CLAROMONTANI BEL. 


e. LOVACI PARISIENSIS MEDICI, 
p ET PHILOSOPHI PRJESTAN- ^ 
2-0 7 C TISSIMI D£ VENENIS 

SEM BEI LIBRI DVO. 


 ALLICE PRIMVM AB EO SCRIPT ET 


- multis baEenus Latii defiderati , 2 nunctandem 


opera co labore Hieremia Martij Auguflane Reipubli- 


Ed 


modum. conuerfi. Qu uibus adiuntius eff preterea eiufdem 


| 3 iulenitudien nd 


COBI GREVINI 


ce Medici im Latinum fermonem , [amma fide eo dili-—— 
S (gentia, ip rei medice fludioforum vilitatem afquecom- — 


 auBlorit. de Antimonio traflatus , eodem interprete, P 
J'puà cum rerum. jyémoraluism dri e -— n: 


"HOMES 004 


* 
Auc M 


ttbolite Ma* Prinilegi cautum eff me 
i &e, de V. 


E 8 POTE Mr dr rj 


ROMANORYM IMPERATOREM 


| emper. Auguflum .. D. Maximilianum. ij. Germania, 
Hungarie, Bobemieque Regem, ey:c. Fl YE R EMI AE 
M ARTII Medi Augu[lam ,im lacobi Greums de 
Ventnit libros, Praefatio, 


* 


X Vat NTA : hi (ee paese 


DA * tu ; tàntaQue Wilüesrdine i im- 
— proborum, "pericula à venenis 
non M. v. tantüm clementiffime & poten- 
tiffime Imperator, fed in vniuerfum fere om- 
nibus mortalibus impendeant: : quis tam ru- 
diseft, auttam ignarus omnium rerum hu- 
 manarum , qui nefciát , aut quandoque : non 
velfaoi ipfius proprio malo, aut aliorum certe 
- damno;atqué extremo vire periculo cperia- 
tur, atque cognofcat ? Quamuis cnimà vete- 
ribus, Actio nimirum Antiocheno , Paulo 
JEgineta, Diofcoride,& à reedoribüs etiàm | 
quibufdam vt Sante Ardoyno Pifaurenfi, - 
- Ponzétto;Petró Apónenfi, Hieronymo CHE. * 
. dàio infinita fimplicium venenorum genc-. 


rn in medium fint adducta , eo poufiuium: 
! * 


confi lio,vt: cognita vitari & ficubiforté 
num "intuliffent , remedijs aptis expugnari 
poffent : : quor uia tamen hominum, qui. 
quaflibet etiam feras immanitate fuperant, 
prxterque formam & fpeciem humani nihil: 
prz fe ferunt, malitia & improbitate fa&um | 
eft,vt hodielongé plura,caQue artificiofa ma-- 
gis,mali cuiufdamgeni] jinftinétu, reperiàtul. | 
Quis enim ncícit lode. miro tamen aftü, 
ephippia, ftapedes, monia ftragula, veftes, 
aérem item ipfum, cibum denique & potum, 
veneno Íxpenumero à à nefario quodam ho-. 
minum generejnquinari atque infici? Pro vi-- 
no fxpé venenatum, poculum porrectum. 
fuiffe, repentina quorundam mors fufpicioni. 
anfam przbuir. Idem in cibo quoque víu ve-- 
niffe, quandoque conie&urz minimé dubi 
fidem fecerunt. In ouo forbili etenimcuidá. 
venenum datum fuiffe viri cuiufdá magni t^ 
ftimonio nouimus . Mulfum antiqui tanquá | 
faluberrimü potionisgenus comendabát .at- | 
qui in eo cuidá venenü exhibit, Cicero fcri-- 
ptü ü reliquit. Venenü item aliquádo pafta ex 
| ouis & lade confectae immixtü fuiffe ,innu-. 
merosq. ex vfu ipfius, orani prius tormento- 
rum genere adhibito, perijffe deprehenfum. 
eft. c Fang nonnullis hodie in delitiis funt . at. 


ex i x ijs 


jq ntoto 9 fi fünt, mor- 
*temQue;nifi mature accelerant., 
quod facilimé contingit, cüm non ea; quia de- 
bent , diligentia colliguntur..Claudius Caefar 
ob fungum venenofum ; quern illiitalium ci- 
borum auidiflimo Agrippina, obtulerar.; 
viuis excefsiffe à Suetonio fcribitur. Quis 
preterea nefcit faluiam, alioqui ad multà vti- 
lem , quandoque reddi exitiofiffimam; cüm 
nimirum eanv bufo venenatus 'vitofo. halitü 


xu d dia 
Ia "Ww. 43 


id prandio:per initia ieiuniornm im appofita im: 
prudenter ,'amentem fecit NNazarium. Baffa- 
mum-cquitem forüflumit ,qui-Ludouici dein: 
de «bazifij redici opera; liberatus:eft.:. Qua 
fiv; velmule i ignoto genere; mortis pereant: 
cim fxpenumcero «ger. fuccumbat ,antequá 
morbus: cognofcatur* exacte, cüm alij alias 
caufas:atque occafiones:in mediüm affcrant. 
Nónintelle&i aucem nulla eft curatio morbi: 
Taceo quód corum nebulonum: qui venena 
fparect; tanta:eft improbitas vc«cüm facultas 
fcclüs perficiendi dataieft; & veneno: aliquem 
auferre o 'viramqQue eripere decreu erunt,canta 
folértia id aggrcdiancur; vtetiam peritiffimo 
Peri: imiponant Ephippia veneno infecta; 
-hiftoriz noftrorumtemporum teftan* 
tür Hacrenim'ratione péremptum ferunt 
Ioanhem Galeazium Mediolani Ducem, qui 
virtütürm comes prius fuerat" vocatüs : cum 
plures ante illuminfella.mortui quoque ef 
fenrinuenti jve quidam fide digni referunt. 
Et quod niagis eft; afferit quidam € é medicis 
mE obfcura: fama: 8^ nominis, effe genus 
qtioddath vetieni equod'fua. partium tenui-. 
tátead eor víqué abfque; conta&u penetret; 
pou sila ,  vrquiid bauriant.; fine. 
XH9-. dolor 1 


T X RN En PELEAS. E AUNT ..7 i- 
tiffimorü malitia proceffit. Q.aid:quód inter 


animalia dotneftica. quadam. funt; à quibus 
fzpenumero mom leue periculum: imminet? 
quid canis fidelitate erga patronumcclebra- 
tüm magis? atqui in rabiem adtus nemini ma 
gis infeftus eft. - Scd &C famulos, & heriles li- 
béros; atque etiam herós ipfos à domiciticisca 
nibuslaceratos memoriz proditü cft: Quam 
fepe item fit;yt dum incauté aliqua fub arbo- 
re; Sirüsardóribus mederi volentes quietem 
capiiius ; à venenatisanimantibus; ferperite 
videlicet,fcorpione, aut aranco impetamur? 
velillà ipfa clanculum in vafa in quibus vel 
vinum, velaliquid'aliud ad quotidianum yi« 
Cuni neceffarium continetur; fefe démittantj 
velefüblimidelabantut? .An nondüglandis 
vmbra fi non omnino cxiítiofa eft, vitio tame 
non caret? quemadmodum taxi quoque le. 
thifera eft. Scribic.Matthiolus;paftores neca-- 
tos, qui affandis auiculis; napellicaule teme: 
fé pro veru vfi fünt ;/Quemadmodum vero 
raríffimé contingit,vt priuatis, autobfcurolo 


Y4' . " x is d ; » - S de X4 MU e k 
doloreintereant.coufque-hominum fcelera- 
A——— T 7 NES. MAP AERE ^ Bex cd 3 is - 


co natis , feu infimisac' tenuiffimis homini« 
büsinfidieà sencficis jfacinorofiffimis fica. 


rijs,& nefariispeftibuspparen vürz fic fere fem 
peraaut plerumque certémagnos viros; &C in.. 
gni Ea fummo 


d " 
DEGE E 
r^ mun 

Pe 


fümmo dignitatis gradu conftitutos homines 


ab iis non modó ad certam mortem,fed in ex- 
uemum etiam vicz difcrimen non femel , fed 
icrum atq. itetum adduci occulto quodam, 
odiojauthominum quorundam peflimorum 
fuafu, qui vel alienz glorie fplendorem ferre 
nón poffunt, vel ipli. alienos honores affe- 
&ant,videmus s. Quod etiámymce tacente, fu- 
periotam temporum hiftoriz abundé teftan- 
tur. Alexander Macedo ab Iola preguítatore 
Antipatri ad. regnum aípirantis filio, veneno. 
ftublatus eft. - Cuius tanta vis fuit, vtferrum. 
quoq; exurere diceretur. Curtius id per Caf-. 
fandram fratri Iolx traditüm afferit.Conftans | 
praterea tama eft, Carolum Gallorum vy ti. ; 
Rcgem; Volaterrano quoque aftipulante, ve-. 
nenofuffocatum; . Quod à à veritate rion ita, 
alienum videtur , cüm in fpharifterio , nihil 
eiufmodi cogitans, ac prorfus nihil fibi timés,. 
exanimatus prope cóncidiffe, , ac paulo port. 
mortem, cüm cumiam (anguis; vitesQue de-. 
ficcrent;, cüm vita commutaffe dicatur. Sic 
C bailubdnus Imperator Heraclij filias, cüm, 
per: vnius folümanni fpacium rerum fumma. 
potitus effet. Martin riouercz dolo & infi- l- 
diis venen üm haufit, quo fiüffocatus eft... Ca-- 
ms Ro ose Galuus Impcrator", & Gallc 


veneno » occifus. efti per interualla; cüm Man- 
tux primüm in morbum. incidiffet , ac fatis 
vehementer, diuque zgrotans, tan dem vene- 


no in venas, atque omncs corporis partes per- 
manante, maximo cum dolore mortuus effer. 


Sed hoc, quod fcquitur, omné immanitatem 
fu perat, . Henricuse ; Lutzelburgo oriundus, 
cüm Imperator iam à Cleméte Pontifice poft 
Albertum defignatus effet, Hetruria tota feré 
iam fubiugata, atque in poteftatem fuam re- 
dacta;Florentinos ctiam, qui iamdudum om- 
nem de falute fua fpem abiecerant , adoriri; 
ferroque & igne vaftare decreuiffet, ;nihilue 
aduerfi accidere fibi poffe; vt qui tátüm opi- 
bus & au&oritate valerct., in pofterum certó 


fibi perfuaderet : anno Imperij quarto vene-. 
no in facra communione corporis &c fangui- | 


nis Chrifti datojanimam cdidit . Quodali- 
quiopera& cotifilio Róberti.Siciliz rcgis fa- 


&um affirmant. Quid ad hanc crudelitàtem | 


poft hominum, memoriam. maximam, addi 
potuit? aut quis hoc auderet vlla in Scythia: 
tyrannus? . Eodem feré modo periifle fuípi- 


cio eft Vi&orem 111. Pont. Max. cum vni-. 
cum annum. Ecclefiz prafuiffet ... Lotarius: 
denique Gallorum rex,Ludouici 1111. filius, 


Tct veneno 


| Veneno à: Sedechia. medico ino 


 verieno füblatuseft., ab: vxore adultera. yt 
 fertür, parato. Eius quoque filius Ludouicus 
V. Blanchz coniugis opera. eodem, modo. 
petijt vt Volaterranus refert;. Antharis po 
ftremó Longobardorum: rex Ihcolida ma-. 
ritus , cüm imperium per fex annos admini- 
ftraffet" , domefticorum infidiis extinctus eft 
apud Ticinum venenató poculo; yc Paulus: 
Diaconus affirmat de geftis Logobardorum.. 
Quz cüm ita fint;hodieQue:tam multa, tam. 
varia,tam peftifera venena recenti hominum: 
 fcelere fint;inuenta.: in; 'communem:; perni-. 
ciem,quz prorfusomnia remedia à veteribus: 
cradita refpaunt; tanquam prioribus feculis. 
inaudita : hoc maiore profe&tó ftudio Princi-- 
peselaborare oportet, vt venenorum non.tan 
tüm exactam notitiam habeant , fed modum. 
quoque quibus fe ab iis cueri ,:& fi forte da- 
mnum aliquod acceperunt , illatam noxam. 
propulíare queant;calleant. C) uz caufa Dio. 
Ícoridem quoque, Galenum, Paulum, Aetiá, 
Auicennam. , Serapionem. , Halyabbatem., 
Rhafem, & qui hos fecuti funt noftri tempo- 
rismedicos impulerunit, vt de venenis fcribe. 
rent, E quorum numero quamuis Dioíco- 
rides palmam obtinere-videatur ; Ytpote qui. 
diligentiffimé hoc totum negotium. fit per- 


, E: * A PE CC 


 fecutüs, multatamen à pollexis addis ioa 
deinceps , quorum ille nememinit quidem, - 
qua tamen praftantiflima effe ad venena au-- 
xilia; experientia compertum eft. Perünet | 
porro hac tota de venenis tractatio precipue 
ad eos: medicos qui Principüm: magnorum 
cuftodiz praficiuntur. Sepe ctenim (quem- . 
admodum fupra. quoque; facta eft mentio) .. 
in, magnatum conuiuiis dulcia. 8c fuauiter 
condita edulia ; fub quibus tamen venenum; 
latitat; apponi ifólent. qua in re medicum fa- 
gacem effe , & folertia vti oportet. ' Qui-vez 
ro hae: águorát, quomodo; obfecro , rité fuo 
fungetur" officio ? aut quomodo aliquan- | 
dó'deiis,qua morbos comitantur, accidentis - 
büs; iudicabit aut quomodo denique. gra-- 
aile affe&ibus medebitur ? cüm priuscau 
fa ficabíecindendà vnaquaque, antequam. ad. 
intemperiem, quz morbum pe perit, acceda-: 
mus. Neque veró medicus de venenis agit, vt 
ea vel doceat, vel pondusillorum cuiquam; 
communicet; vel damnum inferat( qua into 
à venefico differt. ) fed vc iis qui forté: vel ex 
stor(ibus j aut ictibus venenatis, vel veneni, 
aut lechifari vaporis: hauftujin extremo vita 
| peticulo funt €onftituti ; opem ferat". Quis E 


enim qua omnihumanitate alienus eft, vt- 
- yenena 


T 


. venena pr zfentiffimam: mortalium pefte Y 


nontoto pectore cxhorrefcat ? Atqui cürm tot. 


 rumgenera abimprobis excogitentur: necef-- 


 abuisvel cauere fibi, vel fiiam ab iis incom- | 


generis praecepta. à medicis & cautele nom 


tz. Equibus vnaé prxcipuiseft, vc Monar- 


E 


mortisque, incuitabilem caufam. , confulró: 
vel ipfe detegat ( quz tamen zterno filentio- 
Íopiri magisexpedir) vel literis eam mandare 


fceleratorum,. homintim, maleficis- artibus. 
mundus abundet, & noua fubinde veneno-- 


farium profe&óerit viam oftendere;qua quis | 


modum aliquod accepit , priftinam fanitatem | 
recuperare poffit... Fnc prudenter. Ariftore- 
les Alexandrum regem hortatus fuit,vtà coi- 
tu puellz , forma quidem clegantiffima fed. 
napello, perniciofiflimo veneno e longa con- 
fuetudine abfque, vlla valetudinis noxa enu 
tritze, abftineret ,quani rex Indorum non alio: 
confilio certé , quàm, vt ex illins congreffü | 
interficeretur', dono miferat ,. Infinita huius. 


víquequaque afpernandz, aut floccipenden- 


da , vt vulgo fieri confueuic , funt excogita- 


chz feu. Principes, & quofcunque diuinus | 
fauor'ad fummum. honorü fafügium. euez' 
xit,atque in altiffimum. gradum pofuit, ita fe 
erga fubditos gerant , vt &  iuftitiam debite. 
ESOS | admini- 


m crista affeciffe, 
cos vnquam, fed equitatis rationem perpe- 
tuo habuiffc. , eoru mQuc libertatem &. com- 
moda pro virili defendiffe videantur,quos illi 
viciffim omni genere beneuolentiz:comple- 
&antur', debitaQue ijs & . honoris , & officij. 
murtera przítent.. Proximum efbyt eiufmo- 
di miniítros deligant, qui & honefto loco na- 
ti fint, & educa liberaliter, ftirpisQue nobi- 
litate atque praftantia., morumque candore, 
& integritate ceteros antecellant .. Arcean- 
cur" ex aulis Principum inuidi, auaritiz addi- 
&i,faftu turgidi , atque immoderata faperbia. 
elati glorizque cu piditate flagrantes. Non 
parua quoque ad diligentiam & fidem mini 
ftrorum,e crebra beneficiorum qualiumcun-. 
quecollatione,fit acceflio.. Requiritur deni- 
que medicus, qui in hacartis parte fit exerci 
iatiffimus . nam & varia eft,& à paucis.quod 
egoíciam.,excepto Iacoso GREVvVINO 
medico & hilofopho: Parifienfi doctiffimo, 
huius librià me primüm latinitate donati au-- 
Gore; pro digniratetradtara, Scio quofdam. 
fore adcó füperciliofos , vt nec ipfi, nec mihi. 
interpreti, magnam gratiam fint relaturi. Sed: 
quid illa me mouent? & quis ex quo. om- 
bibus |) ? hoc faltem dolendum, eos. 
^c s00mnium. z 


$ Ghinstisnatimbaliord. fcipta carperé, petul 
terá.-infe&tarifolere;qui veleruditioné fag 
falso apud aliosiactitant,inan iem. tüimorel 
áüucu pantur, vcl nihilquicqua in cómuné V 
litat&jtanquá fiid quod ipfinoruntlo ngé p 
ftátiüs éffct;jquàm'quod vulgo iniotefcere 
berctopera conferte.ftulta quada arrog&nu 
€ogitant. Sed vt ad rem redeam (neque en 
infüituti noftri.eftin vitia quorurdà homi 
plus quàm intolerabilia. afperius: inuehi ) 
ceffe e(t medicum nó tantüm exactx cogniti st 
nem venenorum haberc. , fed àntidotorun 
quoque. &c aléxipharmacoruii conficien 

runírationem exquifité callere: nequé enin 
 Vbiquelegitime praparantur.. cüm plerunc 
eaiquorum maximrintereft fimplicia vel de 
fidefentur pror(üs , vel falfa pro veris fub 
tuantur'? quemadmodum: in: vfu quoque & 
adminiftratione, illorum., Theriace &. Mi 
chridatij piécipue; cautüm &c indu (trium c 
oportct, ne pro medicamento vetienümr cà 
vidclicetmodtum excefferit;offerac.Q uz pr 
caueéndi ratio ómnium tutiffima ( vt mea fer 
opinio) videtur. Et quià venena: facilius;im 
Vafis pretiofis occultantur., quàm vitreis a 
fictilibus, opera daridacerit, vt. egregie dbi 
nibus:fordibus expurgentur" , nitidaQue 

munda conferuentur, & hominibus probat: 


: ftodienda ee Eos deniq. in- 
tegritas. cH ae qui culinz Curam gerunt: 
Sinti itaq. fidcles;incorrupti, müdi ac protidi,' 
quoad eius fieri poteft;Innumeri funt:praecau 
tionismodi;quos corifültó preterco; fed hi pre: 
ceteris mihi arrident. Ilud tantüm addendá 
eft, vtisqui veneno infidias parari fi iibi fufpi- 
catur,à cibis varia arte claboratis , diuerfoQue: 
modo coditis abftineat, omnémq. faporé pà-- 
lato vehementer c gratü, tanquam noxium re-- 
fpuat.Sub his etenim venenü quandoq. dcli- 
teícit', fraudulétérq. à à venefiais , hominibus: 
ex omni fcelerü colluüione nats,nedolusde- 
prehendatur,fucatur.: Quo fit vtà voracita-' 
tequoque & nimia incibi atlumptione cele: 
ritate caucre fibi debeat. Neque vero à pro- 
pofito alienum eft, vt femperaliquid przaffu- 
mat; quod illius vires retundat; inefficacéfq. : 
reddat: vt caricas pingues ; cum iuglandibus, 
& rutz foliis, falísque grumo. qua antidotus' 
mirifica eft. Huc citri quoque poma,napi fe-^ 
men, Lemnia terra mithridatutm, & chetiaca 
rcferri poffunt.Sed finem faciam,neM; V.hac : 
imia verborü prolixicate moleftiam afferre : 
* Videar;& caufas duntaxar adiungá; qui- 
bus im puilfué hoc de: venenisopus, M. V.- 
fumum »gen orbis terraram monarcha dedi 
a care 


P 


p 
TEES m VE Lue 
z 


c conii 2 odii hac prima fuitq | 


. M. V. fauore & clementia tanquam inexp - 
gnabili arce vndequaque munitum, facilé ab 
inuidorum. morfibus, &: obtrectatorum. ca- 


3 "A 


hac ratione futurum exiftimaui vt hoc opus 


lumnij ijs cucum UREE: m, & quauis acerbiffi- 
ma etiam conuicia nihili fa&urum effet. Quis 
cnim alioqui affe&tibus ita tem peret, vt ca pcr- 
petuo equo animo ferat , vel id genus homi- 
num non aliquando vocis libertate perftrin- 
gat? ? Acceditamor M. V. in bonas literas, 
carümque cultores fi ingularis prope, eáfque 
prouchendi. incredibile ftudium qua duo ii 
M. V. omnium. maxime admirationé digna 
funt. Taceoc ceteras veré Imperatorias virtu- 
tes, pictatis & religionis ftudium feruens, pa 
cis & publice tranquillitatis, falutífque defi 
derium fummuni, amorem in bonos incredi- 
bilem prope, humanitatem cum fumma gra- 
uitate coniunctam: quz profe&o non leue 
incitamentum. mihi fuerunt; vc hot quale- 
cunque opus M.V.tàaménon indignum; pror 
fus,à meconuerfum fub au [picatiffimi | M.V. 
noministutela atq. defenfi ione in publicum 
prodire patéter; mihíque certó perfuaderem 
hunc qualemcunque laborem M. V. pro« 
qna .animi Jenitate przdita eft; non ingratum 


pla: T 


: Ed : 
o: E 


plo futurum, aique n mittentis animum 
potius, quàm operis dignitatem perpéfuram, 
cótraQue inuidos & iniquos iudices defenfu- 
ram.quam Dgvs oPr. Max. ad Chriftia- 
ni orbis falute & dignitatem , quàm diuciffi- 
me incolumem. & florentem conferuet atq. 
indies ad maiora prouchat, atque ita el perpe- 
tuo adfit,vt & pie ac feliciter in his maximis 
turbinibus ac flu&ibus vniuerfe Chriftianx 
Reipublicz i imperet, & populi ipfius liben- 
tcr & officiose pareant. Auguftz Vindelico- 
rum, Cal. Martij, Anno à Chrifti in carnem 
aducntu. cIo. D. LXIX..- 


"V. M. 
-addictiffimus 


"Hieremias 


— eMartiu 5D. 


SNC un 


bum ex ariginali M.S. deferiptuem.....— 


: AxriMILIANVs jecundu diuina fauente clementia Eletn 

| Remanorum Imperator fémper e/duguftue, ac Germania , Hungae 
rie, Bobemie, Dalmatie, Croatie, Sclauonie Cc. Rex; Arcbidux Auftria; 
"Dux Burgundie, Stirie, Carinthie, Cavniole c VVirtenberge, &c. Coma 
T irolis,ec^c. . INLotum e[fe volumus vniuerfis. Ckm bonorabilis doctus nte- 
Jler, e$ facri Imperij fidelis dileclue Hieremias e Martina Medicine dotlur 
mois quam bumilime fignificandl cuv uerit, fe in Resp artis; medica ffu- 

- diofirum vtilitatem, librum quendam de venenis, in ungua Gallica cenfcrie 
pium, in Latinum fermonem transéuhffe, eundemá; hbrum. conftituiffe m 
Incem edere , ac typis excudendum tradere , maximisá, precibus fupplex 
orauerit ,'vt dignaremur boc [aum magni laboris, t multarum vigilar, n" 
opus benigno ac firmiJimo primilegio contra emulorum fraudes, ac dolos mu- 
mire, atque prómouere , ne forta|fe vel autor ipfe , vel calcographus , qui 
buius operis imprimendi curam [u[cipiet , debito emolumento defraudetur. 
Nos fane tam preclarum eiufdem Hseremia Marty [Endium ac operam non 
fülitm clementer probauimus, verim etiam autloritate nofira Cofarea pre- 
uebendum e[fe duximus. Quocirca. feienter , atque animo ben? delibera 
to, C ex anctoritate noftra Cafarea diferte vetamus omnibus ijs, qui in fa" 

| €ro Romano Imperio, & Regnis Prouincitsá, noslris bereditarits , vel m. 
primendis vel vendendi libris , feu quacnnque. alia vatione librariam nego- 
eiat ionem exercent ne quis eorum prememoratum de venenis librum, post- 
quam diti Marti, [Indio atque opera Latine in lucem pradierit,per totum 
decennium: ab edition abfolhta die numerandum, intra facri Romani Im" 
peri, € omnium. Regnorum ac prouinciarum noflrarum fines , eodem vcl 
alio charatlere pip us ,4ut ubicunque recudendum dare , velalibi im- 
preffam adducere, uendere, vel ditrahere, palám vel occulté, aufit.. Quif- 
quis vero aliter fecerit:, cj interditlum boc uoslrum [prenerit , aut violaut- 
rit, 36 debebit non folum esm[modi libris impre[fis , quos nimirum prafatin 
Martius , vel eius beredes , aut ab eo mandatum babentes , auxilio magi- 
firatus eius loci, aut faa quoque au&laritate apprehendere, c» fibi vendicat 
poterunt , verim infuper etiam decem Marchis auri puri noftro Imperiali 
fifo, fraudis vindici , ef- dite Martio , eiksue heredibus ex equo foluen-- 
dis && numerandis mulilari: Dummodo tamen praditlus Martius eiu[dem. 
operis (ui ad minivsum exemplaria duo , fumptibus fuis, in aulam noftram: 
Cafaream , ad Imperialem cancellariam nofltam Latinam tranfmittat. — 
Proinde mandamus vninerfis e fingulis noiIris, c Sacri Romaui Insperij 
Jübditis, C fidelibus diletlis, tam Ecclefiaflicis c5 fécularibus, cuin[Cunque 
gradus, Status, ordinis, conditionis extiterint ; prefertim verd ijs , qui in 
Marifiratu conilituts funt , atque vel füperiorum fuorum ,vel fuo ipfius 


omine ac loco inyie , y inftitie admin rico o ema nm 
: ecprisibginm edis noftrum i ; € icsped 
£hgere pattantur: fed fi quos contumaces gorppererint, pra ipta pana ple- 


hi , ef quibufcunque retle fieri poteft modi co£rceri curem , quatenus e 
sp, grani[[imam indignationem noflram, ac eandem mulilam incurtere no- 


luerint, — Q uod enim hacrata C firma fint, InjCe literis. tioflris teflatum 
effe voluimu: ,quas dedimus yocw no, « fubfcriptime , C ftgilli noftri 
smpreffione roboratas in noftra cinitate Üierna; die nona menfis Nouembr., 
e/fuuo Domini Millefimo , quingentefimo , fexagefimo otkano. ARigvormno 
nostrorum Komani ( gentes Jéxto; Bohemia verà. vige[imo.. 


MAXIMILIANYS. 


"Sigillum lmperatorit ^ 
Ad mandatum facrz Cafa- 


rcx Maicftatis proprium 


M.Singhmofir.. 


Am 


Ls 


is es MPO MOWSICUSR go tei : 
Now fatis effe mali mifero mum credis im orbe, 
. Martis alumue, nifi dira 'penena feras? 


Beine conj adeft fcelerum , que Gargara incl." 
letbifero fennne turget humus... 


Define : 


Nónne vides tuus yt mal Jeuiat. "undique Mauors? 


T'rifis cut exultet nómne Megara vides? 
tra fames Lt eft Plutonia-regna replere: EAM, 
. Tot morbi po[[upt extenuare domos: 
Ergo falutiferas potius bone. ,con[ére ffirpes: 


op MR RIA vs. 
ge LECTORI. 
Now :deà flammas celefli [ede Prometheus 
- Attulit, bumanas [euus vt curat opes:.— 
— Non ideó gladios ( quifquis fuit ille )parauit: 
Vt mortale genus. mors "violenta. necet. — 
Non ideo natura veneni [emina fecit, 
V1 foret exitij munere cau[a [no :.« 
Sed quia flamma nocet , [uccurrunt. flumina te£tis: 
Ne peuetrent gladii, tegmina pettus babet. 
Ne dirum virus [pecie te fallat amica: 
Neue [uas "wes luda uoxa gerat: 
| Hectili fcripta feromifere [olatia vite: | 
Que procul infidias , e» mala queque fugent. 
Hoc igitur debes nobis pro munere grates, 


Si tibi (alua domus , tutaque vita placet. 


Que pellant morbos jimpediantque necem. —. o 


LIBER PRIMVS: | 


IN Qvo pE NATVRA ANIMALIVM 
venenoforum, e» de T heriacis Joc est., contra mov[us illorum veme- 
- dijs, agitur : autore Iacobo Greuino , Medico Parifiehfi , e» Fie.. 

remia Martio, Medico JAugu[lano interprete. B 5d 
D£g vENENIS IN GENERE. 
edo. CAPYT. I. | 
£4 Nrgzay AM aggrediar tractatio- 
j4 nem de natura animaliüm venena- 
ul torum, & venenorum, neceífarium 
fA cife duco, intetigerp primm quid 
Sxaff fit venenum : ne vbilongius in hac 
T d materia procefferimus , in pleno fer- 
| //3 mone retardemur : id quod ad alte- 
sj rius quoq; libri intelle&tum , in quo 
ee se^" de venenis, & alexipharmacis acturi 
- fumus, faciet. Eti enim veneni vocabulum admodum £a- 
miliare fit vulgo, eo tamen fepenumeró abutitur, & ad res 
tam bonas, quàm malas transfert, nullo difcrimine habito, 
ncc cogitat aliquando etiam id quod ori, fcu palatogratum 
eft , venenum effe , quemadmodum fuo loco demonflrabi- 
mus. Neceffarium praterea eft inuenire viam quandam fa- 
cilem & certam (quam Grzci methodum appellarunt) ad 
intelligendum naturam & differentias venenorum;ne,cüm 
à principio quaimlibet veneni fpeciem non pofuerimus fuo 
.erdine ,candem rem plurics repetere cogamur. Quod vbi 
fecerimus, facile deinde erit latius differere,& abunde edo- 
i erimus de przcipuishuius tractationis capitibus; quod in 
vniuerfum ad duos fcopos referri potcít, ad. gencralé nimi- 
rum explicationem effentiz & naturz veneni,quz ratione 
Philofophica,& cótemplatione rerum-naturalium, quas gc- 
.neratim loquendo calum fuo amplexu,& media terre pats 
comprehendit fulcitur. Neque veró (implicem tantum vo- 
.cabuli explicationem,fed dedu&ionem quoq; prazcipuarum 
quarundam a&ionum cius,quz rationibus Philofophicisin- 
nituntur, & de quibus in hoc primo libro verba facturi fu- : 


, 


4 


Bo QUEE GRIMYS | 2 
mttsintelligi yelim. Alter pipnedoü pio qogaisonlis d 
ftorica, & diuerfasfpecies & differétias rerum venenatarum 
proponit. Appcllo autem cognitionem hiftoricam eam,qua 
fubie&ta eftiudicio fenfus ,ad quam referri poffunt afpides, 
viperz, & teliqua fera venenofx. Neque veró eas hic imita- 
bimur;qtii veram notitiaro methodi,ad docédas artes fe ha- 
bere iaGtitant , & nihi] minus.tamen quam boni Methodici | 
fint,cüm doctrinam perfpicuam confundat, & quod dicifo- - 
let Gallico prouetbio, auguillam defquamazuri à cauda in- 
cipiant.Sed nos huic rationi docédi, qua & fola & przcipua 
eft; infiftemus ,quz tota perficitur in diuifionererum vhi- 
uerfalium in eas quz minus funt vniucrfales,& ab his ad fin- 
gulas fpecies progrediemur , & poftremó ad particulares na- 
turas quas Dialedtici Indiuidua vocant. Medici porró,quic- 
quid ad medendi fcientiam pertinetjin tria membra vt plu- 
rimum diuiferuntjn res fcilicet naturales,non naturales, & 
ineas quas contra naturam vocant. Pcr natarales intelligunt 
cas, € quibus corpus humanum eft compofitum (quodfolá | 
profubiedo habent) quales fünt,elementa,temperamenta, | 
membra & corporis particula, humores item,& quedá alia. - 
Non natutales veró ce funt,que etíi nihil faciunt adcorpo- 
ris firu&uram & conformationem,vim tamé habent, prout | 
quis vel male , vel bene ijs vtitur, id vel conferuandi, vel of- 
fendendi,é quatum numero funtalimctum, medicamentá, 
venena item ,quatenusea vcl exortu;vel natura fua confide- 
ramus.Per res veró contra naturam & morbos,eorumd ;cau- 
fas & accidétia, Que toto genere nature noftrz aduerfaritur, 
intelligunt. Sed vtad inftirutum fedeamus, parum huic fe- 
cundz parti Medicinz,qua fub fe res nó naturales compte- - 
henditimmorari nosoportet;qua ex fim plici füa effentia & 
matura,hoc efGinon tráfláta, 'el'adhibiteintracorpus huma-- 
num,necbonz, nec male fünt, vtrunq; tamen effe poffunt. | 
Verbi caufa, vinum per fe nec bonum, nec malü eft, nihilo- 
 BRunustamen,fi quis eo moderaté,$&z, quantam fatis eft,vta-- 
 Ritgeemórbos roerese oct ia me  d 
" érári deber idi contra p ecce Mod aep res Cg 
-ura0 ceoeb quas contranaturam appellari diximus. Pati. 
dhodo venenum quoq; nec bonum,nec malufi cft; fed ad. 


HÀ "eer CUIpHÉA 


* 


o ca VENENIS. f wit 4 
2, fit contra naturam, Quamobrem dice- vesesi 4e. 
mus venenum;quatenus per fe confideratur;effe rem nó na- faire. 

. turalem,& fiquidem corpus humanü ingreflum fuetit, cau- 
fam effe vcl perfe&z corruptionis,vel maxima in eo noxzal 
latz;idá; vel ob qualitatisexuperantia,vcl proprietatem na- 
. turalem & occultam,;aut certé ob omnimodam confpiratio- 
A nem, velcommunem naturx füz confenfum, Latini yoca- 
bulo mutuato à Gracis Deleteri appellant.Sed antequam. 
vltra progrediamur,notare oportet , hzc vocabula Pharrmna- 
cum Grzcé,& venenum Latiné, quandoq; & in bonam & 

in malam partem accipi, vt videre eft apud AGium Poctam 


N 


- 
o 
Land 
E 
- 
* 
et 
rm 
o 
H 
£e 
S 
w 
ey 
t 
Z 
pom 
Ce 
- 
[4 
- 
e 
3 
Ld 
Ld 
5 
C 
T. 
€ 
to 
iz 
[: 
- 
tt 
tA 
o 
L] 


. nofas adcamadh nificatione Vergiliusfecun- 

do Gcorgicorum vfurpa MAiau:silcos022 bi 75 7:288 

vs zosEba nec I fr ,000/00:95:4 $91 , o giitel 
RA ECEPTYMeÍt Gallos Italorum vocabu-- $2 
;Boucon fcilicec (fed vtin plex vox tantütü ànobis 5 


Ictincatur abiccto eo quod fignificat) per quod peculiariter 
 veneficus venenum;quod prober;intelligitur,& quod à Gal- 
lis proprie Poifon dicitur, & fub hocnouiineyt plurimi ve« 
nenü, quod per osaffumitur,comprehendü: etiam ,& eum. 
qui dat; vencficum appellant.Nos veró in hac noftra dcfini- 
tíonc imótoto hoc capite,(ub vocabulo Poifon , veneni no- 
susti iiia C UTA 2 s mea 


Lu 


do x 1£199& PKIMYS — — cl UE 
men comprehendemus, per quod aliquando etiam eas res, 
"^" quenec qualitatibus fais, nec mixtionis ratione vitiofx funt; 
intelligimus. Q uz & ipfae tamen, cüm corpus ingreffz fue- 
rintjnaturá, accedente aliquo incóuenienti ,lzdere confue- 
ueruritjqua ratione nec taurinus fanguis, neclac;néc vinum, 
vllo modo vetienofa funt:Priora tamé duo vbiin ventriculo 
in grumum rediguntur,fuffocatiori caufam prabét,quem- — 
admodum pofttemum liberalius fumptum ; precipue cüm—— 
quis adhuc zítuat magnis morbis , Nüc de reipía difputare 
oportet, quam vt exactius irtellieamus , notare oportet na- 
turam venenorum, alimento quo nós communiter vtimur, 
omninó,& tota quidé fuafpecie contrarium effe:inter quod. 
medici Medicamentü quoq; collécariit. Quemadmodum 
enim tres fubftantiz illa corporis , folida niniirum quzcft 
veluti fulcrumaliarum;humida & fpirituofa alimento con- - 
feruátut & fuftentantur: ficà venenoexpugnátur, & tádem 
vincuntur etiam. Medicamentum quod vtriufque naturx — 
 patticipat;accidentia quz naturz inimica funit;corporid; fu-- 
peruenire folent;cotrigitatq;emédat. Sic itaq; venenum & 
nutrimentü optimo iure fub eodem genere comprehendü- — 
tur,cü toto genere fibi inuicem fint oppofita,diuerfo tamen... 
modo.Nam quas Medici res non naturales appellant,dupli- 

citer duin peoitiks quod quzdáex illisad vite có- 


feruationem neceffariz fünt;& vitati non poffüint;e quatum... 
numero funt;aér, cibus & potus, exercitiurii; uies,fomnus, 


vigilia,rctétio & expulfio excrementorü, & animi perturbas — 
 tiones:quzdam veró noy funt neceffariz , & vitari poffunt, - 
vtenfes,venena,medicaméta, beftiz furore percitze &vene- - 
natz, & id genus alia:quati: toptie & in generead - 
Philofophos, pracipué verà: idequalibetearüex 


profcffo trad pertiner:quemadmodd notitiàávenenorum 
ad vencficum, quam apprehendit vt maligne & fraudulen- 


ter enecet: non,vt Philofophus,vt maieftaté & vim naturx. — 
cognofcat. Medicus autem in medio orá amborum veluti. - 
conflitutus eft,& ab hoc notitiam & contemplationem ani- 
malium venenator(i,& venenorá omhniü,vthacrátione vni- - 
ucrfalem corum naturá agnofcat,edi(cit:ab illo veró,vtcer- | 
tus (it de effc&ibus,& proprijsaccidétibus,que vfum illorum. 

Tm 1n COI- 


LI - pRDSIVOUNRNISS ia 
incorpore humano comitari folent: non vtad eum finem, 
 quoveneficus, vtatur , fed vt tueatur corpus, cuius minifter hase 
eít & cóferuator;& cuius cutelz & defenfionitotus eft addi- vecors 
&us, nó fecüs ac veneficus dcftru&tioni illius totum fe deuo. noticia ad. 
uit. Tanti igitur diftat Medicus à venefico,quantá alimen- fcàc- 
tumàveneno: hocctià plus amari,defendi & obferaati;quo 
venefcus magis odio habeti; expelli, & ignominiofa morte 
affici deber. Accedamus nác ad differentias venenorü;quod Diuete ve 
füitfecundum tradlatíonis noftre caput. Diuidemus itaq; ve oce." 
nenain duas patcesprincipales, fepofitis hac ratione differc- 
tijs,quz fumunturà propria effentia, & natura illorü. Venez 
mim corpus eft.Sed omne corpusvel(íimplexeft & naturale: 
vel compofitü & artíficiale;quo fit ve venena fimplicia & na- 
turalia primum membr huius diuifionis noftrz; artificialia 
 verófecundü cóftituant. Venen porró naturale voco; quod 
aut pats eft quatuor elementorü aut ex ijs conftat absq; vllo 
artificio. Alterum veró id eft;quod ad arbitriüm venefici,vel 
alteriusopificis, mixtum eft, quale eft arfenicü, cerufa; & id eie 
genus aliz compofitiones pericülofzequará iguorátia doctri 
nzloco nobis fetuite debet . Primum itaq; diuifionismem- 
brum tot habet differentias, quot habent corpora naturalia. 
ANam intet venena náturalia quxdá fünt ex elementis ; qua 


y 


ob qualitates externas vel corrumpütur;velinficiunturqua- 
liseft aér , queni tefpirado attrahiimus:qui aliquando infici- 


turvel à maligriis vap 
üueribus , velà palü« 
porum cateftiá hinc ornni. 


man, quicommunin yi 


 Rütfparguntur;de quibiise 


oribus; velab aquis putridis, vel cada- 
redii odorem emicrentibus, quan- 
morborum genera in genus liu- 
& populares appella- 


vitii 
"Eg ^F (tr 
« 


MEN CES LESE RVEMINYS 0 : 
porró venenàta funt aut integra; vchirudo; autexcrementa - 
 quzdá eor tantum; velparticulz quedá;vtraurifanguisjaut - 
. morfü tanti venenofa fant,vtquedá ex volatilibus;aquatili- 
bus & teptilibus. Ad plátasaüit referri debétarbores, herbe, 
| fructus, radices, femina,liquores & gummi; De quibus om- 
nibus copiofe in prinio & fecüdo libro agemus, exceptis tas 
mé morbispeftilentibusj& venenis, quzartificiofécom po- 
 hütur;& cümà Nicandrocorü füerit factà mctio; vt cerufaz 
. — pam fide alijsloqüi vellemus. occationé potius prebere ijs - 
|. abutehdi;quá remediaapplicandi videri poffemus. Curatio 
Venenaar- o opu *^ ^c MMMER rises 
ti&caa, tamécorü nihilominus ex: his comméctarijselici poteft.No« - 
lo preterea àgere híc; de.remedi;salterius veneni; generis; - 
quod Platolib.xxx111u; de Legibus veneficium appellauir; - 
proprereaquod;quéadmodum ex inftinu & opera demo- 
nüfeu malignorü fpirtituum perficitur , ita curationé quoq; 
'€x fola & plena illius poteftate, qui totus illis cft contratius; 
 hoceft; Deo; cuius opé implorare, & auxiliüab eo'inhuiuse 
*» modi ca(u expectare debemus, depéderc exiftino; Operam 
^ etiá dabimus;ne in hoc decipinos patiamur.Imperiti enim, - 
cüm caufas morborü ignorant , eos ad demones , & venefi- 
Cos, atq; vencficas transferunt. Antequá igituriudicium fe- 
ramus, diligenter prius do&tos & bonos Medicos inquirere - 
& confulere oportet. Vt tamenle&ori (atisfaciam quod ad 


veneficia attinet, paulo poft de ijs loquemur 


exact 


Qu moe Nwac fcircoportet,pro varierate v noni, duo etiam 

füx, — effegenera morborü venenoforá,vnu em (impliciter 

venenofum,alterü veró contagiofum ofuminquam; 

qui fit per contactum rerum € venenata funt; 

'& hicquidé facilé communic um «grotis habi- 

 Rant,yt pe Simpliciter morbi dicunturij; 
quict(ifiantper contadtum Dorü zo 


s; & vxavs rebus breyiter explicatis, redibimus ad gen 


M 


Jj» 


e 


6 co BÓ VENENIS * 
exercet. Tertia eft ea qux his duabus eft oppofita ; & omni- 
ummaxime periculofa cft: propterea quod cti suátitate fit 
. minima,fubitó cüm intracorpus fucritaffumpta,parua mo- 
 rainterpofita, peftifera accidentia infert. Q uibus de caufis 
. Auicennahanc proprie venenum appellat,libro fecundo de 
medicamentis cordi cóferentibus . Hoc etenim proprii ha- 
bent nóob exceffum tantá caloris , vel frigiditatis, vcl ficci- 
 tatis,vel humiditatis;fed peculiaré quandam malignitatem, 
 vtquidam exiftimarunt ,quam ex influxu figni alicuius cx- 
leftisacceperunt , nihilominus tamé qualitatibus etiam fuis 
iuuantur & fuftinétur. Q uod veró ad fecundi generis venc- 
nDaattinet,non tam periculofa funt, cum non nifi in maxima 
quantitate munus fuum exequi ,& virus oftendere poffint, 
& à calore noftro natiuo facilé füperentur , & cocrceantur, 
quz vtà primi generis venenis vincuntur , ita ctiam ijs qua: 
. tertioordine pofita funt;inferiora funt, Ea autem talia funt, 
 vtquamuis nullam habeant qualitaté excedenté, nihilomi- 
. mustamen fpeciali cuidam corporis particulz fefe affigant. 
Id quod experientia videre licet,cüm medicamentorá que- 
i peculiariter cordi, quzdam veró iecori familiaria fint. 
-. Sic Cantharides veficam potiffimum , quemadmodi lepus 
 matinus pulmones refpiciunt,imó quod magis eft;interom- 
nia venena quzdam funt;quorü (ymptomata primüm,velin 
cetebro,vel iecore,vel cordein confpectü veniunt , vt de hy- 
ofcyamo legitur, qui ftatim per cerebrilzti fymptomata 
. Cognofcitur, quemadmodum ephemceri colchici partium 
. haturalium;hoc eft, peralui luxum , in quo excrementa fi- 
. milia loturz carnis recenter mactatz apparent. Sed hoc ta- Mead 
. menproexplorato habereoportet ; ctiamfi vni corporis paz- cordi in 
. ticulz bellum inferant, perpetuo tamen cordi,(i non in prin *^** 
. Cipio, in fine tamen pertinaciter adhxrere. Nam cüm con- 
Tet venena confpiraffe vcluti in omnimodam corporis hu- 
mani cuer(ionem,verifimilc cft, illis vltimum huncfcopum 
ee propofitum, vt principem arcé , in qua vita (edem fuam 
poffidec, euertant & deftruant. Sed antequá eó perueniant, 
- Yel eam adoriantur , partes primüm illi fubiectas deftruere 
€onantur.: Sympromata enim, morborum autà principio 
€ordi funt communicata, aut alijs quibufdam particulis. 
lu | den A 4 ""Tacco 


-— o I&RSERE OPEIMOS —  — 7| 
'aceo qüod non omne venenum eas vires habet , vt locunr 3 
tam celebrécor nimirum,quod à naturain meditullio,vclu- - 
. ti regni cuiuídá vndiquaq; fortibus propugnaculis cinc&ti,col 
locatum cft,qux ptimü expugnare antequá vlterius progre- 
diatur;oportet, obfidione cingere, vel vim illi inferre poffit. 
Nihil minustamé venena quedá funt;que, negledis quafi re 
liquis omuibus corporis partibus,cordi vitz fulcro primoim 
petu fefeapplicant , vnde repentina mors, quandoq | pauco- 
rum dierü fpacio, quandoq;ctiam paucarum horará &ocu- 
li momento quafi fequitur ,id quod in reliquis tam fubitó 
euenire non poteft. Etiamfi enim ob alfumptum venenum. 
homo aliquádovel moti, vel vocis vfüm,velfenfus amittat, 
autctiam partes co&ioni,& cibi diftributionideftinatzom- 
nino fint labefadiatz : non tamen indefequitur,hominem 
fübitó,nulla quafi interpofita mora debere mori. Cordis ve- 
1Ó actione deperdita , neceffaria omniü: membrorü diffolu- 
tio fequitur. Ab eo etenim ita reguntur & fatentantur,vtil- — 
lorü vis & efficacia nonaliunde;quàm ab hoc vitz fonte de- — 
pendeat. Et quia in hanc materiam incidimus,cationesalis — 
quas fermonis noftri genetalesin mediumafferemus. Mini- - 
pefuju B1é dubiá effe debet, pronaturz varietate quatuor primará 
£arla ve- qualitatum calidi frigidi,ficcihumidi & aliarum,quas Phi- 
epcraione lofophi fecundas vocant, duri videlicet, mollis, grauis|leuis, - 
tenuis,vifcidi,venena aut citó;aut tardé agere. Videm^enim — 
nature quodam inftin&u res calidasmolles]eues,auttenües - 
citius quàm frizidas, duras, eraues , & vifcidas actiones (uas 
perficere, quemadmodá Gal. lib. 111. Simplicium medica- 
mentorü fcriptum rcliquit,cüm inquit: Venena quedá effe; 
qua longo tempore poftquà n fueruntaffumpta , interfici - 
ireftrem naturá habent. - 


ant, przcipué ea quz vifcidam &t eire | 
Q uo fit vcexiftimem, venenaquz ftatimoccidunte(fecali- - 
. da,tenuia & leuia, Q uaratione etiam facilius & venas&ar- | 
terias ingrediuntur,& inde ad cor.Hanc porró caliditatem, | 
renviracem , & lenitatem opifex compofitionegzmiytione | 
magis auget,quemadmodum legimus aptid Suetonium in 
vita Claudij Neronis Caffaris de muliere quadicuinomen 
erat Locuftz,quz.cüm venenum quod fortaffe fegniuserat, 
perfedtius coquicuraffet , tepentinz mortis Britannicicaufa | 


A 


| DDE* VENENEZI d em 
fuit,cui hoc venenum ex Neronis mandato oblatü erat : id 
. quod admiratione afficere neminé debet, cüm hoc in vene- 
 misatte paratis,in Italia przcipue, vfu venire foleat.. Hzc e- 
nim ob fuá tenuitaté tam fluxa funt, vt in ftapedibusetiam 
 inminima portione,& quá fenfu vix percipere licet,expan(a; 

-. foleasocrearumad cutim vfq; perforent; & per ca foramina 
— €arnem fubintict;itacertévtbreuiffimo temporis fpacio to- 
tum corpus inficiant , Eadem quoq; funt efficacia caquibus 
in quibusdam regionibus,imó in Gallia etiam ; portarü pef 
fuliillinuntur, & quibus vt plurimü infelix hominum gcnus 
quoddam,vencfici nimirum, vturitur;quibus deniq; milites; 
ad imirationem Indorü , qui fagittas fuas eodem modo tra- 
&ant;globos fuos inficiunt, de quo. Paulus Orofits librocer- 
tio fcribit, cüm air, Alexandrum hac ratione niagnam exer: 

. Citus fui partem, cm vrbem quandá obfideret, amififfe. Id 
quod olim Galli.& Scythz,vt Pliniuslib.2 .refert,& Celfus. 

| quintoetiam factibit. Sufpicio prererea fuit Germanos pro- 
ximo bello idem feciffe; Eadem fortaffe vi predica erarit ve- 
nena, quz in fcrinio Caligulz Imperatoris fuerunt inuenta; 
. Quzcüm in mare fuiffent coniecta, tam fubitóillid infece- - 
. tunt, vt pifcesinde quoque morerentur. Id quod Suetonius. 
Àn Caligulz vitafcriptum rcliquit. Neque verà tatdam aut. 

fubitam operationé ita venenis affcribere debemus, vt nul- 
Jüm ad illiusqui fümit naturam habeamus refpe&tum. Neq; 

. €nim dubitare oportet , quosdam ea effe natura ; vt diutius 
Veneno re(iftant , nec costam citó quàm alios poffit confice- 
. Fé. Verbicauf(à, (i quis venenum cuiuscunq; generis cadem 
. quantitate,duobus diucrío temperamento prditis;exhibe- 
. at,comperiet alterum hora citius,vel die,vel feptimana etia, 
. & meníe integro moriturü altero,prout calorém naturalem 
. Yeldebilem ,vel robuftam haber, non fecüs quàm fzpenu- 
metà in medicamentis qux aeris offeruntur,contingete vi- 
demus; Duz etenim drachma thabarbari in vnoquandoq; 
Plusquàm quatuor in alio quopiam efficient. Id quod nulla 
aliadecaufa fit;nifi quod qui affumunt;diuerfo fant tempe- 
raméto. Vt igitur ex his omnibus aliquid certi eliciamus, di- 
€0 cosqui fant téperamento calidi, facilius & citiusà vene" 
Bis calidis & fübrilibus,qualia fapendidefec inam. Has 


b. | 2&GRaEAÉTNES 
juod venas & arte- 


1 


rias,& ob hoc etiam vias ductuá largiores habent:'quofit;vt 
| venenüm:quod portas veluti apertas inuenit ingrediatur,8c 

cum aere attractum ob continuum cordis & arteriarü mio- - 
tum facilius feratur, Q uod deinde ad cos attinet, qui funt 

temperaméto frigidicertii eft, eos vehementius, quàm qui 

calidi (unt, venenis refillere,nan tam ob.caufam didtá,quàm - 

quód frigidiores funt.Id quod profe&à de venenis, quz na- 
tuza frigida£unt;inrelligi non poteft: Q uàd fi cicuta propte- 

rca homini venená eft,quod venas & arterias amplas habet, : 
cibuíá; it nó coturnicibus tantá, fed alijs ctiam quibufdam 
Difpaxio auibus quae has partes anguftiores habent, vt Gal. rr: fimp. 
ica C^ medicamentorü refert : videtur fequi homines calidos fi ci- 

. €utábiberint, citius, quàm qui contraríá naturá funt fortiti; 
debere mori . Id quod falfum mihi effe videtur. Hoc enim - 
abfq; exceptione conftat;hos citius extingui quód caloréna- | 
riui babent imbecillioré , quàm illos qui longiore tempore 
1e(iftüc: necfaceft dicere illoshabere vias am pliores & aper- - 
ts,etfi enim facilius fit per magná quédam alueá ,quapar4 
uum;ingredi: nihilominus ramen cicuta cá fegnis fit & gra- 
uisjita luere non potcft, quemadmodá necreliqua venena, | 
& natura frigida medicamenta. Amplitudo cnim venari & - 
aiteriarágrauitate & fegnitie veneni,cótra quácalor natura | 
lis & ad extremü vfq; fpiritü pu gnat,compéfatur. Ver qui- - 
dem eft quemadmodü dixi,eum quifittemperamentocali- 
do,& venená frigidum hauferit, non minus quàm cum qui | 
contr fit natura frigidior, & venená calidi fumpferit, diu- 

" Rus id poffe ferre. Ethocquidem pado, id quodanteà dixi- - 
musjntelligi debet. Iu quo certe Galeni ratio, quam inme- 
calor tamen ad reitendumimbecilioren Pp t» 
SESIE FIM 5] ERIARA umim ecilliorem habercr, citius | 
perempzuri;idquo, urfimplicium medicamentorü,vbide - 
hac materia tractat, fed ab(q; cuidenti ratione;mceo quidem | 


iudicio, conc]udit. Nam wt ipfemet in eodemlocoteftatur, - 
eh nó potcft vt venenü interim, dura vim fuamincorpore | 
exercet;nó aliquid ab humoribus quiintuscontinentur;pa- - 


orpore calidior faerit, neccffc | 


Fiatur.. Y biigitur bumor inc 


&venená multü pati , & Conícquenti ordine non tam cità - 


vincc- | 


. Gita, vt vires fuas exerceant, à caloreinoftro propellugitur à 
. flimulaturqui cii quicquid illieft oblatü, inproptiam fuani 
.. fubílantiáconuerterc conetur, hominé contétiofüm &mo- 


hac ratione attenuata percorpus códuci, id quod Gal. x vri 


ey guam vini tenuis portiuhculam, 
iuuarctur imbecilliore, & facilius totum cor- 
ct ,admi(cere folebant. Hoc veró inloco qux- 


2. 


E uM LbheR PRIMUS —— —— 3 
Verom ve- libro rir 1. tta&1.Fen;vrid pofteritas fecuca — M : 
noximec, Fdo habuit: quamuis hzc propofitio nullo niodo dc venenis | 

adhibe ingenereirtelligi poflit. Etfi enim verum fit, pro nutrimen- - 

P!)  toneceffario vti noscibis dulcibus, & corpori quod nutriri - 

debet;imilibus:aut certé qui tales facilé concóctione effici- - 
antur:& naturaliter humana corpora; & reliquorü animan: 
» tiü omniü;calida int & liumida(vira enim itrcalore,& hu: - 

E iditate temperata fundatur) nemo eftprofe&ó , modo (a- 

pi 3i ww idicio;qui rió dicat,venenaextremé calida &ficcanó 
poffe conuerti in proptiá nutrimentücorporis : taceo quod 
fi huiusmodi eft,nec dulce effejideoá; nec nutrire poteft. Id 
quod indübitáter verá eft; ctiamfi hiftoria qus püellá quari- 
dam venenofa herba Napello fcilicet; nutritám fuiffe affir: : 
mat,vera cffe à quibusdam exiftimetur;quod tamen prove- 
ro accipi nó debet,cüm ea herba calida & ficca, & 3tota fua - 
fubftantia natárz humanae cótraria fit. Et vt demonftr£ hoc 
fieri nó pofli:,eius reirationécommodá;& qux abunde füffiz- 
ciat;afferá. Dico itaq; i homo nütritétur veneno à totafub- | 
ftantia fibi cótrario;neceffátio fequefétüt hominem nóam- - 
plius effe hominé. Nam quicquid nutritur;füo fimili nutri- 
tur. Quàüd fi homo veneno nutritur 


naturá induerit;jnó am 
viuus degenetet in ali 
abía: omni ratione dic 


contrariam poffidere. 
da attinet;quz talia fantob 

vt cicuta:fieri profectó poteft,vt ali 
quod nutriri debet poti 


IcCTPWOGOUENNAANUS. C ————— qp [X 
linc itàq; concludimus , idem poffe contingere in vencnis VT d 
. calidis, precipue tamen iis, qux & fübftantix proprictate,8c 
. qualitatis exceffu nobis aduerfantur. Neq; veró propterea 
. dicohominém nó paulatim fead vfum venenorum, corum 
.. etiam que tota fubftantia illi funt cóttaria, affucfacere poffe, 
. non vt iis nütriatur. Natura enim vbi primüm paruám,;dcin- 
. demaiorem pauló quantitatem veneni à corpore expellere 
 confüeuit , ira profe&ó deinde ad hoc faciendum longa - 


perientia & vfu inflitui poteft , vt ctiam fi deindein maios 
— quantitate illi offeratur illud , tamen etiam foras ptopellat;. 
- SicPonti Rex Mithtidates feipfum veneno interficere non 
. potuit, fed áb extero quodam neceffitate poftulante occidi 
. fevoluit : propterea quód paulatim fe ad v(üm venenorum. 

.. affuefecilfet. à D oq : | 
.. SE Dquando in queftiones quein genere de venenismo- Num r«- 
. Wrifolent , incidimus, non alienü erit ab inftituto, inquire: venena co- 
. Ie, num humores püttefcentes intra corpus certa quadam t7? pof- 
. & nouaputredine in venenoruim ordine collocari debeant: 
.. Ytquidam arbitrati furit: qui in medium pofuere femen pu-- 
 trefcés in proprijs meatibus,menfesitem muliebres fuppref- 
1os,& humorem qui caufa eftluis venerez , & eum quileprá 
. generat. Nequcenim dubitare oportet , in morbis qui hinc 
. eriuntur, admiranda ficri fymptomata, qux profedó in ge- 
 neralihumorum putredine minimé fieri confüeuerunt : cu- 
.iusréi infinita teftimoniaapud Galenü habemus: precipue 
 Veró v 1. Delocis affedis, vbi humores putridos fcorpionis 
i&ui & phalangiorum comparat.Diligenter camen animum 
aduertere oportet ne hac ratione naturasrérum autoritati- 

bus veterum. finiftré intelle&is, confundamus. Videamus. 
AMáq;quid medicus quidam noftri temporis, édoGioribus, — — — 
de hac quxftione in medium adduxerit. Vulteriim veliti Penelius 
quedam extrinfecus aduenire; quzdam veróintrinfecus, &£ 2.deabai- — — 
An Corpore generari. De accidétalibus enim non dubitamus: 35, 4. 
Sermo enim nobis cft deintrinfecis , qu ex fua propria ori- m uecu WE 
;iine,ceu primo naturz fuz'ortu, venena effe negat: Sed t E m 
oris tantum proceffu talia eriautumat.Nam quemadmo —— ^ — 
'um (inquit) ex varia putredinehumorá,que corpori vel ex - 
intemperie, vel alia quadam caufa accidunt , diucrfe febri 


fpecies. — 


", - 


ví We res om $e 
MAPA 


Gic 5 c 2 DfRRRCHNIMAS — rs 
^ -pecies excitantur : ita quoque ex longa putredine , aut alia 
quadam caufa occulta,venenum in corpore generari poteft: 
quz vctba fi vera fünt,fateri nos facilé cogéc,omnes morbos. 
in corporcortos ex venenis originem trahere : bona etenim - 
pars corumex putredine obintemperantiam quaquotidió | 
vtimür, longo tempore collec oritur, Et profectó nihilad . 
rem facit,quod hüc Galeni locü pro (uc fententix confirma- 


: humorü corruptelain caufa, 
pam cüct: fcd non dicit humores rabioft canis yenenur 


vc d. s 
mini, & non cani, qui eosaliquandiu etiam in princi- 
corporis partibus retinet, Vt itaque probet humores 
refcentes intra corpus non poffe conuerti in venenum, 
non fat fuit citare cancm rabidum. Multo enim rcdius cf- 
nfiftere rationibus naturalibus;fiquidem haberi poffunt 
lam ad fimilitudines, velad proptietates quas occultas ap- 
pellant;recurrere. Quod veróanfam mihi przbet, vt dicam, 
ec femen, nec menfes retentos , nec humorem qui lepram 
enerat, venenofa effe eft, quod venenum tale dici non po- 
ít (przcipue illudé quo quis non folim ob qualitates ma- 
ftas, fed etiam totam fübftantiz familiaritatem;peculia- 
mquandam malignitatem procedere cognouit, € quorum 
umero hzc erunt,ti venena appellari debent) fi non quate- 
sin cordis deftru&ionem principaliter coniurarunt : alio- 
enim (quemadmodum diximus)fingulz morborum cau 
enaeffent. Q uod vcró ad illud attinet; cm ait, venc- 
quzdam aliis membris cffe infefta, vt cancharidesveficz, 
porem marinam: pulmonibus , & quod hoc pacto falfa fit 
Zctegula.. Certum eft eam ni(i vberius explicetur, recipi 
poffe. Quamuis cnim in iis membris fymptomata pre- 
? & primtim appareant:cor tamé tanquam vltimus íco- 
;adquem collimant, illis propofitus eft,&z vim fuam ma- 

gnam non tantum in his membris , fcd pluribus aliisctiam: 
exercent. Vnde Nicander ita de canthatidibus loquitur: 
EC | - bauflum. - 

Qui bibit bunc multo perfufam humore, moltttos. 
In labiis moras, atque ima feutit in alio, —— 
c minor exercet mediam dolor: horrida favsunt: 
Ya vefice, compre[fum peclus anbelat, ——— 
uper offa cauo incumbunt molliffima veni: 
. Tra venit vehemens, e plandiculatio Corpiis 
-SDifiendit defe&lum attimo. Vis dira veneri——— 
Praualet e micros preter [pem pafcitiy avtus. 


Cv x etiam de marino lepore loquicur;plura alía fymp- : 

: defcribit;quá caque pulmonibus fu perueniü t,quoru 

*ne meminit quidem. Ad bac locus ille Galeni v.Simpl. 

fuam fententiam probare cogitat, fatis octendir, venena 
i 7 | D. wdam 


"pg VENENIS. 


(— quadam aduerri cerebro : Sed quod illius tant refpedtu 


-CCmfa Ee. fi fimpliciter & perfevenenofi, refpódeamus. Lepraeniim 
peo |pumó fit cx humorc.melácholico,terreo;qui quàd frigidus 


(OOLIBEROPRIMVS ——— 
talia (int, prorfus nihil legitur , Humores porró, de quibus - 
quzritur,venenofos effe , idque à tota fua fubftantia ,& cor. 
quemadmodum venena oppugnare, id veró à veritate alie- - 
nüeft. Etíi enim aliqui vapores, € quibus deinde capitis do- 
lores,& animi deliquia proficifcátur, eleuétur: & quandoq; 
abextremo pede aura eleuata morbi comitialisfpecies que- 
damexcitetur : non tamen hoc itanouum eft, vtnonidem - 
'quog; alijs de caufis,ijfá; quá plurimiseuenire queat,quem- 
admodum capitis dolor ab humore quodam pungente:ani- 4 
mideliquia à pituita aquofa & frigida defluenteà cerebro - 
inftomachum : morbus comitialis ob vaporum copiam ad - 
cerebrum delatorum , qui in pituitam conuer(iaut ventri- | 
culos illius aut meatus, per quos fpiritus vitalis tranfmiffus - 
à corde defertur obftruunt . Non difputemus igitur de dif- | 
"fetentijs fymptomatü fuperuenientiü: Sed potius de vehe- | 
mentia illori,quandoquidé communiaeffe ea videmus:& - 
caucamus ne ad res incognitas, cá naturalis ratio reddi pof- 
fit,eareferamus, Q uis veró eft qui vel parum (itin re medi- 
ca cxercitatus,qui nó dicat;pro varietate humorü naturali, 3 
non diuerfam quoq; ineffe in illis putredinem, cüm innata - 
bonitate reli&a,naturz contrarij euadüt: Q uis prztereacft, - 
quinon fateatut maioribus opuseffe viribusad debellandd, - 
& vincendá aliquid;quod tota fua natura contrarium eftei, - 
qui idaggreditut?Sequitur igitur cau(am,que eos cuicitló- 
gé maioris effe efficaciz;, quatenus illis omnino eft cótraria. 
Et ex confequenti etiam accidentia que fequentur , quiaà - 
caufaftunt maiore,grauiora & periculofiora erunt.Praterea | 
fi caufa illius morbi, quem Latini vteri przfocationé appel- - 
lantjideó venenofa cft,quod vt plurimum ex feminis putridi | 
cohibitione fiat,qui fit vt cüm crebro reuertatur,tam longo 
quandoq; tempore in mulieribus duret , vt Celfus lib, rii 

fcriptum reliquit? Nam quod ad humorem ,qui ab extremo 
pede furfum ad cerebrum vía; fertur , attinet ,cadem pro 

fuseft ratio. Reliquum eftvtde lepra & lue venerea;qui duo 
morbi conragíofi quidem funt, quemadmodam peftis, fed 


» & ficcus 


—  PBEIYRNGZSEIS — 17 
1s e(t, 1ta partium naturale temperamentum labefa- 
easque fc infinuat,vt ob fui contumaciam,& fpecia- 
juandam iecoris conítitutionem prorfus corrigi nó pof- 
cum iam corpotis difpofitionem , vt dixi, immutauerit. 
Neq; tamen venenofum effe propterea concludemus.V idc- 
is etenim quotidie leprofos quandoq; ad longü tempus 
vitam producere;& in vniuerfo corpore graffari luem illam, 
antequam vlliá vilius incommodi cordi illiti fignum appa- 
teat. Eadem eft ratioluis venerez, que reli&o corde; vt plu- 
rimum offibus, membranis & aliis membrispertinaciter ad- 
hztret.Verüm quidemeft;quod hoc cum venenis commune 
habet, vt quemadmodum virás befliarum venenatatü cor- 
pori per contact, ita illa quoqu e communicetur: neque ta- 
men exiftimare oportet idco quicquam illam cüm illorum 
tione communc habere. Num igitur dicemus,vtrum- 
orbum cum illorum caufain diuerfa humorum putre- 
line fipatur, effe venenofum?Poffem cius rer infinitas ratio- 
Yesin medium proferre,(i has ipfas non fuffe&turas arbitra- 
Ir , tantum nimirum inter venena & naturam effe odium, - 
team ab iisiuuari poffe impoflibile prorfus fit, aut vt ex ta- 
aliqua re fit com pofita,quz apta fit aliquo modo, vt in ve- 
nenü degeneret : prxcipue cüm veneni vocabulum proprie 
isrebus quz exterius incidunt, intelligi debeat: Hinc 
'enna dixit , venenum effe tale medicamentum , quod 
peramentum hominis corrumpat , non contrarietate 
m fua;fed naturali & certa quadam proprietate Q uod 
his humoribus qualitasaliqua venenofa continetur, vri- 
toceditineccffe enim cft vtex noua quadam & peculiari 
iorelementorum mixtione proueniac. Atqui noua illa 
ixtio fierine proteftin implici putredine hac, inqua - 
Vera generatio fit ; fed refolutio rantum quacdam hu- 
üiditatis: & caloris naturalis quo fit vt femen refrigera-- 
"m (quemadmodum fanguis quoque eumlocum in quo 
;Xtéirigérat) cotitinuatione:quadam reliquum quoque cot 
tigeret ^ An ipnoramus forfan, Symptomata quz in 
'angularu:füperueniur, à cautà manifefta, hoc eft. 
inis'frigidirate & humiditàre oriri? Q ui vult alias quod; 
isapud Hippocráté lib.rx;de compofitione meditame- 
n fecundá locaferiptum 1eliquie? Aut denuone ad in- 
E : B fluxum 


ET Cor IER PKIMYS 


fluxum aftrorum redibimus, que ob hoc ipfum certé deplo- 
randa etunt , (i quoticfcüque fanguis in corpore putreffit,vt 
influxus illorü fuppetat, parata efle debét? Sed de his ha&te-- 
nus. Reliquum eít,vt oftédamus, quod quáuis ca quz de ve- 
nenis diximus fint vera, fieri tamé aliquádo vt natura ab his 
iuuetur. An non videmus ipfi plurima ex medicamétis qui- 
bus vtimur,à veaeniseffe defumpta ? & quod magis eft (id 
quod in principio fecüdi libri noftri dicemus)alexipharmaca 
ipfa fzpenumcero ex venenis mixtis cum alijs fimplicioribus, 
conuenienti tamen quantitate,cífe cópofita? Imo,quod ma- 
iore admiratione dign eft, venena quxdá reperittir,quorü 
alterü alterí remedio eft,& alexiterium vcluti. De quo lepi- 
-dumapud Aufoniü Epigráma legitur fub hac verborü ferie: 
Toxica xelotypo dedit vxor macha marito, d 
Nec fatis ad mortem credidit effe datum: : 
Mifcuit argenti letalia pondera vini, 
- Cogeret^vt celevem vis geminata necem. 5. 
Diuidat bac fi quis faciunt difcreta venenum, 
|o entidotum fumet,qui fociata bibet, 
-. Ergointer fefe dum pocula noxia certant, 
Cefjit lethalis noxa falutifera. 
Protinus et vacuos alui petiere receffus, 
Lubrica deieclis qua via nota abis, 
Quam pia cura Deum? prodest crudelior "vxor: 
Et cum fata "volunt, bina venena iunant. Ja 
Ratio auté'ob quam hzcita fiunt,vel ad contrarietatem; 
quam inter fe pofsident, vel fimilitudiné vel corre&ionem 
accidétium diuerforá corpori füperucnientiá referri debet: 


ita profeGo inter fe committuntur,vt neceffe fit alteruczum 


E vA 


^cumlocum,in quo venenum. in.corpore continetu 


x d 


. deducit. Venenum enim fuum fimile, quemadmodum cx- 
 terz quoque res naturales, appetit. Ita Galenusin libro de 
- Theriaca ad Pifonem,cantharides per feve(icam exulcerare, 
mixtas tamen aliquibus medicamentis eiufdem morbis me 
deri, fcribit. Infinita aliafant exempla , quz de phalangiis in 
. vino fumptis, & crocodili adipe aduerfus ictus illorá , in mc- 

dium adducit. Et quamuis horum venenorum malitia mix- 
. tione hac cortigatur,ita cetté,vt cx ca tertia quadá fucultas, 
. que aliquacx parte cótraria eft veneno;refültet,nihilominus 
 tamé przcipua mixtionis illius caufa,qua alexipharmacis có 
 mifcentur;ad fubflantiz fimilitudinem referri debet. Cuius 

ope veneni aliqua portio, quz affüpta eft intr, repetés prio- 
Fer fuam naturam , vna cum cxteris medícamentis fertur, 
 quemadmodü dixi,vt cam deinde in alio venenoreaffumar. 

Etquod ad ea attinet,que humores purgát;id fit ob cam quá 

cum iis fimilitudiné habét, ob quam vnà cum iis attracta, in 
. caufa funt vt cüm natura vnum,alterum quoque deinde ex- 
| pellat;idáue fübitó. Venenofa enim & innata qualitas illord 
| qua predira erant,aut correctione,aut Medici mixtione fuit 
 tefradla, Et quodad contrariam corre&tioné in corpore, qua: 
 tettíafuit caufajattinet,ea per venena qux talia ob qualitatá 

exceffum funt,perficitur. Ná cüm in corpore excitatur mag- 

nainflammatio, commodeé frigida ad temperandi calorem 


applicari poffunt. Q uod Galenuscodé libro de Theriaca af: 


ferit, de papaueris fucco, quem etfi natura fua venenofus fir, 
plurimis tamé morbis auxilio effe , fomnumd;in phreneticis 
 conciliare,cosQuc à morte tueri fcribit. E quo loco colligere 
poffumus non omnia venena per os affumpta talia cffe ciim 
. €Xterius applicantur, & in primisca quz qualitatum exccef- 
fum funt fortita: id quod contra conuerti nó potett. Omnia 


.€hím venena externa, vt animalium venenatorum , peros — 
-Suoqueaffumpra, talia funt. Nác veróqua(tioné fatis dubiá De 
ifcutere oportet,nó quod per fe eiufmodi (icfcd quod Mat (erpeoium 


Mart- 
thiglum. 


- hiolus vir do&us cam in dubii vocatit,idd; abfq; panü firma 
Ratione, Quzfítio autem hzc eft: num ferpentes füa natura 


üocatam iri, eüm abunde argumenta füppetant , imà fub 
: oculorum cadantquibus de natura corum frigida 
b 2 D^ cOrü 


DE YENENIS — 15— 


rigidi vel calidi (int, & num venenum etiam ipforum tale. 
fit. Nunquam profedo credidiffem hoc in.controucrfiam re. 


natura 


20: ox AXE BEEBROPRGINCGS — —— 
certi effe poffumus. Priinum enim iniis quos Gallia noftra 
profert , maximum ineffefrigus experimur ,fi manibustra- | 
&entur, idque in media etiam arftate : quod bona fide affir- 3 
mare poffum.Memini enim cüm aliquando fub finem men: 
fis Iulij febri ardente decumberé , effe quendam ex amicis, 
qui vcà maximoz'ítu,qué in manibus percipiebam melibe- - 
ratet , (erpentem infigni magnitudine & longitudine obtu 
lerat,quem perpetuoinftar glaciei frigidum effefentiebam; 
etiani íi continuo manibus tractarem , & in lecto voluens & 
reuolucns eum calefacere conarer, id quod quotidie.expe-: | 
riri licet; Et quod ad rationes naturales attinet non ignora- - 
mus frigida;calida, ficca aut humida dici relatione, feucol- 
latione fada ad id,quod toto genere temperatum eft;vt Gaz 
lenusaffirmat. Atqui quod toto genere inter animantia tem 
peratum e(t, homo cít. Videamusitaque num ferpentes ho- 
mine vel calidiores vel frieidiorcs fint. V niuerfalis regula eft: 
incognitione temperamétorum, corpusomne quó plus aut 
minus abundet fanguine , hoc plus etiam vel minus habere: 
calorisjita vt non tantum inter animalia diuerfarum fed vni» - 
us etiam fpeciei, ca quz minus fanguinis habent, frigidiora: | 
z(timentur : hocque pa&o fanguineus pituitofo calidior eft. - 
Quis veró eft, qui ignoret ferpentesinfua fpecie, & propor- 
tione minus fanguinis quàm hominem habere? Quis item: 
nefcit cosin corum numcro; quz parum fanguinis habeat, 
collocari? Sed progrediamurvlterius,&c quia detemperarura! - 
difputare incepimus, rationes noftras ex rebus euiden tibus, - 
& qua oculis cerni poffunt , deducemus , vt ab extima cor- 
poris parte, cuius pellis vbi laxior fuerit, porosáue fiue mca-- 
tus apertos habuerit;eam tem peramento calido effe iudica-: | 
bimus,quemadmodum contrà fi pori claufi fuctintjfrisido: - 
proprium enim caloris eftjiuxta Philofophos;dilatare &c ape- 
rire, quemadmodum frigidi refttingere ,& indurare etiam: 
diffimiles res. Sic videmus fzminas, natura viris frigidiores, - 
| folidiore & nitidiore carne plerunquecffe. Sed quisobfecro: - 
e dee videt carnem ferpentum duram effe& den- | 
Sctam fo) idam,vt hoc vnum adiuncta frigiditate,quam- - 
IM Reo im Hane » pro argumento abunde fafüciat? 1 | 
Qui fit,amabo, vt cum vnicé przdz fint addicti, & voraces. - 
appellentur, parumQuc bibant , vt Ariftotclesin fua de Ani- 


BEROGVEHSEISS..——— 0X 
nalibus hiftoria affirmat, non fint etiam frigidi? An forta(Te 
nefcimusappetentiam frigiditateftimulari,& quo ventricu- 
. lusfrigidior eft, hoc plus cibi,etiam(i concoquere non poffit, 
. appetere? Sed accedamus ad id, inquo veluti famma difpu- 
. tationis noftre confiftitquo tamen Matthiolustanquam cly 
 peofemunire cogitat. Dicit ferpétes hyeme quód calidi fint, 
 latitare , et frigus canquam fuz temperaturz contrarium fu- 
. gere,vcluti € pifces quód frigidi (unt natura,quàm primum 
 &ériscaliditatem fentiunt , mori fübitó . Contrario itaque 
. modo reconciliari poffumus. Ego enim idco ferpenteshyc- 
mem fugere cxiftimo,quod frividi fint,&pifces extra aquam 
. mori, non ob aéris caliditatem , quz illis eft contraria, fed 
quod non amplius funt inloco proprio, quemadmodum ho- 

" moctiam inaqua, vt in aere viuere nequit. Itaque hzc fimi- 
. litudoaltero pede claudicat: & prima huius qua'ftionis pars 
. tam ex Hippocrate, fe&tione 111. Aphotifmo rr.quàm ex Ga 
. leni in eundem commentario probari poteft. Nasurarum 
. alix, inquit, ad xíftatem, aliz hyeme , vel bene vel male ha- 
bent. [ta qui temperamento frigidi & humidi funt , multo 
melius zítate quàm hyeme , quemadmodum contrà calidi 
&ficci hyeme quàm atate habent. Nam cüim temperamen 
. tumaugeatur fuo fimili :iamQue limites excedere inceperit, 
. orbos procreat . Itabiliofos hyeme optime, & xtate peffi- 
. Wévalerc videmus.Serpétes igitur natura frigidi hyeme lati- 
 ünt,ne huius frigiditas infüperadiunda,in illis calorem na- 
.tiuum , qui interim fopitus veluti iacet, extinguat , illosque 
mori ftatim faciat. Q uo fit vt (i quis fortaffe hyeme ferpentes 
 Wcauernisillorum , vel fub lapidibus inueniat , facilimé ca- 
. piat: ob magnáenim caloris imbecillitatem moucre fe non 
poffunt. Eclibenter equidé Matthiolurn intetrogarem;cüm 
ferentes ita calidi fint , vt ipfe vale, quifit vtintegrostres; 
alit quatüot menfes, hoc eft , totoillo tempore quo deliref- 
eunt , abíque cibo viuant. Et tani infignis calor fictine po- 
telvttandiu fine alimento confiftat? An nonin ferpétibus; 
id quod in quibufdam mulieribus v(à venit ; que cum ple- 
netint humore pituitofo & craffo,& calorem natpralem(pro - 
Portione tamen huic humori refpondentem ) valde imbe- 
Cillum habet , lon go tempore ab(que nutrimento degunt? 
Án non hec eftratioquam omncs Philofophi de ferpentum 
T$gte Lm 3 . cibiab- 


DOMEROÓ AC OCC RMEERUEIBDINSE 
|. €ibiabftinentiaomnimoda protulerunt ? ob hoc náturaillis - 
carnem & pellem folidioré &crafüorem fuppeditauit,ne ca- | 
lor natiuus tam facile in illis euanefcerct,fed in corpore per- 
manens,vitz pabulá prxberet.Hz itaq;caufz funtquas Al-.— 
bertus Magnus,Petrus Aponenfis,SimonPortius,& aliquot 
magnüi nominis Philofophi de infolita quarundam fui tem- 
poris mulierum cibi abftinentia,quz toto decennio, imó vi- 
ginti & trigintaannis; prater aérea , quem attrahebant, ni- 
hilaffumpferant , introduxerunt . Et quod ad venenum fer- 
pétum attinet,ca prorfus eft natura, qua pars vnde procedit, 
non quod operationem fuam exerceat ob temperamentum |. 
vel qualitatis exceffum, fed ob peculiaré potiusnaturz mix- — 
tiohem quandam, vt eft venenum omnium animantium. — | 
Q uo fit vc illi decipiatur,qui per fymptomata tantum mor- 
fum illorüm fubíequentia, ferpentum naturam frigidam 
effc probare voluerunt: ná pofteaquam non à temperamen- 
to illorum procedunt ,nequaquam ad rationem tam male. — 

fundatamrecurreteoportet. 5.000000 
SE » ab bacquaftione ad aliam tranfire oportet,& ratio- 
nem inucfligare , quarc animantia quxdam quadáfuiparte — 
venenofa (int,& nó integré, quemadmodum plante ctiam, - 
quarum quzdam radicc tantum, quxdam femine ,aliz fru- 
&usaliz folijs venenofa funt. Imó inter animantia ipfa , illa. 
qua. in vnà regione venenofa funt, inaltera nonfunt, id. - 
quod de plantis quoque dici poteft.Prima itaque quzftiode. — 
animantibus ad generalé nature prouidétiam referridebet, — 
uz in cóftrudione & fabrica humani corporis certasquaf- 
am partes,qua excremenita totius corporis fufciperent,de- 
ftinauit qua ficut corporis natura varia cfl, ita illa quoque - 
malignitate variant:hoc eft; auttotiusfub(tantiz contrarie- - 
tate,aut proprietate occulta , aut qualitatibusfolis. Ita ani- - 
mantia,quorum naturaaliqua ex parte hominisnaturecon- - 
traria eíl, ob peculiarem quandam mixtionem ;excremen- 
ta hoc plus perniciofiora habent , quo magisin vnum funt. — 
coadia , &à diuerfis partibus eà demandata, quarumnatü- - 
ram quia deinde retinent,in vno locoquod anteà per diucr- — 
| fafpar(amerat;poffidct.Ita videmus vt quemad modá exer- 
. &itusiu ynumreda&tus nrulià difficilius vincitr, quàm qui. 
E hinc inde fu us & diffipatus eft: ita venenum quoque ab 
East V : : : omnibus. 


c ANB. OVENENÍSSI — P 
bus partibuscolle&um multó periculofius,quàm cüm 
 pertotum corpus fparfum effer,efficitur. Q uamobré hodié 
. quoq; quidam inueniuntur;qui ferpentes;abfciffis tamé pri- 
 uscapite & cauda, inquibus excrementa illa, de quibus di- 
&um fuit,vt plurimum delitefcüt,comedunt. Q uemadmo: 
dum venenum ferpentum in paruis cauernulis fub dentibus 
latitat , & aliorum animantium in alijs quibufdam partibus 
 Vhicuiq; fecundü fpeciem fuam deftinatis.Partes autem ille 
. €odionc aut mixtione tam benécuinci , & temperari non 
poffunt,vt aliz,in quibus malignitas illa fparía facili negocio 
excutitur, & quod reliquá manet;alimenti vel medicamenti 
idonci vicem fupplere, quemadmodd, iam diximus, poteft. 
 Etquod ad reliqua animantia attiet , quz temperamento 
tantum.excedunt;hinc fit, vcl quod: excrementa illorá plis 
Iqualitatum exceffu , quàm rcliquü corpus vniucrfüm de- 
 linquát: veletiam quod partes quafdam habent vel calidio- 
 Xes,vel ftigidiores:quz reliquum corpus hoc magis fuperát, 
quoad conferuationem vitz magis indigent. Ita fel calidord 
imalium ob caloris exceffum, venenum eft. Quandoque 
tet hanc caufam peculiaris quzdam mixtiocít,qua qua- 
1ope ytitur,vt videre cít in cerui cauda, felle canis ma- 
ini;& aliorum. Herbz venenofx etiam ratione partium vcl 
lus,vel minus venenofz funt,cüm alia altera plus veneni in 
'contineat, In quo certé víus eiufmodi herbarum,;przcipué 
is & feminis,non adeó tutus effe mihi videtur: ná quod 
olia expanditur,id prius in radice fuit, & totum deinde 
mine, quod aptum eft vt rale aliquid generet, quale eft 
egra planta,comprchenfum.Et hec quantum ad primam 
tionem dida fufficiant; Ratio autem fecunda tam edi- 
atate climatü, quàtri nutrimenti animantiti, & plantarü 
mitur.Nam vbiaér benignior,& mitior e(t, climairem 
ratum.magis, & confecutione quadá terra quoq; me- 
icerté tàm animalia,quàm planta, tàm mitiareddita 
Vt naturá proríus immutaffe videátur, vt profedló aliquo 
faciüt:nam,vt cómuni prouerbio dicitur,nutrimentü 
tnaturá Sic Ari(totelesíctipüit plurimd morfus beftia 
rtéob;locorá & regionis diucrfitaté , id quod exéplo 
oná probat;qui in Phato:& multisaliis inlocis nón ita 
ICI i funt, Dubitare. tamen mininie oportet eos maligni- 
B4 — tatis 


^5 


M CO GORPEERACSADAENM  ———— 


na difficultate effe&um füum praftare poffint. Poteftet alia 


moueri quafftio: de venenis, vtrum nimirum animalia repe: . 
yriqus. rantur, quz fola prefentia & intuitu, vt de Bafilifco fertur, - 
damanima at Contactu tantüm, quod de torpedine fcribitur homines 


! ro enecent f id quod fanius pauló intelligi debet;quàm vul. — 
apofin  guscredit. Nequceenim dubium cít contactum debere fieri 
inter duo corpora, antequam in ambobus fiat impreffio. Si 
itaque cótingit v£ homofola Bafilifzi prefentia,aut quod ba. 
culo torpediné attigerit,inficiaturjd profe&ofitob malignü — 
vaporé, qui é corpore Bafilifciegreditur, & vnà cum aére at- 
trahiturrefpiratione,8z qui à torpedine exirqui fecundüj]ba- 
culilongitudiné ad manü vfque illius qui tenuir portigitur. - 
Den RELIQY vM nücefi,vtloquamurde incantationibus 82 
eve Veneficijs, quz cognationem quandam cum venenis habere 
""* — videntur.Vencficium appello magie quandam fpeciem,qua 
& i peculiariter fub co incantationü genere, quz verborum 
opera,& aliis quibufdam ceremoniis,8&z medicamétis vtitur; 
comprehendatur: latius tamen aliquando patet, & proom- 
ni magia tam natulari ; quàm fupranaturali capitur. Huius — 
ope homines it incantantur ,vt cüm non ampliusapud fe 
fint, & in vniuerfum fenfibus careant, in morbos mirabiles - 
& incognitos plane incidát, & maximis cruciatibus affician- 
tur, ob »- tandem in perpetuo languoreagunt; Hzc itaq; 
tam miferabilis lipatio non tantum in homines ; fed reliqua 
quoque animantia, & quod magis in easquoqueres, qux &.— 
vita & anima funt deftituta; poteftatem habet. Qui copiofe | 
deoccultaPhilofophia fcripíerant;homines harum incantá-.- 
tionum virtute aut amore, aut odio capi ,velinmorbos,& - 
id genus affectus incidere; dicuntjidue plurimis modis,hoc - 
eft per venenaverbis mixta;collyria,vnétiones;potiones,alli- | 
gationcs, fufpenfiones, anulos,fafcinationes fortesimapina-- | 
.  Wenesanimijimagines,characteres,incantationes;impreca- - 
tiones, lumina,fonos,numeros,verba;nomina inuocationes; ; 
facrificia , adiurationes, exorcifmata, confecrationes; deuo- 
tiones, perque vatias fuper(titiones & obferüationes;quibus - 
imperitá vuleus fidem adhibet. Sed quà faciliorfit haec no-. 
ftra difputatio,hos modos ad duos potiffimá,hoc eft;id me- 
Vicaméta & venena, & verba reducemus.. Per illaauté quic- 


i: 5E VENENIS Js Lj 
orpori vel exterius applicatur, vel i intró affumicur;i in- 
elligimus : fub his veró omne genus ceremoniatü compre-. 
hendimus.Examinemus itaq; num fieri poffit ; vt quis à ve- 
neficoverbis medicamétis adiunüis, aut nudis, aut fimplici 
afpedtu, quem fafcinationem appellant, inficiatur. Infinita 
- funtteftimonia,e quibus veneficos medicamentis vti mani- 
feftum eft. Quod Virgilius ipfefcriptü reliquit, cü itai e 
00 ls bevbas atque bac Ponto mibi leclacvenena: 
ei Ipfe dedit Maris : nafcuntur plurima Ponto. 
o His ego fepe lupum fieri , e» fe condere fyluis 
x 7Merim fepe animas imis exire fepulchris, —— 
- Atque fatas alio vidi taduceremefes. 0007 
E quoq;à Lucano de mulicre quádam Theffala venefe 
Ses fcibitui coc:0i 1 oi: f E 
C00 Uic quicquid fetu genuit natura «fi niffro - ETUM 
des - Mifcetur: non fbuma canum, quibus "idit timori e 
| Vifcera non lyncisnon dure nodus byene ' 
——— Defuit , e7» cerui pasti fevpente medulla; — 57770 
"PrivRrMa item apud Apuleium teftimoniaextant,vbi 
dePam phila venefica loquitur. Et quotidie admirida, qux 
€um Boribus muliercalz efficiunt , experimur. Pleni item 
funtantiquorá libri de miraculis paruz illius carunculc:qug 
fronte nafcentis pulli equini apparct: Latini Hippoma- 
ie pellant,vt & humorem illum, qui ex equarum. ingui- 
usdefluit; quo mulieres amorem virorum ibi conciliant; : 
uius Virgiliusmeminit: 
Hinc demum Hippomanes,vero prés d diam: 
- Pastores lentum destillat ab inguime virus. juan 
^ Hippomanes quod fep? male legeve nowerce; ^o 00007 
E Mifaermmt jue berba, eps non nx € peu ds 
luuenalis-. 5. LPOS 
Hippomanes soie e bger, lumi vemm RI 
Prisiemo datum. - 
vVIbIVS pestorpl & Tibullus huiusi in Elegijs fais me- 
run *& Virgilius omnium primó in alio quodam loco. 
lutima item fi Poztas legimus;teftimonia deverborü;prz- 
i6 vetó carminis efficacia,cuius ópera veneficos frumer- 
vineas, & alia terre bona corrumpere creditum eft à 


lisinueniemus.Hine Roma: viia ex duodecim tabu- 
j Br . "^ hrum 


j 


..— etiam in Commentario,quem in quartum Zneidoslibrum — 


Té LIBER PRIMVS ——— 


— — larüm legibus fuit; qua hac fcelera prohibebantur: Seruius 


fcribit, homines quofdam fuiffe afferitqui hac rationefe.ab 
aduerfa fortuna cueri , & przferuare poffe exiftimarent: id — 
quod hodie nonnulli in curatione morborá quoquefaciunt. - 
Sannazaárius Po&ta doGiffimus multos modosincantationü — 
in Po&mate quodam fuo Hetrufco , Arcadia dido, digno . 
quod videatur,in vnum collegit,quod longo ante illum tem 
pore Horatius quoquc fcripferat, ctim fydera verbis effc (ub 
dita pronunciauit: | | ' 


Que [ydera excahtata vocem 
-. Xunamdue c«lo deripit, 


Q vis ctii Virgilius alio quoda inloco id virtute car- 
minis fieri poffe o(tendit, cüm ita fcribit: 


Carmina vel celo po(funt deducere Lunam. 
Carminibus Circe focios mutauit VLyffss. 2 
Ex hisigiturteftimoniis , & quam plurimisaliis manife- . 
ftum eft , veneficos multis herbis & medicamentis vnà iun- 
&is vti, Quorum exempla ,vt multorum aliorum apudPli- - 
nium naturalis fuz biftoriz libro xviir. videri queunt. Neq; - 
dubium eft malignitate medicamentorum;quibus vtuntur, 
homines quandoque infici & cruciari, quemadmodum Ni- 
cander,Diofcoridcs,& alij (cripferunt: & quod vim habeant. - 
cos vcl phrencticos, maniacos, lupisQue fimiles;& qui more 
ferarum cicutes reddinequeüt , & perditos puellarum ama- 
tores efficiendi. Sed quod hzc verba per fe praftare poffint, 
fundamento caret. Quam enim, obfccro, verba malignita- - 
tem habét, qua vel fpiritibus, vel humoribus, vel folidis cor- 
poris particulis noxia effe poffint ? Verba etenim perfe nihil - 
poffunt,quatenus etiam nihil aliud funt, quam voces propor 
tionaliter lingua , palato , dentibus , & labiis reuerberatz, 
quo fit vt nullam in corpore , etf a£r'quoque ad cas pertin- 
gat, a imer serie facere poffint. Nam quam primum ver- 
bum e(t prolatá;nihilprzter materiam illias ,queacriquem 
3 e quondiegttrahimus, nó diffimilis e(t; reliquum 
manet, eis proportio corporis agentis;cim co,quod paci- 
türtalis effe debet, vt inuicem ferangant, iquidem vc adio - 
ful ta j fiat, 


br NENENTEL.. . 93312 
crimus. Quod fiàveneficis adduntut,id cetté non 
liunde fit, quàm ex fuperftitione quadam;& minimé necef- - 
fatia. quadam mixtione : nam ratione corundem veneno- 
rum cadem in morbis accidentia iis quibus dantur fuperue- 
. Birepoffunt,imó ipfis quoq; vencficis. Id quód probari poteft 
. per id quod Romz tempore confulatus M. Claudi, Mar- 
- celi; & Titi , Valerij Flacci factum fuit, cüm vencficiab ab- 
fumpto veneno morerentur; quo anteà fortaffe magni vrbis 
partem infecerant,, & cum rcliquis eodem modo acturos fe 
exiftimauerant. Sed in omni genere vencficiorum , vt & li- 
gationum duo potiffimum, hoc eft, natura,& id, quod fupra 
. eameft, funt confideranda. Nature autem a&iones, & cor-- 
porum naturalium. manifeftz funr, qux aut à primis aut 
fecundis qualitatibus dependent, & quibus Philofophi vt 
plutimum infiftunt . Sed caufa effe&tuum;quié virtute fpe- 
Cifica & latente proficifcuntur,occulta quoque eft. vndc ma- 
gianaturalis,quam fapientes fum mam fcientix naturalis po- 
tentíam , & cumulum veluti, atque perfectionem Philofo- 
phiz naturalis vocant;eruta eft. Hzc eft illa,vt refert Cicero, 
quam qui antea non perceperat, Rex Perfarum effe non po- 
terat. Et qui in hac exceliunt, diligenter naturain inquirunt, 
ulta ante tempus inatura deftinatum agunt, quodim- 
periti miraculose fieri exiftimant , cim tamen naturz opera 
lint.Hzc agit autem per íe,& fua quadam vi, vt externa me-- 
dia omnino üon requirat. Altera veró Magix fpecies fuper- 
naturalis, alligata eft , & (ubiecta fallacijs dzmonum ab co- 
mimáue communicatione origincm fumit:quapropter legi- 
$us quoque e(t prohibita. Appellatur autem Goectía, aut 
Necromantia & Theurgia , & profe&ó ea cft, quz verbis vt 
plurimum innititur : & ceremonialis maxime cüm fit, inuo- 
Óhibus, oblationibus, hoftijs , facrificijs , & alijs füperfti- 
ibus, quz profc&oà daemonibus non alio fine fuerunt 
(cogitatz , quàm vt fucum hunc verbis quibufdam occul- 
htperficitur, Quis enim vnquam cogitabit € diueríis & 
ontterijs caufis fimiles poffe fequi effe&tus ? Acqui hoc fieri 
Xtet, fi ceremoniz neceffarix funt ad. vencficiorum 
m , potiffimum cüm ea verba , nomina & inuocationes, 
isantiqui Magi in incantationibus vtebantur , ad ca 
is hodienofizi ad eundem effc&um vtuntur conferte 
- GE | volumus. 


volumus, Neque enim:a inter (e diuerfa tantum; féd con- 
traria profüs. 'eperie ius. Compofitio etenim, conf ecratio, — 
& benedi&tio circuli, qua antiquitus ij qui fub Paganifmo . 
ante Ieíu Chrifti aduentum viuebant,vtebantur, prorfus ab. 
ca diucríaerat, qua noftri ineademcirculi compotitione vti 
confucuerunt. Priores enim illi in nomine Veneris, M artis, 
& Saturni:noftri veró Icfu Clirifti, & Matiz virginis, & per - 
aquam luftralem confecrant. Et fané libenter interrogarem, 
num ptiores illi nomine Dei Abrahami , Ifaaci , &z Iacobi in 
 confecratione fuffumigiotrá, vel ignis & fpirituü exorcifino, 
& vellis denique & pentaculi confecratione, dierumQue 
coniuratione, quemadmodum noftri; abuti effent ? minitmóà 
veró. Neque enim coguofcebant illum , multó minus Mif- 
fam S, Spiritus de Introitu;qua tamen magna pars incanta- 
torum abutitur. Nihil dicam de ftultis ceremonijs corum, 
quife Chziftianos profitentur;qui his in diuina potentia con 
fcruari fe exiftimát: Taceo anulos, de quibus fama aliquan- 
do in Anglia percrebuit: omitto indufía incantáta , nomina 
item facra & chara&teres quos in collo gellant:Illud tantum 
dicam nihileffe corimune Chrifto cum Saturno, Iouc aut - 
Venere,vel Apollini cam Ioanne, vel Mercurio cum Maria ) 
virgine:nifi quis affirmarc velit ceremonias;quibus hodié in . 
incántationibus vtuntur,ab Ethnicis effe ortas,& inhocvno 
confentiunt ,quod vtrzq; ad imponendum rudi plebeculz 
funtinuenta. Quia ipituré conttarijs verbis ijdem plané c£- 
fedus enócn ean fateri profedà oportet ,verba aut nul- 
lius efle momenti ; aut contrarias caufas eofdem effe&tus 
habere, quod tamen ab omni ratione alienum eft. Sed hoc 
fitopera demonum , vt hac ratione fe diuerfis hominum. 
intelle&ibus accommodent , fuamáue tyrannidem füb re- 
ligionis pratextu ftabiliant , minufQue callidosad fe allici- 
ant , & verbistantum ftiffaciant cum ftulté id quod da- 
monum inftinétu fit ,'é Dei & Sandorum voluntate fieri; — 
cxitimant. Multa tamenmagioperantur, per fumigia, cob - 
lyria , vn&tiones ,& potiones, quz rationibus naturalibus 
ari poffunt:: Quemadmodum enim maniaci Sc 
a id quod exteriusimaginantür,videre 
t, cerebro ab humoribus putridis — 
à quo metuere non debent;&rfalfó — 
| credant, — 


icis : 


)ponantur,ita profcctó humores corporis adurunt;vt fa-- 
penumeró cum delicio & rationis ami(lione fint coniunda. 
Quod pocte Lucretio temporibus Luculli.& Caligula Im- 
torum contigit ; O'uipta'etiam potiones naturales ad- 
15 amorem;qui animi effe&tuseft,efficacia pollearit, O- 
uidius oftendit , ad hunc modum ' concludens 1:1. de aite 
amandi. odii E 
lit procul omne nefas x "vt amevis amabilis e0,000 011 

E D dicat quis. Quidonüllanime aliam fafcinationé cau.' 
im habere exiftimas ^an:-non eam verbis & cereiionijs, 
cüm nullus in ca fit vfus medicamentorum y perfici. fhtas ? 
qui facilé nos ex hac quafftione, vbi quid fitfafcinatio in- - 


lum corpus effundütur, Sed hiec fafcinandi raziofacilimé 
amoris caufis intellisi poteft. Mar(ilius Ficinus homo 
us & dignus admiratione in eo commentatio, quem in: 
is Sympofium feripfit,fanguiné iunenum(nam ad has . 
ue fafcinatio amatorià fpe&tat) vc plurimum. fubrilé, 
calidum & micem effejrádiofi; viforios eiusdem na« 
proceate áffirmat , qui ab oculis exeances facilimé illi, 
em afpicimus, communicantur. Ec quia reliquis corporis: 
ribus permifcetur , eundem affe&um in intuente cx- 
| Sd. videri poteft in eo, qui ex oculis laborat; qui. 
"um illum intuentibus communicarefolec; Hinc Poé- : 
5 ritos ducesin amore appellaront;Hiric Apuleius 
t : Dolorjs mei caufa & remedit'ex ve profi 
utur.Ifti oculi tui per racos oculos ad intima delapti pre- 
a acerrimum meis medullis commouent — d 
: | uius 


Lolo. EXXEEZERIMYVS |... ——$] 
 Cuiusrei caufam copiofé in cart ine quodam meo Gallico, 
exponcreme memini,quodlatinéitaveripote: 
-. €vudelis, quid feasti? quid fecifti inimica? | 
An non humorem € tuis oculi; exire vidi : dois 
— Clarum ez igneum, fubtilem e faauem. 0000 : 
^ Quicodem temporis momento yitam auferre mibi voluit? 
Sanguinem habco fevuidum, e» faciem pallidam, |. 
yis e incineyatum, e» corpus languidum: | 
^: Et perinde ac fi malum effet contagiofum. 
In me totum furorem faum velaxauit: 
Et ficut clarns erat ita mifevi fpiritus mei 
Subito e» facile capti fuerunt: 'AIS5 GiztiMR T 315 | 
Et ficut calidms erat,vobur faum accendit: | ld 
Et quia fabtilis vat cor meum ingve[Jus est: 
- Hincin vniuerfum corpus: e2« nunc fua dulcedine 


dee 
ES - " 


Locotormenti mibi est e cibi. 
Etalioquodam inloco: |... 5. 
^ Chriftiane,quis oculos tuos in amice mes oculos cottiycit: 
Bibimus magnis baufhbus bumovem dulcem, 


Quiper oculos nostros cen flucluantes vndas delapfus 
In profundum iecoris noflri velut telum fe ingerit. 
ETRARCHA ctiam in quodam fuo carmine teftatur 
fc (tatim atq; Lauram fuam infpexiffet ,codé protinus vitio 
correptum cffe, perinde ac (i morbus fedem fuam mutaffet. 
Magna praterea vis illa oculorü & fpiritu excellétia in Au- 
guíto probari poteft , qui cá quis pauló propius & fixé illum 
infpiceret;oculos demittere coaGtus eft, perinde aci Solis ra- 
dios intueretur. Atqui huius aliqua videturefferatio:fed af — 
firmare velle veneficáfoloafpectu homini,aut alteri animali 
morbi caufam prabbere , aut alias paífiones inducere poffe, — 
fundamento caret; Et quod attinet ad id , quod Vergilius. — 
fcripfit: ^ Neftio qnis teneros oculus mibi fafainat apnos. 
Cxrpoeum vulgi communem opinionem fecutüiux- 
ta quàm fzpé paftorcs (uos loquentes introducit. Non rar 
tamé accidit;vt pueruli, quód cum vetulis conuerfentur,in — 
tabem feu totins corporis maciem incidant, Nam vt pluri- — 
mum fzdum oris halitum emittüc:& cum ipfosofculantur, 
fxpenumiero pulmones teneros & delicatos ,effendique — 
promptos tetto illo halitu corrumpunt ,vnde tamen conta-- 
Jof). | —. befcunt, 


. CY»*E WENENES € | jg 
go dcinde creditureos cffe fafcinatos. Ita Fici- 


musribitafpectü fenis fzdo halitu, aüt mulieris menfibus — — 


borantis pueros inficere.- Imó JElianusipfe autor eft;rube- 
m paluftré,de qua i1.lib.Joquemur,tantá in afpedu habc- 
Te malignitate, vt fi quised intueatur , vel ipfaaliqué afpici- 
at, fübitó pallor faciem occuper. - Afferit prxtercxaucm cffe 
Charadriefem quá t1 quisintucatur; qui morbo regio labo- 
t,vel ipfa afpiciat,fanari. Antiqui pretereà meminerüt Pa- 
obororum Ponti incolarü,& T'elchinorü Rhodi;oui fo- 
xcu efficere poterát, vc hominesin tabe incidcrent, & 
à deteriora redderét. Fateor equidem vencficas quan- 
rata iaterficete : Sed quàd hoc verborü opera , & ob 
licem tanti afpe&tü fiar, catione caret. Magis ramen ra- 
oni confentaneum elt hoc per venena;quibus vtuntur,fic- 
Quidi infuper addunt, eas abfentes etiam hominesquos 
unquá viderint,interimere poffe. Plurima Cardanus exem- 
dducit,fed inter cetera vnii de Scotie quodi rege Duffo 
ert qui incidit in languoré quendá,cum tamen nemo fci- 
tet vnde morbus hic originem duceret. Sudabat tota nocte, 
fomnü capere non potcrat,quz caufa fuit vt quidam eum 
alcinatü effe fufpicarenturidd; per quaídá vetulas Moraui- 
I(es feri exi(timarét, quod candem ita fe habere comperti 
Clam enim cóprchentz fuerüt, & Regis effigies carea, 
igneo veru affixa ante ingné paulatim liquefcés inuéta fuir. 
i circuitu illius (imulachri venefica quadá eratque d car 
Bina quedam tecitaret,liquoré quenda fuperaffundebat. Ec 
tota nocte hoc facinus cótinuabat; Rcx toto illo tenipo- 
füdoribus diffluebat; & tora nocté infomné ducebat. Af- 
irüt Regem fübitofimulachro fufo penitus moriturum 
fe.Simile quid fact fuiffe legi eim in procuratore quen- 
an Alanfonium animaduerteretur, fub principium regni 
Cifci regis primi;pizz mernoriz, àquodiqui fimulachra 
ám ad hunc vfu confecilfe deprehenfas eft, Qui vulc 
lira de hac cognofcerc;legat. quàm plurimos & anti- 


iti && réceitipramitra&atus,& precipue librum quen- 
€óntraveneficas alite fexaginra| vel: lu annos 
pofitum, qui Malleus vene&icatum:infcriptus cft. Caufa 


s tefetiinon deber , quorum opcra hzc omnia; 
e | non 


LUIL.U 
quo cft. Quibusita ex : 
arum nullo modoad incantationes, tanquam caufas neceffa-- 
1ió agentes, requiri concludemus. Hucvfque itaquc copiofà 
quicquidad notitiam venenorum facit in genere,atque prac- 
mitti debet , excu(liffe-mihi.videor. Q uod enim ad reme- 
dia vniuerfalia cam ad prafcruationem , quá ad curationem 
poft venenum incognitum affumptü facientia, attinet,de il- 
lisfecundo huius operis cómentario agemus. Ná tum com- 
modior de his loquendi occafio dabitur .. Cüm potiffimum 
co in locode venenis peros fumptis locuturi fimus. Et quod 
attinetad modüm przferuandi fà morfu ferpentum,de.co 
abundéin hoc primo libro ,& capitibus fequentibus difíe- 
remus. i ! [^d 
-DE VOCABVLO THERIACA, ET - 
Pickens DE SERPENTVM ORTY. 
CaArvrT 1L 


hs 


AOL V ^NpDoovipEM fons przcipuarum fci- — 
AW entiarumà Grzcis primüm fcaturiginem ve- ; 
d Gea] J1 luti fümpfit, & medendi arsab Hippocrate & — 
S LAB Galeno perfede linguafua vernacula fuitex- — 
ACRES plicata: ij qui deinde funt fecuti, & id quodà | 
primis autoribus pérceperant;atque didicerant,Latine red- E 
dere voluerunt, multa vocabula Graeca, quz commodé in - 
aliam linguani transferri nóng terabt,aur certe fi non con- * 
xerterentur;(euificantioracflent;retineté coadifuerunt.ld - 
quod non tátutà Latinis, fed Gallis quoq; cum de fcientijs, - 
quz primümtàm à Gracis quàm Latínisin precepta funt — 
redactz;agunt, vt aliunde verba quibus caremus, mutuen- . 
tor;vfa veniré falét;quenadmoduminyocabülo-Theriaca, - 
quod irmütare noli éüm' Latii muoq;illudretinnezint: - 
taceo quód commodé Gallice, nififorté quis iniuriam velit - 


facere figtiificationi; d&iáemniaeamniedicamenta;quatam - 

ad preferuationem " quàm curationem.morfuü animalium 

venenoforum apta (unt, denotaritür,reddition potefl,.Yul- - 
 sebwene 


nog 


DÉ.VANRNIÉ. — 
les..Defcendit autem à v 


S Lut 


r,quód vim habeant hzc me enta, qua veneno il- 
i refiftant. Plinius lib. x ii. hiftoriz fuz naturalis , vi- 

"x cuiuídam,quam Theriacam vocat,meminit,propterea 

iüd vinum,quod producit aduerfus vulnera à ferpentibus 

afaciat. Quam ob caufam etiam compofitioné quan- 

im füb Theriacz nomineoftendit,in quam tamen nihil é 

tis venenatis recipitur , Sic itaque Nicander primüm (u- 

n librum füb Theriacz nomine , idque duabus de caufis, 

tipfit ; cim vt modum fuppeditcet przferuandi fe à fer- 

Qus, tum vt remedia curandi morfusillorum oftendat, 

gcc fuit ingcnio ; & in Poé(i exercitati(fimus, 

de ferpentibus loqui voluit; originem illorum;qua à Poé- 

 affcribitur , diligenter inquirit, non quod ignoraret 

tes cum czteris quoqua animantibus creatos ftatim : 

uemadmodum infignis: Poéta erat , ita fateri quoque 

teum excellentem fuiffe medicum :fabula autem, 

defcribit, & quam ex Hefiodo defumptam afferit , in H«tiodus. 

