. Ete- qurei ti. 
nim fuperioribus quodammodo fimilis cftli- T 
Ccetanguftiora habeat folia, &, quz comam 
efficiunt, tenuiusctiam laciniata, rotáquc ru- 
braaut carnei coloris: flores item prioribus 
formá fimiles;coloris tamé varij: nam labrum 
inferiuscum galcolà & extremá caudá , pur- 
purafcunt, tedia pars, qux circa rictum tur- 
gct, luteaeft; füccedunt in caliculis vafcula 
fufcum femen continentia. 

Suntomnesannuz,& maturo femine peri- 
1c folent:florent autem Maio & Iunio. 

Qvo nomine hz donari debeant,me igno- 
rarefateor:funt ramen qui priorem filveflrem. 
Parietariam appellaverint,nefcio qua ratione 
du&ti. Alteram Cratzogonurh: Tertiam,triti- c, og, 
cum vaccinum, & Melampyrum & eeAgépor. y, ing, 
"Theoph.lib. de Plantis v1t.cap.x. quem & fe- 50.65 
quatus Plin.lib.xxi.cap.xvri.interfpicatasre | Threph- 
cenfct:nec defuntqui Alopecurum Plinij effe pti 
putent. Plinijtamen Alopecuros,fi quisdili- 
pet perpendat,à Theophratti Alopecuro, 

audquaquam differre comperietur : Attcba- 
tes mei à comz colore zeuge herbe , id eft , ru- rouge hetbe. 
bram herbam cognominant. 

-.. Nullum,quod fciam;in medicinà ufüm ob- 
^ tinuerunt : fed plerumque negligi folent. Po- 

flerioris autem femen, in Occidentali Flan- 
driz parte, ubi copiofiffimé inter fegetes ( ru- 
fticorum plerüque negligentià,qui cam tem- 
peftivénon evellunt]nafcitur , panem vitiare 
folet,& magisatrum reddere: quinimo ijs qui 
€o vefcütur , caput gravedine plerumque ten- 
tari folet, non fecusarque fi lolio vicütafferit, 


: ^ 
IIII. 


Z)n«£ arta rn n 


VERBENA. Car. xxix. 


OnnvNEM Verbenam in omnibus, 
(e putei , Icgionibus naícentem 
confpexi: fed aliud elegans genusin meo pcr 
Hifpanias itinere obfervabam , cujus hifto- 
riam hic damus. 

QvarEnwi autquini funtilli cauliculian- 7,5, n. 
gulofi five quadranguli, quales vulgaris Ver- pina. — — 
benahabet io fupini, & in ter- 
ram procumbentes,nodofi feu geniculati : ad 
fingulos nodos naícuntur fub ramulis folia, 
colore quidem à vulgaris folijs non differen- 1 
tia,fed multó magisincifa,& multifida: flores X 
in fummis ramulis fpicz in modum congefti 
nafcuntur,ut in vulgari;etiam ex ceruleo pur- 

fc minores fc illi zqua- 
lecft,necradix difpar. 

Salmanticen(i gi fr q ,&q ü 
alijs Caftella locis , juxta femitas, ubi minor, 
€xfücca & retorrida , tum etiam declivibus, 

.o Bumináme Y 


«Bafil 


r! 


inámq; ripis , przfertim veró ad fluvium 

Thormim, qui Salmanticam & Albam urbes 
alluit,ubi major & vegetior. ; 

Florebat iftic Iulio & Avgufto, & fimul fc. 
men ferebat,quoin Belgicam delato, & terra 
commiffo, natz funt nobis aliquot plantz, 
quz cüm ferids flores dediffent, illarum fe. 
men non potuit excoqui & perfici , atque ita 
nobis perijt illud genus: annua enim eft plan- 
t2,quc feminc produ&to, perire folet natalibus 
eüamlocis — 

Gi & cis itz Borayh, id eft, Sacra herba, 
& "rtpietptay U7rT105, hoc eft, Verbenaca fupi- 
nadicitur , przfertim fecundum genus: nul. 
lum vulgare illiusnomen intellexi, 

Ejufdem cum vulgati cft temperamenti, 
proinde ad cadem uuliserit proculdubio ,& 
aliquanto forte efficacior. 


ines 
mThueterup 


HzartOoTROPIVM MA?:vVS 
NorY o r9 


Etrorgov 1r majoris hiftoria, ab omni- 
HEZ dc re Herbariá fcripferunt,cft tra. 
dita:quia tamen illius aliud genus,à nobis ob- 
fervatum, hoc capite defcribere cu pimus,pri- 
mi vulgacis iconem illi przponere voluimus. 

Esr veio genus illud quod obíervabam, 
Majori perquàm fimile, minustamen: graci. 
loresenim fert ramulos, in multasalas divi- 
fos, aliquantulum lanuginofos , humi tratos: 

folia majori,fapore,colore, formá fimilia, mi- 
noratamen,& Ocymi folijs proxima:extremi 
ramuli fcorpionis caudz inflar etiam incur» 
vantur, eí(que ordine infident ( ut in majore) 
candidi floículi , quibus füccedit femen, non 
quadrifariam utin illo,divifum, auc quaterna 
fimul jundia, fed'unicum fere fempcr; inter» 
umgeminum , illo majus & oblongis, fu. 
fcum , quodam cortice five membrauá tam 
qus peuube inclufum: fub folijsaliquan- 
o ctiam latent pedicelli , terna aut quaterna: 
dumtaxat (emina fuftinentes:radix parva,fo- 
risnigricans, hieme perit, & deciduo femine 
fingulis annisnovz plantz repaícuntur. 

Ad quorundam agrorum margines,przfer- 
tim ubi Mel, P leri folent, Sal ticas 
repcriebam: Florebat fub finem lulij & Au. 
gufto,quo menfe, & interdum Septembri, fe- 
men cjusad maturitatem perduci folet. 

Paocvrpvaio Heliotropij majoris genus 
€ft, licet nonnulli cerebrofiusafferere malint 

eliotropium minus cffe : minus quidem eft 
altero , fed aliud minus proximo capite dabi- 


iet 


yir 


exmtitgc T : n mus.Graci zxopzrícupoy,quód ramuli cum flo- 

neus. S b ribus fcorpionum caudz modo inflelantur, 

(Fl lon É & Wuorp»zris, quód ejus folia cum fole cir- 

Heliofespill : ; cumsgantur,appellant. Plinius etiam Helio- 

Berrmiaris, » U fcopium & Veriucariam vocat: mihi Hclio- 
" VA tropium fupinum erit. 1 

Femüens ^ | es e: TERVM, ut ejufdem cum majorecft 

—À temperamenti , ijfdem etiam viribus pollere 


verifimilecft. Diofcorides porró fcr;bit,deco-. 
^. &umhct« 


AY 


: dare ESO TEIL 
|OPrIANTARVM HISTOR. LIB. IIII. 
Hceliotropium fapinum. ue 0719 


E 


i xlvij ; 


AS RO vue i [:] 
F^ Qum herbzex aquà,fafciculo manis plene, 
otu , pitüitam, bilémque peralvüm extra- 
cre: contra fcorpionum ictus ex vino po- 
tum & illitum prodeffe:adalligari ad conce- 
ptusarcendos: folia infantium deftillationi- 
bus,quas fyriafeis vocant , podagris, luxatí(- 
que,utiliffime illini: menfes ciere: partus,tri- 
tam &impofitam,pcllere:illitum femen for- E 
micantes verrucas penfiléíque & thymos, & Ho 
epiny&tidasexficcat: praterea, aiunt, inquit, 
per horam unam ante acceffiones , feminis e 
grana quatuor cum vino quartanas : ttia ve- 
rÓytertianas finire.Plinins autem addit Magi 
Heliotropium quartanis quater , in tertianis 
ter alligari jubent, ab ipfo zgro:in plerifque 
alijs facultatibus Dioícoridi fuffragatur. 


p" 


e " 


A 
p 


HELIOTROPIYM MINVS TRICOCCVM. 
Cab-Xxxk 


'Iwvs Heliotropium unico alfurgit stiomepium 
M caule, pedali,ramofo; illiusfolia (üpe- mine. 
riorum folijs diffimilia;nonnihil ad Xan:hij, 
lurimum veró ad Solani fomniferi folia ac- ; 
cedunt, mollia & candicantia : flos pu(illus, 
racematim cógeftus,luteolus, inutilis, quip- : 
pe qui fine femine perit; veluci los Ricini, & à 
quarundam aliarum ftirpium, quz füa femi- j 
naéfloribusnon producunt: exalarumta- 
1 men cavis dependent ex longis petiolis ; fub 
Heliotropium minus Tricoccum. folijsquafi occultatz.fine flore enata filique ! 
) ad , ttiangulz, quales Tithymalorum, fed afpe- 
riufculz, fcabrz , nigricantes, in quibus fe- 
mencineracci coloris , quod dehiícentibus . : 
filiq h ilit, ; ii 4. Tithyma- 
lorum & Ricini femina : hac capita five fili- 


Salmanticen(i agro frequentiffima eft hec Natale. 
planta , multííque alijs reliqua Hifpanizlo- 
cis: nafcitur etiam copiose in Galli Narbo- 
nenfi. Tulio & Augufto floret, & fubinde fe- 
men etiam maturcfcit. Nobisin Belgio;at- 
que Viennz Auftriz faepius fata , & aliquo- 
ties nata, ad frugem numquam petvenit. 
Hovorpózrior uinpby Graecis , Heliorropium seceiro 
minus Latinisdicitur : Plinioetiam Tricoc. ^e 
cum, qui ejus hiftoriam cü Scorpioide Dio- 
fcoridis cófundit: Caftellanis 77724/2/, Nar- 
'borenfibus Tvrzefe:qua vocesà Graeco no- Torcíal. 
- mine dedu&z videntur. : 
DiosconiDEs ait;herbam cum foo femi- rae. 5 
ne portam ,adjeto riitro; hyffopo, nafturtio, 
& aquá, latas teretéfque tineas excutere: 
: penfiles verrucas, achrocordones vocatas, 


cum fale illitam;tollere. p 
: z 1 
D : Purrrivw. 
250 AH : Nun 
^ zuo lira aX 
Que T ra X4 


:CaRou CrvsI nanroRvM 
ePHYLLVM. Car. xxxir 


HxxrvM duplexeft Veteribus, qui tamen in ejus defctiptione diffentire videntur, 
Nam quod Thcophraftus marificum facit, id Diofcoridis feminificum videtur. Pra. 
terea Theophraftus Phyllo Ocymi folia tribuit, Diofcorides Olez. Nos ex ipfis veris & le. 
girimis plantisquas frequenter vidimus & collegimus , utriufque generis defcriptionem 
« concinnabimus. P 
B. *  Phyllumfeminificum. " 


U 


e t 
^sífx4 


UN Ü 
à AS NU, 


ix 
ply SESN 
lo 
NS 
3 
5 
3 
S 


Py"* MARIFICVM (Iheophrafti enim fententiam potiiis (equemur)pedali,ut plurimum; 
7/""- J cubitaliinterdum eít cau quad lo,irmo. fo:foliailli Olez, fcu veris Ziziphg 
Cappadociz,incana,lanuginofa, mollia , bina fempercerto ordine & per intervalla (utin 

i é quadrangul habentil is animadverteie licet ) difpofi- 


omnibusp j| g caulem habc ntis 
ta;acidi & falfi guftus;inter que,iukta ramulos, nafcuntur bini globuli, uni & cidem pedi- 
culo inhzrentes,uc in Mercuriali mare, vel (ut Theophraftusait) fructus (icut. oliva.cüm 
primum ex mufco,five flore,emergit,geminus,tefticuli hominis inflar,quo continetur fe: 
men Tithymali femini non diffimile,rotundum,cinerei initio coloris, quitandem ad cya- 
neum vergit: radix minimi digiti craffitudinem & longitndinem nonnumquam quat, 
duráque eftJlignofa,candida, in multos ramos fifa, ( 
^ eat FeMiNIFICVM, due Diofcoridis eft Marificum, füperiori prorfus eft fimile: altius ta- 
"^. men plerumque affurgit (licet infirmioribus caulibus)& numerofiora haber folia : prater- 
-. eaflosolez modo muícofus & ex herbacco pallefcentis coloris , longis tenuibüfque inter 
- folia petiolis infidet ( quem in Marifico vix obfervare licet, fructu fratim ex alarum cavis 
enafcénte)feménq dmodum perficit,quod globulisetiam, nunc binis, modó plu: 
ribuseidem pediculo inh ibus conti s tamen ex prioris femine utrumque 
plant genus nafci, quemadmodum in Mercuriali, Spinacijs, Cannabi, aliifque nonnullis 

- planusaccidit. —— é 


traque cal 
P - 


dias 


gi in quibus fponte provenit,tota incana eft,& quodam- 

, 1a,longéque minoribus fo]ijs quàm in frigidioribus, ubi raro vivax eft. Il- 

ludetiam utrique commune cum Mercuriali ; Cynocrambe , & Heliotropio minore, ut 
cruz radicesremporis fücceffü ceruleum colorem contrahant. ; 

Nafcitur utraque multis Hifpaniz , & Galliz Narbonenfis locis , fecundüm vias , ubi 

Aprili;interdum etiam maturius floret : in Belgicá vero, non nifizftate nobis flores dabat, 

- & fingul ex femi iduo novasplantasproducebat. — 


Natales. 


1 GRacCVM 


4S ur PLANTARVM HISTOR. LIB, IlIE 


Y! Cantabrica quorundam. 2 ^ 


xlix 


S: rabic , prop » 
s magnuo;ut inquiebát,(ücceffu. Granatenfibus, 

QE Mauricanis przfertim, ad muliebres morbos, 
frequentiin ufu erat. 


J, 


CawraBRICA quorundam. 
» CAP. xxxi. 


A M Vrr1s tenuibus, adcóque junceis ex 
e cadem radice prodeütibus ramulis, prz- 
ditac(t hzc planta,humi procumbentibus,pc- 
dilis, interdum cubicalis longitudinis, duris, 
flexibilibustamen,lanugino s, quiin fummo 
aliquot flores proferüc purpurafcentcs, inodo- 
ros , convolvoli zmulos , minores, unico folio 
« conftátes fed itaimplicato,ut quinque videan- 
"tur, florumorisin totidem angulos dcfinenti- 
bus, & dum clauduntur, complicatis: folia per 
ramulosnullo ordine funt fparfa, longa, angu- 
es fta, tenui lanugine obdudla , falicisfolijs haud 
xen abfimilia, güthoía fi quis mordeat, & aliquan- 
Convolvulus Althez folio. tulum dix candicans, fingularis, infi- 
s LE z má parte ramofa eft, & vivax. 


D 


52) 


locis, mihiante in Gallià Narbonenfi obfer- 
vata. Pofteaillam ctiam inveniebam in colle 
Thermarum urbi, vulgo Baden, imminetiti, 
quarto ab urbe Vienná Auttríacá miliari. Flo- 
ret Maio & Iunio, nonnumquam & Autum- 
no. Apud Belgas, feminc ex Hifpanijsaccepto 
nata, non nifi Iulio & Augufto, ubi nullum fe- 
men perficere obfervabamus , tametfi magná 
diligentiá teftaceisconfervatam : calidioribus 
autem locis, in quibus fponte nafcitur, femen 
fert in vafculi lvolo nó abfimilibus, mi- 
. noribustamen,fu fcum;angoloft um, inzquale. 
Svr qui hanc Cantabricam Plinio lib.xxv. 
(dj) cap. vtir.appellatam putent.In eadem inquit, 
4 Hifpaniàjinvenra eft Cantabrica, per Divi Au- 
gufti tempora à Cantabris reperta. Nafcirur 
ubique;caule junceo,pedali,in quo flofculi ob 
longi,vclut calathi: in his femen perquam mi- 
nutum.Et eodem capite, ejus, cum Didamno 
& radice Ariftolochiz , drachmam in vini he- 
mina fzepiuis bibendam jubet, contra ferpcn- 
tium morfus. 


Couvorvvrvs Althez folio. 
AP. XXXIII : 


citut hanc plantá,alioqui non cógenerem 
3 - fuperiori,nec formailli refpondenté, lubne&la. 
- Veex 12v$ atque fruticibusadnafcitur hzc planta,illifque convolvitur, alioqui fi admi- 


niculis caret humi jacet,ncc fefeattollitznam infirmioribuscít doi feu viticulis, d- folis. 


cilibus, 


Cantabrita. 
Plinij qui- 
bnfaaro- 


Frequens eft multis Hifpaniz & Lufitaniz Narale. 


Cantabrica 
Plinj. 


Loni1s cum Conuolvulo Gimilitudofa- 


Comvolwn- 
In A bae. 


M Canorr Crvsl] gaRIORVM 
cilibus,peslalib cubitalibus,villis quibufdam obfitis:folia habet inordinata, Hedera. 
aut Althez foliis feré refpondentia,minora,incana,in ambitu Crifpa nonnumquam ferra; 
ta,& aliquantulum laciniata,gummofa fi guflétur,fübacria, & fübamara: Hores exalar 
finu promit longis pediculis inherentes, convolvuli floribus fimiles, unicofolioinflar ca. 
lathiautcampanulz conftantes (fed ita implicato, ut expluribus folijs conftare vidcatur) 
ex purpureo candicantes,interdum omnino purpuraícentes: radix tenuis, exilis,fu fca, per 
fummos cefpites repit,& fubinde alias plantas producir, : 

Incollibus juxta Tagum flumen lxto folo,in 
Baticá, plurimífque alijs Hifpanize locisnafci. 
tur. Floret Martio & Aprili. Ad Tagum au. 
tem, etiam Decembri florentem invenicbam, 

D quam ftirpem Veteribus defcriptam re. 
ferri hec planta , cui, à viticulis, vicinis frutici. 


Natali: Convolvulus minor. 


nomen Uie petitaMpre : nifi quisforte,Ta. 
fionem,cujus Plinius lib xxrt.cap.xxri, memi 
nit,effeexiftimet. Valentini convolvolum fo- 
lio Althzz Hifpani vulgari nomine Caras]. 
la, ideft Campanulam, Lufitani /erdiz i/ ap- 
pellabant;& ad vulnera curanda cfficaciffimam 
cffe tradebanc. 


: VoryBireM porró illam mirrorem (quando- 
quidem in Convolvuli mentionem incidimus) 
quam Dodonzus Smilacem lzvem minorem 
nominat, paffim in cultisarvis nafcentem, fru- 
gibüfque fe convolventé & implicantem,non- 
numquam etiam in incultis , & àd agrorü mar- 


LysiMACH 14A. Ca». xxxv. 


Ivyfmadia - 
vulgari ma- 
454 varisé as. 


R&rER Lyfimachias vulgares, quarum 
híc icones proponimus, hiftoriam auté non. 
tradimus, quiaab alijs fatis luculéter cft defcri- 
& pra:luteam videlicez , purpurcá, filiquofas cog- 
i ; quarum alize d ,aliz 
vivaccslongé JateQue ferpente radice donatz 
funt, & inter hasquz à C. V. Conrado Gefnero 
Chamancerion vocata, flore niveointerdum à 
mereperta, tum quz carulco eft flore (nam & 
75, hx omnesin Pannoniá,& vicinis Auftri cp 
Stirià regionibus, vel fecundum rivos, velin 
montanis pratis fponte nafcuntur) duo alia ge- 
nera, dum Viennz Auftriz vivebam, minimé 
abalijs defcripta obfervabam, 

CvzirAL!: plerumque affurgit Primum cau- 
lejinterdum etiam am pliore,firmo,duro, lanu- 
ginofo,& villisobfito : huncambiuntordinatà 
quadam ferie quaterna plerumque fimul , non- 
numquam etiam terna adverfis pter fe pedicu- 
lisfolia, mollia, aliquantulum incana, primz, 
quz luteo flore eft folijs minora, acidi initio fa- 
poris, deinde falivam cientis, infetná parte ni- 
£ris punctis diftincka:circa (um mum caulem,ex 
fingulorum foliorum finu prodeunt vel ramuli 
aliquot floribus onufti, cum fingularibus ali- 

quot 


Lyfimacbia 


busaut herbis fe implicantibus, Convolvuli ' 


ines crefcentem , florem valde variare agro . 


: PLANTARVM HISTOR. LIB. 
. Lyfimachia purp.communis,major, 


LITT. 
Lyfimachia filiquofa maje«. 


Lyfimach.filiq.111. Chamgnerion Gefn, - / "S bs 
: HE UM uot floribus, vel fingulares duntaxat flores; 
MIB Peelércm (Bd Ci EOM com qua- 
"U^ damgravitrateodorati, velutrquinis mucronaris 
XUB ' folijsconftantes, fcd qui ramen infima fedc co- 4 
j j Q 


hzrent,& fimul deluünt; cum totidem (tami. 
b, nibus flavis: radix geniculata, ex fingulis üt plu- 
rimum geniculis novas propagines producens, 
& fübinde fibras agens , quibustelluri firmiter 
inhzret. 
Crefcitin Alpium Auftriacarum aliarümque Natale. 
vicinarum regionum convallibus  & praten(i- 
buslocis plurima,atque etiam in ceduis quibu(- 
dam filvis,quzad montium radices funt:obfer- 
vabam praterea non procul Vienná plerique 
x locisfecundüm aquas. Floret Iunio. 
- Hv MILIVs eftAlrerum genus,vulgari Ru. Infomadis 
* brà ive Purpureá , cubitalem altitudinem rarà 777, vido 
; füperans: caulesilli teneriores; gtaciliores, qua» |, our. 
4, dranguli,cacumine in pluresramulos, exadver- ^ 
X fointerfe nafcentes, divifi : folia vulgari mino- 
1a,& anguftiora, fibi invicem etiam oppofita , fi 
d lenta & quod dog: fa, 

deinde nonnihil acrimoniz & amaritudinis ex- 
erentia:qua in (ammis ramulis nafcuntur , con- 
fufüm habent ordinem , neque feriem ullam. 
fervant: inter quz caliculi cinergunt rariores, 
minores, neque ade barbati aut verticillorum 
inftarcaulem ambientesucin Purpurcá vulgari 
Lyümachià, plerumque hexagoni,ex quibus —— 

rodit os fex foliolis conftans, colore rubro, - 

aliquot flaminulis ex umbilico prodeuntibus: radix duta, lignofa; pi repens ut. be 

í * 2 [ 


. 


763 


Zh Ha 


"m 
*j 


A. 
Core: (161 


/ 


127 : Ma Lo 


Cinoi1 CivsI ganionva 
Lyftmachia czruleo flore. - 


Lyümachialutea t1. 


fed ex codem corpore multos caules fingu- 
lis annis proferens, & fübinde lateribus fe 
Propagans,multifáue fibris inhacens. 

Provenit multis Pannonia locis, in humi- 
dis pratis & Danubij infulis ; frequentiffimd 
Veró, ultra Pofonium , vulgo Presburg di- 

um , itinere Tirnayienfi. Floret cum vul- 
gari Iunio & Iulio. ? i 

.Now dubium eft » quin ad Lyfimachiz 
£enera utraque hac planta. referri debeat: 
adcó illi facie fim: fimiles. 

S£ necà Lyfimachiarum claffe forfitan 
reijcienda €legans lantula, cujus ficcam 

irpem , cum plerifque alijs Kaufburno ad 
Alpes fito ad me mittebatFrancofurtum an- 
Do M. D. xc. Dodliffimus vir Rudolphus 
Séhlickius Do&or Medicus 9 [ofsaquam 
Heidelbergá , ubi Profefforis publici mune- 
re fungebatur, ad illam urbem evocatus eft, 
utzoAarpx effet. Is, dum vicinos montes 
(quátum negotia permittebant ) flirpii per- 
quirendarum gratiá adit & luftrac »plurimas 
(utex ijsquasad me mifit deprehendi ) illis 
fimiles quas in Auftriacis & StiriacisAlpibus 


'obfervatas,in Pannonicarum ftirpium hifto- 


rià defcripfi invenit, & inter reliquas etiam. 
hanc, cujus hiftoriam quàm exacte fieri o- 
terit; & iconem fdeliter expreffam ,' hic 


m. fübijciam. 


HaszrT autemillapedalem caulem, te- 
nuem,ftriatum,cavum multis nodis fe, Cms 
abimo 


PLANTARVM HISTOR. LIB, IIII. 
Ly ümachia lutea 111.five minor. 


dij 


Ly imachia lutea altera Lobelij, E 


abimo brevibus biriis UO RET qd ad fingulos nodos ex adverfo nafcentibus 
cinctam,quecirca medium caulem nafcuntur, longiora funt,angufta, tenella,ex viridi pal. 
lefcentia tenuibus quibufdam venis oblique fecta , ex quorum finu , enafcuntur unciales 
pedicelli tenues, fuftinentes Horü muícoforum, & quinq. flavisfoliolis conftantium (pro- 
t deuntibusex medio longiufc lis tenuibus ftaminult apice? T 9) vcluti fpicá: radice 
nititur longá/hac illac fc fpargente,ad cujus internodia freq e tenucs,& quati ? j 
éapillares fibrz, qualibus plerzque aquatic ftirpes donatz funt:adnatis fe propagat. ; 
afcitur hzc,Schilickio refetéce,riguis locis ad Alpium Kaufburno vicinarum radiccs. 
EANDEM effe puto, cum illa, aut certe illi valde imilem;quam nofter Lob:lius ,in Ap- 
pendice ad calcem Stirpium hiftoriz Teutonico idiomate evulgatz, fic defcribit, exhibita 
etiam ipfius jcone , quam nos ctiam adiccimus, licet radices & infima caulis pars,non fatis 
 fcité expreffz mihi videantur. B 
ANTE quinquenniü;ingüit, Alterum hoc genus LyGrachie lutec frequensinvenicbam 
in humentibüs foffis circa Gandavum,e regione palatij Principis,deinde inter Tenermun- 
dam & Gandavum:anno autem M p xxci, in Hollandrácirca Amftelrodamum magna co- 
pia intcr harundinesé quibus z:dium pratexta conficiuntur. Radix fibrofa, rubris maculis 
infecta, hac illac repi vulgaris Lyfimachiz in(tar, caulem ferens pedalem, quem ambiunt 
bina & bina folia , communis Ly(imachiat folijs angufliora , ex viridi pallentia , inter quae 
flofzuli nafcuntur in longa capitula congefti, mollibus illis faliciscapitellisluteo flore pra- 
" ditisnon diffimilia. : 


"U"GArERICVLATAE Lyfimachie fatisluculenterà Lobelio defcriptz non meminif- zyfrachia 
fem , nif alteram illi congenerem videre mihi contigiffet , le&tam in Iunereà Do&tiffimo zéleicdara 
Medico Gulielmo de Mera ex Ialiá redeuntc,& in fpoitulis ad(ervatam. Lobeliane porro ^^ 
bini illi Rotes ex foliorom , contratio fitu in cauliculis quadrangulis nafcentium , finubus 
prodeuntes , femperin anteriorem partem propendent adeo aqualiter , & contigui , ut cx 


codem finu orti videantur, quod pi&tor in sinico duntaxat nodo & geniculo obfervavit, 
plantam delineando. Nafcituretiam illa copiose in Vngariá, Auftrii, Sarià, Moraviá, Bo- 
i á fecundum rivose ibusd f fti s iegl &a 7 f 
.A r quam à Mera accipicbam , dodrántalis eft altitudinis , ftatim fecundum radicem r5/»aclin 
ramulos!n latera fundens, graciles , virides, frequentibus foliolis; angu(tis inftar foliorum "'érami- 
- lini , fed brevioribus , obfitos, interqua nafcuntur fingulares; interdum gemini caliculi "^ - 
XEM EE $9 - longiufcu- 


ruftic 


liiij Canorr Crvsl RARIORVM 
(0 57: Nadleriana Indica. | n 


longiufculi,qualesferé inLyfimachia DUbra C 
minore , équibusemermt flofcülus quinis 
foliolis conitans ex purpura ceruleis:quibus 
defluentibus, füccedunt capitula membra. 
nacca caliculis inclufa , exili femine candi. 
caute plena:radix longiu(cula,futca, aliquot 
fibris donata. : 


VALERIANA INDICA.  CAr. XXXI. 


QEMiNE cxIraliámiffo Valerianz Indi- 
S cz nomine, nata eft hzc nova, & paucis | 
abhincannis Europz cognita clegans plan. | 
taquz primum ex terrá emergens,non val. | 
de abfimilis eftilliquam Belga ectbt-evopseny J 
id elt,campeftrem la&ucam,;appellát, Lug-/ 
dunenfis plantarum hiftoria;Polypremnum 
Caffiani in Geoponicis effe , affcrere vide- 
tur, Lobelius Phu minimi appellatione do 
navit. Iater media folia caulem promit pe. 
dalem,nónunquam cubitalem,concauum, 
tenellam ülofi dofi ,& ad fingu. 
los nodosin bina brachia, ut plurimum, di. 
uiam , adnafcentibus utrimque ex adverfo 

' fingularibus folijs , binasuncias plerumque 

longis,unam latis,mollibus,cra(fiufi culis,fi- 
nuotis interdd, & in lateribus aliquantulum 
inciis, infipidi fere guttus: &ngula deinde 
brachía ex geniculis prodeuntia , in breves 
alios ramulos dividátur fc.- ntes fammo fa. 

d ftigio multos in caput congeftos flofcu los, 

5 . longiufculos, extrema parte apertos, &in 

Valeriana anuua altera; quinque lacinias diuifos,quará duz fuperio- 

-.. 65, breviores & latiores , inferiores autem 
tamquam labra pendulz , & media reliquis 
lógior, colorisomnes vel carnei, vcl prorfus 
nivci,odorisexpertes:fingula deinde capitu- 
lain longitudiné & latitudinem augefcunt, 
femend;oftendát craffiu(culum fungofum, 

' nigricás:radix parva e(t,cádida, auam (ubfc- 

quente hieme pcrire,ipfa experiétia docuit. 

Floret interdum Maio & lunio maturius 

fàra:fübinde ramen in hiemem ufque florcs 

& femen proferentem vidimus, 


VALERIANA ANNVA, fcu Zftiva, 
Car, xxxvii. 


: Arc ftatim à radice multa folia promit 
Hi. diffufà , viridia , inftar foliorum 
Calcitrape vulgo appellate,five Cardui mu- 
ricato capite, lacipiata inter qox prodeunt 
aliquot caules rotundi 5Cavi ,ramofi,binos 
cubitos fere alti, virentes,quem ad fingulos 
nodos utrinque ex adverfo amplectuntur 
folia inferioribus minora ; laciniata ctiam, 

. Valerianz filveftris vulgatioris foliorum z-- 
mula: fummisramis extimoquc caule fufti- 
pentur tamquam umbcella florum quinque 
folij ftantium,non diffimilium floribus 
Valerianc Indice anteriore capite defcripta, 
coloris rubri dilutioris ad carncum tendcn-- 
tisin ramulos excrefcunt tandem illa: velu. 
ti umbcllz,& femen ferunt quale pane Va- 
lerianz rubra; fed minus:radix alba, & facis 

Iignofa, 


Valeriana 3 
afiva. S 
Vadis: [TCR ; 


PLANTARYM HISTOR. D'B. ÍI[I. ic 
/aleviana filvcllris 1. f Yaicriaua fil.:taninot. 7; 


A 
// AA Rz 
7 ^ ü 


7 


: P A p 
' Valeuana fil.alpina 1. latifolia. lignofa, quam ramen fubfequés hiems cor- 
mm rumpit. Floret cítate,& fabindein Autum- 
. lloribus & femine onufta con- 


ad Mosi 

leri Pha! 
clgicà 
acceperam à lacobo Plateau, anno, ni fal^ 
lor,Mpxc. 


VALERIANA ALP?INAG&Saxa- 
tili. Cap. xxxvitr 


O w minus vulgaria funt in Auftrià, 
Sririà , vicinisque Provincijs duo illa 
Valeriane filveftris generaà Neotericis pro- 
dita, quàm in universà Germaniá , & alijs 
.— plerifque rcgiombus.Verüm duo alia in Su- 
A riacis & Aultriacis Alpibus obfervaffe exi- 
j ftimo, quzalibi mihi confpedta non fuére: 
quibus vulgarium icones prarfigendascen- 
fuimus , ut excollatione di(crimen facilius 
agnofci poffit. : Yu 
PaiMyvYM affurgitpalmaricauliculo, ralerizsa : 
interdum etiam pedali,terete,rorundo,viri- $vfraal- 
di.quem ambiunt: oblongafoliain binasaut ^, ^^ 
| ó di- 


.7 Ue vifaslia veró majora ex tadice prodeunt,ad 
Jy hederz trachelitve formam accedentia,mi- 

* d nora tamen & teneriora , amati gu(tus:lo- 
aut. : res in fummo caule quafi umbellarim na- 
N fcuntur , ut inalijs Valerianz generibus, pu- 


fillialbi,quibus fucccditexiguum femen,forma alioqui alijs five tribus Valerianis fimile: 


radicc 


lvj 55: CaRoti: Crvsl RARIOR VM 
Váleriana fil alpina 11. (axátilis. Nardus mont. primüra germinaps,; 


tadice ferpit nodosá,albicante;odoratà, & cum aliquá adftrictione amariufculá,ex quàali- 
quot po mim fibrz dependent. — 3 á 
Nataler. Crefcicin ipfis Auftriz & Stiriz Alpibus,locis fis, inter (à fc tamen ube- 
riusquáin Darrenficin, in quo omncs alpine plante magisluxuriare;& adole(cere vidétur, 
* Floret Iunio & Iulio, deinde (emen paulatim maturcícit. à 
Yamimafi, ALTERI binaautternaà radice cxeunt folia , Bellidis montanz foliorum pane zemu- 
tirs 11 /i- la, équorum medio caulisaffurgit pedalis , gracilis , rara habens folia inter fe oppofita, an- 
* guftiora, & minora: füpremus caulisin ramulos finditur, qui flofculos fuftinenc albos, reli- 
jue Valerianzfilveftribus fimiles, femen, quod fubfequitur,non ctiam diverfum:ejus ra- 
t 


h 


ixaliarum Valcrianarum arum modo in faxorum ffaris ferpit , nec mi» 
nusodorataeftfüperiore. —  — : HE ; 

: Provenit inter faxaad lumen Myrtz quod moriafterium Neubcrg alluit,qua ex co mo- 
nafterio iter eft in Hohenbergerin & Spital. Invenitur & in ali js locis; fed'iftic primum ob- 
fervabam. Florctíub Iunij finem ,& Iulio , interdüm maturius, nonnumquam feriuspro 
cxli & aeris naturá atque tempcric. T 
-..De Valerianisconfulendum cenfeo Fabium Columnam virum acerrimi iudicij. 


MowrAwAM Nardumin illismontium iugis invenire non contigit, tametfi fümmá 
diligentià perquifiverim. Vertim anno M p xci1.cam ad me mittebat capoli doctiffimus 
vir. Psuddos Imperatus é monte Virginco ,ex quá faspoftca nactus ftum 
plantas:quin & femine deciduo plerzque fclicitur natz in meo horto. à 


Naduni TVBEROSAM porró habet caradicem quz quotannis adnatis alijsvalde fe propagat,. - 


uo multisque & quafi capillaribus fibris infima parte &fummo: capite predita eft,ex quá ftolo- 


nesoriuntur folijs ex atro virentibus füperne & fplendentibus , necinambitu ferratis infi- 
mà parte, onufti, deinde alijs in lacinias diffectis, uti pzné Valetiana majoris folia , (ed mi- 
nora quoque ftolones magisadolefcunt , eos magis diffe£ta veftiunt folia, ex adverío (em- 
pet fita: fama mro caulis faftigio confertim nafcuntur fores Valerianz filvcftris flonbusnon 
diffimiles, odorati, minus tamen quàm radix , quz filveflris Valerian radicum odorem 
valde emulatur. — — - i i 

Hujus autem quam proponimus iconem , non ex adult »'fed exprimüm germinante 
plani, altero poft quam illam accepiflem anno, Francofurti exprimi cura bam. ; 


Nangpvs 


PLANTARYVM HISTOR: LIB. IIII. lvij: 
NARDVS CELTICA, feu ALPINA. Car. xxxIx. . 
Ix 1M dubium eft , quin hzc plantula ad filveftrium Valerianarum claffem fit rc- 
ferenda, adcó illas odore, & nonnihil etiam formá, przfertim faxatilem modó dc- 


fcriptam, refert. 
Nardus alpina. 


ferpendo,& laté fammá tellure fefe inter mu- ^ 
(uar dii ; bentéf: 


humiramuli , tenues , ae veluti folzolis, 
i. autficcis fquamis circumfepti, fubinde fufcas 
& nónihil capillatas fibrasagunt, fummá par- 
;  teinunicum,aut binaternáve extuberant ca- 
i pitula,aliquotlongis, fecundum caput angu- 
JoX — füis, deinde in latitudiné paulatim fefe laxan- 


/ 3 J tibus folijs , fatifque craffis & (ucculentis ple- 
Sg na,colore,dum primüm emergunt, viridi, de- 
inde fub Autumni initium aut ZEftatis finem, 

3 flavefcente , guftu amariufculo : palmarisautc 
l dodrantalis, nonnumquam etiam major intet 
"d iftaemergit cauliculus, fatis firmus, utin mi- 
3 nutioribus Valerianis filveftribus geniculatus, 


bina ad fingulos nodos inter fe oppofita ha- 
bensexigua foliola;cui;circa fummum ex fin- 
gulisalis enafcuntur pedicelli , binosautter- 
nos flofculos coloris pallidi fuftinétes ; quibus 
füccedunt femina, Valerianz filveftri Alpinz, 
faxatili przfertim , fecundo loco füperiori ca- 
pite defcriptz, roxima,pauló tamen minora. 
Totaplantula aromaticaeít,& radicum Va- 
lerianz filveftris odorem amulatur. 
Copiosé nafcitur in Iudenberg fummo Sti- 
riacarum Alpium jugo inter muícum , faxofis 
* : : sen 


--Joci ,WHde p P 
& plerafque alias elegantes ftirpes referebat 
-annoM. p. Lxxvi. C.V.Do&or Ioannes Aic- 
holtzius Medicus ac Profeffor Viennenfis,ve- 
: tere amicitià mihi conjunctus , quarum non- 
nullas fuo horto aliquotannisaluit . Nafcitur & in Tyrolenfibus atque Salzburgenfib 
montibus, tefte C. V. D. Ioachimo Camerario , Inclytz: Reipublicz: Noribergenfis 
Me dnguio floret fub ipfisferé nivibus: folia deinde promit cüm illa diffolvi & dif- 
fluere incipiunt. Legiturautem ab incolis füb Augufti finem, & Septembris initium,cüm 
folia lavefcere incipiunt: tum enim fummam habet odoris gratiam , quà caret dum folia 
primüm promit, & adhuc viridiseft. - 


IurrcRos interdum cefpites occupat Nardw al- 


ina 
Na 


» frve 
rdus Cel- 


édo : oblongi tico. 


Natal, 


Ixcor Grit appellant, élatinà voce defump " P. ,quibus frequens Cpdet, 
ejusufus eft in capitis lotionibus, Bec/y fiu, hoc eft, V: herbam rz quia y«chy fiu. 
Vienná copiosé ad cos transfertur. s 

SE DVM MAIVS LEGITIMVM. CAP. xti. y 
Diofcorid bis reliquit, majoris, minoris, & ter- 


: AERE 
X RivM Sedigenerum! : S t ris, 
tij,cujusfacultates àreliquis generibusfunt diverfi. Majorisdefcriptionem hoc capi- 

tc dabimus, minoris proxime fequente. ; : xe 
MA 1v, ftutexeft potius, quàm herba, duorum cubitorum nonnumquam altitudine, 
brachiali vero craffitudine, multos ferens ramos pollicaris craffitudinis, aut majores; qui in 
Itas alas divid digitalis craffitadinis , fummofaftigio veluti in orbem definenres, 
multisfolijs confertim & imbricatim fibi mutuo incumbentibuscon(tantem perinde ac 
in Sedo majore vulgari , five Cotyledone alterà Diofc.Carnofa funtautem ea folia , fucci 
plena,& lingue inftar cflormata,hoc cft, b infimà fede paulatim inlatum feíc dilatantia, 
inambitu,crebris & minutis veluti déticulisadeà leviter ferrata ut vix appareár,guftu pau- 
lulum adítrir | ice denfo,carnofo,fucculento frutex cinctus eft,cujus mem- 
braná exterior fübfufca, maculífque , feu potiüs fedis foliorum bas refperfa, utin Ti- 
thymalocharacià. Interdum fummis majoribus ramis emergit craffus & veluti — 
Mee : quidam 


Sedumma- 
jus isgitim. 


Oanort Civsl RARIORVM 
Sedum majuslegitimum. 


quidam pediculus, tanquam thyrfum gerens 
multarum gemmarum, quz fuccefíu tem pos 
risin flores fefe explicant ex flavo pallcfcen. 
tes, ftellarum inflar in aliquot folia divifos; 
cum fuisftaminulis. lam matutcfcere ipci- * 
pientibus floribus , & ad feminisefformatio- 
nem properantibus,gracilcfcit hic pediculus: 
femen exile eft & nigrum. Semper viret bac 
j planta: nam ante quàm vetera folia abijciat, 
* nova femper producit: & facilé ramulis 
pangitur. E Cx 
Confpe&tus mihi eftprimüm hic frutex in 
Royuélos Lufitanie oppidulo,dum Madritio 
Vlyffipponem proficifcerer , deinde Viyffip- 
pone & vicinislocis frequenüffimü in zdium 
tectis & murisinvenicbam, fponte etiam na- 
fcentem przrupto & fcopulofo colle, non 
proculàScyntr arce regiá,quinto ab Vlyffi 
ponemilliari, Denique Hifpali in fi&tilibus, 
Nafcitur & in Iralià: habeo enim fefquicubi-- 
talem fruticem ex ramulo dodrantali ad me 
miffo natum. Ismihi nondum florucrat dum 
hzc fcriberem : ea de caufa nihil de cjus flore 
pronunciare poffum , sí:ne candidus , ut qui- 
am fcripsére , anejus, qui in Lu(itaniacre- 
fcit,colorem referat. Apud Belgas, Lufitamá 
ufqueà me miffum aluerunt aliquocannis ia 
fi&ilibus,rei herbaria Rudioffed tandem pe- 
rijffeexiftimo,vel negligentiá (nam non vul- 
gari curà indiget/vel hiemisinclementiá,hie-. 
S mis enim injuriam ferre nequit frigidioribus 
ibus,nec cell z acrem conclufüm patitur;utbisaut ter meo damno exper- 
tus fum:propterea in vapóratio cófervare folebam cum Opuntiá vulgo creditá, quzànon- 
nullis Ficus [adica cognominatur, H ifpanis veró Z'sza dicitur,& Canna Indica. Florebat 
Viyfüppone Decembri & Ianuario: apud Belgas numquam flotcie voluir. : 
L EG rrrMVM ideffe Sedum aut Sempervivüm majus, Diofcoridi deifaor c pia dis 
Gum , nemo eftqui inficiasire poffit , fi in Stirpium cognitione mediocriter verfatus fit, 
Nam quod hactenus pro Semperviyo majore habitum eft,& adhuc à quibuídarn habetur, 
E»&yo» — nihilaliud eft,quàm Cotyledon altera Diofcoridis. Scdum autem majus Lufirani En[ayon 
onnihil Sedi appell a refe ; Hifpani eruapazitera ( communi 


uldep 1 
Mípae 


sies cui Cotyled 3 )vocant, of : 

Fawiae. ^ M gTERES Scmpervivi majoris folijs ad eryfipclata.herpetes, & phlegmonas ufi funr, 
etiam ad ambufta & podagras per fe vel cum polencá illitis: epiphorís etiam folia impofi- 
ta vel fuccum inun&um prodeffe tradunt,& plerafque alias facultates tribuunt, quasapud 
ipfos Auctoresrequircre licet: Lufitanicz mulieres ad detergendos capillos & repurgan- 
dos dentes ufurpabant. 


SEDYM MINYS, Ca». xrr. 


Sidum eii Inuvs Sedum in duo genera diftinguit Diofcorides Primum, quod temperamento 

mus duorum M & facultatibus majori eft fimile:alterum quod vi acri eft przditum.Prioris varie funt 
gum - fpeciesabalijsexhibitae : nos aliquot, à nemine proditas ante quàm meas Obfervationes 
evulgarem, addemus, interpofiti ] d. ginibus quzab alijs funt dcfcri- 

prz;quia in ijs Provincijs,ubi hz nafcuntur,etiam admodum funt vulgares. ; 

Sdimm- . ILLARVM igiturPriorquarumiconcs funtdepictz, quz & mihi Sedum minus Pri- 

TES mum füturum eft , valitai di eftin muris editííque aridioribus & fabulofis na(cens ,vul- 
[o iculariscognominata, à teretibus , brevibáfque, vermiculorum modo folijs, al- 2 

ore. 


ds / ApcERA cujuspené fimilia funt folia, fed frequentiora & denfius in caule ftipara, in 

muris& macerijsetiam nafcens , (ed priore minus frequens, humi procumbens & fibris 

fubinde fe firmans. Sit mihi hzc etiam Secundum genus Sedi minoris. 

Si"-  DOoDRANTALEM habet Tertium genus Sedi minoris ( quod in Pannonicis obfervatio- 
ibus fe lolo ihi defcriptum)caulicul ,fubrub 1 


ulentum,cenerum : fo- 


liola 


Y 


NACE 


Scdum minus t, 


Scdumminus r11.five palufire. 


ge 


H 


PLANTARYM HISTOR. LIB. 


TORY 


Hir 
Sedum minusir, 9 


liola losgediels fubhirfuta, facci plena : flof- 
culosin fümmis cauliculis quinis foliolis con- 
ftantes,purpurafcentes icoloris, cum 
aliquot internis ftaminibus : totidem fuccediüc 
cornicula quotfuerunt in fingulis flofculis fo- 

liola, initio viridia, deinde purpurafcentia, fc- 
men exile continentia : radix exigua eft & inu- 
tilis,fecunddm quam, ex infimo caule, fürcu- 
lorum propaginesin orbem humi diffufz funt, 

multis exiguis foliolis Sempervivi minoris fer- 


B des vidi(quod O&avum genuserit)fere (imilibus, 
$ j *' minoribustamen, anguftioribus , & obtufiore 
i X Y 7^ mucrone przditis, cin&z, faporis infipidi & 


aquei. 

lorens hoc genusobfervabam uliginofis Io- 
cisapud oppidulum Freying , qua Pragà iter eft 
Noribergam fub finem Iunij, cüm anno M. D. 
Lxxix.in Belgicam & Britanniá proficifcerer. 


TsRri4 verum DiofcoridisSedum minus sis vi- 


eft, teretibus , craffis, fucco plenis & mucrone 
praeditis folijs, flavis floribus. Vulgoin hortis 
alitur, atque ejusfolijs folent Galliin acetarijs 
quemadmodum Portulacz folijs uti: (ed & 
fponte nafcitur in Hifpanijs in muris & mace- 
rjs. Ejusveróduo funtgenera: Vnum cujus 
fümmus caulis in ramulos divifus fefe infle&it 
inftar fummitatum Scorpiuri fivc Heliotropij 


nu Dioft. 


1 ffve mit 
HS Y 


phos poer A majoris, id mihi Quartum Sedi minoris genus salum si- 


etit: Alterum cujusramuli fummo faftigio non »*Y- 
incurvantür, quod mihi Quintum Sedimino- .- 


risgenus efto. à 


: pne Simo mi 
^" Sex1vM Sedi minoris genus;i Pannonicis Obfervationibus primo loco posce Moos 
S s 2275 Jam 


& 


Canoir CivsI ganIORVM 5/ 
^ Sedumminus riri. Sedum minus v. 


eft jam memoratis:nam fümmá tellure ferpit, 
utilia, numerofisQue & fücculentisramis pic- 
ditum eft, quos ambiunt longiuícula & mu. 
cronata foliola,Secundo Diofcoridis Semper- 
vivo, quod Galli Zrz2uemadame appellant, & 
illis in ufu cffe jam dixi acetarijs conficiendis, 
haud multum abfimilia , minus tamen craffa, 
planiora, & guftu valde exiccante :. flores in 
cauliculis posonbas numcrofi, majufculi, — 
quinque fohjsconflantes , ex luteo colore ali- ^ 
quantulum pallefcétes : radicem habet in cre- 
bros ramos divifam, qui , per terram fparfi, tc- 
nues fibras agunt. oe 35 
Crefcit in Snebergalijfáue Stiriacarum AI- 
JA pium jugis, in Tauro monte Carinthia & Iu- 
denberg: & Montibus Kaufburno vicinis. 
Floret fub finem Iulij, & Augufto. 
Iw rupibus veteribáfque muris nafcitur Sc- 
ptimum genus cüm in Hifpaniá & Lufitaniá; 
,, tim in Galli& Narbonerifi przfertim Mom- 
pelij ubiidobfecvabam quando iftic vivebam 
«uff... in muris fübürbiorum, ad forts urbisproten- 
n : Mis fis. Non valde abfimile eft Sempervivo tertio 
Yeu j [oid Diofcoris: fed folia pauló craffiora funt,candi- 
1 diora,teneriora,nec, ut illa, fervidiguftus , fed 
viribus Secundo refpondentia & frigida;flos item ejus candidus, quiin Tertio Diofcoridis 
51555, luteusifemen exiguum e(t,& fübruffum. Floret Iunio,femen Iulio maturum. 
OcrAvvu genus,eft Diofcoridis Terrium,quod ab aliquibus Zrdjdrm d5éfov, StrwM- 
"Dijexw — Qurvocatiafferità Roranisillecebram. Habet id craffa & fücculenta euam folia,frequen- 
?H*o* — tafibiinvicem feré incümbentia:flores lutcos. Vulgariscft notitiz: nam paffimin tectis, 
lüoba.- muris& petris na(citur, etiam in aggeribus, (alebrofis & aridis locis que tenui papilppb- : 
É fita: 


T. 


. PLANTARYM:HÍSTOR. l 
Sedum minus yri1.caufticum. Sedum minus1x fivealpinucn ut. 


habet extalfat ücfetti 2 


T 


» 
fita: adcó autem vivax, ut tenuiffima ramulorum fra; menta faciliié radicesagant, Vim 
i iein,á exul tem, tefte Diofcoride,&ipíaexperientià. — - 
» - M z 2 dl s io. 
bus , compaclis & fibi invicem selume- 
er UE 


l D4$ 1X- 


NonvM, ^uod Tertium eft.in Pannonicis Obfe 
infidentibus eft foliolis, valdeexiguis, eraffis, cinerei col risad caruleum q 
tendentis, ut tota planta (qua.acidi (aporis cft)nihil fere nifi mufcus quidam vi pe- 
dicellié medio foliorum exiliunc, duas pené uncias longi, graciles, juncei, in quibus terni 
plerumque flofcali, quinque foliolisconftantes, eem coloris, cum aliquocintus luteis 
ftaminulis:cuüm in femen abeunt Bores,cauliculi aliquantulum excrefcunt. Mirum in mo- 
dum propaginibus ferpit & radices agit alterius Coryledonis ritu;integros cefpites, cuju 
dam mufci inftar, interdum occupans. ou VLDE T^ 
— Praruptis Snealben jugi locis , atque inter faxa nafcitur, quà defcenfuseft ad Monaftc- 
rium Neuenberg,atque etiam in Sneberg. Invenitur & in montc Fra&o;tefteGeínero.Iu- 
lio & Augulto floret. : 

DzcrMt folia paulo majora fant & longiora, craffi (cula ,in ambitu villisobáta, guftu summi: 
etiam primm acido, deinde amariufculo & excalfaciente : adnatis fe. propagat, atque Q marc 
medio foliorum,hirfütum pediculum proferc,longicudinecum pracedente paremjin quo 
feni plerumque velut in umbellá difj poti (unt candidi Rofculi , quinque foliolisconftan- ^ 
tes,umbilico lutco. IUE 

Inveniturin Sneberg & vicinisjugis. Sub 6nem Iunij& IulioifticBoret..—.. 

- YupsciMvM longioranonnihil haber folia.graminis modo angufta;dura,viridia)levia, sed mi- : 
fubacidi initio faporis, deinde ingrati: unicüs aut alter interfolia erumpit cauliculuslevis, ""x- B» 
gracilis ;iunceus,trium feré unciarum longitudinis,rarà major,in LY unicusinterdum bi-02«4^77 77. ey. 
ni funt llofculi,fuperiore majores, candidi, mediolutei, quinque foliolis, cordis, ut vulgo pode 
pingitur,formam referentibus,praditi. * - 

.. Serpit& hoc reliquorum inftar, ij (démq; cum Decimo locis crefcit, atque codem cum 
illo tempore floret. : ; - 

Svwr etiam Duodecimo anguftiora folia, rigidiora; aliquantulum hirta;abimá fede in sm mi- , 
circuitum fefe expandentia, Cotyledonisalterius,& li im Sedi mi 


TO 


risgenerum modo, guftu quidem adftringente, nonnihiltamen am: n xh edi 
unciales exeunt pediculi,firmi, nudi, qui fummo faftigi flofculoscóloris « : 
À r Eos 1 cialis oritur am eii N 
. utei geftant: deind las muc q quulas , xile, planum, fulve- 
: : "d : : : 
fcens continentes:radix craffiufcula eft;longaatq i qua;ex tum pirc,mul- 
tas plantulas adnatas & fimul jun&tas producit. dX 50 Iun) ssa 


FF Infum- 


Canorp Crvsl ngARIORVM 
"Scáüm minus x. alpin. rir. Sedum minus xi1.alpin.y1. 


Lt 


dtatales. In fummis Auftriacarum & Stiriacarum Alpium jugis, inter faxa provenit. Memini 
dum olim e Narbonenfi Gallià per Helvetios in dulciffimam patriam redirem jin Allobro. 
gum Alpibuscum alijs plerifque venuftis ftirpibuseruere. : xi d RR 
Hujusctiam obiter meminit Gefnerusin defcriptione Montis Fradti, Hiftoriam veró 
tradunt Pena & Lobelius Adverfariorum libro: cim autem in fupra memoratis Alpibus 
fiequéter etiam. collegerim,huic capiti,cum reliquis Sedi minoris generibus (tametfi for- 
té non peromnia cjus facies refpondet) inferere libuir, 
Suum mi. — NYMEROSA habet Decimum tertium genus foliola f incifüris laciniata, 
 wwiut.— ur Ajugaferé folia, minora tamen & viridiora, neque ullà lanugine vetita, quorum fapor 
xus ah ad(tringens & exficcans: cauliculi affi gunt cxiles,bi fverfos digitos, fi- 
ve fe(qunciam longi finguli fingularesfüftinentes flofculos ex herbaceo pallefcétes, quin- 
que foliolisconftantes : radice ferpit multis exiguis fibris capillata, & multas propaginesé 
lateribus generáte, ut integros cefpites interdá occupet, mufcímq; quendam ementiatur, 
Crefcit in fümmo Sneberg jugo, inter faxa recenter à nivibuslibera. Floret Augufto. 
Qvo nomine à montanis paítoribus & vcnatoribus omnes illa plantz in Auftriacarum 
Alpium jugis nafcentes,quas híc ordine defcripfi,donatz fint, ha&tenus intelligere nó po- 
tui:& haud (cioan illis ullum nomen indiderint , folentenim ejufmodi minuta negligere, 
Eco Sedi parvi generibus adi andaseffe cenfeo. Sicuiautem mea fententia minimé 
placet;alioá; nomine infignire malit,per me femper licebit. Septimum porró , Dalecham- 

i , piusfive quifquis is fuerit qui ralem illam Pl Hiftoriam Lugduni expreffam 

Ann dac! (c cipfit dif; IQuAAo» COE videtur: quz fané appellatio omnibus Sedigene- 

f^"^.— ribusquorum folia funtcraffa & den(anó minus quàm, illi peculiariter, convenire poteft. 
]llud veró mirum,quod Duodecimum genus non inter Sedi genera recéfeat , tametfi cjuf- 
dem temperamenti effe afferat, fed Phyllum Arrhenog. Diofcoridis effe velit, cujus 
quz cum hac legea firaffinitas, Do&ioribus, qui in Stirpium cognitione verfati funt, dif- 
piciendum relinquo. : : 

* CEreRvM Diofcorides fimiles facultatestribuit Sempervivo parvo , quibuspollet ma- 
gnum przced pite defcriptum:Tertium autem genus,quod in hoc capite OGavum 
eft,illitum cum axungia, (trumas difcutere ait. Nifi quis füppofititias effe has facultates di- 
cat,& Diofcoridis textui infertas, ut non fine Judicio cenfet Fab. Columna, qui vulgarem 
illam Sedi quam Octavo loco repofui fpeciem ,nó así or nominat (fimiles enim funt om- 
Daffylui Pli-nium Sempetvivorum facultates) fed facie zi eov referre dicic, & Plinij alterurn vel ter- 
5!"  tiumdadylum;quem poftremo cap-lib.xxii1i. Natur.Hiftor.defcribit;effe füfpicatur,cui 


m sr 


Facultatts.— 


opinioni acquicíco. 
m " Qorvrrzpow. Car. XLI 
MBILICIVENERIS, five Cotyledonis hiftoriam alij tradiderant: mei tamen in- 
'ftituti effe putavi (qt juidem alteri cjus generi peculiare caput damus) hoc capi- 
b illius defcrip retexerc. 
Ywbilitus Haster autem multa foliaà radice prod ia, fumma tell fertim ftipata;in acc- 


veré — tabuliformam tornata,hoc eft,orbicu lata,& in medio,umbilici inftar,depreffa, fucculen- 
ta,tenerajinter quz exit caulis non valde firmus, aliquot folijs preditus, non orbiculatis ut 
infcriora, fed longiufculis, & extremá parte quz latiufcnla eft, craffáque & fucci plena in 

al is tres 


PLANTARYM HISTQR: LIB. IIII.- Axüj 


Coryledon, V mbilicus Veneris. ubt ON 

"s crtres plerumque érenas divifis ; ex quorum 

gY V^. finu procedunt interdum ramuli, quicum 

: caule;à médio ad fudimum faftigium mul- 

/ X — pisfofculisfunronuftilongiufculiscócavis 
: dénibus inftar pufill tinun- 


Lj & Fr Tz. 4 

3 nabulorum, coloris ex herbaceo candican- 

4 tis,qui firmiter inharentes, unàcum caule 
j ficcantur,& tandem pereüt:maturi Rofcu- 
$4 — Mioccludunt parvas filiquulas plenas exili 

fufco femine,quod fponte decidens,nume- 

5 rofascirca matrem, & in vicinis, fi quz ad- 

x. c funt, vafis fidilibus;generant plantulas: ra- 
y: 3 dixeft tuberofa, non bulbi modo efforma- 
; ta, fed potitisorchidis pleniorem radicem 
- 3 referens, modó orbiculata, interdá cuberis 
EX i * aut Aconiti hiberni radici fimilis , uc illius 
3 . inflarconfringi, & fragmentis pangi poffit. 

V Sponte veró nafcitur non modóin muris xaraler, 
veteribus & parietinis: fed etiam in tectis, 

, muris fivc parietibus; cx argilla formaceis, 

So faxs& rupibus, humi interdum folo ferri- 

Q3 diad Olearum, Chamariphes, & Corudz ^ 

M. radices, atque eciam in annofis Suberi :ar- 

«.  boribusfponte crefcétem obfervabam ple- 
rique Hifpania & Portugalliz locis. 

Ga &cis hzc planta xoroAud àv dicitur,ab xervdirs 
aliquibus exurZAuor, ab alijs zuuGa2uor Dio- 7*2 
fcoride teference;Latinis V mbilicus Vene- i^ 
ris. Galli Latinos fequuti Nombril de Vena Nombril de 
appellant;Salmanticenfium vulgus a[ios, Vadis 
id eft;acetabula aut vaícula nuncupabant à OE 

caya foh) cap acctabulá Facultates. 
ji inflán Mrparam : 
pernionibus,llitu auxiliari ftomachi areo- 
rem refngerare , folia piii a cóman- 
ducara, calculos frangere , & urinam ciere, 
atque hydropicis ex melle dari, auctor cft 


Primum folia, 
bulo alteri,&ve Sem| 
(cujusiconem pra : 
confpici poffit) milia, minora ramen,& in 
ambitu leviter dentata , fucculenra, & gu- 
ftuacido:inter qux multa inambitu capita 
é (imilibus fed minoribus fohjs cógefta ex- 
oriuntur, longis pediculisinharentia, qua i 
tandem aucta in novas plantas efformátur: 3 
ex ipfius matris umbilico emergit caulis 
dodrantalis, foliofus, rcétus, ferésin ramu- 
lislorem alterius Cotyledonis inftaralbi- 
cantem,magnum, fex folijseóltantem, cui 
fuccedunt filiquz , fcu vaícula totidem an- 
ulis difcreta, fene exih plena : radix. —— 2 
empervivovulgan majori fimilis , minus : 
PO tamen 


bait . J'CanóLt Civsl nRigRrORVM 
tamen cafa , candicans , fubinde novas platítas przter: jàm dicas e lateribus finden, 
Nass; Frequenseftin omnibus jugis urbi Vienna vicinis , atque in Auftriacis Stitiacífque AL 


pibus. Floret lulio. 1m : : : ; 
Zim 2, luris ipfis locisinvenituraliud genus huic valdc fimile,peromnia tamen minus,& 
e cujuseriam folia magis funt dentata, 


' Cotyledonaltera i, * Coryledonaltera 1m.fve Matth. 


sk 


Cd» . CowrzRrIS frequentibus, pinguibufQue fivecraffis, atque in orbem digeftis eft etiani 


tinte Tertim genus folijs,Superiore tamen minoribus;nec détatis inambitu ,tametfialiquan- 


tulum hifpida apparcant;fub quibus,é radicis capitc;aliz Gmiles plantz craffis fibris pradi- 

tzjin orbem fefe propagant,& radices agunt: é matris umbilico, palmaris, nonnumquam 

etiam dodrantalisexilit caulis, facculentus, rubefcens, multis craffis ft uccíq: plenis & mu- 
P : 


cronatis folijs cintus;anguft quàm füperiora, & muc purpurafcéte, qui fupre- 
máparte in ramulos dividitur , multis floribus füperioris Cotyledonisalterius floribusfor- 
màáfimilib ft ibus amen,duodenííque,at plurimdm, an uftis, mucronatis, 


ftellzquc inftar decuffatis folijs conftantibus, coloris ex rubro purpuraícentis,totidem fili- 

: -quulis in caput aut veluti coronam Compatiis, florisumbilicüm occupantibus , & vicenis 
quaternis ft busea bienut illis filiquulis five loculisadcó exile,urocu- 
lorum aciem propemodum eftugiat: radix mediocriter craffa & fibrofa eft, alterius Coty- 
-ledonis modo. Plantz qua florem tulerunt;cüm in hac tum in fuperiore intereunt, perin- 
de atque in Cotyledone alterá ve Sempervivo majore vulgati , fuccedentibus matri rcli- 


quisin orbem prolibus. : 
Natales. Creícit in Taurinarum Afpiumjugis non proculSaltzburgo: ubi floret Iulio, in hortis 
'autem,in quos tranflata fuit cum reliquisej ibus,etiam Maio. 3 


Cotyledon H vrc etiam numerofa & conferta fant folia, oblongis ligulis fimilia;craffiufcula,mu- 
aliia 31 cronaca nonnihil perambitum crenata, candicátia, acido &c f badftringente guftu:é qu 
' rum centro,fcu medio foliorum exortu caulis interd. cubitalis, ut plurí autem pe- 
- dalis duntaxat, affurgit, fuperiore partc hirtus , brevioribusfolijs nordinatim nafcentibus 
fcptus, fummo fafhigio cx fingulis foliorüm alis pedicellos emittens, quibus infident bini 
' autterni llores colorealbi , € quinque foliolis compofiti , interné veluti fanguineis guttis 
afperfi, umbilico pallido & fplendente decem ftaminuli indo: femen contipeturin.ca- 
pitulisexile;nigrum.radix fubeftfufca;tenuis,fibrofa,cui fecundum matrem,mulrz aliz.in 
oubein adnafcuncar planta , ut integrum cefpitem aliquando tegant, vulgaris Sedi majo- 
«tís inftar. 


Nafcitor 


F PLANTARYVM HISTOR. LIB. IIII. Ixv ; 
Nafciturnon modó in Sneberg,fed & in reliquis Auftrie & Stiriz Alpibus, fris & fco- Narala. 
pulis inhzrens: in quibus floret Iunio & lulio: at in hortos uanílatum, Maio : femen pro- 
fertIulio,aut maturius. ' das 
1ftius Quarti generis Cotyledonis alterius defcriptionem pratermittere non potui; li- 
cetà Matthiolo & alijs cjus hiftoriafit prodita, quia meo judicio fuccin&ior apud cos cít 
quàm oportebat. j : : i 
QviwrVM etiam genus invenituraffine Quarto,fed mollius , anguftioribus & longiori- ceyleios ql- 
busfolijs,non dentatis fed alba duntaxat lanugine hirfütis, minus etiam incanis, breviore *'r 4* 
craffiorcq; pediculo & mulus folijs (epto, qua pleráque tam fuperne quàm inferne non- 
nihil hirfuta (unt:paucioribus floribus hinc inde fecundüm caulem ad fingulas alas fpar(is. 
Obfervabam boc genusin Etfcherianis jugis,menfe Iunio fuis floribus onuftum. Viet 
Gn AE CIS vocatur£repa xoruAdd a ca planta quam vulgus Herbariorum ha&tenus pro $e«sre- 
Sempervivo majore habuic: Latinis Coryledon altera. Eandem licentiam fibi fumpfitin Mp» 
Quarto hujusgenere,quam in Duodecimo Sedis minoris genere;qui Hiftoriam illamGce- 
ncralem Plantarum fctipfit;vult enim Phyllum Thelygonum Diofcoridis hoc effe,quem- 
imodum illud Arrt : 
^ Drosconipzs porrà Cotyledonem alteram fcribit ad eadenf'utilem effe, ad quz Sem- rFaculiatei. 
pervivum commendatur. $ . 


: ue e 49 ES 
7 1X - 
RHODIA RADIX. »^ AX Cas XLIIIL 
v. 


Q NS 


E p1A M quandam naturam obtinere X/edia ra- 
uodammodo videtur Rhodia radix, *^** 
inter Cotyledonis alterius priora genera , & 
Telephium vulgo nuncupatum:fedTelephio 
magis affiaís judicari queat. Propterea illi pe- 
cul inter ftirpé dare vo- 
luimus: nón quod ejus hiftoriam tradere ha- 
beamusinanimo, vulgarisenim eft notitiz, 
atque ab alijsdefcripta. Quia tamen aliquo- 
tics fponte crefcentem conlpexi & erui, face- 
re non potui;quin illius mentionem facerem. 
Illamautem maximá copià nafcentem ob- Nételrr 

fetvabam in fcopulisjagi Durrenflain,cujus — 
án hacStirpium hiftorià crebro meminimus, s 
' & florem variantem menfibus Iulio &Augu- 

fto: nam quzdam plantz illum pallcfcentem 
habebantjaliz veluti rubefc femenin 
exiguis vafculis , quemadmodü in Telephio, :; 
exile,quafi fcobisinftar. Quz in hortisali fo- 
let;maturius floret. 

Vocarv& porró hzc planta Grzcis joda. infit. 
jíta , Latinis Rhodia radix , quód reficcata 
ejus radix,rofam redoleat : eodénomine Of- 
^», ficinis nota. Montani paftores,ubi fponte na- 

fcentem obfervabam , etíam ab odore rofz, 
illam appellate noverant 9tefen wartz. 

DioscoRrtDEs capitis doloribus utilif- 
fimam effe tradit, firofacei momento com- 
mixta, fronti & temporibus im ponatur. 


wurtj- 
Faculiateto 


" 


TzrEPHIVM. CAP. XLV. 


:enoto ambiguum effc,an quas hoc capite defcribam plantas,commodé ad Te- 
N Toohi fitonam ires, pt Rae cim tamen illarum plerzque, apud rei Her- 
. batiz fcriptores tale nomen obtinuetint, malui illud retinere , quam nullo nomine dona- 
o NE: Prima,duos,tres, plur&sve caules exradice prodeuntes , cubirales i fuc- Tddbik f. 
culentos, in latus fc inclinantes, in quibus ordinata funt folia, hoc cft »ex intervallis bina PP 
femper adverfis pediculis na(centia;craffa,fucci plena, ut in Craffuló majore , fed majora, ^25 
& magiscarno(a  flosin extremis ramis quafi umbcellatim nafcitur, quemadmodumin — 
Craffulà majore, pallidus:radices illi plurimas, glandulofz,Craffula vu lgari fimiles. à 
^7 Nafcirur in Hifpaniz umbrofisquibu(dam locis: unde ad Belgas delata , facilé compre- Natale. 
thendic& auctacft ; valde enim vivax eft, utetiam rami insertam. fes ftatim " en : 


Canori CrvsI gaRioORVM 


Télephium t, Hifpanicam, Telephium 1, vulgare, 
TA ette i S V 
Caso puri 


agant:eam ob caufam, pauci apud Belgaserant horti,cüm illincexcederem,in quibus nori 
: aleretur..: Florer cum Craffulá. , S 
Tdpbwm - lliiemninofimilem,modo cadcm non fit;ad Auftriacarum Stiriacarumquc Alpium ra- 
4ufris. — dices,locis umbrofis fponte na(centem inveniebam. 
Tdebm -À L' TE R A, Quz vulgo Fabaria & Craffula à foliorum craffitudine dicitur, promit 
verf" ctiam pluresà radice caules, fucculentos, pedal, pliores, (atis fragiles,& folia inillis 
rt inordinata , five hiric inde fine ordine percaulem fparía , craffa quidem & fucculenta , Hi- 
fpanici Telephij folijs tamen minora, frequentiora S magis conferta: flores in fummis 


caulibus congeftos ;colorisalbi ; radix nodola eft, & mülti inap ftans, ut fupc- 
| rorcumquàetamforet. 5 000 3 Veg r 
Alitur hzc in horus, fp in veteribus müris Septentrioni expofitis nafcentem 


obíervabam. anii sca tom x52 ; : We 
Tdpan — TERTIA huicnonvaldediffimilis,à me confpedta ad agrorum margines inter vepres 
epu nafcens, vià cavà & umbrosá non proculà Rotenburgo Hadiroppiio ad fluvium Fuldam: 
Pur ^ fito, cui rariora tamen crancfolia ; floresctiam fuperioribus colore diffimiles »quicx pur- 
1! paráàrübefcehtes eranr. ian : MINE /$ 
Téehsm — QvARTAM obfervabaniannow p xc/in montibusillis Francofurto vicinis, & ,quá 
nur Septentrionem fpeclat , oppofitis;eam in hortum transferebam , ubi mihi fingulisannis 
egregie Hloruit,aliarum tempore. u 3 
E x radicc autem craffiufcula , & bulbis inflar parvorum naporum, multisque etiam 
fibris przdita;aliquot fingulisannis(nam vivax eft) produxit caules cübitales,quibusinna- 
fcuritur folia fatis frequentia , inordinata Secunda folijs pané fimilia , craffa , (ücculenta, 
inambitu tamen rionnihil crenata & veluti finuofa : fammz virga comam , unibelli iti- 
ar , flofcul quinque folioli flantium , ferunt , colori: gratiffimi ex rubro purpu- 
rafcentis quibus evanefcentibus,fuccedunt capitula pentagona,: quibu iffimum;in- 
ftar fcobis, femen, fufcum:ingruente hieme marce fcunt illi caules& pereunt. SLE 
Tbv. Hvyrc non valdediffimilis videtur, quati Lobelius exhibet purpureo florc praditam, 
COD ifi radicem buberet paacioribus(ut mihi qaidem videtiir) napisconftantem. 
Tüpbiso . PEREGRE adnosmitteb um Machliniz com bar, Sextum genus,non Te 
Mi lephij ; fed alterius planta nomine:fi qui accuratitis obfervabit, afferere aufim; tu- 
Difofom dicaturamnallam ex przdictisproximis ad Telephij à Diofcoride nobis propofiti hifto- 
ss -piamaccedere., quàm iftam:báberenim cauliculos lumi procumbentes inftar Portulaca, 
folia illisfere paria, colorisarugineüm quodammodo scferentis : Borcs in extremo caulc 
uisa 43 : confertum 


PLANTARVM HISTOR. LIB. IIII. Ixvi 
Telephinm v. purpureo flore. Tclephium v1. Cepza Pancij 


confertim nafcentes inftar florum Craffu- 
j lac five Fabariz;coloris urpurafcentismul- 
tas habet radices fibrofas , atque ipfi etiam. 
5 caules procumbétes facile fibrasagunt, per- 
inde ac Scmpetvivailla prima minora. Mae 
Zzzgp autem peculiare haber itta plára, quc dnul- 
7' Ya hiemisinjuriàoffendatur, fed brumam & 
pruinas contemnens, perpetuain fuo vigore 
& viriditate permaneat. 
Se»riuvM Telephij genus, mihi Viennz 
Auftriz natum anno M D XXCV. femine Flo- 


i&ori exprimendam darem . Siccam verà 
ujus plantam etiam ad me Francofurtum 


lac. Anto. Cortufus, Ignote adícriptánotà, 
quam tamen apud cosfrequentem in hor- 
tis nafci affereret. 
Mvrras autem à fummo radicis capite 
roducit tenues virgas,(ummá tellure diffu- 
5, 


3 


lógiores, non fünt coim omnes zqualis lon- 


(o M SEU 2A folia, przfertim novellas,& qua nondum 
cud ES CQ " "florem ferunt (nam quz flores dant, rariora 
plerumque habentfolia) minoraquàm reliquorum generum» minus craffa, neq; — 
Ls P : 
& 5). v^ poste e 
Lo 


425 Pu 
a 2M. 
* aw 


i V. : : ; 
-— fa pedales, interdum breviores, ali uando£ 


Telepbiute 
vii frvele- 


iti 
perati- 


itudinis,quasincódito ordine feprunt mul-. 


Nomina. 


Faculiates. 


Cepaa- 


Taculines, 


Biflerta ma- 
jers 


Britannica 
Diofc.forie. 


Biflorta 4l- 


pioamimor. 


Natalis. 


 Ixviij Canorti Crivsl RAR10RvM 


culenta, neque adeo frazilia , coloris quidem viridis , cui erugineum quidpiam admixtum 
firextremz virge,mulus flofculis quinque foliolisalbis copftantibus,& confertim nafcen. - 
tibusonu(tz,quibus marceícentibus füccedunt angulofa vafcula exili;fu fco femine plena: 
radix minimi digiti craffitudinem interdum adquirit)len ta,candicans, in aliquot ramos di. 
vifa,& quibufdam ms pss y & fingulis annis plures novas virgas producens, ve- 
i is. -. Floret cum Craffulis. 3 * 
E eene genus vocabant Tclephium Hifpani: Craffulis five Fabarijs adnumeran. 
dum:nam facie & facultatibus refpondent , priora quatuor genera .- Non inepté ramen ad 
Telephij claffem referri etiam poffint, prafertim Sexcum;ut dixi, genus, nobis, ante multos 
annosin Belgicam miffum à C. V. Alphonfo Pancio Ferrarienfi Medico Cepez nomine, 
Germani Secüdum,& Tertium H Dunbtraut/, | 


g : s rümeneitid, Q uar. 
tum fnabontraut teciefe appellant:Galli fécundum 07pz. Grzcis Telephium dicitur zzAZpioy, 
TrerEPHrr autem folia,tefte Diofcoride,fenis horis illita,viriliginem fanant,fed poft 
ealocus hordeacià farinà illini debet: peruncta ex aceto in fole, idem quoque praftant,fed 
ubiinaruerunt, abfterguntur. An porró Telephij genera hoc capite delcripta, fimili bus fa- 
cultatibus fint predita, me latet. Hoc autem obfervavi, priora duo genera;ab erucis non 
minus plerumque infeftari folita, quàm Brafficas. * . 
^ 


Cepza Matthioli, 


Sg p quoniam in Cepza- mentionem inci- 
dimus;frequensin Belgicis hortis ali folebat fe. - 
mine ex lralià miffo nata plátailla, quam Mat- 
thiolus pro Cepeà propofuit;cauliculo dodran- 
tali,ex parvà & inutili radice prodeunte, in ter- 
ram procübente atque in multos ramulos fiffo, 
cui ad fingulas alasadnafcuntur folia craffiu(- 
cula Portalace folijs minora & angaftiora:fum- 
misdeinde ramulisalbi flofculi quinque fol;o- 

| lisconftantes, quibus faccedunt tenuia , utin 
Craffülis , capitula exili , fcobisinftar, femine 
plena. Annuaautem eft, fingulis annis deciduo 


E I5 Diofcoridis Cepza nec nc , hreo, atquc alio- 

3. y rum acriori judicio relinquo. : 

9 CrrrnvM Diofcorides,(ive Cepaz folia, 

in vino pota;urinc ftillicidio;& vcficz fcabie ]a- 

3 bolsnebis opitulari fcribit, maximé autem id 

a praftare,fi cum decodoalparagi quem Uuaxap 
Sor, hoc eft, corrudam vocant,bibatur. 


BisronTA. Car. xrivyr. 


A Auflriacarum & Stiriacarum Alpium 

juga, acclivibus locis & circa fcofulorum 
radices oan nafcitur Biftorta illa major qua: 
vulgoin hortisali folet, folijs pene Rumicisin- 
ferné incanis , nodofo caule , fpicato flore fub- 
purpureo , qua fortaffe non incommodé Dio- 
onm Britannica cenferi poffit. Fjusiconem 

icfubj i j 


quia dc al 
1i 


genere pu- 


milo nobis, in hoc capite , erit fermo. 
CavLICVLV M, autem promit dod dem. 


3 »fed ut plurimum palmarem, 
tenuem,genicularum, gerentem fummo faftigio exiguam candicantium flofculorum fpi- 
cam : folia vulgaris Biftortz majoris folijs multó minora unguis humani latirndinem raró 
excedentia, ] tamen pauló majora, longa, dura, venofa; peroras reflexas vc- 
nulisquibufdam itadiftin&ta , ut ferrata videantur, fuperne virentia , inferné veró incana, 
non fecus ac majoris folia: excuffo Rlore,qui albus eft,paulo grandior fit fpica, qua plerum- 
quc fimili, quo major, femine onufta eft , non raro tamen, feminis loco, multa foliola bre- 
via & viridia in capitula Wroud profert , quibus fponte decidentibus, plantulas ejufdem 
gencrisin cadem in quáalebaturareolà , & vicinioribus natas fpe vidiradix vulgari on- 
géminor, contorta tamen & geniculata, foris nigticans, intus alba, multistenuibus fibris 
capillata,gu(tu, uti tora planta, adftringente. . 

afcitur in fummis Aultriacarum & Stiriacarum Alpium jugis tenui gramine vcfti- 


tis: floretQue Iulio. In hortos verà vranflata ( ubi formam & magnitudinem non immu- 
tat) maturius, : "ee 


L 


CzRTVM 


pa" PrANTARVM HISTOR. LIP. IIII. Ixix 
Biftorta major. Bi 


iftorta minor, e 


(Y 


/ Cen TVM eftijfdem facultatibus ffep 


prores,qua noneft operzpretium! 
Bperavniy porro. Britanicam, vim habere 
1. i: d: & 1, 


hi 
mhicrepetere 


im,quibus major: de quà multaalij scri- 


ib is& Britamita 


facultates. 


d tonfillarum ulcerib 
;bicDiofcorides. 


RvM1CIS autém;qui huic plantz conge! 


uu 


d icliqua quibusadftriétionc eft opus,feri- 


" re memini in jugis illis Alpium Auftriacara 


inveniuntur. 
A x éfadoc, Oxalidis 


quadam adnafcerentur , equi 


ner videtur,non minus varia EM obferva- 
m & Stiriacarum , quàm in alijs Regionibus 


genusinjugo Nechfel obfervabam , fativo multà majus, folijs Ox«liemasi- 
valdc amplis : cui hoc peculiareerat, ut incaulis nodis & geniculis , fubinde veluti tubera ^ mitaue, 


bus folia tandem fefe explicarent: quz tubera tellure obruta 


(periculum enim feci ) fui generis plantas protulerunt. 


- NascirVR ctiamin omnibus illis jugi: 
armenta;ftarionem iftic habentia zftivis me 


quentiffime, sishum bey: p 
imarum.»et 


perperamRha et 


atium amplis & c q 
non haberradicem qualis vulgo pingitur, Raphani aut Hip- 


s aane citca humidiorailla loca , ad quae Rumexlati- 
nfibus aquationis gratià convenir .. fili vulge 
'aquationis gr irc folent, fre jest 


folijs, pes 


polapathi modo in terram profundé demiffam : imó fümmà tellure Acori fere & Iridum 
An(tar jacet,brachiali interdum craffitudine, 
& Polygonata augmentum fumens & progr! 


ta,Rha (ubítantiam xmu 


ARISTOLOCHIA 


uy R14 Ariftolochiz genera Diofcoridescodftituit , totundam, longam, Clematitin: 
Pliniusquartum addit, piftolochiam. 


Rorvwp/ unicam 
nas dumtaxat obférvavi. 


Prior multisex una radice germinibus, 


fibris fubinde fe Grmans, anterius ut Acorum, 
ediens,intus exlutco purpurafcens. Eareficca- 


latur, nec minus co inficit. 


CAP. XLVIL 


fpeciem veteres faciunt, Anguillara plures inveniri fcribit;ego bi- 


Buts: d resudio 


onítat,qua- A4rifelochif 
1. 


x z SEE TUE P ? 
dranguliiquiboeer intervallis,folia inherent, medi inter malva & hederz folia magni- rotunda 


' gudinis,mo. 


lia,venofa,colore ex viridi nigricante, brevi pediculo: liis incumbunt oblongi 


flores,cavi tubziaftar, ex purpura nigri, tete Diofcoride, quorum labrum prominolum,: 
t clematiridisi 


feu extima pars,latior eft quàm inlong: 


ore,& tota nigricans: his fucce- 


dit fru&tus rocumdus, parvi Melopeponis formaqui malta grana continet ordinedifpofita, ' 
A s la 


ta, 


xx | : Canon CivsI gAR108 VM x 
M Ariftolochialongaz — i: 
pv 


( 


Se dcs 


lata;nigricantia, intercurfantibus quibufdam membranis, & matcriá ctiam fungosá, albi ; 
fingulisgranis interpofita ; quod rcliquis Ariftolochiz generibus commane eft: radix eft 
ampla,tubcrofa;rugofa,foris fufco,intus buxeo colore przd;ta;cortice craffoj& (ut Theo- 
phraftusa:t)carni adhzrénte. 2U| "q: j f vi 
Natale. Crefcit pingui folo;in pracis & humidioribus agrorum marginibus Hifpaniz , Narboz 

* nenfis Galliz,& ficut intelligo;etiam Italiz. Floret ealidioribus regionibus ineunte Vere, 

in Germamá & Bclgicánon niti Maio & lunio; ! 1 
Arifelsbia — Alteraramulosfcu palaiites habet prioris, fed-frequentiores & breviores ; folia lengz 
roni qaidem formam & colotem aimulantia,fcd majora, longioréqüe pediculo quàm fuperio- 
xb : 


visénicesfi cx albo purpurafcentem vm; Longa lori pané fimilem : cjus 
fra&us priore longior;pyri ii mod t graciliore quà inilla meta: femen pla 


num;minus priore & rüfucm:radix fuperiori fimilis;cortice tamen magis flavo, 

Floret paulo maturids füperiore, omncquc femen feré abjecit ; quando prioris mature- 
fcere incipit. Hancnon nificampeftabus & inter fegetes fponte nafcentem confpiciebam,. 
deinde cultam in horro Pharmacopzi cujufdam Viennenfis, cui, atque etiam ipfis Do&to- 
ribusignotum crat primum genus, quemadmodum & cetera A riftolochia genera, prater 
Clematitin primam Superiore firmior eft.& injuriarum hiemis tolerantior. 

zritisHis Lov cauliculi etiam quadranguli;duos palmos longi, interdum longiores, in mul 
lof4* — tosramosdivifijhumi,uti Rotunde,diffufi:folia quàm illius minora fi^miora,dilutioris co- 
loris.longiore pediculo fulia Soldanella foliorum pré forma:flos fimiliter oblógus, con- 
cavus,cx viridi candicans, Rotundz alterius florum cfligie. fed cxtimá parte, coloris magis - 
herbacei,intus,ut reliquorum villis obfitus: fructus. pyriin morem turbirarur fed nóadcó 
tenui merá,ut alterius rorundz fractus qui maturitate dehifcens femen oftendit latum,rue 
fum,& tandem fufcum.Hujus radix digiti craffitudine eft Dioícoridi, & dodranzali longi 
tudine , quod de triennibus & junioribus plantis i lligendum autumo : nam adultarum 
longé amplior magnitudo,etenim multas eruere. memnmni,quz craffitudine brachium,lon- 
gitudine pedem zquarent.. Adultz veró omnes plerumque extrema parre obtuía tunt, &c. 
squalisferé per toram longitudinem crafficudiuis fubinde tamen cufpide ramofa : jumo-- 
repas ipuncm ultafáue fibras habent. : "d 
rovenit campeftribus locis inter (cgetes , & quibufdam vinetis in Narbonenfi Gallià:: 
memini & novo vere florentem eruere in infula medijsin ftaenis fità, ubi tem plum Ma- 
galonanancapatum, olim Epifcopi Mompclliani fedes , circa oppidulum Villanovanos . 
minatum,fecundoà Mompellio miliari. i . UM 
Quzdam 


Natale. 


PLANTARVM HISTOR. L!B. II 


Dn Ixxj 


Ariftolochia Clematitis vulgaris. -. Ariftolochia Clematitis Batjca. 


Quzdam etiam differentiain Ariftolochiá longá obfervari p 


Hifpanià obfervabam (tametfi Gallicazfere per omnia fimilem) flos à diligentius infpicien- zai. — 


d unzs t 
- S de^ a 


oteft : nam illius quam ift. aufolcla. 


tibus nonnihil differre deprehendetur , quippe cujus extima pars int parte pi 


dono d 


er 
1nno- 


coloris fit , qui in alia hetbaceus:Hifpanice item rádixextremá 


vellisplantis,ut altera, fed plerumque obtufior,& ipfa radix brevior. 1 
Nafciturin Hifpanijs inter vites , regno Valentino frequentiffima , ubi Martio floren- Naala. 
tem & jam femen perficere incipientem eruebam: Vtraque autem cüm in Germaniá,tum 
in Bclgicá frigoris cft impatiens, diligenti curà adfervari debet. Aliquoties Viena peri- 


culum facere volui, an hiemem in horto ferre polfet , etiam abi 


&ta,ut reliquas, quas hac ratione confervare folebamn,planta:fed operam lufi,& femper cor- 
ruprz funt. Itaque accepto damno prudentior fadus in vafis Rlilibus poftca femperalui. 
CrEMATITIS pracedentes magnitudine fuperat , caulem habet firmiorem , totun- atifelechia 


fingularis,longz floris formam quodammodo referens, quo cvanefcente füccedit fructus 
Hd ] f els 


reliquarum fru&u major, exigui mali magnitudine, femen contine 
Ariftolochiarum , fed majus , Hujusradix , qua reliquis cum gtavi i 
iti craffitudi accedens :longe latéque d voc 


C ^ ^ H n n x H : 
altiffimé füb terrà mergitur;adeo vivax, ut etiam fruftulatim concifa , e! 
leftiam ijs adfert, qui illam femel 


& magna difficultate eruatur : quà dc causà fubinde mo 


quale eft reliq 
tate quadam eft odora-. 


acilime renaícatur, 


Ar1ivD Ariftolochiz genus circa Hifpalim itinere Olyfipponenfi, plurimisáue alijs 
Bxticz locis, in dumetis, vepribus, & vetu(tis quibufdam olcis fponte naícens obíerva- 


bufculas fuperat, ijsfe cóvolvens & implicans Convolvuli aut 


ibusvicinas fepes & interdum at- Ariffelorbin 


Lupuli modo.Foliailli reli- 27,4." 


quarum Atiftolochiarum folijs fimilia, feu potius generis illius Apocyni , quod in mariti-. 


nt, extremo mucrone 


meo tempore app 


E 


acumina- 


d: Sue "erac dw Km REM E w-- y 
Ixxij |GCasorr CrvsD RARIORVM 
acur inso, fupernélevia & viridia;jinferre ex pu rpuráalbicantia; longo pediculo innixa; 
flos Ariftolochiz longa: incurvus,oblongus,ex purpurà nigricans;intustenui lanugineple- 
nusjlongiffimo omnium pediculo infidens:fructus (utexilliusrudimento colligere licuit) 
reliquárum Ariftolóchiarum fru&tui fimilis , tale etiam effe femen, excoquod Dodifs, 
VirSimon de Tovar mittebat obfervavi, fru&us vero &que magnusac in Clematitide vu]. 
gata, & à pediculo delufcens:radix prlopga farmenticia,Smilacis afperc inftar(cum cujus 
craffionbus fibris magaam habet affinitatem) nunc per fümma ferpens, mexale füb terrà 
fc condens, pallidi coloris,non ingrati faporis, guftata enim, aliquantulum adftringens de- 
prehenditur, & manifeftae acrimonia. Tota planta odorata eft. m S 
Nolalu; :Nafcitur pingui folo , ijs quae commemoravi locis , femper flic virens & Ianuario Fe. 
bruariodue florens:etiam circa Cordubam mihiobfervata. 
H vi vs neminem facere mentionem fcripficüm Hifpanicarum quarundam Stirpium 
Hiftoriam publici juris facerem, prater unum Petrum Bellonium, quicam in Cretáob. 
fervaffe fcribic lib. 1. Obfervationum cap. xvi. Idem nunc denuoaflero : nec me movet, 
quod,qui Generalem illam Plantarum Hiftoriam Rovilianis typis Lugduni expreffit, cri: 
bat.Hujus neminem meminiffe ait Clufius preter B llonium &c. Dod tam / 
dem Clematitidis nomine depinxit &c. Fatetur Clufius, edà (z acceptam, & totam adco 


beraliter (ut & pleraque ali2)com municatfe ait.Sed & ipfe Dodonzus iftic expretsé refert, 
circa Hifpalim plurimisque alijs Beticz locis, in dumetis &vepribus Carolum Clufium of. 

endiffe:addit Clufiustoto etiam decennio;ante quàm ille Purgantium Hiftoriam evulga- 
rct. Ec unde quafo hc haufiffec vu A eic tum temporis pedem € Belgicà numquam 
extulerat, quàm ab hísqui peregrinas luftra entregiones? Sed ca eftquorundam fupina 


negligentia, nc dicam, focordia , ut folà iconum infpedtione contenti , tantum otium non 
fumant, utipfarum Stirpium hiftoriam legere diga entur. Sed de his fatis: redeamus ad 
Ariftolochiarum Hiftoriam. 


Piftolochia. 


Piffolecbia, RN 


Pisrorocuia cauliculos magnacx parte pe- 
dales haberjnonnumquam majorcs,angulofos, 
flriatos, & ut Ariftolochia Longa,ramofoste- 
nuiores tamen:folia Longze folijs non diffimi- 
lia,nigriora, minora, magis rugofa, & aliquan- 
, tulum in ambitu finuofa:lorem Rotüde priori 
formá zqualem, minorem tamen ;& aliquan- 
donigrum , interdum cx herbaceo flavefcen- 
tem:frudtum Rotundz primae fructuseffigie, 

M fe tiam n MI iT (a 


verim min f 
radiciscapillamentis;junci, ut rcd Pliniusait, 
plenioriscraffitudine,buxco colore, 4 
Oriturin Olivetis,& petrofis Hifpaniz Gal- 
5 lizque Narbonenfislocis.Serius floret reliquis 
Ailtolachiarens generibus : ac hoc peculiare 
cjusfru&us habet , ut; dum maturvit ,cá,qua 
pediculo adharet parte, dchifcatut in Bztica 
Clematitide: longz veió, & 1cliquarum , ab 


e 
NU 


extrema, 
NovvM autem & peregrinum Ariftolochiz 


vabat C. V. Leonhardus Rauwolfius Augufta- 
nus Medicus,cujus meminit Lib. 1. fui Hodz- 

-porici cap. 1x- ab incolis Ahafut & Rumigi ap- 

pellatum. 

Idodore quidem praditum, fed illo ingrato, 
habebat "mtd cauliculos albicantes, prope 
radicem fili inftar graciles , quibus circa fupe- 
TIiorem partem utrinq. inhzrebant feptem vel 

: octo folia fibi invicem objecla, tenella,cinerei 
coloris , magnitudine & incifuris Roriflorz Filicis folijs valde imilia;mfi quod infima patte. 
& cavliculis proxima,rotundas veluti auriculas adnatas haberent;ut in miporiSalviá:inter 
inferiora vero folia , qua paulo majore interflitio ab invicem diflant , flores Ariftolochiz, 
aliquanto tamen majores,colore magis fufco, & longiore pediculo fuübnixi:radix fatis pro- 


£enus circa Halepum Syrie inter oliveta obfer- 


Ariftolochiarum hiftoriam , cüm Purgantium hiftoriam meditaretur Dodonzus,ipfili- 


M 


fundédemiffa;noftro Pyrethro plane fimilis, guftu amara, unde colligere licebat , eam ic- : 


care; & nonnihil calefacere: 


Nomina, Hzc porrà planta Grecis dpa nuncupatur,quod,ut refert Diofcorides, doiea rae 


Aoxtíaug, 


E. PLANTARVM HÍSTOR. LIB. IIIIT. Ixxiij 
20xslaic,id eft,optima puerperisexiftimetur : Romanis Plinio tefte, Malum tesrz, Sedid Malkrera. 
nomen rotundz potius convenit, quz Gracisd piéoAoyía epoyyuAn,ii 9 fAua, Arftolochia 29e 
rotunda & femina vocatur, Secunda dpizoAoyía uaxpa à ájpys , Ariftolochialonga & mas ??«^- 
appellatur,item a nonnullis JaxroXiric da&ylites. Tertia xAnpaTiric Clematitis, quafi Sar- 2j. 
mentitia cognominatur : & primum quidem ejus genus, à plerique , pro legitimà Longá «iue. 
ufurpatum, Gallis Sarra(ine,Natb (bus Fauterze dicitur, Germanis Cfteristirr-alcerum vec 
autem cjus genus Boeticae rufticis inepté fatta parilla, quafi rubusviticula. Quattam Pli. Yustinci 
nius Piftolochiam vocat ; quam ll radicis capil zro^UBjiCor fofterlüe 


cognominare (cribit lib.xxv.cap. VI11. / HU. o 
tTERYM Arifolochiz radix tefte Galeno lib.vt.de Simp Med facult. multo eftad. 55/7, 
medicationes utiliffima , amara & fubacris. Sedex illisomnium fubziliffima eft dà: Faculiniti. 


Longa minus quidem tenuitatisobtinet,quàm Rotunda, abítergensac digerens, fed non. 
minuscalfaciés,imo forfan plus etiam. Itaque in quibus ufus eft modica: ablterfionis,com- 
modaeftlongà: at in quibus craffum I validius P ; illic ufüseft 
rotundz. Quz Clematitis appellatur, fragrantior eft , itaque eá ad unguenta utuntur un- 
guentarij, fed ad fanationes infirmior. : 

Paulus /gineta Ariftolochiam Clemaritininter medicamenta fimplicia quz bilem 
pu ge recenfet, A&tius Tetrabibli primi fermone tertio, pituitam ac bilem evacuare 
teftis eft. 

Clematitidisaurem primasfive vulgatioris folia, inter plana faxaconfrata & trita , lig. 
neas affulas,(pináfque corpori infixas adpofita, valenter extrahere, infammationesfubfc- 
uutas curare , experimento didicerac doctiffimus vir D. Michael Lingelius ; Mcdicus & 
rofeffor Viennenfis. ; 
Plinius, Piftolochiam convulíis,contufis,ex alto pracipitatis radice potá ex quá, ucilif- 
fimam effe tradit. Ü - 


ARISARVM. QuEP xrebik 


VónvM cf generum Atifatum , tametfi Veteres unici hiftoriam pofteritati 
T uetigaerioc ud 
Arifarum latifolium t. 


VsNvM, Héderz aut Smilacis feré folia ha- Arar 
bet, triaautquatuor,viridia, mollia, fatis tamé jaufolimso t- 
carnofa acris faporisoblongo pediculo innixa, 

u 


anteriore parte, qua pediculo adherent, utrim- 
que pinnata , Ari felerum inia, icd obtufio-- 


ribus & quafi orbiculati 
diculusd 


qui 
as uncías longus, multis tubris mé: 
it,cuiobl flosinfl 


c inii- 

| det, monachalis cuculli ve Ariftolochia flo- 
 rismodoefformatus, amplior tamen, extrem 
patte fuíci coloris qui deorfum radiatim tédit, 
inceterisalbus,caninum olens;piftillum obtu- 
fum, incurvum, & veluti ex cucullo profpiciés 
continens , ut pitura demonftrat, quz ex illá, 
quam ipfe cá plerifque alijs in Hifpanicá mcá 
peregrinati bfetvati. P i fidcli- 
ter delineatacít: radix rotunda , globoía, Aro 
minor, forisnigricans, intusalba, aliquando 
ctiam tuberofa & oblonga,initio dulcis, dein- 
de acrisminüs ramen Ari radice. (licet veteres 
contra fentiát ) fibris aliquot füpra eam expan- 
fis,ut no ME ; 

Aliud ejus iam invenitur pauló ifa 
plioribus olijs,& rotundioribus aliquantol read 
atque mollioribus , pluribus tuberculis fe pro- ftrum. 

: pagans, oblongáfque & craffas radiculas fepius 
Queens DAABA9A 1 s y doe An larum & obliquum fpargens. 

ArTkxvM diversi protfuseft formà: nam ejus folia longa funt, & angufta, inftar ferà. 4/5, 1s. 
Plancaginis anguftif Psi ite vitidia,fplendentia,quina,aut fena, poft que flos feu cu- ssfifelixw. 
culluslongior & maucronátus,rectorfüm inflexus & albicans prodit, é cujus rima oblongus 
veluti vermis exilit, fpirhamze interdum longitudine, inlexus, colotis aut pürpuraícenti 
autex purp i is,non ille quidem obtufus extima parte; fed muctopatüs: frudtus . 
racemi inftar confertus albus(non ruber,ut quidam, qui non obfetvatunt, prodidére ) vix 
terrà emergensfüo temporc fubfequitur, j 

GG Latifoli- 


tT 


Ixxiiij. ,JCanou GivsT RÁRIORVM. 
COT Adis angufifolium. 


TLatifolium in collibus Lufitaniz frequés 
ioi zid3olpfii deseris: falebrofo & lapidofo folo , in fepibus & ju- 
JERFR I er ..xavias: ubi Novembri & Decembri flor. 

" bus fais przditum erüebam , atque ctiam 
nonnullis Beturiz locis folo foecüdo & pin- 

- gui,fecüdüm publicas viàs & hortorum ag- 
geres, ubi Ianuario & Februario : Alterum 
, Aüté ilius genus umbrofis locis nafcebatar 
»ad Olearum radices pone urbem Vlyffipo. 
. nem Inde in Bclgicam tranflata,ntimquam. 


florere volucrunt:imó nifi magná diligenriá 
& curá, idtilibus,ut plerzque alie plantz cx 
XT ferventioribus regionibus delatz, adférven. 


tur,pereunt. E 

Angüftifolium fponte nafcens non vidi, 
fed ad nos peregré delatum, in hortis aleba.. 
muscum in Belgicá, tum Viennz Auftriz: 
florebat Vere: is & Augufto fine folijs 
fru&um proferebat. Vivax magis hoc eft, - 
neque rantacurdindiget. lllud anno yw, p, : 
xc1t1. accipiebam ab Imperato, Neapoli 
miffum. i: 

— GuacyM hujusplaütz nomen eft /a. 
pov &pl: Lannum, Arifarum:fed & Aris Pli- 
nio dicitur , qui eam duplicem facit , albam 
gemino caule;alteram uho tàntum. Lufira. 
nis4are dicebatur , quod nomen etiam. Aro. 
commune eft. Amatus Lufitanus Frail;/or, 
id eft, fraterculos Hifpanis appellari afferit, 
quia;forté, ejus los monachalem cucullum 
zmulacur. d ird 

IrriTv nomas fiftere tradit Diofcori- 
des; & ex radice collyria ficri ad fiftulas effi: 
cacia. Amatusaddit Gernmianos inferiores 
contra peftis contagia uti : quod fatis mirari 
non poffum, quandoquidem cjustempore 

Arifarum toti Belgica fueritincognitum,& 

anno demum M. D. Lxv. quo illud Antuer- 

iam ad amicos Olyfippone mittebá menfe 
anuario,iftic innote(cere ceperit Latifoliá, 

j — Anguftfoli veró poft meum ex Hifpanijs 

reditum ex Icalià primüm accipiebamus, 


ARVM BYZANTINVM: 
Car. xL1x. 
Arum Bg pu ante aliquot annos hujus Ari taber 
à cum alijstuberibus bulbífq; Conftanti- 
nopoli allatis, Viennz acciperem, hzrebam, 
utrum ad Ari,an Arifari genus referrem:de- 
indc cüm folia proferre cepit , primis duo- 
busannis proArifarolatifolió habui, ducen- 
'te mein eam fententiam foliorum quadam 
fimilithdinc. Nam ea confpiciebam fatisad 
Arifari latifolij folia accedentia, nec valde 
mucronata,fed potitis orbicularem figuram 
1cferentia: nec radicem valde diffimilem. 
A Verüm goltquam ea augeri episdi italem 
? longituc inem adquiivit, multis cu culis 


à .inzqi ,& aut amp craf. 
: Vetdiind nes ficudinem , multáfq; proles adnatas habuit: 
tulitlongé majora , ad Ari foliorum formam plurimum accedentia , nec illis 
lentia fuperné & inferne: ejusautem florem dumtaxat videre contigitanno 

M.p.XCVI 


foliaitem pr 
gnusfplen: 


à PLANTARVM HISTOR, ÍIB. IIII. Ixxv 
M. b. Xcvt. licet toto o&tenni luiffem,finguli: i atque 
interdum etiam ante brumam. In verni folijsquandam differenti m obfcrvabas 
non quod ad formam & figuram attinet,fünt enim illa prorfus fimilisf fedi lis 


magnitudinis & (quod valde mirabar)in quibufdam plantis,licet ex eadem matreabruptis 
(auicum fiquidem tuber Conftanrinopoli accipiebam ) folia erant nigris aliquot exilibus 
ftinctaalia minime etiam flos colore váriat, nam planta maculis nigris no- 
tata folia habentes penicillum purpureum folliculo inclufum habuerunt, aliz verócandi- 
cantem Maio menfe anni M.p. xcvr. atque poftrema foli b l jue 
sninare folent,alterius novo vere dumtaxat. d 


Ls *. " 
à; 

* P 
FEL : 
QR 


urit QCorocasta. 


E 


VaTERNA aut quina habet folia, cele. 
Q carnofa Nympha foliorum inodo, 

fed nervofa admodum , & pluribus venis fi- 

ve fibriseminétioribus exteriore parte con- 

texta,i à liffi ut 


'Perfonatie folia magaitudine füperét;nüm- 
iuam madentia , etiam fi aquis immergan- 
'tur,longiscraffis,firmílque pediculis fübni- 
xa:radice craffa,magná, duplici ut plurimd, 
& lagenulz inftar efforniàta ( talescerté c- 
| ruebam plerafque radicesad Monafteri 
? Pera longa, & exillis hanc iconem ipfe iftic 
'xprimebam ) quzalijs ad latera adnatis fe 
propagat;& fibrisaliquor nititur. 
Frequenseft multis Lufitanielociscirca Naala. 
xivos,ex Africá,utintclligebam, primum [24] 
delata. Videbam etiamomnium maximam, 
& ampliffimis folijs Hifpali in arcis Regiz: 
horto:ubique tamé vel florem,aut fradtum 
ferre negabant:;percótabar enim ferio; quia 
nullum in omnibus plantís lorum rudi- 
mentum auc veftigium confpiciebam. P" 
— " Evsrrauts Mauritanos feQuutis 17bame Tohane 
perperám dic Batticis ffcofeaz, qui. Alcoleaz. 
vox proculdubio à Colocafia deducta eft, 
Caftellanis Manta de uri Seiiora , idcft, MaodeN. 
Chlamys D. Virginis (à folij nimiràni arn- 5core 
Lure ) qu& tàámen appellatio , illietiam 
: uffilaginis generi, quod vulgo Perafites 
aftimatur, commuhiseft. Cüm verb hzc planta plerafquenorascum veterom Colocatià 
communes habcar;nihil alind mihi perfuadere poffum;quàmillam ipfam effe quz Greg 
Cis uox5242 a dicitur:nec me mover quodalij Arum JEgyptium appellare maluerint. Nam s9eeí. 
, per Lüfitaniam valde à maacipijs zEthiopibusexpetitur,eique crudà & co&à vefcuntur, 
Briones lib.ri.Obfervationum cap.x 1x.refert ColocafiamAlexand bibáfque xante. 
& pagis vicinisfrequentiffimam in foro venalem inveniri , ZEgyptiófque farà cibum fü- 
mere;quin Colocafia adponaturcum carnibus co&ta:propterea magnum cjus vectigal ied 
iius JEeyprum effe Capiteautem xxv11 i.ejufdem lib.negateam aut florem aut fru- 
Qum ferre; jus Yerbá hic fubijciam ; quia Veterum de Fabá ZEgyptiá fententiam füfpc- 
Gamhabet^ ^77 : : a ; ze cd 
Aci; inquit; plutimislocis ;OryziPapyro, Musá arbore eránt confiti, interdum etiam 
Colocafià. Quia vero hujus Colocafiz, qua etiam Lotus& Faba ZEgyptiá appellatur fru. faa. 
um, magnádiligeritia (ruftra perquifivimbs, illia(Qué fi déndospié — 


i Cairi inc 
nosptabuimus ; occafionem facipfimusinquirendi, cur Véteres eam Fabám /Egyptiam 

- nominarint.cüm non ferat:tandem hanc efrorisorigineti effe deprehendimus. He- 
rodotusauótor vetultiffimus, duarum Stirptum in Nilo nafcéntium memínit, quaram al- 
tera fit rorunda radice (qu Coloócafia eft) altera quidpiàm olivarum riucleis fimile »quo- 
dar capite ferat. Reliqdi poft eum auctores;alter alterius verba fequuti;ad arbitrium dcin- 
de deferipferunt: Nam quod Fheophratus fpinofam illi radicem tribuit, rem aliter fe ba- 
bcre;ipfa experientia docet. Diofcorides de Faba Egyptia agens, Theophtafti vetba fcié. 
expreffie, | aque interprétátuseft Plinius. Hacc Bellonius. Quo loco ctiam addit 
fponreafcentem ad rivulosin Cretà fe inveniffe , AEgyptios verà magud cuirà & diligen- 
a goeieevalgaci Hifpanicaram Scipium Hidori eam & Bellon fenténtlanicón- 
36M AHifpanic: irpium Hiftorià i- 
d pm panicarum 5tirpr 3 GG 2 i 


Ixxyj (1: QaRnorr Crvsl igAR TOR VM 
— (C : i : A ld. (Fl; j 
firmabar. Mag**.& Generofus vir Hic Beckà Leopoldstorff, Liber Baro Auftria. 
cus, Bellicz annonz per Vngariam Prafeétus, Caefar à Gonfilijs idemque multis peregri. 
rauonibusclarus , qui afferebat hanc plantam ab; Arabibus Ce/cas appellari in Egypto, 
i [ticque adco frequentem effc ut nullus fit rufticus , quimagnos ejus acervos non habeat, 
Éjus radice cocta, vefci illos, perindeatque Germanos rapis, quibus tamen minius grata fit, 
Nullam yeró aliam ejus fationem intellexiffe , quàm 6 nucleis ad latera adnatis : quos ve] 
avellanz, vel nucisjuglandis magnitudine luto velargilla involütos ;influmen fecundum 
ripam demittanc.. Has poftea crefcere, & novam meffemgenerare.—— ^ iis 
Sg p &dodiffimus Rauwolfus ,qui illam toto anno venalem Tripoli Syrix confpexit, 
utquá incolz frequenter vefcantur, & tantá copiáin Halepo coli afferit,ut cjus radice non 
minornumerus hominum alatur,quàm in Germani rapis licer illis, flavà paftinacáà non 
careant : addit in rivulisfponte nafcentem obfervaffe , florem autem vcl fruduum num- 
« quam vidiffz. ; ; T 
PosrRaEMYvM omnium,d confirmandam meam de Colocafià fententíam)acce- 
dattefimonium C. V. Profperi Alpini, Medici Itali , qui aliquorannis Medicam artem 
in Egypto exercuit. Isin eo Libro quem de Plantis Z£gyptü fcripfit,cap.x x x 111. in quo* 
de Colocafi, fic ait. ... f : s ; 
Culea. N.vrLa planramagis nota Zgyptijs, Colocafiá , quam illi Culcas (pronuntiandum 
u, ucon Italorum & Germanorum morc) vocant, neque magis in ufü , quando omnes, 
hujus planta radices in jure coclas,, atque alijs multis modisin cibis paratas affidué cfitent, 
non fecus , quàm noftri rapas.. Agri Colocafijspleniibi fpectantur , atque , quod mirabi- 
lius videtur, nemo illorum aliquam ipfarum plantarum floribus vcl froclibus ufquam pra- 
ditam vidit. Ego ex innumeris illis viventibusà me (pe infpe&tis , nullam unquam flo- 
rentem , aut cum aliquo fru&u , velaliquocaule videre potui. Ex quo dubitandum vi- 
deretur, eam plantam effe Grecorum Fabam ZEgyptiam. Planta hac ibi fpeGtaturfolijs 
Nenupharis longioribus Ari proximis (ine caule;flore;autfruGtu:cjus radix magna,craffa, 
Chinz radicibus fimilis cernitur, (apore (übamaro , & acri cum aliqua vifcofitate, quz co- 
€t dulcefcit: quotidie paffim toto'anni tempore per urbem rádices vend : 
Diverdh vilior pretio. Hinc fane multum femper miratus fum Diofcoridem , Zgyptia fab flores 
dm átque fructustribuere ; & eam Colocafiam effe prodere : quam tamen nufquam , ut dixi, 
floruiffe,nullumqQue fructum dediffe viderim,autaliquem vidiffe unquam audiverim. Scd 
Tala. hanclitem alijsdirimendam libenriffimé relinquo. Eam tum crudam, tum coctam ,avi- 
diffimé veneri indulgentes mandunt , quia putant (emen multum gignere , & libidinem 
przvalidé movere. Hzc Alpinus. s 
Tau.  FACESSANT igitur , quicam quam exhibeo plantam ; Colocafiam five Fabam 
aee JEgyptiam effe negant , quia florc & fructu caret ; (cd Arum ZBgyptium effe , ccrebrosé & 
m».k4& perünaciter contendunt, : 
Mgyprinm. : - 
ni ex 14 porrà Diofcorides Lotum ZEgyptium quibufdam notis cum Faba ZEgyptiafi- 
ve Colocafià convenire ait; audiamus quid idem Alpinus de eo fentiat: nam fübíequente 


cjuídem libri capite fic fcribit. ho 
Lou 4gy. | T R ox1M0. de Colocafià cognito errore. ; hicalius de Loto Zgyptio animadvertitur, 
pri. uando hzc planta plané eadem fit , quam noftri Nymphazam , s.Nupbar appell 
sme Toe quidem flumine Nilo Zgypuia localambente , nullaalia planta cftinventa; qua 
notas Loti prz fe ferat , quam Nympha ipía., quz profedo fimilis eft ( ut de Loto affir 
mat Diofcorides ) Colocafiz , fcu. Fabz JEgypriz , floremquc fercalbum ( loquor dema- 
jore Nymphza) Lilio valde fimilem ; quem clarius expreffit T hcophraftus , qui dixit: & 
flos candidus , liljjs foliorum anguítia proximus : veré enim hic majoris Nympha flos 
eft , qui Sole occidente clauditur & fub aqua occultatur , oriente veró fupra aquam affur- 
git,foras exit, & aperitur. Quodnon modo in Egypto, verüm in multis Italiz locisin hac 
plantà obfervatur. Etquid ? nonnectiam ex flore caput producitur , Papaveris capitibus 
valde imile,in quo multa femina minuta;qualia veré mili] exiftunt,continentur,radixQue 
EE TOME Mp 


vetri er». Craffa eft? INon poffum non vel admirari T heop i y & alios 
reubejaM. omnesqui diftindiffimis capitibus Lotum 4Egyptium àNymphzà fejunxerint,cum utra- 
MUS que unum atque idem plané fit. ,& mir. idzad Solem gonverfiones de Loto celebrate, 
eeiem ins quain ij lymp om à bino soir fti 
, "Egypuj caules crudos cum fuis capitibus. per z ftatis cal ndarit; fübdulcesenim 
Ra(elnil. fantjatque humidi valdeque refrigerant & I iet ll; ve rd giat 


fucco, 


Lot Aegy- RRSIDFUTpEECRRA floribus & folijs contufis adomnes calidas inflamimationes - 


pij, five à caufa cali o mixto: 
^ Puerum ' s lidà obortos, lacte atque rofaceo oleo mixto: 
fexue, COlemitidem modo,olco quod ex oribus parant, ad calidpsd lores;inf iones,exe 


uftiones, ulcera , & dolores capitisin febricitantibus, vigilijs, tum exterius folia coptufa 
applicant , tam ejusfucco cumoleo & aceto frontem & tempora illinunt :: ad concilian- 
dum autem fomnum, fyrupum exco paratum u(ürpant, & tum feminum tum radicis pul» 
verem ag; jusdecocto exhibent. V fas radicis, (ciminumquefecretiloco habet j 

e- 


3* 


DOCET uM 


T. 
f LZ a 


N 


-—-- d 
jv 
Pan PLANTARVM HISTOR. L18. IIII. Ixxvij 
Nymphzaalba, Lotus /Egyptia Alpini. Nymphza lutea majer. 


apud multosad onorrhzam, & in mulieribusada 
fenteriam.. Multi veró ab hujus plantz ufü abftinencejusl 
tüentes ne & Veneris defiderium & vires imminuantur : a 


tum eft, (eminum & radicis ufum. 
cam obcauffam multis ibi fandtis 
ducere queant. Hac Alpinus. 


; hominesreddere valde frigid: 


Verüm;ut demus,plerafque notas qtras Diofcorides & Plinius Loto Aegyptio tribuunt, 
Nymphzz etiam convenire: radix tamen diffimiliseft. Quia autem ea Alpinieftopinio, ' 


nos Nymphaz utriufqueiconem 
habet;cujus radix qua alioqui affa 
& altcrius cui flos eft luteus. 


BATATAS. 


addere hic voluimus , illus nempe quz florem album 
bré delineata fucrat, nefcio qua incuriá fuerit corrupta, 


Ca?. Lb 


R14 hujus plantz funt genera, qua: Baticam peragrans obfervabani, colore externo 
HT inter fe differentia,etiam guftus uavitate: nam aut cortex externus quodammodo ru- 
befcebar,ive purpurafcens erat (& hoc genus przftantiffimum judicabatur) aut pallefce- 
bat;autalbuserat: fingula tamen genera albam interius carnem habebant. 


PRopvcvNT autem illa Cucumetis filveftris modo armenta humi diffufa , 


fatis y, ura, 


craffa, facculenta, levia, quibus inhzrent folia utcumquecarnofa, ex viridi canefcentia, 
Aci folijs, feu potitis Spinachij haud diffimilia: orem an fru&um ferat, à nemine intelli- 
Mir reet B H 


gere potui,radice autem fitfatio: 
€ amplitudine (nam memini 


eapl 1 grandisraphanin: i- 
Londini meineunteanno M. D. XXCI. recentesadmo- 


um & optimi quidem generis emere,quarum una libram & amplius pendebat) inzqua- 
1 


lis,cui rarz &t 
mig 


N " 


funt veluti ibrz:bine aut eme vel pluri em 


radices, Siferis radicum in(tar,ve etiam fingularesimà 


uam 


q t ] 
parte obtufiores, dcinde fürfum progrediendo graciliores. 
onte T 


nde primüm in Hifpaniam delatam 


Sponte nafcitur in novo orbe, 


- s & MERC: P Sd is S t 
ferunt: nunc in multis Bxticz maritimis locisferitur , vel da velin talleolas fc&a: 


principatum autem obtinet Malacz nata ,quz & Gades, & Hi 


palim, imà Vlyffipponem 


etiam ufque deferri folet. Habui 
: Hi 


etiam al in Belgio fatis recentes, fed quz 


t, imó brevi corrupta fint, frigidiore nimirum regione . Scd & quas 
GG 5 Londini 


Ixxviij Canotii CivsI RAR1ORVM 
^. Batatas, : Inhame Lutanorum. 


EL 


PV AV MPO 


REST 
IS NAT 1 
iw SES 


ARTANY 


Londini emebam, diuturniore morá (nam Vien- 
nam deferre volebam)ante quam telluri commits 
tere poffem,corrupraz funt. 

AN Veteribus [xn cognita hacc planta, hzreo, 
propterea nullum nomen grzcum aut latinum ad- 
do: Hifpani 2atata;, nonnulli autem Carotes, aut 
metes, quidam etiam 4jes, tametfi nonnihil, ut 
à aiunt, inter fe differant, fitQuc Batatas radix longé 
tenerior & fuavior. : 

Eftur veróab ipfis incolis, aut cruda , aut cocta: 
nunc Hifpanis etiam in dclicijsob faporis gratiam 
: & teneritatem, praefertim fi füb cineribus cocta, & 
exteriore tenello cortice repurgata deinde in orbes concifa, ex pauxillo vino, ftillatitijque 
rofarum liquoris & facchari momento edatur, Sunt qui ex oleo;aceto,& falecfitent: nec 

AR € 


defunt qui radices recentes coctas & repurgatas facch ,& in ufüm fervent. Sed 
& radix non cocta , dum corrum pi incipit, fi cultro fecetur, non fecusrofam olet, quàm 
ipfa Rhodia radix. 

Q v 1 plura de hac radice volet, confülat C. V. Iulij Scaligeri Exercitationem crxxxr 
cap.xvi11.lib.xv.de Subrilitate ad Card. inprimis vcró cap. i11. lib. v11. Prima partis 
Hiftor: lis & naturalis Ferdi di Oviedi. Y 

Lzcront porro noning fad iftimavi,fi Batatas hiftoriz, alterius cujuf- 
damcraffz radicis defcriptionem fübijcerem quandoquidem Indie Occidentalis & infu- 


rum quarundam incolis familiari in ufu eft, 

Imame fw | VA R L4 autem interdum eft formz radix illa , & Igname, five Inbame appellatione ex 
Inhsneb- D./Thomz infulà,füb zq firá,non proculà provinciz «M anicemge continente, dela- 
P^ taannow.p.xcvr. Nam munere honeftffimi vin Willelmi Parduyn civis Middelburgen- 
fisin Walachria Zelandiz infulà, deinde doGiffimi viri T hobiz: Roelfij ejufdem urbis Me- 
dici,radices habui,qüarum nonnullz pedalem aut ampliorem longitudiné zquabant, bra- 

chialem autem cra(fitudinem,vcl etiam quarum diametereffet quatuor unciarum:plera- 

que dodrantalem longitudinem vix attingerent,nec earum diameter binas uncias excede- 
Ictaliquot etiam breviores fed craffas, & inaliquot quafi breves riapos infimà p protus 

: cra ntes 


PLANTARVM HISTOR. LIB. IITIE, ]xxix 
berantes, tectasomnes fcabro & inzquali cortice, ut Ariftolochiz longz legitima radices, 
& multis ned ide fparfim nafcentibus praditas: ipfa radicis fubftantia alba , lenta, & 
fucculentaeít,atque veluti grumofa,tenera tamen, nec ingrati faporis ( crudam enim gu- 
ftabam)exiguo autem poft momento nóuihil afperi & acriu(culi:affa veró (nam & guítare 
volui,atcertiusobfervare poffem)cenerior eft caftancá,& pyri inftar,cui grumofa fubftan- 
tia,edulis.Q ualem caulem;aut folia habeat,non intelligebam,unam tamen radicem cum 
germine accipicbam,fed vedrà abrupto, quale in eademxabellà cum radice, quàm com- 
modé potui,exprimebam. is 

D.T hom infulanos cà afsà & elixá vefci intelligebam , ejiíque rei gratiá Lufitani qui- Natal. 
dam,qui multos iític cüm viros,cum feminas & puerosemerant, ut Viyüpone pro manci- 
pijs venderent , iftas radices in navesintulerantin miferorum alimentum, przterca nuces 
quafpiam;quibus cum radicis cujufdam farinà vefcerentur. Omnesautem illz navesco- 
dem anno in Walachriam delata. 

Sr p &aliam abeodem Wilhelmo cum fuperiore accipicbam , nec formá , nec colore, Tgnamce- 
nec magnitudine fuperiori diffimilem ,quam /2»4e ctiam vocabat Lufitanus, qui illam ^" aliud. 
ipfi dibat, licec aliud genus effe non inficiaretur: fed totius rádicis cortex magis inzqualis 
erac, & veluci quibufdam tuberculis obátus : € quibus tenues fibrz emergebant, przterca 
radix fummo capite, paullo craffioribus, durífque & pedalis five palmarislógitudinis fibris, 
feu verius viticulis,magnà ex parte piaofis erat przdita. Nonnulli cam Pera, 


ARACHIDNA THEOPH. fori; Papas Peruánorum. Qus iit. 
Arachid. Theoph.forté,Papas, radix. 


D 


Cu T 
2j ia SA 
GRIS IQ 


Chu. s hn 


^t 
MW CoA ba 


pues etiam eft radix hujus novz , & ante paucosannos Europz primum cognitz 
plantz: veteribustamen,meo judicio, nonignotz;ut poftea ex ijs quit in medium pro- 
fcremus,apparebit. 

PaiMvM autem ex bulbo (qui Aprili plerumque ferendus apud nos,non maturius) pau. P«fe &- 
cisdiebusà fatione,folia promit exatro purpurafcentia,villofa,q! deinde explicata, viri- ^" 
dem contrahunt colorem, quina, feptena aut plura in cadem ala nafcentia, à Raphani fo- 
lijs non valdealiena;impari femper numero,interje&is alijs minoribus folijs, & imp 
tremam alam femper occupante: caulis pollicari craffitudine, angulofus eft, lanugine ob- 
du&us,quinosaut (enos interdum cubitos longus , zroAvGAag3c , & in multos ramos divi- 
fus,longos,infirmos, & nifi ridica aut alijs adminiculis ft uftineantur, pondere fuo in terram. 
procumbentes,& late fe fpargentes: ex ramorum alis prodeunt pedales craffi, angulofi pe- 
diculi,denos, duod , aut plures flores f fti leg. , uncialis amplitudinisaut 


Ixxx Canon CrivsI naniO0RVM 

majores,angulofos fingulari folio conftantes, fed itacomplicato, ut quinque folia d ifcreta 
videantur,;coloris exterius ex purpurá candicantis, interius purpurafcentis ;radijsquinque 
herbaceis ex umbilico ftella inftar prodeütib ,& totidem vis in umbonem 
co&untibus ftilo prominente fübviridi:floribus,q ui Tiliz florum odorem referunt »fucce- 
duntorbiculata mala, Mandragorz fructui non diffimilia,fed minora;initio viridia, matu. 
ritate alba; humida pulpa plena, quz multa plana grana continet, ficu um granis haud ma. 
jora: radices haber,vel unà (ingularem,vel binas aut tres craffiores rectas in profundum ut 


urimum defcéd & aliquantulü ramófas, deinde à fummo radicü illarum ca ite na- 

pl ] ] : x Aye 
t 1 albas in latera fe fparg. , & fatisproculà matre aliquádo terrác. 
foliáq; five llasplátas producétes,e quibus propédent craffiuícule &longz 


fibre, quibus (du m menfe Novem bri poft primas pruinas eruitur ipfa Planta) inhaerere de. 
prehenduntur vari magnitudinistubera,inzqualia,veftigijs quibufdam norata,unde ger- 
mina fequente anno fint emer(üra: tuberum autem;quorum plura quinquaginta ex unicà 
ftirpe colligere memini (adeó foecunda eft)alia majora, ut interdum unciam auc ctiam bi. 
nas pendant,rubefcente vel ad purpureum colorem vergéte funt exterius cute, alia mino- 
raut quz nondum matura,magnà ex parte albicantem habent cutem, que tenuis valde cft 
inomnibus tuberibus,caro autem ipfa firma & candida. Omnia autem ifta tuberavel cum 
fibris quibusinhzrent,vel illis detracta, in fi&iliautalio vafe terrá ficcá pleno reponuntur, 
& füb ce&um ipferuntur, in fpem futurz infequente anno fationis , tametfi & nuda ficco 
loco;calido tamen,confervari poffint: radices autem hieme corrumpuntur fiin horto hz. 
reant, nifi forcé paulà calidioribus regionibus , & alté defoffz, terrá exemptz, arefcunt à 
inutiles redduntur. Ex folis igitur ruberibus expedanda cft generisconfervatio,& ex femi. 
nequo nat plantz etiam eodem anno florcs tulerunt , fed coloreà matre diverfós , utab 
alijs intellexi,numquam periculum feci. Certé mihi amicus N. VirIoannes Hogeládius ad 
me fcribebat natas ipfi ftitpes femine à me miffo , quz albosomnino flores dederunt,quas 
ctm eodem tempore erucret quo étubcribus natas , nulla tübera generaffe agnovi, ftir- 
pibus forté nódum fatis maturis. Illud obfervabam,tuber ex quo planta nata,cüm eruitur, 
inanc prorfus interdum reperiri, aliquando integrum adhuc & firmum. lo. ue 
Tumput, Floret Iulio,& fubindein Autumnum uíque,vel etiam ad primas ufque pruinas (à qui- 
bus facilé offenditur) fores & frudtum ferte non definit. : 
Yodegrimt | PR1MAM hujus is cognitionem acceptam fero N.V. Philippo de Sivry Dn. de Wal. 
bàcplantan. hain & Przfe&to urbi Montium in Hannoniá Belgicz , qui ejus bina tubera cum fru&u, 
"58". ^ Viennam Auflriz ad me mittebat fub initium anni M. D. Xxcvirt. fequenteautem anno 
ramiejus cum flore pidturam. Isà familiari quodam Legati Pontificisin Bel iofe accepif- 
Taosfi.. fe fcribebat anno przccedente, Taratouffft nomine. Mittebat deinde ad me lacobus Gare- 
rus junior, integrz ftirpis iconem Francofurtum : verüm neutram híc exhibere volui , fed 
aliam quam duabus tabellis ex vivà planta ex primi curavi , alterá Rores atque fru&um re- 
przentante;alterá radices & tubera fuis fibrisinhzrentia. 

Vnde primum nad fint Itali Xgnorant:certum auté eft, vel ex Hif panijs,vel ex Americá 
habuiffe. Mirari auté (übit,cm tam vulgaris & fequens effec in quibufdá, ut aiunt, locis 
Ixliz,utejus tuberibus cá vetveciná carne co&tis,non fecus ac rapis,& paftinacz radicibus 
vefcerentur,imó etiam fuibusin pabulá cederent, hujus flirpis notitiá tam feró ad nos per- 
veniffe:illud autem magis mirum Patavinz Scholz füiffe ignotam, ante quàm amicis, qui 
Patavij Mediczarti operam dabant;Francofutto cjustubera mitterem. Nunc veró pleri 
que Germaniz hortis faris vulgariseft facta,quandoquidem adeó feecunda eft. 


Pubs ^ LocisQuito vicinispreter Mayzum,habent incole duo alia,quibus magná ex parte vi- 
Cw. — tamfíüftentant, Papas videlicet, radices tuberibus fere fim iles,nullop ine, aut officulo 
Chumo — te&asquz coz, teneram inftar caftancarum elixarü habent pulpam: Sole ficcatz Chumo 


Qui,  COmparatio militi] fimilem. Alterá eft .Quiziia, planta humanam altitudine zquans,folijs 
Bliti Mauritanici;femine pufillo;albo,vel rubro,ex quo potionem parát, aut elixo vecun- 


furucnosoriza:meminit & alijs locis. Pap etiam mentionem faciunt Maple Garate, 
i i amiles videntur 


ONSIDERANDVM ? amic an hzc Planta Veteribus fuerit cognita, Theophraft.lib.1.Hift, 
Plant.cap.xr. Arachi 

3axisa sj, 'Adicis hiftoria. Nam dpa yldvm Y Suory rs d pd'«o fru&um ferre afferit nó minorem eoqui 
«e^  infüpernisplantz partibus nafcitur:&z radicem quidem unam carnofàm & craffam quein 
altum demittirur. (in quibusfra&us) iores, fi fpite, & quaqua verfum 
diffafas. Neutrum tamen folia habere dicit;aut folijs quidquam (imile, fed quafi utrimque 
fru&um edere,quod mirum,inquit,videtur. Sed mihi facile rfuaferirm, utriufque pl. 

t '» Theo commentanti, parum integrá fide reciatam : primo etiam 
cju(dem libri capite, illam reponit inter flirpesqua füb terra fructum fcrunt, Diligenter 


Has 


pe 


Quinvi/five Blitum majus Peruánum. ;.. 9^ 4; PET MERO 


we ok dor oí UTERIS e in yu) ' 
ry z [jT ctl 


His caftanearum aut paftinacz ih modum. 
paratis, vefcebatur, ut intelligo, Legatus,ad 

firinandas vires ; quia erat valde imbecillà va- 
' fetüdine: noti minis autem alere puto quàm 

caftaneas & paftinacas flatulentas tamen effe, 
propterea,ad proritandam Venerem uonnul- 
losuti. Ego elixas, deinde, epidermide verius 
quàm cute purgatus , facilimé enim cedit, & 
inter binaslarices, naporum aut raporum pin- 
guiore vervecis jufculo maceratas deguftabá: 
& fanénon minus fapidas & palato gratas de- 
prehendebám,ip(is napis. Crudas veró, nimis 
afperas & flatulentas effe zftimo. 


QviNvA,five BLITVM MAIVS, 
Peruànum, |. Car. rin. 


Vip portó fic Quizua; cujus Petrus Cie- 
Q ca,ut diximus, meminit, tamquam tertij 
à  "alimeti,quo fe füftentarit Q uito incolz, opc- 
-" reptecium effe duxi, hicexplicare ; licecjam 
multo cempore univerfe Europa fuerit vul- 
garisfed hoc nomine gis 
Nin1L igituraliud eft :20izg4,quàm majus Qvinvs. 
illud Bliti genus , humanáaltitudinem inter. 225 
dum füperás,caule craffo, firmo, in multosra- Mer A 
mos inzqualiter nafcétes divifo, vulgaris Bliti 
folijs, (ed amplioribus & longioribus, fummo 
caulis faftigio multas ferens fpicas , five pani- 
:- colas,palmum &amplius longas,nutaütesex- 
; 1remà nónumquam parte latiuículas & quo- 
Canna Indica. |. dammodo criftatas , inftar coma Amaranthi 
PEDIR : -. criftati coloris coccinei obfoletioris & dege- 
/ e iix -».* netis,qi multa gr. laalbarotun- 
ERE 'confpiciuntur, Quodgrana ru- 
vidi, ba fere 


bra fert, numquam: 1 n- 
P OD ra e Da grana tei 1 


Drum. Toce 
| CANNA INDICA. Ca». rn. 
Y T V 16 plantz unus primüm , deinde plu- Cs 1a- 
H res ftolones ex eadem radice prodeunt, 4 
cubiti uniusinterdum duorum altitudine,di. 

. giti veró craffitudine;haründinis modo nodo- 

fi: quemcircafingula génicula ambiunt am- 

pla folia, nervofa, & firmd quidem illa, folio- 

-. zum Mufzinftar, fed tenuia, herbaceá viridi. 

tate pallefcentia , extremo mucronata, quz, 

.dum primum erumpunt , chartaceorü cucul- 
lorum in morem circ lut fpiciütur. 

guftara autem herbaceum quendam faporem 

niti habent;cui paulà pott nonnihilacrimo- 

( &üc 


. E : SSSSAIRSN nizconj P ur: extremo cauli, 

infidécaliquot flores, Gladioli oribus formá 

: not valde diffiiles ed clegátiffimi mini) flo- 

rido colore nitentes,& capitulo inherétes cui- 

;;dàtn birto; quod cum fuo florenódum aperto 

:Suuillz/fluviatilis five. marinz:co&zchelam. — 5 

iodammodo refert: deciduis aut marcidis ^^ 
otibus;augentur iftacapitulafiántque trian- 
gula & jl hinatà. capitulorum Ricini 
; fere inflar in quibuscontirietur femen rorun- 
e aL, ^. dum, Fabz veterum; five fractus Lotiarboris 
LAUR ANS cT Zw, magnitudine , plenà maturitate nigerrimum: 

: radix nodofa,& craffioribus fibris ftipata,alios 

radicis nodos adnafcentes haber, qui ftoloncs ctiam matri fimiles proferunt. 


Lufitanix 


UCET 


Ixxxij Canotr CrvslI naRrOR. PEAN, HIST. LIB. 1111, 
Lufitanig quibufd fterijs valde freq videbam , fub ftillicidijs ad muros 
fatam,eriam ipfa brumá fl » nuhc paffim à rei hetbari. à ft di fisaliturin fitilibus, 
ornatus gratiá,raró tamen apud Belgasad frugem pervenit,quód feró admodum germiner, 
nec hiemem ferre iftc potisfit, utin fequentem annum fervetur. .Viennz autem Auf(lriz 
b finguli i fe & probum femen inter. 


Pd 


multis annisin cili al fing ores profer. i 
dum dantem,licet non adcó nigrum , ut quod in calidioribus regionibus crefcit, fed fufci 
dumtaxat coloris,mirificé ctiam fcfe radice prop ade,ut alter: fictili exi» 


l E ! 2 
mere, & nodos divellere cogeremur,eá rationc,plures plantas ex unà adquirentes: verüm 


hiemein hypocauftum feu vaporarium recipienda erat,& proximo feneftre vitrexlocoyut 
aérc externo per rimulas ingrediéte nonnihil refici poffet;frigidioris aperti a&tis,atq;ctiam * 
il» Et 


E clizimp lautem,aut bisad füummum;,fingulis hebdomadibus,adfu. 
fa leniter aquá,riganda. Illud etiam in hac plantà obfetvabam, € vetuftis ftolonibus,cüm 
fc i io pracícindt l ftillare albam , tragacanthze emu- 


1n Vaporario p 1 j'acrymam« € I 
lam, fübdulcem & lentam ; atque in ipfisfolijs iftic etiam fenefcentibus, tenue quoddam 
excrementum nitri fapore. 


Qvo nomine Veteribus di&a fit hzc planta, me ignorare fateor ingenue -Nonnullihae 

atate, quia illius los nondum apertus , cancri vulgo dicti chelas, formá & colore, nt dixi. 

Ele Cescri. mus,referat,florem Caucri nuncuparuut:alij Cannam Indicam,quia exAmericá primuüm 
delara fit , & ejusftolones cannarum five harundinum modó nodofi funt , appellare ma- 

Cu» — luerunt; Hifpani & Lufitani Cueztas dicunt,à numero, quód ex hujusgranis fpherulac ad 
numerandas preces idonez, fieri foleant, nonfecus ac ex tenellis malis arantijs. | 


L1iMONIO CONGENER. Car. rv. 


PE EGRINA prorfus, & cleganseft hac 
planta, cujusiconem & reficcatü folium, 
Lutetià ufq; ad me mittebat humanus vir & 
diligétiffimus Pharmacepzus,Claudius Go- 


Vlyffipone,veluti ad me fctibebatacceperat. 
vNT veró huic plant (Claudio teftc) fo- 
lianovem,decem;aüt plura;à fümmo radicis 
capite prodeuntia, quorü forma,ab omnium 
J quasunquam viderim ftirpium folijs diverfa 
eft,quia cava funt, flori Ariftolochiz inftar, 
tumente alvo & veluti paleari predito,gibbo 
dorfo,infima parte angufto, fenfimd; in laxi« 
tatécrefcente,füpremá partc laxiorc & apere 
to,quafid; in hemicyclum fotmará : cotü fo- 
lium durum eft,& táquam cutaccum, füpre- 
-ma folij patsaperta, interne multis craffis ve^ 
niscs atro purpureis diftin&a:inter folia pro- 
.tlibat caulis confracti , ut pictura referebar, 
| parsinferna:radix n6 valde magna,&in quo(- 
, dá ramos divifa: quales flores,quódvc femen 
'proferat,non fuit adfcriptü, natales non indi* 
€atineque quo tempore flores det,noratum. : 
.. Adquam porró ftirpium claffem hanc re^ 
es A: "ferre debeam ,hzreo : foliorum tamen cra(- 
fitudo,vel (fi ita loqui licet)carmofitas,& ali quedam notz;me ferà com pellunt;ut ad Li- 
moni) Matthioli genusaliquod referendam cenfeam: poterítque ( mea opinone) Limo- 
nium peregrinum tantifper nuncupari, donecaliud magis ptoprium, ex totius plante dili- 
gentiore obíervatione,invenjat. pde . 


Yon in noftris Stirpium Obfervationibus locum non haberet ;ad illarum Quarti 
Li ;ti calcem,ejus hiftori jecimu Rem x EE, 
Limmism ^ CETÉRVM, doquidem iri Limonij Matthioli i incidimus, quod vbique 
perse yd ii maris littoribus;przfertim atitem M. ditetranei,fi ns eff;ci a Valentiam Hilpanie 
| pumilum aliud genus obfervabam multis exiguis foliolis, Bellidis minoris pane foliorum 
inftar; éfi Jice prodeütitibus przditum, inter qua cauliculi prodibant frequenti« 
bus;elegantibáfque flofculisonufti : ejus radix beta radici perfimilis erat, minor camen & 
fubrubra, An lime alcerum pumili Làmonij genus ; quod Dodflimus Lobeliusapud 


0/M.D.xcvi,admeftribeba — . TUAM 


UVETNIPSCOLGPRgo QV ROT Fi eoxisctsrniGteobon 


nierqui ficcam ety & con ra&to caule mutilá, - 


AMET EE s c odl....... MEM 
Loro aueh Ola DC LYMelIs m. 
RARIORV M PLAN TARVM 
"tsncecsouslL DS do Bed dt 


LIBER QYINTY y 


VESK] CABIOSARVM, aliarámiue non inelegantium florum 
Vl Hiftoria abfolut4 , Q uimtum librum adgrediemur quem. à 
Narcoticis au[picalumur : illia fubijciemus deleteria faculta- 

Hl re pyaditas, alidfquequarum falía jincfuris earum formam 
imitantur: deinde ueri, iguilu donatas molles praterea qua[dam eg» acti - 
Izatas: poftremo aliarum fLirpium congeriem. — SL SN 


( á 
HroscrAMvs, MAT Cat. x. 
Hyofcyamus niger vulgari. ^ Hyofcyamus Acgyptius. 
; T7» , mm. Ze 


Icrn Hyo(cyamus vulgaris eft notitiz , cujus hiftoriaab omnibus qui de teherba- .. *- 
tà (cripferunt eft tradita:quia vero de cjus fürpis alijs ouibufdam $ bus hoc capi- Bike c 
tc fümusa&turi, non przter rem me facturum exiftimavi, fi Nigriiconem preponerem jS 
- 'Albietiam ddderem;ur diffcrentiz cà facili dignoftiqueant. 
ParMvs autem eorum generum quz defcribere volumus,peregrinus eft,& cübiralis-. 1v - 
altitudi inimíque digiti cra(fi is caulem adquirit in hortis, firmum, mol!i iricar me 
: náque lanngine przditum,per quem hinc inde fparf funt folia, vulgaris folijs nó valde ab- rwiriofte. | 
Mes fimiliafed minora,& frequeatib lacinijs divifa, íque (dum adhuc ceaclisiiie & 
Ee i : . — longi 


aigu 


üij Canorr Crvs] RARIORVM 
ine pubefcentia : fummuscaulis in aliquot ramos nutantes& inflexos dividi. 
eere ei jua pir d dm minoráque;ncc lacipiata folia;caliculos ferunt vulga- 
1i fimiles, in quin uc cufpides fatis firmas detinentes , in quibus Borescolore quodam mo. 
deu isi i;boc eft pall ,& purp : d Gi initio nafcuntur,fed deinde 
inpatlo majorem amplirudinem excreícentes, in elegantem ex rubro purpurafcentem 
colorem mutantur faturatioribus tamé venis,nec umbilico purpureo,ut vulgaris nigri flo- 
res, fed candicante,ftilóg; purpurafcente,& quinq fta iib ornato : floribus fucce- 
dunt bullata,quemadmodum.in vulgari;capitula,femen ctiam fimile continentia. 
Nobisis primum natuseft anno M. p. XXC. femine quod do&ifs. vir Bernardus Paluda- 
nus Frifius(nunc zrojvzrgi: Enchufianus) ex Syriacà, /gyptiàque peregrinatione redux, 


Patavie ad me miferat Be»zenomine. 


Isforté cít,cujus Bellonius cap.1.xxv.& 1xxxviit.lib. ri. Obfervationum meminit, & 
in dies frequentem effe afferit : quém etiam apud Halepum obfervaffe fcribit C. V; 
Rausolfiuslib.i.cap.tx.fui Hodzporici. — : : 

Hyoícyamusalbus,vulgaris, Hyofcyamus albus, Creticus. 
À ^ t x à [25] LU 


T enT1vs ordinceritis qui Hyoftyamusalbusappellatur, frequens & fpontáneusit 
calidioribus regionibus: at in frigidioribus, non nifi in corum hortisqui re herbariá dele- 

ntur confpicuu: didiorib llioribá(quc nigro folijs, nec ita laciniatis, fed potiti 
quodammodo finuofis, brevioribus, faris craffis,longiore pediculo fultis:floresilli albi, mi- 
nores,calices lzviores. 3 

QvanrVvs ctiam peregrinus,nec mihi adhuc confpectus:fed iconem ad me mittebat 
honeftus vir lacobus Plateau,quam imitatus erat ex plantájipfi,(cmine Cretá accepto, na 
tà. Scribebat autem totam plantam effe molliorem & teneriorem Hyofcyamo albo jam 
memorato;folia longo pediculo nirentia,molli lanugine pradita,latiufcula, magis (inuofa 
quàm Albi folia, & vitiginca minora tamen, & tencriora, in ambit d. do denti. 


culata p ores proríus aureos , internécirca 
3 bili iolacéi coloris:radicem fais craffam,napi feré inftar. Perennisne effetan non, 
: nihilfignificabar. à 


A 
QR nio. 


* 

IoaNx1 ab Hogelande,femine Cretáallato,quodilli mittebam,natum eftanno MD. 
xci. Quintum quoddam Hyofcyamigenus non minüs peregrinum, cubitalisaut majo- 
risaltitudinismulti isprzditum molli lanugine obfitis, teretibus, per quem, alterna- 
tim fparfafi folia mollia, lanugine obfita, longiore pediculo fulta, in ambitu, nunc 

joribus,mod9 minoribus laci ijs(eGta,viridia,acriufculi (fi j| )faporis:ex quo- 

rum alis 


PLANTARYM/HISTOR. LIB. V. Axxxv 
rum alislongiufculi nafcuntur tioli, lanugine obdui, fuftinéteslongos calites,in quin 

quc lacinias fuperná patte divifos, in quibus flos cavus, quinquefariam fc&us, ut quinis fo- 
lijsconftare videatur,quorum terna fuperiora,majora & flavi coloris funt;inferna duo pal« 
Jent,umbilicusnigrà purpura nitens fenfim cvanefcit, ex quo quina (tamina emergát pur- 
paraíceritiá; quorum apices flavefcunr, deinde ftilus oblóngior ejufdem coloris, initio. re- 


&us , dcinde nutans: flori deciduo fuccedunt bullata capitula, femine exili, inftar vulga- 


rispleba. 
Animadsertebat portà in hac plantáHogelandus,omnes ramos protuliffe florcs Soli ad- 
verfos , verüm , quum marcidi effent , illi aver(os , in eá caulis partc quz Septentrionem 
"afpiceret. . i x : : 
i5)  Hyofcyami Peruáni utriufque genere , in noftrisad caput de Tabaco fcholijs , lib. ryofyam. 
'Nicolái Monardis de Medicament. fimplicibus ex Occidenrali Indià delatis, fatis abundé Peas. ^ 
loquuti fumus. 
: [3 ETERVM Co9x/auo Graci, Apollinarem & fabam fuillam Latini, lufquiamum Of-. Nemina. 
fficinz, Ivfquiamo Lcali, Velerto Hifpani, Hanebane Galli, Pi&ones veró & Andegavenfes,ver- 
"naculo fermone ,/ Zerbe aux tienes quafi dicas herbam adverfus prariginem: folent enim 
illarum Provinciarum ruftictiftam plantam jam maturam;& femine onu(tam , in càámino 
fufpendere, dcindc hieme.cá illis manus frigore tument, citinos cjus carbonibus infperge- 
re, fumümque cxhalantem manibus excipere: ifto enim vapore non modó tollitur ma- 
nuum tumor;fed etiam prurigoilla molefta, frigore contraéta:ut me docuitCl. V.Iofephus 
Scaliger; magni illius Iulij Scaligeri F. 2bilfeu trout Germani, 2Biffen &rupt Brabanti appellant 
hanc plantam, Vngari Belend:quz vox Hifpanica valde affinis. : 
.  HyoscvaAMvs omnis refrigerat,foporifer eft,& dolores fedat: adverfusacrescalidá(que rati. 
defluxiones oculorum aliarumque partium prodeft : fanguinis eruptiones & muliebria 
profluvia compelcit,& ad ceftium aliarámque partiumi i dhib 


X 
SOLANYM SOMNIFERVM. . e M 


C EB. I. 