:hodié extant operibusnullibi inuenitur:exiftimo ta- 

eam effe in hiftoria Atrorum, de qua Theon in fuis in 

tá commentarijs meminit. Atqui hiftoria hac, feu fabu- 

9tius, à Poétis co modo, quo fequitur,recitatur. Titan Tiu. 

frater primogenitus Saturni omniü Deorum antiquiffi- 5*0 

»quicüm videret imperium totius mundi ob aatis prz-- 

uam,& iurcquafi proprio ad fe pertinere,& nihilo ni- 

nen quod matri & fororibus inuifus effet regnare nón 

Cüfratre Saturno ita pa&tus eft;vt illi ius fuü donaret, 

tamen conditione , vt nullam prolem mafculam fuíci- 

*t, cade caufa, vt quiafpe regnandiexciderat,faltemli- — 

imperare poffent , Et cüm ita inter illos conuentum | 


5 Saturntüs quofcurique mares € fua coniuge Opi fufce- ojis. 

comedere folituseft. Quz cüm poft multos annosge- 

905 peperiffet louem & Iunonem, marito perfuafit quod 

em tantum habuiffet;& Iouem clam educandum ab- 

t; quemadmodum paulo póft Neptunum quoque & 

lem: aftutia tamenillius tam bene celari ton potuit, 

Inontotüm négocium Titani detegeretur. Qui 
occafione fruftratum fe cffe intelligeret , bellum 

Eu icc ÁP c contra - 


» 


| lio loue priftinz libercati 
— funt reftituti. Coenatos etenim fuos Titanes interfecit; 8 — 
quorum fanguine deinde , vt autor nofterrefert, omniage- — 
nera ferpentum procrcata fünc. Q uidamveró é quorum nu- 
mero Ouidius quoque eft in fua Metamorphof:; ferpentes 
€ Medufe fanguirie, pofteaquam illi caput à Perfea abfcif- 
fum effet;ortos affirmarunt. Autor veró noftercontinuando — 
inftitutum; Scorpionis generationem,pro ea qua fuit intex- - 
endis verfibus ingenij agilitate, quàm fieri potuit paucifli- - 
mus verbis ita profequitur . Orion filius fuit Iouis, Neptuni: 
& Metcurij , qui cüm aliquando terram peragrare vellent. 
neccíhtate coadi(nox enim intempefta illos obruerat): apud . 
pauperem quédam viduum diuerterunt. Quem vc tres hi 
Dij remunerarentur;optionem illi dederát, vt peteret quic- 
quid vellet, fe voti compotem futurum .. Mifer igitur quiin 
hac vita nihil magis expecebat quàm filií , & ànullarema- 
gis quàmà fecundis nüptijs, ceu labyrintho quodam , é quo 
nuperriméeuafiffet,abhorreret , àb hofpitibus petiitvthac - 
inre voluntati illius morem gererent. Id quod praftiterunt. 
Nam cüm fimulin corium bouis, quem facrificij loco illis. 
obtulerat, miaxiffent, in mandatis dederuntilli,vt humiad - 
nouem víque menfes fepeliret , id quod fecit , & conftituto 
tempore ibi puerulur inuenit, quem. Orionem. appella- 
iiit , quafi Vrionem ab vrina, quód ab hacortum fuum cc- 
Hec. Qui cüm grandior aliquantum factus effet, animum 
ad venationemadiunxit, id quod plurimiex paftoribus fui 
temporis faditarunt ,& có dementiz proceílit , vt omni 
P455 D- conatu operami daret,quó Palladem quz Dianaquoque & 
Timniü, Virgo Titania quoque dicitur, quod quidam eam filiam 
Hyperiotiis effe voluerunt, qui fuit vnus e fex Titanibus, 
vi rapere poffet : Illa quz caílitati totam fe addixerat ,tan- 


rem coniecit;qui tamen deinde àfilio I 


Orion. 


ipfa hora edetet : qui cüm (üb lapide quodam latitarct; 8z 
€xiret poft , Orionem in talo italzfit;vtex eoidumorere- - 

. TürSedDi(ttes ui genitores, vt egocxiftimo) eumin cz 
.. lum extulerunt, & fydus ex eo;quod adhuc Orionem voca- 
 mus,fcceruut, Ec videtur profe&tó exadius difporionem. 


En 


CYENENISO 
planti , é quibus hoc fy ft, 
L1 ^! 
io mod am L e. Lucanus tamen li 


. belli ciuilis, fecutus autorem noftrum,codem plané 
retulit, cüm inquit: : OR 
muro — Quis fata putavet 
Icorpion, aut "vives matüre mortis babere? 
lle minax nodis , e» velo verbere feuus, 
Teste tulit c«lo,"vicli decus Orionis. 


RATIVS 2ffcrit cum à Diana fagitta confectum: 
Varrolib. v1. de lingua Latina hoc fyduscollum - 
at;*propterca quod inter tres flellas , quz caput ve- 
alias duas inferiores qux brachia conftituunt, lon- 
videtur habere collum. Etita Plautusin Comzdia 
jtrione quoque vocauit. Ob quam ftellarum multi- 
em autor nofter eum notatu dignum appellat , &z- 
non tam lucidz funt quemadmodum reliquz in cir- 
"ntia , obícuro fplendore effe ait. Neque veró fi- 
prztereundum | clegantiffimum cognomen , quo 
m grandinofum vocat. Nam hoc modo dolorem, 
: qui ab co i&us eft, percipit, circunfcribere vo- 
iufmodi enim eft, vt totum corpus refiigeret , qua- 
!à grandine percuffus effet , quemadmodum füolo- 
emus. Locum przterca denotat in quo Hefiodus 
: Afcrei enim incole funt parui cuiufdam pagi 
didi in Bzootia fiti, prope Hcliconem montem ; - 
nafum fontem , & antrum Meliffeenfe. E quo lo- 
s ille Philofophus & pocta Gracus Hefiodus ori- 


O'pit. 


4,4 En ferpentes non tantüm ea animantia , quz 
ff terra repunt abfque pedibus, vt colubros no- 
ZA ftros,fed qux vfum quoque pedum habent,in- 


telligimus,idQue tamen ita difficulter faciunt, 


! vt rcpere potius videantur,veluti lacerte,& om 


DB yEN ENTIS. 


1 ben H . AUN E 
in loco quodá aneufto fefe affrice 


ielfordes quafdam potius in corpore miufci inflar colle-- 
deponat: non quód fit pellis naturalis:Plinius vernatio- 
ippellat,& € Latinis quidam Senectá. Hinc Tibullus ait: 
"€rudeles Diui, ferpens nouus exuit antios uiis io 25d 
Tonna non yllam fata dedere movam; 20000001 
ER PENSctiam quód oculis caligo velati fit offufà;tota- 
'hyeme terrz fuerit inclufus,fericalá vbiq;quierit, eoq; 
npto vifum recuperat. Q uodà Plinio & ante hunc ZEli- 
IX.annotatum cfít:qui camen eum oculos tantü fz-- 
abftergerc ait . Virgilius vnam partem & loco autoris 
Itera veró ex eo qui fequitur defumpfit, quá in rrr. 
g. tranftulit;cum de ferpente verba faciens, ita inquit: 
Ve mihi tum siolles fub Dio Signis ! 
e 


Neu dorfo nemoris libeat iacui per herbas: ' o 
2 4l P PUE. : 4 
Cum pofitis nouus exuuiis nitidufque inuenta | £1 


"Wes 


BVS MEDIIS. SERPENTES FVGARI 
BEANT, ET QVAÀ RATIONE QVIS A3 IL- 
LORYM INIVRIA TVERI SE POSSIT. 
1 Cu nhi ec uetet n 
&w* Ox fat cft Medicum morbis qui iam radices 
/ it corpore egerunt, mederi pofle;fed ctii qui- 
I! busrationibus euitari queant, fingulos admo- 
NIS) nere oportet. Ars enim tuendze fanitatis non 
$5 minus pars eft medicinz, quàm corporis noti- 
boram quibus obnoxium eft, curatio. Hinc Ni 
principio ftatim füilibri nos tam de vniuerfalibus, 
particularibus rebus, quz peculiariter ad praferuati- 
morfu beftiarum virulentarum faciunt, commone- 
licia autem remediorum genera defcribit. Pri- 
tu, alterum per ea quz fubfternuntur, poftre-: 
iguenta quibus corpus illinitur , perficitur . S uffitus - 
litibus daabus dc caufis inimiciffimii funt: culi 
'aturà frigidi facilimé ab odore fetiuntur : 
iftotelesinlibro de fenfuafferit,caufaobquam — - 


Cagites 


GIENCOPREIANYS — o 
; €cerebri frigiditate proficifcitur. I 
em in ferpentibus quoque (vt idem affirmat). vfu venite 


wx 


-. folet natura frigidis, nonfecüs quam in homine, qui dum - 


prunis ardentibus incumbit , fu bitó capitis graüitatem per- - 
cipit,& vbi diutius ibi perfeuerarit , periculum fuffocátionis 
incurrit, Sicitaque ferpentesab odoratisnonalia decaufa | 
abhorrent , nifi quod morrem illorum accelerant : & quod 
itafe habent (quemadmodum Pliniuslib. xrr.cap.x vii. — 
affirmat) ferpentes in fyluis odoriferis frequentifhimi funt 2c 
cafdue nonalia de caufa , quàm bomo fequunrur : Quód ft. 
contingat odorem illum effe acrem & pungentem , vcluti, 
(qualis ignetum , cum vapor eleuatur, redditur ) illique non: 
fugiant, vel quód naturam quam homo imbecilliorem ha- 
bent , vel id quod iam in cinerem reda&um cft ijs tora fua 
fubftantia adueríetur , certum eft eos breuiffimo tem poris - 
fpacioextingui & fuffocari. Et quod derebus combuftiscota - 
fua fubftantia natura ferpentum coatrarijsdixi, altera caufa 
cít ob quam fuffitus illi funt inimici. Quam plurima enim 
funt, qux dum vruntur, vaporem emittunt acriorem quàm 
cornu ceruinum , non tamen proprié ad fugandos fetpen- - 
tes faciunt : hoc enim habet peculiari quodam naturx do- - 
no. Nam (quemadmodum Pliniuslibr. v 1 11.cap.xxx1 1. 
(ferit) cezuis cum ferpentibus perpetua cft pugna,veítigant 
cauernas , nariumQue fpiritu extrahunt. zenitentes. Idco 
fingulare remedium abigendis ferpentibus odor adufticor- 
nu ceruini. Q uod dcinde pluribus in lócis repetit. Item Di- - 
oícorides quoque fcribit , càm adipem ceruinum corpori il- 
litum ren morfus impedire ait. Serenus item Pocta - 
qui poft Plinium rem medicam carmine perfecutuseft , (i 
quisnode vel in pelle ceruina quie(cat , vel dentem illius 
gefter,à ferpentum morfu immunem effe afferit. Tantz 
funt inimicitie inter hzc duo animalia,vt non viua tantum, | 
Ícd mortua quoque perpetuoodio inuicem fe profequan- 
tur. Eandem vim lapis Gagates quoque obtinet : qui no- 
meninude fortius eft teftibus Diofcoride libro quinto, & 
p linioXxx V 1. quod prope Lyciz quoddam oppidum Ga-: 
ps di&um , ena(ícatur. Cardanus libro quinto de rerum 
ubtilitate lapidem Gagatem , id quod ambram nigram. 


* 


 Fufchfius quoque facit , quod tamen dubium mik 
tur. Ea enim necnigra , nec ctuftofa eft, quemadmodum - 
Diofcorides fcripfit, & Galenus deinde ix. Simplicium 
anmotaüit. Gagates aurem. nihil aliud eft; quàm lapis 
qui ex bitumne conftat ,vt Georgius Agricola libro irr. 
de Ortu, & caufis fubterraneorum affirmat, & Cardanus 
pfeloco citato. Et quia vcluti fuccus eft concretus ,£a- 
&ilé accenditur , ignemque concipit , & vaporem emittit, 
i cüm naturam bituminis retineat , inftar fülphuris, 
- peflimum odorem , & quo ferpentes ' facilimé feriuntar 
reddit: nam hanc prz cactcris lapidibus facultatem habet 
infignem , & prater qualitates manifeftas peculiariter hoc 
hefle illi videtur , vt ( fiquidem Oribatio credimus ) is 
fecum fert , nec ferpentes , nec venena vereri debeat . 
etiam illius fuffitu virginitatem deprehendi fcrip- 
Quod tamen credat qui voluerit. Plinius enim , & 
ii hanc fuam opinionem fequuntur, cam experientia, 
n aliter confirmare debent. Nicander praterei vim 
dam illi attribuit, quam apud illos, qui poft eum fcrip- 
ünt,non legi , quód fcilicet igniseum exedere non pof- 
» quod ramen ita accipi non debet, qua(i eum prorfus 
o confumi non poffe exiftimemus. Quandoquidem 
elle Georeio Agricola eodem libro, lapides qui € fuccis 
ibus & bituminofis conftant , ab igne, quemadmo- 
Gagates confüumuntur. Sed hocà Nicandro dicitur, 
I'optereà quod longo tempore refiftitantequam confüma- 


fit vehementi,affcribiturquam ob caufam ad inftitu- 


duo genera Rorifmarini ftatuit:vnum quod fim- 
et ita vocat , idjuc duplex eft . Primum fett (emen , al- 
n abíque femine, flore , & caule eft. Secundum Rof- 
um coronatium , ad Coromss vtile vocatur, eftáue 
"ortis noftris frequentiffimum. Prius folia fzniculi ha- 
s€ra(fiora tamen & latiora, cuius femen cachrys dicitur: 

| Theophraftus quoque in fua plantarum hiftoria te- 

: & huius radicem quam cacnryn appellat accipi 
uam ego Rofmarinum verti ,: ES orem 
| 4 a- 


idem facultas ferpentes fugandi filici combuftz, quód filix. 


i t 1 ; Hd P *» ! * ít LJ 
quoq; facit, quemad modd Rofmarini quoq; radix . Di- Rorarini 


Bitumen. 


"s 


| H » ER PR 1M 


a: 


ide iT 


ex cadem materia craffa & indurata tandem conftant. In — 
mari mortuo etenim ex limo pingui & vifcidofit, quiaqua 
innatans à vento & vndis ad ripam v(que pellitur , ibique 
figitur, & indurefcit. Babylonienfes tamen co bituminis ge- 

nere ad zdificia conftruenda , quod é terra fit, vti folebant;. 
quemadmodum nos calce. & gypfo ad cogendos , & ligan- 

dos veluti lapides : &qua materia Semiramis quemadmo- 

dum Iuftinus: hiftotiographus annotat , Babylonis muros. : 
erigi curauit. Quicquid fit omnino ca vi , quam Nican- 
der illi tribuitjob vehementem acrimoniam pollet. Quod .. 


fubtérraneoruni legat. Thracius porró lapis eiufdem eft na- i 
tniz , & nihil aliud eft , perinde ac Gagates ,, de quolocuti - 


[r7 [e] rti quoque co db 
emittit, quam ob caufam ctiani ab autore noftr 
itur... Idem Galbanum, quoque prarftat , quod te 
fcoride, Galeno & Plinio , nihil aliud eft , quàm fuc- 
magnz cuiufdam ferula in. Syria naícentis . Prtereà 
eam vim habet , fiquis. €o illinatut, vt ferpentum marfus a- 
vertat Virgilius lib. r11. Georgicorum , cüm remediafer- 
entis fugandi fcribit, fic ait : Süden Me d ies 
- Dice e» odoratam [labulis accendere cedrum, € 


k Midi. 44 


Dp 1 n nds «144i. bi RINT. EC 
- Galbameoque agitare graues nidore cheldros, us 


quod refinaquz defluit , & quanos ytimur , teftatur, 
iptionem illius. apud Theophraftum, Dioícoridem & 
Plinium habes . Et hzc, quod ad fuffitus , ferpentibus infc- 
itos attinet, di&a fufficiant.- Qu certé & quàm plurímis 
plicibus medicamentis eadem vi, quibus ca,de qui- 
tanquàm przcipuis ,'& maxime füfficientibus locutus 
Bits; pararipoffune/q:00 19230 B8 CHo100 EXSUHS 
ATIO ARCENDI SERPENTES PER . 


EA Q VAE SVBSTER N VNTY'R. 


, 


Pd 


CAP. Ner "xe rTFEOECESN THES £uthe 


w/? Vandoquidem ijs qui lignain fyluis cxdunt,. 
Ve aericolis & alijsid genus hominibus terram ex- 
kJ! JY colentibus , non perpetuo remedia , dc quibus 
VA B (üperiori capite, Nicandrum fecuti, locuti fu- 
EE mus, fuppetunt: de ijs herbis quz ad formam 
fafciarum fparíz funr, & naturz fuz contrarietate, 
doris vehementia ferpentes arcendi facultatem ha- 


calida & ficca, vt Galenus v11. Simpliciam fcriptum - 
;; fed quód prope flumina proueniat. Diofcorides 
Tm.tria genera conftituit. Vnum folijs ocymo fimile, - 
lbidurn , furculos & caules angulofos ferens. Alterum: 
SO C ;.  pulegio 


ftibus Galbana. 


'EM cedrus quoque vi pollet., quz, arbor. yÍla grauiter Cedrus. 


» ;'agemus . E quarum nümero Calamintha,eft hamida Cilamin. s 
icandro di&ta , non quód per fe ralis fit: tota enim afpe- 4," 


Caulis 
exifpus. 


Vitex, 


Polium. 


Échium. 


J : | ure 
- quàm reliquá duo , fed & viribus inefficacius: Nicander - 


potiffimum de duobus prioribus loquitur , qüz non tan- 
tum infper(a & accenía, fed per os etiam affumpta , aut. 
füpra morfum adhibita, vt Diofcorides citato locoaffirmat, | 
hac facultate vigent. Appellaui autem caulem crifpum, ; 
vel capillamentum , quod in fummitate, vel coinloco vbi | 
fert florem , cápillos reprafentet.. Quod rcliquis quoque 
hetbisaut certé quàm plurimis ex illis communecít . Sz 
itaque comam , capillamenta , vel capillos foliorum He 
caulis & ramorum loco pofui.  Vitex ctiam iifdem virí- 
bus , quas autor nofter illi tribuit , aduerfus ferpentes pol-- 
let. Frutex eft inatborem affurgens, quàm proxime ad (i- 
militudinem falicis accedens, folia habens oliuz, (ed mol- 
liora. Diofcorides duo genera conftituit vnum , quod 
album florem mittit cum purpureo: alterum tantum pur- 
pureum, Sed ambo eaídem , quod ad venena attinet, 
cum calamentho vires habent. Polium pratercà monta- 
num candem habet proprietatem , Herba eft colore exal- 
bido, dodrantalis , referta femine, capitulo in cacumine. 
quandam corymborum fpeciem: pra fe ferente , paruo, 
cano hominis capillo fimili , grauiter olente. Hinc Ni- 
candet folia illius graucolentia , & odotem iniucundum 
appellat, Non eft tamen prorfus fine fuauitate .. Alte: 
rum maius eft, non víque adcó valens odore , & obid vi- 
ribus quoque in&rmius. De quo Diofcoridem libro 111. 
& poft Theophraftum Plinium libro xxi. vbi : 


videtur po- 
lium cum tripolio contra Diofcoridis dodttinam qui ea 
diftinxit mifcere;con(ule. 


Echium quod alio nominc Bu- 
gloffum fylucítre appellamus , inter reliquas herbas om- 
ncs magnam contra ferpentes vim obtinet ;& à Grcis 
ob duas iecronue caufas ita dicitur , quA Ícmen 
proterat capitibus viperinis fimile , vel quod. vi rum 
moribus medeatur. : secu. 


Et ex vino fumptum eundem vfum 
tae lh 


alioqui Maioranam fylueftrem appellant, cam quoque 
vim , quam dixi, obtinent, Eft autem herba de qua non 
emnino antiquis fcriproribus , Theophrafto nimirum, 
Diofcoridi, & Plinio conuenit. Eít & trium generum 
ynum Heracleoticum dictum,alterum onitide, poftremum 
fylueftre, vc Diofcorides r1. libro fcriptum reliquit , vbi 
-ea(dem vires ,quas. Nicander illi tribuit. | Origanum au- 
tem Heracleoticum , feu Herculeum ;cunyla quod omnia 
€uret dictum , vt idem Nicander in Theriacis fcribit ; vbi 
aliam quoque aüni folium , quod aáni mirifice ea dele- - 
tibus pollet, & duorum eft generum, mas fcilicet & foe-- 
mina, mas farmentofus eft, & ramis gracilibus , vtabfin- 
thium. Foemina arboris quadam fpecie frutificat, quam in 
Gallia paruá cupreffum appellamus, vel peculiari quodam 
- homine Garderobe, folia habet & ramos fübalbida, vt ab- 
finthium, & minutim incifa floribus referta cft , Comanti- 
busin fummo, fulgore auri corymbis : & quia ramulos &z 
folia exalbida habet , Nicanderloca in quibus hzc planta - 
oret , valles lucidas appellat. —Serpyllum: quoque ipfum seyyna. 
'& potu , & illita contra morfus beftiarum virulentarum | 
Valet, vulgo nota herba , cuius rami fi qua particula terram 
Sttingunt , paruas radices demittunt , & ferpendo laté fe 
extendunt , vt eleganter autor nofter annotat. Erliancob - 
llam ferpit etiam interea, vt ex ea tanquam follicitum 
füftentatione fui faccum exugat. Diofcorides nun- 
quam dicit eam fubftratu abigere ferpentes, fed credo ta- 
i cam hanc vim habere , propterea quod calidum 


Unis, Gracis conyza dida, inde nomen accepit quod 
€es nccet, feu abigat. Trium eft generum maior,minor, 
iter vtranque media , omnes tamen folia oliuz fimilia 
| | habent, 


& 


ntur appellat. Abrotonum deinde ijfdem quoque vi- Abrotoni, 


& acre , vt Galenus vr. Simplicium fcripfit . Pulicaria Pulicais, 


. 


. Senecionis flos, cuius cap entum euancfcunt , Exh 
^ tribus duo tantum Theophraftus, magnum & paruum coy 
nouit, quz maris & fzminz nomine denotat. Vim habent 
- arcendi ferperites, & culices , & necandi pulices , idjue vel 
fuffitu vel fubftratu, vel illitu, hocque prattant vel ob gra- 
ucolentiam , vel Natura quandam proprietatem. Et qu 
Oxcgy:is, 4d Onogytin attinet , quam Nicander cadem vi pollere ait, 
nihil affirmare poffum : nullam etenim herbam , qux hoc. 
nomine appelletur , noui , quamuis Hefychius cuiufdam 
plantz non diffimilismeminerit ; quam tamen non aliter. 
declarat. Memini me aliquando cum hominibus doáis i 
& in hac medicinz parte exercitatis effe , vbi quidam míhi. 
perfuadere volebat hanc effc anagarin Diofcoridis , propte- 
-. —.. Ieà quód Diofcotides & Galenus cam grauiter olere ícri- 
berent : adduci tamen non potui yt crederem , cüm ana- 
gyris necfpinofa fit, nec dentata, quas duas notas Nicander. 
huic tribuit . Rami item mali Punici proprietatem ferpen- 
tes fugandi potius ( vt ego quidem exiftimo ) ob occultam. 
quandam vim,quam manifeftam qualitatem, habent. Cu-. 
ius tamen Diofcorides non mc;ainit,cüm tamen non fac 
lé quicquam eorum;quz ad eaqu:: Nicander de herbarum. 
facultatibus memoriz ptodidit, fpcGant , ilentio praterie- 
tit; Afphodclus etiam feu haftula regia dicta planta eft folijs 
| 5'- maioribtis porri; caule lxi ferens in cacumine & infrà pau- 
lo florem pulcherrimum , à folijs feparatum , cubitalilon- | 
gicudine , vnde videtur effe quai paruum caput ,longum. 
habens collum. Hinc Nicander Afphodelum zreAvavxta. 
vocat,quafi collo longo. Hzc pláta in Gallia vulearis cft no-. 
titia, & vires habet;quas autor nofter illi ttibuit,non fubftra-, 
tatantüm , fed per osetiam affumpra pondere trium drach- 
marum, aut extrinfecus adhibita fupra ferpentis morfum 


YS 
e 


DE.WENRNISS 


contrarietatem,quam cum fer habent, qua fxpe ha- 
&enusin quibufdam plantis fuimus adiuti; Erythrodánum 

ero, feu rubia tin&torum hanc vim ob qualitates fuas obti- p s; is. 
met. Nam tefte Galeno v1. fimpliciü, radicem habet acrem &orum. 
& amaram guftu, vndc facilé conijcere poffumus , cam effe 

calidam & ficcam :tacco quód Diofcorides fcripfit;ramos & 
foliaeius ex vino fumpta ferpentü morfibus mederi. Q uem- 
admodum Plinius quoq; lib.x xii11. Hzcherba vulgo cog- 
 Ritaeft,ob frequentem cius in tingendo vfum. Nicanderal- 
. teriusfacultatis, quam habet ,obiter nosadmonet, quod fi;. 
—. Cá Vere exurgit , bos aut taurus eam comederit, infurorem 

agitur, Quod ab hisqui poft eum fcripferunt;non cft anim- 

aduerfüum,in quo przcipué Plinium miror,qui tam diligen- 
tem naturz arcanorum indagatorem fc iactat. Pinaftellus, pinatellus 
quem Graci & Latini Peucedanum appellarunt, herba eft 
fzuiculo fimilis,flore luteo, radice nigra, crafía, graui odore 
& fuccofa. Defcribitur à DiofcorideIr.111. vbiaiteam incen- 
 famferpentesabicere. Pinaftellum appellaui, Grzcos imita- 
tus, Nam prima fyllaba Pinüm exprimit ,à qua denomina- 
Useft, Nam folia habet fimilia Pinui. Atqui remedia hac 
: pleraque & qux fequenti capite ponuntur , àLucanoquoq; 
lib.1x. belli ciuilis, cüm de Catonis militibus loquitur, qui 
 €ümeffent in Africa interferpétes,has herbas,ne node dam 
mum aliquod caperent;comburebant,defcribuntur. 


QVIBVS MODIS TVERI SE QVIS. 
|. POSSIT A SERPENTIBVS PER YNGYENTA. 


: CA P i ru 


* 


g Ex vnguenta hocin loco non ea tantüm qua 

AM proprié ita dicuntur , & ex oleo , aut adipe 
^ componuntur : fed omnia liquorum genera, - 

i 8 quibusin corporis frictionibus vti poffumus,vt. 

"NX eft ipfa humana falitia , de qua loquemur, in- 

Bimus. Nicander itaque obferuatoco ordine, de quo in 

ue ! principio 


Laer. 


cma,  deSaluia, qux vulgo cognita eft, cam hüceffedtum praftare 


Saliua ho. 
minis. 


. pofitioné dcfideras;lege qug docte à Petro Andrea Marthio-- 


meum, quof tueretur ,fappeditauit. . Qui plura de illiu 


équo reina cffluit, qua: peculiariter : 
morfus proficit. Q uod efficacius lógé praftat (1 quis adipem; 
vel cerui medullam adiungat;quemadmodü Diofcorides 
bro primofcriptum reliquit. Idem Nicander de Peucedano 
& conyzajoleo cum faluia permixtis, adiecto puluere ex:La- 
feris radice trita, afferit. Lafer auté herba eft;teftibus The 
phrafto & Diofcoride , caule ferulaceo;foliis apio (imilibü 
quain Europa caremus,nifi in monte Parnafo reperiatur. 
Syria, Armenia, Media, & Lybia nafcitur. GrzciefAqio, L 
tini Laferpitium vocant, Q uod fi amplioré huius herbe ex 


lo infuisin Diofcoridé Commératijs fcripta funt. Sed neque 


poffe, cüm fit calida natura, dubitate oportet: quod Plini 
quoquefcripfit, & ex Nicandro, vt mea fert opinio , defüm- 
píit.Saliua quoque hamana przcipue iciuni,(i faper ferpéte 
& alias beftias , que virulentia fua hominis vitz infidiantut, 
ceciderit;eas tanquam ad feruentis aquz contactum fuger 
facit, vt Plinius lib.viij.(criptum reliquit. Omnibus homini 
bus (inquit) contraferpétes ineft venenum quod antc ipfum 
Ariftoreles quoque annotauit. Galenus lib.x.Simpl. de ipíius 
facultatibus did-ren: , autorem noftrum adducit, & ait cam 
hanc vim fortitam ex propria füa fubftantia, pracipue ver 
ieiuni hominis, vt dixi. Cuius etiam Lucanus libro ix. belli 
ciuilis meminit, cüm íta inquit: | 

Nam primum tacla defienat membra faliua, 

Qu«cobibet virus vetinetque invulnere peflem. 
Et Lucretius quoque cüm ita fcribit: 

Ft vtique vt ferpens hominis que tacla falis 

. Difperit ac Jefe mandendo conficit ipfa. - 

.E ayoviderelicet,quàm folicita fit de nobis natura. Nam 
cüm nihil magis homini aducrfari,quàm ferpétes,cogno 
rct , medicamentum illi mul & alexipharmacum ido 


viribus. 


slcaum ctaolibrolegaé; erae zu 
ugant, vt Diofcorides lib.i fc 
certé afferre mini m , nifi ad proprieta 


enim hoc cx proximo fuo ortu habent, Nam tefte Ariftotele 
o quinto de hiítoria:animalium gignuntur cx herbis, 
aximeque ex braffica. Malua item agreflis , hoceft, quz , 


habetob rationem fuprà pofitam. Poftcaquàm igitur Ni- 
ander fimplicia qux ad feras venenofas abigendas faciunt, 
enümerauit , medicamenta deinde quz inftituto. fuo fer- 
uiunt , componit: Et primuni paftillos ad hunc modum 
format. Accipe duos ramulos abroconi , nafturtij pondus 
us oboli , feminis dauci ,quantuni manu. comprchen- 
di poteft: omnibus in mortario cum oleo vel cerui medul- 
quam tamen non.adiccit , arbitrio medici illud rclin« 
s) contufis ; pa(tillos &ngc, quibus cum vfus neceffitas 
iücidit, vterc... Ad cundem deinde affe&um praftancifi- 
üufi vaguentum defcribit: Duos ferpentesáccipe ( vipe« - 
ms intellige , nam in compofitione medicamentorum con- 
encna, Galenotcíte inlibro de Theriaca, js vti cone — . 
imus) cuni libidiniindulgent, hoceft; fub finem Veris. 
ue;enim per: hic verba tam ftridé vuk intelligi, vt 
uis cas co ipfo tempore ; quo inuicem commilícentur , ca- 
pere debeac. Pratereamedullz cerui dragmas uiginta,vn- 
guenti cofati vncias triginta fex;olei oliuarum crudi tantun- 
m mixtis cum. cere nouem. vncijs. : Modum infuper 
tendit rede. confcieridi hoc vnguentum ; hoc eft ; quoe 
modo ferpentes eà. vfque bullire debeaht, dum cato ab ofii- 
bus feparetur , qua: áuferre oportet , quia. venenofa funx.. 
Nec. difpliceret. etiam ;, fi. quis caput. eriám & caudam, 
a Galeni preceptum , quod in ijs venenum przcipué - 
"atur, aufferret... Qiecunque enim calida & ficca 
vt.anteà diximus. ferpentum,; morfibus aduerfan- 


| &.quod. ortíbíno cerirufüm. eft ,. nibil aliud intel 
quam parandi modum qui Ído tempore vfitatus erat. 


^ 


de ^ pe go. 1 : [0199 45. Malus. 
fua fponte nafcitur ; neque in hortis colitur , cafdern vires agcüis, 


Quod verà attinet: dd, oleum ,. vel. vnguenium ro» ven 
€uius- Nicander, tria genera, hoc-eft; primum  mie- roam. 


cum rofz exa&iffime in ipfa infu(ione exprimerentur. — — 
MODYS VITANDI SERPENTES.| 


s Fo 


CAPS VIL 
IcAN DER; vtnihileorumintermittat , qua | 
à |* ad officium boni medici requiruntur,non tan- : 
wa [& tum contentuscít viam,qua quis fe vel fuffitu, | 
B. NIE vel fubftratu, vel illituàferpétibus tueri poffit, . 
bESoftendiffe': fed cos etiam, quibusremedia non 
funt in promptu , & fzpenumero loca periculofa peragrare | 
coguntur, admonet. Primum cófulit nc itineri fc accingant, | 
antequam cibü fumpferint , proptercà quod partes corporis 
nobiliores (quibus venenum pracipué fefe immifcet) nutri- 
méto vacuectueti fe tam benénon poffunt,quàm fi ex alim&- | 
to robur veluti accepiffent : prxterquam quod. venz: & ar- 
teriz nouo cibo nondum repleta , venenum facilius admit- 
tüc:quodcüm veluti locum vacuum inueniat, partibus pre-- 
cipuis fefe infinuat. Secundo locoiubet caueri fibi à femel- | 
lis, quod earum morfus quá marium periculofiores fint , ob 
. fauces quas patentiores habent, & ob id etiam vehementius 
 mordent. Vult przterea vt ferpentes tum, cüm arftasin fum 
movigore cft, precipue fugiant: tum enim veneni mult 


eu BR OWNSNNIL — — |^ 
tus & Flyginus afferunt. Plures igitur funt numero, — 

n quz deteguntur. Quinetiam Nicanderait: —————— 

5 oim in celo Pleiades vides oriri 3iQ42 gs 11 

0 Quenumero pauce lucide fant. i SEEEE 
. Pozrat finguntfeptem fuiffe forores Lycurgi filias,quz: 
- Aloue ideo inter aftra funt relate , quód Liberi educaffenr. 
Sunttamen qui dicunt.eas Adantis & Pleiona filias (vnde 
- denominatz quoq; funt ) faiffe; Earum nomina peculiaria 
funt, Ele&ra, Alcione ; Celzno; Maia ; Aftetope, Taygete, 
 Merope, quarum poftrema non apparet, pra: pudore occul- 
tànsfe, quód cterz forores omnes Dijs nupfiffent , ip(a au- 
 temSyfipho homini mortali, Hanc aliqui Ele&ram fuiffe 
 autumant,;que ideó feabdiderir;ne Troiz ruinam afpiceret , 
 tumdue non ampluis apparuiffe; Ouidium confulelib. i117 
Fáftorum. Nicander pratereà de loco in quo otiri Plciades 


- confueuerunt,nosadmonet,qui eft (üb Tauri cauda lioc ett, c, i, 
patte pofteriori. Taurusenim Arato tefle ,; anterior partem Tauri. 


 tautüm habet,& pofteriotem imperfectam: Et pro hac cau- 
dam ad Poétarum imitationem, intelligit. Pofteaquam igi- 
: tür dixit (erpétes,cm &(las incipitjob ratiónesquas adduxi, 
effe fapiendos , prohibet nunc ne qüis in eo loco commorc-. 
| tur,vbi dipfas cum fuis catulis ridum habuerit: nam dum fe 
. defendere cupit; ctüm verbomnium maxime nocet. Q uod 
 Cumrelituisquoqueanimantibus cómune habet. Cauere e- 
tiam morfus illorum oportet;cum paftum quzrit; proptercà 
: Pow morfus corpori hominis ieiuni infixus,periculoftor eft. 


Vicander etiam in genere de ferpétibus loqui volens, vnam 


li ab ea morfi fuerint;fiti cóficiantur pene, antea quam ex. 
Pleantur,deligit loco omnium, de qiia pofteàloquemur.Sed 
V breuibusrem éoriple&tar , fiue ieiuni ferpentes fint , fiuc 
laturi | fiue fido infideant , optiniuin eft illis non ieri obui- 
am pricipuéveró cüri ita excandefcunt. Quod per fabu- 
'am à vulgo petitam ( Poétz enim fepé numero verfibus de 
Cómunibus opitiionibus luduntqitamuis eas falfas effe non 


E mutuó implicant, yt vnum corpus duobus taméca- 
x D pitibus 


€x his (peciem,hoc eft, Dipfadem, quz fic dicta eft , quód ij pits. 


Sui xL i , .* d 


EA SE OLIBER PRIMYS — 


— pitibus videantar , &z dum mas caput in fauces feminz im 
 nittit, vt femenintró eiaculetur : quz excalefaGa , & in ra- 


- biem veluti a&a capite maré truncat , nifi cauté fibi profpi- 
. ciat.Partus deinde tempore,catulis in vétre perfecte iam ab-- 
- folutis,cim nullum locum quo exeant; inueniunt;ventrem 
mattis arrodunt, & oblique fibi exitum parant ,vt de patris - 
morte vindictam fümpturi veluti videantür. Q uam ab cau- 
fam ZEgyptij cüm vxoré quz maritum odiffet , & ob ample- 
xos Venereos amaret tantum fignificare vellent, viperá pin- 
gebant,quemadmodum etiam cüm filium quiin matris ne- | 
cem confpiraffec, denotare vellent. Atqui hoc falfum eft, & 
a Plinio arreptum , ob perperam intelledum Ariflotelislo- - 
cum. Ica enim ait: vipera éferpentibus vna animal edit, 
cüm intra fe oua primum pepererit:ouum hoc vnius coloris 
& molle,yt pifcium foetus füperné confi(lit;nec cortice cóti- - 
nctur,vt nec pifci quidem, parit catulos obuolutos mem- | 
branis,qua tertia die rüpantur.Euenit interdá,vt qui in vte- 
roadhuc fünt,;abrofis mébranis prorumpát. Itaq; Ariftoteles - 
bene dixit;catulos quádod; rodere mébranas,quibus obuol- 
uunturjfed non quz matris func. Quo plus credo Galeni & 
Plinij opinionem falfam effe , cui primü experientia multo- - 
ri doctiffimorü hominü,qui de hoc (cripferüt, & Philoftrati 
autoritas reclamat;qui in vita Apollonij afferit, Apollonium - 
ipm viperà viuam;que catulos lambere, vidiffe. V nde pro- 
có fequitur,eam ab ipfis non fuiffe interfetá, Sed Nican- 
der continuando inftitutum,de locisin quibusytplurimum - 
ferpentes inueniütur , nos admonet vt omnes modos cas fu- 
giendi commonftret. Et dicit cas effe (ub Ochry ( quimons | 
eft Graciz, & per hunc reliquos omnes fübin telligit)in tri- - 
uijsitem, magnis vallibus,& lucis, petris ,vbi Seps vt pluri- - 
mum inuenitur (per quem autor nofter omnia genera Ser- - 
pentum , quemadmodum anteà.per Dipfadem. intelligit) | 
eaíáue in vniuerfum diffimili prorfus ei colore oftendit. - 
, Quxdi enim ex ipfis quód tota hyeme füb terra quàm pro« - 
. fundiffimé delitueruntjin pelle mufcum quendam terrz,in - 
qua nidificarunt, fimilem collegerunt. Q uamo emeasca- | 
lore fimiles effc terrz,in qua fe abdiderunt, air. Minores in- - 
| , Wafaxa, & lapidum fragmenta fe continentquz antiquitus - 
. bpás incompits prope Mercurij imaginé colligi folebant,quem-- 
Eus. Sg - Qd * . . . admo- 


NES 4 f 5 77 


c. DE JVENENIES]S. — — A — 
um hodiecrucis imaginesintriuijsad monftrandum. 
iterperegrinátibus,vtegoquidemexiftimo,funtpofitz.Alig — — 
fimilesfunt colore conchis limacum , alix funt totx virides, - 
 aliz varijs & diuerfis coloribus qua(i pictz , quxdam etiam 
- fbulicolorem in quo volutantur, retinent. Hic itaque cau- 
 t&agendum,nc hac diffimilitudinecolorum decipiamur, & 
. ferpentem cum vitz periculo pro herba vel fabulo pedibus 


 auingamus. ! | 
E os DE ASPIDE CAP YAL cini 


» 


Ac7ric. Afpis.: j 
OsrTEAQYAMingeneretam deremedijsap 
tis tuendi fe à (erpentibus, quàm de natura be- 
4A ftiarum vitulentarum locuti fumus: iam in fpe 

ws cie differere oportet , vt quia curatio quandoq; 
M3 " pro ferpentum varietate diffimilis eft, vitam eó 
mRetius tueri poffimus , & conferuare, vbi naturam vnius 
Cuiu(que fpeciei , tam ex Nicandri defcriptione, quam 
"Jmptomatis, quz morfusillari comitari folent, cognoue- - 7d 
imus.Primiüm itaquede Afpideloquitur, quamantiquiin —— ^ —— 
triagenera di(tinxerát: quedá enim ex cis yspzaear, hoc eft, qa Ran 
'res appellantur,quedá veró yeu oria, hoc eft,hirundi- | 
: d birondiad modoín dorfo nigrz , & aluocandi- 


lint, Aliz zrrda4vc. hoceft, fpuentesnorminantur.Se dex 


D za omni- 


tta morderi fe paífa eft , (atiuscxiftimans mori in dignitate. 
Regia,quàm in triumpho tanquam captiuam circumduci. | 
Morus veró afpidis terreftris tam periculofus &perniciofus 
eft,vcin horisadfummum quatuor mortem afferat. Quem- — 
admodum hirüdinacea confeftim, nullaj;morainterpofita, - 
& Ptyas tardius pauló quàm reliquz interficiüt . Confequi- - 
turautem primtü vifusperturbatio,faciei tumor,furditas,de- — 
niq; mors. Tam periculo(a infuper eft, vc Moyfes incurabi- 
lem planéappellauerit in Canticis.Singule tamen hoc com- - 
munc habent, vt vulnus quod in cute rcliquunt cam fitexb 
guum,vt fxpe numero oculorá etiamíenfum effugiat, quod — 
ob veneni fübtilitatem accidit , cuius opebreuifu:oOmoquoq; 
temporis fpacio in abditifflma quzq; corporis penetrat. Et. - 
.cüm cutim cità relinquat , nihil prater paruum foramen, 
pun&ura acus fimile, amplius apparet. Nonigiturabíq;ra- — 
tione difficile fuit mortis Cleopatra caufam €ognofcere,que - 
1 de indu(tzia, & quo minus doloris moriendo perciperet, ab - 

. afpideferiri (c paffacft Hinc Nicanderoptimé dicit; 
onc Nectamenylla vides ipiprefci »ulueva morus: TERODRUT 
coo Needigme fatu tumor ilum corpus adurit, 
DfLO, OBES 


$ed 


Sed qui lefus homo esl citra omnem fatalaborem 
Claudit, 7 ienauo moriens torporefatifeit. ———— 


Lucanus etiam ad viuum expreffit hunc locum,cü 
bro ita fcribit: :5 SOUPE 259391 

- ft tibi Leue mifer fixus. pracordia pre[tit 

io Niliaca ferpente cruor : nulloque dolore 

i0 Teflatus morfus, fabita caligine mortem 

- o Adis, e» Stygias fomno defcendis ad vmbras. 

- ÁTQyv 1 Ptyashoc pra: caterispeculiare habet,quod non 

tantüm morfus ipfius fed faliua quoque quá expuit,veneno- 


netratione fufficiarit. Hiftoria tamen autoris noftri, cüm de 
afpide loquitur , i ad proprietatis fingularum fpecierum rc- 
Ipiciamus , ad terreftrem tantiim & Ptyadem referri deber. 
Defcribitenim ferpentem tardum, quádoquidem tranfuer- 
iumin tetra tractum habet,& nuncad hoc;nunc ad illud l1a- 
usfefe voluit: quod profe&tó de hirundinacca, qua longitu- 
dinecubitum non excedit,dici non poteft. Verum quidem 
eft, quod cüm perpetuó oculis cóniuere;ob callofa quzdam 
ubercula qua in fronte habent , fomnumquc fingere vide- 
anturjid omnibus redlé attribui ,idjue naturz beneficio fa- 
&um videtur,qux confiderata noxa, quam hz beftiz fi vifu 
pollerent, illaturz effent, cas hac vifus fübtilitate priuauit 
quidem, fed auditu tamen remunerata cft. Dauid Pfalmo 
Lvtir hanc proprietatem illi affcribit, quod cim vocem 
Incantátium percipit;aurescaudz extremo obturet,cui dif- 
iter fides adhiberi poteft,neque tamen prorfus abrogan- 
etiam eft,cüm fieri potlit,vt Poctico more tam ob caufas 
Ià commemorata, quàm mortis genus corum qui ab ca 
lunt, locutus fucrit. Lucanus afpidem fomniferam ap- 
tjcümitainquit: ^ I dd | ES 
Heu que prima ca put mouit de puluere ta bes 
- vida fomniferam tumida ceruice leuauit. 
E Plenioy buic fanguis, e» cra[si outta veneni 
Dedit : innullo plus cft ferpente coactum. pem 
AY O D veró adquatuor dentes, quosintra maxillae con- 
ua F'o&a nofter. radices fixiffe ait,attinet, commune qui- 
n hoc eft omnibus, modó famellas intelligamus (mares 
im duos cantüm habent,vt facile ex Actio colligere licet, 
"ag ! D. cum 


CDPROYESMESI$L 7 qo 


mix.li-—— 


facít. Tam enim fübtilis eft, vt cutis pori abunde illi pro pe- - 


LI 


àüm inquit, vulnera binaexigua ex mafculi morfu,e | 
ke veró quatuor apparere) qui , quemadmodi reliqua qu 


* AR o 


qucomnia ferpentum generáà venenum in parua pellicula ,. 
quz fub lingua eft,& dentesaliqua ex parte cooperit, inclu- 
fum habent.Hinc Nicander etiam dixitjvenenum fub cute 
tantum apparere. Quod reliquum e(t, hoc quoq; de natura 
afpidis addemus, tantum effe inter mafculum & fzmellam 
amorem , vt occifaaltera , qux fuperítes eft, cum qui morti 
caufam prabuit, anteà perfequi non definat ; quàm de mor- 
te alterius vindictam fumpferit . Etquod magis eft non ve- 
rebitur maximo hominum cetui immifcere fe,& occiforem 
foci ex omnibus inueftigare Hinc antiquitus ZEgypti reges 
in coronis fuis afpides depingi curabant, vtquemadmodum 
afpidisamor firmus effet & ftabilisiita regnum quog; fuum 
firmum & ftabile , inter reliqua omnia imperia fore indica- 
rent.Diximus autem à principio huius libri , é venenis quz- 
dam effe, qua peculiariter certis quibufdam corporis parti- 
culis fefe inf&gunt : quod optimoiüre de hoc quoq; afhirma- 
re poffumus capitali cerebri inimico, vt ex accidétibus qua 
id comitantur, facile iudicare poffumus : qualia funt fecun- 
dumautorem noftrum fomnus;oculorum ni&tationes; qué- 
admodum Diofcorides fcripfit, (erfaum hebztudo, ftupor;. 
frontis totius pallor,refrigeratio;affidui hiatus;capitis graui 
tas & fegnities,vt /Eciusaffirmat. Q uxetiam(íi abundé ad 
dolorem excitandum fufficiant, ab &gro tamenob grauem 
fomnum & veternum;veluti quo ligantur fenfus;non perci-- 
pitur. Sed vt le&ori (atisfaciam, hoc loco, quemadmodum. 
in fequentibus etiam omnibus capitibus, particularem cu- 
randi modum afpidis morfum , quamuis Nicander vniuer- 
falem tantum docuerit fübijciam.Poft generales itaq; regue 


las de vulneribusà ferpentibus illatis,hoc eft;poft fcarificát 
onem cutis, cautetii vel incifionem ( de quibus capite pri-- 
mo locuti fumus) vulneri feu morfüi centaurium cum myr- 
tha , & papaueris fücci pauxillo, vcl Theriacam imponere. 
oportct. wvibess dd UE AU cus svt T. 


'RE PHARAONIS, ASPIDIS 
INTMICO Carix 0097 97 


EAS RN 5 
z- W 


ixyveuuzv, Ichneumon, Mus Pharaonis. 


JT, V 4 Mvrs noninftituerim de alijs,quàm dea. 


iR nimalibus venenofis loqui,caput tamen hoc in pio? diffe 
| loco per digreffionem veluti inferam. Compé- 2t Pesss 
|& dium cnim & aftutia muris Pharaonis , vel [n- ib. obfer 
JE daginis,cetfianimal (it exiguum,in caufa fuit,vt jag rr. 

Xiefcunque Ícriptores de Crocodilo & Afpide funt lo- epxi- 

i, eius quoque ftatim facta fuerit mentio. | 

V $-Pharaonis tam à Grzcis quàm Latinis , qui idem 
omen retinuerunt, Ichncumon appellatur,quod lingua no- 
fira feu Romana rcddi poffet , Inueftigator vel Indagator. 
*ocenim vocabulum Graecum fignificat. Sic autem dictus 
4l, pfopterea quod oua tam afpidis , quàm crocodili inue- 
5vtca difperdat & frangat. Sunt qui murem Indicum 
9cent,& vulgo murem Pharaonis. Animal eft exiguum,ro- 
longo,forma muftelz proxima ,quemadmodü dodté & 
inter Po&ta nofter fcripfit, cauda oblonga ad ferpentum 
militudinem , vt Opianusafferit , viditans vt plurimum in 
i dinetis & paludibus Nili: Hinc aliqui Nili Lutram ap- 
nt. Quemadmodum enim in Gallia Lutrz par- 
?in aqua, partim in terra degunt , ita Indagator quoque 
/9$ypto. Capitali odio afpidem & crocodilum profequi- 
Rüt/non viuos tantum,fed oua quoq; eorum ,quzfrangit & 
-» terram condic, Hinc Zigyptij olim murem Indicum ia 
agno honorehabebant.; Nicander quidem afferit,eum af- 
'oua humi mandarc.Sed/Elianus tamen lib. var.cüm ex 
: D24  propoti 


propofito de eo agit, hoc ficri negàt.conterere enim tántun 


. oua, & hacratione foccunditatem 'orum impedire, qur. 
alioquiad totam /Egyptum implendáfat effet. Cum afpide - 
itaque pugnaturus limo fe , & ciim hoc deeft,in aquis im-— 
mergit, & corpore fundum petit(quem Nicander Tartarum ; 
appellat , quo vocabulo omnis profunditas ad inferni imita- - 
tionem , quem Poctz Tartarum vocant, fubintelligitur) 
ibi cceno tergora defzdat, & ad folem (quem Syrium, vocit — 
ab exiccádo)gleficcat, & quia videt fe lorica quafi munitum, — 
quz à ferpentis dente deprimi nonpoffit, pugni cum afpide — 
init,quz linguam exerens ( veliuxta Nicandrum lambens) 
fruftràfe defendit. Cum enim hoftis vndiquaquefe obdu- 
&um videat, faucibus eamarripit,vel cauda inuoluitjitaque | 
in vndas demittit. Sed pugni modus , qua cum Crocodilo— 
congreditur , eumd; euincit (fiquidem verum eftquod fcri-: 
bunt aliqui) maiotis folertix effe videtur,& plus admirande ' 
fraudis. Primüm enim in terra iacet, & loco vbi videri non. 
poffit , ibique tam diu moratur , dum Crocodilum faucibus - E 
apertis fomnum capere animaduertit, in quás plenofaltufe 
immittit, & hincà faucibus nimirum (atis laté patentibus& 
hiantibus ad ima vfque vifcera defcendit, hocá;faciliusquo 
limus Nili, cum quo corpus defoedauerat ,anteà ob fübftan-.— 
tiz leuorem magis feruit : tum inteftina arrodere, mirifqjue — 
modis aflligere eum incipit. Dolote tandem igiturtam ma- - 
gnà beftiavi&a, nuncin Nilum fefe proijcit, nunc littus re- 
petit , omnibus tamen vijsad feruandü fe tentatis malo,quo 
afficitur, mederi non poteft. Interim alterintuslatitat abfq; — 
vllo prorfus incómodo & doloris fenfu:vchementius intefti-.— 
nis, quz fuauis cibiloco illi funt , & tandiu fefe infigit, dum 
Crocodilo interempto , ad locum priftinum fefe conferat.— 
Hzcpugna à Plinio primüm libro viri. &à Strabone, xvi. — 
c de Iuriídi&ione Arfemitiadica agit,defcripraeft. Vtraq; — 
tamen ad viuum , & elegantiffimé ab O piano & ZJElianoli- 
bro tertio eftexpreffa, Quod vt videre poffis, Grecos verfus 
ex Opiano tranftuli , qui libro rir. de venatione leguntur. - 
Omiíít autem de induftria pugnam cum afpide, proptereà — 
quod autor nofter copiosé cam defcripferit. 4 Rd 


DENDO 


bL 


Ichneumon | 


Quippe dolis "vafris cviflatos enecat angues. 
 Etcrocodilos immanes feptemplice Nilo — 
ogenitos audax miranda fraudetrudat, 
Dum inulcet vecubans crocodilus membra fopore, —— 

aucesque immenfas veferans, ez» labra wifalca 
n vacuas auras ingenti pandit biatu: 

dus Icbneumon vevfatasin[lruitartes, — 0 
Obliqui oculis obfevuat donecanbela —— 
-Bellua tranquillo fomno perfuderitartus: —— 
Etcompertum babeat dormire fopore profundo: 
Tum demum € cono [quallemiturbidus exit. —— 
Lataque peruadens temevarius inuolat ora, 
inc mifer à fomno tandem expergifcituv alto 
ancius ima ferens diram per vifcera pe[lem, 
Bacchaturque ameus animi, fluuiosque perevrat, 
Nunc limofa peteus, vuit invada gurgitis alti, 
Littora nunc vepetit, corpusque volutatarena, 7 
Tetro feruentes expirans ore vapores. VHNAMEEO 
Sic agitur furis accenfa feruidus ira. ror OUEST 
Talia flocci facit Letus,talesque fuvoves 2 EJ 
Negligit Icbneumon, dum fibras tabefluentes 05 
Lancnat, e» iecori accumbens epulatur opimo, | 
Optatis dapibus plufquam fatiatus Ichneumon, 
vAbfilit ex adyto linquens exangue cadauer. 
OQ mague Ichneumon, magna virtute flnpende,..— 
Hui quantum facinus ? quàm audaci corde peraclum? 
Qui ambiguam obijcias in tanta pericula vitam? .... 


 Quareob. 
regionis 

. diuerfitaré 
homines 


amaatia - 
. velmaiora 


(0 X18BR PARIMYS 


DAC T9 5 a Ue 
E ES 2 


— a ms cB 


", 

a. 

dif er 
2f 


(P5 om^ 


m. 
— e 


^ 
et 


T 
- Sd 
jo fp 


A OMS fuppeturit , quibus vterque fexus comprchen- 


ditur, qualia funt columba, fimia, muftella , & id genus alia. 


je» [PER A. fpecies eft ferpentis diftincta in ma-- 
3 £23 rem & foeminam , quamuisvtvtrunq; fexum 
3 NS fignificaremus: hoc vocabulum Latinosfecuti | 
E retinuerimus, Quemadmodum infinitaalia 


Q uod tamen Gtzcí ( qui verbis quàm nosfuntlocupletio- — 
1es duobus vocabulis t2»; & £y/4va . füb primo marem, al- 
tero veró foemellam intelligentes, denotarunt. Latinivi- — 
peram quafi viuiperam appellarunt, propterea quod é fer- — 


pentibus folacatulosviuospareret, quemadmodum Nican- 


der fcriptum reliquit ;cüm de vipera loquitur. 
Sola etenim viuo grauidatur »vipera feetu, 
JMortua cum veliquam pa[sim genus ona veponat. 
Squammigerofque eveges per inbofpita tefqua propaget, 


YEMADMODYM itaque homines pro regionum 


varietate , & (tatura & proceritare differunt, idquerationc — 
&rdiqua. Caloris natiui , qui in alijs imbecillior , in alijs magisvegetus - 
eft:ita animantia quoque & quicquid vitz particepseltpro 


cdimáàtum 


etiam hoc quàm Afix frigidius fit, caloremQue quialio- 
qui exiguus , & in quolibet animante incrementi: cauía 
eft, inclufum veluti habeat, & offüfcet penitus. :Q uod 
tamen in hominibus in frigida regione: conftitutis , qui vt UE 
urimum reliquis proceriores fuat , euenire minimé folct, 
propterea quód homo natura calidus , ab ambientis frigidi- 
tate, itain vnum veluti coardtatur , vt calor fortior redditus 
pabulumQue habens proportionatum, ita fe in corporc dif- 
fundat, vt vnà fzcum fingulz quoque partes ftarim incre- 
entum fufcipiant. Quod profedó aliter fe haber, in 
s qui loca calida incolunt. Ambientis enim caliditas 
xcedens , cutis meatibus referatis , calorem innatum eua- 
porate facit , qui cim intus coerceri debuiffet , in fudores. 
ide, & alias infenfibiles tranfpirationes. refoluizur; & 
confequenti cantum alimenti, quantam ad particulà- 
iBcrementum requiritur, concoquere non poteft..:Sic 
tfegiones frigidas inhabitant , quód calorem: babeant 

liorem , vc dixi, multó plus , quàm qui calidas, cibi 

allumunt. Pati quoqueratione Afiz caliditas natura fri- 

ide viperarum defectum fupplet; quemadmodum frigi- 

ditis Europa incrementum earum remoratut,impcditáuc. 

Sed cüm autor nofter viperas candidas: appellat ; hoc eft, 

idas, & albi coloris xmulas magis, quàm nigri, & qux 

tcornutz circa narium foramina, de Ceradis loquitur, 

&c quibus proximo capite loquemur, qui à viperis nulla 

4 re, quam quàd cornuti funt, differunt, Atquibisom-,.... 
Us viperarü fpeciebus Europa montes, Sciron videlicet, moss, — — 
ammonia , Afelenus ; Corax , Riphzus ;abundant; nter 5&0. ^ 
às Sciron mons eft faxofus, Athenis in Gracia fitus, fic di- 
usquód offa latronis cuiufdá Scironis in hunc fuerint con- 
á;pofteaquam à Thefeo fuit vidtus,quemadmodiü Pocta 
nt. Dequo Ouidium libro vir: Metamorph. confule. 


Lógiffimas vi peras Z gages ; Bucarteron,&-Cercaphus Afi euet 5 
nontes alunt adeo vc ibí quzdam cubítali longitudine in- E 
latur.Imó,quod magis cft ;in Troglodyte regione ZEthi- 


(7 opix, 


s; AES 


itu e 


(4o LIBER ERIMqS —— 


i opi, decem & feptem cubitorum ; & Sttaborie tefte ;nt 
tantum ob loci, fed & fexus diuerítat 


enim ceruice, & ventre quam mas latiore cít, caudamqQue y 
habet mutilam veluti, & breuiorem , & duris (quamis ple- 
nam,ncc paulatim extenuatur , fed vno momento decurta- 
tur, & tardé per dumeta reptat, quod breuior fit, tardita- 1 
tem tamen illam, quoad eius fieri poteft, cauda recompen- 
fat. Q uo fit vt Nicandri verfus,qui fequütur ftatim ,de fzmi- : 
nis tantüm;non autem maribus intelligi debeant. 3 
quorum fatis ampla patefcunt, - 

Inlatum capita, c2» fumma circa vltima [pire e 
Famina pone trahit ceu mancam vipera caudam We 

« Perpetuo duris borrentem tevzora f[quamis " 
Et per opaca pigrumvaptat dumeta volumen. 


Iu gingiuis pratereà quatuor dentes habent,quibus mor- 
fum infligunt , hincautoreas ex toto orevirus ciaculatiaf- - 
firmat. Mas tamenà fzmina differt, quod caput habeata- — 
curum magis ,& corpus longius , (quamuis inter maresalij - 

alijs longiores (int) ceruiceitem fit magis elata , ventre tc- 
nuiori, cauda magis extenía,quz procul incipiens vetfus in- : 
feriora fe extenuat ,plenusfquamis, quibus vtitur vtrobur. — 
in rependo acquirat , eafQue inftar canis ita commoti vel a- E 
pri furfumerigit. Cüm irritatur, oculoshabet corufcantes, - 
& lambendo, hoc cítlinguam exerendo,eam bifidam velu- 
ti oftentat . Hinc iter facientes,fíeu viatores eum antiqui- . 
tus Cocytum appellabát,quod vocabulum ftudiofuitexco- - 
gitatum , qualia infinitaapud vulgus funt , quenoníuntin 
vfu apud cos , qui fermonis elegantiz ftudere putantur. — 
Quam ob caufam ctiam , quiin Nicandrum commentati — 
(( Grzcum (aipfit,verfum qui fequitur: Viperá (cilicet à via-- 
toribus Cocytum appellati , autoris noftri effe negat, eum- 


* 


$e à quodam imprudenter , nulloque adhibito iudicio ad-- 


tum effe affirmat. 


.' St quis tamenéo modo quo dixiintelligat,huc quoque - 
| accommodari potcft... Pratercà mas binos tantum cant- - 
nos dentes , reliquis-omnibus in gingiuis delitefcentibus, 
quemadmodum femina quaternos,icut oftendimus habet. 
EISE ore Qui. | 


: c E oM 
ntnonin viperis.tantüm, fed hominibus quoque —— 
entes apparent,vulgo quód oculares dicuntur;quód radice. 
fint alta , & euul& doloris fenfum quendam oculis inferant, 
lli(inquam)proprié à Grecis zuvódorze hoc eft,canini,quód p... 
limiles fint.ijs qui in canibus ad. veru fimilitudinem con- canini, 
fpiciuntur, vocantur. Atque Poérz noftri defcriptionem ita 
quoad ficri potuit facillime expofuiffe mihi videor. Et quod 
ad binas, quas fuprà poni cuzaui ; effigies attinet, ad viuum 
 expreffz funt duz viperz , quibus Ioannes 1 ignarius huius. 
yrbis Pharmacopola dono nos affccerat, eaque de induftiia 
cum multis alijs Pitauio apportari curauerat, ijfque in con- 
ficiendis paftillis theriacalibus víus'erat. Et plané ad. Nican- 
dri defcriptionem accedebant , quo fitvt cas veras noi tàm 
. ebformam , quàm fymptomiata ; qux deiriceps declaraburi- 
t fuiffe exiftimem.Pofteaquam igitur Nicander vtrunque 
viperarum fexum;hoc e(t, & marem & foeminam defcripfit. 
ymptomata enumerat,quz.mox ab idu apparereconfüeue- 
tunt. Primumeé vulnere liquor oleofus;; quandoq; cruentus, 
interdum ctiam ad pallorem , vt medius fit inter album & 
nigrum, declinans, emanat : id quod ob veneni contagium 
accidir. Cüm enim corpus iam occupauit atque obfedit;hu- 
€s partium nutritioni deftinatos corrumpere incipit. 
ot przterca particulaintumoremattollitur; non fola tan- 
tum, fed vniuerfum quoque corpus, quemadmodü Diofco- 
desaffirmar, id quod ex humoré affatione procedit :. Quá- 
primum enim àcalore quodam prater naturam plus iufto 
incaleícunt , intumcícunt &. efferuefcere veluti iam inci- 
piunt,& in bilem degenerant, vt cx calore cutis manifeftif- 
fimé patct , qua: nunc vircícens , quandoque purpu raícens; 
rdum etiam meri coloré reprzfentans;quiin vniuerfum 
5s putredinis indices funt; confpicitur : quod e veficis 
|, quz fimiles funt ijs, quz per ambuftionem exori- 
cum cuticula à carnefeparatur ,'& in:cadaueribus vt 


P'urimum euenire, animadüertitur; colligere licet.;Erlicet 
fingultus fic veluti conuulto: ventriculi , qua ficyel ob ma- 
Biamhumorumcopiam , velinfignemaliquam euacuatio- 
nem, fcu. repentinam & ingqualem repletionem , vcl quia 
- nor I €o continctüt acris, qui moríum-infert,, vel quia 
tus fenfum. aliquem percipit : fieri tamem pue 
à i | nequi 


x £2. Es [s 3s - LIBER 7RIMYS | 


pellere conetur: & cm hoc onus nimis importunum ex- - 


i2 


quit veventriculus , càm humorem veneni malignitate 
rrüptum fentit , non totis viribusid quod noxium eft ex-- 


cutere integté non poffit, ita contendit, vt fingultu re- - 
petito fonitum in faücibusexcitet. Ab hoc maligno dein- - 
ceps humore , ad caput v(que malignus vapor effertur, qui | 
vertiginem & capitis grauitatem inducit,ibid; fixus, perque - 
vniuerfum corpus expanfus neruos & zgrum ica debi- - 
litat , vt fe ipfo media propemodum parte grauior videa- - 
tur,táceo quod grauitasilla hinc quoque oritur; quod ob ve« - 
neni malitiam humores in qualibet parte colliquefcunt. Et 
quia venenum (vt dixi ) proprié partibus nobilioribus fefe - 
infinuat ad maiores venas , quz fecundum renum longitu- 
dinem fitz fünt,delabitur, tandemque iecur inuadit, ibique 
tantum ardorem inducit, vt in ea parte nón dolorem tan- - 
tum maximá concitet,fed ob febrem ardentem , pulmones 
& reliquas partes vicinas ita exiccet , vt fitim extinguibilem - 
excitari omnino fit neceffe. Ec pofteaquam hzc peftisin- | 
tegré corpus obfedit,naturaue fuperior facta ef, ftatim vi^ 
Goriz fuz: fru&us, (igna videlicet propinqua mortis profert: 
vnguesctenim , tam ob caloris natiui , quam fpiricuum qui - 
eum deducunt, defe&tum refrigerantur , & quia ad partes - 
nobiles , vt eas defendant , retrocefferünt, non tantum ibi 
tanquam captiui decinentur , fed miferabiliter etiam fuffo- - 
cantur, quo fit vt Corpus exterius refrigeratum , grandinem - 
veluti congelantem fentiat; quz tamen tremorem concitet, 
quod femper in his partibus adhuc portio aliqua humoris 
mordicantis contineatur,neruifque molefta, tam vehemen- - 
tis remotis anfam przbeat.Hinc Nicander hybernamgraf- - 
dinem exuberantem appellat. Hac affc&io non prorfus diffi 
milisefttremori,& ftridori dentium, quitum fiunt cum ter^ 
tiana febris aliquem apprehendit:nifi quod huiüs caufanon 


tamvenenofa quàm illiuseft. Ad hunc itaque modum om 


nes partes debilitatz imo quod magis eft , euictz penitus, ; 


facile quod in fe habent efduere finunt,quo fitvt cum vet. 
triculus plenustit humore biliofo , in quem venenum hoc - 
torum fanguinem tranfmutarepoteft, nonin eo generato | 
"maie: ;fedà Iccore quoque ( quod hac ratione exonerate. - 
*ecogicat)tranímiffo, hunc maligaum grumofüm , &coa- - 

bp: : gulatuni 


2000 SPEUPENBEMZEÉSI : 63 
m veluti liumorem ; penitus:derelihquere incipiat. 
Quemadmodum reliqua quoque vifcera , exiguum aliméti 
quod adhuc füppetcbar, exire finünt quod in fadorem có- 
verfum frigidam , ad niuís fimilitudinem per vniuerfum 
corpus effluit. Atq; tum color apparet plumbeus;quandoque 
 «zruleus,interdum eriam perfecte viridis; vt flos aris fufilis. 
Quz oninia.pro varietate temperamenti. morituri , citius 
 quamin feprem horarum fpacio perficiuntur , praecipue fi. 
 Yiperaqua vulnusinflixit, foemina eft, & iuuenis feu amoris 
 fimulis exagitata , & ventriculo ieiuno, quemadmodum - 
fuprà , cum de ferpentum morfu ip genere ageremus , com- 
 prehenfum fuic . Quod (i mas (it multorum annorum fri- 
-gidus& cibo faturatus, & homo fit bona corporis conftitu- 
tione, profeo is non tam citó diem fuum obibit, fed plus 
fpacij adeurationem habcbit, In quolibet igitur ferpentum 
Aufexum,xtatem, iuuentutem,rabiem, iciunium, magpi- 
tudinem, robur, & locum denique, in quo educat & enu- 
itz, tempuíQue in quo lzfio contigit;confiderare oportet. 
 4Hllateenim , & cümlocusia quo enutritz funt ficcior eft, 
AplzQue magna fünt & robuftz, procul dubio perniciofiores 
tiam erunt. Horum accidentia plzraque, in pharmacopola 
quodam, qui forté ab vna viperarum quarum effigiem fupra 
expreffimus, lzfus erat,viderelicuit. Nam cüm é plaga vix 
E fanguinis guttula (magnitudine enim vix capucacus 
Tefetebat ; cffluxiflent , per integram fere horam nihil. in- 
 €ommodi percepit, qua clapfa prope , digitus non tantum. 
€um vehementiffimo dolore intumcfícebat , fed tota ma- 
Ausetiam citiffime, & nulla feré mora interpofita , & in- 
"atio tantum .ptocefferat , vt nifi ex confilio Medici , qui 
Win vocatus faerat; remediaQuc idorica adhibuerat fupra 
brchij. iunéturam compreffafuiffer,, atque impedita , bres 
uifimo temporis fpacio totum «orpus occupaflec..Nihilo- 
iinus tamen deinceps fcx horis elapfis, vomitusamarz bi- 
& totius corporis refrigeratio , manibus & brachijsexce- 


déq ^7 00 00 LIÉBERUVERIMYS ——€ 

Q và£ vero ad ferpentum morfus remedia faciunt,fterc 
caninum eft exvinofuba&tum , extrinfecus plagz ad cata- 
plafráatis formam inductum ; laurus item , abrotonum, 
galbanum; origanum viride; pulligallinacei diffecti ,'& pro 
tinus impofiti , & infinita aliaà Diofcoride lib. vr.defcripta. 
Quantum verbattinct ad ea , qua per osfumuntur, conue- - 
nit coagülum leporis ex vinooboli vnius pondere,(eu vriciz - 
decem fücci porroram", & porrum ipfum ;'álliz, itém & - 
coepz, praecipue veró cheriaca quz in officinis pharmacopo: 
larum hodiéparactur; ^^ ^7 SUP 5 ar ter n 


AS 


cuo qne E R ASTE, bog yop, siet; contro 
HEOS-GEHOTIOS £660 J1ELOTtEOT 35. .20351225! 0019 Hye 


Nac pare confimiles foa fit vbique Dvacones 
| Cernere nam gignit noftra bec. Europa minores: Hori 

— Tum qui mólle fupra pratendaye COPHhÁ PuttuY, RY-GM 
, Et quodabi candore migast;/ 00e els 
- ETquemadmodüm Arabes 
interdum odo fimilibus plané 
bus tanquam e(ca ad paruas au 


enim 


Cc. c^ VIREIYENERM kf : ép 


fe in fabulo afcondunt, & quo facilius auiculas alli- 


ciant, prater.cornua nihil.oftendunt, ad qüxtanquamad — 
eícam ipfis idoneam, vno impetu aduolát: quam ob caufam. 
etiam Nicander eum aftutum & infidiatorem vocat. Eít 
autem cubitali longitudine, lógiffimus duorum cubitorum, 
olore cinereo, qualis omnino eftleproforum:; Ventrem ha- 
bet fquaniis ex ordine tecum, quapropter fonü in ferpéndo 
fibilo (imilem edit. Et videtur fane Nicandrum duo genera 
Ceraftü cóftituere voluiffe,cá de ijs ex profeffo agensjita ait: 
c Sedquatuor aut duo profert LH 2 | 
s Corma, cum mnutila videatur vipera fronte. 

-QY,0 D. ab expofitorc etiam eft obferuatum, cim locum 
hüc interpretatur , & affirmat effe quoddá Ceraftum genus, 
à Grzcis mutilum fcu imperfectum dium, quod cornibus 
careat;aut fi ca habeat; non itain confpectum prodant,ficut 
aliorum. Quz expofitio certé non vfque adco aliena eftà 
Propofito , & eam ego quoque quàm aliorum fequi mallem. - 
Auicenna enim hb. 1111. Cap. de Ceraftejita inquit: Genus 
quoddam Ceraftis cft , quod curtum feu recuruum dicitur 
opterea quod cornua habet breuiora,vel quia iam decide- 
t: preterquam quod alijs breuius & exilius eft, maxillas 
autem refpetu aliorum grandiores habet,& ob id maxillare 
Vocatur. Qux fi quisad viperas accommodare voluerit, pet 
meliberü erit. Nam & autor nofter vipera cum Ceralte có- 
Aer, vt hac ratione cómodiusinuicé diftingui queant. Vipera 
nim cum obuiü aggredi properat, re&o tramite ferpit, cum 

allà fit & breuis, nectam facilein gyrumagi poffit. Cera- 
fles verà cum fquamasordine inuicem difpofitas habeat, vt 
s. Facilé ad formá literx.S.incuruatur,non fecüs quam 
tiis à vento Affricano agitata, à re&o itinere declinare co- 
ur,& hinc indeerrabunda ad ventiatbitrium;à quo nunc 
unc illuc pellitur,titubat. Quamobrem Lucanus cum 
ferpentibus agit, ita inquit: 

Spinaue-vagi torquente Cevasta. ii am 
ATQ vr nonalienü critab inftituto lioc inloco, ea quz 
Antiquis de natuta (erpentum cornucarum memorie pro- 
ta funt, cüt carum naturam in vniuerfum explorare ani- 
us nobis fit; adiungere: ZElianus itaq; Ceraftas Pfyllis(qui 
okz funt Lybiz non procul à Garamantis diffiti) tanta fa- 
s | | E miliari- 


«E UE4SBPERCPKISEVS mc 
— miliaritate deuindlos fcribit, vt nunquam eorum morfe 
fentiát, quos tantum abeft vt offendat, aut noxius illisfit,vt 
perfe eam vim habeát, vt percuffis medeantur. Quá nonin 
Ceraftas títum fed alia omnium ferpentü genera fi iure ijs. 
quz Plutarchus in vita Catonis fcripta reliquit ; idem adhi 
bere poffumus, obtinent. Cato etenim cüm exercitum Iulij. 
Czrlaris fügiés per Lybice deferta iter faceret, fed;in fummo 
pcriculo ob ferpentes;qui fingulis feré horis milites fuos in- 
terficiebant,conftitutum videret,melius certé fibi confülere - 
non potuit , quàm vt auxilium à Pfyllis peteret, qui vulnera-- 
torum ictus exugerent. & incantamentis quibufdam ita fer- 1 
pentes fafcinarent, vt nullü deinde morfum inferre poffent,. 
Lucanus huius meminit,cüm ait : it 
Gens vnica teyras 3 
Incolit à f2uo ferpentum innoxia morfa A. 
7Marmaride Pfjlli : par livgua potentibus beybis HX. 
Ipfe cruor tutus nullumáue admittere virus, 
Vel cantu ce[fante pote]! natura locorum 
Auffityvt immunes mifhi ferpentibus effent. UDoUE 
Ip£ « à Nicandroquoque vti alferit Zlianus xvr. lib 


H 


qui verfus quofdam ipfiusadducit, defum ptos , vt mea fert. 
opinio;e libroquo his temporibus caremus fcribitur. Ernifr. 
idem à Plutarcho, Herodoto, Aulo Gellio & Crinito confir- 
maretur,admirádum plane & incredibile fete videri poffet, 
fimile prorfus à Plinio de quibufdam Italia incolis Marfis 
appellatis, qui faliua fola ferpentum ictibus mederi poffunt, 
fcribitur:quod tamen à veritate alienum mihi videtur:Prz- 
terquam enim quod hodie nemo in tora Italia, qui hác vim 
poflidcat (fiimpoftores quofdam, quié Diui Pauli progenie. 
. ertosfalsó iadtirant excipias)inuenitur : apud Galenü ctiam. 
in lib . de theriaca legimus, Matfos fuo tépore nihil eorum; 
qua hac in parte illis afcribuntur praftitiffe, Et qui hodie 
inueniuntur;qui viperas & reliquas omnes ferpentes, abfque 
vllo incommodo& noxa manibus tractant, id profe&tó frau- 
illenter,& non ex occulta viqua polleant,fieri quicquid ta- 
men glorientur fal(o,credendum eft.G aleniepenim tempo-- 
re quidam viperas,multo poft vernationé capiebant, & cum- 


peítiferum venenum magna cx parte reiecillent , captas de- ; 
inde affuefacieban 


t , &itacicures reddebant, vt percibos. 
| pos. 


Lp co orrEEJEGNAMGI ^ — P 
hon folitos, naturam venenofam aliqua ex parte mutarent, 
rzterca vt vencnum dentibus extraherent , magna carnis. 
uns mordenda apponcbant,& alijs com pofitionibus, quas. 
 llicoctiam exhibebat meatus per quos venenum reijci cori- 
. fueuerat;obílruebant:ita certe vt quauis morfum infligerét, 
. periculo tamen vacaret. Hac ratione itaque tanquá mitacu- 
losé hzc ficrét, admirationem fibi pepererunt, fed vt ad Ce- 
 taftas noftros redeamus,id quod idem Aclianus,& alij quidá 
dc familiaritate cori cum Pfjllis afirman tadiurigam.Cuüm 
. enim de coniugum pudicitia dubitant,vel in leuem quandá 
- fufpicionem veniunt, & ne liberi fpurij fint verentur;infanté 
| dequo dubitant, in dolium plenum Ceraftis imporere con- 
- fueucrunt, fi itaque infans e legitimo thoro conceptus fue- 
 titjnihil üiniftri patietur: fin minus;fitQue fpuriasà ferpenti- 
. businterficietur. Ad quodalludens Poéta quidam de Atiro 
quodam, é Pfyllorum géte prognato , hunc in mod fcribit. 
-—cvftir ferpentes veneno fooliare nouit 
c Dryinosáue tardos incantave, 'ObuDd5n eru. 
- o Poftremo citm Ceraflis prolem ex plovabat, 
". Dequa dubitabatur. 
Q VIBV S itaexplicatis, ad id, de quo pracipué in hoc 
opeteagere decreuimus, redeamus .. Et quia copiosé de na: 
. ura Ceraftis differuimus , reliquum eft , vt de fignis, qux à 
morfu ip(ius apparent , & de quibus fuperiore capite locuti 
 tumus,loquamur.Eadem enim accidentia in Ceraftis morfu 
quz in viperz córingunr,& in nullare differunt;nifi quod il- 
ius f(ymptomata & grauiora & fxuiora,vt Aetius affcrit,quá 
2ulus lint;propterea quod Ceraftis , venenü vigorofius agit, - 
fed nó tam fubitó:nam qui ab co attingítur,nouem folis ra- 
lOS, vt Nicander loquitu r,hoc eft,nouem dies vita frui,qué- 
modum quià vipera morfus fuit, tridüum tantüm potett. 
Izter hec veró Symptomata, quz communia habentcum 
Viperis, peculiaria quzdam fortiuntur,hoc cft, duritiem par- 
uam fimilem cordi ( itaautem vocatur tumor quidam du- 
 Türotundus, inftar capitis claut intra pedis articulos) quod 
 Benaliuade , quàm ex veneni malitia partem Izfam indu- 
 Bütem, continpic. Ec profedó hoc inloco Auicenna,& qui 
lunc fecutus eft Ardoynus, perperam Nicandri fententiam 


E Hh 


iffc videntur, cüm ait: 


YipENTVR enim hocinrelligi voluiffe,de dolore pun- 
gente , perinde ac (i acus vel clauus infixus effet , atque hoc 
modo accipi nó poteft;aut authoris noftri fententia falfa eff 
«üm moríum nonitamagnum inferre dolorem affcritquod 
profedo fieri non poffet;ti (imilis cffet illijin quo quis in mé- 
bro clauum veluti infixum habere credit. Preterea nec Dio- 
fcorides nec Aetius, vllàm huiusfymptomatis mentioné fa» : 
ciót, fed Nicandrum deverbo ad verbü fecuti alia quedam, 

uorum ille non meminit, addunt. Q uod autem attinecad 1 
RERO N e igi poplitis , qui & ipfe vnum eftex acci 5 
dentibus qug faperüeniuntjid ficob retradioné magnorüm - 
neruorum, qui has partes perreptant; & quod humores illo- 
rum colliquantur& mortificátur.Caufa autem puftularum; | 
& coloris liuiditotiuscorporis, queà morfu accidunt;é pras 
cedente capitulo huc referri poteft. Mentis porro alienatio, - 
& vifus hebetudo, & labiorum inflatio é capitishumiditati- 
bus quz colliquantut , & pertotam cerebri rcgionem fpar- j 
guntur, & ad labia deícendunt, procedunt. Genitalis vcro. 
erectio , quemadmodum reliquarum quoque partium , fit. 
ob ncruorumaffeionem , ob quam contrahuntur, & plus - 
folito tenduntur;ob malignum calorem,qui exiccat eos,non. E 
fecus qui videre eftin magnis eftibus chordas in inftruméto 
mufico, quod teftudiné appellarit, extendi , & rumpiquan- - 
doque penitus. Mox igiturà morfü particulalafa preciden- | 
da, vel curbitulz, ita vt cutis quoqueincidaturadhibendz, - 
& medicamentiscruftam inducentibus, & iifdem remedijs, - 
qux ad viperarum morfus fanationem faciunt ,vtendü crit. - 


DE HAMORROO. Cap xir. 


dap C PEMIBARE PKDMVS 


» Ks coit " ; à T T : RP s 
Aipo? joo. Hixmorrhous; js 


—— wADEOGWERAMASS 5 — Qe —. 
aur, /Emorrheus ita &à Grzcis& à Latinis dicitur; 

74 MI vocabulum|eft ex duobus , hoc eft, Ze» s 

! ME diparmoc , idet fanguine , & fox; vel pce id eft, - 

| d) fluxu compofitum ,quafifanguinis luorem;vel - 

fanguifluum dicas. Ratio autem , ob quam ita 

it, eft, quod fanguis percuffi per omnes cor- 


í pe (quod Nicáder flammeü vocat , proptereà quod oculos 
- habetigneos, & locuftz fimiles, vt Aetius Ícripcum reliquit) 
víque ad caudx extremum ita in tenuem, & anguftam figu- 
tam definit, vc & longitudine & latitudine multó minor fit 
vipera. Colore cft fplédido,quandoque cinereo & arenoto, 
Vt Aetius & Auicenna teftantur. Arena enim vt plurimum 
cinerem colorereprzfentat. Auicenna preterea addidit, ha- 
bere dorfum multis maculis nigris & albisvariegatum,collo 
eft conflri&to viperz refpe&tu , & cauda ab vmbilico incipit, 
quod ex eo cognofcitur, quod eoin loco ira in ar&tum fefe 
contrahit, vt veluti reliquam corporis partem pracidiffe (ibi 
deatur, vt autor nofter affirmat. 
(0 c Vuum longa pedem ,totoáue evacillima traclu, 
—. Conflriciumáue fetis collum, ez» tenuifsima cauda. 
-. Dvsricti veró ratione cum Cerafteconuenit , de quo 
periote capite locuti fumus: primum quod in fronte bina 
€ornua parua, & candida habet , quz velociffimé nunc hue 
nuncilluc verfat;magnad; cupiditate noxá inferendi flagrac. 
Uei idequod nó re&totramite incedit, quemadmodü de vi- 
pera diximus , fed riuili inftar in pratü aliquod effüfi repart, 
figuram literz.S. vt Geraftes etiam;reprafentat. Prterca 
laliter quàm nauis quz marefülcat , hoc eft, prout vndx 
ffargunt vel deprim untur,reptat. Anteriore enim par- 
ttollit,cim pofterior eft depreffa,& contrà. Ob qui ti- 
idinem Nicander nauigij vocabulo, vt ingreffum hz- 
Rotthoi aptéexprimeret, vfuscft cümita inquit: 
* niediovidess appeller&dosfo: ^U 700 
Parum nanicium, tevit imam lnbrica fernam 


Eis AD 


luus, 


CNRC. . 1 een ——— 
^ A p eundem modum millepedes etiam. 


m, & alioshort 
rum vermes ;quafi clumbes effent, rep c videmus,ná cum. 
. flu&aando veluti partem anteriorem protruferunt, ventrem. 
jn terra firmatit, & pofteriora dcinde etiam trahunt. Digno- | 
fÍciturauté mas àfoemina non folum per(ymptomata. Mas - 
etenim femper collo extenfo incedit, & ventri innititur, & 
pofteriora deinceps trahit : contrà focmina cauda incumbit, 
& anteriora trahit. Inter accidentia veró , qua ftatim maris. 
morfum comitantur , primum cft color particula Le(z, qui 
toto genere preter naturam eft,& ad nigredinem accedit,ob . 
caloris natiui, veneni malitia , capitalis illius inimicicxtins | 
&ionem. Hanccordis, hoc cft,ventriculi dolor,excipit.Ven- * 
triculum autem cor appellarunt antiqui , quemadmodum . 
hodie etiam vulgus, cum dolorem in ore ventriculi percipit, ^ 
cor affici dicit. Ad hunc modum Nicander de aconitoin - 
alexipharmacis loquitur: 

: Craffantur circum precordia fumma evauiáue 
Errore infeffant, morfus in corde mole[!os. 
Oredue ventriculi pariunt füblata. patemii, 
Qtiod cor ventriculi quidam cellamque vocarunt, 1 

O x 17 v& autem hic ventriculi dolor , propterea, quod - 
cum vna fit ex partibus principibus , facillime tà venenum, 
aducrfiffimum hoftem ipfarum , quàm anxictatem aliarum. 
partium fentiat , omnium maximé Veró in morbis veneno- - 
fis, quemadmodá in pefte vfu venite videmus,quam ftatim 
vomitiones infequuntur , quz certé non aliunde , quàm ex 
mala qualitate quam fentit, proficifcuntur. Prazterea, quod - 
magis efb,ventris lluor accedit , quod ab autore noftro cünt 
ventrem aqua refertum effluere dixitjobferuatum cft. Cum 
enimad Poctarum imitationem ventrem humidum a 
lare vellet aqua plenum , quod ca nihil (t humidius, dixit 
Hoc autem fit non tantum , quod ventriculus m rum ir 
modum debilitatus officio fungi rité non poff:t , fed ctiam 


Y i 


KY 
t. 
e d d 


naturalibus | 


DF YENENIS. 7 


Ante tem € accepit,quamuis (it cii trix inducta, 


iam cam tamen aperit, & fanguis denuó emanat: quod. 
ex veneniab iu ferpentis in vulnere reli&ii proprictate con- 
igit. Hinc Galenus libro de Theriaca, hzmorrhoum 
 ynum € ferpentibus effe affecit, qui fuis ipforum nomini- 
. busfimilem hominibus perniciem afferant... Q uod clegan- 
ter à Lucano fequentibus verfibus fuitexpreffum. |... 
coo Imprefit dentes bemorrbois afpera Tullo 
.. Magnanimoyiuueni , miratoridue Catonis. 
Viáue folet pariter totis fe effendere fenis 
— Coryci pra[[ura croci: fic omnia membra 
| Emifeve [imul rutilum pro fanguine virus..— 
- Sanguis evant lachyyme, quxcunque foramina nouit. 
-umor,ab js layeus manat cruor , ora vedundant, 
- Etpatule nares ;fador rubetzomnia pleuis. T d 
"Membra fluunt venis : totum e[t pro vulnere corpus. 
ATrIO autem,ob quam vulncra olim accepta recru- 
t, ab autore noflro defcribitur. Nam praterquam 
od venenum vim habet cliciendi fanguinem ( quod fit, 
tego exiltimo , quód eum fundit & ditlolait) eam quoque 
ultatem obtinet , vt carnem & cutim ita exiccet , vt pra 
hti ficcitare rumpantur. Quemadmodum aftate , & 
magnis caloribus terram findi, & rimasagere , in co prz- 
€ipué loco, vbiantea fuit difrupta, idjue ob calorem in- 
tenfiim |, videmus , quz Nicandri quoque fuit opinio, 
Cum ait: 
| Que funt incorpore plaga t 
., Rümpuntur, quadamque cutis fuligine marcet. j J 
TRATE R hzcveró Symptomata , de quibus verba fe- 
mus, inlammatio ctiam gingiuarum putrcícentium con- 
8t, dentes przterea ringuntur , vacllant , & emiffo 
| €Crüore excidunt , & fanguis non per vngues tan- 
|; fed oculorum quoque angulos , mox à faeminz 
Hu, vt Aetius memoria prodidit , effluit. Quamob- 
*" diligenter ab ca cauerc fibi Nicander monet , infi- 
| alia apud Arabes, & Actium funt fympcomata , diffi- 
"as nimirum .refpirationis & vrina: reddendx ms 
Zem priuatio cum animi dcliquio. Qux omnia.ex 
fanguinis & humorum corporis cuacuatione , 
" : E 4. cuim 


LIBER PRIMYS — 


rüi&cmufculi exiccari, munus fud obire nequeunt 
zinem ducunt. Illorum enim op fpiritus fit attra- 


;& vocis vfus nobis fuppetit,vrine denique expulfio per-- 
ficitur.Sed pofteaquá Nicander Hamorrhoü,& accidentia, 
qua morfum ipfius comitantur, dcfcripfit, vt deinceps opus 
hoc fuum artificiofainuentione quadam locupletare veluti 
poffit, rationé affert , Quare Hazmorrhous & Ceraftes ceu 
clambes incedant,qucmadmodum afferit.cüm dc Hasmor- 
rhooloquiturad hunc modum: | 
Et inslar 
Ip[ius oblique fuaparuula terza Ceratle 
Claudicat. ec. - DE | 

FaAs2vrAautem quam recenfet,hzc eft,ciim Menelaus. 
poft Troiz vaftationem , & coniuge Helena recuperata, in 
|. Grzciam redire vellettempeftate ob ventum Aquilonarem 
orta actus, ad Nili quoddam oftium,quod tum Canobus vo-- 
cabatur, nómine à patrono nauis , Canobo di&o , mutuato,. 
. appulit.Canobusitaque cüm in fabulo Thonide,ita vocato, 
quod Thonis eo tempore Zigypto imperaret, vires reficere 
velletpede forté Hzinorrhoum attigit;qui lzfum (e fentiés 
morfum inflixit ,e quodcinde miferabiliter perijt. Helena 
ob ipfius mortem vehementer affli&a, accurrit fübitó, & ira - 
zftuanstanto impetu ferpentis dorfum calcar,vt totam fpi«- 
nam & neruos,qui eum vinciebant,eximeret, & ab co tem- 
pore Hzxmorrhoi & Cetaftz,obliqué & claudicantes veluti 
proreptant. Huius fabula nemo antiquorüm , quem ego 
quidem legerim,przter Aelianü meminit,qui tamen omnía.- 
de verbo ad verbum ex Nicandro defcripfit. Vnde Ronfar-- 
dum quoque, in quodam verfu lib. x 1. Amorum defump- 

fife, verum eft, cüm dicit: | fis 

Merit fanguis borride faciei fuit maleditlus 
Qui primum ferbentes wenenofos procreauit: 
- Non debuiffes,Ftelena,pedibus illos calcaus 

: Wide ed perdere prolem. | 13 4 
/' Remedia porró quibus vtendü erit, vt faluti noftrz confü- 
lamus , fcarificatio funt & vftio- 


(DEO VENENGS e 
PEDONE. Car. xi. 


ME 
WN RN RNV 
Q2 3 
j^) 1 , 
S SUN 
MESS 
SNSNDADY N 


EZHY, Zwwiwy, Scps. 


e ErEDow,quem & Grzci. & Latini codem v« 

e trique vocabuloappellarüt, fic dictus eft, quod 
à! /À Corpus corum quos tetigit,(tatim,idQue ob ve- 

|//-&. neni fui malignitatem putrefaciat,quemadmo- 
mw ?^ dum füprà cap. v 11. à nobis annotatum fuit, 
diximus ,c/72 à Gracis appellati , non vt exiftimemus 
uncabeo,dequo Nicander paulo antéquàá de Afpide egir, 


ülaidem prorfus fignificant,nullasenram difcrepantes in- 
térfe de(criptionesapud Poétam noftrum inuenimus,tacco 
quod eadem omnino fymptomatain morfu putrefactoris, 
quer Aetius Sepem appellat, & cius, qué Nicáder Sepedo- 
ném vocat,contingüt.Praterea nec Plinium de alio ferpente 

1 Sepedone locutum;nec Diofcoridem quá Sepe, con- 
Biiod fldem mihi facit'eadem prorfuseffe. Verum equi- 
It Aelian duo capita de hoc ferpéte feciffe,fed exiisque 
Jitlib.xvr.nequaquá Sepem à Sepedone diftinxiffevide- 


jui duz fpecies funt Sepedonis,vnus enim ferpens eft 


tum rcliquit, à capitead caudam víque perpetuo & paula- 
nin anguflam formam definit. Alter lacerta Chalcidica 


ür,nam eadem fymptomata huius quoq; morfum comità- 


* 


tipferat;diuerfum effe.Przterquá enim quod hzc duo vo- 


Fizmorrhoo,hoc eft, quemadmodá Nicander fcrip- 


Bt: vOca- 


2989 2 PBEBRECANGMNS. 0 
. vocatur, propteteaquod lacertami reprarfentat, quemadm: 
dum facile e 11.Diofcoridis libro de Sepe;& v. de aceto, 
gere licet. Secundo etenim libro, Sepem,lacertam Chalci- 
dicam appellat , quinto autem Viperarum fpeciem. Q uod 
Andreas Mathiolus , rei herbariz peritiffimus , € Nicandro : 
probauit;qui in theriacis, cüm fcorpionum genera varia de- : 
fcripfiffet,ftatim fubdit,Sepem habere corpus exiguum,non - 
diftimile paruis lacertis. Sequitur igitur ab eo,quem Nícan- - 
der delcripfitdiuerfum effe,cüm ait: B 
 In[bice,quo bené coenofcas — : B 
Corpus fepis qui fimilis efl pror[us.— [oo S 


Hamorrboo g7«6.. 


Q'vo p adaliud Sepedonis genus attinet, fuo loco differe- 
mus.Seps itaq; Hemotthoo corporis figura fimiliseftfed nó 
oblique ita, & recta potius viperz inftar procedit, quod pro- 
fectoab Aeliano lib.xv.cap.xvitri.non fuit intelledtü,quo in 
loco cüm Nicandri verfus de verbo ad verbii redderc vellet, 1 
& vnam partem dextre affequeretur,in altera deceptusfuit: — 
afferit quidé Sepedonem Hxmorrhoo fimilem ,& caudam 
. cá mouetur,habere cxi guam. Sed cüm autoris noftri vérba, 
cum ait,cum dí furgit curuari, explicare vellet, illud de in- | 
greffu intellexit , cum dicit, Per gyros & flexiones graditur, 
ita vtinfpectantium oculis imponat , vt de cius magrnitudi- - 
nc iudicare nequeant.Atqui Nicanderhanc incurmationem- 
non de vniuerfo corporc, fed cauda tan tüm,quam Sepedon | 
in altum attollit,& incuruat veluti poici inflar,ita vc an lon- 
ga vel breuis ea (itnon facile it iudicare, intellexit. Alioqui | 
autoris noftri locus,cüm eo quod pauló anté dixitfepedoné - 
2 nimirüfimilem cffe hzmorrhoo hifiquod contrario.modo 
ingrediatur, conuenire minime poffet, Si itaq; hemorrhous 
in gyrum vertendo fe perpetuo incedit, (epedohem non eo- 
dem modo proferperc fequitur. Similis error eft viirlib. hi- 
toria: Paufàniz,vbi cüm mortem Egypti Arcadiz regis de- 
fcribitcum àSepe lzfum fuiffe dicit,quem ita depingit, Vi- 
perz,inqu it,fimilis cit minimz,cineriscolore,maculis exin- 
teruallo varius,lato capite,angufta ceruice,aluo: maiori,cau- 


: da breui, obliquo inceffu » quod & cera(lz: (er- 
dicis o ufaniz,qui Sepem vi- 


Nican- 


OGHERIVENARMES* (7 Cor 

(us fuerit. Vera equidem eft; quod nofter quo- 
d tipfi ftem oblique incedere,fed hictamen 
minime. Q ua propter cü praecipuus fcopus fuerit IN O 
ferpetites oculis fubijcere, non eas rantüm , quar naturam 
affiduo ftudio exploraffet;atque calleret,fed quas ipfe quoq; 
. [neq;enim alioqui tam diligenter ab co fuiffent defcripta) 
. vidilfet, fatius cffc iudico; illius opinioni infitere , quam vt 
— hisquz contrario modo à Paufania fcripta funt, fidem adhi- 
.. beamus. Sed redeamus ad nofiri ferpentis deícriptionem. 
. Eftautem, vt dixi,imilis Haemorrhoo,ni(i quod re&to trami- 
teincedit,& cornua nulla habet. Golore cft pallido, feu po- 
tiusdiuerficolor,quem Nicáder hirfuti.tapetis coloré appel- 
— lit,cum ait: Etcoler birfuti, qualem e$t fpeclare tapetis-.Scho- 
. liaftes Grzcus hoc de colore coccinco intelligi debere vo- 
. luit, nam vt plurimum (inquit) Tapetes hoc colorc confpi- 
— Giuntur,crediderim tamen , cüm tapctes fere fint perpetuo 
- diuerficolores, autorem noftrum diccre potius voluiffe , Sc- 
pedonem inftar tapetá, diuerfis coloribus cíle ornatü. Aui- 
cenna prezterca afferit, Sepem , quem. fua lingua Helíni 
appellat , habere fecundum corporis longitudinem radios 
- diuerforum colorum, quod me mouit, vt dicerem hunc co- 
lorem potuiffe cffe pallidum,;propterea quod Athzneusan- 
tiquifimum poctam allegans , mulierem, timidam tapctis 
-€olore effe dicat. Metum itaque pallor ftatim excipit , 
. & ob hoc tapetes antiqui pallido colore fuiffe videntur, 
'&hzc ratio non víque adeo inconueniens eft. Actius e- 
him de Sepe ait;eum haberc vniuerfum corpus multis albis 
Rotis refperfum. E. 

— IwTE n accidentia veró quz ad morfum ipfius fequütur, 
primü eft dolor vchemétiffimus,qui ob venenti,quod vnum 
€X omnibus maximéadurés eft,& putre faciens,cótingit.P'i» 
lideinde é toto Corpore cfflluüt,quod veneni non per intet- 
stantü,fed externas ctià partes fpatfum , radices pilorum 
trefacit atq; corrodit,& per totà cntim expanfum, fubal- 


ginis ip 
Jor quidam 


Seps [letit exiguus, quem flexo dente tenacem. 
vAnulfitque manu,pilogne affixit drenis, 

Parua modi ge Jfed qua non "vlla cruentee T 
Tantum mortis habet nam plage proxima circum p 
Fugit vapta cutis,pallemtiaque o[favetexit. | 
Iamque finu lapfo,nudum e[t fine corpore vulnu: 

. Membra natant fanie:fare fluxeve: iie »llo 
Tegmine poples evat;femovum quoque mufculus oninia 
Liquitur e nieva diflillat inzuma tabe, 
Di[üluit flringens terum membrana flutintque 
Vifceraziec quantum totum de corpore debet, 


Colla, ca ue unt. Calido non ocyus austro 


[l| HPENE NENTNSM 7 7 
& abfumatur, quemadmodi bené Hippocrates li 
11. Epidem. monuit,poft annum pluuiofum, & put 
nofum;quam plurimos & cutis & carnis, neruorum deniq; 
& offium,& quod magis eft brachiorum,in vniuerfum iactu 
. Jáfeciffe. Remedia vero aduerfus fepis morfus fimilia de- 
.— bent effc his,quz fuprà de Vipera & Cerafte pofita fünr.: 


Ll 


ioDEaD IS ADI v duieidiridn 


Anas, .— -Dipfas.. ; 
zjl»sasquam & Grzci & Latini codem no- 
| mine vocarunt,fic dicta cft , quód ij qui àb ea 
Y || fant percuffi, (iti intolerabili & qua extingui 
/J JJ] non poteft;cruciantur, Eft autem hicferpens € 
i senere Viperarum, vt quidam putant, vel Af- 
idis iuxta aliorum opinionem. Actius dicit pes fpeciem 
€ffe;qu: in maritimis locis reperiatur,longitudine cubitali, 
& femper excraffain tenuem definat , notas autem habere 
peromne corpus,fuluas & nigras, & caput anguitius . Eft ta- 
en Difpas duabus de caufis à vipcra diuerfus, cum , quod 
Quiab eai&i funr;citius interimit,tum quod in cauda paruas 
Blaculas nigras impreffas habet. Hinc Nicander fcripfit : 


" Exiene fimilis fpeclatur Dipfas Echidne, - 

Sed festina magis mors i£los occupat eevos, —— 

Parua c2» lurida, cui civca vltima cauda nigvefait.. —. 
ÁVICENN A dicitcollum habere magnum, & tergum 
Wextremü vía: caudae nigricans.Preterea easin Libia & Sy- 
ria habitare afhrmat,quemadmodü Galenus etiam xi.Sim- 


£z h 


tin (criptum reliquit , quód ex regiones alijs ficciores 
Signa mortis, qtiz à morfu mox apparent, funt magna 
5& inflammatio, non internarum tantum; fed exter- 


ieri. 


narun 


em | (00 £137R PRIMVYS 


oque partium : quód ob magnam veneni fi c 
dit,quod nófolá per vniuerfum corpus iam cft fpar- 


gatur,fit vt omnes meatus corporis exiccet, & adurat ita, vt 
cos in fe inftar membranz velcorij ante ignem contrahi fa- 


ciat. Meatus enim tam vrinz;quaz fudoris occlufi, aquáaquz - 

tiintemperanter hauriturcflluere prohibét, hin cá;neceífa- | 
. * * .* - 

rio ventré vt exitus pateat, rumpi oportet. Hinc ZEgyptij c. 


fum fed facillime etiam totü fanguinem in fuam naturam — 
conuertit;ita vt quamuis zger indefinenter bibat, fatiari ca- 
men nequeat,vt Moyfes quoque in Deuteronomio annota- 
vit. Interim enim dum venenum per corpus fertur, atq; va- 


* —— dee 


ingentem fitim fignificare vellent , Dipfadem depingi cu- | 


rabant. Sed Nicander t elegáti & venufta digreffione poé- 


ma fuum exornet , quod fxpenumero po&tz folent, rationé 


affert, quare ferpentes quotannis ( quemadmodum iamin | 
principio huius libri oftendimus) pellem exuant, & quiob - 


caufam Dipfaseam vím habeat , vc tantam in ijs, quos per- 


cuflitfitim excitare poffit. Sicitaqueait: cdm Iupiter maior. | 
matuSaturni, hoc cít, temporis hlius , inter duos fratres mi- - 


nores natu hareditatem di(tribuiffet, & Neptuno mare, - 
Plutoni veró infernum dediffet; vt mortalibus proregniin- - 
greffu congratularetur , eosjue quod odio profecuti effent, | 
furtumQuc Promethei detexiffent , quiinício Ioue, ignem | 
dc czlo ( vt 1 1.libro, oftendetur) furripuerat , iuuentutis | 
donum largitus cft. Qui cüm feffos fe viderent, cumque | 
amplius geítace nollent, ainoimpofuerunt, Quicüm iam | 
magnum bené iter confeciffec, fici xftuabat, & prope fon- - 
tem przteriens, Dipfadem cuftodem illius confpiciebat, | 


eamque vt aquam haurire, fitimáuc exp 


lere. poffet. roga- 
. bat. Cuiusvoluntatiantea obtem perare nou voluit, quàm. 


iuuentutem;quaatinusonuftus erat,ab co obtinuiffecjita vt - 


deinceps homines orbatiiuuentutis dono 
perant,femper fenioobnoxij fuerint, 


quodà Ioueacce- - 
& (crpentesquotannis - 


 fenectam exuerint. Verum quidem eft , Dipfadem fiimab 


afino vna cum iauentute accepiffe 
derit jidem morbi & fymptoma 


quo fit vt 1, quos offen- 
tis genus, quod à me iam. 


fuir expofitum, & ingenioféà Lucano lib.1 x. defcribitur fue. 


ftineant, Eadem fabula ab Ae 
Animalibus. cap. 1. 1, zeciratur , Lucianus ctiam cx natur: 


4 dod 


liano quoque libro v1. de . 


"nolo ENIVENAEQEI ^ —— 
ferpentis,Dialogi,quem ad afnicos mittit;fcribé 
onem defumpfit,in quo egregie & mores & natu 
fius,& fymptomátaquz morfum ipfius confequuntur, tran- 
fcriptis tamen omnibus,ex autore noftro; quem allegat, dc- 
| fcripfit. Q uod veró ad Alexipharmaca attinet, cum.his quz 
fuprà de Hzxmorrhoo pofita funt,(imilia effe debent. « 


DE "NATRICE TERRESTRL | 


CATPCEY: S di 


» hd Xepavd poc, Cherfydcus.. Natrix terreftris. 


E IvER s a Natticis terreftris natura, irr caufa 
J fait,vt diuerías quoque appellationes fortire- 
| ur,nam propterea,quod tota hyeme & vere; 
| lin ftagnis & paludibus commoratur, Greci 
x4 hydrü,hoccít,Aquatilem,& Latini natricem 
 natatricem appellarunt. Dcinde cüm calorem fentit, 
gua & paludes exiccantem,terram incolit, & tum cherfy- 
: erus hoc elt; natrixterreftris;ob diuerfam,hoc cft;& aqueam 
. Kterrefttem naturam dicitur, id genus animantium Graci 
£, quod pártim in aquis,partim in terra degant,appcl- 
nfüecerant, Cümautem in terra degit , ranis quibus 
tur,bellum infert. Quam ob caufam Aratus in Phzno- 
enis ranas cibum Hydrará vocat, Forma terreftrem afpi- 
;dequa fuperius locuti fuimus pen. Gd 

I ceruicem non ita latam habet: cinereo eft colore, ma- 
is, Virgilio tefte;infignis ,& quemadmodum dixi, partinr 

ártim intera degit, quod à Nicandro quoque ob- 
[tSc à ; de verboad verbum qua- 


Ec cetiam 


COM vo MUNERE — 
oo OE etiamille alus Calábris in alibus angu; 00 
; RM AENEA ol. fabl ope i : g - 


— ccs uMftqnenotis longam maculofus evandibus aluum: 

e ^ cQuidum amnesvlli vumpuntur fontibus go» dum 
-oo Veremadento»do terre,ac pluuialibus Jauflris, 

— Stagnacolit s vipigue habitans bic pifcibus atram 
Improbus ingluuiem yanifgue loquacibus explet. 
Poflquam exhausta palus terreque ardore debifeumt, — ; 
Exilit in ficcum,ez* flammantia lumina torquens 
Sauit agris ,a(berque fiti atque exterritus estu. ! 

SY MPTOMAT A porró,quaz morfum ipfius comitantur, - 
Nicandro tefte , primum e(t , extrema totius cutisariditas, — 
pracipué vcró eius,quz quam maxime vicina eft vulnerijid- 
Que ob venenum , per vniuerfum corpus fparfum accidit. — 
Cim enim natura ficcum fit,exiccat,& cutim rumpit,é qua. — 
deinde fanies putrida,& £xdi odoris,ortü e fanguine malitia 

. vénenicorrupto habens, profluit. Hinc vniuerfi corporis do- 

. lorvehementiffimus,& ignefcens veluti, qui egrum nunc in. 
hac nunciilla parte miferabiliter diuexat,oritur, In circuitu — 
praterea vulneris tumor liuidus & fxtidus ob extindum 

alorem natiuü apparet , Etquiaà vaporibus malignis, à ve- 
neno ad caput vfque clatis humores liquantur,& cxtremam 
corruptionem fuftinent,hinc magna oculorum caligo,& bí- 
lis plus iufto calefadtz,& per vniuerfum corpus delatz, & in 
veneni naturam tranfmutatz,, vomitiones fequuntur. Has 
inordinata totius corporis motioncs , ex xgriinquietudine 
& intolerantia.cum magna omnium membrorum imbecil- 
litate ortz, excipiunt. Hec (ymptomata omnia partim abau- 
tore noftro qui pracipua tantü attigit;partim ab Actio, cap. - 
de Cherfydro funt defumpta. &lianus lib.virr. animalium. 
ex Appollodo oro refert, Cherfydri venenum ita pezniciofum:. 
eíIe,vt qui mortuü tantü attigerit,ftatim interimat, Specia- - 

liaauté aduer(us hanc feram remedia, quibus antiqui quoq; - 

Yrebantur funt origanum in mortario contufum, & mozfüi. 

impofitum,lixiuium item cum oleo,vel atiftolochiz cortex, | 

. & theriaca extrinfecus adhibita , vel per os fumpta, velari- 

-. ftolochie drachma dua, cum rri usgenerofi vini yncijs.Vel. 

. martubi)füccus, & quadam alia; dc quibus deincepsin ca: 

pitibus vniuerfalibus agemus. P ra n 


PS 


A'uqioBaiya, Amphisbrna. 
piece Erpens quem Graci & Latiniad ipforum imi- 
(WO. rationem Amphisbznam vocarunt, à Gallis 
)» NJ Doublemarcheur , vocabulo ex duobus cópo- 
AAA fito, vt Grzcü quoque nomen, & quemadmo: 
WZRC3 dum decherfydro diximus,appellati poteft.Sic | er 
ütem dicta eft , quod nunc in hanc, nunc in illam partem, i. 
"hoceft,& pofteriorem & anterionem repat . Magnitudine t de 
 Vermem terreftrem aquat,necécraffa in tenuem abit; alia- 
minflar, fed quemadmodum vermes zquali eft craffitie: 
incfa&um eft,vt qui,quo in loco caput effet, exa&e diftin- 
Jere non poterant,&ex vtraque progredi parte,ad modum 
giorum,vtring; proram habentium eam viderant, bici- 
pitem effe exiftimauerint. Vnde ctiam biceps, vt Lucanus 
alferit dida fuit. Quod tamen à veritate alienum eft,quam- 
sGalenusipfe idem in libro fuo de theriaca fcripferit : Ná 
uemadmodum Ariftoteles de generatione animalium re- 
t; caufa, ob quam ferpens biceps aliquando vifus eft , alia 
eft, quàm quod quandoq; natura monftruo(é agit, prx- 
 inanimalibus, quz vno partu plures fztus «dunt, & 
duo aut tria germina inuicem fe contingunt ,corpus 
ultis capitibus, vel cruribus,vel alis procreabunt. Ex 
tiltotelis fententia fequitur , cum nequaquam duo ca- . 
erpentibus, nifi quatenus monftruofe, hoc eft ; prxtcr 
zinftitutum,& communem confuetudinem hocacci- 
ibuere.Sed redeamus ad noftrum ferpentem. Gcnas 
àm latas , vt oculos abfcondant , itaque vifu orbatus - 


tur. Hinc Nicander inquit: 2 
Cuius perpetua cacum esl caligme lymeny ^ 
Quid latas trinque genas porreClaquetienta , : 
Gi Phe 


bet denfam & duram varijs punais di tin- 


"E terrco,quem Greci eai, Latini pullum feu. 

Beticum vcl Hifpa P llant. Hic color non omnino 
niger eft,fed ad nigrü tamen propius accedit,quàm fufcus. 
Symptomata porró,qux Amphisbanz.morfum confequü- 
tur,non fuere defcripta à Nicandro, proptereà quod, vt Di- 
ofcorides fcriptum rcliquit , fimilia funt his, quz in viperz 
morfu contingüt,vel quia i&us illius tá exiguus cft , vc muf- 
carum,vel tam parü periculi affert,vt Actius fcripfit. Et hoc 
inloco multum inter fe Aetius & Diofcorides diffentiunt : 
Nam fi Amphisbznz morfus , & frymptomata,quz eum fe- 
quuntur fimilia funt his,quz in viperz morfu accidunt, ne- 
quaquá certé dicerc oportet , ca fimilia effe his que ex mut 
carum ictibusoriuntur:nolim tamé accufare illum, vt hunc. 
defendam, neque enim credo Nicandrum in hachiftoria 
fequenti , etiam eius, quod in reliquis omnibus obferuauit 
data opera oblitum fuiffe : Loco tamen defcriptionis fymp- 
tomatum,de proprietate quadam, qua corium ipfius pollet, 
nosadmonct.Sub principium enim veris , cüm coloni ligna. 
czdentes eam inueniüt, excoriant,& pelle ramum fylueftris. 
clez,quam Nicander millies coronantem appellat,quod an 
tiquitus in certaminibus & iuftis olympicis , victores hac co- 
ronarentur,ve(tiunt, eadue cum manusfrigore torpidas ha- 
bent vtütur,cum enim aliquandiu tra&tant,;brcuiffimotem-. 
poris fpacio recalefiunt. Et videtur fané ZElianusad Nican- 
dri verba,de huius pellis proprietate addidiffe aliquid , nam 
vim habere fugandi ferpentes ex Nicandri autoritate dicit, 
quod tamen ex verfibus ipfius elici non poteft,nifi fortà /E-- 
Jianusid in alio quodam Nicandii libroqui ad nosnondum 
peruenerit legerit, Q uod reliquum eft, Amphisbzna prima 
omnium,& antequá Cicade canere inci piant, é cauerna fua 
profilit, vnde fufpicari licet, cam cxteris fcrpétibus calidius. 
habere temperamentum. Cicadam porró autornofter nimi- 
um Vernalem appellat, quodan téquam Ver adueniat,cane-- 
1e incipiat . Galenus porró libro de Theriacaait,i hanc fe« 
ram mulier vcerum ferens fupergreffa fuerit , abortum fta- 
tim facere, quodfit, (fitamen fiericredere fas eft )ob vapo- 
rem venenofum, ab huius ferpentis corpore elatum, qui f£z-- 


o: BA YENRMIÉ. 
malignitate fua,naturz noftra infefla,fuffocat 
enique huius ferpentis curationis modum 
perahucreferioportet. ————0— 


Specia- 


MES 


DE SCYTALE. Ar XV 


» 


AER NN SS 
e AT 7 


— 


NS UUETEEN UEBER 

f Td eA S EE ER 

X — Sm DATUM : TNI 

wo m S ox. 
SS scit : 


ZxordA, —— Scytale. 


E -——c 


9» V M Nicandrü verteré, coa&us fui retinere vo- 
2NP cabulii Grzcü Scytale : neq; enim Gallicé red- 
8 dere potui, nifi linguz iniuria facere voluiffem. 
V Vocabulum etenim Grzcum,quo manubrium 
S :uiufcunque generis in(trumenti,quemadmo- 
! vel alterius fignificatur, Gallicé reddi ita non po- 
Tat, vt nulla relinqueretur ambiguitas : quam ob caufam 
€tiam vocabulum Grzcum Scytale retinere malui . Sic au- 
dius eft hic ferpens, quod magnitudine zqualis cft 
oin quoligo inferitur,vt Nicander afferit,cd ita fcribit: 
Crafeior, "yt quantum folita el comprendere lizsum 
Curia manus [lriclum quoties tenet ipfa ligonem. 
"Lacrpr Montt olim eodem nominc, genus quod- 
dam literarum fecretiorum , quas fuis Imperatoribus mitte- 
int, & à nemíne quàm ip6s folis intelligi volebat, appella- 
t- Áccipiebant autem chartam,camquein baculo fccun- 
um longitudinem incifam,inuoluebant, & in ca quod bo- 
Videbatur (cribebant, illis, ita vt explicata nihil prater 
quafdam lineas oftenderet, é qua fcriptura nemo pre- 
"Imperatorem , ad quem miffa erat , quicquam vtilitatis 
CGapere poterar. Baculum enim habebat pari craffitic,cüm co 
Quo (cripta erant literz , & chartam inuolutam tam con- 
1€ cum eo adaptabat,vt facillime que intus fcriptaerant; 
loneaffequeretur. Etprop:erea quod epiftola infcripta 
baculo fimili manubtio ligonis, vel alterius inftrumeti, 


€ fuit appellata. s M ute 
S , 


da .—— — IÍItctXiko EN CMT. " 
- S CYTALE porro in vniuerfum Amphisbznz fimilis 
nifi qu. or eft,neq; vt hzc ex vu igncm : 
jin ceteris enim prorfus fimiles fun ade 2 
difcernere,iuxta viam partem aut caput aut cauda fita fint, 
Verum quidem eft, Amphisbznam,vt dixi, non ita craffam- 
cíle,zqualietenim cüm vermibus terreftribus, quos Poctz, 
veluti Nicander in PhitiomeriJs,quin imo Ariftoteles ipfe in 
hiftoriaanimalium, terrz inteftina appellarunt,craffitudine - 
confpiciuntur. loannes Lonicerus qui Nicandrum Latine - 
reddidit , & Petrus Gillius in appendice quadam in JElianü 
Ícripta, cum poétz no(tri mentem non fatis affequeretur, |. 
fcytalen craffitudine manübrium ligonis, longitudine veró 
vermes tetreftres aequare, affirmat. Quod ramen Nicandet ^ 
minimé voluit , fed cum Scytalen crailiorem Am phisbena . 
efe propofuiffet;cam craffitudine ligonis manubrium, Am- - 
phisbanam veró terteftres vermes tátum zquare dicit. De- 
cepti itaque fuerunt;quod vocabulum Grzcum ad Scyrale, | 
non Amphisbznam referri debere crediderunt. Habet hzc 
ferpens pra cateris omnibus peculiare aliquid. Prima enim. — 
ex omnibus cubile fuü relinquit. Etexuuijs poítismorere- | 
liquarum omnium , ad locum quendam fibi familiarem fe- 
cedit latim, nec foeniculo,vt alize omncs, veícitur, hincfa- 
&um exiftimo, vt Latini cam Caciliam , quaficaccam dicas, 
quod fceniculo abftincat,ne vifum recuperet, appellauerint. - 
Czciliam tamen Typhlopem potius, quz: vulgari quoq; lin- 
gua T'yphline dicitur,effe crediderim. Gillius libro citato, 
Scytalen cótrà & é cauerna (ua exire, & fceniculo vcíci affe- 


Ld 


à tari; coque curandi rationcm in- 
dedüleudanuiEe e o 1 S oon 


e o NES 


D re E 
-— 


5 DE: VEM E N CSI ; x : 


"Bali d xoc, "Bafilifcus, Regulus. 


e|ivrRsu &admirandz, quas varij Bafilifco 
] attribuunt autores,proprietates;in caufa fuc- 
| runt, vt cogitarem hiftoriam ipfius vel fabu- 
lofam effe , aut fcriptores faltem qui aliquid 
mr 2€] deco commentati funt , vel literis prodide- 
tunt vnquá,& oleum & operam perdidiffe. Affirmare enim 
velle cum Galeno, in libro de Theriaca, Bafilifcum oculorá 
dio tantüm , & fibilo fimplici eos qui vel audiunt vel vi- 
dent,vel abeo cófpiciuntur interimere:1d profedtó dubitan- 
dianfam mihi przbet,rant etenim abeft,vt qui hzc fcribir, 
eum viderit vt difficillimum fitinuenire quenquam qui ve-. 
Tum hacin parte narrare poffit, cüm fi attentius contempla- 
tieum vellet ,fabitó vel ob intuitum vel ob fibilüipfius ex- 
tingueretur. Galenus, etiam libro x. de medicamentis fim- 
plicibus,(e eum nunquam vidiffe fatetur,& hiftoriam eius in 
Qubium vocare videtur. Et profe&ó nó minus àrationcalie- 
num eft, affererc eum ex antiqui galli ouo gigni , quemad- 
modum vulgus credit;aniles enim hz funt fabulz , & ex di- 
Ametro cum rationibus naturalibus , vt egregié Albertus 
Magnus fcriptum reliquit, pugnant. Q uzcfidem etiam mi- 
aciunt, hacc omnia cffe falfa; taceo quod Nicander nul- 
n protfus dc his mentionem facit , cüm tamen Poétzíz- 
numero opera fua huiufmodi fabulis locupletarefoleant, 
quod à poé&ta noftro pluribusin locis fedulo przftitum fu-- 
: vidimus, Neque propterea affirmare aufim , nullos om- 
o inueniri Bafilifcos : Exiftimo tamen minus perniciofos 


Xo cA 


E 


i uü 


perceperunt, attingere non audeant, Q uod (i forté aliquid | 
m contingit, 


(quemadmodum aliqui literis mandarunt.) fi de corpore 
quod ex ipfius moríu perijt , aliquid affumant. Aé&rem 
prztercacircumuicinum ita inficit (fiquidem vera fünt, qua 
de co fcribuntur) vtinde & arbore 

tam perniciofus cft & peftifer. Refert Solinu 
magnam pecuniz fummam pro bafi 
1affc , quod de fumma Apollinis tc 
runt , ne vcl aucs velaranez eó ap 
Scribunt quidam eum (bilo folo ani 


JEgyptijin Hietoglyphicis cum dcpingere folebant, vt ma- 


s,Pereamenfes, 
liíci cadauere nume- 
mpli parte fufpende- 
propinquare poffent. - 


ledicum fignificarent.. Quemadmodum enim Bafilifcus 
voce interemit,quá ob caufam 


folo fibilo,ita maledicus fola 

Lucanus ita fcripfit : | 
Sibiladue effündens cunclas teyyen tia. peftes, 
eite venena nocens, lat? fobi fabmonet ompe 

s Vulgus, cz» in vacua regnat Bafilfeus avena. : 


* 


s & herbx emoriantur, P. 


mantia interficere,hinc - 


Ójita vt vifum quoque effugiat, r 
manum víque delabi vtflatim. — 
je | '- eam 


E. 


-. Sed accedamus tandem ad Symptomata ; qux Bafili(ci 
 Worfum comitari folent; Quorum primum eft maxima 
. letius corporis inflammatio , idque fit ob vehementem ca- 
orem per omnes yenas & arterias fparfüm , & fucceffione 
quadam reliquis quoque membris communicatum , atque 
llàcaro corrumpitur, putrefit,& fruftulatim decidit, Eft & 
aliud iuxta Erafiftratum fymptoma , hoc cft, quod plaga 
: fuübauteo colore tingitur,ob fanguineni mutatum in flauam 
.5uiem, cüm enim tenuiori fui patte putrefícit , facile in eam 
enuertitur. Aliud praterea ab Actio adijcitur, pilorum fci 
licet profluuium quod contingit ob vencni quandam por- 
tionem , quz eft intracutem & carnem , qux fua maligni- 
radices pillorum exedic , quemadmodum füprà de-- 
|onttratum eft. Etvt íummatim omnía compledar, tam 
bita mors ipfius morfum cxcipit, vt Aetius ipfe fuper- : 
ieum exiftimauerit , remedia aducríus. ipfum. pra- Coen 
€ , propterea quod tam repentina fpirituum diffolu- p 
TM facta, fieri omnino nequeat vt opportuné remedijs oc- 
Curratur, Veram quidem cft,Erafitratum imperaffe,potum 
drachma Cafto:i; cum vino,vel papaueris liquore, fed an- 
uam finé huic capiti imponamus,notare oportet elegan- 
1 cognomé,quod coruo autor nofter tribuit, de natura. 
E defumptá,Coruá itaq; cü pluuiz adíunt, crocitare ait, - 
m dad AT TA &c pocta 


 l-B- ——— 0 EIASRXEIXIDEYS  — 
c po&tz fimili ratione coruos & cornices pluuic nuncias ap-- 


'enim pluat vehementius quàm alis 
labA s verfibus defcriptum cft. 


—! 


luuiam sid improbe 006 iu 
Et fola. in ficca fecum fpaciatur avena. — | KDéo bap; 
DE DRYINO,SEY QVERCYLO.. 
| o CAR XIX , 


" 
aam RN. 


m 
à 


e 
, AIME HT: n 
4. 
Si 


d * » 
T L2 cu : 
CMS» ^ dee : 


E » ^ 
Aiii 
NveMIYZ 
MA manm 
RC 79 LJ 


Aguiroc, XéAud poc, Dryinus,Chelydrus, uerculus, 


Prec RYrwo feuquerculonomeninditum eft à. — 
| || quercubus;quod illi cum his perpetua inter- 
J| cedant inimicitiz. A Grecis Chelydrusetiam — 
|| dicitur, quód fit cute afpera admodum, - 
a quemadmodum chelone, hoc eft ; I eftudo, . 
he fquamas habeat i peras& rudes,dita fuit. Hinc. 
am zzryinus,quia tergum habetafperrimis fquammisobe - 
dudum, Chelydrus dictu: fuit. Lii Piin diee -: 
Sicenim cutem callis pleni;qualis eft Agricolarum,& aliorü - 
qui laboribus pauló vehementius fünt addiá áppellat. Alij 4 
hunc ferpentem Hydrum vocarunt, hoceft, aquatilem,qué - 
 pauloanté natricem appellauimus, vel cherfydrum mod | 
prs feré in vallibus , lacubus & locis paludodis deli- - 
E cat. Eft autem Dryinusferpens longitudine duorum cu- - 
Horum, aut circa; corpore obefo ,&afperrimisfouammis — 
ue AN. | quem. - 


Le 


MU TESONS ii 


Q — HPRIOMENRNIAS-- 
"mac modum dixi, obdudo, colore in tergo 
me igrum accedit,caput habet ch 
latius culum tamen,& non ita acut rem verót 
faxidum emittit; vt etfi quis eum non vidcar, de ipfius tamé 
prafentia certus effe poffit. Factor talis fere eft, qualis Yglu- 
tine, quod ex equinorü tergorum przfegminibus, tum cum 
parantur vt corium ex ijs conficiatur , emanat, cleuatur,hoc 
. eft; pofteaquam iam diu ftetit in loco humido, vbi varijs re-. 
. buspermixcum ,odoré tetrum acquifiuit. Hinc opifex illud 
fumit,extendit, & carnem putridam ferraméto rereti abra- 
dit,& extremitates corij refecat, quz alioqui nullum przta- 
bant vfum , cafQue collam feu gluten. appellat , proptereà - 
quód, quemadmodum ego exi(timo , ex his fru(tis refedis. 
. glutenillud fortius , quofabri lignarij vtuntur, conficitur. 
— Proptereà Nicander cum de hoc ferpente fcribir,ita ait: 

1 Grauis itaque à corpore feetor, WES. 
—— ^ Qualem dant madide, corij prafeg mina, fordes, 
(0 Quas tereti vadunt ab equino tevgorve ferro. - 
. Hinc Virgilius graues nidore Chelydros appellauit. 
. Hrzrrsspowrvsautem his íerpentibusabundat,qui 
tam malefica, paratajue ad nocendum vi funt, vt calcati fo- 
lüm,pedes hominis cate nudos relinquant:totifQue cruribus 
tumorem laxum quem zdema vocant, copiofum excitent. 
Adhzc,quod multó magis eft mirabile,tantus e(t huius ma- 
ligni veneni feruor, vt fi quis curationem adminiftrare velit 
Vitij, eius excoriari manus, etfi quis vlcifcendi ftudio interi- 
Rat, eum prauéad modum olere, illoque fuo foetore omniü 
aliorum odorum quantumuis przftantium fenfum auferre, 
Autor etiam nofter inter fymptomata morfus ipiius primü 
lorem fuffocantem veluti effe dixit,qui in omnia membra. 
e diffandit,quod fit ob veneni vim. Nam cüm fübtile ad- 
nodum fit, & loci, vnde proficifcitur, naturam feruet , faci- 

| é per omnes corporis partes ferri folet. Incircuitu deinde 
oci vitiati fanguis, qui ibiob doloris vehemétiam colle&tus 
ierat, vicinitate loci corruptus, tanquam putridus nigrefcit, 
& ftatim etiam vniuerfam cutem in tumoris ambitu eodem 
"olore tingit. Et quod magis eft , mentis angor zgrum occu- 
at,tam ob dolorem quem füftinec, quàm quod veneni por- 

quzdam cerebrum quoque obedit. Deinde cutis qux 

uis Eg antea 


Ui 


a 
ahteà (ana erat;flaccida & arida veluti redditur. Q i 

mo ue quz eft in citcuita loci vitiati, venen 
alitia puttefcit;à quo quicquid tangi mpitur. Sed 
poft hzc omnia quo venenum magisíefeinriniícet;hoccla- - 
rius figna futurz mortis apparere incipiunt,vteftoculorum — 
caligo , quz fit eximbecillitate.naturz fuccumbents & fpi-.— 
rituum;qui iam titubareincipiuntpenuriam; Quidam ex — 
illis alta voce.clamant ; & deinde cum flatu.ventrisvitam — 
quoque amittunt , ob vehementem totius corporisficcita- — 
tem , é qua & veficz collum, & vrinx du&tusexiccaci itain.— 
anguftum cótrahuntur, vt nec flatus, nec vrina exire poffint. - : 
Quz (igna. omnia peculiarem. veneni malignitatem cum — 
vehementiffima ficcitate coniundam liquidó demonftrant..— 
Sxpenumeró tamé acciditob diuerfitatem téperaturarum, — 
vt venenum liquefaciens humores corporiscótrarium om- 
nino agere videatur. Hinc Nicander antequam figna fuprà.— 
pofita defcriberet,fic ait: hs e 

Torpen[que "veternus 
. Ingyuit qz» crebris quafi fingultibus &gri, 


Nunc fimilem fellisomitum nunc fanoinolemum. 


Ejcuntypfumáue malum facit avida labva. gi ; 


- HvMontzs itaqueincapite fufi, hominem fomnolen- - 
tum reddunt , & cüm inzqualiter fpirituum viasobturant, | 
vniucríi corporis tremorem inducunt. Quiveróin ventri- — 
culo fufi, hinc inde luitant, quia cum implent, &irritant, 
fingultum aut vomitum fanguinolentum feu biliofum exci- — 
tant. Remedia porró qux huc faciunt cadem prorfusfunt — 
cum cherfydro. USER jars qe dn 


Po[ivemoque grauem fundit per membra tremorem. i 


Ue 


DE 


Lue : 5 DE VEN ENI IN et 
(M ODE DRACONE-- 


i 


Apdfscov, Draco, 


P ARI funt ípecies Draconum inter eos quos 
terreftres appellamus , preter eum quià mari 
kt marinus appellatus cft. Q uidam enim in mon- 
[4.355 tibusquida verà in paludibus degüt;& quan- 
ANGE dam inter fe iuxta Philoftratum di(fimilitudi- 
habent. Differunt przterci rcgionum,in quibus & ge- 
& educati fucrunt,varietate. : Siquidem fidem adhibe- . 
fümus his quz de Draconibus Lybicis & Indicis me- 
: prodita funt, qux fabulofa potius mihi quàm: veri- 
videntur. Quidam dicunt Draconem élupa, quam : 
0 cooperuit, naci, & habere roftrum & alas fimiles P 
caudam veró & pedes lupz, tergum Que varijs colori- | 
pentis inftar infignitum. Sed nos veritati adhzrentes, 
mus Draconem ferpentem effe, triplici dentium in 
et maxilla ordine , oculis. magais & tam acuté cer- 
us , vt Po&tz cos cuftodes Thefaurorum conftitue- 
tr ub mento duo magna palearia barbz inftar propen- 
habent , felle tin&a ,. hoc eft , rulfa : bilis enim rubra 
b Baua » Verorum porró Draconum dux LU fÉe 
nde | - Quidam 


M E 


Bee 
ud » habent paruum, nec. 
: 28 XE 


ti canalem , perq 


uent, reptzcfentat : quo fit vt morfusillorá non ira magnum 


Itum dilatatur, & paruum velu- — 


m attrahunt, linguamQue mo- 


dolorem excitet. Neque enim natura illis dentes:dedit vt. — 
fe defenderent , fed caudam potius , qüa cum aquila & ele- — 
phante dimicarent. Vario funt colorc. Alij ehim ruffi funt, 
alij nigri , alij cinerei coloris , longitudine funt quinque vel- - 


decem etiam cubitorum,pro regionis varietate,équa oriune - 


tur. Imó narratur in India & Zthiopia Dracones longitu- 


dine triginta, & in Phrygia quadraginta cubitorum reperi- - 


ri. Hi ( inquiunt) fquammis obfiti funt per totum corpus 
alperrimis, hiante funt oris ri&tu , linguam habent longam, 
& dentes longos inftar apri, quibus cum mordent,ctiam offa 


corporis frangunt. Dracones auté Phrygia media aftateé.— 


cauernis fuis profilit,& caude extremo int itentes f^ erigit, 
& apertis faucibus,vi oris fui halitusauiculas etiam altifíimé 


przteruolitantes attrahunt ; Scribunt infuper quidam , eos - 


integram ouem deuorare,offaQue deinde, & rcliqua nutri-. 
tioni inepta foras cijcere. Crediderim ramen pleraque hzc, - 


quemadmodum & plura alia, quz ex illorum officina, qui 
anteà hzc literis dde p olecte funt;à veritatealiena - 
€ffc. Draconesautem , ficut diximus , veneno carent , & a-- : 
pe&u funt iucundiffimo, & quod magis eft é corporc illo- 
rum remedia quzdam aduerfus motbos quofdam ,imóà . 
venena ipfa colliguntur : quo fa&um eft vt Ethnici cos - 
in fummo honore haberent , & ZEículapio medicinz in- - 


uentori (quem Nicander Pxonium , quod Apollinis , qui - 
alias Pacon appellabatur , filius fuerit , vocat) coníecra- - 


rent, dicerentjue cos aliàs in monte Peletronio ab eo - 
fuiffe nutritos , quod ab autore quoque noflro , & poft 


eum à multis alijs Poetis. fuit an 
ab ZE(culapio nutritos fuiffe Draconesaiunt , ij 
faniz fententiam mitiores i 


a itam | & benigniores funt, & in Epi-- 
dauto tantüm oriuntur. 


E quibus vnus Romam , vt pe-- 


ftem qux eo tempore graffabatur , profliearet , abductus - 


fuic. Lucianus in Dialogo, quem Pfeudomanrten infcri-- 
bit , artificio 


6 fraudes impoftoris cuiufdam enumerat ,- 


notatum. Quos ramen - 
iuxta Pau- 


DE VENENIS — 
em fe cadem natura praditun 
ufdam magni , adorari fe 
etfi Draco fui natura m j 
1c at , cffici potel 
)uod rpétibus animaduer- . 
mus, qui in regionibus frigidis minus certé perniciofi funt, 
uàm calidis. Hinc Lucanus lib.1x.ita fcribit. 

— Vos quoque qui cunclis innoxia numina terris 
| Serpitis auvato nitidi fulgore dracones 
Pe[lferos ardens facit Africa. 


- 


Dna2aco alaruscum Aquila & Elephante, vt diximus,vt 
plurimum confligic. Prima, pugna qux cüm Aquila:com- 
mittitur, eleganter ab autore noftro eft expreffa , quémad- 
modum quz cum Elephante à Pliniolib.$. Sed nolo híc 
tépus tererein enumcrandis ijs,quz à Plutarcho & Acliano — 
Draconum amore fcripta funt,vbi vnum ex illis, (quem- 

admodum afferunt) in. Iudza puellam quandam amaffe, * 
alium Aetolidem , alium puellà Arcadicum, quem àlatro- —— 
numinfidijs liberauerat,alium deniquePindicuiufdódamo- ^ ^. 
teflagraffereferüt;ne potius fidam quàm genuinam horum. 

aimantium naturam perfequi voluiffe videar. | 


Ld 


Iri PR IMVS m o 
E SERPENTE MILIARI - 
ko Cx nd 


^ 


Keyyprrie, Cenchrene, Miliaris. 


S ILIARIS ferpésà Gracis Key vpiric dicitur, - 
) quód colore circa ventrem fit viridi , miliu mq; 
ND Is plantam referat , vel quia , cim milium oret - 
M V7 cxitioftor (it. Nicáder Leonem appellat, quàd 
SN VI zque fit ferox & crudelis. Q uidam etiam Ia- 
culum vocarunt, proptereà quod cüm damnumalicuiinfer- - 
1c voluerit,in iaculi modum inuolat. A Iaculo tamen difcre- 
pat , vt ex duabus imaginibus , quas cx Petro Bellonio de- 
fumpfimus,hucQue retulimus, quorum prima Miliarem,al-- 
tera [aculum reprzfentat,videre licet. Hic ferpens commu- 
niter cubitorum binum longitudige effe traditur, quamuis 
fxpe numero & craffitie & longitudine differat;corpore tota 
à crafficie inexilitatem definit, & colore circa ventrem vt 
plurimum eft viridi, Reliquum cnim Corpus varijs d 
s sors de us 


uod Nicander ipfe teftatur. Inuenitur 
Lemnoinfula, in quà Vulcanus aufugifle,vt fer- 


rum ibi claboraret;à Poétis fingitur. In infula $ 
feu Samothracia frequenseft. Ambz auté (itz funt in mari 
Auao apio a 


Mediterraneo, Thraciam verfus é regione Refcynthidis op- 
pidi Iunoni facri,& fluuij Hebri,ZonzqQue montis,antrijue 
Zetinthij,& quercus Ocagride,queab Orpheo denominata 
eft;quam dulcedine cantus fuiadíe perzraxerat. Quz loca 
omnia in Thracia (ita funt, vicina (quemadmodum dixi) in- 
fülz Samo, feu Samothracix,in qua mons Mofichlus efl,iu- 
xta Grzcum interprete. Porró accidentia, qux miliaris mor- 
fümcomitantur,cadem prorfusfuntcum vipera,vt fcriptum 
Teliquit ZEtius, (ed inter omnia autor nofter vnum precipue 
annotat, aquz nimirum in ventre collectionem , quz ob vc- 
neni facultatem accidit potiffimum, quod humorcs liquat, 
que inaquam permutat. Et quia ferpens hicperpetuó rc- 
lotramite incedit,vt Lucanus afferit,rubofque & fpinasfu- 
git, Nicander admonct,fi forté cui obuium fefe faciat, vt per 
 viamobliquam feu tortuofam & ramis opacam falutem pro- 
curet, Aliud quoque circa naturam huius peftifera fera ob- 
feruauit quód nimirum cüm aliquem (fiue homo fit (iue 
ellua ) attigit, eum cauda profternere tentat , eoque humi 
atflé comprehenfo , fanguinem in ca thoracis parte, quzcft 
"itcaclauiculas exugit. Remedia partim cum.vipera moríu 
communia habet , partim etiam vulneri applicari gone 
iseft Saturcia, & rutafylueftris in puluerem re adz,& 
aracenicz radix, & Gentianz per os fumptz. Iaculus po- 
litemó fuprà expreffus, longitudine cft trium palmorum, & 
enffitudine digiti minimi, colore cft cinereo, qui tamen ad 
ladeum vergit , fub ventre tamen totus candicat , & in vni- 
erlo corpore exiguis maculis, latis tamen , lenticulx inflar, 
circulus albus circundat,diftin&us eft. Morfus eius co- 
nodo, quo Miliaris curatur. 2. 


T dom IIBER PEIMVS De 
ues DE STE LLIONE. Car. XXIt 


4^ aea 
E * M 


e 


peut eem, 
^» 5, 


LES 


^ —— Mexdhabo, Stellio. 


1 Tellio à Grzcis 22xa/Aa6Gec vel ZoxaAaGu- | 
| cnc feu , yaAssricà Latinis Stellio appella- 
tur proptereà quàd in dorfo maculasquaf- 
4| dam paruas ftellz fimiles habeat. Eft autem. — 
J| hic ferpens de genere lacertarum : dequa. 
EN| Ouid.lib.vri. Metamorph, eidem fabulam. 
cum Nicandro noftro defcribens, cüm fic ait: | 
Paruaque minor men [uva lacerta e[Q 
Et pauló poft. ; | 
e ptumáue colori, 
Nehcidude: varijs [ellatus corpore guttis E 
H 1c porró ferpens rore & araneis tantum vefcitur, cum 
uibus perperuó bellum gerit , quemadmodum Plinius re- 
fü Hiec Andreas Matthiolus in do&iffimis fuisin Diofco- - 
iidem commentarijs Stellionem eam lacertz fpeciem effe 
exiftimauit,quam vulgus Italorum Terrantulam vocat,pro- | 
ptereà quód tota hyeme , vt & ftelliones,in foraminibus do^ 
morum & fepulchrorum antiquorum latitet.  Menfibus - 
enim quatuor frigidiffimis Stelliones fefe abícondunt. Et - 
hinc qui venantur cos;eliciüt eos,vt cuticulá habere poffint; 
quam, fingulis annis, ferpentum inftar, exuunt,quam pecu- - 
liari quadam vi aduerfus comitialem morbum pollere di- 
cunt. Quamobrem tota etate infidiz illis ftruuntur, vt de. 
loco,in quo verfantur exadlé conftet , & commodis verc ' 
capi queant, Nifi enim hac ratione circumuenitentur, pelli- 
cula haberi non poffet,quam exutam ftatim deuorant. Hac - 
animalcula , quemadmodum Nicander (cribit, in medijs - 
Thraciz infulis,& Italia quoque fecundum Ariftotelem có-- 
ME 2s . morantur. - 


N- 


itur. Morfus eorum exitiofiffimus eft, & naturalí aftu- 
ia, vt damnum nobis inferant, prxditi funt , vi 
- firmat. Perpetuz pratercà illis cum Scorpion 
 micitiz, ita vc mor(ibus quoque illorum medeantur , 
- contra , fi quos ftellio momorderit, illi affidué dolent, & lo- 
cus affe&tus liuc(cit.. Quorum fymptomatum nulla ab au- 
. tore noftro facta cít mentio , quód ex ijs , qux fuprà de fer. 
- pentibus fcripfit facilécolligi queant. Poético tamen more 
. fillionis ortum profequitur, hoc modo. Ceres,cum Profer- 


teret , hofpitio à quadam vetula in Celex domo fuit cx- 
. €epta, cui nomen erat Mcranirz , feu Menalippz , qua fi- 
. lium habebat Abantem , vt vult Grzcus interpres , vel 
 fiellam , Ouidio tefte, qui cüm molefté ferret matrem Cc- 
erem in domum recepiffe , ludribrio eam habet, & facri- 
- fica ipfius deridet. Vnde irata Ceres eum in ftellionem 
. conuertit. Vide Ouidium loco citato. Sed pofteaquam Ni- 
. €inder fpeciatim de qualibet ferpentum fpecie differuit, 


. quarum moríüs exitiofi funt , aliarum deinde meminit, 


dix, quód muribus vefcantur, & in capitelineas quaídam 
albas, exiles , coronz inftar circumferant. Huc referendz 
etiam (int, quac cxcz dicuntur , Typhlopes nimirum , fcu 
Caciliz ,& quràiaculo denominantur, & ex quz Moluri. 
Vocantur, Notandum tamen hic eft'apud Lucanum ferpen- 
tisquoddam genus, quod laculum appellat, inueniri, quod 
e Ícandit, & iaculi inftar in prztereuntes inuolat , vc 
odem in loco affirmat. Scd Nicandrum aliter fenfiffe 
€xitimo , nomen nimirum Iaculo à fimilitudine potius, 
"am cum hoc armorum genere habet , inditum fuiffe. 
licanum autem de Miliari verba feciffe , & de quo paulà 
Iprà locuti fumus , quilibet facilé fufpicari poteft. Nam à 

ufdam Iaculus appellatur , quód in obuios táto impetu 
celeritate feratur , vt celum emiffum referat. Aut certe 

quem ex Petro Bellonio in medium protulimus. Non 


Iemus. Plurimum enim autores in appellatione quo- 
| CHR car RAE FT | 2 
mw : ibro 


DE VENENIS, -— M 


. pinz filiam à Plutone raptam per vniuerfum orbem requi» - 


p non ita funt noxix , nihil prarereà de ijs in me- 
Sum affert. Quales finc Elopes Lybizjue & Myagii fic 


Emen íta nominibus immorari oportet, vt naturam deinde 


E LIBER PRI MYS — B 
libro feribit .. Tacülum Cherfydrum , qui atborés petat, 
TALANGIIS 


AA POXXINpPs ooo 


CESENS ! 
2223, Phalangium. Apdw, Araneus. . 
[P V ^ Mvr15 autor nofter plurima remedia pro- 
2 priéad ferpétum morfus facientia interpofuc- 

]]i rit; antequam de Phalangijs fermonem infti- 
| cucret : ne tamen orationis fericm quam per - 
ox oe fequi (quod ad animalia venenofa pertiner)de* 
creui, intertutbare viderer, corum explicationem hocloco . 
differre malui. -Et quia poft ferpentes omnium ,primóde | 
Phalangijsloquitur,primum corum naturam explicabimus, 
& dcinde ad reliquas feras, eum, quem ipfe ordinem feru 
fecuti progrediemur , poftremà de rcmedijs vniuerfalib 
Vtrorumqueagemus. Phalangium igitur genus quoddam 
efLaranei, cuius morfus peticulofüs eft. Nam intet araneos 
jj rantum qui morfu noxam inferunt , Phalangij nomen re- 
tinuerunt , quemadmodum Plinius fcripfit, quamuis Ari- 
ftoteles aliter diftinxiffe videatur. Nam fub appellatione 
— Aranei & Phalangij , tanquam de fpeciebus vnius gencris 

. differit : Imà Nicander ipfe Agroften , qui mufcas & culi- 


ces 


MEL UU 
r3 x 
E 


e 


- gio effe dicant 


et internodía in cruribus, quemadmodum nos in fin- 
- gulis digitis, nomen eiuímodi illieftinditum. Non iniuria 
 Máqaearanci innoxij tam Phalangia dici: poffunt, quàm vc- 
 nenofi ' Sed vchcc aliqua ex parte clariora fiant ,vel vt 1e - 
. &orem'admoncamus faltem de difcrepantia qua cft inter 
- Nicandtüm, Ariftotelem; Plinium'& ZEtium, quod ad ara- 
 neorum fea phalangiorum diucría genera attinct; & appel- 
- litionum varictatem , in.quarum explicatione illis parüm. 
. €otiuenit : de (ingulorum opinionibus differam , & quoad 
fieri poteft in ar&tum/contraham Nicander itaque. octo 
Phalangioram genera cobftituit.; Primum dicitur Rhox; 
quód: & Rhagion vocatur , fecundum Afterion , quafi ftel- 
litum dics, tertium cyaneum, hoc eft;caeruleum;quartum 
Agtoltes ; fpecie lupo fimile; quintum Dy(deri vocant, fen 
Spheccam;í extum formicarium eft;formicas referens fepti- 
nium cántliaridesanmulatur joctanum:cranocolaptes, quafi 


9 
T 3) 


dir "Yekebonvvariunseft; quod paucam vile y. c ora 
1 i i u 


TC 


- quod fit rationc tela, quam 
tur, Primum quoquo verfus 
diftendunt , ita vt fingula affixa vel arboribus , vel muris vel 
fepibus paulóaltioribus obliqua fint. «Retexentes deinde 
hauc concatenationem , initio à medio accepto, fcoríim in 
loco quodam foramen parnum veluti cubile quoddam fibi 
reíeruant. Quo fado medium ipfi occupat, ibique predam - 
obíeruat,quz vt plurimum mufca eft,qua ex improuifo fefe 
in retía conijcic, & tam bené inuoluta eft; vt cüm defendere 

fc nequeatjb ijsvel in repofitorium geftetur,vel ftatim exu- - 
gatur, przfertim (i fame przmantur ..| Eft prxtéreà hoc ani- 
maículum multó cautius. Namantequam venationem re- 
petat, refarcit prius id quod rumpi potuerat. Q uód fi forté 
noui aliquid percipit, in medium primum accufrir , &zde- 
inde ad locum in quo prada fixa manet, fefe confert, Qui 
longioribus funt cruribus, vt plurimum fub telis. commo- 
rantur , & ibi przdz ibhianc , ne forte mufcx ob corporis | 
magnitudinem deterreantur | Qui veró minoresfunt, fus 
perné in quodam exiguo fuz telz foramine , fi quid inci» - 
' dat, obferuant. Hzc Ariftoteles feré itavoluit Videamus - 
iam quid /Etius dixcrit qui omnino aliter de araneis vene- 
natis differit.. Primum enim communi nomine Araneunt 
vocat , alterum tetragnathüm , quafi dicas quatuor. maxil- 
las habentem , quem Phalangij fpeciem effe ait, corpore - 
fubalbido; pedibus fcabris , cui duo in capite prominenttua ' 
bercula, alterum re&um , alterum latum » Vt Videatur ora 
quidem habete duo , & maxillas quatuor , & lineam peros | 
zqualem...| Capite autem feqüenti fex genera recenfet: — 
Primum fcilicet quod Rhagium vocatur , figura rotunda, 
colore nigro,vuz nigra;;acino fimile, vndc & nomenacee - 


"c 


-pE VEXENISC 


; corpori inferta funt quafi a 
/cró c | n. Quartum deinde! 

oblongum , colore: aculeum. : 
maxime quz circa caput funt ; 

men e(t orticum. Quintum Sclerocephalum di&um, ca- 
. put haber faxi duritie feu lapidem , & totius corporis li- 
neamenta animalculis illis quz lucernas circumuolant, fi- 
. milia. Sextum Scolecium eft , fiue vermicularium , lon- 
giufculum eft , & maculis quibufdam variegatum. Reli- 
juum eft vt de Plinio, qui fua ex vtroque defumpfiffe vi- 
 detur,verba faciamus . Loquitur autem de Phalangijs duo-- 
.. bus przcipue in locis, quorum prior eft libro xt. pofterior. 
— Xxix. Naturalis hiftoriz . Qua autem libro xr. continen- 

. tur, caex Arifítotele de verboad verbum feré funt defum-- 
w pr, & diuería prorfus ab ijs , quz libro xxix. fcribit, cum 
. ftaait : E phalangijs vnum eft fimile formicz , fed multó 
. maius, capite rufo, reliqua corpotis parte nigra , albis inter- 
. eutlantibus refperfum guttis. Acerbior huius quàm vefpz 
idus... /Equé Phalangium Graci vocant inter genera ara- 
- neorum, fed lupi diftipguunt nomine. Tertium genuse t 
. eodem phalangij nomine araneus;lanuginofus, grandiffimo 
 Capite,vocatur & Rhagios, acino nigro fimilis, ore minimo 
fub aluo, pedibus breuitfimis tanquam im perfe&tis. Dolor à 
. morfa eius qualis à Scorpione. Idem erat Allerion, nifi 
- Diftingueretur virgulis albis. Peior vtroque eft caeruleus; a 
-€rabrone penna tantüm differens .. Myrmecion capite for- 
micz fimili , aluo nigra , guttis albis diftinguentibus. Ve- 
- fparum dolore torquet. Tetragnathi duo genera habent, 
peior medium caput diftinguente lineaalba, & tranfuer- 
fum altera.  Accinereus pofteriore parte candicans , len- 
tior. Miniméautem noxius eodem colorc , qui telas mufcis 
in parietibus latiffime pandit. Hzc iraque de verbo ad 
Verbum é bonis autoribus feréfunt defumpra. Reliquum 
eft vciam certi aliquid ex hacopinionum diuerfitate colli- 
gamus . Primum igitur genus, de quo Nicander loquitur, 
eft Rhapion , nigra vux acino fimile , multos habens pedes, 
&os fub medio ventre. Iri cuius defcriptione & appcllatio- 
ne Etius & Plinius cá Nicandroidem fentiunt , nifi quod | 
gium à Nicandro Rhox, & ab ZEliano Rhax dicitur. — 


G 3 Quem — 


'uem crediderim facilé eum cffe , quem Ariftotel 
iss a E aculis en 


i: a a 

(perfum habet corpus.quemadmodum iam diximus, q 
bus folis cognofcitür, & à Rhagio diflinguitur , Plinio tefte 
qui hoc inloco cum Nicaifdro confentit. ZEtius huius pla 
nullam facit mentionem , quemadmodum etiam difhici 
mum cft hzc ad Ariftorelis defcriptiones accommodare. - 
"(Tertium eft ceruleum lanugine horrida & nigra , Plinio: 

autore,cruribus longiffimis,hinc Nicander dixit,id vtrinqu 
fublime effe. Plinius duobus prioribus noxium efe mag 
afferit.Sed de hoc nec ZEtius,nec Ariftoteles quicquam lite- 
ris prodiderüt. Q uarti venator eft,proptereà quod mufcas, —— 
culices & id genus parua animalcula venatur , Lupo fimilis: 
eft,qui fpecies eft iuxta Nicandri interpretem muícae. Hunc: 
cgo eum quem Ariftoteles Pulicemappellauit,effe exiftima* — 
rim. Similem enim Lupo effe ait. /Etius fimpliciter Lapum:— 
vocat,in quo certé decipcre fe ipfum potuit. Ariftoteles ete- 
nim diftinxit. Pliniusetiam eodem nomine vocauit. Quin- | 
tum Dyfíderi à Nicandro dicitur ,quo vocabulo nullas reli 
quorum autorum vfus eft . Proprié enim Sphicion quafi ve-- 
fparium appellatur. Nam vefpz fimile cft. Cuius deícriptio- 
nem feu nomenclaturá nec apud Ariftotelem, nec apud Pli-: 
nium,nec Ztium inuenio. Sextum eft Myrmecion,hoc eft, 
formicarium,f(ic dicturn quód formicam referat,collum eius 
rubet, reliquum veró corpus fuliginofum eft. /Etiusaddit- 
effc aftris vcluti quibufdam infignitum prefertim circa dot- j 
fum. Plinius idem fentit, ni(i quód & Latina & Grzca ap- 
pellatione videtur abufus fuiffe. Primum fiquidé Phalangij 
genus Formicarium appellat , & ita defcribit : pauló deinde | 
inferius, quatuor aut quinque lineis interpofitis , aliud Myr- 
 mecion inttoducit,quod capite tantüm formicam reprefen- 
tct, non aliter diftinguensà priore,nii quód vnius i&us exis 
tiofior fit quàm vefpz , & quód alter cundem doloré exci 
tet. Vocabulum tamen Myrmecion nil aliud quàm Formi 
 Carium fignificat. Septimi à Pocta noftro nullo propriono- 
mine vocatur, Scarabeos tantüm reprafentareait, & colore 
eflc pulchto,& flammarüzmulo.In cam pisinter (egetes eft, 
& àmefforibus & venatotibus magna illorum copia reperi 
tx BL: 


Li 


»X-- 


Íymptomata enumerat. Quidam enim ( inquit) perpetuo 
canunt;alij rifu diffundütur, alij flent;alij clamitant;alij prz- 
muntur fomno , alij perpetuis vigilijs diftrahuntur , alij vo- 
munt, alij faltant, funt qui fudent,tremantobftupefcantlij 
alijs doloribus cruciantur,& delirantibus fimiles efficiuntur, 
. lunaticis item,& infanientibus,& hecomnia accidere, prout 
varia funt fingulorum temperamenta. Atqui fi hxc fympto- 
mata admiranda funt & inaudita quafi, non minus curandi 
rátioadmirationem quoque metebitur. Solaenim Mufica 
. vim habet mulcendi hec mala.Pofteaquam enim víitata re-. 
media,& Theriaca cum nonnullis fuerunt adhibita, & Mu- 
fica inftrumenta audita, fubitó malum ceffat, & faltare inci- 
piuntjidQue tandiu continuant, dum fudore diffluant,& tà- 
tum defatigentur,vt amplius nequeant. Quod dum fit, ve- 
neni quxdam portio per fudorcs expellitur. Et quod maiori 
admiratione dignum cft,fublata Muficaantequam fani finr, 
morbus redintegrafcit,& ijfdem prorfüsaccidétibus,quibus 
anteà,moleftantur. Proptereà Muficos mercede conductos 
habent,vt alter alteri perpetuó fuübftitui poffit. Octaui pha- 
langij nulla fada cft mentioà Nicandro. Quia tamen ait in 
arbore Perfea nuttiri , conijcere poffumus , id effe de quo 
Diofcorides in defcri ptione illius arboris loquitur , & quod 
: Cranocolapten Vocat , proptercà quód pratereuntiü capita 
maxime feriat,qua primü petit cüm ex arbore fe pracipitat. 
"put habet durum & ficcum; quod tamen perpetuo cotra 
errá inclinare videtur,ventre eft magnolongiufculo,colore 
Viridi,aculed in collo geftat,vt /Erius [criptü reliquit. Nicá- 
dereum Phaleuz comparat, quz genus quoddáett fcarabei 
ho&ucircalucernas circáuolitantis. Alas habet cineritias,ita 
Vt fi quis eam atzin gat plenus cinere cffe videatur , colore eft 
€inereo , hoc eft, é viridi ad fubobfcurum feu exanguem 
We G4 vergente 


4: 


GU IPRER HETIMFS — —. 
alia funt folia origani fyl . Ex quibus 
lere poffumus, tium & Pli ,imó Ariftot 
1m Phalangiorum (pecies filei terijffe eas , quzà - 
Nicandro defcripta erant, & alias nouas adieciffe; Auicen- - 
na certé promifcue, & nullo difcrimine adhibito alias colle- 
git, quibus certé tàm parum fidere oportet ; vt qui certiali- — 
quid inde clicere cogitat , fefe in chaos diuerfarum opinio- 
num conijciat. Nihil dicam quàm temeré Matthioluslo- | 
. cutus fuerit , cüm affirmat fingulas fe Phalangiorum inIta- - 
lia vidiffe fpecies , nec tamen primos autores.quos allegat 
inter fc cóciliat. Sed progrediamur ad accidentia, quz fnor- 
fum Phalangiorum comitari folent : id quod facilius expli- 
cabimus, fi primum cognouerimus naturam huius veneni, 
non peculiari rantüm vi aduer(àri nobis fed qualitate etiam 
frigida & ficca, quemadmodum tota Medicorum Arabum 
Íchola fcripüt. In ijsitaque quos Rhagion lit plaga vixvifü 
deprehenditur: nam & ictus nonita magnus cfle poteft, 
quód Phalangia omnia exilia fint. Oculi & genz rubefcunt;. 
quod fignum eft malignitatis veneni coniunctz cum quali» — 
tatibus frigidis & ficcis,quemadmodü dixi,ob quas horror — 
vniuerfum corpus inuadit cum frigore , & conuulfione fin- 
gularum ipfius partium , quod contingit non tantüm quia - 
nerui frigiditatem veneni iamfentiunt,fed malitiam etiam, — 
quo ftt vt partes generationi deftinatx lzfz,& debilitatx,fe- — 
men eflluere (inát. Ob hanc ipfam frigiditatem qui ab Afte- 
rio xi unt , ftatim fremunt , & capot fomno aggrauatum 
habent, & omnium neruorum & ligamentorum relaxatio- 
nem patiuntur, & debilitatem. Caruleum ctiam vt pote 
omnium perniciofiffimum horréda accidentia comites ha-. 
bet.Dolorem enim cordis inducit (quod commune effe di- 
ximus omnibus venenis qua qualitate occulta fünt exitio- 
ía) & prater grauem foporem , vomitus arantorum textis 
fimilium erumpit , idQue fit ob venenum, quod humores 
corporis íam in fuam naturam conuertit. Dyfderi autem - 
prater accidentia füprà pofita ingentem in vulnere cumo- 
rem excitat , quia partem Izfam erauis dolor moleftar, qui 
fanguinem có attrahendo, eam in tumorem attol lic. Myr- 
,mecion porró eadem prorfus habet accidentia. Sed quod. 
Scarabcos refert , lingua impedimentum affert , ita dec | 
TO ' à 


epE: YENENISS iem E 
rmonem non xplicet. Venenum etenim fionlingoz 
m fed pulmonibus ctiam & gutturi, qu 
-& pronunciationi , menta,iam coi muni 
Cranocolaptz eadem. ptopemody iden 

fünt.. Nam , quemadmodum Etíüs refert jnon: dilrunc 
Phalangia, Ai íccundum magis & minus. Diofcorides 
adhuc alia quzdam adiunxit , ruborem loci Witiati, fu- 
dorem frigidum vniuerti corporis ; lachrymas inuolunta- 
tias, & alia , quorum ratio-ex his qux diximus abundé red- 
di poteit. Basi item. quedam adijcit,qua qui videre volue- 
-tit,ca hucé proprio quod de phalanyijs fcriptg capite; re- 
- ferat. Remedia (pecialia , quibus Diofcorides" vci-confu- 
luit , hzc funt : cinis nimirum -ficulneus cum fale-& vino 
extrinfecus impofitus : vel ariftolochiacum hordei farina, 
-& aceto fübadta , & alia adhuc quzdam , vt Mugil ma- 
. tinus diffectus , & fuperindu&us Remedia auterf quae 
vult per os fumi debere, alia funt, dux drachma femi- 
nis abrotoni , aut anii, aut cumini ZEthiopici, cum de- 
cem vini vncijs epotz. "Sed plura quis inueniet in capiti- 
^de, vbi ex rotelio. dec s reusdis winerdibue une 


I 


DE 


te 

B Ut T" — 
H 

7 

ja 


ejt 


106 x so * m ROPA 1M Y s x ; 
DE-SCORPIONIBVS. Car. Xxt1t1 
i y mh x HOO TE bey: 1 : ic 


t : E. 


Exbprriot, "Scorpius. . ; 
m IN principio huiuslibri fabulam ; hoc eft, pri- 
S) mam Scorpionum originem iuxta Poétasattié- | 
Zee. gimus : reliquum eft vt de naturaipforum & — 
A (peciebus diuerfis,quarüapud veteresfit men- — 
Ae tio,& de quibusautor nofterprzcipué egit,di- — 
feramus.Scorpio itaque animal eft ex corum genere,que in- 
fecta appellantur (quemadmodum fuprà docuimus) in cau- 
da vnus interinfe&ta longo armatur aculeo. Vtrinquequin- —— 
que brachia bifulcis dentata forcipibus habet. Corpus ouo-—— 
rum fpecie, caudam longam ad formam rotularum precari- — 
arum,quarum vltima reliquis grandior eft,& longiufcula,in — 
cuius extremitate aculeus concauus ,imó quandoque duo. — 
funt, quibus ferit & venenum in vulnus ab i&ufuoillatum 
effundit. Pedes anteriores multó maiores reliquis habet, & 
cancri pedibus fimiles funt. Sunt autem Scorpionum, Ni-- 
candro tefte, genera o&to diucría , vel nouem iuxta nonnul-. 
los que etfi diuerfa accidentia inducant, quemadmodum - 
dicemus , in nullotamen difcreparc videntur , nifi quàd a- 
liqui diuerfis coloribus funt przditi , aliqui veró fimilitudi- — 
. nem quandam cum cancris habent. Primüm itaque albi- - 
| €at, & vt Nicander afferit, minime lethale eft. Secundum. 
: | eU SE efto 


E D É VENE NIS.: ; ; 3 - 
5 ium nigrefcit. Quartunr Jlore e(t 


pis modum habens,quemadmodum de Scorpionibus dixi- . 
mus.Quando itaque autor nofter Scorpionis fpeciem quan- ; 
- dam Cancro fimilem effe ait , non proptereà abfque cauda : 
effe voluit , fed quód cazteris rotutidus magis fit, & eodem: 
 cumcancro colore. Quemadmodum ctiam , cüm de fepti- 
. mogenere loquitur, quod Pagüto comparat, quí fpecies cít. 
. cancri , qui tefta integitur dura, valida, & horrida ob ap-: 
 pendices quafdam acutas : inquo fimileilli effc ait ...Affc£it 
, pitereà fi in marino littore Pagurus moriaturhoc genus ; 
.&corpionis ex cogigni. Dequare Ouidiuscecinit; i: o^ 

— Concaua littorco [i demas brachia cancro, tri 

— Cetera fupponasterva : de parte fepulta |... 0 o cisnsoiol 

Scorpius exibit , caudajue minabitur vnea. 0 0 ipod 
-OcravvMgenus Melichloron eft;à colore melleo di- : 
&um;fummz caudz nodusin hoc genereniger eft : alasha- . 

locuftx fimiles.:ZElianus in ZEgypto teperiti, & geminos: 
habere aculeos fcribit.1mó Strabo ipfe alarüoperaeos nupg; 
lanc;nunc aliam regionem petere affirmat. Elianus notienx; 
-Scorpionum genera,quz fingulainterfe differüt,conftituit ;^ 
| Quz tamen mco iudicio confundit, non intelligens fcilicet; 
. Nicandri locum. Nam é viridi & vétricofo duás facit diftin- 
. Uas fpecies : autor veró nofter vnam tantüm ; praterea,diri 
 finguit alatosab ijs, quos flammeos appcllat qui faui feu. 
Tififunt ; hos Nicander igneo colore efle dicit. ; E fcorpioz] 
IbUs porró mares omnium funt perniciofiffimi , maxime, 
qui feptem:habent in cauda internodia vermium inar, 
hoceft, plurima , numero certo pro: incerto-fampto. Gre: 
d etim numero -nouenatio fiepenumetó- pro. pluribus. 
Vuntur, ]&us autem ipforum'exitiofiflimus eft in fer-. 


[^ ^DDl 


Uentiffimis atibus. feu axftate, & cüm. fame premun-. 
"it, qnod omnibus animalibus venenofis commune cft, 
admodum iam in principio huius libri annotaui- ; 
Quibus ità confideratis , veniendum nunc eft ad. 
tomota, & curandi modum. Accidentia ante qm | 
IRUR P oque, 


cüm virus fuum effudir;ita humores corporiscomimouet,vt. 
irritatbob'cóbtinuum motum inficiantur, & maligna quada. 
putredine córripiantur j. & accidentia fimilia febri acdenti 
inducant, qux hocperniciofiora & vehementiora funt, quo; — 
. caufa horrenda. magis eft, & lechahs. Nam hicfacultasilla. 
fpecificaj&- occulta malignitas plus virium profc&tó habet, 
quàm qualitas manifefta, qux ctm frigida fit (quemadmo-. 
dum à principio diximus , cüm vocabulum grandinofum.— 
explicaremus(maximum tremorem in corpore excitat per-.— 
indeac fi quis à grádine percuffus effec. Comiratur praetereà 
ipfos neruorum retrato , vnde rifus Sardonius vulgó dictus ' 
fubfequitur,hoc eft;coa&us, qui fit quód nerui fefe ad fuum 
principium retrahunt , Hxcab i&tu nigri & viridis potiffimü— 
cuenire confueuerunt;; quorum pofterior reliquis omnibus. 
exitiofior eft ob caudam quam longiorem habet. Pallidus 
aliquidpeculiare prz. cateris habet: nam ictum inferendo. — 
motdetetiam , quód natura fit inexplebilis. Quiverócan- — 
cros & pagürosreferunt,& fplendefcentefuntcolorejeadem — | 
quz alij accidentia inducunt; aut faltem Poéta nofter nó di-- — 
ftinxit, ni(i quód flauos maiorem inlocovitiatodolorem re — 
Jinquere , & infantibus porius; quàm zrare prouectis infi — 
diári magis (cribic. Hac itaque Nicander de fin gulisfpecie- 
bus literis mafidauit , Alij porró autores in generc alia qua- 
dam infüperaccidentia enumerár , veluti duritiem & rubo- 
rem plagz,, mütatiónem caloris in frigus,& € bóno in peioré: 
. f'atum;füdorem, flatus infra erumpentes , erectionem pilo- 
rum , coloretfj palidutn vniaerfi corporis, tumorem ingui« 
nm, fordes circa oculos glutinofas, lachrymas viícofas; du- 
ritié articulorü;ani procidétiam;(pumam ex ore prodeupté, 
largas vomitiones;fingnltus,cóuulfiones opiftothonicisfimi- 
: les,& alia quz dá, de quibus Diofcorides pracipue,& Aetius 
. locis iá citatis funt locuti.Inter remedia aócfpecialiafcorpio — 
fibi ipfe pulcherrimum medicamentum cft,cóntritus,& fü d 


109 


àGracis appellatur.Pretereàfcorpio tritus&impofituscum — — 
- füle,& linifemine, & althza,conuenir. Sulphur item ignem 
. ponexpertum , re(ina terebinthinaexceptum , & emplaftri 
modo fuperindu&tum , & quam plurima alia remedia. Poft- 
- hzccófulit,vt quis per osaffumat binas Ariftolochiz drach- 
. mascum vino ,& in finita alia quorum paflim in fuis libris 
meminit. | 

CODE MVSCIS. Car. xxv. 


Mu?z, -2hB 
-Vscavocabulumin lingua Gallica generale 
eft, ita vtomnia infedorü genera füb fe cóple- 
IS Gatur quz eadem cá mulcanoftra paruac 

| meftica, aftate frequenti , forma funt pradita. 


? Multaautem funt mufcarü genera: aliz enim 
: . ^ dome- 


ibus habitent,extruunt. 
fx. Ariftoteles (ingulas propr 
in lingua noftra Gallica ha&enus nó eft fadtü. Habemus ta-. 
men quzdánofrüiimr,quz non inepte pro Gracis.& Latinis - 
appellationibus antiquis v(urpati qucüt.Exijseenim quásof 
ficio(s & Operatias appellari diximus;precipuas,& que ma- 
ximé funt vriles,& mel cóficiubt,vt apcs,& fucos,habemus, . 
quz tamé nó omnino funt vnius generis; Aliqua: enim cor« - 
pulentia,nonaullz colorciintét fe differdt;itó quxdàa Regi- — 
nz & Duces dicütur,quód reliquis pulchriores & grandio- — — 
res fint. Quxdá pofttemóex illis prorfüsfuntinutiles.Neq; — 
cnim mel conficitit,& imperfe&z veluti habétur,quód acu- — 
lco catcát. Mel etiamaliar abfumunt,et fiàreliquis depre- — 
hendütur,poenasluunt,& in cxili&ablegantur,quemadmo- — — 
dum JElianus libro primo memorix prodidit.Quod tamen — 
nonomncs faciunt;quzdá ctenim ex ijs Reginis & Ducibus — — 
potum fubminiftric,& fenio confedis etiam,quzadcorum —— 
cu(todià (unt deftinatz.Officiofx porto funt vefpe,& teredi- —— 
nes,quz adhuc nullü in lingua noftra proprium vocabulum — — 
funtíortita,crabronesitem vagabundz funt & defides,afyli, —— 
fuci;ícarabei;& quedi alie, de quibus pluraloqninoneftne-' — 
cele. Neq; cnim inffitutum noftrü eft loqui de gencribus 
mufcará. 1n quo certé Ariftoteles & Plinius multum opere 
pofuerunt, quz omnia Edoardus Wottonusinlibrisfuis de — 
differétijs animaliá in vnd co&git. Columella etiam copiofé — 
lib. Ix.de Agricultuza,de gencribusa pum difputauit. Vtta- — 
men nihileorá, qua Poéta nofter fcripfit, filenitio przterea«- 
m us,de ortu & gencrationc apü S vefparti agam.Columella - 
plurimas opiniones fed Poéticasomnes,adducit. Prima eft, - 
ci ait mulieré quandá iuuenem à Ioue in Apem cóucríam,. 
altera,quod ortá duxiffe à crabronibus & Sole refert,& quod. 
Iouem in caucrna Di&ta;aluerint. Ali jPo&z;vt Nicander, 
& poft hunc Visgilius,apes & cadauere vituli , vel tauri gigni 
Íctipferunt.E(t autem Poste noftri locusinalexiphartuacis: 
(Quin e Hypettidum opus teve cenimisceque yolucrhm /—.|02 
000 Qe procumbens nemorofain valleimeneg 00. 


Ae di 


€ 


VO PDRIWENENISS 0 -— 
egetata cadaucre prolest 
imum pofaére cubilia qu 


Namque ca 

Virgilius mod 
mufícard, li.4.Geor. quomo ; 
veltauri doce t Vefpa.ottffttBtiüCipia du 
uere, quéadmodü Poé&ta nofterin Theriacis fcriptü reliquit. 
—. Mox aliud evauius ventis est dy[deri vocaré — | 
t Spheceunique fclent vütilo qttod fulget bonore, 
——— Orudiiureque faa fimilatur imagine ve[pa, 
— v Qe fortis (beclatuv equi non languida proles, 
c Nam quia equi ve[pas edunt examina tauri, E 

AELIAN s lib.r. ícribit easequü e quogenerantur cele- 
Titatezquare. Variit tamé hac in re fcriptores. Q uidá enim 
apes parere negát,fed ex floribus quibutdá deportarc factura 
exiftimanr. Aliqui contrarii affirmant,eafá; parere dicit, & 
mares nó cóficere mcl,&à Latinisfucos(nos mufcas defides 
& ociofas appellare poffumus)dici,marefq; efe fücos,foemi- 
 Basvetóapeseffe contendüc. Aliqui porró adhuc nó cótenti, 
fucos Regis & Duces procreare, & apes fucos progigncete af- 
ferüt.Q ui cquid tamé (iz,quanti nobis hac in parte fcire ne- 
effe eft.tac c(tvtin tclligamusapü,vef, parü,crabronü fucorü 
&terediná,quod vItimü genus acftrü eífe exiftimo,aculeum 
vehementiffimü inferre doloré: quod certé ficri non. poffet, 
tiii aliquid malignitatis,qua tam élethalisnó cftin ijs lati ta 
1et. Nemo enim adhuc inuentus eft,qui é mufcz i&u peric- 
lit. Accidentia porró quz hüc comitari folét,funt,vchemen- 
tifimus dolor,rubor partiá propinquari,& tumor. Que duo 


2 1 


t cadauer vitu 


pa 


dolor;ibi nó ctiam rübor & tumor fit.Seuiora tame multó & 
intentiora omniain vcfpz morfu füc Hinc JElianus cas tata 
malitia effe dixit,vt inviperá, quátnortua cófpexerint inuo- 
itaculeumá; veneno imbuát,& lrinc inquit homines difci- 
linam,non eam quidé bonam,veneno inficiédi fagittas ha- 


dod pangédoaculeá aum in vulnere relinquin ita pers 

abía; co viuere nequeat. Quáobrem Pocta noter acu'eu 
& viráprebere,S mortéait. Remcdiaauré propria. & fpe- 
€ialia aduerfus hunc dolorem funt malua , farina hordeacea 
€Xaceto àd catapla(matis modum impofita. Lac item ficul- 


JEtius 


cüt ex equi cada 


NUM 


(lema doloré caufam habét. Rató etenim cótigit, vt vbi 


uiffe videntur. Apis tamé hoc prz catcris peculiare habet, 


d 1 SOR x P 2 IS ues pts ^ ia. : 
Beum:vulneri inftillatü, & fotus ex aqua marinajaut HIUtia. 


t n do&um ralesi je ndignas nto philofopho, me. 
dico tam perito,aufum fuiffe fcribere, t 


A DE SCOLOPENDRA, ET IVLO: 
| CaAr. XXV. XT ! 


ZxoAoar$id pa, Scolopendra. — 10226, Inlus; 

xij V o habemusgenera Scolopendra,terreftre v- 

jnumt alterá nrarinum,vtrunqueauté inter in- 
Jfedta animalia referri poteft. Neque multüit- — 
J| cer fe differunt, niü quod terreítres maiores —— 
E zx (unt marinis, & diuerfofunt inuicem colore. - 
Vtraque tamen vermem longum reprzfentat,& pedes mul- 
tos habetatque pilofos,vnde Millepedz fzpé vocantur, in- 
greffu ex vtraque corporis parte mouetur. Hinc aliqui eam .- 
duo capita habere cxiftimarunt. Hinc Nicander etiam bici- 
pitem appellauit, camáue naui, quod pedes vtrinq; ex ordi- 
uecollocatos,remorum inftar habeat,comparauit,cü ita ait: 
: . quid item diffecla caput fcolopendra, —— 

Que fua fic, quando provepit, bvachia profevt, 

| Vt properans nauis pellentes &quora vemos, i à 
.. Quam opinionem adhuc magis confirmat, quod ex vtraq; 


t 


0v 5E Y EODESUIGI ———— 
pendrz,qua à veteribus Ophio&tona, quód ferpentes inter- 
ficiat, dicta eft.Scolopédra marina tericítri fimilis eft,vt iam 
diximus, colore tameri magis rübro eftpedumqQue numero 
 terreftrém fuperat ; & fitmagna & parua ;-prout- vel parum 
| vel multumde extendit,quemadmodum veunes terieflres, 


tribus etíam cft gracilioribus. Sed mira de ea referuntur. 
. Nam vbi hamum Osee forasinteranca fua, do- 

icc hamum eijciat,& quamuis difcerpta fint,eadem tamen 
uaantea (anirate viger.Saliua humana ipfis nion minus quá 
erpentibus exitiofacít . Easenim, fi humano fputo madefi- 
ant, rumpi /Elianus memoriz prodidit . Vtraque autem ve- 
nenofa eft, magis tàmeri marina:nequeenim ore tantüm,fcd 
tadtuctiam totius corporis mordet; & in parte vitiata pruri- 


autem paruus cft vermis , Scolopendra non prorfus abíimi- 
lisata vtqüidam & Scolopendrasipfas Lulos vocarint,minof - 
tameneft, & non minus perniciofus. Scolopendra autem, 
pouffimü veró eaquz Ophio&tona dicitur , táta veneni per- 
hicie pollet , vt à morfu partes vicinz etiam putredine infi- 
cntur,atque liuefcant.. Locus affe&us non nunquam mu. - 
*r apparet, plenufQue eft fordibus, in tumorem artollitur , 
&vix magno labore curatur, Plagz igitur imponi debet 
lal bene tritus ex accto, vel ruta fylueftris , & fouendus lo- 
tusmuria, Potui veró dabitur ariftolochia cum vino; aut 
fjlue ris tuta, autmentha , aut abünthium . Et hoc modo 
Curan debet morfus Iuli. ái gaptiao 


Ho 


ginis & feruoris,qualem vrtica mouct,fenfum inducit. Iulus Iulus. 


eb 


 deícriptiones quas fuprà é veteribus defümpfimus, omnino. 
. hocanimal patrum à talpa differre videtur. Caca enim eft, 
magnitudine muri aqualis, neque multum à muftela dif- 


A m c 
m 


D en nt 


WANN SS 3 à 
MwvyZtts M Mus Araneus. 1 
- V. s Arardeusà Grzcis pvyaw, & quemadmo*— 
' dum Columella lib. vi. cap. xvir. fcripfit, Scy- 


animal plerunque teftes iiperere folet, non hominis mo- 
dó, fed etiamaliorum animalium. GCxcus à Nicandrotra- | 
ditur, indeQue nontranfire rotarum orbitam, quod & Pli. 


mius affirmat cum ZEliano . Quod Matthiolus fabulófumi - 


exiftimat , quamuis crediderim cum non videffe ;cüm di- 
cat eum picturam mutuó fumpfiffeà quodam. Vnde mi- - 
ror profedo, cur hos autores abfque vlla ratione in medi- 
um adducta mendaci eccuíare audeat. Scholiaftes Grzcus.— 
ex opinionc cuiufdam Amyntz murem araneum € fele & 
mure generari fcribit. Quod omnino à veritate alienum. 
videtur. Quantum enim hzc duo animalia fibi inuicem 
fint contraria , effectus facilé oftendunt. Atquefecundum 


TD8 YENENTS. — 
lia inueniri quidam fctip 


iuam tàmcfi memini me videre , & facile pa : 
€.non. tranfeat , negociumque nobis in Gallia faceffat.- 
- Kt. enim dentes;habeat admodum exiles; veneni tamen: 
. pon:eft expets, fed petnicioffimus , vt ex accidentibus, 
quz mouere folet;conftat; Defcripta aurem funta Diofcori- 
| Ete feré modum : A. mure aranco percuffis; circa 


morfum inflammatio exoritur, puftulz item nigra humore 
 faniofo turgida. Propinquaz partes omnes putrefcunt;& dif- 
. mmptis puftulis,vIcus cancro nó diffimile oritur. Prxtereàin- - 
teftinorum tormina ctiam comitantur y vrinz fuppreffio; & 
vt /Etius fcript reliquit,corruptio & putrefactio.. Nam ve- 
 nenum ipfius putredinem infert, Remedia fimilia debent 
 effeijs qu fuprà de Sepedone pofita funt. Specialiter ta- 
men applicari poteft , vbi prius locum vitiatum fcarificaue- 
tis, musaraneus ipfe ex aceto tritus: Vellaurifoliorum te- 
. nerorum drachma vna, aut duz , cum vino mixta per os af- 
fumipoffunc.. Infinitaalia & (pecialia quidem funt, qux à 
Diofcoride & Etio fuerüt defcripta. Et qui curiotius illa in- 
ucítigare voluerit,adillosrecurrat. — — l0 


J"UDE SEPE LACERTA SPECIE.. ^ 
bee Car. xXy I1L. 4p 


Ipcdonis genera reperiri oftédimus, vnum 107 
v IS llmirum quod pedibus caret, alterum quod. 
Eve V] uaternos habet. Lacertus autem generali 


ocabulo omnia ferpentum genera, quz pedes habent, ap-: 
^g ttr ior Josue qa. uri : pella- : 


OG BE XVEREIMMS — —— 
pe eq; enim vhi tantum beftiz conuenir,fed quam 
plurim quz & magnitudine,colore , craffitie deniqué 
Datura inter fe difcrepant. Hic porró Sepslacerta Clialci- — 
dica etiam vocatur , proptercà quod dorfum maculis colo- - 
re. es reptafentantibus infignirum habeat .. Quam ob cau- 

fam quandoque fimpliciter Chálcides dicitur. Hxc lacerta 
exomnibus eft perniciociffima ; quemadmodum & € Poéta 

noftro & Diofcoride, qui eam in potufumptam morfüi eius — 

. mederi fcripfir,colligere licec. Non tamenlegi;cuius generis — 
fvmptomata moueat : exiftimauerim tamen ea non mu'- —— 

tum differreab ijs, qux füprà deSepedone funt commemce 

1ata.Q uare eO recurrere oportet, 7000000000700 


DE SALAMANDRA. C Xn im 1X. : 


&; 


ti" 
jj 


M p —— 


FROST; | Lespeel i] | 1a 
way sese Por 1 EMI I su o 


IL] H1) 
wem 


N 


TZ I o uw 
Xa^awddpa, . ^ Salamandra. 

Z4 A LAMANDR A cclebris admodum.fuitfcb — 
S unperio Franoifci Regis potentiffimi,quam ip» — 
' * pt o fymbolo fibi delegerat Fama tamen fo- 
LJ fe iom & nomine, nonalicr plerifa;cognirafüit. 
tete tan Pe rx enim omnes quz hadenusfuerüntof- — 
Quod ds. Salamandre quàm afinus equo refpond ent. - 
shiolo: is Pecx eaquam hic appofuimus cffizie,camà Mat- 
Puoro maruatusquodaliunde nancifci non poffem, c hoc 
| ops 2 


AUN 


vclic,iudi Aemini camen me am inh: 
J vibe, quz omnino huic fimilis erat , & membris non ita di- 
-. ftin&a , corpore limofiffimo; & limaces magnos cineritios, 
. quialiquando in cellis viniarijs inueniuntut; referebat: Sed 
- licettz fpecies Salamandra eít,cute afpera atque fcabrajani- 
 mál graue;tatdiffimum,pundtis vcluti ftellis, Plinio cefteva- 
tiegatam; Ob quam caufam plane nefcio;ned; enim vel hec, 
- yelaliz ad hunc modum formatz erant.: Nihil gignit hoc. 
animal; nifi tempore maximé pluuio,& tota zítaté, & cum 
cxlum eft ferenum , tota item hyeme ob'ingéntia frigora. 
 latitat. Non generatur à fuo fimili fed quemadmodá in- 
numera alia animalia;é tertx limo pocrearur, "Qui limus 
deinde ita fefe in cucem in(inuat, vtlorigiffimo tempore in. 
 igüe illzefa confiftere poffit , antequam ab eo abfumatur. 
. Nam fi longiore (pácio fit admota, exuritur ; quod experi- 
entía Cepenumeró eft. animaduerfüm ; cümi cxplorare qui- 
. dam vellent ; num Ari(totelis fententia vera effet, Ariftore- 
- les enim Poétas ác ín parté fupérans, eam iene minimé 
. comburi, fed hunc potius fua frigiditate extingui palàrm af- 
: feruit. Jlianus idem fcripfit, fecutus Ariftetelis opinionem . 
. potius, quàm experientiam , cuius periculum facere potui- 
. fet. Hominibus porro Salamandra eft infeftiflima ; neque 
' enim mor(u tantiim €os interimit , fed faliua etiam qua al- 
. baeftfeulactea, herbas, poma &alia ; quibus vefcimur , ita 
. Veneno inficit , vt qui ea affumunt, fubitó moriantur. Á- 
.. Quasctiam , (i forté in puteos , aut fontes , feu cifternas ce- 
. €iderit;inficit. Et vt fümmatim omniacomplectar, venefici 
. piftillos ex ca peftiferos conficiunt , de quibus Nicander 
3n Alexipharmacis fcripfit, remediaque, quibus huic malo 
 "üccurti poffit , appofuit. Depingit autem Salamandram in 
hunc modum: AE o 


ce Sin tibi famma mala nocuére venenalacerte, 

(c Nempe emittentis liquidum fuccum Salamandre, ..... 

cos On nullus poterit fummifue iguifue nocere... xij 5 

Ve&ENY viriqueSalamandre tàm morfü, quam hau- 
tota fua fubftaritia natura" noftrz aducríatur , quam 

Caufa minime operzpretium videtur diutius immo- 

m | ! Hf Iarl, 


clixa,qui iíceri poteri 
»quibus admifceri een caro porcina quoque, qu2 
orem in inteflinis excitatum. Ta- 
un ,;;Jisetiam. 


S RM /(—0 DE OYENENIS [5m ne - 
etiam eft antidorus proprie ita didla, que partimcum — 
veneno , partim natura noftra communicat , vt priino 


pite fecundi libri noftri demonfirabimus.: Antidotus au-- 
- tem conficitur e ranis clixis , eryngij radice adiun&ta & 
- Scammonio : quz vbi non fuppetit;; Auicenna: cius Joco 
- Theriaca , vel Mithridato vti iubet. Qua remedia omnia 
 deverbo ad verbum , 6 Diofcoride; quieaà Nicandro vt 
. pleraque alia , qua in libro fexto continentur, defumpfit , 
 wanffcripta func... Quo in-loco.Gorrhzus optime Diot- 
. €otidis textum emendauit in capite de Salamandra , cim 
- fcribitfolia vrticz: cum olco & lilijs:effe elixanda ; Neque 
- 4n.de lilijs, fed farina Pocta nofter locutus eft. Sed. huic 
- roti caufam przbuit maxima duorum. vocabulorum fi- 
 militudo Grxcorum , quorum vnum lílium , alterum fa- 
tinam fignificat:  Vnica enim tantum litera inter fe. di- 
flant, qux facilimó imprudentia feu ignorantia fcribx 
 pretermitti potuit. —Poffem. hic fyluam remediorum , 
quibus veteres víi funt , inferere , nifi. hxc fufficere ex- 
 jMlimarem. Fabulam tamen explicabo , cuius. Nicander 
- Obiter meniinit , quod ad inuentionem: tefítudinis infiru- 
. menti Mufici attinet. Sic itaque habet. Mercurius cum 
adhuc puer. effet ,& ob hoc Innocens diceretur , forte fot- 
. tnainteftudinem incidit, quam cepir , & omnem qua 
. in mammis continebatur carnem. exemit, & duo bra- 
. Chia alligauit , que Nicander cubitos appellauit , quód ad. 
. fotmam cubiti incutuata effent, Quo fado feptem cor- 
- das addit ; & inflrumentum quod proximé ad- teftudi- 
"hem accederet cfficic, quod deinde fratri fuo Apollini do- 
o dedit. Sic itaquc teítudini vocem , qux anteà muta 
fuerat, tribuit, vt Pocta nofter affirmat: Alij dicunt eum: 
-9ctafionem con&ciendi huius inftrumenti-é tefla teftu- 
. 8inis accepiffe, quam mortuam inuenerit , carnibus om- 
. lino fpoliatam , qua prater neruos nihil reliquum ha- 
bebat qui fonum aliquem laxiores fati reddiderint ,- 


P tique anfam dederint vlterius. progrediendi , & chor- 
das etiam addendi. Qua fabula copiofé defcripta cit ab. 
Hometo in hymno Mercurij, ab Hygino item , & Luci- 
àno in Dialogo dc Dijs. Allegatur infuperà quam pluri- 

uo MTM £x SH a . mis 


:* CTefludins harmoniam inuenit 050000 0s VA 
3: Quamlocoremunerationis denauit 00.000 00e 

Eratrifuo Delo, 5570500 :5- ff. 2M 

^Et ipfe primus optim? nonit 

Ludere facunda bra, 7 - did il on 

Carminis concentum facdeus 000 000011 stus2 Yos 

"Cumndiserfis fons. 7:00 ruovp , ruuioomao? ob 
Et pauló póít,ad tcftudinem fermonem in(tituens. 

Sifads, diam: 005 008 

Quomodo exteflanuda —— 33 

Nip tefhuding ^0 05:12: indi B 

- Effigies tua fuit defumpta; ^... 000 (Cu MIS 
- H xc itaque; quod ad intelle&um Nicandri verfuum 
attinet in alexipharmacis , dida fufficiant. ' Eft & alia beftia - 
venenata, quam Salamandram aquatilem vocant; propterel 
quód vt plurimum in ftagnorum ripis & fontibus habitat, 6 - 
quibus aliquádo in terram profilit. Corpotis fpecie lacertam 
refert;nifi quód capite eft latiore pauló,oris ritu fimili ranz, 
caudaacuta & longa;quemadmodum doGtiflimus Rondele- 
tius eam in libris fuis de pifcibusad viuum expreffit,vbi dicit 
huius animalisvenenum vites habere longe imbecilliores, - 
quàm Salamandra: terreftris, & euidentiffimis , maximeqüe 
neceffarijs rationibus demonftrat ; hanc non effe Sciricum. 


vt plurimiPharmacopularum exiftimarunt; i3: 
(OPE MYRENA Cinxxx | 


SN NS. S ' 1 
WEN 


S 


QNIN 
SEES] 
N " um 


UE Ica abd aires 
PPN VEWENEPESC  -- . (q4A 

NiMArLrAVvenenoófa non: in fyluis tantum; 

3 & fpecubus vtviatoribus infidientur, latitan 

Vez fcdin profundiffimis etiam maris gurgitibu 

inueniuntur , vt homines nimium curiofos 

T * quandoque puniant, qui non contenti ijs bo- 
nis, quz terra fuppedirat naturas, vt ita dicam, vim inferunt, 

quz etfi terram firmauerit;eamque tam horribili elemento, 

. marifcilicet,velut muto quodam cinxerit;tranfeunt tamen, 
| vt furripiant idjquod voluiteffe oculuim.- Qux cüm przui- 
 diffezinter quàm platimos pifces venenofos etiam procrea- 

uit, vt hoc modo de ijs poenas fumat qui eos quzrunt, qua- 

 lesfuntmur&na ; paftinaca , draco matirius; torpedo ( de 

qua mox dicetur ) & lepus marinus; de quoin fecundo li- 

 brodifferam. Eftautem Mutzna pifcis marinus , corporis 
. habitu lámpetrz , vel anguillze affinis: magnitudine tamen 

. füperat & latior cít; & fciffura oris maiore. Superiore ma- 

- Xilla aquilina, in caiusextremo fünt dux apophyfes breues, 

.. Vd verrucz. Dentés habet lorigos , acutiffimos, in os rc- 
.. €utuos, oculos albos & rotandos. Colore eft fufco, vnde 

— 3Muri , hoc cít; nigrant eam vocauit Oppiants , cute eft 
. molli & lzui , albicantibus rbaculis refperfa ; dorfo cultel- 

lato; ad duorum cübitorum longitudinem accedit .- Pin- 
nis, quibus natare poffit;catet. Proptereà corporeeft longo 
à natura facta , quo in mari ità vtitür, Vt ferpetites terra, 

quales funt anguillz , lampetre, & ferpentes aquatiles, 

Quz in terra etiam velur alie terreftres repünt. ^ — Mas 

pius ab Ariftotelede hiftoria animalium Smytus dicitur, 

 & vtriufque difcrimen oftenditur. Marem non ita varium, 

vt foeminam , & paticiores habere maculas fcribit ; robu- 

flum prztereà , & colore ss arbori fimilem effe fcribit, - 


duri 


&iQue dentes ineffe irittinfecuis & extrinfecus." Corpore eft 
.lengo, quemadmodum Rondeletius fcripfit, mgricante, 
tenui, rotundo, fine maculis , finefquanimis , roftro acuto, 
ferpentim agis fimilis. quàm murznz. Hinc voter 
Tà$ cum ferpentibus congredi credidit , quod Plinio fabu- 
lofüm videtur, cuim camen fiepe dele&etar in fcribendis fa- 
bulis. Athenaxdis'quoqueex Andrea quodam mürznas ex 
 Yipera genitás morfu interficere fcribit Quot vt hic ali- 
tet etiam fenfiffe in libro, quem de beftijs venenatis feripíit, 

fil -" Hog *idca- 


oc oFama eft fi modo vera quód bac fua pafcua litquat, 008 3 
- cs eKtque eat in ficum y cogente libidine littus. phi BA 
s Et cum viperco coiens ferpeute grauetur. ji ads B 
A4ELIANY S lib.r. de animalibus, Poctam noftrüm imi- — 
tatus, Murznam in aridum progredi ; & yiperz latibulum ke 
qoarere, ad camQne intrare fcripfit. Qua fabulacleganter 
ab Oppianolibro r, de pifcibus eft defcripta, his verfibus: .. . 
Qua murena facit non fama obfcura feruntur, 
Serpenti nubit,promteue ex «quove faltat 
In littus, petit à cupido cupidos hymenaos: üi. 
vArdet amans fevbens, e» multo exefluat igne, 
Concitus in rabiem furibundus quavit amores, 
Etcuruum fubito faxum fpeculatir ez« omne. 
Leibiferum ponit viris ,quod gestat in atris 
-. Dentibus, e bilem faxo deponit amaram, 
Vt tedas capiat tranquillo peclore mites, t uoqi 
Lutore confifTens borrendum fibilat ove, | hipIRR A d 
Concubitusiue petit: fabito mur.ena profundo ...— BL 
Excita voce furens ruit ocyor illa fagitta: 
Ex terra ferpens ponti defcendit in «slum: ) 
InVenerem prompti eaudent complexibus ambo, 
Serpentis caput ove tenens , (lat fponfa protevii — 
Sic ambo tadis lti : murana profundum |. 
Defilit in pelagus, ferpens per littora veptans 
Omjum vepetit virus, quod dentibus atris 
Fuderat: at bilem nigram fifortà viator... 
« Mecerit in pontum jiaclat per littora corpus, 
Eton fperata clauduntur lumina morte, TIS 
Priuatus ferpens armis ouibus ipfe putabat 
Se fortcp e tanto férbenti; nomine dignum, - 


Et itam, Qv tetrum perdit prope faxa. venenum. à 
H 4 c tamen ab vtrog;/hoc eft, & Nicandro & Obi Do 
UH | octico 


mote deftribuntur , in quoad cotamunem vu 


opinionem quàm proximé accedunt , cui vt gratifice ' 


"c * 


penumcró fabulas fuis Po&matibi sintermifcent.Scholia- |^ ^. 

fles Grecus fcribit Archelaum ita exiftimaffe, Andream veró 

affirmaffe id falfum effe ex loco Athenzi,quem adduxerat é 

libro, qui infcribitur. De hisquaz falsó creduntur. Hinc 

exiftimbo eundem autorem ex vulgi opinione hzc fcripíiffe 

inlibro dé-animalibus venenofis. Porró Murzna in alto 

mari & circa littorum faxa viuit, circa fluuiorum quoque 

oflia verfatur. Antiqui cam maximé in cibo commenda: 

bànt, non tantum quód guftui grata , fed quód tam viuida 

&tiam effet, vt longiffimo tempore in viuario & pifcina affer- 

uar poffet ,'& cüm víus neceffitas incidit, ad manum ha- 

beri. Legimus Hirciam fex millia referuaffe , quz deinde 

Cafari dono dedit . Prztercà facilé nobis domefticz & fa - 

 miliares redduntur : teftimonio funt Craffi & Antonij Mu- e. 

Tznz. Paulius Iouius inlib. de pifcibus Romanis, Morx- - —. 

mam quz in aqua dulci verfatur , Lampetrameffeait. Cui 

quidam hacin parte affentiri nolunt. Poffem hoc in loco 

innumera veterum autorum teftimonia de Murznarum 

fapotis przcellentia, & quibus in locis optima reperiren- 

t, in medium proferre , fed malitiam ipfius potius, quam 

bonitatem detegere decreut . Capitali odio congrum & po- 

lpum profequitur. Hanc pugnam luculenter exprefit 

Oppianus libro fecundo de pilcibus ,€ quo ZElianus deinde 

Tuàdefumpfit . 'Tàm praterea viuax cft & furiofa , vt capta 

: fepenumeró euadat, & pifcatores in aquam infilire cogat. 

Quandoque canum more in rabiem agi, & eadem acci- 

dentía qüz vipera excitare à quibufdam traditur : quam 

-Ob caufam etiam ijfdem remedijs curati debet. Smyri de- 

|" hique morfus pernicio(iffimus eft. Remedio cít caput ipfius 
íciffum, & in cincrem redadtum;plageque im pofirum. | | 


Cs TpUy ov, Paítinaca. sing 


wPASTINACA vatias diueríis in locis ignifi- — 
(f cationes eft fortita. Vulgus Gallorum Ra- 
(4 iam vocat, quód ad cam quàm proximé ac- 


tcs caput verfus refle&tuntur , qui quo propiores funt cau- - 
dz.,có maiores funt.Et hzc fola pars venenofa eft: qua abfcil- 
fa reliqua omnia abfquepericulo comeduntur . Eiusautem. 
duzfunt fpecies , quarum altera fu perius eft expreffa altera 
e veró hanc habet formam. | x 


SECVNDA 


neto 


0 4DBE YENENISi 


tEATMESUTA TY 


"$gevx pa iprima nó differnifi quód caputareliquo: 
. €otpore magis feparaciá habet ;& rubetam in hoc zemulatur 
| propé. Primaenim habet eapatintró fub coftis retráctam;: 
alterius veró cotbe , quàm proxime accedunt ád alas aumimz 
Quam ob cau(im Romafii & Neapolitani eam aqüilam' 
appellarunit , diueifam tamen-ab ea quae latitis Aquila fuit 
dicti & rádiniii non habet. Mirabile quid de hoc pifce Op- 


"wn pd maris ammalia intercipit , & remoratur . ZElianus 
tribit Paftinacam noa aptám tantum effe ad: natandum, 
fcd volandum etiam , & niimifice Mufica deledari ;adcó vt 
pifcatores canta eam ad tümmám aquam allictant; eamque. 
hac ratione facilius capiant. Saltatione pratereà mirum ia 
modum deleaari Macer c fabulofe ab eo fcribi mibi 

videntur, cim multa eiufmodi colligat;non vt quifquam cà 
Vera effe femper exiftimer,fed vt vita noftri exemplum ali- 
quod proponat : quernádmodurm hoc in loco voluptatem, 
& delitias intetits noftri caufas fepe numero effc fcribir. 
ullus porró ex omnibus qui de hoc pifcé quicquam literis 
iderunt autoribus eft , qui nor de radij ju. aem 
' A mali- 


c ME - .  LPHEX PEKIMYS —— — 
— malignitate verba fecerit. Hinc Oppianus. 