V1c Solano plures ex eadem radice pro-. sele»i for- 
deunt caules, cubitales aut ampliores, fa- sifernnp, 
tis craffi, rotundi; in aliquot ramos candican- 
tes & lanuginofos divifi : quibus inhzrent nu- 
-merofa folia, bina femper ex adverfo fita, mali 
.'..otonei folijs fimilia, den (a,mollia,lanugino- 
-. fa, & guftu aliquantulum calida: flores terni 
1; aut quaterni inter folia, pallidi , longiufculi, 
queue X pecr bl 


quibusfüccedücacini,in molli lanugine pubc- 

centibus folliculis, maturitate vel rubri colo- 
ris, vel ex rubro crocci:radix fübeft longa;craf- 
fa,dura,fufci coloris cortice donata. 

Nafcentém videbam hanc plantam in infe- Natale 
riore arce urbis Malacz, vulgo «2 alaga didtze, 
ad mare Mediterraneum in Hifpaniá fitz, lo- 
4 copetrofo,& inter rudera: florentem & femi- 
nc maturo preditam Februario.Iftic vivacem, 
& pluresannos perdurare certum eft: nam fu- 
periorum annorum caules adhuc retinenrem 
confpiciebam : apud Belgas , atque ctiam in 
Germaniá fingulis annis ferenda eft: neque 
"enim ad frugem pervenire, neque hiemem 
ferre poffe didici, aliquoties facto cjus rei 

periculo. 

D1osc. epfyir Voryurixoy SC dDuxeluaCop S aminn, 

appellat : Theophraftus e g/^yvor /srád'w : La- 

tini Solanum fomniferum. Plinius etiam Ha- 
licacabum vocat & Morion. Malacenfes Or- 

vale dicebant. : 

: RA D 1crs cortex,teíte Diofcoride,in vi- virer. 
mo, drachmz pondere potus , fomnificam vim haber , Papaveris fucco mitiorem, & cjus 

fru&us vehementer urinamcit.. Verüm,vt re Plinius, auxilia ejus non funt tanti, ut ijs 

dis diutius inl dum fit,przícrtim tantà copià innoxiorum. : 

SorAwr porrógenusillud quod lethale vocant, & Theophrafti Mandragoraseffe, à en 


quibufdam non incpté forté cenfetur , apud vulgus Italorum — me nomen — ras Tisopb, 
apu 


d 


NUNG, 
U) 


Nomina, 
Natales. 


Solan. letb. 
duor gem. 


Chriftopbo-. 
fiajá. 
laa Plin; 


Aconitum 


Jacefirum. 


Mandrago- 
v femi 


Natales. 


IAxxxvj "Cangort Crvs I URARÍORVAM 


Ma: 


eee. erts a 
$ 


; "tum eihale- Sela dtnse. m": i * Chiiftophoriana, 


apud Germanos Softwirty & /apud Belgases afcape &z Oulfe Bcfient multis Dan: 
noniz & Auftriz filvofismontibüs fponte provenit: nuíquam veró frequentius unquam 
videre memini,quàm in filva illa Zollonok Il. Dn. de Batthyan urbi vicina tumulo quo. 
dam,qui ab urbc circiter germanicum miliare abeft. VER " 

., Idautem duorum generum effe deprehenditur. Vnum amplioribus folijs, bteviorepe- 
diculo pendentibus, flore majore, Alterum minoribusfoli js & magis atris, longiore pedi- 


culo fultis,minore flore. De Altero Solano manico, con(ule Fabium Columnam,& mca ' 
i / 


in caput de Datura Chrift. à Cofta , (cholia; - 


FaEaQveNs cft & plerifque earundem Provinciarum (iluis quz vulgo Cliriftopho- 
rianz nomen obtinuit, &à qnibuídam A&za Plinij effe cenfetur, cujus meminit cap. vir. 


? lib. xxvit.& gravi foliorum odore, caulibus afperis, geniculatisfemine nigro,ut Hederz, 


baccis mollibus na(ci afferit in opacis & afperis ,aquofisQue Dari acetabulo pleno interio- 
ribus feminarum morbis. Nonnulli aconitum bacciferum nominant , quianon minus 
cxitialis ac noxia fertur quàm Aconitum. 


MANDRAGORA s. GAEK IIL 


M AwNDRAGORA Feminz folia anguftiora , minora, & nigriora funt quàm Maris, 

YA. magisctiam rugofa , crifpadue , virofa & graveolentía , & humi expanía : inrer quz 
longi pediculi exiliuntperterram ltrati quibusin(denr flores, Melopeponum floribus for- 
ma ferc fimiles; colorisex czruleo. purputafcentis: quibusfüccedunt fru&us , non turbi- 
nati inftar pyri , fed rotundi. » Veficariz fructu triplo majores , initio virides , maturitate 
pallefcentem ex luteo colorem adquirentes; odorati , ficci pleni, femine abundántes pla- 


ridiem converfo , & valde apricG, propter morites ; unoant altero tàiliarià màridiftantes, 
* EH A d£ c uinádeh nauam vi. 


qui in me ufquea I cile Belgio ééRqudin VC. 
; dere 


PrtANTARVM HISTOR. 


Mandragora femina. ei 1 


LIR V. Ixxxvi]- 
: mJ 


;germinare unquam voluit : 


Latinis Mand 


dere memini ; nec de femine qui- 
dem, quod ex Hifpanijs deferebam, 


ut nec 


?* in Auftriá , quod aliquotics ex Ita- 

lià poftea accipiebam. 
MasJpaybpat piAc Graecis dicitur, ^trhfee 
5 & Spd'axias à foliorum La&ucz fü: os 


jS 'ger& femina. 


Hasrr Mandragoras, 


ni- Mendrage- 


m 
üt fcri sur. 


.J pfit Galénuslibro v 11. Simpl. me- . 
dic. vincentem facultatem refrige- 
t ratoriam,adeo ut tertij ficordinis re- 
: "ftigerantium :in pomis nonnihil ca- 
^. Joris & humiditatis ineffe ai 


t, pro- 


$ inde: foporem conciliandi vim ha- 


c ] x 


Apocynum Syriacum. * 
WEN dnd vos dad oras d 


re, fed & dcficcare. 


| APOCYNYM SYRIAC 
forte. Ca». 111 


: bere:& radicis corticem,cum fit va- 
'sclentiffimus ; non tantum refrigera: 


YM 
l 


R1xo Libro non incommode 
reponi potuiffet hac Stirps, capi- 
'tede Apocyno, fi frutex effet longis 
viticulis przdicus, quas Diofcorides 
& Plinius Apocyno tribuunt , licet 
hederacco non fit folio. Cim autem 
ultas notas habeat Apocyno non 


ifpares, non inepté , meo 


judicio 


: Apocynum nuncupare poterimus fi- 
vc Syriacum , five Palxitinum , & 


forte etiam ZEgyptiacum : quando- 
quidem in ZEgypro , ut poflea dice- 


mus, crefcit: 
AssvRGIT autem , fC 


ferente 4pxynum. 


Doáiffimo viro Chriftophoro Wei- peru) 
z 


xio Medico (qu illam circa Hierico 
umen Iordanem ob- 


nafcentem ad 


LN 


fervabat & legebat ) ad duorum cu- 
bitorum, vel etiam ampliorem al- 
titudinem fatiscraffo ftolone, inali- ..- 
quot ramos divifo , qui multo fucco 
€x candido pallefcente abundant. 


Quantum veró ex reficcata 
parte ( quam ipfe Weixius 


planta 
ex Ae- — 


gyptiacá, Syriacà , & Cenftantino« 
litaná peregrinatione redux , mi- 
i Viennz Auftriz communicabat 
cum uno fruQu , & alijs cxoticis) 
colligere potui , firiatocft caule, cui 


alternatim bina femper, contrarijs 
inter fe pediculis inpafcuntur folia 


fatis magna , craffa ; :&;: quodam- 
! modo cutaccea, ex vitidi pallcícen: 
tia, aliquot nervis , ex "mediáco: 
ftà fatiscra(sà fe fpargentibus, pra 


dita, obtufo muctone , gravis odo« 
.... HH 2 


ns,e- 


Ixxxviij Canorr CrivsI KanroRvacC: 


tis, tenella folia extremis ramis adnafcentia prorfus.incana funt: éx fóliorum alis alter- 
natim emergunt craffi & longi ramuli bifidi, fuftinentes aliquot flores lor giufculis pe- 
tiolis inni , unico quidem folio conft »fed. quinque profundis incifuris divi. 
Ío, inftar florum Apocyn , Afclepiadis , & multorum U 10rum;-coleris, quantum conij- 
ccre licebat, foris pallefcentis, interné obícure & obfoleté purpurafcentis qmbus fuc. 
cedunt fingulares, binz, aut tetna craffz, incuryz, ibinasuncias longa "filiquz, quibus 
hifcenubus, fub fummá filiquz cure , inclufa apparent membranaceo involucro, fre. 
quentia & quafi imbricátim difpofita grana planajqualia fcte Afclepiadis;& Apocyni vul. 
garis femina, quorum extrema: & anguítiori parti inhzrce candidifima & molliffima 
quzdam villofamateria. 5 : Iu 2) 
Sicne perennisan non, nihilaffirmare poffum. Q ualem autem à Weixio accipiebam 
plantam, ut commoditis dcícribere poffem, paululum in aquà maccrabam » deinde raíz 
s sà minetvà delineabam,, obfetvatà in fructu addito cà proportione , ut dimidio mino. 
Büdór. |^ rem exprimerem,quàm ille quià Weixio mihi donatus. Beidjar autcm ab incolis appella. 
ri dicebat. t i 1 
Nos dubium cft quin ea áit;quam doiffimus vir Profper Alpinus Medicuscap.xxv, 
Libriquem de Plantis ZEgyptiacis cvulgavit, & circa Alexandriam 4Egypti obferuatam 
Bü  de(Cnpfit Beide/far nominc;fruticofam, multisftolonibus ab radice recs, furfum ad duo- 
1um cubitorum altitudinem fefe attollenteim , folijs longis, latis ; craffis , & candidis, 
€x quibus diffeis , lacteus tuccus etant , fru&tum habentem in quo lanugo , & femina 
rva, lata. 5tbal 5 
aun. ^ Eivs autem facultateseffe ait,ut folia contufa,cruda,& inaqua cocta, emplaftri modo 
apponantur frigidis tumoribus & doloribus: ex lanugine parent cubiliain fuum ufum,eá- 
que tamquam cíca idoheà & pabulo,ad ignem filice excuffm excipiendum, ac fovédum 
utantur: ladtcum ejus fuccum calidiffimum & cxurentis facultatis cffe, qué plerique qui- 
bu(dam vafis excipiant ad depilanda coria,nam aliquáto tempore in eo macerata, pilisnu- 
dari. Lac quoque ficcatum pralanter corpora folvete , dyfentericos autem fluxus lethales 
facere:pra'ítantiffimum veró zftirári remedium, ad impetiginem curandam, & alias cor- 
poris maculastollendas,fi eaüpartesillinamrur. — / P ERI à ; 243 
D hac porró planta ;confule Hànorij Belli viri doGtiflimi Tertiam ad me epiftolam,in 
quà multa diligenti bíervationc digi fh J M ow X 


X zhw2 m: )A 
HAXCHAL INDI, $IVE ADMIRABILIS PERVANA. 
GAPFVI Y*. j 


AMdmirábilua V.1vs Stirpisiconem ante aliquot annos dabam , atque qualemcumque hiftorianz: 
peneoo, adumbrabam in Notisad Aromatum Garcia: Hiftoriam;pauló poft qum noftre Eu- 
. ropz innotuit. Eam poftcain Pannonicarum Stirpium Obfervarionibus auctiorcrm facio. 
bam. Nunc licet adeó vulgaris fit notitiz, ut nullus feré fit hortus, in quo culra non fcpe- 
* ^ fiatureamàrei herbariz imperitis;ob florum el gantiam:ejus tamen defc ipti hoe 

leco llis additi: quz intereacitrcaillam obfervavirpus, 5 


P : 
t 


3:0 995 S5 aedis ops i 

Jimena. , PAIMVM igituremergit Ocymi, quod cereale nonnulli cognominant, aut Circez 

werte, l-utetianae fere modo deinde caulem promit cubitalem, aut bicubitalem ; vel etiam 
on. 1 I » pollicari; craffitudine, fucculentum, firmum , ex viridi. flave- 


amp 
fcentem, frequenter, uti Bal(aminz femina caulis, geniculatum , &in multos ramos, 
ófd fimiliter nodofos divifüm; quiex ipfis prodeunt,non bini utrim ve,& cx ad- 
verfo oppofiti , fed fingulares dumtaxat, alternatim modó in upam, modó in alteram 
partem vergentes; & quem. primum fervarunt ordinem aüt feriem, perpetuo fere re- 
tinentes , hoccít, ucscrtius, quintus , & feptimus ramus in candem partem fpcétent, 
quam primus: quartus veró;fextus, & octavus (6 modó tot primatijs ramis: planta fit 
pradira ) eodem latere nafcantur quo fecundus : foliain fingulorumi ramorum nodis bí- 
na adverfis geiiemlis femper nafcentia, Siliquaftri folijs pené fimilia ; viridia , fatiscar- 

, nofa, fücculenta, circa pediculum ampla, extremo mucronata , quz;trita , Siliquaftti 
Bose guítata vcró , ingratum faporem , & tandem illius , vel foliorum Ta- 

i etiam actimoniam. propemodum referunt : flores itrext 1 l alis 
finguli ,.longi , concavi in quinque finus , antequam apcriantur , complicati,' explicá- 

ti verà Tabaci floribus non valde diffimiles,non tamen in mucronatosargulos;ut illi,deft- 
nentes; (ed in obtuíos, Convoluoli lorum inftar, Tabaci etiam floribusampliores,clcgan- 
tifima interdum purpurá,ive keimcefino colorc nitentcs,nonnimquam latcritij,ali A 
LE ; ; T do flavi, 


PLANTARVM HISTOR. LIB. V. Ixxxix. 


do flavi aut pall lum prorfus albi,vel exalbidi duntaxat, jugm obfoleté summa ele. 
' rubentes aut laveícentes , fzepiffime biniscoloribus fimul elucefcentibus , vel purpureo os rid 


mediam floris partem occupante,vel virgatim totum florem intercurfante,aut radijs modo 
flavis, modo purpureis alternatim torum difting bus, vel dum magnis,nonnum- 
uam exiguis purpurafcentibus maculis vario fitu & mixtura per rorum florem vel flave- 
entem pallefcentémve, aut album, candicantémve, velobfoletum, afperíis, odoris fatis 

, fuavis,& Narciffinum quidpiam referentis, fex oblongis ftaminulis,ftiloque paulo longio- 
tee medio flore emergentibus:valde autem caduci funt hi flores:nam cüm nou explica- 
ri incipiant, poftridie fub horam o&tavam antemeridiapam (per ftus prafertim) fefc con- 
trahere incipiunt, lorum convolvoli modo:at emperatiore aurá , integro nonnumquam 
die expanfi per ,& fub nodem dun c huntur : fingul Aie lij 
recentes aperiuntur , qui fi p cottidie decerpantut, & interchartas reponantur (diu 
enim colorem retinent) atque deinde inter fe conferantur, ijdem quidem coloribuscon- 
ftate deprehendentur:at dem fitu & mixtione,inter fe variarc, quifquis diligéter ob- 
fervavetit, animadvertet. Quz fané infignis varietas, quotquot iftum florem obfervant, in 
fümmam admirationé,non immetitó rapcre debet:etenim diutiffime viret,&à Iulio men- 


elegantiam exiccandam fervaffet, initio autem Martij fequentis cuidam amico oftendere 
vellet,cam fücculentam & quafi revirefcentem deprehendés,rerrà in fictili obruit, & pau- 
Admirabilis Peruána rubro flo. cos poftdiesfolia proferre cocpit, deinde cir- 


Aiuquoc P - 
qucctiam alij noftro exemplo. Sed exigui 
ic dium illud fervan- 


' darum hieme radicum; nam novo Vere ter-* 
rz commiffz forfitan flores indes quin- 
decim diebus ante , quàm illz plante , quz 
femine terrz codem tempore credito , unt 
natz. 

Ar1vy p autem genus habuimus,quod li- 
cetà fuperiore;caulis magnitudine & craffi- 
tudine , ramorámque fitu & foliorum for- 
má non differret, color tamé ftolonis & flo- 
rum diffimiliseft: nam dum primüm terrà 
emergit,cauliculi foliorámque pediculi uti 

etz rubra jam recens nafcentis , purpura- 
AS fcunt, *tque is color in adultz etiá cau- 
NW le&ramis: floresveró rubente nitidiffimá- 
que purpurá infedi videntur , fex ctiam te- 
nuia ftamina longiorémq; ftilum continen- 
tes, ejufdem cum füpetiore odoris. Hi verà 
non mutantur, fed unius perpetuo funt co- 
loris, & quem primi habuerunt, reliqui de- 
inceps retinent: feminain caliculisfingula- 
ria, fuperioribus rcfpondentia: radix non 
ditiis 

Hoc genus fuperioris femine, cui rubri 
flores infederant, originem trahere non eft 
dubium , quia proximo aono & alijs fubfe- 
quétibus, utriufque generis femina feorfim. 
- terrz mandavimus, ut diligentitisiftam va- 

,0 77 fietarem & colorá diftindionem obfervare 
Manet deepest Us ca HH j poffemus, 


t. 
Adoirabili 
rubro flore. 


"dmirabila 


Alofiore. 


[iis 
Tafinio roffo. 


Romina. 


Hachalindi, 


x6 Csnot: CivsI nanionvu. 


ON 


poffemus, & comperimus extubri loris (minc nullasalias ftirges prognatas, quàm as, 
tes darent. E. 3 : ji 
aec fecindh dc granis lavo florc genitis,e quibus proven oberg pimus, 
quenullos alios lores darent,quàm flavos:fimile ctiam de VAS qua Rs y ii 
periculum, exquo natz plantz, albosquidem initio floresde erunt: fe, eu ü P ütum. 
num primum explicabantur duorum colorum edid commixtisin eodem flore albo, 
& putpurco, minus camen quàm ín verficolore primüm RIETPSA (ions i 
Illud pratercaobfervabam in ift diftin&tá fauone, ex Disp ui r ; [ BInN a- 
timab cxortusinitio agaofci poffe,quos ores fint datura: ex yer Ka orum Seq avo- 
rum & alborum femine FEASHCRUNOAURIUEE CS CUDADACIUD, maxtim fint fatz, fü 
; ia ejufde te . 
mi poffe,quia ejufdem Same Ko n oris in PERSIUS Rubig éd ci Yien. 
Adaiitbis Peruénsalboffos n natum,femine ex [ralià allato 74/77; rof- 
;,hoc eft, Ia(mini tubri nomine: in ficilibus 
quidem natz plantz,pufilla & humiles eit, 
laté nihilominus ramos fundentes : quz au- 
téin horto fatz , fuperiori generi rubros flo. 
resgerenci longé ampliores , & latiffimé ra. 
mosfpargentes,eadem ferie quà in fupra de. 
fcriptis alternatim nafcentes, eundémg; or- 
dinem fervátes , ut videlicet alternis in idem 
lacus femper vergerentatque fpectarent, i pá 
fimiliter cum fuo caule admodum fucculen- 
ti& frequentibus nodis five geniculis predi- 
tijatque magnà ex parte purpura(centes: fo- 
Iiain hoc genere magisatra;magis fj plenden- 
tiajintérdum majora,alterá parte magis pro- 
minula, & inferius fuum exortum in nervo 
habentia, (imilis camen cum fuperioribus &z 
odoris, & faporist flores alijs forma pares, co- 
demá; modo ex poftremarum alarum (inu- 
bus: 


TS - Fi ZZ 


confervatis loco calido,plantas Viennz habui,qua maturá femen protulerüt: fed cüm per 
meam abfenriám,ex horto nó effent erut fzvàillà hiemeanni M.D.XX: 


adnafcatur , quz temporis fucceffu concreta »falisguftum referat :. cujus poftremz nota 
C.V.D.Ioachimus Camerarius pro noftrá amicitiá primus me admonuit. 1 
CerERvM peregrina & venufta hzc planta,varia;pro regionum diverfitate obtinuit no- 
mina; ecenim ex Hifpanijs femen primü miffum eft MarabiZzs del Perg. appellatione, pro- 
pter admirabilem florum in cadem ftirpe varietatem: deinde arzeloleras nomen inditü: ex 
Itali$ nunc Indici , nüc Mexicani Iafpisi nomine ob fuavé videlicet ejus florum odorem: 
Belgz Solanum etie Afoliorü cum Solani folijs fimilitudine, & florum odoris gratiá 
vocarunt:Peruános, quibus initio feméad Hif; panos pervenit, Zacbal indi cra(sá &in pala- 


to formatá pronunti i intelligo: MulierculeViennenfesapud Qquásetiam in 
dclicijs eft, rfi petet Cjnbianifcbe Blumen] id eft, verticolores Indicos lores nuncupant. 


Aw apud quos fponte nafcuntur ha flirpes, 
autéelegantiz,& hortos fuà venuftate exornádi causá ab omnibus aliarbitror , quá facul- 
tatum ratione. Scribebat tamé ad me Patavio 4 
cjusquz vario eft flore,radicis binas drachmas intus fümras, 
fiznullü feci periculum:herbarü tamé coguitionc fcfe obl 

B : CN AEEWEY PAPAVER 


1 i 


PraANTARYM HISTOR. LIB. V. xd 


PAPAVER CORNICVLATVM. ^: Car. ?*1. 


P RATER vulgare corniculatum Papaver quod flavo eft flore , & omnibus maritimis 
feré locis calidiorum regionum fponte nafcitur ,duoalia genera obtervabam, ab alijs serie fa. 
quiante me Plantarum Hilloriam (cripferunt, nondum prodita. enfer. 
Papaver corniculatum flavo flo. Papaver cornutum phoenicco flo. 


trud osa feet tns 7 
eu Faut 


? Ass - T : T idi 


; NOE Te QA TRA S 
MEM uL dava. glkimanei c MUR. oon m. 3 

V wv M Éolioeft;Erucz foliorum in Me etat & alte incifo, vulgati minote, tenuio^ f. 
re,non adcó incario,fed hirfuto:caules interdum vulgari non minores,teneriores tamen & Papavercor- 
graciliores procumbunt ín terram : flotesquatuor etiam folijsconftantes, minores, Done *ersirfe, 
numquam intenfo colore rubent,& illi primi funt, quos planta florere incipiens producit, 
interdum languidiore,& quodammodo pallente colore ;medijsfolijsad phoeniceum ten» — ^ 
dentibus qualis feré in altero foris genere qui à vulgo herbariorum Adonis los dicitur, ni- 
mirum quando mediam atate füperás planta;jam deficere incipit, & hirfuria illa in cau- 
Je & folijs dilabi: alioqui fi quis vigentem & flores primüm producentem plantam con^ 
fpiciat,deinde jam adultam & fenefcentem,ex forum colore &caulis,ramorum,foliorum 
Birlutià,vcl glabrinià facile quis diverfas effe (tirpes bi perfuadeat, atque ut verum fateat: 
id mihi,dum Salmanticz viverem,impofuit:pralonga autem foribus fuccedunt cornicu- 

Ja, quibus indenclatiufcula quzdam veluti opercula vel capita, femen in his nigrum , ru- 

gofum, Papávere majus:;radix longa eft,alba, fatis craffa, & inramos interdum divifa, quz 

tamen perennis non eft,(cd plerumque, prolato femine; perire fequente hieme foler.. 

Nafcicur agro Salmanticéti (ecundüm vias & agrorum marginibus, ubi florebat Iunio, x,;alu, : 

. femenautem lulio proferebat. In Belgicá fatum , non nifi Augufto & Septembri florere 

voluit, interdum etiam feriüs,nec nifi alteroà fatione anno;ut plurimum.V iennenfi etiam 

- agro,& per Moravi jue Bohemi nte nafcenseziam obfervabam & Bores pro- .. , 

ferens Iunio menfe;in arvis avená confíris, prarfertim (ecundüm vias publicas - Omnibus  ... 

autem ijs lociscroceum inillaplanta fuccum videre mihi.non contigit; tametü nondc- 

4fint,qui fimili füccoturgerc cam planrampütene |... 00) id? EN 

AtTER foliafunt mülco iinora,teneriora,valde minutim diffedla,noncandicantia, — rr; 

fed viridia: cauli xài tenelli;fubhirfuti: Rosfüperiore non minor, quatuoretiam folijs con- Papavercere 

ftans,coloris ex purp! zrulei exfz gra viola: pner uli, fugax admodum, ^c: 

&qui latviffimà aurá excutitur: ^huic (accedunt cornicula. pirali duntaxat longitudine" 

rxdita,pl Gam breviora.exilia,duriufcula,rigidioréque hi (ari przditajnquie 

lus concnetur femen valde exile;colc »ris cx ci gricantis : xadix tenuis eft & inu- 
tilis;nec fupra annuum fpatium perdurat. ioi: table [nu ca j4U deis 


i; Az nicra 


T 


oLr Civsl RaRIORVM 
Papaver cornicul.violacco flo, 


Cin 


ARA ZZ: 


NN 


RAECIS hzc Planta ufzer. xeparini, Latinis Papaver corniculatum dicitur. Nomen 
vulgare non intellexi : Caftellani tamen »genusillud quod czruleo five violaceo eft flore, 
diofece tiam td mapelas moradas ideft, Papaver etraticum purpurco flore; à fucci mo- 
rorum colore appellabant: nam etraticum papaver, Hifpani amapelas vocant. Mompclia- - 
ni,cüm apud eos vivebam,inter Anemonesreferebant. z LT 

PaPavenis autem ceratitis radicivim cam ineffe Diofcorides tradit, utin aquá deco- 
&a ad dimidias, coxendicum & jocinoris affe&tus potu fanet , profitiue his qui craffaqt 
dam,afpera, autarancofa cum lotio reddunt : femenleniteralvam purgare, acctabulo in 

uà mulsá poto: cruftas emarginare illita ex oleo folia floréfque , & argema ac nubeculas 
jumentorum perunctasabftergere, 


PAPAVYER SPINOSVM. Car. vir. 


amambientibusin fpi ,inferné canefcentia, füperné viridia, albistamen 
venis per foliorum & laeitiiarorm longitudinem exc ibus, incar foliorum Cardui 
B.Mariz vulgo hcüpati,minüs ampla :ex horumalis na(cuntur rami fpinofi i- 
miilibusfolijsp liti fed miooribus;in quorum & caulis faftigio na(citur capitulum trian- 
gularc, fpino| m,in tres majorcs firmioréfquc fpinas definé dchifcente & defi 


x sem 


flos c- 


31715: Papavét fpinofüm,^ 02 


j1oftid 1o gsf5 


xc 


i 
ug» 


sme t 


bicheibid: Giuod fui 
^ ! rétietlaim eftit vcró & ! 
ricat , & pollicaris eft craffitudinis fefcun- 


9i "cialislorigitidinis ,"ftéqu&ntibus firmisáue 


fpinis Mg » femina continens rotunda, 
rugofit; pi. Rise PapiVehi Co its ru- 
bello flore inftar,cui & petfimilem habet ra- 
nd vivax fit,me latet. Tota plan- 
ta flavefcente füccejnftar Chelidonij majo- 
ris,abundat FlorebarTüho & A (t 
M DXCIII. usd e 

Hvivs plantecapitulum réliccatum cum 
pauco femine , Londirio uíqüe primum ad 

i Garerüs junior , nullo 

- Cum alijs rebus navi al- 
1s t. Id fetgenterrz commiffi 
nongermiriavit: quod veto Londino attulit 
Toachimus; magni illius loachimi N. Ioa- 
chimi archiatri Noribergenfs F.. Camera 
rius anno M D XCit. iftic codem anno na- 
tum fertile fuit& hanc quam defcribo plan- 
SR tam protulit; Norbinábat autem £ice de/in- 
A ferno,hoc elt; Ficum infetnalem; - 


Hszcovx LEGITI 

Y (Cao. vit. 
cplante uultis incifu- Jopeewo 
edocd. ictu Rurz "m. 
i, molliora tàmen,& inter- 
dlicüli aliquot, qui in inul- 


longiufculum , quod difficulter admodum 

eximi poteft, continentia: radix fingularis, 

.... fübilava, interdum bifida, annua tamen;nec 

.vivax:tota plantaingratiadmodum faporis. — . 

5s Primdmiftam plantam obfervabáin Gal- Narale. 

...fià Narbonen(ianno M D Lri.füpra Nemau- 
J. fam urbem,inter Aimargues & Vover,Are^ 
latenfi itinere: deinde valde copiofam inter 
fegetes,agro Salmanticenfi, totaque Caftel- 

. à, Granatenfi item MurcianoQue Regno. 
Florcbatiftic Martio & Aprili,femen.Maio 
maturum crat. Apud Belgas & Viennenfes 

.- fata, provenit quidem, fed longé tenerior, 

iissiquam ubi fponte nafcitur, veluti papaveril- 


i violaceo Lorc, cuju: 2 
; antc 
X. jv quitas) je peo 81 


xciiij Canort: Crvsl A 5R1ORv Mi 
ante megiinimus: ferius ctiam florebat: femen tamen g que ad plcpam m 


pervenicbar, ,,.... Bn3fo 33 eof. Ls Jisforsie ns 
"C vM initioh tam oblervabam. ilicó mibi vifa eft ad Hypecoi hiftoriam pluri: 
Cc ropes e s kin Lir Si Sn RB RARUS Nl d 


illatum quz ;nomiueá Rei hexbariz fcriptoribus proponuntur , quzad.Dio. 


ER 
les, Vocaturautem 
i: Dioscok 
oolana uA 


l N : 
Sari Jp: P (SBTER -ulgate Aconitum Lycottonum,quod plerifque Auftrie & Stiriz monti- 
luteofiore. busuimbrofisfponte provenit(prefertim verà quodam jugo fupra Petelftorfad Septen- 


ttioném obverfo , fecundo fere à Vienná miliari , ubi copiofiffimé ) varia alia nafcuntur i 
ijfdém Provincijs Lyco&oni genera;nufquam alibi miht confpecta,quz omnia hoc nono 
capite rice de(cribemus; nonnullis etiam additis , quz , aliunde miffa, in hortis 
aluimus. Initio autem, vulgaris flore luteoiconem prafigen iam cenfuimus,uttanto faci» 
liusreliq b eo diuerfitasobfervari poffit:proximé hiftoriam dabimus illius peregri- 
ni;quod foliorum fimilitudine maxime ipfi refpondet , & florum elegantia infigne cft. 

? Cuprrazr igiturautampliore áffürgi inüillud Primum genuscaule, firmo,lzvi, 


eimi intuscavo,foris ex purpurá viréfcente, & quafi farinz polline leviter afperfo, five co colo- 


risflore, qui in prunis; & plerifque alijs fructibus , TuliparumQuc folijs & caule , nondum 
zhanü tactis elucefcit ,leviffimoue ta&u detergitur: folia longis pediculis inharentia in 
ordinate caulem ambiunt, longe ab ejus Lycodtoni, quod flore Delphinij vulgo cognomi- 
natur;cüjusQue iconem huic fübijciemus,folijs divería fubhirfutayminoribusQue & minus 
profündis incifüris divi , Lyco&oni luteo vel pallido lorc folijs (imilia » fuperné tamen 
magisatra;fummum caulém exorüat oblonga florum fpica;qui pediculis inhzrentes,ante 
quàm aperíantur, locuftas aut párvos lacertas z mulantur, longivfculis caudis & fub extre- 


mum;ncurvisinfignes, expan(i veró,, quinis folijs, q n idum aliorum ac i 
flores; inft te deprehenduntür, da. d latera, binis inferná parte,& fuperiore quinto, 
quod iróblopg culum rugofum, & extimá parte inflexum dcfinit omnibus folijs 


externe 


PrANTARVM HISTOR: LIB. V. xcv 
ex gofispurpureifque , interné lavibus & elegantiffimo czruleo colere praditi 
fingulorum orisanteriore parte introrfum nonnihil reflexis , coloréq; e viridi pal Minos. 
medium florem occupant quaca oraliafoliola fufcai& nigricantia, quorum bina fuperiora 
dura, & quafi invhum co&untia fornicem rcferunt,duo alia inferné propendent,molliora, 
luteo partim villo,partim albo hirfuta, multis ftamini illacets fibras delitefcéibus: 
excuffo flori (accedunt ttigona filiquofa capita fimul cohzrétia ut iri alijs Aconitis, in qui- 
bus (emen inzquale,fufcum,rugofum: radix craffa,tubcracea, iriftar radicis alterius Lyco- 
&oni Rore Delphinij,qugdapud Belgas alebatur,nigra,rugofa, nonnihil concava, graviter 
olens,multis tenuibus firliginosáQue lanugine pubeícencibus fibris przdira,ad cujus latera 
fecundüm infimum ca peii annisnova germina repullulant.  - 3 
Nalcicur referente dodiffimo viro Achille Cromero M edico, "qui ejus plantas anno Natale. 
M.D. Lxxvirt. Viennamtufft Eoo mittebatfrequensin montibus territorij Frey wal- i 
denfis in Silefía, & ab incolis 2Doffiemt/ hoceft, Lupina radix appellatur, ubi in tricubita- 
lem interdum altitudinem éxcfefcere & Augufto florere aicbat;quod ab co certe miffum, 
M des 


"1 


in horto colebamus Vienn; fünio florebat, & fefq alem al inem primo anno 
non fup d 1 a usbicubitalem,aut majorem attigit. Lá 
-Aconit.Lycoa.fo.Delphinijir — Aconit.Lyco& 1111. Tauricum . 
Ap E. NE SEMIS. ' NU o 


M24 S IF] i rm m7 


N 


Hac fübijcimus volgare in Belgicis hortisgenus illud Lyco&toni flore Delphinij al- zycatos. fa; 
terum, cujus folia longé tenuius incifa,& multifida flores purpurafcentes. ; Delpb.pur- 

ForA Secundo peregrino,(ive Q uarto Lyco&ono emergunt ineunte Vere fatis eraf- puce. 
fà , quinque incifuris ufque ad fi pediculum divifa, & in las deinde profundas 15r pras : 
lacinias diffe&ta;minus ramen quàm /Napelli vulgaris folia, atrá viridirate fuperné pradita, e»x'Zawria: 
noninferné , utrimque tamen fplendenti :quazalternatim caulem ambiunt, tenuiusali- 
quantum incifa funt, codem ramen modo fplendent : caulis cubitalis aut fefquicubitalis 

leramque,firmusmedullofus, levis; fplendens, fuperná parte in aliquot ramos dividitur, 

paucos flores ferentes, vulgaris Napelli oribus form fimiles quatuor videlicet folijs con- 
ftantes& humili caffide illa. tegente,coloris violae (aturaciffimi & elegantilfimi: (uccedunt 
dcinde,quemadmodum in vulgari;triacornicula fufcaangulofum,rugofum, nigricans fe- . 
men continentia:radix exigui napi magnitudine , maultislongis fibris.enui , fuliginosíque . 
colorislanugine pubefcentibus pradira eít, inlateribusalios fimiles napos promens ,' ui 
fingulisannis novos & recentescaules proferunt. bc CESEB ur : 

Tuvenitur in Tauricis montium jugis, non proculà Salisburgo, in quibusflorec iim in garale. 

: 'euluis 


v 


1 
: 


TRY 2 z 

0. we] 5 —. CaRorr. -Civsl o naRmiOR V 

cultisverómiultà maturiusjiriió reliquis Lyco&torii generibus przcocius; ncmpe Maioin- 
acrdntodncofe | 5 0502, ex slizi od n euttonni grteq 31005341 i0 5 ve 1 
ato ACOÉ Lyco&.v. Neubergenife 1 Aconit, Eyco&tvi: Napellus vulgar, 


f Lartona vulgari Napcllo habetTertium genus peregri, num,five Lycodonum Quin- 
Lye tum, folia, licet fimiliter incifa & laciniata, magisatra fimiliter &z fplendentia:caulem re-- 
Norici. Qum, firmum,rotundum, trium intérdtim cubitorum altitudinem £quantem , & inmul- 

tostamulos fuperiore parte fzepenu. divifam,qui florcs,fpicz inftar congeftos,ferunt, 
colore purpureos, Napelli xps floribus plane refpondentes, hoc eft,quatuor folijscon- 
ftantcs quinto veluti galeola fupereminente,& bina circumvoluta,inftar Litui, cornicula 
occulente;ftaminum tamen media congeries magis fufca eft: iorum fpica in extremo cau- 
le nafcens;reliquis oblongi & magi fa:fingulis floribus terna fuccedunt corni- 


- 


e 
d ;! as npe [iz Tr Iz) * 
culsinerd E quina in caputunum congefta, femen atrum & inzquale con- 
' tinentia:radixilli vulgaris Napelli inftar , parvo napo fimilis, cui in lateribusadharent alij 
napi fibris przditi, quibus fe propagat. 


ahile, Crefcitin montis Neuberg Ducatus Stiriz;jugo,ad vaccarum jftic zftivis menfibus pa- 
fcentium,ftabula. | Floret paulà poft vulgarem, videlicer Tulio. 

CONUNN VvLGARIS porró ames frequentiffimus eft in Snealben,& aliorum quorundam 

vul, montium jugisyubi ternis illis e(tivis menfibus Iunio, Iulio,& Augufto, bovesac vacca fua 


le. 

Wostalen--. ft3bula habent in qua nocte recipiantur,fic ut fimi pinguedine, & bubuli ftercoris illà elu- 
1. Viecum przcedente delecari videatur. 

anü — MEDIYM quodammodo intervulgarem Napellum , & genus Aconiti illum przce- 
Ijs&oww: dens,Lyco&oni Quartum peregrinum genus;fiveordine Septimum cft: folia enim illis 6- 
milia obtinet: caulis inter illos medius, infirmior tamen ,& füperná parte aliquantulum 

nutans: flores utriufque floribus prorfüsrefpond ; nificaffis fupra quatuorfoliaemi- . 
nens, magis fublevaretur & hiaret;roftroque magis mucronato effet: femina in terniscor- 

niculis fimul jun&is fimilia: radix etiam non isum variat. ] 
Natale Miffum fuit Viennam hoc genusà C. V. D. Stopio p.m. Linczanis montibuserutum, 
quod poftea in horto cum reliquis generibus alui Floret cum fuperioribus, aut pau- 
lo etiam feriüs.Proxime accedere videturad id Aconitum (fi exicone judicium ferre licec) 

quod Matthiolus feptimo loco depingit. : à 
Ww RIVM q bi altitudine affargit Quintum genus peregrinum 
LyecBon nw- five OCtavum Lyco&onum,caulc tamen fatis gracili , rotundo, fuperiore parte in multos 
panem ramos divifo & fi lclongam florum fpicam ferc perdam carulcivul- 
3 : docu garis 


PLANTARVM HISTOR. LIB. V. Ue 
Aconit. Lycodt.viri.coma nutante, 


Vu EE OS, 
gátis five Sexti Napclli dicti floribus fimilium 
quorum fingulis(ut in al 


'*Xc 
Aconit,Lyco&. ix. Iudenbergenfe. 


eodem pediculo nafc fu(co plena:folia ampla & oblonga, in multas 


) na ia; (eme maed gam 
. tenues profundáfque lacinias magisdivid 


capita ex 1 
 fatera adnatos habet, quibus fe propagst. 
A C. V. Friderico Sebizio Medico primi 
/commubicatum, Floret lulio. forté Matthi 
"HABET etiam Sextum peregrinum genus 


m ex Tralià Viennam delatum eft , & nobis Nara/a. 
oli ix. 


five Lyco&onum Nonum foliainquinque | **: 
T y ded LytoBow.tus 


lacinias alté diviía , & illas denuo in ambitu concifas , Thorz Italica folijs interduni adeo nhi 


fimilia, ut fi quis plantas,ante AA in Horesabeant, conferar,nullum fermé difcrimen de- 
orz folia fplenderent, hujus riinimé:caulembicubitalem 


prehendere queat, nifi Italicz 


( content 


nonnunquam,rorundum,non valde craffum firmum ramen & rectum , ex viridi purpura- 
fcentem , faperné quinos aut fenosferentem floresinter omnia Lycoctoni genera maxi- 
f ( : 


mos,quatuor folijs uzreliquorum generum c 


galeá longe majo- 


. fs. H r " " ^ 
xe, & uncialis aliquando longitudinis , elegantis ex caruleo purpurei coloris, fub quà bind 


longacornicula extimà parte latiora, Sz litui Vete 


rum Romanorum fere inftarinflexa,co: 


lonsdilutius purpurafc ur, 


nigris medium florem occupátibus: Ho- 


d x Bed 5 : S : vri e 
zibus faccedunt tria, ut plaürimum,córnicula conjun&tim ex eodem pediculo nafcétia, in- 
terdum quaterna & quina,ut in Tertio peregrino genere, fed longe majora,femen inequa- 


Je,füfc tino lixparvi napi formam zmulatur,nigricátibus fibris przdita: alias 
praterea fimiles radices lateribus adnatas habet , tenuioribus adhuc fibris prditas , qua 
finguli i iles prof * fed etiam infimi caulis nodis adnaícuntur tuber- 


gi 
cula,non fecus ac in Italicà Thorá. 
2 Sponte provenitiu Iudenberg,altiffimo toti 
; Axis 


ius Stiriz monte, ubi Spica celtica legitur, & Natale, 


ftirpes nafcuntur: Floret iftic Augufto,in hortis füb extremum Iu- 


lium,fefiusreliqu N 


füperioribus.Ánno autem M.D. 1xxxv.copiofé inveniebam in alió Sne- 


berg jugo; quá difficillimus e(t afcen fas,eumm Alectorolopho alpinà, & alijs raris plantis. . 


IrA11cA:Thora(quo nominealiquando ad nos in 
zt £c Medi f B5 rs Mc 
) 


lgicam mittebat C. V. Alphon- Thes ine 
^. 


V 


fas Pantius F: 


dum fimilis,florem minorem & /^ 
11 dilutiorem 


xcviij Canorr CivsI garionvk 
Acorac.Lyco&.x T hora Italica; Anthora vulgatis; 


X. 


Wale. 


ILE 
Lycoilonum 
animale, 


Antbore, 


: ,Lvcocrowir generibusvaldeaffinise(E;qua vul 
bitalem interdum altitudincm attingit, numerofis fo 


coGoni genere;feptus: flores Lycoctoni floribus per6 
bus capitulis, illius femini par: radix ctiam illius radici non valde diffimilis. Qua oninia 
cüm diligenterconfidero, Anthorz hujus ufüm valde fufpectum mihireddunt;prafertim 


tanrácopià aliorum remediorum,quorum facultates jam funt explorat. 


T CToNrs Gerania fübijciemus , quia nónalla horum genera magnam folioruth 
Aconiti Lyco&oni i.quod luteo cft flore, & Silefiaci folijs: 
omnes Geranij varietates defcribere : multorum enimge- 


fimilitdinem hábent cum 
* Noftri tanien non eft 


inftituti, 
erus 
J 


GERANIVM. f 2g Car. x. 


"- nerum hiftoriaab al 
i 


fed ca duntaxat in medium ad 


o Anthora dicitur, cujus caulis cuz 
ijstenuius infe&tis quàm in ullo Ly- 
miles,colorc pallidi: femen in (imili- 


PLANTARVM HISTOR. Lig. V. xcix 
antea obíervata non memini, prater unum aut alterum , quz huc inferenda con(ut , quia 
fponte nafcentia obfervabam in ijsregionibus quas adij , cüm in Belgicae cultioribus hor- 
usduntaxat alantur , Initium autem faciemus ab eo genere quod folia habet primis duo- 
bus Lycoctoni £eneribus non diffimilia. 


Geranium r. pullo florc. Geranium t1. farpaz id; minus. 


ERES 
I 


As 


j L ti caules, firmos; genict- 
3fdtos, virides, fanguinerstamen vcluti guttis afperfos, lanbginie pubefcenres ; inaliquot ra- 
mosdivifos: in quorum faftigio, ad fingula genicula longi enafcuntur pediculi, inquibus 


do sd 
quibus (abnafcuncur folia fuperioribus minora, paucioribtfque lacinijs divifa, perinde ta- 


is n 


men inambitu ferrata:(ummi rami in oblongis pediculis lores geftant quinque folijs con-- 
xn Ps é 


-ftantes,Geranij q 

.men minores, ncc, ut illi,czrulei, verüm ex purpurà rubentes, decem ftaminulis cum ftilo 

exumbilico floris prodeuntibus: dei deoblonga erc&táque ro(tra, non inflexaauc inclina- 
3 11 4 ini 


ados 


Canorr CivsI n4RríORVM 
Geranhum 111. Barpai5d «c majus. Geran. ri. bulbofum Penna, 
A : (fos. i s 


WD 
S 
d 


te 
Ce 
NC 


taquinis utriculisad eorum bafi turgentibus & femen continentibus , quod maturitate 
exilit,aliorum Geraniorum more: radix fuperiori feré refpondet, & fümmá tellure in plu- 
racraffa , internque rubentia capita extuberat , Quz fibrasetiam agentia , fingulisannis 
augentur. : 

Cretcic hocin Pannonicis Stiriacífque alpibus,nufquam tamen abundantius, quàm fu- 
pra Gamingam jin illo aícenfü ex Herrenalben jugo ad fublimes fcopulos Dutrenftain. In. 
quibus flore: Iulio & Augufto;in hortis autem Maio. i 

L3 GznANIvM autem illud Batrachiodesmajus,czruleo flore,quod in Belgicis hortis ale- 
GeasSe- batur, fponte provenitabunde in pratis ad Corenneuburg non procul à Danubio,binis fu-. 
Nase. pra Viennam milliaribusalijfiue Au(tria: pratis, tum etiam maximá copiá in pratis Brun- 
Ex nz Moraviz urbi vicinis , atque etiam Bohemia, non procul ab oppido Werawn , tribus 

illiaribusà Pragà diftanti, viciní(que Francofurto pratis & hortis gramine confitis. 
nu Qvanrt, quod foliorum fimilitudine Secundum refert, iconem mihianno M. D. 
Lxxxt. communicabat Londini C. V. Thomas Pennzus ejusurbis Medicus, cum hac. - 
defcriptione. 
Geas.bl. Geranium bulbofüm, radicem habet ex multis parvis & longis bulbis conftantem, ver- 
bfPowa. fus(ummum fibratam,caulem cubitalem,geniculatum, juxta radicem & genicula parum 
rubentem : é fingulisgeniculisduo folia longiufculis pediculisnitentia,in quinque przci- 
puas partes diffe&ta,quarum fingulz in ambitu inzqualiter incifz funt: é fingulis jun&uris, 
juxta foliorum exortum quinque foliola mucronata exoriuntur : flores in fummis ramulis 
, .conjugatim parvispediculis infiftentesrofei , ex quinque folijs conftantes, colore ex pur- 
pureo rube(centesGeranij czruleis floribus fimiles,fed pauló minores. is] 
Natales. In Daná provenitagro Hafnienfi;unde doGtiffimus & mihi amiciffimusTurnerus,Me- 
dicus Anglusattulit & mihi dono dedit. RS j 
v... AL1QYOr àradice promit Quintum folia, atis fima, in quinque lacinias alte divifa, 
Geran. sod»- inter quz bini aucterni caulesaffürgunt pedales, graciles,ex fufco purpuraícentcs,genicu- 
Jum i^t. |ati & nodofi,binaad fingulos nodos feu articülos ferentes folia ex adverfo fita;in tres dun- 
taxat lacinias fedta ; dcinde é medijs alislongiores pediculos, in quibus bini femper flores 
Ee nafcentes,quinque folijs bifidis (ut malvacei)conftantes, purpürei coloris, fed: 
quibufdam faturatioribus venis diflin&i , protuberante in medio rubro umbone, fümmo 
faftigio in quinque partes fiffo,qni in longiufculum deinde roftellum tranfit, quod infernà 
parte in tumentibus utriculis femeri continet, maturitate, ut inreli qui busfponte - 


Altair. 


e T1. 
« exiliens 


^ 
^ 


5PrANTARVM HISTOR. LIB. V. ci 


DT, N 
Geranium v.nodofum Plateau. Geranium vr.tuberiferum Plateau. 


exiliens:radix nodofa eft & geniculata;aliquot praterea fibris donata. Floret Maio & totà 
deinceps «tate in Áutumnum afa flores,& femen,ferre non definit. ; 
Hanc plantam unà cum icone, Francofurtum Maeno flumini impofitam urbem Impe- 
rialem , ad me mittebat hone iffimus vir , & in Stir ;ium cognitione egregié exercitatus 
Jacobus Plateau, que femine fp decidente fanis feliciter deinde fefepropagavit. —'' 
PiuscepENrI non valde diffimile erat Sextum genus: nam caulesnodofos,circageni ^ vr: 
cula rubentes; foliaetiam in caule nara tribus duntaxat lacinijs divifa habebar,radicisitetmn Gera» tie 
caput multis craffis fibris, fufco colore rube(cente permixto infe&tis,perinde firmatü. Huic pi MN e 
tamen folia é radicis capite naícentia majora erant, & in quinque lacinias fecta: flores in quuuit et 
fummis ramulis, non bini , fed plures, tres videlicet aut quatuor fimul naícentes, à füpe- e«vuwinto. 
rioris oribus formà & colore non difcrepantes : quibus fuccedebant longa, utin illo, P 
roftrafemen in utriculis,quod maturitate exiliebat,continentia. Illud antem fingulare ha- 
bebar,ucex ipfius Plateau litteris (qui hujus ctiam iconem fuis coloribus eleganter expref- 
fam Francofurtum ad me mittebat anno M.D.XC111.) intellexi, quód produüis floribus & 
feminibus,circa Septembrem & O&obrem adnafcerenturin radicum fuperficie, caulibus 
& ramis, multa veluti tubera,albi initio colorisjinftar Borum Brafficz floridz,five Cypriz, 
qui tamen fupervenientibus pluvijs,eluatur,tubera ctiam durefcant. A tuberibusautem 
illisocca(ionem fumpferat Plateau, Geranium tuberiferum cognomi di. Infeq 
tamen Septembri (cribebar idem Plateau , hóc Sextum genusà Quinto non differre : fed 
unum genus effe, quod diverfis temporibus fuiffet delineatum : nimirum,cüm ipfum mo- 
puiffem idem genus mihi videri , nulla veróinea planta quam ad me mifcrat confpedta .. 
fuiffz cubera. [conem tamen jam expreffam addere volui. 
SeeriMo, Multi funtcaules dmodum ramofi,& freq nodis cindi,villisobfiti, — vtt. 
fuperné,quá Solem fpe&ant,pur urafcentes vel rubentes, folia, ad fingulagenicula, bina, Mrd 
2 gd, à c. P. : zi 1D, d ardd ute 
coucrarijs pediculis na(centia , Gerant) columbini alteriusfolijs hand multum abfimilia, ' 
in quinque lacinias ad umbilicum fere divifa (que magn cx parte in tres alias minores la- 
cinisíncifz fant) lanugine pubefcentia , fuperné virentia, inferne nonnihil cancícentia, 
guftulinguam exficcante: ex fuperioribus alis oblongi nafcuntur pediculi unicum fufti- 
nences finguli orem,inter reliqua Geranij genera imum, quinquc folijs conft 
Cilti maris lori fermé parem,colore eleganti rubro,decem intus ftaminulis: deinde capita |... 
mucronara.feu.roflra pentagona, (emen (uti eliqua) in tumefcentibus utriculiscontinen- - 
-tia,q10d maturum cum fonicu exilit;circumvol ibus fe (qi 1modum inceterisge- 
neribus) utriculorum maucronibus:radix fatis craffa,rubeícensaniquos fibris donata, novas 
TI*3 ter- 


Canorr: Crvsl RARIORVM 


fcranium vit, elyarad «. 


füb terrarb propagines fingulis annisad late. 
ra fpargit,quz nó modó fimiliter fibras apür, 
fed etiam cratfioribusradicibusinterdum fe- 
fe firmant. 

Nalcitur in omnibus Pannoniz,& Auftr; 
infra Anilum,caduis montanis filvis, editio- 
ribü'que gramincislocis: mons praterca arci 
Greben imminensultra Dravum in Panno. 
nià interamni , totusferé co Geranij gepere 
confitus,quà parte Occidentem fpectar. Sil 
vz etiam Francofurto ad Moenum vicine co 
abundanr. Floret Maio, & plerumque tor 
fubfequente ZEftate. 

2. Simili quidem flore, difparibus tamen fo. 

lijs& Batrachiodis Gerani; foliorum potiüs 

zmulis, invenitur aliud genus ad pratorum « 

/ margines umbro(os & inter vepres, ad pa- 

um Calzeret, füpra Noribergam itinere 
rini: 

PinevsitrvM aliud Geranij genus; Sal. 
manticz agens , obfervabam in vicinis ultra 
Thormim amnem collibus nudis feré & pe- 
trofis, aut faltem tenui gramine tedtis ; cum 

ufillà 11là Lychnide lveftri vi. mihi hujus 
Diitonz Tertiolibro defcripta: & Colchico 

, montano, cujusiconem & defcriprionem li. 
bro Secundo inter Colchici genera dedi. 1d 
autem, Ranunculi feré folia habebat, purpu- 
reum exiguum florem, & longiffima, craffif- 
fimáque ( pro ftirpis tenuitate ) capitula ro- 


MW ftrara, Geranij Cretici (quod Mompcliano 


Cariophyllata vulg. Geum Plinij. 


A 


im 


VARIA CLA A ias a 


L3 


agro etiam fpóte nafcitur;roftris paené zqua- 
lia: femen obfervare non licuit: radicem ve- 
1ó valde exilem. 

Txaco Septimum genusnon ignotü fuif- 
fe videtur:fed ab co 2Blutiurt; appellati céfeo. 
Reliquorum hoccapite defcriptorá nullam 
vulgare nomen mihi cognitum . Vngari vul- 
gare Geranid tenuiter incifis folijs Varyu lab, 
id cft,Cornicis pedem nücupant, ut Colum- 
binü Gia fore, hoc eft, Ciconiz unguem. 
Germani C'tezc fcnabr/ id e(t, Ciconiz ro- 
ftrum ; Galli Bec de Gru?, hoc eft, Gruis ro- 
ftrum;Hifpani, Pice de Ciguciia, quod ignifi- 
cat, Ciconiz roftrum, 

StaAvonicz mulieres Sexti decotü ex pro- 
fluente aqua , mirifice cómendant incapitis 
gravedine, fi fyaciput,ubi dolor eft,co ablua- 
tur, deinde herba decocta fu perimponatur, 
pofttemó ( quod fuperftitione non caret) in 
profluentem,unde aqua hauftajabijciatur. 

Diofcorides Geranton nullius in medicinà 
ufaseffc aic: Pliniusauté tradit in vinoalbo 
potum , profluvia feminarum fi(tere , quod 
veró rotüida eft radice, cjus radicem reficien- 
tibus fe ab imbecill:tate;utiliffimam. 


CARYOPHYLLATA MONTANA. 
AP, XI. 


"pe Ev radiculastenues habere , nigras; 
benéolentes,tradit Plinius. Recétiores, 
qui non infeliciter in Plantarum cognitione 
verfati, nó absre vulgarem Caryophyllatam 
alia etiam flirpesin montanis nafcentes, qua- 
rum quie 


PLANTARVM HISTOR. LIB. v, éiij 


dos J : 5i Yr à uj. 

ruin quidem radices,odoris gratiá cum illius radicibus non funtc dag fcd reliquis 

notis lacis conyeniuac. Illarum hiftoriam hoc eapite defcribemus. 7 
Caryophyllata montana. 1. Caryophyllata montana rt: PN PE YT 


creícentem,craffo & purpurafcente c&tam,imp dítri : 
ftigijs quemadmodum in Acori radice alternis diftin&ajanterius (illias inftar) Fosse iiec AMANT 
tem, & maltisnigricantibus fibris,non injucundi prorfus odoris, fed aliquantu bois 

gatisradicum odorem accedentibus, firmatam, fupremá parte in aliquot capita divifam: à 

quibus longa,ut in Eupatorio, emergunt foliorum alz, multis minoribus virentibus & in 

ambitu ferratis folijsmodó zqualitermodó inordinate nafcentibus, utririque conftantes, 

extremá alà in majora tria folia;aliquantulum per oras laciniata, 8 inftar aliorum in ambi- 

tu ferrata, femper definente,quorum terium (quod & poftremum) reliquis majus eft, 8z 

magis orbiculare;guftus ex(i is:inter has alas, gunt pedales, interdum etiam ma- 

jores caules, firmi, rotundi, brevioribus minoribáfque foliorü alislatà fede cosample&en- 

tibusobfitifapremá parté purpurafcentesin aliquot ramulos fimili colore przditos,& de- 

orfuüm inBexos five nutantes divifi , qui propendentes füftinent flores, quinque, utpluri- — * 

mum folijs,nonnumquam etiam fenis aut eptenis,fuaviter rubentibus & orbiculatis fere, 

conftantes,oblongiore ramé & anguíto ungue, niimquam fe explicantibus, aut caliculum 

füperantibus, fed quodammodo ipfo inclutis , medium occupante villosà congerie luteis 

ftaminulis obfitá , qua paulatim purpurafcentem colorem contrahit, & tandem fefeeri- 

gens & explicans, maturitate femen cui inharet,ut in vulgari Caryophyllata oftendit. T'o- 

ta plantacum fuis etiam caliculis lanugine pubefcir. 

Crefcit media feré montium regione,locis udis & riguiscum co Saniculz montanz ge- Natales 
nere,cui la&i funt flores,veluti fanguincis maculis afperfi,& Ranunculo illo plaryphyllo, 
füb ipfis arboribus. Floret iftic Iunio:in hortos tranflata, Maio,aliquando etiam. Mitis : 

IMILI ctiam propemodum ratione ferpit Alterius radix, fuperiore non miriór,at ra- Carisiytas 
tÓ in tam multa capita extuberans:é quibus fimiliter multa foliorum ala nafcuntur, fupc- 1a alpina am- 
rioribusnon breviores, (ed frequétioribus minoribusfolijs,in ambicu ferratis, utrinque or. eua 

Z natz, unico d t, & quod. do circinato folio, in tres camen plerumque lacinias 
divifo,& in ambitu ferrato, extremam alam occupante,quz fplédet, & dilutius viret quàm 
in primo genere : nafcuntur etiam inter easfoli las pedal les, gracili juàn 
S. 


" ne tts 2. E Th 

in(up ibus, magífque laciniatisfolijs ornati, qui fingulares plerumque, 

numquam etiam plures, caliculos fü(tinent, in quibus Boresaurci , quinque folijsvo 
majoribus 


(gu n 


ej |. Caxotr CtvsI nani0RvM 
Caryopfiyllate montana: inHores — C Caryophyllata montana 111. 


majoribus praediti, floris Cifti feminz amplitudinem interdum zquantes , medium occu- 

ant multa lutea ftamina;inter quz latet villofa quzdam congeries, quz excuffo flore fcfc 

explicans mollior cft fuperiore,Scfemen planum advatü oftendit, quod maturitate fucum 

' fi. Totactiam plantalanuginc obfita,& ad(tridtionis particeps. : 

Natales, Hocgenusin fummisduptaxat Alpium jugis, nec in omnibus tamen, fed inter gramen, 

vel füb fruticibusnafcitur. Floret iftic Iunio, femen Augufto maturum : in hortismatu- 

-  riusomniacum füperiore. / 

Cmmapa..— MERITO hisconjungendacftel lia planta,quam quidem nafcentem nunquam 

sic Gepmeri- confpexi,necis qui iconem fuis coloribus depidtam mihi communicabat Pennazus nofter: 
fcd ex C. V. Conradi Gefneri depidto herbario de(ümp(iffe fatebatur, 

Foliaquidem Caryophyllata (unt , fed an lanugine pubefcant; cx picturá colligere non 
licuit, quemadmodum nec quà fit radice przdita,nec qualia fint qucexeá prodeunt folia: 
foli enim caulcscum oribus unóque aut altero folio cauli inhzrente depidla fuére: flores 
fané elegantis & fanguinei funt coloris, veluti Byzantinus Ranunculus. Duorumautem 
videtur generum:namalterius flos multiplici foliorum texturá & ferie conflat:alterius ve- 


15, (implici tantum : utriufque ramen medium occupat villofa congeries, non fecus ac in 
aliarum Caryophyllatarum floribus, : - 
CSS NvirvM vulgare nomen iflarum ftirpium intelligere potui : fed fecundá genus à Mat 
thiólo,| Commentarijs in 1111.lib. Diofcoridis, Caryophyllatz montanz nomine defcribi- 
tur:picturà ramen non valde feliciter exprefsà. Tertia iconi ad Ícriptum erat, Geum aqua- 
ticum flore fimplici & multiplici. Vulgarem autem Catyophyllatam,officinze Garyophyl- 
latam appellant,quód ejus radices Caryophyllos aromaticos nonnihil redoleant, nonnulli 
Benedidam , exqua voce Galli (uum Zezeite, Germani 2c & " 
. mutuatifünt. — ; : 
BAS habeant facultatesbinz illa hoc capite defcripta à montanis paftoribusnó licuit 
intelligere. Geum autem fcribit Plinius nó modópedtoris doloribus aut lateris mederi fcd 
tàn & cruditates difcutere jucüdo fapore. Similibus pené facultatibus przditam ajunt Recen- 
tiores fuam Garyophyllatam. Ejusdecoctü ex aquá, aut vino aquá diluto,grumos fangui- 
nis diffolvere,internáque vulnera curare przdicant,fi bibatur, externa ctiam vulnera fico 
cloantur Deco&um ex vino, ventriculum roborare;concoétionem juvare, jecoris obflru- 
&ioncs aperire;pe&tus mundare & purgare ab humoribus craffis & pituitofis. Radicem fic- 
, cam ex vino fumptam adverfus venena;& coli dolores utilem effe... 


QvisQvt- 


PLANTARVM HISTOR. LIB. V. - 
QviNQYEFOLIVM, Ca». xit. 


O eiosz nafcuntur per Pannoniam & Auflriam varia Pentaphylli genera, multis ?eapbiti 
C alijs Provincijsetiam vulgaria; quz,ciim ab alijs defcripta effe a rVacaneum du- variaef 
cebamus, Pannonicarum Stirpium obfervationcs fcribentes, corum hiftoriam illisinfere- —€— 
se. Propterea de ijs peculiari capite duntaxat egimus,quz à nemine ( quantum quidem in- 
tellexiffemus) adhuc erant evulgata. Nosigitur, caquz cum commentati fumus, hoc ca- 
pirerepetemus. d " 


Quinquefolium.1. majus albo fore — Quinqucfol. i1. minus albo flore. 


cv 


3 ie re : Y E 
F dioe a Coon CRAKA yt. n0 2 
- fyeH, s 


Vx, mulca folia babet Q uinquefolio vulgari fimilia, in quinque partes ufque adpe-  r, 
diculum divifajin ambitu minimé ferrata ut illa,(ed extremis duntaxat foliorum oris, fub- Peuapbri- 
tusincaná quadam lanugine pubetcétia,guftu initió gummofo & emplaítico, deinde non- /»$ew. 
nihil amaricante: aliquot fub hisexoriuntur cauliculi ,exiles & tenues, dodrantales, humi gs 
procumbentesjin fummo ternosaut quaternos flores proferentes, Pentaphyllo vulgari fi- 
miles, fed proríus albos:quibus excuffis,apparet calix lanugine obductus, femen continens 
planum,feminis ranunculi feré zmulum, in rudimentum fragicongeftum : radixcraffiu(-—^* 
'cula,nigricansiinambitu fefe diffundit, & multis fibris hirfuta eft. ic apod 

Provenit non modo in colle illo nemorofo füpra Manderftorf oppidulum tepidarum xlu. 
aquarum fcaturigine nobile:fed etiam in omnibus illis mótofis filvis, quz à Danubio pro- 
currentes,ad Alpes ufque pertingunt. In filvis item fupra Nemethwywar, & Zollonock, 
apud Eutzeftorf,& plerifque ficcioribus pratis uno ab urbe Viéná miliarizin Moraviá prz- 
téreá, atque in montibus ultra Dravum amnem , Pannoniá Intcramni. Floret Aprili &c 
Maio,;interdum denuo Autumno. ; 

ArL1v D, excadem radice , quz nigraeít, multos plerumque cauliculos proferrefo- — 1r, 
let, confeítim nafcentibus, fecundum radicem, incanis foliolis formá fuperiori fimilibus Pextapil. 
onuftos, graciles, non humi fufos & procumbentes, fed rectos, & fummo fafligio multos «t 
Sofculos priori (imiles. Superiorisgenus videtur,fed peromnia minus. pt 

Eruebam hoc inter faxa & fcopulos, fummis Auftriaearum & Stiriacarum Alpium jugis. xNarales. 

Floret füb finem Iunij, interdum ctiam Iulio & Augufto , prout juga illa maturius aut fc- 
 riusà nivibus funt libera. : : 

TERTIV M, cx radice fibrofa & nigricante,ramos promit humi fe fpargentes,& fübin. de 
dcoblongas alias fibras agentes: qui fummo capice, mülta folia proferüt Pentaphyllo vul- preis 

: gauori ftshs nem 
Vp, ami 


Canoni CrivsI gaARiORVM 


A 
" Quuinqgnuefol.111.aurco flore. 


Quinqucfol. rii.favo flo.r. fpecies, 


.. mataeft:fed & rami illi humi fui plerumque 


Q uinqucfol. u11.lavo £fo.1. fpecies. 


n NC S. 

gatioti fere fimiliaiin quinque profundas t. 
frasdkih f quapiafoguls inftar vulgaris 
Quuinqucfoli] per oras ferrau fanc) mojlio- 
ratamen, aliquantulum incana & fplenden- 
tia;ad(tringéus goftus:ex horum mediocam- 


sliculi exeunrpalmares,multifidi qui práftir- 


pisexilirate faris magnis flor bus prediti (up£, . 
£leganti& plané autco colore , multsintus 
'roceis ftaminibus: femen aliorum Pentaz 
phyllorum more , infragi rudimentum con- 


--geftum,fufcum, exile. 


Crefcit hoc fimiliter in fommis Aufltia- 


carum Alpium jugis, quz tamen: herbofa 


fant, & fub Iunij nem floret in horcisau- 

tem Maio. . ; ? 
Qva r0, multa exeuntab ünà radice 
capita ramofa, humi fufa, aliquot fol;js Pen- 
taphylli vulgaris & elatioris form fimilibus 
med hoc eft, quz quinque foliolisin am- 
itu ferratis, mollique lanugine pubefcendi- 
busconflant;fed non, ut illa,incanis, guftu 
initio exGiccante , deinde nonnihil linguam 
vellicante:ex ijs capitibus prodeunt dodran- 
talesinterdum cauliculi;fimilibus;fed mino- 
ribus,folijs ornati, geflantes in fummo mul- 
tos flores luteoselegantiffimos , quinque fo- 
lijs,ut fuperiorum, conftantes , medium flo- 
rem occupantibus multis luteis ftaminulis: 
femen in caput , & veluti fragi rudimentum 
congeftum, fufcum : radix longa, dura, fatis 
crafla, foris nigricans , & tenuibus ibrisdo- 
fibras agunt,& vicinalocaoccupant. 

t ; 'Nihil 


PLAN TARVM HIS$TOR. LIB. v. evij 
Nihilillo volgatins fecundüm vías, locisficcis & nudis Pannoniz , Auftit inferioris 
Moraviz,& Bohemiz.. Florere nu ineunte propemodum Vete. 5 ucl 
2. Cumeona(cituratque étiam Horet, minus tamen frequens, aliud hujus genus humi 
fimiliter fafüm cujus cauliculi non virent fed purpurafcunt, & gracilior SEU ntfolis eig feet e 
ftiora,magis villofa,& illorü ora altius ferrata:flores etiam magis aurei: cereriscóveniunr, 49refre 


; i KS nos : 
Quuinqucfol.v.fragiferam. Pentaphyl.fupin.q dam Potentillz facie, 

& - ao oso ca z 

x 54999 me Se 


PP 
AW. 
[D ME 


|oQvivrv M, haberquinque;f pluresfoliorumalasàradice prodeuntes,boceft, — v. 
" longascoftas rübentes, quibusquinque,ut plurimüm;folia, interdum ctiam feptem inhae- posant. 
"kent, contrario inter fe foliorum exortu nacentia, uno, quod extrema al infidet, impa- fapfirsm. 
zem numerum faciente:fünt autem ca rugofa,villo(a,per oras ferrata;fupina patte virenria, 
dorío aliquantulum incano;Fragánz vulgaris foliorum patrie inftar,minora rame, adftrin- 
entis aliquanculum faporis:aflargit déinde caulis gracilis, firmus, pedalis aut amplior, rü- 
Deeds; in quo fparfa (unt rara foliainfernis minofa, quinque ramé ut illa numero; fed ar- 
étiusconjuncta, fummo autem faítigio;ubrin quofdam ramulós dividitur;terna tátüm uni 
ediculoint ia:ferupt verà ij ramuli five virgulz;albos flores , vulgaris fragaria: flori- 
us prorfus (imiles,nifi pauló minores éffent, quinque foliolis, ut illa;conftantes, & in mc- 
dio lutea ftamina obtinentes:quibus füccedit fru&usfrago nó diflimilis, minor tamen;nec 
ullà (aporisgratia cómendabilis,quiin exigua rufefcenria,& facile diffluétia fcmina cranfit: 
radix fatiscraffa,longa,dura;ligaofa rubelcir, & nigro ad(tringente cortice teda eft. ks 
Nafcitur in Leyrenberg ,locis vimbrofis ,ad arcém in media filvà fapra Manderftorf(i- s; 
. "tam;quoloco primü,& aliquocdeindeannis duntaxat obfervabam.Sedanno M.D.Lxxix. —. 
3 copiose naíci videbam inter Rabam,Muram,& Dravum Pannoniz flumina,omnium au- 
-xem abundantiffime circaSakrurnya Ill Comitis de Zrimo arcet iciffi que (i- 
-taeftinter Muram & Dravum :creícic vero iftic non modó in cduis filvis; fed etiam gra, 
-sninei: is. À item illum fequente etiam reperiebam aliquot ejüs fttrpes in divis 
fopra Petelltorf fecundo feréà Viennà miliari. Floret Maio , fructus paulo férius mature. 
" icit. u 
1 


t dixi,feminajq dum in reliquis Quinq 

Pna10n1s meminifle videtur dilig iffimus Anguilara;opinione xt1. Alterum fort& 
- defcribitnofter Lobeliusin do&iffimisadverfarijs: noftrum tamen florés habet frapariz - 
flori ;nitudi infériores;Potericautem eodem nomine;quo ille fiium vocavit, 
"infigniri,Penraphylloh mi '&| "Tertio, Pentaphylli alpini flore aureo io- 


iz) 

: : Bsp 
gico indidi;licebit verà proarbitrio nomé mutare. Commodé Q iiartum dici poterit Pen- . 
taphyllonrepé $,Q'intum Plinio forft og lib; xxv. cap. 1x. 


c5 


s Natural, 


Eh. 


Pentaphyl. 
fupin. Poten- 
silla facis. 
atrferina 
Trag. 


Fibtaphyl- 
lon. 


Natales. 


Tarmaptilla 
snodida. 


cviij Canori CivsI gaRIORVM 

Natural. FI fic fcribit. Quinquefolium nulli ignotü eft, cüm etiam fraga gignédo com. 
mendetur. Vulgaris certé fragaria tria duntaxát folia habet , nec verifimile eft cjus flirpi 
formam à Pliniano tempore mutatam, quare ad cam plantam, cujus Plinius jam dido lo. 
co meminit,minimé referri poffe arbitror : hujus veró fru&tus efui nó aptus,facit;ut Quin- 
quefolium Plinij effe, noftrum hoc quintum, afferere nó aufim . Nifi forté eo loco Plinius 
lapfus fit, & Fragatiz hiftoriam cum Pi hyllo confuderit: qua enim poftca addit ,ad 
Quinqucfolium vulgare proculdubio pertinent. Vtut fit, hoc meum Pentaphyllon fragi- 
fcrum tantifper appellabo, donec aliud aptius nomen mihi aut alijs fuccurrar. 

NEMINEM porró exiftimare velim, hoc meum idem effe cum Pentaphyllo fupino Tor. 
mentillz facie,cajus iconem & hiftoriam Lobelius in fuis Obfervationibus exhibet; nam 
illad etiam frequenseftagro Viennen(i;in extremis pratorüm tnarginibusfecüdüm filvas: 
& nonnilul affinitatiscum Anferiná Tragi, (eu Potentillà Fuchfij , habere potius videtur, 
quàm cum Pentaphyllo, camctíi ncque incana fit planta, neque repat, fed humi duntaxat 
diffafa fic. 

MvLras facultatestribuunt Veteres Q uinquefolio , quas ex ipforum libris petere po. 
terunt ftudiofi. An veró quas hoc capite deícripfi ftirpes fimilibus viribus fint przditz, me 
latet:omnes dftrictionis participes,ex quà qualita:c colligere poffumus, in quibuf- 
dam,cum Q uinqucfolij facultatibu. 


HegrrA?PHYLLON, . Cars. xnr. 
Alchimilla vulgaris. 


ux 


A 


7 


: 


J^ ALAS oM "T Ino 


Leve UT) 


B Iu 1 autterni,huic Plantz,tamuli ab cadem exeunt tadice, teretes, firmi, pedales, ut 
J pl liquotgeniculis donati, c quibusetiam folia fex, feptem aut pluribus di- 
vifuris infc&a ad pediculum ufque;tota incana,& veluti argentea, adítringétis & reficcan- 
tis,ut & tota planta;guítus:ex geniculis imilia etiá prodeunt folia, fed minora: circa extre-- 
mos& fummos ramulosglomeratim nafcütur numerofi flofculi,O. lec floribus per(imiles; 
patyi,(tellan & albi:radix illi fatiscraffa;fori igri dod li 

, Provenit in Pyrrencis jugisapud Cantabros:memini & ante in Allobrogum Alpibus fe- 
riüsflorentem videre,cóm apud Cantabros Maio floreat. 

Q vo nomineaut Veteribus , aut Neotericis, autctiam à vulgo appelletur hacc planta, 
mihi pertum cft. Heptaphylli laturam indidi,quód plerumque feptenis 
lijsexeodem pediculo dependentibus , aut folio feptifariam vel in feptem lacinias divifo 
conftet. Hiftoria illa univerfalis Plantarum, qua Pa mearum Hifpanicarum Obfervatio- 


num cvulgationem in lucem prodijc, Tormentillam candidam vocat. Egoad Alchimillz 4 
; : : vulgo 


PrANTARVM HISTOR, LiB. V. cix 
vulgo dice ( iam albo flore vari liquando videre memini) gendsaliquod /,5;:,2; 
ped referendam effe cenferem , tametfi Alchimulla folia non habeat md vAES ifíc&ta: MA 
qualitates tamen non fuut diffimiles. A. 


PLANTAGO. Car. xiii 


P* ANTAGINIS varia füntgenera, fatis vulgaris nunc notitiz ; quorum ctim ab alijs 
tradita (it hiftoria , ab ijs defcribendis ab(tincbi : quzdam ramen vidcre memini, 
quorum mentioné,nemo,quod fciam;hactenus fecit. Ea hoc capite comprehédere volui. 


Plantago májoriucana. qeu os Plantago peregrina latifol.Gareti, 
OP 


Iu collibus Salmanticz vicinis, alijs item Caftellz locisatidisdum ifticvivebam,Pri- — i; 
mum genus obfervabam, vulgari minus, folijs incanis,multáque lanugine obdu&tis , humi lavat 
firacis,maxtmáà anni parte caule viduum,& floris expers: inter multas tamen plantas, non- ME 
nullasanimadvertebam Maio menfe ferentes exigudm fpicam Planraginis inftar, mino- 
rem,plenam Horum pallefcentium.Ejusradix tenuislonga,& nigra erat. 

ALTERI mulca funclara folia nervofa, illis fermé fimilia que ineogeuere Plantaginis — jr. 
cónfpiciuntur,qua à capite nu merofis foliolis (ibiinvicem quafi imbricatim incumbenti- Plastate /à- 
bus conttante, & rofam plenam quod: d i Rofea vulgo cognominatur: ^fPehel. 
inter quz, quiniaut feni progrediuntür nudi pediculi , capita mirum in modum variantia 
fuftinéntes: nam quzdam Rofez pl inis capita lantàr alia fpicz inftar funt effor- 
mata,nonnulla ex mediá rosà brevem veluti fpicam produci ; inquibufdam; ex infimà wn 
fpicz parte;alia capitula dependenr;alia ahterfunt efformata .Tota autem planta magis in- s 
cana eft quàm vulgaris rofea. à : 

TsRnr1vM multa (imiliteréx radice promit folia Angu(tifoliz plantaginisfolijsnon — ji: 
diffimilia interquz emergunt ntidretiam,ut in przcedenre,pediculi, ive potits cauliculi, Plaszatous- 
fummo fafbigio fu(tinentescapita multislongiufculis folijs( minoribus tamen & anguftio- zi ia 
ribus,quàm quz ex radice nata) conftantia, doni interdum ex illisfoliofis capitibus plu- gx 
resalij pediculi quorum faftigio ininafcuntur,fpicarü loco.alia foliacea capitula ; prodeunt 
tamen, & alij ex radice pediculi,foliacea duntaxat capitula fuftinentes. : 

Secundi & tertij iconem ad me mittebat Londino, honeftiffimus vir; & idem rei hetba- vui sati: 
tiz (tudio valde feoble&ans, lacobus Garetus junior mihi amiciffimus, anno M. b. xcii. 

Tertij tamen plantam.p(am vi nfp Londini in exculto horco N.V. 
à KK Edwardi E] 


Md 


OCynoclof. 
3oje feri. 


(Pang 


cx 


; Canert CrivsI naR1ORYM: 
Plantgo angufiifol.Gareti prolifcia, ; j 


j i Dibostuy 
zc EdwardiPoints Angli; aho w. bise. Ag; 
4 vero utrdmque geriusfemen ferat j ignotam 
/ bam dum hzc fcriberem. Tertium tamen 
pangi poffe puto capitibus foliofis in terram 
depadtis, & forfi:an etiam Secüdu m. Vtrum. 
que génusdeinde alui Eagduni^ aptid Bárai 
vos; & latifolium femen przbere obfetéaviz 
- Ip pottó;cujus pririo loco metiini;nó fen 
mel legitimum Diofcoridis Cynogloffum 
effe füfpicatus fum: etenim (i fpicam florum 
(quáDtofcorides forté non obfervavit,cum, 
/f ut d'ximaximà anni parte. fine canle & flore 
// confpiciatur) demas , nullam hactenus cjus 
75 defcriptioni exactius.convenientem , inter 
tam varias plantas,videre memini, 


QErERvM huiccapiti,non incómode for. 
fitan adnedti poterit , Plantaginis aquaricze 
| elegans genus , Plantagini aquaticz humili 
Lobelij congener, quod obfervabat & lege- 
bat Do&tifs. Gulielmus de Mera Medicus 
dum ex [ralià rediret M. p. xcu. mihíque 
Francofurti donabat. 

Tota autem humi fufa eft hac plantula, 
& foliola producità radice, longfifeula & 
anguíta, longo pediculo innixa, atque inter 
illa multostenuescauliculos humi Jacentes, 
uncialis,aut pauló amplioris longitudinis, in 
(| capiteliü definentes, quod exiles fibras fj af. 
gens .jjs fe telluri figit, aliáque minorafolia 
profercinter qua,quini aut feni (florem non 
cófpexi)otbiculi,tenuiffimis petiolis innixi, 
quiin binas partes hiantes femen valde exile 
oftendunt:ex ijfdem capitellis nafcitur &al- 
tercapirellorum ordo,folia & orbiculosad- 
huc minores proferens:radiccs nil nifi exilcs 
fibr& (unt. : 

Naftcitur , ut apparct; uliginofis locis, vel 
ubiinterdum lacune,ab imbribus fubito ca» 
dentibus,cxortz fuerunt. 


HoLosTEVM SALMANTICENSE. 
Car. xv. 


Ou pes varias oftendi ftirpes pro 

Holefteo , (ive Holoftio , quarum nul- 
lam adhuc offendiffe puto,qua: Holeftij vc- 
ridefcriptioni exa&é cóveniat. Qua tamcn. 
inter reliquas proximius veterü defcriptio- 
ni accedant, illam effe arbitror, quam cum. 
M "Aia ug a bor; mi 


nedonabanr. , i29 
IrtAR vM autem prior, Herbula eft folijs 
, feré Plantaginis anguftifoliz , verüm, longé 
& minoribus & anguftiornibus , crebris, pet 
terrá (tratis, incanà lanugine obfiis , fübad- 
ftringéce guftu: inter que quini aut feni cau- 
liculi, feu potius pediculi nudi exiliunt , pal- 
mum alti,qui f-réà medio ad fummü ufque 
faftigium , multis & fefe mutuo contingen- 
tibus flofculis ex herbacco candicantibus 
ornati funt, uti Coronopi fpice: quibus dein- 
Aa de füccedit femen Plantaginis femini valdo 
fimile,tbeculisinclufum:radix eft longa,tenuis,dura,& quodammodo lignofa. ce 
í -— i$ 


PLANTARVM/HISTOR.: LIB. V. cxj 
Aridis collibusSalmaatica vicinis provenit . Nufquam tamen majoremayy candidió- Narale. 
tem obfervabam,quàm juxta Valentiam Hifpanizfecus vias. Flores proferebat Salman- 
tica Maio: Valentiz autem Martio & Aprilis initio. 
Holoffeüm Salmagtic.minus. Cnzscir ijfdemlocisaliud ejusgenusmultó mi» — 77. 
nus,cujusfolia Pfyllij foliorum latitudinem nóex- 7e 
cedunt , longiora tamen , & villofa quidem illa, fed uu 
minusincana fuperiore;in ceteris prorfus illi mile, 
eodémque tempore florens. 
, ld genusetiam olim obfervare memini Mompe- 
liano agro locisincultis & aridis. : 
VrnAQVE hzc planta Salmanticenfibus Holo- Neviss. : 
fteum dicebatur: pofterior etiam apud Mompelia- 
nos hocnomine infigniebatur : mihi utraque Plan- 
, ginis anguftifoliz genus potiüs videtur, licet (ut 
dixi ) nullz proximius ad Holoftei defcriptionem 
accedant. 
. Horesri: porrà ineminit Diofc. lib: i11. Hole- Feifíez 
ftionjinquitherba cft pufilla,cribus quatuórve digi- Dis 
d tis extra terram füpereminens, folijs viticulílq; Co- 
sonopo aut Gramíni proximis guftu adftringentibus:radice albà,pratenui, ufque in capil- 
lamenti fpeciem, longitudine quatuor digitorum. Nafciturin collibus terrenis. 
Prixivs lib.xxvir.cap.x. Holoftcon herbam effe dicit finc duritiá, ex adverfo (five per Eelefem 
dyríopaci) appellatum à Gracis,ficut feldulce:reliqua,ut Diofcorides. TAE 
Vsvs ejusad rupta,in vino potz; nam & carnescoguntur decoctionibus addit. Facultates. 


LZsoNTOPODIVM CRETICVM.  .- 1 Qu P. XX I. 
Qo rs / 
; OnsiTAN &adPlantaginisangufti- 
foliz, üimiliüámque claffem,referenda 
€a plánta , quam Frácofurti à duobusami- 
cis ex Italiá accipiebá diverfa appellatione 
infigni Ampliffimus enim vir lacobus 
Antonius Cortufus mittebat eam adhuc 
tenellam, veftigiaautem capitum adhuc 
retinentem;unà cum icone, ipfam ftirpem 
fatis fcité referéte, addito Catanances no- Came 
. mine, Iofephus veró à Cafa bona ipfam Certuji. 
plantam maturam & aridam , ac recense 
* C Ael L d 1. » 


Diligenterautem con ferens utramq; cum C""'"/* 
Leontopodij & Catanances de(criptione, 
animadverto notas aliquot. habete fatis 
interfeconvenientes. Nam quantum ex 
tenellá illa planta & icone, à Cortufo mif- 
fa,colligere licet, herbula cft (tatim à ter- 
rà proferens quaterna aut quina folia, lon- 
ga. anguíta, tenella admodum & Mnugi- 
nofa,inter quz multi emergunt pedicelli, 
breves plane lanuginofi, ad terram infexi, 
fammo faftigio füftinétes aliquot capitu- 
la,multa lanugine obfita,in quibus flos, nó 
fatis cófpicuus,utqualis (it, de(cribi queat: 
radicis fammü caput quodamniodo íqua- 
matum, à quo deinde ipfa radix defcendés 
paulatim gracilefcit,& in multas fibras de- 
; finit , fufco colore przdira. Plantaautem 
4 matura & ficca Ca(abona tranfiniffa, in- 
fimam foliorum partem duntaxat retine- 
e bat,cum craffiore radicis parte fibris orba, 
iculos deinde breviores, craffos , maximà ex parte lanugine fuà deftitutos, capitula fe- 
Fentescraffiufcula & brcvia in quibus apparebant quidá albicantes flofculi nigricante urmn- 


bilico przditi, fpeciem p pediculi autem illi adeó incurva- 
zi ) Á 

bantur & contrahebantur ad ipfius alicis caput, utleoninum quodammodo pedem re- 

ferrent (unde forté A d fov Jautmilvi i raétis articulis pedem ex- 

pti Apoftremá notàaffi écum Catanance prima haberet,reliquis veró notis 

n m , KK 2 plurimum 


(5 
A1 
i 


04Y 
N 


^opnmaDi f 


Canort CivsI RARIORVM 
& Leontopod. Creticcn: aliud. 


P ad L podij deftriptionem 
accederet. Vtriufque autem hiftoriam ex 
Diofcoride proferam , addita tabellá in qua 
utramque plantam recentem videlicet &arj. 
dam exprimi curabam, ut Lectores utriuíque 
adminiculo facilids judicium ferre queant, 
ioscon1Dss igiturlib. i111. Lcontopo. 
dium fic defcribit. Leontopodion duorum 
digitorum herbula eft, folia ferens angufta, 
longitudine trium quatuórve digi: ,vil- 
lofa, & juxta radicem majore lanz flocco 
incana:capitula in fummo caule quafi perfo. 
rata: in quibus flores nigri: femen ufqueadeà) 
fpifsàlanugine involutum eft, ut (epe fallar: 
radice parvà nititur,quam tradunt appenfam 
adamatoria prodeffe,& tubercula difcutere, 

CarANANCEN autem primam tertio füb.. 
fcquente capite, hoc modo . Catanance una, 
folia Coronopi habet, longa, radicem junei 
iaftarcenuem , capitula fena aut feptena, iu 
quibus femen orobo fimilc. Arefcens curva. 
turinterram , & (inulis ft unguibus mortui 
milvij. : ; 

PriNivs etiam utriufque meminit:Leon- 
topodij quidem lib.xxvi. Nat. Hift.cap.viir. 
Lecentopodion, alij Leuccoron, alij Dorype- 
tron,ali] Thorybetron vocant;cujus radix al- 
yum fitit; purgítque bilem , in aquam mul- 

; VS Íam addito pondere denariorum duüm. Na- 
Ó iocos os fiturin campeltri;sgracili folo. Semen cjus 
3 à potum, lymphatica (omnia facere dicitur. 
Cata: , LABRO autem xxvrt.cap.etiam vri. Catanarices mentionem facit. Catanancen T heffa- 
Plinj. lam herbam,qualis fit,à nobis defcribifupervacuum eft:cüm fit cjusufüusad amatoria tan- 
tüm, Illud nonabre cft dixiffe, ad detegendas Magicas vanitates, eledtam ad hunc ufum. 
conjecturá,quoniam arefcens enntmbent ad: peciem ue ium milvi iexanimati. 
1 AC cüm de c 
Surisgealpink cip agere: effem, mifitad meDodiís.vir Honorius Bellus 
t Cydoni&,Cretz infule urbe, Leontopodij fuis 
coloribusexpreffam iconé, cum aliquotejus 
plantis ficcis multo veluti tomento o uctis, 
quarum nonnulla folia adhuc retinebant an- 
guíta, trinervia,capita florü inflexa & incurva; 
ad fpeciem milvinorü unguium , & unicá fpi- 
casflorum integras uncialis longitudinis nec 
cótradtas aut inflexas habente: ex quibusnoris 
apparet hanc plantam égeneribusPlantaginis 
anguftifoliz effe. Iconem quam ad me mitte- 
bat, fculpédam curabam, additó in cadem ta- 
bella ejus plára: figurá, qua fpicas integras ha- 
ber. Sed lcdorem monco, ne ipfum pigeat 
confulere primam Honorij ad me epiftolam, 
quam ad:horum Commentariorum calcem 
reperiet. 


Leoptoposisi 
2iofc. 


Catana»ti 


Lentepodioy. 
Plisj. 


Zesntopodios 
35Hi,. 


TvssiLAGO ALPINA. Car. xvir. 
B Ecuri Alpini perelegantia duo genera 
in Auftriacarum & Stiriacarum Alpium 
jugis obfervabam, quorum defcriptionem 
hoc capite dare voluimus. 
Quin autfena habet Primum folia;circi- 


ag : , matz feré rorunditatis, Chamaciffo vulgari 
diente folio : ; non valde d.ffimilia;in ambitu nónibil finuo- 
' fa,& crenata, füperné rügofa,& nigricáte viri- 
ditate fplendentiajnfernécandida & multo quafi e mentcobfta;exüccante initio — 

^ e 


" 


PLANTARVM HISTOR. LIB. V. cxiij 
deindc amaro:cauliculus nudus eft;palimaris,concavusincanà lanugine pubefcós, unicum 
forem (u(tinens muícofi purpurafc itate in pappum fc :brevi 


cd 


o(tcaare(cit & perit isc ulus,utreliq i tempore,tine caule planta confpiciatur: 
M fibrofaferpir, & in latum fc diffundens , multas propagincs act tenuibus fibris fefe 
mantes. 
: Oritur in (ummis Auftriz & Suriz jugis,& totos interdum cefpites, cum Soldanellà Al- Karaté: 
piná,cujus Tettio libro memini;occupat. Sub Iunij &ncm ut plurimum floretinterdum 
vetó cantum Augufto menfe, pro a&ris ratione & conftitutione;in hortis, maturius, Aprili 
videlicetin quibus etiam cauliculus magis adolefcit, 


Tuffilago alpina 1.flore evanido. Tuffilagoalpina i1. 
aS 


"^ H 


ziEX " É 1.19112 j j r1 N 
iSscyupvM à Primo nonsnultum diffider/igura enim fdliprum cádem elt,fapor idem, 


flosfimiliter purparafcens; radix ctiabi fummá3 tellure ferperis, nováfque plantas fubinde Tofiapoal- à 
: Ir VL gode XrperrtE 


pro ic p r juam confpiciütur, neque adcó fplen- pina glabio 
dent fupcroá parteawatersicándieanrled eanrummodà nonnullis villiscbáca funt. gno 


;: Invenit iporiorecollis parte pot Monálteriam Neuberg adradiccscelüffimi |. 
sido ula iab E qune 


ro 
eg 


erntiem isanfam idérut Atitcerto ftapuc c poffem Tuffilaginis ro ntanz 
genuseffe : Maio floret i hortos tránflata-& A prili ubi otmam non ithmütat, - t em en 


picalum diícernere non potuit isc Sed niliil pronuntio:hec dun- 
taxat monere volui ut Le&oribus occafionem przberem,de hac re accuratius cogitandi. - 
2"'Garrwvs Tuffilaginis (cujus "iet sca genera effe non dubito) meminit libro v1. 

c nuncupatum eft,quod 4 xa£, hoc eft,cuffes,& Or- puhbiuun: 
tliopnzas juvare creditum fiti quis videlicet folia arida fümens,aut radicem in prunisac- 4edidim. 
cendeus;afcendentem inde faümum infpiratu attrahar.Eft autem fnodicéacris, ut fine mo- gj, 4uay- 
leftia;noxáve;omnes thoracis abfceffus rumpere credatur. Sané virentia folia partes crudá id. 
inflammatione obfeffas, illita extrinfecus adjuvant, propteraquez humiditatis admiftio- 
diem;q! nia vitidia á ici 
»"MarrHioLvs porró fuam A! 
nuandi,incidendi;aperiendíque magis praftantem: potam drac 
vcoxymelite alvum exolvere , duceréque craffam pituiram & atros humorcs: ideo novos 
quofdam herbarios praferre 4d luis venerez dolores & articulorum morbos: dari nxili- 
tet hydropicis, & morbo regio laborantibus,nec decffe, qiii ad comitiales & r fol 

inandam conful jus decotum: urinam ciere &c 


prop c nempceaut herbam per fefe, autej 
menfes,& vermes inteftinorum necare. 
za xoci art 


t : ' y : z 
Carrua paluftris quorundam, five potitis CuaMALEVCE plenoflore,— CA?. xvitr- 
P LANTAM illam circa rivos aquarum & uliginofis ptatis nafcetitem , quam vul mH 
^ Herbariorum Caltham paluftrem, nonnalli Chelidonium aquaticum appellant, Do-, &,,,,,, 
&iffim:us Anguilara Opini lib. xri. Chamzl Plinij effe exiftimar, ijfdémque su»j. 
Jio KK 5 adhuc 


cxli OCanori CivsI sanroRvw 
: oq "Calcha pal atris pleno flore, - 7." 
v «x 


Calgha p:lu(tiis vulgaris. - 


adhuc nominibus cognitam dicit Patavino agro, quibus Plinius Lib. XXIII. Cap. xv. eam 
donat,nempe Frani (Plin:Farrani) & Farfugij..Cl. Matthiolus commentarijs in Lib. 1 1 1. 
Diofc.cap.de Tuffilagine;cjus opinioni affentitur, affenriuntur & alij. ; 
Cüm ver illa ( ut qua in fingulis regionibusnafcatur ) omnibusnota fit, & à rcliquis 
qui Stirpium Hiftorias evulgarunt , deícripta ; fupervacuum effer ejus hiftoriam hic repe- 
tere;iconem tamen fübijcere neceflarium duximus, ut confpici queat, quale difcrimen fit 
inter ipfam, & aliam quam obfervabam; cujus ntinc Biftoriam dabimus, sb. 
Mvrra autem habet, Aliud illud genusà me obfervatum , folia ,circipatz fere ro- 
tunditatis;fucculenta , venofa; in ambitu nonmlul , vulgansfoliorum inllar , ferrata : pro- 
dcunt inter illa p les, interdum etiam (fi udo pinguiquc folo nafcatur ) peda- 


: les & majores , obliqui , in aliquot alas diviti » qua: , ut plurimum , vulgaris morc , ex 
: imd iic 
P 


fummo geniculo binos proferunt flores ; etiolis multiplici folio- 
zum texturà conftantes, coloris plane aurei , quorum quina inferiora , reliqua vcluti (2 
ftinentia & amplc&entia , majufcula (unt: radix,non minus quàm vulgaris , multiscandi- 
dis craffiofculisQue fibris przditacft, | Floret codem , quo vulgaris , tempore; interdum 
etiam denuo Áutümno. -. : 1 an 

Ex Saltzburgenfibus pratis (in quibus copiosé nafci intelligebam ) primim Viennam 
Auftriz delata, Nobilibus Matroniscepiteffe im delitijs, cum ;ftic viverem: poftea. etiam 
£x Auguftà Vindelicorum acceríita: verim non adeo elegans ut prima, fed paulo humi^ 
lior : cjus item folia minus vegeta , & quafi palle(centia : Hos ctiam dilutior ;& magispal- . 
lens. . Augu(tanz fere fimiles plantas pauca, inventae funt pratis quibu(dam: ubigiiofis, 
Francoforto ad Moenum vicinis, anno w: p. xci. aliquot ctiam. flore quidem pleno , fed 
rarioribus folijs conftante quz in hortum illatz , fequenteanno , fimplici lotum textuz 
1a przditos culerunt flores ,inftar vulgatis, Abijcere tamen nolui: nam experiti volebam 
ananno v p xcrrr. fimplices flores potrà ferre pergent: verüm per infortunium non li- 
xUit:quam autem Lugd B. um detuli, ut iftic etiam obfe: vare liceret,fimplum 
florem mihi femper prabuic. : : s 


Chamihuis CET ER v M Phnius Chamzleuces radicem imponi fcribit carbonibus Cupreffi,. 
Fais atqueeum nidorem per infarribulum imbibi in vetere tuffi, Loin 


.. CACALIA, 


'PLANTARVM HFSTOR, LIB. V. c 


CACALIA. "CarxiE 
/& D Tuffilaginis etiam genera , haud dubie referenda c(t plantailla , qua inómni- 
9. bus Auftriacis StiriacisQue- jugis obvia, à llis Cacalia appellatur, cujus duo 
genera obfervabam. E 
y — Caaliaincanofolio. Cacaliaglabro folio. 
$5 E 1 
[ : 
WS 
$ 33 
3 
EJ 4 
* 
x 
E: 
35 
e 
E L— 


VuvM multisprzditum folijs, Tuffilaginis vulgatisfolijs pend fimilibus, màjoribus  ;. 


tamen , medizQue inter illius ,& alterius majoris , Petafitis vulgo credita, folia,quodam- Cocalia vid- 
modo itudinis, circinaca fc ditatisiin ambitu ferratis, fuperné dilutius viren- 777; — 


tibusinferné incanis,in quibus multz apparent venz five nervi, guítus itigrati,amariufcu-, 
li,& calidi , innitunturautem purpurafcentibus & ftriatis pediculis: caulisilli bicubitalis 
interdum, fttiatus, purpurafcens;; non fecusac foliorum pediculi , cui per intervalla inna- 
fcuntur alia folia oblongis pediculis pradita ; fupra di&tis minora , magisangulofa, etiam 
jnambitu ferrata : fup li ique ramuli purpurafcentium capitulorm con- 
geriem inftar umbellarum ferunt. in quibus terni plerumque flofculi qaatetnis foliolis; 
. bifidoQuc ftil ít , purpurafcentis coloris dorisque valde tenuis, non tamen in- 
grati, qui deinde in pappum feu lanoginem abeunt ( petinde fereut Euparorij aquatici flo- 
res) inqua oblongum femen latet:radix in multa capita I ] b an 
didis,longis fibris donata eft,ngulisannisnovos caules ad latera proferens. 

ArrERIvs foliamagiscucacea funr (fi ficloqui licet & duriora, füpcrnéfaturatius |, i. 
vitentia , nec fübtus.incana , nec anteriore pátte ;.quapediculo inhzrent fimul co&untia pobre 
utinipriore, pediculísve ftriatis innixa , fed rotundis & lzvibus, perinde ramen ut illafie- 5^ * 
quentibus venis ornata, & in ambitu ferrata ingrato fimiliter guftu, amariufculo & calido: 
caulesetiam leviores, & flofculi dilut :inceteris co 1 E 

. Nafcui tis jugis ad filvarum margines , inter frutices, & umbrofis Natale. 


Joéisa:its cos ct 5 
.- OBSERVA BAM & aliam quandam plantam in montanis pratis naícentem , fecun. Cela có». 
dum villaram ftabnla , cjusfolia poftrema Cacaliz folijs valde fimiliazneque radix 2 
ctiam erat diffimilis Verum a&avAor illam femper deprehendi:nec unq ab illis mon- 
tanishomipibusintelligere porui lorémne ferát , an non. 8 

4 


. T^ METS! porródubitari poffit, an qua Cacaliz riomine vulgo agnofcirur, cumCa- Ce 
calià Diofcoridi defcripta , & Plinianà ( quz & utrique Lcontice nuncupata ) pov Canin Pli 
TEM T : : ultatcs 


P 


j - 
Petafites fine flore, 


*Pctafites florens, 


$5 


ino madefadiam 


& faucibus prodeffe,. - 

" ABYNDE etiam in Pannoniá, Auflrià & Stirià 
fponte crefcentem reperiebam plantam illanr! 
quc vulgo Petafitescreditacftdoctiorum tamen ; 
omnium judiciojinter Tuffilagines 1eferendam;: 
&àfoliorum amplitudine Tuffilaginem majo- 
rem nuncupandam. Eam albo flore vatianteni: 
aliquando videre memini. SP] RO 


,nonufli tantüm, ' 


ir 
* 

2 34H 
kon IM 


E 
bi 
| :s 
dS ^s 

* de Adis : 


PrRora. Cap, xxi dvi) 


Vrcaxis Pyrolzbinatobfervabam dif-' 
V ferentias:unam , fatis amplum molled; fo- 
lium habentem : alteram ,minus & durius, Sol- 
dancllz alpinz. minutioris folio fermé zqua- 
le, nafcentem que plerifque P. i 
Auftriz & Stiriz locis , cum paulo editioribus 
inter frütices , tum herbidisad quorundam fic- 
ciorum p brotc g i 
autem c pioiffime filvofi juibufd. pratisad: 

US Maurbach Cartufianorum caenobi in Vien- 
nenfi faltu fitum , atque etiam in (ilvà arci Entzeftorfim boni thall proxim& , quintoab 
urbc Vienná germanico miliari, five unius ferc dici itinere, Sed cm vulgatioris —À 

1 ; ACE. plerifque 


L 


PLANTARVM HISTOR. LIB. V. exvij 
po. alijs (it prodita , cam retexere non eft i jusd i 


a PH cry amu rA " 
acere voluimus , utprolatà ejus icone , triaalia genera ipfi fubijceremus, à nemine ante 
quàm Pannonicarum Stitpium Obfervationes in publicum emitterem, adhuc defcri pta. 


Pyrola it. tencrior. Pyrola rii. fruticans. 
m D 
có QT 
o) ; S 
de Ui GE 
Y | | 


; » 2 


NE he 


DirrznT autem Primum genusá volgari ;cauliculorum gracilitate& foliorumflo- tr. . 
tumque tenuitate: hujusenim folia non adeocraffa carnofaquc funt;fed tenuia admodum, 77 * 


mucronata,in ambitu tenuiffimé ferrata;atriora,pyriQue folium referentía:flos in caulicu- 
lis vulgaris pyrolz flori fimilis, minor camen, & fieauehdior ei fücceduntpentagona,ut in 
vulgari , capitula ftilo prominente , radix eriam ferpit , non minus quàm vulgaris radix , & 
fubinde nova germina é longis pediculis tub mufco latentibus profert, 


Crefcirin Alpium Auftriacarum & Stiriacarum jugis , loco umbrofo inter frutices mu. Notaln. 


fcumque terreftrem , fed uberrime in ilvà illà jam memoratá arci Entzeftorf vicinà. Mc- 
mini ctiam olim colligere in jugis Laufanne Allobrogum ad1 lacum proximis, 
Floret Iunio & Iulio, interdum etiam Augufto. , 

Mirorautem quid Dalechampium moverit,ut hanc inter Ambrofías collocet, Ambro- 
fiamduc montanam nuncuperquam fi deguftaffet;non dubito,quin fententiam mutaffet, 
nam longe aliud hujustemperamentum quàm Ambrofiz. 

ErrGANTISSIMVM cft Alterum genus, interdum quodammodo frutícans : nam 


novelli brevésque ramuli, fingulisannis fuccrefcentes, aliquot annos firmi viridéque per- aee 


manent, & fupra tellurem eminent, donec tandem pondere fuo depreffi, humi procum- 
bant, & mufco fe dant , fibrásque i Jum agaut: folia ut plurimuni ad fingula inter- 
nodia,ubi noviramuli füccrefcunt, bina, terna, aut quaterna habet, carnofa, foperné fatu- 
ratiüs virentia & fplendentia,C japhnes(quam vulgus L lam vocat) folijs, for- 
mà & magnitudine prope fimilia , inambitu tamen ferrata , guftu admodum ex(iccante, 
deinde icarite , ut reliq Pyrolarum folia: exhorum mediofolent Aprili nova 
germina prodirc;quc foliolis veluti fquamulis przdita;in virgulas randem definuntquibus 
terni,quaterni,interdum etiam quini infident flores, vulgaris Pyrola floribus fimiles,paulo 
tamen majores , exalbo purpuraf. ;quib uffis,fücceduntp g apitula,te. 
nui femine inflar fcobisplena, q fuis virgulis hi fcunt : radix , five potius 
cauliculi füb mufco latentes long? Jated; fummá tellure fpargütur,& fübindc fibras agunt. 
Abundé provenitin filvis Entzeftorf, gencrofi Dn. Wollj Chriftophori ab Entzeftorf x 
arci ante memorata vicinis, vulgari & Primo permixtum interdum , ubi anno M p zxxix- 
primm obíervabam,& ab incoli grum (quód hiemevirear) communi cum vulgari 
nomine 


Ir 
Prrola mini- 


LL 


Natali, 


Twuuliati. 


Ennaria fi 
set loirytur. 


cxviij 


- Pyrola iin minima. 


Medici/fidà amicitià mihi conjun&i,cüm P 


Canorr CivsI nox10nVM 


a dm 


nemine appellari intelligebam. Audiebat 


., & in Bohemicis filvis frequentem , mihita. 


menillaspenetranti,dum eodem annoVien. 
nà iter facerem Pragam , & inde Noriber. 
gam , videre non licuit. Sed & in Silefjá na. 
tam fimilem plantam , icone etiam additá, 
fequéte anno ad nos mittebat doctifs, vir Fri. 
dericus Sebizius, Ducis Bri genfis Medicus. 
Mvris etiam ferpit Tertium füb fum. 
' máterre cute viticulis,quz terna aut quater. 
nacodem ortü naícentia interdum gerüt fo. 
liola, Pyróla prima , non vulgarisfive illius 
tenerioris quz ante hanc tertia cft, folijs for. 
má feré fimilia, fed longé minora, tenuiora, 
magis orbiculata, & inambitu, etiám ferra- 
ta:inter que pediculus eminet binas feré un- 
cias longus,nudus, tenellus, fummo faftigio 
fuftinens unicum florem fatis magná, quin- 
quemucronatis folijs conftantem,Graminis 
Parnaffi,vulgo vocati,quod Cordus Hepati- 
cam albam appellat, florem , propemodum 
formá referentem , decem reflexis ftaminu- 


lis medium orbem exornantibus,&capitulo 
in medio b ftilá 


pro ^, ftilámq ente 
^. coronulá quinque radijs cóftante ornatum: 


unt ea capitula temporis fücceffu fatiscraf- 
fa;pentagona, quz matura , copiofiffimü fc- 
men minutiffimum , fcobis lignià vermibus 
erofi inftar;continent. Tota planta amatitu- - 
dinis manifeftz particeps. 
Nafcitur umbrofis locis in Alpibus Sne- 
berg, Hochbergerin, Durrenftain & alijs vi- 
ciniscirca radices fümmorum illorum jugo- 


' rum. Floret fub finem Iunij & Iulio:femen 


Augufto maturum. sol 
Now dubium eftquin omnes ha plantz 
fimilibus cum vulgari. Pyrola facultatibus 
fint przditz , quandoquidem eafdem quali- 
tateshabent, : 
»Dssiccar autem;adftringít , & glutinat 
vulgaris Pyrola:Foliorü fuccus;llitus,recen- 
tia vulnera anat. Idem ctiam prarftant folia. 
Eorundem ex vino deco&tum, fi bibatur,in- 
terna vulnera fanare creditur;proprerca vul- 
nerarijs potionibus addi folet. i 


LvNARIA MINOR RAMOSA. 
Car. xxr. i 

RzscirT ctiam in Pannonicis, Nori- 
cí(que, ex veterum Geographorum de- 
fcriptione;jugis,prafertim vero in pratisqux 
filvis cinguntur,ante quàm füpremaAlpium 
füpercilia attingas, Lunaria illa minor,quz 
& botrytiscognominata , cujus hiftoriá plc- 
rique detulerunt; & facultates miré com- 
d ininternis vulnerib E 
C.V.Fab. Columna Epimedium Diofc.e [e 
cenfet. Deilla autem hic agere non eftani- 
mus, fed de alia ejus fpecie rariffima, quam 
quien nullibi nafcentem vidi ; fed in Sile- 
quodam monte natam, & etutam,ad me 
m ittebant Viennam Auftriz Doüiffimi Vi- 
ti Fridericus Sebizius & Achilles Cromerus 
annonicarüStirpium Hiftoriam defcriberem. 
ODRAN, 


,,.7, kunariaminorramofa. 11 diae AA arguit iaisdqo 
j TDopsANrALIS autem eft planta ;ftatima Lis 

radice,unam autaliam foliorum alam, five fo- Un 
lium ramofum & multifidum,frequénbus fo- 
lijs,vulgaris Lünariz minoris folijs feré fimili- 
busconftans , fed longioribus & craffiuf:ulis, 
crebráque incifurà divifis,colore.ut in vulgari, 
viridi dilutiore & quodammodo pallelcente: 
fecundaala,ut quz tencrior,& poftremo nata, 
tenui quadam , fed rará admod lanugine pu- 
befcere videtur,fücculentiórque eft prima: ex 
cjus quafi utero , fecundum radicem emergit 
cauliculus pinguis & fucculentus , fuftinens 
multifidam & majorem uvam (Rorisne an fru- 
&us dicere debeá,hzrco) quàm vulgaris , alio- 
qui admodum fimilem , quz an in albam fari- 
nam,quemádmodum.n vulgari refolvaturaf- 
. firmarenon aufim , quandoquidem nondum 
maturz crutz fuerant ,quas accipiebam plan- 
. tz, inter quas una fuit qua ternos botros pro- 

tulerat : radix vulgaris inftar , multis fibris lace 
inambitum fparfis,craffiorit é, conftar. 

Inaltis Silefiz montibusgignirur: apparere Natal 
autem & florere eodem cum vulgari tcmpore 
nobis Ggnificabant. loannes Aicholtzivs Me- 
dicus Viennenfis,ad quem etiam mittebantur 
ab ijídem amicisaliquot recentes cjus plantz, 
fiepe in hortum fuum intulit : fed comprchen- 
dere noluerunt, omnem enim culturam re- 
fpuere videntur, quemadmodum pleraeque 
aliz montanz. 
vNARLIA minorisaliam clegantem fpe- Luraris m 
- ciem etiam ramofam exhibetC. V. Ioachimus 72 7,5, 
Ca merarias Doséh; F. Archiatros Noribergenfis ex Angliáallaram, in Epitome Marhioli ^" "*f 
ab ipfo diligenter auct vlocupletatá. ^. : L [s 

CeterimS lefij fuam 'llam'rarofam 9$e«bter mibertbonf — hoc eft, Trichomanes atat 


PrtANTARVM lif5TOR t1. v. ckix : 1 
1 


legitimum. Vulgarem vero Itali: Lusaria del grappele: mani aut 
pominant ^ iH : E ci een. . 

JV LNERARTAM autem eff: plantam,omnes Recentiores tei herbariz fcriptores tra- Forulieteis 
dant: potam. intrinfecas corporis Ta&turas curare,& extrinfecas illitam : miré etiam com- 
mendatur ad puerorum enterocelas: tota planta in pulverem contrita ex vino auítero pota 

utilis effe perhibetur dyfentericis,S albasuteri luxiones, fimuletiam rubentes,fiftere. 


CDENTARLA, vulgo dicta. Car. xxi. 


Ivs Plantz quz;dentatà radice,apud Recentiores rei herbarie fcriptores, Dentarize 

nomenobcinuir,varia fünt genera, à me quidé varijs in regionibus obfervata : fed non Denariavás 
omnia defcripta, quia ex his nonnullaetiam ab alijs prodita memoriz Singulotum tamen tup. 
quz ob(ervab ,menaonem hoc capite f: abij dium facientes, qua radi- 
cem maximé dentatam habent , & &puAD« (unt. : 

PniMA autem fit illa, quz Cordo, quz Martthiolo, fuit cognitalongà & craf&à radi- t. 

€c , ex multis velati dentibus fquamatim com pactis , conftante , nullum caulem, nullum Derarie 
folium ferens , fed facculentum pediculum duntaxat promens , pedalem , Leimodori pe- EM 1 
diculo feré equalem , floribus etiam illis formá fimilibusonuftum , coloriscarnei clcgan- 
tiffimi,illisin femen abeuntibus, marceffit caulis,nulloQuealio plant veftigio relido, ra- 
dix reliquo tempore fub terra latet. 
.- Muluis|locis nafcitur,frequentem tamen reperiebam in Leytano faltu, five Leytenberg Nata. - 
fupra oppidum Manderftorf,& Viennenfi filvà inter frutices umbrofo loco nafcentem,& 
Aprili florentem. Poftea illius radices forté etiam eruebam [unio anni M. D. XC. 1n monti- 
bus Francofurtoad Moenum vicinis & ei urbi ad Septentrionem objedis (cüm alias ftir» 
pescximere vellem)fub arboribus & frutic b fc ( 
- ALTERA totatenella cít,radicémq habetcandidam,é multis veluti denticuliscone — tt. 
geftam , cauliculum, feu potis pediculum profcrentem dodrantalem aut paulà amplio: Dét4né 
tem, fücci plenum, & quati tranfparentem,candicantem foliorum expertem , quibu e 


à 1 am airpra, 
tantüm velut articulis ditindtum : qui lores füramo fafügio gerebat binos aut ternosal- 
; ternatun 


Natal, 


[2 
Déntaria. 


MQuAhes ter. 
, Bias five xs- 
gexheudis: 


Natales. 


frr 


cxx. Cinori CivsI ganionvu ^ 
Dentarja major,five éguA2os 1» Dentaria coralloide radicejfive devAAo 111, 


£pels- Eun Cie Mn n 
' / Cede ubt 
5 Quent u6u 
j x à 
í 


ternatim difpofitos;ex albo purpurafcentes,nigrz violz, auc verius orchidis feuleimodari 
orum zmulos,& valde tenellos. j 
Floreritem Augufto menfe inveniebamus ad radices Etícheri jugi ( dum illud anno res 
araz (alutis humanz M. D. Lxxvtui. per filvam confcénderemus) füb abietibus, alij(due. 
inem generis arboribus,quó fol vix unquam penctrat, nullzáue prope aliae ftirpesnafcune 
tur. Similem porrà etia Augufto menfe florentem pedalis altitudinis cauliculo fuccu. 
lento,plures flores omnino niveos ferente, fimili formá preditos, prominentibusex hiatu 
purpura(centibus villis, majore copiá fub abi ibus & fagisumbrofo admod loco repe- 
riebam,dum quinquénio poít,ex Sneberg.comite ibicum venatore itineris duce, peraliud 
Jugumin Rel defícend Sed & illa amplior adhuc , pl ibáfque floril ft 
anno M. D.Lxxxix.erucbaturin filvulà Francofurtoad Moenum vicina; Iunio menfe, 
Tren&rT1:4 flores füntquinqueaut fex, minores;orchidis pumilz floribus pares, fimili- 
ter cx herbaceo pallefcentes (labro tamen propend lbido, & circa licum pür- 
' pureis radijs infignito)inodori,fpicz in fpecié in palmaricauliculo enafcentes, folijs caren- 
tej& fübfulcis veluti vaginulisrecondito:radix illi ramofa,corailij inftar;ptor(usaiba fucci 
plena;nullisfibris cohzrensamariufculi faporis, ^ í 
Hanc duntaxat obfervabam Maio menfe florentem 
pauló fupra Entzeftorf im labghe thal ante memoratá. " 


|! Ost oNc a ferpitradice Quarta, dentatá quidem, (ed veluti ex multis nodis conftans 


Anno M;D.xxc.in filvà recensczsá; 


1 € propatines generante, 

ingrato,& vdd primum ficcáte guftu, deinde acri:ex cujuslateribus prodeunt oblon- 

go pediculo, (ive coftz (qua fecundum terram purpurafcit poftea viridiseft) inharétia fo- 
iaquina pl Lj d 


infidet, dáraxac utrimque 
te:caulis cubitalis eft.gracilis,nudus, quem 
urn plures, ex tribustantummodo folijs, jam de- 
p dentibus;contt. ambiunt, fuperna verà parsoblongis anguftífq; folijs, 
nonclevitermodó nihil crenatis,confufo ordine ob(ta eft:extremo cauli infident quarer- 
ni;quiüi;aut plures flores,Leucoij,aut Hefg peridis lorum quidem zmuli,fed minores,qua- 
tuor folijs albis aut ex candido leviter purpurafcentibus,przditi: quibus füccedunt filique 
feu cornicula,Sinapi Corniculisfimilia,breviora tamen, quz, unacum füis pediculis mat- 
ceíc pl : decid & pereunt, 


quam tamen craffzícurit & matura,fe- 
zen fe- 


7s 


PLANTARVM HISTOR. LIB. V. 
Denzaria rii. baccifera, Dentaria v. ege Quot 


Aa pe 


men ferunt Hefperidis (emini feré par, quod diffilientibus corniculis excutitur. Sed pratet 
id (emen ad fingulorum feré foliorum, quz caulem a bi las&cexortum, tubercula 
quzdam adnafcuntur , balbulis Lilij cruenci illius quod Marragon bulbiferum vulgo ap- 


|. pellatur, haud abfimilia, ac velut é (quamis compacta initio viridia, deindé pulla, ingrati 
boe £z d d Cd bid 


uftus, quz fac iantur, & przmatura fp terráque [e- 
pulta;novellas plantas gignunt. e : 
Reperitür,ut puto,hoc genusin omnibus Germánix mótanis filvis. Nam memini erue- Natáleis 
te fuis bulbulisonuftum anno M.p. xtvitt.comite C. V. Andrza Hyperío, in filvis Haffiz 
non procul Martpurgo;& dotifs.vir Ludovicus Ioachimi F. Camerarius,plantam aridam 
ad me mittens Viennam,in Mifnià inveniri fignificabat , ego veró, dum iftic agerem, ali- 
quoties vicinis Viennz faltibus,opacíque (ilvis Auftriz, Stiriz, Carinthiz, PannonizQue 
ob(ervabam demum etiam vicinis Francofortoad Moenum montanis filvis cum illà pri- 
mà Z9UAXw fed & anno M. D. xctr. vir do&iffimus id£mque politiffimus Ferrantes Impe- 
ratus Francofurtum ad me mittebat Neapoli Apuliz cum alijs elegantibus ftirpibus. Flo- 
rereautem folet Aprili:bulbuli nigricantes Maio cohfpici,alarum cavis inherentes. ; 
CavrtM profert Quinta pedalem,firmum,rotundum,levem,quem, infummoferé, v. 
ambiunt terni pediculi (rariffimé plures) (inguli terna folia fufti ampla a, Dentatia 
inambitu ferrata, (aturaté virentia, gu(tu fervido:füummum caulem exornant quini aut fe- nm 
ni lores,quatuor folijs conftantes, Dentarize Heptaphylli lorum zmuli,dcorfum fpe&tan- 
tes & propendentes, colore ex herbacco pallefcente : floresfequunturoblonga icula, 
torofa , mucronata , qualia funt Denrariarum Pentaphylli & Heptaphylli cornicula, & in 
hisetiam (imile femen,hoc eft, Hefperidis fere, fed craffius atque virefcens,quod diffilien- 
tibus corniculis exilit,ante quàm probé maturum videatur:alia praterea foliaà radice pro- 
fert, terna tantüm in fingulis oblongis pediculis nafcentia , fuperioribus multo ampliora, 
fed breviora:radix novella alba eft,vcecufta nigricat, multis articulis (ic diftinda , uté pluti- 
mis dentibus coagmentata videatur, Dentariz Z9/AA« radici non valde abfimilis. 
Exit in umbro(is Auftri,Stiriz, Carinthiz, Pannonizque filvis,non modà ad montium Karte. 
radices, fed ctiam circa mediam eorum regionem, ubi przaltatum arborum filvz ut pluri- 
mum, in Alpibus hujufmodi, detinere iine . Inveniebam & ultra Dravum , in monte 
Grebéa imminenti, cum Quarto genere bulbifero: atque etiam. Hercinià filvà Bohe- 
miam ambiente. - t ; ; 
Floret Aprili,vicinis Viennz Auftriac fil vis,&alijs humili ibus:fe 
Maio. At in montibus, hzc omnia ferinis. x. aD 
jJ -EL Ssxr& 


vt. 
Destarin 
myrágvitag. 


— Natales. 


cxxij Cangori CivsI gamrORVM 


Dertatia vl. aroyrelpuAAoc t. : Dentaria v 11.7c/290230c 11; 


Àj 


Lone 


T 5 Lx 
Mew. 
Se x TAE radice nodosá, & in plurimosarticulos diftin&tá, tenuibátque aliquot fibris 
exarticulorum difin&tione prodeuntibus donatá,exeunt aliquot folia,longis pediculisnis | 
xajiin quinque profundas & ad pediculum ufque fedas lacinias, in ambitu crenatas, divifa, 
fcabra & tactu afpera, (aturé virentia: caulis pedalisaut amplior, rotundus, quibufdam ex 
intervallo folijs,alijs paribus donata,fummo faftigio quinosaut fenos florcs bulbiferz flo-. 
ribus fimiles gerens, colorc tamen pauló magis faturaté purpurafcente , qualis feréin flori- 
bus Violz latifoliz non vivacis, quam nonnulli Lunariam Grzcam appellant : füccedunt 
longiora cornicula,fzmine;quale Quarta & Quinta habent,plena. 

AGIS eítdentata Scprima radix five i lis,& pluribus craffis fquamis,quemad- 
modum propé Prima radix,exafperata,& raris fibris intcr illas naícentibus,pradita,ex qua 
prodit caulis rotundus pedalis, in quo per intetvalla quina folia longiufculo pediculo füb- 
niixajlóga, in ambitu ferrata,molliora quàm in fu periore,neque adcó faturá viriditate prae- 
dita: floresin fümmo faftigio Sexta Horibus perfimiles, quatuor videlicet folijs, Leucoij 
forum inftar,conftantes,colore Sexta oribus non difpari. ts j 

O cr ^v a£ aliquot é radice exeuntfolia, quina interdum, fed maximácx parre fepte- 


"najongz coftz inhzrentia,foliorum fraxini inftar digefta;hoc eft, utex adverío bina fem- 


perrefpondeant;folium impar extremam alam occu pet, omniainambitu ferrata, dilutius 
virentia quàm Sexta folia,& fubtuscapdicantia: caulem ctiam pedaleni,rotundum, binze 
autternz foliorum alz, ijs qux à radice prodeunt non diffimiles, ornant, cjusautem füm- 
tnum,flores Superioris C nn pares,quatuor videlicet folijs conflátes , candidi tamen co- 
loris: cornicula quz füccedunt, étiam paria, fimile femen continentia: radix minus fqua- 
màta, quàm przcedeptis , Q uintz radici ferme refpondens, & paucis craffioribus fibris 
rmata. * 
; Sextam & Octavam ad Allobrogicarum Alpium radicesfüpra Lemanum lacum, ponte 
Ícentesobfervare memini,ante quad gintaannos,dum per Helvetios,é Gallià Narbo- 
nen(, in patriam redirem, praclusá perreliquam Galliam viá, fcruente bello inter Imp. 
Carolum V.& Galliz Regem Henric. Il.Septimam autem Machliniz naícentem conífpi- 
ciebam incultiffimo horto Ill. Viri loannis de Brancion,mihi femper cariffimi fratrisloco 
habiti, ex Allobrogibus aut Irali&acceptam .. Q uin & dodiffimus Vir errantes Impesa- 
tus,in co catalogo ftirpium bulbofarum & tuberofarum, que Neapolitano regno na'cun- 
tur,quémque mittebat ad III. Virum Ioan. Vinc. Pinellum (qui meo nominc hoc abipfo 
peuerac) enumerat Deniarias Q uinquefoliam, S prifoliam & Coralli quam vulgo 
. : : nuncupari : 


E 


Ü 


PrANTARVM-HISTOR. 11b. V, 


, Oxxiij 
Dentaria v111. éaQuAAcc. 


4! , puncupariait Seguita Rovaza , cà levibusqui- sequita Ro- 
bu(dam mulierculis ufürpari ad atnatoria . las mana. 
»;, veró nufquam in Pannoniáaut vicinis regioni- 
...»., busconfpicere licuit. : 
AN porró veteribus fucrint nota hz Plantz, xowina, 
i ! nondum mihi con(tac. Priorem Cordus Anbla- 
i3 i tum cognominavit à Germanica voce anbfat/ 
3 [/ ,quafi dixiffec folioram expertem , quia nullain 
H caule five pediculo floresfuftinente , nec ex ra- 
i ; dice exeuntia confpiciuntur, in hac planta , fo- 
, , lia: Matthiolus à radice détara, Dentariam ma- 
jorem appellavit:mihi non inc dé Denta- 
riadqu^^oc major dici poffe videtur: à rhizoto- 
jj mis mulierculis 6. ors wartad/hoc cft, S. Geor- 
I. gij radix. nuncupatur , quod forté circa.dicm 
iuf (e gi gncupatum 21 d g inar 
,, confpiciatur. Alteri Dentaria d q/2Aco fecunda: 
five minoris nomé dedi,vulgare nullum nomen 
... intellexi:qtiemadmodum necT ertiz,que Den- 
raria dQuAMoc xopzAotid ic (à radice corallini ra- 
milpeciem feferente) à me cognomihara eft. 
s CQ uartam, Dentariam bulbiferam five baccife- 
ram appellari poffe atbitror : ea autem effe vidc- 
turquam Corduslib.Hift.Stirpium 11.cap.Cxt. 
Coralloidem appellat: Auftriz vicinarámque 
regionum incolz wei; Gianicidl/ id eft, Saniculam 
uA UM albam ;rhizotoma: autem mulierculz,que mul- 
E PENAS ;. tas ftirpesin Viennenfi foro venales proponere 


folent,&mrvutt;/à facultatibus quibus eam pol- 


: d lere putant,vocant. Q uintam initio Dentariam 
dvd ou) oor cognominaveram , quiatres illa. foliorum alz coutratijs ihter fe pediculisin 
fummo ferécaule na(centes;& Gngul tern lijsp 1 numerum exple- 

bant: nuac epfguAAór appellare magisplácet, quoniam terna duntaxat in fingulis pediculis 
folianafcuntur.Sextam,Cordum, Coralloidem alteram» dixiffe,nonnulli arbitrátur, Mat- Cereloid : 
thiolus Dentatiam minorem : mihi De tati arcrriQuAMC primaà foliorum uni pediculo t7 rez 
inhzrentium numero,non inepte fortaffe dici poffe videtur:quemadmodum nec fequens 7, vnb. 
Dentatia zzerraquAXoc altcta, Octavam fimiliter, fiquisà foliorum numero quz in eodem 
pediculo nafcuntur £zquAAór nomináverit,Don errabit,meojudicio. " ; 

C SgpeTIMAE,& Octauz meminit Iofias Simlerus ad finem onmengi de Alpibus, 

his verbis. : 2GilSer Gmff/herba ejus nominisduarum fpecierum reperitur, Priot uno pe- 

dicolo feptena habet folia , fupremo caule multos lores purpureos & partim albos [ alles 

«9o duntaxat cV) exc] poftquos corniculaà fübnafcunrur emen continentia minutum [son 
ftis eaéto obfervra [e videtur uam He[peridi [emini difpar non eff ]compreffam: radix fube(t 
alba,alaba(tri modo fplendens,fuamea. Alteraquinque foliahabet uno pediculo, [ fzrem 

quii Hefperidis purpurafcente flore vel Lunarie grace inodora eji, non vidi(fe exiftim ] aliàs fu- 

petiori non diffimilis: cota fubftantia utriufque acris eft,finapi zmulans autrap Ad 

cubiti altitudinem crefcunt,umbrofa loca amant & latices, primo Verc ftatim emergunt. 

iquiPalmonariam hancvocant. ^. ? jm j / 
eem Geínero, Ioanni Fabricio, & Benedicto Aretio , veteri mco amico;ac- 
cepraréferens. ^uo) conci i : r , 
Cere vc nullas iftarum Plantarum,quz hoccapite deferi tz funt, facultates compe- z,,,, is 

ri,prater eas;quas Viennenfes mulierculae Quarto Ree € ou utéhempan dod cjusra- 
Aicikdenodtuni " " 


atientibus prop ile unde nomen ab 

P ) e : LS "e 
llis plantzz inditum:& quas Matthiolus Dentaria: pentap byllo ad [ ribitCom: ijsin 
Diofc.lib.rii.cap.de Symphito;nempe in poti internáque vülnera, 


pizfertim ad ca quz in thoracis caviratem penetrarunt,radices prodeffe. 


PrivMsAcO quorundam. . Ca. xxi. 
V 103 abunaradicc caules emittit cubitales , aur ampliores , lurimis ab infit pj), 
M parte,ad fümmum ufque,ramis lentis & E foliat abet Lepidij, mi 
hora, aridis fere, viridia, fücculenta,acerrimi ufi us;& urentisfacultatis: flores in fammris " 
ramulis confertos,memibrandceo,& USA: hipeqge quodam obfito Eicun n as 
liols conftantes, ex purpurá cruleos:fimeri nigrum , exiguo avenz eegiu 
quinque foliol:s ,€x purp gr D. po 


cxxij . Canori Cuivsl sagioRvM 
Plumbago quorundam. 


rano fimile: radicem albam,longam, digita- 
Biocriifiidinis , unicam, in novellà ( qualem. 
hic exhibemus)plantá:fed;ubi adolevit, mu].- 
tifidam,longélatéque fefe fpargentem, atque 
ad'pfüm, unde propagincs ifle dependent;ca. : 
put,novoscaules fepenumcro proferentem, ." 
Provenit plerifque Hifpaniz-& Lufitaniz 
lociscalidioribus,jüxta vias:varijsitem Gàllie 
Narbonen(is , & cjusquam vocát Provinciz, 
obíervabam. Seriusaurem floret: in B-lgick 
certe; dmodum, & non nifi Septembri: 
eáque de causá, tametfi florcat; (émen ad ma. 
türitatem nunquá iftic pervenire poteft. Vien. 
"üsautem de upà atque alterà , quam femine 
natam alebam,plantá (ciim zftas fervida) ma- 
turum cólligere memini. 

ANroNivs Nebrifferifis hanc plátam Le- 
pidium vocavit. Sunt qui Molybdznam, hoc 
eft,Plumbaginem Plinij putent:vulgo Herba 
S. Antonij dicitur. Mompcellianis meo tem- 

: pore Dentilaria appellabatur , quód dentium 
'dolori medericrederetur, etiam manu reten- 
ta.Granatenfes vulgó Pe/efa vocant. - : 

PriN 10, Molybdena commandacata,fi 
oculus fubinde elingatur, vcl (ut alij alunt) 
liniaturplumbum (quodeltgenusvitij) ex 
ochlotollitur. 


"DRABRASZS E Cap xxi 


Arr1S vulgaris notitiz cft Draba, & ab 
S alijsetiam deícripta:quia tamen in Auflri 
valde frequentem obfervabara, nó potui ejus. 
hiftoriam alijs cógeneribus flirpibusnon adij- 
cerepraíertim cüm duz aliz ftirpes fefe mibi 
obtulerinz,füb cjus claffem,mceà opinione;re- 
- ferenda, " "Seni 
Pzparzs igitur habet Draba caules, ftria- 
10s, tenues, firmos, quos inzquali ordine am- 
biuntuncialia folia, in ambitu dentata , circa 
pediculum latiora, cx viridicineracea guflu 
acriufculo : quz autem fecüdüm radicem na-- 
fcuntur , frequentia fant & majora : fupremi 
caules in multos ramulos zqualis lógitudinis. 
divifi , & loculis quatuor albis folioliscon. 
ftantibusonufti,(àmbuci umbell. quodam- 
modo referunt: foribus fuccedunt exigua ca- 
pitula, turgidula ; & veluti duobus utriculis 
conftantia, mucrone, qui cos feparat, promi 
nente:in fingulis utriculis unicum femé con- 
tinetur:radix candicans,tenuis, lopgé latque 
ferpit,& quibufdam fibris ptzdita eft. ) 
Nulliferé ü i ircaViennam; 
Tor deóin&mensAn(ciadi ai cas E 
1 
funtobfiti,que fübinde in ipfa etiam arva lat 
irrepit. Floret Maio & Iunij initio (emen fub 
Iunij finem maturum eft. Memini ctiam hác 
plantam legere in infula illa quam facit. Rho- 
danus in duocornua divifus intcr D.gidij 
phanum & Arclatem , dum Maffiiiam profi- 
Cifceter. : z R 
Mvrros ex eadem radice ramuloshumi 
-.., 4fufos, profert Prior illa planta Drabz generi- 
qui terrà obruti;aut füb illà fef d ctiam fümmátellure, 


E x 
iens ferpente 


h 1 ^ 1 


PLANTARVM HISTOR. LIB. V. 


2 a Draba 11. Draba i11 


E/ 


p 7 e 


ferpentes,fübinde fibras agunt: ij deinde fummo capite numerofa folia producunt villofa, 
Drabz folijs formá & colore fimilia;fed minora, nonnihil inambitu dentata, fubacidi ini- 
tio guftus;deinde acris:ex horum medio cauliculi palmares, nonnumquam majo- 
res,re&ti, teretes, virentes, hirfuti, aliquot minoribus folijslatiore bafi eos ample&tentibus 
donati: Bores in extremis caulículis fpica: in fpeciem nafcentes, quatuór albis foliolis con- 
. ftant,quibusdecidentibus, planx oblongzue , ut in Sinapi, füccrefcunt filiqua, duplici 
ferie, pufillum, rufum femen continentes: radix candida fibrosáque cft, exquà, adcau- . 
liculorum exortum , alij enafcuntur ramuli , fimilibus folijs przditi , in latera fefe dif- 
fundentes. . : 
Inveniturin Tauro monte: memini & Ferrarià in Belgicam nobis miffam ab Alphonfo warsli. 
Paücio,Leucoij montani nomine. Floret maturiüs fuperiore,nempe Aprili. Lentoinm 
^ FREQGYENTIA Vs ctiam vamulis, pradita e(t Altera, ex eadem radice prodeuntibus, "enm. 
tenuibus , dnide in caput extuberantibus , ex quo aliquot foliaquati in orbem difpofita pia r- 
prodeunt, craffa, fucci plena;atrà viriditate fplendentia,Auricule urfi Quartz ( quz flore tia fuculen 
eftcarnei coloris) folijs magnitudine & forma fermé refpondentia, fed nonnihilin lateri- n. Nr 
bus dentata, acri guítu , & illico linguam vellicante : ex horum medio pedalis aut major ' e deoneit 
exitcaulis, gracilis, quem per intervallaam biunt.& ampledtunturfolia fuperioribus mi», 
nora, & ad petiolum latiora : florcsfpicae inftar fapremum caulem ambiunt , ut inPrio- 
1c, & quatuor albis foliolis con(tant : quibus füccedunt teretia & oblonga cornicula, du- 
lici ordine, rufum, pufillum, & planum (emen continentia: radix tenuis & repenslaté 
fe diffandit,& novas plantas finguli isp it, viuax,& tocà hieme virens. x 
.. Crefcicin declivi montis Herrpalben,(upra Zeebof,villam Conobij Gamingenfis:ubi Narale 
fero floret: at in hortostranflata , roaturitis, cum przcedente, nonnumquam ctiam ante 
, hiemem.Ea forfitan e(t,quam Lobelius in Appendice exhibet pag-465. : 
His adijciendum eft genus illud Drabz minus, quod multa promit, àfümmo radicis Dralami- 
capite, foliola,longis pediculis nixa, aliquantulum angulofa, villisquibu fdam obfita ,in- "*"* 
terqua gracilis exilit cauli palmaris, paucis foliolislon. ioribus praditus,qui à mcdio 
feré ad lüummum,orbicularibus capitcllis onuftus eft , membranulà in binas partes divifis, 
femenexile, fu(cum, continentibus: radix, pro plantz cxilitate, fatis craffa, pauciffimis fi- 
brisdonata: vivax, ut arbitror, nam pra:cedentisanni cauliculum adhuc retinebat ca plan- 
ta,quam Gulielmus deMera Medicus, in itinere obfervaram , & inter chartas repofitam; 
floribus tamen c; mihi Fi furti donabat aupo M. D.XC1iT. ouv 


IU G&AcIS 


B 


| exxvj Canorr CtrvsTI RaR10RVM 


Nomina. G n AE 1 5 zpaGicz d paCi: Latinis Arabis & Draba dicitur : nomen vulgare nullum : 


novi:Sunt tamen qui Germanis €urctifcb erf dici fcribunt. 
F«utaa. — Coo YyivR Drabacum Ptifapa, ad pituitofa pectoris vitia. Semeb aridum , pro pipere 
obfíonijs tniíceri, fcribit Diofcorides. ;.. 


TvRRITA. Carm. xxv. 


Is congener videtur Planta illa,quae vulgo,apud eos qui Stirpium cognitione & ftudio 
dele&tantur , Turrite nomen obxinet, ab extremorum caulium formà , qui in netz auc 
pyramidis effigiem de(inunt . Ejus autcm bina obfervabam genera. 
Turritavulgatior. . . Turrita major,Plateau. 


' promirinterdum plures,bicubitales ut plurimum, in aliquot ramos drvifos;perquos inor- 
dinara nafcuntur folia;valde lat fede eoscomplectentia 4 folioriim Brace ini peris (de 


Quá 


: pallentis B i y pou, aliquando omnino niv ei: quos (übft 
i m ne altero alig lum craffiore.plen 
craffior & durior,paucioribusQue fibris d. nec vivas 
1 YE rm cu 


aus P fcunt, & tota planta perit, 


vis, quam apertis collibus ( quibus pri de fcitur. ili 16: Hui 
valde fimilis(nifi cadem fr) nara lacobo Plat D nie beeloR ERU EPIS DUAE TUR 


vo PrIaNTARVM  HISTOR.-LIA, V. 
NS MES dan) 


cxxvij 
Brafficacampeftisr. — | jg " 


2 


i. : 
|» » $e B m df 
e a Veliaem etiam cum varijs alijs mittebat, 

N o v videtur abfimilis Brafficz virgatae Braffiavir- 
Cordi , Hiftor. plant. 1. cap. x x x 1. E cuM. 


?3, 
^ 


^e 


BRASSICA CAMPESTRIS. CAP. XXVI. 


Pt Vest «aam, 
Ps i 


Ep ALES habet hc Planta caules, Can- 5,5, ,g. 
dicantes,rotundos, aliquot ramis praeditos, erri albo 
folia;ex intervallis, Perfoliata folijs non valde ftre 
diffimilia, albicantia, & colorc fere Brafficz 
ufaalis , caulem icampledentia , ut tenella 
plantead Perfoliatam plurimüm accedant,gu- 
ftu fervido : ramuli é lateribus prodeuntes, fu- 
5 (tinencaliquot floresalbos, Braffica floribus 
fimiles, deinde cornicula longa, quadrangula, 
in quibus continetur femen Brafficx femine 
minus, ex rufo fufcum. 
- Auivp cjusgenus eft firmioribus virgis,nec uu 
adco ramofis,cujus folia in fummo aliquantu- perra purpu- 
lum ferrata, rcliquis riotisà Prioris folijs non refere- 


& 


Peanut, Ath 


cw coij aut Hefperidis floribus magnitudine pa- 
LM res,colore autem Lunarizgrecz flori, purpu- 


reo videlicet: cornicula luccedentia prioribus 
fimilia &(imile femen continentia. Radix àm 
in hoc quàm in alio, licet dura fibrisáue qui- 
buídam pradita fit, vivaxtamen non eft , fed 
prolato femine perire folet. 

Frequens eftutrumq. genus Murciano rc- Natale. 
gno, ad Eliocrotam urbem , vulgo Lotcadi- 
] -— J&am,inarvis& fecüdum vias: ubi Martio flo- 

- rebat. Sed & primum genus fponte crefcens 

. .. obfervabam woagateaf bana ris Viennenfe | 
agro, Maioflorens. ^. — ; E 

BnaassicAM campeftrem hanc plantam. Nemiva. . 
nuncupavi , tum quia in agris & campeftribus 
nafcentem confpiciebam;tum quia,apud quos. 
nafcitur Murciani,Collejon appellabant; eft 

Brafficulam.Cordus primam fpecié nonigno- 
ravitjnamBrafficam agreftem vocat,quam ve- 
rifimile eft apud fuos in agris fponte nafcen- 
tem ob(ervaffe;proprerea agreftis nomen indi- 
diffe: non defunt qui Brafficam femine qua- 
drangulo vocent, inepté:à corniculo potius,in 
quo lemen,nam femen quadrágulum non eft. 
Hujus planta acrimonia, proxime ad Braffi- 

cz facultates accedere indicio eft , &illà va- 

lentiorem forfitan effe. T ge 


191 


xivir. 
RatEr£R: Cardamines Vulgaris genera; 
quein P: ioni Auftrià;vici regi 
nibus;non minus funt obvia, q àminreli j 
., Provincijs quas ante: peragraverim : aliquot 
non vulgariaeriam obíervabam , que filentio 
n 1 2 x 


, ? ME * ^ 
CARDAMINE ALPINA. "CAP. 


" D 


minime premenda duxi. «i27: 
nigricantibus-ex Atamuli D 
NT pis Les Jüibwscblon wewe Cardamine 
M persetram;! erpit, inquibus, oblongocjutd ID oseoatri- 
"v coloris p | foliainnitün- pa : 
x. 9 turcirca pediculumang peroraslatio- —— 
Ead ors Deesysedau  ra& quafi orbiculara, in ambicu nonnihilcre- 
nata, initio tenella & viridia, deinde dura; nigucantia;acidulo ptimum volt 
cáulicu. 


idem e 


differunt , & fervido etiam funt guftu : flores 6. vtr 
Prioris floribusfimiles , majorestamen ; Leu- vo fynss, dede, 


Ax. 


cxxvitj Canor: CivsI manioRvM 
cauliculiecretesinter folia erumpunt ex purpura nigricantes;palmarcs,nullis autratiffimig 
(quz terna etiam eidem pediculo inherent) folijspraditi: floresextremis ramis infident 
candidi,quatuor foliolis conftantes, Cardamines pratenfis, quam Fuchfius Iberidem nun. 
cupavit,floribus perfimiles; his faccedunt torofz & oblongz filiquz, five cornicula, Den. 
tariarum corniculis pené fimilia,fed minora,femine etiam fimili;licet minore,plena:radix 
fummi tellure ferpit , & fubinde patvas candidáque fibras agit , (ic ut facilé ramulis terra 
obrutis pangi pofl 
Notalsi. Inveniturin filvofis montibus , nudo folo potitis quàm herbofo,ad Abietum & prxalta. 
rum arboriü radices, totà hieme etiam virens. Floret lunij initiojin cultis veró,etiá Aprili, 
E ALTERVM, habetfolia clegantiffimo ordine in orbem difpofita , duarum feré uncia. 
Cans rum longitudine, profundioribuscrenis inci(a, & laciniata, uc Sifymbrij cardamines, (ive 
sms w-. Nafturtij aquatici vulgo vocari,folia,hirfüta &afpcra,fuperné veluti cinereo colore afper- 
Mie fa,inferné autem viridiora;guítu initio aliquantulum acido,deinde acriu fculo: exquorum 
medio prodit cauliculus dodrantalis,tenu:s,albos flofculos in fammis ramulis ferens:dein. 
decornicula teretia;parva, (emen obfervarc non licuit : radix longiufcula cft,alba, quibuf. 
dam fibris capillata. 
^ Natales. Nafícitur in Stiriz inferioris (copulisad Coenobium Neuberg , quod Alpium ejus Pro. 
vinciz jugo ipfi imminenti nomen impofuit, Florebat Augufto. 


Cardamine alpina t11.minima. Cardamine altera fimplici flore. 


*u M tN1MA &tenerrimaeft Tertij plantula;cauliculis unciam longis,in quibus umbel- 
Cerásmine laflofcul did 1 oliolisconftantium: foliaalata ex ternis, quinis, aut 
elrinamni- feptenisfoliolis uni coftz adherentibus conflata, viridiajguftu acri & fervido:radix alba,fa- 
?* — . tislonga;quibufdam fibriscápillataeft. s l : pue. 
mas. nipfisícopulis(ummi jugrSneberg,dum per nivem glaciali duritie conftrictam, ferreis 

uncis ad pedes alligatis delabor (ifticenim,quemad m & inreliquisvicinis jugis, per- 
doni nivcsà multis feculis colle&z ez ue,radijs Solaribus fammam füperficiem re- 
lveütibusadeó lubricas,ut (inc uncis pereasingredi nemo quear);nveniebam florentem 

' Augufto, ubi nivesjam primm diffolvi incipicbant. Invenitur etiam in Tyrolenfit 
jue Saltzk fib ibus,tefteD.Ioachimo Camcrario,qui eam ficcam ad mc mit- 
tebatEx C. V. Gefncri Epiftolis apparet etiam in Helveticisalpibusnafci. | A. 
VyteanE nullum nomen iftarüpl accipicbam: (ed non dubium eft,ad Carda- 


; £e £A. (T. 


E ymbtij g effc. Prioré memini nobis Machliniamm if- 
Saviculs tri: fam ante multosannos ab Alfonfo Pantio;Sanicultrifoliz nomine : à quo téporein non- 
febe llisBelgicis horti: ] 'atbi Eamc odiué;meo judicio, Matthias de Lobel 


o r 


nofter 


nofterinter Cardami f c inavit.Tertiam Geft dis p 

sum cx ipfius verbis colligere licet, in Epiftolis Nafturtiolum ap; TT 

; ] : appellat. : 

Von e pam illam Cardamines/five Sifymbrij dieci Dipiconduastdilin pat he 
gi ibus prati d etiam horti iferá c " 
naícentem, quam Fuchíius Iberidem arbitratus eft, prato rediere pocos a. 
men depreffioribus locis humente, colligere memini floribus multiplici glomeratá is s 
liorum ferie conftantibus onuftam,anno M.D- .xxi11. Maio menfe crimeftri videlicsx anke 

quàm Belgicá excederem Viennam Auftriz profe&urus. i 5 
1 - uu : 


f t Plantula C. dici: di 1 


PrANTARYVM HISTOR. LIB. V. 
finie erifolit 


pb 
.w ^ 4$ 


ca uet 
vr 425 
uix 


CAL. 