-. Niütam pe[liferum [euo , nil vulnere maius ^. 
Trygonio; quacunque viri mauortiatela ——— 
Sunt fabricata manu ,"vel dura incude polita, .. 
Spiculaque à Per[is nizvo [int tinCla veneno, 
Ne tales faciunt. pláras,néc "vulucra tantaz 


iss 


- 


T'rjganis eft viue quantum bovrefcenda fiet. 5000 


226a sien obesse T UE UNUM d UT POESEN xo 2n M TE 
PLiwiys nihil víquam execrabilius, quàm radium (ü-— 


per caudá paftinacz eminentem effe aic. /Elianus item idü — 
ipfius cam exitiofam effe afferit, vt plaga nullam prorfus cu- — 
rationem fecipiar: in quo tamen decipitur. Remedia enim, 
quemadmodum deinceps dicemus , qux peculiariter hic. 
proficiuntabundé fuppetunt, quorum certé alioqui, fiquidé 
idus tàm peftifer effet, nulla facta fuiffet mentio. Hic porró — 
aculeus,non tantum dum viuaadhuceft paftinaca,tantave- — 
neni vi pollet, (ed abíciffus etiam non. modó hominibus & 
alijs animalibus, fed quod maiore admiratione dignum eft, 
arboribus ctiam & plantis infeftiffimuscít.. Nam fi arboris 
trunco forté infigitur, perit, vt Nicander & qui eum fecutus. 
eft Oppianus (cripferunt , quorum pofteriortamen ,caquz - 
ad malignitatem huius aculei , & Vlyffis obitum pertinent, 
amplificauit. Homerus etiam narrat Vlyffem, cüm poftex- 
cidium Troiz domum redire cogitaret , tempeftate ad'um. 
in Italia appuliffe : quo in locoà Circe venefica hofpitio fuit | 
exceptus, équa grauida£&lium Tclegonumifufcepit. Qui - 
cum, vt Oppianus refert , patris V]yffis, qui in patriamre« - 
uerfus fuerat , videndi deüderio lagraret , à matre haftili 
in abitu donatus fuit, in cuius (ümmitate Paftinacz aculeus. | 
. infxuserat.. Quicum in Grxciam appuliffet , accidit vt. 
forté fortunain patris fui arm enta incideret, & cüm ea abi-* 
. gerevellet pater accurzés vc greges defenderet, à Telegono, 
 àquonon cognofcebatur , haftili valnus accepit, équope- - 
rijr. Lycophron Poéta Grzcus antiquiffimus Caffandram 
loquentem, & hoc genus mortis Ylyffi przdicentem intro-. 
ducihisverübus: | T 
(oco ds mae pk olore 
Occ LpET autem(Vlyflem ícilicet) haftile pernicio- - 
am., aculeo puzpilatum zgré curabili pifcis venenati , vule: 
dian Jése MEE QE 


4 


CU PWMDIWENENUSRBS. 000 d 
vete coftis impaéto , Hac iraque ad explicationem fabula: à 
oéta noftroaddu& neccffaria dictu vifa (unt. Reliquum 
vt accidentia qux huius aculci ictum tota fua natura ini- 
micum, corbitantur , enumerenrus. Speciali etenim & in- 
nata; quadám  malitia;partes pütredine abfumit., quibus - 
fefc infigit ; 'grauiffimos;excitat: dolores ;; neruorum  tcetra- 
 €lionem' & :tremoremi indacit ., la(itudinem: prztereà .& 
carporis imbecillitatem affert , animi item: deliquium per- 
€üflos comitatur ; óbmurefcunt , & oculi caliganc. Partes 
étiam in ambitu vulneris denigrantur , & ita obftupeícunt, 
vttangentem. non fentiant; Hinc fi/quis.cas premat ; atra 
 fanies; ctaffa: &c; male olens'excernitur, ob caufam quam fu- 
 gràde'Afpide, Vipera , Scpedone, & alijs iam:adduximus. 
— Remediíà denique. cum 'viperz morfu: communia habet. 
Pecüliariter. tamen | proficit. illa: ip(a diffeda , vulneriQue 
- ámpofita , vel leporis, aut caprz , vel hoedi coagulum drach- 
mz pondere.pcerios affumptum ;: Rondeletius-fanaffe. fe 
quendam recenfet , iecore: paftinacz & aculeo; in cine- 
rem redactis, & ex aceto: commixtis , vulnerique impo- 
.DE VIVIO,SEY DRACONE MARINO.. 


- ibi Giov sio GARD NIX CER U! 


adn Bhlssiie, Draco Matinus,Viuius. 


umlscis quem vulgo Viuium appellamus hoc 
l nomea àviuacitate adepcüseft. E part etenim 
M protradtus';' & extra áquatn longiffimo tem- 

IER pore viuit, & tanta. eft agilitare , vt in littore 
777 ferobes 'effodiat'; & in media arena fe con- 


"Gizci ümilitudine oculorum , quos cum Dracone 
: Sy pie eofdem 


s. OUMNERZERTIMES ——— üà—— 
:eofdem feré habet ;confiderata; Drácaném marintim voca- 
runt. Nitiobtiges vt plutimugm; & Maffilicnfas; Pliniabai 
-Xocemáeruantesaraneum appellant; Galliaiob víum &€ó-.— | 
qmioditatem quamin cibis przftar; famiharis eft. Pra catterís 
:enim piícibus,quód carne:fic folida; & grara guftui defidera- 
tur; Quiin Oceano capitur, longitudine vt plurimum odo 
aut nouem pollices: zquát , &;quari doqueplutcs: Qui verà 
in Mediterraneo, raró: dimidi) pedislongitudinem excedit, — 
; Nihil tamen omnino differt ab eo quo Lutetizvtimur. Ca». — 
| pite(üncfatis magno , maxilla inferiore refpectu fuperioris — 
longiffima & latitlima , birias (ub:ceruice alas ,.& totidem 
vtrinque in. lateribus babent ;-Per dorf medium & venuris 
aculeos habent ad caudam fpcGtantes, tenui membrana có- 
. mexos: priores tamen quatuor, aut quinqueacutiffimi funt, — 
'& àfc inuicem diftindti : quincus cenuitfimuseft, nec mul-.— 
tum in: dorfo prominet. Q uartus pauló longior cft;tres veió.— 
.poftremilcadem funt magnitudine feré;nifi,quód quiin me 
dio eft,reliquos parum fuperat: Czteri omnes ràm fuperio: 
-resquàm inferiores, lineam à branchijsad caudam ductam. 
habent, quz dorfum à lateribus & ventre videtur diftingue-— 
1e , vt profedó fit, idquc ob coloris varietatem : quicquid 
enim fub linea continecur, magis ruffum eft,& colore cz:ru- 
leo partim,partim aureo diftinctum : fupra veró candidum, 
vtrunque tamen paruis fquammis retedtü. Oculos habent. 
virefcentes,lapidem lazuli color ereprafentantes,& maximé 
furfum fpe&antes.- Ettautem marinus draco ex corum nu- 
mero pifcium, quorum aculei venenati funt, id quod multi 
damno fuo funt experti. Omnium autem maximéexitiofi - 
funt, qui prope caput apparent , & in fummis branchijs fii. 
funt longiffimi , & acutiffimi, ita vt pun&ura quandoque ! 
. mon appareat. Quàmob caufam coci antequam incibum - 
.. adhibeant , caput cius ab(cindere confuüeuerunr. Sympto- - 
mata portó quz ipfius ictum fübfequuntur , funt maximus - 
dolor & inflammatio vehementiffima partislefz. Id quod 
| aliquando videre mihi contigit in ijs qui idi ab eo fuerant. 
Febricetenim cortipiebantur , & animi deliquio, & nifi quis 
fubitó opem ferebat , & dextré remedijs vti ciebat, mene | 
brumlafum calore deftitutum. corrumpebarur prorfus. 
Quapropter neceffe cft,vt quis mentem adhibeat, quodfa | 


jt. 


NM : ; 


15M 


E t CTNE ROOGENHIS) C07 0 qs 
 €iet,fi Draconem ipfum viuum diffe&tum plagz impofuerit,. 
- xt Diofcorides & Galenus fcriptá reliquerunt , quamuis hie 
 yiuiá potius requirere videatur, qui omnino, fi haberi poffet, 
- melioreffet. Serpillum etiam eodem modo adhibitum pro- 
deft. Cataplafma item e Serpillo, faluia & abfynthio ex vino 
codis,& cum pauxillofarinz tritisproficit. Perostheriaca;- 
. feumithridatum cum aquaabíinthij affumi poffunt. Diof- 
 corides abünthiii vel faluiam , vel fulphur cum aceto mixt 
imperat. Hac precipua funt & fpecialia remedia quibus quis 
etiam aduerfus marini fcorpionis , quem Agathenfes & Ni- 
Viobriges Rafcafum vocant, itum vti poterit. 
de DE TORPEDINE. Car.XXXIII 
n: | Nox Torpedo.  . o e 
SR CY I defunt vires cui defunt fpiculaymagnum NC 


— Ingenium natuva dedit: fe fraude tuetuv, 
. eKtque doli magnum pifcem, fortemáue trucidat, 
- Turpe veneficium tenero fub corpore fentit, - | 
Natura torpedo datum proprium quoque membris — 
| Hecgrauis e mollis , fant nulla in corpore pigro 
— Vires,go» nimium pramitur grauitate : natantem 
Non credas, liquidis ita làm fübrepit in vndis: 
At duo fe tollunt diflentaperiliavami, d 
Qui fraudem pro vobore babent, pifcemáue tuentur: 
Quos fi quis traclat perdit per membra "vigorem, 
Sanpuine concreto, vigidos nec commouet artus: 
Voluuntur fübito contracto in corpore vires, 
Dona Deum e proprios membris cognofait bonores. 
Porrecla in flaua di[lendit corpus arena, 
—Ammota exanimi fimilis cui pifcis inberet ——— 
—.. Oppre[fus torpore evaui, fomnoquefolutus -——— 
- Hecceleri properat quamuis taydifima erefa.— 0 
- Semineces lacerat pifces, e fepe natantes eT 
ffendu ta&lu,vires cuvfumque moratur. 
3: Perculfs torpore grauiyviclique vigore. — —— 


(Meque fuge inmemares fort immemaresdue vium. 


(0CHec manet auxilio caffos opibusque truidat, —— 
— Et velut obfcuris terrent yon faws c 

(Tn fomnis bomines quatiuntur membra pauore, — 
- Cor alite» feu[lyà tentant contendere curfu; ; " 
173. S : : * t 


T La 


E 
x 


Mo . L1BER PRIMVS- 
— 0 Etfruflra properare fugam: non yincula dura. 
Impediunt vifu pauidos, fomnodue gvauatos. 
Tales torpedo meditatur pifcibus avtes..— | Hus 
H o s Oppiani verfüs,quàm potui ,fideliffimé tráftuli,qui- 
busexitiofa rorpedinis viscopiofiffimé ob oculos ponitur, & 
explicatur. Q'uod ideo feci,quód Nicander in fuo libro,qué 
in hoc noftro commécario fequi decrcui,nullá de ca mentio- 
nem fecerit , exiftimaui denique admirabilem huius pifcis 
vim dignam effe, qux noftratibus quoque coguita foret... 


: I SIPBEDYRNESMTS. ce 
 APPELLATVR torpedoà Gracis & Latinis,quód affe- 
. &um inducat,fi quis tetigerit eam ci fimilem, qué , cüm vcl 
pedem, vel manum ftupidam experimur, percipimus . Tor- 
 pedinum porró quatuor genera funt,Rondeletioautore,que 
non multum inter fedifferunc.. Quorum duo priora in me- 
diocorporé maculas habent quinque magnas & rotündas. 
Sed inter hzc quoque vna per circulos , quibus altera caret, 
diftinguitur. Reliqua duo, vt fequenti capite dicemus, non 
item. Tres priores circulos fuprà , ceteros infra habet , fecus 
- quàm Marthioli effigies , in fuis in Diofcoridem commen- 
tarijs expreffa, pre fefert.De quo iudicium ferre non aufim, 
cüm talem , quod fciam nunquam viderim. Et huic innitor, 
quz à Rondeletio depicta fuit, quemadmodum ctiam in 
exteris omnibus quz ad pifces pertinét , & omnino dignum 
exiftimo, cui non in hactantüm re , fed caterisquoque qua 
- literis mandauit,fides adhibeatur. Torpedo itaquc pifcis c(t 
planus , cartilagineus,colore ex ruffo pallefcente. Cuius vis 
..malefica facilé ex Oppiani verfibus colligi poteft: in qua 
tamen hoc admiratione dignum eft , qui nimirum ficri 
poffit, vt qualitas illa per virgam & lineam ad brachium 
.. VÍque pifcatoris penetret, (i antiquis eredimus , & Theo- 
phrafto , quiab Achenzo lib. v11. adducitur , & quod expe- 
tientia etiam comprobari poteft , cuius periculi feciffe fe in 
torpedine mortua Rondeletius fcribit, Atquihzc ftupefa- 
. Giendi facultas alístantüm ineffe videtur , quemadmodum 
in verfibus przcedentibus videre licuit, vbi robur ilijs in- 
. elle fcriptum fuit. Ita Athenxus Diphili Laodiczi opinio- 
. Mem recitat, qui in libro de Nicandri Theriacis fcripfe- 
. Rt,nontotum pifcem ftuporem inducere , fed partem cius 
. Wntum, id quod dc alis folum intelligi debet, vbienim | 
. hamo captam fe animaduertit, virgam in ipfis inuoluere 
. Conatur, vt hac ftupcfaciendi vi fe tueatur , vt Sepizatra- 
nenti effufione , quemadmodum Cicero libro i1. de na- 
U"raDeorum fcriptum reliquit. Si quis porró liquorem Cy- 
. Ftnaicum manu teneat , nihil àtorpedine, (i quidem vera 
funt quz ZElianus memoriz prodidit , patietur. Id quodob 
Daturz quandam ctiam contrarietatem , quz cft inter eam, 
 & Cyrenaicum liquorem , accidere poteft. Accidentia au- 
em ,qua torpedo in ijs, quos offendit, inducit, ab extrema 
E, L4 frigi« 


pEL 


NÉ 


» LiBERUPEIMVS.  — 
. frigiditate ottum habent,veluti virium lapfus, corpórisgra. — 
uitas, fanguis concretus, & fingularum partium ftupor, que 
certé non aliam quàm caloris natiui abfentiam,occafionem .— 
habent.. Remedia itaque calida ,, & qux vim habeant re-. 
ficiendi fpiritus . Quorum libro11. cap. de Cicuta, papa- 
uere, & id genusalijs mentio fiet, & ad:quz lectorem , cüm 
víus neceffitas incidit, remittimus, cligendaerunt; ^^ 


DE TERTIA ETQVARTA | 
OTORPEDINISSPECIE, m" 
OCAPVT XXXIIIL r5. 


Li 


- 
WU 


ui 4 
^A, 


- UD» sd M. 
"C SU 4i 


cmm SR ' 7 bs» "T a — — m N 
NN XS NY m t ARS 
eng SPAIN : M NN NSSS (^. 
EN UN v V NS (LU P 
Mac - Hair, itt 
eS MW LCTA UY RN * 
zz 


EnTIA K quarta torpedinis fpecies dur — 

Jy e |bus prioribus,quod ad vim fpecificam & pro^ — 

M|prietatem naturalem attinet,nihil differunt: 

/|fed corpulentia duntaxat. Primum quód 

 O*e— maculasnonita magnas & rotundas,quem- 
odum ptiores dux habent. SC FOLUDUSs V pU 


| SkcvN DO 


"s 


0 ow DBOYENENIS. 


—. Szcv x9 quód tertia per vniuerfum corpus maculis 
inzqualiter et diftin&a , quarta minimé . Et vt ledori fatif- 
faciam , quod ad naturam torpedinis attinet, hoc addam 

.. &dhuc,torpedines in coenofis littoribus tota hyeme degere, 
. &lübterra, ob frigoris , quod maximéabhorrent , T heo- 

.. phrafto autore,metum,/atitarc. Viuz captae,& per medium 
diffedx , capitis doloribus medentur , Galeno tefte, qui ex- 
perientia hoc comprobaffe fc affirmat. Paulus item ZEgineta 
oleum in quo viua decocta fuetit , ad acriores articulorum 
| dolores feu cruciatus leniendos inungi afferit. Plinius etiam 
(— paul vlterius progreffus,cam fi capiatur cüm Luna in Libra. 
.. itttit , triduoQue afferactur füb dio, faciliores partus cffi- 
.. Cete poftcà, & fel ipfius pudendis muliebribus adhibitum, 
terilitatem inducete fcripfit. 4 


coo CARENT XXXYS 


eT V O canis dum redé valet , homini magis do: 


SU AN v) 
T2 
S ^ 


L 


mefticus cft, & familiaris,hoc plus ctim à con- 
fueta fua natura receffit, infeftus illi cft, cm ni- 
jl mirüm morbi quodam genere corripitur, illi 
eX zinteromtia animantia communi & peculiari: — 

qo fit vt non/minius fit exitiofus quàm ferpentes,velreliqug — 
ferz venenatz , de'quibusanteà locuti fumus. Quz mihi | 
caufa quoque fuit,vt eum huiclibro infererem, ne à noftris. 
idá; optimo iure obijci poffet, me ca quz minus illis cognita - 
funt & neceffaria. expofuiffe tantüm , & qua maioris funt 


finiftri hac in parte nobis acciderit. 
breuiffimis naturam canis rabiofi explicabo , veneni item 
illiusefficaciam , & accidentia ipfius morfüm concomitan- 
tia: poftremó etiam curandi modum. m 
CaXrS itaqueanimalnatura generofum , amabile , & 
adulationi deditum, & ob hoc homini, prz ceteris animan- 
tibus gratum,tribus morbis obnoxium effe folet,rabici vide" 
ES c : licet, 


EPBOVENPNELI —— —— OMA 
licet, ahginzz , & fcabiei; Quorum duó poflremi:conta- — 
giofi non (unt ,,quantumuis fxpe ex ijs moriantur  Printus 
iutem ita contagiofus eft, vteundem affe&um ei duem mo- 
morderit, fiue homo fit, (iuc aliquod aliud animal, nifi ma- 
turé occurfum fuerit, communicet... Hoctamen vitio rc- 
. liquaanimantia magis, quàm. homo, conficiuntur .. Ob hoc 
— Ariftoteles canes , & caxera animantia € rabieante quam 
- homincm interire fcripfit; Ita enim Leoficeno tefte, Ari- 
 ftotclis locum emendare oportet ; & nequaquam: cogitare, 
eum tam parum cordatum fuiffe , vc dicere voluerit homi- 
 nemab hoc maloimmunem effe, quemadmodum ijs vide- 
turjqui legunt; & vocabulum Graecum zx , retinent , in 
. €uiuslocum fubf(titui debet. zpiy. Duabus auteta de caufis 
. €anés rabie infeflantur. maxime: fibi inuicem: contrarijs.:: 
. Primum ob vehementiffimós atus , deinde ob intenif- 
: fima frigora. Hinc veteres eos. vt plurimum in: Caniculz 
. &tdoribus , &: hyeme in maximis frigoribus rabie corripi; 
- pricipué vero in ijs regionibus ,.in quibus magni & crebra: 
Amutauones temporum accidunt ; memorix:prodideruns; 
. Quod ideó fic, quód canes fua natura calidi fant & (cci ; .& 
 obhoc humoribus atrabilarijs exuftis abundant, qui in his 
 Butationibus , quales in autumno contingunt , fubitis au- 
 gentur, & quia à maguis caloribus vlterius accenduntut, 
- febrem ardentem , & amoeritiam fcu furorem, quen ra^ 
" biem appellamus , in caneexcitant; Qua venatoribts in 
Calidam & deploratam, & in can quam currentem vocant, 
iflingnitur. Hic porro calor ziftate ab a&te incrementum 
füfcipit, &z ad humeros vfque penetrat , hyeme vérà quia 
 &loz intus; copiofus eft , quód ab ambiente frigido intro 
 Pellatur , augetur; & accenditur, & vnà. cum co humores 
- Buttidi, qui. velob;hoc perniciofiores funt , quód per.cu- 
. s poros tum claufos ototino cuentatinon. poflunt; & cum 

intus maneant', eadem qua: magni. aftatis calores acci- 
&entia inducunt. Quz ratio veritati màágis confona mihi 
idetur quàm. quorundam; ,;qui rabiem hycme 6 frigo- 
$5 à quo (anguis congelezur riti foripfemiit. Tanrum. 
- him abcíL,.vr fanguis concretos eiufpredi furoremexct 


ate poffit, vt contraria. potius; rationc;ta: fpiritus torpore: 


et,vt antequam congelaretur,caniftatim moriendum: 
EL c oA I4 ^ et: 


Lc .-——— n 


| ODIBER PRIMYVS 9 
- effet: taceo quód fanguis in corpore anteà congelari non 
poteft , quam vita quz in calore natiuo fundatur , priuetur. 


penitus. Neque tamen dubitare oportet, cüm caufa hac ex- 


terna , promptitudinem etiam & aptitudinem naturz ca- 
nis, ab quam huiufmodi humor generatur , coniungi. Ad 
quam Galenus lib. v1. de locis affectis, refpiciens, folum ca- 
nem inter cxtera animalia rabie corripi fcripfit. Quod veri 
fimilitudinem aliquam habere videtur , quamuis non de- 


fuerint ,qui alia pleraque animalia cadem natura przdita. 


effe quoque exiftimarunt. Sed nolo immorari diutius in di- 
fcutienda hac quaftione, vcrum fcilicet reliqua animantia 


rabie tentata , prius à canibus rabidis fucrint mora , vel ex . 


. 


fua natura in rabiem acta. Quicquid fit;canis hoc vitio cor- 
reptus, non tantüm quos momorditjin rabiem agit , fed cos. 
etiam ,quos fpuma ipfiustantüm attigerit. Cum enim na- 


turam carum partiü , à quibus proficiícitur,retíneat (quem- - 


admodum alibi diximus) venenum hoc tàm fübtile ita de- 


fert, vt facilimé per corporis mcatus penetret, & ab arterijs; 
ob continuum eorum motum , attractum ,tandem in rcli- 


quüm quoque corpus deducatur. Q uidam alias adhuc cau- 
fas prioribus adiunxerunt, quz vim habét corrumpendi hu- 
morescanis, cfum nimirum carnium vermibus fcatentium, 
& aquas putridas ,quas interdum bibere coguntur. Plinius 
fcripfit canes,vbi menftruum fanguinem guftauerint , rabie 
corripi , & vitium effe irremediabile. Quod maledicendi 
ftudio potius , quàm quód vnquam huius rei periculum fe- 
ciffet , dixiffe videtur. Certiffimum enim eft hunc fangui- 
nem folaquantitate vitiofum effej& naturam eum ad fztus 
nutritionem deftínaffe;quo exclufo,neceffe eft;vt is quoque 
foras cijciatur. Verum equidem eft;eum fi fortéob impedi- 
mentum quoddam retinerurintus, corrumpi & putrefcere; 
ita vt magnorum morborum caufa fit , quales f pe in puel- 


lis marito aptis, & viduiseuenire videmus . Creditur prate- 


N . 39 NUN F z "ERATY 2 
reà canes, quicalidioribusalimentis vefcuntur,facilimé hoc 


malo corripi. Cüm enim fanguis , qui fua natura promptus 


eft vtefferueícat, incaleícit, febris excitatur, Cauere igituf 


fcduló opottet , ne canes cibos vel putridos, vel aromatibus 


conditos, & id genusalios qui vehementer calefaciunt,affu- 
mant. Atqui non fat eft huius peftis caufas cognouiffe nifi 


fippa - 


D d (BEC CYENENTISS n7 
figna quoque 


per qua facilé canis ita affectus dignofci poffit, 
fciamus , vt ab eo cauere nobis poffimus. Signa autem per 
quz cognofci poteft, copiofé à Diofcoride, Galeno, JEtio, & 
-. Paulo ZEgineta fuerunt defcripta. Canis itaque rabidus cau- 
. dam & aures demittit ,torué & folito triftius intuetur, & in 
 obuiosquofque citra rationem infilit,fiucfera fitfiue homo, 
. &tam familiares,quam ignotos,idQue fine latratu primum, 
fpumam ex ore & naribus reijcit,cibum & potum auerfatur, 
& plerunque gracilis cft, & (iccus , oculis rubentibus, & an- 
. helandolinguam foràs porrigit rubrátotam, feu fubnigram, 
lento gradu incedit, & veterno quafi oppreffus videtur, & 
cim currit, nunc in hanc , nuncin illam partem declinat, 
.. &folito citius curfum perficit. Signa praterea canisrabidi 
. inhisverfibus, in quibus quidam ad calumnias obtrectato- 
ristefpondet ,com Setiend untur, 
— Difcdite binc , ne oculi vestri 

Labem accipiant , videntes belluam incognitam, 

Que ira tuvzida, eo« mente alienata x 

Oblique per campos evadu celevi feu incompofito fertur. 

Oculos babet toruos, c7» fauces [bumantes, / 

Nares ipfius vepletz funt [buma fanguinolenta, 

Potum c2» cibum auerfatur, 

Oculum babet flammeum, plenum odio e inuidia, 

Quemlibet mordet, nullo ve[pecln babito 

Faniliarum ab ijs quos non nouit. 

Corpore e$t evacili , qz» perpetuó prominet 

Ex aridis faucibus fevpentis lingua, 
| Caudam demittit, go» maximas aures fuas: 
.. Os fuum plenum magnis ve[pis percutit. | 
Que ince[fanter eam aculeis maximis pungumt , 
.. Eumáue currere cogunt, nunc per fulcos 
... MVlerinuper exculti, nunc per € 05, | 
.. Nuncper fyluas, nunc per veruacta. 
| Hac Mae fünt ailes quibus canis rabiofus potcft 
Cognofci : plerunque tamen fit , vt hominesab ijs , in qui- 
bus nulla huiufmodi figna perceperunt, tam exade ;lxdan- : 
Ur. Ouaptropterdiligenteranimum aduertere necefeeft, 
9b magnnm ; quod negligétiam fequifolet;incommodum. 
Neq; enimé vulnere, quod omnino fimile cft ci, quod canis 


I 5; non 


Uwe 


ME — —  BLFERRUGMMIMES —— 
non rabiofus inflixit , quemadmodum Galenus in libro d 
fc&is fcripfit, hac cognofci queunt. Quam ob caufam qu 
dam indicia, quibus hzcexplorari certó poffunt , pofuerunt. 
Iuglandes nuces contetunt,eaíQue vulneri imponunt,& 

- integram no&em relinquant , poftridié gallinis in cibooffe 
runt... Quód fi rabidüs fuerit canis, fequenti die pereunt. 
Prztereà fanguinem e vulnere emanantem: excipiunt, eo« 
Quc panem itmbuunt ,'& famelico: cani offerunt. Sed tan-. 
tum abeft vt illam deuoret; vt ne odorari quidem velit 
Sed hocéxperimentum non fatisaptum,etiam( Oribafius 
& pofteim alij compluresid approbarint, videtur. Ea prop^ 
ter diligenter canem , à quo quis morfus fucrit , obíeruate. 
oportet j; nein eum morbum , qui abaquz metu üd popula. 
Grzcis dicitur; proptercà quód eo vitio correpti aquam, eti- 


d 


amfi maxima fiti crucientur,omuino expaucícant, perfedé. | 
incidat. Venenum etenim,vbi vulnus per cutis porosiam oc 
cupauit, paulatim victoriam obtinet, nec diu in ijs partibus, 
quas perreptat,moram trahit, ita vt quandoque quadragin-- 
tà dics effluxerint, quandoá; duo aut fex menfes, antequam. 
quicquam moleftiz perciperent : imó annus quandoq; inte 
ger. Quofdam deniq; poft feptimum annum demum à mor- 
fu co vitio corteptos fuiffe traditum eft. Inueniuntur tamen 
nonnulli qui exiguo à mórfu temporis fpacio aquam, & otm- 
nem alium humorem lorrere incipitit. Venenüiaucem cum. 
iam ad maiores venas vfque & cerebrum penetrauerit, ima 
ginationem,rationé,& memoriam corrumpere incipit,ita VU. 
homo mente alienetur,& ipfum fe difcerpat. Obuiii quenqi- 
dentibus appetit, vlulaz,latrat,& neruorü diftentionem pati- 
tur:toto corpore rubetprefertim veró in facie: fudoribus co 
piofis & animi deliquijs aflligitür . Cüm aquam videt & res 
fplendidas,vtfpecula;cruciatur, & in rabié agitur, propterel 
quód cá (ipfum intuetur, metum & pauorcm fibi incutit: 
vel quód (vt nónulli ex antiquis Ícripferüt) perpetuó in aqua 
velipeculo caneminfpicere (e pucat. Philofophus etiam qu 
dam (vt Eius refert) morfus à cane rabido,cüm hoc morbo 
laborate ia coepiffet, balaeum ingredi voluit ,cui cüm canis. 
imago obuerfaretur, diu intra (e meditatus, dixit, candem 
Quid canicommuné cum balneo? & confirmata hacopinic 
nc, balaeum eft ingreffüs, & aquam ipfam in pocr ftp 
ni (1 Ax 


LA 


5E! VENEN SIL 0 139 
atus eft. Praecer liec veró accidentia omnia zger ma-- 
ximam in ore ficcitatem percipit , & veluti dixi, (iti, quac ex- 
tingui non poteft , abfq; vllo. tamen potus defiderio crucia- 
tür, proptercà quód ipfiuscorpus aliam iam difpofitionem, 
naturali nimirum contrariam eft adeptum:quo fit vt nec ea. 
qua naturaliter ad fedandá fitim faciunt,expetat. Tam gra- 
 uiter autem hís fymptomatibus molcftatur, vc tandem do- 
. lore&xrümnis eui&tus percat;prafertim éüm venenum cor 
iam obfedit: neq; enim-cü femel in eam rabiem , quam de- 
 Kripfimus;inciderint,vllum remedium inueniri poteft. Prz- 
tetea cx ijs,qui hoc vitio funt occupati, nullum praterquam 
.yhum aut alterum füperuixiffe legitur, cofjue non à rabio- 
fo cane morfos, fed ab homine quodam morfo vitium adep- 
tos. Rabies autem quz hac ratione excitatur,non tam exiti- 
. ofa & vehemens eft,quemadmodum altera:venenum enim 
. Vitium aliquid amifit, adeó vt adhuc minus periculofa foret 
 ineo,quiab homine,cuiab alio hoc malum cómmunicatum 
. eliet;morfüm accepiffet. Et quamuis hzc mala omnia appa- 
 Keantjnon tamen vno & codem tempore fieri exiftimandum 
| ei Primüm etenim cogitabundi fiunt, & varia fecd obmur- 
 murant, interrogati aliud refpondét , & folito magis excan- 
. &eícunt,fomnia vident innumera & phantaftica . Nonnulli 
terius proerefli, fcribunt eos carnis frufta , cüm vrina, quz 
tulos repra'fentent , reijcere. 1d quod potius fit ($i modà 
fit) ob cecam aliquá & occultam caufam , quemadmodum 
. bona pars earam ctiam, quz veneni aCtiones promouet,cau- 
rum aliunde haberinon poffunt, & cüm naturales defunt, 
ad cas quz funt fupra naturam recurrere cogimur.Sed nein 
Cinsentia mála incidamus, maturé operam dare oportet, 
remedia neceffaria vfu & experientia tam à veteribus, 
quàm recentioribus com probata, inueftigentur. Non me la- 
tet homines natura fuperftitionibus addi&tos;fyluam reme- 
liorum, abfque Dei iutfu & praícri pto,adinueniffe,& có v- 
qne dementiz proceffiffe, vt nulla alia remedia, quibus mur 
» lioc morbo liberari poffit, practer imprecationes füpereffe 
iftimarint. Quibus non in hac tantüm , fed innumeris a- 
J5 curationibus vtütur : perinde acfi Deus magna volupt 
€X co caperet,vt homines affligeret;iifá; hinc inde cup n 
przcberetad inucftigandü id , quod à condito munco 


' illis 


ES CP LIBER PRIMVS | 
 illisín manum tradidiffet, & cogitandum eum potentiam 
fuam certis quibufdam verbis fubieciffe : is (inquam ) qui 
vbique incomprehenfibilis eft, & qui mundum immenfz 
voluntati fua fubiecit, qua affectus noftros limitatur, ne po- 
tétiam fuam certo alicuiloco alligatam effe exiftimaremus, | 
Homines itaque declinantes ab hac via remedijs naturali- 
bus & diuinis herbarum, quibus Deus eas ornauit viribus, 
pofthabitis;fefe inlatiffimum ftultarum opinionum fuarum, 
& voluntatis effrenate campum demiferunt,vbi auaritia co« 
rum,qui commodum aliquod inde habituros fe exiftimant, 
laxato freno , fcfe in malignorum fpirituum , qui eos in iti- 
nete obferuant,retia przcipites dederunt. Neque enim du- 
bitare oportet, pofteaquam medijs à Deo ordinatis non fi- 
dunt, caque prorfus relinquunt, abíque vllo exemplo & tc- 
ftimonio fufficienti,hac tantum regula vniucrfàli freti,vt ni- . 
mirum affe&ui nouorum medicorum inferuiant: nequaquá 
(inquam ) dubitare oportet , quód maligni fpiritus id vnum 
elaborerit,vt eos ita detineant, vt pro duobus fortaffe incer- 
tis remedijs vnum tantum quod commodet, fuppeditent. 
Q uo factum fuit vt inftar veneficorum verbis & charace- - 
ribus fidem adhibuerint, & có vfque peruenerint, vt.dixe- - 
rint eos non magni curare quicunque his medeatur, etiamfi 
Diabolus hoc przftaret : qui loquendi modus tam parum - 
Chriftianum redolet, quàm parum curandi ratio , quz inde | 
fequitur,certa eft. Qux profe&tó non dicerem, nifiinnume- 
ra exempla vidiffem, & verbo Deiconfirmatus fuiffem,quo 
docemur:quàd etfi quxdam pulcherrima appareant,& ma- 
gni momenti effe videantur, nullatenus tamen fidem adhi- 
bere debeamus, fica,vel ordinem quem Deus in humano 
generc ftabiliuit, peruertere, vel verbo ipfius quod nobisre- 
liquit;aduerfari videantur.Sed hc difputatio ad Theologos ^| 
potius, ins medicos fpe&tat: qui tamen à Deoinitiati,te- 
mediaaduerfus hunc morbum,ab co manifeftata ipfisinue- 
nerunt;non aliunde quàm ex ipfius ore defum pta,quo ab eo 
die quo creauit herbas ; hanc vim quoque illis dedit,vtco- 
piofur femen ferrent, quod fingulis herbis ram ijs que poft 
funt fecuta, quàm quz in pofterum ctefcent, vfque ad feculi 
confuümmationem , eandem quoque vím communicatct.- 
Nequaquam igitur his incantationibus tam malé fundatis 
- infiie- 


(DE VENENIS. — | Mo 


 infiftemus itá,vt ea remedia relinquamus,per quz innumeri 
 &gri,antequam quicquá harum fuperftitionum in medium - 
proferretur , in maximum Dei contemptum,& Reip. detri- 


mentum fanitati funt reftituti. Sed antequam vlterius pro- 


. grediar,pauca de communioribus remedijs, quibus plerun- 
... que hoc inloco;huiufmodi plebis impoftores vtütur, dicam. 
.. Neque enim tam ftupido proríus ingenio fuerunt, vt non 


peculiaria aduerfus hunc morbum remedia adhibuerint. 
Quidam .n. paftam conficiunt , cum qua alexipharmaca 


. Rifcent ,camQuclongo tempore in cibo offerunt : quidain 


veró frigidam potui dá. Aliqui potionibuscompolitis vtun- 


. tur: quidam ferrum candens adhibent, quod maximé pro- 


ficit,vt pofteà dicemus: aliqui inbalneum mittunt, ij([dem 
Temedijs vtuntur,quae medicis quoquein vfu effe confncue- 


Tunt; qux tamen characteribus,ceremonijs, verbis obícuris, 


& id genus alijs inepti]s, quz apud vulgus admirationem 


mouent, & in fala opinione confirmant , turpiter defor- 


. mant Poffem infinita huius impictatis exempla in mcdium 
. proferre, quibusaliqui in curatione febrium & aliorum mor- 
. borum vcuntur , carminibus nimirum , fententijs é facra 
. fctiptura detortis, anacolematis, & id genus alijs verieficijs , 
. Quz Fernelius in libro de abditis rerum caufisin vnum col- 


keit , ni(i le&ori nioleftiam allaturum me exiítimarem. Ad 
curationem itaque accedam , qua: primo quoque tempore 


 tentanda erit tàm per medicamenta extrinfecus vulneri im- 
. pofita; quàm ea quz per os affumi debent. Vulnere igitur 
 Ragno exi(tente, fanguinem effluere quàm diuriffime üini- 


10, vt vna cum co veneni quoque portio quxdam extra- 


) hatur, Q uod fi exiguum fuerit ,& prater fpumam nihil ap- 
. Patuetit , (calpello orbiculatim incidenda cutis, & curcubi- 
tul admoueridz erunt, & adurendum vulnus Operaque 
. danda, ve crufta, quàm primum fieri poteft, decidat, aper- 


tumque vulnus per quadraginta dies & plures, fiquidem fie- 


f tipoteft relinquatur. Interim non negligenda funt ca me-- 


. 8icamenta quz vulnus irritare poffunt , qualia func allia, & 


Cepz conttitz , &: Mercuri) puluis, hac ratione vlcus perpe- 


. tüó manebit apertum ; & virus magis quotidie extrahetur, 
 Pracipüé veró (i quis adijciat emplaftrum, quod Galenus ex 
Przíctipto Ménippi; & Zfchrionisatque Pelopis praicepto- 


rum 


ED LÍSRE ETMENS — 9 3 
rum fuorum compofuit. Con(tat autem € libra picis Cala: 
breníis optime,tribus aut quatuor vncijsopopanacis,& ace- 
tilibra, & vncijs odo. Modum componendi docet inlibro 
de antidotis,cap.L.xxi111.6 quo multaalia vtiliffimaad hunc — 
morfum remedia huc teferre licet. Theriaca item in vfum 
adhiberi poteft, & Mithridatum rofaceo dilutum , aliaque — 
emplaftra,& vnguenta,quz àveteribus;ijfQue probatisauto- 
ribusfunt defcripta,& à Medico diligente € Diofcoride,Ga- 
leno , Oribafio , Ztio, Paulo ZEgineta , Plinio, Auicenna & 
alijscolligi poffunt. Optimum autem aduerfus canum rabio-.— 
forum moríus medicamétum,quod peros fumi debet,à Gas — 
. leno ex Afinij przícriptoad hunc modum defcribitur.Acci^ — 
pe cancrorum fluuiatilium in cinerem reda&orum drach- 
mas decem, gentianz drachmas feptem ,thuris drachmam; 

& quotidié per fpacium quadtaginta dierü drachmas tres 
potui ex aqua dato. Diofcorides aliam habet compofitio- 
nem,huic non proríus diffimilem . Cancros fluuiatiles in far-- 
mentis albz vitis cremare iubet, & cinerem eorum quámie 
nutiffimé tritum babere reconditum : item gentianz radi- — 
cem tufam,cribatamQue reponere. Q uod fi vfus neceffitas 
incideritcineris cancrorum drachmas tres, vnamá; & dimi- — 
diam gentianz in puluerem redaz, é vini meraci vncijsfex — 
& dimidia per os affumi vult: imperatQue vt boc quatuor - 
diebus cótinuis fiat , quibus ita à principio curationisclapfis, 
duplicato deinde vel triplicato pondere , fupra id , quod ab 
initio retulimus, adhibeatur , & hoc remedium folum fuffi-.— 
cere affirmat, Lapathum ctiam vulneri füperimpofitum ,& — 
deco&um ipíius in potu fümptum magnas habere vires ZE-. 
tius fcriptum rcliquit, afferens fe fenem quendam nouiffe; 
qui nulloalio quàm hoc vteretur remedio. Q ui plura vide- 
rc cupit, ZEtium'confulat, Hacc tamen paratu facilia funt, & | 
abfque magno labore cenquiri poffunt plerunque qua: tà- 
men nonnulli quaridoque, fed prxter omnem caufam & ra- 
tionem fummolabore inueftigare folent. Sunt prxtereàalia 
quzdam, quibus quis vti poterit, iecur nimirum canis rabidi 
in cineremtedactum , & fanguis per os affumptus , interim 
dum alia remedia , qux vndiquaque refpondent , & idonea 
funt,adhibétur. Hacc etenim poftrema in dubium apud eos; 
qui ipfis omnino fidc, vocari poffunt. Prztereà dum hzc a - 

minr- | 


» v s 


DE VENENIS. — 5. Na 
. miniftrantur, vi&us etiam rationem prz'fcribere, & reliqua 
.. quz generalia magisfunt;oportet. ZEger itaq;cibo boni fuc- 
 cij& humido potius quàm ficco nutriendus eft, operaá; dan- 
«. da,vt aluus femper fit laxa,radiceíá; aperientes, quz vim ha- 
beant ciendi vrinam, vfurpáde. Q uod fi nihil impediat, cor- 
* pufque multo fanguine abundet,fanguinem etiam é brachio 
- mittere vtile erit. Q uod reliquü eft,feduló & quoad fieri po- 
teft,cauendum cft , ne vel cibü, vcl potum afpiciat, dum of- 
—. fertur.Hxc itaque in hoc morbo requiruntur. In rcliquis ex 
- .confilioboni Medici regendus eft xger, fine quonihil quic- 
quáéquo incommodum aliquod oriri poffet;tentandum te- 
. meréerit. Porró canisnon rabiofi morfus,& ipfe virus quod- 
dam habet, proptercà quod & maioré doloré excitat, & ma- 
iori difficultate curatur, quà fimplex vulnus, nó tamé letha- 
 liseft. Remedio eftcataplafima e iuglandibus, cepis, melle & 
fale(imul incoctis,& cum farina tritici, vel erui contufis, có- 
-. fedum.Prius tamen vulnus cáaceto & nitro fouere,& fpon-. 
giam füperimponere oportet aceto madidam. Hoc remediü 
. moríui etiam ab homine illato , qui eiufdé malignitatis par- 
- ticepseft,opitulatur,vel equo,velafino,vulpe,lupo, camelo, 
. fimiaffele, mure, & muftela,& vt breuibusomnia complectar 
— dubitare minimé oportet, reliquorü animaliü morfus magis 
. effe dolorificos,& difficilius curari,quá aliud quodcunq; fim- 
. plexvulnus.Id quod ob faliuam contingit,qua maligna qua- 
litatem in patte vitiata introducit. Ita enim fentiunt, qui de 
— hac re fcripferunc. Saliua tamé humana in vlceribus adhibi- 
. Uynequaquá difficilé reddit curationem: fed ea deficcat po- 
- ius, & pratercà peculiarem quandá proprietatem ea vlcera 
— fanandi habet , in quibus de veneno fufpicio cft .. Id quod 
. Ítpenumeró ex perientia verum effe didici. Galenusidem in 
libro de Simp. Med.facultatibus demon(trauit. Quaob cau- 
famvidetur mihi dolorem , & curationis difficultatem. hu- 
Tani morfus,non aliunde oríri,quàm  dilaniatione;qua fic 
9bdentium fpiffitudinem , ob quiin carncm infigi non pof- 
funt, nifi eam obteranc. Hinc videmus idus orbiculatim fa- 
9s ,& vulnera à faxis & baculis illata , magis effe dolorifi- 
à, & curatu difficiliora , quàm quz ab enfe acuto & pun- 
nte inferuntur. Quod ad rcliqua animalia attinet; 


cilé crediderim. eorum faliuam contrarium aliquid na- 
Ho SU MEE tura 


 turz noftrzhabere,ob quod ipforum morfus magis dolorifi 
ci, & contumaces ad curandum redduntur : quod non tan- 
cum inipfis percipimus, fed in 1jsetiam,quz vnguibus, quos j 
acutos habent,lxdunt, vt felibus,& alijs,que dolorem in vul- 
nere,quod fcalpendo inflixcrunt,cum rubore relinquunt. 


SPECIALIA REMEDIA ADVERSVS - 
ER OMNIA VENENA. 
Car. XXXVI. 


EUESNS]O srrAQvAM Nicáderin Theriacisdequa- 
iP P libecferpentum fpecie differuit, nullafacta men- 
SX «8I cione remediorum, quibus ipforum venenis me- 
Aa/4| deri poffimus, iam communia quxdam, quibus 
quis aduerfus omnes morfus ferpentum vti poterit , pra'fcri- 
bit. Facititaque primó mentionem trium herbará , quz vel. 
morfui per fe impofitz , vel ex vino pota hominem ab inté«- 
ritu vindicare poffunt. Prius tamen regulam generalem con- 
ftituit,hoceft, vt herbz quantum fieri poteft, quàm maximé 
recentes colligatur, & quàm primüm vulnus acceprum fue 
rit, applicentur. Prima autem Panaces, hoc eft, tota bona & 
falubris dicta eft, inde nomen fortita , quód magnarum viri- 
um fitin propulfandis morbis. Alionomine Chironium qui- 
dam vocant, proptercà quód Chiron Centaurus Sacurni fli- 
us eam in Pelio montc inuenerit;indicio fumpto hinc;quód 
haberet thyríum longum & exilem.Fuit porró chironinfig- 
nis fuo tempore Medicus,& JEfculapio medédi artem,Her 
culi veró aftrorum fcientiam oftendit. Panaces autem het: 
baà Diotcoride de verbo ad verbum eft def cripta ex Nican« 
-dro,quód nimirum foliü eius (it amataco fimile, flos aureus: 
| radix patua,quenó alte demittitur, guftu acris. Sed quac lic 
— fit herba, Gallis hodierno dieincognitum eft; Secundalie 
 baeaeft, quàm & Graci & Latini Ariftolócliiam vocatüfit 
Duorum eftgenerum. Prima mas, quati com münitet lor 
gam dicimus, proptereà quód fit radice longa, & cubiti alti" 
tudine in terram demittatur , vt Pocta nofter afferic. Altera 
foemina,quam rotundam vocamus,quód radicem habeat in 
-otbem conglobatam : vtraque autem folia fert Périclymenó 
fimilia ,&quz quàm proximé ad hedéracca accedunt, v 
318 vt Hit- 


0 pE VENENIS. —— 


b 


d'in&urz genus purpurez pud antique 


vt Hyfginum,qu ntiquos - 
. erat, vt Graecus interpres annotauit, rubro,frudum profert 
. .pyri imagine; Confertautem eum cum fructu pyri myrta- 
 dis,vel bacchz,qux genera funt pyrorum fylueftrium. Radi- 
-€es intus colore buxum Horiciam,hoc eft, Cretenfem fic di- 
Gam,quód ca rcgio abundet,xmulantur. Vtendi autem mo- 
dus hic eft ; vt radix eius ex vino derafa ; drachma pondere 
fumatur. Tertia herba trifolium eft, illud quod bitumino- 
- fumappellant. Nam cüm adoleuit, foliaQue & flores emifit, 
— bitumen redolet. Cüm adhuc exiguum eft, rutz colorem 
: p fe fert, & folia loto , quam aliqui vulgare melilotum no- 
- ftrum effe volunt, fimilia habet. Quod tamen maxime du- 
 biüm mihi videtur , proptereà quod melilotum folia habet 
. lotigiufcula, trifolium breuiora,& longo flipitiannexa,& ni- 
. gro,& terna femper cxeunt,quá ob caufam trifolium, quoq; 
- di&um eft, vt reliquz quoque fpecies eius, qux camen folia 
- &cuta magis & angufta habent. Florem fert purpureum ,vt 
-. Diofcorides affirmat , qui eandem facultatem folijs quoque 
. attribuit. Theriacam deinde Pocta nofter é rádice Thapfiz, 
-. thododendto, ruta, vitícis femine , thymbra , afphodelo , & 
parietaria, componit, & detritam e vini, vel aceti,vel frigide 
otyla potui exhibet. Thapfia antiquitus ea herba erat,quam 
autor Thrinacíam , hoc eft, Sicilianam vocat, quód primum 
in Sicilia fuerit cognita , qux Thrinacia dista fuit. Deci- 
pitur Lonicerus qui hanc Diofcoridis Thapfiam ,qua acris 
- €lteuftu, & venenofa, effecxiftimat. Nerium parua arbor 
ft, quam & Graci & Latini rhododendrum appellát,auàni 
proximé ad laurum accedit ,& flores fimiles rofis rubris fert. 
Quam ob caufam à quibufdam Lauri rofa dida eft . Flores 
- &folia mulis , canibus, afinis, venena funt : hominibus ve 
Ocontta ferpentium morfus prafidia, é vino pota : có ma- 
gis ruta addita. Reliqux herba füprà fünt expl icatz.Sed pre- 
ter has alterius herbe Nicander meminit,quam Viperinam, 


cu ueftte bugloffum vocat , de qua fuprà verba fecimus. 
Alcibiam di&a quoque fuit proptéreà quodab Alcibio quo- 
dam inuenta fucrit, qui primüm quantum contra ferpen- 
tüm morfus poffet periculum fecit, vt Poéta nofter reítatur, 
eamóne elezanter tribus , aut quatuor verfibus depingit, 
imáue omnium optimé,cüm cius duo gencra,qua magn 
B Ue K tudine 


tudir ie cantüm inter fe ditferunt,cóftituit. No : cum Diofco- 
ride,qui tamen curiofé Nicaudrü obferuare vifus eft , vnum 
tantuni cognofcimus.Marrubium etiam ex vino albo fump- 
tum commendat,idquc mceliffam à paftoribus vocari fcribit, 
non quód inuicem fint diftinQz , fed ob magnam fimilita- 
dinem,quam interfe marrubium album , & meliffa habent. 
Hoc nomiue in alexipharmacis etiam cap. de aconito v». 
fus eft . Pellicula etiam, quz gallinz cerebrum integit , non 
tantum aduerfus ferpétium morfus, fed reliqua quoq; vene- 
na ,quemadmodi ipfe in curatione aconiti docuit,bona cfl, — 
Origani preterea meminit, quod fupràexpofui,& fummz 
cutis iecorisapri, quz olim augures & vates obferuabant. A. — 
Grzcis pars at, 77021, & paryvetiten plerunque vocabantur, — 
Hz partes felli adiacent, & venz portz,ficdid,quódían- | 
guiné ad hepar defert . Caítoris item & Hippopotami tefles ^ — 
exaqua drachma pondere fumpii , prxflantiffimum aduer-—— 
fus ferpentes íuntremediü . E(t autem caftoranimalamphi- — 
bium, nam partim in aqua,partim in terra degit.Lutrefimis — 
lis cft, maiortamé pauló, pofteriores pedes anferinoshabet, — 
caudam fquamofam, dentes acutiffimos.Marinusequus &à — 
Gracis,& à Latinis Hippopotamus dicitur. Vt plurimum in. 
Nilo fupra Saim vrbem , quam Pocta fulginofam appellat. 
ob agros circunuicinos nigros & combuflos veluti habitat. 
Szpé autem é Nilo,przcipué veró cüm fame premitur, pro-- 
ilit, fcgetefjue prope ripas depafcitur.Hinc Nicander eum. 
malam falcem,hoceft,dentem,in meffem immitterefcribit.— 
Huc ctiam rcferri poffunt abrotonum, lauri bacce , amara- 
cus,leporis coagulum,capreoli item & hinnuli, pinguei; ect- 
uinum rete, poli preterea,cedrus, iuni perus,platani pilulz, 
. cuprcífus denique & bupleuris, quz poftrema tam incoghi- 
ta nobis eft.quàm Pulybatza, é qua Theriacam ,cum vini & 
olei xquis partibus , duobus videlicet cyathis , & ptifanz he- 
mina componit. Aliam deinde T heriacam componité pice; 
medalla ferule fylueftris foeniculi (quod Grzci Hi ppomara-- 
thrum appellant) radicc;apio paluftri,(cu fylueftri dauco, ce 
dti baccis,hippofclino,myrrha,cymini femine, & viperarum. 


came, |. - | d 
m RELI- 


LIBER? 


RELIQVARVM PLANTARVM, ET RE- 
MEDIORVM, DE QVIBVS NICAÁNDER IN THE- 
J|. AIACIS LOGYVIVS EST, EXPLICAIIO, 


|^ DE VENENISS — 


CAP. XXXYIL. 


? E diutius immorari videar in repetendis ijs, 
é que à Poéta noftrofünt confcripta,fummatim 
id quod adhuc in enumeratione remediorum 
NE fupereft, explicabo, nulla denuó mentione fa- 
-OWETZG373 Ca corum ,quz vel iam anteàà nobis fuerunt 
expofita,vel de quibus fortaffe in hoc fecundo libro noftroa- 
 gemus. Gladiolus quem in ripa duorum luminum Drilonis 
. & Naronisenutritum fuiffe ait ,ea planta eft,quam: vulgus 
.. iidem IIlyricam appellat. Hec enim duo flumina cam rcgio- 
neminqua Rhagufium fitum eft;perlabütur.Naron à Pom- 
ponio Mela Narus dictuseft . Narrant Pocte, Cadmum vna 
€umcóiuge Hermione, Thebis:(quam vrbem ipfe condide- 
fat) pulfum , ad Illyricos feu Dalmatas contuliífe fe ; ibique 
. Deorum commiferatione in Dracones duos conueríos efc. 
Cadmus Sidonius quoque di&us eft, proptereà quód Pheni- 
. €ig,in qua Sidon vrbs quoque fita eft, Regis filius fuerit. 
—. En t1ca & Tamarix vulgó cognita funt. Antiqui tamarif- 
. Cum peculiari quadam vi in augurijs preditam exiftimarüt , 
. quàm ob caufam Magi & Schyt cum futura predicere vel- 


: lent ramis huius arboris vti confueuerunt. , 

— Gyms v s nobiseft incognitus. Tithymalus Grecis thy- 
mulis quoque dicicur. : Nafcitur in: campeftiibus locis ple- 
 Tunque & lacemittit, Diofcoridcs cius (eptenr genera con- 
duit 0 ntum osol nrotp, motnotm tin Ipsi d 
" SAMBVCv svulgaris eft notitiz. | : 
Raw item'maioresin aqua vino cum oleo & fale, vt 
Diofcorides fcribit , elixx; ad. ferpentinm: morfus maxi- 
WE proficiuat:; quemaditiodum-in fecundo libre: demon- 
: fltabimas, Iecur item, & caput vipcrinum cx aqua, vel vi- 
Bo fümptam , ob rátiones fupri im principio hbri in me-. 
diusi àddugas ^wNicander per vocabulum | beftiz , Vipe- 
Hm,aut ferpentem ; quz daninum intülerit , ircelligit. 


Ka Nemo 


Hz r1cHn Ys v Mherba eft vulgó cognita in Gallia,cau- 


capita habeat, vocarunt, | ge o. 
BAS1L1CYM aquaticum fimile cft ocimo;folijstamen . 
pauló minoribus, & diuifis parum;Gracifpwoyvocant. ..—— 
. QYID fit Eucnemus;nefcimus. Anifum atitem &acan- -— 
thus plaritz funt vulgó cognitz, | Tix 

, Hr R54 Alcibium dica fecunda fpecies eft anchufz, | 
quam Diofcorides Alcibiadiurn vocari Íctibit. Inlocisfabu- 
lofis,quales funt magnz illius Troiz cam pi, vbieamquoque - 
à cane,quem vipera morfu fuo lzferat , Nicander inuentam * 
fuiffeaffirmat,copiofa prouenit.Crymne porró& Crafuspro- — 
pria funtnomina duorum agrortm Troiz vicinorum, prope — 
Phalacrzum montem , quo in loco Argiui equum ligneum. 3 
extruxerát.Canes hinc Amiclei di&i fint,abAmiclravibe, - 
. quz vnacraté centenis Laconiz vrbibus.Er fane optimosca- 

nesvenatoriosexcaveniffe conflat; - 5. 000 : 

5 Raicrw vsvulgó Palma Chrifti di&us, vulgaris in Gallia 
H En 5 A quz ideó nota eft, quód ad Solis motum & ipfa — 


circumagatur ,à Gracis Heliotropion vocatut;ficdicta, Yt — 
Poeta nofterafferit,quod folé (equatur, vt & ECT 
Viti /. tox corpi- 


*« 


[ utiora , & candidiora.Eadem 
is fequendi Solem ,olez quoque folijsattribuitur. — 
VMBiLÍícv s Venerisea planta eft, quá Graci Cotyledo- 
Sappellant. Non multü in alt affurgit,folia omnino rotü- 
habet,viridia maximé,& in medio, vbi ftipiti funt affixa, 
concáua.Cauliculos tres aut quatuor folijs cin&tos emittit. 
-AscrEPrIY Mfecunda fpecies eit Panicis , fic dida, quód 

- 4Efculapiusfuerit inuentor,cad;,vt Poéte referüt, Iolaü Iphi- 
- elis fliam,qui hydram,àqua larfus fuerat, interfecerat , vna- 
Que cum Herculcigni mandarat,fanitati reftituerit. | 


milia, latiora tamen, hi 


Ixj& vulgó Ceterah appellant: fic dita eft obfolia,quz fimi- 
habet Scolopendtz terreftri,de qua fuprà inter beftias ve- 
enatas egimus. Longitudine minimü digitum xquant,fub- 


" " 


tet hirfuta & flauefcétia, fuperné víridia,ncc caulem,nec flo- 


m, necfemen habet. Nafciturin parietibus, faxifQue fili- 
£cis,& opacis locis. | exo : 
-« QviNQyErOo r1v M fic didü ed,quód ea herba quina 
fingulis pediculis folia proferat, menthz fimilia, & in ambi- 


zi 


 tuferrata.- 


bulbo Sida Pfamathyza,fic di&a à fonte quodam Exothix 
Plamatho. | | ; 

— Excovsisaltera fpecies eft antliufe folijs laducz fimi- 
libus fed lon gioribus,latioribus;afperioribufjue,craffis, cau- 
- leáuelongiffimo,vt Diofcorides refert. ; 

- PIN Ys humilisca herba cft,quam alibi Pinum terrz, vel 
Iuam artheticam appellauimus.. — — | 
 PsrRosrriNvMÍylueftreà Grzcis Caucalis dicitur, 
folia inferius fimilia habct dauco fylueftri,vel oluíatro fupe- 
us, hoc eft, in cacumine caulis paruis incifuris diuifa,fzni- 
| culi foliorum inftar, femen profert,vt & petrofeliniifuauiffi- 
 Riinmandendo odoris. : xe 
—" F'ASTINACA codénomine, & à Latinis & à Grecis di- 
$n Gallisquandoq; Paftenade. Multorá eft generü. Sin- 


Lfamé in cibo commendantur,& Gallis famtliaria funt. 
3i TA TrRar- 


X ScororreNDpxivMcacfítplanta,quam Pharmacopo- . 


- An cr1v M herbaeft (imilis verbafeo, vt Galenus afferit, 
^ : EET x E c 
&atàm caremus quàm Cicamenc Otdili, Leucade, Iaí(mino, . 


Y. 


" RvsR1cCA Lemnia 
€ Turcia aduchitur. 
PaovENirininfula Lemn 

lalatur,vbi agricole hanc terr 

ligebant,vt Diofcorides affir 

quz in maximo habetur : 

Lemniam effe negat quam nos bolum arme- 

nam Orientalem vocamus,veram effe affirmar. is 

PaAriryRvstáivariéab antiquis defcribitur,vt:cam hodié 

Ll -i 


—u c oU JS VENENIS 7... EC 
. eamnulla noftrarum arborum conferre queamus , nifi forté 
«umaquifolio. P eur Peu ow 
- ORosBANCHEcauliculus eft fefquipedalis, fübruber, fi. 
. tiefolioafparagorum inftar cüm erüpere incipiunthitfutus, 
 Fencr;pinguis,tlore fubalbido,radice digiti craffitudine,fiftu- 
-. lofa.Inter legumina,fegetes & linum nafcitur.Aliqui tamen 
.. dubitant, vtrum Nicander hanc plantam intellexcrit,cá nc- 
.. moévetceribus hanc illi vim contra ferpentes tribuat, vcl flo- 
— resmali Punici,qui interdum hoc nomine, vt Grzcus inter- 

—. presannotauit,appellantur. Quod ad meattinet,non iudico 
. eum hosintellexiffe,cüm in fequentibus ftatim de vafe exi- 
».. guo,rubefcente,& mali Punicifloribus loquatur. ^ . : 

— — R£srA bouis vulgo notiffima cft: fic autem vocatur, 
.. quód radicem habeatlongam,& robuftam,adeó vt cüm vo- 
.. meriimplicatur,vel inco inuoluitur , bouesaut equos remo- 
. tetur, Cauliculos habet paruis aculeis vndiquaque munitos, 
.. foliameliloti (imilia. : : pd 
Pon nv Stratium vocat, quàd in Stratio Arcadiz vrbe 
. omnium pra'ftantiffimi nafcantur. Herba à Draconc cogno- 
minata Gallis Serpentina dicitur,quód caules habeat macu- 
lis diftin&os, inftar cutis ferpentis. Vnlgo cognita cft. 
|» M I Dautem per radicem fimilem pungenti Scorpionis 
&culco intelligere voluerit, plané nefcio. Anteà quidem de 
. Sorpiuro locuti fumus;quá idcó fic vocati dicebamus,quód 
- flores Gimiles Scorpionis caudz proferret. Caltha feme (imi- 
habet , Sed nullam inuenio herbam , quz ciufmodi radi- 
.. em habcat , nifi forté fit prima aconiti fpecies, de qua in fe- 
.. Cundalibro loquemur.Certus tamé fum, cum hanc non in- 
. tligere,cüm venenofa(it, Et crediderim potius,eum abu- 
- fiué radice pro integra herba vfürpata, Scorpioides intelli- 
| Lis voluiffe , quod Diofcorides ferpentium mor(ibus me- 
. Geri fcripie, i : 
- Lychnis,vt Diofcor. affirmat , magna vi aduetfus fcorpio- 
Rum ictus pollet. Matthiolus fcripfit eam effe caulelanugi- - 
nofo, cubito maiore , in cuius cacumine flos emicat, purpu- 
. TUS , albze viola fimilis folijs longis , tomentofis, albicanti- 
 bufquc, | E 
H YACINTHy s planta eft quz inter fegetes, & in fyluis 
Prouenit, radice magna & bulbo(a, folijslongis & anguftis, 
Em 4 K 4 qux à 


- quz àtetra principium fumunt, & caule paruo ex medio. 
. «ipforum ad palmialtitudinem afcendente. In ambitu caulis — 


flores purpureos emittit. 


. Pogr referunt Hyacinthum puerum fuiffe eleganti. 
fima forma , quécum Apollo niagno profequereturamore, — 
ab eo per imprudentiam, cüm forté cum co difco (quod ge-.— 
nus erat ferrei inftrumenti rotundi,quod in altum vibrabat) — 


luderet ; fertumáue ad lapidem quendam refiliret , capit — 


' ipfiuslzfit, vnde perijt. Hoc accidit in Eurota flumine, alis. 


Amrycleo vocato,vel Laconico,quód Laconiam praterfluat, — 
Quz fabulaab Ouidio quoque in Metamorphofi pulcher — 
rime eft defcripta. ien | E 

Pzn radicem Libycam , Silphij quodin Lybia nafcitur, — 


t 


- radicem intelligit: Lichenes equorum calli füntjin equotum 


genibus, & fupra vngulasinflexio carum partium durati. — — 
Paus porcinusea erba eftquam Greci Cyclaminum —.— 
vocant.Folia habet hederz,purpurea,varia,caulequaternos — 
digitos zquante,fine folijs, oribus purpureis.radice magna — 
& nigra. Quidam vmbilicum terrz appellant. E 
CixNAMONIVM noncftillud,quodapudnosvulgó.— 
Cinnamomum vocatur.Verum tamen eft;id quam proximé 
accedere, & in defedualteriushocplerunquenos vti, ———— 
BALsAMVvM quod Arabicum ad differentiam vulgatis — 
noftri denominari dixi, hodiein Europa noftra nufquam in--— 
uenitur. , i E. 
X NicAN DER porró ex harum & aliarum herbarí mio — 
 Xtione, quarum inaliquibus locis facta eft mentio, diuerfa — 
Theriacx genera compofuit eamque componendi modus — 
abundéin fuisverfibus demonfttatus eft. Quo fádtumetiam — 
fuit,vt noluerimin co tranffcribendo diutius immorari. Le--.— 
&orem denique rogo , vt potius (i quz defiderantur , tàm ob 
nominum & cognominum plantis impofitorum diucríta- 
tem, quàm breuem nimis earum explicationem, ea fupple- — 
ic, quam curiofé rixari mecum velit. —. ; BH 


^QLIBRI PRIMI DE VENENIS .- 


FriNis. 


IDE VENENIS 
EIDLSBER STPCUNDYS 
us HOC EST DE NATVRA EORVM, ET — | 

vIntidotorum, : ; 


— ^ Dg VENENIS, ET ANTIDOTISIN GENER. 
B. CAPVT PRIMVM. 


DvNpE in primo noftro commen- 
4 tario,tàm de natura & morfibus ani- 
samalium venenoforum , quàm reme- 
|/A dijs proprijs & cóuenientibus in co- 
«4? rum pracautione,egimus. Primo ité 
v capite generatim naturam venenorü 
idifcuffimus,& in fequentibus cü Ni- 
-candro praferuandi modum à viru- 
Bc c aM lentis beftijs tàm perfuffitus, & per 
. Caquzfuübfternuturquàm illitionesidQue antequàm vllum 
.. dc particulari cuiuflibet animalis natura verbü faceremus, 
| demonftrauim us. Neceffarium itaque eft; prxcipué (i eundé 
vt ordiné pofthac etiam fcqui volucrimus,primum de eo,quod 
: Poéta nofter (ilentio przterijffe videtur , hoceft, de prafer- 
WUattone;& curandi rationecommuni,quibus ambabus hunc 
a fecundum librum deftinauimus , agere. In quo non fecüs, 
-. Quàm primo , liberé fententiam noftram pronunciabimus, 
.. Rateriafáue & verba difficiliora Nicandri explicabimus. 
A. Sed antequam hoc negocium aggrediamur,quandoquidem 
.. AIC przcipué de antidotis quaritur , primüm eorum natu- 
fam cognitam reddere ftudebimus, & deinde ad praferua- 


tionem figna, & vniuerfalem curationem accedemus, & po- 


fremo, autorem noftrum fecuti,dc quolibet veneni genere, 
 Particulatim differemus. Antidotum itaque idem , quod 
. Vocabulum Graecum d«£itpuaxor per quod proprié medi- 
 Cimentam, id. quod ore contra venena fumitur , intelligi- 
 Rus/fienificat. Graci d2«Zrripioy quoque appellarüt: quam- 
. Bis hoc vocabulum propriéad ca medicamenta, que in potu 
ze : BE-r . -aduerfus 


DOLALN / : 
tall MM dE rr 


E 


(74 — 0 LIBER SECVNDYS 


quod virulentum animal fighificat, vt primo libro oftendi.- 


à 


—— E E 


aduer(us ferpentium morfus hauriüntur , accommodari de- 
beat: proptercà quód compofitum eft e vocabulo Graco 


Ambotamen indifcriminatim in vfum trásferuntur,vtrunq; — 

etiam à Galeno füb antidoti nomine, quód contra venena | 
exhibeantur, comprehenditur. Nominis itaque ratione — 
rcddita, reliquum eft vt de natura antidotorum , quz du-— 
plexeft, loquamur. Sunt autem ex antidotis quzdam, que.—— 
repercutiunt, & infringunt vcluti veneni idus: quedamé — 
corpore, quod obfedit ,id euocant;extrahuntQue. lliaeam — 
vim habent velob qualitates fuas, vcl temperiem , veldee — 
nique ob prom quandam naturam: hec autem ves. — 
nena expellunt , vel ratione fimilitudinisfubftantiz quam — 
inter fe habent , & ob quam ctiam oa attrahunc : velcaloris — 
tenuitate, Quz autem qualitatibus fuis auttemperieagunt, 
manifeftas operationes fortiuntur, Quódficontrariacon- 
trariorum funt remedia, vt certé funt, manifeftum plané.— 
eft, fiquidem venenum tale vel ob caliditatem, vel frigidità- 


tem , vel ficcitatem, vel humiditatem excedentem dicitur, — 


antidotum eius vim , aut frigidate fua, aut caliditate, aut .— 
humiditate, aut ficcitate debere retundere, Quodficone — 
tingit venenum effe vel calidum & ficcum, vel calidum & — 
humidum , aut frigidum & ficcum , vel frigidum & humi» — 
dum , antidotum frigidum & humidum , eut frigidum & 
ficcum , aut calidum & humidum , autcalidum & ficcum 
erit. Itaque operatio illius;tanquam à qualitatibus,quas Pho 
lofophi apparentes appellant, defumpta , manifcíta quoque 


rit. Et quod ad particularem antidoti naturam attinet,talis 


eft ca qualis fequitur. Antidotum enim, quod veneni infulb.-— 
tus rctundir,& infringit veluti, duplici contrarietati partici — 
pat, & tam corporiquàm veneno aduerfatur, Eadem enim — 
intercorpus & antidotum , que inter venenum &antido- — — 
tum eft proportio , & pari quoque rationeinter venenum & — 
antidorum, quz inter antidotum & corpus, Hoc prima ine — 
tuitu difficilius,& repugnans fibi veluti videtur,ratiotamen — 
hzc eft: (i antidotum fimile effetcorpori,non maiorem vi? — 
peadnenh quàm ípfür corpus habiturum effet, & 
jac ratione füperuacaneum foret , aliunde conquirere id» 
quod corpus ipfum füppeditatet nobis. Eodem m modo 

"e | omni- 


Li 


A 


| T€ DER VEWIENAISO o — 0 uM 
fiomnino corpori contrarium effet, tantum abeft , vt quic-. 
quam vtilitatis przftaret, vt mortem quoque acceleraret. 
Dicimus itaque antidotum inter corpus & venenum me- 
dio quodam modo fe habere, idque iufta de caufa, fi exacté 
& proprié antidotum appellari debet. Alioqui enim quo 
magis ab hoc medio difcederet, & in hanc vel illam par- 
tem inclinaret , hoc magis vim fuam imminueret. Nam 
cüm ad corporis naturam accedit, in hoc certé vircs fuas 
- labefa&tat , quód venenum propria fua natura perpetuó 
. fübítantiam noftri corporis , & quicquid huic eft annexum, 
. corrumpit , ahtcaque non definit zuire , quàm alia qua- 
— damre, quz diuería ab co natura przdita fit , fuerit occur- 
— fum. Pari ratione fi magis ad venenum inclinaret , quo 
. magis ipfius naturz participaret, hoc magis visctiam ipfius 
adaugeretur.Periculofum autem eftob caufam,quam.modó 
attuli, antidotis magna nimis quantitate vti. Abíque du- 
- -bioenim , etiamt veneno fuperiora effent , idque cuince- 
. Ieht, corpori noxam aliquam allatura effent, Quemad- 
modum etiam minimé coníultum eft, ijs parua nimis quan- 
. litate ,quàd periculum fit, ne veneni vis vchementior eua- 
dat vti. Alexipharmaca autem, quz vim habere extrahendi 
. veneni dixi , id naturz quadam cognatione , quam mutuó 
- lnterfe habent; & quz in fcholis fubftantia fimilitudo vo- 
— Gur, efficiunt : non quód per fe fatis efficax fit ad procu- 
. tàüdum intericum, fed vt corpotitantüm (quemadmodum 
e primi gencris antidotis oftendi ) fi quis ea maiori quan- 
titate famat, noxam aliquam inferant. Quxdam etiam ex 
js hànc vim à calore acquirunt. Calor etenim attrahit,quod 
experientia in quàm plurimis naturalibus actionibus vide- 
Ie licet, Sed antequam ad explicationem aliarum mate- 
riarum , quas in medium protulimus , accedamus, quafítio- 
nem prius; quz ad hunc modum proponi poteft, declara- 
5imus , Qui ficri poteft, vt venenum tam parua quantita-- 
te exhibitum , vim fuam maleficam in omnibus a&ionibus 
Corporis , animalibus , vitalibus , naturalibus in tam paruo 
temporis fpacio exerceat? qui fieri item poteft vt alexite- 
 tiüm tantam vim retundere poffit , cüm fieri nequeat, Vt 
am exipuusliquor per tot corporis partes deferatur? Mini-- 
mé profe&o hoc in loco dubitare oportet  diffcilim i 


- reddere rationem. Affirmare enim velle cum Galeno, ful 
 ftantiam veneni , & alexipharmaci non diftribui per corpus, 

fed qualitatem duntazat illius, quid id , obíecro; aliud eff: 
quàtn iniuriam facere principijs naturalibus , quibus edodi. 
fuimus;qualitates abíque corpore non poffe confiftere , prz- 
cipuéeas, quz é primis effe&tibus fubftantix, fuorum corpo- 
rum proficifci videntur , quemadmodum calor qualitas eít, 
qux quàm proxime ad ignis naturam accedit. Dicemus itaq; 
. has qualitates ita per corpus diftribui vniuerfum , vt non fit 
neceffe exiguam veneni portionem idcó ad tot partes . 
(nam id impoffibile effet) deferri : fed ita hzc accipere o«.— 
» portet quód venenum quàm primüm corpus occupauir,tan-- 
quam hoftis qui in ipfius perniciem conípirauit, quicquid 
primum occurrit, conuincit, & in propriam fuam fubítanti-- 
am conuertit , fiue fanguis fit in venis , fiue pituita in ventri- 
culo & inteftinis , & hinc reliquas quoque corporis partes 
inuadit. Quemadmodum dux exercitus etiam cüm vrbem | 
deditione captam hofti tradit , quàm plurimos milites, quo- 
rum opera poft acceptum. damnum vti poffit, ad fe alli- 
cere ftudet. Venenum itaque hac ratione, qua dixi; và- — 
lentius redditum , per venas, arterias, & neruos fefe exten- 
dit, & maleficam- vim fuam iecori quoque , cordi , & ce-- 
rebro communicat ; & vniuerfum denique corpus in fui — 
fubftantiam conuertit . Quod veró ad alexiterium atti — 
net ,cum debita quantitate fuit affumptum , ventticu- — 
lum petit ,ibijue calefa&um vapores cleuat,quiàíe inui — 
cem difiundi , & per vniuerfum corpus diffeminati vi fua. 
fimili ei corpori, à quo funteleuati, venenum ,quocunque 
tandem loco occurret , oppugnant. Hinc alexipharma- — 
cum exigua mole fumptum, venenum euincere ob Y&-.— 
porum paucitatem , qui ad tot partes, in quas venenum - 
fe ca , qua dixi, ratione in(inuauit, deferri nequeunt , non. 
| poteft. Taceo, quód nullam corporis particulam in fui 
fubflantiam vt venenum, conuertere poteít, Quod ctiam 
nec vtile nec neceffarium effet , cüm vitz damnum potius 
quàm vtilitatem aliquam allaturum effec. DM 
. Redeamusitaq;ad primum tradaationis noftre initium,&. 
modum venena przcauendi demonfttemus. Diftinguitüt. 
autem hic in tria capita. Primüm domus gubernationem 


Alteru 


medicamentis... O 


firos quibus tutó fidere poffit, quofque à longo tempore co- 
gnouerit, & beneficijs quibufdam deuinctos fibi reddiderit, 
eligat; Quod facillimum fa&u eft Regibus & Principibus, | 
- qui ptzcipue his admonitionibus,tanquam quos multi odio 
fimul profequantur , & metuant, indigent. Nam quemad- 
modum aliquando in Tragoedia quadam noftra, quam Ca- 

- farem infcripimus, diximus. | 

Hs quem finguli metuunt ,à fingulis caüere fibi oportet: 
^ Quilibetenim eum iclibus conficere, fen dilasiave cupit... 

— PRiMvM itaque preceptum; quod Princeps obferuare 
debet , eft vt vitz & morum integritatcamabilem fe atqué 
acceptum fubditis fuis reddat. Et quia raró fit,vt magni viri 
«ivfque fui ipforum obliuifcantur , vt quicquam improbe 
. 8gant: operam dabit princcps,vt miniftros habeat non igno- 
biles, necobfcuto loco natos, fed fideles & Deum timentes, 
Medicos etiám qui in ea parte artis medicz quz fimplicium 
medicamentorum cognitionem fub fe complectitur ; (iit 
 €xercitati,eligat oportet. Cauere etiam oportet, ne vafaqua 
admen(z vfum feruiunt inloco aperto ponantur, vt hac ra- 
tione exploratoti occafio veneficij przripiatur. Munda 
quoque ea & claufa feruare oportet;precipue cum vinum aut 
Cibusintüs continentur , ne virulentum aliquod reptile in- 
gredi poffit,vel vini odore ferpentesalliciantur . Naturaliter 
etenim ferpentes, vt quàm plurimz antiquorum hiftoriz, 
quz exemplo nobis effc debent,teftantur, vino delectantur. 
iofé etiam fellas, & frena equorum, ne veneno infician- 
tür;obferuare oportet; proptercà quàd frequentilimé vene- 
num ibi d-litefcens; fub femore & in manibusequitantis in- 
Clefcit, & percutis meatus in corpus fcfe ingerit , illudáue 
inficit. Quibüs ita ad amuffim difcuffis, veneficia deinde ra- 
tira fortaife- erunt. Improbitas tamen hominum cà víque 
ft prosreffa, vc domceftici ipfi dominis fuis venenum darc 
non erübefcant : cui cert aliter quàm ex fingulari Deigra- 
tia;qui omnia videt; &occultiffima quxque reuclar;fuccur- 
ti non poteft; Ec videntur fané principes egregie p:zcauiffe 
fibi, cm pincernis fuis imperant, vt vel vinum , vel am 
"Ji qux 


qus apponuntur, antequam ipfi quicquam de ijs fumant, 
praguftent: qui tamen modus incertus eft & fallax. Quod 
 pocillator, vel alius quicunque hero fuo toxicum przbere in 
animo habuerit , nequaquam dubitare oportet , cum cum 
antcà feantidoto muniucrit,quód veneni vim labcfadtet,ci- 
tra vite periculum guítare ea poffe: aut certé ram paritfüm-— 
pturum;vt nihil incommodi indc percipiat: aut fal tem ineo | 
loco;vbi venenum non eft,aut denique fi culpa etiam vacat, - 
& nullius mali conícius fibi eft , nihilominus tamen przgu-.— 
ftaturum effe. Quod tamen non impedit, quo minus herus 
quoque poft eum deco capiat: vt plurimum enim venena — 
hac ratione in cibis exhibita , nontàm citó maleficam vim 
fuam oftendunt,fed in corpore aliquandiu, antequam quis 
ea animaduertat, deliteícunt, Quam ob caufam is, cui hac 
in parte periculum imminet , & non omnino tutus cit, di- - 
ligentem vi&us ( quod fecundum pracautionis caput fuit) 
rationem obferuareoportct; Vtatur itaque cibis tàm primis 
quàm fecundis qualitatibus mediocribus , hoc eft, qui non 
fint nimium , vel calidi vel frigidi, vel ficci, vel humidi, vel 
dulces , vel ama:i , vcl faliti vel acidi. Venena etenim ple-.— 
runque, fi faporem fpe&es , «alia funt guftu , przcipue ea 
quz ob qualitatum exuperantiam agunt, tacco quód ve- 
nena plerunque cum dulcibus commifceri confuenerunt, 
Vitandi pratercà funt cibi colore candido nimis. Nam füb - 
his metallà quzdam venenofa occultari qüeunt.: Víusitem ? 
olerum fufpicione non vacat. Nam bonis lethalia quoque 
admifceri poffunt. A cibis quoque non confuetis in primis — 
abftinere oportet, quz facilimé fapore non confueto decipe- : 
re nos poffunt. Sanguinisitem víus,intermittendus,cum fa- 
cilimé illi , quo nos vtimur , aliorum.animalium venenofo* - 
rum fanguis admifceri queat. Omnium tamen fecuriffimus 
& certiffimus przferaationis modus hic eft; non diu famem - 
autficim fübftinerejidque duabüs de caufis; Primum quód 
vena prima ar&iores reddita , fameque oppreffz finc vllo 
difcrimine inid quod primó incurrit, irriunt, & quiavere- 
num iterum ad ventriculum vcl alio regurgitat, illud quàm 
celerrimé per corpus , perinde acfi effet illi nutriédo idoneá 
alimétum,diftribuunt. Altera ratio eftquód cim venenum. 
ventriculum plenum offendit, £rpenumero cibis fefe -— | 
sur mifcet, | 


: CBE VYINERNISQOI .  . — HM -—- 
üifcet, quibus illius vires hebetantur, quasantequam recu- | 
peret fpacium fuccurrendi datur. Imó quandoq; cum com- 
munibüs , & quotidianis corporis excremétis ipfum quoque - 
expellitur. Aliud eft remedium aqué praftans, non vti cibis 
arie mixtis , aut diuerfis faporibus conditis : nam ijs com- 
modé venena admifceri poflunt. 
Jo REL1Qy vM cfi,quodadhancmateriam attinet,vt de 
- jsmedicamentis qux vulgà praferuantia , hoc eft , aptaad 
przferuandum nos,appellamus,loquamur.Sunzautem duo- 
Tum generum, fimplicia nimirum & compofita... Simplicia 
. (quemadmodum & compofita ) vel per os affumimus , vel. 
. Circungeftamus,, vel alioquiin promptu ; & penes nos ha- 
- bemus. Per osaffumi poflunt ficusaridz, iuglandes, cortex 
. mediuscaftanex , apium, radix raphani fylueftris, rutae folia. 
. €xvino, dictamnus , lauri baccz , caftorium naribusadmo- . 
. um, &ferpyllum vulgare,betonica,;nigella, radix afphodeli 
. €umaqua tepida, cymini femen, olibanum , lignum alo&s, 
3 anethum;agrimonia ex vino , mala citria cruda ,rapi femen 
. €x vino folia pulegij fylueftris vcl calamenthi, terra figilla- 
tà, tetra Lemnia, aurei pondere duntaxat fumpta , arthe- 
ifia, abüintbium, foeniculum , iuniperi bacc, & quàm 
plurimz alia plant: quibus hanc vim prouida natura , vt 
. Venenorum incommodis occurri queat , attribuit , Mithri- 
. datamautem & Theriaca probé & fideliter compofita prin- 
-. €Gipatum inter omniaantidota compofita obtinet. À nimia 
. tamen ipfius quantitate cauere oportet. Nam (vt antceà 
- dixi) alexipharmaca. proprie fic dicta , aliquo modo naturz 
"Boflrefunt contraria. Eft & alia vulgaris antidotus, cfüi- 
Cxiffima tamen, qua olim. Mithridates Rex Ponti lon- 
gillimo tempore , vt quidam é veteribus fcripferunt , inco- 
lumem fe conferuauità veneno. Con(tat autem e rutz fo- 
lijsquinque duabusiuglandibus, tribus carycis , & falis mo- 
mento, & appellatur Mithridatium minus , ad differen- 
tiam maioris, cuius compofitionem Gal, libro r. de anti- 
dotis docuit. Narrat Plinius Pompeium victo Mithrid ate, 
hanc compofitionem propria manu fcriptam fub ipfius fcri- 
hioinuenife. Hzc itaque quod ad medicamenta tam fim- 
-- ia, quàm compofita, e quibus diuería compofitionum 
€nera pro arbitrio medici experti parari poffunt i c 


. dicta füfficiant. Nuncde ijs agendum , quz quis vel collo 
- füfpendit, vel alioqui fecum fert, quz venena produnt: qui- 
bus tamé,vt vera fatear,fidere non expedit. Ecquod ad me. 
attinet plane dubito,tàm veteres quàm recentiores, qui hzc. 
literis mandarunt , fraudulenta quzdam & fuperftitiofaillis 
immilcuiffe : nihilominus vtle&ori fatis faciam, modosali- 
quos przícribam,facta tamen prius hac obteftatione,nequis — 
fidem adhibeat, nifi prius ipfépericulum fecerit. Hic itaque — 
fcribunt cornu Ceraftz ( quem Cornutum primo libro vo- - 
cari diximus ) feulinguam ( quam ferpentis linguam là | 
appellant)prefente vipera;aut napello;aut pardi felleexada- — 
re : quod Petrus Aponenfisin tractatu fuo de venenis me- 
moriz prodidit. Suncalij, qui pro certo tradunt,lapidé Tor- 
coidem feu cyaneum à czruleo colore di&tum  fplendorem 
fuum prafente vino amittere: quod ramen experimento — 
nó vidi quemadmodum nec in rana terreftris lapide, quem. — 
digitum eius quigeftat, prafente venenoadurere vehemen- 
teraffirmat. Addunt quidam candelam & dextro vulturis 
pede fa&am extingui. Pfittacum etiam folito vehementius 
vociferari,& perdicem etiam enutritam domi caueam füam — 
cum maximo clamore dilacerare. Infinita alia funt menda- 
ciain medium à Pifone , Medelbo, Simonide, Ariftodemo, 
Pherecyde(vt £tiusfcribit) & Gilberto Anglico,Petto Apo- 
nenfi, Alberto Magno,Petro Hifpano,& alijs,qui etiam cha-— 
racterum necromanticorum meminerunt: imaginisnimirü — 
ferpentis cum ftellis fuis infculptz lapidipreciofo : hominis 
item genibus flexis ferpente cindi,cuius caput dextrate- — 
necat, caudam veró finiftra: quod totum ex obferuationein- — 
fluentis potentix quarundam ftellarum proficifcitur. Qux — 
ineptizomnestam parum certitudinis habéc , quàm parum. 
 noseffc&us videmus. Negaretamen interim nolo, quofdam — 
lapides preciofos, Smaragdá nimirum, Achatem, Sapphirü, ae 
margaritas,& alios in pulueré redactos, & per os affumptos 
veneno infectos ab interitu vindicare poffe , cuius experien- 
tia , ficpc fidem nobis fecit. Sed quód collo fu fpenfi , vel cit- 
cungeftati hunc vfüm przflent , vcl hanc vim habeant, nu 
lam video rationem . Reliquum igitur eft, pofteaquam de 
przcautione locuti fümus , vt generalem venenorum cura- 
tionem,quz tam neceffaria eft, vt (iepenumeró imó e 


 adeaim recurrere cogamur, tradamus.. Nam cüm liomo nó: 
 bisveneno infe&us offertur ; nondum adhuc quale venetiá . 
 affumpferit , conftat. Quare rcli&a particulari curationis 
 methodo,communem adhibemus. Bonus tamen medicus, 
.. quidiligenter omnia percurrit , exactius pauló pérà qux 
E. acorde fübiccta, hoc eft, figna exteriora; qua in Sytapto- 
 matibus à venero dato exortis ftatimfefe produnt &genera- 
liparticularc colligere poterit: nótamen adhuc omnino cer- 
tus eft,fed in genere tantütn nouicvtrum fit vel calidum;vel 
— frigidum;vel ficcum,vel humidum. Ventriculi etenim,renü 
. &veficz inflammatio,excoriatioitem lingua & faucium nó 
. tantüm ob cantharides , fed Salamandram etiam & bupre-- 
- feemaccidunt. Vertigo autem feu caligátio , ftupór& refri- 
geratio in corpore non ob cicutam tantum , fed mandrago- 
ram etiam oriuntur. Indicia itaque primum,quz ex vniuer- 
. fllibus particularia magis , & e primis quatuor qualitatibus 
.. dedu&afunt;affignabimus. Per has enim veneni maálignitas 
plerunque detegitur,illius przcipaé'quod per exuperantiam 

. qualitatum fiue folarum , aut alij particulari coniundárum, 
dequo in primo capite primilibrilocuti fumus;agit. Venena 
Itaque calida plerunque fe prodüt per acutam omni mem- 
. brotum infammationem , quz e fiti intolerabili , & füdore 
. €entinuo,& membrorum contorfionc colligitur. Ecvbi cum 
. heccalore peculiaris quzdam malignitas occultàtur; tum 
. pundio, & intolerabilis ventriculi & inteftinorum dolorac- 
€edunt;animi icem deliquium;& fudores iàm calidi;iam fri- 
Bidiemanant. Venenum frigidum & fomno profündo co: 
Büofcitur; qui interdum adeó excedit modum ; vt non nifi 
Ragao. labore excitati qui fic füntáffedti, poffint; Non: 
Bünquam cerebrum ita turbatur & afficitur,vt fepenumeràó 
ftultitia & infania fübfequaricur ; vriiuerfutn corpus refrige- 
Titür, & xgerafpe&ucftpallido & horribili ; fadorerumpit 
gidus ,& frigore totusriget. Venena aurem calida; qux 
perpetuà fere calorem comiter adiarictüm habent, os 8z 
fauces exiccant curn fiti qua fiitieari & fatiari non poteft. 
tquia ficcitas membra & corporis meatus, membrana in- 
flarque propeignem collocatut in fe coritrahit, vrina etiam, 


CO d YoEECEKNENMEK — . de 


, &teliquz quoque corporis excretionés.quotidiarie füppri- — 
Iuntur ; & per vigilijs premitur. "Contra venená frigida 
suyY L inex- 


dqí$21 ^ —  LPDEKEROStfCUMDYS 
incxpugnabile dormiendi deiderium comittatur: vel ven: — 
. tris luxuscum neruorum omnium & ligamentorumr.rela: - 
| xatione , ita vt oculi quandoque é capite procidere vellevis - 
deantur.Plerunqué ctiam manus, pedes, aures, nares, & re» 
liquas extremas-corporis partes putredo occupat. :-Q iiando 
igitur licc & Gimilia figna appatucrintfacillimum erit ea pet —- 
fuacontraria euincefe. Er quamuis nonitacxpreffe vene. 
num cognof(catür , cognita tanien ipftus fpecie, curatioali- - 
quo módo ctiam diftinda eft. Quód & contingat, hzcvel | 
fimilia accidehtia: abeffe ; & füdor tantum adficpaucus & 
frigidus, magno argümento erit; venenum fubftantiz tan- 
tum ptoprietate,Sc non qualitàtum exiperantiaagere: Quá — 
ob caufam ijs,qug aduerfantur illis; vti potérit: :Quod pru-.— 
. dens Medicus poft communia omnibus venenis adhibita - 
Iemedia demum faciet , que primum cx ijs rebus; quas mes - 
dicorum vulgus non nacurales vocat;profcifcuntur, deindé 
émedicamentis.Resnon naturáles feptenario numero cónie 
prehenduntur. Sunt autem a£r, cibus,potus;, motus, quies, - 
fomnus , vigiliz , fames , fatietas, animi áccidentia, Venus. - 
Q uod itaque ad a&rem attinet, cligatur quàm maxime fiti 
poteft , lucidus, ferenus, mitis, mediocriter & calidus ye. 
frigidus; Quód fi venenum frigidum fuerit; cubiculum 
agri fufficu facto ex rebus odoratis ;praccipué , ca!efacere: fin 
calidum, contrarijs. refrigerare oportet  füffitu fa&o é rebus 
: infra pofitis , vt myrrha , íandalis , alo& ,& alijsquá veneno | 
refi(tendi vim obtinent. Cibus fit qui bene nutriat, & exijs. 
rebus qux veneno zépugnanr;parctur,quale eftlac afininum 
caprillum, vaccinum; & lac mulierisbene habentis Íc,przcie - 
puécum venena calidafunt;& acria . ; In genere tamen cibis 
vtendum pinguibus, &vifcidis, proptereà quód meatusob- | 
ftruunt, & ne venenum tam facile per vniuerfüm corpusdi- 
firibuatur,impediunt, acrimoniamQue corum hebetant. Ex 
víu itaque erunt medüllz , butyrum , cerebella veraccum, 
pullorum,& aliorum animalium,& herba hic pracipué ido- 
nez,quarum in primo libro meminimus. Viniprzterege^ - 
^ nerofi vfus,vtfepéin boclibro admonebimur,hucaccómo- . 
— datiffimus eft. Motus vero prafertimà principio; obefl:ve- — 
nenum enim intró .ad intimas corporis partes pellit ; quod. 
piscipuc debetcauere medicus, ne fcilicet ea exhibeat,que - 
€ ! vene. — 


ds i 


-R*gDH-YENERNIS- : 464 


 enenüm dum adhuc cómoratur in ventticulo;alió difperei 
. faciant; Somnus füperfluus vitanduseft. Nam quicquid in. 
'€orpore continetur facilius & :promptius-multo in fordro, - 
quàm vigilijsà circumferentia ad centrum mouetur. Neque 
nimis ieiunum effe oportet: cibusenim & potus cüm in vé- 
— süculum :defcenderunt , veneni: malignitatem reprimunt. 
. Animiitem affectus funt cauédi, quód commune prizcepti 
. etinomnibus morbis; przcipue veró Veneris vías. "Nihil 
. enim eftquod magis calorem natiuum;qui tamen przcipud 
. eduetíus venena pracfidium cft, diffipet atque defttuat. Re: 
— liquum cft vt ingenereloquamur de modo curandi pér me- 
.  dicamenta (nam iin fecundo loco propofueramus ) quorum 
.. aliquaiintró peros fümuntur, quedam veró extrinifetus ap- 
plicantur. .Q ua peros affumuntur; duabus decaufis exhi- 
—. bétur.Primum vt venenum, feti poteft;ex pellant: deitide 
.. Xtcuincant atque expugnét.Expelliturautem venenum aut 
| perfuperioraautinferiora. Qua perfuperiora expelluntur, 
. €afuntquz vomit mouent , quibus ftatim poft affumptum 
— "Xénenum sti vtiliffimü eft; hoc et; ciim adhuc in ventriculo 
—. €ontinetur, Ná cüm ad inteftina defcendic;enematibus cuo-- 
cidum erit. Vomitüm autem cietdeco&um feminis malue, 
. Nellini,vel fznugreci,& id genus alia. Neq; enim hoc tátum 
«. pieftant (ed vim etiam veneni hebetant;atque extinguunr. 
.. Quód fiforté xger hisomnibusita adhibitis, adhuc nó vo- 
muerit;confulcüeffet ci medicamentum quod per inferiora 
. €xpelleret;quale eft rabarbarüt;exliibere.Secüdus modus ve- 
 Benaexpugnandi vfu Theriacz: & Mithridati, auc aliarü có- 
. Pofitionii,que ex arbitrio prudentis medici,& prout neceffi- 
 Uspoftulaucrit;parari poflunt;adimpletur . Extrinfecus etia 
 temediaquzdà adhiberi poffut.Vt balncz;fudatoria (icea, 
quetamen nó ftatiai à principio,fed longo tépore pot; quat 
Quis veneno infedtus fuit , vt hac ratione opera externi calo- 
Ti$ venenum ad partes externas extrahatur, adminiftrari de- 
x bent.Eadem de caufa cucurbitulz quoque cüm venenü iam 
. Intimascorporis partes occupauit, cóueniunt. Alioqui eoim 
tantum abeft vt quicquam perficiant;vt interitum ctii(qué- 
* admodá iam diximus) accelerent. Q uibus ita expofitis,reli- 
. uit ell,vt in fpecie de quolibet veneno loquamur.Sed antc- 
. quàm rem ipfam aggrediamur , prius quz difficiliora in hac 
uc x : L2  Nian 


(7M4 1 E EBASGSECAMDYS 0 
Nicandri de Alexipharmacis librum prafatione videritur; 
explicanda funt ;'quem ad'amicum fuum Pythagoram fcri- 
bit, Habitabat is Cyzici Afizzvrbe, qux fita eft in lictore mas — 
ris Hellefpontici;in infulaquz terram obpontem quendam — 
contingit , ad radices montis ; qui à Gracis Arctosidiciturs — 
quo in loco fpecus quida; inquo RI:ea Deorum materolim — 
faccllum in honorem. Atthis , qui pecuatidszerat; cuiüfque 
amorc flagrabat;proptereàquód perperuó duni pregémfüd — 
cuftodiret, laudesillius decanraret;zdificauerat; Fuerdtáüs — 
tem Iouis inftin&u;quiinfamiam matris fux Rhex;Lobrine 
denominata, quódilliin Lobrino Phrygia monte ,vtititét- 
pres. Gracusaflerit,facra fierent;abiapro interfectüsoNicáns 
der autem € Colophonc Ioniz j; quie A fix minoris téeioell; 
& hodie Natolia dicitur, vrbeorióndus erat, Prope Colo: — 
phonémautem vrbs eít clatus di&a y in' qa templum eft. 
Apolliniolim dicatum; & pifcina, decuiusaqua fi quis bis. — 
biffet,oracula edebat,& ad qu&libet interrogata tefponfa fe- 

I ebat. Hinc Apollo:clarius cognominatuseft; & Deus quid 

longinquo iaculatur;proptércà quód à (amitno clo (quía fol 

cft)- nos: quiin terta.fümus'infima radijs fais contingat? - 

Homerus eum fzpé ita vocat, vt primo Iliadis, cüm de Cal 
chanre loquitim , i21 nil cass Lio Do quer! oe dC 

; Loquebatar vaticinia feiens 5054 (aeos ioi boo 

jy Procul iacientis, "vel fagittavi) ec. idasgu oroibbonu o 

Hà cin regione porró Ion & Achzus; Creufze, & Xen* 
tha filij;terras quas inEpeiro Gracie regione; hodie Albania - 
dicta;poffidebanr,partitifunt. Nicanderitaquehunclibrum 
Protagora dedicattirus , fcribit , etiamfi longo locorum in- 
teruallo à.fe inuicem funt difiun&ti ; eum. pibilominüs tà- 
menilli ,qua ratione venenis óccurrere ; eaáue propulare | 
queat, oftenfurüm.: aol bat oiaio aid & iniasi bon (ota 0E 2ER 

-ols2 ig191x9. 41900 50011£1 3f tov. iig i:u£ointoascov ER. d 


eiut 


4 : owe 
i ut H ^ : qu DI-enmocreFUR IP 
-»-T34brg rit rs rz nas 541571741 OU Ls 9i demal 26057 T xm 
CDUIPBOUTIDR DS idet 366510123 £262 150 45 (O1 si 
3 E... u errem 
: 41250 

T $ t ir * : 
ba t, 
LIPM 
ios " T7p£ , y pe £x COE ir; | H be» 
r1 , [ X3 i j HEIL 2 EH OOGSC í j 

veg 1 i " 


i H i : j T 
; « avo P í fac OUS T. 
101311193043 7, HXEIO E 19G FHEBDZIDD IM H265 Hina » 
E. » * ri 1 & - 


" y MA : E be ss 
] PUTAS x 715 "f: ) 
: encau 9.191920 8 [20 tazxi D £051 übornok 4 
E d E 1 po Ue * 
TEX [ à WEgh rt num E eod m 1v.15.1] 
; DOC Art 6 Hu potorn3isv 326H6Hp 9» 9109 3017011 73319 s 


I 


i rd Meu hat 2^4 (9rnPELCTS 
—1 7 21—1 "'rifY4fXp esum "addilad fà! p p" 
* $3144 UH s adiiihib-.: o5 (i ibis i3 As 
: a ^ * 


DE YENENISS er 
P. CaAPYT 1I. - 


* o 


" Axówroy, Aconitum. - ET, 


7] CoxirvM Grxcis. ab vrbe Acone, qux 
9 portus cít in mari Pontico;vbi hzc planta co- 
4 pioiffimé nafcitur,denomiriatum eft : praci- 
lA S 2) "| pue veró ad ripas Acherontis, prope fpecum 
ELE Acherufim, quam Poétz antiqui portam in- 
ferorum appellabant , frequentiffima prouenit. Hancob 
. caufam fcripferunt Aconitum e Cerberi canis tricipitis infe- 
. orum cuftodis fpama originé duxiffe , qui ciim ab Hercule 
- catenisalligatus effet,& ex inferno extractus,fpumam 6 fau- 
 Gibusanteà proijcerenon deflitit, quàm ex ea aconitum gc- 
 heratum iier Hinc Ouid.4. Metamorph. cüm Aconiti me- 
miniffet;id oris Cerberi fpumas duntaxat appellat.I ocus eft. 
indefcriptione veneni , quo Achamas in furorem à Iunone 
|. &&us fuit. Alij quód in dura caute nafcatur , aconitum ap-. 
pellarunt,quemadmodum Ouid.lib.vi1. Metamorphofeon 
Ícriptum reliquit, & Nicander dixit: 
500 Pn faxis petrofis nafcens ovitur. | 
. ÁcowriTv M alijdici patantà vocabulo Graco exor, —— 
id ef abfque puluere, quàd iuxtà nullus puluis interueniat. - 
Hzc quod ad nominis (ignificationé,quam partim ex Theo- 
Phraftinono libro dc hiftoriaanimalium , & Ouidioloco ci- 
Uto, partim etiam e Plinij quibufdam locis huc canftuli;at- 
E : R3 tinct, - 


CGU  ——  GLHEENIEOVRENS — — 
tinet, dicta fufficiant. Suncautem Aconiti qitatuor genera. 
- Primum , Diofcoridetefle , folia habet cucumeris , minora - 

tamen & fubhirfutz , caulem palmo altum , radix fcorpij. 
caudam emulatur.Et dc hoc precipué Nicander locutuseft, 
- imo, fi verum fateri debeo, hoc folo. Przterquamenim.— 
quód non diftinguit Diofcorides, cadem cognomina ctiam, 
quz Poeta nofler illi tribuit. Vocat enim Pardalianches, 
cammoron , teliphonon, myoctonon , & theriophonon de- 
niquce,hoc eft , ferarum occiforem. venatores enim cx hoc 
Aconiti genere, paftam qua Pantheras, & reliqua fereani- 
malia omnia, müres item & glires occidebant, pararecon- .— 
fueuerant. Theliphonon autem ideó dicitur, quód radix - 
ipfius foeminarum pudendis imó quadrupedibus animali- 
busomnibus impofita, fenextrinfecus adhibita,casvnodie — 
interficit. Reliqua duo gencra communi nomine à Diofco-.— 
ride cynoconon & lycodtonon dictafunt. Priore(quem- 
admodum fcribit) venatores vtebantur : alia duo in vfum - 
faum vertére medici ,é quibus tertium Ponticum peculiari 
nomine cognominatum cft , folia habet cffigie platani, cre- - 
briore diuifura, longiora & multó nigriora. Caulem cubi- — 
tali altitudine , aut ampliorem , filicis pediculo fimilem,fe- — 
men in (iliquis oblongis recondit,radices in modum fquille — 
marinz cirrorum nigrefcunt. | | is 
Sec. 


| ODE YENENIS. 


Dvo reliqua genera ab hoc non multum differunt , nifi 
quàd folia breuiora habent;& florem diuerfum : fecundum 
Ptafertim, quodomnino diffimilem profert , vt ex iconibus 
. füprà pofitis colligere licet. Primi autem generis efbgies € 
Matthiolo,qui id vidiffe fc ceftatur,defumptaeft. Scio acri- 

. tet illum fuiffe reprehenfum,cgo tamen eum tam audadter, 
. Xt quidam,mendacij accufarc non aufim,ciim dignus fit cui 
- fidem etiam in rebus maioris momenti adhibeamus, vt ego 
- quidem firmiter exiltimo, ctiam(i teftimonio eorum, qui 


Plantam hanc,vt ipfe teftatur,videcunt, deftitueretur, 
| Irizs 58 ' L4: He 


2*1 e: 


S1GN A autemquibus cognofci poteft ;aliquem acopito —— 
infe&um effe,ex accidentibus,quz póft declarabuntur, ma- 
nifefta füt;ex aflritione nimirum omnium oris partiii, qua« 
lem nos cüm vel omphaciü,velaliquod aliud vehenrentera- — 
cerbum affumpfimus,percipimus;nihilo minustamé, vt Di- 
ofcorides refert , cum hacattri&ionein principiodulcisqui- — 
dam faporcommixtus eft; proptereà quód fanguis dum pri- — 
murnà fuo contrario moueri incipit; hancdulcedinem lin-.— 
gu& communicat , quz deinde perinde ac reliquz quoque 
circunuicinz partes omnes ob humiditatem & vinraconiti 
 pütrefaciehtem , con(tringicur, fanguine exhalante. Quàm 

primüm autem in ventriculum defcendit , cam partem po- 
tiffimum qua cxadiore fenfu przedita cft , hoc eft, os ipfius, - 
quod Grzci Pyloron vocarunt,arrodit , coque inloco moíbi 
genus , quod vulgo Catrdiacam appellant, introducit : non 
quód cor fit affe&um ,fed ea tantiim quam modó diximus, | 
s ventri- - 


iuri 6 


ntriculi pars, qux à veteribus quibufdam Cor ditta fuit, 
quemadmodum Galenus afferit lib.1r.de placitis Hippocra- 
tis & Platonis , cum ori & ventriculo vicinam effe cordis fe- 
dem affirmat , quemadmodum primolibro;cü fimile quod- 
. dam vocabulum iaterpretaremur ,admonuimus. Et quan- 
doquidem aconitum: vehementis aftridtionis particeps cft; 
ita ventriculi fundum in anguílum coarétrat, vt penitus fere 
. daudatur; quo fit vt ob refolutionem humorum à putredi- 
 negenitam, flatus & vapores maligniexurgant, qui delati ad 
. Caput grauitatem, & tremulum arteriarum motum, & hinc 
- adoculos perrepcrantes caligationem, ita vcomnia geminata 
confpiciantur, inducunt; Hinc lachrymz inuoluntariz co^ 
piof , quod certiffimum argümentum eft fubftantia cerc- 
. bricolliquefcentis , & quía pars vaporum inteftina quoque 
. peint, latus, qui in vmbilici regione percipidifitur,& quan- 
.. dojue aut naturx robore, aut copia inteftina diftendente e- 
. Tumpuntmaximo cum flrepitu, excitant. Humores autem 
. fü&& colliquatiob vehementem veneni putredinem , vni: 
. uerfum corpasintamorem , ita vt hydropicis non fint abfi 
miles ori, attollunc. Quam ob caufam etiam grauitarem; 
& pondus veluti quoddam in ventriculo percipiunt . : Qui- 
. busita apparentibus , minime dubitare oportet, fed quam 
. primum ad curationem properare . Primó omnium itaque; 
ES fifieri poteft, venenum vomitu, aut clyftere cduci, prxcipue 
fi quis adhuc in ventticulo & inteftinis contineri cexiftimar, 
: bet ,&ante omnia diligenter obferuare ca, qua iii primo 
pite propofüimus. Vbi Nicander dixit, remedia fpecialia 
 "mdemum conferre ; cim cibus qui tardé concoquitur,e - 
 Ventriculo peraluum fuübductus fuerit. Deinde iraque re- - 
 Iedia particularia applicari poffunt, & calcis viux, quan- 
 Ummanu comprehendi poteft, fumicum vinicotyla. Calx 
. €hifn (icca'eft , &z hac ratiorie putredini aconiti refiftic: Huc 
 Fetétendum etiam abrotoónum, marrubium , ruta item cum 
.3quamulfa potá, qux omnia peculiari quodam Natura mu- 
nete; icut libro primo eft oftenfüm , ea vi przidita funt , vt 
'enenis aduerfentur , precipue veró ruta cam aduerfus aco- 
Ritüm proprietaré obtinet, vt qui mane de ea aliquid fump- 
fart; tatum: fe ab eo pratet , atque illefom , vt Achenause 
" héopotipo libro r11, tranffcriptic. Chamelza feu oleago 
peg | Ly- — fut 


Gu») o—— 0 5$ CO PIPBAR SROYXMAVS T 
rculofa fruticat, ramis dodrantalibus,folia olez (imilitudi- 
né habent, tenuiora & amara , & guítata linguam mordent. 
Quam ob caufam ventriculü etiam hoc veneno turgidü ex- 
iccant;atq; expurganr.Adhzc vinum,vel aqua in qua vel fer-- 
ram,vel ferri recrementü,vel aurum,vel argentum candens 
reftin&tum fit, vim habet vc veneni tranfitum impediat, pu- 
trediniá; facultate fua exiccante , quam ab igne accepit ,re- 
fiftac, ventriculumá; purget. Czterum Iua qua mofchatam— 
vocaiit,peculiare,Diofcoride teftejaduerfusaconitum reme» — 
dii cft,itue in iufculo,vt ipfe voluit,vel vino,vt Nicáderferip — 
fit; affumatur. E(tautem parua herbula, in terra repens,folijs — 
femperuiui minoris,multó tenuioribus;hirfutis& pinguiori- 
bus;odore pinus, hinc quidam terreftrem pinum appellat, — 
flore tenui, luteo,radice cichorij. Dicitur etiam Ina Artheti- 
ca,quód artidilorü vitijs medeatur probé. Origani radix,& 

. Polijcnemi ( qua planta nos hodic caremus ) calida: & ficcz.— 
funt,Galeno tefte,S ob hoc putredini quoq; reíiftunt. Intri-— 
ta etiam vituli & pullorum ( qui inter aues domcefticas con- 

. numcrantur) in magno habentur pretio , proptercà quód & 
ventriculum roborant,& piguedine fua corporis meatusoD- — 

. turant, ned; venenum tam facilé per vniuerfum corpusfera- — 

. turjimpediunt: ijs tamen anteà non vtendum, quá quisalijs — 
víus fuerit remedijs. Inter quz fuccus balfamiarborisrecen- — 
fetur , qux Diofcoride & Plinio teftibus in Iudza foli & E- — 

. Bypto nafcitur , quáuis poft illorum tempora non defucrint, 
quicam in Italia vifam fuiffe affetuerint.. In Gallia certe ig- 
noratur,Habemusquidem fuccü,quiexarbore manat,quem — 
opobalfamum vulgo vocant. Hiltoria tota copiofe à Diofco- 
ride lib.r.& à Matthiolo in commentarijs eft defcripta, uc * 
cus autem calidus eft & ficcus , & ob hoc putredini aconiti.— 
re(iftit , & cum la&e mulicbri ( vt Nicander voluit) affumi 
debet,quod & ipfum veneno aduerfatur, vel fi non fuppeta 
aqua. Coagula item leporis;aut binnuli magna viaduerfusa- 

«onitum pollent , & fingula feré , proptercà quód exiccabto 

digcrunt,& fuo acore mundificant. Ex vino, vt Poéta nofler 
fcripfit, vel aceto (vt Diofcorides voluit) affumi debent EF — 
vbialia remedia dcfunt, mori quoque radicemaccipere po — 
famus,eamduc in mortario tritam cum vino decoquere , € 
áusillud cim pauxillo mellis potui dare. Mori etenim rad, — 
| . pr&cipue 


ES c cO CY EYERNEDARAII  — -— — WF 
przcipue veró cortex ipfius expurgandi vim ,qua vénenum 
quoque expellit;habet. Nolo autem filentio praeterire medi- 
cameritum, quo nos quotidié in quàm plurimis alijs morbis: - 
vimur,vinum nimirum abíinthites,quod facultatem habet 
exiccandi & abftergendi , & peculiari dote aduerfus venena. 
praeditum eft. Diofcorides illud cap; de aconito,vbi ciufino- 
. dicompotitionem parat, commendat . Accipit opobalfami 
drachmam , admixto mellis, lactis , caftorij , piperis & ruta 
fingulorum pari pondere,& totum é vino potui dat. Sed hec 
- hactenus,quod ad naturam & accedentia,qux aconitum af- 
. fumptum fübfequi folent , pertinet, équibusfacilimé colli- 
 gete licet, id effe frigidum & humidum, vt do&tiffimé Gor- 
rhzus fcripfit cum remedia ipfius calida fint & ficca . Habet 
tamen prater hzc naturam putrcfacientem peculiarem fi- 
bi. Inter ea ergó venena referendum. merit, quz totafub- 
fantiafua humanz vitz aduerfantur. Iifdem remedijs por- 
roij etiam,qui mel, quod Diofcorides in Heraclia Ponti, vbi 
aconitum quoque prouenit,nafcitradit,fumpferunt, fanitati 
prifinz reftituendi funt. |Hsherh | 


DE CERVSSA. Cus litfhe N 


iua Sov. Ceruffa. 


z AE CO En vss A ,alisalbum Hifpanicum dica, ve- 
p s d nenum cft fa&itium. Fit autem é plumbo ab 
(Use e acerrimo aceto foluto & liquato , quemadmo- 
AN S ^ dü Victruuius,& antcillum Diofcorides lib.v. 
"MEXP*-4 docent. Quod idcó fecit , quód alia multa ac- 

. Cidentia qux corpori extrinfecus adueniunt egregie proft- 
Ciar. Qualia ipfe codem in loco defcribit. Medicamen- 
tum eft vulgó cognitum , prxcipué mulieribus, quz cum 
nihil quicquam prater forma elegantiam in maiori precio 
habeant , arte id,quod à natura denegatum illis eft.compa- 
Tate fibi ftudent . Signa autem per qux coguofci poteft 
aliquem ceruffa infectum effe , hzc funt qux fequuntur. 
Primüm fe ipfa colore fuo prodic. Nam cüm lac repra- 
fentet, linguam & gingiuas, quibus adharet,candido colore 


p 
Y s 
7 


in£- 


"us : « - . p 
tum, quam portione quadam, quz relicta eft, faucibufq; ad. 
hxret,cuffim ficcam;hoc eft,cum qua nihil expuitur,etiamfi 
aliquandiu perduret, commouet. Huicacceditíingultus, & — 
vomendi defiderium, quod fignum eft intemperaturx ficcz — 
ventriculi, quam iam antea primo libro declaraui. Ab hoc — 
infuper veneno vapores elcuántur, qui quia refrigerantur, —- 
& in cerebro moram trahentes congcelantur veluti , agrum — 
fomnolentum omnino reddunt, qui ante oculos phanta- 
fmata quzdam confpicere (e putat... Cerebrum enim cüm — 
ficturbatum & refrigeratum,confequenter reliquos quoque. 
fenfus , qui ab eo initium ducunt vnà fecum perturbat, & 
corpus denique vniuerfum ob partium omnium interfe col- 
ligátiam & confenfum. Auicenna alia quzdam fignaadijcir, 
animi videlicet deliquium (quod commune fere fignum cft 

omnibus venenis)quod ob orificium ventriculilzífumaccd- . 
dit. Afperitasadhec fauciü & linguzcà ficcitate & frigiditate 
veneni introducta,adeft,& candem ob caufam ctiam os ven- 
triculi , & ventriculus ipfe dolores fentiunt pungentes , ru- 
&ufQue zger cum magna difficultate emittit. Corpusvni- 
uerfum album apparet, & vrina quandoque fapguinolenta, — 
quandoque nigraredditur, veneno iam ad extremas partes 
áclato , fadtaque maxima humorum colliquationc. Atqui 
primus modus vindicandi gri ab interitu eft, vr quam pi-c 
mum , fi fieri poteft,ad vomitum cogatur, vel vt venenum, 
quod haufit, per aluum excernat. Quamobrem omnia pi- 
'guia & oleofa vtrique fcopo accommodata erunt,vt triag&- — 
nera oliuz,przmadia,orchas,& myrtina,qux Nicandrizta- — 
te, vt Scholiaftes Grzcws vulcjita appellabantur, Tale quog— 
laceftà quoquiscüm quieuit pari, pelliculam illam inam- 
'bitu , & qux à Gracis runc, hoc eft,vetula feu anus,propte- 
cà quód rugis vetularum inftar fitoppleta , dicicur , extra-- 
'xit, quód,vt ego quidem exiftimo,vim quandam deficcandt 
habet,huic veneno oppofita. Eiufdé efficacie malux quoque 
deco&tum effe creditur. Vifcida enim cüm fit,&calida& hu- — 
mida,hoc magis ficcitati & frigiditati ceruffz refiftit: quet 
admodum fetfamum quoque , cuius ampliori defcriptioni. 
cum in carei herbarix fcriptores tantum intcr fc diffidcap 


fuper 


fuperfedcbo. Galenusait pingue effe &lentür, & hocma. — 
 xim&aptum;& ca praftet; qux Nicander fcripfit. Vti adhac 
pofumus,i Diofcoridem fequimur;oleo amaracinocet irino; 
aut decocto ficuum & prunorum, vel gummi iuglandis,pru- 
ni &thurislachryma. Iam cüm quis fupra pofitaad.ciendü 
voinitum , & venenum euatuaridü exhibuit ;: os lixiuio à. ci- 
.. mere farmentorum vitisfacto colluere oportet;ita vt ad ven- 
. Wiculum eriam portiuncula aliqua deícédat, nam vim quo 
icliquum veneni füpereftexpurgandi, quod tam ori ventris, 
"quàm ventriculo ipfi adharere poffet,habet. In quem fincm 
Diofcotides hordci decoctum,& aquam mulfam , quod vim 
habeár abfterforiam imperat. Et quia Perficorum offa ama- 
ra funt & calida , minime dubirare oportet, ea facultaté ha- 
bereabftergédi,& frigiditati veneni refiflendi. Arborautem 
quz fructum hunc profert,Latinis Períica dicitur,quod Per- 
Íeus loui$ filius cam à Cepheoquodá dono datam (ibi om- 
nium priraus plantauerit-Mycznis. Quod contigit poft vi- 
. &oriam quam aduerfus Medufam,quz alioqui Gorgonce di- 
cirur, obtinuit;cui caput enfe, quem à Mercurio mutuó ac- 
ceperat,amptrtauit,In mandatis aáté illi dederat,vt quocun- 
—. queentis capulus decideret;ibi vrbem conftrueret . Id quod 
- feipf pra'ítirir, cim viditfetad Mclanthium montem deci- 
dile. Hancautem vrbem in ZEthiopià firàám;olim Pelopone- 
^ füm di&á; Mycenas appellauit. Ecdumeam zdificaret,nym- 
pha quxdam Langza quam vim offa Pecficorum aducrtüs 
: venena poffidcant;illi commonftráuit. Echec ferc fumma cft 
. fabulzà Nicádro addu&z. Sed vtad inftitutum redeamus, 
. fiquisfuprà pofitisremedijsvfuseft;balneum tam ad veneni 
.. Pottionem'quandam ; quz fortaffeiam extremas quoq; par» 
tésoccupauit;atttahendum,quàm adfrígiditarem,& fccita- 
tem illius corrigendum;parare oportet. Q uod fi forte acci» 
ditt ea temédía quxianranteà prarfcripfirt us, in promptu 
hábelincqucát;veiliffiinum erit; vt zger magnam vini & ci- 
bi copiam affumat. Praterquam enim quod vinim fua cali 
ditate hüic sveretio adueríatuc ; fopénumrero cum plusdolito 


tibouit. Expedir item;exhibere Michridatili;theriacam; vel 
vinuni fhieracmi alburn;&z mouere vonricum;rapr&atripli 
ci femine; clyfteribus ex deéodto caulium &oleoalaum 

Ed xim 


ja I 


* 


ATO 


Allüd.hia üfit;vorivü ciet; aurcerté cut cibaviituveneniexs —— 


VOUS 0 009 DRAEN SSEUVNDYS 

. fubducere . Manifeftum igitur efttàm accidentium , quàm - : 
remediorum ; de quibus egimus, ratione, ceruffameffeéges — 
nere corum venenorum; qua ob qualitatum exceffum hu-.— 


manz naturzé diametro repugnant:non camen omnino pe». 
culiari quadam malefica vi carere, &z cüm é duobus frigidis 
& ficcis,acetonimirum & plunibo,fit parata ficri, nequit,vt.— 


perpetuóillorum naturam quoque feruet; ^00 | 


DE CANTHARIDE , Cáeinn | 


OCUUKap Sape. Cantharís. E 
MANN ANTHARrLSÍpecieseftmufca,à Gracisita - 
&& vocata ob (imilitudiné quam cum Scarabeo, 
«5 quem Cantharum appellant, habet. Aurü co- 
V ore zimulatur,afpe&u iucundo; oblineaslute- — 
4 522 as quas varias & in pennis trafüerías habec.Tlee— 
runque in fraxino,& quàm plurimis alijsarboribus, quarum - 
folijs nutritur;perindc ac bombyces mori,nafcitur.. loteríe- d 
getesnonnunquá inuenitur;S& ob hocà Nicandro fruges có- 
furere dicitur; & fréquentiffimac(t in regionibus calidiori 
bus,vtin Italia;gtemperamentocalida & (icca e(t,id; in fot 
mo gradu. Hinc erodere; & adurere poffunt , & yenenola 
funt,nob ob extremam caliditatem & ficcitarem duntaxat 
fed ob: peculiarem quandam natura cottrarietatem etian. 
quarc eos adueHis nds dotatiit sued GatilimE Xie ! 
ntibusquz mox declarabuntur,& prium in quibuídan 
corporis partibus vt renibüs & vefica fe produnt; co 


, 


(0 d IYDEWEMOGATEII B 
. licet. Primüm autem fignum e qiio colligi poteft aliquem. 
haufiffe cátharides,in ódore & guítu apparet : Olfa&u enim 
picem liquidam referunt , guftu cedriam , quemadmodum 
Diofcorides lib.v 1. prodidit: qux tamenà Nicandro mutua. 
tus cft. Cum itaque ventriculum iam occuparüt,propriz na- 
turz fuc (qux aütcrmi ea fit , diximus)! inftin&u primum eas 
pattes omncs quas perteprant,vt labia,os;fauces,erodüt;atq; 
exulcerant. Dolorem prztereà vehementiffimüm in ea re- 
gionc ventriculi, quz eftprope os enfiforme ; quod nonnulli 
VtPicardifurculam vocant,& quo inloco exactiflimé fentit, 
. excitant.Hincad inteftina defcendunt;& per venam portam 
ad veficam vfq; deferütur. Sed quia per anguftos meatus fc- 
 füntur, partes;quas contingunt,exulceránt;atque abradunt, 
Quà fit vt talia per aluum excernant , qualia in torminibus 
iateftinorum egeti folent, vrinamque difficulter,(xpé etiam 
.. fanguinem per cam reddat.Nam quia vring du&tus exiccanr, 
. eamoauinino fupprimunt.Sanguis item corruptus; & plus x- 
quoabhoc venceho incenfus febrem ardentem commouet, 
quam deinde furor & phrenitis comitantur, animi item de- 
liquia & mors denique , nifi quis primum folicite & diligen- 
. tet medicamentis vomitum elicientibus , & clyíteribus al- 
uum fübducécibus fuccurrat,quemadmodum fuprà monui- - 
. mus.Vomitus prorirandus,N icandro autore, decocto capitis 
. porcini,vel aenini;vel caprini. Cerebella enim omnium ani- 
manti curn lentore quodi predita fint;difficilimed; conco- 
. Quantur,fuccü generant craffum,vomitumá; mouent,quod 
. melius prxftant, (i cá lini femine, quod craffum eft, & flatu- 
d lentum elixentur. Nam & ventriculü laxat, & aluum lenit, 
.. &acrimoniam maleficamQue vim Cantharidum obtundit. 
.. Quodiuracarnium pinguium quoq; praftant omnium; qui 
 Ousita infarciendus eít ventriculus, vt tandem ea vel hoc 
 Rodovomitu, vcl digito in fauces emiffo, reijciat. Clylteres 
Xemélade parandi funt . Przterquam enim quód lac egre- 
 Biéomnes corporis fordes abftergit, cam quoq; vim poffidet, 
Vt re(tinguar,& aliquo modo temperet caliditatem & ficcita- 
Tem cantharidii ,quam ob caufam fané confi ultiffimá fuer it 
*gralac ptopinare. Q uod (i aliaremedia defiderentur, Diof- 
Crride monente , feminis lini , maluz , £enugraci , & ibifci 


FMicis deco&to vti poffumus. Poftea ea quoque adhibere, 
NT — qua 


TI CET 


176 LLIBERiSECNNDYS  —— — 
quz peculiari quadam vi; &' venenum expugnent, pollent, 
quale eft palegium,de quoin primo librolocutifumus;Ne- 
que enim Cantharidibus qualitate fua (calidum'enim eft& 
acte)fed fpeciali quadam naturz fuz propietate,quzà Graz-— 
cis 4A«zipapitaxoi dicirurjaduerfatur;& non illis tantum, fed — 
reliquisquoque omnibus contrarium eft. Hanc potionemé - 
pulegio Ceres (vt Nicander refert) affump(it,tum cüm tota 
. mocrens effet ob amiffam filiam Proferpinam à Plutone :in-.— 
ferorum Deoraptam, & hofpitioexcipereturinzdibusHip. |. 
potoontis filij. Neptuni;ab illius.coniuge Metanira. Cui Ce-.— 
res cum vitium oblatum bibere recufaret;in mandatis dede- 
rat, vtaquam illi, cui pulegium admixtum eflet, porrigeret. 
Interim Iambe e Thracia oriunda, Metanirz ancilla;fabulas 
& alia ridicula verfibus recitabat , qui deinde Iambici ab ea. 
funt denominati. Vinum prztereà natürá habet contrariam | 
omnibus venenis, & ob hanc caufam raró illius Nicandero- - 
bliuifcitarin füis alexipharmacissquemadmodum hicetiam 
minutarum in vitibus gemmarum meminit, eaíjuc reliquis 
commiícet , cüm vimhabeant abftergendi & refrigerandi. 
Injperat prattereà herbz cuiufdam;quz radicem habet acu- 
 leatam;& afphodelo feré fimilis eft,v(um.Q uz autem cafit, — 
diuinare non pótüi,cam nec ipfe, nec interpres Grecus mene 
tionem fecerit." Quó inloco certé Lonicerus; Latinusins - 
tetpres in fuis annotatiunculis deceptus eft , vbi hunc tex: . 
tum ita exponit, vt afphodelum ,(cu haftulam regiam ip- 
fam intellieat.Drachm prztereà quatuor terr Samiz affu- 
mi poffunt. Proficitea aduerfus Cantharides duabus de cau- 
fis:Primum ob naturz fü fpecialem quandam proprietaté: | 
deinde ob temperamentumaliquo modo frigidíus, quoca- - 
liditatem cantharidum hebetat, luxumqueianguinisrepti- 
mit, & vlcerainteftinorum; quz cantharides potas comitari 
diximus, ad cicatricem perducit. Dicta autem eft Samia ab | 
infula Samo, in qua € fodina quadam Phylli appellata prope 
regionem Imbratdem, ab Imbro flumineIntule Sami cog- 
nominatá defumptaeft, Fuit autem (vt Nicáder teftacur) ab 
ariete Nymphis , quz in infüla Samo'degebant prope Cet- 
- cetum fluuium, qui eandé infülam praterfluit, primürn de- 
monftrata. Alius prztercà Antidoti poft Nicandrum;Diof- 
corides &£ Galenus meminerunt, cum o&o drachnias paffi 


Né 


cum | 


CODE OYSNIENIS 6 —— 


€um ruta fucco & oleo irino , cu rofaceo mifcent. Nam &: 
. paffum & ruta cam vim per fe habent , oleum autem aptiffi- 
mum eft,vt acrimoniam Cantharidum infringat,ea(Que per 
inferiora expellat. Plura prztereà medicamenta habemus, 
quibus in hoc cafu vti poffumus , & que multum tamab an- 
. tiquis, quàm recentioribus fcriptoribus commendantur : ca 
. tamen,quia hrcde quibus locuti fumus; fufficere videntur, 
— facileQue comparari poffunt,prateribo. : 


CC AT Y. 


Kip. ^ "^ ^ Coriandrum. vim 
OnrANDRVM planta ít vulgaris notitia. 
Caulem habet admodum exilé, fefquicubi- 
4 Veseg/ taludógitudine,ramis numerofis, folijs in prin. 
WIE Dy | cipio adianitho ; quod capilli Venerisappel- 
RINTSA Jan diximus;& poftcüm adoléuit,fumariz fi- 
 Boilibüs radice breui; dura &capillacea parum Diofcorides, 
lens , & Auicentià ; quod ad naturam & facultates Co- 
zx | M riandri 


re. REND x RCM uM Ce i S 


UNE LIBER GECNNÉWS 7 — 


— xiandriattinet , plurimum interíe difceptant. Diofcorides — 
ctenim libro tertio Coriandrum frigidd effefcripfit. Quod —— 
Galenus reprehendit , contrariumque probare libro fepti- — 
mo de fimplicium medicamentorum facultatibus, nititur. — 
Auicenna tertius acceffit, & Galenum vt Diofcoridem de- - 
fenderet,reprehendit. Egotamen mallem fequi opinioném; - 
cuius primum euidens ratio reddita fuiffet ab Hippocrate, 
& deinde à Galeno , quàm aliorum duorum fententiam. — 
pertinaciter tueri , Quód fi de primisqualitatibus ex fecun-.— 
dis iudicium ferre licec , tàm guftu profe&ó & odore, quàm 
tota fua fubftantia calidum potius , quàm frigidum eflede- — 
prehendemus. Neque veró hic ad conciliandum hosduos - 
przftantes viros dicere oportet, coriandrum recens frigi- - 
dum , vetus calidum effe. Neque enim fieri poxeft vc quali- 
tates dux tàm diuerfz , frigiditas fcilicet & caliditas, ita im- 
mutentur , verum autem efl, recens plus habere humidita-- 
tisquàm vetus. De quo in fequentibus agemus. 


VriLi:TAS quamquisé Coriandro percipit przcipue cít 
in femine,quod paruü eft, rocundá & folidum. Cüm autem 
praeparatur, vt ventticuli concodtionem iuuet , & vaporem 
alfenfam ad cerebrum impediat , in aceto vr plurimum ma-.— 
ccratur , & cxiccaturdeinde. Hac enim ratione vis ipfius — 
malefica tolli traditur. Sed vtliberé dicam quod fentio,quo- 
modo fit venenofüm non video, nifi forté venenum ipfius — 
tam debile fit, & tam exiguz efficaciz , vt vim fuam non ni- 
fi magna quantitate affumptum exerceat , qua ratione op- 
uma quzque ctiam venenofa dici poffent , cüm fi quis ca 
maiori quantitate quàm par eft;fumat,auc mentem turbent, 
aut eum,;qui vfus eft ijs,(trangulent. Quz ideó à me dicun- 
turquód Coriandrum ferpentis Amphisbznae,de quainpti- . 
mo libro egimus, moríui opitulatur: quemadmodum Pli-.— 
nius Jibro fecundo affirmat. —P n 
D 1cz wv s itaque vel plantam ipfam viridem adhuc, — 
vel deco&umillius , vel femen maiori quantitate, & nullo d 
difcrimine habito affumptum , pracipué vero. fi fylueftre — 
c(t ,venenofum cffc ,. Neque enim dubitare oportet, duo — 
cius effc genera , fylucfite vnüm , alterum fatiuum 
admodum Nicandri interpres in fuis annotationibus n ip 


Cnt rdi m 


i2 ODE YENEMI sub : d79 — í 
- fum declarauit : etiam(i Brafauola contrarium fentiat : - 
Campeftre feu fylucftre Coriandrum id eft , quod grauiter 
olet,& à Gracis Kópior (quod vocabulum cimicem denotat) 
dicitur , quod odorem cimicum referat. Quam ob caufam 
Diofcorides libro fexto fcripfit, Coriandrum propter odo- 
. rem latere non poffe , qui fubitó illius ,qui fumpfit , eo im- 
— buit, & corpus denique vniucrfum implet. Et hzcquidem 
. fymptomata primüm apparentin zgris. Mentis deindealic- 
natio fubfequitur , & more temulentorum mente funt cap- 
ti, obvaporesvenenofos ad cerebrum delatos . Grauitas de- 
nique capitis, & torpor veluti, quem quidam ab affumptio- 
nehuius veneni induci fcripferunt. Nicander dementigtan- 
tüm meminit, eofjue turpia verba effutireait, qua cum fu- 
Fore, & altis Thiadum,Bacchi facerdotum, clamoribus com- 
parat ,quz illi facrificia faciebant, & cum vino turgidz cf- 
fent, abíque vllo pudore , metu , nullo honoris difcrimine 
habito vociferabantur, & vlulabant , hinc zgrum perinde 
. Acfiocflro percitus effet, clamareait. Pofteaquàm creó ca 
- Quz voriitum prouocant fucrunt exhibita,quale cft irinum 
oleum, quod Diofcorides hocin loco imperat, & id genus a- 
lia, de quibus fzpenumeró locuti fumus, ad ea remedia ac- 
cedere oportet,quz venenis tota fua fübftantia cótraria funt. 
Coriandrum etenim venenofum eft ob occultam potius , & 
particularem quandani malignitatem, quàm ob qualitatum 
€xuperantiam , cui mederi non eft abfurdum. Coriandrum 
€tenim recens quemadmodum Galenus afferít, multa hu- 
miditatefcatet. Vinum itaque aduerfus hanc venenofam 
| qualitatem exhibere oportet , vt humiditas illa exiccetur, 
item & aquam vel ouorum confractorum teflà cum ma- 
Iis fpnuma, vel muriam, vel ius gallinaceum & anfcrinum 
: falfum,poftremó paffum cum lixiuio,que omnía facultatem 
habent cxiccandi immoderatá illam humiditatem, & pecu- 
. liarem infu per vim contravenena poffident. Hinc Nicander 
| egrü in aqua marina immergi iu ber,quod ita intelligi debet, 
Xtidtum demüfiat,cum venená extremasiam corporis pat-.- 
es obfediffe putatur. Sed quia & paffum, & vini dulcc tem- 
 peraméto calida funt,6i forte accidit,vt ger vindemix tem- 
Pore (quod calidá adhuce(t) decumbar. Nicander ad coer- 
Xendun extremum vini calorem , niuem admifcere , vel 
BEIC M 2 oleum 


pom etiani. pracipit. . Diofcoride al "e um quod 
. vim antidoti habete fpenumerà pice addatur, confu- 
lit. Sed nos hic tanquam facilioribus contenti erimus , nec 
plura , vt multi folent , qui multas paginas librorum fuorum | 

abfque ordine & iudicio UNTER coacerua- 
; bimus. | | 2i HP 


DE CICY TA. | es " 
Car. v1. Mas 


Kovuor. fence: t 
y Icv r4 hodiétàm vulgatis eft notitixe,vt dib- 
Q 


is culter quifquam i inueniatur, quieam nori. no-- 
NA uerit, cum copiofiffima in pratis, & locis vm 

UR brofis proueniat. Caulem cdit longum fatis, 

^w geniculatum , vt f£eniculum , folijs coriandti 

non dilimiibus multum anguftioribus tamen , & ferulam 
Esto m repre 


S OCT E GDE yENEATS  — 186 

- feprzfentantibus, Eft autem cicutaé nümero extremé,hoc 

. efl, inquartogradu , vt medici loquuntur , tefrigerantium 

-.- id quod accidentia abundé teftantur , Quàm ob caufam 

-— inter ea venena iuré annumeratur , quz talia funt ob qua- 

. litatum exceffum: quamuis adhuc alia fpeciali & occulta 
malignitate prz ditum fit,quz eam dementiz fpeciem exci- 

tat, quz Grzcis xovdpityà cicuta dicitur , quemadmodum 

Galenus libro v 1 x. de (implicium medicamentorum facul-- 
| "tatibus fcriptum reliquit. Athenienfes mortis reos, & ho- 
- mincs facinorofos cicutz potu interficere confüeuerunt. 

. Quamob caufam cicuta apud omnes gentes celebris facta 
eft. Áccidentia porró quz huíusexitialis veneni potum con- 
fequungur , effe&us funt extremz frigiditatis, quxincalo- 

. rem natiuum agereiam incipit , qualia funt oculorum cali- 

- go, quam noctem tenebro(am in capite inductam Nican- 

-. dervocat , tremor, virium exolutio, & corporis extrema ím- 

' becillitas, ftrangulatio, difficultas fpirandi,extremarum par- 

— tium frigus, arteriarum motus pracereaquas autor antiquo- 

 Iummore venas, per quas arterías quoque quz pulfum mo- 

X. went fübintellexic, appellauit,ceffat. Quz profedó om- 

- "hiacertiffimum teftimonium prebent de maxima huius ve- 

Reni & frigiditate & grauitate, aduerfus quod cüm quis rc- 

. medijs generalioribus, qux in principio adhibere oportet, 

.. vfus e(t, quemadmodum diximus ,oleo nimirum ad cien- 

—. dum vomitum, prxrfertim irino, quod cacteris calidius eft, & 
cftcribus ad aluum fubducendam , vt id quod ad inteftina 
iam defcendit , profluat : veniendum crit ad remedia illa 

- fumma, quz calida & tenuium partium,ciim venenum fri- 

— Bidum (it & craffum , effe debent. Primum itaque in potu 

- affatim & fzpé vinum , quàm maxime haberi poteft gene- 

 Fofum & meracum,offerre oportet. Quod fi quis vino debi- 

liminufQuc forti & pauco vterctur, periculum effet ne con- 
u&oris potius vicem fuübiret, quàm quód venenum euince- 

. fetatque domaret. Quam ob caufam Athenienfes, quem- 

"admodum alio in loco dixi,cum ijs, quos capitis condemna- 

 Taint,cicutam potui dare vellent, pauxilli vini ei admifcere | 

ebant, vt fua partium tenuitate craffitiem ipfius extc- 
nuaret (cüm enim oligophoron, debile & paucum fit, aliud 

- Ptflare non poteft) & cam fubciliorem efficiat , magifdue 

: un M5 aptam 


cdüp —— 5 MuR SE yOhby t 
aptam vtper venas & arterias penetret. Hoc facto vt certio2 
165 eflc poffimus de agi falute, lauriquoque foliatenera, & - 
dauci fummagermina, piper item & vrticx fermen ,quodta- - 
men maiorem vim refoluendi , feu diícutiendi quàm cale- 
faciendi obtinet,exhiberi queunt. Calefaciendi enim facul- 
tatc hzc remedia fingula przdita funt, vt quottidiana expe- 
iientia videre licet. Poft vfum denique horam remedio- 
rum,lacafininum quoque vel cáprillum ,feu bubulum ad- 
hiberipote(ít. Proderit item tnulfum dulce bibere,vt vche- 
mens illa , actis , & cauftica medicamentorum , quibus quis - 
anteà víus fuit, facultas , mitigetur,& fi quid forte ventti- - 
culi tunicisadhuc adhatfit, repurgetur,quemadmodem Ni- 
canderprzcipitcüm ait: «0. 2 | 
"Atque Cyrenaicus nitida cum Pallade fuccus AE 
Proderit zw dulcis pariter data pocula malfr, : 
Iuncla quibus pinguis fuerit cutis extima laclis,. 
Quam modico leui fuper igne in vafe refolue. HTTH 
H o cautem ita accipi debet,vt fiat poft víamaliorum,de — | 
quibus locuti fümus,remediorum. Etcüm quisvenenivires — 
fra&tas iam penitus ,idjue extra corpuseffe cxiftimat: alio — — 
qui vti co congruum noneffet. Quapropter autor quoque — — 
nofter hos verfus reliquis poftpofuit:in quo tamen quisde- 
cipi poffet . Szpenumeró enim qua primii adhiberi debent — 
remedia poftremo loco , & contrà, defcribit, vc licentia & li- 
bertas Poética,id requirunt. In hoc igitur cafu prudentis 
medici concilio opus eft , qui facilé ex artis przfcripto me-- 
dicamenta diícernere , & fingula in claffes fuas aptédifpo^ — 
unt quemadmodum nos quoque his in libris facimus; po- P 
teft. : dui er LU 


BEEOXICO,. .Cxs mik 
io Tolmin, | Toxicum, 


[7 V o.» medicamenti genus toxicum apud anti 
quos, & an ia Europa cognitum fuerit , it 
hunc vfque diem ignoratum, nequequicquam - 
|d certi decoaffirmari potuit. Q uantumuis enim 
» Diofcorides, Galenus, Auicenna,& quam plt- 


[wc mr UNS YEA EUCERC- 183 
 trímialij ipfiusin librisfuis meminerint : facilé tamen vide: 
re licet, cos nó minus quá nosin ipfius hiftoria perplexos ef- 
. fe. Diofcorides quidem mentionem facit, quemadmodum 
- Galenus etiam & Auicenna, fed cam non defctibunt ; Pri- 
. mó fat eftea, qux: ante illá Nicander Ícripferac,literisman- - 
.. affe tantiim. Galenus. venenum cffefolummodó ait ; Aui: 
—«enna plüra adfert, fed ambigua, quo factum eft vt Manar- 
.. dusmedicus Ferrarienfis fuerit deceptus;ciim Toxicum na- 
P pe Arabum effe exi(timauit : quod tàmenà veritate a- 
. lenum eft , cüm napellus neque furorem; neque rabiem, vt 
toxicum, excitare foleat , & alijs multis de caufis; quas hoc 

in locoenumerare minime neceffarium eft. Plinius vlterius 

.. progredi cupiens , dixit. quofdam putaffe toxicum:effe veJ 
 nenum, ab arbore Taxo latinis vocata ,'denominatun, & 
.. foxicum quafi raxicum , quód é Taxo proueniat dici; Sed 
.. hocfatis abfurdum videtur, cüm Nicander poft toxicum; 
fermonem etiam de Taxo priuatim inftituat ; in fine tra&a- 

. tionis de alexipharmacis , quemadmodum deinde fcribe- 
. mus.Sed vt eleganter admodum Gorrzvs dixit, non mul: 
. tmlaborare nos in tam peftilentis veneni inucftigatione o« 
pottet ,imó fi inueniffemus , omnem diligentiam adhibere, 
Ytid denuó amitteremus .. Quicquid fit ;toxicum apud an- 

. fiquos venenum erat perniciofiffimum; quo fagittas & tela, 
Xt vulnera incurabilia infligerent; inficiebant , quemadmo- 

— dum Nicandet Ícripit,S poft eum Ouidius libro quarto de 
E Ponto,vnde nomen,vt Diofcorides afferit;fortitutn eft. TóZa 
enim Grzcis fagittz vocantur. Tam autem exitiale virus 

| erat , vt Nicander cum Viperz veneno comparet, tan- 
quam zqué pefliferum & lethale. Et Pocte cim venenum 

— "mii Coyor appellate vellent,toxicivoce tanquam omnium 
. Raximepericulofi,& letbalis và funt, vt OuidinsAmorum 


- librofecundo (cribit: xíalii 

—ocoNon fcelus ao evedimur,nomadmifcenda coiniua 

«cov. Toxica,non [Iviclo fulminat enfe manna. geb: 

. I3ErPlautusin Metcatore; Certum eft (inquit/Charinus) 
. 3bead medicum;atque mie ibitoxico morti dabo. Hac itaq; 
. Suodad notitiam vencni huius & fignificationé actinet; di 
.. &a füfficiant .- Accedamus nunc-ad cffe&us ; quos produ- 
. Cit € quibus cognofcere poterimus toxicum cfle de narura 
Pp*and c M4 corum, 


AI. 


| a$4 »CuEAREAEoOSRECYEDYVS J^ —- 
corum , quz tota fuafübítantia humanz vitz infidiantur. 
Praterquam enim: quód óccultam quandam & maleficam 
vim habet , caliditatis etiam & ficcitatis extrema particeps. 
cít, quo fit vt ftatim, nulla interpofita mora; linguacius, qui 
affumpfit;ob inflammationem é vehementi caliditate & fic- 
citate ortam, intumefcat; HincDiofcorideslingaam &la- 
biainfediinflammariait;obeafdem qualitatestuffis quoque —— 
ficca exoritur. .Appellamusautemi tuffimficcam ;cüm aet — 
Íxpe.quidem tuffic fed nihil quicquam tamen reijcit. Hanc 
pratereàinflammationem, ob occultam & latentem veneni . 
vim , fubitó putredo vchementiffimacomitatur, qua cütmi.— 
comitem habeat & fociam veluti peculiarem quandam ma-- 
lignitatcm ; gingiías quoque , & reliquos vniuerfi Corporis 
humores putredine. inficit, à: quibus m aligni vapores reti- 
nentes naturam. humoris à quo eleuantur, fürfüm feruntur; — 
6 quibus cordis tremor , phrenitis, oculorum incompofiti 
motus oriuntur. Et fpuma cx orereijcitur; qua e fpiricaum 
tuibatiohe & commotione generatur; ' Clamores item & 
vlulatusexaudiuntur;nonab(imiles,vtfcité Nicandercom- — 
parat ijs; quos homocüm ftri&um videt gladium ,& vibra? —— 
tá,vt caput eiabícindatur, edit, autijscerte quosolim Rheá — 
facerdos (de qua fuprà etiam locuti fumus) nono quoqué — 
meníis die , quo facra fieri in ipfius honorem folita eráht; —. 
emittebat. Nam inter alias ceremonias in mon tibusquoqué 
oberrabat;altaQue voce inclamabat, quemadmodum in ft 
zutis factificiorum fuorum preceptum fuerat. Curatio au- 
tem huius veneni ita adminiftrari debet , vt primimprz- — 
henfo zgro& vinculis ligato(alioqui enim minitié obimet- — 
tis alienationem obtemperaturus effet ) quemadmodum in d 
eztéris quoque venenisomnibus,vomicus, fi fieri pocefteli- — 
ciatur;fiüc digitó fiue penna in fauces immiffa; veloleóto- — 
facco , aut irino in os inflillato, velanferinoiufculo; veléta- 
pis confecto cum vino propinato.: Nec alterius quoquert- — 
medi] e clyfteribus, quemadmodum in curatione teliquo-—— 


doo RM - ftrium: 


fiium: & nonipfatantüm;fed corum quoque folia, & rami - 
 mundati prius... Decoquunt autem in aqua , & ius eorum 
| Meroe onm etiam coton eorum (que Latini 
ad imitationem Grxcorum , mala Cytónia , quód é Getz 
. quadam vrbe Cytone fuerint aduecta, appellant) & carnes 
.— ipforum etiam , magnam pra'ftent vtilitatem , tàm ob pro- 
.« prium temperamentum , quam quód ventriculum mirifice 
. toborát, qui in hoc morbi genere przcipue afficitur, Mixtu- 
. raprztercà, qualem Nicander defcribit, parari poteft. Dc- 
. €oquere nimirum Cytoniorum femen in aqua, & cüm pu- 
-. legio trito. Diofcorides alijs quibufdam remediys vtitur,fan- 
. guine nimirum hircino & aliorum animalium, qui huic ve- 
. neno occulta quadam & ceca natur fü:contrarictate re- 
. pugnare videtur. Si quis veró his rémedijs vti volucrit,ca fa- 
ciléé Diofcoride colligere in vnum poterit. Nihilominus 
— hisomnibus adhibitis, veneni huius malignitas tàm vche- 
mens adhuc eft, vt ob moleftiam,quam naturz infert, diffi- 
- dlimum fit quenquam euadere. Q'uod fi quandoqne con- 
. tingit,plerunque dcinde longiffimo tempore magna virium 
- imbecillitas eum comitatur. Vapores etenim venenati ad | 
.. €erebrum delati , graue delyrium inducunt, & tantam viriü 
- imbecillitatem poft fe relinquunt,vt eger magna cum diffi- 
. €ultate, aut certe vix tandem ad feredear. Hinc vertigines, 
&quàm plurimialij cerebri morbi,qui poft curationem hu- 
- iusexitiofiffimi veneni reliqui manent , exoriuntur. Atqui 
- non inutile erit obiter hic ea accidentia, qux à vulnere, à a- 
- gitta veneno tincta , illato fequuntur , quemadmodum Ni- 
. €anderquoque facit , annotare : carnis videlicet liuorem , à 
. Vehementi putredine & fubftantia partis vitiatz corruptio- 
- Reintrodudtum,& quiavenenüm hoc calidum eft & (icum 
. inim mirari oportet fi, cum obuia quzque adurat, extre-- 
 mamcutim ita cxiccet; vt rumpatur , cum. idem in corio 
| quoque ái quis igni id propius. pauló admoueat , vfu venire 
| Nideamus. Nünc quod ad vulneris fagirtis veneno imbutis 
. Mlati cutandi'rationem attinet ;. ca comm odiffiméé primo 
 libtó noftro; inquo de generalibus temedijs morfuum ani: 
 malium.virus ciàcilantium egimus y hue. transferri potett 
| Gàm morfüs à vulneribus venenatis parum diffcrant.. Huius 
 Autem»veneni; quamuis incogniti «urationem ideo: latius 
- ubagr Lun. o CM y tractare 


m "esr LIBER SECYNDYS. que 
- tradare volui, quód aad reliqua quoque venena iili natura 
Men accommodari queat. Hohe | 


DE EPHEMERO. 


^ CarvrT VIII. 


Reha, Ephemeron, ubad T n : 7 


]PuzMrnow Colchicó id diremit iridis 
iylueftris denominatü fuit." Copiose etenim 
(ES &] ininfula Colcho nafcitur , & Gallico noftro 
A | multó exitiofius eft: quod cüm Nicáder à re^ 
e /1 liquis diftinguere vellet;Colchicumquo Me* 
dea Colchica primüm vfi fuit;appellauit.: Teftantur antem 
antiqua Poctarum hiftoriz, Medeam magicz artis 
liam fuif "" iul osi pini quada one; Fr 
ran um 


i 


EE GDESBERNISO —— ——w- 
randum aureum vellus raptafuit. Ephemeron autem vox 
eft Graca,& noftris quafi diarium dicitur, quod eum,qui id 
- haufit vno die interimat. A quibufdam Cyno&onon voca- 
 tur.Planta eft, qux fub autumniexitum primü florem emit- 
- titfübalbidum, croci xmulum. Cauli innititur qui altitudi- 
 nequatuor digitos quar. Folia porró fimilia habet, qua: 
tum demum cum flos euanuit , apparent. In Gallia vulgo 
- cognita eft, non tamen tam exitiofa, quàm ca de qua Nican- 
- derlocutus eft... Quidam affirmare voluerunt , ephemeron 
noftrum cam effe plantam , cuius radix hodie à feplafiarijs 
hermodactylus appelletur, proptereà quód radicem ha- 
—. beatbulbofam,fuauem,la&eícentem,& exterius fubruffam. 
.. Cordatiores tamen qui funt,nequaquam huic opinioni fub- 
fcribunt , inter quos Matthiolus magno iudicio vir, & rci 
— herbarix peritilimus in fuis in Dioícoridem commenta- 
. &ijs abunde id praftitit; Quod ego quoque confirmare 
. poffum , qui in horto Petri Quenti Pharmacopolz diligen- 
. tis & in inueftigatione fimplicium medicamentorum per 
.. quam folertis , vtranque plantam vidi ipfe. Tantum autem 
. interfe differunr, quantum afinus & equus... Hermodaay- 
. las etenim folium profert latius, & fubcandidum magis 
— quàm ephemeron , & in lateribus vndas veluti reprarfen- 
. üt, quod ephemeron non facit. Sub veris finem florem. 
. emittit pulcherrimum , colore luteo , cum folia iam eru- 
— perunt : alterum autem fub autumni exitum florem edit 
. lengo anté tempore , quàm folia appareant - Et vt breui- 

- :busloquar, tantum inter vtranque difcrimen eft,zt omnino . 
- fit (apetuacaneum latius de co. differere.. Eft autem ve- 
- nenum hoc hümanz naturz omnibus. fui. partibus con- 
 tràtium , tam ob occultam vim quandam , quàm qualita- 
. tum;hoc eft, caliditatis & ficcitatis exuperantiam ,ob quam 
95, ventriculum, & quafcunque partes fuo contadu offen- 
dit, arrodit, & exulcerat. Hinc labiorum erofiones,quales 
Vrtica , lac ficulpeum & fcylla inducunt , exoriuntur, Acria 
enim omnia exedunt,& pruritum deinde excitant, & incen-. 
€ ium veluti inca parte quam arrodunt ,commonent . Er 
quandoquidem ephemerum multa fuperfiua humiditate 
abondar, prater alias qualitates naturales , ftrangulatum in. 
Yentriculo inducit, perinde ac fi quis fungosqui natura fua. 


yenui- 


yo M 


eS 


ventriculum grauant, & ftrangulant , commediffet. Quod 
fi contingat , vt venenum hoc diutius in corpore perfiftar, 
neque expellatur, ita ventriculum & rcliqua membra na-.- 
| turalia corrodit , vt breuiffimo temporis fpacio ca perfo- 
ret penitus, tandemquc vifceribus principalioribus commu. 
nicetur , inflammationemqQue in iecore concitet. Vnde 
ventris Buxus fequitur , & xger excrementa per aluum de: 
ijcit, fimilia loturz carnis recenter mactatz , hoc cít,fan- - 
guinolenta. Neque veró hic luor tantum ad ett, fed vos - 
mitus quoque eiufdem coloris . Quibus fignis omnibus 
apparentibus , certó & indubitanter ftatucre licet , mor- - 
bum fore incurabilem , cüm quód venenum iam partes - 
principes occupauit , tum quód ventriculus & inteflina 
perforata , curationem ampliusnon recipiunt. Antequam - 
igitur incommoda hxc accedant , operam dare oportet, 
vt tàm vomitu quam clyfteribus (ficut aliquoties diximus) - 
maxima huius veneni parseducatur , & deinde ad alexi- 
pharmaca fpecialia , quz tam aduerfus ephemeron , quàm 
accidentia , qux inducit, faciunt, progredi. Lade itaque - 
przcipué bubulo vtendum . Nam & veneni ardorem re 
ftinguit , & alui fluorem, qui forté iam prafens effe pof. 
fet, compefcit, Eadem aftringendi quoque vis folijs & 
glandibus quercus & fagi , folijs item & radici cius het- 
bz, quàm Graci Polyyonon , feplafiarij centinodiam Vo- 
cant , attribuitut. Sic dicta eft quod ramos habeat graci-- 
les , teneros, multis nodis infignitos , humi ferpit ,& pro- 
pe czmiteria copiofe prouenit. . Vitis etiam furculis ; &- 
paruis germinibus vti quis poterit. Vehementius enim 
quàm reliquz ipfius partes, aftringunt, Rubi item fuccus. 
proficit , & caftanearum interior tunicula , que fic didx. 
funt, quod primum prope Caftum vrbem exculte fuerint, 
hinc & regio illa à caftancis denominata fuit, & arboresip-. 
feidem nomen retinuetunt. Q ux à me ad textus autoris n0- 
ftri explicationem dicuntur. Quod fi hzc remedia omnia: 
defiderentur , cum his ipfis adiungi poffunt qux fequun- 
tur, & aftringendi vim liabent , hoc eft , myrthi emen 
aut folia, malicorium , otieanum , lixiuium e cinere vi- 
tis farmentorum , & tenerarum ferularum medulla. 5e& 
yt Nicandri locum explicemus, notare opertet ; e 

| cheum. 


DOBROYENENIS S 


theum,càm hominem & molliluto ( vt Poctztefernut) for: — 
maífer, & in calum Palladis opera fublatus effet , virga é 
- ferula,exempta tamen medulla;facta, folis cürnim attigiffe, 
IouiQue ignem furatum effe, quem füb hoc baculo concauo 
occultamit .. Hincfurtum ip(ius clarum dicitur, quód ignis 
. etiam clarus fit. Hinc Nicander dixit:  oidcint 
(ome etiam ferulg prode[! exempta medulla. 
| Quetenet a[lvipete clarifima furta Promethei, 
— € viv s fabule fupràcum de Dypfade ageremus,memi- 
' nimus. Hisremedijsomnibus zgrum à periculo tutum prz- 
- flareconabimur,decodtis in potu exhibitis,& clyfteribus per 
. aluum iniectis, quandoque vinum etiam admifcebimus , 
quemadmodum Diofcorides przcepir , precipue veró cum 
 fuccis vel polygoni, vel vitis fürculorum; vel rubi, vel ferula. 
medulla vtimur. . Qux omnia ab.expetto medico; pro zgri 
 temperaméto, & morbineceffitate adminiftrari,commifce- 
 fidue debenr. Prx omnibus tamen operam dare oportet, vt 
 lacvel afininum vel bubulum haberi poflit ; in quo deinde 
: fer pyllum decoquat ur. Strangulatus enim, quos ftatim ve- 
 Benum hoc epotum fübfequi diximus ; aufert atque diffol- 
| Uit& (quemadmodum Diofcotides affirmat) fieri potet,vt 


ee 189 


 &get folo la&tis víu liberetur. - 


. DE YVLOPHONO- SEV IXIA,.. 
oce Ta pv mese X bs (xaT 


OvAoQorop, iia. 
3x RN 1M xzs in hoc confentimus, vlophonum li- 
/ PON) quorem effe glutinofum ,quià Grzcis i£iac; 
appellatur. Sed cüm diu in eaopinionc cum 
alijs quibufdam qui ante mefcripfcrunt, per- 


hs. 1 | iidem; hocglutinis feu vii genuscfleid, 
- Quod veteres é radice Carline(qux & Grecis & Latinis Cha- 


Balcon albus dicitur)defumi literis mandaucrant; tandem 
Cim locum qnendam Nicandriin Thericis relegiffern,val- 
Sé dubitare de illius verifimilitudine coepi ,.& omnino coa-- 
 Busfui cogitare eam à yeritate alienam cffe ob caufas, 
JA medium proferam poftcà ... Quarum prima , qua: vt hot 
&tederencjillos im pulit, hac fuit,quód Plinius € dst rod 


x 


CUESSOFC ^ c QCEYBERORECNNHDBVS —— 
— linzcandidz liquorem exire fcripfit, quo mulieres, vt ma 
ftiche in Candia vtantureumque ixiam appellari . Deinde 
Theophraftus & Diofcorides fcripferunt , radicem cham 
Jeontis albi cum farina hordeacea,oleo & aqua mixtá, canes. 
necare, mures & fües.Sic itaque videmus quod fit huiusopi- 
nionisfundamentum,videamus nunc vtrum hocíolum fuf. 
ficiat , vt affirmemus vifcum é radice Carlinz candid pro- 
fluentem venenofum effe. Fateor quidem eum hinc mana-— 
rc fed venenatum effe nego. Quátumuis enim Pliniusícrie — 
pferit , hunc vifcum Ixiam nominari , non tamen idem eff, 
ac fi venenum effe dixiffet,cüm (it communis vox Greca, & — 
idem quod Latinis & Gallis gluten fignificet.Et cüm autho- 
tes Ixiz meminerunt venenati plerique certé Vlophonon 
denomirnarunt vt Nicander & Diofcorides lib. vr. ZEtius — 
item & Paulus ZEgineta.. Chamzlcontem tamen album - 
nufquam ita denominari,quàm apud Plinium ceprin E : 
in hac parte deceptus efttàm ob caufas quas deinceps addu-- 
cam , quàm quód afferit illi nomen hinc inditum , quód bu- 
culas enecet. Et quod fallatur, Nicander teftimonio effe po- 
terit,qui primo füolibro chamzleontem vtrunque & album 
& nigrum defcribit(& quo Diofcorides fua defumpfit)aitque 
album ferpétium moríibus mederi vt nigrum tanquam ve 
nenum fugiamus,admonct. Locus eft in radicibus T hetia- 
calibus his verfibus defcríptus: : E 
Perpendenda etiam efl vartj medicina leoniz, 
7Montans cz» radios imitautis floribus, berbe 
Illius effe duas fpecies coenofce,prioris 
"Affimilis fcolymo quadam caligine forma, 
v Atque rotunda effufa inba eft, denfa auvea vadis: 
vAprica effugiens loca opacis nafcitur ymbris 
A fperius folium, fed nullum babet alteva caulem, 
Imo humili medium floris caput borret echino 
Alba intusvadix vefeventi mella Japore. | 
Vitandus niger e[Ltacitum [e illa venenum [o^ e 
Mixti autem lympha drachmam potaueyis albi. bo 
(A. V1DEA Mv$ nuncquidalij poft cum dixerint « Theo^- 
phraftus & Diofcotides fcripferunt decoctum radicisipus 
ín taleolasincifx maxirié proficere contra catarrhos ; & €*- 
vino potam latas interancorum tineas necareaquaxque inre 
cutem 


»v ' 
Galenusl mentorum facultatibuslo-. 
ns, de vtraque fpecie , omníno nigrum chamzleontem 
iendum e(Te ait , nifi quis forte extrinfecus co velit vti 
quod venenofus fit. Vfum autem albi falubertimum elfe in. 
morbis füprà commoemoratis. Q uid agemus igitur? accipie- 
mus ne quod Matthiolus in fuis in.Diofcoridem commen- 
- tatijsfcripfit, pro refponfo fatis idoneo, Galen? (cilicet in co 
"deceptum fuiffejcum chamzleontem nigrü venenatum effe 
fctipfit, neq; idem de albo quoq; affirmauit ? Debuiffet (ané 
. confiderare potius abufum vocabuli ixiz;,& vires quas radici 
. yeteres,imó Nicádti interptes ipfe;attribuerunt, qui exami- 
. matisijs fortaffe,que dixit;(cripfic ixiágenus effc vermis,quá« 
— "ishocnon víq; adeo (it magni momenti.Sed progrediamur 

 Mterius. Si radix intusaffumpta bona e(t & falutaris,qui fit. 
quód fuccus ipfius venenatus eft? an nó radix fuccü quoque, 
füb fe cóprehendit? an non hic potiffima caufa eft, vt ca vcl 
 bena vel mala fit ? dicemufne fuccum, ele deleterium me- 
dicamentü, radicé veró eius antidotum ? atqui hac refugia,. 
Ytquis ipfum fe deciperet;lógé nimis petita effent. Addamus 
 & hoc, quód quicunq; de vlophoni Íuipti fignis quicquam 
prodiderunt;id guítu & odore ocymum referre affirmarunt. 
Ocymum auté eít,vt vulgo patet,guítu amaro, odore (naui. 
. Nicander tamcn, T heophraítus & Diofcorides;radicé Car- 
2A linz dulcem adoré autem horridum & graucolenrem effe 
fcripferurit. Hinc facilé concludi potell; vlophonon non cfe 
id vifcigenus quod é radice Carlin albae colligitur, & quo 
mulieresin Candia. abfq; periculo vtuntur . Et quauis ius 
Carliáam candidá inter venena connumcerct , non ram fta 
tim indc quis colliget ixi ab ca defumi, cm dicat [e pracce- 
 déticapite fpeciatim de vlophono verba fecifle. Laceo quód 
folusilleex autoribus fide dignis Carlini; íeu Chamz!eon- 
temalbum venen effe fcripfit. Quod fi hac ip parte prece 
Ptorem fuum Galená;à quo reliqua. omnia feré de verboad 


Verbuni craniffcripfi; fecucus faiffet, non folus bane opinio: 
nem mordicus retiàuiffets Vlophonon iraque-gens cit vilci 
Cuiu(dá;e planta quadam veaenara de qua ramen nihil ceret 
Affitmáre poffum , & in quaiudaganda non mulcum oper 
Ponam;defurnpti,Guftu autem hocyenenum meis 


Ü-———  aamqR erc. üt 
quem fimilem cum ocymo habet,& irinatafua mal 


vim poffident;&abftergendi, celerrime item,quód fintfub- 
tiliunz & vàldétenuium partium; pertranfeunt. Autor auté - 
. nofter obiter hic fabul cuiufdam meminit; qua poft cum 
ab Ouidio quoque defcripta fuit, vt Po&ticam rationem af. 
ferret, quare pinus refinam furideret. Fabula porró hacelt: 
Marfyas excellens fuo tempore Muficus, tam temerarius - 
fuit,vt cá Apolline tibia cóteridere aufus fueric.Q uod cum 
Apollo animaduerriffet , & tantam-/infolentiam &c faftum - 
hominis ferre non poffet , viuum excoriauit, & ad arborem - 
pinum pellem fufpendit . Cüitis mortem non nymphztan- 
tüm fed cateri quoque ruris incola, atborefquc intolerabili 
fietu profecutz funt, omnium vetó maximé pinus)qux de 
inde femper lichrymarim vice re(imani profudic:: Reliqua 
portà niedicameénta, qui vlóphorio aduerfantur ;eaíunt;- 
qu£ vtptiora vitri habent'éraffitiem ipfius extenuandi, & 
obftra&tionesin inteftinisaperiendi ; "Talepotium eft; quoe 
Nicander mures necatetradit.( quemadmodum antea de. 
Esso . aconito | 


Cc HUGDECOYENRBNIS o 5. — d 
aconito di uam ob caufam autem ncfcio. Neq; enim 
heophraftus, nec Diofcorides, qui de polio fcripferit, hanc 
illifacultatem tribuit,necdiuinare poffum,quam ob caufam 
. hocaffirmet, niti forté id, quemadmodum Galenus affcrit, 
quód amarum fit & guftu accertimum przftet.. Przetercà 
polij mafculi meminit, ad differentiam alterius: Diofcoride 
etenim , & Galeno teftibus duocius funt genera , quemad- 
modum primo libro annotauimus. Ruta , nardus Indica,li- 
- quor Cyrenaicus,caftorium,tragoriganum;origano quàm fi- 
milimum,vim habent diícutiendi flatus , & excenuandi hu- 
mores craffos & vifcidos. Q ui ob caufam hic maximé profi- 
ciunt. Quzxomnia, quemadmodum alia quam plurima à 
 Diofcoride adiücta,de có(ilio prudétis Medici fimul mifceri 
queunt.Sed mirum fortaffe cuidá videtur. Q uare Nicander 
. poft vfum horum medicamentorum digerentium , caíeum 
Vltimó addiderit,cüm tamen ex diametro cum remedijs fu- 
prà pofitis pugnet. Quod fané veriffimum eft,& negari ne- 
| quit.Sed tempus in quo eo vti, hoc eft,morbi finem, & cum 
- quisalijs iam vfus eft,& venenum cft cuictum, przcipit, ob- 
feruate oportet. Tum etenim cafeus recens natura frigidus, 
temperandi calorem vehementem vim habet, qui à veneno 


- 


inventriculo, & inteftinis reli&tus cft. 


Um 


DE SANGVINE TAVRINO. 
"OXPVT E 


Apa aspe, Sanguis Taurinus. 


i£" ANcviS tauri fua natura craffiffimus eft, 
UA ? quod ft, vt (i vétriculum ob(ideat, facile indu- 
2 ND ) refcat , imó omnis fanguis fponte fua extra ve- 
744 nas & arterias leui negocio in grumos vertitur, 
CS eC" atque putrefcit,etiamfi in loco calidiore quam 
anteàeffet, Quamobrem quàm primum eft in ventriculo, 
ibiconcrefcir, & in grumos conuertitur , putrefcit denique, 
X malienos vapores ad cerebrum tranfmittitquofic vt eger 
fubinde animi deliquio corripiatur. Cuüm etenim grumi 
Tügni Gint;nec fuprà;nec infrà expelli poffuat,vndeftrangu- 
ulatus,& viarum tam ventriculi quàm pulmonum obtura- 
i x N tio fub- 


OWN ( C —— 0 QIrfelRrkCYNBYS. — 9 
tio fübfequitur. Fieri enim nequit,vt bibendo nóaliquaeius. — 
portio in vijs fpirituum relida fuerit. Hinc zger magnam - 
fpumz copiam ore reijcit , nec acrem commode attrahere, — 
aut liberé fpirituum ducere poteft, & ob vapores ad cerebri 
eleuatos eofdem feré infultus, quos cpileptici, patitur. Hzc 
itaque incommoda hominibus accidunt , non quód fanguis 
taurinus propria fua natura venenatus fit , fed ratione tan- 
tum quadam aduentitia. Per fe enim , & à primo fuo ortu, 
nullius qualitatum exceífus particeps eft, nec contrarium - 
totafua fubftantia, fed ob craffitiem duntaxat, quemadmo- 
dum de lae intus coagulato dicemus . Hine medicamenta — 
przfcribuntur quz fua natura vim habent,diffoluendi &in- — 
cidendiid quod per fe craffum eft, & concretum. Talesfunt. — 
groffi liquore fuo pleni, acetum, omnia coagulorum genera, 
vthinnuilijleporis,aut alteriusanimalis,nitrum,laferpitium, — 
brafficz femen, rubi fuccus, piper, cunile radix ,& id genus. 
alia , quz tenuium funt partium & calida , quibus folisvti 
oportet, & abftinere ab ijs, qux vomitum mouent, quodta- 
men primum preceptum in curatione omnium venenorum - 
effe diximus, hoc eft, eorum quz talia funt, vel ob quatuor. — 
primarum qualitatum exceffum,vel nature quadam fuz pez. 
culiari proprietate. Quod fi quis eos ad vomitum cogere. — 
vellet, tantum abeft vt quicquam proficeret, vcvenenum — 
vias potius obturaret, in ijíque maiori quantitate coacerua- 
retur,hacQue ratione fpiritum impediret, mortemque acce- 
leraret. Q uando itaque Nicander iubet vt graue excremen- 
tum é corpore educatur , nequaquam hoc vomitione perfici. 
vult, fed clyfteribus tantum , tum cum venenum inteflina.— 
iam obfedit. Verum quidem eft Galenum inlibro de att — 
tidotis fcrip(iffe, vt is, qui tauri fanguinem hauferit, acctum | 
bibat, & deinde vomat. Scd hoc ita intelligi debet ; Vt. 
tum demum fiat, pofteaquam acetum fanguinem , quiin-- 
tus coijt,diffoluerit vniuerfum. Exiftimare tamen debemus, 
hzcaccidentia omnia euenire,de quibus locuti fumus, nom, 
cüm quis cum fumit , quiolim: coagulatus fuerat , fcd cum. 
demum cüm in ventricalo concreícit , & calidus ebibitü.- 
antequam cocat, qualem Themiftocles Athenienfium dux, 
.vt mortem fibi confcifceret,haufiffe fertur, vt Plutarchusin. 
"Cheronzo teftatur. a AUTRE 


len 


"4 DE : vENENI dri ; 


(tiola eft Cantharidi fimilima , aut Scarabeo 
longipedi,quz in herbis latitans,(zpenumero ab animalibus 
Piztereuntibus deuoratur, eaque interficit. Quod plerunq; 
ores in veruecibus experiuntur ,qui tympani inftar intu- 
meícunr, Quàd i hominem ca infici contingat , guítu id 
flatim deprehenditur, & odore , quem fimilem cum nitro 
bet, vehementi item ventriculi dolore , & vrinz fuppref- 
one. Quorum Symptomatum ratio, ex ijsquz fuprà de 
vantharide attulimus,elici poteft. Malignitate etenim nihil 
Interfe differunt. Et plane cadem cum Cantharide in cor- 
pore accidentia inducit, eaque in tumorem attollit, perinde 
acil zger ea hydropis fpecie , quz à Grzcis tympanites dici- 
Ur, laboraret , in quo venter , ob flatuum , qui funt inter 
Carnem & cutem, copiam , ita diftentus eft , vtad cactum 
lympani fonum edat : quod fit ob vapores, qui furfum 
eleuantur , & humores, qui ob venenum colliquantur. 
^emedia quibus in hoc morbo vti oportet, eadem funt. 
€um ijs, de quibusin Cantharide locuti fumus. Sed Ni- 
Cander particularia quzdam adhuc poft vomitionem prz- 
Cipit , ficus nimirum aridas ex vino veteri generofo , 
Qux fola ita mixtz vim habent, calore fuo — 
esl Na atus 


126 2x (LIBER SECVNDVS — 
flatus dicotiendi,& aluum foluendi,vt vene 
per fedem excernatur. 


Et quia Bupreftis calida eft, Nican- 
der pyris fylueftrribus, & myrthi baccis, qux facultatem ha- | 
bent refrigerandi , & aflrictione fua ventriculum roboran- - 
dum, vtendum confulit; Quod ti accidentia remittere ali- 
uantum, febrilifQue calor mitigari parüm videbuntur,pal- 
mularum fru&us cx lacte dare expediet. Nam aftricione — 
fua,& vécriculum & calorem innatum roborant. Lacetiam 
(muliebre prafertim) & deinde bubulum, przterquá quód. 
peculiari quadam vi aduerfus venena pollet , vchementes 
compunctiones etiam, quz in ventriculo & inteftinis adhuc | 
fupereffe poffent,fedare atque lenire poteft. Minimé tamen 
dandum,cüm corpus adhuc tumidum apparet, & febrisve- - 
hemensadeft. Augere enim tum morbum poffet. | 


DE LACTE INTVS COAGVLATO. 


Cavrvr XII. 3 


TAa iuuriacÜs. Lac intus coagulatum. 


gulatum minimé venenofum effe. Cüm etenim in ventti^- 
culo refederit , à calore ipfiusinnato diffoluitur ; & ita faci^ 
Aime concoquitur , Sed id cui coagulum tantum cítadmi- 
Xtum; cum ventriculum iam obfedit , vi coaguli ita con- 
Eu : crefcit, 


— vw amet * € «crédito 


5 &tán-- 
quàm viarum obftru&ione fuffocet , atque extinguat. Ibi 
quantumuis non coierit adhuc ; tamen ctn coaguli portio- 
nemíecum adhuc retineat, fe colligit.&z ita viás obturat, vt 
accidentia lethalia fübfequantur , .vt funt fuffocatio , animi 
dcliquium; vehementiffimi dolores capitis , & alia, quz om- 
niaratione vaporum malignoruti à putrido la&e cleuato- 
rum contingunt. Quaproptercurandi ratio ab ijs rebus pc- 
. tenda,quz vim diffoluendi & extenuandi habent, quemad- 
modum in capite de (anguiné tautino diximus,fed ante om- 

.. niadiligenter cauere oportet, ne quiequam quod laccoagu.- - 
latum indurare queat;quale fal efl;jofferamus, aut vomitum 
ciere ob rationem quam loco citatoartuli ; quamuis Aui- 
cenna conttarium fed abfque ratiotie, & contra Diofcoridis 
preceptum, imperare vidcatur. : Hancvim poffidet acetum 
duabus pafli partibus admixtis ; aut cam radice vel fucco la- 

—. fetpitij, Tliymum p:atereà ; & vitis folia ex vino Tuniperi 
—. bacce, & mentha folia ex eodé liquore; vel melle, vel aceto 
.. etiamaffumpta. Prater hiec réinédia co przcipuelixiuio, 
Quibus ij lanas;qui pileos conficiunt;lauant,vti oportet. Etfi 
enim omne lixiuium vim liabeat diffoluendi: hoc tamé ma- 
gisob lanam in eo lotam , & efficacius przftat. Coagulum 
autem fummum eft & praftátiffimaum omnium remedium: 
€x aceto enim haaftum , vim habet exrenuandi & diffol- 
uendi : neque leporinum tantum , fed reliquorum quoque 
omnium, vt Galenus affirmat ;animalium. | Quod etfi fiat, 
mirum tamé videtur, propterea quód coaguli vi lac concre- 
- Vit: atqui fieri poteft coaguli ratione, vt lac & coat, diffolua- 
tur:fed nó vno & codem tempore:nam cüm nondum coijt, 
 & coagulum admifcetur , coalefcit caloris opera temperat, 

Qui ea qux diuerfa funt natüra,feparat, quemadmodum lac 

clarum & craffum quas duas primas qualitates diuerfasin fe 
continet .. Idem in cafeo quoque; qui cx diffimilibus rebus 
conftat, prz(taret;(i in maiori quantitate adderetur, & tobo- 
ris aliquid adhuc illi füpereffet « Sed quia debita quantitate. 
itur, poftcaquam lac concreuit , & cam à calorcinnato, 
quàm aceto mixto adiutiatur , eum liquat atquc diffoluic. 
Sic veré cüm calor non ita vehemens eft, lutum abfumpto 
mg N 3 magna 


tum abfit, vt euincatur; vc eum tam frigiditate fua, 


19 —  Liskstserdcv*mvs . ^ 9 
magna ex parte humore; indurari, & cüm Sol vehementius — 
vrit,.id in puluerem redigi videmus.: Coagulum itaque, — 
quia à calorc naturali vires acqui(iuit validiores , exacté par- 
tcs diffimiles diícernit;& fimiles in vnum cogit, vt Ariftote- 
les ii. libro de generatione animalium fcriptum reliquit... 
DE DORYCNIO,SEY,SOLANO ..-— 
fasc Ledos LP NICYTOR MEAE NUES 

-Aopoxioy, Dorycnium,Solantim furiofum. : 
P NoREAS Matthiolus ih fuisin Diofcori- 
aW] dem commentarijs nequaquam confenit;id 

0) dem commentariis nequaquam confez 
VA quod Grzci appellarunt Solanum furiofum 


A | ; 
i] effe Dorycnium,proptereà quod; quéadmo- 
x e dumaffirmat,Diofcorides lib; 1111; duo capi- 
ta diftinda fecerit. Q uód fi tamen ea que idem Diofcorides | 
lib. v. & Theophiattus & Plinius fcripferunt , confidetate 
voluerimus, reipfa profe&tó cóperiemus, auc erraffe Diofco- 
ridem;aut Dorycnium fimile aliquid Solano furiofo habere; 
& hacin parte liberum fit cuique iudicate , ca quz fcripfe- 
runt,in medium proferam. Q uod enim ad me attinet nollé: 
quicquam homini tàm infigni , vt alterius partes fequerer, 
derogare, in ea przcipué re, in qua fibi ipfe non vndiquaque 
conftare videtur. . T heophra(tus itaque fcripfit drachma 
pondercfumptum,hominem ita afficere;vt primum fibi ipfe 
mirificé placeat,feQue eleganti forma predictum effe,tanqua 
qui mente captus fit, exiftimet. Quod fi vfus fuerit pon- 
dere duplicato , plus delirabit , & ante oculos variaeillufio- 
num fpecies obuerfabuntur.Sin veró ad tres vfque dies cort 
tinuauerit,omnino mente abalienabitur,etíi quid addat, fu- 
bitó morietur, Idem Plinius xx1. libro hiftoriz naturalis ;&& 
Diofcorides,cm de Solano manico agit, fcripferunt . Prz- — 
tercà Diofcoridesin Prozmiolib.vi.afferit Solanum furio* 
fum effe Dorycnium , & idem denuó cap. vi. eiufdem libri 
confirmat . Verum quidem eft cum lib. i111. duas diuerías x 
defcriptiones ponerc,cui Matthiolus in(iftit;jad ea qua quis, 
quod ad locum lib.vr.attiner afferre poffet,refpondens;cüm. 
ait , verum effe Diofcoridem affirmaffe Solanum furiofut 


appellari Dorycnium.Nemo tamen hincinferre debet,ideo 
ia 


WR CE CDS WUENWENDSCUI. ——— UD 
itafenfiffe eum , (ed quód aliqui tantim ita vocarint. : Hoc 
tamen refponfum faluo tamen meliore iudicio, non víquc- 
quaque mihi fatisfacit, ctim ea qux Theophraftus & Plinius 
... deDorycnio literis prodideruntjà Diofcoride de Solano fu- 
|. tiooquoque dicátur. Taceo quàd fub finem prozmij idem 
—  exfuafententia, & non aliorum.affitmarc videtur. Solanum 
porró furiofum Dorycnium diagm eft;proptereà quód anti- 
. 'quico haftarum cufpides , quas 4ópzra vocarunt ; inungere 
. «oníueucrant;aut certé quia tam pef(tiferü cft , vt non fecus 

quam hafta interimat. ;A&uicenna vuam 'vulpinam vocat, 

quód;vt ego quidem exiftimo, àcinos ferát vuz non diffimi- - 
Jes, quemadmodum Diofcorides inipfius defcriptione affir- 
mat. Dicitur etiam Solanum furiofüm,quód in coqui id in 
. potuacceperit , furorem commouet : idjuc przftat non ob 
qualitates fuas , quz frigida: funt & ficcze, fed ob innatam & 
.. peculiarem quaridam malignitatem. Tantum enim abeft,vt 
. frigusfurorem excitet,vt potius contrà xgrum fomnolétum 
. &graucm reddar,ficutalibi diximus, Nicáder tamen in de- 
 fctiptione accidentiá,qui ab hoc veneno cuenitit, furoris nó 
meminít, quód hxc perfe manifefta (int , & facilime fübin- 
.  tiligi, ob peculiarem huiusplantz naturam,;poffint. Num 
.. Autem quis co veneno fit infe , tàm guftu quàm colore 
.. €eprehendi certó poterit; Vterque enim aliquid cum lade 
|. *ommune habet, dulcedinem nimirám & albedinem. Ec 
quandoquidem , vc dixi, Solarium furiofum frigidum eft & 

ficcum, accidit vt quàm primum iti ventriculo refederit;vc 
partes ipfius neruofa afficiantur. Neque enim quicquam 
. Beruis tàm contratiüta eft quàm frigus, & quafcunque 
€tíam partesoccupat. Hinc fingultus, vomitiones, & ani- 
nideliquia füboriuntür .: Et quia multoties accidit, vt ob 
Ctebras vomitiones venaecolli & faucium rum patur, fit vc 
quz euomuntur, cruenta appareant." Humores etiam pe- 
- culiari quadam malignitate , quam huic veneno ineffe dixi, 
putrefcentes, ob acrimoniam quam coniuncdam habent, 
inteftina ita 'excoriant atque abradunt; vt ea qux infrà 
. Peralutim redduntur , muccofa appareant , & dolor exci- 
tetur, qualem tormina , & frequens deijciendi cupiditas in- 
€Uccre confüeuerunt. Hinc ger viribus fráctis,& deficien- 
tibus prope; frigidam haurire non audet etiamfi ob veneni 
Gn. N 4 ficcita- 


]ída & humida, & pecüliari quadam vi contrariahuic, eligi — 
' debent: Primigeneris funt lac tepidum vino dulci commix- - 
'tum;carocapi affzautelixa;pifcesitem (qüamofi;qui in faxis — 
- degunt; & qui prztér.nagsralem bonitatem vim eziamha- — 
"bent ventrem emolliendi , &.infre vénenumlaténstam per. — 
 :ventticulum ;quam inreftinaexpellendi. E quibus omnibus — 
pracftantiffimi habentur;oftrea;purpurajlocufta;echinus,pir- — 
-majpeden,porcellana;& reliqua oftracoderma, quz partim 
cruda, partim tófta, przcipuc quz difficiliora funt.concodu, 
dé confilio Medici do&i aíffumi debent. E 


DE PHARICO. 
Cibi 
 Dapisiy. x: lix Phaticum. — 


[, V1 de Pharico tàmantiqui quàm recentiores 
S autores fcripferunt , nihil certi nobis , quid id 


AT |] effet;indicarunt : quod hinc accidit. Priorese- 
o à tenim aut negligentia, aut quód illa atate vul- 
em uet - 


Jie p cognicum eflet, prxtermiferunt.. Diofcori 
destamen in ordine venenorum (im plicium collocat , fiue — 
. herba fit, fiuearbor, fiue fru&tus.Fuitautem fic didum,;Pro- — 
tagora tefle, à nomine venefici cuiufdam;qui primusid ad- — 
inuenit,vel quód Phatis Atcadiz vrbe apportetur. Athenz- 
us Phariacum appellat.Ex accidentibus porró,quain corpo- — 
re inducit , facilimum cft colligere, venenum ipfius tale e - 
fe tota fuanatura. Nam quod ad qualitatem attinet,easoD —— 
actionem fubitam,calidas & ficcaseffe crediderim. .Nican- — 
drocnimtefteconflatjid |... . M in asit) 
Vno adeoque die $tygio demittere MP3s do o 
. Exaccidentibus autem primum eft,quod guftu Nardum — 
Indicam reprzfentat. Hincquidá id Nardi genusquoddam 
effe afferuerunt.: quidam veró venenum e nardoaliqua eX — 
parte confedum exiftimarunt.Poft hzc oris excoriatio,; cuf — 
animi deliquio & mentis furore, atque néruorum xaípine 2 
*£113211 & Wu neo» 


* 


ODEOVENENIS. 


| pué veró ob vapores,qui furfum ad caput m 
. fusinftrumenta perturbant. Remedia porró quibus fuccurri 


poteft,primó funt euacuationesconfuetz , de quibus hadte- 
nus fxpé locuti fumus , deinde veró medicamenta quzdam 
.fpecialia, hoc eít, nardus tranfmarina, quz in Cilicig monti- 
/ busiad radices quorum Ceftrus fluuius praterlabitur,proue- 
. hit,&z Thylacites, quod in facco € corio cófedto circüferatur, 
. dicitur. Olim enim id fieri confueucrat in illis regionibus. 
.Smyrnium item & iris facultatem poffident calidam & fic- 
cam, & ob hoctàm putredini Phariaci, quàm neruorum do- 
lori ab eo excitato aduerfantur. Nicander lilij lores adhuc 
adiecit. Q ui cm rcuera frigidi (int & humidi, etiamfi inte- 
grü orem videatur intellexiffe, tamen eam tantü virgulam 
..- flaui,quxé medio flore erumpit, & peculiari quadam virtu- 
.—. teaduer(us venena pollet;accipiendam effe voluit. Confert 
. autem cum afini genitalibus , proptereà quód in extremita- 
. tecraffa fit, & aliquo modo accedatad fimilitudinem illius, 
.. hincoccafione fumpta,fabulam quandà ad hunc modum in 
.. mediü profert. Vencrem videlicet aliquando in hüc florem 
| puellam quandam , qux temere perfuadere fibi auía fuerat, 
. feformz elegantia cam,que tamen Dea pulchritudinis erat, 
-. füperare,conuertiffe, & vltionis defiderio, & perpetua igno- 
miniz gratia, afini genitalia in medio foliorum ipfiaffixifíc. 
Sunt prztercà alia quxdam remedia;quibus Diofcorides hu- 

. iusveneni noxas abigit, de quibusnihil vlterius dicam,quód 
.. Kincognitum fit , & aduerfus mala incognita remedia curi- 
. efiusinquitere füperuacaneum & nimimé neceffarium vi- 
. deatur. Sat enim erit id quod Nicander contra capitis dolo- 
. rem przicribit , addidiífe , vt nimirum pilis abrafis capiti ca- 
-taplafma ex hordei farina & ruta inducatur. 


A 


Ne DE. 


dee y 3 dim * p xe t 


202 7 LIBER SECVNDVS 


Toswéapoc. ^ | Hyofciamus, Altercum. 


M TrERvMGrzcisYorzízuoc dicitur; propte- — 
5 reà quód fues cüm deco comedunt, toto cot-— 
2s poreconuclluntur.Vox autem hzc nihil aliud. j 
(Ko) Vo quam fabam fuillam fignificat. Latinis Apo | 
jS en» linaris & altercum vocatur. Frutex eft caulem. 
emittens craffum : folia lata, oblon ga, diuiía, nigra, hir futa: 
Bores e latere caulis prodeunt ordine , tanquam punicorutt 
extimi, fcutulisfepti feminum plenis,vt papaueris. Diofco- 
rides, Galenus, & /Étius tres cius differentias confticuunt. 
Yna (inquiunt) femine niero eft , floribus purpurcis. Alcc- | 
rius femen fuübflauum eft, flores lutei. Tertium genus al- 


bum eft & femine & floribus. Priora duo vencnofa fum 


EC IgE OEOGOE NISI: 5  -A 
tertium medici ia quorundam morborum curatione víur- 
. pant; Nos prater fecundam fpeciem, nullam cognofcimus, 
cnius iconem hic appofuimus. Plinius primam in duo genc- 
 radiftinxit. Vnum in Galatia nafci ait , alterum vulgare ap- 
pellat , priore candidius , fruticofius , papaucre altius: in re- 
liquiscum Diofcoride conuenit. Si itaque contingit vt ftu- 
pidus quidam ex imprudentia, vel quouis alio modo, vcl 
infans pulchritudine floris ille&tus de co vefcatur,in ginginis 
&labijs maxima fubfequetur erofio , & pruritus fimilis ci 
qui percipitur, cüm dentes prodire incipiunt , ob magnam 
alterci ficcitatem, cum maximafrigiditate coniunctam. Fri- 
. gidum enim eft & (iccum , & fpecialem prztereà malignita- 
.. temcerebro inimicam poflidct, quo fit vt cüm ventriculum 
. Obfederit, magnam vaporüm copiam ad caput tranfinittat, 
. affedumque ebrietati fimilem inducat. Hinc Plinius alter- 
— Cumvini naturam haberefcripfir. Cum hac mentisabalic- 
natione, xger magna totius corporis inquictudine confli&a- 
, tür,animo deficit , tremore moleflatur , & in vniuerío cor- 
pore dolorem percipit, quafi virgis cz deretur , oculi rubent, 
&magnus adeít pruritus. Vt igitur tam ingenti ficcitati 
occurratur, Nicander praecipit, vt lac in potu;afininum prz- 
Gipué detur, vt Diofcorides fcripfit , & fi defideratur , capril- 
lum, bubulum ,aut muliebre. Idem aquam mulfam quo- 
. Que, & ficuum aridarum decodum , tàm ob caufam fuprà 
. pofitam , quàm vt vomitum, quo hoc in loco tanquam pri- 
. mo pugnz ictu vti oportet , moucat,imperat. Ea propter 
uUprzcum ctiam , quod candem vim habet , & emollit, 
s» rs commendat. À Gracis cornibus infigne dicitur 
quód herba fit filiquara longam fereris in fümmo acumina- 
Um ,fa&am ad effigiem cornu bouis. Reliqua remedia om- 
hia à Nicandro propofita , vim habent calefaciendi & re- 
foluendi tàm frigiditatem veneni , quàm vapores iam ad 
Caput delatos. Talis e(t vrticz fuccus & femen ipfius 
fXiccatum parum , quod fit ob partes tenues , quibus 
Cüm calorem habeant comitem temperatum , craffities 
difcutitur. Nafturtium prztercà , raphanus, finapi , cepa" 
m & alliorum femina , omnia calcfaciendi , extenuandi 
& abítereendi facultate przdita funt , quemadmodum 
M bi diximus. Períicorum infuper nuclei ob amarorem , 


DNBS Us 


quos 


XE 
R i: 


quos Nicander fol o qui | ! vo- 
luit, & nonfol f arbo an- 
teà iam allatas. Diofcorides porró alia quxdam remediain. — 
curatione alterci preter ea , de quibus ex autoris noftri fen- 
tentia locuti fumus , przfcribit , qux ramen facile ad fupra. 
potitas rationesaccommodari poflunt, Cichorium enim;cu- 
- ius meminit , quemadmodum Nicander quoque, aduerfus: 
altercum proficit. non ob qualitates tantum fuas, fed ob fa-- 
cultatem etiam,qua à natura dotatum eft; aperientem & at- 
tenuantem. Q uibus ita peradtis , xger quieti fe dabit, vt id 
quod forté in corpore reliquum manfit.concoquat. 


DE PAPAYERE. 
CarPvr xvi. 
| Mxev, Papauer. 
Mmuneiy, Succus Papaueris, Opium. 


- Primum - gecundum 


e UR Ms 
N Won (5 [ ges 
f 
i 2 
f Tei 


và NU QN 
(tili d) Q 


VS AU CST : * 
Lo. VERTIT! 
23 


j fter meminit , explicationem aggrediamur , 


i/ J| priusin genere de corum diuer(itate &.nata-. 


| rà agam. Etiamfíi enim fuccus qui é fingulis 


us fit vfus in arte medica,nullum tamen corü feré eft quod 
Bon naturalem quandam malignitatem apud fe rctincat. 


t minum induftria feruntur. Sponte crefcunc corniculatum, 
ouod fpumeum vocant. Corniculatum ita dicitur, quod: 
ent filiquas longas cffigie cornuum bouis vt fuperiore capi- 


Vetbafco albo fimilia, in ambitu tamen ferrata, caule hirfu- 
16, Hore pallido , femine papaueris vulgaris, nigriore tamen 


itr in maritimis. Spumofum veró alias Heraclcum di- 


mus; 


INTEQYAM papaucrisfucci,cuius Poeta no-. 


extrahitur, & vulgo Opium appellatur, nul- 


Quedam autem,f; ponte proueniunt, quxdam in hortis ho-. 


tede fenuerzco annotauimus, folia habet candida, hirfuta, 


Püfillo magis , radice nigra & craffa, nóaltéinterram defixa, 


m à Diofcoride delcribitur , & quandoquidem co caic- 


K^ 


agito | LIBER SECVNDVS 
mus, €a illinc tranffcribere nolui, E fatiui porró papaueris — 
generibus , primum eft quod in hortis plerunque noftris fe» — 
ritur , capitulum habet longiufculum , & íemen intus CàR- — 
didum , & proprie fatiuum vocatur . Secundum nigrum et 
femine nigro, & capitulolongiore. Tertium erraticum vo- 
catur, quod florem ferat protinus deciduum : folia cichorio 
fimilia habet , lorem puniceum ;interdum album , caulem 
 afperrimum, plerunque inter fata prouenit , rauta interdum 
copia, vt qui eae longinquo intuetur, terram vniuerfam eo y 
tegi putet. Natura auté omnium papaueris generum frigida 
eft & ficca. Differüttamen fecundü magis & minus,nigrum 
enim reliquis omnibus exitiofius eft , & ex eo prxcipué fuc- - 
cus ,quem Opium appellamus, colligitur, nonquodidem | 
quoque in czteris fieri nequeat ,quod fit, cum capita quis — 
aperit, ita tamen vr ea intus non lxdat , tüm cum magna - 
funt, llore(Que deciderunt : ibi fuccus paulatim deftillans in 
vnum cogitur , & induratur albus , ponderofus , folidus, a- 
marusguítu, odore fomnum concilians, lxuis, in aqua faci- 
limé diffoluitur, non afpereft , non grumofus , inter colan- 
.dum non vt cera coit , nec in Sole diffunditur , admotus lu- 
cernis non atra lucct flamma , extin&us denique odoris vim 
conferuat priftinam ,' Hic dele&tus in opio adhiberi debet; 
quod tamen multoties adulteratur eo modo , quo Diofcori- 
des docuit: de quo vlterius verba facere non eft infticuti 
noftri. Quod 6i contingat Opiumaliquem haufiffe , aca- 
dentia quz fequuntur, apparent , hoceft, fopor grauis, T€ 
frigeratio, & vniuer(i corporis pallor , ob magnam venen! 
frigiditatem , quód confcftim palpebras tanto torpore afü- — 
cit, vt apertz manere nequeant ,& partes internas italethae — 
liter rcfrigerat, vt halitus etiam ex ore prodiens frigidita- e. 
tem przíe ferat. Quam calor natiuus fugiens tanquam fu-- E 
perioremipfo , quandoque extrà propellitur, fudorjue fz- E 
tidus excitatur, veneni,quod per fe £zdocít odore,qualitate — 
retinens. Hinc refolutiones carum precipue partium,que ca-.— 
. piti viciniores funt , maxillarum videlicet, exoriuntur,& Vt. — 
breuibus abfolnam mortis propinqua figna apparent qualia — 
Hippocrates in Prognofticis defcripüit , vnde Nicander fua — 
delumpfit, ciim ait: d 


oltor- 


| Obtovte apparent naves, fit liuidus vnguis, 0007 
vAtque latefcentes oculi in fua antravecedunty.— ^ 
Qua certam tibi frena queunt portendere mortem. 


H £ cautem fiuntob caloris innati abfentiam: quod hoc 
magis quoque admiratione dignum eft, in co prxcipué, qui 
.. Tonita diu decubuit , quo caufa perniciofior oftendi poteft. 
... Calor itaque natiuus in fanguine confiftens debilitatus ad 

. Cor retrocedit, partefáue faciei mufculofas derclinquit,qua 

&ipfx tandem fulcro & bati deftitutz confümuntur. Oculi 
item concaui fiunt tam ab hanc caufam , quàm ob dcfe- 
&um fpiritus animalis, qui alioqui in magna copia illinc ad 
cerebrum , quod przcipué ín hoc morbi genere leditur , 
tranfmittitur, Narium item extrema retorquentur , quód 
fibrz arid prorfus reddita funt ob fanguinisinopiam. Vn- 
gues quoque nigrefcunt , tanquam vicini caloris natiui ex- 
tindioni. Nicander adhuc aliud fymptoma , inflammatio- 
nem fcilicet labiorum ab infigni veneni amarote excitatam, 
addidit, que primum ea corrodit, & ardorem mouet , 
- quo fit vt dolor fubfequatur , zgerQue aliquoties à fomno, 
quamuis vehementer dormiat, excitetur. AEtius fingultus & 
conuul(iones, quz ex refolutione neruorum ,qui à cerebro 
cxoriuntur , contingunt adiunxit . Sed quandoquidem ij 

-qui Opium hauferunt tam graui fopore funt oppreífi, vt 
ibi ipis auxilium ferre nequeant, os eorum vi apperire, & 
lanz hapfum oleo oliuarum, vel rofacco,, vel irino imbu- 
tum, vt hac rátione vomitus cliciatur , immittere oportet. 
Oleum tamen irinum przfítantiffimum e(t omnium, Ca- 
lcfacit enim. cralficiemQue & frigiditatem vaporum ab hoc 
. Veneno eleuatorum difcutit. Poll iiit igitur vomitioni- 
bus , & clyfteribusacribus v(i fuerimus , ad remedia fj pecia- 
lia fugiendum eft : é quibus primüm eft vinum dulce, aut 
«Erté quàm; maxime meracum , cum melle , quód Poeta 
nofter Hymmetidum opus appellat , ab Hymetto Atticz , 
. Quz regio Graciz eft , monte & quia perpetuà foribus 
pulcherrimis & fuauiffimis refertiffima eftapibus etiam a- 
bundat,qua mel conficiunt optimum & fuauiffimum, quod 

artialis ipfe nobile ne&arapum appellat. Nicander prate- 
Icàapum ortum, dc quo in 1. lib, egimus, obiter attingit. Et 
Er ! T ^ quia 


DE VENENIS. do dew 


S DVS. 
- quia olim , quetr Ícribit 
Cereri alueoli in. 


. Poétaapesalueolos pro Cerere parare dixit, non tamen vo- 
cabulo Graco proprio vfus eft,fed quoddam cibi genus é pa- 
ne & melle factum denotat,fub quo tamen alueolostantüm — | 
intellexit. Quemadmodum Lycophron idem vocabulum — 
| protritico quoque vfurpauit. Quam ob caufam Poétz,prz-— 
cipue veró Nonnusin Dionyfiacis , Cererem óuzrviav quafi — 
nutrientem;appellarunt, quo nofter quoque author víuseft. 
Imperat autem mel cum vino , moderaté etenim calefacit; 
abitergir, & naturam fubleuat aliquantum . Vinum autem 
quàm maxime meracum eligendum e(t, vt vehementius. 
veneni frigziditati maxima & ficcitati refiftac. Nam fi vinum — 
effet oligophoron, deduceretillud potius ad partes internas, - 
quemadmodum de cicutadiximus : Hzc itaque Nicander — 
intrinfecus adhiberi voluit , (ed Diofcorides pluraalíareme- 
dia addidit,vc abünthium,vel cinamomum ex vino meraco, 
acetum calidum cum melle, aucfale mixti, &idgenusalia, — 
quz cx libris fuis huc tranfferri poterunt. Quz verócxtrinfe-.— 
cusapplicantur, balnez funt , iddue ob maximam frigidita- 
tem , quz cutim duriffimam reddidit, & illarum partium - 
fanguinem in grumum feré redegit, aut certé ob erofionem, 
quam excitare potuit. Balnez cüm fint calidae & humide. 
curim extendunt , pattes refrigeratas & exiccatas corrobo- 
1ant, & per infenfibilem tranfpirationem exbalate faciuntid — 
quod inter carnem & cutim relinqui potuit, fanguinemqQue 
priftino vigorifüoreftituunt. Prztereà non funt praetetmit-. 
tenda, przcipué cum zgerita fomno eft oppreffus, odorata, 
quz naribus indere oportet, vt Íternutamenta moueant , V£ 
cerebrum & facultas animalis irritentur, & adfe defenden- 
dum infürgant. Q uod reliquum eft,ficut accidentia poft pa-. 
;pauer corniculatum vel in potu; vel in cibo fumptum fubfe- 
'quentia fimiliafunt his, de quibus modó locuti fumus Hi 
.curandi quoque ratio eadem omnino eft ,vt Diofcorides li- 
bro v t. memorix prodidit. i Di 


EM eletius , homo in pifcium indagatione diligen- - 
— tifimus ,vidiffe fe teftatur: ZElianus etenim & Pliniusaliam 
adhuc fpeciem defcribunt,eamQue in Oceano Indico dege- 
te,& omnino Leporem terreftrem repra'fentaro,pilis excep- 
tis, quos marinus erectos fpinofos , & ad tactum re(iftentes 
 habet,qua in terreftri de(ideranturaffirmaut. Celeriautem 
. & concitata natatione eum vti, ZElianus afferit,& cx anima- 
libus có difficilimum ad capiendum effe , quód neque in re- 
teincidit;neque ad linee efcam accedit. Cum egritudine af- 
ficitar natare nequic,& in littus cijcitur, Tanta autem perni- - 
. Cie pollet,vt quifquis manum ad cam admouet,velbaculum - 
angit, ftatim inficiatur, & Íubitó,nifi radice, quum adidem 

CNVNSER marc 


E CLIBE Ks E C VNDV $ 


TP P 


marein infula quadam nafciferunt, fuccurratur. Hactenus 
4Elianus. Alius porróqui vulgo ebrius dicitur,in tres fpecies — 
eft diftindus. Prior venenofiffimus cft,& cochleá exenteratà — 
parte przcipué pofleriore refert. Os habet in dorfo velutife- — 
pia,duo cornicula qualia funt in cochleis. Sed id in haclepo- — 
ris fpecie mirandam, quod ciim in omnibus animantibus — 
pattes finiftra dextris fimiles (int; in hoc valdé finc diifimi- — 
les. Odore& guítu eft pifculento, retroque & qualiseftpif-.— 
cis putridi , quem Nicander his verfibus eleganter fané ex 
preffic. e 
Quod fi fluCliuagi leporis letbale venenum 
-XDeprendas, fadum qui fampfevit)balat odorem 
Qualiter exempta veliquo cum vifceve fquama 
Vel putridi quod olent neque loto corpore pifces, 
Talis e7« immundo fapor obuevfatur in ove. 2: 
T 4M cxitiofa prztereà huius veneni vis eft, vt non eos 
tantum qui id per osaffumpferunt, fed qui tetigerunr & in- 
fpexerunt folum; quemadmodüm Plinius refert, inficiat; ita 


S coy ev ODE ON RON EXCMSCU - 21i 
teruenerat , cüm leporem marinum allatum fibi à pifcato- 
re quodam , diffecaret, omnefque partes internas. íeduló 
rimaretur, vidiíle te(tatur. Cum aurem Plinius fcribit , 
. contactu quoque mortem afferre , id de prima tantum fpe- 
cie, cuius hiftoriam ex ZEliano. fuprà defcripfimus , in» 
tellig: deber. Vefcitur porró hic pifcis limo, fordibutQue; ob 
eam caufam in ftagnismarinis lutulentis, quemadmodum 
& loligines, vt ZEtiusfcripfit , libens verfatur.. Hinc Pocta 
- nofter leporem marinum nuper in lucem editum íüb alis 

feu appendicibus loliginis & fepiz occultare fe fcripfit : 
cuius naturam ctiam obiter depingit. Nam cum infidias 
fibi ftructas cffe à pifcatore animaduertit , magnam atra- 
menti copiam reijcit , quod idcó in corpore afleruauit, vt 
mare tum cüm pifcator cam capere inanimo habet , turbet, 
atroQue colore tingat, illaque hac ratione faluti fux con- 
- fulat. Plutarchus in paruo quodam opufculo illius me- 
minit , quo in loco fepiam cum Homeri Dijs comparat ; 
qui cuni modó Gracis , mod Troianis bellum indicerent, 
Íe quód viribus inferiores effeintelligerent , cüm' ad pu- 
gnam ventum eft, intra denfas nubes abícondiderun. , & 
ità conflidum effugerunt.. Secundum leporis genus pri- 
mo maius eft , illique omnino fimile eft, exceptis parti- 
bus externis . Partesenim dextiz finiftris fimiles func,Parte 
priore. duas. latas appendices carnofas habet ; in quarum 
medio rima e(t : paulo. inftà , corhicula duo; qualiain fu- 
pue defcripta func , nifi quód acutiora & breuiora fint. 
 Expreffimus autem vnam tantum partem , quemadmo- 
dum in primo criam. Tertium genus leporis marini , cuius 
partem. pronam, & füpinam teprzíentamus , Rondcle- 
tium imitati, cadem malitia; qua fuperiora duo, przdi- 
tum eft, & hoc pratercà peculiate habet , vt oculos cíus, 
Qui exadius eum intuetur , offendat : neque alibi quàm 
in alto mari inuenitur . Reliquum eft vc de accidenübus, 
quz huius veneni affumptionem fübfequuntur, agamus, 
- quod fua. natura manifefte; calidum eft , arrodens & putre- 
faciens. Primum enim guftu & odore deprehenditur, de 
.. Quo iam locuti fumus, & cuim in Yentriculo & inteftinis re- 
federit, naturalem illarum partium zconomiam di(turbat, 
: & dolores varios excitat ; appetitum denique pecwr i E 
x | 2 iofas 


A 


2b LIEBER SECVNDVS — 
. biliofas vomitiones venenum redolentes mouet : poftremà 
per primas venas ad iecur vfque delatum , fanguiné & fpiri- 
tus calefacit, vnde fudor foetidus fequitur. Ita pratercà vni- 
uerfi corporis culinam vitiat, vt fanguis qui egreditur , totus - d 
fit aquofus. Hinc aqua inter cutem exoritur , queà pedum 
& tibiarum inflatione ,'vt plerunque fieri folet,incipit,quod. - 
Nicander intelligere voluit;cum ita fcripfit: (520 100 
Nauta adest, tumet ala cutis taliqueviciftim. cuoi lS 

Q yr tamen locus malé à Leonicero & Matthiolo,meo. 
iudicio, conuerfuseft , qui cum fecutus ct in fuis in Diofco-. - 
ridcm commentarijs,cü de talorum incendio; & oculiscon- 
cauis loquuntur , quorum nulla in textu Graco prorfus fit: — 
mentio,quod ideó dico;ne qui vtrunqüelepctintverfionem. — 
meam-falfam effe exiftiment.: Nam qui cam cum reliquis. 
conferre voluerit, rem ita fe habere certó comperiet. Zget. 
. deindc in i&erum , feu regium morbum incidit, in qüov-. 
niuerfi corporis colot ex nigro viridis , & plumbeus tandem — 
apparet. Partes etenim;quz hunc humorem expurgarecom- - 
lueuerant, dum corpus fanum erat , vitiatx funt & obtürd-— 
tz,quemadmodum funt vrinz meatus: imó virga ipfaintue :- 
mefícit , vrinaque minori quantitate quàm folebat, reijcitur, — 
imó paucum id quod redditur, crueritum eft, quandoquee- - 


tiam purpureum , hoc eft,é colore rubro & nigro mixtum, 
quod fignum eft extin&tionis caloris natiui, hunc colorem. — 
4&tius violaceunt appellat ;& vt breuibus remi abfoluam, — 
aeatus ob renum & veficz: ínflammationem fünt obflr- 
Gi. Quibusomnibus ita in corporeinuer(is & vitiatis,dubi- - 
tare minime oportet ; partes etiam alimento deflitui ; hinc 
Que aridás &zexangues reddi, corpufQue in exereniam maci- 


. dem à marino lepore cxcoriari ; Quod etiam extrinfecus 


Pt. », 


Y^ 


oan 


Bc .- BO WOmRNTEEUT, 
maxillarum tübore , quem Nicander flori germinandicon- 
fert, deprehenditur. Maxillarum enim rubedo , in áffedti- 


bus plumonum infeparabile accidens , quod Graci patho- 
gnomonicum vocant,eft.. Pulmonesautemaà calore , qui à 
, putredine eleuatur,exulcerantur: Noui autem Rondclitium 
. de hoc atübigere , & contra Gorrhzeam difputaffe; Gorthxri 
tamé rationes , quasin defenfionefenteritiz fux in mediüm 
profert, manifeftó ea quzfcripfi comprobant. Prater figna 
veró fuprà commemorata autor nofter aliud adhuc addidit , 
hoc cft,quód qui marinum leporem hauferunt, omhe piíci- 
um genus auerfantür, non tàn quód pifcefünt infc&ti;qui 
ob peculiarem quandam riatarz diffimilitudiner: quod ex 
co patet , quód-à cancro , qui tamen ipfe! quoque pifciseft , 
non abhorrent, & cüm eum expetere vidernitur;certiffimum 
fignum fit futurz falutis. Q uód fi fortéco deftituantur,tor 
diesfuperüiuent cum languore, quotlepus ,à quo infeZtifu- - 
tint, vixerit. Quod incommodum vtauertamus , poftea- 
quam vomitu & clyfteribus vfi fuerimus ; grum veratro ni- 
gro, quod Phocidium autor nofterjquód primum in Phoci- 
€ Grzcix regione parua fuerit inuentum;vocat, purgare o- 
portet. Scio quofdam aliter hunclocum interpretatos fuiffe, 
& vocabulo Graco pro cruento vel nigro vfos fuiffe : nulla 
tamen hic fubeft difficultas. Scammonij fuccus eadem vi 
.. aduerfus hoc venenum pollet , & Auicenna autore , glycyr- 
— Ihizz feu dulcis radiculz fuccus , & aparicus. Qua tamen 
pro medici arbitrio mifceri debent. Scammonium etenim 
.. &veratrum non inomni morbo impromifcué & abfque ra- 
. tione adhiberi debent , quemadmodum infenfatus Pada- 
gogus meus folet , qui flagello plerunque etiam abfque vlio 
di(crimine vtitur,in quem optimo iure Perfjj verfus,quos ad sas. 
fui imilituem fcripfit, accommodari poffunt,cüm ait: 
— BDilui elleborum, certo compefcere puncto ym 
 Nefcius examen: "vetat boc natura inedendi. 