AM do. 


E Qut [OX EAR [SRM na 


"Similem nunc in Belgicis hortis àdiligentioribusrei herbatiz cultoribusali,me mone- Cardenise 
batantebiennium lacobus Plateau , quicjusetiam iconem manu proprià delineatam ad. "ls. /eme 
me mittebat Francofurtum. Eam poftea in ligncà tabellà exprimi , & fculpicurabam , ut s 
cum vulgaris, quz fimplici eft florejiconc hoccapite infererem. 


OssERvABATVR porro à me alia plantulain Etfcheriano jugo fcopulis inhzrens,quam 
anad Cardamines alterius,an ad Sinapi potitis claffem,teferre eberem,herebam,necdum 
apud me conftitui in quam claffem referenda: ne tamen nullum locum in his Commen- 
tarijsobtineret,huic interea capiti adijciendam fui T 

Sena vero aut feptena;bumi fecundum radicem expanfa, habet illafoliola, Bellidis folio- $naripemi- 
lisnon diffimilia,teneriora tamen, & levi acri ià przdita:éq m medio, jus a; Mnt: 
gracilis prodit cauli lus,raris foliolis feptus, palmaris aut pauló altior, in cujus fummo fe- 
niaut fepteni erant flofculi,quatuor albis foliolis ; inquibufdam plantulistoti- 
dem finc flore filiquz five cornicula fatismagna pro plantulz ratione; daplici ferie,quem - 
admodum in Cardamincs alterius & fimilium corniculis , femen continentia exiguum, 
planum rufefcens,nonnullà acrimonià praditum: radix (ammà zcllure ferpens, nova ger- 
mina fubindé profert. ^ : 


NASTVRTIVM SILVESTRE Valentinum. Car. XXVIII. 


N1c0 hzc planta affargit caule, fed ftatim àradice; fupra. folum , multisalis divifo, Nafsrri 

hirfato & afpero,virente,rotundo,pedalis longitudinis; inferna folia qualia fint, pro- Legat 

nuntiare non poffum Quia jam in femen magna cx partc cvaferat planta cüm obfervabam: 

n fübalis cauliinhzreb jniaerant & multifida, Nafturtij vulgatis; ro 
mifolio- 


E 


CXXX Canort:.C 


^ Naftattium filveftre Valentinum. ::: 


Bus muiti- 
lex. 


Lp 


4 Go me,non 


Bá ] i 1 , 
, minoribus timen, mollioribüs fperne viren- 
- tibusinferné candicaptibus, vasi rra 


IVsl mna4mioRVM 

Toi foliorünPpzrez mula; fenuiora tàmeg & 

- vindiajacri guftü ot INaflürtiv m:extrémisra. 
miis fert multos; fpiezzinfpeciem , congeftos 
flofculos, quat&or foliolis palléfcentiliüt con. 
ftantes,in quibustoride flamina, quibuseya: 


$^ Defcenübus, füecedunt filiquüle brevesdua. 


?büs valvulisfiveutriculis coriftantes cui ig. 
gulà prominenré,nori quidem:ürfuriergül, 
utreliquarum congencrum , fcd deorfum in. 
flexz in quibus Nafturtijamulum femen:ra. 
dix cít(ingularis,candicans;fatis creffa, nó ta. 
men vivax fedquz fingulisanriis perit. 

Eodem loco, codéniquetempore, nempe 
Martio; florentem hanc plantam & femine 
jam plenam invepiebam , quo Alyffot.Galc- 
ni, Valentino vidclicet regio : & quia plerat 
quenotascum Naflurtió communes habere 
confpiciebam , Naflurtíj nomen ipdidi : cui 
(quantum ex guftu judicare licet ) perfimiles 
facultates habet. y ne 

Hv1vs,meá fententiá; nomen immutare 
nondebuerat Lobclius, qui ipfam flirpénun. 
quam confpexit :: nam plantis mihiantcaig- 
notis & primum obfervatis;feftinanter, & tu. 
tnultuario quodammodo impetu nomina da- 
1e non foleo, fed prius omnesillarum notas & 
1eliqua neceffaria maturé perpédo;ante quàm 
aliquam (tirpem certo nomine donareadgre- 
di faciléanimad: n y^ quot micas 
lucubrationesdiligenter & fedato animo lc- 
gent : malo enim interdum ipfas plantasgyo- 
»vuscrelinquere ( ut mihi adbueufu venit in 
his Commentarijs) ciim in commodo nomi 
ne applicando mihi ipfe non fatisfacio, quàm 
temeré nomenaliquod , naturz planta nó fa 
tisrefpondens, donare. Sedquam quzcfo ma- 

joremaffinitatem habet hac planra cum Eru- 
cà, quàm cum Nafturtio?. Si quis utramque 
ftirpem fano judicio conferet, inveniet profe- 
di probabili caufa, Nafturtij Gl- 
veftisnomenhüicplantzdedife, —.— 


THLASPI MONTANVM. 
Car. XX1X e» 

7 X illarum numero eft hzc Planta, in 
quarum generibus maxima varietas con- 
fpicitur, utexcorum Lucubrationibuscolli- 
ge licet, qui Stirpium Hijftorias fcripfecünt: 
jusetiam quzdam genera obfervabam, in 
Pannoniá,vicinífque regionibus, nufquáalibi 
mihiconfpeda. SECUN d 
Prbart affurgitPtimum genuscaule;son- 
uds altiore , gras Fr ; folijs pane 
ica campeftris , ipfum dtple&entibus, 


D 


dum llij , quali funt etiam ea quz ftatim àra- 
dice prodeunt : flosin extremis ramulis nafci- 
tur Copiofus, albus, quatuor foliolis conftans, 
odorisexpers: quo decidente, latz , planxque 


; PUES dent filiquz, five thecz, non bifida, ut 
, JnalijsT hlafpi generibus fed circinatefere ro- 
tundiratis,& in orbem, pelta inftar, efforma- 


tz,uni- 


3 PLANTARVM HISTOR. LIR. V. 
Thlafpi montanum r1, : 


, Cxxxj 
Thlafpi nr pumilun? 


; pel, i d wr, 
se. v 


5-5. 
Qr? 
n). 


f 


tx unicum in ipfo centro continentes femen, fcens,guftu & acri:radix alba,i- 
bro(a,tenuis fummáà interdum tellureferpir& novaadlatusgerminaprofer. «—— 
Tavenitur umbrofis locisad arcem Stichenftain , & quà itereftex càarce ad Süeberg, Natl. 


nufquam alibi mihi obfervatum: nunc veró med operá,miffis Vienná ejus Plantis & femi- 
nc ad amicos Belgicis & Anglicis hortis inquilinum fadtüm. Floret Iunio, femen Iulio & 
Augufto ad maturitatem pervenit. Sh. m 
Illiusiconem in Belgicá expreffam,vel ex plantáeà miffa, aur femine iític nat, tametfi 
non adcó feliciter, ut neceffe erat, retinere libuit & híc inferere, ne Typographum nimijs 
expenfis gravaremus. 
NvMEROSsA funtSecundo folia,humi ftratá;parva, craffa & fucculenta,farürd viridita- — rf. 
tc nitentia,qua(iquc cefij coloris, Globulariz,quam Anguillara Aphyllantem appellat;fo- DP B 
lijs proxima,cufpide o biculatà;acri guft les plures,rotundi,pedales,aut etiam mino- n 
1es,paulo brevioribus & magisvirétibus folijs ftipati : onufti veró albis loribusex quatuor 
folioliscompofitis:quibus tarcidis füccedunt compreffz thecz, T hlafpi vulgaris vafculis 
fimilesiin quibusfemen fübrufum; T hlafpi Creticifemini par,nifi minus effec : radix eár- 
dicans, fibro(a, lateribus in propagines f&fc explicat, & diffundit. ; ] 
Provenit in declivi monusillius glabri,qui urbi Baden(i (in quacalidárá aquartm fünt Nano, 
fcaturigines)imminet,quarto 3 Vicanà miliari. Floret Aprili fernen fert Maro & Iunio. 
Atiovor habet Tertium foliola, per terram fparfa, Braifica i gn foliorumfor- ru. Qu 
/ mam & colorem pznéimitantia, (ed longe minora, quz veró per caulem fparguntur, qui THREE d 
fingulatis e(t,& palmaris altitudinis, taró major,rara funt , latioréque pediculo ipfum quo- su. "m 
dammodo ample&untur, Brafficz campeftris foliorum inftar, & guítu aliquantulum acri: E. 
flores pufillialbi, quatuor foliolisconftantes fummis cauliculis infi de bfeq! 
tarcompreffa vaículajijs quz in Cretico T hlafpi confpiciuntur fimilia,fuperiore parte ft 
. fà; duobus utriculis planis predita ,in quorum fingulisbinaaut terna granula flaveícentia, 
acris faporis. : 
Crelcit in petris, & ficcis quibufdam,umbrofis ramen, Au(trizcollibus. Floret Aprili, sale. 
femen Maio maturum. 
VvLGARE nomenan obtinuerint apud illius Regionis incolas & porro in medicum .' 
ufum apud eofdem receptz fint,non incellexi. 5 E : 


t,quo: 
1 


M MIN olimin Allobrogibus cim pet Helvetios mihi cffeciter inGermaniam 
. Thlafpi 


exxxlj Canorr.Crvsl RARIORVM 1 
Thiffpi irr. parvum edorato flore. Thlafpi v.Hifpanic. albo flore, 


gicopar. alo 


fere. 


: — 

Y NV 
Thlafi par- | 
"uro albo lo, 
odora. / 


Womina. 


Thlafpi genus invenire , Cretico valde fimile, 
cujustamen Horesnó effent purpurei, fed om- 
ninonivei: foliorum tamen acrimonià, Creti- ' 
corefpondens. mot 
,SED & Thlafpi bina genera lacobo Plateau 2 
femine nata, utipfeante biennium ad me fcri- 
bebat,& utriufque iconem ad me mittebat. 
NVM humile, fiogulanibus virgis atfurgit, 
rotádisjn pluresramos divifis, per quos, ut per 
. caulem , fparía erant anguíta & exiremo mu- 
€rone ferraza folia, Cretici foliorü armula jacri 
guftu przdita : fümmo caule & extimis ramis, 
uaícebanturveluti quzdam in unü caputcon- 
gefta: umbelle florum niveorum;odoratorum, 
quibus fuccefferunt thecz Cretici T hlaff pi va- 
fculis fimiles, in quibus femen; radix etiam 
Cretici inflar,non vivax. 
jJ ALTERYM flatim à radice multas emittit vir- 
gasincquales,frequentibus ramis donatas:folia 
illiusangufta , mucronata, nullo fervato ordi- 
ne,caulem & ramosambiunt, fatis manife(lc 
acrimoniz: extremi rami multos albos flofcu- 
losin caput congeftos ferunt, quibus excuffis, 
fübfequuntur planz theca in fpicae fpecic na- 
fcentes, fuperioribus fimiles, duobus utriculis. 
conft inquibus fc dix craffiufcula, 


dura,non vivax, - : 

Prioris iconi adfcri prtüerat, Thlafpi parvum 
flore niveo,odorato: Alteriusautem , Thlafpi 
Hifpanicum fore cádido:quod, an affinitatem 


x eH : aliquam habeat cum Thlafji fruricofo altero 
(Qi Y : 


Lobcelij, 


PLANTARVM: 
Thlafpi clypeatum. 


hay E 
Jupea T MC 


ü- Qu ^ 


femen continentes:radix ca ndicat & fibrofa 


HISTOR. LIB.'N. 


s quatuor bifidis fol 


' quodin fümmis cauliculis &. 


.. ftarefformata,medio turp dit inqu 


4j nem ducit, & interiores abíceffas 
SSWI) menfescit;&c. 


IER er. 


, CXXXI] - 
Lobclij, ex iconibusjudicium ferre nequeo: 
cjus tamen quam expreffam híc damus icon, 
vafcula bifurca habet;qualia fere in Cretico: 
fruticofi veró, (implicia fant & mucronata. 


NascirvR ctiam plerifque Auftrie & Mo- 
raviz locis , fecus vias & agrorum margines, 
gramineífque incultislocisnon minusquàm 
1n Belgicà , Thlafpi genus illud quod nónul- 
li Machlinienfe cognominant , quia juxta 
Machliniam Belgicz celebrem urbem , in 
quà fupremum omnium illarum Provincia- 
rum Concilium, plurimum nafcatur publicá 
vi quà Antuerpiam itur. 

Habet vero folia unciam longa, dimidiam 
lata (inzqualitcr& inordinate caulé ampl 
"entia caulem pedalem aut ampliorem ) ci- 


y ncracei coloris & acris faporis: caules in ra- 
9 Vend isal £ 


bos flores 


ijscóftantes, in caput con- 
geftos & quafi umbellatim nafc quit 
decuffis , paulatim illa capita füccrefcunt & 
producuntur, vafculáque oftendunt mucro- 
nata;brevia,femen cótinentia:radix albicans, 
fibris quibus przdita cft , (ub terrà late ferpit, 
Drabz inftar. s 
Svena Badenfes etiam Thermas vicipí(- 
que collibus;adeóq; totá illà Collium (mon- 
tes enim appellare nó poffüm, fi ad alioslon- 
gécelfiores in illis Provincijs cóferantur) ca- 
tenà, qua deinde per Leytenbcer; 
Mádeiftorfad Danubiü ufque ver(a 
tem excurrit , copiose nafcitur illi 
genus, hitfatis & veluti ci 


s Orien- 


rcum erofis folijs, 
Its, foresex luteo pallcíceni 
debina vafcula orbiculata 


tes profert , dein- 

lana , clypei in- 
ibus fe- 
men, quale nofter Lobelius in Adver(arijs 
defcribit. : 

CzerEnvM Thlafpi bilem perfuperna & in- 
fernapurgat;acetabuli menfürá potü,I(chia- 
dicis in clyftere infunditur, potum fangui- 
rumpit, 


ALXSSVM MINIMVM. 


qu 


gener effe videtur ca Plantula, dequá 
hoc capite nobis inftitutus eft (ermo. 
Mvrros exeadem radice (interdum uni. 
cum tantum) proferre folec illa caulicos, d 
drante minores, tenues, magná ex | pur- 
purafcentes , ep d u locndine fparfa 
funt numerofa foliola , lini foliolis haud ma. 
jora,incana,fübacidi guftus,fed falivam quo- 
dimodocientis:fammi ramuli, comá flo(cu.. 
lorum exornátur;quinque perpufillis lutcolis 
foliolisconftantium:ea coma paulatim dein- 
de veluti in fpicam explicatur, floribifq; fuc- 
ceduntorbiculatz & compretEe quide fed. 
in medio turgentespeltulz five p 
tio virides deinde fubflavz , exig. 
eft,attamen annua, 
MM 


Car. xxx. - 


inds 1, 


o- 


1 i 


NvsoyA M 


Thlafji ine 
cano felio 
Macblienfe. 


Tbhlaficly- 
penium, 


& fapra 
ud Thlafpi 


| famu- 


Facultatet, 


Abffam wi. 
nimam. 


cxxxiilj Canorr CrvsI nanioRVM 
^o— *Erucaperegrina. n 
2. NvsqvAM non crefcit Viennenfi apro, 
adarvorum, vi átnq; margines quibus 
à publica via feparantur, quinctiam ficcis &z 
| mule agris non modoAuftrie (ed ctiam. 
oraviz,& Pannonix. Florettoto Aptili, 
interdum etiam Maio. 

As nomé aliquod vülgarc obtineat apud 
€os populos ubi nafcitur, non intellexi:aff;- 
nitatem auté habere videtur , cum cá plan. 

**à, quzà vulgo Herbariorum , Dio(coridis 
Alyifon effe creditur : aliud enim eft Galeni 
Alyffon,dequolibro fuperiore egimus. 


EnvcA PEREGRINA. — Car. xxxr, 


UA Liovor caules ex unà radice.pro- 
A deuntes, habet hac planta, fefquipeda- 
lesinterdá,rorundos;graciles,& in hismul- 
ta folia,oblonga;angufta,coftà prominente, 
incana , nónihil in ambitu velati circumro- 
.faaacriguftu przdita,ut & quz humi fecun- 
dum radicem fufa funt , qua plerüque am- 
pliora funt: flores in fümmis caulibus imul 
congeftos,luteos, quatuor folijs bifidiscon- 
ftantes, Erucz fativzc floribus minores, Leu- 
coij filveftris Tertio bro defcripti floribus, 
magnitudine quidem refpondentcs , forma 
tamé diffimiles: ijs füccedüt vafcula feu fol- 
liculi fübrotundi , tumentes, in binas partes 
divifi; prominente in extremomucronce,fea 
.. ftlo,(emen fübrufüm, acre ,continentes:ra- 
dix ad minimi digiti craffitudinem excre- 
Ícitcandida,nonnullisfibrisprzdita, — ' 
Crefcit quibufdam Caftcllz locis incul. 
tis; & juxta vias:ubi Maio floret. Seminein 
Belgium miffo nata, non nifi Iunio & Iulio. 
:SvxT qui, Leucoium femine rotundo, 
vulgo vocarint ; alij Paravinum marinum 
Leucoion, ob aliquam , ut puto, quam ejus 
foliacum Leucoij folijs fimilitudinem ha- 
bent.Sed mihi inter Erucz genera potiusre- 
ferenda videtur. Vulgare nullü nomen novi, 


Natale. 


Lencoium 
feminerot. 
Leuceió ma- 
rin. Patavin. 


: ANDROSACES ALTERA MATTHIOLI. 
AP, XXXII, 


SrAw: Plantam in Commentarios tio- 
flrosinferre animus non crat,cim ÀMat- 
thiolo fit exhibita. Verüim cüm illiusdunta- 
xaticonem , & eam quidem non fatis (cité 
expreffam,nullá cjus hiftoriá additáevulga- 
rit:eam defcriberenon pigebit,ut rei herba» 
iz ftudiofi pleniorem cjus cognitionem 
gonfequi poffint. : 

: Mvrz fantillifolia; humi expanfa,fo- — 
liorum Plantaginis zmula, fed minora, tri- 
nervia,colorecx vitidi pallefcente, in ambi- 
tu dentata, licis foliorum fere inftar,mollia 
tamen fucculenta;guftu aliquantulum acri: 
interquz feni;interdü pluresaffurgunt cau- 
liculi,palmares,herbacei coloris,aliquando 

; purpurafcentes, nudi, aliquantulum villofi, 
qui fummofaftigio,corollam fuftinét,quin- 
que,ut plurimum,orbiculatorum foliorum, 

de quini aut plurcs emergunt pedicelli, 

caliculum 


PLANTARVM HISTOR. LIB. V. CXXXV 

éaliculum ferentes hetbaceum,lanugiriofum quinque etiam foliolis donatü , vc in quin- 
que lacinias definétem,& in ejus meditullio,flofculum album , in quinque crenas íe&um: 
bafcula deinde cumefcunt,& femen contincar,inzquale,rufum,primule veris femini non 
difpar,fed majus: capitella cum folijs przmanfa, adftringentisinitto guftus,pauló póft ama- 
ri & acris deprehenduntur:radix illi unica, tenuis, paucis.cenuibus fibris capillata, non vi- 
vax: nam prolato femine tora planta perit. x ^ 

Hac plantam pro Androfacealrer3 exhibet Matthiolus; abamico acceptam , qui ex Narale. 
Syriàallatam referebat. Verüm non neceffe erac illam ram procul petere, quandoquidem 
Auftriain quà vixit, abunde fubminiffraffer: copiose enim nafcitur inter fegetes circa Ba- 
denfes thermas (pitis memoratas , atque adcó locis Viennenfi urbi vicinis. Aprili floret, 
femen veró Maio & Iunio maturum eft. Mr 

NvrLvM vulgare nomen illius intellexi: negligi 
tufticis, nifi earum aliquas vires exploratas habeant; 2 
- AN porróhac fimiles obtinere poffit faculrates quasDioftorides fuz Androfaci tribuit, 
me fugit, & Medicisid difcutiendum relinquo. Dioícorides autcm Androfacen,drachuus 
duabus ex vino potam , hydropiciscopiofam urinam ciere : eundem effe&um praftare,& 
femen potum, & herbz deco&tum:praterea podagricis utiliter illini, fcribit. NT. 


urenim pl Txq! j fi 


di flirpesà 


ATRIPLEX SILVESTRIS Uacsiiecd. boda Wut CIO AP.UXXXII 
- w o» 1 & a 
el SUUS LecaNs-eft hec Plantajà me quidem in 

^ Hifpauijs non obfervata fed àtite bien- 
ve nium atídaad me miffa Francofurtum, la- 
cobb.Pistéau , cum icone ipfius manu dcli- 
neatá;cui paucas notas adferipferat,e quibus 
qualécunque illius hiftoriá copeinnavimus. 

AssvRGVNT à fingularifadice, paucis fi. Atrrislex f. 
bris przditá (qua vivax non yidetur) terni «fe 
autquaterni caules,interdum unicus,ftatim 
à fummo radicisCapire divifus in aliquot ra- 
4 mos pedéaütcirciter longos inzquales, an - 
à gulofos,iti térram procurübétes, minoribus 

alijs ramis donatos, in qmbus, ut & in ma- 
joribus, (ingularia alternis nafcuntur folia, 
modóinunüum latus , modó inalterum dií- 


'qui , marutitate , rübellue 
contrahentes , exiguum morum ementiun- 
tür , atq. magnam toti plantzaddunt venu- 
ftatem & gratiam:finguli autem lli orbiculi 
femen continent exiguum rotundum ciné- 
racei coloris,quale fere in Papavereceratite, 
violaceum florem ferente. $ 
Qui mittebat , Hifpanico femine ipfi na- 
tam ad(cribcbat: quo autem tempore,flores 
í ATE & femen daret,nullam méti faciebat. 
P hat "vs $1MILEM porró plantam in Tyrolenfi co- 

JU wes: an 6n ek xS . mitatu cpu fcaliadia: ochfs. Vif 
"Gulielmus à Mera: Medicus, dum ex Italià rediens per cam regionem iterfaceretanno 557 
MDpxctt. fubextremum Hope , magis frur fuis frudtib ft 
- elegantibus, ut ipfum eriam a: vefcendum invitarent. x CUL SE 
- $. d milii etiam Lugduni B. natz p nno M pXCV. ic qu exficcàil- 
lá plantá,quam Francofurti accipicbam excuffo,que hiemem fup n 
va 


; & fuis fruc adco 


à luxuri fre á multos livif 
— valde luxuriantes frequentes cubitalesá; caulesin mu livifosp í 
"^ -mosfru&tus rabentes in unum caput congeftos ad foliorum exortum r fc 
torá fercaftate ; denique füb A nitium P 
£ RvTA MONTANAS 7 Quar xxxii ^ xm 


u 


AX A^, cademá; filvc(tris Ruta, non ea D need iua eg peculiari capite de- te mn. 
ed cujus, capite dc Rutá, mentionem facirhetba eft multis folijs per terram et 
firacis,mulcifidis tenuiffimeQ: divifisex allidà viriditar ád graviffi rimid; 
ojoris:ab radice, qua longa cit candida, igao[a, & minimi intcrdum digiticrafficudine,bi- 
f ioi Ed dpa MM 2 nosaut 


cxxxvj Cánorti CrvsI gARIORVM 


e Rutamontana. nosautternos aliquando fert caules ,in ternos 
aut quaternos ramulos fefe fuperiore parte di. 
videntes ,qui florem fuftinent , horten fimi. 

' lem , minorem tamen, &ex lutco palleícen. 
tem:deinde capita quadrangula, in quibus fe. 
ien continetur exile , nigrum , acre, 

Totaplanta graviffimi odoris cít, tantzáue 
acrimonie, ut per triplices chirothecas ad le.- 
entis manus penctrare , non femelex ertus 
Eric quisquácam decerpfit manu, aciem 
d. 1 zie x : 


U 
WZ y n 
ee excitat, quemadmodá redliffim fcripfit Dio, 
&- fcorides. Memini fané, dum Mompcilij vive. 

bam, Germanü ftudiofum , qui in herbationg 
comitem (e mihi adjunxerar,monere;ne cá lc. 

&à faciem tra&laret:is quidem à Pacieabflinuir, 

fed cüm vehemenseffec aftus , & veríaremur 
locoaperto ,à folaribus radijs valde illuftrato, 

i) fterilid; & deferto,ubi nullaa!ia fiondium co. 
«&Z pia, me non animadvertente, ramorum hujus 
rutz teneriorum, manum plenam legit capiti 
imponit, deinde peta(um inducit , exiftimans 
hac ratione, Solis ardoréà capite arcere poffe: 
verüm brevi fenfit fuo damno quxnam effet 
Plátz acrimonia.Nam & caput illi vehemen- 
ter z(tuare cepit, & ea partisfrons,qua fudore 
defluente radta fuerat , tota veluti eryfipelate 
corripi, excitatis multis rubentibus papulis üt 
inurbé rediens;aptisremedijs fuerit curandus 
Siccis autem petrofisQ; & Sole aduftis locis 
fponte nafcitur, cüm in Hifpanijs, tüm Gallià 

Narbonenfi;lijsá; fervidis regionibus. Floret 
lunio&lulio, Augufto femen maturum eft.In 
Belgio aliquoties fata, altcro tantiim à fatione 
anno floruit,atq. ferius, & cá frigoris frr impa. 
Ee ciétiffima,plerumq. prolatis floribuscórabuir. 
7/N, ., AB hacdifferre non videtur, qua femineé 
4&7 Cretáallato nata eftamico,anno M p xcit.Ho- 

ruitfequente, nifi quod vcgetior fucrit &.ma.- 
DESI is laxurians,quiain culto loco nata: ná &fo- 
1a valde tenuiterincifa,& gravisadmodit odo. 
ris,flores pallidi, quatuor foliolis cóftantes;ca- 
pitum rudimenta (floruit enim fub Augufti £s 
nem)tetragona. Miffum verà (emen Rutz il; 
veftris nomine. ' 
Hanc Diofcorides zr; ayoy Gpenbr i) dypiop 
vecat, id eft Rutam mótanam &a etté, cjus 
verà radicem uv épenby, hoc eft, oly mon- 
tanum: forte Ruta mas Pytha Orz apud Pli- 
nium. Hifpani ab hortéfi non prese fed 
communi cum illà nomine, 244a appellant. 
1315 damnatam refert Diofc, etenim fi 
copiofius edatur,interficere: cutem,dum col- 
ligiturjinflare,& rubore uodam inficere cum 
| pruritu& vehementi inflammatione : in Au. 
tidota autem cjus femen commode addi. 


Ruta filve- 
fri Cranea, 


2 
a 


^RvrA sILVEs. HARMALA. Car. xxxv; 


Harmala. aen FREreee:n hec eft pláta,multos ab uná 
E SE radice emittens cauliculos, pluribus ramis 

i i donatos, pedales, ex viridi nigricantes: in qui- 

bus folia oblonga,dena, ive pinguia & carnofa,faturé virentia, multifida, Napclli tenvifos 
lij(quem quidam Antitoram vocant)folijs non valde diffimilia,guftu lento, gümofo,ama- 
fo,aliquátulum tamen mordaci: Borcs in fummis ramis candidi, quinquc foliolis Lie 
; tcs, mul. 


PrANTARVM HISTOR. LIB. V. cxxxvij 
tcs,multis in medio fibrisluteis przditi: deihde capitula hortenfis ruta capitibffs majora, 
molliora amen quàm illa,& triangula, femine referta inzquali, angulofo, ex rufo nigrc- 
fcente: radix dura cft;minimi interdum digiti craffitudinem aquans, fibrofa, colore ex lu- 
1eo palleícente. Tota autem platita gravcolentis,atque adcó ingrati odoris c 

Plurima in Caftellà novà, circa Madritium & Guadalajara , collibus & lato folo prove- Xetals 
nit. Floret Iulio & Augufto,femen Septembri matgrum colligebam. Sed & f & 
femine prcgnantem etiani Octobri iftic reperiebam-In Belgicá fata;aliquot nonnunquam 
adhos perduraviz,fed vix, aut rató admodum ad lorem pervenit, utpote quz non fecus ac 
fuperior , frigorisfit valdeimpatiens. Viennzautem aliquot ctiam annos femine natam 
alui, fzpilfimé cgregié florentem, aliquando etiam deciduo flore trigona capita proferen- 
tem,quorum tamen inane effet femen. L 

Hawc etiam,z/yaso» d^pioy appellari;teftiseft Diofcorides: Cappadocibus autem uw, Nemiva. 
alijsdpouaAa, Syris Befafa dici: Latini Rutam filveftrem & Harmalàm vocant, Caftellani 
Gamar (2,8: Cogambrillos amargas id eft,exiles Cucumere. ; f 

SgMEN cum melle;vino;croco,fceniculi fucco;ac gallinacco felle;ceritur contra reta- 
fam oculorum aciem;referenre Diofcoride. 

* BzrLouivs lib.ir.Obfervacionum cap.xxr.ait,arenofiscirca Alexandriam Egypti locis 

naíci, & apud Arabes, ZEgyptios, T'àrcos vario in ufu effe: praefertim veró hancapudeos 
invaluiffe confüetudinem,ut cjusfumo fingulis diebus mane (uffiantur, fibi perfuadentes, 

noxios fpiritus hac racione abigt. adeóresilli hetbz;& cjus (emini;tantam celebrita- 

tem peperit, ut nullz fint adcó viles Inftitorum officinze, que cam non habeant tamquam 
preciofum aliquod medicamentum. .* on : : 


SconsoNERA. € AT. xXXVI. 
RAcorocts adnumerandaseffe easplantas,quas vulgó Scorfoneras appellant,ne- Tragopeg 
mo eft,ut arbitror, in re herbarià mediocriter verfatus,qui dubitet;cüm totà facie illis reg 
re(pondeant.In eo tantiim differre vidétur;quod illorum radix minime fit vivax: fed femi- de plor 
nisparrum(üb (equente hieme perire foleat:Scor(onera veró-perenni fit radice , vel faltem 
smultos aunos (licet fingulis orem &c(emeu- proferat) perdarare foleat . 
DE 


H jusg cexiftimo nonnullas ftirpes, quasin Panhonià & Au firià 
obícrvabam....- ü3 jnuxuo xx : 
Seortonec dud out Deu 
i passi 


t teus,magnus;quo marcido nafcitur in calicibus 
2o femenol longum, afperum;Tragopogo fimile; 
i fed minus, in villosà materiá albà latens :radix 


n 


" : pollicaris eftcraffitudinisjint rdum major,lon- 


e. JP - gajnigro rugosóq; cortice te ,intus alba, quz 
* 2 Erica Jadeo lucro uis fucceffutempo- 
- ^ oris laveft fuperiore p irfutá veluti ce- 
. « fariedonataeft , & in gii upipplerumque El 
extuberat,ex quibus folia prodeunt. : Es 
ERA, firmatur crafs ionglinigros enfer 
denfo,rugofo cottice pra-di lado fucco ple- 7,1. an- 


* ; i À, quz nonnumquam füpefiore parte in plua zufilie 

— d copia quéadmodum Ór extuberar,cra(- 1 

tarum inftar) villasá : -— us multa nafcuntur 
j 


fidine minimi digiti (novelfarum plao. E 


mm 


cxxxviij Canori CivsT Rá4nrORVM 


Scorlenera majot Pannonica 1. "Scorfonera humilis latifol.Pan.Tt- 


LY 


94b ve XIII LAS TR 
xb MA ae : 
folia Tragopogo fimilia;firmiora tamen bre: 
viora,& cjufdem,cum praecedentis folijs, cos 
loris:interea cxcrefcit humilis, palmum vix 
excedens'cáulis , aliquot brevibus foliolis fe- 
ptus, cavus , loremin fummo faítigio ferens 
i flavum,alteri fere Gmilem : (emen deinde in 
**-* longioribus caliculis Scorfonerz Hifpanice 
"^ femini par, minustamen, quod maturitate, 
leviffimoaurz flatu excutitur , & cjusarbi- 
!€nofernir.i o oi V a * 
FaraoyENTIA fuübt Quartz folia.lon- 


Scorfonera humil.anguftifol.Pan.111, 


IIT. 
CH ge ga,Tragopogi folijs minora & angultiora,in- 
Jofol.carul. ter quz cubiralis affürgit caulis , quidé 
Jen. "ille, fed firmus,durus, viridis, aliquot oblon- 


** gisfolijs feptus,& füpremá parte inbinosaut 

E ramulos dívi(us , ferentesin longiori- 

us calicibus, lorem Scor(onerz Anguftifo- 

liz lóribusnon diffimilem , nifi quod paulà 

' minorfit,& coloris ex carulco purpurafcen- 

"tis, jucundi odoris, paftillorum é benzoino 

: feà nidorem quod. doamü 

75. Janus, fed fugacis admodum: fena dein- 

de, octona; aut plurain finguliscalicibus fe- 

- mina,Scotfonera feminnm aemula qua ma- 

,/ tura, cum fuo. pappo à vento excutiuntur: 

-t^sradix fingularis, mim "a craffitudinem 

* sequar, denfóque, forismigricante, & rugofo 

cortice obducta, fupremá partc hirfüta, & 
'villofa,qua val füccum'exttillar init 

;la&cum, deinde fülveic eeu: guftwprimum 

SOUPE opes s ocr8''gummofo ;poftca aliquantulum acri s Man 
&ilol DRM : eibu 


PLANTARVM HISTOR. LIB. V. cxxxix 
Scorfon. anguftifol. elatior Pan. 1111. . 


eft, ut reliquarum radices, vetuftate craffior 
evadés, & (uperiore partein plura capita füb- 
inde extuberans. 

- Similis planéea eft, quain colle oppido 
Stampfen vicino, duobus ultra Pofoniü Vn- 
'*gatize celebrem urbem miliaribus invenitur: 
nifi Stampfianaanguftiora folia habérer, ca- 
lices breviores;femen cralfius brevius, Cnici 
fermé (emini zqualo. 

PaiMvM genus, in Hamburgenfi monte, Natale. 
octo infra Viennam miliaribus herbofo quo- 
dam loco & arboribus circumfepto obferva- 
bam.Alterum,in monteBaden(ibus thermis 
imminéte viciní(quealijs. Tertium & Q uar- 
tum,non:modó in Hamburgenfi monte,quà 
parte glabereft, & tenui gramine duntaxat 
tectus, & quà Aüftriam fpectat , fed etiam in 
vicino Prellenberg, Leytenberg, catená illà 

montium à Calenberg ad Alpes excurren- 

[| cium & plerifque Vngariz locis, nafcuntur, 
JJ Florent Aprili & Maio:fémen interdá Maio, 
aut (üb Iunij initium macture(cir. 

SicvwbYM porrà genus,Scorfotieram hu- Nem 
milem lacifoliar appellare licebit: ut Ter- 
tium ! artum au- 
tem , Scorfc elitot af g ftu a purpu- 
reo flore cognominari poterit. 

An verófimilibus facultatibus preditz fint 
hz Scor(onerz,quibuscelebré illam, & adeo 
decantatám Hh panicam pollere aiunt, ne- 
minem adhuc COM feciffe arbitror. 


: Vatietas, per Pannoniam, 4 
náfque regiones:nam praterea que cum E 
Provincijs alunt genera ; nonnulla obferva- 
re memini qua nufquam alibife(e mihiob- 


» tulerant. ; 
PRiMYM autem locum Latifolio dabo, Des 
M cui quinaaut fena funt folia; humi ftrata ; la- 2557. 


'tàjIntybo fativo latifolio; ;non multam diffi- 


ue we iili, mambità nón hilfinuofa, interdum 


m etiam laciniara;mollia;hirfata;nigricantibus 
: maculis fzpifime in pd ando nullis, 
s. ladeo (üccocurgentia : inter qua caulis exit 
cubiralis, /cavus;raris folijs feptus, in quo ple- 
rumque unicus (nonnumquam alter & ter- 
tius) osex«raffiufculo: niráq; lanugine hír- 


V En s i inftar predi 
: eii gi leviffii 


21D Seton dida icudine, ni 
y n7 


TI 
Hieracium 
main: lati- 
folium. 


f 
Hitracium 
majus angu- 
ifl. 


exl Canorr Civs] RÁRIORVM 


cioribuscifta Francofurtum praus. Floret Maio,femen plerumque maturum Tünio. 
CvsairALES atque eriam bicubitales interdum funt Alteri caules, firmi, rotundi, quá- 
am lanugine obfiti,quos inord fivc confufo ordine nafcentia, multaambiurit folia, 
tresunciasaut amplius lóga, unam lata,mollia,in ambitu dentata,lacteo fucco plena: fum- 
mus caulis in aliquot ramulos finditur , fuftinentes imbricata capitula, €quibus prodeunt 
flores lutei denis,duodenis,aut pluribus foliolis ,extimá parte incifis, conftantes, me dium 
Occupantibus multis luteis fibris:radix minii digiti craffitudinem zquat, multífa; tenui. 
bus fibsis capillata, fingulis annis augefcit,& ad latera novos, frequétiorefq; cau lesproferr. 
2, Ejusgenusinvenitur graciliore caule , anguftioribus, & vix íemunciam latis fohjs, in 

reliquis conv eniunt. " im 


Hieracij 111.genus alterum anguftifol. 


TexnT1O0 cubitales etiam affurgunt caules,ro. 

»..*- tündi, fuperioribus minus craffi, trequentióribus 
77^ durieribüfque villisobfiti,quos fimiliter confufo 
- ordine ambiunt multa folia , fuperioribus angu. 
ftiora, breviora, duriora, non minus tamen lacte 
turgentia;fum muscaulis ctiam finditur in ramu- 
losjmbticatacapitula ferétes,é quibus exoriun- 

tur flores, fuperiori fere fimiles: radix füperioris 
radice minus ctaffa, perinde tamen fibrofa, &in 


Eu à novis prolibus educandis ferulis. * 
yu 2: llliusetiam genusobfetvabam anguftioribus 
: aN I folijs, & me longioribus, licet non minus du- 

Ned ris, quod ahoqui, totà quodammodo facieipfi 


Cichereum 


Natali. 


7;,. molli crifpáque. Ve 
u 


- tainterqua 


refpondet. ^. : 


1 ic tibus ficciorum 
pratorum inter véprés; etiamad caduarum fil- 


xXci.obferyatum. ut 
* Cepit ALES veró habetid genus interdü cáu- 
:Tes, ftriatos; digito graciliores, cx viridipurpura- 
fcentes;quosnulla ferie difpofita » fed inordinata 

kann Bipge bs mds 


1 ;Conyze majo J 
.; lia,nonadcó tamé pinguia, latá fedecaulem am 
ipledentia; iticircuitu dentata, extremo mucto- 
heic A - t^ mata :caliculi (ammo caule ex foliori alisemer: 
KUEESebce o Rc dent, villofi; qui in luceos flores reliquis Hieracijs feré fimi- 
$.fefe explicántajs fuccedi femen oblongiu(culum, ftriatum, ca icans, quod cum pap- 
po levi aurà difpergiturjar in ieribus plantis:radi eeftvivace,inulislongis craft 
culis ,nigricantibüfque fibris isanni Bioreim caulium (obo- 
lemprocrea ^ qp qt b Mr $i g T 
^, Impensé amará eft hzc planta, nufquam fponte nafcensmihi confpe&a : fed Londini ' 
düntaxat,in hortis doctifimorum virotum loannis Richzi & Hugóriis Mo. rgani Pharma: 
copolarum Regiotum , qui Cichoreum montanum nuncupabant , €x borcalibus Britan- 


[5 AE 
onít fi 1 
y qux igi 


* nix regionibus, in quibus fponte crefcit delatam. Floret Iunio & Iulio ; femen Augufto 


maturum. func foliaei 5o ds 
| ArrQvo r Quinto funtfoliaé dice prod ia, lis fere 
SAM ine admoduin.hirfuta, & quodammodo inc 
fie ! dalisut plurimum, villofus, 
liaijs;quz ai radicem nafcuntur,breviora quidem, H 
nentia, rion minus quàm illa villofajaut lacleo fücto. tür 
gio capitulum,e multis hirfutis & incanis folioliscompa: 
teribusalterum & tertium) quod fefeexplicat inf 
folijsluteo colore tinctis conftantem, &tande P 
evanefcentem: radix nigricat;multistamen candicanti 
vos caules producit, : Tota planta valde amara eft. 


i : PR 
: Invenitur in herbofis. Alpiumjugis,ubi]ulio, interdum tantüm 


tior ANDRE HISTOR. L1B. V. 
e v. villofum. Hicracium vi.montanugi, 


- " d Ne 
tis autem, Maio,femen Iunioperficit. An porràea planta quam Dalechampius Sonchut 
lanacum appellat? Eu p ET 
Sexri radix digiticraffitudinem interdum zquat,longa,nigricans , tenuibus fibtisprz- 
3 


dita,fümmá parte,in plura juam capita, uz (ummá tellure fena auc 
plura oblonga folia , (emunciam ferélata , & nonnihil incana proferunt : € fingulis radicis 
capitibus , prodeunt inter folia, fingulares cauliculi, duri, nudi , dodrantales, aut palmares 
tantüm , unicum florem fuftinentes, & multisoblongis , extremo infedis foliis, luteoQue 
colore praditis , conft quo dcfi femenoblongiuículum cum pappo levi au- 
12 flatu excutitut. 

In omnibus illis montibusà Calenberg (Danubio imminétibinis miliaribus fupra Vien- 
nam)ad Alpes excurrentibus nafcitur, Floret Maio. 
2. Aliudejusgenus invenitur,cujusfolia nonnihilid látetibus laciniatà fünt,ferméinftar 
£oliorum Leucoij marini, minus incana: flosaureo colore maps rutilat, alioqui per omnia 
fimile. Vcriufque planta la&co fucco plena,&amariufculo guítu e(baios: 

Ss?rIMYM genus; Panronicis Obfervationibus ,quarto loco inter Scorfoneras re 


Natalis. 


vtt. 
Hieraciuss 


facram nunc propter radicis cum illisdiffimilitudinem inter Hieraci eneracommodius 5,75, 
ferendum ceníeo.A 


: guftisautem id conftat folijs , T ragopogoaut Scorfonera angu(ti- 
foliz proximis, carinatis ;colore cinereo, digitalis lógitudipis, lacteo fucco plenis, amariuf- 
culiscx quorum medio cxilit tenere li lod lis,per quem fparía funt rarafolia, 
alijs minora:is in aliquot ramos div ifus, fuftinentes capitula,aliorum more )fquamata, qua 
in lutcos oculos T ragopogo fimiles,fed minores explicancar,maturitate inpappum cva- 
nefcentés:radix nigra eít,mulris fibris albis capillàta,lateribus prop gi iisag. 

-« Copiosé nalcens illud duntaxat obfervabam in faxis ad Gaming: Carthu(i 
: bium, lulio flores prof E ; 
, Ex radiceobliquà & rugosá,minimíque digiti eraffiudine multis etiam fibris donata, 


aliquot extuberant OQavo generi capira,unde fena aut plura enafcuntur folia, unius,dua- 
rum;& trium uaciarum lon itudine , femunciam lata, craffiore nervo permediam longi- 
tudinem Ded embilia pieni incanáque lanugine przdita,infimà parte valde lacinia- 
ta & anguftiora,fü petnà veró latiora,ícd dentata duntaxar,candido fucco tutge ntia:é quo^ 
rum medio,bini aut terni emerguntcauliculi;palmares,enodes,foris ]zves, intus concavi, 
füfiinentes Boresluteos, Quinti gencris floribus fimiles, quibus tamen ue pau lo farara- 


tior/femen maturum,tenue, longiufculum, nigrum, pappo 
Crefcicin Leytenberg , Florétque Iunio. dins. 


vun. 

Hierac umm 
in. lei 

miato folie. 


cxlij Canorr.Ciysl gARTORVM. 
Ü Hieracigmyitrfolio Hedipmoidis, ^-^ * ^ Hieracium 1x: minimum, 


CONTRE 


UA YEN 

- Jd . ES 
Hisracinmm QvATERNISaut quinisà radice prodit Nontm genus folijs;Hieracio vulgari formá non 
3 diffiunlibus,fed mollioribus, fuperne magis villofis,infcrne penéglabris »lacteo fucco ple- 
nis;& fübámaris, inter qua prodit caulis pedalis auc amplioris longitudinis; gracilis, hifpi- 
dus, feteris in fummo veluti umbellam quandam caliculorum etiam villoforuzo;qui dehi- 
d colore longe elegantioz 
res,nempe impense flavos;& quafi aureos, multisfoliolisextremá cufpide crenatis c ó(tan-. 
tes;inter qua flava (tamina;odoris non ingrati: femen in Pappim aliorum congenerum in- 
ftarevane(cens: radix perennis, multis candidis ibris przdita, & fubinde adnatis virgulis 


Natum hoc éft apud Barávos,femirie Vienná Auftrie ade S. T 

Huwiwm — ÁLTERA ctiam planta i[hie mihrnata femine ex Italià millo H ieracij intybacei appella: 
Pnhh«wm tione qua meaopinione,veriusad Cichori t ur T 

guaiefor x. Eaex Gagulari radice ftatim avulta promit folia Cichorio filvefiri fimilia,erece modoirt - 
lateribus divifa, & veluti erofa deinde interillà multos brevescauliculos minoribus foliis: 

minülq: iacifis cindos,& in requentes rámulos divifos, dod lesaut longi 


xr IAM defcriptis conjungendom eft pulum illud Hieracij genus,cujus iconem: & ipfam. 
deícriptionem etiam Londini mihi communicabar anno M. D, XXC1, Thomas Pennatus : 


ieracium minimum planta dodrantalis, aut Bion altior , radice fingulari; tenui,alb4, 

y.« Paucis fibris veft:folia ab radice qui que fex, fe; 

yoPaulàlongiora & ferrata:é quorum medio caulisexit unicus, quádoque duo,vel tres, folijs ' 

' omnino vidui, fiftulares;juxta radicem rubentesinterdum verius íammum ramofi.ramis 
juxtàexortum rubentibus: caules omnes verfus capitula, contra feré quàm in alijs plantis - 

bera ffioréfque fiunt ;finguh fingula capitula globo(a fuftisentes, cx quibus flo- 

résparvi , lutei; ex apicibus conítantes, & randem pappefcentesexoriuntut,  Lacteícitáe 
amariufcula eft, - pe. VOTRE tat ! 


; Proyenit 


x 


PrLANTARYM HISTOR. LiB. V. cxliij 
Provenitinter fegctes, locis parum arenofis, & terra friabili : frequensin Angliá multis Natale. 
jn locisaliás,nufquam nifiin Tow Heidelbergenfi,unico tantüm loco, me vidifle memini. * 
Iulio & Augufto floret, HxcPennzus. : fe 
His porto fiCcam plantam autcerté valde fimilem;adferebatanno M.D.xcrii.& mi- Hislariam 
hicommunicabat; Gulielmus de Mera Medicus , monens , florcs in pappum non evanc- ir demi " 
fcere;fed fine pappo;in caliculis(ut etiam in ficcá plantà obfervabam) femé oblongiufcu- mien: 
Jum,maturitate n! gnicans, relinquere. Animadvertebam praterea,tenuiffimos effe caules, 
almum alros lignofos, füpremà patte laxiores,& concavos, octo aut decem interdum , fi- 
mulà capite radicis intet folia prodeu ntes qui,circa fümmum,ubi laxari incipiüt, aliquan- 
dogracilem ramulum,fümmo ctiam faftigio laxiorem, & flofculum ferentem flavüm,ad- : 
narum habebant: radix tenuis erat,& candicans. k : 
CerenvM Diofcorides Hieracium (cujus haud dubié hec funt genera) vim refrigetan- Faculté. 
di,& modicé we Rum habere au&toreft , cam ob caufam ftomacho a'ftuanti , & in- 
"1 ionibus iix c, impofi : füccum ,erofiones ftomachi forbitione mitigare. 
Herbamcum radice impofitamjidlis à fcorpionc auxiliari. " 


CoNDRILLA Car. xxxvtii. 


V o Condrillz genera in Hifpanicà meá peregrinatione obfervabam : quorum Pri- 
D mum nunquamante mihi confpedum , ad Diofcoridis primum Condrillz genus, 
mceáopinione; plurimum accedere videtur: Alterum multisalijs regionibus , & antc , & 
poítetiam,obvium. 2 : 

Condrilla prior Diofc.legitima. : 
LATA Primogenerifunt folia, Cichorij — :. 
foliorum inftar divi(ajomnino incana,& den- C«»4ri* 
sà lanugine tomentóquc obduda : interque d 
caulis emicat pedalisautamplior , rotundus, 
candidus , in aliquot ramulos fiffus , folijs mi- 
noribus , anguftioribus , inordinatis feptus, 


3S E i P h E 
iS quibus(utetiam ipfis ramulis) plerumque in- 
S .. hzrentgrumi fulvefcentes gummi iftic con- 
i ; creti: flos extremis ramulis füftinetur, anthe- 
d 
N 
4 
1 
Il 
3 
$ i 


& acris eft. 

Invenitur Salmanticenfi agro locis incul- Natale. 
tis, & multisalijs Hifpaniz, Augufto florens, 
vcletiam ferius. 

Nihil autem commune habet cum Za- Zac». 
cyntha Marthioli,feuMazza d: Caualliero lta- Mo 
lorum , utquidam cenfent, qui hanc meam 
iconem, cx ficcá plantà, quam in fportulis ex 
Hifpaniàattuleram à perito pictore expref- 
fam, Zacynthz, fivc Cichorij verrucánj de- Cien 


" S E/N. (criptiont accommodarunt , illius forte ico- "7^ uum 
A : : nis quz apud. Matthiolum inepté expreffa: 
p^ e eítfacic decepti: nam Cichorium verruca- 


rium alia habet folia,quàm noftra, intubacca 
ss UE fcrà,non incapa fed viridiaramos valde (tria, 
tec Kin frequentes ramos divifos, quorum lateribus, & cavis alarum, inherent brevi pe- 
xd dues flores,flavi non in pappum abeuntes, fedin capitaangulo(a & dura 
tran(euntes,octogona plerumque,& clava errez inftarefformata, in quibus femen, ut in 
plantis (femine ex Italià miffo) mihi Viennz fzpiusnatis,non femelobferyavi. Qua res 
adcà me cogit , ut Cichorij verrucarij legitimam iconem mez Condrillz Primz fübjun- 
m,quó,utriufque collatione fa&tà facilis ftu difci mad AS CE EHE 

g A s nYM plane vishinale e(t,&z longis,lentis Bexibilibus, candicátibus, fcfquicubitali- .11-. 


lise: 


S 
mifi 


(A 


bus,& veluti vi(co oblitis, virgis conftans, quz freq! gultis pe oliolis (omia 
ob(tz fant: qux fecundüm radicem nafcuntur majora funtlongiorajin multas lacinias al-. 
1e divifa Cyani fere foliorum acmula : fed plantà jamp ; flaccefícuntea folia 


& percunt, 


Natala. 


Nomiza, 


Cosdria 
peregrina. 


Facultatei. 


cxliüj ; Can ou CrivsI nanionva 
eum Cighorium verrucatum,Zacintha. Condrilla viminalibus virgis, 


2M 
ie. 


e uo A 
4 d^ 2s 


«d 
à sj 
Uv ds 


& pereunt, ut magnà ex parte majoribus folijs orba confpiciatur: extremi rami flofculos 
€xiguos flavos, maturitate in pappum cvanefcentes füftinent : radix oblonga ,la&teo fücco 
manat,fi vulncretur quemadmodum & toà planta. Floret quo fuperiortem pore. 

Confpicitur Salmanticenfi non modo agro, poft meffesin arvis, & ad corum margines, 
fed plurimisalijs regionibus. Nafcitur & copiosé per univerfam Pannoniam 5& varijs Ger- 
maniz locis, : 

NoxwvrLr Hifpani Primum genus,eodem nomine appellant;quo Phyllum ab illis vo. 
cari dixi, videlicet Yerua 4e $, Guiteria: nullum aliud vulgare nomen novi. Gracis autem 
XGydÁNN ied) pad pow 8 pie nuncupatur. - E 3 

Alcerum Coadrill genus vimineu, icenfes Iuzquerina vocant:ali j Ajuzjera, 

ON practermi eftetiam elegansill planta Cichoracea, cujus iconem fuis colo- 
ribus cgregié expreffam;cum reficcata planta ad me mittebatanro M. p. Xcirr. Jacobus, 
Plateau,cujusin hisCómentarijs fequens mentio, Eam propter viminales ramos proxime 
Condrillam viminalem collocare placuit, à 

ALIQ vor autem illi é fummo radicis capite prodeunt folia humi fufa, Cichorij folio- 
rum facie;fedangufti longa;ii bitu circumrofa,qualibus etiam funt przditz, infima 
parte, tenucs viminee virgze,interilla flatimà radice prodeuntes,pedalisaut am plioris lon- 
gitudinisnodofzquarum ramuli bifürci in cufpidem definunt ; nodis füperioribus virga- 
rum;inhzrent breviora,minora,nec circumrofa folia:in ipfisautem virgarum alis nafcun- 
tur longi imbricati calices, & quibus prodeunt fingulares Hores quinque folijs fümmá par- 
televiter incifisconftantes,czrulei coloris;aliquot flavis taminulis medium florem occu- 
pantibus : radix illi craffiufcula denfc cortice tecla forisalbicante, giuícula & raris fibris 
przdita. Tora planta lacteo fucco furget. n mE 

Semine peregréaccepto natá fibi fcribe bat: fed an femen porró dediffer,nó ad(cribebat. 
Pni10z 1, eafdem facultatestri buunt Hifpani, quas Phyllo: nimirum, illiusdecodum 
przmorfisà cane rabido utiliter exhiberi, Mi » 

ONDRILLA gummicum ris tritum & linteo appofirum,inftar oliv femina: 
Tum menfes trahere auctor eft Diofcorides ; & inordinatos pilos replicare. Ipfiusradicem 
invinop ntra viperas profi qua facul ijs iunt , quas (uz Scor-. 
fonerz tribuunt Hifpani; t : 

Belloniuslib w.Obferv.cap xci.fcribit Condri llegummiin Syri vulgare éffe,cod;mu- 
lieres uri Maftichis loco. Libro iter L.cap.xxx1.ait fabris lignanjs glutinis vicem E 

teriug 


(NAT 


PLANTARVM HISTOR. L1. V. cxlv 
Condrillz genus elegans czruleo flo. Condrillaaltera Diofc.pusata. : 


eh e 1. 230 


érisnullusdfuseft apud Salmanticenfe 

puerisad lum ex ejusradice cum nigro melle,vifcum, carducli AUR ue aviculis 
capiendisidoneum. Arbitror tamen ijídem cum priore f ibus px t Fabius Co- 
lumna Condril. t. Diofc.effecenfet. S 

CrrrRa vM Dodiffimusvir Ferrantes Imperatus Neapoli 4d me mittebat, fuperiore c,44,2; 41- 
Autumno;aliqdot tubera feu bulbos Cichorij illius tenellis & gracilibus cauliculis, parvis -tera Diefe- 
folijs & flavo flore,quodà plerifque;etiam ab ipfo Imperato , Condrillz genusalterü apud Perte & 
Dicfcoridém cenfetur: tametfi non defint,qui Perdicion, cujus meminit lib.i. Hift. Plant. ^*^ 
cap.x1. T heophraftus (Perdion enim in co Au&orelegere non memini)effe judicent Ple- psraiciz» 
raque etiam inquit, herbaccorum ejufmodi radices habent, ut Afpalax, Crocus, & quod Thwphr. 
Perdicion appellátur: namei funt radices craffe, & plurcs quàm folia. / 

Titam autem Condrillam nafci fcribebat Imperatus in fepibus , via qua Neapoli Puteo- x ,5;s,, 

' [ositer eft:iltic Scrofularia minorc,ab alijs Zer£a di latte, à PandeGtario Stridula dici. ; 

Illam ctiam anno x. p.xcv1. Hifpali accipiebam à Doatffimo viro Simone dc Tovar 
ejusurbis Medico. ' j 

DoczissiMvs tamen Leonhardus Rawwolfius , duo alia Condrille alterius Diof" cosa;iz, at 
corid.genera obfervabat vicinis Halepo locis, ut é cap. ix. lib. 1. itinerarijejusapparet. In tera Dio 
arvis,inquit,fàtis abundanter invenitur alterum Condrillz Diofc, genus radice levi, ex Hp 
fco Bavefcente , faperná partecirciter minimum digitum craffa , quinque vcl etiam octo d 
tranfverfos digitos longa , infimà parte renüiore , cui inhzret rotunda alia radix caftancas 
magnitudine,lactco fucco adeó plena ut turgeat. Superna radicis pars qua fe in trescauli- 
culos dividitmulta habet oblonga & graminis inftar angufta folia, fimul nafcentia,ad ter- 
ram valde inclinata,inter quz prod cauliculi;aliquot folijs onufti,e quorum alis, lon- 
gicuiescunr pediculi, finguli orem fuftinentes Pillofellz majoris (qua Auricula muris 

vulgo nuncupatur)flori zqualem flavum.Non procul inde, afperioribus tamen , magí(- 
que pctrofis locis , na(cebatur aliud gufüper Condrillz alterius genus, radice & floribus 
cum fuperiore conveniens, cujus camen folia latiora, magis villofà & cineracea , Holof(lci 
Mompclliani folijsferé fimilta. : 

CoNpRILLA alteriuscauli & folijs concoquendi vim tribuit Diofc.cjus véró fucco, ut remate. 
incommodospalpebrarum pilos rcflcdat. dm 


iterius gi 


NN: SowcHws- 


2 
Soxcbus la- 
vier san 


sire 


sum y 


Natale. 


"n. 
Senchwi la- 
vis pur] 


iere. 


Matales. 


cxlvj Canori CivsI nánioRvM 


e T t 
Sowcuvs rt &vis. Car. xxxtx. 


N Ov minüscopiosé nafcuntur in Pannoniá , Auftrià & vicinis Provincijs , vulgata 
Sonchi gencra,quàm inalijsrcgionibus:aliquot tamen lzviorisgeneris iftic preterea 
vbíervabam, qua filentio minimé da exiíti . hoc capite dc- 


a [cr 
fcri bemusiillorum autem Hiftoziz,lcvioris vulgatiffimi,qui valde laciniofa 
132 «(T ne H : 


habet folia,bi« 
Dasic prag: nus,utc dius inter fc conferri poffint. i 
Sonchuslzvior vdlgarist, ^ m Sonchus lvior vulgaris 11. 


H 


ANN 4 
P S) e x 
e. 


14M 
2A 


(C 
: E : ( : 

Cv 51TALI autem velampliore excreícit Primus, quem non vulzarem obfervabam, 
caple rotundo, ftriatoJanuginc Ud :quem ámbiunt mu 5 folia, ampla, ali-' 
quot pro! inij üqe ifa, extremo mucronáta, latiore pediculo caulem atn- 
ple&entia , inambitu nonnihil dentara,, fubtus aliquantulum ihcanE ; la£tco fucco plena: 
plurimosjin fummo caule, Rorcs profert ,purpura(ceptibus & villofis petiolis inharentes, 
vicenis m cu mid doa SAGE levis vulgaris 1. ( cujus icon prafixa ) flori 
bus non diffimiles, fed elegantiffimi coloris czrulci, qui per maturitatem in pappum cum 
: gu fcunt: radix pollicaris eft craffitudinis , oblonga , non in pro* 
fundum ada,fed obliqua,candicans, dura, veluti internodijs diftin&a, multas circumqua- 
que i ird Mun vivax »fingulis annis novos ex latere caules profert. 

Abundé nafcitur in inlocis urnt ; in Etfchero jugo , pauló fuprà Gamin« 
gam,in Sneberg & Snealben, apud retorridum & Miet pea ina Rl. 9 

Floret iftic lulio S auyufie.que mehfe etiam ie ad maturitatem pervenit. In hor: 
tos 3 iltó,imói menfe lulio denuo floret. " 

Qv Ati s f : di ài funt Alterius, li juand. caules g ili tatnen,neque - 
Hes aut villofi,vel intus cavi,fed pleni & o dH tamen fra&hu contumaces: quosam- 

iunt minora quàm in lacinias divifa, i rzterea,in mee 
diolatiufcula, deinde fent in mucronem defin&ia, in ambitu dentata, Bao fucco prz- 
gnantiaguftu amaro: é fummis foliorum alis, exeunt tenues firmíq; ramuli, quaternos aut 
quinos flores in oblongis caliculis feréi ipisfoliol 


i isper extremum laciniatis conftan- 
tes,colore purpurco,medium oc l It: lisqui demde in pappum cum 
fuo femineat Ji fibrofa, 1 


veda Y D E j v 
1 radicc minor,non pauciores tamen;quotane 
nis novoscaules producens. : Iz MeL ! 


:- Crefcit um füperiorc)paulà fupra Gamingam abüdanter : crefcit & alibi vclut in Pan» 
: nontá 


a 


PLANTARVM HI$TOR. LIB. V. ——— "exlvij 
Sonchuslayior Auftriac.nii;caruleoflo../— Sonchuslzvior Pannon.1111.purp.fo. 
. *. 


i. 


5 


Ar eL t 


PP 
EU 


e 


Pen 
Ze. 


AP aa 


es 


CAT M aec 
YA. 


& Hirtini&ilvà, éd minor. Florerpléz 
e Iulio, vel interdum pauló maturus. 
AM I erat Tertius, — «ii. 
"ari i Senchua là- 


d 
ji 
ER, 

cS 


ris donata, fingulis ' 
és profert , & adnatis ad la- 


«xlvij - Ganot1 CrvsI gRARIORVM hk 
AAuftriz ducit, & fupra Triebfwinckel pagum , quibus duntaxat locis obfervabag;, Flo. 
ue porró ha plantz Sonchi int haud dubie genera , ijfdem etiam facultatibus prz- 
ditaseffe,vcriimilee(t. Diofcorid ,Vtriufque Sonchi vim refrigerare,modiccque 

dftri autor ftp ftnanti ftomacho & infláratienibusillitu prodeffe, fuc. 
cum,Stomachi rofioncs, forbitione mitigare, lac clicere, in lanáappofitum, fedis ac vulyz 
collc&ionibus,opitulari; Herbani autem & radicem;ermplaftri modo impofitam, »Ícorpio. 
num ictibus fübvenire, 


CiRSIVM : CaA?. xz. 


Ep &plura inveniuntur Cirfij genera,quorum (quzab alijs non dcícripta comperie. 

S mus)hiftoriam hoc capite pertexemus. PEN 

i i Cirfium Angli d 
Cirfium Pannonic. 1 pratenfe. idum Angltumin Wy 


[0t NCLQVENA aut fena Primum genus flatim à radice promitfolia , circiter tresunciaslon; 
Í mn ga,unam lara,fenfim inm dcfinentia, latiore veró circa pediculum bafi,fübhirta, 
.—- ^ &ctebnsfpinulis percircumferentiam pradita,czrfsj coloris: ex horum medio, caulisemi- 
— cat pedalis;aur etiam cubitalis, tenuis, fas lanugine quadam obfitus (perquem fparía 
funtfolia jam dictis minora)unicum in fi l que ferens caput,nori í 
TM. 


bricatim c dis, nonnihil purpurafcentibus & 


tam,vetuftorum foliorum nervi remanentes c i n 
Nafciturinter boresin declivi ium fupra Pánoniz urbem Sopronium:fcd mon- 
sp quz fecunddm Danubi di multo abundantuis; Iunio floret, & 
fübinde (emen etiam profert. ; el to et 
PRoxiuvM locum dabimus Alteri Cirfij generi non minis eleganti , cujus defctiptio- 
nem & iconem mihianno v, p. x xcr, communicabat Londini b V. Thomas Pennzus 
E Londinenfis medicus, ; i Set € po 
Cirfium Bri Singulari caule eft hzc planta,cubitali aut am pliorc :foliaper caulem altctna, longa, 
tewrimo. Ambitufpinulasminime habentiaquorü füpi P virent , pronz albicant,.. ^ 
gentes jq! à ig i4 


Natale, 


. PLANTARVM HISTOR. LIP. V. |  exlix. 
& capá lanugine obducuntur: in fummo caulecapitulum unum catduorum modo eft 
! quafi ex fquamis mucrohatis coro pactum,florem füftinens fatis magnum, ex mwltis apici- 
bus, colore ex rubro purpurafcente , ac tandem in pappum abeuntem: radix eft nigricans, 
fibrata, quandoque wi ir dn fibras fe propagans. d 
^' Provenit in pratis ad radices montisEngleborow totius Angliz celüffimii à 
Eboracenfi. Floret Iulio & Augufto. " baa ood 

Cirfium i1. montanum. Cirfio v. congener,Card.bulbof.Monfp. 


Can boes ! 


nj 
Cirfium tz. 
ADHI Y. 


pum & lanug, ur Que in eá reliquis fimile occultant:radix minimi in- 
terdum digiti craflitudine , aliquot fibris donata & vivax ; (ingulisannis propagines e] 
ribus fundit. 3 : 3 £d i 
5 Crefcenshocg. vabami isquibufdam filvis P. ig, utfüpraPo- Neal. 
fonium & Memethwywar , alijs etiam ad Alpes tendentibus, fupra Badenfes videlicet 
"Thermas; & vicinis... Florebat Iunio. 

Hujus meminit Dodonzus in Appendice ad Purgantium Stirpium Hiftoriam , quam 
feorim.; àmP lgaret, publici juris, fecerat:& primo poftea loco defcri- 


f, A 


quàm T 
püic cap. xix. Lib. v. Pemptadis v. 
VvEcARE ijfdem locisetiameft montanum aliud Cirfium , quod aliquandoinBel- tr. 
gicz hortisali memini, caule ftriato, folijs paululum laciniatis, llioribus quàm in fupe- Ciim 
riore genere; fimilibus tamen floribus , radice etiam fibrofà & vivace. j bec 
A p Cirfij proculdubio genera rcferendum eft id Cardui , five Spinz mollegenus, — y, 
quod in bicubitalemi , &-maj interdum altitudi excrefcit pollicaris craffitu- Cini max. 
dinis caule , flriato, incaná tomentaccaQue, lanugine obfito : foliailli majora quàm in 9"»»s» 
fuperioribus generibus , magis carnofà , fucci plena , viridia ,in ambitu dentata , mol- [A api 
libusque fpinis hirta: capita in fümmo caule fümmisque ramis majora jam defcriptis, 
E CERTES l : i 3 (ovans 


inpappum 


quain 
zn om PEUT | T "NN 3 PEE A E. 


Al 


c. .Canortr Cavs] aaRtORVM 
tur:radix multiscraffis fibris, Afphodelinos bulbos fere referentibus &oblongi firmatur? 
Nwialer, Nafcigar in montanis pratis , etiamad pifcinarum udos margines, inter (alice: ameri- 
nasquoque,S&charundines. Floret Iulio. à : à : i. 
Nar wi. Similem plantam , fed longé minorem in pratis urbi Mompellianz vicinisolim erue. 
jeaMom- re memini , quam tum nonnulli , qui in Stirpium cognitione egregie ver(atieffe crede. 
P^ ^ bantur, pro.montanà Naráo nobisobtrudere volcbant:nofler Lobellius poftea Carduum 
| NE MP, M. "APT eT 


Kupeia portó nomine Gracis,Cirfi j autem, Latinis, commodé, mco judicio, hz flirpes 
nuncupari poffunt: nullum veró nomen vulgareillarum intellexi. 

A w veró Cirfij veterum facultatibus refpondeant , ignorare me fateor:& judicium 
de ijs ferre difficile. Nam ncque Diofcorides (io Ciríio ullas vircstribuit , nifi quas ex ' 
Andrea defcripfit. 


Nomina, 


"CETERVM non minusvulgarisagro Viennenfi , multisjue Pannonizlocis & apud 

Francofurtam;eft, quàm in Zelandia, Flandriz Hollandizquc maritimis, Spinailla quam. 

Cifam Claris. Dodenzusinrer Cirfij genera tertio loco recenfet , magno , valde fpinofo, nutan. 

:r«m — teque capite , équo flos multis purpureis elegantiffimisque ftaminibusconftans emergit 

Dok. |. & explicatur : floret cum Cirfij generibus Iunio, & Iulio , quibus etiam peráimile femen 
Varus, habet. Idniveo flore variare aliquando memini, 


CARDVYS MOLLIOR. CAP. xL: 


Anpvi nominc has ftirpesappello, tametfi inter Acanacei generis lantas recen- 
i. fendz non videantur , cum nullo fpinarum vallo munita fint: propter fimilitudinem 
tamen , quam cum mollioribus quibufdam vulgaris notitia catduis habent , inillorum 
claffem rejeci. 

Cardüus mollior r. t i s 

Piu vs, multa fecundum radicem ha- 
betfolia, cim humi fparfa & jacentia , tum 
fürrecta,mferné caná molliquc lanugine obs 
fita , (uperné virentia, valde laciniara , & ad 
medium ufquenervum diffedla, Calcitrapz, 
fivecardui muricato capite , mollioribus & 
tenetioribus folijs pené fimilia, nullistamien 
fpinis horrentia , guftu primüm exficcante, 
deindeamariufculo : équorum medio unus 
autaltercaulisaffürpit cubitalis autamplior; 
teres , rotundus, ftriatus , urpurafcens, & 
molli quadam lanugine obdcusintélidie fo- 
lia seien caulem fparfà etiam lacinia- 
ta funt, licet jam di&tis minora quz veró fü- 
premum caulem ambiunt,oblon ga,angufta, 
- nullislacinijsdivifa , rnucrone ut plurimum 
;purpurafcente : extremi caules inaliquotra- 
mosinrerdum dividuntur (magná tamen ex 
parte fingularesfünt , unicumque (üftinent 
caput)quicapitula füftinent;ex multis tenui 
bus fquamis imbricatim difpofiuscompofi- 
ta, molliterechinata ;quorum medium, oc- 
cupat ftamineus & villofus flos , coloris pur- 
purei clegantiffimi: flori flaccido & evanido 
Nu, fuccedirfemenangulofüm: radix digiti craf- 
fitudinem nonnunquam zquat , fübfufca,. 

longa;aliquot Gbris donata. 
ia itur totá illá ium catená;quzà 
Calenberg'& Danubio, cui imminet, Al- 
pesufque ditur, & deinde per Leyten- 
: berg, rurfumQue per Prellenberg & Ham- 
: burgerberg ad Danubium duobus fupra Po- 
 fonium miliaribusrefledtitur. Florer'Maio, femen perficit Iunio & l'ülio. : 

"..— PeparL: affurgit Altercaule, utcumquecraffo, ftriato, nonnihillanuginofo : folia illi 
Cariwa.' -circaradicem majora, Lapathi folijsferé fimilia, auc potiusillius plantz , quam vulgo To- 
thi folio. tam bonam,(ive Bonum Henricum cognominant,quá pediculo adharent,latiora;& quo- 

dammodo angulofa , extremá veró parte mucronara , in ambitualiquanrulum finuofa ,& 
mollibas veluti aculeis obfita, füpiná parte virentia, pronà veró,omnino — 


T 
Carduta 
mollior la- 
&iniato fel. 


CPLANTARVM HISTOR. Lt». v. 
j  Carduusmolliorz. ^ — ^ 
& 


albz Populi inftar, & dens larf&gine obfita; 

guítu initio ex(iccante, deinde amariuículo, 

que veró caulem ample&untur,minora funt 
, f &auguftiora, ex quorü finu circa fummum 
' uz" caulem ramuliexeunt, terna, quaterna , aut 
plura füftinentes capitula fquamata , Cyani, 
aut Iacez capitulis refpondentia,qua,dà ex- 
panduntar,tlorem promunt ex czruleo pur- 
purafcentem, & (emen dcinde continent la- 
nugine involutum , cyani femini non valde 
diffimile, fed pauló majus, candicans: radix 
nigra, aliquot tenuibus fibris przdita , dura, 
vivax, é lateribus propagines fpargit. 

Hunc eruebam circa fecundüm Sneberg, sais. 
excelíi admodum montis , jugum inter faxa 
nafcentem cum Auriculaurfi flavo florc in- 
cano folio: deindeetiam in Et(chero.  Flo- 


/ 


Y et : 


3 jlarus& in orto repofitus femé tulit'Augu- 


xatd 
"s A 
mé quàm fuperioris , multis longisfolijs ex- eolior bn- 
ornato,füperne eciam virentibus, inferné ca- quil 
nà (non tamen adeó densi, ut fuperioris fo- m xw 
lia) lanugine veflitis, & mollesquafdam fpi- 1 
nasinàmbitu obtinentibus guftus etiá ama- i 
ri, initio autem adftringenus : fummo cauli 
infidet üngalare capitulü fquamatum , ma- 
jusquàm przcedétus Gapiex quo flos mul. 
tálanugine ex befc iturzfemen obfervare nó potui: nam. 


1 n 
] - T "e e xs E E 3 
i x m entiàexcoluerim, quas loco natali & florent 
tame pee e agna dilig bos ui Mi loco natali ntes 


& nondum geni on peryenerüt, fed paulatim flaccefcen- 
tesproríustandem contabuerunt & perierunt:radix nigra, & freq; bus fubnigris fibri: : 
 pizdita, fübinde nova germina € lateribus producit. 


Ctefcit in fümmis Snealbenjugis, cum Auricula urfi quarta , quz glabro & fplendente 
eftfolio;carnei coloris lore. Floret veró [ulio & Auguíto. 4 8 í d Cas Natale. 
GzswrRo atque Benedicto Arctio notus fuiffe videtur Prior, ex relatione Simleri ad 
calcem Commentarij de Alpibusqui eum fic defcribit. : 
&ibifict Carduus interCarduos fpeciofiffimus,folia habet mollia,ab una radice,per cau- £bdbifid 
lemrara,quz refcrüt folia herba: quam 9yiofeétumen nor Ititudine cubiti inaltum 6,5, 
- affurgiccaulis:capita in fummo funr fingulajinterdü bina,carulea,quádoq; alba,interdum 
purpurea, color collucec mixtus viridi tá in capitibus,tum in fupremisfoliolis. . Molliseft 
tota,& eriam fpinis quas emulatur,nam non pungunt. Radix fubeft longa & bifida. 
Itam florum vatietateni in mco non obfervabam, fed toto illoquem ixi; tractu & cit- 
ulo,unius duntaxat coloris florem,nempe purp gantiffi; 
Can»pvi etiam mollioris genuselegans;praaltum,& radice fer ente, videre memini in eu : 
' cultiffimo horto C V.Ioachimi Camerarij Reip. Noribergenfis Medici primarij:cujus de- 5,7; c. 
fcriptionécum plerifque alijs fummá diligétià obfervatis in ftudioforum rei herbariz gra- saarj. 
tiam brevi in lucé emiffi fp fiin adornádis Matthigli Cómentatijs quos 
Germanico fermone loquétes fecit,& valde illuftravit, & ijfdem in Epitomen contrahen- 
*dis latine fcriptam egregiam jam collocaritoperam, & multas novasicones intulerit. 
-- Ds iftarum Plantarum facultatibus nibil pronunciare poffüm,cürn de illis, neque à ru- 
2L Rue dq 


ficis, neque à is venator quidpian im. Exearum tamen qualitati- x 
us & p P "ritiores medici facile judicabunt. : 
: $ ET] 
Cu1cvs Car. xr11. ui 
lcm Cnicus vulgariseft notitiz,atque illius ufüs,omnibus fa deeout ^" ^ ; 


amus,noneft operzpretium:nam quotquot de rc herbariá fcripferunt,& cjus hifto- 

eec iconempropo(üerunr.Éam tamen huc intulimus,quia de alio Cnici ge- 5 

nere,quod in Hifpanijs obfervabam, fi &uri, cum quo hujusicon conferri d es : 3 
ien : E m NICYS 


di Cakorr CivsI RARIORVM 
- .Cnicusv ulgatis. Cnicusalter Clufjj, czruleo flore; 
e AS 


ems. 


d 


"T Tii - - Tv) 
Cniwialer..— V N1cvs plerumque, Alteri Cnico eff caulis: interdum ftatim à radice dividitur inbi. 
nos;ternós aut quaternos ramos ;cübitales;firmiós & lignofos, perinde ac ipfe caulis, nullis 
tanien, aur quàm pauciffimis alysramíspraditos: folia pené Cnici vulgaris; candidiora, 
pauló longiora, & pluribus venis diftin&a: capitula Cnici,e Íquamis, imbricum inflat, fibi 
invicem impofitis;copflata;e quibus flos colote diverfus: nan; luteus non eft, fcd ex multis 
flaminibusczruleiccoloris conffat:(emen Cnicifemine minus & fübrufum: radix pollica- 
risctaffitudinis eft;carnofa,fucculenta;foris fufca,nonannua,ut vulgatisradix,(edaliquot. , 
annis interdum permanens, at. 2 c i: Ae ro 
(sue. - Circa Cordubamin fegetibus & agro Hifpalenfiinvenitur. Floret Maio&lunio. . 
^ Nonwzs vulgare;quod fciam;non liabet: féd cim totá propemod ie vulgatt 


Cnicum referat,Cnicumalterumnuncupavi.^ ^. EE. 

NDA, Cwicvs aüremlegitimus Gracisxyi Mauritanis Kartay,à qua voce Officine Car- 
tamum appellarunt; Italis, Saffaraze Saracipejco; Gallis Saffran Lajlard, graine de Perroquet; 
quód cjus femine Pittacos alere foleant: Hifpanis, Alegor, XAcafran falvaje: Germanis 
witoer Gaffran. Alterius nullum nomen vulgare novi que cjus facultates cápertas habeo. 

faubme, 7 Diosconipss veró fcribit,Seministu ;&expreffi fuccum , cum aquámulsá , vel jure 
gallinacei, alvum purgare; fed ftomacho adverfari: lac cogere , & magisipfi folvend 


X alvifacultate donare. 
ScOLYMVS THEOPHRASTI, : ioa | CAR. XLI 
^ * 1 . 
Eon Pw Hrorun AsrTI Scolymusà Diofcoridis Scolymo valde differt, ut peritioresom* 
Tho lo nes cenfent: nam Theophra b. Scolymus ignotus fuiffe videtur Diofcoridi; Diofcori- 
é novit ftus,qui Cad llati d 


parie i oly P 10 E jq! os 
ferdifen. om dc Theophrafti Scolymo hoc capite agemus,& fub ejus finem, Diofcoridis Scoly- 
mi mentionem fübijciemus. à 3 4 3 
Bolus AriQvor autem profert ab eadem radice,Scolymus Th phrafti; caules, cubitales, 
Zh. Tamofosfpinis horrentes,ad quorum fingulas alas nafcuntur faturé virentia folia ,finuofa, 
& albis fpinis horrida: flos illi luteus, Cnici floris fermeinflar, é fpinofi ituli: r 
quibus fuccedit femen latuur;foliaceum,fquamatiti Cobarens : radix autem lon 'eft, di- 
gitaliscraffitudinis , carnofa, dulcis, qua fies non minus libenter vefcuntur, diim Eryn- 
Bij vulgaris radice ,ut ego aliquoties confpexi, dum, kx. essem c m 
irpium 


SU PLANTARVM 
Scolymus T heophrafti Hifpani. 
NS 


y 


ny 


Tu 
zu go : S 


Scolymus Dioícor. CaRos Theoph. 
à RUM 


( 
s 
"i 4 i sa AN 


s 


Gaye Seg 


V. MYI S9 


ipfiuslacteo fücc C j 
atm f dulter. (tametfüvi. — 

. cinislocislaudatut crocum abunde nafcatür). 

..Atquazdam aliz nici fl aupans 

NEU CrrERVM 


;HISTOR, LIB. V, cliij 
Scolymus Thcophrafti Ngrbonenfis 


: táq; 
quentiffima cft hzc planta. Integra cflate florec, 
interdum ctiam Autumno, fubinde femen pro- 
ferens. É fut 

Itrifimilem videre memini circa Mompce- 
lium;fed multó magis luxutiàntem, lotigioribus 
ramis,minus ramen frequentibus floribus;& cui 
folia veluti la&teis maculis afperta fint. 

TH&orHRASTI &xóAvuos cfTe putatur, cui ra- 
diécta tribuit la&eum fuccum emittétem, eim- 
que ve(cendam tim deco& , cim crudam fcti- 

^ bit lib. v1. Plant; Hiftor. cap. tv. Anguillára 

Eryngium Vegetij effe arbitfatur, quz, ni fallot, Erstiuo 


NN caufa fuit , utà nonnullis Eryngium luteum ap- "e. 
N n Qiiod. M 


Y : icenfes Silybum nuncupa- siljlus. 
bant (Silybum tamen Diofcoridis non eft ) ver- 
naculàlinguà Carzoz lecbal, fivc lesbar; eft,car- Carton le^ 
duum la&eum.Bellonius lib. 1. Obfetvationum ^" 
Capxviir., & xxv.à Cretenfibus vulgari Trco- 


poc dici tradit:ag, L Les 
mano $/inab que veteribuslatinisGreco «6^ — - 
nomine Glycyrrhizon nuncupatum aflimat. à 


SALMANTICENSES , tenellam adhuc plantam; 
& primum germinantem , cum ipsá radice elo- 
tam, crudam, autcum carnibus co&tam edunt: 

autct da d 


NES M 


T € uiae E k 
diiij Canotr CivsI nagrOoRvM 
bim Crrt &y-w Diofcoridis exonvpoc Scolymus qui Theophrafti xd'wsbc cft mopsá copil 
Sas bos fponte nafcitur pinguibus Lufiraniz arvis; prafertim ad. Anam, veteribusappcllatum tiu- 


peaji. —- men,vulgo Guadi-17a,& plerifque etiam Baticz locis. 


Irriyvs radix Diofc.tefte; graveolentiam alarum, totitifque corporis emendat, illita, 
li 


item i Jco&ta,in vino bibatur. Copiofam autem urinam foc nidámque expellit, 


CARDVYS ERIOCEPHALYS, Car. xríirr- 1 
MC sn. V 

CSS. S M 3yAl. ; H V36 Carduo multa initio funt folia, 
niocofha led. n - i : humilparíà, magna, longa, valde laci- .: 


niofa, fpinis horrentia, pronà parte canefcen- 
tia, fupinááurem, viridía quidem, fed tenui 
quadam lanugine obfita: inter qua';cubitalis; 
nonnumquam lopge amplior excreícit cau- 


4 


N aut minori bus; inordinate. cum & ramoscin- 
-*- genubus::/ fummis ramis innafcuntur-craffa 
7. capita, multis aculeis predita , & adco denía 
6A ineihvólbra; ut fpinz paululum dünta- 
! X faperentibus ffe capitibus, 
sz flosemergit mulus purpu 
flans: cui füccedicpappo involutum femety, 
fplendens,ongiufculüam, quale in mültis cat- 
dois! radix longa, paucis fibris przdita; polli- 
:catem craflitud:nemi cxeedit, & foris fufca 
e[t;iquibufdam (in quibus fponte naftitur)le- 
cisvivaxjnalijsmugimé-— 
Obícrvabam primtim bane, plantar 
Mp EET Ege ápro loi 


rem folent Ex quo tem 
tudin, y evaticnaL svat 
it:poftea tamenà c: 
Carduus eriocephalus dici 
.Eum dcinde non minus v 
fcetitem reperi multus 
Vsiem. pium tadices, ubi inrerd 


3vs porró facultatibus p 
iam feciffe periculum arbitre 


ICH AMJELEON SATMANTICE 


A : nes 
hxc 
isálisfi 


ris fabnigram 
cis-Estapl. Xa dioarjad nc eft; Ac ta.lolán : JP INS 
Pe enfi frequens inarvi Scolymo Theophrafti. Floret Iulio , (emen 
b gu maturo eft; Apud Belgasnatus;[eminc exHifpanijsà me miffo, altiusaffurge- 

at,ncqu 5c fe O ad niadturitatem perveniebar. 


r inde in pappum. 
ninis f odd minus, fo- 


r2, (i guftetar, dul- 
ACE ; 


Natales, 


VOCABA- 


lis, craffus; ftatus; in multos ramosdivifus, E 
folijs auc milibus ijs quae pertetram fparfa, : 


i$ ftaminibus có- | 


annd : 
Cisaperts 


n 73 at 45d 


Chamzleon Salmanticentis, 


Carina elatior, Chamalconalb.vulg. f 
/ gep)OvV) ^ VotABATYk à Samanticenfibus Cha- 
d- ETE malcon,tametfi hiftoria prorfus 1efragetur: af- 
finitatem tamen habere videtur , cum eá plaa- 
tà, quam Anguillara pro Chamzxleone nigro 
Diofcoridis exhibet. 


CrrrRvM, Chamzleon albus Diofcori- Cha» 
dis, fivc i£ia T heophrafl exiftimatus, in Pan- pep naf 
f noniz, Au(triz, & Stiniz montium declivibus 
àmeobfervabatur,capite amplo,echinato (ex 
* quo flos multis albis folijs circa otbem me- 
dium nafcentibus conftans) fine caule medio 
foliorum humi fuforum,langorum & in ambi- 
tu finuof. atque fpinisar emer- 
gente: radice craffa, denfo cortice obduda, fo- 
ris fufca. 1 

Srp mult frequentior invenitur Alteril- 
le, qui pedalem caulem adquirit , angu(tiora 
habet folia, in multas lacinias divifa, nen pau- 
cioribustamen, quàm fuperiorisfolia , aculcis 
horrida,caput in exnmo caule minus ámplum, 
floráénque minorem:radix perinde ctaffaac (u- 
 perioris;foris etiam fufcicoloris.. . E E. 

Vr&AQYE Caroline, à Carolo Magno, Gains 
nomen ádepra, five Carlinz , qui illius ufum $*enmartó 

i l (traffe creditur. manis £brr; 


Lor; dicitur. Nau zt 
Aria verbeft plana à quibufdam Carli- Cass, 
ds naminor appellata, humilis & ut poo ? 
xm caulis expers, folia habens, Secun Cid : 
(OE pudtual Bee em t folijs son valdediffimila ,facaratius ramen : 
[9 PES i 2 


cdvj Canortr CivsI gaR1ORYM 


Carlfia minorpurpureoflore, ^1. n? 
Üiidbusm octo o "e Coréntia;&mollioribus fpinis predita:capita mul- 

: tó minora,& purpurcum florem Hac frequés. 
in pratis montanis & ficcioribus, etiam inac- 
*clivitatibusherbidorum collium, 

Losrerivs Carduum Pepeaiondtium; 1 
fine caule, Chamzleonem album Cordi & 
Chámzleonem exiguum Tragi appellat: Gezz. — 
1napi Fin £6ervurt: Ex quorundam autem opi- 
nione, ron videtur diffimiliseffe Chamzleoni 
"TT hcophrafti, cujus meminit lib, Hiftor. Plan. 
tar.vi.cap.11J, ) 


arduus Ss. 
ptentriona- 
yam. 


Chamalien 
Tixepb. 


'"CARLIINA SILVESTRIS. 
Car». Xrvi 


; S I quisdiligenter conferat vulgatiffimat ii- 
lam fpinam;quz circa publicas viasin arvo- 
/* rüfn marginibus & aggeribus, ubique feré na... 
1)! fcitur,cum Acarná T heophrafti , cujus memí- * 
jJ) cit Plantarum Hiftoriz lib. vi. cap. 1111. his 
V verbis: de dapva opor tpi ephe dic dar Ae ttiv, 
xaTd Ti eopórojuy ci vitto a Tee p xpdua dà 
iaitarSoriAuzapr hoc eft, Acarna quantum 
fimpliciter exprimere licet , aípcdu cnico do- 
mcítico fimilis eft : colore flavetcens & pin- 
guior: non valde diffimilis forte reperiet: aut 
faltem ad Eryngium illud: referri poffe non ne- 
gabit, quod A&tius de Archigenis fententia de- 
fcribit , folijs Attra&ilidis , durioribus , & ex 
candido pallidioribus , multisramis ab uná ra- 
dice cubitalibus : floribus buphtalmo fimili- 
bus , fcd oculi formam ftamina in medio nae 
Ícentia perturbant. — ! 
Irrivs autem Hiftoriam hoc capite 
non repetcimus , eft enim non modo ab alijs 
defcripta , fed etiam ipfa planta omnibus no- 
tiffima. Iconem tamen fübijcimus , quia ele« 
gans aliud ejusgenusin Hifpanicá meá pere- 
grinatione obfetvabam , cujus biftoriam hic 
dp dam operzprecium eífe duxi , licet 
ante in Hifpanicis Obferyationibus fucrit evul- 
gata. : 
PAM: veró altitudinem ca planta non 
füperat , cauliculo tenui , unico , caná lanugi- 
ncobfito: folia illi Carlinz flveftris (cujus mo- 
do meminimus ) foliorum zmula, minora, 
incana , fpinishorrida; fummo cauliculi fafti- 
gio , binaut plurimum , fert capitula fpinofa 
(nonnunquam ctiam in alis) in quibustoslu- 
teus orbem oculi imitans , medialanugine pal- 
lida , quam ambiunt rigidiufcula & exfuccà 
foliola, coloris flavi : radix tenuis , rufefcens;. 
vivax non eft, fed fingulisannis perit. - x 

Nufquam hanc inveniebam , quàim atidis 
quibufcam petrofisque & dcfertis circa Sal- 
manticenfem urbem locis ; promifcué nafcen- 
tem cum thymo duriore ; & Augufto menfe 
forentem. 

VvrcaARE ejusnomen non intellexi, 
im ipfis etiam medicis iftic ignota. Priorem 
- vero, Carlinam filveftrem nonnulli vocant, alij 
"Gi6mvEor T heophrafti effe cenfet, cüjus inter 

: aculcatas 


Carlisafi. 
Axajna 


A beeph. 


/ Eryngium. 
Ircligentt 


Natal. 


[e E d 


PLANTARVM - HISTOR," LIB. v, 
Caclina üilveft.minor flifpan. totas 


aculeatas meminit , Plantarum Hiftor. lib. vr, 
cap.ri1. Germani Qc eifict] Sem bifi ll 

Vi fes rhi Gatfraut nominant ab 
effe&u , quianoh modó illius ficca five recen- 
tis geftationc, fed etiam intuitu, &e fat (fitim & 
faucium acceníionem ex nimiá crapulà & bi- 
lisregurgitationc ortam cffe puto ) (ilti , vulgus 
iftic fibi perfuadet , & experimento probatum 
afferit. E à liq H1, [R8 : PN 
virorum famulos inequis heros fuos przeun- 
tes, hujus herbam in pileis geftantes, ut perpe- 
tuó nimirum illam heri in confpe&u haberent, 
& ffi corriperentur co vitio;abillo liberarentur. 


evij 


Vavi, 


ERYNGIYM. Ca». xLvi. 


; P RATER vulgare Eryngium fingulis no- 

tum, & in omnibus , quas dij Provincijs, 

frequenter obvium , obfervabam etiam pecu- 

,, lianaquedam alia genera, quorum Hiftoriam 
y hoccapite dabimus. 


N H 
|j aus, BICVBITALEM autem, velamplorem ,.*.— 
Ks Y im "| 
3 8 "S habet Primum altitudinem , caulem firmum, pis 
WC Vu a. T ATO: larifel. Pam 
S 7 ftriatum, medullá albà plenum, ac veluti nodis sos. 
i c —diftin&um, prz(ertim quà parte eum ample- 
* &untur latà & membranacceá fede folia,tres aut 
q plures uncias longa, duas lata, viridia,venofajim 


i us przditi , füb ipfis 
autem capitulisnovem aut plura oblonga , an- 
guíta,aculeata foliola;ftellz inftar expanfa:ipfa 
porró capitulacum fummis ramulis , fapremá- 
quccaulis parte; interdum vetü(tate czrulenm: 
prorfus colorem adquirunt: radix in novellis 
plantis digiti crafficudinem & c cp 
zquat ; aliquot fibrisdonata, foris fabfufca, in- 
tusalba, carnofa , guftudulcicula, perinde ac 
Eryngij marini radix: vetaftate fubinde grán- 
defcit , & in pluresalias radices extuberat, fin- 

gulis annis ex lateribus frequentiores caules 
] proferens: aliquando tamen hoc in ifta plantá 
obfervabam, ut producto femine , fubfequens 
hiems illam prorfus corrumperet, przfertim 
cultioribuslocis. ' cultui cium 

Frequensnafciturin pratisad Danubium fü- Nara. 
; pra & infraViennam fitis promifet Afpa 

rago , & in hortos illatum feliciter provenit; * 
Floret Iunio&lulio. | 505507 77707. 

Simile plané in Silefiacis montibus fponte 
natum ad me mittebatViennarn AcliilleeCro- 
heros Medi " i MIS KR ifé quod 
- Pena-& Lobclius in: Adverárijs defcfibünt, — ^" 
z uz: . Idem veróprorfüseft cum eo quod Matnhio- — 

: lusplanum nuücupat; ip primum demonítra- 

tumà C. V.PauloFabritio edicó M éfiülo Casp Mathemllin o J wá io 


6.00 


VIP. 
"Mv. 


L 


Fais. 


ft 
Erynzium 
plas Mons 
[d 


s 


clviij Canon: CivsI saRrTORVM 


Eryngiufa Pannonicum latifol, ? Eryngium pufillui planum Moutoni,'. AM 
SS /, uu a 


Ejasautem florem variare,mihi teftis eft N. V. Ioannesà Hoghelande , qui anno M. b. 
xcii.non modó fcribcbar, habere fe plantam femine ipfiriaram, cujusflores noncarulei,. 
ícdalbi effenc;caulis non purpurafcens, fed ex viridi pallefcens, verum enam caulis fupree 
mam partem andam,& femen,eodem anno Fraücofurtumad me mittebar; 
-Arivp euameftEryngi](planicognominati)genus;nonà me quidem natalilaco obe. - 
fervatum , fed in exculro horto Illviri loannis de Brancion crefcens confpectum, quod 
Copie mh EE 


Ioannis Moutoni T ornacentis Pharmacopai doctiffi 
tatiffimi eacetperar ee uns - E T 
BU aurem humile erat ; flatímà radice inplurestamosdivaricatum, teretes, dos, 
rocumbentes, ad quorüm fingula velüti genicula na(cebanrur inordinata folia, extremo. 
eer ages pediculum angulttiora & crenata : quz veró circa radicem , formá quidem 
illis imilia,fed ampliora,unciam lata, binas aut amplis longa , ex viridi pallefcentiscolo- 
tis : frequentesex alis ramulina(cebantur, ad quorum fingulos nodos foliola, & echinata: 
virentiáque capitula exoriebantur : orem obfervare non licuit; qui nondum fe prodebar; 
cüm fübíequentem Autuginum Viennam evocarer: radix fatiscraffa, & aliquot fibrisdo» 
nata: quin & procumbentescauliculi plurés, fecundüm radiciscaput, craffiufculas fibras 
aguntquibus (ubinde fefe firmant; ET ) k 
TenrTIVM genusquod in Hifpanijsobfervabam ,paffim agro Salmanticenfi in colli- 
culisna(cicur,palmi;nonnunquam pedisaltitndine;caule giacili ,multisramis, ex adverfo 
ut plurimum nafcennbus,przdito : folia circa tadicem in rot& fpeciem humi fparguntur, 
majufculalatiufcula,& molliora:at;quein ipfo caule fübalis nafcuntur;multifida tunt;te- 
; nüia,inambitu ferrata & aculeata: ramulorum fummiratibus globofa infident capitula, 
octo plerumque fpinoforum toli icu; teliziüffar circ lata, ipfa etiam fpi- 
flos& cota capitula cum füisfoliohs eaambientibus czrulei funt coloris: fuccrefcen- 
. te plantá,folia fecundüm radicem inorbem nafcétia marcefcunt, deinde alia caulem am- 
bienria exfi & decid aró plantam (ctm defloruit) cum folijs, prafertim in- 
fcrioribos reperire liceat: radix dura quidem & hgnofa, fed quz non vivax frr, & fingulis 


in Stirpi g exercis 


F P q iduo renafcarur. Laeti 
.: cPoftmeffesplerumq litür, quo corimemoraviloco t nufquam alibi videre me- 
mibi : femine qnidem inde relato;natum eft apud Bclgas fed ferius florcs protulit, qui nul- 
lur femen dederünr; eindecolorille czruleus enge Eie retbilior: ves; iral 


CarERVM Eryngij genus natum memini Ill. Viro Ioanni de Brabcion,cujushoccap. - 


mentionem 


a. 


XANTARYM HISTOR/' LIB. Y. — 
Eryngium pilo Hifpanic. 20007 CEnngum mannume , 
i T 


NW EQ 
ART 


mentionem feci, feminc é Gallia miffo Eryn ij montani nomine à Dodiifs vito, eodemá; 
llis Clirargo perioffimo Nicolao Rafioquod nalla in e diircbatàvalgan& ^ 
rae Ed ME slorpaqu elegans ca 


TET 


Regis 
pallim obvio ;p 1 [ ^ 
ruleuserat;radixctiam non minüscraffa,longa,füb terrà fe ens; 

Qvo» veró maritimislocis nafcitur Eryngium, amplis & craffis folijs, minimum lacie — v. 
niofis,inuofis tamen in ambiru, & fpinofis (nifi cim novella funt) nó modó in calidiorum £iysgiws 
regionum quales funr Hifpania, Iralia, Gallia Narbonenfis & fimiles, fed etiam Jgeie Sani 
Tum & ad Septentrionem vergentium, ut funt Anglia, Belgium, Hollandia, atquealieijs 
adhuc frigidiores, maritimis frequens (ponte nafcitur, & radice fub terrá vagatur. 

EnYNG1v M porró,Gracis npu»yyior: Tralis,17ingo: Gallis, Pasicanr: Hifpanis, Cardé cef- : gspino. 
stder, quia caulis re(iccatus & abruptus, àvento impelli & provolvi folet, prafertim locis | 
planis.& apertis: Germanis Zaacpi bifil & eDtanne treo dicitur : vulgare vocant officinz, 
lringum : nonnulli Centumcapita. dii : 

« Diosconipr, radicesErypgij tüfz, pracifis nervis, & vulneribus glutinandisilli- z ulna 
nuntar: deco&tum,etiam nervorum affe&tibus prodeft. Camerarius ddité tenellis Eryngij 
folijs aquam ftllatitiam fieri, ijsapprime utilem, qui morbi Gallici ulceribus laborant, ft 
diutius quotidie cà utantur in potu: Multas praterea alias facultates recenfet,quas ex ejus 
Plantarum Epitomc petere licet. Meminiautem C.V. Guliclmum Rondelctium, marini 
- radices (quas pouffimum ufurpandas cenfebar) faccharo conditas przfcribere folerc, mu- 
liéribus frigidiore uteri i perie lat ibus, ad juvandum conceptum , prius tamen 
purgato,ut decet,corpore,& reliquis neceffarijs przzmiffis. 


EE Arot Car. xiviL 


VicARnrM Alo£nfponte provenientem obfervare memini, in veteribus murisat- 4, vufge- 
duo Pdper/ Sra RS d limasdechsi - Ale vult 
cis Vlyfipp quà eftad p indeclivi itum. Intclli- ri. 
gebam etiam Valentiz , in vicina Sagunti vetuftis muris & macerijs abundanter proveni- : 
rc. De illà tamen hic nó eft nobis infticutus fermo: verüm de Americaná;cujus deícriptio- 
ncm ante multosannosin no(tris ad Aromatum hiftoriam fcholijs polliciti fumus. Tam- 
;€tli autem hic non fuo ordine reponi videatur , quàd, cüm craffa modumradicefigtu- — . 
- berofis potiiis fuiffet adijcienda: rigida jus facies, à vulgari Aloé plané diverfa facit, uen 
ut Aculeatarum claffi eam acc ommodarim. bt I SERE. 1:2 rh ad : y 
: 00 : MYLTA 


4bu64me — Myr T A füntillifolia;h 1 


Nomina. 


TUCE CaRot1 CivsI nARIORVM 
és 


Aloc Americana, 


/ T b 
(losora. Darth P am 


gitudinem attingentia,faturaté virentia quidem, 
fed quibusinfperfusvideaturcineracci quidpiam coloris utin Tuliparum quarundamfo. 
lijs, Izvia, circa infimam federn trium aut quatuordigitorum tranfverforüm craffitudine, 
quodammodo carinata,valdc lata,mutuo fc ampleaentia , inftar foliorum vulgaris Aloés 
aut A(phodcli,fenfim in mucronem definentia qui nihil aliud cít,quàm fpina, fufca, cra- 
fa, unciam cum femiffc interdum longa, & adcó firma, ut Americani pro fubula uti fole- 
rent,& cufpidis ferrez loco ad fua tela adaptarent: foliorum latera tenuiora funt , & fpinis 
ejufdem coloris afpera,fed brevioribus, latà bafi przditis,& deorfum incurvisutin Rham- 
no tettiojinteriore p fibrofa (unt hzc folia, & fucci plena, fed nóamari.Ex corum mc- 
dio caulem enafci intellexi (nullum enim vidi) brachiali craffitudine , & brcviorislancez 
altitudine: radix eftcraffaJlonga;cutva, veluti internodijs articulata, é quibus ad latera na- 
fcunturalternisaliz plantz;ut in Arundinum nodis rnm fcugemmz funtdifpofitz. 
Primüm mihi hanc plantam demonftrabat C. V.D. Ioannes Placa medicus & profeffor 
in Valentinà Hifpaniz Academiá, primo ab urbe Valentiá miliari ,In caenobio D. Virgini 
facro, cui cognomen de Its v inditum, codem quo Perfeacteícit hortulo: poftea alijs 
ctiam locis obícrvabam: erutam autem, omnium maximá radice confpiciebam in fubur- 
bano ornatiffimi viri Petri Alemani civis Valentini;cujus hofpitio €xceptus cram,duorum 
videlicet cubitorum ferme longitudine;ad cujus latera circiter triginta pumile plante ena- 


tz,cx quibus binas detradlas in Belgicam deferebam; & unam quidem donabam Genero- 
fo Dn.Caroloà Divo Audomaro,viro rei herbariz,& omnium Naturz miraculorum ftu» 
diofiffimo & peritiffimo, quam fecunda fübfequens hiemscorrupit: alteram veró Petro 
Coudebergo Pharmacopolz do&tiffimo,A piz ad Campana fymbolum c 

ti, quam diu in fictilibusconferuavit : nam ex illà hanc iconem exprimi curabam. Vivax 


eft, multó(que annos durat , radice multi pliciter fe propagans, cujusreigratià, & propter - 


fpinatum rigiditaté fveafperitatem Indos (euAmericanos,circa agros eam ferere confue- 
viffead eos communicndum,& fures arcendum (ut apud nos fepibus fpinofarum ftirpium 
fieri folet) memoriz proditum invenio. Nuncà multisalitur in fi&ilibus: adeó autem pro- 
lificacft,uralternisannis (Vi gens) exi gerer, ad foboles detrahendum , non 
fecusac legitima Aloi, quz ctiam prolium valde ferax , (cd circa radicis fu mmum caput 
duntaxat. : 

VALRNTINI Fily agulla VOcabant,id c(t, filum & acus, quiafoliorum extremz fpi- 
na,acus; 


[ou 


PLANTARVM HisTOR. Li. v. clxj 
nz,acus: fibrzautem interiores fili vicem praftenc, Americani Cage? & Mes appellant: 
nonnihil iftic Hifpani Cardon,ab aculeorum,ut opinor, frequentiá. i 1 

FxuEQVvENT! autém in ufu fuiffeapud Indos, refert Gomaraad calcem Mexicanz 
hiftoriz,cujus verba, quia integram hujus plantz hiftoriam continent, latina facere,& hic 
adícriberevolui *——. s 

Mrz, nounullis Maguey, alijs Cardon, atboreft duorum hominum altitudine;aut ma- Met. 
joreaffurgens, humangzecoxz craffitudinem zquans , inferiore parte craffior & den(ior, M?2«*- 
deinde paulatim iapyramidalem formam definens inftar Cuprefli:quadragenailli folia;te- 
galarum amplitudine propemodum;& eodem inodo catinata;fede inferiore cratfa,deinde 
in mucronem definentia,lateribus tenüiora, craísà autem fpina mucronem occupante. 

Tant iftic ( videlicet circa Mexico ) copiá nafcitur, quantá apud nos vites:facit fpicam, 
florcm,& femen. Exeaignem ftruunr,ejus cineres parandolixivio idonei:truncus hgni vi- 
cem prbbet;foliategularum aut imbricum. : 

Czdere cam folentante quàm nimium adolefcat , ut radix in majorem craffitudinem *4r/4« 
excrefcat: e& enim excauarà , quendam liquorem colligunt , qui ferapij inftar ilicó denfa- "^ 
curis levi deco&tione melfidepurarione, faccharátm: dilutione, acetum: & addito Qcpatl; Ocpadi. 
(radix cacft,quz;pratftantià,vini medicina vocatur) vinum:illis quidem in ufüfed parum 
falabrc:etepim valdé caput tentat,& incbriatnullum autem cadaver,nulla impura fentina 
ita eterur illorüm anhelitusquieo vino inebriati fuerint. Ex hujus germinibus & tenellis ' 
folijs fit conferva. Foliorum prunisaffatorum liquor, recentibus vulneribus aut ulceribus 
ipftillatus;brevi ea curae. Germinum &radicum fuccus, cur abfinthij illius regionis füc- 
co,mixtus,viperarum morfibus utiliterinftillatur. » 3 1 

Tilius folijs patatur charta in ufum vélgarem facrificiorum & pictorum : ex ijs (lini vide- 
licet aut cannabis modo paratis) fiunt alpergatcs[calcei genus Hifpanisadmodum familia- 
rc éx funiculis contextum ftofiz,chlamydes,cingula;capiftra;& funes:denique cannabini 
filí vicem illis prebent, Horum foliorum cufpides fcu fpinz adeo fima funt, ut illisacus 
aut fubulz loco fint ; Bibrzautem fili vicem fuppleant. ljfdem Sacerdotes illius regionis 
pungere & vulnerate fe folent in facrificijs, earum enim culpis non infringitur,& quancum 
opus eft penetrat , exiguo foraminefadtó. Non contemnenda fané planta, quz ad tam va- 
rios cífectus hominibus utilis eft. Ha&enus Gomara. 

Apbvwr quidam, Americanos vénercá luem hojus plante ufu curare folitos hac ratione. a4 vesere 

Ejus fragmentum, in minutaspartes fetum, deindc ollz, canthari aqua capaci impofi- luem. 
tum,trium horarum fpatio decoquebant,ollá prius luto obítru&á:decoctione faQá, ollam. 

" /catàm apetiebant, copiofüsinde fumus exhalans; multum/fudorem ex- «^ ^ 
Folium hiejee plaate prinysepelisumalisbaptsnajpa um ipi 
jo vehementes fadoreshuj P ext. 


te po sriduo duntaxat uteteru gv sie : 
's plante foliorum fibtis,contextum à mei Hofpitis forore reticulum: 
debatur,cüm Valentiz effer. Tutelligebam euiam;indufia ex js parata, Hifpaliurbe. 
cx & celebri Emporio , venalia invenui.. 5s r4 ostii 


| CxNoeLosSVM. ,; sno ep 


"X FYLGARz illud Cynoglofum;quod do&iores & in Srirpium coguitionéegtegiéé&- cyvglofum 
hA ercitati non fiae probabili racignelegitimum elfecenfent ; urquod ceteris notis (aris v»/gar. 
EAM ibus, mul n ctiam fitannorumi lum ,antequim caulem proferat,in 
omnibus quas percurri regionibus mihi fuit obvium . ld ciimà nemine corum qui Sut-- 
pium hi&oriam (crip(erunc , ic prexermiffum : illiusde(criptionem à me expectare non eft: 
"neceffe. Triaautem alia genera oblervabam: quorum Primum natali lococreícens nune - 
quati vili,(ed in quorüdam hortisfemine natum duncriatugued ie ctiam fzpiusin meo 
'alui; atque nuncadhuc alo : Secundum »criam inhortis tantum ; Tertium vero, frequen- 
terfponte nafcens confpexi . Singulorum hiftoriam qua poi fpicuitate & facili- 
- *tate ; hoccápite dabimus. ; MESS cn jos É 
* PRorznr igitur Primumà fummo radicis capite mula folialonga,vulgarisfolijsmultó t AUN 
angultiora,venis aliquot fecundü longitudiné excurtétibus predita,ex viriditate canefcen- mcn : 
*tia:interquz nafcitur caulis inzqualis minimi digiti craffitudiné non attingens, per quem, i 
inordinato fitu, nafcuncur folia,ijs quazà radice prodetit breviora & anguftiora ipfum quo- 
'dámodo ample&étia;ex quorum alis circa (ummü caulem naícuntur ramuli ;aliquot cavis: 
"flofculisin quinq. lacinias perextremas oras divifis,onufti,vulga € floribusformá (i- 
10ilibus,(ed minoribus;& dilucioris colorisin quord medio quinq faturé ruben 
^ tia:(ingulis loribus fücced dmodum in vulgari,quat fogoisdca(perafc mine 
idu Beet 


SEE iege 33; Ern E 
T E 
cans, cra(fo & fücculento corticeobdudla, fummá ramencure (ut ifcà, minimidigiti: — , 

 erafficudinc , frau contumax , taris tenuibus fibtis per MFERogisudinn. À 


[£0 
Cynogleff. 
Gretici te 


he peret,cauliculusilli fingulari tenuis.firmus. 


Kata. 


cixij XCanonr CrivsI-RARIORVM 
CynogloffumCreticum 1. Cynogloffüm Creticum rr, 


A. 


Nobisprimdm hzc planta nara eft in Belgicá, femine ex Italià miffo Cynogloffi Cretici 
nomíne, dcinde fponte deciduo confervara: Floret Maio;atque etiam Iunio,quo fimilitet 
menfe maturefcit femen, s 

SgcvN DvM, primoanno, extadice longi, infra digiti minimi craffitudinem confi- 
ftente,rarí(que fibris per longitudinem fparfisprzdità , craffiufculóque cortice foris fufco 
amictà,multa promit folia, palmum aut amplius longa, unciam lata;humi fuf, mollia & 
tenui brevíque lanugine tecta, nervo fatis craffo illa per longitudinem zqualiter fecante; 
inter quz alteroanno prodit caulis cubitalis aut amplior, ftriatus, firmus, re&tus, molli la- 
nugine ober ue confüfo ordine veftiunt folia jam diis fimilia, fed quz breviora Bunt, 
quo propius ad fummum caulem accedunt,cx viridi pallefcentia: fummus caulis in multos 
gracilesramosdividitur fammo faftigio Scorpiuri aut Hcliotropij majoris inftar inflexos, 
inq P calicul que lacinijsconft ,unde fl güt Primi floribus 
breviores, illis ipli inquinque lacinias orbiculares divifi, candicantisinitio; 
€oloris, fed multis, tenuibus purpuraícentibus venis ( qua vetuffate in czruleum colorem 

)ornat i i confpi 


H m : ^ n H E 
Ga,ut in Priore Cynogloffo Cretico;rugofa & afpera, é quorum medio prodit filus. 
Tota ftirps ingrati odoris eft:Iunio fl jus radicem vivacem nó cfle arbitror, fed hie- 
c,profluvium feminisin(c orrumpi, & femine fg deciduo reriafei. 


Inn A pedalemaltitudinem plerumque confiftit Tertium , tamezfi nonnüquam fa- 
4, fixlshas: inte x d N 


fus 


rantia, admodum echinata & afpera : radix longa;ténuis, raris fibris donata , quxannum 
No o om poft íemen maturum perire folet. - abes 
Crefcir viarun g 
huic ütbi vicinis; plerifq; aridis Pannoniz locisad arvorü gines,tum etiam 
Moravi fertim vero ad arcem vrbis Brüng in cá Provincia fite.Floret — Iunio. 
1 vM - N ve- 


PLANTARVM H ij ss MER 
dra : ISTOR. LIB. V. xliii 
Cynoglofs. purnil.fivc Auflriac.alteram, Lithofpermum repens e ij 


oe cA veró boc poftrémá Cynogloffunt, plan- rlaris Cj- 
&  -tacafitquam Plinius Natur. Hiftoriz.lib.xxv. "«i /- 
cap.vitr.fcribic Cynogloffo imilem & qua fe- ble 
q^ rat la| minutas? cujüfq; radix ranis & fer- 
pentibusadvetfetur? : ; 
VvrGARE Cynogloffüm appellant Itali, Cí- Neriss- 
aclofa & Lengua canina: Galli, Lar; ue de chien: 
Hifpani, Leneua deperro: German j,ounbejung: 
Belga, ncpnebonte-tonaór. i 
Y Nocrossi porro folia,cü fuilloadipe ve- rale, 
téri,canutn morfibusalopecijs,&ambuftis me- 
dentut:alvum emollit decoctum hetbz,ex vi- 
no potum, 


/ApMODYM etiám frequens eft in filvula ad 
Lachnprimo ab utbe Vienná miliari, & Vien- 
nenfis (altus aliorámq; montiü urbi vicinorum 
radices,inter frutices Lithofpermü illud majus riiofpo- 
«» vülgonuncupatum , cujus farmenta humi fufa mee máj«. 

*. fubinde fibrás aganr,& muré fe propagant. 

Nc minus£tequens trarijs Pannoniz,&Áu- ;;,;,,. 
ftriz locisaliud illud Litholpertmi genuslegiti- mam git. 
mum,femine cádido, cujus in officinis ufus cft. va 


"EcnuivM. Cast. 
A n 14, prztervulgare fubcerulco flore, zeiwesal- 


V. quod Viennenfi agro & vicinis locis fre- £^ 
quentiffimum,etiam varianteinfübcinereum; — - 


: E 


clxiij Canorr CrvsI nanionvM 
; cU. Echium pullo flore. 1 Echiurn rubro flore; 


E Terum. pedalem habetcaolem,ftiiarum; vilíofam,folijs Echij, aut Bugloffifilveliris; 


I, 
Pd molli lanugine praeditis; & inzquali iruipfüm ambicntibus ornatum » fuperiore partein 
res M 


" 


Natali. 


1f. 
Ecbium ru- 
bro flore. 


Natales, 


1E. 
Echium Cre- 
fiint, 


v «i 
KL 
E 
v gv" 
lr 


^; unicum; * x: 
AVE 


multasalas divifum;que deinde m brevésradulos fefc findentes multis flóféalis concavis, - 
cxtremá partc in quinque crenalasdivitis, coloréq; ex atro purpurafcente praeditisonufte 
funt, qui évafculis molli lanugine hirfutis & inrer folia latentibus prodetitit ? (emen utin 
hujufmodi generis plantis;vipetino capiti (imile:radix oblóga, minimi digiti cráffitudinem 
interdum zquat,foris fufca;paucífa; tenuibus fibris przxdita,capite; unde caulis prodit, ex- 
bcrante,& praccedentisanni caulisveftigia fervante:p a folia,nullum initio mani- 
feftum faporem peculiarem prabentfedpoftea nonnihil acrimonia: habete videntur. 
tou 


. Crefcit multi, V tàetiam infer ! ,,'& Pannoniz patte fic» 
cioribus pratis, & gramincislocis ad colliu xadices, atque in ipfis collibu: nudis, & renui 
dunraxargramineobfiis.FloretMaio. .- — 0 LPS 
., OsnLoNca & angufta habet Alterum folia;villofa, vulgatis Echij folijs feré 6imiili: ; pau 
lóràmenlatiora;humi ftraraicaulem modó pedalem aliquando cubiralem firmum iba 
tum, lanuginofum;maculifd; purpurei (perfum;quem ingódito ordine r ultaambidc 
foliajinfernis breviora $ fti intis tamé hirfuta: ft lem exornaüt 


g à i 
multi breves ramuli in feveluti convoluti;atque Scorpiuri inftar inflexi, pleni forum vul- 
garis Echij floribus fimilium, fed colorc ruübroeleganti praditor à, qui proxime caulem 
primum aperiri incipiunt: excuffoflore,femen,ut inalijs Echij gencribus; apparet in calis 
culisni rum;viperinocapiti fimile;fed minus: radix fatis longa,dura,& lignofa;nigro cor- 
tice tecta, (ümmo capkte multosi dum caul promens, fed imáe parte duntaxat 


$i? E 
E P p proni Vogarizurbém,mufquam ves 
1oalibi,hanc plantam obfervabam Maio florentem;nunc fatütare rubentem , modó dilu- 
tiore colore przditam. Myr Por SN de ES 

Bin 4 porróalia Echij genera, Cretico femine, quod mittebam,n: 
niab Hogelande anno w.p.xcin. - qu imige SUC j : 

AM?ZA, initio habuiffe dicebat Primum folia, media, inter plantaginem & bu gloffum 
fübítantiz,humi ftrata inter que naícel lesrotündi,(cabri & afperi frequentibus -- 
alis donati juos ambitebár inordi folia,minora; hirta, exttemi icirc 
ec. ere tür ;Echij & ali: Anchufarur inftar , geftabantá; caliculos quinque 
ifoliolisan uftis &hirti E e" a, vi Bores Ec " 4: didumles pe 


TRAE NA :efs TEE EE 


verunt Ioan- 


H Tudaili 


"E 
; : dibant, 


* 


PLANTARVM HISTOR. LIB. V. 'elxv 
dibant,coloris rubri diluti elegantis, in quinque lacinias fummis oris divifi ( quq; fucceffu 
€emporis, purpurafcentem colorem contrahere, obíervabat):é quorum t t »:lico exilic- 
bant (taminulaex rubro purpurafcentia, apicibus pallidis, & medius gracil;s ftilus , exalbi- 
dus, & bifurcus: flori fucceffit femen, echij femininon diffimilz. Flores dedit lulio & fe- 
quentibus menfibus. 

Cavrts Alteri magis fcabri erant, quàm Priori, rotundi, parvis maculisrubrisdiftindi, | 11. 
Serpentariz feré ritu: folia promebat quaternas aut quinas pzné uncias longa , unam lata, ICT 
Ilidioribus maculis afperíà: ores extremis ramisna(cebanturegregiérubentés,nativam 
rubedinem, ctiam adulti retinentes, é quorum umbilico majora duo ftaminula prodibanr, ' 

& tria minora, quorum tertium reliquis minus, omnia autem apicibusalbis przdita. Flo- 
yere incipiebat fub extremum Iulium. 

Accipiebam autem femina , ex quibus ha plantz natz non Echij appellotione,fed An- 
chuíz, cujusfemen é Cretá allatum effet: cum veró Echium magis referant, quàm An- 
«chufam,ad Echij caput reijciendas has plantas effe duxi. 

Gnacis hzc planta£yir; Latinis, echion; Italis , 2uelofra falvatica : Gallis , Buelofe Nemino, 
faevage,ou Herbe aux viptres: Hifpanis, Lenguade buey, (alvage, y Terua de las bivoras : Ger- 
manis, vio Ccbfenjung: Belgis, teile Coffen-tongbe. 

Ecutt radix, tefte Diofcoridc , percuffisà ferpentibus, non modà ex vino pota PprO- Facaltaret. 
dcít,(ed cosquiante biberintferirinon patitur:Folia& femen, fimiles habent facultates. 


ANCHVSA. DOLAR Lt 


Ioscontipzs &Pliniustria Anchufz genera de(cribunt,quorum Alterum genus, 4,4, " 
D illis Onochilcs ditum, mihi duntaxat cognitum effc,ingenuc fateor : id autem cüm »erarria ve 
in Gallià Narbonenfi frequenter legere memini, cum plenfque Hifpaniz & L ufitaniz lo- HIN ITE 
cisob(ervare. Sed cüm ab alijs hujuszvi De re herbarià fcriptoribus ejusicon Gtexhibita, ^ 
& hiftoria tradita , ad cos Le&toresablegabimus. m - j 
Anchufaexalbidoflore. ^, juve UI TRA 
AtivD verügenusobfervabam,cni nu- ocupa en 
merof(afolia,palmarislongitudinis,valde an- idefore, 
gufta,& pügente lanugine hirfüta:é quorum 
mediocaulisaffurgit fecundo anno (primo 
: enim dxav2o; ít) pedalis, interdum etiácu- 
:. - bitalis;craffiufculus,Girmus,hirtus,in multos: 
- ramos divifus, in quibus breviora multó, hi- 
fpidaá; folia: extremis ramis prodeurit, é va- 
ginulis hirfutis &afperis flores Symphiti ma- 
joris floribus quodammódo fimiles, albi, au£ 
ex albononnihil pallefcétes, five d p4Aeuxói; 
inangulos quinque divifi , quibus difcuffis, 
femen in vaginulis confpicitur viperino ca- 
pitiaut Echij femini fimile: radix minimi di- 
giti craffitudinem zquat, nigráq; cute tecta 
cít,qua fublatà,omnino rubet, & elegandiffi- 
mo colore inficit: adcó autem carnofa cft, ut 
radicum Bugloffi vulgaris inftar condiri pof- 
fit,dulcistamen & inüpida. 

Nafcitur arido & falebrofo folo,ut in móte ju, 
Badenfibus thetmis immi & alijs vici- 
nis,apud Carnuntü preterea;Pannoniz olim 
amp iffimam urbem , nunc autem vile oppi- 
dulum,Petronella vocatum, maximá copiá, 
tum plerique alijs Pannoniz, Auftrizd; (ic- 
cis& aridis locis. Floret Maio, & femen Iu- 
nio profert : deindc perire arbitror , ut Echij 
genera. ——— e iuba sx uen 

Gnaxci potró Anchufam Latinis didtam sj»ina 
À dyxUra Xy xaAvxa S óréxAtay appellant, Sc. 
cundum genusDiof(corides d2xiGiad jo» f óvo- 
Aic quibufdam dici fcribiz. Nullum no- 
men vulgare novi, nifi quod Secundum genus, nónullis Hifpaniz locis, 4rgamula vocatur, 
Pato: generi radicem adítringentem tribuit Diofcorides: ad ambufta,& vetera ulcc- Feclisre 
Ta,cx oleoScerá, efficacem effe ait: igni facro cum polenrà mederi: lepris & vitiliginibus 
illiniex accto,partuscxtrahcre,vulvz inditam : cjus deco renum vitiJs,lieni, & Biete 


"oxlxyj CaRgot1 CrvsI gamronvM i; 

fufis dari& fi febris fit;ex aquà mulsá:folia alvum fifiere in vino pota. Radice pigmenta. 
xiosutiad unguentorum fpiffamenta. Similes feié facultates trib uit etizm ilh Plinivs, Se 
cundum autcm genus vim habere qta contra virus reliquorum ferpentum, prafertim au. 
*em viperarum auxilietur,five cibo, five poru,five alligatu. Veriimile autem eft fimilibus 
huic fecundo generi facultatibus pollere, quam hoc capite defcriboAnchufam. 

'Cüm Granata effem , venales confpicicbam pyxidulas un guento plenascx Anchu fz, 
qua in cà Provinciá frequens naícitur, radice rubrá parato,ad fucandafn faciem (quodiflic 
ufitatum e(t)idoneo. j 


deix[ali. — CETERVM,nonincptéad Anchu(z genera forfan referri peffit quadam planta, aridis 

zw". ^ lociscircafrutices& dumcta nafeens, in Lufitaniààme obfervata, Tres veró aut quatuor 

3b uná radicc produccbat virgas;pedem altas, tenues, duras, & lignofas, quasambicbant 

frequentia folia, Anchufe folijs fimilia;nigricantia fuperná parte & hirfuta fummis vir is, 

quz Scorpiuri inflar incurvantur , innafcuntur oblongi Hores , Anchufz floribus Fi 

intense czrulei,afpeétu pulcherrimi:radix dura cft,lignofa,dctractà fummá cute nigrican- 

te rübefcens,temperati guftus. Florebàt iftic lanuario inter Scintry arcem Regiam & (co- 

Tomxpw. pulum cui nomen Nof/ra Scsóra de la pesa, ad cujus radices frequentior, Ab incolis Temar- 
LS "s 


£^tra nuncupabatur, t j 
:Nonabfimilis ei videtur quas Do&iffimus Lobclius Anchufam lignofiorcm angufti- 


foliüm appellat,nifi fortécadem (ic. 
SyMPHiITYM TVBEROSVM. CAP LII 
Symphitum tuberofüm majus. Symphitum tuberofüm minus. 


i ere a P 


erri re d 


ST 


Sym A NGvrosvir &quodamtnod, pentagonum habet caulem ,ariffimé padalem alti- 
farra tic . tudinem. fuperantem, fucci plenum » per quém rariora, MAS iBhuto mbjor: 
^w. fparfafünt bee finora teneriora & minus aff apa dies fere enin :floresin fum- 
lides;ol longos;Symphiti majoris floribus forma fimiles, cócavos, inodoros, 

E — parte Rome Crenas divifos, quinque ftaminibus in medio orc » velutiin um- 
2onem tendentibus protuberáte in medio ftilo: calicplos deinde majoris Symphiti inflar, 
ies piece ce PUR dtc AMEe de ; xe longam, ramofam , teneram & fragi- 
this "wl cay sibiticraticudine, fübinde in tubera excrefcentem, cxienis fibriscapillatam: 
pediculi;calices;caules aneulofi, & folia hirfüta func. UE e Mit Bini 

Bata. Inveniturin omnibus annoniz & Auftriz filvis;mbrofo leco;prefertim verófob fru- 
Bi. ; ticibus: 


T V^ 4 
4 |. !* PLANTARVM HISTOR. LIB. V. clxvij 
- cibus reperiebam etiam in Pannoniá interamni,ultra Dravum flumen , in Grqbén arcis 
fzpiüs memorat montanis. Primum veró innotuerat Belgica incolisanno w. p. 1xvirt. 
p anta ipfa viréte Machliniam ad nos miffaà C. Win psc o Pancio Ferrariéfi Profeffore, 
"Eivs hiitoriam & iconem minimé dediffem , nift aut minus diligenter ab alijs defcri- 
a fuilfet hiftoria, auticon non fatis fcite expreffa: tametfi & in eà quam exprimi juffi, pi- 
Gor ofcitantiz nierito accufari poffit. Nam radicem nimis tenuem illi dedit , & ubera 
omifit: utramque tamen híc fubjecimus. 
De facultatibus, nefcio an quifpiam periculum fecerit:verifimile autem eft;ijfdem pol- 
lere,quibus Symphitum majus. 


CERINTHE QVORVNDAM. : Car. rii 


Vivs flirpis, quatuorinveniuntar genera, forfitanctiam plura ; tria obfervabam, 
H quartum ab amico accipiebam. Nos fingula ordine defcribemus. 


Cerinthequorundam major veríicol.flo. «— Cerinthequorund. major lavoflo, 


35 nep 
Y & : N "Meo OA 


"4 : h M 
QvArvoxn autquinque ramos five caules habet Primum, àfummo radicis capite — ;. 
d dos,füccul i bital urn fafo- Cerimbe 


* quos le&untur 


Jia,oblonga,circa pediculum latiora, mucrone obtufo, colore ex viridi ad ceruleum quafi Loisir 
tendente;candidis maculis afpería, nonnihil villofa : e foliorum (inu nafcuntur alij ramuli, exerifore. 
Heliotropij majoris ramulorum inftar efe intorquentes, pleni lorum fecundum ramulo- 
ium longitudinem difpofitorum longiufculorum,concavorum, Àmedioinextimam par- 
: tem flavorum,alterá,quácaliculis inhzrent,ex rubro purpureorum, quibus apes valde de- 
Icantur: hisdecidentibus bina plerumquein eodem caliculo femina confpiciuntur, ni- 
Etvi itudine,feminis Echij,autCicerisarietini forma: radix alba,oblonga;& fatis . 


Eua eftan verà perennis,ubi fponte nafcentem obfervabam, ignoro. 


" Cre(citautem nonnullis Lufitaniz locis, fcd copiosé per totam Bzticam . FloretnovQ. Natali. . 


. Vere & Martio. Apud Belgasin hortisfata multo feriis;vidclicer füb zftacis finem,& fub. : 
inde floribus (catetin hiemé ufque,tum perit,& deciduo femine fingulisanni: fcitur 
Irt: nonabfimilecft Alterum genus, habetenim medium caulem furredum ,& fre-— sr. 
quentes fi dicis capite prod & humifufos, quos , uti & caulem am- Cenh» 
ple&untur alternis, folia qualia in fuperiore, non adcó tamen amplacirca pediculum, fed Zo t 
-— perinde maculisalbis infe&ta,& veluti tenellis fpinisob(ita;atque mollibus villisinambítu 
"1 


mà parte 


radica: caulisinaliquot , I finu pt 


? 


E 


* ye Ngalmnaria Q iosé multis Panooniz & Au 
: p wosnilej fol, eiciocim in Viennen(s Leytaníqu 
xt Ferme. — temali 7! 1 f i 


cxviij Canoni Crivs] mgARIORVM 


A i 1 se fali alis loresprofe riori formá & magnitudine 
má parte gutant , & e fingulis s prof ^ 
parcs, fdinnitn flavos,femen praccdenti fimile: radix cra iufcula, al ba,zqualis cm fn. 
E ied, H » 
. pctiorelongit dinis,fr ibus tamen fib. a, quam q iam hiems 


c foletin Bclgicis hortis. 
corrumpcre fol . : : d 
Sponte naícentem obfetvabam Valentino Regno, & florentem Martio , atque Aprilis 
initio. Semine tamen ex Italiá miffo nata in Rgee hortis, nonnifi Iunio & lulio, atque 
i id i in hi uc. 
etiam ferius lorebar,& fübinde in hiemem ufquc. 1 : 
T&gRTIVM genus neque fponte nafcens,neque in bortiscultum confpexi : fed hone. 
ftiffimus & in ftirpium cognitione verfariffimus, Iacobus gaps x "Tornacenfis civis, in cu- 
jas horcocultiffimo crevit , iconem mifit , additis notis, ex quibus, hanc defcriptionem 
innabam. Lue z 
Qietio euros dalem, aut eripedalem,ut pliri , affurgunt altitudinem caules, five tami, 
j i r : 2 coe isigie XE 3 
arf e, ftitim abradice divifi, quosambiunt ctiam alternis folia, jam defcriptis pauló minora, ex 
rébw jurpn. viridi & caruleo quafi commixti coloris, fuperné maculis etiam albisconfperfa : fupremi 
refs. rami nutant, florcíQue fingulos inter folia proferunt in calicibus purpura(centibus faturis, 
exrubro purpureos,quibus afperfa videatur quzdam albed o, longos, cavos inftar prace. 
lentiumtquibus deciduisfemen in caliculis mgrum, Borraginis femini formá fimile:radix 
ili i i a,quà dentium. 
fimiliter alba, breviortamen & minus fibrofa,q uàm przcede DUDEN i 
Scritur, tefle qui ad me iconem mittebat, Februario, Martio, Aprili, pro aeris verni tem- 
eric humido falo delectatur, ,ciim zflivi dies iacipiunt , & arefcit folum , cre. 
: iQ j 


Natala. 


E LÁ H 
ris rigationibus indiget ut augmentum fümat:nam ut plurimum Autumno duntaxat flo. 
ses profert,ciüm videlicet de czlo crebri imbres cadere incipiunt, Annua eft, 


Cerinthe quorundam minor flavo flo. 


GnacitroREM. modó defcriptis, habet 
£d. Quartum genuscaulem,cubitalem,aut am. 
S pliorem,rotundum,in plures ramosdivifuüms 
Dy folia etiam alternisper caulem fparfa , mino. 
raquàm Tertij , & anguftiora, albis (imiliter 
£244, maculisconfperfa : fammi rami infieduntuz 
Seis & nutant , frequentibus folijs magis mucro. 
TER naris cedi e quorüalis ngulares topendeng 
foresfuis caliculisinhzrentes, upetioribug 
onge minores,cxtremis oris déticulati, pror. 
fus avi : quibusdcciduis, femen in caliculig 
continctur nigrum , altero minus, formá [75 
men non difpari : radix etiam alba,& aliquot 
fibris przdita,non tamen vivax, - 
Alebaturctiam in Belgicis hortis , quando. 
Viennam evocatus füm : nec ante f; ponte na- 
fcentem hanc plantam con(pexeram » quàm 
in Auftriam venirem , in cujus agris atque 
ctiam Stiriz copiosécrefcit, interdum etiam 
hieme n füá viriditate permanens. : 
E hujusnomenclaturá,variz funt inter : 
Neotericosfententiz: Nam alij Cerinthen' 
effc volunt, eá ratione, ni fallor, ducli, quód 
apibusgrata fit , & id de Ceripthe teftatur 
Virgiliusin Georgicis, tum Pliniuslib. x x1. 
cap.xi1, Vulgus herbarior Memitham mae 
gnocrrore vocavit: Memitha enim Arabum 
nihilaliud eft quàm Glaucium Grzcorum. 
Nec de(unt qui Maru, five Almaru Avicen- 
nz hb.ii. cap.ir defcriptum putent, przíer- 
5 Ter 1p) :  timquartum ejus genus, quo nomine ctiam 
Secundi femen aliquando ad nos miffum ex bali" Sed, meá fentencid, tilideo loco vide- 
fur Avicenna deferibere,quàm vulgate noftrum Bugloffum,aut Borraginerm,quibus hanc 


rpem,;cujus genera deícripti tem: ento p exiftimo. 


x 


// tA 
cm S 


: PvrMONARIA, CAP. LIII. : 
LEN V4 Pulmonaria vulgo Runcepatur & folià candicantibus maculis notata habet, co- 
tiz filvis (pote nafciturcüm.inter Krum pach & Gleif- 

€ falus varijs locis: hujus Rorem niveo colore varian- 
Dccáautem, quandoquidem ab alijs defcripta eft,fer« 
: monem 


PLANTARVM.HISTOR. LiB. V. 


clxix 
: Pulmonaria vulgaris maculofo fol, 


Pulmonaria rtt: Auflridta, 


snonem iüftituere non eftanimus: fed de alijs aliquot g: 
flriam pervenirem,mihi confpecta non füére, ONE 2" 
'PaiMvM igiurquod obfervabam genus,fed inter Pulm S uin, ex radice 
nigrà,minimi di iticraffitudiné fermé zquante,obliquá, & multis craffiotibüs fibris qua- 
les func vulgaris fibrzz donatàplura fert capita;é quibus prode int folia longis pediculisin- 
nixa,vulgarisfolijs non valde diffimilia, minus tamen ampla, afpeté etiam lanugine tecta, 
fed quod maguum difcrimen facit, nullis albicantibus maculis u-— infecta, prorfüs vi- 
xidia,inferné autem dilutiora: deinde caules pedales angulofos folijs anguftioribusnó mi- 
nis tamen villofis, inzquali fitu inhzrentibus praditos , qui fammo faltigioin. brevesra- 
niulos dividuntur;fülftinentes cavos calicesin quinque lacinias divifos, quibus emergunt 
flores longiufculi,cavi, oris in quinque crenas divifis, colorisinitio rubefcentis,. poftea ad 
exruleum tendentis perinde atque Pulmonariz vulgatis flores: illis cádentibus, apparent 


Pulijenatia 
folio non mun- 
eulefeo, 


B me 


r1 


inloculis vetuftate jam laxioribus,(emina eaput viperinum referétiaymaturitate nigra: ra- 


dix vivax eft,& fingulis annis augeftit, non miniis quàm Pulmonariz maculofz radix. 
Na(citur in Viennenfi falcu mixtim cum vulgari,& multis alijs Germaniz locis: in filvis 
etiam Francofurto vicinis frequens, Floret Aprilifemen extremo Maio maturum eft. 
ExirL1ir Tertium novo vere,florámque congeftorum thyrfum feréante folia promit, 
qüz fontangufta & villis obfita,Buglofft filve(tris Echifve,aut Auchufe folijs non abimi- 
Jia;molliora tamen, neque tam afpero villo hirfüta, nullo pediculo przdita, fed medium 
caulem ample&entia qui paulatim fuccreícens,angulofus & hifpidus; interdum nonnihil 
purparafcens, in pedalem tandem altitudinem excrefcit, incujusfaftigio multi pentagoni 
caliculijin quinque purpurafcentes lacinias divifi,& fabhirfati nafcuntur,continentes ob- 
longos,concavos Blores, Bugloffi hortenfis, aut Pulmonaria: vulgaris Roribus fotmá fimi- 
les,qui perorasin quinque orbiculares feré lacinias divi(i,colorcante quàm aperiantur,ex 
purpurà rubente,deinde,quando explicati funt, caru leo adc eleganti nitent, ut Gentia- 
nella vernz floris venuftatem,(i non füpcrare,attamcen p e mulari vid ,odore 
autem nullo grati: ij maturi decidunt integri, quemadmodum Bugloffi hortenfis & fimi- 
Jium fores,atquecaliculam inanem cum ilo,& quatuor femi liméto rcli 


quod maturitate nigrum evadit, Echij aut Bugloffi vulgaris femini refpondens.Adnafcun- : 
tut deinde fecunddm caulis pedem alia hirfuta folia, angufta, palmarisautampliorislon-- 


gitüdinis;Echijaut Anchu(z folijs latiora, mollioráque, inter qua (licet ficca fint) fubfe- 
quene vere prodit caulis fuis venuftis floribus onuftus : inan 1 eiciolo RRMMMNS 
"I ; ett, 


Natales. 


1). 
Pulmeonaria 
angnl[lif.l. 
arnlee flo. 


p» 
us 


m4 


i 
.9 


(3 


elxx Canori Civsl RaR102 VM 
Tutmonatia v. Pannonica, s 
s dita cft, ut Pulmonaria prima maculofo fo. 
lio, initio candicátibus ,deinde vetuflate foris 
nigricantibusduleifapore. —— 

Naf(citur paffim per P annoniá & Auftriam 
inferiorem , in montanis & czduis filvis, az 
diutiffimé floret. 

InveNIrVR & quibufdam Pannoniz locis, 

uartum quoddam genus, jam defcripto fe.. 

ré fimile,bifi craffiorem, majorémq;caulem, 

& latiora folia haberet, flores fimiliter, n6;oc 

illud;cereleos,fed pulcherrime rubétes:alio.. 
qui & radice & temperamento conveniunt, 

Esr praterca & Q uintum genus, forma & 

amplitudine Quarto refpondens;cujus lores * 
initio rubent,ut in Tertio genere, deinde ca 
ruleum colorem faturatiorem contrahunt, 

Crefcunt poftrema hac duo genera ad ca. 
duarum filvarum margines,um brofis locis &z 
codem cumrtertio tempore florent. 

* Quo nomine dida fuerit Veteribus bxc 
Planta, me ignorare, ingenue fateor; ad Bu- 
gloffi tamen genera referri poffe arbitror, Re. 
centiorcs Pulmonariam appellarunt;quia pi- 
mirum; Pulmonum vitjs auxiliari credatur, 
Icalis Polpiozaria dicitur, Germanis £ungene 
Pront/$ 1 tci Dnofiourt?:: Gallis, Herde 
aux polinons: Belgis, £ousartripot: maculofa au- 
mete frupbt. 


tem, Enfer ài 


wee 
v 


Cd vuleoflore. 


X Natale. 


EU Nonisa. 


[ 


3 vw Lutetievivebam,mihipro Pulmo- 
ria $7 TNSCS SA, nariadeinó(trabatur ( foliaenim albis macu- 
I Hurac Sh im Tc. lis confpería babebat) Hieracij quoddam ge- 
fac. bee vulga S nus,in Vivario illo Madritiano, adfilvulz in- 


greffüm;quà iter in arcem. Nofter Lobelius 
iconem dedit, Pulmonariz Gallorum Hicra- 
cij facie appellatiorie: fed maculasin folijs 
non exptetlit pictor, p^ 


| TRACHELION & RAPVNCVLVS ALPIN, . 


Rapunculi vatiain Panno- 
nià,Auftriá,vicintfque regionibus fponte 
X onafcuncurgenera, Nam nullz montoíz fünt 
filvz,queT rachelium illud urtice folijs,quod 
; nonnulli Cervicariam, alij V vulariam appel- 
lant, fübcaruleo flore non alant: fublimiora 
juga,ut Sneberg & alia fimilia, idem quod al- 
! bore eftaliud praterea genus, mollioribus 
: folijs, oblongà minorü florum,in anteriorem. 
*o partem vergentit & fpe&tantium fpicá, cujus 
radix alioqui craffa &inftar przcedentis cdu- 
| lis; tenuibus fibris miré ferpit, & novas plan- : 
tas fubinde generat;cujus rei caufa,illis qui fe- 
 lectiores flores & coronarias ftirpes duntaxat 
. colunt, fatisexo(a : genus item illud floribus 
fummo caulis & rum faftigi fera 
, & quafipilz inflarin orbem naícentibus , cu- 
jusctiam fecundum genus cft pauló minus, * 
..,, ores ingulares per caulé fparfos habens,pre- 
« - terfphazras illas fummo caulis faftigio inna- 
fcentess& omnibus prope filvis familiares ra- ' 


" HER di unculos latioribus inferioribus folijs, qua 
graciles fparfaanguftioribus,fpicà longiote aut breviore: pem, p pps, albi 


: 9 
Cirvicaria, ^7 fp 


Ua. T) 


J 


PU de ir AR Ai 


NO 


clvio- 


. PLANTARVM HISTOR. LIB. V. 
Tracheliutn minus, R lus alopecuroides! 
* ^ LI 


velviolacci elegantis & faturi : tum rapunculos 
«, vulgares, cum ampanuláillà, mali Perficafo- Campassla 
lio quibufdam cognominatá,quam C.V. Mat- pejsi folia. E 
$« thiolus Phyr ffecenfet,nunccxruleum, |.—^—— y 

"5 modóalbum Horemproferentem. — . LN 

$O t Oxw ivM porróillarum ftirpium hiftoriam 7,5, 

hoccapite dare nó eft animus: quemadmodum ju: 2rlz. 
nequeTrachely illius, Belgis majoris appellatio- Yio/a Ma- 
ne cogniti , neque Violz Marianz quibuídam 5 2 


E . H " . magna va 
Medium creditz, quz ut plurimum violacei raras. 
coloris lores geftac, fed tamen etiam albos, 
interdum exalbidos , nonnüquam cinerácei co- 
lorisatquectiam verficoloris, hoc eft,ex albo & 
violacco, vel maculatim, vel radiatim commi- 
xtos; neq; Campanula illius majoris la&efcen- Caepassts 
tisdidz, quá Pyramidalem nonnulli appell ur 
cujus folia & ipfe etiálacteus füccus virusolent, '^"" 
& radicis fragmentisfacile pangitur, quasqui- 
dem tres fpontenafcentes nunquam obfervavi, 
fed in hartis cultas duntaxat cófpexi: funt enim 
abalijsaut jam defcriptz;autill i ex- 
hibitz. Sed eastantum ftirpesdefcribere ftatui- 
mus,quasab alijs proditas non arbitramur. An- 
te quàm tamécarum defcriptionem adgrediar, 
nonabsre futurum exiftimavi, fi jam dictarum 
aliquot i initio hujus cápitis infe 1. 5 
& IO R autem earum quarum mihitraden- Traduliem E 
daeft hiftoria, dodrantalis eft plantula, caulicu- 27; Lx 
3 lo (trato, in plures ramulos divifo, quorum üb x 
T guli fuftinent florem fatis magnü, cavum,cam- uud cms 
panulz inftarefformatum, in quinq A eraicd J d vulgatis Tra- m ; 
&helij;aut Campanulz vulgo di&tz llos,cinerco colore p kms fucce — HER 
i : k a 


12522259372 


dxxij Canoni Civsl gAR10RVM 
T rache[fjum majus Belgarum. m Viola Marianaquorundam; 


pe^ ju 
tula fatis magna,trigona, nutantia,feu deorfum 
fpcclantía , que condinent femen vulgaris tra- 
chcelij femini nó difpar,fed minus &exalbidumt 
foliaquz per cauliculum fparfa funt , latiu(culà, 
bafi eum amplectuntur, & in oblógum mucro. 
* nem definunt:que veró fummá tellure ftirpi in- 
-harehi latiufcula func, & longiore pediculoin. 
' nixa:radix pro plantz exilitate fatis magna.can- 
dicans füperná paite in Pon capita extuberans; ' 
& quibufdam fibris hir(ta. T ota planta lanugi- 
- me pubefcit,ladeóque facco abundat. 
- Nafcitur in Sneberg , aliarámque vicinarum 
» Alpium jugis. Flores profert Iulio. - 
MvzrTA habct Altera folia, angufta;hirfu- 
taque , Echij folijs feré fimilia ; inter qua exoris 
X rur pedalis caulis, firmus, minimi ibterdum di- 
gs craffitudinc, flriatus, & multisanguftis,ob- 
ongis, hirfütisque folijs feptus:à cujus medio ad 
fummum,thyrfus,feu potius Rorüm intet folio- 
la latentium pulcherrimo ordine difpofitorum, 
4 Lrachelij aut Rapunculi floribus fimilium , fed 
i pallefcentisá; coloris,craffafpicana- 
fcitur:evanefcentes Hores in capitula tranfeunt, 
exile füblavumá; femen continentia:radix craf- 
faeft, digiti amplitudine , rogofo cortice tcdla, 
candicans , & aliquotcraffioribus fibris donata, 
Tota planta la&co fucco turget. id 
Oritürin Sneberg & alijs vicinis jugis: obfer- 
vabam ctiam in afcenfu Neuberg ad filvulam 
qua in editiore támulo eft fupra coenobium:fed 
annoM Dp LXXXV, maximá copiá in amploquo- 
dam montano prato , OicéSenfe appellato e à 
1veo 


DEASTARYM!HISTOR. LIB. 9; , xxn) 
j Niveo nóte deícenfus cft in Rehenaw,Abbatis Neubergé(s ace m. Floret Iunio & Iulio. j 
Videtur eam pottea éxhibuiffe Dalechampius (ub Echij montani appellatione : Verum 3 
cuidem eft, cjus folia ad Echij foliorum fimilitudinem proxime accedere , fed femen exile: : 
Rapuncalorum fémini pne refpondens, floris forma,radix lacteo fucco abundans, & quz 
rràchelij radicum inftar mandi potelt,refragantur, : daa : 
Txacuertt porróaliud genus elegans obfervabat N:V. Fab. Col.in D. Virg. mon- 


nes Trachelion 
te natum , Tragopogi folijs. Tetas 

jn. 
Campanula minoralpina rotundioribus imis folijs. ; 

3 I ded ., Ar vw T.etiam fimmailla juga; przfer- Carp ava. 
tim in rupibus & pracipitijs, Campanulz vcl ""r sia 
Rapünculi genus ;- cujus radicales btar valde 
ferpunc, & vicina loca occupant,fubinde ger- 
jmipantes , & novas flirpes procteantes ; la- 

7 bentilleiuitio orbiculara fere folia deine fta- 
tim alia angulta confertim nafcentia , Caryo- 
phyllei fecundo loco füprà defcripti folijsadeo 
fimilia ;ugincauros plerumque fallar, qui in- 
terdum cum fuo cefpite eruunt ; Caryophyl- 
Y 5 Jxum collcgiffeexiftimantes, Emergit deindc 
:'? ex horum mcdio gracilis cauliculus , in mul. 
E: tos tenuésramulos divifus , oblongioribus fo- —- 
3s liolis,nulloféryato'ordine na(cencbu:;feptus, 
A. flofculossé-Gngulisramulis dependentes pro- 
9 ferens Catsipanulze-; five Rapunculi vulgaris 

& foribus foraiá finules , vel eleganti cxruleo 

^' colore przditos jvelfatutato putpurz colore, 

*- fivc violaceo nitétites,, vel dilutjore purpureo 
colore & quaf cineraceo conípicuos , inter- 
dum etiam niveos ; capitüla deindc Rapun- fer va- 
culi vulgaris /cápitibus fimilia , aut potiusilli ries. 
Campanulz mifiori quz cüm in Belgicá, cum 
. pleri(que Germaniz locisad agrorum (ub fru- 
i cibis » aut filvularumi lines , fecundum 
"profundiores & conve: 25, in vmbrá pro- 


bé 


y ?! venit: Floret Iulio , in i etiam Augullo. 
otaetiam lactefcit. cts 
; CETERVM; de(cripto hoccapite , ex Ita-. 