^ Lac aüninum; & maluz tam radicis quàm foliorum - 
ecoctum , magnam vim aduerfus hoc venenum obtinent : 
inflammationes etenim & pundiones leporis marini miti-- 
'gunt. Refina item Cedri ex vino oboli poadere fumpta ale-. 
Xipharmaci naturam & cffe&tum foititur Mala iem Pu- 


Os -— nk, 


qut. A " MCA E resur andit 


0 MEO 0 XPRERRGSRCYNDNS 0 
nica chiufcunque generis , Enopefa nimirum, promeníum; 


bapi.l 
& JEgineü purredini, quz in corpore excitari poffit, refiftüt. 
Acini porró mali Punici tenuiffima membranula, quamob 
hanc caufam Poé&ta nofter telam araneorum vocauit , inte- 
guntur, & cum vna quoque racemum denotare vellet,ci- - 
bum vino humectatum dixit, proptereà quód, cüm quisve— 
uam comedit ; vinum etiam dulceineacontentum,quàm - 
primum per fauces defcendit, quod in hoc mo:bigenere.— 
tanquam aptiffimum alexipharmacum, quo perpetuó vten-—— 
dum, imperat. Oliuam pratercà nidificantem denominauit.— 
füb.torculari , propterea quód cüm oleum exprimitur,oliuz.— 
omnes in vnum. nidi inftar colligantur,ita ramen vt pre-— 
lum illis ferendis par fit... Diofcorides his remedijs anferi-— 
num fanguinem , recens é.corpore manantem , & adhuc 
calentem adiunxit. Santes Ardoynus,quicaremediaome - 
nia,quorum autores, qui de venenis commentati funtme — 
minerunt, colligere ftuduit , fyluam illorum habet, ad quz, 
qui plura fcire voluerit, recurrat oportet ;. Satenim mihi - 
fuit ea tátum quead materix nof(lrx explicationem faciunt, 
in medium atruliffe, cüm plura remedia, qux & parum - 
. ad inftitutum feruiunt, quibufáue alia meliora fuppetunt, - 
x paratu faciliora , in vnum coaccruare, nequaquam vo^ — 
ucrim. | | 


DEHIRVDINE. 
CAD. XVIIL 


qe 


mS m 


(mE 


 Bd?Az. ^ Himudo. ^ Sanguifupi. 


L| IRYDoO animalefté gencre infedtorü, quod : 


| [2] plerunque in aquis , prcipué coeno(is & lu 


[2 


] cofis, vt flagnis , viuarijs, & riuulis per loca 
y i] paludofa fluentibus reperitur. Eft autem du- 
E] otum generum. Vna marina eft,& in ftagnis 


E UE UMENEYISI! — . AM 
 marínis viuit, altera in aquisdulcibus degit; Marina ei qux 
inaquis dulcibus nafcitur , fimiliseft , cuius effigiem fuprà 
appofüimus , nifi quód grandior eft ; & cure durióre ;quod 
in caufa eft, cur non ita faciló ficut alteta in globum fe 
contrahat, nec ita fe colligat : caudam: etenim tantüm & 
caput retrahit. Hirudinesveró aquarum dulcium extenfz, 
verme ,feu muris caüdam mirifice reprefencát: perpetuo: 
enimfefe cóntrahunt àcauda caput verfus; fed non omnes 
funt (imiles; Quadam cnim ceruice ceteris funt-Tatiorejru- 
fz deinide magis, & paruis maculis infignitz : qux certélon- 
&&perniciofiores func ijs ; que nigre tantum funt. ' Singülae 
 tàmen corpus habent, quod veluti é paruis circulis ; ordi- - 
dine iater (c colligatis conftac; quorum opera quandoque 
in globum contrahuntur,& fabam;& longitudine & latitu- 
inc referunt; & ita priore parte ingrediuntur, & pofterio- 
tem trahant. Suncautem omnes venenofz ; Quaxdam ta- 
menpluscateris.. Nam quain aquis pürioribus ; & flaen- 
|. tibus inueniuntur, non ita exitiofe funt. Quarecum quisijs - 
.. 8&dfaapuiniseuacuationem vti voluctit, eas diligenter circa 
.. &étuicem obferuare ; & iusta artis praecepta ptzzparare opor 
tet; Alioqui enim vlcera in carnemaligna, & curacu difüci- P 
liarelinquent, ^ Quod có magis przftant , cüm quis.cas re- 
lido capite aucllitquemadmodum olim Meffalinoaccidir, 
qui hirudinem genui admouerat , équa perijt. Nam hoc 
peculiare habent, vt quamcunque corpotis partem attin» 
gant&ei adhzreant,fangainemque exugant;quam ob caufam 
| àGracis fddÀa: i. fugentes dida funt,& à Latinis Sangui- 
. fugz. Hinc etiam conciones &fele&a verba, quibus pecunia 
 emungitut;hirudinesararij appellarunt.Q uo loquendi mo- 
. doCiceroin quadam epiftola vfus eft. Accidit autem aliquo- 
ties,vt viatores (iti defatigati  & quamlibet aquam ; quzrob- 
uiam fit;bibentes,& os tauri inftar inclinaates;, vr autor rio- 
ler afferit, non obferuantes quid hauriant , hiradinem "vna 
€um aqua íngredi (inant: quod in bobus fcpenumeró vfu ve- 
nire Columella fctipfit.Sanguifuga itaque vel hoc modo,vel 
alia quacunque ratiorie;in os irigreffa, faucibus quandoq;aut Hi 
guttuziadhzretrquodPoccaintellexircüm itaait: 05 7700 
(CC Mpplicat, e» vegetum trahit alto ex corpore M 2 


-Hé- —— —— ALIBERORBOCVNBYS — 
coop wutetiam extrema pendens in fauce moratur, 
tio oufnes[lafque anima tenet ad precordia portas. |... 00 

L- INA Min bác parteacr qui infpitatione attrahitur, in vn 
veluti cogitur, vt vnam. qua parua fiffura cft & angufíta fatis 
penetrare poffit. Quandoque etiam ad ventriculi orificium 
víque defcendit , noanunquam adiipfius fundum, cui affixa 
fugere iacipit, Q uod éfignis particularibus cognofcinequit, 
Íedex «gri relatione duntaxat ; verum quidem eft excreati— 
quandoque fanguinem -aquofum &. paucum , tum.hirudo.— 
paruz venz adhzret :: nonnunquam omnino naturalem & 
cópiofum excerni; cüm:vena magna cít; tamen quandohoc.— 
multis aliis de caufis fieri contingit, haz de(iderentur., me-- 
dicus fufpicari aliquid poterit. Qnod fi nullaaliacaufaap- - 
pareat,ob qiiam fanguinem egerreddat, fateaturquefe bi-.— 
biffe ; vt fuprà oftendimus ; interimQue fu&ionis fenfum in 
corpore percipere fe conqueratur: tum fecuré quisremedijs 
huic vitio proprijs & conuenientibus vti poterit. Inquorum 
admini(tratione. duo fibi: Medicus: proponere: debet :iptie.— 
mum: vtauellar fanguifügam ;'interficiat; &.€ corpore proij- 
ciat; dcinde vt ylceri quod excitauitmedeatur: quod autor. 
noftet,& reliqui qui de hac fcripferunt,lentio praterierüt, — 
Gorrhao excepto, qui cüm vitium-cft inore gargarifmisvti 
: coníuluit,aut potionibus meditatis, cum malum inferiotes 

partesinfeftat;qua-facultatem haheantabftergendi,& mo» — 
deraté aftringant ; & calcfaciant: Venenum ecenim hirudis — 
num frididum eft, Reliquaremedia ad. amouendas$&cocce — 
dendas hírudines, acida parum & acria; vclal(aeffe debent, — 
Quod inijs quz ektrinfecusadmouen tur,eexperimogr. Nam 
vt cedant,nihil prater (al aut cinerem adhibere o portet; Có- 2: 
ueniéntifhmumigitur erit acetum cum biue feu glacic mie — 


xtum;in potu dare , ant fale foffili- (quale in quibufdamte- — 

gionibus habetur)velco;quod artificio quodam ex aqua ma 

. rina conficitur, vti.yel muriaad Solem vel ignem ferucfadtay 

vel falisfpuma; quz -durn aqua dulcisfale commifcetur, Vt 
al güftu fit grárius;& quod fit, cuim aqua, plüviali déftitui-- 

. urjaüfertur, Medicus prztercà exercitatus pro morbinee — 
cefficate ; qnam plurimazlia remedia , & gargari(imata:tàm. 
cx faprà comprehenfis;quàm in&nitisalijsa Diofcoride de* — 
Ícriptis,componere poterit. Gargarifationcs auteni p ad- 

S. bei 


», 


$ Es Ca pi x 1 x. H i í jg 


jJ j .4 
Muzic, 


Fungus. . gn 


Ce I vnquam neceffarium fait remedia aducrfus 
PAS venena conícribere,vt incommoda, & lethales 


EE. NP [ZA infidias, qux nó raró ex hominum malitia qua* 
& e eim dam ftruütur nobis, euitare poflimus; hoc pro- 
. fedü tempore omnem lapidem mouere oportet; vt. ca in» 
X Quiramus,& in huius veneni explicatione in medium profe- 
. Hamus: quod non cJàm ab inimico noftro, aut fucatum; vgl 
E alijs bonis edulijspermixtum offertur nobis : Ícd magno la- 
ue boreab eo inquiritur,qui quicté fuam interturbat,vt mané 
3k fungos colligat,aut mortem potius,non fecüsacleporem ve- 
 mnetür.Quitameninuéti nondum eum adhuciugulant: Sed 
.ftudiofe ab co domum feruntur, jfdue tanquam cibo om- 
- bium delicatiffimo fatiatur. Qua cüm ita fe habeant; & ho- 
mines Juxui-& gula addidi , ca fepenumeró, que mortis — 
3 caufam. prabent,, appetant : faltem quibus rbedijs tucri fe 


* 


Telarcire,& perniciofos à bonis diftinguere queant, Fenges —— 
itaque corpus eft fpongiofum , leue, molle; & album;& vt | — 
liue ve O ; plurimum 


lintjintelligere oportet, & quaratione culpamcómiffam — 


E 


2$ |. LIBER SECVNDVS rr 
plurimum éterrz veloci, in quo nafcitur , luto prouenit. 
— Quod cffumat obacidum quendam fuccum in aurora pra- 
cipué , quam ob caufani; Nicander eum terrz fermentum 
appellat. Nam &fermentum aciditatis particeps eft, pa- 
nemque tanquam fungum reddit, qui nihil aliud eft quàm 
limusab exigua acidirate inflatus, que tantam cum ferméto — 
cognationem habet, vt fiaqua perfundatur, & in terramco — 
inlocoquo quis populinigrz cruncum ad radicem víquefe-.— 
cuerit,effundatur, breuiffimo temporis fpacio copiofosedat — 
fungos.Fungorum autem duofunt gencra. Quidam enim. 
tetreítres func , quidam vcró fylueftres , & in arboríbus pro-.— 
uenientes,vtrique tamen abfque radice;abíque caule, folijs; 
fru&u femine, medulla; neruis, venis. E cerceftribus funt ij;. 
quos à Gracis & Latinis boletosappellari exiftimo, pellicula 
candida, füb qua rubri apparent , integuntur , quos Paulus 
4pineta oranium minime noxios cfle voluit. His veró boni- 
tatc pares funt amanite Grecis dicti,tertio loco ZEgirita,qui 
in populi nigrz caudice fermento perfufi ; qucmadmodum 
diximus,proueniunt. Qui deinde fequuntur,finguli diuerfa 
ob varias fpecics nominafunt fortiti. Quidam erenim oua- 
les,quód ouum figura referant: quidam veró,quód digitiin- 
ftar longi appareant, digitales,nonaulli quód fciffuras veluti, — 
& rimas habeant, fpongiofi dicuntur : qualesij funt, quos - 
Galli marilles vocant. Nonnulli fa&i funt ad modum panis - 
Zucchatini ,quidam ad fufi fpeciem ,'& (inguli pro regioDl 
& form varietate diuetfo modo appellátur. Sunt prátereà 
«dhuc quos Latini Lacinios quafi incifos vocant : quosego — 
magnos illos effe exiftimo, qui intrinfecus inftar Heluetici.— 
pilei funt formati,intus autem rimas (cu fiffuras habét.Alios — 
prtztereà habemus quos lupi flatus, &inle&o mingentes - 
vocamus, qui acuminati & plürimum rafi funt; & cum quis 
pedibus caleat , ftrepitum paruum cum fümo edunc.; Hzc. — 
itaque, quod ad terreftres,quos Poéta tertz filios.quod abíg . 
femine proueniant, pertinent, dicta fufficiant. Prope Lute- 
tiam tamen, & magni & lati inueniuntur, quz in capitibus — 
fimile aliquid femini ferant , quod plüuiofo cxlo in térrant E 
proiedid, copiofos deinde füngos prodücit . Syluefttes porto 
fungi ex arboribus prxcipué veró carum radicibus enafcutt- 
turyob illarum humiditatem fuperabundantem, perinideac 
: | agaricu $ 


x 


m VENENI e 5 A 
agaricus , qui hihil aliud ct quàm fongus fpongiofus ex ar- 


- bereproueniens. Diuería tamen cft natura, & longioribus 
 tradtibuscrefcit. Pratereàé fylueftribusfungi quidam funt, 
os ludz auriculas, quódauriculam reprafentent, vocant. 
. Quidam Rifollos ob fimilitudinem quam cum illishabent, 
& circulum dimidiatum referunt, quemadmodum paftz & 
carnibus ferinis parantur. E fungis porró quidam boni ((i ta- 
men boni fünt vocandi) fiin cibo affumantur, quidam verà 
. €xitiofi funt, & non abfque periculo affumuntur , idquc vcl 
.. propria fua natura , vel ex accidenti. Propria natura tales 
- funt, lupi flatus& in le&to mingentes , & qui ex arboribus 
- -enaícuntur fua natura venenofis,vt taxo; & in ijs etiam, qua 
quicquid mali continent, in eostransfundunt,vt quercus & 
.. quoddam ciusgenus, quod llicem Latini appellant : malus 
. iem Punica, & olea, quemadmodum 6 Nicandri veríibus, 
. in Georgicis fuis fcriptis , & ab Athenzo ad cum modum, 
. qui fequitur,adduüis;colligere licet: 
c Fungus letalis, bumidus, cz» grauis 
- 0 Hn olea nafcens femper mal agity 
Secumque affert mortem perniciofam, 
 — . Jn Punica malo crefceus,quercu e ilice. 
- DzrzrERr1: porróex accidente ij funt,qui prope cla- 
. uos rubigine tinctos aut pannos marcore confcQtos , fimos 
putridos , & ferpentum latibula inueniuntur. Nam halitu 
ipforum inquinati,venenum facilimé retinent, cum fint te- 
neri & rari. Modus autem dignofcendi eos hic eft: quàm pri- 
mum funt colle&i atque purgati , cultello denique diffedti, 
. €olore funt pallido , & rancidum aliquid redolent , plum- 
. beijue, aut nigri, aut virides apparent . Et poftcaquam cli- 
xati fuerint, vifcidi funt,& compadti inuicem. Innoxij porró 
. &cfculenti,candidi manent,ita tamen vt calor rufus fit ad- 
' füixtus, quales fünt qui in pratis & montibus nafcuntur, de. 
. quibus Horatius locutus eít, cm ait: it 
* « Prafentibus optima fungis 
— .. Conditio c[I: veliquis malé creditur. i 
-Er quiuis tales finttamen nó fimpliciter boni dicuntur, 
fed refpe&tu. duntaxat priorum , quód fcilicet minus fint 
noxij. Nam , vt Galenus afferit , fungi frigidi (unt , & hu- 


nidi, quam ob caufam veneni participesfunt. Imó rà in 
E : | : E 


2110 — |. LIBER SECVNDYVS$ ^- 
loco boletos pituitofum , frigidum, & mali fucci alimet 
tum , przcipuefi quisijs immoderate vefcatur , prber 
firmat. Pliniusinter ea ponitqux temeré manduntur, 
uenalis ancipites vocat, cüm ait: HOS 
Vilibus ancipites fungi pouentuy amicis. DUET 
| C viincommodo vtmedeamur , eos co&tura prapatare; 
pomaque vel pyra fylueftria, vel fi defint , domeftica , modo 
fint acidiufculajadijcere oportet. Foliaetiam & cortex earun- 
dei arborum eandem, quam fructus, facultatem obtinent, - 
Id quod Cephifodorus Ifocratis difcipulus in ver&bus ab A- 
thenzo recitatis obferuaffe videtur,cum ait: Antequáfungis 
velaliocibo ftrangulatum inferente vefci velit,fe priuspoma 
acida fumpturum. Symptomata pórró omnia qux inijs qui - 
fungos lethales affumpferurt, apparenr,hzcíunt: Primum |- 
ftrangulatum veluti inducunt, cum dolore colico ,obflatus | 
& humores craffosà fungis generatos,qui,vt diximus,frigidi 
funt & humidi. Quod communequoque etiam cum ijs bo- 
ni habent,fiimmoderaté fumuntur. Alij tamen hoc peculi- 
are habent, vtventriculum & inteftina exulcerent;ead; abf- : 
que ceffatione pungant , corpus denique vitiato colorc inf-— 
ciant, & ad pallidd vergente , vrina fü pprimant, frigus & tre 
morem excitent,pulfum intercipiant;animi deliquium affe. ' 
rant;füdoré poftremó frigidum,& mortem tandem nifi quis 
maturéfüccurrat,vomitionibus primum & clyfteribus,dein- 
de per ca qui exiccant & calefaciunt : qualia funt rapha- 
nus, ruta cinis clematidis ex aceto potus, Alexandri pet; 
nitrum , nafturtium , finapi , vini feces combuftz , gallina - 
ceum item ftercus in puluerem reda&um, & ex aceto mu E 
hau(tum. Diofcoridescinerem vitis farmentorum , vel py 
ftri fürculorum cum fàle , nitro ,& onycrato , quod ex aqua - 
& aceto paratur, fumptum , adiecit. Ova item gallinacea 
cum ariftolochix drachma, & id genus quam plurima alia 
remedia. Flos etiam zris veteris tenuiffimarum eft parti 
um, & hancob caufam huniorem craffum & corpore cxtf4- - 


«ENS tU EE 


hit,quemadmodum Diofcorides libro quinto fcriptum reli 
quit : quam ab caufam commodé aduerfus fungos adhi: 
tür. Flos autem zris tum paratur , ctim candenti eris m 
fac affunditur aqua , quz fubrtó refrigerata , exiguam ve 
luti fpumam reijcit , quz induratur , & milij grani efitgle - 

: — «otictt - 


E 


|" c.c AMBER^VENENIS. | | 05 
 conctcfcit. Atqui preftantiffima omnium remedia aduerfus 
hoc venenumíunt Theriaca , & Mithridatü, ex aceto , oxy- 
 melite,vel aqua vitz fumpta. Q uód fi ca defunt,confultiffi- 
muri erit , vt piper in vino , quoad cius fieri poteft, maximé 
meraco decoquatur; & in potu fumatur , alliumque deinde 
crudum , rufticorum Theriaca & Mithridatum vulgó didtá, 
deuoretur. Q ux autem de malignitate fungorum pet acci- 
dens anteà rétulimus , eadem in tuberibus quoque cuenire 


. poffunt .. Nam é Diphili fententia quzdam ex ijs funt , qua: 


ftrangulatum eodem plané modo, quo fungi;inferunt. Ad- 
uerfus quz remedijs fuprà pofitis vti non inutile, meo iudi 
cio, erit, . | S ER , MeL HAE 
.. Prater illa veró Po&ta nofter myrthi grana feu bac- 
casadhuc ptarfctipfit , in fine fui libri; quafi oblitus effet, vt . 
ca inter fungos collocaret, vult iraque vt myrthi femen, vel 
frudus, quem ex purputeo floridum appellat , quod fit me-- 
 diointer rubrum & nigrum colore , fümatur, magis tamen. 
higer eft quàm ruber.Dicit pratereà eum hyemis radijs ma- 
turefcere: cardiffimé etenim ad maturitatem peruenit. De- 


. bentautem bacca teri, vt fuccus indc poflit exprimi, quem 


- equi fungos lethales comederit, in potu dare oportet. Ni- 


- Ccander autem myrthi quidem: non. meminit , tam claram 


autem defcriptionem apponit , vt facilimé quis cognofcàt, 
quid per vulgatam illam fabulam de Paridis, egregia forma 
iuuenis in monte Ida prope Troiam iudicio lato, per quod 
Veneri , quz à Póétis'fpumea denominatur, quód é maris 
fpuma procreata fit, ppmum aureum adiudicauiz, intellige- 


 Tevoluerit. Qua deinde myrtho in victori fignum.corona- 


uit fe. Q aam ob caufam Pallas & luno Samienfis, fic dicta 


 abinfula Samo, in qua adorabatur,myrthum odio profequi 


Ceperunt,tanquarn iehominie acceprz;tum cum Venusillis 
przlatafuit,teitem. : cvsdei seno --. 


an» | 3 | CRIBER SECVNDYS B. ul 
DE RVBETA, ET ALIIS RANARVM 
-WENENOSARVM SPECIEBVS ^ ar 
TORTHROMPE T XX. 


XC 


ObpU voc xai Gap oc tAer6, RubetaRana paluftris. 


Arri1i Ranas in vniuerfum in duo genera 
diftinxerunt: Quadam funt vencnatz, quas. — 
» proprié Bufones vocant. Quzdam veróve- 
M ncno carent , & ranarum nomen feruant: de | 
eX quibus hoc in loco loqui nequaquam cft in». — 
ftituti no(tri. Bufonum autem trcs funt fpecies. Prima viti- 
dis, quz alioqui craffa dicta eft, & pinguis rana. Secundara- — 
na paluftris,feu bufoaquatilis;Tettia'& poftrema Ranamu- — 
ta. Primi porró generis ranz rübetz dicütur, quód plerunq; 
in dumetis viuant. Magnitudine paruam teftudinem xzquát, 
duas habent in fronte appendices , & ranz (imiles funt ; nilt 
quód nigra funt, & roftrum habent latiusatque rotundum. 
magis ,cum quis cas adoriri volucrit, inflantur (id quod reli 
 quisctiam eiufdem fpeciei, de quibus deinceps agemus;c 
mune eft) hinc Gallico prouerbio data fuit occafio, cüm d 
homine feroci & fuperbo loqui voluerunt. Eum enim bufo* 
nis more inflari dixerunt. Infurgunt autem contra víatores, 
coíqduc habitu fuo , qui vi deleteria prxditus cft, inficiunt. 


1 X: T 
» ^, 
dess 


CBE VENENISO. 0 223 


Hx ranz zftiue ab autore noftro fant vocatz.Precipué enim 
litatis tempore apparent,cüm venefcci cas ad fuam vtilita- 
tem perquirunt. Secunda fpecies illa eft,quam Galli fimpli- 
citer bufonem appellant. Inuenitur plerunque in locis hu- 
| midioribus, paluftribus & coeno oppletis : quam ob caufam 
. &tiam rana paluftris, feu bufo aquazilis dicitur. In aquis ge- 
. Rérantur, & fub magnis faxis , & fere ranis (miles funt, nifi 
quód roftro fant acutiore,& pedes habent breuiores, in quo 
ctiam à rubeta diftinguuntur, cute funt tota tuberofa,& ma- 
 €ulis multis cinereis notata, tàm denía & dura, vt difficulter 
- fepenumeró perfori queat;idQue tum potiffimum,cum fefe 
. inflant rubetz, quod vchementius ictibus refiftat. Atque his 
i duabus fpecicbus vencfici, & mulieres veneficz, in Gallia vt 
— plhurimü vtütur,idque diuerfis rationibus, quas multo fatius 
- et occultas,quàm cognitas effe. Tertia fpeciesrane rubeteca 
E tftquam muti vocant, quz refpedtu fu periorü parua eft,viri- 
: dis,& plerunq; in arundinetis viuit , quá ob caufam ctia, Pli- 
- Bio tefte,;rana Calamitesà calamis dicta eft,& muta,propte- 
Icàquód nullam vocé edat, quemadmodá priores, przcipue 


x i) rana 


mu —1 $5 EINER SEEYRDVS | — 
rana paluftris. Hzc porró rana aliquoties à bobus,feu vaccis 
deuoratur vnà cum herbis quibus vefcuntur, é quototum 
corpus ita intumefcit, vt fepenumeró rumpantur. Quàd i. 
venefici;aut quicunque alij venenü é rana rubeta compofitá.— 
forté dederint,vel aliquis eas herbas quibus venenum fuum. 
caafperferit ,affümpferit , vniuerfum corpus color pallidus 
occupabit , thapfi inftar, qua herbaolimad tindturam vte- 
bantur,quam tamenad noftratem accommodare non poffu- 
mus. Hocautem fit non tantüm ob huius veneni, quod fri 
gidum eft, & humidum,naturam, fedob vim quandam de- 
leteriam peculiarem, qua humores putredine inficit,corpus - 
accendit, aut certé in tumorem attollit, fingultus pratereà 
& faetorem, quemadmodum quzuis putredo, mouet. Hic 
. porró tumor ex humorum abundantia oritur , & ita thora-: 
cem comprimit,vt zger acrem cum maxima difficultate at- 
trahat. Nam feptum tranfuerfum,quod Graci diaphragma - 
vocant,cum liberé moueri nequeat,reciprocat ftatim, & fpi- 
ritum crebriorem inducit. ZElianus prztercà fcriptum reli- 
quit,(i quiseam acrius intueatur, & illa contra improboob- - 
tutu fuo refpiciat eodem tempore, ftatim hominem pallore 
infici. Quod tamen, vt idem afferit,ad dics non multosdu- 
rat: de quo & nosalibi verba fecimus . Qui veró à ranapa- — 
luftri fea bufone aquatili funt infe&i , humiditatem inore 
percipiunt , naufeam item , animi deliquium, vomitum, & - 
vchementiffimum oris ventriculi dolorem: quod fit tàm ob 
peculiarem & latentem vim; quàm ob frigiditatem & hu- 
miditatem huius veneni. Ranxzdeinde mutx cadem pro- - 
pemodum accidentia , quz rana rubeta excitant. ZEgrum - 
etenim colore buxco , hoc eft,ad pallidum vergente inficit, 
& praterea in propagationem generis humani coniurat VC*- 
luti, dum ijs partibus , qux ad fobolem augendam à natuta 
funt deftinatz;fefe infinuat. Meatus etenim & vias,per quas | 
femen prolificum defertur putredine imbuit, ita vc cüm 
amplius in ijs contineri nequeat,przter voluntatem, & citrà - 
Veneris appetétiam excernatur,atque profluat . Hinc Poétà | 
id fterile femen vocant, quod veneni frigiditate & humidi- - 
tate imbecillius iam fit fa&um. Atque hzc quidem acciden- 
tia ranz venenatz introducunt , qux tamen pro várictate - 
venenorüm,quz quís cum toxicis mifcet;differuntita vt nó. - 
B omnia | 


omnia hac imulin infedtisconfpiciantur,Hoc tamen vulgó 
in Gallia experimur;cos feré omnes icterocortipi , ob male- 
ficam huius veneni facultatem, quod in fanguinem fefe , & 
. partcs nutritioni dicatas transfundit, eaíjue ad tantam ari- 
. ditatem perducit,vt à morte induratz prorfus & lapide: ve- 
uti, iecur przcipué, appareant. Et quandoquidem hoc vc- 
. Benum tota fua fubftantia deleterium c(t ,id tàm manifefus 
 qualitatibus,quàm peculiaribus antidotis debellare oportet: 
. quod poft vomitum irritatum, & aluum clyftere fübdudam 
: E fiet. Et quia natura fua frigidum eft & humidum, 
.. flatusexcitat craffos. Hinc Nicáder picem ,quz calida eft & 
.— ficca, pracícribit, & quz fua partium,é quibus conflat tenui- 
. tate, craflitiem illam difcutit atque diffoluit. Debet autem 
. ex Etij autoritate ex vino fumi, Breuiter, calida oinia hic 
maximé proficiunt. Antidotusetiam fpecialis € liene rana 
rübetz defumitur.. Confert item decodtum ranarum mari- 
.. marum cxaccto,, vcl ranz ipf affz. Ratio autem horum é 
(primo capite ptími libri noftri peti poteft. Adueríus hoc ve- 
Dent pratercà,& ranz precipue calamitas feu mutaarundi- 
Risradix,feu cyperi é vino meraco fumpta prodeft. Cyperum 
. porró Nicanderamantem vitz vocat, proptereà quód vbi in 
-lecoaliquo radices agere , & erumpere incipit,copiosé ple- 
funque proueniat , & perpetuó augeatur. Eius duas , vt in- 
tetpres Grzcus affirmat, fpecies , marem fcilicet & foemi- 
. Bam cóftituic. Poftcaquam igitur his remedijs v6 fuerimus, 
 &pérQue iam melius habere fe incipiat, cum balneis ficcis - 
. YU oportet, vt cutis pori referentur, portioáuc humotis, qui 
hanc calori? mutationem induxit, per fudorem euacuetur. 
Crebró etiilauare eum,& cogere,vt obamibulet;oportet,vt 
magna humiditas àveneno inducta exiccetur, & cflluat, ca- 
lorQue naturalis fopitus velutià frigidis & craffis vaporibus, 
fparíis per vniuerfum corpus excitetur. Totius etenim cura- 
 tionisfundamentum in co conflit , vt caufz quz agrum 
aggtauantabícindantur & auferantur. Cauté tamen omnia 
funtagenda,, & nihil quicquam abfque Medici hac in parte 
- attisexercitati confilio tentandum, feu moliendd, nififorté 
téporis ratio aliud fuadeat, necctfi tafque,ob quam hos duos 
libros potiffim um conífcripfi, vehementer vrgeat. Sunt prete- 
1cà innumera alia aduerfus hoc venenum remedia, vt beto- 


: nica 


dDROYAONGONIG4 0755 | pO : 


x6. — LÁÀBER SECYNDYS m 
nicz deco&um,plantaginis, archemifiz:,& reftudinis fanguis. 
é vino potus:qu omnia abijs,qui plura fcire defiderauerint, — 
apud fcriptores antiquos per ocium legi poffunt. Hoctamé — 
poftremó annotabimus venenum hoc non per os tantum 
famptum exitiofum effe : fed cüm extrinfecus etiam cu-.— 
tis eo afpergitur : quemadmodum crebróin ijs vfu venire — 
videmus , qui dum ranas venenatas occidere volunt, pro- 
piufQue ad eas accedunt,veneno ipfarum pollauntur.Locus — 

itaque diligenter abflergi debet , & aliquod exremedijs,de — 
quibus libro primo,cüm de curatione vulnerum à beflijs ve- 
nenatis , & przcipuéà cane rabiofoillatorum, deQuefpuma —— 
ipfius ctiam agcremus, locuti fumus,füperponi. JE 


 DELITHARGYRO,ET ARGENTO Vv1vO. 


CaAPVT XXL cfe 


Aigdpyupoc, Spuma argenti. 
i Ud pd yupoc,; Argentum viuum, d. 

7? Von GrzciLithargyrum vocarunt , Latini 
2 fpumam argenti appellant. Quamuis multó— 
] J] rectius fpuma;aut lapis plumbi, vel argenti, fi-- 2H 
"Zl quidem ortum ipfius confiderare voluerimus, 
SS dicideberet. Lithargyrum itaque medicamé- |. 
tum eft metallicum, hoc eft, quod artificio quodá é metallo — 
quodam eft compofitum. Neque enim velut aurum &at-.— 
gentum naturz fponte gignitur, fed é metallis naturalibus - 
conficitur : quapropter inter ca recenfetur , qua infecundis — 
fornacibus, in quibus metalla feparari & expoliri incipiunt — 
parantur. Potiffimum tamené plumboconílat,cuiusvnà, — 
eaque bona pars in fpumá, altera in fecem, qux Gracismo- —— 
lybdzna,Latinis plumbago dicitur, conuertitur. Fit autem - 
quinque modis. Primum ex plumbo, fiue in lapide, fiuefo-- 
dina,(iue in laminis tàm diu in catino co&tis,dum partim in 
fpumam, partim in plümbaginem (int conuerfz.Sccundó fit 
€ miftura plumbi & argéti. Tertióé mixtura plumbi S& auri. 
Q uartóé mixtura plumbi,argenti;& auri. Quintóex ere & 
plumbo.Diofcorides de tribus prioribus locutus eft,& pecu- 
liaria fingulis nomina indidit. Primam molybditin , Secune 
dam argyritin, Tertiam chryfitin,appellat. Quarta & quintà. 
is àGceorgio 


|^ /  — BE YRODUEXMUDARO.- -  . 4 
à Georgio agricola praftantiffimo rerum metallicarum fcri- 
ptore,additz funt. Omniü veró optima eft, & qua nos quoq; 
- jnartemedica vtimur, ca qux é plumbo & auro conftat , & 
- colorefuluo eft. Duz tamen fpecies eius in vfu funt,candida 
nimirum,quz & argentea dicta cft, & fulua ob fimilitudiné 
. quam cum auro habet;aurea vocata. . Ita hec duo vocabula, 
non materiam duntaxat , équa argenti fpuma parata cft, (ed 
calorem etiam quo przdita eft, & qui in eam imprimitur,fi- 
 gnificant,proutignis vel vehemés,vel lentus extiterit. Nam 
. cüm magnam ignis lammam,vcel vim fuftinetatque patitur, 
. fuluum colorem contrahit , finexiguum , candida manet. 
. Quód fiin catino inferiori, pofteaquam e fuperiori defluxit, 
. diutius manferit,in maffam grauis ponderis cócrefcet. quod 
fifubitó eximatur,inflata tantü & pondere leuior erit. Prima 
.AGrecis ftereotis,hoc eft,folida,altera pneumene;hoc cftjin- 
flata,dicitur,vt Plinius, qui tamen paulo aliter de hacte fcri- 
pfitquàm Agricolajaffirmat. Matthiolus in fuis in Diofcori- 
dem commentarijs, non omnino in hac fententia effe vidc- 
.. turquod ad lythargyrum argéteum & aureum attinet. Co- 
.. loremetenim aurcü é vapore zris fului cum plumbo mixti 
. emergere fcribit , argenteum veró ex argenti vapore , ita vt 
-&oncludat tádem, lithargyrum nihil aliud effequàm plum- 
bum aris vel argenti vaporibus commiftum. 
-. Etü autem Nicander de Lithargyro duntaxat fit locutus, 
hoctamen in loco argentum viuuni quoque adiungam , & 
deinceps alia quzdam etiam metalla, quz cim vulgo nimis 
nota fint, commodé huc referti poffunt , vt fi quis ijs ad per- 
- ticiem, quemadmodum certé fxpenumeró accidit, abuta- 
tur forte, curandirationem faltem calleamus. ; 
Argentum viuum di&um eft, quód quafi continuó mo- 
ueatur,& viuum veluti videatur. Ariftotelesargentum liqui-- 
-dum,lluidum,& fufuüm vocat. Diofcorides & Grzcorá ple- 
. Xique £2 pepvpor, hoc eft,argentum aquofum vocant:quibus 
tamen duobus vocabulis Plinius eft abufus , in eorü explica- 
tione. Argentum itaque viuum metallum eft liquidum , & 
aqux modo fluidum, mobile,colore argentco,fed liucícente 
parum. Quideco fcripferunt, duo cius generaconftitue- 
Iunt. Natiuum vnum & purum, quod in venis fodinari ar- 
genti inuenitur. Alcerá fa&irium,cuius cóponendi rationcm 
IT ESO pi 7B. 


fs. 


Diofcorides libro quinto docuit. Hxcduo portó cadem na 
tara przdita funt , & eandem fubftantiam habent, grauem. 
nimirum,tenuem,& ad ta&um frigidam.Et quamuis fluid 
fint,loca tamen perque fluunt,nequaquam humidiora red- 
.dunt,cüm ficcitatem intus habeátinnatam, & in profundo, 
& incentro veluti delitefcentem,quz tamen aliqua ex parte. 
humiditati externz;à qua temperatur, commifcetur. Chy-. 
miftz tanti hoc metallü fecerunt, vt bona illorum parsnon.— 
abfque magno fumptu & expenfisillius,curfum intercipere 
. & motusccleritaté przpedire conati fuerint: & cumdftondd— 
. voti huius compotes facti fint, nihilominustamen animum 
in hoc puerili ludo fatigantes ; prateropinionem remunera-.— 
tionisfumptuum & laborisloco,ex coperniciofiffimavene- — 
nacollegerunt;quorum illi primum periculá fecerunt. Nam — 
cüm id,cum inánitis alijs medicamentis commifcerent, có- 
pofitiones inde pararit,qua admirabiliores & perniciofiores 
excogitari non poffent. Hinc argentum fublimatum, & . 
quod przcipitatum vocant , Gallix nimis familiaria, refül-— 
tant. Taceo quód ex hoc mctallo confecuti funt tremores.— 
vniueríi corporis,apoplexiam , neruorum retra&tiones,& ar- 
riculorum dolores intolerabiles. Breuiter, non videoindo- - 
ticia huius metalli tantum vtilitatis ineffe, quantum fiigno: - 
raretur. Nam,vt verum fatear, nihil inuenio , in quoadhu- - 
manam naturam accedat, nifi quód aurum vehementet 
amat, atque amplexatür , cui foli fua fponte, nullaQue artis — 
opc adhzrefcit ,idQue intra.fe recipit. Cactera enim, pratet.— 
aurum , metalla eiinnatant. Vfum tamenaliquem praftat.— 
in profliganda lue Venerea, non tamen talem ,vt magna fit 
habendagratia. Cum etenim caput & neruos , & offaipla: 
quandoque petit, tantum humorum przcipué ad gingi- 
uas , & reliquas omnesoris partes defcenfüm mouet, vtcun 
vitiatis boni etiam euacuentur , & vnà cum ijs vita quoqu 
ipía, nifi malienitas ipfius co&rceatur.Q uanto veró cum pe- 
riculofallax hoc medicamentum ab aliptis;ftolidis mulier-- 
culis, & id genus imperitis hominibus,quiin Rem p.ranquá 
 peftis fefe ingerunt, & multorüm malorum caufa funt; cum. 
id nullo habito refpe&u, & abíq; vlloiudicio,quo deftituun-- 
tur, adminiftretur, nemo eft qui non videar. Neque tamen. 
.. hocinloco difputare inftituti noftri cft,fed hzc admonendi — 


e ? Een 


331 


px VO DE WENEHÉ£LC — 229 
gratia dixiffe fat eft. Neque étià diutius immorabor in ex: 
plicáda copiofius argenti viui natura,quod nullá habet pra-- 
terignem hoftem capitaliorem, quem adc fugit , vt quam- 
. uis ponderofum fit, fuperiora tamen fübitó perat, vt aurum 
quoque optimus amicus ipfius facit. Floc tamen dicam,dif- 
ficulter inueniri quenquam , qui naturam fuam & viresex- 
ad perfpedtas habere fe iure gloriari queat; Diofcorides 


enim fua maxima perforat & arrodit partes internas, & eadé 
| &ccidentia qua Lithargyrum, mouet, grauitatem nimirum 
. inventricnlo, flatus magnos , dolores ventriculi vehemen- 
tiffimos, ijs fimiles, quos, vt Pocta nofter afferit , agerin tor- 
.. tinibus percipit:quod ob erofionem inteftinorum cótingit - 
- aliqua ex parte. Accedit etiam vrinz fuppreffio, ob dolorem 
.. quifluxionem in partibus internis , in quibus vefica fita eft, 
... mouet , quz vrinz meatusobfítruit. Quo fit vt corpus intu- 
meícat , atque colorem plumbeum fiue liuefcentem prz fe 
.. ferat, ob humores à lithargyro, quod plumbi naturam per 
.. Omnia fcruat,& ab argento viuo , quod argentum colore rc- 
prfentat , & ad plumbum afpectu accedit parum, infectos 
. &putredincinquinatos. Hzcitaque affumpti lithargyri & 
.. argenti viui accidentia funt, Diofcoride te(te, quz de verbo 
. àd verbum e Nicandro nihil. prorfus addens , defumpfit. 
-. Galenus frigidé fatis deco incapite proprio agit, eiuf; nul- 
lum feciffe periculum fatetur. Quinto tamen fitnplicid me- 
. dicamentorum libro inter ea collocat, quz tora fua fubftan- 
tiahumanz naturx funtcontraria. | Matthiolus id extreme 
humidum & frigidum effc (fcripfit fuaque frigiditate humo- 
IC5 corporis congelari,& humiditate putrefacien te infici ait. 
Quoft , vtquiid fumpferunt , foedum ex ore halitum red- 
. dant, quemadmodum ij qui eo in lue venerca inunguntur. 
. Neque alia ratione noxium effe,quàm fi quisin maiori quà- 
titate affumat,quód continuó moucatur , & inferiora petat, 
vel fi alteri medicamento , quod vim habeat illud in cor- 
pore retinendi,admifceatur. ERE 
- Horumautem venenorum curandorum ratio in duobus 
| przcipué capitibus confiftit. Primum cauere przcipityne 
partes internz arrodantur. Secundó modum oftendit, 
qua ratione tumor corporis difcutiatur , vizQue referentur 
HO P 3 obílru- 


. potró id per os affumptum, mortem afferre dixit. Grauitate — - 


mo 0 LIBER SECYNDVS 


.- - Obftru&tz. Quam ob caufam à vomitu excitato,& aluoene- 
— — matelenita, lac recens mulfum a(fininum przcipué in potu | 
. dare, & vt vomatdcinde,cogere oportet. Iuraitem C carni- — 
— busvituli, & pullorá gallinaceorum aptiffimafunt. Oleum — 
item amygdalarum dulcium , & idgenus alia, de quibusin — 
curatione Cantharidum hauftarum locuti (amus. Q uofa- 
&o;alijsremedijs que facultatem aperiendi,& digerendi ha- 
bent, vt myrrha duorum obolorum pondere, vti oportet. — 
Diofcorides octo drachmas imperat, fed locum depraua-—— 
.. tum puto, Et proo&o drachmis obolos duos ponendos effe. — 
. Houmini füccus candem , quam femen , vimobtinet. Hys — — 
pericum item;hyffopus,ficus fylueftris, femen petrofelinijpi- — 
. per,cyperus, floresmali Panici. Nicanderapium feu Petro: — 
felinum Ifthmium cognominauit,fabulamqQue brcuibus re- 
citauit, quz plurimum ad hoc vocabulum intelligendum — 
facit. Defcribiturautem à Pindaro in Ifthmijs, ab Ouidio  - 
lib. rrir.transformationum,à Ciceronelibro r. Queftionum 
Tufculanarum;& à Paufania denique fub finem primilibri. — 
Athamas in furorem agitur lunonis odio, qux potionem illi — 
obtulerat é qua infcQusfuit. Ad infaniam itaque redactus, —— 
-. Clearchum filium fuum interficit.Ob quod facinus Inocó-.—— 
|» iunxeiusindignabüda , Melicertam filium éfcopulofecum 
in profundum zquor prxcipitauit. Quorum Venus miferta 
Neptunum maris Deum precibusobíecrauit , vt vtriufque — 
commiferatione moueatur. Quo impetrato, matrem in. — 
Deam marinam Nereida Leucotheam, quafialbam Deam. 
dictam,quam Latini matutam, vel Auroram vocant , Meli-— 
certam veró in Deum marinum Palamonem vocatum trá* 
" fmutauit. Corpus autem Mcelicertis à Delphinoad portum 
víque Corinthi vtbis fuit delatum, vbi cim à Corinthijs(qui 
- alioqui Sifyphides à Sifypho,qui primus cam condidit, Cor- 
cyramQue vocauit) inuentum effet, honorificeab illis fepul- 
tum fuit. In honorem itaque illius & matris (imul,ex Apol- - 
linis oraculo Ithmij ludi , vel Ifthmia certamina inftituta 
fuerunt, vnde Inodea Ifthmia quandoque ab Euripide voca- 
tur. Quod nomen àlocoin quo Corinthus fita eft, inditum - 
illi fuit. Condita enim e(t in anguftijs illis inter Acticam re- — 
gionem & Peloponefum , aut Moream, quz impediunt ne - 
Anfula fithxc vrbs. Habent etenim ab vnolaterc ZEgxum — 


pea 


f^ iw 


Do ces ocn URS RORES. T 7C ^c 
- pelagus , ab altero Ionium. Hinc Corinthus à Poétis ea vrbs 
| proprie dicitur , qux ex vtroque latere à mari cingitur , feu 
.. quam duo mariaambiunt. Hz porróterrarumanguftiz à - 
. Grecis Ifthmia dicuntur , quemadmodum maris zop9,4o/, 
quales (unt anguftix Gilbathar. Hinc itaque hzc certamina 
Itthmia dicta funt, in quibus qui victoriam obtinebant , pri- 
mücüm inftituta effent , petrofelino feu apio coronabantur. 
Vnde deinde petrofelinum feu apium Itthmium didi fuit. 
- Semenctiam iplius Nemezum ab autore noflro in Theria- 
- €isappellatur , proptereà quód in ludis Nemeen(übus vi&o- 
|. X65 co coronabantur , quemadmodum in Ifthmijs pinu. 
.— Plutarchus in vita Thefei hos ludos no&u celebrari folitos 
. fcribit, & fuiffe prxludia veluti infequétis diei certaminum, 
.. quzà Thefco inílituta fuerant , & in Neptuni honorem fic- 
. bant. Quatuor autem certaminum genera in quodam 
.* ÜGrzco Epigrammate , quodab Archia Po&ta compofitum 
— fuiffe ferunt , comprehenfa funt, inter qux hoc in honorem 
Deorum,Iouis nimirum, & Apollinis, duo reliqua in hono- 
— tem hominum Palazmonis & Archemori fiebant. Victoriz 
. figna erant pomum, olea fylueftris, apium & pinus. Certa- 
. mina Olympica porro à Ioue, Pythia ab Apolline, Nemcen- 
fiaab Archemoro, Ifthmia deniqueà Palzmone celebra- 
bantur.Odz Pindatice plenz funt harum fabularum fcripte 
. nhonorem horum quatuor Grzciz certaminum. 


P4 | DE 


y*ad s. ra EE 


à 


MOM e diit 
MANSIS 
[4 


ou Zub, os Taxus. sd t 
ue A x v s arboreftabieti,8 folijs & proceritate 
»*6 fimilis, quemadmodum Diofcorides fcrip-. 

;||fit. Quanquam non eadem fit magnitudine, - 
j| foliaque habeat pinguiora , & ramos breuio-- 
res.Baccasfert exiguas hederaccis fimiles,fed: 

grandiores, rubentes, dulces,vinofafQue. Lignoeft ex ruffo 
nigricante,pulchro,& robufto,ita vt ex eo arcus omnium op- 
umi & rigidiffimi conficiantur. Nafcitur in Italia, & Narbo-- 
neníi Gallia Hifpaniz contermina.Ea cuius imaginem füprà. 
appofui, Lutetiz in horto quodam,quem Arcubaliftará hor- 
tum appellant,inuenitur. Nicander eam in monte Oethzay. 
qui eftin Gracia inter Macedoniam & Theffaliam , in quo. 
. Herculesin flammam conieciffe fe à Poctis traditur, proue-- 
nirc ait. Baccas eius & fuccum per os fumpta , imó vmbram. 
folam tàm exitiofam effe, vt quidam toxicum , de quoe 


ix 


: p PpEVCENRNISOI €. 7 —— 0x» 
locuti fumus , ex ea aliqua ex parte compofitum exiftima- 
- rint. Pretercà fi quis vinum in dolia ex huius arboris ligno 
- concinnata imponat,(i quis de illo bibat,moritur.Equi item, 
.. tauri, boues , vacca , verueces, & id genus animalia, qua fo- 
— lisvefcuntur , aut fub taxo quiefcunt, aut dormiunt , infici- 
.. untur : ita vt hzc arbor non homini tantum contraria, fed 
cuilibet rci quam tetigerit noxia videatur. Diofcorides pra- 


nigrati, NarbonzQue tàm pra'fentis effe veneni,vt fi qui dor- 
. miant fub ca;aut in cius vmbra refideant, lxdantur, & fxpe- 
numeró moriantur. Symptomata porró qux hoc veneni co- 
mitatur funt ventrisfluxus, frigus vniueríi corporis, ftrangu- 
lationifQue fenfus circa fauces. Quod fit non ob eiusfrigi- 
ditatem duntaxat, fed peculiarem quandam naturam & oc- 
cultam malignitatem,que fuo quodam etiam modo humo- 
Ies putredine afficit, & excoriationem inteftinorum mouct. 
Caufa porró frigiditatis& ftrangulationis érationibus de ci- 
cuta adductis huc referri potcft , cuiusnaturam hoc quoque 
. Venenum zquat ,candemqQue cum ea, quemadmodum Di- 
ofcorides & ZEtiustradiderüt, recipit curationem. Poeta no- 
flernihil aliud przcipit,quam copiofam vini meraci, tàm ob 
caliditatem fuam , quàm quód alexipharmaci naturam ha- 
beat;potionem.. Q ui itaque reliqua quoq; remedia fcire vo- 
luctitjis ea 6 locoanteà citato huc tráfferat. Quidam deniq; 
 atborié qua nucesiuglandes enafcuntur, aut faltem vmbra 
 ipfiusvim deleteriam attribuunt: quandoque expertus fum 
hihil quicquam tale opinatus. Nam cüm aliquando media 
- fflatefub ea dormiuiffem,vniuerfum corpus refrigerari cum 
maximo capitis dolore, qui quinque aut fex dies durauit,fen- 
fi. In hoc cafa quis codem modo vino generofo , & remedi js 
fuprà fcri ptis vti poterit. - ! | 


tereà tradidit;auiculasqua Italice taxi baccas deuoranr,de- | 


DE MVLTIS ALIIS VENENIS, QVORVM 


 ONICANDER NON MEMINIT, 
CAF. xxrn 


£ T nihil corum,quxad venena pertinent parti-.— 
£2) cularia,hominum nimis curioía malitia & im- 
NL SE2 re fadturum me putaui,fi breuibus de quibu — 
ASSET N dam;quori nulla à Pocta noftro facta cft men-.— 
tio , forte quód exiflimauit curationis notitiam vel folamad : 
omnia reliqua venena accómodari poffe, vel quàd fao tem- ^ 
pore nondum fuerunt inuenta, differerem . Inter qux eruce.— 
pinorum funt,qux cum ventriculum obfederunt,vehemen- 
tiffimum dolorem in palatojlingua,& omnibus oris partibus — 
excitant,quemodmodum ctiam in ventriculo , & inteflinis, — 
& dolores & punctiones mouent , totumque corpus accen- 
dunt, zgerjue magno cibifaftidio crnciarur. Remediaca- — 


dem cum chantharide haber. - ^c crnddpd n 
Deco&tum,aut femen pulicarix perosaffumptum,invni- — 
uerío corporc frigus excitat , grauitate item c anima defe-.— 
&u,mclàcholia, & animilanguore. ljsauté remedijsfuccur- — 
ritur, de quibus in capite de Coriádro egimus. Nonautéea — 
herba eft, quá Grzci conyzam appellatüt , & quam noslibro — 
primofub pulicariz nomine explicuimus, Et(icnim vtta —— 
que à pulicibus fit denominata,conyza tamen mültó magis - 
quàm pfylium homini familiaris eft. Efpeciebus porro rant- — 
culi,quz in pratis , & locis palu(tribus proucniunt , vna eft; 
qux herba Sardonià dicitur , quód copiofiffima in Sardinia - 
. nafcatur. Similis eft apio magno;caulealtiore,pluribusfolio- - 
rum incifuris , lofcalis luteis , frequentiffima eft in foffis, & 
fontibus. Aquibu(dam pcetrofelinuni , feu apium rifüs di- 
&a fuit, propterea quód qui illud comederint, coáue infedii 
fuerint , rifu moriantur , quemadmodum Paufanias libro X. 
in defcriptione infule Sardinie memorix prodidit. .Home- 
 rfus& quicum funt fecuti, Sardonium rifum quendamap- 
pellarunt,qui abfque caufa mouetur, aut certe prxcer volun- 
tatem illius qui ridet. Hoc venenum malignum , praecipuus 
-&erebri& neruorum hoftis, in ijs conuulionem & retractio- 
nem 


po c 4 DE TENENISS: EA | 
. gem excitat:quo fit vt mufculi vniuerfi corporis, & faciei po- 
 tiffimum ad fua principia redeant. Os item & genas confe- 
fim ridentium more retrahunt . Sua etiam frigiditate gra- 
uem inducit foporem,& caloris natiui fuffocationem,quem- 
admodum cicuta etiam . Quam ob caufam ijfdem quoque 
remedijs fuccurri oportet. Ztius tamen cüm ex profeffo de 
- eaagitfpecialia quzdam remedia addidit. — (Coen 
^ Mandragorzx decoctum tàm peftiferitm eft,vt fubitó; cim 
— quisillud hauferit,fopor excitetur,vniuer(t item corporis ex- 
- elutio, & vcternüs deniq; vehemens non multum diftans à 
- Lethargo. Cüm etenim hocvenenum extremé frigidum it, 
€aomnia (ymptomara excitat , quz ex frigiditate oriri dixi- 
mus. Remedia quz Diofcorides prafcribit , funt nitrum & 
abünthium évino dulcijaut fapa fumpta , & vniuerfi corpo- 

- tisdefatigatio.Ec quandoquidem fpenumeró ager lethar- 
-. goafficitur , multa remedia odorata, & grauem odorem fpi- 
rantiaaddit,ad cerebri virtutem extimulandam . Huiusge- 

. merisfuntagrimonia , piper, finapi , caftoriu m, & ruta aceto 
macerata, pix liquida, lampadum & candelarü extindtarum 
^s fumus. Breuiter omnia ea qua fternutamenta cient, & vim 
.. habent calefaciendi,& difcutiendi vaporescraffos, quorum 
- ànobis capite de cicuta & papaucre fada cft mentio. Duo 
. porró genera funt Mandragorz , nigra quz femina dicitur : 
. albaaltera,fcu mas. Priorfolia fert per terram f para, longa, 
. anguíta,& (i cum alteraconferantur,;nigricantia. Habet au- 
-. tem folia maiora , latiora , & lxuiora tactu inftar magni pyri, 
: A ytraque caule eítorbata , & poma fert qua é radice emet- 
| gunt. quz in eo tamen inter Íe differunt,quód mas ca maio- 
 Ta& roturidiora profert quam foemina , colorc in crocum in- 
 Clinante, caudx longz inbzrentia iucunde cum grauitate 
quadamolentia. Foeminz porto cffigic funt parui pyri; €o- 
-demá; modo;quo reliqua;inharentia. Radices vtriulq; faprà 
€raffe,& infrà biüdx func-Hominem abfq; capite & brachijs 
Téfetunt. [mpoftores tamen, qui omnem lapidem mouent, 
Vtignarucm vulgus decipiant hanc radicem cffodiunt x fi u- 
pra caput veluti & brachia efformant. Deinde ijsin locis v bi 
naturaliter pili exoriuntur , parua foramina fculpunt , caque 
milij granis adimplent, & in terram condunt : € qua €a i- 
terum deinde effodiunt ; quoufque grana illa radiculas 


emit- 


e Mgicete 


me —  — | IIBRA SSCENDVS d 
emittant, paruorum pilorum inftar , quos zqualiter cultello 
. diuidunt& vulgo perfuadent ea effe viua corpora,magnafá; - 
opes fuppeditare. Voluiautem breuibus hzc defcribere,vt 
quorundam magnam impofturam detegerem , & quorundá — 
. nimiam credulitaté redarguerem, quz huicinnititur, quód. 

Pythagoras Mandragoram homini fimilem effe, & Colu- 
mella dimidiatum hominem effe dixerunt. Id quod optimo. — 
iute fecerunt, cum ihfrà hominis inftar bifidafit: non quód 
proptereà affirmare voluerint Mandragoram , autipfiusra- — 
dicem hominem effe,vel viuere hominisinftlar. — | RC 

Gypíuüm venenum eft fatis notum , quód in xdificijsex- 
truendis co vtamur.Intustamen in corpusaffumptum tanta 
pernicie pollet, vtqui id hauferit( quemadmodum facilein. 
. puluerem reda&um fumi poteft)fubitó ftrangulatum prope. 
fauces & thoracem vehementer vrgentem patiatur, Quod 
ideo fit, quód in ventriculo indurefcit , du&tufQue corporis 
obturat. Latentem pratereà malignitatem habet,& natuta 
fua venenofum eft, ita vt Cicerocum in epiftola quadam ad. 
Trebatium Medxz manuum meminiffet , tanquam vene- 
nofiffimarum, easgypfatiffimas appellarit. Remedia porró 
huicveneno contraria fünt ca , de quibus fuprà in capite de 
Cerufa&fungisegimus. ub di 

€alx viua notiffima'eft ob vfum quem in xdificando pre 
ftat. Calidiffima eftjadeó vt cruftam quoque inducat, & ve- 
hementer mordeat. Quare cüm ventriculum & inteftina 
. obfederit,eaarrodit,& cum dolore intolerabili vrit. Cui at- 
dori per ea qux vimleniendi habent, occurritur, qualia funt 
pinguia & oleofa medicaméta,vt malue fuccus, & lacjiufcu- 
laQue caporum & vitulorum , & cuiusgeneris multa in cu- 
 rationealiorum venenorumfupràiprafícripfimus. — — 
- ' Autipigmentum pallidum,& aurco colore micans mine- - 
ralia funt ambo,que facultatem habent igneam,erodentem, 
& candem prorfus quam calx viua. Quam ob caufam ctiam - 
fymptomatis illorum ijfdem medicamentis medemur.Prius 
à Grxcis Arfenicü , Latinis Auripigmentüdicitur. Neq;ta- 
men vulgare cft Arfenicá. Auripigmentiü etenim metallá eft 

| fimplex,& arfenicum noftrum ex co paratur. Alter & Gte- 
cis & LatinisSandaraca vocatur , & nihil aliud eft, quàní at» 
fenicum rubrum,à natura in tetra vifceribus magis excodit 


B 


UPE VERNERNPRÉ 7 49 


Agricola ea interterrz fuccos concretos recenfet. Seplafiarij - 
"Sandaracam vernicem, qua fcribz pictores vtuntur, Arabica. 
pelatione decepti,appellát plerunq;. Arabesenim Gum- 
mi iuniperi, é quo vernix conficitur, Sandaracam vocarunt. 
Atfenicum autem valgare,fublimatum, 8 Reagal tria fant 
medicamenta exitiofiffima , 6 quibusplerunque toxica à ve- 
 neficis prz parátur. Calida funt,& vi ignea praedita. Q uapro- 
pier ventriculum & inteftina corrodunt, ead; perforant tan- 
dem:fitim denique;quz fatiari nequit, & febrem inducunt. 
Vüliora remedia erunt vomitus & clyfteres lac item,;butyrü, 
oleum amygd. dulcium,ius pulli & vituli bené pingue;équi- 
busclyfteres fepe parare, nulla alia readmixta, coíQue in dic 
teraut quater in alu indere oportet. Eadem curatioetiam - 
eft viridiszris, xrisitem vfti, limatutz xris,aqua fortis, &za- 
quz faponis.Remedia itaque é precedentibus capitibus funt 
petenda. —.— à | 
- Plambilimatura, & plumbum vftum ; eandem quam Li- 
thargyrum , quod fuam à plumbo malitiam habet; curatio- 
nem fumpta expoftulant. DART ie 
Santadhuc innumera alia, quibus medici vtuntur, medi- 
Camenràá:qux etfi fua natura venenofa fint , ita tamen abis 
Przparantur,vt antequam applicentut, venenum illorum e- 
uanuerit,qualia funt cinabaris, minium, vitriolum, fulphur, 
limatura ferri, lapis Armenius,adamas,lapis Lazuli, euphor- 
bium, fcammonium , vrticzcfemen, crocus; & id genus alia 
-quàmplurima e fodinis,plantis,& aquis, tàm dulcibus quàm 
falfis defümpta: de quibus copiofe loqui nolui,tanquam ca- 
teris minus frequentibus,& exitiofis, Q uód fi contingat ali- 
quem illis abuti , curatio facilimé e prazcedenti rradtatu huc 
tranfferti poterit. idis ^e 


Ron p Me 


AD AMPLISSIMVM VIRY 


MINVM CARNOVALETVM,;. 


- 


- 


35r QVITEM ORDINIS 


AREGII.Q^T. 


Iacobi Greumi pr«fatio. 
EAS V M voluntatem tuam, Amplifeime vir,qua optina. 
dA. ) esevga bonas litevas naturalem quandam propenfio- 
Aera /]| mem , ez» tron vulgarem beneuolentiam crga eos, qu 
|| aliquem in ftudss gradum confequi cupiunt , inteex-— 
REV SES] citaffe exploratum mln effet: bunc meum paruum hc 

- bellum, cui his prateritis diebus , vt in publicum € Mufso nostro prodi- 
vet ,permifi,tue ,Amplitudini offerre non dubitani non mehercule, quid 
aliquam mili vel famam ,vel exiflimationem comparare, fcd tempe- 
vis neceftitati vt ex vationibus in medium adduélis facile patebit ,t- 
feruire ex amino cuperem. Quod enim auaritia e» ambitio, ceu carnif 
ces bumane"vita , plus pertuvbationis in bunc mundum, quàm »llum a- 
iud vitij genus ,quod dicédo quidem exprimi poffit ntroduxerint,pa- 
làm £7 apud omnes in confe[Jo esl. Neque enim magnorum in- 
vum tantum arcibus fefe immifcuerunt: [ed qz» priuatorum quoque do- 
mus peruagata funt ita vt nulla bodie fit ex ijs avtibus,que mam per" — 
ficiumtur, eo mechanice appellantur , que non vtrique vitio o oXio — 
alat , eo» vt breuiter omnia perftringam (quod prouerbio didi folet). 
quelibet illarum fua peculiaria babeat incommoda. Sed nouitas vtritj* 
que ez«impellens c7« effectrix caufa efl, que cum in con[ilium adhi 
tur,e2 »ela órationis pandere incipit, [latim duo genera bominum, 9 
»arietate animi eorum quibus occurrit, producere confueuit . Quid4 
enim admiratione tantum afficiuntur , alij ne à calymngjs quidem abf 
nent : e2« vna,ez» eadem caufa boc esl nouitate, diuev[is tam rationt- 
bus impelluntur. N am illi fimplici fant , e» bebeti provfus ingenio *- 
vveró malieno. Simplicitas feu iudicij infirmitas , vt eas ves quas montm- 
telligimus admiremur: malignitas vero,vt tam cas quas nouimus qui 
: incognitas,afbernemur facit. Primi niuis aceruum vepr&fentare yia : 
tuv qui quà vehementius deuoluitur boc magis augetur : nam vest ; 
aliorum fequuntur , cz» fi de caufaillos mterroges ,id quod u^ n 

! : f 


fe quoqu re[pondebunt. Ali callidiores [unt , qo» ideb vationes. 
Ee ad tegendam maligmtatem fucatas babent. Sed etfi nouitas 
— hec prestare po[fe videatur, funt tamen aliqui,qui cm fint ingenio per- 
— fpicacifeinso , affe libus minimi feruiunt , 7» [latim "veritatem à men- 
3 dacio diflineuunt ..—. Eiufmodi morbis medendi artem paucis ab binc 
 4nhis ,opera quorundam bominum, qui medicamentii quoddam, (quod 
vAntimonium "vocant ) in medium protulere , inuafit . Hoc. primum 
obtreclatores multos, fed longé plures admiratoves habuit. Nec enim 
- adie t vilis barbitonfor est ,qui id, nullo prorfas. difcrimine adhibito 
| get os exhibere non audeat: nec tam nouus tyro in arte medica, qui non 
- ipfe periculii facere velit : nec circulator tam futilis, qui non? Dia- 
' bolo angclii formare pofiit , e tam exaclam caufarit in medicamentis 
| €oguitionem fibi vendicare aufit , vt bodie vix quifquá inuematur qui 
tin aliquod miraculum. prdicet , q2»in crumena arcumfevat. Imo tan- 
tas Intimonium vires babet , vt e* Theologos , e7 nobiles,Iurecon- 
- faltos, mercatoves , e» vustics deniquemedicos effecerit. Sed ipfe; vir 
vaEmplifsime, quam periculofa actio fit futura , cm de vita dpitur , f 
| uis incidat in aduocatum iguarum vel qui [let à parte aduerfari), iudr- 
care potes.Et quanto in periculo exercitus , f bellum in quo totius regni 
fils effet pofita ab indoclo quodam feu bomine , qui nullum vei milta- 
vh vfum baberet, admimstarentur, futurus effet , ipfe nonignovas. S: 
- Miqui boc medicamento fe fastentant, ua illi funt affexi , » diceres Hee 
. dicamentum illos potius regere qz viam monilvare, quam quod ipft il 
lid velducant vel in vfum transferant, Deinde pavum [unt exevatati, 
Qv illudipfumr, quod profitentur ignorant, ita certé "vt nemo pofeit du- 
- hitave,illos quam fepi[simt ouem in lupi fauces ummitteve , ob boc fepe 
Himero, yir eAmplifsime, me interponere , vt quid in bac p Cwerum 
effet fine affeclibus adiutus vatione £7» experientia , explicarem , fum 
Chátus, Tandem itaque libellum bunc collegiin quo non t obtrecla- 


ores, e» maleuoli quidam illud interpretantur y omnino vAntinionium 
Ovithpero feu tangna inutile prorfus damno, fed illud tantum quo illifo- 
dent^vti, Nec pertinaciter contra illos pugnare animus eft , qui magnas 
Aneffe "vives metallis afferunt: nam [ic cogito ipfe quoque zy» rnit ne- 
filo, multa adhuc in verum natura latere , quorum facultas nobis mi- 
is eft per[peéla , e» affirmare anfmm , [i ea ves. quarum habemus: 
Wütitiam, cum js, que nobis fünt cognita ad trutinam conferrentur , a5. 
ulti leuiores ve[pondere futuras. Nolo tamé ob boc alterum extremos 
Tum fequi , e» quemadmodà [hupidi quidá, e» qui bebeti funt ingemo, 


" pue [latim fidé adhibere, vel more quorundam penal. 


"oW — —- VETRER PEECVMDVS 1 
.— dedita opera vevitati me opponere . ,4ytem enim Chysiicam abere fe. 
— eveta multa,eadue praclara,optim? noui, im quod magis e$t , oleorum. 
ez quinta effentie extracliones , modo à doclis , qui eam artem callent,. 
€? vationibus fant inlvu&li , qz» prudenter devebus differunt, admimni- 
flventuv. Sedtamenob bocipfum Antimonium ,»vt nunc quidem prapa-. 
vatur, probarenon po[[um: quemadmodum nec hominum quoddam se-. 
ius qui defecretis gloriatur laudogz vt vendibiliores fuas mercesved-.- 
dant magna mysteria ibi occultari iaClant e» iniuriam arti nobiliféime.— 
faciunt. Et quia banc. quastionem e» pulchram, e» ytilem fore exifti- 
mabam ,teilli tam ob fingularem prudentiam, ez» iudicij acrimonia, 
quam ob beneficiorum quibus aliquando me ornasti, vecordationemju-. 
dicem e» proteCtorem constituere volui , etiam atque etiam te vogan ,. 
»t me in tui [ludioforum numero quam diutifSimé effe patiaris . Lutetia — 
Pavifiorum Calend. Ianuarij , anno. à Chrislo nato. 
M.D.EXVh (Kx 


ioo Te od mplitudini addiéliffimus | 


Iacobus Greuinnt 


$709 


SYMMA EORVM QVA IN LAVNAEI LE 
; :  BRÓ CONTINENTVR. jue 
TiTrVLYvS. SEV INSCRIPTIO, . || 
«zi E facultate , & admirabili vi Antimonij, cunt. 
|| refponfione ad quafdá calumnias,autore Lu 
douico Launxo ad Portü Santonü Medico 
7 J| Epiftola dedicatoria ad Magiftratum, & 
Ae—| Senatores Portus Santonum, in qua de natt- 
rz miraculis differit , & dicit nos non poffe omnium rerüta- 
.. tiones reddere. Prztereà declarat Matthiolum primum 
iffe,qui de fingulati Antimonij myfterio fcripferit. ^ - 
'" Duodeindefolia fequuntur,qux verfus & Latinos 8 G? 
-licosinlaudemautorisfcriptos;continent. ^ ^ 
Principium libri tria folia implet, & originem metallorum 

continet, itt RUE LT CMS S 
Addit deinde definitionem Antimonij,& differentias 

- fübneüit.- Ot ote App e cg. ca LEM 


— 


cc ABB RNREMESHG — 0 mu 
 Antimonium non effevenenum,rationem 


E: MIO 
affert,quód quicunqueautores de venenis vnquáfcripferint, 
nullam eius vfpiam mentioné fecerint : Et quod Petrus An- 
dreas Matthiolus à cura valetudinis Illuftriffimo Principi 
. Ferdinádo, Auftriz Archiduci , alioqui facultates eius mini- 
mé deícripturus fuiffet. Aliter enim (i fenfiffet, cum optimo 
iure infcitiz & malignitatis accufari poffe. 
Multadeinde medicamenta huius temporis,quz antiquis 
. incognitafuerunt,profert,quale eftlignum Guáiacum,Sina- 
rum radix,& alia quedam,in quorum numero Antimonium 


quoque poni debere contendit. PU ds 
Pratercajà quibufdá Mercurij pulueré in pefte,& Calchan- 
. tü(quod vitriolü vulgó dicitur ) & olei ipfius in febre quar- 
. .tna,quáuisà veteribus venena appellentur, exhiberi infert. 
Experientiam denique;cuius laudes in genere numerat,in- 
troducit : & fatetur prztercà ineffe nefcio quid malignitatis 
 inÁntimonio,obcam quam cum plumbo natura cognatio- 
nem habet;fed eam przparatione emendari. | 
- AdBoracem tandem venit,qué admifcent, & nec veneno- 
. füm,nec malignü effe probat:negat antiquorü effe,& e nitro 
 foffili& natiuo conflatü effe, & lacte caprino praparari dicit. 
Deniq; ad medicamenti definitioné accedit , & obic&tioni 
tacitz de vomitu refpondet, dicit non effe rem cótra natura, 
. Recmedicamenta qux vomitü mouent violenter agere, fed 
. illud Cepenumeró ob humoris naturá potiusquam medica- 
menti proprietatem accidere: & quód huiufmodi medica- 
menta caliditfima fint,& guíftu percipiantur,& Antimonium 
non effe cius generis. | 
Tandem ad formas fpecificas,& proprietates occultas,quas 
fimilitudinem fubitantiz appellat, redit, & copiofé de virtu- 
tibus cxleftibusdifferit. — ^ CO GAME T 
— Damnat noftra medicamenta purgantia , Scammoniti ni- 
mirum ;Rhabarbard,turbith,agaricü, & reliqua. Dicit qua- 
dam effe adulterata,& fuppofitia tantum,quadam veróom- 
nino nihil valere. | HELDGS M dura 
-— Pofttemó ad locá communem deexemplis & experientia 
/"accedit,& pertinaciter infiftit cuidam Epiftolequam Gallus. 
^Atchidacis Auftrix Medicus fcribit, in qua Antimonio à 
Braui & acuto morbo liberatum fc — ic. 


VIRIBVS ET FACVLTATE ANTIM 
nij aduerfus fcripta Ludouici Eaunai Medici Portus Santonum.. 


CxuPxxrltfkh 


EVNQYAM inanimum induxeram quicqua 
A M eparatim de Antimonio agere,cüm de vene- 
JA ais fcribere incepiffe.Sat enim mihi erat,bre: 
PANNIS [nibus tantum rem percurriffeid quod in alijs 
t quoq; duobus meislibris, quos de venenis có* 
fcripti fecutus Nicandrum in Theriacis, & antidotis , feci, 
Sed cüm iam fub pralo effent, quemadmodü adhuc hodie 
bona pars illius operiseft,certiór fatus fui,LudouicüLaune 
um quendam Medicum apud Santonum Portum librumi 
publicum edidiffe,cuius infcriptio hzc fit: De facultate & à 
mirabili vi Antimonij in quo cüm fatis abundé de natur 
miraculis, & origine metallorum di(feruiffet , tandem: 
inftitutum redit, & qu in vniuerfum natura Antimonij tr 
oftendit,& reipía demonfítrare conatur, non effe vencnuti 
& maioribus noftris illius vires fuiffe incognitas , quema 
modum aliorum multorum medicamentorü,quorum apti 
nos hodié adhuc frequens eft vfus:deinde cunctis & aniffil 
& ingenij viribus probare nititur , Boracem noftrum non 
fe naturz noftrx inimicum , adhzrens definitioni medica 
menti, & natura illius, & tandem obie&iones quafdam €x 
cogitat,& in arená poftremó,confifus experientia: fue,deft 
dic.Sed nemo exiftimare debet, me hunc libn fine maxilt 
labore acquirere potuiffe: nam ij,in quorti manus inciderá 
in tanto honore illum habebant, vt quiduis potius amitt 
quá hoccarere maluerint : & Herculi clauum é manibó 
ripetc, quàm illos hoc clypeo fpoliare vel denudare facit 
mihi fuerit Quofadtum fuit, vt per integros feptem vel oc 
diesomnes & chalcographorum, & bibliopolarum officit 
huius vrbis feduló inuiferim : fed ne vnum quidem 
plum vnquá inuenire potui. Et fané nefcio , vcrum il 
penes fe habent , illud tanti faciant , vel pro. tam precio 


. conatus fum voluntatem meam , fi vlla ratione fieri poffet , 
explere : & tandem quorundam hominum, quos fuborna- 
ueram , opera, tantum effeci , vt cius mihi copia per decem, 
velduodecim horarum fpacium facta fuerit , quo tempore 
tationes illius , quas in medium adducit , pauló exatius ex- 
aminare copi , & hoc denique affecutus fum ; vt medullam 
. & fummam quafi totius negocij inde extraxerim.Sed quod 
maiore voluptate in hoc fuo libro me affecit , & in quo lu- 
bens acquicui., fuit, quód campum non vndiquaque mu- 
nitum effe ad confligendum armis,hoccít ratione & experi- 
. entiavidi : nam hos duos clypeos Launzus obijcit (quamuis 
- alteti plus fidat , & potentius refiftat) & ego animozquiffi-- 
Imo fero;imitaturus generofos milites, quibus fama & hono- 
re nihil eftantiquius : hi cüm in arenam defcendunt , non 
more muliercularum conuiciJs & calumnijs tempus terunt, 
fcd armis potius , de quibus inter ipfós conuentum fuit , di- 
micant. Itaq; mi Launze fic tibi perfuadeas velim me nul- 
loalioarmorum genere tecum vel pugnaturum , vcl adori- 
tum effe te, & quia hominem te iudico, qui dodrina excul- 
,tus, & artibus eruditus it ingenuis, nullo modo te limites 
Tationis , quz nobis ad veritatem viam monftrare debent, 
 tnípreffurum cffe plané confido. Sicitaqueagamus, vt fpc- 
. Satores veré pofíint animaduertere ineffe in nobis nefcio 
- Quid cádoris & integritatis prioris feculi equitum , (quos er- 
antes appellare confueuerüt) qui fepenumeró poft abíclutü 
certamé,quod longotépore durauerat , fi forte fortuna nox 

los Obruerat, omni beneuolétiz & amoris genere inutce fe 
comple&ebantur,& codem in le&o fomnü capiebant,expe- MOM 
«aturi diem,quolitem finituri effent. Sed vt hacc tota difpu- ?' area 
tatio melius intelligatur , füummatim capita quadam prOpO- pua huius - 
nam, quz in hoc opufculo breuiter percurrere deliberatum Ma 
ie(t. Primum itaque quia de "o Ling i 

| tO 


Quid fit 
; Autimo- 
nium. 


. méad naturam plumbi accedit. Plinius & alij qui de metas — 


Antimo- 
nij vires, 


Duas inef- at. Et quia przteriti temporis Philofophi, & inferioris atatis 
€ in quali- / 


betre na- 
turali fi- 
«ultates. 


Facultates 
-.. €uidcntes. 


Q nalita- 


tes prima, 


- lofo medicamenro occurrere poffimus,fubijciam. ^.^. 


tuor qualizates , calidum , frigidum , (iccum,humidum, 


nde,quàd veneni parti» 
o pado tàm pericu 


Antimoniü à Grxcis z/uui ,à noftrisftibium ,ab Arabibus, — 

. " e, LJ 55 - Lu i E 

qui przcipui totius orbis terrarum Pharmocopolz fuerunt, — 
co nomine,quod & hodie retinemus,appellatur. Res eft fof- 


filis,qux Marchatitam, feu pyritem vel lapidem plumbariü : 


refert: fed magis nitet & radiat, feu argenti fpuma, & proxi- — 


lis fcripferunt, duo genera conftituüt : vnum, quod marem, 
alterüm quod foeminam appellant.Horridior eft mas fcabri-— 
orQue,& minus ponderofus, minufQue radians, & arenofior 
contrà quáfoemina, quam Diofcorides quintolibro, vim ha« — 
bere íctipfitaftringentem,& quod meatus obítrust, refrige-— 
ret,excrefcentià in carne cohibeat, vlcera ad cicatricem pets. — 
ducat, fordes denique & vlcera oculorá expurger, &zfangui — 
nemé cerebri membrana profluentem fictat,& in vniuerfum — 
plumbi vfti vires habeat. Nam facilimé,quemadmodü idem — 
fub finem capitis affirmat in plumbum à co&dione muta — 
tus, & vt fummatim omnia complectar, multas habetfacul-— 
tates,quz abinfigni frigiditate & ficcitate procedunt. — ^ 
Nihil dicam de vtilitate,quam ex co opifices,qui manu o- 
perantur, capiüt. Neque enim hic fcopusnofter eftjoftende- 
re,quo pa&o fpecula debeant confici.Sed fac eft viribusfuüpra 
pofitis acquicícere , de quibus iam inter nos conuentumeft, 
quibus etiam fretus operam dabo, vt Antimonium itafub 
afpectum cadat,vt à quouis facilé in pofterum cognofci que 


etiam in qualibet re naturali duas ineffe facultates cognotui- 
runt; vnam ícilicet manifeftam feu euidentem , alteram vc* 
ro occultam : de vtraque verba faciam , & ab ea, qua notiot. 
nobis effe debet;aufpicabor. Manifeftz facultates originem — 
ducunt équatuor primis qualitatibus ; qux funt veluti pr 
ma inftrumenta proprietatis vniufcuiufque rci, vt calor pt 
mum eft ignisinftrumentum,cuius opera ardet. Sed hz qua- 


cum quatuor elementis inuicem funt connexz , vt Philofo- : 
phi ctiam coadi fuerint, illas pro fua forma & perfedione. 
accipere, quorum opc talia effent ,qualia funt, vt alibi : 


; v DE ;V-E-N;E Nie: 


di. Ex inzquali vero mixtura barum quaruor primarum qua- 


,ex quz fecundzappellantur,in cuiuslibet rei natu 


litarüm ! 2D | 
. ralis compotitione, tefultanc, adcó vt nihil it in hac tota re- 
rum vniuerfitare, quod non harum primarum qualitatum, 
& fecundarum deinceps particeps fit, id eft , vel durum, vel 
molle,craffum, tenue, graue , vel leue , vel glutinofüm., vel 
tiabile. Sic corpora compofita quz plus habeat ignis, quàm 
aliorum clementorum;calidiora quoque funt ficciora,tenui- 
ora, leuiora, & rariora, & fi quidem vlterius progredi volue- 
rimus , & cernendi fenfum in iudicium vocare, vel guftum, 
velodoratum , nigriora, & magis amara & odorata erunt. 

. Contrà qux corpora plus terrz communicant, frigidiora; 
—. ficciora , duriora , deníiora , grauiora , candidiora , obtuíio- 
raadguftum , & vt plurimum, nullo fapore pradita erunt. 
Quz veró plus de aére habent , & calida & humida , mol- 
lia, rara , pinguia , leüia , fubrubra, & iucunda & guftu.& 
odore erunt.. Sed in quibus aqua.magis exuperat , humida 
 & frigida, mollia, denía, ponderofa ; alba , & obtuía ad gu- 

ftum, & vt plurimum nullo vel fapore vel odore crunt. O- 
perationes itaque vnius cuiufquecorporis compofiti,quem- 
admodum dixi é primis , feu fecundis qualitatibus fluunt : 
ita, vtopera primarum qualitatum calefaciant, &xiccent.vel 
refrigerent: fecundarum veró,indurent, emolliant, conden- 
fent, & res grauiores velleuiores, denfías vel raras, albas , vcl 
.. higrasaut rubras,vel odoratas vel foetidas efficiant & vt bre- 

- uibus dicam, vim habeant communicandi & imprimendi 
vires fuas alijs corporibus , cum quibus mifcentur, vel con- 
temperantur. Id quod vel vehementius vel fegnius agunt; 
prout vel magis vel minus harum primarum vel íecundarum 
qualitatum participes funt, fiue deinde fimplici modo vel 


ETE 


: u a 
P 


Q ualitates 
fccunda, 


Gradus ad 


diuerfis rationibus fint permixtz. Quofactumfuit,vt. Me- o olsc- 


P^ dia, qui has euidentes facultates indagarunt , ijs potius 

quam alijs vllis confifi, certos gradus proponerent, vt meli- 
.. Us illarum proportionem affequerentur ,. & certam quan- 
.. dam regulam ( fumentcs id quod temperatum erat ) confti- 
. tuüerent, & ita num aliquid vel calidum , vel ii nie vel 
. ficcum , vel humidum effet, iudicarent. Hac fuit omni- 


dam pro- 
portione, 


um certiffima, & vna exomnibus quàm maximé eligenda; 


Qi . He 


4 


Regula iu- 


2:721 


IER 5s^g-C'y m » LE 


TECSCORON DE bue nep cS evxpafrl rima NELZ TR IE md qu E 
 hocefttempetatiffima , cum precipue; quomodo tempera: 


. mentum vius cuiufque rei naturalis cognofci poffet;querez 


retür.' Sed quod illi omrium maxime temperatum corpus - 
iudicarent , humanum fuit : quod cx fun&ionibus pro- - 
bant, quas inter reliqua animantia omnium habet prz- 

ftantiffimas : quemadthódüm tiemio dubitare debet; eam 
qui inter homines adiones optime perficit, eum ex omni - 
buseffe remperatiffimum . Ità hominem temperatüm pro 


xta quam norma veluti fumpferüt, temperatum inquam & caliditate 
quais &humiditaté , in quibus vitaconfiftit; non fecüs ac bonus 


cogno(ci 
poffunt, 


artifex,quifemperopus fuum, cum aliquo, quod optimum - 
factu bi vidétur , conferre folet. Ad qiiam normam refpi- 
cientes, vnam quamlibetremi vel calidam; vel frigidam ; vel 
ficcam , vel humidam appellaratt: & quatuor gradus con- 
füituerunt , é quibus poffet intelligi ," quantum illum vel 
excederent , vel inferiores effent. Itaque calida iri primo 
gradu dixerunt , qux patüm.calotem noftrum excedunt & 
calefacere quidem incipiunt;fed rion ítà maniféftó; venulla 
preteréà opus fit probatione. Idemfentiendum de frigidis, - 
quz parum recefferunt.Sed qua ad quartum vfque gradum 
vcl calida vel frigida funt , calori noftro omnino fünt aduer- 
| fa. Hzc enim extrema non. interfe tantüm inuicem funt 
oppofita, fed illi étiam quod intérambo tem peratum eft. 
Quz veróad fécundum gradum accedunt ;ea étiam máni- 
felto fenfu petcipi polfunt,vt ea qua ad tertium ; cum vele 
mentia agunt. toe CH — 
Q uibus breuiter ita commemoratis, facile iam qurfit 
manifefta facultas Antirionij intelligemus. Et vcad vires & 
effc&us illius reuertat ; de quibas intet nos coriftat , autori« 


Antimoni. tate Diofcoridís y Galeni & P linij : qui non aliündé quar 
&ücpa. CX magna & frigiditate , & ficcitate proficifcuntur idque - 


D 


nDaturam quam habentterteam & aquofam. Vtinvni« — 
ucrfum omnia metalla temperamento terreo & ficco fünt?— 
.érea medicamenta quoq; qti aftringunt, obtürant; & caf" — 
nis exctefceritiam impediunt; Ec'quia Andimoniüsi vint — 
aftringentem fed nullam tamen manifeftam in gulká qii — 
litatem habet, fequitar illud , non tantam terrent & fic-.— 
cum ,fed frigidum & aqueum , id$ue ad tertium de 
OI ^ v et 


-—  .4PRuebuNXISAR):. ^ 6 
. effe : quemadmodum omnia id genus aftringentia, feré ad Auimo-.—— 
quartum. gradü accedunt, vt plumbum multupilhaber hu- 25 erus. 


. miditatis , quz frigore; congelatur, quemadmodnm Gale- 
.  muscapite proprio, & in quocx profello de hacreagisfcrip- ^ 
I^ fum reliquit... | cixtaefidu) yaumnobei aoro mía n 
/;; , "Lribus igitur. gradibus, Antimonium 3.natura. noftra 
1ecedit duabus qualitazibus fuis, Eecigitur quod ad mani- 
fcílas Antimomj facultates; attiner,, dista fufbciane, Quod vsiucrtum 
reliquum : eft opiniones quadam. Pbilofophorum ,. hy. "ame: 
. Bicorum. & -Afkrologorum., quod. ad naturam merallo- ^ 
rum.attinet., & quibus id quod dixi amplius confirmabi- 
tur, fignificabimus, Ariftoteles metallorum materiam va- 
.-. porc oriri affirmat. Chymici & Auicenna in metallis, tidi- 
- €ulo fané modo, patrem;& mauem. fibi &nxeguns : & ful- 
phur femen'communicare tanquam pattem , argentum ve- 
10 viuum nutrimentum ceu matremnfuppeditare dixerunt, 
Geberus Aríenicum extraxit; . Alij qui acutiores fibi vi- 
debanzur & prudentiores, affimarunr materiam, Sulphu- 
ris & argenti viui,ceu in maffam quandamterre(trem co- 
gisSosh illa. tenaiümum elcuari vaporet., qui deinde ca: 
lore moderato terrz excostus., in merallum conuertatur, 
Albertus hunc humorem denfumi & pinguem effc voluit, 
 Poftexiores . dcindc, qui iudicium de; his omnibus feire 


A 


non. dubitarunt , ;tandem,.hoc.conclufe;unt , materiam 


" 


d 


metallorum, fluere; prxcipue e. terra & aqua ( non quód 
reliqua. clementa | hic; excludi velint) ira inuicem com- 
Tixtis, vt pars aquca terra dominctur , qux ea menfu- 
I & proportione illi: ineft, vt fplendorem illius aliqua ex 
patte. obícuriorem reddat , non, tamen prorfus auferat. A- 
firologi. ee m xeferunt. in ftellas quáfdam. , quas iner- 
fàntes vocant, & ob. id Chymici metalla. peculiari, nomi- 
nc., denominatione fumpra à Sole, Mercurio, Venere, 
Marte, Ioue. & Saturno. appellant . . Alij caufam calo- 


Aiafcribunt , Arillorcles frigori. , & qui inter vtrofque - 


rem, mclius intelligunt, calorem in caufa effe dicunt , 


V. terra & aqua inuicem in lapidem cogantur , & frigus 
totam mixtionem congclet. quafi: , quemadmodum me: 


i; frigore vero concicícere , 


(—Hll,calore. fundi & liquari 


Q4 &indu- 


4s ow 


: aa LIBER SECVNDYS ad 

Asimov & indurarividemus.Ita Antimonijoperationesnonaliundé — 
acionesex |... rf eigiditare & liccitate proficifeuntur. tàm obere. —— 

agiarae quatti ex frigiditate & ictitate proficifconrur ; tàm ob pro- 

& iccirare priam j quát communem omniüm mietallorum naturam, 


i obquam & frigidius & ficcius eft , quàm reliqua omnia. nec 


enim tànrexadee induruit,& fubftantixinzqualitate,ingrato — 


odore quem emittit , vt inox fubijciam, facile fe detegit , & 
-. fub afpe&um cadit: Galenus pratereà id inter fortiter exic- 
— s" eantia medicamenta ponit; libro quarto de compof(itione 
7 5 medicaméritórum fecundum loca ; Infüpervim habet dila- 
tandi oculos; & ob id à Grzicis quandoque zAavvóglaAwor, 
dicitur, cuius Hieremias diuinus vates quodam in loco me- 
minit; Reliquum eft, vt defacaltate quam habet latentem 


l'a 


& occultam;agamus. SL 


- ; tB 1110 2300 
De facula "Vini eéculeaim appellamus; cüiüis ullas poffumus affetre 
re oceil'à- rationes nárurale$ quarum füprà quoque facta eft mentio. 
Hac latiffime fané: padtec./ Nam cum nihil aliud amplius 
refpondeti poteft , ad hanc tanquam ad facram anchoram. 
confugimüs ;'& eàm qualem volunt ipfi obi oculos nobis 
proponit; Ert plus habeat aütoritatis, cam € calisvíque , 
deuocant; &-inter'tiedii'élementá collocaht. Nec hoc - 
contenti , vlterius fünt progreffi; & quemadmodum illis 
videbátur fimilitudines fübítantia:,inrebusintroduxerunt, — 
& vires illis, quibus tamen carent, attribuerünt : veluticum 
ceruz exüuias podagra méderi ; quod célertimé currat: 
& páffetum cerebellà vercreni fopitány excitare ; quod id 
genus ánimális valde àd libiditera fit procliae 3Réniátunti 
& centenásid gentisineprias ,proarbitrio hofninis eXcogi- — 
tatás , iri medium atculerunr. : Quod firem exadtiuspaulà 
confiderare , & propius'intueri voluerimus, riecnoftro nos 
fmetipfos 'iugulare elàdío , facil nobis erit rem pauló di P 
lucidius propotiete ;^ Quodfiét, i nichtem in rerui nati 
rálim contemplátione-exercuerímus ; qua' etfi'e& eaderd— 
materia conftent & concinnatz funt, non poffunt ramen — 
non effe diifimiles, fiue id deinde vel ob multiplicem $€.—— 
diaerfam eorum rhixtionemi', vel eb viri quandatn peculiaó — 
rem , quz illis à primo ortu fuir comitnunicata; 4ccidat. — 
Ita non primus tantu homo vim procreandz foDolis, & — 
generatidi; vel prima planta fohim uctuni Wc ES 


dd 


D... pre vsNDGEHI 007 MB X 
fed cam quoque poteftatem, vt VES S qnd ^ 
retur , idem quoque przítare poffet. Sicitaque habes, qua ou cc 
ratione omnes caufz occulta é verbo Dei expreffo fluant, origo cu- 
qui ab orbe condito voluit , vt quzlibet res fui generisali- facultatum 
- quid produceret , non tantum quod ad externam formam, oceleri. 
.. fed quod ad internas ctiam vires , & naturales facultates at- | 
— tinet. [ta purgantia medicamenta vitiofos fuccos é corpore 
educendi vim habent ; & nutrimentum corpus augendi & 
conferuandi : & venena poftremó proprietatem quan 
habent, qua natutz noftrz aduerfantur. Scd quemadmo- 
dum harum rerum omnium rationes non femper ex ma- 
nifefté: naturalibus caufis poffunt elici : ita illas experientia 
. tantum cognofcemus , quz omnibus caufis os obturare , & 
- éeuviam praccludere modo dextré accipiatur, neccreduli- 
tatefeu fal(a fophiftarum perfuafione , quz impofturas fo- 
uent, & veré fuauiffimus paftuseft circulatorum,& id genus 
blatteronüm , fit infe&a, poteft. JE 
Sed quia:in mentionem medicamentorum incidimus, G5 ft - 
quorüm -facultás experientia confirmata efle debet, quo ómfupn 
modo in vfüm illa adhibere debeamus , ne rerum fimili- E 
.. tudine décipiamur, exploratum habere oportet.multa enim 
funt , quz in fpecie quidem vera apparent, fcd mendacium 
— tamen latensintus habent. Modum igitur in. vfumadhi: 
bendi medicamenta purgantia , Galenus in libris de fini- 
plicium- medicamentorum: facultatibus accuratiffime de- 
fcripfit ; vbi vulc; vt. primum exhibeamus homini fano , & 


Przditus : deinde alicui, qui ab hac temperie parum.re- 
ceffetic::- poftremo alij "qui iam:fit a zgrotus./. Quod 


piget cortom et: fed quomodo , & quem hbmotem, 
poft dicani^ Tam 'ofteddam, quid ego ex vfaillius perci» 
pete. bass TE IR 2s Me mini ime aliquando ceste falíis 


E haus pharrsaci rajraculisj& blandis aps e 


2 ww LIBER.SECYNDVYS rd 
toti mundo turpiter imponit , ceu pfeudopropheta quidá& 
' impoftor, vcfidé adhiberé fine vllo prorfus negocio, autter. 
- giuerfatione his quz Matrhiolus in cómentarijs füísin Diof- 
'coridem fcripferat, & quod alij multi mihi predicarant: & — 
cum viderem me malis humoribusabüdare, & natutaà me-.— 
dicamentis abhorrerem: in meipfo periculum facere:volui, — 
exiftimansillud tam facilé effe; ac(iquis frumétigránumin — 
puluerem redadüaffumeret.]taque tria tántum grana, fac. — 
cati rofaceiexigua potione admixta, fum píi:fed vix horzfpa — 
cium clapfum erat,cum vomitum mibi tanta vi excitaret, vt - : 
quamuis natura facilévomerem, tamen quoticfcunqueitri- 
ttabar;toties mihi moriendü effe exiftimauerim, O&tiesauté — 
euomui,& totics etiam aluus refpódit& parum abfuit;quin.— 
prorfus animolinquerer,& carita fuit relicta virium imbecil- — 
litas, vt in integro octiduo illas zgré reftaurare vel reficere 
potuerim. Deiedtiones fuerunt aquofz, tantum id quodin. — 
alijs quoque,qui eo vfi funt, obferuaui: nec dubitandumeft, 
fimilem quoque fore purgationem, tamin fanis, quàm agris — 
nifi forte excremétra varia ob admixtionem liumiditatisalis — 
cuius, quz cafu quodam illis adhzit , appareant. Facültas | 
igitur occulra Antimoni; eft, magnam feri copiam , & infrà 
& fuprà € corpore educere. Q uibus itaenarratis,facilé erit, 
fecundum caput probare, quod precipüum eft,& oftendere 
Antimonium venenum effe, nonmedicamentum.; |. — 
In primo libro meo de venenis fatisabádé dixi,quavoca- — 
buli-veneni fignificatio;qua proprietas, fcu differentia effet, 
id quod hoc inloco.tepetere füperuacaneá cít,vt planiusiü- 
ftituti rationem oftenderem, quod quàm breuiffimé potero 
Quid faciam. Venenum appellámus omne id, quodcum incopus - 
venentm- inereffum eft.vim üaturz infertllamdue vincit;nófecusae — 
| corpus cibum;qüa quotidie alitur ; aggreditur,illumquefü- 
perat. Q uod fit aut.ob qualitates manifeftas aut nature qua- 
dam proprietate;qua- interdumfola eft, interdum etiamab 
illisiuuatur.:Q uod.seró venenum tale.cft ob qualitates má 
sid veróquüdmaximé remotum eft à calore naturali, 
dulci;benigno & humido,qualee(t Arfenicum cxtremé calie 
dum & ficcá; S quzcnnque fimplicia medicamenta ad. hane 
fummitatem quàm froximé accedunt ,quam.nosquarum - 
i101 vo gradum - 


/pE YENEN TE 1 rus t5 ifm s 

di appellauimus;quz & nos extrinfecus corpoti applica- 
epoffemus,fed intrinfecus illis vti optimo iure prohibitum 
. efbnifi maleficaillorü vis fit fublata penitus , vel falté perfc- 


» xL zi E 


.. correa, feu retufa. Sed fuprà oftendimus Antimonium Antio. - 


— frigidü effe in quarto, & ficcüin tertio, nec mihialia maiori niv 


probatione indigere videor , quod ad manifeftas qualitates manifeibs. 


attire. Mandragora tertium gradi frigiditatisnon excedit, 

. obhác vnicátamen caufam inter venena recéfetur. Quod fi 
| medicamenta fimplicia hoc periculofiora funt , quó plures 

. periculi caufas habét;profe&to hoc primi in ordine colloca- 
. bitur,tanquá frigidi & fice, quz dua qualitates 6 diametro 
 Áibiinnicé funt oppofitz,&calori noftro, fcu humiditati fub- 
flátifice inimice funt.Sed vlteri progrediamur.Vercor enim 
nevulgari more mihirefpódeáti Neq; enim nefcio,ciufmodi 
Venena,nó nifi certa quátitate vim (ua exercere,fed nóobíta 
bit,qui Antimoniü (de crudoloquor)nó fit ex illor numero. 
-» Sed veniamus ad ipfius natara infitam & occultam mali- 
gnitatem, nec formis fpecificis , feu proprietatibus occultis; 
 & id genus Chymzris diutius immoremur, fed ad id, quod 
aput rei eft accedamus , & inftitutum ordinem profequa- 
mur , & medicamentum cum veneno & Antimonio confe- 
ramus, &videamus quz debeat effe actio illius, & cum alte- 


|  TYocomparemus. Vox medicamenti purgantis de omnibus Quidfit 
- ljsrebus debet intelligi , quz excrementa corporis vacuare medicamé- 


poffunt: hinc aliqua, omni prorfus delectu & difcrimine re- 
. Iioto, quodlibet illorum expurgant ; quzdam id tantum, : 
- quod ipíis familiare eft, ita; vt quodlibet feré medicamenti 
humorem fuz fubftantiz quam maxime accommodatum 
educat .. Primi generis (unt , nonquz propria vi ; fed alia re 
intercedente , purgant, & aluum fua humiditate foluant; & 
vias calore obftrüctas ,aperiunt. Alia deinccps proprie me- 
dicamenta purgantía appellantur , qua vt Galenus fcri- 
bit humorem attrahunt non fecüs ac Magues ferrum , & 
árboresé terra fügunt,quod ipfis maximé familiare eft... De 
imis nullus nobis eft fermo .. Nam perqualitates mani- 
. feftas agunt ; etíi effet , tamen Antimonium hiclocum ha- 
bere minime poffet. Neque enim humidum eft, Sc cantum 
abeft, vc vias aperiát, Vt obturet petius , vt Jam oftendimus, 


Depoftremis igitur verba facere , & quoad cius fcri nd 


Me LIBER SECVNDYS 2 d 
. feduló eniti oportet , vt fedem illi vel inueniamus , vel pto 
 fus,vbinulla nobis przftó fuerit,reijciamus. (580 st 


* 


E&&w —— Medicamenta, quz humorem fimilitudine fübftátiztra- — 


medica- 


métorum hunt, id vel pervomitionem,;velalui folutionem facerecon- — 
pargantió, fueucrunt:ita vt pro diuerfitate humoris,qui educidebet& — 


ipomum  Daturz xgri,& anni temporis , & id genus aliarum obferua- 


r 


" 


1 


kgiimo.' tionum nos ea prxícriberefoleamus. Moncr prztereà Gales — 


nusfi vomitu corpus vacuare volumus , inferius.os ventricu- 


li, fi peraluum fuperius,comprimendum effe. Ita profedà— 
nunquam videbimus, nifi quid fortuitó intercedat, vnum & 
idem medicamentum vtrumque poffe cfhicere. Quidenim — 


id aliud effet, quàm.confufionem in hac rerum vniuerfitate 


introducere ? t quid eodem tempore, & cadem opera duo. 


poffet pet ficete, taceo, quód. vomitio affectus eft prater na- 


turam , quamuis natura per hancquoque viam aliquandofe. 
exoneret, fed hoc in morbistantum accidere folet, ctim na- — 


turaà caufa morbi cogitur, & ftimulatur quafi. Medicamen- 


ta porró quàm primum ventriculum funt ingreffa & à natu«- 


ra irritata, id quod in mandatis habent, citó exequuntur, € : 
infita viquadam humorem fibi familiarem trahür, quzdam | 
bilem, alia pituitam, & quadam atram bilem: Nam hi tres 


humoreslimites naturz excedere , & morbos in nobis exci ? 
tare folent: ita vt quicunque morbi corporibus humanis 


Que raio contingunt , ab his oriantur: & quia diffimiles funt fubftan- 
fit diuer 


fi- t 1 1 1 . 
uae, ria, qualitate, quantitate, numero, motu, putrefactione,nee 


cameao- CCíle eft vt diuerfa quoque (int medicamenta , quorum alia 


""^ — deftinata fint, vtea corrigant , & vim illorum maleficam tc- 


tundant : alia vt corpus euacuent.. Hzc cum homini in» 


tegra valetudine exhibentur, in venenum conuertuntur , 
cüm nihil habeant , in quodagant, non fecüs ac calor noflet 


naturalis ,cüm deftituitur pabulo, aliquando ijs; quz in cor- 


pore noftto redundant, vtitur,& loco cibi abutitur:1taquo- 
que cum nullus adeft humor ipfis familiaris , reliquos aggr&- 


diuntur, & fic quandoque non tantum id quod peccat ,fed 


id etiam, in quo vita confiftit, educunt. Fa&airaqueexat- - 


tc & naturz inflituto cuacuatione , alleuiatio fequitur »- 


haud abfimilis ei , cum baiulus quidam onere fübleuatur. - 


Ex qualitate deinceps & quantitate humoris qui ope 


medii : 


Do o UP YENENIS. 4 — — — En 
camenti fuit edu&us,medicus de morbo, & cius caufa, 
& cgro iudicat:ita vt quauis fua fpe fruftratü effe cognofcat; 
& videat medicamentum cüm bilem educere debuiffet, pi- 
tuitam,vel alium humorem eduxiffe: de morbi contumacia 
. €ertus eft;& per confequens, eum longum quoquc fore pro- 
E: nunciat , & quid porro fibi (it agendum liquidó cognofcit. 
Sed agé quinam funt effe&us veneni , cuius a&iones €x v.sesi 
obícura & latente vi fluunt? Nónne femper cadem funt in ctk&us. 
omni corpore , & omni xtate , & prohorum diuerfitate , fe- 
. cundum magis & minustantum differunt? Nam cüm om- 
.. hia ad cundem finem fpe&ent, & cordi primó vim inferanr, 
Pprecipuo vitz autori,quamprimum intra corpus funtaffum- 
pta, huic parti primum infidiantur, quam cum corde affini- 
tatem habere conftat, quodlibet tamen pro ea qua eft natu- 
Tadotatum.Ita aconitum,cantharides,cphemeron partibus 
quz nutritioni feruiunt,penitus fe affizunt, & occonomíam 
AMlorum perturbant, & militem repraíentant , qui tum pr 
Clare de inimico fuo fibi polliceri audet,cüm comeatü illi in- 
tetcepit. Hxc venena nunquam penitus euinci aut domari 
poffunt, vt medicamenta, & ratione excogitare oportet , vt 
. Quam celerrime corpore reijciátur, quod tamen antea fieri 
. honpoteft,quàm natura maximam ex co percipiat moleftiá. 
Violenter enim agunt , & quamuis in parua quantitate ex- 
. hibeantur, maximum tamen damnum inferunt . Quod (i 
quide hac re dubitare , vel autoritatibus erudiri volunt (vt 
enim experiantur,hoc nunquam illis corifuluerim)legant ea 
quz Nicander, Diofcorides, Galenus, ZEtius,Paulus, ZEgine- 
tà, & innumeri ali) fcripta reliquerunt. Sed longe plus peri- 
culiimminet, cüm venenum, quod affumitur, actiones fuas : 
perficit, tam ob qualitates manifeffas, quàm vim occultam. 

. Nam ( quod prouerbio dicifolet) aliusexalio morbusnon — - 

. Poteft dici (anitas. Sed age conferamus Antimonij actiones, Difcrimen 
cum his quz iam diximus. Statim cüm intra corpusfuic ut ario 
fumptum ,& fuprà& infrà hominem fatigat , idque vt pluri- nij & Ve- 
mü. Przterea in diuerfis morbisin omni atate, fexu,& quo- -— 
uisanni tempore , nullo adhibito difcrimine , exhibetur, & — — 

atim fuas exercet vires, & tam in tabido; quàm aqua inter 

. Cutem laborante feram educit: tam id fano quàm zgro, & 

 melancholico, velbiliofo, quàm pituitofo : & iue S 

: | : | * femper 


e oan LIBER SECVNDVS |- 
femper huic huimori adhzret , nec eum qui facilior efto 


latu, educit. Magnam praterea laffitudinem, & virium im- 


— becillitatem perpetuó poft fe relinquit, quamuisaliquando — 
natura fit fuperior.. Quid hicquzío Medicusdicet, cüm 
eandem humoris & qualitatem & quantitatem in tabido, - 

quàm inhydropico edu&am effe videbit? quid ? an morbi. — 
pertinaciam potiusaccufabit, quàm cffedü fui medicaméti? — 
quomodo tandé ad (anitatem perducet xgrü,& quibusfun- 
damentis vtetur,vt curationem abíoluat? Án non iudicabit 
ftatim fe pro remedio venená exhibuiffc, vel medicamentü — 
non effe fun&um fuo munere , cüm pro bile aquaeduxeri? 
Etcüm idé in omnibusfequi videat , nónne tandé dereive-.— 
titate (ufpicabitur.Num ita fortaffe dicet: Vnde quzfotátus — 
humiditatá prouentus in hoc xgro quifebre ardente confli- 


&atur: an naturales funt:conuertitnevenenü bonasin has? 


Q uid Fieri ne poteft,vt tá parua medicaméti portioyntam — 

cxiguo tempore, & fupra & infra ita corpus exagitet ? autfit — 

hoc naturz robore, qux: hac ratione id quod moleftü eftàfe — 
excutere conatur? Quid prztereà dicer,cá eandem viderin — 
principio morbi operationé,ctim humoradhuc crudus eft — 

ad expulfioné ineptus,cum ea,inquá, quxà cóco&tione illius. — 
perficitur? Hxc,vt mibi quidem videtur, Medicus prudens, — 

& qui rationes rerum intelligit,in mediü afferre poterit.Nec — 

hoc contentus,adhuc fubijcízt , naturá reuera multafacere, — 

Ges, 997 fint admiratione digna .. Sed interim non obliuifcetut 
narurz or. hac ratione continuatü illius ordincm non pofle vcl mipnimuü 
do mv immatari, Sic enim cogitabir, nul'um effe in rer naturami- — 
raculü tale,vc mons extet abfque valle. Ná fi ita contingeret — 

. — ponatnplius mons effet. Hzc & (imilia fi quis cófideret pro« — 
Diem? culdubioita dicet: Si Antimonium medicamentü eft,quod.— 
niumaut fimilitudine fubftantix humoré trahit, neceffe eft,vcvel vnü.— 
pon tht rantum morbi genus curet, vel vt vnus tantum in corporefit— 
ne (ubt humor . Huius diiun&ionis prima pars neceffarió probatur, 
 würmü QuOd cum fimilitudine fubftantiz pituitá eduxit:nó poterit — 
motum eadem quoque ratione bilé traherc.Pituita enim & bilishu- 
'  morescontrarij fünt,& diuerfos etiá morbos excitant. Simili — 
quoque rationc fi. febri ardenti medetur : non poterit cU — 

rare febres quotidianas: aut cerià nó crahet natura fimilitu- — 
dine:quod ramen Launzus aperté confitetur, Hacc fole ipfo 

| illuftriora - 


Esso LUBE YRNENESJ. OU. AN 
aftriora & clariora funt. Altera parstáquam aperte falfa ab 
Hippocrate in primolibrodenatura humana,& in co,quem 
- Galenus in eundeé fcripfit commentario,refutara eft.Sienim 
-. ynus tátum in ccrpore humor effet , vnicum tantü effet ele- 
 mentü,quod res cópofitas miíceret, quo nihil tam eft cótra- 
rium fenfui & rationi. Pratereà oés docti medici noruntdi- 
uería effe genera morborá ,& vnamquamlibet illorum vatia- 
re pro fubiecti diuerfitare: ita vt Socrates qui febre quartana 
 laberat;non tanta moleftia afficiatur,quanta Plato,qui tamé 
€odem mali genere vexatur. Hoc quotidiana experientia 
fatis docet,etiam me tacente; non tátum in his,quz morbos 
. comitari folent , fed in illorum curatione quoque. Qua de 
- caufa Hippocrates occationé precipitem, vfum periculofum, 
& iudicium difficile appellauit. Pratercà fi paulo cópendio- 

- fius generalem purgandi,& purgantid medicamentorü lege 
memoria repetere mihi licet , pauló planius hoc totü nego- 

.. £iü declarabo. Ea eft, vt primi humor, qui qualitate peccat, 
. euacuctur, & ductusobferuentur, per quos nature inftinctu 
ferri,& morbus &inirr& natura fe exonerare confucuit. Pra- 

.. fercà oportet , vt hz vix naturzlege aptz fint , nec impedi- 
.— mentaaliunde habeát. Hxc purgatio fit,vel cum fimpliciter 
-—. htrmores praui,qui nondum efferbuerunt, vel aliquácorporis 
-— particulá offenderunt, euacuantur: vel cüm humor qui fluit 
—. perloca inconuenientia, retrahitur,vel cum à partibus, qu 
minus ob impediméta quzda ad hanc rem commodx funt, 
Ieuocatur? vel vnà cum eo qui exinaniri incipit, protruditur, 

id quod fxpiffimé accidit, cum nature cxpultionem ma- 

. terio peccátis infurgit, & à medicamento purgante iuatur? 
— Hzobferuationes ex doctrina Hippocratica funt defumpte, 
— &harum ope;quod fit bonum medicamentum;vcl malignü 
.. facilé diftinguemus.Huc igitur Antimonium veftrumaffer- 
.. te,& dicite, Antimonium nó educit humorem peccantem; 
. Receum per vias, per quas vel natura,vcl morbus exonerare 
. feconfueuerunt , nec perloca conuenientia eum cuacuat : 


T crm 


Morbi va- 
riant pro 

ubiecti 
diuerfi- 
tate .. 


Pargandi 
lex. 


non igicur bonum cft medicamenti. Q uam enunciationcm - 


. iàprobo. Nam confümit,hoc cft, liquar;& humore depafci- 
. tur,vt mox demonftrabo. Nonitaque malos humores cua- 
.. €uat, & tantum abeft , vt illorum cfferuefcentiam impediat, 
— Mteamexcitetpotius. Necartis induftria có dodapget 


003a 0 MABER BECYNDYS 
— vt vel naturz,vel morbi,vel humoris motü fequatur.. Nam. 
tamin zf(tate quàm in hyeme, & in melancolicis , quàm bi- 
liofis , & in morbis qui per fuperna , quàm quz per inferna 
purgantur:vomitionem mouct:& vt breuibus omnia com-- 
plectar,& infrà & fupra expurgat,in omni ztate,quouis tem- 
; pore, & humore, & in omni morbi generc. [rue 
Asümo. ^ Praterrationes veró fupra pofitas, affinitas &z fubflantiz — 
i BENE fimilitudo, quam Antimonium cum plumbo habet, quem- 
| umumet. 2ddmodumantiqui omnes fcripferunt , nónne fola fufficit, vt — 
inter venena optimo. iure collocetur? Nam fi codionein —— 
plumbum mutatur, confiteri quoque;oportet illud plumbo 
 venenofius effe , quód fit materia inzquali magis , & minus — 
compadta. Q uod facilé comprobari poteftex infuaui odore, 
qui tum, cm affatur,effumat, & cüm fubtilior illius & hu- 
midior parsab igne furfum fertur,& fumum intolerabili fz. — 
tore (Nam auripigmentumaliqua ex parte refert)emittit,. — 
partes dutiores & magis terreas relinquit , quibus malefica 
vis feu fübüdijsquibuídà potiffimum fulcitur. Q uod Lau- 
nzusipfeliberé fateri quidem cogitur: fed malignitatem 
tamen illam przparandi quodam certo modoà fe adhibito, 
antequam in vfum transferat tolli indubitanteraffirmat. Et. 
quia incidimus in métionem przparationis, breuibus caufas 
& modum docebo,iuxta quem medicamenta maligna prz». 
parari confücuerunt, vt inde, num hzc noua przparandita-- 
tio legitima fit, cognofci queat. " CUPS LC 
Medicamenta purgantia malefica, vel qux veneno patti- — 
cipant,aut faltem aliqua ex parte nature noftra aduerfantur, — 
| iuxta regulas primüm ab antiquisdefcriptas,S&z notas,quibus — 
Duplerz- infignitz funt;eligi debent. Quo fado feduló elaborandum — 
dori mc erit, vt illorum auferatur malignitas,vel frenum faltéilliinijs — 
MK: ciatur : id quod ficri & poteft & dcbet admixtionc alterius m 
Mods medicamenti, vel artisopera atque induftría. Idque triplici — 
(E decau(ía. Primum, vt formz fpecificz, & caufz latenti, feu 
tius admi. fácultati quam occultam appellauimus, occurramus , & hac 
xuonm. ratione aliquandorobur debilioribus addamus : veluti cum 
. laGtisferum, vellac cum epithymo commifcemus: qui alio | 
quinon magnam vit purgandi habiturus effet : vel vc mali- 
gnitatem irimutemus eorum quz partibus principibus no- 
ftri corporisinimica funt,& ita ca adiungamus , qua Wen. 
2; uavi 


Ro o DÀ "EMEAHCLS 2 — — qu 
vicas roborare , & ab omni moleftia defendere poffunt: 
- vel vt ea meliora, & cflicaciora reddamus , & ad partes , per 

quas humor educi debet , deducamus. | Deinde vt primis 
- qualitatibus refiftamus,veluti cüm frigida cum calidis,vtin- 
uicem inter fe temperétur, coniungimus. Poftremó vt incó- 
modis occurramus,quz ex vfu horum medicamentorum fe- 
quifolent, vt funt, animi deliquium, ventriculi morfus, tor- 
mina,& excoriationcs inteftinorum. Ita res fuaui odore mif- 
€ere folemus,ad mitigada hzc incommoda, & cor roboran- 
dum & fpiritus. Pari modo quádoque faporibus ad exceffus 
medicamenti frangendos vtimur : acri & amaro, vt flatus 
 difipemus,& ventriculü roboremus: falfo,vt medicamento 
flimulum addamus,(i forcé fegniusactionem fuam perficere 
. Véllet: vn&tuofo, vt viz reddantur magis lubricz dulci aut 
. infipido,vt magisfunt iucunda guftui , vel vt acrimonia illo- 
tüm frangatur : acido & aftringente, vt vehementia illorum 
. retundatur , & purgatio laudabilior fequatur, & partes qua 
Rutritioni feraiunt , & alendo corpori funt deftinatz , inte- 
gtz, & illzfz conferuentur. Sic aliquando medicamenta in- 
zquali confiftentia mifcemus , vt cum vifcida & glutinofa, 
quale eft tragacanthum & maftix , tenuibus, quale cftalos, 
& colocinthis , feu cucumer agreftis, coniungimus. Quod 
ideó fit;ne excorientur , vel referenturorificia venarum. Sed 


c ha&enus , quantum ad mixtionem, quz medicamenta 


. Cotripit & emendar;attinet. Nuncad artis folertiam acceda- Qe. 


. Bius,hec quatuor habet inftrumenta;quibus maleficam vir 2 


Anfufio,quartum & vltimum, tritura. Coctio duobus modis 
perficitur , primum ehxatione , fecundó fola vi ignis abíque 
Vllohumore, & hzc affatioappellatur. Chymiciin metallis 
Improprié & barbarecalcinationem vocát. Sed vtraquevim 
abet minuendi humoré excrementofum medicamentorü, 
P'zcipué veró poftrema ; quxea acriora reddit, quorum vis 
Ta pungens in humore imbibita & fepulta quafi erat. Lotio 


Contrariam vim medicamento,quod lauatur,habet. Mace- 


* 


Tatio feu infufio idem feréprzftat. Sed hoctamenam plius 
efficit.v eaquz infunduntur,vires fuas in eo res xa 


1 . . . S TD 
medicamentorum mitigare, vel infringere folet. Inter qua ;, 
ptimum eft coctio , fecundum lotio , tertium maceratio feu Pgentur. 


Veró eandem facultaté habet,fed longé praftantiore, fi aqua 


Ld 


AES oe 


GREC £IBER E CYNDYS — 
funtinfufa,relinquant.Ita fi vim purgatricem tan 


Antimo- 
nium ptz- 
parandi & 
corrigen- 
di ratio. 


Matthioli 
Antimo- 
nij confi- 
ciendi mo- 
dus. 


' Poracem 
nullo mo- 
do Anti- 
monium 
€orrigere. 


 acriorem tamen effe & magisamarum,quód in lacte cap! 


per confequensinimicum. Q uod ctim. óprime Launeus afi- 


- » 2i 


dE 


ftremó in caufa eft, vt medicamenta melius inuicem per- 
miíceantur,eaQue tenuiora reddit & promptiora,vt per cor- 
pus deferantur, & quod magis eft,aliquando maleficamillo- — 
rum vim obtundit, & aufert prorfus, vt videreeftin cucu- — 
mere agrefti , qui niíi quàm tenuiffimé conteratur, pertina- — 
ciffimé ventriculo adharet, & inteftina exulcerat, — e 

Confideremus igitur iam;que fit vfitata hodie Antimonij 
prazparádiratio,& videamus,num hac illius malefica visim- 
minuatur. Supràànobis demonítratum fuit, Antimonium 
crudum frigidü effe & (iccum. Et etiamfi nulla alia fubeffet 
caufa , venenum tamen eft, exeorum fcilicet numero, quz. 
zalia funt ob qualitati exuperantiam. Oftendimus praterea, 
eaídem cum plümbo facultates habere; & ob.hanc caufam — 
nónullos Antimonium quartam plumbi fpeciem effe exifli- 
maffc.Ratioigitur hoc tàm natura malignum Antimonium 
przparandi,tàm admixtione alterius medicaméti,quam co» 
&ione,vt Matthiolusin Cómenrarijs fuis in quintü Diofco« - 
ridislibrum fcriptüreliquit, perficitur. Primum enim Anti- 
monium crudum in puluerem redigit , & in vas fi&tile adid 
deftinatum ponit,& ad ignem affat. Q uo fao in cenuiffimá 
polliné redigit,& igni rurfus apponit,& tamdiu coquit, dum - 
nullum amplius fumi emittat : Deinde vnciam Antimoni 
crudi cum libre femiffe affati cómifcer,adiecta vncig medie- 
tate Boracis,& omnia (imul denuó coquit.Si igicur Antimo- 
nij malignitas admiftione alterius medicamenti aufertur, id 
per Boracem fieri oportet,cuius hac vis effe debet:fed hocà | 
veritate quàm maxime alien eft:vt mox demonftrabo:Pri- 
mum Borax, qué Grzci Chryfocollá appellarunt, tefte Dio- 
fcoride, venená eft, quod vomitionem mouet & ventriculo 


maduerteret,ad negationé cófugit,& affirmare aufus eft; 
ftrum non effe antiquorü Boracem,(cd medicamentá quoc 
dam compofitum exnitro foffili & natiuo,& fpeciem bipic 
cuiu(dá renitétis, quique proximé ad naturam falis accedat 


vcl vaccino tamdiu maceretur,lauctur, & poliatur, dá 
ginem | 


i — 29m YR4OMANUESRA 1343 $5 MEM) o — 
ginem amittat prorfus , & deinde fuli exponatur , adie&o ; 
oleoamygdalarum dulcium per quadraginta dierü fpacium. ; 
Hoc modo arte Boracem parat Launzus: quamuis maiores : 
polli duas nobis cóponendi Boracis normas reliquerint: vná 
 maturalem;alteram qua autifices quoque vtütur, qux ex zre 
. Cyprio,& vrina pueri conftat. Georgius Agricola fcribit Bo- 
| facem Venetum cóponi artificio quodáé nitro duro,denío, 
- &quodlapidé reprafenter.Sed Chryfocollàtamen appellat. | 
 Namjinquit hec veré Chryfocolla eft,quà Arabes fua lingua 
Tincar vocat.Si igitur que Venetijs paratur Chryfocolla,vera 
| et& genuina,& hzcvenenum (tam naturalem quàm artifi- 
- &iofam intelligo)cur hoc tam perfria fronte Launcus nega- 
 reaudet? an fortaffe, vt illi potius quàm qui hac de te copiofe 
commentati funt,fidem habcamus,cupit? Nec eft,vt caloré 
- hicobijciat,vcl in eo multum fibiconfidat.Nam vt Agricola 
- ribitehunc colorem ope cuiufdam herbz acquiritqua au- 
- Hificescü altero carent, vtuntur. Chriftophorus Encelius idé 
prorfus fcribit , & loannes Kentmannus , qui integros libros 
- his vltimis feré munditemporibus de re metallica in lucem 
ediderunt. Et quia przclaré hac (ibi Launzus cftugiffe vide- 
. türcüm noftrünonantiquorum boracé effe dicit,lubens ac- 
quiefco,& abundé mihi fatis fa&i iudico.Sed videat tamen, 
& diligéter menté adhibeat,ad ea queadhuc dudurusfüm. —— 
4 Nittü (accus eft coagmentatus, & ceu condé(atus & optimo Proprietss 
iure ad quádam falis fpecié referri poteft. Nam quamproxi- fax 1 1 
 méadillius naturam accedit , & in viribus quammaxime cü e 
- Mllocóuenit.Illud autem,é quo Borax fit,durü cít,denfum,& à 
lapidi imile, vt antca oftédimus, & ex cófequenti cii incale- 
fcitamplius arrodit etiam,vt Galenüs capite vigefimo, libri 
- Quarti de implicibus medicamétis fcripfit:quo in loco dicit, 
. quód omnis (al qui é terra fumitur magis cópadus cft, & ter- 
ICus alio,& calidior & ficcior, & nifi acrimonia illiusà parti- 
bus aqueis retüderetur, hic calor, nó proculab ignis feruore 
abfnturus effec. Nitri v(tá quáproximead naturaaphronicti 
accedit,quod e(t (tomacho inimiciffimd, nec nifi magna vr- 
te neceffitate fumi deber,vt Galenus fcribic libro nono de 
limpliciá medicamétorá faculcatib*. Q uiliber porro fal vim 
havetaftringété,& vécriculü fubuertit,& perturbat vomitio 
Bed; mouer,& radédo exiccat ac purgat: & hác ob caufam,vt 
Ra Mefxnus 


Li 


260 . LIBBNDUSECUNDVS. — 75 
Mefnzus afferit a&tionem iuuat medicamentorü quxtardé — 
fcu fegniter purgát. Eccüm nitrum hac natura fit preditum, 
» quomodo quzío naturali € infitz Antimonij malignitati 
refiftet? an non augebit potius illius precipitem , & laborio- 
fam purgationem * Vel quomodo poterit partes principes 
ab hac peíte defendere , vel tueri ? aut meliufné reddit? vel. — 
quomodo ad cas partes , e quibus humorem educere volu- 

mus, medicamentum deducet? Nam quod ad qualitatum. 
contrarietatem attinet,non eft,quod hoc przftat,cüm defa- 
cultate occulta iam agamus, & quáuis de illaintelligamus, 
tátum abeft,vt illi refiftat, vtficcitas illius víque ad quartum — 
gradum augeatur;illudáue calidum efficiatur, vc mox dice-.— 
mus. Vlterius itaque progrediamur. Effectusnitticontrarij — 

funtne effe&ibus Antimonij? Miniméveró. Ná & morfum - 
ventricüli augent, & vomitionem mouent,ita vtnefciam,an — 
vlterius progredi debeam , vcl dicere Boracem folum effe — 
caufam.Eftné fuaui odore , qui fpiritus roboret? Nam defa-.— 
pore iam egimus. Deinde cftné diuería ab Antimonio confi- 
ftétía? Nequaquam. Nam vtrumque durü,denfum;& graue — 
e(t.Scd obijcies fortaffe effe prparatü, & amififfe iam falfe- — 
dinem :ad quod refpódep quamuisaliqua iam przparatione — 
fit facta virium feparatio , malignatamen eius qualitasnom — 
 omninotolli poteft; nifi prorfus fibimetipfi contrarium effi-- | 
Qu. ciatur,& ipfum fibi repugnet. Deinde cá Chymici de rcbus — 
tra narori CODtra. naturam locuti funt, fales& reliqua minütiora me — 
exa,  talaintellexerunt, Nam quantüà natura metallorum gene — 
€ raliabeffent, opriméviderant. Hincconcludo ctiam eaeffe— 
imperfeda , & inepta, vt metalla naturz noftrz familiaria — 
reddant. Namcuüm infra ca fint pofita, ijs non tanquáintet^ — 
medijs vti poffumus,quod potius deijs fimplicibus debetin- 
telligiqux viuunt & vigent(& impropriévegerabiliaappel- — 
lantur)& naturz animali & metallicz participant. Sed velle — 
contrà cum Launzo inferre, Galénd dixiffe, nitrum vtilitet 
fumi ob humores craffos & lentos : perinde eft ac fi quisfe. 
facco, qui totus aqua madidus effet;cooperire vellet: Ne — 
enim Galenus hoc de nitro vfto, quod ob hác caufamad na-— 
turam aphronitri proximé accedit , & ventriculo inimicum 
cít intelligi voluitquéadmodum ipfelocoà Launzo citato - 
afferit,& quod rcs ita fe habeat, exhibete quao — 

"d vitum, 


. effectus Vnum tamen obiter hic annotabo, vt oftendá quan- 
. tum Laungcus in compo(itione Boracis ex nitro natiuo,aber- 
. muerit. Nam fi infpiciendum nobis illum dare deberct,plu- 
rimü profecto operz illi ponédum effet. Similitudo nitri no- 
ftriquá habet cum defcriptione antiquorum , cius commo- 
 nefacit nos,& ego ad ea me referá,que Marthiolus fcripfit,in. 
quibus tantum Laungqus confidit. Cum igitur dicit Boracem 
. fa&um effe ex nitro natiuo, foffili , manifeftó falía proponit. 
- Velle deinde affirmare,e qua re, vel quomodo fa&us fit;per- 
- inde eftjac fi perfuaderc nobis vellet,íe fuiffe à Conülijs Rei- 
publice Veneta; que hunc parandi modü fibi tanquam prz- 
ciofum thefaurum referuat. Et credo fane,(i Launzvs melior 


LL au 


P. -OSYRvYBWRNLS..:. . —— MEC 
vítum;videbitis proculdubio eofdem cum Antimonio vetro. 


fuiffet Chymicus , quá ha&enus fumus experti , & Geberi & Ex quibus 

rebus con- 

TA . & o abe - é ficiatur Bo- 
Boracem ex Halonitro cóftare,cüm in eius locá Halonitrum rax nofter. 


aliorum libros vel parum infpexiffet , fufpicatus potius cf'et 


- fxpenumeró füfficiát: & Halonitrum non ita operofa prazpa- 
- tione accedere, actiones Boracis perficere poffit. Pratercà;cá 
 Borace Veneto caremus,alium ex Halonitro cóficimus, quo 

Vtimur;nó aqué tamen bené,;atq; altero. Vidi duodenos có. 


ficiendi modos;ex falejalumine;& halonitro. Alexius Pedo- 


. Wiontanus cópofitioncm vnam defcripfit;in quá alumen, (a* 
lalkali(cuius vfus eft in vitris cóficiendis) & fal gemme ingre- 
diuntur, Q uz rationesita in medi addu&a,quod ad Nitrü 

"atunet, füfficerc falté debent,relata potiffimüad Halonitrü, 
falalkali, alumen & fal gemma: vt Borax (iue ex hoc,(iue ex 
illo fit compofitus, nó poffit nó effe perniciofus , & periculo 


- plenus,& ex cófequenti minime aptus, vt Antimoniü Corti- 


gàt.Adiungam pratereà qux Matthiolus fcripfit. Neg;enim 
confulit,vc Halonitrü loco nitri, medicamentis quz intra 0s 
 fümütur, nifi forté quis deditaopera Íc in difcrime vitz cóij^ 
cere vellet;mifceamus, & co nomine grauiter in Monachos, 
quiin Mefnxü commentati funt,inuehitur,eofá: tanquà in- 

- Vidos;& quibus chatitas nó (it cordi;accufat,d Halonitrum 
. Peros debere fumi conful. Et hzc,quod ad mixtioné atti 
het dia fufficiant Reliquü eft,vt breuibus percurramus,nu 
 órte( quz fecundum fuit inftrümentum medicaméta corri- 
. Bendi) hec malignitas imminaui vlla ratione poffit. Artificiofa 


E 
An 


xp 


loditur 
umonjJ 


; artificiofa 


| Antimonij prz paratio coctione ficca, & — queealcin Boraendo 


3 uo di- 


 Affatio 
etia 


Ld 


——.... déberetantum intelligi: nam (fimiles caufas fimiles quoq; fo 
.... lént coníeqni effectus , nec tam facilé pro diuerfa artificum. 


2163 LIBER tÉCYNDVS 


nis 


tio dicitur;perficitur.Perhác humiditas queligabat;Sz veluti: — 
in vnum cogebat partes craffiorcs & terreftres,expellitur.N&. 
ignis vi eiufmodi resin cinerem redigütur, id quod Geberus. 
quarta parte primi fui libri de magna perfectione fcripfit; Cá. 
igitur Antimonid veftrum praparatis, quid quarfo aliud faci- 
tis,quàm quod illud durius redditis, igneailli vim cómuüis 
catis.Humiditas enim aquofaeuanetfcit,&z exhalat,& cadem: ] 
quoque de caufa etiá mollities& frigiditas, quaeca fulciebás 
tur,& ca innitebátur quafi. Siccitas deniq; augetur, humidi- 
tateabfente,que illi refiftere poterat;nec fieri potcft,vt Gale- 
nus quoq; affirmat;vt ha:cficcitas fit abíj; magno calote:Sic — 
videnius metalla,quz fua natura ficca & frigida funt,viignis 
adurétia fieri,qui cüm zquéinimicusficillori calorinatiuo, - 
quam noftro;ca alterat;atq; immutat. Sic ctiá Chymici quá 
liber rem vi ignis in cineré reda&tá in naturáfalis conuerti, - 
maioréacrimoniam acquirere fcribunt. Galenus pretercai — 
proemio noni libri de fimpliciü medicamétorü facultatibus, — 
medicamenta frigida & aftripgéria omnia (€ quorü numero. — 
Antimoniü crudü quoq; eft) vítione maioré caloré acquireré — 
afferit humiditaté enim abfümi,& quod reliquü manet tet 


. reum cffe, & coniunctam haberecaliditatem qux Aiifloteli — 


luzriptupa dicitur. Cuius rei abundé teftis effe poterit argen — 
tum viud,é quo hac ratione puluis Mercurij cóficitur. Metu — 
quoq; idé fentient omnes do&i Chymici;tàm ob quotidiana — 
experientii moti,quàm quod regulá habent, metalla extrin- — 
fecus omnia effe frigida;ob partes aqueas, quibus pertinaci — 
tcr adhzrét,& ceu affixz funt: Sed intrinfecus caloré habete. — 
maximü,quitum demá appareat, cum frigiditas vnà cühu- 
miditate feparatur,vi fübiecti quod habét;id eft,aqua vt iam — 
oftédi. Et quamuis videatur vobis Antimonidü mitius efle fà- ; 
&um, quodfuülphurab eo abit: Spiritus tamen intus manet.— 
fixus , & vaporquidá inutilis tantum exhalat.Siucigiturge" — 
nerali vftione, fcu affatione vtamini, fiue ad fj pecialé progrt- — 
diamini;cadé etit vtrobiq; ratio. Nam durius Antimonium — 
veftrà redditis, & igne plane, qux duz tesvaldé cupi med — 
camenti bonitate pugnác: Nec cft quod dicatis; hanc rege " 
dé tranfmutatione & perfectione metallorüimperfedorum — 


inteme 


| v DE VENENIS. 326; 
intentione immutati poffant. Nec dubito, Launzum, (i ali- 
- quando forté in librum Geberi inciderit;reíponfurü v(tione 
metalla puriora reddi , adiectis ijs rebus quaid efficere pot- 
funt , inter quas falesannumerat : fed (i paulo penitius ré in- 
trofpicere voluerit;inueniet partes impuriorestum poti(fimá 
feparari,cum vnàfecü quoq; fübftantiam magis terre(tré cra- 
hunt,& corpori tantum puritaté relinquit. Ecoftédat mihi 
jam, Antimoniü fuum cüm ita przparatur,& Borax illi ad- 
mifcetur,hoc poffe prxftarc. Tantum enim abeft, vt poffit vc 
potius tota ipfius fubftantia maneat confu(a,& ventriculum 
ita ingrediatur. Sed (i hoc poteít,cur Marthiolus nóin prin- 
€ipio totum imponit? Vel quare denuo Antimonium crudá 
commifcet? an de nouo corrumpere vult,quod tanto conatu 
purgare nititur? Praterea confiderate quefo;& negocii exa- 
&ius paulo perpédite. Dum enim Antimoni( veftrum vritis, 
nónne tam contrarii nature humide,quàm eft vitrá ficcum, 
illud redditis? Ita fané res habet; nam hacrationc inuenietis 
illud aliquo modo vitri natüram induiffe. Deinde , an non 
vofmetipfi eü prxclaré fuo munere funcdtü exiftimatis,qui id 
pellucidum magis,quz vna eft ex vitri proprietatibus;reddi- 
deti? Habeo penes mequinque aut fcx fpecics ; habco item 
hallufiacá, quod hodie vela pandere incipit,& principatum 
obtinet. Sed (cimus iam actioné conficiendi vitra non poííe 
fine extremo igniscalore, & ex coníequenti extrema ficci- 
tate perfici. Et Theophraftus Paracelíus ipfe primo libro de 
Gradibus,capite fexto,caquz vel incalcem,cinerem;vel vi- 
trum funt reda&a, ad quarti ignis gradum accedere fcribit: 
quod Arnoldus de villa noua quoque te(tatur.. Et quamuis 
Antimonium veftrum non exacté vitrum fit effedtá (id quod 
- &fürmare non aufim:ná (upracarbones pofitum,fumum ad- 
 Aucemittit, proptercà quód Antimonium crudum etia de- 
nuo fuit adiectum)hoc camen nó negabitis,id cim exopaca 
&vmbrofa naturain pellucidam abicrit,cum vitroaliquá ha- 
bere affinitaté, (altem in primo gradu. Quomodo igitur na- 
türanoftra hanc dutitiem.& ficcitatem vitream dilfoluet , 
veldeligabit? nam hoc fierioportct , antequam infurgat ad 
€xpellendum vitiofos humores , aut medicamentum alio- 
: p nullam cum illo haberet euuzaSeizy quod tamén 
- feet &eti , vt oftendi , cum alioqui in venenum degencret, 
R 4 & pror- 


H- 


164 l1248RW €*TOYEDYS |— . — — 3 
& prorfusinimicillimum naturx noftrzreddatur. Quod fi. — 
hzc minus fatiffaciunt vobis, cani,quzfo,vitrum cenuiffimà 
tritam obijcite vel deuorandum przbete;, videbitis eofdem 
fere cum Antimonio veítro effc&us. Sed fortaffeceftimoni- 
um Theophrafti Paracelíi adducetis , qui in libro fuo de vita 
longa ,capite in quo ex profeffo de Antimonio agit , fcripfit, 
Antimoniüm quemadmodum aurum mundet , ita corpora 
quoquenoftra mundare, & verbis prodigio(is vtens, vtíolet, 
maximum dicit cffe arcaná;&z: modum przpárandi obícurii, 

- & difficilem intelle&u,docuit, nótamé itaintricatum;vtnó — 

optimé videamus eam przparandi rationem à Marthiolí di- 
Theopha- ucríam prorfus effc. Primó (inquit) vide ne corrumpatut An- 
fi Antio. timoníium,fed tantum hoc;quantum eft; inteprum maneat, — 
nij przpa- citra vllam amiffioné formz : fub hac enim delitefcit Anti- 
tandiratio. xi pU 2á (d$ fo 
monij arcanum;id quod perretortü impelli deber;fine omni. 
capite mortuo;ac denuóàin terti coho reduci. Tum dem. — 
' erumpit,;dofis eius grana quatuor, in quinta effentia Melifz 
Irem Toa- adminiftrata. Ioannes de Rupefciffaquiante annos trecétos 
piam,  deconfideratione quintz eflentiz omnium rerü fcripfit c4- . 
put habet in quo de quinta effentia Antimonij agit, de qua 
mira przedicat, & obteflatur etiam,effe myfterium maximü, ^ 
. necco vllum poffe inueniri admirabilius. Sed videte quzfo 
quomodocomponat. Primum in puluerem redigit ; & ace- 
tum Philofophoram in vafe plümbeo perrmifcetj& íta fub ft 
mo equino perfeptuaginta dierum fpacia relinquit : igni de- 
inde apponit,& fuccum eo modo qué proponit,quem Bene- 
di&um appellat;inde elicit;nullo chefauro, quantumuis pre- 

* ciofiffimo comparandá;& faccharo & melle dulcioré. Vide- 
tisiam opinor,quantum veftra przparandi ratio, à prioribus 
duabus diftet. Quod vterq; & Paracelfus & Ioannes deRt. 
pefciffa vera dixit;przparatio codé modo qué illi & pracfcti- 

'bant & imperant;facienda erit. Quoin locofatis mirarinon 
poffum, Matthiolá,fyncerioris Medicinz cultoré acerrimi, 
& natura ad reprehendendü alios quàm maximé procliué, 
iulloádhibito deligétiori examine, velcaufis effectuum eX 
a£tius pauló contideratis;hunc fuum pra parandi modumih 
v proferre áüfüm fuiffe? Nccenim perfaadere mi- 
i,vel vt credam adduci poffum,hanc genuinam przparandi 2 
fationem effe; qua Antimonium igneum Rig sedan UE E 
io: b o onam 


1l 


2 OYGDE YEN DNUS:1 X4 


bonam partem maleficz plumbi vfti facultatis: acquirit ; & 
 petconíequens: carnes. etíam& humores tám.bonos quàm 
málosliquare,& refoluetepotcft.Id quod in pitorequodam 
regio,cui nomé erat Nicolao obferuaui:qui.cü ex aqua inter 
. «utégrauiffimé laboraret , illique totum corpus ad modum 
. tympani intumuiffet, tandé longo interpofitoà morbi prin- 
. cipio tempore me ad fe vocari iuffit.| Cui, quemadmodüars 
- mihiimpetabat, & ratio confirmabat etiá, medicamenta, & . 
.. eyímata,ad educendü feram quam:maximé accommodata 
prafcripfi.. Sed cüm morbi diuturnitaté candem graui(lime 
ferre videretur,& turpiter falis Antimonij miraculis. deccp- 
. tuseffer;illudomni modo affumere decreuit , fed: paucis in- 
. tempo(itis diebus vitam c morcecommutauit.Incifocorpo-: 
. reinte(titia corrofa;& cotrupta inuétà fuere. Q uccaulafuit, 
. Wtpertinacius deinde in priore fententiaper(ifteré ; Hi enim 
^ funteffe&us gattcsd mis adürentium , & humores & 
. Carnes depafcentiü. Id quod amplius pracipiti & violéta An- 

' timonij actione probari potcft. Nam in dimidicferé hore fpa- 
cio maximá feri copiá educit ftatim & grauiora fymptomára - 
inducitquá vllum aliud vel peftilentifimum verieni genius 

. qued duplo maiori pondere fumeretur, & cui argentum vi- 
uum quoq; ineffet, Aut funt ne hz humiditates,que vnitan- . . . 
tum parti func affixx, illad;fulciunitur effe&rices morborum .. : /i- 
caufz'? vel tanta exinanitio fieri ne potefttambreuitempo- 

. re? Naturaliter fané lii humores ventriculo & inteftinis funt osost. 
impa&ti;& vifceralubrica magisredduncr, &peruia, tine qui. onere 

| busnaturales actionestam feliciter perfici non poffent. Hu- monium, 

.. fores enim funt pituitofi, qui ex alimento reliqui factifunt, 

.. &dvtiles tamen ad partes nucritioni deftinaras in fuo vigore 

. Cohfétuandü.Aliam igitur preeparádi ratioriem quxrite;fi vl- 

. làmex medicaméto veftro vtilitatem capere, deliberari vo- 

— biseft.Confuliteobfecro Philofophos C hymicos, qui perfe- 

3: cv metallorá quá vos notitiam — — 
Itrisprecibusconiungite,illofj; etiam atq; etiam rogate;vt 2 

| liane. modü vobisoftendeic'velint; quetimdmodum-firie ila 

— lübitatióne confirmatierim , nonnullos effeinteriptos) qui 

. Vigilanti ftudio & crebro vf ;myfteria qua matura i metal: 

- lisoccultare voluit, optitié'calleanit ; & nobis etiam reucia^ 

. fint: quod nifi opera illorum affequamini ,in bonam quoq: 

^. Sub R j partem 


" 


1266 - LISER SEICVNDVYS a 
partem accipietis, (i Antimonium veftrüm in venenoríi or- 
:dine pofuero; Q uod firationes fuprà pofitz minus fati(faciüt 


'Vobisage periculi & Argenti viui,8&z Antimonij facite;Sz ve — 


trumq; pari tamen pondere duobus canibus deuoranda pre- 
.bete,videbitis procul dubio,quod inter vtrüq; celerius actio- 
nemiamabfíaliae 2:5: 09861 250,25 oue ies 
Mtas" Optaréetiam hoc inloco,vt Magiftratus,cuiadminiftratio 
opem im -Reipub.commiffa efl, autoritate fuà interponercet, & grauif- 
Po"  (fiméin hzcanimaduerteret; viamáue przcluderct his;qui 
 hocmedicamento, id quod peffimé animo conceperunt, ad 
exitü perducere facilimé poffunt;nec vllü eft veneni genus, 


quoquis hominé occultius necare poffit , fiuc ad quantitaté, 


fiue qualitaté cius refpiciamus , ita vt fabz magnitudo fatis 
apta fit, vc interimat. Etcum nullo (átvel (apore ; vel odore; 
rion tam facilé cü vel medicamentis, vel vino, vel iufculis eft 
permi(tá percipi poteft.Et vt (amfhatim complectar omnia, 
nihileftinrerü natura , quo quis maiori cum pernicie poffit 
abuti,quàm hoc medicamento. Q uid igitur proderit (ad te 
Magiflratus orationem dirigo) prohibere,vc Pharmacopolz 
cuiquá velargentü viud;vel auri pigmentü vendant , cü hoc 
s permittas et cóniueastacité,& tuearis quafi?Sed iam rationi- 

Refponde; DU & obiedlionibus, quas Launzus in mediü affert, refpon- 
fils Eu- dercoporter,vtle&tor melius de hàc tota noftra difputatione 


nzi obic- 


&Honibu, iudicare poffic?: Hát itaque autoritatibus &- expetientia fta- - 


& rioni- bilit: funt. Prima enim autoritas,cum exiftimat Antimoni- 
"^... umnoneffe venenum; hoc tota verfatur, quód dicit, anti- 
. quos cum de venenisfcripferint,nullátamen de Antimonio 


mentioné feciffe: ad quod facile eft refpondere. Primü enim 


argentum hoc probabile quidem cft , fed non. neceffarium, E 


Neque enim fequitur , non locuti funt vetetes de Antímo- 
nio,cum dévenenis cgerunt;igicur non e(tvenenum.Secun- 


dó,nónne omnes ij quiplumbum venenum effe ftatuerunt — 


idem quoqiie de Antirnonio affitmarunt,cum,vtilli quidem 
exiftimant, Antimonium plumbi quzdam fpecies fic impet- 
fe&iffima? Diofcorides ver qui-Aritimonium vires plumbi 


víti habere fcripfit, & lioc loto vehementiuseffealferuit,an — 
non ipíe quoque .Antimonium. venenum cffe iudicauit? - 
Q uod fi Launxus bonus eft Chymicus , Antimonium cum — 


| pyute idemeffe optime nouit. Cum igitur Plinius, pio 


Ipc ui. 
& i: 


27D UE ho 


m DE YENENIS. /: 167 

. rides, & Albertus plumbi vfti' fumum periculofum effe &. 

. mortiferum affeuerarunt nórne idem quoquede Antimo« 

. mio intelligi debere conftaritiffimé voluerunt? Plumbü quia 

. emetallis omnibus eft imperfeáiffimum ; ob hanc ipfam 

. caufam (inquam) periculofum eft. Sed Antimonium quar- 
ta fpecies cft plumbi; eaque imputior (autfaltem; fi non eft. 

- fpecies plutibi ; fatebimini camem illüd plumbo multó effe! 

. impütius, ob rationes fupra comprehenfas ) fequitur igitur 

. ARntimonium plumbo effe periculous. ^^ 070 700 

.. Altera autoritas ex Matthiolo defümpta eft;& Gallo,quo- 

. tum vterque Medicus eft Archiducis Ferdinandi, cüm: di- 

.— dt: Si Antimoniürà veneriüm effet;ntquàm certé àduobus 

— tm przclarisviristam egregie commendaráfuiffer. Vrrume 

^. quefané ob excellentem doctrinam & admiror,& venerati- 

. Oneprofequor: fed veritati tamen plus tribuo, eaque plus a- 

. pud me poteft. Vterque honio eft;& errare poteft, vt & alij: 

nec diffido ; fore , vt cum rationesmeas probé intellexerint; — — 

aliaintopinione futuri. Quod ad Matthiolum attinetmul- orn 

tos habet locos in fuis commentarijs, in quibus illum decep- locis errare 

tum effe fcio, fed ex innumeris duos przcipué obferuaui, NE 

quibus in libris meis de venenis copiofe differui & ( vt mihi àem com- 

Quidem videtar) modefté oftendi, quz mihi à veritate aliena "29" 


Quid fit. 
experienna 
& quomo. 


$608 LIBER SECVNDVS To 
veluti cum idem immunis à morbo euadit,.quod fanguis& 
naribus eflluxit : hzc experiétiafanguinis luxum bonum & — 
falutaré oftédit. Que veró dedita opera inuéta eft,ad ipfum 
agrotum fpcétat,feu febre oppreffum.Ná fiis in fummo t 
tius corporis calore , & vigore febris , fumma cum volu ptatc 
aquá haufit; cam; ad fatietatem vfque bibit, & inde melius - 
hábuit,experientiá iüde colligunus.Sed nó ftatim regule ge» — 
nerales faciendx funt fed. hoc diuturnitate téporis,& longo 
víu, vt Ariftoteles octauo de moribus libro affirmat,cófirmae 
riquoq; oportct;ne-düartem có(tituere volumus, feneftram 
ignorantiz patefaciamus.Sed ne'hoc quidé (at cft. IN& expe- 
fientii hanc rationi iunGá effe oportet. per.quz duo inftru-.— 


.fmentaártesomnes & remedia funtinuéta,vt Galenus incó. — 
mentario primi Aphorifmi Hippocratis fcriprum reliquit. 
Alioqui medicus nihil differret ab ijs, de quibus Galenusli- 
bro ono de placitis Hippocratis & Platonis loquitur,qui ex- 
perientiam folà fecuti;fi quos errores cómiferunt,cos emen: 

— daremonpoffunt:ob quá caufam idé autor libro tertio de lo- 

..cisaffe&is , inuehtioné remediorü , quz ex veris demonftra- 
tionibusptoficifciturjinijs, que raro euenire folét, experiétia 
multó przftantioré effe affirmat . Et quia verebatur,ne expe: 
rientia deciperemur, libro quinto Methodi monct, ne quif- 
quam noua experimétaante proferat; quàm feoptima ratio 
ne prioraremedia , quibus antea vfus fuerat , dam naffe per- 
fuafüm hábear. Non quod remedia recés inuenta reijcere ve« 
litquod nunquá Launzoncgabo,fed yt exceptiones, hoc eb 
ratio & experiétia coniungantur. Sed vnum adhucexinnu- — 
mcrabilibusalijs,que neprolixitate moleftus fim,obíeruatio" 
nc digni eft: vcratiónem nimirü reddamus,quare expetiene — 
tia;hioc & nóalio modo cótingat. Neque enim fateft, dicere 
haseffe facultates occultas: ná he vniuerfale & nó particulare 
refpiciüt :& vos alioqui nullá regula generalé cóftituerepol- — 
fetis,& experiétia veftra relinquetur dabia& incerta,Hocre- — 
ligiofe obíctiarioportet; vos impoftoribusobturemus, qu! 
quouis téporé hácexperientiá decátaturi, & devita humana — 
iniqué proríus & péruerfo penitus ordine lufuri effent.Nam, 
vt:Galenusafferit,expetimentd periculofam eft; propterea — 
quód fubiedtü,in quo experiri aliquid volumus nó idé eít co 
materia fabri lignatij :quà quáuis aliquádo nó rede in dud 
^ adhi« 


B5 i3g 


m corpus dignitate pre(tantius eft;nec in co quic: uam,i- 
fiquod v(u fit probatum , tentare oportet , cm finiller vfus 


mem fpenumero periclitari faciat: Ecquod magis eft, Para- 
€elíüs ipíe,vnusex prxcipuis Antimonij autoribus, & fauto- 
tibus,capite fexto fui Labyrinthi, experientiam é plurimorü 
remediorum fcientia quadam collectorum vía manare,& v- 
bi fitfcientia, ibi quoq; experientiam effe cffirmat : fed con- 
dudit tamen,(cientiam debere hanc przcedere. Itaque ex 
Vobis,qui toties Antimonij veftri periculum feciflis,fcire cu- 
pio, num experientia hac veftra crebra memoria confirme- 
tur, & iuncta fit rationi , vc regula quzdam generalis poffic 


. uetfantur,vt fuprà oftendi. Aut expertíne eftis mente tamen 
. priusnon adhibita , Antimonium veítro modo concinnatü, 
lem habere vim & efficaciam ? Quod fi ita eft, cur antea 
. füitprzparatum ? nam vt dicatis, naturam vobis víam mone 
 Étraffe;nefcio certé quo pacto probaturifitis. Hoc cnim de 
 ljstantum rebus,quz velin corporc funt, velabeo manant, 
: intelligi debet. Vnatantüm experientia, qua fit dedita ope- 
Taobis reliqua eft, qua fi opinionem veftrá confirmare vul: 
 tis;neceffe eft, vt id rationibusimpulá quibufdam, quemad- 
modum febricicans fitim habet caufam faciatis. Sed qui e& 
ifla (quxfo) ratio ? An non ea, quod Paracelfus (vt dixi) An- 
.imonium vtaurum,ita & humores corporis mundare Ícrip- 
fit? Quod fi hanc enunciationem vobis negauero, quid tan- 
dem devobis iet? Nam,vt verum fatearmihi non potcft ef- 
"fefüfpe&a, Nulla enim prorfus e(t (eu naturz cognatio inter 
Antimonium & corpus humanum , uemadmodum eft in- 
teraurum & Antimoniá , vel quid hoc cum illo habet con- 
Jun&dum ? Vtrumque cnim corpus eft inanimum , terreftre, 
: ftisidum (iccum,& immobile:corpus veró humanum & vi- 
Bit,& plenum eft calore & humiditate fzcu nda.mouetur, s 
Íeré tantüm à merallisquantum ignisà terra , diftat. Qui 
deinde dicetis,(i cum Arnoldo Villonouano fie 
To. Naturam per fe ipfam tantum corrigi ? & poffem for- 


et 


affe i Antimonium corpus cor- 


Valle optimo iure dicere, eos qu 

je RSS , : (t au- 
tivete fcri e corpore metallico, quale € 
Mis ef ripferunt, hoc de corp ^um, Y 


il DE VENENIS / 2j a69 5 
hibeatur,non magnum affert incommodum. Sed huma- 


nontantum mapni fit caufa periculi, fed de vitaipfa homi- 


componi. Rationibus certe de(tituimini : nam ille vobisad- 


llonouano vobisrefponde- 


d 
X 
e 


"came 0o 1 C EBRER GRCYNBVS | 0 


rum,&xzr ifo» itaappellatur,intelligi debere voluiffe.Sul 
hacnominnm varietate,pro morc folito, myfteria fua occul-- 
tarunt. Ánignoratisforían,quod nominibus, vt lapidem Phi- 
lofophicam,qui metalla purgat,incognitü nobis facerent,vfi 
fint?Sed vtad alia properemus, oftendite mihiquefo,experis — 
entiam veftram & longam effe ,& crebrovfu confirmatam? — — 
& nü demonftrationes,aut probationes habeatis, circumfpi« — 
cite, & rationibus medicamenta noftra vos iure damnaffe 
comprobate. Scio fané Launzum hoc fumméelaboraffe,& —— 
validis conatibus tentaífe:nec ignoro etiam,cum vt mercem. 
fuam vendibiliorem redderet, aliorá pro more circulatorü 
contempfiffe.fed mox ad hoc refpondebo, vbi prius hac dif- 
cuffero. Rationes itaq; , vos ctiam atq; etiam rogoafferte,(i.— 
quo vobis fuppetunt,quare Ántimoniiü peftem potius,quàm. 
febris he&tica, & quotidianam potius,quá ardentem , vel eas 
in vniuerfum curet?& ex omnibus regulam quandam idone- 
am & gencralé elicite, que Hippocratis & Galeni przceptis — 
pofficannumerari. Neccxi(timertis velim, ideó nobis fatiffa- 
&ü effc, quód dicitis, multas adhuceffe res incognitas, qua- 
rü vires nondum expertz aut exploratz fint : Nàin hoccum. 
vobisconfentio, & quod ars Chymica multa habeatfecreta; 
cad; magnarum virü,non repugno. Pratercà non ignoro, ViX- 
quadraginta aut quinquaginta annos elapfos effe,à quibusli- 
gnü Guaiacum,Sarza Parilia,& Sinarum radix, & quadáalia 
medicamenta,in víu effe ceperunt,& magna nobis commo- 
da prafftiterunt. Sed quod Antimonium veftrá hisannumce- 
rari debeat,nego.Et hoc ipfum eft, cui pugnaciffimé contra: 
dico.Facultates enim illorá tam qualitatibus manife(lis, quà 
víu & ratione, & do&torü communi confenfu funt confirma- 
tz. Prztereivitam habent, & plena fünt calore & bumidita- 
tc,& ita comparatio noneftvniusgeneris. Sed velle inferre, 
ideó quod quidá puluere Mercurij in pefte,& oleo calcanthi. 
in febre quartanavtantur, Antimoniü eodem modo debere 
in vfum adhiberi?quid quao hoc eft argumenti?confequens. 
enim prorfus nihil valet, & de vnoaffirmari, de altero nó po- 
teft.Olea enim quz natura funt acrea ,naturz noftrz certé 
magis familiaria funt , quá terreü illud Antimoniá veftrum. 
- Sed vn adhuc reftat, quod me mouct, vt expcrientiá veftrá: 
& vtendi modi meritó damnem . Ná etfi medicamen ce 


E 
[ 


ad vomitü, vt iuxta Galeni przcepti in commentario 13. A- 
phoriími Hippocratis fedionis quartz prarparctur prius, & i- 
doneus ad hác a&ioné cfficiatur. Primá (inquit) nofce opor- 
tet,quomodo isqui veratrum fumpturus cfljin alijs id genus 


. purgationibus fe habuerit. Primt itaq; à medicamétis vomi- 


tü mouétibus mediocribus incipite,& periculá facite:quod 
fivideatis difficilioré lubfequi purgationé,caucte ne veratrü, 
hifi bené prius preparato corpore, offeratis. Poffé hoc in loco 
arcas veítras eadé moneta implere,quá vos furripuiftis,& ex- 
emplanonnullorü,qui peiusex Antimonio habucerüt,& mor 
té etia; quod magis eft;obierüt,in mediü afferre. Et credo fa- 
né cori numerü,qui fanitaté receperüt, & qui virá ct morte 


- 


. €ómitarunt,paruo inter fe differre.Sed hoc habent proprium 


impoftores,vt eos tantü diligéter obferuét,qui naturz bene- 

ficio ex duobus maximis malis incolumes euaferüt,& corum 

qui fuccubuerüt,libérer obliuifcátur. Nec tamé dubito An- timo 
timoniü aliquá quandoq; vtilitaté afferre : fed talé, qualé is, deas. 
qui cii inimico fuo congreditur,capit. Nam cum tumore co- moros 


ftarílaboraret,nec e à Chirurgis vlla ratione incidi patere- cure 


. tur,ex forti illa imaginatione boni illud ab eo confequitur, 


qui damni illi infezre decreucrar,& voti cópos ita fit. Vel ed 
praftat vtilitatem,quá maritus é peruer(is moribus , & mali- 
Bna vxoris natura capit. Hac cü venenü illi obtuliffer,& ve- 
Ietetur fortaffe , ne fatisidoneum ad interimendum illi cf- 


 fet:aliud illiiquod huic primo contrariü erant, dabat,& dum 


ambo inter fe collu&abátur,natura fuperior facta, vtrumq; à 
Íc expellit, vt ex E pigrámate Aufonij,quod in lib. meo de ve- 
henis inlatiná linguá conuctti, conftat. Sic itaq; Antimoniü 
€ corpus eft i Fund tàm mifere naturá exagitat vt recol- 
' corpus eft ingreffum, M Es 
ligerc fe coada,illud primü vomitureijciat, & per conieques 
viasad prioré mali caufam difponat , qu: mota deinde quo- 
Qqucexpellitur. Q uod fi quis pratereà Antimoniá humores, 
Qui morbos excitarüt educere contendat : huic refj pondeo x 
Verü quidé effe Antimoniü non tantü in egrisfed godnque 
Optima valetudine funt affe&ti,multó plus humiditatis edu- 
cere.Sed idem. quoq; fquamulas cum , cüm lebetes znei cu 
Juntur , & recésab igne auferuntur furfum gii ei 


272 LIBER SECVNDVS. zc T M 
Quod in quodam , qui febre^quartana conflidtabatur , & 
ab imperitis rei medicz perfuafus , eas in puluerem reda- - 


Bercnló -&asaflumferat, obferuaui. Reliquum eft, vt ea medicamen- 
m » : " x * e ca : 
medicame tà quibus nos vtimur communiter in curatione morborum, 


torum Pit reuera effectibus , quos requirimus , accommodata effe de- 
I . " n . 
uerfus Lau Imonftrem,;qualia funt Rhabarbarum, Scammoniü, turbith, 


nd calum- contra quz tria Launcus potiffimum inuehitur.Primüitag; — 


nias. 


fi cacum metallisconferre volumus , nemini dubium eft, ea 
naturz noftrx magis effeamica : Hoc enim faltem nomine. 
ijs potiora funt, quod animam habent, quam fecuto fpiritui 
noftro naturali patticipant. Vfam habeo cum ratione, quz . 
duo funtartium inftrumenta,vt fuprà demonftrauimus.Ha- 
beocommunem antiquorum & recentium confenfum:Ha- — 
 beoa&iones communesin omnibus morbis, in quibusiJs v- 
timur. Velleautem cá Launxo affirmare,co quód fint acria 
& amara, ideo malefica effe, perinde eft aci quis gerius cum. 
fpecie confundere vellet : nam (i Mefnxum legit procul du: 
bio didicit hancenunciationem haberefe ad aliquid: hoc eft 
talià dici, refpectu habito ad ca quz acriora funt,& magis à- 
mara.Prztereà didicit, hancaliquando propofitionem non. 
intelligi de medicamentis,quz cadem funt fpecie:necenim , - 
. bonaeffet hzc conclufio; Rhabarbarum plumbo & argento. 
viuo magiseftamarum.Ergo Rhabarbarum vtroque pericu-.— 
lofius c(t. Nam Rhabarbarum differt fpecieab argento viuo, — 
& plumbo. Q uod ij Launzo, fi minus fibifatiffa&ü hacre- — 
fponfione putat, qui hzcdocente meaudiuerunt, libentet.— 
dicent.Et vt idem denuo repetam;hzc conclufiobonáneef- — 
fct. Rhabarbarum füblimato magiseftamarum,quodtamen — 
nullo prorfus eft fapore przditum,ergo Rhabarbarum fubli- — 
mato periculofius eft medicamentum, Amaraventriculum — 
roborant;vt Mefnzusafferit,& acrimoniam medicamento- — 
rum tempcetant,flatus difcutiunt, & corruptionem arcent: — 
quas facultates Rhabarbari habet, & magnaexparteScamt- — 
monium quoque. Et quia hucufque oratio noftra proceffit;. 
dico Antimonium ob hocipfam effe malignius,quód fit nul- - 
lo proríus fapore.Nam fi illas ationes de quibus antcà locu- 
ti fumus perficitnec illud ad vllam manifeftam, feu euiden- - 
tem caufam referre poffimus , an non fateri oportet , vim il- 
lius maleficam omnium effe maximam ? Cum peftisinlo- - 
Tree mr. có quo- 


* 


E DEGYENEMISS 0:0 123 
coquodam;qui bené ab aé&re perflatur, graffatur S nulla cx- ..- 
 ttinfecusapparet caufa, ob quam diutius ibi moram trahere . 
- debeat , an non hoc illam effe periculofiffimam maximo eft 
- argumento?an non cum, qui fimulare nouit, quàm qui eft a- 
. perto ingenio, vereri. magis oportet ?-Sed obijcit Launzus, 
. medicamenra noftracífe adulterata.Sit itafané.inueniantur, 

- quemadmodum procul dubio res ipfa fe haber. Sed cauc ti-- 
- biabillis.. Anquiá mahubriumafciz parum valet , ideóne. 
. totafecuris in aquam proijcienda eft? Vcl quare Launaus. 
- ipleeain vfum adhibet, vt in quibufdam remediorum for- 
. misfua manu fcriptis,vidi?. Omnes fermé huius vrbis phar- | 
- macopolarum officinas circumiui , & diligenter infpexi , & 

. multa bona & mala medicamenta reperi. Sed hoc tamen af- 
- fumareáufim , mein multistria illa medicamenta, quorum 

" füprafactaeft mentio,omnium laudatiffima, & in quibus ni-- 
- hiliure dederari poterat;inueniffe: nifi Launzusin vniuer-, 
- fumea, quz oculis ipfimet intueri poffumus , negare velit. 
- Scd & noslibros;quetmadmodum & ipfe, habemus, nec deeft. 
- modus; ca inter fe.inuicem conferendi: Habemus collegas. 
. medicos omnium totius Europz pra ftantiffimos: nec com- 


. Rercio exterarum gentium caremus, Q uod fi dicirRhabar- pa- 


- barum quod Venetias aduchitur; nó effe legitimum,fcu bo- barum. 
nutnjnfpicereillud tantum oportet,an ad rubedinem decli- 
liétan eranc, an fubftantia rara fit: vel fratum, rubrum, ful- 
tiin ;vel-alaucocolore apparcar.: yel manfum crocrcolore, 
. ühgat;& amarum fic; & aftringeps - Sihzcomnia illi infunt, 
- 3d quid hac noftra difputatio proderit ? Quid Matthiolus 
| praceptor. ve(ter , &; Archiducis Medicus, de hoc dubitat? 
| Sedad éffe&tus accedamus, an non tales funr, quales ab fira- 
- bibus hoccft;maioribus noftris, &.noftri remporis medicis 
| fn deícfipri? An mondacij forían noftrós homincs accufa- 
 Iévultis;qui ejus effigiem bencuoloanimo communicarunt 
Dobis? Ari ignoramusfortaffc, Venetos merces fuas Alcxan- 
driam: "fit vehere , & Venetijs nófolum Agypti medica- 
mento fed à Indiazad rotius mundi vfom, componen jan 
ne(cimüs Luütanos commercia fua potiflimum Calecurhi 


habé:e:L ibros.nauigarionammouper in lucem editos lcge,& 


&he Launze;ne ín pofterum in ram abíu S 
E zw z 233 : 1127 ; vitolpQgüspT)2Y t L ^» niunt. 
prudens incidas .. Deindc qua pearomment nme mm 
mid E. , 


uiti 


d 


fürdasopinioncs im- samm& 


7 " 


"Turbich.- 


- aliad (anare fe poffe profitétitar , quát podagram ; lepram, 


- bastmorbis mederi, fetióres ait ctirare non poffent.: Sed vt. 


 & idgenusalios morbos medicis pro defperátisderelidtos, 


. cum commodo nóftro; Knritronij vtendi doceant : tamdiu. 
. expetdtemus,dumi jj; quiinid fammolabore & ftadioincume. 


$9. 0 XIBER!'EECUNDYVO — 
affers jillà ver&b omninm funtpulcherrima : fed totum non 
exprimis.' Nam de modo corrigendi illius, quem nos fequi-- 
mur, ne verbutii quidem dicis; hecacrimohiam álliustam. 
coctione,quàm alreriüs medicamenti adnrixtione tempera: 
riaddis, Mefnzüm legito, & quod volueris inuenies; Quod. 
ad nos,qui nie latuhá quidem vngucim, vcaiünt, àratione di-- 
fcedere volumus játtinet ,nuüllo modohunc niedicámenta: 
adulterandi modum probamus,fiue hoc à noftris fiat;frueo-- 
limà veteribus fuerit faditatum. Ob hanc caufam Pharnia- 
copolas admonemus,vt oculos & mentes adhibeant, & offi-: 
cinas infpicimüs,& malum à bonofegregamus.Sed'in vigiti«: 
ti fcr&/ annorüm fpacio , vixtot errores vidimus committi; 
quot Antimonium veftrum in vno tantum perpetrauit. Po- 
ftremo optime nouinius quales notas optimum Turbith ha: 
bere debeat. Quotidie enim illud cotrigimüs , in morbis 
przfcribimus , & effe&tüsinde,quos ciipimus,confequimur. 
Hzc copiofius tractarem,nifi in aliud tempus multa;quz di- 
cenda reftant;referuáte animus mihi effec : & ni(i (ciremle- 
&otem affe&ibus minime feruituri, fed rationes meas xqui 
bonique corifülturüm effe, Nam ita eá quz à me dicafunt — 
de Launzilibro explorandz veritatis, & non contradicendi — 
ftadio fcripta fuiffe procul dubiointelliget;/ | 000000009 
- Quibus ita explicatis & probe intellectis,facileimpoftes — 
rum ,vt mea fert opinio, erit, canéte ne homines ram facil — 
cuiüis &dem ádliibeant;& viram; fummum thefaurum;illis — 
committant , qui experientiam tànquam fücum ignorantiz— 
faxillinunt, & vt maioriin honore habeantur; circulatores — 
referunt; qui vt medicamenta fna comniodius vendantnon — 


vlcera inueterata, putrida; & ad cancri naturam accedentia, 


quaf ipfisfolis haec fectetiora reüelaca füiffent : aut veritas 
abindo&is,quàm doas tradari mallec : & quafi difficiliori- 
finem faciam, ita apud animufh hac in re coniflitüo;vt nimi« 
rtum,cüm Matrhiofus & Launzus vterque; vt res ipfaoften- 
dit;in re Chymica patum Verfatüs'; nullam alium modum; 


bunt. 


gi Co GAMESEBNENIL — 7 o. 
buit, tutiorem feu certiorem viam praparandiillius, ue id 


B » 4 


D 


per olci extradtionem, fiue alia quacunque re, quam ars illos 
"docet, fiat, demonftrerit. Interim vnumquenque àdmonco, 
ytfbi caucac, & Magiftratum precibusomnibus oro & ob- 
teltoriimó ceu iuramento aftrictum volo , yt fuam hac in re 
"auctoritatem interponere velit. Et quia Ántimonium hoc 
modo concinnatum, tantam in ventriculo perturbationem, 
feufübuer(ionem inducit , vt ea non poffit excogitari maior 
.. intam breui temporis fpacio,confulerem certé illi, qui forte 
Tümpfiffet,vt medicamentis vétriculum roboraret, quorum 
alia per os fumi, alia cxtrinfecus applicari poterunt. Potetic 
ttiam confilio adhibito prudentis medici, ijs, que perosfu- 
muntur,medicamentis,ca quz acrimoniam temperent ,ad- 


. icere,& clyfteribus vtijqui vim habent mitigandiillam,& , — 
| ttes nutritioni deftinatas roborare poffunt. Nam hz vel ziucs 
. omnium maximé hoc veneno, vt accidentia facilé ceftantur, /n2mo- 


. Offenduntur . Delicaté przterea nutrire illum; & cibos con- 
. latum partium re(taurerur;offerre oportet. Q ua copio(ius 
. fané hic explicatem, niti bona pars corum,que in libris meis 
. deVenenis , qui propediem, diuina adiuuánte gratia, ab(ol- 
. Wwentur, & cuilibet deinde communicari poterunt , fcripfi, 
"ucquoqueferipoffet. ^——— s 


«. T 
4 L2 


Farwaürs tad Nt 


276 : 52. Nba UK * AC T s ; x zi 
 ONICANDRI ANTIQ VIS. 
/|J-$SIMI POET £,ET MEDICITHE 
RIACA, IN LATINVM CAR. 
MEN REDACTA "* 752 6a T 


E vriLIV M; que dente nocent jd. 
que , ferarum o 

?, Tum varias formas , tum noxia pulpera, 

M NT quis be CDL LHE, MES. je 

RS KQI Incautos perimant: bomines ,ili[aue rt- 

x SS deles so cic iboc od ll 

— Peflibus antidotos mili multos interamicos, 
Quos conjanguimee tungit vicinia [lirpis ,. "d 
Chare Herme fianax ,faciliveraceque Mufa, — 

 Etcandentelibens ac promptus pedore dicum. 
Ergolaborantes in: filua e»: wurecolomi |... cmd 
Te medicum wi Etsie, vtfiquaibi agentibusilhe ——— 

Mortiferos vabido dentes imflixerit ore , Ke 

 Mbstemorborum medicaminacerta fuorum, — 

Due prime ip[e seo didicifli carmine , fumant. 

| Fama eff multiplici variata phalangia forma , We 
Omnesue [erpentum genus , e* que cateraturbaeft, — — 

Letale omuefouent, Dres [pirantque "YER, 

"Anguipedumfu[o prodiffe cruore Gigantum, 

. Dumcontra[uperum tollentes arma Tonantem, 
Thus trifido tererentur fulmine , fi iam 

Phocaici quondam prope [acra fluentaveceffus 

Non fifa Afcrans cecinit mendacia vates, 

4t largos punéli facientem corporis imbres, | 

2n vucaimu[um poft tergum cu[bide 'vermem ,, 

Filia Titantt Cei Latonia diua 

Produxit, celeri quandofeflina volatu 

Baotam impeteret quo perderet Orionem,, 


8 


[97 - THE RÀ: e nnm 
uM; puram ile Dée eogfluri Jontesre foraiofa à wie T 
 dttrellare mapuzlalitansbune Seirpiset Mp tus ls 
Occultas tacité inff dias prtémáe | 201 RRREREE 
Et Jolidam fixo ' percipe ACHPHGEO MN | supal te 
Cuius lucida nsn SE 
eArdua priéciniédo micat iter fier. a elo; 

— Quodáue cvenériatum non napno  weptile EE yao Á 
| Omnibus ex flbi ex yoclibebn thblo o s 
Seuffratum fft bm fé fit [ublime; fu "—— 

Tunc chi tonréntes: phis Pilanepru ip "i paw t 


* 
B 


3 dtque ird pdf itira e 
— Noxia férpenstum vedolen direc "e 


— Ceruimi dues 
— Et fic cupt aceenidene sagate s 


Mul; dol dicem erepitanribus nee e 
- 4ut uis n Jibanotlados accipe ira quat m A 
: Tantundeyiub cris mafhurtis bs sun ge duóbua ies 
: Cost adc 9x — au 
4ut exiccantemirare J"tereirum a 


-278 | : UNICANDKisv US: ———— : 

Vt [unpta &quali pendantur (ingulaparte, .......000- 
ium irc | insi io un T 
Qui licet irriguis mer[us. tamen ardet im vndis, 
Expre[faque flatum. effinguitur cm&ius ola, 

Hunc quem fluttifoni gttunt de littore Ponti, ..... 

Qui, rude vulgus , ibi vefcentes carne magiflr... 
 Pafcendi pecoris na poff armenta fequuntur. .... 
Pratereà graueolems candentibus indita pruntt d. 
Galbana, e» ignitum faciens 'ertica dolorem, 
Omnibus mum Jerpentibus. efffat odorem-..— X 
Iflis auxilits caua lufIra, migrosque rece[[us,. 

Ac omnes tali purgabit peffe latebras, | 

Et placido proffratus bwin fatiabére [omnos 

$12 bec diffocslh conflemt uon. prompta labore. ... 

Atraque nox [ubitis tellurem contegat alia y... 

FmitisQue operss dulcein tibiforté quietem; | 

Vt [ua defeffis redeat ost artubusyoptes..— oio 
T'unc iuxta virides (inuofi vortict alucos. 5 005 - 
Amnicolam nepetam perobefas collgeripat, 0 
His ea quando locit ma[catur plurima. ; pámque: " 

Vdis leta labris JG) Amano wnine gaudet. 

Aut tibi caffa falis; pulchro qua flore renidet , 

Sic quoque montanum polium y ciims graue [iran 
Horret VOMREDÉ Dan cecols echidne 
Herba, ev: ab Euxina que fertur origanus vrbes, ..— 
Quecuuque larum decerpitur obuia, prodefl...——— 
Pabula férpillum gmolli quod pajarur hortos. 5 t diga 
Atque [uas circum vadices figit, eo birtit s 
Expalum folis pendentia brachia fulait. 


THÉRÍACA| ' P ud 
Profe item apa ina aea eye ni, : 
Viticeasque comas, c» fpinofas apagyrosz 7 

Sic eo» pumicea fe&tis ex ay boreramut, —Á 

— Regah[que amplis licet bafe frondibus vti. 

- Accipe stem inmocuo medicantem frigore rumum, 

- tque imtfa pigri Scyra. prima &ffate bubulais; ! 
- Qudtum, fi pa[Cens armentum basederit herbas, — ; 
— Precipiti farer per inbo[pita deuia curfu. n 
- Hac ratione etiam den[i comapinaflel, ^ 

— Cuius amaris odor longas effertur im auras, 

-— Queque venenato fugat Wruetebemi: o 

- que bec fola tili funt [ubfleynenda detenti, 

—. Quod tffruis i im vacuo pernottans rure, sibi 

— Porrà fu u[petdas potes obturartcawermat, C 

.— Vt prodire foras timeant nec cfbilazollgit ! 

- Colla tibi, ficedrinas in frétilebaccat 77 | 
"oiii » buiciue tuos tibi cantus pet : 
- Veleraue [piratis [ügerminzpynafelh, ^— 
—CSiccadue, Jin iab ades or i eC 

- Palladio imtuderir, fattura "vt ante, 

— Hec quoGué tama modo tibi V Vy. e ques 

- Multafeye 2 folas radix  prectoja Cyrnzb ^o 

- colit, es. grato d exornat bonore. 
CmBarun do&irix- étiam un 


dud j Pieter e e Sr PO MBHE sie" Tr 
Tetra quibus virides depingunt terga cores - T 
VéltenerumflorénpptY a "venienti br | ane ó 
In medio [acra de Pallas arbore, ficca 
Trineris, hincaueFuum colleueris vm e 
Tute dabis "m | fBcurns membra quieti, 

| 4 


130 CO KICAJDEIEE :- 


Nuliseóue fira etueslacbrymalile bus. t 
Iniefosque tm parua. duos mortaria ramos 

Nobilis abrotom non fe[[a contere dextra; 

4Equalique oboli naflurcia. pondere mifez. ici 
Sic quoque ducentis lapidem. aoua femma dau... 00 
HincQue breues faciens rotulas palleute [ub umbra, 
Que tamen adiniffo [it lbera Manat, ficca... Sende 
uas, pofiquam aruerint rur jum tere deinde jew e 
Q uandoque im triuizs eneranaa. dedita. Mis 

Reptilia afpicere. esl fecum. coéuntia: qua ft. .. a 
Figline caute tollens, ammiferis. AE os cenis p EE 
Egregium antidotum contra. ill cvenena vepones. 000 
Sed Juperadde boue ceruizo ex offc medulle, 0 - 
Velpingu, caleat quod adbuc à.cade, serebris.. : 
Triginta quantum po[[unt. jufaler dracones, : 
JO uattuor beminas pxaffantis odor re rofacei,.- 
Cms faéla [emel bis, térueexpre P pelis 
Spleudentisáue olei crinis. endi uxtt olus. 


T antundem,ts: pure dodran íce. cer£. - 
Hec Lene feruenti celer. omi concoque ufo o 
Squamea dum. liquids ollefcant, uei a niihi i 


Dehinc fabrefatiatibi mola: fits quacunéta teranturs. 
Turbenturáue fonulfed acutas exime [Dinas,. id 
S uandoquidem bit atrum a foleat. pen T "PEHERUIUT 
Hoc ex usen irlii ne bra. déude.. o 
In quodcunque voles Uer. & qudaunque aver 
Te poteris tuta[emper. confirre flus. | 
Vel cim [ucoife torrenti me]fs n «]lu:. 
Diues ad arez.opus, ferutante pr unda besos 
| b. cdbies ie nssufirára. feines AC VSRe5! 
Sim bit non conéto forta(fis corpore: fucci. 
—Amribusafhidibus: fcedere lean 


| i lud qutm mortales turbat (9 e 


SUA 


Als 


h Ó 


"e 0 — TREXEACAS6 0000 MÁO 
Adnoflra antidota (E) mandatayvt trifle venenum |. 


Et letum effugiat , cauta citó mente recurre. 


 "PoRRo ex cvipereo,quod norit; germine petor-..— Ven 
Femina, que "veluti maiori accenditurmmay 5 o 
Sic 'vebemente magis fert noxia vulnera morfu... 

Et plus ghfcenti fe cauda qe» corpore voluit, 

Unde citatior baciédos mors occupat artus. at 
Noxiut efi autem reliquo plus corpore morfus... 
Obféeruandus ,vbi ve&dort proximaTauro 0 
- Turba, [ubexoriens monfirarizt Pleiades afrum: 
- Siue vbi cum catulis tacità apricantibue olm 

Nildum pafl. [us fartim infidiofa cauermis 5. 
Dipfzs eniti a quando famelica prodit, 
- Vel fatiata redit ne tum,tibi con[ulo; feug 75 007 
- Vila in triuns occurrerit obusenquam, 00 

— Cum durum fgiens imorfum igne[centss echidue: 

— Freudit echas cel vbi feruente libidini flu 

- Seuo dente. fni re[ecat caput illa mariti». 

- A fL vbi pofi vegetam ceperunt pignora vitam, - 

— lamáue propinqua ad [unt maturi tempora. partus; . 
Indignam chari mortem vlafcentia patris, .— 


Exutus fer 
Uc quand 

vMortiferoqué erineitit on 
Maxim enum longas duceiiti corpore [praty ban 


cauezs horrendam quando 


ens renotat , [eu pdérny das 


/ rs we P AEST T ur 


Varia te- 


E) P EA. 


282 009 ON ECANTDEITOT 


Horribiljaccelerant flu. firepitanteiue voncho, 50 


PRAETEREA candens niue eo a[per vepribus Otbrys. 


pilum ge. Ruffivemibism featet eo caua vallu , eo alte: - 


Seps. 


Afpis. 


«a 


Horrendumtue caput porreitaAue pettora tollit, 


: s qualidus interdum color albot., fep? virent 


Ac rigide falebrit rupes, nemorofaáuefaxay oos 
Quá [itibusdus, es* baud vmo apparere colore M 
Vi[us A habitat , feps femper concolor ili, —..^ "Man 
Quà [ub foffa tenet teéla atque cubilia, terra. siia siia 
Ex illis quota pars [axofi conauaclini - zy vita c 
Paciferoque "Deo congeflos feruat'aceruos, n 
tque grauem infi mor[is mortalibus slum. aS 
Nec faciles cuiquam fine noxa adiguntur aculei, 
Imo malum diri fundunt in membravenenum. A 
Terreffres alij cocbleae fimilare videntur ; MI 
Sunt alij "viridi quos, pingit: [quama colore, dA 
Oblongumáue fabrà vario facit ordime circlum...-- mA 
Plerique in bibuli quid delitientur arem, ls Coe 


Quodam cen lepre [iras albore fcabre(iumt, 5 


NvNC ageterribilem fitientibus afpidafguams, 
Pefhle plus alijs boc ex grege reptile mofce, 0 
Formidabile cui corpus , tardumiue volumen, j : 
Quandoquidem tran[uer[avia eff ;prolixa&ue ventri — 
Spira, 'veternofique nmere videntur ty, viis id 
4r foe ac frc hfrudiritame 5 
Vel mnimum ffrepitum [Genes é corpore fomes o 
Excutit, t9» teretem fmnat mox albera trafium p: 


Tam procera, exten[a queunt quàm braebia ducis 
Tantasue craffities ef, Wantun miffile telup, 7 d 
Qvod faciens baftas dota faberexpolitarte; 50570 

Pro trucium borrifona taurorum, e9« cede leonum) —— 


| THERIACA. T D 

Cum maculis ,fepà eff cineres imitante figura... 00 

Nonnunquam ardenti veluti [uccenditur igne 55 - 

ldque nigra ZEthiopum [ub terra quale on £ 

Nilus fepe lutum vicinum yo Nerea voluit. 

- Pretereá gemma ycalle inflar , fronte caruncla 

- Harent , fanguiners fcintillant lumina flammis, 

Turgida [qualet item cernix graue [ibilat ipfa. 

- "Befha, dum certam vomit ira concita mortem. 

- Quatuor binc intra maxille coucaua dentes... 

- Radices fiere (uas , quos inda quibu|dam.. 
Peliculis tunica obduait , triffe vnde venenum. 

- Effundit , fi. fort fuo bac approximet bof... 

— Nec tamen vlla vides impre[fi vulnera. morus, 

— Nec dignus fatu tumor sédumcorpus aduritz. 
Sed qui lens boo eft, citra onmem fata laborem. 
Claudit , c7» ignauomoriens torpore fatbifait-. 

— Solus eam potis eff Ichmeumon vincere pefemy, 

- Cüm graue cautus ei bellum parat , editaqe ona, 

- Que fouet. ip mulborum bominum in faperabile lethum, . 

safer mrdaniue deas. 


TALE autem Ichpenmonammalvelut acrior 6i: |— amens. 


quale ani-, 


Que cicures alta prendit fub mote volucres, 


na foruxere [uum fupra tabulatacubile, s 
E ATHAYI Wow fobolem fatricibur alt. 
- «d vbi Niliacos inter. decermere uncos: sSsabvi iq 
4ltas continua fefe demittitinmdat, os 
 Suboserfoáue petit. lano[ur corpore fundus 
Et fna ded atta teca tras Sene ott 
Dum rapido illum deficcet Sirio af, 
ay peret vipidos facienda ad brc enr sen 
| e IE V cor calnligie s 
Turc pretendentii hnguam , bo á (Que boyetir 


ERSNE 


mue x 


Vipera. 


 Etcanentem habitant Afe lfelenum , quin e7- dum 


Fetnina poué trabit. cesmancam *vipeva candum 
eie duris-borrentem:t dergora fauamis y v «d 


"Obliquam fuat pofiresmo im: corpore ca 


5a iti3 


M. Ros -NICANDRI 
 Impetit aduerfum caput acri mordicus ore, 
ut 'vlgo feme deprenfa i i — iatda. 


HIC quoque vipeream, que cernit acuta ie 
A[picias /vt non evo fe corpore prodat , wat. 
Et nunc baclonpum;paruum trabat WA yrhmen, 
Ne pare confines forma fit vbique dracones : 
Cernere nam suit noflra bac Europa minor ess 
Tum qui molle [upra a prazendat COTDMA ce Ee | 
Et quodam candore micent, alijad fcopulofos. 
Seironis mortes. alta Q9 Pannoria; e ipfam wont 
"Ripheum ,&- diskawreorwh cognomine pagunt , -: E 


Fert eAfia vira tres lonoit qui tra&libur vlzast :- 
$e iig aar: uin i - Butarterog atque. du sais 2 
Ardums pim ets , ea celis Cercapbus i intra co ad 
Se multos refouer Quorum fati ampla pate[cunt V 
Inlatum capita; veio rca vitimafpire, 0000 


" opaca pigrum vaptat dumeta pulanes, 
€ Jed acre caput mas ^ rt prolixior tlla | 
Voas (Qj quandoque minor. fed non ita lato ja 
Ventre patet ub eff fr lud We per omnia enge 
"Prolixi fcmper tra£tus, fi imi quoque quet 


Pese iritato quaties excanduit iFiig vai VE el A E 
4npuineo facies oculique aubore: wins wc 
Difffague micans ci rff UH o M 


puel. "feras faciens iter editturba querelas lh aal » 


rea ex Marcos tns nein qat WM à 
uibyacyirut iacit. fes at feni plures c wpth 
x v fd babet : bos perpendere latos... 


" 


EET 


Iffat 


THERIACA. EUN 
ex carne licet porri ipfo ex couluere quedam... 
Tt fames que uunc pinguis nunceffecrunta — 
Cernitur , Qj mullum prefert quandoque colorem, —— 
Std que circundat plagam ginis moles 
Tollitur interdum rubicunda, ac palma videtur... 
Liuida Uonmunquam quodam velut bydrope ghfat; 
"Pretereà quales ambusfo im corpore bulle — 
Exteriore folent [ummatim emergere pelle. 
- Inde [nbexoriens plagam (Q7 "vicma , putredo 
- Occupat es» triflem ciet in praecordia mortem: 

| vAfpera quandoquidem vehementer , £j ignea noxa. 
- Totum corpus edit ym[ere arélo ex gutture voces. 
— Perffrepitant ,cecaQue eet "vertigine nutat ; 

- Multaque debilitas membra, anxictasque fatigat; 

- Et grauis opprejfum vexat caligo cerebrum. 

— drida faux: [epe extremos it frigus vm vngues, 

- Atque byberna flatum cadit omues grando per artus- 

— Crebri etiam bilis yomitus ,fit palhdus yv 

| Atque iritante miues circum fudore madefat. 

- Plumbeus eft aliquando color , quandoque migr efatt, 


Fufilis interdum [ilatur foribus ari. 
Nvwc potes. astutum m[idiatoremaue ceraffem 


Nofcere "vipereum cvelutigenus; buic quia.di par 
Non i cor pus babet fed quatuor aut duo profert 
Cornua, cum mutila videatur czipera. route. — 
Squalidus albenti color eft, bibulis fub arent, 

Vel qua fa&larotur via longa fub fcrobe dormit. 
Ex ijs ale. ecbis velocibue obuia mi, 

Reéfo terpatibi prolixus tramite auci, 

Sed medio diffu[ius bic fc carpore voluit: | cas Gi 
uruum errans per iter refonaptibut afpera [n Mo 
peru 


^h 


Hermor- 
thois, 


LR yis 


'1$6 c U-pdáNl ——0T 


Pellitur es laterum gemebunda fragore füorum. — 7 
Extra Julcandas [ruos? flattuat joda ocv 
Is fi fort? grànein ferpens wiprefferit itum, m 
Fit fimili clauo tumor pbfenraque lenantur ^ 000 


k, 1 
VAN d 


To ges 


| CPuflule, do: afflitla, non mayumparte dolorem wid, c 
Exagitant, cuerum trifft magis inpuimatentaty 

dtque Marr oc eei palleute colore. NA 
Exam frattiiue fatbi[ceus viribus eger 777 


Con[picitur, Ve ird ier Juptrium Vrheva ctii, 


Qv X: ofcenda fft bic ferpens Hemor? bots audi: ? x : | 
Fe s colit illa petr. 45, fi ique afperatela ^ 7007s b 


Vnum longá pedem;totoque gracillinatraltu, ^77 


m 


Ignea quandoque eff , quandoque efl candidaforma, ^ 
 Confiriétumaue fatis collum, ess tenuiffima cauda. —— 
" "Bina [uper gelidos ocilos frons cormua profert, Eu 


Spletdentum quadam radiorum albegtialue, ^ 
Silefires' vt apes populatricesquedocfe. 0t 


, 


Infuper borr ibile 4c a[Prum caput borre tco in jfler L | 
' "Ipffus oblique MM terga ctraFlo Vi 
: Claudicat : ex medi 


Paruum natigium terit imam lubricaterram 50 0 
Aluus , cv» baud alio tacità trabit iliamotu. ^ 0707707 


4c per arandineum fi tranfeat illa grabatum, vsdaapto 


Protinus borrendos vbi mordensintulitidpe, 5000 


velamen, 0 
[3B Dee ae i ox Ze 323 | 


| (^0  TMERIACA. : - 
Rurpuntur,quadamáue. cuts filigine ; Mt. x 
Ergo caue imprinusque [us uum ue c femina. virud se 
Inuomat : bec quoniam diro c quem pre[erit ore, 
dlguitas queritur gingiuas,atque peripfos 
 Erumpens vugues uiro ftnt. umpete léngidts. ET 

Et mal? olent madent [di putredine dentes, 
 Duondam amino|[a. Helene, cygni Iouji inclyta PX ds 
Eutr[a rediens Tyoia (aft vana. vetuflat ). | 
Huic indignata c5 generi, P barias vtadorat 
Venit ,(g7 aduerfi Prod flamina LL PN UE 
Flu&inagam flatsat juxta Ni oftia claffem. 
Namque vba nauclerus [e felfum. 5» Canobus: QaRHEE 
[ Sterneret, GJ bibulis fu[us dormiret arem, 
—— Lea vepeno[os. bemorrbois impulit MM o cuti 
Tletamáue tidlit. letali dente, y IIO ses a 
Protinus ouipara cernens rid fil filia. Lade, decidi id 
Oppre[[e sznedium ;ferpentiferuida. res E 
Infrepit , triteque excu[fit vincula diiit i eoucias 
Que [74; ili illius fic dempta —À dint Hd 
m duly bemorthoi .obliquique ceraf 0 ss 
— Ex bec leni trabunt à iam fo jo lempore membra. ids 


I AM qu&  Sepedoms fpecies fit, quaque ors. e atii: 
Accipe: era tra&lum ratione figurat... us ids 
Ernie mutila rie cornua frontis fa ovile 

t color ,bir(uti qualem fpeRare tapttit, 

Orande dines p currit canda videtur... 

Dum tamen obliquo maiorem; tramite ducit. ty Stihl 
Quod fit ab boc vulgus magnos mocuosque e dolores 
Exci VAL Inberimens. e fundit &. ipfe. Ventus. : 
Quo [ata marceutes ta abes depafitur artutn, d 
TIndeiwe ficcatase[olutue pelle capillue.... 
Spargitur a volitans candentis puppi achante.. 


S3 
Y M 


ani 


Dip(as, 


Premi felisi vius oo 
Et "veluti vrenti maculas à Sole'videreefl. 70 


L4 


NICANDRI 


ExrG v AE frmlis [eatur dipfas ecbidne, 
Sed feffina magis mors iius occupat agros: 70 
Parua (gr lurida cui circa vltima, cauda npe po cM 


Quem ferit  accen[o meras ta corde iei pu» 
Fundit, es: arenti fitibundus fauce debi[cit, 
DO uefititaue velut taurus, (aperincubat ndi, 


Immenfoque replet fid fruftra ,"oifcera pops E 


"hoy P 
XM 4'4*a 439 


Dum crepet inten[us rupto mox [mmine venter. 


Peruetus e$t iutenum c9: narratur fabula; quod, cm ^ 
Maximus atheream cepilfet lupiter arcem, 00 
"Diuifo 12 fratresmarit (C quod Tartara; Tto, 


Contulit eterzam mortalibus inde mentam, 000 


Vt dignum meritis irmpertiretur bonorem: 


lam quoniam fupero [urrepte ex etbeye flamme, 


Ipfos perpetuum virides fetiffet in eumm..—— 


"Pradonem amentes odere Promethea quód mon ' uto 


At nibil boc ili diuinum cs zobile munus XS xi qe 
Profuit à facilia fufetpiffe Tonante; imt 


CQ nandoquidem pigro felfi tandem illud afello 


: Tmpo|uere .graus qui mox [ub pondere doni; 


Zrida dum tentat vicino guttura fonte 


Colluere , ajbeéto fubito ferpeni flupefait,- : "T ws 


Ft que fibi tutum"velit y tencedere potum; 


Supplicat: ille bonum fore eR ia 


Conditione [wo [i det que ponidera dorfo 


Baiulet. mjipiens(fuafrt fitis.) annuit ilit 22d 


Abijciant GP quoque ots veparentur in amo, 


Infelix bominum gene; opini ex: parte, feguenti 


| Perpetuo fenioycertoáue fub infera fato Q enipde 
ifie Ipfrju 


OS 
A * 
C IUPE 
. $Ue 
A dm 
$ 


n 


e son $5 
AI 


X 


DIR 
t3j)wL 


vcr x d 
* 


"ADEST 
NS S21 27 


ud 

[M 

| e 

" v 4s 
NUSET E 


liv d oA S 
E DRM S 


vw 


oW 


E - — THRARÁGA. AH 
Tpfeue fic ferpens, cuelut anté accen [ne afellus, 
Ferueat c»: peiore bomiem clam vulnere ledat. 


N vw c mea Cherfydrum facili dic carmine Mua, «— Chasim 
ui pare produ£iw [folantique a[hida vultu 
Exprimit, ac viridia celeberrimus incola Sfagmi 
-— Infesiusa vanzs odium, non molleque bellum 
Infert ac ficis vbi deftmt vnda Hes 
Egre/]n« terva fe continet , bic fua membra 
— Squalidus informisue fouet feruente fub effw, 
—utritisáue "vis afftante atrociter ore 
— Exedit aventes, quos fecerat el fées. — 
— Pefiria quas fecit plagas bíc figna fequuntur , 
E 3 eoe e ds i duvtbitenes 
- Eleuat afpeélum: magm ignitique dolores — : 
— Tandem bominem UOI U MENE puftula furgit, 


- Atalie ex aliabulle (e parte refundunt, 
- Et miferum diris turbant affectibus egrum. ACER 
x " ue * " mphis- 
- "Poft bunc exiguam tibi [ubdimus amphisbenam, - EK 


- Duplice con[icuam(mon[frum smrabile vultu; 
— Cuius Supe caecum caligine lumen, : 
n latas ptrumque ger porre&iaue menta 
- "Plus alijs alto ferpentibus ag gere tendat. 
Terreus eft illi color, & denfiffima pella , 
- Plurima quam varie diflinttam figna figurant. 
Hac vbi tam creuit cedentes ligna coloni 
Seam de dc epe dede am, 
- Quale pedum , fIriétisque preben[t pelbus angua 
er vieil E TR ende diebus — 
Exarere fimunt cantantes anteciadas.——0000— 
Filis bic baculus frigentibus artubus effe Bee. 
! Fertur , vbi examnné digitos torpedo fatigat. — 
IE. que confinio d o Uu. Calfacit, 


| NICANDRI — 


Calfacit immi fouet extenditiue care. 


2928 


$yu. ^ "BIFRONTTI fimilem reperis Scytalan Amphitbeus; 

: "Piugutor eff tamen, cauda,que nulla feéexm, —— 9 
CrafJtor ,'et quantum [folita eff comprendere lignum, 
Curuamantut flriffum quoties tenet ipfa ligouem. 
Tam prolixa, yagans pluuto quàm reptile celo, 
Quod facunda genus [ua ggmt vifcera tellus. 

Ne poftquam iuuenis venenti tempore -verit , 
Magna Deum quando profert ferpentia mater, 
Liquerit ob[curam con[ueta cubilia petram, 
Et mtidos tepido [ub Sole extriuerit artus, 
Pandentes [e faniculi teneram exedit berbam, 
Sed per opaca morans imi decliuia montis 
Setenet (Uy multo grauiter latet obruta [ommo, 
Eque alta [na conquirit fibi pabulaterra: — 
Nec licet id magno cupiat fludeatiue labore, 

. "refcente [ctim potis eft depellere fauce. 


mu.  NVNC modium,at dominum moe per[peere- 
Eminet argutum caput ef flauo ipfe colore, (gen. 
Ez tribus exten[o porreftus corpore palmis. ATI 
Thus auditos expettant nulla fu[urros, 
"S uantumus magnat [jmuent ammalia [Dias , 
Quando velin paftum, velopace demia filue, 
| lrriguósue locos medie [nb luce dies — 
. Excandefcentifuccen[a furore feruntur, - 
Sedturpi conuer[afupe dant terga vetror[um.. 
Quod ferit hic multo corpus fuccenditur igne; 
4A membris re[oluta fus caro defluit ,& ft 
Lurida, ez ob(curo migre[cit opaca colore. vt itt 
Nulle etiam volucres, que fada cadauera pa[fcunt, —— 


Es THENKIACA; 291 
Sic occifio bominem tangunt vt vultur, omnes. —. 
Huic [miles alie, pluuia quoque nuntius aure 

- Coruus nec quecunque fere per deuia lufra 

- Degunt,à tali capiunt fibi pabula carne. 

— Tam teter vacuas odor binc exbalat in aurat, 

- Atque propinquantes penetrant mon fegniter artus: 

- Sim cogente fame coeniens approximet. ales, 

- Trifha fata vefert certamaue ex aere mortem. 


— DickNDVvM fadli Dryimam nunc cipe MDió: — Def. 
- Hydrum etiam quidam,quidam dixére Chelydrum. 

- Ile cauas babitat quercus alibi quoque fagos. 

| "Poflbabitisque algis, dulcique palude, lacuue — 
| ikeirusedes ranas gracilesque moluridas baurit. 
- Hunc ff wifefla myops odioa ammalibus ales 
-Inpetat ,exe[e celeri impete vobora quercus 

3 Infilit bic 1m o confiru£to in cefpite side. (0 
Candidus eff tergi color efl equali. € bydro 

In capite a[bebdus prauts táue à corpore fator, 
Qualem dant madsde,corij prafegmuna, Jordes, - 
Quas tereti radunt ab equino p nde ferra. 2 
Quid [i cui pren[um Dryimas talmue pedémut 
Leferit , à toto fe Jpargens corpore fertur 

Triffis odor, Jurguntque mgri,qua plas Iutnorts; 
Maflasue trifltia co* lacrymabilas opprimt anger 
Compren[am mor[t quadam caligine mentem, — 
Et periens nimio dpi) forma dolre: —.. ; 
"Uue adeo pa[cens abfumit membra venenum... 
Quin etiam obfu[cans obdueit lumina nubes, - 

Et mier? affeéium perdit instr : 

Sunt etiay, eiu(dem qui mor[i dentibus anguté 
Toffar balantum foleant clamare Eso LEE. 
Siue ouium GÀ grauibus torti cruciat P ; jgt. $4 


Cio n 
. * 


| 292 - Eé : ONICANDRIO EE uu 
Pallidur*vrine liquor it gtorpensque veternus 
| Ingruit e crebris quaff | ingultibus 4gri | 


Magna [ub egregia. fcintillant lumina fronte, 
 Tiniiaque felle tegunt imum palearia mentum. 


 Extrabit ex rapidis và fraudeQue fortior nai. 


^ Obliquotue leuans furfum fia lumina vifu. 


MU ulii ie 


Nunc [cmilem felli vomitum, nunc fanguinolentum —— 
Eijciunt ,ip[wniue malum facit arida labra, E 
PosfremoQue grauem fundit per membra tremorem. 


NVvNC viridem ee: mgrum pofí di&a venena dracon£. 
Afpicequem patula fago Pbarbeia proles — | 
In gelido Pelimutriuit culpnne iuxta 
Leta Peletbronie quondam decliuia vallis. 
Formo[a apparet [pecies, pulchro illut ore — 
Triplice con[tci fe produnt ordine dentes, 


Nec tamen ille graues, "vt cetera turba, dolores, 

Si velit , infixo cum fortà momürderit are, 

Sulcitat : exiguus mom noxia Vulpera pmüé&es o 
(Qui ceu rodentis oin queque obutamuri) 
Infhgit modicum tenuis dat ye CTHOYEWI. 
Hunc petit iumi[um magmi louis armiger boffem, 
Cumque genis parat acre [uit ex etbere bellum: 
Pafcentem in [iluts quamprimum viderit illunz, 
uàd totos ferus ismidos cum mitibusoums, — 
Et ffmul ip[a terens e» "vaflans pignora perdat. — 
Non timet boc Jerpens mo quodam impete dumis 
Profilensip[amque aquilam, leporemáue zenellum 


Cauta malum declinat aurs . fie ibi a[bera WgT4; 
Fi te extortam victor fibi tollere yai 

Sedfrufira elap[am es» volitantem hinc inde cvolucrem | 
Infequitur longos fuum contratus im orbes, — 


$ IN 


T. 


Uecooc o-mitáea. 0 RM 
0 S1N nimbofaSamur petitur vel Lemniatellus, —— 
- (Vitraque T hreicios prope confhicit infula fines) 
- ud procul alta patet Diue *Rhefeynthidos edes, 
- Clarus vbi et HebrusmoteQue mualia Zone — 
-Culmna, £y Oeagride quercus Zerintbiaque antra; 
| Prolixam inuenies inamabile Ceucbrida monftrum, Cenchris. 
auem ccarijs piétum ur dixére leopem. ^ 7 
Non flata craffities &adem nec [pira videtur. 
Quam facit bec plagam nulla medicabilis arte 
— Tabes infequitur que diro membra ueneno 
(—— Exedit ac turgemns cruciatum [ufcitat bydrops, 
^ Donec is effraéta prope [um:u parte refidat. 
. eAtqui ctun vapidu feruefcens Solibus effus 
"Ardet im borrida fe filuarum deuia confert, 
Imbellesáue rapax venatur prado bidentes,, 
Percelfiue Saiiuga, frondofiue Mofychli, 
— Sub viridis quando frigentibus abietis vmbris. 
- Securi recubant grege circum errante, magisiri. 
-— Hic caue,quantumuis fortis *videarit Qj audax , 
— Hoc aduerfus eaa vel tentes prelia monftrum, 
In te pef'iferas me flammas [pret hiatu, 
Atque tuum implicita corpus hget vndique cauda, 
Et bibat ex uétum per vtrimque [oluta cruorem 
Claufira; procul fugito mon re£to tramite, verum 
Obliquum per iter ,cita quà veftigia frangat: — 
Ledit enim curuo per [pits tergora flex. "o 
— Cüm celeres alids re£fo ferat impete cur[uz. 
| Talis T breicio [eruat [e beffia tractu. 