; licà faà peregrinatione rediens Gulielmus de ? 
"Mera, Medicusmihi Francofurti communicabat duo Rápuüculi genera elegantia qua in. 
itinere obfervaverat;eorum hiftoriam,quoniam commode fuo loco reponere non licebat, 
ad capitis calcem addere volui. prdiup3 SY T : jd ; 
Cva1TALA Primus affurgebat alirudine ; caule fatis gracili »patte inferiore purpura- gapsneelis 
fcente quodammodo, fupcrnà viridi , cui inhzrcbantaliquor folia, quatuor uncias longa, EP ta 
in ambitu ferrata dodranrali pediculo innixa, &ea quidem qua: infima parti caulisadpara //,; fortid 
erant, fccundum pediculum, unciam autpollicem lata;deinde fenfim. inmucronem defi- 
. nentia, quz vcró medio cauli, & iora, 
breviore petiolo fulta,non n ga-fur icaulisfafligium defncbatin bre- 
vém & quafi orbicularem florum fpicam, quz folis ftaminibusex purpurá czrülcis,confta- 
: t Videbatür:quibus deciduis apparcbantcaliculi pentagoni: radicem non adferebat,qui in 
itinere obfervabar,quia eruere nop inter faxa & confragofis locis nafcentem. To- 
taautern planta lacteo fucco abundabat, non fecus acicliqua Heus eU 
""Arivp quodadfercbat genus, nunquamante mihi confpe&tum , abruptum fimiliter Razscoto, 
erat, & (inc radice, quam eximere non potuerat. In pedalem autem id excreveratalcitudi- 59^ folie 
ném, velctiam breviorem: plura, quàm Primum, habebat folia;breviore pediculo,coáuc 
plano fübnixa, (uperné viridia, inferne exalbida;inftar foliorum Sonchi,quibus valdc Or- | 
mia rcfpondebaar crant enim;utilla, inambitu dentata , fed minora: fümmo cauli,innite- 
batur veluti umbella , longiufculorum caliculorum firiatorum , in quinqueangulos def;- 
néntium,in quibus flos,coloris mihi non comperti,quia neque ipfe Merareferebat,neque 
ullus, in totá planta umbellà,reftabat, ex quo conjecturam facere poffem. 
Ceterum rapunculos , Fabius Columna , in do&iffimáillà (uà "lanrarum Hiftorià, Eri- 
num Nicandri, & Diofcoridisc(fe füfpicatur. t : D 


1 U : 
ÉABRPERO - cR Ius s. oan eae 


X I : PP " Comis - 


Nomina. 


Cerh Galls- 
rum Cr Hi 
Jjamrum. 


clxxiiij Canorr Crvs] máanrORvM 
Li 
CoRis QYORVNDAM. Car rvii 


M V tT 15 fruticat ramulis palmaribus vt 
plurimum interdum dodrantalibus fir: 
mis,rotundis, purpurafcentibus, qui dents fo- 
lijsftipantur Ericz ( majoris fcilicet) craffiu( 
culis, fücculentis, amariufculis, ferie quadam 
interdum difpofitis, aliquando aurem.inordi- 
natis & incóditis : fpica aut capitula extremis 
ramulis inherent, ex innumeris caliculis in 
quinquc muctonés divifis,& totidem maculis 
nigrisin fingulas diviGones impreffis, coflan. 
tia,é quibus flosemicat.non inodorus, purpu. . 
rcus,aut ex purpurá czruleus,cleganuffitni& 
quafi immarceffibiliscoloris , quataor foliolis 
bifidiscóftans,quorum duo fuperiora réliquis 
majorafunt; femen deinde in caliculistionni- 
bil pungentibus continctut rotundum, nipti- 
cans: radix craffa eft, pro plantae proportione, 
palmatis longitudinis, foris robra , utq(tain- 
terdum inei panpi etiam infici poffint.^ 4 
Eloret Maio méfe,nonnunquam etiá Mar- 
tio, ficcis quibufdam circa Salmanticam & 
Mompelbum:locis, marititois item Valeftiz 
& Galli Narbonéfisubi tota major, cfaffior 
& (ücculentior nafcitur, utfere folent omnes 
maritimz flirpes,fi cum €is,quz macró & ari- 
do folo proyeniunt, com, : 
- V HANCM: 
. VOcabant, cámq;: : it quá ( 
xépi  irrtpoe appellant, cujus aue deícri- 
tioni multis notis refpondere videtur: Dio- 
Torides eniin,Corifolia Fricetribuit;Plinius, 
Tamaricis, pinguia five craffa, deinde füavem 
cf[c dicit & odoratam (de flore id intelligen- 
dum puto) Pliriiusaculeatam effe addit, qua. 
les (ant hujus caliculi qui (émen continent. 
Dodiffimus-vir Ioannes Placa Medicus & 
ProfefforValenti pud Hifpanos,dum unà 
varias ftirpes in illius urbis maritimis legcre- 
^ sid 


jj AD hancautem plurimum accedere vide- 
f tur,quam Clatiffimus Matthiolus Symphyti 
Petrzi nomine exhibuit, nifi mea me falli 
Opiriio. :- 5 2461 oes 

Cer£RvM Coridisfemen potum, menfes 
& urinas trahit: contra Phalangiorum-mor- 
fus; iíchiadicis, & opifthotonicis ex vino po- 
tum auxilio eft:horroribusex pipere, pilo. 


toniciscx olco;uciliffime illinitur, 


IvNCARIA SALMANTIC, 
Car. rvrt. 


Orroronvw quxdam fimilitudo fa- 
F cit, ut cam Herbam quam Salmanticen- 
fesà junceorum cauliculorum formá & gracie 
cilitate Iuncariam appellant (tota enim jun- 
cca cít, fed Equifeti modo afpera & genicula« 
ta) proximo capite defcribéda: przfigam. Ha- 
bct autem in fingulis geaiculis bina folia ex 
adverfo fita, Afperula odorato florc foli js 

: , quodam. 


F 


PLANTARVM. HISTOR. LIB. V. clzxv 
quodammodo fimilia,breviora tamen,& Lini fativi folijs non abfimilia:frequihtes ramu- 
hexalarum Ginuprodeuat fimilibus folijs praediti , copiofos, palcaccos candicantéfq; pro. 
ferentes lores: femen deinde cxile,nigricans: radix tenuiscft,candicans,nó vivax, fcd fin. 
galisaunis femine deciduo, novellx plante cnafcuntur ; illo ipfoanno etiàm füb inem 
mentis Augufti. h 


Proveuitlocis arenolis;inter vineta, fecundo à Salmanticà miliari, Floret lulio,femen xaia. 


Augufto maturum eft. P 
GNE xaUts illa Plantarum Hiftoria 'qucante paucosannos Lugduni Gallizcelebri 

emporio typisexpreffa ett , hujus iconem à meis Obfervar, Hifpanicis defumptam, inter 

Syaanchiccs fpecies refert: Synanchices autem hiftoriam legere non memini. 


sus 
GALLIVM RYBRO FLORE — o y Car. rviir. 
COTES 


S. ^ S as Afperula odorato florc. 


—NUfs-| 


P Rozsvs novum, &ànemine, quod fciam, adhuc de(criptum cft hoc Gallij genus: catis ra- 
tenerius e(t vulgari , pedalis aut majoris altitudinis , cujus cauliculi in multos ramulos &r«fere 


alternatim utrinque naícentes,divid »P ibu: fub fingulisal; ad genicula;qua- 
ternis,quinis;aur fenis anguftis foliolis,viridibus : flores in fü mmis ramulis naícunturqui- 
ni,(eni,aut plures,tenelli admodum & pufilli, quatuor foliolis rubris mucronatisconftan- 
tes,mi in meditullio aureo vel flavo pun&o: ijs fuccedunt vel fingula, vel gemina, ro- 
tunda parva grana, initio viridia, maturitate nigricantia : radix vulgaris Gallij radicisinftar 
ni intque etiam contufà rubrum füccum reddit , multisautem tenuibus villis przdita 
cí(b,& vivax. , 


Hanc flirpem primus in Italià obfervabar cruditiffimus adolefcens Stephanus SigiC- scrap, 


mundusSprengerus , Philippi Stephani Spreogeri Aulz Palatinalis Heydelbergz Phar- 
macopcri F. ipfámque plantam cum feminein patriam referebat. unde meritó Gallium 
S i inati poffic.Florec a'ftate,femen fub Auguíti finem maturum eft. 


IU o 


QvasDooviDEM porrónoyum Gallij genus defcripfimus , &cjusiconem exhi- ' 
buimus , nonabs re erit , fi binas icones (tirpium, Gallio foli fitnilitudine quod 
modo affinium,illi fubijciam, Afperulz vidclicet odorato flore , & Molluginis, quas licet 
plurimis Germanic locis fponte nafcentes ob(ervaverim , non minds ramen frequentes 
in Paononià, Auftriá , vicini(queProvincijs: in filvis quidem Afperulam odorato flore, 


cam Francofurti ad Moenum (ubi etiam plurima) vulgus s&etrant appellat,in czduis ver edoraro fora. 


Afpcrugi- 


elxxvj- 'CAROLI CrvsI nagioRvM 
um ^... Mollugo. 


Afperuginem, & Mollvginem » Cujus gepus 

qued pluribus geniculis conftat, foháque ba. 

et ceteris molliofa , Rhizoromz illic anodo- 

rum han modo frequentia,fcd ctiam afaculta. 

tibus, ÉlisbiEzaut coenóminant: nam cius dcto- 

j| Cum,ad fovendos & firmandos artus, valde 
19 utileeffe ferunr. a ^ 


RvBIA MARINA, ET SPICATA., 
: Carrrx d i 


2 VapRANGVLI funthüicplantzcau. 
hs zles,palmares magria ex parte ;. interdiitg 
SS 35s. pedalcs,geniculati, duti & li. nofi ,ad quorum 

SUAM fingula genicula, quaterna folia; inferne, quà 
cauli gh lanufcula, extremá parte mü- 
cronata,rigidiufcula, candicantia, ftellx ipftar 
^in orbem adnafcuntur, & fübinide in alis ra- 
muli numerófis: folij bretioribus & valde 
* confertim nafcentibusornati jinquibus oblon- 

ia gi flofculi;radiati;pallidi:radix craffa,dura;foris 
N*  imtenfidsrübetintusrufeftit, — — ; 
—.. SEN Mediterranei maris,quod Hifpaniam & 

Galliam Narbonenfem álluitjlittore frequens 
naíciti 


Rubia ma. 
fin. 


Natales. 


,, Habuicam aliquádo in Belgicá femine mi- 
27." hiprognatam , ex qui hanc fübie&tam iconcm 

ee expritmi iuffi;ramisaliquot humi fparfis, peda- 
W& libus, mediocaule 


, Hvic conju 
B táallato natam quam Iofcphus De Cía bona 
Ne qui plantam ipfam in Creta nafcentem obfcra, 
vabatà fimilitudine quadam quam ejus folia 
We. cum Rübiz folijs habere videntur, Rubiam 


SS 
RAW 
J^ 


yu cüntmulti cauliculi,nodofi,quadranguli,afpe- 


c^ jes & ramuli definüntin longam, tenuem, fpi- 
*- cam,virentem,fpecic quadrangtlam, quía flo- 
fculi exiles & vix confpicui , coloreque fübyi- 
rcícentesalternatim contrario intérfc fitu na- 
fcuntur. Annua cft planta, que prolato femine 


" : 51 C perirefolet.-—. e 
: Florcbae 


r : PrtANTARYVM "HISTOR; ^ E15. Y. elxxvij 
MEN ; Rubia fpicatà Céetica, Rubiamijoi. » J 


in quibus nata , Augufto: wu. 
, quia fub exitum 


ptembrisfequen is um Francofur- 


tamen & oblon 
 Lopréhend - RC & 
- Rvs51AM marinam vocabant prioremil- Nemisé 
lam Mortipelliani & Valentini,quia ad Rubig 
legitima formam quodammodo accedit:qui- 
busautem facultaubus(it pradita , nihil com- . 
pertum habco. i 
RyBtAM | porró legitimam fponte nafcen. Rsliale 
y temobfervabam in quibufdam pratisad Da- £'7- 
nubium fitis prefertim inter Pofonium & T u- 
; ben opidulum ad cófluentes Morava Fl.Mo- 
raviam pezluenris, & Danubij, fitum. 


giulculum id effe poftea de- 


D 
sU ^ ConRvbA. Car. tx : 


9.4 $5 n 
U- /«TNvM filveftris Afparagi genusà Vete-.Tria 4fe- 
dear M ribus defcriptum e icr tria per Tag fib ges 
s 3 Hifpaniasobfervabam. 
4 !3à Prom fruicofaeftplanta, duabus, tri- — i. é 
r2) ? büsve aut pluribus virgiscandidis, lignofis,fir- Corruda 
b 


wc ES 
U 


£» mis& ramofis przdità, circa quasquinaautfe-2"— s 
nafóliola (imul femper conjuncta nafcuntur, 
: brevia,rigidiufcula & pungentia: flofculi lutei 
X. éfenisfoliolisconftantes fub alis inter folia e- 
* . nafcuntur, odore jucundo, ati viole martiz: 
P. P NS Ne ^ bacca initio vireícunt deinde cinercurb colo- 

d enm : » * —, remcontrahunt , femend;continentnigrum,. 

dururn,radicesab uuo capitc myleeraffz inftar Afparagialuilis,fed bre vote HEN ntur. 


me undé 
a- Co paid mid: id 


" 


inl. 


Aatalor. 


clxxvijj Canóori CivsI manionvu 
e. Cordubaaltcra. ; Cordubatertia; 


S, 


Abundé crefcit agro Salmanticenfi locis petrofis, totaque feré Caftellà & Granatenfi 
regno , non modó in fepibus , fed plerumque ctiam in arvis cultis: vidi etiam Narbonenfá 
agro;inprimis autem juxta fepes. Florez uva mat fcente, hoc eft, Augufto: fc Odo. 
bri maturum eft, 

Alcbaturapud Belgasà quibuídam rci herbariz ftudiofís , ante quàm inge excederem: 


fed fru&tum non proferebat. 


RVTICOSVS ctiam cítalter , in viridibus & mollioribusramis, ive virgisramofis, 
tcs aut quatüor fpinas ab eodem feré exortu prodeuntes hinc inde pee pro folijsfe- 
rens , virides itidem uti rami funt : florem nullum in hoc fpiciebam , fed freq 
b das , utin (üperiore , initio virides, deinde per maturitatem nigricantes, fuc- 
co & pulpa virente plenas , qua femen includitur durum » forisnigrum, intus candidum, 
ut plurimum unicum , interdum bina : radices habet plures , craffas, longas, fuperioribus 
non valde diffitniles, : 

Frequens eftad Tagum flu. in Lufitaniá, atque ctiam in Baticá, folo petrofo , incolli- 
bus& fepibus. Novembri femine onuftum invenicbam. Crevit & ifte quibufdam Belgis, 


*. femineà mc é Lu(itaniá delato. 


TERT1vs cubitales habetvirgas,ram ofas,candidas lignofas,Priori fimiles, candican. ' 
tibus,firmis deorfum fpectantibus fpinis alternatim,& fecundum virgarum ramorumáue 
ingqualium inflexionem horridas:a quas quina aut fenafolia, ex codem capite fimul pro» 
deuntut in Larice Priorisafparagi filveftris foli js longiora mollioráque,Larignisfolijs non 
diffimilia , quz c ducata, fübdulcia ,& aliquantulum g fadeprehend 
flos inter folia ex alarum &nulongot íque petiolo dependet,x viridi pallefcens:deinde 
fructus pzné rotundus, fed qui tricoccusvidetur(tametíi unicum granum magnaex parte 
Contincat, rarà bina, foris nigrum, intus candidum, firmum,ut in fuperioribus)initio virc- 
fcens,maturitate rubefcens & carnofus , five (üccum & pulpam continenslentam & vifci- 

m:radice firmatur multiplicijinftar aliorum filveftrium af; paragorum longá crafsá,intus 
albà foris flavcfcente.. Fer: initio verisal iquot curioncs, inftar altilisafparagi , qui illorum 
modo mauduntur crudi & Coi, cum oleo, aceto & fale. 

Nufquam abundantius, quàm fupra Olyfipponem falebrofis locisjuxta vias,non procul 
ATagofl. ctiam fub cd urbe, publicá vià Tago imminente ,ante quàm in Oceanum fe ex- 
onerer. Nafciturtamen & alijs Lufitaniz locis ,&tetáferé Bzticà.. Novembri cum fru- 
&u maturo in Lufitaniá legcbam , raris aliquot floribus hinc inde per ramulos fparfis 
ctiam onuftum, N T 

iu 


UT WRCTPEN 


PLANTARYM HISTOR. LIB. v. csxix 

Nulli veró culturá aut diligentià facere unquam potuimus , utiftiusfemen agudnosin 
Belgicà na fci vellet.Sed duo fuperieres,ut dixi;in Generofi & veré nobilisviri Dn.Ioannis 
vauder Dilft culuffimo viridario confpiciebantur,cum mult:sahjsrariffimisftirpibusqua- 
som,uti enam omnium Naturz miraculorum , erat ftudio(iffimus. 

Dicirv& hic Afparagus Gracisdarapzyocvrerpatoc, v uvdsaz add eft A(páragüs pe- Nemiua, 
erus, five Gilveftris,& Murina fpina. Plinius etiam à Latinis Corrudam,ab aliquibus Lybi- 
cum;ab Atticis Orminium vocari tradit. Corrudam quidem nonnulli di&am volunt tefte 
Rucllio,quód, ubi adolevit;facile corruatdecidátve:ic Horminium 273 8 ?pud., quod cf 
100; Lybicum autem,à patria. Hifpani indifferenter E fjarragos, tametfi mitem E api 
grigueros (quia inagris frumento confitis apud eos plerumque crefcit) appellant. Galli, 
Afjerees f d ;l ali, 4 [parago fa h 7 Germani, Gpatgen. : 

Afparagus marinus. —.- 0-2 tele eese (C eS 


T E. . SEcv N pv M venusintelligere videtur 
Xy, Theophraftus ( quem fequutus-eft Plinius ) 
cüm ait lib. vr. hiftor. Plant. cap.1. Aculcato- 
rum aliaex totoaculei fant , ceu Afparagus 
(corrudamintellige ) & Scorpius five Nepa: 
hzc enim nullum , juxta áculeum , folium 
gerunt Y Y 
TrnTIVM'videtur in. Cretà obfervallc 
Bellonius. Nam Lib, 1. Obfervationum cap. 
' X VIII. fic fcribit, Vix tota Cretà invenias 
Afp altilem : filveftrem duntaxat ha- 
bent; Corrudam vocatam, qüz paffim naíci- 
tut. Prztéream tamen,aliud genus iftic inve- 
ud , nomine vulgari &antiquo Polytricha relricbé. 
ictum. 7 
'vAM Matthiolusexhibet;Corruda non A4arage 
eft , fed Afparagialtilis genus, quod nos (quia "^r 
maritimis dechvioribus & herbidislocis fpon- 
te provenit)marinum vocamus, caule brevios 
à re,firmiorc, folijscraffioribus, firmioribus, ex 
7: . czruleoyirentibus: baccis majoribus , quàm 
paran ag] isho, ; non adco corallij inftar in- 
(C T7 'URensé rübep E RA juem Galen. 
777 5b.dé Aliment facultaübas 1. id eft 
. luflfrem nominat... . . É 
. Similem obfervaffe videor in prai 
nubium fitiscüm Vienne Auftriz in au : 
faris verfarer ; una cum eo qui ifticetiam fre- 
quens nafcitur, altili refpondens , cujusetiam Afarege ..- 
magna cópia,& craffioribus quidem tenerioti-tPmnerenre 
büsque germinibus,in quibufdam zditioribus / 
. pratis Me paulo füpra Clement ; & Entzeftort im langhe chal Generofi Dn. Wolfij 
b Enczeftorff- ed ; - 
E Poano Corrudzcauliculi incibo codi, ventrem emolliunt, & urinam cient:radícis Falratei 
deco&um contra urinz difficultates, regium morbum , renum vitia, & coxendicum cru- 
cíatus in potu proficit: cum vino autem , phalangiorum morfibus. Breviter hujus effica- 
cior vis quàm domceftici, ; : i ; 


$318 (éd 


E QAM 
Y CORFaNIS LIBRI QYINTÉ : 


clxxx 
COGAROLUI-OJI, VS&I 
RARIORVM PLANTARVM 
HISTORI X. 


LIBER SENMY ^t 


UAR ViNTO Liüroabfoluo, füperest Sextus ( fex enis lj 
(Gro M bris rariorum Jeirpium hiftoriam comprehendere habemus im 
á e ER animo) à mifcellaneis plantis , quas in commodum ordinem , 
—— redigerenequivimut pius initium facturi. Easfulfequentur 
lacteo fucco manantes : deindewmbellifera , atque alia quidam teruifa- 
liorum incifurd pradita. Addentur praterea gramineis eg avundinaceis 
— delis denata legumina ,trifolorum genera , et aliarum f'irpium far- 
ragovcum nonnullis pelagiciss eg in aqud nafeigaudentibit, 


CrNrTAvEIVM PARYYM flavoflore- L Bu us o3 ES 
e : : * 


"*T^A M ETSI Centái Ifjj majoris hiftoriam cap.v. 
pe enntsopine Dueancnum dederimus, 
obnom 


) y^ & hac planta inis affinitatem conjung; po- 
TENUES wr (4^. «Unffer quia ramenplerafque notas illi diffimil ;& 
mes E CCP N J. o. CUm proximó captze defcribenda magiscommunes 


farum hiftoriam incipefe, D 

. Mytris. porro folijs Saponatix vulgarinon diffi- 

milibus;minoribüs re pip ate a er 
r. 


Crmisurium 
parvum fia* 


v» fore. terram fpát(s, haec plánta pridita eftinter uacau, 


«.. Jisexit rotundus, peda 1saltitudinis, geniculatus, & 
vati Lo e disfolia Ceriraurij mini jenibo-- 
^ ida emperin ' oppofita; & (ic con- 

, junta, vel inu ohzrentia, ut c. ulisipfa craijcere 

: , Videatur: (ummi.ramuli aliquoc f 5 Hyperictflo- 
-.. tibus fere fimiles, Saruratioris lutéicoloris, & plane 
aurcos, fuftinenr, femen deinde in wai z 


mum fcobisinftar, nigri; radix. candida efttenuífa; 
PRovzNi: leto folo in collibusjuxtaTagom,ubi 
ab incolis Semper soa diciturjquód toto fermean- 
no florcat,quafiducrenafcens contpiciatur. Obfer- 
vabam etiam alijs Hifpania locis , atque olim agro 
ompclaro ; fed & anno dcinde t. x x 1, fupra mil- 
lefimum & quingente(mum in Angli, Effexienfi 
comitatu, in Hornamienfi vivario, juxta T halifte- 
dium i 
piofam colliculo quodam;nter Gravefendam &at- 
cé Ill* Dn. de Cobham quing; Portuum Prafedi, 
in eadé Angliá, Iulio oribus onuftá confpiciebam. 
Mz»10cn.5 caloris particeps eft,& aliquantulut amara, 


HyrszngicvM sveinyM, inm Car. 11, 


VI Ax 15 Hypericihiftoriaà multis proditaeftideóque illam híc repetere noneft 
neceffe: fed aliud genus in Hifpanicá meá peregrinatione obfervabam , cujus hifto- 
tiam non negli, m effe duxi, : f PARU au : 


habet,cam fcjungére libuit, 4tqué aballa Rariorumi 
flirpium ànobi: obfervatarum, lib.i. comprchen- : 


ri :decennio veró poftco- 


Esr vc- 


-Canott.CrtyvsI RARIOR. PLAN. HIST, LIp. VI. dzxxj |... 
Hypzricum fupin.tomentof. Hifp. Hypctic.fupin. tomentof altcrum, 3 


Re aM 


Hyperic.fupin.11 5, minim 


um, - Esr veróbillud multís ramulishirfutishu- Hypericum 
1 -mi ftratis predi fi: fertííque J«peum y. 
, folijsillos ambientibus , alterius (eu vulgaris 
, Hypericifolijsfimilibus, fed plané tomentos 
j 4 fis& incanis(pictor in villis exprimend sne« 
gligens fuit) ejusflores fecundum ramulos 
utei , pallidiores tamen & minoresaliquan- 
tulum,quàm in vulgari : quibus foccedütcae. 
pitula feu vafcula vulgaris capitulis fimilia: 
radix eft dura & ligno!a: fed ipfi etiam rami 
perterrá fpar(i; (abinde fibras &radices agüt. 
Inconvallibus quibufdam non procul Sal- Natale, 
manticá crefcit, ubi Iulio menfe florentes 
plantas inveniebam , adeó laté fparfas & dif- 
fufas, utampli petafi orbem aequare poffent: 
R4 Martio vcró fequéte,in maritimis RegniVa.. 
Pa A , c «5 létinilocis, eriá Horibusonuftasconfpiciebá, 
dm UD wee s. INTER Hypericigenerareferendam cffe 
«A hanc flirpem,non eft dubium:nam plurimas 
E : j £* nocsilli refpondentes habet: imbecillior ta- 

? qr Mop T j men eft,& vulgariminusodora. — . 

; 7 Udo MAS E oí 3 Vin dodiffimusIoannes Placa, medicus xevina. 
celeberrimus & Profeffor in Academiis Valentiná, rutam filyeftrem Diofcoridiseffe cen- 
febat,quzà Rucllio internotha reje&ta eft, unde de(criptionem ejus petere licet : Salman- 
ticenfibus vulgo Cer«peseidodicicur, perin vulgare Hypericum. . : 

ArrERYM cft Hyperici fupini genus, etiam tomento obfitum , ànoftro Lobelio obfer- zjenzue 
vatum Mom ypelliano agro,quod palmo non majus e(f- afferitmeum autem, modà defcri- ftr. 
prum,effe quod cenfeat, mihi injurius eft:nam plantze diffimiles,&meum effe affero,quod 
in Obfervationibus pro minimo fupino Septentrionalium perperam vfurpavit. » 

DisreRT enim plurimum ab ifto Hypericum illud fupinum Belgicum five Septentrio- Hy'ericum 
nale,quia tota planta valde tenellacít, raros habet ramulos, raráque folia,nec illaincana; spin. t4, Z 
qua tamen trita, fanguineum fuccum, per oras nigris pun&ulis diftin&tas reddunr, 'ut ple- 
Eumqueobfervare memini llam in agrorum aggeribus Mc legens. 


v 2 


PakONY- 


* 


2 
; 
1 
3 
EN 
TU Znapal pur- 
N 


eIxxxij, Carori CrivsI RaR10RYM: 


PARONYCHIA HISPANICA Ca». 11r 


Oncz elegantiffimaeft hzc planta, mul, 
; ye viticulas humi firatas fpargens, dodran. 
tales magná ex partc, interdum tamen ctiam 
pedalesautlógi orcs,nodofas quibus adnafcuns 
turfolia Polygoni maris,minora,& viridiaqui- 
demin novellis plantis,fucceffü autem tempo. 
poris fa & contertiffi áq;acerofa &c 
membranacea, prorfusalbs, fic uttora planta 
argenteis fquamis conftare videatur, gratiffimo 
fpectaculo: flosilli candidus Pelygoni vulgarig 
orisinftar,fed adcó exilis,& inter membranü- 
lasiftaslatens,ut vix appareat:femen Polygoni: 
radix oblonga gracilis,candicans. j 
Hujusiconem , quia vetuftas & perfe&tiores 
lantasjinter chartas repofitas , ad manum non 
unc novellà, & femine mihi recésna- 
t, quz pal illas branulas nondum 
adquifierat, exprimi curabam, atque apud Bcl- 
gas;ubi multum de candore fuo remitti, 
z esi. abundantius, quàm in petrofis&z 
* ficcis collibus Salmanticz vicinisob. crvabam, 
trans lumenThormim,ubi & Colchicü mon: 
tanum cap.xr. lib, ri. defcriptum copiose pro- 
venictum ctiam circa Valentiam & Murciam: 
obfervare etiá memini lapidofo illo campo fu- 
"praArelatem;non proculà Divi Martini diver- 
forio,quáiter Mafia eft fed multo minorem, 
S& uncialesramulos feu viticulas vix habétem. 
Florebat Maio& Iunio,feménque profcrebat, 
SALMANTICENSES & Valentini TTagort yíar, 
Paronychiam vocabant: meo tamé judicio ni- 
hilaliud cft, quàm Polygoni maris genuspeculiarc; etenim cüm femine recens nata pro- 
dit,à Sanguinarià vulgari nihilaut quàm mitimim differt: & commanducata,codem] gu- 
flu deprehédiruc: itaque viribus multum abfimilis Paronychiz,quz tefte Galenolib.viir. 
Simpl.tenvium partium eft,exficcatoria S morfü vacans: taliaenim fint Oportet; quz pa- 
ronychias fanant. Murcianorum vulgus A pria vocabat, ab exfuccorum foliorum »uti 
conijcio;afperitate. : 


'aronycbia s 
Der 


Natales, 


Nomina, 


ANAGALLis CAr 1L 
eid S : 2 A NAGALLIDIS, prztervulgarem pho 
^ 2 niceo & cxrulco flore,duo alia genera ob- 
fcrvabam florislcolore inter fe differentia. 
DoDRANTALES fünt Prieri ramuli,rübétes, 
y tencri,fucci pleni, humi fparfi, in quom Pula 
folia, Anagallidis phoeniceo fore folijs majora, 
bina fcmper inter fe oppofita , acidiu(culi fapo- 
ris: ex alis prodeunt flores Anagallidi vulgari 
formà fimiles , quinque folijs conftantes, flavo 
colore przditi: capitula deinde turgentiaalte- 
riusAnagallidis capitalorum acmula;minora ta- 
men, femen ctiam non diffimile: tenui & laté 
ferp :(t radice: quinetiam ipfi lihumi 
fparfi fibras agunt. : Íot iti 
WNaícitur in Hogebergerin fummo feré jvgo 
inter arbores , aljj Quc montium Etfcher, Dur- 
renftain,vicinífque jugis, fcd locis opacis. Florct 
Iunio, lulio, & Agullo- : e 
ALTERYM, teta facic vulgare illud,cui phoe- 
hiceiautczrulei (ünt flores, refert, quoscriam 
-quinquc foliolis fiellatim expan(is conftaptes 
habet,cum totidem in umbilico flaminulis:flo- 
ristamen color diveríus, nam Obíoleté purgu-. 
T NER 3 : us - 1cus cít, 


wra[cem tq 
t 


U'PrANTARVM HISTOR. L15 Vl - elxxxiij 
dos ;Anagallis purpuratcente lore. iiy 


reus eft;cui phoeniceum quidpiam permiftum 

cónfpicitut. Floret luniocum vulgari. 

; Ip mihi fponte natum Francofurti anno re- 

dempta falutis humanz. nonagefimio fupra 
illefi & quingentefia fubfequen.- 

tibusdeinde annis,fuüm genus deciduo femi- 

neconfervavit ,cüm iftic, cüm Lugduni apud 
Batavos. E E 


ALSINE REPENS, Cap. v. 


CopioQ inyenitur Sali icenfiagro;ums Natslu. 
brotislocís & circa (cpes.« Nafiris.etiam nune 
in hortisfrequés  pergulas fcandens:Aliquoe 


Nomina. 
XVXM M (P0 
irpo. 


volet claffem 


fü Li z 
JJ... purgare. ^ ..- 
c ALSsINEN autem, yim 
NE "Ls Neo AM 
I!" gendíq; obtinere, oculorum int onibi 
cum polenta illini; faccum aurium doloribus 
J infundi, & omnia;qua Helxine,emendare, 


Qr galliriacco- 


pr. 


| dixxxiiij- | Canoni CivsI RARIORYM 
; * Aline corniculata. 


Natalti. 


)uga ga- 
»a. 


Chamapitys 


gallinaceorum calcarium forma , quz lento 
quodani confperfa humore à tangentibus dc. 
prehenduntur; (emen in illisexiguum matu, 
ritate nigrüm : radix inutilis & annua. Tora 
infipida e(t. 

Inter fegetes frequens Salmanticenfi agro, 
ubi Maio menfe flores producit, & (emen 
maturum przbet., 

Sz» & aliud Alfincsgenus non vulgare, 
circa Xerez dela frontera, alijfque Beticze locis 
obfervabam , caule fimplici ut plurimum & 


' fiogülari, interdum multiplici , geniculato, 


edis dodrantem alto, fubrubente;aliquot ra- 


, fnulisprzdito: folijs fatisangu(tis, fecundüm 


petiolum tamen latioribus , & extrema parte 
muctronatis ; dorfo magiseminente, nullala- 
nugide obfitis alterius inftar,fed lxvibus & fa. 
turaté virentibus, geminis femper ad fingulos 
nodosexadverfo nafcentibus: extremi ramu- 
li veluti capicalis inftar Symphyti petrei,onu- 
fticrant , quz oblongis & purpurcis floribus 
referta: radix mediocris,candida. 

Nufquam alibi quàm commemorato loco 
mihiconfpe&cfthec planta, Ianuario men- 
fc flores proferens. AS 

A Auricule muris hiftoriam,quam Grz- 
[107 129 appellár, multum accedere mi- 
hi vi: fó!us Ros, qui non eft Anagallidis ,ne- 
queczruleus,refragari poterat: $1 cui ca o pi- 


nionon placer,certé Alfines genus effe non diffitebitur,quz Diofcoridis teflimon io,non- 


nulljsetiam uoàc d'a dicitur, 


Ponnó radix Auriculz muris llita,gilopia fanat Diofcoridi . Galenuseam deficcare 
ordine fecundo refertcecerim nullam evidentem caliditatem poffidere, At Plinius vim ei 
fepticam tribuit, & exulceratricem: quam f; ane,in càquam propono plauta,noninvenias, 
cum porius ejufdem cum Alfine fictemperamenti. 


H vic capiti adjungendum 


n0 M.D.XCv.primum mihi confp 


uravi Al(ines quoddam genus pelagicum & líttorafe ,an- 
cctum & obferyarum in fabulofis illis Hollandia: collibus 


Occano objcüis,& qui marinis undis interdum alluuntur, ad Pagum tgmonb ep rfonb vul. 


godidum. 


Longélatéque fümmáarená id férpit , multífque ramis bumi jets przditum eft, 
HH fol 1 AÀ ID: 


tenuibus lentis flexibilibus,quadrapgulis,quos mul b 


ia, vcl Alfi- 


ncs folijs non diffimilia,fed craffa admodum & fucci plena (ut furit pleraque pelagicarum 
ftirpium)foliorum portulacz pzné inftar)bina femper ex adverfo alternatim nafcentia,val- 


tes, & in hisquingi 


de viridia & falfo guttujinter qu E zi ramulis flofculi vire(centes quinq; foliolis con- 
inque inula palli $ - 
LA - 


CHAMAPITYS AVSTRIACA. 


i 


Car. vir. 


AMETSI meuminftitutum non erat, de Ajugaquidpiam c 


dem à plerifque alijs cjushiftori 


: E 
- e hr! LI * h i * xem 
a eft prodita quia ramen cjus genus , ab alijs neuti- 
1 ! d 

$ 


quam obf(ervatum, deprehendi, illius hiftoriam non gi duxi, fed liocloco effe 


proponendam. 


CzrERvM prezmonere Lectorem volui , Ajugam luteo flore totà Aultrià adeóque 
Pannonià frequentiffimam effe in agris & gramineis rA *quinetiá & illud genus mul- 


tifidis folijs & rubefcente flore,quod CI. viris Fuchfio & 


odonzo tertium cft, multis ea 


rum Provinciarum,& aliarum Regionum locisinveniti, —. - : 
Esr autem id genus;cujushiftoriam defcribere hic conflitui, elegantiffimum: nume- 


Mufirms rofoscüm adolevit;proferens Sanles pe dlesgianii uam etiam duntaxat palmares, qua- 
na Pc 
o 


drangulos,firmos, lanugine (quampi 


rnonexpre; it)onuftos. 


quibus utrinque (ibi oppofita innafcuntur folia C hamapityos vulgarisfolijs fimilia, latío- 


ratamen,& 


aut plures interdum lacinias divifa , fuperne viridia & fplendentia, 
fübtus nervofa & nonnihil incana;odoris non injucundi, guftus calidi, non ingrati tamen: 
1 


cx fingulis alis nafcuntur ramuli fimiliter quadranguli,fi busfolijs Ajugc fimilibus 


fepti, 


F PLANTARYM HISTOR. L15. Vi. clxxxv 


Chamarpitys Auftriaca, RANT Pfeudochamzpitys. ? 


Zope kid 
[) 


1 amen, qui deindealia oblonga ín alisfoliola, anguíta, mucronata, Liba- 
notidis coronariz fenefcentis foliorum pené zmula gernt: fummos ramos verticillatim 
ambiunt rigidiufculi caliculi ,é quibus exeunt flores Ajugz tertia floribus formá non dit-. 
fimiles, fed longé majores & clegantiffimi,colore faturz purpurz,& violacco,inferiore ta- 
men & propendente labro nonnihil candicante , & fanguinis guttis refperfo : femina in. 

singulis calculis plerumque quaterna, oblonga, angulofa, colore nigro & fplendente pra-- 
dita: radix nigra,dura mulas fibriscapillata,& fingulisannis novos caules proferens. 

Satisfrequensnafcitur in fümmo jugo montis illius , qui pago Radaun imminet, non 
proculà Peterftorf, fefquiwiliari ab urbe Vienná diftante, tenui nigróque folo ; quale uc 
plurimum eft vicinorum montium atque etiam Alpium illius regionis : nec ufquam alibi 
aliquorannis mihiobfervatim. Ataupo M, p. rx xxv. & (cquente,inalio quodam jugo, 
non proculà Starnberg copiose nafci deprehenfacft, multà vegetior, atque inter multas 
illius (tirpes, nonaullàs rubri dilutioris & loridi , unam etiam cineracet coloris floribus 
praditas, quialioqui nec formà;nec magnitudine , ab cjusquam modó defcripfi floribus 
differcbanr. : i: 

Flores profertfüb finem Maij & Iunij initio, quo ctiam menfefemen plerumque ma- 


fepti,durioribustamen, qui 
P 


turitatem adquirit. 


, IAuvtNiTVR porro in Hifpanijs pufilla quzdam planta Ajuge valde fimilis, tum cau- 
, licalistum foliorum trifidorum formáhirfata tora, fubfalfo guítu, & inodora, nifi ingra- 
tum quidpiam & herb oleret: i is exalis prodeunt Ajugr floribus 


nondiffimil j pauló,& albi: femina fubfeq quaternain fingulis ca- 
st liculis feu utriculis,cineracci coloris, majufcula & fermé orbiculata: radix craffiufeula ct, 
) ,& perennis, qi conijcere licuit. ? 
P fescprlocis inculus,zftate flores producens, eT 
» HisfAN1 obformz fimilitudinem inter Ajugasreferebant : fed cüm ejus tempera- 
mentum non refpondeat,Pícudo-Ch * RS fendaeric, donec legitimum no» 
mcninyeniat — donis 


Am uM EM S ELO QO ; ANTHYL- 


Natales, 


Tempur. 


Pfeudo. Cba- 
mapityes 


Natale: 


 celxxxvj Canorr. Cuvs] gagiORvM 
— ANTnyiLIs ALTERA. Ca?» vii 


Ivc & congener eft hzc planta, pro- 
A pterea proximum illi locum dedi , Ha. 
* betautém ramulos humi cxpanfos, teneros, 
villisobfitos digitalis longitudinis, folia ob. 
longa;vitidia, villofa, extimá parte inanibi- 
tu ferrata, & Chamgpityos foliorum quo- 
z dammodo emula biria femper exadverto fe. 
wy ric quadam difpofita , guftu nonnihilfervi. 
do,& odore fatis gravi : lorem in fingulis fo. 
liorum alis Ajuge foribusperfimilem , put- 
purci amen coloris: femina in fingulis va. 
fculisquaterna fimul conjundla , oblongiu- 
fcula, cineraceicoloris: radicem craflam, 
fubalbidam. : 

Nafcitur lztofolo ad Tagum flumen in 
Lufitaniá, Granatenfi etiam regno,& Galliá 
Narbonenfi, ubi, dum iftic vivebam, illam 
fepelegere memini.Floretzftate & Autum- 
"no,Granateníi tamen apro maturius. 

Gn cis, hecdi9vAAX éríga ; Latinis, 


irízn. Anthyllis altera: Lufitapis, Herva criza dici- 


CK tur. Mompcelliani mco tempore Zvazi zzo- 
F3 * ftatam appellabant. 
Facultatas. 181TVX hac, tefle Plinio , induritià 


vulvarum,& in torminibus, in comitiali fi- 
militer morbo;cum melle & aceto, quatuor 
drachmis, 

Lufirani & Granatenfes mihi referebant 
xs« cjusdeco&tum, ad repurgandum fanguinem 


impurum propinati. 


Ur : 
Anthyllis Valentina. ANTHYLLIS VALENTINA. 
Ca? 1x. 


Icrr hac planta codem nomine quo 
füperior fit infignita: quia tamen facie 
ili difimiliseft , peculiari capite cjushifto- 
riamdefcriberevolui. |— - . 
Ex unicáveró radice multos profert cau- 
liculos five viticulas dodranrales humi ftra- 
tas,ramofas fübrubentes : foliola lentis exi- 
guafeu potius Chamafyces (cui tota planta 
adeó (imiliseft, ut primo afpedtu Chamafi- 
cen purarem, illam tamen diligentius confi 
derans, lacteo fucco carere deprehendi) & 
lecrumque cum fuis ramulis veluti quadam 
alfugine afperfa, fed etiam ipfa falfi gu- 
ftus: flores interipfafolia enafcuntur pufilli, 
quatuor foliolisconftantes ( licet pi&lor fic- 
cam plantam exprimere volens , quinque 
foliola habentes e ane ) exalbo purpu- 
raícentes: radicem fingularem haber , nigti- 
m. 


canrem. 
Hanc plantam nu(uam alibi confpcxi ; 
quàm ad foffas urbis Valentiz in Hifpanijs, 
juxta eam portam quz Regiam arcem fpe- 
élat;eam mihi démonftrante Dodoore Ioan- 
ne Placa ejus urbis Medico & publico in 
cà Academiá Profeflore. - Florebat Aprilis 
initio, à i 
Av9uAMPa, Anthyllidem idem Placa vo- 
cabar, camQue ad primum genus Diofc.de- 
fcriptum referebat. Eti autem inter. —n 
. les 


.PLANTARVM EHISTOR. LIB. VI 
Chamzfyce. : 


clxxxvij 
^ 


lidesprocul-dubio tecenfenda fit, prima ta- 
men effe nequit , quz re&isramulisa(fur- 
gc ; cm hzc repentes , utidixi , ramulos 

abeat , totaáuc facie Chamafycen prope- 
modum referat. E 


CuAMASYCE. Car. X. 


EF Acit perquam (imiliseft (ut diximus) cbapafa. 
proxime defcripiz hzc planta: nam. & 
füpinacít, & humi etiam procumbens, nu- 
meraíó(que ramulos , teretes , quaternüm 
digitorum tranfverforum , five palmi inter- 
dum longitudine, veletiam longiores , 5o- 
dofos, feu geniculisinterceptos , purpura- 
fcéntes , qui in orbem diffui humi iacent: 
folia habet pufilla , Lenti aquaticz formá 
perfimili ; Peplidis folijs minora & tenerio- 
ra:flosilii Peplidisaut T'ithymaliCypariffic: 
,. fru&tus tricoccus, Peplidis fructu minor,tub 
folijs reconditus : radix tenuis & inutilis, 

Ladli fimilem fuccum emittit hzc herba 

1 non mi àm fubfc ibus 

x.) 
zliquot capitibus defcribendaz. 

Copiofía ubiq; agro Salmanticenfi, fqual. Ntales 
lidis& petrofis locis , atque etiam interipfa 
vineta (quemadmodum & circa Mompe- 
Jium)& plerifque alijs Hifpaniz locis. Apud 
noftros Belgas (emel (ata in hortis , praefer- 
 Peplis; / tim macroíolo, maturo femine fponte de- 

: cidentefingulisannis renafci folebat. ' 
APIS 5 iyd ud " Xapaisixn appellát Grzci,& evxiy, ut Pe- X«nachns. 
d plum : Latini , Grzcam vocem retinentes, 
Chamzrfycen : Salmanticenfes Necueruela, Nogucruela. 
quafi pumilam nucem exprimere vellent à 
feminis nimirum, uti puto,formá. - 

ABSTERSORIA &acrifacultate pol- 

let,uti & Tithymali. 


CORPUS 


Pgpris. Car. xr. 


f I. AcrAni1IS ftirpibus congener eft Pelé. 
E Peplis , tota enim lacteo fucco turget, 

(//) illarum inftar,non tamen affutgic ut illz;,fed 
4 comam humi diffufam habet quemadmo- 
dum Chamzfyce : ramuli funtei digitales, 
(PG, teretes,nunc purpurei,nüc herbacei coloris: 


x&. folia inter Portulacam filveftrem & Cha. 
kl 


mzíycen media, hiscraffiora & majora, illis 
veró minora & tenuiora : flosex herbaceo 
purpurafcens: femen pufillum in ups 
valvulis füb folijs latentibus:radix pufilla, . 
Abundé hzc nafcitur in omnibus Medi- Nerio. 
terranei marislittoribustum Hifpanizum dx 
Narbonen(is Galliz : in Oceanilittoribus 
very nunquam obfervavi : imó ne in culuffimis. 
: ak au quidem Belgicishortis mihiconfpecta. — — : 
ifii DioscoRn1iDrshanczezAdavo- 7e. 
* "' cat&abaliquibuszjdpa^rm aplaab Hip- 2,5 c 
: jocrate verà g'ézruay dici fcribit : & viribus suu. 
eplo refponderc. 


no» 


bum 
TirHYMA- 
X 


CO" 


Ticbymali 
geotra. 


Tübymalut. 
Charactas 1. 


Natala. 


clxxxviij "- Qanori CivslI naRiIORVM 


[:] 
TiTHYMALVS. Car. xir. 


V ANQYAM nunc plura Tithymali genera inveniantur , quàm Veteribus prodita 
fint;corum tamen hiftoria confundénda non eft , fcd quàm commodiffimé ficri po- 
telt;ad illorum defcriptiones referenda. 1 : à : s 
CnhaARACIA, quemadmodum & reliquorum Tithymalorum varias fpecies obíerva- 
rc memini,quas,cum ab alijs de fcripta: fint,cas repetere non eft neceffe. V mus tamen Cha. 
racizqui pra ceteris defcriptioni Diofcoridis convenire videtur, hiftoriam híc adijcete li- 
bait,cum altera fpecie,qua in Pagnonià & Auftrià mihi duntaxat confpecta. 
Tithymalus characias 1. Tithymalus characias 111. Auftriac, 


. V Ntcvs porró Characiz primogeneti , magná ex parte , eftcaulis, interdum plures, 
cubitales, ampliores , rubente cortice te&ti, minimi digiti craffitudinem zquantes, infimà 
parte glabri, foliorum duntaxat vefligijs infigniti , veluti infeti & vulnerati effent ,quales 
illi Diofcorides capite dc Sedo tribuit, fuperná veró, folijs daris,Izvibus, viridibus, majori- 
busquidem longioribüsque quam fint Olez folia,minoribus t. üam Amygdalz,or- 
nati.deiade in plures junceos & firmos ramulos ambellz in modum divifi ;quosambiunt 
velutiacetabula aut caveolz folijs balinearum fimiles, & in his flos, non fübluteus,aut pál- 
lidus, quemadmodum inalijs, fed niger:poftca fructus tricoccus,in quo (emen per maturi- 
tatem cxiliens reliquarum Lactariarum feminisinftar:radix dura eft & ligniofa, 

. Nafcitur id genusin afperis montofisQue per Hifpanias , Valentino regno, & circa Ma- 
lacam , atque ctiam fupra Arclatem irinere Maffilienti, & quibufdam alijs Narbonenfis 


, Gallizlocis. Tota planta laico fucco pradita eft;8z Martio flores profert. 


Characia 
AI. 


Natale. 


ALTERVM genuscítei feré fimile, cuitamen plures caulesab uná radice prodeunt, 
folia molliora & lanugine pubefcentia, Bores pallidi. 

Crefcit id eriam in Hüpunijs ; deinde tam in Narbonenfi , quàm reliqua Galliá , tum 
ctiam apud Helveti ósque G Apud meos Belgasin hortis femel fatum, 


...COpiOsé provenir. 


— Charatias 


vLTOSs abuná radice profert Tertium genus , in Pannonià obfervatum, caules, pc- 


: dales, nonnunquam etiam cubirales, firmos,lzves, infimá parte nonnihil purpurafcentes, 


& foliorum quz deciderunt , vetigis notatos , ut in Primo generc : hosdeinde ambiunt 
confufo ordine nafcentia folia,craffiufcula lzvia, duas interdum uncias longa,mucronata: 
fummicaules in multasvirgulas inter folia emcrg, divid » quz bina fubrotunda 

s t fcu quo- 


yas d iini A E 


CN. 
UL VPLANTARVM HISTOR. LIB. VI. 


"m ^ 


. clxxxi 
p" Titbymal myrfinites legiti : ; ? ME 
Qe Tithymat. cgitimus. Tithymal.myrtites Valertinus. 


feuquodammodo circi foliola , & quafi vafculum fealabellum edona füftinent,in 
quibus floresreliquorum T'ithym m floribus fimiles , qui cum füis virgülis & vafculis 
allido fübluteóve colore prediti fant : fuccedunt triangula ca itulafemincplena:radix ^ 
Tosettigitalis crafficudinisinfimá parte in aliquot fibras divifa. Mods feminc caules fin- 
ulisannis emoriüDtur:noyo autci vere tesalij é radice germinant, qui [abfc ; 
. teanno floresferunt, — p s i: 
Nafcitur plerifque Pannohiz locis: fed Viennéfi agro tantà cópià,in gramineis & ficCio- xaraln. 
- gibus pafcuis,uc Iunio menfe (tum enim floret)omnino pallefcere videantur; Tota planta 
la&eo fucco turget perinde ac reliqua Tiymslorum genera. 
"MxnrTITEN legitimum Hifpanis & Gallisignotum effe arbitror:nam Valentinorum Mjriires 
Myttitem, non dcfant , uiinter Characiz genera referre malint. Sed legitimus in hortis 
femel fatus, femine deciduo faus foecundé nafcitur. 
LariroLivM Lithymalum verum legitimámquein Hifpanicá meà peregrinatio- 
-meetiam obfervaffe puto:nullum enim genusamplioribus folijs ufpiam videre memini. 
- Esr autem Plaryphyllos T ithymalus mihi creditus pedali interdum majore altitudine, /.,,,,,,, 
inaliquotà radice divifus ramos, nonnunquam fimplici caule affurgens, quem ambiunt harina 2 
ampla folia,rotundiore & quafi orbiculato mucrone pra-dita, ad Ifatidis novella foliorum 
formam accedentia,viridia,craffiufcula & aliquantulum carnofa,pallefcente & acri fucco 
turgentia : flos ramulis infider ex flavo purpurafcens , ac veluti acctabulis five balinearum 
folioliscomprchenfus,utin reliquis Tithymali generibus:radix craffa cft & candida. 
Vno Valentino regno inter Biar & Huentiniente , vià (àlebrosá, inter medios frutices Narale. 
Mattio menfe Rorentem duntaxatobfervabam. : : 
CrrERvM fub meum Francofurtodifceffum , ad me mittebat Iacobus Plateau vir 
in flirpium cognitione diligenter verfatus , Tithymali cujufdam plantam ficcam , de quà 
ine| iftola addita ic (cribebar. 5 
BSERYABAM etiamin meo horto plantam Tithymalo Cypariffiz Dodonzi non Tithrvalee 
valde diffimilem qua non inelegans mihi vifa eft necà quopiam badtenus defcripta. Vni- 22». 
cum illa promitex radic lem ,re&um , cubiralem , faris firmum, in frequentesramos 
divifüm,ut parvum fruticem emulari videatur:radix non ferpit Tithymali Cypariffiz Do- 
donzi radicis inftar, fed füperveniente afpcro gelu perit:femine tamen fponte dcciduo fin- 
gulisannis renafcitur. ; T j 
Non incommodéfotfitan (meaquidcm opinionc) ad Pepli genus aliquod referri s 
ni 


TT yi 


BROXTTTNEERUT NS ETRNS , * xw PN QEP y259 Ei *:5:x3.:03 


cxc : Canorr CrivsI nani10RVM 
- Tithymalus platyphyllos i : eg 
t nifi flirpis magnitudo refragari videretur: 


multas enim notas aliascum.Peplo comu. | 
nes habet. 


k Ti9VuaDev porrà, au&ore Plinio, Lada- 


Teo riam , & Lactucam caprínam Latini nomi- 
T3Ss cas Qi nant.Hifpanis, Lecbetrezzna & Avnaballa dici- 
rima. tur: Germanis 2Uoffe mifco:: Gallis Revej/e- 
usn matin. Roms * ^ 
pui 3 Masprior mihi defcriptus,yapox/ac,id cft, 
touíns vallaris; xoufrnc, abamplá & effusá com; 
deren eutryd «Aotid 3c à foliorü formá, & xal bibe cog- 
xacibe, nominatur, - P Are A 
eeharídvhe Latifolium Gréci zaervQuAAorà foliorum - 
ER amplitudine appellanc ; necenim ullius , ue 
mise. Plinianis verbisutar,latiora fünr folia: pleri. 


quectiàm xoguuGiim.— s 
! Peplus Grecis z&z2oc vocatur: vulgo Her- 
bariorum Efula rotunda , Gallis Revei/e-ma- 
1ih de vignes (frequentiffime enim in vinetis 
"náfcitur) Germanis €effilemilc/ id eft dia. 
bólicum lac. S 


ALVS TVBEROSVS, 


J^ JB 


X d 
j N 


us meluinit Diofcorides 


Nomina. 


15 nn kt 
ushiftoriam tradere. 
cupio, i té fuis coloribus depi- 
j x Gam ad me mittebat Tornaco, lacobus Pla- 
ain ge tcaumihiamicusfingulanis. ^^ ^ 
- J RADICE autem cacon(tattüberosájnon 
7 in pyri formam turbinatà inflar prioris, ac. 
zquali propemodum ubique craffitudine, 
unciam, interdum etiam binas uncias longà, 
cujus extrema pars in quatuoralias radices, 
five craffas fibras fenfim gracilefcentesdefi- 
nit, & paucis fibris przditaeft;colore foris: 
. fca, intuscaridida, lacteo fucco turgei 
Tirhymali Ex fummo ejus capite e 
. quiniaut feni ramuli in terram procu 
tes p npliores, fecundum 
cem nonnihil purpurafcentes,folijs viridibus 
non magnis, fed prioris foliorum inftar, & 
^ incondito 


,aut 


PLANTARVM HISTOR. LIB. Vi; 
Ifchas altcra, 


incondito ordine eos ambientibus praediti: illi 
deinde in minores & graciliores dividuntur, 
bina folia pauló rotundiora , & contrario itu 
na(centia fuftinentes , in quorum medio exo- 
ritur losex flavo rubefcens,cui fuccedit capi- 
3 tulum trigonü,utin Tithymali generibus,tu- 
gofam & tuberculisobfitum,in quo femen. 
Quo tempore flores proferat non adfcribe- 
bat: fed femine peregré accepto fibi natam 
duntaxat aicbat. : 
FaACvLTATE & temperamento reliquis 
ithymalis refpondet hzcplanta , ac perinde 
humano corpori molefta & noxia eft. 


VMBELLIFER £. 


AcTARIAS Unbellfere [equen- 

tur quarum nonmnlle la£ieo etiam [uc- 
co pregnantes funt. Magnus autem in oa 
rijs Proviucis earum eft proventus : nam 
preter plera[que ab alijs defériptas , nonnul 
las alias Pd pim in illis vegiopibut , quas 
peragravi, obferoabam, quarum bifloriam, 
Jab[equenzibus aliquot capitibus , quàm ac- 
curatiffim? potero, tradere conabor, initium 

à valde peregrina faciens, 


nies 
P cs 


C CEP. XIIIR. 


TATARIA VNGARICA: 


er Ow vulgaris eft bac planta, que radicem habeteraffiffimam & longiffimam: nam r.i, p. 
brachialiscraffitudinis,& cubitalis longitudinis, aut etiam ampliores aliquoraccipc- geris. 

. ze meminiab Ill Dn. Balthafarc de Batthyan;qui in meam gratiam exVnganátrans-Da-. 0,4. fons ur 
nubiapá adferri iufferat,ut in meum hortum Viennz transferrem. Illisautem foliaemcr- Actk AXE 
ferunt rapi folijs non valde diffimilia incifuris & lacinijs breviora tamen; & verius ad Pa- 
nacis Heraclij foliorum formam accedentia, rudi atque afperá lánugine przdita , ex viridi 
pallefcentia;alia deinde pauló minoribus incifuris diviía,nec minus afperajinter qua affur- 
gcbat cauliscubiralis aut amplioris longitudinis, pollicaris veró craffitudinis, ftriatus, con- 
cavus & nodofus, perinde afper ac folia, quem lato pediculo amplectebantur minorafolia 
& multifida,afperà etiam lanugine obfita: fummus caulis in um cellam defincbat, Panacis 
Heraclei umbellis (imilem,in quibus llores & formà pares & colore, uibus cvanidis, fuc- 
cedebant rara (nam finguli flores non funt foccundi) (emina,valde craffa,nec valdeabfimi- 
lia femini illi magno & ftriato Libanotidis cachryferz. Biennio quidem cás radices alui, 
antequàm una illarum & caulem, florímque & femen proferret : deinde corrupta funt, 
támque foctidum odorem exhalarunt,ut ex horto fuerint ei jcienda. e is 

Hvivs porróradice Vngari Agrix vicini , atque ctiam vltericres Daciz contermini, ju; vfat.. 
inannonz caritate & inopiá, vefcuntur alterius panis penuria, üt m 'ihiafferebant non mo- 
dà Hcrosille Illuttis , fed etiam alij nobiles viri qui in cà Provincià vixerant.. Quzadcó 
ses effecit, uc dubius cffem, an cad tcum Zaftracaz in Tartariá nafcente , cujus mc- 
minit [ofaphat Barbarus Patritius Venetus in epiftolà ad Petrum Barocci RD OrMS -w 
tavinüm, quz adjcéta e(t ad calcem ultimi capitis Narrationis ipfius quz cvulgata e! e 
€jusin Perfidem profe&ionc. ges : i ESSE 
^ BALTRACAN, inquit, folia habet Rapo fimilia , quorum medio caulis affurgit pollica- p racas. 
riscraffiudinis,& brachialis altitudinis , cortice obdudtusé viridi nte, qui per ma- 
turitatem finditur,& à ligno recedit, ut in vitis palmitibus, pcr quem rara fparfa (untfolia: 
' femen fccniculi,fed majus, validi odoris, iucundi camen faporis, qua de caufa (inc fale edi 
poteft: unicá conftat radice. Tartari folia ejus decoquunt in aqua, decoctum in vafcula in- 5,25, 
fundunt,rcfrigeratumin(tar vini bibunt, atque refrigerandi facultate prrdirum aiunt. |. 
, Maximo cit in ufa apud Tartaros hzc planta: nan abíjuc cà, per magnasilles fane 
» 


cxcij Canori CivsI gan10nVM -: 
dincsin quibus nihil edule reperitur, iter facere non poffent : itaque cà nat , fiae feregtiz 
i inftituere folent. : 3 n 
Nomini M elmer forté hujus radicisufum edo&i funt Vngari propterea 7ataria nomen illi de. 
(^ — derunt:Tatrenenim (ut & Germani)vulgo appellant,qui nobis Tartari dicuntur, 
Chara re- AN vcro huicfimilis, radix CZar« , Quàladti admiftà, Cafaris militesinopiam levaffg 
dx. legimus? 


THAPSI1A Car xv 


F Envr act A habetfolia, viridia, villo, 


p 771 


INR feu lanugine quodam obducta, humive- , 
G" tjr : lutiin orbé diffufa, ingrati faporis, interquz 
EN p^ 3 cubitalis, interdum ctiam bicubitalis exilig 
ar ff; «aulis, digitalis craffitudini$ , nodofus, intus 
" y LL) cavus & fungofus, raris folijs przditus, fum. 


mo faftigio magnam & latam fuftinensum. 
bellam luteorum feu flavorum florum, quz 
dum maturuit femen,quod latum & acero- 
fum eft,germend; haberlongü & anguftu m; 
fphericam &orbicularem figuram quodam- 
snodo refert: radixcraffa,longa, fummà par- 
tc capillata;ut plereq; ferulacei gencris,craf- 
^. fiore libro veftita, foris fubnigro vel fufco, 
intetiore parte candicante, lacteo fucco ple- 
naguftu amariffimo & acri,naufeam tamen 
movente, adcó ingrata eft, medius cjus ncr- 
vus fungofus. 

Gaudetcollibus petrofis, quales funt non 
proculaboftio Tag: fupra Viyfipponem , 8 
multisaljs Lufitaniz , Hifpaniz; locis edi. 
tioribus & incultis, Floret Augufto, non- 
nunquam maturius, 

Verüm mirari fübit quofdam inveniri,qui 
adcó proclives funt, ut non expenfis probà 
flirpium fingulis notis, fed ex levibus unta- 
xat pidturz cójecturis ftatim deillà judicium. 
ferant, quod ufu veniffe ijs video, qui hujus 
mez Thapíia iconem;ad Sefcli Pelopcnen- 
fis hiftoriam accommodare non funt veriti, 
&illi quidem , qui hanc nunquam creícen- 


gligentia. 


4, 


1 £ 


iem vi taceam utriufq Ae i S 1 
Thai Irsp EM porro,quibus dixi , locisaliud Thapfiz genus invenitur cubita 
tum li Í i 


li caule przdi- 
quàm füperioris,umbcellà ctiam fimili lorum & feminis, fed mino- 
rox folia illi multo tenuiora rad illius, Feniculi penefoliorus inftar ; hullam infignem 
malitatem habentia: radix longa digitalis craffitudinis foris ni grajintus candida & fungo- 
,acris,fummo capite villofa. gu 
Tapia TrzRTIvM przterca Thapfiz genus obferuabam in Hifpanicá meá peregrinatione, 
ni Jongé majus fuperioribus, utpote caulem habens trium aut quatuor digitorum craffitudi- 
nem zquantem;inftar caulis ferulz, & fepiffime h ltitudinem fup cm: flo- 
rem & femen Primo generi non diffimilia: folia,ante quim Fiza in caulé affürgat multa 
ampliora,in ofbem tamcn non fecusac illa humi diffufa: radicem etiam craffiorem. : 
Notae, Nafcitur ea non foldm agro Salmanticenfi fed circa Pinciam, vulgo Valladolid dictam, 
& totá vetere Caftellà;ad yrzncos ufque montes. 
Sed nec parum hallucinantur , qui hanc plantam , Cicutatiam maximam & feetidiffiz 


mam Lobclij effe cen(ent. 
Tbnfa EobzM Salmanticenfi agro & vicinis locis nafcitur ferulacei generis quzdam planta, 
ni Pg Libanotidis per terrá imiliter expanfis, lento quod & glutinofo rore femperafper- 
fis, 


aturà viriditate fplendentibus: radice crafsà, longá, tener & fragili, foris nigrá, intus 
bá, la&teo fucco plená : caulem nullum ob(ervabam, fed cum ferre dicebant redum,te- 
nuem,& in co bellam Rorum penéin globum coadam. : 
ora planta teterrimi odoris e(t : unde veriümile effe conijcio Ron minus effe noxiam, 
quàm fit Thapfia ad cujus genusreferenda videtur. : à HR 
Novina, CETERVM Salzla rzcis, Latinis etiam T hapfia dicitur: Prima à Murcianis & Va- 
Cohj. lentinis gwmidoA fucci;ni fallor,abundantia dicitur : reliqui Hifpani Cagabeja , appellant, 
quem vocem omnibus ferulaccis plantis (quarum füsrima varietas per univerfam Hifpa- 
: niam)ui- 


AMA PLANTARVM HISTOR. tib, Vr. cxdii 
(etai m A: & Libanotidesillisetiam Cazabeja di qui^ vid Sy 
iarundinaceum caulem habent. Tertium genus icenü iam hoa eft 
Quam mondo g Salmanticentübus etiam Cafiabija e(t: 
ranatenfes imperiti Pharmacopori,prioris radi i j : 
sr [ d sradice locoTurbith magno er 
peritiores Lea difctimen obfervare norunc. Vetulz Salmanticenfes iokdicinam iubet: domom 
E es es utuntur ad provocáridos menfes, aliáfque deje&tiones vicliida. 
'antaautem vi cüm füperné, vüm inferné purgat , ut fumentesi i culum 
Biaeessócdi purgat; entes in maximum periculum 


SEsELI MONTANVM; Car xvi 


T^ R 1 4 hoc capité defcribere conftituinius generairi tho i iz & D: 2 
] : : er is Auftriz & ; 
obfervata,plané inter fc differentia; eee into e, pr ng 


:Scfeli 1; moritatum Pannon; Sefcli ri. montanum 'antion, 


4 d v anri. 
: ge à / RON C eH 


ParwvM agipla hibéc folia hunii (paría S iri rrtultas alas divifa , Sefeli Peloponepi sudiméné: 
feré imilia,füperné viridia & fr lendentia,inferná parte niinimé ferula odorc;acri nec ad- hs 
modum grato fapore:caulem deinde fefquicubitalem aut amp liorem, craffum, ftriatum, 
intus furtgofuni , rodofum, & multos ramos in ambitu ex fingulis geniculis, feu nodis fé- 
1entem,per quem fparía funt folia (üpctioribus refpondentia fed minoi rtemitami int 
znagnas umbcllas lofculorum quinqiie foliolis candidis conftantium definunt,odoris feré 
fadiBucini: lori füccedit (emeri gemellum;ftnatum, Bavefcens, aromdatico & fervido gu- 
ftu :radix craffa eft & foris rigra,quia (titt plerifque ferulaceiscontingere folet) femine 
prolato perit, nec nifialteto aut tertio fationc anno flores producere folet. 

Cre(cit incelfis Snebetg & aliarum Áuftriz Alpium ju is,ubi liora fant pafcua: floret sari, 
füb finem Iunij,auc Iulio: femen veró Augafto,veletiam ferids maturéfcit, 

BRacutLI interdum nititur Alterum radice, pfztfe 
res & juniorespollicaem habent) in aliquot ràmos inferiore parte douata, craífo; rugofo, 11. 
riigróq;cortice fepta, gummofo primm e faporc przdita ; deinde acri & falivam 
ciente: quz fümmo capite in niulta capita extuberat villofz, quemadmodum fcré omnes 
feralacci generis ftirpes, unde exeunt magna & fatisampla foliorum alz,aliquotfolijs p 
ambitum fertatis € nonnihil incifis , uni coftz in i us 


harentibus, fed ex adverfo nafcenti 
con(tantes,colore fupinà parte dilutius virente, & aliquantulum fplendente, pronà fübci- 
neracco przditis: intet qua fefquicubitali is 
i l et. ini icul 


! juam emergit caulis, ftratus, pollicaris 
fficud liquot ramos divifus, quem ambiür ad fingulos no- 
RR dosfive 


i) » 


rtim fi planta vetufta fit (fccentio- s, pups; 


cxciiij Canol11 Crivsl] RaRIORVM 
dos five getiiculà minoresfoliorum ala ; fümmum caulem ata; extremos ramosexorpang 
umbelle pallefcentium flofculorá, quibus fuccedüt femipaSileris montani femini fimilia; 
Inveniturferé in omnibus Pannoniz & Auftriz inferioris montibus;afpero folo ventífz 
que perflato , Iulio & Augufto floret, & fubinde femen proferc. Simile aliquando legere 
memini ad Allobrogicarum Alpium radices. à z: 
S4di mm, — lERTIO mulia funtfoliorum alz , Feeniculi foliorum inftar in multa folia tenuia, illis 
tamen craffiora & breviora divifz, viridesadmodum, mucrone omnium foliotum candi 
cante & duro,càlidi guftus: inter quas enafcuntur cubirales caules aut ampliorcs , digitalis 
craffitudinis,ftriati,geniculati,in aliquot ramos fecti; quos fecundum nodos aliz minores 
ample&untur fohorum ala: flores in extremo caule & fummisramisin umbellas diftribu- 
ti nafcunturalbi: deinde femina gemina conjun&tim, utin omnibus umbelliferis , ftriata, 
Angelica femini non difparia , gullu fervido : radix multis craffis& oblongis fibris lat &z 
obliqué fparfis conftat,quz fingulis annis fummo capite novas propagines ad latera facit. 
Nau. Natciturin plerifque Auftriz inferioris & Stiriz montanis pratis,atque lulio floret. 
InrER ctcfAsoc,Scíéli generarefern poffe has ftirpesjomnino exiftimo.Prima quidem, 
sili pio, proxime accedere videtur ad Peloponéfe Dio(coridi defcriptum ,quod illi ordinc tertium 
Lisweidn eft. Alterapluiimum fimilitudinis habet cá Libanotide altera Fuchfij, five Dauco fecun- 
Pur do Matthioli: SPetr wirtid quidam ruftici vocant, rametfi aliam unibelliferam ftirpem 
Páoin frequentiusetiam hoc nomine donent. Tertiam (quz Maffilienfis Sefeli pidturam apud 
Matibisli:/ Matthiolumaliquantulum refert) nónulli fortaffe alteram Libanotidem Diofcoridis fru- 
&d^* M^f. Gifetam potiuscfle contendant,àqua fané non multum differre videtur. Nullum vulgare 
; nomen illaquemadmodumi nec prima, apud carum Provinciárum rufticos, in quibusob- 
fcrvabam,quod equidem fciam, obtinuit, S ELAPAAEE Ua) ca or 
vs 


Sefcli /Echiopicum Martthioli, Aftrantia; 7$! 


Natala, 


arn 


ia b 7, re 


iur n Z 


» 
P 


eed prd rr gra 


SWR aio- — SEsELI porro athiopicum Matthiolo nuncupatum, uberrime nafcitur per omnes Vn* 
pieMuib.— esrim Auftriz, & Stiriz filvas, ubi illuusfoliain tantam amplirudinem interdum cvadunt, 
ut palmum zquare poffint : habent veró magná ex patte fingulz foliorum alz quina dun- 


taxat folia,uno extremam alam occupante;perambirum ferrata, fuperné atrovirentia , irt 
ferné fubcineracci quodámodo coloris:cauliscubitalis eft,aut amplior, gepiculis interce- 
tus,& fupernà parte inaliquor ramulos divifus;füftinétesexalbefcentiá flofculorum um- 
llas,qui in oblongiufculü & angulofüm femen tranfeunt,cuminü aut fileris montani fe-. 
men odore & fapore referés:radix pollicarisaut amplioris eft craffitudinis, craffioribus ali- 
quot fibris przdita,& craffo corticc.fapore initio dulci;deiade amaricanre.füpremo capite 
hirfuta(veterá foliorum,que marcida "fibris eam hirfutié faciétibus): i 

2558 - - VERVM 


o7 PLANTARVM HISTOR; 
i SE OR. LIP. Vi ) 
Siler montanum. $ o£ : Orcofelinum, 9 M 


4^5 VenvM hujus Sefelialiud praterea genus $445 arbo. 
c Aliud g mui. 


nufquam tamé ab 
in Calenberg. Majores id habctfoliorá alas, 
hocceft;in plurafolia, nempe bina & vicena 
pl üq fuperioribus mag itudi elong 
X. cedentia divifas,quz faperné fplendentia mi- 
nusvirent, & proná parte cineracei prorfus 
5* (untcoloris, omniainambitu non modà üt 
fuperioris ferrata, fed etiam lacinijs diffedta: 
zqualem cum fuperiore habet caulem, nodis 
fimiliter interccptum, florum. umbellas fimi- 
les,femen parradicem nondiffimilem. 
Hoc Germani «wart; birtawinti/ hoc eft, C btvarts 
nigram cervi radicem,illud autemz9oyf; pirr- Birtamurts 
3 ; ; Sunc 22fPl 
3 sourtifid eft,albam cervariam appellant. Sunt porius 
urere i rti ede-tlo- 
Y'quiinter g l 
V etutrumque lunio, interdum etíam feriis, 
A femen Augufto maturum eft. 
xw. Producunt etiam prata ad radices mótium 
J ^^ Alpibus Auftriacis & Suriacis viciniord ma- 
pg ux us copi plantam illam acri & aromaticá ra- 


LO M dra t |J. 


M |j ice preditam , quam vulgus Hetbariorum 
v» "Oy y^ Aftrantiam (ive Imperatoriam appellát, Ger- 4/frastia. 
$5 S Vy - mani Staffieteutj[ à faculrauibus quibus pol- pde 
3 let,nominant. ; : "d 
& FarQveNsctiameft montibus Auftria- 5/r- 
E e. cis Siler: atnu(quáab lantiüscreícere me- 


- mini, quá inco qui Badéfibus theruiis immi- 

sia net. Vbi,& inalijs viciniscollibus, atque ubi — 

Vienne proximis, vulgare eti e(t Oreofelinü. Ovefelinum. 
ARCHANGELICA autem à nonnullis appel. arehangeli- 


N 
m tencrz adhuc funt, fubpurpureis, L 
RR 2 . caul 


' fataamplioribus,quàm Angelica, foliorum alis, & du 


eft fuicvulgare in illis ipfis Provincijs: quod Ire ege ; 


cxcvj Canori Crvsl naRriGRVM;: 
S"cucedanüm. , 


caulel ititudi! fuperante, bra- 


chialis aut amplioris craffitudinis/fréquenti(- 
fima eftin montibus vicinisarci Grében III, 
Herois Balthafdris de Batthian, fitxin inter- 
amniPannoniá,; quà Germani QUinbifebe fanb 
appellant:expanfa enim eft inter Dràvum & 
Savum flumina.Solet ea, quemadmodum & 
Angelica »perducto ad maturitatem femine, 
perire, atque illo in terrz finum fponte rece- 
pto;tenafci, 


PEVCEDANVM PANNONICY M, 
Car. xvi, . 


: V 14 Peucedani hiftoria prodita eft ab 
Qus qui dc Plátis commétati funt; 

illá hic repetere non eft neccffe: volui tamen 
ilius mentionem facere,& cjus iconem ocu- 
lisfübijcere ,ante quàm alterius Peucedani, 
quodin Pannonià obfervabá, defcriptionem 
darem: nam in omnibus, quz adij,locis mibi 
confpecta eft, nufquam tamen frequentior 
quàm in pratis ad Danubium fitis infra Ra- 
tisbonam,& Straubingàanno M.D.Lxxxviii, 
cim adverfo flumine veherer Ratisbonam. 

Ss p Peucedanum quod in Pannonià ob- 
fervabam, radicem habet pollicaris, ut pluri- 
muümcraffitudinisjinterd i non 
nunquam ctiam majorem,lógam, craffo.cor- 
tice,modó candicante, modo fufco & nigri- 
cante te&tam, guftu initio Paftinacz ; deinde 
nonnihilacri , traníver(is & obliquis aliquot 
craffioribus fibris donatam , füpremo capite. 
hirfutam:ex qua quing; vel plura exeüt folia, 
Peucedano vulgati & legitimo fere fimilia, 
fed minora & breviora,colore ex viridi czru- 
leo;non,ut illa,nigricante, fübamaro fapore, 
& odore feré ignavo,nihiláuc fingulare refe- 
rente : caulis incer illa affurgitcubitalis , :o- 
* tundus , gracilis, in multos ramosdivifus, in 
quibus umbellz candidorum florum : (emen 
Selini feré,breve &craffiufculi, eeminum uc 
inomnibus pené umbcelliferis , cineracei co- 
loris, faporis veró aliquantulá amari & acris. 

Provenit multis Vngariz & Auftriz infe- 
riorislocis, montium acclivitatibus petrofo, 
& falebrofo folo,ubi Iunio floret : at in illará 
Regionum Alpibus(ubi etiam nafcitur) Iulio 
& Augufto,&íubinde femen ferre nó definit. 

Nox multum differre videturà Saxifragá 
fecundà Matthioli. 


Pesetdanii. 


Peucedanum 
Pannonic. 


fx 

Jo  Saufrags 
Poo incanb 
Jc 


SAXIFRAGA PANNONICA. 
Car. xvin. is 


/ A 
Vr.ro minorPeucedano eft Saxifra- 
ga Pannonica,&brevioribus folijs prc- 

dita;capni foliorum feré xxmulis, quorur fa- 

— *. por& odor ; Peucedani Pannonici foliorum. 

odorem & faporem quodammodo referunt, * 

— : Ios tamen acriora fünt: inter quz caulicu- 

i exeunt pedales, graciles;geniculati;aliquot 
j exiguis folijs exornati , fummo fafligio can- 

didordm flofculorum umbcllam fuftinentes: radix Peucedani radici non multüm e 

is, fe: 


"Saxifraca 
2o Peppenica. 


PLANTARVM HISTOR. Li». VI. : . CXcvij 
Saxifraga,Pimpinella German. major. Saxifraga,Pimpinel.German.minor, 


» 
lisfed brevior, acrior falivámque ciens, multa : 
hirfüracapita fupern& parte producens, é qui- 1 
bus folia & caulesemergunt. 
Invenitur ijfdem locis quibus Peucedanum , Nacia;. 
przfertim veró in aperto & glabro illo monte 
quimedium quafi fpacium interHamburgum, 
& Altenburgum Vngariz urbesoccupat,etiam 
€medijs faxis plerumque erumpens.Sed & col- 
licalo juxta Zimmerin , itinere ad Phafiono- 
rum, juxta Lachn, & plerifque alijs circa Vien- 
nam lociscrefcit. Floret Iulio. 


CrrERvM vulgaris admodum eft perVu- pina 
ariam, Auftriam, Stiriam, vicináfque Provin- 7» »t* 
cias Saxifraga valgaris,à Germanis Pimpinella 27 5 
nuncupata, major € minor , & utriufque variz 
inveniuntur differentiz foliorum formá inter 
fc difctepantes,prefertim in minore,quz inter- 
dum fingula folialaciniata habet, aut anguftio- 
ribus & oblongisincifurisdivifa. In majore au- 
tem , tametfi magná cx parte foliorum forma 
non variet(omniaenim in ambitu ferrata funt, 

& perlas ordine difpofitajunum tamen genus 
exatro virentia eaobtinet & fplendentia , alia 
minimé : genusd;aliud invenitur,cujus folia in 
lacinias funtdivifa: preterea Erícherus mons 
alit, cujus floreselegáterex ; dum rubeícunt, 
cumreliquorum fint candidi. 
Pimpinellam veró Germanicam ubique ta- fipist/a 
mennaícentem , & Italis Pimpinellam hirci- rd aid 
" z " T "Aquam. 
pam dictam, Tragium alterum Diofcoridiseffe 5,5 pia 
fafpicatur C. V.Fabius Columna. : 
: RR'3 Nsc m 


cxcvuj Canortr CrvsI gáRroRnvM' 


- " Vlmatià. : 

Finpind. N £6 minis eft frequens, cim in pratis, 

1:al Sanjui- tüm ficcioribusillarüm ipfatum Provincia- 

Joiba Gir. rum locis,Pimpinella Italorum &Gallorura 
major & minor , quas Germani Sanguifor- 
basappellant. 

m ALVvNT ctiamearundem Provinciarum - 

linaria. 


prara humidiora & torrentium ripe , Vlma- 
riam abulmaceis folijs vulgo diétam , tem- 
peramento, atque etiam odore P'impinellz 
majori Italicz quodamtríodo refpódenrem; 
Armontanz filv Barbam caprinàm Fuch- 
fij & T ragi;ab VImarià diverfam. ; 


fa^ eri. 
tia Enc ji) - 


Davcvs MONTANYS. 
AP. XIX. 


E Lrcams eftid Dauci genus, quodin 
: X2 Alpium Auftrig &Stirie fublimibus pra- 
tis nafcitur. Illi enim ex ridi prodcüt qui- 
naaut feng tenuiorum foliorum alx , Scíeli 
pratenfis (quod abundé in totius inferioris 
Auftria pratisnafcitur ) alatis folijs pxné fi- 
miles, fed longé minores, neque palmi àm- 
plitudinem excedétes, fed proxime ad Acus 
paftoris vulgarisfolia accedentes,admodum 

& virides: interquas prodit caulis pedalis, nu- 
AN JN dus,ftriatus fatis gracilis,qui íummofaftigio 
Nj binasaut ternas fuftinet parvás & bené con 
fertasumbellas flofculorum rubro diluté 
purpurantium , five carnei , vt vulgo loqui» 
mur, coloris , quinque foliolisconftantium, 
quos excipiunt Selini hortenfis qualia fe- 
mira: radix digitalis e(t longitudinis; cortice 
foris mgricante, rugofo, & multis tenuibüg 
fibris przdita. jJhudoin 
Tota planta Daucurn vulgarem quodam- 

- modo redolet, & illius guftum etiam zcferi 

.... Floret Iuniojin hortis ctiam Maio, i 


A legitimus Daucus, Creticus appella- 

* *usin Durrenftain frequens: Etfcherus ta- 

^ menillo magisabundar: nafcitur ific intet. 

faxa tenui folo afperfa , ut difficulter ejus ra- 

dixintegra erui poffit , cineracei coloris fo- 

lio, & vinbus, cum co quod in Creta infula 
Crefcit;procul dubio conferendum. 

Vvrcanis autem Daucus, paffim in om- 

ibus his Provincijs jam numeratis prove- 

nit, & officinisin ufu eft. Quemadmodum 

& Carum , quoprzfertim ficciora Vngarie 

» prataabundant,& magná feminis copiam,in 
5 22s. A fum y T: PY rU Te 


paucus le- 
gimus. 


|^ ArPIYM vero juga, Meum vulgare tenui 

- folio, quale noshic le&oris oculis fübijci- 

mus, alunt : fed nullibi frequentius obferva- 
D ftai 


tuonpmsnidnimdh 
quam in 1 


ANTHRISCVS PLINIL, 7 CAR X 
d e ME /. 9 "d i t 3 
Jo d um ít Ee emm ^ A NytroRecentiorum hactenus deftri- 
P l A fcriptá arbitror hujus ftirpis hiftotiam, 
quz nata Lugduni Batavorum in Academi- 
$ h. fosa: éCrerz. 


Cv. 


t * ; i mo cer] M.D.Xi 
y : donià ad memiffoà DoGiis; Viro Honorio Bello, ejus urbis Medico. 


PLANTARYM HISTOR;. LIB. VE, cxcem 
Anthrifcus Plinij. i 


? 


tj 


DopRnaNrALIS$ eft plantula, ftatim à radi- 4»tbriftus 
NN u ! fj cctenuiJongá,albà paucis fibris donatà,mul. ""* 
N NDNY ] / tafolia in multifidas tenué(a; alasinciía pro- 
NI W SU ferens, pané inftar foliorum Scandicis, nó in- 
Wi ACE EN jucundi,fi terátur;odoris,neque, fi guftentur, 
M N faporis , qualisferé Charefolij vulgaris , inter 
bs /. quz breves prodeuntcauliculi,quadam tenui 
lanugine przditiqui im breves, virides, graci- 
lé(que ramulos divid , fuüfti um- 
bellulas,quatuor,quinque,auc fex flofculorá, 
quinque foliolisalbis przditorum,in quoram 
medioexile quidpiam ex purpurá nigricans: 
floículis faccedát feu verius flofculi fuftinen- 
turj ftilisquibufdam gracilibus,qui paulatim . 
inuncialem longitudinem faccrefcentes for- 
mam referüt thecarum feminis Pc&inis Ve- 
neris vulgo vocatz planta, five Scandicis fil- 
veftris. 

Flores & femen (fed immáturum) protulit 
Tunio. De hac ftirpe confülenda Honorij pri- 
maad.mceepiftola, ad calcem hujusftirpium 
Hiftoriz pofita, Plinius item libro xx11.cap. 
xxi1.in Scandice. 


SELINVM PERECRINVM. 
CAP. XXI. 


MsgrttFERARVM, prater Thapfias & 
V aliasenumeratas, duo genera Salmanu - 
| cenfiagro obfervabam , qua ad Sélini genera 
commode referri poffe arbitror. 
PxiMvM Coriandriaut Elaphobofci fo- elus po. 
T dO a Ip ERAS: ,in mul. "A^»»» LN 


tos ores in umbellisfe idicaptes peinde peo Pevoleino vulgari 
fimile;acre,& aromaticum: radix longa digitalifdj craffitudiniseft, candida, odorata, Scli- 
hifapore : : : 


afciturín vinetorum marginibus,juxta vias Gc fémitas. Floret menfe Iulio,femen Au- xatato: 
gufto maturum eft. : 3 MR ao eM 

is ALTERY M, multa habetab una radice prodeuntia folia , Cicutz folijs non diffimilia: s, pu. 
"fed quz caulem ambiunt, minora funt: caulem cübito majorem, fzpc unieum, nonnun- rnoii. 

quam plurés,& in hísumbellascandidorum florum, auibus füccedit femen latum, minus 

tamen quàmferula : radicem digitalis etiam craffitudinis , albam , odoratam, & utcun-. 

que acrem. 


Provenitapricis &à Sole illuftratislocis: Iulio florec; Augufto femen profert. 2: ^ Marius: 
^ Mirum in modum utinam cicre planta: decotum , autaquam in quá radix macerata, z,uirarer. 
mihi iftié referebant. TOR AUD 


"Irris nonpoffum non adjungere umbclliferam quandam plantam, quam Salaianti- 
|. cen(i quidem agro cum fuperioribus obfetvabá: fed multos ,etiam agro Mom- 
elliano,& toto illo tra&u Maffiliam uicque mihi plurimum accedere vifa c(t ad Scfe- 
i Mdffilienfis hiftoriam à Diofcoride traditam. NY 2d Sei Maf- 
ss Tabs aimer ca folijs Anethi fere, exilibus & minutim incifis , Rütz propemodum fex Dif 
. colore: caulem habet unicum,interdum cubitalem, fed fapiffimé minorem, in aliquot ra- 


divifüm , qui umbellas florum candidorun aut purpura(centium fuftinent: quibus 
scum Apij kan radix longaerat, alba, digitalisetiam fatis 
odorata, : S Rs : 


Mompelliani cámiftie vivebam, Farniculum torraofom appellabant. Caflelani verüvesoi . 
Enxalmet. eu. » n Ug D d , Euxalmos, ^ 
; SELINVM MONTANYM punilum. (0 CArOXXiN 

A LEE rin BONRE oblinrabans Selini enus exile. & pamilum;quod aliquot Selinit Pont, 
à A eoe ert folia, foeniculi aut peucedani ls formá quidem e fed longépsmium. 

3 minora &rar pl il à ind é quorum medio Se om 


d d 


Canor: CivsI naniO0nvM 
Sclimm montanum pumilum, 


craffímque fert caulem,in multos tamen m- 
mulosdivifam, fub quibus aliz foliorum alzz 
minoresnafcuntur,novení fque duntaxat fo 
liolis conftantes,lata bafi caulem amplectun- 
tur , paftinacz five ftaphilini guftu & odore: 
finguli ramuli exiguoram florum quinque 
candidis foliolis przditorum cum totidé fta. 
minulis,& odorisexpertium umbellulis funt 
onufti : quibus füccedit femen Selini femini 
nondifpar: radix fupremá parte incraffum 
caputextuberat , multííque villis(qui folio- 
rum füpetiorisanni fibra: funt) hiríota, brc- 
vis,quaíid; in orbem convoluta eftintusfun- 
gofa & alba, exterius fufca & rugofa , infernà 
parte bifida plerumque , & in raras fibrasde- 
finens. 

Invenitur quibufdam ficcorum deferto.. 
rámque, virentium tamen, agrorum rmargi- 
nibus& in nudisgramineífque montibus in- 
fetioris Auftriz & Pannoniz:florctque Maij 
initio.Biennalem effe arbitror , uci plerzque 
funtumbellife lato femine perire 
folent. s 


a AY TCE 


CicvrARIA PANNONICA. 
Car. xxi11, 


Cieutaria 


: I CET Cicutariz quoddá genus in Danz 
Penenic 


nonià & Auftriá nafcentis hiftoriam hoc 
capite deftribere mihi duntaxat fuerit ani» 
mus, vulgaristamen, & in omnibus ijs, quas 
"Cicutaría vulgaris: adij , regionibus fponte crefcentis icone pre 

3 . figendam effe duxi ,nonhifloriam ;quando-. 
quidem àplerifquealijseft defcripta. 

*VINA porró fena, aur plura promità 
radice Pannoriica folia. ; ramofa uti Selinum 
vulgareminoratamen &tenuius incifa,mul- 
tum ad Bulbocaftani vulgo nuncupati , folia 
accedentia, fapore aliquantulum acri: caulis 
inter illa emergit pedalis ferme , interdum 
ctiam, (fecundum folum nactus) cubitalis, 
. Circa nodoscraffior, umbellam ferens candi- 
dorum flofculorá, f-men deinde oblongum, 
Charcfolij vulgaris feré inftar : radix tubero- 
facft Bulbocaflani radicis pené zmula, fcd 
rotunda & aliquantulum interná parte tut- 
binata » üt Ariftolochiz rotundz radix qux 
albicantem fert florem, five fecundz, intus 
alba, fapore & odore Paftinacz, tiv&Elapho- 

'ofci propemodum, fufco & nigricante cor- 
tice teda, quz füccrefcente caule ; inftarna- 
pilongior fit,& magisturbinata,flaccidad; & ' 
rugofa evadit: atque tandem matu rofemine 
D » €feminetamen fponte deciduo fingaü- 

sannis renaícens. 

Novo Vere, 'in liortis & herbidis Vien- 
nenfisagrilocis prodit: nafcitur & quibuf- 
dam fimilibus ngariz locis : eo tempote ta- 
dices firmiores & magis fücculentz cum no- 
vx . vellis fuis folijsin Viennenfi foro venalesrc- 
Periuntur: coquüturenim,& cum oleo, acc- 
i to, & fale primis menfis iftic vulgo inferun- 
ap? d bo. fur,quàm falubri cibo;nefcio, of 


PTT EQPNWMIU UIT. 


Floret 


PrLANTARVM UuisTOn. LIB. VI. ccj 


Floret Aprili & Maio, Iunio femen plenam maturitatem adipifcitür. ) 
Qvo nomine iftam plantam donarem,diu ambiguus fui: accuratius tandem notis ejus 
Eu SERIO NE m (meà quidem opinionc)nomen dari non poffe, quàm 
icutariz: quia frequens ejusufus non fine noxa e(t, & capitis eravedi 4 
f : edinem 
ucexpertus fum, inducit, : UN Ga rire 


Vvr6vs Auftriacum Poetin appellat: Vngati | 2£agiaro falta: nam & illi ejusradice $^ 
2 M 


prs 


& tenerisfolijs in acetariJs vefcuntur, 
IPS 


CAYCALIS MAIOR Car. xxm 


| reds aoo read rie 
L L 4 


Caucalisalbo flore. 


AvcaLis hzcomniü maxima, multosà radice producit ftolones,re&os, bicubitales, 
Cx tricubitales,interdum etiam quatuor cubitorum áltitudiné atingentes ftriatos jin- 
tus cavos,gchiculisinterceptos,&in pluresramosdivifos:fub quibuslatá fede adnafcuntur 
magna alatáque folia, in ambitu incifa & ferrata, inftar foliorum Angelica , ex atro viren- 
tia; fummisramis innafcuntur umbellz candicantium florum , fubtus nonüihil purpura- 
ftentium & ad carneum colorem accedentium : quibus fuccedunt lata femina , feré utin 
V cewnariden ico oo fümmo mucrone bifida, aculeatáq; inftar fpinarum : ra- 
dicem habetalbam;duram,lignofam raris fibris przditam. 

Quiillam ad me mittebat Iacobus Plateau, (cribebat menfe Septembri effe ferendam: 
nam illico gere;viridémque deinde permanere tota hieme,quàm percommodé ferre 
pote(t: (übfequentis anni Iunio flores producere,deinde maturum femen,füb exitum Iulij 
& Augufto:tandem perfe&o & ad maturitatem perdu&to femine totam perire. Dubitabat 
autem,an, propter femen gemellum, Tordilij genusaliquod potiusreferret. — ' 

PRoxriMvs autemad Diofcoridis Canclidem accedere mihi vifajqueà Clarifs. Do- 

hibeturjinarvorum marginibus atque inter fegetes vinetáque nafcens, caulicu- 
lopedali,aut majore interdum, folio apij feré,umbellam ferens florum candidorum, quo- 


certi. 


agiaro (a- 
Sema 


Caucalis 
majer. 


Cautalié 
Diofe. 


rum excernafolia majora funt reliquis, deinde femen geminum, hifpidum. Similem fed Coal 
majoribusalatísquc folijs;atque ud Pimpinellz Germanica folia magis accedétibus , agro rue 
R "FN d. n? 


Franc : obfervabam,florem variantem , qui major erat, & 
qualis magnitudinis folia obtinebat, (aturé rubente colore. 


A prima harum vulgatium Caucalidum , non valde differteaqua femine exH pnis prn 
allato 


" 


^CaRoLr Civs] RARIORVM- 
Caucularis rabello fore. r 'Anifum vulgare. 


) Eos Go 


bi m 
J£ 
vow 
is 
3 Y 
3N 
1 
v 
x 
- . AmifiPhilippinarum infül.umbellá, 
MN x3 pog alláto nata mihi eft aliquádo,cüm apudBel- 
t ( : Le sivo ViénzAuftriz: cauliculos enim ha-; 
US ebat ftriatos &afperos,umbellas veró cádi- 
dorum flofculorum minorcs, & quafi in ot- 
biculare caput coa&tas:(emen ctiam craffius 
:fculum,valde ftriatá,non hifpidum . Annua 
SAL eti cft pláta: ná maturo femine perire folet, 
v E ES 
p CavcaLIs porro à Grzcis xauxaAic dici- 
Ze turi llis P'auxoc 20105, id eft, Daucus 


filveftris. 
EaDzM facultate pollet,qua Daucus, fire- 
nué enim movet urinas, E 


AxisvM PHiILIPPINARVMinfülarum. 
Car. xxv. 


Vrcanis Anifiiconé huic capiti prz» 
figo , nonquod ejus hiftoriam poft tot 
* aliosqui de Plantis fcripferüt,tradere libeat: 
fed duntaxatad demonftrandum, quanta fit 
inter illudatque aliud genus, cujus mentio- 
nem facere inftituodifferentia. i 
PrvRiMVM enim differt à vulgari Anifo, 
Í- é Philippinis Infülis (qua: ducérorum 
ré milliarium intervalloà Sinarum regio- 
i llatü P à Nau- 
clero Anglo,cui nomé Thomas Candi,cüm 
&fuà m totum orbem circui- 
vit, redijflet.De hujusautem radice, caule, 
folijs vel etiam floribus quidquam pronun- 
ciare nequeo , quandoquidem nihil horum 
mihi cófpe&tum: fed é feminibus & umbel. 


larum particulis, quas Londinoaccipiebam, paulo poft Candi reditum , ab optimis & E 
; netiis 


: Ww uw 


y 
nijum pte der yo. 
rene AT AS 


" PraNTARVM HISTOR. L1». Vi; cciii 
neftis viris Hupex Morgano Regio pharmacopzo , & lacobo Garcto aromatari à 
lagicungue (ed ees cjushifloriam concinnare fludebo. ifla 
rant porró ez umbellz fatis latz, Archangeli lén Gu mi E. 

licebat;etiam laxiores , aliquot pediculis FW dite i vut. Het irc. Phara pos - 

ceba ) marum 
faltigio nafcentibus conftantes,quorum finguli, non geminum femen quale ABA U. Peer: 

3 * R " ; h » wn 
ris/fu(tinebant, fed plurain orbem unciam latum interdum,ferie quadam difpofita , vide n 
licec fena, octona,aut plura,fufci coloris,rugofa,in binas quales partes compacta qua fü- 
perá parte divifa,uc plurimum inania reperiuntur,aliquot tamen plena deprehenduntur,& 
femen unicum continentia,lzve, fplendens,cineracei coloris orobi pzné magaitudine:fa- 

r idem qud vulgaris Ani(i femine;atque etiam odor: quam ob caufam, ab his qui mit- 
tebant, x mappellatum:proprium ramen quod natali loco obrinet,eft D 4er (addide- 
racenim Garetus appellationem, unius ex In(ülaribus, quem Candi advexerat manu cxa- 
ratam Sinanis characteribus) quos imitari nequivi fed erant du&i perpendiculariter à fum- 


mà nes ad in&aam, vulgatoin illis Provincijs fcribendi more, hoc modo, p Damog, 
L ^ 
M 
4 LJ 
CuzrtrDowivM MAIYS. ; Ca?. xx v1. 
Chelidonium majus vulgare. Chelidoniutn majus laciniato flore, 


ls 
vows 
.w dt i 
NCUTSM 
3 
E 
z e 
lox 
D 
Y o Veteresagnoverunt Chelidonci génera valde inter fc diffimilia, majus & minus. cheliwia 
De ncutro iftorum,cüm cuilibet fint fatis cognita, hoc capite agere conftituimus: fed ms». 
de mojorisquodam genere , cujus notitiam anre paucos annos adquifivi Francofurti ad 
aenum vivens, mifSà ad me plantàà Philippo Stephano Sprengero Palatinali pharma- 
*. 


€opceo;incujushorto (ponte nata erat Heidelbergae. 5 
A vulgari autem Chelidonio majore non differt hec planta,vel formá,vel magnitudine: (;,5,,,;3 

fola varietas deprehenditur in folijs, quz long? teauius incifa & renella funt, & floribus, ma«lci- 

quieju(dem quidem funtcum vulgari coloris, Bavi videlicet, & quatuor ut plurimum fo-. serere 

Iysconftantjillis tamea non, utin vulgari;iategris,fed per oras laciniatis;his fucceduntlon- 

guquemadmodum in vulgari, cornicula, tenui mébranà divifa,exiguo, nigro femine ple- 

na. L'oca zítate floret, & fübinde femé profert, femine ft onredeciduo ante brumam rena- 


fcgas & genus fuum confervans;nam fingulis annis producto feminc perire arbitror. 
: VVEGARR 


cciiij Canoti Civsl naR1O0RVM 


m: jus Grzcis dicitur, sed óies puja: Latinis Chclidonivm majus: Offic; 
d ELA ^ Re nee Chelidt E. & ÉfdamrtÀ facuitate: Germanis € efeltreurgno GCtitsalbou 
iei ^ e 


wyrta: Inferioribus G 


dé nominari poffetChelidonium majus mul. 


u . [-) 
ifido folio. s qos ipei 
Piiesan tio! M algdi autem Chelidonio majore hoc experiebar , illius füccurh in levia quzcun- 


que vulnera recentia in(tillatum,mirificé conferre. 


AÀQYILINA: Car. xxvii 
Aquilina pleno flore; Aquilina pleno inverfo flore, 


Molina I Srivs plantzionmetihiffe, nimis enirn vulgaris efl notitiz , hecullum invenit 
: horttim arbitror,in quo;ob floriselegantiam,non alatur: nam prater illam qua fimpli- 
es ci eft flore, quámque in mültis montanis filvis czruleo flore fponte nafcentem legere me- 
mini,reperitur pleno & multiscorniculisinvicem infertisconftante flore,qui vel czrüleus 
eft proríus,vcl violacgus,vel cineraceus, vel blandé rubens vel faturé ruber, vel albus, vel 
cx albo & catrulco,violaccóve multifariam c ixtus,velalteri loris, om- 
nesenumetctintetdum ctiam (at natüra ludit)corniculis ihverfis conftans, hoc eft, corni» 
culorum contortis muctonit b flofiscentro ptodeuntibus. , 

4pilnan- — VERV M aliudclegansgenus, paucisabhinc annis femine natum obfervabam , cujus 
fefe» — forescolorem quidem inflar vulgaris mutant (nam albi,carnci fivc blandi rubentis,czru- 
leique coloris reperiuntur) fed aliam formam habent: carent cnim corniculis illis litui in- 
ftarinflexis, & plana duntaxat habent folia, qualia funteaquz in fimplici cornicula ab in- 
vicem fcgregant:con(tant veró florcs vcl (implici octo aut decem foliorum ordine difpofi- 
torum ferie, vel ea multiplicata ad fenarium aut feptenarium numcrum, hoc cft, ut fingu- 

lisillis octo aut decem foliorum ordinibus,fena velícptcós aliai bant, interdü eti 
plura, eleganti (pectaculo,ron alternatim cófufa ut in Rosi plená, paucisftaminibuscum. 
corniculis,q dmodum in vulgati is medi occupantibus, & fimili nigro fplen« 
' dentéque (emine plenis. In cadem planta confpicere licet nonnunquam fores , quorum 
prima & fecunda foliorum feries calcari fcu corniculoillo contorto caret,inreriorareliqua 
1nftar vulgaris corniculainflexa habent. Sed etiam hoc genus mirum in modum colorem 
variat: nam ejusquz czruleo flote eft femine deciduo fponte natas plantas habui, quz cz- 
rulcum,album;rubellum,fuave rut ; cineraccum, purpureü remiffum vel faturum, 
: : pullumque, 


'ecv 


PLANTARYM HrsTOR, E15. vi. 
: Aquilina degener; 


Aquilinapleno rofco flore, 


DS 


Borem tulerint, eámque vel (im plici foliorum 


& 
ferie vel multiplici conftantem. . 5 
Hawc plantam, alioqui vulgatz- forma refpondentem,primtim confpiciebam anno nos 
nage quao Raprequing &milleh ; Maio menfe fuos floresexpli- 
cantem,apud [oannem ab Hogelande,Lu»duni Batavorum. 
Degener quidem appellari poffet ize Aquilina, quia Horis illius forma vulgari diffimi- 
lis; malim ramen Aquilinam rofco lore cognominare, licet multiplicata foliaalio ordine 
quàm in rofz pleno Hore fint difpofita. Sed alia eft qux Aquilina degener redi vocari pof "ghilina. 


- fic Eamante viginti fex & plures annos confpicere memini exiguz rofz formam emulan- deer. 


tcs lores ferentem, coloris vel omnino viridis, vel ex viridi purpurafcentis , mutatá videli- 
cet priftiná formà , five potiüs vitio contracto, ex ftirpium intempeftivà ex uno loco in 
alium tranflatione. : à 

Qvo nomiae porró Veteribus dicta fit Aquilina, ive Aquilegia, quotquot ha&enus de 
firpibuscommenrasi funt ignoraffe video,przter N.V.Fabium Columnam , in eolibro Falij Colg- 
qui QuroGacdvoc infcribitur. senim exacte perpenfis & examinatisejus Aquilinz quz fim- salu. 
plici lore eft,notis,Isó7upos, llopyrum Diofcoridis eff cenfet, cujusjudicit de Aquilinà, 1e. 
quemadmodum & de multisalijs ftirpibus,de quibusin eo libro agitmihi valde probatur. 

Cr reRvM quz de Aquilinz facultatibus ante trigintaannos accipiebam à Do&tiffimo: Faclratet, 
viro Francifco Rapardo,urbis Brugenfisin Flandrià primario Medico (tametfi ut medici- 
nam facerem ;hunquam in animum induxiffem meum libet hic fctibere: nimirum Áqui- 
Jinz vulgaris femen tenuiffimé contufum,&ex vino propinatum,mulieribusin partus dif- 
ficultate cum optimo fucceffu exhiberi: fi prior tamen hauftus minus fueritefficax alium 
fimilem propinandum effc. ' 


DzrenixivM feu Confolida regalis, Car. xxvitr. 


H Auc ftirpemdefcripferunt plerique,& iconem etiam przpofuerunt. Nec cjusme- 
-À miniffem, nc atum agere vidéar , nifi poft evulgacosaliorum labores, quaídam non 
poenirendascirca illam notas obfervatfem. par : 
Dvo autem (ut omnibus notum) funt Delphini à plerifque vocati,feu Confoliderega- 04; 
lis.ut vulgo appellatur, genera. V ulgare in ramos late fparfüm,paffim inter fegetes fpótena- dugeer^ 
Ícens cerulei coloris elegáris lore. Alterum majus,in altá fe attollens & multis quidem alis 
przditum,f(ed illis etiam furrects, in hortis cultum:de quo primum agemus. 
SS Etrarivs 


A 


ccvj , €anorr. CuvsI máamromvaM 007... 
Delpliinium clatius implici flore. Delphiniurm elatius pleno florc, 


AL 


Ddpam ^ ELATIVS ergo inbicubitalemplerumque altitudinem affurgit , interdum etiam ma« 
*i. ^ jorem,nonnunquam infra illam confiftit. Caulem veró habet re&um, firm um, ftriatum, 
quem indifcriminatim ambiunt multifida folia,frequentiora qus in vulgari, é quorü alis 

rodeunt rami virides, fimilibus folijs onufti , definentesin ob| ongá florum fpicam fex fo- 
ijsconftantium, quorum quaterna in latefa expand quintum fur caudáaut 

calcari in pofteriorem partem promi. infigitd,reliquis majus;cui fubeft fextum me- 

dium florem occupans , extimà parte longiufculum & bifidum , deinde per latera alatum, 

multa ftamina MibiDEUA forisoccupantia tegens: flori fuccedunt,uc plurimum,fingula- 

ria,rarius plura,longiora & craffiora cornicula femen inzquale,maturitate nigrum, conti- 
nentia.Color floris;in hoc genere,mirum in modum variat: nam aut niveus cít,aut exalbi- 

Floris varit- dus,autcarneus, ifá; vel faturatus,vel dilutus, auc cineraceus, aut purpureus feu violaceus, 
e atque is vel dilutior vel faturatior. quá etiam verficolor,hoc eft , vcl mediá ex parte 
poco S incarnatus five fuavé rubens,interdá etiam alterá parte álbusquales mi- 


i Francofurti natos memini. Hacc autem varietas fatione adquiritur : nam unius generis 
Delplininm femine omncs hi colores mihi nati, Aliud praterea in hac plantá animadverfione dignum 
elarius ple eft,illam videlicet inveniri floribus multiplicifoli ro cóftantibus, omnium fu- 
fer pradidorum colorum,nullo aut perexiguo calcari prditis, quibus füccedát minora quàm 
1n fuperiore cornicula bina, terna, autquaterna, pleraque inania, rara quz paucum femen 
prabeant,é quibusterrz commiffis rarz nafcuntur planta pleni florem ferehtes, plerzque 
fimplicem,quarum tamen femine fponte deciduo,denuo nafcátur (quod mirum) qua ple- 
num forem proferát;ut mihi cüm Viennz (ubi primm illam plantam obíervabam) tum 
Francofurti contigit:quod fibi etiam accidiffe dc ea àmep itus, cüm illi 
femenc i anno M.D.xcirt.Ioannesab Hogeláde ad me fcribebat, magnam- 
Que coloris varietatem in ifto Bore habuiffejnempe album,fuavé rubent, rubellum, pur- 
pureum,cx purpureo varium, femine deciduoà ventispertotum hortum difpcrfo, quin & 
czrulcos flores femiplenos ipfi natos effe, : 
Delphinin — SedaliudeftElanioris Delphini genus mult uberiis fuperiore;atque interdá adeó am- 
slatius cern* plum ,ut. lticudi: füperet, fi fc & plura majorad 
i^f"*  folia/ivefoliorum alasnon minüs juàm füpra defcriptum , in renues lacinias divi- 
tv jDon minüs tamen,quàm füpra defcriptum , in tenues lacinias divi 
fas.Hujus lores faperioris oribus formà fimiles,fed longéampliotes, & colorisautczru- 
lei clegantiffimi;autex czruleo p purafc is:cornicula floribus fuccedétia,craffiora,ni. 
grum inzquale fc quale alteri ia,quod fatum, genus fuum confervare fem- 
perobfer. 


NN 


SS, 


PLANTARVM HISTOR. Lrb. Vr. 
Delphinium vulgare pleno flore. 


i bee &cvij 


pet obfervavi,nullà piorfüscoloris mutatig- 
ne fad : licet Hogelandus habuiffe fcripíe- 
ritad me aliquando , cujus llores veluti ma- 
culisalbis feu radijs diftin ti fucrint: illius 
tamen femine (quod d me mittebat) nata: 
plantz czruleum florem protulerunt.quani 
ob caufam fufpicorcos Rores in quibus ma- 
culasobfervarat, vitiatosfuiffe, aut ftillici- 
dio cxarboribus,aut pruinà;quam fequutus 
fic nimius fervor folis, quod in hoc genere 
interdum accidit. . : 
Maca etiam eftcoloris varietas inVul- DelPbisiem 


VSCEL A i ie 
» gatioris floribus tametfi neque ramis,neque "3^" 


folijs abeo quod ini fegetibus fponte naíci- 
tur,difcrepet : nam prater czruleum, qui in 
arvisiinvenitur & albo flore; & catidicáte,&c "n 
rubro, & dilutius rubéte. Sed toto illo trien- D^f^isi di 
nioante quàm Francofürto excederem, na- 7; viiga- 
tz mihi planta florem füave rubenté feren- so pleoofto. 
tesqui fimplici quidem fex foliorum textu - 

rà conftabat,fed terni; quaterni, quini fimul 
commixti innafcebantur, totidem breviffi- 
iritscalcaribus praditi, majore tamé & gran- 

diore in extimo illo flore qui reliquos veli- 

ti comprehendebat,& amplcctebatur:idem 

mihi accidit ut anno M. D.xcr1i.& fequente 

Lugdum Batavorum:quin &aliquot planta 

femine illius iatz czruleos. omnes flores 

magná ex parte interius plenos habuerint. 

Viriufq; auté generis & elatioris & vulgaris 

pleno flore iconcs hüic capiti inferuimus, 


Ca BO OXXIK 


D Yo Mclanthij genera jamdudum ít Mdanbi 
; hortis cultá fuere: De lusagere non eft 4e 


' neceffe , fed binisalijs noti vulgaribus hoc 


capite agehdum mihi effe;operzpreciá du- 
xi,quz paucis in hortisobvia effe folebant; 
temporis fucceffu tamen;fatis facili negotio 
ilisinquilinafa&a. ^ ^ 

PR1MvM, virgis folijíd;à fativo , cujus fe- Melastbinm 
ien odoratunii,fló(que e viridi candicar, ni- *4e» phr- 
hil vel quàm minimü differt: florestamen, "^. 
quiin fativo Gmplicesfunt , in hoc , triplici 
aut quadrüplici novem aut decem foliorum 
ferie conftant; exurgétibus in medio (tami- 
nulis & péragono hexagonóve capite in to- 
tidé cornicula inflexa fuperné divifo , quod; 
intercursátibus iriterné mébranis ; plenü eft 
feminé rotundo;nigro;odorato, ut vulgaris. 
ArrERvM cauliculos,& foliavalde tenui- ior," 


- terdiffedta habet, in(tarillius filveftris quod. Damafceni. 
D In 1 i li pleno fife. 


tem fuperiore fores, plurimis laciniatis , & 
eleganti czruleo colore przditis folijs con- ; 
ftantes,qui q d f lici áutfrequentiore fe- 
rie (unt difpofiti eleganti fpectaculo, nullius 
tamen, quemad modü nec fimplex , odoris, 
lura longiorad; in medio habétes ftamina. 
Tiorcit ambiüt , & quodammodo fuftinent. 
aliquot tenuia multifidáque foliain orbem 
difpofita, magnam gratiam & venuftaté illi 
addentia:inde füccedunt , imó medium flo- 
$S a rem oc. 


Melanthisd? 
frrapici Kore! 
Crinicum. 


Natalis 


ccviij 


Melafkhium Damafcen. pleno flore. 


NM », 
m 


Capnos tenuifolia, 
WEN i 


Invenitur plerifque Hifpaniz regionibus 


Canori CivsI RARIORVM 


rem occupant pentagona , interdum etiam 
hexdgona & heptagona capita laxa, in toti 
dem contorta cormcula de(ineütia,& femen 
tigrum,rugofum, inodorum continentia, 
lotet utrumquc genus Iunio & Iulio ; fe 
fnen maturum ctt Augufto. 
lllud ante multos annos in hortiscültums 
obfervabá : lioe veró demüm anno M.p.xci, 
quibufdam in hortis Frácofc , unde fc. 
fnincà mc miffo amicis , illorum hortosor- 
Rare coepit. : 
His adijciendum putavi aliud Melanthij 
enus Cretico femine natá: cujus prima fo- 
1a, Delphini vulgó vocati folijs nó multum 
abfimilia füntanguftiora tamen:caulis dein- 
dc brevis emergés, pauló füpra radicis caput, 
in plureszamos dividitur, tenues & teretes, 
bipedalis velamplioris lógitudinis , valde in- 
firmos,& vix fuftinere fe valentes quibus in- 
nafcuntur rara folia, paucis incifüris predita: 
dividunturrurfüm ri rami in alios minores 
ramulos, qui Bngnh üpgulsren: fuftinét flo- 
rem,in quinque fotia;at plurimum divifum, 
6 viridi candicantia initio, ut Nigellz vulga- 
ris, dcinde exalbida, pofttemó carulei nóni- 
hil contrahentia , mucronibus interim fuam, 
viriditatem rctinentibus : é loris medio exic 
caput in quinque, fex, feptem, definenscor- 
nua, ut in vulgari Nigellà, & in ambitu frc- 
quentia ftaminavitidia quorum apices ceru- 
lei : infra ftamina porró, fuper ipfisfolijs ex- 
panfa recumbunt octo alia foliola bifida; pari 
diftantià ab invicém fejuncta quorum petio- 
luscum füá baficzrulcus eft,binctranfverfze. 
vena fufca , quod inter venas mediü eft é vi- 
tidi flavcícitzradix ctiam flavefcit inffarradi- 
cis nigellarum nec vivax eft,fed hieme perit, 
Illi non valde diffimilis,(i non cadé inveni- 
turinatvis poft demeffas (cgetes roráPanno- 
nià, Auftriá reliquaáuc Germanià & Bclgio, 


CaPNos,FVMYS TERRA. — CAP. Xxx. 


D Vo, preter vulgarem;alteram Belgicam 
albo flore, viticulis fcu caprcolis fepibus 
vicinisfe implicantem,& tertiam 5p/r Italis 
dicla, alia Fumi terrz genera obfervare me- 
mini. Quorum primum quidem, inter Srir- 
pesà mc per Hifpaniam obfervatas defcri- 
prumfuit: Alterum, Cretico femine mihi 
poftea natum. Vtriufque vcro hiftoriam hoc 
capite trademus. 

Dop&aNrArts herbulaeft,Primum illud 
genusàme interHifpanicas ftirpes defcriptá, 
cauliculis mollibus & quodammodo tran(- 

arentibus, utin vulgari Fumarià, firmiori- 
[m tamen & furre&tis, non procumbétibus: 
quibus inhzrentfolia mollicella;capillacca, 
& tenuiffimé incifa, vulgatis folijs candidio- 
f cauliculos majufculz 
purpurafcétium flofculorá vulgaris floribus 
minorum & cófertim nafcentiü fpicz : radi- 
cem habct exilé.Tota veró planta amaraeft. 
inarvorum marginibus & juxta vias ac femi- 
ta5: non- 


i PEDAL fpa HISTOR. LIB, VI. Ccix 
tas: nonnuitis etiam iNarbonenfis Galliz locisobfervare memini imt 
; tem,dum Maffilià;per cam urbem;anno w. p.i. Mimi e s veu 
.soHauc quidem in Hifpaniá Sideritin tertiam faccre volebant;nefcio quibus indicijsd 
, &ivulgoà nonnullis PalemiZa;& Palomiza dicitur, nomine cum Fatnarià vul pnsdiumum. i 
Marvs-eft illud genusquod femine Creta allato natum , nec minus fuccu ritos habet Hrs 
cauliculos vulgari;angulofos,teneros;procunmibentes:folia minuti incifa & capillacea;ut C«ve Gre- 
Hifpanica,fed duriora: flores confertiinoblongiufculá fpicà nafcuntur cxtreniisramis, ^ ^ 
vulgaris Horibuscandidiores , déorfum fpe&antes, extremam virefcentem partem occu- 
pante fufcà maculà: illis fucceditfemen qualein vulgártjquod maturum facile decidit: ra. 
' dixtenüis,lavefcens. Annua eft ut vulgaris; & Iunio lulióque lorec, atque fubinde femen: 
" 


profer&quod fpontécadens,novellas plantas producicinfeq, annum. 1 
S wer) UC 9e - : 
ScmOotyYrARIA G * " 
R , : ; AP. Xy xod ^ a e 
l & va toos te t PA v 


M | mem 
Q Jj 
'$ 


RS d TN. 


RuTER duogetieraomnibusfatisnota Plantz'illius qu£ vulgo Scrofularia appella- sejfuisras, 
^ tur: cojus Vnum tuberculis quibufdam radicem habet obfiram*Alterum nullis grumis /f"« 2a 
' adradicem adpatis prditum cft. Binaaliaob(ervabam femine nara; quorum hiftoria hoc. ^» 
cápitetradetur. ^ ^ y MESI SON 
"P&1M0 autem generi prodeunt initio folia humi expanfa; Scabiofz primis folijsnon spp 
valde diffimilia: deinde fefquicubitali git caulis, quadrangulus,cayus,viridis, angulis Crea :. 
purpurafcentibus, interdum etiam totá eà parte quz à Sole illaftrata eft; purpureus: cujus és 
infimam partém ambiütlong? ampliora folia ià multás lacinias divifa, cx adverfo nafcen- 
tia; deindereliquum caulem alia quz alata funt & Filicis aut Alc&orolophi foliorü inftar 
feré, multis lacinijs przdita, quz rurfüsin alias longe minores & in ambutu ferratas fecan- 
tar: à medio caule ad fummum ex alarum finu na(cuntur ramt etiam quadranguli , mino-, 
ribusfolijspraditi;& illi (militer in alios ramulos diviti, fuftinentes lofculos inftar utricu- 
| lorum;cavos;Scrofulariz vulgaris foribus non abfimiles, ex flavo virefcétes, fex folijs con- 
' ftantes,quorum bina infima valde funt exigua,& inferne aliquantülum reflexa, quz iti la- 
reribus funtpaulà quidem altis attolluntur & fupremá parte aliquátulum purpurafcunt, 
fed bina fuperna majora funt reliquis & quodammodo reflexa , purpureíque ex atro coJo- 
tis, paucis & brevibus flavis ftaminibusex umbilico prodeuntibus : radix pollicaris pene 
erafficudinis eftiin multas craffas fibras divifa;albicantis coloris: an fit veró perennis , nihil 
: , $553 affirmare 


ccx .Canorr CrvsI RARIORVM 


f dcs juandoquidem fub meum Francofurto difceffum,primim obfervabam 
Serofalaria in Ioannis Mulleri horto,natam femine Cretà accepto, Rutz filvcftris appellatione. 
14pwast-. Hive nonvalded ilem,cüm Lugd Batavorum perveniffem, ad me adfere- 


fiscum .phar pola, quam fubfequens 


$ 
» bat eruditus vir Theodoricus Clutius Delpl 
hiemsabftulit. ; ^ zy: 
sefalwa — SgD &aliud Scrofulariz genus Cretico femine natum fequente anno confpiciebam, 
Cras 11. gliquotftolonesà radice proft birales & amp iq gulares, ex atro purpu- 
raícentes, quibus folia inzquali & inordinato fitu innafcebanturlongiufculo pediculo ap- 
nía, utriczeéolijs non diffimilia, fed lzvia, non mordacia, fatí(que mollia, fuperné faturà 
viriditate nitentia, inferné nequaquam , exquorum alis brevesemérgebant ramuli, qua- 
dranguli,in fimiles alios fed longé minores divifi , fuftinentes parvos calices in quinque la- 
cinias (c&tos,& in his Hofculos coloris ex atro purpurei, quatuor lacinijs con(tantes, füper- 
nábifida & furfum reflexà, inferná ut labellum propendente , duabus alijs latera clauden- 
tibus : ijs (üccedebantvafcula five globuli duobus fulcis tanquam divifi , extima parte ali- 
quantulum mucronati,in quibus femen vulgari fimile. Tora planta vulgarem illam refert, 

cujus radix nullis grumis przdita eft: (ed odorem magis foetidum fpirare videtur, 


3 AÁLECTOROLOPHOS ALPINA. Car. xxxrrL 
: ' 
Mleerolo- A Nc plantam Scrofulariz voluimus fübjungere;propterfoliorum quandam cum il- 
piplsra ge- H liusprimá fpecic fimilitudinem.Ejus autem plura generain Auftriacarum & Stüiriaca- 
Eod rum Alpium jugis fque pratis inveni 
Alc&orolophos alpina. 
: . À : 
| Mierelo- VsuvM enim plures ab. wo Ld pro» 
E phualpisa mitcubitales caules , minimi feré digiti in- 
; hi terdum craffirudine leves , per quos fparía 
wo foliorum , Filipendula vulgaris folijs non 
v ru e LT valde diffimilesala : Rores innafcütur fum- 
MIC MON mis caulibus copiofi , oblongz fpica inftar, 
ew quemadmodum in Orchidibus confertim 
nafcenres , & illarum floribus perfimiles, & 
caliculis pentagonis inter minutiora folia 
prodeuntes, exalbido colore : ijs füccedunt 
mucronata capitula , maturitate dehifcen- 
tia; (eméaque oftendétia cxiguum;inzqua 
lecineracei coloris: radix craffiufcula eft, 
rennis , utex praecedentis anni rcftanti- 
us caulibus ficcis tamen , conjecturam fa- 
ciebam,in cra(fas fibras A (phodclinis bulbis 
ters penéfimilesdivifa. — : 
pot InvexiTYR &aliud genus peromniailli 
ua" feré fimile , fed longé moilius, cujus lores 
is v.e mod pallidi , modo purpurei fünt: radix 
pum v ctiam craffa,& fibras Afparagi radicibus fi- 


milesagens. 

Vtrumque iron in fümmisAlpibus Dur- 
renítain, Etícher , alijfáue ceifis & herbofis 
jugis nafcitur : pofterius etiam in inferiori- 
bus,uliginofisá; pratis. Memini & in Flan- 
driz pratis humidioribus, atque etiam pra- 
tis Gentilly pago vicinis, non procul Lute- 
tiá Parifiorum obfervare. 

Tr&rivM inijflem etiam jugisquibus 
Primum,crefcit:fed logé humilis, ut quod 
palmarem altitudinem non füperet: illius 
d i : : cauliculi graciles , & raris minoribáfque fo- 
Tijsobüti funt: lorum fpica brevior,& eleganti rubro purpurafcente colore nitens:caliculi 

ores continentes, laciniati, & veluti é foliolis contexti: qua floribus fucceduntcapitula, 
majoraquàm in fupcrioribus,& veluti roftrata, angulofum & inzquale (emen etiam con- 
Unentia: radix minimi digiti craffitudinem interdum zquat,&b fq di ibus & fa- 
atgoun. Uiscraffis donata eft. : E À 
pesnge | Adillius genus referti poteft tenerioralia planta cauliculis angulofis , & lanugine , non 
puialerü. Íecus quàm fol (quz minora funt) len 3 (qui [9 & minores) gubettenen 
ores 


PiawTARYM ürSTOR. Lih. Vr 


Ale&erolophi 111.genus altetum, "€ 


Filipendula vulgaris." 


flores (imili purpurá fere nitent, fed minores & humiliore galea praditi funt: capitula vix 
écaliculisemergunt: & radix non adeó fibrofaeft. E s h 
"Eam in graminis locis , ficcioribusque pratis fuperioris & inferioris Germaniz , fxpius Nri: 

obíervare memini Maio Rorentem;cüm lulio in Alpibusfloreat: Sed & anno M. D.LXXXT. paria, 
Aprili florentem, atque vel purpurco, vel blandé rubente , vcl albo flore variancem colli- 
gebam,ad Grourz przdium C.V.Richardi Garth,fupra Londinum: : 

Vvrco hzcànonnullis Fiftularia, caulis,ut opinor;cavitate vocatur : quidam etiam Nopira, 
Pedicularem appellat, prafertim aliquot Germanizlocis, in quibus vulgato nomine 
B2aun Zaufjtrant dicitur quod credatur, ovos quz paícuntur ubi abundé provenit, pediculari 
fnorbo corripi: dicitur etiam illis Qtobe en bzaun obl. Priorem defcribere videntur Pena 
& Lobelius,n Adverfatijs Filipenduli alterius montanz nomine. Forfitan & illa erit, cu- Fili»esdula 
jus IofiasSimlerusad calcem Commentarij de Alpibus meminit his verbis: altra. 

Herba folijs Afpleno perfimilis, cauliculisab una radice quinque vel fex, duos feré pal- 
mos longis,& fpicam florum fuftinentibus,utorchis feré. 

Hauddubié Ale&orolophi genusea eft planta ( licer folia ejus diffimilia) quzin omni- 
bus fermé ficcioribus pratis nimis luxuriat,cotáque z(tate Rores prc ucitpallidos,cui Cn- c,;s, rj. 
ftz gallinacezetiam nomen indiderunt Recentiores , inferiores Germani £andtammeino. pac. 


Suntqui Mimuluim Plinij effe cenfcant. d" 
FirirPENDVLA porró vulgaris frequentiffima eft cümin multis Provincijs ,tum iD zilesdula 
Vngariz & Auftriz., vic ámque regi gramineisp fertim campis, & czduarum vw. 
filvarum marginibus. zd 2 
Inveniunturetiam ijídem Provincijs, varia O g ficcioribus gramincis lo- osantber 
cis;atque udis pratis nafcentia. pem, 


Frrz:X PVMILA SAXATILIS. CAP. XXXIII. 
F OrronvM quedam fimilitudo & divifüra facit, utelegans hoc Filicis genus, Ale- 
&orolopho Alpino przced p.defcripto , fubjungam: idantem in marem & fe- 

minam diftinguemus, I heophrafti fententiam lib.ix.cap.xx. Hift. Plant. fequentes. 
: *: Mas 


* 


Filixgumila ^. 
TAL 
nt. SA 
ZA 1 
17 
25 
CR 
A 
Filizpurmila 
fen. 
Natales. 
Longbitis al. 
dera Maran- 
tha. 


Res 


; Oxanoni CrivsI-RARIORVM: 


*ilix pumila faxatilis.r. 


Filix pumila faxatilis 11, 


qüeinci- 
en 1m;proná parte mul- 
ium, nigris maculis, quemadnio- 
femina folía;diftinctorum, 

FewiRA quinos aut fenos habet caulicu- 
los teretes, tectos, initio virides deinde tcm. 


: P fücceffu omnino nigricantes, palmares, 


médio unicam foliorum infectorum alam, 
unico ad faftigium ufque, artu potredtam fu- 
ftinentes, cadem qua iri mare vulgari form 
& facie, multó veró minorum tenuiorám- 
que, fapore nonnihil ad(tringente , proná 
etiam parte multis nigris 'mactülis ( quz vetu- 
ftate efflorefcere videntur)afperforur : radix 
velutiin caput coada , ficut in mate vulgari, 
& multisnigris durí(que fibris capillata eft; 
Prior copiofiffimé nafcitur in faxisynó mo- 
dà ad Gamingam & Neuberg: fed ad om- 
nium feré montium radiccs Auftric & Stiriz. 
Altera verà in preruptis montibus, inter ipía 
faxa invenitur, verim non adeó frequens. 


FiLiCvLA por elegans illud genus 
quodàC. V. Bartholomxe Márantha, Lon- 
; chitisal. 


E tw " T 


PLANTARVM HISTOR. LIB. VI. ii 
Lonchitisaltera Neotericorum. Phylitisvulgaris, — ? 


PhyllitisÍaciniato folio, 
. Lt aes 895, 


-- hitisaltera nücupatür, abunde admodum ns 
fciturin Stiriacarü Alpium jugis. Sed qua vul- 
go Lonchitisalteri btinuit,valde ra- |, 1) 
£7 rà in illis jugis invenitur ; licet per univeríam rera Nore- 
Germaniam fit frcquentiffima: ficetib 


Puyrriras. Car. xxxii, 


N Vra Provincia mihi eft peragrata , prz- f5ytiri vul- 
fertim quz mótofa fit;in quà Phylliridem, 4^. 
vulgo Lingua cervina nuncupatam,non obfer- 
varim,velumbrofis locisnafcentem, vel in ipfis 

puteis , interlapidum Gvelaterum commillu- 
125:cujus mentionem nonffeciflem, neque cjus 

- iconem propofuiffem , nifi de alterocicganri 
cjusgénere mihi facieridus füiffet fermo. 

Sot autem foliorum formá,à vulgati Phyl- $5^iri Ia. 
litide differc illa nó vulgarisalioqui reliquis no. emat fi 
tis ci perfimilis : prodeunt vero ipfi exradice 
multis nigris fibris & veluti capillamentis prz. 
dita, fena aut feptena folia palmaris longitudi- 
nis ,cjufdem curii vulgaris folijs lzvoris & vifi- 
ditatis interná parte:at cxterhá, nullis aut rarif- 
fimis tranfveríis lincis infignita, extimà vcrà 


parte multipliciter diffedta. : 
.. Hancin Cantabrisfupra motitém D. Adria- deRatalo 
: .' ponuncupatum , quà perejus fpecum , & for- 
nicem ttan(itus eft in Hifpaniam,[ocis umbrofis in ipfis rupibus obfervabam,raram tamcn 
intec PE alias vulgares:atque ipfius folia, alia alijs per extremum vel pluribus lacinijs 
vel paucioribus erant divifa. 


. Memini & olim plantam unam é Gebennis montibus crutam, Mompelij in C. V. Ga- sudati 
lielmi Rondeletij Medici celeberrimi hortum, huic pzné fimilem, Six rg 


4v 2 


Factultates. 


ccxiiij "Canor: CrvsI nanrORVM 
Scd & quf ad nos iffa fuirex Angliàà Doüiffimo Lobelio Hemionitidis nomine poft. 
eaquam biennio;ob teneritatem in fictili adfervata fuiffec, tandem in Phyllitidem folysla- 
ciniatis cvafi: verüm non adeo multipliciter diffedam ut hec cft cujus nos picturam da: 
mus, fed tribus duntaxataut quatuor lacinijs foliain extremo divifa ferentem : uamqui- 
dem metamorphofin, fatis mirari non potui. Etenim plantulz quas ad nos mittebat tota: 


tenellz & mollicellz erant , & plurimum ad Hemionitidis figurat accedebant 
fimum, cüm Briftolij effem,duxit 


Annoautem L x X 1; fopra Millefi quing ,cüm Bri 
. mead fpecum illam Divi Vincentij, unde eruerat, idem Lobelius, 6 quà aliquorplantulas 
meismanibüsevellebaa, illis quas mifetat; fimiles, hoc eft totas tenellas & molles:quibus 
pares aliquot deinde confpiciebaim ex Anglià in Galliam rediens , püteo quodam non pro- 
cul Bononiá,dum mihi expectandus eft equus veredarius, quiad proximam equorum muz 
tandorum ftationem me vcheret:deinde ctiam Machliniz in Brabantiá puteo illius diver- 
forij,cuifymbolum Galeaaurca,frumentario foro;ut teftis mihi tum fuit Illuftris vir Ioan- 
nesde Brancion, cui cas demonftrabam. ; : 
VrRvM Pliyllitidisfolia in vino pota, ferpentium morfibusauxiliantur,tefte Diofco- 
ride; quadrupedibus veró per osinfafa , auxilio funt ; & in dyfentetià aut refolutà alvo uti- 


liter potui dantur. ; 
HEMIONITIS PÉRÉGRINA: 


Car. xxxv. 


Hemionitis peregrina. " 


Hemionitis vera. 


2 3 
er * s 
id 
í 
3 
1 
S 
S 
r9 
i20] 
. x . I jJ gi ccs 
M En 170 conjungendam fuperiori plant zftimavi hanc elegantem Hemionitidea 
quam Romz ex veteris cujufdam T heatri. ruinis erutam doctiffimus idémque füm- 
moanimi candore preditus Medicus Ioannes Henricus Gandavenfis ; mihi amiciffimus, 
ex Iraliàreduxanno M. p. Lx v 1. dono dabat, quam diu cám Phyllitide laciniato folio, &z 
pletifa; alijs ftirpibusquas in meis peregrinationibus collegeram;ante annum w.p.1.xxtit. 
quo Viennam ad Czfarem Maximilianum hujus nominis 1I. vocatus fum » fepofitam ha- 
bui:fed Belgium relinquens iftic deferui. : ; : 
Hemimiia ^ Hvi1vs foliaq um dig tranfverforum, vel circiter trium unciarum for 
pep — gitudi non debant, ferrei venabuli mucronis formam explicantia;inferiore bafe; 
quà fuo petiolo füftinebantur, duplicem apophyfin habentia , & cxtimà parte mucronata: 


parte internálzvia, & dilutá viriditate P 
€x utraque nervi parte infignita , quem 
cante perinde atque Phyllitis: radicesi 
' confpiciebam Romá ufque mifsá IIl: 
&iffimoviro Hippolito Salviano Rom 


llinigr, fibrofz , qualesinlegitimà Hemionitide 


Belgicádifcederem. 5 
corum nomenclaturam fequenti- 


Joris Gi x cis porrà jituoréric xj avrAfrioy dicitur, Latinis, 
t?" bus Hemionitis& Splenium : Officiis ignota. 
Fais. — Klemionitisautem exaceto pora, lienem abfumere creditur, 

. ! TyruA 


radita , externá veró lineis feu verfibus obliquis 
admodum Phy litidis folia , guftu acerbo & exfic- 


iloanni de Brancion à Clariffimo codémque do- 
ano Medico, quámque in fi&tili adhuc alcbat, cm 


'ccxv 


PrANTARVM HI i 1 
SEI ? STOR. I1]8. Vl . 
Typha paluftris media. : i 3 Panicam vulgaie. 


UN VN 
2 SE Ss 
Panicum Americanum. - 4 
; TrHA MEDIA. — Car. xxxvi. 


"$a. D. 1xxxi. copiose nafcens paluftri 
b 1 


3 3 tur, quibus ob maleficialaqueo gula 


miliariquà fpe&at Occidentem. 

EnaT vero Typha illa folijs multà 
anguftioribus quàm Typhz vulgaris 
folia,&graciliore clavà,majore tamen 
quàm minimailla à D. Pennzo inter 
ficcas (tirpes quasinter chartaceas pa- 
ginasad(ervabat,mihi oftenía,& à Pe- 
nà Lobelióq; in do&tiffimisAdverfarijs 
exprefsà. Alioquià majore non differc 
pullo illo tomentoin clavam compa- 
&o,& florum oblongi fpicà, tenui fla- 
vo polline refpersà , upraclavam ena« 
fcente. Florebarlunio. 


PawicvM. — Car. xXxvir. 


Ac w1 per univeram Germa- Pasizus 
M niam, Vngariam, & Bohemiam *wtn. 


Panici ufuse(t: etenim in alimentum cedit, & pultesex cjusfe glumato fiunt non 
ingrati faporis.De illo (tametfi iconem inferam)nihil commemoro, quia jam àmultisiti- 
ter frugeseft defcriptum:fed de alio g. x Peruana Provincià E annum 


in Europam primürn illato. A EA ; 
Ha 5 ET Som id culmos longe craffiotes, firmiores, altiores vulgari Panico, & plan Price 
Iticudi ingere, interdá etiam füperare plerum- 
ulisprzditos& lanugine obfitos: folia harun- 
dinacca 


harundinaceos,ut quos h alticudit 
Que viderim, crebris geniculis & veluti artic 


ccxvj .PLANTARVM EISTOR,. LIB. V1. : 
dinaceaé fifigulis articulis prodeunt, longa, lata, dura, Melicefolijs non valde diffimilia; 
interque prodeunté gzniculisalij velua breviorcsculmi, fimilibus folijs obfiti,definentes 
in fpicam digitalis longitud q breviorem, & duntaxat pollicarem, densé 
compa&tam,& zqualis propemodum ubique craffitudinis : femina oblongiufculis gracili. 
bu(á; periohis innixa profc pill veluti glumis inclufa , quz extimá parte é 
lumis prominente craffiora,magis rocunda,Sc quafi orbiculata funt,lzvia, fu bceru lcico- 
oris,qui in calidioribus regionibus magis fatur eit,raró tamen velin Germaià,velin Bel. 
gicàün illisenim Provincijs fepe terra mandavi ejus femina ex Hifpanijsaccepta ) ad ple- 
3 dices cjus ibrofz funt;valid & majores, quàm in vul- 


nam maturitatem per j 
gari Panico. 
Panici Americ. fefquipedalis fpica, Lachryrna Iob. 


Paid4me — Vitus porrà generis fpicam craffam, valde ármam & ben compactam , non ubique ta- 


icani (ica 
randa. 


Iob. 


men zqualem (ed paulatim & fenfim extimà parte gracilefcétem, fefquipede longiorem, 
Rectamenintegram ad me mittebat Londino lacobus Garetusanno M. p.xci1.à Naucle- 
roquodam Anglo ex fua navigatione reduce emptam, cujus femina,nó multó majora mi- 
hi vifa,quàm illius Panici Ame!icani,cujus juddi memini, ceteroqui prorfus fimilia: nifi, 
plore fimul juncta & hifpidà glumá inclufa brevi pediculo inniterentur: illius ftirpem na- 

centem videre non licuit , nac ferere neglexi, quia vetuftate nimis reficcatum exiftima- 
bam, fpicam tamen in ligneá tabellà Francofurti exprimendam curabam à perito artifi- 
ce,ut hoc loco infererem, digna enim mihi videbatur, cujus afpe&u alij etiam fruerentur. 
Proximéautem fequente anno fcribebatad me N. V. Carolus de Taffis Veredariorum 
Antuerpiz Prefe&us;ipfi natas iític plantas femine quod ab eodem G ceperar, non 
valde diffimiles illis , qua jam à multis in Belgicis hortis funt confpcdz: nec diffimiles 
etiam fpicas five paniculas protoliffe. 


Sz p & hícac commodiore quidem loco,ni(i me judicium fallit,quàm cüm ftirpes per 
Hifpaniasobft defcriberem, Lachryma Iobi vulgo vocata iconem fübiicere libuit: 
tunc enim , licet peculiarem ejus hiftoriam dare decreuiffem , quia multis Hifpaniz locis 
mihi planta obíervata,& jam multis eti nempc M. D. L. & duobus fequenti- 
bus Mompelij lecta . Sed cüm illasobfervati lgaré, Lobelius & alij quidam ipfam 
plantam exachiffime defcripfiffent, fuper id ejus hiftoriárepetere. Quo- 
niam tamen ipfiusiconem iam deli 
: ebat 


ye 


ni fculptam habebam cum alijsquarum in co 
libro memini;ante qi &iffimz Lobelij lucubrationes,aut SM alterius qui mentio- 


nemfc- 


V 


PLANTARVM HISTOR. Lib, VL 
nem feciffet, in lucem prodirent, locum dabamus tunc ipfiusiconi (quia in eá opelláà non 
poteram commodius) inter Graminis genera. Nuncverócüm aliquot harundinacearum 
ftirpium hiftoriam,quà potuimus diligentià, confcripferimus, hoc noftro Ob(ervationum 
"fexto libro;cjusiconem capite de Panico revocare volüimus. 
V r autem vulgó ab Herbatijs Lachryma Iobi vocatur hzc planta,quia ejus femina la- 
chrymarum ex oculis procedentium formam quodammodo zmulantur; ita Hifpani La- 
grimas de Moy fen Narbonenfes Galli Larzses ae zoffre Dame appellant. 


» Ccxvlj 


Lagrimss de 

Moyfen, 
La 

GRAMEN. Car. xxxvi1rL meld 


AnrA Graminisgenera nunc funt cognita, & (ubinde alia ab alijs proponuntur & 
V defcribuntur. Nemo tamen illius Graminis iconém exhibuit,quod in magná Euro- 
pa parte;prafertim per Hifpanias & Gallias , ante quàm Stirpium in Hifpanijs obfervata- 
fum hiftoriam evulgarem; Quoniam veróobilliustum elegantiam , tum ufum, cognitu 
dignum erat, illius defcriptionem & iconem tum dabamus : nunc ctiam eafdem ob cau- 
fas hic repetimus. 


Gramen legitimum. . Ichzmon Plinij. fen 


ER ; 
v ety ut H *. H B 
PrpALIBVS autemaf(furgitid Gramenculmis,rotundis purpurafcentibus, genicu- c,,,,, 
latis:é quibusangufta promit folia jin acumen fatigiata, dura: 1pfi culmi, fivecalami, in ginmum, 
1.6 


t aniculas mixti ex atro purpureóque coloris : radicibus fir- 
Rec longis,iodofis geniculis interceptis,candicantibus, fübdulciscum quadam adítri- 
&ione faporis , quz longe latcque ferpentes, fubinde plurimis locis germinant, novó(que 
culmos & folia proferunt. 


od f1ad Pliniani 


liud ferenda eft hzc planta ,aculcatum il- 
x y: CIE lud po- 


Gramm, 
Daffyls 
Pü»j 


Facultates, 


CCxVil] « Camotr Civs] RARIORYM | xs 
lád potius erit,cai,quód in cacumine aculei fnt plurimum quini, Da&yli LATTE 
effe ait Lib xxiii. cap.ultimo, & illiusaculeosconvolutos naribus inferi, extrahiQue fan. 
guinisciendi gratiá. 

Rapix Gramini $ 
cjusepotum , torminibus medetur, & urinz 


comminuit, 


c à " 

s, inquit Diofcorides;trita & illita ;Vülnera conglutinat. Deco&urm 

i difficultatibus : calculofa etiam excrementa 
" 


Amourettes tremblantes. 


Gramen amourettes, 


Gram: 
Admouriitéi, 


Amourettes 
&iemblantes. 


mu genera. 


Gramm mài- 
sanum [fs 
nin. 


PenELEGANS- ctiam Graminis genus inveniri dicebamus nonnullis Hifpaniz locis 
aridis & fabulofis , quod fuperiori folijs & culmis non valde diffimile cft , fed paniculas ha- 
bere breviores,craffiores, & numerofiores, ejufdem quodammodo cum fuperiore coloris, 
& radicem non nodofam & ferpentem inftar illius : verim fibrofam potius & capillarem. 
Menminictiam id graminis genusob(ervare & colligere Parifienfi agro, non proculà trajc- 
&u - d » qui fcré cftex adverfo monafterij vulgo dicti Les £ons bomes , fecundum fe- 
mitasfrequentiffimum , ubià ruflicis non C/ez-dent fed «LAmturettes appellatur , ob pa- 
nicularum , ut opinor, elegantiam. : 3 : 

CzrznvM aliud Graminis, (eu veris Doz; genusin omnibus quas unquam luftravi 
Regionibus, prata ( utceterz herba ) multis locis veftiens, cui fimiles panicula fere ; bre- 
Viores tamen & ab exortu latiores éfummis culmisdependent. Id Galli & Artlicfij feu 
Atrebates, mei populares 4»oxrertes ctiam appellant ob panicularum elegantiam ,fed vo- 
cem tremblantes adijciunt, ad Alterius differentiam : quia vel unico vel pluribuscjus fcapis 
manu retentisomnes ejuspaniculz perpetuo tremula funt. 