Hi1c etiaminfidians inuifos Stellio morfus MN 
— Incutit. Hanc ilh fertur tribuiffe figur -T— 
— Mefla Ceres, pueri mutato corpore Iuxta 


EXuliclorum phia) C02 us 2e M 


2 A94 : ^ NICANDRI m 
— Nobilisbofbitio Diuam Metanira recepit. — 
mn — PLVRESr(ptiluquenonitamoxid forme 


Per den[as habitant filuas,per opacaque ljffra, hk: 

Quos Elopes Lybiasáue coronatosQue HyAgros Yum 

Dicunt, fant iaculi fines funtque molum. 0c 

Sunt cecique ali, fed ne GA ledere turba... 

ed quorum imfhíédas propuljatoria plagas | 

Radices erbas folia; qua tempore "vell sexa 

Atque legi praflet ,veferamsquibus ipfe medelis 

V[ut preapitipo[fis [uccurrere morbo... std 

Vt virides carpas,opus eft tibi, fedulus herbas , Z 
Dum noua fhillat adbuc quafi primo plaga cruore. 

: Prefer ie eff fieri, quo pabula tratiu 


Per frondo[a vagi querunt combracula Copes, smt 


Yuma — ERGO faluraren: primum tibi conuemt berbam ^ d 
mes T4 ellere idem cum Centauro cognomen habentem: ; 
TN Quam gelido Chiron iy Pelizuertite quondam 
Prendit : amaracuo folio fénilis coma fargit, s kia 
e/lureus eff florivultus, Hon altanue radix. 0 - Qaa 
Vult filuefre folum. quo. plurima nafatur berba: - 1 
Hanc tu cvel'viridem vel ficcamcontere deinde 
Nobilis hepuna permifce aique accipecuini, s soo 
Cuilibet bac bomi sen fura fat elle videtur. — siio 
Sunt qui qe: banc alio Pegaceum nomine dicunt. - wd | 
Optima poft partum valet bic e anfloléchia, ^ 05 
Vmbro[a que gaudet buo, fimalesque [equas — ^ 
Periclysenoue bedereáue comas, floresque rubentes. 
Exhibet vnde grauepz fundens exbalatodoremo 5 
N, ajcentem 2n "medio CDS pyri. WnAgine fru &ui: 
Atquevotunda patet quodam fed acumine radix 7 
Femelle, prolixa mari fimiliue colore... 


" / 
iV 


- 
^ 


mue uc E MT 
Horicto eff buxo; quam coptra triflit ecbidna iut) c Wb 


a 
LI 


Letiferos morfus pre[ens exquire leuamen. — 
Vinus binc drachma pondus nigro inde Lyao, 

Et bibe non iflos modicum conducit ad 1£lus; 
A tribus binc diéam folijs fi Jump]erts lgrbam, : 
Non leue pre fidum contra ila venena pardris, 

- Siue alto banc in monte, vel ima "valle prebendas. 
- Sunt c» qui minyantbes eam ,[unt qui tripetelon- 
- Appellant : qualis loto efl, apparet imago, 

- Et fimilem vut, donec viget , edit odorem. —.— 

- Mt flores vbi magna fuos, adnataQue membra. 
Cperit ymgratum folet eru&tare bitumen. 
Colle&um illus [ume «2» bene contere femen: 
Appo[iti quantum breue vas comprendit aceti, . 
Atque bonum aduer ges farpentes.ebibe potum. 
Nunc age , mixta tibi tales pellentia morbos 
Antidota expediam , facilique docebo Minerua. - 
Trinacriam T bapft radicem velle [alubrem, 
Atque albo caflum mice de vitice femen, 

Nerim item c7» laté [pargentem germmarutam, 
Thymbraasiue comas, [ed eas qua propter odorum 
erpillupo veniunt: co» diéle à regibus bafle 

Uel caulem vel radicem vel femmina [ume , 4 
Helxipenáue , alio Glybatim quam nomine aunt j: 
Vdis guo : s; [ions ) que ai ian 


tem [imper natantes 
"er diuer[a [nos protrudit brachia fhres. 

Hat omnes, prr cotylam [i triueris , berbas : 
bibe ,commmixto tamen Iis vino vel aceto: 
Sineutrum adfuerit puram cape fluminn yndam. 
Inde bonam ob[erua radicem nobilis. berba | 

Cui dedit eternum Weir a ini nomen, . 
pinofrs [erper folijs fimilanteque fore — 
Wrpureas ied: facilis fibrojaque id 


Altius 


296. J| NICAND KY Er VIPEEERC pU 
li ommipsze fowsatur viferamari 5000 
Extremum Alabij mordens percuferat inguen 

Vipera, quando cauo dorgiret forté [nb antro 

Egefla area , ab bac medica.cvi pefle veuixit. 

itque boc contigit i pacto, pungente dolore 

Lom vigil ille latim vi[au prope proruit. berbam. 

Manedit Q7 ex [uxit radicem; [omina vera, 

Et filiquas caulemQue dolens obleuit im ulcus. 

Pretered cefa potes vti fronde virentu 

Marrubi boc contra vino [lendeate venenum. 
- Qua folet emixelac berba augere iuuenca | 

Et facereyvt pulfz prin offerat vbera, proli. 

D uamque meliéienam paftores , && mehphyllon 
Appellant dulci quód apes dele&iet odore, 

Sue magno denja circum banc ffridore fufurrant. : 
Quim etiam banc ad opem tenuis: membranula prod, — 
Quam cerebro gallina [uo gerit unterdumáue ep 
Pfegma, polycnemonáue cz origanon accipe, ftue — 0 
4prinum derade iecur, quod concaua menfa, —0000— 
dcretue fel, ev porta cibi eff. banc coutere pellem, 
T'u[aque commixto fimul bac cun&la offer «ceto: 
4t melius foret bac facienda ad pocula vinum. 
Accipe item eterna "viridantem [ronde cupre[Tum, 
Vel panaces vel fibrino [etium inguipe teítem, 
Seu fluwialis equi, [aper atram quem Saim edit, 
n malum plenas me[forem tusmittit im agros 
Nitacus vortex fluttu fiquidem ille reli&to , 
Cim iam nata [eges, J'rgeutem demetit herbam, 
Et tantumillies facium prefcribit e» enbit, 
Retrogrado quantum potis efi depafcere tra£in, 
Illa cano tere vafe fémul pare pondere drachma, 
Et fuper mfufz quod [at fit copijce lymphe. 
Nec pulchri abrotomyaut [acra obliwicere lauri, 


dea 


TERKRÉACAM — 357. 


uas erit hec batcae à mollit amaraturadd 500 


Debet jin irriguo que gaudet amamtor horto, 
Et tenerileporis , Jrrmilisque coagula fatus, | 
- Qualis capreolia preffeusque graue banulus teber, | 
- "Pingueaue cerumum;, quo cingit vifcera, vete, 
— Ex his accipiens bis drachma pondera rebua: 
- Quattuor in cyathos antiqui. deijce vini. - 
— Neceveterts medictua as ie iupiperique | | 
- Clam fer ,quasáue gerit pilulas vstbratils arbor, 
. Aptaque ad attegias platanus quibus addita diéli 
| Semina bipleurt, iuxtà ldeaQuecuprefs: 00 
| Omma quandoquidem certa funt illa smedele, 
1 Infhfiosaue abigunt ferpentum dente dolores. 
— Nunc aliud leti effugium contraque malignos 
- 4ntidotum Rit ics cape ferus aure; | 
 Inawifitam igitur tere pulybatean, (Q7 inde | 
— Heminam pti[ane [nperadde, duosque vetusti 
- Mox cyathos vim, preffique liquoris olina 
| remi partem: qua [ic commixta medela 
- Tdletibi eucllet fecuro e pectore virus. ; 
— Bé cape quinque picis drachmas mediamque medullam 
- longe buic frondentis ferula vcl equefirit opimam 
- Fenculiradicem (£) femina, cumque cedrimi 
- Baccié aleofas apij na[centis - vndas, - 
- Bt quod cormipedum nomen. [ibi cepit equorum 
P amd c dre pondo duarum 
| eribus 2 myrrbe lachrymis, fummique cymim, — 
: Bree rente pondere fru&ium.. | 
| uis tres éyatbos vino medicamimis bar, 007 
| Viptreumóuécaput,queque binc funt damna repelies.—— 
 Fniuse egiam drachma accipe pondere nardum, 
: mii orca fluuii fine tergore cancrum, 
| recens mul[o redolentemque irida tunde, 


E £f Quem 


pM 


E ONICANDRI' 


Quam Naron,cvelamana fugacis vipa?Drilont 
Nutrituit, qua Sidonius cum couuge Cacus 
Harmonia ,egreffut [ua tela, nouam aduena fedem 
| Quefut mque duos ver[r [unt ambo dracones. 
Quin c7 florentem. diffufi floris erycem 
"Accipespa[centis gratas examinis e[Cas, 

Ac flerilem eterno fruticem tamaricis , bonorum 
Viuentum vatem, per quem Corypeus Apollo 

 Concia venturi fieri prejagia wffit, : 

Atque gubernandi popudi pa iura. facvauit. 

Fas etium viridi plantam comunge conyze , 

Et virgas [ambuce tuas , eo» florida grati e 
Brachia [am[uchi , cytifum (9 veretas tbymalides,— 
Omnia [nimnpta fio; quod (at fft; pouderetupde, ^^ 7 
Atque bom beminamyvel plus infunde Lyei.-. 7 
Prende coaxantes etiam prope fumnnaranat, $i 
Nempe minutarum patres quorum optimaturba ef-— 
Sine ipfos coctos , [em pinguia iu[cula [umas- Á 
Vipereum [rmlitocinus ratione iumabst, 

Si fchedio mixtum vino potaueris: im 
Vtile & eiufdem caput eft ferpentis , pbi fie 
Sumitur àlefis virofo dente puellis. 

Nec mtidos beliochry[i tu dejere flores, 

Et claufis foliis nofcendam corcorom berbam; 
Ommigeuique mal di£tam prodeffe comlum, E 
Quam vocat Herculeam quoque vulgus origanon, alldés 
Et quedam e$i., afimi folium qua dicitur , berba: 
Hancip[umiue fimul tere origanon, atque rotundum. 
Ex tbymbra frutium( florentem mtelhgefhicam) —— 
Certa mály hecetemm funt propugnacula morbi. 
Preterea [inili quam parua papauera vultu pe 
Affimlare pides yrbamnum caperoremadentem, —— 


Circa quam viueos eft femper ceruere fores: 0 


Quam] 


sss 


 Quamique alio quidam plileterim imme ditum; —— 
Qui Gygea colunt monimenta altumque Tymolum, 
| Den[aue Partbenij iuga ,celft vbi pafeua Cleft - 
 Errantes carpumt per amena vireta cabalh,.— 

E [ea ue collecto caput effert amne Calffer, 


— ON VN C medicas age radices qua triffe peucuum 
Expellunt, mordens quod fudit beflia, dicam: 
| «Atque duo bic ecbia vide, quorum alterum inborret 
C Spimofo ancbu[z folio paruaGue prebendit 
— ANutricem radice füam:]ublimirexit —^ 7 
Alterius caulis , quem circa est purpureus flos: 
Uiperea germen [pecie durumáue CACHIEH 
Monffrat ; ab boc vtroque refeétam contere partem: 
In fatto ex ligno vel eoo evafe iuabit.. 7000000 
— Horridi stem eryngi, [imul eo medicantit acamtbi, 
.— TpfiusQue imis que montibus beret , erini i 
— (REmula riparum quam Romulus ocmia dicit ) 
— Tritas equali vadies pondereJume. 50 
Stc graue montane eucmeni merus, é»: Nemeei 
. Semen api eternum foliis quod feruat bonorem, 
— Etgrati amneft duplex bir adice pondus; 
4tque becmixta [^ rité & bene confice evafe, 
Vt yel viperei contra mala'vulnera dentis; ^ — 
Aut vincam candam ,vel dira phalangia, certum — 
Condas antidotumscuiur, fe fort wimshyes, —— 
— Tresobolos [naui commi[cens porrige vino. 
. Perpendenda etiam vari) medicina leoms , 
— éMontane co» radios pritantis floribus berba. 
Tlises effe. duas fecies cognofce? prioris - 
- Affimilis Scolygo quadam caligme forma bes 
. Atque rotunda effaja iubo eft : den [a aurea radix s. 
- eMprica effagiens loca, opacit nafcitur wmbris. p 
TUM Alperua 


THIRIACA. | d 1 


2 d 


399 -  NICANDRI. iuc 
— Affrrius filium , ed nallum habet alteracadlem, 
Im) bumili medium floris caput borret. chino, 
Alba intus vadix referenti mella [apore. 
Vitandus uiger eft, tacitumfouet ille venenum: 
Mixti autem lympha drachmam potaueris albi, |. 
Alteram ab Alcibi ditam cape prouidus herbam, 
Prendenti. uapntuem poters couffringere dextra, 
Commixtogue mero faftum celer cbibe potum... 
Repperit banc olim; quidam "venator ,vt aiunt, 
S uando P halacreis [copulis Crymnea: per arua, 

Et per ameua Gra[iclamo[us E quique viretay 
Exbortante canum latratus "voce cieret. 

Hic viridi filua celeris vefligia caprae i. 
Secans im madidwm prope lumma vertagus birquum 
Vipereis triflem fufcepit dentibus ilum. yof 
Ergo procul querulo Q morum teflante latratu — 
Harentem à [eje [erpentem exculfit , co» inde | 
Huitis mora féatim folia herba glutijt, e7- ftc 
Horribilem interitum tali medicamme fugit... 
Et viridem librum unguis deglube vicini, 
Quem [mul affer, Mena apiafrri: 

Vel fua debentem [ali COgDOHHIA Y ATRUPH 
Hac ad eum quoziam femper comuertitur berba, 
Affinnlanti D falij afpicienda figura: 

Sicue cau radix cotyledom vtilis atras 
Vlceribus, ff cui fidt imam pernio calcem, 
"tque "virens piretbrum, meffa &s Scolopendria prodeft 
Quin Pblepyeum etiam Pánaces C4pe; Yam quod olim. 
Pbebi prosenies ad cerála flumina tutpipfit ,-- son 
"Preluffriex Iphicle Jatum curans Iolaum, 
Herculei quando.comies: adiutorgue labori 5c 
Lerneam domuit vitdoribus. ignibus bydram.. 
Et teneram felem ,'venatricémue perentem 


P134.» 


llus accipiens ambuflosextere crines, | 5 
- -Et que feda latent diffe&tovpifcera ventre, —— 
- Exime, e» a[Per [am [ale debinc ev- füdphure carntm 
X Exiccaimn patula feclufrs Solibus vmbra. 
Atque'pbi te triflis. p is co£gerit inde 
Sume quotam e refeca minima in puo partem, 
- Quale folet [slphi feuffum vella&iens orbis — 
ncids, bec prefens, [rquaeff , preflamsque medela, 
— Cmméla fimul 'yincet mala tali in[fliéta veneno. 
— Nunc Neptunia quo valeat tefiudo vigore, 
— «cipe, certa nidi bac emper tutela probatur" — 
. Contra [e longis voluentes tra£libus angues, | 
D wantocunque etiam, «** quàm multo vulnere ledant. 
Hanc vbi ver[ati pi[Cator 2. arida Ponti — 
Traxerit infixo refupimam interfrce cultro, 
4tque nouo fiouli pris excipe 'va[a cruorem, 
Tum que f[ub[idunt umo lentia jundo 
Humida defeca, ficcati deinde capeffe 
Sanguinit equata quantum [eta vncia lance 
Eleuat , agreflss cut dimidium addecymmi, 
Cuies quartam equent leporima coagula partem. 
-Ex toto banc vnam paftillo demito drachmam, | 
 TInáue bono dato, [i quem lafit besia,"vino, 
«itque bec aduerfus ferpentes effo medela. 


D Y A "venena dehinc nocuit perpende P balangis, Phalangia. 


OU malos i£us illius figna fequumtur. 
Splendidue bic primus Rox eff mgrante colore, : 
Et multis ed fepta ore «s» dentibus alums. 
Quem ferit huc, nullam perfert in corpore plagam; 
Af ima tacite ruffe(cunt lumna parte, a 
Horrida frigiditas penetratos occupat artut, 
Mutatusque color , refolutaque membra deorum 
3 | | ^— Denutant, 


THERIEEA-.5 —— 301 


E 


"URasyo.—— — NICANDEE 


 Denutant flaco langue[eunt inguina en, &. 
Egelidique labant luxato poplite! jio 


 ARio — TIsTIS AHerion fanis agnofce fecundum: 

- In fummo apparent quadam qua[i pinguia dorfo, 
Atque uitens varium depingit evirgula corpi. ub 
Percuffum boc bominem fubitue cum flatibus borror 
ZAggreditur grauidum languet torpore cerebrum, 


LafJaque precipue. geuuum compago fathifat. 


Cygem,  CAERVLEVM gent eft aliud fublime pilo[um, 
- Hirfutaque fui lamupme corporis borret. IDEEN 
Diffialem boc infert labefa£iss artubus iélum 
- Debile cor multo tremit e? languore grauatur , 
Et circumfu[a caligant tempora mo£te.. 
Lubricus c9 tenu quamtexit aranea tele... | 
Affimilis vomitus [ubit , binc lacrymabile fatum. 
Amüc. — HINC alia Agroftes [becies diflinguitur cot qui 
Cermtur effe lupo fimilis qui wmollia texit ? 
"Retia Q7 bis mu[cas culices venaturapesque, 
Oeffra4ue , eov exten[os quodcumque volatile cafes — 
Impetit , vmbellem fert. bic iumoxius ilum. 


Dyàu. — MoxX aludgrauims penus eft : Dyfderi vocart, 
(v o Spheceumque ation quod fulget bonore: i 
(0 Crudinretue fua [imlatur imagine vehe; 

Que fortis [beatur equi non languida proles, -—— 
Nam quia equi ve[has edunt examina, tauri, ——— 

Si quod id vaflixit temer? non uegligeroulmus..—— 
Turgidus ex tllo tumor eff , dot morbo 
Genua labant Jremulue fubit infima vifcera languor 
SublateGue cadunt.quaft toto im corpore vires. —— 


Ue 
4 


ES. —- e — IHBRÁBACAÁ | 303 
— Véum vt fep? bominem domet interimatáue malignum —— 
. Extremeque nocens aumalletbea venena... 
— Quod vomat: e» paruo talem dat vulnere ommum, 

.— Ft ferat eternam ce[Jante labore quietem. 


— AV NC age nofce genus formice nomiue dium, | wy 
Tale quod sm [eétum [innlis demonffret imago. ion. 
Splendida colla rubent reliquum quafi putridacorpus 

— ANigricies pingit flellantibus dis guttis 
"Difhnéiium e$t dor[um ,cineres imitante colore: 

Con[bicuum caput exigua. ceruice leuatur.. 

E» illo famniles aliorum expende dolores. | 

- Sepé fubincidens fi quandolegumina me[for, Alind pha- 

Atque alia in anedio viridi cre[centia parte Hngij ge 

Euelht , frmles fCarabess pa[cere vermes, : 
Parua, puta, e? flammas imitata phalangia; prends... 

- Circa buius generis cruciantem tubera morum ,. 

- Multaóuecon[urgit turgenti pustula pelle, 

Atque vagi cor agunt e[lus smcondita lingua 

"Perflrepit , £2» vario torquentur lumnua. g yro-. 


k 


^ NvNÓ amo erpende LT barbara JMemplis Quetim. 
- Beffiolas nutrit ,volitautut ymagime vermis, —— m &ce- 
- Quem circum accen[as petulautem notte lucernas. dr 

| Sere cena abigunt,angu[le cuia & ale. | 

Squalent non cviridi velut ipfa comlacolre, 

| Sed quendam-ueluticinerem dum prenderis dunt. 


— Hwmc etiamrefevens in Perfide beftia fronde Cranoco-- 
Pafcitur , borribili- que femper cernuacvultu, N"- 
Nutat,at snfixoqui fummo à vertice prodit. 

EL Bimaleinfigr facile & tolerabile vulnus , 
"Citra ommuem eft etenim mortem uteruum atque l 


e»... 
INDE 


zs de 304 |. NICANDRI P 
$»rno ^ IwpE dolorifia cantandus Scorpio cauda, 


"  Ettetrice illius [becies,qui primus eorum — ds 
-—— AMlbicat baud mala, nec mortalia vulnera fit E 
XL $ed rutilis quemforté genis [bendere videtis, b 
Hic calidas flammas, "args incutit eium, 
Quo detenti bomines borrore (7 frg quodam, - 
Concutiuntur , vti qui febre [ftique laborant. 
—nuno Lurider Res oy pomis vuluere motus 
Fert percuj]o homini,bipatenti qui oris hiatu, 
| Vti [^ attonitus vel vanus morio, ridet. 
LIII Efl viridans alius qui quem percuf[Jerit ilh E 
Mox tremulum borrorem ciet , (o: peuetrabile frigus, 
Atque acri corpus [e a[Pergi grandme [entit; — 

- Supremus vapida quamus Sol lampade flagret. 

(— Tam graui e: tantaeft fatta boc affitto noxe, — 
Cus nexanouem iun&luris borrida [pina 
Extremo nocuum iaculatur acumize *yirus. 

— Liuidus e$t alius,grandi qui cernitur aluo, 
Nam rofta ve[cens manet infaturabilis berba. 
- ue ferit, infufo depa[cut membra veneno, 
Et licet exiguo tamen inguina [ubleuat iétu. 
Tam malus c7 "vehemens infixus aculeus illi cff. 
VP *Deprendes aliud genus affomilante figura — 
| O£lipedum cancrum,qui albentes incolit algas, 
.. Extremosque maris carpendo pabula fln£ius. 
vir Iyurums quidam fimiles etiam ejfe paguris 
Cernuntur, maiore alios qui corpore cuincunt. 
Chelis forcipibusaue eaque [olidi atque paguri, : 
Qui [axoa tenent timidicaua,qum etam 0 
Hifcefuum ducunt (d non gemtoribus ortum. 
Nam camuras quando, (ua nempe cubiha, rupes 
Deffituere, nec aloofum prope littus oberrant, | 
Tn idiofets eos timus pifcator ab endis ^— 


v. 


T HEN ^ e j 4 il » 
Extrabit :baceobi fe fenjerunt fraude teueri, " 
— Confeílum [nbfoffa petunt àmuribusantra, —— 


— Noxia vbi illorum foboles nutritur ,ibique 
- Euetfas à corporibus damnata propago 
— Ifa per erumpit formamque foramina [umit. 
. Inde melicblori. (becies venit "vltuma, cum 
«Summum ventriculum multa fu[cedine migret. VIII 
Fundit inextin&lum, quos percutit ille, veuenum, 
 Excretitque viris long? ufenfiffmus hosit, 
4t paruos natu pueros celeri nece perdit: 
Alitibus fcniilis que rodunt farra, locufts, 
Que fuper extremas folita fe tollere [Pizas, 
- Extritam illarum plané populantur ariífam, 
- "Pedafíos per agros vage inborrentesque corymbos. 
| Atquiborum aduer[ns noui iacula iftram 
 Prefens antidotum facere, & qua demque pacto 


- Solo montanz puuttu bunbias apuide Bebis 
. Non expe&datum [oleat fubrepere letum, 
— Cim uimis audaa. [ua circa aluearia greffn 
Ver (antem vel agro feffum percu[ferit agrum, 
Vt fludiose etiam [ua im ipfo fpicula hnquat: 
Nai pungeus ea [ert mortem viramaue volucris. 
Compertumáue mili eft feuna quid patret 1 ulus; 
Perniciemque ferens,quid cve|pa., e paruula poffit... | 
Pempbredon quid item diffecta. caput fcolopendra, | Temphre- 
: Que [n a fic quaudo P Yo? it brachia p rofert , espe 
| Vt properans Haud. pelleutes &quore remos. — 2.0 dne 
ete mygalees due balia araneut fé mut... o tt 
Romano populo) noui quoque trifle Venenwm, — 
- uamiueiétis dat perniciem mortalibus, qub... 
Non vifis [ubieftaratis plauftri ipfa teratur.. 
| Sic etiam parui bumih compage Lacertke e o osi 
Non ita diffimilem declinans effuge [ptm 9m 
EUN | : V Pratertza 


! WS m — —— | CNICANDRI ue 
sabman. Pr4fert2 inulfas Salamandre mor[ut bab qu, Tm 
v — Querapidum & clarà ardentem Jécura per ignem 
Fertur , cy abfoute collomeat indefeffa dolore: 
Nec quicquamQue flagrans gradienti illi officit elut 
Vel rupta cute ,'vel quacunque in corpore parte. o7 
Pretereà quecunque fuis mare flü&tibus ambit: 
Noumut ,imter que caute mirabilefattum 
OMuen. JMurenz eft, quód [epà cito cviuaria lapfo 
Deferat , atrocióue petens audacula mor[a 
Vellat in aquoreas pifcamtem 9 naue procella. i 
Fama eft, fy modo era, quid bac [ua pa[cua linqu 
itque eat i [iccum cogente libidine , littus, - 
Et cum 'vipereo colens Joys grauetur. 


N o v 1 efiam equortam compe[cere Paftmacá 
"we Dr RR vaffatoremque draconem, ^ 7007 
-—. Pefhilis illa quidem letbalia vulpera figitz ^ 0007 
—. Pifcantes fi quando viros fune acumima caudae ^ 
"Percutit aut lafee cum vamt;s apborzt beret. Dis 
Que tum mox ob[curior binc ifnobiliorgue: 7 7 
Languet ; ab boc fiquidem rapidis ceu fi ibis pEW 
"rentes pereunt buic radicstjue comaque; ^ 
Sed percuffo bomini fede putredine carues 
Ab[umuntur : ea quondam perüffe veneno n Sup 
 Affitlum quidam ditunt cz rentur V byfen: ^ 
Omnium egollorum cortra mala yulpera, quosque 
lla ferunt [ecum morbos triflesque dolores, — 
s Crtatibi,, quibut obfiflas medicaminadicam... 7 


Y cert te ost ! 


$ V ME itaque bunentis, guam lac cognógint , 
Affimlem anchufe frondem , aut à quinque *vocatam" 
"Radicem folus, vel acutie germina fent. 9 70 
"réDBun item, big quartus ,euimonenacedualu ume 


^ s 4 


JU. 


- 4dfit, co effi fe fDarpens fronde beef, Picea ssl 
CicamaGque ordiumáue &-odoro flréchamele, 
Cumque humili picea fimul alte tergora E Me 
- Carpe breuem quoque caucalidem matalibus aruis, 
Quaque adeo buic fimnlis producit. [ena daucue, 
— 4tquenouum (Qj varium terebuithiex arbore fru&um. 
. Quin etiam equoreim vubicantem fluctibus algam: 
. Etgraciles puri contuude comas adiauti, 
— In cuius frccis folijs vel nube cadente, — 
Non minimus , qui deprendi queat s (idet bumor. 
- Nobile Smyrneumiumnat bic quoque  Qy vtraque leucas; 
— Alta fed eryugi radix addatur, vt quà 
- Cum grauida commixta fonul libanotide fumas. 
-— Hunc inconuemens mon efl mec defit ad v[um 
Sommnferum ex omm quod inborret parte papauer; 
Tam quód maiorem quàm paruum [uflinet orbem. 
| Agreflis tenerum ficus etiam accipe ramum: 
dut ex bac ipfa colletos arbore eroffos, 
Qui prius ac alij iam maturefcerefru£dus 
 Ipcipiant, curuo apparent florere tumore ; 
Sic afher flrolilur , fic colleéti mare flores 
Verbafto Jic ilopisque Chelidonieque 
rita REM IE equali fi parte bibuntur y 
Mixta quoqueex alba cum dauco tubera vite, 
Turpes que maculas muliebri corpore tollunt: 
Que refupinatis expandit brachia rama. 
Aut virides frondes abipentis noxiarbamm 
Accipe, fola quidem bec ieiuno mav[a palato, 
Talia defen[o propellit toxica corde. ..- 
Scabre etiatr beleiues decerptos collige ramos, 
Corcorum item , aut Latio ceriuimam nomelisgrant, 
E: cuim Lemuigezsa multum e» bene contere nilto, 


Qua certa tf coutra quodi medicina vesenum.. 
"nl 


9).4 He 


» 


E. CNICANDRI-. 
Hoc dat agre[Hs item cucumis vadice IA, 
Quin ctiam Jurgens folus paliurus. acutis - vin 
Fru&fu (epe [uo trifft [pe extulit aluo, id ie 
Sicque ferens [binas coma, cirratique orobanchi. 
Punici item f[umas byacinthina germina mali 
Comnuentia adbne claufasque fouentia gemmas, — 
Donec quondam albo uunc ——À— rubefcunt. 
Et iuuat byffopus , quaque eft muto angulo ononis, A. 
Telepbijáue come, (gy crefcens ia palmite botrus: . ' woe 
eAUn item nucleus cum montam coriandrài 000 
Infefofruétu, aut tenera folia ipfa Comyz &. y 
Sape recens ctiam piper , es? naffurcia tunde E 
Perfica,g «quali permixta porrige parte. CON 
Fbrigerum quoque pulsum, € firumum, atque fimapi ae 
Hac Vietum exanimemáne queunt te pefte leuare. de á ! 
Notum cov militibus porrum cape , acre uocensque i 
Interdum vrtice femen ( qua leta iuuentus - je 
Affolet affixo veflt colludere ramo ) 

4c album [cylle caput , atque arentia bulbi 
Semina,co» alterutrumycui dat draco nomina ,caulent. 
Vulfosque afbarapos famul ex Thamnitide vbamno, 
JZ) ueque virens o» producit germina pius: 

Accipe fortis item, quam [corpo nominat erbe 
"Radiem, eiu[dem fimlanteys fhicula veras. SS 
Ammcolasque fidas, quas fert Pfamatbaia tellut, ... d 
Copeumáue folum viridantibus educat vbdi; i uv sa 
"Dua cita Scharmei Cnopiue fInenta feruntur. 
Adijce amygdaleos facie veferebtia feuttus. — 
Piflacia, borrifom que mittit terra C. hoajpt, BERT 
Caucalidesáue, vna cum fIrmgentiatque calemti 7 - 
Myrtiadum [ncco baccarum Yungefalubris 000 
Oron fHpulas ,"vmbelligerumáue maratbrum, 


Et fl]uefhre cicer ,-viridemQue [imul baryoduen. -- 


3 p : 
TH ERIACA. 


*Prafliterint, qo regia qua C man feta " 


| Diaturyeo- Juauem circumiaculatur odoregr, 
- Et patule floreslabrnfce, rufIica Iuba scies s ds oss 
— ws legit. atque fuum [olita intra augefcere fru&um 
— Ftraque cen: Disi rubicansiue im flore thryalls, 

| Etgrate teneri *iolesue rofeóne puel. coo 
— Quin etiam multi cvocitatiim (emimis berbum: 


uem trifli gemitu deplorans. luxit Apollo; 
mbi Kon vum dur flore rii 
E Anrycleas imprudens perdidit vndas, 
— A&lus "vbi. inueni recidens im tempore dicus 
— Frangeret extrema colhfum in nitri 
Lx tribus in[rgnem folus uon Jes berbam 
E. Cyrenaicum commi[cens accipe fuccum, 
- TresQue vvtriu[queobalos aqué. ? pendente bilance. 
Velreferens cornu fermllum ,fepeque cretbmum, 
Et Cypariffum herbam fimulanne|um, lylicarjue 
"Radices tundens medicum fat & ebibe potum. 
Cunéla ca compufcens aliis, quandoque [eorfim 
- Sigula cum cvino,, vel acto aut fompli lympha: | 
: Imórecentesunant etiam fi áeÜÓ 7 | 
- $1 profici[centem peregre per deuiaWuftra — 
: C (du rfi preuderitiéins, — 
: E. nafcunque vides be x avene femen 
* NOE pesce qa (rH ex pue. n» 
ID miferam fugias ex illo vulpere mortem. —^—— 
- 4erea tum Ice fufca cucurbita parti . 
1 E imbibitum [amor ex carne "venenum, 
: eruentato final exterat colcera tabo. | 
tu manantes à ? ficu im eliquores..— 


Ini tumens vino capra ti proderit trit. p 


Pom m morbi ffi imbria dulce leuamen - AT. 


-— Demete, pfi MHotrumque eo» purpureum Jyaanthums T 


- 


res 
BM 


310 lp MEMICAWBEE It 
| Si qua malum impreffit feriens tibi beEhia dentem; 
Fortiter autem Vélas wntra'trit concaua partes ——.| 
Contine e» apprendens circumluat endique vinum, 
"Donec ab bit omnem confíet traxi[[e dolorem. 
Et fitibunda Ser comprendatur birudo, | 
Que multum tandem [aturo trabat ore cruorem. 
Vel potes expre[Jum cepe nffillare hquorem.— 
Interdum veteris fecem *vim *vel aceti, 
Caprinumáue fumum tumide trita. illine plage. 
Omnia nunc vero tibi contra vulnera ponam. 
Infigne antidotum, tutam cui crede [alutem, 
Has omnes [i quando fimul contriueris berbas.—-—— 
Ergo potens preffó fit aviflolochta , eo odore | 
Iridis (Q7 nardi fibra, feruensque pyretbrum, 
ueque alis prodest vel folo salbana taiu, 
Et [igilans ndum daucus jjuxtà albague "viti 5 
Qua parte beret bumo,[ic diéda à Peonevadix. — 
Has nigrum elleborum , cum nitri comiuge [Dumas - 
Stante equé libre trutina, palleusque cyminum 
Adijciens, bumilis frondentia [ume comyz.e | 
Germina, agrefhs commixto equaliter vue 
Cortice,colle&las laurina ex arbore baccas, 
Atque petitum apibus cyti[um tritamáue chamelm: 
Eque caballino liceuencrurevecifum, 00 
Et gratum [uibus , fed virus pijabus, orbem, 
CQ uemáue recentia iam fudere papauera [uccum, 
Et caflum [emen cinamumque & bal/amon ynà, 
Spondylion item, pleuwm. quibus adde marini 
Cymbiolum laticis ynixto equa parte codgn- ^0 
4uriti leporis tratioue de CAMCTO. 00 
Illa cauo mortario agas ,tu cunClaterasque -— 00o- 
Fatis ex [axo piffidis tue aparine 0000 
Expreffa binc [iccata iterum quate turbida f ee 


| ALEXIPHARMAC A. EN 
 Vninsaue debinc paffillos pondere drachmne | 
Finge,trabens medio iuflas examinelances; —- 
Quos denim arentes bemmis inde duabus, — 
Infufoque mero rur[um tere, 9) vere quando 
Sors tulerit memor interea qui talia fcrwfrt, 
Nicandri, frigente Clarue quem nutrijt vrbe. 


NICANDRI POET 
ET MEDICI ALE XI- 
 PHARMAC A. | 


d Cz VAMQVAM2alores fua quondá menia noftri, 
ME Quorum, co nos de fHirpe [umue, no "vrbibus ifla 

pRexees- Veffra Afia wnxere, meamQue tuamque fit inter 

—OU9pmen[us patriam,qui mos difiungat , hiatus, 

. Optime "Protagora,[alfis quia proximus vndis 

|— Tu mediam "vr [am babitas, [acri qua parte Lobrines 

- Sunt thalami, atque eAttes celebratur. at ipfc feracem 

- Incolo tellurem, quam magne clara C; oc: 

— Stirps tenuit, Clarius qua oraculareddit Apollo: 

- Non. tamen illa meum probibent obflacula'votum, 

— duo minus aduer [us letale paranda venenum 

- 4ntidota,& diros dem propugnacula potus: 

- Per[betium ergo cauens acomitum noris amarum, 

- Plena quod educens Acherontit ripa [ropsger, ed 

Qua Plutonicus eff [Decus urremeabileque antrum; 

3 E quo quantumuts feffumus "eno reduatz 

- Qua vera Herculeo Priolai mamia bello — 

— Terribili ffreperam traxere fragore ruinam. 

- Illius borribilit totumos adffringit amaror — 

:  Maxillas dentes ginginas , labra, palatum, 

: Precpuumque ffatim membrum cor  féilicet ipfam, 

LR : V4 Impetit 


POST 


L0Y€ JALIgAL, 

Summum ventriculi [fiquidem os diuellitur, d quá 
. Cor quoque dixerunt iui y € quadam qua[rpn 

Clau[a coarGlantur ln&tantucvi[cera motu: 
Plurimi item crepitus infraque [upraque feruntur, 
 Etmadidus toto promanat corpore[udor. —— | 
Inuifum caput "vrget ouus tumidaque re[ultant 
Temporibus vene, duplex capit omuia vifus. n 
Non fecus ac alta temulentus nocte, velutue... 
Cormgeri altores "Bacchi, ebria turba, Sileni, 
Expre[fe mentem [uffufipotibus vus, — 


"tque labante genu ynutantegue corpore tato . 


P E 3- 
Marezstemque omnem cruciant dolor 


* VN eC 


Sepeque telipbomom nec mon c camrmoron yllud.. 
Femizeuim dicunt Aconaus crefcere faxit... 
— Hoctibi ne noceat malum , inextinüle cape calas 
Quantum plena tenet must te ns lyao 
Commce, vude replens cotylam men[nra bibatur. 
Aut pulchrum abrotoni caulem, & decerpta virent 
Coni EM Re E RETE 
* Dp oW So i US JASLCCHRNEA E 
4tque in feondifara natos oleagine florcs... 
Ez gracilem re[éca rutam, (y. mto libe mele. 
Viene cendos QNIN CNET 
Vel qua flllat idem calido excrementa camino, 
Sicque nouam argenti [rue uri denique. ma[fems 


3e 


Á esi -5-- ^ 24^ ci AL. UK. eed 


Di mbunnlis picea Buoque [ume manplum, | 
Montana [ocint cui [accus onitidos adf ——— 
Siue polycnemi modo matam contere virgam, — 
Quattuor eg cyatbit melhti porrige vim. 
- Imó medullarem contrito pajfere potum 
| eAccipe, "pbi den[a volucrem concoxerts olla. 
- Et iuuenis vituli piagui iam mollia. callo : 
Cornua refeindens [umpto bene concoque cafe: 
-— «tque illa vefcens offa;tua ccifcera pafce. : 
— Quin etiam bumano'vel equino balfama la&i 
—. Mifce aliquot guttis , & eundem porrige potum.. 
—. "Proderit 1 tum [f crudoyum onus ante ciborum. 
| Sumpturus vomitu per collum effuserit eger. 
| Sapé etiam patulis oculis dormire folentis —— 
.. "Penficula catuli tenerique coagulacerul, ^ 
— Leneoque terens potanda liguore propina: 
P Sc Ag yptiace 4 Sri i poen 
Et mixto coéas da vino apiumQue labore. 
Que [i follcita modo fecerit omnta mente; 
Inui[um poteris , dominumQue auertere morbum , 
Redditus vt. vur[um fibi *vitam proroget eger, 
Et "valido quocunque lubet fe corpore fiflat. 


N «NCmala damnofa ceruf[e pocula pende.. 
Spumanti [imlis la£i cum tempore verno — 
 Suppo[itas rauco prejJem veplet impete mul&ras. 
- Hec data [puma $latum multum a&iringente vigore 
Infeétum tenet os,[ubeunti frigore fice ———— 
— Gingiue arefcint crifpamteque pelle trahuntur. —— 
- pera lingua [cabret, facce prope sutura glande ps 

 Deficiunt, nullamque cente fauce [ahuam, 

 Cafaiue pe obit; pigra ponderelumimawntam..—— 
Intereacrebros bomo [eum expellereruttus—— 7- 
 AABnwMA K. 3 —Auditur. 


(07 ALEXIPHARMACA. C A. ut 


C-CHA. ——-— 0194 NPNE r 
—— Auditur labat , oppletaque exféuditur aluo, - 
Et graue turbata queritur ratione cerebrum, 
Vanaque vel media phanta[onata luce videri. 
N. eiat triffigemitus € pe&ore ducit: 
 Interdumobrepens oritur cum frigore [omnus , 
Torpet iners motus Jlanguentia membra fathbifeunt 
Officium perta [uum: c2 m[f protinus adit: 
Prefens auxilium, tandem dominante dolore. 
Succumbens flygias eger de[cendet ad vmbras . 
"Utilis boccontra bibitur. medicina venenum, - 
"Palladia placidum. quod nuper [ronde liquamen 
Premadia, aut orchas ,mytináue coxit oua, ————— 
- Lubricus vt "venter rur[um mala pharmaca reddat. 
Seu diffenta. premens tenere celer vbera vaccay. 
| Pingue natante dabis lac cum cute triflibus eprit : 
Aut tu molhfice re[eca co» tere germina malue, — 
ExpreffJumiue bonnm potandum porrige [uccum, 
Tua etiam mixto fic prabe fc[ama vino, 
Sic ee combuflo cinerem. de palmite [ume, 
Atque [uperfu[a turbatum perlue lympha, 
Hinc angufla noue cola per vimina [orte - 
Verüm mterpo[fto de limi flamine panno; 
Vt feclufa frmul defGendere cra[Ta vetentur: 
-mpidus binc penetrat bibitus qui proderit, bumore. 
"Non fecus buic etiam poffunt [uccurrere damno. 
Palladoo triti bibitique liquamine nuclei, 
| Quos olim alatus "volitansque per a&ra Per[eus. 
Cephea elatis pedibus tellure: veli£da, : 


Quando Medujeum curuo caput. enfe puta[fet, 
Intulit antiquis Cepbeimoua dona Myctni£, X i 
Ad'viridem cecidit qua parte Melanthndis arcem 
"Praceps ex alto capulus ,Langea vbi nympha à 
Exhibuit nato Iouis ipft pocula Perféo. 


See 


E 


: | ALEX IPHARMACA. Coo PR 
Sepeque Gerrei rami circunflna tburit | 
M cum toffi ptifanatibi proderit hordei, - 
Et deffillantes atalymno, evlmo (Qj nuce gutta, 
Quas rité immixtas tepido liqua € offer Iaccho: 
Vt quedam vomat e? quedam per balnea foluat, 
Cim madido elicitus manárit corpore [udor., 
— Oblatoque cibo languens fe vecreet. eger. 
Pingueque noumunquam "vinum bibat zac eritut mox 
. Pene re[eétamouo reparet fibi flammapenfo. ——— 


NC tu frugifecam, piceum que veddit odorem, —— Casta 

 Cantbaridem pota, quia talem wmitata vefimam 
Plenas illa trahit nares, (gy: dentibus ip[rs 
Infe&io cedrie fapor obuer[atur 1m ore; 
Mor[ague labra dolent ,alids extrema [upermi 
— lanua ventriculi, contortaGue "vellitur aluus, 

«tque cruentam acer d ini wpprimit angor , 
- Multacoar£tatum firingitque angu[ha peétus, : 
Subcidensque cibi coquus ima ad «vifcera tendit. 
Redditur impatiens mutatis moribus eger, 
| Vipul[aob tantum mente c ratione lorem 
- Lamentabilibus cadat intereatáue querelis, - 
Qualis jn borrenti [marum pappus echino, 
- Quem violenta rapit per inancque ape aura. 

Huwic propere vt medeare malo, frug Jpbinde 

Pulegium dulci nympharum munere funde, 
leiune eg Cereris faéfo agris porrige potu, 
- Hacquo diua [nas apud Hippotoonta rigauit | 
Fauces, Tbreicie numero[um ad carmen lambes. | 
—. Preterea iuuenis caprgie,fusue uel agus ! 
-. Deco£io capite aut etiam an[ere pinguia ura; 
- Que tamen adieEto lini fimt lubrica frutu, 

Offer ab opplete dw [urgat nau[ea ventre. 


né 0 UNACANDE::TO. ^ 4 
| &Mox vbi tunc imo federunt-omniafundo 7 
Infimam ad. vfque gulam crudaa dum fen[eris efi 2b, 
Injerto vonmtum proritans vaidice produc... 
S«pé etiam inferni OMIM lic partibus inde; | 
Et [ic multa trabes mollegm excrementa per. aluum; " 
Non minus id praflat jen per labra iuuamen. — — 
Paypineas etium cviridi de sese frondes 

Accipe, £7 vifufo potandas melle propina. 
Qum CJ acuta inter wr aite radicu dst 


Cuius perpetui frondes apricantur aculei: 

Sed dulces (* apum tu[e faperadde labores. ^ 
: Illius berba pa molotburus floret ,&. altis 

7 Casini ramis gracilique affurgere caule. 
Quattuor c» Samiam dracbmarum pondere terram. 
Intere, quar ifruticans i intra fua vifcera Map j 
S. mbrafidem i wxta fouet educitáue fodimam, 

Et quam Che[iades aries docuiffe puellae. 
Fertur ,'vbi efl. gelidus tncofis Carcetus vndis. — : 
"Poffquam etiam paffis vinum confeceris Yun, C 
Da | duplicem potum ez castam fimul inijcerutam; 
Pinguis eis pariter partem mi/cendo ro[acei, 
Aut etiam lllyricam vedolentes irida futcos. 
Hoc vald? antidotum valetyeo- mala « pocula vincit. 


i » 


voD n noxia quis biberit coriandra "m 1 
alid exagitur fenfu , firidenteque coote 0 
Edit acuta "velut furio[e iubila "Bacche ,' 


Seu Stygie initéla qur percitus angue igne | 
PADO e e dulci da Prappia ina VACEBIOS i i | 


| Vt madida [humans fudit "vindemia pelis 
en imfujo tamen bac maris nda catino. 
inanitit galling partubusyouir 


us falfum teáínt fuperinijce fismion, 3 is 


A br 


(— — ALEXIPHARMACA. $17 
ens cepe [e eruat eo» interit ofa: 
"Pifcantes pueri ferictis obi fraudibte iy... wi 
In[idiautur ani , fic vt capiatur ab bis,dum. — 
lientem fequitur non prouida im equore [bumam. 
Quinetiam tumidra egrum [ubmerge procellis, 
. Quas "vnd cum flammiuomo Saturmius igne 
- 4Eolie iu[fit parere tridentifer aura. 
Inwiffrs [Equidem deut&bus flatibus ignit 
Cedit, es: ambo timent dominos obnoxia ventos. 
Tpfum autem vapidis metuendum flu£libs equor 
| Subiet/zs nautis (Qy nauibus imperat, &J vim 
Infert infefto [éd filua obtemperat igni, 
Juxta quem genitrix fatuit natura tenorem. 
Hunc etiam poterit penitus fedare laborem . 
Mixtum "vina oleum vel dilutum mue muffum, 
- Quando legit cantans maturos 'vinitor Vua, 
* Et [pumo[a Jouat pleuts cvimdemia labris, ee 
- Tunc vbi mellilege circa bunnda prela volucres 
 Vefpaue , pemphredongue eo» monticole bembyces 
"Delicias tórtiua fuas acimosque fequuntimz — 
| Calhida quando [ecat uitidos vulpecula botros.. 
X DziN DE ale ob[erualetalia pocla acute. Cicus. 
- Hec fiquidem cacas "M fert [umpta teneorat, 
| Atque cadaca oculis celeres Vwertigme gyros, os 
| Ft titubante gradu ye promet palpantibus eger fk At 
: "Prorepat mambua :clanfas anguffia famces EE Ebo: 
Strangulat , e» [ummos frigeus fubit borror mrtut,. 
 Contracteáue [lent 5 ducunt ocia vena: s 
Mlle autem modicum ftri£do trabit a£racollo., o ooo 
Et cerebro exantimis fingultuvelhtur : inde. MUS SSCHOW NOR 
Horrida terribilis vifurts limina Dus, ^ 


Olde oL 


* 


39 


TUSCE —3 3 —  aSRECAAMIDO 1:14 


o0 o Tppleyvt lu£lificam nox labricus ewomat dem. - 
: Sie per vnfernae clyfleribus euteve partes. 
Sepe GJ forte merum, "vel figpmi permina, dauci, 


The/Jalceque comas languenti porrize lauri, 
Que "uidos CPbabi redimiuit prima capillos. - | 
Sen mordax piper, uc "vrtice fzruida [ume 50 
Semina, co auflero da turbida vina liquore, m 
Sic (7 odorifera qua [yntbefts iride conflat, | 
Atque Cyrenaicus atida cum Pallade [accuse 
*Proderit (Qj dulcis pariter data pocula mulfr, —- 
Iunéfa quibas pinguir fuerit cutis extima la£st, 
Quam modico lem [uper igne in va[e vefolue. 


Tum.  PELLEREmsBCCHAm perimentia toxicadifeey ^ 
D uando [urs bomimem mer? cruciatibus agunt; 
Turgida labracaleut, mox arida [buta fequuntur, 
Atque recedentes inferna parte debi unt 
Gingiueseuc faa lix: flatione "ouentur ; n. 
Cor [Inpet onis abit fenfus ;surbataSne mens ef. 
Hunc rabidadutntinerae edi vefantamugas, |i oom 
Clono ar doleus bomo vociferatur biatu, 
c Seffaelut trunco "vellatur Corpore ceux cc s gnis: 
Nec fecit-ac magua matris. furiofa facerdos. 
Nona facrificans men fes pr. compra luce; s: 
Longum tetribilicireum[onat ore boatum o s 
uem prope percipietis per montem tuyba tremift 
Non aliter vabido mifer eiulat ille furore; «5^ 
Et trucum fugiens vlulat: de more luporum , : sns ntt 
Obl vifus fo Us CEWIAWr IS y atyocitEP birguis FORMS SORS. 
I ON a ofbie If ac nudofremebundus dente vexidet.:- qs 
(ooo 0 Bine bene complicitts déiinéium nexibus ambi, ^ 
: E Mi thoracem prolue yo, 0 o 


te velipuitum [atia,man[uetatue verba 
"Dafurienti borim , ac inferto flpte frendens 
Fortiter 05 Aperi, vt dirum mox euomat bauftu: 
Vel tu pa[centis tenerum auferat: accipe pullumy 
. Et coque eo: auffere cui montes patris; pomi. 
Silueférem ( fuerit nundut tansen cule ) brum. 
Vel cape plantatos na[centia degrado bortos, 
Ludicra que pulchris fert eias dona puelha. 
4ut etiam gratida £irutlja ex arborecarpe, 
eAtque adfirisgenti laudatacydoma ucco, 7 o 


*. 
*- 


ALEXÜIPHARMACA. op o" 


ue riguo diues prodüxit yet eee fiis c mas v | 


— Mixtaque pulegij eese) ostia tnde... 


Pretercà [unipta vedolentit parte vofats o 
id ppm ad vfum 


1j 


— Hur étiam praftans ualet ir 
— Sic egré co: multo tandem poft longa labore ^ 5c 
— Temporas'Ptx tremulis langue s inceffibur lit yon 
— 4itomtumque geret pon. certo limire ox funis os 
— lllo Gerrbacs Eupbratir ad árua colonos 5 m 
Humanam in cedem factae ditam. 9 E 
talilevuluusy 7 


TÁ 


- fperaceu qiódlaip pphritu braquereur; 00 


s 


Et velut affriéfos "pen fentit aptus," Line &A 
Siue calafcénhi pra puoi pertice Spylle 
Dui ciet in teneri dbafi fanma m eh 


EU 


xí 


- $n ! » fub ea acre vent 
"Putrefat ; fodóque cns fudorefatifars sos 020 

f "tO $s / EA ? 

E vs) Ephemer.. 

- Ipcauto quit ttPox potárit "e Pop ire, ox 


- Nec fecus ac cfe fene os glbepite liauerey ^ RASA S 3 | 


: 
iy 


— Hiuc mala venirietiltim grnitas imeiffibs de vigere o 


- 
, 
Sb 


tse 
ias 


. u S! 


* 
j 


ML 


Stiri 


-*- 


2 


A ounces 
cehala carne HOS TS E Ea 


Ad crebrum eóomittum ,& let ali proti nus igne 


Vleerat ut ladum regerat per colla liquorem, 
A lotis. quale coqui effert. carmbus; imo 

Tetrica commotam iacit excrementa per aluum. 
Hoc coutra medina malum tibi quercea frons e$t, 


- Fagincaques part fi fuipas poudere.glaudes. 0 0 


Siue recens afia aut vacca lac offer , coque 

Se, languens fatiet., lenumaue os colluat KgCto ss scan 
"Appellatum ctiam eio 4. fangume gerinens | 
"tque nouo eifdem la&ti iuuat giditd radix: 
D) win etiam tritus fluuali pompis VM Aus. o RS 
Equalique rubi commixtus pondere ramut..... 
vam birjutis borrentes exuete&iis —— — 


— Terranuces;vnàcum cortice demde fequenti... 


;! 


A 


Qua labis guflata tuis qualem ip[a [aporem 
: Ocma prejentaut ,extreimeQ ue intimafàuctt, iilo 1. 


sepepwetw ida [puli fomare pror 2 ERSTE ENT. pg» 


Da mediam mic tunicam clau[a qu proxima carni g.. . 
Ime etim ferula prodeft exempta medulla, 

Que tenet. affripéta Vulcani furta Prometha. ....... 
Afiringentis teu baceas tibi collige myrti; |... s 
Huque à Puniceut extrema pütamina malt... 
Adijce, (Qj snfufó potum ex » confice yino, 
Quo procul ifeflum p? Li di[pergere morbum. BO 


N Ec graui Vlopboni té noxia pocula. allant, 


4 


Principia exa[Prant, & 4cutu ionibus. "yx unt 2. cvs : 
Turbatumue auimo ve ania defiruit agrum, is 
Vt linguam fr.ndente- [nag pramiordeat ore .. x m 
Sublata attonitus vatioue: & vtrosque mtattt. i0 
Obturans [latus enet: , altaque murmurat aluut, 
Soualia mipbofo efl audire tamitrua calo. 


aud.  ALEXIPMH ARM AC A. $1 
— Hoc ita detentus dum ringitur ille*penéno, 
— Anxia confhriéto fifiria pedore ducit. 
- Atque adeo vrgenti reljcit per vifoerapotu —— 
- Con[imiles grumos nondum durentibus ouit, 
D ualia concumbens gallts pugnacibus ales, : 
— Nempe rudes po incobtaGue pignora fundit. 
— Sic affeéto homini diluta abfintbia poffunt 
- Cum nuper re[fo cruciatum tollere mufto. 
Lenta gn. etiam terebinthi obflare ve[ima. 
Ipfa etiam picea triftis quoque lacryma pinut, 
A qua detra&lam demens tibi LM pellem 
Viblor pro merito quondam [u[pendit Apollo. 
Hinc ea adbuc arbor per opacos fola rece[fut 
. Nobile conqueritur iiem fatum. 
- "Da quoque ey maris ac smures auferre folent 
- Colleétos polij cum rute germine (lores. 
Sic eg [pettantem Syrie confinia Nardum, 
. Atque cape ammcola refaiffum 2 caflore teftem, 
- Siue Cyrenaici cultello radebquorit — 0 
Quod leuat «quatum drachma pes tert. sad pondui . 
- $ic (£y babens olidi cognomen origanus hire 
- Concretite iuuat mete imflar copia lactis. 


S$1N errans aliquis taurinum forté CWOTEHR us 
- Sumpferit , illeto gerit afficituriue dolore. RE 
1 Duandoquidem internis vpbi enis ille propmquat , E 

- Conden[atur, co. in media cogcermtur ao. 0 0 
- Claufa binc [Dirituum oa ,ademp 4 anbehtus intra. ^ 
— Ippletum guttur probibetur, (remo eger ipea am 
— Volwitur in terram ,|pumantem palpitat ore. 
Contra boc [ume maium viride dd germina fii, ! 
— te [aperinfufo madefa&arigentur aeo s 
* Er moda mifce,que — 3 rock 


- Ipfius Q7 La[er picis & left inde liquoris 


— Compo[uilJe ommes quibus intra "vifcera grumos 


Bupeftris, 


- 
Wextéi. NA 


En — / NICANDRI 


lrritanda etiam ei ficulo cortice fodess 


mu tumet Anflatus ficto cueliet bydrope "venter; 


Dandaique vel capree tenerite coagula ceruá 
"Aut celerss leporis, varo que [amine vite 

Coláris, certam poterumt bec ferre falutem. 
Vel bene contritum da drachma pondere nitrum, 
Idàue [io faust dono coptemperat Euanz 


4Equalem partem: quod y edit brafficafemen —— 
"Accipe eo admieeta fiat tibipotus dceto, 00 
"ut bugnlis (atura languentem caulé conize. : 
Dum etiam tritum piper t? colle&ta vuborum |. 
Semina contundas: ilo certiffima pato. 
Antidota aduerfus talem te crede crmorem 


Soluerz , c9» vegeta pateant [iracula vita..— 


NossE etiam infe Bupeffridis acre cvenenum 
Conuentt , eo» domitum qui affhaat co» opprimat &i 
Hac alio afbergens [umentss labra colore vv 
Nitrofum s grauiter cit in ore faporem, 

Et facit erofo non]iauia tormina ventre, 
uorum vel folo eft cruciatus cernere vultu: 
Obffruit "vrinas una binc vefica laborat , 


Per mediasque .efferkcomblicum in[umine. fordes, 
Ac lenatextenfam:füvjum circa ilia qelem,. d 
Sepé pigram bac ^paccam , vitulum quandoque Jalacem 
Perdit;pafcentes fua quando armenta magiffri —— 
Difcernunt y & ob id bupeffren nomine p jade T 
Hic coffum fccit cuni frcubus accipe 77 PERS 
Ino [ua abfeiffos ipfos à fronde minutum | 
Contere,e5- elixa dulcemáue binc porrige potum... 
Certa calentis eno fuerit medicina veneni. TII 


"d 


T 
(0 ALEXIPHARMACA. 33 
ente reple non magnum late catinum, | 
Et tenerum mi[ce viéfrice ex. arbore feuéium: 

— Velmontanorum praebe genus omne pyrorum. — 
Interdumáue ipfas im vinum conijce myrtos. 

Et fe femnneum, qualis puer eger ad vber 
Admoueat , prenjasque tenax trabat ore papillas, 

Vt dq vitulus fate qui [emima matra. | 
"Pul/at co: baud tacitis cit dulcia flumina labris... 
S«pé etiam profe Jucco fatietur oliue, 
Inde velinuitus vomat ima ad concaua fauci... 
Imnijfa penitus peundue manuue: iuuatQue ....- 

Flexile concifi folium [ic indere libri, 


Quod trabat ex alto farum. mala pharmaca ventre... 


FORTE recens filac,cui mixta coagula,[umat 
prudens aliquis prefuffocatur, ei tres — : 
Da potur, Acris quorum ftt promus aceti, M 
Leneireliqui conflent duo steer tane 
4ut ctiam Libyci radices intere fdphi. 
Sep? Cyrenaicimodicum diffolue bauoris. (s 
Quin etiam mollem potes admi[cere-conilam, .. 
Fel fimilem mu[cosqui crefcit im equore, fpicam 
E vedolente thymo: [ic Qf prodeffe probatur 
Eucnemi bibitus cum terra [anguine botrut, 
Toterdumaue illos [ar [ere.coagula grumos; ..... 
Ragofziécoma qués un Rae ee. apu 
Melllegishe adeo dile&a volucribus berba, 
Si fuper imfufo rigue potentur acttoc 
Nunc age potati valacontemplare doryeni, om 
Cui (e Beservwoet ue Japordi Mio qiti siqua? 
Qui bibit m[uetis quatitur ugulsUMs 4gET y... cut 
m» wineumue cibum vomit] "uc a ptr aluum il 
Dortur pituita velut fi tormmua Vexmmi, 


LA 
j 


1 314 3e UNICANDRI 


5 ; LN 


x 


eAut exercendi Irufiea irritata cupido... 
lam tunc arenti perfligitur ille dolore, —.— 

Et labefatfato Sj infe corpore voluit. — 
Arida nec multum de(iderat oravigari. —— 
Contra tale malum: data latiit. copia prodeff 
Salfius aut mifcens.im potu porrige pa[fum. 
"Preterea pinguis carnes à pe&lore capi: 5t 
Commodus larum eff fuccus quoque, uotquot, & di 
Belue aquas babitant marit, c2 mulco pererrant 
Littora quarum alijs erudi , co&isáue quibu[dam - 
Vefcatur , rapido poffunt quadam ine four. 
Sed multó tamen ipa magis Solis profunts: 
Suaust item calches, prime atque rubentis echine 
"Sana caro eff patulique élenes , non ip[éque ceryx 
Defit, c» arro[rs Ylire algis crefcere tethe. 


NwNC cauepotatum ne vite Pbaricon ob[it 
Hoc fimilem nardo noris preflare [aporem, 


Propter prelate temer? certamina 


wtritos perfunde ligure: 50 


NE quit item ViCAHTO 107 prudens ore nocentem 


dam circa cotraque tempora pultem. 


^ Hyofcya- 
"mus. 


Sumat Hyofcyamum;puto mou minnt effe monendum, - 


Ceu fatui pueri, qui tam nutrice veliéta, 
Et primis pofitis cum wfante etate capillus, 
lam non quadrupedes proprio ba dipan niu 
Incipiunt ,multo quod mon potuere periclo: | 
Harum 1gnorantes quoniam iul incommoda YOFUP» 
Con(picuam nocui deguflant floribus berbam, | 
Atque terunt nato nuper mala femina dente: 
Hinc tumidas mier gingiuas voce queruntur. 
Hoc aduer fnt erit bona lac medicina venenum; : 
Interdum Grecum quod dicunt momime foenum. 
| «cape, curuatis infignem cormbus berbam:—— 
: "d tum maiorem narratur babere vigorem, 
- Sibene Palladio perfu[a liquore matárit.——— 
Vel calide feruens vrtice contere femen, 
| Feleruda ein[dem folia berba mande, vel ipfum 
Ex bis contufis expreffum collige faccum. 
"Dosiqurtilouiie Fosdfirié per tid 
Accipe, omnibus bit equali pondere mee 
 Elictens lachrymas femen, [agnlique rigore 
.Preditaceparum prafegmma, vatfifiique ——— 
Taleolas raphani , Latie bac radicula gentieft. 


- Hoc etiam aduer [js "vidi prodeffe venenum; ^. Ru 


 &Multifidi caput , im vino [i fumitur , alli. 


k 


- Inde foporátós Opio vefbxerit'igros 0s 000 


Corpus ,& iynitóvvelut ardent labra 
—IMi»l - H 3 


Summa uibus friget cutis, (£* pigra lumina mutant : ; 
; Seilla odor aci fpe palis] upon 
calore, MS. 
x 


V. Opium... 


À 


nnus, 


- 


«Que certam tibi fipna queunt protendere mortemz 


uo von fi flutlinagi pori ethale venenum. 


36 (2ONICANDRICC 
Malis vifa [uit laxos demittere nexus. 
"Paruus item & frigens à gutture [Diritus exit: 
Obtorte Kj Betyen j Miuidus tenguis, 

C 


v 


. 


Atque late[centes oculi [ua im antra recedunt; 


Qu tamemomna non metue, tmb [it tibi cur. 
Ill quaratione queat [uccurrere pefit. 

Duli itaque exanguem reple calidoque lyeo; m 
Quin co Hymettidum opus tere commi[ceque volucrum, 
ua procumbentis nemoroain valle tuuenct 
E putrido fiunt vegetata cadauere proles. : 
Namque caua bác primnm po[uere cubilia quercu, 
Et feruenti vua leéte incubuere labori: | 
Digeffosque fauos Cereri fecére vebentes 

Induti pedibus tbymas; florentes.e- erycas. 
 Suautt item lanamodicum quid urne vofacei, 
Indeque diduttit adaperto dentibus. ori, 

$1 grauior mer[os opor illitis occupat artus: * 
Tunc quantum [at erit trabe , velle, ferique iacentemt 
Sape etiam con[lans ex. iride uunge liquamem.-—. 
Nunc clamans nunc impellens , pt languidus ille... 
Excutiat nocuum vitali à (edeveternum, iam tud 
eAtque malumvigeret flomachi conatibus bauffum: 
Et "viles oleo yyinoque witimgere veftes y AY 
Proderit eo: iier admotis circundare corput.. 

Et fac vt seh «pé intret balnea labro, xi 
Vt gelide in prumos concreti anguis vnde 
Dij;cint, ots vuguentum binc illine membri... ..... 


Deprendas fadum qui [umpferit balat odorem: 
Qualiter exempta reliquo cum vifcere, [quame; 
Fel putridi quod. olent néqe loto corpore pifees; Y. 


/ ALÉXIPHARMACA, T. 


| tmmuud. 
. Porró fordidut hic. 
Editusefl, tipnide fo ril 


Duc VICE peti fe feuferit, vudam | 


- Felle fuo atque adeo quadram migredize turbat, 

Pofl bibitum boc virus viridis flagnantia fellis 
Excrementa manent tenebrofo lumua vifu... 
Caligaut liquideQue abeunt in corpore carnes: 
Nau[ca adeft, tumet alta ari sais |o» SqS0 
Subáue cauis oculis rofco fucata vubore 500 o0 
"Apparet facies, frflensque vrina moratury: —0- 

Due nunc purpureoynunc um effc colore... 
Cernitur (y quemcunque videt , contemnere picem. 
eAffolet auer[ans vt quelibet equormyeger: 0 
Contra bunc Photaium *peratrt porrigepotumy 
Eliciensáue recens carpti lacrymas colophomi ; 


Et duras cute babent mollique puramine cruflasz os 


^. 


& 


S^ X | 4 Sep? 


$$. : -0GNICANDAI 
Sep? fine [entit non parua pericula vite, 
Quandoquidem pren[a [ugens [e beflia cavm 
, eApplicat , eo vegetum trahit alto éx corporc faccum, 
Aut etiam extrema pendens n fauce moratur, 
"AAngu[Lasque anume tenet ay cerea portas; 
—— Aut une juffixagule pracludit eunti 
C5. Tn fübietfa cibo decluem evifcera lapfum. 
Twnfu[um patera. coufeftum potet acetum, 
Siue niualis aque gelido fefe irrigat-bauffu. E 
Sepe c? —— flamine cruflam |... 
Porrige , ve Jumptam fal(uginis intere glebam: 
. Hincque falutarem conturba, e9* coufice potum: 
Ipfum epe Jalum feruenti Sole "veligni. 
.. Cogey vel effoffum pariter. (al mme vel albam 
Em|[dem [Dumam: quam [s (al [uffodu imo 
Cup: in fund undo vode fuerit vadam. 


Rogw. . NEC te ortum tellure malum Zemona fatiget 
nmm. "Pe&ore [epe tumens;juffacans gutture Jepés cm 
 wod prope vipereta attritwm traélibus antium: 
Enatum diro vibratum ex ore venenum, |... 
| Atque graues im fetvicipum forbwit auras. - 
Commum fungos appellaut nomine: cuerum .. 
Diwer[e [becies diuer[a'voceferuntur. | 
Contra bos inflexum rapham caput optima cura eff; 
Aut inuoluentes "viridantiabrachiaruta. o 
Sic (fj 1m eriferit alaciesconcreta metals, 5 
Dua tingens corium cogit mgrefcere [utor. .— 
Mixto (7: dlematidi cineres mox offer aceto. 
^o "nt tritam ardentis vadigem vimerge pyretbri, 7 
—— Felnitrum,t-crefcens feiffosmaffurcium wm agro... 
Medicum item malum; es? faciens lacrymare [mmapie 
Infuper ex acidlopotandaim.tradeliquare | s 


To 


ey 


m 
ie iue 3 
" 


(0 ALEXIPHARMACA. /" -— 329 
offam, quam fundunt vun tibi dolia fecem. 
—— Siue domefiice auis leblaexcrementa propina, 


3 


T Z e 
In[ertaque mant pofiremifaucibus ort. 
abs te irritato triflem vomitu e 
H1Ss inuiaetiam Diébymne proderit arbor, | Tanfe 
Que nunquam Yobrafie lnnomi faffa corona est. à finc bo: 
remeduur 


. Namque [ub'vmbrofe quandoolim collibus Ide 
— Su[cepere [ue dine certamina forma , 07 
- Myrtea vilricem cinxeruit fepta Dionem. 70 

Sume ab aguo[a igitur myrti rubicantia filua 

rene ron RAM crefcentia flatibus aura, 7 

P bebes radijs excotda co» fota quadriga, — 

Et pre[[um ex tritis per colum traijce ]uccum, — 
Ac T rr cotylam capienti infunde catimoy 
Vil maiore ehám cyatbo , neque euimrnocet vltra 
Si quis acetablimen[uram porrigat, imo 7 
Iffe falutaris procul arcet noxiapotus. 


* 


$1N tibifumma male mocuere venena lacerta,  Saianádra 
Nempe emittenti liqmdum [uccum Salamandre, - 
- Cui mullus poterit fumüssue i ntfue nocere, 
| Continuo fiupido lingua im ammatur 19 ore, 
Et fubito torpent languore malique tremores —— | 
— Frigida concutiunt [oluuntque in corpore membra, ee 
— Vt quadrupes pronius pueri infar inambulet eger: 
- feque adeo obtu[um eft, eo bebefcit mentis acumen. 
Multa etiam in [umma yibex cute liuet , Qd 
Imbibitum infe£ti perffillat fep? venenum. ^ 7 
Hic leffum picee tentbrenes munere fletum | 
- Confice,ve viridem quam profert aiuga , filuamz — 
— Cormifereque [imul nucleos buic adice pinus, —— 
- Felcalide fivuens "vrtice contere omen, ^00 
TO "EERUM i * SEM, Contu[ique: 


EM UU 


.330 DGUNJGANDRAT. cix 


Contufiáue mola permixtam erui adde farinam. 

- Ipfam etiam vrticam, fimul arida cv bordea pingui 
Mifceoleo, & faéta languentem pulte [aina. 
Prefentem quoque prastat oper colle&la ve[ina, 
Et facer Hyblee vomitusque laborque tvolucrit,: 

v Imague qua terris mfixa e$í Galbana parte, 
Nec non natavecens tarde teftudinis oua. 

*Pinguis item confert mattati axungia porci a 

Cui co&um equoree partum tefluamis adde, 
Qua fummos tranat flu&ius velocibus alis. E 
eAccipe nonumquam el [ola , vbi cetera defunt, |... 
Montane d» cytifo pale. tesiudinis oua: 
Quam, cim muta prius fuerit , feciffe canoram 
Fertur progemtus Maia & loue filius olim; 
Incluis fiquidem [boliauit carnibus ille .... 


Q uadrupedem (9j vario piclam fabr i cuc nd | du 


Atque duos [ummis cubitos adnexwit armis. 
Ino coaxantes deprendens confice ranas, 

Et vul[am eryng radicem iunge, deinde 
Sufficiente coquems Scamimnon parte vemollt, 
Hocque cibo cveliam difper[am collige vitam. 


S1N nocug effiuo mala tempore pocla Rubete 
Quis bibat, aut muta fimili quaft imagine rana, 
Que denfos frutices vementivére frequentat, 
Et vitreum pdt lingeudo noxia rorem, 
Afpicitur viridi fna. pingi membra colore, |... 
Inficiente velut quam T hapfies protulit berba, . sra 

Ert fubeunte flatim languens incenditur eflu. 
dtque frequens ar£lo vix gutture [biritus exit, 
Horribilemáue altis à faucibus efflat odorem. 

Huic tu ranas elixa (y porrige carnes, aver 
| eAut [aaui piceum vino copiunge liquamen. ..... RU : 

f ied ; f 


Que colit 


. "Primaque 


Triilios bile replet cerebri quoque corde dolentem 
- Singulties egrum quatiunt ez» labile femen. 


- Spargitur, atque cotrumque cvetat generare parentem. 


- Sic affetto bominimera vun pocula funde, 


* x .-; € « . ; : PES e 1 an M 
Vtque'vomat , quamuis inuitum coge ,foueque — 


Ip calido, donec [udarit toxica , labro. 
Quin e» arundineas cuimo tere tradeque fibras, 
- Quas [uus extrema lacus enutriuit in "Unda, 
- Quatenues fluitant , turba olim rufhia, rane. — 
Sic e?» odorati radicibus vtereumci, 77000 
Quem diflinguenti quadratum nomme dicunt. 


lpfum etiam aegrotum pallente fameáue [itique t : 


Extenua, e»: multo fac contabe[cere motu. 


Now inuifa etiam cruciausque argentea [puma 

Te fallat , que [umpta tuam malé vellicat aluum. 
Namaque reuoluentes [efe [ub [ume flatus 
Jflrepitant vt vix medicam admittentia curam 
POrmina que magnis bominem cruciatibus angunt: 
Nec fuus "vrina patet exitus , 0fHMUt4 membra 
"Ardent & nigricans imitantur liuida plumbum. 
Hic modico prabe contritam pondere myrrham, 
od duo [rflollunt oboli, quandoque recentem 
Ormini potum, montanam [epe bypericon. 
Tuterdum ramos by[fopi,quim e agrestem 
Nonnuuquam ficum, ac pij penetrabile feinen, 
l4 quam norunt certamma, qu à 


E 


Spuma ar- 
gend, 


D Corinthus (obi prifcit dominata ful anm Sifphi 


Du y 
mtm 


. Taxus, 


Sipphe eff proles ) fit faéfa. binc v[a corona. 


X Accipe ttn. fexuen. "n 


Vicerit a£reos vbi flrinxerit illa meatus. ps 


- Porro nofira cuidens bec olim carmina le&or, 


Nicandriue tui inxta gmemor effo pote, 
Siceritvt facili tibil uppiter aumuat aure. 


/. NICANDRI ALEXI PHAR. 


itas ludis quibus obruto aquis Melicerte 
Clarus In 4f DHex. Es 9$. "] iU f,  Celé " 


, 
! £4 


protulit Irio, femen, 
Rugofumiue piper flante «qua examine lance, 
PS [uam intrita mero, co» letale venenum 


- Difcuties,floventi ad bec mu|[cofa liguftrs 


Germina;quosque.mouos fert punca contere frubius.. à A 
INSVPER Oeteam potu caue [wmeretaxum, 0 


e/biegnis fimulem ramis, mi[ereque datricem 
Mortis eam [unptus viai fecundir bausíus | 


ape non alia, quàm [unt , ea.condita mente 


FINI 


- 
^ 
s 
AN 
N 
(8 
s ^ 
* 
" : 
w* UT X ^ T4 M XN - Ls 4^ b 2 L» 
- * 
" i i 


RES A. 

— ABrotonum aduerfus venena ef- 
(0 ficax (743 
Abrotoni duo genera ibid. 
. Aconitum vndedi&dum — . 16; 
- Aconiti diuerfze fpecies ^. 166 
Aconiti fumpti figna 168 
.. Aconitiaffumpti remedia 169.170 
ZEliani error [o Uo 
Aérquomodoinficiatur |; 

Alanfonius Procurator, Regius 
- fafcinatur .- VP AE 31 
Alexandti exercitus toxico oblato 
— .— fere totus concidit 9 
-— Alexiterium quid fit 153 
.. Altercum cerebro noxium | 
 Augítis qua fint 79 


AAiphisbena 3453 7-7 81 
| Deguen biceps di&a — ibid. 
Amphisbenz defcriptio — ibid, 
Amphisbenz morfusfigna — 82 
Amphisbznz cori vdlitas — ibid. 
Amphisbrznz moríuscuratio 85 
Andreas quidam de beftijs vene- 


natis fcripfit I2f. 

? Antidotum quid fit "Uy43 
^Antidota duplicia ; 

; Antidotorum nimia quantitas pe- 

"^  riculo nonvacat 155 

- Antimonium quid fit | pt 

id. 


Antomonij vires 


A 347 : p^ : » 1 E . . 
» Antimonij actiones & frigiditate A 
Mg 
éft ob ina 


^... & ficcitate oriuntur 
"Antimonium venenum 


nifetas qualitates 


ijr 
' Ántimonij & veneni adtionum di- 
"S - LI en * , j^ ITI 235 


: Antimoniü frigidum & fic 146 
' Antimonium terreum & aqueum. 


OPERE PRECIPVE. 


Ántimonium aut non trahere. fi- 
mílitudine fübftatie aut vnum 
tantum iorbumcurare /— 244 

Antimoniumnatura venenum cít. 


256 n 
Antimonij przparádi & corrigen- 
di rato 1j 8 


Antimonij i zparandi modus ex 
Matthiodlo —— "ibid. 
Antimonium ron corrigitur à bo- 


race ibid. 
Antimorij artificiofa praeparatio 
. explofa 261 


Antimonij preparandi rátio à Pa- 
racelfo,& Ioanne de rupe fcitfa 
[64 TERIS 
Antimonium quómodo morbos 
curt — | (agi 
Antimonij alexipharmaca — 112 


Aymasáleaz quid fit 109: 

Apisaculeo Pres interit  IlI 

Apum mira olertia : " 
i ibid. . 


Apum diuerfz fpecies 
Apum morfüs feu i&us remedia 


LI 


Aquaquomodoinfidatur ^ j 
1j4 brin: viaum vnde dictum 237 


uidfit- ibid. 


Argentum víuutm : 


Argentum viuum uplex ^ ibk 
Argehti viui naturam pauciffimi 


exacdténorunt . (^ 219 
Argentum víaum à tonforibus fr- 
. niftre vfürpatur i118 


Argenti viui affmpti indicia: 229 
Aen viul affumpti: remedia. 
eren ied Mem E 
Knfolochiedefcripio: ^ T44 
Ariftolochia veneno inimica, Ibi. 
Ariftotclis locus de cane us ; 
repurgatus — Afee 


2 


$1 
ibid. 

$i 
ides Chelidonic vbi inuenian- 


Aípi 

Albidis diuerfz fpecies 

poss terreftres maxima 
P 


mr- € ibid. 
Aípides Ptyades maxime .— ibid. 
Afpis tezreftris repété interficit ibi 
idis morfus fymptomatafeu fi- 

; —.- ibid. 
ASidis morfusincurabilis ibid. 
Albis cerebro inimica $4 


jv interfe mutuus amor ibi, 


— morfus figna ibid. 
pidis morfus curatio ibid, 
Aflationis effedus EU 


Athamasinrabiemagitur | 
- cicuta II 
Atthis ab aprointerfe&us — 16 j 
Auguítus oculorum fenfus acu- 

mine excelluit 5c1 10 
Auis Charadrienfis confpecta ab 

idtericis eos à morte liberat. 51 


Canes quando in rabiem age 


Bupreftis fumpta indicia: Ibid. : 
Bupreftis fumptz remedia ibid. ; 


. C 


Achrys quid E 
rd venei exidiofiffimum 


Caloris proprium quid fit 
Calamintha ferpentes fugat 4t 
Calamintha vbi proueniat ibid, 
Calaminthz diuer(z fpecies ibid. 
Canis tribus morbis infeftatur. 


Jo 4 2 
Canes quare rabie infeftentir 13$ 
Canumrabiesduplex — ibid. 


ibid. : 
Canis folus in rabiem agitu 
Canis rabidi figna UU 


Canis rabidi morfus figna 98 i 
Canis rabidi morfus curatio. 141 
Canthatis vnde dicta 5 


. « Canthatidis defcriptio E 
Afilifcus- - ..8$ Cantharidum hauftarum fi 
.. Paflifihitoriafabulofa ibid; - 174 Rees 
A- Bhlifcusnon gigfiituré gallianii. Cantharidum fumprarum reme- 
r4 mipue us o. n Bd. "e dign | pr 
-— - Bafilifci omnium veneno(iíti i.  Cantharides vefice pracipue no- 
^ Bafilifideferipio ^. 6 Caflanez vndedictz —— 188 
-Bafilifcus quare rex ferpentum Caftorisdeícripiio «— . —— 
niue o nS 5 d Conon venenorefiftit — ibiG 
Bafilifcus eternitatis index apud Cedrus ferpentes fugat — - 4! 
XL/EBYPHOS ,./... ibid. Cedri refina ferpentum morfibus 
Bafilifcus arem quoq; infioitibi. ^ medetur — . ^. 
Bafilitus fibilo 'folo ani wd Cerafte t 
n ntetfidt uio ^B d. Ceraftesaftutafera — — 
. Bafilifcusmaledicinota ^ ibid. Cerafz auiculas venantur 
.. Baüilifci morfus figna. .87 Ceraftisdefcriptio - : 


"a 


Ceremoniarü in veneficiis vfus fu 


tum 27 
. Ceruinum cornuferpentes fugat 


38 
. Ceruffaquomodo paretur. 171 
Ceruffrfumptzfigna ^. ibid. 


Ceruffz fumptz remedia /— 172 

. Chelonevndedida . 88 

Chelydrus ibid. 

— Cherífpdrus 79 
.. Cherfydrusranis vefcitur — ibid. 
 Cherfydri defcriptio ibid. 

.. Cherfydri morfus figna 82 
.—. Cherfydrus mortuus quoquein- 
. — terimit É ibid; 
— Cherfydri moríusremedia ibid. 
— Cieute defcuptio ..... — 180 
. Cicutafrigidiffima 181 
.—. Cicutiz epouz figna ibid. 
. Cicutz epotz remedia ibid. 
Cleopatra morté fibi afpidis mor- 

- fuconfciícit s 


$ Columelle opinio de generatio- 
| IIO 


. Cytoniavnde dida... i2 


INDEX... 
. àbi. Dipfadis morfüsremedia - 
i u7 poi d 


Cor vitz bafis 8 
Coriandri defcriptio 177 
oriandrum duplex 378 
Coriandri fumpti note H9 

Cyrenaicus liquor torpedinem — 
. reddizinnoxiam 131 
23$ 


90 
ibid. 
: 92 
Diacones halitu oris aues pra- 
teruolantes attrahunt — ibid, 
Dracones ab Ethnicis in honore 
habiti ... ibid. 
Draco Romam du&us peftem 


oniat Draconum variz fpecies 
perítitiofus & diaboli figmen- Draconis defcripao. 


. s pellic.'- ibid, 
Draco alatus 93 
Draco marinus ararieusMaffilien- 
e fium 12$ 
Draco marinus Galliz familiaris 

ibid. 


Draconis marini defcriptio ibid. 
Draconismariniictusfigna ibid. 
Draconis matini ictus remedia. 


119 ix 
Dryinus vnde didus... 88 
Dryinus quercui inimici 

ibid. 

Dryinus vbi moretur ibid, 
Dryini defcriptio . ibid, 
Dryinis Hellefpontus abundat 89. 
Dryini morfus figna ibid. 
Diyini morfus remedia eadé cum 

Cherfydro 92 

Duas ineffe in qualibet re naturali 


.. facultates 


E oi 
Duffo Scotorum Rex à veneficis 


faíapatur. 2 moo 08 8F 


E Chium aduerfus ferpentes efi- 


RAV mes 


Dipfas E Ck 9.77 c: ftinatas ledit. 7 E : 
Dipías vnde dicta JRi- Ephemerum le di- 
"Dipfasàviperadiffert. —— 1 id. 1 Bore ue 
c Diptalis morus figna, M : ibid. SU ei vno die me P2. 
;Bipadisfbua 5 s sorde 0o 


FS 


tene defcriptio 


; Sim m reme- 


^ 


ibid. 

A dion Hon eft Hermoda- 

3 0 bid, 
Eve " P 
Ephemeri fumpti rem 
Eruca ferpentes fugat LÀ 
Erucréquibus gignantur | ibid. 
Europ& montes $9 

P 

T Acultas occulta 248 
Facultates euidentes 244 
Fafcinatio quid fit 19 


Fafcinatio iuuenibus vt plurimum 


familiaris ibid. 
Feminz viris frigidiores 20 
Fernelijerror — I5 
Filix ferpentes abigit 39 
Frigoris proprium quid fit 
Fungi defcriptio 217 


Fungus fede terrx dictü 218 
Fungorum diuerfefpecies | ibid. 
Fungi venenofi qui 119 
Fungorü venenoforü indicia | ibi. 


220 


G digates Ls psit fugat 58 
Gagates lapis vbi proueniat ibid. 
Gagates non eft ambranigra | 39 
Gagates: st fit ibid. 
Ca atis uffitu virginitas depren- 

ibid. 
Gaps abi igni confumi non no- 


163 ibid. 
is fcriehtes abigit^ - 41: 
Galbanum Suidét ai y 


*- 


u6Sodiicus Diofcoridem ihehda: i 


"Gradu: ad  eognoftendam propor 


eq 


tionem 
"Greainus iet labora. 


| Me vnde dibus 
emorthoi defctipio . 


INDEX. 


| 691 
ibid. T E! 
ibid. - 


Hinorrhous 
Hamorrhoi cur 


rmorrhoi morfusfigna ^ 70. 
Hamotrrhoi morfus remedia . 71 


Hermoda&yyli defcriptio — 187 
Hefiodi patria. E 
Hippomances quid fit 
Hippopotamus : 
Hirudinum diuerfz fpecies an 
Hirudinum defcriptio 2 


Hirüdinum delectus - jbi 
Hirudinishaufte figna ^ — 216. 
Hirudinis hauftz remedia. ibid. 
Homo odoratis quare deledtetur 
Humoresan in venena conuetti | 
poffint x 
Hydrophobiz fiena p 
Pirofcyamits vade dictu E 
Hyofcyami deícriptio 
Hyofcyami diuerfz fpecies 
Hyofcyami affumpti figna 
Hyofcyamus vinum natura 
ibid. : 
L 
I aculi defcri ptio 
Taculi morfus curatio 
Ichneumon 
Ichneumon vnde dictas 
Ichneumonis hiftoria i 
Ichneumon Nili Lutra dictus 
Ichneumon afpidi & Gioson 
infeftus 
Impoftorum fraus in ee cd 
nis rabidi morfu oo 
Infantibus vetularum confuet 
' do quandoque noxia 
In "purs qe: fint confider ler 


Void Lignarius Pharmácog | 
61 T 
dg Bucon quid fit 
dis vmbra venenofá 

ili defcripta: | 
Iuli morfus figna - 


Leporis martini iaffumpt figna 211 


1 D'cophtró poéta — 126 
3 Agia à Perfis in magno habe- 


44 : 
; debet ; 
xcts animaduertere 466 Miliaris aneie ded 


(figi ppm! 


INDEX, t 


Maríis venenorum ewandorum 


e. Coa ue uid fit 196 modum falfo anribui d 
. La&tis E iremedia . 9. doó - 
E5197 pM i 
| laGis coagulati fümpii ind e eni omcds | 491 
E» dbid. : Matduoli error de natura ferpen- 
— Laferis hiftoria tum T 19 
Launzi rationes ficte: refelluntur - Matthioli temeritas 104 
. 266 Matthiolus nimis temerarius in 
Leoni gallus infeftus 87  reprehendendo : 114 
. Lepus marinus vnde di&us . 209 Matthioli de torpedineerror 151 
Leporis marini defcriptio ibid. oetuameni rci herbariz: péritifi- 
— Lepusmarinus jve4Aems ^ ibid. (74.187. 
| Lepus marinus vbi inueniatur & Marhioli de kpote maríno error 
quibus vefcatur ibid. &21: - 21:2 
Leporis marini diuerfa genera z1o Medea magice artis petita 186" 
& 211 Medicamentum purgans .— 251 


Medicamenta arte — cor- 


& 215 rigantur 17 
» Lepus marinus peculiariterpul- M entotum tum . 
.. monibus infeftus 112 . effe&us, Ww icdinin vfus 252 
Lepravndeoriatur | 16 Medicamentorum corrigédorum 
Leucequidfit 7;  duplexrado . 10$ 
. Lithargyrum pluribüs modis fit  Medicamentorum tium 
|" 216 . noftrorum — ": 27$ 
Lithargyrum quid fit ibid, Medicamenta quomodo fint in 
Karo Brianglcil maritumve« . víumtransferenda 3449 
/ eno conficit $ Medufr caput à Perfea a: 
L . " TI , S e tur -— : a ; 
| s & Gillij errorin Scyta Medicusà venefco quid dites | 
Ucretius philtrum haufit. 29 E. d Péntsic fei remedia 


Meis ideali dinis pe- 


| 2:00M 

tur pretio " uA 
lali Punicz rami (crpentes fu-: Meran in vniuerfum Rupe sm 
; ungue 


Fn ferpens - 


ibid. 


| (ü llit 47 
"Marmdbam ——— 5. x46 Miliaris ferpens vi 


4 larfi Italix incole 66 Miliaris 


. i 


Mai firpentum idibus meden- Miren "m : f .- 


Morbus contagiofus qui 
Morfus venenati quando fintom- 
.'nium maximéperniciofi 11g 
Mithridatium minus przftans ad 

venena remedium 1$9 
Mulieres quzdam quare longiffi- 
maminediampertulerint — 22 
Mus Indicusab A gyptiis in ho-- 


"nore habitus esae 
Mufcz vocabulum generale apud 
e alios. 109 
Mufcarum multz fpecies ibid. 
Mufcatrum iQus figna III 


MuficaPhalágij iétui medetut 125 
Muris araneideícriptio. /—— 114 
Murisaranei morfus facile cogno- 
fitur. . ibid.  (infeftusibi, 
Musaraneus teftibus plerunque 
Musaraneus à Nicandro éxcüus 


dius: - ibid, 
. Mus aráneus talpzx: non multum 
 abfimilis »f ibid: 


Mus araneus perniciofiffimus 11 j 
Murisataneimorfusfigna | ibid. 
Muris aranei moríus remedia ibi. 
Maurznz defcriptio I2I 
Murzna vbi habitet 123 
Murznz morfus remedia! ibid, 
Murznalouio Lampetra eft ibid, 
-" SONA (s 
IN Afturtium ferpentes abigit 4o 
Nafturtium vndedi&tum :- ' ibid: 
Natrixtemefiis ——— 79 
Naturz ordo mutari nequit- | 1 $4 
Necromiantiz caufa ad Dzmones 

qefemnda 5:05:03 3Y 
Nicander quare primiim fuüin 1i- 
- ." brum 'Theériaca infcribat 3i 
.. Nicander pó&ta fuit eximius & 

-excellenningenio .... : 


.. Nicander excellens medicus ibid 


. Paftinaca Romanis aquila. dicta 


. Petrus Quentus Pharmacc 


NM 


Culi duces in amore 
Ops Saturni coniunx 
Opium quomodo paretur 
Opij delectus "1518 
Opij affumpti figna E 
Opijaffumptiremedia 207.208 - 
Origo feu caufafacultatum occul-.— 

tarum L 0249 . 
Onogyris Nicandri au&ori inco» — 
Onogyrisnon eftanagyris ibid. 
Orionab vrina denominarus 34 — 
Orionà Scorpionein talolefus — 

moritur | ibid. . 
Oriófydusquarecollüdicatur 3$ — 
Origanum aduerfus venena pollet — 


:dio6 
ibid. . 
|dbid, — 


m id 
Origanidiuerfe fpecies — ibid. — 
Origano quidam afini mir? dele-. 


&antur ibid. 
Othrys oa hans "$a 
P Aletheobori & Thelchiniafpe- 


&u fimplici tabéinducunt | 31. 
Panaces venenis refiftit 
Panacis hiftoria 
Pamphila venefica 
Paftinacz defcriptio ais 
Paftinacz aculeus venenofus eft; 

. bid. (12; 


Paflinacz miranatura.. . ibid 
Paftinaca Mufica & (altatione de' 
- lectatur £3 oi 
"aftinace radiis exitiofiffimus 1. 
Paftinaczi&tus remedia ibid 
Paftilli ad venena ern aa 
Peftiscontagiofaeft T. 
Petrarchaà Laura fua fafcinatus 3o 


- Parificnfis do&tid. 


iwpzx. 


fpecie dessy 'exitiofi ima um 


1OO.IOI . i. 

- Phalangiorü i&us fig 64 1211 
E Phalangiorá morfus remedia. 105. Ráfharum venenatarü virus quo- 
.. Phalena quid 103 .(105 ^ modo pellendum .. aij 
. Pharmacopola quida À vipera Ratio diuerfi utis medicamento- 
- . morfus i375 23^. pum iji 
Philtra quam vim habeant .29 Res naturales Yid ipt his 

: Pifces quare extra ies. morian- Resnon Secun m - ibid, 
Rie i1 Rescontranaturam V... ibid, 
- Pinus quate refinam; fundat 192 Rháàbarbarum 5... 327a 


Pinorumeruce venenofe ^ /254 Rofmariniràdix ferpétes pellit 39. 
 Pharicum vndedicatur. /.- 200 Rorifmariniduogencra | ibid, 
Phatici fümptiindicia — Ibid Rondeletius Knut libros depi- 
Papaucer corniculatum vndedi. ^ fcibus. ^. 120 
&um 205 — «-(ibid. Rondeletio in pifcium hiftoria 
Papaucris corniculatí defcriptio isiqam ceterisfidédum 209 
Papauer nigrum omnium exitío- Ru ia tiné&torü ferpentes fugat 4 $ 
— cfiffimum 206 (4$ Rubixtin&orü misa facultas ibi. 
-Peucedanü contra venena prodeft jS. 
- Polium montanumaduerfus ve». S Agittás inficiendi ratio quem 
| pena efficax: imde o 4 balia ortüm  . - 1I 
. Polium dinero Betierum ibid. Salamandra regis Gallorum Fran- 
- Polij duo genera -.195  dfdifymbolum - )on6 
- Pleiades vnde dic 48 Salamandralacertz fpecies 117 
- Pleiadum fabule - ibid. Salamandre defcriptio ibid. 
- Pleiadum ortus ibid. Salamandra € terrx limo gignitur 


Plinij error in ferpentum ortu. o abid. | ; 
| Praferuantium remediorum à ve- Salamandra tandem i igni pene DE 
* - nenis filua 159 . comburitur ibid. ; 
"Promethei furtum 189 Salamandra hominibus Aeltii- 


3l Principes quomodoáà venenis tu- Salamandrz faliua peftifera ibid. 
Salamandre morfusfigna ^ 11g 


tosíe reddere queant — 157 | 
Vlli Lybiepopuli —6$ — (66 Salamádrz morfus rémedia. ibid. 


P 
Pfylli viperatü morfibus medérur yer gno ro : 
I20 


, Ptyadis faliuà venenofa: 2:8 4t À 
Puella napcllo nutrita 12 Sanguinistanrini affumpti figna — 
Pulicariavnde dida ^^ — 43 Ds iple ipee | 
icarig diuerfe jtm ibid. dia: hija 6^ & 494 , 
E Bitroes rdimz ^ 144 -fuerit,cádé il 
Erulies Muda uoc) "dms inanibus i ini 
R. : » 


F Bs Galloram Paftinaca a u4 Sauiavecni ic inimica ^ ibid. 


jj. «4 is 
. Saturnus mates omn 


.' fufceptos comedit 
. Sciton 


B c E m. 
Serpens generale vocabulum |.36.— 
$9 Serpentes quibus in locis praci- 


Scolopendreduzípecies . 102 ^ puéinueniantur ^ ibid. 
Scolopendredefcripiüo ^ ibid. Serpentes focniculo vifum recur 
Scolopendra biceps D. IOBES iuro SERENO : 
: SüslopeudBoohiodiena . 1I3 Serpentes feminz maribus. 
 Scolopendramarina ^ ^ ibid. ^ culofiores 48 
Scolopendrz mirafolertia « ibid, Serpeiitesaítate fugiendi — ibid. 
Scolopendrz faliua humana exi-  Serpentes vino delectantur .: vA 
oC TMDIRSUO IGI 221 ibid. Serpyllum ferpentum moribus | 
Scólopendrei&usfigna | ibid. ^ medetur E 
Scolopendrei&uscuratio ibid. Solanum ferpentes pellit — 44 
Scorpionum origo 34 Solanum quomodo ferpentibus 
Scorpiograndinofüsquaredictus — infeftum .. ibid 
cp ero rsebas Stellio .96. 
- Scorpionis defcriptio 106 Stellio vnde di&us : 


Scorpionum diuerfz fpecies ibid. Stellio quibus velcarur — ibi 
Scorpio quidam à Paguro gigni- Stellio non eft Italorum terran- 


| | 107 tula Nd 
Scorpionesalati — . ibid, Stellionum exuuiz morbi co 
Scorpionesmaxim?exitiofi qui ^ ^ tialis remedium. 
ibid. Stelliones vbi habitent — ibid 
Scorpiones in Pharo non itape-. Stellionum morfus exitiofiffimus 
füiferi Ej ció» : 
Scorpionum i&us figna rog Stellionum odium in Scorpi 


Scorpionum ictus remedia ibid, . ibid. ; 
Scorpio fibiipfe remedium ibid. Stellionum origo fibulofa ibid 
Scytlevndedida ^ ^. $5 Sufütus (erpétibus inimiciffimi 5; 
Scyralis defcriptio 84 : EN. ap 
Sepedon vnde di&us 773 Tarantula. 
Seps à Sepedone diuerfus. 74. Taxihiftoria - | 

SepishiftoriaàPaufnia ibid, Taxiarboris venenofz indicia 


Sepis morfüsremedia 7? . curatio (7 

Sepslacertz fpecies. arg Titan Saturni frater primoge 

Seps laceria Chalcidica dictus. 33 ? m dW 
116. in cn - Titanaduer(us fuos liberos 


.. Serpentes Gallicifrigidifmi 19 ^ inftituit 

.. Serpentes quare. hieme latient — Telegonus parricida. 
AO MEE C V — ^ . Teftudinis inftruméti. Muficio 

pentes. longiffimo: tempore ^ go v— z a 


m 
E 


40 | 
Torpedinis diuerfz fpecies 151. 


 Torpedinis defcriptio . ^ ibid. 
orpedinisnoximfiena ^ ^ 132 
Torpedinis remedia ibid. 
Torpedinum miranatura.— 133 


Torpedo capitis dolori medetur 


ibid... ' 


| Torpedo arthritidi medetur ibid. 


Torpedopartum faciliat — ibid. 
Torbédo fterilitatem inducit. ibi.. 
"Torpedo vnde dicta 33I 
Trifolium bituminofum - 14; 
Toxicum quid fit, nefcitur ^ 182 
Toxici varia defcriptio 183 
Toxicum nó eft napellus Arabum 
— jbid. 
 Toxico fagittz olim inficiebantur 
Toxici hauftifigna. — 184 
Toxici haufti remedia ibid. 
Tuflis ficca quid fic - 184 
: E 
agus "M 
V Enenum quid fit 3. 150 
- Veneficus quis fit j 


Veneni vocabulum variéaccipitur 


13 
Veneni voxapud Gallos femper. 


» in malam partem accipitur ibid. 


3enenum alimento tota fuana- 


: p m 
Menenorum diuerfz fpecies ibid. 
Venenum naturale quid ibid, 


- Veneficia vnde x poe 
"Nenefici depulfowndepe- . 
mar 7. uds 


dux Venenofimorbiqui ^ - 
bi | Venencforum morborum duo 
í *. s 


ibid, 


Venenoruni operatio fübita vel - 
tarda vnde 


sor zy 
 Venenafrigida & vifcida tardius : 


interimunt ibid. 
Venena calida citius iugulant ibi. 
Venenaab Italis miro artificio pa- 
rantur 
Venenorum frigidorum adio ca- 


-loreiuuatur II 
Venenaan nutrire queant IA 
Venenum veneno tanquam clauo- 

pelli u6 
Veneficium quid fic 24^ 


Vencefici quomodo fafcinatione 
vtantur , — ig 

VeneficiaLege 1 2, tabularum pro- 
hibita ió 


Venefici: paftillos à Salamandra 
parant H7 
Veneni parua moles cur tam fubi- 
tbaconesfuasexerceat — 155. 
Venenum quz arguant 161. 
Veneni effectus i$3 


Verba per fe in incantationibus 


nihilefficiunt i16 
 Venenaquibus modis abigantur 


37 ; a e ; 
VernatioPlinio quid it ^. ibid. 


VineaTheriacadicta .... 5 
Vipera | ae 
| Vipésa inde dida ibid. " 
Viperequandoquemagnz quan- ——— 
doquepeüc — 54 M. 
Viperamas & feminainquibus — — 
Vil zmorüsremedi ibid. 


Viticis duo gener: "b 

Venenorum à Nicandro prater- 

"mifforum enumeratio ^ 234 Vulgiftulia 

- Vefparum ortus SS ^c caufis 

Veípz ictus vchemens. ibid. Vulneris ifgigeili toxico ac- 
Veo viperisinfidiantur ibid. ^ ceptinote &i 


remedia . 187 


. 
P 
E 


QE*ENISS: 


Errata fic corrigito. prior num. paginam, 
$0000 0700 alterverfum indicat. 

; .. Fol. x. verfa 19. qua. 2. 5. eos. 1. 8. funt. 5. 34. Venenum quod vencficus, 4. 16. vigiliz. 
(00. 68.cetufz. 9.17.faáitabant. 1 5. 31 .pandicalatio, 15 , 37. oftendit. 17. 38. Qui vult alias quoqu 
aT aged io Hippocratem : adde,lib. r. de Morbis concideret. Et quod ad frigiditatem attiner 
' "annon hoc ipfum Gál.füb finem, 18.2. puttefcit, 15. 8. facultas. 20. :8. abundat. . ic 
, turali. 24.28. harum, 25. 24. inguinibus. 29. 22. intellexerimus,extricabimus.2 
E x 19 tandem. 31. 34. igncm. 34. 14. intempeflas. 34.35. difpofitionem. $$: 
iz. 40.1 3. Sulphure. 46.:.qux. $0.9.amplexus. fo. 17 rumpantur. « 
29)idieís. $2... reprafentant, $3.15. proptictates. y9. 12. viuiparara 

vulgoque.6 1.2 s.humotum. 61.17 .Inextinguibilem., 64. 11. Nec. 64.3 
ibid. 15. carpus facile. 66.18.Qui fe. 66. *.tandem. 65. 1. Hzmoy 

j. protruderunr.71, 11. preffüra. 74. 34. eum. 7 «. 19. prztereà. 77. 18.Di 
9. quàm. 78. » «. idque. 8o. 11. $ymptomatum. £6.19. interimit, 87.15. pil 
lum. 9o. 11. felli vomitum. 100, to. Occupant. 100.1 1.obferuant. Too, 

11. przgrandi.101,5o. magisque lentus. 103.16, Phalenz 104.3 5. fimilis.1 


dentia. 171.26. quód ad. 17 3.1. & ad. 173. 2. Vt. 176. I. Vt. 176. 4. pro! 
xillum. 81. 26. cofifilio. 185.30. oye. 185. 6 przftant: 15.18, quan 


198. 18.& vt. 199.19. qua. 100.8.infra. 161.11. 


7. mirandum. 112.5.Lonicefo. 211.31. conuerti, 2 


| jr. imilimdinem.216.9.dum. 16.: j amedicatis. 
( giecolor. 210. 0. GXyctato. 223.2 2flatis, ipis