GRAMEN MONTANVM SPICATVM. DUQAPR. xxxix. 


Varia grami- V ARIA in Auftriacis Stiriacifque Alpibus, locísque montanis nafer graminis genera 


fcripfi in Pannonicarum Stirpium Obfervationibus : at duorum duntaxat hiftoriam 
codem capite dare conftituilfe. à pe : i 
PRiMYM autem multiscapitibusex radice digitaliscraffitudinis , bifidá interdum & 
trifidá, mültífque tenuibus fibrisfüpremá parte hirfutá prodeuntibusconftare , quorum 
fingula proferrent fena aut plura oblonga , craffa & nonnihil catinata folia , Cariophyllzi 
illius, quem vulgo Gramen niarinum majus cognominant, fol;js valde fimilia;infimá fede 
fefc invicem ampleentia, guftuamariufculo& acriufculo : ex horum medio dodranta- 
lem,nonnunquam & pedalem exire cauliculum; firmum;lzvem , nudum & — qui 
" R ummo 
X 


PrANTARVM HiSTOR, Li. V dH 
Gramen montanumfpicatum, 


ccxix 
Gramen mont.avénz lemine, 


! 


P faftigio ; iiultas fofculos Ípicz inftarcongeftos  herbáceouc colore praditos 
toferrep dioec; si 

3 Inveniri in montanis quibufdam pratis, duobus,füpra Badenfes thermas, niiliaribus. Si- Netale. 
milem autem in Flandrie maritiniisfrequenterlegere meminiffe,quam vulgus, ni memos 

tia labitur, Suden appellaret. : : 

ELEGAN S ctünimihividcbatur Alterum gens, quod ante illud tempus nondum Grave a. 
fuerat cónfpe&tum, cübitalibus culaiis conítans , tenuibus geniculatis,qui palmaribüs an- 74" 4ve- 
guftífque folijs fepti , fammo faftigio definunt intenuem oblongámquc & fpi, ** [ees 
cam,in lanuginofisglumis, grana nude Avenz fiinilima ferentem:radix tenuis cft,multisá; 
oblongis fibris przdita, fingulisannisanterius ferpens , uti Spartum & junci, : 

Naf(citur fecundum vias ,in montanis umbro(isQue filvis Pannoniz , Auíttiz , & Bohe- 
miz:íemen autem Iulio merfe maturum obfervabam. 


SPARTVM PLINIL 1 Cas. xi. 


I AM Primolibrodiximus , Spe Grzcofum fruticéui effe, illudjuc à Plinio Geni - 5parr Gra-. 
ftam appellati: nunc fumus a&uride alio ei nempe Latinorum, à frutice differen- Fro icige 
tc, ut quod duntaxat herba ít graminacia folia proferensseamá; ob caufam Grarninis ge- à 
neribus fübjungimus. Ejusautem varia gencraob(ervabám. 
Pa1MvM, quodPlinijcít, rurmetofa, tenuia, juncea,vitidiáque habet folia cubitalis spetum bur- 
longitudinis ex eadem radicc igi Pe oe eR novella funt, latiuícula confpiciuntur, ^*- 
& interiorep fcentia,fucceffu verà tempotis contrahuntur & convolvuntar,fiunt- 
— juncea , dura, flexibilia tamen, & marginibusita conjun&tis, ut vix rima appareat, nifi 
iligentius obferves.Inter hzc culmi exiliuntipfis folijs paulló longioresqui Verc & £fta- 
te parvam di paniculam ferunt , dni propemodum cam 1llà ratione floren- 
tem: deinde oblongum femen, ut lla Graminis g licibus nititur fibrofis & 
perennibus , é quibus multz fimul ena(cuntut planta contiguz, junci tnodo, ut interduta 
, una planta, five multarum fimul congeftarum plantarum cumulus , duorum pedum fpa- 
tium velillo etiam ampliusin ambitu occupet. 
.. Frequens nafcitur collibus arcnofis inter /a£za & A Lcalal- Real atque alijs Baticzrlocis: Naalw. 
fedomnium abundantiffime ab initio Granatenfisregni, five Baticz limitibus ufque 
Murgim urbem, vulgà Murciadi&tam, ut non fine cauía € ei tra&us veteribusappel- 
à : 2 tus 


goarrari. 
€ampw. 
Cartbago 
dfjartarite 


Sportum 


din. 


Alpergates, 
alc Hifpa- 
»éei genus. 


Spartüler- 
bait. 


Natalu. 


Albardin. 


Sparifi ber- 
bs iii. 
Haim, 


Vj. 


cexx Canoi: Crivsl gaRrORYVM 
Spaftum herba,Plinij. 
N 


[/ 


latus fit Spartarius campus , quo ctiam nova Carthago, Mod Cartagena , utbs maritima 
eft,o 


continetur: hzc etiam à nonnullis Spartaria cognomimata b fparti (ut credibileeft)eo 
agro nafcentisabundantiam .. Na(citur & Valentino regno, atque illud quidem fuperiore 
longé uberius & latius. 
$T verà Spartum hoc,quod Hifpanis,apud quos nafcitur , etiam nunc Sparto dicitur, 

illud ipfum quod Plinius lib.xtx.cap.ui.defcribit. Eodem enim in ufu nüc eft apud Hifpa-. 
nos,quo fuit Plinij tempore. Nam ex crudo & exficcato tapetes feu aulza, ftorias, corbes, 
rudentes aliófque funcsconficiunt: corbes etiam illi in quibus ficus & uvz: patfe advehun- 
tur, cx fparto contexti funt. Sed ex illo aquá;inftar lini, macerato , deinde ficcato & tuío, 
calceamenti genus , quod ipfi a/sergates appellant, paratur, fi iam &alia fübtili 
opera. Przferturautem id quod Valentino regno crefcit. - ) 

ALIVD ae ne nafcitur Murciano regno, humidioribus przfertim locis fuperiore 
tencrius;cujus valde rarus eft u(us, ut quod ftorijs aut hujufmodi operibus conficiédis, mi- 
nimé fit idoneum: plurimus autem cjus ufus in cá regione,adlineos faccos,quos lectis fub- 
fternant, implendos, ut nos ftramine uti folemus, quoniam molliore tenüiorcd; fit junco, 
quàm primum: paniculam fert brevcm,& pericarpio quodam,fiye b follicu- 
loinclufam, uti Narcifforum & fimilium feré flores. 

Naícitureodem,quo füperius illud ad multa utilemodo: paullà tamen maturiiis flores 
producit: nam Martio (uis floribus onuftum legebam. 

Incora uAlbardin vocant;neícioqua moti ratione,ni(i quód forte illà fuasclitellas e 
craffiore panno cannabino confcétas, quas ipfi A/aPardi ppcllant, jumentis i d 
ifto fparto impleant. 

SEDpt nuncad Oceanum cui vicinz aliquot Provinciz non carét fuo fparto, 
licet non adcó utili ad ca prz(tanda, ad qua fupcriora duo dixi effe idonea, noncfttamen 
cjus uíus prorfus inutilis,t fuo loco dicemus. : 

SrAnTVM igitur Tertium,five Oceanicum Primum,quia nónullis Galliz, Flandriz- : 
Que locis & aggeribusillisfabulofis,Oceano objc&is invenitur, H4/m ab incolis,przfertim. 

landris vocatum : quod Priori Hifpanico non valde diffimile cft, fed multó majus & rigi- 
dius, cruribuseorum , quibus per €osaggeres finc ocreisiter cft, permolcftum : pungunt 
enim & cutim penetrant ejus folia. 

Crefciteodem modo quo fuperiora;magis tamen laté ferpit graminis modo: fpicam au- 
tem fert Secalis pané inilar: ejus ufus , ur latis fuis cefpitibus & valde contortisatque obli- 
qué fpargentibus fefc radicibus, arenam firmiorem reddat & colligetin apgeribunne cile 

aci 


PrawTARVM Hj 
t1 HISTOR. LIB. Vr $3 
Spartum herba 111.maritim, Spattum hetba i 11. Batávicum, 


PM ) 
u 
N 

AES ícXig. ts S Nub etie ks Y 
Spartum Auftiacumpennatum, 000000000 Y 
m sodiougis n7: 97 facilé marinisundis & flu&tibus eluatur, & fa« 
lu. 39 cilius tefiflant tempeftatibus , quiin Oceano. . 


crebra, ^ [ —— 
' QvARTYM autem otdine,five Oceanicum sinus ^ 
Alterum, à Tertio minimé differt torà planta Perla 1111. 
formà,radicéfque fub arenà condendi , latéq; 

fpargendi licentiá:ejus tamen fpicz breviores 

videntut & Phalaridis potius quàm Secales 

paniculas imitari. Id Batavis, quibus valde fa- 
miliare;ijfdémque uibus fervit quibus Occa- 

nicum Primum,etiam Zal» dicitur. ^ Halm. 

Ia faüpereft nobis defcribendum Q uin- sjarium 
tum fpartum, non inlocisaurà mariná afflatis Pea v. 
natum,fed proculà mari;procul ab arenofisil- 
^ lisaggeribus,fponte etiam crefcens. Habet ve- 

y ^ - sàidfolia pedalislógitudinis, gracilia, viridia, 

jJ g* , numerofaplanainitió,fed quorum limbi tan- 
ow y demco&uncjunci modo Izvia teretiáq; fiunt, 
URNPON Sparti Hifpanici foliorum inftar , quibus non 
Wo vv multüabímilia funt , fed minora & gracilio- 
4éra:zinterea culmi exeunt graciles foliorum fa- 
«Y. fligium non füperantes , qui fpicam ferütalijs 
/ — diffimilem ,fedtribusaut quatuoroblongiuf- 
culisgranis, longa contortáq; cauda infignitis, 
duntaxat conftanrem , quz in dodrantalem, 
jmó pedalem ínterdum veluti penulam , te- 
nuioribus alarum avis illius Mámucodiatz fi- 
ve paradifi vulgo nuncupatz , pennulis fermé 
zefpondétem definit: radix fübeft é multis ca- 

illamenti í(a; fibrisc P fi i- 


anici fparti radicis inftar, 
, " Jp 3 Abundé 


CCxxIj CaRort: Crvs] RARIORVM 
Natale Abundé Boc genus provenit in monte Badenfibus thermis imminenti, totáque illa cate- 
nà montium qui inde ad Danubium ufque procurrunt,przterea ad filvulam Lachn , alijf- 
Que apertis & gramineis locis Auftriz & Vngariz : fed omnium uberrime in Vivario illo 
Neapoli Auftriacz urbi contiguo,in quo uberius lzriáfque provenit.Semen marurum Iu- 
nio,velàlzviffimo aura flatu excutitur, atque cum fua pennula paululum volans , ubi de- 
' cidit,ftatim per gramen irrepit, & terrá fe condir. 


LEG.V.M IN A 


EscniPTIS barundinacei eo gramineit aliquot  flirpibus, nobis ad Legu-- 
mina congeneré[que illis plantas procedendum. 


PHASEOLI. CaA?. XLI. 


: P Hasror: vulgoappellati, multa inveniuntur genera , lentis & obfequentibus far- 

mentis, foliorámve formá & reliquo nafcendi modo, non equidem inter fe difcrepan- 

-" tia,(ed quorum flores,licet formá fimiles,& Pifi vulgaris lorü emuli;colore variant;quip- 
* peéqui plerumque nivei, interdum pallefcentes nonnunquam ctiam purpurafcentes, fivc 
amethyftini confpiciütur. Ceterüm in fructu, five femine, renum formam quodammodo 
exprimente,& oblongis filiquis,five lobis inclufo, longé major coloris varietas deprehédi- 

Phafelivul. tur. Nam anno M.D.L.xxxi1.naftebantur mihi aut prorfus nivei,auc nigri;aut flavi, aut ex 
cer axo obfoleti,aut purpurei,aut amethyftini,aut cxrulei,aut rubri,auc lateritij fere coloris, 

: velalbi nigris venis & lituris diftincti,atque etiam cineracci ,& carnea coloris;fimilibus ve- 
nisinfigues. 

Attamen przterjam enumerata genera, aliquot alia,dum Vienna vixi; obfervabam, fe- 
mine ab amicis communicato mihi nata , ncc ante quàm Pannonicas obfervationes fcri- 
barem mihi confpedta. 

Phafeolus peregrinus r. 


| ^X 


Phafeclus 
peregrinus t. 


quor oblonga farmenta dividitur, lenta , vi- 
cinos ftipites & virgultareliquorum Phafeo- 
lorum modo ample&tétia: in fingulis alister- 
na folia vulgaris Phaícoli folijs fimilia, attio- 
ratamen, ex eodem pediculo nafcentia , ex- 
tremo (utin vulgaribus) impari: exijfdem 
alis breves ramuli prodeunt, multis oribus 
vulgari haud abfimilibus,minoribus tamen, 
albis, uvz in modum congeftisonufti : qui- 
bus (accedunt oblonge filiquz,feu lobi,vul- 


NI 


culis five venis,ab hilo in latitudinem du&tis 
elegantiffimé depictos. 

VarpE ferotina fuit hzc planta anno 
M.b.LXxvr feminea C. V. Georgio Purkir- 
chero Pofonienfi in Vngaria Medico prima- 
rio, mihi pro noftrá amicitiá communicato 
nata: quá de causá ad frugem pervenire non 
potuit. Atipfi Purkirchero,dü vixit & poft- 
eacjusvxori (nam ad pergulas, aprico loco 
fata ) fingulisannis maturum fructum dedit. 
Mihi deinde anno w.p. rxxxi1.& aliquot fe- 

uentibus egregie provenerunt aliquot ejus 

Sohequáro m nonnullzlobos dederunt qui 

matura femina protulerunt:interdum etiam 

quos ad maturitatem perrenue pode exifti- 

mabam, ob Solis radiorum defectum, fpem 
^... meam fruftrati funt. 

Phafeclus T o7 4 formà & nafcendi modoà vulgari haud differt Alterum genus: valde ramofa 

perarin- 11- enim habet farmenta;qua vicinis perticis fefe advolvunt, eáfque fcandunt, oblongospe- 

diculos ex foliorum (qua femper terna, ut in vulgari, fimul nafcuntur) finu i oM Fe 

m : quibus 


Cavris inPriore, ftatim iradiceinali- . 


garibus multà latiores, continentes ternos | 
autquaternos fru&tus, planos, communibus | 
SN Phafiolis latioresalbos,fed multis nigris ma- / 


v edi 


PLANTARVM HISTOR. LIB. VL. CCxxiij 1 
Phafeolus peregrinus: 


quibus bini , quaterni , interdum etiam feni 
nafcuntur florcs,ex adveifo fem )per fiti, vul- 
garis Phafeoli floribus maguitüdine & for- 
má refpondentes, initio, dum recens apertí 
funt,candidi, poftea veró pallefcentes: quos ' 
excipiunt oblongz, & propendentes, ut if 
vulgari, filiquz feu lobi, quina, feptena, & Y 
plura interdum cádidiffima & quafi ex ebo. 
1e tornata femina cótinentes, minora & cu» 
midiora quàm albi vulgaris. 

Iulio loret,fru&usAugufto.nonnüquam 
Septembri demüm maturuseft. : 

Haszr & Tertium genusoblonga fat- 5,5, 

menta, ex fingulari caule (tatim fecundum peregri t. 
radicem ipfam prodeuntia , & in multos ra- 
mosdivifa, lenta, oblique fe contorquentia, 
& humi procumbentia , nifi perticisaut pe- 
damentis (üftineantur, quibus fefe circum- 
volvunt, reliquorum Phafeolorum modo: 
» purpurafcát ea joxta alas, ad quas etiam ad.- 
naícuntur terna folia, minus ampla fuperio- 
ris folijs, & dilutiore colore virentia, longo 
| petiolo inhzrétia, qui ea parte quà folia fut- 
] tiner,contrariáque, quà farmentis inhzret, 
À exatro purpurafcit: flores in oblongis petio- 
lis plerumque bini, magni, Pifi forma, foris 
; ex caudido pallefcentes,interiore veró parte 
ex purpurá crulei : his fuccedunt totidem 
przlongi lobi ,terctes, & uafi cylindracei, 
M : in quibus fru&tus reliquis Phafcolis minor, 
Anapyridis legitima: fru&ui pzné fimilis, 
tubeícentis coloris. ak 


E Y Semine 


ccxxiiij Canon Civsl] gaRioRvM- 
ME Phatcolus peregrinus 1111. Phafcolus peregrinus v. 


i ; ,Semineex Hifpanijs miffo natusetiam mihi hic Phafzolusanno M. b. txxv1.feriüs qui- 
dem ut fructus plenam maturitatem confequi neqüivetit:- proximo támen fubfequente 
anno fatusnon modó maturius flores dedit:fed ejus praterca fructus ad frugem pervenit. 

Phasu . DissiMiLISs ct Quartus fupetioribus.Caret euim longisillis fármentis,quibus illi * 

prar itj prediti& brevi irmóque caule conftat, pedalem longitudinem raró excedente & in bre- 


; viífimos ramos divifo;ad quorum exortum foliaqui faperiori &imilianafcuntur, terna 
numero, fed breviori pediculo inharentia, qui non purpura(cit , ut in proximé defcriptos 
pediculi ex alis prod .lengi,craffiufculi,firmi,b iam flores magna ex parte fuf- 


tinent,formà, colore pracedentis flori fimilimos ; deinde binos lobos illiuscylindraceis fi- 
liquis paulló longiores & teretes,in quibus fru&us formà par, fed colore differens : nam ni- 
veus cít circa hilum nigrà maculàinfignitus, & quibufdam nigris pundisi Jum in la- 
teribus notatus. : ; 

Satis przcox hic eftjnec ullis pedamentiseget;cüm (utdixi ) brevi , irmóque fit caule; 
Crevit etiam hic mihi Viennzanno M. p. 1x xvi; donatusà C. V. Remberto Dodonxo 
S. C. M'stum Medico,qui ejusftu&um przcedente anno, dum Pragz effet, in Arcis lor» 

: j to obfervavcrat,& legerat. [ 
Idem fru&us ctiam ex Hifpanijs miffus fuit Carfari fequenteanno, cum tertio genere, 
inquotriplicem coloris varietatem ob(ervabam: nam aut rübe(cebar, aut pallefcebar;aut 
pullanigredine nitebat, 


Pew — TNviA habetQuintum genus farmentaex fingulari caule ftatim proxime radicem 

P'P7*** enafcentia;eáque valde ramofa,ex viridi purpurafcentia , quz vicinis perticis & pedamcn- 

j tis fefc convolvunt: folia ex eodem pediculo, ut in aliorum Phafeolorum genere , femper 
terna, longé tamen minora, & Trifolij ianthis ( quod in umbrofís & ubere glebá na- 


fcitur) folijs perquam fimilia, ex atro virentia, circa pediculum purpurafcentia: floresin 
| fpicz modum con; efti, magni, Pi(i vulgarisformà & magnitudine feré,coloris flaviiin ob- 
[ longocraffiufculod; pediculo ad foliorum exortum prodeunte nafcuntur : lobos nonob- 
! fervabam,quia flores duntaxat produxit ipfa planta,eóíq; pedetisute propter advenien- 


tia frigora: brevestamenanguftófque efl ig ab hisqui conf ,& terna 
autquaterna grana : quz veró accipiebam,parva erant admodum, Laburnigra- 
nisnon majora;utroque pi que obtufiore, pulli coloris, feu potius ex 


nigro fübvirefcentes. : x 
Pictor nulloslobos in hac planta expreffit , fed flores duntaxat quos in illa florente 


ac : vidit: 


PiaNTARVM HisTÓR. LI5. vr. 
vidit: ipfa autem qua illi dederam femina, 
tià & ncgligentià,in eo,qui infra fuprema 

Phaícol. peregrin. vi.anguftifol, 


CCxxy 
vtad plantz latus exprimeret, tiefcid) qua incu- 
m florum 4picam eft,folio, adpinxit, j 


. ANwo autem oclogefimo primo füpra mil. Pkt 
lefimum & quingentefimum , ipfo Autümno "e*t 
dum ex Anglia redibam,elegás aliud Phafeoli 

; genusvidebam Coloniz apud nobilem ma- 
tronam C.V.Toachimi Hoperi , Prafidis Bel- 
giciin Hifpanià Confilij viduam , fatmentis 
perinde atque fecundum genus pergulas & 
perticasícand illí fe advol 


fed angu(tiotibus folijs fructu vulgaris Phafio- 
lifru&u minore & planiore , fubrubri coloris, 
femine nat , ab illà ex Hifpanijs áccepto fri- 
tolesGuatelt appellatione. [d mihi erit Sextum 
genus,cüjus po(tea hiftoriam C. V. Rember- 
tum Dodonzum nobis daturum fperabam, 
cümhzc fcriberem : nam ille haud dubie ip- 
fam plantáam ad frugem pervcuiffe ob(ervare 
potuit, quandoquidem tum temporis Colo- 
niz vivebat: edità ramen novà fuó Stirpium 
Hiftoriá,quam tá pre manibus liabebat, com- 
eriilliusiconé duntaxar propofuiffe cap. vr. 
fi Pepsi : 
Iw lucem emifsá portó meá Stirpium apud. 
Pannonesvicinóíg; populos obfervatarum hi- 
fvorià, fex mihi náta funt Vienmz Auftriz alia 
Phafcoli genera; femine peregré accepto , fc- 
gium rancofurti ad Moenum: quorum 
iftoriam praeditis fubijciemus. 
Mvtz4 autem habet primus Phafeolus, prelee 
iii nunc mihi crit ordine Septimus, farmenta "er. «c 
ew C ftarimáradice prodeuntia, Purkircheriani, fi- 
vc in ordine Primi Phafeóli modo, quz, licet 
; ; cadem ration: vicinisperticis fe(e circumvol- 
Sant;hion tamen adeà luxuriant,autalt&affurgunt. Ad horum nodos folia enafcuntur ter- 
na numero, utin alijs Phafeoli generibus, multó tamen angftiora, Scxti folijs, quem Co- 
loniz apud Hopcri viduam contpiciebam;non valde diffimilia:ex horum alis emergebant 
digicalislongitudiniscaulicali , parvosflores in uv? modurn congcftos futtinentes, albos 
initio fed, KA fenefcunt, pallefcentes :: ijs fuccedebant planz latzjuc vagina Primi lobis 
feré pares breviores tarnen, initio virides,qua matura, ulve(cunt, feménq; continent pla- 
num,Purkircheriani,feu Primi granis minus fed fimilibus coloribus albo & nigro varium, 
nunc in longitudinem extenfisnigris fttijs, nunc confufo otdine fparfis maculis nigris ma- 
joribusaut minoribus per univerfum phaícoli corpus :nonnunquam integro fru&tu nigro, 
vcl pasos albis maculisconfg lario euni pes i pute Florebat mihi Iulio. & 
: femen etiam maturum prbereincipiebat Augufto. — ; 3s 
- "E nd ordine O&avus, Jluribus etiam farmentis affurgit, ejufdem cum fuperiore Mr : 
longitudinis, qua vicinis palis fefe applicant , & eos Ícandunt : ubi lefe in ramos dividunt ?nsn"it7- 
adna(cuntur folia Primi folijs (imilia,terna numero, fed paullo minora: florcsex alis pro- 
fertetiam Purkircheriani,feu Primi Boribus fimiles,albos, vetuftate pallcícentes , uva in- 
flar nafcentes: quibus & planz, utin przcedente faccedür vagina, ilis had ajores conr 
- tinentes bin&sogia uis uas grana;plana , fuperioribus LEES ME ACAD 
Ó icantia , fed colore jen - : 2^ 
i Ee rbinenisel edito noratajinterdüm toto ctiám pzné fru&u (uin fupe- 
te ^ : : " 
potitiMBerne (iveordine Nonum, adquirebam femine, quod N. v. Toannes Boifot ex Pian E 
Hifpanid acceperat, mihi communicato natum: crat verà is from einn ia. pare 
jor, (ed totusalbus,nifi quidam radi) (parfi varium quodammodo nag ieu Bx iom, - 
femen,prodijr,crevitque Purkircheriani inftar, milibus (armentisfo is ori Mcd 
nis:fed cüm z(tás fübtespenur tardior, Igor FM neque hic, neque alij quos 
I iexotici,ad frugem pervenire potuerunt. — EU 
QM MAE Daciae ici etiam füntab una tadice affurgentesrami, füpe- rafea 
tiori 


b 


i icudi lventes,ex viridi purpurafcentes, no- Prem» 
usquidem altitudine xquales,& fefe circumvolventes,e "€ 1 M 
dyá & geniculati, quibusadnafcuntur folia Octavi folijs imilia j fecundüm bns. E 3 


ccxxvj Canmotr CivsI] naR1ORVM —— 

lationes quibus connexa funt, purputafcentia:ex alis etiam p d digitalis lcngitudinis 

ramuli, Bofculos fuperioribus magnitudine & for máyrcfpondentes,uve quoque inftar com- 

geftes ferentes, (ed quorum galea feu caffisobfolete purpurafcit,bina lateralia folia,coloris 

funt loridioris:hisfuccedunt planz;latz, fufca: & nigricantes vaginz, femina continentes 

plana Purkirchetianis ve verficoloribus Africanis minora,per maturitatem prorfus nigra, 
Now diffimiliahabet Quintus,five Vndecimus,farmenra;alté etiam affurgentia,fimi- 


US : 
ren Kk lia folia, & florcs in digitalibus ramulis uva: modo congeftos , parvos, Octavi floribus fimi 

les ,albos;vaginas Scptimi & Odlavi generislobis fimiles, in quibus femina rerna aut qua« 

1 ood. —([ temaplanadilura rubedinc predita,que nigris venis five radiolis fecundum longitudinem 
Bee t diftindla funt , nonnunquam magnis vcl exiguis nigris maculis confuse afpería :interdum 


etiam utrinque proifüs, vel, alterà duntaxat ex parte;nipra, emicantibusfparfim parvis ru- 
bentibusmaculisutex marmorealiquo zom/Aetornatavideantur. ——— | 

Phjehp. | SsxTvs, hoceft Duodecimus, nalcendi modo , & reliquis fere notis , illi per omnia 

rjnru. Ferne fimilis:fed cujus lores Decimi floribus valde fimiles; paulo tamen dilurius purpura. 

fcentes fint: fru&us autem magis diluta rubedine przditus;; regularumQue colotem quo- 

COBRE PAUA dammodo tcferat, quem rarz per longitudinem nigrz ftriz varium faciunt,aliquando au- 

pu |- tem plurimztorum pzneatrum reddunt. Hoc genus mihi natum, femine quod commu- 

hides C. V. Ioachimts Camerarits Inc]ytz Reip. Noriber genfis Medicus primarius:re- 

liqua fructu ex Hifpanijs miffo. Florentautem fru&umqyue proferunt codem tempore. 
Phafel. ps. | Hv 1c Septimus,hoceft,ordine fetvato,Decimus tertius,addi poteft,Decimo;farmen-. 
mpniui. tis,folijs,loruta colore & formnon dilfimile:qtti amen fuccedebant lobi, longiores,& 
quafüeylindracci, non füfci 4ut nigricantes, ut illius, fed permaturitatem , nigris duntaxat 
venisconfusé fpattis infighiti; o&to novem aut pliira inverdam continentes feniina , renis 
uidem formam exprimentia; fed longiora, diora, atri omnino & fplendentis coloris, 

Torec paullo maturius fuperioribus, eam ob caufam femen facilius ad maturitatemi per- 

venit. Habebam Francofurti hunc Phafeolum natum femine cx Itali miffo Phafcoli 

zxthiopici appellatione. D xpo c ce fb araeet d 
j Pep. - ItL1 nonvaldediffimilis OCtavus,vel (ordiné fervato) Decimus quartus, niihi Lugdu- 
7,721111. pj Batayorum natusanno M.D.xcv. femine ex Italià accepto fimili appellatione;obsiigre- 

f vetet att ( dinem;ut verifimile eft,vel foritan quód ex ZEthiopià prima ejus origo: SRM. 
E Lowe veró& lenta habet hoc Phafcoligenüs farmenta, rcliquorur fencrum'in- 

i ; ftar,quibus,perticis & pedamétis(fi adponantur) fe circumvolvit & ipnititur:alioqui adeo 
infitma,ut humi procambant, & fe fpargant:ijs innafcuntur folia numero terna,longo pez 
diculo inhzrenria , ucin vulgaribus Phaícolis, & ejufdem etim illis amplitudinis, nervofa; 

x : in farmentorum nodis unde prodeunrfolia , nafcintürobfongi pediculi , in quibus ores, 
bini, quaterni, feni, interdüm ctiam ocloni,ex adverfo ut plurimum nafcentes vulgariàta 
formá,hoc cft floris pifi inftar pene formati;coloris purpürafcentis,feu veriusamathiftiniz 
quibus füccedunt totidem oblongi,teretes lobi initio virides, deinde maturitate flavefcen- . . 
tes inquibusbina , Eme e ,veletiam ona grana vulgarium quideni formam 
tcferentia,fed minora,& coloris, quando matura;nigti. : 
Floret cum vulgaribus , vel ctiam aliquando paullo maturis. e 
fhf«lp. | SED cademappcllatione Nonum,five ordinc fervato; Decimum quintum genus acci- 
mgri. picbam illo ipfo anno,à Doctiffimo viro Bernardo Paludano, quod etiam mihi natum, fa- 
cie quidem & formá non diffimilc jam defcripto,fed cujus armenta purpurafcentiaeffent, 
terna ílla longo pediculo inharentia folia, pro parvis appendicibus, quz in alijsgeneribus, 
binainterdum foliola adjuncta haberent , los ctiam magis fatur ,-& proríusamzthiftinus, 
lobi preterea initio quidem virides,fed paulatím purpureum«olorem contrahentes matu- 
| fitatetandem purpurcum faturum, & feré nigrum:fru&us in ipfis comprehéfus initio pur- 
* purafcens, deinde atri omnino coloris ut przcedens: eam ob caufam veré zthiopicusnun- 


P 
m poteft. à 
Pla fwclpi- v1c addi potcft Decimum genus , quod , fervatà inftitutà ferie, Decimum fextum 
74^*'  eriticujusquidem lobum non confpexi,fed ipfum frudtum duntaxat fuo lobo exemptum, 
annóque M. D. Xcv. ex Guincá dclatum, qui à plerifque illo ipfo anno terrz creditus, mul- 
tisenim i fuit , uni Cornelio Mannio , piz mem. Pharmacopzo Delphenfi 
ad fpeculi fymbolum , crevit ad palmarem altitudinem , cauliculo fatis firmo & rotundo, 
binásque aut ternas foliprum alas protulit, in quibus , ut reliquis Phafcolis, terna folia,fed 
valde craffa & pinguia, longcque minora, trifolij afphaltitis foliorum magnitudinem non 
exitdediia Ipfe p afeolus «cisculóm gnitud non faperabat,fatis denfus & craí- 
T fus, coloris fufci cum fpadiceocommixti. — Ss s eoi 
i eost | PR10x1Ss frudum Purkircherus primus in Pannoniam inferebat ex Neapolitano re- 
kirdberiarm,, gno delatum, fingulísque annis colebar,ut illius (ut dixi) genus iftic confervaveritieam ob 
Phael. | caufam, "m rei herbariz illius regionis ftudiofos , Purkircheri cognomen inditum, & ut - 
ffr ,. T hafeolus Purkircherianus nuncuparetur,obtinuit. Ante multosveró annos fimilem pla- 
exa. né mihi miffüm memini phafeoli Africani appellatione : & ex Afticà Italos primum acce-- 
da. DI HAE. PEDES ppc : P : 
tmea —( piffc,verifimile cft. Altercx Hifpanijsanno M.b.rxxxi.milfus frieoles blangas guy ceri ^ 
Seas occít, 


PrANTARVM HISTOR. L15. VI. 
hoc eft, Phafcoli albiex Guatimela(quz novi orbis provincia eft)nómine; mi 
anno con us fub(equente vere fatuscrevit,& ad frugem,quo dixi témpore; perye-! 
nit.Proxima duo generaex Hifpanijsaccepta cum bac infcriprione a/ubrao de Indiaid et] Alubias de 
Job: Indici: quam etiam, habuerunt Septimus & tresillum fequentes. Quintus mihi Pata. 1:42. 
vio mittebatur à doGtiffitgp viro Bernardo Paludaro Frifio primario-nunc urbis Enchufa- 
nz Medico,tunc veró ex Yyrià & ZEgypto reduce,anno videlitet w.D. Lxxviri.fementer- 
rz committebam anno ilm in(equente, fed cüm feriusprodijllet , non potui commodé 
ipfam plantam obfervare elcruo demiüm poftannoéfeminibus carifervatis & telluricre- 
itis , natz aliz plantz, quarum una Septembri men(e-flóres protulit: qui caloris ino- 
pi ad frugem pervenire non potuerunt: hoc femenà Paludano accipiebam zavvuó» : at parus 
deinde ex Italià /Egyptiaci phafeoli nomine fimile miffum : & forté Dolicbuscft Bellonij:ezspriac- 
Jibro i.cap. xix, Obfervationum . Sextum jam dixi ex Hifpauijs miffum frizeles Guatefs )Delchas 
infcriptionc. : t Á ees 
Phafcolus peregrinus xirii.Leblab. - , -. quani. 


At1vp porrà Phafeoli genuscum Quinto mitte- 


fei 


íq; codem 


RÀ * ?24227 Lb. É y i De. 1 
yr£et Áo: Fato bat idem Paludanus, cui Leplap nomen infcriptü erat: Leplop. 
Logd i [enok 3139 fed nec tum temporis, nec poftea aliquotiesacceprum 
IM CUPE T & terrz oportuno tempore creditum nafíci voluit, rc- 


fpuensforté regionum Seprentrionalium frigidiorcem 
'aérem. Illiustamen cum fuo femine vaginam feu lo- 
bu nexprimicurabam , ut Lc&oris oculis (abijcerem. 

* Brevis & lataerat, quaternáque grana oblongiiftcula, 
nigra , hilo nihilominasalbo valde longo przditacon- 
tinebat. Decimo deindepoft anno,accipiebá Lugduni 
Batavorum ab Illi viro loanneVincentio Pinello duo 
Lablab genera à DoGiffimo Profpero illi córaunicata: 
unum videlicet nigrum ut quod modó defcripfi : alte- 
rum rufum. 

Lasrasautem, feuPhaf(eolinigri meminit Pro- 
JA ege libro de Plantis Egypti, capite xx. in hxc 
verba. 

Es r arbor fármentofa,qua crefcit ad vitis magnitudinem, fatmentílque vitis modo ex- Lili» Pre. 
tenditur,ac expanditur folijs, figuráque fimilis eft omnino vulgari phafeolo : flores fert bis METUUA 
inanno, Vere ac Autumno,phafcolorum floribus aliquatenus fimiles,à quibus filique Ion- 
gajinftárque fabarum latiffimz cernuntür, que (emina nigra phafeolis planc fimilia conti- 
nentquorum alia nigra;alia fübrubra cernuntur. Hzc arbor vivit annos centum, & am- 
pliist difficile creditugs, qui phafealarum € leguminum naturam norunt, praefertim mibi qui 
Egyptum nop vidi, mon eo tamen 1n fichas , filve]fres plera[que veflibiles effe , vivdque radice ali- 
quot Annis perdurare, fingulis tamen earum [armenta pereunt ad radicem,c& féquente n20U4 ripul- 
Iulant]perpecuóque viret. ZEgyprij phafeolos illos in cibo frequentant, noftrí(que non mi- 
nus guítui fuaves exiftunt . Mulieres utuntur decodto cum croco adexcitandos menfes: 
praterea utile eft ad cuffim,& difpnzam,& ad urinam fu ppreffam movendam. 

CrreRvM Londino ccipiebam elegantiffimum quédam Pbafioh (ut arbitror) früd'um 
'Alacobo Gareto viro humaniffimo, cujus iconem & brevem hiftoriam, propter venufta. 
tem & ratitatem,Le&oris oculis fübijcerc volui,prefertim cüm PZafeolj ex 17diá Orientali 
'infcriptionem haberet. 

Phafeolus peregrinus Indicus. Phafeolus Indicus alter, Mates. 


e C" e 


Is autem Pontica nuce paullo minor eft,in medio tumidior & pulvinatus, levis, fplen- yj, zu 
dens,durus,folidus,in aquá fubfid imáparte (qua nimirum ua veins aut m m: 
/ s ; [ ó Fs 
1 idi iantiofculo fuperné paullo elatiore & aquilino przcitus, duobus 
ris m didudioSchia füperior er E a1 T abeisb roftelli parte;quafi lineà ad alte- 
riusextremitatis infimáin frudtu partem oblique du&tà tora utrinque pte cni nigre-. 
dine & nitore;inferior veró,omnino autea,cutadmixtum fic pauxillá minij,(ive przmatu- 
ri mali aurei colorem refert, & ut -— nitet. Ejus pulpam defcribere pepeercdn "d 
fringere noluerim,utpote qui unicus fitinterreliquos exotico ti tvandüs, : 
Hs 1c autem ratiffimo ftu&tui, alterum; cui Macesin(criptio erat, — Ae od Mas; 
illiusmeisin Garciam notis memincrim , & inter perégrinos HS wins. ei. D. . 
' detim:quoniam tamen ejus pi&tura meo judicio iflic probéexprcffa non fuit, melior m 


CCxXVHj —. Canort: CrvsI RAR]ORVM 
sh pinus fativus albo flore. 


Lupinus flore czruleo. 


1 
Ml 
Wo 


locoadponerc volui. De varíjsauté Phafiolis 
alijs exoticis velab amici atis,vel 
mco zre redemptis,nos, Deo vitam tribuen- 


te, interftudtusexoticos, quorum brevem 


defcriptionem meditamur. 
LvriwVs. Cap. xri. 
"Tris Enpi- à s GE 
Kit iesasd On c o jam temporc Bclgicis hortis in- 
Belgis bor. . 2 quilina facta funt tria Lupinorum gene. 
zo ei ra :unum videlicet fativá, quo diu aquáma- 


cerato,ut amaritudiné deponat, plereque na- 
f tionesvefcuntur, ut Vlyflipone obfervabam 
zthiopica mancipia, & tenuis fortune homi- 
nes,& vulgo in medic ufüm cedit : bina alia 
filveftria, quz neque vefca funt, neque adcó 
frequenter in medicum ufum recipiuntur. 
Sativum non nifi cultum vidi:Silveftrium, 
dum in Narbonéfi Gallià vivebam, alterum 
genusjid videlicet quod czruleo eft flore,mi- 
noribus; folijs &fru&u conftarjintér fegctes 
non procul Mompelio ultra flumen Ledum 
fpóte natum obfervabam: quod veró flavum 
habet florem, eumd; odoratá, duntaxat cul- 
tum in hortis confpexi ob elegátiam & odo- 
risfuavitaté. De illis porró non eft mihi nunc 
fermo , quandoquidem ab alijs plerifque tra. 
ditaeft eorum hiftoria. Iconestamen fübij- 
cere libuit , qs dequarto quodam Lupini 


generc agendum mihi eft, ante annum M. p. 
xcv.mihi non confpecto. 
Lupini ge- Natum id fuit Logduni apud Batavós fe- 
DU ÀIIL i P é T crevítq; i bital t j ltitudi fatis firmo fcapo & : 
inr. divifa pizdi jut inalijs Lupini generibus, inhzrebant folia ex uno longo 


pediculo 


: PrANTARYM HIsTOR. Lis, Vi 
diculo dependentia,feptena aut plui : s a CXXIX 
eram aut plura, mollioratamen, quàm in eo qui flavü 

rem, paullo etiam ociore oppor, lanugine obíita: Frane bled PME 

a aecpid unb sordinibus ambiunt, verticillatim aut corong inflar ape dcn n 
E ndainut pini i) ut fcté quales, fed coloris ex czrileo porpout v-€- 

ti* ntis : quibus füccefferunt filiquz non difpares v gx 1 : (cen- 

H s Ü B d ulgar; 

jlonon minorenim alteriscolors Ploreba Ilio mé eit Sepcmbe amt 

.D LXV.€ Lufitanià per Batutiam in Gr. " 

: i N j anatenfe re; i 

ni Febrüario menfe agros Lupino confitos videre , cujus Hores ees much c. 

mixcum haberent: an hujus faerit generis;ignoro. » aliquid carulei com- 


Gar», XLIIL 


PisvM fiveft 


Ec farmentis,nec folijsà vulgari pifoquod in arvis feritut,multum diffett:numeto(à pipi zi 
N cnim & oblonga ex eadem radice profert farmenta angulofa, ftriata,fra&tu contuma- /r. x 
cia; folia deinde uncialia,membranacea, viridiáque, bina femper, mod hinc;modó illinc 
ipla farmenta ample&tentia , équorum medio alaextéditur quatuoraut fex foliotum con- . 
trario femper ficu nafcentium , quz in capreolos, quibus fefe vicinis plantis implicat; defi- 
nit: fümma farmenta in multos deind lividátur, qui ex foliorum alis oblongas te: 
nué(q; virgulas promunt , in quibus multi exigui candicantéfq; flores fpicz inftar congefti 
nafcuntur;Ciceris (il. Mattliioli ( quod paffim in Pannoniz & Auftriz infetioris pratisat- 
que fecundüm illorum,quibuscinguntur, fepes fpo (cit) lofculis perfimilesquib 
excuffis,(uccedunt lobi " vulgaris vaginis pauill continentes grana Clymeni 
Matthioli,five Lathyri fil. Dodonazi granis fimilia,fufca;ingrati fapotis,meo quidem pala- 
to,qui crudis pifis aut fabisnunquam vefci foleam: radix lignofa,nigricans; minitni digiti 
craffitudinem interdum zquat,& tenuibus fibris donata eft, perennis, & fingulisannis no- 
va armenta longe füb terram fefe condentia proferens,antequam getminent, 
Primüm mihi cófpecta eft hec planta ultta Dravum flumen in Pannonia intetáni (cujus xni. 
ats Oinbifegetan? nuncupatut) jugisarci Grében vicitiis, anno M. D. LXXPX- copioséinter 
axa nafcens:unde poftea Illzs Heros Balthafar de Battyan, qui mein eam Provinciá dedu- 
xetat(nam ejus ea arx erat, & pagi aliquot vicini) nidturim fru&tutri mihi adfetri curavit, 
uz plerique amiciscüm in Belgicá, tuii alibi viventib icabam.Subfe ; 
cinde anno alijs locis Viennz viciniorib bfc 
Gumpoftkirchen, item fupra Pofoni adD 
femeri maturum eft Iulio. : : 
i4 E vy $roNTS 


ds 
vabam, 
nn 


vehíti infilvofo illo monte fupra 
&inLeytehberg. Floreclunio; 


CCXXX € Canor: CrivsI RARIORVM. 
SroNTE etiamgramincislocis üiccioribiique Pannoniz , Auftriz & Stiriz pratis naz 


| Clymeum ; u ( : : 
Mabil. citur Clymenum Matthioli,ive Lachyrus fil.Dodonzi,vel Ervum fativum Cordi: cujus 
DER à duo genera obfervabam , latifolium, & apguftifolium ; illud quidem in Auftriáà duntaxat, 
odo : 

Érzun fa. hocveró Francofurtenfietiam agro. - ; EUR 

[one] Quid vcrà it Clymenum Diofc.qui noffe defiderat; confulat Plantarum hiftoriam Fa- 
bijColumnz. f ET 
Onosnvs PANNONICVS. Car. xrTIII. 
R v1, fivc Orobi nomen apud rei herbariz ftudiofos obtinueruntaliquot plantz,qua; 
E per P. ias, Auftriam diriam aliáfque Provincias nafcentes obfervabam , &àne. 
mine defcriptas inerá cum illarum hiftoriam proderem. Eam hoc capite repetemus, 
Orobus Pannonicus 1. Orobus Pannonicns tt. 


7, 


10 


5 B E. 24 £ 
enba Po.  MvrrOos habebatpriorcaulesab uná radice prodeuntes, pedales autampliores , fir- 
wu:  mos,recos,angulofos,virides,in quibus hinc inde fparfa fanroblonga & pennata folia,ex 


& cexiguum,nonnunquam veró oblongiufculum ,varium,;quo maturo,lobi diffiliunt,vt in 
: 2 MIUADLNES 


pletifque ejus g. vivax eft,longa;nigra;dura, per intervalla extuberans, fibrofa, 
& ex lateribus novos ftolones fingulisannis producens. Tota planta acrimoniz cujufdam 


, particeps. 2 à : ULT 
OnluPa. ALTERA g caulibus,firmis tamé,cubitalibus,an- 
wow. gulofis,& in multos ramos divifis: folia alata funt, hoc eft, fena, oCtona, & interdum dena 
uni coftz inl ia, Superioris folijslongé minora , & Lenticulz folijs haud majora , tc- 
nella,viridia,guftu amaricante & calidiufculo : flores ex faperioribus alis numerofilógio- 

ribus petiolisinl fuperioris floribus forma fimiles,minores tamen, purpurafcentis 

coloris qui vetuftate in czruleum etiam commutantur: lobi funt longi. nigri, continentes 
oblongiora majoráq; femina quàm habet fuperior , fübfufca, & maturitate fimiliter diffi- 

Ji fecontorq ; radix. duraJlignofa, fibrofáque cft, in diver(a cendens,vi- 


TE 
vax,& fingul jl aules 
D see c P f F 


Lac UE n» 


' Copiosé 


PrLANTARVM : 
HISTOR. LIB. VIL a 

. Copiosénafcuntur in montani illà filvà Leycenberg à i muta 

Medceling,& omnibus montanisillis ülvis aiat (cris duel N TREFL Ens cnr füpra. warale, 

tijsitem Pannoniz locis, Florent Apriliatquc etiam Mat pes, Va- 


autem prof Iunio. 


Orobus Pannonicus ttr. Orobus Pannonicus 1tit, 


GRAcILES promit Tertia cauliculos,re&os,firmos,angulofos, pedales & cubitales: 0r/bw Pa- 
folia per intervalla,uni coftz inharentia, quaterna plerumque ex adverfo fita, erecta, an- "^t! 


Invenitur ggagaà copià in pratis non procul walterftorf, Maurpach, Medcling,& "Ther: Nenlo. 


czduacum filvatum margines. Floretcum fuperioribus,feménque perficit Iunio. 
.QvaR TA, abunáradice prodeuntaliquot caules,cubitales,ftriati,reti,folia alterna- 
tim proferentes pennata,quaternis folijs fatisamplis & mucronati 
nafcicur aliquandoin extremá alà quintum) viridibus, perqua aliquot vena tranfverfim à 
medio nervo excutrüt fubacidi quidem initio guftus,fed poftea amariufculi : lores ex ala- 
rum finu brevi petiolo in(identes prodeunt quini aut feni, antrorfum durs rl flo- 
ribus noa diffi-miles,albo colore praditi, qui in binisfoliolis furfum re 
risexpertes: lobi quales in primo genere feré,in quibus femen füfcum,majusquàm in reli- 
quisgeneribus: radix minimé vivax eft, fed prolato fru&u perire folet ,ut plerifque Legu- 
minumgeneribusaccidit. t for a 
Raram ház plantam in Auftrià primdm invenicbam, nec nifi in Alpibus illius Provincia Nataler, 
nafcentem unde delata, & in hortum cranflata, altero anno Roresmihi protulit Aprili, & 
Maio, deinde femen. Auno veró M. D. Lxxix.obfervabam Maio forentem maximá copià . 
ineà Panaoniz parte quz inter Dravum & Savum eft flumina in Danubium illabentia, 
quzi;obcam cau(àm Interamnis Pannonia nuncupatur ,inmontequodam filvofo Gre- 
bén arci vicino. E 2g 
SECvNDvM porró genusin Belgicishortis aliquando E ade DO- Aphaca. 
2 inca 


Orobus Pan- 
monio 111i. 


eccxxxij Canoir CivsI mak jhvM —— 
mineàrei herbariz ftudiofis appellari. Quartum autem ad Phafeli filvcftris, aut Viciz pe . 
- nüs aliquod commodé referri poffe exiftimo. 


d 


' Cera R v M Orobi hiftoria, mihiin memoriam revocat duas alias flirpes, quz femine 
ad nos liac appellatione Venetijs primum miffo , in Belgicà priis, deinde Viennz Avflriz 
funt gatz: quz quoniam à nemine adhuc defcriptz erant;illarum hiftoriam, Cap. de Oro- 
boin mcisPannonicarum ftirpiuns Obfervationibusinferebam , quam eodem capite hie 
etiam repetimus. yt 
Orobus Venetus, Onobrichis Dodonzi. 


anhuyYe Myr TOS exeadem radice Prior fundit pmpes 
DH. rumalas,modó in hanc, nunc in alteram partem intlexoshumique, 
folia in fingulisalis q aut fena uni coftz inherétia,bina 
loextremo imparem numcrum faciéte,Orobi Pannonici primi 
luté virentia:flores oblongis virgulisex alatum cavis p i 
incomam inflexi,pufilli quatuor foliolis,ut reliquorum leguminum flores cgnftantes,hoc 
eft,(upcriore latiore furfümque reflexo & expanfo;binis minoribus ad latera, quarto infe- 
tiore cavo, & quodammodo carinato, coloris purpurei: oblongi lobi, mucronati, vicia lo- 
rum pzné li, d & magis teretes,maturitate rufefcentesfemen continent 
b blongi fculum,albicantis coloris: radix durajlignofa, multis fibris in divería 
tendentibus donata,vivax eft, & fingulis annis frequentiores cau] fc 
Orebii Ve- ALTERA duntaxat differt à preced foli 
lefcit,& floribusqui prorfus funtalbi. 
orent Mai fe, cum alijs plerifque ejufdem generis. 


ales,angulofos, & ad fingulas folio- 


ut plurimum,diffufos: 
emper ex adverfo fita,nul- 
folijs pzné fimilia, fed di- 


ibusinnafcüntur. 


P t. 


& ramorum colorequi cx viridi pal- 


Prvaix A porràaliz ftirpesad Leguminum & fimilium claffem pertinentes, fponte 
per Pannoniam , Auftriam, Stiriam, Moraviam, Bohemiam , aliá(que Provincias nafcen- 
tesobfervabam ; quarum licet fit ab alijs prodita hiftoria, nomina tamen recenfere hoc 

ij. locovolui. 
—— Gramineislocis,ficcioribüfque ijo nafcuntur Onobrichis Dodonzi , quz Brabantis 
Glexdrter fanctommiten] linguà vernaculà , id eft, Crifta gallinacea cognominatur: Glandesterre- 
Tndsapio, ftres, five Pfcudoapios Dodonzi flore purpureo odorato , alia ei congener lutco flore An- 
Doden. thillisleguminofa Lobelij,cujusgenus purpurafcente florc Fezrariá ante mul 
4"5il4l* ciperememinià C. V. AlphonfoPancio, — — — igo 


Infilvis 


em PLANTARVM HISTOR. LIB. Vi. 
Glaux vulg; Glycyrrhiza fil.Gefneri. 


ccxxxiij 
Galegavulgaris, ^ ^ 


is emen ti: 


In ilvis,p i ;atq m interdum in prati tis Faenum fans grae. 
grzcum filveftre Tragi.five Gefneri Glycyrrhiza filveftris: Cicer filveftre Matthioli,cujus /^ Trat^ 
Ste memini, exili candicance flore, folliculis umentibus, inquibusexiguum femen: & fj. ripam 
Galega vulgaris , quam nonnulli Rutam caprariam , Fracaftorius Onobrichin appellaftt Cier i. 
(quo nomine cjus femen nobis etiam ex Hifpani miffum & planra nata) fed hzc om- SPEC 
tium abundantiffimé crefcit inter Muram & Dravum flumina , paullo fupracorum con- o eek 
fluentes. ria 

Oxcbrichis 
ASTRAGALVS. Car. XLV. mt 


VowAM hancplantam referrem, diu multámque apud me deliberabam : fed nul; 
lam veteribus defcripram inveniebam;cujus biftoriailliperomniaquadrarer. Cum 
veró effetelegans,S& nemini ex recentioribus, quod fcirem, cognitz, ante quàm Stirpium 
Hifpanias obfervatarum hiftoriam evulgarem,operz precium me fa&urum tum puta- 

am,fi illius iconem cum hiftoria , cap. de Aftragalo fübijcerem :quam fimili capite nunc 
repeto. 

C VBITALESautem,& ampliores funtilli Aftragalo (qui primus ordineerit ) caules, due 
mihimi fer digiti craffitudinem aquantes;penta oni, five angulofi, duri, fübrubentes, & 
lanuginofi: folialanuginofa & incanain longacolta ex adverío fem per inter fefe oppofita, 
veluciin Vicia & CicerisfoliJsguftu primim adítringenre, deinde fervido : Rores copiofí, 
Lupini aut Fabz vulgaris Borum zmuli, fecundüm oblongos ramulos few virgasexala- 
rum finu prodeuntes nafcuntur ferie quadam digefti;albi omnino,fed ante quàm aperian- 
rur & explicentur ex lutco foris nigricantes: fructum ferre dicitur (nam florentem dunta- 
xatobfervabam) inlobis Fafelo minori Dodonzi fimilem, qui guftatus, fauces, os, & lin- 
guam inflammatione torqueat ; eum abno M» p. xcvi. accipiebam à Do&tiffimo viro Si- 
mone de Tovar: radix, pro ftirpis magnitudine ampliffima, brachiali iq crat - 
fitudinis,palmaris veró longitudinis, "Ieinde in binos aut tres ramos divifa, foris nigra, ru- 
gofaintuscandida,dura, & lignofà, ingrati faporis,q fad: duritiefuperat. — yup 

Primüm hanc plantam collibus quib ídam fupra VlyGpp , quos Tagus d 
luit,inter vepres obfervabam , atque menfe Decembri eruebam anno fexagefimo quarto 
füpra mill quingentefi : deinde fub exirum Ianuarij infequentis , vofis 
locis nonprocul Hifpali,dum Gades proficifcererorentem inveniebam. ^. Me 

LvsiraNi, Alfabtca vocabant: Bztici autem, y Garavancillai hoc eftCicerexile. — .  rvandllos 

YV 5 Sifacul- 


ccxxxiiij Canoni CrvsI na&ioRvM 
e Aftragalus Baticus, i Aftragalus Mompellianus, 


OS. " 


X 


E ee e ig p oe RE En ct 
» 5 


Si facultates quas ex cjus temperamento contrarias deprehendere licet,non fefragareri- 
*' tur,legitimum Aftrágalum effe cenferem, cum cujus hiftoriá plurimisnotisconvenit,' Vi- 
Apityp;... deturporrócacffe,quam Amatus Lufitanus Apocynon facit , & Lufitanis í47rapocas de 
"mati... £49 id e(t; Lupinoscaninos vocari ait; R : 
xomops . -"CErEnvM Aftragáli nomine,multz planta hodie infigniuntur: nulle ramen,tneojudi- 
: cio, ad Dioftoridis defcriptionem propriis accedere videntur, quàm illa cujushiftroriam 
j, » nunc dedi, & alia quàm in Cantabris, Helvetiorum alpibus, atque etiam Pannoüicis ob- 
4brst4 | (ervabam, ramulis aliquot ex una radice prodeuntibus, gracilibus, interdum furréctis, ut 
ossa plunmum autem procumbentibus, folijs Ciceris foliorum inftar in alà ordine difpofi- 
^ ' tis, fed rarioribus&z lóngioribus , nec inambitu ferratis , fed valde accedentibus ad Oro- 
bi primi , przcedenti capite defcripti folia : flore Vicizaut Ciceris flori fimili , ex cxru- 
leo purpurafcente , cui füccedunt lobi Arachi filiquis feré pares, in quibus femen conti- 
netur: radix eft cu berofa,nigra, dura, cui p i dnaí ur farmentitijs radiculis in- 
hzrentes,illi fimiles,(ed minores. i 
Nafcitorin mótibus,quos dixi, vento perflatisác apertis,& eam effe exiftimo, quam Fa: 
bius Columna,pro legitimo Diofcoridis Aftragalo, exhibet: multum differentem à Cha- 
* mzbalano,feu Glandibus terrcftribus. Hs 
-HispANtaliam quandam plantam prop ,Aftragaliquidem facultatibus refpon. 
. dentem: fed formá radicis mitimé, Nam tametfi pufilla haberet Ciceris aut Lentis folia; 
tota incana;cauliculos breves,duros,& in his flofculos pii florum zmulos;pufillos,conge- 
ftos & purpureos, fummis ramulisinhzrentes:radix tamen;ut plurimüm fingularis,& nul- 
lam pr eund cum Aftragali radice habensjomnino repugnabat. 
Nam. (| Crefcebateainvinetorum &arvorum marginibus fecus vias, per Lufitaniam & Hifpaz 
, njam. Florebat Aprili. E j j ; 
ns Docrissiwvs vir loannes Placa , Medicus & Profeffot in Válentinà Hifpaniz Acade- 
Heide mi, Onobrichin effe cenfebat; difcrepat amen hiftoria. Lufitani Jerva at 5. Laurezzo 
5. Laurenzo, Düuncupabant: atque illius in clibano ficcatz; pul ;vulneribus & ulceribus utiliter in- 
fpergiaffeverabant. st diabt 
Afiragalus Illam aliquando alere memini inhorto , dum in Belgicá vivebam ; urià cum Aftragalo 
Messias Mompelicnfibus vocato : fed illa toto triennioante quàm flirpium in Hifpanijsobferva- 
tarum hiftoriam publici juris facerem,perierat. An alteraporró adhuc perduret, quz erat 
folijsfuperioris quidem folijs pene fimilis, fed minüsincanis,majufculis floribus; curvis &z 
,,, Inexis, inftar falcis, filiquis ; duplici ferie femen continentibus (übful " diufcu- 
(Sa ' fimili.me later. t t 
I , mel i 


^ lum,t 
m 2 


r*o 


Natales. 


ie UVN VictA 


PraANTARVM HisTOR. E15. Vi, 
Victa SILYESTRIS. 
A14 per Pannoniam , Auftriam viciná 


genera, ij P [« ia: d i - 
í Yi d t E / 
enera,aiijs Prov Ama Fon à; duo tamen me obfervaffe arbitror,quzali. 


. Vicia. B ci i * Vicia fil.albo flore. 


S 


* CCXXXV 
Car» xtvi. 


fque regiones inveniuntur Viciz filvefhris 


Vatt ) 2; 
M vrros-exeadem rádice , quz perenniselt, profert Primum genus ramos teretes, 


minit. 


vicia fl ai- 


ftriatos,pedales;etiam cubitales interdum,qnos ambiunt foliorm alz, quemadmodum in bo fio fion v. 


Nic vulgari fativà & filveftri , (cd denfiore lanugine obdudz , & quaft incanzs,capreolis, 
qüibusvicino gramini fe implicat,extremam alam occupantibus : flores in fupernisfolio- 
rum alis terni plerumque, Viciz vulgaris Boribus perfimiles,candidi coloris , füperiore ta- 
men folio, obfoleti co:oris venis internédiftindto, inferiore foliolo ejufdem coloris: flori 
bus (uccedunr filiquz feu vagina planz (quantum videlicetex illarum rudimentis collige- 
rc licuit,nam Maio menfe florentem anno M.D. 1xxix, duntaxat obfervabatn) viciz vul- 
garis filiquis (imiles : radix fibrofa eft , tubercülí(que ut Leguminum pleraque radices vi- 
vaces, donata. : 

Nafcitut in arvis defertis apud Chyztreg oppidum Magi viri N. Bamfy,in Pannoniá fi- 


"Turcorum inea loca excurfiones,omnino ferédefereum , non procul à Kcr£a fluvio . 

Cv BITALISBVS eitaleraramis/triatis lentis infirmis & humi,nifi capreolis fefe fufti- 
neanz,procumbentibus,obliqué modo in hanc,modó inalteram partem,fecundüm folio- 
rum alas,inflexis,é quibus frequentes plerumque ramuli enafcuntur: foliorum alz oblon- 
gr,tenucs,deorfum incurva: feu nutantes,& in binos cap los defi duodenis;vicc- 
uis, vicenis fenis auc pluribus interdum oblongis angu(tifque foliolis (urre&tis,& ex aducr- 
fo nuncaqualiter,modó inzqualiter nafcentibus,praditz funt: flofculi elegantes;foperio- 
tis loribusformá non difpares, minores tamé, & Onobrichidis quart fofculis propemo- 
dum refpondentes,coloris ex czruleo purpurafcentis, viceni nonnunquam 'aut plures, fpi- 


'ez in(tarin oblongis nudis ramulis,ex fuperiorum alarum finu exeuntibus;nalcuntür:de- - 


inde uncialis longitudinis (iliquule exiguum femen continétes : radix tenuis, laté ferpens, 
& [ubtellure fe condens,fingulis annis novos frequentioréfque ramos profert. ^ 
*. Paffim in agris & inter vepres, illis fe implicanscrefcit, per Vngariam, Auftriam, Mora- 


viam & Bohemiam,atque Maiofloret. |. . 

- V.N.G A R1 cüm füperiorem, tum hanc (qua plurimum 3 Belgicá vepribus fe implican- 

tediffert)atque denique omne filycltris viciz genus, War) £er fo,nuneu pant,hoc efbcor- 

nicis pifüm. diem 4 pope 
CicERCVLA 


Natales. 


Waryyt 
bru 


5 s * Natalei. 
tum, olim Horens, cüm vcró iftac iter facerem magn ex parte exuftum , & ob continuas «s 


[A 


ccxxxvj « 
CicER CVLA EGYPTIACA. 


Cicereula 
Wo gyplimn. 


Nataln. 


Securidaca vera. 


[a 


Fój continentur grana,domeftica cicercula gra- 
3 i PES) n 5 


UAKNSSERS lit & 


Canoni: CivsI RARIORVM 


Car, xLVII. 


E ay t folijsneque cavliculis,reliquíf- 
N ve partibus à fativà vulgari Cicercula 
valde dier: ea, cujushiftoriá hoc capite da- 
re inftitui:nam cauliculos habet infirmos,&, 
nifi fu(tineantur,humi procumbétes, in qui- 
bus hinc inde bina adnaícütur ex adverfo fi- 
ta foliola ,équorum finu prodeunt oblongo 
pediculo innixa bina alia folia angufta & (ur- 
reGta, ac tandé is pediculus definit in capreo- 
lum nonnunquam multifidum quo fefe vi- 
cinis herbis & virgultisimplicat : losetiam 
ftiv llori non diffimilis, fed color diverfus, 
quia qui in fativà albus , in hac interne elegás 
eft czruleus , foris ex cineraceo purpurafcés: 
quo defluente fübnafcuntur in longistenui- 
báf(q; petiolis alata vel fuperne pinnatz filí- 
que fculobi,in quibus bina, terna, raró plura 


norü magnitudine , ir equ 
nigris maculis infignita:r: dix,ut in ejuímodi 
flirpium generibus,tenuis,non vivax. 
rimum mihi nata eft hzc planta Vienna 

Auftriz anno v.p. xxxvi. femine in /Egy- 
po le&o,& Conftátinopoli miffo. Flores tu- 

it Iunio & lulio, atq. etiam in Septembrem 
u(que: femen maturum fuit Augufto & Sep- 
tembri. Natam etiáarbitror plerifque ami-' 
cis, quibus femencommunicabam : nam & 
Francofurti fingulisannis provenit ores tu- 
femen maturum produxit. 
Ga &cis porró vocatur hoc legumen A2- 
Supoc, Lathyrus:Plinio & Columellz,Cicer- 
cula, (fativam intelligo) Galli Cerres & peis 


MK ceres appellant: Parifiéfes,quoróagroabun- 


y f. SS 


SS 
SS 
S 


SQUD/ 
i N 


'À décolitur, des Sars. An veró quam defcribo, 


eacft, quam Bellonius cap.xix.lib.11.Obfer- 
vationum inter legumina recenfet, & à Gra- 


Q| cisvulgo Zatyr appellari fcribit? certe ipfa 
y appellatio ad Graecam alludit. r 


SECVRIDACA. Car. XLVII. 


AS 1Qvor plantas in meis peregrina- 
tionibus obíervarc memini, qua nó in- 
commodé,mco judicio , ad Hedifari five Se- 
curidacz hiftoriam referri poffe arbitror. 
Mvrros, atquc oblongos ex eadem radi- 
cé fundit Primacaules, humi diffufos, viri- 
des,ftriatos,intus cócavos, valde ramofos: fo- 
liaalata, multis foliolis, c6jugatim,& zqua- 
licontrario tamen, fitu uni coftz inhzrenti- 
bus,conftantia, folo extremo impari, Hedy- 
fari legitimi folijs perquam fimilia, amari fa- 
b é ingulis aperiorum florum ális , ob- 
ongi pediculi prodeunt , coronam flofculo- 
rü legitimi Hedifari floribus formá fimilium 
avitérg; odoratorum fuftinentes,non flavi, 
ucilli,coloris, fed varij: nam fuperiorafolia, 
carnei, ut fic appellem, funt coloris, hoc eft, 
blande & diluté rubentis,laterum al nivez, 
& carinainfima, licet alba, roftro eft purpu- 
1co:filique Bores fübfequentes,non funt pla- 
nz,fed tereres,oblongz, roftratzinternodijs 


diftin&z, quemadmodum Polygalz Val 


filiquz, [ femen, ob- 
Jongiuícu- 


Prax TA 

RYVM HISTOR. LIB. V à . 

" . t. 1 
Securidaca 11. ptior fpecies, Cexxxvij 


Securidacz r1.altera fpecies, 


27 y 
CS A 
utm 


M 


T 
fe. 


^l LN OS 


EL 


longiufculum,faporis rion minusamati quàni [egitimi fernen : radix ramen, non annua ut 
illius,(ed maxime vivax & fibrofa, longe latéque fub terrá fe condens, & vicina loca occu- 
pans,atque etiam é tenuiffimis fibris renafcens. MrnomA 

Vulgatiffima hzc e(t per univerfam Pannoniam, Auftriam, Stiriam , Moraviam atque 
Bohemiam cümin pratis,tum in agris, & fecüdüm vias.Florct Iunio, interdum totà etiam 
atate: femen maturum eít lulio & Augufto . Variat euatn interdum floris colore, qui vel 

" totus candidus eft,vel exalbefcit, vel intenfius purpurafcit. 
. ALiQvANDO nobisin Belgicam miffum fuit hujus femen, Galegealterius nomiae,cum Gag 
qua, filiquarum facie duntaxat affinitatem habet: mihi multis notis Hedyfarum referre ' 
videtur, exceptis corniculis & femine, quz,ut dixi,plana non funt. 

Ss p aptiusforfiran Hedyfari defcriptioni conveniet ca planra cujus iconem & dcefcti- 
prionem cum alijs ftirpibusà C. V.Thoma Pennzo accipicbam , quam Diofcotidis Secu- 
ridacam effc ipfe cenfcbat. : 

C v B1 TALI S,cotcíte,eft planta,dut dltior,multos caules ramofos ab radice lignofa & 
perenni emittens, foliáq; habens ciceris modo fecundüm oblongum nervum binatim dif 
pofica,uno impari cxtrémitaté cjus renente,cicete minora: flores in fummis caulibus glo- 
meratim coharentes, ex candido rubentes: filiqua fufci coloris, fecuris formam quam nos 
Bylbau-k valgo appellamus(anglicum eft vocabulum /y/besdl,quo putatoriam five arbora- 
fiam falcem exprimunt) probe referentes, velcultri genus quo noftri & Belgici futores uti 
folent: fingulz (iliquz unicum femen cjuídem figura continent. [^x ficca tamé planta, quam 
mibi commu nicabat dicebam, [iliquad nonnunquam longiores e[fe , € fupra. fécuriculam feu fal- 
cem illamyalium articulum longiorem obtinere, qualem extreme [uperior i filiqua babent , quem- 
admodum in icone addi curabam] T ota amara eft, przettim filiquz & femina. 

Crefcere aiebat agro Genevenfi non procul à Ponte tremulo, inter dumcta; nufquam Nata». 
alibiipficonfpe&am. 2 10 5 i aM 

Ap iid'vrdpev i zreNeurs Grzcis,Hedyfari & Sccuridace Latinis di&tz;claffem tcferti pt iind 
fe arbitror hasplantas. INllius tamen femenaptius veterum fecurim meo judicio refert; 

i b busHedvfará legitimum céfetur,&aliquot locis inter fegetes fpon- jn aagd 
inatione obfervabam, quam ob caufam ejus ico- 
nem initio capitis hujus przfigere volui. Nam infra Madritium fccures videre memini, s, pj. 
quz huic femini effent fimillimz, nempe in medio quà manubrium trajjcitur, & adapta- Benin fer- 
tur;craffiores,& utrinque in planam aciem dcfinentes. fs loc 


Naínlit. 


Secktideca 
Pentai. 


uam ejusque 3: b 
. tenaícétemi in meà per Hifpaniam percgr 


wt 


Hedyfarum 
peregrinum 


Ccxxxerij Canorr CrvsI mARrTORVM 


Securidaca peregrina. 


Ix hocporró caput inferendam etiam du. 
xiraram, peregrinam & clegantem eam plan- 
tam,cujus iconetn ad me mittebat anno v.p. 
xcii. Ampliffimus vir laCobus Antonius 
Cortufus Patavinus Patritius. eS: 

Sr At 1M veróàradice(quantum videlicet 
exicone nallis coloribus exprefsà colligere li- 
ccbat) fe (pargebat ca pláta in multos ramos, 
ftriatos, Securidacz alterius ramis fimiles, ad 
quosnata crant fimili modo alata folia, hoc 
eft, vicenaaut plura uni cofta inharentia, & 
cx adverfo fibioppofita:ex horum autem alis, 
prodibát alij ramuli fimilibus alatis folijs piz- 
diti, qui fummo faftigio flores tulerát (ut qui- 
dem apparebat, nullienim expreffi erant) fi- 

mul congeftos, deinde filiquas ( utexpreffe 
erant)quaternas, quinas, aut plures, alterius 
quàm omniüm quas unquam viderim forme, 
uncialis nimirum, aut amplioris longitudinis 
(6i pi&ura fideliter expreffa cft) anguftas , pla- 
nas,& utrinque in ambitu dentatas: quale au- 
tem femen continerent , cujus tempcramen- 
qw tieffettora planta, viviradíxpe,an quotannis 
periret, nihil erat adfcriptum : fed id duntaxat 
fignificabat miffam fuiffe plantam àC. V.Ho- 
norio Bello Medico, qui eam nafcentem ob- 
fervabat infcopulisapud Sebenicum lliyrici 
urbem. : s 
Ipfcautem Cortufus pi&turz adícripfcrat, 


Pent à Y VQ Scolopendria leguminofa,vcIHedyfarum pc- 


regrinum: quod poftremum nomen aptiusil- 
EE li convenire videtur. 

Onobrichis r. Biennio poft mittebat ipfe Cortufüsplante 
reficcata fragmenti aliquot flores & filiquas 
retinés,cx quo hanc iconé exprimi curabam, 


OnosnICHIS, Car. xrix. 


D Onobrichidis claffem. reduci poffe 
A exiftimo cas ftirpes quas hoc capite dc- 
fcribere inftiruimus , quoniam illi quodam- 
modo affineseffe videntur. : 
- CvsirALEs plerumque habct Priorcaules, 

J ftequentes(fi vetufta fit planta) rotundos,du- 
Z/ ros, humi procumbentes, in quibus frequen- 
tia folia lenti fimilia , angufta, hirfuta feu la- 
nugine quadam obdudla , quindena fübinde, 
& totidem alia ex adverfo uni coftz adharen- 
tia,uno impari extremam alam occupáte;gu- 
ftuamaro & ingrato : cx alarü caviscxoriun- 
tur ramuli fimilibusfolijs fepti,ex quibus do- 
drantales excunt pediculi ftriati, ferctes mul- 
tos flores;trifolij lorum a mulos, oblógiufcu- 
- los,eleganti purpurà nitentes,inodoros,cófcr- 
; tos, & veluti fpicá trium interdum unciarum 
"longitudinem zquantem cfficientes, nonnu- 
uam ctiam lorigiorem, przfertim quando in 
mep abeüt,quod bifidis brevibus turgidiuf- . 
enl vaículis continetur exile , nigrum, du- 
' rum ,faporc ingrato ut alia legumina. radix illi 
magna, longa, dura, in obliquasncnnullasfi- . 
bras fefefpargens,& (abinde ad cauliculorum 
'- exortusrccentcs fibras agens, vivax &perénis. 
Frequentem inveniebam ad Danubjj Bpos 
upra 


PLANTARVM HIsT 
h ; TOR. LIB. Vi. j ] 
Tua niu d Petronellam oppidum (quod nonnulli,ex Brei] 
bes ad viarü margines - Wort effe. conijciür, à Plinio nurmerapim dw n 
lífquealijscitca tbe requentiffimé toto illo itinere ad Badenfes therm. tiócote; 
E lores proferebat Maiad cie EC FM Iaor trip isor citra quàm ultra bres Re 
- femen maturum legebam. ; & :ulio, interdum etiam Augufto, quo etiam tempore 


Onobrichis i1. 


Onobtichis i11. 


Mvzrr0s ex eadem radice promebat Altera vimineos cauliculos, pedales, nonnun- o»wbr- 
quam ctiam longiores,humi fafos,crebris nodis diftin&os,& in his alarafolia, hoceft, tre- cha iu 
decim, quindecim,feptem & decem,aut pluribus & oblongis foliolis uni coftulz inhzren- 
tibus conftantia,extremo femperimparem numerum faciente : prodeüt deinde exalis tc- 
nues pediculi feu virgulz,flofculos infpicam confertos ferentes Pit aut Viciz florum for- 
mà,fed longé minores, colore diluté czruleo, vel ex czruleo purpurafcente : his fuccedc- 
bant exiles filiquz quafi duplicatz,continentes pufillum femen renis formá, nigrum: ra- 

dix minimi digiti cra(fitudinem fermé zquabat,dura,lignofa,cótorta,obliqué fe fpargens, 
& alte fub terra fe condens,rarííque fibrisdonata,qux ft à partein aliquot ita extu 
berabat;é quibus fingulis annis novos cauliculos fundebat. 

Raracítnam paucas duntaxat plantas invenicbam publica via fecundüm orbitas , inter Natale 
Schweket & Gótzeftorf infra Viennam Iunioflorentesanno M. D. Lxxx.& illum przcce- 

. dente , non procul à Znaim Moraviz oppido, dum Pragam , & inde per Germaniam in 
Angliam proficifcerer. Etiamin hortum tranflata florebat toto Iulio & fubinde femen 
proferebat. 


SESQVICVBITALIBVS affurgebat Tertia ramis,re&is firmis duris,viridibus; inquibusfo- o»eirichi. 
lia Lentis,(ive Viciz filveftris longa;angufta,duodena aut quind & totidem ex adver- t! 
fo,eidem coftz adl ia tiam quod ext ftz infidet, impari, lanugine obfi- 


ta,guitu ingrato & amaro,deinde nonnihilacri: ramuli extremo cauleex alarum finu pro- 

deuntes,palmares ftriatiin dodrantales fpicas flofculorum trifolij loresemulantium, ob- 

longiufcul pallid definebant,quibus impreffi nigricantes quidam radij:his (uc- . 

cedebant filiqua Prioris filiquis fimiles,m ucronatz duobus valvulis conftantes, in quibus 

femen foenograco pzné fimile,fed minus & nigrum: radix craffa, dura, lignofa, longa, ali- 
Valde rara & hzc clt, duobus duntaxat locis mihi confpcta 


uot fib perennis 
l ,ad Hamburgum videlicet Naalas. 
urbem duobus fupra Pofonium (vulgo Presburg) mi & ad oppidum Fifchi 
ad Fifcham 


Quobricbk v. 


A fitatal, 
miprmnut. 

, Afiragal. 
parigrin- 


cexlocs Canon: Civsl namtoRvM 
ad Fifcham flumen itur paullo fupra qu àm in Danobiuim fe exonerat, publicá vià, unde 
fingulares plantasfingulis locis duntaxat eruebá florentes Maio pyenfe;anno M. D.Lxx1111. 

atquc biennio poft. r5 igup 

In hortum tranflatz.Maio etiarn florucrant;atque torà deinceps zftate: Augufto femen, 
fcd egré admodum protulerunt , nimium videlicet properécaducis magná ex partc flori- 
bus,ante quàm in (iliquas formari poflent, ipfa planta, uti conijcio, luxuriante prz nimia 

foli pinguedine & humiditate. í 
Onobrichis 1113. : 
A5 ; QvaxTA multafoliapromit ab eadem 
Pec radice, Lenticulz aut Tragacáthz folijs pro- 
xima,uni fimiliter coftz inbzrentia, mollio- 
xb Em  ratamen,viridiaquidé illa,fed lanugine qua- 
2 LX » dam candicante pubefcentia , lento primüm 
cz gultu, deinde nonnullam amaritudinem re- 
X linquente;poftremó linguam vellicante : na- 
eS (-unturinterfoliorum alascauliculi feré do- 
drantalesfüpini;exilesquadam lanugine ob- 
du&i, aliquot flofculisonufti, viciz filvcftris 
autlenticulz florum magnitudine,colorc cx 
caeruleo purpurafcente : quos excipiunt fili- 
quz pu&llz &eminis cellulis conftantes, fe- 
mine (quàd cim adhuc immaturum effet, 


eadem radice, quz longa craffiufcoláque eft, 
, &obliquasfibrasagitpropagines & ramulos 
y dodrantales humi fufos, in latera emittens. 
Creícit in fummo Sneberg jugo , atque in 
Etícheri fummis fcopulis,quibus duobus lo- 
cis lorenté & filiquas jam formantem erue- 
bam Augufto. : 
Nzecminusforfitan rara erit,quam Britan- 
nicianni M.D.Lxxx1. peregrinatione, Lon- 
diniin dochiffimi viri loannis Richzi phar- 
macopzi Regij horto nafcentem videbam, 
ad defcriptarum hoc capite ftirpium claffem 
proculdubio referendam , cüm proxitné-ad 
Quartum genus accedat. 
Similima etenim habebat folia, mollia;in- 
z cánà lanugine pubefcentia, ut Tragacanthae 
legitima folia,& eodem modo uni coftz in- 
: harentia,quindena & plura, interdum etiam 
vicena quina, uno extremam coftam occupanre: cauliculi tamen in bac oblongiores funt, 
fufto cortice cei lenti fra&u cótumaces, humi fufi,& plerumque nudi 
tc frequentes ramulos fuis alatis folijs onuftos proferunt, & in unciali villofóque pediculo 
inultos lofculos in caput & globum congeftos, T'ragacanthz floribus proxi candican- 
tes, deinde membranaceas filiquulaservi filiqeulis minotes,& Dorycnij vulgariter nuncu- 
pati ve Hifpanici valvulis pares,(ingularia femina foenograco fimilia continentes. 
"Florebat fulio & Augufti initio: femine deinde Londino ad me miffo & terrz commif- 
fo natz plantz;quz fehciter & flores & femen infequente anno protulerunt. 

A nulloautem defcriptas fuiffe has ftirpes exiftimo, ante quàm Plantarum in Pannonia 
vicihífque Provincijs obfervatarum hiftoriam in lucem emitterem:nec ctianf nomen vul- 
e ullum aut facultatesà rufticis velalio quopiam intelligere tum licuit. 1 

Siquis veró non intet Onobrichides , fed inter Aftragali cong, pl » przfertim 
duo poft genéra,cum quib gnam fimilitudinem habere videntur, referre malit, 
Aftragali funto: prior Alpinus, alter peregrinus. 


Gravx. CA? 
M V 1TAs plantas Glaucisnomine, à Recentioribus proponi, & defctibi non ignoro: 
nullam tamen adhuc(mco quidem judicio) magisad d auci hiftoriam à Diofcori- 
de traditam;refpondentem videre memini,eá quz à me hic exhibetur. : 
TERNIs autem, vel quaternis radice affurgit cauliculis,dodrantem altis, gracilibus, 
incaná lanugine pubefcentibus: folijs ferie quadam fecundum coftze longitudihem utrin- 
quc digeftis/ive ala foliorum illos veftiente Onobrichidis,aut A ftragali prioris in modum, 
mollioribustamen,fuperné virentibus, inferne caná lanugine obfitis,guftu nonnihil E 
j 2 ro: flos 


;Qqui extremá par- 


PLANTARVM His 
ISTOR. LIB. rd 
Glaux Hifpania. * eu Urb No i] Ccxlj 


^ 


dr 
X 


EP P 
4. to: Bos extremo cauliculorum fa(tigio inna(ci- 
Moe tur confertus capituli,fpicz ve brevioris & ob- 
tuf in(tar;Glycyrrhize vulgaris Rorum forma, 
& colore perquam fimilis : radix candicanseft 
& cxilis,quz,an vivax fit,afferere nequeo. 
, Nufquam enim alibi , quàm ad ripasflumi- Narals. 
4. Dis ThormisSalmanticam alluentis,paulló in- 
J& fracam urbem obíervabam , nomine vulgari 
carentem,menfe Iunio: verüm islocus procul 
à mari diftat; juxta quod Diofcorides Glaucem 
naíci tradit. : 
Gncisaai£ perinde atque Latinis Glaux ait 
appellatür hzc planta: quz appellatio , fi qui- 
uídam minus probabitur, permittant quzío 
j, Glaucem Hifpanicamà Clafio nüncupati tan- 
4 tfper, donec magis aprum noren invencrit. 
10SCORIDESs porró Glaucem cum hor- rure. 
deaccá faripá, fale & olco coquiai! ti in forbitio- 


y? 
e" 


ne,ad extincti ladti 
CTRIBVLYS TERRÉSIRIS € 
Car rr 


H En8 4 elt Tribulusterreftris  multisvi- zvibulo 

ticulis gracilibus, humi ftratis, przllongis, rere: 
biralibus pl que ,quas fi nodi 

diftingauunr, przdita: quibus adnaícuntur alata 

2 , 1 folia,feu numerofa foliola uni coftz inharen- 

Tribulusterreftriszzpior Theoph. /— ria, Cicerisfoliorum in(lar, quibus valde fimi- 

és Y lia funt , fubacri guftu cum quadam adftridio- 


SS ESSEN 


ne flores ex fingulis foliorá alis nafcuntur lon- 
gis petiolis innixi flavi, Poteritillz floribus for- 
1á pares, fed minores:fru&tus cj i 
tito divifüs(quatuorautem fpinis fingulc divi- 
furz quz gibbe & dorfo eminenti funt, con- 
ftant) fübfolijs latens, in quo totidem femina: 
radix. interdum minimi digiti craffitudincm 


Ba Jj rm 
D. 
ru 


P g vare, (ub ipfis fer ur- 
bis mcenibus interoliveta. : ie 

Essz autem hanc plantam Diofcoridisepé- 5/526 
o2» yipzaior, id eft, T ribulum terreftrem, af- xr] 


: firmare non velim: fedo| ds 
; s Wa tur alteri ex terreftribus I heophrafto defcri- 
e- : ANNSSCENG prolib.vi.Hiftoriz dins taa rti setoo- 
: M E » . delicet , tametfi hic non (it valde przcox, locis 2695 
v E faltem qu ibus fponte nafcentem obfervabam. ** WP 


i Hifpani a/ojer appellabant. Per 
pani abrojos appe abant. id broj 
j itui ó lendos & eva- ,culrari. 
cENsEs ejus decoctum ad pituitam craffósque humores inci s 
da d fucceffa clyfteribus inijci przdicabant : cüm tamen rid terream & fri. 
gidam qualitatem Tribulo terreftri tribuat; Diofcoridem nimirum fecutus. 


" Qus. 111: 7 


TairotrvM SPINOSVM Creticum. : 
. Ronsvs novum & elegans c(t hoc Trifolij genus ;àquo ftirpium hos 2 pi ree 
P recenferi poffunt,hiftoriam aufpicari 54 aus ni 


ccxhj e CaRorr Crvsl RARIORVM 
Trifolium fpinofüm Creticum. 


Jecr & qui z 


tertium füpra quing: 
mum non copfpe&um : cujus primam cog- 
mitionem acceptam fero dodiflimo viro Pe- 
tro Spehrerio Roi & Illo Eledoris Mogun- 
tinenfis Medico, qui ejusramum , brevem 
quidem , fed fecundüm radicem refciffum, 
& pluribusalijsramulis przdirum,füífq; flo- 
ribus & capitulis onuftá fub Augufti finem, 
Moguntià ufqueFrancofurtü mittebat pau- 
l4 loante meum ex cá urbe difceffum quem in 
in cabelláligneá ftatim exprimi curabàm, uc 
hicproponitur. Nata autem erat ea planta 
Moguntiz in R7 cjus Celfitudinis horto, 
femine ex Italia quidem miffo, fed Cretà 
accepto. n 

H v1 autem fparía fuerat in orbem to- 
7 ta planta,tenuibus ramis quadrangulis (qui 
frequétibusgeniculis ex viridi purpurafcen- 
-tibuscinclierant) przdita, ad quz utrinque 
fibi oppofita nafcebantur terna foliola unr 
petiolo oblongiufculo & plano inhzrentia, 
angufta,craffiufcula,viridia,mucronata pro- 
.. minentibus in fingulis nodis feu-geniculis, 
quatuor fpinulis, binis füperné, totidé infer- 
né fpcétantibus: in fingulis ramulorum alis 
nafcunturfingulares lores , quinque foliolis 
conftantes,coloris purpurei;anagalhdis Hore 
.::-majores, quorum medium occupant decem 

' ftaminula flavo apice pradita, capitulo inter 
ca laténte,quod téporis fucceffu , in quinque 
angulos five pinnas formatur;ut ferream cla- 
vam (qualem avorum noftrorü ztate equi- 
tes geflare folebant, & adhuc Vngari gefiát) 
fpeciem,quodámodo referat : ca deinde ca- 
pitula, incurvato petiolo fub ramis fe con- 
dür,& matura, in fingulis angulis feu pinnis, 
unicum femen continent, plánum, nigrum: 
: qualis fit ejus radix, me latet:nam cüm unica 
- effet,ei qui ramü mittebat,nata planta,eruc. 
renoluit. Totaautem 7 »»o«d3; cft, & fre- 
'quentiffimis ramulis przdita. 

Difcedensautem Francofurto , nonnulla 
femina ab Honorio Belli é Creta accipiebá, ' 
curante Illuftriviro,codémq; etuditiffimo& 
humaniffimo Ioanne Vincentio Pinello, in- 
terque genus und ópGrroyopronomine,e quo 
tertz commilffo infequente Vere,nata Lug- 
duni Batavorum planta, illi, cujus modó hi- 
* ftoriam fcripfi, prorfüs fimilis:verüm cim cà 
caftate in graviffimuta morbum, qui me feré 
fuftulit;incidiffem, ipfius plante reliquas no- 
::tas pleniusobfervare non potui. 

Sr p cünm multas notas Tribulo terreftri 
Diofcoridisnon repugnantes habeat ( liceat 
quzío liberé & fine przjudicio me opinio- 
;::mem in mediü adferre) hzrebá,an legitimus 

*-Diofcoridis vjiGoxoc xspraioc effet ; auc fal- 

' tem ad genusejus aliquod referri poffet. 
MzbiCA FLAVO FLORE. ^ 
nou AdtalA acre 
EciriMA Medicanon modó varijs Hi- 
lo Luiz locis fponre crefcit: fed eriá ples 
e imécq 1, vice fooni, ut quod, 


sve 
Cranfram. 


P . 
fgiaeAes 


xwedps 
Difcoridis. 


Melita legi- 
Lo 


p 


riquediligentercolitaria pecudum pabul 
"- T PIOPIGE 


3 


je 4 7 90857 ANS 
V P; ero gr E 
SK T LANTARVM HISTOR, LIP. VI ^ X 
el ^ Medicaflavo flore. ccxlijj 


propter ubertatem , fingulis annis aliquoties 

Z4. demetipoflit. Deillà Pics nobis tione fer- 

à mo (namà plerifque tradita eft cjus hiftoria) 

fed de alià quadam fponte etiam nafcente, 

i7 : quá in meis peregrinationibus obíervabam. 

M ; Placuittamen legitimeiconem LeGoris ocu- s 

/ 
» 


—É. foliaternauni petiolo inhzrentia , Legitimae 


& quibufdam Bohemiz; Norici, Fraüconize 
Quclocis. Floretautem Iunio & Iulio. 


MzpiCA MARINA. Ca». Lun: 


AvLrsfiveramuloshabethec Medica Medea me 
x 4 Tin4. 
| Gia quatuor pedales, humi fufos & 
. procumbentes: folia T rifolij, aut Cytii Ma- 
ranthz folijs minora;quzcü remulistomen- - . " 
ttosà lanugine obfita funt: flores extremis ra- 
mis inhrétes fuis petiolis, ex alarum finubus 
exiliunt quini aut feni fimul congefti, Medi- 
cz aut Sertulz campanz florum formá, colo- 
ris flavi:filiquz deinde glomerate & contortze 
fiveinflexze, in quibus lemen continetur fub- 
rufum, Medicz femini fimile : radix craffiuf- 
cula;perennis feu vivax,ex candido pallefcit. 

Provenit hzc paffim in Hifpania & Gallià Natales 
Narboné(i;ad Mediterranei maris]ittora: in- 
"eniebam etiáin Oceanilittore, ad Tági flu- 

miis oftium, ad D. Ioannis propugnacolum 

DOD.4 tunc abfoluti;& Caxcays, lub Oly- 

fippóne ne«cébri florentem anno M. D.Lx111T. ' 
Floretalioqu e(tate & Autumno, & fubinde 

femen profert.?oud Belgas fatajà quibufdam 

rei herbarie ftudiof« colebaturante meum in 
Auftriam abitum ; longioribus tamen ramis, 
nequeadcó densá capáve lanugine obdudis 

(ut pleraque ftirpes é füis natalibustranfla- 
tz,degenerare folent) feriusetiam florebat, &c 

1aró femen dabat. n Jie 
- ManiNAM Medicam nucupabam, quod Nemise 


E f 3 


[ : Medicz cüm fit fimilima , maritimis locis 
UMS: S QU. 2^. Metidieiprzfertimobverfisnafcatur. —— 
cm es A AO CANA VA Cüm anno M.D. r1. in Galliz Narbonenfis 
m E CE GNO — maritimis cam plantam primüm confpice- 
3 va? QNSD e e NS^ — rem& legere, parumabfuit, quin Helenium. etiem 
; NN ( 


ZJEgyptium Cratevz Diofcoridi cap.de Hele- "eppriume 
nio defcriptum,e(f» mihi perfuaderem: multasentm habere videbam notas, quz ad Helc- E 
nium illud accommodari poffenr, ut funt cauliculi interdum cubitales,per folum diffu(i & 

XX i | Jepentes, 


$2 
ccxli'ij Canori Crvs] gARTORVM 
repentes, folia Lenticulz numerofa & crebra, radix minimi digiti craffitudinem zquans 
pallidiufcula,per ima tenuis,fapernécraffior:przterea,quod in maritimis nafceretur. Nam 
licer Diofcorides corticem nigrum radici attribuat, in Cratevz exemplari nó inveniri An. 
guilara (cribit. Nihil tamen in re dubiá affirmo, 


Yaulaw, — CETERVM Egyptij Hclenij radicem in vino potam , contra ferpentium i&tus auxilii 
teflis cft Diofcorides. 


OxxrnaiPHYLLON quorundam. Car». rv. 


D Y « Mompelij vivebam,Trifolij genus cubitale autamplius,& quodammvdo fruti^ 
cansobfervare memini ad lzvam pontis Iuvenalis quà ad Grammontiam.ilvam iter 
OD elt, ad Ledi luminisripam , quod nonnulli Oxytriphyllon Scribonij nuncupibant,aliqui 
225 fo Lorum filvctrem: nec defueruntqui inter Cytifi genera referrent. 
, SiuiceM porró feré plantam (fi non candem apud Granatenfesobfervab«m cubitali al- 
titudine, & multis ramis przdi per quos f düm nodos & 1 divaricatio- 
nes fparfa erant terna femper folia, uni petiolo inharentia : flores fuma.i1sramis nafceban- 
tur,pufilli,candicantes;in globum quodammodo congefti : quibus (uccedebant cornicula 
five lobi (emen exile rotundum,nonnunquam oblongiufculum continentes. Fjusautem 
Quoroist plantz duplex erat genus : unum candidioribus ramis & alba radice : alterum caule & ra- 
^»^P'*- miscxalbo purpurafcentibus, fimiliter & radice, quz tamen in quibufáam plantis magis 
rubere videbantur. ; 
Granatenfis quidam Medicus Lagopum cffe volebat,refragantibustamen notis. Ioan- 
nn nes Placa Medicus & Profe(for in Academiáà Valentiná (nam & Valentino regno frequen- 
rie»? temobíervabam) Perempfanam Arabum vocabat,cámq; duplicem facicbat: primam hv 
3d. s midis nafcentem, Granatenfi fimilem: alteram lanuginofámque .. Granate 
vn fes Mautitani Epzivar fu3 linguá appellabant , & ex utriufque radice, qua fatiscraflnc 
Facultatts. m adítri&tionis particeps eft, prafertim autem ex rubefcente, ferapium confi 
ad dyfenteriam utile. E 


Mec Hujus femen deindc ex Italià miffumn Loti fruticofi nomine & natz ex co pl- AIR 
y fatis ma- 


Txirorir autem genus illud teretibus viticuli i i 
Fc cretibus viticulis humi fparfis,flore pifi pal! 
gnofolijs perpetuo ternis uni pediculo inhzrentibus;& molli lanugine Poe nitudin 
: : Hd viticulas ie iuquod ompclliani,dum iftic vivebam A liquap Es Pan 
emipra'? Lotum fem filiquofum cc inab ime 1 És 
iquofum c , maximé frequens eft^): viaebacur, 


Jis feligwrfus. mie & Auftriz pratis:fed Narbonenti i i 
: aulio durius,quantu: d 
Lotus filiquofus rubello florc. E S n E TE 


s invenitur frequentiori- 


E. yz eIrrivs veró 
fus yu J dg : ES 
fric fere. bus ramis przdituZ ut plurimü fufis,quo- 
tumextiemita ónihil fefe'attollüt, in quibus. 
hinc inde fp. funt folia ternà femper uni pe- 
tiolo inherela,mollia & quad lanugine pube- 
V Gorü alis,breves craffiufculíq; oriun 


fcentia,e» 4 0TU 215, f i 
uli cernis eciam folijs paullo minoribus 


n 
E ; 

RE prz binos ut plurimum ores fuftinétes, flo- 
MCCC S At Viciz zmulos,cleganti colore praditos,qui 
POR S ^ad fericum villofum faturé rubrum accedit: illis 
$ Y fuccedunt longiufcula filiqua feu lobi , faperné 
X j & inferné binis alis fatis magnis ac finuofis przz- 


diti,quibus reficcarís lobi quadranguli qui ame 
modo apparent, granáq; continent, rotunda, ci- 
neracei coloris , pifo minora: radix annua cft, 
quam fübfequens hiems tollere folet. 
Noribergz primum genus illud videbam an- 
noM. D.LXx1X.1n horto Ocllingeri pharmaco- 
paci & aromatarij ejus urbis: ipfe pifum rubrum 
nuncupabat: poftca miffum fuit ejus femen Lu- 


Lupinus um $m z 5 ? : 

pini rubri nomine licet ejus planta Lupino pror- 
arspsjaviham fusfic diffimilis: nonnulli zerpajav6AcGor & re- 
bs sp&Aopor cognominarunt ob filiquam quatuor 
shgvyédws. alisfive criftis p :non pté tamen 
srreév Tops. azviguyald m à verpa'7repcy forfitan appellare lice- 

ret. Poítremoex Italià miffum aliquoties cjus 
Sandilida, femen $andalida appellatione. 


Cazscz- 


- 


b eceriR M NEN LIB. Vt. ccxlv 

m in cjuídem Oellingeri horto Trifolij ? 

folijs pro planta exiguitate , quod à magais & ifolij quoddam genus (atis amplis r»st. 
fuo p connnenur veficariam id "bs tbmpoanaet ec Use d cn Dr ors 
fisquibu(damcollibus cum Hyacintho aut ; npelij, ubtin nudis & petro- 

polica pleri (que Germani hortis valgare beg minore aliquoties eruere memini, Id 


TRirOLIVM MAIVS. 
Car. rvi 
A n 14 func Trifolij genera:fed tria maj i 
A ; genera: jora,fpicz forma & floris i j 
V fcrentia paffim in Pannonia & vicinis Provincijs taco QR mu Fk. Mer 
E . genera, 


Trifolium majus r. Trifolium majus i11 


ParMVYM ternis, autquaternisintetdum affurgit vitgisaut cauliculis, pedalibus ; fit- yis 
mis,re&tis,teretibus, circa quos nafcuntur rara folia,oblorga, angufta, dura, nervofa, cari- ma 1 
amata, & dorfo elatiore, terna femper ab uno exortu prodeuntia, utin reliquis Trifolij ge- 
neribus,incana,in ambitu velati dentata;ab radice frequentiora,& majora: flores extremis 
ramulisin quos cauliculi fepatantur, inhzrent parvi, frequentes, conferti, & fpicarn quo- 
d do for albo colore, & nonnullo odore przditi : radix vivax , minimi digiti 
craffitudinem zquans.fufco & den(o cortice tc&la, longa, aliquot fibris donata eft. 
Iirr nonvalde diffimile eft Alteram genus, vel amplitudine , vel formà : folia tamen rji 
aulo anguftiora,& craffior foftulorum;qui confe(tim nafcuntur, fpica, cág; fummo cati- mast. 
veftigio, & quafi inter folia larens, cui plerumque ad- eJ; oo 
differuntcolore;qui non albus eft,(ed ru- 


isfaftigio inhzrens (ine ullo petioli 
mfcituralia brevior, rariffime tertia:flofeuli verà 
ber,& odore cujus funtexpertes: radix;prioris radici feré par. : 

n altitudi lerü bitaliseft: caulesctiam zrlium 


MaronE multócréfoit Tertium quz plerüq f tian 
habet craffiotes,nodofos: folía ex fingulis geniculis alternatim prodeuntia, longa, ftriatá- maju xit. 
que, dorfo magisemi & elato; laxáquadam veluti vaginà in binas appendices defi 

olo nafcentia, fuperiori- 


: 1 
nonte,caulemam ple&tehtia, deinde terna numero ex codem peti er 
basduplo longiora,illis amen non minds dura, & per oras denticülata, guftu nonnihil ad- 
ftringente: huic fpica oblongior,& maj or,elegantiffima,rubrorum fofculorum é caliculis 
hifpidisemergentium ferie compofita: radicem habet füperiorum radici fimilem, VIA 
cem,& fingulis annis plures caules proferentem. iis T Anu c Ide 
2; "Hujus generis alia eft f pecics, qua vel magnitudine vcl 2x am & florum form E EUST, 

2 3 » 


aJ pad D 


esM 


MEETS 


pec mm 


ccxlvj. . Canortr CrvsI RARIORYM 
| " Trifolij majorís tt1.altera fpecies, 


colore;nihil, aut quàm minimum differt:folia ' 
tanien anguftiora illorum longitudinem ali- 
quaütulum excedere videntur,& florum fpica 
longior effe. : 

InvEN1vNTYR honmodoinHam- 
burgenfi Pannoniz monte , & illi vicino Prel- 

lenberg, fedalijsetiam Pannoniz & Auftriz, 
* Stirizque montibus alpeftribusque pratis & 
filvis , fecundum & tertium utrumque genus 
praefertim : priora etiam duo genera , íiccio- 
ribus pratis Viennz vicinis , tum pariter in 
Moraviá & Bohemià., Florent Maio 
& Iunio. E 22d 

TRAcvs Tertij generis alteram fpeciem 
Offer Grpette] hoc "gsm hircinum tri- 
folium, & Cytifum appellavit: Lobelius, alte- 
rum Lagopum nuncupaffe videtur. De co au- 
temquem Lagopum maximum vocat, pro- 
ximo capite Deo volente agemus. V ngari por- 
1o vulgare Trifolium Zo bereappellant , quia 
equisin pabulum cedit. 


CSS 


SS 


Lohcre, 


LaAcoPvs MAIOR. 
Caf. Lvil jg 


V z « Lobclius Lagopurn maximutn 
Q vocavit , Belgicae primum innotuit An- 
no M. D. Lxx. C. V, Alphonfi Pancij munere, 
quicjus (emé dum Machlinie viveremus mit- 
tebat,€ quo nobis tum natz plantz , quz cm 
annue (int,& maturius fuum femen perficiant, 
fpontancá fatione genus fuum tum iftic, tum. 
toto Belgio ha&enus confervarunt, 

M vrTA autem illi Trifoliofeu Lagopo, 
ftatim à radice prodeunt folia , terna fimulin 
oblongo pediculo naícentia , prznéorbicula- 
ta, mollia, dilutius virentia; inter quz pcda- 
lis aut amplior nonnunquam affurgit caulis, 
inaliquot r. divifüs:fub quibusadnafcun- 
tur fimilia folia ; nonadeó ramen orbiculata, 
fed paullo longiora: extremis ramisinfident in 
quinque lacinias anguttas divifi utriculi ,. in 
longiuículum caput , feu fpicam congefti, à 
quibus emergunt floículi coloris clegantiffi- 
mi, ex purpura rubri:quibus excuflis , fucce- 
dunt in utriculis femina , in fingulis fingula, 
flavefcentia , rotunda, craffiufcula. .. Floret. 
tot aftate., nonnunquam etiam in Autum-, 
num ufque , & fubinde femen profert, quod 
fponte decidens , etiam ante brumam novel... 
las plantas procreat , infequenusanniarftate 
flores daturas , ut Lugduni apud Batavos ob-. 
fervabam. ; j 

AL1vp porró Lagopi majoris genus, fe- 
mine ex Hifpanijsaccepto natum , cujusico-: 
nem ad me mittebat Iacobus Plateau: ld uni- 
cum fertcaulem gracilem & fatis irmum,no- 
dis quibufdam diftin&um , & in aliquot ta-. 
'c:mos divifum , nafcentibusad fingulosnodos 
|. pediculis ; fatis laxà fede cauletn.& ramulos 

.'ampledtentibus , quorum extremis-terna iüfi-. 
dent folja ut in fuperiore , non orbiculata ta- 
men,ícd 


Lagos ma- 
NimHs Lob. 


0593 Hi. 
B scares 


e Puslibabifis HISTOR. L1». Vi, , ccxlvii, 
opus ang: panicus, Trifolium pratenfe Salmahtic. 
SONN £ 
p 
SN [7 


Hepatica trifolia carul. flore, : : ; 
Z men , fedlongiufcula &angufta , carinata, 
E: five dorfo elatiore , cancfcentia inflarfolio- 
f SN rum vulgaris Lagopi:fümmirami definunt in 
N longascaliculorum p quibus emergunt 
floículi vulgaris floribus formá fimiles,& fere 
concolores,hoc eft diluté rubentes. 
Simile , velfotte illud ipfum genusobfer- Nata: 
vare memini Salmanticenfi agro, dumineá ' 
urbe vivcbam, ad vinetorum aggeres, 


TRiIFOLIVM PRATENSE Sil- 
manticum. — Cap. Lviir. 


Icrr non multum à Belgico vulgari 
r Trifolio differat illud quod paffim in pra- 
tiscitca urbem Salmanticam nafcitur : quia 
' tamenquafdam notas habet diffimiles , illius 
hiftoriam negligend iltimavi 
Cauliculisautetn eft pedalibus , quinis aut rrifziom 
. fenis, humi fparfis »foliaterna fimu conjun- pratenfe 
ü OL XARN C. &a habet uni petiolo inhzrentia , uti Belgi- esr 
iere DABAT T e C167. , cumminoratamen,inambitu ferrata, & par- 
vàlividiufculá maculà infignita : virgule teretes ex alarum fnubusp leunt , fuft $ 
capitella llofzulorum elegantiffima purpurá rubentium : quibus fuccedunt membranacci 


enon 


folliculi,& in his femen exile fubrufum: radix qualis in vulgari Trifolio. 
Totá zflate floret. Hifpani, Tefal de prados,& fimplicitet etiam Trelol, quemadmodum aba 
& cetera Trifolij genera, vocant. í Lud 


(E Ri y ; irc dann chile. 
' CETERn v M, quoniam in Trifoliorum hiftori vetfamut:obiter "dns menindinho- rjoliem 
locolibuit Plantz illius, quam nonnulli ME nobile, xe into ium aurcum(. tini- Zum. 
€ P n 


3 Hepatica 
tationem G x app Imíslias 


- Fam 


ecxlviij e Canori CrvsI RaRIORVM 
Heparica trifolia rubio flore. Hepatíca trifolia catul.pleno flo, 


duivaritat — Eam flore vel crulco, vel ad violaceum tendente alunt Belgici liorti : alunt & flore ru- 
b:llo &álbó munere Alphonfi Pancij qui nobis utramque mittebat Machlibiam : atque 
zroAUtUA0 Hore carruleo, bis aut ter: fed quz nunquam comprehendere voluit. 

Sratelos: Oinnesaurem,prater,cam quz pleno flore eft , Viennenfiagro fponte nafcentes obfer- 
vabam. Nam V! fis falrus,& lcam przcociorem , & cam quz florem ad purpu- 
ram tendentem habet paullo ferius liorestem , alit, tum illas quz incarnato five rubello, 

Hoate. tri. tum albo funt Rore,ubi aliquot carum ftirpeseruebam anno M. p, LXxiX. atque eam qux 

fol albotore. niveo prorfuseft lore ( diverfam ab ea quzà Pancio mittebatur) priis apud Gamingam 
"coenobium Cartufianorum. Prioresveró duz,non modo Viennenfi agro;fcd in omnibus 


zuperic. cj, Pannone & Auftriz inferioris filvisabund t: quz autem rubello cft flore, 
fürs — apud Niffam Sile(iz,& lenam Thuringiz ctiam (ponte nafciab amicis intelligebam:ar al- 
fere. bo flore przditam apud Sabaudos , fuperato monte Senis, quaiter faciunt qui ex Italià in 


Galliam proficifcuntur, non proculà pago Lunenburg, frequentiffimam nafci mihi refe- 
rebat D. Balthafarà Nerden Medicus. Annoautem odogefimo fexto fupra millefi 
& quingente(imum & fequentibus, jam venalem pror p fatis freq 
Viennenfi foro rhi mulierculzé isfilviseruzam. Poftmeum veró Vienná 
Hepatic rri- difceffum, inventa c(tapud arcem Starnbeg. Mags Domini de Heufenftain in (ilvis illis 
folarul. ple- quz: ab illà arce ad Niveum montem extenduntur , eriam illa qua pleno cft carulco flore, 
»fwe — ucipfius Dn.de Heufenftain uxor F fi ad me perfcribebat, qüin & florem illius, 
nedubitarem,papyro involutum & cpiftolz inclufüm mittebat, brevi additura dimidiam 
Fig planta (quam unicam habebat ) partem, nifi Turcicum in eà Provinciá bellum fuif- 
fetexortum. 


Oxxs FLAVO FLORE, Car. LIX. 
* X É 


A2 Trifoliorum ctiam claffem pertinet hzcelegans plantula, quz ramulos dodranz 
tem pedis longos haber, interdum longiores, graciles, dos, rubentes, nodolos, 
perterram repentes,& fübinde ad fingulos nodos radicesagentes,novófque fürculos & ra- 
mulos proferentes ; folia illi oxydis vulgaris, terna in pis petiolis, fed minora & ex pal- 
lido virentia,cidi faporis.quz fub velperam,aut ingruente imbre,complicantur, & veluti 
in 1 j (a figuram co&unt ; floresin oblógis pediculis terni aut quaterni fimul 

: : enafcuntur, 


Oxys flavo 
gere. 


PraNTARVM HISTOR. LIB. VI. 


Y d CCX ix 
1 Oxysflavo florc. lix 
T Cio guy — f$ "e. enafcuntur;quinque foliolis flellatim decuffa. 
5 NO QJ *, tis confpicui , vulgari minores , flavi coloris: 
à Q :] b fi (I edunt bl i à 


4 mtu 

M . sd A " 

IS capitula five cornicula,(eminecxili, rufo, ple- 
na,quod (per maturitatem dehifcentibus cor- 

niculi ili entes plantulas,inf 


anno flores & femina prolaturas gencrat:radix 
tenuis & capillata fingulisannis perit. 

Vmbrofis quibufdam circa Hifpalim locis Natale, 
nafcitur: olim fimilem etiam videre memini, 
Mompelij in horto D. Guichardi , profefforis 
Mediciinillà Academià, quem in urbe qui- 
dem, fedad mania fitum colebat , in quo & 
Cyclaminum folio hederaceo & angulofo 
confpiciebam. 

Apud Belgas , atque adeó in omni folo fata, 

Z (X provenir; quin & femel fata , poftquam florere 
"f$ cocpit, tota deinde zftate flores producit,& fc- 
menfert: plantetamen omnes, ut jam dixi, 
À :hiemis inclementià reunt:fed & femine de- 
EN QC ciduo renacz (fi rigida hiems fübfequatur)plc- 
: CONXJ rumquecorrut fi fq Reus in- 
terit, frigidior F reg, : 

Oxxpis Plinio, ut putant, di&z, genus 0»:Plij. 
eft hzc planta, quam terna habcre folia ; & ad 2»feese- 
diffolutam ftomachum dari , atque adverfus 
entcroccclen edi,lib.xxiii1.cap.xt1 fcribit, 


, 
PREX f-es 


Mvscvs TERRESTRIS. 


: Lufitanicus. Ca. 1x, 
Sos ^ 


tem viticulz tedz fünt frequentiffimis folio- 
lis, ive fq lispotii iffimis & tenerri- 
mis pulcherrima ferie digeftis, dilunoréque & 
quodammodo pallcfcente viriditate praditis, 
ta&u quidem mollibus , fed veluti ficcis , ad- 
ftringente guftu ,cui tamé grata quzdam dul- 
ccdo admilta fit, 

Nufquam hoc Mufti genus mihi confpe- Naulu. 
&um, quàm in umbrofisaggeribus Oliveto- 
rum, ad Colibriam Lufitaniz urbem, & Aca- 
demiam totius regni celeberrimam , vulgo 
Coimbra dictam, trans flumen Mondego,La- 
tinis Munda nuncupatum,non proculà defer- 
to quodam facello in colle fito , juxta quod li- 
num filveftre latifolium alterum legere me 
dixi,& ponc ipfum facellum,Rufcum fuis bac- 
cis onuítum obfervare memini, 


Did 453 


PELAGIC 4 quzdam& AQVATILES plntz. 


» . * * * t * . Vltimi mea- 
RADITA Terreffrium ffirpium biflorid, pro Coronide Sexti es Pltimin 
rum Obfervationum Libri , plantas qua[dam adijcere evolui , que in mari » 
«quis na[ci gaudent; inter. quas primum locum obtinebunt. res elegantes peregre 


mt miffe. Mvscvs 


ECL ss Canor: CrvsI sanioRvM 


Mvscvs MARINVS. Car. Lxg; 


ARvM prima, Mufci marini genus 
H quoddam videtur, quatuor unciarum, 
aut paullo amplioris lógitudinisjin frequen- 
tcs & late fparíosramos dune cqui deinde 
in alios plures minores & multifidos defi- 
nunt inftar foliorum Chamemeli, vel fiquz 
fint illis minora aut tenuius incifa, molles 
initio,& flexiles;tranfparentes,fi lumini op- 
ponantur, virides infimá parte, fupremà ve- 
rà purpurafcentes: fed nec réficcata planta, 
licet afperior ficcitate reddita , valde fregilis 
cítut Corallina vulgo dida, tametfiad ejus 
aliquod genus quodamm oco referri poffit, 
faporem tamen valde falfum retinens , &, fi 
aquaimmergatur &aliquantulum macere- 
tur,denuo mollefcens. : 
Illam Neapoli ad me mittebat Do&iffi- 
mtis vit Ferdinandus IÍperatusapno v. p. 
xcu. Palma marine Theophrzftiappella- 
| tione: fed quifquis vii. cap. hb. 11». 1 heo- 
phrafti de Hiftoria Plantarum leget , & Pal. 
mz marine hiftoriam co capite de fcriptam, 
; diligenter expendet;pullas hanc habere no- 
tascum Palmá maririà convenientes com- 
periet: & forfitan ad Brü genus quodpiam , 
» potis effe teferend cial 


BATbepb. 57. 


E) 


CETLEICHEN MÁRINVYS 
Car. Lxrii. 4 


P ALMARES habet elegans hzc Planta 

-. ramulos, quaqua verfum in latera ex- 
panfos,foliaccos , quia fingula foliaalia pa- 
riunt vel fingularia, vel bina vel etiam terna 
interdum , & illa deinceps alia , fic ut tota 

-. plantaramulis przdita fit;qui folijs fuper al. 
, teroinfidentibus conflant, JjfQue planis & 
orbiculari formá praditis , fibiinvicem au- 
tem ita connexis, ut tcnui aliquo filo. vix 
confpicuo duntaxat trajccta videantur , ad- 
mirando fpeclaculo. Infima porró folia,quà 
faxis adherent , fufci fünt coloris , reliqua 
«andicant,extima (utquz Dovella) dilutius 
virent : omnia veró fplendent & Izvia funt, 
e ctiam inter chartaccas paginas aliqüot annis 
i adíetvata:, vetuftate tamen Izvorem illum 


Ju//*J. priftinum amittunt , & rugas contrahunt, 
UE) afperioráq; funt, falfedinem autem rctinét, 
»i Eam etiam ad Ámecum fuperiore Neapo- 

li mittebat Imperatusjiconem veró infelici- 
terexpreffam,Aopliffimus vir lacobus An- 
tonius Cortuíus , curante Illuflri viro Ioan- 
ne Vincentio Pinello - 4IHperatus quidem, 


Sertulario, V. - adfcripto Sertularie uomine;quia veluti fer- 
: : tum aliquod aut corallam ipfius folia ita 
connexa reprefentant: Cortufus vero é Cor- 
Cerallina fica plantam accepiffe fcribebat Corallinze 
lanifolin. latifoliz appellatione:nomen autcm illi im- 
O»uiia pofuiffe , Opuntiz marinz littoralis & faxa- 

marina. 


tilis,fatis ( meà quidem fententiá) commo- 
dà ratione. Nam Theophraftuslibro x. capi- 
te x11. Hiftor. Plant. fcribit circa Opuntem 

her bulam 


Corallina,ctiam minore quantitate datam. — z3 
d : E. 2 


- MyRIOPHYLLON AQYATICYM inus. 


càinfulà mittebat , & Corallinam latifo- Facultate. 
cam pollere, quibus reliqua: Corallinz, 


MxynioPHYLLON PELAGIVM Cortufi. Ca» Lxiit, 


S VerR1OR:2vs non minds €iegeans 

S& peregrina haec Planta, cujusiconem, 

cum caulis infimá parte & radice , ab co- 

dem Cortufo accipicbam anno M.D.xc11. 

|OQvANTYM porrbexipsipicturácons Myriohylon 

Vjcere licebat , fuerat hacc planta cubitalis ^^». 

altitudinis caule rc&o , fatis amen gracili, 

E przdita,in plures ramos, feu potius, uc Pli- 

niano utar verbo,ramulofa folia divifo, fo- 
liorum filicis penc formá & effigie,fed lon- 
gé tenuiora, nutantiainftar ramorum Pal- 
m'colore pallefcente , fammus caulis mi- 
noribus folijsobfitus definebat in nuculas 
quaídam veluti in caput congeftas, qua 
nullumaliud femencontirfere deprchen fae 
fünt , quàm renellas plantulas jam forma- 
tas, matri facie fimiles , quz cadentes infi- 
mum mare pctunt , deinde crefcunt, & in 
eandem magnitudinem evadüt, quam ma- 
tresobtinenc: ipfe caulis quàm plurimiste- 
nuiffimis & pluíquam capillaceis fibris, 
tanquam radice nititur,non fuper faxis, aut 
oftreorum teftis, ut plerzque alia pelagica: 
plante, fed füperarcna aut luto in imo ma- 

ri fito: fragilis eft caulisnon minüsquàm 

vitrum aut Corallina, dum ficcus eft :ar vi- 

' ridis, & terra adliuc inharens, lentus eft & 
flcxibilisinftarfparti. - : s 
Nafcicurin altiffimis gurgitibus maris II- 

lyrici , utde pifcatores extrahunt hamis 8c 

inftrumentis,que PE [perneappellant. To- 

ta plantaetiam exíiccata, falfedinem fuam 
; . —fctinet. ; " 
I»st Cortafus valde apto nomine Myriophyllon pelagium appellavit. Pifcatores ve- Penschio 


l ; " : ; delle Ninfe, 
ró Penachio delle Ninfe, & Palma di Nettuge , quidam-etiam Scerze d Netun2 nun- irs, qi 


cupabant. : Eis : : Neo. 
"REFEREBANT ptzterca utilem effe adverfus morfüm omnium ferpentum marino- A idm 


rum, & virulentos ictus pifcium : applicatam füpra levia recentia vulnera, ca viginti qua- pj, 
tuor horarum fpatiocurare. Cortufüs autem cjus periculum feciffe fribebat. ^ ad vermes 
necandos & eijciendos , illámque non minoris: ffc cffi ig dep à quàm quav 


eti em i 1 Que Provi fu- Milefoliam 
VrGARE admodum eftin Pannoniz , Auftriz, vi inarumQue Provi aram 
. V violis, quorum aqua verfandarum molarum caufa retinentur; —Millefolium illud 225 
uaticum flore albojà Neotericis defcriprum. 2 ings ATHE : ; : 
brc in lacunis (ccundüm rivos fitis,nec profundis, exiguum aliud genus obfervabam & minia 
laté (ec fandentibus fcapis przcitum,qui rotundi , virides quennibélqus pod inicicepn bi 
fant quibus rcouescapillaceáfque übras fpargit quibus telluri inbaret: fuperior fcapo- 


' rum pars palmum füpra aquaseminet, quam adfingulos nodos quinz tenuium parsífque 


foliolis przditorum foliorum ala: am biunt,vix unciam longz,virides cops k uid 
fim circa fcaporum fummitatem minauntur , ficutin pyramidalem qua ks p 
3 Z 74117 finan 2» 


cdij | Canotr: CuvsI nARIOR. PLAN. HIST. LIB, Vi. 
Mytiophyllon aquaticum minus, 
definant , qui fummo faftigio totidem flof- 
culos; quot foliorum alas in fingulis nodis 
ferunt, pufillos valde, octonis candidis folio- 
lis ámuljun&is, nec fefe explicantibus, pra-- 
AN ditos, qui deinde in quedam rubercula qua- 
U/ tuorradiolosincapite habentia tranfeunt. 
Flore & femine onuftam conípicicbam 
hanc plantam menfe Iunio. 


TRIBVLVS AQVATICVS MINOR, 
Car. ixv. 


IcvnirALES;tricubitaléfque, aut longio- 
res, pro aqua altirudine;ex radice proterc 
hzc planta;fcapos, tenues, punicantis colo- 
is,planos,nodofos (qui reficcati,lenti funt& 
— flexibiles) citca fummum divifos in plures 
pe ZEE — S ramos, alternatim ferentes in fingulis nodis 
: fingularia folia,duarum interdum unciarue 
lógitadine,& femiunciali latitudine , tenuia 


WU RDONEMNTI ERI 
ZZL- NX & quafi tranfparentia, in ambituadeó crifpa 
I———————— LL] - & finuofa, ut laciniata videantur , colore ex 
ECL viridifubpuniceo: pediculi exiguos candi- 
LL L3 cantes flofeulos uvxQue in morem cógeftos 
^ [Ceu RE UU re aid 3 (uftinentes,oblongi craffiufculíq; funt, & in- 
E T E $ ter folia exoriuntur , quz bina femper ex ad- 
"T ribulus aquaticus minor. verfo fita nafcuntur,contrario quàm reliqua 
1 "5 à " inferiora modo:fingulis flofculis plerumque 
a» "PE ... faccedát quaterna aculeata grana (imul co- 
aet? nun On ^ hzrentia, paucam cádidam medullam con 
U» tinétia : (capi infimá parte ad fingulos nodos 
oblongas,tenues , candicantes fibras agunt, 
quibus firmantur , & alimétum neceffarium 
attrahunt. Tota planta aquis immergitur, 
PaiMvM in ftagnisapud Nemeth-wywar, 
maximácopiá, interdü tribulum aquaticum 
$ majorem fru&tu eduli , & Nymphzam flore 
d albo nafcentem,atque unij initio florétem, 
Jj "5 &. femine. przgnantem obfervabam anno 
Hi M. D. XXC. maturius tamen florere exiftimo, 
i — quia omnes fermé planta femine abunda- 
Ri ES —— bant deinde eodem menfe Viennam rever- 
xS E Ee eese (usincjusurbisfolfis, ad portam quz vulg: 
m iz ÀJ 3 t ? patur cieícentem,dc pon- 
frbalia. dr rip 227 te profpiciebam. 
ficte EU A SIMILEM deinde feré Renem illo ipfo 
yu cv — 6 ——3 menfe videbam apud Ebreftorf Mage Dn. - 
* » D. — ——— Hieronymi Beckà Leopoldstorf arcem (ad 
XU P; D——N— T Emm —— cujus hortü , in muro meridiei obverfo plu- 
E 


r A — Me á: 
LH EC I—— timz veteres Infcriptiones latina in Panno- 
/ —— —C-7A z niàrepertz , (crié quadam funt repofitz , ut 
Im mum Vm Nobilisille vir totius Ántiquitatis diliges eft 
E———— obfervator) in lacunisfecundüm puriffima 
e pu iquz rivos decurrentes nafcétem , ícapis au- 
LIUM tem non planis, gis rotundis , eodem tàmen 
ES — [ i is,bina íemperinter (e oppo- 
fitafoliolaad fingulos nodosferenté fuperioribus breviora; mucronata,in ambitu iiie 
crifpa vel inuofa:flofculos deinde ternos vel quaternos;pufillos, Mufcatelle Cordi iofcu- 
lisper(miles,tenui brevíque petiolo in(identes; femen non obfervabam; quiarion licebat 
mihi quovis momento iftuc recurrere: ferpit hzc , & ad ramulorum nodos atque alas ple- 


rumque fibrasagit, - 


*- n 


a Finis L18R8I SzXTL 


cdiij 


KO URENDIX j 


AD HISTORIAM PLANTARVM 
CATOPTCLVS- 


Vt1A lla planta d amefunt olfervata, jam traditá 

T ypographo ut cuderetur me Hiifloriá eas in A, "Ppendicem can- 
gerendae cenfui , qua ad ejus calcem accederet, indicatia capite ez: libro, 
quibus inferi deberent. ; 


Conar Ans5om, adfnemCap.x.ib.r, 


tegrina 
ifpali ad 


Roerzn foliorum quandam cum Siliqua filvefiris folijs fimilitudinem, E 
jufdam arboris hiftoriam adijcere volui, cujus tres autquatuor ramulos , 


me üiittebat dodtiffimus vir Simon de Tovar,ejus urbis primarius Medicus. 
i Coralarboris ramulus, 
un il d : 


X 

EA arboremin hortoalere fcribebat , (c- 
mine ex Ámericáaccepto ipfinatam , cui no- 
men inditá effet Coral,ob flores Corallij emu- 
los,(edeorü formam non addebat; illud dum- 
taxatin cpiftolà adfcriptum , binas ipfum ha- 
buiffe arbufculas,quae orem tuliffent jin qua- 
rum adultiore etià filiquz fivelobi nati eflont, 


tem, quz iftic anno pracedente fuerat, hieme, 


» proferteaarbor, conj jj 
iforam foribus formá nó effe diffimiles , qua- 
js in Siliqua filveftri, vulgoarbore ludz nun- 
cupatána(cuntur, fed alterius coloris, videlicet 
rubri utcorallid, przfertim quá in Indice horti 
ipfius, quem ad me anno pracedente miferar, 
adfcriptum effet, Arbor indica,didia Cora/, ob 
cjus florem fimilem Corallo: cujus folia valde 
fimilia fant folijs arboris Iudz , fed fpinasilla. 
habet, quibus hzc caret. Etcertéramuli quos 
mittebat (etenim ramulos cum folijs mittere 
fcribebat, duplo autem & triplo majora atbo- 
rem etiam proferre)folia habebant, arboris Iu- 
dz folijs non valde diffimilia,fed breviore inni- 
xa pediculo;atque ex adverfo nafcentia , extre- 
mum ramulum , qui aliquot fpinis , uthamus 
recurvis , przditus erat, occupante fingulari fo- 
- lio: an veró hi ramuli fint dumtaxat oliorum 
1 i,hzreo, quia quotquot mittebat , terna fol do folia habebant; 
euer) papeh rer md folia fuiffe,quum extrema cofta in unicü folium 
defineret,& infima uniusinter ceteros,ramuli pars, veftigium adhuc retineret, quo ramo 
inhzfiffe videbatur. Nihil vero affero,auum,ob brevi fubíequutá cjus,qui mittebat, mor- 
tem,nemo fuerità quo perconrari poffem. Foliorum tamen aliquot formam, ut ramo ad- 
Yiáta fuiffe conje&uram facicbam,in tabellà adpofità exprimi curabam. ENSE 
AN verà iftam adumbrare voluerit C. V .Matthiolus icone Acaciz D nut Di rins 
& folijs, arboris Iuda foliorum zmuliséftexpreffain Commentariorum ip! / y iofco. 
tidéi oftremá editione, ignoro: fed fi hancarborem voluit, pictor iconem fideliter non 


expreflit. Y GyAYAVA 


Coral á*bo- 
risbifiorua. 


przgrandibus phafeolis pleni , rigidiffimà au- 


. non modó illam arborem,atque ceteras Indico 
femine natas,verüm ctiam plerafque alias plan- 
tas, ipfi perijffe. Quandoquidem porrólobos 


Acacia t. 
Matibiels. 


ccliij Canoni CrvsI APPENDIX 
* GvAYAYA ARBOR, adCapxxix.lib.r. 


Guayavzarboristamus. 


AMETSI hxcarbor fullá affinitatem 
$, pron Pruno,cap.xxix.lib.1. mea Planta- 
rum hiftoriz defcripto , habeat , quia tamen 
dubiuseramcuiriamarbon in cá hiftonà de- 
Ícripta,illá fubijcere poffem , jam dio tan- 
dem capiti accómodandam efle centui, prz- 
fertim quü cjus fru&tus , pulpam pruno non 
: diffimilem habuiffe videatur, licct officuli 
expertem. Q uód 6 hanc Plantará hiftoriam 
recudi cótingat , peculiate caput illi dari po- 
''terit,& commodiore ordine reponi: interea 

fruatur benevolusle&or ejusin hac Appen- 
dice hiftorià,& illi adpofità icone. : 
IsrvM etiam ramulum ad me mittebat vir 
eruditiffimus Simon de Tovar, addito ipfius 
atborisfructu, fed pror(us rugofo, &, ut opi- 

,; norimmaturo,Gzayave appellatione. ; 
,, Eratautem is ramnlus cujus fummá par- 
. tem cum fru&u exprimrcurabam , pedalis, 
' longitudinis, quadrangulus, alternatim binis 
folijs ex adverío femper fitisobfitusquatuor 
uncias longis , inám cum femiffe vel binas 
interdum latis, lautinorum foliorum formá, 
fatis firmis,qua proná parte, tumente nervo 

" fecundüm longitudinem, & in latera excur- 
rentibus venis erant infignita, cineraceiq; & 
jàcanicoloris, füpinà verà lviora , minusás 

. apparentibus venis, quz confra&ta , licet ve- 
tufta effent , laurinorum foliorum odoré ad- 
huc retinebant, ac etiam quodammodo fa- 
porem manducata : fru&tus,ut dixi, rugofus 
erat, & levis,quia forfitan immaturus! exigui 
mali magnitudine, oblongiuículus, foris ni- 
gricansinftar prunorum maturorum , intus 
pulpà rubefcente plenus, acidiufculi (aporis, 
incujus meditullio multa grana candicantia 
7 coagefta crant, milij, aut granorum, quz in 
ficubus reperiuntur,magnitudine. 


Guayava 


boris bif. 


Guayabi potrà hiftoriam dcícribit Ferdi- 
nandus Oviedus cap. xix. lib. viii. Primae 
partis Hiftoria: generalis & naturalis quam 
*« Lector teperier inter percgrinas plantás,qua- 

rum Hiftoriá ex vari A) Nord e- 
rc (Deo vitáconcedéte) inanimo habemus. 


DonycNivM venvM lacobo Plateau cre- 
ditum. ad Cap.r.xvi1.lib.r. ante fe- 
&ionem,VzrEnEs porró, 


e ErERvM aliud Dorpeiiipin propone- 
bat ornatiffimus vir Tacobus Plateau, 
ipfifemine natum;quod,ejus opinione ,legi- 
timum erat. Sed quum ipfe plantam naícen- 
. tem nóc im,nihil p iare pof- 
fum: ejustamen qual que defcripri 
nem ex notis quas ipfe Plateau ad me mittc- 
bar unà cum ramulis folia etiamnü retinen- 
tibus, & icone ipfius manu delincatá, con- 
cinnavimus, quam fübjc&tà etiam tabcllà 
V ies . expreffam hic damus. : 
bur . Esr igitur Dorycnium illud, planta fruticofa;ad duorum aut trium pedum altitudinem 
"ia. affurgens, & multosramos lighofos fpargens , non valde diffimiles tenellis ramis : hi 
a, 


Peeters i 
LIT PP 


VÉ. Cut Lots ; 6. 


a ei^ 
"P 


ur 


Àpn ntsroRIAM PLANTÁRVM,; *:5 dale 
albz,cui etiam fimilia folia habet;hoc eft,incanál 
firmiora: fummis ramis multas florum gemmas 
deinde aperiuntur inflar lorum convolvoli aut ftramoniz,fed fatis fugaces, quia uno mar- 
cefcente , alter (efe expandere incipit: fru&um feobfervarenon potuiffe fcribebat, quo. 
niam nullus floribus decidais fi ucceffifet;ipfam deinde plantam penjffe: fruticem tamen 


MvrLriS porró ab eadem radice virgis affurgit lentis flexibilibus gracilibus & viridibus, Afeleiada 
qua alternisambiunt folia,vulgaris A fclepiadis folijs non diffimilia;bina ut plurimü,con- **e Pifle- 
rrarijs inter fe pediculisnafcentia, dilutius virentia : inter qua: terni aut quaterni prodeunt "^ 
flofculi brevibus petiolis nitentes,quinque pallidisfoliolis conftantes, quibus fuccedütin- 
terdum fingulares,nonnunq uá geminz filiquz, breviores quàm in vulgari , fed craffiores, 
ftriatz, bifido mucrone , continentesfemen planum fuá lanugíne involutum ;perindcat- 
quc vulgaris Tota planta gravis cftodoris buxeum referentis.Eam mufcis perniciofam ef- 
fc dep debam,q quidem illas floribus infidentes,enccatas reperiebam. | 


LiLtvM MONTANVM FLAVO rLORE, ad Cap. riiLib rante fedtionem Lilij 
porró filveftris. Si veró contingat Plantarum hiftoriam ruzfus cudi , peculiare 


Capuilli dari poterit, 


E LzcaAwus efthoc Lilij montani genus, quod proximis his annis demum obfcrua- 
tunt, necà quopiam ha&tenus,quod fciam,defcriptum . De hocenim primum ad me 
fcribebar, in Plantarum cognitione egregie verfatus Ioannes RobinusSereniffimi Regis 
Galliarum atque Chriftianiflimi Simpliciita, ut vulgo appellant, Luretiz Parifiorum ha- 
bitans,bulbos ejus fe habere figaificansanno x. p.xcvi11. menfe Februario, unum cx illis 
fe miffurum pollicitus, quem infequente Novembri accipiebam , fed valde corruptum, 
quia pyxidulz terrà plenz faerat inclufüs , cujus attritu ex geflatione fquama pl i 
affli&z: terrz tamen creditus,comprehendit, & fcquenteanno caulem cubitalem protu- 
lit;nullum florem,rigidiffima dcinde quz fübfe quuta hiems prorfus córrupit,ut & felectif: 
fimas pleraque alias plantas. Scribebat ver, orem habereex aurco flavefcentem, folijs 
inftar Lilij montani;aut Byzantini miniati reflexis, diltinum maculis nigtis ut funt Lilij 
montani five Martagonis Mattioli flores. Ccterüm illam i pfàm plantam effe cenfebam, 
dequa Nobilis virloannes Boifotad me fcribebat ejufdem anni mepfe Augufto , hisver- 
bis. Superioribus diebus, meus vicinus accepit à N. Bidaut, nepote Ioannis Bidaut cano- 
nici Infulani,Lilij montani pi&uram,cujusexemplaradte mitto. Isante feptennium, vel 
circiterin montanis Pompeiopoli proximis, regno Navarrz , femina cujufdam Lilij mon- 
tani iftic reperti collegerat,dum radicem,quz nimis alte demería, aut nimis tenaciter ha-- 
Iens,commodo inftrumento deftitutus, eruere nequiret ob temporisanguftiam, quia ejus 
comitesjam longius procefferant, quos affequi cupiebat: ca femina patruo mittebat , qui 
lantarum culturà valde delectabatur, quz partim ipfe ferebat , partim alijs communica- 
Tiu quos fuit Medicus Infulanus,cuianno M. p. xcviti. binz plantzillo femine na- 
tz lorestulerunt,nonnihil ( ut mc monebat Iacobus Plateau » qui eas florentes viderat) 
differentes: natz etiam binz Canonico,(ed quz nondum flores tulerant. Boifoto etiam fe- 
mina miferat;cui unica planta nata, fed abi pío negleda donec picturam videret: tum de- 
mum requifitam plantam invenit. Habcbatautem, i pÍo afferente,radicem Lilio albo i- 
milem aut,fi quid lavi admixtum modicum id erat: certé quam accipiebam,alba erat, fin 
aliuscolor admixtus fuerit, corruptusis erat ex attritu. Sed & alij bulbi quos poftea mitte- 
batamicus,albis fquamis erant przditi. i , Eon i a 
Ceterim picturaquam Boifotus mittebat, angufliora folia habebat , quàm Lilium By- Lilimortaní 
Zantinum miniatum,quod etiam afferebat Bidautius ondito ordinc ( ut fequent fos 
in mei plantá obfervabam) percaulem fparía, & ( quod ille omittebar) dilutiore viredine 
Przdita atque parte füpina magis fplendentia,quàm in Lilio miniato aut vülgari cruento: 
Incujus fummo, bini inter folia nati lores ; longo pediculo fi ü bnixi, fex folijs reflexis con- 
- flantes, inftar Horum Lilij Byzantini miniati , colore flavo, nigris punctis circa umbilicum 
iftin&i: équo fex ftamina miniatis apicibus pradita prodibaat , inter qua: media clava vi- 
refcens furgebat, fiue, ut Nicander Georgicorum fecundo apud Athenzum libro x v. ap- 
Pellat;turpe armamentum rudentis afin. Anautem;adultz plantz plures flores proferant, 
1güoro: it. j 
Büoro: (ed tempus nos docebit YY z CHI. 


cdvj ^ Canoni Civsl APPENDIX .— d 
pod mont.flavo flo.maculisdiftindo. Liliá mont.fla. 8o. nullis macul.diftin, is 


Cnr caquamilloipfo anno Robinus donabar nobiliffimo viro Philippo Marni- 
xio San&t'- Aldegondio (ex quà adpofitam iconem exprimi curabam ) quatuor florestulic 
fümmocaule,ut Lilium Byzantinum miniatum, ab codem exortu nafcentes colore flavo 
dilutiore,& quafi pallenre,circa umbilicum nigricantibus maculis diftincto,& fex ftamina 
apicibus miniatis donata, habentes. Florcbat extremo Maio; fed nullum femen ferebat. 


Qvvw porro hzcde Lilio montano flavum florem gerente com mentatuscffem, mit- 
tebatad me Burdegalà eruditiffimus vir Ioachimus Venerius , quatuor iftius Lilij craffos 
xil mom f. bulbos, monebátqueduorum generum effe, alterum enim altero magis przcoces flores 
facvaiinime- proferre: addebatinfuper (e aliud adhuc genus obfervaffe, cujus flores nullis P 
né diftin&i,fed omnino flavi effent,illisque unicum bulbum fe duntaxat ha 
temtefte,na(citur Lilium iftud dequo agimus,in Cageire. 


urictis inter- 
ere. Ipfoau- 
en bartchs nuncupatis locis,atque 
py alijs,ande ipfe retulerac, cum quibu(dam alijs elegantibus plantis, 
quain illis montibusfp prove Plares deinde hujus Lilij bulbos ab ipfo fuperio- 
re Martioaccipiebam;quos amicis communicabam 

Lüjmmas "CeTERVM quatuorilli priores bulbi hoc anno fexcentefimo fupra millcfimum flo- 
jfevof* — restulerunt, non , utadícriptum erat , alij przcociusalijs, fed omnes cadem hebdomada, 
rand /* biniternos, tertius quinos , quartus feptenos: qui ternos, extimo caule & eodem exortu 
natos : qui plures , paulo infrafi 1 caulis f ftigium , inalabinos habuerunt. Erant 
porróomnes Bores(quum primüm aperiebantur)coloris ex viridi pallentis, deinde pallidi, 

tandem fla vi, fex folijs conftantes furfum reflexis & convolutis, inftar lorum Lilij Byzan- 

tini miniati & montani , à medio ad umbilicum interne punctis feu maculis ex atro pupu- 
isdi(tin&is, fex ftaminibus virefcentibus , miniato apice przditis cum piftillo triangulari 
craffiufculoex umbilico prodeuntibus , quo piftillo nonnullos florescarere animadverte- 
bam,etiam in eadem plantà quà alij: odor medius inter gravem & fuavem, qualis feré in 

Sambuci & quarundam Iridum floribus. Caules flores fuftinentes , bicubitalesautam- 

pliores f ,rotundi,virides,quos incondito ordine plurima ambiebant folia longa,an- 
gufta,viridia,mollia, trinervia, orisalbicantibus, & veluti lanugine quadam obfitis: radix, 

craffa multis fquamis praedita, inftar radicis Lilij albi. Floresproduxit dumtaxat (uthic 

ferotinus) Iunio, iu Byzantino & montano. 
..FRITILLARIA PYRENJ/EA, |. adCap.xi.Lib.riPlant. Hiftoriz, ante 
^. . fedionem,Q v1admeprimumgenus. . 
LB. sv M IrrkBAr idem Veneriuscum Lilij montani flavo flore b 
V? 


n v Jy 


E : ulbis, paucosetiam Fri- 
tillariz cujufdam e Pyrenzis montibus erutos , é cujus florib infe 


à 


1 
no pro- 


AD PLANTARYM: HISTORIAM; cclvij 
no proferebat,diverfam effe obfervabam ab ijs quas cap. xi lib.rr.Hift.Plant. exhiDui: 


-BvrsvM quidem habebat Fritillariz illo cap. deícripta: formá fimilem, minotem ta- ruis 


gen,ex quo prodibat pedalis cauliculus, gracilis , viridis, fenisaut fe 

; viridi cineraceis, qualia fere funt in alijs fritillarijsin cujusfümmo abigo nafcebatur flos, 
aliarum Fritillariarum flore minor fex folijs con(tans , quz extimas oras nonnihil reflexas 
babebant, utparvitintinnabuli formam exprimeret ; quorum terüa exteriora, internis 
erancangu(tiora,omnia obfoleti foris coloris,circa orastamen (prafertim interiora ) venis 
quibuídam flavefcentibus diftindta , interné veró ex viridi flavefcentis & (plendentis: à 
medijs porró folijsad ipfos ufque ungues(qui fimilem colorem habebant) plurimis macu- 
is (àturaté purpurafcentibus teffclatim difpofitis notata: ex umbilico prodibant fex bre- 
vía (tamina longis apicibus pallidis przdita,trifulco ftilo é medio illorum procedente: odor 
ejus gravis,quatt phalli odorem referens,& proximéad eum,qui in fpatula foctida percipi- 
tur, accedens. 


tenis folijs feptusex Pyresa Lift, 


Florebat Maio cum Fritillaria ferotina: nullum femen tulit, aliundé tamen accipic- Te»pwr 


bam,prorfus fimile Fritillariz vulgaris femini, à quo nat: quinque aut fex plantülz , qua, 
vbiadoleverint, an matri (imiles lores dabunt, aut ab illis variantes, tempus nos (fi vive- 
mus)doccbit: fin minüs;alios,ad quos ez planta pervenient. 


NARCISSVS IVNCIFOLIVS MINOR. -. ad Cap.xrr. Lib. rr. Hift.Plant, 


O p£ M tempore, ab illo ipfo accipiebam Narciffi juncifolij alteris generis binos 
E bulbosqui minor, ad aliorum differentiam vocari poterit. 


PRopvcEBaT autem is Narciffus , ex bulboaliorum Narcifforum junceo folio bulbis Naréff iun- 
formá non diffimili, valde tamen pufillo,quinque aut fex foliaangufta quidem illa & jun- 6/7 »- 
: À en yfiria. 

cca;aliquantulum tamen planiora, dodrantem aut pedem longa,nonnihil procumbentia, "" iin 


viridia: inter qu prodibat unusaur alter cauliculus,gracilis, nudus, viridis, pedalis longi- 
tudinis,fümmo faftigio geftans folliculum membranaceum inflar aliorum Narcifforum,é 
quo exiliebát unusaut alter flos longo pediculo innixus,formá juncifohj vulgaris floribus 
fimilis,fed paullà minor, fex folijs pallidioribus con(tans , cum medio calice flavo, majore 
aliquantulum & magis patente,quàm in vulgaris Narciffi juncifolij flore, 6 cujusumbili- 
co pallidula breviáque ftamina emergebant, medio ftilo prominente: odoratus quidem eft 
flos, paullo tamen gravior eft ejus odor quàm vulgarisjuncifolij. Florcbat Aprili. 
Sponte nafci in illa Gallig parte fcribebar,qua vulgo &evergue nuncupatur, - 


D USE " T TA 7 
HyvAcINTHVS MAVRITANICVs. adCap xxvri.Lib.ri.Hift.Plant calcem. 
Sin hanc Hiftoriam denuo cudi continget , peculiari capite donari poterit. 


X cà Mauritaniz parte in qua Feza& CMarecte urbes fitzsinitio anni nonageimi no- 
ni fupra millefimum & quingentefimum , cum alijs bulbaceis plantis adferebatur 
Hyacinthi genus exoticum , illi non valde diffiimile, quod in Hifpanià natum , xxvi. cap, 
lib. 11. mez Plantarum defcriptum eft,quum folijs,rum Bloribus: omnia tamen in hoc pau- 


lómajora. Nam hujusfolia Hyacinchinis, aut Ornithogali Arabici legitimi folus fatis re-. 5j iip; 
fpondebant: & inter illa prodibat caulis pedalis longitudinis auc amplior , craffior quàm in Maesarici 
Hifpanico,firmus,impensé viridis, vicenos interdum etiam plures Bores (uftinens (ex folijs fers. 


conftantes , quorum externa tria nonnihil explicantur, interna quodammodo coéunt, & 
tubi cujufdam formdm exprimunt, extremitate tamen aliquantulum reéxà, vcluti in Hi- 
fpanico jam diclo, coloris autem magis obfoleti & fuíci: de femine nihil pronunciare pof- 
Bboidiis nullum tulit: radix bulbacea;alba, Hifpanici radici non diffimilis, paullo tamen 
major,& ad Ornithogali Arabici legitimi radicem valde accedens. A18 

* Floresdabat Maio imfequente: cedri verb omnescorrumpcbat cum mulisalijs fin- 

ularibus;afperrima qua fub(equebatur hiems. d PRA ; 
: Hunc A ii, bulbi, é Mauritaniaacceptum,honcftiffimi viri Willelmus Par- 
duyn,& Ioannes Somer civcs Medioburgenfesin Walachriàjamicis communicabant. 


INTER reliquos porró bulbos , fuerunt Narofffi , quorum flores jam praterierant, & 
Sifyrinchij majoris genus, quod mihi fores protulit, Sifyrinchio majori quod in Lufitamá 
"obfervabam, formá prorfus fimiles, non tamen caruleos, ut illius, fed purpurei dilutioris 
coloris , valde etiam fugaces & ephemeros, quorum terna majorafoliainflexa & terram 
Ipe&tantia;albà maculá erant in(ignita. 


OnwrTHOGALVM MAXIMVM. adcap.xxxtt. lib.ri.Hift.Plant.ante fed AcreRvy. 
AMET st capxxxirr. Lib. 11, mez Plantarum Hiftoria fcripferim,, Ornithogalum 
"D'üsequo C. V. Dodonzus A fphodclum Galeni appellat ,omnium maximum efie: 


nunctamen fententiam muto. Nam poftcaaliud genus mihi confpe&um eftillolongé 
majus,cujus hiftoriam in [ey MEME: Le&ori proponendam cenfui. 


Sifyrincbium 
Mauniantée 


d CC IEEUS, 3 UR Ofnitbogali 
VLTA idineunte vereabradice producit folia, longa, ig virentia, latioráque, maximi bif, 
; : 255 Quam 


Tempus, 


Ornithogali 
mna àpy- 


reD. 


Mbedilaa. 


Tempus, 


Ev bulbum accipiebá Ornithogali Arabici Lilij Al ini appellatione infigni 
quemadmodum etiam Byzantinü eadem appellatione non femel cx Italia ad me miffum, 


Canorr Crivsl AbPPENDIX 


quàm Marbonenfe & Byzantinnm,inter quz prodit fcfquicubitalis, & ampliorinterdum, 
caulis craffus, viridis, la vis;ma gnam longámquc florum fpicam gciés,ut centeposautplu- 
resin cadem fpicà numerare meminerim , fex folijs conftantes, nivei protfas candoris ,& 
nullo nervo viridi , utaliorum flores, infignitos, qui interdiu explicantur, féxque flamina 
brevia & latiufculajalba;flavisapici p q À 
bilicum occupantia ortendunt;no&tu ver contrahuntur;aliorum inftar; foribus excuffis, 
fuccedunt trigonacapita,femen rotundum;nigrum continentia:radix bulbofa;craffa,can- 
dida,é latá fede multas fibras emittens. : 

Flotet cum alijs majoribus Maiojinterdum etiam Iunio,proanni przcociorisaut magis 


przdita, capitulá irigonum cingentia & um- 


ce. 1 7n 


OnxrrHocALvM MiNvs éPyrenzis, 


ad idem Cap.xxxin.Lib. i. antefedionem Sg Pr1Mv M. 


TINos ctiamà Venerio exiguos bulbos in Pyrenzis erutos accipicbá Hyacinthi fel- 
lani albicantibus oribus appellatione infiguitos,quorum flores quum hoc anno w.pc. 


yacinthi,fed Ornithogali parvi efle deprehendebam:etepim & fimili. 


mafolia,& lores nó diffimiles Ornithogali minoris fexto loco deícripti cap.xxx111. lib.1 1, 
mez Plant. Hift folijs & floribus habuerunt: in co dütaxat diferre mihi videbantur ,quod 
iftius lores paullo majores apparerent, fex etiam folijs conftantes, ut illius, quorum fipgu- 
laforis nervo, fea vená fubczrulcá fecüdüm longitudinem per medium effent diftincta,8&z 
fcx (taminulorum apices in hoc farvi,quiinillo violacei, | Florcbat Maio. 


SPHODELVS MINIMVS,. 


A 
ad Cap.xxxix. Lib.tr. Plant. Hift. ante fe&tionem Ga scis da Q6d £)ec. 


Ovv M porrà Afphodcli genus,& à nemine defcriptü , femine natum fibi effe (cri- 
bebat lacobus Plateaujàquoiconem ipGus manu delineatá xx. Iulij hoc anno M.DC., 
accipiebam cumaliquot notis quarum adminiculo hanc hiftoriam concinnabam. 


Afphodelus minimus, 


Mio. eft Tertio jam defcripto ,&ab 
€e plurimum differt: nam grádulotasradices 
habet inflar Sccundi generis licer minores, é 
quarum capite prodcunt quina aut fena folia 
valde angufta;& longiufcula,inter quz affur- 
gitcauliculus rotundus dodranté autpedem 
altus, fingularis, nec ullis ramis preditus, in 
quo fpicz in modum nafcuntur multi flores 
albi,fex folijs conftantes , quorum fingula in- 
terné &externé venà quadam fecundüm lon- 
gitudinem funt notata;perindc acTerti ij pra- 
cedentisflores. — . 

Iulij initio floresproferre incipere fcribe- 
bat, quum reliqua genera füos abjecerunt, 
propterea magisillis ferotinum cenfendum: 
hieme foliaamittere, & nova denuo adqui- 
rere citca Aprilisinitium. 


CorcutcvM moxias3ialterum. 
ad Ca XL Lib.ii Hift. Plantante 
fcc- Ovan TVM genus. 


A Liv » Colchici verücolore flore ge- 

^ nusaccipicbam ab honefto viro Theo- 
dorico Coornbartanno M.D.XCIX.quod bul- 
bo,folijscum vulgari prorfus conveniebat,& 
"perinde altéaffurgebar, flores proferens vul- 
garis oribus formá cuidé fimiles , (cd diver- 
Ío colore, exalbo videlicet purpurafcente 
vario, diffimilitamenà przcedente, quia in 
hoccolores magi: ixti, &p fcens 
dilutior: binosvel ternos tulit d ores, quibus 


fuccefferuntlonga;craffa,& trigonacapita vulgaris capitibusfion diffimilia , femen ctiam 
fimilecontinentia, Florcbatc gari;paulló maturitis przcedente, 


: Eodem 


, Ctix 
,Eodemcapite,. — ad finem fc&iionis PA vcos porró Colchiei. | ^ 


.Eodem etiamcapite, ^ad finem fc&ionis, Ar.1v p porróelegans, 
Hujusautem Colchici plenos loresanno w. p. xc 1X- Obfervabam cile verficolores , &z 


oliak í 5 Colchiciverficoloris alterius flores di- 
fündti funtjhoc eít,ex albo & dilutius purpura(cente mixtos, - 


CnocvM veEnNVM capillari folio, 
ad Cap.xtat. Lib.11. Plant. Hift.ante fed. NoNNvrLI. 


IrTEBAT preterea idem Vencrius Croci verno tenipore florentis genuscapillari 
M folio,quod Burdegalenfi agro locis defertis naíci fcribebat, & duorum gencrum in- 
veniri: unum,purpurafcente flore:alterum (quod rarius)albo. 

Ip autem exiguam rádicem habebat,bulbo(am ;duro fpadiceo cortice tectam inftar il- CM 
lius quod in Hifpaniá obfervabam ad Anam flumen, velejus; quod Cafabonus mittebat: fnr die 
&quain(equente anno bina aur terna prodibant anguftiffimá & quafi capillaria folia viri- 
dia, farreéta, interquz pediculus verius quàm cauliculus uncialis longitudinis aut paullà 
major, ab uná parte planus , fuftinens femuncialis magnitudinis lorem fex folioliscon- 
ftabtém;quorum terna exteriora paullo lohgiora;erant,& purpurei coloris, tribus venis fa- 
turatioribus fecunddm longitudinem exterius diltindla, tria interna breviora & dilutiore 
colore przdita,omnia autem interné dilute purparafcebant, & ungues habebant pallidos, 
ternis venisdiftindos, prodeuntibusex umbilico tribus ftaminulis brevibus ; longo apice 
favo pradiris,& medio flilo extremá parte divifo. 

FlorenY proferebarinitio Maij qui fole fplendente aperiebatur;füb noctemautem clau- Teo. 
debatur, & paucos dies durabar,nullius,aut pertenuis odoris, 


SraAcHvs sPINOSA. adcalcem Cap.x.Libir. /— nifi quis peculiare caput 

illi tribuendum exiftimet,quod ftatim poft caput de Marrubie collocandum effet, 

VaxqvaM hujus planté defcri ptionéin Epiltolis C.V.Honorij Belli Le&or inveniet: 
üi é [acobus P. iéjusi ü ali notis (nam & ipfi nata erat,& mihi - 


zie - 
. monconf| pé&tà exiftimabat) mifiteani den uo,cü iconein tabéllá exprelsá, híc fü bijcimos. 
.. ,Stachysfpnofa ^^. : 


PR1MO0 quo bas plants mihi nata fuitanno, tabs. . 
^if; ad SrachydenàC. V. 

valde accedere videbatur: etenim foliailli non 
diffimilia habebat,oblongiufcula videlicet;in- 

caná lanugine tecta, nullo autem grato odore 
pradita : fecundo auno cauliculi excrefcebant 

in cubitalem pne altitudinem, & in plures ra- 
mulos dividebantur , in molles quafdam fpi- 

nas definentes, ad quorum exortus bina ex ad- 
verío femper nafcebantur folia , prioribus mi- 

nora & anguftiora:lores rari per ramulos f parti 
náfcebantur floribus Teucri) Baticí non valde 
diffimiles,minores tamé,qui valde caduci;nul. 

lum femé tulerunt:radix lignofa & dura.Semi- 

ne pórró ab Honorio Bello € Cretà miffo, Gai. Gaidez- 
derthymo,hoc efta(inini PSmiappetlanpne na. 'bymo, 
ta hzc planta, priore anno tota hieme virens in 
horto permanfit,co loco ubi fata fuerat,vitreo 

vafe tecta:al famuli negligentiá, qui, 

ut przceperam,hieme non texerat,perijc. Ejus 
qui,planreapud fe etiam Cretico femine natz, 
jconem ad me mittebat , opinione (cui etiam 

mea accedit) non incommode Stachys fpinofa 

dici poterit, quo nomine ctiam illam exhibc- 
mus,donecc aliud magisaptum occurrat, 


7S 


7i 


PisrorocHta altera femper virens, 
ad Cap.xrvir. Lib. rir1 anie feétionem. 
.Novva autem &c. 


Cza£r1c0 femine natumeft hoc Ariftolochiz genus Iacobo Plateau , ew yam 


de 
Martthiolo ropoticum fpineofa bif. 


cclk Canotr Crvsl APPEND..AD HIST. PLANT. 
* piftolochia altera, à Hicracium parvum Creticum; 


Plantarurh hiftoria frequens mentio.Is autem anno fexcentefimo füpra milleimumà naz 
to Chrifto;illiusaliquocramuloscum ciconc ipfius manu delineata.additis quibufdam no- 
tisad me mittebat. : 3 5 
PiTbHa .— Multaporróéfummo radicum capite proferre fcribebat tenuia (arméta,pedem aut plus 
alrera. vel minus longa;angulofa,ftriata,ramofa jlenta,fractu contumacia, humi fj paría , & exatro 
virentía,in quibus incondito ordine nafcütur folia nervo(a,fuperiori fimilia, magistamen 
mucronata & ad fmilacis afperz foliorum formam quodámodo accedentia minora atradj; 
& immarceffibili viriditate pradita , oblongis pediculis nitentia , quorum finu nafcuntur 
longi cavi; llores, Ariftolochiz longz floribus formá fimiles, faturà ramen rubedinc foris 
magis diftin&ti;interné veró aliquantulum flavefcentes;oblongisi; pediculisinhzrétes: his : 
faccedit fructus Ariftolochie longefru&ui non diffimilis,fed minor: numerofasautem hoc 
nus habet radices inftar praecedentis, vel fmilacisafpera, verüm graciliores,& fibrisqui- 
aee ibusd ;odoratas. Flores proferre monebat Iulio & Augufto. 


HiIERACIVM .PARVVM, CRETICVM. ad finem Cap.xxxvri. Lib.v. 


EMtNE natum etiam eft Iacobo Plateau iftud Hieracij genus, cujus iconem vivis coz 
S loribusdepictam Tornaco ad me mittebat qualem tabulà fubjectá proponimus. 
Himapa.  ELEGANS autemeft plantula,cujus fenaaut plurafolía fümmá tellure diffunduntur, 
Cihibra. quà parte radici adhzrent, anguftiora, cxtremá parte latiora, perambitum incifa , medio 
nervo purpurafcente: inter que nafcuntur bini aut terni cauliculi circiter pedem alti,eno- 
des,przterquam füpremá feré parte;ubi in binos ramulos dividuntur ,übnafcentibus pat- 
visfoliolis valde incifis: floresin extremis faftigijs nafcuntur atis grandes pro planta pto- 
portione, ex multis foliolis fibi invicem incu tobensbt conftantes , (üperna parte prorfus 
albis,fub i (fi ita appellare licet)coloris: radix eft fingularis, MYdic. m fuper- 
né cráffior, deinde paulatim ad infimum vfque gracilefcens;liquot lateralibus fibris dona- 
ta, in(tar radicis cichorij filveftris. 


£ : FiN1s APPENDICIS, 


FYNGO- 


FVNGORVM 


IN PANNONIIS OBSERVATORVM 
BREVIS HISTORIA; 
PST | 
CAROLO CLVSIO ATREBATE 


CONSCRIPTA. 


eph 


LEJOS WVSTRI INEBROSES 


IOANNI VINCENTIO PINELLO, &c. 
CATODVS CILVSIVS.AXREBAS. 


f 


RA Exiw: M Herós;anteantunimead téfcribere, 
C 7E ocdupatutucflein continnando dc Füfigis Commen- 
2 À vA KZ tariolo (abs te vero monitum, Clariffimum virum Vlyf- 


x2 fcm Aldrovandum in codem arguméto verfari) refpon- 
dere;de ijs duntaxat agere inftituiffe quos in Pannonià 


"VP 


/ vátiótemporeobfervaffem, qui, licecalijs ctiam in Provincijsfint 


communes, ficri tamen poffe , ut quedam notz mihi perfpectze fue- 
rinbab alijsforfitan minime animadverfz.Et fané nunquam exifti- 
maffem totamque vária generan ünà Pànnonià reperiri aut illain 
adeó diverfas fpecies diftingui potuiffe, 

Dv vero ifticverfabar,fumma mea cura fuit,ut in illis obfervan- 
dis,viros mihi adjungerem,in eorum dignotione induftrios & adpri- 
mc exercitatos,qui moncrét, quales innoxij quales perniciofi effent: 
nam,nifi valde cxercitatis,difficile cft Fungos dignofcerc, cm pler- 
queinter lcthales reperiantur e(culentis petfimiles. 

Si6vronvM itàque;cüm edulium, tür pernicioforum,quz ob- 
fervabágenera , nativiscoloribusà perito pictore exprimi curabam, 
fumptus faciente IIluftri Heroe Balthafare de Batch yan,hareditario 
Dapi£erorum Regní Vngariz Przfe&o,qui meunicé amabat. 

CersnvM omnium brevem hiftoriam concinnavi , camá; in duo 
fumma capita diftribuendam cenfüi: Primo quidem cículentos fun- 
gosdefcripturus, eófq; in varia genera, & illa rurfusinterdum in fuas 
fpecies diftributurus,addito etiam a pparandi &condiendi(prout in- 
tellexi)modo: Altero autem,perniciofos & lethales, corumquc varia 
genera & fpecies. 

Hvxc porro libellum,Illuftris Heros,tibi nuncu paremezi; erga 
te obfervantie publicum teftimonium effe volui,certo mihi perfua- 
dens,minimé ingratum tibi futurum. Deumautem O pt. Max. oro, 
utte quàm diutiffimé fervetincolumem. Lugduni in Batavis vir. 
Cal.Maij «. p. ric. : 


cclxiij 


EVNGORYNM- 


IN PANNONIIS OBSERVATORVM 
BREVIS HISTORIA, 


à Carolo Clufio confcripta. 


S] VNconvM, cunViennso/nuffriaviverem» ,multa c 
varia mets in Pannoniasperegrinationibus ofervabam ge- 
nera , quorum magnampartem;, cim» in-vicinis umo alis 
- Provincijs etiam crefcere non dubito : fed quia iflic diligen- 
tius (fubinde in prata, caduas fil'uas , nemora ,montanáque e aperta 
loca excurrens, cum tjs qui noxios €9 perniciofos ab éfculentis difcernere 
norant» ) ob[érvarepotui,mon inutilem operam me  fampturum exifti- 
mari, fi eorum brevem biloriam pertexerem d E 
ILLAM porro inbina [umma capita drvidendam e[fe udicavoi:ut [ci- tum i 
licet Primo desjsfungis agam qui edules 69 minimé pernicioft sfliman- "e^ 
tur: quanquam(ut ait Plinius )qua voluptas tanta ancipitifcibi? e/Al- 
dero autem» eos percurram quibus nemo ve[ci folet: fed pernicioff funt. 
e leibales, "i1 ? : 


FVNGI ESCVLENTI - E 


ScvrENTORVM Fupgorum ,quosprimo hoccapite defcribere inftitui , varia (unt E oit 


genera, atque fingulorum diverfz etiam interdum fpecies. Singulorum autem gene- Lj. 
- rum hiftoriam pro temporis, quo nafcuntur , ordine, tradendam cxiftimavi , atquc ctiam 
fingula genera;in fuas fpecies(fi quas habebunt) diftribuenda. 


. 
PRIMVM GENVS. 


P 11 t crefcitgenusillud , quod apud Vngaros , atque per univerfam Germaniam Privisfiul£r. 
A adeóin delitiiseft,ut filo traje&um & in corallas compofitum éclavo füfpendant, & beoe 
adfervent;ut etiam media hieme co vefci poffint. Vocaturautem ab Vngaris $zemercbyek, Szemere. 
àGermanis Ovamad)m: Cujus quatuor obfervantur fpecies , colore & magnitudine inter byck. 
fe differentes. as : dde cnatsadit 

Prima enim , pollicisextremum articulum magnitudine rató füperat , valderugofa, & "i. 

' quafi favi inftarin cellulas diftindà membranaccá cute,colorisalbicantis quafi fuligine in- 
fSBi przferim illus venz rugolz & p i pediculo,quo nititur,cavo, ut & totum 
fungi corpus. : 7 2 

"lltera,priorem magnitudine non multum fuperans,aliquantulum contra&tioreft,& py- 
riinclybano co&i inftar rugofa, vel potius tuber aut radicem Ariftolochiz rotunda vetu- 
flatecontradlam & multis rugis przditam , valde mentitur, coloris ex rufo fufci : cujus rei 
caufa Germani 2i maurecocn cognominant. : fron 
* Tertia, Primz formá non difimilis fed duplo amplior, orbicularis plerumque,przter pe- 9Ytauradid 
diculum quo fuftinetur: interdum autem in trium unciarum longitudinem , equalémque | ''7 
autampliorem craffitudinem excrefcit, ejufdem cum Primacoloris, nec minüs quàm illa $ 
pa , & vcluti in cellulas diftincta, interné etiam cava: Germanis Coe? mouracoen M 

icitur. : : 
— Quarta recens natz figura, quodammodo ad Tertiam, quz orbiculariseft, accedit fed ic 
rugis magis turbatis & compreffis,ut in Secundà,color etiam magiscandicans, & pedicu- 
Iuslongior.Pauló adultior verà,in longitudinem excrefcit metz inftar aut pilei five petafi 

ermanici longioris qui limbo caret, cujüfque apud eos ufüs duntaxat hieme »forisctiam 
tugofa, & in cellulas diftin&a, quz colorem palleícentem veluti fuligine quadam infe. 

; Z6 &um ha- 


uo 


ODol mat 
tocben. 
Naiales. 


Fungus ijen- 
dgiejus. 


Morilles, 
Sporgiole. 


Parandi ra- 
die. 


Alteri enun 
fung efenlis, 


Tertiil genos 
Jung. efewlde, 
Szent Gye- 
vvrgi faim- 
bai. 


[A 
ftbwámm . 


Natales 


Porandi ra- 
dio. 


cclxiiij FvNcr- 
1. Genceis cfculentorum Fungorü fpecies, 


; drantaliq; 


ESCVLENTI. 


feum habet: interná autem parte cava & 
hiante: Germani ill 00f mauracóen nominár, 

Nafciturautem Prima fpecies apud Vn- 
garos pleramque fub abicubus, in dumeris, 
atque pratis,fed in hisAltera prefertim:Ter- 
tia veró & Quarta füb quercubus, magna 
€x partc. ; 

Videtur porró hic fungusiseffe , qué Da- 
lechápius fpongiofum cognominar, in afpe- 
ris & faxofisnaicentem, ízpe tamen ad Ca- 
ftaneará radices,colore fulvo,corpore fpon- 
giofo, figuràin metam definente, fuaviffimi 
guftussquam ob rem in delicijs haberí varijs 
modis przparatum, ut heminum pus va- 
rijscondimentisoble&atur. Gallos vocare 
Moerilles inde fortaffe , quód ad mori frudus 
figuram nonnihil accedat. Et quem Baptifta 
pora, à Neapolitanis Spozziolas appellari 
fcribit. 

Ceterüm 9Yautacien recentes folent Vn- 
gati affare fupra craticulam , vel ex olco de- 
'coquere :fed etiam reficcati torreri poffunt, 
priustamen macerati : qui veró elixis veíci 
mavultmaccraii non oportet. 

Lrz 4 Balatonem lacum Vngatiz, in 
V parvainfula cui nomé Fazzr,Simidien- 
fi Comitatu, Aprili etiam menfe nafci intel- 
ligebam Fungi frm delicatiffimi faporis, 
cujus nomen indicare nemo poterat: fed illi 
fimilis effe ferebatur,qui inter perniciofos & 
lethales Decimum fextum genus eft , &ab 
Vngaris Kygio goma , à Germanis 9Tattee 
fcówammen dicitur: pyramidali tamen do- 


apice &angufto hunc fungá cffe. 


GrzNvs ir 


GrzNvs 


We E & 711 generis, quod Vngazi Szex 
Gyewrei gambaia , Germani Cant Gig 
feowammen appellant, quiacirca dic D, Geor- 
£o facrum (quiin vicefimum tertium Apri» 
15 incidit) invenitur, unicam obícrvabam 
fpeciem. 

Parva autem illa eft, duarum unciarü am. 
plitudinem vix &quans , orbiculari fere for. 
mà, fupernéquidem aliquantulum extube- 
rante, &quodámodo pulvinatá:inferne verg 
concamerarà & quibufdam veluti venis dif- 
tincla;pediculo craffo,brevid; , coloris exal- 
bidi,cui lavi quidpiam aduiior fit. 

Crefcitin ficcioribusatque paícuis pratis; 
& fortaffe is erit fungus , quem Horatius fa. 
tyra quarta lib. 11. Sermonum, optimum 
pronunciat his verbis, " : 

LM pratenfibus optima func 
Natura eji : dj ies pisi feng 

Eft veróTertiüm hoc genus,aliorum fun- 
orum modo przparandus, qui repurgati,ut 
plurimüm elixarifolent, & n fruftaconci- 


di, qua inter binas lances rcpofita;infperfo oleo olivarum vel butyro, & pipere addito , fu- 


per prunas coquuntur: aut cum 
Germani Xi appellant. 


ido inijciturjufculum exJadlis 


cremore paratum, quod 


GrNvys 


FvN6r zscviENTIL cclxv 
GrNvs irri * 


VA RTI generis Vogarisszi/we alj«didi , quia (ub pruniarbotibus natcitut (Ger- ,,,.. dee 


manicum nomen nullum novi) plures etiam fünt f; pecies.. Nam aut parva funt,aut síeulzr. fuor. 
mediocres,aut majores. Szi 
br : lya. 
11i Generisefculent.Fungor,;. fpecies, jus 


Prima uncialis duntaxateft magnitudinis, ,. 
aür pauló amplior, craffo fubnixa pediculo, 
1nferná parte convexa, & quafi fornicata, 
fulcis vel ftrijs quibu(dam apparentibus no- 
tata: fupernáauté in mucronem quodam- 
modo vel metam faftigiata;coloris albican- 
tis fufco tin&i, 

"Media fpecies pauló planior eft, quain. - 
Orbem circinata, duarum unciarum , aut 
majoris amplitudinis , infernà parte fimili- 
ter fornicará, & ftrijsquibufdam veluti exa- 
ratá : color idem qui in füperiore. s 

Majer , Que Ac Tera, formam quidem  !'r. 
Prima fimilem habet ; ctenim fupeghá par- 
te in mucronem faftigiara eft , infernà cava 
NN & fornicata: fed cjus magnitudo plerum- 
quecft trium unciarum , craffioréque pedi- 
culo nititur : color hujus magná ex parte 
magis fufcus eft, & notis quibufdam inter- 
dum diftin&us : deinde füperna pars,ut plu- 
rinaüm lacera & íciffa apparet. 


: Gzwvs v. 


Lvnzs item habet Quintum genus v.Gew 

differentias , (cd omnes uno nomine ap- ZR fts 

pellatas : ab Vngaris quidem Pezzriczà Ger- pesi, 

manis veró Pofieniti. Sola porro carum dif- yofieenitg 

- ferentiain magnitudine confiftit , quando- 
quidem formá,matetíá,& colore pzné con- 
veniunt. 

Prima autem fpecies angulosá figurà eft, 
quatuor unciarum amplitudinis, brevi & 
quafi nullo pediculo, fed co valde craffo : in- 
ferna parscandicante & fatis denfa materià 
con(tat : faperna veluti fpongiofa eft,& villis 
quibufdam obfita;coloris ex rufo fufci, 

Altera magis orbiculatàeft figurà, craf- — ,;. 
fiore & paulló longiore pediculo przdita, 
quinasaut plures uncias lata,totidem longa, 
inferné & fuperné à Prima fpecie non mul- 
tüm differens: materià autem , feu corpore, 
paülo craffiore,&magnitudini de eri UR 

Tertia longé majoreft , orbiculata fere fi- 
gura, in trestamen lacinias divifa , ut trifo- 
lij frondem quodammodo referre videatur: 
fex autem aut plures uncias in longitudi- 
nem patet,rotidem in latitudinem : craffio- 
re etiam ea conftat pediculo, unciámque la- 
to;brevi ramen : coloridem quiin fuperio- 
ribus, inferné; fed fuperne, dilutior illis, & 
fpongiofis quibufdam craffisá; villis (ive po- 
tiüsfródium rudimentis ex fufco pallefcen- 
tibus przdita.. 3 

In Vlmorum, Populíq c t 
dejc&is nafci folet, & bis plerumque, etiam 
ter interdum, in - 


ZZ. Anau- 


* 


HO 


"m mn 


Natali. 


cclxvj FvNG1 ESCVLENTL | : 
Peua[fesw — Anautefngenusillud quod Pliniusà Grzcis Pezicas dici, &fine radice,fine pedicu]o na- 


gn. fciafferit: 3 dp Sfeting] À Lh € 
Pausdra. — Ceterum Pezericetepurgati, eodem modo condiri poffunt , quo 5] dequo infia 
Be. Decimo feptimo vefcorum fungorum genere: fed & elixi conciduntur, atque in lance 


compofitis fru(tis,laridum accenfüm infüllatur. 


GrzNvs vir. 


v1. Genuscículentorum Fungorum. 


v1. Genus XI1GVA eftinSexto genere diverfitas: aut fi quz eft in magnitudine differentia, eam 

sfeulit.fung. & , cx tate duntaxat provenire arbitror. Hocautem peculiare habet iftud genus, quod 
non fingulare,fed tim pluresíimul pl quecrefcunt: nam velbini;terníve fimul 
fungi conjun&tim nafcuntur,vel etiam quini feníve,aut plures. 

Suntautem omnes feré orbicularis formas, planz tamcn,inferná parte albi, & ftriati , fü« 
perná aliquantulum protuberantes, mediá autem nonnihil deprefli , utumbilicum expri- 
mere quodammodo videantur, colore magis fufco quàm infernà; Minores, circiter un- 
ciam lati funt;aut paulà ampliores: Medij,binarum unciarum latitudinem adquirunt , vel 
explent: Maxi ] narum etiam unciarum amplitudinem füperare exiftimo. 

silües —.. Omnesveró hz Yngarico nomine dicuntur Szi/ fa zermewt alja, hoceít, ad ulmosna- 

mewtaly, fcensfungus: tametfi indifferenter ad ulmi, quercus,cerri ,fai;oftriz ( quam Galli Heffre, 

TBufm —— Germani .$asebacoan appellant) betulz, populi albe, & juglandis radices, aut carum deje- 

(dnsámtt- Qvam candices,crefcant:Germani ucbcnfs Jid eft,faginos fung. i Vn- 

Gilvasgrer gariautem eum qui ad Oftria radices nafcitur, coloréque magis fufco tinctus effe videtar, 

tbyanfattr7 peculiariter Gi/wa gyertbyan fa termewt appellant. 

Mead. Magha ctiam copia nafcuntur in truncis refectis fupradidtarum arborum, prafertim vez 
10 ulmi& juglandis (i leviter terrà,vel ctiam folo ftramine fepulti & tedi putrefcác. Quod 
valde contonum eftcum his quz Matthiolus Comment.in Dioltodiklecapalc Populo 
fcribit : cujus verba in ftudioforum gratiam, hic adfcribere libuit, ne quis vana effe exifti- 
met,quz V ngari dc fungi modó deícripti natalibusaiunt. : 

"arae  — Atquiinquit,prztereaquaà Galeno de Populi facultatibus fcripra funt, fciant velim 
ednendera tei medica ftudiofi populum albam,bumo tenus fe&am ad radicem ufque,& aquá calidá, 
M inquafermentum fuerit diffolutum, perfufam, infra quadriduum fungos copiofos edere, 

€fui quoque gratiffimos. x 

Reperiturautem à novo Vere in Autumnum ufque. 

Parmüre — Simili porrà rationc apparatur hic fungus (ne eam repetere cogar) qua Decimum fepti- 

tie ium e(culentorum genus Germanis Sfnling/ Vngaris goza poem : unde petc- 
1€ licet. 


GzNvs vii 


CRISP eim SE PTIMI gencrisformaduplexeffe mihivifaeft: Nam vel planos confpiciebam fu- 
sjeulés furg. XJ pernà parte nonnihil t ; interdum etiam in ambitu laceros, colorisapt albi fa- 
fco permifti, vel maculis quibufdam diftindti: inferná nonnihil convexá, & vcluti ftrijs 

five 


FvwGci ESCVLENTL 


: celxvij 
vit.Genüsefculent, Fungorum. » 
fivc fulcis, à pediculocraffiore in oras uf- 
que duis , exaratá, fufci coloris. Aur 
orbiculari pené figurá, fuperné,immó ro- 
tá (uperficie , candicantes , ut ovum ex- 
calptum exprimere videatur, przíertim 
adempto pediculo. 
Hocgenus Vngari Chzpzrke gomba ,id. Chóposke 
eft, cuberofum fungum, appellant: Ger- 8a 
. mani 2ingeríng/ quoniam in ficcioribus 2fngeling. 
pratis, five pafcuis juxta pagos fitis (quae 
ipi2ingem nominant) proveniat. Ter au- 
tem in anno reperitur. 
Sed & iftud genusnon incómode for- 
fitan referri poffit ad illud Horatij , de 
quo in Tertio genere. 


GegNvs virt. 


CrAvvM genusnó inepté in tres Y! i Gmus 
Qgeciestncà opinione)quis dividat: 7 fen. 
quarum Primz & fecunda difcrimen in 
folá magnitudine confiftit, nonnihil & 
colore: omnes tamen tres,(imilis forma. 

Vngari, Keferew gomba, hoc cft, amarum Xefeew 
fungá: Germani, Pfiffatins: Galli, Cbamz- Dhffaling 
pignon & Potiron vocant : tametfi in uni- Chápignoa. 
verfum omnia pene Fungorum genera Peuron- 
ijsnominibus donent. 

Prima ergo fpecies, binasferéuncias ' 
lata cít,planz, fed orbiculata: figura ,fu- 

rnétamenq Jo pulvinata,& 
candicás,inferné veluti camerata & con- 
'vexa, ftrijs quibufdam à craffo pediculo 
in oras duclis diftincta. E 

Altera,huic prorfus fimilis, fed amplio- — :z. 
ris magnitudinis , ut quz quat 
plures uncias zquet,ejufdem cum Primá 
figurz,(ed craffiore pediculo fübnixa:fu- 
perné albácure, cui infperfx aliquot ma- 
culz fufcz & flavefcentes : inferné flave- 
fcensaliquantulum , & magisconfpicuis 
ftrijsà pediculo in extremas oras produ- 
Gis,exarata, 

Tertiam (peciemVngari Frós Keferew. "vix. 

omba: Germani eadem de cauía 9iobe do ie 
pfiffatins nominant, quia magis rubet Eom 
pracedentibus: fed &V ngari Bik alya di- Feo E 
citur, quód fub fagisinterdum crefcat. Bikaya. 
Amplioreft hzc Secunda fpecie, & ma- 
giscircinata rotunditatis, longiore gra- 
cilioréque fubnixa pediculo,&colore fu- 

erná & inferná parte. ex fufco fubru- 
bestcleh minüscevidentibus & confpi- 
cuis ftrijsà pédiculo in orbem diffufis,in- 
ferius diftin&ta,quàm Secunda fpecies. 

Omnesautem fpecies, ut plurimum, XNaralá. 
in cxduis filvi: Í » Circiter Pente- 
coften , hoceít, (ub exxremum Maium, 
aut Iunij initium. WAT 

: p js Prioresdue fpecies , palato gratz-effe 74s» 

feruntur, atque ijs plerique vefcuntur eodem modo paratis, quo Decimum feptimum ge- 
nus. Tertiam edunt etiam nonnulli, fed perpauci. 


GeNvs 


cclxviij Evxwoi: 'EscviENTL 
" GEeNvS 1x. 


11. Gersa N Nonogenere pluresetiam obfervabam differentias,quasordine defcribo : fed on- 
nce I nesuno nomine dictas X apud Vngaros , tum apud Germanos: etenim illi Herezcb, 
in remling fua lingua appellant. - 1 

natal E pin nb (ease Secundo generi valde ab(imilis non eft: nam circinata in plano fe- 
ré eft rocunditatis, unciam aut binas magna, fupiná parte pulvinata& candicans , inferne 

autem magiseft fuíca,& evidentioribus ftrijs donata,quàm Secundum genus. i, 

"eo — Ad Quinti generis Primam fpeciem plurimüm accedit 4//era fpecies: etenim angu. TE 
eft,(ed amplior,ut quam uncias quatuor aut plures zquare cxiftimem, füperne etiam albi- 
cans,non, ucilla,fuíca: inferne veró nó Izvis & glabra inftar illius, aut alba, fed craffis ftrijs 

ab umbilico,five pediculo,inorasduétisinfigmta. —— peur 

DUM Tertia maguam affinitatem habetcum Odlavi generis Alrera fpecie:quia fere orbiculata 

eft, & xqualis pene magnitudinis: füperné tamen in albedine magis fufcaeft: inferne illi 
non diffimilis,nifi quod ejus ftri craffiores func, & pediculusillam fuftinenscraffior, brc- 

ior,atque magis nigricans. : à ; 
ni. Sola tha pue MS Odlavi generis Tertia fpecie differt hujus £ warta fpecies. Illa enim 
Ori amplioreít, hzc minor , utraque autem circinata-feré in plano rotundiraris : illa füpezne 
T ue 1 Ó magi 1 Ó fam Vngaris Zrás Herezcb, 
wh. — rubefcens, hzc multó magisrufefcens , eámque adcó ob caufam Vngar encb, 
mtt — Germanis Ototte $remling dicta: graciliore illa pediculo fubnixa , hzc craffiore & magisal- 
in$- - bo,utetiam ipferna hujus pars candidioreft illá,& minus id ibusftrij rat : 
NN atales. Nafcunturautem omnes codem quo Octavi generis fpecies, tempore, atque in czduis, 
ucplurimüm,filvis,quemadmodum & illz. í 


GzwNvs x 
poem AN1FESTVM cLinterutranque Decimi generis (peciem ( binasenim ejus fpe- : 
C djeulér.fung. ciesobfervabam)difcrimen,licet magnitudo feré fitzqualis.. Nomen utrique apud 
"befcling. Germanos ifbling/quafi cervinum dicas: Vngari ut vocentygnoro. 


x Generis e(culentor.Fungor.1.fpecies. 


Prima fpecies pediculo binas uncias longo, 
minimum digitum craffo nititur : ipfius veró 
fungi orbicularisin planoeft fórma (cujus 
diameter duarüm unciarum aut amplioris ..— 
magnitudinis eft) füperné nonnihilextumes ^ 
fcens, & veluti fericeis villisobfita , colore 
puniceo dilutiore , & veluti carneo , oris in 
infernam partem valde reflexis , quz ex albo 
rufefcit,&multis ftrijs,inftar aliorum fungo- 
rum diftindta eft. Hanc fpeciem Germani 
QR autbe biafcbtins/hoc eft , hirfutum five villo- 
füm cervinum fungum quemadmodá Alte- 
ram fequentem Ciywoatse biafciling/ quod (i. " 
gnificat nigrum cervinum fungum.  - 

"lltera fpecies longiore CoU ediculo, 
cjufdem tamen cum füperiore craibeüdinis. 
fed infima hujus pars craffior eft & veluti 
Itmbo circumvoluta: preterea in hac bini 
plerumque fungi conjunctim ex eodem pe- 
de oriuntur: orbicularis etiam in plano funt 
figarz ( przterquam qua parte fcfe mutuo 
comprimunt) ejufdem cá fuperiore magni- 
tudinis , aut pauló amplior, paululum extu- 
mufcens fuperiore parte,& glabra, coloris ex 
rufo fufci, oris non adcó in infernam partem. 
inflexis, quz non minüs frequentibus ftrijs 
eftprzdita, quàm Prima fpecies , colore ex 
pallido nigreícente. $ 

Naf(cuntur in czduis filvis, codem prope- 
modum tempore quo Nonum genus, d 


Atti 


) A 
M - 


S 


E 


Natales. 


Gzuvs 


FvNcr: EscvirNrTL cclxix 
Gremwvs xr. det 


x1.Genuscfculentorum Fungorum. 


/ 
WW 
3 35 


I Isp£ locisatquecodem quo Decimum tempore reperitur Yndecimum genus, cu- z:.Genn 
jus unicam fpeciem videre memini: aut , fi quz eft differentia , ex fungiztate duntaxat &ctifwnr. 

provenit.Germani Gorfetaw/hoc eft,caprinum pedem five ungulam appellant;ab V ngatis G5ep(stíamo 
' nullum nomen intelligere potui,nifi illud à Germanis mutüatum. 

Initio quidem inzquali eft águrá hic fungus,magis tamen ad orbicularem tendente,per 

oras lacer,dnarum unciarum latitudine , fuperné fubfufci coloris ; inferne candicantis, & 

ftrijsdiftin&i. Adultiorautem,magisorbiculatz eft figurz, & per oras magis lacerz, quàm 
. fecens natus,tum longé amplior , ut cujus diameter fit quatuor unciarum :ejusitem color 
magis fufcus fuperné,& albicans inferné,cui fufcedo quedam admixta. : 


Gzwvs xir 


P Rovzeuirr etiaminfilvis Duodecimum genus, & reperitur circa Pentecoften. Id ME 
; Germanis 9iebding quafi Capreoli fungus dicitur: Vngaticum nomen mihiignorum. $^. n 
Vnicam etiam lois Euer fpeciem obfetvabam,necformá , nec magnitudincà Primà 
fpecie OGtavi generis valde differentem:fed colordiverfus,qui fuperne Bavefcitjnferne ex 
avo rufefcit,ttriáfque haber in füperiorem pediculi (qui eum füftinet) partem u(que pro- 
dudaasilláfque in eum radiatim definentes: graciliorautem iscft pediculus, quàm Odla- 
vigeneris. 


GENVS xrit. 


Ectwr-TERTLI generisvarie funt fpecies: eam ob caufam apud Vngaros & Ger- xii. Gp 
manos varia obtinuit hoc fungi genuscognomina:: generali autem appellatione V n- QUK ei: 
gatis Galambicza, Germanis €eubdingr dicitur, - da ne 4:cubdinge 

Nafcuntur autem omnes cjus fpecies promifcue in filvis, & Iuniolulióque menfibus waraa. — 
inveniuntur. Germanorum porródiltindionem fequentcs, quinque hujus generis fpe- 

Cies faciemus. ; 

Prima , omnium ampliffima eft , ut cujus plana fuperficies quincuncialem diametrum — x 
habeat, orbicularis, ut plurimüm , ft ejus figura, digiralislongitudinis pediculo, unciam 
craffo , fübnixa: füpernà patte protuberante , colore ex albo virefcente przdita: infer- 
ni candicante & ftriata, I&am Germani 322v €cibdinge/ hoc eft, Dominarum Cog- Sram 
nominant, : s : Ab 

Alterius paullà minor eft amplitudo, ut cujus diameterq rnasunciasnonexcedat, ir. 
orbicularis etiam & planz eftfigurz , füperné tumefcentis, (ed in medio & quafi centro 
. monnihil compreffz, utumbilicum mentiatur,coloris ex caruleo, viridi, & fufco commi- 
-Xti: inferne ex albo fübfufci, pediculo fulta pollicaris craífitudinis, fed breviore quàm Pri- c 
ma.Huic Vngari, Keek galambicza, Germani 29lat Ceubelingr/ quod ejufdem eft ipnificatio- i 
his.cognomen dederunt. i 


equalis abdingr 


cclxx FvNc1 ESCYLENTI 
xii, Gefleris efculent Fung.2.fpecies. ; 


"equalis fexé cum füperiore cfi Teriaam- 
plitudinis (interdum autcm vix binas uncias 
fuperat cjus diameter) fed paululum angulo- 
fa;coloris fuperné elegantis , ut qui ex purpu- 
rco & fatorato rubro commixtus vidcatur,c- 
micantibus aliquando,fed raris albis maculis, 
quas cótrahi arbitror flore illo ex cótactu de- 
terfo: inferna pars candicat,& fufcis ftrijs ex- 
arata eft, orisin ambitu parü & diluté purpu- 
rafcentibus , extremis nempe fupernz partis 


Medeae orisaliquátulum inflexis. V ngaris F'erews Ga- 

DUllCqU labicza,Germanis Qiett € cubdlinge/ quod idcm 
bclinge. ef, dicitur. — ^. 

nn. Quarta fpecies minoreft Tertiá, necejus 

fuperficiei (quz orbicularis eft figura)diame- 

trum binas uncias excedere puto. Vncialis 

longitudinis pediculo fuftinetur, graciliore 

quàm füperior: fuperna pars quodam modo 

pulvinata,in medio nonnihil cópreffa,& um- 

bilici formam exprimens,colore flavefcente, 

veluti fuligine infe&to : inferna parsalba , fu- 

C cfimarie fcisftrijsà pediculo ad circüferentiam diftin- 

E cubclinge &a. Germani Ccowartge Ceubdinge] id eft , ni- 

grum cognominant. a : 

A wt Quinte fpeciei cognomen dederüt Vngari 

& cubclige Waras galamlicza , Germani 9taube subeinge] 


quafi dicasafperum. ZEqual eftcum. 
Juartà itudinis;circinatein plano quo- 
€ [rs H . Lon u : 
: : d ei dammodo rotundiratis, fuperné etiam intu- 
E WURMEPESC E 5 mefcens,& pulvinata;afperiord; reliquis fpc- 
ciebus;coloris fuperné ex albo fufci : infernà veró parte, candicante quidem, fed quam fu- 
fca ftriz in oras excurrentes, veluti inficiunt. : 


GrzNwNvs xtirt. 


xiu. OpzM,quo füperiorisgeneris fpecies, tépore in fil visoritur Decimum-quertum eículen- 
«enl. frg. K; torum fungorum genus , quod Vngari Nzw/ goma, hoc e(t, Leporinum fungum:Ger- 
I : 5 f. mani -bafaértcti] Leporinam auriculam, sppellant Videturautem in duas fpecies poffe di- 
ie ^?7. flingui:nifi quis forfiran ztate duntaxat differre putat. : 
i, . Pricris fpeciei forma angulofa eft, magis tamen in orbé circinata, unciam,aut paulo am- 
plius lata , brcvi crafsóq; pediculo fubnixa , füperná parte extüberans, pallidi coloris,quem 

flavzz aliquot maculz vatium faciunciinferna pars flavefcir;fufcisdue ftrijs c; cft 

xui. Generis cfculentorum Fungorum fecunda fpecies, jum i 


in. PH:rera fpecies duplo major,non minus tamen, quim Priorin ambitu angulofa,& vel 
cratlioribus quibufdam lacinijs fecta, fupernà parte non pulvinatá, uc operi id dios 
Eas ; cavà 


Và, 


: FvNGi:EgSCVLENTL | celxsj 
; xv.Genéris efculentor.F, ungor.2 fpecies. r E * 

" j mm cavi, itaut, fi quis manu teneat,& obliqua 
fivc ex latere dunraxat confpiciat, flavum 
(nàm talis eftejus color) lioré tenere videa- 
tur : inferna pars multis ftrijs in orasexcur- 
rentibus & produ&is, infignita cítj;crocco- 
Quecoloreinfe&a. —., ; i 


GENVS. XV. 


D EciMo-qviwro generi, nomen dede- x: 4o... 
runt Vngari Dizzgemíba,hoc cft;Suilli feor.. 
fungi: Germani ejufdem fignificationis vo- P^e$9b«. 
€abulo Cfiainbting/ exprelferunc. C domaine 

Nafciturin filviscodem,quo Decimum- Tm : 
quartum genus,tempore.. Duz autem funt : 
€jus fpecies manifcíto difcrimine inter fe 
differentes:quarum E 

Prior orbicularisferé eft fipurz, circiter — 7 
quatuor uncias lata,brevi craflioréque pedi- 
culo fulta: fuperné nonnihil extuberans 8&z 
pulvinata;coloris (ubalbidi fed veluti fuligi- 
neipnfe&iper quem fparfe funcaliquot albae 
macule:inferna pars fubalbi etiam eft colo- 
risfuligine infe&ti, multis craffioribus (trijs 
nigricantibus , à pediculo in circuitum ex- 
currentibus, notata. 

Altera Priorem amplitudine füperat, & — ': 
ejusorzin interioré partem magis reflexz, 
orbiculatz quodámodo figurz, cujus fupc- 
rior pars pulvinata, coloréque tin&a purpu- 
1eo,cui rüber faturatior commixtus, in mc- 
ditullio tamen flavefcens,& fecundum oras, 
albis maculis diftincta : inferior pars exalbo 
fuícaeít, & renuioribusflrijsexarata, pedi- — ^ 


. culo,quàm in Prímá, longiore. 


* 


brocolore 9tott Geowaintlingnominant, — Qtr 
Tametíi autem non valde probetur hoc Sewein 

fungi genus: non defunt tamen qui illo vc- P9. 

fcancur, adco intemperantis gulz reperiun- 

tur quidam. An porró hoc genus,tertium il- 

ludPlinijquodxxir.Natural Hiftorixcap. — ' 

Xx111 venenisacconimodatiffimum effe 

affcrit? Certé nomen convenit:licet ille for- 

mam non exprefferit. fed circa radices quer- 

cus, roboris , cupreffi & pini, gigni fcribit. 

Ioannes Baptifta Porta , Suillosantiquum Sat 

nomen apud Neapolitanos adhuc retinere 

ait, atque illis Silli dici. 


GENVS xvr 


EcrMo-sExro vefcorü fungorum ge- xvr.e qr. 
neri fatisobfcoenum apud Vn. Ate. 
garos:nam illi Zargazy2 appellant: Germani. ^97 
autem 2iiltj quia pediculi , quo füftinecur, Sáltg. 
parsinfima, in majorem crefcatamplicudi- 
nem quàm fuprema,d ejuspené fagitte for- 
mam, quz craffiore & veluti orbiculata eft. Naralo 
cufpide, ip(isbilti nuncupatz., Gallis autem 
suateraz. Reperitur in ülviscirciter extre- 
i upuE T mum Auguftum. 
Ejusporró tresobervabam ieriiese fe differentes: nonnulli quartam addebant, fed hrs P» 
eam propter formz diffimilitudinéjad aliud potius fungi genus referendá cenfui, dubiam; ea. 
feci, inter Vndevicefi & Vicefi pernicioforum fungorum bed : 
"n : - "477A 


ermani hanc poftremam fpeciem ru- rd 


Feyervarga- &z 
nya. 


i. 


Verewis vat- raccolorifque e| 


anyá. 


Ins 


Primavetb quatuor uncias long, 
Qd x (i 


x Fr 
rié mixti excaruleo, viridi, 
meícens & quafi pulvinata,cujusdia 
dicante (ubfufcus:inferior pars,cui pe: 


FvNGr.ESCVLENTE ; 

o fulcitur pediculo;füpernà patte fatis gracili,& minimi 
infernácraffo,ut qui uncialis fit auc aa plior, coloris va- 
& fufco: faperior fungi pars orbicularisin plano cft figura, tu- 
metertrium unciarum aut paulo major;color ex can 
diculusinharet , nullis ftrijs deformata cft, fed plana 
alba: auam ob cauíam Vngari foyer varganya, hoc eft,album cognominant, Á 
Secunda fpecies breviore conftat pediculo, fed colonge craffiore quàm Prima , ut qui di- 
füperné zquet,vel etiam fu peret,inferné,binas uncias cum femiffe, 
centis: ipfius fungi caput orbiculatz: quidem cft figurz,fed inzqua- 
finuoíz,cujus diameter,pediculi infimam partem amplitudine non valde fupe- 
ftex Havo rubefcentis : verfa pars nonnihil camerata eft, colorí(que cft ex 
Bavorubef(cencis,nullis ftrijs exarata. Vngaris verews wereneid eft,cuber dicitur,cüm vc- 
Soda V^ rius fayga varganya appellari deberet, meà opinione jid ef 

donare voluerunt; quia cjusavería pars,aliquantulum,ut dixi;rubet. 

Tertia fpeciei duplex eftdifferentia. Nam alia cft junioris & recens natae facies,alia adul- 
tioris. Iunioris porró figura prorfusorbicularis eft, diametrum duarum circiter unciarum 
habens,valde in rotundum elata fuperne,& fuíci admodum coloris,fulginofijue : inferne 
càva & fornicata ,colorisalbi & nullis ftrijs deformati : pediculus illam fuftinens binas un- 
cias longus eft,aut pauló longior,fupremáà parte pollicariscrafficudinisinfimà, duorum di- 

itorum, Adultiorautem,longé amplior cfl: nam quaternasaut quinas uncias latus cft,ter- 
nàs feré altus.& in rorundumQuafi faftigiatus, coloris füperné ex fufco rufefcentis : infer- 
né planus, zqualis,albus,nec ullis (trijs exaratus: pediculo fulcitur ternas uncias longo, fu» 


; flavus: nifi forté eocogüo mine 


Cuame — perná parte unciam craffo;inferná binas;coloris ex albicantc fufci. Iftam fpeciem Germa- 


bil. 
Apart 


Ld 


xvii. Genus 
efcuiét. fungs 


Naialn 


Yrgomba. 
Sepfetting. 


ni g2amer bift) comnominant. 

Haber veró hoc fungi genus aliquot notas,ob quas Pauli Zpavirz effe liceat conijcere: 
etenim colore fuliginofo funt ejusfpecies, orbe etiam quarundam tam amplo ut (zpe hu- 
Paramira: anum caput zquent, pediculo omnium craffo ,infra colore nigro vireícente. 

Ceterüm hic fungusapud Vngaros in hunc modum apparari folet, Repurgatusconci- 
- ditur, frufta paululum in clibano ex(iccantur , deinde in aqua li : ijs deind 
ptis,panis vulgaris, quo videlicet familia uti foler,talez fuper craticulam toftz, in predicto 
jufculo coquuntar;id demum jufculum cribro farinario füccernunt : poftremó, huic con- 
dimento (quod nec tenue nimium, neccraffum nimis effe debet ) elixa fungi fruta impo- 
nuntur,additóque aceto,piperis,gingiberis, arque caryophyllorum aromaticorum polline 
Tenuisautem fortunz homines & ruftici;illo cum panici feminc pulus inftar 
deco&o,& pipere denique infperfo,vefcuntur. : 


xvii.Genusefculenc.Fung.primum prodiens. 


GzNvSs xvixr 


D nobiliffimum porró efculenti fungi 

genus (quod, fecundüim ordinem à no- 
bis obfervatum , Decimum. feptimum cft) 
tranfeamus. 

Provenit auté id in filvisrará quercu con- 
fitis, ijsQue czduis prafertim , & cditioribus 
ficcioribüfque locis , bis fingulis annis,circa 
meffem videlicet, & ante vindemiam .Vnga- 
ri propter excellentiam 77 goma, vcluti (i di- 
ceres Dominorum fungum , feu primarium - 
fungum: Germani ob eandem caufam &qe 
feting appellant , quafi Cefareum,quód intet 
fungosprincipatum tencat. Et fané adcó ele- 
ganse(t, ucnon mirádum fit, (i eos qui liben- 
ter fungis vefcuntur, prz ceteris generibus 
fungorum,ad fe edendum invitet. 

Illiusunicam duntaxat fpeciem videre & 
obfervare memini: licetex atate difcrimen 
quodpiam effe videatur. 

Primüm éterra erüpentis hujus fungi for- 
ma, ovum quodámodo candore & figurà re- 
fert: altera aut tertia die laceratur hzc alba 
cutis feu (ut Plinij vocabulo utar) volva, fu- 
perná parte, & veluti ovi luteum oftendit:de- 
inde magis extuberat illud luteum , & fungi 
formam induit , paulatim & fen(im evane- 

A qux scd 


fcente p que volvà: 


fungi 


FvNGr ESCVLENTIL cclxxiij 
xvit. Genusefculent.Fung jam expanfüm. . 
t fungi fua volvà inclufi , ternas uncias in lon. 
gitudinem patct,binas in latitudinem. Con. 
fumpta volvà fungusin planam orbicularem 
fefc explicat formam , cujus diameter qua- 
tnor pené unciarum éft , cujus füpetna pats 
aliquantulum intumefcensaureum five cro- 
ccum colorem elcgantiffimum habet: infer- 
naflavaeft, & multis ftrijsà pediculo inex- 
tremas oras productis infignita : pediculus 
fungum fuftinés, digitalis lógitudinis & cra(- 
ficudiniis cft,flavíq; coloris ..At cim jam ado- 
levit,pauló amplior eft cjus magnitudo, & in 
ternas aut quaternas partes fcinditur, colo- 
rífque illum lorem & elegantiam deperdit: 
nam füperné, languidioris eftaurci coloris, 
inferné,omnino pallidi. 
Nondubium utem eft; quin hic fungus, 
fitille Veteribusadcó celebratus Boletus, à Boleu we. 
Principibus vigis fic in dclicijs habitus: nam ^e» 
fi conferantur quz de Boleto fcripüt Plinius, 
cum hujus hiftoria, fimilis effe deprchendc- 
tur. Infami ,&i fo exemploin 
crimen addu: fuit, Plinio tefte, quod Ti- 
beriumClaudium Czfarem (qui Boletorum 
efu impésé dele&abatur) cójunx Agrippina, 
boleto venenoillito, füftulerit, ut Neronem 
filium ipfi füccefforé in Imperio darer. Hinc 
illi Iuvenalisin fatyris falesde Boleto. Nam 
fatyraquinta, 
Vilibus ancipites fungi ponent amicis, 
Boletus domino : féd qualem Claudius edit 
.0 Vpte ilum uxoris, /; quem nil amplius edit. 
atyra fexta, : minus ergo nocens erit Agrippina 
SU : Beletus : joya Mplus Pise ae 
Je fenis tvemulümque caput defcemdere iuf 
In calum ——— —— 
: Sed & ipfe Nero,BoletumDeorum effe cibum cavillari folebat;quiaillo perijffet Clau: 
^ dins Cxfar, & defuncti Czfaresin Deorum numerum referri folerent. 
Ceterüm ad Boleti parandi rationem quáli Vngari utuntur,nunc tranfeamus, A : : 
Recentes boleti (fuaviores enim & delicatiores illi fünt adultioribus) rcpurgati, in aquá rarasii lo. 
clixantur, deinde in tenuia frufta conciduntur :frufta concifain jufculum é cremore lactis len vano, 
confc&um inijciuntur adjectis (elini folijs minutim fe&tis & pipere. Vel repurgati , przcifo 
pediculo invertuntur,& fuper prunas potiti;addito ovi luteo totrentur.Vel recentesctiam 
(emundari videlicet) reciíis pediculis, friguntur cum butyro atque ovo fimul in fartagine 
co&tis,diffolutis & fimul mixtis , inftar ejus ferculi ex ovis & butyro in fartagine frixis para- 
ti, quod Germaais eft in delicijs & paratu facile,illis Syerfiómoltg nuncupatum.Sed & exfic- 
€au fervantur: deinde ovorum inftar coquuntur,,aut in aqua elixantut : tam demum , ut 
przcedens genus,cum condiméto illo ex iplorum jufculo & pane tofto parato;additis ace- 
to piperis gingibetis,S& caryophyllorum atomaticorum polline,eduntur. 


//) 
p 


Jh 


A 
7 


7 7 


D, 


"Mg M rN 1 anno M. D.xxerrirad Dlaftré Heroem Balthafarem deBatthyan fub vinde- 

mix cépus accerfitá (folebat enim ille bis aut ter fingulis annis, mifi, qua veherer, rhedà, 

ad fe evocare) in ejusarce firmiffimà Nemeth- Wywar hofpitio exceptum, atque fortefor- 

tuna femelin menfa,dum pranderemus , adpofitum hunc fungüin lance cum fuo jurecli. 

xum: rum ego,qui fungis minimé velci foleo, & iguarus croceam illam tinduram? boleti í 
fucco cffe gallico (ermone ad ipfum (pluresenim ille Heros peregrinas linguas prater ver- IN ad 
nacolam perfedte callebat, Latinam, Italicam, Gallicam, Hifpanicam, Germanicam, & 4«B«r/» 
Vandalicam,fiveCroaticam,ab Vngarica diverfam) valdc crocatum,five croco tinctum Cft issosrum 
"hocjufculum;inquam. Ille fuavitcr ridens, ad Nobiles viros, qui ejus men(z affidere (oliti pe:. 
€rànt octo aut decem,converfus: C/ufius ram, hoc ett, Dominus Clufius ( & cetera verba 

ungarico idiomate proloquutus) exiftimat hoc jufculá, crócoin co diffoluto effe tinum: 
tumomnesilli cachinnum füftollere, & mirari, mihi ignotam bolcti naturam , pem 

€üm fcirent,& illo,& przcedentibusaliquot annis,diligenter obfervaffe , przteralias mul- 
Vaselegantes ftirpes, fungorum qua apud cosna(cerentur p : cou 

: : : 


cclxxiiij Fvuct: 
* 


ESCVLENTL 


GrzNvS XYlIL- 


xvin. Genus eículent.Fungorum. 


xv gen. 


efciil, ung. 


Eryz lab. 
TOuitjing — XiX. Generiscfculent.Fung. 1. fpecies. 


Conocciclle. 


ENT 
Y NONI QT P L7 M; 

N94 v LT 7 27/7777 
DOT oA 
M MN Ma / We 

A rr^ y M Lm e 
/ / M , 


Y 


VrrvM interfungiquiinnexiusafti- 
N matur, genera effe puto, quod longiore 
przditum pediculo , quàm Decimum-octa- 
vum :eftenim ille 1n oQo aut novem uncia- 
rum longitudinem porredus , digiti minimi 
craffitudine, reus, verficolor, & «oixiacc, 
firijjsquibufdam,& maculis parvis & magpis, 
exalbo , rufo , & fufcocolotibus commuxtis 
diflin&us marmoris varij inftar. Ipfum verà 
fungi corpus pilei feu galeri formá quodam- 
modo rcfert, valde laxisoris, deinde fenfim 
in turbinatam metam definens, alutudine 
trium unciarum, aut ampliore , orarc.m dia- 
metro uncias feré octo occupante,candican- 
tisfuperné coloris, multis tamé maculis tna- 
gnis & exiguis ex fufco rufefcenubus infeQti, 
fupremo faítigio prorfus fufco: inferna pars 
cavaadmodum & camerata , candicans qui - 
dem,fed plurimis ftrijs fufcis cbliqué & velu- 
tiincipncinnos compofitis , difhndta: duabus 
autem feré uncijs infra fupremum pediculi 
fafigium, corolla digitalis circiter latitudi-. 
nisipfum amplectitur, unde corporis ipfius: 
fungi orz abruptz videntur, dum in laxita- 
tem fcfe diffudit. * 

Hujusunicam fpeciem obfervabam , quz 
inarvis plerumque provenit. Tribus vcró di- 
verfisanni temporibus interdü nafci intelli- 
gebam. Vngari Ewz [ab hoc cft, capreoli pe- 
dem, fatisimproprio , ut mihi quidé videtur, 
nomine appellant: Germani 29aitjfíng. 

Anautem ille fungus, qué Ioan. Bap.Porta 
à Neapolitanis Cozecciele vocari fcribit? 


GrNvs xix 


pu EMBR 1 menfe fübcorylis nafci gau- 
det Vndevicefimum fungorum efculen- 
torum genus: quod Vngari Szarwa germba: 
Germaai Xigeibattobct C eife tort (guod idem, 
€(t, utraque enim vox càprinam barbam fi- 
guificat) tum €débetins appellant: nonnulli 
etiam irfáling) eodem quo Decimum ge- 
nus,nomine. : 

Diverfz porró à reliquis fungi generibus 


- eftforma,ea'uc elegantis , quod in tresfpc- 
cies colore inter fe differentes, nónihil ctiam 


formà dividi poffe arbitror. 

, Primum autem locum dabo illi, quz & rc- 
liquisclegátior videtur, & colore magiscon- 
fpicua. Ipfum corpus binarum feré uncia- 
rum craffitudinem habetjintus cavum,colo- 
ris fufci & fuliginofi , in quo elucet albedo 
quzdam pallido mixta: deinde corpus illud. 
in plurimos tenucs ramos dividitur, duasaut 
amplius uncias longos,coloris fuprema parte 

flaviclegantis , cui infperíz crocez macula, 
flofculorum formam quodammodo expri- 
merevidentur. Hanc Germani Cfée Cígene 
Vattfid e(t flavam caprinam batbá, aur oirfete. 
'Mingco Benin quorü imitationem Vn- 
garis y Saarwas geuila dici poffe cxiftime. 
Nonmi- 


J 


FvNcr.EscvirsNTI. 


gi . cclxxv 
Non inis craffo eft Mlltera fpecies trunco,coloris tamen albi:in eandem ingerdum ma- | i; 
gnicudinem crefcit cum Priore : : brevior eft,ali d vixbipas un- 


cias alta,videlicet primum nata,cujus rami unciales, & illi feré prorfus diluté rubefcentes: 

jam adulta veró,candicantes ramos habet,quorum extima partes rubefcunt, formámque 

tocum fangi corpus habet, quale cerebrum brafficze Cypriz degeneris , & quz ob prazma- 

ruras pruinasad frugem pervenire non potuit, Huic Germani 9ttte Grifebart/ hoc eft , ruf Ototte 

caprinz: barbz cognomen indiderunt, five Oettc pir(coling, Griobart. 
Minuscraffo corpore eft Terzia,coloris exalbo palle(centis:hujusrami longiores &craf. Piette sire 

fioresfunt quàm in binis fuperioribus fpeciebus, && aliquantulum rariores, coloris, ut ipfe fina. 

xruncus pallidi albo commufti: exficcatam & marcidam eam effe, quis credere poffet. 

à Affinitatem quandam haberc videtur hoc fungi genus,cum illis fungis quos Bapt. Porta Fu»ri? faxis 

efaxisex Gargano monte erutis nafci fcribit non pileatos , fed turiones ut afparagos, & in "see. 

ramos divifos. ; , : 


ni. 


; Gzwvs xx 
IcestrMvM genus efculenti fungi rurfusad vulgatiorem fungorum format redit, xx.gesefu- 
& (üb extremum Autumnum in tilvisplerumque autem fababictibus nafcitur : cu. ^ fwgor. 
jusrei caufa V ngari Fezye alya gzmba, Germani € banning appellát, licet ilJis Gacífeling etiam Fenyoalya 
dicatur: nam V ngarisfezye-fa Abiese(t,atque Germanis €anmnbaum idem fignificat. Hoc ?o"ba. 
autem genus in tres fpecies di videmus. 5rd uto 
xx. Generis efculent. Fang. 5. fpecies. : Orifiing. 


Prima,orbiculatz(planztamC)eR fgu- — . 
rz ,binasautternas uncias lata , fuperné, 
coloris veldiluté admodü rubétis, aut la- 
tericij, venis quibu(dá fic exarata , uc hir- 
ta videatur, non fecusac Decimi gencris 
Prima fpecies;cui valde fimilis eft;ia me- 
dio nonnihil compreffa, & veluti umbi- 
licata : inferné pallefcens, & multis ftrijs 
fuícisà pediculo ( qui uncià paulló lon- 

ior eftyminimum digitum craffas)in ot- 

em ducis,in(ignita. z 

"Altra, Priorem magnitudine nó val- 
- de faperat , paulló tamen craffiore pedi- 
culo conftat, magoá etiam cx parte orbi- 
culata eft, fed non com preths f perné, 
immó potiüis extuberans, coloris exal- 
bo, pallido, & fufco permixti: inferné 
candicans , & ftrijs füliginofi coloris, à 
pediculo iri oras productis, exarata. 

. Tertia, longé amplior eft binis füpctio- 
tibus, orbiculatz tamen perinde, atque 
illz, figura: ; cujus diameter pzné quifc- 
uncialis eft, pediculo fubnixa non majó- 
re quàm przcedentes dua : fapernà parte. 
etiam extuberans,mixtíque ex albo,pal- 
lido, rufo, fuliginefóque;coloris:inferna 
pars plana cft, rubefcentis coloris, craffis 
ftrijs ex atro purpurafcentibus ,à pedicu- 

loin ambitum excurrentibus, notata. 


ir. 


* 


- 


lI. 


GegNvS xxi. 


M& NSTRY M verius fungi, quàm fangus cenferi poteft Vicefimum-primum genus xxt.ge» seo- 


efculentorum fungorum,quia adcó vafte interdum cft c esorinadenam E 
guxirrogalyoy familiam explere & atiare poffit: nam audicbam (dum hunc fungum in Vn- 
arii ob(ervabam) circa Lewa Dominorum Dobo oppidum , in extremz Vngariz limiti- 
us Croatiz vicinis,tantà nonnunquam amplitudine excrefcere, ut bigam facile impleret, 
przfertim,utaiebant,6 quis przteriens (quod fuperftitione non caret ) cd HK fub- 
fiftat: immo (quod magis ridiculum)afferebarit nonnulli,convitijs pro. cindendumeffe,ut — 
intantam molem excre(cat,alioqui manere in eà magaitudine , qua primiim confpectus d 
cft quali zgré ferentem fe negligi. : er n MA 
Notiei icio in Vngatià fub velcirciterdié Divo Michaeli e Ue 


facrum;ad quercuum radices. Vocatur ab Vngatis Bokros iae €— [ 


Cererüm n9 


never 


cclxxvj EvNGUPERNICIALE S. MS 
Ceterüns tante magnitudinis non erat; quem in Vngorià obfervabam , fed illius molis 
duntaxat;quz ternos aut qpaternos pafcere poffet,multos flatus pariens,ut ab ijs intellige- 
bam,qui ederant. Amplitudine tamen füperabat omnes quos unquam confpexerim fun: 
£05: nam pediculum fefqu: palmarem aut ampliorem ,& femipedalisaltitudinis habebat, 
corpus fungi fultinentem in longitudinem & latitudinem diffüfum bipedalem ant majo- 
rem maltis veluti amplis & laciniatis folijs, fquamatim vel imbricatim fibi invicé incum- 
bentibus conftans, quorum etiam noonulla, quercus finuofa foliaimitarentur: coloris ex 
rufo nigricantis,vcl ex albo nigri;aut multis maculis nigris in alboconfperfis, notati, 
Siquis porró Quinti generis fpecies cum hoc monftrofo fungo conferat, non finecaufa 
forlitan exiftimabit,illas cffe hujus generis nondum adultas fpecies, adeo illz ad iftiusfor- 
mam accedunt. 
Fasn lati-. Confiderandum autem eit, an fimilis fuerit fungus, qui ( referente Diodoro Caffio Ni- 
zülurà — ceo) Traiano Cafateadver(us Decebalum Daciz Regem proficifcente , ingens latinis lit- 


UnmP"^— rerisinfcriptuscircumferebaturà Barbaris. » e Pu 
Galicia ^ Eumcertéeffe conijcio, quem Ioan. Baptifta Porta vulgoà Neapolitanis GaZzaccia ap- 
pellari fcribit,tant magnitudinis,ut fexagibta libras dum pendat ,fufficeréque poffit 


ad univerfam familiam pafcendam. 

Er hecquidem funt, quz dc Fungisefculentisapud P fcentibus ,cüm apud 
cos diverfis anni temporibus verfarer, intelligere potui. Ea ut Lector boni confülat , etiam 
atque etiam rogo:erenim míhi nó licuit,de fingulorum fapore vel guftu certi quidpiá pro- 

'.. nunciare, quandoquidem fungis non vefcor , & naturà ab illorum ufu femperabhorrui. 
11.24kbsfa- Quamobrem Illuftrisille Heros Balthafar de Batthyan,cujus memoriam,dum vivam,co- 
qid s9- Jam(e vivisautem illecxcefficanno w.D.xc. hoc eft , circiter biennium poft quàm Vienná 

24?""- Francofurtum meconiuli ) cüm intelligeret me de fungisin eo Regno nafcétibus aliquid 
commentari vclle,ridens(ucerat vir lepidus & valde facetus)dicere folebat:ubi,inquit,que 
meditarisin lucem protuleris;infigniterte nugari dicá, qui de ijs rebus ícribereinanimüm 
induxeris,quas nc femel quidem guftare unquam volueris.Sed de his fatis. Nüc ad eorum 
Fungorum , qui non funt efculenti , fed perniciofi potius & lethales , brevem hiftoriam 


confcribendam ing: x 
! FVNGI NOXILET PERNICIOSIL CAP. 11. 
Tésrisin. RzvtoR eroin fcribenda horum Fungorum hiftoria : nam cüm apud Veteresnulla 
wnpi per. B ORTU t : A dcc : 
suf. — A) corum fiat mentio (ni(i forté generatim , & nullo nomineaddito ) atque Recentiores 


fupervacuum aftimarint quidquam de ijs fungis fcribere,quibus nemo vefceretur, omnes 
mibi eruntex proprià obfervatione defcribendi. Et fané, licerà rufticis& peritis facile ag- 
nofcantur: operzpretium tamen effe putavi dc illisaliquid commétari , atquecorum for- 
mam exponere, ne quisimprudens pro innoxijslegat , quandoquidem multi inveniantur, 
ijsqui efculenti funt perfimiles. 

Eundem porró ordinem fequemur, quem in vefcorum fungorum hiftoriá tradendá ob- 
fervavimus;atque fingula genera in fuas fpecies,fi quz erunt, diftribuemus. : 


Grwvs r. 
1, Genus pernicioforum Fungorum. 


1 geaper- Vy)R IM: generis unicam fpeciem obfervare memini? licecm itudo ejus una non fit; 
dee Pire ex ztate oriri arbitror, Quotquocaucem cena breilimo, 
; . a » 4 vc. po- 


£o 


FvNc: pEnRNICIALES 
vel potitis nullo pediculo nituntur, fedcaudici arboris inharent, aut ngularesyaut gemi- 
i mébranaccà cute conftantes implicatà & finuosá;coloris ex cineraceo nigricantis. Vul- 
gusauriculam Iudz nominat,caitilagineá enim & membranaceá ett fübftantià , quemad. 4rv«ls 
modum auris. Vngati Boza fa ermewt: Germani olber fcbwamma appellant, quia in Sam- pu 
bucicaudice na(citur,cüm huic arberi primum prorumpuntfolia, ; weis 
Solet isfungus,tametfi non efculentus,à plerifque adíervari ex(iccatus,in ufüm : nam in -beléce 


gutturis tumoribus , acetum in quo maceratus fit, exhibcre folent, ad gargarizandum & fwdmen, 
guttur cluendum, s. 


celxxvij 


GENvs ir, 


E 
S V5 Pruniarboribusnovo Vere nafcitur Secundum genus ,ideóque ab Vngaris $zi/wa n.Gem: 
4lya nuncupatur. moxier. funt. 

Illius unicam fpeciem etiam obfervabam,numerofam ex eodem pede ,nullo tamen pe- 52/23» 

diculoconfpicuo,confertim nafcentem,variá magnitudine &formá:nam füungorum non- 

nullibinasaut ternas uncias lati fi unt,atque etiam ampliores, vel orbiculatz figurz,aut an- 

gulofz: alij pauló minorcs,nonnulli vix unciam lati : omncs coloris ex albo, pallido; & fu- 

Íco commuxti, 


Grewvs rr. 


EnT1iVM genusVngari Gazejoy; Germani 2tift ($ ppellant,quoniam in fter- 117 Go» 
quilinijs nafcitur primo Vere, cet 


I c TUE ; ag ancjou. 
Vulgatisadmodum eft hic fungus, propterca neinini nó notus, formz orbicularis in pla- ooift 


no, vcluti circino ductz, exili & tenui fultus pediculo , tenui non craffo corpore, candidus fewámen, 
omnino,& veluti farina confperfuscüm inferne, tum fu perné : pars tamenavería (eu fupi- 
naffufcis ftrijs,à pediculo in oras duGtis diftindta cft. 2 


GrzNvs ir. 


r a PI for CIII.Ger 
QZ 14 novo vere poft przmaturas pluvias plerumque nafci folet in Salicum caudici- Heec 


bus Quartum genus, idcoab Vngaris Fiz. fa gemba, à Germanis veró Selber fcovemmea pé góba, 

vocatur. eet 

Eft porró hic fungus confertim nafcens,&caudicibus Salicum firmiter inhzrens,Liche. fFüwáman- 
nis inftar, in corpus tuberofüm excrefcens varia formá & magnitudine: nam pleraque tu- 
bera uncialem magnitudinem non füperant,, alia binas & ternas uncias interdum ampla 
funt, coloris elegantis & varié commixti': nam in eis &albedo confpicua eft, & pallor, & 
fuave rubens color,& faturjatque ctiam flavus, addo his fufcum five fuliginofum colorem 
hinc inde ipíis infpetfüm. 


Grzwvs v. 


v. Genuspernicioforum Fungorum; 


NUN 
M D 


im 


R 
N Ascirvn etiam novo Verein putrefcentibus Ceraforum caudicibus, Quintum re&ye 
genus pernicioforum fungorum: eam ob caufam apud Vngaros Rewes cerefye fa gem- Sog dt 
bzapud Germanos, SafeaSaum fiivammim nomen invenit. [coroámen, 
24.3 Plures 


WES 


cclxxviij FvNc1 PERNICIALES. : 
Plaresaetem fungi ex eodem pede nati;imbricatim five tegularum inftar alter füperal- 
terum conferti nafcuntur , infimà parte unciam lati , deinde fenfim altitudine crefcente, 
ternarum aut quaternarum unciarum inextremis oris,palmum autem longi. í Superna Cor- 
poris fungi pars varijs coloribus infecta eft: nam circa pedem ex albo pallefcit ad uncialem 
altitudinem , deinde tranfverfi colores fecant, ex flavorubróque commixti, poftca flavus: 
füpraillum denuo tranfverfim lecant colores flavus & ruber fimul mixti: hos fequitur fia- 
vuscolor,quibufdam tàmen veluti fuliginofis maculis infe&us: extima orz faturá rubedi- 


ncnitent, quam nonnihil fcedat linca quzdam veluti farina confperfa : fupinà veró parte, 


aut palleícit, aut flavuseít. ES : ei ut 

Sed & hic fungus,tametfi hominibus noxius, alicujus tamen eft ufüs: nam Ruftici exfic- 
catum reconderc folent , quia illius pollinem cum (ale & pabulo mixtum , agris bobus & 
vaccis falubriter dari fibi perfuadent. 


Viilitas. 


GENVS VI. 


v1.Gerus S ExrvM genus, quia fübcorylis crefcit, Vngari Mozyaro alya goriba vocant: orbicularis 
pindircd autem eft figurz , binas uncias latus aut major , faperne nonnihil tumefcens , extremis 
isin fupinam partem flexis,coloris ex rubefcente fuliginofi,cui albedo quedam permifta 
videtur, interdum etiam omnino fuliginofi & fufci:inferné nonnihil rübefcitftrijsQue ex- 
aratum eft, à pediculo gracili binas unciaslongo , inambicum ductis , craffiufculis , fufci 
coloris. 
Invenitur circiter Pentecoften,hoc cft Maio;aut fub Iunij initium. 


GENVS vir. 


vit. Gous Inca idem tempusprorumpitetiam Septimum fungi perniciofi genus,quod Vnga- 
UE fing C ris Bagoly «omba Germanis Saottei fewammin dicitur, utriufque lingux nominibus ean- 
5,77 E?" dem rem fignificantibus,nimirum rubetz, vulgo buffonis ditz,fungum. Cujus tres obter- 

Srottm — Vabam fpecies. x ' 
Koiváme. — P742 valde gracili,&z plus quàm duas uncias longo pediculo fültam,pilei five galeri pene 
^  figuráin metam füblat,unciali fcre latitudine orarum veró circiter trientali ambitu,colo- 
risalbifuliginequodammodo infc&i, fummo faftigio flavcfcéte:interior & cava pars fufca 

1 eft prorfus, & nigris ftrijs,à pediculo in oras dudtis,exarata. 

P Alteram magis orbiculato & tumente corpore, craffiore pediculo fübnixam : fuperna & 
tumcícens pars duas interdum uncias duntaxat cftampla , nonnunquam etiam tres, modo 
fuíciomnino coloris, ex albo palle(centis, modo flavi fuligine infe&i,finguli autem macu- 
lisalbis& nigris fummá parte notati, ut rubet colorem,przfertim fufcus;valde referre vi- 
deatur:parsinfernaalba eft, levib? ftrijs fübfufcis, à pediculo in oras excurrétibus, diftincta, 

T Tertiareliquis major eft, & orbiculatz prorfus in plano figurz, cujusdiamater trium un- 
ciarum eft, fupernéalba, cui rubefcensaliquantulum color eft ad mixtus, & rara pallefcen- 
tes maculz infperíz: inferna pars quodam modo palleícit, & frequentibus fuliginofis ftrijs, 
àpediculo minimum digitum craífo, ad exttemas ufque oras fc 


GENVS viit. 


virt. Genus CrAvvM genus etiam circa Pentecoften provenit in filvis, ad betularum caudices 
Ny V &truncos,cu]us rei caufaVngari Nyrfa gombaya. Germani 2oircben (cf ppcllant, 
bays. hoc eft;betulaceum fungum. . 


£oircens Orbiculatz prnéeft figurz,füperné paulo elatioris, albi coloris levi fuligine adumbrati, 
fiváme- in quo maculz quadam rufefcentes, latitudo duarum unciarum:inferna pars tora alba cft, 
exceptis ftrijs quz fuligine infectz, à pediculo binas uncias longo & gracili du&z,,in extrc- 
mas oras definunt. x 


GENVS 1x 


I Inca Solítitium z(tivum invenitur Nonum pernicióforum fungorum genus in fil- 
woxtor, - 1 . 1 1 f^ofu f H H H 
TUUS ees visnafcens: quod Vngari, Borfos gomba, Germani, ; quia (ni 


fallor)craffo & tumente fit corpore: nam fatis brevi eft pediculo, unciam non multum fu- 
bm ^ perante, digitum aut pollicem craffo. f 
fimm. — Ejus licet binz videantur fpecies , etate tamen inter (e duntaxat differre arbitror. Con- 
ftat verà,ut dixi,craffo & protuberante corpore fphericz quodammodo & orbicularis figu- 
ra, binasuncias lato in minoribus:in adultioribus autem,tres atq. etiam quatuor, vcl etiam. 
ampliore , colore füperná parte cxatro rufefcence ; inferná , exalbido ,& multis firi ijs rufc- 
fcentibusjà pediculo ad (que du&is, infiguito. : f 


—Grmvs 


A" 


FvNG: PEnNICIALES cedxxix — 
GrsNvs x z 


x. Genuspernicioforum Fungorum, 


fungorum genus, circa meffem videlicet, ee icd 

& vindemiam, filvis proveniens: Vngari Kef- ba. 
Ke gamba , Germani Ccpfe Gieffoámen appellant, PAR 
hoc eft, caprinum fungum. 

Valde cxiliseft hic fungus: nam primm c- 
mergens, vix uncialis eft magnitudinis, inter- 
dum fingularis, nonnunquam geminus,id eft, 
binifimul naícentes,ipfo fungi corpore, mini- 
mi digiti unguem vix zquante,rufefcentis co- 
loris:cüm adolevitcorpusin uncialem magni- 
tudinem excrefcit , inferná parte valdeà pedi- 
culo ftriata fefe invertente , adco ut (üperna 
pats veluti camerata & cava reddatur,&, cum 
fuo pediculo , parvum infundibulum mentiri 
videatur:color Bavefcit tam externé quàm in- 
terné; & fuperna pars jam in umbilici fpeciem. 
contracta, rufis maculis cft diftincta. 


B Is inanno reperitur Decimum noxiorum *:&*""* 


GrzmwNvs xr 


Opt tempore /fimilibásque locis repe- PE Errudd 
titur Vndecimum genus, quod é terrá pri- "rz 
mum erumpens, valde boletum imitatur, im- 
mó quodammodo mentitur. Vngaricum no- 
men nullum intellexi, fed Germanicum eft 
Sr'ierzmn fcvammn/ ac fi diceres fatuum vel fa- 9tarzet.— 
: z tuorum fungum,quoniam forté, (i quis vefca- Kemeduette 
: ; tur,mente turbetur,quod facile cótingere po- 
tefta ejusefüm invitante prefertim pirmüm 
nafcentis tanta cum boleto fimilicudine, 
Corpore, dum é fiia volva erumpit,eft boleto diffimili,longiore pediculo (übnixum miz 
nimo digito graciliorefefcuncialis lacitudinisjin metam affurgens 3 füpernà parte candidá, 
infernà cameratà, & multis ftrijs,à pediculoin ambitum produtis,notatá, 


GEgNVS XII. 


Ec hujusperniciofi Duodecimi generis nomen Vngaricum mihi notum eft:Germa- B aed 
ni $licgen fc)mammen appellationem dederunt à mufcis,quz illud valde appetunt, &ple- rU 4. 
rumque huic infident,non tine ipfarum pernicie,fiquidem quotquot deguítant intereunt. fcjmámen, 
Varixautem funt ejus fpecics, omnesextremo Sexrili in ceduisfil vis provenientes : quas rales. 
hac ferie defcribo. : s "T : 
Prime (peciei duasobfervabam differentias, magnitudine quidem convenientes, fed co- t 
lore diverfas. Orbicularis & quai circino ductz utraque eft figurz, unam interdum , (epif- 
fimé binasunciaslata : Vni;color füperné parti palleícens , cui quidpiam rubedinis & fuli- 
ginisadmixtum fit: Alteri autem luridus & fuligine infe&us,cui infperíz albicantes macue 
leatto permixtz , non fecus ac in Septimi generis pernicioforum Secunda fpecie: pars fu- 
pinain utraque perfimilis,hoc eft,alba, exarata camen fufcis ftrijs, à pediculo (qui gracilis 
€ít,& circiter fefcunciam longus)ad extremasoras ductis. — : rd 
-.'Paulló major eft A/7era fpecies,& longiore craffioréque pediculo fübnixa,ut qui minimi 
digiti longitudinem & craffirudinem zquet: ejus autem forma pzné orbiculata, cujus dia- 
meter triente paulló minor,color füperné varius, hoc eft, ex purpurà dilutiore &fauràru- |. . 
fo;pallido,& albo coloribus varié mixtus: inferne pallet, & nigris craffioribus ftrijs ,à pedi- 
culo in extremas oras du&tis,notata eft. ^ em 
Tertia fpecies differentiam habet ex atate perpetuam : nam primümemergenscontra- ut 
&o eft corpore,craffo & unciali,quafid ari radicem mentiente;pediculofulta, duas uncias 
lata,totidem longa,in meta formam fublara,coloris rubri x five potitis lateritij 3 frequenti- 
us maculisalbicantibus confpería,füummo tamen faftigio pallida: Adultior veró palmari 
pediculo,eóque digitalis crafficudinis,affurgit, inferná parte tubcrofo : ipfum corpus fungi 
Anorbicularem figuram compolitum ( cujus diameter quatuor uncias fivc trientém M 


L 


—€— 


cEixxx - FvNcr PERNICIALE $. 

per oras intergum fiffus & lacer, coloris proná parte rubri,&albis quibufdam maculis infe- 
Gi,ora ru£z funt: fupinà autem, albà prorfus, ftrijstamen levi fuligine inícctis ,à pediculo 
inambitum procurrentibus. 


x11.Gencrisperniciofor. Fupg.4 fpecies. 


Omnium elegátiffima eft 9 472 fpecies, 
cujusab etate duntaxat quoddam difcrimen 
c: Iunioris enim & recens natz corpus mi- 
norem habet orbem , & binas uncias folum- 
modo atum,rubro colore valde faturo inftar 
concreti fanguinis tin&tum per cujus fu perfi- 
ciem frequentes exalbidz (unt cófperfz ma- 
culz: Adultior in mejorem latitudinem pa- 
tet, ut quz quincuncialis fit , autamplior tu- 
mida füperné,rubro etiam colore, fed pavlló 
remiffiore,quàm in juniore, tin&layobícurio- 
ribus veluti undis intercurfantibus diftincla, 
& crebrisetiáexalbidis maculis infe&la:pedi- 
culo auté conflat protuberante infimá parte, 
deinde trientem longo;unciam craffo, à quo 
inferná parte craffz nigrae flriz duct in am- 
bitum: bini interdum cx codem pede con- 
jun&tim nafcuntur. 

Invenitur ctiam hzc fpecies in cacduis fil- 
vis Francofurto adM anum vicinis,unde ru- 
fticz mulieres le&am,in urbem deferunt vc- 
nalem,cüm non ignorent plerofque émptu- 
rosad mufcas necandas: nam cum , utdixi, 
mufcz libenter illi infideát, divulfam in fra- 
gmenta,varijsin conclavi locis ante fencftras 
fpargere folét, ad quz invitatz & excitz mu- 

cz, fuccum fugunt ipfis perniciofum,&pau- 
ló poftetiam lethalem. 

Craffo ctiam eft 9 wizta fpecies pediculo, 
x»: AY. E ,.. necminis longo, quàm fuperior: atquecx 
ztateconfpicituretiam in ea aliquod difcrimen : nam Recens nata, binas uncias vix eft la- 
ta, in totidem unciarum metam affurgens, colorisex rufo fufci , & fuligine veluti infe&tiz 
Adultioriscorpuslongé majus eft, trientalem videlicet latitudi ats pli habés, 
in meta: formam affurgens,& oris valde laceris,coloris fuperné mixti ex albo,ru fo,pallido, 
fufco, mixturá vel radiatim, vel maculis duntaxat infperfis, conftante : color infernà patte 
pror(us fuliginofus,quem nigrae ftriz;à pediculo in exti ductz;interíecant. 


11 


* 


GrzmwNvs xri 


xn aw Ec IMVM-TERTIVM genus noxiorum fungorum,fecundüm vias &femitas in cz- 
ie fung. duis filvis provenit extremo etiam Augufto. Vngari wz feley terewm gomba , hoc eft, 
eem ad femitas nafcentem fungum: Germani autem Szoftben fiud/ quafi ranarum fedem , appel- 
go, lant,quoniam rana his libenter infidere confpeéta funr. 
Guhóm ^— Inhocgenercobfervari poteítdifcrimen quoddam , fed illud ex atate duntaxat prove- 
fiuc. niens: nam Recens nati corpus,ad binarum unciarum latitudinem non pertingit,& füper- 
ná partc candicans,ful igineq dam infe&um eft: infernà etiam ejufdem coloris , fed raris 
ftrijs, vixque app tibus przditum : ubi autem Adolevit , majorem habet latitudinem, 
quatuor videlicet unciarum, & in orbem feréciroinatum cft , immaculati füperné cando- 
ris, nifi orbiscentrum palleret: infernà pars ctiam candida eft, multis purpurafcentibus 
ftrijs exarata: pediculus gracilis & longus, 


M 


GrzNvs xritir 


xii.Gown Y N. czduisetiam filviscrefcit Decimum-quartum genus, atque eodem quo pracedens 
cm nd tempore invenitur. Vngaricum nomen intelligere non licuit: (ed Germani Gato tafdjcit 
dia. appellant,caufa nominis me latct,ni(i quàódà fue appellatio defumpra videtur. Ejus autem 

or ORUM fpecics , magnitudine , & infernz feu füpina partis colorc inter fe 


Prims 


FvNGr PERNICIALE s. cclxxxj 

Primainequalem habet magnitudi R rnátecorpus;uncià mgjusnone(t, ** 
faftigiatum,coloris albi fuligine velut infeQti,uncialis longitudinis pediculo,minimum au- 
tem digitum craffo fübnixum, interdum geminum ex codem pedc'nafcens: Adulta criun- 
cialem diametrum haber,ín orbem feré circum(criptá figurá, fuperné alba quidem fed fu- 
fco colore infe&taj lavo faftigio:inferné veró pallida, & rufis ftrijs,à pediculo excurrentibus, 
exarata:pediculus digitalis longitudinis & craffitudinis. 4 

Alterius forma, orbiculatz, & veluticircino circumductz, eft ditatis,cujusdiame-  :z. 
tertrientem latuseft;pediculo brevi pollicémque craffo pradita füperriá parte candida,cui 
maculz parvz fufcz,& flave(cens nonnihil color, infperíus eft, & oris aliquantulum in in- 
fernam partem con yerfa:infernà ipfa parte pallidà fuliginosísque ftrijsinfignitá. 


GreNvs xv. 


xv.Generis perniciofor.Fung.1. fpecies. 


i oexalp perniciofi fungi xv.Gozu, 
genus , quod Vngari 77 zor goma , Ger- soxir.fuvg. 
* mani Cmer fc pP li ;perinde ac fi UN DO 
unguinofum fungum diceres,in czduis quo- einer; 
que fil viscrefcit extremo Sexcili, hoc eft,cir- (oewámen. 
ca.diem D. Barcholomzo facrum : cujus va- 
rix dicuntur inveniri fpecies: ego binasob- 
fervabam. 
Priorem , triuncialisamplitudinis cum fuo. *- 
pediculo ; alioquicorpus ipfum fungi uncia- 
lem magnitudinem non füperat , pediculus 
autem binas , füpremá parte pollicaris craífi- 
tudinis, infernà fefcücialis ,in bulbi formam. 
excreícens, coloris ex albo pallefcéus: i fum 
ctiam fungi corpus fuperne p.llidum ett, fed 
/. maculis dilute nigricantibus diftindtum , at- 
. que orisin fupinam partem inflexis: inferné 
multis ftrijs ex pallido fufcis, à pediculo in 
ambitum porrectis, diftindtum. ; 
Hanc fpeciem foyer ti zer jid eft,albam, Vn- &yerii nor, 
gari cognoaíinant. " 
Alreri,cognomen dedetuntànigrocolore, |: — 
Vngari, Feketc ti por, Germani, Gebmarts fme Fekereti not 
fcmommen. Informishac eft fpecies, & valde ner, d 
tetricoloris ut verius ligni,five radicis cujut fcwimgn, 
dam nodoíum & nigrum fragmétum videa- 
tur, quàm fungus, quod utraque manu vix 
comprehendi queat: craffo brevíque pedicu- 
loinnititut, 


GrNVs xvi. 


duim odoris,quod V ngaris Kigye gamba,Germani S'latter feoroammen/ quafi ferpentinum, pipe 


XrREMO Etiam Sextili provenit fub corylis Decimum-fextum gentis fcetidi admo- xv: Ges 
E Kigyo 
ba. 


m 


five colubrinum fungum appellabant. Ejus porró tres fp: 

pane inter fe equales, fed colore & formádifpares. — — ij ied 
Prier oblongo gracilíg; fulcitur pediculo , cui infidet. initio veluti ovum excalptum ,un- eei 

cialis magnitudinis,colorisalbi fuligine perfufi externá parte,nigri ftriari infernà &(upinà: 

deinde, oras explicans, (e(cuncialem amplitudinem adquirit, in pilei parvíque galeri fimi- 

litudinem formatam, albi fuperné coloris, frequentibusfufcis maculis diftinctam, arque 

ipfo faftigio velutifuligineinfedto. — d We c UTI TP : 
Altera Yongo gracilíque pediculo fuftinecfungi Corpus parvi galerifiguráformatum,vix — rr 

ungue majus imtio, dilutiore fuligine infedum l ; Spi UAE 

levit, galeri etiam formà, colore fupernà parte atra faliginetintto: infernà autem, inftar 

fornicis camcracà,S& nigris (trijs exaratà quemadmodum & Junior, : 


Tertia 


* 


cclxxxij FvNGI PERNICIALES, 
xv1.Generi iciofc F 5. fpecies. 


r 


. d - 
* 


ees 


UL Teriecorpus,cjufdem cum fuperiore magnitudinis valde laceris eft oris,&quodammo- 

o in lacinias divifüm,rufi interdum coloris faperné,fuliginofis ftrijs norat inferné : non- 
nunquam autem albi colorisfuligine infe&ti fuperné,& nigris (trijs exaratum inferné : ali- 
quandoetiam inferna & fupinà parte adcà invcrsà & reflexà,furre&ífque lacinijs,ut florem 
aliquem exprimere vel mentiri videatur. 


GreNvS xvitk 


xy11.Generis pernicio( Fung 2. fpecies. 

i IxcrirER diem D. Bartholomzo fa- 
crum, planis & apertis locis provenit 
i fepti noxiorum fung: 

nus, à Germanis o? gatpllen appellatum, 

ngaricum nomen nemo mihi indicare po- 
tuit , & an ullumetiam apud Vngarosobti- 
nucrit, haud fcio: quandoquidem magna ex 
parte negligere folent eos fungos qui nó func 
efculéti . Ejusautem duasobíervabá fpecies; 

Primam , dodrantalem amplitudinem bha- 
bentem,& minimi digiti craffitudine przdi- 
tum pediculum, binas aut ternas uncias lon- 
gum, ex cujus imo plerumque fübnaícituc 
exigua proles: orbiculatz feré eft figura, oris 
ininferiorem partem nonnihil inflexis, co- 
lore füperná parte rufo ad nigredinem ren- 
dente, cui flavefcens circa medium admi- 
xtus cft » inferna pars pallida cft, ftrij(que fu- 
liginofis exarata. 

Secundam,cjufdem cum illa magnitudinis, 
fed graciliore pediculo przditam , circinatz 
etiam rotunditatis , nifilaceras haberet oras 
inambitu: color in hac fuperné plane luri- 

^ dus, hoc eft,ex palle(cente fuliginofus, & vc- 
nis quibuídá exalbidis maculofus, ipfa fungi 
fi ubRaria, fuübexternà illa cute, omnino atra, 
utetiam eft pars infima , fic ramen ut craífz 
nigra (triz obfcure appareant. Hanc fpecicm 
S dnvatt4e 6o2 gzsplirm Germani cognominare 
poffenr,ut Priorem 2tett bea garyl 1 


xvIL Genus 
goxior. fung. 


.GENYS xvir. 


fcit Decimum-o&avum pernicioforum 
1c € nelin M. - 


asi Geow OptM q 
:quoniam vac- 


NS LA LA 
pexor.fwg. E fungotum genusjin filvis proveniens, &z à G 
fud  Crvaldeapperunt, - 2 d 


Longé 


; FvNcr PERNICIALEs cclxxxiij 

Lonzà minor eft hic fungas Dzcimo-feptimo , nec uncialem aut fefcunciajem magni- 
tudinem fuperat, pilei five parvi gileri figuram exprimensin metam quodammodo fubla- 
ram,coloris fuperné rufijinferné exalbidi fu(cis ftrijs diftindti: pediculus gracilis eft,&binas 
teraálve uncias longus. 


E 1vs Fungi petniciofi quem Vngari Zarza7y« appellant,duo comperio genera: Vnum 


àGermaais Sigflin didtum:alterum ab ijfdem 2t; nuncupatum: quod difcrimen,non fi- 2iteflís, 


nc judicio ab jjídem factum effe cenfeo: nam aliacft Primi, alera eft Secundi facies. Nos 
Ger.nanorum diltin&tionem fcquemur,& bina generacon(tituemus. 


GrzNvs xix. 


2oults. 


N»or V ICESIM v Mergà pernicioforum fungorum genusnobiserit,quod Germa- zrx.Geme 
nt2Biugflin appeliant, fecundüm vias & in quercetis naícens circa Calendas Septem- sexier.fsg. 
d VO UO: Cr n 


bres.Hujusautem maultz funt fpecies,omnefque perniciofz, pre 1 mor- 
tem ijs inferentcsqui vefcuntur ; quia fimilirudine, quam cum xvi.genere Vefcorum ha- 


bencjlle&tillosab ianoxijs difcernere non (civerunt, 
xiX. Gencrisperniciofor.Fungor. 1. fpecies. 


Prima , valde gracili fübnixa eft pediculo; 
binas uncias aut amplius longo, fuftinente 
ipfum fungi corpus orbiculate tormz,fefcun- 
ciam latum , aliquáculum in fapinam partem 
inflexum , colorisex flavo , rufo , fuliginofo, 
commixti füperné, ex pallido fufci inferne,8z 
multis ftrijscxarato. 

"Altera amplior eft,nec ade gracilem habet 

ediculum: orbiculatz etiam e(t figurz, pau- 

Titae: fuperné cumefcens , & coloris vel ruff, 
ratis quibufdam maculis confper(i , vel fufci 
omnino & fuliginofi : inferné autem pallidi, 
frequentibus fufcis maculis notati , vel ex fu- 
fco pallidi omnino, nec ullis ftrijs diftin&i. 

Tertia fpecies , Q uarti generis e(culento- 
rum Terram fpeciem plutimüm imitatur: 
craffo etenim przdita eft pediculo , unciam 
longo,corpore in metam affurgente , uncialis 
magnitudinis dum recens nata , & ex cinera- 
ceo fu(ci coloris: adulta autem , binarum un- 
ciarum, colorí(que magisexalbidi, & notis 
quibufdam diftindla,lacera & hians. 

Quarta lpecies, duplex effe videtur: nam, 
vel infra duarum unciarum magnitudinem 
confiftit,cra(fo corpore,gracilioréque pedicu- 
lo przdita, fupernéex atro rufefcentiscolo- 
ris, inferne flavi frequentiffimis parvis macu- 
lis infper(is: Vel crienralemamplitudinem ad- 
quirit,cra(fo & protuberante corpore , fufco 
fuperné & fci(furis quibufdam albis lacero: 
inferné ex flavo pallefcente , ftriarámque ex- 
3 2 perte. : 

"Quinta (pecies fatisinformis e(t,cuberis(dum junior) figurá,füperné valde fufcàjinfernà 
Tubra fatura & nigricans;circa oras flava & ochrz colore, bun unciaslatá: in Adultá ma- 
gnitudo amplior,quatuor videlicet unciarum orbiculatz pzné figurz , perintervalla pro- 
tüberantis fuperne,& fufci coloris,in quo dilutior rubefzenscolor quibufdam locis elucet: 
Inferné autem ex rubroatri atque obfcuri ftrijs carente, pediculo valde craffo , inzquali & 
fufco, ipfüm autem fungi corpusconfra&tum carulei,vireícente intercepti , eft coloris, 

,. Sexta fpecies, magnum cyclamini tuber valde refert, tum amplitudine, tum colore, & 

Anzquali rocunditate : infernà autem parte ochrz colore eft, venis quibufdam rubefcenti- 


- 


[^ 


Air. 


Pl 


vt. 


bus aut fübfufcis diftinto, nullis tamen firjs. Hanc fpeciem Vngati Baba Fa'gazya MAT 
F l 


appellant, 
mniam autem amplifima eft Sepziza fpecies, ut quz fefquipalmaris fit , inzzquali ta- 
menambitu,(üperné magaaex patte purpurafcentis coloris , cui permixti int rufus & fu- 
ligia aus: ipfum interne corpus fubcxrulei coloris, ut etiam pars fupina cui pediculus iphe- 
: t: reli 


YI, 


Varpanya 
dnbis [js- 


eus. 


eottet 
Wultj. 


cclxxxilij FvNG1 PERNICIALYFS, 
e xix. Generis pernicioforum Fungorum 5.fpecics, 


: : : : : ; x 
fic.reliqua parsinferior flava eft,binis aut ternis magnis maculis rufis infecta. Iunior veró & 
primum emergens,longé minor eft , duarum videlicet unciarum duntaxat  fuperne &in- 
£. à In! 
cu! 
) 


dulci: loris. 


Awr& quàm ad Vicefimi generis noxiorum fungorum hiftoriam defcribendam accc- 
dam , operapretium me facturum arbitror, fi dubij cujufdam fungi mentionem hoc loco 
faciam,tanquam ejus qui à llis inter ur nominc//argarja infigui- 
tos:meà tamen opinione potiiis ad pracedens non vefcorum genus referendi, 

Triuncialiautem iseft pediculo,digitalis pzné craffitudinisalbicantis coloris, fed mul 
tis fufcis venis varij: ipfe funguscircinatz in plano rotunditatis, tres uncias latus , fuperné 
aliquantulum cumens,& lareritij coloris, propter quem Germani Quunsud SORTEM. 
bant:inferná parre cincraceum quodammodo habet colorem,nullis ftrij m.Sunt 
tamen,qui inter ejus poen que P efc fpecies, ceníent: quo- 
rum fententiam etiam improbare non poffum in re dubiá. 


GrzwNvs xx. 
xx. Generis perniciofor.Fung.1.fpecies. 


Icrs:M1 Fungorum noxiorum gc- 
X neris (quod, ut dixi, Vngatis , F'argazya 
etiam didü,Germanis veró Gulft;/perinde ac 
xvi.vefaorum füngorum genus,ob cáquam 
iticexpreffi caufam ) varizetiam funt fpe- 
cies, quz eodem quo Vndevicefimü genus, 
tépore, in czduisfilvis nafcentes reperitur. 
Craffo eft corpore Prizza fpecies, in metae 
formam fürredto ,cineracco fuperné colore, 
infernéex flavo pallente,nullis ftrijs rimofo, 
brevi,fed craffo pediculo,hoe eft , fefcüciara 
longo,unciam craffo: à Germanis Ozefebuttg 
cognominatur, 5 
ongiore eft Z/rer« pediculo , non minu 
tamen craffo , parte terre proximà , fummá 
autem , graciliore: ipfum fungi corpuscraf- 
fum,binasuncias latum, etiam in metá quo- 
dammodo affurgens, colore , vel ex pallido 
fufco,velfuliginofo prorfus & inclegati :in- 
ferta parsnullisftrijs notata, ochrz colore 
eft, qnam ob caufam ab Vngaris farga Far- 
gon appellatá puto, licet ali fpecies etiam 
inferné tlava (inc, fed non adcó cleganti co- 
lore preditz. , 
Tertia fpecies craffo fimiliter conftat pe- 
diculo;parte terrz proximá: corpus ipfum in 
primum nato fungo fefcuncialem magnitu- 
dinem non excedit; & rufo colore eft: inad- 
ulto duarum unciatum, aur ampliorislatitu- 
dinis, 


d AK idi M o TERT ONE 
FvNcI PERNICIALES, cexxxv 
-— dinis,circinate uterque ferérocunditatis, & noanihil extumefcens:inferna pars ftSijs etiam 
catet,& colorem ochrz fuligine perfu(am habec. Germani 9sotte buftj vocant, non minus 9tette 
tameo proptié (meá opinione) Sdiwartsc buft nuncupaturi. tits: 
Quarta lpeciei orbis trium unciarum eft inclegantis coloris, ut qui ex rufo & fuliginofo Ser) 
commixtusfir,pediculo fübnixus binas feré uncias longo,minimi digiti craffitudinezinter- f buítj. 
na pars fübrüfo eftcolore, & praer fuperiorisgeneris omnes fpecies, hujáfque reliquas, , Pu 
multis faliginofis fttijs (ciffa eft: cujus rei ut opinor,caufa, Germani g6ilbor bult;/hoc cít,Gl- gotb 
veftris cognomen indidére. : bultj. 


Grzwvs xxr. 


S: extremum Septembrem provenit Z'iceffmum-primum genus fübter abietibus,quem- 3*':Ge»«r 

admodum & Vicefimum genus efculentorum, cui perfimile eft:fed quoniam interiore" /z 

parce hirfutum eft,reijcitur Geroani falfcoe &asfling/ quafi fpurium nominant: Vngari, fe. Selícbe 

nyealya goma , hoc eit, fub abietibus nafcentem fungum : fed additis his duabus vocibus, &*tfiis. 

ntm io,ut folent omnibus fungis non vefcis. í Hol 
Recens natus hic fungus unciànon multo major cft, & oris valdeinfüpinam partemin- 

Bexis, craffiufculo corpore , & veluti craffis quibufdam venis fubrubentibus in orbem fu- 

perné ductis notato in albicante planicie: Adultusautem , Vice(imi efculenti amplitudi- 

nem adquirit, füperné ejufdem cum primum nafcence coloris, & pari ratione (übrubenti- 

bus venis in orbem duélis inüignito , orissamen magis inzqualibus : ipferna pars diluté ru- 

bec & multis rufis (txijsexarata eft: pediculus digitalis fere craffitudinis, bináfq; unciaslon- 

gus,qui coafractus, rubrá fübftantià conftare deprehenditur. 


GeNvs Xxit. 


V IcEstMrSECVNDI generisnoxiorum fungorü , quod Vngaris dicitur Tuis ala 1x11. cae 
&omba, Germanis QOnberbozn f (quod nomen Vngarici interpretationem ex- 7^4 


4 A 2 ee re c Tuuis alya 
primit) quia ad Spinarum, quz vetuftate corrumpi incipiunt , atque inter dumeta nafcun- gomba. 


tur; mul funt fpecies,quatum proventus circiter Calendas OGtobris. QOnbccboan 
Prime ipeciei,feni aut (epteni na(cuntur ex uno pede fungi,longis & gracilibus pediculis Kino: 
fulti,orbiculato feré corporc (fornicato tamen fcu cameraro inferné) vel íemüciali,vel un- ^^; d 
ciali,colore flavo,quemadnibdum ipfi etiam pediculi,qui maculis tamen nigris diftin ti. 
Confertim etiam nafcuntur in Z/era fpecie, octo aut novem fungiexunoexortü,bre- — s: 
viorc & perinde gracili fübnixi pediculo,1n orbem veluti expanfo corpore, quod unciáaut. 
fe(cunciam latum eft,(uperné preffum, j] bili , coloris Bavi rufo fuffufi: 
infernà autem parte flavà,& multisfuliginofis ftrijsdiftindá. E : 
Ruficoloris funt, qui confertim etiam in 7ez/ fpecie nafcuntur fungi yiceni & plures — '1'* 
ex eodem pede, gracilibus pediculis fulti:ipfius corporis fungi forma orbiculata eft, latitu- 
do inzqualis,pro zratis ut arbitror vetuftate: nam & inveniuntur ungue nó majores, & un- 
ciales,& (eícunciales;omnes rufo colore tin&i (üperne, inferne fufcis (trijs exarati. 
iid fpecies plutimos habet ex eodem ortu provenientes fungos, tricenosvidelicec — 1t. 
aut plures, pediculo;pro fingulorum atate; brevi aut longo füffultos, orbiculatz omnes fi- 
gura , magaitudinc tertiz fpeciei fungis pates , colore tamen inter fe variant in hac fpecie: 
nam vel Havi (unt , multo camen rufo colore perfu(i ,aut omnino rufi , fed nonnihil tume- 
fcentes & fufci:inferné autem nigricantibusftrijs notati. Germani Ced fmammemrappe]- Cte? — 
lant;quia inipfistruncis humi jacentibusnafcuntur. o0 femémm, 


1. 


bb . Majorem 


cclxxxvj FvNGI PERNICIALE S. 

M Majoem orbem habent 2 wizz4 fpeciei fungi , quippe cujus diameter fit duarum un- 
ciarum,& quindeni aut plures ex eodem ortu nafcuntur fimul, dodrantalibus, gracilibus, 
caudicantibá(que pediculisfulti,colore fuperná parte vcl rufo,velex rufo dilute albefcen- 
te:infernà parte,quz aliquantulum camerata eft,fübalbidà,& craffis fufcis ftris diftinaà, 

n Turbinato,& quafi in meram affurgente funt Sexze fpeciei fungi corpore , feniaut plu- 
1&5 ab codem cxorru nafcentes, & oblongis gracilibüfque pediculis ; medià parte crafliuf- 
culis,inftrar caulis ceparum,fulti.; latitudinem habentes uncialem, aut duarum unciarum; 
fupernéci ci quodámodo ex tufo colorisjaut fufci:inferné craffis nigris firijs exarati. 


GENVS xXIII. 


Burgen a LR CA idem tempus , cüm fecundüm vias , tum in lignis putridis & paluftribus locis 

moxier fang. proveniunt aliquot alia fungorum genera, quorum nomina Vngaris& Germanis ,ut 
exiftimo, ignota, certé nullius nomen ab ipfis edoceri potui. Nos ca omnia fub Vicefimam 
tertiam claffem pernicioforum fungorum reducemus. 


n — Primus uncialis magnitudinis habet orbem,füperné tumidum, & rubri percl isco. 
Yit Pusn d als : ded: : i i2 
loris:inferné fufcis tamen ftrijs exaratum, unciali pediculo, non valde tamen 
gracili fültum. 

n. Alter ,otbiculatz etiam eft formae, pauló ramen amplior fuperiore , longiot éque pedicus 
1 


lo fübnixus,prolem fungi ab exortu plerumque proferente: fuperné rufi , & ad lateritiurm 
tendentis coloris: inferne dilutior, & frequentibus ftrijs diftin&us. : 


xxiri.Generisperniciof.Fung3.fpecies. — xxir.Gencris pernicio(Fung. y.fpecies. 
f hetero veles j 


Lose b S 


NN 
AX 


xS 


M 


sn c o nodum veluti colleGo eft corpore Terziuzjinferné fornicato atque camerato,füis oris 
pediculum uncialis craffitudinis , duarum autem unciarum longitudinis ftringente & am- 

pledente coloris ex albo,rufo,& fufco varié commixti. 
iu, — ^ Quartus binas uncias latus eft fed inzquali orbe füperná parte candicans ex cineraceo, 
inferne fimiliter, fed fufcis ftrijs à pediculo ad extimas oras prodü&tis : pediculus brevis 

& craffus. 
 Qtintu,, informi pen figurà emergit, tuberis inflar: deinde rupta illàexterná membra- 
nà five volvà ftilusexilit pollicari craffitudine, digitali autem longitudine , penisaut veré- 
tricanini inftar,& nq unciali glande fummo faftigio przditus,initio quidem exatro 
ellu 2 À, Hi Y. * . " 

?  nigrá, & ci : dità, qualesferé in Primi generiscícu- 
» : lentorum 


- difcrepantes. 


C(EvNGrL PERMICIALES —- cclxxxvij 
lentorum fungorum fpeciebus confpiciuntun:;eaautem füotemporeexpandieer, & (trijs 
inferné diftindia eft. Vólva ipfacineracei quodammodo eft coloris, interdum etiam fubru- 
fi,ipfe ftilus (ive colesinitio albusdeinde qzoiíAor Gc varius , parví(que notis fübfufcis ma- 
culofus:fatidus eft hic fungus, & jam periturus quodámodo liquefcit , atque in atramen- . 
tum diffolvitur,nigro colore rellurem inficiens.Intelligo etiam mufcas co deguítato inter- "PhbaHA 
ire. Valde autem accedere videtur ad Phallum 3 C. V. Hadtiano lünio olim in fabulófis ag- dr-Lenj. » 
geribus Hollandiz, Oceano obje&is,obfetvatum & decantatum. » 

Ab his porró omnibus, prorfus diverfus eft is fungus, quem Zraluuoy vocabo, & omnium Feswpi- 
minimum cffc exiftimo ; nam vix femunciam altus, Autumno plerumque nullo petiolo 792r 
fultus, ligneis tabellis pulvinos& arcolas in hortisab invicem fegregantibus adnafcitur,ci- "9" 
neracei vcl exalbidi coloris , formá pané groffum immaturam referens, minimi digitiex- 
tremum articuli magnitudine & craffitudine vix zquans fingularis plerumque, vel(quan- 
do plurimi)bini,terni, aut quaterai fimul cohzrentes, qui maturi fupernà parte dehifcen- 
tes,pleni apparent lento quodam fücco,& feminibus, magnitudine quidem feminis cycla- 
mini fed exiles fungulos formá figurz exprimetitescineracei,ut parens, coloris. 

Naícietiam in Itali hunc fungum,;nullum eftdubium: nam memini ejus femen exfic- 
catum;iftinc olim ad me miffum ab amico, cxotici cujufdam feminis nomine; explorandi 
graciá,an dignofcere poffem : ut reperiuntur qua'dam ingenia , quz ex aliorum ignorantiá 
laudem captare & venari ftudent. : 


GrENvs xxmirrE. 


V IcEs?MvM-QvARTYM füngorum noxiori genusGermani peltg fcbeammen ap. xxiit Gerws 
F : ; 4 VA : ] moxior.[ung. 
péllant,quoniam Odbobri menfe,in putridis dejedlarum arborum ramiscrefcat. Vn- oft 
faricum nomen mihi igiotum.7 resautem cjus fpeciesobfervabam : quarum, fcbvodmern- 
Primateliquis majorin majufculisramorum f g is humi ibusnafcitur:for- 1. 
má Primo generi non e(culentorum fungorum haud valde diffimili fed colore clegantio- 
re,nempe rubro, uncialisaut duarum unciarum magnitudinis: interdum plures (imul co- 
hzrentes, & in unum corpus veluti coalefcentes, valde tamen fe remittente colore. 
Alteralongéexilior eft, &unguislatitudinem intetdum non faperans juáetiam — ^ 
latior,ingularis aliquando;interdum bini fimul conjun&i,formá veluti füperne exfcalptá, 
coloris egregie rubentis,&adeó floridi,ut coccineum provocare videarur.Inheret plerum- 
quetenuibusramorum hümi jacentium,aut corticis illorum fragmentisjin vijs obfcuris & 
abarboribusobfeffis,quz Solis radios adimunt. : : 
*, Prorfüs rugofo eft Terzia corpore,uncialis aliquando: 


diss - 


i fefcun- x" 
cialis: interdum bini fimul cohzrent unciá minores plerumque etiam terni, & illi quidem 
clcgantiore aureo colore praditi, reliqui flavo : adnaféuntar fimiliter tenuibus vel ramulis 
vel cotum fragmentis bumi jacentibus. : i AY 
j GrzNvs xxv. i 

I N patridis dejedarum arborum caudicibus crefcit Vicefimum- quintum fungorum yu 

*&. nonefculentorum,immo pernicialium genuscirca Calendas Novembres. Vngari foyer 13* una: 

jfearwas goma, candore cognominát: Germani tiftc /pitjcbting/ id e(tiilveftrem cetvinüm ayitbe 

fungum;ad cjus differentiam;qui Vndevicefimo vefcorum genere defcriptus eft. birfcbling. 
Semipedalis magnitudinis eft hic fungus,aut amplior, elcgantiffimz forma :nam fruti- 

Co(üs eft; & in innümeros quodauimodo ramulos divifus ,.candoris immaculati, quorum 

"onnulliabiegnorum ramulorum fig exprimunt, adcó ut fi fplenderet ,ex puroputo 

Argento conflatum quis z(timare poffit: aliquando nullum habet pediculum, fed ipfi dejc- 

& arboris caudici inhzret? interdum fefcanciali falcitur pediculo, 


* 


j GENYS xxvi. 


S VezgnEsr Vicefimum-fextum noxiorum fungorum , quos in Vngwh obfervabam, ssi. Goss 

 genus,quod cireiterCalendas Novembresctiam provenit,non in arborum dejectarum Se fung. 

Caudicibusaur ramis, fed in ficcioribus pratis, & cxduis filvis. Vngari Püffeteg Germani, P9freg. 

RBilber fiji/ id c(t, muliebrem crepitum ; Galli,Feffe de loup,hoc eft, crepitum lupi , appellant, fift 

quod nomen ctiam apud Herbarioruni vulgus obtinuit. a o e Veffede 
Ejusautem tresobíervabam differentias, magnitudine , nonnihil ctiam form inter fe e em 


Priza,omnium vulgati(Iima,etiam ipfis pueris nota: nam in omnibus,quasadij, provin- D 
€ijs;na(centem ob(ervare meraini. Boletum terrà primüm erumpentem valde mentitur, 
S& initio eximij candoris e(t: deinde evanefcente candido colore, fuccedit alius pallefcens, 
& anquafn fligine faffafus : internum corpusalbà fubftantiá conftare d prehenditurper 
medium feum. Cüm veró maturum eft; confradum & Ad pulverulentum om 
: P am fu- 


Z 


cclxxxviij FvNGU PERNICIALE S. 

dam fumufh effundit, ut memini me puerum frequenterobfervate , cum xqualibuslu. 
dentemin ficcioribus pratis. (ad quz nos fzpiufcule deducere folebat nofter pzdagogus 
animirelaxandi gratià ) in quibus haec f ccies crefcit,& certantem, uter plures hujusfun- 
gosmatürosextimo pede propclleret;ad pulverulentum illum fumum excirandum. 


xxvi.Gencrisperniciof. Fung.5.fpecies. 


Altera in czeduis filviscrefcit in ple- 
rifque, utcredibilecít, Provincijs: fed 
mihi in Vngarià duntaxat obfervata, 
Magno illaconftat corpore , amplitu- - 
dine capitis pueri aliquot annos nati, 
cineraceá cute tecta: fed quz deinde, 
multis locis lacera , fübftantiam often- 
dit fpongiofam , coloris prorfus fuligi- 
nofi , quz compreffa , multum pulve- 
rem cftundic. 

Tertiam fola amplitudine à Secundà 
differre arbitror : nam cutis illa tenella 
: ipfum corpus tegens, ejufdem eft colo- 
i ris, & perinde atque illavarijslocisla- 
y cera , ipfámque fungi corpus illa ami- 

&um & tedum , planéetiam fpongio- 

fum,fulíginesíque coloris, pulverem fi 

comprimatur, non fecus ac illa effun- 
dens. Excrefcit hacia infollis 
ügillatorij, quem vulgo bàllonem a 

Hs lant, a ublisediEOt . Eam ncs 
. tam, & omni pulvere , quem contine» 

bat, vacuam,adíervarc folent tonforcs, 

.illáque uti ad fanguinis fluxum in vul- 
neribusreftinguendum : quam ob cau- 
fam in füisofficinis penfilem cos habe- 
re plerumque,ctiam in Germania mul- 
tislocisobfervabam. a 


Puede. apte m 


I5 ctiam deperniciofis fungisin medium adferre libuit.Quifquisautem perfectam 
&abfolutam fungorum cogniti dquirere volet: his adjungat, & diligentercvolvat 
quz Pliniuscap.virr. lib. xvi. Naturalis Hiftoriz, quzitem cap.xxir. & xxur. lib.xxit. 
ejufdem Natural.Hiftoriz fcripfit dc fungis: qua fimiliter Diofc.cap.1xxv ri1.lib. i111. at- 
quecap.xxur lib.vr.de ijfdem fungis tradidit, es Matthioliin eundem Commenta- 
1ios.Deinde Athenzi lib.11. Deipnofoph. poftremo qua cap. 1xx- lib. x. Villz fuz fcripfic 
Ioan.Bapt.Porta,vir nobilis & in Philofophico ftudio fümmá cum laude verfatus,qui om- 
nium diligentiffime, quidquid V le fungis fcriptum reliq peculiari comple- 
xuscftcapite. ^ : 


Qvia vcrà pleriq jus librum forte fp , aut etiam confpecturh ad 
manum non h bs re mc fact fti i, &, inillorum gratiam totum illud 
eaput hic fubijcerem. n ^ 


DE 


cclxxxix 
D E-"R-qy5N-Gsr: S. e 


Caputixx.Libri x.VillaIoan.Baptiftz Portz 
Neapolitani, 


N rEn Cartilaginea referemus & fungos: nec nifi (upra terram totus eft. 
Diocles Cariftius inter rufticas dapesrecenfet apud Athenzum. Nuncau- 
tem fua jucunditate cam moro(o divitum palato placent , ut eos in mortis 


fet,mairémque cum duobus filijs& virgine,fungorum efu mortuos vidiffet, 
ma feciffe dicitur,tefte Athenaxo., : . 

Sol, qui perpetuo celorum tramite curvis, 

[577 San facinus huic femnile ante tibi eff? 
Pars eadem lutis geminos cum vircize fratres 
CAÁD[lulit p matrem: quatuar rna tegit. 
LibuitP'linio coquendi dare aliquascommunes in omni genere ob(ervationes, quando 
ipíz fuis manibus delicie preparant hunc cibum folum,& cogitatione ante pafcuntur,füc- 
cincis novaculis,autargenteo apparatu comitante. N. oxijerunt fungi,qui in coquendo du- 
riores fientiinnocentiores, qui nitro addito coquentur , fiutique percoquentur. Tutiores 
fient cum carne co&ti,aut cum pediculo pyriprofünt & pyra confeftim fumpta. Debellat 
€os & aceti natura contrariaijs. Diphilus Medicusijs,qui hoc cibo ftrangulantur,remedio 
elfe dicitaqua mul,nitri & aceti potum,ita ut in vomitione reddatur : itaque parari de- Fuvgoryro 
bentex aceto, aqua malía, vel melle & fale,ex Athenzo. Apitius de fungorum apparatu — 
hzchabet. Fungifarneielixi;calidi, ex(iccagi,in garo cum pipereexcipiuntur, ita utpiper ^^^ 
cam liquamine feratur. Aliter: In fangis farneis piper, carenum, acetum & oleum laudan- 
tur. Vel,fungi farnei ex falejoleo,mero & corianno concifo infergntur . Fungos boletos, 
carenum fafciculum corianni viridis ubi ferbuerint,exempto fafciculo inferes. Vel, bole- 
torum coliculos,liquamine,vel (ale afperfos inferunt: vel, boletorum thyrfosconcifos in 
atellam ováque perfundes,addito pipere ligufticomodico melle,& liquamine , tempeta- 

Um oleo modico. Platinacoquendirationesaliquasaffert. Cum faccofà illa thyrá parte, 
quaterrz inhzrerin aqua primum cum cxcavato pane;cimque pyris, aut pyrorum fürcu- 
]is,acpediculiscoquendi füpt. Allium quidam indunt,quod obftare venenis putatur. Elixi 
ac (aliti,in oleo aut liquamine friguntur,fridimoreto,quod falfam vocant , aut alliato füf- 
funduntur Sunt etiam qui eosablara pelle,aut fuperiore folliculo ( indito fale atque olco) 
furfam verfum in carbonibus decoquant piperéq 1 a d 

Grzci u/iracab en(is capulo, vel (ammo vertice vaginam occludente appellarunt. Si- Nonus. 


gnificat ucxiz enfis manubrium, ficuti ex Herodoto liquet, unde & Mycenas nuncupari 
€redunt,quà 1ibià Perfeo finc condite Mercurij pracepto,ubi excidit gladij manubrium, 
Po& yryori; vocanr,hioc eft terra natos: nam quorum pater ignotus eft,fllios cerrz voca- 
re folent. Q uod Ciceroad Atticum in epiftola confirmat. Porphyrius Ssoótov; , Deorum 
filios,quód üine (emine provenire videantur. Latini fangos vocant, noménque (aliquorum 
opinionejà faaere deducitur, quàd (uo veneno ad funus vefcentes ducant. Italis fozzhi, : 
Nunc genus, fuis veró particulatim tra&ationibus fpecies fübfcribemus. Theop raftus Deeriptio. 
cortice,mzdulla,nervo,& vena carere dixit;ac radice penitus. Sed Arhenzus Theophrafti 
teftimonio fretus,levi cortice effe dicit,Gne radice : fed principium habere fuz pullalatio- 
niscaulem in longitudinem propeafüm , atque per iptum nervum fe extendere. Phanias 
veró,neque lorem,neque feminum veftigad e. Quod falfum effc, jam alibi di- 
ximus;quippe femen ferunt. ra : 
Fungorum perniciofa natura. Nos paucisgenera perftringemus. Fungorum genus,vel Gewra. 
natura, velartisopus. Suntenim zgiritz ex induftria , ut dicemus. Naturalium duplex Fungi natu- 
difcrimen, Diofcoride au&ore: ait enim. Q ui manduntur aliquando perniciales funt T Le- zm dupls- 
tales multifariam viruscontrahunt, vel ubi clavus ferreus;in quo fit rübigo, vcl ubi putridi ** 
-paoni, vel ferpentum latibula & cava, vel fi juxtaarbores erumpunt , qui noxios privatim 
ariunt fangos: omnibüfque ijs colluvies quedam infidet,& fpuma,ijd&mqueà carptu ce- 

E compatrefcunt,atque marcore vitiantur. Plinius Diofcoride & alijs excipiendo, 

hzc haber. Peraicialia prorfüsimprobanda: fienim caligarisclavus , ferríve aliqua rubigo, Perniciales 
&at panni marcor adfuerit nafcenti, omnem illico fuccum alienum y faporémque in vene- pr 
num concoquit, deprcheadiff£que ni(i agre(tes poffunt, atque qui colligunt. Ducunt ipfi emm 
alia vitia, nunc quidem fi ferpentis caverna juxta fuerit, fi patefcentes primo ad halaverit, 

capaci venenorum cognatione ad virusaccipiendum : itaque caveti conveniet prius quàm 
Íscondant (erpentes. Signa erunt tot herbzstot atbores, fruticé[que,ab emerfü carum ad 


atebram ufque vernautes : & vel fraxini tantum folia nec poftea nafcentia, nec anté deci- 


entia, Quorundamex hisfacilé nofcuntur venena, diluto rubore, rancido afpe&tu, livi- 
do intus colorc,rimofa ttria;pallido per ambitum labro. Non M E in eo 
uc 


E q 


mt 


Qui arbores 


maxics fungos 
pariant, 


Fungilas- 
datilts, 


BEolui. 


Aparirat. 
Suit. 
Farni fun- 


ra 


Suilli fungi 


Conocchiel- 
le. 

Pez'cz. 
Galinaccia. 


Galinella. 


Piperitis. 


Fungiex a7- 
boribias. 


CCXC Ds; EvNGt!s Ad 
quc & niti fimiles, vcluti guttas in vertice albas cx tunica fua gerunt. Vndc à peritis ICgio- 
num legendi funt. idiom i 

Arborum veró;quz vatios fungos parere folent,qui cibis abdicantur, fparfim Authores 
meminere, Nicander in Georgicis fuis Achenao tefte. 

—— —— : eltis inimica propago, —— 
Quereu, eb punicéa malo dime peftis, 
Tlicbé[que venit fungus gravis humidus atque 

D UEM uu 

Plinius, robur,cupreffus,& pinus noxios pariunt;item fagus. Theo braftussrobur é radi- 
cibus,& juxta radices emittit fungos. Avicenna, ex oleaim probos. Platina noxios emítti, 
Sed edules aucumnali,vel verno temporc nafcuntur. E 

Dicemusde Autumnalibus qui primis imbribus nafcuntur. Horum genus tripliciter 
partiemur: el enim in pratis,vel arboribus, vel lapidibus adnafcuntur. Dicemus primo de 
pratenfibusquum fintlaudabiliores. Horatius, —— 

—— pratenfibus optima fungis 
Natura eit, als mal? creditur: d uei 

Pratenfium optimi,quíque principatum tenent, boleti funt dicti à Latinis, à Graecis ve- 
16 BaAiraiGaleno,& Paulo ZEginetz fuo affecle. Sunt qui didum volunt «3 7d Boe, 
quod glebam,& privatim rabricam illam vulgo bolus dictam fignificat, unde colos bole- 
ti. Neapolitani owele & boloccieli vocant: ita enim ovorum vitellum dicunt , cujusformam 
praeferunt, Quanti olim exiftimati fuerint,indicat vel illud Martialis: 

Argentum. mii aurum facile eit, lepamd, toram, 
Mittere: boletos mittere difficile est. 

Plinius,Interea,quz cemeré mandzntur, boletos meritó pofüerim: optimi[opimi] qui- 
dem hoscibi , fed immenfo exemplo in crimen addu&os , veneno Tiberio Claudio Prin- 
cipi pet hancoccafionem à conjuge Agrippita dato. Origo talis eft. Volvam terra ob hoc 
pris gignit;ipfum polteain volva;ccu in ovo cft luteum : nec tunicz minor gratia in cibo 
infantis boleti, Rumpitur hzc primó nafcentemox in pedículo corpus ab(umitur, ratóque 
uaquam geminis ex uno pede. Origo prima caufáquec limo , & accfcente fucco madentis 
terra,aut radicis fermé glandiferz: initióque fpuma lentior , dein corpus membranz fimi- 
le,mox partus.O;tus;occafüfque ejus omnis intra dies feptem eft. Robur boletos producit 
circa radices. Glaucias ft ho utiles putat boletos.Galenus: omnium fungorü funt mi- 

iménoxij. Sed ne quis largius eis utatur: pravicnim fuat fucci , atque interimere poffunt. 
Vatiécondiuntur,utea;quz nulla infigni qualitate prxdira funt. Eadcm que Paulus afferit. 
Succeduntquos Grxci Zuzrírac vocant, Latini Suilios, quos ad hunc ufque diem Neapo- 
litani vocant /// & a»zeniti. Apicius farneos fungos vocat, à farno roboris genere, ut fuf- 
picor.Dixicenim Plinius,robureos producere. Proximi bonitate jam dictis.Galenus: Se- 
cundi poft hos funt amanitz. Ec Paulus: Colore fnt fuliginofo , pedicülo omnium craffo, 
orbe;ut fepe humanum caput zquenz,infra colore nigro virefcéte, Q uum clixantur fiunt 
mucofi, Na(cuaturin filvisyubifolum incultum. Nicander eum non torreri debere dixit. 
ex Athenzo. Plinius: isacci xdatiffimum. Familias nuper interemére,& tota 
convivia, Annzum Serenum prafe&tum Neronis vigilum,& tribunos & céturioncs. Quae 
voluptas tanraancipitiscibi ? Siccantur pendentes fuilli junco transfixi, qualese Bithynia 
veniunt. Suilli gulz noviffima irritamenta. Circa roborum radices mgnuntur. Tutiffimi 
qui rubent callo,minus diluto rubore,quàm boleri. Mox candidi , velut apice flaminis in- 
fignibus pediculis. Hos Neapolitani Cozeechielie vocant , longo enim prodeunt pediculo, 
callo corporisin turbinem mucronato:à neto fuforum glomere , cozecc//a vulgo dicto, ira 
appellantur, placéntque morofo divitum palato. Suntin fungorum generc à Gracis dicti 
Pezice, qui fine radice aut pediculo na(cuntur,ex Plinio. : 

Nuncaliquos fub; i i 


i qu junge juisindi&os. Eft fungorum fpecies, Neapolitanis Ga/7- 
zacia vulgó di&a , mirabili profectó forma,ut nefcias cui affimiles: ad magnam crefcit al- 
titudinem,ut brachijs didutis vix homo comple&ti poffit;pondus fexaginta librarum,non 
orbiculari forma,utceteri,fed veluti manusin digitos plurcs diduéta;ut quercus frondibus 
affimiletur;albi;callofi,ut vix integro univer(a familia vefci poffit. Galize//a vero parva eft 
;forma;(pongijs vel naícentibus porris fimilis, quatuor digitorum longitudine: nafciturAu- 
.tumno locis umbro&s, Eft & fi TPiperitim vocant : quia vefcendolinguam vel- 
licat, ac fi piper voraremus, ac fauces incendit: nafcituretiam Autumno, colorisalbi, vul- 
góque peperel/a dicitur." Eft & candidus,odoratiffimus , orbem vixutraque manu diductis 
pollice & indice cinges,tam efui (üavis ; ut crudus edatur: przbetur xgris innoxié , incolze 
Richiane vocant , quafi magaum fungorum regem dicas. eui vulgo za/uci dicuntur,can- 
doris (unt immaculati, bini;aut terni abuno pediculo jun&tijforma non rotundi, fed velu- 
tiga pfiffe fufpicor,croci odore,coma velut villofa. Sed ne mole- 
fti (imus fümmaeft, quod unaquzque regio fuos populares habet. 
Nuncadaliud genusd 


eveniendum ,quod (cilicetcirca arbores adnafcitur, Nicander 
maxime fungos,qui ficui adna(c laudatjinquiens: ^ 
Q uim 


Ds Fvucrs ccxcj 
Qmm fuerit ficus multo füb flercore tecta, ? 
Si mox perpetuo fluxu confer[eris illam, 
Tamocut fürgent radicibus nadique funat, 
Qtas tu ae vertasyradicem cedito nullanz. 
Pliniusnon folüm ex ficusarbore:fed,his aberit, inquit, veneniargumentum quo fimi- 
liorfaeritarborum fici.Q uidam difereverearborum generibus, fico, ferula, & gammi fe- 
rencibus. Populusalpina fungis nafcentibus laudatiffima, Q uercus probatiffinios, inquic 
Plinius. Sedapud nosnoxij (ant: nefcio cur quercus probatiifimos ab eo producere dica- 
rur,robar veró noxios,quum ejufdem generis (ine dicam idem. Diphilus medicus; Fami- 
lares & innoxij creduntuc recentes,minutiffimi, molles friabiles,qui in ulmis & piceis na- 
Ícuntur,ex Athenzo.Sed omnium optimi,qui in Sambuciradicibusadna(cuntur: eos hic- 
me edimus, 

Poftremum genusé faxis nafcitur Preciditurad efüm alius fübnafeitur,femperd; novos Frgi? fa- 
producit,reftibili foecunditate: feptem diebus perficitur , fexies anno demetitur, terra do- *** 
drante operitur. Neapolim afferuntur ex Velüvio monte lapides:Surrentum ex Fageto al- 
tiffimo fui tractus monte: Abellini,ex Partenio monte; in Apulia,ex Gargano , & celfüori- 
busmontium partibus:nam faxa,ubi femel produxiffe vident,fuffodiunt;& venum expor- 
tant. Nafcunturaliquando non pileati,fed turiones ut afparagi,& in ramos divifi. 

Nunc& genera indicabimus,qua verno nafcuntur temporc. Plinius: Nec non & cat- zug verno 
nofa aliqua appellabimus,ut f; pongias in humore pratorum enafcentes. Naícuntur Martio tegere »a- 
menfe,eí(que vefcimurquadragefimalibus jcjuniis. A fpongiarum fimilitudine ffazcielas i eoient 
dicimus. Strobilos magnitudine & forma praferunt ,uttrium librarum pondusfepeex- 7^ 9.7 
pleant; foraminibus perviz,, & vacuz funt.Simul & cum his nafcuntur ,quas vulgo z/274- Monacclle, 
celle vocamus,colore nigro,cauli fex foliolis rotundis per centrum annexis hzrentibus, fed. viai. 
fapore inferiores.Sunt & omnium fangorum optimiqui vulgo 7;rzi dicuntur,quód verno 
tempore nafcantur, Romanispriezeli ; primis Aprilis imbribus erumpunt, odorati , guítui Prigaioli. 
fuaves,& innocui: nafcuntur in divi fub arborum umbris,& ubi nafcuntur, quotannis re- 
pullalanc. Aliq cztis arboribus,é loco evanefcunt: folum in quo crefcüt cinerei co- 
loris Hermolaus innocentiffimos dixit, qui é rubis vere na(cuntur rotunditate clufili, quos I 
indepruzello & Jpinula vocant, & é carduis, quos inde cardueles appellant. Mee 

o(iremó eos profcquemur,quos ars reperit. Diofcorides tradit effe qui dicát, utriufque rusciare 
populi, albz nigrzá; cortices in minutiasconciíos , & ftercoratis fegetibusinfperfos , fun- parari. 
os utilesi *(que parere cot re(tibiles. Ait Tarentinus: Fermentoin ipfis po- 
puli nigrztruncis;juxta terram recifis aqua diluto, protinus coalefcunt 29/7774 : addítque, Acguitz, 
fimontanum arvum,multis calamis,ftipulis,& fruticibus fcatens , quü czlum imbres par- 
turit;incendatur, permulti fponte naturz prorumpent fungi : fi tamen arvo jam ignem ex- 
petto, non fübíequitur imber,qui impendére videbatur , aqua lintco raró ftillatim , imbris 
1mitatione confpergenda ijs incen(islocis, nafcentürque fungiquidem , fedaliquanto de- 
teriores : fiquidem meliores in hoc genere funt qui imbre aluntur. 


Ha&enus Ioan. Bapt.Porta, qui, quum Athenzi verfionem poftremamà C.V. Iacobo 
Daleckampiofactam multis alijs Villz fuz locis fit fequutus, eam totolibro Decimo ne- 
glexiffc videtur: quz camen longé eleganti r eft, magis probata. 


FVNGO. 


ccxcij 
FVNGORVM ALIQVOT ALIE 
ICONES 


Emy| VowiaM T, ypagraphus aliquot fungorum » icones jam» 


E ON 


M /culptas habebat quibus C . V . e2M. atthias Lobelius ad cal- 
D cem fiii Herbarij Germania inferioris Idiomate conferipti 
3 rfüseil: eas bic fubgcere, atque illius deferiptione o ut l- 
luit. Fatemur tamen linasinnoffrum Commentarium intuliffe , qua. 
folayad eorum, quos defczripfimus, Fungorum Hifforiam accommodari 
potuerunt ad yrimum videlicet Efculentorum genus €9 ad poftremum 
Pérnicioforum. : quorum quidem. icones oirvis coloribus expre[astati- 
dem habemus , ac utriufque » generis [ecies defcripfimus: fed paucasin 
tabellisfcalpi voluimus ne nimmt ft wmptibus 1 ypographi gravvaremus. 


E vernaculo Lobelij Herbario defümpta icones 
& defcriptiones. 


VVLGARES EDVEES FVNGL PLANL EL LIN 
METAM QVODAMMODO ELATI. A. : 


Vulgaresedulesfungi. A. 


VLGARES, quibus fermé paí- 

fim vefcuntur, fatis funt cogniti: 
carne cónftant illi prorfus alba , dum 
recentes funt, & inferné fübrubent, 
Vetuflate vitium contrahunt, &, noxij 
fiunt, gravem odorem contrahentes, 
& fufcum colorem. Deglubaci elixan- 
tur, deinde condiuntur butyro, vel 
: 3 oleoolivarum , omphacio vel aceto: 
BS minus nocent,fi piper tritum infperga- 
T9727. tur. Nafcuntur Vere & Autumno fa- 
7 bulofisrecens ftercoratis agris, fubinde 
ctiam in fimetis, in quibus infalubres 


S E oriuntur, 
--4 4 A 
AN E 


"i 

* Horum fungorum in tabula À delinea- 
torum,alg ad Tertium c Q uartum genus 
Fungorym. eftulemtorum à Carolo Clufio 
deferiptarumveferri poffent , majores ver) 
ad Oclavvi generis primam [Jeciem. 


Si Nvos1 NEMORVM 
rvNcr B. 


N filvis & nemorofis locis nafcun- 
turquidam fungi finuofisoris,fuper- 

ne pallentes , & maculis rubrisinfecli, 
inferné fübalbidi & ftriati : qui à non- 
nullis, primum repurgati elixantur, aut 
friguntur, denique eduntur: ac perin- 

. de probantur, ut alij cjufdem generis 
propearbores , aut füb illis nafcentes, 
quia purioris funt naturx , & abfuntà 
ferreis 


ESV4N oc 4 


: Ccxci 
Sinuofi nemorumFungi. B. . 95 


ferreisclavi yaut putril. gi locis: nifi fortà 
fub per fisarboribus, & circa ferp 
latibulacrefcant. 


AMPLVS NEMORYM FVNGVs. C. 
7 j T Ispz« locis reperitur aliud Fungi genus 
i i oes S Tides » quod interdum in ranram ampli- 
js : tudinem excrefcit, ut lancem implerc queat. 
Id aliquando nes album, nonnunquam 
fuperné maculis nigris & rufis diftintifm ,in- 
fernéalbum & nigris ftrijsexaratum, pediculi 
inferiore parte nigra. 


YVLGARES PERNICIO- 
S1 FVNGI. 
Exites rERNiCIOSI rFvNGI, D. 
P Asst iftinafcuntur, in agris, pratis, 
hortis, & veteribuszdificijs, quifacileà 
faperioribusdigno(ci poffunt,ut &reliqua go- 
nera.Horum autem, 

Quidam fünt exiles, in rotunditate oblon- 
giufculi , & przalti galericuli inftar concavi, 
colorc flavo praditi. 

Alij ampliores, albi, autcineraceis fufcífve 
interdum maculis notati , inferné aut in cavi« 
tatc nigri, Sunt & plani ut acctabula, nonnulli 
ctiam parmis fimiles. : 

Exiles perniciofi Fungi. D. 


ccxcilij FvNG-. 
^ 
FvNG1I ALII CLYPEIFORMES PERNICIOSL EF. 


Fungialij Clypeiformesperniciofi. E. 


OnvM forma plana quidem eft, 
H fcd rugofa & per oras reflexa, flavi 
coloris, pediculis fufcis. Innafcuntur 
plerumque putridis lignis aut afferibus 
vetuftarum zdium rufticanarum & fta- 
bulorum. 

ljfdem locis & fecundüm rvftico- 
rum cafas inveniuntur etiam alij ejuf- 
dem quidé forma, planc & oibiculatz, 
fedqui non funt reflexi,quorum etiam 
aliqui perorasctenati. 

.. Inveniuntur adhuc alij hisnon val- 
dediffimilesin arvorum aggeribus,fub 
fepibus, rubri coloris, quorum nonnul- 
Ii nullo peculiari-odore- funt praditi: 
alij veró mofchi odorem quodammo- 
do referunt, : 


-FYNGI IN ARBORIBYS 
NASCENTES. : 


', ARBORVM FVNGVS AVRICVLA: 
owDA FACE. F.o00 


X vetuftarum arborum truncis o- 

riuntur quzdam alia Fungorum 
genera , quorum aliaalba funt aut fla- 
vefcentia, rugofáque & cartilaginofa, 
inflar Auriculz Iuda vulgo appellata. 
Arborumfungusauriculeludzfacie. E. | ; 


g ignem excipiendum.Forté lucernz fungus Cornatij. 
Frequenter Qmagrá copid. buyufmmadi fungum preparatum ji faro venalem a 
? um j di fur, expo[rtum. / 
UE — adiecud Clufius, chanterdum emit , E hiberno rris i po» 
ciptillas chalybeato ferr ipiends " 
$ E pe alybeato ferro excitatas excipiendum, tamquam fomite nurus , ut [ulpburato flammam 


éxv X |. PuHALLVS 


POTONo7 d , CCXcv 
Puarrvs HADRIANI ivNI1L G 


" 


Glans feu capitellum Pari, 


I Nr n Naturz miracula celebratur 
hic Fungus apud Batavos, anno w. p. 
x. Antverpiam ad nos miffus. Similem 
dcinde feprennio poftarenofo loco ad Li- 
' gerisfluvij ripam non procul Blzfis repe- 
riebam Septembri. Copiosé crefcit in Hol- 
landiaé radicibus fparti, Jodmab indigenis 
appellati ( quemadmodum in Gallia Nar- 
bonenfi Hypociftis ex Cifti radicibus ori- 
tur) diverüs (abulofis agoeribus fparto illo 
rudi confitis , przfertim veró ijs qui Harlc- 
s» mo & Alcmariz füntvicini . Sed quando- 
quidem Hadrianus Iunius elegáter & pro- 
$8 Iixéillum deícripfit, breviter eum adum- 
B brabimus. 
Folva ive matrix , glomusaut fcrotum 


IN 
um 


Hua 


zx poot^*un 


'AUTDLTUOTUJ, 


no involucro przdita eft, albo , deinde fa- 
fco flave(cente, infidés pediculo per quem 
alimentum exugerecredibile eft. Eít vero 
cavolva plena frigidiffimo,foetido,gravi & 
coagulato fucco, qui quodammodo lique- 
fcit, volva é terra erutá: coles arre&us, ca- 
vus, & bipalmaris , maculis cineraceis dif 
tin&us,&é media volva prorumpens, bre- 
victiam flaccefcir, quafi dcftitutus fuo ali 
mento &naturali femine: habet autem per 
mediam longitudi zquale ft 
foramen, inextremo tamen anguftius, in 
q ftamina: fü caput veluti galea tectum eft, támquam penis glandem ex- 
primens,albi initio coloris, deinde vetuftate fufci, foramine in vertice praditum, ex quo. 
faetidus odor exhalat, Sunt qui afferant frigidiffimum illum volvz:coagulatum & lentum 
muccum valde utilem effe ad podagram ex humore calido p g profligandam.Mu- 
Ícz valde appetunt hunc Phallum, perinde atque alios foetidos fungos. 


Clm anno M. D. xcvit. Zmflerodaemi effét Carolus Clufinus Septembri menfe , offendel M 

à diver[ís aliquot ej ufmodi vol've recens ex. jer aggeribus erute , que omnes albe erant preter 
unicamjn quá purpurafcens cy veluti carneus color elucebat: £d omnes ade? frigide ut mant reti 
tenti,non minus rigorem e veluti tor, orem quendamilliin e in e: n [i torpi 4p- 
grehendiffe : barum uná per medium [ect , apparuit coagulatus ille » cj» craffus buror 3nflar latii 
coagulatt, cj in ip[o meditullio liquor quidam pellucidus Insfar nervi opticiim oculo. Sed cüg vol- 
va illa tametfi nan fetidayau[zam illi quodammado excitaret , diligentius ebfervare o fuper[ediz. 
Phallum porrà  volva prominentem nullum vidit. — 


FiN1S rFYNGORVM. 


ri 167 
: formárcferens (equa fcapusexilit ) gemi- $ 


to - 
difee Ph "A 


*Tbyrfut. 


]vatn- 
mita feparae 
Ta opera, 


HONORII BELLI 
VIDGCENTINE 


Medici Cydonienfisin Cre ta infula, 


AD CAROLVM CLVSIVM 
ALIQVOT EPISTOL z, 


De rarioribus quibufdam plantis agentes. 


Ccxci 
LAROLO CLVSIO ATREBATI, 
HONORIVS BELLVS VICENTINVS, 


Doce D. 
" 

& VM Vencetijseffem , Adrachnes & Oenopliz Bellonij icones, à 
À mead vivum delineatas mifi:nunc autem Didosan reverfus(ubi 
, Medicinam me facere tum fignificabam ) licet nullas adhucàte 

D) litterasacceperim, ut tamen certior fisquanti te faciam, & quan- 
Xy rum opus tuum juvare cupiá , mitto tibi ejufdem Oenopliz duos 
SAN) ramos,cx quibus facilime cognofcere poteris , an icon redté arbo- 
ZN rem exprimat. Mitto etiam femina Cypri Plinij ex Egypto acce- 
ZA pra: tum aliquot femina aliarum plantarum híc nafcécium , fimul 
Z8 cum aliquibus earundem plantarum ramis ficcis , ànullo, quód 
Íciam, dcícriprarum, qua fortaffe tibi non ingratz crunt , prarfer- 
tim cüm aliquas legiti ffe peries. Ego enim diuin hac Infulalegitimasantiquo- 
rum ftirpes perquirere fumma cura conatus fum ut & Rempublicam iuvarem,& inventas 
amicis communicaré.Si autem inaliquibus me lapfum deprehendes, rogo, ut zqui bonid; 
confülas,atque mihi ut homini parum i diocríq; ingenio pradito cond 


PeTROMARVLA, Cretica plantacít,& nufquam Bibi qnod fciam, fponte provenit : folia Peremer- 
profert cichoracea, magna,profunde incifa;in orbem diffufa, faturé virentia, inferné fplen- 
dentia,ad purpuram aliquando tendentia, ut Cyclaminus, lzvia, cüm autem femine nata 
prodirprima ejus folia violae nigra folijs fimillima funt;rotunda, &, aut nihil, aut parum 

d ferrata: caulicul multos habct,rotundos ftriatos,cubitales, bicubitales, 
auttricubitales, quibus innafcuntur flores copiofiffimi, purpurei, hyacinthi orientalis flo- 

rum zmuli,densé compacti,ut fpicam eámque magnam referre videantur : quibus fucce- 

dunt femina minutiffima: radice firmatur magna,alba,in alas diffufa, eduli, fapore rapun- 
culiradicem imirante.Tota planta la&eabundat:provenit ubique in arvorum marginibus Refeewlz, 
fecus vias lato folo;inter faxa,& fuper parietes. Floret Vere,& tatis Principio, Maióque I vide; 
aut Iunioarefcit tota prater radicem , quz Octobrifolia proferreincipit, & virettotahie- ^ ^ 
me. Vocatur vulgo zérgoudpana, hoc cft, petrza lactucalicereum IaGtucisnihil aliud com- 

nune habeat,quàm quod la&e abundat. Radix manducata,tum etiam caulis adhuc tener, 
venerem ftimulare vulgo creditur:& ideo nomine obfcoeno zrezpgoxavA) vocatur. 


Cons legitima,Ericz fimilis provenit latis collibus fatis frequens,;in omnibusredtiffi- cer. 
mé Diofcoridis Hiftoriz conveniens,nifi quod frutex eft multos annos durans, perpetuó- ; 
que virens: &,(i pingui folo oriatur;ad fefquicubitalem altitudinem affurgit. Bellonius lib. 2elonj lec 
primo Obfervationum cap. xvi. tribuit Cori radicem ingratiffimi faporis, quod minime 2/* 
verum cft: unde facile fufpicor,ipfum legitimam Corin non vidiffe,fed aliam ftirpem,quz em 
vulgo appellatur z5o/'spo, meóque judicio Afcyrum legitimum eft. Nam fruticofius eft poca 
Hyperico,majores habens ramos, rubentesin multasalas divifos,folia lon aj floresluteos, ^ 
Hyperico fimil quit tritis digiti cruentantur: femina refinofa ut Hypericum pro- 
fert: radice nititur fatis firma, eáque ingratiffimi faporis: ex hoc fcopz fiunt parvz , eftduc 
tota planta longe major Cori: ucriufque plantz ramulos feminibusonuftos mitto , ut faci- 
lén legitima fint dignofcerepoffis. Legitimaautem Coris vocaturopz iAcxepro, hoc eft, ,aigens; 
herba orpilo, 


Paoura albaubiqueincelfiffimorum montium convallibus provenit , promifcuáque z,oia alba; 
* : : 


enim vel fc nondum in hac Infula vidiequemadmodum neque rubram: 
Jicetnon fatisconftanter cam inveniri , ruftici quidam mihi afferucrunt: vocaturautem 
Pzonia-l;gaiua. Spese. 


: Ronis Maximi hujusfolia Selino fimilia funt, ferrata, floréfque inumbellisalbi : qui- gj, pari. 
bus fuccedunt femina , oblonga, afpera: radice nititur craffa, forisnigro cortice eóque te-. »». 
nui,veftita, intusalba,thus maxime olente: ideo Libanotis legitima mihi videtur, QUAm ribapotig 
Theophr.lib.tx.cap. Xi1.defctipfit: licet radix fit nigra, quia detra&to levi cortice , fpecta- FIM 
tur maximé alba. Appellatur vulgo exorízapa , quód vcrtiginem inducere credatur : &, ni "s*^ee 
fallor, Siler Creticum à quibufdam perperam vocatur, d 

ErrcANrIS plantz,quam Ar&urum Creticum voco,licet legitimus nonfit: nam DÉ- ours 

querotunda folia habet,neque Cymino femen fimile: fd folia ferrata profert , rrj d Cni. 
" : cc 2 - 


eco) EPISTOLAE HONORII BELLI 

& Yetbaéco (milia, minora veró, & totalanugine quadam , ut /Ethyopidisfolia,operta: 
cauliculi infunt redi floribus luteis, Verbafco aut Blatrariz fimilibus onufti:quibus tncce- 
dunt pillulz rotundz,parvzs, Blattaria fimilesin quibus fcmina parva continentur: prove- 
nit inter faxa,& fuper parietes, Nomine caret. 


Smymin Sut N11 hujusvirentem plantam nonvidi,fed in itinere,in Cefalonia,femina ex ficcis 
2e: balene z 3 : - , r 
C ^^^ umbcellislegiatqueàrufticiscJufdem Infula zppror vocari audivi. 


ulpa. x 
Chryfanth-— CunysANTHEMYM hoc vocatur zreAida , &àru(ticis editur : mihi tamen fapore & 


pem s odore parum probatur,licecin multis cum legitimo conveniat. 


anifslicia | ARISTOLOCHTA Clematitis hzc,uifi fallor, optimé defcribitur à te lib.i, Hifpan. ftirp. 
lmao xxin.eamautem legitimam Clematitidem effe cenfeo, licet hiftorie Diofcoridis non 
conucniat:textusenim corrüptuseft,ur etiam alij optiméanimadverterunt. Nam Plinius, 
meque T heophraftus,neque Antiquorum aliquis ullam foliorum differentiam faciüt : im- 
mó correctio texts Theophraftià Dodonzo,optime quadrat huic : nam folia fimilia hel- 
xini cyffampelo profert: adde,quod Plinius lib.xxv.cap.vit t. fcribit, Ariftolochiam Cle- 
4rifelcis psaritidem vocari Creticam. Sed in Creta hucufque nullum aliud Ariftolochiz genus ob- 
NAE ?- (ervavi: longam enim aut rotundam nondum vidi: fed hacc ubique provenit copiofiffime, 

spiesexe,. GcadhucapigoAoxs appellatur: hieme folia retinet, & tota odorauffima cft, radicem te- 

nuem,longam;odoractiflimámque habet;colore buxeo. 


zippomara- — Hie PoMARATHRVM foliatenuia fceniculo quodammodo fimilia, profert, caulem Iz. 

à vem,duos aut tres cubitoslongum , minimi digiti craffitudine , geniculatum: florem lu- 

,. teum in umbellisur Ancthum,femina magnacachryi (imilia:radice nititur firma,magna, 

zwi" odorata; Vocatur eAarixuuuvo , quod latum cuminum fonat; Hujus fémen vulgariterà 
Ewaw. mülieribuscoquiturin lixivio ad capillos aureo colore tingendos. 


Leentzpo- LeoNroPoptvM herbulaeftparva,folia ferens quatuor aut quinque , plantagini. angu- 
EN. ftifoliz fimilima,longitudine quatuor digitorum, cauliculostres, quatuor, quinque, ali- 
quando plures,binos digitoslongos: in quibus continentur florcsparvi, nigris punctis dif- 
tin&ti,quibusfüccedunt capitulajincana, lanofa, femen parvum, pfylio fimile continentia: 
radixveró minima cft.Cüm are(cit, capitula in fec I ad fpeciem ung: ^mil- 
E vi imati;urin C. prima Diofcoridis : (ed Catanance non eft, nam folia Coro- 


nopi non fünt,neque femen Orobo fimile habet. Siautem hec duo haberer, legitima cífet 
Vjuéw. " Catanancc.Vtuntur hac vulgariter ad folvendos quos putant ex maleficio venere uti non 
polle: nam herbà fuperprunas pofitá,ter patientem nudum per fumum tran(re faciunt, 
toridem vicibus indufium cjusfumigant: & fine dubio liberum à maleficio fore pradicát. 


dubius. — ANTHRISCVS herbafimilima Scandici legitimz eft,folia ferens tenuiora, crebrius divi- 
à fa,odoratiora multó;cauliculi ejus dodrantales , lores in umbellisalbi, femina longa, fed. 
minora quàm Scandicis: tota planta fuaviffimi guítus cft: provenit lxtis collibus, locis fic- 
fau. Cis,&interfaxa: manditur in acerarijs vcre,& maximé appetitur. Venerem mirum in mo- 
sQosui?is. dum excitat & adjuvat, idco «zuuordia nomine obfcoeno vulgo vocatur , qued vulva: 
purgamentum fignificat, Merainit Anthrifci Plinius lib.xxtr.cap.xx 1.his verbis. Eadem 
vy erat Anthrifcus t renuiora folia & odoratiora haberet , &c. qua quidem verba corrupta 
Plnjleeus, (ant, & hoc modolegendacenfeo. Eadem crat Anthrifcus, nifi cenuiora folia & odoratio- 
emaculattt- 5 | oberer. Nam fi legatur(//) non (zifj) Anthrifcuseffet Pe&en Veneris vulgaris:cui non 
Pie Vev- conyeniunt vires Pliniotributz Anthrifco.Nam Pecten Veneris nequc odoratus cít,nc^ 
B uh o, que ab ullo comeditur: vocatur auté z»grozavrria: Scandix veró legitima dicitur zZvrtiua 
M. & cx«1d ix, qux comeditur quidem,fed ipfa neque Venerem excitat,neque fatigatoY ene- 
»40»« — recorpori fuccurrit. Vnde appareterror Andraz Tiraquelli comment. in legem Connu- 
rot i,,. Dialem: qui Scandici hoc tribuit,quod Plinius Anthrifci peculiare effe fcripferat . Scandix 
-gielilapfus, ab'exc"? Dodonzoatfabre pingitur.Hanc autem herbam, Aathri(cum effe, primus Silve- 
Sivrw | rius Todefchini Fandanusagnovit (virin cognitione ftirpium exercitatiffimus , tuid; tu- 
Toide^""- diofiffmus) mihíqueoftendit,atq! cllentiffimo pix memoriz Melchiori Guilandino 


ss) Paravium mifit. 
Eledrgs, s EtiocHRYsvM. hocelegantiffima planta c(t,tota tomentofa, folia fert longa , angufta, 
Jum. e caules dodranrales,in quibus infünt umbellati flores,aurei;pulcherrimi,corymborü zzmu- 
; liquiinpapposrefolvuntur: ijautem perpetuo durant eodem aurco colore fulgentes , fi 
- ^t oco ficcocondantur. n 1 : 


S vUNS io S: isbs:) " t 5 N y ; 
M. RaNvNcvri hi, quiaelegantesflores proferunt , & copiofiffimi in collibus verno tem- 
s. 4^ porefpeétantur, tibicorum femina & radices mittendas duxi : nam plurimum temporis 
€ffoffx durant. .. dei». : 


BRYON!A 


AD CAROLVM CLVSIVM. . ced 
BnxówtA hzc dicoccos frequentiffimé in Creta provenit: eleganseft, & difert ab alijs nepiadis 
quz alibi nafcuntur, eO» 
Cavcatis;híc &intota Grecia vulgatiffima eft:vócaturzatxaAvría 8c 
pro Tordylio accipitur, & quam Belloniuslib. 111, Obfetvat. 
Au legitimi Totdilij femina hzc fint,nefcio: 


ta herba erat arida: fed terrae committam, 
atque ctiam rogo. 


eadem eft, qua Cawalu. 
cap.xL1x.legitimam cenfet, 499" 


nam folia adhuc videre non potui,quiato- Trrdylies. 
& diligenter obfetvabo: quod & tu facias,etiam 


CHAMALEON albus,gummi,ut Maftix ferens,copiofiffimus eft : radicem habet maxi. C'amulu» 
mam;odoratam : Iunio & Iulio circa echinum gummi diftillat , quod pueri legunt, & ali. * 
quinuiqm mafticant, poftca digitislzvigant,& c pl complicatámque in veficulz 

ormam,fuperalteram manum fortiter impellunt, itautex i&u veficula rumpatur & cre- 
pus edat: quo ludi genere, füm mopere puerideledantur. Quodautem, ut fcribit Bel- 
oniusloco maftichis id gummi dentibus atterant,nondum fcire potui: nam hic Cydoniz 
neque lcgitur,neque curatur : radices VOcantur xoAAsc. rd 


Davcvs tertius folia Coriandri,fed minora & craffa aliquantulum profert, caulem fe(- Dawews wr- 
quicubiralis longitudinis, floresluteos in umbellisut Anethum, feménque cumini.. Vere f - 
dunturradices & folia, quz aromaticiguftus funt. Vulgo appellant xavprózrod quod. vie. 
cornicispedem fignificat. P», elu vA Pede 2 eG t.p 


AnAGYRIS paffim fecus vias provenit différtque ab ea,quam tu lib. 1. Hift.Hifpan.ftirp. 247 

Cap.xL111.defcribis: nam rotundiora folia profert: vocatur af'opa;acciditque interd 

Caprz & ovesfame vexatz, folia hu jus depafcant, licet odo; 

harum la&c cafeus conficiatur : quo fi forcé ignarus aliquis 
1 h. 


é t ut «i CTS 
ris it ingratiflimi , & poftea ex ; 
vefcatur, aut lac bibat, ftatim Nexa. 
tum vi iffimi vomitus , tum fluxus ventris; & cüm hoc fapiffimé acci- 
dat,multi in vitz difcrimen venerunt:cam obcaufam frutex hic omnibus eft cxofüs, 


LyctvM hoc Creticum,vulgo vocatur Aovria; frutex eft ad quatuoraut quinque cubi- Lycwe Cre 
tos affurgens,totusfpinis horridus,fpináfq; tres (imul (utin berberi vulgari cernuntur)pro- Md: 
ferens: folia habet parva;ad buxi foliorum formam accedentia,leviter ferrata, flores co. io- 
fos,luteos;in(tar Paliuri,(ed minores quibus fuccedunt fructus aliquantulum longi;ut Ber- 

ris fructus,colorisautem nigri;faporisinter acidü & dulcem medij : in quibus vel unum, 
vel duo granula continentur. cortex li gai non lzvis ut Berberi,fed afper& pallid useft:ma- 
tcriesligni lutea;atque radix ipfius elegantiffimo luteo inficit: in alti; toi 
tium convallibus: differtautemà Berberi, cujusfolia majora funt , & fru&us racematim 
na(cuntur.Legitimum veró Lycium non eft, quia fructus neque rotundus uc piper, neque 
amaruseft. Propterea potiüs vocanda erit Berberis alpina aut montana , quàm Lycium, 5,5,,; pg. 
quemadmodum Silverius Todefchini cenfet: qui hunc fruticem frequennffimum in Li- sae. 

ano montectiam invenit. Ceterüm duo alia Lycij genera hic reperiuntur, quor Vnum ; 
maximé hiftoriz convenit: id etiam in Libano montc oritur; cujus cüm ad manusneque aia gewra. 
femina, neque rami (int;ideo de ipfo in pra'fentia verba non facio. Alterius veró ramos fic- 
cos (imul cum ejusfru&u nondum maturo mitto: vocatur Az wyipi S "rérgon ty d'aAa hoc Dairy. 
eft, petrza amygdala, licercum amyedalis nihil com mune habeat ; frutex eftàd duorum en 
aut trium cubitorum altitudineni affurgens, den(us, folia parva firmáque ferens, fpinis to- *' 
tus plenuscft, & fru&um rotundum ferme, parvum ut piper haber, ctm ad maturitatem 
petvenit;nigricantem: radix lignofa eft, maxima, cáque firmiffima: Hebrzi ex hujus ftu- 
&uelegantem luteum colorem parant. 


ASPALATHYS hic eft (ecundus Diofcoridis verus & legitimus: atque in tota Grzcia TO- Afulerbus 
men adhuc retinet: illo fepes conficiunt,& integra filva: hocfolo conftare f; pectantur:lighi ale Dioje- 
materiesalba , duriffima & graviselt: medium autem ligni;nigrefcir, odore carens: flores 
habet luteos, geniftz mulos, parum odoratos: ventoautem fpirante , corum odor fatis : 
faavis mané longius percipitur: füccedunt parvae filiquz, in quibus tria quatuórve femina 
continentur: folia Rutz finiilia fünt;terna fimul juna: fpinis totus frutex fcatet : radice ; 
nititur firma, lignofa , odorisexpeite. Excmi: Matthiolus hunc fruticem non fine errore tain 
Acaciam alteram appellat, cüm fic Afpalathusalter Diofcoridis. : t^ 


Crrisvs Creticus frutex eft cotus obliquus, ad quatuoraut quinque cubitorum altita. Oyrifai Cri- 
dinemaffurgens: folia profert terna fimul juncta , argentea, trifolij mula, dorío aliquari- sie, demi 


tulum prominente: Bores trifolij majoris,adhuc tamen máj res,rubrosin quibus intermi- 


xti (antalbi quidam villi, qui ftruchiocameli pennas, cáfque inr I ; 
zmulantur: ea ratione flos elegantiffimus apparet , videtur enim ex pürpura , &argenta 
uodammodo à natura formatus : fuccedunt femina milio majora: matericsligni nigra 
durifimáquecit: cortex cinereus, & totus profundis fciffuris plenus. Oritur ique in 
; €c 5 afpetrimis 


cccij EPISTOLAE HONORII BELLI VE. 
sti». afperrimis cóllium locis & pracipitijs  vocatárq; vulgo apxord' uA, quod nobile ligntm 
" fonat. Hunc fruticem,Cytilum, & fortaffe legitimum effc judico. 


H.& c füht Vir Clariffime, quz tibi nunc mittenda duxi : quz fitibi grata fuiffe intelle- 
xero: alia & alia mittam : interea fi aliquod femen peregrinum habes , ut & mihi ortiun- 
culam mittas,etiam atque ctiam rogo. Deus opr.max.incolumem te confervet. Cjdoniz 
Cretz xxiii Septembris w« D: XCri. 


VANTO Autem cum meo maerore hac omnia , quorum 3n epiflola meninit, perierint : fatis de- 
clarazii cap-Xix.lib. V omearum Obfervationum,quod Qeneplia hifloriam cormpletfitur.Sed nec bocin- 
fortunium intellexilfer : sfr ipfe ad calcei fue epiftola bac fequentia adyeciffet. 


Hanc epiftolam (imul cum feminibus & herbis (iccis Illo Pinello miferana , uttibi 
reddendam curaret,cámq. Silverio Tode(chini Fundano qui navi Venetias petebat, com- 
mendaveram. Sed, ut;audio;navisipfa, maximá tempeftate vexata, in Siciliam appellere 
coa&a fuit, adeó afflicta, utad amplius navigandum inutilis judicetur : quare timens, ne- 

hetbz, femina & literz perierint: exemplum earundem litterarum mittendum ftatucram 

fimul cum aliqua portione eorundem feminum, quz mihi,nefcio quo cafu füpererant: ut, 
nifi omnia ad te pervenirent,eorum faltem portione nion priveris. Exemplum autem jam. 
confcripferam,méque ad complicandum paraveram: quando tuz mihi tedduntur , Colo- 
niz Agrippinz x1. Odbobris fcriptz: quz mihi mirum in modum gratz fuerüt:exijsenim 
cognovi animi tui candorem,& quantum remp.juvare cupias Propterea t1 Deusopt.max, 
incolumem me fervabit zftate futura,tibi femina herbáfque ficcas mittam, & omni cona- 
tü efficiam, ut ad te perveniant. Si iberquem mifilijad manus pervenerit,eum libenriffi- 
mé perlegam,& inter cariora recondam tque diligentiifi mé,ut noftre contra&tz amicitie 
pignus,fervabo. Bene vale, Cydoniz Cretz,xx i1. Ianuarij M. p. xcii. 


AccipiEBAM autemipfum bocexenplar xxv. vMag in [équentis, c» pridie Calend. Iu- 
nij repoudebam. : 


"CLARISS. V. CAROLO CLVSIO, 
: HONORIVS BELL VS S P.IX 


FENC] AM annuseft quod tibialiquotfemina miferim : fed navi quz ea ferebat, 
L| maximá terri bilíque tempeftate in Siciliam ejectà,omnia perierunt. Quod 
ftatim ut intellexi, xxi1, [anuarij tibi iterum alia mifi, fed non omnia, quia 
non fup :illa an acceperis , & quid de his fentias, pergratum mihi erit 
intelligere. Sed quoniam; ut aliàs fcripfi, opus cuum juvare cupio, alia ftir- 
pium aliquot adhuc (ut puto) incognitarum femina nunc mitto, fimul cum 
illis quz deetant,& quorum hiftoriam dedi:addidi Oenopliz florentis ramulum, & Leon- 
topodij iconem fuiscoloribus pi&am,qua omnia;ut credo,non prorfus ubi defpicienda vi- 
debui LCEE enim funt,&à nullo,quod fciam defcripra. 


Mbcliceds ABÉLICEA, cujus femina nunc mitto;arbor eft magna, re&ta, multis ramis predita, afpe- 
&u pulchra,cui folia Alaterni, fed rotundiora, profundé (errata (quos lotes proferat igno- 
ro)fru&us magnitudine piperis, figurà quafi rotundus,colore inter vindem && nigrum me- 
dio: materies ligni dura, & paululü odorara,pulvis enim hujus fantala imitatur,unde Pfeu- 

P/tud» [a»* do-fantalus Crerica jure appellari poffet. Arbor hzc in fois monubus Leucis, eorumQue 

gaius Creta altiffimis jugis provenit, & ex eatrabes fiunt: Antiquis ignotam fuiffe puto,ni fit ulmus 

oeil us phrafto defcripra lib.de Hiftoria Plant.1 r1: cap. xtit1. fed folia neque levi- 
3ana. tet ferrata funt,neque magna;üut pyri,verüm longé minora. vocatur Zzreuxiz. 

Lus 


iL 

Pulberi.  PVECHERRIMVS frutex, cujus femina etiam mitto ,ad duorum cubitorum altitudinem 
mwfuux, affurgitin orbem diffunditur,perpetuod; viret: folia habet longa,rotundiufcula tamen in- 
k- ftar foliorum mali,firmiora, lztiffime virentia fuperné , inferius veró albà quadam lanugi- 
ne obductra,utargentea videantur, cauliculos albos, lanuginofos , quos folia utrinque am- 
biunt, in quorámq; extremitate florescernuntur fpecie thyrfi , ut in faponaria vulgari dif- 
*ss Pofitifed figurà Cyani, colore phoeniceo , calice tamen longiore quàm Cyani , fquamato; 
. albo & rubro diluto colore przdito: floresin pappos refolvuntur, femen longitis quàm cy- 
Wan mintcalicéfquefuünt perennes. Inaltiffimis pracipitijsinter faxa provenit: quo nomine 

autem vocetur,nondum fcire potui. 


« r 2 
Ediwpde., FcHtrNOvODA, vulgariffima planta eft, & multum cum Erinaceaà te defcripta conve- 
nit,nifi quod hzc fohjjscaret,& flores lutcos profert, toráque colore viridi cernitur , in 35 

i ; bem dif- 


PED C RESI 


AD CAROLVM CLVSIVM, 
bern dif£ifa, &crinaceum mirum in modum multitudine fpinarum reprafenrftns 
füipis meminit Plutarchus Sympofiacen lib.i quaftione quarta, 
circa finem,antiquum hujufinodi diftichum citans. 

"cav &yimbarod ac ua) ly. Tphrelav rcov. 
Qioyrei uad dvOta Asvxoid y — 7 
Juter Fchipopodas velut, a[peram ei inter ononin 

laterdum cre(cunt malta leucoja. 
Meminit etiam hujus Athenzuslib. Dipnofophift. tertio, perinde ac fi femper intet echi- 
nopodas & afperam ononin verferis.fed fallitur in margine Dalechampius Athenzi inter- 
pres,quod per echinopodam Cardui Chij genus intelligat: nam Echinopoda tam híc Cre- carue 
tzquàm in infula Chio totáq; Grzcía valgariffima eft, non cardui genus, fed fraticiscen- Chiu. 
fenda:& hanc füb Chenopodi ine intellexiffe Plinium exiftimolib. Natural. Hift.x1. chevjus. 
cap. virr;quod etiam ante me animadverterat Turnebus vir fumma laude dignus Adverfa- 
riorum lib.xxut.cap.xir.nam licet hac pláta copiofiffimos flores proferat, & ubique oria- Ecbisopoie 
tur,ejuscamen floresapes non attingát,ut quotidie obfervari poteft Excellentiffimus p.m. f? ? "ar 
Melchior Guilandinus Echinopodam non novit :nam epiftolaad Langium eam interig- ^ 4^ "£^ 
notas ftirpes enumerat Bellonius veró lib.t.Obfervat.cap.xviti.ipfam nouiffe videtur, fed 
noa defcripfit ; nequeita congener eft Afpalatho ut ipfe putat. Nam Afpalathus frutex (a- 
tis magnus vifitur,folia terna (imul juncta ferens licet ar(tace ipfa amittat,utAutumno alijs 4f«lotbus. 
induatur;nec fpinis adcó crebris fcatet,ut ifta, » 


ccciij 
j . Hujus 
& lib.dc Auditione quafi 


EcEcaNrISSIMA Planta, quam (ni fallor) nonnulli Poterium perperam sna puterium 
; teeben effe 4*4. 


paragus proveniunt: nunquam aatem invenitur paluftris.Adftringendi vi 
pollet, vulzaritérque in teta Gracia goi&ud'a vocatur. Quodautem fit Diofcoridis Stcebe, ,ueus. 


rum genere effe, phleum autem nomine neütro multum à Stoebe diffe ':nam lerofq 

do&iffimos vitosexconfa(ione horum nominum in maximas tenebras incidiffe compe- 

rio.Omnesenim qui phleos & phleum apud Theophr. confund eádem effe pl " :; 

pucanc fruftra ftoeben cognofcere conan funt . Nam phleos quz vocatur ftoebe.à Theo-' Pile frve 
hraftolib.vr. de Hift. Plarit.capite t. enameratur inter eas ftirpes, qua prater (pinam fo- E. 

fin habeat,ut hzc Punpinella fpinofa :& non, ut vertit Gaza, quz juxta folium aculea- pete 

tum,altero quoque folio conduntur: eámque comparat Ononidi & Tribulo: quz quidem 

phleos, (ive (toebe,folio conftac carnofo,in ramos fparía, muültá(que radices ha et, non tà- 

men alte defcendit, germinat cum vergilijs, primóque aratro unà , nec folia dimittit, non 

enimaanua fed diucurnior eft,ur idem Theophr.lib.vi.de Hift.Plant. cap. 1. affirmat. Fr 

Platarchusin vita T hefei circa initium Scoeben inter fpi [ Menalipp 

filius Ioxus ornyto focius deducendx in Cariam Coloniz fuit: unde loxides originem 7ra- 

xerunt , quibus. mos eft patrigs neque Ípinas afparagi ,üeque ftoebes igne cremare, fed ho- 

nore & cultu profequi.| A&tius veró libro tertio, capite vigefimo nono, fuper ftcebem epi- : 

thymum nafctafirmar.Q uód autem Theophr cap. it1.lib.vr.de Hi ift.Plant.tribuat phleo, 

cappari & tribulo peculiare,quod non folm habeant caulem aculeatá, fed etiam folium 

hifpidum, meridum effe fufpicor: nam eodem libro cap.v.Inturi five cappari hoc peculiare 

PIBehuic i manifefté tribuit phleo folium minimé pungens: dicitenim nec phleum & 

ippopliinm zmulatur quz folijs mitibus con(tanc.Plinius etiam lib xxr. cap. xv. nonredé : 

animadvertensquz Theoplir. lociscitatisde phleo feu ftebe fcripferat erravit &i ipfe, & 

multis errandi occafionem prebuit. Phleum veró, longéalia diverfáque p eftà Stoe- prius os. 

& abantiquis Gracis non inter fpinofas,fed inter paluftres ftirpes enumeratur. Plutar- sen plan- 

Chusenim Naturalium quzítionum fecunda,Phleum aluftrem ftirpem facit, dicens, Ig- 

noravit Laytus,quod etiam paluftres ftirpes,ut funt tipha, phleum, & ulva, neque germi- 

nantneque augefcunt,ubi imbres fuo tempore non decidunt. Idem fecit Ariftophanes s 

Ranis: Chorus enimait, faltavimus per Cypirum & phleo;gaudétes cantibus.Et ue 


nquit, 
nquit, 


'cccitt] EPISTOLAE HONORII BELLT : 

lib.irir.caf-xr.de Hiftor.Stirpium,Phleum inter lacusOrchomenij ftirpes enumerar;ejár- 
Phleunma. que genera ftatuit,marem fructiferam;& feminam fterilem ad nexus duntaxat utilem:fru- 
Phownft- Oushujus Phlei Anthella vocatur,quo ad lixivia utuntur: éftque placentaceum quoddam 
wu.  mollej&rubidum: quzquidem planta adhuc mihi ignota eft. Ex hisliquido conftarc ar- 

bitror, Pimpinellam hanc fpinofam, five Grzcorum eoi&nd'a legitimam Diofcoridis effe 

Stceben: nam hac planta rectiffimé Theophra(ti de(criptioni convenit, cum ex aculeata- 
orca rum fit generc, & vulgaris notitiz., facultatis adítringentis, & adhuc in fanandisalvi fluori- 

bus indi(tin&é à rufücis ufürpetur. Nam ejus in aqua deco&tionem jejuni bibunt,& à mor- 
rici. bo, utaiunt, liberantur: przterea antiquum nomen quafi retinet: nam sgoi&udaà coiCii de- 

rivatum effe ceníco. 


Gu». — Bvrsvs hicquem mitto,Gethyum antiquorum effe judico: nam folijs concavis conftat 
utccpa, ijfque longi: floréfque & (mina cepis milia profert: capiteampeloprafis (imilli- 

Coss museft,gultáqueccpam & porrum zmulatur. Cepam agreftem olim putabam : fed Pli- 

Jti nius lib.xx.cap.v.negat cepe genus inveniri filveftre. Licet autem T heophraftus Gethyum 
fine capitc ete fcripferitlib.vri.de Hiftor.Plant.cap.1111. & duntaxat cervice longaconfta- 
1e: cápitati tamen genus inveniri,ex eodem Theophr.hinc,inde colligitur.INam lib.1.cap. 
x.ait;radix enim bulbi & Gethyi cauleomnino carebit : & lib. vit. cap. 1x. & aliz multis 
tunicis conftant, ut bulbi fcilla vel cuju(vis generis bulbofi: adde cepz & Gethyi , & imi- 
lium: & eodem lib.cap.xr.fcribit, ac Enfis appellati radix, rotundahac eft, & fine cortice, 
capillamentis Gethyi modo fibrata : ex qui f apud Theophraftum Gethyi genus 
extare capitatum,cui folia ut cepz: concava funt.ldem enim T heophr.lib.1.de Hift.Plànc. 
cap.xv1. ait;peculiare in olcribus,ceu cepa & Gethyo;foliorum concavitas. Athengus verà 
Deipnofophift.lib.1x. clariffimé Gethyum defcribitcapitatum, cüm ait. Quidam capita- 
tumid effe voluntquod Gethyum nominant. hujus meminit Phrynicusin Saturno,cujus 

Guibilid. fabula interpres Didymus,Ampcloprafis fimilia tradit effe Gethya,qua: &Gethyllides vo- 
cant: licet Epenetus apud eundem Athenzum , porrum capitatum Gethyllidem vocarit: 
fortaffe ob fimilitudinem bulbi. Gethyllidesautem Latonz facras credidit antiquitas, 
quoniam Latonam , cüm Apollinem utero gereret Gethyllidem expetiviffe, memoria: 
mandarunt. . 


frubum — SravrHIVM legitimum Diofcoridis hanc herbam puto : fed ejus defcriptionem nunc 
Dif ^ defcribercfüperüluum mihi videtur: cum excellentifs.p.m. Melchior Guilandinus recti 
fime ipfam defcripfir epiftola ad Maximilianum II. Czf.anno w.p.1xx1t. Sed tantüm ad- 
x»í» & — dam quodintota Grecia vocatur juucriqua utuntur fullones in cingendo ferico luteo ex- 
9^ */*-  cellentiffimo, cujusquidem xvutrzc fit mentio apud Actuarium inter recentiores Grecos, 
libro de Vrinarum differentijscap. v111. At veró poftquam aliquam tin&uram urinz ca- 
piunt, longéà cruditate d. ifcedentes, primum fpicez exiftunt, deinde fpicez , ita ut aliz vi- 
deantur fimiles yvuém quz mediocriter fuerit infufa humori : ficenim legendum eft, non 
ad bili: & iain manufcripto antiquo exemplarilegitur. Interpresautem ignorans quznam 
"e. js hetba effet yupém,repofuit yoX3. Addam etiam quod Phyteuma ( Antirrhinum videlicec 
enis. fiveltre Dodonzi)cujusfolia re&iffimé cóparantur huic Struthio , vulgariteradhuc ufur- 
fiwH. . paturà Gracismulicribusad amatoria , cam multotics conjurantes , filente luna manu fi- 
Piytemita. viftrácolligentes,demum füfpend fumigantéfque,& alijs modis utentes:vocatírque 
EX Cydoniz Cretz xyaoxovca. 
Stratiotes SrnATIOTES Millcfolium ita legitimü eft,& fic Diofcoridis defcriptioni quadrar,ut ipfi 
Millefolitigm. aliquid ddere,für ü mihi vifum fit:femina igitur duntaxat mi Ao. 
Meopos 
4 IAM jédsel, Anci legitimam effe céfeo: vetus nomen adhuc retinet, 
duiime. — vocaturenim & 95061: füperhanc ft iusi i itk à 
Posse oi Thy oui MOI OC USE CN * pur quàm fuper 
Ameej. ^ ATPIOANZINAPI, hoc eft, Cynara filveftris plantaffic vulgo vocata , exaculeata- 
acad rum eft genere, cujus echiniut Cynarz primo vere, ante quàm aperiantur, ab omnibus & 
crudi &elixi eduntur ex fale,oleo,& pipere,licet fpinofiffimi fint: fed mira facilitate rufti- 
cieos int. Stirpem non defcrib licet vulgariffimafit,ejustamen formam non 
1e&té memoriateneo. : 
mmt» — SEMINA autem Leontopodij,Dauci tertij, Roris marini Theophrafti zxorica| vocati, 
idis,Cytifi, Anthrifci, Afcyri, Coris, fine defcriptionib LE : corum n anno 
o hiftorias dedi. 
As Illvo Pinello librum tuum accepi, pro quo gratias ago immortales, apámque dumm 
vivam;& ipfum intercariorafervabo, Vale é Cydonia Cretz prima rece M. S CECAT L 


. * CLA* 


AD CAROLVM CLYVSIVM, Ccccv^ 
Cus VLC 


/L'" V.CAROLO CLVSIO ATRÉBATI 
HONORIVS BETTICV SC eap D. 


& OsrQvAM ventisrelucantibuspavisex hac infula folvere non potuit,hec 
nceps Tragij quera femina feorfim mitto, quz non minus tib: grata fore "id 

judico,quàm rehiqua;quiaà nullo forn alias miffa fuerunt, aut obíervata, wr 

RAGIVM porró fratex eft re&tus,afpectu pulcher,ad tria, nónunquam Tra jam, ) 

X quinque cubita affurgés, brachiali interdum craffitudine, perpetuo virens, 

folia ferens glycyrrhizz aut. Terebinthi, lato virore przdita, flores inumbel- 

Iisloteos,Hyperico fimiles,fed quadruplo majores, multis ftaminibus luteis,longis.plenos: 

quibus lüccedunt capitula oblonga,rotunda terebinthino fru&ui xqualia , tenuiffimo fe- 

mine referta, queà planta non decidunt , fedi perpetuó inharent: cortex ligni ad rufum 

tendit, zllatéque retinam fundit,fed paucam.Secus fontes & rivulos provenit;nec alibi in- ^44 

venitur. Tota planta ita hircinum virusolet,ut longius percipi poffit: vocatur à rufticisje- 

porri Sed quoniam Diofcorides Tragium,frutum folia , & virgas lentifco fimilia profer- riori. 

re [cribit, verüm minora omnia: mendum ineffe ex Plinio Iib. Natural. Hiftoriz.x11.cap. 

Xxi.convinci poteft,qui Tragio fruticem Terebintho,non Lentifco fimilem tribuit: Gui- 

p opinionem probo legentis puaxporepa non guxpórepa. Q uod veró Diptamum al- Dijtamum 

bum vulgo appellatum T'ragium fit,minimé concedo.Nam Diptamum album hirci odo- «i». 

rem non fpirac,fed gravem,nequc in tota Creta id invenitur. Vniverfam enim infulam ipfe 

luftravi,diligentifimed; Tragi perquifivi,nullo labori parcens, fed fruftra: nullum enim 

aliud Tragij genusinvenire potui,quàm iftud:nec etiam ullum comperi , qui Diptamum 

album in hac infula vidiffec.Differc hzc arbufculaà Ruta filveftri Dodonxi: quoniam hec Ruta/il De- 

arboris in morem excrefcit,non autem herba eft, nec fatura viriditate nigticat, fed lzete vj- ^" 


rctnon lanuginem ín folijs haber,non fanguiniszmülum fuccum reddit,neque cjus femi- * 
nare(inam olent;fed hircum, quemadmodum & folia: unde hanc Tragium effe , jure exi- ; 
ftimari poteft, j ; 


Mitto etiam femina Galoflividz fic vocatz,ob fimilitudinem quam cum Süvida habet, asbgivids. 1 
multitudine vidclicet fpinarum;Sed ejus defcriptionem in prafentia non accipies , quia ad 
manum planta non e(t: óriturenim in parte au(trali infula: , quz quinquaginta milliaribus x51, 
diítatà Cydonia: nec ejus formá recte memini.Sed aliàs diligentiffimé dcícribam : interea 
femina terrz mandare porcris,& ipfe cam obfervare. Valeé Cydonia Cretz ultima Octo. 
bris M. D. XC1IIL - Wi MEDECUUHESR IU dg : es 

PosrREMAM utramque hanc epiftolam accipiebam Lugduni apud Batavos x v1, Maij 
anni infequentis,& xy. Kl. Novembris ejuídém anni refpondebatn, tnu 


COLON A GUAURUORE Qu Cp pig 
HONORIVS BELLVS MEDICVS. S. P. D. ; 


VevxspissiM & mihituzliterzfuerunt , quas Lconida frater Colonià 
' Agrippinà,ubi nunc habitat, incolumes mifit, &, fialias dabis, ut mihi red- 
dantur diligentiffime curabit, S autem femina tibi miffa, ob Regionis 
intemperiem non nafcantur , difplicet fane plurimdm : nam fi flirpes vivas 
obfervare potuiffcs, magnam voluptatem acce iffcs, candem enim ex ficca- 
rum intuitu percipere nó potes. Nunc autem tibí mitto hiftorias quarundam 
ftirpium perennem que in fictilibus fervo,femine ex Egypto miffo natas ,Carundém- 
que femina cum herbis ficcis,nec non quarundam hic naícentium ,qua omnia gratiffima 
forefpero. — Í f i — 


4M 


em 


N 5 
P A 
- 4 


Mittoetiam fru&um quendam peregrinum nomine Aba, quem amicus Cayro mifit, Abavo. 
€Zeilanobili ZEthiopiz empotio extra Erychrzuim marefiroalltum. ^ Es autem hic Ejus bifle- 
frü&tus magnitudine mali citrij mediocris » debfo duróque cortice ut Cucurbita veltitus, rie 
nullis excutrentibus fülcis,fed cántüm extremá ejus parte mucronatá, quà arbori adharet 
pediculo craffo & firmo,fulcorum rudimenrum cernitur;in quibus lanugo quzdam ineft, 
quemadmodum in Cydonijs malis videre licet , reliquo corpore lvis : alterà non in mu- 
ronem, fed in obtufim rotund tacem definit , ut prímo afpe&tu Cucurbità ficca apparat | 7- 
colore fufco: pulpam continet (übrubram;friabilem, ut facile in pollinem réfolvaturjci- » 
dàm ori gratam, ad(Enétions expertem, per quam fparía funt femina renibus animalium 
fimilia;feminum Anagyridis em ula,duzo cortice, qui tubétc quadam merbraná tegitur, 


quá 


cccvj EPISTOLAE HONORII BELLI ; 
quà demptá fÉmina fufca,ad nigrum inclinantia, & fplendétia ppp nds sedo 
albam continentia, edulem, Avellanz guftu: verüm femina ex umbilico fibris Lap ee 
duntur(licet per pulpam multa fibrz r&&tz excurrant) ut femina rinm tu &xuana- 
bano Scaligeri fimilem ex M ozanbiqueallatum fpe&andum pr x ae Ad 
yy multum mthi videtur cum fructu , quem tu Guanabano son ex Pshob bab Al e- 
pr. fcribisfolio fici:fed hic longe minor cít. Affinitarem ctiam ide et cum Bahobab a d 
gab)ap —deícripto partibusinternis; fed formà differt: nam Bake n Beronase ;pul- 
ipw. ^ pámquecontinet ( ut ille fcribit) nonacidam tantiim ut hic, fe à Rs cmniz 
terra inftar,quz nota in hoc dcfiderarur. Sed quoniam vereor,ne ob difficultatem itineris 
Til»ss Pinellus tibi frudtum mittere poffit, ipfum rogavi , ut Patavij delincandum curet, 
iconemque falrem & (emina mittat. Jftate praterità hujus fru&us femina terrz commi- 
fi, quorum nonnulla feliciffimé nata cáque bina rotunda folia protulerunt cis fimillima, 
quz Staphifagria € femine prodiensferre confpicitur,at majora, in quorum medio caudi- 
cisrudimencum apparuit ,qui fenfim incrementum fumens , folia malo citrio (imilia pro- 
duxit,fed fine pediculo:augefcéte autem caudice,aucta funt & folia,pediculoq; niti cocpe- 
runt: at ubi caudex pedalem longitudinem atrigit,illico rámos fpargere ccepit, & folia ip- 
in ialong diculos adquifiverüt, neque fingulari tantüm fingulis pedicu- 
Iisinhzferunt,fed initio bina;poftea terna, quaterna & quina, co modo difpofita , quo fua 
proferunt Pentaphyllu m, Lupinus, Caftanca equina, & reliqua qux hujufmodi folijs prz- 
ditz funt,co quod medium locum occupat femper majore apparente, deindc alijs duobus 
ux utrinque ipfi proxima, ipfi magnitudine ccdentibus, poftremo reliquis duobus , ut in 
deco folio quod mitto obfervare poteris. Radice firmatur rotundá, tuberosá, ovi magnitu- 
dine,appendicibus paucis & tenuibus utrinque exeuntibus,cortice tenui veftita, quem te- 
nuiffima pellicula fuliginei coloris tegit , faciléque digiti attritu detergitur , ut tunc radix 
alba appareat;carnofa,ft ubftátiáà raphano fimili,fcd tenerior,in quà per tranfverfum fedà,à 
centro ad circumferentiam multz linez du&lz confpiciuntur;ut in raphani radice. Prae- 
manfa;tota fere in aqueum fuceum vertitur, fubdulcem terre odoris,quíque in ore adftri- . 
Gionem quandam relinquit, non finc exiguo caloris fenfu, falivámque fatis copiose elicit. 
Hoc in uhicà cantum radice adhuc obfervavi , mirámque mihi vifum eft, arbores reperiri 
tali radice pracditas. Martio arbufculas in viridarium trásferam,& an omnes hujuímodi ra- 
dicibus pradita finc ehlipeniume animadvertam : nam , ut dixi,in fidtilibusadíervojam : 
ad (efquipedalem altitudinem elatas;pollicari craffitudine,cortice albo fcabróque,medul- 
la magna abundantes. Ligni materies fatisinfirma effe videtur, quapropter inter easarbo- 
165 hanc recenfendam judico,quz brevi incrementum fumunr,&fortaffe brevi fencífcunt, 
tum inter casqua perpetuá fronde natali folo virent ; Nam hic Cydoniz per totum De- 
cembrem folia non amifit.]llud addam,plantas licet femine ex uno codémque fru&tu ex- 
empto & terra commifto natas,divería tamen folia protuliffe: alia enim malo citrio fimi- 
lima fuerunt,minimé ferrata,alia longiora & ferrata, plurimum ad Caftanez folium acce- 
dentia, fed inodoraomnia: unde füfpicari licet hunc fru&um diverfi generis arbores 
generarc. 


Offit. O ssAR fiutexeftftolones multosà radice proferens re&tos,rotundos,leves, genicula- 
tos,quibus circa genicula infunt folia longa,rotunda, craffa , per quorum medium nervus 
excurrit albus? quo utrinque venz exeunt aversá foliorum parte fatis confpicu x,foliaau- 
tem ex intervallis bina femper inter fc oppofita fine pediculis ftolones undique ambiunt, 
exquorum alis multi rami nunc erumpcre incipiunt , non quidcm cx omnibus , fedalter- 
natim, ira ut fj,à primo initium fümens, lineam ab uno ad alium ducas ufquead ultimum, 

erfe&tiffime lineá helicen defcribes, Radice firmatur validá in multas fibras diuisá, luteos 
flores profert,fructüfque mali bcn tudine , cordis figurá, colore virides, binosaut ternos 
exuno pediculo pendentes,in quibus femina lata,lanugine quad lhffi didiffi 
móque ferico fimillimà involuta: Caules & folía incana funt , lanugine quadam teGta,ut 
craffiore quapiam fariná tora planta confpería videatur,quz imbribus eluitur,eóque tem- 
pore folia & cauliscolorem ex viridiad album tendenté contrahunt:pars caulis radici pro- 
"Ximaalbo cortice teda eft fungofo, rimis diffe&to, ut Sambuci caulis videri poflit , & i lius 
inftar multa medulla alba refertuseft, Stolonum cortex & foliorum nervus copiofo lade 
amaro & acri abundant:breviter tora planta afpe&tu pulcra cft,& quas in fictilibus fervo fe- 
mine ex Egypto accepto natas, ad triu bitorüm altitudinem jam excreverunt;folia;. 
; dumautem vel flores vel fru&um tulerunt.Planra hzc inZEgypto vul- 
gei etoffs, gariter Offar appellatur, fructus veró Bejz el offar, hoc eft , ovum ex offar , aut Italicé 0vo del. 
Y fat. O[fir,Beid enim Arabice ovum fignificat, & e/ cft articulus,qui Italice dicitur de/. Hujus fru- 
s lanugine pulvinariaimplent,la&e autem coria depilanc.Sine dubio, hac plantailla cft 
sete füperquam Avicenna & alij Arabes Saccharum Alhufar ( mannz fpeciem ) inveniri fcri-' 
xs bunt: & quam Serapio ex Abnanife fe ia, Mutono interprete de(cripfit his verbis. 
sofer à E 

t 3r H ——— Alafer feu Alhufar,plantaeft que lata habet folia;fingulis antis fuccrefcés; 

stibnjare s 5 um cavisquod copiofiffimé legitur,non parü quidem 

amareícéns; 


AD'CAROLVM CLVSIYM, 
ren eR d profertcamelorüm teftibus non diffimilia 
ca,adureníve emanat;cauterijs maxime ac E : 
ria fulciuncur , planta cujus Chisotiinenpini fol E eti rper 
ftillaic in Maio colligifolitam,in quo coria depilantur, adeo; éxfud. t Gees EE me 
éiffiráum ex üna velaltera ffi dinipléstürlidhi rs 4 SH. X IUE UBRTME 
éte&üm,palcherrimü;ut non injurià fuis carminibus toti brc - jin hes E iis 
fané mulicrum,ligno Haofer Poétz bellécompatent. - Eft & lia hai | Haofertbo edit 
ex Tichymallorum quidem genere. Hzc Sc rapio. Sed abilladvittéd ain et vene nS i: Md tema 
rapionis interpretationem rectius huic planta: quadrare,quam Mutoni, ut utrai bei 
noftrà confe renti facile patére poterit. Defcribiturctiam hic ftutex ab Ab bita fcdi- Abembitae 
€o Arabe Hifpano,in fa Simplicium Hiftoria, & à Malahyfah Médico Peri qui Abc y. Men 
bitaris Hiftóriamin Epitomen contraxit:quorü libros máda(cH tos apud H. x y BAS bs 
fem tiedicum Hebrzum Hifpanico fermone vidi ; qui mihi Offaris iftori. Wesce 
npe ad ed aie humaailfime interpretatus eft. liu pou 

à ARfrutex eft Tithymalaceus, longus & parte füperiore tenuis , folia habensata, fü- 4j ofa 
: per que decidit manna quz Zuccar el offar vocatur (lorem fert Olcandro fimilem) hocad- iin s 

dit Malayfah: Abembitat enim nallam floris meritionem facit, fed fru&tus duntaxat: folia 

ipfius platia &levia fubt, caulem habet viridem,concavuni fert fructum uédam fimilem 

Íácculo pendenti, qui intüs continet partículasalbas unas fu per alias, ibis utuntut Ara. 
bes adaccendendum ienem,nihild; (dicuntipfijad hoc munus i fn düfin 
veaiti poffe:pülvinaria ctiam hac máteriá implent.Oriturin montium cavitatibus fcilicer Naiale. 
ubi mons jungitur monti,quandoque etiam in arenis nafci confpicitur. Si caulem aut fo- 
lium incidas lac magpá copià emanat, ita ur quatuor & ampliüs librz ex unà plátà exeant 
Lus quidem eftacre, calidum & ficcum, corrodit & incidit, ut fltin principro quarti a Ejwrtempe- 

(ds caliditatis , planta veró ipfà calida cftin fine fecundi aut principio terti. ibis xe 
de un Eri B Pose cblnt videlicet coría cum hoc e inipfointunden- 
: m tit 1 1 i 
femis perosalfumpta interficiteuacuando & excoriando: ibas singles í 
& uror ulceta malignaatque corrodentia, amplius progredi non finunc : ex(iccat 
ulcera fotdida,humidi C itiam, carncmque fuperluam confümit, laccon- 

fert maculiscutem irificientibus." Hujufmodi ftirpes Ilz Tripoli reperiu ntur, non- 

nullz etiam Cayri.Sed cavendum ne propinquius accedasipfis, aut fub umbra dozmias. 

* Belloniuslib.11. Obfervationum cap. 1.x. hanc ftirpem forte intellexit fub arboris lani- 

gerz nomine, non camen defcripfit.Si verà hanc lanigeram effe Theophrafti aut Plinij pe arbor lani- 
tavit, valdc hallucinatuseft: nam lanigerz Theophrafti nihil aliud (unt quàm Goffipium, z«« rov- 
quod in Arabia & /Egypto arborefcit, & mulros annos durat: fed in Cretá hieme petit. petalis 

Alpinusquoque hunc fruticem defcribere videtur libro quem de plantis ZEgyptijs edidit" 
fub nomine Beide far: (ed uc ingenué fatear, ipfius defcriptionem non fatisaffequor. Ne- peiaetár 
fcio cnim quid communc habeant hujus plantz folia cum Aloésfolijs, quibus ipfa com- 4i. 
parat , neque in quibus femina hujusconveniant cum laducz feminibus: & icon quam 
fpe&andam proponit diligentiorem pi&orem requirebat:femina verà & fru&us fatis rete 
expreffi: at majoresfunt his quos ex Egypto accepi , ut ex ficcis folijs & fru&u quem cum 
fua lanugine & feminibus mitto;obfervare poteris. De faccharo autem quod fuper hanc 
ftirpem inveniri fcribunr;aut ab ipsà manare, nihil adhuc compertum habeo: nam in no- :; 
vellis plantisillud obfervare non potui. Illud tantum animadverti, quod lac detradto folio 
emanans; fucceffa temporis circa vulnusconcrefcit inftar gummi cujufdam albi, Traga- 
canthz valde fimili lini experte. : 


M cccvij 
XAquibusres qued caufti- 


Sorsna (üffrutex e(t ,ad duorumtriümve cubitorum altitudinem affurgens, caule fir- Soft, 
mo,recto, fibrofo, multos ramos firmosé foliorum alis undique fpargentc , in quibus folia : 
Myrtifolijs (imilia quidem,verim anguftiora;alata,hoc eft,in longo pediculo utrinque fi- 
tacontrarijs femper nter fe petiolisnumeróque paria, ut in Lentilci folio confpicere licet, 
füperné lzté virentia,inferné veró fatura viriditate pradira graviter olentia, velperi, füper- 
nà folij parte qua petiolo inhzrent, co&untiajinferná parte terram fpectante , ficjue claufa 
tota nocte p nt, mane veró circa Soli denuó expanduntur : croceos fert flo- 
res, inodoros, pluresin uno ramulo pendentes, multáque intus ftamina cum filiquz rudi- 
mento continentes, in caulis & ramorum fammitatibus nafcentes : quibus fuccedunt fili- 
quz rotundz , digitum longz & czlum fpectantes , plurima femina cont d 
aliquantulü pretfa tamen filiquz ad perfe&ionem veniunt, fed plurima 
antedecidunt, Elegans planta eft, diutiffiméque floret, fubinde novos & recentes flores 
proferens, féropétque virens: radicem habet multifidam,lignofam. Semine primüm nata, 
dio,utobfervavi, duntaxat profert folia,deinde quatuor,longo pediculo inharentia;utrin- 

"que bina,poftea fex; utrinque terna, atque ita deinceps quemadmodum caulis augetur,fo- 
lorum refcit , cáéque majoraapr : duodecimum tamen numcrum i: A 
r ceduhr 


cécviij. EPISTOLAE;HONORII BELLI: — 
cedunt caeoa caulem ambiunt; hocceft,utrinque fena:nam ramorum folia tametfi ecdem 
modo numero creícant,decimum ramen Don fuperant, quina videlicet utrinque. Hicme 
(quam fatis commode ferre: poffe videtur , fi diligens aliqua cura adhibeatur & locoquo- 
dam calidiore &à ventis libero adfervetur) facile à ventis prafertim feptentrionalibusl- 
ditur, qui folia & flores exficcant, ca tamen, licet ficciffima,à ramis non defluunt,utin mi- 
higatis plantis obfervo,imófere ftatim nova folia & ramos proferre cz peru nt.Hoccodem 
sfera 41. nomine Alpinus plantam defcribit , quz tamen plurimum ab hac differre videtur ,utex 
| s ápfius defcriprione & icone colligere licet, MY 


Nardas "NARDvS Cretica herbaeft Valerianz fimillima, odore, caule; flore & forfitan etiam 
Cia. — femine, quod longiuícolum & depreffum eft, figuraad Lini femen accedens &in pappum 
definens:folia prima herbacci funt coloris, rotunda, ut Afari effe videantur, interdum màz 

jora , craífa , fucci plena , qua: deinde fubfequuntur panlo longiora funt & nonnihil incifa, 

quibusalia magis fe&ta fuccedunt , & fimiliter alia, uttandem ultima ,ante quàm caulis € 

mergat, Valerianz: majoris folia 1eétif&mé a mulentur. Caulem Valerianz perfumilet ha* 

bet, concavum , ad fefquicubitalem altitudinem affurgentem, quem bina folia Valerianz: 
divifürautrinque per intervalla ambiunt: fores albos in umbellis Valerianz fimiles; 
majoresaliquantulum, odoratos; radicem tubérofam , ex primaria enim . cuicaulis ni- 

titur , minimiqQue digiti cft eraffitudinc & longitudine, tenues quedam radices per terram 
fparguntur,quibusaliz tuberofz adnexz, utin Filipe&dul radicibus nardi odorem refe- 

rentes: tota hieme viret , & novo Vere caulem emittit ; qui Aprili aut Maio marcefcit , & 

; exüccatur:tora autem a:flate radicés fub terrà latent, & Autumno primis imbribus germi- 
New. — nareincipiunt.Oritur humentibus collium locis,invenitürque eriam inter faxa. Ad Nardi 
genusaccedere videtur Antiquis forte ignotum. Nam licet Galenus Lib. 1X. decomp.me- 

dic. fec. locoscap. 1111. dum Philonis Tar(enfis medicamentum exponit ; Nardi Crete 
meminerit,tamen praternudum nomen, nihil aliud de Nardo Creticá apudipfüm lege- 

re. memini. Plinius veró Lib. x11. cap. xui. Nardi genera enumerans,; Crenicum recentet, 

Pha, quodà nonnullisagrium, ab alijs Phu appellari fcribir ,folio Olusatri, caule cubitali, geni- 
culato,in purpuráalbicante,radice obliquá,villosà,imitante avium pedes:quz quidem de- 

fcriptio , non huic noftra Nardo , fed Valeriapz, five Phu à Diofcoride defcripto quadrat, 

; licet nullam floris Narciffo fimilis mentionem faciat ,ut Diofco: ides. s au- 
rem Annotationibus in Plinium ad calcem cap.xi11.legendum cenfetin graco Diofcoridis 

textu din aybc md rod xtoyoÜ , quod optime convenite ait colori & figurz. Non me latet 
nonnullos legilfe d?» abc vd 74 v2p 6, aliquos etiam «yb qd T6 víp9 noc , fed ultima le- 
iones minime placent; Q uocunque tamen modo legatur defcriptio , noftra buic planta 
convenire non videtur:nam radices repugnant. Hoc tantiim addam , in hac Infula Nar- 
dum frequenter inveniri ; Valerianam autem minimam frequentius; ubique enim oritur: 
aliz vcró (peciesadmodum rarz funt. y ; x 


Cibeim — CicHoRivM fpinofum frutexe(t in maritimis proveniens, ficcííque collibus ,& areno- 
dfwjun. — fislocis:folia ferens cichoracca; profunde divifa,craffi & minora, niagííq; amas 
1ra,quàm cichorij vulgaris: caulesdodrantales, albos, in orbem diffufos , crebrisalbis fpinis 
fcatentes,erinaceum quemadmodum Echinopoda totà facie reprefeptans: flores inter fpi- 
nas figurá Cichorio fimiles profert;colore cyancos: quibus fuccedunt femina Cichorij:ra: 
dice firmatur fingulari, magnà ut Cichorium. Recens femine nata, ante quam in caulem 
abeat;inacetarijs manditur,fed durior & amarior eft Cichorio. Vocatur vulgo &aurarari 


qaurajaTi- 5 : n $ ^ Ml E 
Wyraj. hocett, Hyériz fpina , quia vulgariter in tota Cret3 fictilibus hydrijs utuntur ád haurien- 
2. dam aquam e fontibus, quas hac herbá obturanr, ne mutes aliádveanimal intus penetrare 


poffit, videtur enim ad hoc munus ifta planta naturá formata;nam femper rorundà figurà 
cernitur Hydria vulgo dicitureaur & dari fpinam fignificat, nomine ab xar» corru- 
jehariida PUO: quibufdam Infula locis dicitur etiam fad ixogiGid a hoc eft,radicliium ftividam, ob fi- 
; militudinem quam cum cichorio habet , quod in Gracia vulgariter jadv;y/o vocatur , & 
Steebe quz dicitur e/62 a. Hujus ufus in defe&u cichorij. , ] 

GalaHivi. . GALASTIVIDA, cujusfeminaaliàs mifi; radicem habet multifidam , lignofam, firmam, 
do. Iongam,multos caules conjun&im proferens, in orbem diffunditur & late fruticat, pedem 
altitudine non excedens ;caulesalbi funt, crebris firmífque fpinis przditi : inter quos folia 

leucoij albi folijs fimilia,licet minora, & quadam lanugine obfita:flores verbafco avt Blat- 

tariz fimiles,albi, paululum ad flavum tendentes,in quorum medio flamina quadam pur- 

Yes purca: foribus fi üccedunt exiles filiqua,rotundastenuiffimum.femen continentes. Ruftici 
ad lum ignem iendáfqve fornaces cà utuntur ; ob fimilitudinem vcró fpina- 

,  rüum,quamcum Steebe haber, & album colorem , galam ftividam nuncupant, non quód 

Gal flivida p enn Bet & als eC planta ex Fuhgruquidepesea hoc nomine donata, quz fpinas uc 
aiierA, hzc profert,lutcos flores,folia parva rotunda,lac copiofüm E ETE d 
mani)carnosá;cujus hiftoriam HS ERA FSORESISTSRARIS tljee (iere ue 


Mirro 


MEI. /4D; CAROLVM: CLVSIV.M; 
ZA ITTO etiam femina Molochix, Cypri Dlini »iveAleannz;B 
potionisillud genusconfcitur Cave NOGSDPN rais ipa fridirpl 
modó cüm epiítolam Ictbebam ex Egypto accepta. «.- f à 


. Cccixo 
PinEgypto yrs 
herrimi, jam Gpra?li»g, 

; Bana. 


M T0 finiliterramum flori jj N) frü&hu ligni illius] 

dij quod clar fs. Matthiolus OBRA son umqinal ren umilguéa, 
edam pro legitimo Afpalatho inTheriacis ufürpatum: ex cujus intuitu 
in quantistenebris omnesadbuc verfentur, Nam lignum illud neque f 
olez , & multo minüs Alpalathi fed veri & legitimi Cyufi, perquam fimilis Cyafoà Ma- 


res,quátutn ex 
fimul conjuncla,ut nihil defit legitima defcriptioni:frutex ipfe humanáalritudinem (üpe- 


deprehendo,quando Cytifüm Creticum Zpyovré£vAor vocatum, cujus femina tibi mifi, & 

iterum cum ramo fuis loribu: onulto mitto legitimum fuiffe pucavi; Nam differt ab hoc 

folijs quz longiora & anguftiora fünt , neque (emper uno pediculo terna fimul profer, fed 
quatérna & quina,ur nuperobfervavi ,íeméaque non in liquis, (ed trifolij modo, quod fi- Elem Cn. 
guificare ne xdi pto hancob £au(am,non amplius Cytifum,fed Ebenum Creri- ^ 

cam vocandam hanc tirpem cenfeo. "M. 

colorcaigro,fplendore,& duritie,ut ex 


M. D. XCV I. 


Hawc epiffelam Lurduni Batavorum atcipiebam vx. Maj eju[dem anni, eb pridie Cal. Iunsj 
vefpontlebam. : - E 


CLARISSIMO CAROLO CLVSIO ATREBATI 
HONORIYS-/BELLVSP. S D. ^ 


| X cuis litteris penultima Maij nuper prateriti fcriptis vidi, meas xv.Februa- 
74 f rij ce accepiffz cum aliquibus icombus, & feminum , qua tibi miferam, pat» 
1 te,quód mihi maximam lztitiam attulit: licec eas feró acceperismirum mi- 
|) hi vifum non eft , locorum enim diflantia, & itiierisincominoda hac cffi- 
2 ciunt, fatiseft femina non penjffc ; nuhcautem pauca tibi mitto, implicicus 
NÉ " enim rebus familiaribus, & uxoris in&rmitare qu femini o 
ligendis vacare non potui: addc etiam quód hoc anno in hocclimate , cx nimiodinturmfe 
quezítu przter conluetudinem ficcitatéque maxima,& imbrium ponis, omo feré her- 
barum frugüámque genera perierunt, ita ut nuncca ferm APA ed ifficu. MM. 
commodis multis vexari omnes cogantur: im gei marisinfulz abipíis incolis « Ene 
xelinquuntur,qui huc & illuc,ne fame percant,confuguint. sigo 


cex^ EPISTOLAE HONORII BELLI : 
0f«...... NuncicófiemOssanis rami forenris fuis coloribus pictam esi eren qua facilé unuf- 
quifque przcipué poterit Malai(ali, Alpinámque non re&e hujus ftirpis Horem deferipfi- 
fe: nam neque Oleandro, neque Ranunculo fimilis eft,nec tiinuscoloris lutei;ut aliis mi- 
hi relatum fuit: fed à teex Weixij ramo optime deícribitur: conftat enim unico folioquin- 
ue profündis incifuris divifo,colóns foris quidem pallefcenris, intus atem Circa cul pides 
^3 "fv $acifurárum purpuráfcentis , in éujüs medio quinque veluti ftamina firma maximo artifi- 
! ^" cio confecta cernüntüt;colote obíoleté parpurafcente, quibus fuccedünt frudus. Hujus 
^ ffnticis ftirpeso&oin fidilibus maxirmisalo, quz jam ad quinque cubitotüm alitudiem 
ablata; innomeros ores protulerunt , fed'omnes inanes deciderunt, ia utin hac infula 
ss fpiétum ferre non poffe credam : niinc tamen tres fru&us uno pediculo inhzrentes.ferre 
incipit; ex quibusléihen macurum colligere poffe fpero. "Q'uod autem fcribisà Veixio te 
intellexiffe hanc ftirperm multo fucco, eóqae palletcente aburidare, hoc planefalfum cft, 
nifi ciréà lotdanem alterius it natura:nam in ZEgypto,& hic Cydoniz;lacte candidiffimo 
abundatjiion pallido: nec minus planta gravis eft odoris, m prorfus odorc rota carct.Cir- 
cá finem luljjà medio caule radicem verfus, fola deciduntjita ut trunci omnino folijs nu-. 
dicconfpiéiancur: radice firmatur alba in multosramos diuifa;craflo cortice veftita, laded 
albo plena, ex qua tiovi ftol ontinuoferéerumpunt. | : ; - 
dibevi. (AsAVI plantz quatüor adhuc mihi foperfünt,quasin fi&tilibus magnis fervo: alias Mar- 
tio in vitidarijs trapftulijfed aquarum defectu (nam ex anniintemperie ficciffima plurimi 
fontes qüibus irrigari folebant viridariajaruerunt) cultorám que negligenua perierunt ; hz 
omnes radice conftabánt tuberofa;una eadcmque figura elaborata , quod maximum mihi 
nature rhiraculum vifum eft . Sed illz quas domi fervo circa Solltitium tantum folia emi- 
ferant;hoc eft;circa principium menfis Julij.fed itadiverfa,ut nemo;qui plantas anno prz- 
xerito videritjignarülque fuerit cx unico fructu fatas fuiffe, nunquam congeneres eas arbo- 
seseffe judicabit. Nam una folia aliquantulum ferrata;ad Caftancz folia acccdentia, fin- 
gulariajaut biria , vcl terna aliquando unico periolo inhzrenria profert: altera folia mini- 
mé ferráta, eáque bina aut terna unico petiolo conflantia habet: rertia fimilis eft huic, ed 
folia aliqua quinque alijs fohjsex unico petiolo pendentibus pradita fert: quarta fingula- 
ria rantüm folia breviffimis petiolis hzrentia profert , eáéque minime ferrata , illius generis 
mali citrij folijs fimiliajquod Limones a A: itau p affirmare poffimus Abavi 
rbores diverforum gérierut inveniri io ia veró quz nünc proferunt,minora fubrijs,que 
rulerint: hujusetiam Abavitres plante lulio menfe mihi nata fünz femi- 
ne pfocerra'commiffo,& fortaffe aliz na centur. VA 
"UN vs aliquot plantarum hic nafcentinm femina tibi mittó,quz in hactemporisangu- 
ftiacolligere potui: fünt autem Agavani, Calochierni,Gaidarothimi, Phafeoli novum ge- 
nus, Scordotis, Agriopaftinaca, & Agrioftari, que omnia fortaffe tibi nova erunt, & ideo 
valde grata. EM - à ; 

Mievun. — AGRVANVS plantà e(t fpinofa; folia babensaliquantulum lata & fpinofa, caules bicubi- 
talesaüt tricubirales , in quibus capitula Echini zmula ; éfoliorum quz caulem ambiunt 
cavis, utex extremo caule exeunt;in quibus ores obfoletz purpura deinde fc men rotun- 

um,aliq preffum, cannabis femen colore zmulans : vulgaris eft notitiz in 
hac infula,& ante quàm in caulem abeat; comeditur. Hanc (tirpem Acapon Veteribus di- 
&am fuiffe judico, àquareliqua fpinarum genera Acanacea nuncupata: cujus quidem 
Acanilicet paucaab Antiquis prodita fint (fortaffe quia vulgatiffimaz plant omnibülque 
cognita notas deícribere fuperfluum vifum fuit) tamen ipfam legitimum Acanon effe af- 
firmare audco, conje&uris non defpiciendis fretus : nam acanus inter quA2dxoySa recen- 
feturà Theophrafto lib.1.Hiftor.cap.x v1 xopra,i dtuaric «2) 6 dxavoc,& vi. Hiftor, Plantar. 

Era wo- pum conftant folijs aculeatis, ut Zxavcc, spl yior,xvixoc.. Acanusetiam apud eundem 

Lo Theophraftum dicitur illud quod veluti malum extuberatin fpinarum genere , à Diofco- 

wer. ridetyyos nuncupatum,velaxav2 4d nxttanà : ut patet apud SR AE Mg in defcriptio- 
ne Chamzleonus , quem Gaza vernilaginem interpretatus eft: dicicenim Theóphraftus 
lib.ix.cap.xitt.dc Hiftor. Plantar. 455 d $epaAo £6 Guoity dxalvo uy! - 01d" dxavorza- 
Aci. & lib.vi.cap. iiti. ejufdem Hiftor.de Ixine verba faciens, dix:t, a dt afic pine pene 

óareguaribe d'uyocizrim Quxcy, daztp ufihor: hinc Zxarítein vocant hujufmodi acanon fer- 
re,utapud ipfum codem loco yauziA&o» a xarita . Ex quibus T heophraftidocis clariffimé 
colligitur Acani nomineapud antiquos Gracos duo fignificari; uno herbam vulgatiffi- 

mam aculcatam cchinos proferentem , fui gencris plantam : altero fructum quarundam 
larum ipinarum,qua om uic Agavan: iunt re&iffimé.: Nam heirbacftacu- 
leata vulgaris notitiz;echinos ferens, & eft fui generis planta : & agavani appellatione vul- 

. ganteromnium aliarum fpinarum echinos vocant;o nóque & eodcm modo à Cretenfibus 

nunc Agavani nomen vfürpatur, quo veteres acano ufi füere : unde Agavanum ab Acanó 
corruptum fuiffe credo; ftirpémque banc legitimum effe Acanum .. Quod autem Bello- 
nus bfervationtim Tib.r.cap.xv1ir. afferitacanon in Creta aconachia vocari, ipfi impo- 
fitum füiffe (üfpicor: nam hoc nomen omnibuscüm nobilibus tum rufticis ignotum cft, 
licetenim innumeros interrogaverim ; omnestamen hoc nomen nuüriquam aliàsaudiviffe 

T E- confeffi 


bia verretin 


1 
uiumc 


AD CAROÓOTVM CLVS$IVM 
confeffi fant Hoctamen pratereündum m 
mum,praceptorémque (empercolendum, 


EL €cexj 

ihi non videtur , Guilandinum virum do&iffi- 

] ; commentario de Papyro pag. 128. afferereixi- 

, nemà T heophrafto alio nomine acanon vocari ; unde fecundüm ipfüm ixine & acanus 
vnum & idem effec, quod mihi nullo modo convenire poffe videtur. Hoc etiam addam 
eyuao Vulgaritera Crecen ibus vocari ariftze cufpidem afperam. 


Huet femine ab Hogorio attebto nate [unt mibi amno MD. x€vtt. aliquot plante , que ad fefc 
quicubi talem Altitudizem exczreverunt, cj florem purpureum im echigatus tápitibus tulerunt ; pr 
ante quam [emen perficereut mature fu, (perveniens celu abfulit. : Comvenitlant autem planta mili 
ale Ctirm ea quam elezatiffim Hoperius bac epiftola defcribit. : ] 


CatocHIERRr, fpinac(t Atractylidi & Cnico filveftri fimilis, major tamen, echinos & 
ipfa proferens, loresnoa vidi: nam tota ficca erat, femen duntaxat collegi.Hzcetiam à ru- 
fticisante quàm caulésexeanc,comeditur, & nifiacarna five acorna (it Theophrafti, inge- 
nueémie'cam ignorare fateor : interea (emina terra committere poteris , & cam obfervare, 
VOCACüF 42A oxi a7a31;hoc elbatftiva fpina. 


Et bec fémine nata, que ante quàm florem proferret ,gelu corrupta ,valde autem [rrnilis v Ara- 


didi. 


GatboAnorurwo, planta clegantiffimaeft, & prorfus nova, pedalis, inorbem perter- 


Calochieroi, 


RF. 
ram diffafa;multis fpinis five aculeis horrida, folia longa , digitali magaitudinealiquantu- DENT 


lumangufta abfque penoolis proferens, qua caules undique, fed inordinata ambiunt, cau- 
lesquadranguli funt , incant quemadmodum folia , ita ut tota colore cineris appareat, ra- 
mosutrimque proferens figura quafi crucis, qui in fpinasdefinunt, & in alios ramulos om- 
ncs dividuntur,fpinà,que medium locum obtinet,majore alijs femper exiftente: flores fal- 
viz colore maguitudine & figurà (imiles profert in hifpidis quibu(dam caliculisternos aut 
quaternos (imul juntos quibus füccedüt (emina inzqualia colore nigra: perpetuo viret & 
Tulio floret,totáque odore caret:radicem habet magnam pro portione plante & lignofam. 
Echinopoda mirá in modum zmulatur multitudine fpinarü, (ed colore tora alba àpparet. 
Nafcitaroccidenrali parte infüla: circa pagum Larda vocatum , qui triginta fex millia patz 
fuum diftatà Cydonia, locis (icciffimis inter thbymum & thymbram , neque alibi vidiffé 
memini. Ignotam prorfus fuiffe antiquis credo: vocatur à rufticis»zid apo Sruuo,quod atini- 
num thymum fonat,licecnihil cum thymo commune habear,nitt folum in quo oritur, 


Hecplanta anta w. p. xcvit. fati fequens mibi (femine nata eif , qua illo appo multu dunta: 
xat folijs pradita fuit incanis b lanueine obfitis , fabu. z diffinilibus nullo petiolo , aut 


eo breviftmo falte, pec in caulem abgt . amnes autem plantas , ldems esp » preter tres que fe- 
quente anno caules protulerum frequentes ab eadem vadice prodeuntes: éd factes valde ipsnutatay 


Ua TN A 


zam foliaprioribus in. minora fuerunt cb omnes rami qui in alios ramulos ex. aduerfo femper. 24- . 


fcentes finduutur im [Bitnas deffmunt, quarum media femper eraftior e fermiaresi : fub ramulorum 
Jeparatione bina femper nata fuerunt foliola tbymbra folijs aequalia fire cj-incama - Im firmiarilan 

inis circa medium nati [unt ipter faliola [Ingulares duntaxat caliculi quinque lacinijs divift , Se- 
ptenbri menfem quibus flos Salvi flori nà difümilis, fed [uperna parterepandus cj dilutioris calo- 
vis. Cim-verà tard? admodum flores protulerit, femen 4d fugem pervenire nequivit «4n porrà 
Vanc plagtamin proximum annum con[érvare potero, dies me docebit. : 


Nova prorfus& elegantiffima etiam hacc eft planta,quz apud me nondum nomen in- 
venit,fedinterim ob fimilitudinem quandam feminis,quam cum phafeolis habet,Phafeo- 
-linovum genus vocare mihiliceat. Adíefquicubitalem affürgitaltitudinem , modo fim- 
plici caulemodà pluribus tolonibusab una radice prodeuntibus, digiti minimi craffitudi- 
ne:foliailli pinnata, hoc eftlongo pediculo utrinque harentia, femper contrarijs petiolis, 
lenufci emula, fed mucrone obtufo ut fecuridacae folia; éfoliorum cavis filiquas ferc ro- 
tundas,pollicari craffitudine,tumentes & multo are plenas,colore rubras, in quibus con- 
tinentur (ex aut octo femina ad luteum tendentia , compreffa, phafcoli figura : quos flores 
proferat,compertum mihi non eft , nam eam fponte naícentem in Spagia infula adverfus 
Matonem Peloponcíi fita , frequentiffimam inveni M. p. xcri. dum Venetias petebam, 
menfe Aprili quo tempore filiqua ad maturitatem nondum pervenerant : ius: grana 
cruda libentiffimé edebantur,grzcéque lupinos filveftres vocabant licet nihi cum lupinis 
commune habeát:hujus planta femina his diebus ex eadem infula ab Med aeEeri ,quem 
utcolligeret rogaveram: nam infula habitatoribus caret, & nonnifi adverfis ventisà tri- 
remibus petitur, & à piratis: cam ob caufam femina citius habere non potui, 


Batito Aftragalo uam nter Hifparicas plantas deferip]is C E 7 Jujus TE 


Phaftoli mo 
"Vu VIAM. 


Valde refpondet bacplanta. (nam ea étiam femine mi[o mihi nata eadem cum fuperiore 5 anno) dorem 


íi 


Srordotia 
Plin. 


Afgriopafli. 
Ld 


Zaá gerni- 
a. 


Muffagoris 
Inful«. 
Ewelinon. 
Pünj. 


Mgricilari. 


CCCXIJ EPISTOLAE HONORII BELLI. : : : 
locum oltimmt quantum quidem ex ejus facie cansjcere. licet: füperiorem biememin horto pertulit, cj 
movo vere dentto germimavvit nullum famen [loris fpecimen adhuc dedit nefcio an proximo anne(fi 
per hiemem con[ervare potero, perenni enim eit radice )dabit. 


Scon poris foliatomentofa , Menthaftro Marru bióque albo fimilia profert, pér ter 
ram in orbem diffunditur, multis ramis e radice,qua magna & perennis eft, prodeuntibus, 
quadrapgulis, tomento albo obfitisut marrubium , inquorum fummitatibus florcs mar- 
fubij albiin quadam magna & denfa fpica hzrent , quibus fuccedit femen nigrum: tota 
planta.major & crallior eft Scordio vulgari. Nafcitur ubique intet faxa, fecus vias, & in 
marginibusagrorum: allij odorem,ut Scordium,refert,& in tota feré Creta feplafiarij pro 
fcordio promifcué hac herba utuntur.Hanc herbam legitimam Scordotim Plinij effcaffe- 
10: nam re&tiffime defcriptioni ipfius quadrat, & fortaffe nemini adhuc cognita eft, licet 
jam o&to aut novem abhinc annos, (emina Vicentiam, Pataviámqne miferim ... Lobelius, 
Pena; & Dalechampius, pro fcordoti ftachyn Diofcoridis, falviam filveftrem, & gallitri- 
chum officinarum deícribunt;que quidem ftirpesomnes nothz fpurizQue funt: nam nc- 

ucallij odorem fpirant, neque viribusà Plinio attributis refpondent. Scordotis inquit ip- 
i csieir antidotis,tuffi,mifto naftartio &refina cum melle tufà & arida opitulatur,facic 
& per fc faciles excreationes , ftomachum corroborat ejus fuccus, fiftit alvum recentis 
drachma cum vino trita , vel decocta potu , vetufta vulnera cum melle purgat farina ejus 
carnesexcrefcentes per fe infperfaconf umit,menfes & (udores provocat potu & illitu;par- 
tusacccelerat pota drachma fucci in aqua mulíacyathis quatuor , veneris magicífque in- 
cantationibusadverfatur. Hujus plantz aliquot folia in hac epiftola occluía invenies , ut, 
anlcgitima fit;judicare poffis. 


V illa epiftola pergjt ( cnjus boc duntaxat exemplar poftea iffum) [rc eriam ea folia addita : ejus 
autem  Jemtna. fine epiffala accepta , cum quibu[dam alis ab Honorio eodem témpore miff£ c terre 
creditis mon [unt nata, cam ob cau[am de ca nibil pronunciare pofi. 


AcRIOPASTINACA vulgariter hodie vocatur in Creta herba quxdam petrofelino vul- 
gari (imillima , nifi quod minor eft, folíáque eifdem etiam incifuris przdita licet habear, ' 
minora tamen & aliquantulum craífiora profert , caulis petrofelini eft , flores in umbellis 
albos fuftinens , quibus fuccedunt femina petrofelini , fed minora, colore ad atrum acce- 

entia: radicc firmatur unica pollicis magnitudine , femper figura longa , cortice tenui te- 
&a, qui digiti attritu facilime à radice feparatur, quz candida edulífque eft , bulbocaftani 
guítu:tota hieme viret, femcnque Maio profert , poftea tota arcfcit prater radicem , qua 
terralatet,& primis Aurumni imbribus germina protrudere incipit. Hujus ftirpis duo rc- 
periuntur genera, colore corticis radicum tantum differentia: nam unius rufus,alterius ni4 
gerconfpicitur ... Nigrum genusin montibus totius Creta & ctiam in Dalmatia provenir. 
Ac rufum abundantiffimé tantum in fcopulis Cretx propinquis inter faxa , & copiose ad- 
modum in quadam in(ula parva,nunc Grabuffz vocata Occidentali Creta parte fita,ubi arx 
münitillima extru&ta eft, quam infulam unam ex tribus M uffagorisà Plinio appellatis effe 
judico. Hxc herbaad Butclinonà Plinio lib.x x.cap.xrr. defcriptum accedere plurimum 
"videtur: nam differt à Petrofelino brevitate caulis & radicis colore rufo : à Seplafiarijs pro 
faxifragia ufürpatur,& rm vocaturjà r ufticis ver a5eioeacmaza jid eft, (ilveftris pa- 
ftinacaj qua ramen longé differt, paftinaca filveftrisadhuc in Cretalegitimum nomen re- 
tinet,nam eam ezquuror vocant;frequentiffimcque radice & herba cocta,verno tempore 
vefcuntur ruflici. : 


Hat Apo w-p- xcvi. femine mibi nata. ed cim valde ferà germina[fet, (maxime tenella ad- 
huc effet planta, hiems proxime fequens corrupit , ut ob[ervare nequicutrim: erant verb eyus folia ex 
atro fMendentiaymon minis quàm eleofelini. 


AGRIOSTART, quod triticum filveftre fignificat, frequentiffime in Cretà invenitur, ne- 
gigeique. Herba eft tritico fimilis , folia & caules ttitici ferens, fpicáfque aliquantu- 
um afperas, nigriores , & ariftas breviores , cjus grana minora fünt tritico fativo , & altera 
parte obtufa , ita ut fecales grana p iusquàm tritici l . Hzc femina nulla alia 
caufatibi mitto,nifi uttibi compertum fi;non in fola Sicilia triticum oriri filveftre,quem- 
admodum Potz tradiderunt: & quàd non abfque ratione Cretéfes triticum primo à Ce- 
'rere in Cretainventüm fuiffe fibi perfuafezint , quemadmodum Diodorus Siculus in fuz 
 Bibliothecz lib.v1.fcriptum reliquit. - 


i. Felidffim? e — A: iris erat bec planta , Pd Apte quàm caules proferre» ipciperet, 
ab eo cui repurgandi borti curam dederam, pro inutili berbaevul[a c? abjetfa fuit , li Á 3 
dam d ad normam, quemadmodum [ata ces cegeeterdiue eger 


: 3 T Pen Iteg£orn, 


. AD.CAROLVM CLVSIV M. 
; Tepaz am, trifolij , aut loti genuselt edule : in foroenim ejus filiquz , ante 
Ícere incipiant , venales reperiuntur, ipueris& foeminis libentilfime edun 
funt,& dulces pi(i recentis guítu : multos tenucscaules à radice profert folia trifolij.an- 
gufta , craffiuícula , aliquantulut mucronata , terna femper fimul conjuncta, flores lu. 
t1COS pili quibus fücceduntfiliqua: rotundz, falcatz, ac, pro ratione planta; magna:-inter 
fcgetes invenitur,& in marginibus agrorum frequentiffimó; herbáque omnibus nota eft, 


ccexiij 
qgàm dure- 2:727. 
tur, fuccofa: 


Hujus etiam famen (. quad. A firagato At vn [pel'ienfum non multum abfimile-» «idebatur) 
« am alijs ab Honorio acceptis terre cammiferam : fed non est natum. 


Tulio nuper praeterito ex Egypto femina accepi Oenopliz fpinofz; Bamiz ab Alpino 
de(cripte,, Leplap diverfi ab co quem:in Pannonicarum hiftoria de(cribis , Balíami ve- 
n,& Phafeoli ex lemen, id eft; ex Arabia felici » qux omnia teriz commiffa felici. 

Eid nata funt, maxima mca voluptate ,'& tibi: naícitura confido ; nam recentffima 
unt. S] iie 1 

OsgNo?rL1 a fpinofz offarotunda feré figura exiftunt & duriffima , in quibus duplex oeplia fi. 
femper invenitur medullain duabusiptius cjufdem offis quafi cellis offea membrana difz "e — «, ., 9e 
tintis, itautex ijsterra creditis binz femperarboresna(cantur parum inter fe diftantes; Pow 
folia n nuper natisaliquantulum ferrata funt, & fpinis acutiffimis circa etiolos munita, E 
quz ferhper binze circa fingula fólia vifüntur Hoc eft, utrinque una: folia figura & bervis fi- 
milia funteis quz Oenoplia fine fpinis profert, at non adeó firma nec parte avería incana, 

fortaffe hocin novellis tantum evenire eredibilecft; Ww 
BaMt1A, folia malva fert,aliquantulum villofa, maxima, ita ut ad Cucurbita-folia qua- Bania. 
fi accedant , longo pediculo inhzrent , & proculintuenti malvaarborea videtur: lorem 
malvz profert magaum, quinque folijs conftantem, colore pallido inzer luteum & album 
medio, in umbilico purpureum , cui fuccedit frudus cucumeri filveftri fimilimus, altera 
Fus acutus, quinque ànpulis diftin&tus , plenius feminibus rotundis ad nigrum tendenti- 
us, magnitudine Oróbi: ad quinque cubitosáffurgit&in Creta hieme perit, Hane Trio- 
num Theophra(li , fic interpretante Gaza; Leonardus Ràüwolfiusin Appendice Hiftoriz 
generalis Rovilij;appellat,fed quàm recté;nefcio.Teuotam veteribusfüifle judico. ; : 
Lzszras, früidu, filiqua, & colore differtab eo quem ta defcripfifti : nam hic filiquas rep. : 
profert magnas,longas & latas,caulis color purpureusad nigrum tendens, pediculi & ner- 
vifoliorum ejufdem füüt coloris florcs plures uno petiolo inhzrent. Ab Alpino re&e plan- 
tadelineatur: fed Bores valde differun am non in fine caulium , fed c foliorum cavis 
exeun longo pediéulo plores quaffpicatin, agni, gura aliorom phafeolorum, fedca- 
loreatropurpureo , qui Italice pagezazzo dicitür , phai ue brumtendunt üigris 
1aculis infigniti longo hilo (uc niger) &albo: ; ie ié3e 
BarsaMr femenidem eftcum coquo vulgariter utuntur: fed .cgo recentiffimum 
accepi , quod opobalfami odore maxiiné fragrabat , cjufdémque odoris refina ficca multis 
feminibus inhzrebat: fed brevi tempore odor fere evanuit , itaut nu ncobícuré fentiatur, 
femina tamen in ore retenta , levitérque manfa fuavem odorem relinqunt , terebintho E 
proximum, Exhisfeminibusterrz commiffis quinque plantulz mihi natz funt, quae duo 
folia figura quafi rotunda protulerunt, in quorum medio cauliculum affurgentem, folijs 
primo fingularibus , & poftea ternis, parvis, longo tenuíque pediculo hzrentibus przdi- 
tum, colore ex viridi albefcente : plantulzcfeptem tantum folia adhuc habent, tardéque 
crefcunt: caulis nunc craffior aliquantulum fieri incipit prope terram , ita ut quafi pyra- 
midali figura cernatur, colore ad rufum tendente. Hujustam nobilis plantz novellz , fi 
tibi iconem ad vivum delineatam mitterem gratiffimam fore judicans,cadem adi 
nc quanunc fpetatur, majore qua potui diligentia ipfam dclineavi: adultz enim Alpinus 
publicavit. Hiemem in hac infüla ferre poffe confido: nam Creta & Hiericho fub uno co- 
demque feréclimate funt,&,fi ie compos fiam,diligentiffime eas obfervabo : folia opo- 
i arva fint. E a 
Bulbumn nee nee pe ab Alpino fub Abrusnomine defcribi puto, licet i fe fru- phafrolus ex 
&um non red ( meo judicio) defcripferit : nam figura phafeoli non eft, fed €: à » Oro- 
bi grani spaulo major, nec totus corallij colore, fed parte, qua filiquz aut gs Tu Ps ad- 
hzret ( nefcio enim quo modo oriatur ) hebeni nigerrimi a ME duruse m & di T 
le dentibus cedit, fapore legumina imitatur , & iufuavise[t, in cibófaue vix " mitt pofle 
obduritiem credo." Hujus tres plantae nata: funt , qua folia protulerunt fimilia dux in 
Alpini icone fpe&antur , & ad Solem mirum in modum conuertuntur: nam folia quz 
pinnata funt, hoc ít, longo pediculo harentia contrarijs petiolis , : Cep tii pa- 
ria, parte avería unum contra aliud ar&iffimé circa Solis occafum clau ca ;itautmu- 
cronesfoliorum terram fpe&tent,pediculíque longi quibus folia hatrent,to u xdipao-- 
fus inclinantur , ita ut caulem fere tangant, & fic totanode "S EM - pi 
3i 


A. 


;5 psa 


Balfamum. 


CcCcXIIJ EPIST. HONORII BELLi AD CAROLVM CLVSIVM, 
tur, pandugtur,& pediculi fuo in fitu adangulcs fcrércdoscum cauleccnvcrtuntuiCitca 
meridiem paulatin; folia cxlum fpectare iüicipint ,& meridie parte fuper.orcunvm con- 
tra aliud invicem clauduntur ita ardié,ut unum aliud'tangat , mucror.éfque calum fpe- 
Gent, contrario prorfus modo quo noctu permanent ; poftea inclipabte jam Sole pandunz 
rur. Hzc foliorum ad Solem converfio mirabilis & obfervatione digmff ma mihi vita cf: 
& idco particulariter ribi fignificandam duxi. 1 
Hac , vir clariffime , cibi Ícribenda hábui : alia Deooptimo maximo favente aliàs fcri- 


bam, interea vive felix, mequc;ut foles, ama. Cydoniz Crerx dic xv. Au gufti more ve- 


teri M, D. XCVI. 


Semiüpum, quorum bec epiflola prenzirit, pars [ub amni Mx cp. X CV. fenem mibi fuit reddita, 
fa — minim: quod ciim illi frerificaf[ém x x v. 1umij apni in[equentis , hoc illis epiflole ex- 
"emplar cur équente epi[Iola ad ue mifit x. Qétobris edem anm M. D, X CV Y1- fed que mibi 
demum reddita ( curante ipfius fratre Leonida ) xx w V1. Augufló M. D. X CV 111. dd siraino 
que autem ve[pondebam v Septembris ined 


CLARISSIMO VIRO CAROLO CLVSIO, 
HONORIVS BELL YS 
S. P. D. 


E?PTEMBRI nuperpraterito epiftolam tuam accepi Xxv. Iunij fcriptam; 
qua certior faQus fum,te femina tantum accepiffe, litteras veró nullas ; quod 
me maxima admirati ffecitjpfis enim fuerat adjunda epiflolacujus ex- 

WA  emplariterum tibi mitto. Etfi tardius forte, quàm defideras, ad tc perveniet, 
MES locorum diftantiz adícribendum erit:nam fi maturius certior fatus fuiffe m, 


epe ie 


vicildi pl m. Cum hac nullum femen accipics:nzm uxo- 
tismorte, qux 1111. Nonas Aprilisaccidit , ita malé affeQtus fui, ut pertotam tatem nul- 
]um confolationi locum reliquerim,neque femina colligendi, neque ftirpes indagandi vo- 
luntas adfuit. Quare me excufatum apud te effe velim , fi promiffis fatisfacere non valui: 
zflate enim futura , abundé tibi fatisfaciam . Sed quia per temporisanguftiam plura non 
licet, Vale, meQuc utfoles; ama. Cydoniz Creta ad x, Octobris veteic calculo M. D. 
XcCyIL 


CLARISS* 


: bag oit €ccxv 
CLARISS* VIRO CAROLO CLY'SIO, 


THuO BGObA Ss5R O.bL S 15 E 
Reip. Mediolurcenfis Medicus. 
S, oPoD; 


€ VrERTORISYS menfibusadccnam,mihi apud Pharmacopaeum 
| amicum indi&am, acceffi libens : ad quam affinis meus Ioan: unior, 
florum imprimis ftudiofüs venerat, in qua corporis noflri vires vario ac 
lautociborum apparatu reparabantur, & convivarum animustum vi- 
và contemplatione herbarum , ac omnifaria orum amoenitate refo- 
L5) cillabatur (quiscredat hibernoillo temporeapud Mattiacam gentem, 
«QUP Z.clandos hodie vocant, Anemonescoccincas duplices , Narelffosjun- 
cifolios, Antirrhinum , & Caryophylleorum florum fpecies:floruiffe 
paffim in hortis,non aliter quàm zftate mediá;ac cádida Leucoia, & flaventia lumina Cal- 
thz;ucloquitur Columella de cultu hortorum lib.x2) tum honcftoac utili de Boribus fer- 
monedeledlabatur. Ex his fermonibus delapfi fumusin peregrinas& exoticas plantas: &c 
dum in frequenti convivio fzpealternantur verba , opportuné mentionem feci epiftola 
tuz,amicorur optime,qua petisac mones, utde fru&tu Caryoces , de fariná cujus tibi ali- 
quando fpecimen mifij& de radice IpJaze (ctibam aliquid , ut verius dc his hiftoriam fcri 
bere queas. : ; 1 
Oftendit nobis hofpes & dominusconvivij Wilhelmus Parduynius,cüm in fua arte peri- 
tiffimus,tum diligenaffimus,radicem craffam, dodrantalém , utrinque obtufam ; uz ab 
extrema & obtufiore radicis parte fex (eptémve farmenta ficca, humi diffufa;& multis exis 
guis fpinis munita produxerat.Sarmentis plurima folia in barrent , quinque aut fex divifuris 
' anfe&ta, füntque ea palmari amplitudine: verüm non licuit folia videre. Radix habet ex- 
teriorem corticem nigricantem , partem veró interiorem albiffimam : virgultum hoc 
unum, quod nunc tibi mitto, àradice praccidi , é(lque, ut videre potes, lignofum; rotun- 
dum,lentum ac vimineum, fpiní(que trequentibus quidem horridum; fcd admodum exi- 
guis. Admonui, ut hanc radicem ad te daret ( quod ipfum feciffe cognovi) quz quidem 
ab ipfo pro Izbame habita fuit : fed aliterab Indorum izícto, qui ad famulitium fuum 
duodecim mancipatos nigros ab Infula S. Thoma adduxei isfui; Quum enim ex 
aris mutatione in morbum incidiffet, me vocavit fanitatis recup ifa : atque hac 
tam commodà occafione oblatá, fludui pleniffimé ab ipfis refcire, quz ad hiftoriam illam ; 
Ípe&tarent. Atque ipfe hanc radicem affirmavit illam effe , ex qua t farina , quam radicis ; 
Manyoucz farinam nominant, & ab advenis Mandioca perperam dicitur, Manyouca ra- quein 
dix nec florem;nec fru&um facit,fed radice feritur,nimirum in malleolos diffecta. Mallco- 
li novelliterrz commilfi in radicem craffam & magnam efformátur,(ingulis ut plurimum 
annis,& nonnunquam femeftribus intervallis;proutfolum fuerit foecundum. Faecunditas 
foli facit, ut radicesinterdum in duorum dodrantám longitudinem excrefcant. Carerim 
Manyouca oen pot e : us in Infülam D. Thoma delata eft, quz Zquatori 
i i inis gradu . É 
aeree i T. esum apud incolas hujus Infulz eft Manyouca: fed eorumaliqui MAAS 
Yucam à Brafilianis epi ers volunt. Non dubium quin planta hujus nomen veteribus 
d i im ne quidem oc rae nationes fatisipiis int 
or eWMMEN wfüseft illisad vidtum neceffarius :continerradix fuccum lethalem,& 
tamen ab eíu radicis non abftinent. Verüm ita preparare norunt,ut farina & panisc radice priae 
conflatus edatur innoxié. Cortice primum abrafo fecant radicescultris lapideis in fraftula, 
& taleolas, folique exp & ligneis ven deisq 1 : inftrumentiscontundunt, 
;& in minutiffimaspartes comminuunt: deinde faccisé cortice raris, velà ftramine mene: 
xtisimponunt,ac pedibus fübigunt, donecomnem exprefferint va qae non ios Vis 
tz difcrimine deguftari poffit. Non potui ex Nigrishis i o gupd j eis eaa vA ra- 
tione poffe ficri falutarem,ne co&ione quidem , quod tamen de n us ere 1 d 
'medicus Nicolaus de Monardes Hifpalenfis in colibello quem a xtA icibus medica- 
- mentis novi orbis inftituit,& tu latinum feci(ti.Sed alios quofdam de Manyouca m, 
-maximé veró nautam iftum;qui in Hifpaniola Novi orbis Infula , pue Lom e 
& Cheirürgum Lufitanum , qui ab urbc S. Dominici ejufdem Infu 2, ante paucos. ra 
nos venit,qui mihiaffirmarunt, hunc füccum crudum j Roca S d 
V vteleie ede ere i fünt: idcm isa NN: da ignoratur. Fieri eriam 
elixéur,uti ipfiet f;piusexperti fant:quod quidem à multis Nigrisig . Ee n 


* 


cccxvj: EPISTOLA THOBIAE norrsI NE 
poretaliquam radiecm pro Yucababitam , effe innoxiam : & quam multum ifla differat 
ab ca radice,dc qua munc fit fermo;dicemus paucis, bbide In x am f & 
Caterum panem feu placenram formatur , fumunt totam em maffam Sod am, 
qua fimilis eftamy: dalaruin cóngerici,cut olcum recens fitexptre. iae ütp s Hei 
reddatur , furnis imponunt & ficcant: atque hic eft planus ille ac depre m ibum 
Cua. — Americanum Cazabi dictum, quonunc &mericani mültis feculis vitam.fu ientant, Fari- 
nam etiam ex cadem maffa conficiunt , quàm nonin furnis ficcant, fed (übadtam & dili- 
genter expreffam minutim dividunt, & in foleficcandam collocant. Au huic E 
Mamymta— & indigenum nomen cft farina Manyoucz,quam adte cum pee: ze en miti. Vix 
^"  dicipoffitquantins remefcat & inflecur hic pagis., filiquor aliquis illraffundacur ;,& ali- 
quamdiu. maceretur;utexigua hujus ficci affumpta molesabdomen turgere mirüm in mo- 
dum faciat. Atqueadco hinc factum cft,ut publicis decretis edi&tisquecautum fit in Occi- 
dentali India; ne quishunc panem in. menfa apponar, quin aqua velvinum adfit: pa e 
dant non:maceratum, fed abfque liquore ficcum; fuffocationis periculum incurrant.Com- 
modé hi panes incorrupti fervantur multo tempore: quarc ctiam navibus, qux ab India in 
Hifpaniam appellunt;imp ur panisbifcocti vice;pro alimentojut de Y uca (cribit Nic. 
de Mo&aardis. Verum magis nobis favit alma Ceres, Sut Poeta fabejanfur,fruga minven- 
ttixque nobis largitácft cereales frudus falubriores,qui plosalimoniz,& alimentum Na- 
turz fainiliare , abfque ulla facultate noxia fuppeditaht. Qvodiplum abíque 1auone Pe- 
trus Martyr refragatur lib.v11.Decadis 111.0 bi de terr iftius inaudita faecundirate fic fcri- 
bit, Si cui animusaliquando fuit;de ferendo in montibus tritico, ubi parumper íngorisvi- 
geat (in plano minime, ab nimiam agrorum pinguedinem ) cft incredibile auditu ,fpicam 
füperare lacerti craffivudinem,fpithama longiorem, granaque nutrire quamliber duo mil- 
liaamplius affcveranter inquiunt, & jurejurandoaffirmant. Sed falubriorem Infula: panem 
Yucgprefertim ajunt, quem vocant Cazabi,quia fit dige(tioni aptior. Hactenus Martyr. 
uodetiam ab ipfofcriptum eft Lib. 1x. ejufdem Decadis. Et eo modo, inquitexficcata, 
conditáque & dedu&ta im Cazabi , panem prabet ftomachis humanis tritico faniorem, 
quod aptior fit digeflioni. it? BIO 
«.— Sedcüm illorum pánes exigua mole plutimum ponderis adferant , tardiffimé fane de- 
iiciantur neceffum eft. Caterim quod hi panes denfi fint , & à furfüraceis , quoszrirup/ac 
Graci nominant , fintalieni , perípicuum eft. quodjdcirco & fermento copiofiore indi- 
geant,ompiumQue makime fubigere cos oporteat;nec ftatim | oft fermentum & fubactio- 
nem affare , ut pulchré.de ejufmodi panibus fi m illud Medicorum decus Galenus 
. fcripfit, Veriüm barbaries apud eos tantaeft, utnon norint cibum gravem cíficere ad co- 
quendum facilem & fuavi , inquo Epicurzi noftrz gentis primas renenr : fed pec- 
cant rurfus in adverfum , dum nullum in cibis & potionibus modum fervanc, & tantum 
fapecibi atque potionis adhibeant;ut opprimantur vires;non reficiantur. 

Dhame ,- Alteraradix ex Infula S, Thomzallataipfis Inhame dicitur. Inhamcautem illud ex una 
xw | radice germina (atiscraffa,candida,& fucculenta mittit;uti planta una oftendit quam ad ce 
-Ejufernii, dedi:hüjusfoliaoblonga funt,ampla,& non incifa. Q uofcunque conveni, & florem & fru-. * 
—7" ^ Gumferre negant. Plantatur autem é germine ftam à prima germinatione , non aliter 

quàm apud nosin Sifaro fativo fit:turiones (ant tanquam femen,hi enim àradicibus fuccifi 

& terra recouditi;repullulant atque in radicem tranfeunr, quam fingulis annis perficiunt, 
ineámque molem breviexcre(cupt , quz neccffaria fit ad ufum vitz Binas has radices Ve- 

tcribus fuiffe ignotas puto , & ideo nullum nomen gracum aut latinum proditum .. Occi- 

-' dentales Indi ac Hifpani hanc vocant Inhame , illam Manyoucam . Ego conveni Indos 

"^ quam plurimos,nec ullum inuenire potui,qui alio nominc has radicesappellaret. Prartet- 
quam quod Indorum Prafe&usdiceretipfam Manyoucam cffe radicis Inhame fpeciem, 

& effe in fua patriaalias Inhamz fpecies: praeter has binas radices, quz inter fe parum diffe- 

, rant.Editurab ipfis Inhame radix cruda vel cocta, & co&ione amittit lentorem,ac tenacem. 

"6 humoremquemiin fe habet,fitjue cibus ficcus,& fatis etiam gratus.Intcrim cuiquam mi- 
|. rum videri poffit, indigenas S. T homz neglexiffe ufum Inhamz , quz tamen innoxia eft, 
poftquam ad ipfos venit Manyoucajquz,ut przmonui;aconito lethaliorem infe continet 
fuccum. Sed hoc fa&um intelligo,quod fentiant corporis texturam, hujus quàm illiusufü 
firmiorem fieri. Ncc dubium;quin alimentum folidum à natuiali noftro calore füperatum, 
-xeddat corpora fortia , & ad labores ferendosapta . Exemplo fint agreítes noftri mortales, 
qui cibis duris,& carnibus crndis, more Leonum, Vrfarum; ac Luporum vi&tirant. Quod 
autem illorum ventriculus cibum hujufmodi durumacgravem ferat , facit multum ipía 
| confuetudo. Tametfi ipfi familiarem ufum Manyoüce ineant, ob rationem allata, ha- 
bent nihilominus Indici Ametici fuas etiam Batatas,& fuaviffimos fructus Ananas;ac gra- 
tiffimi faporis plurimosalios: praterea habent & Indicas Nuces pregrandes Palmar arbo- 
ri5, quz. , ut teftatur in Aromatum hiftoria Garciasab Horto; humanis ufibusaptioreft 
quàm ullaarbor. Porró cüm Manyouca fit Inhamz fpecies ,& ferendi fcu plantandi ratio 

: : «sefere 


P5. Ccexyig 
formaexterna utriüfque radicis mulrüm fit idiffimal;s / facilà» 
quód diverfis radicibusfit ad Ícribéndum, mido 
ura pernicr n 
stibi;do&iffime Clufidsudicandemrelinques caes 
nin Continenti na(Centem (alütarem €ffe;eandém.. 
eepgemis AE crnda neqüe in continenti: 
1 ul inquam falàtarem . ; *& 
& cocta efturinnoxiéabihóminibus gun novi Orbis. Scipioni, dob rie ) 
Quare hincad fru&um Caryocesfive Caryoffo Venio, Juno ) i à di 
:cEra&tus eft Palmz arboris, quzad differentiam reliquarum Palmarum 3 Nigris S; T.Rio:: Palva tria 
mz dicitur Palma Ady-iDriplicem habet iftaiafüla Pa] 7 f y los/S fuos Ih 
ab ipfisnoiinatur Palma Tamara tri mies rji varie rd E 
om mara quod da&ylum fonat:tiam Tazzzr Atabica: lingua da-/ ma 
&ylu m fignificat. Ecnotum fatis eftomnibus; hanc Palmarm Ta maram longé:diverfam 
effcà Taxratindiferaarbore : licerion red fenferit in Nomehclacore ftoHadriatios Iu-- 
nius virálioqui doctiflimus , dum'QomoCAevoy Dio(coridis , officitiatum T'attiarindu DinonE 
fuiffc (cribat; ta à! viBut c 2uf (bug, suos agnum 
-; Altera Palma Coczibjeab ipfis dicitur, & haceft Indica Palmia pregrandemillans nücer Palma Co 
Indicam producens; uiLufitantnomen Ceczindiderubt obzria illa foraminum veftigia; ie 
quibus Cercopitheci j aut alteriusfimilisanimali put repratentar, atque hinc Cocojne 
di&a eft. Habui hujus Palimzealiquot nuces integras ; cuiii (üisvillofisccotticibus; quz in 
incre vafi inclufz,germinarecoeperunt:harum ibi biis mitto ; alterius nciscorti : 
fuftuli, uc germinisexortum , & cjufdem radicationem poffem videre commodius * ter- 
Ham cum-germine nucem penes me fervaveram;, cujus przdurut ac ligneum potameri 
internum apceriens;ex hujus medullà germen traxiffe initiutti ob(ervavis mücleusfive mez 
dulla conclufam in fe nóhabebat aquá (qua riucibus Indicis recentibi& won germinan- 
uibusineft femper) fed aqueum illud in materiam füngofam esereveravdum forté'in ger- 
miaisalimentum converti coepit; Germen exité nucam harum foraniine tertio ;& mox 
extra foramen » ftatim ab exortu per corticemexteriorem éraffüm ac villofum quinas fe- 
náfve radicum fibrasdimittit in tertam, perquas alimentum fuz natürz conveniens attta- 
- hat. Germen quod per foramen:emereit ubicum:, (militer perferat villofum corticem: 
atquein unius nucisftolone veftigia foliorum arundineorum confpiciuntur , quz bifida 
velbina fant, & vixaliquam videntur habere latitudinem quod quinque vel fex plicis 
commiffa fint: foliaprimum in vagina latuiffc videntur qua prodierunt necdum expanz 
ipfe liec ia bac quam mitto nuc lari 


fafed pliciscommiffa , uti acq P 
üs inlo palmarum menüram.: Decreve: 


potes 
p D D 
en- 


exceiliffevidebi 


J 
ram Indicas hasi d és effent, :fed peregi requi 
tiam neglexi; nec putem germen fitturum alicujus evidentis magnitudinis, veladmodum 
diu poffe excreft füperftitem manere : quandoquidem climatis noftri peries ea 

rum naturis adverfetur. -Hxc Palma omni tempore fert Indicas nuces »vitctque-toto an- 
no; fcu&ibus (emperalijs (übnafcentibus: ali&enim przcatpuntur ,aliz macurefeüntt & 
quod idet alibi in: Hefperidum hortis, de malis Citrijs teftatur ; de hac paliadi- 
«i poteft ; Kfz : n H3b-em»d 


: Flore povo femper, femper quaque fetibus aucta. üt anmo ry 
Hujus Palmz arborisformam atque figuram nobis exhibuitToan .. Hugo Litifcotiüs ca 
pite Lv1. fui Itinerarij: attamen nuces rotundas depingi curavit, cüm ex Guinea, ex In- 
fula S. Thomz , & occiduis terre tractibus triangulares ad nos advehantur. quotidie. 
Verüm aruerünt haz nuces triquetrz: at fücco plenz forté funt roturidíores; noti tamen 
omniex patte putem easeffe rorundas, quod tamen * vigilantiffimi Linfcori] figura vide- LAE 
tur innuere, 1a hujus arboris de(criptione multa videturà Garcia mutuatus. Sedhoc osa 
addit :- Arboris truncus nudus:eft, nulli in eo fparguntur rami, praterquam quod in 75 Js 
fummitate folia excrefcant- fimiliter extenfa'ac. in Phoenicea Palma, & nuces Cocos Palmam , c 
ditas conjun&im profert, aliquando decem vel duodecem connectutitur;, rar folita- ore. 
riz. confpiciuntur- creviffe, quz exeunt fübrer folia trüinco cum pediculo 'annex. jiearo ^ 
Caterüm cümarbores (int excelfx altitudinis, non habent radices nimis magnas, in- exbi.ai de- 
quit Linfcotius,& tamen firmiter terra hztent: quod mirum videri poffit , quum ament 74 575 
folum (um,infi aliis: éxift idum idcirco profundé càs radices agere. Sunt 5575 4r 
autem, inquit; arbores tam vaftz aleicudinis , ut non fine Horrore poffes quenquam videre DECR E 
afcendentem : tanta tamen celeritate eas confcendünt Orientales populi Cazariz, üt Ve- "PIE 
riusümiz quàm homines effe videantur. Atbores incidunt ad modum graduüi 


13, per poistiivba- 
quos rer dipin- 
I d 


: - e 5i Jebids ad: 
" Gareiam morui, c deib]is Indi ammo 1357. L interd, / fn es Iruneo Arrexa, id Tllapinxit, nec orbieu- 
late fois ja poene etiam cum vetentes, qualis me C Vlyfipone (y Ansuerpia babui fe merniniiy primian ex pda Orientali delata , m 
quibus bina ipterdum aqua libra. continerentur, 


ccc&viij rPiISTOEA CTHOBPIAE ROEÉSI TOME 
quos nullenegotiocon(cenduüit,quod nullus unquam Lufitanus tentare anfus fuit. Ratio 
confcendendtatborem Palmat.à Garcia defcripta videtur cffe.cum minori arboris difz 
crimine; quàm prior aiodus c iniquic enim, ut ex altioribus ramiscolligant vinofem liquo- 
rerb., arborem confcendunt aptatis ad pedes compedibus & laqueis , aut fafcijsvinculitvé 
quibufdam. arbores per intetvalla colligantes . Hunc liquorem gura five Surcm omis 
nant; Rurfum Linfcotius paulo poft eodem capite. inquit, Aluntur hazcarbores in dupliz 
ccm finem :- quzdam. ut fru&us Cocos férant , & quzdam ut vinàm:ab ijs elici poffit, 
Cüm propofüetint negligere Cocos, flores refecant;; & ampullani rotundam cti fitonfi- 
cium ftri&tum,Cv/4? nominant,alliganr; & ar&tiffime claudunt argilla commuftionis angu: 
fhiffidias rimas;t arceantorpnem externum acrem , & impediant liquoris exbalationem: 
ac breviimpletür ampulla vinofo liquoré Palmz, quem $u7477 nomipant , éftque grati fa- 
potis.; Hinc patet Auctoris fententiam effc » quod ex ijídem arboribus potum 547p colli: 
gant, ex quibusalioqui provenireht Indica nuces , nifi przcarperentur fores , Suram hacc 
colligendi ratio-diver(a eft ab ea quam Gárcias & Lufitani referunt;cujus ibfra meminero, 
Pumas. ; lertiaPalma; Ady nominata; arbor valde celfa eft & infigni; proceritate; aiborífque 
truncus craffus,nudus,& ere&us eft, non fuffruticat , ipfáque Pinum füperat altitudine , ut 
nost mihiavarijs relarum fuit. Trüriciatquetamorum máteties rara eft; fucco pragnans ;fo- 
54 isprioris Palma fimilibusconftac, 1n vertice plurima excréfcunt germina ; quibus pra- 
cifis vel cem lxfis,vas aliquod idoneum appendunt, in quo lachrymantem colligant fuc- 
cum,quivirii vicem apud Indosrenet,& facilé incbriat; Dulce lioc vinum cít, verim poft 
, paucos dies acefcit; Non omnes Palinz hunc vini liquorem fundunt , fed caitantum quae 
Ady ab ipfis Nigris nominatut : nec idcirco fruclus fuos facere definunt ejufdem arboris 
reliquagermina:, quà ferrointadta maníerunr. Hujus autem Palme Adygermennon 
eduncincolz ifliusinfulz , que quidem majori cura & dihgentia pexcontatus fum, quod 
apud. Garciam legerim; incolas regionum Orientalium; Palmarum germinibus vefci: &z 

quod füblato germine pereat Palma. Sed hzc ipfe de Palma Indica generatim loquitur. 
Nunc fupereftutde fructu Palma: Ady aliquid fübijciam . Integer fru&us Lutitanis di- 
3 Wer Ls eina d ab indigenis nigris 1(tius- infule larga nominatur : qui fatione 
Aba f». producitarborem.. Ábangz nucleum ad tc mifi , cui etiam tum pütaminis prazduri pars 
&usPalms - nhzerebac : huj di tegit pulpa feu caro fulvefcens , ac pariter luteus cftex- 
4n. terior cortex .. Itaque ccortici caro tebeit (non aliter quàm in fnalo Perfico ) quam 
pullum. putamen offeum fequitur: hocveró-intus nigrum continet nucleum cfui a 
tum , quí adempta pellicula candidusceft . 'Frutus integer forma & magnitudine eft Ci- 
trij iftius mali quod limam five limonem vocant. Edurit ipfi;hos fru&s inaffatos,frequen- 
ter etiam crudos :: Caryoces nuclcos integros inter edendum mifcent farinz Manyoucz, 
Hosnucleos creduntipfi mirumin modum reparare lapguentes ex.moibo vires , adcó ut 
fuis; agris bis térve' in die confortandi caufa ttes quatuórye Abanga nucleosexhibeant, 
Q uodipfistam familiare eft, quàm nobis eftovum forbile;vel pullus gallinaceus , uti affe- 
rebant Lufirani , qui Indorum Prafe&o tunc temporis;aderant, .... Prxtereaipti ex hoc 
Abanga elit, fru&tu oleum conficiunt: nempe ut carnià nucleis ávul& adijcianr aqua ferventis bonam 
E partez. deinde jubent ut pulpa inlebete diu agitetur; com mifccatárque cxadlé fuper ig- 
nem, deinde remotum ab igne lebetem tanto temporis intervallo ftare finunt ,, donec a- 
murca omnis in fundum fubfederit: tandem oleum aqua (üpernatans cochleari cxci- 
piunt:-quo exhaufto , iterum atfuía aqua-fervente bene commilcent ut prius ;'& poft- 
quam decoxerint;quidquid olei puri füpernataverit vafculo rurfüm excipiunr. Olcicolor 
ssinileuia €rOceus eft, qualem Caryoces pulpam cfTe diximus, cujus tibi nunc fpecimen * mitto in 
44 memifit, vitreo vafe, concrevítque ex frigore noftra patriz,, aliasautem liquidum eft oleum . Nifi 
2 y en vereret epiftolz limites nimisexcedere, moverem qua(tionem , quzinter fcribendum oc- 
fnb. CUttebat: Curnimirum oleum in aqua fupernatet? dicuntaliqui corpora ob gravitatem 
»u; cum n«- fubmergi,& ob levitatem natare...Q uód qutem corpora non ponderis aut leviratis ratio- 
ido. ne natent, vel fub(ideant , fed pro cl rum, ex quibus conftant, proportione & do- 
tame ego, Iminiojlocum interelementa petant: parvus fcrupulus in lumine oftendit,quiob terream 
«ansa. S compactam lapidis fübftantiam fubfidet: in quo ingenstrabs lignea, ob aream cjus & 
pool porofam fabftantiam fupernatat, Sed his przteritis ad oleum Caryoces revertor, quod 
eeprram ab famem non minustollere poteft, quàm olivarum oleum & butyrum noftrum vaccinum: 
pod quare pranfari vel coenaturi;fuis edulijs hoc oleum mifcent. Etcüm apud nos Mediobur- 
"cimo gieffenr, pifces, carnes, pyra, poma ,aliáque cibaria ex hoc oleo in fartagine totrebant;at- 
Pariy», c Que ad omnia obfonia tam affa quàm clixa adhibebant hoc oleum Nigrz , ad qua videli- 
fie apo Odor mop Eneas bueyrum addere, c3ed. burysi nofiri ex Baravia ale 
pou je. tifapor & odor magis mihi placet ? ipfisQue profedo ancillis nigris Gellia deformioribus 
gia adbuc cumoleo ifto inftructa fercula epuláfque lubens relinquam, quoufque olivarum & amyg- 
3nlaribap;.. dalarum icumanue butyrum przftans Baraviz: & Zelandiz, ancilla, rofeo genarum ru- 

- c.  boredecorzjappo(uerinr. CE : 

Olei 


COOEVMUN 


MSIE COR Cccxix 
*- Olcihujustfüsapud ipfosetiamvulgariséftad i nd i yi l ] 
contradtas, imprimisque nervasdiftens inre dicubi Bree oe eet hor viae 


; &quz da&ylosgignit: 


zm & viridi in flavum coloreai magis declinet. Vtanitüti 
àm BRammascoalunt eodem oleo füa perüpgunt corpora , it glabra & agilia reddantur. 


éroceàm oleum? 


" : : " " i : * ^ H 
quibufdam funt indita nomina,que ramen defctiptionibus Veterum non conveniünt:qui- 
bus nominibus idcirco non nimis fidendum eft, ut optime & pulchré monet vir graviffi- 
mus, dodiffimus , & fuper hzc occupatiifimus Petrus Bell libro primo fingulari 


icerum magnitudine. Denique. ücis iricerjcctis inquit. Genus aliud eft in Cypro , quod 
vue : [n um pc wem cd difcrimincque peculiari diícre- 


& folium amplius haber , & frt mi 
tum, magnitudine mali punici,figura oblongum : 


nontamen fapidum tanquam czterz, »; 


X& quofvis la. melio. 


fed radicibus (imilem, ut non devoretur, fed fucco tantum expreffo expuatur. Hactenus »;. 


heophraftus. Qui fanélocusdefümp Hiftoria Pl lib.11.cap. viri. Caryo- 
His irudbi irte proponit,quem anré diximus effe ex Palma fructifera & habere du- 
riotis igni corticem;cui infedicpulpa flava cum ejufdem coloris pellicula, magaitudinem 
etiam illius effe mali citrij, cujusfitforma oblonga. Quo modo denique prater nucleum 
pulpz expreffz ineatur uus , 1n olei przparatione oftendimus. Itaque apertiffimeé patet 
nonnullis cum Palmz cujufdam fructu Theophrafti nótis huric Caryoces fru&um con- 
venite, 


* Videtur interdum Gaza neglicentis interpretis officio funifus , abt alium Gracum codicem jfe- 
quitus: meus enim [ic babet . avais d TG xapazdiy D ve poperl zr Acious - oi vp ierupm y oi d 
uuaAaxoqr i pttvon, ztg) Td 6 nypoide oi iir Aeuxol » ài Dd uos , o à £arsol z To à: &ar QUX Dárra 
dpa Bad Quir cias rv auxdin, [2 dac Td ym. duepipur digg) xard ad uem x2) xaTa 
74 Qrfiua ra. ua yap c Qaupotid ei erinuc drei Uit xa] Ta - m TIAuXOUTOUC , Gc Té Ta. patc lc 
iy galyur érai*. aa dio tur ód uc. AA Uc d$ uim pde Abu Epi rac. : jut 

Ambigo praterea an T heophraffi locus de Palma 4dj it intelligendus - Std ci Cariotas Ended 
dis c Galezi nihil aliud effe aio , quàm palmulas [Poe datfylos ie ad nos adferuntur , qui quidem 
immaturi [icc c ad[Iructionis participes funt, maturi autem dces plngues e fucculenti, 


jus forté meminit Diofcerides, dum Caryotarum , five Caryotidarum Palmarum 

Ten facit: inquirenim lib.r.cap.de Palma. uZauga 3 ai xapoalridecicoióucrai z pri 
1 pay mirae livrar. praefertim Caryotatefu faucium afperitati medentur. 

1 Sacri meminit & Galenus lib.11.de alimentorum facultatibus ubi Palmz fructus 
facultatem alimentalem rimatur:&; d'5inquit, eraroi d uurtpa d'iapota iis plty*ydp Énpol 
qt tio) x) cU Qovrsc, darp oi abyddifiot, vntc D uadaxoi Y), U2g0l 1, y AUXEIC, E" ; DE xe £ 
piczoi : id eft. Non paucaautem in ipis ie hes E Peer cuo e ur 
gentes, ut Egypti: quzdá vero molles & humidz,& dulces, ut qu ry RB 


Td 


CCCXX. EPIST. THOBIAE ROELSI AB. CAROLYM CLVSIVM, 
«Oleum pragerea hifce Caryocis five Caryotis iacffe paulo póft his verbis approbat: 37" 
"dar avra sic sb dpa ayad 1d Bpcroc xvplbo ma te priv rav ToC ieiniyudirià) yscrbrar 15, 
qolnif Muzrapbs damtpó xepueróc. id clt: (accus autem qu ab ipfis in corpus diftribuitur craf- 
fusquidem omnino cft, habet autem & liquorisqui piam, ubi palma pinguis faerit, ficuti 
Caryota. Quin & ante dixerat Caryotas effe exigux adfirictionis participes:quod vieclicce 
multum oleicontincant, & valdc fiütungumolz .. Ex hisnon abs ré fufpicaii quis poteit, 
lhosfractus veteribusinnocuiffe. / 
Var dodtilimusde rc herbaria optime meritus P. Andr, Matthiolus in fuis in Diofcori- 
'dem longé doQtffimis Commenzarijs , non videturobfervaffe difcrimen , quod Diotc.àc 
Galen. ftatuerunt ititer Caryotas & reliquos palmarum fructus, dum inquir, Veneuas Pal, 
marum fru&us, nónullis palmulz, aliq Caryotz,quibuídam veró da&yli dicuntur;cx 
ria & Alexandria Egypti advehuntur , ac ctiam ex Neapoli , illuc prius ex Numidia ima 
portati. Q uod tamen difcrimen cclebeirimus Io. Ruellius(quem ante Hieronymum Tra« 
m, Leonardum Fuchíium, & Matthiolum fcriptiffe exiftimo)annotavitin primo fuoli- 

ro,quem de natura ftirpium eleganter ,dodté,& copiose confcripit. 
Inhocargumento,vir doiffimeprater morem prolixior fui,quód f peculationum om- 
nium quzíuntin Medicina, ca prop dum fituciliffima, qua circa facultates verfatur 
quz ali isinfünt. Nam alijsprafidijs non omni rempore utimur:fine alimento autem, 
ne vivere quidem , neque fecunda , neque adver(a valetudine poffimus., Vale feliciterin 
multos annos, & me; utfacis, ama. Medioburgi Walachria poftridie Nonarum Maij 
M.D,XCV1I, T e 


PLANT AE, 
feu SIMPLICIA, ut vocant, 
QVAE IN BALDO MONTE 
: ETIN VES 
AB VERONA AD BALDVM 
: REPERIYNJjU-m 


CumlIconibus & nominibus quamplurimarum 

. quz à nullo anté funt obfervatz : nunc à 

loauNz Póua Pharmacopzo Veronenfi 
repertz, defcriptz,& editz. 


A N-I.C E R BIA 
EX OFFICINA PLANTINIANA, 
Apud Ioannem Moretum. 


15 715:6 


CLARISSIMO VIRO. S95 

CAROLOSCELYSLIO 
IOANNES.PONA:S: 

os A SR ariam effe inde con[lat , quàd ( uti in Ecclefaffico pitur , Co» 1 

Mess Vi pires CA e, daas rp cu 


» C7l E, fo) (LA fratilem, €? caducam naturam à femmo rerum opifice cle 
Ww T j j, mentiffan?- fuerit elargita ; con[lant fiquidem bominum corpora 
y ex elementis corruptioni fabjettit invicem ágentibus, eo» patitn- 
tibus yx quibut, alterationes ,es? affe&liones neceffarià bominibus 
occurrunt, quarum vi a£iones facultatum , organorum miniffe- 
rias froilarium partium naturales effeétus omnes varijs modia leduntur : banc ipja ratio- 
naha anima labefaGatus inffrumentis ( quafi dentata dolabra ) in operibia fuis, eo circa 
artes omues, feientiae philofopbiam eo (quod gravins eff) erga [aum fummum creatorem 
deficere fepe cogitur ; aninauamque moflra bac carnea vefte obvoluta bujus corporis in- 
Jirinmentis (continue etiam fluentibus ) ut [ua perficiat munera indigere lucidiffizà con- 
dpicitur; am quo modo VWaginatione corrupta duminuta memoria di/curret, co» ratioci- 
uabitur? [aum agno[cet au&torem, redemptorem, atque illi obtemperalit  eorotum verà 
€orpus quo Ba bomini artes convenientes exercchit 2 proculdubio aut. hec diminur? 
tralabit aut depravat? pye[labit: à-verà wfalix bumana matura, cim prope innume- 
1/5 erumntá e» tot tantisque morbis mii[errime [iebjaccasHis tamen calamitatibus om- 
nibus arte ipfa medica nobis à benediéto Deo bennilfine impartita obviamintu, eg 
veré medemur, Hecetenim precepta, c» medicamenta prap «c exbibet que dogmas 
tice ratiopabilitérque u[urpata quantum bomnni licet prefentem Tuetur , Co deperdi-. 
gam fanitatem ve[ntuit jam Veró ba medice materie ( halitibis ilu preterm » qui 
ex fonte philofopbie bauriwatur )cim ab ntis fodimis a 5 aljsiue bou[- 
anódi rebus naturalibus promanant; tu precipue à [implicium, plantarímque adrpira- 
bilivirtute [umuntur | Fs spituv epo civ ayidà operam AYAVETII (UI, Ut ex borum 
edaabili naturayartificio, Qr effeétibus cau[antem artificem imtellgerem , adpirarér- 
que: tum ut bac FUPerno yog poffem (quod muneris efi nofiri ) utiliter, 
QU non adalteriné, que ab Excell"* Medicis in bominum utilitatem precipinytur , gt- 
"muiza [rmplicia eligere, e eadem m pharmaca commif. tre; neque expen[is neque labori- 
bus peperci ut vegetabilium precipua loca fludnsé im'iferem queiue ibi ad hocfacientia : 
na[cerentur quanta poffem diligentia perquireremyob[ervarem atque Colligerem,. Inter 
bec igitur cum ceteris dote ifla minim fecundus ft Mous noffer. BA LDY s dr. 
Gui, Baldut(inquam) qui altitude Jatitudime jamamtate, ac pulchritudme infguti in 
Italie finitimis limitibus Tridentum ver[ue ubi faucibus eAlpium ipfa à Rbetia frpara- 
tur [itus efl iue in agro Veronenf; sdb ipja urbe U'erona viginti milhbus paffuum d. 
-ffans: que prater arces, & manmiatutiffima,civium [plédorevetu&tate fundatorum gi - 
ris [alubritate, amerniffimis collibus flumine pulcherrimo Athefi, laca Benaco ( qui certa 
Den? apit cim [olus Carpiones,rtgios pifies €) producat c» alat) dibus sfuperbo 4m. 
phitbzatro slluftribis Templi, terre quibu[que fru&fibur acutorum imgemorum feraci- 
ate ce qua tandem naturali eo mediceo Viridario Baldo monte jim quo varie ac pu 
grine plante abundé con[piciuntur $ preftantiima. civitas exiffit * Hc gii. 
cim per plures vices unà cit Iduflribus Exc if js atque admodu -D.Pa- 
tre Mauro,c7: D.Ce[are altero quidem fratre, altero filio peracutijf/eni E d 
luris con[ulti D.Fabij de Nichefolis buju[ce cvv atia, genevté [beudore , fortuna S. 
ec 2 c uterié 


RassTANTISSIMAM Medicinam bumano peneriuece[-. 


eccxxiiij PRAEFATIO AD CAROLVM CLVSIVM, —— - 
ee literitprimatibit crvibur: D.Nicolaa Máronea, HeBore Mofcalea pariter Vrbis wo 
fire Medicis clariffimis :: D-Hieronymo Calderino cive nofiro dotli[fimo : D.loachitmo 
Iungermano Norimbergenfi (felici recordationis) P bilofopbo, Medico, es Herbarie fa- 
cultatis peritiffimo; à quo veluti à fcientiffimo Duce plurimum (P cognitiontá y eoartit 
fimplicium ommum mili comparavi: D. Pafcale le Cog. Gallo, D. Iacobo Zwinpbero Ba- 
filien[i eo D.Georgio Reutz io Vuein[pergen[i, ommbus Philofophie, ez Medicine do- 
Goriburyatque in plantarum notitia cverjati[fimi: e7- cim per plures (iquam )*vices. 
montemip[um Baldum peragra[em smrve[ligando, rimaudóque diligenter Calles, Prata, 
Sylvas Rubos,Foveas ,Cavitates, Rupes, Verticé[que omnes precipites, atque faxofos; 
ne que iterato fepe labore conquifieram temporis traftu memoria effuereut , aut confe- 
ve[cerent uc demum culpa mortis interirent bec de maximo boc Baldo breviter adnotare 
son ab ve fore arbitratus fam: tum prefertim , cüm numeroffora [amplicia ipfe fei alij 
bucu[queob[ervaverim tum seed etiam im plantas aliquas moveiffimé bi epo. ad- 
iucvtnerim, que ba&lenus nec edite nec cognita ab aliquo(quod fciam) unquam fuerint, 
quas etiam nec parum e utilitatis , c pulchritudimi, berbarie fupelleétil allaturas 
effe mihi per[uadto. ; 

Memor ergo [ingularit bumanitatis tue quam tu mibi liquaudo do£fiffemis epistolis 
tus, frmplicinm alicujus difficultatis enodationem tra&antibus declaraff, meque eorum 
perft&liori fcientia adauxi[ti : optiméque [ciens quamtum in pleutaría facultate polleas, 
quandoquidem [iientie twe. pre [lanta cuique ex preclariffimis tuit cooluminibua [atis 
patet, quibus pre te fers incomparabilia ffadiayvigiliae, peregrimatione[q; eju comparan- 
decaufa ubi ffe:eiflémq, mamfüflas te mirabili ordine e eloquétia fingulari gon minus 
fingula deferibendo mentis oculis quàm [utt iconibus referendo oculit corporis [ubijcere. 
Pulchrà taque cognofcés te Medice materie tanti profuiffe,ipamás tibi wfimità debere, 
à ratione alienum ion effe cen[ui ut bac tibi umi dicarem. prout etiam in futurum, [i qua 

- occurrent ynefa&urum polliceor ut apicem perfeétionss tum in cognofcedts , tum in w[ur— 
pandis fmplicibus Cfr fieri poft )affequi mili liceat ; boc autem eo libentins feci, quod ad 
sd me( inter ceteros ) Perillufiris , eg dequaque Clariffimisa , ac omnium fcientiarum 
genere infimis loanzesV'incentins Pinellus pracipuus ac [imgularis meus dominus, bono 
zifice ervitutis mee erga te felix uitium e$t cobortatus . Hic Vir preflautiffime repe 
vies Iter Villas Loca Situs, A[peEtus , [eriemQue omnem ac nomina berbarum , que [in- 
'gulit in locia vere exoriuntur. Poflbac ever, ac rad ut [pero ) Dco beue annueu.-. 


Ate fingularum dien Baldipartium imagines, ac locorum effipies depiétas accipies . .Quo- 
miam autem nobilitas QJ candor animi tui, mibi jampridem Ser itu eff , quo labores 
bos mtos quale[eumque amplexarinon dedignaberis, pluribus boc à tua benignitate con« 
gendere fapervacaneum exiflimavi. Satis id mibi erit fi fimum boc effe mea perpetue er- 
gate obfer'vantie, pro certo habuerit. Interim Deum O. M. ut te quàm diutiffimà incolu- 
mem tutatir,vogo . cura ut valeas. Veroue, Idibus Auguffi, M. D. X C v. 


e s Mets eblecion 6 Mar RO RS CRUE 


DESCHAIfocIPO 


Tithymalus Cypari(fias Penz: erpe- 
ram Etula minor Italorum, Lobellio. 
Spina fcu Stella folftitialis, Penz, 
Atra&ylis multorum: fecüdim aliquos 
Cnycus fylveít.. Gaza Füfüm fylve- 
ftrem vocat. 
Onopyxus,Guillandini: Carduus vulga- 
us. Lobel. 
Acanthium,Diofc.ícu Spinaalba fylveft. 
Fuchíij. 
Ornithogalon, Diofc. (eu Bulbus Leu- 
canthemus Dodonzi. 
Rhamnus tertius, Matthioli : feu Paliu- 
rus Pena: frequentiffimus, 
Pulegium floribus verticillatis : perpe- 
ram Calamintha officinarum. 
Carlina fylveft. minor,Clufij. 
Galliumluteum, frequentiffimurn. 
Verbenaca vulgaris, & Matthioli. 
Polygonü minus , Matthioli ;à.quibuf- 
dam Herniaria vocata : ab aliis Herba 
"Turca: Tragus, pro Empetro propo- 
nit: Cordus, Millegranam vocat, ab 
aliquibus, Helleborina Diofc. putata, 
& Herba Cancri minor etiam nomi- 
natut: ab Italis,Centograna. 
Verbafcum foemina, Lobellij;fenV erba- 
fcum famofum candido Hore, — 
Verbafcum latius, Dodonzi;prius, Mat- 
thioli. 
Blattaria,Plinjjluteoflore. ^ 
Hyofcyamus primus, Matthioli. 
Mentalftrum vulgare,feu Mentz fylvceft. 
fpecies. : i 
Plantago aquatica, Herbariorum : non- 
nulli veró genuinum Alifma ; feu Da- 
maíconium Diofc. autumant. 


Calamintha tertia, feu aquatica, Mat- 


thioli. 


EEMSSMÁAL .. 


CCCXXY 
^ 


es jffent , qui propter montium quà- 


us , quàm in planitiebus tardiüs fefe ma. 


S, nifeftant, tempusad iternofirum fáciéndum oportuniffimum vifum 

£ D^ cft. Itaque circiter Idus Iulij ab Vtbe difceffimus Occidentem verfus, 
à & cgrefli ftatim peramplam agrorü planitiem , abíque vitibus, alií(ve 

arboribuscultam progredimurjin qua abundanter confpicitur: 4 


Eryngium montanum, Matthioli : feu vulgare. 


Verbenaca recta Fucháj , (ive tias, 

Erythrodanum, Grecorum: Rubiatin- 
&orum in Officinis, 

Centaurium Collinü » Gefneri, Ioachi- 
molungermano: Aphylláthes quarta, 
Dodonzi . . 

Dipfacus fativus, velGalledragon Xc- 
nocratis, Anguillario : (eu Spina fele- 
nitis Theoph. Guillandino. 

Dipfacusfylveft.major, Fuchíij: 

Ranüculus Hortéfis fimplex, feu primus 
Fucháj : Ranuna/Eelyó4ee ylveftr. 
tettius,Dodonzii: feu Ranunc. arvo- 

. rum, Lobellij. 

Heliotropium füpinum Clufj. 

Authemis, feu Chamzmelum. 

Buphtalmum Mattliioli, 

Sideritis prima Matthioli : Pena ver, 
Marrubiü aquaticü feu paluftre facit. 

Stachys Diofcor.& Scordotis Plinij,Lo- 
beilio: à Trago Marrubium agrefte 

: b Ph. Pfeudoftachys. 

Echium Matthioli,floribus rübris, 

Irem albis floribus. 2 

Echium Loniceri,feu Bugloffum vulga- 
reofficinarum. 

Chamazizypha,fcu Zizypha fylveft.fre- 

quentiffima. i 

Echium Fuchfij. 

Gnaphalium vulgatiffimum. 

JEgylops Theophr. feu quartum genus . 

- Roboris, Dalechampij. : ; 

Hyofiris ore cádido , five Iacez Panno- 
nicz fpecies, Clufij. T 

Sideritisprima Fuchái perperá Herba 
udaica Avicennz , Hezbariorum. 


... Sideritis fecunda Matthioli. 
Lactuca fylveft. Matthioli: Eudivia qua» 


tundam officinarum Pepz. 


i loct iv n dicirur uieft principiá planitiei cujufdam: 
, Er pervenimus ad locum,qui vulgo Clivus di ur,q 1ld. 
agna, faxofz & ut plurimü inculta; latitudiniscirciterodto millium paffuum;& lógita- 


tüor. Hzc 


 aétc faluberrimo, & pervia in qua quafi in quo- 


d v *. . . "d 
i perfi(tetes ; & per illud permeares, eminusabfque impedimento ptofpicis 
ioc * c Vilis. ipfii Balle hacautem dcambulando adnotatut: ; 


Sidetitis pratentis ubra , Dalechápij, & 

Sideritis dud luteo flore ejufdem con- 
fpicitur. zs io nf 

: edm. Cordi: Pifüm Grzco- 

rum, Trago: Matthiolus, pro Clyme- 


: nopingit. dd l 
touts fiuc Theophr. Ery&mum, & 


Dioft; Myagrum Dodonzo : à Mat- 
thiolo,Pfcudomyagrum dicla; hic a- 
bundanter colitur, tuf 
Convolvulus minorfpicz folijs, Lobel- 
lij: àquibufdami, Scaronium tenué 
Plinij,creditur. 2s 
Convolvulus fecundus, Clufjj: Canta- 
à €6 ^s brica 


€CCXXV] 
brica Plinij, fecunddm aliquos:-à Da- 
lechampio Volvulus terreltris dictus. 

Onofma Matthioli. 

Anchufa lutea Dalechampij ; frequen- 
uffima. 

' Centaurium parvum Diofcor. à Dodo- 
nzo Panax heptophyllon Plinij voca- 
tum: ab [calis Biondella: Q uibufdam 
perperam Lymnefium Cordi videtur. 

Blattaria florecerulco, clegantiffima. 

CyrifüsTragi:à Lobellio Lagopus altera 
pinnato folio dictus. 

Ciítusannuusalter Lobellij. 

Hyacinthi fpurij varia genera. 

Ampeloprafum frequentiffimum. 

Lagopyrus Dodonzi; feu Lagopum fpi- 
carum. 

Pulácilla vulgaris feu Anemonc filveft. 
Fuch(ij:Ranunculum decim Cordus 
facit: Lufitanus perperam , Alopecu- 
TOn VOCat. 

Betonica paffim. , 

Cotinus, Plinij: Cocconelia Theophr: 
Clufio: Coperaria Plinij Camerario: 
Chryfophyllon Prifcorum Lobellij: 
forte Barba Iovis Plinij Gefnero. 

Glaux Guillandini:à Belgis Anthyllis le- 
guminoía; feu Anthyllis prior Do- 
donzi. 

"Tithymalus platiphyllos Penz : à qui- 
buídam Characiasvocatur. —— - 

Holoftium Matthioli. HE 

Mufcipula altera flore mufcofo, Penz: 
feu BSbioydes magnum Salmanti- 

cum quorundam, Clufio: etiam Clu- 
fiusipfe Lychauidis fylveft.fpeciem ef- 
fe putat. 

Aphyllanthes Anguillarz: à Pena pro 
Bellide cerulea exhibita: Italis Boto- 
naria; à Monfpellienfibus Globu- 

ri 


Armerius flos tertius,Dodonzi. 


Drscn!2b»IJ;O 


Lagopus,feu pes leporis. 

Clbomoddd Licons, Penz: idem Pe- 
na Acinon facit: Betonica Pauli quo- 
rundam; féu. Clinopodium primum 
Matthioli, 

Clinopodium minus, feu Vulgare; Ocy- 
mum fylveft.fen Acinos Dodonzi:vel 
Pulegium petrgumGefneri:perperam 
Calamiatha monjaps Hia 

Trifolium cochleatum,fcu Medice fpe- 
cies, Pena. 

Irem Medica fpinofo folliculo. 


' Symphitum petrzum Pena: Confolida 


minor à Matthiolo: Brunclla altera 
Dodonzi: 

Irem floribusalbis. 

Oenanthz Fuchíij: Filipendula multo- 
rum:&dubitat Pepna,an Plinij Molon. 

Thali&rum nigrum Cordi: Dodonzus 
Thali&rum magnum facit : à quibuf- 
dam Ruta pratenfis,& Saxifragia Gal- 
lorum. t 

Ofiris,fcu Linatia vulgaris. 

Sylibum,feu Leucacantha Loniceri. 

Aphyllanthes prima Dalechampij. 

Syürinchion T heophrafti , Cordo: "feu 
Bulbus efculentus, Lacunz: Bulbus 
fylveft. Fuchtij :à Lobellio , Ornitho- 
gallon luteum vocari ,qui etiam dubi- 
tatan fit Vomitorius Bulbus. 

La&uca fylveft. vera Dalechampij. 

La&ucafylveft.Fuchfij, & Matthioli;feu 
Picrisanguftifolia Diofc. Pena. 

Pe&ten Veneris Ruellij: aut fortaffe (ut 
inquit) Anguillara, Scandix Veterum. 

Tordylium,Sefeli creticum Lobellij. 

Naftuttij fpecies, Gefneri:illa quz à Tra- 
go, Fuchíio , & Cordo pro Scriphio 
Germanico propofita eft: à Pena forte 
T'halietrum Diofc. feu Sophia Chy- 

. rurgorum:à Dodonzo etiam proTha- 

Tietro picta. 


Ix hujusdextcra parte prope umen reperivur. 


Coluthza Theophraíti : à quibufdam 
Cyrifuscreditus. : : 

Saxifragia alba , feu quarta Matthioli. 

Polygonatum Diofc. feu Fraxinella Ita- 
lorum: Secacul Gefnero putator. 


Antirrhynum fylveft. five Phyred; Dod. 
Ch neri: àquibufdá Del- 


na à Generi: àq ! 
phinium Diofc.& Linum filiquofum. 


Flammolaaltera Dodona:, feu Clema- 
tis recta. d 

Stratiotes, feu Achillez congener Clu- 
5 des Helyochrifes Italica , Mat- 
thioli. 


tiffima, SR 


Tré Clematitis Penz:perperá aliquae Of- 


ficinarü credunt effe genuinálongam. . 


Thlafpiparvum Hieracifolium, & Leu- 


coion minimum lüteum Penz: à Da- 
lechampio pro Lunaria lutea picla: 
"Clufius T hlafpi/elypeatum vocat, in 
fuis 


Miom v15. 


fuisdo&ifs. Obfervar. Pannonicis: à 
quibufdam;Bifcttella, jÁ 


Nepeta;Tragi: Menta Cetti, & Cattaria 


multorum... Ws 
Iberis, fcu Lepidium Diofe, . 
Tithymalus verrucofus Dalechampij. 


Mox defcendimus ad Athefim, inde fenisc 
craffo& mobili fune, quialium fimilem funem 
utraque ripa infixisalligatum, inPagum tranfvehimur Septi 

* dillet feptem millibus paffuum , quod magnam voluptate: 
gantiam adfert; pergentibusautem pet illas (emitas reperiu 


Onobrychis Pannonica prima, Clufj: 
feuyut cgo dicéré,CicerAftragaloides. 
Heliochryfos fylveft, (eu Chryfocome, 


Hinc poft frugiferas aliquos camposingredimurin vaftum 
parum ab eo diffimilem,de quoin initio itineris.ubi adpotantur: 


Euphragia;paffim. 


Linum perpufillü Boribus luteis Lobellij. 


Item fylvett.Linum floribus albis. 
Eupatorium Grecorum ;feu Agrimonia, 
Erygerum magnum , feu Iacobca Senc- 
necium Lobellij. 
Helxine Ciffampclos. 
Filix mas, frequentifs. 
Iris vulgaris. 
10uis lutea Camerarij : Natrix Plinij, 
Quorundam : perperám multi Phar- 
macopeorti pro vero Meliloto utütur, 
Lotus fativa Matthioli. 
Ocymoides Matthioli;flore albo. 
Percepier Anglorum Penz. . 
Saponaria Rec. Cum kt Aviefpes Vale: 
! $3 8h25. 5:1 dino 
Ciftum annuum flore guttato,noftrum. 


Ciftus annuus flore guttáto, 


E 


oco etiam confpicimis; 


B ALD r, 


Ces 
Efüla minor Trai, *. ys: 
Polypremnum Dalechampij féü Poly. 
goni fpecies... : Toon 
Onganum fylveft. (eu Commune inoff. 
cinis, 
Láppa major Matthioli utraque, i 
onjuncis navisijs pendentibus ex longo, 
amplectitur , magnisarborum trüncisin 
mum dictum , quódab Vrbe. 
m fpe&tantium oculisob ele 
ntur hz plantae: 
Tragi vel Amaranthi latei fpecies. 
Verbaícum r11. Matthioli. 
Cynogloffum Vulgate, 


& pariter incultü agrum, 


randi,ex Lobellio, 

Conyza Helenitis Cordi : eu Baccaris 
Monfpellienfis Pen Marthiolus pro 
Conyza majore ingit uti etiá Dod, 

Horminum fylvefire Fuchfj. 

Millefolium lureum,an Agerati fpecies? 

Polygalla Diofc.Dalechápio: feu, Ono- 
brychis Dodonzi : vel caput Gallina- 
ccum Belgarum Penz., TNR 

Sideritis prima Fuchfij : Tethrait & her- 
ba Iudaica;Herbariorum. « 

Sarxifagon Pauli, & Diofc.Guillandino, 
& Olteocollum Abfyithi: eít Saxifra- 
giacommunis, 

Corruda, 

; Cicer fylveft;. altcr&m Dalechampij. 


4 


; SsvRc1T tedo furculo ttipalmari, 
A quadrato, hirfüto,virefcenti ;cui prope 
terram folia multa Olez effigie ; deii 
intervalla ad oppofita latera alterniata fir bi- 
najad medium ufque , deinde peraliquosor. 
dinesterna f; pedantur, duobus tamen ex his 
anguftioribus,e quibus flores mülti,colore &z 
forma Helianthemi..Sed hoc amplius in n- 
gulisfolijsguttulam fanguineam. fortiti , ad 
inftar Pyropi, auro fümmaarte excepti, rum 
fummitati , tum pediculolon juículo & ca. 
pillaricalicibus affixi herent; horum tamen 
aliqui fine folijs unicum florem in fuprema 
parte obtinentes plantam finiunt. quz radi- 
ce unica, exili, Mns ac parum fibrata ali- 
tur. Floretiaitio Iulij ;.fapor,& femina utin 
alijs Chamacifis; provenit in planoA^groal- 
tero,fed frequentior in opido Ciani. - i 

T hzc inveni P m ufque:Eft 
autem Pontonum rus amoenum inquo jara 
di&orum Nichefol funt fx ampla pre- 
dia,& egregie zdes,aptead excipiendos pro- 
pter varia illarum exculta "ornamenta , varij. 

eneris (üpelledtilem;&ab(oluras c modi. 

E quofvis Illuftrifs.. Viros, uti frpiffime 
contigit; adjun&a hüié nobilifs.domuiduo 
pulcherrimaViridaria;in quibus eter varios 
ordincs frequentiflimarü Cupreffuum,&in- 
fertorum 


€ccxxviij 
fertorum feltai(fimoram diligeter c 
magis percgrinz à Pracclariflimo Viro 
Acanthusaculeatus Lobcellij: fea Mon- 
fesll;anfi: Ch 1 shá 


Caucafon,feu Moly Indicum. 
Althza flote lutco;aut Theoph. Ibifcum 
Lobcllij:feu Abritilon Avicenna. 
Sanicula montana Clufij. 38s 
Aconitum lycoctonum Matthioli, 
Aconitum batrachoides Pene. 
Napellus Matthioli. 
Napellus Penz. 
Napellus racemofus. m 
Napellus Moyfi Avicennz, Matthiolo. 
Lceucoion creticum pulcherrim um,for- 
té Leucoion coerüleum Diofc. — * 
Tamarindus vel Derelfide Zgyptio- 
rum,Exc" Profpéro Alpino. 
Acatia DER genuina Antiquorum. 
Stcechas altera Penoc. 
Paliurus Athenzi , feu Nabca ZEgyptio- 
rum,Alpino. 
Aquilina quatuor diverforum colorumà 
pleno flore, ive degener , hoc eft, ex 
"Up ulorum inff 


T 
Item;quatuor diverforum colorum ple- 
no flote rofco;five degencr. 
Prot 
Dictamnum creticurn.- 
Biyohia cretica. Decr 
Hedyfarum alterum clypeatut Lobcel. 
"Thlafpi clypeatumPenz. —  AcasiMECS 
Trisbulbofa colore luteo pallefcéti. (tior. 
[risbulbo(a verfic olor anguftifol.(atura- 
Irisbulbofa verficolor latifol. aturatior. 
Tris bulbo(a violaceo flore. 
Tris bulbo(aflore rubro. 
Irisbulbofa fore rubro elegantior. : 
Píeudonarciffus pleno flore. t 
PícudonárciffusHifpanicus minor.. — 
Mirtillus Germanica. ; 
-Afterprátenfis feu V.Clufij. : 
Scabiofa Hifpanica Clufij: à Fabio Co- 
-^ lumna;Phyteuma Diofc. credita. 
Lirioafphodelusalboflore. ^ 
: Anonymos Buxifolia. 
Sefcli Maffilienfe Diofc. 
Panax Heracleum Hetbariorum. ': 
Panax Afclepium Diotc. Guillandino. 
:Alo& utraque. i 
TTrachelium majus,noftrum. 
Tragiumcreticum Bellonij: feu Andro- 
:: femum fruticofum Camctarij : vel 
-;; Ruta hypericoides Dodonzi. ^'^ -- 
Ifopyrum Marthioli : feu potiusad Me- 
? lanthij fylvelt.fpecies referenda, 


Eruca percgrina Clufij : feu Leucóion: l 


-; marinum Patavinum. - 

MIN Dodohef: ] T 
Trifolium Afphaltites. His 
Viola matronalis,vcl Damafcena Rec; à 


*..Füchfiopro Lcucoioalbo pi&asiqui- ^: 


z; bufdam 
Centauri: 


peris Plinij credita: V 
Smyrniuni Lacunz. 5: Bp" 


iofc. 


x 34 
Dp-erseomxmipT Eo a 
oluntur itz nobiles plant: (inter vasdigniores &c 
Ioanne Vincentio Pinello tranfmiff: huc funt.) 


H alles Chalcedonica 
Digitalis lutea flore amplo. 
Item purpurea. 

Cycitus Marantha. 

Bryonia cretica. 


Pceucedamum magnum Italicá Lobelij. 
Hieracium irntubaceum florc carneo. 
Verbafcam quartum Matthioli. 

Draba Dodonzii; eu Dryophonó Plinij, 
ejufdem: nonnulli vero, T hlafpi Can- 
diz umbellatum vocant. 

Myrrhis parva akera Lobcllij. 

Superba Auftriaca Clufij. 

CacaliaPena. ' 

Leontopetalon, € Creta. 

Tanacetum acutum album Trapi: feu 
Prarmica folio Taraconis, Penz: vel 
Pyrethrum fylvcft.quorundam. 

Ocymoides arboreum , fcu fruticofum 

amerarij. 

Cardiaca Melica Penz ; feu Moluca 
a(pera. : 

Tanacetum non odorum Pena; feu per- 
peram Sideritis Italorum Lobellio. 

Chamarhododendros alpina; Penz. 

Corona imperialis fimplici ferie forum. 

Lilium Sutianum Clufij : quidam Li- 
lium Perficum vocant. 


|. Porerion Diofc. Pens aquibufdiPim- 


pinella fpinofa. 
Pthora Valdenfium. 
Lychnis Chalcedonica:Scarlatea vulgà. 
Thapfia'Matthioli. 
FerulaGalbanifera Lobellij. 
Ranunc. polyanthos aurco Hore. 
Datura Turcarum Garziz: Solanü ma- 
nicum Columna facit. : 
Mufchari Turcarum : Matthiolus exhi- 
bet pro Bulbo Vomitorio. 
Eryfitales,Plinij. 
Ocymoides repens polygonifolio, Pene. 
Helianthz Borc candido. : 
Acorum genuinum Antiquorum: per- 
eram Calamus smultori. 
Rhodia radix. 
Siliqua. 
Ia(mynum Cathalonicum. : 
Syringa ceeruleaLufitanica Pena : Lilac 
Turcarum, Matthiolo. 
Arundolndica, vel Cannacorus quo- 
rundam: à Camerario Gladiolus Indi- 
cus vocatut. 
Cumynum fylvefire primum , Diofc. 
Calcitrapa candida; & rubra florc duplo. 
Cnicusalter Clofij, 
Cnicusfylveftris primus multorü : Atra- 
&ylisvera Dalechampij. 
exe e montana major. 
Item Alpina minima noftra. 
Tacobza 11. j 
Item, r1, Pannonica Clufij. 
Caltha feu Calendula, pleno amplo flo- 
re; Clymenum erae Prada 
SES Sol 


lk anclla 


Mowrris 
Soldanellaalpina Clufij. 


Gramen Parnaíi Dodonzi, 
Primulaatborefcens ore fim plici. 
Lygufticum verum Diofcoridis. 
Pul(àtilla flore albo. 

Aconitum tertium Diofc. 
Ale&orolophus primus alpinus Clufij. 
Nardus Celticaaltera Lobcellij. 


Stoebe Capitata Rofmarinifolio. 


Ji 


""Trafi noftrum, velefculentus Cyperus: 
Dulcichiná,à Guillandino vocatum: 
à Dodonzo pro Cypero dulci propo- 
fitum: Fabius Colamna Neapolita- 
- nus, Malinathallam Theoph. effe au- 
.tumat,uti etiam Anthalium Plinij;fa- 
cit. Hzc planta proprié Veronenfis 
eft, nullibi enim inteta Europa; prz- 
terquá apud nos cm n aícitur.Pro- 
venit veró copiofiffimé prope Vrbem 
ad meridiem ,inqua itidem parte für- 
gunt hz,quz hic defcripta funt: 


IRA S 


'B ALD I. 
Scorzonera Hifpanica; 
Item, V.Pannonica Clufij. 
Ornithogalon fpicatum, 
Dentariz minoris Matthioli, 
liorum numero varietates, 


€CCXXix 


tesex fo. 


em: 
Stcebe Capitata Rofiiárini folio noftra, 
cujus Iconis defcriptio fequitür. 


E X albicante radice lignofa, & aliquan- 
tulum fibrofa, varij efferuntur caules 
teretes, modo coronariz 
trium cizeiter cubitorum , quadam canitie 
afperfi, profert folia uti ipfa ybanothis,fed 
longiora multo , & acuminata magis, quae 
paululum flaccida facta , ita fefe coarctant, 
utomnino app Pinaftri foliaquaci, 
fuperné fübvirefcunt,inferné albicant,cum 
quadam lanugine,uti & cauliculi : in ramu- 
lorum fattigijs editcapitula quéadmodum 
Stocbe Salmantica prima Clufi ; qua(i ma- 
gnitudinis Centaurij majoris, cui etiam 
flos (imillimuseft;nifi quód magis purpura- 
fcit: femen retinet Cnici, fed nigricans; 
perennis eft planta.Hanc fub nomine Cha- 
mzpiperis mthi mifit D. Antonius Berthio- 
lus bicis Mantuz Pharmacopzus peritif- 
fimus,obfervatorque infignis, ut ipfi de hac 
fententiam meam dicerem: ego veró ratio- 
nes nullascur ipfa ita vocari deberet intel- 
ligens , imó cüm viderem Rofmarinum in 
folijsamulari,ac Staebis formam obtinere, 
atque temperamentum , (cüm adftringens 
& exficcansguítu fentiatur, ) non effe prz- 
ter rationem arbitratus füm , nomine Stoz- 
bis Capitatz: Rofmarini folio eam infigniri, 
donec veriusaliquod inventum fit , cui me 
fubfcribere non recüfabo. ' à 


Chelydonium fylveft. Cordi: feu Caltha 
v paluftris,Gefneri: MatthiolusproFar- 
ugio pingit, : 
Phalangium Crete Salonen(is Penz:feu, 
Píéudoafphodel Afphodel 


Lybanothidis, 


Li , ve Fr 

minor Dodonzi.& Afphodelus 111. 
Clufij. ib: ui 

Lotus tetragonolobus Camerarij. Vbi 
etiam abundanter confpicitur, - 


Oleafter Germanicus, Cordis feu (ut 
multi exiftimant ) Rhamnus primus 
Diofcoridis. EDT 


RvnsvM ttaijcimus flumen híc przfertim "ee d &aliqua in parte vortico- 


fum vel flexuofüm antedi&tis annexis anfratis , & (ic 


'Athefim, & Arcem illam rationeloci inexpugnabilem »fitamin faucibus montium,nobis 
AL " 


: Bu 
appellatam /a Chisfa; nam cüm olim montis 
Ah 


icutiffimi - 


náque apertus fuit parte illaq 
lab 


quibus merces eiiis CENE advehuntur Venetias, Veronam ; & alias in civitates, 


i (abmergantur , femper tamen pars anterior in altum per ipfum 


petuo 


"Galega,feu Ruta Ca| 


CCCXXX. 


D&.54CaR f P1150 


petuo prafiftio Serenifs.Senacus Veneti cu ftoditam , & per callem hunc montibus adhze 
rentem partim arte , partim natuta excrudum iter fit in ipfam Germaniam ; in via ifta 


invenitur: x j 
Píyllium;frequentiffimum. ; 
4Egylops Penac; & prima Matthioli, 
Alcca vulgaris. ( 
Alcea Venera Tragi: : Alcea peregana 
folifequa Penz : fecundüm aliquos 
Veficaria Cordià Matthiolo pro Hy- 
pecoo exhibita, 
Bryonia. : 1 ; 
Phyteuma Dalechampij frequentifs. 
Chauizdrys;frequentis. aa 
Perfoliata rubra,quorundam ; Gefnero: 
- Tatnecnemum Cordi : Vaccaria Do- 
donzi. 
Dorycnium Rondelletij,Penz. 
"Tribulus fylveft.Dalechampij. 
Terebinthus,frequeptiffimus. 
Mahaléb Gefneri,& Marthioli. 
Leucoion fjlveft. Pannonicum Clufij, 
Lycium Italicum, Mathioli:an infedo- ' 
tia Spina altera Clufij? 
Lolium Fuchfj: Gittago Tragi : Nigel- 
lattrum Dodonzi : à quibuídá Píeu- 
d ]. hi vc n ides fe getü. 


Clematis altera Matthioli. 

Campanulaarvenfis minima,Dodonzi; 
quam ipfe olim pro vcra Onotrichide 
exhibebat. decies : 

Gladiolus vulgatis. 


'Philofopho ac celeberrimo Medico, 
Hieronymo Fracaflorio Onotrichis 
dicta: à quibufdam Italis, Lavancfe. 
Trio,feu Eryfimum. 
Lycop(is Loaiceti:fylveft. Bugloffi coa- 


.;; lis;Eruca peregtifia vocata. i 
Dentellaria Geíneri: Dodonzus, Eryge- 


rum quartum facit: Pena,pro minima 

Conyza exhibet : Matthioluspro mi- 

; more Conyza pingit; -& Phyllium à 
Cordo. 


Veronica foemina Fuchíj, & Marthioli: 


& 


4 


"Perfoliata Dodonzi. . 


- Pena verà pto;vcra latine Diofcorid. 
pin 


git. 
Lamium Plinij; feuiners,ac mortua Vr- 


Lamium Penz: perperam à Matthiolo 
" Loos Herbariorum. picta, ut. 


Lacunaafüirmar. . 


15 


PosrTsa veroingredimur P: 


;iClaffimo - 


Drypis Dalechampij. 

Drypis Loniceri. 

Fraxinus. 

Populus Lybica, Nigra, & Leuca, 

Rubus. 

Prunum fylveftre ex quo fit Acatia vul- 
garis. À 

Liguftrum vulgare: à nonnullis Cyprus 
vocatur : five Phillyreaà Dodonao. 

Phalangium ramofum Lobellij. 

Fofanum noftrum: Evonymus T heoph. 
Lobellio : Tragus pro Garpine T hco- 
phr. proponit :- Cordus veió Anopy- 
mon vocat. ' : 

Lotusarbor Diofc. à noftris autem Per- 
laro vocatur. Wee 

fiumentone noftrum ;feu Theophrafti 
Eryimum Pen: vel Ocymum Vetc- 
rum Tragi: à quibufdá Lampfana vo- 
catum,hic cópiofiffime colitur. 

Mclampyram Theophr;Cordo, Trago, 
& Dodonco;feu Vaccinum Triticum: 
3 Clufio Parieraria fylveft. Pannonica 
tertia? Alopecuros Plinij Lobcllio : & 
Cel ph o5 Plinij, [A 

Telephium Diofc. Anguillario, &Guil- 
landino : Scorpioides Mactthioli: feu, 
"Telephium rateuz, Lobcellio. 


prafficacampcftris Clufij : & Perfoliata 
"filiquofa Angloram. j 

Caryophyllata vulgaris, an. ( utinquit 
Pena)Geum Plinij? 3quibutdá Chry- 
fogonum Diofc.. 

Rapunculus fylveft. coeruleo flore ; fcu 
fylveft.Tragi: Dodonzus Rapum fyl- 
veftre facit. cS 

Ocymaftrum Fuchfij:Ocymum fylvéft. 
feu Acinos Dodorizi: à Pena; pro Cly* 
nopodio vulgari odore Pulegi) exhibi- 
tum : Tragus Calamintham monta- 
nam facit,fcd malé, nam Calaminrha 
montana veraab.ifta diverfiffima eft, 
ut infraadnotabimus. : : 

Topps agen : à Pena; Caucalis 
albo flore vocata: After Diofc. Pena: 
alter Matthiolo: Bubonium Galeni, 
Dodonzo. J 

After. primus Mattbioli; feu Amellus 
Virgihj. -1 

Calcitrapa Cordi: . 1 

Chamazmelum Eranthemum;Fuchfij: 

....Confolidaregalisquorundam. |. .- 

-..,, Ruta Canina Rec ..an tertia Scrophula- 

us nabpdonzb 5 ll : 
Galium Roribus albis, 


Af lenum Diofc. Cetrach Arabum. à 
Polytrichum,utru mque... 


Phyllitis Diofcoridis. 
4. LS 


per Diofcor. (cu Perfcaria non ; 
2 E t 


i agum Capri 
-fontibusfcatentem;& nobilibus habitatio; tib 


1, nobilem, multum feracem ;pluribus 

uscxornatum. Hic obfervancur: 

.. mitifolia : perperam Cratzogonum 
ordialiqui vocant. 

.. Hydropiper Rucllijj feu, Hepatorium, 

.. ; Cannáabinum vulgo, perperam He- 
"m 5 uio pácorium 


Ü 


- 


1 


i 


j 


Monrigs BALD f. 


patorium Avicetinz creditüm, 
Hydropiper alterum Herbariorum, Da. 
lechampio: à quibufdam Chryfan- 
themum., atoisi T 
Androfezmum Matthioli ;Penz;& Lo. 
bellij; toeYT uff id Á 
Aícyrum Matthioli;& multorum; 


* Lyimachia altera Matthioli*feu (ac Pe- 


nainquit) Lyfimachia purpurea; an. 
vero Pliniana? 555 ufi] 
Nummulria Recentiorum ::àn (ut in- 
quit ipfe Pena ) Ereftedanü Theoph. 
à Cxalpino Boriffa dicla... 
Artemifia major,feu vulgaris.:: c... 
Centauroides ;ve]- Lymretium: Cordi: 
forté (uc inquic Anguillara ):-Papavcr 
fpumed: Gratiola,& Gratiadeivulgó; 
Anagallis ucraque,terreftris; acaquatca. 
Syaphitim maius, floribus albis;& purz 
pureis. 3k 5ykrorb 
Solanum Halicacabum Dióft. .- 
Hedera terreftris Matthioli. 
Hermoda&ylus, five Colchicum nó ve- 
nenatum Officinarum : quorundam 
Narciffus Virgdij. E j 


- Symphitum medium;& minus.--..- 


Ophyogloffum,Fuchtij; feu: Enophyl- 

ou:à Cordo lingua Vulneraria: Ligu- 
lacam Plinij Gefaerus autumatz qui- 
bufdátmCeratia Plinij, Luciolàetiam, 
ac Atgentina nuncupata. 

2 UU URSISTPAT PANTIES (ut 

. Penainquit) Lutea Plinij?àT rago 

s peram po Paru propo. 


Potentilla minor, fca Argemone quo- 


rundam, à : 

Vitis fylveft. Matthioli: an (ut idém Pe- 
nainquic) Melotton T heoph.feu Cy- 
claminusaltera à Dodouzo : Siliqua- 
ftrum Plinij Guillandino : Aquibuídá 

Circea, & Dulcifamara vocatur. 

Chry(nthemum Damocratis Fuchfio: 
Ranunculus verticillatus Apulleij. 

Per(icaria pufilla Lobellij. 

Cirfium Marthioli, — 

Centaurium luteü vel Citrium,Mefues. 

Vrtíca Heraclea Tragi : falsó Scorodo- 
nia Cordià quibufdam credita, nam 
Scorodoniaab ipfo Cordo exhibita a- 
lia planta non eft quàm Salvia fylveft. 
"Tragi; &Sphacclus Dodonzi. 

Dryopteris, requentiffima. : 

Caffura Plinij: Linodefmum Gefneri: 
vel Cu(cuta vulgà : quidam, Oroban- 
chen vocant. 

Oxyacantha Fuchíij : perperam Betbe- 

'. rismultorum. zd 

Oxyacantha Diofc.& Matthioli;eft Ber- 

* berisgenuina Arabum: à Trago Cy- 
nosbatos: à Cordo, Sorbus aculcata: 
Spaa Appendix Plinij,jà Gefnero. 


Siliquia fylvefttis Clufij: an (ut Penain- - 


uic) Cercis Theophrafti? eft illacom- 
muehea Acaciaprima , à Matthiolo 
picti. 


MAE BEL. 


CCccx 

Condrilla major, Dodonaj. WT 
feu Apate Dalccham " Sopa 

Periclymenum Diofcoridis. 

Periclymenum redum alterum Clufij. 

Periclymenum non perfoliatum altc. 
rum, Lobellij, 

Xanthium,feu Strumaria. 

Caucalis Matthioli. 

Tufilago feu Bechion,vel Farfara, 

Equifeti varia fpecies. 

Phu parvum,feu paluftre. 

Acer Monfpeffulanum. 

Erica major foribus urpurafcentibus, 
Lobellij: feu Erica disi; Clufij. 
ramen hyr(utum, forté Gramen Leu- 
canthemum Dalecham pij : àquibu(- 

dam Combretum Plinij ditum; 

CirceaLutetiana. 

Orvala tercia Dodonzi: feti Colus lovis, 
vel Galeopíis lutéa; fcu Horminum 

^ fylveftiquorundam. 

Colutea Scorpioides; 

Cyufus Hifpanicus alter,Clufij, 

ltem quartus,ejufdem. r 

Cytifüsalter,Pena. 

Cyrifus albus fylveft. Cordi :an Cytifus, 
Gefneri? 


Orobus Venetus primus, & alter,Clufjj; 
feu purpureo,& albo flore. 

Galeopfis Diofcoridis cujusradicesquia 
albo Helleboro perfimiles funt,hacte- 
nus pro ipfo Helleboro in Officinis 
perperam exhibitz funt. hujus effigies 
ànullocertiiis relata eft, quàm ab Ex- 
cellentiffimo Camerario, in Epitome 
Martthioli. 

Geniflella aculeata; forcé Vlex Plinij, 
Pcoz. 

Pneumonanthe Cordi:Gentianz mino- . 
risfpecies,Penz : à Dodonzo, Viola 
Calathiana dicta. : 

Geranium Bathrachioides Dodonai: 
vel Gratiadei Germanorum, Lobel. 

Geranium Hemathodes; feu Gruciale 

fupinum Lobellij. 
Chamzaciftus 111. Pann.Clufjj. 


Hyffopus 


ccexxxij 
Hyffopus Officinarü , ve! potis T hym- 
brz fpecics, 
Anonymos linifolio Clufij. (ia 
Clematistertia Matthioli : feu Vitis fyl^ 
vcft.Dalechampij. et 
Ocymoides repenspolygonifolio, Pena. 
luniperus minor,feu vulgaris. 
"Taxus: Milos Thzoph. Pena,feu zacc, 
vel gulAaz, Diofc.S Galeni... 
Leucacantha Monfpellienium »; Dale- 
champio. |.5: TOS 
Afarum; perperam Baccara multorum. 
Polygala Martthioli,.. non Diofc:;Aftra« 
galoidem,, Lobellius facit; an porius 
ad'Loti fpeciesreferenda eft? 5.057 
Lotus fylvett.Anguillarz ,& Matrbioli: 
feu. Trifolium Afphalthzun;Fuchfij; 
vel odoratum Trifolium , fcu.fativa 
Lotus. Dodonzi : an Mel frugum 
;Theophr.ut Penainquit?, | 5/7 
Calamintha montana; & altera Cala- 
mintha, Matthioli. tox 
Lampfana Dodonzi, Ho 
Clymenum Plinij.quorundam::Dodo- 
nzus, Andro(zmum facit : velalte- 
rüm'Androfzmum Fochfij;: 


Locvs Coronz, cítinanguftijs duorum montium 
rhilliarisaltitudinis, adamuffim perpendiculariterredt 
dium finiftri quorum exporredia eft magna faxofa porti 
inacceffibilis,nifi per funem ab altitudine fuperiori der 
parata;afpera;& di fficili citca latus dexteri montis defceridendo;ex] 

a Tiliz forminz arbore bifürcata fü 


easperligneum pontem, valida 


D z:s ck 


IPWD1^0 
Chzrephyllum, vel Charophyllon Co- 
]omellz, Dodonzo:à Manardo, Mir- 
zhyscredita: Orcofelinum Anguil- 
larz: & Cerefolium , & Gingidium 
niuhoruni joubzl4 rs6 L 
Marrubium agrefte, Tragi : fcu Stachys 
Diofc. (ur Penaiinquit): & Scordoné, 
Pligjosi*iioidbasM s . 
Herbafacra.quorundstm Dalechampio: 
feu Melliffophyllon Tragi; & Cordi: à 
quibufdam perpera Melliffophyll ^ 
Fuclifi; putata;nam (ut 1ilitvidetur) 
Melliffoph. Fuchfij, eft ipd montana 
Calamintha,;Pena (0/00 105 2 
Sphondilium Rec. feü Acahthus Ger- 
maníta; mA 5) 5not 
Cicuta.; ) ió Blious12 ;u9 
Serpillum,utrumque. lcs 
Poliu alterum: Marthioli :;à quibuf. 
dam Iva mofcata. on 
Clufij, fivc 


Anonymos flore Colutez , 


;quiconftabt ex folido faxo , femi 


, 
magna(divinum profedtó)ex vivo faxo cxoritur,ac alimento à fimplici lapide fuggcfto ntes 
tritur,atigeturac germinat, panderis ita nobiles illos duos ramos , ut pohti viride tegumens 
tum paret ; hinc pcrar&am femitam in montis latére gradatim excifatn, & unicz perfonaz 
defétvientem fcanditurad naturale podium;ubi perpulchrum , neque parvam'Témplum 


Deiparz, femper Virgini gloriofie erectu 


m eft, cundisnon folüm vicinis pagis, fed ctiam 


remotíoribus oppidis, & vrbibus venerandum , ad quod przfertim decimo octavo Kal. 
7 cim 


bris turbae T 


& fexto Idus Sep 


ta qnodam venerabiliter cuftoditur; quar 
pido hiujufcemodi apta contemplationi loca 
mentis elevatione aguntur gratia, 
1 fo erinfate 5 


tenti D: 


corum 


copflüunt ; quod ab Heremi- 


P 
e abaliquo etiam probo viro folitudinis cu- 
initium fumpfitfe credibile eft: híc Omnipo- 
atque diving clementiz beatzueV irgini lo- 
Yindagato P ) ; tubinde benécultus hortulus religiofi ho- 
minisinvifitur: jay veró cum fuperiusdenuó reditum eft ,in initip flend 


lefcenfus c 


deorfum profpicientibus fefe offert admodum amoenaYallecula Brentini;aeris vitiferis,& 
optime cultis infigoita , qui rapido, flexuofiffimóquc Athefi fumma cum voluptate fecari 
confpiciuntur: in hoc admirabili Coronz fitu hz planta: virefcunt: : 


Corydalis Galeni Anguillario: feu Fu- 
maria tertia. Matthioli: Splith, vel 
montana Corydalis quibuídam:au(ut 
Lobelliusinquit) Phragmites Aetij? 

Scorzonera latifolia, feu fibonich ;eri- 
mistantum faxorum erumpens. 

Crocodilium Fuchfij : à Gefnero , Echi- 
nopus vocatum : à Cordo, Catduus 

- Sphxrocephalus: à Trago, pro vero 

. Chamzleone pi&um: Pena veró , Ri- 

--trofeu Rutro l'heophr.autumat: Do- 
donzus, pro Spina peregrina pinxit: 
Spinaalba quorundam : feu Spharo- 
cephalusannuus, Camerarij. : 

Fabaria,feu Faba invería, vel Craffula : à 
Trago , pro Scrophularia exhibita, ut 
inquit Pena, quam T'elephium Grtz- 


corum ipfe putat. : 
Saxifragia magna Italorum ; frequentifs. 
ex fciffuris pullulat. 
Polemonia petrza Gefneri , Ioachimo 
Iungermanno. : 
Fiftularia petrza ,. fcu Alc&torolophos 
tertia alpina Clufij. 
Hyffopus montana. 
Parietaria fylveítr. prima. 1 Panponicz 
Item fylveft.altera, Clufij. 
Saxifragia Bavarica Iunger- 
Saxifragia hircina elegátiffi d mauni. 
Epimed:um Pena, & Dodonzi:Lunaria 
media fecundünraliquos. 
Euphragiaaltera, Lobel.& D odonzi. 
Cannabisfylveft.prima Lobel. —. 
Conyza minor,& media, Marthioli. 
Campanu- 


M o 
Campantula Elzophyllos; Iung 
Sedum magnum pallido ore. 
Phalangium ramofüm;jam ditum, 
Colutea Scorpioides,frequentiffima, 
Galeopfis aquatica, veticillatis floribus, 


ermanni, 


' Trachelium majüs petrzum, 
! " AIR MR 9 
| 


1 My ir 
Moves UP TUN 
At 


"Hvic conti uz aliqua domus funt quorundam hominum urbanorum qui Craci 


NTIS 


BALDI Ccexxxiij 
Tanacetum.non odorum Penz j; fre- 
quentiffimum, adiu 
Androfemum Matthioli:frequentifs; & 
Trachelium petrzum majus. noftrum, 


etiam híc pullulat;cojus Iconkie pro- 
ponitur, " dà 


A Radicelignofa;& rugofa;colote pal- 
lido purpuraftente exeunt caülicli 
multi firian (abhirfuti; cubitales ;&éum 
rubore virides ; qui inordinatéemittür fo: 
liaoblonga, crenata, nigricantia, fua pari- 
ter hirfütie communita, parte prona poti(- 
fimum, ubi etiam albicant ,& Salviz folia 
referüt,magis tamen angufta,& mucrona- 
ta; interquz parvula quzdam foliola pro- 
deunt; in fummo caule funt flores multi 
acervatim congefti, quéadmodum in um- 
bellata Cervicaria Peoz;& inferiuséx eo- 
dem globuli quidam,at minori numero,& 
inferius magis inter caülem,& folia;alij,&c 
adhuc pauciores; formam reprafentát illo- 
rum jam di&tz Cervicariz,fed minótes,al- 
bi, &inquinque, & quandoque feptem 
maucronatas fciffuras diviti ;équorum cen- 
tro multa exeunt ftamina lüblutea , 'quo- 
rum unum modo Probotcidis egreditur, 
ver(us cacumen fatis craffum , quod dum. 
maturatur,bifurcatum &aduncatumeva- 
dit. decedente Augufto Borensconfpici- 
tur atque talis per plures dies conferyatur; 
unde hadenus íemen minime obfervari 

tuit; inter rimas illorum afperrimorum 
apidum Baldi,folum circa Coronz Tem. 
plum pullulac. Trachelium hoc nonacre;, 
nonamarum, fed tantüm adítringens effe 
fenfu digaofcitur , multóque magis ipfa 
Cervicaria, 


vocantur, in quibus hofpitia non incommoda pro locorum ratione haberi poffunt: Hin. 


ic 
di(cedimus ad Vallem frigidam , & primó tranfimus per quzdam prata, valgó Prat | Báza- 
ria dità: deinde ad Baianam, & Imen, quz (unc Valleculze Meridieii fpectantes;ádaio- 
dum herbofz;in quibus greges pecudum, & armentorum paícuntur,eo praferti ttem 
ris initio,ctim in montes cendunt; atque etiam , cüm ineunte frigore ábaltioribusdéfcen- 
dunt; & hoc ne quidà frigoris fübita mutationeanimalia patiantur : Quz Vallesfnültis 


* 


caudicibus,Acerum:Ariarum Theoph. Viburnorum,Corylorum,Fagord;& pullulantium 

Q uercüüm abundant, inter quas frequentiffima germinat; — — — E 

Montana Calamintha veraAntiquorum,à Pena, & Lobellio celebrata; ve Melliffophyl: 
X " 141 £ 1 


* lonverum Fucháj. 


Hic etiamvirefcunt plant hz: 


Biftorta major vulgatiffima : à Gefnero 
Limonium: quibufdam , Britannica 
exiltimata. — - ; : 

Caltha alpina Gefneri : Plantago alpina 
abalijs: an Celtica nardusaltera Pc- 
nz? & Rondelletij? forté Chtyfanthe- 
mum Dodonzi: & Doronicum quat- 
tum Clufij. ias 

&hamzleonalbusDiofcor. Helxine Pli- 
nij, Angaillarij: Sylibus Gefueri; & 
Carlina vulgo. Pg : 

Macragonis, íea purpurei Lilij, vatiz 

cies. dod. 


[| 


Hyacinthus Germariicus: llifforós; a 
Hyaciüthus bifolius Theoph: Pena. 
Aíphodelusalbus major, frequeitifs. 


Verbafcum Tragi; Cyanus màjór T. 
belij. t etBS 

CyanusfüpinusLobellij. — 5777 

Cirium Pannonicüri primuni Clufij. 


Orobanchz,varim. ^ — 5 

Panax Heracleum Recentiorum. 

Myrrhis:altera patva'Penz*- | 

1ucoides Cordi; Lobcllio 

ER lá pro Li, ifti 
uino in pharmaci$ ponunt. ^* 

T r f i: Ale&orolo- 


écxxgiiij 


Aje&orolophos;Plibij feu Crifta galli;ab 


aliquibus Alliaria dida. 
Girfium.Anglicum Penz. 
Afclepiasflore albo;frequentifs. 


Heliechryfos filveliris Trag: vel Chry- 


ervenimus in nobiliffimam,ac omni laude dignam frigidam Vallem ;ortui fola- 
lanities nop parva herbis abundantes;quibus à Maio;ufque ad Sep- 


Er ficp 1 
riexpofitam.hic funt p 


DerisianairPTÀAÓOoN 


« focome Germatiica ; Lóbellij: à Mág- 
thiolo Píeadoleontopodium dicia... ^ 
Onopordon Plinij-Dalechampio:: forté 
Cardauus Eriocephalus:Clufij: à qui- 
buídam Corona fratrum. PENSA 


tembrem-men(em animalia copiofà nutriuntur; hicadfunt cavitates quzdam ,ipquarum 
duabus pluviales aqua confervantur , intertia dutem falientes aqua perpetuó Ícaturiunts 


hisarmentapro potu utuntur . In eifdem: 


copiose luxuriat, 


Poramogetum , feu fontalis-: perperam Malabathrum Luütani. | 

LH T funt humiles;& paftorales caíz,(eu Tuguria ex vi minibus conrexta;flantibus ven- 
tispetvia, paleis cooperta (Baito).ab Incolis dicia, fub qua lac deferturatque affetvatur,& 
fub his,&ab imbribus paftores ipfi fefe tuentur: in ifta planitie frequentiflima cft, 


Alchimilla, feu Stellaria multorum; feu 
Leontopodium Brunfelój: Drofium à 
ordo nuncupatum. 
Soldanella montanaClufij,pafim. 
Britanica Fracaltorij:an potius Hormini 
"flyeft. fpecies? 
Veronica (upina, Lobellij. 


Carduus Condryloides Dalechampij. 3 


Hyerabotanz mas,& femina, Dodonzi. 
Bellis caerulea magna. 
Hclleborusalbus,oribus pallefcentib. 


zo ciui 


: piteerngTRES 
Hellcb vesbbasforit bétibus. 


Aconita varia. 
Pilofella foribus rubris. 


Gratnen paraaffi , vcl Lilijconvallij fpe- : 
4. M 11, 


n 


cies Dodone phyllon exul. 
' torum: Cyclaminus altera Diofc, feu ' 


"Qytsvs petfpedisaggredimur afcenfum, (& difficilem fané li 
: im latus , aque fimal hzc fiarpliciaà nobis colle&ta, 


Primula veris prior, & altera, Matthioli: 
à Fabio Columna Neapolitano , Alif- 
ma fylvarum,& pratorum, vocitatur. 

Polygala, Tragi, & Dodonzi: fcu Ono* 
brychis,Diofc. Lobellio. 

Item floribus luteis , ab Excellentifs. Ia- 
cobo Zuinghero inventa. í 

Aconitum Lyco&tonum vi. Clofij. 

Lotus eneaphyllos Dalechampij : multi 
ex noftris pharmacopteis,pro vero Me- 
liloto utuntur. 


cttalisnon videatur) 


unico folio Dalechampij * non redé 
Lobellius Gramen parnaffi Cordifa- — 
cit; nam (ut ipfe Cordusfcribit) igno ' 
rati affirmat. 

Bethonica alpina albo flore. 

lunipeti fpecies minima; forte Iuniperus 
fupina Clufij. 


. Er,cümjam ad cum locum perventum eft, vulgo Saxa Vallis.Frigide appellatum, 


qüzaidua, przrupta, acalicubi yalde difciffa funt, 


aborandum eftin ingenti felectarum 


plantarum copia, qua hic amceniffime vivunt,atque virefcunt, fiquidem obférvantur: 


Crocodilium Monfpellienfium .Dale-. 
., champio.. ^ 


ognamp Nn EGTRC TOS 5G. 
Echium monzanum Dalechampij: feu —... 
,.UE€go dicerem ; €^ervicaria montana . 


, lhirfoides , feu Trachelium A lope- 
curoides, ' T : 


Scabiofa montana omnium. minima - 


Lonchitisafpcra major, Ghini, & Mat- 
. thioli. : 
Genraurium majus.alterum. Clufj : à 
à initam (Pini esr ajus 
Diolcor.creditum ; & Rheubaldenfis 
vie mas Fuchájj, & Dodonzi:Lo- 
bellius,Bethonicam Paulifacit. ....- 
Veronica Dalechampij. 
eronica rc&ta minima, Lob: 


Lcontopodi; iceri:an M) 


m. 


*0:010322/4& 


Carduus Arzophyllos Dalechampii: 
Chamaleon verus Tragi Teualix fpino- 
fa Lugdunenfium, tu^ : 
Viola. Martia furrcé&üs cauliculisPcna:à 
quibufdam Viola arborca. .. : 
Martagon, feu Lilium montanum Ita- 
lorá:vel Hyacinthus Poétarum Tragi: 
feu Afphodellus foemina , Fuchtj: à 
Dodonzo, Lilium fylveft.vocatum. 


: Polygótiatüm latifolium. 


Iteia minus , maltorum ; feu anguftifos 
. liumáàMutono, Chamzdaphnc Dio- 
Ícoridis creditum. xiu 
Bellismaxima: flore. Anthemidis: five 
BellismajorLobelli^ |; 
Antiphthora/frequennffima. 5... 
Napellus verus czruleus, Peng... 
Napellus vulgaris,feu Lycodonum fati- 
vum Ericarpum, Cordi... 07 
Isceanigra,Dodonzi. 2pÀ i 
PanaxChironium T ragi:feu Hopbyllon 
Cordi ; vel Bupleuzum alterum latifo* 
lum;Lobelij" ^ T weosdt 
Bupleurüm 


MomNrrs 
Buplceurum Penz ;feu angutifolium. 
Afterluteus, feu Oculus Chrifti major 
Dalechampij. 
Achillea (ideritis Matthioli. 
Jacobea altera Pannonica Clufij. 
DrabaPenz. á 
Hypogloffum multorum : Fabius Co- 
lumna;Radicem Idxam facit. ; 
Lunaria Magorum Arabum Penz:- feu 
"^ Oxalys fcutiformis, vel faxacilis. 
Onagra Rec. an potiiis Ly(imachiz fili- 
. quofz fpecies? quibuídam Chamz- 
meris Gefneri putatur. ; 
Digitalisprima, Tragi ;feu amplo flore: 
Dalechampius Verbafci fpecié facit. 
Pfeudoafphodellus Pann. Clufij. 
Daucialterum genus Fuchfij: à Lobel- 
lio, Lpbanothis Theophr vocata. 
Daucitertia fpecies Fuchfij: feu Lyba- 


Clematis Crutiataalpina. 


* Sedum Petrzum montanum, Penz: 
champij. : $ 
Qieipitul minorrotundifolia, Lobel. 

frequentiffima. : 
Auricula Vrti Matthioli : Britanica, fea 

Arthritica , Anguillarz : Lunaria Ar- 

thritica à Gefncro: à Fabio Columna, 


T ai catus, 


BÁLDL CCCXXXV 
potisaltera Dodonzi: & fhinor Lo. 
cllij. 
Gelcop(is Cortufi: Scrophulariz conge- 
ner eft. - 
Linum fylveft.Pann.altetüm Clu£j ;vel 
Ciftoydes Linum. 
Lychnisquarta Clufij. 
Flamula; & Clematis reda. ; 
Trachelium majus, & minusFucbfj.. 
Scorzonera v.P'annonica Cluj.  /— 
Succifa Fuch(ij; feu Morfus Diaboli. ' 
Ornithopodium Dodonzi. » 
Condrilla caerulea flore. pulcherrimo; 
fea Sonchuslzvis primüs Clufij.. 
Pafferina Linariz folio, Lob. feu Chry- 
* focome altera, Mutoni. NW 
* Galega montana,Dalechampij; 
. Vbietiam; , Ve 
Clematis Crutiata alpina noftra;inveni- 
' tur;cuj? cffigiesac defcriptio lequitur: 


A Sarmentofa radice egerminant mul- 
ticaules viugnei,magis fübnles quàm 
inalijs Clematidibus ; lignofi , angulares, 
lenti,& tricubitales; é quibus furcu!i multi 
adhuc magis fubtiles quatuor digitorum 
altitudinis, qui qualiter bipartiti ad latera 
dividuntur,fingulid; obtinenr tria folia iu- 
fto intervallo divifa, & pediculo breviffimo 
adnexa, forma mirtea, tamen majora, fatis 
profunde per ambitum fe&a , nervota, ru- 
gola,inzqualis magnitudinis ,nigróque vi- 
rentia: eft illi fos Crucem reprefentaus,fo- 
Iijs mucrenatis, lanuginofis, cceruleis aibi- 
cantibus,cujus mediufi acervulo quodam 
extremulis foliolis (uti 1n Rofa Alexandri- 
naappatet,) decoratur. E(tíarmentofa , & 
perenni radice. Oriturin altioribus Baldi 
-rupibus,quibus Eurusdominatur. Bruma 
arefcunt folia.Planta aliquantulum acri fa- 
v, pore: radices veró intipidz exiftunt.. 
A 


s Ex fimplicibuscotibusegerminant: 


Phyllum Arrhenogonum majus Dalech, 

,"Nardus Celtica,frequentiffima. | 

4 Daucusprimus, Diofcor. (cu Creticus vo- 
Saxifragia major, frequentiffima. -.. 

Vmbilicus Veneris alter,frequentiffimus. 

Rapunculus major latifolius,fcu Álopecu- 
ros Theoph. Dodonxo. : 

Rapunculus montanus anguftifolius. 


forté Phyllum Arrhenogonum príüium Dale- 


' progenuino Alifivate proponitur. 
Aizoon montanu m Dalechampij. & 
Cneorum aliud Theophr. Mattioli, in 
oftrema Commentariorum Lauino- 
ruineditione.. 


' Indidem praterea mirabiliter , ac elegantiffimé exfurgunt planta hz noftrz , Icones 
quarum, defcriptiones, (unt qua fequuntur: 


Wwe oe, Lo» PS 


k 


J^ 
a) 


iryececa 


CEU 


eccxxxvj 


Dar $c RrEz T4 0[ 


Trafheliim petreum minus. 


Veronica 
* 


planta. acerbi, & aufteri (aporis effe guítu percipitur. 


virens, 


N ipfius Baldi altioribus (ummitati- 
bus,cuiufvis alius plantz, à Trachelio 
petreo minori fteriliffimis, mter prarcipi- 
tes illas cotesab eifdé veluti cadentibus 
peadens, germinat Tracheliü iftud, lig- 
nofa, pallida, ac valde rugofa radice, fet- 
quipalmarti , à qua folia numerofa pedi- 
culis quatuor vel ad fummü quinque di-' 
icos tranfverfos altis nixa, Cymbalarize 
folia ut plurimum zmulantcia, non ira 
craffa,fed nervofiora, & profundiuslaci- 
niàta, atque in viridi colore nigricantia; 
& cx qua feparatim cauliculi multi, te- 
nues,lzves , nigrovirenres predict alti- 
tüdinis, cum folijs aliquot. fubftantia 
cum fuperioribus, quorum aliquando 
unum non longo pediculo. circa. me- 
dium caulem emicat, rcliqua florcm 
fempercircumvolvunt , fed hac argu- 
ftiora, & magis laciniata prioribuscxi- 
ftunt; inter quz umbellz vice flores ca- 
lycibus breviffimo pediculo' contenti 
rodeunt in nigro purpurafcente ceru- 
ei, Chymicz cucurbitz vitrezx fimilli- 
mi,quinque incifuras obtinentesin me- 
dio corporis tumore , qua ncque ad col- 
lum perveniunt, nec totum corpus ad 
calycem ufque diícindunt : in cvjus me- 
dio multa filamenta nutriuntur, quo- 
rum unicum illius lógitudinis cft , ut ali- 
quantulum craffum collum , multum 
cgrediatur, &quod maturitate bifurca- 
tum fit: Floret tempore majoris Trache- 
lij noftri : femen nondum con(peximus: 


- perennis,& aftringens e(t planta. 


Item: - 
Veronica petraa (emper viren£. 


E X fciffuris (implicis & omnino nudi 
faxi Baldi, hec nafcitur,quinoue, fex, 
vel pluribusetiam caulibus rotüdis, non 
ramolis,altitudinis fefquipalmaris,e qui- 
busfoliola bina exeunt, (licet aliqua ma- 
gna reperiantur) zquali ordine diípofita, 
uti Chamzdrys, tamen non fic profupdé 
incifa,admodum craffa,fplendida,fupcz- 
né virentia & lanugine quadam donata, 
inferné veró albicantia: fert in fum mita- 
te multos floresad inflar fpicz, quater- 
nis, quinis, & feprenisfoljscorruleo co-. 
lore,aliquantulum albicantibus ; quibus 
cadentibus relinquitur, calyx, inquo fe- 
men continetur , ut in alijs Veronicis fit. 
Habet. radices parvas fibrofàs ac nigri- 
cantcs,qua ita faxis llis horridispanciffi- 

macommixta tetra includuntur , & ad- 

herefcunt, ut difficilimé etiam ligonibus 

evelli poffint. Florerinitio Iuhj;& circa 

finem maturaturfemen. Semper vitens 
eft , & clcganüffima: pulcheirimáque 


' Item: 


Mowrnrs cias 
Veronica minor alpina Serpilli folio, sSboron 


€0exxxyj 

Ytem: 

Veronica Serpillifolia omhiüm minima, 

2 V ERGXICA mininia folio Serpilli, 
7. Oritut inálrioribus fümmitatibus Ba]- 
di, Orientem verfus, multis ramufculis fur- 

. culofis, rotundis & lzvibus ; altitidinisad 

, fummun'unius cüdi dimidio palmi: fert 

: foliaSerpilli modo , (ed aliquanto longiuf- 

, cula, innigro colore virentià , non ferrata; 
licet aliquando ( (ed raro) áliqua divifa 
confpiciantür. -in fümmitare abíque ali- 

uo ordine hábet fores, cum quinis, aut 
enis , & quandoque ctiam quaternis tan- 
tüm folijs. fimili colore Roribus petrezVe- 

; Fonicz, fed dilutiori. Calycem feu Va(cu. 
lum, dum flores deponit retinet ; ín quo 

. clauditur femen rotundum , minutum at- 

ue nigrum: radix eft lignofa & fibrofa. 

loret Iulio menfe; femen Auguíto ma- 
turitate perficitur, Perennis naturz plan- 
ta eft; licetfrigoredepereant com. tota 
planta, & femenguftu adítringenti depre- 
heuditur,nullà perceptaacredinc,aut mor- 
dacitate; unde-in fluxibus& in quibus ad- 
ftringere finc caliditate opusceftaptum cffe 
medicamentum jüdicari poteft. 


Item: 


a llarem,ad 


VOR 


entem, à qua 
forma albz Saxi- 
fragiz, molliora tamen,ac profano ids divi- 


fammunm inordi- ' 
fpofiti: in fü fiequétesfünt 
' flofculi quinque candidiffimis folijs con- 
ntes, quorum centrum quzdam pallc- 
fcentia filamenta occupant ; iílis cadenti- 
bus relinquitur calyx femen continens mi 
nutiffimum  utiin Saxifragia magna [rali- 
ca. Florec Iunio menfead nem ; facillimé 
languefcit , ac deperditur : initio dulcem 
on 


timonia percipitur. 
2 b 


lem: 


Thlafpi petrzum Myagrodes; cujus eft 
hzc defcriptio. : 


I N £iffiscotibus frigide Vallis pallulant 
à radice capillari folia multa humi fpar- 
fa,& perambitum fe&a; atque unicus qua- 
d T ex A ar 4 5. s a d tres pal- 
mosaltus, À medioad fummum in varios 
taniu(culos divifus ; iti cujus fummitate 
^ flofculi albi foliotum quatuor; quibus de- 
i ! ff; Gdentibus 


€ccxxxvilj Docescakhu'5TDpo 
Thlafpi petrzum Myagrodes. »oiloi iiiqrae d ; 
ou cidentibus relinquuntur vafcula omnino re- 
4 ferentia Dodopai Myagrum. Floret ad exi- 
. tum lunij. fapotis acrimonia nulli Thlafpi 
generi cedens; Vae. x 
. 4 — AriQyANTVLVM autem füpraipfa non fa- 
^ wiscelebrata dirupta faxa , in dextera parte 
fcaturiunt aqua gelidiffima: ad Notum ex- 
pofitz, quibus Fons Navolz nomen cít;qáa- 
rum frigiditarem manus vix ferre pofftnr; 
imó quandoque vitrea ipfa vafa , ad refrige- 
randujn potum in ij(dem jimmerfa , quoca- 
lores propter difficilem aften(um contra- 
&uf; lenianur, minimo temporis(patio : 
rtractà funt;qnz quamvis abundanter fatis 
uant;perillam Montis partem dimidij mil- 
liarisaltitudiisad Vallis frigida: planitiem, 
attamen ad hanc non petveniunt , fed totz 
ab illa terrarum fuper icic abforbentur; circa 
fontem iftum nullz furgunt planta qua ali- 
biobfervatznonfint | ||. 

A p. dexteram autem Fontis, eft Vallecu- 
la quedam PP ll. [U Valle del Bafli )q od 
olim ibrmagnus mutus E S rs propu- 
gnaculi zdificatüs , ad uánfitum Germano- 
fum retardandam.. Hanc percurrentes dum 

- defcendimus ad diverforiüm, iu parte dextc- 
ra Navolz contigua, Zephyro oppofita, frc- 
quentiffima vic imus: 


X * 


quorundam :an (ut Gefnerus inquit) 
potis Ledon alpinum ? àDalecham- 


Pirolam alteram Pann. Clufijforté Am- E Evonymon Theoph. credi 
brofiam montanam Dalechampij. xcellentifs. Aldroando Nerium alpi- 
Item quartam Pann. Clufij. numdiQum. ... 
Irem Pyrolam Macthioli: & Limonium l lodédronAllobrogum,Penz. 
Fucháj.- : Idzam Vitem Theophr. Dalechampio: 
Hepaticam albam Cordi: feu Gramen at Clu(iusin Pannonicis;alteram Vi- 
arnaffi Hederaceo folio Lobelij. tem Idzam facit :ab Anguillario Vva. 
Salicem Platiphylleos : Leucophlzos .:., Vrfi dicta: Dodoriaus , Vacciniam ni- 
Dalechampyj. : : LC gram 9ocat: alij, Mirrhyllum. 
Salicis Pumilz genus quartum Clufij. ^ Tuffilaginisalpinz Clu(ij, duas fpecies;. 
Balfamumalpinum, & Rofamalpinam, Pinguiculam coetuleo,ac albo florc. 
Ix medio vero ipfius Vallisad Orientem provenit frequens. rm 
Fiixmas —. i Tuffilago. N $9U 
ia Penz, : EANRNSLC 3 2 
Cacalia prima Pannonica Clufij. Pans veró cjufdem finiftra; fterilis 
Aconiti varia genera, 24 exiit. ; 4^ 


M wt àfomnoexperredti, oriente jam fole cxhofpitio (Baito videlicet) fcandimus 

,, denuo (lzvor(um camen)jam dictas Rupe rupesac pervenimusad verticem montis ubi 

(quoniam terra nonnihil videtur deprefla ) & finum quendam efficit, ideo vulgó Os Na- 
volzappellatur, expofitus autem eit locus ifte ad Afncum fivc Lybem quo circumcirca . 
provenit: Sipaen á - E 
Pulfailla 2lbo flore Penz.: feu Anemo. 


Tormentilla candida frequentiffima. 


Ro xus taret vc man Ap no H Ronin 1; lateo flore Fuchfij: fi- 
 Plinij.:Dalec| o; utin ve Ranunc.nétnorofus] , Dodo- * 
ullao malioó. Cametapiur tet i Bx rs Meere e es 
: ficamt:. 33Istivóme zituzo ; Item Ranunc. glomerofus frequentifs. 

. An. hac liquantulum defcendendo: 'nimusin quedam prata ad Occidentem fpe&tan- 
tia Vrticaria Vocata,qua plantis ifhs ornantur: 1 E ; 


Crocum 


Montis sa4rps 

Crocum vernum mihus prim. Clufij. quentiífima. 
Ranunculus balbofus Penz: feu Tube. Oenanthealpina Penz: paffim. 

rofas Dodonzi :- aut Batrachium A- Scrapias candido flore Lobel, (ve Cy- 

puleij. ; noforchis. montana folio maculofo 
Ornithophora candida Gemmz | fic- Gemmz, , 

H1wC Aquilonem verfus pereandem hancpartem montis, inalia prata ampliffima, 
herbofiffimáque tranfivimus;Balden(ibus ea Vallis Vaccaria vocacur,quód illic opimis pa- 
Ícuis aluntur innumerabilia boum armenta;divesautem eft locus ifte fonte perenni aqua- 
rum (lientiu oquenf ui funt non folüm paftoribus, atque armentis ad exunguendam fi- 
um,verüm & ipfis paícuisad humum irrigandum: furgunt híc 


Major,minor,&minima Gentiana Mat- nium nuncupatum : . Abguillara Ly- 


CCccxxxix 


ihi, ——— 00 gufticum autumat ; Cordus, Stru- 
Pfeudorchis;Bifolium Dodonzi: à qui- thion facit: ab aliquibus Imperatoria, 

bufdam Ophrys Plinij: Gramen Par- Ofltrutium, & Magiftrantia; 

naffi quorundam Lobellio, ' Auricula Murisfrequentifs, — 
Coriandram fylveft.Myconi. Pzonia foemina, * 
Liriafphodellusalbo flore: feu Hemero- Sphondylium laciniatis folijs. 

cales Dalechampij. - Orchidis varia genera. 
Thapíia Matthioh. 5 Saxifragia umbellifera Pena, 
Aconitum tertium Matthioli. Galcoptis maxima Pannonica Clufij. 
Aconitum tertium Diofc.frequentifs. Orpithopodium Dodonzai. : 
Laferpitium Fuchfij : à Trago Smyr- Draba altera Pannonica Clufij. 


A 8 iftisautem herbofiffimis pratisad Occidentem verfus,(tatim afcendimus ( & labo- 
riosé fané)ad cacumen montis ,à Vaccaria valle-unius milliaris altitudine perpendicalari- 
terelevatum ; cui nomen eft, Mons Major. quoniam omnium vicinorum montium alti- 
tudinem fuperat: hicftantes Benacum detegimus, qui à Sarcis Tridentinis initiumfu- 
mens,definit in Mintium Bümen Pifclicriam ingrediens, & eandem in duas partes fecans: 
Hic Pifcheriz locus,moenibus,propugnaculis,& mole tutiffimis munituscít: hic nume- 
rof Anzuillz, ac Troctz maximz abundantiffimé capiunturàpifcatoribus: Cernimus 
fubinde Syrmionem penin(ülam;natalc folum Catulli noftri Pocta: ;ubinon longe füb ip- 
fis Benaci luis, fomes TUTplhieet creduntur effe ; exhalationem cerié fülphuris, & entis, 
& haurisnaribus. Viteriuseftin confpe&tu Decentianum quarumcümque frugum em- 
porium magnum. P. Salodium, quod ad urbis dignitatem proximc accedit , oculis 
fcfe offert; hic merx dealbati fili .-ejufdémque fubtiliflimi ad veftes lineas confüendas & 
acu pingendas,copiofi(fime etur. Ob oculosqu verfàtur, Matei ,&Tu- 
fculanum. Histribusin locis,ubi vitalis faluberrimáque aura ducitur , omni arte ac indu- 
ftria coluntur Vitidaria arborum praftantiffimarum, üt fünt Malus Citria , Malus Medi- 
«a , & Maáffilica; interquas funt etiam quedam quz ingentcs fructus ferunt, Poma Ada- 
mi vocitata , propterea quód ininferiori parte cicatricem obtineant , poft morfüm primi 
pattis, (ac ferunc)relidam. Hz quidem celebranda planta quovis tempore florent, & ro- 
tum annum accrvatim fructus conferant; horum locorum parictesex Lauro & Mitto, 
quafi auleis quibufdam mire reguntur. his & hortorum viz concinrié admodum exornan- 
tur: atque adeó abundant Lauro Joca ifta, ut hac, vicelignorum ,ad inftruendum igriem 
etiam populares utantur. Ex quibusamocniffimis viridanijs prater delitias, fümmus quo- 
que proventus excipitur, cüm frudus ifti non folüm nobis, & vicinisciviratibus, verüm 
etiam Germanisipíis cumulatiffiméimpartiantur. Papyrusferiptoria hicetiam inmagna 
copia conficitur. Hinc eonfpicirurparva infula Monachorum minorum D. Francia ,in 

ua abundanter próvenir, Wood 
: Heridii albis , & rubris floribus;ex faxis nudis prope aquam pullulans. » pi ry, 
-Afpcttui etiam fefe offert, Bojacum,ubi pifcatores Carpion am pracipue degunt. Vltez 
rius Vicus Campioni , quo in loco ad excoq ferrum; HUbkibn en cit gencra 
omnia extruenda,dificia varia fabricata funt, habent namque hic aquas ip n CUBE 
atque fodinas ferréa maceria exuberantes; atquc ut paucis totam TEE FOPAR ; hic 
es aplati licer aquas diverficolores s fele&arum oleatum oliveta tequentia; mm 
ge F ult app deer ab afpirantibus ventis, à nautis ac p- 
i eronenfis orz;illam ad opp puilam: pra 
E depuis ber aquarum;Piftrinis ad molendas fruges,ac Varcalannus varijs griers 
vientes:praterco ut prolixitatem eviteni,diverfosalies pagos: taceo adf ois cot 
Has, ac repentinas , quibus Lacusifte com tur, oben rar 4A mp 
inter fefe concurrentes. Vt jure Virgilius Lacum verbis illis compellarit. Á 
: A Flutibus ch fremitu affarzens Benace marino. : $ " i 
Ad fü h is delitijs,ac vit falubritati,ora heclocupletiffima Benacenfisoppor- 


tunlimaexilit — ETE Ex hac 


ccexl «5 D.gosro g 1eB T 4 O ISGUE.- 
Ex hacetiam fpeculá veluti abaltiffima eminentiffimáque Arce, Verona, cjus territo- 
rium, AthefisQue fexücliffimus oculisfeie/confusé tamcn,) fubi;ciunt ;Juminofo etim, 
fexenoQue exiltente coelo remotiores vibes, fed adhuc foagisindiftindéatque corfuséap- 
parent. hiclocus diflarà Benaco con(ucto itinere fex milliaribus , perpendiculariterveró 
duobus: in hoc itidem montis cacumine planities eft herbofa , ubi oves, & capra tantum- 
modo pafcunturjia qua invenitur Trifolium anguftifolium alpinum,quod ita dcícribo. 


Tiifolij anguftifolij alpiniicon, 


Ascirvm Trifolium iftud in co- 

dem Majori Monte ; ea parte; quae 

ad Orientem fpe&at . cujus radix longi: 
tudine eft feré quincunciali; exterius 
quidem colore pallefcenti interius verà 
albido: lignofaautem, & multisobtecta 
comis: faporefubamaro. Surgit ab hac 
unus tantiim cauliculus , ominibus pror« 
fus folijs nudus, rotundus pariter , cavus; 
ac lzvis , femipedalis longitudinis; quiin 
fummo finc ordine Borcs emittit, quo- 
rum formaad Viciz flores proximé acce- 
dir,in quibus color purpureus admodum 
venuftusenitefcic, E fummo radicis ca- 
pite excunt fupra tetram quinque ac plu- 
resetiam pcdiculi;ternasferéunciaslon- 
gi,quorum finguli , é medio duas barbu: 
lasemittunt; & in fummo foliatria,equo 
inter fe fpatio diftindta. Horum veró loa- 
itudo fefquiuncialiseft: at forma angu- 

a, acuminata , ac nervofa. Plapta »pfa 
..&dmod ft;& perennis.Flotet au- 
tem menfe lulio.lllius femen nondü mi- 
hi eorifpectum; neque vircs fatis cognitae 
"funt.parteautem occafum fpedlante fon- 
!ovticulus perpetuo fcatiirit ; cujusaquala- 
t sbentes per montis crepidincs in. Vacca- 
larg vallem, paulatim abforbentur & ad 
: : a "*65' nihilum redigüntur: in parte: veró Se- 
ms i epa vofs Mt u5:0:premtrionem afpiciente: fcmper nives ja- 
" : ; ' *ts'cent;quas aliquando;cüm nirnisaltz non 
rane D 9t : funt;j:plantz penetrant ,- & caput fopra 
ipfas efferentes in eis virefcunt, florent & femen ferunt quod cgoipfe mca manu collegi. 


In hac cadem planitie;ac cont iguis a] |piriistopibus exurgunt planta infrafcripta: 


Aledorolophus primusPann.Clufj. ^ dusLeontopodioproponir-:-.. 705 

Chatizlea Germanica, Trag & Dodo- ^" Leontbpodium parvom Lobellij. 

' nxian(utPenainquit) Chamzdaph- ^ 77 PindszTibulus Plinij vel Pinaftri genus 

' ne Diofcor. Füchfius, Dáphnoiden fterile: Ili: Mago yocantz^c 5 

^ faci'àquibufdám, Mezereum Ger- - "^" Anagyrisminor: 5^7 23ne 2 
manicum. : s: Cneorum Matthioli:z :ar/Oleandrum 

M RUD E ctos eco fylveftr. Avicennz?  foitéiThysiclea 

252 oM. ah inum Hr P" mi- Y 2 " T 


.fninor Cordis ^: 2 t 
Ranunculi montani primi;fpe- , 
;'ciesprima dibus »u1136 
: Jtem primi fpeciesaltera 509^ 5005 
'! Gentianella v.Pannoricá Clvfjj : à Da- 
& GET pio; Hclleborinawacata. .: 
;* Gentianella fexta: Clu 6j frequentif- 
| fma iE 1 2oíhvd 


Hária argen- 


Anil 4 


igticnes: fe- 
22 


^ "Ranunctz 


QU a Coches, L. 


M: onNTIS 


Raaunculus alpinus Coriandti folio: 
Clufio, Rutz folio, 


» T 
- ditate przdita; inter quz fre 


BALDI ^ &cxlj. 


Ranunculus Alpinus Cotian: 
ri folio. 


E X radicibus longis teretibus TAS 
fis, candidis & quodam fplendore or- 


* natis, quatuor ad fummum fefe efferunt 


folia femipalmaria,à purpurafcente. pedi- 


culo folia Coriandri referentia attamen. 


minora, & magis laciniata, & ad Gimilitu- 
dinem Fumariz difpofita; inter quzex- 
urgit unicus pediculus rotüdus,lzvis,pal- 
maris, florem continens, circa cujus me- 
dium foliolum unicum elt, in fummitatc 
autem flos ex duodecim ,. & pluribus 
etiam folijscompofitus , (uti in Buphtal- 
mo) albis (übpurpurafcentibus, ac venu- 
lis fanguineo colore percurrentibüs; ab 
alijs viridibus foliolis exceptis, calycis vi- 
cem gerentibus; in cujus defloréfcentis 
medio remanent feminà congefta ut in 


'alijs Ranunculis: floret àd Kal. Iulij. Na- 


fcitur in Majoris montiscacumine,, Oc- 
cidentem verfus. perennis eft; & aliquan- 
tulum acris. € E 
gcn: . C- 
€ 
Ocymoides mufcofüs. 


EE unicaradice lignofa,pallida, f«pc- 


12 d TA a, 
iin Sedisalpinis Clufij , emergunt fre- 
quentiffima foliola füperficiem terra a- 
qualiter , denüiffimcque coopetientia ad 
"ers aasY Im PEN "0M 


Mutci 


itiffimi 
flofculi. fuispediculis ijsQue breviffimis 
fingultinnixi à folijs fecundüm calycem 
tantüm elevati fant,formá,calyce, & co- 
lore Ocymoidis repentis, ' ( minoresta- 
men) quare Ocymoidem mufcofum aj 

pellare placuit . Sic Müftus ifie exoroat 
tetram,ut tapete pulsherrimum run 
ocuios tumgiopere de . in iugo 
rupium Majoris to xul] Florec 
circa Kal. Iulij. guftu exficcanris faculta- 


cat 


tiseffe percipittr. perenniseft plánta, 


Arr hzcplanta tr and 
H bipalmarem ; exterius nigricantem, 
intusalbam fuperne'in plures partes divi- 
fam; atque eo inl o,pnde folia exeunt, 
ruberofam; foliaautem unico pediculo 
tereti , gracili , lanugine argenteapubc- 
ftenti, palmaríque inhzrentia, ES : 


7 


cccxlij « 


[; 


PTS 
- tuy 


EAT eanycA 


Neben 


Geranium alpinum longiusradicatum. 


D:s:sse xt 


TaPIÜMe. 


que , aut fex folijs, tribuslacinijs pro- 
funde fe&tis ac mollibuscóftanua:uni- 
coctram nudóque pediculo folijs ipfis 
breviori infident floresfoliorum quin- 
quc, Alcez colore venis fanguineis de- 

i&; in medio ftamina ficuti in Ro- 
fis habentes , qui vafculo quinquc fo- 
liolis mucronatis continentur, & de- 
fluentes in. brcve roftrum detinunt, 
quemadmodum in reliquis Geranijs. 
Nafcitur alpinis rupibusMajoris mon- 
tis Orientem alpicientibus, ac ibi pat- 
fim. Floretinitio Iulij. femen Kal. Au- 
gufti perficitur.Perennis eft planta. Ra- 
dixamariufcula , ac quadam fubaftri- 
€&ione donata. 


liem: 


Cariophyllata alpina, omniurn- 
minima, / 


Radice craffiufcula , in fibras va- 
rias divifa femipalmari altitudi- 
ne, & albicante , pullulant prope tcr- 
ram multa foliatrium digitorum alti- 


^t*udine Agrimoniz formam amulan- 


tia, (zqualitértamen inferna foliola 
velutialz utrinquedifpofita,) ferrata 
perambitum , multis in locis perordi- 
nem laciniata;molliter lanuginofa, ali- 
quantulum crifpa, faturaté virentia, ac 
fplendorc quodam nitentia; inter quz 
quzdam ad hané perfectam formam 
haud pervenit, ex horü medio (efe at- 
tollit unicus,&elegans flos;folijs quin- 
q i colorisc: (inquorum 
centro lutea flaminula)calyce non ab- 
fimiliab alterius Cariophyllatz: mon- . 
tanz Clufij continetur,atque pediculo 
lanuginofo tereti, ac ad (ummusn pal- 
mati in(idec. Flores profert initio lulij. 
NR US ;acfacultare e&ficcatoria, 

n lugo Viticariz ad Occidentem pro- 
venit, 


mic 
Clinopodium alpinum. 


P VrrvrANr ferpendo ex fibro- 
fiffimis radicibus varij cauliculi 
quadrangulares, hirfuti, ac fefquipal- 
mares; quibus bina folia hiríuta , fer- 
rata, Ocymum minus zmulantia , ex 
adverfo & dire&te firafünt , inter quac 
alia parvafoliola exiftunt: flores mul- 
tiatrorubentes, ac Calaminthz mon- 

tanz 


X53 abere 


Mourt:s BALDI inm 
Clinopodium alpinum. j i: ecoliij 


tanz genuinz forma ; inter folia commixta, : 
globulum repra(entant; floret in initio luhj; 
€tacri fapore.Provenit paffim non procul à 
^ Majori monte,ubi perennar. Lad 
Hxc ulterius pergentes paulà inferiüs 
defcendimus in Valleculam ternis nivibus, 
& glacie majori ex patte contectam,cujus in- 
ferior parsconftat cx confraéhs &itatmobili- 
bus faxis, ut (aper ipfis nallo modo confifti 
poffit, adeó uz]upi, & uri mortui adinventi 
fint , quando hac tranfire yolentes, faxis fub 
,corü pedibusmotis, nulo cüm modo gradi, 
, cótineté poffenr,unà cum cornibus pracipites 
. corruerunt. quz faxa ctim attrita, & candida 
,, fint,variasdy fortiantur figuras non ab(imiles, 
, denudatis offibus, à vicinis Vallis ollium no- 
"mihatafuit:in hac Valle contiguífque pra- 
ruptis locis hase exurgurit fimplicia/ ^^ 
Alpigena Chamerhododédros,Peng:iGuil: 
landino,T'erionarca Plinij putata: Geíne- 
rus, Vitem Idzam rubrisacinis , nuncupa- 
vit: Dodonzus, pro Vaccinia rubra propo- 
; ,,; Bit: Mihi videtur, Anonymos, Ballami al- 
-- pinifolio. incapen s 
" CotonifterGefneti, 
Caffia poétarum Penz. 
Ilex. " 


Pthora Valdenfium, frequentiffima. ^ 
Heptaphyllon. Í : 
i07: /Chanophyllata montana altera Clufij. ^ 
*"Sefelipratenfe Monfpellienfiam, Lob. : 
Lilium Con alliudi fr iffi 


Chamizcerafus, moni 
cma 


orundam. |... 
"tadice Penz: five. 
* tertia Dodonzi:velaltera Clufij. 
Aneémoneé florealbo Clufij.5:, 45. 


DPhulladalsl 


- thenzirOftrysTheoph: q 'undam, : 


los fcemina Cordi: à Penáj malétamen: nam Camerariusin do-.: 
ME "tquatita ::à quibuídam . . €hffimo fuo Mcdiczo horto, aliánon. | 
"Thraupalus T heoph. credita. effe Ofttym,vel Oftryaà Theoph.dc- 
Sambucus fylveft.feu Cervina Tragi:vel fcriptam putat , quàm plantam illam, 
.-Sanibücusracemofa Pena. . : que proCarpinoa Math.pingitur.bíc 
Sedumalpinum vi. Clufij. paululó inferiüs copiofiís.confpicicur. 


Apuvé pauló inferis huic Valleculz contigua funt prata in latere montis late extenfa, - 


n 10faciim propterapricum fitum,tum quia func inftar Yiridanrj, ubi multz 
pee tom Sai toto in ies furgunt,collcdtz vifantur. Cujus 1€), Ca videtur 
effe cauía; quód cüm in alijslocis,pratífq, editioribus,& his ipfisimminédbus herba; quo- 
tannisematuruerint,exficcatzá; & in foenum rédactz,non plauftris,non jumentorü dorfo 
propter locorum 3:05 d coüvehid n poffint,fed eas crahi per terram neceffe fit, 
& per hzc pracipué prata tranfitum habere; hinc fit, ut varia femina decidant ;ijífdemque 

nafcentib is herbisloca redundent, quare etiam per quádam dignitatem, 
cre llentiam abfolute, & nulloalio adje&to nomine à Malfefinenübus Prata vocantur. 
en l in hisipfis luxuriantium;hic eft: 4 à 


r 


on.Clufij: elegantifs. H acinthus Poctarum,Tragi;cópiofus. 
ppeehtecinm KM dote, friqicetili Lilifts purpureá majus,& pe Penx. 
Phlomos Lychnitis altcra Syriaca , Lob. Hieron wire ids. lufij. 
Ocymoides magnum flore purpureo. Condry md iin d ias 
Calcha alpina Gefnerifrequentifs, -— Iuncaria Salmanticen , 7 ufij.- - 
Tacea montana Narbonentium, Lob. Dodyen s UL 16 fuent 3 
Vetbafcum Tragi, copiofiffimum. - irhysaltera e ye WE 
Ornithogalon fpicatum lateo palicfcen- poo mew j, omne ge 

vein Auftri Clufij. Aconira varia. 


Ratiünc. quartüs Diofc. feu A j phe » 1 — o" : 
. Batráchioides Pena: hic frequenufs. Sanicula mont cl j. 


. minerimus. 


cceli 
Panax Heracleum. 
Genifta Nuenfis Dalcchampi].: 
A (bhodelus major;ft T 
Aquileia fa(calóre; «015 
Herba Paridis. 151 
Machaleb Gefneri. ES 
Lutiatialutca Dalechatnpij:' - 
Anagyris mitiot. '* do 
Periclymeni re&ti duc fpecies, 
Cyrifiviriagenera. ^ 707007 
Setrata Cordi;ab alijs Récetirioribus So: 
lidago Saracenica nuncupata. 


DrsscarfPtTro. 


Orobus primüs Pann. Clufij, 

Hepatica nobilis Dodonzi. 

Helleborina Penz. 

Combretum Plinij, quorundam. 

Gentiana major frequentiffita. 

"Gerania multorum generum. 

CacalidPenz. 

Pxonia foemina frequentiffima. - 

Scorzonera v.Pann. Clufij: frequentifs. 

Sefamoides magaum —Salmánticum, 
Clufij: nalterà Mufcipula fore mu- 
Ícofo, Penz? - 

acelivis valde,triü millia- 


Hisce paritetfilentio non eft p 


ada V iailla Fag: 


riutn longitudine conftans, modo hac,modó illac,anguem dum ferpic(emicontradum re- 


ferens ; exutroqüe latere fagi. 


ingentibus fepta , quarum cacumina fefe mutuó Yincientia 


velutifornicem erbnEUnEUe Hare ab aidentiffimi Solis xítu,&impetu pluviarum ali- 


uo modo tueri poffint . 


alfefitii vocitacum, ihfraferipta func plantae: 


Libanothis Cheryophoros ftuticans. 
Item Sterilis. 


Ligufticum Matthioli: nónulli pro Sile- ^ 


-^ 6, eut Sefeli Maffilienfe upuntür, 
Soldanella alpina. Sit i 
Tuffilaginisalpine Clufij do genera. 


is veró pratisufquead montis fümmum dorfum ; Culmen 


Anonythos Balfami alpini folio. 
Pulfatilla lore albo. A 
Sefeli genuinum Maffilienfe. 
ezereüm Germanicum. 
Oenanthe alpina Lob. Item: 
Clematis Crutiana noftra, invenitur. 


^ Tx hocetiam culmine, eft planities (atislata herbisteferciffima,ubi propter varios pro- 
3aà:«4. ^j ^ 


fpc&us juc n atque oculos pafcunc.in hac ac circumcirca, germi- 
nat frequentifs. Rap 4 
Chariophyllataalpinanoftra. —— Lcdumalpnum; ^ & 
CotonafterGefneri. 5 05 Soldanellaalpina. 

E x hoc faftigio defe à é&à verfu, à infemici fda fau- 
ccsjnter jam did Mm o e A Term rioriinatum, licet ille ad celfi- 


tudinem Majoris montis non perveniar.qua montis n Luna formam excavaraportío, Os 
Navenz dicitur. híc Benaci adliuc multa pars cernitttr ; imó & fonorus bombusaquarum 
I: iffimé ex Brixienfibus montibusé i ontis altiffimi 


Braíz fluminis , 


quo agimus, in lacum pracipi 


" (m. 
. bd . : . M 
tuor milliarium fpatium interfit. Hisin locis dicenda plante topiofz;atcolluntur: 
lliumV. Matthi: 


'. Scfeli Maffilicnfe genuinum , frequen- 


tiffimum: forté Mcum Italicum Lo- 
bellij. 3 
Da acus Creticus. ^ 
Panax Afclepium: 


1 :q. 


A 
don Gefneri. 
Lunaria odora, vel Grzca major. 
Lunaria Clyymiftarum: feu Viola latifo- 
lia Bolbonach;Dodonzi. ? 
OrchüdisSerapiadis varia genera. 


IN hoc Altiffimo ubi Baldus tetininatur, nulla nafcuntur herbe quarum alibi non me- 


"PR PER] 
A 5 hisfaucibus 


bul montislatus admodum herbofürn , & cui Otiens do. 


minatur, pulchertimas plantásfemperobfervantes alibi, tamen defcriptas . In planitiem. 
Eier pe AR 


& pulchertima fuit fylva,Brehronicenfis dicta, Abie- 


tibus Pinis, Ilicibus, Q uercubus, alijsque innumeris arboribus, ac przcipué patulis Fagis 


referta nunc veró, ucrerum fett vicifficudo, trunci tancum ipfi 


refciffis,nefcio quid mag dicántes, 


p herba Dad: ut ipfe in- 
quit) Aefchynomenes Plinij : Mercu- 

. tialis fylveft.altera, Tragi: Pena Perfi- 
p POS oli me tange- 
1c;facit, m Efula fylveft.T'ragi, 
Wd E. 


Radixcava Herbatiorum:à Cordo Cap- 
num Aetij ; & Capnos Phragmites, 
Plinij: à Fucifio, Piftolochia credita: 
à Pena, Famaria bulbofa Plinij,voca- 
ta: M. "a ! | i 


hiber. 


Mutelina Gefneri, & Cameratij : à qui- 
bufdam,Meum Alpinum didum. 

Pulmonatia Lichenis facie. 

Filix faxatilis crifpa ; forté Pteridion foe 
mina Cordi: 

Filix faxatilis Tragi. 

Saxifragiaautca Lichenis facie, & Eryfi- 
mi fpecies Aldroandi,Penc. 

es pn i ; 

us Hollandicus. pro Satyrio primo 

Diofc.Excello Maxthiolo tabu. folijs 
Rumicisarte affixis ,venditus . prout 
Clariffimus & Excellentifs, Philofo- 

phus;ac 


MowNTrs 
phus; ac Medicus, Ludouicus Fuma- 
nellus,qui hunc, & illum qui ad Mat- 
thiolum eft m iffus,(pe&avit;aperte te. 
ftatur : facile autem fuitdecipi, pro- 
pter fummam utriufque, antequam 


BALDL , Cccxlv 
€ terra erumpat, fimilitudinem, 
Sanicula alpina guttato flore Gefperi: 
Sanicula montana Clufij : forte Cha. 
riophyllata folio Hederaceo Pena. 


A 5 hacexcifa fylva pergimus per eandem femitam verfus Meridiem , ac ingredimur 
Vallem Attilonem;que multis fcaturiginibus falubritim aquarum irrigatur.Cujus pingui- 
bus herbiscopiofiffima armenta z'ftate tota pafcütur: refertiffima eft numerofiffimis plán- 
tis,quarum multas filentio przteribo,ctim alibi adnotata fint;eas foldm referam, quae aut 
copiofiores hic na(cuntur,aut digniores relatione funt. Abundantiffime igitur híc nafcitur: 


Coralloides Cordi: feu minor Dentaria 


Matthioli : vel Alabaftritesnemorofa 


Alpina;Penz: & Viola Dentaria, Do- 
donzi: Pentaphyllea , ac Eptaphyllea, 
flore albo, atque purpureo, hicinve- 


nitur. 

Helleborine, five Epipa&tis,Penz,& Do- 

donzi. 

Polytrichum aureum majus, & minus 
Herbariorum. 

Filix foemina. 

Item, mas. 

Primulafylvarum Lobellij. 

Cynocrambe, vcl Mercurialis fylveftris, 

lacobga tertia Pann. Clufij. 

Sanicula foemina Fuchfij. 

Solidago Sarracenica Lobellij. 

Mater Vialarü Dalechampi;: alijs Viola 
furre&iscauliculis vocatur: à quibuf- 
dam Viola arborca. 

Barbi Capra, Herbariorum: à Brunfcl- 


f cabaliqmbus — 
"Ehoderss ab alijs Melandrium Plinij: " 


Iralis, Vlivaria,& Croftofanaria. 
Tanacetum non odorá Lobellij: Atha- 
na(ia Leucanthemos quorundam, 
Virgaaurea major Doria floribus. 
Ytem,minor. : ; 
Phellandrium Plinij; Guillandino: ab 
Herbarijs Angelica fylv. vocata: Cor- 
dus,Smyrnium facit. 
Geranium fufcum Clufij. 
Geranium Malacoides, Rec. 
-- Geranium Batrachoides Dod.five Get- 
manorum Gratiadei. : 
Geraniorü communiorü,varia genera. 
Pulmonaria vulgatiffima Borraginis fo- 
Hio,major,& minor;ité coeruleis,atque 
purpureis floribus: Cordus, Symphy- 
tum fylveft.facit: & Pulmonariá Pli- 
nij, Gefnerus: perperam Potamoge- 
tur Diofc.Lufitanis. E 
: LythofpermumAnchufe facie,Lobcllij: 
-. forté Pulmonaria major DalechápiJ. 
Auricula Muris major Tragi: à Dale- 
champio Corchorus Theophr. Galli, 
'Pulmonariam vocant. : 
. After non Atticus Tragi:perperamÁco- 
- nitum Pardalianches Fuchíáj: Gefne- 
— rus, Solanum Monococcon facit: à 
Cordo Aconitum Monococcon vo- 
catum:à Pena Solanum tetraphyllon: 
ab Herbarijs, Paridis herba dicta, 
Aconitum alterum Macthioli. 


" 


Item ,quartum ejufdem, 
Napellus verus coeruleus Lobellij. 
Napellusracemofus Dodonci:an(ut Pe- 
nainquit) Actea Plinij? àquibufdam 
Chriftophoriana di&a: ab aliquibus, 
Helleborus niger. 
Sambucus paluflris, Lycoftaphyllon foc- 
mina Cordi. 
Rubus Idzus Diofcoridis. 
Rubus Idzus lvis. 
Rubusalterlzvis, an. potius Chamzru- 
bus?Rubum Idzum Gefnerus facit;&t 
. Rubum faxatilem,Clufius. 
MirthyllusGermanica, frequentiffima. 
Corruda altera Clufij. 
Chariophyllara montana Matthioli. 
Item,montana Dalechampij. 
Seolymos T'heophrafti,Clu(i0. 
Mutcusarboreus; à Grzcis, Bryon. 
Mufcus terreftris Tragi:feu Chamazpeuz 
ce, Gefneri: velclavatus Mufcus, Lo- 
»bellij: Denslconinus;fecundü aliquos. 
- Mufus terreftris repens Clufij : forte 
Mirma, Boruffi :àLobellio , Mufcus 
'" alterdenticulatus. j 
Mutcusterte(lris denticulatus prior,Lo- 
bellij.: 
Oxyslutea Clufij: feu Oxyscorniculata 
repens, Lob. 
Oxys Pliniana. 
Virga paftoris, Matthioli: Labri Veneris 
fpecies. 
Tithymalus Characias v. Dodonzi. 
Item, Heliofcopius. 
Item;Platiphyllos, 
Pithyuía Dodonzi. 
Mezereum Germanicum. : 
Solanum majus Rec. hic non folüm fre-. 
quentiffimum eft, fed admodum vc- 
gctum furgit. 2 
Fragaria. 
Myrrhis Fuch(j. 
Pyrola Matthioli;frequentiffima:Limo- 
nium filveftre Tragi. 
yffop fislutea, Lugd 
fium. : 
Nepeta quarta Tragi: feu Calamintha 
. Mentattrifolia , Pena. 


Ranunculusprimus ). à 
j Matthioli, 


Item,alter 

ltem,tertius j 
tem,quintusej apud Cor- 
dum : Bulbotus Apuleij Dodonzo.. 


Item;quartus Diofc.copiofus, 


tem, 


ccexlvi 

Item, Glomerofüusalpinus, Lobel. Flos 
Trolius,a Geínero: Sextus, Matthioli: 
fea ; uc ego dicerem, Aconitum ter- 
tium Diofc. ? 

Mollugoaltera montana Dalechampij. 

Paral ticaalpina angultifolia major, Lo- 
bellij: à Fuchfio, Verbafculum odo- 
rumdidum. |... 

Violalutca montana Clufij. 

Primulz arborcícentis varia genera: à 
Fabio Columna, Alifma fylvarum, && 

ratorum, vocata, meer 

Amcllanchier Gallorum,Pena: Pyrum 
Cervinam,Gefnerus facit: Clufius, in 
Obfervar. Panrion.:fub nomine Idzac 
Vitis defcribit. jeu 


Abics. s 
pinusfylveftrisfeu Muflo... 


Lamium primum,& alterü Pabn.Clufjj. 
Cacalia Pann.feu glabro folio,ejufdem.- 
Auemone v. Dodo- 
Item, Anemonettrifolia '' nzi. 
Rubralzvis Taurinen(ium, Lobellij. 
Phyllum Thelygonum Dalechampij. 
Satyrium. Erythronium Herbariorum 
Penz,& Dens Caninus:à Dalecham- 
pio Satyrium trifolium feualbum : à. 
Clufio(inPánonicis) Dentali vocatur. 
ES abortivum Lobellij:perperam 
: Orobanches maga T 
Circza Dalechampij. 
Sedum alpinum tertium 1 Cla- 
Irem,quartum $i. 
Orcofelinum Clufjj: feu nigrum Sefeli, 
- quorundam. 
Abnthium alpin , feu Vmbelliferum 
. .foribusalbis.- : 
Saniculamas,Fuchfij: à Matthiolo Dia- 
penüiavocata: Fabius Colu:nna, pro 


Siderite. tertia Diofcoridis propo- 


Dos amni 


[o] 
Carpinus , Matthioli ;- vel Oftys Plinij 
Camerario. f 
Fagus. 
Betula. 
Acer montana , feu Acer major Cordz 
Clinotrocha Anales kon 
Sorbus fylv.alpina Pena, & Matth. Sor- 
bus Torminalis fecundim aliquos: 
Dodonzus , Ornum & Fraxinum 1yl- 
veftrem vocat. | . 

Sorbus Torminalis Matthioli, & Pena: 
feu Cratzgus Theophraft. Anguil- 


larz. 

Aquifolium, vel Agrifolium , & Rufcus 
fylv.mulrorum, Cratzogonü T heoph. 
Plinij:Lacuna veró , Paliurum fecua- 
dum vocat. : 

Larix,& Agaricum. 


Ex dignioribusveró ha funt: 


Amblatum Cordi: vel Dentaria majot, 
Matthioli. 
Dentaria rubra Dalechampij. 
Solidago Sarracenica tertia Clufij. 
Petafites magna Dalechampij. 
"T ufhlago montana ejufdem. 
Erifitales Dalecbàmpij: perperam Mi- 
thridatia Plinij, fecundum aliquos. 
Baccaris Dioícor. Matthiolo: 
Ribes Officinarum. : 
Apii um Dalechanpij. 
ellisTuteaejufdem: — 
Thimelzz fpecies, Myconi. 
Ranunc.montanus albus, Dalechamp. 
Ciftus, & Hypociftis. 
After montaaus Penz. 
Damafoniumnothum: Calceolus Ma- 
riz,& Sacerdotis Crepid a, Recentio- 
.rum: Amatus Lufiranus fub nomiae 
Lonchitidis primz pingit. 
After monranus hirfutus Penz. 
Aizoon ferratum primum Cotdi 
Item, alterum h grat. 


nit. 
VrLTERIVS introimuslatitudinem qu: quz Noveziaab incolis appcllatur, in 
quafrequentiffimuseft: 
Crocus Vernus primus Clufijj. Petafites alpina. 
; Dentellaria,Gefneri. Iacobza altera Clufij. 
Solanum majus : feu Bella Donna Ta- Afphyllanthes. 


lorum : vel Mandragora Morion 
Theophr.quorundam. 
Tuffilago. 


Ix cujus fini(tra parte , quzdam inzqua 


is 


Batrachij varia genera. 
Afphodellus luteus , dalter Plinij Do- 
donzo. 


litates magna: faxcz exiftunt : inter quas vari 
1 


Cavitates r 


Cicutaria latifolia fcetidiffima Lobellij 
à quibufdam Peloponenfe Scícli cre- 
ita. dien 
Lünatia minor Matthioli: feu Botrytes. 
Trifolium aureum Dod.flore purpureo. 


RATER hzc Noveziain montis parte 


gà dicta; quibus, 


Allium anguinum Matthioli. 
Cacalia Penz, copicfiffima. 
Aconiti varia genera. 

Item: 
Clernatiscrutiata noftra. 


dextrorfum ad Occidentem, tribus dotata 


cft Valléculis, quarum capira ufque ad Majorem ipfum jam di&um montem perveniunt: 
harum Vallecularum prima appellatur Lofanna,quz licet parva (it,dives tamen eft rariffi- 
misplantisjin hujus convexa parte orienti expofita afcendere incipientibus inuenztur: 


Holoftium Camerarij : forté Holoftium 


quorundam Dalechampio. d 


i 


Aconitum aliud Dalechampi. 
Peu doafphodellus Clufij. 


r dum 


T | Ja, ES. : MEA tl 

Dii MUTNOBES CEA TTIBROiQ ,UCCxlvij 
, Er,dammagisafendiut |... 

Chamcciftus quartus Myrtifolius Clufij. ^ - Phtorz uz fpecies, 


u&MYUG 

: »frequenti. 
Doronicum vulgatiffimum« 
Tor mie ges og 


Nardus Celtica frequeatifs.i4 i 
Acor pardaltanches, Pliaiji: (2 


Aconitum Pátda q Item Pannontertium —— fij: 
Dodonzo. Clinopodium Aufttíacuni cjuldem;2O 
Loon Ie dexteraverbejusparte Noto fübjea copiofareperitur:,;.. «22126 


$i 
Pisguiedli Geltiesécerulen fore; (eu Cücüllata Dalechaimpij : à quibufdati/Crias Apul. 

ejcredita. —.— 4. s , gd a o: aen 
ssl finiftraautem quz Grecum Orientem áfpicit peculiariter proveni 


Piágeculaforealbo: 0 u^ i Mu 
AuriculaVifi purpureo flore frequencifs . Clinopodium alpinum noftrum; ^ 
A circumcircá abundantiffima eft? Xd zi 


Genifts IluenfisDalechampij...... ;.,BiftertaminorClufj. |... , 

"Tuffilago altera alpinia Clol A 7^ Yerbafculus alpinus cceruleus Dale- 

Tuffilago mont batte Laeniy"- coUe s dlidinpij. minii yis 

Soldanella montana Penz:: feu Lunaria Carum. , me 
alia minor Dalechampij: à quibuf Lonchitis afpera major, frequentiffi- 
dam Lunaria di dinari vocata. ma. 


DvanvM reliquarum Vallecularum altera Lonzia vocitaturjin qua nihil notatu di- 
gnum detegitur,nifi quód in ea 
Phtora major,atqueminorfrequentit ^ ^ Doronici Recent.vatia genera. 

ima. s l1 $$ Siálicisfáxatilis duz fpecies. 


ALTERA verà Bruta nuncupatur, in qua Nives & Glacies perpetuó dominantur. in 
ipfam praterea ferzediver(ze, Lupi prxfertim, ac Vr( fefe recipiunt; in hujus fümmo verti- 
ce inacceffibili,prominenti,& fimpliciter axeo,cavitas quxdam exiftit(Cova/ aste) dita, 
écujus rimis, » 

Trachelium mi 
'eronica petra fempervirens 


^ QuárumIcones,ac de(criptiones, habent 


Scdum petrzum Bupleutifólio:fore y 


us Tem: 


ru "Sedum petrzum Bapleuri folio: 
become V florcyerius, 


$1 illiunicaradix craffa, reres,fi- 

ne fibris, fed quibufdam quafi 
tuberculis hinc inde erumpentibus, 
craffo cortice obvoluta, intus pallida, 
extra in rubore nigricans, ad fum- 
mum cubitalis, fuperné partita, (ut 
in Geranio noftro alpino:) folia angu- 
ftifolij Bupleuri omnino fimilia ex 
protuberátibus illis partitionibus co- 
pioséemanantia, & in círcuitum fe- 
Íe expandentia: flores autem ex fe- 
prem foliolis aliquantulum. mucro- 
natis, in luteo pallefcentibus, profert 
infümmitatecaulisteretis, nudi, & 
dodrantalis; in quorum medio femi- 
na umbellz modo graviter Le 
exiftunt ; atque hzc uti in eodem Bu- 
pleuro. Floret IdibusIuli: & Idibus 
Augufti colligitur femen: guftu re- 
fert Cynarzfaporem, 


a Dvx 


ecexlvij, DrscmiPr:ío MowrIS BAL Dr 


D : M autem defcenditurab hac dextrorfur, videre licet, 


Ced dn magnam, Gefneri:. for- "Cirfium Spinofum. 

s Ccntantium ] lochum Dalecham- Foe. primum Pannonicum, Clu6j. 

pij: upieurum H4 
Genriabam. folio Afclepiadis. 

Ar nostranfeuntes via inrer M; lel ervenimüs in Ferrarium pa- 
gum, domibus ac hominib tani: ultiffimum: :inquavià frequentiffimum, 
Vincetoxicum albo flore, onfpicitut. . ma,& Bonus Henricus Matthioli: 

bietiam: Oxalisrorundi folia frequentiffima: à 
Phalangium Matthioli. ) Rovillio picta, fed non defcripta: for- 
m duz fpecies. té Lunaria Magorum Arabum, Pc- 

Chryfolachanum, Dodonzi: Totabo- . . . mz . 


A itatandem zterni Motoris favore pulcherrimus feecundiffim uius haturz 
At ons Baldus, circulariter Hereefion a & cum fumma admiratione, & voluptate 
diligenterob(ervatus à nobis cft. : 


PPS 
hiijlxij.. 
9 x18.20:: 
101. 
vU2704. 
hee, 


86. 
Yao. 93. 
23. 


he 
1 


- 8. 

e s dA 
: i 
i [frd 

62. 
TED 
»g6o. 


it dT m 


dad 
&aieyyQ- qas ig. 
dasph 


"evj.- 


daxxv.s 


idi 


i oeucwv D] Ed ocguesy 
nuihis 

ign 4 

Sedpuos. 

fern - au g- 
irüuidyes 

du 

diua 

Volar 

Do 


i Prnt 
xis y 


py 


. rd gi 


JU auia) 


xijg 

Xy mL UEIoY pen TES 
E 

japorla. 

akepor 

S eum 


XoxROWARR 


aule 0 


[ 0 E 
Seiduniag 


jon xim 
26,' wewAWbdy 
$1.7 -xglu Qo apris 
34. ugar ipeirür 
426.7 wpwis ^ 
61.62;" xou 
46:* uwpCeusy 
VETE T 
360. xórb»Q- 
r8. 
a8: Addayoy ii idt 
Uo OMÉSvpQ. - 
20I, adeb 
exv. — ani)ps 
fo ^p y * 
$60-. avyrim- 
E 
[ Moresyless pbes 
ed t pashn 
n papal 
Y 8. iz X£eanic 
ccxiiij. podnarsa 
dix. - pic D^ 
mm 
wopeivi 


piov ógeniy 


Oir m did 
dpopunle 
dines 
dbzto- 
voee. 
dptutor oer 
óepuat 


Sepe 
dudo 
D d 
ógtogxápodur 


- Fapapd sur. 
TMMSUYüé 
míauy 
L2 
ausokdg 
LA 
eese 
rium doglat 
erfyaror d à gt 
cxxxvij. 


À xxviij. 


Ixxxvij. 


172. 
- ccxxxvij. 
cIxxxvij. 


poss * 7t. 
ilisita «xv. 
Xar/eny ogiquMup 150. 
Pide. 19. 
edint xlj. 
envphy yer 117 
PSY. 17 1.172. 
xou Q- cliij.chiij. 
exopríseoy. - i lyj kt 
exvTÁMSY hiij 
módo 21. 
ubal Tep gta 113. 
eai 105. 
enar ccxiiij. 
speccpr xlv. 
sec di siluas 345. 
sesnanci apaleu ge 351. 
spé xrer ómum xxv, 
serm prr Et 


YIN OBÜUBESX 


no 14. 
Tipo urit 1f 
afpun3 Q^ ij. 
7Eegyna C 7s 
uresyaviostQe ecxliij 
mr édAse Qa ecxlíiij. 
Te Moy »-—350. 
TW Seo V 364. 
muaAQ- i €xc. 
E 186. 
ap yavop 292. 
L2 91 
vespa ^ 316. 
TROAG- zo"  ccxlj.cexlij. 
AY'ooxiaug- Ixxx v, 
Xasendy clxxiiij, 
Narixooy xiiij. 
Xavust zu 


$oMNuS 77 od E 
[A . in 
i» oy or X. 

íoPuAvxe 2^ S 
emeta $3. 

v eixor Mix, 

M * 

.XaAxuaop —-- 109. 
xtpai6 are cxc, 
xuualear du ds 
xu 3t 
aeui dot 353 
xateaetiega Qa 64. 
deueu Mar. 319. 
yauospédow 117. 
xaueuina eIxxxyij. 
asuiA cun. 86.87. 
ago ry. cciij.. 
apad ydyacr 


INDEX LATINVS PLANTARVM 
QVJ IN HAC HISTORIA 
CONTINENTVR 


Btzs pag. 34. 
Abies marina 3 36, 
 Abtotonum femina 341.342. 
Ab(ünthium | $8. 
cacalis. - 46. 
Acaciai.Matthiocli —— ccliij. 
Acer 9. 
AcdnosDiofor. — — - 54 
Aconitum xciiij.Xcv.xcvj, 


"Xcvij.xcviij. 
Aconitum bacciferum | ]xxxvj. 
Acorum 230.231. 
Adlza Plinij Ixxxvj. 
Admirabilis Peruina. lxxxviij. 
XXXiX.XC. * 


Adonisfos — 263.335.336. 
Adrachne 48.49. 
Agriomcelea 63. 
Alaternus $0.51. 
lcea xxv.xxvj.xxvij. 
Alchimilla cviij.3o8. 
Ale&orolophosalpina ^ ccx. 
ccxj. 
Alliumalpinum 190. 
Allium urfinum ibid. 
lnus 12. 
Alo . clix.clx. 
Alopecutos nonnullorum xlv. 
Alpigena " 4. 
Alfine clxxxiij.clxxxiiij. 
Altheza xxiij.xxiiij.xxv. 
Alypum quorundam 91. 
- Alyffum Galeni "xxxiiij. 
Alyffum minimum exxxiij, 
Amanita Pauli cclxxij. 
Ambradulcis 356. 
Amcllus Virgilij xvj. 
Anabafis 91, 
Anagallis — clxxxij.clxxxiij, 
gyris à 9» 


- Anchufa 


fa elxv. 
Androface altera. Matthioli: 
cxxxilij. - —— 

€ bellontj 92. 

Ancmone hortenfis./ 248.249. 

250.251.253:2 $4.25 $4256. 

257.158.159.260. 161. 262. 


263. 
Anemone Mompelliana. 5 56. 
Anemone filveflris 244.245. 


246.147.248. : 
Anonis mitior 99. 
Anifüm ccij. 
Anthora xviij. 
Aathrifcus Plinij cxcix,. 
Anthyllis Ixxxvj. 


c 
Anthyllisleguminofa ccxxxij. 


Apharca 48. 
Apocynum 124.125.126. 
Apocynum Syriacum Ixxxvij. 
quilina €ciiij.ccv, 
rabis xxv]. 
Arachidna lxxix. 
bor filici fimilis eed. 
tbor Gadenfis. 2: 
tbor lud sc 
Arbor fanda 30. 
Arbor vitz 36. 
Artbutus 47-48. 
Atchangelica CXCV. 
II. 

Arifarum Ixxiij.Ixxiiij. 


Ariftolochia xix lxx.Ixx j.boxaj. 
Armerius flos : 


Arthemifia ceguifolia S 
Amm Byzaninum —— lxxiiij. 
Alarina ciiij. 
' Afclepias 126.cclv, 
Afpalathus alter 165.106. 


Afperula odorato flore cav, 


Afphodelus 1 96.197.cclviij. 
After... xijxij xiii] xv.xvj. 
4 ragalus ccxxxiij.ccxxxiiij. 
Aftfranud ^^" exciiiJ. 
Ariplex filveft, baccifcra 1554 


Avellana Byzantina aL. 
Auricula Iudz ccIxvij. 
Auriculauri — 502.303.564. 

305. 

Bsccants Diofc.. xj. 
Baccharis Rauwolfij ibid, 
Benedicta cii. 
Berberis 120. 
Bellis media xliij. 
Betonica xxxyiij.xxxix, 
Biftorta Ixviij.Ixix. 
Blitum majus Peruánum lac. 

Boletus cclxxiij.ccxc, 
Brafficacampeftris — cxxvij. 
Braflica virgata Cxxvij, 
Britannica Ixviij. 
Brara Plinij 37- 
Brya filveftris 41. 
Bugula vide Prunella 
Bulbuseriophorus — 1722173; 
Buphthalmum 332.513. 
Butomon 131. 
CacartA xe. 


€! 
Calamentum inodorum 3$4- 


Caltha paluftris 
Campanula 
eIxxiij. 
Canna Índica Ij. 
Cantabrica Plinij xlix. 
Zantsbrica quorundam ibíd, 
Cardamine Cxxvij.cx xviij. 
exxix, 


Carduus 


| 


Carduuseriocephalus — cliiij. 
Carduus mollior cl.clj. 
Carduus müricatocap. ^ vijj. 
Catlina 


clv.clvj.clvij. 
Caryophyleusflos /282:28 3, 


284.285.286. 287. 
Caryophyllta — - cij.ciij.cilij. 
Cafia e pisdid m x4 
Caftanea equina. PE 
Caítanca peruána 8.9. 
Catanance €xj. exij. 
Cattaria tenuifolia xxxii]. 
Caucalis :' ccj.ccij. 

aucon 92. 
Kcdrelate 39. 
Cedruslycia ——— ibid. 
Cedrus phoenicea 38. 
Kelaftcus "5d 
Centaurium flavo flore : elxxx, 
Centaurium majus xaj. 
Cepae Ixvijlxviij. 
Cera(üs avium 65. 
Cerafus laurea dub d 
Cera(us Macedonica 64. 
Cercis «^5 : 13. 
Cerrus 2 


prt) 
Cerinthe quórundam , elxvij. 
-: eIsviij. 
Chamzbalanus 


x €cxxxiiij. 
Chamzcerafüs ! 64. 
Chamaciítus 245$:76. 
Chamazdaphne TMofC P Uup3ar 
Chamzdrys A 
Chamzgenifta 
Chamaziris- 2245 
Ghamzalean 
Chamaleuce Plinij. 
Chamzlinum 
Chamzmefjilus 
Chamazmorus 
Chamzpcuce Cordi à 
Chamapitys Auftriaca "elxxx- 
- "iiij.cboixvs 
Chamzrododendron $2. 
Cham2fycc elxxxvij. 
Chamclza xmi icide 
Chamclzzfolia $1. 
Chara radix "excij, 
Chelidonium cciij. 
Chryfanthemum. — 351.332. 
333:334:345- 
Chry(ocome 326.317. 


Cicerfilv; Matthioli | ccxxxiij. 
Cicercula ZEgyptiaca ' ecxxxvj. 
Cichorium verrucarium 'cxliij. 
Cicutatia tc. 
CinnaberisDiofe, . ' 2: 
Cirfium cxlviij.cxlix.cl. 
Ciftusannuus 7637. 
Ciftusfemina — 70.71.72.73. 
Ciftusledon:.| 77.78.79.80.81. 
Ciftusmas 68.69. 
Clematisaltera 121. 122.123. 
Clematisdaphnoides ^ 2:1. 
Clinopodium 353.354.356. 


Clymenum Matthioli ccxxixe - 


CCXXX. 
Cneerum Matthioli — $9.90. 
Cnicus  clj.clij. 
Coagulum tert Plinij ^ 270. 


, CrorenAnguillarz . P 


vij 
.. Galeopfis xxxy.xxxvj. 
6. Gall fore .. clxxy, 
Genifta inij -.- 302. 


PZNST OBS x 


Coccusinfe&toria YyLTM 
Coggygria 16.17. 
Colchicum 199.209.201. 202. 

A 


Colocafia Ixxv. 
Colutea Theoph. 14. 
Coluteaícorpioides ^ 97:98. 
olytea Theoph. 14. 
Condrilla — cxliij.cxliiij.cxlv. 
Connarus Alexandrinorum 27. 
Confolida regalis ccv, 
Convolvolus althez fol. xlix.1. 
Convolvolus minor : 
Conyza xix. xx.xxj. 
Coralarbor ccliij. 
Corallina latifol. et 
Coralloides. . cxxiij. 
Corisquorundam ^^ clxxiiij. 
Cornus 15 
Corona fratrum cliijj. 
Corruda cIxxvij clxxviij. 
Cortufa Matthioli 397. 
Coryls .— 10. 
Cótinus Plinij 16. 
Cetonafter 62.63. 
Cotledon ^: ^ lxiijlxiiij. 
Cratzgus Theoph. : , ^ 9. 
Cratzogonum xlv. 
Crifta gallinacea cexj. 
Crocüm montanum 208. 


209. 
Crocim vernüm 265.204.205. 
206:207.208;cclix. 


2. 
. Eu o UR WR 
Cupreffus marina ANE T iz. 
/Cydlaminus 263.264.265. 
Cydonago : 62. 
Cynogloffum clxj clxij.cliiij. 
Cyd(üs ^  9594.95.96.97. 
|Ceexlvj. 


Dcr vrvsPlinij ij.iij.]xij. 


Daucus montanus, €xcviij. 
Delphinium ^ €cv;ccvj.ecvij. 
Deus caninus 166. 
Dentatia  cxix.cxx.cxxj.cxxij. 
exxiij. 2 
Dentilaria cxxiiij, 
DolichusBellonij ^ ccxxvij. 
oronicum —— xvj. xvij.xviij. 
xix. 
Dorycnium 160.ccliiij. 


Dorycnio congenet planta 100. 


lot. : 
Draba cxxiiij.cxxv.exxvj. 


Dracoabor — 1. 
Draconis fanguis z. 
Dm Plinij gy 
Dyofpiros 61. 


EcurvM  clxij.cxliiij.clxv. 
Eleagnus Cordi 86. 
Elechryfum 315.326. 
Elleborinerecentiorum — 271. 

272.173. S 
Elleborus 274. 

*- Elleborus niger Diofc. Dodo- 

nzo - 308. 

Ephedra 91. 


^ 

Erica 41.342,43444 $46. 
Erinacea : 107. 
Ervum Cordi CCxXX. 
Erypgium —— dliij.clvj.clvij, 

dvijcix, — | 
Évonymus 56.57.82. 
n 5»AGO "4 15» 
Faba Zgyptia xxv. 
Faba fud Ixxxv. 
Fagulus í5. 
Filipendula ccxj. 
Filix pumila ccxj-cexij. 
Flammula Matthioli | 124. 
Flos cancri Ixxxij. 
Flos Perficus Sifynrichio con- 
fiet. 217. 


Foniculumtortuofum .cxcix, - 
Fonum Graecum Tragi ccxxxs. 


iij. 

Fraxinella 100, 
Fritillaría 152415 3«clvij. 
Frutex coronarius $$* 
Fumus terre ij 


ccviij. 
Fungiefculenti cclxiiij. cclxv. 
& fequentibus paginis víque 
adccelxxvj A 
Fungi perniciofi cclxxvj.& feqe 
pag.vfquead €cxcy. 
Fungus Larinis litteris infcri- 
pus ccelxxvj. 


G^rrcA ccxxxij.cexxxe 


Geniftra vulgaris — 103. 
Gcnifta indloría i iN 
Gentíana. 311.312.313.314.315, 
13165. : 

Geranium ^ — xcix. €. cj. 

cij. 

Gcum Plinij Cij. 
Glandesterreftres —-—| ecxxxiij. 
Glur ccxxxiij.ccxl.cexlje 
Globularia ]j 


Nj. 

Glycyrrhizafol.Gefneri | cc- 

!oxxxiij. 

Gnaphalium | 327. 528.329. 
Quee & Es 


Gramen — , ccxvij. ccxviij. 
ccxix. 
Graffülaris 120. 
. Guayava ccliiij, 
HatiMvs 452. 
Hedera cilicia. je 
Helenium Zgyptium | ecxliij. 
Heliotropium xlvj.xlvij. 
Hemerocallis 129. 
Hemerocallis Valentina | 1€7. 
Hemionitis ccxiiij» 
Hepaticatrifolia — ccxlvij.cc- 
xlviij. ; 

Heptaphyllum cviij. 
Hetba cervi 9183 3 
Herba Iudaica xlj. 
Hermoda&ylus Syriacus 202. 
"Hefperis 296.297. 
gg * 2 xHüera- 


k 


ur 


Larix 34.35. 
Lathyrus fil. cexxix. cexxx. 
Lavesqla maltifido folio 345. 
.lautócetafüs ^ ^ (n 
. Laurus Alexandrina 278. 
| Laurusfilvefttis yo. 
Laurus taxa 278. 
Ledon : 27.28:79-80.8 1. 
.Ledumalpinum $1.82. 
. kedumiSiefiacum — 82.83. 
- Leimodorum 270. 
Heic refina 1. 
Lentifcu: 14. 
Eouepodig 318.cxj.cxij. 
Lepidium Nebrifs. | . ccxxiiij, 
Leucanthemtim alpinum Fi P 
Leucas montana 
Lcucoiü bulbofuss 168.165. bs 
—. Leucoium undbe RN 
- Leucoiáin filveftre i: 29 
Leucophlaos Dalechamp. Ps ; 
Lichenmarinus - E 
Lili-aphodclus 
, Lilic ciffus 137.1 p Té 
140. & aliquor paginis fe- 
; quenti tibus, 
Lilium album. Byzant. EE- 
tT LI . 


luniperus ; 


I NW E5X 
Hieraium — exudix. cxlexlj. | Lilium Byzanzminiat, 137. 
cxli. cclx. 132. : 
H Val 9o. Liliumc ll 1:190. 
Hippépbaes vij Lilium farum 33f* 
Hippophzilum $6o.vij. LiliPerfcum  — 127328429. 
Holofteum excxj. Lilpuniccum;: 136. 
Hotniidmfülveftre! — xxvii. — Lil.rubrum 133. 


XXix.xx x.xxxj. 
fHyaci&thus 174.175. 176177. 
128. 179.180. 181.182.185. 
184.18 5.cclvij. ' 
Hydnophyllon 
Hyotciris Plinij 
Hyofcyanius . Jxxxiij. fiin. 
Iixxv. 


" 


Hypecoumlegitimum — xciij. 
Hyperícum fupinum ^ clxxxj. 
Hypociftis 68.79. 
picis 278. 
y ffopus vulgaris 356. 
I^ctA. vj. vij. viij. 
Jacob: xxj. xij. xxiiJ, 
Tafione Plinij" l. 
Illecebra. Ix. 
Jlex 21.22. 
Ris" 217.218.219.220.221. 


79812:2:1:21.4. 
Eisanguftifolia 223.229.250. 
Hisbulbofa |. 209.210. uu. 
212. in: 214.215. 


6s. 
Cad 


'CEacaTEA Thcoplir 
MR lob 
Lada 


Lagopus cexlvj. eius 
Yalois Xxxvj. xxxvijxxxviij. 


Lil.filv.(ive montan. 133-154* 
cclyj.: 


Lil.Sufianum, 129.130. 
Ama 6. 
Limones ibid. 


Limonium. peregrinum Ixxxij.. 
Linaria 319.320.521.322.325. 
Linumflveftre | 417.318.519. 
Lirionarciffus : Henerocllidis 
facie 
Litiumalterum Theoph. 163, 
Lithofpermum clxiij. 
Locuftulz in ulmi radicibus r5. 


Lonchitis |. ccxij.ccxiij. 
Lotus JEgypt. lxxvj, 
Lotus Athenzi 29. 
Lotus Lybica Lr 
Lotus Pharidis 29, 
Lotus fec Theoph. iob 
Lotus filiquo(us .. ecxliij 
Lunaria cxviij, cxix. 

uüpi 224. 
Lupinus . ccxxviij. 
Lüpulus 126. 


MAL vA ttimeftzis xxiij. 
Malumterre lxxiij. 
Malus aurea 6. 
Malus medica $.6.7. 
Mandragota femina. xxxv]. 


Mandragoras Theoph. Ixxxv. 


Marrübium 


xxxiiij. 
Mattagon 136. 137. 
Marva lantuía xxxiiij, 
Marum 356. 
Maftiche 14s 
Medica ccxlij. E: 
Melampyrum 


Melandrium Plinij 293. e 
Mclanthium ' ccvij. «ccviijs 


Mdiffophyllum OXXXvij. 
ores dil. cdij. 
, 
Mis Elus Plinj | ecxj. 
Moll - elaxvj. 
E 191.192.193.194- LE 
Ficlidcna cxxiiij. 
Mufcati 178.179. 
Mufcipula 294-295. 
Mufcus'marinus ccl, 
Mufcusterreftris Ccxlix. 
M- s 26.39.40, 
Myphyllum Pt A ; 
Myrtoci 
Midi 
Myrtus. 


"rie 
i* 


L: 


Narrtrvsvulgátis — xcvj, 
Narciflus. 154.155.156. &ali- 
quot Regin fabfequentibus, 
& cclv. 
Nardus iris & montana lj. 


vij. 
Nafturtiolam x. 
Naftürtium Nalésninsist etat 
cxxx. 
Natrix Plinij 166, 
epa. , 106, 
Nerion alpinuri $2, 
Nymphza Ixxvj. ui 
OciMASTRVM Valentinum 
xlij. 
Ocimum Indicum 3: 
Oculus Chrifti xvje 
Odootizis Plinij 292, 
Oenanthe 190.ccxj. 
Ocnoplia Belloni j 27. 
Olea 15.26. 
Oleafter ;: 


26. 
Onobrichis | ccxxxij; ccxxxiije 
ccxxxviij.ccxxxix. cexl, : 
Opuntia marina ccíz 
Orchis 267.268. Mos "em 
Oriofelinum - 
Ornithogalum . 186. 18788, 
189. «ij ij .cclviij. 
Orobanche (270.2714 
Orobus pe «cexyxiji 


ris... - 
Oxalis maxima. 
Oxyacantha 
Oxycedrus Io» 29i 
Oxytriphyllon |... ecxliij. 
Oxys, cexlviijs 
"Papvs Theoph. (6$. 
Paderotis ) 3jo. 
Pzonia 279.280.281, 
Palma marina ; ccl 
Pancratium 120 
Panicum exv.cexvja 
Papaver corncuhrum xcj. 
xij. 
Papaver fpinofüm. 
Neun filveftris - xliiij. Al 
Patonychia Hifpanica celxxij. 
Parthenium —— 23316337. 
plis celxxx vij. 
Perdicion cxlv. 
Periclymenum 57-58-59. 
Perfea . 23. 
Petafites exvj. 
etromelis 625 
Peucedanum er evj- 
Pezicafüngus | cclxvj.cexe, 


Phallus Iunij cclxxxvij.cexcy» 
Phofeolus ccxxij. ccxxiij. & ali« 


uot fequentibus pa, 

plis si 
Philyca jio 
Dblomis xxvij. 
Phrynion 108. 
Midi ij: 
Phyllum xlviij. 
Phyteuma Diofe, ... v. 
3 ; Picca 


E NCDCE XE 
RubiusIdtus &faxatilis "117; 
* Rumex lstifolius ir? 
Ruta canina. ccix. 
z Rutamontaha éxixv. Gxkxv]. 


Picea ]IT31545 
Pilofelldminor ^ 7 »2 
Pimpinclla excvij. 
Pimpinelláfpinofa.4 |. 169 
Pinafter 35.32.43. — 
Pinguicula — 310. 
Pinustibulus 34. 


Piperítis für gus 
Piftolochia 
Pifum filveftre 


CCcAC 


ccxxix. 
Piryides 3i. 
Plantago -eixicx. 
Platanus 
Plumbago cxxiij.cxxiiij. 
Polium 361.362.365. 
Polygala 93.99.324.32 . 
Polygonatum — 275.276.277: 
Polygonum quartum Plinij 91. 

92. 

Polytricha cIxxix. 
Poterium Dalechampij —|.168; 
Primulaveris — 300.501.302. 
Pruna 4. 
Prunella xlijxliij. 


Prunusmyrobalanus ^ 46.47. 


Ixxijcclix.celx? Sal 


SasixA bacifera | 37. 
Salix : 85.86. 
Sal(icortex 18. 

alvia 242:343. 
Saánamunda 88:89. 
Sanguiforba €xcvij. 
Sánicula montana. 306.3c7. 
Sanicula trifolia cxxviij. 
Saxifraga — 368.cxcvj.cXcvij. 
Scábiofa j ij.iij.iiij.v.vj. 
Scammonea Valent, 126. 
Scilla 171. 
Scolymus clij. cliij. 
Scorodoprafon 190.191. 
Scorpius 106.107. 
Scorfoncra cxxxvij. cxxxviij. 

cxxxix, 
Sctofularia ccix ,ccx. 


Sccuridaca' cexxxvij. ccxxxviij. 
Sedüm lvij.lviij.lix.Ix-Ixj.Ixij. 


Pfícudo-apios €cxxxij.  Selinum cxcix.cc. 
Píeudo-afphodelus 158. Senecio fotidus xxij. 
Píeudochamapitys |. clsxxv. Serpillumfilveftre | 358.359. 
Pfeudoleontopodium |... 330 360:361. : 
Pfeudonarciffus 164.165.166. — Serratula Matthioli viij. 
Pulmonaria clxix.clxx: | Sertularia ecl. 
Pyracantha 64. Sefamoides quorundam | 255. 
Pyrafter-Idz . ^ 62. Sefei ^^ csciiJ.cxciiij.excix. 
Pyrola cxvj.cxvij.exviij. Sidetitis xxxix.xlxlj. 


F 


nC Bi . " 
Qyzncvs latifolia 20. 
: Quercus marina 20.21. 
" Quercus femper virens 18. 


. Quinquefolium — cy.cyjcvij. 


"RAprx cava 271. 
Ranunculus gramofa radice 

237.258. & paginisaliquot 

fequentibus. 
-Ranunculus montanus. 
157235.236.137- :; 125 
Ranunculus precox. 232.235. 


234- 


Ranunculus filvarum' |. 246. 
247.248. € 
Rapunculus elxxiij. 
Rhamnus 109.410.101 T. 
Rhodia radix vasis xv. 
Rhus 17. 
Ribes: 119.120. 
Robur : 738.19. 
Rofa: 113. 114.11 j.116, 
-Ros marinus filveftris - 83.84. 
clxxvj.elxxvij. 


"Rubia : 


v 


diese e E RO 
Siliqua filveftris - 

Sinapi pumilum 
Sifytinchium 216.217.cclvij. 


Smilax afpera IDA TE 
Solanu . Ixxxy. 
Soldanellaalpina — 38.309. 
"Sonchus cxlvj.exlvij. 
"Sorbus 9. 
Sparganiumi Place . 164. 
partium Grecorum 102. 
SparumPlinij — ccxix.ccxx. 
22€€xxj. d 
JSSpinaappendixPlinij — 121. 
Spina infe&oria in. 
Spirza —' - $4. 
"Spongiofi fungi cclxiiij. 
Stachys fpinoía cclix. 
*'Stelis 2 34. 
Sto:be Salmantica ix.x. 
'Sto.chas ? 345. 


344. 
"Stratiotcs millefolia 
"Suber : E 075 
"Suilli fungi ccIxxj.cexcj. 
"Symphitum tuberofum, clxvj. 


Hic 


Tutrita 


o 
T^NACETY x-inodotun: 
* 337338. - ^ 
Teda 33. 
!CFelephiurk ^ 7 hy Jxvjclxvij. 

Terebinthinarefina 1$ 
Terebinthus 1546. 
Tecrahil xlj. 
Tetralix 46. 
Teucrium 348.349.350. 
"Thapfia excij: 
Thlafpi || cxxx.cxxxj.cxxxij. 

cxxxiij. 
Thora Italica xcvi. 
Thymbra 358- 
Thymcelza 87. 
Thymum 357. 
Tinus 49-59. 
Tipha cexv. 


Tithymalus cIxxxviij. chaxix. 


exc. 
"Trachelium | cIxx.clxxj.clx xij. 
ragacanthaaltera — 107.108. 
Tragitm alterum Diofcorid. 
excvij. 1 

Tragoriganum 35$. 
Tragum vulgare S27. 
Tribulusaquaticus mirior cclij. 
Tribulus terreftris cexlj.ccxlij. 


Trifolium 100.1 01.ccxlij. 
cexlv.cexlvj.eexlvi].s ^ 
"TTuberes 


28. 

Tulipa / 137.138. &fequenti- 
busaliquot paginis ufquead. 
1534s * 

4 exxvj« 

-.. €xij. cxiij.cxiiij. 


- VAcersivx Dlinij (3 708 
Valeriana liüijlvlvj. | 
Veratrum nigram j. ij. iij. iiij. 


274. 
Verbafcum filveft. xxviij. 

erbena xlvailvj. 
Veronica 346.347. 
Vicia. CCXXX V. 
Vi&orialis longa 189. 
Viola Mariana elog. 
Viola montana 09.310. 
Vifeum . 20.23.26.34:29.8 . 
Vitis Idea Kuss, *" 
.Vitis filveftris 122. 
.Vlmaria €xcvisj. 
Vva marina 91.92, 
:Vva taminia 122. 
-"Vvaurfi 63. 
0OXYPHIVM 


Zizvbenvsalba- 29.30. 


Sytinga fcutex $5.56. -Zizyphus rutila as. 
b iod qugdfissa INDEX 


* 
EE 


Y "nd 


E 


INDEX CONTINENS PEREGRINA 


PLANTARVM NOMINA QV IN HAC 
HISTORIA DESCRIBVNTIVR. 


Bsrrs 237. Aadarac 3e. 
Abe;o 34- Azzal-Xochitl 157. 
Abhel. 37. Axebudbe 27. 
Alillota 23. Axtdaraeth 31. 
Abicjos «xj,  Axtite de mata 15. 
4t n falvage di. Acre 9. 
9. Aue 27. 
Anja "1 ik Acofeifo ag. c Aqu- BarA varganya ecdxxxisj. 
Bagoly gomba eclxvid. 
$a eras amarila 164. Baguenatdier I4- 
2itbaeber 9. Ola 5alzian i85. 
Jiboana $y$.  Baliracan excj. 
Adracla 48. Bamta XXYN. 
2tfozn. 9.  Barbewca 9. 
Aies lxxvüj. — CBa:enbluft 82, 
Ajo de dgucfiat 180. Bata. a Ixxvj. lxxvaj. 
Ajurjera c exin. —Datfeneet 5$1. 
Alager dg, — Bécdegiue [7 
Alder: 53. Bebyfa .- ly. 
Al«ja Sufam 323. ' Behen 292. 
Alaterna si, | Uedelfar d|xxxvig. 
Albardin «xx,  Büd(ar ] ibid. 
Alcoltaz, Óxxy,  2infeft ' $9. 
Alcornoque ocean ^ Beh , à HA 
Axe 3s TBeliho s 
Alfbeca Bele: 
lgaruo oo i PM 
Alicbrin francés 347. E ra doitita 
Alifier 9. Bellau 
yo x orbi i front Gitij- 
/ , nébicten frati : tiff. 
prn TH Bhicbicten iut tij. 
ino e 1 5*. Bemitte x 6g, 
Alpergae. elxxix, hei eec 82 
Alprofen $25 pes di v 
pens 364. bulle Coeficn Trrgtif. 
Alubias XY). Bibzlya ccc, 
— Amapolas xcd. Ceilfenftrupt ime. 
Amelancher 62.  COingflcin xxii. 
Amores nios 167. .Binmade 2-0 Gi 2 - 4 E 
Amotes. Ixxyij.  2Ditecin 
*— Amonrettes ccxviit. EU p fé "re ccirsolif 
ineerting edxel. E 31314. 
aci 24$. 
[o vf estas : 1 E blutivurt P 
Ariel d' «mov zi ay. 246 96. G Boer, 
Arbol o : *ocBoita faire lardüres 57. 
iur B 2. *odBokns gómba. : lxxy. 
Arbre de vie. : i E "Bont quibir & fougier ó 
Ardiywja — 79. tp im A: 
drgemuda oe, Berefatermumt 
Armoies ^ 287. ode moifid 
Arnaballo (XC mE 
H e 2cm raepe 
4rveira 15. — "Pauf beerlin 
dtzalla YH. — Bruyere 46. 
Qféoitg 1o.  CBud;cn (ditvammen tdzot; 
Afparago dxxix. — Buglol[a  falvatica cdlxv. 
Afia — elxxxij, Bugloffe fauvage. ili 
Atorga AO nubi ;3i ed * cy. 
Atramocos de can €Xxxxij. — Couft$ ccezj. cci. 
Aube efpine 121. dirhalsge 89. T sini — 
Onffebíob — 278. CButtermoat uw c jin. 
Aulaqa 10. CazrcvErA Ps 
Aulne. ize 39. 


gadorija xcii, 
[e ines 1 e 
amarill 364. 
e dene d Camarinbas 46. 
Camotes XVI. 
Camparrilla 316. 
Caudilera XXVi. 
Caiiabega [rA 
Cantue[o 
garca parilla 
Cardo corredor. 
Cardon 
Cardonlezbal 
Carra 
Carobe & Carebole 14. 
Caiorgér cy Caranges ibid, 
Ca fra. 5 
Caflagna di cavallo 8555/8. 
Cft. i de cavallo ílid. 
ad Caftancfi ' $8. 
Cavala lale ae 1$0. 
Caucafon 191. 
Cebolla albarrana. 171. 
Cebolla de culeira. 197. 
1 , 208. 
cerapdie mE 
^t rauf M 
Cerifier nam 
Cerres (XXXYj. 
Chamepidia XC, 
Champignon €clxvy. 
Chaflagne de cheval CA 
Chelidoiue cii, 
Cherfa 20. 
Cherme x 
Chermafel : E - 
Chefne verd ; 24. 
Chefnette 352. 
Clopirke qomba «dxvg. 
faiftvurts 124. 
Chumo- . dxxx, 
Cp: 4 EU 
Ciden (ari 164. 
Ern : 
Cinogloffa exig, 
Clavellinas - iba Bí. 
Colcas dxxy I 
Cetimiriln magus £XXXVI, 
Collcjas 31:29. 
Colljon : xxvi. 
Coneccielle ... Sdlxxiti.ccxr. 
* Con zambacy 7 
Coquélourdes 
Ceracondllo 
Conier 
Comicabra 
Ceronilla de frayles 
Cororilla de Rey 
Cofcoja 
Crofttraut 
Cre[ptno. 
Cuentas 
Culias dxxvj. 
Cutaque 


guuite 


SENT SPURS TPRRPANES 


IZ N .D E: x 
, glo exci. GaAcEL 17. Gthüne.bsbfton 
Ojpres 3427. Galumlicva «xix, — fooben [riii Rea 
Da LADER m echxx, »polbcr (domammm eirzoif. 
"Damor qu. Gita tdexyj.exe, — "polt te ecfxrebif, 
Devebolini eG,  Celpoli lale 26, . '"DoRgrd ; 
$ Canvas 5 Huile de maffic 1 
Dizzi gomba elxxj. a 4 1?^ — funbebcr x 
Diqnoréja 26 Gantarfa (XXXV. — "PunbeMirR 3i » 
Di En Ganongills C Gáments — 197. "éunbe, jung eii. 
Dobrm iw SUM c«lxxvj, — jounertaub. $1, 
SDotfratt fxxxof Garavand!los €ceexij. — feyer c fekete Hunyor 274. 
Dofiurt4 (xxroj, — Cartobo (tuba * 61. utri 204, 
Durillo! 59. end $6, Hy 24. 
Z pelooane 1o0z. Hyf ibi 
i end x Eon becterf 1 P P Jam Pe 
[ [8 elbc Ffce 10. I ii 
Egürfa 12,  OXlb Jocenunce Blumen 166. 1 wfiocafe ing 
Flce 2 Gxlb rect; Glumen noon is 
lere Vet andi 166. Ievo fa 167. 
Ellebore lai 40i 1 mfacust, rir. ? 9. 
Eno sides Ze em Gencvre 2 A 39. eger beet 62. 
£ufayon du, Sengevofalvatic 246 I UM p 
tiere Ention 31g. Germandree 351 Rie dci 
Ezscalmos excix, e gs t onéTanide ffumen xc. lha fa z 
Enqina 11.23. Gepfsba: etri, D L2 
pis y Geop; eS tdrir,  lletro 51. 
fufd SEE Son fdytvammen erri, — Iyan uet 137. 
£rbt apfel (ToU LR 3e. inane ie 
bt ppámman 104; 1glto marino 167.  lonc marin 107. 
Erica uu HIE 39.  lonquilos 155.162. 
Enzo 10A Gitgen 214. lrngo — dix, 
£infaum e Girojlees [auvages. 286. lim 3f. 
Ruben 95. Giugiole . Iróm barbara. 121. 
E(daire «dij. Giul Iflen njla- 287. 
Efila rotonda exc. tuu Tjabier c 1ü)ubes 29. 
Efjarragos &lxxix. » " *. lunquerina cxliij. 
p Td 121. Ghopmord ^ S edi puoi Ixxxv. 
Xjieba 7027.  Graine d'efcarlatte a. 7 
pee x CÓ. Grainede (Ree e T EL s Ln eneni -— 337. 
Ew, CUIxXHj. — Grana de tintoretos L7 " aat 
Xr fn 272. Onifding etsi. vici fa AER 
2 " s A 
Fauterne Ixxij. ^ Gusrdalobo ji. Keméni cher fa. — 1$. 
Ta ois : 20.  Gui;doulter cy Guindoles. /— 29. Ei ergrirve tie poen 
ay 121. Gy cat, E Jg. 
$3 eame goma. eiat gigi 262. Keske eomba cdxois, 
$ GyeWwngy W, tofe Seften tus 8. 
Sub d ibmolihen 7 desti gown Ves 59. $otns . ay. 
S elicher gacfting edzrro. HABHEL 37. Sepfectinn 301.tdrrif. 
Fenyo alya gomba. celxxye elxxxV.— Wach sl Indi ^c gf ecc fce €atof, 
Feiyo fs 3435. Halhaha zu. Rerdüatarume,. E 
kei T" 33- .bagboat 121. Kf ME 
kis Fenyo 2.  Hallada lo6. yz, dS 
AE 39. bam rai. Eje NIS 
uela renting. ectrotij. 
vad Fei 32. Hantbane IxXXV.— Qvegr 2 bl 
n vb pesti dm 3t. E core - 6. « tnt) to m. D" 
Fe[Hi verag 1o;. Joancdanmmeten «cami. Rio 1 
Setefenne feel Harmalz cxxxrj. Vo mamman - E 
Seucbten 34. oofen Gfein Ér. — Kyoiogomba ele. 
SSicber Fraut. 237. -Heila diatte ixl», XKygio hagma — 54 
Filiguero i $1-  Herbe aux poulmons celxx. : : 
Fisfagomba — €dxxvj. — Herbe aux tignes E uk BLATrAR : 
Flambe. . - 214. .Herbeauxviperes (xv. .Ladierna 
P 3iindetad e Herench CXV. — Laprimas de Moyfen: 
düge eamm. epi, fpei iieneh  AOERS, Lalelertede 
2 abicfón : 62. qi $*- Langue de chien E 
lutte 395- ifl n d ER un Larmes de N.Dame 
Follado $9 Pewpbemaw — sock La 
Frailillos dIxxuj. Pootaller tocít Eraut 38. Lauro (alvatico 
Framboifier W7. über s 1 m Saufefraut 
Frifoles £xXx v. Cexx je Hinie[la 2. Mun faufefraut 
Séfcoen ftuet. €r- rftins ^— fere.cefeolif. Pre Lean kcwkowrelan 
Sudfpeertrant 2l. mile foiv(iting emet, —Lechetrefna 
Fafan 57. Qoittjvurtg — iiim. Lengua cana 


OE 


Ek Ny BD ES X 


. 
ua debuey Salv, der, — Mafral » $5 
[a Fry ie , - dij, Myra, Myrte, Myrto P? d 
$efrat bán 204. Crprtusbaum 4 
Xemerisha xen Nasca Alpini 28. 
Lénraeine 5 Nap é Napec 27 
Leut jyula 99 Nidanju 5. 4 
OA HMMPRS ii 162. 
Leutifque cost. Oraraffen rift 162. 
Leplap CANTI. ytsesen fdgammett editi 
Li ges S S fatteefdomammen édfriiij. imt 
Ds e 
Lines y Limones €.7.  Neurinas $ $2 
infant 3355 NiWl zoh fin 292. 
TUALEUIE 3 Jj "o Niwlgomba edxx. 
dio 8134 217224-  Nederiela exxxvij. 
Liriocerdem 254: Nombril de Venus lxiij. 
Luo efpadasiul 215. Nor illas du 
mires «zules T m Nozellas pequesias 208 
FD pun Nuphar Iexvij 
Lokowkowihin 245. Nyrfa gomba éclxx, 
Sonóe: frupt. thu. ^ teilen fdfengung eto. 
Lubie Endigi xxvy. ^ fociboum 16, 
Lunaria del grapolo exix. — Ocillets [auvages 286. 
me 111,  Olkogim 332. 
'Olayfa 26. 
Magveas 217. Oliysff;e 3o. 
ES ' 4*- Olivell 8c. 
Maguoy. H*j-^ Olivier 26.27. 
Macisro alata. pcr s 2A 
Med Lag .Openaw bons, 
* Sas J- Orüitodoto 
sfeyer Malya. II 
M. 
-Mancanilla s fun 64- 
Manta de N. Stima Lx»  Efertuti fni. 
Marabillae del Piru xc. DALMA di Nettuno «dj. 
Palomilla c Palomina. €x. 
Papas. lxxi dxxx, 
Panigaut dixe 
Paffefleurs s 260. 
to Spefurnitg sexe. 
. Penachio delle Ninfe «dj. 
. Penachio Perfiano- ijo. 
11 
ocn [7 
* Perdiguera 224. 
: Pérlaro 130. 
35 petri . 
JU owe 9oiedj "— diz. APMeng pis 
Mencera 3 XVI. Phddera 53. 
el -Pito de Cigncia Gj. 
Meurte -Pie deborro 209. 
Mat qekfa - Pimnent. )9 
29d» pincel edxxiii 
JMierdacruz, i. pino alyar. . 
JMjeliega PO 235. 
ch Dino catax Said. 
Miféeyerthya Püffeteg gelxxxvi. 
^ Cree qid Ponüires 7. 
Meiefe Poriion 166. 
RS Potiron [2277 
.Sfftoltebectein pjfakia 281 
Omentraut. sisi 
Ee c ut IRO 4€. 
"Mont. secffcer Cuuenódl 337. 
Lots dysgnia poene 392. 
' Morilles Quexigo 18. 
"Mort asi chien Quinta dex lxxaj, 
Mortella Quiribuela 1046. 
.SWtoporit . Quiriéla 23. 
Moutes ves 186, 
Le RM vmi p. Quita metriendes C 201, 


Ra 1sNIS demér 92e 
Ragontis sudes 
Rafelril Ixxyj. 
OQ'aufd) GDUGAFSM, 
Recásia T. 
Oxcocimi [5502 
Rehottye fa ^ v.85- * 
Retana 1634 - 
Reveille matin exta 
Reylla buey 2i3. 
OR epnblumcn 7133$. 
Ron. 17. 
Roble 18. 
EUM nó braun Siobdl, [2 
Roni $o. 
ero marino 
poaragi Rofa 
Rofella. E 
erbos ofer 
bunncn. Seen 
bepben ofer 
yimpernetfe 2tofens 
SRofan zn Quito 
Cof 
soiloc Stelarin 
Sxoffptpct 
Rouge herbe 
blaw Oxudtartia 
Ruda 
USAAR fs 
Subdari fa 


Sadar Serapionis 
Saffaf 


fei 

'Salguedeiras 
Sale 

Salomon pécheti 
Salfero 
Sandslida 
Sanque»bo 
Sanguin blanc 
"rocpf Granicfet €rxiif. 
Gaut.ro28 Méravumet. ri 
Giant "3obatie bzot 
$5 ant Perero wurtasf. 


Scambrones 
dietis 
Gdxftraut 


Gehfujfel. Planen 361.3054 
eicféturggifie rot C'ebmoftgbtuo 
- "mm * —— 144 


Cehepvurt; 
Giebaubbebeien 
Gebieertet 

€ ciubclEraut 
Scettio de IN etttie. 
"Scoba bedsosida 


TIONODA4 Y . 
Seet'ad, ono Terelinthe 15,  fÜDelTe Bafbstam 19, 
pen e 3o. Cttiberzice 119. Dif oomungebfit 170. 
Semper nov, dxx, — tubelinge tdrir.ecir, | Qoa s " 186, 
E A. rif, ufo abbcpe 237. DP rand) 340» 
, wit Genf o i Weuifdlo mild) c — 2Ydffeocil 170, 
Seprep f 3* pamding (drrb. — DIciB vourtg 377. 
Sequita Romana 68595, pamnan voUUgas SOfepefoibet f$ 
Serbin 3^* Thym, Tbymo C prué 357. €rot ZXcpred. 64. 
Serin cada á 162, Titae de 189. ftain 2. [2S 
GiéeiBamfom s o190. ome lj. Verbi bemt ps 
C Siempreenxuta 9t. Témarguera. dixyj, "pb ab bil. 299. 
; S Wes Demi 345337. qmilb tutte 62. 
ees bes uL PEDE on piri 341-. Shi Goffran ioi; 
PA los C Tomilo falferó 337. Dima 286, 
€ tiri, Toilada : ,,162. .Belfenild [3 
ren " ccxx,... Tornafol. yy,  ESolhwurt$ ..— [0 
Opec foi. — Tormefol- — 4 :-dbid. LE  felem terewfnt gomba ets 
Gpribaum 10. 7 Toronjas RAUS ^ 
Greakam Jo -Torpifio 5j. RUunbtramt boli 
Spenatorda CH. Trebion curmaf 1$ 3i : 
Cpnbcibaum 57*. Trelol ccxlyg, PES. fo ' 
Sp 1p. Trier Timbi qjts e Pope 
Sponpiole £d ^ * True madama doce efiep i 70.78. 
Stain eidict 16) xij. : Uo 
teinber 118, À Xata-xavguna 79. 
cin neg 286. Turmera 775 "n. 28. 
tein rófelin 90.305. ' Ttfai 127.128.129. Adiorh . ge 
ititenb 104. Turis alya gorzba. €clxxxv. Y&RvA deles liyorat .. clevs 
Qoutjónabd Si. ^ Tuy(rhbiacht l 329^. Xervade 5, Guiteria lix-exliijs 
? Sam UE ud ij ra , Terva del quadrillo - 7 77, 
Su 1 FA ON a pemegy 64. Tera de Valeffeios i 174 
pd n * CVad eek fiu REL CD STE pulsera. xj. 
Aulian Zumbach " D "Eenasa dx. Clxij.celxxxig. Tervapuntera byij. 
4 7 udxxslje, ot. 
"Sefum giule 1394 Finuy lab s [n TUR jfi 
, Sa mas gemiba.. €clxxáig. Vazitos — T" : s 
Suedén 8. Vedezambre Ulanco. nar 224. i à à 
fodi sgedir ond EE. AM. 208 
Szemerchyeck, C5 ^ perder ilg ziii : sed 
Sgent GycWigy gamlaya — eclxcitij. , Vermerllon 24. Zameb E 7A 
Sgent GyeWrgy veraga 196, Veffe de loup XXXV. — Zayja IIl. 
gent anos kenyere 14.. villrita s 201. Zl fit 286. 
Szilwaalya E celveeclexvij, vine 113.  Zosde- fs ge 
3I fatermewt alya edyij. epu Bees De Zenfelacht 3o. 
5 EA MA BoIE Mea 41«— OOnfer fram bar. vil Zenrlamosfive 5 XXXje 
f en fous ; 271. Á 
AE amarifeen baum 41. QOnfctfrawen fe 137.  ZentLavlo kiralyfiye 313. 
Tamarifque : ilid. 2E lien d freatii iud D Zceid o 137. 
Tamoxi, Tamttexo,Tmujos /— 111. ee UNES Zni els 162465. 
Taratoufli *X« ^ Vr gomba «dxxj. — Sigenbaert &cixriiif, 
Taray 4l. VrvoWweira 146. :pblo| ES 
Tarobolos catatnen Mn "A "ibid. Sun gelin id 
Tartars 332 7— aede perro gong. Zoo 1 * 
abus CM. PíónzDoleurtg Zimbul £e 
Tdy fa s Warywt bora €CXXXY» E eH Ha £a 
3d cid Az NeOscff. : $y, aurümbeth 39. 
Terbaick, 16. Dom ^ d 
—A-PER.O.8 AE O de : 
4E. Rariorum Plantarum Hiftoriez CAROLI CLvsrr Medici expertiffi- 


- mi, nihil noftre Catholicz fidei contrarium pra: feferunt « Quareante 

: " obitum Auctoris in lucem prodire poffunt, vt precil us piorum, ipfc memor 
fuz prime plantationis,iam finem faum certàm faciat, quó fecurior viam vni- 
uerfa carnis ingredi tandem valeat. Ita cenfeo 27. Februar. an. t6or. 


: Eglertus Spitboldius Plehanus e 
Canonicus AAntuerpienfrs, 


/. Menda qua Tpagraphicarum operarum eculos efugerumt jn bae Plantarum Hiftoria fic 
à erunt emendanda : Prior numerus pazjmam. fignificat, Alter verfum. s 
asy. 6o fercbat.p.3.v. 3é-&R 5A E.p-10.V- 1 2ffchaitj. Deinde ponendum OG T AA pro SEPTAMA Ó» in marg, 
p.132 34.168005 perge 40,touunditatis p.34. y.ir,ferta Auric. Vefi Vx 1I. p pag. 305 fupra fig. Auricula urfi 1x. mi» 
17-36 dnd egzom. p.17. Y«E0- xxxn. p.259. Cerpa nimá,& v.S.NONA E pro QCTAYAT, OP marg. huric.urfi rx. 
x lier. p.36. Y. 19. Tellinard p.316-v.j.cognominans, v.I1 leis folijscon p» 342. margine 


ie p.s1.v. 
[pA tráfpofitz p.84. cbi.v. 62, Vibarnum p.86. fignofz,in . . : ca 
v 12 fabulofis p.89.v.45 "Ceütauri] ;91. vt. Vélezel rubio. Tribus pofletioribis libris mutata. eff numerorum ratio, 
v37.fidm p.94. v. j2. Ut leguriüriàm p.10 
RYCNTVM p. Ttov. S pluximus & puressio- trauflatas, 
peuz Yi Ht AVBVS IDA S; VVLGARIS p.Ir4- Wu 


133 «fif s 
LIVMMIN Vedi PRABCOX ANGVSTIFOLIVM. p. 144. 
vsinfidentes p. 151. y. Gibulbi loss p.1 $ 3. 49. habet horti, 
173: X, - in denos p. 177-Y.6. proficilcerer p.178. v. 26. 
premeuda p.1 8o.tir.Hyac.Como albo p.186v. 14, quem 
p.191. v. 61, parens. p.&12. fif. Iris bulbofa flavó flo. fivc 1v. 
painwpangufta pare. JCarolià$ Audomaro, p. 224. 
y.1 j. Litjo catdeno, p.248. Y «4 femen p. 230. v. 3.5a- 
h p.23 3» V.9. 6. marg, R. li 

arre fa. p.244e V. 42^ acris p. 259. V7 49. valde diffimilise 
p.286.v.16.extcfins rub, p.27 g.der(i V eratri nigei 111 figura, 

nam additam oportuit ex phqló79. Tom. Leon. fig. 2 aut pag. 
$680. fip 14.279. *:4.o(leüm p.283:V.13 -adfertbamus p.18 $. 
v. fupra fig... Caryophyll.fil.vx21.p.291 .v.27. PRO REM 
&O &avam $al.p,19 9. v. 9. inciperet, p.504- poA v.19. debuif- 
feriri verba  fequentia. deg c 

E J' 


tp SEPTIMA 


: fite 
jt. Hieracium x r. min. 


fimilia ;qua Primun fla 

] t - 

vei dica cS wr velit 
AUT : 

(o Ualisranquá farin 

fes ín quiaque] 

5 crená fü 


ingulz jn ex - 
m; : 


plumulam; 

i ,'. fertim p.«cl. P 
neoperfufi doremhaber Pm" v.i». glaudulofas peeelix. v. 
llaturn. primum. 1 ia 


i 


. cclviij 
48.dcrothyi 


t 
^ 


120, pacelx xix. v. 30s 


hé 6c. unes Spis Gberiarum-^ 


H 


*ABCDEFGHIKLMNOPQRSTYXYZ 
Waeenet E 


.LMM NNOOPPQQ  — 


nus 


aa bb cc dd ée fgg. 5 ^ ^7 * 


Omnes funt*T ernione. prater Y Y Duernionem, EIIAM 
n erft Quim 


ANTVERPIAE 
E ET OFFICINA MEL LINTANA, 


nets 


TCAPVD IOANNEM MO TYVM. 


E- ANNO cIo: Ip cr " 


tpm HORN Yu